Teimpléad don Logleabhar 2020 - Incredible Edibles · An chéad uair eile a théann tú ag siopadóireacht le haghaidh bia, déan iarracht prátaí, torthaí, glasraí agus luibheanna

IE

I

E

IE

IE

IE

I

E

IE

www.agriaware.ie | www.thefamilyfarm.ie

www.incredibleedibles.iewww.bestinseason.ie | www.potato.ie

Teimpléad don Logleabhar 2020

AG

RI A

WARE’S

IE

INCREDIBLEEDIBLESTM

IE

I

E

I

E

IE

IE

IE

IE

Saoirse Sú Talún

Páidí Práta

Cian Cairéad

Clive Síobhas Samaí Spionáiste

Tadhg Tornapa Lisa Leitís

Ag tabhairt isteach...

Agri Aware, 2nd Floor - IFAC Building, City Link Business Park, Old Naas Road, Bluebell, Dublin 12.

Tel: +353 1 460 1103 | Fax: +353 1 460 1097 Email: [email protected]

www.agriaware.ie | www.incredibleedibles.ie | www.thefamilyfarm.ie

AG

RI AWARE’S

IE

AGRI AWARE’S

TM

IE

IE

AGRI AWARE’S

TM

TM

INC

RED I B LE E DIB

LE

S

AG

RI AWARE’S

IE

AGRI AWARE’S

TM

IE

IE

AGRI AWARE’S

TM

TM

INC

RED I B LE E DIB

LE

S

1

Foirm Faisnéise

Líon í seo isteach sula gcuireann tú ar ais chuig Agri Aware í

Uimhir Rolla na Scoile:

Ainm na Scoile:

Ainm na Mhúinteora:

Uimhir a Mhúinteora:

Seoladh R-Phoist Oibre::

Rang:

Líon na scoláirí ag glacadh páirt in Bianna Iontacha 2018:

Cuir tic má bhaineann:

Rang Riachtanas Speisialta Montessori

Scoil Shainithe DEIS Gaelscoil

Seol an logleabhar comhlánaithe ar ais chuig:

Agri Aware, 2nd Floor - IFAC Building, City Link Business Park, Old Naas Road, Bluebell, Dublin 12

Cuir tic le ceann amháin díobh seo a leanas:

Ba mhaith liom mo logleabhar a fháil ar ais (Más ea, in éineacht leis an logleabhar, seol isteach clúdach litreach ar a bhfuil stamp agus do sheoladh. Mura dtéann an logleabhar isteach go réidh sa chlúdach litreach a thugtar, ní chuirfear ar ais é)

haith liom mo logleabhar a fháil ar ais

Úsáidfear an fhaisnéis go léir a chuirfear isteach chugainn chun dámhachtainí Bianna Iontacha a sheoladh chuig scoileanna. Ní roinnfear na sonraí seo le haon tríú páirtí agus ní fhéachfaidh aon duine ach baill foirne oilte Agri Aware orthu. Faoi alt 4 den Acht um Chosaint Sonraí, tá sé de cheart ag duine cóip dá shonraí (dá sonraí) pearsanta a fháil ach é sin a iarradh i scríbhinn. Déanfar an fhaisnéis seo a stóráil ar feadh dhá bhliain ar a mhéid, agus ansin déanfar é a scrios/a stialladh ó chéile.

AG

RI AWARE’S

IE

AGRI AWARE’S

TM

IE

IE

AGRI AWARE’S

TM

TM

INC

RED I B LE E DIB

LE

S

2

Bianna Iontacha

Bígí in bhur rang/scoil Bianna Iontacha!Más mian libh a bheith in bhur rang/scoil Bianna Iontacha, ní mór daoibh na tascanna seo a leanas adhéanamh.

Cad a dhéanaimid?Tá cúig thasc shimplí ann. Is féidir leat na tascanna uile nó cuid díobh a dhéanamh chun a bheith in bhur rang/scoil Bianna Iontacha.• Cuir isteach grianghra(i)f agus tuairiscí ó na daltaí ar thaithí an ranga

• Cuir do logleabhar isteach chuig Agri Aware faoin 12 Meitheamh 2020

• Le do thoil, tabhair le fios má tá leanaí i do scoil a bhfuil riachtanais speisialta acu, más scoil DEIS í do scoil nó más rud é gur ghlac do rang sóisearach páirt sna gníomhaíochtaí.

Cad iad na tascanna?Tasc 1: Foghlaim faoi fhoinse bia

Tasc 2: Cuir isteach grianghra(i)f nó scéal faoi scoláirí ag aithint prátaí, torthaí, glasraí agus luibheanna Éireannacha agus iad ag siopadóireacht

Tasc 3: Cuir isteach grianghra(i)f den rang ag cur agus ag fás na cúig Bianna Iontacha, prátaí, torthaí agus glasraí

Tasc 4: Cuir isteach grianghra(i)f nó scéal faoi scoláirí ag ullmhú, ag cócaireacht nó ag ithe prátaí, torthaí, glasraí agus luibheanna Éireannacha sa bhaile – seol isteach d’oideas bia is blásta chuig Agri Aware a d’fhéadfadh a bheith ar fáil ar gréasáin na Bhianna Iontacha

Tasc 5: Leagtar béim i bPirimid an Bhia ar níos mó torthaí agus glasraí a ithe. Taifead an méid prátaí, torthaí, glasraí agus luibheanna a itheann tú i rith Sheachtain Ithe Sláintiúil na mBianna Iontacha (ón 11 Bealtaine go dtí an 15 Bealtaine 2020) d’fhonn 7 gcuid a ithe gach lá i rith na seachtaine!

Bain úsáid as an Teimpléad seo don Logleabhar chun do logleabhar féin a chruthú ar ríomhaire nó ar pháipéar. Bí cinnte samplaí d’obair do mhic léinn agus phictiúir díobh a chur san áireamh agus sibh ag déanamh Thascanna 1-5.

Ba cheart Tascanna 2 agus 5 a fhótachóipeáil agus is féidir iad a chomhlánú mar ghníomhaíochtaí ranga nó sa bhaile. Tá na bileoga gníomhaíochta go léir ar fáil ar líne ag www.incredibleedibles.ie/activities. Tabhair faoi deara go bhfuil siad nasctha leis an gcuraclam.

LogleabharNuair a chláraíonn na múinteoirí, ba chóir dóibh logleabhar na Bhianna Iontacha agus an chairt fáis a íoslódáildo na dáltaí. D’fhéadhfadh an logleabhair a úsáid mar treoir chun do thaithí pearsanta fáis a chrúthú. Is cumacén tuiscint atá agat ar, is féidir leat a bheith chomh cruthaitheach agus is maith leat, m.sh. leabhair gearrthóg, albaim griangraf, fillteáin ; faighimid iad go léir!

GnóthachtáilTabharfar aitheantas mar scoil Bianna Iontacha Cré-umha, Airgid nó Óir dóibh siúd a sheolann logleabhar críochnaithe ar ais chuig Agri Aware roimh an 12 Meitheamh 2020 agus a chomhlíonann na ceanglais éagsúla (mar a luaitear ar an gcéad leathanach eile). Bronnfar teastais ar scoileanna Bianna Iontacha Chré-umha agus Airgid agus bronnfar róiséid ar scoileanna Bianna Iontacha Óir. Ina theannta sin, tabharfar aitheantas do gach scoil Chré-umha, Airgid agus Óir na mBianna Iontacha ar láithreáin ghréasáin Agri Aware agus Bianna Iontacha, sna meáin shóisialta agus i gciorcláin Chumann Múinteoirí Éireann.

Déan deimhin de samplaí nó pictiúir d’obair do chuid mac léinn a sholáthar.

Riachtanais maidir le Stádas mar Scoil Bianna Iontacha

Stádas Óir Stádas Airgid Stádas Cré-umha

I gcás gach taisc beidh ar a laghad 10 bpictiúr nó 10

sampla d’obair na mac léinn nó meascán díobh sa logleabhar

I gcás gach taisc beidh ar a laghad 6 phictiúr nó 6 shampla

d’obair na mac léinn nó meascán díobh sa logleabhar

I gcás gach taisc beidh ar a laghad 4 phictiúr nó 4 shampla

d’obair na mac léinn nó meascán díobh sa logleabhar

Cur síos mionsonraithe ar phictiúir nó ar shamplaí maidir

le GACH tasc

Cur síos gairid ar phictiúir nó samplaí de GACH tasc

Abairt amháin mar cur síos ar phictiúir nó samplaí i gcás

GACH taisc

Eagraigh cuairt ar fheirm nó cuairt feirmeora ar an rang.

An bhfuil feirm in aice le do scoil? Cén fáth nach n-eagrófá

turas allamuigh chuig feirm áitiúil nó an bhféadfá a iarraidh ar fheirmeoir áitiúil a bheith ina

aoichainteoir i do rang? Bí cinnte roinnt pictiúr agus tuairisc a chur sa logleabhar faoin bhfeirmeoir/saothróir a tháinig ar cuairt chuig do rang nó faoi thuras do ranga

chuig feirm áitiúil.

Cuir gníomhaíocht “bhunaidh” amháin sa logleabhar. D’fhéadfadh sé seo a bheith i bhfoirm

ghníomhaíochta nó ina bileog oibre a chruthaigh sibh go

sonrach don tionscadal seo!

Cuir gníomhaíocht amháin sa logleabhar ó láithreán gréasáin Bianna Iontacha Agri Aware nó

ón acmhainn “Dig In”.

Logleabhar Cruthaitheach Ildaite



IE

I

E IE

AG

RI AWARE’S

IE

AGRI AWARE’S

TM

IE

IE

AGRI AWARE’S

TM

TM

INC

RED I B LE E DIB

LE

S

3

Riachtanais

AG

RI AWARE’S

IE

AGRI AWARE’S

TM

IE

IE

AGRI AWARE’S

TM

TM

INC

RED I B LE E DIB

LE

S

4

Tasc 1: Foinse BiaTasc 1: Foghlaim faoi fhoinse bia agus tabhair cuairt ar shaothróir áitiúil

Nasc an curaclam: Ábhar: SESE Éolaíocht | Snáithaonaid: Pleandaí agus Ainmhithe | Téama: Fásadh síolta

Cuir tús leis an rang trí fhiafraí de na scoláirí cad as a dtagann a lón. B’fhéidir go ndéarfaidh cuid acu ansármhargadh, an chistin nó an siopa áitiúil.

Is é an bealach is fearr chun foinse bia a phlé ná roinnt de na bianna a mbíonn taithí ag na scoláirí orthua roghnú. Bíonn ról iontach tábhachtach ag an mbia sa tsochaí. I roinnt áiteanna ar domhan tá daoinemurtallach, ach tá daoine stiúgtha. Bíonn ról tábhachtach ag prátaí, torthaí agus glasraí i sláinte an duine.Faigheann scoláirí tuiscint mhaith ar fhoinse bia de réir mar a théann siad ar aghaidh tríd an togra BiannaIontacha.

Mar Shampla:Glasraí: Fástar formhór na nglasraí sa talamh. Fásann glasraí i séasúir agus aeráidí éagsúla.

Torthaí: Cosúil le glasraí, fásann torthaí ar phlandaí, crainn agus sceacha.

Luibheanna: Feabhsaíonn luibheanna úra an blás, an Cuma agus an luach cothaitheach atá sa bhia a ithimid. Nuair a fhástar luibheanna ar nós síobhas i bpótaí beaga, ar ár leaca fuinneoige nó inár ngáirdín, is féidir linn blasanna a chur i stoic, in anraithí agus i gceapairí go tapa agus go fusa.

Uibheacha: Tagann na huibheacha a ithimis ó chearca. Ithimid uibheacha nach bhfuil toirchithe, rud a chiallaíonn nach ngorfaidh siad riamh chun sicíní a dhéanamh.

Muisiriúin: An raibh a fhios agat go bhfásann muisiriúin sa dorchadas? Bíonn gach sórt tomhais ar muisiriúin, ó mhuisiriúin chnaipe bheaga go dtí muisiriúin mhóra, amhail an muisiriún Portobello. Is é an muisiriún cnaipe bán an muisiriún is coitianta a fhásaimid in Éirinn.

Bia próiseáilte: Tá roinnt mhaith den bhia a cheannaímid próiseáilte a chiallaíonn go bhfuil sé athraithe nó go bhfuil rud éigin curtha leis. Is sampla é arán de bhia próiseáilte. Déantar gráin na cruithneachta a mheilt ansin scarann na cuideanna difriúla ar nós an crotal, an bran, an germ, agus an inspeirm. Measctar plúr bán (atá déanta as inspeirm) le comhábhair eile agus bácáiltear é chun an builín a cheannaíonn tú sa siopa a dhéanamh.

Gníomhaíocht MholtaDéan liosta de 20 mír bia sa rang agus déan amach an bhfuil siad próiseáilte nó neamhphróiseáilte. Pléigh conas a chuirtear breiseáin, siúcraí agus salainn le neart míreanna bia. Le haghaidh tuilleadh eolais agus pleananna ceachta, féach an acmhainn ‘Dig In!’ ó Agri Aware ag agriaware.ie/dig-in/

LogleabharPioc mír bia agus iarr ar na scoláirí fiosrú a dhéanamh faoi na céimeanna a ghlactar chun é a thógáil ó fheirm go forc. Is féidir leo póstaer a dhéanamh, scéal a scríobh nó grianghraif a thógáil den bhia ag gach céim den phróiseas. D’fhéadfadh ranganna cuairt a thabhairt ar shaothróir áitiúil freisin mar chuid de thuras scoile.

Tasc 1

IE

AG

RI AWARE’S

IE

AGRI AWARE’S

TM

IE

IE

AGRI AWARE’S

TM

TM

INC

RED I B LE E DIB

LE

S

5

Tasc 2

Tasc 2: Gníomhaíocht Scoile agus BaileTasc 2: Cuir isteach grianghra(i)f nó scéal faoi scoláirí ag aithint prátaí, torthaí, glasraí agus luibheanna

Éireannacha agus iad ag siopadóireacht

Nasc an curaclam: Ábhar: SESE Éolaíocht | Snáithaonaid: Pleandaí agus Ainmhithe | Téama: Fásadh síolta

An chéad uair eile a théann tú ag siopadóireacht le haghaidh bia, déan iarracht prátaí, torthaí, glasraí agus luibheanna úra a cheannach. Scríobh cuntas gairid ar cad a cheannaigh tú agus cén fáth a cheannaigh tú é, tarraing pictiúr nó tóg grianghraf díot féin ag siopadóireacht.

Cad is Marc Cáilíochta Bhord Bia ann?Is éard is Marc Cáilíochta Bhord Bia ann stampa faofa do bhianna a thairgtear in Éirinn. Ciallaíonn sé seo gur féidir linn a rá cén áit a fásadh na torthaí agus glasraí agus gur féidir linn a fhios a bheith againn go bhfuil cáilíocht ard leo. Chun tuilleadh eolais a fháil faoi Mharc Cáilíochta Bhord Bia, féach www.bordbia.ie

Tóg an liosta seo leat nuair atá tú ag siopadóireacht agus freagair na ceisteanna seo agus/nó cuir isteach pictiúir/grianghraif:

Cén prátaí, torthaí, glasraí nó luibheanna a cheannaigh tú?

Cén costas a bhí ar gach earra?

Cad as a tháinig na prátaí, torthaí, glasraí agus luibheanna? (Déan iarracht cinn Éireannacha a cheannach)

An bhfuil Marc Cáilíochta Bhord Bia ar na torthaí, glasraí agus luibheanna?

An bhfuil na prátaí, torthaí, glasraí agus luibheanna ina séasúr féin? (Seiceáil ar an bpaca)

Chun tuilleadh eolais a fháil faoi shéasúracht agus an féilire séasúrachta do táirgí Éireannacha, féachar www.bestinseason.ie agus www.potato.ie.

Gníomhaíocht: Déan phlé ar cén fáth nách bhfuil roinnt táirgí bia atá ar fáil sna

siopaí agus na ollmhárgaí Éireannach? Cén sórt rudaí is féidir linn a dhéanamh chun cinntiú go bhfuilimid ag ceannach táirgí

Éireannacha?

Nóta do mhúinteoirí:

Cuir isteach sampla de shaothar na

scoláirí do Thasc 2 sa logleabhar

AG

RI AWARE’S

IE

AGRI AWARE’S

TM

IE

IE

AGRI AWARE’S

TM

TM

INC

RED I B LE E DIB

LE

S

6

Tasc 3

Tasc 3: Gné an FháisTasc 3: Cuir isteach grianghra(i)f den rang ag cur agus ag fás na 6 Bianna Iontacha - prátaí, torthaí, glasraí

agus luibheanna

Nasc an curaclam: Ábhar: SESE Éolaíocht | Snáithaonaid: Pleandaí agus Ainmhithe | Téama: Fásadh síoltaNuair a thosóidh tú ar an dúshlán, glac grianghra(i)f den rang ag cur síolta seacht mBia Inite Iontacha. I mí Aibreáin agus Bealtaine, glac grianghra(i)f de na plandaí ag fás agus cuir iad seo i do dhialann. Bí chomh cruthaitheach agus is mian leat agus déan cinnte na pictiúir a chur i do dhialann! Dá mhéad is ea is fearr. Le teacht ar leideanna fáis, féach ar ár suíomh - Bia Inite Iontacha - ag http://www.incredibleedibles.ie/gardeningtips.html.

Inbhuanaitheacht:• Soláthraíonn an domhan aer úr, uisce glan agus bia dúinn. Ní mór dúinn aire a thabhairt don domhan chun é

a chosaint le haghaidh na glúnta atá le teacht. Tá fuinneamh ag teastáil le haghaidh gach rud a dhéanaimid agus má chuirimid srian leis an méid fuinnimh neamh-inathnuaite a úsáidimid, is féidir linn a chinntiú go bhféadfaidh an domhan agus a chuid acmhainní soláthar do gach duine. B’fhéidir go gceapann tú nach bhfuil aon tionchar agat ar an gcomhshaol ach tá sé tábhachtach a shamhlú dá n-athródh gach duine nós beag amháin atá acu, go mbeadh tionchar ollmhór aige sin ar an domhan!

• Seo roinnt rudaí ar féidir leat iarracht a dhéanamh i do rang agus sa scoil le bheith níos inbhuanaithe:

• Glan seanchoimeádáin phlaisteacha agus athúsáid iad chun do shíolta Bianna Iontacha a thosú ag fás iontu

• Iarr ar ghnólacht áitiúil bairille folamh a bhronnadh. Bain úsáid as an bairille sin chun uisce báistí a bhailiú agus cuir an t-uisce ar do ghairdín

Ithreacha • An raibh a fhios agat nach n-úsáidtear ach 11% (1.5 billiún heicteár) de thalamh an Domhain chun barraí a

tháirgeadh? Sin an fáth a bhfuil sé chomh tábhachtach aire a thabhairt dár n-ithreacha. Tá roinnt rudaí ar féidir linn a dhéanamh chun ithir a chaomhnú, mar shampla crainn a phlandáil chun creimeadh a íoslaghdú agus barraí a athrú tar éis gach séasúr fáis. Is é an rud is éasca is féidir leat a dhéanamh i do ghairdín scoile féin ná péisteanna talún a thabhairt isteach agus múiríniú a chleachtadh. Cuidíonn na péisteanna chun an ithir a bhogadh timpeall thíos faoi thalamh rud a ligeann do níos mó aeir agus uisce teacht ar fhréamhacha plandaí. Briseann péisteanna síos ábhair orgánacha san ithir freisin rud a chabhraíonn chun cothaithigh bhreise a chur ar fáil do na plandaí chun go mbíonn siad in ann fás níos fearr. Chun tuilleadh eolais a fháil faoi conas do phiastlann féin a dhéanamh, féach ar http://www.incredibleedibles.ie/activities--lessons.html

Múiríniú • Is éard atá i múiríniú ná próiseas chun ábhar orgánach a lobhadh. Cuireann sé roinnt cothaitheach ar ais

san ithir freisin. Go bunúsach is éard atá i múiríniú ná an bealach a ndéanann an nádúr athchúrsáil agus is cleachtas iontach inbhuanaitheachta é le húsáid sa ghairdín. Is féidir aon rud a bhí beo a mhúiríniú - craicne úll, caife meilte, duilleoga tae, craicne prátaí, scotháin féir, móta, srl. Tá sé tábhachtach gan feoil a chur i do chairn múirín toisc go meallann sé sin cuairteoirí nach dteastaíonn uait (cuileoga, francaigh, sionnaigh).

• Chun tús a chur le carn múirín i ngairdín do scoile, roghnaigh áit sa chúinne is faide ón scoil agus bailigh duilleoga marbha, agus scotháin féir agus plandaí. Chun nach mbeidh sé ina phraiseach ghránna cruthaigh cearnóg bheag le hadhmad ó sheanfhál nó pailléid chun an carn múirín a thógáil ann. Bí cinnte an carn a chartadh agus a mheascadh gach seachtain le píce nó sluasaid chun cuidiú leis an lobhadh!

Leid: Féach ar láithreán gréasáin Bianna Iontacha le haghaidh gníomhaíochtaí iontacha a léiríonn an méid

barrithreach a úsáidtear ar Domhan chun bia a chur ag fás!

I

E

AG

RI AWARE’S

IE

AGRI AWARE’S

TM

IE

IE

AGRI AWARE’S

TM

TM

INC

RED I B LE E DIB

LE

S

7

Tasc 4

4: Gníomhaíocht Scoile agus BaileTasc 4: Cuir isteach grianghra(i)f nó scéal faoi scoláirí ag ulllmhú/cócaráil agus ag ithe prátaí, torthaí, glasraí

agus luibheanna Éireannacha sa bhaile. Seol isteach d’oideas bia is blásta chuig Agri Aware mar cuid de do iarratas logleabhair (d’fhéadfadh sé a bheith ar fáil ar gréasáin na Bhianna Iontacha).

Nasc an curaclam: Ábhar: OSPS | Snáth: Mise | Snáthaonaid: Ag tabhairt aire do mo chorp | Téama: Bia sláintiúil

Ullmhaigh béile le duine i do theaghlach ag baint úsáide as prátaí, torthaí, glasraí agus luibheannaÉireannacha. Scríobh cuntas gairid ar an gcaoi inar ullmhaigh tú agus inar chócaráil tú an béile nó cuiristeach grianghraf/pictiúr den bhéile a chuidigh tú le hullmhú agus le cócaráil. Más cócaire le taithí tú,bain triail as béile a dhéanamh nach bhfuil déanta agat riamh roimhe seo. Cuir isteach oideas déantaas prátaí, torthaí nó glasraí Éireannacha chuig suíomh gréasáin Bianna Iontacha Agri Aware mar chuid den chomórtas oideas bia Bianna Iontacha. Le haghaidh tuilleadh sonraí tabhairt cuairt ar www.incredibleedibles.ie

Rudaí le cuimhneamh orthu• Cócaráil rud éigin simplí

• Bain triail as rud éigin nua

• Faigh cúnamh ó dhuine fásta

Chun oidis iontacha don teaghlach ar fad a fháil, téigh chuig:www.incredibleedibles.iewww.bordbia.iewww.bestinseason.iewww.potato.ie

Nóta do mhúinteoirí:

Déan deimhin de go mbeidh pictiúir de do mhic léinn ag ullmhú an bhia le haghaidh

Thasc 4 i do logleabhar.

Séasúracht Féach ar chuid na bprátaí, na dtorthaí agus na nglasraí san ollmhargadh nuair a théann tú ag siopadóireacht. Ar thug tú faoi deara go mbíonn go leor cineálacha éagsúla torthaí agus glasraí le feiceáil uaireanta áirithe i rith na bliana agus go mbíonn siad gann uaireanta eile? Tá an scéal amhlaidh toisc go bhfásann torthaí agus glasraí éagsúla i séasúir áirithe i rith na bliana. Fásann roinnt torthaí agus glasraí i rith na míonna teo, agus fásann cinn eile nuair a bhíonn sé fuar. Sin a bhíonn i gceist nuair a deirtear gurb é sin séasúr torthaí agus glasraí áirithe. Nuair a bhíonn tú ag ullmhú nó ag cócaráil do bhéile, féach ar na torthaí agus na glasraí a bhíonn á n-úsáid agat agus faigh amach an é sin an séasúr dóibh. Chun tuilleadh eolais a fháil maidir le séasúir na dtorthaí agus na nglasraí féach ar www.bestinseason.ie

IE

AG

RI AWARE’S

IE

AGRI AWARE’S

TM

IE

IE

AGRI AWARE’S

TM

TM

INC

RED I B LE E DIB

LE

S

8

Tasc 5

Tasc 5: Gníomhaíocht Scoile agus BaileTasc 5: Déan taifead d’itheachán prátaí, torthaí agus glasraí le linn Seachtain Itheachán Sláintiúil Bianna

Iontacha (11 – 15 Bealtaine 2020) leis an aidhm go mbeidh 5+ codanna agat gach lá i rith na seachtaine sin!!

Nasc an curaclam: Ábhar: OSPS | Snáth: Mise | Snáthaonaid: Ag tabhairt aire do mo chorp | Téama: Bia sláintiúil

Déan taifead d’itheachán prátaí, torthaí, glasraí agus luibheanna ar scoil agus sa bhaileCuireann an phirimid bhia nua béim ar níos mó torthaí agus glasraí a ithe. Is bianna sláintiúla iad prátaí, cairéidí, tornapaí, leitís, sútha tálúna agus síobhais agus is cuid tábhachta iad de aiste bia cothrom folláin. Beidh Seachtain Itheachán Sláintiúil Bianna Iontacha Agri Aware ar siúl ón 11 Bealtaine go dtí an 15 Bealtaine 2020. Déan taifead de d’itheachán prátaí, torthaí agus glasraí gach lá le linn na seachtaine seo i mí na Bealtaine. Is féidir tuilleadh sonraí a fháil ar an suíomh gréasáin Bianna Iontacha.

Cuimhnigh: Is gníomhaíocht don scoil agus sa bhaile é Tasc 5.

MúinteoiríDéan fótachóip den teimpléad do Dhialann Ithe Sláintiúil Bianna Iontacha atá ar fáil ag www.incredibleedibles.ie. De rogha air sin, cuidigh leis na leanaí a nDialann Ithe Sláintiúil Bianna Iontacha féin a dhearadh sa rang. Déan cinnte go ndéanann do scoláirí taifead ar na prátaí, torthaí, glasraí agus luibheanna a itheann siad ina ndialann.

ScoláiríDéan taifead ar na prátaí, torthaí agus glasraí a itheann tú gach lá ar scoil agus sa bhaile le linn Seachtain Itheachán Sláintiúil (a bheidh ar siúl ón 11 Bealtaine go dtí an 15 Bealtaine 2020) i do Dhialann Ithe Sláintiúil Bianna Iontacha.

Tuismitheoirí/CaomhnóiríDéan cinnte go ndéanann tú leanbh taifead ar na prátaí, torthaí agus glasraí a itheann sé/sí sa bhaile le linn Seachtain Itheachán Sláintiúil ón 11 Bealtaine go dtí an 15 Bealtaine 2020.

Noda agus leideanna chun itheachán sláintiúil a spreagadh sa bhaile• Tabhair sampla trí bhianna sláintiúla cothaitheacha

a ithe

• Déan tástáil agus bain triail as rud éigin nua sa bhaile, b’fhéidir toradh nó glasra nach bhfuil ite agat roimhe seo nó oideas nua

• Más rud é nach maith le duine ar bith ‘píosaí’, déan anraithí agus caoineoga a chumasc

• Spreag na leanaí le bheith páirteach le linn an ullmhúcháin do bhéilí; bainfidh sé an mhistéir óna bhfuil ag dul ar a bpláta

Le haghaidh smaointe iontacha d’oidis don teaghlach ar fad, tabhair cuairt ar www.incredibleedibles.ie agus www.bordbia.ieNóta do

mhúinteoirí: Cuir sampla de shaothar nascoláirí i Tasc 5 sa logleabhar. Déan cinnte go ndéanann do scoláirí taifead ar na prátaí, torthaí, glasraí agus luibheanna a itheann siad ina ndialann.

Mar chuid den tSeachtain Itheachán Sláintiúil (11 – 15 Bealtaine 2020) cad faoi chuairt a thabhairt ar an bhFeirm Teaghlaigh, atá forbartha ag Agri Aware agus Zú Bhaile Átha Cliath, áit is féidir leat a fhoghlaim faoi itheachán sláintiúil trínár bpláta faisnéise oideachais idirghníomhach ‘Eat Well Plate’ atá lonnaithe taobh lenár gceapach Bianna Iontacha i ngairdín theach feirme!

Treoirlínte maidir le Breithiúnas a Thabhairt ar Logleabhar Bianna Iontacha

CatagóiríPointí Féideartha

10 8 6 4 2 IOMLÁN

Tasc

1

Pictiúir nó Samplaí

d’Obair na Mac Léinn

Tá 10 bpictiúr nó sampla d’obair na mac léinn ann nó

níos mó


níos mó

Tá 6 phictiúr nó sampla d’obair na mac léinn ann nó

níos mó

Tá 4 phictiúr nó sampla d’obair na mac léinn

ann nó níos mó


níos mó

Cur síos ar Thascanna

Tá cur síos ar GACH pictiúr nó ar gach sampla d’obair na

mac léinn

Tá cur síos ar FHORMHÓR na bpictiúir nó de na samplaí d’obair na

mac léinn

Tá cur síos ar ROINNT de na pictiúir nó de na

samplaí d’obair na mac léinn ann

Tá cur síos ann ar ROINT pictiúr nó

samplaí d’obair na mac léinn

Tá cur síos ar phictiúr AMHÁIN nó ar shampla d’obair

na mac léinn

Tasc

2




níos mó


níos mó


níos mó


ann nó níos mó


níos mó



mac léinn


mac léinn






na mac léinn

Tasc

3




níos mó


níos mó


níos mó


ann nó níos mó


níos mó



mac léinn


mac léinn






na mac léinn

Tasc

4




níos mó


níos mó


níos mó


ann nó níos mó


níos mó



mac léinn


mac léinn






na mac léinn

Tasc

5




níos mó


níos mó


níos mó


ann nó níos mó


níos mó



mac léinn


mac léinn






na mac léinn

Gníomhaíochtaí Breise

Tá sampla san áireamh sa logleabhar

de chuairt ar fheirm nó ar chuairt a thug feirmeoir ar an rang.

Bhí 2 ghníomhaíocht bhunaidh (a

chruthaigh an múinteoir) sa logleabhar

Bhí 1 ghníomhaíocht bhunaidh amháin

(a chruthaigh an múinteoir) sa

logleabhar

Bhí 2 ghníomhaíocht ó láithreán gréasáin

Agri Aware nó ó acmhainn Dig In sa

logleabhar

Bhí 1 ghníomhaíocht amháin ó láithreán

gréasáin Agri Aware nó ó acmhainn Dig In

sa logleabhar

Pointí Iomlána

--- D’Úsáid na hOifige Amháin ---Stádas mar Scoil Bianna Iontacha

Stádas Óir Stádas Airgid Stádas Cré-umha

AG

RI AWARE’S

IE

AGRI AWARE’S

TM

IE

IE

AGRI AWARE’S

TM

TM

INC

RED I B LE E DIB

LE

S

9

Treoirlínte Breithiúnais

Do Bhia IontachAIBREÁN BEALTAINE MEITHEAMH

Síol a chur Fás BláthúFómhar a

dhéanamh

Saoirse Sú Talún

Páidí Práta

Cian Cairéad

TadhgTornapa

Clive Síobhas

Lisa Leitís

Samaí Spionáiste

AG

RI AWARE’S

IE

AGRI AWARE’S

TM

IE

IE

AGRI AWARE’S

TM

TM

INC

RED I B LE E DIB

LE

S

10

I

E

I

E

IE

IE

IE

IE

IE

Mí ar MhíI

E

Féilire Pleanála

AG

RI AWARE’S

IE

AGRI AWARE’S

TM

IE

IE

AGRI AWARE’S

TM

TM

INC

RED I B LE E DIB

LE

S

11

Ginearálta• Leid 1: Ná cuir an-iomarca uisce ar na plandaí.

Leid maith is ea dornán d’ithear a ghlacadh agus í a fháscadh. Má thiteann uisce amach, ansin tá an-iomarca uisce á chur agat!

• Leid 2: Ná cuir isteach uisce ar do phrátaí, torthaí agus glasraí ach amháin má mhothaíonn an ithear tirim. Cuir an t-uisce leis de réir a chéile, ní ar fad ag an am céanna.

• Leid 3: Ná fág na plandaí gan a dhóthain uisce. Tóg dornán d’ithear agus déan í a fháscadh. Mura ndéantar liathróid di, ní mór duit tuilleadh uisce a chur leis!

• Leid 4: Déan iarracht uisce a chur ar an ithear timpeall ar an bplanda, agus ní go díreach ar an bplanda agus na bláthanna. Cuideoidh sé seo le galar a chosc.

• Leid 5: Cuir uisce ar do phlandaí ar maidin más féidir. Stopann sé seo na plandaí ó bheith fliuch agus fuar san oíche.

• Leid 6: Tar éis ceithre seachtaine, athphlandáil do photaí péactha sa ghairdín/ceapach ardaithe.

Laethanta Saoire agus Deirí Seachtaine:Má tá tú ag fágáil do phlandaí gan aire ar feadh níos mó na 24 uair an chloig:• Leid 8: Tabhair aird ar leith ar phlandaí óga sú

talún agus leitíse toisc go mbeidh an t-uisciú is minice ag teastáil uathu sin.

• Leid 9: Ba chóir duit duine éigin a ainmniú chun na plandaí a uisciú thar an deireadh seachtaine nó i rith na laethanta saoire scoile.

Naisc ChuraclaimDon Chairt Fásadh:• Ábhar: OSSP Éolaíocht

• Snáth: Plandaí agus ainmhite

• Téama: ag fásadh síolta

Don logleabhair:

(Tascanna 1-3)• Ábhar: OSSP

Éolaíocht

• Snáth: Plandaí agus ainmhite

• Téama: ag fásadh síolta

(Tascanna 4-5)• Ábhar: OSPS

• Snáth: Mise

• Snáthaonaid: Ag tabhairt aire do mo chorp

• Téama: Bia sláintiúil

Tá tuilleadh noda, leideanna agus treoracha ar fáil ag www.incredibleedibles.ie

Chun tuilleadh eolais a fháil faoi phrátaí, torthaí agus glasraí a fhás, féach www.incredibleedibles.ie

Le haghaidh tuilleadh acmhainní, féach www.agriaware.ie

I

E

Faigh físeanna teagaisc ar

shuíomh gréasáin Incredible Edibles:

www.incredibleedibles.ie

Leideanna Fáis

IE

Leideanna agus noda!

AG

RI AWARE’S

IE

AGRI AWARE’S

TM

IE

IE

AGRI AWARE’S

TM

TM

INC

RED I B LE E DIB

LE

S

12

Notes

AG

RI AWARE’S

IE

AGRI AWARE’S

TM

IE

IE

AGRI AWARE’S

TM

TM

INC

RED I B LE E DIB

LE

S

iii

Greamaigh samplaí den obair anseo

IE

I

E

IE

IE

IE

I

E

IE

AG

RI A

WARE’S

IE

INCREDIBLEEDIBLESTM

AG

RI AWARE’S

IE

AGRI AWARE’S

TM

IE

IE

AGRI AWARE’S

TM

TM

INC

RED I B LE E DIB

LE

S

Agri Aware, 2nd Floor - IFAC Building, City Link Business Park, Old Naas Road, Bluebell, Dublin 12.

Tel: +353 1 460 1103 | Fax: +353 1 460 1097 Email: [email protected]

Developed by:

Comhordaithe agus tiomsaithe ag Agri Aware

i gcomhar le:

www.agriaware.ie | www.incredibleedibles.ie | www.thefamilyfarm.iewww.bestinseason.ie | www.potato.ie | www.loveherbs.ie

www.bordbia.ie www.education.ie www.health.gov.ie www.healthyireland.ie www.agriculture.gov.ie www.ifa.ie www.quickcrop.ie

www.bordnamonahorticulture.ie www.countrycrest.ie www.keelings.com www.ipmpotato.com www.teagasc.ie www.indi.ie www.meadepotato.com

Documents

Teimpléad don Logleabhar 2020 - Incredible Edibles · An chéad uair eile a théann tú ag siopadóireacht le haghaidh bia, déan iarracht prátaí, torthaí, glasraí agus luibheanna