15
Tambotie 2013-07 Page 1 www.ptawoodworkers.com July 2013 Julie 2013 Programme – 2013 Wednesday, 31 July at 18h00 Monthly meeting at the new Plant Sciences Building, University of Pretoria (see website for a map). Violin Making, Essie Esterhuizen. Wednesday, 28 August at 18h00 Monthly meeting at the new Plant Sciences Building, University of Pretoria (see website for a map). Aids and Gadgets Evening by Association Members. Wednesday, 25 September at 18h00 Monthly meeting at the new Plant Sciences Building, University of Pretoria (see website for a map). Project Plank Evening by Association Members. From the Chair: by Paul Roberts We are now past the middle of the year and must begin our preparations for the forthcoming annual Exhibition on 5 October. We hope to have significant participation in one way or the other by all of our Members. I will be overseas for most of August at a meeting of the International Commission on Large Dams in Seattle, USA and I know that the Management Committee Members will keep matters flowing. I will during our travels be attending a one-day woodworking training session in North Carolina and will report on this later. Due to our travels, the next edition of Tambotie may be delayed. Draaiersbyeenkoms 19 Junie: Deur Johan Labuschagne Vergadering by Paul Roberts op 19 Junie 2013 Dit was lekker om in Paul se goed ingerigte werkskamer te vergader. Die hele werksplek getuig van deeglikheid en uitstekende beplanning. Die goedbeplande lugsuiweringspype by elke stukkie toerusting wat stof kan veroorsaak, is ʼn voorbeeld vir ʼn menigte van ons. Baie dankie vir die geleentheid Paul. Na die verwelkoming deur Lou en goeie wense aan die manne wat intussen verjaar het, is ʼn paar administratiewe reëlings bespreek. Lou het verduidelik dat die AWSA se simposium vanjaar in die Kaap steeds voortgaan soos beplan, maar dat daar bedenkinge is oor die gasdraaier vanaf Israel wat oorweeg was. Die persoon se webadres was nagegaan en die bevinding was dat hy nie veel tot ons draaiers in SA se kennis kan bydra nie. Daar sal dus waarskynlik slegs van ons eie mense gebruik gemaak word om demonstrasies te lewer. (Intussen is verneem dat die AWSA simposium afgestel is en dat die Kapenaars hul eie interne een dag simposium sal hou gedurende die naweek van 20 tot 23 September en dat alle besoekers welkom sal wees). Vir ons wys-en-vertel item het Paul ons die een en ander vertel oor sy onlangse besoek aan Etiopië. Dat dit ʼn mooi land is, is gewis met pragtige groot bome so eie aan Afrika en talle hoë berge en bergpasse. Die damprojek waaroor Paul se besoek gegaan het, was ook uniek aangesien die dam die hoogste een in Afrika sal wees (248m) teenoor die Katse dam in Lesotho wat tans die hoogste is (185m). Hulle het ook van die beroemde kerke en ondergrondse kerkers besoek van hierdie Christen volk. Paul het ook vir ons twee houtgedraaide items gewys wat aan hulle geskenk was na afloop van hul besoek. Die een was ʼn koffie kannetjie en die ander een was koffiebekertjies van

Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

  • Upload
    others

  • View
    0

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

Tambotie 2013-07 Page 1

www.ptawoodworkers.comJuly 2013 Julie 2013

Programme – 2013

Wednesday, 31 July at 18h00Monthly meeting at the new PlantSciences Building, University ofPretoria (see website for a map).Violin Making, Essie Esterhuizen.

Wednesday, 28 August at 18h00Monthly meeting at the new PlantSciences Building, University ofPretoria (see website for a map). Aidsand Gadgets Evening by AssociationMembers.

Wednesday, 25 September at 18h00Monthly meeting at the new PlantSciences Building, University ofPretoria (see website for a map).Project Plank Evening by AssociationMembers.

From the Chair: by Paul RobertsWe are now past the middle of the year and mustbegin our preparations for the forthcoming annualExhibition on 5 October. We hope to have significantparticipation in one way or the other by all of ourMembers.

I will be overseas for most of August at a meeting ofthe International Commission on Large Dams inSeattle, USA and I know that the ManagementCommittee Members will keep matters flowing. I willduring our travels be attending a one-day woodworkingtraining session in North Carolina and will report onthis later. Due to our travels, the next edition ofTambotie may be delayed.

Draaiersbyeenkoms 19 Junie:Deur Johan LabuschagneVergadering by Paul Roberts op 19 Junie 2013Dit was lekker om in Paul se goed ingerigtewerkskamer te vergader. Die hele werksplek getuigvan deeglikheid en uitstekende beplanning. Diegoedbeplande lugsuiweringspype by elke stukkietoerusting wat stof kan veroorsaak, is ʼn voorbeeld vir ʼn menigte van ons. Baie dankie vir die geleentheid Paul.

Na die verwelkoming deur Lou en goeie wense aan diemanne wat intussen verjaar het, is ʼn paar administratiewe reëlings bespreek. Lou het verduidelikdat die AWSA se simposium vanjaar in die Kaapsteeds voortgaan soos beplan, maar dat daarbedenkinge is oor die gasdraaier vanaf Israel watoorweeg was. Die persoon se webadres wasnagegaan en die bevinding was dat hy nie veel tot onsdraaiers in SA se kennis kan bydra nie. Daar sal duswaarskynlik slegs van ons eie mense gebruik gemaakword om demonstrasies te lewer. (Intussen is verneemdat die AWSA simposium afgestel is en dat dieKapenaars hul eie interne een dag simposium sal hougedurende die naweek van 20 tot 23 September endat alle besoekers welkom sal wees).

Vir ons wys-en-vertel item het Paul ons die een enander vertel oor sy onlangse besoek aan Etiopië. Datdit ʼn mooi land is, is gewis met pragtige groot bome so eie aan Afrika en talle hoë berge en bergpasse. Diedamprojek waaroor Paul se besoek gegaan het, wasook uniek aangesien die dam die hoogste een in Afrikasal wees (248m) teenoor die Katse dam in Lesothowat tans die hoogste is (185m). Hulle het ook van dieberoemde kerke en ondergrondse kerkers besoek vanhierdie Christen volk. Paul het ook vir ons tweehoutgedraaide items gewys wat aan hulle geskenkwas na afloop van hul besoek. Die een was ʼn koffie kannetjie en die ander een was koffiebekertjies van

Page 2: Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

Tambotie 2013-07 Page 2

olienhout. (Sien foto). Albei het getuig van uitstekendevakmanskap.

Mooi koffiemaak-items wat Paul Roberts vanuitEtiopië saamgebring het. Nogal uit Olienhout

gedraai

Hierna het Leon Wolmarans ons ʼn oulike tegniek gewys om tekenwerk soos Ierse knope op ʼn draaistuk en veral as verfraaiing van ʼn bak se rand aan te bring. Dit word letterlik op die hout afgedruk soos ʼn stensil wat vir tydelike tatoeëermerke gebruik word. ʼn Mens kan dit dan pirografies inbrand, of inteken, of net sobenut. Leon sê dit werk veral vir ouens soos hy watglad nie kan teken nie.

Ons huiswerk vir die byeenkoms was items terherinnering aan ons oorlede vriend, Jack Munting watdeur lede gedraai is van hout uit Jack se stal. Lou,Alan en Johan het elk ʼn item gemaak en Leon het sommer twee gemaak en Gerhard drie. Thys het ʼn mooi pen gemaak ter gedagtenis aan Jack segeliefkoosde onderwerp. Johan het net die bekertjiewat Jack begin het op dieselfde styl voltooi enafgerond soos wat hy gemeen het Jack se styl was.Kobus Niewoudt het al op ʼn vorige geleentheid sy mooi muurhorlosie vertoon en daarom verskyn dit niehierdie keer op die foto nie.

Sommige van die items wat gedraai is van rowwestukke (blanks) afkomstig van oorl. Jack Munting.

Hierna het ons gou ʼn blaaskans geneem en was ons mildelik getrakteer deur ons gasheer en sy vrou Janet.Na ʼn heerlike koppie koffie en heerlike sout en soet eetgoed was ons weer reg vir die tweede deel van onsvergadering. Baie dankie vir jul gulle gasvryheid , Paulen Janet.

Johan het na ons breukie ʼn kort praatjie oor die Tambotieboom (Spirostachys africana van die FamilieEuphorbiaceae) en sy hout gelewer en diebelangrikste kenmerke op ʼn enkelvel saamgevat om aan elkeen te voorsien. Hy het ook ʼn stuk tambotiehout saamgebring vir diegene wat nie die houtken nie om die prag daarvan te waardeer. Hy hetvertel van sy jongdae as sitrusbestuurder in Swazilanden hoe hy moes toekyk hou 35 000 ha bosveld metonder andere honderde groot Tambotiebome op hopeomgestoot en later aan die brand gesteek word.Kenmerke van die boom is uitgewys en ʼn paar takkies daarvan wat Lou voorsien het, is gewys om die blareen fyn blomknoppies op klein “katjies” wat in hierdiegeval voortydig verskyn het, te wys. ʼn Kenmerk is die wit giftige melksap van vars gesaagde hout. Enkeleeienaardighede soos die saadkapsules wat in diesomer letterlik soos ʼn klapper met ʼn harde knal ontplof en die brokkies dan daarna op die grond rondspringsoos pofmielies wat veroorsaak word deur die larwesvan ʼn mot wat binne in die kapsules soos ʼn veer saamtrek en dan losskiet. Wat die hout betref, is diedigtheid, kleur en draai-eienskappe bespreek. Dit isbeslis van ons mooiste hout om te draai met ʼn heerlike geur wat nog lank talm. Omdat die melksap is giftig is,moet mens dit deeglik in gedagte hou.

Hierna het ons die artikels wat vir evaluering ingedienwas, kortliks bespreek en die kompetisievorms enaanduiding van sertifikate behaal aan die deelnemers

Page 3: Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

Tambotie 2013-07 Page 3

uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaandegehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en goues, wat ʼn aanduiding is van deelnemers se goeie vordering. Diedoel moet wees om te let op kritiese opmerkings watgelewer is en dit in die toekoms te vermy. Ons almalis maar geneig om te dink ons donkies kan ʼn July wen, veral as ons hard geswoeg het aan ʼn item. Deelnemers moet egter altyd onthou dat diebelangrikste eienskap waarop gelet moet word, is ofjou item mooi is op die oog en daardie whao faktorbesit. Vaardigheid speel natuurlik ook ʼn rol want ʼn swak afgewerkte item van ʼn andersins pragtige vorm maak afbreek aan die geheelbeeld. Moeilikheidsgraadmoet ook erkenning kry, maar dit is nie die kern vandie saak nie. Dit help nie om die moeilikste ding opaarde te maak as die eindresultaat nie mooi is nie.Gee dus die meeste aandag aan ontwerp, vorm endies meer. Mooi is die naam van die spel, anderswaarom maak ons dan iets. Baie geluk aan al diedeelnemers en hou so aan!

Na ʼn gesellige aand het ons die verrigtinge afgesluit en huiswaarts gekeer. Ten slotte wil ons almal graagbedank vir hul teenwoordigheid en veral vir Paul datons sy werksplek kon benut en die hartlike gasvryheidvan hom en sy vrou, Janet.

Draaiers: Julie Vergadering /Turners: July Meeting

Ons volgende byeenkoms is op Saterdag, 27 Julie,09h00 in die werksplek van Leon Langenhoven.

Our next meeting will be on Saturday, 19 July, 09h00in the workshop of Leon Langenhoven.

June Monthly MeetingBy Neville Comins

Making and fitting a security doorand partition

Once again WWAP welcomed back Denis Lock fromERWA as our guest presenter. Denis is well known tous for his excellent woodwork training courses and themany techniques he has for difficult situations.

On this occasion he described the making andretrofitting of a large wooden security door andpartition in an interesting location at the top of a

staircase. As this was a family project, the challengewas to meet the ‘tough restrictions’ which includeddesign, to meet requirements of security and to act asboth thermal and noise barriers, construction andfitting without disturbing any plaster work, and fittingperfectly with the existing wooden banisters on thestairs leading directly to the location for the door. Theoverall requirement was that ‘it must not look like anadd-on’.

Denis Lock

Completed project

He described in detail the design and manufacture offirst the partition and frame, and then the door, andhow these had to differ from the case of fitting thesame structure during building of the house. Inaddition, the opening for the frame did not have asuitable lintel, and this too had to be made to resemblea continuous wall segment.

Denis showed how he made the frame from 4X20mmsections of Meranti of different widths to automaticallyprovide the rebate for the glass in the partition and thedoor. He used double slip tenons for the frame jointsaccommodating the rebates in the joints. In fitting theframe, the use of a vibrating saw blade on a Multitool

Page 4: Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

Tambotie 2013-07 Page 4

solved the problem of accurately removing sections ofthe skirting, and positioning of the rawlbolts in thefuture hinge locations was an elegant solution to hidethese features. Once fitted, the simulated bulkheadwas produced from MDF and attached to the frame.Stage 1 was complete.

In constructing the door, yet further useful techniqueswere displayed. Again the door rails and stiles werelaminated from 2 pieces glued bark-side to bark-sidefor stability. Before laminating, Denis showed how hemade the mortises in a dovetail form so that the railscould be wedged and a cover plate inserted, producinga very strong and elegant joint configuration. The toprail had a haunched tenon, while the bottom rail was intwo pieces, the top fixed, while the lower half was freeto move. The door panels were, of course floating.

Recess for cover plate

Completed cover plate

Cabinet Makers 13 JulyBy Paul RobertsA group of 14 Cabinet Makers met in the workshop ofAndreas Swart on Saturday 13 July. Andreas and hiswife, Lara, live on the northern side of the ridge justbelow Tom Jenkins Drive and have a lovely view to thenorth and the open ridge to the south. His workshop is

in a basement below a double garage and he addedsteel I-beams as a precautionary measure! Thebeams are a useful storage device as shown in thepictures.

Klaas Coetzee starting the meeting (L) and hostAndreas Swart (R)

At the start of the meeting Klaas introduced the topic ofdemonstrations for the Exhibition and it was decided topresent the following items:

Sharpening of hand tools such as chisels andplanes;

Construction of a typical cabinet with doorand drawer.

The topic for the day was a continuation of the themeon Jigs. Andreas demonstrated further application ofthe Leigh Mortise and Tenon Jig in respect of skewedjoints which are readily and accurately made on the jig.

Routing the skew joint

Page 5: Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

Tambotie 2013-07 Page 5

The final product

Willie demonstrating his shop-made jig for chairbacks

Willie Malan demonstrated his shop-made jig forrouting tenons for chair backs. The chair backs areconstructed from solid wood with a band saw and thenrouted with a Perspex template and router bit with aguide bush. The Group discussed some modificationswhich would improve the jig.

Dries du Toit and his drill press jig

Dries showed his shop-made drill press jig whichserves a number of uses. The aluminium channelswere obtained at Hardware Centre.

A pleasant deck and excellent refreshments

Our thanks go to Andreas for the use of his workshopfacility and his wife Lara for the refreshments.

Cabinet Makers Meetings: Sat 09h0010 August: Dries du Toit14 September: Willie Marneweck

Consult Membership List for addresses Topics to be notified

Knysna Woodworkers Festival

After careful deliberation, we have come to thedecision to postpone the 2013 Knysna WoodworkersFestival to March/April 2014. We will keep everybodyinformed once the new dates have been finalized. Weapologise for all inconvenience caused by thispostponement. If you have any further queries, pleasedo not hesitate to contact us. Sincerely, Johan Nel073 394 0057 [email protected]

Page 6: Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

Tambotie 2013-07 Page 6

Tambotie Special Feature

Articles on the Construction of TableTops: Part 2It is pleasing to announce that Honorary Member WillieMarneweck has put in a lot of effort in drafting acomprehensive document on the construction of tabletops and the treatment of edges. The first part of thisdocument is included in this edition of Tambotie andwill be available as a complete document on theAssociation’s website in July 2013. Large tops provideparticular challenges to the cabinet maker as dueallowance must be made for wood movement.Enclosed in this edition of Tambotie is Part 2.

Honorary Member Willie Marneweck and Author ofthe Article on Methods to make Table Tops

EditorialEditor: Paul RobertsE-Mail: [email protected]: 084 515 2773

Page 7: Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

Tambotie 2013-07 Page 7

HOUTWERKVERENIGING VAN PRETORIAWOODWORKING ASSOCIATION OF PRETORIA

METODES OM TAFELBLAAIE TE MAAKMETHODS TO MAKE TABLE TOPS: PART 2

Deur/By:Willie Marneweck

(Erelid/Honorary Member)Maart/March 2013

2. MAN-MADE BOARD TOPS

Man-made boards refer mostly to chipboard or MDF (medium density fibre board) with veneer onboth sides. Plywood is not commonly available here in veneered boards but can of course also beused. Of course, bare boards can also be veneered afterwards, and this will also be discussed.

A lot of people want nothing to do with veneered man-made boards. However, I want to saysomething in praise of this material. Some very good furniture employing veneers have been madeover hundreds (and even thousands) of years and outlasted many generations. How else can, forinstance, a beautiful walnut burl be utilized for a top. What about those book-matches. Leavingbeauty aside, pre-veneered boards are so convenient and ready to use. Veneered substrates are verystable; hence no allowance need be made for wood movement. Veneering also makes the mosteconomical use of precious woods. Think about it, over the last couple of years imbuia, Hondurasmahogany, stinkwood, yellow wood, jacaranda and many more have become unavailable. I thinkeven kiaat will soon be hard to find.

There are on the other hand some good reasons for not using pre-veneered boards. One reason is thatcommercial veneering may not be aesthetically good enough for your project. Another reason is thatsome veneers may not be available in pre-veneered board. A third reason would be that a specialfigure, such as “book match” may be desired. One can do your veneering yourself or have it done bya specialist firm. Doing veneering yourself can be very satisfying but of course needs training andpractice.

2.1 Tops made from bare man made boards to be veneered afterwards

Whether chip board or MDF is used for a substrate, it will require a solid edge. Drawing 9 shows aboard that will end up as a circular top. The same process can be employed on a straight line or anycurved edge. The technique is to attach solid wood pieces, or segments, with “biscuits” or splinesaround the edges of the bare substrate. The pieces must be exactly the same thickness as thesubstrate. When this is finished the whole top must be put through a wide belt thickness sander. This

Page 8: Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

Tambotie 2013-07 Page 8

is extremely important since the slightest unevenness will show through the veneer. The final shapecan now, or prior to sanding, be cut around the edge, but hold back with the profiles.

Veneering is done according to the desired design and type of veneer on the top side and with acheaper veneer on the reverse side. Veneering should be done right over the solid edges. It may beadvisable to first trim the overhanging veneer back to the edge and then cut the required profilesaround the edge top and bottom. This brings the veneering right up to the very edge of the top andblends in beautifully with the solid edge. Such a solid edge not only provides a lot of protection forthe veneer against the abuses a table sometimes must suffer, but looks extremely beautiful.

Drawing 9: Edging with veneered top

2.2 Tops made from pre-veneered boards

The name of the game is to attach some form of edge to a pre-veneered board. I will discuss variousedgings ranging from the simplest to very complicated techniques. One will normally be using thesame solid wood for the edge as the veneer on top, but certainly any wood can be employed. I preferto have my boards cut up by professionals. They do it for some R40-00 per board. The layout of thepieces is done by a computer aided programme and wastage is the minimum. Cutting accuracy is,however, not always accurate to the millimetre.

2.2.1 Simple edges for tops

- The simplest edge is veneer. This method can be employed along straight lines and curves. A lotof people have this kind of edging done by professional shops with edge banding machines. Edgebanding machines can only edge along straight lines, but hand edging can be done along curved lines.Also tops with added thickness edges up to say 50 mm thick can be hand edged. Some people preferpre-glued edging that is attached with a laundry iron, but I prefer unglued veneer edging which isattached with contact glue. Wide veneers say up to 50 mm, will have to be made from veneer sheetsor made up yourself with some difficulty. This type of edging is, to say the least, pathetic. It is onlymentioned because it is widely used and for completeness.

- Employing 2 or 3 mm solid wood edging. This makes a much superior top compared to veneeredges. It can be used on tops thicker than 16 mm and along curved edges. Edges of 2 mm thick can

Page 9: Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

Tambotie 2013-07 Page 9

be attached with an edge banding machine up to 32 mm thick, again only on straight lines. Theseedges are always finished with a small round over profile on the top and bottom by the edge bandingmachine, which I found undesirable in some cases. Many, but not all kinds of 2 mm solid woodedges, are available.

3 mm thick solid edging cannot be fitted with edge banding machines but can be made by yourself.Use a plank of suitable length thicknessed to 1,5 or 2 mm thicker than the board thickness to beedged, but no thicker. Both edges of the plank are surfaced and then ripped 3 mm wide on the tablesaw. After cutting two strips, the plank edges are re-surfaced before ripping another two strips.These edging strips are attached sawn face down with contact glue and hammered with a rubbermallet to get good adhesion. It is not usual to mitre at corners. The bit of protrusion of the edges canbe sanded level with an orbital sander and coarse paper. Economical yet quite acceptable officefurniture can be made using 3 mm thick edging. Drawing 10 shows an economical office table withround top. I prefer to attach the first 20 mm or so of the edging with PVA glue clamped across thetop. Continue the rest with contact glue ending the last bit again with PVA glue. This ensures thatthe edging will never lift up. Depending on the diameter of the top and the length of the solid edging,one may have to have two or three joints along the way. The edging can finally be rounded over witha 3 mm radius router cutter.

Drawing 10: Economical office table with round top

Page 10: Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

Tambotie 2013-07 Page 10

- Wider and/or thicker solid wood edges. This will provide more attractive and sturdier tops. Notmuch need be explained when these are applied to straight lined edges. Narrower edges of 16 to 20mm wide may be glued directly to the board using PVA glue. Using “biscuits” on such narrow edgesmay result in the “biscuits” being exposed when a profile is cut. Wider edges of say 30 to 100 mmwide by 16 mm thick had better be attached using “biscuits”. High edges of say 20 mm thick by 100mm high can similarly be attached with “biscuits”. It is time consuming to mitre corners accurately.That’s why we often see factory made tables with butt joints on the corners, yet the mitrered cornerlooks more professional. The enthusiast may even endeavour finger joints! However, don’t sneer atbutt joints, it is much easier to make, the end grain can be quite pretty – it is often seen on restaurant,coffee and office tables. Remember that not every top we make is intended as an heirloom.

When making a top for a wall unit or office work station (with straight lines) it is preferable tosandwich the top veneer board with another board, even employing a plain chip board (on wall unitsthe underside of tops are sitting on the cabinets and are not visible). This gives a 32 mm thick topand adds solidity and firmness. A solid edge of anything from 3 mm up to 40 mm thick and as highas required may be glued to this double board. Of course the edges of the sandwiched board must beprecisely lined up or sawn after laminating to even up before solid edging is applied. The solidedging must stand proud of the top by about 1 to 1,5 mm, which afterwards can be sanded level withthe top. The difficulty arises when such solid edges have to be put around curved lines. Techniquesto handle this will be discussed later in this article.

2.2.2 Enkele spesiale blaaie wat interessant is

- Dekoratiewe blad met wye rande en fineer panele: Sien Tekening 11. Die rande is 20 mmdik en 110 mm wyd. By al die lasse word, soos getoon, eers ‘n V-gleuf van sowat 1,5 tot 2mm wyd gesny. Die stroke A word eerstens met “biscuits” bevestig. Die word so effenslanger as die panele gesny, so 1 mm langer. Nadat die lym droog is word die blad se sye,waar item B aangeheg gaan word, gelyk geskuur met ‘n horisontale bandskuurder (of met ‘nrolsaag). Die V-gleuwe word vervolgens gesny en die lang stroke B word dan bevestig.Agterna word die geheel liggies geskuur en dan word die profiele buite rond om onder en bogesny. Die blad kan verder verfraai word deur ‘n verdikkingsrand toe te voeg, soos in dietekening verduidelik. Laasgenoemde rand word op die hoeke geverstek.

Tekening 11: Dekoratiewe blad met wye rande en fineer panele

- ‘n Eettafelblad wat ek onlangs gesien het, maar uiteraard nie self vervaardig het nie, word inTekening 12 gewys. Hoewel dit baie pateties in die tekening lyk, was die eindprodukwerklik indrukwekkend. Alles was van MDF met dubbel gesig fineer sonder soliede rande.

Page 11: Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

Tambotie 2013-07 Page 11

‘n Voorvereiste vir sukses met so ‘n blad is dat die tafel agterna taamlik donker gebeits wordsodat die fineer en rou MDF buiterande inbloei. Die tafel gee nogal ‘n “broodbord”voorkoms.

Tekening 12: Eettafelblad uit MDF en fineer

- ‘n Ander variant van die vorige blad word deur die firma Weatherly’s en seker ook anderfirmas verkoop. Hierdie blaaie word op baie deftige eettafels gesien. Mahonie dubbel gesigfineerde MDF word gebruik. Die randprofiele word direk in die bord rondom die blad gesny.Die pragtige mahonie fineer word so kunstig saam met die rande gebeits dat mens ‘n skerpwaarneming moet hê om nie dit vir dat soliede hout aan te sien nie. ‘n Tekening is nie nodigom dit verder te verduidelik nie.

[Voordat ek voortgaan wil nou eers by ‘n masjien se naam stilstaan, in Engels bekend as ‘nrouter. Volgens die Departement van Nasionale Opvoeding se boek “Houtwerkterme” van 1980word ‘n “routing machine” as ‘n verdieper of verdiepmasjien vertaal. Ek beskou dit as ‘n mindergoeie beskrywing vir ‘n tipe handskaaf wat donkies se jare gelede gegee is daarvoor. Na allesdoen die masjien veel meer as verdiep. Natuurlik beteken die Engelse woord router ook verdiep,maar in die gebruikstaal weet almal wat on bedoel met ‘n router. Waarom nie na die Nedelandseen Duitse benamings kyk nie. Dit is bovenfrees in Nederlands en Oberfräse in Duits, kortwegfrees of Fräse. Ek gaan die woord frees eerder as verdieper gebruik. Onthou as jy ‘n freesaanskakel, vrees jy vir jou fingers – grappie.]

2.2.3 Komplekse blaaie met soliede hout rande.

Hierdie tipe blad is geskik om indrukwekkende kantoor tafels te maak. Dit kan natuurlik ook vireettafels, ens. aangewend word. As voorbeeld word die vervaardiging van ‘n ronde blad beskryf.

Gewoonlik sal ‘n 12,7 mm (2000 W) frees nodig wees vir hierdie soort werk. Die reguit snyer saltipies 12,7 mm of 16 mm dia. en minstens 40 mm snylengte moet wees. ‘n Snyer sonder ‘n gidslaeris nodig. Vir die sirkelsny met die frees word ‘n staal stang, gewoonlik 12 mm deursnee (wat in joufrees se doelgemaakte gate vir sulke stange sal pas) en met lengte van meer as die straal van die bladbenodig. Die stang moet ‘n spilpunt gaatjie (so 5 mm dia) naby die een punt kry.

Hierdie tegniek behels die omsoom van ‘n ronde blad van vooraf fineerde bord met ‘n dik en hoësoliede rand. Die deursnee van die beoogte blad is nie beperk nie, maar uiteraard hoe groter diedeursnee hoe omvattender en moeiliker is die proses. Hierdie metode is in elke geval vir gevorderde

Page 12: Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

Tambotie 2013-07 Page 12

houtwerkers. Indien die blad groter as ongeveer 800 mm deursnee moet wees en die beoogde rand sehoogte groter as sowat 40 mm moet wees, is dit raadsaam om twee (16 mm dik) borde op mekaar telamineer. Die onderste bord kan skoon splinterbord wees indien mens koste wil bespaar en die klientnie te puntenerig is nie. Beits dit tog maar om dit beter te laat vertoon.

Die eerste operasie is om die blad van van fineerbord (met dubbeldikte indien nodig di. 32 mm dik)op te maak. Lamineer twee borde bo op mekaar met gewigte en klampe om die rand. Saag daarnadie buite deursnee met ‘n wipsaag uit net buite die finale deursnee van die bord (wat met tweemaaldie dikte wat die rand verminder moet word). Ek hou van 20 mm dik rande. Die blad word hiernapresies rond gesny met die frees en ‘n reguit snyer (straight bit). Die spilskroef vir die stang wordpresies op die middelpunt van die blad gemonteer met ‘n netjies passende skroef. Mens het tweekeuses om die spilpunt te monteer: of jy bevestig die skroef direk in die blad se onderkant (die gaatjiekan agterna gevul word), of jy plak ‘n dun blokkie hout met warmlym onder die blad en monteer dieskroef daarin. Die frees word aan die ander ent van die stang gemonteer, deur een van die gate in diefrees se basis te benut, sodanig dat dit in en uit verstel kan word. Let op dat daar ‘n regte metode vansny is, soos in Tekening 14 verduidelik. Indien die stang deur die ander gat van die frees se basismonteer word, sal die snyer geneig wees om “in te grawe” tydens snyding. Sak die snyer totvoldiepte en sny met ligte snitte rondom totdat die gewenste deursnee verkry word. Andersins kandie snyer bietjie vir bietjie gesak word.

Dit is teen nou besluit hoeveel soliede hout segmente rondom die blad gebruik gaan word. Dit salafhang van die deursnee van die blad en die wydte van die beskikbare planke wat gebruik gaan word.Bepaal dit gerus op volskaal, of met ‘n skaaltekening. Hoe meer segmente, hoe minder vermorsingvan soliede hout, maar hoe meer werk. Die dikte van die planke moet nietemin die hoogte van dierand verteenwoordig, of minstens die helfde soos later verduidelik sal word. Skaaf die planke totfinale dikte plus sê 2 mm. Die segmente word eerstens verstek teen ‘n bepaalde hoek en ‘n presieselengte. Sien Tekening 13. Bv. vir 6 segmente word teen 60 grade, en vir 8 segmente teen 67,5 gradegeverstek.

Nadat die segmente presies verstek is, word dit met ‘n bandsaag uitgesny net buite die finale binne enbuite strale. Lym dan die segmente met warmlym op ‘n afval splinterbord vas (wat in vierkantietswat groter as die finale blad moet wees). Teken eers sirkels om die binne/buite strale te wys opdie bord om te help hiermee. Monteer ‘n houtblok wat so dik is as die rand se hoogte met warmlymmin of meer bo oor die middelpunt. Vind die presiese middelpunt. Monteer die gidsstang weer met‘n spilskroef op die blok op die straal se middelpunt. Rus die frees op die segmente en sny die binnedeursnee van die rand (gelykstaande aan die buite deursnee van voorbereide bord) gegids met diestang. Sien Tekening 14. Sak die snyer totdat die snyer die bord onder raps en bring dit dan bietjievir bietjie nader tot dit begin sny by die hoogste uitsteeksel. Gaan al in rondte en stel na elke rondedie frees effens na buite. Dit is ook moontlik om te begin by die finale deursnee en stelselmatig diesnyer te sak na elke rondte, of selfs ‘n kombinasie daarvan. Sny vervolgens die buitedeursnee. Diesegmente kan daarna verwyder word.

Lym vervolgens die segmente rondom die blad deur een vir een regoor die blad te klamp met sê 3klampe. Dit is esteties mooi om die lyn van twee teenoorstaande lasse met die rigting van die fineerse grein “op te lyn”. Geen “biscuits” of iets anders is nodig nie, net lym. Sorg dat die bokante vandie segmente effens (sowat 0,5 mm) bo die blad pryk. Jy kan agterna die solied vlakker skuur maarnie die fineer bord nie! Lym ook deeglik waar segmente koppel. Die laaste segment sal hopelikeffens korter aangepas moet word en nie ‘n opening laat nie. Beplan dit so!

Page 13: Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

Tambotie 2013-07 Page 13

Dit kan moontlik gebeur dat die gewenste hoogte van die rand groter as jou beskikbare snyer, of asenige gekoopte snyer se snylengte is. Mens praat hier van hoogtes van 60 tot 80 mm. Hier kan tweesituasies ontstaan. Die rand word gemaak uit segmente wat die volle hoogte van die gewenste randsal verskaf, of die segmente moet gelamineer word om die gewenste hoogte te verkry. Ineersgenoemde geval word die segmente opgemaak net soos voorheen beskryf en gelym op die afvalsplinterbord. Sny vervolgens die binne/buite strale net soos voorheen beskryf tot so diep as wat diesnyer toelaat. Hierdie diepte moet minstens effens meer as die dikte van die blad se bord wees en enook meer as die helfte van die hoogte van die rand. Lym nou die segmente om die blad soosvoorheen beskryf deur gebruik te maak van die “skoongemaakte” gedeelte van die segmente. Die resvan die snywerk kan nou gedoen word deur weer die stang in te span.

Indien die beskikbare hout vir die rande nie dik genoeg is vir gewenste hoogte nie kan die segmentegemaak word in halfdikte en gelamineer word. Die voorvereiste is weer dat elke halfdikte groter salwees as die bladbord se dikte. Gaan te werk soos voorheen beskryf maar maak twee maal soveelsegmente. Lym die eerste stel op die spliterbord en sny die twee strale uit op finale mate. Lymhierdie stel rondom die voorbereide bordblad, weer soos reeds beskryf. Die tweede laag word bo opdie eerste laag gelym nadat die eerste stel randsegmente aan die blad gelym is. Ek verkies om diesegmente in ‘n “baksteen” patroon te plak m.a.w. die segmente oorvleuel halfpad. Die helesaamgestelde blad word dan van weer van onder gesny om die gedeelte van die rand wat nie met diesnyer bereik kon word nie skoon te maak. Die finale stappe is om die rand gelyk met die blad teskuur en laastens om profiele bo en onder te sny, indien dit verlang word.

2.2.4 Multi-curved complex solid edges

For an example of this kind of top refer to Drawing 15. This top was actually part of an expensivedesk of which I made several variations.

Drawing 15: Multi-curved complex solid edges

Page 14: Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

Tambotie 2013-07 Page 14

Making these tops is possibly as difficult as it can get. It is definitely only to be attempted byexperienced woodworkers. I developed this technique for myself, but thereby I’m not saying thatother people may not have used it as well, only that no one helped me nor did any magazine. Hencethere may possibly be other ways to achieve the same result. Of course CNC machines will make it alot easier, but then home woodworkers and even small factories don’t have these. My reason forincluding this technique is to put this method on record for whom ever may find a need for it now orin the future.

The shape of such a top may include straight lines as well as curves of various radii. Referring againto Drawing 15, it will be noticed that some of the curves have extremely large radii. In the makingof these tops I employed templates made out of 6 mm thick MDF. One would be well advised tostart with a scaled drawing of the top, or alternatively a full sized drawing on perhaps a sheet of rawchip board. A lot of work area will be required and also fairly large work benches. Lay the 6 mmMDF for the template down on one work bench. Make a trammel out of a long piece of timber; say20 mm by 40 mm and sufficiently long to achieve the largest radius. In this example some 2,5 m. Atone end of this nail or screw a piece of 6 mm MDF about 200 mm by 500 mm. Mount your routeronto the MDF piece complete with a hole for the cutter. For this operation a ¼ inch router will do.At the other end of the trammel drill a screw hole at the desired radius from the cutter centre to thehole. Screw the trammel to another work bench of the same height in such position that the routercutter will describe the radius onto the MDF board leaving at least 150 mm from the edge of theboard for strength. See Drawing 16. Fit a 3 mm diameter straight cutter to the router. Cut rightthrough the board over sufficient length as required by the design. Cut the MDF such that twotemplates will result, one for an outside curve and one for an onside curve. The radii of the templateswill differ by only 3 mm and over such a large radius it will not matter. The MDF may be lifted upslightly with suitable scrap pieces of wood to save the work bench from damage. The MDF must ofcourse be held down firmly.

Drawing 16: Cutting of templates

Page 15: Tambotie 2013-07 v1...Tambotie 2013-07 Page 3 uitgedeel. Artikels was almal van hoogstaande gehalte en daar was nie ʼn enkele brons sertifikaat toegeken nie, net enkele silweres en

Tambotie 2013-07 Page 15

Make all required templates required by the design, keeping in mind that for radii of up to say 800mm a trammel rod as discussed in section 2.2.2 may be employed instead of templates.a) Preparing the substrate:The pre-veneered boards (chip board or MDF) that are going to be used for the top will next beprepared. In case of large tops it is advisable to double the top with a suitable (but cheaper) pre-veneered board. It may be easiest to cut both boards with a jig saw slightly oversize before gluingtogether with PVA glue and as much heavy objects as one can lay hands on, especially around theperiphery. The straight lines are next cut to final sizes with as circular saw and guide rail, leavingonly the curves to be cut. The little bits left uncut by the circular saw at full plunge can be cut outcarefully with a jig saw. Remember to reduce the size of the top all round by the width of the solidedge, eg. 20 mm. The “outside” template is now nailed to the bottom of the edge section to be cut.Use a ½ inch router fitted with a 12.7 mm or 16 mm dia. straight cutter with a guide bearing to cutthe curved part to exactly the desired shape. Carry on with other curves until the top is completelyshaped. In the case of very small radii, say from 80 to 150 mm, smaller templates can be hand madeout of 6 mm MDF. One must plan and be careful where the curves join curves and straight lines.

b) Making the solid edges:Usually it is better to do the curved edges first and fit them, since the straight edges are more plainsailing. As shown in Drawing 15, suitable pieces of timber must be made up out of which the curvededges will be shaped. Use the inside and outside templates to pencil draw the section of the edge tobe made, and cut the piece slightly oversize on the band saw. It should be noticed that the outsidecurve of a section of edge can be drawn with the outside template by moving it outwards with thewidth of the intended edge. Over a large radius this will make little difference, but on smaller radiianother template may be required for the outer radius of the edge. Do some testing to see how goodthe outside shape will be, i.e. how much it will differ in width over the section in question.Remember that the inside curve is more important since it must fit tightly over the curve of the boardtop. Before cutting the piece(s) on the band saw the connecting mitres must be cut. This is easyprovided you drew lines on the templates at the connecting points using the trammel to draw themitre cut lines. Cut the mitres now before band sawing the pieces, by setting the mitre angles on atable saw mitre gauge.

The “inside” template is then nailed to the bottom of the rough cut piece making sure that a small bitof wood is protruding all the way inside. A nail gun with so called “F” nails is very handy.Remember that the template must also provide some strength to the segment. The template can alsobe hot glued. It is important to have a fairly strong combination since the wood must not spring awaywhile routing. The inside shape may be cut with the router and guided bit as before, but this time therouter must be mounted underneath a router table. The ball bearing must follow the template whichof course will be uppermost. The process is repeated for the outside curve with the “outside”template. Complete all other segments. The smaller radii sections, say 500 to 800 mm, can beprepared as described in section 2.2.3. Whether the edge is higher than the substrate or of equalthickness, the rest of the process will be on similar lines as per section 2.2.3.

The article will be published in two parts in Tambotie in June and July 2013 and as a complete articleon the Association’s website www.ptawoodworkers.com

Format editing:Paul Roberts