มาตรการแทนการดาเนนคดกบผกระทาความผดเกยวกบทรพย ตามประมวลกฎหมายอาญาทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด

THE DIVERSION MEASURES ON PROPERTIES CRIME ACCORDING TO PENAL CODE THAT THE

OFFENDER IS DRUG NARCOTICES CONSUMER OR ADDICT

มานะ วฒนศร

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญานตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

พ.ศ. 2549 ISBN 974-671-398-1

DPU

มาตรการแทนการดาเนนคดกบผกระทาความผดเกยวกบทรพย ตามประมวลกฎหมายอาญาทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด

มานะ วฒนศร

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญานตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

พ.ศ. 2549 ISBN 974-671-398-1

DPU

The Diversion Measures on Properties Crime According

To Penal Code that the Offender is Drug Narcotics Consumer or Addict

Mana wattanasiri

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Laws

Department of Law Graduate School, Dhurakij Pundit University

2006 ISBN 974-671-398-1

DPU

ช

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจไดดวยความกรณาจาก ทานรองศาสตราจารยวระพงษ บญโญภาส ทไดกรณาสละเวลาอนมคาของทานรบเปนอาจารยทปรกษา ใหคาแนะนาและแกไขขอบกพรองตาง ๆ ของวทยานพนธฉบบนจนสาเรจลลวงไปดวยด ผเขยนขอกราบขอบพระคณไวเปนอยางสง

ผเขยนขอกราบขอบพระคณทานอาจารย ดร.พรพนธ พาลสข ทไดสละเวลาอนมคายงของทานมาเปนประธานกรรมการสอบวทยานพนธในครงน ทานอาจารยอรรณพ ลขตจตถะ ทปรกษาดานกฎหมาย สานกงาน ป.ป.ส. กระทรวงยตธรรม ทานอาจารยบญชา เสอวรรณศร อยการอาวโส สานกงานอยการสงสด ทไดกรณาใหแนวทางในการศกษา ใหคาปรกษา แนะนาและแกไขขอบกพรองตาง ๆ ของวทยานพนธฉบบนอยางดยง ตลอดจนรบเปนกรรมการสอบวทยานพนธฉบบนดวย จงขอกราบขอบพระคณอยางสง

ขอขอบคณผบงคบบญชา คณกอบกล จนทวโร ผอานวยการกองนตการ สานกงาน ป.ป.ส. คณชยยทธ ศวาลกษณ หวหนาฝายวชาการและพฒนากฎหมายและระเบยบเกยวกบยาเสพตด ทกรณาสงเสรม สนบสนนใหผเขยนไดมโอกาสศกษาจนสาเรจการศกษา และขอขอบคณ คณอานาจ เหลากอท คณสทธมา เกดศข คณรฐการ ศรศกน และเพอนรวมงานทกทาน รวมทงทานอน ๆ ทมไดกลาวนามไว ณ ทน ทกรณาใหความชวยเหลอ สงเสรมและสนบสนนในการศกษาครงน

ทายสดน ขอกราบขอบพระคณบดา มารดา สมาชกในครอบครวทกทานทสนบสนนและเปนกาลงใจใหผเขยนมาโดยตลอด

วทยานพนธฉบบนหากมคณคาและเปนประโยชนทางการศกษาบาง ผเขยนขอมอบเปนกตเวทตาแดบดา มารดา และคณาจารยทกทานทประสาทวชาความร รวมทงมหาวทยาลยธรกจบณฑตย ทกรณาใหทนการศกษา และสานกงาน ป.ป.ส. ทใหโอกาสในการศกษาและทาวทยานพนธฉบบน หากมขอบกพรองประการใด ผเขยนขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว มานะ วฒนศร

DPU

ซ

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย ………………………………….………………………………........... ฆ บทคดยอภาษาองกฤษ ...…………………………….………………………………........... จ กตตกรรมประกาศ ………………………………….………………………………........... ช สารบญภาพ ……...………………………………….………………………………........... ฎ บทท 1. บทนา …………………………………………….……………………….……….. 1 1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา……...………………………………….. 1

1.2 สมมตฐานของการวจย ……………………………………………….........…. 2 1.3 วตถประสงคของการวจย …………………………………………….……….. 2 1.4 ขอบเขตของการวจย ..…………………………………………….……........... 3 1.5 วธดาเนนการวจย ………………………….…………………………………… 3 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ..……………………………………………..……. 4

2. การกระทาความผดเกยวกบทรพยและการปรบปรงแกไขผกระทาความผด ............. 5 2.1 ความหมายและลกษณะของความผดเกยวกบทรพย …………………………… 5 2.1.1 ความหมายและประเภทความผด …………………………………….…. 5 2.1.2 ลกษณะของความผด ….......…..……………………………………….. 7 2.1.3 ขอบเขตของความผด ………........……………………………………… 7

2.2 แนวคดเกยวกบการปรบปรงแกไขผกระทาความผดทางอาญา………………… 9 2.2.1 แนวคดตามหลกทฤษฎอาชญากรรมและการลงโทษ ………………..….. 9 2.2.2 แนวคดตามหลกทฤษฎการแกไขฟนฟ …..……….………………..……. 11 2.2.3 แนวคดตามหลกอาชญาวทยา …………………………………………... 13 2.3 กระบวนการยตธรรมทางอาญาปกตในการปรบปรงแกไข ผกระทาความผดเกยวกบทรพย ……………………………………………..… 13 2.3.1 กระบวนการปรบปรงแกไขกอนฟองคด ………………………………… 14 2.3.2 กระบวนการปรบปรงแกไขชนฟองคด ……………………….………… 15 2.3.3 กระบวนการปรบปรงแกไขชนการพจารณาและพพากษาคด …………... 15 2.3.4 กระบวนการปรบปรงแกไขชนบงคบโทษ ….…………………………… 16

DPU

ฌ

สารบญ (ตอ) หนา

2.4 การปรบปรงแกไขผเสพหรอผตดยาเสพตดในคดอาญา ……………………….. 17 2.4.1 การปรบปรงแกไขโดยอานาจทางบรหาร ……………………………….. 17 2.4.2 การปรบปรงแกไขโดยอานาจทางตลาการ ……………………………… 21 2.4.3 การปรบปรงแกไขตามประมวลกฎหมายอาญา ………………………... 21 2.4.4 การปรบปรงแกไขตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพ ผตดยาเสพตด ………………………………………………..…….…… 22 2.5 กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ………………………………………….. 28 2.6 แนวคด ความหมาย ขอบเขตและรปแบบของมาตรการแทนการดาเนน คดอาญา .…………………………………………..……..……………….…… 33 2.6.1 แนวคดเกยวกบมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา ………………..……. 33

2.6.2 ความหมาย ขอบเขตและรปแบบของมาตรการ แทนการดาเนนคดอาญา ..…………………………………………….… 34

3. มาตรการแทนการดาเนนคดตามกฎหมายไทยเปรยบเทยบกบตางประเทศ ……..…. 37 3.1 มาตรการแทนการดาเนนคดตามกฎหมายไทย ……………….…………..…… 37

3.1.1 มาตรการแทนการดาเนนคดอาญาทวไปอาญา ……………………..…… 37 3.1.2 มาตรการแทนการดาเนนคดกบผเสพหรอผตดยาเสพตด …………..…… 47 3.2 มาตรการแทนการดาเนนคดตามกฎหมายตางประเทศ ……………………...… 52 3.2.1 สหรฐอเมรกา …………………………………………………………... 52 3.2.2 องกฤษ ………………………………………………………….………. 66 3.2.3 ออสเตรเลย ……………………………………………………………… 77 3.2.4 ญปน……………………………………………………………………... 85

4. มาตรการแทนการดาเนนคดกบผกระทาความผดเกยวกบทรพยตาม ประมวลกฎหมายอาญาทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด............................................... 94 4.1 วเคราะหสภาพปญหาอาชญากรรมเกยวกบทรพยกบอาชญากรรมยาเสพตด........ 94 4.1.1 ลกษณะอาชญากรรม………………………………………………….…. 94 4.1.2 ลกษณะแหงคด......................................................................................... 96

DPU

ญ

สารบญ (ตอ) หนา 4.1.3 กระบวนทศนและกระบวนการยตธรรมทางอาญา........................................ 97

4.2 วเคราะหมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา........................................................... 99 4.2.1 มาตรการชะลอการฟอง............................................................................... 99 4.2.2 มาตรการคมประพฤต ................................................................................. 101 4.2.3 มาตรการบงคบบาบดรกษา......................................................................... 102 4.3 วเคราะหการคมครองสทธเสรภาพของผกระทาความผดและผเสยหาย ............... 103 4.3.1 การคมครองสทธเสรภาพของผกระทาความผดในการปรบใช มาตรการแทนการดาเนนคดอาญา................................................................ 103 4.3.2 การคมครองสทธเสรภาพและการเยยวยาความเสยหายแก ผเสยหายในการปรบใชมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา .......................... 104 4.4 วเคราะหเปรยบเทยบมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาในความผด เกยวกบยาเสพตดของไทยกบตางประเทศ.............................................................. 105

4.4.1 ไทยกบสหรฐอเมรกา................................................................................... 105 4.4.2 ไทยกบองกฤษ............................................................................................. 107 4.4.3 ไทยกบออสเตรเลย...................................................................................... 108 4.4.4 ไทยกบญปน................................................................................................ 109

4.5 ขอพจารณาในการกาหนดมาตรการแทนการดาเนนคดอาญากบผกระทา ความผดเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาทผกระทาความผด เปนผเสพหรอผตดยาเสพตด.................................................................................. 111

4.5.1 การปรบใชกบกระบวนการยตธรรมเชงมานฉนท........................................ 111 4.5.2 การปรบใชเฉพาะความผดตอสวนตว........................................................... 112 4.5.3 การปรบใชเปนการทวไปในความผดเลกนอย.............................................. 112 5. บทสรปและขอเสนอแนะ.............................................................................................. 114 5.1 บทสรป................................................................................................................... 114 5.2 ขอเสนอแนะ........................................................................................................... 119 บรรณานกรม ..................................................................................................................... 122 ประวตผเขยน ..................................................................................................................... 126

DPU

ฎ

สารบญภาพ หนา ภาพท 2.1 แสดงขนตอนหรอกระบวนการฟนฟสมรรถภาพ

ผตดยาเสพตดตามพระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ. 2545…......... 26 2.2 แสดงกจกรรมการดาเนนกระบวนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด….................... 27 2.3 แสดงการใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ในฐานะกระบวนการทางเลอกในขนตอนตาง ๆ ของกระบวนการยตธรรม................. 31 3.1 แสดงขนตอนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบควบคมตว......………............. 49 3.2 แสดงขนตอนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบไมควบคมตว...........……........ 51 3.3 แสดงกระบวนการบาบดรกษายาเสพตดของประเทศองกฤษ...............…………........ 76 3.4 แสดงขนตอน Diversion ของ COAG………………...…………........…………........ 85

DPU

คฆ

หวขอวทยานพนธ มาตรการแทนการดาเนนคดกบผกระทาความผดเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด

ชอผเขยน มานะ วฒนศร อาจารยทปรกษา รองศาสตราจารยวระพงษ บญโญภาส สาขาวชา นตศาสตร ปการศกษา 2548

บทคดยอ

ภายใตบรบททางกฎหมายและสงคมในการดาเนนการกบอาชญากรรมเกยวกบทรพยท

ผกระทาความผดเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดซงอยบนพนฐานของกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกตยงคงมขอจากดทสาคญตอการปรบปรงแกไขผกระทาความผด แตในขณะเดยวกนผกระทาความผดเกยวกบยาเสพตดทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดกลบไดรบการปรบปรงแกไขดวยมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาดวยการชะลอการฟอง การบงคบบาบดรกษาและการคมประพฤตตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด กลาวคอผกระทาความผดเกยวกบยาเสพตดนนจะตองไมปรากฏวากระทาความผดอาญาอนดวย สงผลใหการแกไขปญหาทงอาชญากรรมเกยวกบทรพยและอาชญากรรมยาเสพตดไมคอยสมฤทธผล

โดยทวไปในการปรบปรงแกไขผกระทาความผดตามระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกตทงของไทยและตางประเทศนนจะอยภายใตหลกทฤษฎอาชญากรรมและการลงโทษ หลกทฤษฎการแกไขฟนฟ และหลกอาชญาวทยา สาหรบรปแบบทมกนยมนามาปรบใชมอย สลกษณะคอชนกอนฟองคด ชนฟองคด ชนพจารณาพพากษาคด และชนบงคบคด ในกรณความผดเกยวกบยาเสพตดทผกระทาความผดเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดจะมงเนนทการบาบดรกษาทงในระบบสมครใจ บงคบบาบด และตองโทษ ซงไดมปรบใชมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาในระบบการบงคบบาบดรกษายาเสพตดดวย

มาตรการแทนการดาเนนคดอาญาเปนมาตรการทดาเนนการภายใตหลกอาชญาวทยาทเหนวาเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดมใชอาชญากรแตเปนผปวยทตองไดรบการรกษามใชการลงโทษ โดยในการปรบปรงแกไขผกระทาความผดนจะไมนากระบวนการยตธรรมทางอาญาปกตมาใชกบผกระทาความผดใหครบทกขนตอนแตใชวธการอนแทนอาท การชะลอการฟอง การคมประพฤต และมาตรการบงคบบาบดรกษา ซงตามกฎหมายไทยไดกาหนดไวในกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดโดยเปนการใหอานาจดาเนนการแกฝายบรหาร ในตางประเทศ

DPU

ง

ไดแก ประเทศสหรฐอเมรกามลกษณะเชนเดยวกบของไทย เพยงแตเปนการใชอานาจโดย ฝายบรหารภายใตการกากบดแลอยางใกลชดของฝายตลาการ ในประเทศออสเตรเลยจะใชมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาโดยฝายบรหาร และควบคม ตรวจสอบโดยฝายตลาการ ในประเทศญปนใชมาตรการชะลอการฟองซงเปนอานาจฝายบรหารทมระบบการควบคมตรวจสอบการใชอานาจโดยการวางกลไกภายในและภายนอก และการคมประพฤตซงเปนอานาจของฝายตลาการ ในประเทศองกฤษใชการบาบดรกษาและการคมประพฤตซงเปนอานาจฝายตลาการ

ในการปรบใชมาตรการแทนการดาเนนคดอาญากบผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดจาเปนตองคานงถงลกษณะของความผด การคมครองสทธเสรภาพของผเสยหายและผกระทาความผด รวมถงการแกไข เยยวยาความเสยหาย ซงหากเปนความผดอนยอมความไดยอมกอใหเกดผลดทงตอรฐ ผเสยหาย และผกระทาความผด อยางไรกดจะตองมการ ปรบปรงแกไขกฎหมายทเกยวของดงตอไปนมารองรบการดาเนนงานเพอมใหขดหรอแยงตอหลกนตธรรม อนไดแกประมวลกฎหมายอาญาเพอกาหนดอานาจศาลในการสงตวผกระทาความผดทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดเขารบการบาบดรกษาหรอฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด รวมถงการควบคม ตรวจสอบการดาเนนงานนดวย ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาเพอกาหนดใหพนกงานสอบสวนหรอศาลมอานาจสงใหแพทยทาการตรวจผกระทาความผด ซงหากพบวาเปน ผเสพหรอผตดยาเสพตดใหศาลมคาสงใหผนนเขารบการบาบดรกษาหรอฟนฟสมรรถภาพผตด ยาเสพตด และกาหนดใหพนกงานอยการมอานาจชะลอการฟองในกรณทผกระทาความผดเปน ผเสพหรอผตดยาเสพตดเพอใหศาลมคาสงใหผนนเขารบการบาบดรกษาหรอฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด และกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดเพอกาหนดใหศาลมอานาจสงใหผกระทาความผดเกยวกบยาเสพตดซงเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดทปรากฏวาไดกระทาความผดอาญาอนดวยเขารบการบาบดรกษาหรอการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

DPU

จ

Thesis Title The Diversion Measures on Properties Crime According To Penal Code that the Offender is Drug Narcotics Consumer or Addict

Author Mana Wattanasiri Thesis Advisor Asso prof. Viraphong Boonyobhas Department Law Academic Year 2005

ABSTRACT

Subject to legal and social context on conducting with properties crime that the

offender is drug narcotics consumer or addict which is based on traditional criminal justice just still have main limitation for rehabilitation of such offender. In otherwise, the offender relating to narcotics who is the consumer or addict always has conducted on rehabilitation with diversion measures that are suspension, compulsory treatment and probation under the law on Narcotics Addict Rehabilitation. That performance is effected the solution of both problems, properties crime and narcotics crime, which have not more achievement.

Generally, the offender rehabilitation under traditional criminal justice system usually based on the theory of crime and punishment, rehabilitation and principle of criminology. In Thailand, the offender rehabilitation usually conduct in four types that are dividing to stage of before filing the case to the court, stage of case filed, stage of court consider and decision and stage of correctional or punishment. In case of narcotics offense that the offender is narcotics consumer or addict usually conduct on treatment measures which on voluntary, compulsory and convicted system that could apply to conduct by diversion measures of criminal justice under compulsory treatment system.

The diversion measures of criminal justice is the measures that conducted under the principle of criminology which usually have good attitude on narcotics consumer or addict as a patient, not a criminal, that should be received treatment not punishment. In the process of such offender rehabilitation, there is not conducting all of step in traditional criminal justice but usually conducted in other ways such as suspension, probation and compulsory treatment measure. According to Thai law that is provided such measures under the law on Narcotics Addict

DPU

ฉ

Rehabilitation which based on administrative power. In the international country such as United States of America have such measures likewise Thailand but based on the closely judiciary power supervision, in Australia is conducted by administrative power and will got accountability by judiciary power, in Japan is conducted by suspension that is the administrative power which have the specific mechanism to control such power and probation that is judiciary power, in United Kingdom is conducted on treatment and probation by judiciary power.

In the process to apply diversion measures in criminal justice for the offender that commit the property crime who is the narcotics consumer or addict must be respected to characteristic of the offense, right and liberty protection of victim and offender. If the offense is an offense of individualization it will be get more beneficially to government, victim and offender. However, there should be adjust the related law as following to implementing such measures according to the rule of law, that are the Penal Code to provide the court power to send the offender, who is the narcotics consumer or addict, for treatment or rehabilitation that including the power to control such conduction, the Criminal Procedure Code to provide the inquiry official or court power to issue an order to the doctor to examine or identify for narcotics of the offender and the court will send such offender who was identified as narcotics consumer or addict to take treatment or rehabilitation and provide the prosecutor power to issue the suspension order, in case of such offender is a narcotics consumer or addict, for the court issue an order to that offender to receive treatment or rehabilitation, the law on Narcotics Addict Rehabilitation to provide the court power to issue the order to the offender relating to narcotics, who is the consumer or addict that committed other crime, for treatment or rehabilitation in the prescription of period of time.

DPU

บทท 1 บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ปจจบนเปนทยอมรบกนโดยทวไปวาอาชญากรรมยาเสพตดนนเปนปญหาทมความสาคญ สรางผลกระทบตอความมนคงทงในทางสงคม เศรษฐกจของประเทศ ความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน อกทงยงเปนบอเกดของอาชญากรรมอน ๆ ทเกยวกบทรพยสน ทงน เนองจากเมอใดกตามทผเสพหรอผตดยาเสพตดไมมทรพยสนและเงนทองทจะนาไปใชเพอแลกเปลยนกบยาเสพตด เมอนนผเสพหรอผตดยาเสพตดกจะตองพยายามอยางทสดเพอใหไดเงนทองมาใชจายเกยวกบยาเสพตด ซงในเบองตนอาจหาไดมาโดยชอบดวยกฎหมาย แตในภายหลง กมกจะปรากฏวาเมอรางกายผนนทรดโทรม และออนแอลงมาก ประกอบกบการถกตงขอรงเกยจจากสงคมรอบดาน ยอมทาใหยากตอการหาเงนทองมาโดยวธการทสจรต และจะเรมกระทาความผดเกยวกบทรพย เชน การลกเลกขโมยนอย หรอการวงราวทรพย เปนตน

แมรฐจะไดใชมาตรการปราบปรามอยางเขมงวดแตกไมอาจแกไขปญหานใหหมดหรอลดนอยลงจากสงคมได ในทางตรงกนขามยงสมฤทธผลของการบงคบใชกฎหมายเพอการปราบปรามยาเสพตดมมากเพยงใด การกระทาความผดเกยวกบทรพย (Properties Crime) กจะทวสงขนเรอย ๆ อนเปนผลโดยตรงตอการขาดแคลนยาเสพตด ซงราคายอมสงขนตามไปดวย ผเสพหรอผตดยาเสพตดกจาเปนตองใชเงนทองเพอยาเสพตดมากขนเชนกน นอกจากน มาตรการทางกฎหมายทมงเนนการปราบปรามโดยการดาเนนคดกบผกระทาความผดตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกตมกละเลยการปฏบตเพอแกไขปรบปรงผกระทาความผดดวยการแกไขฟนฟ (Rehabilitation Model) อนเปนการแกไขปญหาทรากฐานของสาเหตโดยตรงของการกระทาความผด ฉะนน การดาเนนคดอาญาเพอลงโทษผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด ซงมสาเหตหลกของการกระทาความผดสบเนองจากยาเสพตดยอมไมเกดประโยชนสงสดตอสงคมและตอผกระทาความผดเอง เพราะเมอพนโทษหรอไดรบการปลอยตว หรอพนจากการถกคมประพฤต ผนนกมกหวนกลบมาเสพหรอตดยาเสพตดอก ทสาคญ คอ สงคมมกไมยอมรบผกระทาความผดนน โดยมองวาผนนสมควรไดรบการตราหนาวาเปนอาชญากร

อยางไรกด แมรฐจะไดใชมาตรการบงคบบาบดรกษาผเสพหรอผตดยาเสพตดตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดทนามาตรการแทนการดาเนนคดอาญาดวยการ

DPU

2

ชะลอการฟอง การบงคบบาบดรกษา มาใชควบคกบมาตรการปราบปรามยาเสพตดอนเปนการแกไขปญหาทมงเนนผเสพหรอผตดยาเสพตดใหสามารถกลบมาใชชวตในสงคมอยางปกต และทาประโยชนใหแกสงคมแทนการถกดาเนนคด โดยเมอผนนไดรบการบาบดรกษาจนหายเปนปกตแลว กจะพนจากความผดเกยวกบยาเสพตดนน อนไดแก เสพ เสพและครอบครอง เสพและครอบครองเพอจาหนาย หรอเสพและจาหนาย แตการใชมาตรการบงคบบาบดรกษาอนเปนมาตรการแทนการดาเนนคดอาญานไมครอบคลมถงการแกไขปญหายาเสพตดในความผดเกยวกบทรพยทผกระทาความผดเปนผเสพ หรอผตดยาเสพตด เนองจากบทบญญตกฎหมายนไดกาหนดขอจากดไววาผกระทาความผดเกยวกบยาเสพตดดงกลาวตองไมปรากฏวาตองหาหรออยระหวางถกดาเนนคดในความผดฐานอนซงเปนความผดทมโทษจาคกหรออยในระหวางรบโทษจาคกตามคาพพากษาของศาล หากปรากฏกรณอยางหนงอยางใดขางตนกไมอาจนามาตรการแทนการดาเนนคดอาญาดวยการบงคบบาบดรกษามาใชได อนสงผลกระทบโดยตรงตอการแกไขปญหาอาชญากรรมโดยเฉพาะยาเสพตดอยางมาก ดงนน หากรฐประสงคทจะใหการแกไขปญหาอาชญากรรมยาเสพตดและอาชญากรรมเกยวกบทรพยสน (Properties Crime) สมฤทธผลสงสด รฐจาเปนตองกาหนดมาตรการแทนการดาเนนคดอาญากบผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด ซงอาจมลกษณะหรอทานองเดยวกนกบทกาหนดไวตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด หรออาจปรบปรงแกไขกฎหมายนใหสอดรบกบเรองดงกลาว ดวยการยกเวนขอจากดทางกฎหมายนมใหรวมถงผกระทาความผดเกยวกบทรพยทปรากฏวาผกระทาความผดนนเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด ประเดนนเองเปนจดสาคญททาใหผเขยนเกดความสนใจทาการศกษาคนควาวทยานพนธน

1.2 สมมตฐานของการวจย

กระบวนการยตธรรมทางอาญาปกตไมอาจนามาซงสมฤทธผลสงสดตอการปรบปรงแกไขผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด จาเปนตองใชมาตรการชะลอการฟอง มาตรการบงคบบาบดรกษาและมาตรการคมประพฤตแทนการดาเนนคดอาญา

1.3 วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาความเปนมาของปญหาการกระทาความผดเกยวกบทรพยทผกระทาความผดเปน ผเสพหรอผตดยาเสพตด และการใชมาตรการทางกฎหมายในการแกไขปรบปรงผกระทาความผดนนทงในอดตและปจจบน

DPU

3

2. เพอศกษาถงความจาเปน แนวคดและทฤษฎตาง ๆ เกยวกบมาตรการแทนการดาเนนคดอาญากบผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด โดยการศกษาเปรยบเทยบระหวางกฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศ

3. เพอศกษาถงบทบญญตทางกฎหมายทเกยวกบการแกไขปรบปรงผกระทาความผดเกยวกบทรพยตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกต สาหรบใชเปนแนวทางเสนอตอทางราชการทเกยวของใหพจารณาปรบใชกบการปรบปรงแกไขผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดในประเทศไทยใหเกดประสทธภาพยงขน

4. เพอศกษาผลดและผลกระทบของการปรบปรงแกไขผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด ตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกต รวมถงแนวทางทจะนามาแกไขและมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาปกตทถกตอง สอดคลองตอสภาพปญหาและกฎหมาย

5. เพอใชเปนฐานขอมลทางการศกษาตอผทสนใจศกษาทงในเรองนและทเกยวของ ตอไป 1.4 ขอบเขตของการวจย

วทยานพนธน จะศกษาเฉพาะการกาหนดมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาปกตในความผดเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาทผกระทาความผดเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด โดยจะทาการศกษาเปรยบเทยบกฎหมายทกาหนดใหมมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาปกตในความผดดงกลาวของไทยและกฎหมายของตางประเทศ เชน สหรฐอเมรกา องกฤษ ออสเตรเลย และญปน เปนตน 1.5 วธดาเนนการวจย

วจยแบบเอกสาร (Documentary Research) โดยการคนควา ศกษา วเคราะหขอมลจากเอกสารตาง ๆ ทงภาษาไทยและตางประเทศ อาท ตารา หนงสอ วารสาร บทความ รายงาน และรวมถงการสอบถามบคคลท เกยวของ อาท ผพพากษา พนกงานอยการ ตารวจ และอาจารยในมหาวทยาลย โดยจะนาผลการศกษา วเคราะหมารวบรวมกาหนดเปนแนวทางแกไขหรอมาตรการทางกฎหมายในการกาหนดมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาปกตในความผดเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาซงผกระทาความผดเปนผเสพ หรอผตดยาเสพตดทสอดคลองตอสภาพปญหาและกฎหมาย

DPU

4

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ทาใหทราบถงสภาพความเปนมาของปญหาการกระทาความผดเกยวกบทรพยทผ

กระทาความผดเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด และการใชมาตรการทางกฎหมายในการแกไขปรบปรงผกระทาความผดนนทงในอดตและปจจบน

2. ทาใหทราบถงความจาเปน แนวคดและทฤษฎตาง ๆ เกยวกบมาตรการแทนการดาเนนคดอาญากบผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด ตลอดจนรปแบบและเนอหาทางกฎหมายของประเทศตาง ๆ ทเกยวของกบมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาปกตในความผดดงกลาวสาหรบนามาปรบใชใหเกดความเหมาะสมตอการแกไขปญหาผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพ หรอผตดยาเสพตดในประเทศไทยโดยการศกษาเปรยบเทยบระหวางกฎหมายไทยกบกฎหมายตางประเทศ

3. ทาใหทราบถงบทบญญตทางกฎหมายทเกยวกบการแกไขปรบปรงผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกต และมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาปกตนน สาหรบใชเปนแนวทางเสนอตอทางราชการทเกยวของใหพจารณาปรบใชกบการปรบปรงแกไขผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดในประเทศไทยใหเกดประสทธภาพยงขน

4. ทาใหทราบถงผลดและผลกระทบของการปรบปรงแกไขผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกต รวมถงแนวทางทนามาแกไข โดยกาหนดใหมมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาปกตทถกตอง สอดคลองตอสภาพปญหาและกฎหมาย

5. ทาใหผสนใจศกษา คนควาในเรองนและเรองทเกยวของกนไดใชเปนฐานขอมลทางการศกษา คนควา

DPU

บทท 2 การกระทาความผดเกยวกบทรพยและการปรบปรงแกไขผกระทาความผด

ในบทนจะไดศกษาถงความหมายและลกษณะของอาชญากรรมเกยวกบทรพยสน ซงจะ

กลาวถงความหมาย ประเภท ลกษณะและขอบเขตของอาชญากรรมน และศกษาถงแนวคดเกยวกบการปรบปรงแกไขผกระทาความผด อนไดแก แนวคดตามหลกทฤษฎอาชญากรรมและการลงโทษ ทฤษฎการแกไขฟนฟและหลกอาญาวทยา นอกจากนจะไดศกษาถงกระบวนการยตธรรมทางอาญาในการแกไขปรบปรงผกระทาความผดเกยวกบทรพย เรมตงแตกระบวนการกอนการฟองคด การฟองคด การพจารณาพพากษาคดและการบงคบโทษตามลาดบ และศกษาถงแนวทางปรบปรงแกไขผเสพหรอผตดยาเสพตดในคดอาญาทงโดยการใชอานาจทางบรหาร ตลาการ หรอตามประมวลกฎมายอาญาและกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ตลอดจนจะไดศกษาถงความเปนมาของมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา ซงจะกลาวถงแนวคดอนประกอบดวย แนวคดตามหลกอาชญาวทยาและหลกอรรถประโยชน รวมถงลกษณะของมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา อนไดแก ความหมาย ขอบเขตและรปแบบ ซงมสาระสาคญ ดงตอไปน

2.1 ความหมายและลกษณะของความผดเกยวกบทรพย 2.1.1 ความหมายและประเภทความผด อาชญากรรม หมายถง การกระทาหรอพฤตกรรมของบคคลทไดละเมดฝาฝนตวบทบญญตแหงกฎหมายอาญา1 อาชญากรรม หมายถง การกระทาความผดอาญา ซงกฎหมายไดบญญตวาเปนความผดและกาหนดโทษไวอยางชดแจง2 อาชญากรรม หมายถง การกระทาความผดทเปนการละเมดหรอฝาฝนกฎหมายอาญา โดยผกระทามเจตนาชวรายและขดตอหลกศลธรรม3

1 Harjen, Clayton A. (1987). Crime and Criminalization (2 nd ed.). p.3. 2 บญญวจกษณ เหลากอท. (2544 - 2545, กนยายน-กมภาพนธ) “พลงแผนดนเพอเอาชนะยา

เสพตด : มาตรการกฎหมายและกระบวนการยตธรรม.” วารสารสานกงาน ป.ป.ส.. 2, หนา 11. 3 วระพงษ บญโญภาส. (2537). อาชญากรรมทางเศรษฐกจ. หนา 55.

DPU

6

ทรพย หมายถง วตถมรปรางและรวมถงทรพยสนทหมายความรวมถงทรพยและวตถไมมรปรางซงอาจมราคาและอาจถอเอาได4 กลาวคอ (1) วตถมรปรางนนยอมเปนไปตามวชาวทยาศาสตรทางกายภาพและไมจาตองเปนสงทมนษยจะตองเหนไดดวยตาเปลา เชน นา หรอแกสตาง ๆ กเปนวตถทมรปราง แตพลงงานไฟฟา ในทางวทยาศาสตรทางกายภาพไมเปนสงทมรปรางเปนแตพลงงานเหมอนพลงนา พลงแสงแดดซงตามกฎหมายของตางประเทศ อาท ประมวลกฎหมายอาญาเยอรมน ถอวาพลงงานไฟฟาไมใชทรพย เพราะไมใชวตถ ไมมรปราง5 (2) วตถไมมรปราง เชน สทธเรยกรองอนเกดจากมลหน ไดแก นตกรรม สญญา ละเมด ลาภมควรไดและจดการงานนอกสง ทรพยสทธเหนออสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพย เชน สทธเหนอพนดน ภาระจายอม ลขสทธ เปนตน (3) ประโยชนในลกษณะทรพยสน อนไดแก ตวทรพยสนนนเอง และประโยชนอนใดทไมถงกบเปนตวทรพยสน แตเขาในลกษณะทเปนทรพยสนเพราะอาจคดเปนราคาได เชน การใหขนรถโดยสารโดยไมเสยคาโดยสาร อาชญากรรมเกยวกบทรพยสน หมายถง การกระทาทผดกฎหมายดวยการเขาไปโดยเจตนาในเคหสถานหรอสถานอนใดเพอกระทาผดทางอาญาตอทรพยสน อนไดแก การลกทรพย ทาใหเสยทรพย ปลนทรพยหรอชงทรพย ไมวาจะไดกระทาโดยขเขญหรอใชกาลงประทษรายตวบคคลผเปนเจาของหรอครอบครองทรพยนนหรอไมกตาม6 โดยสรป อาชญากรรมหรอการกระทาความผดเกยวกบทรพย จงหมายถงการกระทาหรอพฤตกรรมทไดฝาฝนหรอละเมดตอบทบญญตตามประมวลกฎหมายอาญาทไดบญญตไว โดยมจดมงหมายหรอวตถประสงคตอทรพยทมบทบญญตแหงกฎหมายทเปนลายลกษณอกษร เปนหลกสาคญวาไดบญญตตอการกระทาหรอพฤตกรรมใดตอทรพยเปนความผดและมโทษหรอไม ซงถาการกระทาหรอพฤตกรรมนนกฎหมายมไดบญญตไววาเปนความผดและมโทษ กมกถอวาไมมความหมายเปนอาชญากรรมหรอการกระทาความผดเกยวกบทรพย (Properties Crime) อาชญากรรมหรอการกระทาความผดเกยวกบทรพย สามารถแบงออกเปน 2 ประเภท คอ ประเภททใชกาลงประทษราย ไมวาจะเปนการประทษรายตอทรพยหรอผทเปนเจาของหรอ

4 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย, มาตรา 137 และมาตรา 138. 5 หยด แสงอทย. (2540). กฎหมายอาญาภาค 2-3. หนา 255. 6 M.Dworak, G. Feiohtinger, G. Trangler and J.P. Caulkins. (1998). On the Effect of Drug

Enforcement on Property Crime. p.1.

DPU

7

ครอบครองทรพยทงโดยตรงหรอโดยออม และประเภททไมมการใชกาลงประทษราย ซงตามประมวลกฎหมายอาญาไทย ไดแบงความผดเกยวกบทรพยดงกลาว ออกเปน 12 ประเภท ไดแก ความผดฐานลกทรพย วงราวทรพย กรรโชกทรพย รดอาทรพย ชงทรพย ปลนทรพย ฉอโกง โกงเจาหน ยกยอก รบของโจร ทาใหเสยทรพย และบกรก ซงจะไดกลาวถงองคประกอบในแตละความผดตอไป 2.1.2 ลกษณะของความผด อาชญากรรมหรอการกระทาความผดเกยวกบทรพยสนนนสามารถแยกออกเปน 2 ลกษณะ โดยพจารณาจากเจตนาของการกระทาตอทรพย คอ เจตนาแยงการครอบครองทรพยสนในลกษณะ “ตดกรรมสทธ” และเจตนา “แยงกรรมสทธ” ในทรพย กลาวคอ (1) เจตนาแยงการครอบครองทรพยในลกษณะ “ตดกรรมสทธ” เปนการเอาทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวยไปโดยทจรต เชน การลกทรพย (2) เจตนาแยงกรรมสทธในทรพย เชน การเบยดบงเอาทรพยทตนครอบครองอนเปนทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวยไปเปนของตนหรอบคคลทสามโดยทจรต เชน การยกยอกทรพย อนง ความผดเกยวกบทรพยในบางกรณนนกมใชเปนการแยงกรรมสทธหรอการแยงการครอบครอง เชน การทาใหเสยทรพย 2.1.3 ขอบเขตของความผด

สาหรบขอบเขตของความผดเกยวกบทรพยสนนนจะตองพจารณาองคประกอบของความผดทงทเปนองคประกอบภายนอกอนเปนการแบงแยกใหเหนถงตวทรพยและองคประกอบภายใน อนจะแบงแยกใหเหนถงเจตนาธรรมดาและเจตนาพเศษหรอมลเหตจงใจ ดงน

ความผดฐานลกทรพย มองคประกอบภายนอกคอผกระทา และการกระทาท เปนลกษณะการเอาไปซงวตถแหงการกระทาคอทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวย โดยมองคประกอบภายในคอ เจตนาโดยทจรต

ความผดฐานวงราวทรพย มองคประกอบภายนอก คอ ผกระทาและการกระทาทเปนลกษณะการลกดวยการฉกฉวยเอาซงหนา ซงวตถแหงการกระทาคอทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวย โดยมองคประกอบภายในคอเจตนาทจรต

ความผดฐานกรรโชกทรพย มองคประกอบภายนอกคอผกระทา และการกระทาทเปนลกษณะขมขนใจ โดยใชกาลงประทษราย หรอขเขญวาจะทาอนตรายตอช วต รางกาย เสรภาพ ชอเสยงหรอทรพยสนของผถกขมขนใจหรอบคคลทสาม ซงวตถแหงการกระทาคอผอนหรอบคคลท

DPU

8

สาม โดยมองคประกอบภายในคอเจตนาพเศษเพอใหยอมใหหรอยอมจะใหตนหรอผอนไดประโยชนในลกษณะทเปนทรพยสน

ความผดฐานรดเอาทรพย มองคประกอบภายนอกคอผกระทา และการกระทาทเปนลกษณะขมขนใจ โดยข เขญวาจะเปดเผยความลบ ซงวตถแหงการกระทาคอผอน โดยมองคประกอบภายในคอเจตนาเพอใหยอมใหหรอยอมจะใหตนหรอผอนไดประโยชนในลกษณะทเปนทรพยสน

ความผดฐานชงทรพย มองคประกอบภายนอกคอผกระทา และการกระทาท เปนลกษณะการลกโดยใชกาลงประทษรายหรอขเขญวาในทนใดนนจะใชกาลงประทษราย ซงวตถแหงการกระทาคอทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวย โดยมองคประกอบภายในคอเจตนาพเศษเพอใหความสะดวกแกการลกทรพยหรอการพาทรพยนนไป เพอใหยนใหซงทรพย นน เพอยดถอเอาทรพยนนไว เพอปกปดการกระทาความผดนน หรอเพอใหพนจากการจบกม

ความผดฐานปลนทรพย มองคประกอบภายนอกคอผกระทาตงแตสามคนขนไป และรวมกระทาดวยกนอนมลกษณะเปนการชงทรพย ซงวตถแหงการกระทากคอทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวย โดยมเจตนาพเศษเชนเดยวกบความผดฐานชงทรพย

ความผดฐานฉอโกง มองคประกอบภายนอกคอผกระทา และการกระทาทเปนลกษณะหลอกลวงดวยการแสดงขอความอนเปนเทจ หรอปกปดขอความจรงซงควรบอกใหแจง ซงวตถแหงการกระทาคอผถกกระทา โดยมเจตนาทจรตประกอบกบเจตนาพเศษเพอใหไดซงทรพยสนจากผถกหลอกลวงหรอบคคลทสาม หรอทาใหผถกหลอกลวงหรอบคคลทสามทา ถอนหรอทาลายเอกสารสทธ

ความผดฐานโกงเจาหน (กรณการจานา) องคประกอบภายนอกคอผกระทา และการกระทาทมลกษณะเปนการเอาไปเสย ทาใหเสยหาย ทาลาย ทาใหเสอมคาหรอทาใหไรประโยชน ซงวตถ แหงการกระทาคอทรพยทตนเองจานาไว แกผถกระทาคอผรบจานา โดยมเจตนาเพอใหเกดความเสยหายแกผรบจานา สวนกรณทวไปนนมองคประกอบภายนอกคอผกระทา และการกระทาทมลกษณะยายไปเสย ซอนเรนหรอโอนไปใหแกผอนซงทรพย หรอแกลงใหตนเองเปนหนจานวนใดอนไมเปนความจรง ซงวตถแหงการกระทาคอตวทรพย โดยมเจตนาเพอมใหเจาหนของตนหรอของผอนไดรบชาระหนทงหมดหรอแตบางสวน ซงเจาหนนนไดใชหรอจะใชสทธเรยกรองทางศาลใหชาระหน

ความผดฐานยกยอก มองคประกอบภายนอกคอผกระทา และการกระทาทเปนลกษณะเบยดบงเอาเปนของตนหรอบคคลทสาม ซงวตถแหงการกระทาคอทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวยซงตนเองครอบครองอย โดยมเจตนาทจรต

DPU

9

ความผดฐานรบของโจร มองคประกอบภายนอกคอผกระทา และการกระทาทมลกษณะเปนการชวยซอนเรน ชวยจาหนาย ชวยพาเอาไป ซอ รบจานาหรอรบไวโดยประการใด ซงวตถแหงการกระทา คอทรพยอนไดมาโดยการกระทาความผดในลกษณะลกทรพย วงราวทรพย กรรโชก รดเอาทรพย ชงทรพย ปลนทรพย ฉอโกง ยกยอกหรอเจาพนกงานยกยอกทรพย โดยมเจตนาธรรมดา

ความผดฐานทาใหเสยทรพย มองคประกอบภายนอกคอผกระทา และการกระทาทมลกษณะเปนการทาใหเสยหาย ทาลาย ทาใหเสอมคาหรอทาใหไรประโยชน ซงวตถแหงการกระทาคอทรพยของผอนหรอทผอนเปนเจาของรวมอยดวย โดยมเจตนาธรรมดา

ความผดฐานบกรก มองคประกอบภายนอกคอ ผกระทา และการกระทาทเปนลกษณะการเขาไปใน หรอกระทาการใด ๆ ซงวตถแหงการกระทา คอ อสงหารมทรพยของผอน โดยมเจตนาเพอถอการครอบครองทงหมดหรอแตบางสวน หรอรบกวนการครอบครองโดยปกตสข

2.2 แนวคดเกยวกบการปรบปรงแกไขผกระทาผดทางอาญา 2.2.1 แนวคดตามหลกทฤษฎอาชญากรรมและการลงโทษ แนวคดนไดกาเนดขนในครสตศตวรรษท 18 โดยเบคคาเรย (Cesare Beccaria) ซงไดถอวาเปนบดาแหงสานกคลาสสค (Classical School) โดยไดใหหลกการในการกระทาความผด7 ไวในหนงสอชอ “อาชญากรรมและการลงโทษ” (On Crime and Punishment) ดงน (1) หลกพนฐานเบองตนในการกระทาของมนษยในสงสมควรกอใหเกดประโยชนและความสขแกคนจานวนมาก (2) อาชญากรรมจะตองเปนการกระทาทมผลเสยหายตอบคคลโดยตรงและยงกระทบถงสงคมดวย (3) การปองกนมใหเกดอาชญากรรมมความสาคญยงกวาการลงโทษ เนองจากการลงโทษไมไดทาใหแกปญหาอาชญากรรมได (4) ขนตอนในกระบวนการยตธรรมและวธพจารณาคดอาญาในศาลเปนสงสาคญททกสงคมควรใหความสนใจอยางยง รวมทงการพจารณาถงหลกฐานและสทธของจาเลยดวย (5) วตถประสงคในการลงโทษเพอทจะแกไขปรบปรงใหคนเลกกระทาความผด ในขณะเดยวกนการลงโทษกควรจะไดพจารณาดวยความรอบคอบและใหความเปนธรรมแกผกระทาความผด โดยเฉพาะการลงโทษไมควรรนแรงยงไปกวาความเสยหายทเกด

7 Harry E. Allen. (1989). Correction in America. pp.18-20.

DPU

10

(6) การลงโทษดวยการจาคกผตองขงหรอนกโทษ ควรไดรบการแบงแยกจาแนกตามอาย เพศ และความรนแรงของการกระทาความผด โดยสรปแลวแนวคดในเรองการลงโทษของเบคคาเรยนนอยบนพนฐานทวาวตถประสงคของการลงโทษจะตองไมใชการแกแคน การกาหนดโทษสาหรบความผดแตละประเภทตองเหมาะสมตามลกษณะความผด ลกษณะหรอประเภทของโทษ รวมทงความหนกเบาของโทษ ควรจะตองกาหนดโทษไวแนนอนตายตว ถอหลกการเสมอภาคเทาเทยมกนและควรพจารณาลงโทษและดาเนนการลงโทษอยางเปดเผย นอกจากนเขายงเหนวาควรยกเลกโทษประหารชวตเพราะการลงโทษประหารชวตไมมผลทาใหอาชญากรรมลดนอยลงไดเลย อกทงหากเกดความผดพลาดในการจบกมจาเลยผดคน ยงไมมทางแกไขได จงควรเปลยนโทษประหารชวตเปนจาคกตลอดชวตแทน ซงจะเปนการทาใหคนทวไปเกรงกลว จะเปนการปองกนอาชญากรรมไดดมากกวา8 เบคคาเรย ไดเสนอวาบคคลทเปนอนตรายตอรฐและตอผอนควรจะไดรบการลงโทษและการลงโทษกควรทจะมความรนแรงพอแกการทจะปองกนการกระทาความผด ความสาคญของการลงโทษอยทวา ควรจะลงโทษมากนอยแคไหนตอความผดเชนไร หากรไดลวงหนากสามารถกาหนดโทษไวไดกอนและเปนโทษทไมมการยดหยน (Determinate sentence)9 แนวคดของเบคคาเรย ยงไดรบการสนบสนนและปฏบตรวมกบแนวความคดในการลงโทษของเจเรม เบนแธม (Jeremy Bentham) ซงไดเสนอแนวคดไวในหนงสอชอ “หลกเบองตนทางศลธรรมและกฎหมาย” โดยเสนอความคดวาการลงโทษหรอการกระทาใหเจบปวดควรจะใหรนแรงกวาการกระทาผด ทงน เพอปองกนคดอกฉกรรจตอไปได ในทรรศนะของเบนแธม การทจะตดสนวาการกระทาหรอกฎหมายใดจะดหรอเลวนน ใหดทผลลพธของมนในแงวามนทาใหเกดความสขแกมนษยหรอไมเทานน โดยเขาเหนวาความสขหรอความสนกสนานเพลดเพลนของมนษยเปนสงทเหนเปนตวเปนตนหรอเปนภาวะวสย (Objetive) มากทสด การวพากษตดสนใด ๆ เกยวกบคณคาภายในกฎหมายจงมใชเรองการกลาวอางนามธรรมลอย ๆ ใด ๆ เชน ศลธรรม ความยตธรรม หรอเหคผลบรสทธตาง ๆ ในแงนหากจะลองคาดคนถามเบนแธมวา ความยตธรรมคออะไรแลว เขากคงจะตอบวา คอ หลกทจะนามาซงความสขจานวนมากทสดแกคนจานวนมากทสด10

8 ประเทอง อนยผล. (2538). อาชญาวทยาและทณฑวทยา. หนา 167. 9 อณณพ ชบารง. (2527). ทฤษฎอาชญาวทยา. หนา 45. 10 จรญ โฆษณานนท. (2544). นตปรชญา. หนา 45.

DPU

11

กลาวโดยสรป ความคดของสานกคลาสสค เนนเรองความรนแรงในการลงโทษ11 ทวาการกาหนดโทษควรใหสาสมกบความผด คอใหผกระทาความผดควรไดรบการลงโทษทเขาทาใหทกทรมานมากกวาผลแหงความพอใจทเขาจะไดรบในการกระทาความผด อนจะทาใหคนทวไปไมอยากกระทาผดเพราะไมคมกบทจะตองไดรบโทษ โดยใหถอหลกการลงโทษวาใหมงหมายทจะทาใหผกระทาผดเขดและหลาบจา และใหผอนกลวเกรงไมกลาเอาเยยงอยาง ซงเปนการปองกนอาชญากรรมในตวดวย12 2.2.2 แนวคดตามหลกทฤษฎการแกไขฟนฟ แนวคดน เปนสวนหนงของแนวความคดและทฤษฎการลงโทษทมจดหมายรวม (Inclusive Theory) โดยไดกาเนดจากนกอาชญาวทยาทมชอเสยง F.J.O. Coddington ซงมความเหนวา ตามปกตการลงโทษควรจะมการระลกถงการผสมผสานกนในเรองการปองกน การแกไขฟนฟและการแกแคนใหแกสงคม การระลกถงหรอความคดเชนนมควรจะหยดอยแคเรองศาลและเรองผกระทาผด แตควรจะครอบคลมไปถงสาธารณชนและสงคมดวย ในการลงโทษนนไมควรจะมกฎตายตว แมวาจะมทฤษฎปรากฏอยกตาม แตควรจะกระทาอยางมศลปะ เปนศลปะทยากแกการปฏบตในสงคมทกาลงเปนไปอยางในปจจบน13 โดยไดแสดงความเหนเกยวกบการลงโทษทมจดหมายรวมไวในหนงสอทฤษฎการลงโทษ (Theories of Punishment) โดยไดแบงทฤษฎการลงโทษได 4 ทฤษฎ คอ (1) ทฤษฎการลงโทษเพอเปนการแกแคนใหแกสงคม (Retribution) (2) ทฤษฎการลงโทษเพอปองกนอาชญากรรม (Deterrence) (3) ทฤษฎการลงโทษเพอแกไขฟนฟผกระทาความผด (Rehabilitation) (4) ทฤษฎการลงโทษทมจดมงหมายรวม (Integration) ทฤษฎการลงโทษเพอแกไขฟนฟผกระทาความผด เปนแนวความคดทมมาตงแตสมย นโอคลาสซเคล สคล (Neoclassical School) เปนความคดสวนใหญของนกคดชาวองกฤษซงใหความสาคญกบการปฏบตตอผกระทาความผดเปนรายบคคล แตความคดในสมยนนไมไดเปนความคดทเขาหลกวทยาศาสตร เปนความคดทเจรญรงเรองอยราว ๆ กลางครสตศตวรรษท 19 ตอมาในราวปลายปครสตศตวรรษท 19 กเกดแนวความคดทเปนวทยาศาสตรในทางอาชญาวทยาขน ซงนาโดยซซาร ลอมโบรโซ (Cesare Lombroso) นกอาชญาวทยาชาวอตาล มแนวคดวาการลงโทษผ

11 แหลงเดม. หนา 46. 12 เลมเดม. 13 แหลงเดม. หนา 141.

DPU

12

กระทาผดกฎหมายอาญาควรจะใหเหมาะสมกบอาชญากรแตละราย ซงแตกตางจากความคดในสมยคลาสซคล สคล ซงเจรญรงเรองในปลายครสตศตวรรษท 18 ทเนนวาการลงโทษตองใหเหมาะสมกบอาชญากรรม ไมคานงถงบคลกภาพของผกระทาผด ไมวาจะเปนเดก ผใหญ ผหญง กอาจจะลงโทษอยางรนแรงได แตสานกปฏฐานนยม (Positive School) ไมเหนดวยกบความคดน ความคดในทางการแกไขฟนฟผกระทาผดไดพฒนาเรอยมา จนกระทงไดมการนามาใชปฏบตแกผกระทาผดทงในแงการใชเรอนจาและใชชมชน ในการแกไขฟนฟในเรอนจากอาศยการใชเทคนคตาง ๆ ใหผกระทาผดกลบตนเปนพลเมองดได เชน การใหการศกษา การฝกวชาชพ การ อบรมทางศลธรรมและศาสนา การบาบดทางจตวทยา การบาบดทางแพทย การใหการสงเคราะหในดานตาง ๆ ในการปฏบตตอผกระทาผดนนทาทงแบบรายบคคลและเปนกลมบคคล สวนการใชชมชนกพฒนามาเปนการคมประพฤต การพกการลงโทษ เปนตน ความคดในเรองการแกไขฟนฟผกระทาผดนนเปนความคดทสลบซบซอน ประเดนสาคญของความคด คอ ประการแรก ถอวาพฤตกรรมของคนเปนผลจากสาเหตตาง ๆ ทมมากอน หมายความวาคนจะประพฤตอยางไรกเนองจากเหตทเกดขนกอนหนานน สาเหตนเปนสงทมอยในจกรวาล ประการทสอง การทจะรวาอะไรคอสาเหตของพฤตกรรมของบคคลกเปนหนาทของนกวทยาศาสตรทจะคนหาและอธบายใหชดเจนลงไป ความรในเรองสาเหตนจะทาใหสามารถควบคมพฤตกรรมของคนได เปนการควบคมโดยอาศยหลกวทยาศาสตร ในประการสดทายซงถอเปนเรองสาคญมากกคอวา มาตรการทจะนามาใชในการปฏบตตอผกระทาผดควรจะเปนมาตรการทกระทาลงไปเพอการบาบดรกษา เพอใหพฤตกรรมของผกระทาผดเปลยนแปลงไปในลกษณะทเขาไดรบความสข มสขภาพด และมความพอใจตอการบาบดนน ทงจะตองมผลตอการปองกนสงคมใหปลอดภยจากอาชญากรรมดวย ทฤษฎการลงโทษเพอแกไขฟนฟผกระทาผดดงกลาวน คอจดมงหมายสาคญของการลงโทษในปจจบน โดยมจดมงหมายสงสดเพยงหนงเดยว คอ ความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน สงคม และสวสดภาพทางสงคม สาหรบสาระสาคญของทฤษฎการลงโทษเพอแกไขฟนฟผกระทาผด อาจสรปได ดงน 14 1) การแกไขฟนฟผกระทาผดคอจดมงหมายของการลงโทษ 2) การแกไขฟนฟผกระทาผดไมใชจดมงหมายสดทาย แตเปนหนทางสาหรบจดหมายทสงกวา นนคอ การปองกนสงคมใหปลอดภยจากอาชญากรรม 3) การแกไขฟนฟผกระทาผดตองแกไขไปตามสาเหต

14 อณณพ ชบารง. (2523). อาชญาวทยา. หนา 137-143.

DPU

13

4) เหตผลสาคญทตองลงโทษเพอการแกไขฟนฟกเพราะวาผกระทาผดมไดมสนดานเปนผราย แตทตองกระทาผดกเพราะสภาพแวดลอมรอบ ๆ ตว 5) การลงโทษเพอแกไขฟนฟกระทาลงไปโดยอาศยหลกมนษยธรรมและหลกพฤตกรรมศาสตรเปนทตง โดยสรป ความมงหมายหรอวตถประสงคของการลงโทษเพอการแกไขฟนฟผกระทาความผดดวยการปรบปรงแกไข กเพอไมใหผกระทาความผดกระทาความผดซาอก โดยทฤษฎนมงจะปรบปรงเปลยนแปลงพฤตกรรมของผกระทาความผดใหประพฤตตวเปนคนดของสงคมตอไป15 2.2.3 แนวคดตามหลกอาชญาวทยา แนวคดการแกไขฟนฟผกระทาความผดตามหลกอาชญาวทยาน ไดใชหลก “เหตนามาซงผล” เปนเครองมอกาหนดวธการศกษาคนควาทางดานอาชญาวทยา โดยแนวคดหลกนสบเนองมาจากแนวความคดของนายแพทยทมชอเสยง คอ ลอมโบรโซ (Lombroso) ผซงหนมาสนใจศกษาคนควาทางอาชญาวทยาจนเปนทยอมรบยกยองใหเปนบดาแหงอาชญาวทยาสมยใหม ตอมาเรยกแนวคดนวาสานกปฏฐานนยม (Positive School) โดยมแนวความคดทสาคญ คอ การเปลยนปรชญาการลงโทษจากการแกแคน (หรอลงโทษเพอยบยง ขมข) ของสานกคลาสสค (Classical School) มาเปนแกไข ใหการบาบดรกษาฟนฟจตใจใหผกระทาความผดกลบตวเปนคนดตอไป สานกปฏฐานนยมน ถอแนวความคด “เจตจานงคประสงค” (Determination) หรอทฤษฎเหตนามาซงผล กลาวคอ “ถอวาการกระทาของมนษยเกดขนโดยมสงอนมาชกจง ซงอาจจะเปนสงทอยภายนอกและภายในรางกายของมนษยเองทบบบงคบหรอบงการ เมอเปนเชนนมนษยกไมควรทจะรบผดชอบในการกระทาของตน (ทงหมด) เพราะมนษยไมมทางเลอกกไมควรทจะรบผดชอบ สงคมและสงแวดลอมซงมสวนใหบคคลกระทาความผดควรเขามามสวนรวมรบผดชอบแกไขดวย16” แนวคดของสานก ปฏฐานนอยบนหลกการพนฐานของการใชหลกวทยาศาสตรเขามาตดสนโดยมงศกษาพจารณาปญหาของแตละบคคลและนยมพจารณาความหมายของอาชญากรรมในแงพฤตกรรมศาสตร ไมใชพจารณาแตแงกฎหมายเพยงอยางเดยว 2.3 กระบวนการยตธรรมทางอาญาปกตในการปรบปรงแกไขผกระทาความผดเกยวกบทรพย โดยปกตแลวขนตอนเรมตนของกระบวนการยตธรรมทางอาญากคอ การปองกนมใหมการประกอบอาชญากรรมหรอกระทาความผดทางอาญา หากมผฝาฝนหรอละเมดไมปฏบตตามกจะ

15 นวลจนทร ทศนชยกล. (2532). การคมประพฤตและการพกการลงโทษ. หนา 14. 16 Cesare Lombroso in Water C. Reckless. (1967). The Crime Problem. p.378.

DPU

14

ตองมการนาตวผกระทาความผดมารบการพจารณาโดยจกตองมการจบกม ซงอาจมการสบสวนมากอนแลวเขาสชนการสอบสวนเพอรวบรวมพยานหลกฐานในการกระทาความผดโดยมงประสงค คอ การพสจนความผดของผทถกจบกมหรอถกกลาวหากอนการสงสานวนการสอบสวนนนพรอมผตองหาไปยงพนกงานอยการพจารณาฟองคดตอไป ซงในการปฏบตตอผกระทาความผดตามขนตอนตาง ๆ ของกระบวนการยตธรรมตงแตชนกอนฟองคด ชนฟองคด ชนพจารณาพพากษาคดและชนการบงคบโทษ ดงมรายละเอยดตอไปน 2.3.1 กระบวนการปรบปรงแกไขกอนฟองคด ในกรณทการกระทาความผดหรออาชญากรรมนนเปนอาชญากรรมไรผเสยหายจะมการนามาตรการหนเหหรอเบยงเบนคดประเภทนออกจากอาชญากรรมอน ๆ (Decriminalization of Victimless) โดยเปนความพยายามทจะใหสงคมจาแนกพฤตกรรมเบยงเบนออกจากพฤตกรรมอาชญากร เชน เลนการพนน เสพยาเสพตด เปนตน และเมอสงคมมองวาเปนคนเจบปวยหรอผมความบกพรองทางนสยความประพฤต ควรแกการเยยวยารกษามากกวาเปนอาชญากร จงควรใชมาตรการบาบดรกษาและแกไขฟนฟมากกวาการนาตวเขาสการดาเนนกระบวนการพจารณาพพากษาคด มาตรการในขนตอนกอนการจบกม ไดแก 1) การใชศนยไกลเกลยประนอมขอพพาท (Mediation/Arbitration Centers) เชน ศาลหมบาน เปนกระบวนการยตธรรมคขนานเพอไกลเกลยคดทยอมความกนไดหรอยตความขดแยงในระดบหนง อนจะชวยลดปรมาณคดทจะเขาสกระบวนการยตธรรมไดในระดบหนง ศาลยตธรรม มโครงการจดตงศนยระงบขอพพาทและการสงเสรมเผยแพรการระงบขอพพาทในชมชน โดยเรมจดการอบรมอาสาสมครไกลเกลยขอพพาทในชมชนขน เพอยงใหเกดการประนประนอมยอมความและประนอมขอพพาทหรอขอขดแยงทเกดขนในชมชน โดยมอาสาสมครทไดรบการอบรมทาหนาทดงกลาว คดทประนประนอมสวนใหญเปนคดแพงทคกรณยนยอมพรอมใจใชวธการน และคดอาญาบางประเภททยอมความได เชน คดทาใหเสยทรพย เปนตน 2) ศนยบาบดรกษาการตดยาเสพตดและการตดสรา (Drug and Alcohol Centers) เพอใหผสมครใจเขารบการบาบดรกษาแทนการถกจบกมดาเนนคดและถกตราหนาวาเปนอาชญากร 3) การใหความรเกยวกบกฎหมายเบองตนและสทธเสรภาพของบคคล (Citizen Right Education) เพอใหประชาชนมความร ความเขาใจเกยวกบสทธเสรภาพและกระบวนการยตธรรมเบองตน สามารถปฏบตตนไดอยางถกตองเมอมกรณตองเกยวของกบกระบวนการยตธรรม

DPU

15

2.3.2 กระบวนการปรบปรงแกไขชนฟองคด ในชนการฟองคดนรวมถงกระบวนการตาง ๆ กอนดาเนนกระบวนการพจารณาของศาล ซงมมาตรการตาง ๆ ทนามาปรบปรงแกไขผกระทาความผด ดงน 1) การไกลเกลยคดทยอมความได หากการไกลเกลยระดบหมบานไมไดผล หรอไมสามารถยตลงไดในชวงเวลาหนง กยงสามารถทจะไกลเกลยเจรจากนไดในระดบทสงขน โดยเจาพนกงานศาลทมหนาทโดยตรง หากตกลงกนไดทงหมดหรอเพยงบางประเดนกสามารถชวยลดภาระงานศาลไดในระดบหนงและผกระทาความผดเองกไมตองเขาสกระบวนการพจารณาอนจะทาใหผกระทาความผดอาจตองถกควบคมตวตอไปโดยไมจาเปนและเหมาะสมได 2) การตอรองคารบสารภาพ (Plea Bargaining) เปนการตกลงตอรองกนสามฝายระหวางทนายความ จาเลย อยการและศาล เพอลดการสบพยาน และใหไดวธการทเหมาะสมทสดสาหรบลงโทษจาเลยในคดทถกฟอง 3) คดอาญาเลกกน ซงตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาไดเปดชองทางใหเจาพนกงานใชดลพนจในการปฏบตตอผกระทาความผดโดยไมใชคก อาท กรณคดอาญาเลกกนตามมาตรา 37 ซงไดแก ความผดลหโทษและความผดทเปรยบเทยบปรบไดตามกฎหมายอน เมอเปรยบเทยบแลวกเปนผลทาใหสทธนาคดอาญามาฟองระงบไปตามมาตรา 39 คดความจงยตลงโดยไมตองเขาสกระบวนการพจารณา ซงผกระทาผดกไมตองถกดาเนนการตาง ๆ ทเกยวของอกตอไป 2.3.3 กระบวนการปรบปรงแกไขชนการพจารณาและพพากษาคด สาหรบมาตรการทนามาปรบปรงแกไขผกระทาความผดในชนการพจารณาพพากษาคดนน ไดแก การเปดทาการศาลในวนหยดและภาคคา (Weekend and Night Courts) เปนการเพมเวลาในการทางานสาหรบหนวยงานศาล เพอใหมชวงเวลาทเหมาะสมและเพมขนในการใหบรการแกประชาชน ซงผกระทาความผดกจะไมตองอยในกระบวนการนานเกนไปและสามารถนามาตรการเสรมอน ๆ มาใชไดอยางรวดเรวขน ซงอาจไดแก การเรงรดพจารณาพพากษาคดบางประเภท (Short Determinate Sentences) อนเปนแนวคดการบรหารจดการทชวยใหคดบางประเภททสมควรไดรบการพจารณาคดใหแลวเสรจโดยเรว สามารถดาเนนการไดเพอไมใหเกดผลกระทบในทางเสยหายขน นอกจากนตามประมวลกฎหมายอาญา ไดกาหนดาตรการในการปรบปรงแกไขผกระทาความผดในชนการพจารณาพพากษาคดไว ไดแก การลงโทษปรบแทนการจาคก ตามมาตรา 55 ซงกาหนดใหในคดทศาลพพากษาลงโทษจาคกผทกระทาความผดมกาหนดเวลาเพยงสามเดอน หรอนอยกวา ศาลจะกาหนดโทษจาคกใหนอยลงไปอกกได หรอถาโทษจาคกทผกระทาความผดจะตองรบมกาหนดเวลาเพยงสามเดอนหรอนอยกวาและมโทษปรบดวย ศาลจะกาหนดโทษจาคกใหนอย

DPU

16

ลง หรอจะยกโทษจาคกเสย คงใหปรบแตอยางเดยวกได หรอการพพากษาใหรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษ โดยกาหนดหรอไมกาหนดเงอนไขคมประพฤตแทนการลงโทษจาคกผกระทาความผด 2.3.4 กระบวนการปรบปรงแกไขชนบงคบโทษ ในกรณทเปนโทษจาคกสถานเบากจะใชมาตรการ ดงน 1) การชดใชคาเสยหายและการปรบ (Restitution and Fines) เปนการชดเชยความเสยหายทไดกระทาการลวงละเมดตอผเสยหายหรอสงคม 2) การคมประพฤต (Probation/Suspended with Conditions) เปนมาตรการควบคมผกระทาความผดในคดทไมรายแรงนกไวในชมชนโดยกาหนดเงอนไขใหปฏบตหรอกาหนดขอหามบางประการไวภายใตการสอดสองดแลของพนกงานคมประพฤต ซงมโทษจาคกเปนขอตอรองและใชวธการสาคญ 2 ประการ คอ การสบเสาะและพนจ (Presentences Investigation) และการควบคมและสอดสอง (Supervision) 3) การใชศนยบรการกลางวน (Community-Based Programs/Day Centers) เปนเงอนไขประการหนงทศาลกาหนดเพอควบคมผกระทาผดในชมชนแบบเครงครด โดยใหเขารบการ อบรมเพอแกไขฟนฟความประพฤตตามหลกสตรและชวงเวลาทศนยบรการกลางวนจดให 4) การทางานบรการสงคมหรอบาเพญสาธารณประโยชน (Community Service) เปนการทางานตามคาสงศาลและตามทผกระทาความผดยนยอม ซงทางานใหแกสงคมโดยไมไดรบคาตอบแทน เปนการชดเชยความผดทไดกระทาลวงละเมดแกสงคมทมผลงานเปนรปธรรมวธหนงแทนการลงโทษจาคกและเปนเงอนไขคมประพฤตวธหนง 5) การใหทพกอาศยระหวางการคมประพฤต (Probation Hostel/Bail Hostel) เปนการจดสภาพแวดลอมเพอปองกนการกระทาผดซาใหแกผกระทาความผดทอยระหวางการคมประพฤตกลมทมความเสยงสง หากกลบไปพกอาศยอยบานหรอแหลงพกอาศยทเอออานวยตอการประกอบอาชญากรรม เปนวธการทไดรบความนยมและประสบความสาเรจอยางสง 6) การใชอาสาสมครคมประพฤต (Volunteer Probation Officers/Community -Based Correction) เปนการนาชมชนเขามสวนรวมในการปองกนตนเองและสงคมจากอาชญากรรมและการกระทาผดซงรวมกบภาครฐผานทางหนวยงานคมประพฤต ในกรณทมโทษจาคกปานกลางกจะใชมาตรการ ดงน 1) การพกการลงโทษ (Parole) เปนการใหรางวลแกพฤตกรรมดของนกโทษ โดยปลอยออกจากคกกอนกาหนดเวลาและควบคมไวในชมชนภายใตเงอนไขทกาหนด ซงชวยลดความแออด

DPU

17

ในเรอนจาลงไดในระดบหนงและเปนการชวยใหผตองขงไดปรบตวเขาสสงคมภายหลงการพนโทษ 2) การใชบานกงวถ (Halfway Houses/Pre-release Guidance Centers) เปนมาตรการหนงซงชวยใหผกระทาผดทพนโทษในระยะแรกไดพกอาศยเพอปรบตวกอนกลบคนสสงคมตอไป 3) การอภยโทษ (Pardon) เปนการปลอยนกโทษชนดและดเยยมทผานการพจารณาจากคณะกรรมการออกสสงคมในโอกาสพเศษ เพอลดความแออดในเรอนจาลงและชวยใหผกระทาความผดไดออกมาปรบตวและทาความดในสงคมเรวขน 4) การใหการสงเคราะหภายหลงพนโทษหรอภายหลงปลอย (Post Prison Support Services/Aftercare Services) เปนการชวยเหลอสงเคราะหตามความเหมาะสมแกผพนโทษหรอพนจากสถานฝกอบรมเพอใหสามารถปรบตวเขาสสงคมไดในเบองตน 2.4 การปรบปรงแกไขผเสพหรอผตดยาเสพตดในคดอาญา อาชญากรรมยาเสพตด ถอวาเปนอาชญากรรมไรผเสยหาย (Victimless Crime) กลาวคอ เปนอาชญากรรมทผกระทาความผดและผเสยหายเปนบคคลเดยวกน หรอเปนอาชญากรรมททงสองฝายอนไดแก ผกระทาความผดและเหยอมความสมครใจทจะสนองความตองการในสงของหรอบรการทผดกฎหมาย17 โดยในการปรบปรงแกไขผกระทาความผดนนจะมงเนนการบาบดรกษาอาการตดยาเสพตด สวนผทมไดเสพหรอตดยาเสพตดกจะใชกระบวนการปรบปรงแกไขตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกต ดงไดกลาวแลวขางตน 2.4.1 การปรบปรงแกไขโดยอานาจทางบรหาร 1) ระบบสมครใจบาบดรกษา (Voluntary System) เปนการเปดโอกาสใหผเสพหรอผตดยาเสพตดซงตองการจะเลกเสพยาเสพตดสมครใจเขารบการบาบดรกษาในสถานพยาบาลตาง ๆ ทงภาครฐและภาคเอกชน โดยระบบสมครใจบาบดรกษานจะเปนการปฏบตภายใตกฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษ โดยผเสพ เสพและมไวในครอบครอง เสพและมไวในครอบครองเพอจาหนาย เสพและจาหนายซงยาเสพตดใหโทษตามลกษณะ ชนด ประเภท และปรมาณทกาหนดในกฎกระทรวง และไดสมครใจขอเขารบการบาบดรกษาในสถานพยาบาลกอนความผดจะปรากฏตอพนกงานเจาหนาทหรอพนกงานฝายปกครองหรอตารวจ อกทงไดปฏบตครบถวนตามระเบยบขอบงคบเพอควบคมการบาบดรกษา และระเบยบวนยสาหรบสถานพยาบาลดงกลาวจนไดรบการรบรองเปนหนงสอจากพนกงานเจาหนาททรฐมนตรกาหนด

17 Edwin Sdhur. (1965). Crime Without Victims. pp. 169-170.

DPU

18

แลว ใหพนจากความผดทกฎหมายบญญตไว แตทงนไมรวมถงกรณความผดทไดกระทาไปภายหลงการสมครใจเขารบการบาบดรกษา โดยการเขารบการบาบดรกษาในสถานพยาบาลนนจะเปนไปตามหลกเกณฑ และวธการทคณะกรรมการควบคมยาเสพตดใหโทษประกาศกาหนด 2) ระบบบงคบบาบดรกษา (Compulsory System) เปนการบงคบบาบดรกษาโดยเจาหนาททมอานาจบงคบผเสพ ผตดยาเสพตดใหเขารบการบาบดรกษาในสถานททจดตงขนตามกฎหมาย โดยเปนการปฏบตภายใต กฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษ กฎหมายวาดวยวตถทออกฤทธตอจตและประสาท กฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ดงน กฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษ18 ผทตองโทษฐานเสพยาเสพตดใหโทษในประเภท 1 ประเภท 2 หรอประเภท 5 เปนครงทสาม เมอพนโทษแลวใหพนกงานเจาหนาทโดยคาสงรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขนาไปควบคมไว ณ สถานพยาบาลทรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขประกาศจดตงขนโดยเฉพาะ และใหทาการบาบดรกษาจนกวาจะไดรบการรบรองเปนหนงสอจากพนกงานเจาหนาททรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขกาหนดวาเปนผไดรบการบาบดรกษาครบถวนตามระเบยบขอบงคบเพอการบาบดรกษาและระเบยบวนยสาหรบสถานพยาบาล กฎหมายวาดวยวตถทออกฤทธตอจตและประสาท19 เมอปรากฏวาผใดเสพตดซงวตถทออกฤทธตอจตและประสาท เลขาธการคณะกรรมการอาหารและยาหรอผซงไดรบมอบหมายจากเลขาธการคณะกรรมการอาหารและยา โดยความเหนหรอคาแนะนาของคณะกรรมการควบคมยาเสพตดใหโทษมอานาจสงใหจดสงผนนไปรบการรกษาพยาบาลหรอการฟนฟสขภาพและสมรรถภาพ ณ สถานพยาบาลหรอสถานทพกฟนตามทเหนสมควรเปนเวลาไมเกน 180 วน ในกรณจาเปนเกยวกบการรกษาพยาบาล การฟนฟสขภาพและสมรรถภาพ เลขาธการคณะกรรมการอาหารและยาหรอผซงไดรบมอบหมายจากเลขาธการคณะกรรมการอาหารและยา จะขยายระยะเวลาตอไปอกไดไมเกน 180 วน โดยใหกระทรวงสาธารณสขมหนาทใหการรกษา การศกษา อบรม การดแลภายหลงการรกษาพยาบาลหรอการฟนฟสขภาพและสมรรถภาพตามสมควรแกบคคลดงกลาว เพอใหบคคลนนกลบคนสสภาพปกตชนซงมไดเสพตดซงวตถออกฤทธ กฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด เมอมการจบกมผกระทาความผดฐานเสพ เสพและครอบครอง เสพและครอบครองเพอจาหนาย หรอเสพและจาหนาย ซงยาเสพตดในลกษณะ ประเภท และปรมาณทกาหนดในกฎกระทรวง ใหพนกงานสอบสวนนาตวไปยงศาล

18 พระราชบญญตยาเสพตดใหโทษ พ.ศ. 2522, มาตรา 98. 19 พระราชบญญตวตถทออกฤทธตอจตและประสาท พ.ศ. 2518, มาตรา 88 และมาตรา 114.

DPU

19

เพอใหศาลพจารณาสงตวไปตรวจพสจน ณ ศนยฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดหรอสถานทเพอการตรวจพสจน โดยคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ซงเปนฝายบรหารจะมอานาจควบคมตวและตรวจพสจนวาเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดหรอไม หากผลการตรวจพสจนปรากฏวาเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด กจะจดใหมแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดขน โดยตองอยรบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดตามแผน เปนเวลาไมเกน 6 เดอน ซงอาจขยายระยะเวลาออกไปอกได ครงละไมเกน 6 เดอน แตรวมกนแลวตองไมเกน 3 ป นบแตวนทถกสงตวเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด โดยหากคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดวนจฉยวา ผนนไดรบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดจนครบถวนตามทกาหนดในแผนและผล เปนทพอใจแลว ใหถอวาผนนพนจากความผดทถกกลาวหาและใหปลอยตวไป แตถาผลการฟนฟยงไมเปนทพอใจ กจะสงตวไปยงพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการเพอดาเนนคดผนนตอไป ขอดของระบบบงคบบาบด 1. เปนการตดวงจรผเสพออกจากผคาดวยการบาบดรกษา 2. เปนการบงคบใหผตดยาเสพตดตองเขารบการบาบดรกษาฟนฟสมรรถภาพจนครบทกขนตอน ซงเปนทยอมรบตามหลกวชาการวาผตดยาเสพตดจาเปนตองไดรบการฟนฟทงทางรางกายและจตใจใหเขมแขงจนสามารถเลกเสพยาเสพตดไดโดยเดดขาดหรออยางนอยกอาจจะหยดเสพยาเสพตดไดเปนเวลานานกอนจะหวนกลบไปเสพซา 3. ระบบบงคบบาบดรกษาอาจจะเปนแนวผลกดนใหผตดยาเสพตดทมอาชพมนคงอยแลวสมครใจเขารบการบาบดรกษาในระบบสมครใจมากขน เนองจากไมตองการถกจบกมตวสงเขาศนยฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดซงตองเขารบการฟนฟสมรรถภาพเปนเวลานาน 4. ผเขารบการฟนฟสมรรถภาพไดมโอกาสพฒนาตนเองใหกลบตนเปนพลเมองด ไดรบการฝกฝนทกษะชวตและฝกฝนอาชพจนสามารถดารงชพอยในสงคมไดตามปกต ไมตองมประวตทางคด สามารถทาประโยชนแกตนเอง ครอบครว และประเทศชาต 3) ระบบตองโทษ (Correctional System) เปนการบาบดรกษาผตองขงทตดยาเสพตด ทถกศาลพพากษาลงโทษจาคกตามกฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษ กฎหมายวาดวยวตถทออกฤทธตอจตและประสาท และกฎหมายวาดวยการปองกนการใชสารระเหย ซงมอาย 18 ป ขนไป โดยตองถกสงตวเขารบการบาบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพในเรอนจาทณฑสถานบาบดพเศษของกรมราชทณฑ ซงผเสพและผคายาเสพตดยงมไดมการแยกจากกนโดยเดดขาด ทาใหแตละเรอนจามผตองขงทเกยวของกบยาเสพตดในหลายกลม มการผสมของคนหลายประเภท ไดแก

(1) กลมอาชญากรผผลตและจาหนายยาเสพตดแตเพยงอยางเดยว

DPU

20

(2) กลมผกระทาผดเกยวกบยาเสพตด เชน ครอบครอง จาหนายเพราะตดยาเสพตด (3) ผประกอบอาชญากรรมอน ๆ เชน การประทษรายตอทรพยโดยมเหตของการตดยาเสพตดเปนแรงผลกดนหรอเกยวพนกนอย

(4) ผตดยาเสพตดแตประการเดยว โดยไมไดกระทาความผดอนดวย ประเภททมปญหา คอ กลม (2) และกลม (3) เพราะสามารถจดเปนผปวยไดตามหลกการแพทย ซงตามกฎหมายวาดวยราชทณฑ ไดกาหนดใหผตองขงทปวยเจบหรอเปนหญงมครรภ ไดรบการรกษาพยาบาลตามสมควร โดยกฎกระทรวง ออกตามความในมาตรา 58 แหงพระราชบญญตราชทณฑ พ.ศ. 2479 ขอ 74 ไดกาหนดใหผตองขงทตดฝน กญชา สงเสพตดอยางอน อาการรายแรง หรอเปนหญงมครรภ หรอมลกออน จดเปนผปวยเจบโดยอนโลม ซงในขอเทจจรงแลวผตดยาเสพตดจดเปนผปวยโดยแทจรงหาใชผปวยเจบโดยอนโลมไม ผตดยาเสพตดอาจจะมอาการเจบปวยทางกายบาง แตทแนนอนคอเปนผปวยทางจต ซงถามองในดานทถอวาเปนผปวยทมปญหาทางจตประเภทหนง การบาบดรกษากตองคานงถงหลกขอนเปนสาคญและใชบคคลากรผรบผดชอบทมพนความรทางจตเวชหรอจตวทยาเปนหลก จงจะทาใหการบาบดรกษามประสทธภาพ แตขณะเดยวกนกลมบคคลดงกลาวกเปนอาชญากรตามกฎหมาย ซงจะตองนาตวไปขง ลงโทษ หรอแกไขเชนเดยวกบอาชญากร ไมควรขงรวมกบผตดยาเสพตด ดงนน การจดการกบปญหานจงมใชจะกระทาไดโดยงายและในปจจบน กยงไมมวธการใดทไดผลนาพอใจในการบาบดรกษาผปวยทตดยาเสพตดเหลาน ซงปจจบนกระบวนการบาบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพไดพฒนาไปสการใชชมชนบาบดเพมเตมจากกระบวนการบาบดรกษาทดาเนนการตามปกตทวไปดวย การบาบดรกษาผตดยาเสพตดในระบบตองโทษ มขอดและขอเสย ดงน ขอด คอ ผตดยาเสพตดอยภายใตการควบคมตลอดเวลา ตามคาพพากษาใหจาคกของศาลและถาปองกนการลกลอบนายาเสพตดเขาไปในเรอนจาได อยางนอยผปวยจะอยในสภาพปลอดยาเสพตดไดเทากบระยะเวลาจาคก เปนโอกาสทจะทาการบาบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพดวยวธการตาง ๆ ไมวาจะเปนวธการใด ๆ รวมทงชมชนบาบดซงตองดดแปลงใหเปนไปตามสภาพของการคมขง ขอเสย คอ ผตองขงตดยาเสพตดมมากเกนความจของเรอนจาในระดบปกตและผตดยาเสพตดเหลานสวนใหญกลมเหลวมาจากระบบอนแลว จงมความยากลาบากมากขนในการบาบดรกษา นอกจากน เมอผตองขงพนโทษกตองปลอยกลบคนสสงคม โดยไมสามารถตดตามผลได ซงอาจทาใหการบาบดรกษาในทณฑสถานบาบดยาเสพตดเปนเพยงทางผานทไรประโยชนของชวตผตดยาเสพตด

DPU

21

2.4.2 การปรบปรงแกไขโดยอานาจทางตลาการ การบาบดรกษายาเสพตดโดยอานาจของตลาการนน เปนระบบการบงคบบาบดรกษาผ

กระทาความผดซงใชสารระเหยบาบดความตองการของรางกายหรอจตใจ โดยศาลอาศยอานาจตามกฎหมายบงคบใหผกระทาความผดตองเขารบการบาบดรกษายาเสพตดในสถานพยาบาลในระหวางหรอกอนการรบโทษในความผดทไดกระทานน ซงศาลจะอาศยอานาจตามกฎหมายวาดวยการปองกนการใชสารระเหย20 โดยผกระทาความผดฐานใชสารระเหยบาบดความตองการของรางกายหรอจตใจทมอายไมเกน 17 ป ผกระทาความผดไมตองรบโทษ แตใหศาลมอานาจทจะดาเนนการวากลาวตกเตอนผกระทาความผดนนแลวปลอยไป และถาศาลเหนสมควรจะเรยกบดามารดา ผปกครองหรอบคคลทผกระทาความผดนนอาศยอยมาตกเตอนดวยกได หรอถาศาลเหนวาผกระทาความผดเปนผตดสารระเหย ใหศาลมคาสงใหสงผกระทาความผดนนไปรบการบาบดรกษาในสถานพยาลจนกวาจะครบขนตอนของการบาบด และในกรณทศาลพพากษาลงโทษจาคกหรอพพากษาวามความผดแตรอการกาหนดโทษ หรอรอการลงโทษผกระทาความผดฐานใชสารระเหยบาบดความตองการของรางกายหรอจตใจ ทมอายเกน 17 ป หรอในกรณทศาลลงโทษปรบเพยงอยางเดยว ถาศาลเหนวาผกระทาความผดนนเปนผตดสารระเหย ศาลจะสงใหสงตวผตดสารระเหยนนไปรบการบาบดรกษาในสถานพยาบาลจนกวาจะครบขนตอนการบาบดรกษากได 2.4.3 การปรบปรงแกไขตามประมวลกฎหมายอาญา การบาบดรกษายาเสพตดตามประมวลกฎหมายอาญาน เปนการปฏบตภายใตเงอนไข แหงมาตรา 49 และมาตรา 56 โดยการบงคบบาบดรกษาผกระทาความผดทางอาญา โดยศาลไดเปนเวลาสองป กรณทผกระทาความผดเปนผตดยาเสพตดใหโทษหรอสรา21 ดงน มาตรา 49 กาหนดวาในกรณทศาลพพากษาลงโทษจาคก หรอพพากษาวามความผด แตรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษบคคลใด ถาศาลเหนวาบคคลนนไดกระทาความผดเกยวเนองกบการเสพสราเปนอาจณ หรอการเปนผตดยาเสพตดใหโทษ ศาลจะกาหนดในคาพพากษาวาบคคลนนจะตองไมเสพสรา ยาเสพตดใหโทษอยางหนงอยางใดหรอทงสองอยาง ภายในระยะเวลาไมเกน 2 ป นบแตวนพนโทษ หรอวนปลอยตวเพราะรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษกได ถาบคคลดงกลาวไมปฏบตตามทศาลกาหนด ศาลจะสงใหสงไปคมตวไวในสถานพยาบาลเปนเวลาไมเกน 2 ป กได

20 พระราชกาหนดปองกนการใชสารระเหย พ.ศ. 2533, มาตรา 26 และมาตรา 28. 21 ดรายละเอยดเพมเตมในวรช เมฆอรโณทย. (2537). มาตรการแกไขผตดยาเสพตดใหโทษตาม

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 49. หนา 29-42.

DPU

22

มาตรา 56 กาหนดใหผกระทาความผดซงมโทษจาคก และในคดนนศาลจะลงโทษจาคกไมเกน 3 ป ถาไมปรากฏวาผนนไดรบโทษจาคกมากอน หรอปรากฏวาไดรบโทษจาคกมากอน แตเปนโทษสาหรบความผดทไดกระทาโดยประมาท หรอความผดลหโทษ เมอศาลไดคานงถงอาย ประวต ความประพฤต สตปญญา การศกษา อบรม สขภาพ ภาวะแหงจต นสย อาชพ และสงแวดลอมของผนน หรอสภาพความผด หรอเหตอนอนควรปราณแลว เหนเปนการสมควร ศาลจะพพากษาวาผนนมความผด แตรอการกาหนดโทษไวหรอกาหนดโทษ แตรอการลงโทษไวแลวปลอยตวไป เพอใหโอกาสผนนกลบตวภายในระยะเวลาทศาลจะไดกาหนด แตตองไมเกน 5 ป นบแตวนทศาลพพากษา โดยจะกาหนดเงอนไขเพอคมความประพฤตของผนนดวยหรอไมกได เงอนไขคมความประพฤตของผกระทาความผดนน ศาลอาจกาหนดขอเดยวหรอหลายขอ ซงกรณทเกยวของกบยาเสพตด ไดแก การใหไปรบการบาบดรกษาการตดยาเสพตดใหโทษ ความบกพรองทางรางกายหรอจตใจ หรอความเจบปวยอยางอน ณ สถานทและตามระยะเวลาทศาลกาหนด 2.4.4 การปรบปรงแกไขตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด การบาบดรกษาผตดยาเสพตดตามกฎหมายนเปนระบบการบงคบบาบดรกษาโดยอาศยอานาจตลาการผสมผสานกบอานาจทางบรหาร กลาวคอ เมอผกระทาความผดฐานเสพ เสพและครอบครอง เสพและครอบครองเพอจาหนาย หรอเสพและจาหนาย ซงยาเสพตดตามลกษณะ ชนด ประเภทและปรมาณทกาหนดในกฎกระทรวง22 ซงถกจบกมและสงตวมาถงพนกงานสอบสวน พนกงานสอบสวนตองนาตวผนนไปยงศาลภายใน 48 ชวโมง (กรณผกระทาความผดอายไมเกน 18 ป บรบรณ ตองนาไปศาลภายใน 24 ชวโมง) นบแตเวลาทผตองหานนมาถงททาการของพนกงานสอบสวน เพอใหศาลพจารณาสงใหสงตวไปตรวจพสจน ณ ศนยฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดหรอสถานทเพอการตรวจพสจน โดยคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ซงเปนฝายบรหารกจะมอานาจควบคมตวและตรวจพสจนผตองหานนวาเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดหรอไม หากผลการตรวจพสจนปรากฏวาเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด คณะอนกรรมการฯ กจะจดใหมแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดและแจงผลการตรวจพสจนใหพนกงานอยการทราบ เพอมคาสงชะลอการฟองไวจนกวาจะไดรบแจงผลการฟนฟสมรรถภาพจากคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด โดยผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดตองอยรบการฟนฟสมรรถภาพผ

22 กฎกระทรวง วาดวยการกาหนดลกษณะ ชนด ประเภท และปรมาณของยาเสพตด พ.ศ. 2546

กาหนดรายละเอยดไว ดงน เฮโรอน นาหนกสทธไมเกน 100 มลลกรม ยาบา ไมเกน 5 เมด หรอไมเกน 500 มลลกรม ยาอ ไมเกน 5 เมด หรอไมเกน 1,250 มลลกรม โคเคน ไมเกน 200 มลลกรม ฝนและกญชา ไมเกน 5,000 มลลกรม

DPU

23

ตดยาเสพตดตามแผนฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดเปนเวลาไมเกน 6 เดอน นบแตวนทถกสงตวเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด แตถาปรากฏวาผลการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดยงไมเปนทพอใจ คณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดจะพจารณาขยายระยะเวลาการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดออกไปอกได โดยในระหวางการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด คณะอนกรรมการจะพจารณาลดระยะเวลาการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดตามทเหนสมควรกได ทงน การขยายและการลดระยะเวลาการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ครงหนงตองไมเกน 6 เดอน และรวมกนทงหมดแลวตองไมเกน 3 ป นบแตวนทถกสงตวเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด เมอคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดวนจฉยวา ผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดไดรบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดจนครบถวนตามทกาหนดในแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดและผลการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดของผตองหานน เปนทพอใจแลว ใหถอวาผนนพนจากความผดทถกกลาวหาและใหคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด มคาสงใหปลอยตวผนนไป แลวแจงผลใหพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการซงยงดาเนนคดอยทราบ โดยเมอพนกงานอยการไดรบแจงจากคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดวาผตองหาไดรบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดครบถวนตามทกาหนดและผลการฟนฟเปนทพอใจแลว พนกงานอยการกจะมคาสง “ยตการดาเนนคด เพราะกฎหมายถอวาผตองหาพนจากความผด” และใหนาระเบยบกรมอยการ วาดวยการดาเนนคดอาญาของพนกงานอยการ พ.ศ. 2528 ขอ 29 วรรคสามและวรรคส ซงแกไขเพมเตมโดยระเบยบสานกงานอยการสงสด วาดวยการดาเนนคดอาญาของพนกงานอยการ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2538 ขอ 9 มาบงคบใชโดยอนโลม23 แตถาผลการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดผนนยงไมเปนทพอใจ คณะอนกรรมการฯ กจะสงตวผนนไปยงพนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการเพอดาเนนคดผนนตอไป ซงพนกงานอยการกจะมคาสงยกเลกคาสงชะลอการฟองและออกคาสงฟองตอไป โดยมรายละเอยดขนตอนหรอกระบวนการบงคบบาบดรกษาตามกฎหมายน ดงน 1. เมอมการจบกมผตองหาวากระทาความผดเกยวกบยาเสพตด ตามลกษณะ ชนด ประเภท และปรมาณ ทกาหนดในกฎกระทรวงใน 4 ฐานความผด คอ เสพ เสพและครอบครอง เสพและครอบครองเพอจาหนาย หรอเสพและจาหนาย

23 หนงสอสานกงานอยการสงสด ดวนทสด ท อส (สฝปผ.)0018/ว.46 ลงวนท 31 มกราคม 2546

เรอง แนวทางปฏบตในการดาเนนคดฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

DPU

24

2. พนกงานสอบสวนนาตวผตองหาไปศาลภายใน 48 ชวโมง (หากผตองหา มอายไมถง 18 ปบรบรณ ตองสงศาลภายใน 24 ชวโมง) นบแตเวลาทผตองหามาถงททาการของพนกงานสอบสวน เพอใหศาลพจารณามคาสงสงตวผตองหาไปตรวจพสจนการเสพหรอการตดยาเสพตด 3. เมอศาลมคาสงใหตรวจพสจนและแจงตอคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแหงทองท พนกงานสอบสวนจะสอบสวนคดแลวสงสานวนไปยงพนกงานอยการโดยไมตองสงผตองหาไปดวย 4. เมอคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด รบตวผตองหาไวเพอตรวจพสจนตามคาสงศาลแลว เจาหนาทจะบนทกประวต พฤตกรรมในการกระทาความผด สภาพแวดลอมของผตองหารวมทงตรวจพสจน โดยตองแลวเสรจภายใน 15 วน นบแตวนทรบตวไว เวนแตมเหตจาเปนคณะอนกรรมการอาจสงใหขยายเวลาออกไปไดอกไมเกน 30 วน ซงระหวางนนผตองหาจะถกควบคมตวภายในสถานทควบคมตวเพอการตรวจพสจน ซงตงอยภายในเรอนจาของกรมราชทณฑหรอสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน 5. ระหวางถกควบคมตวเพอการตรวจพสจน ผนนหรอผเกยวของมสทธรองขอปลอยชวคราวตอคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด โดยมประกนหรอไมมประกนกได 6. หากคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด วนจฉยวา ผเขารบการตรวจพสจนเปนผเสพหรอตดยาเสพตดแลว จะแจงผลตอพนกงานอยการพรอมทงจดทาแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด แตหากผลการตรวจพสจนไมปรากฏวาผตองหาเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด กจะแจงผลพรอมสงตวผตองหาคนเพอดาเนนคดตอไป 7. ผตดยาเสพตดเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ตามแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดเปนเวลาไมเกน 6 เดอน แตหากผลการฟนฟสมรรถภาพยงไมเปนทพอใจ สามารถขยายออกไปไดอกกครงกได โดยครงหนงไมเกน 6 เดอน แตรวมกนทงหมดตองไมเกน 3 ป ซงมทงแบบควบคมตวและไมควบคมตว โดยแบบควบคมตวนน ผตองหาจะเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดทศนยฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ของกรมคมประพฤต หรอในคายทหาร ทง 3 เหลาทพ รวมทงกองรอยอาสาสมครรกษาดนแดน กระทรวงมหาดไทย ฯลฯ 8. การฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบไมควบคมตว เปนการฟนฟในชมชน ภายใตการดแลของสานกงานคมประพฤตกบหนวยงานภาครฐ เอกชน และชมชนนน 9. หากผเขารบการตรวจพสจนหรอผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดหลบหนจากการควบคมของศนยฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด หรอสถานทเพอการตรวจพสจนหรอการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ใหถอวาผนนหนการคมขงตามมาตรา 190 แหงประมวลกฎหมายอาญา

DPU

25

10. เมอผตดหรอผเสพยาเสพตดไดรบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดจนครบถวนตามแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด และผลการฟนฟเปนทพอใจแลว ใหถอวาผนนพนจากความผดทถกกลาวหาและไดรบการปลอยตว โดยพนกงานอยการจะมคาสงใหยตการดาเนนคด แตหากผลการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดยงไมเปนทพอใจ พนกงานสอบสวนหรอพนกงานอยการจะพจารณาดาเนนคดผนนตอไป 11. ผเขารบการตรวจพสจนหรอเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด มสทธทจะอทธรณคาวนจฉยของคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดไดภายใน 14 วน นบแตวนทราบคาวนจฉย ในกรณ ดงน (1) คณะอนกรรมการวนจฉยวาเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด (2) คณะอนกรรมการไมอนญาตใหปลอยชวคราว (3) คณะอนกรรมการวนจฉยใหขยายระยะเวลาการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดออกไปอก

DPU

26

ผเสพ/ผตด

แจงอยการสงชะลอการฟอง

ไมผานเกณฑ สงตวคน

พนจากความทถกกลาวห

ดาเนนการตาม พ.ร.บ.ฟนฟฯ

สานวน

วธพจารณาฯ อาญาปกต

ศาล ใชดลพนจ

พงส. สงผตองหาตอศาล - 48 ชม. - เยาวชน 24 ชม.

ตรวจพสจนและทาประวต

กระบวนการฟนฟมรรถภาพ

รายงาน ความเหน

ผลการฟนฟสมรรถภาพ

ดาเนนการตามบวนการยตธรกระ รม

พนกงานอยการ

สงใหตรวจพสจน

ควบคมตว

ไมควบคมตว

ผลการตรวจพสจน

คนสสงคม ภาพท 2.1 แสดงขนตอนหรอกระบวนการฟนฟส ผตดยาเสพตด ตามพระราชบญญตฟนทมา : กองพฒนาการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพต

DPU

ผานเกณฑ

ผ

มฟ

เปนผเสพ/ผตด

ดา

รสด

ไมเปนผเสพ/ ผตด สงตวคน

ความผดเกด

ควบคมตว- เขมงวด - ไมเขมงวด

แ

รถภาพ มรรถภาพผตดย กรมคมประพฤ

พนกงานสอบ สวน

จงผล

าเสพตด พ.ศ. 2545ต

สงฟอง/ไมฟองรอยตคดห

สงตวผตองหา

27

ร ด

3

คณะอนกรรมการฟนฟฯ

ภาพท 2.2 แสดงกจกรรมการดาเนทมา : กองพฒนาการฟนฟสมรรถ

P

กระบวนกา

ผปฏบต

. นาสงไปควบคม

ม

ด

น

นาผเขารบ

- จดกจกร- ปลอยชวการพจารณ

ตรวจพสจ

พจารณ

- ฟนฟแบ- ฟนฟแบบ- ตดตามผ- การปลอยโดยการพจ

- พจารณา- พจารณา- พจารณา

ตดตามผล

นกระบวนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาภาพผตดยาเสพตด กรมคมประพฤต

U

กจกรรมทเก

ตารวจ

ศาล

การตรวจพสจนไปสงสถานทควบคม

ตารวจ

รมระหวางการควบคมตว

ราชทณฑ/สถานพนจ D คราวระหวางตรวจพสจนโดย

าของคณะอนกรรมการฯ

นวาเปนผเสพตดหรอไม

คณะอนกรรมการฟนฟฯ

าวนจฉยและกาหนดแผน

บควบคมตว ไมควบคมตว ลระหวางการฟนฟฯ ตวชวคราวระหวางการฟนฟฯารณาของคณะอนกรรมการ

ลด/ขยายระยะเวลาการฟนฟฯ ยายสถานทฟนฟฯ

คณะอนกรรมการ

1. ผจบกม

- การตรวจหาสารเสพตดในปสสาวะ - นาตวสงศาล (24 ชม./48 ชม.)

- คมประพฤต - ทหาร / อ.ส. - สาธารณสข กท. - ประชาสงเคราะห - แรงงาน - ศกษา - ชมชน - อสค.

ผลการฟนฟ พอใจ/ไมพอใจ

หลงการฟนฟฯ

- อ.ส.ค./อ.ส.ม./ชมชน/อน ๆ

- ศาลพจารณามคาสงใหตรวจพสจน - ศาลแจงคณะอนกรรมการฯ

2. สงใหตรวจพสจน

4. ควบค

5. ตรวจพสจน

6. วนจฉยและกาหน

7. ฟนฟตามแผ

9. ตดตาม

8.พจารณา

เสพตด

28

2.5 กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท กระบวนการยตธรรมไทยนน ผกขาดโดยรฐมากเกนไป เปนเรองทรฐเขามาจดการทงระบบ โดยไมมพนทใหชมชนและสงคมเขามามบทบาทหรอมสวนรวม เปนกระบวนการทมงเนนทจะนาผกระทาความผดมาลงโทษ จนบางครงลมทจะใหความสาคญตอผเสยหายหรอเหยออาชญากรรม มการดงคดหรอดงขอพพาททเกดขนเขาสระบบ ไมคอยมการทจะสงเสรมใหมการแกไขปญหาในชมชน ไมสงเสรมใหมการยตปญหาในชนตารวจหรอชนอยการเทาทควร มแตการนาคดไปสระบบของศาล ซงทาใหศาลมภารกจคอนขางมากและผกระทาผดซงถกพพากษาลงโทษจาคก กจะไหลไปราชทณฑ ทาใหมผตองขงมากเกนกวากาลงทจะรบได กอใหเกดปญหาคนลนคก ปญหาเดกทกระทาความผดกมากเกนกวาทสถานพนจและคมครองเดกจะดแลไดทาใหเดกเหลานไมไดรบการฟนฟทเหมาะสม จงไมสามารถกลบมาเปนพลเมองดของสงคมได จากสภาพปญหาดงกลาว จงมการปรบกระบวนทศนใหม แนวคดเรอง “การอานวยความยตธรรมเชงแกแคนทดแทน” (Retributive Justice) จะตองเลก ตองปรบแนวคดใหมเปน “การอานวยความยตธรรมเชงสมานฉนท” ซงมองวาปญหาอาชญากรรมไมใชเรองทกระทาตอ “รฐ” หรอกระทบตอความสงบเรยบรอยของรฐเทานน แตเปนเรองทกระทบตอ “ความสมพนธสวนบคคล” ระหวาง “ผกระทาความผด” “ผเสยหาย” และ “ชมชน” ดงนน ทกฝายทไดรบผลกระทบจากอาชญากรรมไมวาจะเปนผกระทาความผด ผเสยหายหรอชมชน ควรจะมสวนหรอมบทบาทรวมกนในการแกไขปญหาเพอสรางสรรคความสนตสขและนาความสมานฉนทกลบคนสชมชนอกครงหนง หลกการสาคญของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท 1. อาชญากรรม ไมใชเปนแตเพยงการฝาฝนกฎหมาย ซงตองเอาตวผกระทาความผดมาลงโทษใหไดเทานน แตความเปนจรง อาชญากรรม ทาใหเกดความเสยหาย (Harm) ดวย และความเสยหายนนเปนสงทเกดขนแทจรงและสงผลกระทบตอผเสยหาย 2. กระบวนการยตธรรมไมควรมงเนนแตเพยงการจบตวผกระทาความผดมาลงโทษ แตควรจะเนนการบรรเทาความเสยหายใหทกฝายกลบคนสสภาพดดงเดมอกดวย ซงเปนทมาของแนวคดเรองความยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative Justice) 3. ในคดอาญา เพอใหบรรลถงวตถประสงคดงกลาว “รฐ” จงไมควรผกขาดการดาเนนการทมงเนนเรองการลงโทษเพอรกษาความสงบเรยบรอยเพยงอยางเดยว แตควรเปดโอกาสให “ผเสยหายหรอเหยอ กระทาความผด และชมชน” ไดมโอกาสรวมกนหาทางออกในการแกไขปญหาเหลานน

DPU

29

เปาหมายของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท24 เปาหมายของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ม 3 ประการ คอ 1. เพอมอบการตดสนใจหลกใหเปนของผทไดรบผลกระทบจากอาชญากรรมมากทสด 2. เพอทากระบวนการยตธรรมใหเปนกระบวนการเยยวยามากขน และพฒนาไปสอดม

คตทตองการทาใหเกดการเปลยนแปลงดานทศนคตและกรอบความคดของกระบวนการยตธรรมใหมากขน

3. เพอลดความเปนไปไดในการเกดการกระทาความผดซาในอนาคต การทจะบรรลเปาหมายดงกลาวไดจะตองดาเนนการ ดงน 1. ใหเหยออาชญากรรมเขามามสวนรวมในกระบวนการและมความพอใจกบผลของ

การดาเนนการตามกระบวนการนน 2. ผกระทาความผดเขาใจไดวาการกระทาของเขามผลกระทบตอบคคลอนอยางไรบาง

และมความรบผดชอบตอการกระทานน 3. ผลทออกมาจากกระบวนการนนจะชวยแกไขความเสยหายทไดเกดขนและได

พจารณาดแลแกไขสาเหตททาใหเกดการกระทาผดนน (โดยมการจดทาแผนในการแกไขการกระทาผดแตละรายเปนการเฉพาะ ซงแตละแผนนนมการจดทาขนเพอใหสอดคลองและสนองตอความตองการของเหยออาชญากรรมและผกระทาความผด

4. ทงเหยออาชญากรรมและผกระทาความผดตางไดรบความรสกวาสงทเลวรายไดสนสดลงแลวและทงสองฝายไดกลบคนเขาสชมชนและใชชวตอยางปกตสข ลกษณะและรปแบบของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท การพจารณาลกษณะและรปแบบของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ตองพจารณาใน 2 สวน คอ 1. กระบวนการทจะทาใหเกดความสมานฉนท กระบวนการ (Process) ตองเปนกระบวนการทจะทาใหเกดความสมานฉนท ทาใหเกดการฟนฟ ควรเปนกระบวนการทไมเปนทางการ ใหผเกยวของทกฝายไดมาพบกนในบรรยากาศทสงเสรมใหเกดความปองดอง ใหผกระทาความผดไดสานกผด ไดชดใช และใหชมชนไดมโอกาสเขามามสวนเกยวของ

24 จฑารตน เอออานวย. (2548). กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท : การคน “อานาจ”

แกเหยออาชญากรรมและชมชน. หนา 35 –36.

DPU

30

กระบวนการทใชอยในตางประเทศมหลายรปแบบ ไดแก การประชมกลม เชน กลมครอบครว กลมชมชน หรอการประชมวงกลม (Sentencing Circle) ซงประเทศแคนาดาใชอย โดยมทมาจากวฒนธรรมอนเดยนแดง เปนตน

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท สามารถใชในขนตอนใด กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท เปนมาตรการทสามารถใชไดทกขนตอนทงกอน

พจารณาคด ระหวางการพจารณาคด และภายหลงการพจารณาพพากษาคด ดงน 1. ขนตอนกอนกระบวนการยตธรรม การใชวธการเชงสมานฉนทโดยชมชนสาหรบคดความผดอาญาบางประเภททไมราย

แรง กอนมการรองทกขกลาวโทษตอพนกงานสอบสวน เชน ประเทศฝรงเศส จะใชรปแบบทเรยกวาคณะกรรมการบรณาการชมชน (Community Reparative Boards) เปนจานวนมาก และยงมการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทไปใชในโรงเรยน ททางาน หรอชมชน ซงเปนการไกลเกลยความขดแยงกอนเขาสกระบวนการยตธรรม ไดแก

(1) กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในชมชน ในลกษณะยตธรรมชมชน เพอไกลเกลยความขดแยงทไมซบซอน เชน ฝรงเศสใชรปแบบคณะกรรมการบรณาการชมชน (Community Reparative Boards)

(2) กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในโรงเรยน เชน แคนาดาใชกบความขดแยง พฤตกรรมทไมพงประสงค และพฤตกรรมเกเรของเดกและเยาวชนในโรงเรยน โดยใชกบกรณ ตาง ๆ ไดแก การทารายรางกายอจฉกรรจ เหยออาชญากรรมทรนแรง การทาใหเสยทรพยและลกทรพย การลกขโมยของในหางสรรพสนคา เสพยาเสพตด พฤตกรรมเกเรในชนเรยน ขดเขยนทาใหทรพยสนเสยหาย ทาลายภาพลกษณของโรงเรยน ฆาหรอทรมานสตว อนาจาร หรอมอาวธ เปนตน

(3) กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในททางาน เชน สหรฐอเมรกา มการใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในเรองเกยวกบการไกลเกลยความขดแยงระหวางนายจางกบลกจางกรณไมรายแรง หรอการกระทาอนาจารหรอลวงละเมดทางเพศดวยวาจา เปนตน

2. ขนตอนเมอคดเขาสกระบวนการยตธรรมและกอนพพากษาคด (1) ในชนตารวจ ประเทศแคนาดามการใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ในชนท

คดความเขาสกระบวนการยตธรรม ในขนตอนของเจาหนาทตารวจหลายกรณ ไดแก ลกทรพย บกรกและลกทรพย ทารายรางกาย เสพยาเสพตด วางเพลง ความผดเกยวกบการจราจร ลกขโมยรถจกรยานยนตและยานพาหนะ เปนตน

(2) ชนอยการ มการใชวธการเชงสมานฉนทในชนพนกงานอยการในคดความผดกงอาชญากรรม (Quasi Criminal) เชน คดความรนแรงในครอบครวระหวางสาม ภรรยา คดทไมเกด

DPU

31

ประโยชนตอสาธารณะในการฟองรองดาเนนคด คดเดกและเยาวชนเปนผกระทาผด เปนตน โดยอาจมการใชหลกการดาเนนคดอาญาตามดลพนจ และการชะลอการฟองประกอบดวย

(3) ชนการพจารณาคดของศาล ศาลสามารถใชวธการยตธรรมเชงสมานฉนทไดตลอดเวลากอนทจะมคาพพากษาในขนตอนการสบเสาะและพนจ โดยใชพนกงานคมประพฤตหรอนกสงคมสงเคราะห ดาเนนการโดยใชรปแบบการพจารณาแบบลอมวง (Sentencing Circles) ซงในกรณผกระทาผดเปนชนพนเมองในแคนาดาและสหรฐอเมรกาบางมลรฐ และใชรปแบบการไกลเกลยเหยอผกระทาผด (Victim-offenders Mediation หรอ VOM) สาหรบผกระทาผดทเปนผใหญ ทงในยโรปและอเมรกา

3. ขนตอนหลงการพจารณาคด กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในชนราชทณฑในทวปยโรป อเมรกาเหนอ

และออสเตรเลยมการใชวธการเชงสมานฉนทในชนราชทณฑ โดยใชเมอมการจาคกผกระทาผดไประยะหนงแลว เมอผกระทาผดไดรบการพกการลงโทษและใชในชวงกอนทผกระทาผดจะสนสดการรบโทษจาคกกลบคนสชมชน โดยใชรปแบบไกลเกลยเหยอ-ผกระทาผด (Victim-offenders Mediation หรอ VOM)

กลาวโดยสรป กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทสามารถใชกบกระบวนการยตธรรม ในทกขนตอน

ใ การไกลเกลย ในศาล/สบเสาะ

การชะลอการฟอง

ภาพ ทมา

DP

การไกลเกลย ในชมชน/ โรงเรยน

ก

กอนฟองค(ตารวจ/อยก

การเขาส กระบวนการ

ท 2.3 แสดงการใชกระบว ในฐานะกระบวนกา : จฑารตน เอออานวย. ( แกเหยออาชญากรรมแ

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทU

ระบวนการยตธรรมกระ

ชนพจารณาคด (ศาลยตธรรม)

ด าร)

นการยตธรรมเชงสมานฉนรทางเลอกในขนตอนตาง ๆ

2548). กระบวนการยตธรรละชมชน. หนา 156.

การสมานฉนท ในคมประพฤต/

ราชทณฑ

แสหลก

พ

ท ของกระบวนการมเชงสมานฉนท :

การสมานฉนท นชนพกการลงโทษ

กการลงโทษ

หลงพจารณาคด (คมประพฤต/ ราชทณฑ)

ยตธรรม การคน “อานาจ”

32

2. ผลทจะกอใหเกดความสมานฉนท ผลซงจะไดรบจากกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท คอ “การแสดงความสานกผด” “การยนยอมทจะปรบพฤตกรรม” “การเยยวยาชดใชทผกระทาผดพรอมทจะชดใชใหกบผเสยหาย” ซงอาจใชเรองเงนอยางเดยว อาจเปนการบาเพญประโยชนสาธารณะหรออน ๆ แลวแตกรณ

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทใชกบคดความผดประเภทใด ประเภทคดทสามารถใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทนน ไมไดมกฎเกณฑ กตกา

กาหนดไวใหใชไดกบคดความผดเลกนอยเทานน ดงเชน ในราวนดา Bishop Rismond TuTu ไดนาเอาเรอง Restorative Justice ไปใชเพอสรางสมานฉนทในระหวางเผาพนธในราวนดา ในแคนาดา ไดมการใชในกรณการประพฤตชอบของเจาหนาทของรฐ ในเทกซสไดใชในคดฆาตกรรมเพอใหเหยออาชญากรรมทมชวตหลงเหลออยหรอผเปนญาต ไดมโอกาสพบกบผกระทาความผด เพอสรางความรสกทดขน

ในสงคมโลกสวนใหญนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชกบความผดประเภททเดนชด ไดแก

1. ความผดทเดกหรอเยาวชนเปนผกระทา (Juvenile Delingvents) ประเทศออสเตรเลยและนวซแลนด มการใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทกบคด

ทเดกและเยาวชนเปนผกระทาผด โดยระบบกฎหมายกาหนดไว ประเทศในยโรป เชน องกฤษ เยอรมน ออสเตรย ฯลฯ รวมทงแคนาดาและสหรฐอเมรกา กใชวธนเปนหลกเพมมากขน สวนรปแบบทใชจะมลกษณะเชนเดยวกนคอ ใชรปแบบการประชมกลมครอบครว (Family Group Conferences หรอ FGCs)

2. ความผดจากความรนแรงในครอบครว (Domestic Violence) การกระทาความผดทเกดขนในครอบครวจานวนมากมความรนแรงไมแตกตางไปจากท

เกดกบสงคมภายนอก โดยม “ผหญง” ซงเปนสมาชกของครอบครวตกเปนเหยออาชญากรรมทเกดขนจากผชายทอยในครอบครวเดยวกน และบรรดาเหยออาชญากรรมทเปนผหญงเหลานตางกประสบกบ “การตกเปนเหยอความรนแรงซาสอง” การจะนาตวสามผทารายภรรยา ซงเปนผกระทาความผดเขาสกระบวนการยตธรรมและจาคกไว กอาจไมเกดประโยชน เพราะครอบครวอาจขาดกาลงสาคญทตองพงพาอาศยและทามาหากน ทาใหเกดปญหากบครอบครวและบตรหลาน ดงนน คดความรนแรงในครอบครวจงจาเปนตองใชกระบวนการยตธรรมทมลกษณะเฉพาะทเขาใจทงความรสกของเหยออาชญากรรม ชวยบาบดเยยวยาสามทนยมความรนแรง และเขาใจปญหาของ สมพนธภาพในครอบครวไปพรอม ๆ กน ในลกษณะของ “กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท”

3. ความผดอาญาตอสวนตวหรอความผดอาญาทยอมความกนได

DPU

33

คดอาญาประเภทนเปนความผดทกฎหมายบญญตไวโดยเฉพาะ ใหเปนความผดอนยอมความกนได ซงโดยปกตจะมลกษณะทกระทบกระเทอนตอสทธสวนบคคลมไดกระทบกระเทอนตอสาธารณชน กฎหมายจงยนยอมใหถอนคารองทกขหรอยอมความกนได และเมอยอมความกนแลว ผเสยหายจะนาคดมาฟองรองอกไมได

4. ขอพพาททางแพงเกยวเนองทางอาญา การกระทาความผดบางอยาง ผกระทามความผดทงทางแพงและทางอาญา เนองจาก

การกระทานนเขาองคประกอบความผดทางอาญาในขณะเดยวกนยงทาใหผอนไดรบความเสยหาย ดวยลกษณะของการกระทาทเปนความผดทางแพงเกยวเนองทางอาญา หรออกนยหนงคอ คดแพงเกยวเนองคดอาญา ซงผกระทาผดตองรบผดตามกฎหมายอาญา และยงตองชดใชคาเสยหายหรอคาสนไหมทดแทนใหกบผเสยหายอกดวย ฉะนน ขอพพาทในลกษณะนจะระงบลงไดกตอเมอคพพาทตกลงประนประนอมกนทงคดอาญาและคดแพงดวย

5. ความผดเลก ๆ นอย ๆ อน ๆ เพอหลกเลยงการจาคกระยะสน คดอาญาประเภทน แมจะมโทษเพยงเลกนอยเทานน แตกฎหมายมไดบญญตใหเปนคด

ความผดอนยอมความได เพราะถอวาเปนความผดตอแผนดน ทาใหตองมการดาเนนกระบวนพจารณาคดไปตามลาดบขนตอน แตหนวยงานในกระบวนการยตธรรมอาจใชดลพนจ เพอเบยงเบนคดประเภทนออกนอกกระบวนการตามอานาจทกฎหมายกาหนดไวได ทงน เพอหลกเลยงการใชโทษจาคกระยะสน อนกอใหเกดผลเสยแกผกระทาผดและสงคมมากกวา รวมทงลดความแออดในเรอนจาไดทางหนงดวย ความผดคดอาญาเลก ๆ นอย ๆ ประเภทน ไดแก ความผดทมโทษจาคกไมเกน 3 ป เชน ความผดฐานลกทรพย (มาตรา 334) ความผดฐานวงราวทรพย (มาตรา 336) และความผดทกระทาโดยประมาท เปนตน

2.6 แนวคด ความหมาย ขอบเขต และรปแบบของมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา 2.6.1 แนวคดเกยวกบมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา (1) แนวคดตามหลกอาชญาวทยา (The Principle of Criminology) เปนแนวคดทยอมรบวาผเสพหรอผตดยาเสพตดมใช “อาชญากร” แตเปน “คนไข” หรอ “ผปวย” ทงทางรางกายและจตใจทไดกระทาใหตนเองไดรบความเสยหาย และสมควรจะไดรบความชวยเหลอจากสงคมโดยเรงดวน25 สาเหตทแนวคดนเหนวาผเสพหรอผตดยาเสพตดมใชอาชญากรนน เพราะความผดประเภทน

25 ศกดชย เลศพานชพนธ. (2535, กรกฎาคม - ธนวาคม). “ ขอสงเกตบางประการทเกยวกบการ

จดตงศนยฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบบงคบ.” วารสารตอตานยาเสพตด, 8, หนา 13-23.

DPU

34

เปนความผดซงเกดจากขอหามทกาหนดโดยสงคม (Mala Prohibita) ซงในทางอาชญาวทยาไมจดอยในความหมายของอาชญากรรม ดงนน ตามหลกอาชญาวทยาแลว ผกระทาความผดทางอาญาทมสาเหตแหงการกระทาผดมาจากการเสพหรอตดยาเสพตด จงไมถอวาเปนผประกอบอาชญากรรม อกทงผกระทาความผดเองกเปนเหยอ (Victim) ของการกระทาความผดนอกดวย เนองจากเปนผทไดรบผลรายจากการประกอบอาชญากรรมซงไมคานงวาจะเปนผกอความผดนนขนมาเองหรอไม โดยในทางอาชญาวทยาจะมรปแบบทอธบายไวอยางชดเจนและเกยวของกบการแกไขปญหาหรอการจดการกบผกระทาความผดดวยการบาบดรกษาอย 4 รปแบบ คอ26 รปแบบของสงคมไรระเบยบ (Anomie Model) รปแบบทางการแพทย (Medical Model) รปแบบปฏกรยาทางสงคม หรอการตราหนา (Labeling/ Social Reactions Model) และรปแบบการวเคราะห (Critical Model) (2) แนวคดตามหลกอรรถประโยชน (The Principle of Utililarianism) เปนแนวคดทมงเนนประโยชนสงสดทสงคมจะไดรบจากการดาเนนการกบผกระทาความผด โดยไมนยมใชวธการลงโทษในลกษณะของการแกแคนทดแทนหรอตดออกจากสงคม แตผกระทาผดจะตองกระทาบางอยางเปนการตอบแทนหรอชดเชยตอความเสยหายทเหยอหรอสงคมไดรบจากการกระทาความผด ซงแนวคดนจะอยบนพนฐานของความสขทยงใหญทสดเพอคนสวนใหญของสงคม (Greatest Happiness for Greatest People)27 นอกจากนยงเปนไปตามทฤษฎการลงโทษเพอการปรบปรงแกไขหรอดดนสย (Reformation) ดวย 2.6.2 ความหมาย ขอบเขต และรปแบบของมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา (1) ความหมายของมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา มาตรการแทนการดาเนนคดอาญา (Diversion) หมายถง การเปลยนแปลงรปแบบ การดาเนนคดอาญาในชนกอนขนศาลโดยหลกเลยงหรอเบยงเบน (Deviation) ไมนา “กระบวนการยตธรรมตามแบบพธ” (Tradition or Typical Justice System) มาใชกบผกระทาความผดใหครบทกขนตอน แตใชวธอนแทน ดงนน แนวคดการแทนการดาเนนคดอาญาจงอาจหมายความถง วธการ

26 Lydia Voigt, William E. Thomton, Jr., Lco Barrile, Jerrol M. Seaman. (1980). Criminology

and Justice. pp. 406-420. 27 Cesare Beccaria. (1989). On Crime and Punishment. pp. 18-20.

DPU

35

ทกชนดทนามาใชแทนการรองทกข การจบกม การสอบสวน การฟองรอง การพจารณาคดหรอการลงโทษผกระทาความผด28 วตถประสงคในการดาเนนคดอาญาปจจบนไดใหความสาคญแกผลคดทผกระทาผดจะไดรบ เนองจากการลงโทษเปนการมงเนนใหผกระทาผดไดปรบปรงแกไขและกลบตวเปนคนดของสงคม มใชมงเนนเพยงการดาเนนคดกบผตองหาเพอลงโทษใหสาสมกบความผดเทานน (2) ขอบเขตของมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา มาตรการแทนการดาเนนคดอาญา มวตถประสงคเพอการนาผตองหาหรอผกระทาความผดในคดอาญาบางประเภทมาบาบดรกษาปรบปรงแกไขฟนฟ โดยเหนวาผกระทาผดมใชอาชญากร การกระทานนมสาเหตปจจยจากความเจบปวยทงทางรางกายและจตใจ รวมตลอดถงสภาวะแวดลอมทงทเปนผลดและผลเสยของคณภาพชวต ผกระทาความผดบางคนจงเปนผไมสมควรไดรบโทษเนองจากมไดมจตใจชวรายหรอมเจตนาราย (Mens ria) อยในการกระทา แตไดกระทาผดดวยเหตบางประการ เชน การตดยาเสพตดหรอไดกระทาผดกฎหมายบางอยางทมไดเปนความผดในตวเอง (Mala Prohibita)29 ดงนน มาตรการแทนการดาเนนคดอาญาจงมใชเปนมาตรการในการนาตวบคคลนนมาลงโทษทางอาญา ซงสามารถแบงออกเปน 2 กรณ30 คอ กรณท 1 ผทถกบงคบบาบดหรอแกไขฟนฟยงมไดมฐานะเปนจาเลยหรอนกโทษ เพยงแตเปนผถกคมขงในขนตอนของการสอบสวนเทานน กรณท 2 ผทถกบงคบบาบดหรอแกไขฟนฟยงมไดมฐานะเปนจาเลยหรอนกโทษเชนกน หรอความเปนนกโทษสนสดแลว แตผนนตองไดรบการแกไขฟนฟ (3) รปแบบของมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา สาหรบรปแบบของมาตรการแทนการดาเนนคดอาญานน สามารถแบงออกเปน 2 รปแบบ คอ รปแบบการใชอานาจโดยฝายบรหาร เปนกระบวนการทเกดขนทงกอนและหลงการพจารณาคดของศาล กลาวคอ กรณทผกระทาความผดเปนผทมคณสมบตตองไดรบมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาแทนการลงโทษ ผนนกจะถกเบยงเบนออกจากกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกต หรอหากผนนแมมคณสมบตตองไดรบมาตรการน แตกมความจาเปนตองไดรบการลงโทษ

28 ศรศกด ตยะพรรณ. (2534,สงหาคม). “มาตรการแทนการดาเนนคดอาญา.” วารสารอยการ,

14, หนา 67. 29 เรวต ฉาเฉลม. (2522). ชะลอการฟอง. หนา 16. 30 Robert L.Smith. (1978) “Community Correction : Rhetoric in Search of Reality.” Resource

Material, 14, pp. 16-18.

DPU

36

ดวย ผนนกจะตองไดรบการลงโทษเสยกอนแลวจงจะไดรบมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา อกรปแบบหนง คอ การใชอานาจโดยฝายตลาการ เปนกระบวนการทเกดขนทงกอนและหลงการพจารณาพพากษาคดเชนกน แตการดาเนนการทงหลายจะอยภายใตอานาจหรอการควบคม กากบดแลของศาล แมจะมการใหฝายบรหารเปนผดาเนนการในบางสวนกตาม

DPU

บทท 3

มาตรการแทนการดาเนนคดตามกฎหมายไทยเปรยบเทยบกบตางประเทศ

ในบทนจะไดศกษาถงมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาตามกฎหมายไทยโดยเปรยบเทยบกบตางประเทศ อาท สหรฐอเมรกา องกฤษ ออสเตรเลย และญปน ในสวนทเกยวกบผเสพหรอผตดยาเสพตดโดยกฎหมายไทยจะประกอบดวยประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ประมวลกฎหมายอาญา กฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด และรางพระราชบญญตชะลอการฟอง พ.ศ. .... เฉพาะใน 3 มาตรการ ไดแก การชะลอการฟอง การคมประพฤต และการบงคบบาบดรกษา ซงมสาระสาคญ ดงตอไปน

3.1 มาตรการแทนการดาเนนคดตามกฎหมายไทย 3.1.1 มาตรการแทนการดาเนนคดอาญาทวไป มาตรการแทนการดาเนนคดอาญาทวไปตามกฎหมายไทยนน กาหนดไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ประมวลกฎหมายอาญา และอกฉบบหนงทจะขอนาหลกการและสาระสาคญมากลาวถงดวย คอ รางพระราชบญญตชะลอการฟอง พ.ศ. .... ซงคณะรฐมนตรไดพจารณาใหความเหนชอบในหลกการตามทสานกงานอยการสงสดเสนอ โดยเปนรปแบบหนงในการลดปรมาณคดขนสศาลโดยใชมาตรการชะลอการฟอง ซงมรายละเอยด ดงน (1) ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรการแทนการดาเนนคดอาญาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญากคอ การทพนกงานอยการสงไมฟองดวยเหตผลทางกฎหมายและนโยบายทางสงคม หรอการทเจาพนกงานไดใชดลพนจในการปฏบตตอผกระทาความผดโดยไมใหผนนตองรบโทษ เชน คดอาญาเลกกนซงมกใชกบความผดทเปรยบเทยบปรบได อนมผลใหสทธนาคดอาญามาฟองระงบไป ซงจะไดศกษาในรายละเอยดตอไป ดงน การสงไมฟองคดของพนกงานอยการ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 143 ใหพนกงานอยการใชดลพนจในการสงฟองเมอเหนควรฟอง และถาเหนควรไมฟองใหออกคาสงไมฟอง รวมทงมาตรา 35 และมาตรา 36 กใหอานาจพนกงานอยการถอนฟองไดดวย ซงเปนการใหอานาจแกพนกงานอยการในการใชดลพนจในการฟองหรอไมฟองหรอถอนฟองคดอาญา

DPU

38

การฟองคดอาญาของพนกงานอยการนนจะคานงถงเรองตาง ๆ ไดแก 1. การฟองคดนนเปนผลดแกตวผกระทาความผดบางหรอไม ซงเปนผลสบเนองมาจากทฤษฎการลงโทษวาจะลงโทษเพออะไร ปจจบนความคดวาการลงโทษควรมจดมงหมายเพอเปนการแกไขปรบปรงผกระทาความผด เปนทยอมรบกนมากขนและมแนวโนมวามความสาคญกวาเรองอน ๆ เสยอก ดงนนการฟองคดของพนกงานอยการจงไดคาถงวา การฟองนนมผลเปนการแกไขปรบปรงผกระทาความผดดวยหรอไม ประการสาคญทสดทตองคานงเสมอคอผลรายทจะเกดขนแกชวตและอนาคตของผกระทาความผดนนไดสดสวนกบความผดทไดกระทาไปแลวหรอไม ทงนเนองจากมผกระทาผดจานวนมากทมไดมจตใจชวราย มประวตการศกษา ความประพฤตด มตาแหนงหนาทการงานด แตบคคลดงกลาว อาจกระทาความผดดวยสาเหตบางประการหรอกระทาผดกฎหมายบางประเภท เชน กระทาผดโดยประมาท ทพบบอยครงคอการขบรถยนตโดยประมาท หรอการกระทาบางอยางมไดเปนความผดในตวเอง แตเปนความผดเพราะเปนขอหามของกฎหมาย เชน มอาวธปนทมทะเบยนของผอนไวในครอบครองเพอปองกนชวตและทรพยสนของตนเองและครอบครว เปนตน การฟองผกระทาผดดวยสาเหตดงกลาว จงเปนผลรายแกผกระทาผดมากเกนไป ไมไดสดสวนกบการกระทาความผดทไดกระทา และไมไดผลในทางแกไขปรบปรงผกระทาความผด เนองจากความผดทไดกระทานนเปนความผดทไมรายแรงและระยะเวลาทศาลพพากษาจาคกไมนานพอทจะแกไขปรบปรงอยางไดผล ผลรายจงกลบมมากกวาผลด 2. การฟองคดเปนผลดแกสงคมอยางใดหรอไม การฟองคดผกระทาผดบางประเภทตามทกลาวมาขางตน เหนไดวาไมเกดผลดกบสงคมแตอยางใด ตรงขามการฟองคดดงกลาวไมคมกบผลเสยทสงคมไดรบ เพราะทกฝายตองเสยเวลา เสยคาใชจายในการดาเนนคด ในระหวางการพจารณาคดรฐตองสรางทคมขง เสยคาใชจายในการเลยงดผถกขงระหวางการดาเนนคดอาญาเปนจานวนมาก และตองขงไวในเรอนจาทมผตองขงลนเรอนจาอยแลว นอกจากน การฟองคดเพอลงโทษผกระทาผดบางประเภทดงกลาว ยงไมไดผลในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมอกดวย เพราะบคคลเหลานมใชอาชญากร แตทกระทาผดเพราะสาเหตบางประการหรอกระทาไปโดยประมาทเทานน บคคลเหลานจะไมไปกระทาความผดซาอกอยแลว ในบางประเทศ เชน เยอรมน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา กาหนดวา คดบางประเภท เชน การหมนประมาท บกรก ทาใหเสยทรพย เปดจดหมายผอน ฯลฯ อยการจะดาเนนคดตอไปตอเมอเหนวาเปนประโยชนแกสาธารณะ ถาอยการเหนวาไมเปนประโยชนแกสงคม กไมตองดาเนนคดตอไป

DPU

39

การสงไมฟองเนองจากการฟองคดไมเปนประโยชนตอสาธารณชนนน พอจะสรปหลกเกณฑทใชในการพจารณาได ดงน1 1. ความผดทกระทาเปนความผดเลกนอย หรอความผดเลกนอยทกระทาไปดวยความเครยดอนเนองมาจากประสบภยธรรมชาต 2. การฟองคดจะมผลกระทบตอนโยบายการปราบปรามอาชญากรรม เชน การฟองคดผตองหาทถกกนไวเปนพยาน 3. การฟองคดจะมผลกระทบตอสวนรวมมากกวา เชน กระทบตอความสงบเรยบรอยของประชาชน หรอกระทบตอความปลอดภยและความมนคงของประเทศ 4. การฟองคดจะมผลกระทบตอผเสยหายและผตองหาเทานน ทาใหสภาพครอบครวของผเสยหายเดอดรอน ทาลายสถาบนครอบครว และเกดปมดอยกบบตรของผเสยหายและผตองหา รวมทงกระทบตอผเกยวของ เชน ญาตผตองหา 5. ผเสยหายไดรบการชดใชคาเสยหายเปนทพอใจและไมตดใจดาเนนคดแลว 6. ผตองหาเปนผเยาว อยในระหวางการศกษาเลาเรยน ไมเคยกระทาความผดมากอน ไดรบความทกขทรมานทางจตใจมาเพยงพอแลว กระทาความผดเพราะมผอนจงใจ ทรพยทลกมราคาเลกนอย ถกควบคมตวในระหวางสอบสวนมาเพยงพอแลว ผเสยหายไมตดใจดาเนนคด หรอฟองคดไปกไมตองรบโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 74 7. ผตองหาเปนคนชรา กระทาผดเพราะยากจน ไรทอยอาศย 8. ความผดอนยอมความได ซงผเสยหายดาเนนการฟองคดดวยตนเองแลว 9. ความผดเกยวกบทรพย ซงผเสยหายกบผตองหาเกยวของเปนบพการหรอผสบสนดาน 10. ความผดฐานประมาทเปนเหตใหผตองหาทพพลภาพ หรอไดรบบาดเจบและไดรบความกระทบกระเทอนทางจตใจมาเพยงพอแลว ไมอาจไปกระทาความผดไดอก 11. ผตองหาทพพลภาพ หรอไมสามารถชวยเหลอตนเองได หากไดรบโทษจาคกจะเปนภาระแกทางราชการ 12. ผตองหาเปนคนปญญาออน ไมสามารถเขาใจการกระทาตาง ๆ หรอกระทาผดโดยไมรขอเทจจรงอนเปนองคประกอบของความผด

1 อดศร ไชยคปต. (2542). ดลพนจของพนกงานอยการในการสงไมฟองคดอาญา. หนา 421-

422.

DPU

40

13. การถอนฟองเพอรกษาความสงบเรยบรอยในบานเมองและเพอความสามคคของคนในชาต สาหรบการใชดลพนจของเจาพนกงานในการทาใหคดอาญาเลกกนนน กาหนดไวในมาตรา 37 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ซงแบงออกเปน 2 กรณ คอ 1. ในคดมโทษปรบสถานเดยว ถาผกระทาความผดยนยอมเสยคาปรบในอตราอยางสงสาหรบความผดทไดกระทานนแกพนกงานเจาหนาทกอนศาลพจารณาคด ซงจะทาใหคดเปนอนเลกกน ตามมาตรา 37 (1) ซงพนกงานเจาหนาทจะไมรบคาปรบและจะฟองรองดาเนนคด ยอมเปนการไมชอบดวยกฎหมาย ซงในกรณนไมใชเรองการเปรยบเทยบ แตเปนเรองอานาจของผกระทาความผดทตองการใหคดเลกกน พนกงานเจาหนาทตองรบคาปรบและยตการดาเนนคด อยางไรกตาม แมวาผกระทาความผดจะไมยนยอมเสยคาปรบแกพนกงานเจาหนาทจนคดขนไปถงศาลแลว แตถาผตองหานาคาปรบในอตราอยางสงสาหรบความผดนนมาชาระกอนทศาลเรมตนสบพยาน ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 79 กกาหนดใหคดเปนอนระงบเชนเดยวกน 2. กรณทจะตองเปรยบเทยบ ซงเปนอานาจของพนกงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา แตการทจะเปรยบเทยบหรอไม ยอมเปนดลพนจของพนกงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 38 กลาวคอ หากเหนวาผตองหาไมควรไดรบโทษถงจาคก กฎหมายมไดบงคบวาคดอาญามอตราโทษซงพนกงานสอบสวนจะเปรยบเทยบได ตามมาตรา 37 (2) (3) และ (4) นน พนกงานสอบสวนจาเปนตองเปรยบเทยบเสมอไป ดงนน แมจะเปนคดทอยในเกณฑจะเปรยบเทยบได พนกงานสอบสวนอาจไมเปรยบเทยบกได ในการเปรยบเทยบ เมอพนกงานสอบสวนเหนสมควรใหเปรยบเทยบและเปนกรณทอาจเปรยบเทยบไดและผตองหาใหความยนยอมและชาระเงนคาปรบตามท เปรยบเทยบแลว พนกงานสอบสวนจะสงสานวนการสอบสวนและบนทกการเปรยบเทยบไปยงพนกงานอยการตามกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 142 วรรคส เพอใหพนกงานอยการไดตรวจสอบวาการเปรยบเทยบเปนไปโดยถกตองหรอไม ถาพนกงานอยการเหนวาการเปรยบเทยบนนถกตอง คดอาญากเลกกน พนกงานอยการจะฟองคดไมได แตถาพนกงานอยการเหนวาการเปรยบเทยบไมชอบดวยกฎหมาย เชน ความผดเกนอานาจในการเปรยบเทยบ กจะแจงใหพนกงานสอบสวนทราบเพอดาเนนการตอไป ในกรณทพนกงานสอบสวนเหนสมควรไมเปรยบเทยบ และดาเนนคดตอไปจนถงพนกงานอยการ ถาพนกงานอยการเหนวาเปนคดทเปรยบเทยบไดและพนกงานอยการเหนสมควรเปรยบเทยบ กอาจสง ดงน

DPU

41

1. ถายงไมไดสงผตองหาไปยงพนกงานอยการ กสงใหพนกงานสอบสวนพยายามเปรยบเทยบคดนนกอน 2. ถาสงตวไปยงพนกงานอยการแลว กอาจสงตวผตองหาพรอมดวยสานวนกลบไปยงพนกงานสอบสวนใหพยายามเปรยบเทยบคดนน หรอถาเหนสมควรจะสงใหพนกงานสอบสวนอนทมอานาจจดการเปรยบเทยบใหกได

(2) ประมวลกฎหมายอาญา มาตรการแทนการดาเนนคดตามประมวลกฎหมายอาญา คอ มาตรการคมประพฤต ซง

บญญตไวใน มาตรา 56-58 ซงเปนบญญตเกยวกบการรอการกาหนดโทษ หรอรอการลงโทษ โดยใหอานาจศาลทจะกาหนดเงอนไขเพอคมความประพฤตจาเลยไวดวยหรอไมกไดภายในระยะเวลาทกาหนด ทงน เพอใหโอกาสผกระทาความผดทแมศาลจะมคาพพากษาวาไดกระทาความผดจรง แตโทษจาคกทศาลจะลงนนไมเกน 3 ป และไมปรากฏวาจาเลยผนนไดเคยตองโทษจาคกมากอนหรอถาไดรบโทษจาคกมากอน แตเปนโทษสาหรบความผดทไดกระทาโดยประมาท หรอความผดลหโทษ เมอศาลไดคานงถงอาย ประวต ความประพฤต สตปญญา การศกษาอบรม สขภาพ ภาวะแหงจต นสย อาชพ และสงแวดลอมของผกระทาความผด รวมทงสภาพความผด หรอเหตอนอนควรปราณแลว ศาลอาจรอการกาหนดโทษไวหรอกาหนดโทษแตรอการลงโทษไวแลวปลอยตวผกระทาความผดกลบสสงคม เพอใหโอกาสผนนกลบตวหรอพสจนตนเองวาจะไมกระทาความผดขนอก

เงอนไขเพอคมความประพฤตของผกระทาความผดนน ศาลอาจกาหนดขอเดยวหรอหลายขอ ดงตอไปน

(1) ใหไปรายงานตวตอเจาพนกงานทศาลระบไวเปนครงคราว เพอเจาพนกงานจะไดสอบถาม แนะนา ชวยเหลอ หรอตดเตอนตามทเหนสมควรในเรองความประพฤตและการประกอบอาชพ หรอจดใหกระทากจกรรมบรการสงคม หรอสาธารณประโยชนตามทเจาพนกงานและ ผกระทาความผดเหนสมควร

(2) ใหฝกหดหรอทางานอาชพอนเปนกจจะลกษณะ (3) ใหละเวนการคบหาสมาคมหรอประพฤตตนใดอนอาจนาไปสการกระทาความผด

ในทานองเดยวกน (4) ใหไปรบการบาบดรกษาการตดยาเสพตดใหโทษ ความบกพรองทางรางกายหรอจต

ใจ หรอความเจบปวยอยางอน ณ สถานทและตามระยะเวลาทศาลกาหนด (5) เงอนไขอน ๆ ตามทศาลเหนสมควรกาหนด เพอแกไขฟนฟหรอปองกนมใหผ

กระทาความผดกระทาหรอมโอกาสกระทาความผดขนอก

DPU

42

เงอนไขตามทศาลไดกาหนดดงกลาวนน ถาภายหลงความปรากฏแกศาลตามคาขอของผกระทาความผด ผแทนโดยชอบธรรมของผนน ผอนบาลของผนน พนกงานอยการ หรอเจาพนกงาน วาพฤตการณทเกยวแกการควบคมความประพฤตของผกระทาความผดไดเปลยนแปลงไป เมอศาลเหนสมควร ศาลอาจแกไขเพมเตมหรอเพกถอนขอหนงขอใดเสยกได หรอจะกาหนดเงอนไขขอใดทศาลยงมไดกาหนดไวเพมเตมอกกได

เมอศาลไดกาหนดเงอนไขคมประพฤตใหผกระทาความผดปฏบตตามมาตรา 57 ถาความปรากฏแกศาลเอง หรอความปรากฏตามคาแถลงของพนกงานอยการหรอเจาพนกงานวาผกระทาความผดไมปฏบตตามเงอนไขดงทศาลกาหนด ศาลอาจตกเตอนผกระทาความผด หรอจะกาหนดการลงโทษทยงไมไดกาหนดหรอลงโทษซงรอไวนนกได

นอกจากน ถาความปรากฏแกศาลเอง หรอความปรากฏตามคาแถลงของโจทกหรอเจาพนกงานวาภายในเวลาทศาลกาหนด ผกระทาความผดไดกระทาความผดอนมใชความผดทไดกระทาโดยประมาท หรอความผดลหโทษ และศาลพพากษาใหลงโทษจาคกสาหรบความผดนน ใหศาลทพพากษาคดหลง กาหนดโทษทรอการกาหนดไวในคดกอนบวกเขากบโทษในคดหลงหรอบวกโทษทรอการลงโทษไวในคดกอนเขากบโทษในคดหลง แตถาภายในเวลาทศาลไดกาหนด ผนนมไดกระทาความผดอนมใชความผดทไดกระทาโดยประมาทหรอความผดลหโทษ ใหผนนพนจากการทจะถกกาหนดโทษหรอถกลงโทษในคดนน

ภารกจหลกในการปฏบตตอผกระทาผดของพนกงานคมประพฤต ม 3 ดาน คอ 1. การสบเสาะและพนจ (Pre-sentence Investigation) เปนการแสวงหาขอเทจจรงเกยว

กบประวต ภมหลงของจาเลย และทารายงานพรอมความเหนเสนอตอศาลเกยวกบวธการปฏบตหนาทเหมาะสมกบจาเลยแตละคน

2. การควบคมสอดสอง (Supervision) เปนการควบคมดแลผกระทาผดทศาลพพากษาใหรอการลงโทษหรอรอการกาหนดโทษ โดยมเงอนไขคมความประพฤตภายในระยะเวลาตามทศาลกาหนด แตตองไมเกน 5 ป

3. งานดานกจกรรมชมชน (Community Affairs) เปนการแกไขฟนฟผกระทาผดดวย วธการตาง ๆ โดยเนนการประสานทรพยากรชมชนใหเขามามสวนรวมในงานคมประพฤต

บทบาทของพนกงานคมประพฤตแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ 1. การควบคมดแลผกระทาผดใหปฏบตตามเงอนไขทศาลกาหนดตามประมวล

กฎหมายอาญา มาตรา 56 ซงศาลอาจกาหนดเพยงขอเดยวหรอหลายขอกได 2. การแกไขฟนฟสงเคราะหผกระทาผด เปนการดาเนนงานทมงเนน การปรบเปลยน

ทศนคต พฤตกรรม และการแกไขปญหาทเปนสาเหตของการกระทาความผด

DPU

43

ประโยชนของการคมประพฤต 1. เปนวธการแกไขบาบดทมมนษยธรรม โดยคานงถงการแกไขบาบดผกระทาความผด

เปนรายบคคลในชมชนทตนอาศยอย 2. เปนวธการทสงเสรมใหผกระทาผดยงคงมความสมพนธกบครอบครวของตนตาม

ปกต 3. เปนวธการทไมตดอสรภาพ ทาใหผกระทาผดสามารถประกอบอาชพเพอเลยงตวเอง

เลยงครอบครว 4. เปนวธการชวยใหผกระทาผดสามารถหารายไดอยางสจรตและนาไปชดใชผเสยหาย 5. เปนวธการทประหยดคาใชจาย ถาเปรยบเทยบกบการจาคก 6. ผถกคมความประพฤตไมตองเขาไปเรยนรสงไมดตาง ๆ จากอาชญากรในคก 7. เปนการลดความแออดในเรอนจา ทาใหการแกไขผกระทาผดทจาเปนตองใชวธการ

จาคกไดผลดขน การใชมาตรการคมประพฤตในการปฏบตตอผกระทาความผดเปนการใหโอกาสผ

กระทาผดแกไขฟนฟตนเองภายใตเงอนไขของกฎหมาย แตยงสามารถดาเนนชวตโดยทวไปอยในสงคมไดตามปกต ซงเปนผลดทงตอผกระทาผดทจะไดประกอบอาชพเลยงดตนเองและครอบครว และรฐไมตองเสยคาใชจายจานวนมากหากนาคนเหลานเขาคก ซงอาจสงผลใหเกดการเรยนรพฤตกรรมทไมดตาง ๆ จากอาชญากร และทาใหเรอนจามความแออดเกนกวาทจะจดการแกไขผกระทาผดอยางเหมาะสมได

นอกจากน ตามมาตรา 49 ยงไดกาหนดใหศาลสามารถกาหนดในคาพพากษาวาผกระทาผดนนตองไมเสพสรา ยาเสพตดใหโทษอยางหนงอยางใดหรอทงสองอยาง ภายในระยะเวลาไมเกน 2 ป นบแตวนพนโทษ หรอวนปลอยตวเพราะรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษ ในกรณทศาลพพากษาลงโทษจาคกหรอพพากษาวาผกระทาความผดมความผด แตใหรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษ ถาศาลเหนวาผกระทาความผดไดกระทาความผดเกยวเนองกบการเสพสราเปนอาจณหรอการเปนผตดยาเสพตดใหโทษ ทงน ถาผกระทาผดไมปฏบตตามทศาลกาหนด ศาลจะสงใหสงไปคมตวไวในสถานพยาบาลเปนเวลาไมเกน 2 ป กได (3) รางพระราชบญญตชะลอการฟอง พ.ศ. ....2

2 คณะรฐมนตร มมตรบหลกการแหงรางพระราชบญญตฉบบนแลว ขณะนอยระหวางการตรวจ

พจารณาของสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา

DPU

44

โดยทปจจบนมคดอาญาขนสศาลเปนจานวนมาก รวมทงคดทมลกษณะของการกระทาผดทไมรายแรงและไมจาเปนทจะตองนาคดขนสศาล เชนความผดทกระทาโดยประมาท ทาใหเกดภาระแกกระบวนการยตธรรม จงสมควรกาหนดใหมมาตรการชะลอการฟอง โดยนาวธการคมประพฤตมาใชเพอเปนการลดปรมาณคดขนสศาลและเปดโอกาสใหผกระทาผดไดแกไขตนเองโดยไมมมลทนตดตว ขณะเดยวกนกทาใหผเสยหายกบผตองหามความสมานฉนทกนมากขน คณะรฐมนตรไดมมต เมอวนท 10 กรกฎาคม 2544 เหนชอบตามทกระทรวงยตธรรมเสนอรปแบบการลดปรมาณคดขนสศาลโดยใชมาตรการชะลอการฟอง และเหนควรใหสานกงานอยการสงสดไปทาการศกษาแนวทางและวธการทเหมาะสมรดกม พรอมทงผานกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนวายอมรบใหดาเนนการหรอไม ทงน ใหแลวเสรจภายใน 1 ป เพอนาเสนอคณะรฐมนตรพจารณาตอไป สานกงานอยการสงสด ไดยกรางพระราชบญญตชะลอการฟอง พ.ศ. .... เสนอตอ คณะรฐมนตรพจารณา ซงคณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบดวยในหลกการแหงรางพระราชบญญต ดงกลาว สงใหสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาตรวจพจารณา โดยขณะนอยระหวางการพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกา หลกการและสาระสาคญ

รางพระราชบญญตฉบบน มหลกการและสาระสาคญ คอ การกาหนดใหคดความผดทไดกระทาโดยประมาท หรอความผดซงมอตราโทษจาคกอยางสงไมเกนหาป หรอความผดอนทกฎหมายบญญตวาใหใชวธการชะลอการฟอง ถาผตองหาใหการรบสารภาพและขอใหชะลอการฟอง หากคดดงกลาวมผเสยหายจะตองไดรบความยนยอมของผเสยหายรวมไวในสานวนการ สอบสวนดวย

เมอพนกงานอยการไดรบสานวนการสอบสวนหรอผตองหารองขอใหชะลอการฟองตอพนกงานอยการและคดมเหตทจะชะลอการฟอง เมอพนกงานอยการพจารณาถงอาย ประวต ความประพฤต สตปญญา การศกษาอบรม สขภาพ ภาวะแหงจต นสย อาชพ ฐานะ สงแวดลอมของผตองหา พฤตการณแหงคด การบรรเทาผลรายแหงคด ความยนยอมของผเสยหาย ความจาเปนตามหลกอาชญาวทยาและทณฑวทยา ตลอดจนเหตผลอน ๆ อนสมควรแลว เหนวาเพยงพอแกการพจารณา ใหพนกงานอยการออกคาสงชะลอการฟองและกาหนดเงอนไขคมประพฤตผตองหา หากเหนวาขอเทจจรงยงไมเพยงพอแกการพจารณา ใหพนกงานอยการดาเนนการออกหมายเรยกผตองหา ผเสยหาย หรอบคคลใดมาใหถอยคา หรอใหสงพยานหลกฐาน เพอประกอบการพจารณาหรอสงใหพนกงานสอบสวนทาการสอบสวนเพมเตม หรอสงพนกงานคมประพฤตดาเนนการสบเสาะไดตามทเหนสมควร

DPU

45

เงอนไขคมประพฤตผตองหาทพนกงานอยการสงชะลอการฟอง (1) ใหไปรายงานตวตอพนกงานคมประพฤตเปนครงคราวเพอพนกงานคมประพฤตจะ

ไดสอบถาม แนะนา ชวยเหลอ หรอตกเตอนตามทเหนสมควร (2) ใหผตองหากระทากจกรรม บรการสงคมหรอสาธารณประโยชนตามทพนกงานคม

ประพฤตและผตองหาเหนสมควร (3) ใหฝกหดหรอทางานอาชพอนเปนกจจะลกษณะ (4) ใหละเวนการคบหาสมาคมหรอการประพฤตใด อนอาจนาไปสการกระทาผดใน

ทานองเดยวกนอก (5) ใหไปรบการบาบดรกษาความบกพรองของรางกายหรอจตใจหรอความเจบปวย

อยางอนหรอใหไปเขารบการอบรมในหลกสตรทเกยวกบการปรบปรงพฤตกรรมหรอพฒนาพฤตนสย ณ สถานทและตามระยะเวลาทกาหนด

(6) เงอนไขอน ๆ ตามทเหนสมควรเพอการแกไขฟนฟหรอปองกนมใหผตองหากระทาผดหรอมโอกาสกระทาผดขนอก

เมอพนกงานอยการมคาสงใหชะลอการฟอง ถาผตองหาถกขงอยโดยคาสงศาล ใหพนกงานอยการยนคารองขอใหปลอยผตองหา หากผตองหาไดรบการปลอยชวคราวโดยมสญญาประกน ใหสญญาประกนสนสดลง

ใหพนกงานอยการกาหนดระยะเวลาการบงคบใชคาสงชะลอการฟองตามทเหนสมควร แตไมเกน 3 ป และไมเกนกาหนดอายความสาหรบความผดนน

อานาจหนาทของพนกงานคมประพฤตเกยวกบการชะลอการฟอง (1) สบเสาะเรองอาย ประวต ความประพฤต สตปญญา การศกษาอบรม สขภาพ ภาวะ

แหงจต นสย อาชพ ฐานะ สงแวดลอมของผตองหา พฤตการณแหงคด การบรรเทาผลรายแหงคด และความยนยอมของผเสยหาย ความจาเปนตามหลกอาชญาวทยาและทณฑวทยา ตลอดจนเหตผลอน ๆ ตามความจาเปนและเหมาะสม และทาความเหนถงวธการทควรดาเนนการกบผตองหาเพอรายงานตอพนกงานอยการ

(2) กาหนดวธการปฏบตตามเงอนไขทพนกงานอยการกาหนด (3) สงตวผตองหาใหแพทยตรวจเกยวกบสขภาพทางรางกายและจตใจ (4) สอบถาม แนะนา ชวยเหลอ และตกเตอนผตองหาทถกคมประพฤตในเรองความ

ประพฤตและการประกอบอาชพ (5) สอดสองผตองหาทถกคมประพฤตในการปฏบตตามวธการทกาหนด

DPU

46

(6) ทารายงานและความเหนเกยวกบความประพฤต การประกอบอาชพ และพฤตการณของผตองหาทถกคมประพฤต เพอเสนอตอพนกงานอยการ

(7) ทาหนาทอนเกยวกบการสบเสาะและการคมประพฤตตามทพนกงานอยการเหน สมควร

ถาผตองหาไมปฏบตตามเงอนไขคมประพฤต หรอพฤตการณทเกยวแกการคมประพฤตของผตองหาเปลยนแปลงไป ใหพนกงานคมประพฤตทารายงานเสนอใหพนกงานอยการทราบ

ในกรณทพนกงานอยการเหนวา ผตองหาไมปฏบตตามเงอนไขคมประพฤตโดยมเหตอนสมควร หรอพฤตการณทเกยวแกการคมประพฤตเปลยนแปลงไป ใหพนกงานอยการมคาสงแกไขตามทเหนสมควร แลวแจงใหผเสยหาย พนกงานคมประพฤต และผตองหาทราบ

ถาพนกงานอยการเหนวา ผตองหาจงใจไมปฏบตตามเงอนไขคมประพฤต หรอพฤตการณทเกยวกบการคมประพฤตเปลยนแปลงไปจนไมอาจแกไขได ใหพนกงานอยการดาเนนคดกบผตองหาตอไป

เมอผตองหาไดปฏบตตามเงอนไขคมประพฤตแลว ใหพนกงานคมประพฤตรายงานตอพนกงานอยการโดยทนท ใหพนกงานอยการสงยตการดาเนนคด และสทธนาคดอาญามาฟองเปนอนระงบ ประโยชนของการชะลอการฟอง 1. ลดจานวนคดทขนสศาล ลดจานวนผตองขงในเรอนจาและทณฑสถานและลดจานวนของอาชญากรอาชพ รวมทงหลกเลยงผลเสยของการจาคกระยะสนและหลกเลยงการเปนผมประวตอาชญากรหรอผตองคาพพากษาของศาล 2. เปดโอกาสใหผกระทาความผดซงเตมใจรบความชวยเหลอในการแกปญหาพนฐานทประสบอย โดยการเปลยนนสยใหกลบตวเปนคนดในสงคม โดยการใชมาตรการอนทเหมาะสมแกผกระทาความผดบางประเภท โดยใชการชะลอการฟองควบคกบการใหบรการแกผกระทาความผดในดานตาง ๆ เชน การใหคาปรกษา การศกษา การฝกงาน และการฝกอาชพ ฯลฯ เปนตน 3. ปลกฝงความสานกแกผกระทาความผดในเรองความรบผดชอบตอผเสยหายและสงคม โดยจดกจกรรมควบคกนไปกบการใหการศกษาและการฝกอาชพ โดยกาหนดเงอนไขขอตกลงใหผกระทาความผดบาเพญประโยชนแกสงคมสวนรวมและทาใหผเสยหายไดรบการชดใชคาเสยหายจากผกระทาความผด 4. แกปญหาความขดแยงของคกรณ โดยการหลกเลยงการดาเนนคดแบบพธการโดยการฟองรองอยางเขมงวดและหนมาใชวธการใหคกรณคนดกน ซงจะทาใหสงคมอยรวมกนอยางสงบสข

DPU

47

3.1.2 มาตรการแทนการดาเนนคดกบผเสพหรอผตดยาเสพตด มาตรการแทนการดาเนนคดอาญากบผเสพหรอผตดยาเสพตด เปนไปตามกฎหมายวา

ดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ซงประกอบดวย 3 มาตรการ ไดแก มาตรการชะลอการฟอง มาตรการบงคบบาบดรกษาและมาตรการคมประพฤต

(1) มาตรการชะลอการฟอง เปนอานาจของพนกงานอยการทจะสงชะลอการฟองไวเพอรอผลการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดของผตองหาฐานเสพ เสพและครอบครอง เสพและครอบครองเพอจาหนาย หรอเสพและจาหนายยาเสพตดในลกษณะ ชนดและปรมาณทกาหนดในกฎกระทรวง โดยการสงชะลอการฟองนยงขนอยกบแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดทกาหนดโดยคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

(2) มาตรการบงคบบาบดรกษา เปนอานาจของคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดทจะบงคบใหผตองหาในความผดฐานเสพ เสพและครอบครอง เสพและครอบครองเพอจาหนาย หรอเสพและจาหนายยาเสพตด ตามลกษณะ ชนด ประเภท และปรมาณทกาหนดในกฎกระทรวง เขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ซงจะแบงออกเปนแบบควบคมตวและไมควบคมตว โดยระเบยบคณะกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด วาดวยการตรวจพสจน การฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด การควบคมตวและการปฏบตตอผเขารบการตรวจพสจนและผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พ.ศ. 2546 ไดกาหนดหลกเกณฑ และวธการในการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ไวดงน

หลกเกณฑในการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด 1. เมอคณะอนกรรมการวนจฉยวาผเขารบการตรวจพสจนเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด

ใหคณะอนกรรมการพจารณาจดทาแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด โดยคานงถงขอมลทไดจากการตรวจพสจน ทงน การกาหนดสถานทและวธการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดตามทกฎหมายกาหนด ใหพจารณาใหเหมาะสมกบสภาพของผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด โดยการกาหนดแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดคณะอนกรรมการสามารถกาหนดวธการใดวธการหนง หรอหลายวธการ โดยในระหวางการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด หากปรากฏวาผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดมพฤตการณทเปลยนแปลงไปจากการกาหนดแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ใหคณะอนกรรมการพจารณาปรบแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดตามทเหนสมควร อาทเชน การลดหรอขยายการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด หรอเปลยนแปลงวธการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด เปนตน

2. ในกรณทคณะอนกรรมการกาหนดใหใชวธการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดในกรณทจาเปนตองควบคมตวอยางเขมงวด หรอในกรณทไมจาเปนตองควบคมตวอยางเขมงวด ให

DPU

48

คณะอนกรรมการแจงพนกงานเจาหนาทของสานกงานคมประพฤตดาเนนการจดทาทะเบยนและรวบรวมขอมลการบนทกประวตของผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดโดยดาเนนการจดสงขอมลการบนทกประวตพรอมตวผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดไปยงศนยฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด หรอสถานท เพอการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดตามทคณะอนกรรมการกาหนด ถาคณะอนกรรมการกาหนดใหใชวธการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดในกรณทไมจาเปนตองควบคมตว อาจกาหนดใหผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดตองปฏบตดวยวธการอนใดภายใตการดแลของพนกงานคมประพฤต โดยใหคณะอนกรรมการแจงพนกงานเจาหนาทของสานกงานคมประพฤตมารบตวไปดาเนนการ โดยระยะเวลาการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดนน ใหคณะอนกรรมการกาหนดตามทเหนสมควรโดยพจารณาใหเหมาะสมกบสภาพของผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด แตตองไมเกนหกเดอนนบแตวนถกสงตวเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

วธการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบควบคมตว 1. การฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดในกรณทจาเปนตองควบคมตวอยางเขมงวดหรอ

ในกรณไมจาเปนตองควบคมตวอยางเขมงวด ใหศนยฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดหรอสถานทเพอการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด จดใหมการปฐมนเทศผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ดาเนนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดโดยฟนฟทงทางดานรางกาย จตใจ สงคม ตลอดจนการใหการศกษาและการฝกอาชพ ตามแผนการฟนฟทเปนไปตามมาตรฐานทางวชาการดานการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด โดยในระหวางการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ตองจดใหครอบครวของผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด เขามามสวนรวมในการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด และอาจกาหนดใหผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดทางานบรการสงคมหรอใหดาเนนการอนใดตามความเหมาะสม เพอใหมความมนคงในการดารงชวตโดยหางไกลจากยาเสพตด

2. ใหพนกงานเจาหนาทผดาเนนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดประเมนพฤตกรรมระหวางการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดหลงจากผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด เขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดไปแลวเปนเวลาไมนอยกวาเกาสบวน หรอไมนอยกวาสองในสามของระยะเวลาการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ในกรณทคณะอนกรรมการไดกาหนดเวลาไวนอยกวาหนงรอยยสบวนเวนแตในระหวางการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดมพฤตกรรมหรอสภาพรางกาย หรอจตใจ ทมผลกระทบจนไมอาจใชวธการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดตอไปไดอก ใหรายงานผลการปฏบตตามแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดทผานมาตอผอานวยการหรอผควบคมสถานท เพอรายงาน

DPU

49

คณะอนกรรมการโดยพลน เพอใหคณะอนกรรมการพจารณาปรบแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

3. ในระหวางการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ใหพนกงานเจาหนาทของสานกงานคมประพฤตประสานงานศนยฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด หรอสถานทเพอการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดเพอตดตามผลการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดรายงานตอคณะอนกรรมการ

ฟนฟตามโปรแกรม

อนกรรมการพจารณาผลการฟนฟฯ ฟนฟฯ ตอ

เขาสกระบวนการเตรยมการกอนกลบสสงคมโดยพนกงานคมประพฤต

ลงทะเบยน

รบเรองจากคณะอนกรรมการ

ภาพท 3.1 แสดงขนตอนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบควบคมตว ทมา : กองพฒนาการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด กรมคมประพฤต

วธการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบไมควบคมตว 1. การฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดในกรณทไมจาเปนตองควบคมตวใหคณะ

อนกรรมการกาหนดแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดโดยกาหนดใหพนกงานคมประพฤตของสานกงานคมประพฤต จดใหมการปฐมนเทศผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด กาหนดเงอนไขใหผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดปฏบตขอหนงขอใดหรอหลายขอ ไดแก ใหไปรายงานตวตอพนกงานคมประพฤตตามระยะเวลาทเหนสมควร หามเกยวของกบยาหรอสารเสพตดใหโทษ ใหละเวนการคบหาสมาคมกบบคคลทเกยวของกบยาหรอสารเสพตดใหโทษ

DPU

50

ใหเขารบการฟนฟตามแผนการทพนกงานคมประพฤตกาหนดใหเหมาะสมกบสภาพของผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ใหเขารบการศกษาหรอการฝกอาชพ หรอทางานบรการสงคมตามความเหมาะสมกบผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ใหดาเนนการอนใดตามความเหมาะสมเพอใหมความมนคงในการดารงชวตโดยหางไกลจากยาเสพตด เปนตน โดยการสงผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดไปเขารบการฟนฟสมรรถภาพในสถานพยาบาลหรอสถานฟนฟของทางราชการหรอเอกชน ทงแบบผปวยในหรอผปวยนอก โดยตองปฏบตตามมาตรการของสถานพยาบาลหรอสถานฟนฟโดยเครงครด ทงน ใหพนกงานคมประพฤตประสานงานเพอตดตามผลเปนระยะ ๆ โดยในระหวางการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดตองจดใหครอบครวของผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดเขามามสวนรวมในการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดดวย ทงน ในระหวางการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ตองมการเยยมเยยนหรอตดตามผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดยงทพกอาศยของผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดเปนระยะ ๆ ตามความเหมาะสมตลอดระยะเวลาของการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด โดยใหมการประสานงานกบศนย หนวยงาน หรอเครอขายชมชน รวมทงอาสาสมครในชมชน หรอผนาชมชนในการเฝาระวงดแลผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดดวยกได

2. การประเมนพฤตกรรมระหวางการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดของผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบไมควบคมตวใหดาเนนการในลกษณะเดยวกบการประเมนพฤตกรรมระหวางการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดของผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบควบคมตว

DPU

51

เปนทพอใจ

ไมเปนทพ

สงตอ

ลงทะเบยน

ปฏบตตามตามแผน

บาบดในชมชน

คณะอนกรรมการพจารณาผลการฟนฟ

จตสงคมบาบดแบบผปวยนอก (ประมาณ 4 เดอน)

ชมชน ดแล

ง

สรปผลการฟนฟจดทากจกรรมเสนอคณะอนกรรมการ

ตดตามผลโดยอาสาสมครในชมชน

ม

รบเรองจากคณะอนกรรมการ

ภาพท 3.2 แสดงขนตอนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบไมควทมา : กองพฒนาการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด กรมคมประพฤต

(3) มาตรการคมประพฤต เปนอานาจหนาทของพนกงาน

ประพฤตซงทาหนาทพนกงานคมประพฤต ทจะควบคมดแลและสอดสอรบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ในกรณทไมจาเปนตองควบคกาหนดแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด โดยใหพนกงานคมปร

DPU

การฟนฟแบบผปวยใน

ของรฐ/เอกชน (ประมาณ 4 เดอน

โปรแกรมฟนฟขอสานกงาน

เตรยมการกอน กลบสสงคม

(ประมาณ 2 เดอน)

อใจ ขยายเวลาหรอสงเขาสกระบวน การยตธรรม

พนการฟนฟเขาสกระบวนการตดตา

บคมตว

เจาหนาทของสานกงานคมงความประพฤตของผทเขามตว ซงคณะอนกรรมการะพฤตเปนผควบคมดแล ซง

52

คณะอนกรรมการอาจกาหนดใหผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดตองปฏบตดวยวธการอนใดภายใตการดแลของพนกงานคมประพฤต ซงคณะอนกรรมการจะแจงใหพนกงานเจาหนาทของสานกงานคมประพฤตมารบตวไปดาเนนการ โดยพนกงานเจาหนาทของสานกงานคมประพฤตมหนาทในการรบรายงานตวของผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดตามระยะเวลาทเหนสมควร หรอกาหนดแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดใหเหมาะสมกบสภาพของผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด หรอใหเขารบการศกษาหรอการฝกอาชพ หรอทางานบรการสงคมตามความเหมาะสม โดยอาจตองตดตอประสานงานตดตามผลการฟนฟสมรรถภาพในสถานพยาบาลหรอสถานฟนฟของทางราชการหรอเอกชนทงแบบผปวยในหรอผปวยนอก ซงตองปฏบตตามมาตรการของสถานพยาบาลหรอสถานฟนฟโดยเครงครด นอกจากนพนกงานเจาหนาทของสานกงานคมประพฤตยงมหนาทในการประสานงานศนยฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดหรอสถานทเพอการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดเพอตดตามผลหรอประเมนพฤตกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดรายงานตอคณะอนกรรมการเพอพจารณาผลการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด โดยระหวางการฟนฟดงกลาวพนกงานคมประพฤตอาจตองมการเยยมเยยนหรอตดตามผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดยงทพกอาศยของผเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ซงอาจตองประสานงานกบศนย หนวยงาน หรอเครอขายชมชน รวมทงอาสาสมครในชมชน หรอผนาชมชนในการเฝาระวงดแลและเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดดวย 3.2 มาตรการแทนการดาเนนคดตามกฎหมายตางประเทศ มาตรการแทนการการดาเนนคดตามกฎหมายตางประเทศนน จะแยกศกษามาตรแทนการดาเนนคดอาญาทวไป กบมาตรการแทนการดาเนนคดยาเสพตด โดยมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาทวไปนน จะศกษาเฉพาะมาตรการชะลอการฟองและมาตรการคมประพฤต สวนมาตรการแทนการดาเนนคดยาเสพตด จะศกษามาตรการบงคบบาบดรกษา เพอใหงายตอการศกษาเปรยบเทยบกบกฎหมายไทย 3.2.1 ประเทศสหรฐอเมรกา 3.2.1.1 มาตรการแทนการดาเนนคดอาญาทวไป มาตรการแทนการดาเนนคดอาญาทวไปของสหรฐอเมรกานน มทงมาตรการชะลอการฟอง และการคมประพฤต ซงจะไดศกษาตอไป ดงน 1. การชะลอการฟอง การดาเนนคดอาญาในชนพนกงานอยการตามกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกาในทางทฤษฎนนประเทศสหรฐอเมรกาใชหลกการฟองคดตามกฎหมายดวยเหมอนกนเพราะมตวบท

DPU

53

กฎหมายหลายฉบบทระบบงคบใหตองมการฟองคดทมมลตอศาลโดยไมมขอยกเวน เชน รฐธรรมนญของสหรฐอเมรกา มาตรา 23 ไดบญญตถงหนาทของประธานาธบดในฐานะหวหนาฝายบรหารของรฐบาลกลางวา “ประธานาธบดจะตองคอยสอดสองดแลวา ไดมการใชบงคบกฎหมายอยางแทจรง” รฐสภาของรฐบาลกลางสหรฐอเมรกากไดออกกฎหมายใหอานาจฟองคดอาญาทละเมดกฎหมายของสหรฐอเมรกาวา “อยการของสหรฐจะตอง (1) ฟองคดอาญาทกคดทเปนความผดตอสหรฐอเมรกา ซงเกดภายในเขตทองถนของตน”4 ในระดบรฐกมกฎหมายบญญตไวทานองเปนการบงคบใหตองมการฟองคดอาญาอยางเดยวกน เชน กฎหมายของรฐไอโอวา บญญตวา “เปนหนาทของอยการทจะตองยนฟองผตองหา ซงมหลกฐานอนเพยงพอทจะเชอไดวา บคคลนนกระทาความผดและศาลจะลงโทษได ตอศาล” แมจะมบทบญญตดงกลาว อยการในสหรฐอเมรกามไดยดถอหลกการฟองคดอาญาตามกฎหมายแตอยางใดเลย ตรงขาม อยการกลบใชดลพนจไมฟองคดทมลอยางกวางขวางและทากนเปนเวลายาวนาน จนกลายเปนประเพณในทสดโดยททางศาลเองกไมไดสนใจเรองน แตกลบสนบสนนใหความเหนชอบในการใชดลพนจของพนกงานอยการอกดวย ดวยเหตนเอง การฟองคดของอยการสหรฐอเมรกา จงววฒนาการมาเปนระบบดลพนจ (Opportunity Principle) ทงทไมมตวบทกฎหมายลายลกษณอกษรเขยนเอาไวเชนนน อยางไรกตาม เนตบณฑตของสหรฐอเมรกา ไดจดพมพหลกเกณฑทเกยวกบหนาทของอยการไว โดยไดบญญตวา “อยการไมจาตองฟองคดอาญาทมมลทกคด ในบางกรณถามเหตอนเกยวกบผลประโยชนของสวนรวม อยการอาจจะไมฟองคดกได แมวาคดนนจะมหลกฐานเพยงพอทศาลจะพพากษาลงโทษผกระทาความผดไดกตาม”5

3 Article II. Section 3. U.S.Contitution. อางถงใน เกยรตขจร วจนะสวสด. (2521). “ดลพนจ

ในการไมฟองคดอาญาทมมลของอยการในสหรฐอเมรกา.” วารสารนตศาสตร, 10, 1. หนา 160. 4 28 U.S.C.Section 457. อางถงใน เกยรตขจร วจนะสวสด. (2521). “ดลพนจในการไมฟองคด

อาญาทมมลของอยการในสหรฐอเมรกา.” วารสารนตศาสตร, 10, 1. หนา 161. 5 American Bar Association (ABA) Project On Standards For Criminal Justice, Standards

Relating To The Prosecution Function And The Defense Function, Standards 3.9 (1971). อ า ง ถ ง ใ น เกยรตขจร วจนะสวสด. (2521). “ดลพนจในการไมฟองคดอาญาทมมลของอยการในสหรฐอเมรกา.” วารสารนตศาสตร, 10, 1. หนา 162.

DPU

54

สาหรบแนวทางการใชดลพนจของพนกงานอยการสงไมฟองคดทมมลนน ม 2 ทาง คอ พจารณาจากสภาพคด หรอสภาพของการกระทาความผด และพจารณาจากสภาพของผกระทาความผด6 สภาพของคดหรอสภาพของการกระทาผด ไดแก 1. พนกงานอยการมความสงสยโดยมเหตอนควรเชอวา ผตองหาอาจจะมใชผกระทาความผดทแทจรง เชน สงสยวาของกลางทคนไดจากบานของผตองหาอาจมใชของผตองหา แตเปนของบคคลทสามทเอามาซอนไวทบานผตองหา 2. พนกงานอยการพจารณาแลวเหนวา ถามการฟองคดนนลกขนจะตดสนปลอยจาเลยทง ทมพยานหลกฐานทแนชดวาจาเลยกระทาความผด เชน เพราะวา ลกขนจะเหนใจจาเลยหรอเหนวาผเสยหายกมสวนผดดวย หรอเหนวากฎหมายลาสมยไมมการบงคบใชมานานแลว 3. ผเสยหายไมประสงคทจะใหมการฟองคดแกผตองหา 4. การฟองคดนนจะตองเสยคาใชจายอยางมาก เมอคานงถงสภาพของความผดแลว เชน คดความผดเกยวกบการใชเชค มลคาเพยง 50 ดอลลาร แตผตองหาอยตางรฐและจะตองเสยคาใชจายในการสงผตองหาขามแดนถง 500 ดอลลาร 5. การไมฟองคดนน จะไมทาใหหลกการยบยงผอนมใหกระทาผดอยางเดยวกนเสยไปมากนก เชน กรณสามทารายภรรยา หากมการฟองรองและศาลลงโทษสาม การฟองรองและการลงโทษคงมผลเปนการยบยง มใหสามคนอนทารายภรรยาของตนไดบางเลกนอยเทานน แตคงไมมผลยบยงมากนกเพราะความผดประเภทนเกดจากอารมณชววบของสามเทานน ดวยเหตดงกลาวนการยกโทษใหแกสามในคดนโดยการไมฟอง จงไมนาจะทาใหหลกการยบยงผอน ซงเปนสวนหนงของวตถประสงคในการลงโทษ เสอมเสยไปมากนกแตอยางใด 6. คดนนไดเกดขนมาเปนเวลานานแลวและพยานหลกฐานตาง ๆ ไดเลอนหายไปมากแลว เชน ไดมการกระทาความผดมาเปนเวลานานแลว กอนมการคนพบการกระทาความผดนน หรอคดตกคางอยทเจาหนาทตารวจมาเปนเวลานานกอนจะสงเรองมายงพนกงานอยการ

7. กฎหมายในเรองนน ๆ มไดใชบงคบมาเปนเวลานาน โดยชมชนนนกเหนชอบดวยกบการไมบงคบใชกฎหมายนน ๆ เชน กฎหมายเกยวกบการพนน หรอการดมสรา

สภาพของผกระทาความผด ไดแก

6 ชาญณรงค ปราณจตต และคณะ. (2543). หาวธลดปรมาณคดทมาสศาลและความรวดเรวใน

การดาเนนคด (รายงานการวจย). หนา 51.

DPU

55

1. ผกระทาความผดมคณสมบตพเศษ เชน ยงเปนเดก หรอเปนคนชรา มบตรมาก เคยรบราชการทหารและทาประโยชนแกทางราชการทหารอยางดเดนไมมประวตอาชญากรมากอน เจบปวยมากหรอมจตบกพรอง หากผกระทาความผด มคณสมบตอยางหนงอยางใดดงกลาวและกระทาความผดอยางใดขน ซงความผดนนพนกงานอยการมเครองมอและกาลงคนจะฟองเพยงรอยละ 20 ตอป ผกระทาความผดซงมคณสมบตดงกลาวจะไดรบการพจารณาไมฟองรองกอนผกระทาความผดอน ๆ

2. ผกระทาความผดไดรบการลงโทษมาพอสมควรแกการทจะมผลเปนการยบยงตนเอง หรอผอนมใหเอาเยยงอยางแลว เชน นกธรกจผหนงเมาสราและสงเสยง ขมขตาง ๆ บนเครองบน ไดถกจบและขงทสถานตารวจคนหนง อาจถอวาเปนการลงโทษทเพยงพอแลว สาหรบการกระทาของบคคลในฐานะเชนนน

3. ผกระทาความผดไดชดใชความสญเสย หรอความเสยหายแกผเสยหายไปหมดแลว เชน คดลกทรพย ฉอโกง ผกระทาความผดไดคนทรพยสนใหผเสยหายไปหมดแลว

4. ผกระทาความผดไดใหความรวมมอกบเจาพนกงานในการสบสวนสอบสวนหรอการฟองรองคด เชน เปนสายใหกบตารวจ ยอมเปนพยานใหแกพนกงานอยการ

การควบคมดลพนจในการสงไมฟองคดทมมลในสหรฐอเมรกา7 1. การควบคมภายใน

หวหนาสานกงานประจาสานกงานนน ๆ จะเปนผควบคมตรวจสอบการใชดลพนจการสงไมฟองของพนกงานอยการ หากในสานกงานมอยการจานวนไมมาก การควบคมจะเปนไปอยางรดกม สงผลใหมการใชดลพนจอยางสอดคลองกน แตหากเปนสานกงานทมขนาดใหญ การควบคมอาจหละหลวมและอาจทาใหการใชดลพนจไมสอดคลองกนได

2. การควบคมภายนอก 2.1 โดย US. Attoney General หรอ State Attoney General แลวแตกรณ กลาวคอ ใน

กรณอยการของสหรฐอเมรกาซงสงกดอยกบกระทรวงยตธรรม โดยม U.S. Attorney General เปนหวหนา มการควบคมในรปการวางนโยบายและใหความเหนชอบกวาง ๆ ในการใชดลพนจของอยการสหรฐอเมรกา สวนกรณของอยการทองถน (District Attorney) แม State Attorney General จะมไดเปนผบงคบบญชาโดยตรง แตในบางมลรฐ State Attorney General มอานาจจะฟองคดทอยการทองถนไมยอมฟองได

7 ดรายละเอยดเพมเตมใน เกยรตขจร วจนะสวสด. (2521). “ดลพนจในการไมฟองคดอาญาทม

มลของอยการในสหรฐอเมรกา.” วารสารนตศาสตร, 10, 1. หนา 165-169.

DPU

56

2.2 การควบคมโดยอยการพเศษ (Special Prosecutor) ในบางมลรฐใหอานาจ State Attorney General หรอศาลในการแตงตงอยการพเศษ ซงอาจเปนนกกฎหมายหรอทนายความหรออาจารยสอนกฎหมายในมหาวทยาลยขนทาหนาทดาเนนการฟองรองคดแทนอยการ หากอยการประจาทองถนไมฟองคดและคดนนเปนคดสาคญและประชาชนใหความสนใจอยางมาก

2.3 การควบคมโดยศาล ผเสยหายอาจรองขอตอศาลเพอใหศาลออกหมายบงคบใหอยการฟองรองคด ซงไดมดลพนจสงไมฟองคดไปแลวได เนองจากในสหรฐอเมรกา ผเสยหายไมมอานาจฟองคดอาญาโดยตรง แตอยางไรกตาม ในทางปฏบตศาลไมไดใชอานาจนโดยอางวาการฟองหรอไมฟองคดเปนดลพนจของพนกงานอยการ ศาลจะไมไปกาวกายอานาจการสงคดของพนกงานอยการ

2.4 โดยการใหออกจากตาแหนง รฐสภาสหรฐ (U.S. Congress) และรฐสภาของรฐ (State Legislature) มอานาจตามรฐธรรมนญทจะขบ (impeach) อยการของสหรฐและอยการทองถนออกจากตาแหนงไดหากเหนวาอยการทจรตตอตาแหนงหนาทไมยอมฟองคด เพราะไดรบสนบนจากผกระทาผด นอกจากนกฎหมายของสหรฐและมลรฐตาง ๆ ยงกาหนดมาตรการทจะปลดอยการออกจากตาแหนง ถาปรากฏวากระทาความผดตอตาแหนงหนาทราชการ

2.5 โดยใหประชาชนผมสทธออกเสยงเลอกตง (Electorate) เปนผควบคม อยการสหรฐสวนใหญไดรบเลอกตงโดยตรงจากประชาชน หรอกรณทไดรบการแตงตง ผมอานาจแตงตงไมวาจะเปนประธานาธบด หรอผวาการมลรฐ ตางกไดรบเลอกจากประชาชนโดยตรงเชนกน จงอาจกลาวไดวาประชาชนผมสทธเลอกตงในสหรฐอเมรกามโอกาสควบคมการใชดลพนจของอยการโดยการไมเลอกเขามาทาหนาทอกเมอถงคราวเลอกตงครงตอไป

2. การคมประพฤต ในป ค.ศ. 1878 มลรฐแมซซาชเซท ไดเสนอออกกฎหมายคมประพฤตฉบบแรกโดยให

อานาจรฐแตงตงพนกงานคมประพฤตในศาลเมองบอสตนเพอจะไดมกฎหมายรองรบอานาจในการดแลของพนกงานคมประพฤต สงทนาสนใจในกฎหมายฉบบน คอ การคมประพฤตใชไดกบผกระทาความผดทกประเภทโดยไมมขอจากด และวธการรอการลงโทษกไมมระยะเวลากาหนดแตอยางใด สาระสาคญของกฎหมายคมประพฤตในระยะแรกเรมทกาหนดขนมาโดยยงไมคอยถกตองเหมาะสมแตกฎหมายฉบบนกเปนฉบบแรกซงไดรเรมขนมา โดยสรปหลกสาคญได ดงน

1. มาตรการคมประพฤตใชกบผกระทาความผดทกประเภท 2. การรอการลงโทษใชโดยไมมกาหนดระยะเวลา หลกประการทสองน รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมคดคานไมเหนดวยอยางยง เมอ

เกดคดปลอมแปลงเชคของธนาคารโทเล ซงผพพากษาชอ คลลทธ สงรอการลงโทษและใหคม

DPU

57

ประพฤตไวดวย รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรมไดยนฟองตอศาลฎกาของสหรฐฯ วา การปฏบตเชนนเปนการขดตอรฐธรรมนญของสหรฐอเมรกา ศาลฎกาไดตดสนคดนในป ค.ศ. 1916 โดยมมตเปนเอกฉนทวาผพพากษาศาลรฐบาลสหรฐอเมรกาไมมอานาจสงรอการลงโทษโดยไมมกาหนดระยะเวลา ดงนน จากคาพพากษาคดนจงมผลใหผพพากษาศาลสหรฐอเมรกาไมสามารถใชวธการคมประพฤตไดจนกวาจะมกฎหมายวาดวยการคมประพฤตและจนกวาจะมการออกกฎหมายวาดวยการคมประพฤตผใหญกตองมการตอสเพอนาระบบนมาใชจากสภาสงสดและสภาผแทนเปนเวลาหลายปตามรายงานของผเชยวชาญสองทาน คอ อฟเจน (Evjen) และมคเคอร (Meeker) อยางไรกตาม ในการใชมาตรการการคมประพฤตนศาลจะกาหนดเงอนไขควบคมการกระทาของจาเลยไวดวย ดงนน การจะบงคบควบคมจาเลยโดยไมมกาหนดเวลาเลยจงไมเปนธรรม ดวยเหตนเวอรนอน ฟอกซ (Vernon Fox) จงไดใหคาจากดความในการคมประพฤตโดยพดถงเงอนเวลาในการคมความประพฤตวา จาเลยจะถกคมประพฤตไมควรเกนระยะเวลาหาป ซงกจะเทากบระยะเวลาในการรอการลงโทษนนเอง

ในทสดกฎหมายคมประพฤตของรฐบาลสหรฐอเมรกากผานไดในป ค.ศ. 1925 และผพพากษาของศาลสหรฐอเมรกากสามารถใชวธการคมประพฤตผกระทาความผดไดตงแตนนเปนตนมา นบวาเปนการพฒนาอยางยงในทางทณฑวทยาและคณธรรมในการลงโทษทนาวธการนมาใชกบผทกระทาความผดเพยงเลกนอย แตอยางไรกตาม การทศาลรอการกาหนดโทษและรอการลงโทษไวเทานนมไดมการตดตามดแลจาเลยอกกเทากบปลอยตวจาเลยไปเฉย ๆ ตอมาบรรดาผพพากษาทงหลายจงไดคดทจะตงพนกงานคมประพฤตมาคอยดแลสอดสองในระหวางทอยในการรอการลงโทษ เปนผลทาใหการคมประพฤตสมบรณถกตองขน

ในการพจารณาคดและศาลเหนวานาจะใชวธการคมประพฤต แตกอนพพากษาศาลควรมขอคานงถงอยางไร การใชดลพนจในคดทศาลจะใชมาตรการคมประพฤตผพพากษาทงหลายจะพจารณาถงสงดงตอไปน

1. ผพพากษาไดใชวธพจารณาความถกตองและปราศจากอคตใด ๆ 2. ควรตองรถงรายละเอยดทเกยวกบตวจาเลยผกระทาความผด 3. ใหคานงถงความสามารถของจาเลยเพอจะไดนามาวางแผนแกไข 4. วางแผนการจดโปรแกรมเพอบาบดแกไขผกระทาผด 5. การปลอยตวผกระทาความผดไปตองคานงถงความเสยหายทจะเกดแกสงคมทงใน

ดานทรพยสนและความผดทเกดจากอนตรายทางรางกาย หลกเกณฑขางตนทศาลสหรฐอเมรกาถอปฏบตนแสดงใหเหนวาการจะใชมาตรการการ

คมประพฤต ศาลควรพจารณาดวยความระมดระวงอยางละเอยดรอบคอบดวยความเปนธรรมแก

DPU

58

จาเลยดวย เพราะผลของการพพากษาจะออกมาสองประการ คอ ลงอาญาดวยการจาคกหรอรอการลงอาญาแลวใชมาตรการคมประพฤตแทนโดยปลอยจาเลยเปนอสระอยในครอบครวและสงคมเดม ดวยเหตนหลกขอทหาจงมความสาคญมากเนองจากบางคนอาจมองวาการทศาลปลอยตวผกระทาความผดเปนอสระเทากบศาลไมไดลงโทษจาเลยแตอยางใด คนกระทาความผดควรจะไดรบผลตอบแทนจากการกระทาของตน เมอไดแกไขแลวใน ค.ศ. 1925 จะใชวธการคมประพฤตกบผกระทาความผดเพยงเลกนอยเทานน สวนหลกเกณฑอน ๆ กชใหเหนวามความระมดระวงกอนทจะสงใชมาตรการคมประพฤต

หนาทสาคญของงานคมประพฤต แบงเปน 2 ขนตอน คอ (1) การสบเสาะหาขอมลกอนพพากษา (Pre-sentence Investigation) (2) การควบคมสอดสอง (Supervision Probation) ภายหลงการพพากษา (1) การสบเสาะขอมลกอนพพากษา (Pre-sentence Investigation) พนกงานคมประพฤตมหนาททารายงานเสนอศาลกอนทจะพพากษา ในระยะนขอมล

สวนใหญจะไดจากการสมภาษณตวผกระทาความผด คนในครอบครวและบคคลทเกยวของ เชน คร นายจาง เอกสารตาง ๆ จะไดจากการสอบสวนของตารวจ คาฟองของอยการและประวตสวนตวในรายละเอยดตาง ๆ สานกงานบรหารของสหรฐอเมรกาไดระบวา Pre-sentence Investigation เปนเอกสารฉบบแรกในการบรหารงานตลาการและงานแกไขบาบด รายงานนมความสาคญอย 4 ประการ

1. ชวยใหศาลกาหนดคาพพากษาทเหมาะสม เชน ควรจะคมประพฤตหรอใชวธการแกไขบาบดในชมชนอยางอนหรอควรจาคก ในกรณจะลงโทษจาคก ควรจะลงโทษจาคกจาเลยมากนอยเพยงไร ภายในขอบเขตขนตาและขนสงทกฎหมายบญญตใหอานาจไว

2. ชวยเหลองานราชทณฑหรอเรอนจา ในการแยกประเภทผกระทาผดในการแกไขบาบดผกระทาผดและในการวางแผนปลดปลอย

3. ใหขอมลทจาเปนแกคณะกรรมการพกการลงโทษสาหรบประกอบการพจารณาการลงโทษ เชน ผกระทาความผดควรจะไดรบการพจารณาพกการลงโทษ หรอไม

4. ชวยเหลอพนกงานคมประพฤตในกระบวนการแกไขบาบดและสอดสองผถกคมความประพฤตในระหวางการคมประพฤตและการพกการลงโทษวาผกระทาผดจะไดรบการสอดสองและความชวยเหลอมากนอยเพยงใด ควรจะใหผถกคมความประพฤตเขารวมในแผนการแกไขบาบดตวเขาอยางไร เปนตน

จะเหนไดวา การสบเสาะหาขอมลเกยวกบตวจาเลยเพอนาเสนอศาลกอนทจะพพากษานมความสาคญตอกระบวนการยตธรรมไมเฉพาะประสทธภาพในคาพพากษาของศาลเทานน ยงเปน

DPU

59

ประโยชนตอระบบงานราชทณฑทงในการจาแนกผตองขง การวางแผนการอบรมบาบดแกไขในระหวางตองราชทณฑ ตลอดจนการพจารณาใหพกการลงโทษแกนกโทษทประพฤตตวด อยางไรกตาม รายงานการสบเสาะกอนการพพากษานเทากบเปนการหาขอมลเบองตนใหแกศาลนามาประกอบการพจารณาใชดลพนจวาจะพพากษาใหรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษอยางหนง หรอจะลงโทษจาคก

กฎหมายคมประพฤตในสหรฐอเมรกา สามารถแบงออกเปน 2 ประเภท 1. กฎหมายทหามคมประพฤตจาเลยทถกตองขอหาความผดตามทระบในกฎหมาย 2. กฎหมายทหามคมประพฤตจาเลยทถกตดสนลงโทษในความผดรายแรงมากกวาหนง

ครง ในมลรฐตาง ๆ ทมกฎหมายหามคมประพฤตในความผดทระบไวนนตางกไมมแบบท

เปนอนหนงอนเดยวกน ในทางทฤษฎกฎหมายตองการทจะหามคมความประพฤตจาเลยทกระทาผดในคดรายแรงทสด ปญหาจงมวาความผดรายแรงเปนอยางไร มเพยง 15 มลรฐทไมมขอจากดตามกฎหมายในการสงคมประพฤตผกระทาผดคดอกฉกรรจ สวนอก 34 มลรฐนนการคมประพฤตจะมขอจากดตาง ๆ เชน ประเภทความผด ประวตการทาผดหรอในขณะทจาเลยทาผดจาเลยมอาวธหรอไม สาหรบประเภทความผดนนถกใชมากทสดในฐานะเปนขอจากดในการสงคมความประพฤต ความผดฐานขมขนและฆาคนตายเปนความผดทถกหามคมประพฤตมากทสด

ความแตกตางในการใชกฎหมายคมประพฤตมมาก มลรฐมชแกนจะหามคมความประพฤตผกระทาผดคดอกฉกรรจเปนครงทสาม สวนมลรฐแคนซสจะไมมขอจากดการคมความประพฤตเลย การขาดความสอดคลองตองกนนจงกระตนใหสมาคมเนตบณฑตแหงสหรฐอเมรกาเสนอวาควรคมความประพฤตในทกคด แตกควรจากดเฉพาะความผดทรายแรงทสด

ในการประชมเกยวกบกฎหมายในเรองนสนบสนนใหมบทกฎหมายเกยวกบมาตรฐานแนะแนวศาลในการใชดลพนจกาหนดคาพพากษาในการคมประพฤตจาเลยซงเปนเรองเฉพาะรายไป

รายงานการสบเสาะและการพพากษาของศาลสหรฐอเมรกาเปนทวพากษวจารณกนมากทศาลไมใหความเชอถอในรายงานการสบเสาะของพนกงานคมประพฤต โดยใหเหตผลวารายงานการสบเสาะนนเปนเพยงพยานบอกเลา ผพพากษาบางกลมกวจารณวาความเชอใจในพนกงานคมประพฤตและรายงานทาใหพนกงานคมประพฤตมฐานยงกวาการเปนผพพากษา โดยเปนผออกคาพพากษา ฉะนน ความเหนของพนกงานคมประพฤตจงมความสาคญมาก แสดงใหเหนวาความสมพนธระหวางขอเสนอแนะของพนกงานคมประพฤตกบคาพพากษาของศาลมความสมพนธตอกนมาก

DPU

60

อยางไรกตาม ในทางปฏบตแตละประเทศแมจะมกฎหมายบญญตเปนขนตอนแลวปญหาในเรองรายงานการสบเสาะของพนกงานคมประพฤตกอยทวาศาลใหความสาคญและใหความชอถอเพยงใด

(2) การควบคมสอดสอง (Supervision Probation) ภายหลงศาลพพากษา หนาทสาคญในขนตอนภายหลงศาลพพากษา คอ การควบคมและสอดสองดแลพฤต

กรรมของจาเลย พนกงานคมประพฤตจะตองใชวธการสงคมสงเคราะหเฉพาะราย และการใหคาแนะนาปรกษา มการวางแผนในการบาบดแกไขใหสามารถชวยตวเองได พนกงานคมประพฤตตองพยายามรจกทจะดงเอาความสามารถของผถกคมประพฤตมาฟนฟอบรมหรอฝกอาชพให ตลอดจนถงการหางานใหทา สงสาคญทจะชวยใหพนกงานคมประพฤตสามารถใหความชวยเหลออยางมประสทธภาพคอพนกงานคมประพฤตจะตองรจกทรพยากรภายในชมชน เชน องคกรของเอกชนทใหความชวยเหลอเฉพาะทาง สถานฝกอาชพ ศนยปฏบตการทางการแพทย คลนก สขภาพจต สานกจดหางาน ศนยสวสดการชวยเหลอเดกและองคการเอกชนอน ๆ เชน สโมสรไลออนส สโมสรโรตาร เปนตน ถาพนกงานคมประพฤตรจกแหลงทรพยากรของชมชนมากเทาไรกจะชวยใหพนกงานคมประพฤตหาทางชวยเหลอผถกคมประพฤตไดอยางมประสทธภาพ การดแลควบคมและสอดสองนเปนการปฏบตตวตอตวเฉพาะรายบคคลอยางใกลชด นอกจากนนการใหคาปรกษาแนะนาในปญหาตาง ๆ (Counseling) กเปนวธการหนงทลกซงทพนกงานคมประพฤตจะตองนามาใชดวย

หลกในการควบคมสอดสอง การคมประพฤตของสหรฐอเมรกาพนกงานคมประพฤตยดหลก 4 ประการ คอ

1. ในการเปลยนแปลงแกไขผถกคมประพฤต พนกงานคมประพฤตจะตองมสวนรวมในการวางแผนรวมกบผถกคมประพฤตเพอจะกาหนดโปรแกรมบาบดแกไขตาง ๆ

2. การวางแผนโปรแกรมดงกลาวน พนกงานคมประพฤตจะตองคานงถงความตองการ ปญหา ความสามารถและขอจากดอน ๆ ของผถกคมประพฤตดวย

3. เงอนไขการคมประพฤตเปนสงสาคญทพนกงานคมประพฤตควรตระหนก เนองจากเงอนไขนมผลควบคมผถกคมประพฤตและมผลตอสงคมโดยทวไปดวย

4. จดมงหมายในการควบคมสอดสองกเพอจะทาใหผถกคมประพฤตไดเขาใจและยอมรบปญหาสาเหตการกระทาความผดและพฤตกรรมของตนเองแลวพรอมทจะแกไขอนเปนการชวยเหลอตวเอง หลกสาคญขอนอยทวาการคมประพฤตมใชเปนการบงคบผกระทาความผดทถกคมประพฤต แตจะตองพยายามใหเขาเกดความเขาใจและชวยเหลอตวเอง

DPU

61

การคมประพฤตเปนวธการทตงอยบนพนฐานความเชอมนวาจาเลยจะกลบตวเปนคนดได การคมประพฤตจงเปนกระบวนการทจะเปลยนแปลงสถานการณและพฤตกรรมของจาเลยโดยการควบคมสอดสองและแกไขบาบด ในระหวางการควบคมสอดสองเปนสมพนธภาพระหวางบคคลสองคนอยางใกลชด ตองอาศยความรวมมอ ความเชอถอและความรบผดชอบตอกนและกนอยางยง พนกงานคมประพฤตจะตองทาดวยความระมดระวง ทสาคญจะตองใหมการควบคมนอยทสด องคประกอบสาคญของการควบคมสอดสองและแกไขบาบด คอ

1. การควบคมสอดสอง พนกงานคมประพฤตมหนาทคอยตดตามพฤตกรรมการกระทาของผถกคมประพฤต ในขณะเดยวกนกจะตองใหความชวยเหลอเพอใหผถกคมประพฤตปฏบตตามเงอนไขของศาล ความสมพนธของสมาชกในครอบครวและความสมพนธในททางาน เพอนรวมงานยนดยอมรบผถกคมประพฤตหรอไม พนกงานคมประพฤตเปรยบเหมอนพเลยงทจะตองคอยตดตามอยางใกลชดโดยมงทจะพยายามใหผถกคมประพฤตแกไขตวเองเปนคนดตอไป

2. การบรการ ในการดาเนนการควบคม สอดสองผถกคมประพฤตนน บางครงจาเปนตองอาศยทรพยากรจากชมชนมาใชประโยชนชวยเหลอผถกคมประพฤตประกอบไปดวย เชน ผถกคมประพฤตไมมงานทา พนกงานคมประพฤตอาจไปขอรบบรการการฝกอาชพอยางใดอยางหนงตามถนดใหแกผถกคมประพฤตหรอบรการตรวจรกษาโรคทางจตใจ พนกงานคมประพฤตกตองแนะนาหรอพาไปหาจตแพทยทคลนคสขวทยาจต เปนตน

3. การใหคาแนะนาปรกษาการใหคาแนะนาปรกษาเปนกระบวนการทจะศกษาปญหาและหาทางชวยเหลอโดยอาศยความรวมมอของบคคลสองฝาย คอ ผมปญหาและพนกงานคมประพฤต ทงนจะตองอาศยความรวมมอและความสมพนธอยางใกลชด การใหคาปรกษาแนะนามวตถประสงคทจะหาทางใหผมปญหา (ผถกคมประพฤต) เขาใจและยอมรบปญหาและใหความรวมมอในการแกไขปญหาซงเปนสาเหตในการกระทาความผดนนเอง

การควบคมสอดสองจะบรรลผลดกตอ เมอพนกงานคมประพฤตควรจะตองใชองคประกอบทงสามประการขางตนน เนองจาการจะแกไขเปลยนแปลงพฤตกรรมของคนเรานนจาเปนตองชวยเหลอทางดานจตใจใหพฒนายงขนซงเปนการใหคาแนะนาปรกษา ในขณะเดยวกนการใหความชวยเหลอทางดานวตถสงของ การใหบรการทางสวสดการทจาเปนกตองควบคกนไป สวนการควบคมสอดสองนนเปนหนาทของพนกงานคมประพฤตโดยตรงทจะตองรวบรวมขอเทจจรงในการปฏบตตามเงอนไขหรอไม พนกงานคมประพฤตมบทบาทคลายนกสบทคอยออกตดตามผถกคมประพฤตเพอจะไดเขยนรายงานเสนอศาลวาควรจะ

1. ปลอยผนนพนจากการคมประพฤตไป หรอ

DPU

62

2. ขอเพกถอนการคมประพฤตเสยแลวใชมาตรการอนทเหมาะสมแทน กรณนแสดงวาผถกคมประพฤตมพฤตกรรมทเชอวาไมนาจะกลบตวเปนคนดได 3.2.1.2 มาตรการแทนการดาเนนคดกบผเสพหรอผตดยาเสพตด

มาตรการแทนการดาเนนคดกบผเสพหรอผตดยาเสพตดของสหรฐอเมรกานนเปนกระบวนการทเกยวของกบการบงคบบาบดรกษาผเสพหรอผตดยาเสพตดซงปรากฏตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ค.ศ. 1966 (The Narcotic Addict Rehabilitation Act of 1966) เรยกโดยยอวา NARA8 ซงพฒนาขนมาจากความลมเหลวในการใชกฎหมายทมงเนนแตการปราบปราม (Supply Reduction) ละเลยผใชหรอผเสพยาเสพตดไป ทง ๆ ทแทจรงแลวเปนปญหาสาคญของการแกไขปญหายาเสพตด โดยกฎหมายนเปนการผสมผสานระหวางศาสตรแหงระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญา (Criminal Justice System) กบระบบการบาบดรกษา (Treatment System) ซงกาหนดหลกการเกยวกบการบงคบบาบดรกษาผตดยาเสพตด ดวยการใหสงตวผทถกกลาวหา หรอถกพพากษาวากระทาความผดตามประมวลกฎหมายอาญาแหงสหรฐ ซงเปนผตดยาเสพตดใหโทษทสมควรจะไดรบการบาบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพแทนการฟองรองดาเนนคดหรอพพากษาลงโทษ ไปคมขงเพอบาบดรกษาใหมสขภาพดและสามารถกลบเขาสสงคมในฐานะสมาชกทมประโยชนคนหนง รวมทงใหโอกาสแกผตดยาเสพตดทมไดถกกลาวหาวากระทาความผดอาญาอนใด ไดรบการบาบดรกษาเพอฟนฟสมรรถภาพและกลบเขาสสงคมในฐานะสมาชกทมประโยชน อนเปนการปองกนสงคมใหพนจากอาชญากรรมและการกระทาความผดซงเปนผลมาจากการตดยาเสพตดดวย โดยกระบวนการทสาคญในการบงคบบาบดรกษาม ดงน

1. ผตดยาเสพตดบางประเภท สามารถเลอกเขารบการบาบดรกษาเยยวยาได แทนทจะถกสงตวไปฟองรองยงศาลโดยเลขาธการอนามยการศกษาและการสงคมสงเคราะห เปนผตรวจสอบเกยวกบการบงคบบาบดรกษาผตดยาเสพตด

2. ในกรณรฐบาลมความมนใจวาผตดยาเสพตดในประเภทใดไดกระทาผดอาญา กจะใหพนกงานอยการกาหนดระยะเวลาทาการบาบดรกษาไมเกน 10 ป หรอระยะเวลามากทสดจนกวาจะมความเชอมนวาผตดยาเสพตดนนหายแลว

3. ถาหากผตดยาเสพตดไดรบการรกษาไมไดผล จะตองรายงานใหเลขาธการอนามยการศกษาและการสงเคราะห เพอทาการรกษาผตดยาเสพตดนน โดยการบาบดรกษาเปนการเฉพาะราย เมอไดรกษาดแลผตดยาเสพตดในโรงพยาบาลแลว กจะปลอยตวผตดยาเสพตดเขาสสงคม และ

8 The Narcotic Addict Rehabilitation Act of 1966 (Amendments of 1971).

DPU

63

ภายในระยะเวลา 3 ป ผตดยาเสพตดจะตองมาพบเปนรายบคคล เมอตองการพบเพอทราบผลหลงการบาบดรกษาแลว

4. การดาเนนกระบวนการพจารณาเบองตนในการสงบาบดรกษา (1) เมอผตดยาเสพตดประสงคจะไดรบการบาบดรกษาอาการตดยาเสพตดของเขา หรอ

เมอญาตพนองของเขาเชอวาผนนเปนผตดยาเสพตด ผตดยาเสพตดนนหรอญาตพนอง อาจยนคารองขอตอพนกงานอยการ เพอขอรบการบาบดรกษาอาการตดยาในสถานพยาบาลกได โดยคารองขอของผตดยาเสพตดจะตองระบชอ ทอย และขอเทจจรงทเกยวของกบการตดยาเสพตดของเขา สาหรบคารองขอของญาตพนอง ในเรองทเชอวาผนนเปนผตดยาเสพตด กตองระบชอและทอย ตลอดจนขอเทจจรงหรอขอมลอน ๆ ซงผรองเชอวาผนนเปนผตดยาเสพตด

(2) ภายหลงทไดพจารณาคารองขอแลว พนกงานอยการจะพจารณาวามเหตผลทเชอไดวาบคคลทระบชอในคารองขอนนเปนผตดยาเสพตดจรง และมเหตผลทจะเชอไดวาศนยบาบดรกษาจะไมรบตวผนนเขารบการบาบดรกษา พนกงานอยการตองยนคารองขอตอศาลใหสงตวผตดยาเสพตดไปควบคมตวไวในสถานพยาบาล เพอบาบดรกษาผตดยาเสพตดตามความเหมาะสม และใหพนกงานอยการขอคาแนะนาปรกษาจากผอานวยการโรงพยาบาลหรอเจาหนาทกได

(3) เมอไดรบคารองขอของพนกงานอยการแลว ศาลจะสงใหผตดยาเสพตดมาปรากฏตวตอหนาศาล เพอใหแพทยตรวจพสจน9 และรบฟงพยานหลกฐาน ศาลจะทาสาเนาคารองนน และมคาสงใหเจาหนาทศาลสงไปใหผตดยาเสพตดโดยตรง10

5. ภายหลงจากศาลใหคาแนะนาแกผตดยาเสพตด ในเรองสทธทเขาจะไดรบคาปรกษาทกขนตอนของการดาเนนกระบวนการพจารณาทางศาล ถาผตดยาเสพตดไมมเงนทจะจายเพอขอรบคาปรกษา ศาลจะกาหนดใหใหคาปรกษาตามคารองขอของผตดยาเสพตดนนและใหมารบคาปรกษา ในระหวางการตรวจสอบความประพฤตศาลจะตงแพทยผทรงคณวฒ 2 คน ซงในจานวนผทรงคณวฒอาจเปนจตแพทย 1 คน ใหทาการตรวจพสจนผตดยาเสพตดซงกกขงไว แพทยนไมมสวนรวมในการสอบสวนหรอจดทารายงานการสอบสวน ศาลจะใหคาแนะนาแกผตดยาเสพตดเชนกนวา ถาภายหลงการตรวจสอบและรบฟงพยานหลกฐานแลว ผลปรากฏวาเขาเปนผตดยาเสพตดทจะตองไดรบการแกไขฟนฟดวยการบาบดรกษา เขาจะถกสงตวไปใหผอานวยการโรงพยาบาลควบคมตวเพอการบาบดรกษา ถงแมวาเขาจะไมสมครใจอดยาตามวธการบาบดรกษาเชนนนกตาม ซงระยะเวลาในการบาบดรกษาอาจนานถง 42 เดอน นอกจากนศาลจะใหคาแนะนาวาเขาจะถกกกขง

9 Ibid. Section 3412. 10 Ibid. Section 3412.

DPU

64

ในระหวางการบาบดรกษา และเขาจะตองอยภายใตการควบคมดแลของผอานวยการโรงพยาบาล ภายหลงจากออกจากโรงพยาบาลไปแลว ถาเขายงไมหายจากอาการตดยาเสพตดหรอปฏเสธไมใหความรวมมอตามแผนการบาบดรกษาภายหลงออกจากโรงพยาบาลไปแลว หรอไดรบการพจารณาจากผอานวยการโรงพยาบาลวาเขาจะหวนกลบไปเสพยาเสพตดซาอก เขาจะถกนาตวมากกขงโดยเพมระยะเวลาควบคมตวในสถานบาบดรกษา เพอทาการบาบดรกษาและใหคาแนะนาภายหลงออกจากโรงพยาบาลแลว11

นอกจากน เพอใหบรรลวตถประสงคในการตรวจพสจน ศาลอาจสงใหสงผตดยาเสพตดไปอยภายใตการควบคมดแลของผอานวยการโรงพยาบาล ภายในระยะเวลาไมเกน 30 วน เพอคมขงในโรงพยาบาลทเหมาะสม หรอคมขงในศนยบาบดอนตามทศาลกาหนดได ทงน แพทยตองทารายงานเสนอตอศาลภายในระยะเวลาทศาลกาหนด และ

(1) ถาการตรวจพสจนของแพทยทงสองสรปรายละเอยดในรายงานวาผตดยาเสพตดนนเปนผตดยาเสพตด หรอเปนผตดยาเสพตดทไมจาเปนตองไดรบการแกไขฟนฟดวยการบาบดรกษา ศาลจะมคาสงใหผนนออกจากโรงพยาบาลทนทและใหยกเลกกระบวนการพจารณาในเรองน

(2) ถารายงานของแพทยทงสองชใหเหนวาผนนเปนผตดยาเสพตดทจะตองไดรบ การบาบดรกษาหรอชใหเหนวาตามรายงานของแพทยทเสนอมานนไมสามารถสรปดวยเหตผลในการปฏเสธทจะสงตวผนนไปตรวจพสจน ศาลจะตองจดใหมการสบเพอรบฟงพยานหลกฐานโดยพลน12

6. การสงบาบดรกษาผตดยาเสพตด ถาศาลไดรบฟงพยานหลกฐานแลวมคาพพากษาวาผนนเปนผตดยาเสพตดทตองไดรบการแกไขฟนฟดวยการบาบดรกษา ศาลอาจสงใหสงตวใหผอานวยการโรงพยาบาลควบคมดแลเพอบาบดรกษาในสถานพยาบาลกได รายงานนนอาจสรปขอมลเกยวกบสขภาพหรอสภาวะทวไปของผนน พรอมทงคาแนะนาของผอานวยการโรงพยาบาลในเรองทเกยวของกบการควบคมตวเพอบาบดรกษาตอไป13 ทงน หากผนนอยในความควบคมดแลของผอานวยการโรงพยาบาล จะถกคมขงเปนเวลา 6 เดอน และจะถกปลอยตวจากการคมขงเพอบาบดรกษาตามแผนการบาบดรกษาภายหลงออกจากโรงพยาบาลตามทศาลกาหนด เวนแตผอานวยการโรงพยาบาลไดพจารณาแลวเหนวาผนนไดรบการรกษาอาการตดยาเสพตด และไดรบการฟนฟ

11 Ibid. Section 3412. 12 Ibid. Section 3414. 13 Ibid. Section 3415.

DPU

65

สมรรถภาพแลว หรอเหนวาไมมความจาเปนตองคมขงผนนอกตอไป กอาจปลอยตวผนนออกจากการคมขงในเวลาใดกไดกอนครบกาหนดระยะเวลา 6 เดอน14

7. การปลอยตวผเขารบการบาบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพ เมอผตดยาเสพตดทอยในความควบคมดแลของผอานวยการโรงพยาบาลไดปฏบตตามแผนการบาบดรกษาแลว ใหปลอยตวจากสถานคมขง ผอานวยการโรงพยาบาลจะตองแจงการปลอยตวตอศาลภายใน 10 วน กอนการปลอยตวไป ผเขารบการบาบดรกษาทไดรบการปลอยตวในเวลาใดกตามจะตองกลบไปยงศาลทนท เมอศาลไดพจารณาขอแนะนาของผอานวยการโรงพยาบาลเกยวกบการบาบดรกษาผเขารบการบาบดรกษาภายหลงออกจากโรงพยาบาลและผนนไดกลบมายงศาลแลว ศาลอาจสงใหผนนอยในความควบคมดแลโดยใหผอานวยการโรงพยาบาลคมตวไวเพอบาบดรกษา และใหคาแนะนาภายใตแผนการบาบดรกษาหลงออกจากโรงพยาบาลแลว เปนเวลา 3 ปทนท นบแตเวลาทผนนไดรบการปลอยตวและในเวลาใดกตามภายในระยะเวลา 3 ปน ถาผเขารบการบาบดรกษานน

(1) บาบดรกษาไมหาย หรอปฏเสธไมปฏบตตามคาสงของผอานวยการโรงพยาบาลในการตดตอกบเขาเพอทาการบาบดรกษา และใหคาปรกษาแนะนาภายหลงออกจากโรงพยาบาล หรอ

(2) ผอานวยการโรงพยาบาลไดพจารณาแลวเหนวา ผนนจะหนกลบมาใชยาเสพตดอก ผอานวยการโรงพยาบาลอาจสงใหสงตวผนนกลบมายงศาล เพอใหศาลมคาสงใหมใหสงไปคมตวในสถานพยาบาล เพอเพมระยะเวลาในการบาบดรกษาภายหลงออกจากโรงพยาบาลอกไมเกน 6 เดอน และผนนจาตองยอมรบแผนการบาบดรกษาภายหลงออกจากโรงพยาบาลดงกลาวขางตน15

8. การไตสวนเรองสขภาพและสภาวะทวไปของผเขารบการบาบดรกษา เมอไดรบคารองขอของผเขารบการบาบดรกษา ซงถกคมขงมาแลวเปนเวลาไมนอยกวา 3 เดอน ศาลจะไตสวนในเรองสขภาพและสภาวะทวไปของผนน และถามความจาเปนตองคมขงตอไปอก ไมวาจะไดรบฟงพยานหลกฐานหรอไมกตาม ศาลจะสงใหปลอยตวผนนออกจากสถานคมขง และใหกลบมายงศาล และศาลอาจกาหนดสถานทใหผทถกสงกลบมานนเขารบการบาบดรกษาตามแผนการบาบดรกษาภายหลงออกจากโรงพยาบาล16

9. การลงโทษผหลบหนจากสถานบาบดรกษา หากผใดหลบหนหรอพยายามหลบหนในขณะถกคมขงในสถานบาบดรกษาเพอตรวจพสจน หรอบาบดรกษา หรอผใดชวย หรอพยายาม

14 Ibid. Section 3416. 15 Ibid. Section. 3417. 16 Ibid. Section. 3418.

DPU

66

ชวย หรอยยงชวยเหลอผหลบหน ตองไดรบโทษปรบไมเกนหาพนเหรยญสหรฐ หรอจาคกไมเกน 5 ป หรอทงจาทงปรบ17 3.2.2 ประเทศองกฤษ 3.2.2.1 มาตรการแทนการดาเนนคดอาญาทวไป

มาตรการแทนการดาเนนคดอาญาจะอยภายใตหลกการของการคมประพฤต กลาวคอ ในประเทศองกฤษกฎหมายคอมมอนลอวมความสาคญมากในการกาหนดหลกเกณฑและทมาของการคมประพฤต องกฤษเปนประเทศแรกทเกดความคด รเรมในเรองการคมประพฤต (ค.ศ. 1820) แตกเปนทนาสงเกตวาทงสองประเทศ คอ องกฤษและสหรฐอเมรกาเรมจรงจงใน ค.ศ. 1841 พรอม ๆ กน โดยความคดพนฐานมาจากการลงโทษอยางมเงอนไขทางกฎหมายอาญา ระบบกฎหมายองกฤษ กฎหมายแตเดมมงในการปองกนปราบปรามอาชญากรรมอยางจรงจง แมจาเลย ผกระทาความผดจะใหการรบสารภาพอนเปนประโยชนแกศาลในการพจารณาแลวกตาม กไมมกฎหมายมาตราใดกาหนดการลดโทษใหแกจาเลย การลงโทษจงมลกษณะรนแรงแมจะปรากฏความผดเลกนอย เชน ใน ค.ศ. 1833 เดกชายนโคลส ไวท (Nicolas White) อาย 9 ขวบ เอาไมทบกระจกตหนารานในกรงลอนดอนแตก เพอทจะหยบชอลคระบายสของเดกราคาเพยง 2 เพนน ผพพากษาศาลอาญาในกรงลอนดอนตดสนวา กระทาความผด ถกลงโทษโดยการแขวนคอ ทงนเพราะทาตามกฎหมายซงมบทลงโทษรนแรง การคมประพฤตในองกฤษจงพฒนาอยางลาชามาก

โทษทางอาญาทหนกทสด คอ การประหารชวต หรอทเรยกวา Capital Punishment วธการประหารชวตของแตละประเทศนนแตกตางกนไป ของไทยเราเคยใชเพชรฆาตราดาบตดคอนกโทษประหาร ปจจบนใชวธฉดยาพษ องกฤษใชแขวนคอ ฝรงเศส ใชกโยตนตดคอ สหรฐอเมรกาบางรฐใชเกาอไฟฟา บางรฐใหเขาหองแกสพษหรอแขวนคอ ซงในปจจบนน วตถประสงคและคณธรรมในการลงโทษทาใหรฐบาลหลายประเทศยกเลกการประหารชวตลงไปบาง แตบางประเทศกยงคงใชความรนแรงในการลงโทษ เมอมาพจารณาถงประเทศองกฤษ ดงไดกลาวมาแลววาแมองกฤษจะไดเรมมแนวความคดในการคมประพฤตในป ค.ศ. 1820 กตาม แตการเปลยนทศนะจากการลงโทษทรนแรง มาเปนการแกไขบาบดผกระทาความผดเปนรายบคคล (Individual) เชน ลทธปจเจกนยมของอเมรกาทาไดยาก องกฤษไดรบอทธพลหลกคดทางทฤษฎฟรวล (Free Will) นอกจากนซซา เบคคาเรย (Cesare Beccaria) ยงไดเขยนบทความเรอง “อาชญากรรมกบการลงโทษ” (An Essay on Crimes and Punishment) ในป ค.ศ. 1764 เขาเนนวาผพพากษาควรจะตองพพากษาเหมอนกนในคดความผดฐานเดยวกน อทธพลของเบคคาเรยไดถกขยายออกไปโดยวล

17 Ibid. Section 3425.

DPU

67

เลยม แบลคสโตน (William Blackstone) เจเรม เบนแธม (Jeremy Bentham) และแซมมวล โรมลล (Samuel Romilly) ผลจากแนวความคดนเปนผลใหเกดประมวลกฎหมายอาญาในประเทศองกฤษขนในป ค.ศ. 1800

กฎหมายพนฐานทเปนทมาของการคมประพฤต ในประเทศองกฤษมวธการและรปแบบ ดงน

1. สทธจากพระ (Benefit of Clergy) เปนอานาจและสทธของวดทยอมรบและปฏบตกนจนกลายเปนธรรมเนยมทางกฎหมายวา บรรดาพระทงหลายตองอยภายใตกฎหมายของวด แมวาการกระทาความผดนนจะเปนการฝาฝนทางโลกกตาม ทงน มวตถประสงคทจะหลกเลยงการลงโทษประหารชวต (Capital Punishment) วธปฏบตอยางนเรมในศตวรรษท 13 ซงขณะนนเปนรชสมยของพระเจาเฮนรทสอง พระองคจงพยายามตอตานอานาจของพระ (Church Law) ตอมาปรากฏวาพวกฆราวาสบางคนไดพยายามขอขนศาลของวด พวกกลมมอานาจทางฆราวาสเรมเหนประโยชนของการใชกฎหมายของวดเพราะสามารถหลกเลยงการถกลงโทษประหารชวตได ดวยความเมตตากรณาทเรมเหนและเกดความคดวากฎหมายขององกฤษรนแรงควรจะเลกการประหารชวตททากนมากเรมขยายไปสอเมรกา อยางไรกตาม อานาจทางการพพากษาของพระกถกขดขวางจากพวกอาณาจกรโดยมเหตผลวาประชาชนกระทาความผดกควรจะขนศาลนอกวด (Secular Court) แตการใชสทธของพระนกมอทธพลโดยตรงตอการลงโทษ

2. พพากษาดวยการรอ (Judicial Reprieve) ไดเรมทประเทศองกฤษเปนการทศาลพจารณาใชดลพนจในการทจะรอการพพากษา (Suspend a Sentence) ระยะแรกเรมศาลใชวธการรอการพพากษาไวกอนกเนองจากเหตผลทางคด คอ ศาลยงไมพอใจในคาชขาดตดสนของคณะลกขนหรอเมอคความทถกตดสนลงโทษไดยนคาขออภยโทษ การรอการพพากษานใชกนมากเพราะเปนการรอเพยงระยะเวลาหนง อเมรกาเรมนาการรอการพพากษาไปใชในศาลบางและสบเนองกนมาจนเปนวธการคมประพฤต นบวาการรอการพพากษาไวกอนเปนทมาสาคญของการรอการกาหนดโทษและรอการลงโทษ

3. การประกนตวจาเลย (Recognizance Bail) การใหประกนหรอการขอประกนตวจาเลยในคดอาญา กฎหมายคอมมอนลอวขององกฤษ ผพพากษาหรอศาลเปนผมอานาจพพากษาลงโทษจาเลยหรอจะรอการพพากษาลวนแตอยภายใตดลพนจซงขนอยกบพยานหลกฐานและตวจาเลยดวย ในครสตศตวรรษท 14 การใหประกนไดมการพฒนานามาใชในลกษณะเปนมาตรการของกระบวนการยตธรรมเปนการทจาเลยผกระทาความผดจะตองดแลควบคมพฤตกรรมของตนเองไมใหกระทาความผดและจะตองกลบมาตามนดของศาล การใหหลกประกนจงเปนการปองกนอยางหนงทบคคลซงตองสงสยวากระทาความผด คอ จาเลยตองใหหลกประกนในรปของการใหสญญา

DPU

68

ไวกบบานเมองวา จะไมกระทาความผดใด ๆ ขนอก ในระยะแรก ๆ ของการใชวธนไดมการขยายขอบขายไปใชกบผกระทาความผดทถกฟองรองตอศาลเพอเปนประกน การไปปรากฏตวของผกระทาความผดตอศาลในวนขางหนาเมอถกเรยกตวโดยถอวาวธการนเปนสวนหนงของคาพพากษา คอ เปนวธพจารณาความอาญาตามกฎหมายดวย อยางไรกตาม วธการใหประกนตวผกระทาความผดนเปนมาตรการทางกระบวนการยตธรรมในทางปองกนเมอมการฟองรองในคดอาญา ภายหลงการประกนตวแลวกจะตองมการควบคมพฤตกรรมระมดระวงมใหกระทาความผดซา ศาลตาง ๆ ในประเทศองกฤษนยมใชวธการใหประกนตวซงเปนทงการควบคมผกมดโดยปลอยตวผกระทาความผดเพยงเลกนอยอาจจะมหลกประกนหรอไมกได ศาลตาง ๆ ในอเมรกาตางกนยมใชกนมากโดยเฉพาะอยางยงในมลรฐแมสซาชเสทซ ผพพากษาชอนายปเตอร ออกเซนบรดช แทดเชอร (Peter Oxenbridge Tacher) เปนผรเรมและนาไปใชในชวงอายการทางานของเขาทศาลแหงเมอง บอสตนจนไดพฒนาเปนงานคมประพฤตสบมา

การใหประกนตวเกดขนครงแรกในประเทศองกฤษ หลกมอยวามบคคลภายนอกเปนบคคลทสามสอดเขาไปรบรองในการทาสญญาทจะนาตวจาเลยมาศาลเมอมการพจารณาคดในนดตอไป ศาลจะนามาใชเมอมความจาเปนจะตองปลอยจาเลยไปกอนเพราะคดเชนนอาจตองใชเวลายดเยอในการคมขงเปนเวลานานเพอเปนการตดระยะเวลาคมขงออกไปเพยงชวคราว ถาจะพจารณาถงการประกนตวจาเลยการทบคคลภายนอกเขามารบรองใหสญญาวาจาเลยจะไมหลบหนไปจงอาจสนนษฐานวาบคคลทสามยอมมความสมพนธกบจาเลยเปนการสวนตว เปนทนาสงเกตวาการประกนตวเปรยบเปนหลกเบองตนของการคมประพฤต เงอนไขในการทศาลจะสงในการใหประกนกเปนเงอนไขบางประการในการคมประพฤตตอมา เชน จะไมทาความผดขนอกและจะมาศาลตามนดในการพจารณาตอไป ทนาสนใจอกประการหนง คอ ระหวางการประกนตวมการ ควบคมสอดสองอยดวย ซงกเปนการแกไขฟนฟควบคมสอดสองเปนรายบคคล ซงกเปนรปแบบของการคมประพฤตดงไดกลาวมาแลวขางตน

ในประเทศองกฤษ การบรหารงานคมประพฤตทแทจรงเปนหนาทของคณะกรรมการคมประพฤตทองถน ประกอบดวย บรรดาผพพากษาซงจะทาการแตงตงและจายเงนเดอนใหพนกงานคมประพฤต ทงกาหนดหนาทและจดหาเจาหนาทธรการและสถานทให งานคมประพฤตตอนแรกจะเปนพนกงานคมประพฤตอาชพ ดงเชนในอนเดย สงคโปร ซงไดรบอทธพลกฎหมายองกฤษ การใชการคมประพฤตเปนมาตรการทางกฎหมายผพพากษามบทบาทสาคญมากและการพจารณาการคมประพฤตม 2 ขนตอน คอ

1. การพพากษาวาจาเลยไดกระทาความผดจรง 2. การพพากษาคดจาเลยแลวใชมาตรการลงโทษทเหมาะสม

DPU

69

ตามระบบขนตอนดงกลาว ผพพากษาจะพจารณาขอมลเกยวกบบคลกภาพ อปนสย และประวตการกระทาความผดภายหลงทพพากษาแลววาจาเลยกระทาผดจรงตามฟอง การแยกพจารณาเปนสองขนตอนนองกฤษถอวาสาคญมากและควรจะแยกจากกน ผเขยนเหนวาการทองกฤษแยกการพจารณาการคมประพฤตเปนคนละตอนจากการพพากษาวาจาเลยกระทาความผดกดวยเหตผลทประเทศองกฤษมจารตประเพณทเคยชนกบการลงโทษทรนแรง มาตรการการคมประพฤต ถอเปนการลงโทษโดยอตโนมต ซงเปนการรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษไวกอน เปนการกรณาไมทารนแรงจากดอสรภาพของจาเลย ดงนน การจะใชมาตรการคมประพฤต ผพพากษาหรอศาลกควรจะไดพจารณาดวยความระมดระวงและใชดลพนจในขนแรกเสยกอนวาจาเลยกระทาความผดจรงตามฟอง ตอไปศาลจะใชมาตรการอยางใดเปนการพจารณาอกขนหนงสดแลวแตจะเหนสมควร

คณะกรรมการมอรสน ไดเสนอขอควรคานงในการตดสนใจจะใชวธการคมประพฤต 3 ประการ คอ

1. ควรเปนความผดเลกนอยไมรายแรง ไมสมควรใชมาตรการทรนแรง 2. จาเลยผกระทาความผดตองการใหศาลใชมาตรการคมประพฤตซงทางเลอกอยางอน

ศาลอาจใชการปรบและปลอยตวไปกทาได การคมประพฤตจงเปนความยนยอมสมครใจของผกระทาความผด

3. ผพพากษาหรอศาลควรพจารณาเสยกอนวาการใชมาตรการคมประพฤต โดยการปลอยตวจาเลยอยในสงคมจะเปนการเสยงภยตอสงคมทวไปหรอไม

หลกเกณฑขางตนน เปนขอพจารณาพนฐานทประเทศตาง ๆ กนยมถอปฏบตดวย เชน การใชมาตรการคมประพฤตจะใชกบความผดทมโทษไมรนแรงนนคอ การกระทานน ๆ ตองเปนความผดเลกนอยไมสงผลเสยหายมากมายนกไมกระทบกระทงสงคมสวนใหญแตอยางใด หลกประการทสองนาสนใจทศาลจะพพากษาใหคมประพฤตกจะถามความยนยอมสมครใจของจาเลยดเสยกอนวาพอใจกบวธการนหรอไม ตามพระราชบญญตงานยตธรรม ค.ศ. 1948 มาตรา 3 บญญตวา “การทผกระทาความผดยอมมอบตวใหอยในความควบคมสอดสองของพนกงานคมประพฤต…” แสดงใหเหนวาองกฤษจะใชวธคมประพฤตกตอเมอผถกคมประพฤตยนยอม สวนของไทยแมในการเสนอรายงานการสบเสาะจะมคาถาม ซงถามถงความสมครใจของผถกคมประพฤตวา ยนดจะปฏบตตามเงอนไขหรอไม แตในทสดการใชดลพนจของศาลกสาคญทสดจาเลยจะยนยอมสมครใจหรอไม ไมใชสาระสาคญ ฉะนน การใชวธการคมประพฤตของศาลไทยจงถอหลกดลพนจของศาล เพราะคดทศาลจะสงคมประพฤตไดนนศาลจะตองพพากษาลงโทษจาคกจาเลย สวนประเทศองกฤษผเขยนเหนวา เมอเปนความผดเลกนอยและศาลสามารถลงโทษปรบไดเมอจาเลยบางคนม

DPU

70

เงนเสยคาปรบบางคดเพยงการปรบกทาใหเรองยตไปตนเองกเปนอสระ แตบางกรณจาเลยอาจไมมเงนเสยคาปรบและยนดใหศาลกาหนดเงอนไขควบคมการกระทาของตนเองภายใตวธการคมประพฤตกได กอนศาลจะสงใชมาตรการคมประพฤตศาลกจะถามจาเลยกอนวาจาเลยพอใจใหควบคมความประพฤตหรอไม เมอจาเลยยนยอมสมครใจแลวการยอมรบปฏบตตามเงอนไขจงไมมปญหาตามหลกประการทสาม มาตรการคมประพฤตจะไดผลตอเมอตวจาเลยใหความรวมมอในการควบคมพฤตกรรมของตนเองซงเปนสงสาคญทสด สวนหลกประการทสามใหแงคดพจารณาวาการจะปลอยตวจาเลยผกระทาความผดออกไปเปนอสระในสงคมนนควรหรอไม ซงวตถประสงคในการลงโทษขอหนงมอยวาจะตองขจดผกระทาความผดออกไปจากสงคม แตการคมประพฤตกบปลอยตวผกระทาความผดเปนอสระ อยในสงคมครอบครวเดม ในระยะแรกเรมทองกฤษจะใชมาตรการคมประพฤตจงตองพจารณาหลกประการทสามดวยความรอบคอบ อยางไรกตาม กรณคดทจะใชการคมประพฤตไดนนจาเลยผกระทาความผดจะตองกระทาความผดเพยงเลกนอยเทานน ซงทกประเทศรวมทงประเทศไทยทใชวธการคมประพฤตกมกจะถอหลกในขอนเชนเดยวกน สวนในการเสนอแนะของพนกงานคมประพฤตในประเทศองกฤษไมมขอจากดทางดานประวตการทาผด พนกงานคมประพฤตจะเสนอแนะคมประพฤตหรอไมนนควรพจารณาเกยวกบความเปนไปไดของอนตรายทจาเลยมตอชมชนและประเมนดวาจาเลยจะสามารถแกไขตวเอง การปฏบตตามเงอนไขและถาจะคมประพฤตจาเลยแลวชมชนจะเหนวาเปนการกรณาเกนไปหรอไม 3.2.2.2 มาตรการแทนการดาเนนคดกบผเสพหรอผตดยาเสพตด

ในป ค.ศ. 1998 รฐบาลองกฤษไดกาหนดยทธศาสตร 10 ป สาหรบการตอตานการใชยาเสพตดในทางทมชอบโดยมงผสมผสานดานการบงคบใชกฎหมายเพอขจดยาเสพตดทผดกฎหมายทกชนด โดยเฉพาะยาเสพตดทคอนขางอนตราย (เฮโรอนและโคเคน) กบการปองกนเขาดวยกน อนเปนการทางานแบบมสวนรวมเปนหนสวนกนระหวางหนวยงาน กลมตาง ๆ และหนวยงานรฐในระดบทองถน สาหรบยทธศาสตรเพอการบรรลผลสาเรจนนประกอบดวย 4 เปาหมาย คอ

1. ดานประชาชนวยหนมสาว (Young People) มเปาหมายเพอชวยเหลอประชาชนวยหนมสาวในการตอสกบการใชยาเสพตดในทางทผด ดวยการดาเนนการกบกลมเสยงอยางเตมท ซงมวตถประสงคหลกเพอลดจานวนประชาชนทมอายตากวา 25 ป ตอการใชยาเสพตดทผดกฎหมาย และมการใหการศกษาเกยวกบยาเสพตดในโรงเรยน พรอมกบมโครงการปองกนยาเสพตดในกลมเปาหมายประชาชนหนมสาวทมความเสยง

2. ดานชมชน (Communities) อนเปนสวนหนงของการปองกนกนชมชน โดยยทธศาสตรดานนมโครงการทจะพส จน (Identify) ผกระทาความผดทใชยาเสพตดในทางทผดใหเปนจดสาคญในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเพอทจะสามารถบาบดรกษาพวกเขาตามความเหมาะสม

DPU

71

โดยมงหวงวาการบาบดรกษานจะเปนเครองมอทาลายความเชอมโยงระหวางยาเสพตดกบอาชญากรรมและสามารถคมครองช มชนจากยาเสพตดทเกยวของกบการตอตานสงคมและพฤตกรรมการเปนอาชญากรได สาหรบวตถประสงคหลกทสาคญคอเพอลดระดบการการกระทาผดซาระหวางผกระทาความผดทใชยาเสพตดโดยมชอบ โดยมการใชโครงการจดหางานใหแกผถกจบ (Arrest Referral Schemes) ทเปนผใชยาเสพตด (Drug User) ซงไดรบการตรวจพสจนและกระตนใหรบการบาบดรกษาทเหมาะสม ประกอบก บการคมประพฤตและโครงการจดหางานโดยศาล นอกจากนยงมโครงการนารอง (Pilot Scheme) ดวยการใชคาสงตรวจหายาเสพตดและบาบดรกษา อนเปนการใชอานาจโดยศาลและดวยความยนยอมของผกระทาความผด ซงเปนการกาหนดใหผกระทาความผดทตรวจพบวาเปนผใชยาเสพตดตองเขารบการบาบดรกษาควบคกบคาสงเกยวกบชมชน (Community Order) และมกเรยกโครงการนวา CARAT เนองจากประกอบดวยการใหคาปรกษา (Counselling) การประเมนผล (Assessment) การจดหางานให (Referral) การใหคาแนะนา (Advice) และการดแล (Throughcare)

3. ดานการบาบดรกษา (Treatment) เพอทาใหประชาชนสามารถแกไขปญหายาเสพตดและมชวต สขภาพทดขน โดยมเปาหมายในการเฝาดการเพมจานวนของผใชยาเสพตดในทางทผด ซงรวมถงผตองขงและผทกาลงรบการบาบดรกษา ทงนในปจจบนประเทศองกฤษมศกยภาพในดานการใหบรการดานบาบดรกษาทไมเพยงพอตอผตองการใชบรการ ซงหนวยงานการบาบดรกษาแหงชาต (The National Treatment Agency) ไดวางแผนไววาจะตองเพมความรบผดชอบการบาบดรกษายาเสพตดทมคณภาพใหมากยงขน

4. ดานศกยภาพในการหา (Availability) อนเปนวตถประสงคสดทายในการทจะทาลายการหาไดซงยาเสพตดตามทองถนน โดยวตถประสงคหลกคอเพอลดการเขาถงยาเสพตดของผทอายระหวาง 5-16 ป ซงตองเพมการยดยาเสพตดในประเภท เอ (Class A Drugs) ดาเนนการกบนกคา และยดทรพยสน สาหรบเงนทไดมาจากกองทนทรพย สนทยดไดนจะถกนามาตอตานการกระทาความผดเกยวยาเสพตดโดยอยในยทธศาสตรดานยาเสพตดแหงชาต โดยในป ค.ศ. 1999/2000 มเงนกองทนอย 3 ลานปอนด และป ค.ศ. 2000/2001 มเงนกองทนอย 5 ลานปอนด หากเปรยบเทยบกบคาใชจายในความผดเกยวกบยาเสพตดในกระบวนการยตธรรมทางอาญาจะมมลคาถง 1,200 ลานปอนด และมลคาของเงนทใชในการซอยาเสพตดประเภท เอ (Class A Drugs) มจานวนประมาณ

DPU

72

12,000 ลานปอนด และอาชญากรรมเบองตนทนามาซงการหายาเสพตดมาเสพกคอ การขโมยของในรานคา (Shoplifting) การยองเบา (Burglary) และการฉอโกง (Fraud)18

สานกงานศกษาวจยผลสมฤทธของการบาบดรกษาแหงชาต (The National Treatment Outcome Research Study : NTORS) ไดประมาณการไววาคาใชจ ายในการบาบดรกษาทก ๆ หนงปอนดม คาในการประหยดงบประมาณถง 3 ปอนดในการเสยคาใชจายในกระบวนการยตธรรมทางอาญา ซงกแปลความไดวาในป ค.ศ. 2000 การดาเนนการตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาจะลดงบประมาณลงถง 5.2 ลานปอนด

สาหรบมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาขององกฤษในกระบวนการยตธรรมทางอาญานนจะอยภายใตสองหลกการสาคญ คอ การแกไขปรบปรงผกระทาผดทางอาญาและการบาบดรกษายาเสพตดและการคมประพฤต ตามกฎหมายทเกยวของ ไดแก

กฎหมายวาดวยงานบรการทางศาลและกระบวนการยตธรรมทางอาญา ค.ศ. 2000 ดงไดกลาวแลววา องกฤษไดกาหนดใหการบาบดรกษาเปนยทธศาสตรหลกในการ

ดาเนนการกบปญหายาเสพตดในรอบทศวรรษขางหนาน (1998-2007) ซงแมวามหลกฐานปรากฎวาการใหบรการทางดานการบาบดรกษายงไมดเทาทควรกตามแตกยงคงมความจาเปนในการแกไขปญหาผกระทาความผดทใชยาเสพตดในทางทผดซงจะเขาสระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญา ดวยเหตผลทวาผกระทาความผดทใชยาเสพตดในทางทผดนนควรไดรบการเขาถงอยางเรวและเขาสการบาบดรกษายาเสพตด โดยจะตองอยในกระบวนการบาบดรกษายาเสพตดเปนระยะเวลาอยางนอย 3 เดอน และสาหรบผใชหรอตดเฮโรอนจะตองไดรบการบาบดดวยเมทาโดนดวยมใชแตขนตอนการถอนพษยาอยางเดยว อกทงจะตองมการบาบดรกษาเปนรายบคคลตามความจาเปน ซงตองมการประสานกนอยางใกลชดระหวางผเชยวชาญและการบรการทวไปตลอดการบาบดรกษา สาหรบกระบวนการหรอขนตอนในการบาบดรกษานนจะประกอบดวย การตรวจพสจนยาเสพตด (Drug Testing) โครงการจดหางานใหแก ผ ถกจบ (Arrest Referral Scheme) คาสงบาบดความตองการยาเสพตด (Drug Abstinence Order) การกาหนดวธการบาบดความตองการยาเสพตด (Drug Abstinence Requirement) โดยแตละขนตอนนนจะมรายละเอยดและกฎหมายทเกยวของในการดาเนนการดงน

การตรวจพสจนยาเสพตด จะดาเนนการภายใตกฎหมายวาดวยงานบรการทางศาล และกระบวนการยตธรรมทางอาญา ค .ศ . 2000 (The Criminal Justice and Court Services Act

18 Bennett 2000; Coid et al. 2000 ; Edmund et al.1988,1999 cited in “The Untouchables,”

Economist. 21 April 2001, Vol.359 , Issue 8218. p.49.

DPU

73

2000 ; CJCS) โดยเจาหนาทตารวจมอานาจในการตรวจพสจนยาเสพตดในผตองขง (คดอาญาทกประเภท) ทอยในความควบคมของตารวจ และศาลมอานาจในการสงใหตรวจพสจนยาเสพตดผกระทาความผดภายใตการกากบดแลของการคมประพฤต กลาวคอ มาตรา 57 แหงกฎหมายวาดวยงานบรการทางศาลและกระบวนการยตธรรมทางอาญานไดใหอานาจเจาหนาทตารวจทจะตรวจพสจนยาเสพตดในผตองขงทมอายตงแต 18 ป ขนไป ซงเปนผตองหาในความผดอนนาไปสการกระท าความผด เก ยวกบยาเสพตด (Trigger Offence) อนไดแก การขโมยของในรานค า (Shoplifting) การยองเบา (Burglary) การฉอโกง (Fraud) การขโมย (Theft) การปลน (Robbery) และการครอบครองและจาหนายยาเสพตดในประเภท เอ (Class A drugs) ซงในปจจบนตรวจพสจนเฉพาะการกระทาผดทเกยวกบเฮโรอน และโคเคนเทานน หากผลการตรวจพสจนปรากฎวาผนนมสารเสพตดดงกลาวอยในรางกาย เจาหนาทตารวจกจะสงผลการตรวจพสจนนนใหศาลเพอประกอบการพจารณาใหประกนและพพากษา ซงหากผลการตรวจพสจนนนแสดงถงวาเปนผเสพ ผนนกจะถกกระตนโดยการพาไปดการทางานของผถกจบในโครงการจดหางานแกผถกจบ ณ สถานตารวจเพอใหคาแนะนาตอการบาบดรกษาทสามารถจดใหได ซงหากผตองขงนนไมยนยอมใหตรวจพสจน กจะตองระวางโทษจาคกสามเดอนและปรบ 2,500 ปอนด หรอทงจาทงปรบ โดยในขณะนไดมการเรยกรองใหมการลดอายของผตองขงทจะรบการตรวจพสจนยาเสพตดใหครอบคลมผทมอายตากวา 18 ป ทกระทาความผดเกยวกบยาเสพตด (Trigger Offence) ดงกลาว

กฎหมายนยงไดบญญตใหอานาจศาลในการมคาสงตรวจพสจนยาเสพตดกอนมคาพพากษาได19 ถาเปนการพจารณาเพอผานไปสการพพากษาดานสงคม (Community Sentence) โดยคาพพากษาดานสงคมน ไดแก คาสงบาบดความตองการยาเสพตด (Drug Abstinence Order) ซงกาหนดระยะเวลาไดตงแต 6 เดอน ถง 3 ป และกาหนดใหผกระทาความผดงดเวนจากการใชยาเสพตดประเภท เอ (Class A Drugs) และตองถกตรวจพสจนหาโคเคน และเฮโรอน โดยกระบวนการคมประพฤต ซงคาสงบาบดความตองการยาเสพตด (Drug Abstinence Order) จะรวมไวดวยซงหนาทสองประการคอการควบคมตรวจสอบและการควบคมตว และแมวาคาสงนจะมไดสมพนธกนกบการบาบดรกษานก แตการตรวจพสจนยาเสพตดนกเปนการชวยพสจนทราบไดวาใครควรจะไดรบประโยชนจากการบาบดรกษาและการจดหางานให

นอกจากคาสงบาบดความตองการยาเสพตด (Drug Abstinence Order ; DAO) น ศาลยงมอานาจกาหนดวธการบาบดความตองการยาเสพตด (Drug Abstinence Requirement ; DAR) เพอการฟนฟสมรรถภาพทางสงคมหรอคาสงลงโทษ ดวยการกาหนดใหผกระทาความผดตองงดเวน

19 The Criminal Justice and Court Services Act 2000, Section 58.

DPU

74

จากการใชยาเสพตดประเภท เอ และตองรบการตรวจพสจนยาเสพตดสาหรบโคเคน และเฮโรอน คาสงกาหนดวธการบาบดความตองการยาเสพตดนใชในกรณทผ กระทาความผดมอายเกน 18 ป ซงเคยถกตองโทษในความผดเกยวกบยาเสพตด และศาลมความเหนวาผกระทาความผดนนเปนผตดยาเสพตดหรอมความโนมเอยงตอการใชยาเสพตดในประเภท เอ ในทางทผด และกฎหมายนยงใหอานาจศาลในการกาหนดใหตรวจพสจนยาเสพตดซงบงคบกบผทจะไดรบการปลอยตวจากคก ถาผนนมอายเกน 18 ป และความผดทไดรบโทษจาคกนนเปนความผดทเกยวกบยาเสพตด (Trigger Offence) และการใชยาเสพตดนนไดพสจนแลววามปจจยแหงการจาหนายอยดวย20

กฎหมายวาดวยการจราจลและอาชญากรรม ค.ศ. 1988 นอกจากจะมการบญญตใหเจาหนาทตารวจและศาลมอานาจตามกฎหมายวาดวยงาน

บรการทางศาลและกระบวนการยตธรรมทางอาญา ค.ศ. 2000 แลวยงมบทบญญตเกยวกบคาสงตรวจพ ส จน และบ าบ ด รกษายาเสพตด (Drug Treatment and Testing Orders ; DTTOs) ตามกฎหมายวาดวยการจราจลและอาชญากรรม ค.ศ. 1988 ใหศาลมอานาจกาหนดการบาบดรกษายาเสพตดในคาสงคมประพฤต ซงจดประสงคของการกาหนดนกเพอทาลายความเชอมโยงระหวางการใชยาเสพตดและอาชญากรรม โดยใชบงคบกบการกระทาความผดใดทผกระทาความผดมอายเกน 16 ป ซงเปนผตดยาเสพตดหรอมแนวโนมตอการใชยาเสพตดในทางทผดและเพอการบาบดรกษามประโยชนมากขน โดยไดกาหนดใหผกระทาความผดตองมพนธะผกพนตอการดาเนนการบาบดรกษาภายในระยะเวลาทกาหนดไวระหวาง 6 เดอน ถง 3 ป และในระหวางนจะตองรบการตรวจพสจนยาเสพตดเปนประจา ทงน ศาลมอานาจพจารณาทบทวน หรอเปลยนแปลงคาสงได ในกรณทปรากฏวาผกระทาความผดไมยนยอมใหตรวจพสจนยาเสพตดหรอไมรบการบาบดรกษา หรอการบาบดรกษาไมไดผล ศาลมอานาจยกเลกคาสงตรวจพสจนและบาบดรกษายาเสพตด (Drug Treatment and Testing Orders ; DTTOs) นได และพพากษาไดใหม ทงน คาสงตรวจพสจนและบาบดรกษายาเสพตดนจะบงคบไดแตกรณทผกระทาความผดยนยอมเทานน ซงศาลจะดาเนนการตรวจพสจนนโดยผานเจาหนาทกากบดแล (Supervising Officer) เพอใหผกระทาความผดปลอดจากยาเสพตด (Drug Free) ดวยการตรวจพสจนอยางนอยสองครงตอสปดาหสาหรบสบสามสปดาหแรกของคาสง ซงอาจลดลงเหลอสปดาหละครงในภายหลงได และการบาบดรกษาผานผใหการบาบดรกษา โดยคาสงนมวตถประสงคเพอตรวจบอย ๆ และนาผกระทาความผดทใชยาในทางทผดซงเปนผตดยาเสพตดเขาสการกากบดแลในโครงการบาบดรกษาอยางใกลชด หากเกดประสทธผลกเปนการทาลายความเชอมโยงระหวางการใชยาเสพตดในทางทผดและอาชญากรรมของผนน

20 Ibid. Section 49.

DPU

75

สาหรบผลลพธทพบจากการใชคาสงนกคอการลดการใชยาเสพตดและการกระทาความผดทนททมคาสง และจากการสมภาษณผกระทาความผดในป 1999 ภายหลงระยะเวลา 6 เดอน พบวาผกระทาความผดไมมการใชยาเสพตดตลอดระยะเวลาทมคาสง โดยมาตรฐานของคาสงตรวจพสจนและการบาบดรกษายาเสพตดน คอ ในนดครงแรกของการคมประพฤตตองกระทาภายในหนงวนนบแตวนทมคาสง และสญญาการใหการบาบดรกษาจะตองดาเนนการภายในสองวน นบแตวนทมคาสง และสญญาทรวมถงการบาบดรกษา ขอกาหนดทงหมดตามคาสงจะตองใหดาเนนการหาวนตอสปดาห รวมทงหมดยสบชวโมงตอสปดาหสาหรบสบสามสปดาหตามคาสง อาจมการพจารณาลดเปนสามวนตอสปดาหและรวมทงหมดสบสองชวโมงตอสปดาหในภายหลงได ถาผกระทาความผดปฏบตไดด ในสบสามสปดาหแรกของคาสงกจะลดลงเปนสบหาชวโมงตอสปดาหและเกาชวโมงตอสปดาหในภายหลง สญญาททากบผกระทาความผดนนตองรวมถงการบาบดรกษา โครงการวถชวตและการทางาน ทงน ระยะเวลาและการพจารณาทบทวนเปนอานาจของศาล

โครงการจดหางานสาหรบผถกจบ (Arrest Referral Schemes) ในป 1998 รฐบาลองกฤษไดวางเปาหมายทถาวรภายใตเปาประสงคทางสงคมของยทธ

ศาสตร 10 ป การตอตานยาเสพตดสาหรบเจาหนาทตารวจในการปฏบตการเชงรกดวยโครงการจดหางานสาหรบผถกจบ ซงสานกนายกรฐมนตรไดสนบสนนงบประมาณจานวน 20 ลานปอนด โดยโครงการจดหางานสาหรบผถกจบนปฏบตการอยบนพนฐานของความสมครใจทงหมด ผถกจบทงหมดตองไดรบการพจารณาทจะเขาโครงการนตงแตเมอรบตวเขาสการคมขงและจะถกถามวาตองการทจะดการทางานทเกยวกบผตดยาเสพตดหรอไม ถาตองการเขาตองไดรบการประเมนโดยคนงานซงตอมาจะเปนคนเตรยมการทางานสาหรบผกระทาความผดนน ๆ เพอสงตอไปยงหนวยงานบาบดรกษาทเหมาะสม ซงความตกลงในการดงานเกยวกบยาเสพตดไมเกยวกบการดาเนนการของตารวจในการดาเนนคด สาหรบโครงการจดหางานใหแกผถกจบนมใชเปนทางเลอกของการดาเนนคดหรอการกระทาทชอบดวยกฎหมายแตไดจดใหมขนจากการคมขงทเหมาะสมกบการบาบดรกษายาเสพตดหรอโครงการความชวยเหลออน ๆ

ในการควบคมโครงการนจะกระทาโดยการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบบคลกลกษณะ การใชยาเสพตด และพฤตกรรมการกระทาความผดของผนน โดยในการควบคมตรวจสอบโครงการนครงลาสดเมอเดอนตลาคม 2000 – กนยายน 2001 พบวาสามารถลดการกระทาความผดและสดสวนของผกระทาความผดทใชเฮโรอนและหรอโคเคน ซงสองในสามของผใชเฮโรอนและโคเคนถกจบกมนอยลงในหกเดอนหลงจากไดเปนคนงานในโครงการจดหางานแกผถกจบเมอเปรยบเทยบกบหกเดอนกอนการเขาโครงการ

DPU

76

โดยสรปแลวมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาดวยกระบวนการบาบดรกษาขององกฤษภายใตกฎหมายวาดวยงานบรการทางศาลและกระบวนการย ตธรรมทางอาญา ค.ศ. 2000 และกฎหมายวาดวยการจราจลและอาชญากรรม 1998 เปนการแทรกแซงกระบวนการยตธรรมทางอาญาทเกยวกบยาเสพตด ซงระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญานไดกาหนดแนวทางในการแทรกแซงไว 3 ขนตอน คอ ขนตอนการจบกม (ณ สถานตารวจ) ขนตอนศาล (ผานชองทางการประกนตวและการพพากษา) และขนตอนการถกคมขง (การคมขงระหวางพจารณาคดหรอหลงมคาพพากษา) โดยการแทรกแซงในบางขนตอนนนไดถกออกแบบมาเพอการตรวจพสจนเบองตนในการใชยาเสพตดของผกระทาความผดและสงตอเขาสการบาบดรกษา ตวอยางเชน โครงการจดหางานสาหรบผถกจบ คาสงหรอขอกาหนดบาบดความตองการยาเสพตด และการจาคกภายใตโครงการ CARAT อนประกอบดวยการใหคาปรกษา (Counselling) การประเมนผล (Assessment) การจดหางานให (Referral) การใหคาแนะนา (Advice) และการดแล (Throughcare) สาหรบการแทรกแซงทางอนดงเชนคาสงตรวจพสจนและการบาบดรกษายาเสพตด และโครงการบาบดรกษาภายใตการจาคก ซงกอยในบรบทของกระบวนการยตธรรมทางอาญาทงสน และเพอใหเหนภาพของการบาบดรกษายาเสพตดขององกฤษมากขน จงขอแสดงแผนภมไว ดงน

Drug Treatment

A AR

ภาพท

DPU

Drug testing

3.3 แสดงกระบวนการบาบดรก

Drug bstinenceOrder

ษายาเสพตดของปร

Drug bstinenceeq,ment

Arrest Referral

Scheme

Police Station

Court Custody

ะเทศองกฤษ

CARAT

Drug progs

DTTO Detox

VoluntaryTesting Unit

77

3.2.3 ออสเตรเลย 3.2.3.1 มาตรการแทนการดาเนนคดอาญาทวไป

ประเทศออสเตรเลย ไมมมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาทวไปในลกษณะของการชะลอการฟองและการคมประพฤต 3.2.3.2 มาตรการแทนการดาเนนคดกบผเสพหรอผตดยาเสพตด

การแกไขปญหายาเสพตดโดยใชมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา (Diversion) ของประเทศออสเตรเลย ใชหลกการหรอแนวทางการดาเนนการ ดงน

1. นโยบายดาน Illicit Drug Diversion ของ Council of Australian Government (COAG) ในป 1999 COAG เหนชอบทจะนาวธ Diversion มาใชกบผกระทาผดเกยวกบยาเสพ

ตด โดยมตารวจเปนผทาการประเมนเชงบงคบ นบเปนการเปลยนแปลงครงใหญในการบงคบใชกฎหมายและการบาบด ขณะเดยวกนวธการตาง ๆ ไดถกเสนอมาเพอเพมความสามารถในการประชาสมพนธ และใหทราบผลกระทบของการปฏบตของตารวจ

COAG ไดเสนอ Diversion โดยใหตารวจเปนดานแรก เนองจากเปนการสรางโอกาสสงสดในการแทรกแซงผตดยาเสพตด อยางไรกตามเพอลดผลเสยของผตดยาเสพตดรายยอยและชมชน จงจาเปนตองใหโอกาสในการบาบดรกษาในทกขนตอนของกระบวนการยตธรรม

การน า Police Diversion มาใชในการแทรกแซงเบ องตน (Early Intervention) ในกระบวนการยตธรรม จงเปนการใหโอกาสในการบาบดมากกวากระบวนการยตธรรมตามปกต วธการนจงเปนทางเลอกใหตารวจไดนามาใชกบผตดยาเสพตดโดยไมตองแกกฎหมายเรองการครอบครองและการแจกจายยาเสพตด

Police Diversion มความสอดคลองกบนโยบายยาเสพตดแหงชาต ซงตงอยบนพนฐานของการบงคบใชกฎหมาย การตรวจสอบ การศกษาและการบาบด จนกลายเปนหลก 3 ประการ อนเปนทมาของ National Diversion Scheme ซงประกอบดวย

1) การวางแผนการประเมนผลรวม 2) Diversion ของตารวจและศาล 3) การตรวจสอบ การศกษา การบาบด และการดแลหลงการบาบด 2. จดมงหมาย

การใชมาตรการแทนการดาเนนคด มจดมงหมายสาคญ ดงน 1) เพมแรงจงใจใหผตดยาเสพตดมาแสดงตวและบาบดตงแตเนน ๆ กอนทจะถกบนทกในประวตอาชญากร

2) เพมจานวนผตดยาเสพตดเขาสกระบวนการศกษา การตรวจสอบและการบาบด

DPU

78

3) ลดจานวนผกระทาผดเขาสศาลในคดความผดเกยวกบการครอบครองยาเสพตดจานวนเลกนอย 4) ลดผลกระทบทางสงคมและปองกนผตดยาเสพตดรายใหมไมใหกระทาความผดอนเกยวกบยาเสพตด 3. กลมเปาหมาย กลมเปาหมายทจะนามาตรการแทนการดาเนนคดอาญามาใช ไดแก 1) ผมความผดเกยวกบยาเสพตดทเคยหรอไมเคยเกยวของกบกระบวนการยตธรรม 2) ผทเคยถกวากลาวเกยวกบการใชหรอครอบครองยาเสพตดจานวนเลกนอย สวนผกระทาความผดรายแรงจะไมเขาขาย Diversion เพราะบคคลเหลาน ตามความรสกของชาวออสเตรเลยแลวพวกเขาควรถกจาคก อยางไรกตาม กลมเปาหมายของกลยทธนไดขยายไปสบคคลตอไปนดวย ไดแก 1) บคคลทใชยาเสพตดและบคคลทมประวตอาชญากร 2) ผทใชยาเสพตดทงทไมกระทาความผดอนและผเสพตดเปนประจา 3) ผทจะไมทาผดซา ผทเสยงตอการทาผดซาและผกระทาผดซา 4) ผทกระทาผดและเขาขายการถกลงโทษ 4. ประโยชน ประโยชนของการนามาตรการแทนการดาเนนคดมาใช ไดแก 1) ผกระทาผดกลบมามชวตใหม 2) ลดการสญเสยงบประมาณทางสงคมจากยาเสพตดทงในระดบปจเจกบคคล ครอบครวและสงคม 3) เปดโอกาสใหผกระทาผดไดกลาวถงปญหาการตดยาเสพตดกอนทจะถกบนทกประวตอาชญากรรม 4) รกษาพนธะสญญาแหงชาตในการนาผกระทาผดไปบาบดรกษา 5) เพมความสามารถในการตรวจสอบผล Diversion และการบาบด 6) ใหโอกาสแกผกระทาผดจากการดาเนนคดตามปกตเปนการใหการศกษาและการบาบด 7) ลดอตราการเกดอาชญากรรมเนองจากการกระทาความผดซาและการทาผดครงแรกของผเยาวลง 5. ประเดนทควรระวง สงทควรระวงในการนามาตรการแทนการดาเนนคดมาใช ไดแก

DPU

79

1) การขยายขายความผด (Net widening) ประเดนนตองนามาพจารณาเพราะ Diversion Intervention อาจเปนการเพมจานวนผทจะเขาสกระบวนการยตธรรม หรอเพมผลของการกระทาผด ยกตวอยางเชน ถาเราคดวา diversion program เปนการลงโทษทนอยกวากระบวนการยตธรรมปกตแลว การใช diversion ทกกรณอาจเปนการเพมจานวนผกระทาผดมากกวาการลงโทษตามปกต

นอกจากนน Net widening อาจทาใหผกระทาผดไดรบคาพพากษาทรนแรงขนกวากระบวนการยตธรรมปกต หากยอมรบ Diversion แตพวกเขาลมเหลว

2) การบงคบบาบด มหลกฐานวาการบงคบบาบดนนหาไดเปนอปสรรคตอประสทธผลของ Treatment

Program องคการอนามยโลกใหความเหนวา การบงคบบาบดนนจะสอดคลองกบกฎหมายและ ศลธรรม หากสทธของปจเจกบคคลไดรบการปกปองจากระบบนตธรรม ถาเปนอยางนแลวการบาบดรกษามนษยกจะเกดผลจากการขอความดงกลาว ผกระทาผด จงม 2 ทางเลอก ทยงคงวพากษวจารณกนอย คอ (1) ทางเลอกระหวางการบาบดกบการดาเนนการกระบวนการยตธรรมปกต (2) ทางเลอกตามประเภทการบาบดทจะเลอก

การตดยาเสพตดนนทาใหเกดผกระทาผด ดงนน การบงคบบาบดจงเปนหนทางแหงการลดการทาผดซาอกดวย ทงน มหลกฐานแสดงวาการบาบดรกษานนสามารถลดการตดเฮโรอนและการทาผดซา นอกจากนน ยงชวยลดคาใชจายในการรกษามากกวาคมขงไวในเรอนจา ซงมโอกาสตดเชอ HIV และ Hepatitis C. อกดวย 3) ครอบครว Diversion Strategies แมวาจะชวยใหผกระทาผดออกจากการกกขงมาอยกบครอบครวและชมชน อยางไรกตาม การประเมนความตองการใหการแทรกแซงประเภทนและประเภทตาง ๆ ของการสนบสนนการบาบดลวนเปนสงสาคญ เพอจะไดระบถงปญหาเฉพาะดาน ไดแก ความรนแรงภายในครอบครวและการดแลบตรของผกระทาผด

4) ภมหลงทางวฒนธรรมของผกระทาผด จากตวอยางของออสเตรเลยทมความไมไดสดสวนของอตราสวนของผถกคมขง คอ มผ

ถกคมขงชาวอะบอรจนในอตรา 936 คน ตอประชากร 100,000 คน ซงสงกวาผถกคมขงทไมใชชาวอะบอรจนทมอตรา 224 คน ตอประชากร 100,000 คน กวา 4.2 เทา ดงนน Diversion Program จงตองคานงถงกลมตาง ๆ ในเรอนจาเพอความเหมาะสมและมประสทธภาพ

DPU

80

5) ประเดนในเชงระบบ Diversion น นน าม าซ งก าร เปล ยน แปลงการปฏ บ ต ของต ารวจ ด งน น Harm

Minimization และกลยทธ Diversion จงตองไดรบการสนบสนนจากตารวจดวย เพอบรรลจดมงหมายดงกลาว จงมความจาเปนในการจดอบรมใหตารวจและศาล เพอเปลยนแปลงแนวคดเดมทวา ผลสาเรจอยทคาพพากษา เนน Diversion เพอผลบวกของประเดนทางสาธารณสข รวมถงเปนการลดผลเสยของปจเจกบคคลและชมชนดวย

การปฏบตงานของตารวจนน ควรทจะขยายและพฒนา Diversion ใหแกผกระทาผดทอาจไมใชแคผเยาวหรอผกระทาผดครงแรกเทานน ทศนคตโดยรวมของตารวจยงตองใหโอกาสแกผกระทาผดในการใหการบาบดและฟนฟดวย

ประเดนในเชงระบบทควรคานงนน อาจมหวขอตอไปน (1) กระบวนการบรหารดาน Diversion (2) การขาดแคลนและชองวางในการบาบดรกษา (3) การบรการทเหมาะสมกบชนกลมนอย (4) การขาดความรวมมอระหวางหนวยงาน 6) ประเดนอน ๆ ผกระทาผดบางคนอาจไมยอมรบ Diversion Option ตามทกระบวนการไดใหโอกาส ซง

อาจเปนเพราะ (1) เขาคดวาไมมความผด (2) คดวาไมไดตดยา (3) คดวาไมตองการคาปรกษา (4) ตองการขนศาลแมวาอาจถกปรบ หรอจาคก ซงงายกวาการบาบด (5) การใชกญชาเพอบรรเทาความเจบปวย และตงใจทจะใชตอไป (6) ตองการถกปรบมากกวา 6. สรปขนตอนการใชมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา (Diversion) ตาม COAG Diversion ผกระทาผดอาจถกเบยงเบนโดยตารวจตามขนตอน ดงน 1. ขนการสรางความเขาใจโดยตารวจ 1.1 เกณฑขนตาในการตดสนความเหมาะสมสาหรบ Diversion การใช Diversion สาหรบความผดเกยวกบยาเสพตดและความผดเกยวกบ ยาอน ๆ เชน

Benzodiazepin ในแตละรฐไดพฒนาเกณฑท เหมาะสมแลว ฝายตารวจไดนาไปใชโดยกาหนดเกณฑขนตาไว คอ

DPU

81

1) มหลกฐานเกยวกบการทาผดเพยงพอ 2) สารภาพวาไดกระทาผด 3) ใชหรอครอบครองยาเสพตด 4) ไมมประวตการกอความรนแรง อยางไรกตาม อาจมกรณทผกระทาผดยนยอมเขาสกระบวนการ Diversion ทง ๆ ทม

ประวตการใชความรนแรงมากในอดต ตารวจจะเปนฝายอธบายใหผกระทาผดไดเขาใจถงสทธและความรบผดชอบภายใต

Diversion Program อยางไรกตาม Diversion ตองมความเหมาะสมในทกกรณ ซงสามารถตรวจสอบไดตามขอจากดของกฎหมายตามหลกประโยชนสาธารณะ หากไมแลวกอาจมการดาเนนการตามกระบวนการยตธรรม

1.2 Diversion กบหนงสอแจงเกณฑขนตา ผกระทาผดทตารวจไดเบยงเบนไปสการประเมนความเหมาะสมในการใหความร และ/

หรอไปสการบาบดรกษาทางการแพทย บางรฐตารวจจะเปนผนาผกระทาความผดไปรบการศกษาโดยตรง เกณฑขนตาทตารวจ

กาหนดไวมสวนประกอบในหนงสอแจงการเบยงเบนออกจากกระบวนการยตธรรม (A Notice of Diversion) ดงน

1) การรบสารภาพของผกระทาผด 2) ผกระทาผดไดลงชอตามขอตกลงในการเขารบการศกษาหรอการประเมน และการ

บาบด 3) ผกระทาผดลงชอเพอใหรายละเอยดสวนตวและขอมลในการเขารวมโครงการ

Diversion รวมกบตารวจและเจาหนาทสาธารณสข 4) การแลกเปลยนขอมลเกยวกบการมสวนรวมเพอเปนตววดความยนยอมหรอไมยน

ยอมของผกระทาผด และเพอประเมนตามโครงการ 5) มการอธบายทชดเจนเกยวกบ Diversion program ใหผกระทาผดเขาใจเพอใหแนใจ

วาพวกเขาไดรบรวาอะไรเปนสงทคาดหวงจากพวกเขา 6) การแตงตงและรายละเอยดหนวยงาน 7) สญญาทตารวจเหนชอบ 2. ขนการประเมนเชงบงคบ 2.1 หนวยงานทพงประสงค

DPU

82

ควรเปนหนวยงานทจะจดหาเงนสนบสนนและคดเลอกการบาบด หนวยงานประเภทนขนอยกบกระบวนการพจารณาอนญาตจากรฐ ซงเปนการรบรองวาเปนหนวยงานทมคณภาพและการบรการทดทสด โดยมตวอยางการบาบดรกษาทรวมถง

1) งดการดมสรา 2) ลดพษภยในทอยอาศย 3) การบาบดแบบ Methadone 2.2 คณสมบตขนตากบประสบการณดานการศกษา การประเมน และการบาบดของ

หนวยงาน หลกเกณฑทเหมาะสมและควรไดรบการกาหนดจากรฐ เพอใหผเกยวของทงผประเมน

ผใหความรและผบาบด มความเหมาะสมกบงาน ควรพจารณาจาก 1) การมคณวฒดานการอนามย สวสดการ พฤตกรรมศาสตร หรอการศกษา 2) การมประสบการณดานแอลกอฮอลและยาเสพตดอนทเกยวของ 2.3 การประเมนขนตา จดมงหมายของการประเมนไดสรางความเขาใจพฤตการณของผกระทาผดและเปนการ

วางแผนการปฏบตงานในอนาคต รวมถงแผนการบาบดทเหมาะสมและเปนไปได การตดสนใจกาหนดหลกสตรการปฏบตงานในอนาคตนน ผประเมนตองคานงถงขอมลตอไปน

1) ปรมาณความถและรปแบบการใชยาเสพตด รวมกบการบรหารชวตประจาวน ซงรวมถงการประเมนในดานตอไปนดวย คอ

- การใชยาทงทถกและผดกฎหมาย - สถานการณทเกดการใชยา - ระดบการตด 2) ขอบเขตและความรนแรงของปญหาการใชยาเสพตดครงกอน รวมถงผลของการ

บาบดครงกอนหรอชวงการงดดมสราดวยตนเอง 3) พฤตกรรมทเสยงตอการใชยาเสพตด 4) ความสมพนธในครอบครวและประวตเกยวกบยาเสพตดในครอบครว 5) สถานการณทางสงคม 6) ประเดนทางกฎหมาย อนหมายความรวมถงการจบกม ลกษณะของการกระทาผด

และคาพพากษาทมกอนหรอภายหลงการใชยาเสพตด 7) ปญหาทางการแพทยทเกยวของกบผลการใชยาเสพตด 8) สขภาพจตหรอสถานการณทางจตวทยา

DPU

83

9) แรงจงใจเพอการเปลยนแปลง 2.4 บทบาทของผประเมน 1) ทาการประเมนผกระทาผดดวยความเปนธรรม 2) สงผลการประเมนใหแตละรฐตดสนใจโดยไมเขาขางใครหรอจดการตาม Potential

Conflict of Interest 3) พยายามตดตอผกระทาผดทยงไมไดรายงานอยางนอยหนงครงเพอทาการประเมน 4) พฒนาแผนการปฏบตในอนาคตรวมกบผกระทาผดใหเหมาะสมกบแผนการบาบด

รายบคคล หากเปนไปไดแผนนควรเปนแผนงานทเหนพองกบผกระทาผดดวย 5) นดหมายกบบคคลหรอหนวยงานทเหมาะสมเพอเตรยมการใหความรและการบาบด

รวมถงอนญาตใหผกระทาผดไดมสวนในการจดหลกสตรดวย 6) ทารายงานใหเรยบรอย แลวเสนอรายงานทจาเปนใหบคคลทเหนวาสมควรรบทราบ 7) แจงใหตารวจรบทราบ หากผกระทาผดใดลมเหลวในการประเมน หรอหลงจาก

พยายามตดตอใหผกระทาผดเขารบการประเมนแลวลมเหลว 8) ปฏบตตามแนวทางการปฏบตของรฐ 9) มสวนรวมในการตรวจสอบและประเมนโครงการ รวมถงการเกบรวบรวมขอมล

ดวย 2.5 ขอบเขตการประเมน การบรการใหการศกษาและการบาบด

ผกระทาผดทเขาสโครงการจะไดรบทงการศกษา และ/หรอการบาบดทางการแพทย เชน รบคาปรกษา การละเลก การฟนฟ และการรกษาทางยา การประเมน การใหความร และการบาบด ลวนเปนบรการทสอดคลองกบวฒนธรรม ภาษา และเพศ รวมถงบคคลในครอบครวกสามารถมาเปนกาลงใจใหได ผกระทาผดทเปนผเยาวจะไดรบการประเมน การศกษา และการบาบดเปนการเฉพาะ สาหรบผกระทาผดทเปนชาวพนเมองกจะมหนวยงานทเหมาะสมเพอใหการศกษา หรอการประเมนและการบาบดเชนกน 3. ขนการบรการใหการศกษาและการบาบด การใหเงนทนเพมเตมเปนการสรางความมนใจใหคณะอาสาสมครดานการประเมนการศกษาและการบาบด ทงน ผกระทาผดทเขาโครงการอาจไดเขามาชวยในการสนบสนนทางการเงนและการบาบดของพวกเขากได 3.1 บทบาทของหนวยงานทใหการศกษาและการบาบด

DPU

84

1) ปฏบตตามรายงานการประเมนและคาเสนอแนะทไดรบการอนญาตแลวของหนวยงานท รบผดชอบ (ในกรณทตารวจเปนผจด Education Program กตองทาตามเอกสารรายงาน เชนกน) 2) พยายามตดตอผกระทาความผดอยางนอยหนงครงเพอใหรบการศกษาและการบาบด 3) ใหบรการดานการศกษาและการบาบดตามเวลาทเหมาะสม 4) รวมกบผกระทาผดวางแผนการปลอยตว 5) ทาแผนตามหนวยงานบาบดรกษา 6) นาผเขาโครงการไปสการบรการตามชมชนทเหมาะสม (ผกระทาความผดสวนใหญทไดรบการศกษามกไมตองการแผนการปลอยตว) 7) ทารายงานใหเรยบรอย แลวเสนอรายงานทจาเปนใหบคคลทเหนวาสมควรรบทราบ 8) แจงใหตารวจรบทราบ หากผกระทาผดใดไมเขารวมในการศกษาหรอการบาบด หรอผกระทาผดไดตกลงชดเชยการทาผดของตนและไดปฏบตตามแนวทางการปฏบตของรฐ

9) มสวนรวมในการตรวจสอบและประเมนโครงการ รวมถงการเกบรวบรวมขอมลดวย

3.2 การชดเชยขนตา แตละรฐไดกาหนดความสมพนธระหวางความผดและชดเชยเพอใหแนใจวาผกระทาผด

จะตองชดเชยไมมากกวาหรอนอยกวาศาลตดสน การชดเชยขนตาในกรณทาผดจากการใชและหรอครอบครองกาหนดไวสาหรบผกระทาผดทเขารบการศกษาโดยตรงมสวนรวมเตมเวลาในโครงการการศกษา และผกระทาผดทเขารบการประเมนดานยาเสพตดและเขารวมโครงการการศกษาและการบาบด

3.3 ผลของการชดเชย ผกระทาผดทสามารถจายคาชดเชยได กจะไมมการบนทกประวตตามคาพพากษา อยาง

ไรกตามหากผนนไมสามารถจายคาชดเชยได กตองดาเนนการตามกระบวนการยตธรรมตอไป 3.4 การบาบดตอเนอง หากการชดเชยการทาความผดเรยบรอยกอนการบาบด ผกระทาผดยงคงสามารถเขารบ

การบาบดใหสมบรณได 3.5 การปฏบตหลงการบาบด หนวยงานดานการบาบดเปนผกาหนดแผนการปลอยตว รวมถงแผนการตดตามในชม

ชน รวมทงขอบขายกจกรรมอน ๆ เชน ทอย การจางงาน และการดแลสขภาพ ในชนนเกยวของกบการใหคาปรกษาตามความตองการและการนดหมายของผกระทาผดตามความเหมาะสมดวย

DPU

85

ใหการศกษา ตารวจทาความเขาใจ กบผกระทาผด

เขาสโครงการ COAG

การวดผลอยางเปน ทางการ

การใหการศกษาดาน ยาเสพตดเปนทางการ

การบาบด

ไมยอม การชดเชยและการเขารวมในการบาบด

การยอมรบคาชดเชย การบาบดหรอการรกษาอยางตอเนอง

พนจากการบาบดและเขาสการสอดสองดแล

ดาเนนคด

ภาพท 3.4 แสดงขนตอน Diversion ของ COAG

3.2.4 ประเทศญปน 3.2.4.1 มาตรการแทนการดาเนนคดอาญาทวไป

มาตรการแทนการดาเนนคดอาญาในประเทศญปน ในทนจะขอกลาวแตเพยงการชะลอการฟองและการคมประพฤต

1. การชะลอการฟอง ตามกฎหมายวาดวยการชะลอการฟอง ในกระบวนการยตธรรมทางอาญาของญปน อยการทมหนาทรบผดชอบคดอาญานนจะ

สงกดในสานกงานอยการตาง ๆ เชน สานกงานอยการทองถน สานกงานอยการจงหวด สานกงาน

DPU

86

อยการอทธรณและสานกงานอยการสงสด เปนตน21 ซงสานกงานอยการนสงกดกระทรวงยตธรรม และเปนสวนหนงของฝายบรหาร

ประเทศญปน ใชระบบการฟองคดอาญาโดยรฐ22 กลาวคอ เฉพาะอยการเทานนทเปนผมอานาจฟองคดอาญา ผเสยหายจะฟองคดเองไมได

อยการมอานาจโดยสมบรณ กลาวคอ สอบสวนความผดอาญาทกประเภท กระทาการฟองรองขอใหศาลใชกฎหมายใหถกตองและควบคมการบงคบคดตามคาพพากษา

คดทเขาสอยการไมวาโดยการรบคดและการสอบสวนของอยการเอง หรอรบคดจากตารวจนนอยการจะพจารณาสานวนและพยานหลกฐานเพอพจารณาฟองหรอไมฟอง หากเขาเงอนไขการฟองและมพยานหลกฐานพอฟองอยการจะมการดาเนนการรองขอตอศาลใหมการพจารณาคด หรอขอใหพจารณาโดยรวดเรว เชน ความผดทเกยวกบการจราจร แตหากไมเขาเงอนไขการฟอง เชน ผตองหาตาย ไมมการรองทกข กลาวโทษ ขาดอายความ หรอมเหตยกเวนความผด ยกเวนโทษ หรอสงสยวาพยานหลกฐานไมเพยงพออยการจะไมฟอง นอกจากนหากเขาเงอนไขการฟอง แตเมอพจารณาถงลกษณะ อาย และสภาพแวดลอมของผกระทาความผด ความหนกเบาและพฤตการณของการกระทาความผดและสภาพภายหลงการกระทาความผดเหนวาการฟองคดไมจาเปนแลว อยการกสามารถสงชะลอการฟองได23

หลกเกณฑการใชดลพนจของพนกงานอยการในประเทศญปน ดงทกลาวมาแลว ประเทศญปนเปนประเทศทใชหลกการฟองคดตามดลพนจ24

พนกงานอยการญปนมอานาจอยางกวางขวาง ในการทจะใชดลพนจในการสงไมฟองคดอาญาทมมลได และเมอพนกงานอยการฟองคดไปแลวกอาจจะถอนฟองคดไดเสมอภายในระยะเวลาใดระยะเวลาหนง

21 ศระ บญภนนท. (2541, มนาคม). “กระทรวงยตธรรมญปน.” วารสารอยการ, 21, 241.

หนา 5. 22 Kokka Sotsui Shugi. Prosecution by State อางถงใน ศระ บญภนนท. (1989). Kiso yuuyo

seido no kenkyuu. หนา 158. 23 Tamiya Hiroshi. กฎหมายวธพจารณาความอาญา. (Tokyo: Yuuhikaku 1992). อางถงใน

ศระ บญภนนท. (1989). Kiso yuuyo seido no kenkyuu. หนา 158. 24 ชาญณรงค ปราณจตต และคณะ. (2543). หาวธลดปรมาณคดทมาสศาลและความรวดเรวใน

การดาเนนคด (รายงานการวจย). หนา 53.

DPU

87

หลกการฟองคดตามดลพนจของพนกงานอยการญปนนน ไดรบการยนยนแนชดโดยมกฎหมายรองรบหลกการดงกลาว

ในมาตรา 243 ของประมวลกฎหมายวธพจารณาความของประเทศญปน บญญตวา “การฟองคดอาญานน อาจจะไมตองดาเนนการกไดหากปรากฏวาไมจาเปนเมอนกถงบคลก ลกษณะ อายและสภาพแวดลอมของตวผกระทา สภาพและหนกเบาของความผดหรอสภาพภายหลงการกระทาความผด”

สวนกรณการถอนฟองนน มาตรา 257 บญญตวา “การฟองคดอาญาอาจยกเลกเพกถอนในเวลาใด ๆ กได กอนมคาพพากษาศาลชนตน”

จากบทบญญตดงกลาวเหนวา การใชดลพนจในการสงไมฟองคดอาญาทมมลของพนกงานอยการญปน แยกออกเปน 3 แนวทาง คอ

1. พจารณาจากปจจยดานตวผกระทาความผด ไดแก บคลกลกษณะ อาย และสภาพแวดลอมของผกระทาผดนน

2. พจารณาปจจยดานสภาพคด หรอสภาพการกระทาความผด ความหนกเบาของการกระทาความผด

3. พจารณาจากสภาพภายหลงการกระทาความผด เชน การกระทาความผดนน ๆ กอใหเกดผลรายกบสงคมหรอไม

การควบคมดลพนจในการสงไมฟองของอยการ การควบคมภายใน เปนการควบคมโดยอยการดวยกนเอง กลาวคอ การสงฟองหรอไมฟองของพนกงาน

อยการในสานกงานจะตองถกตรวจสอบและใหความเหนชอบจากอยการทอาวโส การควบคมภายนอก คณะกรรมการตรวจสอบการฟอง ซงมาจากประชาชนทมสทธเลอกตง เลอกมาและไม

จาเปนตองมความรทางกฎหมาย ซงมอานาจในการพจารณาความเหนในการสงไมฟองของอยการ เมอคณะกรรมการเหนสมควรหรอผเสยหายมารองขอให ทาการตรวจสอบโดยพจารณาวาการสงฟองไมชอบดวยกฎหมายหรอไม แตการตรวจสอบดงกลาวไมมผลผกพนอยการแตกทาใหพนกงานอยการทบทวนเหตผลอยางจรงจง

วธพจารณากงการฟอง ในการสงไมฟองคดของอยการ หากผเสยหายไมเหนชอบดวยและเหนวาอยการสงคดไมชอบ ผเสยหายอาจยนคารองตอศาลใหมการพจารณาคด

โดยสรป ญปนใชระบบการดาเนนคดอาญาโดยรฐ ซงพนกงานอยการเทานนทมสทธฟองคดอาญา เอกชนหรอผเสยหายไมมอานาจฟองคดเอง อยการมอานาจครบถวนตงแตการฟอง

DPU

88

รอง จนถงการบงคบคด โดยเฉพาะอยางยงการฟองคด พนกงานอยการมอานาจใชดลพนจอยางกวางขวาง แมพยานหลกฐานพอฟอง พนกงานอยการกสามารถสงชะลอการฟองไดโดยพจารณาถงปจจยตาง ๆ

ประเทศญปนมนโยบายในทางอาญาทถอวาผสงอายมพลงนอยและมความผกพนตอครอบครวของตนเมอกระทาความผดกมกไมรนแรง จงเกดโครงการชะลอการฟองแกบคคลทมอายสงกอน ซงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ฉบบป ค.ศ. 1922 ไดบญญตเรองการชะลอการฟองไวในมาตรา 279 การชะลอการฟองของญปนมความคลายคลงกบวธการคมประพฤตมาก แตกตางกนตรงทวาการชะลอการฟองเปนขนตอนของอยการในการมอานาจจะสงไมฟองคดแลวใชวธการคมประพฤตแทนคดจงยงไมขนมาสศาล การชะลอการฟองของญปนมหลกตามมาตรา 279 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

มาตรา 279 ระบถงองคประกอบตาง ๆ ทจะตองคานงถงในการชะลอการฟอง กลาวคอ “บคลกลกษณะ อาย สภาพแวดลอมของผกระทาความผด สภาพความผดหรอเหตการณตาง ๆ ทเกดขนภายหลงการกระทาความผดแลว”

2. การคมประพฤต ตามกฎหมายวาดวยการคมประพฤต ในป ค.ศ. 1948 มาตรา 248 ไดบญญตวา “อยการไมจาตองฟองคดอาญาเสมอไป หาก

เหนวาไมจาเปน เมอไดคานงถงบคลกลกษณะ อาย สภาพแวดลอมของผกระทาความผด สภาพของความผดและความรายแรงของความผด หรอเหตการณตาง ๆ ทเกดขนภายหลงการกระทาความผดแลว” จะเหนไดวาถอยคาของบทบญญตในมาตรา 279 แหงประมวลกฎหมายฉบบเดมในมาตรา 248 แหงประมวลกฎหมายฉบบใหมเหมอนกนแทบทกประการ เวนแตคาวา “ความรายแรงของความผด” เทานน ในปเดยวกนนนเองระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญาของญปนไดเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว เมอมการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบใหมในป ค.ศ. 1947 โดยเฉพาะอยางยงโครงสรางของระบบคมประพฤตและพกการลงโทษไดถกรางขนใหมหมด ในชวงแรกของทศวรรษระหวางป ค.ศ. 1950-1960 หนวยงานตาง ๆ ทกแหงทมหนาทรบผดชอบทางดานการแกไขฟนฟผกระทาความผดในชมชนอนไดแก งานคมประพฤต งานพกการลงโทษ และงานสงเคราะหภายหลงปลอย ญปนไดรวมงานเหลานไวในหนวยงานเดยวกนและดาเนนงานโดยรฐบาลมชอวาสานกงานแกไขฟนฟผกระทาความผด ขนอยกบกระทรวงยตธรรม รบผดชอบในการบรหารงานแกไขฟนฟทกประเภททวประเทศ

กฎหมายขางตน มหลกการใหญในการแกไขผกระทาความผดอย 3 ประการ คอ

DPU

89

1. หลกจาเปนและสมควร (Principle of Necessity and Appropriateness) หมายความวา การใชมาตรการแกไขฟนฟผกระทาความผดจะตองใชอยางมขอบเขตจากดทงดานความจาเปนและความสมควร

แสดงใหเหนวาตามธรรมดาการกระทาความผดทางอาญากยอมตองไดรบผลตอบแทนโดยการลงโทษอยางเครงครด การจะใชมาตรการแกไขฟนฟผกระทาความผดจะตองทาเทาทจาเปนโดยพจารณาอยางมขอจากดแตละคดไป การคมประพฤตเปนมาตรการทศาลสงประกอบคาพพากษาทมการรอการลงโทษ คดใดทศาลจะสงรอการลงโทษและคมประพฤตไดนนจะตองเปนไปตามหลกเกณฑทกฎหมายกาหนดไวในประมวลกฎหมายอาญาวาดวยการรอการลงโทษ

2. หลกปจเจกชน (Principle of Individualization) หมายความวา การทศาลจะสงรอการลงโทษแลวใชวธการคมประพฤตนน จะตองพจารณาเรองรายละเอยดเกยวกบตวจาเลยเฉพาะบคคล เชน อาย ครอบครว การศกษา เพอน สภาพแวดลอม สขภาพรางกายและจตใจ เพอหาวธการแกไขทเหมาะสมสาหรบผกระทาความผด

หลกขอนของญปน ถอเชนเดยวกบสหรฐอเมรกา โดยสหรฐอเมรกาถอลทธปจเจกชนนยมแตละคนมความแตกตางกน การพจารณาใชมาตรการทางกฎหมายจงตองพจารณาเฉพาะรายเปนคดไป จะใชหลกและมาตรการเชนเดยวกนไมได กฎหมายญปนยงบงคบตอไปอกวา วธการแกไขฟนฟจะตองกระทาโดยอาศยหลกความรในศาสตรตาง ๆ ทางการแพทย จตวทยา ศกษาศาสตร สงคมศาสตร และนตศาสตรดวย

3. หลกพงตนเอง (Principle of Self-Help) หมายความวา การแกไขผกระทาความผดจะตองกระทาโดยตระหนกในขอเทจจรงทวา โดยสภาวธรรมชาตของผทจะไดรบการแกไข ผนนมความรบผดชอบในการชวยเหลอตนเอง วตถประสงคในการคมประพฤตกเพอจะแกไขพฤตกรรมของผกระทาความผดโดยมเงอนไขควบคมบงคบไวแลวพนกงานคมประพฤตกจะตดตามสอดสองด แตอยางไรกตาม จดมงหมายปลายทางสาคญกเพอใหผกระทาความผดประพฤตตวเปนคนดดวยตวเองซงหมายถงไมตองมเงอนไขบงคบและมพนกงานคมประพฤตคอยชวยเหลอ นนยอมแสดงวาผกระทาความผดสามารถอยในสงคมไดดวยตวของตวเอง

หลกทงสามประการขางตน เปนหลกเกณฑสาคญในการคมประพฤตทญปนออกเปนกฎหมายพนฐาน ระบบคมประพฤตผใหญในญปนเรมใชเปนครงแรกเมอวนท 1 กรกฎาคม ค.ศ. 1954

กอนทจะนาระบบนมาใชญปนไดมการดาเนนการแกไขฟนฟผกระทาความผดในชมชน เชน การคมประพฤตผกระทาความผดทเปนเดก แนวความคดทนาระบบคมประพฤตมาใชกบผใหญกเนองจากมคดขนมาสศาลอาญาจานวนเพมมากขนอยางรวดเรว และผพพากษาไดพพากษา

DPU

90

รอการลงโทษกมมากดวย ผกระทาความผดเหลานไดไปกระทาความผดในระหวางรอการลงโทษขนมาอก เจาหนาทในกระบวนการยตธรรมทงหลายจงรวมประชมแลกเปลยนความคดเหนแลวสรปวาเมอรอการลงโทษแลวมการกระทาความผดขนใหมจงสมควรใชมาตรการแกไขผกระทาความผดดวยไมใชรอการลงโทษไวเทานนอยางทเปนมา

คาวา “การคมประพฤต” และ “การพกการลงโทษ” ตามกฎหมายญปนไมมความแตกตางกนทางดานตวอกษรเนองจากคาสองคาน ภาษาญปน เรยกวา Hogo-Kansatsu คอ ผกระทาความผดทไดรบการแกไขฟนฟนอกเรอนจา (Rehabilitating Observation) หมายถง การสงเกตการณเพอแกไขฟนฟ ผกระทาความผดทไดรบการแกไขฟนฟนอกเรอนจาม 5 ประเภท คอ

1. ผถกคมประพฤตทเปนเดก ไดแก เดกทศาลครอบครวสงคมประพฤตไว 2. ผถกพกการลงโทษจากโรงเรยนฝกอบรม ไดแก เดกทไดรบการปลอยตวจากโรง

เรยนฝกอบรมเนองจากไดรบการพกการลงโทษโดยคาวนจฉยของคณะกรรมการพกการลงโทษ 3. ผถกพกการลงโทษจากเรอนจา ไดแก นกโทษทไดรบการพกการลงโทษและถก

ปลอยตวจากเรอนจาตามคาวนจฉยของคณะกรรมการพกการลงโทษ 4. ผถกพกการลงโทษจากสถานแนะแนวสตร ไดแก ผทไดรบการพกการลงโทษและ

ถกปลอยตวตามคาวนจฉยของคณะกรรมการพกการลงโทษจากสถานแนะแนวสตรอนเปนสถานทควบคมผเคยประกอบอาชพคาประเวณ

5. ผถกคมประพฤตผใหญ ไดแก ผกระทาความผดทศาลอาญาสงคมประพฤตไวเนองจากไดรบการรอการลงโทษ และโทษทถกรอไวนนอาจเปนโทษจาคกหรอโทษปรบกได

ประเทศญปนดาเนนงานการแกไขผกระทาความผดทควรจะไดรบการคมประพฤตไวดวยกนไมวาจะเปนโสเภณ เดก ผใหญ และนกโทษทไดรบการลงโทษลวนไดรบอสรภาพอยนอกสถานควบคมซงถกควบคมสอดสองดวยวธการเหมอนกน สานกงานคมประพฤตมหนาทบรหารงานทกระทาตอบคคลดงกลาวนภายใตพระราชบญญตการแกไขฟนฟผกระทาความผด ซงเปนกฎหมายแมบทในการดาเนนงานน แตป ค.ศ. 1954 ญปนกไดตราพระราชบญญตการคมประพฤตบคคลทถกศาลสงรอการลงโทษขน กฎหมายฉบบนไดวางหลกการและวธการควบคมสอดสองผถกคมประพฤตอนเนองมาจากการทศาลอาญาสงรอการลงโทษไวเทานน

ตามทไดกลาวมาแลวในตอนตนวา การคมประพฤตจะมไดตอเมอตองมการรอการลงโทษ หลกเกณฑในการรอการลงโทษมบญญตไวในมาตรา 25 แหงประมวลกฎหมายอาญา การคมประพฤตของประเทศญปนเปนมาตรการทศาลสงประกอบคาพพากษาทมการรอการลงโทษ คดทศาลจะสงรอการลงโทษไดจะตองเปนไปตามหลกเกณฑทกฎหมายกาหนด ตามมาตรา 25 วาดวยการรอการลงโทษ

DPU

91

มาตรา 25 ในกรณทบคคลใดดงจะกลาวตอไปนตองพพากษาใหลงโทษจาคกประเภทตองทางานหนกหรอไมตองทางานหนกเปนเวลาไมเกน 2 ป หรอตองคาพพากษาใหลงโทษปรบไมเกน 200,000 เยน หากมเหตอนควร ศาลอาจสงใหรอการลงโทษไวภายในระยะเวลาไมนอยกวา 1 ป และไมเกน 5 ป โดยนบระยะเวลาตงแตวนทคาพพากษาถงทสด

1. บคคลทไมเคยตองคาพพากษาใหลงโทษจาคกประเภทไมตองทางานหนกหรอโทษอนทหนกกวา

2. บคคลทแมเคยตองคาพพากษาใหลงโทษจาคกประเภทไมตองทางานหนกหรอโทษอนทหนกกวา แตไมไดตองคาพพากษาใหลงโทษจาคกประเภทไมตองทางานหนกหรอโทษอนทหนกกวาภายในระยะเวลา 5 ป นบจากวนทการตองโทษตามคาพพากษาในคดกอนไดสนสดลงหรอวนทโทษนนไดถกยกเลก

ในกรณทบคคลซงตองคาพพากษาใหลงโทษจาคกประเภทไมตองทางานหนกหรอโทษอนทหนกกวา และกาลงอยในระหวางระยะเวลารอการลงโทษไดกระทาผดขนอกและถกพพากษาใหลงโทษจาคกประเภทตองทางานหนกหรอไมตองทางานหนกเปนเวลาไมเกน 1 ป ประกอบกบหากมเหตอนควรปราน กใหนาบทบญญตในวรรคกอนมาใชบงคบ แตหามมใหนาบทบญญตในวรรคกอนมาบงคบใชกบบคคลอนทถกใชมาตรการควบคมสอดสองดงทบญญตไวในวรรค 1 ของมาตรา 25-2 และไดกระทาผดขนใหมภายในระยะเวลาทถกควบคมสอดสองดงกลาว

มาตรา 25-2 (มาตรการควบคมสอดสอง) ในกรณตามวรรค 1 ของมาตรากอนบคคลดงกลาวอาจถกสงใชมาตรการควบคมสอดสองในระหวางระยะเวลารอการลงโทษ และในกรณตามวรรค 2 ของมาตรากอนบคคลดงกลาวจะตองอยภายใตมาตรการควบคมสอดสองในระหวางระยะเวลารอการลงโทษ

จะเหนไดวาหลกเกณฑตามมาตรา 25 ของประมวลกฎหมายอาญาญปนคลายกบมาตรา 56 ของไทยเรา จากมาตรา 25 ขอแยกอธบายเปนขอ ๆ ใหขอสงเกตชดเจนขน คอ

1. คดทกระทาความผดนนศาลพพากษาใหลงโทษจาคกไมเกน 3 ป หรอโทษปรบไมเกน 200,000 เยน

2. เปนผทไมเคยตองโทษจาคกมากอน หรอหากเคยตองโทษ โทษนนตองลวงเลยมาแลวเปนเวลาไมนอยกวา 5 ป โดยนบจากวนทการตองโทษนนไดสนสด หรอวนทโทษนนถกยกเลก

3. ผทอยในระหวางระยะเวลารอการลงโทษตามคาพพากษาในคดกอนและไดกระทาผดขนใหมในระหวางระยะเวลารอการลงโทษนนจะไดรบการรอการลงโทษกตอเมอคดใหมนนศาลพพากษาจาคกไมเกน 1 ป ไมวาตองทางานหนกหรอไม และมเหตอนควรปราน

DPU

92

4. กรณจะเปนอยางไรกตามตองมเหตอนควร คอ ศาลมอานาจใชดลพนจทจะรอการลงโทษไดแตละคด

ตามมาตรา 25-2 ตอนแรก กฎหมายใหศาลใชดลพนจในการสงคมความประพฤตหรอไมกไดกบผกระทาผดทศาลรอการลงโทษ กลาวคอ ถาไมไดกระทาความผดในระหวางรอการลงโทษใด ๆ กฎหมายกเปดโอกาสใหศาลใชดลพนจวาควรจะคมประพฤตหรอไม

5. กฎหมายบงคบใหศาลสงคมประพฤตแกบคคลทกระทาความผดขนใหมในระหวางเวลารอการลงโทษตามคาพพากษาในคดกอนและในคดใหมเขาเงอนไขทจะรอการลงโทษไดตามทบญญตไวในมาตรา 25 วรรค 2

6. ระยะเวลาทจะคมความประพฤตจะเทากบระยะเวลารอการลงโทษ เพราะตามมาตรา 25-2 วรรค 1 บญญตใหใชมาตรการควบคมสอดสองในระหวางระยะเวลารอการลงโทษ

เปนทนาสงเกตวา หลกเกณฑเบองตนเกยวกบโทษทศาลจะสงใหคมความประพฤตไดเมอเปรยบเทยบกบประมวลกฎหมายอาญาของไทย มาตรา 25 ประมวลกฎหมายอาญาของญปนคดทศาลจะสงรอการลงโทษไดนน ถาเปนการลงโทษจาคกแลว โทษจาคกนนจะตองไมเกน 3 ป เปนการเปดโอกาสใหมการสงรอการลงโทษไดเชนเดยวกบกฎหมายอาญาของไทยทกาหนดไว 3 ป เชนเดยวกน การลงโทษทางอาญาของญปนไดบญญตอตราโทษไวในลกษณะไมรนแรง เชน ความผดฐานฆาคนตายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 199 ตองรบโทษประหารชวตหรอจาคกตลอดชวต ประเภทตองทางานหนกหรอจาคกไมนอยกวา 3 ป ความผดฐานนโทษหนกทสด คอ ประหารชวต แตศาลกสามารถลงโทษเบาทสดได คอ จาคก 3 ป เมอศาลจะลงโทษจาคก 3 ป แลวจาเลยกมสทธอยในขายทจะไดรบการรอการลงโทษได ฉะนน ผกระทาความผดทางอาญาในประเทศญปนมสทธทจะไดรบการรอการลงโทษและถกคมประพฤตไดมากกวาไทย

ขอทนาสงเกตอกประการหนงกคอ ศาลสามารถใชดลพนจจะสงใหคมประพฤตหรอไมกไดกบจาเลยทศาลสงใหรอการลงโทษ แตถาบคคลนนไดรบการรอการลงโทษอยและระหวางนนกระทาความผดขนมาอกกฎหมายบงคบใหศาลสงคมประพฤตเสมอ อยางไรกตาม การกระทาความผดขนใหมกตองไมมโทษจาคกรนแรงเกนกวา 2 ป ดวย สงทนาสงเกตอกประการหนง คอกฎหมายอาญาของประเทศญปนบญญตเฉพาะการควบคมสอดสองภายหลงการพพากษาเทานน ไมมการสบเสาะและพนจจาเลยกอนพพากษา ศาลจงไดขอมลเกยวกบตวจาเลยนอยมาก พยานหลกฐานทพนกงานอยการเสนอตอศาลกมกเปนเรองสรปประวตการกระทาความผด สาหรบจาเลยกจะเสนอคารบรองของญาตหรอนายจางทสนบสนนวาจาเลยเปนคนด ทกระทาความผดกเปนการกระทาเพราะรเทาไมถงการณ ฉะนน ขอเสนอทศาลจะนามาพจารณาประกอบการใชดลพนจในการสงคมประพฤตจงยงไมเพยงพอเชนศาลอาญาของไทย

DPU

93

3.2.4.2 มาตรการแทนการดาเนนคดกบผเสพหรอผตดยาเสพตด ประเทศญปนไมมมาตรการบงคบบาบดรกษาตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

DPU

บทท 4 มาตรการแทนการดาเนนคดกบผกระทาความผดเกยวกบทรพยตามประมวล

กฎหมายอาญาทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด

ในบทนจะไดศกษาถงปญหาทางกฎหมายของการนามาตรการแทนการดาเนนคดอาญาอนไดแก การชะลอการฟอง การคมประพฤต และการบงคบบาบดรกษา มากาหนดเปนบทบญญตแหงกฎหมายเพอปรบใชในอาชญากรรมเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาทผกระทาความผดเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด โดยจะศกษาวเคราะหในแตละมาตรการกบหลกการสาคญพนฐานตามรฐธรรมนญ ประมวลกฎหมายอาญา ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา และกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด นอกจากน จะไดศกษาวเคราะหเปรยบเทยบกบของตางประเทศ ซงไดกลาวถงรายละเอยดโดยสงเขปมาแลวในบทกอนน เพอประโยชนตอการนามาประยกตใชกบประเทศไทย 4.1 วเคราะหสภาพปญหาอาชญากรรมเกยวกบทรพยกบอาชญากรรมยาเสพตด 4.1.1 ลกษณะอาชญากรรม

ดงไดกลาวแลววา อาชญากรรมยาเสพตด ถอไดวาเปนอาชญากรรมไรผเสยหาย (Victimless Crime) สวนอาชญากรรมเกยวกบทรพยนนเปนอาชญากรรมทโดยสภาพแลวจะตองมผเสยหายเสมอ ซงหากไมมผเสยหายมารองทกขหรอมการกลาวโทษตอผกระทาความผด รฐกไมมอานาจใดทจะเขาดาเนนการกบผกระทาความผดนน เวนแตเปนความผดบางประเภททกฎหมายบญญตใหอานาจไว อาท การลกทรพย การชงทรพย หรอการปลนทรพย เปนตน แตในทางตรงกนขาม อาชญากรรมยาเสพตดนน ถอวาเปนอาชญากรรมไรผเสยหาย เนองจากเหยอของการกระทาความผดกคอผกระทาความผด รฐกยงคงมอานาจอยเสมอจนกวาจะขาดอายความในการทจะดาเนนการเอาตวผกระทาความผดมาดาเนนคด ซงอาจกลาวไดวา รฐ คอผเสยหายในอาชญากรรมยาเสพตด ซงความแตกตางในลกษณะของอาชญากรรมทงสองนยอมสงผลโดยตรงตอกระบวนการตาง ๆ ในการแกไขปญหา โดยความแตกตางนนอาจสงผลโดยตรงหรอโดยออมตอการนามาตรการแทนการดาเนนคดอาญามาปรบใชอาชญากรรมเกยวกบทรพย กลาวคอ

ผลตอผกระทาความผด ในกรณเปนความผดอนยอมความไดนน การกาหนดมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาสามารถกระทาไดโดยการใชวธการยตธรรมเชงสมานฉนทผสมผสานกบ

DPU

95

ใชดลพนจในการใชอานาจสงไมฟองของพนกงานอยการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา กลาวคอ หากผเสยหายและผกระทาความผดสามารถตกลงยอมความกนได จะไมวาดวยการยอมชดใชคาเสยหายเนองเพราะการไกลเกลย หรอผเสยหายยอมยกโทษหรอใหอภยผกระทาความผด หรอสภาพของผกระทาความผดไมสมควรรบโทษหรอถกดาเนนคดตามกระบวนการยตธรรมทางอาญา และไดรบการปลอยตวไป ยอมเปนผลดตอผกระทาความผด ซงในบางครงดเสมอนวาสงคมไดรบความเสยหายจากการลดความศกดสทธของกฎหมายลงไป แตในทางตรงกนขามสงคมไดประโยชนซอนเรนททรงคณคามากกวา อยางไรกด การดาเนนการดวยวธการสมานฉนทและการใชดลพนจสงไมฟองนจาเปนตองมมาตรฐานการดาเนนงานทเปนการรบรองตอการคมครองสทธเสรภาพของบคคลและการใชอานาจโดยมชอบดวย แตหากเปนกรณความผดอาญาแผนดนแลวในการกาหนดมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาคงจาเปนตองพจารณาถงผลดผลเสยและความคมคาตอการนามาปรบใชพอสมควร ซงคงตองกาหนดเปนรายกรณทเหมาะสมสภาพของการกระทาความผดและผกระทาความผด โดยตองตราเปนกฎหมายทชดเจนตอการปฏบต

ผลตอสงคม ในกรณเปนความผดอนยอมความไดนนกไมนาจะมผลกระทบตอสงคมมากเทาใดนก เพยงแตตองมการกาหนดกลไกหรอเกณฑเกณฑการคมครองสทธเสรภาพหรอความปลอดภยของสงคมใหมความเขมงวดชดเจนตอการใชสทธเสรภาพของบคคลในการทใชมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา มฉะนนอาจมนาไปใชในทางทมชอบดวยกฎหมายได สาหรบกรณความผดอาญาแผนดนกคงตองพจารณาตามสภาพของการกระทาความผดและสภาพผกระทาความผดวาสมควรทจะกาหนดใหมการใชมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาหรอไม ซงในเบองตนจะตองมการกาหนดกลไกการตรวจสอบการใชอานาจเกยวกบมาตรการแทนการดาเนนคดอาญทรดกมพอสมควร เพอความโปรงใสและเปนธรรม มใหมการเลอกปฏบตหรอใชอานาจในทางมชอบ

ผลตอกระบวนการยตธรรมทางอาญา ในกรณเปนความผดอนยอมความไดนน ผเขยนเหนวานาจะเปนผลดตอกระบวนการยตธรรมทางอาญา โดยเฉพาะดานความรวดเรว และเปนธรรมสาหรบผกระทาความผดกบผเสยหาย แตในกรณเปนความผดอาญาแผนดนซงแมมผเสยหายดวย กจะตองมการกาหนดหลกเกณฑทไมกระทบตอระบบการดาเนนคดตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกต และการคมครองสทธเสรภาพของบคคลตามรฐธรรมนญ อกทงตองสามารถตรวจสอบการใชอานาจได

ผลตอหลกสทธมนษยชน ในกรณเปนความผดอนยอมความไดนน ผเขยนเหนวาไมนาจะมผลกระทบตอผใด เพยงแตการกาหนดมาตรการแทนการดาเนนคดอาญานนเมอไดมการนามาปรบใชแลวจกตองไมเปนการกระทบกระเทอนตอหลกการรกษาความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนสวนรวม และหลกการพนฐานเกยวกบสทธมนษยชนอนเปนแกนหรอสาระท

DPU

96

สาคญ ซงเมอมการกระทบยอมทาใหเสยไป แมจะเปนประโยชนตอบคลใดบคคลหนงกตาม สาหรบกรณเปนความผดอาญาแผนดน กจะตองพจารณากาหนดมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาทมความชดเจนมใหขดหรอแยงตอหลกการพนฐานสทธมนษยชน และรฐธรรมนญทเกยวของกบการคมครองสทธ เสรภาพ และกระบวนการยตธรรม 4.1.2 ลกษณะแหงคด

ผลสบเนองประการสาคญของการกาหนดใหการกระทาใดเปนความผดทางอาญา และกาหนดโทษไวสาหรบการกระทาอนเปนการฝาฝนหรอละเมดนน รฐจะกาหนดหรอตรากฎหมายขนมาเพอเปนการควบคมสงคมใหเกดความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนด กคอ หากความผดนนไดกาหนดอยางชดแจงวารฐเปนผเสยหาย ยอมถอวาความผดนนเปนความผดอาญาแผนดน หรอความผดอนยอมความไมไดนนเอง แตหากความผดนนเปนความผดตอสวนตวและไมกระทบกระเทอนตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนในสงคมมากนก โดยกระทบในสวนของเอกชนหรอปจเจกชนทรฐไมสมควรเขาไปกาวลวงตอการแกไขปญหาเบองตน ปลอยใหเปนความรบผดชอบของเอกชนตอเอกชน อนเปนการลด หรอชวยแบงเบาภาระหนาทของรฐในการคมครองหรอควบคมมใหเกดอาชญากรรมในสงคม

จากลกษณะแหงคดทสาคญสองอยางน ยอมแสดงใหเหนไดอยางชดเจนวาอาชญากรรมยาเสพตดเปนการกระทาความผดทมลกษณะแหงคดเปนอาญาแผนดน รฐเปนผเสยหายและไมอาจยอมความได รฐมหนาทโดยตรงตอการนาตวผกระทาความผดมาดาเนนการตามกฎหมาย สวนอาชญากรรมเกยวกบทรพยนนจะประกอบดวยความผดทเปนอาญาแผนดนหรอเปนความผดอนยอมความมได กบความผดอาญาทเปนความผดตอสวนตว หรอเปนความผดอนยอมความได ซงทงสองลกษณะนมความแตกตางกนอยางมากในการดาเนนการเพอแกไขปญหา แมวาจะปรากฏขอเทจจรงวาเปนความผดทมผลของความเสยหายเพยงเลกนอยและอาจไมกระทบกระเทอนตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนเลยกตาม ผกระทาความผดกยงตองถกดาเนนการตามกฎหมายเพอใหกฎหมายเกดความศกดสทธ เปนทยาเกรงของผทคดวาจะกระทาความผด อนถอวาเปนวธการปองปรามอาชญากรรมทางหนง จากลกษณะแหงคดดงกลาวยอมสงผลโดยตรงตอการกาหนดมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาทจะตองอาศยความละเอยดรอบคอบ เพอมใหเกดการเลอกปฏบตหรอเกดชองวางในทางกฎหมายไดโดยจะตองพจารณาถงขอด ขอเสย ประกอบกบประโยชนสงสดทสงคมจะไดรบ

ขอดของลกษณะแหงคดเกยวกบทรพยตอการแกไขปญหาดวยมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา กรณทผกระทาความผดเปนผเสพหรอตดยาเสพตด หากเปนความผดอนยอมความไดกจะสามารถกระทาไดงายและมความหลากหลายในวธการ ซงยอมมความเหมาะสมตอสภาพการ

DPU

97

กระทาความผดและสภาพของผกระทาความผด แตหากเปนความผดอาญาแผนดนยอมกระทาไดยากเนองจากตองมความชดเจนทงในดานผลประโยชนทสงคมสวนรวมจะไดรบ ผลกระทบทอาจเกดขนไมวาทงทางตรงและทางออมในเรองของสทธเสรภาพทกฎหมายรฐธรรมนญไดรบรองไว โดยเฉพาะในเรองของกระบวนการยตธรรมทางอาญาและสทธมนษยชน

ขอเสยของลกษณะแหงคดเกยวกบทรพยตอการแกไขปญหาดวยมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา กรณทผกระทาความผดเปนผเสพหรอตดยาเสพตด หากเปนความผดอนยอมความไดกอาจกอใหเกดการไมเคารพเชอถอในกฎหมายมากนก หรออาจถกนามาใชเปนชองทางในการใชอานาจโดยมชอบหรอการเลอกปฏบตได แตหากเปนความผดอาญาแผนดนกอาจกอใหเกดการเบยงเบนเจตนารมยของกฎหมายในการคมครองสงคมดวยการนาไปใชในทางแสวงหาประโยชนทมควรไดโดยชอบหรอการใชอานาจโดยมชอบได และประการสาคญอาจเปนการขดหรอแยงตอหลกการพนฐานทางอาญา ในการสรางความศกดสทธแหงการบงคบใชกฎหมาย 4.1.3 กระบวนทศนและกระบวนการยตธรรมทางอาญา

ปจจบนกระบวนทศนทเกยวของกบอาชญากรรมยาเสพตดและอาชญากรรมเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาทผกระทาความผดเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดจะมความแตกตางกนอยางแทบสนเชง กลาวคอ

1. กระบวนทศนทเกยวกบผกระทาความผดในอาชญากรรมยาเสพตด แบงออกเปน 2 ลกษณะ ไดแก

(1) การกระทาทไมกระทบกระเทอนตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนมากนก และผกระทาความผดเองกตกเปนเหยอของการกระทานนโดยตรงดวย ซงกคอ การกระทาความผดฐานเสพ โดยรวมถงการเสพและครอบครอง เสพและครอบครองเพอจาหนาย หรอเสพและจาหนายซงยาเสพตดในลกษณะ ชนด ประเภทและปรมาณทกาหนดในกฎกระทรวง กระบวนทศนทสงคมนามาปรบใชกบผกระทาความผดจะอยบนหลกการพนฐานของการใหโอกาสแกผกระทาความผดไดกลบตวเปนคนดในสงคม โดยถอวาผกระทาความผดมใชอาชญากร จาเปนตองไดรบการปรบปรงแกไขทถกตองและแตกตางจากการดาเนนการกบอาชญากรทวไป

(2) การกระทาทกระทบกระเทอนหรอเปนภยรายแรงคกคามตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของสงคมและประชาชน แมในบางครงผกระทาความผดจะตกเปนเหยอของการกระทาความผดนนดวยกตาม ซงกคอการกระทาความผดฐานผลต นาเขา สงออก จาหนาย และครอบครองเพอจาหนาย (ในจานวนหรอปรมาณมากเกนกวาหรอตามขอสนนษฐานของกฎหมาย) สงคมกจะมกระบวนทศนตอผกระทาความผดนวาเปนอาชญากร จะตองไดรบการลงโทษทรนแรงเดดขาดสมกบภยทผกระทาความผดไดกอใหเกดขนตอสงคม ซงสวนใหญจะเปนการตดออกจาก

DPU

98

สงคมทงในลกษณะถาวรหรอชวคราว เพอมใหมโอกาสยอนกลบมากระทาความผดไดอก และไมมวธการอนใดทเหมาะสมตอการนามาปรบปรงแกไขผกระทาความผดดงกลาวได

2. กระบวนทศนทเกยวกบผกระทาความผดในอาชญากรรมเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาทผกระทาความผดเปนผเสพหรอตดยาเสพตดหรอไมกตาม

(1) หากเปนการกระทาความผดอาญาแผนดน กระบวนทศนทสงคมนามาปรบใชกจะมลกษณะเชนเดยวกบผกระทาความผดเกยวกบยาเสพตดทมลกษณะเปนภยคกคามรายแรงตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน โดยถอวาผกระทาความผดนนเปนอาชญากรตองไดรบการลงโทษตามกฎหมาย ทง ๆ ทหากพจารณาขอเทจจรงแหงคดบางกรณแลวอาจไมเปนการเหมาะสม อาท การลกทรพยดวยความจาเปนหรอดวยเหตผลอนมอาจกาวลวงได

(2) หากเปนการกระทาความผดอาญาตอสวนตวหรอทยอมความได สงคมกจะมกระบวนทศนตอผกระทาผดนนตามสภาพของความเสยหาย พฤตการณของผกระทาความผด ความรายแรงแหงคด รวมทงความตองการของผเสยหายทจะใหโอกาสแกผกระทาความผดไดกลบตวเปนคนด หรอจะใหเปนอาชญากรทตองรบโทษสาหรบความผดทกระทานน

สาหรบกระบวนการยตธรรมทางอาญาทนามาดาเนนการกบผกระทาผดเกยวกบยาเสพตดหรอเกยวกบทรพยนนโดยปกตแลวจะมลกษณะเดยวกน เนองจากมสภาพเปนคดอาญานนเอง เพยงแตกระบวนทศนบางประการทมงเนนในการปรบปรงแกไขผกระทาความผดจะมความแตกตางกน กลาวคอ หากเปนกระบวนทศนลกษณะใหโอกาสแกผกระทาความผดไดกลบตวเปนคนด สามารถกลบคนสสงคมและใชชวตอยางปกตภายหลงการไดรบการปรบปรงแกไขแลว กระบวนการยตธรรมทางอาญาปกตกจะไมถกนามาใชกบผกระทาผดน หรอหากจะนามาใชกจะเปนการนามาปรบใชเพยงบางสวน โดยจะอาศยกระบวนการเบยงเบนคด (Diversion) ออกจากแบบพธปกต และเมอผนนไดปฏบตตามเงอนไขขอบงคบแหงการปรบปรงแกไขแทนการดาเนนคดอาญาจนครบ ถวนแลว กจะถอวาพนจากความผดทถกกลาวหานนไป อยางไรกตาม หากเปนกระบวนทศนลกษณะของการแกแคนทดแทนหรอการลงโทษผกระทาความผด โดยถอวาผนนเปนอาชญากร กระบวนการยตธรรมทางอาญากเปนไปตามปกตซงในบางครงกอาจเขมงวดกวาคดปกตกได

สาหรบกระบวนทศนและกระบวนการยตธรรมทางอาญานยอมมผลโดยตรงตอการทจะกาหนดมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา กลาวคอ หากเปนความผดอาญาแผนดนอนมลกษณะไมกระทบกระเทอนตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนจนถงขนาดสงคม เศรษฐกจหรอประเทศชาตขาดความมนคง ซงมกจะตองปรากฏขอเทจจรงวาปญหานนเปนปญหาวกฤตของสงคม การใชระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกตกบผกระทาผดนนมใชเปนแนวทางทถกตองหรอไมเกดความคมคาหรอประโยชนตอสงคมมากนก หากเปนความผดอาญาอนยอม

DPU

99

ความได กจะตองพจารณาขอเทจจรงประกอบกบสภาวการณและสภาวะแวดลอมตาง ๆ ประกอบ ซงกตองขนอยกบชวงยคสมยและความเจรญทางสงคมดวยเชนกน 4.2 วเคราะหมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา 4.2.1 มาตรการชะลอการฟอง

(1) ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ในระบบการดาเนนคดอาญาของไทย สามารถดาเนนการได 2 ลกษณะ คอ ผเสยหาย

ฟองคดเองหรอเปนโจทกรวมกบพนกงานอยการ และพนกงานอยการเปนโจทกฟองคดเองหรอเปนโจทกรวมกบผเสยหาย ซงในทนจะกลาวแตเฉพาะทพนกงานอยการเปนโจทกฟองคด โดยสวนใหญ คอ คดอาญาแผนดน เนองจากรฐเทานนทเปนผเสยหาย

ดงไดกลาวมาแลววา อานาจฟองคดของพนกงานอยการนนแบงออกเปนการฟองคดตามหลกกฎหมายและการฟองคดโดยดลพนจ โดยการฟองคดในลกษณะฟองตามหลกกฎหมายแทบจะไมมการนาระบบชะลอการฟองมาปรบใช สวนการฟองคดในลกษณะโดยดลพนจสามารถนามาตรการชะลอการฟองมาปรบใชได

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของไทย อาจถอไดวามลกษณะของการฟองคดโดยดลพนจ การใชดลพนจของพนกงานอยการในการสงคดเปนไปตามหลกเกณฑและเงอนไขภายใตบงคบมาตรา 143 ซงเปนหลกการทคลายคลงกบการชะลอการฟอง แตมใชเรองการชะลอการฟองโดยตรง

การสงคดของพนกงานอยการตามหลกเกณฑและเงอนไขตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา กอาจนามาปรบใชกบความผดเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาทผกระทาความผดเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดได แตเมอสงไมฟองแลว กยงไมมระบบหรอมาตรการใดมาดาเนนการกบผกระทาความผดทเปนผเสพหรอตดยาเสพตดแตอยางใด

(2) รางพระราชบญญตชะลอการฟอง พ.ศ. .... ประเทศไทย ยงไมไดมการนากฎหมายวาดวยการชะลอการฟองมาใช โดยขณะน

อยระหวางกระบวนการดาเนนการตรารางพระราชบญญตชะลอการฟอง พ.ศ. .... ซงอยระหวางการตรวจพจารณาของสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา โดยมหลกการทจะใหมการชะลอการฟองในคดความผดทไดกระทาโดยประมาท หรอความผดซงมอตราโทษจาคกอยางสงไมเกนหาป หรอความผดอนทกฎหมายบญญตวาใหใชวธการชะลอการฟอง ถาผตองหาใหการรบสารภาพและขอใหชะลอการฟอง หากคดดงกลาวมผเสยหายจะตองไดรบความยนยอมของผเสยหายรวมไวในสานวนการสอบสวน

DPU

100

เมอพจารณาการชะลอการฟอง ตามรางพระราชบญญตชะลอการฟอง พ.ศ. .... เหนไดวาอาจนามาปรบใชไดกบความผดเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาทผกระทาความผดเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดได ถาเปนการกระทาความผดเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาทผกระทาความผดเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด ซงมอตราโทษจาคกอยางสงไมเกนหาปและผเสยหายยนยอมใหใชมาตรการชะลอการฟองกบผกระทาความผด กอาจปรบใชกบมาตรการชะลอการฟองได โดยเมอชะลอการฟองแลวกใหกาหนดเงอนไขการคมประพฤตผกระทาความผดทเปนผเสพหรอตดยาเสพตดโดยใหไปรบการบาบดรกษาความบกพรองของรางกายหรอจตใจหรอความเจบปวยอน หรอใหไปเขารบการอบรมในหลกสตรทเกยวกบการปรบปรงพฤตกรรมหรอพฒนาพฤตนสย ณ สถานท และตามระยะเวลาทกาหนด ซงในกรณผกระทาความผดเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด ไดแก การใหไปรบการบาบดรกษาการตดยาเสพตดและฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

(3) กฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด หลกการสาคญของการชะลอการฟองตามกฎหมายนกเพอนาระบบการบงคบบาบด

รกษามาใชกบผกระทาความผดทตองหาวาเสพ เสพและครอบครอง เสพและครอบครองเพอจาหนาย หรอเสพและจาหนายซงยาเสพตดในลกษณะ ชนด ประเภทและปรมาณทกาหนดในกฎกระทรวง โดยถอวาผกระทาความผดเปนผปวยมใชอาชญากร จาเปนตองไดรบการบาบดรกษามใชการลงโทษ กฎหมายนกาหนดใหพนกงานอยการตองออกคาสงชะลอการฟองเมอไดรบแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดจากคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ซงคาสงชะลอการฟองนจะมผลจนกวาจะไดรบแจงผลการฟนฟสมรรถภาพ หากผลการฟนฟสมรรถภาพเปนทพอใจของคณะกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดกจะสงผลใหผตองหาทเปนผเขารบการบาบดรกษายาเสพตดนนพนจากความผดทไดกระทา พนกงานอยการตองออกคาสงยตการดาเนนคด ตามแนวทางการปฏบตในการดาเนนคดฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดของสานกงานอยการสงสด แตหากผลการฟนฟสมรรถภาพไมเปนทพอใจ กลาวคอ บาบดรกษาแลวอาจไมหายหรอผนนหลบหนอยไมครบตามหลกเกณฑเงอนไขของการฟนฟสมรรถภาพหรออาจกระทาผดขอบงคบของสถานทฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ซงคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพไดรายงานตอคณะกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแลวโดยมความเหนใหสงตวคนพนกงานอยการเพอดาเนนคดตอไป พนกงานอยการกจะออกคาสงเพกถอนคาสงชะลอการฟอง และเมอไดตวผตองหานนมาแลว กจะออกคาสงฟองตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาตอไป

การชะลอการฟอง ตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ยงมขอจากดทสาคญ คอ ปรบใชเฉพาะผกระทาความผดเกยวกบยาเสพตดในขอหาเสพ เสพและครอบครอง เสพและครอบครองเพอจาหนาย หรอเสพและจาหนายซงยาเสพตดในลกษณะ ชนด

DPU

101

ประเภท และปรมาณทกาหนดในกฎกระทรวง ประกอบกบกฎหมายกาหนดวาผตองหาในความผดเกยวกบยาเสพตดดงกลาวตองไมปรากฏวาตองหาหรออยระหวางถกดาเนนคดในความผดฐานอนซงเปนความผดทมโทษจาคก หรออยในระหวางรบโทษจาคกตามคาพพากษาของศาล ดงนน การปรบใชมาตรการชะลอการฟองตามกฎหมายนกบผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอตดยาเสพตดจงไมอาจกระทาได เนองจากคณสมบตของบคคลทจะเขาสกระบวนการชะลอการฟองเพอการบงคบบาบดรกษามไดเปนไปตามทกฎหมายกาหนดไว เพราะตองหาในความผดฐานอนซงกคอ ความผดเกยวกบทรพยนนเอง 4.2.2 มาตรการคมประพฤต

มาตรการคมประพฤต สามารถนามาใชในกรณทศาลพพากษาลงโทษจาคกหรอพพากษาวาผกระทาความผดมความผด แตใหรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษบคคลใด ถาศาลเหนวาบคคลนนไดกระทาความผดเกยวเนองกบการเสพสราเปนอาจณหรอการเปนผตดยาเสพตดใหโทษ ศาลจะกาหนดในคาพพากษาวาผกระทาผดนนตองไมเสพสรา ยาเสพตดใหโทษอยางหนงอยางใดหรอทงสองอยาง ภายในระยะเวลาไมเกน 2 ป นบแตวนพนโทษ หรอวนปลอยตวเพราะรอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษ ซงถาผกระทาผดไมปฏบตตามทศาลกาหนด ศาลจะสงใหสงไปคมตวไวในสถานพยาบาลเปนเวลาไมเกน 2 ป กได

นอกจากน มาตรการคมประพฤตยงนามาใชในกรณทศาลมคาพพากษาใหรอการลงโทษหรอรอการกาหนดโทษ โดยเมอผกระทาความผดในคดความผดซงมโทษจาคกและในคดนนศาลจะลงโทษจาคกจาเลยไมเกนสามป ถาไมปรากฏวาผนนไดรบโทษจาคกมากอน หรอปรากฏวาไดรบโทษจาคกมากอนแตเปนโทษสาหรบความผดทไดกระทาโดยประมาทหรอความผดลหโทษ และศาลจะพพากษาวาผนนมความผดแตรอการกาหนดโทษไว หรอกาหนดโทษแตรอการลงโทษไว แลวปลอยตวตว เพอใหโอกาสผนนกลบตวภายในระยะเวลาทศาลจะไดกาหนด แตตองไมเกน 5 ป นบแตวนทศาลพพากษา โดยจะกาหนดเงอนไขเพอคมความประพฤตผนนไวดวยหรอไมกได ทงน เงอนไขคมประพฤตประการหนงทศาลอาจกาหนดใหผกระทาความผดตองกระทาในระหวางรอการลงโทษหรอรอการกาหนดโทษ คอ การใหไปรบการบาบดรกษาการตดยาเสพตดใหโทษ ความบกพรองทางรางกายหรอจตใจ หรอความเจบปวยอยางอน ณ สถานทและตามระยะเวลาทศาลกาหนดนน อาจนามาปรบใชเพอการแกไขปรบปรงผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดได

อยางไรกตาม การปรบใชมาตรการคมประพฤตตามเงอนไขดงกลาวในคดความผดเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาทผกระทาความผดเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดนน ยงมขอจากดตาง ๆ ตามทกฎหมายกาหนดไว ซงยงเปนปญหาและอปสรรคอยบาง ทาใหไมสามารถดาเนน

DPU

102

การได หากกรณไมเขาเงอนไขหรอหลกเกณฑตาง ๆ ทกาหนดไว การทจะนามาตรการนมาปรบใชเพอการปรบปรงแกไขผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด จงยงมขอจากดของบทบญญตตามกฎหมายในเรองดงกลาวทจะตองไดรบการปรบปรงแกไข 4.2.3 มาตรการบงคบบาบดรกษา

ดงไดกลาวแลววา มาตรการบงคบบาบดรกษาถอเปนมาตรการทสาคญอยางหนงในมาตรการแทนการดาเนนคดอาญากบผกระทาความผดเกยวกบยาเสพตดฐานเสพ เสพและครอบครอง เสพและครอบครองเพอจาหนาย หรอเสพและจาหนายซงยาเสพตดในลกษณะ ชนด ประเภท และปรมาณทกาหนดในกฎกระทรวง โดยมาตรการบงคบบาบดรกษานจะใชควบคกบมาตรการชะลอการฟองเสมอ ซงคณสมบตของบคคลทจะไดรบการบาบดรกษาตามกฎหมายน นอกจากจะตองเปนผกระทาความผดเกยวกบยาเสพตดตามทกฎหมายกาหนดแลวยงตองไมปรากฏวาตองหาหรออยในระหวางถกดาเนนคดในความผดฐานอน ซงเปนความผดทมโทษจาคกหรออยในระหวางรบโทษจาคกตามคาพพากษาของศาล ดงนน จงไมอาจปรบใชมาตรการบงคบบาบดรกษาตามกฎหมายวาดวยฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดกบผกระทาความผดเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดได ซงผเขยนมความเหนวาหากจะนามาปรบใชกบกรณผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดนน กอาจกระทาไดในกรณ ดงน

กรณความผดนนเปนความผดอาญาอนยอมความได ซงไดมการยอมความโดยผเสยหาย อนทาใหคดอาญาเลกกนแลวนน กสามารถนามาตรการบาบดรกษามาใชบงคบได ถาหากผกระทาความผดนนถกจบกมในความผดฐานเสพยาเสพตดดวย เพราะหากไมไดถกจบกมในความผดดงกลาว แมจะมการรบสารภาพกอาจมปญหาวาจะดาเนนการไดเพยงใด เนองจากการบงคบบาบดรกษานเปนมาตรการทกระทบตอสทธเสรภาพของบคคล โดยเฉพาะเกยวกบการควบคมตว เวนเสยแตวาผนนยนยอมรบผลกระทบนนเอง แตอยางไรกตาม ผนนกยงตองมคณสมบตในการเขารบการบาบดรกษาดวย คอ ตองมหลกฐานตามสมควรวาเปนผกระทาความผดฐานเสพยาเสพตดตามทกฎหมายนกาหนดไว

กรณความผดนนเปนความผดอาญาแผนดน ซงหากพนกงานอยการมความเหนหรอใชดลพนจสงไมฟอง ไมวาจะดวยเหตผลเกยวกบขอเทจจรงหรอขอกฎหมาย หรอดวยประการใดทางสงคม กสามารถนาผกระทาผดนนซงตองปรากฏดวยเปนผกระทาความผดฐานเสพยาเสพตดเขาสกระบวนการบงคบบาบดรกษาได แตอยางไรกด หากเปนกรณการรบสารภาพเพยงอยางเดยวกตองพจารณาเชนเดยวกบกรณความผดอนยอมความไดดงกลาวแลวขางตน

DPU

103

4.3 วเคราะหการคมครองสทธเสรภาพของผกระทาความผดและผเสยหาย 4.3.1 การคมครองสทธเสรภาพของผกระทาความผดในการปรบใชมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา

หากพจารณามาตรการแทนการดาเนนคดอาญาของไทยอนไดแก มาตรการชะลอการฟอง และมาตรการบงคบบาบดรกษา จะเหนไดวามาตรการชะลอการฟองถอไดวาเปนมาตรการทเออประโยชนตอผกระทาความผดอยางมากเพราะจะไมถกจากดสทธเสรภาพหากมการชะลอการฟองในความผดทไดกระทา โดยจะตองปฏบตตามหลกเกณฑเงอนไขของการคมประพฤตภายในระยะเวลาของการชะลอการฟองนน ซงอาจกลาวไดวาการชะลอการฟองนเปรยบเสมอนเปนวธการคมประพฤตกอนดาเนนคด แตอยางไรกตามจนถงขณะนไทยยงไมกฎหมายวาดวยการชะลอการฟองทจะนามาใชเปนการทวไปกบผกระทาความผด

สาหรบมาตรการบงคบบาบดรกษานน แมโดยภาพรวมจะถอวาเออประโยชนตอผกระทาความผดใหไมตองถกดาเนนคดตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกต และอาจพนจากความผดทไดกระทาหากผลการฟนฟสมรรถภาพเปนทพอใจของคณะกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด อยางไรกด เมอพจารณาถงกระบวนการตาง ๆ ในระบบบงคบบาบดรกษาตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแลวจะพบวามปญหาเกยวกบการคมครองสทธเสรภาพของบคคลอยบาง โดยเฉพาะในเรองของการควบคมตวเพอการฟนฟสมรรถภาพ เรมตงแตการควบคมและขยายเวลาการควบคม เพอการตรวจพสจนการเสพหรอการตดยาเสพตดทกระทาโดยคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด การขยายระยะเวลาการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดทกระทาโดยคณะกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด รวมตลอดถงการควบคมตวผเขารบการบาบดรกษาทหลบหนสถานทฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดหรอสถานทตรวจพสจนการเสพหรอการตดยาเสพตด อนจะเหนไดวาอานาจการควบคมตวดงกลาวนไดกระทาโดยฝายบรหาร ซงถอวาไมสอดคลองตอหลกการพนฐานในการคมครองสทธเสรภาพตามทรฐธรรมนญไดรบรองไววาการควบคมตวจะกระทาไดแตคาสงหรอหมายของศาล กลาวคอ ในการควบคมตวผเขารบการตรวจพสจนหรอผเขารบการฟนฟสมรรถภาพนน ยอมถอวาผนนยงคงเปนผตองหาในคดอาญา คอคดยาเสพตดอย ซงตองเปนไปตามหลกเกณฑดงตอไปนดวย1

1. การควบคมตองมเหตอนควรเชอวาผตองหานนกระทาความผด 2. การควบคมตองมเหตอนควรเชอวาผตองหานนจะหลบหนหรอจะไปยงเหยงกบ

พยานหลกฐานหรอกอเหตอนตรายประการอน

1 จรนต หะวานนท. (2543). สทธทางวธพจารณาความอาญาตามรฐธรรมนญ. หนา 55.

DPU

104

4.3.2 การคมครองสทธเสรภาพและการเยยวยาความเสยหายแกผเสยหายในการปรบใชมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา

ดงไดทราบแลววา อาชญากรรมยาเสพตดเปนอาชญากรรมไรผเสยหาย (Victimless Crime) จงไมจาเปนตองกลาวถงการคมครองสทธเสรภาพและการเยยวยาความเสยหายแกผเสยหายในการปรบใชมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา โดยในทนจะกลาวถงเฉพาะความผดเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาเนองจากเปนความผดทมผเสยหาย ซงในการปรบใชมาตรการแทนการดาเนนคดอาญานนจกตองไดรบความยนยอมจากผเสยหายกอนเสมอ โดยวธการทอาจนามาปรบใชกบมาตรการชะลอการฟอง และมาตรการบงคบบาบดรกษานนอาจไดแก การไกลเกลยขอพพาทชนกอนและหลงการดาเนนคด ซงมกปรบใชเฉพาะความผดอนยอมความไดเทานน หรอเปนสวนหนงของการปรบใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative Justice) ในการคมครองสทธเสรภาพและการเยยวยานจกตองไดสดสวนทงตอผเสยหาย ผกระทาความผด และสงคมในดานของความยตธรรมและการควบคมอาชญากรรม รวมตลอดถงการเสรมสรางความสงบสขในสงคมดวย หากพจารณาถงกรณในความผดเกยวกบทรพยทผกระทาความผดเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดไดรบการปฏบตตามกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทภายหลงการถกจบกมแลว โดยมการคมครองสทธเสรภาพและเยยวยาความเสยหายแกผเสยหายแลวกอาจนามาตรการแทนการดาเนนคดอาญามาปรบใชไดในการบงคบบาบดรกษาโดยจะตองทาใหผกระทาความผดนนมคณสมบตครบถวนตามทกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดกาหนดไว ซงยอมมปญหาทงในขอกฎหมายและในการปฏบต กลาวคอในขอกฎหมายพนกงานอยการจะตองสงไมฟองในความผดเกยวกบทรพย และในขณะเดยวกน ผกระทาความผดกตองยอมรบหรอถกดาเนนคดในความผดเกยวกบยาเสพตด ซงหากผนนมการกระทาผดเกยวกบยาเสพตดยอมไมมปญหาใด แตหากปรากฏวาผนนมไดกระทาผดเกยวกบยาเสพตดกอาจเปนการยดเยยดขอหาใหมใหแกผนนไดยอมเปนการไมชอบดวยกฎหมาย ถงแมวาผนนจะยนยอมเพอประโยชนในการบงคบบาบดรกษากตาม ประกอบกบเมอพนกงานอยการมคาสงไมฟองคดเกยวกบทรพยผกระทาความผดนน ยอมมอสรภาพทจะไมถกควบคมหรอดาเนนการใด ๆ อนเปนการกระทบหรอจากดตอสทธเสรภาพของตน และถงแมจะไดเคยใหความยนยอมไวแตเดมทจะเขารบการบงคบบาบดรกษาดวยการยอมถกดาเนนคดยาเสพตดอก หากเขาถอนความยนยอมในภายหลง ฝายรฐกไมมอานาจอนใดทจะบงคบใหผนนยนยอมตามทไดตกลงและยนยอมนนได และรฐหรอเจาพนกงานทดาเนนการอาจถกดาเนนคดในขอหาปฏบตหนาทโดยมชอบได ดงนน การปรบใชมาตรการบงคบบาบดรกษานจกตองกระทาดวยความละเอยดรอบครอบและคานงถงความชอบดวยกฎหมายเสมอ

DPU

105

4.4 วเคราะหเปรยบเทยบมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาในความผดเกยวกบยาเสพตดของไทยกบตางประเทศ 4.4.1 ไทยกบสหรฐอเมรกา

(1) มาตรการชะลอการฟอง ในการชะลอการฟองในคดความผดเกยวกบยาเสพตดทผกระทาผดไดทาผดฐานเสพ

เสพและครอบครอง เสพและครอบครองเพอจาหนาย หรอเสพและจาหนายซงยาเสพตดในลกษณะ ชนด ประเภท และปรมาณทกาหนดในกฎกระทรวงนนจะเปนไปตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดทกาหนดใหอานาจพนกงานอยการในลกษณะบงคบ ตองสงชะลอการฟองในกรณทคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดไดสงแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดสาหรบผตองหารายหนงรายใด ซงมระยะเวลาครงละไมเกนหกเดอน หากเปรยบเทยบการชะลอการฟองของสหรฐอเมรกาทพนกงานอยการใชดลพนจในการสงชะลอการฟองตามอานาจทกฎหมายวาดวยวธพจารณาความอาญากาหนดไว ซงสวนใหญแลวจะเปนคดเลกนอยทไมรายแรง โดยเฉพาะความผดเกยวกบทรพย เชน ลกทรพยเลกนอย ดงนน ในความผดเกยวกบยาเสพตดซงถอวาเปนความผดรายแรงนมกจะไมคอยไดรบการพจารณาปรบใชกบการสงชะลอการฟอง พนกงานอยการจะเลอกปฏบตตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด รวมกบโครงการศาลยาเสพตด (Drug Court) ดวยการเบยงเบนคด (Diversion) ออกจากระบวนการยตธรรมทางอาญาปกตแลวนาผกระทาผดอาญาทเปนผตดยาเสพตดเขาสกระบวนการบงคบบาบดรกษาภายใตการควบคมดแลอยางใกลชดและตอเนองจากศาล ดงนน เมอพจารณามาตรการชะลอการฟองทงของไทยและของสหรฐอเมรกายอมเหนไดวามลกษณะแหงผลลพธสดทายไมแตกตางกนมากนก กลาวคอ กฎหมายของไทยนนเปนการชะลอการฟองเชงบงคบใหพนกงานอยการตองสงชะลอการฟองเสมอ เมอมการเสนอแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดโดยคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พนกงานอยการไมมอานาจใดทจะพจารณาวาผตองหานนกระทาความผดตามทถกกลาวหาหรอไมอยางไร จะตองรอจนกวาถงกรณผลการฟนฟสมรรถภาพผตยาเสพตดของผตองหานนไมเปนทพอใจของคณะกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดและไดมการสงตวคนมายงพนกงานอยการเพอดาเนนคดตอไป สวนของสหรฐอเมรกานนแมกฎหมายจะเปดโอกาสใหพนกงานอยการใชดลพนจอยางอสระในการสงชะลอการฟองคดอาญา แตพนกงานอยการกมกจะสงชะลอการฟองในคดทมอตราโทษเลกนอยมใชความผดรายแรง หากเปนคดอาญาทผกระทาความผดเปนผเสพหรอตดยาเสพตด พนกงานอยการกจะดาเนนการตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดดวยการนาตวผตองหานนไปยนคารองตอศาลเพอใชมาตรการบงคบบาบดรกษาโดยในระหวางรอผลการบาบดรกษานนจงจะออกคาสงชะลอการฟองไวจนกวา

DPU

106

จะไดผลการฟนฟสมรรถภาพหรอหากศาลสงรบผตองหานนเขาสกระบวนการบงคบบาบดรกษาพนกงานอยการจะมคาสงไมฟองผตองหานน โดยถอวาผตองหานนเปนผปวยทอยในระบบการบงคบบาบดรกษาของศาลแลว

(2) มาตรการคมประพฤต ในการใชมาตรการคมประพฤตน ในสหรฐอเมรกาจะใชตอเมอไดมการนามาตรการ

ชะลอการฟองมาบงคบ หรอเมอไดมการนามาตรการบงคบบาบดรกษามาใชบงคบกบผกระทาความผดทางอาญาทเปนผตดยาเสพตด ซงหลกการและแนวการปฏบตนนไมคอยมความแตกตางจากการคมประพฤตของไทยในการใชมาตรการบงคบบาบดรกษายาเสพตด กลาวคอ กรณของสหรฐอเมรกา เมอมการสงชะลอการฟองพนกงานอยการจะกาหนดเงอนไขในการคมประพฤตผตองหานน เพอใหปฏบตภายในระยะเวลาของการชะลอการฟอง อนเปนการบงคบบาบดรกษายาเสพตดตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ระบบการคมประพฤตกจะถกนามาใชเมอผเขารบการบาบดรกษาไดผานการบาบดรกษาจนหายแลวและถกปลอยตวกลบคนสสงคม ผนนยงคงตองมหนาทมารายงานตวและปฏบตตนเองภายใตเงอนไขการคมประพฤตทศาลกาหนดไวเปนระยะเวลาอยางนอย 1 ป สาหรบของไทยนนการคมประพฤตจะถกนามาใชใน 2 กรณ กรณแรก คอ เมอพนกงานอยการมคาสงชะลอการฟองและผตองหานนตองเขารบการบงคบบาบดรกษาในลกษณะควบคมตวไมเขมงวด ซงจะมลกษณะเปนผปวยนอก (Out Patient) โดยตองปฏบตตามเงอนไขทคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพกาหนดภายใตระยะเวลาการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด สวนกรณทสองเมอพนกงานอยการมคาสงชะลอการฟองและผตองหานนตองเขารบการบงคบบาบดรกษายาเสพตดในลกษณะควบคมตวแบบเขมงวด ซงจะมลกษณะเปนผปวยใน โดยเมอบาบดรกษาหายแลวกจะถกปลอยตวคนสสงคมกอนครบกาหนดระยะเวลาการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ผนนจะตองอยภายใตเงอนไขการคมประพฤตอกระยะเวลาหนงเพอตดตามประเมนผล ซงจะตองอยในแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด โดยระยะเวลาของฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดและการคมประพฤตภายหลงการปลอยตวน รวมกนแลวตองไมเกน 3 ป โดยเฉพาะการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดจะสามารถกาหนดระยะเวลาไดครงละไมเกน 6 เดอน

(3) มาตรการบงคบบาบดรกษายาเสพตด เมอพจารณามาตรการแทนการดาเนนคดอาญาโดยการใชมาตรการบงคบบาบดรกษายา

เสพตดกบผกระทาความผดเกยวกบยาเสพตดโดยเฉพาะฐานเสพ เสพและครอบครอง เสพและครอบครองเพอจาหนาย หรอเสพและจาหนายยาเสพตดในลกษณะ ชนด ประเภท และปรมาณทกาหนดในกฎกระทรวงดงไดกลาวมาแลวนน จะพบวาตามกฎหมายทงของไทยและสหรฐอเมรกาตางกมไดมความแตกตางกนมากในวตถประสงคและผลลพธสดทายของการนามาตรการนมาใช

DPU

107

บงคบ เพยงแตแตกตางในสวนของกระบวนการเขาสระบบและการคมครองสทธเสรภาพของผเขารบการบาบดรกษา กลาวคอ วตถประสงคและผลลพธสดทายของมาตรการบงคบบาบดรกษา คอ การคนคนดสสงคม สาหรบความแตกตางในสวนของกระบวนการเขาสระบบนน คอ ตามกฎหมายไทยผทจะเขาสระบบบงคบบาบดรกษานจะตองเปนผตองหาในความผดเกยวกบยาเสพตดดงกลาวแลวเทานน และตองไมปรากฏวาตองหาหรออยระหวางถกดาเนนคดในความผดอนอกดวย โดยผตองหานนมสทธทจะเลอกเขาสระบบบงคบบาบดรกษาหรอยอมรบการพจารณาพพากษาคดซงอาจทาใหตนเองมประวตอาชญากร หรอกรณเปนผทบดามารดาหรอญาตพนองไดรองขอใหนาตวบตรหรอญาตของตนทเปนผตดยาเสพตดเขาสระบบการบงคบบาบดรกษา

นอกจากน กระบวนการตาง ๆ ในการบงคบบาบดรกษายาเสพตดนจะตองกระทาภายใตอานาจของศาลเสมอ แมวาในบางขนตอนอาจตองใหฝายบรหารดาเนนการ เชน การบาบดรกษาทางการแพทย กจะตองอยภายใตการควบคมดแลอยางใกลชด และตอเนองจากอานาจของศาล อนถอวาเปนการคมครองสทธเสรภาพของผถกบงคบบาบดรกษานมใหถกลวงละเมดจากการจากดสทธเสรภาพโดยฝายบรหารเกนความจาเปนทกฎหมายรฐธรรมนญไดรบรองซงสทธเสรภาพนนไว ซงหากพจารณาในดานของการคมครองสทธเสรภาพบคคลอนไดแกเขารบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดของไทยนแลว ผเขยนเหนวาบทบญญตดงกลาวนาจะไมสอดคลองกบรฐธรรมนญในสวนทเกยวกบการคมครองสทธเสรภาพของบคคล กลาวคอในการควบคมตวบคคลไมวาในกรณใด ๆ จากระทาไดกแตโดยคาสงหรอหมายของศาล เวนแตกรณเพอการทรฐธรรมนญกาหนดไวและเทาทจาเปนเทานน สาหรบการทรฐธรรมนญกาหนดไวอาจไดแกเพอความมนคงแหงรฐ เพอประโยชนสาธารณชน หรอเพอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน โดยขอยกเวนดงกลาวนจะตองมกฎหมายบญญตไวดวยและตองระบบทบญญตแหงรฐธรรมนญทใหอานาจในการตรากฎหมายนนดวย จากหลกการพนฐานทรฐธรรมนญรบรองสทธเสรภาพของบคคลเพอคมครองมใหถกกาวลวงไดนน เมอพจารณาหลกการควบคมตวเพอการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแลวอาจจะเหนไดวาไมไดเปนไปตามหลกการพนฐานทรฐธรรมนญบญญตรบรองไว 4.4.2 ไทยกบองกฤษ

ในประเทศองกฤษนนไมมระบบมาตรการชะลอการฟอง เนองจากการฟองคดนนเปนอานาจหนาทของพนกงานอยการ ซงกใชดลพนจไมฟองคดไดในลกษณะเดยวกนกบทพนกงานอยการไทยใชอานาจตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา นอกจากน ในการดาเนนคดนน การรบฟงขอเทจจรงกเปนหนาทของคณะลกขน พนกงานอยการจงมกฟองคดทมพยานหลกฐานและขอเทจจรงแนชดวาผตองหาไดกระทาความผดตามทฟองจรง สาหรบมาตรการทนามาปรบใชกบผกระทาความผดในองกฤษจะเปนมาตรการการปรบปรงแกไขผกระทาความผดและการบาบด

DPU

108

รกษา และการคมประพฤต โดยในการบาบดรกษานนจะดาเนนการโดยศาลทงสน ซงอาศยกฎหมายวาดวยงานบรการทางศาลและกระบวนการยตธรรมทางอาญา ค.ศ. 2000 ควบคกบกฎหมายวาดวยการจราจลและอาชญากรรม ค.ศ. 1998

สาหรบการคมประพฤตนน จะดาเนนการควบคกบการบาบดรกษาดวย ทงในลกษณะกอนการพจารณาพพากษาคดและภายหลงคาพพากษา ซงการคมประพฤตกอนมการพจารณาพพากษาคดนจะมลกษณะเชนเดยวกบของไทย เพยงแตแตกตางในลกษณะของผใชอานาจ กลาวคอในองกฤษนนศาลเปนผใชอานาจในการมคาสงใหคมประพฤตพรอมกบคาสงตรวจพสจนและบาบดรกษายาเสพตดในกรณทเจาหนาทตารวจไดตรวจพสจนยาเสพตดในผตองขงทสถานตารวจแลวผลปรากฏวาเปนผใชยาเสพตด ซงเจาหนาทตารวจกจะรายงานผลใหศาลทราบ หรอศาลอาจสงตรวจพสจนยาเสพตดผตองขงทอยในอานาจศาลได และหากผลการตรวจพสจนในทงสองกรณปรากฏวาผนนเปนผใชสารเสพตดศาลกจะมคาสงบาบดความตองการยาเสพตดแกผนน หรอมคาสงกาหนดวธบาบดความตองการยาเสพตดของผนน และหากผนนไมปฏบตตามกจะมโทษจาคกและปรบหรอทงจาทงปรบ สวนของไทยนนเปนการคมประพฤตภายเงอนไขทางกฎหมายทใหอานาจฝายบรหารกาหนดเปนมาตรการเพอรองรบกบการบงคบบาบดรกษาในลกษณะของการควบคมตวแบบไมเขมงวดและแบบไมควบคมตว อนมลกษณะคลายกบการรกษาแบบผปวยนอก และยงปรบใชกบกรณการบงคบบาบดแบบเขมงวดเพอการตดตามผล เมอไดปลอยตวออกจากการบงคบบาบดรกษาแลวเปนระยะเวลาหนง โดยถอเปนเงอนไขทตองปฏบตในการบงคบบาบดรกษานนดวย สวนการคมประพฤตภายหลงมคาพพากษานนกมลกษณะไมแตกตางกบของไทยมากนก หากเปนกรณรอการกาหนดโทษหรอรอการลงอาญากจะมการมารายงานตวเปนประจาตามระยะเวลาทศาลกาหนด ซงในประเทศองกฤษนนหากผไดรบการปลอยตวยนยอม ศาลกมอานาจสงใหผนนมารบการตรวจพสจนยาเสพตดไดเปนประจาสปดาหละสองครงเปนระยะเวลาอยางนอยสบสามสปดาห และตองเขารบการบาบดรกษาตามทจดใหไว ซงของไทยไมสามารถบงคบรบการบาบดรกษาได ตองใชวธรายงานใหศาลทราบถงพฤตการณเกยวกบยาเสพตดซงศาลตองกาหนดไวในคาสงเปนเงอนไขคมประพฤตดวย โดยศาลสามารถพจารณามคาพพากษาหรอกาหนดโทษตามคาพพากษา หากผถกคมประพฤตนนไมปฏบตตามเงอนไขคมประพฤตทไดมคาสงไว 4.4.3 ไทยกบออสเตรเลย

มาตรการแทนการดาเนนคดอาญาของไทยกบออสเตรเลย มเฉพาะมาตรการบงคบบาบดรกษายาเสพตด ซงคอนขางจะมความแตกตางกนอยางสนเชงกบกฎหมายไทย กลาวคอ มาตรการบงคบบาบดรกษายาเสพตดตามกฎหมายไทยนนจะเปนการบงคบโดยแท โดยผตองหาทมคณสมบตครบถวนตามทกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดกาหนดไวตองถกบงคบ

DPU

109

เขาสระบบบาบดรกษาโดยไมมขอยกเวนใด ๆ ทงสน สวนของออสเตรเลยนนจะเปนการสมครใจกงบงคบ โดยผตองหาตองเลอกระหวางการถกดาเนนคดกบการเขาสกระบวนการบาบดรกษาซงเปนกระบวนการทกระทาโดยเจาหนาทตารวจรวมกบชมชนและหนวยงานทเกยวของ ซงผเขยนจะไดเปรยบเทยบใหเหนถงขอด ขอเสยของไทยและออสเตรเลย ดงน

ขอด 1. ระบบของออสเตรเลยเปนกระบวนการทเกดความรวดเรว เนองจากดาเนนการโดย

ฝายบรหาร ซงกคอเจาหนาทตารวจ สวนของไทยเปนระบบทไดรบความคมครองดานสทธเสรภาพโดยศาล แมจะเปนเพยงในสวนของการเขากระบวนการกตาม

2. ระบบของออสเตรเลยมไดกาหนดกลไกการถวงดลการใชอานาจทกระทบกระเทอนตอสทธเสรภาพของผรบการบาบดรกษาไว

3. รฐประหยดทรพยากรในการดาเนนการกบผกระทาความผด และผกระทาความผดและสงคมไดรบประโยชนโดยตรง

ขอเสย 1. ระบบของออสเตรเลยไมมกระบวนการควบคมการใชอานาจของฝายบรหารทชด

เจนในการใชดลพนจปฏบตแกผทจะตองเขารบการบาบดรกษา 2. การดาเนนการอาจเกดการใชอานาจในทางมชอบอนเปนการกระทบตอสทธเสรภาพ

ของบคคล และผลประโยชนของรฐได 3. อาจกอใหเกดวกฤตเสอมศรทธาตอความนาเชอถอตอการบงคบใชกฎหมายเพอการ

ควบคมอาชญากรรมและคมครองความปลอดภย ความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน หากผใชขาดความรความเขาใจทดหรอกรณเกดการกระทาทมชอบดวยกฎหมาย 4.4.4 ไทยกบญปน

(1) มาตรการชะลอการฟอง ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ค.ศ. 1992 กาหนดวตถประสงค หรอเปาหมาย

หลกทสาคญของการนามาตรการชะลอการฟองมาใชในคดอาญาของประเทศญปน คอ การลดจานวนคดขนสศาล ลดภาระการทางานของศาลและพนกงานอยการ ลดการสญเสยคาใชจายในการดาเนนการของรฐ ลดจานวนนกโทษในคกและมงเนนการแกไขฟนฟผกระทาความผดมากกวาการลงโทษจาคกระยะสน รวมทงเปนการประหยดเวลาในการพจารณาคดอกทางหนงดวย โดยมาตรการนจะใชกบคดความผดเลกนอย (Bizai Shobun) ซงเปนการใชอานาจตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยหลกดลพนจของพนกงานอยการ ซงปกตจะใชคาสงไมฟอง แตตอมาไดใชมาตรการชะลอการฟองตามแนวนโยบายรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม พรอมกบมาตรการคม

DPU

110

ประพฤต กลาวคอ หากผกระทาความผดสามารถปฏบตตามหลกเกณฑ เงอนไขของการคมประพฤตไดครบถวน ถกตอง พนกงานอยการจงจะมคาสงไมฟองคดความผดนน แตหากผนนทาผดเงอนไขคมประพฤต และจาเปนตองดาเนนคดตอไป อาท ไปกระทาความผดอาญาอนอกในระหวางการคมประพฤตตามมาตรการชะลอการฟอง พนกงานอยการกจะมคาสงยกเลกการชะลอการฟองและมคาสงฟองคดตอไป ซงของไทยตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาไมมบทบญญตในเรองเกยวกบการชะลอการฟองไวแตอยางใด มเพยงมาตรการชะลอการฟองตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ซงเมอพจารณาถงมาตรการชะลอการฟองตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแลวจะเหนวามความแตกตางกนอยางมากเนองจากพนกงานอยการจะไมสมารถใชดลพนจทจะไมสงชะลอการฟอง หากคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดไดกาหนดแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดสาหรบผตองหานน

(2) มาตรการคมประพฤต ตามมาตรา 25 แหงประมวลกฎหมายอาญา การคมประพฤตของประเทศญปนเปนมาตร

การทศาลสงประกอบคาพพากษาทมการรอการลงโทษ คดทศาลจะสงรอการลงโทษไดจะตองเปนไปตามหลกเกณฑทกฎหมายกาหนด ซงไดแก คดทกระทาความผดนนศาลพพากษาใหลงโทษจาคกไมเกน 3 ป หรอโทษปรบไมเกน 200,000 เยน หรอเปนผทไมเคยตองโทษจาคกมากอน หรอหากเคยตองโทษ โทษนนตองลวงเลยมาแลวเปนเวลาไมนอยกวา 5 ป โดยนบจากวนทการตองโทษนนไดสนสด หรอวนทโทษนนถกยกเลก หรอผทอยในระหวางระยะเวลารอการลงโทษตามคาพพากษาในคดกอนและไดกระทาผดขนใหมในระหวางระยะเวลารอการลงโทษนนจะไดรบการรอการลงโทษกตอเมอคดใหมนนศาลพพากษาจาคกไมเกน 1 ป ไมวาตองทางานหนกหรอไม และมเหตอนควรปราน หรอกรณจะเปนอยางไรกตามตองมเหตอนควร คอ ศาลมอานาจใชดลพนจทจะรอการลงโทษไดแตละคด หรอกฎหมายบงคบใหศาลสงคมประพฤตแกบคคลทกระทาความผดขนใหมในระหวางเวลารอการลงโทษตามคาพพากษาในคดกอนและในคดใหมเขาเงอนไขทจะรอการลงโทษไดตามทบญญตไวในมาตรา 25 วรรค 2 หรอระยะเวลาทจะคมความประพฤตจะเทากบระยะเวลารอการลงโทษ โดยกฎหมายบญญตใหใชมาตรการควบคมสอดสองในระหวางระยะเวลารอการลงโทษ

เมอเปรยบเทยบระหวางประมวลกฎหมายอาญาของไทย กบกฎหมายอาญาของญปน คดทศาลจะสงรอการลงโทษไดนน ถาเปนการลงโทษจาคกแลว โทษจาคกนนจะตองไมเกน 3 ป เชนเดยวกน สงทแตกตางกนคอ การลงโทษทางอาญาของญปนไดบญญตอตราโทษไวในลกษณะไมรนแรง เชน ความผดฐานฆาคนตายตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 199 ตองรบโทษประหารชวตหรอจาคกตลอดชวต ประเภทตองทางานหนกหรอจาคกไมนอยกวา 3 ป ความผดฐานนโทษ

DPU

111

หนกทสด คอ ประหารชวต แตศาลกสามารถลงโทษเบาทสดได คอ จาคก 3 ป ดงนน ถาศาลจะลงโทษจาคก 3 ป แลวจาเลยกมสทธอยในขายทจะไดรบการรอการลงโทษได ฉะนน ผกระทาความผดทางอาญาในประเทศญปนมสทธทจะไดรบการรอการลงโทษและถกคมประพฤตไดมากกวาไทย

สงทกฎหมายอาญาญปนบญญตไวแตกฎหมายอาญาไทยไมมบญญตไวคอ ศาลสามารถใชดลพนจจะสงใหคมประพฤตหรอไมกไดกบจาเลยทศาลสงใหรอการลงโทษ แตถาบคคลนนไดรบการรอการลงโทษอยและระหวางนนกระทาความผดขนอก ซงเปนคดทไมมโทษจาคกรนแรงเกนกวา 2 ป กฎหมายบงคบใหศาลสงคมประพฤตเสมอ และกฎหมายอาญาของประเทศญปนบญญตใหมการควบคมสอดสองภายหลงการพพากษาเทานน ไมมการสบเสาะและพนจจาเลยกอนพพากษา ศาลจงไดขอมลเกยวกบตวจาเลยนอยมาก ดงนน ขอเสนอทศาลจะนามาพจารณาประกอบการใชดลพนจในการสงคมประพฤตจงมเพยงเลกนอย แตกตางจากศาลอาญาของไทยทใหมการสบเสาะกอนทศาลจะมคาพพากษา 4.5 ขอพจารณาในการกาหนดมาตรการแทนการดาเนนคดอาญากบผกระทาความผดเกยวกบ ทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาทผกระทาความผดเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด 4.5.1 การปรบใชกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

หากพจารณาหลกการพนฐานของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative Justice) แลวจะเหนวาเปนการปรบใชเพอลดความแตกแยกหรอความรนแรงในสงคมใหกลบสสภาวะปกตดวยการทตางฝายตางยอมหาจดรวมในการแกไขปญหา (ผกระทาผดและผเสยหาย) โดยมงเนนทความถกตองลงตวททาใหระบบทงหมดเคลอนไปไดอยางมดลยภาพ ดงนน เมอตองการทจะแกไขฟนฟผกระทาความผดทเปน ผเสพหรอผตดยาเสพตด ในเบองตนจาเปนตองแกไขปญหาการกระทาความผดเกยวกบทรพยเสยกอน กลาวคอ จะตองใหความผดเกยวกบทรพยนนยตลงเสยกอน ซงกระทาไดโดยการปรบใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทกอนการเขาสกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกตในลกษณะเตมรปแบบ จากนนจงนาผกระทาความผดนนเขาสกระบวนการบงคบบาบดรกษาอนเปนหนงในมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาสาหรบความผดเกยวกบยาเสพตด อยางไรกด หากไมอาจปรบใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในกรณทเปนความผดไรผเสยหายหรอความผดอาญาแผนดน กสามารถแกไขไดดวยการปรบปรงแกไขกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดใหสามารถเปดชองใหผกระทาความผดนไดเขาสมาตรการบงคบบาบดรกษา ซงอาจตองมการใชมาตรการชะลอการฟองในความผดเกยวกบทรพยดวยกได ทงน ผเขยนเหนวาหากมกฎหมายทใหอานาจพนกงานอยการสงชะลอการฟองคดอาญาทมสภาพการ

DPU

112

กระทาความผดและโทษไมรนแรงมากนก กสามารถนามาปรบใชรวมกบมาตรการบงคบบาบดรกษาตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดได เพยงแตจะตองมการปรบแกไขกฎหมายนใหสอดคลองรองรบการใชอานาจดงกลาว โดยจะตองกาหนดคณสมบตของผทจะเขาสกระบวนการบงคบบาบดรกษานใหรวมถงผกระทาความผดเกยวกบการเสพยาเสพตดในความผดอาญาอนทพนกงานอยการไดชะลอการฟองไวแลวดวย 4.5.2 การปรบใชเฉพาะความผดตอสวนตว

เนองจากความผดเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญานนโดยสวนใหญเปนความผดทมเอกชนเปนผเสยหาย ซงในกรณนหากเปนความผดอนยอมความได กสามารถปรบใชมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา เพยงแตจกตองปรบใชอยางบรณาการในมาตรการทหลากหลาย กลาวคอ อาจตองปรบใชกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทเสยกอนแลวเพมเตมหรอเสรมดวยมาตรการชะลอการฟอง มาตรการบงคบบาบดรกษา ตลอดทงมาตรการคมประพฤต โดยการปรบใชนจะตองมประสานกลมกลนใหเกดสมฤทธผลในทางปฏบตทแทจรง และมความสอดคลองตอหลกการพนฐานทงในการคมครองสทธเสรภาพขนพนฐานตามรฐธรรมนญ หรอหลกกฎหมายทวไป ประการสาคญผเขยนเหนวาจะตองมกฎหมายกาหนดใหอานาจไวอยางชดเจนเพอผลในการปฏบตจรง โดยหลกเบองตนในการกาหนดนนตองมความเหมาะสม คอตองสามารถดาเนนการใหเกดผลขนไดจรง ๆ ในทางปฏบตและตอบสนองความตองการสวนรวมหรอเพอรกษาไวซงประโยชนของประชาชน ตองมความจาเปนแกการดาเนนการใหเจตนารมยหรอความมงหมายของกฎหมายสาเรจลลวงไปได คอ มผลกระทบกระเทอนตอสทธเสรภาพของบคคลนอยทสด และตองกอใหเกดแกประชาชนสวนรวมยงกวาทกอความเสยหายแกเอกชน และหรอแกสงคมโดยสวนรวม 4.5.3 การปรบใชเปนการทวไปในความผดเลกนอย

ตามหลกอาชญาวทยา ในการดาเนนคดกบผกระทาความผดเลกนอยนนอาจมผลในทางตรงกนขามตอผกระทาความผดนน กลาวคอ แทนทจะเปนการปรบปรงแกไขใหเปนคนดของสงคม แตกลบเขาไปสมผสหรอเรยนรประสบการณของการเปนอาชญากร ดงนน หากจะนามาตรการแทนการดาเนนคดอาญามาปรบใชกบผกระทาความผดเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดนน ในเบองตน ควรทจะมงเนนเฉพาะแตความผดทมลกษณะเลกนอย สงคมหรอผเสยหายไมไดรบความเสยหายหรอผลกระทบทรนแรง และตองปรากฏดวยวาการกระทาความผดนนมวตถประสงคเพอการกระทาความผดเกยวกบยาเสพตดตอไปดวย เพราะหากไปปรบใชกบการกระทาความผดทรายแรง อาจเปนการสงเสรมใหผเสพหรอผตดยาเสพตดกระทาความผดเกยวกบทรพยมากยงขน หรออาจใชความผดเกยวกบยาเสพตดเปนเพยงเครองมอเพอใหตนเองหลดพนจากเงอมมอของกฎหมาย สาหรบหลกเกณฑ วธการและเงอนไขของการปรบ

DPU

113

ใชนน ผเขยนเหนวาจะตองสอดคลองและประสานกลมกลนตอหลกการพนฐานทรฐธรรมนญไดรบรองไว โดยสมควรกาหนดเปนกฎหมายทชดเจน ซงตองคานงถงหลกความจาเปนและเหมาะสมทกลาวมาแลว และสามารถปรบใชกบการดาเนนการดวยวธสมานฉนทไดดวย อยางไรกด ในการกาหนดมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาเกยวกบทรพยอนเปนความผดเลกนอยและผนนเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดควรมงเนนทการแกไขฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด โดยอาจกาหนดมาตรการชะลอการฟอง มาตรการบงคบบาบดรกษาและมาตรการคมประพฤตไวดวย

DPU

บทท 5

บทสรปและขอเสนอแนะ

5.1. บทสรป อาชญากรรมเกยวกบทรพยสน (Properties Crime) อาจนบไดวาเปนสวนหนงของ

อาชญากรรมยาเสพตดเนองจากผกระทาความผดเกยวกบยาเสพตด โดยเฉพาะผเสพหรอผตดยาเสพตดทจาตองหาทรพยสน เงนทองมาใชเพอแลกกบยาเสพตด ซงแมมความแตกตางกนบางในดานทอาชญากรรมเกยวกบทรพยสนนนมทงทเปนความผดอาญาแผนดนและความผดอนยอมความได แตอาชญากรรมยาเสพตดเปนอาชญากรรมไรผเสยหาย (Victimless Crime) หรอเปนความผดอาญาแผนดน สาหรบแนวทางปรบปรงแกไขผกระทาความผดเกยวกบยาเสพตดทเปนผเสพหรอตดยาเสพตด และผกระทาความผดเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดนนกมความแตกตางกนแทบจะโดยสนเชง กลาวคอ กรณกระทาความผดฐานเสพ เสพและครอบครอง เสพและครอบครองเพอจาหนาย หรอเสพและจาหนายซงยาเสพตดตามลกษณะ ชนด ประเภทและปรมาณทกาหนดในกฎกระทรวง ผกระทาผดกจะถกนาเขาสกระบวนการบงคบบาบดรกษาตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด อนเปนมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาปกต สวนกรณกระทาความผดเกยวกบทรพยและเปนผเสพหรอตดยาเสพตดดวยนน จกตองถกดาเนนคดตามระบบกระบวนยตธรรมทางอาญาปกต โดยการบาบดรกษานนกจะกระทาในรปแบบของระบบตองโทษ ซงแนวทางปรบปรงแกไขผกระทาความผดทเกยวกบทรพยทเปนผเสพหรอตดยาเสพตดตามแนวทางนมไดชวยแกไขปญหายาเสพตดใหสมฤทธผลอยางจรงจงนก

หากพจารณาอาชญากรรมเกยวกบทรพยสนและกระบวนการยตธรรมแลวจะพบวาลกษณะของการกระทาความผดนนแยกออกเปนการกระทาทมเจตนาแยงการครอบครองทรพยสนในลกษณะตดกรรมสทธและเจตนาแยงกรรมสทธในทรพย โดยมขอบเขตของการกระทาความผดทแตกตางกนไป ซงกขนอยกบองคประกอบภายนอกและองคประกอบภายใน โดยเฉพาะมลเหต จงใจ ในบางกรณกรวมถงการกระทาทมใชลกษณะการแยงการครอบครองหรอแยงกรรมสทธในทรพย อาท การทาใหเสยทรพย สาหรบแนวคดในการปรบปรงแกไขผกระทาความผดทางอาญาทเกยวกบทรพยนอยบนพนฐานแนวคดตามหลกทฤษฎอาชญากรรมและการลงโทษ ทถอวาอาชญากรรมเปนการกระทาทมผลเสยตอบคคลโดยตรงและกระทบตอสงคม การปองกนอาชญากรรมสาคญกวาการลงโทษ เมอมการกระทาความผดยอมตองมการลงโทษ ซงการลงโทษมใชเพอการแก

DPU

115

แคนทดแทนแตการลงโทษตองมความเหมาะสมตามลกษณะความผดและมความแนนอนตายตว แนวคดตามหลกทฤษฎการแกไขฟนฟทแบงการลงโทษออกเปน 4 แนวทาง คอ การลงโทษเพอเปนการแกแคนใหแกสงคม (Retribution) การลงโทษเพอปองกนสงคม (Deterrence) การลงโทษเพอ แกไขฟนฟผกระทาความผด (Rehabilitation) และการลงโทษทมจดมงหมายรวม (Integration) แนวคดตามหลกอาชญาวทยาอนเปนการใชหลกเหตนามาซงผล เหนวาการลงโทษตองเปนไปตามเจตจานงคประสงค (Determination) ของการกระทาความผด ซงในกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกตไดนาแนวคดตาง ๆ มาปรบใชเพอปรบปรงแกไขผกระทาความผดเกยวกบทรพยในแตละขนตอน เรมตงแตชนกอนฟองคด อนไดแกการไกลเกลยประนประนอม การบาบดรกษา ชนฟองคด อนไดแก การไกลเกลยโดยเจาพนกงาน ศาล การตอรองคารบสารภาพ (Plea Bargaining) ชนพจารณาคด อนไดแก การเรงรดการพจารณาพพากษาคดบางประเภท (Short Determinate Sentences) ชนการบงคบโทษ อนไดแก การชดใชคาเสยหาย การปรบ การคมประพฤต การทางานบรการสงคม การพกโทษ การอภยโทษ และการใหการสงเคราะหหลงการพนโทษ สาหรบการปรบปรงแกไขผกระทาความผดเกยวกบยาเสพตดทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดจะใชแนวคดการแกไขฟนฟและแนวคดตามหลกอาชญาวทยาทเหนวาผกระทาความผดเปนผปวย มใชอาชญากร สมควรไดรบการรกษา ซงในการบาบดรกษานนกจะดาเนนการโดยอานาจทางบรหารและอานาจทางตลาการ ซงอยภายใตบงคบของกฎหมายวาดวยยาเสพตดใหโทษ กฎหมายวาดวยวตถทออกฤทธตอจตและประสาท กฎหมายวาดวยการปองกนการใชสาระเหย กฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ประมวลกฎหมายอาญา และกฎหมายวาดวยราชทณฑ อนประกอบดวยระบบสมครใจบาบดรกษา ระบบบงคบบาบดรกษา และระบบตองโทษ

สาหรบมาตรการแทนการดาเนนคดอาญานนถอวาเปนวธการเปลยนแปลงรปแบบการดาเนนคดอาญาปกตกอนโดยหลกเลยงเบยงเบนไมนากระบวนการยตธรรมทางอาญาปกตมาใช ซงมแนวคดตามหลกอาชญาวทยาทยอมรบวาผกระทาความผดบางประเภท เชน ผเสพยาเสพตด มใชอาชญากรแตเปนผปวยทตองไดรบการบาบดรกษาทงทางรางกายและจตใจ และแนวคดอรรถประโยชนทมงเนนประโยชนสงสดทสงคมจะไดรบจากดาเนนการกบผกระทาความผด สวนลกษณะและรปแบบของมาตรการแทนการดาเนนคดอาญากสามารถแบงออกเปน 2 กรณ คอ การใชอานาจโดยฝายบรหาร กบฝายตลาการ ซงตามกฎหมายไทยนนไดแก การใชดลพนจสงไมฟองของพนกงานอยการ หรอการเปรยบเทยบปรบคดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา การใชมาตรการชะลอการฟอง มาตรการบงคบบาบดรกษาและมาตรการคมประพฤตตามกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ในสวนของมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาตามกฎหมายตางประเทศ อนไดแก สหรฐอเมรกา ประกอบดวยมาตรการชะลอการฟอง ซงนามาปรบใชกบคด

DPU

116

อาญาทมโทษเลกนอยประกอบกบสภาพผกระทาผด และเปนการใชดลพนจของพนกงานอยการ มาตรการบงคบบาบดรกษายาเสพตด ซงนามาปรบใชกบผกระทาความผดทางอาญาทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด โดยเปนการใชอานาจทางตลาการผานทางฝายบรหารในขนตอนของการบาบดรกษา กลาวคอ ผกระทาความผดทตดยาเสพตดสามารถเลอกการถกจาคกหรอการบาบดรกษาได หากเลอกการบาบดรกษากจะมการตรวจพสจนวาเปนผตดยาเสพตดหรอไมโดยแพทย หากผลตรวจพสจนปรากฏวาเปนผตดยาเสพตด ศาลกจะสงใหเขารบการบาบดรกษาภายในระยะเวลาและสถานพยาบาลทกาหนด เมอหายแลวกจะไดรบการปลอยตว โดยมเงอนไขทศาลกาหนดไวใหปฏบตภายในระยะเวลา 1 ป สาหรบมาตรการคมประพฤตนนจะนามาปรบใชเพอการบาบดรกษายาเสพตดใน 2 กรณ คอ การรอการลงโทษหรอรอการกาหนดโทษ และการตดตามดแลภายหลงการบาบดรกษา สวนประเทศองกฤษ ประกอบดวย มาตรการบาบดรกษาซงเปนการใหอานาจศาลมคาสงตรวจพสจนและบาบดรกษายาเสพตดในผกระทาความผดอาญาทเกยวของกบยาเสพตดได หากผลการตรวจพสจนปรากฏวาเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด ผนนกจะตองเขารบการบาบดรกษาเปนระยะเวลา 6 เดอน ถง 3 ป นอกจากน ยงไดใหอานาจเจาหนาทตารวจในการตรวจพสจนหาสารเสพตดในรางกายของผตองขงคดอาญาทกประเภททตองขง ณ สถานตารวจ หากพบวาผตองขงใดเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดกจะรายงานใหศาลทราบเพอศาลพจารณาดาเนนการเกยวกบการบาบดรกษาผนนตอไป ซงอาจใหเขารวมโครงการการจดหางานแกผถกจบกได และมาตรการคมประพฤต โดยเฉพาะการคมประพฤตเพอการบาบดรกษาสาหรบผกระทาความผดทไดรบการปลอยตว ไมวาจะชวคราวเพราะไดรบประกนตวหรอปลอยตวในกรณอนใด และผถกปลอยตวนนยนยอม ศาลกมอานาจสงเปนเงอนไขการคมประพฤตใหผนนเขารบการตรวจพสจนยาเสพตดไดสปดาหละอยางนอยสอง ครงเปนระยะเวลาอยางนอยสบสามสปดาห หากผถกปลอยตวฝาฝนเงอนไขนกจะมโทษทางอาญาทงจาและปรบ สาหรบมาตรการคมประพฤตนนจะถกนามาใชในกรณของการรอการลงโทษหรอรอการกาหนดโทษ และในขนตอนของกระบวนการบาบดรกษา ซงรวมถงกรณการคมประพฤตหลงปลอยตวดวย สวนประเทศญปนจะประกอบดวยมาตรการชะลอการฟอง ซงนามาปรบใชกบคดอาญาทมลกษณะและสภาพทไมคอยรนแรงมากนก โดยเปนอานาจของพนกงานอยการทจะพจารณาใชดลพนจ สาหรบการคมประพฤตจะนามาปรบใชกรณการรอการลงโทษหรอรอการกาหนดโทษ ซงอาจกาหนดเงอนไขของการบาบดรกษายาเสพตดไวดวย สวนประเทศออสเตรเลยนนเปนมาตรการบงคบกงสมครใจบาบดรกษา โดยกาหนดใหเปนอานาจของเจาหนาทตารวจในการดาเนนการเกยวกบการบาบดรกษา ซงหากผกระทาความผดไมยนยอมเขารบการบาบดรกษา กจะตองดาเนนคดตามปกต แตหากยอมเขารบการบาบดรกษาแลวกจะตองปฏบตตามเงอนไขหรอ

DPU

117

ระเบยบของการบาบดรกษาอยางเครงครด หากฝาฝนหรอไมปฏบตกอาจมโทษทางอาญา เมอบาบดรกษาหายแลวกจะพนจากความผด

เมอพจารณาถงสภาพและลกษณะของอาชญากรรมเกยวกบทรพยสนประกอบกบมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาทจะนามาปรบใชกบกรณทผกระทาความผดเปนผเสพหรอตดยาเสพตดนนจะพบวาสภาพของอาชญากรรมเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญานนเปนความผดทมผเสยหายและมลกษณะของความผดเปนความผดอนยอมความได หรอลกษณะเปนความผดอาญาแผนดน จงทาใหการปรบใชมาตรการแทนการดาเนนคดอาญามความเหมาะสมมากกวากบความผดอนยอมความได ซงหากพจารณาดานกระบวนทศนแลวจะพบวากระบวนทศน ทสงคมหรอกระบวนการยตธรรมทางอาญาทมตอผกระทาความผดเกยวกบการเสพยาเสพตดนนจะอยบนพนฐานหลกอาชญาวทยา คอ ผกระทาผดฐานเสพนนเปรยบเสมอนเปนผปวยทตองไดรบการบาบดรกษา มใชอาชญากรทตองไดรบโทษสาหรบการกระทา แตหากเปนการกระทาความผดเกยวกบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาแลว กระบวนทศนมกจะอยบนพนฐานของหลกอาชญากรรมและการลงโทษในลกษณะแกแคนทดแทน หรอตอบแทนการกระทาของผกระทาความผดทมตอผเสยหายหรอสงคม แมในความผดนนจะเปนความผดอนเลกนอยและสามารถยอมความไดกตาม ในสวนของมาตรการดาเนนคดอาญา ซงประเทศไทยนามาปรบใชเพอปรบปรงแกไขผกระทาความผดเกยวกบการเสพยาเสพตดนนจะประกอบดวยมาตรการชะลอการฟอง มาตรการบงคบบาบดรกษา และมาตรการคมประพฤต ซงเมอเปรยบเทยบกบประเทศสหรฐอเมรกาจะพบวามความคลายคลงกน จะแตกตางกนอยบางเพยงเลกนอย โดยมาตรการชะลอการฟองของไทยจะใชในกรณความผดฐานเสพ เสพและครอบครอง เสพและครอบครองเพอจาหนาย หรอเสพและจาหนาย ซงเปนการบงคบใหพนกงานอยการตองมคาสงชะลอการฟองเสมอหากคณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ไดกาหนดแผนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดในคดนน สวนของสหรฐอเมรกาเปนการปรบใชกบความผดอาญาทกประเภททมใชความผดรนแรง โดยเปนดลพนจของพนกงานอยการ สาหรบมาตรการบงคบบาบดรกษาของไทยนนจะดาเนนการโดยฝายบรหาร คอ คณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด พนกงานเจาหนาท และคณะกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ซงบางฝายมความเหนวา ในขนตอนการควบคมตวเพอการตรวจพสจนหรอการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดนนนาจะขดหรอแยงกบรฐธรรมนญทบญญตรบรองสทธเสรภาพของบคคล ในการทจะถกควบคมตวไดนนตองเปนกรณตามคาสงศาลหรอหมายของศาลเทานน หรอกรณกฎหมายบญญตไวภายใตหลกการของรฐธรรมนญ สวนของสหรฐอเมรกานนจะดาเนนการภายใตอานาจของศาล แมในบางขนตอนจะใหฝายบรหารดาเนนการ แตก อยภายใตการกากบดแลของศาล เปนการทศาลใชอานาจผานฝายบรหาร อกทงชองทางการเขาสระบบการบงคบบาบด

DPU

118

รกษานนกเพมใหมกรณทบดา มารดา ญาตของผตดยาเสพตดสามารถรองขอตอพนกงานใหยนคารองขอตอศาลเพอเขาสกระบวนการนได และในกรณทเปนผตองหานนกมไดจากดวาตองเปนคดยาเสพตด รวมทงผกระทาความผดมสทธเลอกวาจะเขารบการบาบดรกษาหรอการถกดาเนนคดตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกต ซงในการดาเนนการบาบดรกษานจะอยภายใตโครงการศาลยาเสพตด สาหรบการคมประพฤตนนของไทยนามาใชในกระบวนการบาบดรกษาในขนตอนของการตดตามผล เมอไดรบการฟนฟสมรรถภาพมาแลวระยะหนงแตอยภายในระยะเวลาของการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด สวนของสหรฐอเมรกานนจะนามาใชในกรณการรอการลงโทษหรอรอการกาหนดโทษ ซงผนวกดวยเงอนไขของการบาบดรกษายาเสพตด สวนขององกฤษนนจะมความแตกตางกบของไทยแทบจะโดยสนเชง กลาวคอ ในการคมประพฤตนนจะนามาใชใน 2 กรณ คอ กรณการรอการลงโทษและการรอการกาหนดโทษ และการบาบดรกษาผตดยาเสพตดทงในลกษณะกอนพจารณาคดตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกตและภายหลงดาเนนคด เมอมการปลอยตวกรณมการประกนตวหรอไมกตาม ซงกรณนตองไดรบความยนยอมของผถกปลอยตวในการเขารบการบาบดรกษา สาหรบกรณการบาบดรกษานนจะเกดขนในกรณทเจาหนาทตารวจหรอศาลใชอานาจตรวจพสจนยาเสพตดในผตองหาทมอายตงแต 18 ป ขนไป แลวพบวาผนนเปนผเสพหรอตดยาเสพตดกจะนาเขาสกระบวนการบาบดรกษาภายใตคาสงศาลเปนระยะเวลา 6 เดอน ถง 3 ป สวนของญปนนนจะประกอบดวยมาตรการชะลอการฟองซงกปรบใชกบความผดอาญาทไมรนแรงโดยคานงถงสภาพผกระทาความผดดวย สาหรบการคมประพฤตนนจะมลกษณะและจดประสงคเชนเดยวกบของประเทศสหรฐอเมรกา สวนของประเทศออสเตรเลยจะมเพยงมาตรการบาบดรกษากงบงคบ โดยเปนอานาจของเจาหนาทตารวจอนเปนฝายบรหารในการตรวจพสจนการตดยาเสพตด แลวสงตวไปศาลเพอศาลสงใหเขารบการบาบดรกษา ในสวนของการคมครองสทธเสรภาพนนจะพบวามาตรการแทนการดาเนนคดอาญาของสหรฐอเมรกา องกฤษ และออสเตรเลยมการคมครองการใชอานาจในกระบวนการโดยศาล สาหรบของไทยนนแมวาจะเรมกระบวนการโดยศาลในกรณการบงคบบาบดรกษาแตการดาเนนการทงหลายในกระบวนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดนนกระทาโดยฝายบรหาร อนไดแก คณะอนกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดและคณะกรรมการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด สวนการคมประพฤตและการชะลอการฟองเพอการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดนนกดาเนนการโดยอานาจฝายบรหาร เวนแตกรณการคมประพฤตตามประมวลกฎหมายอาญา

DPU

119

5.2 ขอเสนอแนะ ในการดาเนนการตาง ๆ เพอวตถประสงคของการปรบปรงแกไขผกระทาความผดเกยว

กบทรพยตามประมวลกฎหมายอาญาซงเปนผเสพหรอตดยาเสพตดดวยมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาตามกระบวนการยตธรรมทางอาญาปกตนน จาเปนตองดาเนนการดงตอไปน

มาตรการทางกฎหมาย 1.1 เพมเตมมาตรา 49/1 โดยกาหนดวา ในคดความผดใด กอนหรอขณะพจารณา

พพากษาคด เมอปรากฏตอศาลโดยคาเสนอของพนกงานอยการ บดา มารดาหรอญาตหรอบคคลใกลชดกบผกระทาความผดหรอโดยคารบสารภาพของผกระทาความผดวาผกระทาความผดนนเปนผเสพหรอตดยาเสพตด หากมเหตอนควรเชอตามคาเสนอหรอคารบสารภาพนน ใหศาลมอานาจในการสงใหสงตวผนนไปรบการบาบดรกษาการเสพหรอการตดยาเสพตดหรอการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ณ สถานพยาบาลหรอสถานทฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ตามระยะเวลาทศาลกาหนด

1.2 เพมเตมมาตรา 49/2 โดยกาหนดวา ในกรณทความปรากฏตอศาลเองหรอความปรากฏตามคาแถลงของโจทกหรอเจาพนกงานกอนการพจารณาคดใดวาผกระทาความผดไดกระทาความผดเกยวเนองกบการเสพหรอการตดยาเสพตด ศาลจะมคาสงวาผนนจะตองเขารบการรกษาหรอฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ณ สถานพยาบาลหรอสถานทฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดเปนระยะเวลาครงละไมนอยกวาหกเดอน แตไมเกนสามป

1.3 เพมเตมมาตรา 49/3 โดยกาหนดวา ใหศาลมหนาทกากบดแลการบาบดรกษาหรอการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ทงกอน ขณะ และภายหลงการบาบดรกษาหรอการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดตามกาหนดระยะเวลาไมเกนสองป

2. การปรบปรงแกไขประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา 2.1 เพมเตมมาตรา 14/1 โดยกาหนดวา ในระหวางการสอบสวน ไตสวนมลฟองหรอ

พจารณา ถามเหตอนควรเชอวาผตองหาหรอจาเลยเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดและอาจสงผลสภาพรางกาย จตใจ หรอภาวะแหงความเขาใจในการดาเนนคดของผนน ใหพนกงานสอบสวนหรอศาลแลวแตกรณ สงใหแพทยตรวจผนน เสรจแลวใหแพทยมาใหถอยคา หรอใหการวาตรวจไดผลประการใด ในกรณทพนกงานสอบสวนเหนวาผตองหาเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดและสงผลตอสภาพรางกาย จตใจหรอภาวะแหงความเขาใจในการดาเนนคดของผนน ใหงดการสอบสวนและสงตวผตองหานนไปศาล เพอศาลมคาสงใหผนนเขารบการบาบดรกษาหรอฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด หรอกรณศาลเหนวาผตองหาเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดและสงผลตอสภาพรางกาย จตใจหรอภาวะแหงความเขาใจในการดาเนนคดของผนน ใหงดการไตสวนมลฟองหรอการพจารณาไว

DPU

120

และสงใหผนนเขารบการบาบดรกษาหรอฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ณ สถานพยาบาลหรอสถานทฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด เปนระยะเวลาครงละไมนอยกวาหกเดอน แตไมเกนสามป

2.2 เพมเตมมาตรา 143/1 โดยกาหนดวา ในกรณทพนกงานอยการพจารณาสานวนของพนกงานสอบสวนแลวเหนวาการกระทาความผดนนเปนความผดเกยวกบทรพยตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334 ถงมาตรา 366 ทกาหนดในกฎกระทรวงและผกระทาความผดนนเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด ใหพนกงานอยการมคาสงชะลอการฟองไว และสงใหพนกงานสอบสวนนาผตองหานนไปศาล เพอใหศาลมคาสงใหผนนเขารบการบาบดรกษาหรอฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด ณ สถานพยาบาลหรอสถานทฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดเปนระยะเวลาครงละไมนอยกวาหกเดอน แตไมเกนสามป

เมอผนนไดรบการรกษาหรอฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดจนหายเปนปกตแลว ใหพนกงานสอบสวนรายงานพรอมนาตวผนนไปยงพนกงานอยการเพอดาเนนการตามมาตรา 143 ตอไป

3. ปรบปรงแกไขกฎหมายวาดวยการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด แกไขปรบปรงมาตรา 19 วรรคแรก โดยกาหนดเพมเตมวา ผใดตองหาวากระทาความ

ผดฐานเสพยาเสพตด เสพและมไวในครอบครอง เสพและมไวในครอบครองเพอจาหนาย หรอเสพและจาหนายยาเสพตดตามลกษณะ ชนด ประเภทและปรมาณทกาหนดในกฎกระทรวง ถาไมปรากฏวาตองหาหรออยในระหวางถกดาเนนคดในความผดฐานอน ซงเปนความผดทมโทษจาคกหรออยในระหวางรบโทษจาคกตามคาพพากษาของศาล เวนแตความผดทเกยวกบทรพยตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 334 ถงมาตรา 366 เนองจากการเสพหรอการตดยาเสพตดตามทกาหนดในกฎกระทรวง ใหพนกงานสอบสวนนาตวผตองหาไปศาลภายในสสบแปดชวโมงนบแตเวลาทผตองหานนมาถงททาการของพนกงานสอบสวนเพอใหศาลพจารณามคาสงใหสงตวผนนไปตรวจพสจนการเสพหรอการตดยาเสพตด เวนแตมเหตสดวสยหรอมเหตจาเปนอยางอนทเกดจากตวผตองหานนเอง หรอจากพฤตการณทเปลยนแปลงไปซงทาใหไมอาจนาตวผตองหาไปศาลภายในกาหนดเวลาดงกลาวได

มาตรการทางบรหาร 1. กาหนดใหมเวทการแลกเปลยนขอมล แนวทางการดาเนนงานเกยวกบการปรบปรง

แกไขผกระทาความผดทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตด รวมถงการทบทวนการดาเนนงานทเกยวของ ปญหา อปสรรค ทเกดขนจากการปฏบตงานจากองคกรทเกยวของทงภาครฐ เอกชน ประชาชนทงทเกยวของโดยตรงและโดยออม

DPU

121

2. การจดสรรทรพยากรในการดาเนนงานใหเพยงพอ ทงในดานงบประมาณ บคลากร สถานท เครองมออปกรณ รวมถงการบรหารจดการทมคณภาพ

3. การพฒนาองคความรแกองคกร เจาหนาททเกยวของกบการปฏบตงานปรบปรงแกไขผกระทาความผดทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดเพอใหเกดความร ความเขาใจในการปฏบตงาน ตลอดจนมมาตรการเสรมแรงจงใจในการปฏบตงานแกเจาหนาท

4. จดทาระบบการตดตามดแลผทเขารบการปรบปรงแกไขการกระทาความผดดวยมาตรการแทนการดาเนนคดอาญา รวมตลอดถงการจดทาระบบขอมลผกระทาความผดทางอาญาทเปนผเสพหรอผตดยาเสพตดเพอการประสานเชอมโยงการทางานในระบบอนตามกฎหมาย

5. กาหนดกลไกการกากบตดตาม ประเมนผลทชดเจน รวมตลอดถงการตรวจสอบ และพฒนาแนวทางการดาเนนการใหสอดคลองตอการปรบปรงแกไขผกระทาความผดดวยมาตรการตาง ๆ โดยเฉพาะมาตรการแทนการดาเนนคดอาญาปกต

DPU

บรรณานกรม

DPU

123

บรรณานกรม

ภาษาไทย

หนงสอ

คณต ณ นคร. (2528). กฎหมายวธพจารณาความอาญา. กรงเทพมหานคร: เจรญวทยการพมพ. จรญ โฆษณานนท. (2544). นตปรชญา (พมพครงท 10). กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยราม

คาแหง. จตต ตงศภทย. (2518). คาอธบายกฎหมายอาญา ภาค 1 ตอน 2 (พมพครงท 4). พระนคร: แสง

ทองการพมพ. จรนต หะวานนท. (2543). สทธทางวธพจาณาความอาญาตามรฐธรรมนญ. กรงเทพฯมหานคร :

วญชน. จฑารตน เอออานวย. (2548). กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท : การคน “อานาจ” แกเหยอ

อาชญากรรมและชมชน . กรงเทพมหานคร : สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.).

ชาญณรงค ปราณจตต และคณะ. (2543). หาวธลดปรมาณคดทมาสศาลและความรวดเรวในการดาเนนคด (รายงานการวจย). กรงเทพมหานคร : สานกงานสภาวจยแหงชาต.

ทวเกยรต มนะกนษฐ. (2543). กฎหมายอาญา : หลกและปญหา (พมพครงท 4). กรงเทพมหานครฯ : นตธรรม.

นวลจนทร ทศนชยกล. (2532). การคมประพฤตและการพกการลงโทษ. กรงเทพมหานคร : นต บรรณาการ.

ประเทอง อนยผล. (2538). อาชญาวทยาและทณฑวทยา (พมพครงท 3). กรงเทพมหานคร: แสงจนทรการพมพ.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2542). เอกสารการสอนชดวชาอาชญาวทยาและทณฑวทยา (พมพครงท 2). กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

วระพงษ บญโญภาส. (2537). อาชญากรรมทางเศรษฐกจ. กรงเทพมหานคร : นตธรรม. สานกพฒนาการปองกนและแกไขปญหายาเสพตด สานกงาน ป.ป.ส.. (2547). รปแบบการบาบด

รกษายาเสพตด. กรงเทพมหานคร : ครสภาลาดพราว.

DPU

124

หยด แสงอทย. (2540). กฎหมายอาญาภาค 2-3 (พมพครงท 8). กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

อณณพ ชบารง. (2523). อาชญาวทยา. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. . (2527). ทฤษฎอาชญาวทยา. กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร.

บทความ

เกยรตขจร วจนะสวสด. (2521). “ดลพนจในการไมฟองคดอาญาทมมลของอยการในสหรฐ

อเมรกา.” วารสารนตศาสตร, 10, 1. หนา 154. บญญวจกษณ เหลากอท. (2544, กนยายน – 2545, กมภาพนธ). “พลงแผนดนเพอเอาชนะ

ยาเสพตด : มาตรการกฎหมายและกระบวนการยตธรรม.” วารสารสานกงาน ป.ป.ส., 2, หนา 11.

ศกดชย เลศพานชพนธ. (2535, กรกฎาคม-ธนวาคม). “ ขอสงเกตบางประการทเกยวกบการ จด ตงศนยฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบบงคบ.” วารสารตอตานยาเสพตด, 8, หนา 13.

ศระ บญภนนท. (2541, มนาคม). “กระทรวงยตธรรมญปน.” วารสารอยการ, 21, 241. หนา 3. ศรศกด ตยะพรรณ. (2534, สงหาคม). “มาตรการแทนการดาเนนคดอาญา.” วารสารอยการ, 14,

หนา 67.

วทยานพนธ

เรวต ฉาเฉลม. (2522) ชะลอการฟอง. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วรช เมฆอรโณทย. (2537). มาตรการแกไขผตดยาเสพตดใหโทษตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 49. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศระ บญภนนท. (1989). Kiso yuuyo seido no kenkyuu. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. ควชว : มหาวทยาลยควชว.

อดศร ไชยคปต. (2542). ดลพนจของพนกงานอยการในการสงไมฟองคดอาญา. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามคาแหง.

DPU

125

ภาษตางประเทศ

BOOKS

Cesare Beccaria. (1989). On Crime and Punishment. Cited in Harry E. Alen. Correction in America. California. Glencoe Publishing Co. Inc. Encino.

Cesare Lombroso in Water C. Reckless. (1967). The Crime Problem. New York: Apptteton-Century-Crofts.

Edwin Sdhur. (1965). Crime Without Victims. Engle Wood Cliefs. Newgersey : Prentice-Hall.

Harjen, Clayton A,. (1987). Crime and Criminalization (2 nd ed.). New York : Robert E. Kriger Publishing Co.

Harry E. Allen. (1989). Correction in America. California : Glencoe Publishing Co.. Inc. Incino.

Lydia Voigt, William E. Thomton, Jr., Lco Barrile, Jerrol M. Seaman. (1980). Criminology and Justice. Mc Graw-Hill. Icn.

M.Dworak, G. Feiohtinger, G. Trangler and J.P. Caulkins. (1998). On the Effect of Drug Enforcement on Property Crime. Vienna University of Technology. Vienna Austria.

ARTICLE

Robert L.Smith. (1978). “Community Correction : Rhetoric in Search of Reality. Resource

Material Serie.” United Nations, 14, p.16.

DPU

126

ประวตผเขยน

ชอ-นามสกล มานะ วฒนศร ประวตการศกษา นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยรามคาแหง พ.ศ. 2531 เนตบณฑตไทย สานกอบรมศกษากฎหมายแหง

เนตบณฑตยสภา พ.ศ. 2534 ตาแหนงและสถานททางานปจจบน นตกร 7ว กองนตการ

สานกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด ถนนดนแดง พญาไท กรงเทพฯ 10400

DPU