Embed Size (px)
Citation preview
TableofContentsMụclụcĐocIliadvaOdysseycuađaithihaoHomerGiớithiệutácphẩmGiátrịnộidungGiátrịvănhóaTómtắttácphẩmGiớithiệudịchgiảKhúc1Khúc2Khúc3Khúc4Khúc5Khúc6Khúc7Khúc8Khúc9Khúc10Khúc11Khúc12Khúc13Khúc14Khúc15Khúc16Khúc17Khúc18Khúc19Khúc20Khúc21Khúc22Khúc23Khúc24
MụclụcĐocIliadvaOdysseycuađaithihaoHomerGiớithiệutácphẩmGiớithiệudịchgiảKhúc1Khúc2Khúc3Khúc4Khúc5Khúc6Khúc7Khúc8Khúc9Khúc10Khúc11Khúc12Khúc13Khúc14Khúc15Khúc16Khúc17Khúc18Khúc19Khúc20Khúc21Khúc22Khúc23Khúc24
Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfreeCộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach
ĐocIliadvaOdysseycuađaithihaoHomer“Làmộtcáchtraudồitrítuệvàđứchạnh”Bắtđầutừnhữngnhàtruyềngiáochotớikỷnguyêntoàncầuhóavàtiếptụctrongtươnglai,
nhữngảnhhưởngcủavănminhphươngTâytớiViệtNamkhôngchỉdừnglạiởkhoahọccơbản,màcònmởrộngđếncácngànhkhoahọcxãhộivànghệthuật.Vìvậy,đểthựcsựkhaithácxuhướngnày,chúngtacầntìmhiểunềntảngvàcộinguồncủavănminhphươngTây:HyLạpcổđại.Khônghềquálờikhichorằng,việctìmhiểuHyLạpcổđạilàmộtđiềukiệntiênquyếtnhằmmanglạisựhiểubiếtthấuđáoliênquanđếnnhữngluậnđiểmvàhọcthuyếtchủđạođangchiphốithếgiớimàchúngtađangsống:LịchSửvàThầnThoại,GiớiTínhvàXácThân,TônGiáovàHônNhân,ChínhTrịvàDânChủ…Saukhiđãramắthaitácphẩmđượccoilà“gốiđầugiường”củamọichínhtrịgiaCộngHòa
(Plato)vàChínhTrịLuận(Aristotle),AlphaBookstiếptụcmangđếnhaithiênsửthikinhđiểnvàlàcộttrụcủavănminhphươngTây:IliadvàOdyssêycủađạithihàoHomer.NgaycảnhữngchínhtrịgialỗilạcnhưPlato,AristotlehayđếncảbậcquânvươngnhưAlexanderĐạiĐếcũngxemviệcđọchaitácphẩmnàylàmộtcáchtraudồitrítuệvàđứchạnh.Thếnhưnglờigiớithiệunàyrấtcóthểsẽgợinỗibănkhoănnơisốđôngđộcgiảphổthônglà
việcđọcnhữngtácphẩmcổđiểnnhưIliadvàOdyssêycóthựcsựmanglạibấtkìlợiíchthiếtthânnàohaykhông,khikhoảngcáchkhônggianvàthờigiangiữatácphẩmvàđộcgiảcáchnhautrùngkhơivờivợi.CâutrảlờiởđâylàCÓ.IliadvàOdyssêylànhữngbảntrườngcacủabinhlửavàgiáogươm.Ởđónhữngkẻnhútnhát
vàrụtrètrướcchiếntrậnmớichínhlàđốitượngbịdèbỉu.NhưngHomerkhôngcổsúychochiếntranhmàdùngchiếntranhđểthửtháchconngườivàdùngCáiChếtđểbộclộđứchạnhcủahọ.AristotlediễngiảibikịchHyLạplàsựkếthợpcủasốphậnvàsailầmcánhân.Nghĩalàmột
kếtcụckhôngvuichỉthànhbikịchkhiphẩmchấttrítuệvàđứchạnhcủanhânvậtchínhphảivượthẳnngườithường.Vàtừnhữngbiếncốđóngườitaphátlộranhữnggìđẹpđẽnhấtcủamình.CònKarlJaperschorằngýchíđươngđầuvàchấpnhậnnhữngbóngtốivàsụpđổ,nhữngđiềusảnsinhtừhiểmnguyvànghiêmtrọngcủacuộcđờivượtquásựtringhiệmcủaconngười,chínhlàtinhthầngâydựngnênvănminhphươngTây.Bêncạnhđó,IliadvàOdyssêycònlànhữngsuytưvàchiêmnghiệmcủangườiHyLạpcổđại
vềmốiquanhệvừathânthuộcvừaxalạgiữaconngườivàvũtrụ,củalinhhồnvàthếgiới,củabêntrongvàbênngoài.PhươngTâyxemtrọnghaibảntrườngcanàyvìchúnglàbiênniênsửcủaquátrìnhtiếnhóa
củaýthứcconngười,nhấtlàýthứcvềthờigian.Điềuđặcbiệtcủaquátrìnhtiếnhóaýthứclànótiếptụcdiễnrangaycảkhixácthânđãhoàntấtquátrìnhbiếnđổi.ChẳngphảithếmàtaluôncoivócdángcơthểcủaAchilleslàhìnhmẫuchonamvàHelenchonữ.CuộcchiếnthànhTroycóthểcoinhưdấuchấmhếtchosựngâythơcònsótlạitừthuởhồng
hoang.Nókếtthúckhôngphảivìkẻnàymạnhhơnkẻkia,màvìcókẻnày“láucá”hơnkẻkia.NgườiquyếtđịnhvậnmệnhcuộcchiếnkhôngaikháchơnlàOdyssêy.Nhưngtạisaomộtkếhoạchrất“thôsơ”nhưConngựathànhTroylạicóthểthànhcông?Bối
cảnhbấygiờlàbuổihoànghôncủakýứccộngđồngkhimỗithànhviêncóthểnhìnthấyđượcdòngýthứccủangườikhác,vàkháiniệmlừalọc,haychínhxáchơnlàchegiấudòngýthứccánhân,hoàntoànkhôngtồntại,chođếnkhiOdysseusxuấthiện.Đóchínhlàmánhkhóeđầutiêntronglịchsửloàingười.Nhưngđiềuđặcbiệtvàthúvịhơncảlàsựtươngtácgiữathầnvàngườitronghaithiênsử
thinày.CácthầnHyLạpmanghìnhdángconngười,khácvớicácnềnvănminhđươngthờikhácnhư
AiCậphayMesopotamian.Họkhôngphảilànhữngđấngtoànnăngvôbiên,lạicònmangđầyđủnhữngthóihưtậtxấunhưconngười.Nhưngđiềunàylạichínhlàýtưởngđộtphávĩđại:VũTrụmangvẻđẹpvàhuyềnbícủaconngười.Conngườichínhlàtrungtâmcủavũtrụ.CuộcchiếnthànhTroyđượccácvịthầnbắtđầu,canthiệpvàkếtthúc,nhưngtớicuộcđạihải
trìnhcủaOdysseusthìquyềntựquyếtđịnhvậnmệnhcủacánhânmớilàyếutốchủđạo.Trongquátrìnhđọc,hẳnquýđộcgiảsẽtìmthấychomìnhnhữngtrảinghiệmhữuíchtừ
nhữngtươngđồngvàdịbiệtgiữahiệntạivàquákhứ.NhữngngườiHyLạpvàTrojankiacũngthấymặttrờilặnvàmọc.Họcũngbănkhoănvàsuy
nghĩtrướcquyluậtbấtbiếncủacuộcsống:tuổigià,bệnhtật,tìnhyêu,khátvọng,nôdịch,hạnhphúc…VàchínhnhữngngườiHyLạpvàTrojankiacũnghiểusựhoangtànvàchếtchóccủachiếntranh,củanôdịchvàtoàntrị.
***Vớitâmthếđúngmực,chúngtasẽthuhoạchđượcnhiềuđiềuhữuíchtừnhữngtácphẩmcổ
điển.Vìsuychocùng,việcmắckẹthoàntoàntronghiệntạihoặcluônngoáiđầuhoàivọngvềquákhứchỉdẫntavướngvàohếtsựvôtrinàyđếnsựvôtrikhác.TrântrọnggiớithiệuđếnbạnviênkimcươngtuyệthảocủanềnvănminhphươngTây.
Tháng9năm2013ĐẶNGHOÀNGQUÂN
CÔNGTYCỔPHẦNSÁCHALPHA
GiớithiệutácphẩmNgườiHy-lạptinHomerlàtácgiảthitậpIliad.Bênngoàikhôngbiếtgìvềconngười,cuộc
đờivàtácphẩm.Cóngườitin,cóngườikhôngtin.DẫuvậyđasốchorằngôngchàođờitrênđảoChiosphíađôngbiểnAegean,nơingườiHy-lạpsinhsống,vàthờigianôngtạithếtheohọcgiảthờinaydườngnhưvàokhoảngnăm750-700TCN,hoặcxahơn.NgườiHy-lạpcũngtinônglàtácgiảtrườngcaOdyssêy.Tinhaykhôngtùyý.Songtrảiquabangànnăm,lúctráiđấtcònsơkhai,khiconngườinhiều
nơicònmanrợ,quathửtháchcaynghiệtcủathờigian,quasànglọcchilicủanghệcảm,khắpnơitrênthếgiới,saukhiđivào,khôngaingớtcangợi,thầmhiểuhoặctuyênbốtácgiảlàthisĩthiêntài,thiphẩmlàbônghoangáthươngbấttử.NóivềôngcuốithếkỷXVIvănhàoPhápMicheldeMontaigneviết:“Tácgiảduynhấttrênthế
giớikhôngbaogiờkhiếnngườiđọcbựcbội,chánngán.”ĐầuthếkỷXXthisĩtùybútgiaPhápCharlesPéguynói:“Ôngvĩđại.Ônglàbềtrên.Ônglàchađẻ.Ônglàbậcthàytấtcả.”ĐọcIliadmộtlầnhaynhiềulầnlàđisâuvàotráitimhuyềnthoạiđãhunđúctưởngtượngTâyphương,đãcấuthànhquytắcđạođứcphươngtrờiấy,đãmởmắtchophươngtrờiấynhìnvẻyêukiều,nétdiễmlệcủaphụnữ,tầmvóccaocảcủachíkhímuốncóphảitrảgiábằngdanhdựvàmạngsống.Nơiđódũngcảmdangtaynghênhđóntìnhyêu,mỉmcườitrướcđaukhổ,khiAndromakhetuyệtvọngnhỏlệ,lúcanhhùngtửtrậnrúkêu.QuaAchilleus,ngườiđọcthấyphảngphấthươngvịmanrợphátxuấttừvănhóasơkhaithiphẩmphơibày,nhưngquaHektorvàvớichàngngườiđọcthấynhânloạibắtđầuvănhóahiệnđại.
GiátrịnộidungPâriscuỗmHelenxinhđẹpmangđi.Chồngnàng(Menelaos)bènkêugọingườiHy-lạpmở
cuộcviễnchinhđòilại,baovâythànhTroachínnămròngrã.KểchuyệnchomọingườicùnghayHomercấttiếngháttrongkhúcđầuIliad.Tấtcảgồmhaimươibốnkhúc,khúcnàocũnglôicuốnkhiếnngườinghengâyngất,phầnvìýphầnvìlời,tấtcảxoayquanhnỗiphẫnnộAchilleuscựcchẳngđãphảimangtronglòng.BịquânvươngquyềnuyAgamemnonlấymấtngườitình,giainhânnôlệBriseis.Chiếntrậnrềnvang,chàngluivềtrại,khôngthamdự,lựclượngAchaianvìthếsuyyếutrầmtrọng.MãitớilúcbạnchíthiếtPatroklostửtrậnchàngmớirờitrạirachiếntrườnggiaochiếnvớiHektor.Ngườisau,trảiquabangànnăm,khôngrõcóphảiHomerlàtácgiảcáccakhúcđókhông.
Tuynhiên,nhờtầmvócvàvẻđẹpngoạikhổ,trườngcađãbăngquanhiềuthếkỷ,thờigiandẫulâudài,vẻđẹpvẫnynguyên,khôngphainhạt,khôngsuysuyển.Khôngnhữngthếnhângiaochiến,màcảthầnlinhcũngđánhnhautơibời.Vìthamvọng,chiếntrườngtrởnênđẫmmáu,cuộcchiếnkéodài,cảthếgiớihữuhìnhlẫnthếgiớivôhìnhdaydứt.Tấtcảđềucaocả,tấtcảđềuanhhùng,tấtcảđềuquảngđại.NhưngvớiconmắtvàtráitimhiệnthựcHomerphơibàychongườixem,ngườiđọctấtcảcũngtầmthường,cũngnhútnhát,cũngíchkỷ,cũngtànnhẫn.Kếtbằngmáuvànướcmắt,truyệnlàbiểutượngmiêutảsốphậnnhânloạidođịnhmệnhđẩyđưa.Achilleushiểusựthể,chànghiểuthànhbạitrênchiếntrườnghayngoàiđờilàdothầnlinhquyếtđịnh.
GiátrịvănhóaKhôngkểtêngọi,khiđểmắtnhìn,ngườiTâyphươngbấylâuthấyIliadlàtácphẩmnền
móngtrênđólâuđàivănhóa,vănhọccủamìnhsinhsôi,nảynở.Trướcmọiđồngnghiệptronglàngthica,trongxómkểchuyện,trướcbiếtbaorungđộngdạtdào,kinhnghiệmsángtácsungmãn,thitậpmiêutảlầnđầuthếgiớisiêuhìnhgiaohòavớithếgiớihữuhình,conngườitrựcdiệnvớiđịnhmệnhmàlươngtâmbắtphảihoànthànhSốphận.
IliadlàtrườngcaHy-lạp,cổnhất,cólẽhaynhấttrongvănhọcTâyphương,vàquachuỗidàilịchsửđãtạocảmhứngchovôvàntácphẩmnghệthuậttừhộihọa,kiếntrúc,thica,chođếntiểuthuyết,kịchnghệ,âmnhạc.Kếthợpchuyệntruyềnkhẩuvớichuyệnthầnthoạithànhchuyệntrườngcadiễmlệ,thitập
đượcthisĩcacôngngâmvịnh,phôdiễntrướcquầnchúngquanhiềuthếhệtrướckhiđượcghilạithànhvănvàothếkỷVIIITCN.Phatrộnnhiềumặt,phatrộnrấtnghệthuậtvàđộcđáo,vănhóaHy-lạpbuổibanđầu,thitậplôicuốnkhángiả,độcgiảkhắpnơi,sốlượngmỗingàymộtgiatăng,khiđượcdịchsangnhiềuthứtiếng,ởTâyÂutừthờivănnghệphụchưng,ởnướctacólẽchưabaogiờ,quálắmchỉnghetêngọingắngọn,songkhôngbiếtnộidungthựcsựthếnào.Xoayquanhdanhdự,quyềnhành,địavị,dũngcảmcủaconngười,xửsựbấtthườngcủathần
linh,chủđềkhẳngđịnhảnhhưởngsâurộng,bềnbỉcủathitậptrênbìnhdiệnvănhóa.
TómtắttácphẩmTheosửgiaTâyÂucáchđâykhoảngbốnngànnămkhichâuÂuchưathànhhình,quốcgia,
dântộctrênlụcđịachưaxácđịnhrõrệtnhưngàynay,cóbộlạccaolớn,tócvàng,sửgiakhôngrõthếnào,rờirừngnúimạnbắckéoxuốngbờbiển,đồngbằngmạnnam,băngquathunglũngVardartiếnvềphíađông,vượteobiểnHellespontvàoTiểuÁ.Cùngthờigian,mộtphầnbộlạcrẽsangphíatâylấnchiếmNamÂu,địnhcưtrênphầnđấtsaunàygọilàHellas,bênngoàigọilàHy-lạp.Bộlạcđócólẽkhôngđôngđảo,vàcóvẻkhôngdoduynhấtmộtngườichỉhuy.TớinơigặpthổdânhọgọilàPelasgian,têngọitùytiệnkhôngđặtvấnđềnguồngốchaychủngtộc,ngàynaygọilàHelladic,ngườithuộcvănhóathờikỳđồđồng.HọkhônggọihọlàngườiHy-lạpmàgọihọlàngườiAchaian,ngườiArgivehoặcngườiDanaan,nghĩalàthầndânquânvươnghuyềnthoạiDanaussinhnhiềucôngchúa.Họlàchủngtộcgandạ,kiêncường,songbánkhai.Tráilại,dântộchọchinhphụcđãhấpthụvănminhmấythếkỷvàđãtrởthànhbộphậncủavănminhMinoanphongphúkếttụtrêncựcnamquầnđảoKrete.Kếtquảlàvănhóamớirađời,vănhóaMycenaean,baogồmnhântốmạnbắcvànhântốmạnnamdophatrộnchủngtộc,songthủlĩnhchỉhuylàngườixâmlược.Tiếngnóilà(hoặcítnhấttrởthành)tiếngnóicủangườimạnbắc,tuythếvàivùngvẫngiữtiếngnóiHelladichoặcPelasgian.Liềulĩnh,buôngtuồng,rađilàđểcướpphá,chiếmđịađiểmchủchốtcủangườivùngbiểnAegean,họdầndầntiêmnhiễmlốisốngcùngnhiềumặtnghệthuật,songvẫnbảotồntưtưởng,nếpsốngtinhthầncủamìnhkhiếnvănhóacủahọởnhiềuđiểmkhácvănhóacủangườitrướchọ.Mấtnhiềunămhọmớihoànthànhcuộcchinhphục.Dẫuthếsauđókhálâuhọvẫnlàchủngtộchiếuchiến,sốngtrênđầutrêncổthổdânlaođộnghàngngàytrêndảiđấtcằncỗi.Nghỉngơiquálâu,hòabìnhkéodài,cuộcsốngtrởnênnhàmchán,họquayragâychiếnlẫnnhauhoặcdongbuồmxuôingượccướpphávùngbiểnlâncận.Lúcnhànrỗi,đểgiảitrítìmvui,họquâyquầnbênnhaungồinghekểchuyện-thànhtíchanhhùngAchaian,chiếncôngtrênmặtbiển,trênđấtliềnhaychuyệnnamthần,nữthần,doyêuthươnghaygiậndữ,thamgiamộtcáchkỳlạvàosinhhoạttrầnthế.VìkhôngđịnhcưcùngnơitrênđấtliềncũngnhưdọcbờbiểnTiểuÁđầyrẫychướngngạitựnhiên,họchiathànhnhiềunhómsốngrảiráctrênlụcđịavàhảiđảo.Vìthiếuphươngtiệnliênlạcvớinhau,tiếngnóitheothờigiancũngtựnhiênchiathànhthổngữ.Cóthổngữlàtiếngnóiđịaphương,cóthổngữkhôngbaogiờcókhảnăngsảnxuấtvănhọc,songcóbốnthổngữtrởthànhtiêuchuẩnngườixưacôngnhậnlàphươngtiệnhữuhiệuđểthựchiệnvănchương:Doric,Aiolic,IonicvàAttic.Nămthángtrôiqua,địnhcưxongxuôi,họbắtđầukhaikhẩnđấtđai,càyruộngcấylúa,bới
đấttrồngnho,đồngthờipháttriểnchănnuôiheo,bò,ngựa,cừuđểlấythịtăn,lôngbánvàphươngtiệncanhtác,chuyênchở.Họhọccáchphốihợpcướpđoạtvớibuônbán,tiếpxúcvớivănminhPhoinicia,vănminhAi-cậpđãvàđangpháttriểncaođộkhiđó.Khoảngnăm1100TCN.lãnhđịacủahọrungchuyểnvìđợtdidântừmạnbắc,đámnàykéoxuốngnhưhọtrướckia,ùnùntựanướcchảytừmiềnnúiquaThessalytớimiềnnam.Khácchănglàxâmnhậptiếpnốixâmnhậplầnnàygặpkhókhăn.Tìnhtrạngkéodàigầnhaithếkỷ.Rốiren,hỗnloạn,chiếntranh,chạytrốndiễnraliênmiên.Didânchấmdứt,thanhbìnhtrởlại,cuộcsốngêmđềm,phânphốidâncưdiễnratoàndiện.NgườiAchaianvàmộtphầnbộlạckéotớisauhọ-người
Ionian,ngườiAiolian,ngườiDorianluivềmạnđông,vượtbiểntớihảiđảovàbờbiểnTiểuÁ.NgườimớitớitỏarakhắpHy-lạp,từThessalyxuốngmũiđấtKorinthvàbánđảoPeloponnesos.HọcũnglàngườiHy-lạp,nhưnhữngngườihọđãtừngđánhđuổitrướckia.Họsửdụngthổngữcùngngônngữ;họthờphụngnhiềuthầnlinh.Nhưngbâygiờhọlàthànhphầnthôlỗ,lạchậutrongcộngđồngdântộcHy-lạp.NgườiAchaianvănminhởchâuÁ,chiếmnhữngthànhphốcổkínhđểsống,nhữngđồngcỏtươitốtđểchănnuôigiasúc.Trongsốvậtdụngmangtheotớiquêhươngmớilàmớchuyệnkểvềthầnlinhvàtổtiênthần
linhcủahọ.Lúcnàysốchuyệnđóđãkếtthànhtrườngca,cácthisĩlangthang,cacônghátdạovừađánhđànvừahát,vừakểvừangâmđểkhángiảthưởngthứctrongbữatiệccộngđồngtổchứctrongnhàtrưởnggiảhaynhàquýtộc.Cóchuyệnchỉlàhuyềnthoại,nhưchuyệnkểnguồngốcthầnlinh,việcsángtạotráiđất.Cóchuyệncăncứvàohồitưởngsựkiệncóthật,nhưcuộcviễnducủaJasongandạtớiHắchảixaxôi,cuộcđịachiếntrênđấtHy-lạpmấyquânvươngđiềukhiểnchốnglạithànhThebesbảycửaô,cuộcviễnchinhbảyquânvươngvượtbiểntấncôngthànhTroatrênmũiđấtphíabắcTiểuÁgầneobiểnHellespont.Cuộcviễnchinhnhưthếcóthựctronglịchsử.Khoảngnăm1180TCN.hàngngànchiếnthuyềnthuộclựclượngxâmlượckéotớivâyhãm,cướpphá,đốtcháythànhphốxâydựngtrênđó.Gầnbangànnămsau,cuốithếkỷXIX,domuốntìmhiểusựthậtlịchsử,nhàkhảocổngườiĐứcHeinrichSchliemanntớiTroavàMycenaekhaiquật;ôngthấydướitrothantànlụiditíchbathànhphốtrêncùngdãyđồi.CùngthờigiannhàkhảocổngườiAnhArthurEvanslàmcôngviệctươngtựởCnossos;ôngthấycũngdướitrothantànlụinềnvănminhtừtrướctớigiờchưaaihay.NgườiAchaiandicưnghekểnhânvậttrongchuyệnxưacườngtráng,dũngcảm,cantrường
chứkhôngẻolả,nhútnhátnhưhọngàynay.Nhânvậttrongchuyệnxưalàconcháuthầnlinh.Họcóthểtrừkhửquáivật,cửtạngàncân,némthươngtrămthước,giươngcunghàngtạ,ngườisautrôngthấychỉbiếtcúiđầubáiphục,haytrợnmắtđứngnhìn.Ngườitàicántrongđámhọmặcgiápydothầnlinhchếtạo,ngồixeđánhngựaxinhđẹptuyệtvờiphinhưgióthổimâybay.Cungđiệnhọởmáinhôcao,tườnglátđồng,látvàng,látgạchtrángmenbóngloáng.Việchọlàm,tốthayxấu,xétvềquymôvàtrìnhđộ,tolớnhơnviệcngườibìnhthường.HọsốnghuyhoàngởHy-lạptrướckhingườiAchaiannếmmùibạitrậnvàlưuvong.NgườiAchaiantrongchuyệnsốngthànhcộngđồng.Đứngđầumỗicộngđồnglàthủlĩnh
hoặcquânvương,hoàntoànđộclập,khôngphụthuộcai.QuânvươnglàconnuôicủathầnlinhtốicaoZeus(Chúatể),làthủlĩnhbộlạcthờibìnhcũngnhưthờichiến.Ôngđượcthànhviênhộiđồngkỳhàovàanhemvũtrangbộlạcủnghộ;ôngphảithamkhảoýkiếnvàtôntrọngtàisảncủahọ.Trongtrườnghợpcộngđồngcóviệcquantrọngcầngiảiquyếtkhẩncấp,ôngtriệutậpđạihộimờinhândânvàquânđộithamdựđểlắngngheýkiến;khithamdựhộiđồngđạibiểuhoàntoàntựdobàytỏquanđiểm,lớntiếngủnghộhaynặnglờiphảnđối,vìhiểuđờihọgắnliềnvớiđờicộngđồng,khisướngcũngnhưkhikhổ,lúcsốngcũngnhưlúcchết.Tuynhiên,nếuhọpbànmàvẫnkhôngtìmralốithoát,ôngvàquânsưsẽkhẩncầuthầnlinhgiúpđỡquasấmrền,chimkêu,chimsabênphảibêntráinhưđiềmlành,điềmgở.Sauđóôngvàcốvấnsẽvờitiêntri,nhưKalchastrongIliad,cótàibiếttrướcbiếtsau,tớigiảithíchđiềmtriệu.Quânvươngvàkỳhàocótùytùngtheohầu,họlàbinhsĩthamgiachiếntrậnvàchiasẻchiến
phẩm.Trongtưthấtquânvươngvàkỳhàocóbầytôi,họlàhầucận,mãphu,tùytùng,nôngphu,nôlệ.Thờibình,ngaycảquânvươngcũnglaođộng,càyruộng,trồngcây,xẻgỗlàmnhà,vợvàcongáidệtvải,thêuthùa,làmbếp,trôngnomnhàcửa.Odysseus,mộttrongsốquânvươngngườiAchaian,tựhàotựtayđóngchiếcgiườngvươnggiả,phunhânchămloviệcnhàởIthakatươmtất.NausikaaáinữquânvươngAlkinoosgiàucócùngđàytớrasônggiặtquầnáo.Mọithànhphần,mọigiaicấpsốnggầngũi,yênvui,tươngthân,tươngtrợ,chiangọtsẻbùi.Tráilại,muốnnổitiếnglừngdanh,nhânvậttrongtrườngcaphảidấnthânvàoviệclàmtáo
bạo:sănthú,phiêulưu,chiếntranh.RừngnúiHy-lạpthuởđólàhangđộngtốtđẹpchothúdữcưngụ,lẩntrốn,rìnhmò;banđêmcũngnhưbanngàysưtửnúpdướigốccâychờcừu,heorừngchạykhắpnơivồmồichẳngsợhiểmnguy,mấtmạng.Dùngthuyềnđibuônbán,thămdò,cướpbiểnđánhnhauchítửtrênđấtlạquêngười,liềumạnggiànhgiậtcủacải,congáiđemvềlàmcủariêngtư.ChiếntranhcũngdiễnratrênđấtHy-lạpchốnglạiđốithủhoặckẻthù.Đầu
lĩnhđánhxemạđồngratrận,mặctrấnthủbằngda,látđồng,châncuốnxà-cạp,đầuđộimũtrùmkín,đỉnhgàirăngheorừng,lôngđuôingựa,taymangkhiênto,taycầmthươngdàimũibọcđồng,thắtlưnggàikiếmhailưỡidàynặng.Lúccuộcchiếngaygo,thắngbạiquyếtliệt,đầulĩnhxuốngngựa,đibộtácchiếncùnganhem...Mộtngườitrongbọnnổimáuanhhùnglaođầuvềphíatrước,vừachạyvừahôxungphong,dùnghếtthươngđếngiáorồikiếmđâmchémđốithủbắtgặptrênđường.Gandạ,liềulĩnh,anhhùngmặcsứchạsát,quânthùkhiếpđảmchạytrốntrongkhiđồngđộiđuổitheotiếptụcchémgiết.Chiếnthắngthườnglàcơhộixôngvàothànhphốđốithủcướpcủa,bắtngười.Ngườichiếnthắngchianhauchiếnphẩm,củacảimangvềsửdụng,congáiđemvềlàmnôlệ,nànghầu,thêthiếp.Dẫuthếtấtcảanhhùngđềucóbổnphậntôntrọng,bảovệdanhdựdùđồngđộihếtlòngủng
hộ.Dĩnhiên,họphảilàchiếnsĩcanđảm,kiêncườngkhiratrận,dùđịchđôngmìnhít,địchmạnhmìnhyếu,ngaycảdùthếnàocũngthua.Họphảitrungthànhvớithủlĩnh,đồngbào,đồngđội,đứngbênhọkhigiannguy,trảthùkhihọtửtrận.Họphảigiữlờituyênthệ,lờithềtrungthành,lờithềhưuchiến.Họphảitôntrọng,bấtkhảxâmphạmsứgiả,lệnhsứ,truyềnđiệp,họphảitôntrọngtinhthầnhiếukhách.TộicủaPâristrongIliadkhônghẳndoquyếnrũvợngườimàphầnnàovìhànhxửsaitráitrongtưcáchkhách,trongkhichủđãtỏlòngbặtthiệptiếpđãiđốivớimình.LúcbênTroianmánhlớiviphạmlệnhhưuchiếnAntenorcaothượngcùngphebuồnrầuthanthở:“Ngôbốiđangchiếnđấuchốnglạilờithềthủychung,biếnthànhdốitrálừalọc(7.351).”Kháckẻdãman,ngườiAchaiankhônghànhhạkẻthùđểngắmnhìnmàvuicười.Họcóthểgiếttànnhẫn,mautaytronglúcchiếnđấu,giậndữ,báothù,songkhôngphảingườitángtậnlươngtâm,mặtlạnhnhưtiền,trướclờinănnỉcủakẻthấtthếhoặctiếngvanxincủakẻhốilỗi,vìhọsợthầnlinhsẽngoảnhmặtlàmngơkhihọcầuxincứugiúp.NgườiAchaianthờnhiềuthầnlinh.CóthầnlinhhọmangtheotừmiềnbắcvàoHy-lạp;có
thầnlinhhọđónnhậntừchủngtộcvùngbiểnAegean,vùngTiểuÁhọtiếpxúcvềsau.Nhàở,nơihọpcủathầnlinhlànúiOlymposphíabắcThessaly.QuânvươngđồngthờichủsúycủahọlàChúatể,conKronos,thầnlinhbầutrời,siêulựcthiênnhiênbàngbạctrongvũtrụ.ĐềnthờđặcbiệtcủaChúatểdựngtrongrừngsồiởDodona,xatítmạntây.Chúatểcóhaiemtrai:hảithầnPoseidontócxanhvàdiêmvươngHadesmặttối,ngườikiểmsoátbiểncả,ngườicanhgácđịangục,nơilinhhồnthếnhâncưngụsaukhiquácốrờikhỏitrầngian.Hera,emđồngthờilàvợChúatể,làhoànghậubầutrời.Thầnlinhcấptrênlàcontrai,congáiChúatểgiaohòavớiHerahaythầnlinhcấpdướihoặctrinhnữtrầngiantronggiâyphútvôtìnhvướngmắclướitưởngtượngvôtưcủaChúatể.GáicưngcủaChúatểlàAthenamắtxanhlamlục,táobạo,nhanhtrí,nữthầnmưukế,thôngminh,tàicán.TraiquýcủaChúatểlàApollo,thầnlinhmặttrời,xạthủtuyệtvời,cótàisoisáng,chữalành,giếtchếtkẻthùbằngmũitênbóngloáng.Thấpkémvềphẩmtrật,songquyềnthếtrongthếgiớicủamìnhlàAphrodite,nữthầnxinhđẹp,hiệnthâncủayêuđương,dịudàng,ướcmuốnvàArtemis,nữthầnsănbắntrinhnguyên,vôcùngkínđáo,hếtsứcnghiêmkhắc.DướiquyềnthầnlinhcaocấpvừakểlàAres(thầnlinhchiếntranh)dễxúcđộng,bốclửangùnngụtvàHephaistos,tàntật,hiếuhòa,thầnlửa,thầnbễ,thợrènkiênnhẫnvàthợsắtlànhnghề.Hermestươitrẻ,IrishồnghàođasắcđiđóđiđâymỗikhiChúatểsaibảo.Dướihọlàvôvànthầnlinhnamnữcỡnhỏ,thầnsông,thầnbiển,thầnrừngsốngtrênđấthaydướinước.Thầnlinhcacôngnângđàncấttiếngngânnga,catụngđềubấttửvàvuinhộn.Thựcphẩmhọ
dùngtrênnúiOlymposlàmậthoavàdượcchấttrườngsinh.Muốngiảitríhọnhìncảnhthếnhânphíadưới,nhưngườitrầnxemchọigà,đuangựa;họcũngbuồnvuivềphenàychốngphekia.Lúcgaycấn,nguynan,chẳngthểcầmlòng,laongayxuốngđất,vôhìnhhaygiảdạngthếnhân,họbênhvực,chechởngườihọcócảmtình.Đôikhihọcũngbịthươngvìxungđộtvớinhauhayđụngđộvớithếnhân.Vềphầnmình,muốnlấycảmtình,chiếmthiệnchícủathầnlinh,thếnhânphảigiếtbò,cừulàmlễtếsinh.LễsátsinhvàhỏathiêuđượcmiêutảđầyđủtrongIliadkhúcđầuvànhiềulầnngắngọntrongkhúctiếptheo.Cùngvớilễdângthịtlàlễdângrượu,tiếptheocầunguyện,đôikhicahát.Vềphầnthầnlinhcũngnhưđầulĩnhthếnhân,họđượcdânglễvậtvàtỏlòngtônkính.PoseidontrongIliadcảmthấybuồnrầukhiquânlínhAchaianxâytườngtrênbãicátgầnbiểncủamìnhmàkhôngsátsinh,khôngrướirượudânglễ.
Làđấngtốicaotronghàngngũthầnlinh,Chúatểthườngthẳngthắnvàthậntrọng.Ôngtrừngphạtkhithếnhânănở,cưxửkhôngđúngnguyêntắc,trừngphạtthườngkhôngdothếnhânxúcphạmtớiôngmàvìthếnhânviphạmluậtlệđãđượcthừanhận.Khôngthầnlinhnàocóthểcứungườimìnhthươngyêu,baochekhỏihậuquảcủanhững
việclàmsaitráimàngườiđógâyra.NữthầnNemesisthếnàocũngtrừngphạtPâris,vìchàngđãđưabảnthân,bốđẻ,giađình,thànhphốtớichỗdiệtvong.Trừngphạtlàquyluậtcốhữu,tựnhiênlởnvởntrongvũtrụ,ngaycảthầnlinhcũngkhôngcóquyềnviphạm.Trừtrườnghợphếtsứcđặcbiệt,thầnlinhcũngkhôngthểcứungườimìnhyêuthươngkhỏichết.Herakles,conChúatể,cótàikỳdiệu,đượcnuôidạyđểtrởthànhbấttửtrênnúiOlympos.Nhưngsốphậnconngườinóichunglàchết,vừarênrỉkhóclócvừalặnglẽcấtbướcxuốngtưthấtTửThầndướiđịangụctốiombỏlạiđằngsaucảcuộcsốnglẫncuộcđờicùngmọithứtrêntrầngianánhsángchanhòa.Khôngđượcmaitángđúngcách,nhưvonghồnPatrokloskểchobạnchíthiếtAchilleushay,vonghồnsẽkhôngđượcphépvàonhàđó,màcứphảilủithủi,langthang,côđộcngoàicổng.Vàotrongítnhấtvonghồncóbạnbè.Tráilại,ngườichếtluônluônlàbóngđentáimét,nhợtnhạt,rầurĩ,kháchẳnthânhìnhcóthờiđầynhiệthuyếtvàsứcsống.HailầntrongIliad,conngườiđượcvínhưlácây,mùaxuânđâmchồinảylộctươitốt,mùathuúahéo,vàngvọt,tàntạ,gióthổirơilảtảxuốngđất.“Thếhệconngườinhưthếhệlácây.Hàngnămgióthổibaytơitảlácâyrơixuốngđất;nhưngkhixuânvề,cànhnảylộc,lácâylạimọctươitốtkhắprừng.Conngườicũngvậy,thếhệnàyxuấthiện,thếhệkiabiếndạng”(6.146-149).ThầnthoạivàhuyềnthoạiHy-lạpcấuthànhkhochuyệnphongphútrongvănhóaTây
phương.Tuykhácbiệtvàthayđổi,songcảhaichiasẻcùngquanniệmvềcuộcđời.NgườiHy-lạpyêuđời,muốntậnhưởngcuộcđờivìchếtlàsựthậttấtnhiên.Họcũngcótínngưỡnghuyềnbíchấpnhậnquanniệmtáisinhsaukhichết,songđóchỉlàthiểusố.ĐốivớiHomerchếtlàtrạnghuốngbuồnthảmtrongkhisốnglàthựctrạnggiannan.Quyluậtbấtbiếnlàaicũngchết,bấtkểgiàunghèo,giàtrẻ,namnữ,thườngdânhayvuachúa.Tuynhiên,sựthậtvừakểkhôngkhiếnngườiHy-lạpbuồnrầunhưngườiBabylonvốnđượcthisĩvôdanhmiêutảtrongtrườngcaGilgamesh.NgườiHy-lạpnhìncuộcđờivớiconmắtsaysưa.Tronglòng,trướcvấnđềsốngchết,họthấycâutrảlờiduynhấtxứngđángvớiconngườilàkhắcsâuhuyềnthoạibấttửbằnghànhđộngtuyệtvời.Họtheođuổivinhdựvớinhiệttâmkỳlạsuốtnămthếkỷ,từHomerthisĩtớiAlexandrosđạiđế.Họlàchủngtộcưatưởngtượng,hamsống,thamvọng,cươngquyết,năngđộng.Tuynhiên,hamnổidanhđãbiếnhọthànhnhạycảm,dễgiậnđốivớidanhdự,vìhọcũnglàchủngtộchaygâygổ,ưabáothù.Chuyệncủahọchothấyđầyđủđặctrưngvừakể.NgườiHy-lạptinthầnlinhbấttử,thầnlinhcókhảnăngkỳdiệu;họcòntingiữathầnlinhcư
ngụtrênnúiOlympostrùngtrùngđiệpđiệpvớiconngườihamăn,hamuống,íchkỷ,khảố,thamlam,lúcnhúckéolêcuộcsốngdướimặtđấtdườngnhưkhôngcóhàngràongăncách,chẳngcógìkhảdĩphânbiệt.Nóikhácđithầnlinhlàbàconvớithếnhânvàngượclại:tronghuyềnthoạiHy-lạpcónhiềuthầnlinhsaymêthếnhân,vàtrongnhiềutrườngcaHy-lạpconngườihuyềnthoạitựhàolàdòngdõithầnlinh.Dẫuthếtácphongđạođứccủathầnlinhkhônghoàntoànquyếtđịnhbảnchấtthểthứctuhànhđượcchínhthứccôngnhậnlàhếtsứctônkính.NgườiHy-lạpthờiHomerkhôngcónhàthờhaygiáođườngnhưtahiểungàynay.Xâydựngđềnthờnguynga(nhiềuđềnthờđãtànlụi,nhiềuđềnthờcòntồntại)làdànhchothầnlinhđếnngựnếuthầnlinhhiệndiệntrongvùng.Họkhôngbaogiờbướcvàotrừphidânglễtếsinh.Theonghĩanày,đànôngnàocũngcóthểlàtusĩvàmọingườicóquyềnthamdựlễnghi.Họlễđềnhàngngày,buổisáng,buổitrưa,buổichiềuhaybuổitối,miễnlàlúcnàothuậntiện.Sinhhoạtliêntục,tựnhiênnênhọkhônghềnghĩsinhhoạttôngiáokhácsinhhoạtnhânsinhtrongcuộcsốnghàngngày.HọtincómườibathầnlinhtrênnúiOlympos.ĐứngđầulàZeus,nghĩalàđấngsángngời.NgoàiChúatểnóiđếnthầnlinhởđóhọkể:Athena(nữthầntrítuệ),Aphrodite(nữthầntìnhyêu),Apollo(namthầnánhsáng),Ares(namthầnchiếntranh),Demeter(nữthầnsinhsản),Poseidon(namthầnbiểncả),Artemis(nữthầnsănbắn),Hera(nữthầnsinhnở),Hermes(namthầndulịch),Hebe(nữthầnthiếunhi),Hephaistos(namthầnlửađỏ),Hestia(nữthầnmáiấmgiađình),Hades(namthầnđịangục).HuyềnthoạiHy-lạplàkhotàngphongphú-chuyệnquákhứ,gồmhuyềnthoạinửaphầnlịch
sửphatrộnchuyệnbánphầndângian,chuyệnthisĩlangthangngâmnganhưHomerchẳnghạn,thườngngắnchứkhôngdàinhưIliad,songngôntừvàphôdiễntươngtự.CăncứvàonộidungthiphẩmtacóthểtừđósuydiễnkhángiảcủaHomerquenthuộckhárộngrãivớihuyềnthoại.Cảthảycóbốnthihệ:thihệthànhTroa,thihệthànhThebes,thihệđoànArgonaut,thihệHerakles.ThihệthànhTroagồmchuyệndẫntớicuộcchiếntranh,việcPârisquyếnrũHelen,biếnsựtrongcuộcchiếntranh,cuộccướppháthànhTroa,bấthạnhxảyravớingườichiếnthắngtrênhảitrìnhtrởvềHy-lạp.ThihệthànhThebes,nếucòntồntại,chắchẳnsẽtớitayHomer,rấttiếcthấtlạc,nhấtlàthitậpThebaid.HuyềnthoạikểlựclượngđôngđảoHy-lạptấncôngthànhThebescũngnhưthànhTroa,thànhcótườngbaoquanh,songdânphòngngựbêntronghầunhưtuyệtvọng.Đúngracóhaicuộctấncông:lầntrướcdobảythủlĩnhtiếnđánhThebeskhôngthànhcông;lầnsaudoconbảythủlĩnhthànhcông,phátanThebes.ThihệArgonauttathấytrongIliadcóbalầnnhắctớiEuneos,conJasonvàHypsipyle,bấygiờlàquânvươngLemnos.Tráilại,thihệHeraklesnhắctớithườngxuyên.ChànglàanhhùngtuyệtvờiđốivớinhiềuthếhệtrướccuộcchiếnthànhTroa.NétđặcbiệtcủahuyềnthoạiHy-lạplàliênhệmậtthiếtgiữaconngườivớithầnlinh.ThầnlinhcỡlớntrongthitậpđượcmôtảnhưgiađìnhsốngtrênnúiOlymposthươngphenàyghétphekiatrongcuộcgiànhgiậtdướitrầngian,cóthầnlinhủnghộpheHy-lạp,cóthầnlinhbênhvựcpheTroian.Chúatểquyềnuyhơnhết,khôngvềphenào,songbiếtthànhTroasẽtiêuvong.Ôngquyềnuyhơncả,nhưnggặpkhókhănkhisửdụngquyềnhànhnhưngườichatrầnthếtronggiađìnhnhiềuvợđôngcon.Ảnhhưởngcủathầnlinhđốivớiconngườitếnhịvàkhácnhau,từkhuyếnkhíchtâmlinhđến
trợgiúpthểxác.Điểmnàylàđiểmcóvẻkhóhiểuđốivớiđộcgiảcótưtưởngvôthần.Thầnlinhkhôngchỉlàngườiđiềukhiểnmưuđồ,bộmáysiêulinhmàthisĩsửdụng.Mọihànhđộngđềunằmtrongphạmvichứcnăngcủathầnlinh,nhưcungcáchgiảithíchsựviệc.VìHomerkhôngcóquanniệmvềmayrủi,ngẫunhiênnêncáigìxảyrakhôngtựnhiênđềucholàviệclàmcủathầnlinh.NếuquânTroianápđảoquânHy-lạpphảiluivềphíasau(sựkiệnmàHomervàkhángiảcủaôngkhôngthểtưởngtượngđãxảyradoquânTroiancókhảnăngchiếnđấutàigiỏi)nhưvậychắchẳnthầnlinhchiếntranh(Ares)ủnghộpheTroian(5.590-595,5.703-704).NếubinhsĩHy-lạpcóhànhđộngthựcsựkhácthườngnhưvậychắchẳncóAthenagiúpđỡ(5.793,22.214).NếuHelenbỏchồngrờiArgostheoPârisvềTroadấychỉvìAphroditethuyếtphục(3.383-420).XạthủtrởthànhtàibalàdoApollotraocungtên(2.827);thợsăntrởnênlànhnghềlàdoArtemishuấnluyện(5.51).Tacoiviệclàmnhưthếlàbiểutượngngụtừ,nhưngđốivớithisĩ,nhânvậtvàkhángiảcủaông,việclàmnhưthếkhôngphảivậy.Đốivớihọthầnlinhcũngthựcnhưconngười,thầnlinhcóthểsấnvàocanthiệp,sựcanthiệpnhưthếkhôngchấpnhậngiảithíchcótínhcáchngụtừ,vìhọthựcsựtintưởngthầnlinh.Tacóthểcảmnhậncảmxúctôngiáothựcsựtrongthitập,chẳnghạntronglờicầunguyệncủatusĩ(1.36-42),trongtháiđộimlặngtrongphònghọplúcOdysseusđứnglênphátbiểu(2.279),tronggiáohuấnđạođức,luânlýtrongchuyệncótínhcáchngụtừvềcầunguyện(9.502-512).TrongchuyệncủaHomerthầnlinhgiữvaitròđángkể.Vìthế,dùkhôngmuốncũngphảinói
sơqua,phầnvìhiểuđộcgiảquenvớinhânvậttrầnthếhơnnhânvậtsiêunhiên,phầnvìvấnđềquáphứctạpchẳngthểbàntrongphạmvinhỏhẹp.Tuynhiên,xintómtắtmấychủđiểm:-Đồnghình,đồngtínhvớithếnhân,thầnlinhcủaHomerlàđànông,đànbà,tấtcảđềubất
tử,tàinăngvượtxathếnhân,songnhưthếnhâncũngbuồnvui,cũnggiậnhờn,cũnghammuốn,dovậycóthểbịtrêuchọc,trừngphạt,cưngnựng,mắngmỏ,lôicuốn,chêbai,đềcao,hạthấp.Làhàngbấttử,họcũngcóthểtiêubiểuhìnhbóngcảmxúchayhoạtđộngdướitrầngian.Aresbấttử,AreslàconChúatể,Aresbảotrợ,chechởthànhTroa,Areslànhânvậttànbạo,pháchlối.Arescũnglàchiếntranh,vàvìlàchiếntranhAreslàsứcmạnh,làsựkiện,songkhônglànhânvật.KhitỏlờitráchAphroditeđãlôikéomìnhbỏnhàtheothanhniênkhôngxứngđángtớithànhTroa,Helenlàmhaiviệccùngmộtlúc:thứnhất,kêugọithầnlinhđãkhiếnmìnhlàmtheoýnghĩđó;thứnhì,nóivớimình,vớithựcthểmẫncảmđãkhiếnnàngcưxửtheocungcáchmàđầuócmẫnnhuệcủanàngcoilàdạidột,nguđần.Trongliênhệvớithếnhân,thầnlinhcóquyềntuyệtđối.Chúatểcóthểbịthầnlinhquamặt.
ThầnlinhquyềnuyhơnhếttrongđámlàChúatể,ôngmuốnlàmgìtùyý,songthườngtựchếvì
sợmangtiếnglỗmãng.Chúatểkhôngbịđịnhmệnhchiphối.LúcphảnđốivìôngcóýđịnhcứuvớtthànhTroahoặccứusốngSarpedon,chốnglạiđịnhmệnh,Heranóibónggióôngcóthểlàmcảhaiviệcnếumuốn.Đưasốphậnlênbàncân,việclàmcóvẻkháchquan(8.69,22.209),lànghithứctiêubiểutháiđộhòagiảivớiquanđiểmkhácbiệt.-TakhôngrõHomerquanniệmthầnlinhnhưthếnào,thầnlinhđốivớiôngtốithượngra
sao;tacũngkhôngrõôngquanniệmthầnlinhtheotruyềnthốnghaythầnlinhtheokhángiả.Tuynhiên,tabiếttrongkhithuậtchuyện,vớiôngthầnlinhhữudụngvôcùng.Thầnlinhcóthểthayđổibiếnsự,hòagiảinhữngmâuthuẫnhầunhưbấtkhả,cứuvớtthếnhâncầncứuvớt.Điềuduynhấtthần-linh-như-thế-nhâncủaHomerkhônglàmấylàthayđổibảntínhconngười.Thầnlinhxúigiục,đônđốc,lôikéo,điềukhiểnAchilleus,Aineias,Pâris,songkhôngbiếnhọthànhthếnhânnhưthếnào.Chọnlựalàdoconngười.Kếtcục,mặcdùthầnlinhcanthiệp,Iliadlàchuyệncủaconngười.ChủđềthitậpbạnđọcsắpsửalầngiởlàtháiđộphẫnnộcủaAchilleuschốnglại
Agamemnon,phẫnnộnhưthếlàcảmxúctựnhiêncủaconngười,nhưngmởđầuthitậpcũngnóitớithầnlinh.Thầnlinhnàođẩyconngườitớichỗđánhnhaukhủngkhiếpđếnthế?Apollo(conChúatể)vàLeto(vợChúatể)chăng?Mấydòngmởđầutrướcđótanghenóitronglúcanhhùnggụcngãngoàichiếntrường,ýđịnhcủaChúatểnhíchdầntớiđích.ChuyệnxảyratrongthitậplàdoýđịnhcủaChúatể,ApollohayAchilleus?LàconngườitronghoạtđộngAchilleusđượctựdohaybịgiớihạn?Đólàcâuhỏinhiềuđoạntrongthitậpnêulêntrongkhithầnlinhthôithúc,kiềmchế,đedọa,cứuvớtanhhùng.Trongkhihànhđộng,hìnhnhưdothầnlinhtrựctiếpcanthiệp,conngườicóquyềnhạntớimứcđộnào?TrongthitậpHomercóquanniệmrõràngđốivớihànhđộngvàtráchnhiệmcủaconngườikhông?Thoạtnghecâutrảlờidườngnhưkhông!Trongkhúc1lúccãilộn,AchilleusnéngiậnkhôngđâmAgamemnontạichỗvìnữthầnAthenanắmtócngăncản.Tuynhiên,xemkỹchỗnàycùngnhiềuđoạntươngtựtrongđóhànhđộngcủaconngườidosiêulựcthúcđẩy,tathấyquanniệmcủaHomervềcanthiệpsiêulinhlàquanniệmvôcùngtếnhị.AthenanắmtócAchilleuslúctướngquânrútkiếm,nhưngtanghekểtrướckhirútkiếmtướngquânđãđắnđo,lựachọn.Nữthầntớiđểđônđốctướngquânlựachọn.Đặcbiệtlànữthầnkhôngsửdụngngôntừhạlệnh,màsửdụngngôntừthuyếtphục.“Từtrờicaotagiángthếđểngăntướngquânđừngnổinóng,đểxemtướngquâncónghelờitakhông”(1.207).Nhưvậychỗnàycótươngquangiữacanthiệpcủathầnlinhvàhànhđộngcủaconngười;cảhaihìnhnhưbắttaycộngtác,hoặccảhaidườngnhưlàmộtnhìntừgócđộkhácnhau.TrongIliadcónhiềuđoạntrongđóconngườiđitớiquyếtđịnhphảilựachọnkhôngdothầnlinhmáchbảohaycanthiệp.TathấyOdysseusphảiratayđốiphóvớitìnhthếmộtmấtmộtcòn.Tứbềthọđịch,tínhmạngngàncântreosợitóc,chiếnbinhtranhluậnvớibảnthân:rútluihayđươngđầu;chiếnbinhđitớiquyếtđịnhphảiởlạichiếnđấu.Cogiòchạylàhènnhát;ýnghĩkhiếnchiếnbinhrùngmình;hơnthế,binhluậtcònkhẳngđịnhdùbiếtthếnàocũngchết,chiếnbinhkhôngbaogiờđượcphépbỏchạy.DùsaođâyvẫnlàtựdoquyếtđịnhnhưHomerkhẳngđịnhsaunàykhiđểMenelaosrơivàotìnhhuốngtươngtự,ôngdànhchođươngsựnhiềuhìnhthứctranhluận,rútluihaykhôngrútlui,đươngsựđitớiquyếtđịnhngượclại:rútlui.Tuynhiên,quyếtđịnhquantrọngcủaconngườithườngliênhệtớidựphầncủathầnlinh;canthiệpcủathầnlinhvàtráchnhiệmcủaconngườitồntạisongsong.SựthểkhôngphảichỉlàhaithựcthểtriếtlýkhôngđộitrờichungHomersắpxếpthànhhàngthựcthểnàytrướcthựcthểkia.Hơnthế,ôngcòntrìnhbàychotathấyđịnhmệnhcùnggiọngnóitiêntricủađịnhmệnh,đồngthờitrìnhbàychotathấyýđịnhcủaAchilleusvàChúatể.MởđầuvàđóđâytrongthitậptanghekểrõràngmọichuyệnđềudoýđịnhcủaChúatểtrìnhbàysuốtthitậpnhưlàmộtnhânvậtđườngbệ,oainghiêmhơnthầnlinhkhác.Tuythế,hơnmộtlần,ýđịnhcủaChúatểbịđịnhmệnhlấnát,nhưtrườnghợpSarpedon.ThấyconcưnggiápchiếnvớiPatroklos,Chúatểthan:“Hỡiôi!CóngờđâuđịnhmệnhbắtSarpedon,thếnhântayêuthươngvôcùng,gụcngãdướitayPatroklos,côngtửMenoitios!”(16.433-434).Nhiềulầnđãcócốgắnggiảnghòagiữahaitưtưởng,mộtmặtđểxácnhậnquyềnnăngvượtmứccủaChúatể,mộtmặtđểkhẳngđịnhquyềnnănghuyềnbícủađịnhmệnh,quyềnlựcvôdanh,songtrongthựctếtìnhtrạngcộngsinh,cộngtồncủahaithựcthểkhôngđộitrờichungkhôngphảihiệntượngxuấthiệntrongthếgiớitưởngtượngcủaHomer.Trongbấtkỳvănhóanàotưtưởngcóchỗ
dànhchotựdoquyếtđịnh(dođótráchnhiệmcánhân)vàđưarahìnhtháikhuônthước(vìvậyýnghĩabaotrùm),haiquanniệm(cốđịnhvàdiđộng)tồntạigầngũi,songgầngũimộtcáchmiễncưỡng,nóikhácđi,bằngmặtkhôngbằnglòng.Lốithoátduynhấtkhỏitìnhtrạngmâuthuẫnhợplýlàcửadẫnvàonhàtùđịnhmệnhnghiêmkhắccanhgác,môhìnhcốđịnhtừđầu,khôngbaogiờthayđổi,hoặcngượclạitựdohoàntoàn,hỗnloạnvônghĩatrongvũtrụkhólường.TưtưởngHy-lạptìmcáchômấpmâuthuẫnhợplýphốihợptựdovớitrậttự.TrongHomerphốihợpđólàphốihợptếnhị;ýtưởngvềđịnhmệnhbiểulộuyểnchuyển.
Chúatểcóthểtiênđoántươnglai(cáichếtcủaPatroklos,cáichếtcủaAchilleus,thànhTroasụpđổ),songtrongcảbatrườnghợpkhôngthểnóikếtquảlàdoýmuốncủađịnhmệnhhoặcýđịnhcủaChúatể,haycảhai.Tuynhiên,đôikhilạithấycáitưởngdođịnhmệnhthựcradothầnlinhhoặcthếnhânquyếtđịnh.BởithếlúcAchilleusnổiđiêntấncông,quânTroianchạytánloạnvềtườngthành,Chúatểkhuyếnkhíchthầnlinhlâmtrậnđểcảnbướcvũbãocủatướngquân.Ôngnói:“Lúcnàylòngdạphầnbuồn,phầnhận,vìđồngđộithântíntửtrận,tasợcưỡnglạiđịnhmệnhtướngquâncóthểtấncôngtườngthành”(20.29-30).GiađìnhthầnlinhtrênnúiOlymposgiốnggiađìnhthếnhândướitrầngian.Đứngđầulà
ngườibốquyềnuy,đatình,khôngthểcoithường,songcóthểquamặt.Bêncạnhlàngườivợghentuông,mưumô,đểýtừnglitừngtí.Xungquanhlàbầycontrai,congái,tranhnhauđặcâncủabốmẹtrongkhitheođuổimụcđíchriêngtư.Sốthầnlinhnàygiữvaitròcủamìnhtrongthitập,tiếpxúctrựctiếpvớithếnhân.ĐốivớiHomer,thầnlinhvàthếnhângiốnghệtnhau-vềhìnhthù,ngôntừ,ngaycảtinhthần,tìnhcảm,phươngthứchànhđộng.HăngsayhơnhếttrongsựtranhgiànhlàHera,(vợChúatể)vàAthena(congáiChúatể);haimẹconghétcayghétđắng,ghétmuốnđàođấtđổđithànhTroavàngườiTroian.TakhôngrõtạisaohainữthầnlạinuôicămthùlạlùngnhưthếđốivớingườiTroian.Nhưngđếnkhúc24,tahiểusựthểtrongđókểlờiphêphángaygắtvềPâris(24.31-36):cuộcthisắcđẹpcủamấynữthầnlànguyêndohãohuyềnhếtsứcđốivớibikịchđẫmmáumiêutảtrongthitập,songđểlạiấntượngghétbỏsâusắckhônggiảithíchtronglòngmấynữthầnđốivớithànhTroa.ĐộnglựcđưaHerađếnchỗghétbỏ,chọnlựadẫntớixúcphạmđốivớinhansắchoàntoànphùhợpvớihìnhảnhHeranhưnữthầnghentuôngHomermiêutảtrongIliad,trongâmmưuchốnglạiHerakles,conChúatểvàvợngườitrầnthếAlkmene(14.300-308),tấncôngtànbạoArtemis,conChúatểvớinữthầnLeto(21.557-566).Tráilại,phíađốinghịchcóAphrodite,nữthầnđoạtgiảicuộcthisắcđẹphếtlòngủnghộngườiTroian,canthiệpcứumạngPâriskhỏitayMenelaos(3.439-441).Lýdokhiếnthầnlinhcanthiệpthườngkhôngquantrọngmàrấttựnhiên,quáưtựnhiên.
Tráilại,đượctưởngtượnggiốngthếnhâncảvềmặtmạnhlẫnmặtyếu,lạiđượcphóngđạivềkíchthước,tầmvóc,thầnlinhlàhìnhtượngtiêubiểucảhaimặtcóvẻkhóhiểu,khókiềmchếtrongđờisốngthếnhân.AthenaxúixạthủPandarosdùngcungbắnMenelaos.Làmvậylàpháhủycáitrongkhoảnhkhắclàcơmaychấmdứtcuộcchiến(4.99-159).LúcnàyAchilleuskhôngcómặttrênchiếntrường,haibênđềumuốnhòabình,nhưngchiếncuộccứtiếpdiễn.Vìsao?Vìtìnhtrạngvôlýtrongbảntínhconngười.Vìýđịnhcủalịchsử.VìýmuốncủaChúatể.Vìngẫunhiênhoàntoàn.Thầnlinhcanthiệpcũngcanthiệptrựctiếp,đôikhithầnlinhthamdựcuộcchiến.Làmvậylàthầnlinhbaochethếnhânthầnlinhthươngyêu,vàởmứcđộrộnglớnthầnlinhphảchấtcanđảm,menanhhùngvàolòngbinhlính,ngaycảđoànquânnhưPoseidonthựchiệnmặcdùChúatểralệnhkhôngđượccanthiệp(14.422-610).Ngàynaykhôngnhìncuộcchiếnnhưthế,songvẫnngạcnhiêntrướcvẻhuyềnbícủacuộcchiến-hăngháichiếnđấuhayngậpngừnghoảngsợ,yếutốhuyềnbígọilàtinhthần.Khôngthểsờ,khôngthểđếm,khôngthểcân,Napoléonbảoyếutốđóquantrọnggấpbalầnyếutốvậtchất.Đọctruyệnchiếntranhcũngthấykểyếutốvôhìnhthườngxảyra,pheítquânbịápđảovìyếuthế,bấtthìnhlìnhtrởnêntintưởngchủđộng,đảongượctìnhhình,pheđôngquânsấntớinhờhùngmạnh,bỗngdưngthấyngầnngại,thụđộng,tảhữucóthểbịtấncông,nếuvậysẽrơivàorốiloạn,kếtcụctấtnhiêntháochạy.Đọclịchsửcũngthấychiếntranhhầunhưkhôngthểđoántrước.ĐầuthếkỷXV,trongkhilàmchủmạnnam,mạntrungnướcPháptrongcuộcchiếntranhkéodàimộttrămnăm,quânAnhbỗngdưngbịquânPhápbaovây,đedọatiêudiệt,mặcdùtừtrướctớigiờlầnnàođụngđộcũngthua,chỉhuylàcôgáilàngDomrémy,ngườiđọcđànhgiảithíchsựviệc
chẳngkhácthầnlinhcanthiệpnhưHomerkểtrongthitập.Jeanned’ArchayLapucelled’OrléanstuyênbốtổngthiênthầnMichaelxuấthiệnbảonàngBouterlesAnglaishorsdelaFrance:đánhđuổiquânAnhrakhỏibờcõinướcPháp.Tráilại,quânAnhnghĩnàngđượcpháitớikhôngphảithiênthầnmàquỷsứ,vìthếnghinànglàphùthủybènđemthiêusốngởRouen.Sửgiabâygiờvẫnkhógiảithíchsựkiện,theolýluậnthuầntúy,làmthếnàothiếunữlàngquêcóthểthựchiệnđiềunhưnàngđãthựchiện!Thầnlinhbấttử;họkhôngbịthờigianquyđịnh;họtồntạimuônđời.Vìkhôngbịluậtđào
thảichiphối,họkhôngthayđổidotuổitác,dohọchỏi.Họsẽmãimãinhưbâygiờvàluônluônnhưngàytrước;họvẫnvậytừđầuchícuốithitậpIliad.Họkhôngthayđổi,họkhônghọchỏi.Làmsaohọcóthểnhưthế?Họlàhiệnthâncủasứcmạnhhuyềnbíquatácdụnghỗtươngmãnhliệtnảysinhmôhìnhrùngrợnảnhhưởngmạngsốngconngười-quốcgiathăngtrầm,đếquốcthịnhsuy,độngđất,bãolụt,bệnhdịch,songcũnglàhươngvịdịungọttoátratừtìnhyêuđằmthắm,hươngthơmđậmđàbốclêntừchấtrượucaynồng,sứcmạnhphithườngthẩmnhập,lankhắpthânthểchiếnbinhlúcgiannan,khinguyhiểm.Lànhânvật(dướimắtHomervàngườiHy-lạp)họrấtkhácnhau.Tráilại,ngoàitìnhtrạngbấttử,họgiốngnhauởđiểm:biếnhóa,thẩmnhậpkhủngkhiếp.Mỗithầnlinhlàmộtsứcmạnh.Khôngbaogiờđặtvấnđềhoặcxéthỏibảnchấttồntạicủamình,sứcmạnhđódiđộngmộtcáchmùquáng,mộtcáchhungdữtớimứcđạtýđịnh.ThầnlinhcủaHomerkhôngcôngnhậnquyềnuynàongoàichínhmình,trừquyềnuytốithượng,tứcChúatể.Tranhluậngiảiquyếtởtrêntrời.Làthầnlinhnghĩalàhoàntoànbiếnhóa,thẩmnhậptrongkhithựchiệnquyềnnăng,làmtrònbảnchấtcủamìnhmàkhôngbịýnghĩ,tưtưởngthầnlinhkhácchiphối,trừchướngngạiphảivượtqua,nhưvậykhôngcầntựvấn,tựphê.Tráilại,tronglịchsửconngườicóngườigiốngthế.Chễmchệtrongthếgiớiquyềnlực,họápđặtýđịnhcủahọlênngườikhácvớilòngtintưởngbấtbiến,vớiýnghĩkiênđịnhlàhọcóquyền,cóthếnhưthầnlinh!Ngườinhưvậyngàynaygọilàquânphiệtnếulànhàbinh,vàđộctàinếulàdânchính,ngườiHy-lạpgọilà“anhhùng.”Xuyênquadạngthứcnhânloại,ngườinhưvậyđồngýđểhọthờcúngtrướcmộsaukhiquađời.Anhhùngthườngnóngnảy,tựtôn,tànphá,hủydiệt,songcũngkhẳngđịnhtrongmôitrườngchọnlọcnàođónhânloạivẫncókhảnăngđạtmứcsiêunhân,cóngườicóthểphủnhậnchỉthịmàngườikhácphảituântheođểsống.Saysưatựtônconngườicoimìnhnhưthầnlinh.Nhưnghọkhôngphảithầnlinh,họkhôngbấttử.Cũngnhưmọingườitrongcõinhângian,họbịquyluậtthànhbại,thịnhsuy,hưngphếchiphối.Thếnàohọcũngđitớitiêuvong,nhấtlàtiêuvongthâmcăncốđế:cáichết.Sớmmuộn,quađaukhổ,quataiương,họsẽýthứcgiớihạncủamình,chấpnhậnlẽchết,thiếtlậphoặctáilậpquanhệnhânthếvớiđồngloại.NhannhảntronghuyềnthoạiHy-lạp,môhìnhnàylầnđầuđượcmiêutảrấtnghệthuậttrongIliad.Nhưđãnóichuyệnthisĩlangthang,cacônghátdạokểcónhiềutrướckhithiphẩmrađời.
TrongIliadcónhắctớichuyệnnhânvậtMeleagros,Bellerophontesvànhiềuchuyệnnữathấtlạctừlâu.Đượclặpđilặplạiliêntụctheothờigiancàngngàycàngphongphúvàphongphúkỳlạ,chuyệnđượcsắpxếp,khaitriểnthànhthihệtrườngca,mỗithihệlạiđượcmởrộngđểlấychỗđưavàosựtích,kểthêmanhhùng.MởrộngtừđầuchuyệnthànhTroakểnguyênnhângâynêntaihọađổxuốngthànhphốvàcungcáchxửsựcủathànhphốkhiếnthầnlinhbấtbình.Vìthếnhưnộidungchothấytừđóđếnnaychuyệnlànơichứachấptháiđộbấtkính,bấttrung.QuânvươngLaomedon,thânphụPriam,phụướcvớiApollovàPoseidontừngxâytườngbảovệthànhphốvànuốtlờivớiHeraklescócôngxuađuổithúvậtthammồirakhỏiđấtđai.DướiquyềnPriam,thànhphốpháttriểntốtđẹpmộtthờivàtrởnêngiàucó.NhưngcontraiPriamlàPâristronglúcchăncừutrênnúiIdagầnđóđượcmờithamdựcuộcđánhgiásắcđẹpgiữabanữthầnHera,Athena,Aphrodite,mỗingườicầmquảtáovàngửngtrênvỏghihàngchữ“dànhchongườiđẹpnhất.”ChẳngngầnngạiPârischọnAphrodite.Đáplạithịnhtìnhnhưđểtưởngthưởng,nữthầnhứatìmchochànggiainhânđẹpnhấttrầngianlàmvợchungchănchunggối.SauđótronglầntớithămMenelaos,quânvươngSparta,nhờAphroditegiúpđỡ,chàngchiếmtrọncảmtìnhHelen,vợchủnhân,đẹpnghiêngnướcnghiêngthành,thuyếtphụcnàngbỏchồngvàcongáicònẵmbếtheomìnhvềđấtTroadmangtheocủacảiđángkể.Làmvậylàkhiếmnhãvàkhảố;làmvậylàxúcphạmquanniệmcốhữuvềdanhdựcủangười
Achaian.MenelaosvàOdysseus,quânvươngIthaka,vốnthânthiếtvớinhau,bènlấythuyền
vượtbiểntrựcchỉthànhTroachínhthứcyêucầutrảlạiHelenvàchâubáu.Yêucầubịkhướctừ,Agamemnon,anhMenelaos,quânvươngMycenaevàArgosliềntriệutậpthânvương,thủlĩnh,kỳhàolãnhđạoHy-lạpthamgiacùngôngthựchiệnviễnchinhvũtrangchốngPriam,chiếmthànhTroa,cảhaibâygiờđềuliênlụyvìtộicủaPâris.HạmđộihơnngànchiếnthuyềngặpnhauởAulis,bờbiểnphíađôngHy-lạp,mấylầntrìhoãnvìgiódữdằn,cuốicùngxésóngtiếntớiđấtTroad.ĐếnnơibinhlínhAchaiankéothuyềnlênbãicát,dựnglềubaovâythànhTroa,trongkhiđểnuôiquânthỉnhthoảngmởchiếndịchcướpphácáchảiđảo,miềnquêlâncận.Cuốicùng,saumườinămvâyhãmkhôngđạtmụcđích,hầunhưcốgắngtuyệtvọng,bàntínhchiếnthuậtbấtngờ,làmngựagỗtolớnruộtrỗnggiấubinhsĩbêntrong,kéotớicổngthànhphố,họtuyênbốrútlui.Bịđánhlừamàkhônghay,lạitưởngchiếnthắngđãvềtay,kéongựavàothànhănmừng,ngườiTroiannàongờđãtựtaydắttrộmvàonhà!Mànđêmbuông,quânAchaiantừtrongbụngngựanhảyra,chémgiếtkhôngnươngtay,trongnháymắtchiếmtrọnthànhphố,giếtcảPriamlẫnmấycontrai.Vơvétcủacảilàmgiàu,chộpbắtđànbà,congáilàmnôlệ,họdongcờchiếnthắngtrởvềHy-lạp.Tuynhiên,hảihànhhồihươnggặpgiannankhônxiết,nhiềuchiếnbinhlênbờantoàn,đoàntụvớigiađình.Tráilại,mộtsốgặptrắctrở,phiêudạtvôđịnhtrênbiểncảmênhmông,nhưOdysseuschẳnghạn!Chiềuchiềurabờbiểnđứngnhìnchântrờixaxa,mỏimắtmongchờbốmẹ,vợcon,anhemchẳngthấyhìnhbóngngườithân!ChuyệnthànhTroapháttriểnquádàiđốivớitậpthơtrườngca.Thisĩlưudiễnrútranay
mộtđoạnmaimộtđoạnkhốichuyệnkhổnglồ,dựavàođósángtácthêmthơtrữtìnhhaythơthuậtsựđểkhicầnsẽngâmnga,diễnxuấttrongđạisảnhtổchứcdạtiệc.TrongkhốithơnổitrôidomaymắnthếnàokhôngrõthitậpIliadvàOdyssêyđãtruyềnlạihậuthế;tậptrêndài15.693câu,tậpdướidài12.128câu,mỗicâusáuâmtiết.ChủđềtậpthứnhấtlàchuyệnhụchặctaihạigiữahaithủlĩnhlựclượngAchaiantrướcthànhTroavàhậuquảtiếptheo.ChủđềtậpthứnhìlàcuộcphiêubạthaimươinămcủaOdysseussaukhithànhTroathấtthủ,trướckhichàngtrởvềtáihợpvớivợcon.TheotruyềnthốngngànxưatácgiảhaithitậplàngườimangtênHomersốngkhoảngnăm800hay900TCN.hoặcxahơnnữa,trongcộngđồngHy-lạpgốcIonian,phíađôngbiểnAegean.“Khiếmthị,ôngsốngtrênđảoChiosnúinonlởmchởm;thơtuyệtvời,thơđẹpmuônthuở,thơtồntạimuônđời.”Tuynhiên,nóiđếnHomer,tácgiảIliadvàOdyssêy,khôngnênquênbốicảnhxãhội,sựkiện
lịchsửtổngquátvàcólẽnhiềuđoạntrongthitậpmiêutảcảnhđẫmmáu,giápchiếnthựcraôngrúttừtrườngcatruyềnthống.Ôngthầmnghĩ,cũngnhưông,khángiảđãquenchấtliệuvàhiểuchuyệnnênkhôngcầnôngkểtạisaongườiHy-lạpkéotớivàkéotớithànhTroanhưthếnào,họlàmgìởđó,chủsúycủahọlàai,tổtiênnổitiếngcủahọthếnào,thầnlinhnàocócảmtìnhvớihọ.Hầunhưchẳngcầnkhaitừ,ôngđithẳngvàochủđềđặcbiệt:phẫnnộcủaAchilleussauchínnămthamchiến,nguyênnhâncùnghậuquảmàsựphẫnnộđógâyra.Tuynhiên,dùđãcóchủđềquenthuộcvàkhungcảnhsẵnsàng,ôngvẫnphảirútratừđóchấtliệu,rồiđankếtthànhthơcủamình,đưacátínhmớimẻvàđặctínhtươimátvàonhânvậtvôhồn,quyướctrongtrườngcaxaxưa,tôthắm,sángtạotìnhtiếtđểtăngcườngnghệkhí,điểmxuyếtđóđâysosánhóngả,đốichiếuđậmmàungõhầuthayđổichuyệnkể,gắnliềnchuyệnkểvớinhiềukhíacạnhkhácnhaucủacuộcsốngcáchxachiếnđịavắnglặng,mùbụi,vớichúttưởngtượng,chútcảmtìnhbiếntrangsửvônghĩabuồnthảm,đaukhổ,đẫmmáu,tangtócthànhbảntómlượcsốphậncayđắng,chuachát,bithươngcủatoànthểnhânloại.Cólẽvìthếnênsaunàynhìnlạilịchsử,nhàvănHy-lạpđồngthanhmệnhdanhônglàkịchgiađầutiênkhaisinhbộmônbikịch.PhẩmchấtđặcbiệtcủatàinăngđặcbiệtbiểulộvừarộngvừasâutrongIliadnênngườiÂu
trướckiavàconcháusaunàytrảiquamấyngànnămcoithiphẩmlàsángtáctuyệtvời,vôsongtrongvănchươngnhânloại,xếptácgiảđứngđầuthisĩthếgiới.Thếhệtiếpnốithếhệ,thếkỷtiếpnốithếkỷ,họthinhauchuyểndịchsangtiếngmẹđẻ.Tuynhiên,theogiớihọcsĩcũngnhưgiớiphêbìnhvănhọcnướchọ,dolờithơvừadiễmtuyệt,thanhtao,vừatựnhiên,vôngã,nghiêmtúcmàđắmđuối,mộcmạcmànhiệttình,mặcdùcốgắnghếtsức,chưadịchphẩmnàoxuấthiệnóngả,đậmmàunhưnguyêntác.BởiđólàmôhìnhtuyệtdiệumàMatthewArnold,giáosư,thisĩ,phêbìnhgiauyênthâmngườiAnhthếkỷvừaqua,gọilà“phongcách
tuyệtvời.”Tácgiảlấysosánhphầnlớntừthiênnhiênvàcuộcsốngthônổ.Rảirácđóđâytrongthuậtsựnãolòngmiêutảgiápchiến,tànsát,sosánhkhiếnngườinghe,ngườiđọcliêntưởngsựthậttrầntrụidochiếntranhtiếptụcdiễnrahầunhưbấtbiến,bấttậntrêntráiđấttừtrướctớigiờ.Đoànquântiếntớigiaochiếnnhưsóngbiểncaongấtđổvàováchđá,làmbụinướctungbaytớitậnbãicátimlìm.CuộcrútluitừtừcủaAiasdũngcảmtrướcsứctấncôngvũbãocủabinhsĩTroianchẳngkháccuộcrútluicũngtừtừcủaconlừakiêncườngkhỏicánhđồngngôtrướccuộctấncôngyếuớtcủađámtrẻ.Bịbaovây,thumìnhnhưsưtửcantrường,xungquanhchósăngầmgừ,thợsăngầmghè,songHektorkhônghềnaonúngvàcũngchẳngmảymaykhiếpsợ.BinhsĩTroiannhìnđốmlửatrêncánhđồngnhưsaoxuấthiệnvàođêmlặnggió,quangđãngkhimặttrăngtrảiánhtrênđỉnhnúingấtnghểu,đỉnhđồichótvót,cánhđồngtrốngkhôngvàtrong“khônggianbaolamởrộngkhắpbầutrời.”Homerrõràngyêusúcvật,nhấtlàngựa,uyểnchuyển,nhanhnhẹn,kéoxeđưachủrachiến
trường,saungàyhoạtđộngnhọcnhằnđứngnghỉbênchiếnthuyền,tóptépnhaibắpngô,chờngàymaivừarạngđônglạicùngchủxungtrận.Aineiascócặpngựalônghạtdẻ,bờmnhưliễurủ,giốngnổitiếng,aitrôngthấycũngthèm,rơivàotayDiomedes.HektorvàAchilleusgọingựacủamìnhbằngtênriêng,khiratrậnchiếnđấucoingựanhưbạncốtri,đồngđộikeosơn.NgựacủaAchilleusthuộchàngbấttử,đãđẹplạikhôn,nhạycảmkhácthường.Đầucúithấp,mắtrớmlệ,chúngđứngbấtđộngbênthihàiPatroklos,khiAchilleusvừabảođứngcanhchừng.VậymàchúngthầmhiểuAchilleusrồiracũnggặpchuyệnchẳnglành!NhìnchúngChúatểtỏýtiếcđãkhôngbiếnchúngthànhbấttửđểkhỏiphảigánhchịuđauđớn,buồnrầucủathếnhânxấusốbạcmệnh.TrongchuyệnthisĩlangthangkểvềthànhTroa,thầnlinhgiữvaitròquyếtđịnh,chấpthuận
hayphủnhậnsốphậnconngườithầnlinhyêuhayghét.TháiđộHomerđốivớingườitrêntrờihaydínhvàochuyệnngườidướithếthậtkỳlạ.Ngặmmiệngnénlời,giấumặtquaylưng,ôngmiêutảhọmộtcáchhàihước.Làmnhưchuyệnkểhọthếthực,ôngkhôngtàinàonhìnhọkhác.BởithếHeratrongIliadtrởthànhngườiđànbàđanhđádễsợ,khônglúcnàongừngquấyrầycuộcđờicủaChúatểđồngthờilàphuquâncủamình,khôngnhữngthếcònluônluôntìmcáchđảongượckếhoạchôngtuyệtvờisắpđặt.Dướitàichămlosănsóc,nângkhănsửatúicủanàng,Chúatểxửsựnhưngườichồngsợvợ,nhiềulúcđứngngồikhôngyên.Ôngcóthểcươngnghị,songchỉkhinàocáugiận,đedọathẳngtaytrừngtrịkhiếnthầnlinhkhiếpsợ.DovậynúiOlymposkhôngphảinơithanhbình.TheogươngChúatể,thầnlinhmắngmỏ,gâylộn,hờndỗi,âmmưucảntrởlẫnnhau.RútcuộctấtcảlaođầuvàocuộcchiếnsinhtửtrongkhiChúatểđểmắtnhìn,mỉmcười.Apollogiữtưcáchđànghoàng,Athenangẩngcaođầunhìnthẳng,songnhìnchungthầnlinhtrongthơHomerlàbiểulộkhôihàiđốivớithầnlinh.ChỉcóChúatể,vớiđủthứvụngvề,bấthạnhcủangườichồng,nónggiậncộccằnbộtphát,tiêubiểunguyênlýsángsuốt,thẳngthắntrongviệcđiềuhànhthếsự.Cuốicùngôngrasứcđemlạicôngbìnhchotráiđất,đồngthờitrừngtrịhỗnloạnvàlừadối.Thếnhâncóthểcầuxin,ônglắngnghe,ôngcóthểchấpnhậnhoặcphủnhận.Ôngcúiđầu,máiđầubấttử,tráiđấtrungchuyển.Mộtkhihứalàôngthựchiệnđầyđủ.Tuynhiên,khiđivàothitập,ngườiđọcsẽgặpđànông,đànbà,chứkhôngphảithầnlinh,họlàsángtạotuyệtvờiHomerđểlạitrầngian.Iliadcóítphụnữ,songtrongsốcóbangườigặprồiđộcgiảsẽchẳngthểnàoquên.
Andromakhe,vừamỉmcườivừaứalệ,dỗconkhócthétvìnhìnbốđộimũgàilôngđuôingựangấtnghểutrênđầu,làhiệnthânđầyđủ,trọnvẹnngườivợdịuhiền,ngườimẹnhẫnnại,ngườidâuthùymị,ngườichịthântình,vanxinHektor,ngườichồngyêuthương,quýmến,đừngbỏnàngcôđơn,concôicút.Hekabe,lớntuổi,biquan,hốthoảng,giọngrítcao,bấylâuđãgặpnhiềuchuyệnbấthạnhbâygiờđangđợicảnhbithảmngoàisứctưởngtượng.Helenluônluônlàbiểutượngcủasắcđẹpchimsacálặnvàsứcmạnhlôicuốnđếnngâyngất,mêhồn.SắcđẹpcủanànglàkhuônmặttungrachiếntrườnghàngngànchiếnthuyềnvàthếnàocũngthiêurụithápcanhtrầntrụithànhTroa.Vớilờithơtựnhiên,Homerkhiếnnàngýthứcmộtcáchaioántaihọanànggâyravàđangmangtớichongườixungquanh.Nàngtựtrách,songcũngtráchnữthầnAphroditeđãépbuộcmình.Nàngcũngýthứcsaunày,hếtthếhệnàyđếnthếhệkia,nhưbốnmùathayđổitrongnăm,ngườiđờisẽthêudệtkểchuyệnvềnàng.ĐámđôngtrênđườngphốthànhTroadừngbước,rùngmìnhkhinàngđiqua,bôlãongặmđắngnuốtcaythìthầmlúc
nàngđếnngồibêncạnh:“ChẳngnênnổigiậntráchcứnếuquânlínhTroianvàbinhsĩAchaianxà-cạpgọngàng,vìngườiđànbànhưvậy,phảigánhchịugiankhổlâudàiđếnthế.Lạlùnghếtsứckhinhìn,khuônmặtyhệtkhuônmặtnữthầnbấttử”(3.156-158).HomerkhôngkẻlằnranhthùoánhaythùhậngiữangườiAchaianvàngườiTroian.Giao
chiếnhayhưuchiến,khinóivớikẻthù,ngườiAchaiankhôngcầnthôngngônnhưnhiềunướcđemquânxâmlượcnướckhácngàynay.Ngượclại,ngườiTroiancũngthế.Mọichuyệndiễnranhưthểhaibênnóicùngthứtiếng,thờcùngthầnlinhbấtkểthầnlinhưathíchbênnào:thànhTroathờAthenadùnữthầnvềphengườiAchaian.Họđềulàngười,vìthếôngcócảmtìnhvớitấtcả,trừThersites,binhsĩmạnhmiệngtìmcáchthúcđẩyquânsĩnổidậychốnglạinguyênsoáibinhđoànHy-lạp.ChuyệnHomerkểdĩnhiênlàchuyệnngườiHy-lạp.TộigâynêncuộcchiếnlàtộingườiTroian.ĐasốthầnlinhvềpheHy-lạp,chiếnthắngđươngnhiênthuộcvềhọ.QuânHy-lạpđoànkếtvàkỷluật.SốlượngkhoảngtrămngànsovớiquânTroiansốlượngkhôngtớinămchụcngàn.Lúcxiếtchặthàngngũthànhđộihìnhrachiếntrường,họthầmlặngcấtbước.“Khôngaicóthểtưởngtượngđoànquânđôngđảonhưthếcótiếngnóitronglồngngựclạiimlặngcấtbước,rămrắptuânlệnhchỉhuy.Áogiáplátđồngtrênthânthểóngánhtheobướcchânđi(4.429-432).”Tráilại,yếukémvềsốlượng,muốncânbằngtỉsố,quânTroianphảilôikéođồngminhvùngchâuÁlâncận.Họnhấttềkéotớiủnghộ,dồndập“nhưcừumẹđứngtúmtụmđôngđảotrongsânnôngtrạihếtsứcgiàucósẵnsàngnhảsữatrắngphau,bebeliênhồi,khinghetiếngbầyconréogọi,quânTroianrơivàocảnhhuyênnáo,vìkhôngcùngtiếnghô,khôngcùngthổngữmàchỉlàngônngữphatrộnhổlốn,ngườithamdựtừnhiềuvùngkhácnhau”(4.433-438).Họkhôngcóchỉhuytinhnhuệ,cươngquyếtnhưquânHy-lạp.Tuythế,khilâmtrận,họchiếnđấudũngcảm,kiêncường,nhiềukhitậndụngcantrườngchốnglạinghịchcảnhbấthạnhkhiếnngườiquansátphảithánphục.TìnhtrạngtuyệtvọngcủangườiTroianhiệnrõtrướchếtquaquânvươngPriamgiàyếu,gầy
gò,hốchác,loâu,tácphongvươnggiảcònvươngvất,tháiđộnhânđứccònlelói,songdũngkhíkhôngcònphảngphấttrênkhuônmặtlúccontraiPârisquyếtđấuvớiMenelaos.Cuốicùngsaukhibấthạnhxảyra,tuyệtvọngimlặng,hoàntoànchếngự,trởvềvớimình,âmthầm,đơnđộclầnbướctrongđêmtối,khôngtùytùng,khônghộtống,ônglủithủivượtbãichiếntrườngvắnglặng,âmu,lởnvởnvonghồntửsĩ,tớinânglênmôitaykẻđãgiếtconmình,xinmangthithểHektorvềnhàmaitáng.PârisrõrànglàngườilàmhạithànhTroa.Đẹptrai,duyêndáng,tínhkhíbốcđồng,tháiđộkhinhsuất,canđảmkhichạmtựái,songkhôngbaogiờkéodài,mặcáolôngbáolốmđốmthayvìgiápychiếnbinh,chàngrachiếntrườngnhưthamgiatậpdượtthểdụchayđidựdạvũ.Hektorchỉtrích.NgườiTroianthùghét.Tuythế,thỉnhthoảngchàngcũnglàmđượcviệcgiátrị.Dođịnhmệnhtrớtrêu,aicũngbiếtchànglàngườirồirasẽcóngàygiươngcunghạsátAchilleus.Ngượclại,anhchànglàHektor,cantrường,quảcảmhơnhếttronglựclượngchiếnđấu
Troian,quânthùkhiếpsợ.Đượcmộtsốđồngminhtincẩngiúpđỡ-AineiasdòngdõiDardanos,Sarpedongandạ,GlaukoskiêncườngtừLykia-chủsúygánhtráchnhiệmđiềukhiểncôngcuộcbảovệthànhTroa.Chủsúylàngườiduynhấttrongsốanhemtronggiađìnhlúcnàocũngnóinănglịchsự,nhãnhặnvớiHelen.Tuythếchủsúycũngcósơsót.Nhậnthứcđôikhigiớihạn,nôngnổi,khôngchịulắngnghe.Mauxuốngtinhthầntrướcnghịchcảnh,chủsúythôikhôngchiếnđấukhicóthểrútlui.NhiềukhitrongcuộctỉthíchủsúybịngườiHy-lạpkiêntrì,lìlợmápđảo.LầncuốimộtmìnhbênngoàitườngthànhhướngnhìnAchilleusbáchchiếnbáchthắngnhưmũitênthúcngựaxôngtới,chủsúymấttinhthần.Chẳngthểđứngim,chẳngthểchờmộtlát,chủsúyquayđầutháochạy.Chủsúychạyquanhtườngthành,vừachạyvừathởhổnhển,trongkhiAchilleuschồmlênyhệtthúdữđuổitheo,nhưhaingườitronggiấcmơchẳngbaogiờcóthểxáplạigầnnhau,mãitớikhiAthenakhônkhéo,ngọtngàothuyếtphục,cuốicùngtintưởngcóđồngđộibêncạnh,lúcđóchủsúymớidừng,đứngthẳng,chiếnđấuanhdũng,chiếnđấutớicùngdùmấtmạng,nhữngmongthànhTroasẽchếtcùngmình.PhíaHy-lạp,chỉhuylựclượngbaovâykhôngphảithủlĩnhlýtưởngđốivớimọingười.Ngoại
trừtìnhcảmđốivớiemMenelaosbịtổnthươngnặngnề,đãkiêucăng,nóngtínhlạibấtnhất,chaođảo,Agamemnonxétkỹkhôngcógìđángkínhphục.Tronglúcnónggiận,vìmấtthiếunữ
nôlệdochiếnphẩmmàcó,vềtaymìnhbởilànguyênsoáiđiềukhiểncuộcchiến,ôngnặnglờinhụcmạtướngquântàiba,vàchẳngmàngcôngbình,phảitráilấythiếunữtùbinhcủatướngquânthaythiếunữvừabịmất.Bởithếxảyracuộccãilộn“đemlạimuônvànđaukhổchobinhsĩAchaian”(1.2).VìđaubuồnđóvềtớidoanhtrạiAchilleusthềnhấtđịnhkhônglâmtrậnchừngnàoAgamemnonhiểu,dothựctếgaygo,ôngcầnmìnhnhườngnào.Cuốicùngsaukhiđãtớicựcđiểmđốinghịchmộtmấtmộtcòn,tướngquânchấpnhậnýkiếnhòagiảikhiAgamemnonhoảnghốtđềnghịhaingườigiảnghòa.Nhưngtrongkhitướngquânthànhthậtcôngnhậnmìnhthậtrồdạitrongcuộccãilộn,Agamemnontỏranhỏnhen,khôngmộtlờixinlỗi,màđổlỗichothầnlinhnênmìnhcưxửvụngvề.Tuythế,tronghàngngũAchaiancónhiềungườitưcáchhơnAgamemnon.HãykểNestor
tuổicaochuyệntròvuinhộn,chồngchấtkỷniệm,songvẫnlàquânsưmưutrí,đángyêuđốivớithếhệconem...IdomeneusngườiđảoKrete,tóchoarâm,hàohiệp,quảcảm.Odysseusđamưutúctrí,tinhthầnkiêncường,thểxáctrángkiện,kinhnghiệmgiàdặn,luônluônđượclựachọnthựchiệnsứmệnhquantrọnghoặcviễnchinhgiannguy.ChànghiệnhìnhđậmnéttrongIliad,songcuộcphiêulưukhủngkhiếpvẫnđangchờ.CuộcphiêulưuđósẽkếtthànhchuỗichuyệnkỳthúkểtrongOdyssêy.Diomedestrẻtuổi,ítnói,songsẵnsàngđảmnhậnbấtkểviệcgìnguyhiểmmàcầnhoàntất.TrênhếtlàAchilleus,cũngtrẻ,vớitướngquândanhdựmangýnghĩađặcbiệt,nênđãđitớichỗchọnlựadứtkhoát-từbỏcuộcđờithảnhthơi,annhàn,sốnglâu,rờinhàrađi,tớithànhTroatrảthùgiùm,vìthânvươngthânhữubịđốixửsaitrái,dẫuhiểurađilàphảitrảgiárấtđắt:sốngngắnngủi,giantruân,chếtcôđơntrênxứlạquêngười.Nhiềungườitráchtướngquânchỉnghĩđếnmình,khưkhưômsầu,nuôihậntrongkhiđồng
độixảthânchiếnđấu,biếtbaongườibỏmạng,biếtbaongườibịthương.Hơnthế,khirờibỏnơiẩndậtxuấttrận,tướngquânhungác,dữtợnđốivớingườiTroian,chémgiếtkhôngnươngtay,đốixửtànnhẫn,hungbạovớithithểHektor.Tuynhiên,đốivớibinhsĩngaythẳngnhưtướngquân,khôngcósaitráinàocóthểthathứsovớisaitráiAgamemnonđốivớitướngquântrướcmặthàngquân.Ôngnóitướngquânhysinhtươnglaiđờimình,chínnămtrongđótướngquângánhchịuhậuquảcuộcchiếnquânlínhAchaianthựchiện,hysinhđókhônglàgìvàchẳngđángkể,nếumuốntướngquâncứtựtiệnvềnhà.Ngoàichuyệnnày,thêmvàođólàchuyệnchiếmđoạtcôgáitướngquânđãchiếmđượcnhưphầnthưởngduynhấttrongchiếndịchcamgo.Tướngquânchuacháthỏi:“TrongnhânloạichỉcócôngtửAtreusthươngyêuhiềnthêhaysao?”(9.340).Khinhậnramìnhsaitrái,Agamemnonsaisứgiảmangvôsốtặngvậttớichuộclỗi.Nhưngquàbiếuchẳngphảithứtướngquânmuốnhoặccần.Tướngquânbịxúcphạm,vếtthươngănsâuvàochỗnhạycảmnhấtcơthể,danhdựngườichiếnbinh,tướngquânsẽhysinhtínhmạngđểđạtbằngđược.Dotựáithúcđẩy,khinhkhỉnhhơnbaogiờ,tướngquânbảothuyếtkháchravề,songvẫnđểmắttheodõicuộcchiến,nhấtlàcuộctấncôngcủabinhsĩTroiandiễntiếnrasao.Vừathấyđịchdùngchiếnthuậthỏacông-bórơmthànhcuộnlớn,châmdầuphónghỏa,đểkhốilửacháyngùnngụtlănliêntụctừtrênbờxuốngdãythuyền-tướngquântứcthìđểbạnchíthiếtmặcgiápy,lấyngựacủamìnhratrậnnhằmđánhlừa,địchsẽnghĩAchilleustrởlạichiếntrường!NhưngkhihayPatroklosbịHektorđâmchết,tướngquânvừabuồnrầuvừaânhận.TướngquânsẵnlònggiảnghòavớiAgamemnon.Đầuócsôisục,tướngquânchỉnghĩtạlỗicùngPatroklosbằngcáchtrảthùcáichếtcủaanh.DùhăngsaychémgiếtbinhlínhTroiannhưchẻtre,caođiểmlàhạsátHektor,dùtrịnhtrọngtổchứcđámtangvớihyvọngtiễnđưalinhhồnbạnquýxuốngđịangụcêmthấm,songtướngquânkhôngmãnnguyện,tấtcảkhônglàmtướngquânyêntâm.Banđêmmuốnngủtướngquânvẫnkhôngsaochợpmắt,lòngcứthaothứcvìmuốncóbạnbêncạnh.MuốngiảmbớtđaukhổtướngquânlạiđánhxekéoxácHektorchạyquanhmồbạn,songcốgắngđếnmấycũngvôích.ChỉkhiPriamtớitướngquânmớinhậnratuyệtvọngcủakẻthùcũngtolớnnhưtuyệtvọngcủamình.Chỉkhiđótướngquânmớithấycócáigìthôithúc,vớitưcáchchủnhàphảitiếpđónbặtthiệp,cưxửtaonhã,nóinănglịchsựvớikháchlạ,ônggiàđángthươngđãbấtchấpnguynan,khôngmàngtủihổ,khôngquảnsượngsùng,khôngngạibẽbàng,khônghềsợhãi,dấnthântớitrướcquyềnuy.Chỉkhiđó,bấtthìnhlìnhhếtgiận,hếtbuồn,tướngquânmớiđồngýchấpnhậnnhữnggìthầnlinhchỉđịnhvớilòngcươngdũngkhácthườngnhằmdựphầnchiasẻnỗibuồntấtnhiêncủanhânloại.BâygiờtựtaynângthihàiHektorlaurửasạchsẽ,thoadầuđầyđủ
tướngquânđặtlêngiáđểquantài.Tựýđềnghịmặcdùkhôngaiyêucầu,tướngquânhứasẽralệnhquânAchaianngừngtấncôngmườimộtngày,thờigiannàyquânTroiancứyênchíloviệcmaitáng“ngườiluyệnngựa”saochotrangtrọngvàđầyđủ.ĐólàlờicuốicùngtướngquânnóitrongIliad.TrongOdyssêy,Odysseusthấylinhhồntướngquândướicõiâm,sóngbướcbênPatroklosbăngquavườnlannhậtquanghoanởtưngbừng.Cứthếtiếpdiễntrướckhichấmdứtnhạckhúcbithương,trườngcaIliadtrổinốtchấpnhậnvàcamchịu.AchilleustrịnhtrọngnóivớiPriam:“Vìsốphậnthầnlinhdệtchothếnhânđángthươnglàthếnhânsốngđaukhổ,thầnlinhchẳngmảymaybuồnrầu”(24.525).Homervừakểlạichuyệncũ,phầnchuyệnôngbiết,vừanhân-từ-hóavàcao-thượng-hóachuyệnchiếntranhtànkhốc,chuyệntrảthùácliệtthầmmongngườixem,ngườinghe,ngườiđọcnhậnrađằngsaucảnhhuyênnáodữdằn,tiếngrênlathảmthiếtdânglêntừbãichiếntrườngđẫmmáulờikêugọithốngthiết:conngườiphảicoinhaunhưanhem;conngườiđừngthùhận,sáthạilẫnnhau.DùlàngườiAchaianhayngườiTroian,conngườinênsốnghòabìnhcùngnhauchấpnhậnsốphậntrầnthế,chiasẻsungsướngcũngnhưkhổđaudướiánhsángmặttrời.HaithitậpcủaHomerkhôngphảimãimãilàtàisảnriêngtưcủangườiHy-lạpsốngtrong
TiểuÁ.ThếkỷVItrướctâylịch,haithiphẩmđãđượcAthensquyđịnhnhưgiatàivănhọcthànhquốc.Thiếunhicontraitrongthànhquốcphảihọchaithiphẩmhàngngày.VàongàytổchứcĐạihộiliênHy-lạpngườitađemhaithitậprangâmvịnhtrướccôngchúng.AlexandrosthuộclàuIliad.ĐạiđếchọnAchilleuslàmanhhùnglýtưởng.SaukhichinhphụcHy-lạp,ngườiLa-mãcoichuyệnthànhTroanhưphầnlịchsửcủahọ.Dĩnhiên,họkhôngthểchọnmộttrongsốanhhùngAchaianlàmtổphụ,songhọthấymộttrongsốchiếnbinhbạitrậnTroian,nhưPoseidonnóitrongkhúc20thitậpIliad,khôngchếtvớidòngmáucònlạicủaPriammàsẽsốngvàtrịvìsauđó.NgườiđólàAineiasvàconcháu.TheoVirgil,dovậycóthểcoiAineias,nhânvậtchínhtrongthitậpAeneidôngsángtácsauIliadkhoảngchíntrămnăm,cáchnayhaingànnăm,làsợidâynốithànhTroavớicôngcuộctạodựngđếquốcLa-mã.Khiđếquốctanvỡ,TâyÂunhưrắnmấtđầu.KiếnthứcvềHy-lạptanbiếntựamâykhói,vùng
đấtđórơivàovòngtămtối,tìnhtrạngâmukéodàihơnngànnăm...ĐốivớiDanteởÝ,ChaucerởAnh,tácgiảChansondeRoland,RomandelaroseởPháp,nghĩalàtớithếkỷXIVSCN.Homerchỉlàhìnhbónglờmờ,têngọihuyềnbí.Tuythế,trongthếkỷvừakểcóthisĩÝtênPétrarque,vìcảmhứngdângcao,đãbỏthìgiờchuyểndịchhaithitậpsangtiếngLa-tinh.Haitrămnămsau,tớithếkỷXVI,bỗngdưngnảysinhkhuynhhướngphụchưngvănhọccổđiển,tứcvănhọcHylạp-Lamã,gọinômlàvănhọcHy-LatrongđóvănhọcHy-lạplàđốitượngchínhyếucầntìmhiểu,phảihọchỏi.Nhưnướcvỡbờ,nhưtrămhoađuanở,trongthờigiankhángắn,khuynhhướngtrởthànhphongtràovănhóalantrànkhắpTâyÂu,khaisinhdịchphẩmtrơntru,chảichuốt,đồngthờigiaitầngtríthức,mộtlầnnữacókhảnăngđọcvàhiểuHomertheongônngữcủathisĩ.Ngượclại,họcgiảthếkỷXVIII,XIXvớikhuynhhướngphântích,đầuócduylý,phươngphápthựcnghiệmđưaragiảthuyếtkhiếnnhiềungườichưnghửng.TheogiảthuyếtkhônglàmgìcóngườinhưHomer!ThisĩmùsốngtrênhảiđảoChioschỉlàhuyềnthoại.HaithitậpmangtênônglàtổnghợpnhiềubàithơsángtácrảiráctrongkhônggiankhácnhaulấychuyệnthànhTroalàmchủđề,theothờigianđượcbàntayvôdanhsắpxếpthànhhaichuyệnliêntục.Nghĩalàhaithitậplàsảnphẩmcủanhiềuthisĩtìnhdaovànhómngườibiênsoạn,kếtquảthậtkhôngngờsảnphẩmđạtthànhcônghơnsảnphẩmcùngloại.Tráilại,bướcsangthếkỷXX,xuấthiệnquanđiểmtráingược:chấpnhậnHomercóthực,Homerlàtácgiảhaithitập,cólẽlúctrẻsángtácIliad,khigiàtrướctácOdyssêy.Lờithơđasắc,diễntảtuyệtvời,ýthơgợicảm,biểulộthâmtrầm,tấtcảmangdấuvếttâmhồnthinhânngoạikhổ.Cũngtheothờigian,sựthểquárõrệt,chẳngthểphủnhận,sựthậtlàthiêntàiđặcbiệtđãxuấthiệntrongvườnthơnhânloạicáchnaykhoảngbangànnăm.NgườiHy-lạpsauHomer,ngườiHy-lạpcổđiểnvàconcháunốitiếp,nghĩalàngườiHy-lạp
biếtđọc,biếtviết,biếtsuynghĩ,đểlạitàiliệucụthểnhữnggìhọtintưởng,coimộttrongsốchuyệnmởđầulịchsửdântộclàcuộcchiếnthànhTroa.Cóýkiếnphủnhậntìnhtiếtcuộcchiến,giảithíchnguyênnhânvàýnghĩacuộcchiến;cóýkiếntánđồngvềnhânvậtchủchốtvàdiễntiếnsựkiện,songvớinhiềungườiítnhấtđólàlịchsử,khôngphảitruyềnkỳhayhuyềnthoại.
‘Iliad’tiếngHy-lạpnghĩalàbàithơviếtvềIlios,bàithơkểchuyệnthànhTroa.TrườngcacủaHomertừthờisửgiaHerodotostớigiờđượcgọilàIliad.Chuyệncóthểtómtắtnhưsau:Pâris,còngọilàAlexandros,làconPriam,quânvươngthànhquốcTroa,thànhphốgóctâybắcTiểuÁ.TrongchuyếnduhànhvượtbiểntớithànhquốcSparta,chàngđượcMenelaostiếpđón,chiêuđãitrọngthể;lúctrởvềchàngđượcHelen,vợMenelaos,đồngýđitheo.ChàngđưanàngvềthànhTroa,sốngvớinàngnhưvợchồng.VìthếquânvươngkhắpHy-lạpnổigiậndấybinhhơnngànchiếnthuyềnnhằmtớibắtHelenđemvề.HạmđộidoAgamemnonchỉhuy,ônglàanhMenelaos,đồngthờiquânvươngMycenae;hạmđộicòngồmthủlĩnhhoặcquânvươngtừbánđảoPeloponnesos,trungbộHy-lạp,bắcbộThessalyvàmộtsốhảiđảo,mỗiquânvươnglãnhđạobinhlínhcủamình.HạmđộitậptrungởhảicảngAulistrongđồngbằngBoiotia,rồitrựcchỉthànhTroa.TớinơisautrậnđụngđộsơkhởiquânHy-lạpđổbộlênbờ,songkhôngtàinàođộtnhập.Họđóngquântrướcthànhphốchínnăm,đẩyngườiTroianvàothếphòngngự.Trongkhiđóđểnuôiquânhọtấncông,cướpphávùnglâncận.NămthứmườixảyrachuyệncãilộngiữanguyênsoáiAgamemnonvàtướngquânAchilleus,thủlĩnhđoànquânngườiMyrmidon,đôngnhấttrongđoànquânviễnchinhAchaian.Achilleusrútlui,đồngthờigiữquânlínhkhôngthamchiến.TronglúctướngquânvắngmặtquânTroiandoHektorchỉhuy(conPriam,anhPâris),tạmthờithắngthế,chếngựquânthù,cùnglúcđedọaphátanhạmđội.Achilleustrởlạichiếntrường,giếtchếtHektor,phátanquânTroian.Sauđóítlâutướngquâncũngtửtrận;dẫuthếcáichếtcủatướngquânchẳngcứunổithànhTroa,thànhbịchiếmtứcthì.Đasốngườibảovệbịgiết,dânthườngbịbắtlàmnôlệ,vươngquốcbịxóatêntrênbảnđồ.Thắngtrậntrởvề,songchỉhuyvàthủlĩnhHy-lạpgặpnhiềuchuyệnchẳnglành-bãobiển,cãilộngiữangườirađi,giậnhờn,ghẻlạnhcủanhữngngườiởnhàmàhọxacáchtừđóđếngiờ.ThànhTroathấttrậnbịtiêuhủylàdoýđịnhvàýmuốncủathầnlinh.ThitậpIliadgồm24khúc,dàingắnkhácnhau,ngắnnhất424câu(khúc19),dàinhất909
câu(khúc5).Phânchianhưvậythựchiệnkhálâusau,khôngnhữngbảnchéptayđầutiênmàcònkhálâusaucảthờiPlaton,cólẽđầuthếkỷIIITCN.Dẫuvậyphânchiathựchiệnkháchuđáo,kếtthúcphầnthuậtchuyệnnêurõđiểmquantrọng,vìthếsốkhúcgiữnguyên,từđóđếngiờkhôngthayđổi,ấnbảnngàynayđềutheođúngấnbảnngàyxưa.Odyssêycũngphânchianhưvậyvàcũngđánhsốtừalphađếnomega.KhácchănglàIliadđánhsốtheochữhoacònOdyssêyđánhsốtheochữthường.Nộidungthitậpnhưsau:Khúc1(611câu).Chrysestusĩmiềnquê,ngườimàthầnlinhApollothươngyêu,baoche
sốngởChryse,lànghẻolánhgầnthànhTroa,tớidoanhtrạiquânAchaianxinthảcongáiChryseisbịbắtlàmnôlệchiachoAgamemnonlàmnànghầu.Agamemnonkhôngchịu.ChrysesbèncầuxinApollorataytrừngphạt.Apollotứcthìbắntên,gieobệnhdịchxuốngdoanhtrạiquânAchaian.Línhchếtngổnngang.Thấycảnhtượngrõràngnguykhốn,taihọadườngnhưkhônlường,Achilleusvộivàngtriệutậpbuổihọpchỉhuybinhđộiđồngminhthamchiếnthamkhảoýkiếntìmcáchgiảiquyết.ĐượcAchilleusủnghộvàkhuyếnkhích,tiêntrigiaKalchasgiảithíchtrướchàngquânvấnnạnlàdoApollobấtbình.Muốngiảiquyếtphảilàmtheoýthầnlinh.TuytứcgiậnsongAgamemnonđồngýtrảthiếunữchobốđẻ.Làmvậylàcốtđểthầnlinhnguôilòng.Ngượclại,AgamemnonyêucầuchỉhuykhácnhườngnànghầuthayChryseischoông.Achilleusphảnđối.Lấytưcáchnguyênsoái,AgamemnonbắtBriseisnànghầucủatướngquânmangvềbộchỉhuy.Achilleusphảnứngdữdội.Tướngquântuyênbốrútlui,kểcảquânlính,khôngthamdựcuộcchiến,đồngthờicầuxinThetis,mẹđẻ,nữthầnbiểncảdùngảnhhưởngcủamìnhnóivớiChúatểcùngthầnlinhtrênnúiOlymposgâyhạichoquânAchaianthuatrậntrongkhitướngquânvắngmặtđểAgamemnonhiểungườiônghạnhụclàthếnào.ThetistruyềnđạtlờiconcầuxinlênChúatể.Mớiđâycónhờbàgiúpđỡnêncònmắcnợ,vìthếmiễncưỡnghứathựchiệnướcmuốncủaAchilleus,mặcdùvợlàHeraphảnđốidữdội(cũngnhưcongáiAthenabàghétngườiTroianthậmtệ,tìmđủcáchtiêudiệt),ChúatểxoaychiềucuộcchiếnbấtlợivềphíangườiTroian.Khúc1coinhưdẫnnhậptoànthểthitập,giớithiệuthếgiớithầnlinh(siêuhình),thếgiới
conngười(hữuhình),liênhệgiữahaithếgiớitiêubiểuquanhânvậtbithươngThetis.Suốtthitậpquanhệnhânquảgiữathếnhânvàthầnlinhdiễnrasongphương,nênbiếnsựquantrọngcũngquyếtđịnhsongphương.Cuộccãilộndothầnlinhgâynên,songtưởngtượng
phongphúvàpháttriểnhoàntoàntheocungcáchthếnhân:thămdòtâmlýAgamemnonvàAchilleuskhéođếnđộphầnlớnhànhđộngcủathếnhântrongthitậpdovậyphátxuấtrõràngtừnhânvật.Tínhcáchnhịhóađặtởđầuthitậptrongnămcâuđầu.ChuyệnvừalàsựphẫnnộcủaAchilleusvừalàthựchiệnýđịnhcủaChúatể.Ýđịnhhoặcđùagiỡncủathầnlinhhoàntoànphatrộnvớihànhđộngcủathếnhân,vàngườihànhđộnghiểusựthểkhilàmvậy.Quanhệnhânquảcủathếnhântheoquyluậtkếthợpvàhữulýcủanó,songđằngsaumọidiễnbiếnvẫntàngẩnýđịnhcủathầnlinh-khôngthểtìmhiểu,khôngthểgiảithíchvàkhôngthểtránhné.Sựkiệnchủyếuvànhứcnhốiđượcnhấnmạnhhơnhếttrongthitập.Thầnlinhsắpđặtýđịnhtừkhúcđầu,khaitriểnbiểuhiệntrênmọibìnhdiệnsuốtthitập-kiểmsoáttoàndiện,canthiệpdễdàng,dínhlíumậtthiếtvàothếgiớiconngườicộngvớidứtbỏtựnhiên,kếthợphùngtráng,bỡncợttuyệtvời.Khúc2(877câu).MuốngieotaihọaxuốngđầuAgamemnonvàtùytùng,Chúatểđưaông
vàogiấcmơđánhlừaôngtinmìnhsẽchiếmthànhTroadễnhưtrởbàntay.Ôngđemchuyệnkểchochỉhuyđơnvịdướiquyềnhay,đồngthờiđềnghịthửlòngquânsĩnóichohọbiếthọcóthểrờichiếntrườngvềnhànếumuốn.Nhưngôngkinhngạchếtsức.Vừanghetưởngthậtbinhsĩnhấttềsửasoạnhồihương.MaycóAthenagiúpđỡ,vượtkhánhiềukhókhăn,mấtkhánhiềuthìgiờOdysseusmớitáilậptrậttự.Trongkhiđóchuyệnbấtngờxảyra.Thersites,tiểutốtvôdanh,mạnhmiệngnóicàn,đứngtrướchàngquâncaogiọngđảkích,buộctộiông.Odysseusphảirataynệnmộttrậnnênthân.Bịđònđaugãmớithôi.Lộnxộngiảiquyếtxongxuôi.Agamemnon,Nestor(thủlĩnh,chỉhuy,trưởngthượngngườiPylian)cùngmọingườiratrận.Tiếptheokhôngrõdothisĩkểhayngườisauthêmvàolàdanhsáchchỉhuy,lựclượngAchaian,thịtrấn,thịxã,thànhphố,vùngquê,hảiđảo,sốthuyềnđemtớithànhTroavàdanhsáchchỉhuy,lựclượngTroiancùngđồngminhthamchiến,giảithíchrànhrọttìnhhuốngđịalý,chínhtrịthờiMycenaean.Khúc3(461câu).Haibêntiếntớigặpnhau.Saukhitrìhoãn,rốiloạndokhôngcóAchilleus
quânAchaianồạtnhàolêntấncôngquânTroian.Mộtngàyquầnthảo,sốphậnđổithay,lúcthắnglúcbại,khicôngkhithủ,lúctiếnlúclui,bấtphânthắngbại.CuốicùngphíaTroianđềnghịPârisvàMenelaossongđấu.NếuPâristhắng,Helensẽởlạivớichàng,quânAchaianrútluivềnước.Ngượclại,nếuMenelaosthắng,HelensẽvềnướcvớiMenelaos,chiếntranhchấmdứt,hòabìnhtáilập.Priamtớitườngthànhquansát;ônggặpHelen,nàngđưataychỉphíadướikểchoônghaytừngthủlĩnhngườiAchaian,songkhôngthấyKastorvàPolydeukesđâu.Cólẽhaianhkhôngthamdựcuộcviễnchinh,hoặccólẽhaianhđãtới,nhưngkhôngxuấthiệnsợxấuhổvìemgái.Sauđóôngtớihàngquândựlễtuyênthệchờhưuchiến.PârisgiaochiếnvớiMenelaosnhưngthua.AphroditecứumạngmangtrởlạithànhTroa.Đemlêngiường,đồngthờibiểulộquyềnnăngcủamình,bấtlựccủaHelendoảnhhưởngquyềnnăngchiphối,Aphroditetriệugọi,épnànglêngiườngvớiPâris.Khúc4(544câu).ThảnhthơingồitrongcungđiệnvàngóngcủaChúatể,vừabànluậnvừa
uốngrượu,vừauốngrượuvừađểmắttheodõicảnhthếnhândướithànhTroa,thầnlinhquyếtđịnhđểhưuchiếntanvỡ,vìHerachốngđốithànhTroaquyếtliệt.Cảitranglàmthếnhân,AthenathuyếtphụcPandaros,ngườiLykia,đồngminhthànhTroa,giươngcungbắnđịch.Pandorosthựchiệntứcthì.Menelaosbịthương.Hưuchiếntanvỡ.Agamemnonhốihảthanhsát.Muốnnângcaotinhthầnbinhsĩôngtuônlờihôhào,songnóinăngkémcỏi,nhấtlàtrướcmặtDiomedes.Chiếntrậntáidiễnkhốcliệt.Haibênđụngđộ,thầnlinhđônđốc.Haichiếnbinhgiaođấu.AiasđâmchếtSimoeisios.Miêutảchiếntrườnglầnđầutrongthitập.Cảnhtượngrùngrợn,thảmthương:“VìhômđónhiềungườiTroian,nhiềungườiAchaiannằmsóngsượtbênnhau,mặtúpxuốngđất”(4.543-544).Khúc5(909câu).Chiếncuộctiếpdiễn.ĐượcAthenaủnghộvàgiúpđỡ,Diomedesthểhiện
phéplạtấncôngthầnlinh.DocongáiChúatể,nữthầnbảotrợtàiba,tháovátđônđốc,DiomedesdùngthươnglàmxướccổtayAphroditelúcnữthầntìmcáchcứucontraiAineias,đồngthờiápđảoAreskhinamthầnđộngviên,hỗtrợquânTroian,thậmchícònđịnhtấncôngcảApollo.Dothầnlinhtruyềnsức,Diomedesđưalòngdũngcảmcủathếnhânlêncaođộ.Nhưngcuộcđụngđộchỉđểnhấnmạnhkhoảngcáchkhôngthểnốiliềngiữathếnhânvàthần
linh.ĐiểmtươngtựcũngthểhiệntrongchitiếtcóvẻhàihướcvớiAphroditevàtrongcuộcgặpgỡcóvẻtrangnghiêmvớiApollo.Bịthươngnhẹ,Aphroditengồitrênđùimẹ.VừaanủicongáiDionevừađedọa:cảganđánhthầnlinhnhưDiomedes,thếnhânsẽkhôngbaogiờrờichiếntrườngvềnhànângconlênđùicưngnựng.ĐiểmnàyđượcnhấnmạnhquahìnhthứctruyềnđạtlạnhlùnglầncuốiApollohétcảnhcáolúcDiomedestấncônglầnthứtư:“Coichừng,côngtửTydeus,lùilại!Đừngtưởngmìnhnganghàngthầnlinh,vìvềdònggiốngkhôngbaogiờcóchuyệntươngtựgiữahàngbấttửvàbầythếnhânlêbướctrêntrầngian”(5.440-442).Khúc6(529câu).Thầnlinhrangoàicuộcchiến.QuânAchaianchọcthủngphòngtuyếnquân
Troian.ĐộihìnhtanvỡquânTroianluidần.Helenosgiụcanh(Hektor)tậphợpbinhsĩkéovàotrongthànhvàsắpđặtphụnữdânglễhyvọngnữthầnsẽchặnbướcDiomedes.HektorxinmẹHekabelàmlễtạơnAthena.Tớicổngthànhchủsúychuyệntròvớimẹ,traođổivàilờivớiemdâuHelen,pháiliênlạctứctốcgặpPârisđểsửasoạnphảncông,cuốicùngtâmtìnhvớivợAndromakhevàconAstyanax.TrongkhiđóGlaukos,ngườiLykia,chạmtránDiomedes.Aicũngtưởngsẽđụngđộnảylửa.Nàongờsựthậtkháchẳn.Glaukoskểlailịchdònghọ,Diomedesnhậnrahaigiađìnhcóliênhệkhách-bạn.Cuộcchạmtránkếtthúcêmđẹp.Haingườitraođổigiápy,giátrịkhácnhaumộttrờimộtvực,bàytỏtìnhthân,vàđồngýtránhđụngđộtrênchiếntrường.Khúc7(482câu).HektorvàPâristrởlạichiếntrường.BênTroianchiếnthắngchớpnhoáng,
nhưngAthenavàApolloquyếtđịnhcuộcđụngđộphảingừngđểHektorgiaođấuvớiquánquânngườiAchaian.Tháchthứcbênđịchcóngườinàocảgangiaođấu,chủsúychỉyêucầungườithắngvuilòngtrảthithểngườithuachophengườithuamaitáng.Menelaosđồngý,songAgamemnonphảnđối,vìbiếtMenelaosthếnàocũngthua.Aias,conTelamon,đượcchọnquacuộcbốcthăm.Đụngđộdiễnraácliệt,songbấtphânthắngbại,Aiascóvẻlợithế,Hektorcảmthấylosợ.Đúnglúcđósứgiảhaiphetuyênbốchấmdứtcuộctỉthívìtrờisắptối.Đốithủhaibêntraoquàtặng,đồngýhưuchiếnđểmaitángtửsĩ.SánghômsaubênTroianđềnghịPâristrảhếtcủacải,nhưngđượcquyềngiữHelenởlạivớimình.BênAchaianbấtbìnhbácbỏtứckhắc.Haibêndànhtrọnngàyloviệcmaitángngườiquácố.HômsauNestorkhuyêntăngcườngdoanhtrại.BênAchaianxâytườngphòngthủ,đàohàoquanhchiếnthuyền.Giaiđoạnđầucuộcthưhùngkếtthúc,tửsĩđợtđầumồyênmảđẹp,kếhoạchChúatểdựđịnhtươngđốikhôngcóhiệuquả,pheAchaianthườngởthếthượngphong.Khúc8(565câu).ChiếnthắngbinhsĩTroianmongđợidiễnrahômsau.Ngàyvàchuyệnbắt
đầuvớicảnhtrongđóChúatểngỏýcấmthầnlinhthamdựcuộcchiến,đồngthờiđedọahậuquảnếukhôngnghelời.Cuộcchiếntiếpdiễn.SaumộtngàyhỗnchiếnpheTroianvàpheAchaiankhôngphânthắngbại,Chúatểcầmcânvàngđưaratrướcmặt,cáncânchỉsốphậnpheAchaianhạthấp,tiênbáogiâyphútnguyngậpsắptới.PheAchaianyếuthế.MặcdùđôilầnDiomedesđảongượctìnhthế,songbịHektortấncôngtớitấp,pheAchaianphảirútvàochiếnhào.KhôngvânglờiChúatể,AthenavàHeralậpkếgiúpđỡpheAchaian,songChúatểcảnhcáo,hainữthầnđồngýchẳngnêngâygổvớithánhthượngvìsốphậnthếnhân.LầnđầupheTroianđóngquânngoàicánhđồng(thayvìtrởvềbảovệthành).HektortintưởngngàymaisẽthắngquânAchaian.Mànđêmbuông,quânTroianđốtlửacanhchừng,đốmlửabậpbùngnhưsaolấplánhtrêntrời,cánhđồngrựcsáng.Khúc9(713câu).Tìnhhìnhthayđổibấtlợi.NaonúngkhônxiếtAgamemnontriệutậphội
nghị.TheolờiNestor,ôngpháiAias,OdysseuscóPhoinixtùyviêncaoniêncủaAchilleustháptùngtớigặptướngquân.Đểchuộclỗilầmkhiếnxảyrachuyệnbấtbình,ôngđềnghịtrảlạiBriseis,tặngnhiềuphẩmvật,sẵnlònggảcongáinếutướngquânđồngýthamgiachiếntrận.Từngngườitrongpháiđoànthuyếtphục,Achilleusđáplờilầnlượt:badiễntừdàitiếptheobađáptừngắn,dựatrênbìnhdiệnđạođức,tìnhcảm,siêuhình,lờilẽxoayquanhnhiệmvụvàdanhdự.Achilleusphảnđối.AiasvàOdysseusravềmangtheolờicựtuyệt,miệtthị.Achilleuscươngquyếttừchốimọigiảihòa.Phoinixởlạivìtướngquânđangnuôiýđịnhhômsaudongbuồmtrởvềquêhương.Khúc10(579câu).Pháibộthươngthuyếttrởvề.Haytinthươngthảobấtthành,thaothức
suốtđêmkhôngngủ,Agamemnonmờichỉhuycácchiếnđoàntớihọp.Tấtcảratiềnđồnquan
sáttìnhhình.Nestorđềnghịpháingườisangđấtđịchthámthínhxemchúngđanglàmgì.DiomedestìnhnguyệnvàyêucầuOdysseuscùngđi.Trùnghợpkỳlạ.ĐúnglúcđóHektorcũngtriệutậphộinghịchỉhuycáclựclượngTroian,yêucầucóaitìnhnguyệnrađidothámthuyềnđịchvàquansátchúngđịnhlàmgì.Dolonxungphonglàmthámbáo.Gãlàthanhniênquêmùa,mặtmũixấuxí,contraiduynhấttronggiađìnhsáucon.BịDiomedesvàOdysseustómcổ,trakhảo,úytửcầusinh,gãkhailựclượngThracemớitới,chỉhuylàquânvươngRhesos,hạtrạibênsườnquânTroian,ngựađềutrắng,xeđềumới,giápyđềulátvàngtrôngrấtngoạnmục.TưởngmaulờisẽthoáthiểmnàongờvẫntheolưỡidaoDiomedesvềchínsuối,gãrađitrướcđồngđội.Âmthầmtiếnbướcdướimànđêmtớinơidựđịnh,DiomedesvàOdysseushạsátRhesosvàmườihaibinhsĩ,cướpngựaphivềdoanhtrại.Khúc11(848câu).Bìnhminhxuấthiện.Quangcảnhbáohiệungàygiaochiếngaygo,quyết
liệt.Khôngkhíâmudườngnhưthầmnhủtườngsẽvỡ,thuyềnsẽcháy,Patroklossẽhysinh.NhưvậylàChúatểthựchiệnlờihứavớiThetis,Achilleusđạtđiềumongmuốn,songhậuquảtaihạikhônlường.Siêulựcbấtthìnhlìnhxuấthiện.Sấmchớpđùngđùng.Mưanhưmáutuônđổ.QuânAchaianlạitiến,nhưngbịquânTroianngănchặn.ThoạtđầuAgamemnonchiếnđấuanhdũng,songchẳngmấychốcbịthươngphảivềhậucứ;nhiềuchỉhuycũngbịthương,trongsốcóDiomedes,Odysseus,Eurypylos,Machaon.ChỉcònAiasmộtmìnhđơnthươngđộckiếmthọđịchtứbềluidần“nhưconlừabướngbỉnhcưỡnglạiđámtrẻgiơroiquấttúibụi,dắtđitrêncánhđồng”(11.556-557).Toànquânvộivãrútvềchiếnhàocốthủ.Nhưngđúnglúcđótìnhhìnhbỗngdưngthayđổi.Đangrơivàotuyệtvọng,quânAchaianđượccứunguy.Táchkhỏicuộcchiến,songAchilleusvẫntheodõi.TướngquânpháiPatroklossangtrạiNestorvừađánhxechởMachaonvềhỏixemaibịthương.ThantrờiAchilleuslòngdạtrơtrơ,NestorgợiýPatroklostớihỏinếukhôngthayđổitháiđộthìítnhấthạlệnhquânlínhthamchiếnvàchoPatroklosmượngiápy,làmvậysẽkhiếnđịchnghĩtướngquânđãtrởlạichiếntrường.VừaquaygótravềthìgặpEurypylosbịthươngnặngcầnchămsóccấptốc,Patrokloshiềnlành,tửtếđànhởlạilauchùibăngbóvếtthươngchođồngđội.Khúc12(471câu).Tậphợpđộihìnhthànhhàng,quânTroianồạttấncông.Sarpedonvà
GlaukosdẫnđoànLykianxôngtớinhưthácđổ.Sarpedonchọcthủngtườngthành,kéosậptrạmgác.TrongkhiđóHektorváctảngđákhổnglồxôngtớiphácổngchiếmtườngthành.QuânTroianùatheoxôngvàonhưongvỡtổ.Cầmcựmộtmấtmộtcòn,tìnhthếngàncântreosợitóc,quânAchaianchạytánloạnquanhthuyền.Hektorhạlệnhhỏacông,quânTroianrầmrộbórơmthànhkhốitotrònchâmlửalănvềphíađịch;mộtthuyềnbốccháy;địchnhốnnháokhôntả.Khúc13(837câu).Chiếnđấutuyệtvọngdiễnraquanhdẫythuyềnkéolênbãicátquân
Achaiansửdụnglàmchiếnlũyphòngngựthứnhì.Giảdạnglàmngười,Poseidonxuấthiệnkhuyếnkhíchhọcầmcự.CùnglúcIdomeneusđứngtuổichỉhuyngườiđảoKretevàAiasrasứcchặnđứngbướctiếncủaHektor.NhờvậyquânAchaianthoáthiểm.TronglúcgiaotranhAskalaphos,conthầnlinhchiếntranh,quânvươngthànhquốcOrchomenos,thủlĩnhđoànMinyantửtrận;thithểhaibêngiànhgiật.NhiềuchỉhuyquânTroianbịthươnghoặctửthương.Hektorhuyđộngbinhsĩ,nhưngpheAchaiancươngquyếtđươngđầu.Khúc14(522câu).RakhỏitrạinơiđangsănsócMachaon,Nestornhìntườngđổ,quân
Achaianchạynhưchuột.GặpAgamemnon,Odysseus,Diomedesbịthươnglếtvềthuyền,Nestorkểchohọhaytìnhtrạngnguyngậphiệntại.ThầnlinhủnghộpheAchaianbàncáchpháhỏngkếhoạchChúatểdựtính.PoseidontăngcườngnhuệkhíchoAgamemnonvàquânAchaian.ĐượcAphroditephảsứcthànhđẹpmêhồn,HerakhiếnChúatểđangngồitrênnúiIdaquansátchiếntrậnngâyngất.Chúatểngảvàotaynàngthiếpngủ.Poseidontăngcườngcốgắng.QuânTroianbịđẩykhỏivòngđai,quânAchaianphấnkhởi,Aiasnémđá,Hektorngấtxỉu.Khúc15(746câu).ChoàngtỉnhthấyquânTroianchạytánloạn,Hektornằmsóngsượttrên
cánhđồng,ChúatểnổigiậnhétmắngHera,mộtmặtsaiIrismanglệnhbắtPoseidonrútluitứckhắc,mộtmặtyêucầuApollophụcsứcchoHektorđểchủsúylạiratrận.NhờApollotrợgiúp,quânTroianbắtđầuphảncông,đánhđuổiquânAchaianbậtkhỏichiếnhào,từtườngthànhchạyxuốngdãythuyền.TìnhhìnhcăngthẳngkhiHektorvàAiasgiápchiếnsinhtửbêndãy
thuyền.Chủsúyhiệnhìnhrựcrỡ.NhờquyềnlựckỳdiệucủaChúatể,chủsúyhầunhưbiếnđổihìnhdạng,thoănthoắttiếnluidướibóngmờđịnhmệnhkhekhắt.ĐượcChúatểgiúpđỡchủsúyxôngtới,quânAchaiancốgắngcầmcự,songbịđậptan;chủsúychiếmmộtthuyền,gọiquânmanglửa.ChỉcònAiasmộtmìnhchốngcự.Khúc16(867câu).ĐứngtrongtrạivừatìmlờianủiEurypylosvừanhìncảnhrùngrợn,
PatroklosvộivàngchạytớikêugọiAchilleuschomượngiápyvàchophépdẫnquânMyrmidonvàotrận.Tướngquânđồngý,songcăndặnsaukhiđuổiquânTroiankhỏidãythuyềnbạnphảiquayvề,đừngtiếntớithànhTroa.QuânTroiansấntới,Aiasbịđẩylui,mộtthuyềnbịđốt.NhìnlửabốcAchilleusgiụcPatroklosxungtrận.QuânMyr-midontậphọp,dànhàng.PatroklosvàquânMyrmidonthinhaudậplửa,đánhđuổiquânTroianchạytứtántrởlạicánhđồng.Sarpedon,thủlĩnhđoànLykia,conChúatể,mộtmìnhtrựcdiệnvớiPatroklosbịPatroklosđâmchết.QuênlờiAchilleuscăndặn,nghelờithầnlinhđivàocõichết,PatroklosxuaquântiếntớithànhTroa.Saumấyđợttấncôngđedọachiếmthành,PatroklosbấtđồgặpApollo.Thầnlinhtướcvũkhíbắtquaytrởlại.Euphorbos,conPanthoos,trưởngthượngthànhTroa,đâmtrọngthương,Hektorlaothươngtrúngngực,cúđánhchítử,Patroklosgiẫygiụa,tắtthở.ChiếnđấutuyệtvọngquânAchaianrútluimangxácPatrokloskhônggiápyvềdoanhtrại.Khúc17(761câu).Patrokloschết.Haibênđánhnhauchítử,bênnhằmcướpthihài,bêncố
giữgịt.CuộcđụngđộnảylửađầutiênlàcuộcđụngđộgiữaMenelaosvàEuphorbos,kẻchạybênxácchết,kẻcắmđầuđuổitheo.NgườixemmongEuphorboschết,gãphầnnàochịutráchnhiệmvềcáichếttứctưởi,bithảmcủaPatroklos,nhânvậtdễthươngtrongIliadvàngườiđọccũngmuốngãchết.NhưngHomerkhông!NóitớicáichếtcủabinhsĩTroianvôdanhtiểutốt,bằngcảmtìnhsâusắc,niềmtrắcẩnbaola,thisĩbiểulộtháiđộđốivớichiếntranhvàđaukhổchiếntranhgâyrachoconngười.Ôngkhôngquêntuổitrẻ,khuônmặttuấntúcủaEuphorbos.Đâylàngàyđầugãratrận,dấnthânvàochémgiết(16.811).ÔngnêulýdođầycảmtìnhvìsaogãtấncôngMenelaos(ygiếtanhgã,biếnvợmớicướicủaanhgãthànhgóaphụ,mangđaukhổkhônnguôichochamẹgã)vàôngbiểulộlòngthươngxótđốivớicáichếtcủagãquasosánhuẩnkhúc,thảmthương.CảmtìnhcủaôngxuấthiệnkhôngphảivớicáichếtvàthànhcôngdễdàngcủaMenelaos,màvớicáichếtcủathanhniênnghèohèn,quêmùa,chấtphácEuphorbos.Cảmtìnhấydànhđồngđềuchomọingười,ngườiAchaian,ngườiTroian,haybấtkỳngườinàoởbấtkỳnơinào,ởcấplớnhaycấpnhỏ.Menelaosbịđẩyluikhôngcướpđượcxácchết.QuânTroianlộtgiápykhỏithithểPatroklos,giápycủaAchilleusbâygiờHektorchoàngtrênmình,Chúatểnhìnmàthươnghạivìhungvậnchủsúysắpgặp.ĐụngđộđẫmmáukéodàivìthithểPatroklos,haibênđềuýthứctầmmứcquantrọngnếucướphoặcgiữđược.CuốicùngquânAchaiannhấcbổngxácchếtmangvềthuyền,quânTroianhùnghụcđuổitheocướplại.Trongkhiđụngđộdiễnraácliệt,MenelaossaiAntilochos,conNestor,bạnthâncủaAchilleus,chiếnbinhxuấtsắcvềphibáochotướngquânhayPatroklosđãhysinhtínhmạngngoàichiếntrường.Khúc18(617câu).NghetinPatroklostửtrận,Achilleusbuồnkhủngkhiếp.Thetistừbiểncả
ngoilênanủi.Tướngquântâmsự:tướngquânchỉnghĩtớitrảthùchobạn,songmẹbảolàmvậycũngcónghĩalàtướngquândẫnmìnhtớichỗchết.Tướngquânnghĩmìnhlà“gánhnặngvôíchtrênđấtlành”(18.104)vàgiậnmìnhvôcùngvìphẫnnộđãkhiếnPatrokloscùngnhiềuđồngđộithiệtmạng.Thetisnhắckhéotướngquânkhôngthểchiếnđấunếukhôngcógiápy.MẹhứasẽnhờHephaistoslàmsángmaimanglại.QuânTroianùatớicướpxácPatroklos.DoHerasaiđếnđộngviêntinhthần,Iriskhuyêntướngquânrachiếnhàongoàidoanhtrạiquansát.Athenahóaphéplửacháyngùnngụttrênđầu.Tớinơibalầnhôchiếnđấu,tiếnghôrềnvang,tướngquânkhiếnquânTroiankhiếpđảmluidần.ThithểPatroklosantoàn,đồngđộimangvềdoanhtrại.Herabanlệnh,mặttrờilụndần,chấmdứtngàydàiđẫmmáu.BênTroianhọpbàn.Poulydamas,conPanthoos,chỉhuy,thammưu,đềnghịmọingườirútvàotrongthành,đừngđóngquânngoàicánhđồngbanđêm,vìbiếtAchilleusthếnàocũngxuấttrận,nhưvậysẽbấtlợivôcùng.Lúcnàyphấnkhởilạlùng,khôngnghelờiđềnghị,chủsúygiữquântạichỗ.Quyếtđịnhtráinghịchsaunàychủsúyhốihận.Saukhitắmrửa,thoadầuthihàiPatroklos,phíaAchaianlàmlễtruyđiệu,rồihỏatáng.Thựchiệnlờihứa,ThetistớinhàHephaistostrênnúiOlymposyêucầulàmgiápychocon.Miêutảgiápy,đặcbiệttấmkhiên.
Trênmặtlàhọahìnhthếgiớirộnglớn,thếgiớinhỏbébiểuthịhoạtđộngcủaconngườitrongchiếntranhvàhòabình,vàthếgiớitrungbìnhbênkiatrậnđịathànhTroathểhiệnđậmnétbằngđốichiếuvàhoahìnhvớitiểutiếtngắngọn,bithươngmiêutảcuộcđờichiếnbinhtrướcchiếntranh.Khúc19(424câu).SánghômsauThetismanggiápymớilàmtớitrại.Achilleustriệutập
buổihọp,xácđịnhchấmdứtmâuthuẫn.Nóinăngdàidòngngỏlờixinlỗi,Agamemnontuyênbốôngđãbịđắmđuốiámảnh,rấtmongtướngquânvuilòngnhậnquàtặng.Đáplờitướngquânnóilúcnàykhôngcóthìgiờnghĩtớiquàtặnghaylễnghi,màchỉmuốnratrậntứcthì.NhưngOdysseusđềnghịdẫuvậychỉhuycũngnhưquânlínhhãyăn,hãynghỉngơi,rồichiếnđấu,vàhãythựchiệnlễnghitiếpnhậnquàtặngvàgiảnghòagiữahaingười.TrởvềtrạiAchilleusnhậnquàtặngđềnbù.BriseisbậtkhócsướtmướttrướcthihàiPatroklos.Achilleuscũngngỏlờithươngtiếc,đồngthờitưởngnhớchagià,condại.Tướngquânkhôngchịuăn,Thetisphảitiếpsức.TheolờiAthenamáchbảobàlấyrượutiênvàthứcăncủathầnlinhphảvàobaotử.Khoácvũkhílênđường,xíchthốbấttửXanthoskéoxexungtrận,tướngquânlinhcảmsẽkhôngtrởvềmà“theođịnhmệnhthếnàotướngquâncũnggụcchếtngoàichiếntrườngdướitaymộtthếnhânvàmộtthầnlinh”(19.417).Khúc20(504câu).Chúatểtriệutậphộiđồng,chophépthầnlinhthamdựcuộcchiếngiữa
thếnhânnếumuốn.Thầnlinhxuốngtrầngian.Hera,Athena,Poseidon,Hermes,HephaistostớivớipheAchaian.Apollo,Ares,Artemis,Leto,Xanthos(dòngsông),AphroditeđếnvớipheTroian.TrongkhiđóAchilleuscứtiến,quânTroiancứlui.ApollokhuyếnkhíchAineias,conAnchisesvàAphrodite,đangcóvẻlưỡnglự,đươngđầuvớiAchilleus.Đúnglúcsắpbịđâmmấtmạng,thủlĩnhđoànquânngườiDar-danianđượcPoseidonchộpmangđi,vìđịnhmệnhđãquyếtđịnhconcháuAineiassẽlàthủlĩnhthànhTroasaunày.NạnnhânduynhấtlúcAchilleustấncônglàPolydoros,conútPriamcưngchiều.Muốntrảthùchoem,HektortấncôngAchilleustớitấp,songlúcnguykhốngiữamànsươngmùdàyđặcApollorataycứugiúpmangđi.Achilleustiếptụcsấntới,hạsátquânTroiankhôngnươngtay.Khúc21(611câu).Achilleusđánhđuổi,quânTroiantháochạy,songgặpkhókhăn,vìsông
XanthosvàsôngSkamandroskhôngnhữngxoáydữlạicònchảyxiết.Mặchaisônggàothétphảnđối,Achilleusliêntụcchémgiết,xácchếtnổilềnhbềnh,bắtsốngmườihaitùbinhsẽhạsáttrongđámtangPatroklos.GiếtchếtLykaon(conquânvươngPriamvàcôngnươngLaothoe)vàAsteropaisos(thủlĩnhngườiPaionian),nênsôngdângcaođedọa,tướngquâncónguycơchếtchìm.TheolệnhHera,Hephaistosdùnglửakhửnước.Thầnlinhbâygiờtrựcdiệntranhluận,PoseidonvớiApollo,HermesvớiLeto,tấtcảtứcthìgiảnghòa.Tráilại,Athenanhấtđịnhkhôngchịu.Váctảngđátotướng,nữthầnnémtrúngAres,sauđóquậtngãAphroditelúcnữthầncầmtaydắtnamthầnđi;HeragiậtcungArtemisđangcầm,dùngcungđánhtúibụikhiếnnữthầnphảichạytớingồitrênđùithânphụ.Cảnhthậtvuinhộn.“ChúatểnghethấytrongkhiantọatrênnúiOlympos.Chứngkiếnthầnlinhcãilộn,đánhnhauChúatểmỉmcười,lòngvuinhưmởhội”(21.389-90).Achilleustiếptụctiếntới,tiếngcườirềnvang,quânTroiantháochạy.ApollođẩylãoquânAntenor,quânsưquantrọngcủaPriam,nhiềuconthamgiacuộcchiến,rađươngđầu,nhưngAchilleusbịđánhlừamàkhônghay.ApollocứuAntenorkhỏitayAchilleus,sauđóđổidạngthànhAntenorcogiòchạy.Achilleusđuổitheovôích;sốquânTroiancònlạilẳnglặngkéovàothành.Khúc22(515câu).SaukhikéoAchilleusđikháxa,Apollohiệnhình.QuaylạithànhTroa,
AchilleusthấychỉcóHektorbênngoàitườngthành,trướccổngSkaian,lúngtúng,ngượngngùngkhôngvào,vìkếhoạchthấtbại,mặcdùbốmẹhếtlờikêugọi.Achilleustiếntới.Hếtcanđảm,hoảngsợ,chủsúybỏchạybavòngquanhtườngthành,bịđuổisátnút,songkhôngbịtómcổ;Apollogiúplầnchót,bồisứcchochạynhanhnhưkẻthù,Achilleus“bướcchânthoănthoắt”,phẩmtừđisáttêntướngquân.CuốicùngAthenarataycanthiệp.GiảdạnglàDeiphobos,emHektor,nữthầnxinchủsúydừnglạivàhứatrợgiúp.Haianhhùnglaothương,songkhôngkếtquả.AthenanhặtthươngcủaAchilleusđưalạichotướngquân.Hektornhậnramìnhđộcmãvôthương,đồngthờicũngnhậnrangườitưởnglàDeiphobosthựcrakhôngphảimàchỉlàquỷkếAthenadàndựng.Gắngsứctuyệtvọnglaotớichém,chủsúybịAchilleuschặnđứng.
Achilleuslaothương,mũithươngđâmquacuốnghọng.Biếtmìnhchết,chủsúythềuthàoxinkẻthùchothânnhânmangthithểvềmaitáng,lờiyêucầubịchêbai,bácbỏdứtkhoát.AchilleuscộtchânHektorvàođuôixekéoxềnhxệchvềdoanhtrại,xácchếtnhấpnhô,lệchkệchđuổitheobánhxe,bụiđườngbốccao,tócnhưsuốinướctuônchảyxungquanh,đầuchẳngmấychốcbiếndạng,ngườiđứngtrêntườngthànhnomrõmồnmột,tiếngchamẹthankhóctớitaiAndromakhe.Đangởnhàloviệc,nhấtlàđangbảonữtỳđunnướcnóngchophuquântắmrửasaukhirờichiếntrường,“ngườiphụnữđángthươngchưabiếtbênngoài,xanơitắmrửa,AthenamắtxanhlamlụcđãdùngtayAchilleushạsátlangquân”(22.445-446).Nàngcắmcổchạyratườngthành.NhưngvừathấyHektorchỉlàcáixáckhônghồnngựakéotheosau,nàngngấtxỉu.Tiếngkhócnghẹnngàokếtthúcđoạnchuyện.ĐổithaytànácchờđợiAstyanaxnaymồcôicha.Khúc23(897câu).TiếngthanthươngtiếcPatroklostheoliềntiếngkhóctưởngnhớHektor,
cungcáchđốixửhaithithểtươngphảnrõrệt.Hektornằmsấp,mặtúpxuốngđấtbênquantàiPatroklos.Hektorsẽbịchóănthịt.Patroklossẽphiêudumiềncựclạc.BanđêmhồnmaPatroklosxuấthiệnđếnbênAchilleusxinbạnmaumauloviệcmaitángđểcóthểxuốngđịangục.Hômsauquânđoàntổchứclễmaitánghếtsứcchuđáovàtrọngthể;mườihaitùbinhbịhạsáttrêngiànhỏacùngmấyconngựavàmấyconchó.Sauđótổchứctranhtàithểthao,gồmđuaxe,chạybộ,bắncung,đấuvõ,đôvật.Achilleuschủtọa,phátthưởngchongườitrúnggiải,tướngquântỏrađặcbiệtlịchsự,taonhãvớiAgamemnonvàNestor.Khúc24(804câu).ThithểHektorvẫnnằmtrênmặtđấtdướibầutrời,khôngđượcchôncất,
hàngngàylạibịkéoquanhmồPatroklos,thờigiandàimườimộtngày.Thấythếbènnổigiậnvàthươnghạingườiquácốbấthạnh,saukhihọpbàn,thầnlinhquyếtđịnhcanthiệp.Apollohóaphépcứuthihàikhỏitrươngnát,rữathối;ThetisđượccửđinóichoAchilleushaythầnlinhbấtmãn,yêucầutướngquânchothihàichuộclại;IrisđượcpháitớinóichoPriamhãymangtiềncủabanđêmtớidoanhtrạiquânAchaianthươngthảo.Mặcdùphunhânphảnđối,lãonhânvẫnrađi,HermesgiảdạnglínhtrẻngườiMyrmidondẫnđường.Tớinơimặtđốimặtkẻthù,khôngnóimộtlời,lãonhânđưataynắmđầugối,cúimặthôn“taykẻđãgiếtconmình”(24.479).Tuynhiên,lãonhânthấynếukhôngbịcoithường,nếukhôngbịchốngđốikhiếnbựcmình,nổiđóa,Achilleustỏrađiềmđạm,dễthương,vẻmặttràntrềnéthiềntừtựnhiên.Tướngquânvừaâncầntiếpquânvươnglụkhụvừatưởngnhớbốgià,Peleus;tướngquântựtaynângthihàiHektorđểlêngiágỗ,lấyvảiphủkín,tuyênbốsẽtiếpđãiâncần,bàybànănuống,dọngiườngnghỉngơivàđồngýralệnhbinhsĩngừngmọihànhđộngthùnghịchsuốtthờigianlãonhânloviệcmaitángcontrai.Quânvươnglàkháchquýcủatướngquânmấytiếngđồnghồ,trướcrạngđôngravề,khônggặpkhókhănhaybịquấyrầy.Hermesđánhthứclãonhân,hộtốngrakhỏidoanhtrại.MặttrờichưalólãonhânđãmangthihàiconvềtớicổngthànhTroa.Toàndânbuquanhkhócthan.Trongsốcóbaphụnữnghẹnngàohơncả:Andromakhe,Hekabe,Helen.Chínngàysửasoạnđámtang,trùnghợpvớithờigiantổchứcđámtangPatroklos.Tiếngthan,tiếngkhóc,tiếngnứcnở,tiếngnghẹnngàođầythươngtiếcnỉnonquanhthihàiHektor.Giađìnhvàdânchúngtiễnđưaanhhùngdântộcđếnnơiannghỉngànthu.Hyvọngtómlượcghitrêngiúpbạnđọcnắmvữngnộidungthitậptrướckhiđivàochitiết.
BâygiờmờibạnđọcvuilòngnhíchthêmbướcnữaxemliênhệgiữathiphẩmvàchuyệnthànhTroadiễnranhưthếnào.Trướchếtxinthưa,nếuđặtchuyệnthiphẩmvàochuyệnthànhTroanhưđãkểsơqua,tathấycónhiềukhácbiệtquantrọng.IliadkhôngphảichuyệnthànhTroa.Cuộcchiếnbắtđầu,chấmdứtcũngkhôngkểtrongIliad.Thitậpkhôngkểchuyệncuộcchiếnkéodài10năm,màchỉkểbiếnsựdiễnra55ngàytrongthờigianđó;thitậpkhôngđưatatớicuộcchiếmđoạt,cuộcpháhủythànhTroamàchỉdẫntatớiđámtangHektor.Tráilại,tabắtđầuvớicuộcbaovâynămthứmười(2.134),chấmdứtcùngnămmấytuầnsautrongkhithànhTroavẫnchưabịchiếm.Hơnthế,tìnhtiếtIliadđơngiảnhơnthờigianchuyệnbắtnguồntừcuộcbaovây.NộidunglàchuyệncủaAchilleus;nộidunglàbikịchcủatướngquân,bắtđầu,pháttriển,kếtthúcquacuộccãilộnvớiAgamemnon,rútkhỏichiếntrường,quânAchaiankhốnđốnkhitướngquânvắngmặt,cáichếtcủaPatroklostìmcáchcứunguyquânAchaiankhỏitìnhthếtướngquânđẩyhọvào,trảthùtướngquânthựchiệnvớiHektorđãgiếtchết
Patroklos.Nộidungkhôngphảiđoạnsử,nộidunglàbikịchcómởđầu,pháttriểnvàkếtthúc;nộidunglàchuyệnngườihùngbảntínhcaocả,songxửsựsailầm(ngaycảsailầmcũngcaocả)tựkhoáctaihọavàomình,vìcáichếtcủaPatrokloslàviệclàmtựývềphíatướngquân,cơngiậndữcủatướngquânthoạtđầucựlạiAgamemnonsauđóchốnglạiHektorcuốicùnggiảiquyếtbằngcáchvừathathứvừacămgiậnkhitraoxácHektorchongườiTroian.TìnhtiếtnàykhôngkểthànhTroasụpđổ,tìnhtiếtnàykếtthúcchuyện.TrongthựctếcũngnhưtrongIliad,AchilleuskhôngchiếmthànhTroa.Tướngquânchếttrướckhithànhbịchiếm,songcáichếtcủatướngquân,mặcdùbiếttrước,khôngkểtrongIliad(18.95-100,22.356-366).CuộcchiếnđấutronglúctướngquânvắngmặtkhôngphảicuộcchiếnđấuthôngthườngnhưtahiểudiễnraliêntụctrongsuốtmườinămbaovâymàlàcuộcphảncôngquyếtliệtmàbinhsĩTroianthựchiệntrongkhitướngquânkhônghiệndiệntrênchiếntrường.HomernêurõtrongIliad(9.352-359).ThuyếttrìnhtrướchàngquânPoulydamascũngchothấyđiềutươngtự(18.254-265).NhưvậyIliadlàchuyệncủaAchilleus,songkhôngthểtáchrờichuyệnthànhTroa,chuyệnngườiAchaianhaychuyệnngườiTroian.NhiềuphầntrongIliadkhôngnóitớitướngquân.Đấylàchưakểhànhđộngcủatướngquânmanghậuquảvượtxamụcđíchtướngquântheođuổi.TrảthùPatroklostướngquâncứusốngquânAchaian.GiếtchếtHektortướngquânkhaitửthànhTroa.Iliadlàtácphẩmnghệthuậtxoayquanhphạmvicuốnsử,songthiphẩmkhôngphảicuốnsửghisựkiệntheonămthángđãqua.Homersinhvàmấtnămnào?Ôngviếthaithiphẩmbaogiờ?Câuhỏiđặtratừlâu,câutrảlời
cũngđáplạitừlâu,songlờiđáphoàntoànchỉlàángchừng,phỏngđoán,thậmchígiảđịnh.Tuynhiên,nếuđểýtươngquanniênđạigiữathisĩvàchấtliệuôngsửdụng,nghĩalàcuộcchiếnthànhTroa,tacóthểtươngđốinhìnraphầnnàosựthật.SửgiaHy-lạptrongquákhứkhôngrànhmạchkhighiniênđại.Dẫuvậytruyềnthuyếthọđểlạigiúptatheođuổikhôngítmụcđích.HọđưaramộtsốniênđạighiviệcthànhTroathấtthủ,thờigiantừnăm1334đếnnăm1150TCN.NhàtoánhọckiêmthiênvănEratosthenes(276-195TCN.)ởAlexandriabảothànhđóthấtthủnăm1184TCN.SửgiaHy-lạpHerodotus(484-425TCN.)ghitrongsáchcủaôngthànhđómấtkhoảngnăm1250TCN.Tấtcảniênđạivừakểđềulàđoánchừngcăncứvàochấtliệubiểuthịniênđại.Ngườisaukhôngbiếtniênđạinàođúng,niênđạinàosai.NgườisaucũngkhôngrõcóthựccóchuyệnchiếntranhthànhTroakhônghaychỉlàhuyềnthoạilưutruyền,dùxaxôitheothờigiantrởthànhlịchsử.Tuythếtacóthểnhìnthấytheochỗtruyềnthuyếtkhẳngđịnh.ĐểýniênđạiHomernóitrongthitậptasẽthấycóthayđổighêgớm.Cóngườinghĩôngsốngđồngthờivớibiếnsựôngghichép.Cóngườibảoônghoạtđộngsáumươinămhoặcmộttrămnămsauđó.SửgiaHerodotusđặtông“quálắmtrướcthờibảnnhânbốntrămnăm,”nghĩalàkhoảngnăm850TCN.Niênđại“chađẻlịchsử”đưaracóvẻgầnsựthậtnênnhiềungườivềsauchấpnhận.Tuythế,
niênđạiđócũngdườngnhưxasựthậtnênnhiềungườibácbỏ.Lýluậnhaibênviệndẫnđềuhoàntoànkhôngthểthuyếtphụcngườinghe.Bởithếcànghỏicặnkẽcàngđápvòngvo.Tìnhtrạngchẳngkhácsựthểngườimùkểchuyệnsờvoi.Homerkhôngsốngcùngthờihoặcrấtgầnbiếnsựôngkểtrongthitập.Ôngnóikhárõchuyệnôngkểxảyratừlâu,ngườilúcđókhácngườithờiông,ngườilúcđócóthểnhấctảngđádễdàng,ngườibâygiờkhôngtàinàonhấcnổi(12.445-449).Ôngkêugọinữthầnthicamanglạichođờinhữnggìchỉlàtinđồntheothờigiantrởthànhmậpmờ,lầmlẫn(2.484-493).Hơnthế,giữathờigianchuyệnôngkểvàthờigianôngsống,dùlộnxộnthếnào,sựthậtlịchsửvẫntồntại,huyềnthoạiHy-lạpghihaibiếncốquantrọng:cuộcxâmlăngcủangườiDorian(thếkỷXIITCN.)vàcuộcthiếtlậpthuộcđịacủangườiIonian(thếkỷVIIITCN.).CuộcchiếnthànhTroaxảyratrướchaibiếncố;Homerchàođờisauhaibiếncố.Theotruyềnthuyếttìnhtrạnglộnxộnvàcuộcdicưkhổnglồdiễnrasaucuộcchiếnthành
Troa.SắctộcmớikéovàoHy-lạp,lấnát,xuađuổisắctộccũ.SắctộcxâmlấngọilàThessalianchiếmThessalyxuađuổingườiBoiotian;sắctộcnàychiếmđấtcủangườiKadmeian,sauđógọilàBoiotia.CùngngườiHerakeidai(concáiHerakles),ngườiDoriantừmiềnbắckéoxuốngchiếmSparta,Messenia,ArgosvànhiềunơitrênbánđảoPeloponnesos.Ngườisaukhôngrõphongtràovừakểđộtpháthaytiệmphát,songngườisaubiếtcóchứngcớchothấyngườimớitớisốngônhòa,khônggâygổvớithổdân.Sựthậtlàhọđịnhcưêmthắmtrênđấtmới.Kết
quảlạiđưatớichuyệndicư,didânhàngloạt,màýnghĩahơnhếtlàviệcngườiHellenchiếmcứbờbiểnTiểuÁvàhảiđảolâncận.QuantrọnghơnhếttrongnhómlàngườiIonianvàngườiAiolian.TừThessaly,BoiotiavàbánđảoPeloponnesoshọkéotới;vùngđólànơiđãdiễnracáccuộcxâmlấn,chiếmcứđấtđai.TakhôngbiếtHomerchàođờiởđâu,takhôngrõôngrađờibaogiờ,tacũngkhônghiểuông
làngườiIonianhayngườiAiolian,songtabiếtbảyhảiđảo,nhấtlàChiosvàSmyrna,nhậnônglàngườicủahọ.Tuynhiên,dongônngữôngsửdụngtrongthitậpcũnglàngônngữdânvùngnàysửdụng,tabiếtôngchàođờitrênhoặcgầnbờbiểnTiểuÁ.NhưvậyôngđếnsaucuộcdidâncủangườiIonian;cuộcdidâncủangườiIoniandiễnrasaucuộcxâmlấncủangườiDorian;vàcuộcxâmlấncủangườiDorianxảyrasaucuộcchiếnthànhTroa.Niênđạikhôngdứtkhoát,songchuỗibiếncốphầnnàokhẳngđịnhsựthật.Nơisinhcủavịthisĩđã,đangvàsẽtrởthànhngườinuôidưỡngtâmhồndântộcHy-lạp,ông
sốngrasao,ôngquađờiởđâuxemrachỉlàtruyềnthuyết,huyềnthoạikhônghơnkhôngkém.Ngườisaunghetớitámtiểusửkhácnhau,trongsốquantrọngvàchitiếthơncảngườisaubảodoHerodotuskể.Hơnthế,ngườisaucònkểbảythànhphốtựhàolànơitácgiảIliadvàOdyssêychàođời:Smyrna,Chios,Colophon,Salamis,Rhodes,ArgosvàAthens.TheochuyệnnóilàdoHerodotusghi:HomerchàođờiởSmyrna.ThânmẫutênlàKretheis.Xuấtthânnghèokhổ,bàphảirờibỏCymelêgótxuốngđâylàmăn.Thânphụgốcgácvùngnàokhôngrõ.Mộthômtronglúcdựlễhộivùngtổchứcbỗngdưngtrởdạ,bụngđauquằnquại,bàhạsinhngaytrênbờsôngMelescontraiđặttênlàMelesigene,nghĩalàconcủaMeles.MẹconMelesigenetứcốvôthânđượcthàygiáoPhemiosởSmyrnađemvềnhàtrôngnom,giúpđỡ.Nhậnhàinhilàconnuôithàyrasứcdạydỗ,cuốicùnglấymẹhàinhilàmvợ.Cànglớncàngkỳdiệu,Melesigenesớmbiểulộdấuhiệuthiêntài.QuađờithàyPhemiosđểlạingôitrườngchoconnuôitrôngnom.Saukhithânmẫuquađời,Melesigenetrởthànhthàygiáonổitiếngquanhvùngaicũngmếnphục.DobuônbánnênnăngluitớiIonia,hànghànglớplớpthươngnhânthườngdừngchânởSmyrnavànăngluitớingôitrườngnghethàyMelesigenegiảngdạy.TrongsốkháchlạcóláibuônvùngLeucadetênMentes,domếnmộtàinăng,đềnghịmờithàylêntàuviễnduthămthúxứlạquêngười.Thầmhiểuthịnhtình,độtngộtsongchânthành,thàyđồngý.RờibờsôngMeles,nơithisĩnhạcsĩOrpheusnhôđầukhỏicõiâm,ngườitakể,thấtbạisauchuyếnviễndutìmngườiyêudướiđịangục,songthấynấmmồtrênđóhọamiríurítlíulo,cảnhtríngoạnmục,gợicảmhơnhẳnbấtkểnơinàotrêntrầnthế,cũngnhưOdysseus,thàyrẽsóngrađilênhđênhtrênbiểncả.TheoMentesthàylầnlượttớiAi-cập,Libya,Tây-ban-nha,Ý.TrướckhitrởvềSmyrna,thàydừngchânởIthaka.Vừađếnnơithàybịđaumắtcấptính,bệnhtìnhcànglúccàngtrầmtrọng.PhảitrởvềLeucadegấp,MentesbènnhờbạnquýtênMentortrôngnombạnđồnghành.Tronglúcdừngchântrênhảiđảonúinonhiểmtrở,thàynghekểchuyệnOdysseuscùngchuyệnphiêulưumạohiểmcủachàng.VừaquaylạiIthaka,Menteslạicùngthàyvượtbiểntớibếnbờxalạ.HaingườimentheobờbiểnPeloponnesos,rồidongbuồmtrựcchỉTiểuÁ.TớiColophon,thàycảmthấymắtcànglúccàngđau,đaudữdội,tìnhtrạngđuimùhầunhưtấtyếu.Bịkhiếmthịhoàntoàn,thàyquyếtđịnhtrởvềSmyrna.Nhưngđếnnơi,côđơnvìcảmthấyđồngbàoquênlãng,coirẻ,lòngdạdaydứtvìcảmnghĩkhóchịu,vìchứngbệnhbấthạnh,chẳngchútngầnngừ,thàynhấtđịnhrờibỏthànhphốvongânbộinghĩa,quyếttâmsốngcuộcđờilangbạt,kiếmmiếngcơmmanháobằngcáchngâmngasốthơthàysángtác.Langthangtừthànhphốnàytớithànhphốnọ,cahát,ngâmthơgiữanơicôngcộng,ngaytrongsảnhđường,mộthômtớiNeontichos,thànhphốtrongvùngEolian,thàyquyếtđịnhtạmdừngchân.Vàingàysauthàylạiquẩygánhgianghồ.Khithàyđirồingườitathấyđúngchỗthàythườngngồixuấthiệncâybạchdươngđenđậm.TừNeontichosthàytrởvềCyrme,quêhươngthânmẫu.Tiếngthơmvangdội,songcảnhngộbầncùngvẫnchưabuôngtha.Hồitưởngthânmẫu,dườngnhưmuốncheđậycảnhnghèokhổtừngvâybủabà,thàyyêucầuthànhphốtrảthùlaomỗilầnbiểudiễn.Nhưngkỳhàochothàyhayhọkhôngmuốnchứachấpvàkhôngthểnuôidưỡngngườiđãmùlạicònđòitrợgiúp.Bựcmìnhvàngánngẩmthếtháinhântình,nguyềnrủadânCyrme,giãtừthànhphốbấtnhân,thàylầnđườngđiPhoce.TớinơithàyđượcngườimangtênThestoridestiếpđón.Cũnglànhàgiáo,songmanglòngtịhiềm,vàcũnglàthisĩ,nhưngđịnhtâmđốkỵ,chủnhàđốnmạtnẫngnhẹsốthơthisĩkhiếmthịsáng
táclẻnquaChiosngâmđọc,tuyênbốầmĩlàthơcủamình!PhẫnnộvôcùngbènkêugọiThiThần,thàyngỏýsangđảoChiosđòilạisốthơ,đồngthờigiápmặtthitặcvôliêmsỉ.TừPhoce,ngưphủđưathàytớiBolissos,sauđóchiataybỏmặcsốphậnđẩyđưa.NgườichăndêtênGlaucos,dotìnhcờnghetiếngngườimùtrướcmặttừngngâmthơcahát,lạigầncầmtaydẫnvềnhàgặpchủnhân.Đượctiếpđónâncầnvàlịchsự,chẳngbaolâuthàytrởthànhgiasưgiáohuấnmấyconcủavịânnhântừtâm.TừBolissosthàydongbuồmquaChios.Tớinơithàyquyếtđịnhsánglậpngôitrườngđàoluyệnrhapsoidos,thisĩcacông,vềsaumangtênthày,ngườiđươngthờigọilàHomeicos.Thờigianthoảimái,thảnhthơitạocơhộithàysángtáctrườngcaIliadvàOdyssêy.Mặcdùtuổiđãcao,songcảmnghĩhamthíchđiđóđiđâyvẫnkhôngrờibuôngtâmhồnlúcnàocũngnhưmâymùathudậpdềnh,bảnglảng.XuốngtàuởSamosthàymơquaHy-lạpthămAthens.Nhưngthàykhôngthểthựchiệnướcmơ.TớiquầnđảoCycladesbỗngdưngngảbệnh,mấyngàysauthàynhắmmắtvĩnhbiệtthếgian.ThàyâmthầmrađitrênđảoIos,hảiđảobénhỏtrongvùngbiểnAegean.Ngườiđồnghànhdựngmộ.Trênmộchíghivắntắt:“BãibiểnnơinàylấpphủmáiđầutuyệtvờingườimangtênHomer.”Đólàtómtắtsơlượccuộcđờihuyềnthoạicủathihàođầutiêntrongcộngđồngnhânloại.NgườisaubảoHerodotusghi,songvănhọcvàlịchsửbảokhôngphải.Cuộcđờiđóthựcrađược‘dựnglại’vàothếkỷIISCN.Hơnthế,truyềnthuyếtcăncứvàođókểlạicuộcđờichothấysựkiệncóthểdiễnranăm,sáutrămnămtrướcnữa.Tuynhiên,thiểnnghĩtómtắtvừaghinếukhôngkhiếnđộcgiảhiểuquátrìnhhìnhthànhhaithitập,thìítracũngđưađộcgiảvàothếgiớituyệtvờicủathisĩcacông,giúpđộcgiảdựnglạithiếuthờixaxôicủatrườngca,saunàyngườiPhápgọilàépopée,ngườiAnhgọilàepic,ngườiĐứcgọilàHeldengedichthayEpos,ngườiTây-ban-nhagọilàépico,tathườngdịchlàanhhùngca,đồngthờichođộcgiảýniệmngườixưa,thờitrướchìnhdungHomernhưthếnàoquanétvẻ,dángdấpthisĩlangthang,cacônghátdạo,lãonhânkhiếmthịtócnhưtuyếtphủkínmáiđầu.Mangdanhtrườngca,chuyệnIliadxuấthiệntrướcthờiDorian,nghĩalàkhoảngthếkỷXII
TCN.khingườiDorianxâmchiếmbánđảoPeloponnesos,triệthạvănminhMycenaean.BảnthânlàngườiHy-lạpởchâuÁ,HomerviếtvềthờiđạikhôngcóngườiHy-lạptrênphầnđấtnày.SắctộcônggọilàIonianvàAioliantrongchuyệnIliadđứngvềphíathànhTroachiếnđấu.ThànhphốMiletostrênđảoKrete,mạnnamTiểuÁ,kinhđôcủangườiKarian,thuộcvề“ngườiKariantiếngnóixalạ”(2.867).ÔngkhônggọingườiHy-lạplàGraikoi,ngườiHy-lạpnhưtagọi,vàôngcũngkhônggọihọlàHellennhưhọgọichínhhọ.ÔnggọihọlàAchaian,Argive,Danaan.TheoôngngườiArgivekhôngnhấtthiếtxuấtthântừArgos,ngườiAchaiancũngkhôngnhấtthiếtphátxuấttừAchaia.CũngnhưngườiDanaan,họđềulàGraikoi.Ôngkhôngdùngchữ“Dorian,”chữnàyxuấthiệnmộtlầntrongOdyssêy(19.177)vàôngtránhdùngchữ“Thessalian”.ChữHelleneliênhệmậtthiếtvớichữDorian.ÔngbiếtnghịchvớichữnàylàchữPelasgianvàchữKarian,songthườngtránhsửdụng.ÔnghiểungườiDorianvàngườikháckéotớiđuổidântộcôngquabiểnsangchâuÁ.Nhưngôngbỏqua,vìôngtrởlạibiếtbaothếhệtrướckia,khitổtiênkhángiảcủaông,cólẽcảtổtiênôngnữa,làchủnhânHy-lạp,quachâuÁkhôngphảivớitưcáchngườichạytrốnđểlậpthuộcđịamànhưkẻcướpđểcướpphámưusinh.Qualầmlẫnvềniênđạithỉnhthoảngôngtựdốimình,songôngđangcốgắngdựnglạiquákhứxaxôi.Đếnnayvẫnchưaaibiếtrõngàythángvềông.Nhữnggìngườisaubiếtvềôngchỉlàtương
đối,vàbiếttươngđốinhưthếlạicũngchỉhoàntoàndựavàocuộcchiếnthànhTroatrongkhithờigiancuộcchiếnđóbắtđầu,kéodài,chấmdứtnhưthếnàongườisaukhôngthểxácđịnh.SựthểđúngnhưnhànghiêncứuvănhọcthâmhậungườiĐứcW.Schmidtừngnghĩ.TrongcuốnGeschichtedergriechischenLiteratur(LịchsửVănhọcHy-lạp)xuấtbảnởMunichnăm1929,trang83,ôngviết:“VìngườixưacònlúngtúngnhưvậynênchúngtangàynaychẳngthểnàobiếtHomersốngchếtlúcnào.”BởithếhọcgiớiTâyÂu,khinghiêncứu,chẳngđặngđừngđãnhắmmắtchấpnhậnnăm850TCN.theosửphụHerodotusnhưmấuthờigianliênhệtớicuộcđờivàquátrìnhsángtáccủatácgiảIliad.ĐốivớiđộcgiảkhắpnơitrênthếgiớitrongsốcócảđộcgiảngườiViệt,trướccũngnhưnay,
tiếntớithiphẩmlàbướcvàođườngquanhco,gậpghềnhdonhiềutrởngại.Trởngạithứnhấtđộcgiảgặplàdanhxưng-nhândanh,thầndanh,địadanh.Nếuđọcthiphẩmdịchsangtiếng
PháphaytiếngAnhchẳnghạn,độcgiảsẽthấyhơnngànnămdoảnhhưởngLa-mãhaixứviếtvàgọiđạiđasốnhândanh,thầndanh,địadanhtheotiếngLa-tinh.ỞTâyÂu,tớithếkỷXVIII,XIXngườitavẫnhọctiếngLa-tinhnhiềuhơntiếngHy-lạpvàngườitatiếpcậnvănhọcHy-lạpqualăngkínhLa-tinh.DođóngườitagọitêntấtcảtheoLa-ngữ.ChẳnghạnngườiAnhgọiMinerva,ngườiPhápgọiMinervethayvìPallasAthena;ngườiAnhgọiMercury,ngườiPhápgọiMercurethayvìHermes.ChẳnghạntênthisĩngườiAnhgọilàHomer,ngườiPhápgọilàHomère,ngườiĐứcgọilàHomer,ngườiTây-ban-nhagọilàHomero,chứkhônggọiHomerosđúngtênHy-lạp.Chỉgầnđâymớicóvàidịchgiảbỏđườngcũ,theođườngmới,gọitêntheotênHy-lạp.AresthayvìMars,HerathayvìJuno,HephaistosthayvìVulcan,ZeusthayvìJupiter.Mặtkhác,xinnóiđểđộcgiảhay,tênngườiHy-lạptrongthơHomerchỉcómộtchữ,cóthể
thêmhoặcthếtênhậuduệhaytêngiatộcvàotênđó.DovậyOdysseusLaertidesnghĩalàOdysseus,conôngLaertes;AchilleusPeliadesnghĩalàAchilleus,conôngPeleus;AtridesnghĩalàconcháunhàAtride.Hơnthế,tênHy-lạpthườnggiốngtênnhânvậttrongtruyệncủanhàvănAnhCharlesDickens,têngọibiểuthịtínhtìnhngườiđó.Odysseusnghĩalà“NgườiPhẫnNộ”,Hektornghĩalà“CộtTrụ.”ChữGreekhayGrecquecũngtừchữLa-tinhGraecimàra;ngườiHy-lạptrongIliadgọinhaubằngnhiềutên:Argive,Achaian,DanaanhoặcHellenes.TrongthitậpchữPanhellenebiểuthịtấtcảbộlạcvàtiểuquốckhácbiệtnóithổngữkhácnhaucùngngônngữvàcùngbảnsắcdântộcngaytừđầu.NgàynaynóiđếnnhânvậttrongthiphẩmngườiAnhgọihọlàMyceaean,ngườiPhápgọihọlàMycéen,vìthếkỷtrướckhikhảosátthếgiớicủaHomercácnhàkhảocổđãtìmthấynhiềudivậtthisĩkểtrongthitập,thếgiớiđóngàytrướcnghĩchỉlàhuyềnthoại.TrởngạithứnhìlàtácphẩmvănchươngđầutiêncủavănhọcTâyphương,đồngthờicũnglà
tácphẩmvănchươngvĩđạitrongvănhóanhânloạinàyhiệnvẫnchìmđắmtrongbíhiểm,kểcảngườisángtạo.Cóngườinghĩtênthisĩlàrútratừdanhtừhomerosnghĩalà“ngườiđitheo”hoặc“contin”;danhtừnàycũngđượcsửdụngởCumosvớinghĩalà“ngườimù.”NhàngữhọcF.BadertrongLalangueetlestextesengrecancien(NgônngữvàtácphẩmbằngtiếngHy-lạpcổ)F.LetoublonxuấtbảnởAmsterdamnăm1992,tr.113cũngnhìnnhậntênnàynhưhìnhthứcautodésignation,tựkỷchỉđịnh,hàmnghĩa“ngườisắpxếpcakhúc.”NgườixưabảoHomerchàođờitrongthànhphốHy-lạpvùngTiểuÁtrênđảoChios,thisĩSimonides(556-468TCN.)gọiônglà“ngườiđảoChios”nằmgiữabiêngiớilãnhđịathuộcngườiEolianvàngườiIonian,nhờthếônghiểunhuầnnhuyễnngônngữphốihợpgiữathổngữEolianvàthổngữIoniansửdụngtàitìnhtrongtrườngca.CóngườilạinghĩthitậpIliaddườngnhưđãđượcngườihiểubiếtthấuđáoTiểuÁsángtạo.ChẳnghạnsosánhlínhchiếnđấungoàimặttrậnvớichimbaylượntrênsôngKarystos,hoặcchínhngườiấysốngởđóquanhậnxétvềquêhươngngườiLokrianđốivớiđảoEuboea.TheohuyềnthoạiHomermù.Phảichăngđólàsựthật?Đốivớicâuhỏichẳngaicóthểtrảlờidứtkhoát.Chỉbiếttrongquákhứxaxôingườitathườngsángtạohìnhảnhliênhệgiữakhiếmthịvàthisĩhoặcthàybói.CólẽvìvậyTeiresias,thàybóithànhThebesvàDemodocos,thisĩngườiScheriatrongOdyssêyđượcmiêutảnhưngườimù.Trởngạithứba,bêncạnhlịchsửpháttriểnsớmsủa,đậmđàvềchínhtrị,triếthọc,khoahọc,
vănhọc,làthầnthoạivàhuyềnthoạiđankếtnhưcâymọcumtùmtrongrừnggiàâmu,đadạng,phongphúhơnhếttrongkhotàngvănhóaTâyphương,nếukhôngkểcuốnKinhThánhcủaKi-tôgiáo.Têngọikểcóhàngtrămhoàntoànxalạ.Tạmkể.KhổngLồ:Gaea,Kronos,Rhea,Oceanos,Hyperion,Mnemosyne,Themis,Iapetos,Prometheus,Epmetheus,Atlas;thầnlinh:thầnlinhcấpdưới,thầnlinhcấptrên,thầnlinhsôngnước,thầnlinhcâycối,thầnlinhbiểncả,thầnlinhnúiOlympos;anhhùng:Bellerophontes,Herakles,Jason,Meleagros,Orpheus,Perseus,Theseus,cuộcđờinhưcuộcđờithếnhân,sựtíchđầyvẻhuyềnbí,lykỳ,songquấnquyệnhươngsắctrầngian;dònghọ:nhàMinos,nhàAtreus,nhàCadmus,nhàErichthonius…Trởngạithứtưđộcgiảsẽgặplàcảmgiácrùngrợn,kinhtởmvìcảnhtànsátkhủngkhiếp,
cảnhcướpxác,giậtxác,kéoxácquyếtliệt.SuốtchiềudàithiphẩmđộcgiảthấymìnhchìmđắmtrongchiếntranhgiữangườisaunàysẽgọilàHy-lạpvàngườiTroian,dântộcmạnbắc
Thổ-Nhĩ-Kỳngàynay,khôngxaeobiểnHellespont.Đụngđộ,giaotranhliêntiếp,hầunhưkhôngngừng.Chuyệnđầytìnhtiếtquátànác,quáhungdữ.“Mũiđồngtànnhẫnxuyêndướióc,xươngsọvỡbanhtrắnghếu.Rănggãyhết,mắtđầymáu;vừangápgãvừathổiphìphì,máuứalênmiệng,tràoralỗmũi;màntốimờmờtừcõichếttừtừnhẹbuông”(16.346-350).Miêutảđơngiảnmàhiệnthực:“Anhkhôngnémvuvơ,hònđásắccạnhtrúngKebriones,côngtửngoạihônquânvươngPriam,mãphutùytùngcủaHektor,tayđangcầmdâycương.Hònđátrúngtrángiữahaimắtcắtđứtcảhailôngmày,xươngvỡ,conngươirơixuốngngaychân.Đươngsựlănkhỏixebềnchắcnhưthợlặnchúcđầunhảyxuốngnướcchấmdứtcuộcđời”(16.737-743).Sosánh,đốichiếuthisĩsửdụngkhiếncảnhtảthêmrùngrợn:“Nhưnôngphuđóngáchcặpbò,bòđựctránrộng,giẫmđạimạchvỏtrắngtrênnềnđậpphẳngphiu,hạtlúaphănphắtbắnradướichânbòvừabướcvừarống,Achilleushùngdũngphóngngựamóngguốcchắcnịchcùnglúcđạplêncảkhiênchelẫnxácngười.Trụcxephíadưới,lancanxungquanhvấymáu,giọttheogiọttừmóngngựa,bánhxebắnlênchekín”(20.495-502).Thờiđạichúngta,dochứngkiếnbiếtbaocảnhchémgiếtdãman,tànbạo,đềcaotưtưởngnhânbản,lýtưởngnhânđạo,đọcđếnđóbởivậysẽkhôngtàinàohiểugiátrịcùngtìnhcảmcủamấyanhhùngtrongthitập,khátvọngcủahọlàkhátvọngíchkỷ,làmthếnàothắnglợitrongchiếntranh,thắnglợichỉđạtđượckhingườikhácđaukhổvàrơivàovòngnhụcnhã.ĐộcgiảsẽcócảmtìnhvớiHektorngườiTroian,chiếnsĩbảovệthànhphốvàdântộc,hơnAchilleusngườiHy-lạptronglúcnónggiậnmuốnđạtvinhquang,trảthùdứtkhoát,đáplờimẹ,giọngkhủng
khiếp:“NhưngướcmuốncủaconbâygiờlàđạtvinhquangchóilọikhiếnphụnữTroian,phụnữDardanian,xiêmythathướt,nếpgấpkínđáo,hổnhểnđưahaitaylaulệtrêncặpmánõnnàlúccấttiếngnỉnontruyđiệungườiquácố”(18.121-124).TrongdoanhtrạiquânTroian,tưtưởngcũngnghiêngvềbạolực.MẫunghithiênhạHekabemuốn“moiganAchilleusănsống”(24.212).Xentảcảnhchémgiết,cảnhvuimừngvìchiếnthắng,cảnhđauđớncủanạnnhânkhiếnngườiđọcganlìđếnmấycũngrùngmình.NhưtảcáichếtcủaThestor,mãphuvôdanh,khiếpđảmkhithấyPatrokloslạigần:“TiếptheomãphusấntớitấncôngThestor,quýtửEnops,đangngồicorúmtrênxebónglộn,hồnvíalênmây,dâycươngtuộtkhỏitaycầm.Nhíchtớichútnữamãphunângthươngđâmthẳngcằmbênphảigiữahaihàmrăng.Sauđónắmthươngnhưnắmđònbẩy,mãphunhấcbổngthanhniênquathànhxenhưngưphủngồitrênmỏmđávươndàilôicákhổnglồkhỏimặtbiểnbằngdâycâuvàmóccâubónglộn.Cứthếvớimũithươngsángloángmãphulôithanhniênmiệngháhốckhỏixequăngxuốngđất,mặtúpsấp,vừarơitắtthởtứcthì”(16.401-410).CảnhtượngkhiếnSimoneWeilkhôngthểdằnlòng,xúcđộngkhônxiết.TrướckhirờiPhápquaAnh,trongđệnhịthếchiếnthamgiakhángchiến,nữsĩghisuytưvềvănhọcvàtriếthọcHy-lạptrongtùybútnhanđềL’Iliadeoulepoèmedelaforce(Iliadhaythitậpvũlực).CảmnghĩchothấynữsĩnhìnthitậpcủaHomernhưhìnhảnhthếgiớihiệnnay:“Nhânvật,chủđề,trọngtâmcủaIliadlàvũlực.Vũlựclàdụngcụconngườisửdụng,vũlựclàthàydạyđàoluyệnconngười,vũlựclàcáitrướcnódathịtconngườiteorúm.Tâmhồnconngườitrongthitậpthisĩtrìnhbàyliênhệmậtthiếtvớivũlực.Bịvũlựccànquét,bịvũlựcbiếnthànhđuimù,bịvũlựctrấnáp,chẳngthểhướngdẫn,tâmhồnconngườiđầuhàng.Ngườimơvũlựcnhưthế,nhờtiếnbộmàcó,bâygiờthuộcvềquákhứ,làngườicoithitậpnhưtàiliệulịchsử;ngườinhìnvũlựcnhưvậy,hiệntạicũngnhưquákhứ,ởtâmđiểmlịchsửnhânloại,làngườisẽtìmthấytrongIliadtấmgươngtrongsuốt,đẹpvôngần.”Viếttiếpnữsĩđịnhnghĩanữsĩhiểuthếnàolàvũlực:“Vũlựclàcáikhiếnconngườikhiphụctùngbiếnthànhđồvật.”Nữsĩviếtcâunàynăm1939.TùybútdựđịnhđăngtrongNouvellerevuefrancaise,songtrướckhiấnhành,ParisrơivàotayĐứcQuốcXã.Đấtnước,đồngbàonữsĩ,cảchâuÂubiếnthànhđồvật,vìbịvũlựckhuấtphục.Tấtcảsẽchếtnếuchốngcự,tấtcảsẽsốngnếuvânglời.Quađờingày24tháng8năm1943ởKent,Anhquốc,nữsĩkhôngcódịpnhìnthấytácphẩm,mãitớinăm1953mớixuấthiệnởParistrongLasourcegrecquetr.11-42.Trởngạitiếpnốitrởngại!Dẫuthếxinđừngnản.Cócôngmàisắtcóngàynênkim...HoặcnóinhưNguyễnBáHọc:“Đườngđikhókhôngkhóvìngănsôngcáchnúimàkhóvìlòngngườingạinúiesông…”Thisĩtrườngcatôihânhạnhgiớithiệuvớiđộcgiảvôcùngkínđáo,hầunhưthườngxuyên,
tuyệtđốikháchquan.Luônluôngiấumặt,ôngkhônghềhiệnhình;ôngkhônghềchảichuốt
chândungđạođức;ôngkhônghềphêbìnhtưcách,tínhtìnhnhânvật.Trongbảycâuthơmởđầu,cấtlờicầuxinThiThầngiúpđỡđểhoànthànhsứmệnhtrọngđạitựýthựchiệntrêntrầngian,ngườinóikhôngchotabiếttígìvềbảnthân.ImlặngnhưthếlànguyêndokhiếnngườisauđặtcâuhỏivềHomer.Hơnnữa,tácphẩmđầutiên,đồngthờitácphẩmvĩđạitrongkhotàngvănchươngTâyphương,lạiđầybíẩn.Dovậyôngđòihỏiđộcgiảvềphầnmìnhcầnchúýcẩnthận.Cótrườnghợpôngphầnnàolộdiện.Chẳnghạnlúcgaycấnbiểulộcảmxúc,ôngnóivớiPatroklostrướckhichiếnsĩtắtthở:“Nhưngbâygiờsứctànlựckiệt,ôPatroklosmãphutàiba,hấphối,giọngthềuthào,anhnóivớiđốithủ”(16.843).ĐôikhiôngtỏýphêbìnhvắntắtnhưchêtráchAchilleuslàmlễtếsinhbênmồbạnquý:“Tướngquâncứacổhaiconchónémlêngiànhỏa.Cùnglúc,dolòngđầyýnghĩđentối,tướngquândùngkiếmhạsátmườihaithanhniêntuấntú,connhàquýpháiTroian,châmlửaphónghỏa,rồiđểmặcngọnlửatànnhẫnngấunghiếnthiêuđốt”(23.174-177).Mỗicâuthơtrongtrườngcagồmsáuâmtiếttheodạngdaktulikos,mộtâmnhấntheosau
haiâmkhôngnhấn,nhưngóntaybađốt,đốtđầudài,haiđốttiếptheongắn.CũngnhưcácloạithơHy-lạp,thơtrườngcaxâydựngtrênnhịpđiệu,khôngxâydựngtrênsốlượngbằngnhauvềvầncủachữvàvầncủacâu.Nétvẻđặcthùkhiếnviệcchuyểndịchkhókhănvàviệcthưởngthứccũnglạlùng.KhácbiệttâmlýgiữathờiđạiHomervàthờiđạichúngtakhôngphảitrởngạiduynhấtkhi
độcgiả“cảothơmlầngiởtrướcđèn.”Chiềudàithitậpđòihỏinhiềuthờigian,chỉđọcthôi,chưanghĩtớinghệthuậtphôdiễn,ýtưởngtrìnhbày,nhấtlàthờiđạichúngtaưacáingắnngủi,màumè,giậtgân!PierredeRonsard,thisĩtrữtìnhPhápthếkỷXVI,bảoanhhầuđừngravàoquấyrầyđểmặcôngmộtmìnhtrongthưphòngthựchiệnkỳtíchdựtính“xảhơichođãtrọnmộttuần.”VớiôngIliadlàthiphẩmphảinghiềnngẫm,khôngphảinhưbuổiđầutácphẩmsắpxếpđểngâmnga.Đivàothiphẩmnhưbướcvàomêcungbaolađầytìnhtiết,độcgiảthiếukinhnghiệmsẽvấtvảghêgớmmớitìmthấyđườngra.Bởilẽbiếtkhángiảcủamìnhđãhiểu,thisĩđưavàotácphẩmmàkhônggiảithíchvôsốẩnngữrútratừhuyềnthoại,diễntảbónggióxemrakhóhiểuđốivớingườikhônghiểuthầnthoạivàhuyềnthoạiHy-lạp.Xuấthiệnnhưkỷniệmsốngđộngtừquákhứ,mộtsốnhânvậttăngthêmchuyệnphụ.NhưNestorchẳnghạn,lúcnàocũngsẵnsàngtrởlạichiếntrườngthờiniênthiếugiữangườiPylianvàngườiEpeian.HoặcnhưPhoinixgiasưcaoniêncủaAchilleustrongkhúc9khiđithuyếtphụckểchotướngquânhaytínhtìnhMeleagros.Nhưmuốnbàytỏlòngngưỡngmộ,thisĩưaámchỉhuyềnthoạiđãđượctiềnnhânđềcập,tỉnhưchuyệnHerakleshaychuyệnthànhThebesbịbảyanhhùngkéotớitấncông.Tìnhhuốngthayđổi,kếtthúcđộtngộtnhiềuvôkể,độcgiảlạctrongchuyệnhànhquân,tấncông,phảncông,thắngtrận,thuatrậnnốitiếpdiễnratạoấntượngcóvẻlộnxộn.Mấytrămnhânvật,nhiềungườitrùngtên.CóhainhânvậtquantrọngtênAias;haiOpheltios:mộtTroian,Euryalosđâmchết(6.20),mộtAchaian,Hektorhạsát(11.302);baOreste:mộtAchaian,Hektorchovềchínsuối(5.705),mộtAchaian,conAgamemnon(9.142),mộtTroian,Leonteuspháiđichầutrời(12.193);nămChromios:mộtAchaian,tùytùngcủaNestor(4.295),mộtTroian,conPriam,Diomedesbắtranghĩađịa(5.160),mộtchỉhuyngườiLykian,Odysseuskếtthúccuộcđời(5.677),mộtTroian,Teukrosđưavềbênkiathếgiới(8.275),mộtTroianchỉhuydướiquyềnHektorvàAineias(17.218).Đôikhinhânvậtgọitênquatênbốđẻ,thậmchíôngnội.VìthếAchilleusđượcgọilàcôngtửPeleushoặcAiacide,hiềnđiệtAiakos.PatroklosđượcgọilàcôngtửMenoitios,DiomedesđượcgọilàcôngtửTydeus.ChữAtreushoặcAtreidesdùngđểgọicảAgamemnonlẫnMenelaos.ThanhniênđẹptraingườiTroiancuỗmHelenmangvềxứđượcgọikhilàPâris,khilàAlexandros.NgaycảngườiHy-lạpcũngđượcgọibằngtênkhácnhau:Danaan,Achaian,Argive.ChuyểndịchIliadtôicăncứvàonguyêntácxuấtbảnnăm2003ởCyprus,cùnglúcthamkhảo
bảndịchtiếngĐứccủaEduardSchwartz(thơsongngữHy-Đức),tiếngAnhcủaGeorgeChapman(thơ),TheodoreAloisBuckley(vănxuôi),LordDerby(thơ),AndrewLang,WalterLeaf,ErnestMeyers(vănxuôi),E.V.Rieu(vănxuôi),RobertFitzgerald(thơ),MartinHammond(vănxuôi),RichmondLattimore(thơ),RobertFagles(thơ),Sa-muelButler(vănxuôi),EnnisRees(thơ),bảndịchtrứdanhtiếngTây-ban-nhacủaLuisSegaláyEstalella(vănxuôi),bảndịchtiếngPhápcủaEugèneLasserre,PaulMazon,MarioMeunier(cảbađềuvăn
xuôi).TôitựhiểumuốntrungthựcvàchínhxácngườidịchkhôngđượcphépquênHomerlàthisĩtuyệtvời,sửdụngtừngữ,nhấtlàđộngtừnhưảothuậtgiasửdụngphápkiếmtrênsânkhấu.Tôitựhiểuthiếusóttolớnlàngườidịchxaolãngvẻdiệukỳtrongthơông.Vàtôitựhiểubấtluậnthếnàongườidịchcũngphảitránhxúcphạmnàngthơtrongthitập.Trungthànhvớinguyêntácquaýnghĩvừakể,tôiquyếtđịnhsửdụngvănxuôichuyểnngữ
thitập,luônluôncốgắnggiảndị,sángsủa,chínhxác.Chínhxáclàbổnphậnđầutiêncủangườidịchthậntrọng.Tuynhiên,chínhxáckhôngcónghĩalànôlệngôntừ,mùquángphụcvụngữvựng.TrongtrườnghợpHomerchínhxácthôikhôngđủ.Hơnthế,ngườidịchcònphảithêmvẻduyêndángvàonéttrungthựcsaochoquatiếngViệtcũngphôdiễnhươngvịhấpdẫntuyệtdiệucủaángthơbiểulộtuyệtvời.MuốndịchHomerquatiếngmẹđẻởAnh,ởPháp,ởĐức,ởTây-ban-nha,theochỗtôibiết,nămtrămnămquahọcgiớibốnxứđãđưaranhiềuýkiếncótínhcáchhướngdẫn,chỉđịnh,thậmchíđedọa,lênántrongkhihàngngũdịchgiảbốnxứkhôngthiếungườisởđắcbútphápđộcđáo,họcvấnuyênthâm,rungđộngnồngnàn.Theohọ,nhấtlàMatthewArnold,muốnđúngvớivănphong,thitàiHomer,thơhayvănđềucầnvừadịudàngvừahùngtráng,vừamãnhliệtvừahồnnhiên,vừađanhthépvừamềmmại,vừadiễmtuyệtvừathivị.Mặtkhác,bắttaythựchiệncôngviệc,tôitựhiểuthitậpcủaHomersángtáclàđểngâm,
khôngphảiđểđọc;ngâmtrướckhángiảchỗcôngcộng,khôngđọcmộtmìnhtrongtưphòng.Diễnxuấtởnơiđôngđảo,trongbữatiệctạinhàquýtộcsangtrọng,nhàtrưởnggiảgiàucó,nhiệmvụlà“khoảnđãi”quasinhhoạtđặcbiệt,vừataonhãvừalịchthiệp,kểchuyệnbằngthơmôtảsựtíchlịchsử,cảnhsốngquákhứ,taybấmphím,miệngngâmthơ,cacôngvừabướcđivừabiểudiênkhôngnhữngmuavuichothựckhách,màcòncốgắnglàmđẹplòngchủnhân.Trongkhiđềcaotổtiên,tôthắmdònghọ,trướchếtphảilàmthếnàochokhángiảchúý,cacôngthườngphụcsứclộnglẫy.Ngồitrênghếnhưngaivànggiữađạisảnhtaycầmcànhnguyệtquế,đầuđộivònghoamàuvàng,cacôngsửasoạnphôdiễntàinghệ.NếudiễnxuấtIliadcacôngsẽkhoácáochoàngmàuđỏnhưmàuson,màumáu.NếudiễnxuấtOdyssêycacôngsẽkhoácáochoàngmàuđỏnhưmàumậnchín.Dàndựngtránglệnhưvậylànhằmtạocảmgiáctựhàođồngthờikhíchlệcacông.Nhiệmvụcủacacônglàchuyểntảimụcđíchgiáohuấn,thựchiệnsứmạngđạođức,thẩmmỹ,giáodụcđốivớicôngdântoànquốc.CuốithếkỷVTCN.hùngbiệngiaIsocratesthànhquốcAthensnhậnđịnh:“NgườitangâmthơHomerlàđểkhuyếnkhíchtuổitrẻtíchcựcngưỡngmộngườixuấthiệntrênchiếntrườngthànhTroa,đồngthờinungnấutâmhồntuổitrẻướcmuốnbắtchướcchiếncôngcủahọ.”Ngâmnhưvậycũnglàsứcmạnhtaođàngiúpngườilớntuổikhỏiquênángthơđãhọckhinhỏmàiđũngquầntrênghếnhàtrường.Nhờcacôngthiphẩmkhảái,khảkínhcủaHomerquabiếtbaonămthánglấylạivẻtươitắn,mátrượicủadòngsuốitràntrềsứcsống.Giọngngâmsangsảngkhitrầmkhibổng,dángđiệulúcthoănthoắtlúcnhịpnhàng,sứcmạnhhuyễnhoặcphátxuấttừphẩmtừ,cụmtừlặpđilặplại,nhạcđiệunộitạidocảmhứnggâynên,tấtcảtrởthànhgiaocảmlantỏaquatiếngnóitruyềncảmlàmhơithơấmáp,lửathơnồngnàntrongthitậpgiànuasốnglạinhưvừamớichàođời.Nghelờithơdặtdìungânnga,khángiảchămchúsẵnsàngbuôngmìnhvàoimlặng,vàsẵnsàngđónnhận,thầmhiểu,vìthờigiangiớihạn,vìphạmviđềtài,nhữnggìcuộcngâmchưaphôdiễnchonghe.ChuyểndịchthisĩHomer,theovănhàoMontaigne,“tácgiảduynhấttrênthếgiớichưabao
giờkhiếnngườiđọcbựcbội,buồnchán,lúcnàocũngtỏravớingườiđọcmìnhkháchẳn,lúcnàocũngtươinởvừamớimẻ,vừadịudàng,”tôicốgắngtrungthực,trongsáng,giảndị,óngả.CầumongThiThầnvuilòngtrợgiúpđểtôihoàntấtviệclàmnặngnề,mặcdùtheođườngnômna,bìnhdân,chuyểnngữthiphẩmvừaphongphúvừaýnhịrađờicáchnaytrêndướibangànnăm.
Markham,Canada10.2005ĐỗKhánhHoan
GiớithiệudịchgiảĐỗKhánhHoantốtnghiệpđạihọcSaigon,đạihọcSydney(Úc),đạihọcColumbia(Mỹ)
chuyênvềvănhọcAnhMỹ,nguyêngiáosưvàtrưởngbanAnhvănĐạihọcVănkhoaSaigon(1964-1979).Trướckia,khicònởtrongnước,ngoàiviệcgiảngdạyvănhọcAnhMỹ,ôngthườngchuyểndịchdanhtácvănchươnghaixứnày.Từngàyranướcngoài,địnhcưởCanada,ôngdànhthìgiờtìmhiểuvănhọcxứtuyếtrừngphong,giớithiệumộtsốcâybútsánggiá,chuyểnngữkhánhiềutruyệnngắngiátrị.Đặcbiệtônggiớithiệu,đồngthờichuyểnngữhaigiaitáccủanữvănsĩGabrielleRoy:RueDeschambault(Đườngkỷniệm)đăngtrêntạpchíGiaVàngởVancouvervàtuầnbáoThờiBáoởToronto,vàCesenfantsdemavie(nhữngkhuônmặttrongđờitôi).Thêmvàođó,quatìmhiểuvănhọcchâuMỹLa-tinh,từ1983đếnnay,ônggiớithiệucâybútđặcsắc:SilvinaOcampo,GabrielG.Marquez,GabrielaMistral,MiguelA.Asturias,OctavePaz,JorgeL.Borges,IsabelAllende,PabloNeruda,RubenDarío,HoracioQuiroga,JuanRulfo,JulioCortázartrênnguyệtsanLàngVăn,Toronto,CanadavànguyệtsanKhởiHành,California,Hoa-kỳ.ÔngđãxuấtbảnVănhọcBrasil(1997)vàdựtínhxuấtbảnbộVănhọcChâuMỹLa-tinh.CùngcuốnNhàvăn&TùybútchâuMỹLa-tinh,KhởiHànhxuấtbản,ôngsẽđểnguyệtsanvừakểấnhànhNhàvăn&TruyệnngắnChâuMỹLa-tinh.CộngtácvớiNguyễnTườngMinhchuyểnngữtiểuthuyếtNhậtbảnKimcáctự(1970,1990,1996),Tiếngsóng(1970,1998),Chiềuhômlỡchuyến(1971,1998),
Cấmsắc(1972),Khátvọngyêuđương(1973)củaMishimaYukio;Nỗilòng(1971,1999),Gốicỏ(1972),ÁnhsángvàBóngtối(1972),củaNatsumeSôseki;Tiếngnúi(1970),Ngàncánhhạc(1971),Xứtuyết(1972),củaKawabataYasunari;Ngườiđànbàtrêncồncát(1973),Bứcđịađồbịhủy(1973)củaAbeKôbô;Lãsinhmôn(1974)củaAkutagawaRyunosuke;Kinhnghiệmcánhân(1974),Tiếnghátâmthầm(1974)củaÔeKenzaburô;Lửađồng(1974)củaÔokaShôhei;CôntrùngvàTầmma(1973)củaTanizakiJunichirô;Mưađen(1972)củaIbuseMasuji;Bácsĩphunhân(1971)củaAriyoshiSawako.ĐểVõQuỳnh-ChiAndreagiữlàmkỷniệmtặngphẩmmộcmạcphảngphấtkhuônmặt,giọng
nói,tiếngcườingườiđộchànhmảimiếtkiếmtìmcáiđẹpýnhịtrongcõinhângian.SáchcùngtácgiảLịchsửVănhọcAnh,táibảnlần2(1969,1995)Chândungchàngnghệsĩtrẻ(APortraitoftheArtistasaYoungMan,JamesJoyce),1969Kháiniệmvềngônngữ&thiphápAnh,táibảnlần3,(1971-1973)BikịchHâmLiệt(Hamlet,WilliamShakespeare),1973ThơRabindranathTagore:Lờidâng,Tâmtìnhhiếndâng,Tặngvật,táibảnlần11(1969-
1999)Khungtrờinhỏhẹp(ThePaintedVeil,SomersetMaugham),1970CâyđànMiếnĐiện(BirumanoTategoto,TakeyamaMichio),táibảnlần6,(1970-1997)Tiếnghátlươngtâm(ToKillaMockingbird,HarperLee),1975TruyệnngắnChekov,tậpI,1975Nôngtrạisúcvật(AnimalFarm,GeorgeOrwell),táibảnlần3,(1975,1984,1990)WilliamShakespeare:cuộcđời&tácphẩm,1993VănhọcBrazil,1997ĐườngKỷNiệm(RueDeschambault,GabrielleRoy),1997Hoatrongvườn(20truyệnngắnphóngtác20kịchphẩmcủaWilliamShakespeare),1999
ĐônQui-Xốt(DonQuijotedeLaManchacủaMigueldeCervantes),2003TùybútchâuMỹLa-tinh(KhởiHànhxuấtbản),2008
Khúc1HỡiThiThần,xincấtlờicaphẫnnộdânglêntronglòngAchilleus,phẫnnộtaihạiđemlại
muônvànđaukhổchobinhsĩAchaian,đưabiếtbaolinhhồnanhhùng,quảcảmxuốngâmty,biếnthânxácthànhmồichochóvàchim,nhưvậymớithỏamãnýđịnhChúatể.Xinbắtđầu,hỡiThiThần,ngàycôngtửAtreus,quânvươngquyềnuyAgamemnon,hụchặcvớitướngquânlừngdanhAchilleus,côngtửPeleus.Thầnlinhnàokhiếnhaingườicãilộnsauđóđiđếnbấthòa?CôngtửChúatểvàLetochứai.TứcgiậnvìquânvươngkhiếmnhãvớiChryses,tusĩthần
linhbaoche,Apollogieorắcbệnhdịchkhủngkhiếpsáthạiđoànquân.ChrysestớidãythuyềnlướtsóngquânAchaianchuộcáinữbịbắt.Lãonhânmangtheonhiềutiềnbạc,taycầmquyềntrượngbằngvàngcủathầnlinhApollo,xạthủtừxa,trênđầucuốndảilenthiêngliêng.LãonhânkêugọitoànthểquânlínhAchaian,nhấtlàhaichỉhuy,côngtửAtreus.“HỡicôngtửAtreusvàbinhsĩngườiAchaianchâncuốnxà-cạpgọngàng.Cầumongthần
linhtrênnúiOlympostrợgiúpđểquývịđộtnhập,cướppháthànhphốquânvươngPriam,rồitrởvềantoàn!Nhưngtrướckhilàmvậy,xinvuilòngthảáinhiyêuquýcủalãohủ,vàđểtỏlòngtônkínhthầnlinhxạthủtừxaApollo,côngtửChúatể,xinhoanhỉđónnhậntiềnchuộc.”Hoanhôầmĩ,quânlínhđồngthanhtuyênbốphảikínhtrọngtusĩvàchấpnhậntiềnchuộc
hậuhĩ.PhầnriêngtronglòngAgamemnon,côngtửAtreus,khôngmuốntínào.Nghiêmkhắccảnhcáo,nặnglờixuađuổi,quânvươngdằngiọng:“Lãogià,đừngđểtabắtgặpbữanaylảngvảngquanhquẩnchiếnthuyềnrỗngkhông,vàtrongtươnglaicũngchớvácmặttrởlạinơinàykẻolãogiàsẽthấycảquyềntrượnglẫndảilenthiêngliêngđềubấtlựckhôngđủbảovệtấmthân!ThayvìthảcongáilãogiàtasẽgiữnàngsốngtớikhiđầubạcrănglongtrongtưthấttrênđấtArgos,rấtxaquêhươngnơinàngchàođời,ngàydệtvảitrongkhungcửi,tốilêngiườngchiachănsẻgốivớita.Cútkhỏimắttangaylậptức,chẳngnênỉeoquấyrầytanữa,nếumuốntrởvềantoàn.”Nghevậyđànhvânglời,lãonhânrunrẩy,nhẹgótbướcđi,lẳnglặngmentheobờbiểnsóng
dộiàoào.Đikháxa,lúcchỉcómộtmình,lãonhânhốihảcầuxin,khấnkhứarấtlâuthầnlinhApollo,côngtửnữthầnLeto,máitócdiễmkiều.“Xinlắngnghelờiphàmnhân,hỡithầnlinhtênbạc,ngườichechởthànhphốChryse,thànhphốKillathiêngliêng,ôSmintheus,vươngchủtốicaotrịvìhảiđảoTenedos!Domuốnlàmđẹplòngphàmnhânxâydựngđềnthờ,vìmuốnlàmvừaýphàmnhânnướngđùibò,đùidêdàymỡđểngườithưởngthức,nênchỉxinngườivuilòngchấpnhậnđiềuphàmnhânướcmong:bắtquânDanaanđềntrảnướcmắtphàmnhântuônđổbằnglàntêncủangười!”NghelờicầuxinlòngdạnổixungtừđỉnhnúiOlymposchótvótchoàngngaycâycungvàống
tênlênvai,PhoibosApollohốihảhạsơn.Tronglúchạthế,mũitêntrênvaithịnhnộkêuláchcách,nhưmànđêmbuông,thầnlinhđixuống.Ngồiđốidiệncáchxadãythuyền,thầnlinhbắnmộtphát,tiếngphựtrùngrợnvútđitừcâycungbằngbạc.Thoạtđầuthầnlinhtấncôngđànla,bầychóchạylăngquăng.Sauđóthầnlinhbắntênnhọnhoắttấncôngđoànngười,tấncôngliêntục.Giànhỏabốclửa.Lửacháyngùnngụtthiêuxácchếtthànhthan,nhiềuvôkể.Chínngàyliêntiếptênthầnlinhbắnnhưmưarơixuốngdoanhtrại.ĐếnngàythứmườiAchilleusralệnhquânlínhtậphọpgiữaquảngtrườngtìmphươngsách,nữthầnHeracánhtaytrắngngầnâmthầmthôithúc,vìchứngkiếncảnhquânDanaanchếtnhưsungrụng.KhitấtcảđãtụtậpđôngđủAchilleusbướcchânthoănthoắtđứnglênphátbiểu:“CôngtửAtreus,nghĩtớicuộcchiếnvàbệnhdịchđangsáthạibinhsĩAchaian,bảnnhânsợ
vìkhôngđạtmụcđíchngôbốiphảirútlui,dẫukhôngchếtbâygiờrồirangôbốicũngphảigiãngũdongbuồmtrởvềquêhương.Trướccảnhtượnghãihùngsaongôbốikhôngthamkhảoýkiếntusĩhaynhàtiêntrihoặcngườiđoánmộng(vìChúatểcũngbanmơphátmộng)xemtạisaoPhoibosApollolạinổigiậnvớingôbối?Phảichăngthầnlinhcảmthấybịxúcphạmvìngôbốikhônggiữlờithềhayvìngôbốikhôngtếsinhcúngdườngđúngcách.Nếuvậy,ngôbối
phảilàmthếnàođểthầnlinhvuilòngchấpnhậnlễdângthịtcừuthơmphức,thịtdêđẫyđàkhóitỏanghingút,giúpngôbốitránhkhỏitaiương?”DứtlờiAchilleusngồixuống.Kalchas,côngtửThestorđứngdậygiữahộitrường.Trong
doanhtrạivềtiêntri,giảitriệukhôngaisánhkịp.Thàybiếtquákhứ,hiệntạivàtươnglai.NhờphápthuậtbóitoánPhoibosApolloriêngban,thàyhướngdẫnhạmđộiAchaianvượtbiểnđivàovịnhIlios.Làngườichungthủy,thiệnchíđầymình,thàybắtđầu:“Achilleusquýmến,thếnhânChúatểyêuthương,tướngquânyêucầugiảithíchvìsaoquân
vươngApollo,xạthủtừxanổigiận,bỉphusẵnsàngđáplời.Tuynhiên,phầnmìnhxintướngquânrộnglòngthôngcảmvàcamkếtbằnglờinóihayviệclàmsẵnsàngchechở,bảovệbỉphu.BởitrộmnghĩbỉphusẽxúcphạmngườiquyềnuyđốivớidânArgivevàvịchỉhuyquânsĩAchaianrămrắptuântheo.Vìkhinổigiậnvớithứdân,quânvươngbaogiờcũngnắmưuthế.Dùnuốtgiậnlúcnày,songlòngvẫnnuôihậnchừngnàogiảiquyếtdứtđiểmmớithôi.Bởithếxintướngquânkhẳngđịnhtướngquâncóbảođảmantoànchobỉphukhông?”“Đừngsợtiêntrigia,”Achilleusbướcchânthoănthoắtđáp.“Đừngngại,cứnóichongôbối
haythàyhiểuýđịnhthầnlinhrasao.Không,nhândanhApollo,Chúatểyêuthương,thầnlinhthàycầuxin,ôKalchas,khithàynóichobinhsĩDanaanhiểuđiềmtriệu,bảnnhâncamđoanchừngnàocònsống,chừngnàocònnhìnánhsángmặttrời,khôngbinhsĩDanaannào,ởđây,bêndãythuyềnrỗngkhông,đượcphépđộngtớilôngchânngaycảnếungườiđótheothàylàAgamemnonmangtướcvịnguyênsoáigiữahàngquân.”Tiêntrigialừngdanhlấycanđảmtiếplời:“Khôngcóchuyệnthấthứahaythiếusótlễsinh.
ThầnlinhnổigiậnvìtusĩcủangườibịAgamemnonxúcphạm,khôngchịuthảáinữtusĩvànhậntiềnchuộcmạng.Đólàlýdotạisaohiệngiờngôbốiđaukhổvàsẽđaukhổhơnnữa.Thầnlinhxạthủtừxasẽkhôngthakhỏitaiươngkhủngkhiếpnếungôbốichưatrảlạibốgiàtiểuthưđôimắtthuôndài,khôngnhậntiềnthưởnghaytiềnchuộc,nếungôbốichưanghiêmcẩnmangtếsinhtớiChryse.Chỉkhinàoviệcđólàmxong,ngôbốimớihyvọngthầnlinhnguôigiậnnghĩlại.”DứtlờiKalchasngồixuống.Đúnglúcđóanhhùng,côngtửAtreus,Agamemnonquyềnuy
nhỏmdậygiữahộitrường,tâmhồnchìmtrongbóngtối,timđenđầythịnhnộ,mắtlongsòngsọcvìtứcgiận.LiếcnhìnKalchasđượmvẻđedọa,quânvươngtuônlời:“Thàyđoánsằngbậy,lãocôngchưabaogiờnóiđiềutốtđẹpvớita.Lãocôngchỉtiênbáođiềuchẳnglànhtheosởthích.Lãocôngchưahềphátbiểuhoặctiênbáođiềutốtlành!BâygiờtrướcmặthàngquânDanaanlãocônglạituyênbố,thầnlinhxạthủtừxatrừngphạthọvìtatừchốitiềnchuộcthiếunữChryseis,vìtamuốngiữlàmcủariêngđemvềnhà.ThựctìnhmànóitayêunànghơncảKlytaimestra,phunhânhônphốicủata.Khuônmặtxinhđẹp,bàntaykhéoléo,vềthânhìnhvàvócdángnàngchẳngkémchútnào.Dẫuthế,tavẫnsẵnsàngtrảlại,nếulàmvậylàchínchắn,khônngoan.Điềutamongmuốnấylàthấyquântaantoàn,khônggụcchếtnhưthế.Đổilạilãocôngphảitứcthìthaythếphầnthưởng,nếukhôngtasẽlàngườiduynhấttronghàngquânArgivechẳngcógì,taykhônglàchuyệnbấtkhả.Đểmắtnhìn,lãocôngthấyphầnthưởngtraotặngđangrờibỏtayta.”Achilleusbướcchânthoănthoắtchồmlênđáp:“CôngtửvẻvangcủaAtreus,thamlamquá
sứctronghàngquân,binhlínhAchaiangandạtìmđâuraphầnthưởngđểthỏamãnlòngthamkhôngđáy?Ngôbốikhôngbiếtkhotàngdựtrữnơinaođểđemrachiachác.Củacảingôbốicướppháthànhphốchiađồngđều.Nếubảoquânlínhtrảlại,nhưvậykhôngphảichútnào.Không,bâygiờđápứngýđịnhthầnlinh,nguyênsoáihãythảcôgái.NgôbốisẽđềnbùgấpbộinếuChúatểchophépđộtnhậpcướppháthànhTroakíncổngcaotường.”VừangheAgamemnonquyềnuyđáplạitứcthì:“Achilleustàiba,phithườngthậtđấy,song
đừngnghĩcóthểđánhlừa,tướngquânkhôngthểphỉnhgạthaythuyếtphụcbảnchứclàmchuyệnđó.Phảichănglàmvậylàtướngquânmuốnômgiữphầnthưởngcủamìnhtrongkhibảnchứctrơmắtnhìnphầnthưởngbuộtkhỏitầmtay?Phảichăngđólàlýdotướngquânbảobảnchứctrảlạicôbé?Khôngđờinào.NếuquânlínhAchaianhàohiệpnghĩtớichophần
thưởng,hợpsởthích,giátrịtươngđương,đểđềnbù,bảnchứcsẵnsàngđónnhận,khôngnóimộtlời.Tráilại,nếuhọkhôngnghĩtớichuyệnđó,bảnchứcsẽtựmìnhđikiếm,bảnchứcsẽlấyphầnthưởngcủatướngquân,củaAiashaycủaOdysseusđemvềlàmcủamình.Ngườimấtsẽtứcgiận,bấtkểaitrongsốbảnchứctớiviếngthăm.Nhưngchuyệnđókhikhácsẽbàn.Bâygiờngôbốihãyđẩythuyềnsơnđenxuốngbiểnthiêngliêng,kiếmthủythủđặcbiệt,đemtrămbòlàmlễtếsinhvàđưacảcôgáiChryseiscặpmánõnnàxuốngnữa.Hơnthế,cầnchỉhuytronghộiđồng,Aias,Idomeneus,Odysseustháováthoặctướngquân,côngtửPeleus,đángsợhơnhếttronghàngquân,đểvớilễsinhđầyđủtướngquâncóthểtranhthủcảmtìnhthầnlinhxạthủtừxanhằmtránhtaiươngchobinhsĩ.”Achilleusbướcchânthoănthoắtvừalườmvừađáp:“Ô,nguyênsoái,trướcsaungàichỉnghĩ
tớilợi,bấtkểmặttrơmàytrẽnthếnào!LàmsaongàicóthểhyvọngquânlínhAchaiansẵnlòngtheolệnh,tiếptụccuộcviễnchinhhaygắngsứcchiếnđấuchốnglạikẻthù?BảnnhânkhôngtớiđâygiaochiếnvìngườiTroianvũtrangthươnggiáo,dokhôngcóchuyệntranhgiànhvớihọ.Họkhônghềlàmhạibảnnhân.HọchưabaogiờtrộmbòcướpngựahaypháhoạimùamàngtrênđấtPhthiaphìnhiêu,bầusữanuôisốngmọingười.Bởigiữahọvàngôbốicónúicaomờmờngăncách,biểnrộngầmầmchiađôi.Không.Vìngài,mặttrơtránbóng,vìMenelaos,vìngàilìlợmngôbốirađi,đúngthế,đểthỏamãnthamvọngcủangài,đểcướpđoạtcủacảicủangườiTroian.Chuyệnđóngàikhôngmàngnghĩhoặcbậntâm.Khôngnhữngthếbâygiờngàicònđedọatướcđoạtphầnthưởngcủabảnnhân,khónhọclắmmớiđoạtđượcvàdoconcáingườiAchaiantraotặng!BảnnhânchưabaogiờcóchiếnphẩmbằngchiếnphẩmcủangàimỗilầnbinhlínhAchaiantấncôngcướppháthànhphốđôngdâncủangườiTroian.Taybảnnhânhằnvếtchiếntrậnđẫmmáu,đụngđộkhốcliệt.Nhưngphânchiachiếnphẩmbaogiờngàicũngnhậnphầnthưởngtolớn,bảnnhânmangphầnthưởngnhỏbévềthuyềnsaukhigồngmìnhchiếnđấuđếnmệtlả,rãrời.BởithếbâygiờbảnnhânsẽtrởvềPhthia,vìtrởvềquêhươngvớiđoàntàumũiconglàhayhơnhết.Bảnnhânkhôngmuốnởđâyvơvétcủacải,khotàngchongàitrongkhibảnthânchẳngđónnhậntínàovinhdự!”NguyênsoáiAgamemnontiếplời:“Vậycứviệcnếuđólàđiềutướngquânmongmuốn.Bản
chứckhôngnănnỉtướngquânởlạivìbảnchức.Ngườikhácởlạivớibảnchức,họkínhnểbảnchức,nổinhấttrongđámlàChúatểhằngthậntrọng.TrongsốquânvươngChúatểnuôidưỡnghiệndiệnnơiđâytướngquânlàngườiđángghéthơncả,bởikhôngmảymaychungthủy,luônluôntìmvuitrongbấthòa,chiếntrận,chiếntranh.Chiếnbinhtàibathậtđấy,songđólàphầnthưởngthầnlinhtraoban.Vậycứravềcùngthuyềnvàđồngđội,sauđócaiquản,trịvìngườiMyrmidon.Bảnchứckhôngcầntướngquân,nỗigiậndữcủatướngquânkhôngkhiếnbảnchứcđộnglòng.Nhưngnghebảnchứcnói.VìPhoibosApollolấyChryseiskhỏitaybảnchức,nênbảnchứcđịnhchongườiđemthuyềnđưanàngvềnhà;bảnchứcsẽlấyBriseiscặpmáxinhđẹp,phầnthưởngcủatướngquân,bảnchứcsẽthânchinhđếntrạikiếmnàng,chotướngquânhiểulàcấpbậcchỉhuybảnchứccaohơntướngquânnhưthếnào,vàngườikháchayphảigiữmồmgiữmiệngđừngđốilờinganghàngvớibảnchứcvàngangnhiêncoithườngquânvươngcủahọ.”Lờivừadứt,lòngđaukhônxiết,côngtửPeleusnổigiậnđùngđùng.Dướilồngngựcbùmxùm
timđậpthìnhthịchvìsuynghĩcónênrútkiếmsắcbênđùinhảyxổquađámđôngnhốnnháođangnhỏmdậyđâmchếtAgamemnonhayđènéncơngiận,kìmhãmxúcđộng.Lòngdạ,đầuóccònđangđắnđo,tướngquânvừarútkiếmnửachừng,Athenatừtrêntrờiđixuống.Heracánhtaytrắngngầnpháiđivìtrongthâmtâmnữthầnyêuthương,lolắngchocảhaingười.TừphíasautiếntớiAthenađưataynắmtócvàngtrênđầucôngtửPeleus.Chỉmìnhtướngquân,ngoàirakhôngaitrôngthấy.Giậtmìnhquaylại,AchilleuschớpnhoángnhậnraPallasAthena:mắtnữthầntiếtraánhnhìnkhiếpđảm.Tướngquânvộinóilờinhưcócánhbayxa:“TạisaotớilúcnàyhởtiểuthưChúatểtrangbịkhiênthần?PhảichăngmuốnchứngkiếnAgamemnon,côngtửAtreus,hạnhụcbảnnhân?Nếuvậyxinnóinữthầnhayđiềubảnnhânnghĩthếnàocũngthànhhiệnthực:vìtháiđộngạomạnsớmmuộnđươngsựsẽmấtmạng.”VừanghenữthầnAthenamắtxanhlamlụccấtlời:“Từtrờicaotagiángthếđểngăntướng
quânđừngnổinóng,đểxemtướngquâncónghelờitakhông?NữthầnHeracánhtaytrắng
ngầnpháitađi,bởitrongthâmtâmyêuthương,lolắngchocảhaingười.Vậy,thôicãilộn,buôngtayđừngrútkiếmlàmchi.Thayvìthếdùnglờivạchtrầnxấuxachođươngsựhaytướngquânđịnhlàmgì.Tanóitrướctướngquânhay,chẳngbaolâunữasẽđếnngàyphầnthưởngđánggiágấpbộiphầnthưởnghiệnnayxuấthiệntrướcmặtđềnbùxúcphạmthếnày.Hãytrấntĩnhvàxửsựnhưngôbốimongmuốn.”“Nữthần,”Achilleusbướcchânthoănthoắtđáp,“khinhịvịralệnh,dùlònggiậndữđếnđâu,
phàmnhâncũngphảivânglời.Nhưvậycólợinhiềuhơn.Vìphàmnhânvânglời,thầnlinhsẽđểtailắngnghe.”HămhởtuânlờiAthena,tướngquânvừanóivừalấybàntaygânguốcđặttrênđốcbịtbạc
đẩykiếmvàobao.NữthầnlênđườngtrởlạinúiOlymposgặpthầnlinhtrongcungđiệnChúatểtaycầmkhiênthần.Tứcgiậnvẫnchưathuyêngiảm,lờilẽsổsàng,lạicậtvấncôngtửAtreus,côngtửPeleusgầmlên:“Nàygãsay,mắtchósăn,timthỏđế,ngươichưabaogiờcócanđảmcầmvũkhícùngbinhsĩrachiếntrường,hoặccùngchỉhuydấnthânphụckích,vớingươithòđầuralàthếnàocũngchết.Quanhquẩndọcngangdoanhtrạitốthơn,giởtrònẫngnhẹphầnthưởngcủabấtkỳaichốngđối,ngươilàquânvươngbùkhútrênlưngnhândân,vìcaitrịđámngườichẳngragì!Nếukhông,côngtửAtreus,việcngươilàmbữanaysẽlàviệclàmbỉổicuốicùng.Nhưnghãylắngnghevìtasẽtrangtrọngthề.Tathềtrướcquyềntrượng:quyềntrượngsẽkhôngbaogiờmọclá,tỏacànhkểtừlúclìakhỏithântrênnúi,quyềntrượngsẽkhôngnẩymầm,đâmchồikểtừkhimũikíchbằngđồngchặttrụilá,lócnhẵnvỏxungquanh,bâygiờtruyềnsangtayconcháungườiAchaian,nhândanhChúatể,trongtưthếphápquan,duytrìluậtlệ.Talongtrọngthềvớiquyềntrượng:thếnàocũngcóngàyconcháungườiAchaian,muônngườinhưmột,tiếcnhớAchilleus,thếnàocũngcóngàytronglúctuyệtvọngngươibấtlựckhôngthểchechởkhihọgụcngã,hếttrămnàyđếntrămnọ,dướibàntayHektorhiếusát.Lúcđó,ruộtgancấuxé,ngươisẽânhậnvìđãđốixửkhiếmnhãvớichỉhuyanhdũnglựclượngAchaian!”DứtlờinémquyềntrượngnạmvàngxuốngđấtcôngtửPeleusngồixuống.Phíađốidiện
côngtửAtreusvẫnchưanguôigiận.ĐúnglúcđógiữađámđôngNestorngườiPyliannhỏmdậy,dángvẻđiềmđạm,giọngnóidịudàng,thốtlờingọtngào.Lãonhânđãchứngkiếnhaithếhệkhôngcònnữa,sốngườichàođờicùngmìnhngàytrước,sốngườikhônlớntạiPylosthiêngliêng,bâygiờlãonhânlạidẫndắtthếhệthứba.Hướngnhìnhộitrường,lờilẽchântình,lãonhâncấttiếng:“Hỡiôi!CảnhtượngđaulòngđấtnướcAchaiasẽnhỏlệkhônnguôi,buồnrầuthảmthiết.ChắchẳnPriamvàconcháutronglòngvuimừngkhôntả,dânTroiancũngcảmthấyhớnhởvôcùng,nếuchúngbiếtchuyệnhụchặcxảyragiữahaingười,thủlĩnhchỉđạotuyệtvờihàngquânDanaantronghộiđồngcũngnhưngoàichiếntrường.Không,nhịvịnênlắngnghevìđềuíttuổihơnlãohủ.Trongquákhứlãohủđãgiaodu,kếtthânvớingườitàibahơnnhịvị,songhọkhôngthiếukínhnểđốivớilãohủ.Ngườitừđóđếnnaylãohủkhônggặpvàsẽchẳngbaogiờgặpnữa:Peirithoos,Dryas,chỉhuybinhđội,Kaineus,Exadios,Polyphemosxuấtchúng,Theseustuyệtvời,côngtửAigeus.Họlàngườikhỏenhấttrầngian.Khỏevôcùng,giaochiếnvớiđốithủcũngkhỏekhủngkhiếp,đámquáivậtđầungườimìnhngựa,thúdữtrênnúi,họthẳngtaytiêudiệt.HọlàngườilãohủrờibỏquêhươngPylosđitheo.Đáplờikêugọi,trảiquahànhtrìnhdàidặctừvùngđấtxaxôi,lãohủrađigặphọ.Lãohủtựnguyệndấnthânthamgiacuộcchiến.Bâygiờtrêntráiđấtkhôngaicóthểgiaochiếnvớihọ.Vậymàhọlắngnghe,theolờilãohủ.Bởithếnhịvịnênlàmnhưhọ,chẳngthuathiệt,mấtmátgìđâu.Quânvương,mặcdùlàngườiquyềncaochứctrọng,chẳngnênlấycôgáicủatướngquân,vìquânlínhAchaiantraotặngtừđầu,thayvìthếcứđểtướngquângiữchiếnphẩmcủamình.Vàtướngquân,côngtửPeleus,đừngdùngvũlựctranhcãivớiquânvương,vìvềdanhdựkhôngcóchuyệnngangbằngvớingườimangthầntrượngChúatểvinhdanh.Giữahaingườitướngquânvớithânmẫunữthầncóthểlàngườiquyềnuy,songquânvươngquyềnuygấpbội,bởilãnhđạo,trịvìmuôndân.Quânvương,côngtửAtreus,phảingừngnónggiận.LãohủkhẩnkhoảnxinquânvươnggạtsangbênmốibấthòađốivớiAchilleus,trongchiếntrậnthậptửnhấtsinhchốnglạikẻthùlàngườitàibahơnhếtgiữahàngquân.”QuânvươngAgamemnonquyềnuyđáp:“Thưa,điềulãotrượngvừanóirấtưchílý.Tráilại,
tênnàymuốnđèđầucưỡicổmọingười:kiểmsoáttấtcả,caiquảntấtcả,chỉhuytấtcả!Vìthếbảnchứcnghĩcóngườitrongđámngôbốisẽkhôngchịu.Rấtcóthểthầnlinhhằngsốngđãsángtạoylàchiếnbinhdũngmãnh,songphảichăngnhờvậyycóquyềnsửdụngngôntừđểphỉbáng,mạtsát?”Achilleusphithườngngắtlờitứckhắc:“Tasẽbịcoilàkẻngusi,tênhènnhát,nếuimtiếng
khôngđáplạinhữnggìngươinói.Ralệnhvớingườikhác,đừngralệnhvớita,vìtừgiờphútnàytasẽkhôngtuânlệnhngươiđâu.Nóingươihay,vàdỏngtainghechorõlờitanói.Tasẽkhôngtranhgiành,vậtlộnvớingươihaybấtkỳaivìngườicongáibinhsĩAchaiantraotặngbâygiờngươicướpđoạt.Tráilại,thứkháctagiữdướithuyềnsơnđenlướtsóngngươisẽkhôngđượcđụngtớimangđi.Cứthửsờvàomàxem,mọingườisẽthấyhậuquảthếnào.Trongnháymắtmáungươisẽchảythànhdòngđenngòmtheomũithươngtalaomạnh.”Lờithùnghịch,tiếngkhíchbáckếtthúc,haingườiđứngdậygiảitáncuộchọpgầndãy
thuyềnAchaian.CôngtửPeleus,côngtửMenoitioscùngđồngđộivềtrạivàdãythuyềncânbằngđậuthànhhàngngayngắn.CôngtửAtreusralệnhđẩychiếcthuyềnlướtsóngxuốngbiển,chọnhaimươitaychèolèolái,đemtrămbòlàmlễtếsinh,sauđóđưaChryseiscặpmáxinhđẹpxuốngthuyền.Odysseusđamưutúctrílàthuyềntrưởng.Mọingườixuốngxongxuôihọmớirẽsóngrakhơitheohảitrìnhẩmướt.CùnglúccôngtửAtreusralệnhquânsĩtẩyuế.Binhlínhtắmrửasạchsẽ,tốngkhứdơbẩnxuốngbiển,sauđógiếtbò,hạdêngonlànhlàmlễbáchsinhtếtạApollotrênbãicátdọcbờbiểntrầntrụi.Mùithịtnướnghòavớikhóicuồncuộnbaylênbầutrời.Mọingườitrongdoanhtrạiđônđáochạyviệcchoxong.Agamemnonvẫnchưaquêncuộccãi
lộnvàquađóquânvươngđedọatướngquân.GọiTalthybiosvàEurybatestrìnhdiện,quânvươngralệnhlệnhsứvàtùytùngtrungthành:“TớitrạiAchilleus,côngtửPeleus,cầmtaythiếunữBriseisđôimánõnnàdắtvềđây.Nếuykhôngchịutraochocácngươi,tasẽthânchinhmangquântớibắtcôgái,nhưvậyysẽtứctốivôcùng.”Nhắclạinghiêmlệnhquânvươngpháihaingườiđi.Tùytùngvàlệnhsứmiễncưỡngcất
bướcmentheobãicátdọcbờbiểntrầntrụitớitrạivàthuyềnquânMyrmidon.Đếnnơihaingườithấytướngquânngồimộtmìnhtrongtrạigầnchiếcthuyềnsơnđen.Thấyhaingườilạigầntướngquânkhôngtỏvẻvuimừng.Haingườiđứngim,chẳngnóimộtlời,chẳnghỏimộtcâu,vìsợsệtvàkínhnể.Tráilại,tronglònghiểumụcđíchvìsaohaingườikéođến,tướngquâncấttiếng:“ChàolệnhsứvàtùytùngtuânlệnhChúatểvàthếnhân!Mờivào.Takhôngtráchhaingười,songtatráchAgamemnonsaihaingườitớiđâyđểbắtthiếunữBriseis.PatroklosdòngdõiChúatểđâu,dẫncôgáirađâytraochohaingườiđemvề.Rấtmonghaingườisẽlànhânchứngtrướcthầnlinhhạnhphúc,trướcthếnhântấttử,trướcquânvươngngoancố,rồiracóngàyđờilạicầntacứugiúp,tìmmàkhôngthấy,tránhkhỏitaiươngkhủngkhiếpđốivớihàngquân.Vìtựlaothânvàoýnghĩđentối,nhìntươnglaicũngnhưquákhứ,tênnàykhôngnhậnralàmsaobinhlínhAchaiancóthểchiếnđấugầnthuyềnmàkhôngtổnhại.”Patrokloslàmtheoýbạnchíthiết.AnhdẫnBriseishaimámượtmàrakhỏitrạitraotaylệnhsứ.Haingườimentheodãythuyềntrởvề.Thiếunữcặpmágợicảmđitheo,dángvẻdùngdằng,miễncưỡng.ĐúnglúcđóAchilleusbậtkhóc.Vộivànglánhxađồngđội,tướngquânngồixuốngcồncátbênbiểnsóngbạcđầubấttận,đưamắtnhìnđạidươngmênhmông.Tướngquângiơhaitaylêncaorìrầmcầukhẩnthânmẫuthânthươngkhálâu:“Mẹhỡi,vìmẹsinhconrađờiđểconsốngngắnngủi,nênChúatểsấmsétngựtrịnúiOlymposthếnàocũngthươngtình.Nhưnglúcnàyngườingoảnhmặtlàmngơ,chẳngthèmđoáihoài.NgườiđểquânvươngAgamemnon,côngtửAtreus,quyềnuyrộnglớnmiệtthịcon,cướpchiếnphẩmtựtaytraotặngvàbâygiờgiữlàmcủariêngtư.”VừacầukhẩnAchilleusvừaứanướcmắt,thânmẫukhảkínhđangngồibêncạnhthânphụcaoniêndướiđáysâuthămthẳmnghetiếng.Vộivàngngoikhỏibiểnnướcxanhlơ,sóngbạcđầu,nhưlànsươngmù,bàsàxuốngngồitrướcmặttướngquânvẫncònthổnthức.Đưatayvuốtve,miệngthốtlờibàhỏi:“Con,tạisaoconkhóc?Đauđớnnàokhiếnconbuồnrầu?Nóimẹhay,đừnggiấukíntronglòng,đểmẹconcùngchiasẻ.”Thởdàirênrỉ,Achilleusbướcchânthoănthoắtđáp:“Mẹbiếtrồi.Vìmẹbiếtrồi,concầngìkể
lạilàmchi?ChúngcontớiThebe,thànhphốthiêngliêngdướiquyềnEétion.Độtnhậpcướppháchúngconđemchiếnphẩmvềđây.PhânchiađồngđềuconcháungườiAchaianchọngiainhânChryseiscặpmámịnmànglàmphầnthưởngdanhdựdànhchocôngtửAtreus.NhưngliềnđóChrysestusĩphụcvụApolloxạthủtừxatớidãythuyềnlướtsóngcủabinhsĩAchaianáolátđồngxinthảcongái,mangtheovôsốtiềnchuộc,taycầmdảilenthiêngliêngcủaApollocuộnquanhquyềntrượngnạmvàng.LãoôngnănnỉquânsĩAchaian,đặcbiệthaicôngtửAtreus,chỉhuyđoànquân.Hoanhôđồngý,binhsĩtuyênbốphảikínhnểtusĩ,đónnhậntiềnchuộcnhiềukhônkể,côngtửAtreus,Agamemnontronglòngkhôngthíchnhưthếchútnào.Quânvươnghunghãnxuađuổilãoông,đồngthờinghiêmkhắccảnhcáo.Bởithếlãoôngtứcgiậnravề.Nhưngchợtnghelờicầukhẩn,vìyêuthươnghếtlòng,ApollotứckhắcphóngtênđộcxuốngđoànquânArgive.Línhchếtnhưrạ,vìtênthầnlinhbắnrơikhắpnơi,hếtcảdoanhtrại.Cuốicùngtiêntrigiathônghiểumọiđiềugiảithíchchochúngconhayýđịnhthầnlinhxạthủtừxa.Đứngphắtdậy,đầutiênlêntiếng,conkêugọimọingườiphảilàmthếnàođểthầnlinhnguôigiận.CôngtửAtreusnổiđóatứcthì.Ychồmlên,thốtlờiđedọa,lờiấybâygiờthựchiệnrõràng:binhlínhAchaianmắtthuôndàiđưagiainhânxuốngthuyềnlướtsóngtraotrảChrysevớiđồtếsinhdângthầnlinh,trongkhilệnhsứquânvươngvừatớitrạiconlôithiếunữBriseis,tiểuthưBriseusmangđi,hàngquântặngconlàmphầnthưởng.Bởithếnếucóthểtrongquyềnhạncủamình,xinmẹtrợgiúpđứacondũngcảm.LênnúiOlymposvanxinChúatể,bằnglờinóihayviệclàm,vìcólầnmẹđãlàmngườivuilòng.Nhiềulầntrongcungđiệnhiềnphụconnghemẹkhoe,mộtmìnhtrongnhómbấttử,mẹcứucôngtửKronosthuthậpmâyđenkhỏirơivàocảnhnhụcnhãkhimấythầnlinhtrênnúiOlympos-Hera,Poseidon,PallasAthena-âmmưubảonhautróichặtvàocột.Nhưngmẹ,vớitưcáchnữthần,mẹtớigiúp,mẹcắtdây,mẹtriệutậpcấptốclênđỉnhnúisinhvậttrămtaythầnlinhgọilàBriareus,thếnhânkêulàAigaios,vềsứclựcvượtxabốđẻ.HớnhởtớingồibêncạnhcôngtửKronos,sinhvậttỏrahãnhdiện,tựhào.Nomthấysinhvậtkhổnglồ,thầnlinhhạnhphúckhiếpsợ,khôngdámnghĩtớicộttróiChúatể.Bữanayngồibêncạnh,nắmđầugối,mẹnhắclạichongườinghechuyệnấy.Thuyếtphụcngười,nếucóthể,trợgiúpquânTroian,đẩyluiquânAchaianvềdãythuyền,giữhọsátbiển,đểhọchếtdầnchếtmòn,đểhọnếmmùisungsướngvìquânvươngcủamình,đểcôngtửAtreus,quânvươngAgamemnonquyềnuy,nhậnrayđiênrồ,mùquángvìkhôngtôntrọngchiếnbinhtàibatộtbậchàngquânAchaian.”NướcmắtgiàngiụaThetisnứcnởđáp:“Ô,con,conyêuthương,mẹmangnặngđẻđau,chăn
dắt,nuôinấnglàmchiđểconđaukhổthếnày?Connênngồibênthuyềnthoảimái,đừnglolắng,đừngkhócthan,đừngbuồnrầu,vìđịnhmệnhđãchocuộcđờingắnngủi,thờigiantạithếkhôngdàilâu!Bữanayxemradườngnhưsovớingườikháckhôngnhữngcongầncõichếtmàcònsốngvôcùngđaukhổ!Dođịnhmệnhtànácchọnngàybấthạnhmẹsinhcontrongcungđiệnnhàmình.DẫuthếmẹsẽthânchinhlênnúiOlympostuyếtphủtrắngphaukêugọi,hyvọngChúatểsấmsétsẽđồngýchấpnhậnđiềuconyêucầu.Phầnmình,conhãyngồigầnthuyềnlướtsóng,tiếptụcbiểulộphẫnnộvớiquânsĩAchaianvàrútluihoàntoànkhônggiaochiến.VìhômquaChúatểxagiátrựcchỉĐạiDươngdựtiệcngườiEthiopianlịchduyệtkhoảnđãi,tấtcảthầnlinhtháptùng.SaumườihaingàyngườisẽhồiloanvềnúiOlympos.Lúcđómẹsẽtớicungđiệnngưỡngcửalátđồng,mẹsẽphủphụcdướichânômgốivanxin,mẹtinchắcmẹsẽthuyếtphụcđượcngười.”Dứtlờinữthầnbỏđi,đểconngồitạichỗ,lòngđầyuấthậnvìngườicongáiquanhlưngthắt
dảilụatươiđẹpbịbắtmangđingoàiýmuốncủamình.TrongkhiđóOdysseusvàtùytùngđãtớiChryse,mangtheohàngtrămtếsinh.Vàohảicảngsâukínhọbắtđầucuốnbuồmxếplạiđemđểdướithuyềnsơnđen,kéobuồmchínhxuốngtayngang,hạthấpdâycápphíatrước,hếtsứcmaulẹ,sauđódùngmáichèođưathuyềnđếnchỗhạneo.Thảneobằngđáxongxuôi,nhanhnhẹncộtdâychãocuốithuyền,họnhảyxuốngbãicátđầysỏi,chỗbờbiểnđứtđoạn,mangtheotrămtếsinhlàmlễdângcúngApolloxạthủtừxa,cuốicùngdẫnChryseisrờithuyềnlướtsónglênbờ.Odysseustháovát,khônkhéodẫnnàngtớidàntếtraotậntaythânphụ,rồiôntồnnói:“LãoôngChryses,Agamemnon,quânvương,nguyênsoáingôbối,pháibỉphudẫnlệnháivềđây,nhândanhngườiDanaanlàmlễbáchsinhdângcúngPhoibosApollo,hyvọngthầnlinhnguôigiận,đếnbâygiờđãgieorắcquánhiềutangthươngchobinhsĩ
Argive.”NóirồiOdysseustraocôgáitậntaybốđẻ,lãoônghớnhởômchầm.Mọingườitứcthìnhanh
nhẹnsửasoạnbáchsinhtuyệtvờicúngtếthầnlinh,xếpđặtthứtự,đúngchỗquanhdàntếngoạnmụcthiếtkếvữngvàng.Sauđómọingườirửatay,bốcđạimạchnguyênhạtrắclêntếsinh.ĐứnggiữamọingườiChrysesgiơhaitaylêncao,lớntiếngcầuxin:“Lắngnghecon,thầnlinhtênbạc,ngườichechởthànhphốChrysevàthànhphốKillathiêngliêng,quânvươngquyềnuytrịvìhảiđảoTenedos!Bữanọđáplờiconcầuxin,ngườiđãquantâm,gieorắctaiươngkhủngkhiếpxuốnghàngquânAchaian,bâygiờxinngườivuilòngđápứnglầnnữamongmuốncủacon:cứubinhlínhDanaankhỏitrậndịchhãihùng.”Lãoôngphátlờicầukhẩn,PhoibosApollonghetiếng.Cấtlờicầuxin,vãiđạimạchnguyên
hạtxongxuôi,mọingườikéođầutếsinhvềphíasau,mặthướnglêntrời,cắtcổ,thọctiết,lộtda.Tiếptheomọingườilócthịtkhỏiđùi,cuốnlạilấymỡphủkín,đắpthịtsốnglêntrên.Lãoôngđemnướngtrêncủicháyngùnngụt,đoạnrảyrượuvangtrênlửarựcsáng.Thanhniênđứnggầntaycầmnĩanămnhánhlămle.Lúcthịtđùiđãchín,saukhinếmthửnộitạng,mọingườicắtphầncònlạithànhmiếng,cắmvàoxiên,nướngcẩnthậnrồimớinhấckhỏilửa.Côngviệchoàntất,bữaănsửasoạnxongxuôi,mọingườivàobàn,khẩuphầnđồngđều,ainấythưởngthứcthỏasức.Ănuốngnonê,thanhniênđổvangvàobìnhphađầytậnmiệng,rótrượucúngvàoly,cùngnhaunânguống.Thờigiancònlạitrongngày,thanhniênAchaiandạonhạc,khiêuvũ,cahátcakhúcdễthươngkhấntụng,vanxinthầnlinhởxanguôigiận,giảitỏataiương.Apollolắngnghe,lòngvuikhôntả.Mặttrờilặn,mànđêmbuông,họnằmngủcạnhđốngdâychãophíasauthuyền.Lúcáinữ
triêudương,RạngĐôngnondạichàođời,ngóntayửnghồngxuấthiện,họdongbuồmrakhơitrởvềdoanhtrại,tậndụngngọngióhâyhâyApolloxạthủtừxaphóngtỏa.Họdựngbuồmchính,kéobuồmtrắng,gióthổibuồmcăngphồng,thuyềnlướtbonbon,sóngdângcaorúrítầmầmđậpmạnhsốngmũi,thuyềntiếptụcđèsóngtiếnlên,laoquasónglừngngấtngưởng.Cứthếtrởvềdoanhtrạirộnglớnhọkéothuyềnsơnđenlêncạn,trênbãicát,gàichốtdàidướibụng.Xongviệchọtỏarađivềtrại,thuyềncủamình.TrongkhiđócôngtửPeleus,dòngdõiChúatể,Achilleusbướcchânthoănthoắtvẫnngồimộtmìnhgầndãythuyềnlướtsóng,vẫnnổigiận.Tướngquânkhôngthamgiachiếntrậnvàcũngkhôngthamdựhọphành,nơihiệndiệnlànổitiếnglừngdanh.Tráilại,tướngquânngồitạichỗ,lòngmònmỏi,tưởngnhớtiếnghôchiếnđấu,tiếnggàoxungphong.Saumườihaingày,kểtừhômđó,lúcRạngĐôngvừaxuấthiện,thầnlinhbấttửlũlượttrởvề
núiOlympos,Chúatểdẫnđầu.Khôngquênđiềuquýtửyêucầu,sángsớmtinhmơ,từđáybiểnthẳmsâunhôkhỏiđợtsóngmùsương,ThetisvútlêntrờibaolatrựcchỉnúiOlympos.ThấycôngtửKronosnhìnxatrôngrộngngồimộtmìnhtrênđỉnhchótvótdãynúitrậptrùng,nữthầnnhàotớiphủphụctrướcmặt,taytráinắmđầugối,tayphảiđưalênvớicằm,miệngcấtlờinănnỉ:“LạyChaChúatể,trướckiatrongsốthầnlinhbấttử,bằnglờinóihayviệclàm,conđãtậntìnhgiúpCha,bâygiờxinChavuilòngđáplại.Thươnghạiconcon,dođịnhmệnhchếtyểu,sovớimọingười;khôngnhữngthếconconcònbịquânvương,nguyênsoáiAgamemnonxúcphạmnặngnề,đangtaytướcđoạtchiếnphẩm.LạyCha,Chúatểthậntrọng,trịvìđỉnhnúiOlympos,xinChavuilòngnghĩtớiconcon.Trảthùgiùm,đểquânlínhTroianthắngthếtớikhibinhsĩAchaiantrảlạiconcondanhdựvàđềnbùxứngđángmớithôi.”Nghenữthầnnằnnì,khôngđápmộtlời,Chúatểthuthậpmâytrờicứngồiim,nínthinhkhá
lâu.Thấyvậy,vẫnnắmchặtđầugối,nắmchặtkhôngrời,Thetisxáplạigầnhơn,cấttiếngnìnèolầnnữa:“Thànhthậthứađi,gậtđầuđồngý,làmvậyChachẳngmấtgìmàsợ,haytừchốiđểconhiểutrongđámthầnlinhconlàđứachẳngđượcđoáihoài.”Chúatểthuthậpmâytrờibựcmìnhthởdàiđáp:“Việcsẽlôithôi!ConđẩytatớichỗcãilộnvớiHera.Khihaychuyệnmụsẽlalốiomsòm!Ngaycảlúcbìnhthường,khôngcóchuyệnnhưthế,mụcũngcằnnhằntrướcmặtthầnlinhvàcứmènheotađãbaochequânTroiantrongcuộcchiến.Thôibâygiờđiđi,kẻomụtrôngthấy!Tasẽxemxétvấnđề,rồithựchiện.Ừ,tasẽgậtđầuđồngýđểconyêntâm.Làmvậylàtatrangtrọnghứatrướcmặthàngbấttử.Vìnhữnggìtatruyềnphánđềukhôngthểhủybỏ,khôngthểphảnbác,khôngthểlàmngơ.”DứtlờicôngtửKronoshạcặpmàyâmu;mái
tócbónglộnnhưthựcphẩmtrườngsinhtrênmáiđầubấttửrủxuống,núiOlymposhùngvĩchuyểnrung.Thỏathuậnxongxuôi,haingườichiatay.ThetislaomìnhtừđỉnhnúiOlymposrựcsáng
xuốngbiểnsâuthẳmtrongkhiChúatểlữngthữngđivềtưthất.NomthấyCha,thầnlinhđứngphắtdậy,khôngngườinàodámngồitạichỗ;lúcôngtớigần,tấtcảbìnhthânnghiêmtrangnghênhđón.Ôngngồixuốngngaivàng.Vừathấythánhnhan,HerabiếtngayôngđãâmmưuvớiThetischânbạc,áinữônggiàbiểncả.NữthầnnặnglờixáchméchỉtríchcôngtửKronos:“Đứanàotrongđámthầnlinhvừabầymưutínhkếvớiông,hởtổsưxảoquyệt?Luônluônlénlút,lúcnàocũngbíbímậtmậttoantính,quyếtđịnhsaulưng,chẳngbaogiờhérăngmởmiệngnóichoconnàyhayýđịnh.”VừangheChúatểthếnhânvàthầnlinhliềnđáp:“Hera,đừnghòngbiếttanghĩgì.Mụkhông
thểmặcdùlàhiềnthê.Khôngthầnlinhhaythếnhânnàobiếttrướcmụtatínhgìtrongđầu.Hơnnữa,ýnghĩquyếtđịnhtiếntớitagiữkínkhôngchothầnlinhhay,mụđừngvặnhỏi.”“CôngtửKronoskhiếpđảm,”Herakhảkínhmắtbònáitơthốtlời,“Chúatểnóigìvậy?Thần
thiếpchưabaogiờcóýquấyrầy,vặnhỏi;thầnthiếpluônluônđểChúatểthảnhthơi,tựdoquyếtđịnhmộtmình.Nhưngbữanaytronglòngthầnthiếplongạikhônxiết,Chúatểđãbùitainghetiểuthưlãogiàbiểncả,Thetischânbạc,tỉtêngonngọt.Quấnkínsươngmùlênngồibêncạnh,ythịđưataynắmđầugối.ThầnthiếpnomthấyChúatểgậtđầutrântrọnghứabênhvựcAchilleus,đểmặcquânlínhAchaianchếtngổnngangquanhchiếnthuyền.”Chúatểthuthậpmâytrờidằngiọng:“Quỷquáitinhma,luônluônnghingờ,làmgìtacũng
khônggiấunổi!Dẫuthếcuốicùngáikhanhcũngchẳngđitớiđâu,trừđiềukhiếntabựcmìnhghétbỏ.Nhưvậysẽbấtlợichoáikhanhvôcùng.Nếusựviệcnhưáikhanhnói,áikhanhnênhiểuđólàýđịnhcủata.Hãyngồitạichỗimlặng,ngoanngoãnvânglời,kẻotấtcảthầnlinhtrênnúicómuốncũngkhôngthểcứugiúpkhitalạigầnthẳngtaytrừngtrị.”Lờivừadứtsợhếthồn,Herakhảáimắtbònáitơkhommìnhngồiim,sẵnsàngchờlệnh.TrongcungđiệnChúatểthầnlinhbắtđầuthìthầm.ĐúnglúcđóHephaistos,thợrèncấttiếng,lòngnhữnglobênhmẹthươngyêu,Heracánhtaytrắngngần:“Buồnghêgớm,buồnngoàisứcchịuđựng,nếuhaingườicãilộnvìchuyệnthếnhân,đẩythầnlinhtớichỗbấthòa.Làmsaoănuốngvuivẻtrongkhôngkhíbấtổnthếnày?Conđềnghị,mẹthừahiểuthếnàochophải,mẹgiảnghòavớibốthươngyêu,kẻobốlạitráchmắng,bữatốivìthếmấtngon.Nếumuốntốngcổtấtcảkhỏichỗngồi,Chúatểsấmsétthừasức…vìlàthầnlinhquyềnnăngtốithượng.Mẹphảinóinănglễđộ,ngọtngào,bốsẽlạihòanhã,vuivẻvớingôbối.”Vừanóithầnlinhvừabướctớiđặtchiếccúphaiquaivàotaythânmẫu:“Nuốtgiận,mẹ
thươngyêu,cắnrăngchịuđựng,mặcdùbựcbộikhônxiết.Nếukhông,dẫuyêuquýhếtlòng,consẽchứngkiếncảnhmẹănđòn.Lúcđó,dùbuồnđếnmấy,concũngkhôngthểgiúpmẹ,vìkhôngdámchốnglạibố.Trướckiacólầnconbênhmẹbốnắmcẳngnémkhỏingưỡngcửathiêncung.Suốtngày,từsángđếntối,chạngvạnghoànghôn,rơixuốngđảoLemnos,connằmcứngđơ,khôngcònhơiđểthở,maycóngườiSintianđiquathươnghạimangvềtrôngnom.”VừalắngngheHeracánhtaytrắngngầnvừamỉmcười.Vừamỉmcườinữthầnvừađưatay
cầmcúprượuquýtửdânghiến.Hephaistosmautaynângbìnhthầntửuthơmngonđitừtráiquaphảirótmời.ThầnlinhhạnhphúcpháracườinhìnHephaistoshốihả,lậtđậtbướctớibướcluitrongđạisảnh.Bữaănkéodàisuốtngàytớilúcmặttrờilặn,thầnlinhănuốngvuivẻ,aicũngnosay,tấtcảđềuthỏamãn.Apollonângđàncy-thađẹpmêhồndạokhúc,nữthầnthicathinhaucấttiếngngânnga,giọngnốigiọngtrầmbổng,dặtdìu.Nhưnglúcánhdươngrựcrỡlụndần,đèntrờibắtđầulumờ,thầnlinhsửasoạnđingủ,ngườinàovềnhànấy,Hephaistosquèquặt,taynghềthâmhậu,đãdàycôngxâycất.Chúatểsấmsétcũngtrởvềtưphòng.Tớinơinhưthườnglệngườilêngiườngchờgiấc,nằmngủquađêmvớiHeratrịvìngaivàngbêncạnh.
Khúc2Thầnlinhvàthếnhân-mãphumũgắnlôngđuôingựa-ngủsuốtđêm.RiêngChúatểcứchập
chờn,khônghềchợpmắt,tâmtưsuynghĩlàmthếnàophụchồidanhdựchoAchilleus,đồngthờigieorắcchếtchócnặngnềchoquânAchaianquanhquẩndãythuyền.ChúatểquyếtđịnhcáchhaynhấtlàgửichocôngtửAtreus,Agamemnon,giấcmơhãohuyền.VìthếtriệugọigiấcmơChúatểtruyềnlờinhưcócánhbayxa:“GiấcMơhãohuyền,bachânbốncẳngmaumautớidãythuyềnngoạnmụcquânAchaian.ĐếntrạiAgamemnoncôngtửAtreusnhắclạichođươngsựnghetừnglờitanói.BảođươngsựcấptốcchuẩnbịquânlínhAchaiantócdàilâmchiến.ThờicơđươngsựchiếmthànhTroaphốxárộnglớnđãtới,vìhàngbấttửsốngtrênnúiOlymposkhôngcònchiarẽ.ĐiềuHeranănnỉ,tấtcảxiêulòng,màntangđãlơlửngtrênđầuquânTroian.”Lờivừadứt,saukhilắngnghe,GiấcMơrảobướchạsơn,chẳngmấychốctớidãythuyền
quânAchaian.BướcvàotrạiGiấcMơthấycôngtửAtreus,Agamemnonnằmdàitrêngiườngđắmmìnhtronggiấcđiệptriềnmiên.GiảdạngNestor,côngtửNeleus,trưởngthượngtíncẩntronghàngcaoniên,tớiđầugiường,GiấcMơvừacúiđầuvừathốtlời:“Ngủhả,côngtửAtreuskhônngoan,luyệnngựatàitình!Quânđộidướiquyền,hộiđồngtrongtay,biếtbaođiềuphảiquantâm,chỉhuychẳngnênngongiấcthâuđêmsuốtsáng.Hãylắngnghe,hiểuchokỹ.Tuycáchxamuôntrùng,songhếtsứclongạivàthươnghại,Chúatểpháibỉnhântớinóichongàihay.NgườimuốnngàichuẩnbịquânlínhAchaiantócdàilâmtrận.ThờicơchiếmthànhTroaphốxárộnglớnđãtới.VìhàngbấttửsốngtrênnúiOlymposkhôngcònchiarẽ.ĐiềuHeranănnỉ,tấtcảxiêulòng,màntangđãlơlửngtrênđầuquânTroian.Nắmchochắc,chớđểđiềucầnnhớbuộtkhỏikýứclúcngàitỉnhgiấcêmđềm,thúvị.”NóirồiGiấcMơbỏđiđểtâmtríquânvươngvấnvươngýtưởngchẳngbaogiờnênthựchiện.
ÔngtưởngtượngôngsẽchiếmthànhTroahômđó.Ôingớngẩnquáchừng!ÔngkhônghiểuýđịnhChúatể,cònmuốngâynhiều,thậtnhiềuđauđớn,rênlachocảquânDanaanlẫnquânTroiantrongcuộchỗnchiếngaygắtsắptới.Vừatỉnhgiấcôngnghetiếngnóituyệttrầnvăngvẳngbêntai,bồngbềnhlantỏaxungquanh.Nhỏmdậyôngphụcsức,tu-níchmềmmại,mớiđẹp,áochoàngdàycộm,thùngthình.Chânbónglộnxỏvàođôidépxinhxắn,vaichoàngkiếmsắcđườngvânnạmbạc,taycầmthầntrượngbấttử,chatruyềnconnối,ôngcấtbướcđixuốngdãythuyềnquânAchaianáolátđồng.RạngĐôngtuyệttrầnxuấthiệntrênnúiOlymposcaongấttỏasángbáohiệuchoChúatểvà
thầnlinhhayngàyđãđến.ĐúnglúcđóônghạlệnhlệnhsứtriệutậpquânsĩAchaiantócdài.Giọngtrongtrẻolệnhsứcấttiếngtriệugọi,quânsĩnhanhnhẹntậphọp.Nhưngtrướchếtôngtriệutậphộiđồngtrưởngthượng,lòngdạcươngnghị,họpgầnthuyềnNestor,quânvươngchàođờiởPylos.Trưởngthượngtềtựuđôngđủôngtrìnhbàykếhoạchchuẩnbịngấmngầm.“Xinquýhữuđểtailắngnghe,”ôngbắtđầu,“đêmqua,đêmtrangtrọngtuyệtvời,đangngon
giấcbảnchứcnằmmơ.GiấcMơtừtrêntrờiđixuống.Vẻmặt,dángdấp,tầmvóc,tácphonggiốnghệtlãonhânNestor.TớiđầugiườngGiấcMơcấttiếng:‘Ngủhả,côngtửAtreuskhônngoan,luyệnngựatàitình!Quânđộidướiquyền,hộiđồngtrongtay,biếtbaođiềuphảiquantâm,chỉhuychẳngnênngongiấcthâuđêmsuốtsáng.Hãylắngnghe,hiểuchokỹ.Tuycáchxamuôntrùng,songhếtsứcthươnghạivàlongại,Chúatểsaibỉnhântớinóichoquânvươnghay.NgườimuốnngàichuẩnbịquânlínhAchaiantócdàilâmtrận.ThờicơchiếmthànhTroaphốxárộngrãiđãtới.VìhàngbấttửsốngtrênnúiOlymposkhôngcònchiarẽ.ĐiềuHeranănnỉ,tấtcảxiêulòng,màntangđãlơlửngtrênđầuquânTroian.Nhớkỹđiềubỉnhânnói.’DứtlờiGiấcMơêmảbayđi,bảnchứcchoàngtỉnhkhỏigiấcngủêmđềm,thúvị.VìthếbâygiờngôbốinênxemliệucóthểsửasoạnđưaconcháungườiAchaianrachiếntrường.Tuynhiên,trướchếtbảnchứcsẽthửlòng,nhưthầnlinhgợiý.Qualờikêugọi,bảnchứchạlệnhhọlấythuyềnnhiềughế,nhiềuchèodongbuồmtrởvềquêhương.Phầnmình,tùyvịthế,lúcđóquýhữutìmlờiralệnhgiữhọởlại.”DứtlờiAgamemnonngồixuống.Nestor,quânvươngPyloscátbạtngàn,đứngdậyphátbiểu.
Hòanhãbàytỏýkiến,lãocôngbắtđầu:“Quýhữu,thủlĩnhvàtrưởngthượnghàngquânArgive,nếungườikháckểchohaygiấcmơnhưthế,ngôbốisẽbảođólàchuyệnvớvẩn,tầmphào,khôngbuồnnghe,thẳngthừngbácbỏ.Nhưngngườigặpgiấcmơlạilàngườicaocảtronghàngngũngôbối.BởithếlãohủđềnghịngôbốichuẩnbịconcháungườiAchaianvũtrangxungtrận.”Nóirồilãocôngrờihộiđồng;mọingườiđứngdậy,quânvươngtaycầmquyềntrượngrời
chỗbướctheo,quânlínhùnùnphíasau.Nhưongvỡtổtừbỏhốcđávùvùthànhdòngbấttận,đàntungcánhphíanày,đànvẫycánhphíakia,đôngnghịtchẳngkhácchùmnho,baytớiđậutrêndànhoamùaxuân,họlũlượt,hếtđộinàyđếnđộinọ,rờithuyền,bỏtrại,chenvaithíchcánh,hốihả,liêntụccấtbướctrênbãibiểnvịnhsâuđếnhộitrường.TrongsốcóTinĐồn,sứgiảChúatể,hừnghựcnhưlửarừng,thôithúchọcấtbướctớinơigặpgỡ.Hộitrườnghuyênnáo;mặtđấtrầmrầmlúchọngồivàochỗ;tiếngồnàodângcao.Chínlệnhsứquáttogiữtrậttự,cốgắngbảohọimlặng,lắngnghecácquânvương,dòngdõiChúatể.Khálâutrậttựmớivãnhồi,quânlínhrămrắpngồitrênbăngdài,ngừngnóiầmĩ.ĐúnglúcđócầmquyềntrượngdoHephaistoscôngphuchếtạo,Agamemnonquyềnuyđứngdậy.QuyềntrượngHephaistosdângtặngChúatể,quânvương,côngtửKronos;ChúatểtraochoArgeiphontes,sứgiảdángvẻrạngrỡ;quânvươngHermestraochoPelops,luyệnngựatàitình;đếnlượtmìnhPelopstraochoAtreus,quânvươnglãnhđạođoànquân.QuađờiAtreustraochoThyestes,nhiềugiasúc;quataymìnhThyestestraochoAgamemnonđểcầmnhưbiểutượngquốcvươngtrịvìvôvànhảiđảovàArgosđấtliền.TựatrênquyềntrượngAgamemnonngỏlờivớiquânsĩArgive:“Quýhữucantrường,anhhùngDanaan,đệtửthầnlinhchiếntranh.Chúatể,côngtửKronos,vừađưabảnchứcvàobẫygạtnãonề.TrướckiagậtđầuhứabảnchứcsẽkhôngbaogiờtrởvềchừngnàochưahạxongthànhTroakiêncố,bâygiờnhamhiểmbàymưuđặtkế,thầnlinhtànácđánhlừabảobảnchứcrútvềArgos,khôngkènkhôngtrống,saukhithiệthạikhánhiềuquânlính!RõràngChúatểsiêuphàm,sứcmạnhvạnnăng,từngtriệthạbiếtbaothànhphốthápcanhcaongất,lạisẽsanbằngnhiềuthànhphốnữa,đãsửdụngquyềnuytuyệtđốiquyếtđịnhnhưthếmớivuilòng.Hổthẹnthaynếuconcháungôbối,thếhệmaisau,haylựclượngđôngnhưthế,mạnhnhưvậy,dấnthânvàocuộcchiếnkhôngthànhcông,khônglốithoát,thưhùngvớiquânthùyếukémvềsốlượngmàkếtquảvẫnchưabiếtthếnào.Nếuhaibên,AchaianvàTroian,đồngýhưuchiến,rồikiểmquân,bênTroianđếmquântheogiađìnhsốngtrongthànhphố,bênAchaianchiaquântheonhómmườingười,nếumỗinhómbênngôbốichọnmộtbinhsĩbênTroianlàmbồitửu,kếtquảrấtnhiềunhómkhôngcóngườihầurượu.Thưaquýhữuvàchiếnhữu,đólàđiềutheobảnchứckỳlạ.LàmsaoconcáingườiAchaianlạiđônghơnngườiTroiansốngtrongthànhphố.Nhưngcóđồngminhđôngđảo,binhsĩvũtrangđầyđủtừnhiềuthịxã,chúngđãcảntrở,pháhỏngýđịnhbảnchứchạthànhTroakiêncố.TínhđếnnaychínnămChúatểquyếtđịnhđãtrôiqua;vánthuyềnmụcnát,thừngchão,cộtbuồm,taychốnghưhỏng;vợconởnhàtrôngchờtrongkhicôngtrìnhngôbốitựđặtchomìnhlúctớiđâyvẫnchưahoàntất.Vìthếbâygiờxinmọingườitrongquýhữuvàchiếnhữuhãylàmnhưbảnchứcđềnghị:láithuyềntrởvềquêhươngyêudấu,vìngôbốisẽkhôngbaogiờhạnổithànhTroaphốxádàirộng.”BằnglờinhưthếAgamemnonkhiếnmọingườixúcđộng,sốngườiđôngđảokhôngthamdự
hộiđồngtrưởngthượng.Hộinghịxônxaonhưsóngdàitrênmặtbiển,mặtbiểnIkarianổidậydữdằnkhigiónamvàđôngnamcùnglúctừbầutrờivầnvũcủaChaChúatểđổxuống.Hộinghịnáođộngnhưcánhđồngngảnghiêng,ngọnlúacongqueo,lúcgiótâyùatớinhưđiênnhưcuồng.Họcấttiếnghôầmĩ,sauđónhảyxổvềthuyền.Chânchạyrầmrậpkhiếnbụiđườngdângcao.Họlahétbảonhaukéothuyềnxuốngbiểnthiêngliêng;họdọnsạchrãnhtrượt;họrútchốtchặnbụngthuyền.Tronglúcchenlấn,xôđẩyđểrađihọhốihảhếtsức,tiếngồnàodângthấutrờicao.LúcđóđánglẽbinhsĩArgiveđãtrởvề,bấtkểsốphậnthếnào,nếuHerakhôngngỏlờivới
Athena:“Này,Atrytonebấtquyện,áinữChúatểmangkhiênthần!NhưvậylàquânlínhArgivesẽvượtbiểnmênhmôngtrởvềmáiấmgiađìnhvàquêhươngyêudấuphảikhông?HọđểHelenđấtArgosởlạimặcchoPriamvàquânsĩTroianhuênhhoangtựhào,mặcdùvìnàngnhiềuthanhniênAchaianbỏmạngtrênđấtTroad,cáchxaquêchađấttổchứgì?Bởithếbây
giờAthenahãyrađitràtrộnvàođámđôngbinhsĩAchaianáolótđồng.Dùnglờidịudàngvớitừngbinhsĩ,Athenakêugọihọtrởlại,tìmmọicáchđừngđểhọkéothuyềnđậuthànhhàngngayngắntrênbãixuốngbiển.”NghenóithếAthenamắtxanhlamlụcvânglờitứcthì.TừđỉnhnúiOlymposnhưmũitênnữ
thầnlaoxuống,chẳngmấychốctớidãythuyềnlướtsóngcủaquânAchaian.ĐếnnơinữthầnthấyOdysseus,đamưutúctrí,đangđứngthẫnthờ,taykhôngvịnthuyềnsơnđenđóngghépvữngvàng,vìtâmhồn,tríócbuồnrườirượi.ĐếngầnAthenamắtxanhlamlụcnóinhỏnhẹ:“DòngdõiChúatể,côngtửLaertes,Odysseustháovát,cóthựcthủlĩnhcũnglaomìnhlênthuyềnnhiềughế,nhiềuchèovữngchắc,caochạyxabayvềmáiấmgiađìnhvàquêhươngyêudấukhônghở?ThủlĩnhđịnhđểHelenđấtArgosởlạimặcchoPriamvàquânlínhTroianhuênhhoangtựhào,mặcdùvìnàngnhiềuthanhniênAchaianmấtmạngtrênđấtTroad,cáchxaquêchađấttổphảikhông?Bởithếđừngthơthẩnởđây,bâygiờhãyrađitràtrộnvàođámđôngbinhsĩAchaianáolótđồng.Dùnglờingọtngàovớitừngbinhsĩ,thủlĩnhkêugọihọtrởlại,tìmmọicáchđừngđểhọkéothuyềnđậuthànhhàngngayngắntrênbãixuốngbiển.”Nghenóinhậnragiọngnữthần,Odysseuscogiòchạyđánhrơicảáochoàngdàycộm,lệnh
sứtùytùngEurybatestừIthakaphảicúinhặt.ChạythẳngtớichỗAgamemnon,côngtửAtreusđangngồi,thủlĩnhnhậnquyềntrượngbấttử,chuyềntừchaông.Quyềntrượngtrongtay,thủlĩnhđixuốngdãythuyềnquânAchaianáolátđồng.Bấtkểlúcnàogặpthânvươnghaychỉhuy,thủlĩnhcũngtiếntớilịchthiệpdùnglờiêmđềmthuyếtphục:“Quýhữu,bỉphunghĩkhôngnênkhôngphảichútnàonếulàmquýhữuhoảngsợnhưđốivớingườinhútnhát.Thayvìthếtrântrọngxinquýhữutrởlạichỗngồi,đồngthờiđônđốcthuộchạlàmtheo.QuýhữukhôngthựcsựhiểutrongthâmtâmcôngtửAtreusnghĩgì.Bâygiờquânvươngthửlòng,nhưngrồirasẽthẳngtaytrừngtrịconcháungườiAchaian.Ngôbốikhôngngheôngnóiởhộiđồngtrưởngthượnghaysao?Bỉphusợôngsẽnổinóng,trừngphạthọvìchuyệnnày.ĐượcChúatểyêuthươngbantraoquyềnuy,quânvươngkhigiậndữthườnggiậndữghêgớm.DanhdựcủaAgamemnonChúatểbantrao,Chúatểthậntrọngyêuquýôngvôkể.”Ngượclại,bấtkểkhinàogặpbinhsĩthứdân,thấyngườiđólahétomsòm,thủlĩnhliềndùngquyềntrượngvừađánhvừanghiêmkhắcnạtnộ:“Quýhữu!Hãyngồiim,chờlệnhcấptrên,họtàibahơnquýhữu.Quýhữulàtênhènnhát,kẻnhunhượcnênchẳngíchgìtrongchiếntrậncũngnhưtranhluận.TấtcảngôbốingườiArgivehiệndiệnnơiđâykhôngthểđềulàquânvương.Songnếuđểđámđôngngựtrị,aicũnglàchỉhuy,taihạivôcùng.Chỉcầnmộtchỉhuy,mộtquânvương,ngườiđượccôngtửKronos,đầuócquanhco,bantraoquyềntrượngvàluậtpháp,quyếtđịnhthayngôbối.”Lậplạitrậttựđúngcungcáchchỉhuy,Odysseusbắtquânlínhtheolờirămrắp.Bỏthuyền,
rờitrạihọùnùntrởlạihộitrường,tiếngầmầmnhưtiếngbiểngàothétlúcsóngdângcaođổvàobãicátrộngdài.Họngồixuốngghếdài,hếtdẫynàyđếndẫykia,tấtcảimlặng,trừmộtngườinhấtđịnhkhôngchịugiữmiệng.Thersitescứngđầucứngcổ,lúcnàocảmthấythíchchỉtríchquânvươnglàkhônghềbỏlỡcơhộichâmchọcchuacay,lờilẽlỗmãng,sốngsượng,songtínhtoántuyệtvờikhiếnbinhlínhArgivepháracười.TrongđoànngườikéotớithànhTroagãxấuxíhơncả.Đivòngkiềng,quèmộtchân,ngựclép,vaiu,đầuquảnhót,tóclơthơ.Khôngaighétgã,ghétcayghétđắng,bằngAchilleusvàOdysseus,cảhaitừnglàmụctiêuthíchthúđểgãchâmtrích.LầnnàyđốitượngbịtríchchâmlàAgamemnonoainghiêm.Chọnlúcbinhsĩlòngdạấmức,bựcbội,giọngthethécómòigiatăng,gãlêntiếngtấncôngquânvương.Vừagaygắtvừalanhlảnh,gãthốtlời:“CôngtửAtreus,chẳnghaybâygiờngàithanvãnnỗigì?Ngàicầnthêmcáichi?Trạiđãđầyđồng,trạicũngthừagái,congáichọnlọcngôbốibinhlínhAchaiandângngàitrướcmọingười,mỗilầnđộtnhậpcướppháthànhphố.Phảichăngngàithiếuvàng,ngườiTroianluyệnngựasẽmangtừthànhTroatớichuộcthằngconbỉnhânhayanhemtrongđoànbắttróiđemvề?Hayngàimuốnthêmgáitrẻđẹpđểômấplàmtình,sauđógiữlàmcủariêngtư,xalánhtấtcả?Làtướngchỉhuylàmvậylàhoàntoànsaitrái,ngàichẳngnêndẫnconcáingườiAchaianlênđườngđitớitaihọa.Ôi,sinhvậtươnhèn,đốitượngđêtiện,nhụcnhã,cácngườikhôngcònlànamnhianhhùngmàđềulànữnhitầmthườngđấtAchaia!Bằngmọicáchngôbốihãylấythuyềntrởvềquêhương,đểngườinàyởđây,trênđấtTroadtậnhưởngchiếnphẩm,đểngườinàyhiểuđươngsựcầnngôbốinhườngnào.Ờ,mớiđâythôi,đươngsự
hạnhụcAchilleus,tàibagấpbội!Đươngsựtựtaynẫngphầnthưởngcủatướngquân,giữlàmcủariêngtư.Dẫuthế,lòngchẳnghềtứcgiận,tướngquânđểmọichuyệntrôiqua.Tráilại,côngtửAtreus,nhụcmạlầnnàychắchẳnnhụcmạcuốicùngngàixửsựvớitướngquân.”ChưahếtlăngmạnguyênsoáiAgamemnon,ThersitesđãthấyOdysseusoaiphongbỗng
dưnglùlùbêncạnh,dángvẻnghiêmnghị,mắtlườmmiệngtrách:“Thersites,mạnhmiệngnóicàn,mộtmìnhđảkíchquânvương,nhưthếđủrồi,ngừnglàvừa.TanóimihaytrongsốngườitớithànhTroacùngcôngtửAtreuskhôngaitồitệnhưmi.Vìthếngôbốikhôngmuốnngheminóichuyệntầmphào,nặnglờiđảkíchquânvươngtrongkhitìmcơhộilẩnvềxứsở.Khôngaibiếtrõsựviệcsẽdiễnranhưthếnào,concháungườiAchaiansẽtrởvềthànhcônghaythấtbại.BâygiờmingồiđâyphỉbángAgamemnon,côngtửAtreus,nguyênsoáichỉhuybinhđoàn,vìanhhùngDanaantỏlòngtônkínhtraotặngnhiềuchiếnphẩm,lờiminóichẳnglàgìmàchỉlàsỉnhục.Vậy,tanóimihay,điềutanóikhônglấylệ,đesuông,dọanhạthãohuyền,màthếnàocũngthựchiệntớinơitớichốn.Nếutacònthấymigiởtròđiênrồnhưbữanay,đầunàysẽkhôngcòntrênvaiOdysseusnữa,vàngườiđờisẽkhônggọitalàthânphụTelemachosđâu,nếutakhôngtómcổ,lộttrần,cảtu-níchlẫnáochoàngchethânkhỏilõalồ,tốngcổkhỏihộitrường,nệnmộttrậnchomibẽmặtkhócsướtmướttrởlạichiếnthuyền.”VừadứtlờiOdysseusgiơngayquyềntrượngquậttúibụi,hếtvaiđếnlưng.Thersitescorúm,cúikhom,bậtkhóc.Quyềntrượngnạmvànghạtnổilàmlưngsưngvù,tímbầm,rớmmáu.Vừađauvừasợgãngồixuống,launướcmắt,nhìnquanhdángvẻtuyệtvọng.Mặcdùbấtmãn,songthấygãănđònđámđôngcườithíchthú.“Tuyệt!”Ainấyvừahétto,vừaliếcnhìnngườibêncạnhbiểulộcảmnghĩ.“Ô,tuyệt,từtrướctớigiờOdysseuslàmbiếtbaoviệctuyệtvời,đềnghịkếhoạchcụthể,lãnhđạochiếntrườngtàiba,nhưnglầnnàylàlầntuyệtvờihơncả,thựchiệntrướcmắtngôbối,khóamiệngtêntàolao,chấmdứtđứaphétlác,chỉtríchtáotợngiữahộitrường.Tớnghĩdùliềulĩnhđếnmấysauchuyếnnàycáckẹogãcũngkhôngdámgiởtròthóamạcácquânvương.”Đámđôngnóithế.ĐúnglúcđóOdysseuschuyêncướppháthànhphốtaycầmquyềntrượng
đứngdậycấtlời.AthenamắtxanhlamlụcgiảdạnglệnhsứđứngcạnhkêugọihộitrườnggiữtrậttựđểconcháungườiAchaianhàngghếxacũngnhưhàngghếgầnđềucóthểnghethủlĩnhphátbiểu,sauđósuyngẫmquyếtđịnhđưara.Thầmhiểuýđịnhcủahọ,căncứvàotinhthầnbàytỏ,lòngchứachantìnhcảmđônhậu,lêntiếnghôhào,thủlĩnhôntồnbắtđầu:“Agamemnon,côngtửAtreus,nguyênsoái,nhưsựviệcdiễnralúcnày,bỉnhânthấybinhsĩAchaiandườngnhưcóýhạnhụcnguyênsoáitrướcmắtthếnhân;họkhônggiữlờihứakhirờiArgos,ngựatungtănggặmcỏ,vượtđạidươngtớinơinày;họsẽkhôngbaogiờdongbuồmtrởvềchừngnàonguyênsoáichưahạthànhTroatườngcaokiêncố.Nguyênsoáinghechăng,nhưvợgóaconcôi,họthìthầmthanphiền,rủnhaulochuyệntrởvề!Bỉnhânkhôngphủnhậnviệcngôbốilàmởđâycựcnhọc,giannankhiếnnhiềungườithốichíngãlòng.Dovậy,nếuchỉxavợmộtthánglênhđênhtrênthuyềnnhiềughế,nhiềuchèo,mùađôngphongbaphũphàngđổtới,sóngbiểndângcaonhồilênnhậnxuống,thủythủsẽbănkhoănbứtrứt,nóngruộtsốtlòng.Huốnghồngôbốicheoleo,lơlửngnơinàychínnămròngrãđợichờ.Bởithếchẳngnêntráchhọnổiđóavìquanhquẩnvớitâmtrạngủrũbêndãythuyềnmũicong.Nhưng,dùsaođinữa,saukhibámtrụkhálâumàtrởvềtaykhôngkểcũnghổmặtkhôncùng!Canđảmlên,quýhữu.NấnnáthêmchútnữatớilúcngôbốichứngnghiệmlờiKalchastiênđoánđúnghaysai.Vìngôbốicònnhớnhưintronglòng.Hơnthế,quýhữulànhânchứng,thầnbảnmệnhchưamangquýhữuxuốngsuốivàng.Mớihômnào,khônglâulắm,khihạmđộiAchaiantậptrungởAulisđểđembấthạnhchoPriamvàdânTroian,ngôbốilàmlễbáchsinhngonlànhcúngdângthầnlinhtrướcdàntếthiêngliêngdựngbêndòngsuối,dướitáncâytiêuhuyềnngoạnmục,nướctrongveotuônchảylữnglờ.Đúnglúcđóbỗngdưngxuấthiệndấuhiệukỳlạ.Conrắnlưngđỏchói,sinhvậtgớmghiếcChúatểgọiraánhsáng,từdướidàntếlaothẳnglêncâytiêuhuyền.Trêncànhcaochótvótcótổchimsẻmớinở,sinhvậtnhỏbéđángthươngnúpdướilá,cảthảytámcon,hoặcchínnếukểcảmẹ.Chípchípnghethậtthươngtâm,trongkhimẹvừavỗcánhbayquanhvừachépmiệngrênla,khóclóc,tấtcảbịhồngxàbòlênnuốtsống.Cuộntrònnằmim,hồngxàthòđầumổtrúngcánhlúcchimmẹquenquétbayngang.Nhưngvừanuốtcảmẹlẫnconxong,kỳlạthayhồngxàthayhìnhđổidạng;thầnlinhgọihồngxàxuấthiệnhóaphéphồng
xàbiếnhìnhtrướcmắtmọingười;côngtửKronosđầuócquanhcobiếnhồngxàthànhhònđá.Ngôbốiđứngbấtđộngnhìnphéplạ.Quáivậtgớmghiếcbỗngdưnghiệnhìnhphárốilễbáchsinhngôbốitổchứcnghĩalàthếnào?Kalchasbènlêntiếngdiễngiảiđiềmtriệu:‘TạisaoimlặnghởbinhsĩAchaiantócdài?Vìngôbối,Chúatểthậntrọngdựngcảnhtiêntri,dấuhiệubiểuthịtươnglaimuộnmàngsẽmuộnmàngthểhiện,songvinhquangkhôngbaogiờtànphai.Cũngnhưtámchimsẻnhỏbévớimẹlàchínbịhồngxàsáthại,cũngnhưsốnămngôbốichiếnđấuquanhthànhTroa,nămthứmườilànămngôbốisẽchiếmtrọnthànhấyphốxárộngdài.’Kalchasnóithế,điềuđóbâygiờchứngnghiệm.Bởivậy,hỡibinhsĩAchaianxà-cạpgọngàng,bỉnhânkêugọitấtcảởlạinơiđangđứng,chờngàyngôbốichiếmtrọnthànhphốrộnglớncủaPriam.”Lờivừadứt,binhsĩArgivereohòầmĩ,thuyềnxungquanhcũngngânvangmãnhliệttán
đồngtiếngbinhsĩAchaianhoanhôomsòm,nhiệttìnhủnghộthủlĩnhOdysseus.ĐúnglúcđóNestor,mãphungườiGerenia,cũngcóđôiđiềucầnnói:“Ôichao,hổthẹnquáchừng!Căncứvàonhữnggìvừaphátbiểucóthểnóiquahộinghịquýhữuthaothaobấttuyệtchẳngkháctrẻcon,trẻconnondạikhôngmảymaymàngchuyệnchiếntranh.Xincholãohủbiết,đồngýcủangôbốisẽđivềđâu,thềthốtcủangôbốisẽthếnào?Quýhữuxửsựnhưthểkếhoạchtấncôngngôbốicùngnhaunghiềnngẫm,tinhthầnkiênquyếtngôbốinângrượuchấpthuận,giơtaylênthềđềuvônghĩa!Bâygiờngôbốisửdụnglờinóilàmvũkhí;lờinóisẽchẳngdẫntớiđâu,dùngôbốidừnglâunóidàiđếnthế,lờinóikhôngtìmraphươngthuốckểtừkhingôbốitớinơinày.NguyênsoáiAgamemnon,hãygiữvữngýđịnhnhưtrước,cươngquyếttheođuổimụcđích,nắmquyềnchỉhuyđưaquânsĩArgivevàochiếncuộctànbạo.Nếutrongngôbốixuấthiệnvàikẻlầmđườnglạclối,đingượcnguyệnvọngquânlínhAchaian,tìmcáchdongbuồmtrởvềquêhương,trướckhinhậnrađiềuChúatểtrangbịkhiênthầnnóivớingôbốiđúnghaykhông,cứđểchúngrãrời,mònmỏi.Bấtkểtìnhhuốngthếnàochúngsẽkhôngbaogiờđạtướcmuốn.VìlãohủvữngtincôngtửKronosquyềnuymãnhliệtđãgậtđầutánđồngngàyngôbốibướclênchiếnthuyềnđemchếtchóc,đổvỡchobọnTroian.Lúcđóbênphảingôbốichớpsánglòe,dấuhiệubiểuthịsốphậnngôbốitốtđẹp.Chấmdứtngaychuyệnchenlấntìmđườngtrởvề,chờngàytừngngườitrongquýhữuănnằmvớivợđámTroian,trảthùchocuộcrađicùnglờirênrỉcủaHelen.Kẻnàođiênrồkhaokháttrởvềchỉviệcđưataysờthuyềnsơnđennhiềughế,nhiềuchèolàtớisố,chếttươitrướcmắtmọingười.Bâygiờ,nguyênsoái,phảitintưởngkếhoạchđềxuấtlàchínhxác,tinhvi.Mặtkhác,sẵnsàngđónnhậnýkiếnngườikhácđưara.Lãohủtrântrọngđềnghịnguý,lãohủvữngtinnguyênsoáisẽkhôngbỏqua.Hãychiaquânsĩbộlạctheobộlạc,thịtộctheothịtộcđểthịtộccóthểtrợgiúpthịtộc,bộlạccóthểtrợgiúpbộlạc.Nếulàmvậy,quânsĩtuânlệnh,nguyênsoáisẽthấytronghàngchỉhuyvàbinhsĩkẻnàolàkẻhènnhát,ngườinàolàngườicantrường,vìhọsẽchiếnđấutrongđơnvịbêncạnhđồngđội.Cuốicùngnguyênsoáisẽnhậnracóphảithầnlinhngăncảnngôbốichiếmthànhphốhaybinhsĩngôbốihènnhát,bấtlựctrongchiếnđấu,kémcỏitrongchiếntranh.”Agamemnonquyềnuyđáp:“Lãotrượngkhảkính,mộtlầnnữalãotrượnglạichứngtỏtrước
hộinghịtoànquânlãotrượnglàbậcthàyconcháungườiAchaian.Ôi!ChaChúatể!ÔiAthena!ÔiApollo!ƯớcgìtrongsốbinhsĩAchaianbảnchứccómườiquânsưnhưlãotrượng!NếuvậychẳngmấychốcthànhphốquânvươngPriamthấtthủ,ngôbốisẽchiếmđoạt,cướpphá.TiếcthaycôngtửKronos,Chúatểtrangbịkhiênthần,vừalàmđaulòng,đưađẩybảnchứctớichỗcãilộnkhôngđâu,tranhgiànhvôích.BảnchứcvàAchilleuslờiquatiếnglạigaygắtvìngườicongái,bảnchứclàngườimấtbìnhtĩnhnổigiậntrướctiên.Nếungàynàođótướngquânvàbảnchứclạimặtnhìnmặt,trởthànhtâmđầuýhợp,chắchẳnsốphậnquânTroiansẽnhưtrứngđểđầuđẳng,dùchỉmộtngày.Tuynhiên,điềuđầutiênmọingườiphảilàmbâygiờlàloẩmthực,sauđócósứclạirachiếntrường.Mọingườichuẩnbịchuđáođểchiếnđấu-màithươngchosắc,điềuchỉnhdâykhiêncẩnthận,lothứcănđầyđủchotuấnmãvódậpphithường,kiểmtramãxakỹcàng,sẵnsàngxungtrận-laomìnhvàocuộcchiếngaygokéodàicảngàyđểthầnlinhchiếntranhđángsợđánggờmlàmtrọngtàinhậnđịnh.Ngôbốisẽchiếnđấukhôngngưngnghỉ,nhấtđịnhkhôngngưngnghỉ,dùchỉmộtlúcngắnngủi,ngôbốisẽgiaotranhquyếtliệttớilúcmànđêmbuôngngănngôbốivớiđịchquânsaucuộcthưhùngđiêncuồng.Ngựcbinhsĩmangkhiênchekínthânhìnhsẽướtsũngmồhôidướidâychằng;taybinhlính
nắmthươngsẽrãrời;ngựagồngmìnhkéoxebónglộnsẽvãmồhôi.Kẻnàolẩntrốnkhôngrachiếntrườngbảnchứcbắtgặplẩntrốnquanhquẩndãythuyềnmũicongchắcchắnmấtmạngvàsẽlàmmồichochócùngchim.”NghenguyênsoáinóibinhsĩArgivereohòầmĩ,tiếngreonhưsóngbiểnsầmsậpđổvào
váchđácheoleo.Tớigầngặpgiónamquấtmạnh,hấttung,sóngbiểngầmlênđậpvàomũiđánhôcao,dùgióthổihướngnào,phíanàyhayphíakia,cũngchẳnghềrútraêmả.Hộinghịgiảitántứcthì,mọingườitỏaralầnđườngvềthuyền,nhómlửatrongtrạidùngbữa.Mọingườilàmlễtếsinhdângthầnlinhbấttửcầuxinthoátchết,tránhmọibấttrắc,giannguyngoàichiếntrường.PhầnmìnhnguyênsoáiAgamemnongiếtbòmậpnămtuổilàmlễtếsinhdângcôngtửKronosquyềnuymãnhliệt,đồngthờimờitrưởngthượngcaoquýhàngquânAchaiantớidự.TrướchếtlàNestorvàthânvươngIdomeneus,tiếpđếnhaingườimangtênAiasvàDiomedescôngtửTydeus,sauhếtthựckháchthứsáulàOdysseusvềkhônngoan,thậntrọngchẳngkémChúatể.Menelaos,lớntiếnghôhàochiếntranh,tựýtớikhôngcầngọi,bởitrongthâmtâmhiểubàohuynhđangkhốnkhổvìgánhnặngtrênvai.Đứngxúmquanhmọingườibốcđạimạchchưaxayrắclênconbò;thaymặtmọingười,Agamemnonuynghiêmcấttiếngrìrầmcầuxin:“LạyChúatểvĩđại,sángngời,sángtạomâyđen,sốngtrênthiênđình,xinngườibanlệnhmặttrờiđừnglặn,mànđêmđừngbuông,trướckhiconsanbằngcungđiệnPriam,khóiđenbốcnghingút,cửaôlửacháyngùnngụt,xinngườigiúpconvớimũithươngđồngsắcnhọnrạchnáttu-níchtrênngựcHektor,hạnhiềuđồngđộilănkềnhquanhy,mặtúpsátbụiđường,răngcắmsâumặtđất.”Agamemnoncầuxin,songcôngtửKronoschưasẵnsàngbanđiềuôngmongmuốn-chấpnhậnlễsinh,đáplạitraobựctức,phiềnmuộngấpbội.Dânglễcầuxin,rắcđạimạchnguyênhạtxongxuôi,thoạttiênmọingườikéođầutếsinhvềphíasau,cắttiết,lộtda;tiếptheomọingườilócthịtđùi,phủmỡgấplại,đoạnđểthịtsốnglêntrên.Mọingườinướngtrêncủitrụilá,cắtnộitạngđặtlênbếplò.Khithịtđùiđãchín,nộitạngđãnếm,mọingườichặtphầncònlạithànhmiếngnhỏ,xâuvàoxiên,nướngcẩnthận,rồimớinhấckhỏilửa.Côngviệcxongxuôi,bữaănsửasoạn,mọingườibắtđầuvàobàn,khẩuphầnđồngđều,mọingườithưởngthứcngonlành,mọingườiănuốngnonê.LúcđómãphuNestorđấtGereniamớiđứngdậyphátbiểu:“CôngtửAtreusvôcùngvẻvang,nguyênsoáiAgamemnon,ngôbốichẳngnênphíphạmthìgiờ,kéodàibuổihọpngồiđâychuyệngẫu,hoặctrùtrừhơnnữabắttayvàosứmạngthầnlinhtraophó.HãyralệnhlệnhsứđiquanhdãythuyềnkêugọibinhsĩAchaianáolátđồngtậphọp.Làchỉhuy,ngôbốisẽcùngnhauthanhsátdoanhtrại,đồngthờikhơidậycấpkỳtinhthầnchiếnđấutronglònghàngquân.”Chấpnhậnýkiếnlãoông,nguyênsoáiAgamemnontứcthìralệnhlệnhsứgiọngoangoang
triệugọibinhsĩAchaiantócdàirachiếntrường.Lệnhsứcaogiọngđọclệnhtriệutập,binhlínhđápứngmaulẹ.QuanhcôngtửAtreus,quânvươngChúatểnuôidưỡnghốihảbướctớibướcluilựachọnbinhsĩxếpthànhhàng,trongsốcóAthenamắtxanhlamlục,khoáckhiênthầnquýbáu,bấttử,bấtbiến,trămtuabằngvàngbuôngrủlủnglẳng,tuanàocũngtếtngoạnmục,mỗituađángtrămđầubò.Taycầmkhiênthần,mắtnhìntứphía,xuấthiệnbấtthìnhlình,vừabướcnhưbaygiữahàngquânvừathúcđẩytoànquântiếnlên,nữthầndấygợitronglòngtừngbinhsĩýchímãnhliệttheođuổicuộcchiếnvàchiếnđấuliêntụckhôngngừng.Từlúcđóhọchỉmêmẩnnghĩtớichiếnđấungoàimặttrậnhơndongbuồmláithuyềnrỗngkhôngtrởvềquêhương.Họcấtbướcthànhhàng,mũithươngđồnglóesáng,óngánhlấploángtrongkhôngkhívútlêntrờicao.Mũithươngsángnhưánhlửanhìntừxa,lúccánhrừngrộnglớntrênđỉnhnúibịthầnhỏatànphá.Nhưchimkếtđànbayđôngđảo,ngỗng,sếu,thiênngacổvươndài,trênđồngcỏAsiasngậpnước,trênsôngKaystrioschảyxiết,vỗcánhnườmnượpvòngphíanàyngảphíakia,đoàntrướcđoànsau,đồngcỏngânngahồiđáptiếngkêu,khichúngàoàohạcánh,đoànngườirờithuyền,bỏtrạilầnlượtđổra,rầmrậpbướctớicánhđồnggầnsôngSkamandros,mặtđấtkhiếpsợrungchuyểndướivóngựa,chânngười.HọtậptrungtrênbãicỏđầyhoagầnsôngSkamandros,hàngngàn,hàngvạnnhiềunhưlá,nhưhoabừngnởgiữamùa.Tựabầyruồiđôngđảoùatớiđánhvònglàlàtrênchuồngcừugiữamùaxuân,lúcsữatrànbình,quânAchaiantócdàitậptrungtrêncánhđồngđốidiệnquânTroian,nônnóngchờtấncôngvànhấtquyếtđánhchotơitả.Chẳngkhácmụcphudễdàngtáchdêthànhđànkhichúngtràtrộnvớinhautrênbãicỏ,chỉhuyralệnhbinhsĩtáchthànhđộiriêngbiệt,độinàyởđây,
độikiaởđó,sẵnsàngxungtrận.Agamemnonlựclưỡngđigiữahàngquân,cặpmắt,máiđầutựaChúatểsấmsét,thắtlưnggiốngthầnlinhchiếntranh,lồngngựcnhưthầnlinhbiểncả.Nhưbòđựcnổibậtgiữađànbò,sừngsữnggiữabầybònáitụtậpđôngđảo,hômđóChúatểbiếncôngtửAtreusthànhxuấtchúnggiữađámđông,nhấtlàhànghànglớplớpchiếnbinh.HỡiThiThần,cưngụtrênnúiOlympos,bâygiờxinchobảnnhânhay(vìlànữthần,hiện
diệnkhắpnơi,chứngkiếnmọichuyện,cácngườibiếthết,trongkhingôbốithếnhânkhônghềhaymàchỉnghetinđồn)ailàchỉhuy,thủlĩnhquânsĩDanaan?Đámđôngbinhlính,dùcómườilưỡi,mườimồm,giọngnóisangsảng,tráitimbằngđồng,bảnnhâncũngkhôngthểnóihoặckểtên,nếuThiThầntrênnúiOlympos,áinữChúatểtrangbịkhiênthần,khônglêntiếngnhắclạichotườngtổngsốbinhsĩkéotớithànhTroa.Tuynhiên,ngayđâybảnnhânxinkểchỉhuycùngsốlượngchiếnthuyềntừđầuchícuối.ĐầutiênlàbinhsĩBoiotian,chỉhuygồmthủlĩnhPeneleos,Leitos,Arkesilaos,Prothoenorvà
Klonios.HọlàngườisốngtrongthịxãHyria,thịxãAulisnúinonhiểmtrở,thịxãSchoinos,thịxãSkolos,thịxãEteonosđồinúitrậptrùng,thịxãThespeia,thịxãGraia,thịxãMykalessosđồngcỏtrảidài;họlàngườisốngquanhthịxãHarma,thịxãEilesion,thịxãErythrai;họlàngườigắnbóvớithịxãEleon,thịxãHyle,thịxãPeteon,thịxãOkalea,thịxãMedeonxâydựngvữngvàng,thịxãKopai,thịxãEutresis,thịxãThisbebồcâunhiềuvôkể;họlàngườisinhtrưởngtrongthịxãKoroneia,thịxãHaliartosđồngcỏxanhrờn;họlàngườibámsátthịxãPlataiahaysốnggầnthịxãGlisas;họlàngườicưngụtrongThebesHạ,thịxãxâycấtvữngchắc,thịxãOnchestosthiêngliêng,vớirừngcâyngoạnmụcthuộchảithầnPoseidon;họlàngườilậpnghiệptạithịxãArnebạtngànvườnnhotrĩuquả;họlàngườiđịnhcưởthịxãMideia,thịxãNisalinhthiêng,thịxãAnthedoncuốiranhgiớixứsở.Sốnàyđếnvớinămmươithuyền,mỗithuyềnchởmộttrămhaimươiconcáingườiBoiotia.HọlàngườisốngtrongthịxãAspledon,thànhphốOrchomenosthuộcngườiMinyain,chỉ
huylàAskalaphosvàIalmenos,côngtửthầnlinhchiếntranh,AstyochesinhhạtrongtưthấtAktor,côngtửAzeus.Trinhnữnếtna,nànglêngácthượngngủ,thầnlinhchiếntranhbímậtđitheođếnnằmbêncạnh.Họtớitrênbamươithuyềnrỗngkhông.HọlàngườivùngPhokis,thủlĩnhlàSchediosvàEpistrophos,côngtửIphitoshàohiệp,dòng
dõiNaubolos;họlàngườisốngtrongthịxãKyparissos,thịxãPythonúinonhiểmtrở,thịxãKrisathiêngliêng,thịxãDaulis,thịxãPanopeus;họlàngườisốngquanhthịxãAnemoreia,thịxãHyampolis;họlàngườisốngtrênbờsôngKephisosbấttử;họlàngườicưngụtrongthịxãLilaiagầnsôngvừakể.Cùngđivớihaingườicóbốnmươithuyềnsơnđen.HaingườichỉhuyquânPhokian,đónggầnkề,phíatráiquânBoiotian.ChỉhuyngườiLokrianlàAiasnhanhnhẹn,côngtửOileus,AiaskhôngcaolớnnhưAias,công
tửTelamon,nhưngnhỏthóhơnnhiều.Thânhìnhlùnthấp,giápyvảilanh,songsửdụngthươnggiáotuyệtvời,thủlĩnhbỏxacảngườiHellenelẫnngườiAchaian.NgườiLokriangắnbóvớiKynos,Opoeis,Kalliaros,Bessa,Skarphe,Augeiaidễthương,Tarphe,ThroniongầnsôngBoagrios.Theothủlĩnhcóbốnmươithuyềnsơnđen,ngườiLokrianđiềukhiển,họsốngtrêneobiểnđốidiệnEuboiathiêngliêng.HọlàngườisốngtrênđảoEuboia,ngườiAbantes,tiếtrahăngsay,cuồngnhiệt,họsống
trongthịxãChalkis,thịxãEretria,thịxãHistiaiavườnnhobạtngàn,thịxãKerinthosgầnbờbiển,thịxãDionthànhlũycaongất;họlàngườisốngtrongthịxãKarystos,ngườisốngquanhthịxãStyra,chỉhuylàElephenor,dòngdõithầnlinhchiếntranh,côngtửChalkodon,thủlĩnhngườiAbantesđãchạynhanhlạicantrường,rămrắptuânlệnh.Họđểtócdàibuộcthànhlọnvắtsaulưng;họcầmthươnggỗtầnbì,họkhôngmongmuốngìhơnlàlaothươngtrúngngựcquânthù,xéráchtrấnthủ.Bốnmươithuyềnsơnđentheothủlĩnh.HọlàngườitừAthens,thànhphốxâycấtkiêncố,thuộcvươngquốcErechtheusđạilượngtrị
vì,ngàyxưaAthenaáinữChúatểnuôinấngkhiruộngđấtphìnhiêusinhhạ,sauđódựngđềnthờlộnglẫyởAthens,hàngnămtớimùaconcáingườiAtheniangiếtbò,giếtdêlàmlễtếsinh,chỉhuylàMenestheus,côngtửPeteos.Từtrướctớigiờtrêntrầngianvềnghệthuậtđiềukhiển
ngựavàlính,sửdụngkhiênmộctrênchiếntrườngkhôngaisánhkịp,trừNestorvìnhiềutuổihơn.Nămmươithuyềnsơnđenvượtbiểncùngthủlĩnh.TừSalamis,AiasdẫnmườihaithuyềnđổbộgầnchỗlựclượngAthenianđóngquân.HọlàngườitừthànhphốArgos,thànhphốTirynstườnglũybaoquanh,thịxãHermione,thị
xãAsinetrênbờvịnhnướcsâuthẳm,thịxãTroizen,thịxãEiones,thịxãEpidaurosvườnnhobátngát;họlàngườitừhảiđảoAigina,thịxãMases,chỉhuysốconcháunàycủangườiAchaianlàDiomedes,lớntiếnghôhàochiếntranhvàSthenelos,côngtửKapaneuslừngdanh.ChỉhuythứbacộngtácvớihaingườilàEuryalos,thếnhânoaiphong,đườngbệ,côngtửquânvươngMekisteus,hậuduệTalaos.Tuynhiên,chỉhuytấtcảvẫnlàDiomedesháochiếntranh.Támmươithuyềnsơnđendongbuồmtheothủlĩnh.HọlàngườitừMykenai,thủphủxâycấtvữngvàng,thànhphốKorinthtrùphú,thịxã
Kleonaikiếntrúcngoạnmục;họlàngườisốngtrongthịxãOrneai,thịxãAraithyreadễthương,thịxãSikyon,nơiAdrestoscaoniênđầutiêntrịvìvươngquốc;họlàngườigắnbóvớithịxãHyperesia,thịxãGonoessadốcthẳm,thịxãPellene;họlàngườisốngtrongthịxãAigion,dọcbờbiển,quanhmũiđấtrộnglớnHelike,tấtcảkéotớitrămthuyền,chỉhuylàAgamemnonquyềnuy,côngtửAtreus.Theoônglàđộiquâncantrường,tinhnhuệ.Dángvẻhiênngang,vũtrangthươngđồngsángloáng,ôngnổibậtgiữahàngquânhùngdũng,vìlàchỉhuycaocấpvàthủlĩnhlãnhđạođộiquânkhổnglồ.HọlàngườitừthànhphốLakedaimonchìmsâutrongdẫythunglũng;ngườitừthịtrấn
Pharis,thànhphốSparta,thịxãMessenổitiếngnhiềubồcâu;ngườisốngtrongthịxãBryseiai,thịxãAugeiaidễthương;ngườigắnbóvớithịxãAmyklai,thịxãHelostrênbờbiển;ngườibámchặtthịxãLaashaysốngquanhthịxãOitylos,tấtcảdướiquyềnbàođệAgamemnon,Menelaosháochiến.Vũtrangriêngbiệthọkéotớitrênsáumươithuyền.Dõngdạccấtbướcgiữađoànquân,lòngđầydũngcảm,thủlĩnhhốithúchọchiếnđấu.Vìhơnaihết,lònghămhởvôcùng,thủlĩnhmuốntrảthùcuộcrađicùnglờirênrỉcủaHelen.HọlàngườigắnbóvớithànhphốPylos,thịxãAreneđángyêu,thịxãThryonnơisông
Alpheiostuônchảylữnglờ,thịxãAipyxâycấtkhangtrang;ngườibámsátthịtrấnKyparisseeisdâncưđôngđúc,thịxãAmphigeneia,thịxãPteleos,thịxãHelos,thịxãDorion,nơigặpThamyrisngườiThracevừarờiOichaliavàcungđiệnquânvươngEurytos,ThiThầnbảongừnghát,vìhuênhhoangtuyênbốchàngsẽthắngcuộcthicahátnếuThiThầnáinữChúatểtrangbịkhiênthầnđồngýsotài!Lờikhoekhiếntứcgiận,ThiThầnbènbiếnthànhkhiếmthị,tướcđoạtkhảnăngcaháttuyệtvời,đồngthờilàmchàngquênhẳnnghệthuậtđánhđàn,chỉhuylàNestor,mãphungườiGerenia;đoàngồmchínmươithuyềnrỗngkhông.HọlàngườisốngtrongvùngArkadia,dướichânnúiKyllenehiểmtrở,gầnmộphầnAipytos,
nơithanhniênrấtgiỏicậnchiến;ngườicưngụtrongthịxãPheneos,thịxãOrchomenosnổitiếngnhiềucừu,thịxãRhipe,thịxãStratia,thịxãEnispelộnggió;ngườibámchặtthịxãTegea,thịxãMantineiadễthương;ngườigắnbómậtthiếtvớithịxãStymphelos,ngườisinhsốngquanhthịxãParrhasia,tấtcảdướiquyềnchỉhuycủacôngtửAngkaios,Agapenorquyềnuy.Sốlượnglàsáumươithuyền,thuyềnnàocũngđầyngườitừArkadiakinhnghiệmchiếntrường.Agamemnon,côngtửAtreus,nguyênsoái,tựýthântặngchiếnthuyềnnhiềughế,nhiềuchèođểvượtbiểnóngánhxanhlơ,vìsốngườinàykhôngcókinhnghiệmbiểncảvàhảihành.HọlàngườisinhralớnlêntrongvùngBouprasion,vùngElislinhthiêng,nằmgiữathịxã
HyrminevàthịxãMyrsinosgầnđồnglầysátbiêngiới;ngườisốngtrongvùngnúiOlenosvàthịxãAlesion,chỉhuylàbốnthủlĩnh,mỗiđộimườithuyềnlướtsóng,mỗithuyềnđầyngườiEpeian.HaiđộidoAmphimachosvàThalpioschỉhuy,ngườitrênlàcontraiKteatos,ngườidướilàcontraiEurytos,cảhaicháunộiAktor;chỉhuyđộithứbalàlựcsĩDiores,côngtửAmaryngkeus;chỉhuyđộithứtưlàPolyxeinoshiênngang,hùngdũng,côngtửquânvươngAgasthenes,dòngdõiAugeias.HọlàngườitừDoulichionvàEchinai,hảiđảothiêngliêngngoàibiểnđốidiệnElis,chỉhuylà
Meges,thếnhânngangtàng,contraiPhyleus,mãphuChúatểyêuthươngsinhhạtrướckiavìtứcgiậncãinhauvớibốbỏnhàđếnởDoulichion.Bốnmươithuyềnsơnđentheothủlĩnhrađi.OdysseuslãnhđạongườiKephalleniacantrường,họlàngườitừđảoIthaka,từnúiNeriton
nơilácâyrungrinh,họsốngquanhvùngKrokyleia,vùngAigilipslởmchởm;họlàdânđảoZakynthos,đảoSamos,họđịnhcưtrênđấtliềnvàhảiđảođốidiện.TấtcảdướiquyềnchỉhuycủaOdysseus,đầuócmưulượckhácthường.Dướiquyềnthủlĩnhcómườihaithuyền,haibênmũisơnđỏchót.ThoascontraiAndraimonchỉhuyngườiAitolian,họlàngườitừthịtrấnPleuron,thịxã
Olenos,thịtrấnPylene,thịxãChalkisgầnbiển,thịxãKalydonsátnúi.VìcontraiOineushàohiệpđềukhôngcòn,Oineusđãmãnphần,Meleagrostócvàngcũngkhuấtnúi,nênquyềncaitrịdânnàytraochoThoas.Cùngđivớithủlĩnhcóbốnmươithuyềnsơnđen.ThủlĩnhngườiKretanlàIdomeneustaythươnglừngdanh;họlàngườitừthànhphốKnosos,
thànhphốGortynatườnglũycaongất,thànhphốLyktos,thànhphốMiletos,thànhphốLykastosđávôitrắngnhưbạc,thànhphốPhaistos,thànhphốRhytion,thànhphốnàocũngđôngdân;nhómkhácsốngtrongtrămthànhphốgầnkềtrênđảoKrete.TấtcảdướiquyềnchỉhuyIdomeneusvàMeriones,chiếnbinhnganghàngthầnlinhchiếntranhsátnhânnổitiếng.Theohaithủlĩnhcótámmươithuyềnsơnđen.TlepolemoscôngtửHerakles,caolớn,dũngcảmtừđảoRhodesmangtheochínthuyềnchở
đầybinhsĩdángvẻcaongạo;họlàngườisốngtrênđảovừakểtrongbakhuvực:thànhphốLindos,thànhphốIalysosvàthànhphốKameirosđávôitrắngnhưbạc.ChỉhuylàTlepolemostaythươnglỗilạc,AstyocheiasinhhạcholàmconHeraklesphithường.SaukhicướpphákhánhiềuthànhphốtrongđónhiềuchiếnbinhtàigiỏiChúatểbaoche,HeraklesđemnàngvềEphyratrênbờsôngSelleeis.SốngtrongdinhthựxâycấtvữngvàngđếnkhikhônlớnTlepolemoshạsátLikymnios,cậuruộtthânphụ,hậuduệthầnlinhchiếntranh,lúcđóđãgià.Tlepolemosvộivàngđóngthuyền,quytụđôngđảobinhsĩ,vượtbiểnchạytrốn,vìconngànhkhácvàcháunộiHeraklessứcmạnhphithườngđedọa.Langthangvôđịnh,trảiquavôvàngiantruân,cựckhổ,cuốicùngTlepolemostớiđảoRhodes.Tlepolemosvàbinhlínhđịnhcưởbakhuvựctùytheobộlạc.SốngởđóhọđượcChúatểquânvươngcaitrịthầnlinhvàthếnhânthươngyêu,vàcôngtửKronosbanchovôsốcủacải.NireustừđảoSymemangbathuyềncânbằngthamgia,NireuscontraiAglaiavàquân
vươngCharopos,NireusthanhniênđẹptrailạlùngkéotớithànhTroa,vượtxatấtcảbinhsĩDanaan,trừAchilleustuyệtvời,songsứclựcthuakém,sốngườitheocũngít.HọlàngườitừđảoNisyros,đảoKrapathos,đảoKasos,đảoKos,thànhphốcủaquânvương
Eurypylos,quầnđảoKalydnai,chỉhuylàPheidipposvàAntiphos,cảhailàcôngtửquânvươngThessalos,dòngdõiHerakles.Dướiquyềnhaingườicóbamươithuyềnrỗngkhông.VàbâygiờlàngườisinhtrưởngởArgosPelasgian,ngườigắnbóvớithịtrấnAlos,thịtrấn
Alope,thịtrấnTrachis,ngườibámsátvùngPhthia,vùngHellasphụnữxinhđẹp,mệnhdanhngườiMyrmidon,ngườiHellene,ngườiAchaian.HọdẫntheonămmươithuyềndướiquyềnchỉhuycủaAchilleus.Nhưnglúcnàyhọkhôngcólòngdạnàonghĩtớidấnthânvàocuộcchiếnrùngrợn,vìkhôngcóaidẫnrachiếntrường.Achilleusbướcchânthoănthoắtởlạithuyền,tứcgiậnvìcôgáimáitócyêukiều,giainhânBriseis,tướngquânchọnlàmchiếnphẩm,saukhiđổmồhôisôinướcmắtmớichiếmcứ,cướpphánổiLyrnessos,vượttườngđộtnhậpTHebes,đánhquỵtaythươngMynesvàEpistrophos,côngtửquânvươngEuenos,hậuduệSelepios.Vìnàngnênbuồnlúcnàynằmkhànbấtđộng,songtướngquânsẽnhỏmdậychửabiếtlúcnào.HọlàngườigắnbóvớithànhphốPhylake,thịxãPyrasosrừnghoa,vùngđấtthiêngliêng
thuộcquyềnnữthầnDemeter;ngườibámsátthịtrấnIton,nơicừusinhsôinảynở;ngườiđịnhcưởthịxãAntrongầnbiểncả,thịxãPteleosbãicỏrậmrạp,chỉhuylàProtesilaosháochiếnlúccònsống,songbâygiờđãchuivàolòngđất;hiềnnộimáhéohonvìbuồnrầuởlạiPhylaketrongngôinhàxâycấtdởdang.Vừanhảykhỏithuyềnlênbờtrướcđoànquân
Achaian,chỉhuybịngườiDardanianđâmchết.Dẫuvậybinhsĩđitheokhôngphảikhôngcóngườicầmđầu.Dùthươngtiếcchỉhuytửtrận,songhọvẫntuânlệnhPodarkes,dòngdõithầnlinhchiếntranh,côngtửIphiklos,sởhữunhiềucừu,hậuduệPhylakos,bàođệProtesilaos.Lớntuổi,tàicánProtesilaoslàchiếnbinhanhhùng;đồngđộikhôngthiếuchỉhuy,songđồngđộithươngtiếcchỉhuydũngcảm.TheoPodarkescóbốnmươithuyềnsơnđen.HọlàngườisốngtrongthànhphốPheraigầnhồBoibeis,trongthịxãBoibe,thịxãGlaphyrai,
thịxãIolkosxâycấtngoạnmục,tấtcảđitrênmườimộtthuyền,chỉhuylàEumelos,côngtửAdmetos,AlkestisáinữPelias,hoakhôitronghànghoakhôi,sắcđẹpnghiêngnướcnghiêngthànhthụthai,sinhhạ.HọlàngườisốngtrongthịxãMethone,thịxãThaumakia;ngườibámsátthịtrấnMeliboia,
thịtrấnOlizonnúinontrùngđiệp,tấtcảbảythuyền,chỉhuylàxạthủtàibaPhiloktetes,mỗithuyềncónămmươitaychèocũngthuộchàngthiệnxạ,chiếnđấuhăngsay,chỉvớicâycungđủlàmchủchiếntrường.Nhưngbịrắnđộcmổ,đồngđộiđểlại,PhiloktetesdừngchânởLemnos,hảiđảonổitiếngthiêngliêngdovếtthươnglởloétđauđớngâynên.Chỉhuynằmđó,côđơn,buồnbực.Tuynhiên,vừatớidãythuyền,quânlínhArgivesựcnhớquânvươngPhiloktetes.Mặcdùthươngnhớchỉhuyvắngmặt,songbinhsĩkhôngphảikhôngcóchỉhuy.NgườiđưahọrachiếntrườngbâygiờlàMedon,conhoangOileus,Rhenethụthaitrongvòngtayômấp,sinhhạchoOileus,chuyêncướppháthànhphố.HọlàngườigắnbóvớithịtrấnTrikke,thịtrấnIthomeđồinúitrậptrùng;ngườibámsát
Oichalia,thànhphốthuộcquânvươngEurytos,chỉhuylàhaicontraiAsklepios,ysĩtàiba,PodaleiriosvàMachaon.Dướiquyềnhaingườilàbamươithuyềnrỗngkhông.HọlàngườitừthịtrấnOrmenionvàsuốinướcHypereia;ngườitừthịtrấnAsterion,thịxãTitanosđồinúitrắngphau,chỉhuylàEurypylos,contraihứahẹncủaEuaimon.Theochỉhuycóbốnmươithuyềnsơnđen.HọlàngườigắnbóvớithịxãArgissa,ngườisinhtrưởngtrongthịxãGyrtone,thịxãOrthe,
thịxãElone,thànhphốOloossontrắngnhưvôi,chỉhuylàchiếnsĩkiêncườngPolypoites,côngtửPeirithoos,thânphụlàChúatểbấttử.HippodameialừngdanhthụthaitrongvòngtayâuyếmngàyPeirithoosphụcthùđánhđuổiquáivậtlôngláđầungườimìnhngựatốngcổkhỏinúiPeliondồnvềxứngườiAithikes.Polypoiteskhôngcôđơn,vìcóLeonteuscộngtác,dòngdõithầnlinhchiếntranh,côngtửKoronosquảcảm,thânphụlàKaineus.Theohaingườicóbốnmươithuyềnsơnđen.RờithànhphốKyphosrađiGouneusdẫnhaimươihaithuyềnthamgia.NgườiEnienes,
ngườiPerrhaibianchiếnđấukiêncườngđitheo,họlàngườidựngnhàquanhthịxãDodonagiálạnh,khíhậukhắcnghiệt,ngườicàysâucuốcbẫmtrongthunglũngkếcậnsôngTitaressosdễthươnglữnglờtuônchảyđổvàosôngPeneios,songkhônghòavớixoáynướctrắngbạcmànổidậpdờntrênmặtnhưdầuloang,vìsôngnàylànhánhsôngHoàngTuyền,nướclàchứngnhânlờithềkhủngkhiếp.HọlàngườisốngtrongvùngMagnesia,ngườisốngquanhsôngPeneios,ngườisốngtrênnúi
Pelionlácâyrungrinh,chỉhuylàProthoosbướcchânthoănthoắt,contraiTeuthredon.TheoProthooscảthảycóbốnmươithuyềnsơnđen.ĐólàthủlĩnhvàquânvươnghàngquânDanaan.BâygiờxinThiThầnvuilòngchobảnnhân
haytrongsố,cảngườilẫnngựa,rađitheocôngtửAtreus,ngườinàolàngười,ngựanàolàngựatuyệtvờihơncả.TrongsốngựarađingựacủacôngtửPherestuyệtvờihơncảbâygiờcontraiEumelosđiềukhiển:chạynhưchimbay,tuổibằngnhau,lônggiốngnhau,lưngdàinhưnhau.ApollocungbạcnuôidưỡngởvùngPereia,cảhailàngựanái,đitớiđâulàgieorắcnỗikinhhoàngcủathầnlinhchiếntranhtớiđó.TrongsốngườirađingườituyệtvờihơncảlàAias,côngtửTelamon,songchỉtuyệtvờichừngnàoAchilleuscònnuôigiậnchưanguôi,vìtướngquânlàquýtửvôđịchcủaPeleus,ngườikhỏenhấtphingựamạnhnhất!NhưngbâygiờvìphẫnnộvớinguyênsoáiAgamemnoncôngtửAtreus,tướngquânởlạithuyềnmũicongtừngvượtbiểnrađi.Binhsĩdướiquyềnnhởnnhơtrênbãicát,sóngbiểnđổvàodồndập,tiêu
khiểnthờigiannémđĩa,laothương,bắncungtrongkhingựađứngìtạichỗngaybênxe,ngoạmbạchliên,hoatánmọcđầyđồnglầy;xechỉhuyphủkínmítnằmbấtđộngtrongtrại,vắngchỉhuythânthương,binhsĩthơthẩnkhắpdoanhtrại,khôngthamgiachiếnđấu.Sốcònlạitiếptụctiếnbước,cảvùngnhưthểđangbịđámcháytànphá.Mặtđấtrênrỉdưới
chânnhưkhinổicơnlôiđìnhChúatểdộisấmsétquậtđánhmặtđấtxungquanhTyphoeustrongvùngArimađấtnguờiArimoi,nơingườitabảoquáivậtđangnằm.Vìthếmặtđấtrungchuyểnkhihọbướcrầmrập;họđinhưbayquacánhđồng.TrongkhiđóChúatểtrangbịkhiênthầnpháiIrischânbướcnhưgióthổimanghungtinđến
chongườiTroian.Họđangtụtậptrướccổngcungđiệnquânvương,cảgiàlẫntrẻ.Irisbướcchânthoănthoắtlạigầnngỏlời,giọngnhưgiọngPolites,côngtửPriam,đứngcanhtrênnócphầnmộlãonhânanhhùngAisyetes,tintưởngđôichânnhanhnhẹn,sẵnsàngchạyxổvềthànhbáotinnếuthấyquânAchaianrờithuyềnsửasoạntấncông.Nétvẻgiốngngườinày,IrisnóivớiPriamvàHektor:“Lãoông,ngàivẫnthíchnóihuyênthuyênnhưngàytrướclúchòabình,ngàikhôngthấychiếntranhnghiêmtrọngdângcao.Bìnhsinhbỉphutừngthamdựnhiềutrậnhuyếtchiến,songchưabaogiờthấylựclượngnàođôngđảođếnthế.Ùnùnnhưlátrongrừng,cátngoàibờbiển,băngquacánhđồng,chúnghùnghụcsấntớitấncôngthànhphốngôbối.Hektor,chủsúylàngườibỉphuđặcbiệtmuốnnói:hãylàmnhưbỉphudặn.Trongthànhphốrộnglớncủađấngchítôncónhiềuđồngminh,songhọtớitừtứxứ,nóitiếngkhácnhau,mỗisắctộcmộtngônngữ.Hãyđểchỉhuycủahọhuyđộng,bốtrí,điềukhiểnngườicủahọrachiếntrường.”Nhậnragiọngnóinữthần,Hektorgiảitánbuổihọptứcthì.Mọingườichạyđilấyvũkhí.
Cổngthànhđềumở,ngườingựađổranhưsuốichảy,huyênnáodângcao.Trướcmặtthànhphố,xaxatrêncánhđồng,cókhuđấtnhôcao,đứngtrơtrụimộtmình,bốnbềtrốnghổng,thếnhânmệnhdanhĐồiRậmBatieia,nhưngthầnlinhbấttửmệnhdanhmộphầnnươngtửquânMyrina.NơiđâybâygiờngườiTroianvàđồngminhdànquân,lậptrận.CôngtửquânvươngPriam,Hektormũtrậnóngánhdẫnđầu.Cùngđivớichủsúylàlựclượngđôngđảo,canđảm,tấtcảđềulàtaythươnglãoluyệnhămhởgiaochiến.ChỉhuyngườiDardanianlàcôngtửAnchisescantrường,Aineiaslừngdanh,Aphroditebất
tửsinhhạchoAnchises,khinữthầnâuyếmnằmtrongvòngtaythếnhântrênsườnnúiIdacâycốiumtùm.Aineiaskhôngchỉhuymộtmình,songcóhaicôngtửAntenorphụgiúp,ArchelochosvàAkamas,cảhaiđềudạndàymọiphươngthứctácchiến.HọlàngườisốngtrongthịxãZeleia,dướichânnúiIdaxatítmùtắp,bộtộcTroiangiàucó,
uốngnướcsôngAiseposđensậm,chỉhuylàPandaros,côngtửnổitiếngcủaLykaon,câycungsửdụnglàtặngphẩmApolloriêngban.HọlàngườibámsátthịxãAdresteia,thịxãApaisos,ngườigắnbóvớithịxãPityeia,dãynúi
Tereiahiểmtrở,chỉhuylàAdrestosvàAmphios,trấnthủvảigai,côngtửMerops,thàyđoánnổitiếngthịxãPerkoteđươngthờiaicũngbiết.Thàytìmđủcáchngănhaiconđừngdạidộtlaothânvàochiếntranhtànsátsinhmạng,phíphạmcuộcđời.Nhắmmắtlàmngơ,địnhmệnhthúcđẩy,dẫnxáctheobàntayhắcámtửthầnvẫygọi,haiconkhôngvânglời.HọlàngườicưngụquanhthànhphốPerkote,trênbờsôngPraktios;ngườigắnbóvớithịxã
Sestos,thịxãAbydos,thịxãArisbethiêngliêng,chỉhuylàAsioscôngtửHyrtakos,thủlĩnhchiếnbinh,AsioscôngtửHyrtakosngựasắchồngcaolớnmangtừthịxãArisbevàbờsôngSelleeisrađi.HippothooschỉhuybộlạcngườiPelasgiansửdụngthươnggiáogiaochiến,ngườiPelasgian
sốngtrongvùngLarissađấtđaiphìnhiêu;họtheoHippothoosvàPylaios,dòngdõithầnlinhchiếntranh;cảhailàcôngtửLethos,dòngdõiTeutamos.AkamasvàanhhùngPeirooschỉhuyngườivùngThrace,ngườiThraciansốngtrêneobiển
Hellespontnướccuồncuộnbaoquanh.Euphemos,côngtửquânvươngTroizenos,Chúatểthươngyêu,hậuduệKeas,chỉhuyngười
Kikonianchiếnđấubằngthươnggiáo.PyraichmeschỉhuyngườiPaioniansửdụngcungcánhcong.HọtớitừthịxãAmydonxaxôi,
từdòngsôngrộnglớn,Axiosnướcđẹptuyệtvờituônchảychanhòamặtđất.PylaimenestráitimkiêncườngchỉhuyngườiPaphlagonetừvùngthuộcbộlạcEnetoi,nơi
sảnsinhvôvànlahoang.HọlàngườisinhralớnlêntrongthịxãKytoros,bámtrụxungquanhthịxãSesamos,chủnhânnhàcửangoạnmụctrêntriềnsôngParthenios;họcưngụtrongthịxãKromna,thịxãAigialos,thịxãErythinoicaongất.OdiosvàEpistrophoschỉhuyngườiHalizonestừthịtrấnAlybexaxôi,nơibạcxuấthiện.ChromisvàEnnomosphápsưđiềmtriệuchỉhuyngườiMysian.Dẫuthếhiểubiếtchim
muôngtuyệtvờikhôngđủkhảnăngngănchặnbàntaytửthầnhắcám.ThàygụcngãxuốnglòngsônglúcAchilleusdòngdõiAiakosbướcchânthoănthoắttấncôngquânTroiancùngđồngđội.PhorkysvàAskanioshiênngang,hùngdũngchỉhuyngườiPhrygiantừvùngquêAskaniaxa
xôi;họnónglòngthamchiến.MesthlesvàAntiphos,côngtửTalaimenes,thânmẫulànữthầnhồGyge,chỉhuyngười
MaionianchàođờidướichânnúiTmolos.NasteslãnhđạongườiKarian,tiếngnóixalạ;họlàngườirađitừthànhphốMiletos,dãynúi
Phthironcâycốiumtùm,dòngsôngMaiandrosnướcchảycuồncuộn,ngọnnúiMykalecaongất,dốcthẳm.ChỉhuylàAmphimachosvàNastes,NastesvàAmphimachos,côngtửhứahẹncủaNomion.Chàngnàythậtdớdẩnrachiếntrườngđeovàngrủngrỉnhnhưcongái.Dẫuvậycũngkhôngcứukhỏichếtthảm.ChànggụcngãdướitayAchilleus,dòngdõiAiakos,giữadòngsông;vàngtrangsứctướngquânmautaylộtsạch.CuốicùnglàSarpedonvàGlaukosvôđịch.HaingườichỉhuyngườiLykiantừđấtLykiaxa
xôi,từsôngXanthoscuốnxoáytuônchảy.
Khúc3Khihaibêndànquânxong,binhlínhbênnàobaoquanhchỉhuybênnấy.BênTroiantiếnlên
vừahôvừagọinhưchimkêu.Tiếnghôrềnvangtrongkhôngkhíchẳngkhácsếuchạytrốnmùađônggiálạnh,mưađổphũphàng,baytrêntrờihướngvềĐạiDương,cấttiếngkêu,giọngkhànkhàn,mangchếtchóc,tànpháchongườitíhon,sángsớmtinhsươngsẽtungratrậnđánhkhốcliệt.Tráilại,bênAchaianvừaimlặngtiếntớivừabiểulộdũngcảm,quyếttâmtươngtrợ,sátcánhbênnhau.Nhưgiónamvềdẫntheosươngmùbaophủđỉnhnúi,khôngmangnguồnvuichomụcphu,màđemmànđêmthuậnlợichokẻănsương,bìnhthườngchỉthấytrướcmặt,khôngthấyxahơnkhoảngcáchvungtaynémhònđá,bụidướichâncuồncuộnbốclêntronglúchọcấtbướcsầmsập,ráoriếtvượtcánhđồng.LúchaibêntiếngầnnhauAlexandroshunghăngláchkhỏihàngquânTroianbướcraphía
trướcgiaochiến,vaichoàngdabeo,vaiđeocungcánhcongvàthanhkiếm.Giơhaithươngmũibọcđồnglêncaorungmạnh,AlexandroslớngiọngtháchthứcquánquânphíaArgiveratỉthímộtchọimộttrongcuộcđụngđộdữdội.ThấyAlexandrostiếnvềphíamình,Menelaos,thầnlinhchiếntranhyêuquý,dõngdạcbướcratrướchàngquân,nhưsưtửtrongcơnđóibấtđồgặpxácthúvậtkhổnglồ,hươugạchoặcdêrừng,sẽănsốngnuốttươi,ngoạmnhaingấunghiếnchodùchósăn,thợsănhùnghục,dũngmãnhxổtớixuađuổi.BởithếkhinhậnraAlexandroshùnghổ,Menelaosvuikhônxiết,vìthầmnghĩdịpmayđãtớiđểtrừngtrịkẻphạmtội.Menelaostứcthìnhảykhỏixexuốngđất,vũkhíđầyđủ.Ngượclại,thấyMenelaosxuấthiệntrướchàngquânchấpnhậngiaochiến,Alexandroslui
dầnlẩnvàođồngđội,timbắtđầuđậpmạnh,nhằmtránhsốphậnthảmkhốc.Nhưngườibấtthìnhlìnhthấyconrắntrongthunglũngtrênnúigiậtmình,chântaybủnrủn,luibước,quaylại,hoảnghốtmặtmàytáinhợt,Alexandrosdángvẻoaiphong,vìhãisợcôngtửAtreus,vộilẻnvàohàngquânTroiankhíthếhiênngang.Quansátthấytácphongbàođệ,nổigiậnđùngđùng,Hektorquát:“Pâriskhốnkiếp,đẹptrai,tốtmãdẻcùi,quyếnrũđànbà,cámdỗcongái,mirađờilàmchi?Tạisaomikhôngchếttrướckhilấyvợ?Ồ,tamuốnminhưvậy.Thếcònhơnthấymibữanaytrởthànhmốinhục,đốitượngkhinhkhidướimắtmọingười.GiờnàychắchẳnbọnAchaiantócdàipháracười,cấttiếnggáyquánquâncủangôbốichỉbảnhmãbềngoài,trongthựcchấtthiếutinhthần,khôngcanđảm!Phảichăngmilàngườinhưthếkhinhặtnhạnhsốbạnmĩmiều,lấythuyềntừngtrảiduhànhvượtbiểnrađi,tràtrộnmậtthiếtvớingoạinhân,nẫngkhéophụnữxinhđẹptừđấtxaxôi,tỉmuộikiềudiễmtaythươngdũngmãnh,trởthànhtaiươngchobốđẻ,thànhphố,toàndân,khiếnkẻthùngôbốivuimừng,miphảicúiđầuhổthẹn?PhảichăngvìthếmikhôngdámtrựcdiệnMenelaosthầnlinhchiếntranhyêuquý?Rồiramisẽthấytênđóthuộcloạichiếnbinhnhưthếnàomiđãcuỗmvợtươinhưbônghoa.Câycy-thaômtrongtay,cảmtìnhmặnnồngAphroditebantrao,máitócdiễmkiều,khuônmặttuấntúíchgìkhimichìmtrongcátbụi?ChắchẳnngườiTroianengạitrướcsựthật,nếukhôngmiđãmặcáođávìbấthạnhmigâyrachohọ.”Pârishùngdũngđáp:“Hektor,khiquởtrách,huynhhữulýchứkhôngvôlý.Timhuynhbất
khuất,luônluônnhưchiếcrìukiêncườngvàorừngđốncâytrongtaytiềuphukhéoléo,hăngháigiatăng,đẽogỗthànhthuyền.Timhuynhlạicươngquyếttronglồngngực,songxinđừngtráchcứđệvềtặngphẩmdễthươngAphroditevàngóngtraoban.Tặngphẩmquýbáuthầnlinhbantraothếnhânkhônghỏixinmàcó,huynhthừabiết,khôngthểcoinhẹxemthường,thếnhânchẳngthểlựachọndùcócơhội.Nhưnghômnay,nếunhấtđịnhmuốnđệchấpnhậnsongđấu,xinhuynhbảotấtcảquânsĩngồixuống,TroiancũngnhưAchaian;giữahaihàngquânđệsẽgiápmặtgiaochiếnvớiMenelaosthầnlinhchiếntranhyêuquývìHelenvàtiềncủacủanàng.Ngườinàothắngvàchứngtỏmìnhlàquánquâncóquyềnmangnàngvềnhà,cảcủacảilẫnmọithứ.Haibêncònlại,saukhithựchiệnhiệpướcthânhữu,làmlễtếsinh,camkếtthềnguyện,ngôbốiởlạiTroadruộngđấtphìnhiêu,đốiphươngdongbuồmtrởvềArgos,nơingựatungtănggặmcỏvàAchaiađấtnổitiếngphụnữxinhđẹp.”LắngngheýkiếnđềnghịHektormừngrỡ.Bướcrakhoảngtrốngngăncáchhaihàngquân,
nắmgiữatrườngthương,chủsúyđưaraphíatrướcbảobinhsĩTroianngồixuống.Tráilại,binhlínhAchaiantócdàivẫncầmcunglắptên,gàiđálămlenhắmbắn.ĐúnglúcđónguyênsoáiAgamemnonquátto:“BinhsĩArgive,khoan!BinhlínhAchaian,khôngđượcbắn!VìHektormũtrậnóngánhmuốnnóiđôiđiều.”Vừanghequânlínhngừngtấncông,imlặngtứckhắc.Hektorliềncấttiếnggiữahaihàng
quân:“BinhsĩTroian,binhlínhAchaianxà-cạpgọngàng,lắngnghebảnnhânnhắclạiđềnghịcủaPâristừnggâynênxungđộtgiữangôbối.Pârisyêucầuquânsĩhaibênhạvũkhíđểxuốngđấtmầumỡ,phìnhiêutrongkhiPârisvàMenelaosgiaođấu,chỉcóhaingườigiữahaihàngquânvìHelenvàcủacảicủanàng.Ngườinàothắngvàchứngtỏmìnhlàquánquâncóquyềnmangnàng,củacảicùngmọithứvềnhà.Phầnmìnhngôbốithựchiệnhiệpướcthânhữu,làmlễtếsinhvàcamkếtthềnguyện.”LờiHektorrơivàoimlặng,nínthinhhoàntoàn.CuốicùngMenelaosháochiếnlêntiếng:
“Bâygiờxinmọingườilắngnghe,vìkhácthẳnmọingười,bảnnhânlàngườiđaukhổhơnhết.DẫuvậybảnnhânnghĩđãđếnlúcquânArgivevàquânTroiancóthểchiataytrongtinhthầnthânhữu,dophẫnnộcủabảnnhânvàsaitráicủaPâris,đãphảigánhchịuquánhiềugiankhổ.Dotửthầnvàđịnhmệnhquyếtđịnhmộttronghaingườisẽchết.Sốcònlạitấtcảquýhữusẽchiataytứcthì.Hãymangcặpcừu,mộtđựclôngtrắng,mộtcáilôngđenlàmlễdângMặtĐấtvàMặtTrời.VớiChúatểngôbốisẽdângtếsinhkhác.VàhãymờiquânvươngPriamuynghiêmtớiđâyđểôngthânchinhtuyênthệ(vìconcáingạomạn,khótin)làmlễtếsinh,camkếtthềnguyện,ngôbốikhôngmuốnhiệpướctrangtrọngtuyênthệtrướcChúatểbịmưugiantráođổihayviphạm.Đầuócngườitrẻbấtnhất;ngườigiàtráilạikhinhúngtayvàoviệcthườngngótrướcnhìnsau,cùnglúcđểýquákhứ,tươnglai,cốhếtsứcđemlạilợiích,tốtđẹpchocảđôibên.”ÝkiếnMenelaosđềnghịcảquânTroianlẫnquânAchaianđềuvuimừngđónnhận,vìnghĩ
nhưthếlàchấmdứtchiếntranhđaukhổ.Luilạiphíabộbinh,mãphuxuốngxe,xếpvũkhíthànhđốnggầnnhauhầunhưchekínmặtđất,bởikhoảngcáchgiữahaibênquáhẹp.Hektorpháihailệnhsứhỏatốcchạyvềthànhphốkiếmcừu,đồngthờitriệuPriam.PhầnmìnhnguyênsoáiAgamemnonsaiTalthybiostrởlạithuyềnrỗngkhôngbắtmộtcừumangtới.Lệnhsứbachânbốncẳngthihànhmệnhlệnh.Trongkhiđó,sắmvaisứgiả,hóatranggiảdạngnétvẻđệphụ,hiềnthêcôngtửAntenor(kết
hônvớicôngtửHelikaon,quýtửAntenor),Laodike,áinữkiềudiễmnhấtnhàcủaPriam,IrismangtintraoHelencánhtaytrắngngần.Nữthầnthấygiainhântrongcungđiệnđangloayhoaydệtmiếngvảitovuôngmàutímđểmayáochoàngrựcrỡ,trênđónàngthêunhiềucảnhgiápchiếngiữaquânTroianluyệnngựavàlínhAchaianáolátđồnglâmtrậntànkhốcvìmình.Nữthầnnhanhchânlẹbướctớigần,đứngthẳngnhỏnhẹ:“Đệphụyêuquý,đilốinàyramàxem,binhsĩTroianluyệnngựavàbinhlínhAchaianáolátđồngcưxửvớinhaukỳlạchưa.Lúcnãyhaibênhầmhèđánhnhauquyếtliệttrêncánhđồng,cóvẻnhưđánhtớichếtmớithôi.Bâygiờkhôngđánhnhaunữa,haibênngồiimlặng,ngảvàokhiên,cắmthươngxuốngđấtngaybêncạnh.ChỉcóPârisvàMenelaosthầnlinhchiếntranhyêuquýtrangbịthươngdàisẽsongđấuvìđệphụ,aithắngsẽcóquyềngọiđệphụlàhiềnthê.”TinnữthầntraokhiếnHelenxúcđộng,timtrànngậpcảmgiáctiếcnuốidìudịuđốivớilang
quânngàytrước,phụmẫuvàthànhphốđãbỏrađi.Nàngvộivànglấyvoantrắngtinhquấnquanhđầu.Mắtrớmlệ,máươnướt,nàngrờiphòngrađi,khôngphảimộtmìnhmàcóhaitỳnữtheohầu:AithretiểuthưPittheusvàKlymenemắtbònáitơ.ChẳngmấychốcbangườitớicổngSkaian.GầnđóPriamđangngồihọpbànvớitrưởnglãothànhphố:Panthoos,Thymoites,Lampos,Klytios,Hiketaon,dòngdõithầnlinhchiếntranh,cùnghaithứcgiả,trưởngthượngnhândân,OukalegonvàAntenor.Tuổigiàđẩykhỏichiếntrường,songtấtcảđềulàdiễngiảtuyệtvời.Ngồitrênthápcanhtrưởngthượngchẳngkhácvesầuđậutrêncànhcâytrongrừngcấttiếngtrongtrẻodặtdìucahát.LúcthấyHelentớigần,trưởngthượnghạgiọngnóinhỏ,lờinhưcócánhbayxa:“ChẳngnênnổigiậntráchcứnếubinhlínhTroianvàbinhsĩAchaianxà-cạpgọngàng,vìngườiđànbànhưvậy,phảigánhchịugiankhổlâudàiđếnthế.Lạlùnghếtsứckhinhìn,khuônmặtyhệtkhuônmặtnữthầnbấttử.Nhưngdùvậyvàdùđẹpđếnđâu,nênđể
nànglênthuyềndongbuồmtrởvềquêhương!Đừnggiữởlạikẻonàngsẽtrởthànhtaihọachongôbốivàconcháusaunày!”TrongkhiđóPriamlớntiếnggọiHelen:“Gáithươngyêu,lạiđây,ngồitrướcmặtcha,nhưvậy
conmớithấymặtphuquânngàytrước,kểcảphụmẫuvàbằnghữu.Đốivớichaconkhôngtộitìnhgì,chakhôngoántráchcon,chatráchoánthầnlinhđãgâycuộcchiếnđauthươnggiữachavàngườiAchaian.Ngồixuống.Nóichahaytênchiếnbinhtuyệtvờiđứngđó,ngườiAchaiancaolớn,lựclưỡngấylàai?Mấyngườikiacũngcaolớn,songchưabaogiờchathấyngườinàovẻmặtsángsủa,dángdấpbệvệđếnthế.Ngườiấychắchẳnlàquânvương.”“Thưacha,bốchồngyêuquý,conchânthànhtônkínhvàbáiphục,”Helendịudàngđáp.“Ô,
ướcgìkhimangthântớiđâyvớiconcha,rađibỏlạiphòngthe,songthân,congáibénhỏthươngyêu,bạnbèthânthiếtcùngtranglứa,conchếtchorồi,chếtcáichếtbẽbàng!Tiếcthaysựthểkhôngdiễnra.Vìthếkhóchếtnướcmắtconbuồnkhônnguôi.Nhưngvìchamuốnbiếtconxinnóichahay.NgườichachỉlàAgamemnon,côngtửAtreus,quyềnuyrộngrãi,quânvươngtàigiỏivàcũnglàtaythươngtàiba.Trướckiaôngấylàanhchồngcon,anhchồngngườiphụnữhưthânmấtnết.Ướcchiôngấykhôngthựcsựlàvậyvàthờigianđóchỉlàgiấcmơ.”NghenóivậybèncúinhìnAgamemnonvớivẻthánphục,lãonhânthốtlời:“A!Côngtử
Atreusdiễmphúc,thếnhânđịnhmệnhbaoche,thầnlinhyêuthương!Chắchẳnngươicóhàngngàn,hàngvạnthanhniênAchaianngoanngoãntuânlệnh,vânglời!TrướckiacólầntớiPhrygia,vùngđấtnhomọctốttươi,tathấyvôsốngườiPhrygianphingựavódậpsầmsập,quânlínhcủaOtreusvàMygdoncườngtráng,hùngdũng,đặtbảndoanhtrênbờsôngSangarios.Vìlàđồngminh,tađóngquânngoàitrờicùnghọ.Đúnglúcđónươngtửquân,mắtsángquắc,chiếnđấunhưnamnhi,kéotớitấncông,dẫukhôngđôngđảonhưđámAchaianmắtthuôndài.”NhậnraOdysseusngaybêncạnh,lãonhântiếplời:“Conyêuquý,nóichahayngườikialàai.
ThấphơnAgamemnoncáiđầu,songvairộng,ngựcnởhơnnhiều.Vũkhíđểtrênmặtđấtphìnhiêu,vàkìabướcđihệtchimđầuđàn,thanhsátbinhsĩ.Tatưởngđangnhìncừuđựclôngbùmsùmbăngquađànlôngtrắngphau.”“Thưa,ngườiđó,”HelendòngdõiChúatểchậmrãiđáp,“làcôngtửLaertes,Odysseusmưu
trí.Ithaka,nơiôngtakhônlớn,làmiềnsỏiđá,cằncỗi,songôngtalàbậcthàyvềmưukếvàchiếnlược.”GóplờiphụhọabứctranhHelenpháctảOdysseus,thứcgiảAntenorlêntiếng:“Côngnương,
lãohủtánđồngđiềucôngnươngvừanói,vìngàytrướcOdysseusđãtớiđây.ÔngtađếnvớiMenelaosChúatểyêuthươngtrongchuyếnđisứvìchuyệncôngnương.Lãohủthânchinhtiếpđón.Tiếpđãihaingườitrongtưthấtkhôngnhữnglãohủbiếtdiệnmạomàcònhaycảcungcáchsuytưởng.XuấthiệngiữangườiTroiantrongkhimọingườiđềuđứng,MenelaosđôivaingangrộngcaohơnOdysseus.Tuynhiên,nếucảhaingồi,OdysseusđồsộgấpbộiMenelaos.Lúcđếnlượtbàytỏquanđiểmtrướcmặtmọingười,Menelaosnóinăngtrôichảy,ngắngọn,khôngdàidòng,songrấtrõràng,vìlàngườiítlời,nắmvữngvấnđề,mặcdùkémtuổi.Tráilại,lúclêndiễnđàn,đứngìtạichỗ,đầucúinhìnxuống,mắtliếchaibên,taykhôngđưaquyềntrượngraphíatrướchaylạiphíasau,Odysseusmưulượccứnắmchặtlàmnhưchưabiếtsửdụng.Ngườingoàicócảmtưởngôngtalàngườikhôngnhữnglỗmãngmàcònngốcnghếch.Tuynhiên,lúcgiọngsangsảngphóngratừlồngngực,lờituônđổkhỏicặpmôinhưbôngtuyếtmùađông,trênđờikhôngdễcóaicóthểthithố.Từđónhìndángvẻuynghingôbốikhôngcònngạcnhiênnữa.”Aiaslàngườithứbavừanhìnthấylãonhânngỏlờidòhỏi.“ChiếnbinhAchaiansứcvóckialà
ai,”ôngcấttiếng,“caohơnmọingườicáiđầu,bờvailớnrộng?”“Thưacha,ngườiđó,”Helentrongtấmvoandàirộngngoanngoãnđáp,“làAiaskhổnglồ,sức
khỏephithườngđốivớingườiAchaian.PhíakialàIdomeneus,nổibậtnhưthầnlinhgiữađámKretan,chỉhuybinhsĩKretanđứngxungquanh.Menelaosthầnlinhchiếntranhyêuquý
thườngtiếpđãitạinhàcon,khiôngtatừKretetớithăm.ConđãchỉcharõsốngườiAchaianmắtthuôndàiconbiếtmặt,nhớtên,trừhaithủlĩnhconcốtìmmàkhôngthấy:KastorluyệnngựavàPolydeukesvõsĩ,anhcùngmẹvớicon.RấtcóthểhaingườibịnrịnvớiLakedaimonthơmộngkhônggianhậpđoànquân,hayrấtcóthểnếuvượtbiểntớiđâycùngmọingười,haingườikhôngmuốnthamdựtrậnđánhvìđiềuongtiếngveliênhệtớiconcùnglờigièmpha,phỉbánghaingườinghethấy.”KhinóithếnàngkhônghayđấthằngbanphátsựsốngđãvùisâuhaingườiởLakedaimon,quêhươngyêudấu,nơichônraucắtrốncủahaingười.Trongkhiđólệnhsứđemtếsinhquathànhphốđểkếtthúcthỏaướchòabìnhtrướcthần
linh-haicừu,tráicâyđấtlành,rượuvangthơmngonđựngtrongtúidadê.LệnhsứIdaioscònmangbìnhphaóngánhvàcúpbằngvàng.Tớigầnquânvươngcaoniênlệnhsứđônđốcôngbắttayvàoviệc:“TrântrọngkínhmờicôngtửLaomedonbìnhthân,chỉhuylựclượngTroianluyệnngựavàAchaianáolátđồngyêucầungàihạgiáxuốngcánhđồngđểlàmlễtếsinh,camkếtthềnguyện.PârisvàMenelaosthầnlinhchiếntranhquýmếnsẽgiaochiếnbằngthươngdàivìgiainhân.Ngườinàothắngsẽlấygiainhânlàmvợ,củacảivàđủthứ.Sốcònlạisaukhithựchiệnhiệpướcthânhữu,làmlễtếsinh,camkếtthềnguyện,ngôbốiởlạiTroadruộngđồngphìnhiêu,họdongbuồmtrởvềArgosnơingựatungtănggặmcỏ,vàAchaiađấtnhiềuphụnữxinhđẹp.”Lãonhânrùngmìnhkhinghenóithế.Dẫuvậyôngvẫnbảotùytùngđóngngựavàoxe.Họ
tuânlệnhrămrắp.Ôngbướclên,kéocươngvềphíasau.Antenorcũngtrèovàoxelộnglẫyngồibêncạnh.HaingườiđánhxequacổngSkaian,ngựachạyrầmrậpracánhđồng.Lúctớichỗhaiđộiquândàntrận,haingườirờixexuốngđấtphìnhiêubướctớikhoảngtrốngngăncáchquânTroianvớiquânAchaian.NguyênsoáiAgamemnonvàOdysseusmưutríhốihảđứngdậynghênhđón.Lệnhsứtrântrọngđemtếsinh,camkếtthềnguyệnralàmlễtrướcthầnlinhđểkếtthúchiệpước,hòavangvàobình,rướinướclêntaycácquânvương.Agamemnonmaulẹrútđoảnkiếmluônluôngàicạnhbaogươmnắmđầucừucắtítlông.LệnhsứđemlôngchiachochỉhuyquânTroianvàquânAchaian.Tiếptheo,nhândanhtấtcả,Agamemnongiơhaitaylêncaolớntiếngcầunguyện:“LạyChaChúatể,ngựtrịnúiIda,sángngờivàcaocả;lạyMặtTrờitainghemắtnhìnkhắpthếgiới;lạyDòngSông,lạyMặtĐất;lạythầnlinhthếgiớibênkia,xincácngườitrừngtrịthíchđánglinhhồnkẻđãhoàntấtnhiệmvụ,nếubộithệphảiđềntrả,xincảhaichứnggiám,theodõiđầyđủlờithề.NếuhạsátMenelaos,PârissẽđượcHelencùngcủacải,ngôbốisẽdongbuồmvượtbiểntrởvềquêhương.Ngượclại,nếuMenelaostócvànggiếtchếtPâris,bênTroianphảinộptrảHelencùngcủacải,đềnbùbênArgivethỏađángđểthếhệmaisauchàođờisẽnhắcnhởmãimãi.NếuPârischết,Priamvàconcáikhôngchịutraotrảthỏađáng,consẽởlạiđâychiếnđấuđòibồithường,chừngnàocuộcchiếnđạtmụcđíchmớithôi.”DứtlờiAgamemnoncầmkiếmđồngcứacổconcừu,rồinémxuốngđất;tếsinhngápngáp,
sứcsốngtàndần,chẳngmấychốclịmhẳn,vìlưỡikiếmtànnhẫn.Tiếptheomọingườinângbìnhrótvangvàocúp.Tronglúctướivangxuốngđấtlàmlễ,mọingườicầuxinthầnlinhhiệndiệntừthuởxaxưa.BinhsĩTroianvàquânlínhAchaianđứngnhìncũngcầuxintươngtự:“LạyChúatểsángngời,caocả,lạythầnlinhbấttử,cầuxincácngườichứnggiámcảhaibên,bênnàoviphạmlờithề,ócsẽvungvãitrênmặtđấtnhưvangnày,khôngnhữngbảnthânmàcảvợconsẽvềtayngườikhác.”Họcầuxinnhưthế,songcôngtửKronosvẫnchưamuốnthỏamãnnguyệnvọng.Priam,dòngdõiDardanos,bâygiờlêntiếng:“QuânsĩTroian,quânlínhAchaianxà-cạpgọngàng,hãyđểtailắngnghe.QuảnhântấtnhiênsẽvềthànhTroalộnggió,vìkhôngđủcanđảmđứngnhìnhoàngnhigiaochiếnvớiMenelaosthầnlinhchiếntranhyêuquý.QuảnhânthầmhiểuChúatểvàthầnlinhbấttửchắchẳnđãbiếttheođịnhmệnhgiữahaingườingườinàosẽmấtmạng.”Dứtlờiquânvươngđườngbệđểmấyconcừulênxe,tựmìnhbướclêncầmcươngkéovềphíasau.Antenorngồibêncạnh;haingườiđánhxelộnglẫyquaylạithànhTroa.TrongkhiđócôngtửPriam,HektorvàOdysseustiếptụcđokhoảngđất,látsaudùngmũdabọcđồngbốcthămxemgiữahaingườingườinàosẽlaothươngđồngtrước.Binhsĩđứngnhìngiơtayvanváithầnlinh,haibênlậplạinhưnhau:“LạyChaChúatể,ngựtrịnúiIda,sángngờivàcaocả,xinChabắtkẻgâytaihọachohaidântộcphảichết,đixuốngâmti,quêhươngDiêmVương,nhưngđểchúngconhưuchiếnthựchiệnhòabìnhvàthânhữu.”Họ
cầunguyệnnhưthế.BâygiờchủsúyHektormũtrậnóngánhvừanhìnsangbênvừalắcmũbốcthăm.PhiếucủaPâristứcthìbắnra.Binhsĩngồithànhhàng,ngườinàocũnggầnngựađanggiẫmchânnônnóng,vũkhíđẽogọtcôngphuđểbêncạnh.Pârisoaiphong,phuquânHelenmáitócdiễmkiều,bắtđầunainịt.Thoạttiênchànglấyxà-cạpmượtmịncuốnquanhchân,sauđódùngkẹpbằngbạcgàichặtmắtcá.Tiếptheochàngchoàngtrấnthủquanhngực.TrấnthủcủabàođệLykaonchàngphảiđiềuchỉnhchovừavặn.Quavaichàngđeokiếmđồngchuôinạmđinhbạc,rồichoàngkhiêntodày.Trênđầucườngtrángchàngđộimũtrangtrínghệthuật,chỏmgắnngùbằnglôngđuôingựagậtgùtrôngrấthungdữ.Cuốicùngchàngcầmthươngcándàivừakhítnắmtay.Menelaoshamthíchchiếntrườngcũngtrangbịnhưthế.Lúcđãsẵnsàng,cảhaibướcragiữa
hàngquân,sauđườngvạch,nhìnnhaudữdằn.Binhsĩnínthở,ngơngác,bênTroianluyệnngựacũngnhưphíaAchaianxà-cạpgọngàng.Haingườiđứngkhôngxanhautrênkhoảnhđấtđãđokỹlưỡng,cùnghunghăng,hùnghổmúathương.Tấncôngtrước,Pârislaothươngcándài,thươngcắmphậpkhiêntrònmặtbằngcủaMenelaos,songlưỡikhôngxuyênqua,mũibịcongvìmặtkhiêncứngchắc.Liềnđó,cũngdùngthương,MenelaoscôngtửAtreusxổtớitấncông,vừanhảylênlấyđàlaothẳngvừacầuxinChúatể:“LạyChúatểquânvương,xinChachophépcontrừngtrịkẻđãxửsựsaitráivớicontừđầu.XinChadùngtayconvítđầuyxuống,Alexandrosoaiphong,đểainấyđềurùngmình,ngaycảthếhệmaisau,khinghĩtớixúcphạmđốivớingườitừngtỏlònghiếukhách,cưxửbặtthiệp,tiếpđãinồnghậu.”DứtlờiMenelaosnângthươngvừadàivừanặngnémthẳng.Thươngcắmphậpkhiêntrònmặtbằng,mũixuyênquamặtóngánh,đâmsâuchọcthủngtrấnthủgiacôngkỹlưỡng,xéráchtu-ních,mạngsườncôngtửPriam.NhưngPâriskhommìnhnésangbênthoátchết.Menelaosnhanhtayrútkiếmnạmđinhbạc,giơcaochémthẳngtrúngvànhmũđốithủ.Lưỡigãythànhba,bốnkhúc,kiếmrơikhỏitay.Ngướcnhìnbầutrờibaola,Menelaosrênrỉ:“ÔiChúatể,cóthầnlinhnàođộcáchơnCha?ConcứtưởngđãtrừngtrịPârisvìhànhvibỉổi,nàongờkiếmgãytrongtay,thươngnémvôích,khôngtrúng!”NóirồiMenelaoslaothẳngvàoPâris.Nắmchòmlôngđuôingựa,Menelaosquayngượckéo
vềphíaquânAchaianxà-cạpgọngàng.Địchthủnghẹtthởvìdâymũchằngquanhcằm,xiếtmạnhcuốnghọng.SuýtnữaMenelaoslôiqualằnranh,nhưvậythắngtrậnrõràng,nếuáinữChúatể,Aphroditekhôngbấtthìnhlìnhnhìnthấy.Nữthầnnhanhtrícắtđứtdâychằngmặcdùlàmbằngdabò.Bàntaytolớnnắmchiếcmũrỗngkhông.MenelaosvungcaonémvềphíaAchaian,đồngđộitrungtíncúinhặt.Menelaoslạiđâmxổvàođốithủ,hyvọngvớithươngđồngnhọnhoắtthanhtoándứtkhoát.NhưngAphroditechẳngchútkhókhănlạisửdụngquyềnnăng.PhảsươngmùdàyđặcbaoquanhPâris,nhanhnhưchớpnữthầnmangvềnhà,đưachàngvàophòngdìudịuhươngthơm.SauđónữthầnthânchinhđitìmHelen.Nữthầnthấynàngtrênthànhlũy,nhiềuphụnữTroianxúmquanh.Nữthầnđưataykéoáongoàiphảngphấthươngvịmậthoa.Giảdạngbàgiàquenbiếttừlâu,gianhânkéolenchoHelenrấtưkhéoléo,nàngquýmếnvôngầnkhisốngởLakedaimon,rồigiảgiọngngườiđó,nữthầnnóivớinàng:“Này!Pârisvờicôngnươngvềnhàđấy.Côngtửđangởtrongphòngtrêngiườngchạmtrổtinhvi,yphụclộnglẫy,thânhìnhdễthương.Côngnươngsẽkhôngbaogiờnghĩcôngtửvừagiaođấutrởvề.Côngnươngsẽnghĩcôngtửsắpđikhiêuvũhoặcvừachấmdứtkhiêuvũđangngồinghỉngơi.”LờinóikhiếnlúngtúngHelentrốmắtnhìn.Khinhậnracầncổnõnnà,bộngựchấpdẫn,cặp
mắtlonglanh,nàngrùngmìnhkinhngạccấttiếng:“Nữthầnkỳlạ,tạisaolạihămhởquyếnrũtiệnthiếpnhưthế?Phảichăngđịnhmangtiệnthiếptớithànhphốđôngđúcxaxôi,cólẽtớitậnPhrygiahoặcMaioniangoạnmục,vìởđónữthầncũngcóthânhữutrầnthếthântình?PhảichăngvìbâygiờđãhạAlexandrosphithường,Menelaosmuốnđemtiệnthiếpvềnhà,sinhvậtđángghét,ngườivợlạcloài?HayphảichăngvìthếnữthầntớiđâyphốihợpâmmưutìmcáchlôicuốntiệnthiếpvềvớiPâris?Không.Nữthầncứtớimàngồivớichàng.Hãyquênmìnhlàthầnlinh,đừngđivàođườngthầnlinh,đừngbaogiờđặtchânlênnúiOlymposnữa.Tráilại,hãyởvớichàng,nângniuchiềuchuộng,trôngnomsănsóc,chờngàychàngbiếnnữthầnthànhhiềnthêhoặcítnhấtnôlệtỳthiếp.Phầnriêng,tiệnthiếpsẽkhôngvề,làmvậylàkhoácvàomìnhtiếngxấu,tiệnthiếpsẽkhônglêngiườngchungchănchunggốiănnằmvới
chàng.PhụnữthànhTroasaunàysẽchêcười.Lòngchịuđựngđaukhổvôbiênnhưthếvớitiệnthiếpđủrồi.”Nổigiận,nữthầnnặnglờihét:“Giainhânươngbướng!Đừngkhiêukhíchkẻovìgiậndữtasẽ
bỏ,sẽghétthậmtệnhưđãmến,đãyêuhếtlòngtừtrướctớigiờ.Tasẽthêudệthậnthùghêgớmkhiếnhaibêncămgiận,quânTroiancũngnhưlínhAchaian.Nhưvậygiainhânsẽchết,theođịnhmệnhtànác,cáichếtthảmthương.”Nghenóithế,mặcdùlàdòngdõiChúatể,Helenhoảngsợ.Nàngvộivànghạvoantrắngtinhchemặt,lẳnglặngbướcđi.KhôngphụnữTroiannàotrôngthấy:nữthầnđitrướcdẫnđường.LúchaingườitớidinhthựngoạnmụccủaPâris,tỳnữhốihảbảonhauquaylạilàmviệc.Helenlộnglẫy,diễmlệlênphòngthượngmáicao.Aphrodite,nữthầnhaymỉmcười,tìmghếmangquađặtchonàngngồiđốidiệnPâris.HelenáinữChúatểmangkhiênthầnantọa,songngoảnhmặtsangbên,lêntiếngtráchkhéophuquân:“Nhưvậylàchàngvừatừchiếntrườngtrởvề.Thiếpcứmongchànggụcngãngoàiđódướicánhtaycườngtrángcủathanhniêntrướckialàphuquânthiếp!Trướckiachàngthườngkhoesứclựcdồidào,cánhtayphithường,câythươngvữngchắc,chàngsẽthắngMenelaos,thầnlinhchiếntranhyêuthương.Vậybâygiờthửlầnnữamặtđốimặtvớichiếnbinhxemsao!Nhưngthôi,thiếpkhuyênchàngđừnglaođầuvàotrậnmạchaygiaochiếnvớiMenelaostócvàng,nếuchưasuynghĩ,kẻomấtmạngvìmũithươngđươngsự!”SẵnsàngđáplờiPârisnói:“Hiềnthêyêuquý,đừngnặnglờicaychuatráchcứtathiếudũng
cảm.LầnnàynhờAthenatrợgiúp,Menelaosđánhtathua;lầntớicũngcóthầnlinhgiúpđỡtasẽđánhybại.Thôibỏquachuyệnđó.Bâygiờngôbốilêngiườngtậnhưởngtìnhyêu.Chưabaogiờtathấytìnhyêulấnát,ngaycảngàyđầukhilénlútmanghiềnthêrakhỏiLakedaimonthơmộnglênthuyềnvượtbiển,nghỉđêmtrênđảoKranae,đầugốitayấp,âuyếmtrêngiường,giâyphútđósovớibâygiờtavẫnchưabaogiờyêuhiềnthêvàcảmthấythèmmuốnđếnthế.”Nóirồichàngnhíchlạigiường.Phunhânbướctheo.Haingườinằmômnhautrêngiườnggỗchạmtrổkỳkhu.Trongkhiđóchẳngkhácdãthú
MenelaosbướctớibướcluigiữahàngquânlùngsụcPârissiêuphàm.KhôngcóngườinàotronghàngngũTroianhoặcđồngminhnổitiếngchỉchoMenelaoshiếuchiếnbiếtchàngởđâu.Tuynhiên,nếuthấy,dùthânthiết,họcũngkhôngchegiấu.Vìtấtcảghétcayghétđắng,ghétđàođấtđổđi.CuốicùngnguyênsoáiAgamemnontuyênbố:“BinhsĩTroian,binhsĩDardanian,binhsĩđồngminh,lắngnghebảnnhân!Menelaosthầnlinhchiếntranhyêuthươngđãthắng,sựthểrõràngchẳngcầnbàncãi.VậycácngườihãytrảlạiHelenđấtArgoscùngtoànbộcủacải,đồngthờiđềnbùngôbốixứngđángđểthếhệmaisaunhắcnhởmãimãi.”CôngtửAtreusdứtlời,binhsĩAchaianreohòầmĩ.
Khúc4ThầnlinhngồihọpvớiChúatểtrêntiềnđìnhlátvàng.NữthầnHebeđivòngquanhdâng
rượutrườngsinh.NângcúpbằngvàngchúcnhautrườngthọthầnlinhvừauốngvừacúinhìnthànhTroa.ĐúnglúcấybấtthìnhlìnhmuốnchọctứcHera,côngtửKronosbỗngdưngmởmànchâmbiếm.Chúatểranhmãnhcấtlờibónggió,chuacay:“HerađấtArgos,AthenathànhAlalkomeneađềuvềpheMenelaos.Thếmàtalạithấycảhaingồikhông,chẳnglàmgì,chỉđểmắtvuimừngnhìncảnhtượng.Tráilại,đốithủcủaMenelaoscóAphroditethíchmỉmcườilúcnàocũngtheodõikhítkhao,baochekhỏirủirobấthạnh.Mớibữanaychứlâulagìlúctưởngchàngtớisốnữthầnchộpphắtmangđi.NhưvậylàchiếnthắngvềtayMenelaosthầnlinhchiếntranhyêuquý.Dẫuthếngôbốicũngphảichờxemsựviệckếtthúcrasao.Cónêndấyđộngxungđộttrànngậptiếnghôchémgiết,tiếnggàophanhthâynữakhông,haytìmcáchchohaidântộcTroianvàAchaiangiảnghòa,sốngthânthiệnvớinhau?Nếuđườngthứhailàđườngtấtcảngôbốiđềumongmuốnvàđồngýchấpthuận,nhưvậycónghĩalàthànhphốquânvươngPriamtiếptụctồntại,dânchúngvẫnsốngtrongđó,MenelaossẽđemHelenngườiArgivetrởvềquêhương.”ÝkiếnkhiếnAthenavàHeralầmbầmphảnđối.Hainữthầnngồisátbênnhaubàntínhgieo
tairắchọachoquânTroian.NhưngAthenaimlặng,khôngnóimộtlời,mặcdùbựcbộihếtsứcvớithânphụ.Tráilại,khôngthểdồnnéntứcgiậndângcaotronglòngHeralớntiếng:“CôngtửkhiếpđảmcủaKronosphángìvậy?TạisaoThánhthượnglạiđịnhbiếncônglaokhónhọcthầnthiếphysinh,giantruâncựckhổthầnthiếpgánhchịu,mồhôinướcmắtthầnthiếptuônđổ,thànhvôíchtrongkhingựamỏigốilaovóchạyviệc,thầnthiếphuyđộngbinhđộikếtliễuđờiPriamcùngđámcon?Thánhthượngmuốnlàmgìtùyý,songđừnghòngtấtcảthầnlinhđồngtâmtánthành.”VừanghephậtývôcùngChúatểthuthậpmâytrờiliềndằntừnglời:“Quỷcáitinhranhtai
ác,Priamvàcôngtửquânvươnglàmgìphươnghạikhiếnkhanhhămhởhănghái,nónglòngsốtruộtmuốncướpphá,hủydiệtthànhTroangoạnmục?VượtcửaôtườngthànhcaongấtvàoănsốngnuốttươiPriam,conôngvàdânôngkhanhmớihảgiậnhaysao?Cứviệcthựchiệnýđồ.Takhôngmuốnkhácbiệtýkiếngiữatavàkhanhtrởthànhcãicọầmĩtrongtươnglai!Nhưngtamuốnnóimộtlời,mộtthôi,khanhnhớnằmlòng.Đếnlượt,khinàomuốnhủydiệt,tasẽchọnthànhphốngườisốngtrongđóthânthiếtvớikhanh,lúcđóđừngtìmcáchkiềmchếthịnhnộdângcaotronglòngta,tráilạiđểtaratay.Vìlầnnàydẫulòngchẳngmuốn,tađồngýnhượngbộđểkhanhhủyhoạithànhTroa.Trongsốthànhphốtrêntráiđấtthếnhânsốngđôngđảodướimặttrờivàbầutrờiđầysao,thànhphốthânthiếthơnhếtvớilòngtalàthànhTroathiêngliêng,Priamcùngthầndânvũtrangthươnggiáogỗtầnbì.Dướiđó,khihọtổchứcyếntiệc,khôngbaogiờdàntếtathiếuthịtthơm,rượungon,lễsinhnghingútcúngdângngôbốicùngthưởngthức.”“Bathànhphốthầnthiếpyêuthươnghơncả,”Herakhảkínhmắtbònáitơđáp,“làArgos,
SpartavàMykenaiphốxárộngrãi,khangtrang.HủydiệtmấythànhphốđónếuquảthựcThánhthượngthấykhảốvớimình;thầnthiếpsẽkhônglaođầubảovệhoặctỏlòngoánhậnkhiThánhthượngtànphá.Vảchăng,dùcóxíalờichốngđối,ngăncảnýđồ,thầnthiếpcũngchẳnggiảiquyếtđượcgì,bởiđốivớithầnthiếp,Thánhthượngquyềnuyvôcùng.Dẫuthếthầnthiếpcũngkhôngmuốncônglaomìnhbỏrakhôngđemlạikếtquả.VìthầnthiếpcũnglàthầnlinhvàcùngdòngdõinhưThánhthượng.TrongsốtiểuthưKronos,tưtưởngngoắtngoéo,thầnthiếplàhàngtrên,vìhailýdo:hậuduệthầnlinhvàphunhânThánhthượng,trịvìhàngbấttử.Vậytrongvấnđềnàyngôbốinênnhườngnhịnlẫnnhau,thầnthiếpchịulépvớiThánhthượng,Thánhthượngđànhnhịnvớithầnthiếp,thầnlinhbấttửcònlạisẽngoanngoãnnoitheo.ĐiềuthầnthiếpkhẩncầuThánhthượnglàmbâygiờlàcấptốcchỉthịAthenaxuốngchiếntrường,nơihaibênTroianvàAchaiangầmgừgiápchiến,tìmcáchkhiếnbênTroianviphạmlờithềhưuchiếnquahànhđộnggâyhấnđốivớipheAchaianđanghuênhhoangquáđộtựhàothắngtrận.”
Nghelờiđượmvẻnhãnhặn,chẳngmảymaylưỡnglự,ChađẻthếnhânvàthầnlinhliềnralệnhAthena,lờinhưcócánhbayxa:“Hoàngnhimaumauxuốngmặttrận,nơihaibênTroianvàAchaiandànquân,tìmcáchkhiếnquânTroianviphạmlờithềhưuchiếntấncôngquânAchaianđanghuênhhoangquáđộtựhàothắngtrận.”Đượclờinhưcởitấmlòng,thâmtâmđãrắpđivàohànhđộng,AthenatứctốcrờiđỉnhnúiOlymposxuốngtrầngian.NhưsaobăngcôngtửKronosđầuóclươnlẹophóngđi,nhưhiệntượngkỳlạbáohiệuthủythủtrênmặtđạidương,binhlínhtrongdoanhtrạibaola,vừabayvừatỏasángkhắpbầutrời,vừalấplánhvừatungrắcvôvàntialửa,PallasAthenacứthếlaoxuốngmặtđất,nhảyvàogiữahàngquân.Vừachợtthấy,línhTroianluyệnngựavàbinhAchaianxà-cạpgọngàngkinhngạc,nínthinh.Ngườinàocũngtrốmắtnhìnngườibêncạnh,rồilặplại:“Nhưthếnghĩalàchiếntranhtrànngậptiếnghôchémgiết,tiếnggàophanhthâysẽtáidiễn,hayChúatểtrọngtàicuộcchiến,dướimắtmọingười,đangthiếtlậpthiệncảm,tìnhthângiữahaidântộc?”TrongkhiquânAchaianvàquânTroianhỏinhaunhưvậy,Athenađộilốtchiếnbinhlẩnvào
hàngquânTroian,hìnhdạnggiốngLaodokos,côngtửAntenor,taythươngcườngtráng,lùngkiếmPandarosvạmvỡ,lựclưỡngxemcóthểtìmrakhông.CuốicùngnữthầnthấycôngtửLykaonđứnglặngthinh,xungquanhlàbinhlínhmangkhiênhùnghậucùngrađitừsôngAisepos.Nữthầnlạigầnnhỏnhẹnóirõmụcđích,lờinhưcócánhbayxa:“CôngtửLykaontinhkhôn,sángsuốt,hãyvuilòngbìnhthảnlắngnghe.Bắttayvàoviệcnhưbỉphunói.ĐemcunglắptênbắnMenelaos,làmvậythủlĩnhsẽnổitiếnglừngdanh,binhsĩTroiansẽghinhớcôngơn,nhấtlàAlexandros.HoàngtửsẽlàngườiđầutiêntặngphẩmvậtgiátrịnếuthấyMenelaos,côngtửAtreushiếuchiến,gụcngãvìmũitênthủlĩnhphóngđi,nằmsóngsượttrêngiànhỏabuồnthiu.Làmđi,bắnMenelaoscaongạo.NhớthềcùngApollo,thầnlinhchósói,xạthủlừngdanh.Hứasẽgiếtcừuđầulònglàmlễbáchsinhthịnhsoạnkhitrởvềquêhương,thànhphốZeleiathiêngliêng.”LờihùnghồnAthenalôicuốnngườikhờdại.Thủlĩnhlậptứcmởbaolấycungbónglộnlàm
bằngsừngdêrừngmộthômtừkhenúixổramỏmđáthủlĩnhtựtaybắnhạ.Núpkínnằmrìnhthủlĩnhnãtrúngngực,thúrừnglănkềnhrơixuốngphiếnđáphíadưới.Sừngtrênđầutừbênnàyquabênkiadàimườisáugangtay.Sửasoạnkỹlưỡng,nghệnhânđẽogọtnhẵnnhụi,lắplạithànhcâycung,đầugắnmũivàng.Thủlĩnhkéodâyvềphíasau,căngthậtthẳng,cẩnthậnđặtxuốngđất.BinhsĩdướiquyềnlấykhiênchephíatrướcphòngquânAchaianhungdữkhỏitấncông,chờlúcthủlĩnhnhắmbắnMenelaos,côngtửAtreussaymêchiếntrường.Sauđóthủlĩnhmởnắpbaolấymũitên,gàilôngcẩnthận,songchưasửdụng,níchchặtchấtđauđớnđộcđịa.Tiếptheo,saukhigàithậtkhéomũitênsắcnhọnvàocung,thủlĩnhcầuxinApollo,thầnlinhchósói,xạthủlừngdanh,hứasẽgiếtcừuđầulònglàmlễtếsinhxômtụkhitrởvềquêhương,thànhphốZeleiathiêngliêng.Cuốicùngnắmchặtcáncungkhắcnấcvàdâycungdabò,thủlĩnhkéovềphíasau.Dâycungđiệusátngực,tênsắtlọtthâncung,thủlĩnhkéocánhcungthànhvòngbánnguyệt,cánhcungkhổnglồbựtmạnh,dâycungngânvang,tênsắcnhọnbaycaohămhởlaothẳngđámđông.Dẫuthế,ôMenelaos,thầnlinhhạnhphúc,thầnlinhbấttử,khôngquênchiếnbinh,nhấtlàái
nữChúatểtừngbantraochiếnphẩm.Đứngtrướcchiếnbinh,nữthầngạtmũitênxuyênsuốtsangbên,cáchlàndachútxíu,nhưmẹhiềnxuaruồichoconnhỏngongiấc.Tựtaynữthầnláimũitêntớichỗkhóacàibằngvàng,dâylưngnốinhau,đúngchỗtrấnthủdàyhailớp.Vìthếmũitênsắcnhọncắmphậpvàodâylưngthắtchặt,xuyênquadâylưngchếtạokỹcàng,rồitrấnthủgiacônghếtsứccẩnthận,đoạntớiáolótchiếnbinhmặcnhưláchắncuốicùngchedathịtchốnglạithươnggiáo.Phầnnàylàphầntựvệtốtnhấtthếmàmũitêncũngxuyênqua.Sauhết,mũitênchạmmặtda,vếtcắtkhôngsâu,máuđậmtứcthìứara.TrôngchẳngkhácphẩmđỏphụnữKariahayphụnữMaionianhuộmngàvoiđểlàmhàmthiếc,láchắnchemắtngựa.Vậttrangđiểmxinhxắnbỏxótrongphòng,xà-íchnàocũngmuốnthấytrênmángựa,songnằmđóchờngàytrởthànhbáuvậtquânvươngmuađểtrangđiểmchongựa,làmphùhiệuchoxe.Vìthế,ôMenelaos,chiếnbinh,máuchảyrađùi,cặpđùicườngtráng,máuchảyxuốngchân,máutớimắtcáhìnhthùngoạnmục.NguyênsoáiAgamemnonrùngmìnhkhithấymáuđậmrỉratừvếtthương.Menelaosthần
linhchiếntranhyêuquýcũngthấtkinh.Nhưnglúcthấyđầuvàngạnhmũitênởngoài,chiếnbinhhoànhồn.DẫuthếnguyênsoáiAgamemnonvẫnvừarênrỉvừanắmtaybàođệtrongkhiđồngđộixúmquanhrúlêntỏvẻngỡngàng.Nguyênsoáithốtkêu:“Hiềnđệquýmến!NhưvậylàtađãđemtínhmạnghiềnđệđổilấyhưuchiếnkhiđẩyhiềnđệthayquânAchaianmộtmìnhchiếnđấuđánhlạiquânTroian.Vìthếchúnggiươngcungbắnhiềnđệ,ngangnhiênchàđạpthỏaướcchúngtrangtrọngchấpnhận.Nhưngthỏaướcngôbốigiơtaytuyênthệ,cửhànhtrọngthểbằngrượuvangvàmáucừukhôngthểhủybỏdễdàng.BởichodùChúatểchầnchừtrừngphạt,songcuốicùngthếnàocũngratay,kẻviphạmtrảgiárấtđắt:mấtđầu,mấtvợ,mấtcon.Dovậytrongtrítronglòngtabiếtthếnàongàyđócũngtới,thànhTroathiêngliêngsẽtànlụi,cảPriamlẫnthầndântrangbịthươnggiáobằngcâytầnbìsẽtiêuma;ChúatểcôngtửKronosngồitrênngaivàngcaongấttạithiêncungsẽrungkhiênthầnrọibóngđencảnhcáo,thịnhnộvìchúngbộithệ.Sựthểnhấtđịnhthếnàocũngdiễnra.NhưngMenelaosơi,nếuhiềnđệbềgì,nếuhiềnđệthựcsựmệnhhệ,làmtrònsốphận,góitrọncuộcđời,tasẽđaukhổ,xótxakhônxiết.TrênđườngtrởvềArgosthèmnướctasẽlàhìnhbóngđángthương,hổthẹnvôcùng!VìquânlínhAchaiansẽtứcthìquayđầuchuẩnbịtrởvềquêchađấttổ.NgôbốisẽbuộclòngbỏHelenngườiArgivelạichoPriamcùngbèlũkhoáclác,bahoachiếnthắng.HiềnđệsẽvùithântrênđấtTroad,thịtnátxươngtan,sứmạngngôbốidangdở,bấtthành.TahầunhưnghecóđứatrongđámTroianhuênhhoangtuônlờikhihíhửngnhảylênmộMenelaoslừngdanh:‘Ô,ướcchithịnhnộcủaAgamemnonkếtthúcthếnày!MangquânlínhAchaiantớiđây,viễnchinhbấtthành,bâygiờphảiquayvềquêchađấttổ,thuyềnrỗngkhông,bỏlạiMenelaoscantrường!’Chúngsẽnóivớinhaunhưvậy.Bởithếtacầuxinđấtlànhnuốtchửngthânta!”Menelaostócvàngvừathốtlờivừaanủi:“Đừnglo,hiềnhuynh,hãycanđảm!Chớnóigì
khiếnquânsĩnhụtchí.Mũitênkhôngchạmchỗhiểm.Trướckhiđâmsâumũitênngừngvìkimkhítrêndâylưng,trấnthủphíadưới,tạpdềthợrènlátđồngbêntrong.”“Rấtmongđiềuhiềnđệnóilàthật,ôMenelaosquýmến!”NguyênsoáiAgamemnontiếplời.
“Nhưngbềgìcũngphảicóysĩxemvếtthương,thoathuốclàmdịucơnđau.”Dứtlờiôngquaysangnóivớilệnhsứtrungthành:“Talthybios,maumauđikiếmMachaon
lạiđây,côngtửdanhyAsklepioschămlosứckhỏeMenelaossaymêchiếntrường,chỉhuyquânAchaian.TrongsốbinhsĩTroianhoặcLykianlãoluyệntaynghềcóxạthủdùngcungbắnchiếnbinh,mũitênkhiếnkẻđónổitiếnglừngdanh,ngôbốilobuồnkhônxiết!”Cúiđầuvânglệnh,lệnhsứláchquahàngquânAchaianáolátđồngnhìnmặttìmMachaon.Lệnhsứthấyysĩđứnglặngthinhgiữahàngbinhlính,lựclượnghùnghậumangkhiênbềnchắcrờiTrikkesảnsinhnhiềungựarađicùngông.Bướctớinóilờinhưcócánhbayxalệnhsứtraotruyềnđiệp:“ThưacôngtửAsklepios!NguyênsoáiAgamemnonvờiysĩtớixemtìnhtrạngsứckhỏechiếnbinhMenelaos,côngtửAtreus,chỉhuyquânAchaian.TrongsốbinhsĩTroianhoặcLykianlãoluyệntaynghềcóxạthủdùngcungbắnchiếnbinh,mũitênkhiếnkẻđónổitiếnglừngdanh,ngôbốilobuồnkhônxiết!”NghetinmàxúcđộngMachaonđiliềncùnglệnhsứ.Haingườiláchquahàngquânchậtních
suốttrậnđịaAchaian.ĐếnchỗMenelaostócvàngbịthươngđangnằm,chỉhuyxuấtsắclựclượngchiếnđấuxúmquanh,chuiquahàngquânbướcvàovòngtròn,dángdấpuynghiêm,ysĩnhanhnhẹngiậttênkhỏidâylưngthắtchặt,mũinhọncayđắngrútra,ngạnhsắcgãyliền.Tiếptheoysĩcởidâylưngóngánh,tháolỏngtrấnthủphíadưới,nớirộngtạpdềbêntrongdothợrènchếtạo.Thấychỗmũinhọnchọcthủngmặtda,saukhihútmáu,ysĩnhẹnhàngthoathuốcgiảmđautrongquákhứdothântìnhvàhảocảmCheironriêngtặngthânphụ.TronglúcmọingườichămlothươngtíchchoMenelaoslớntiếnghôhàochiếntranh,hàng
tiềnphongquânTroianchoàngkhiêntiếntớitấncông.VìthếquânAchaianlạiphảinainịt,chuẩnbịtinhthầnsẵnsànggiaotranh.LúcnàykhôngaithấyAgamemnonngủnghê,cúiđầulosợ,hoặcmiễncưỡngchiếnđấu,tráilạinguyênsoáibiểulộdũngkhí,cảnhgiáccaođộkhônghoảngsợ,khôngchầnchừ,khônglưỡnglựmàhămhởchiếnthắngvẻvang.Ôngquyếtđịnhkhôngdùngngựa,khôngdùngxekhảmđồngkỹlưỡng.Ôngđểlạichomãphutrôngnomcặpngựavừađivừakhịt.Nhưngôngchỉthịmãphucẩnthận,Eurymedon,côngtửPtolemaios,dòngdõiPeiraios,đừngđixamàphảiởgầnphòngkhitrongthờigianthanhsátlựclượngbất
đồchânmỏiôngngảmệt.Dứtlờiôngbướcđithịsátđoànquân.LúcnàogặpbinhsĩDanaanphingựanhưbaythihànhphậnsự,ônglạigầnngỏlờikhuyếnkhích:“ChiếnsĩArgive,giữvữngtinhthần!KẻbộithệChaChúatểsẽkhônggiúpđỡ.Nuốtlờituyênthệ,phávỡhưuchiến,chúngsẽđemthịtdangonlànhchokềnkềncắnxétrongkhingôbốiđộtnhậpthànhlũybắtconnhỏ,mangvợđẹplênthuyền.”Tráilại,nếugặpnhómcovòiluilạiđằngsau,tìmđườnglẩntránhkhỏirachiếntrườngphũphàng,ôngnặnglờichêtrách,giọngđầybựctức:“Sinhvậtkhảố,chỉcanđảmlỗmiệng!BinhsĩArgive,cácngườikhôngthấythẹnmặthổlòngư?Tạisaođứngìrađóngẩnngơnhưhươunainondạicắmđầurụtcổlaothânchạyquacánhđồngbaola,khựnglạikhimệtđừvìlòngdạkhôngcòndũngcảm?Cácngườiđứngđóngơngácthayvìchiếnđấu?PhảichăngcácngườichờquânTroiankéotớiđedọachiếnthuyềnngôbốiđậuthànhhàngtrênbãicátgầnmặtbiểnxámxanh,hyvọngtừtrêncaocôngtửKronossẽchìataybaoche?”TrongtưcáchnguyênsoáiAgamemnoncứthếtiếptụcthanhsát,truyềnđạtýchíchiếnđấu
vớihàngquân.TớihàngngườicấtbướcsansátbênnhauônggặpbinhsĩKretan.HọsửasoạnrachiếntrườngdướiquyềnIdomeneus,chỉhuymẫncánđiđầu,hùngdũngnhưheorừng;Merioneschỉhuylựclượngphíasau.Trôngthấythếmừngkhônxiết,ôngnhanhnhẹn,thântìnhngỏlờidịudàngkhenngợi:“Idomeneus,tronghàngquânDanaanphingựavunvút,khôngcóngườinàobảnnhântintưởngbằngquýhữu,khôngnhữngkhirachiếntrườngmàbấtkểlúclàmviệcgì,ngaycảkhicùngnhaudùngbữa,lúcrượuvangdànhchotrưởngthượngphavàobìnhrótchochiếnsĩtàiba.TrongkhibinhsĩAchaiantócdàiuốnghếtphầnhọ,cúpquýhữulúcnàocũngđầy,nhưcúpbảnnhân,quýhữunhởnnhơthưởngthức.Xảthânrachiếntrườngđếnbâygiờquýhữuvẫnlàngườiquýhữutừngbiểulộ!”“CôngtửAtreus,”IdomeneusthủlĩnhngườiKretethốtlời,“nguyênsoáicứyênchí,phần
riêngbảnnhânhếtmìnhủnghộ,hứahẹn,camkếtngaytừkhimớigặpmặt.Hãyvậnđộng,đốcthúcbinhsĩAchaiantócdàiđểngôbốitứcthìlâmtrận,vìbọnTroianđãnuốtlờithề.Chúngkhôngxứngđángđónnhậnbấtkểcáigì,trừcáichếtvàmàntang,bởiđãviphạmcamkết,hủybỏhưuchiến,xúcphạmngôbối.”Nghelờiđápmừngkhônxiết,côngtửAtreustiếptụccấtbướcquahàngquântớichỗhaichỉ
huytênAiasđangchuẩnbịchiếnđấu,binhsĩùnùntheosau.Nhưđámmâymụcphunhìnthấytừchòicanhsàxuốngbayquabiểncả,giótâyàoàothúcđẩy;đámmâykéotới,băngquamặtbiển,mangtheophongba,từxatrôngđãđenngòmtớigầnchẳngkhácmànđêm.Trôngthấythếrùngmìnhmụcphuxuađànvàohang.Thanhniêncantrường,dòngdõiChúatể,đằngsauhaiAiascứthếtiếnrachiếntrường,độihìnhsátcánh,đennhưđámmây,khiêngiáonhấpnhô.Lạivuimừngkhinhìnthấy,tỏlòngtônkính,nguyênsoáichàohaichỉhuyđoànquânArgiveáolátđồng,ngỏlờinhưcócánhbayxa:“NhịvịAias,chỉhuylựclượngArgiveáolátđồng,vớiquýhữubảnnhânchẳngcầnralệnh,khíchlệcũngvôích.Tàichỉhuykhiếnbinhsĩchiếnđấuhếtmình.Ô,ChaChúatể!ÔAthena!ÔApollo!Ướcgìtinhthầnbinhsĩđềunhưvậy!ThànhphốcủaPriamsẽsụpđổnhanhchóngdướibàntayngôbối,xôngvàochiếmđoạt,cướpphá!”Nóirồitạmbiệtbướcsanghàngquânkhác,gặpNestor,nhàhùngbiệngiọngngọtngào,
trongtrẻotừPylos,ôngthấyđangsửasoạnbinhsĩlâmtrận,sắpxếpthànhhàngdướiquyềnchỉhuycủaPelagoncaolớn,Alastor,Chromios,thânvươngHaimonvàthủlĩnhBias.Lãocôngđểxe,ngựa,mãphuởhàngđầu,đặtquânlínhđôngđảo,cantrườngởhàngcuốilàmthànhlũybảovệlựclượng.Ởhànggiữalãocôngxếpbinhsĩkémcỏiđểngaycảsốnhútnháttìmcáchlẩntrốncũngbuộcphảichiếnđấu.Trướchếtlãocôngdặnmãphuphảigiữngựa,chớhùnghổlâmchiến.Lãocôngnói:“Đừngtưởng,bấtkểaitrongquýhữu,mìnhdũngcảmvàtàicánđiềukhiểnngựaxemàrờibỏhàngngũ,tiếnlênphíatrước,lănxảgiaochiếnvớiquânthù.Vàcũngđừngluivềphíasau,bởilàmvậylàbịbẻgãydễdàng.Rờixelúcxápgầnxeđốithủlàlúcngườiđiềukhiểntìmcáchlaothương.Chiếnthuậtđólàchiếnthuậtđắcdụngvôcùng.Đólàquytắcứngxử,quyếttâmthựchiện,tinhthầntấncôngngườixưavũbãohạthànhvượttườngcaongất.”Lãocôngtiếptụcsửdụngkinhnghiệmthâulượmtrongchiếntrậntừlâuthúcgiụcbinhsĩ.Lờikhuyếnkhíchkhiếnnguyênsoáiyêntâmkhiđểmắtquansát.Thổlộcholãocônghaycảmnghĩthầmkíntronglòng,ôngnóilờinhưcócánhbayxa:“Ôi,lãotrượngkhảkính,ướcchi
chângốidẻodainhưtinhthầnvàsứckhỏevẫnbềnvữngtrongngọcthể!Tiếcthaytuổigià,chẳngaitránhkhỏi,đènặngtrênvai.Ướcgìlãotrượngtraotuổiấychongườikhác!Ướcbiếtmấylãotrượnglàngườitrongđámthanhniên!”“Ô,côngtửAtreus,”NestormãphuđấtGereniađáp,“lãohủcũngthựclòngmongmuốnnhư
khihạsátquánquânEreuthalion.Rấttiếcthầnlinhkhôngbaogiờbanchothếnhânđủthứcùngmộtlúc.Lúcđólãohủlàthanhniên,bâygiờlãohủlàônggià.Tuynhiên,dùthếlãohủvẫnsẽđicùngmãphu,khuyếnkhích,khuyênnhủhọ.Đólàđặchuệcủatuổigià.Sửdụngthươnggiáolãohủdànhchothanhniênsinhsauđẻmuộn,lựclưỡng,cườngtránghoànthànhsựnghiệp!”MãnnguyệnvớinhữnggìthấyởNestor,nguyênsoáitiếptụcthanhsát.Ngườitiếptheoông
tớithămlàcôngtửPeteos,Menestheusluyệnngựađangđứngthẫnthờ,xungquanhlàbinhsĩAthenianhămhởxungtrận.GầnđólàOdysseusmưutrí,bêncạnhlàbinhlínhKephallenian,thuộchànghùnghậu,cũngđangđứngthờthẫn.HọchưanghetiếnggọirachiếntrườngtrongkhiquânTroianvàquânAchaianchỉmớirụcrịchtácchiến.BởithếhọimlặngđứngchờquânAchaian,hàngkháctiếnlêntấncôngquânTroianvàbắtđầucuộcthưhùng.Nhậnrasựthể,nguyênsoáiAgamemnonnghiêmkhắckhiểntrách.Ôngnóilờinhưcócánhbayxa:“Ô,côngtửquânvươngPeteos,dòngdõiChúatể,vàquýhữu,bậcthàyđamưutúctrí,đầuócchỉnghĩtớithắnglợi,tạisaoởđây,sợhãi,lảngtránh,chờaivậy?Đánglẽquýhữuphảitiếnlênhàngđầu,laothânvàotrậnđánhdữdội.QuýhữukhôngphảingườiđầutiênbảnnhânmờicảhaitớidựtiệctiễnđưachỉhuyAchaianlênđườnghaysao?Vàodịpnhưthếquýhữuvuivẻthưởngthứctrọnvẹnthịtnướng,vangthơm,hoàntoàntùyý.Tráilại,bâygiờquýhữucóvẻvuimừngđứngnhìndùhàngchụcbinhđoànAchaiangụcngãtrướcthươngđồngtànnhẫnmớichịunhúcnhíchcựamình.”Odysseusmưutrícaumàytỏvẻbựcbộiđáp:“CôngtửAtreusnóivậylàhàmhồ!Làmsao
nguyênsoáicóthểnghĩngôbốilẩntránhchiếnđấu?KhicuộcchiếndiễnrasinhtửchốnglạibọnTroianngôbốichiếnđấuquyếtliệt.Nguyênsoáisẽchứngkiến,nếumuốn,nếuđólàđiềunguyênsoáithắcmắc,thânphụyêuquýcủaTelemachostiếnlênhàngđầuquầnthảovớiđámTroianluyệnngựa.Điềunguyênsoáinóitrốngrỗngchẳngkhácgìgióthoảng.”NhậnraOdysseuscóvẻkhóchịu,imlặng,vìchạmtựái,nguyênsoáiAgamemnonmỉmcườitiếplời:“CôngtửLaerteskhảái,Odysseusmưulược,bảnnhânkhônghềthóamạ,bảnnhâncũngkhônghềralệnhbắtquýhữuphảituântheo.Bảnnhânhiểutrongthâmtâmquýhữucóhảoý,ýnghĩcủaquýhữucũnglàýnghĩcủabảnnhân.Nhưvậyđủrồi.Saunàyngôbốisẽsửađổinhữnggìkhiếmnhãvừabiểulộ.Cầumongthầnlinhxóabỏ,đánhtanlờikhôngnênkhôngphải!”Nóirồitạmbiệtôngbướcđitớichỗkhác.ÔnggặpcôngtửTydeus,Diomedeshunghăng
đứngtrênxevữngchắcsaungựađóngáchsẵnsàng.StheneloscôngtửKapaneusbêncạnh.Nhìnchằmchằmcóvẻthúcgiục,ônghỏinhỏnhẹ:“Thếnàynghĩalàthếnào?CôngtửTydeus,mãphugandạ,lẩntránhtráchnhiệm,tạisaovẫnđứngnhìnđườngđidẫntớichiếntrường?Tydeuskhôngbaogiờlàmvậy,khôngbaogiờluibước,tráilạivượtxađồngđộixônglênhàngđầucậnchiếnvớiquânthù.Ngườichứngkiếnlãoôngrataykểlại.Vìbảnnhânkhônghiệndiệnchứngkiến;nhưnghọbảolãoôngthuộchạngtuyệtvờivượtxađồngđội.CólầnlãoôngcùngthủlĩnhPolyneikestớiMykenai,khôngphảivớitưcáchkẻthùmàsứgiảhòabình,viếngthămthânhữutrênđườngchiêumộbinhlính.HaingườisửasoạnviễnchinhtấncôngThebesthànhlũythiêngliêng.Haingườihếtlờinănnỉngôbốitíchcựctrợgiúpbinhđộitinhnhuệ,ngôbốihứaủnghộthíchđáng.TiếcthayChúatểbiểulộhungtriệu,ngôbốiđànhthayđổiýđịnh.VìvậyhaingườirờiMykenai.TiếptụchànhtrìnhhaingườitớisôngAsopos,cỏxanhrậmrạp,lausậyumtùm.ĐúnglúcấyquânAchaiancửlãoônglàmsứgiả.Lãoôngrađi.TớinơilãoôngthấyngườiKadmeianhiệndiệnđôngđảothamdựdạtiệctrongcungđiệnquânvươngEteokles.Mặcdùlàviễnkháchđơnđộcgiữachốnđôngngười,toànconcháuKadmos,songlãoôngkhôngcảmthấynaonúng.Tráilại,chẳngmảymayhãisợ,lãoôngthửsứcvớichúng,hiệpnàocũngthắngdễdàng,nhờcóPallasAthenarộnglònggiúpđỡ.SựthểkhiếnconcháuKadmosphingựatàitìnhtứcgiận.Lúclãoôngravề,chúngpháingườiđitrướcmaiphục
đónđường,nămmươibinhsĩdướiquyềnhaichỉhuy:Maion,côngtửHaimon,dángdấphunghăngvàPolyphontes,côngtửAutophonos,hămhởchiếnđấu.Nhưnglãoôngchốngtrả,dồnđẩycảđámtớikếtthúcthảmhại.Lãoôngcứacổgiếtsạch,trừmộtthamạngsống.TênđịchlãoôngvânglệnhthầnlinhthảchovềlàMaion.TydeusđấtAitolianhưthếđó.Tráilại,côngtửlãoôngsinhthànhchỉlẻomép,chiếnđấukémxa.”Diomedesdũngcảmkhôngđápmộtlời.Chiếnbinhđónnhậnýkiếnchêtráchcủaquân
vươngkhảkính.Ngượclại,côngtửKapaneuslừngdanhkhôngthểimlặng.Chiếnsĩnói:“CôngtửAtreus,xinđừngbẻquoeokhinguyênsoáibiếtsựthậtrànhrành.Bỉphukhẳngđịnhngôbốikháhơnthânphụgấpbội.NhờđặtniềmtinvàoChúatểtrợgiúpcùngđiềmtriệuthầnlinhtruyềngửi,ngôbối,chỉhaingười,chiếmThebesbảycửaô,mặcdùlựclượngđiềutớiítỏitấncôngbứctườngquáưkiêncố.Vềphầnthânphụngôbối,dođiênrồbảnthângâyra,cácngườithấtbại.Vậyxinđừngnóivớibỉphuvềdanhdựthânphụngôbốinganghàngngôbối.”“Imngay,quýhữu,hãylàmnhưbảnnhânnói,”Diomedescantrườngxenlời,liếcnhìn
Sthenelosvớivẻcáugiận.“BảnnhânkhôngcảmthấybựctứcvớiAgamemnon,nguyênsoái,vìđônđốcbinhsĩAchaianxà-cạpgọngàngrachiếntrường.ÔnglàngườisẽđạtvinhquangnếuquânAchaianthắngquânTroianchiếmthànhTroathiêngliêng.Tráilại,ôngsẽlàngườiđaukhổvôcùng,nếuquânAchaianthuaquânTroian.Vậybâygiờlàlúcquýhữuvàbảnnhânnênnghĩtớichiếncuộc,hâmnóngtinhthầnchiếnđấuhăngsay.”Nóirồithânvươngnhảykhỏixexuốngđấtmangtheođầyđủvũkhí.Áogiáplátđồngsộtsoạtdữdộitrênlồngngực,ngườicótráitimgangóc,tâmhồndũngcảmđếnmấynghethấycũngthấtkinh.Nhưsóngbiểndângcaoầmầmđổvàobãicát,đợtnàyđèđợtkia,giótâyhùnghổđuổitheo,thoạtđầunhôcaotừngoàixa,tiếptheochạyvàobờbắntungtóe,saucùngluồnvòngmỏmđá,uốncongdộimạnhlàmbọtbiểntungbay,hàngnốihàngquânDanaanùnùnlaorachiếntrường.Chỉhuylớntiếngđônđốc,binhsĩâmthầmtuântheo.Khôngaicóthểtưởngtượngđoànquânđôngđảonhưthếcótiếngnóitronglồngngựclạiimlặngcấtbướcrămrắpvânglệnhchỉhuy.Áogiáplátđồngtrênthânthểóngánhtheobướcchânđi.PheTroiankháchẳn.Nhưcừumẹđứngtúmtụmđôngđảotrongsânnôngtrạihếtsứcgiàucósẵnsàngnhảsữatrắngphau,bebeliêntụckhinghetiếngbầyconréogọi,quânTroianrơivàocảnhhuyênnáo,vìkhôngcùngtiếnghô,khôngcùngthổngữ,màchỉlàngônngữphatrộnhổlốn,ngườithamdựtừnhiềuvùngkhácnhau.Thầnlinhgiụcgiãhaiphe,AresđônđốclựclượngTroian,Athenamắtxanhlamlụcthúcđẩy
lựclượngAchaian.KinhHoàngvàKhiếpĐảmsẵnsàngtiếptay.BấtHòaluônluônhănghái,tỉmuội,đồngđộithầnlinhchiếntranh,trợgiúpbàohuynhtrongcôngtrìnhđẫmmáu.Thoạtđầutầmvócnhỏbé,sauđótheothờigiancaolớnđầusátbầutrờitrongkhichânbướctrênmặtđất.LúcnàynữthầnlạilẩnvàohàngquânTroianvàhàngquânAchaian,dốcđổcămthùvàođầuócbinhsĩ,chồngchấtđaukhổlêncảhaibên.Lúchaiđoànquântiếnlêntrựcchiếntrênlằnranh,tiếngkhiên,tiếngthươngchạmnhau
chanchát,tiếnglínháolátđồnghôhoándữdội;númkhiênđụngđộ;tiếnggàodângcao.Tiếptheocùnglúctiếngngườichếtrênrỉhòatiếngngườisốngreomừng,máuchảychanhòamặtđất.Nhưhaidòngsuốitrànđầymùađôngtừnúicaocuồncuộntuônđổkhốinướckhổnglồxuốnglòngthunglũngthămthẳm,tiếngdộivangxa,mụcphutrênnúinghenhưsấmrền,haiđoànquângiápchiến,loạnđả,gàothét,chạytrốn.AntilochosđầutiênhạsátchỉhuyquânTroian,Echepolos,côngtửThalysiasvũtrangcùng
mìnhchiếnđấutrênhàngđầu.Cúthươngđầutiên,Antilochoslaotrúngvànhmũgắngùcủađốithủ.Mũinhọnxuyênquatrán,xươngvỡ.Mắttốisầm,Echepolosgụcngãnhưngọntháplộnđổtrongcuộchỗnchiếntànbạo.Echepolosvừalănxuốngđất,thânvươngElephenor,côngtửChalkodon,thủlĩnhngườiAbanteshunghãn,liềnnắmchânkéothậtnhanhkhỏivòngchiếnđểlộtgiápy,songkhôngthựchiệnnổivìAgenordũngcảmnomthấy.DùngthươngmũibọcđồngAgenorđâmthẳngmạngsườnlúcElephenorcúikhom,trúngchỗkhôngchekhiên,Elephenordộingược,chếtliền,lănxuốngđất.QuânTroianvàquânAchaiannhàolênđánhnhautớitấptrênthithể.Nhưchósóigiànhgiậtdữdội,haibênnhảychồmđènhau,bênnàycốhấtbênkiakhỏixácchết.
ĐúnglúcđóAias,côngtửTelamonquậtngãcôngtửAnthemion,Simoeisios,thanhniêntrẻtuổi,tràntrềsứcsống.LênnúiIdatrôngcừugiúpsongthân,trênđườngtrởvề,thânmẫuhạsinhtrênbờsôngSimoeis,vìthếđặttênlàSimoeisios.Cuộcđờichấmdứtquásớm,vìgặpmũithươngkhủngkhiếp,thanhniênkhôngthểđềnđápcôngơnchamẹsinhthành,dưỡngdục.Thanhniênvừavượtquahàngđầuxôngtới,Aiasđâmtrúngngực,ngaynúmvúbênphải.Mũithươngbọcđồngxuyênquavaingọtxớt,thanhniênvăngxuốngđất,rơinhưcâybạchdươngthânthonmảnh,đỉnhrậmrạp,nhôcaogiữađồngcỏbaolakếcậndòngsuốithợxẻdùngrìusắtsángloángđốngãy.Sauđóthợxẻcưathànhvànhtrònlàmbánhxengoạnmục,nhưngbâygiờđểnằmdầmmưadãinắngtrênbờsông.SimoeisioscôngtửAnthemioncứthếvĩnhbiệtcuộcđờidướimũithươngAias,dòngdõiChúatể.ThấyvậycôngtửPriam,Antiphostrấnthủnhấpnhoáng,liềnphónglaosắcnhọnquađámđônghỗnchiếnnhắmthẳngAias.Xạthủphóngkhôngtrúngđốitượng,songtrúngLeukos,đồngđộicantrườngcủaOdysseus,ngaybẹnlúcanhnàylôiSimoeisioskéosanghàngđốidiện.Lảođảogụcngã,xácchếtrơikhỏitay,anhnàyđèlên.NhìnLeukosbịgiết,Odysseusnổigiậnđùngđùng.Mũlátđồngóngánhláchquahàngđầutớitrướclằnranhđốiphương,chiếnbinhdừnglạiđưamắtnhìnquanh,nângthươngbóngloángphóngthẳng.ThấythươnglaotớiquânTroianluilại.DẫuthếchiếnbinhkhôngphóngvuvơmàlaotrúngDemokoon,côngtửngoạihôncủaPriam,mớitừnôngtrạigâyngựagiốngởAbydosmòlêntheocha.Thanhniêngụcngãtrướcmũithươngchiếnbinhlaotớivìtứcgiậnđốivớicáichếtcủađồngđội.Mũiđồngnhọnhoắttrúngtháidươngxuyêntừbênnàysangbênkia.Mắttốisầm,thanhniênlănxuốngđất,vũkhílẻngxẻngxungquanh.ToànbộđộihìnhTroianphíatrướcluilại,kểcảHektordũngcảm.QuânArgivereohòầmĩ,kéoxácchếtvềphíamìnhvàvẫntiếnlênphíatrước.CảnhtượngkhiếnApollophẫnnộ.ĐứngnhìntừvệthànhPergamos,thầnlinhlớntiếngkêu
gọi:“Tiếnlên,binhsĩTroianluyệnngựa!ĐừnglùibướcđểbọnArgivesẽnắmthếchủđộngtrênchiếntrường.Chúngkhôngphảisắthayđá,dathịtchẳngthểcưỡnglạimũiđồngxuyênsuốt.Hơnthế,Achilleus,côngtửThetismáitócdiễmkiềukhôngthamchiếnmàđanglẳnglặngômsầunuốthậnbêndãythuyền.”TừtườngthànhthầnlinhkhủngkhiếpkhuyếnkhíchquânTroiantrongkhiAthena,Tritogeneia,áinữChúatểđônđốcquânAchaian,khôngnhữngthếcònláchquahàngquânthúcđẩybinhsĩđịnhlẩntránh.ĐúnglúcấyđịnhmệnhréogọiDiores,côngtửAmaryngkeus.Chàngbịhònđásắccạnhnện
trúngchânphảigầnmắtcá.NgườinémlàchỉhuyquânThracian,Peiros,côngtửImbrasos,đếntừAinos.Hònđátànáclàmhaisợigânnátbấy,mấychiếcxươnggãyvụn.Chàngngãngửalănxuốngđất,vừachìatayvớiđồngđộithântìnhvừamởmiệngngáphơi.ThấyvậyPeirosvừanémđáliềnxổtớigiơthươngđâmthẳngrốn.Ruộtlòirachảyxuốngđất,mắttốisầm,chàngtắtthở.NhưngvừanhàotớiPeirosđụngphảiThoas,ngườiAitoliaphóngthươngtrúngngựctrênnúmvú,mũiđồngxuyênquaphổi.Thoastiếntớilôivũkhínặngnềkhỏilồngngực,rútkiếmsắcchémngangbụng,cướpmạngsống,songkhônglộtgiápy.VìđồngđộiPeiros,ngườiThraciantócbúithànhchòmvâyquanhxácchết,taynắmthươngdàihămhe.Mặcdùcaolớn,lựclưỡng,táotợn,Thoasphảiluibước,giáptrụrungrinh.Haingườicứthếnằmdàitrênmặtđườngđầybụi,sátnhau,cảhaiđềulàthủlĩnh,mộtThracian,mộtEpeianáolátđồng;nhiềuthủlĩnhcũnggụcchếtxungquanh.Bởithếngườithamdựchiếntrườngsẽkhôngthểcoinhẹxemthường,dẫuvẫntunghoànhgiữalòngcuộcchiến,chưabịtrúngthươngtừxa,chưabịkiếmđâmngaycạnh,dùPallasAthenavẫncầmtaydẫnđườngchỉlối,baochetránhkhỏimũigiáovunvútbaytớinhưmưa.VìhômđónhiềungườiTroian,nhiềungườiAchaiannằmsóngsượtbênnhau,mặtúpsátđất.
Khúc5PallasAthenatruyềnphảnhiệttìnhvàtáobạochoDiomedes,côngtửTydeus,đểcókhả
năngvượtxađồngđội,đồngthờiđạtchiếnthắngvẻvang.Nữthầnbiếnkhiên,mũbốclửarừngrựcnhưvìsaocuốihạsaukhiđắmmìnhdướiđạidươngnhôlênchóilọiáthẳnsaokhác.Nữthầnhóangọnlửabốccháybừngbừngtrênđầu,trênvaiđẩychiếnbinhvàogiữalòngcuộcchiếncựckỳhỗnloạn.TronghàngquânTroiancóngườitênDares,thứdângiàucó,tưcáchtuyệtvời,tusĩphụcvụ
Hephaistos.Đươngsựcóhaicon,PhegeusvàIdaiosthụhuấnđủphươngcáchtácchiến.CảhaitáchkhỏihàngquânlênxephóngnhưbaychặnđánhDiomedestrongkhichiếnbinhlộibộtớigặpđốithủ.Lúchaibênvàotầmgiaochiến,Phegeustấncôngphủđầu.Phegeuslaothươngcándài,songmũithươngvụtquavaitrái,khôngtrúngDiomedes.ĐếnlượtcôngtửTydeustấncông,Diomedessửdụngvũkhíđíchđáng.MũithươngtrúngngựcgiữahainúmvúhấtPhegeusbắnkhỏixebềnchắc.ThấyvậyIdaiosliềnbỏchạy,nhảyxuốngsauxetuồnrangoài,khôngdámđứnglạibảovệxácanh.DẫuthếIdaioscũngkhôngthoátkhỏisốphậnđentốinếuHephaistoskhôngtớikịpcứunguy,quấnkíntrongmànâmumangđi.Nhờthếthânphụcaoniên,hạbộcthầnlinh,khôngrơivàocảnhcôđơn,buồnbã.Diomedescừkhôi,côngtửTydeusquảcảm,tứcthìcướpngựaphóngđitraođồngđộiđemvềdãythuyềnrỗngkhông.ThấysựthểxảyravớicôngtửDares,đứabịgiếtbênxe,đứacogiòtháochạy,quânTroiancantrườngcămphẫnvôcùng.NhưngđúnglúcđóAthenamắtxanhlamlụcnắmtaythầnlinhchiếntranhđangnhưđiênnhưcuồngdẫnđi.Nữthầnnói:“Ares,Ares,taiáchđốivớithếnhân,cướpcủagiếtngười,vượttườngpháthành,tạisaongôbốikhôngđểquânTroianvàquânAchaiangiaochiếnxemChaChúatểmuốnbênnàođạtthắnglợi?Ngôbốinênmaumaurờichiếntrườngchongườikhỏinổigiận.”Nóirồinữthầndẫnthầnlinhchiếntranhhunghăngrakhỏichiếnđịa,sauđóbảongồitrênbờsôngSkamandrosdốcthẳm.LúcấyquânAchaianđãđẩyquânTroianxuốngdướilằnranh,chỉhuyratayápđảođối
phương.ĐầutiênnguyênsoáiAgamemnonhấtOdioscaolớn,lựclưỡng,thủlĩnhbộlạcHalizones,bắnkhỏixe.Thủlĩnhlàngườiđầutiênbayxuốngđất.Tronglúcthủlĩnhcogiòchạy,nguyênsoáilaothươngtrúnglưnggiữahaivai,mũithươngxuyênquangực.Thủlĩnhlănkềnhxuốngđất,vũkhílẻngkẻngxungquanh.TiếptheoIdomeneushạsátPhaistos,côngtửBoros,ngườiMaioniantừvùngTarnephìnhiêukéotới.Phaistosloayhoayvừabướclênxephíasaucặpngựa,chiếnbinhtàibalaothươngtrúngvaiphải.Phaistosquỵngaytrênxe,đêmhãihùngbaophủtoànthân.TùytùngcủaIdomeneusxôngtớilộtgiápy.CùnglúcvớithươngsắcnhọnMenelaos,côngtửAtreus,đâmchếtxạthủxuấtsắcSkamandrios,sănbắnlãoluyện,côngtửStrophios.NhờArmetishuấnluyệnnênsănthúlànhnghề,anhnàycóthểhạđủthứthúdữlởnvởntrênnúi,trongrừng.NhưnglúcnàyArtemisnữthầncungnỏkhôngbaoche,ngaycảtàinăngxạthủcũngkhônggiúpanhnàythànhcông.Vìkhianhnàycắmđầuchạyphíatrước,taythươnglừngdanhMenelaos,côngtửAtreus,laotrúnglưnggiữahaivaixuyênquangực.Anhnàyngãsấp,giápyláchcáchxungquanh.TiếptheoMerionesđâmchếtPhereklos,côngtửTekton,contrainghệnhânHarmon,bàntaytàihoasángtạođủloạitácphẩmkỳdiệu,PallasAthenađặcbiệtquýmến.AnhtađóngthuyềncânbằngchoPâris,việclàmmởđườngchoxungđột,trởthànhtaihọachokhôngnhữngdântộcTroianmàcảbảnthân,vìkhônghiểutígìsấmngữthầnlinhtruyềngửi.Merionesđuổitheolúcxápgầnđâmmạnhmôngphải.Mũithươngxuyêndướixươngchọcthủngbọngđái.Vừaquỵgốianhtavừarênrỉ,tửthầnlẳnglặngômnhẹmangđi.TiếptheoMegeshạsátPedaios,côngtửAntenor.ConhoangAntenor,songTheanonhântừnuôinấng,chămlonhưconđẻ,vìmuốnlàmvuilòngphuquân.CôngtửPhyleustaythươngnổitiếngđuổisátnútdùngthươngđâmsaugáy.Mũinhọnxuyênquahàmcắtđứtcuốnglưỡi.Đốithủngãquaylơ,răngcắnchặtmũithươngđồnglạnhngắt.CùnglúcEurypylos,côngtửEuaimon,đâmchếtHypsenor,côngtửxuấtsắccủaDolopionhàohiệp,tusĩphụngsựthầnsôngSkamandros,dânvùngquêtônsùngnhưthầnlinh.Đốithủđangchạytrướcmặt,EurypyloscôngtửtuyệtvờicủaEuaimonđuổisaulưngvungkiếmchémtrúngvai.Cánhtaymậpmạpđứtphăngrơixuốngđất,máuchảyđầmđìa.Địnhmệnhkhóasổcuộcđời.
Tửthầnngảbóngchemắtđốithủ.QuânDanaantiếnđánhnhưđiênnhưcuồng.Tuythế,vềphầncôngtửTydeus,quývịkhông
thểnóichiếnbinhthuộcbênnào,TroianhayAchaian.Chiếnbinhbăngquacánhđồngnhưdòngsôngvềmùađôngtrànđầytuônđổ,nướcchảyphăngphăngsanbằngđêđập.Dùlàđêđấtnhằmkìmgiữhaytườngđábaoquanhvườnnhotươitốt,khôngthứnàocóthểđươngcựsứctấncôngvũbãocộngthêmmưatrờiđổdồnphụhọa.Nướccuồncuộntànphágầnhếtcônglaoquýbáucủatraitrángthanhniên.QuânTroianhàngngũsansátcứthếtanrãtrướcmũitấncôngcủacôngtửTydeus,mặcdùđôngđảo,songkhôngthểchốngcự.NhìnthấyDiomedesbayquacánhđồngnhưphongbađánhđuổikhốiquântrướcmặt,công
tửhàohùngcủaLykaonphảnứngtứcthì.Thủlĩnhkéocungcánhconggàitênnhắmthẳng.LúcDiomedeslaođầutiếntới,thủlĩnhbắntrúngtấmđồngtrêntrấnthủvaiphải.Xuyênthủngtấmđồng,mũitênsắcnhọntiếptụcđithẳng,máuứaướtđẫmtrấnthủ.CôngtửxuấtsắccủaLykaonlớntiếngreomừngchiếnthắng:“BinhsĩTroianquyếtchiến,tiếnlêntấncông!Mãphutàibaroiquấttuyệtvời!Thằnggiỏinhấttrongbọnbịthươngnặng.Bảnnhânkhẳngđịnhnósẽkhôngthểcầmcựlâudàimũitênkhủngkhiếp,nếuquảthựcđólàđiềuquânvương,côngtửChúatểthúcđẩybảnnhânrờiLykiatớiđây.”Pandaroshuênhhoangchiếnthắng.DẫuthếDiomedeskhônggụcvìmũitênácliệt.Luivề
phíasautớigầnngựavàxeđứnglại,DiomedesréogọiSthenelos,côngtửKapaneus:“Quýhữumaumauxuốngxetớirútmũitênkhốnkiếpkhỏivaibảnnhân.”Sthenelosnhảyxuốngđất,đếnbêncạnhrútmũitênsắcnhọnkhỏivai.Máuứathấmquatu-níchvảichéogo.Diomedessaymêchiếntrườngtứcthìthốtlờicầunguyện:“Atrytonebấtquyện,áinữChúatểmangkhiênthần,xinlắngnghe!Nếutrongquákhứvìquýmếnđãtrợgiúpthânphụvàbỉnhânlúccuộcchiếndiễnraácliệt,bâygiờxinngườicũngbiểulộcảmtìnhtươngtự,ôAthena!Xinđểbỉnhânkhuấtphụctênnày.Đểyđivàotầmthương,yđãbắnbỉnhântrướckhibỉnhânthấyy.Bâygiờkhoekhoangchiếnthắng,ynóithếnàobỉnhâncũngchết,thờigiannhìnánhmặttrờichóichankhôngdàilâu.”Lờinguyệncầuđếntai,PallasAthenabiếntứchithânvươngthànhmềmmại,chânphía
dướirồitayởtrên.Sauđóđếnbêncạnhnữthầnnóilờinhưcócánhbayxa:“Vữngtin,Diomedes,bâygiờthânvươngcóthểrađitấncôngquânTroian.Tađãphảvàotimnhiệthuyếtcủathânphụ,dũngcảmcủaTydeusmãphumangkhiêntolớn.Tacònthổisươngmùkhỏimắtđểthânvươngcóthểphânbiệtthầnlinhvớithếnhân.Dovậytanóithânvươnghaynếucóthầnlinhxuốngđâythửtài,đừngđánhlạihàngbấttử,trừmột.Tuynhiên,nếuáinữChúatể,Aphroditelâmtrận,hãydùngthươngsắcnhọntấncôngchobịthương.”NóirồiAthenamắtxanhlamlụcbiếndạng.CôngtửTydeuslạitiếnlênhàngđầusátcánh
cùngđồngđội.Dùkhôngcónữthầnbêncạnhthânvươngcũngquyếttâmlaođầuđánhđịchlầnnữa.Lúcnàythânvươngtáobạogấpmấylầnlúctrước,yhệtsưtửmụcphutrôngcừulôngdàycộmtrongnôngtrạivùnghoangvuđánhbịthươngkhinhảyquarào,songkhôngkịpgiết;vếtthươngchỉkhiếnsưtửthêmhungdữ;đếnlúcmụcphukhôngthểngănchặn,sưtửnhảyvàochuồng,cừuhoảnghốtchạytánloạn.Cừubịquậtngãxácchấtthànhđống.Vẫnhunghãnvượtràosưtửnhảyrangoài.DiomedeshùngdũngtrựcdiệnvớiquânTroiannhưthế.ThânvươnghạsátAstynoosvàthủlĩnhHypeiron,đâmngườitrướcbằngthươngmũinhọn
bọcđồngtrênnúmvú,chémngườisaubằngkiếmlưỡidàingaycầncổgầnbờvai,vìthếbờvaiđứtkhỏicổvàlưng.Đểhaingườinằmđó,thânvươngđuổitheoAbasvàPolyidos,côngtửEurydamas,lãoônggiảiđoánmộngtriệu.Nhưnglãoôngkhônggiảithíchgiấcmơcủahaiconkhihaiconrachiếntrường,Diomedescườngtránghạsátcảhai.SauđóthânvươngđuổitheoXanthosvàThoon,côngtửPhainops,cặpthanhniênbốđẻbâygiờlàônggiàốmyếukhôngcònconhầuđểlạicủacải.Diomedesđâmchếtcảhai,cắtđứtcuộcđờitươiđẹp,gieorắctangtóc,thêlươngchobốgià.Lãoôngsẽkhôngnhìnthấyhaiconbằngxươngbằngthịttừmặttrậntrởvề.Anhembànghệsẽthừahưởnggiatài.NạnnhânkếtiếplàcôngtửPriam,dòngdõiDardanos,EchemmonvàChromios,ngồicùngxe.Nhưsưtửchồmvồđànbògặmcỏgiữakhoảngtrốngtrongrừng,bẻgãycổbònáihaybòtơ,côngtửTydeushấthaingườikhỏixehết
sứctànnhẫn,bấtchấphậuquả,lộtgiápy,bắtngựagiaochobinhsĩđánhvềthuyền.NhìnDiomedestànsátquânTroian,Aineiasláchquagiaotranhhỗnloạndướilànthương
rơinhưmưaràotìmPandaros,đốithủđánggờm.Vừathấycôngtửhiênngang,cantrườngcủaLykaon,thủlĩnhsấntớicấttiếng:“Pandaros,cungtênđểđâu?ThủlĩnhkhôngcònlàxạthủtàibaLykiatựhào,hơnbấtkểxạthủnàongôbốicótrongthànhTroahaysao?Trờiđấtơi,thủlĩnh,hãygiơtayvanváiChúatể,rồigiươngcungbắnthằngkia.Bảnnhânkhôngbiếtnólàđứanào,songthấynóhunghăngtunghoành,gâyhạiquáđỗi,hạsátkhánhiềubinhsĩdũngcảmTroian.Tuynhiên,phảicẩnthận,rấtcóthểđólàthầnlinhbấtmãnchỉvìlễnghithiếusót,hoặccólẽngôbốibịthầnlinhgiậndữtrừngphạt!”KínhcẩncúichàoAineias,côngtửdũngcảmcủaLykaonđáplời:“Thưathủlĩnh,trưởng
thượngquânTroianáolátđồng,nếuthủlĩnhhỏixinthưadướimắtbảnnhântênđóhìnhnhưgiốngchiếnbinhcôngtửTydeus.Bảnnhânnhậnraquatấmkhiênvàkhoảnghoắmtròngmắttrướcmũ.Bảnnhâncònnhậnrangựakhiđểýnhìn,songchẳngrõtênđócóphảithầnlinhhaykhông.Tuynhiên,nếuđúngtênđó,côngtửxôngxáocủaTydeus,Diomedeskhủngkhiếp,bảnnhânthấydườngnhưcóbàntaythầnlinhtrongcuộctấncôngmanrợtênđóthựchiện.Chắchẳncóthầnlinhđứngbêncạnhlấysươngmùbaophủ,đẩymũitênchệchđi.Vìbảnnhânnhắmbắntênđó,trúngvaiphải,xuyênquatấmchetrêntrấnthủ.BảnnhânđinhninhthếnàotênđócũngxuốngsuốivànggặpDiêmVương.Thếmàtênđóvẫnkhôngchết.Nhưvậycólẽđólàthầnlinhgiậndữnàochăng.Bâygiờbảnnhânđứngđây,khôngxe,khôngngựachởđi.Ngượclại,trongcungđiệnLykaonlúcnàocũngcómườimộtcỗxelộnglẫythợmộcchếtạomớitinh,cóvảiphủche,mỗixecặpngựavừađứngchờvừanhailúamì,lúamạch.Ởđó,trongngôinhàxâycấtvữngvàng,trướckhibảnnhânramặttrận,thânphụLykaon,taythươngcaoniên,dặnđidặnlạiphảidùngcảxelẫnngựadẫnđầuquânTroiantấncôngquyếtliệtquânthù.Bảnnhânkhôngnghelời,nếungheđâuđếnnỗi,vìkhôngmuốnngựagặptaiương.Nghĩtớibầyngựalúcnàocũngcóđủthứcăn,bảnnhâncứsợthànhphốdânđôngnhưthếmángsẽvơilươngthực.Bởivậyđểchúngởnhà,bảnnhâncuốcbộtớithànhTroa,hoàntoàntintưởngcâycungvàmũitên.Nhưngcungtênkhôngđemlạikếtquảmongmuốn!Vìbảnnhânbắnhaiphátnhắmhaichỉhuy,côngtửTydeusvàcôngtửAtreus,lầnnàocũngtrúng,máuchảyrõràng,khôngcònnghingờgìnữa.Thếnhưngbảnnhânchỉkhiếnhaitênhunghănghơntrước.Nhưvậylàlúclấycungcánhcongkhỏimóctreo,sốphậnđentốibắtđầu,ngàybảnnhândẫnbinhsĩTroiantớithànhphốmỹmiềuđểthựchiệnliênminhthânhữuvớiHektorphithường.Tuynhiên,nếungàynàođótrởvềtậnmắtgặpmặttiệnnội,nhìnlạiquêhương,trôngthấyngôinhàtomáicao,bảnnhânsẵnsàngđểbấtkỳaichặtđầutứckhắc,nếucungnàychưatựtaybẻgãyvấtvàolửachocháyrụi,vìkhôngcòníchdụng.”“Đừngnóithế,”AineiaschỉhuyquânTroianđáp.“Đốivớichuyệnđóchỉcầnmộtgiảipháp:
quýhữuvàbảnnhâncùngnhausửdụngxe,ngựavàđủthứvũkhítấncôngtrựcdiệntênnày.Vậylênxebảnnhân,quýhữusẽthấyngựacủaTrôsthếnào.Rútluihaytruyđuổidọcngangcánhđồngđềutàibavượtmức.CặpnàycònbiếtđưangôbốivềthànhTroaantoàn,nếuChúatểlạichoDiomedes,côngtửTydeusthắngtrận.Trèolên,cầmroi,nắmcươngbónglộnđểbảnnhânxuốngxegiaochiến,hoặcđểbảnnhânđiềukhiểncặpngựa,quýhữuđươngđầuvớikẻthù.”“Aineias,thủlĩnhhãytựtaycầmcươngđiềukhiểnngựamình,”côngtửxuấtsắccủaLykaon
tiếplời.“Vớingườiđiềukhiểnquenthuộc,nếubấtthầnngôbốiphảitháochạykhicôngtửTydeusậptới,chúngsẽkéoxephinhanhgấpbội.Nếukhôngnhậnratiếngthủlĩnh,chúngsẽhoảngsợgiởchứngbấtkham,khôngchịumangngôbốirakhỏichiếntrường.LúcđóDiomedesbấtkhuấtsẽxáplại,thanhtoánngôbối,bắtngựamóngguốcnguyênkhốiđemđi.Bởithếthủlĩnhnênđiềukhiểncảxelẫnngựa.Chờtênđótớigầnbảnnhânsẽgiaochiếnbằngthươngsắcnhọncủamình.”Quyếtđịnhxongxuôi,haingườilênxechạmtrổ,hùnghổphóngvềphíacôngtửTydeus.
Sthenelos,côngtửkiêncườngcủaKapaneusnomthấyliềncấpbáocôngtửTydeuslờinhưcócánhbayxa:“CôngtửTydeus,Diomedesquýmến,bảnnhânthấyhaikẻthùvạmvỡhămhởtiếntớicóýchặnđánhthủlĩnh,cặpnàytrôngkhủngkhiếpthựcsự.ĐứalàPandaros,taycung
thiệnnghệtựnhậncôngtửLykaon,đứalàAineiashãnhdiệnlàcôngtửAnchisestuyệtvờivàthânmẫulàAphrodite.Vậymaulên,ngôbốilênxeluilạiphíasau.Bảnnhânxinthủlĩnhđừnglaotớihàngđầukẻomấtmạng.”ĐưamắtnhìntỏvẻbựctứcDiomedeslựclưỡngđáp:“Đừngnóiđàotẩuvớibảnnhân.Thủlĩnhsẽphílờithuyếtphục.Bảnnhânkhôngthuộcloạingườinghĩchuyệntháochạy,trốntránhgiaochiến.Tinhthầnvẫnhăngháinhưbaogiờ.Bảnnhânmiễndùngxe;bảnnhânsẽtaykhôngđigặpchúng.PallasAthenakhôngchophépbảnnhânrunrẩy.Haitêndùmộttrốnthoát,ngựachạynhanhthậtđấy,songcũngkhôngcứukhỏitayngôbối.Bâygiờhãylắngnghe,đừngquênđiềubảnnhândặn.NếuAthenatrọnvẹnkhônngoan,kếhoạchđadạngđểbảnnhânchiếnthắng,giếtchếtcảhai,nhớđểngựaphinhanhcủabảnnhânởđây,gàicươngvàonúmtrênthànhxe,đểýchộpngựacủaAineias.BắtbằngđượcláikhỏihàngquânTroianvềhàngquânngôbốixà-cạpgọngàng.BởibảnnhânnóiquýhữuhayngựađócùngdòngngựaChúatểnhìnxatrôngrộngtặngTrôsđểđổilấycôngtửGanymedes;chúngthuộchàngtốtnhấttrầngian,tồntạidướirạngđôngvàmặttrời.VềsaumuốncướpgiốnghoàngthânAnchiseslénlútthảngựanáivàovớichúng,Laomedonkhônghay.Ngựanáiđẻcontrongcungđiện,tấtcảsáumống,hoàngthângiữbốnnuôitrongchuồng,sốcònlạichoAineiassửdụng,haiconkéoxechohaiđứachạytrốnbâygiờ.Nếutómđượccặpnày,ngôbốisẽvinhhạnhvôcùng.”Trongkhihaingườitraođổiýkiến,haibinhsĩTroianphinhanhtớilôicặpngựanòimang
đi.CôngtửdũngcảmcủaLykaonlớngiọnggọivớiDiomedes:“Táobạo,cuồngnhiệt,ôcôngtửTydeuskhảái,michưagụcngãdướimũitênnhọn,nhọnhoắt,đắngcay.Bâygiờtasẽdùngthươngchobiếttay,chờđóxemkếtquảthếnào.”Nóirồinângtrườngthươnggiữchothăngbằng,thủlĩnhlaothẳngvềphíacôngtửTydeus,mũibọcđồngxuyênquakhiênchạmtrấnthủ.CôngtửdũngcảmcủaLykaonhétvanghôchiếnthắng:“Trúngrồi,quasườn.Misẽkhôngchịunổilâuđâu.Phầnriêngtacảmơnmiđãgiúpđạtchiếnthắngvẻvang!”“Khôngtrúng!Ngươikhônghềđộngtớita,”Diomedescườngtránghétlại,dángvẻthản
nhiên.“Hơnthế,tahìnhdungtrướckhiratay,haingươisẽgụcchết,đứanàyhoặcđứakia,máulênhlángdângthầnlinhchiếntranh,chiếnbinhnghiệtngã,kiêncường.”DứtlờiDiomedeslaomạnh.NhờAthenahướngdẫnthươngphóngtrúngmũiPandaroscạnhmắtxuyênquarăngtrắngnhởn.Mũibọcđồngđâmsâucắtđứtcuốnglưỡi,nhôradướicằm.Pandarosngãkhỏixe.Giáptrụbóngloángrơiđổloảngxoảng.Mặcdùthuầnchủng,cặpngựahoảnghốtnhảybắnsangbên,Pandarostrúthơithởcuốicùng,chấmdứtcuộcđời.Aineiasnhảykhỏixe,taykhiêntaythươngsẵnsàng,vìsợquânAchaiancướpxác.Nhưsưtửhùngdũngbiểulộuyquyền,Aineiasđưamắtnhìnquanh,giạnghaichânđứngtrênthithể,lấythươngdài,khiêntrònbaoche,quyếttâmtiêudiệtđịchthủnhàotới,đồngthờihétrùngrợn.ĐúnglúcđócôngtửTydeusnhặttảngđánặngkhủngkhiếp,haingườingàynaycũngkhôngnhấcnổi,vậymàmộtmìnhchẳngmấykhókhăn.DiomedesnémtrúngmôngAineias,chỗxươngđùigặphôngngườitagọilàổcốixương.Ổcốixươnggiập,haigânđứt,daxâyxáttừngmảngvìcạnhđásắcnhọn.Aineiashiênngangquỵgối,mộttaychốngđấtđỡtoànthân,thếgiớitốisầmtrướcmắt.Thủlĩnhchiếnbinhcóvẻgụctạichỗ,nếuAphrodite,áinữChúatể,thânmẫuthụthaitrongvòngtayAnchiseshômmụcphuthảbògặmcỏkhôngnhanhmắttrôngthấy.Nhìnsựthểnữthầnvungcánhtaytrắngngầnômcôngtửthươngyêu,lấytàáorungrinhcuốnquanhthânthể,baochenhưcánhbuồm,láchắnngănchặnmũithươngvìsợmãphuDanaanphinhanhlaotrúngngựccướpmấtcuộcđời.TrongkhiAphroditelénlútđưacôngtửyêuquýrakhỏitrậnđịa,côngtửKapaneuskhông
quênlờiDiomedessaymêđụngđộcăndặn.Dừngngựamóngguốcnguyênkhối,gàicươngvàonúmtrênthànhxe,mặcchúngtungvóhílộngtrướccảnhhuyênnáo,StheneloscúiđầucắmcổđuổicặpngựabờmngoạnmụccủaAineias.VừatómđượcSthenelosliềnphikhỏitrậnđịaquânTroiansanglằnranhquânAchaianxà-cạpgọngàngtraochoDeipylos,đồngđộithủlĩnhquýmến,tintưởnghơnbấtkỳbinhsĩnàocùnglứatuổi,thườngchứngtỏtâmđầuýhợp.SaukhibảoDeipylosđánhcặpngựavềdãythuyềnrỗngkhông,Sthenelosdũngcảmlênxe,nắmcươngbónglộn,láicặpngựahùngdũngcủamìnhphinhanhđitìmcôngtửTydeus,nônnóngmuốngặp.
PhầnmìnhDiomedesvẫntiếptụctruylùnggiaithầnKyprisvớithươngđồngtànnhẫn,vừađuổitheovừanghĩbụngchắchẳnđâylànữthầnnhútnhát,khôngphảinữthầnchỉhuythếnhântrongcáctrậnđánhnhưAthenahoặcEnyo,chuyêncướppháthànhphố.Đuổitheokhálâu,lenláchquađámđônghỗnchiếncuốicùngbắtgặp,côngtửTydeusdũngcảmxôngtớitấncôngđốitượng.Laothươngsắccạnhthủlĩnhlàmxướcganbàntaymềmmại.Mũinhọnxérácháongoàibềnbỉmấynữthầnkiềudiễmgiacôngthêudệt,cứađứtdachỗbàntaynốiliềncổtay.Máubấttửứara,thầnhuyếtlưuthôngtrongcơthểthầnlinhdiễmphúc-khôngănthựcphẩm,khônguốngrượuvang,vìthếkhôngcómáuvàgọilàthầnlinhbấttử.Aphroditehétto,đánhrơicôngtử.PhoibosApolloômchầm,cuốnkíntrongmâyxanhđậmhầutránhmũithươngbọcđồngchímạngmãphuDanaanphinhanhlaotrúngngựccướpmấtcuộcđời.Héttohôchiếnthắng,DiomedeslớngiọngnóivớiKypris:“ÁinữChúatể,nênrakhỏitrậnđịa,đừngdínhvàochiếntranh.Phỉnhgạtphụnữchânyếutaymềmnhưthếchưađủhaysao?Nếucứdằngdairavàochiếntrường,chiếntranhsẽkhiếnnữthầnrùngmình,dùđứngngoàichỉnghethôicũnghếthồn.”Rùngmìnhtrướctháiđộđedọa,hoảnghốtvìvếtthương,Kyprisrútlui.Làndamịnmàng
đẫmmáu,vếtthươnggâyđaukhủngkhiếp,nhưngIrisbướcchânnhưgióthổitớitrợgiúptứcthìđưanữthầnrakhỏinơihỗnchiến.TớiphíatráichiếntrườngnữthầnthấyAres,thầnlinhchiếntranhcuồngloạnngồiimlặng,thươnggiáo,xengựagáctrênmây.Quỳgốicúiđầunữthầnnănnỉbàohuynhthânyêuchomượncặpngựayêncươngbằngvàng.Nữthầncấttiếngnhỏnhẹ:“Hiềnhuynhyêuquý,xinrataytếđộ,chomượnngựađểtỉmuộivềnúiOlympos,nơihàngbấttửcưngụ.Tỉmuộiđauđớnvìvếtthươngthếnhân,côngtửTydeusgâynên,bâygiờđanghămhởmuốngiaochiếnvớicảChaChúatể.”Areschonữthầnmượnngựayêncươngbằngvàng.Dángvẻmệtmỏi,buồnrầuhếtsức,nữ
thầntrèolênxe.Irisngồibêncạnh,cầmcương,giơroiquấtrađi.Cặpngựangoanngoãnlaovónhưbay.ChẳngmấychốcxetớinúiOlymposcaongất,tưthấtthầnlinh.ĐếnnơiIrisbướcchânnhưgióthổikìmngựadừnglại,tháoáchcởicươngđưarakhỏicàngxe,rắcthựcphẩmtrườngsinhbêncạnhchoăn.TrongkhiđóAphroditedễthươngđitìm,gụcđầutrênđầugốithânmẫu,Dionecầmtaynângáinữ,vừathântìnhvuốtnựngvừaâuyếmngỏlời:“Hoàngnhiyêuthương!Thựcthểnàotrênthiêncunggâyđauđớnchohoàngnhinhưthế,hoàntoàndoácý,làmnhưđểtrừngphạt,vìhoàngnhiđãlàmđiềuthựcsựxấuxa?”Aphroditehaymỉmcườikểđầuđuôi:“Thưa,kẻđánhhoàngnhibịthươnglàcôngtửTydeus,tênDiomedeshungbạo,vìhoàngnhilénlútđưaquýtửAineiasthươngyêurakhỏichiếnđịa.CuộcchiếnlúcnàyxemrakhôngcònlàcuộcgiaotranhácliệtgiữaquânTroianvớiquânAchaian,màlàcuộcthưhùngsinhtửbinhsĩDanaantấncôngthầnlinh!”Vừanghe,Dionenữthầnlộnglẫytronghàngnữthầntiếplời:“Kiênnhẫnchịuđựnghoàng
nhi,canđảmtrựcdiệnđauđớn.NhiềuthầnlinhtrongngôbốisốngởđâytrênnúiOlymposđãgánhchịuđauđớn,vìbàntaythếnhân,lúcngôbốiđịnhgâythươngtíchkhủngkhiếpchonhau.ThầnlinhchiếntranhAresđauđớnkhiOtosvàEphialtescườngtráng,côngtửAloeus,dùngxíchxiềngchặtnhốttù.Bịnhốttrongbìnhbằngđồngthầnlinhphảisốngởđómườibatháng.Nhưthếtưởngthầnlinhđãkếtliễucuộcđời,đồngthờichấmdứtmáuthèmkhátchiếntranh,nếumẹghẻ,hoakhôicựckỳxinhđẹpEeriboiakhôngkểchoHermeshaysựthể:Areslảdầnvìxiềngxíchtànáclàmkiệtsức.ĐúnglúcđóHermesnẫngnhẹmangđi.HerađauđớnkhicôngtửcườngtrángcủaAmphitryonbắnmũitênbangạnhtrúngngựcbênphải,nữthầnchếtđiếng.DiêmVươngkỳdịcũngđauđớnnhưtấtcảthầnlinhvìmũitênvunvút,khicũngthếnhânnày,côngtửChúatểmangkhiênthần,bắnởPylos,giữađámngườiquácố,rồiđểmặcchođauđớn.Đauđớn,bựcbộixuyênthấutâmcan,DiêmVươnglầnđườnglênnúiOlymposcaongấttớicungđiệnChúatể.Mũitêntrúngbắpthịttrênvailựclưỡngkhiếnkiệtsức.Nhưngxoathuốcgiảmđau,Paieonchữalànhvếtthương,sởdĩvậyấylàvìthầnlinhkhôngphảithếnhân.Táobạo,liềulĩnh,kẻkhôngsợphạmtộibấtkính,chẳngquantâmhậuquảxấuxa,dùngcungbắnngaycảthầnlinhtrênnúiOlympos!CònhoàngnhiđauđớnấylàdoAthenamắtxanhlamlụcbảothếnhânnàyđuổiđánh.Diomedesmấttríđángthương!CôngtửưutúcủaTydeustrongthâmtâmkhônghaykẻđánhlạihàngbấttửsẽsốngngắnngủi,rờichiếntrườngđẫmmáu,tànsátkinhtởmtrởvề,bầyconsẽkhôngngồilênvếđùi,khônggọilàcha!Bởithếbây
giờcôngtửTydeus,cườngtrángthậtđấy,sợđốithủtàibahơnhoàngnhixuấthiệngiaochiến.DovậykhálâuAigialeia,tiểuthưđoantrangcủaAdrestos,hiềnthêdũngcảmcủaDiomedesluyệnngựa,khôngrênrỉkhiếngianhântỉnhgiấc,khóclócthươngtiếcphuquântrẻtuổi,chiếnbinhxuấtsắchàngquânAchaian.”TronglúctâmtìnhDioneđưahaitaylauthầnhuyếtkhỏicổtayáinữ.Vếtthươnglànhlặn,đauđớntanbiến.QuansátcảnhtượngAthenavàHerachụpngaycơhộiđáplờichỉtríchcaychua,mỉamóc
Chúatể,côngtửKronos.Athenamắtxanhlamlụcbắtđầu.Nữthầnmởlời:“ThưaChúatể,phụvươngcónổigiậnkhinghehoàngnhibàytỏkhông?ChắchẳngiaithầnKyprisđãngonngọtdỗdànhhoakhôiAchaiantheoquânTroian,lúcnàynàngyêuchúngmêmệt!TronglúcâuyếmvuốtvehoakhôitrongsốphụnữAchaianxiêmykiềudiễm,nàngvôtìnhđểtrâmvàngcọxướcbàntayngọcngà.”LờinóikhiếnChathếnhânvàthầnlinhmỉmcười.GọiAphroditevàngónglạigầnôngôntồnnhỏnhẹ:“Hoàngnhi,giaochiếnkhôngphảiviệccủahoàngnhi.Việccủahoàngnhilàlochuyệnhônnhân,âmthầmvuntrồngtìnhcảmyêuthương.ViệcđóđểAreshunghăngvàAthenakhônkhéololiệu.”Trongkhichuyệnnhưthếdiễnratrênthiênđình,Diomedeshiếuchiếnxổtớitấncông
Aineias,mặcdùbiếtApollothânchinhgiơtaybaoche.Songchẳngnểvìthầnlinhquyềnuy,thủlĩnhcốgiếtbằngđược,rồilộtgiápylộnglẫy.Balầnhăngmáuthủlĩnhchồmtới,balầnApollođẩykhiênsángngờitrởlại.Lầnthứtưxôngđếnnhưquỷdữ,thầnlinhxạthủtừxahétto,giọngrùngrợn:“CoichừngcôngtửTydeuslùilại!Đừngtưởngmìnhnganghàngthầnlinh,vìvềdònggiốngkhôngbaogiờcóchuyệntươngtựgiữahàngbấttửvàbầythếnhânlêbướctrêntrầngian.”NghethấythếcôngtửTydeusluilạimộtchútđểthầnlinhxạthủkhỏinổigiận.ApollobènlôiAineiasrakhỏichiếntrườngmangvềvệthànhPergamosthiêngliêngbêntrongcóđềnthờthầnlinh.TớinơitrongnộitẩmrộnglớnLetovàArtemisnữthầnxạthủkhôngnhữngsănsócvếtthươngmàcònlàmchothânthểtránglệ.TrongkhiđóApollocungbạcsángtạohìnhngườigiốnghệtAineias,trangbịvũkhínhưthủlĩnhtrangbị.QuanhhìnhngườiquânTroianvàquânAchaiancantrườngliêntụcchémnhau,phầmphậpvàokhiênbằngda,mộctròndàyhaykhiênmỏngnhẹhọcầmchengực.Canthiệptứcthì,kêugọithầnlinhchiếntranhhunghãn,PhoibosApollohétto:“Ares,Aressátnhân,bàntayvấymáu,cướppháthànhphố,tạisaohiềnđệkhôngrataytốngcổthếnhânnàyrakhỏichiếntrường,côngtửTydeusbâygiờtấncôngcảChaChúatể?MởđầuyđụngđộvớiKyprislàmgiaithầnbịthươngởcổtay,tiếptheohệtquỷdữynhảyxổtấncôngcảta.”NóirồiApolloluivềngựtrênvệthànhPergamos.TrongkhiđóArestànnhẫngiảdạng
AkamashunghăngchỉhuyquânThracianlẩnvàohàngquânTroiankhuyếnkhích,thôithúccôngtửPriam,Chúatểtrợgiúp:“Ôi,côngtửPriam,Chúatểthươngyêu,cácngườicònđểquânAchaianchémgiếtquânmìnhbaolâunữa?Đếnlúcchúngnhàotớiphácổngthànhkiêncốchăng?Aineias,côngtửAnchises,chiếnbinhhiênnganggụcngãnằmđườn,ngôbốiquýtrọngnganghàngHektorphithường.Hãymaumaucứuđồngđộicantrườngrakhỏicuộcloạnđảdữdội.”Vớilờinhưvậythầnlinhthôithúctừngngườihăngsaychiếnđấu,dũngcảmtiếnlên.
Sarpedoncũngtíchcựcthamgia.MạnhdạntráchcứHektorkhảái,thủlĩnhnói:“Hektor,tinhthầnthườngbiểulộbâygiờđểđâu?Cólầnchủsúynóibảovệthànhphốkhôngcầnquânlínhhoặcđồngminh,chỉmộtmình,vớimuộitếvàbàođệ.Bâygiờhọthếnào?Bảnnhânkhôngnhìnthấyđâu.Tấtcảcovòirụtcổlẩntrốnnhưchósăntrướcmặtsưtử.Tráilại,dùchỉlàđồngminh,ngôbốitớiđâyxâmmìnhchiếnđấu.Bảnnhânlàmộttrongsốngườiđó.Quahànhtrìnhdàidặc,giantruân,bảnnhânđếntăngcườngchochủsúy.DotiếnggọithốngthiếtvanglêntừLykiaxaxôi,từXanthoscuồncuộn,bảnnhânrađibỏlạivợdạiconthơ,củacảilớnlao,hàngxómlánggiềngnghèokhóthèmmuốn.DẫuthếbảnnhânvẫnđônđốcquânLykianchiếnđấu.Bảnnhânkhôngchậmtrễgópmặtcùngđồngđộitrênchiếntrường,lùngtìmđịchthủ,mặcdùchẳngsởhữucáigìởđây,giasúchaycủacải,quânAchaiansẵnsàngnẫngnhẹmangđi.Trongkhichủsúyđứngđó,chẳngbuồnbảoquânlínhvùnglênchiếnđấubảovệhiềnnộithươngyêu.Bảnnhânsợchủsúyvàdântộcchủsúynhưcámắclướibiếnthànhmồingon,chiếnphẩmchoquânthù.Ngàynàođóchúngsẽcướppháthànhphốngoạnmục.Đêmngàychủsúynênsuy
nghĩchínchắnchuyệnnày,kêugọichỉhuyđồngminhtừxứsởxaxôicươngquyếtđứngbênnhauđươngđầu,nhấtđịnhkhôngdùnglờinặngnhẹtráchmóc.”Timnhóiđauvìlờitráchcứ,Hektortứcthìnhảykhỏixexuốngđất,vũkhíđầyđủ.Tayvung
cặpthươngsắcnhọnchủsúyđihếthàngquânthúcđẩymọingườichiếnđấu,khíchđộngtinhthầnquyếtchiến.QuânTroiantrởlạitrựcdiệnquânAchaian.QuânArgivehùngdũnggiữtrậnđịa,hàngngũxiếtchặt,khôngnhốnnháo.Nhưgióthổiđưavỏlúabaykhắpsànđặtmáyđậpthiêngliêng,lúcngườitadầnlúa,Demetertócvàngtáchhạtkhỏivỏkhigióthổi,vỏbayrơithànhđốngtrăngtrắng,quânAchaiancũngtrởthànhtrăngtrắng,vìbụirơitơitảdongựaxảvóhấtlênbầutrờivàngđục,khichiếntrậntáidiễn,mãphuquayxevònglại,songkiênquyếtxốctớiđụngđộquânthù.ĐúnglúcđóAreshungbạohiệndiệnkhắpnơibuôngmàntốibaotrùmtrậnđịatrợgiúp
quânTroian.ThầnlinhthihànhmệnhlệnhđãnhậntừPhoibosApollokiếmvàng.ApollobảothầnlinhtruyềnsinhkhímớimẻchoquânTroiankhithấyPallasAthenavềpheDanaanrútlui.Hơnthế,ApollocònbảoAineiasrờiđềnthờlộnglẫy,đồngthờiphảcanđảmtươimớivàotâmhồnchỉhuylừngdanh.NhờthếAineiaslạixuấthiệngiữađồngđội,họvuimừngthấythủlĩnhcònsống,trởlạitaychânlànhlặn,tinhthầnhănghái.Nhưnghọkhônghỏithủlĩnhcâunào;họkhôngthể,vìthầnlinhcungbạc,thầnlinhchiếntranh,taiươngcủathếnhânvàthầnlinhxungđộtthèmkhátcuồngnộgiữhọởxaloviệcchiếntrận.PhíađốidiệnhaichỉhuyAias,OdysseusvàDiomedescũngthôithúcquânAchaianlănxả
vàovòngchiến.Khôngcầnkhíchlệhọthảnnhiênđươngđầumọiđợttấncông.DũngcảmxôngtớihọbámchặttrậnđịanhưmâybấtđộngcôngtửKronosphủđỉnhnúilúcthờitiếtêmả,khigióbắccuồngnộngongiấc,gióbạnnổixungkhôngxuađuổimâyđenbaytơitả.KiênquyếtchạmtránquânTroian,quânDanaannhấtđịnhkhônglui.Agamemnonbướcđigiữahàngquân,độngviên,khuyếnkhíchmọingười.Ôngnói:“Quýhữu,hãycanđảm,hãychứngtỏmìnhlànamnhi;hãynghĩtớidanhdựtronggiaochiếnácliệt.Khichiếnbinhnghĩtớidanhdự,nhiềuđồngđộithoáthiểm,ítđồngđộigụcchết.Tráilại,nếuquayđầutháochạy,chiếnbinhcònđâudanhdựvàdũngcảmđểđươngđầu,chốngcự.”Vừadứtlờiôngcầmthươnglaomạnh,trúngchỉhuyTroian,đồngđộicủaAineiasquảcảm,
Deikoon,côngtửPergasos,quânlínhTroianđềcaonhưcôngtửPriam,bởithườngchiếnđấutrênhàngđầu.NguyênsoáiAgamemnonnémtrúngkhiên,khiênkhônghấtnổithươngrangoài,mũibọcđồngxuyênthủngđiquadâylưngvàođáybụng.Deikoonngãnhưtráirụng,vũkhírơilẻnhxẻngtrênngười.TrảđũađáplờiAineiaskhuấtphụchaichỉhuyDanaanhếtsứccanđảm,côngtửDiokles,KrethonvàOrsilochos,thânphụsốngtrongthànhphốPherengoạnmục.Dioklesthuộchànggiàucó,dòngdõibắtnguồntừsôngAlpheiosdàirộngchảyquađấtPylos.AlpheiossinhraOrtilochos,thổvươngnhiềubầytôi;OrtilochossinhraDiokleshàohiệp;DioklessinhraKrethonvàOrsilochos,anhemsinhđôi;cảhairấtgiỏinghềvõ.KhikhônlớncảhaicùngngườiArgivelênthuyềnsơnđentrựcchỉthànhTroanổitiếngnhiềungựađểtrảthùdanhdựchocôngtửAtreus,AgamemnonvàMenelaos.Nhưngtớiđóphiêulưuchấmdứt,cảhaicùngchết.Nhưcặpsưtửmẹchăndắttrongrừngsâutrênnúicaođểcướpphávườntược,nôngtrại,vồbò,bắtcừulớnmạnhtớilúcchínhmìnhtrởthànhnạnnhângụcchếttrướcmũithươngđồngsắcnhọntrongtaythợsănlànhnghề,gặpđịchthủ,cảhaiquỵngãnhưhàngtùngtocaongảđổdướitayAineias.Nhìnhaingườigụcngãmàthươnghại,Menelaoscantrườngmũlátđồngxôngngaylênhàng
đầuvungthươngsángloáng.Khíchlệchohunghăng,hùngdũng,songtrongthâmtâmthầnlinhchiếntranhmuốnchỉhuygụcchếtdướitayAineias.NhưngAntilochos,côngtửNestordũngcảm,trôngthấybènđitheolênhàngđầu,vìsợtaihọabấtngờcướpmấtchỉhuy,cônglaokhónhọcđoànquânhằnggánhchịusẽkhôngmanglạikếtquảmongmuốn.LúcMenelaosvàAineiasmặtđốimặt,thươngđốithươngsẵnsànggiaochiến,Antilochossấntớiđứngcạnhchỉhuy.Mặcdùthiệnchiến,songthấyhaingườiđứngsátbênnhauđốidiệnvớimình,Aineiasluibước,khônggiaochiến.ThấythếMenelaosvàAntilochoskéongayxáctửsĩsanghàngAchaian,traocặpbinhsĩxấusốbạcmệnhchođồngđội,rồiquaylạichiếnđấutrêntuyếnđầu.NạnnhântiếptheolàPylaimenesđánggờmdễsợ,chẳngkémthầnlinhchiếntranh,chỉhuy
binhlínhgandạngườiPaphlagoniansửdụngkhiênmộc.Nạnnhânđangđứnglặngthinh,caothủMenelaos,côngtửAtreuslaothươngtrúngxươngđòngánh.CùnglúcAntilochostấncôngMydon,mãphutùytùng,côngtửcantrườngcủaAtymnioshùnghụcquaycặpngựamóngguốcnguyênkhốitrởlại.Antilochosváctảngđánệntrúngkhuỷutay,dâycươngtrắngbónggắnđồtrangđiểmbằngngàvoituộtkhỏitaycầmrơixuốngđất.Antilochosxổtớirútkiếmđâmthẳngtháidương.Hámiệngngáphơi,từxetrầnthiếtvữngvàngnạnnhânlănxuống,đầucắmsâutớitậnvai.Nạnnhânđứngngượcmộtlúckhálâuvìcátdày,tớilúcngựađạpgiẫmhấtngãmớinằmsóngsoàitrênmặtđất.AntilochosgiơroiquấtchạythẳngvềhàngquânAchaian.ĐứngtronghàngquânđốidiệnquansátMenelaosvàAntilochos,Hektorvừasấntớitấn
côngvừahétlớnxungphong.HànghànglớplớpquânTroianhôtotiếnlên.NamthầnAresvànữthầnEnyodũngmãnhdẫnđầu.NữthầncóHỗnLoạntànnhẫntrongchiếntrậntheosau,namthầnvungthươngkíchthướckhổnglồdõngdạcđếmbước,lúcphíatrước,lúcđằngsauHektor.ChợtthấyAres,Diomedesháochiếnthấtkinh,yhệtlữkháchkhôngbiếtbơi,sauhànhtrìnhdàidặcquacánhđồngrộnglớnthấyđườngđibịdòngsôngchảyrabiểncắtngangchắnlối,đưamắtnhìnnướcsủibọt,gầmthét,quaylưngchạyngượctrởlại.VìthếcôngtửTydeusluibước,songvẫnbáođộngđồngđội:“Quýhữu,nhìnHektorphithườngtaythươngkhủngkhiếp,chiếnsĩcantrường,ngôbốicólýdođểthánphục!Sởdĩvậyấylàvìlúcnàoycũngcóthầnlinhbảovệ,baochetránhtaiương,bấthạnh.Bâygiờcũngvậy,ycóAresbêncạnhcảitranglàthếnhân.Vậyquýhữutháolui,lùibước,songvẫnngoảnhmặtnhìnkẻthù.Ngôbốikhôngnêntìmcáchgiaochiếnquyếtliệtvớithầnlinh.”DiomedeschưadứtlờibanlệnhquânTroianđãchồmlêntấncông,HektorhạsátMenesthes
vàAnchialos,cảhailàbinhsĩlãoluyện,cùngngồitrênxe.Thấyhaingườigụcngã,Aiascaolớn,côngtửTelamonthươngxótkhônxiết.Tiếnlạigầnquânthù,AiaslaothươngbóngloángtrúngAmphios,côngtửSelagossốngởPaisos,củacảithừathãi,ruộngnươngđầylúa,songđịnhmệnhđãdẫnđilàmđồngminhtrợgiúpPriamcùngbầycon!Aiasđâmtrúngthắtlưng,thươngdàicắmsâuvàobụng,Amphiosngãnhưtráirụng.ThừathắngxônglênAiassấntớilộtgiápy,nhưngquânTroianlaothươngvunvútngănchặn,nhiềumũisángloángcắmphậptrênkhiên.DẫuthếAiasvẫngiẫmchântrênxácchết,đưatayrútthươngbọcđồng,songkhôngthểlộtgiápyngoạnmụckhỏibờvaivìthươngrơituatủanhưmưarào.Aiaslạisợbịbaovây,vìquânTroianquảcảmbảovệxácchếtsẽchốngtrảquyếtliệt.Gandạ,đôngđảo,thươngtrongtayhămhe,quânTroiansẵnsàngxôngtớiápđảo.Bởithếdùcaolớn,lựclưỡng,hiênngangAiascũngrùngmìnhluibước.Haibêncứthếhìhục,hămhở,gắngsứcđụngđộ.Bấtthìnhlìnhđịnhmệnhnghiêmkhắcđưa
đẩyTlepolemoscaolớn,liềulĩnh,côngtửHeraklesxốctớitấncôngSarpedonhùngdũng,cươngquyết.Lúchaingười,côngtửvàđíchtônChúatểthuthậpmâytrời,tiếntớigiaochiến,Tlepolemoslêntiếngtrướctháchthứcđốithủ:“Sarpedon,thủlĩnhquânLykian,cáigìthúcđẩytớiđây,lénlútgiấumặt,làchiếnbinhmàchẳnghiểugìchiếntrận?NgườiđờiquảthậtsailầmkhinóingươilàcôngtửChúatểmangkhiênthần,bởingươichẳnggiốngcáccôngtửChúatểsinhhạngàyxưatínào.KhácvôcùngvềmọimặtđốivớiHeraklesdũngmãnh,thânphụtáobạo,cantrườngcủata!TrướckiacólầntớiđâyđòiLaomedontrảngựa,chỉcósáuthuyền,lựclượngnhỏhơnlựclượngngôbối,thếmàthânphụtacướppháthànhTroa,làmcỏphốphường.Sorabâygiờngươichỉlàkẻhènnhát,timthỏđế,quânsĩchếtnhưrạ.TanghĩrờibỏLykiaxaxôirađi,dẫucườngtráng,songngươichẳngthểbảovệquânTroian.Tráilại,ngươisẽgụcngãdướitayta,rồidẫnxácquacổngđịangụctrìnhdiệnDiêmVương.”“Tlepolemos,”SarpedonchỉhuyquânLykianđáp,“đúngrồi,ngườiminóiđãcướppháthành
Troathiêngliêng,songsựthểchỉvìmộtngườiđiênrồ,Laomedoncaongạo,đềnđápcônglaotửtếbằnglờilẽlốlăng,từchốitrảngựanáingườiđócấtcôngtừxađếnlấy.Cònmi,takhẳngđịnhngaybâygiờ,ngaychỗnàymisẽgặptửthầnvàđịnhmệnhđentốidướitayta.Gụcngãtrướcmũithương,misẽtặngtachiếnthắng,cùnglúcdânglinhhồnchoDiêmVươngsởhữutuấnmãlừngdanh.”Sarpedondứtlời.Tlepolemostứcthìnângthươnggỗtầnbì.Trườngthươngbaykhỏitayhai
ngườicùnglúc.SarpedonlaogiữagáyTlepolemos;mũinhọnđộcđịaxuyênquađauđớn;màn
tốirủbuôngchekíncặpmắt.ThươngcủaTlepolemoscũngđâmtrúngđùitráiSarpedon;mũinhọnđiêncuồngthọcthấuxương,songthânphụlầnnàylạicứusống.ĐồngđộikiêncườngmangSarpedonanhhùngrakhỏitrậnđịa.Thươngdàilếttheo,vìtronglúcvộivãđồngđộikhôngđểýhoặcnghĩcáchrútkhỏiđùiđểthủlĩnhcóthểbướcđi.Họphảihấptấp,hốihảđưatớinơiantoàn.PhíađốidiệnquânAchaianxà-cạpgọngàngcũngtứctốcmangTlepolemosrakhỏichiếntrường.Odysseusmưutríchứngkiếnchiếnhữugụcngã,songkhônghoảnghốt.CảnhtượngkhiếnOdysseusnónglòngsốtruột,khôngbiếtnênlàmthếnào,đuổitớicùngcôngtửChúatểsấmséthaytiếptụclấymạngsốngbọnLykiancàngnhiềucàngtốt.NhưngđịnhmệnhkhôngmuốncôngtửlựclưỡngcủaChúatểgụcngãtrướcthươngđồngsắcnhọncủaOdysseusdũngcảm.BởithếAthenahướngthịnhnộcủaOdysseusvàohàngquânLykian.NgaychỗđóliềnbấygiờOdysseushạsátKoiranos,Alastor,Chromios,Alkandros,Halios,Noemon,Prytanis.VàlúcnàyOdysseusoaihùngcóthểtiếptụcđâmchémquânLykiannhiềunữa,nếuHektorphithường,mũtrậnóngánhtrênđầukhôngbấtthầnnhìnthấy.Hămhởxôngquahàngquânlênhàngđầu,mũbọcđồnglấplánh,chủsúytrútđổkinhhoànglênđầulêncổquânDanaan.Thấychủsúytiếntớimừngkhôntả,SarpedoncôngtửChúatểrênrỉthốtlời:“CôngtửPriam,cứumạngbảnnhân,đừngđểnằmđâylàmmồichobọnDanaan.Hơnthế,nếucuộcđờigiãbiệt,bảnnhânbằnglòngnhắmmắttrongthànhphốchủsúy,vìxemradườngnhưkhôngcòncơmaytrởvềmáinhàêmấm,nhìnlạiquêhươngđấtnướcvàchẳngthểđemnguồnvuinỗimừngchovợdạiconthơ.”Hektormũsángngờikhôngđápmộtlời,thayvìthếphóngchạynhưbay.ViệcđầutiênchủsúylàmlàđẩyquânArgiveluilạicàngnhanhcàngtốt,khôngtrìhoãn,vàgiếtcàngnhiềucànghay.TrongkhiđóđồngđộigandạmangSarpedonhiênngang,quảcảmđểnằmdướicâysồitànxumxuêcủaChúatểmangkhiênthần.Pelagoncườngtráng,đồngđộithântín,giậtthươnggỗtầnbìkhỏiđùi.Sươngmờhạthấpbaophủcặpmắt,Sarpedonngấtlịm.Nhưnggióbắcnhẹthổilướtqua,thủlĩnhlấylạihơithở,đauđớnbiếntan.TuybịthầnlinhchiếntranhvàHektorápđảo,quânArgivekhôngtháochạyvềdãythuyền
sơnđen,songcũngkhôngdừnglạiphảncông.BởilúcnhậnrathầnlinhchiếntranhhiệndiệntronghàngquânTroian,họùnùntháolui,độihìnhtanvỡ.Lúcđóailàngườiđầutiên,ailàngườicuốicùnggụcngãtrướcHektor,côngtửPriamvàthầnlinhchiếntranh,thầnlinhtànnhẫn?ĐầutiênlàTeuthrasdũngcảm,tiếptheoOrestesluyệnngựa,rồiđếnTrechostaythươnglỗilạcđấtAitolia,Oinomaos,HelenoscôngtửOinops,cuốicùngOresbiosdâylưngóngánhbấylâusốngtrongthịxãHylegầnhồKephisostrôngnomtàisảnkếchxù,bêncạnhlàmấyngườiBoiotianlàmchủruộngđấtphìnhiêu.NhìnquânArgivegụcngãtrongcuộcloạnđả,hếtbênphảiđếnbêntrái,xúcđộngkhônnguôi,chẳngthểcầmlòng,nữthầnHeracánhtaytrắngngầnnhanhmiệngnóivớiPallasAthena,lờinhưcócánhbayxa:“Hỡiôi!Atrytonebấtquyện,áinữChúatểmangkhiênthần,vậylàhãohuyền,lờihứavớiMenelaos,sanbằngthànhTroakiêncốtrướckhitrởvề,nếungôbốiđểmặcAresđiênkhùngtunghoànhnhưthế.Đãtớilúchoàngnhivàtacũngphảinghĩtớidũngkhíkiêncường.”Athenamắtxanhlamlụclắngnghekhôngmộtlờichốngđối.Hera,nữthầnkhảkính,áinữ
Kronosphithường,đimắcyêncươngtrángvàngchongựa.Cũngchuẩnbịxesẵnsàng,Hebenhanhnhẹnlắphaibánhbọcđồngtrònvànhvạnhvàotrụcbằngsắt,mỗibánhtámnanhoa.Vànhbằngvàngkhôngsétrỉ,lốpbằngđồnglắpkhítriềm,trôngthậtngoạnmục.Đùmbằngbạcxoayphíanàyphíakia;sànlátbínbệnvàngđankẽbínbệnbạc,haimặtchắnchạyxungquanh.Càngbằngbạcđâmthẳngphíatrước.CuốicàngHebelắpáchbằngvàngxinhxắn,gàiđaitruyềnbằngvàngnhẵnbóng.Herađemcặpngựaphinhanhđóngáchsẵnsàng,hămhở,nônnónglaovàochiếntrườnghuyênnáo.Tớingưỡngcửadinhthựthânphụ,AthenaáinữChúatểmangkhiênthầncởiáongoàimỏngmịnthêuhoa,tựtaycắtmaythêuthùa,thảnhẹxuốngsàn.Thayvàođónữthầnvậntu-níchcủathânphụthuthậpmâytrời,choànggiápychuẩnbịrachiếntrường,đónnhậnnướcmắtvàđaukhổ.Nữthầnchoànglênvaikhiênthầngàitua,vũkhíkhiếpđảm,xungquanhnạmKinhHoàng,trênmặtđínhCămThù,gắnDũngCảm,lồngTấnCôngkinhhồnvàcònchằngđầuGorgon,quáivậtgớmghiếc,biểuhiệukinhtởm,hãihùng,rùngrợncủaChúatểtrangbịkhiênthần.Trênđầunữthầnđộimũhaichỏm,bốnnúm,mũlátvàngđínhhìnhchiếnbinhtừtrămthànhphố.Sauđónữthầnbướclênxebốclửangùnngụt,taynắmtrườngthươnglớn,nặng,chắc,lúcnổigiậnáinữChatoànnăngtốithượngsẽsửdụng
đánhtanhàngngũbinhsĩliềumạng!Cùnglúctranhthủthờigian,Heragiơroiquấtngựatớitấp.Vừanghetiếngroivunvútthiênmôngầmgừrộngmở.GiờKhắcđứngcanh.NhiệmvụlàgiámthủbầutrờibaolavàđỉnhnúiOlymposcaongất,GiờKhắcđónglốingănđườngkhôngchomànđendàyđặcvàothiêncunghayđẩymànđendàyđặctrảirộngraxa.Cứthếhainữthầnphituấnmãkiêntrìquacổng.HainữthầnthấycôngtửKronosngồicáchxacácthầnlinhtrênđỉnhOlymposlởmchởm.Heracánhtaytrắngngầnkìmngựadừnglại,hắnggiọngcấttiếnghỏiChúatể,côngtửKronosđấngtốicao:“Cha,Chúatể,đấngchítônkhôngxúcđộngđếnnổigiậntrướccảnhtànbạoAres,thầnlinhchiếntranh,đangtànsátkhôngphảilối,giếtchóckhôngnươngtay,biếtbaoquânlínhtinhnhuệAchaianhaysao?Phầnriêngđểmắtnhìn,thầnthiếpđauđớncõilòng,buồnrầuvôhạn.Tráilại,KyprisvàApollocungbạclẳnglặngvuimừng,tỏrathíchthúsaukhithảlỏngthầnlinhđiêndại,khôngbiếtphảitrái,khôngmàngluậtlệ!Cha,Chúatể,đấngchítôncónổigiậnkhông,nếuthầnthiếpquấtymộttrậntơibời,tốngcổkhỏichiếntrường?”“Không,cứviệcratay!”Chúatểthuthậpmâytrời,Chathầnlinhvàthếnhânđáp.“Vàđể
Athenathuhoạchchiếnphẩmnóichuyệnvớiy.Hơnhẳnmọithầnlinh,nữthầnthườngđưayvàovòngđauđớntànác.”Vừangheđồngýtứcthì,nữthầncánhtaytrắngngầngiơroiquấtmạnh,cặpngựaphinhanh
theolộtrìnhgiữatráiđấtvàbầutrờiđầysao.Vìlàngựathầnlinh,vónệnnhưsấmrền,nhảymộtbướcvượtquakhoảngcáchthếnhâncóthểthấytrongsươngmờkhiđứngnhìntừthápcanhtrênbiểnnướcmàunâuđậm,cặpnàychẳngmấychốcđếnđấtTroadvàhaisônglớn.TớichỗSimoeisvàSkamandrosgiaohòa,nữthầncánhtaytrắngngầnHerahạmã,tháoáchkéongựakhỏixe,quấnsươngmùdàyđặcbaoquanhgiấukín.SôngSimoeisđẩyđồngcỏtrườngsinhdềnhlênchochúngăn.Sauđóhainữthầntiếnthẳng,bướcđinhưbồcâuchậpchoạng,hămhởđemtiếpviệnchobinhlínhArgive.HainữthầnđiracánhđồngtớichỗbinhsĩAchaianđôngđảo,ưutúdàntrận,độihìnhbaoquanhthủlĩnhDiomedesluyệnngựa,nhưsưtửănthịtsốnghoặcheorừngcườngtráng.ĐếnnơiHeranữthầncánhtaytrắngngầndừnglại,saukhiphụcsứcgiảdạngdũngsĩStentor,giọngnhưlệnhvỡ,hôtonhưtiếngnămmươingườigộplại:“Ôichao!BinhsĩArgive,hổthẹnbiếtbao!Cácngườiđúnglàlũngợmđángkhinh,chỉphồngtẹtmẽngoài!ThờiAchilleusoaiphongxuấthiệntrênchiếntrường,bọnTroiankhôngdámbướckhỏicổngDardanian,thấtkinhvìmũithươnghùngmạnh.Thếmàbâygiờtunghoànhxathànhphố,chúngtấncôngngaybênchiếnthuyềnrỗngkhông!”Nữthầncứthếkhíchlệ,độngviêntinhthầntừngbinhsĩ.CùnglúcAthenamắtxanhlamlục
đithẳngtớiDiomedescôngtửTydeus.NữthầnthấythủlĩnhđangngồitrênxegầnngựamởvếtthươngchothoángkhídomũitênPandarosbắntrúng.Dochàxát,mồhôiứadướiquaikhiêntròn.Bởithếkhóchịu,mặcdùtayđau,thủlĩnhnângquaikhiênlausạchmáuđọng.Đặttaylênáchcặpngựanữthầncấttiếng:“Ô,Tydeuscócôngtử,songchẳnggiốnglãocôngtínào!Tydeusthểxácnhỏthó,songtinhthầnoaihùng!Lãocôngchiếnđấungaycảlúctangăncấm,khôngchoxuấtđầulộdiện.NgaycảkhicửđisứsangThebesthươngnghị,khôngcóngườiAchaiannàođitheo,mộtmìnhgiữađámcôngtửKadmos,tadặncứngồiimdựtiệctrongcungđiện,thếmàdotinhthầnquảcảmluônluôntàngẩntrongcơthể,lãocôngtháchthứcthanhniênKadmeiangiaođấu,lầnnàocũngthắngdễdàng,nhờcótatrợsức.Ngươikháchẳn!Mộttrờimộtvực!Tađứngbên,tabaoche,tabanphúc,tachỉbảochiếnđấuchốnglạiquânTroian.Nhưngcóvẻkiệtsứcngươikhôngnhúcnhích,haycólẽhoảngsợnênkhôngcònnhuệkhí.NếuvậytasẽkhôngcoingươilàcôngtửTydeus,đíchtônOineusdũngcảmnữađâu.”“Thưa,bảnnhânnhậnranữthần,”Diomedesvạmvỡđáp.“NữthầnlàáinữChúatểmang
khiênthần,bảnnhâncóthểchuyệntròkhônggiấugiếm.Bảnnhânkhôngyếuđuối,khôngsuynhượcdohoảngsợhaykiệtsức.Ngượclại,bảnnhânvẫnnhớđiềunữthầntruyềnbảo.Nữthầndặnbảnnhânđừnggiaochiếnvớithầnlinhdiễmphúc,trừAphrodite,áinữChúatể.NếuAphroditelâmtrận,bảnnhâncóthểdùngthươngnhọnđâmbịthương.Vìthếbảnnhânluilại,cùnglúcralệnhbinhsĩtậphợpởđây,bởibảnnhânnhậnthấyngườilàmchủchiếntrườnglúcnàylàAres,thầnlinhchiếntranh.”“Diomedesvôcùngquýmến,côngtửxứngđángcủaTydeus,”Athenamắtxanhlamlụctiếp
lời.“Tahiểu,songcótatrợgiúp,thủlĩnhđừngsợ,dùAreshaybấtkểthầnlinhnàotrongchuyệnnày.Bâygiờhãymaulẹphingựamóngguốcnguyênkhốisấntới,tiếnlên,đừngdừnglạingẫmnghĩ,chớlosợAresđánggờm,tunghoànhdọcngang,thayvìthếvừagiápmặttấncônglậptứcchoybiếttay.Hãyđểmắtnhìntênđiênrồ,quỷdữáchại,quáivậtmuônmặt!ThủlĩnhbiếtkhôngmớihômquatênkhốnkiếphaimanghứavớiHeravàtasẽchốngtrảbọnTroian,bênhvựcquânArgive.ThếmàbâygiờnuốtlờiyđứngvềpheTroianchiếnđấu!”VừanóinữthầnvừađưatayđẩySthenelostừphíasaucặpngựakhỏixe,chỉhuynhanhnhẹnnhảyxuốngđất.NữthầnnônnóngbướclênngồicạnhthủlĩnhDiomedesoainghiêm.Trụcxebằnggỗgiẻgaikêucọtkẹtvìphảichởnặng:nữthầnkinhkhủngvàthủlĩnhphithường.PallasAthenagiậtcương,quấtroi,láingựamóngguốcnguyênkhốichạythẳngtứcthìvềhướngAresđangloayhoaylộttrầnPeriphascaolớn,côngtửhứahẹncủaOchesios,binhsĩxuấtsắclựclượngAitolia.Mìnhmẩydínhđầymáu,thầnlinhsátnhânhìhụclộtgiápykhỏithithểnạnnhân.Giấukhôngđểthầnlinhtànácbiếtmìnhlạigần,AthenalấymũDiêmVươngđộilênđầu.NhưngnhậnracôngtửdũngcảmcủaTydeus,AressátnhânliềnbỏPeriphasnằmtạichỗnạnnhângặptửthần,nhảyxổtớiDiomedesluyệnngựa.Lúchaibêntiếnlạigầnnhau,Aresbắtđầucuộcthưhùngvớichiếnthuậtđánhcúchítử,laothươngmũibọcđồngquaáchxecùngcươngngựađểcướpmạngđốithủ.NhưngAthenamắtxanhlamlụcgiơtaychộpcánđẩythươngquanócxebayđixa.Diomedessaymêchiếntrậnlúcđómớiđemthươngrasửdụng.PallasAthenađèthươngdướimạngmỡ,đẩymạnhtrởlại,laothẳngchỗAresđeothắtlưng.Thươngđâmtrúng,thầnlinhbịthương,dathịtnhẵnnhụirách,Diomedesnắmcánrútra.Areslìlợmrúkêu,tiếnglớnbằngtiếngchín,mườingànbinhsĩhétngoàichiếntrườngkhiđụngtrận.QuânAchaianvàquânTroianthấtkinh,runbầnbậtkhinghetiếngkinhhoàngtừmiệngthầnlinhthèmkhátchiếntranh.Liềnđótựaluồngkhíuámtoátratừđámmâydàyđặc,lúchơinóngbốccaogặpcuồngphongcuốnxoáy,DiomedescôngtửTydeusthấyArestànnhẫnquaytítbayvụtlênbầutrờibaolagiữamànsươngmùhỗnloạn.Areslaovunvúttrongkhôngtrung.TớitưthấtthầnlinhtrênnúiOlymposhiểmtrở,thần
linhđếnngồigầnChúatểcôngtửKronos,rầurĩramặt.VạchchoChúatểthấymáubấttửchảytừvếtthương,thầnlinhkểchuyệnxảyravớimình,giọngđauđớn,thảmthương,lờinhưcócánhbayxa:“Chúatể,cảnhbạotànkhôngkhiếnChaphẫnnộhaysao?Hãynhìnđauđớnkhủngkhiếpthầnlinhchúngconliêntiếpgánhchịu,đứanàygâyrachođứakia,mỗikhicóchuyệngiúpđỡthếnhân.LỗitạiCha,chúngconbựcbộivôcùng.Vìmuốnámhạithếgian,Chasinhđứacongáiđiênrồlúcnàocũngtínhchuyệntinhquái,hiểmác.Sốcònlại,tấtcảthầnlinhcưngụtrênnúiOlymposđềucúiđầukínhcẩn,ngoanngoãnvânglời.Nhưngkhicóchuyện,khôngnóigìvàcũngchẳnglàmchiđểngăncản,Chađểcôảtựdo,vìđãtựmìnhsinháinữyêuquýchỉđểlàmđiềutaiác.CôảthúcđẩycôngtửTydeus,Diomedesxấcxược,lồngchạynhưđiênnhưcuồngtấncôngthầnlinhbấttử.ThoạtđầuytiếnđánhgiaithầnKypris,cứaráchcổtay;tiếptheonhưquỷdữychồmlêntấncôngcon.Rấtmaynhờnhanhchânconnénênthoáthiểm.Nếukhôngchắchẳnconsẽnằmthẳngcẳngđauđớnkhálâugiữađốngxácchếtgớmghiếc,hoặclếtđiquèquặtsuốtđờivìcúđánhkinhhồn.”Đưamắtlườmtỏvẻkhóchịu,bựcmình,Chúatểthuthậpmâytrờidằngiọng:“Milàđứa
phảnbội,thaylòngđổidạ,dốitráhaimang,đừngvácmặtvềrênrỉ,mènheovớita.Khôngcógìkhiếnmithíchchobằngbấthòa,cãilộn,đánhnhau,đólàlýdotạisaotaghétmihơnbấtkểthầnlinhnàotrênnúiOlympos.Hera,mẹmicùnggiuộc,cũngcứngđầucứngcổ,bướngbỉnh,ngangngạnh,nhiềukhichỉdùnglờikhôngthôichẳngthểchếngự.Tanghidomụxúigiụcnênmivàovũnglầyđaukhổ.Dẫuthếtakhôngmuốnmiđaukhổhơnnữa,vìmilàthịt,làmáucủata,mẹmisinhramilàvợta.Tuynhiên,nếulàconthầnlinhkhác,phápháchnhưmi,misẽrơixuốnghàngthấphơncảconcáiOuranostừlâu.”DứtlờiChúatểbảoPaieonloviệcđiềutrị.PaieonthoathuốcchữalànhvếtthươngvìAres
khôngthuộchàngthếnhân.Nhưnướcvảphavàosữa,hợpchấtsánhmau,khuấyđềusữađặcrấtnhanh,vếtthươngcủaAreshungdữcũngvậy,nênPaieonchữamaulành.SauđóHebeđemratắm,đưaquầnáolộnglẫychomặc.AresngồicạnhChúatểcôngtửKronos,dángvẻkiêuhãnhnhưbaogiờ.Vềphầnmình,saukhichặnđứngbàntaysátnhâncủađaophủAres,HerađấtArgosvàAthenangườiAlalkomeneaquayvềcungđiệnChúatểsiêuphàm.
Khúc6BâygiờchỉcònquânTroianvàquânAchaiantiếptụccuộcthưhùngkhốcliệt;giaotranh
tiếpdiễnkhắpcánhđồng,tìnhhìnhlúcnghiêngphíanày,lúcngảbênkia,hàngloạtthươngđồngsắcnhọnlaođi,hàngloạtthươngđồngnhọnsắcphónglạigiữahaidòngsôngSimoeisvàXanthos.AiascôngtửTelamon,thànhtrìlựclượngAchaian,đầutiênphátannhómbinhsĩTroian,
đánhgụcchiếnsĩxuấtsắcquânThracian,Akamasvừacaolớnvừacantrường,côngtửEussoros,từngkhiếnđồngđộihyvọngchứachan.Aiaslaothươngtrúngriềmmũgắnchùmlông;mũibọcđồngxuyênthẳngtránchuiquaxương,mànđêmbuôngphủcặpmắtđốithủ.TiếptheoDiomedeshunghănggiaochiếnhạsátAxyloscôngtửTeuthrascưngụtrongthànhphốArisbengoạnmục.Vốngiàucó,sốngdưdảtrongngôinhàgầnđạilộ,nổitiếnghiếukhách,chàngtiếpđãiâncầnbấtkểaiquađường.Nhưnglúcnàychẳngkháchnàoxuấthiệnngănchặnquânthùcứuchàngkhỏichếtthảm.Diomedesgiếtcảhai,chàngvàtùytùngKalesiostheohầulàmmãphu,vìthếcảhaitừgiãcõiđờilẳnglặngđixuốngsuốivàng.EuryalosđâmchếtDresosvàOpheltios,sauđóđuổitheoAiseposvàPedasos,nữthầnsông
nướcAbarbaresinhhạchoBoukoliontuyệtvời.BoukolionlàcôngtửLaomedoncaongạo,côngtửđầulòngthânmẫuâmthầm,kínđáosinhhạ.Tronglúcthảcừuăncỏgặpnữthầnsôngnước,thânvươngđemlòngyêuthương,sauđónằmtrongvòngtayâuyếm;nàngthụthai,sinhhaicontrai.CảhaibâygiờgụcngãdướitaycôngtửMekisteus,Euryaloschặtđứtthểxáccườngtráng,tiêudiệttinhthầndũngcảm,lộtsạchgiápy.AstyalosbịPolypoiteshunghăngtrênchiếntrườngđâmđứtcuốnghọng;PidytestừPerkotegiãychếtdướithươngđồngOdysseus;TeukrosđánhgụcAretaoncaolớn,đẫyđà.AntilochoscôngtửNestorhạsátAblerosvớimũigiáosángloáng;AgamemnonnguyênsoáiđâmchếtElatossốngtrongthànhphốPedasosdốcđứngtrêntriềnsôngSatnioeisnướcdễthương.LeitoskếtliễucuộcđờiPhylakosđangcogiòtháochạy.EurypylosgiếtchếtMelanthios.ĐúnglúcđóMenelaossaymêchiếntrườngbắtsốngAdrestos.Cặpngựahoảngsợlồngkhắp
cánhđồngnhàovàocâyhàliễu,xegãycàngđúngchỗgắnvàothùngtròntrịa,hốihảphivềthànhphốđuổitheođoàncũngđangchạytánloạn.Chủbắnkhỏixenằmquaylơbênbánh,mặtúpsátđất.MenelaoscôngtửAtreustứcthìnhàotớidạngchânđứngtrênngười,taynắmtrườngthươnghămhe.Adrestosđưataynắmđầugốivanlạy:“Bắtsốngbỉnhân,côngtửAtreus,thânvươngsẽcótiềnchuộchậuhĩ.Thânphụbỉnhângiàucó,nhàcửanhiềucủaquý:đồng,vàng,sắttốncôngtôiluyện.ÔngsẽnộpthânvươngtiềnchuộcbấttậnnếuhaytinbỉnhâncònsốngtrênthuyềnquânAchaian.”Đươngsựcứthếtìmcáchlaychuyểnlòngngười.NhưngđúnglúcMenelaosđịnhtraochomã
phuđemxuốngthuyềnlướtsóng,Agamemnontấttưởixổtới,vừachạyvừamắngbàođệ:“ÔMenelaos,hiềnđệthânthương,saolạibậntâmvớimạngsốnglũnày?Khichiếmnhà,bọnTroiancóđốixửđẹpđẽ,hàohiệpvớihiềnđệnhưthếkhông?Không!Ngôbốisẽkhôngđểđứanàosốngsót,ngaycảhàinhitrongbụngmẹvàcũngkhôngthađứanàotìmđườngchạytrốn!Tậndiệt,quétsạchthànhTroakhôngchừamộtmốngđểchúngkhỏiđưađám,tưởngnhớ,tiếcthương!”Vớilờisắtđábàohuynhbiếnđổitìnhcảmbàođệ.Thayđổiýđịnh,Menelaosđưatayđẩy
Adrestosvềphíatrước;nguyênsoáiAgamemnonđâmngaymạngsườn;đươngsựngãngửa,côngtửAtreusgiẫmchânđèngựcrútthươnggỗtầnbìkhỏithithể.Phíakia,muốnởxacũngnghethấy,NestorlớntiếngkêugọiquânArgive:“Quýhữu,anhhùngDanaan,đồngđộichiếnbinh,đệtửthầnlinhchiếntranh!Dùmuốnđếnmấykhôngaihôicủalúcnày!Khôngailởnvởnphíasaunhằmmangchiếnphẩmvềthuyền!Không!Hãyrataytànsát.Sauđóquýhữulẳnglặngvơvétvàđikhắpchiếntrườnglộtxácquânthù.”Lờinóikhiếnbinhsĩthêmhăngháivàtáobạo.LúcđólạibịquânAchaianháochiếnthừathắngxônglênápđảo,ngãlòngnhụttrí,quânTroiancogiòtháochạyvềthành.TronggiâyphútnguyngậpkhôncùngHelenoscôngtửPriamđoánđiềmtàigiỏibậcnhấtthànhTroatìmgặpAineiasvàHektorbàytỏýkiến:“Nhịvị
làchỉhuy.GánhnặngquânTroian,quânLykianđặttrênvai,vìtrongmọithửthách,chiếnđấucũngnhưthảoluận,nhịvịđềutàigiỏi.Vậyhãydừnglạingayđây,trênlằnnày,chuẩnbịchốngtrả.Thanhtrachiếntrường,kiểmsoátbinhsĩngaycổngthànhtrướckhihọhoảnghốtbỏchạyvềnhàlănxảvàovòngtayvợđẹpkhiếnquânthùvuimừng.Khinhịvịtậphợpbinhsĩxongxuôi,nhómnàonhómnấysẵnsàng,ngôbốisẽtiếnlêntấncôngquânthù,chốngtrảtạichỗ,mặcdùkiệtsức,vìkhôngcònđườngnàokhácđốiphóvớitìnhhìnhkhẩntrương.TrongkhiđóHektor,đạihuynhvàothànhthưavớihiềnmẫu,cũnglàhiềnmẫutiểuđệ.BảohiềnmẫumờiphụnữkhảáirađềnthờAthenamắtxanhlamlụctrênvệthànhmởkhóacổng.Bảohiềnmẫuchọntrongcungđiệntấmvoanđẹpnhất,lớnnhất,hiềnmẫuthíchnhấtđemtrảitrênđầugốinữthầnmáitócdiễmkiều.Vàbảohiềnmẫuhứavớinữthầnhiềnmẫusẽlàmlễtếsinhtrongđềnthờmườihaibònáitơmộttuổichưabịgậythúcbaogiờ,vanváinữthầnthươnghạithànhphố,vợdạiconthơbinhsĩTroian,kìmgiữkhôngchocôngtửTydeus,taythươngdãman,kẻgâykinhhoàngkhủngkhiếp,tớigầnthànhTroathiêngliêng.Vìtiểuđệthấyycóvẻlàkẻthùđángsợvôcùngđốivớingôbối.NgaycảvớiAchilleus,mặcdùlàchiếnbinhthượngthặngvànghenóiquýtửnữthần,ngôbốicũngchưabaogiờkhiếpsợđếnthế.Tráilại,tênnàyhăngmáuchạynhưđiênnhưcuồng,khôngaisánhkịp,ngănnổi.”Nghelờibàođệ,Hektornhảykhỏixetứcthì,mangtheođầyđủvũkhí.Taynângcặpthương
sắcnhọnvungvunvút,chủsúyđikhắphàngquânkhíchlệtinhthầnchiếnđấu,thôithúcbinhsĩchốngtrảquyếtliệt.QuânTroianquaylạitrựcdiệnquânAchaian,lúcnàyluilại,khôngđâmchémnữa.ThấyquânTroiantậphợpnhanhchóng,đôngđảo,quânArgivenóivớinhauchắchẳncóthầnlinhtừtrờiđầysaohạgiớitrợgiúp.Muốnởxacũngngherõ,Hektorlớntiếnghôhào:“HỡibinhsĩTroiancantrường,hỡiđồngminhquảcảmtừnơixaxôi,quýhữuhãychứngtỏmìnhlànamnhi,hăngsaychiếnđấunhưđãtừngkiêncườngchứngtỏ,bảnnhânvàothànhnóivớitrưởngthượnghộiđồngthânhàovàphunhânngôbốisửasoạntếsinhdângcúngcầuxinthầnlinh.”NóirồiHektormũtrậnóngánhquaylạithànhphố.Tronglúcchủsúycấtbước,riềmdabòđậmmàubọcmépkhiêntolớncọnhẹphíatrên,phíadưới,saugáy,mắtcáchân.TrongkhiđóGlaukoscôngtửHippolochosvàDiomedescôngtửTydeustiếntớikhoảngđất
ngăncáchhaiđộiquânhămhởgiaochiến.Lúchaingườivàotầmgầnnhau,tháchthứcđốithủ,Diomedeshiếuchiếncấttiếnghỏitrước:“Quýhữulàai,ôithếnhântáobạo?Tachưahềgặpmặtngoàichiếntrường,nơiconngườitìmthấyvinhquang.Vậymàlúcnàytỏvẻdũngcảmbướcratrướchàngquântrựcdiệnvớithươngdài.Songbấthạnhthay,quýhữukhônghiểuđaukhổsẽđếnvớingườicóconchườngmặt,đươngđầu,giaochiếnvớita!Tuynhiên,nếulàthầnlinhtừtrêntrờiđixuống,tasẽkhôngchốnglại.BởingaycảcôngtửDryas,Lykourgoslựclưỡng,cườngtrángcũngchẳngsốnglâusaukhiđụngđộvớihàngbấttử.CólầnquânvươngrượtnhũmẫuchămsócDionysoshoangtưởngkhắpđồinúiNysathiêngliêng.Quânvươnghiếusátcầmroilùabòquấttúibụi,nhũmẫuchạytứtánđánhrơicảgậynúmthôngquấncànhnhoxuốngđất.KhiếpđảmcogiòchạyDionysosnhảyxuốngbiểnchỗsóngduềnhdồndập.Thetisđưatayvớtômvàolòng.Quânvươngrunrẩy,sợhãi,cúiđầu,corúmtrướclờihămdọa.Hàngbấttửnổigiậnchốnglại,bởiquânvươngsốngbừabãi;côngtửKronosđánhphéplàmquânvươngđuimù.Sauđóítlâuquânvươngchết,vìhàngbấttửđềughét.Dovậyđừngnghĩtacũngmuốngiaochiếnvớithầnlinhdiễmphúc.Tráilại,nếulàthếnhânsốngbằnghoamàuđấtlành,hãytiếngầnhơnnữa,quýhữusẽgặpsốphậnđentốitứcthì.”CôngtửkiêncườngcủaHippolochosđáp:“CôngtửquảcảmcủaTydeus,vìsaodòhỏidòng
dõibảnnhân?Thếhệconngườinhưthếhệlácây.Hàngnămgióthổibaytơitảlácâyrơixuốngđất;nhưngkhixuânvề,cànhnảylộc,lácâylạimọctươitốtkhắprừng.Conngườicũngvậy,thếhệnàyxuấthiện,thếhệkiabiếndạng.Tuynhiên,nếuquýhữumuốnbiết,muốnnghelịchsửgiađìnhbảnnhân,nhiềungườitừngrõ,hãyđểtailắngtai.CuốiđấtnướcArgoschănnuôigâygiốngngựaquýcóthànhphốmangtênEphyre.Sisyphosxảoquyệtnhấtđờisốngởđó,SisyphoscôngtửAiolos.LãocôngsinhraGlaukos.GlaukossinhraBellerophontestuyệtvời.ThầnlinhbanchoBellerophonteskhuônmặtkhôingô,tuấntú,thânthểcườngtráng,lôicuốnkhácthường.ThấyvậyProitossinhlòngámhại,tìmcáchtốngcổkhỏiArgos,vìquyềnuygấpbội,nhấtlàChúatểđãđặtdântộcnàydướivươngvịvàquyềntrượng.Saymêđếnđiênrồ,
phunhânProitos,Anteiaquáiđản,tỏtìnhđòithanhniênănnằm,bímậtthỏamãnthèmmuốnthầmkín.Nhưngđầuócsángsuốt,tôntrọngđạođức,thanhniênkhướctừkhôngđểhoànghậuquyếnrũ.Vìthếhoànghậubịachuyệnnóivớiquânvương:‘Ô,Proitos,mộtlàHoàngđếtựvẫn,hailàHoàngđếhạsátBellerophontes!Yđãtìmcáchbàytỏyêuđương,đòichungchănchunggối,mặcdùthầnthiếpcựtuyệt.’Nghephunhânkểchuyệnkhảốquânvươngnổigiậnđùngđùng.Nhưngôngkhôngdámgiết,vìnghĩtớilàkinhhãi,timđậpthìnhthịch.ThayvìthếônggửiđiLykiavớikýhiệumangýnghĩathảmkhốc.Ôngđưathanhniênthẻbàigấpkíntrênmặtghikýhiệumangýnghĩachếtchóc,đồngthờimuốnbảođảmthếnàothanhniêncũngchếtdặntraotậntaynhạcphụ.Bellerophontesrađitheolộtrìnhantoàn,hỏatốcthầnlinhchỉđịnh.TớiđấtLykiavàsôngXanthos,thanhniênđượcquânvươngLykiabaolanghênhđóntrọngthể.Chínngàythùtiếpnhưthượngkhách,hạchínbòlàmlễtếsinh.Nhưngsangngàythứmười,lúcrạngđôngngóntayửnghồngvừaxuấthiện,quânvươnghỏichuyện,ngỏýmuốnxemthẻbàitếtửProitostraothanhniênmangqua.Saukhiđọctruyềnđiệptànác,quaámhiệu,ôngbảotrướctiênthanhniênhạsátChimaira,quáivậtkhôngaicóthểkhốngchế,thầnlinhsinhrachứkhôngphảithếnhân:phíatrướclàsưtử,phíasaulàrắn,ởgiữalàdê,hơithởkhủngkhiếpkhạcralửa.Vânglệnhkýhiệucủathầnlinhthanhniêngiếtchếtquáivật.TiếpđếnthanhniêngiaochiếnvớingườiSolymoinổitiếng;thanhniênthúnhậnđụngđộlàđụngđộgaygovớithếnhânthanhniênmớigặp.Sauhếtthanhniêntànsátnươngtửquânrachiếntrườnghùngdũngchẳngkémnamnhi.Saucuộcphiêulưuthanhniêntrởvề,quânvươngngấmngầmchuẩnbịâmmưukínđáo.ChọnkhắpLykialấytraitránglựclưỡngôngchomaiphụcbênđường.Kếtquảkhôngngườinàovềvớigiađình,vìtấtcảbịBellerophontesvôđịchgiếtchết.Bởithế,khinhậnrathanhniênđúnglàcôngtửthầnlinh,ônggiữlạiLykia,gảcongái,bannửasốtướcvịhoànggia.DânLykiadànhphầnđấtphìnhiêuhơnnơikhác,nhiềuvườnnho,nhiềuruộnglúalàmtàisảnriêngtư.CôngchúatâmhồncởimởsinhvớiBellerophontesdũngcảmbamụncon:Isandros,HippolochosvàLaodameia.LaodameiaănnằmvớiChúatểkhônngoan,thậntrọng,sinhhạSarpedon,hùngdũng,hiênngang,chiếnbinhgiápylátđồng.Nhưngkhibấtđồbịthầnlinhghétbỏ,chiếnbinhlangthang,thơthẩnmộtmìnhkhắpcánhđồngAleios,lòngbuồndadiết,lánhmặtmọingười.Isandros,côngtửchiếnbinh,bịAreshiếuchiếngiếtchếtkhiđánhnhauvớingườiSolymoilừngdanh.LaodameiabịArtemis,nữthầncươngngựabằngvànghạsáttronglúcnónggiận.ChỉcònHippolochos,ôngsinhrabảnnhân;bảnnhânlàconông.ÔnggửibảnnhântớithànhTroa,căndặnđủđiều:luônluôncantrường,chiếnđấuxuấtsắc,vượtxađồngđội,đừngbaogiờđemônhụcchodòngdõichaông,thuộchàngtàiba,xuấtchúngởEphyrevàkhắpLykiabaola.Đólàgiađình,đólàdòngmáubảnnhânhãnhdiệnnhậnlàcủamình.”NghethủlĩnhnóiDiomedessaymêđụngđộmừngkhôntả.Nhanhtaycắmphậpthương
xuốngđấtlànhmàumỡ,chỉhuynóivớithủlĩnh,giọngdịudàng,thânthiết:“Ô,vậyraquýhữuvừalàkháchvừalàbạnbảnnhân,từthờixaxưa,thờithânphụngôbối!CólầnOineushàohiệpmờiBellerophontesvôsongtớidinhthự,tiếpđón,đãiđằnggiữlạitớihaimươingày.Sauđótỏlònghiếukháchhaingườiđemphẩmvậtquýgiátặngnhau.Oineusbiếukháchthắtlưngmàutímóngả;Bellerophontestặngchủchiếccúphaiquaibằngvàng,bảnnhânđểởnhàkhirachiếntrường.VềthânphụTydeusbảnnhânkhôngnhớ.Vìkhingườithamdựviễnchinh,quânAchaianđạibạiởThebes,bảnnhâncònquánhỏ.NhưvậybâygiờquýhữucóbảnnhânvừalàbạnvừalàkháchthântìnhtronglòngArgosvàbảnnhâncóquýhữuvừalàkháchvừalàbạnthânmậtgiữađấtLykiakhibảnnhântớithămquýquốc.Bởithếngôbốikhôngdùngthươngnóichuyệnvớinhau,ngaycảlúchuyếtchiến.Vìcónhiều,rấtnhiềubinhlínhTroianvàđồngminhnổitiếngbảnnhânphảihạsát,nếugặptrênđườnghayđuổikịp,vàcũngcónhiều,rấtnhiềubinhsĩAchaianquýhữuphảichémgiếtnếucơhộiđếntay.Dovậyngôbốinêntraođổivũkhí,giápyđểquânsĩhiệndiệncũnghiểu,quatìnhbạngiữahaithânphụ,ngôbốimuốnlàkháchquýcủanhau.”Khôngnóigìnữahaingườinhảykhỏixenắmtaynhaungỏlờigiữtrọntìnhbạn.ĐúnglúcđóChúatểcôngtửKronoscũngbiếnđầuócGlaukosthànhmụmị,vìaiđờitrămbòbằnggiáchínbò,thủlĩnhđổigiápylátvànglấygiápylótđồngcủaDiomedescôngtửTydeus!CùngthờigianHektortớicổngSkaianvàcâysồi.Vợ,congáibinhsĩTroianùaravâyquanh
dòhỏitìnhhìnhcon,em,chồng,cha.Chủsúygiụctấtcảmaumaucầunguyệnthầnlinh,songkhôngchoaihaytangtócđãđếnvớinhiềungười!SauđóchủsúyquayvềcungđiệnđồsộcủaPriam,trụquancộtđámịnmàng.Bêntronglàchínhđiệncónămmươiphòngbằngđánhẵnbóngxâysátrạt,côngtửPriamcùngphunhânhônphốingủtrongđó.Đốidiệnphíabênkiasausântronglàphòngcáctiểuthư,mườihaiphòngtấtcảmáisátsạtbằngđáđẽoxâyliềnliền,tếtửcùngphunhântrinhtiếtngủtrongđó.TớibiệtđiệnchủsúygặpthânmẫucùngđivớiLaodike,áinữxinhđẹpnhấtnhà.Cầmtay,nứcnở,bàcấtlờinóivớichủsúy:“Conơi,tạisaobỏtrậnđịacamgo,ácliệttrởvề?ChắchẳnconcáibọnAchaiankhảố,nhắctớitênlàmuốnnguyềnrủa,ápđảo,đèbẹplựclượngngôbốiquanhthành.Vìthếnaonúng,lòngthúcđẩyquayvề,consẽlênvệthànhgiơtayvanváiChúatể.Nhưngđợimộtchútmẹmangrượuvangdịunhưmậtongđểconrẩycúngngườicùnghàngbấttử,sauđóthưởngthứcnếumuốn.Lúcmỏimệtrượuvanglàchấtbổphụchồisứckhỏenhanhchóngvôcùng.Vảlại,trongkhibảovệthânnhân,đồngbàoconcũngmệtđừ.”Hektordũngcảm,anhhùngmũtrậnóngánhđáp:“Mẹkhảkính,đừngđemrượuvangdịu
nhưmậtongchoconthưởngthức,làmvậymẹsẽkhiếntaychânconrãrời,khôngcònnhuệkhíchiếnđấu.Hơnthế,taydơbẩn,conkhôngdámrótrượuvangóngánhdângChúatể.KhôngaiđượcphépcầuxincôngtửKronosthuthậpmâyđenkhithânthểôuế,taychândínhmáu.ThayvìthếmẹhãythânchinhtớiđềnthờAthena,nữthầnchiếnphẩm,manglễvậtvàrủphụnữquýtộccùngđi.Nhớmangtấmvoanđẹpnhất,rộngnhất,mẹthíchnhấttrongcungđiệnđặtlênđầugốinữthầnAthenamáitócdiễmkiều.Vànhớhứagiếtmườihaibònáitơlàmlễtếsinhtrongđềnthờ,mộttuổichưanếmmùiroithúc,xinnữthầnthươnghạithànhphốngôbối,vợdạiconthơbinhlínhTroian,xinnữthầnngănchặnđừngđểcôngtửTydeustớigầnthànhTroathiêngliêng,tênthươngdãman,kẻgâykinhhoàngkhiếpđảm.VậymẹđingaytớiđềnthờAthena,nữthầnchiếnphẩm,consẽđitìmPârisbảorachiếntrường,mặcdùkhôngbiếtycónghelờihaykhông.Ôi,ướcchimặtđấthámiệngnuốtchửngyđi!BởithầnlinhđểykhônlớnquảlàđạihọachodânTroian,quânvươngPriamhàohiệpcùngconcáingười.NếuthấyydẫnxácxuốngtưthấtDiêmVươngconthậthảdạ,lòngquênhếtđauđớn,buồnphiền!”Nghelờichủsúythânmẫuquayvàonhàsainữtỳ.Tấtcảđikhắpthànhphốtriệugọiphụnữ
khảái.Bàthânchinhxuốngphòngchứađồngàongạthươngthơm,nơicấtgiữvoanthêuthùahoamỹ,côngtrìnhkỳkhucủaphụnữSidon,Alexandroshàohoa,phongnhãmangvềtừSidonkhidongthuyềnvượtbiểnbaolatrongchuyếnhảihànhcuỗmHelen,áinữnhàquýtộc.HekabelấytấmvoandângAthena,diễmlệtuyệtvời,thêuthùakhácbiệt,lớnrộnghơnhết,óngánhnhưsaotrờiđểdướivoankhác.Sauđóbàrađi,nhiềuphụnữthanhtaobướctheo.Lúcmọingườitớiđềnthờtrênvệthành,TheanocặpmáyêukiềuáinữdiễmlệcủaKis-seus,phunhânAntenorluyệnngựa,ngườiTroianđềcửlàmtusĩphụcvụAthena,mởcửamờivào.RìrầmrênrỉtấtcảvừagiơtayvừavanváiAthena.Theanocặpmánõnnàcầmtấmvoanđặtlênđầugốinữthầnmáitóctuyệtvời,lầmrầmvừakhấnváivừacầuxináinữChúatểphithường:“Athenatônkính,nữthầnchechởthànhphố,tuyệtvờitronghàngnữthần,xinngườirataybẻgãytrườngthươngcủaDiomedes,xinngườihóaphéptênđógụcngã,mặtúpsátđấttrướccổngSkaianđểbữanayngôbốilàmlễtếsinhtrongđềnthờmườihaibònáitơmộttuổichưabiếtmùiroithúcbaogiờ,nếuthươnghạithànhphốcùngvợdạiconthơbinhsĩTroian.”Tusĩcầukhấn,songPallasAthenalắcđầu.TrongkhiphụnữkhấnváicầuxináinữChúatểsiêuphàm,HektortớinhàAlexandros,ngôi
nhàngoạnmục,tựtaythânvươngxâycấtvớisốngườilúcđólàthợnềtaynghềgiỏinhấtđấtTroadphìnhiêu.Họlàmchothânvươngbuồngngủ,phòngkhách,sântronggầnnhàPriamvàHektortrênvệthành.HektorChúatểyêuthươngbướcvào,taycầmthươngmườimộtcánhtay;mũibọcđồngbóngloáng,đầubịtkhâubằngvàng.ChủsúythấyPâristrongphòngngủđangvuốtvekhiênche,trấnthủ,giápyngoạnmụcvàrờnắncungcánhcong.HelenđấtArgosngồigiữachỉbảomấytỳnữloviệcthêuthùa.VừathấyPârischủsúynặnglờitráchmắng:“Ngườikỳlạ!Tứcgiậnmangtronglòngchẳngkhiếnngươivẻvang!Binhsĩchiếnđấugụcchếtquanhthànhphố,gầntườnglũy.Chỉvìngươichiếntrậnrềnvang,lửacháyngùnngụt.Ngượclại,ngươilớntiếngmạtsátbấtkỳaingươibắtgặptrốntránhnhiệmvụkhôngrachiếntrường.Đứngdậy,rađi,nếungươikhôngmuốnthànhphốngôbốitrởthànhmồingoncholửađỏtàn
phá!”“Hektor,huynhcólý,khôngsaitráikhitráchcứ,”Pârisbìnhthản,điềmđạmđáp,“đệcông
nhận.Vìthếđệsẽnóisựthật,huynhghinhớvàlắngnghe.ĐệngồitrongphòngkhôngphảivìtứctốihaygiậnhờnđốivớibinhsĩTroian,màdomuốnphómặcbảnthânchođaukhổ.Nhưngtronglúcchuyệntròtiệnnộilạithúcgiụcđệtrởlạichiếntrường,lờilẽdịudàng,thuyếtphục.Đệnghĩđốivớiđệnhưvậymớiphải:chiếnthắngthayđổingườichiếnthắngưathích,traotayhếtngườinàyđếnngườikia.Vậychờmộtlúc,đệvũtrangrachiếntrường.Nếukhônghuynhcứđitrước,đệtheosau.Đệsẽđuổikịpcấpkỳ.”NghePârisnóiHektormũtrậnóngánhkhôngđápmộtlời.NhưngHelendịudàng,ngọtngào
nhỏnhẹ:“Tỉphu,tỉphuquýmến,tiểumuộiđúnglàsinhvậtkhảố,xấuxa!Ướcgìngayngàymẹsinhra,gióbãoáchạicuốnlênđỉnhnúihayxoáyxuốngđáybiển,sóngàoàovùidậpkéorakhơi,trướckhichuyệnđóxảyra!Nhưngvìthầnlinhquyếtđịnhtaiươngphảivậy,bởithếtiểumuộimơướclàhiềnthêphuquânthanhcao,namnhinhạycảmvớioánhận,lăngmạđồngđộithườngxuyênbộclộ!Tiếcthayngườinàyhiệnthờikhôngcótâmhồnquảcảm,trongtươnglaicũngchẳngthểcótấmlòngcươngquyết,tiểumuộinghĩchàngsẽgánhchịuhậuquảthảmkhốc.Nhưngtỉphuquýmến,mờitỉphuvàongồixuốngghế,vìkháchẳnmọingười,tâmtrítỉphubậnlochiếntrận,chỉvìhàngchómálàtiểumuộivàtínhtìnhđiênrồ,mùquángcủaAlexandros.Chúatểbắthaiđứachịukiếpđángthương,nêntrongtươnglaingôbốisẽlàđềtàichothếhệmaisaulàmthơngâmvịnh.”LờivừadứtHektorhiênngangmũtrậnóngánhđáp:“Helen,cảmơnlòngtốt,songđừngbảo
tangồi,dùthếnàomuộicũngkhôngthểthuyếtphục.LúcnàydẫuđãmuộnsongtựđáylòngtachỉmuốnnhàoratrợgiúpquânTroian,họcầnvôcùngkhitavắngmặt.Rấtmongmuộithúcđẩyngườinàyhànhđộng,vàngườinàycũngphảimaumau,nhưvậymớicóthểđuổikịpkhitacòntrongthànhphố.Bâygiờtavềgặpgiađình,hiềnnộiyêuquývàhàinhithơdại.Vìkhôngbiếttacóquayvềnữakhông,quayvềgặpmặthaingười,haythầnlinhbắttarồiragụcngãdướitayquânthù.”DứtlờiHektormũtrậnóngánhrađi.Chủsúytrựcchỉngôinhàxinhxắn,songkhôngthấyAndromakhecánhtaytrắngngần.Cùngcontraivàtỳnữvoandàithathướtrờinhà,nàngđangđứngtrênthápcanhrênrỉ,khóclóc.Khôngthấyhiềnthêtuyệtvờichủsúyracửanóivớimấytỳnữ:‘Này,cácnữtỳ,nóitahaychuyệngìvậy,khôngđượcgiấugiếm.Andromakhecánhtaytrắngngầnrờicungđiệnđiđâu?Côngnươngtớithămhiềnmuội,đệphụvoandàithathướtcủatahayđếnđềnAthenacùngphụnữthànhTroamáitóctuyệtvờidânglễtếsinhđểnữthầnnghiêmkhắcnguôigiận?”Tỳnữđangbậntúibụivộiđáp:“Bẩm,vìchủsúyhỏibỉbạcxinthưasựthật.Côngnương
khôngtớinhàhiềnmuội,đệphụvoandàithathướthayđềnthờAthenacùngphụnữthànhTroamáitócdiễmtuyệtdânglễtếsinhđểnữthầnnghiêmkhắcnguôigiận.Tráilại,côngnươngtớithápcanhcaongấtthànhTroa,vìnghetinquânmìnhyếuthế,quânAchaianápđảo.Bởivậycôngnươngvộivàngrađó,vừađivừachạy,chẳngkhácngườiđànbàmấttrí,nhũmẫuẵmấunhitheosau.”Tỳnữdứtlời.RờinhàtứcthìHektornhảyxổchạytheođườngđãđiquakhuphốkhang
trang.CắtngangphốxárộnglớntớicổngSkaian,chỗphảiquađểđiracánhđồng,chủsúythấyAndromakhenhiềucủahồimônnhàoragặpmình.CôngnươnglàáinữEetionhàohiệp,quânvươngtrịvìngườiKilikian,sốngdướichânnúiPlakoscâycốiumtùm,trongthànhThebe-dưới-núi-Plakos.Lãocônglàthânphụphunhânchủsúymũbọcđồng.Côngnươngbướctới.Cùngđicónhũmẫuẵmembéthơngây,chỉlàhàinhi,côngtửyêuquýcủachủsúy,xinhxắn,dễthươngnhưvìsaođẹp.ChủsúyđặttênSkamandrios,songdânTroianmệnhdanhAstyanax,quânvươngthànhphố,vìchủsúylàngườiduynhấtbảovệthànhTroa.Chủsúymỉmcườinhìncon,khôngnóimộtlời.Andromakhexápgần,nứcnở,nướcmắtgiàngiụa,cầmtaynhỏnhẹ:“Chàngyêuquýđángthương,hăngsaychiếnđấuhóađờđẫn!Chàngkhôngthươngxótconbébỏng,thiếpxấusố,hiềnthêrồirasẽlàgóaphụ.TậptrungquânsắpmởcuộctấncôngbọnAchaiansẽhạsátchàng.Nếumấtchàng,thiếpkhôngmuốnsống,thiếpmuốnchuivàolòngđấtchoxongkiếpngười.Vìkhôngcònnguồnvuikhichànghoàntấtsốphận,vĩnhbiệtcõiđời,màchỉcònbuồnrầu,đaukhổ.Bâygiờthiếpkhôngcòncha,khôngcòn
mẹkínhyêu.ChabịgiếtkhiAchilleuscướppháThebecửaôđồsộ,thànhphốmỹmiềudânKilikiandàycôngxâydựng.YhạsátEetion,songkhônglộtgiápy,vìáynáycõilòng.Tráilại,yđốtxácvớicảgiápy,sauđólậpmộphần;xungquanhnữthầnnúinon,áinữChúatểmangkhiênthầntrồnghàngdumơnmởn.Nhàthiếpcóbảyanhemtrai,tấtcảxuốngtuyềnđàicùnghômđó,tấtcảbịAchilleusbướcchânthoănthoắtđâmchếttrongkhithảbòdángđiưỡnẹovàcừulôngphủtrắngphaugặmcỏ.ThânmẫuthiếplàhoànghậusốngdướichânnúiPlakoscâycốiumtùm,Achilleusbắtmangcùngcủacảiđếnđây,lấytiềnchuộckhổnglồmớithảchovề,nhưngbàbịArtemisnữthầnxạthủgiươngcungbắnchếttrongbiệtthựthânphụ.Vìthế,Hektorơi,vớithiếpchànglàtấtcả,chànglàchakhảái,làmẹkínhyêu,làanhthânthương,làlangquânrạngrỡ.Bởithế,xinchàngthươngxótthiếp,ởlạiđâytrênthápcanh,nhưvậychàngsẽkhôngbiếnconnhỏthànhmồcôi,vợdạihóagóabụa.Bốtríbinhsĩgầncâyvả,chỗthànhphốdễbịtấncông,chỗtườngthànhcóthểtrèoqua.Balầnquânlínhliềulĩnhcủachúngxôngtới,cốgắngvượttườngdướiquyềnchỉhuycủahaitênAias,Idomeneuslừngdanh,côngtửAtreusvàcôngtửTydeusdễsợ.Chắchẳncóngườithànhthạotiêntrinóichochúnghay,hoặcrấtcóthểdotáobạokhíchlệ,hămhởthôithúc,chúngtấncôngchỗđó.”Hektorkiêncườngmũtrậnóngánhđáp:“Khanhthươngyêu,điềukhanhnóicũnglàđiềuta
quantâm.NhưnghổthẹnxiếtbaotrướcmặtđànôngcontraiTroian,đànbàcongáiTroianvoandàithathướt,nếunhưkẻhènnhát,talẩntrốnkhôngchiếnđấu.Hơnthế,làmvậylàtráivớimongmuốnlònghằnggiụcgiã,bởitađãhọcluônluôncantrường,tiếnlêntiềntuyếnchiếnđấu,giànhđoạtchiếnthắngvẻvangchothânphụvàbảnthân.Dovậytrongtrí,tronglòngtabiếtthếnàongàyđócũngtới,thànhTroathiêngliêngsẽtànlụi,cảPriamlẫnthầndântrangbịthươnggiáogỗtầnbìsẽtiêuma.ThầmnghĩtrongtươnglaidânTroiansẽkhốnkhổ,hoànghậuHekabe,quânvươngPriam,anhemđôngđảo,gandạcủatagụcngãtrênbụiđườngdướitayquânthù,tađaulòng,songkhôngđaulòngbằngnghĩtớikhanh,khitênlínhAchaianáolátđồnglôiđilàmnôlệ,lệtuônlãchãchấmdứtngàythángtựdo.TrênđấtArgoskhanhngồitrongkhungcửicặmcụidệtvảiphụcvụmụđànbàchỉtaysaibảo.Rasuốixalạkínnướcmangvề,từMesseishaytừHypereia,khanhnghiếnrăngchịuđựngtrămcayngànđắng,vìsốngcòntànnhẫnđènặngđôivai,việccựckhổ,vôíchkhanhkhôngthích,songbắtbuộcphảilàm.Thấykhanhứalệchúngsẽnóivớinhau:‘Trôngkìa,phunhânHektorđấy!HektorquánquânbọnTroianluyệnngựakhichúngchiếnđấuhếtmìnhbảovệthànhTroa!’Mỗilầnchúngkháonhaunhưthế,khanhlạithấylòngnhóiđau,vìmấtngườinhưtacókhảnăngbảovệkhỏikiếptôiđòi.Ôi,ướcgìtanhắmmắt,xácthânnằmsâudướiđất,trướckhinghetiếngnứcnở,lờirênla,trướclúcnhìnchúnglôikhanhmangđibiềnbiệt!”DứtlờiHektorlừngdanhchìataybếcon;nhưnghàinhikhiếpđảm,corúm,rúkhóc,ưỡnvề
phíasau,ápchặtngựcnhũmẫunainịtdâylưng,vìthấykhuônmặtbốđẻthươngyêu,hoảngsợdomũđồng,đuôingựagậtgùrùngrợntrênchóp.Chathânthương,mẹkhảáiphìcười.Chủsúyquảcảmnhanhtaybỏmũ,hạđồóngánhxuốngđất.Sauđóchủsúycúihôn,vừađuđưanựngnịutrongtayvừacầuxinChúatểcùngtấtcảthầnlinh:“XinChúatểvàthầnlinhtrợgiúphàinhi,conbảnnhântrởthànhưutútronghàngquânTroian,cườngtráng,cantrườngnhưbảnnhân,trởthànhquânvươnguyquyềntrịvìthànhTroa.Rấtmongrồirakhithấyconbảnnhântừchiếntrườngtrởvềtrămhọmuôndânsẽnói:‘Quýtửtàibahơnthânphụ!’Vàrấtmongconbảnnhânmangchiếnphẩmđẫmmáutrởvềsaukhihạsátquânthùđểhiềnmẫuvuilòng!”Nóirồichủsúyđặtconvàotayhiềnthêyêuquý.Nàngômchặtvàongựcphảngphấthương
thơm,vừamỉmcườivừaứalệ.Thấynướcmắtthànhhàngtuôntrào,phuquânxúcđộngthươnghại,đưatayvừaâuyếmvuốtvevừanhỏnhẹthốtlời:“Khanhđángthương,mongkhanhđừngvìtamàquábuồnrầu.Takhôngđểbấtkỳaiđưaxuốngđịangụctrướckhiđịnhmệnhquyếtđịnh.Nhưngđốivớiđịnhmệnhtanóikhanhhaykhôngaiphụnữsinhhạ,từlúcoeoechàođời,dùnhútnháthaycanđảm,cóthểthoátkhỏitầmtay.Khanhcứvềnhà,làmlụngnhưthường-khungcửi,conthoi,tấmvải,cọcsợi,saibảonữtỳtiếptụccôngviệc.Chiếntranhlàviệccủađànôngcontrai,tấtcảtraitrángsốngtrongthànhTroa,nhấtlàta,loliệu.”VừanóiHektoroaihùngvừacúinhặtmũgàilôngđuôingựa;phunhânyêuquýravề,vừacấtbướcvừathỉnhthoảngngoảnhlại,nướcmắtnónghổituônchảyđầmđìa.Chẳngmấychốcnàngtớingôi
nhàngoạnmụccủaHektorđasát.Bướcvàothấymộtsốnữtỳnànggiụctấtcảrênrỉ,khócthan.BởithếhọoàkhócthươngtiếcHektorngaytrongtưthấtmặcdùcònsống,vìnghĩchủsúysẽkhôngtàinàothoátkhỏibàntaytànbạo,cuồngnộcủaquânAchaian,vàcũngchẳngbaogiờrờichiếntrườngtrởvềlànhlặn.Pâriscũngnhanhnhẩurađi,khôngnấnnálâulatrongngôinhàcaongất.Choàngngaygiápy
lộnglẫy,phùhiệubằngđồngchằngchịt,tintưởngđôichânnhanhnhẹn,thânvươngchạyvunvútquathànhphố,nhưngựađứngbấtđộnglâungàytrướcmángcỏvỗănchobéobấtthìnhlìnhgiậtđứtdâycộtlồngchạyquacánhđồng,híhửngnhàotớichỗthườngtắmdướidòngsôngthúvị,vừalaovóvừavênhváo.Ngựangẩngcaođầu,bờmrủbờvai;ngựahiểungựaxinhđẹp;cứthếngựaphi,vólướtmặtđấtlaotớichốnquenthuộcnơingựanáitungtănggặmcỏ.PâriscôngtửPriamcứthếtừvệthànhPergamoscaovútbachânbốncẳnglaoxuống,rựcrỡtronggiápynhưmặttrờichóilọi,vừatớivừacườivuivẻ.ThânvươngđuổikịpHektorđúnglúcbàohuynhdũngcảmrờinơivừachuyệntròvớiphunhânthânyêu.TrướckhiHektorngỏlời,thânvươngcấttiếngbàochữa:“Huynhquýmến,đệxinlỗidoquálầnkhầnkhiếnhuynhphảichờ,vàđệxinlỗivìkhôngtớiđúnggiờnhưhuynhmongmuốn.”“Ngườingớngẩnđángthương!”Hektormũtrậnóngánhđáp.“Côngbìnhmànóikhôngaicó
thểcoinhẹchiếncôngđệlậpngoàichiếntrường,vìđệlàchiếnbinhcanđảm.Tiếcchănglàđệsẵnsàngbỏcuộc,khôngchịudấnthânchiếnđấu.BởithếkhinghequânlínhTroiantừnggánhchịugiantruân,cựckhổvìđệtuônlờiphỉbáng,tađaulòngkhônxiết.Nhưngthôingôbốilênđường.ChuyệnđósaunàysẽgiảiquyếtnếuChúatểtrợgiúp.SaukhiquétsạchtốngcổbọnAchaianxà-cạpgọngàngkhỏiđấtTroad,ănmừngtựdo,ngôbốisẽdângrượutrongcungđiệncảmtạthầnlinhbấttửtrênthiêncung.”
Khúc7HektorkhôngnóigìnữamàcùngemPârisnhanhchânchạyquacổngthành.Trongthâm
tâmhaingườihămhởxôngrachiếntrườngchiếnđấu.Đangmongchờthấyhaingườixuấthiện,quânTroianmừngrỡnhưgiómátthầnlinhgửixuốngchothủythủmệtđừ,taychânđờđẫn,vìphảiliêntụcđẩymáichèonhẵnbóngkhuanướcbiểntriềnmiên.Mỗingườiquậtngãtứckhắcmộtđịchthủ.PârishạsátcôngtửquânvươngAreithoos,
MenesthiossốngởArne,taychùynổitiếng,AreithoosvàPhylomedousamắtbònáitơsinhhạ.VớithươngsắcnhọnHektorđâmxuyênquariềmmũbọcđồngtrúnggáyEioneus,địchthủlănkềnh.TrongkhiGlaukoscôngtửHippolochos,chỉhuyquânLykian,laothươngquađámđônghỗnchiếntrúngvaiIphinoos,côngtửDexios,lúcđươngsựtừđằngsaunhảylênlưngtuấnmã.Đươngsựbắnkhỏixelănxuốngđất,taychânđềugãy.ThấyquânArgivebịgiếtnhưchẻtretrongcuộcloạnđảácliệtnữthầnAthenamắtxanhlam
lụcvộirờiđỉnhnúiOlymposxuốngthànhTroathiêngliêng.Nhưngđúnglúcđó,vìmuốnbênTroianthắng,ApollotừvệthànhPergamosnomthấybènphóngrangănchặn.Haibêngặpnhaugầncâysồi.ApollocôngtửChúatểcấttiếngtrước:“Ô,áinữChúatểsiêuphàm,vìsaovộivãrờinúiOlymposxuốngđây?Tạisaohăngháithế?PhảichăngmuốnthayđổithếtrậnđemchiếnthắngchoquânDanaan,vìkhôngmảymaythươngxótquânTroiandùbịtiêudiệt?Dẫuthếhãylắngnghetacókếhoạchhaygấpbội.Mìnhnênngưngcuộcđụngđộvàtànsátbữanay.Bữakhácchúngsẽlạiđánhnhau,tiếptụcchémgiếttớilúckéovàothànhTroahoangtàn,đổnát,vìtrongthâmtâmnữthầnbấttửcácngườichẳngvuilòngnếuchưasanbằngthànhđó.”“Đượcvậymonglắmthay,thầnlinhxạthủtừxa!”Athenamắtxanhlamlụcđáp.“Đócũnglà
điềutiểumuộiquantâmkhirờinúiOlymposxuốnghạgiớithămquânlínhTroianvàbinhsĩAchaiantrênbãichiếntrường.Nhưngnày,đạihuynhlàmthếnàobảothếnhânngừnggiaochiến?”ApollocôngtửChúatểtiếplời:“Ngôbốicóthểkhíchđộngtinhthầnchiếnđấumãnhliệt
trongHektorluyệnngựa,thúcđẩyđươngsựtháchthứcđốithủtronghàngquânDanaanratửchiến,mộtchọimột,mặtđốimặt.Chạmtựái,thíchhuênhhoang,quânAchaianxà-cạplátđồngsẽđềcửquánquângiaochiếntayđôivớiHektor.”Apollodứtlời.Athenanữthầnmắtxanhlamlụckhôngtỏýchốngđối.Dođoánđộtronglòng
thầmhiểuhaithầnlinhdựđịnhlàmgìsaukhitraođổiýkiến,HelenoscôngtửyêuquýcủaPriamtìmgặpHektortrìnhbày:“Hektor,côngtửPriam,khônngoandứtmực,chẳnghayhiềnhuynhcóchophépnguđệvìlàbàođệgópýkhông?NguđệđềnghịhiềnhuynhdànxếpquânTroianvàquânAchaianngồixuốngnghỉngơi,sauđóđơnphươngtháchthứcquánquânArgivetửchiến,mộtchọimột.Hiềnhuynhkhỏilosợvìsốphậnbảnthân,thờigiantiềnđịnhchưatới.Nguđệbiếtsựthểnhờnghethầnlinhbấttửphátbiểu.”NghenóithếHektormừngkhônxiết.Chủsúybướcrachỗkhôngngườigiữahaihàngquân
nắmthươnggiữacánbảobinhsĩTroianluilại.Tấtcảngồiim.PhíabênkiaAgamemnoncũngbảoquânlínhAchaianxà-cạpgọngànglàmtươngtự.AthenavàApollocungbạccũngantọa,dướihìnhthùkềnkền,trêncâysồicaovútcủaChúatểmangkhiênthần,khoáitrínhìnquânlínhTroianvàbinhsĩAchaianngồitrêncánhđồng,hàngnốihàng,khiên,mũ,thươngnhấpnhônhưmặtbiểnđenngòmlúcgiótâynhẹthổi,sónggợntrảidài.Đứnggiữahaihàngquân,Hektorlớntiếng:“QuânsĩTroian,quânlínhAchaianxà-cạpgọngàng,lắngnghebảnchứcbàytỏđiềuthôithúccõilòng.TừtrênthiênđìnhcaovútcôngtửKronos,trọngtàitốithượng,khôngmuốnlờithềgiữangôbốibiếnthànhsựthật.Tráilại,trầmngâmsuynghĩ,Chúatểmuốnđẩyhaidântộcbướctớiđườngcùng-ngôbốitiếptụcđaukhổđếnngàyquýhữuhạthànhTroahoặcngôbốikhuấtphụcquýhữugầndãythuyềndãidầubiểncả.HiệngiờtronghàngngũquýhữucónhiềubinhsĩAchaianxuấtsắcchẳnghaycóngườinàosẵnsànggiaochiếnvớibảnchứckhông?NếucóxinđểngườiđórờiđồngđộibướcralàmquánquânđươngđầuvớiHektorphithường.Vàđâylàđiềukiệnbảnchứcđềnghị.XinChúatểchứnggiám.Nếu
hạsátbảnchứcvớithươngdàinhọnmũi,ngườiquýhữucóthểlộtgiápymangvềthuyềnrỗngkhông,nhưngphảiđểngườibảnchứcmangthithểvềnhàchodânTroianvàvợngườiTroianhỏatángtheođúngnghilễ.NếuApollođểbảnchứcchiếnthắng,giếtchếtngườiquýhữu,bảnchứcsẽlộtgiápyđemvềthànhTroathiêngliêngvàsẽtreotrêntườngđềnthờquânvươngxạthủtừxa,songbảnchứctrảlạithithểchomangvềthuyềnghếchèochắcnịchđểquânAchaiantócdàimaitángtheosátnghithức,lậpphầnmộchođươngsựtrêneobiểnHellespontbaola.Ngàynàođó,ngaycảthếhệchưachàođời,dongbuồmchèothuyềnnhiềumáivượtbiểnđenđậmtrôngthấy,dukháchtươnglaisẽnói:‘Đólàphầnmộchiếnbinhquađờitừlâu,ngayngàyđầutrongtrậnthưhùng,mặcdùcantrường,bịHektorlừngdanhhạsát.’Dukháchsẽnóithế.Vậynêntêntuổibảnchứcsẽsốngmãivớiđời.”Hektornói,quânAchaianngồiimlặng,khôngthốtmộtlời.Họsẽmấtmặtnếutừchối,song
khôngdámchấpnhận.Cuốicùngsaunhiềugiànhgiậtnộitâm,Menelaosđứngdậychuachátkhiểntrách:“Ôi,lũkhoáclácbahoa,thếnghĩalàthếnàohởbọnđànbàcongái,khôngphảiđànôngcontraiAchaia,sẵnsàngcamtâmchấpnhậnđedọa!Ôi,hổthẹn,hổthẹnkhôncùngkhôngtênDanaannàobâygiờdámđươngđầuvớiHektor!Làmsaocácngườicóthểngồiđóchờthịttanvàonước,xươngthấmvàođất,màkhôngdũngcảm,màkhônganhhùng!Bảnnhânsẽvũtrang,chiếnđấumộtmìnhchốnglạitênnày.Chiếnthắngdothầnlinhbấttửtrêncaoquyếtđịnh.”Dứtlờithânvươnglậptứcchoànggiápylộnglẫy.Vậylà,ôMenelaos,cuộcđờithânvươngsẽ
chấmdứtdướitayHektor,vìđươngsựvũtrangđầyđủ,nếucácquânvươngAchaiankhôngchồmlênnắmlại,nếucôngtửAtreus,Agammenonquyềnuyrộngrãikhôngđưatayphảivừagiữgịtvừaquátto:“Menelaos,dòngdõiChúatể,đệđiênrồi!Khôngaikêugọiđệlàmchuyệnrồdạinhưthế!Hãyrútluidùmấtthểdiện,đừngtìmcáchgiaochiếnvớiđốithủtàigiỏihơnmình,HektorcôngtửPriam,chiếnbinhkhácđềukhiếpsợ!NgaycảAchilleus,tàibahơnđệgấpbội,cũngngạichạmtrántrênchiếntrường,nơiconngườitìmthấyvinhquang.Không,hãyquaylại,ngồixuốngcùngđồngđội;quânAchaiansẽtìmquánquânkhácchiếnđấuthayhọđánhlạitênnày.Dùcantrườngkhôngkhiếpsợ,dùdũngcảmchiếnđấukhôngmỏimệt,songnếuthoátkhỏicuộcthưhùngácliệtvàchémgiếttànnhẫn,tanghĩtênnàyrồirasẽvuimừnghạgốinghỉngơi.”Vớilờinhưthếcanngănđúnglúc,nguyênsoáithayđổicảmnghĩcủabàođệ.Menelaosnghe
lời.Vìthếtùytùngvuivẻcởigiápykhỏibờvai.ThấyvậyNestorliềnđứngphắtdậygiữahàngquânngỏlời.Lãocôngcấttiếng:“Hỡiôi!MàntangbaophủđấtnướcAchaia!Peleusmãphucaoniên,Peleusdiễngiảxuấtsắc,PeleustrưởngthượngtuyệtvờicủangườiMyrmidonsẽđaulòngkhônxiết!Ngàytrướckhilãohủtớinhà,Peleusvuivẻthămhỏigiađình,dònghọtừngngườiArgive.Nếubâygiờnghetinconcháulẩntránh,khiếpsợHektor,Peleussẽgiơtayvanvái,cầuxinthầnlinhchohồnlìakhỏixácđixuốngâmti.Ôi,ChaChúatể,ôiAthena,ôiApollo!Ướcgì,ướcgìthânnàytraitrẻnhưngàynàodựtrậngầnsôngKeladoncuồncuộnchảyxiết,khiquânPyliantậptrunggiaochiếnvớiquânArkadiansửdụngthươnggiáosắcbéngầntườngthànhPheia,bênsôngIardanos!QuánquâncủachúnglàEreuthalionđẫyđà,caolớn,mặcgiápyquânvươngAreithoos,Areithooskhủngkhiếp,đànông,đànbàthắtlưngóngảmệnhdanhvuachùy,vìkhôngbaogiờgiaochiếnbằngcungtênhaythươnggiáo,thayvìthếsửdụngchùysắtcỡlớnphátan,đậpgãyhàngngũđốiphương.Lykourgosgiếtykhôngphảibằngsứcmạnhmàbằngmưumẹo.Lykourgoschẹtytronghiệplộ,nơichùysắttrởthànhvôdụngkhôngthểcứumạngngườimang.Trướckhivuachùysửdụngbửubối,Lykourgoschồmlêntấncông,đâmthươnggiữabụng,yngãngửalănxuốngđấtnằmbấtđộng.Lykourgoslộtgiápythầnlinhchiếntranhtànácchoy.SauđómỗilầnxuấttrậnđằngđằngsátkhíLykourgosthườngkhoáclênngười.Vềgià,sốngtrongcungđiện,Lykourgoscholạimãphutrungthành.ĐólàgiápyEreuthalionmặckhitháchthứcquánquânngôbối.Ngườikhácrunrẩy,khiếpsợ,khôngaidámramặtđươngđầu.Nhưngtinhthầnmạohiểmdângcaothôithúclãohủcảgantrựcdiện,mặcdùtuổiđờithấphơnhếtsovớimọingười.Lãohủgiaochiếnvớiy,Athenacholãohủchiếnthắng.Ylàđốithủvừacaovừakhỏelãohủhạsát;tongang,caolớnkhủngkhiếpynằmsóngsượttrênmặtđất,taymộtđằng,chânmộtnẻo.Ôi,ướcchi,ướcchibâygiờlãohủvẫntraitrẻ,sứclựccònnguyên!NhưvậyHektormũtrậnóngánhsẽcóđốithủtrênchiến
trường!Lạthaytrongsốquýhữu,chiếnbinhxuấtsắchàngquânAchaian,khôngthấyngườinàocóýchíhoặcướcmuốnbướctớiđốiđịchvớiHektor!”Nghelãocônghếtchêbaiđếndèbỉuchínngườiđứngphắtdậy.Đầutiênnguyênsoái
Agamemnon.TiếptheocôngtửTydeus,Diomedeslựclưỡng.SauđếnhaiAiascươngquyết,dũngcảm.RồiIdomeneusvàMerionesmãphuphụtásátnhânnganghàngthầnlinhchiếntranh.ĐoạnEurypylos,côngtửhứahẹncủaEuaimon.SaucùngThoas,côngtửsánggiácủaAndraimoncũngđứngdậyvàOdysseusphithườngnữa.TấtcảtìnhnguyệngiaochiếnvớichiếnbinhHektor.ĐúnglúcđóNestormãphuđấtGerenialạiđứngdậyphátbiểu:“Bâygiờquýhữuphảirútthămxemaiđạtvinhdự,vìngườiđượclựasẽđemlạivinhdựkhôngnhữngcholựclượngAchaianxà-cạpgọngàngmàcònđónnhậnphầnthưởngquýbáuchobảnthân,nếuthoátkhỏicuộcthưhùngquyếtliệtvàchémgiếttànnhẫn.”Lãocôngdứtlời.ChiếnbinhđánhdấuthămcủamìnhrồibỏvàomũAgamemnoncôngtử
Atreus.Binhsĩgiơtaycầunguyệnthầnlinh,vừalầmrầmvừangướcnhìnbầutrờicaorộng:“LạyChúatể,xinChachọnAias,hoặcDiomedescôngtửTydeus,hayquânvươngMykenainhiềuvàng!”Tronglúcbinhsĩrìrầmcầunguyện,mãphuNestorđấtGerenialắcmũ.ThămcủaAiasbắnra,đúngthămbinhsĩmongchờ.LệnhsứcầmthămđivòngquanhđámđôngtừtráisangphảiđưachotấtcảthủlĩnhAchaiannhìnxem.Thủlĩnhphủnhậnnếukhôngnhậnradấuđánhcủamình.Cuốicùng,saukhiđihếtvòng,lệnhsứcầmthămtớingườiđánhdấubỏvàomũAiaslừngdanh.Aiaschìatay,lệnhsứtớigầnđểthămvàotay.NhậnradấuđánhcủamìnhAiasmừngrỡ.NémthămxuốngđấtngaychânAiashétto:“Quýhữu,thămtrúnglàthămbảnnhân,lòngvuikhôntả,vìnghĩsẽđánhbạiHektorkhủngkhiếp.Trongkhisửasoạngiaochiến,bảnnhânyêucầuquýhữucầunguyệnChúatể,côngtửKronos,songcầunguyệnthầmlặngđừngđểquânTroiannghetiếnghoặcquýhữucầunguyệnthậtto,vìdùthếnàongôbốicũngchẳngsợbấtkỳai.Khôngaicóthểdùngsứcmạnhhungbạo,tàinăngtácchiếnépbuộc,gạtđẩykhỏichiếntrườngngoàiýmuốnbảnnhân.Hyvọngdùthếnàocũngchiếnđấutớicùng,vìkhôngphảikẻngờnghệch,vụngvề,bảnnhânsinhra,lớnlênởSalamis.”Thếlàbinhsĩđuanhaucầunguyệnquânvương,Chúatể,côngtửKronos.Ngửamặtnhìnbầu
trờibaolahọlầmdầm:“LạyChaChúatể,trịvìtrênnúiIda,chóilọivàvĩđại,xinChabanchiếnthắngoaihùngvàvinhquanglừnglẫychoAias.Tuynhiên,nếucũngthươngyêuvàlolắngchoHektor,xinChabansứcmạnhvàchiếnthắngchocảhaibằngnhau!”TronglúchọcầunguyệnAiasbắtđầunainịt.Mặcgiápyxong,chiếnbinhhốihảbướcrayhệtthầnlinhchiếntranhtànácxuấthiệngiữachiếntrườngthamdựchiếntrậncôngtửKronossắpđặtgiữathếnhânvìcămthùgặmnhấmtâmcan.CứthếAiascaolớn,tườngthànhphòngngựcủalựclượngAchaian,đứnglênđirachiếntrường,nétmặthungdữmỉmcười,vừadõngdạctiếnbướcvừavungthươngtrườngcán.NomthấyquânArgivevuimừngkhôntả,quânTroianrunrẩykhácthường.Hektorcũngrúngtimrùngmình.Nhưngmuộnrồichủsúykhôngthểquaylạihaylẩnvàohàngquânvìđãtháchthứcđốithủgiaochiến.Aiastiếnlạimỗilúcmộtgần,mangkhiênnhưbứctườngbằngđồngphủbảylớpdabòTychiostốnsứcgiacông.TychiosthuộcdalànhnghềsốngtrongthịxãHylelấydabảybòmộngchếtạotấmkhiênbónglộnchochiếnbinhtrênmặtphủlớpthứtámbằngđồng.CầmkhiênchengựctiếntớitrướcmặtHektor,AiascôngtửTelamondừnglạitháchthức:“Hektor,bâygiờquýhữusẽthấytrongtrậnđọsứcđuatài,mộtchọimột,quânDanaancũngcótrongtaychiếnbinhtuyệthảorasao,ngaycảkhikhôngthểtrôngcậyvàoAchilleus,báchchiếnbáchthắng,tráitimdũngmãnhnhưsưtử,lúcnàynằmkhàngiữadãythuyềnmũicongvượtbiểnmuôntrùng,nuôihậntronglòngđốivớiAgamemnon,nguyênsoái.Ngoạitrừchuyệnđóngôbốicóngườiđứngrađươngđầuvớiquýhữu,nhiềuvôkể.Vậyquýhữunémtrướcvàbắtđầucuộcchiến.”Hektorcaolớnmũtrậnóngánhđáp:“Aias,dòngdõiChúatể,côngtửTelamon,thủlĩnhbinh
sĩ,đừngtìmlờiđedọanhưthểbảnnhânlàđứatrẻyếuđuốihaymụđànbàkhôngbiếtmùitrậnmạc.Vớibảnnhânchiếntrậnvàchémgiếtlàviệclàmquenthuộc.Bảnnhânhiểucáchtungkhiêndabòcứngrắnsangphải,sangtrái.Khiêntrongtaybảnnhânchiếnđấunhưchiếnbinhdạndàykinhnghiệm.Bảnnhânbiếtlúcnàoxôngtớiđâmmãxadichuyểnvùnvụt;bảnnhâncũngbiếtđườngđi,nướcbướctrongvũđiệuthầnlinhchiếntranhđasátbiểudiễnkhi
cậnchiến.Dẫuthế,bảnnhânkhôngchơitròđánhtrộmbắnlénnhưquýhữu.Tráilại,bảnnhângiaochiếncôngkhai,đâynày,coichừngđườnglaotrúngđích!”Dứtlờichủsúynângtrườngthươngnhắmném.ThươngtrúngkhiênđồsộcủaAiasbọcbảy
lầnda,lầncuốicùng,lầnthứtámbằngđồng.Mũicứngxuyênquasáulầndabò,songbịlầndathứbảychặnlại.ĐếnlượtmìnhAiasdòngdõiChúatể,némthươngcándài.ThươngcắmphậpkhiêntròncôngtửPriam,xuyênquamặtbóngloángđâmtớitrấnthủgiacôngkhéoléo,nhíchthẳngxéráchtu-níchbênmạngsườn.Nhưngchủsúyngảsangbên,nhờthếthoátkhỏisốphậnđentối.Bâygiờcùnglúcđưataylôithương,haibênlaovàonhaunhưsưtửngoạmthịtsống,hoặcheorừngsứcmạnhhầunhưkhóchếngự.CôngtửPriamlaotrúnggiữakhiênAiasđangcầm,songmũiđồngkhôngxuyênqua,mặtcứnghấtrangoài.AiasxổtớiđâmHektortrúngkhiên.Chủsúydộingược,mũithươngchạmcổ,máuđậmứara.DẫuvậyHektormũtrậnóngánhkhôngbỏcuộc.Chủsúyluilạimộtchút,bàntaynùngnụcnắmhònđátotướng,xùxì,đenthẫmnằmtrênmặtđấtvungnémvàokhiênđồsộdàybảylầncủaAiastrúnggiữanúm,mặtđồngrềnvang.ThấyvậyAiasvồngayhònđátohơn,vungmộtvòngquănghếtsức,hònđánhưthớtcốixaytrúngkhiênbẹprúm,chủsúyloạngchoạngngãngửanằmdàimắckẹttrongkhiên.NhưngApollonhanhtaynânglên.Haibênbâygiờsẵnsàngvungkiếmchémnhautayđôi,nếulệnhsứ,sứgiảcủaChúatểvàthếnhân,khôngnhanhnhẹnđếncanthiệp,ngườinhândanhbênTroian,ngườinhândanhbênAchaiantu-níchlátđồng,TalthybiosvàIdaios,cảhaikhônkhéo,thậntrọng.Haingườigiơtrượngxôngvàogiữahaichiếnbinh.Idaios,lệnhsứkinhnghiệmgiàdặn,tưtưởngthâmtrầmcấttiếng:“Cácconyêuquý,ngừngtứcthì,khôngđánhnhaunữa.Chúatểthuthậpmâytrờiyêuthươnghaicon,cảhailàtaythươngtàicán,ngôbốiđềubiết.Mànđêmgầnbuông.Dùsaocũngnênnhườngbướcchođêmtối.”“Idaios,”AiascôngtửTelamonđáp,“Hektorhămhởyêucầuquyếtđấu,huênhhoangthách
thứcchỉhuyhàngquânngôbối,vậylệnhsứhãybảođươngsựtuyênbốchấmdứt.Nếuđươngsựđồngý,bảnnhânsẽvuilònglàmtheo.”“Aias,”Hektorcaolớnmũtrậnóngánhtiếplời,“vìthầnlinhđãbanchoquýhữuthânhình
lựclưỡng,thểxáccườngtráng,đầuóckhônngoan,vìsửdụngthươnggiáoquýhữuhơnhẳnmọibinhsĩtronghàngquânAchaian,côngnhậnsựthể,bảnnhânđềnghịbữanayngôbốingưngchiến,ngừngchémgiết;saunàyngôbốisẽlạigiaochiếnchừngnàothầnlinhquyếtđịnhbênnàotoànthắngmớithôi.Mànđêmgầnbuông.Dùsaocũngnênnhườngbướcchođêmtối.NhưvậyquýhữucócơđemnguồnvuichobinhlínhAchaianbêndãythuyền,nhấtlàthânthuộcvàđồngđội;bảnnhâncũngcódịpmangnguồnvuivềkhắpthànhphốrộnglớncủaquânvươngPriamchođànôngcontraiTroian,đànbàcongáiTroianvoandàithathướttụtậptrongđềnthờcầunguyệnthầnlinhphùhộbảnnhân.Tuynhiên,trướchếtngôbốinêntraođổikỷvậtdanhdựđểmọingười,bênTroiancũngnhưphíaAchaian,sẽnói:“Tuygiaochiếnmộtmấtmộtcòn,vìbấthòavòxétâmcan,songbâygiờhaingườichiataytrongtìnhhòahợpvàthânhữu.”DứtlờiHektortặngAiasthanhkiếmđốcnạmđinhbạc,traocảbaođựnglẫndảiđeo;Aias
biếuHektorthắtlưngmàutímóngả.Sauđóchiatay,ngườiquayvềhàngngũAchaian,ngườitrởlạilựclượngTroian.Đồngđộivuimừngthấychủsúytrởvềlànhlặn,toànvẹn,thoátkhỏitháiđộcuồngnộ,bàntaykhủngkhiếpcủaAias.Họhộtốngchủsúyvềthànhphốnhưngườihọtưởngđãchết.TrongkhiđóphíabênkiabinhsĩAchaianxà-cạpgọngàngtháptùngAiastớigặpnguyênsoáiAgamemnon,hớnhở,phấnkhởivìchiếnthắng.Lúcmọingườitớitrạichỉhuy,nguyênsoáiAgamemnongiếtbònămtuổilàmlễdângcôngtửKronostoànnăng.Họlộtda,phanhxẻ,cắtchặtthànhmiếng.Họkhéoléoxâuvàoxiên,nướngcậnthận,chínhẳnmớinhấckhỏilửa.Côngviệcxongxuôi,bữaănsửasoạn,họvuimừngthưởngthức,khẩuphầnđồngđều.Dẫuthế,đểvinhdanh,côngtửanhhùngcủaAtreus,AgamemnonquyềnuyrộngrãidànhcảsốnglưngchoAias.Ẩmthựcthỏamãn,lãocôngNestormớimởmànđưatưtưởngtừngômấpđềnghịcùngmọi
người.Khônngoancủalãocôngđãchúngtỏtrongquákhứ.Thànhtâm,thiệnchíbâygiờlãocôngđứnglêngiãibày:“CôngtửAtreusvàchỉhuydũngcảmhàngquânAchaian!QuýhữuthừabiếtnhiềubinhsĩAchaiantócdài,nhiềukhônkể,đãnhắmmắthysinh,thầnlinhchiếntranh
tànácđãlấymáuhọnhuộmđỏnướcsôngSkamandrostrongkhilinhhồnhọâmthầmxuốngđịangụcgặpDiêmVương.Bởithểlãohủđềnghịtớirạngđôngnguyênsoáituyênbốhưuchiến.Sauđóngôbốicùngnhaubắttayvàoviệc,đemxebò,xelatớiđâychấtxácchếtchởđihỏathiêu,khôngxadãythuyền,thuxếptừngtrườnghợpchobạnbèngườiquácốmanghàicốtvềchoconcáihọkhingôbốitrởvềquêchađấttổ.Ngaychỗdựnggiànhỏa,lấyđấttừcánhđồng,ngôbốilậpmộphầnduynhất,mộphầnnhôcao,mồchungchotấtcả.Gầnmộphầnngôbốinhanhchóngxâytườngcaobảovệcảngườilẫnthuyền,cổngvữngchắc,khítkhaomởquatườngđủchỗchoxechạy.BênngoàicáchxamộtchútngôbốiđàohàosâusongsongvớitườnglàmchướngngạikhôngchoxevàlínhchạyquaphòngtrườnghợpngàynàođóquânTroianphávòngvâyxôngtớiápđảo.”Kếhoạchcủalãocônglàvậy,cácquânvươngđềutỏýtánđồng.TrongkhiđótrướccổngcungđiệnPriam,trênvệthànhTroa,bênTroiancũnghọpbàn,song
họpbàntronglosợvàbốirối.NgườiđầutiênphátbiểusuytưsâuxalàAntenorthâmthúy.Lãocônglêntiếng:“BinhsĩTroian,binhsĩDardanian,binhsĩđồngminh,xinlắngngheýkiếnlãohủcảmthấytựtâmcanbuộclòngphảinóira.Ngôbốihãythựchiệnngaybâygiờ:trảHelenđấtArgoslạichocôngtửAtreuscùngtấtcảcủacảicủanàng.Ngôbốiđangchiếnđấuchốnglạilờithềthủychungbiếnthànhdốitrálừalọc.Lãohủthấychuyệnchẳngbaogiờmanglạikếtquảtốtđẹp.Ngôbốikhôngthểlàmgìkháctrừtheođiềulãohủđềnghị.”Dứtlờilãocôngngồixuống.Pâris,phuquâncôngnươngHelenmáitócdiễmkiều,đứngphắt
dậy.Thânvươngnóilờinhưcócánhbayxa:“Antenor,điềulãocôngvừanóibảnnhânkhôngthíchtínào.Lãocôngnênđưaýkiếnhayhơn.Tuynhiên,nếuquảthựcđólàđiềulãocôngmuốnnói,nhưvậychắchẳnthầnlinhđãbiếnlãocôngthànhngớngẩn,umê.BâygiờbảnnhântrântrọngchongườithànhTroaluyệnngựahaycảmnghĩ.Bảnnhântuyênbốthẳngthừngtrướcmặtlãocôngbảnnhânsẽkhôngtraotrảphunhânyêuquý.Nhấtđịnhkhông.SongbảnnhânsẵnsàngtrảlạicủacảimangtừArgosvềcungđiệnvàchothêmcủacảicủamình.”DứtlờiPârisngồixuống.PriamdòngdõiDardanosýnhị,thâmtrầmđứngdậyphátbiểu.
Dángvẻnhânhậuquânvươngnóivớihộinghị:“BinhsĩTroian,binhlínhDardanian,quânsĩđồngminh,hãylắngngheýkiếnquảnhâncảmthấytựtâmcanbuộclòngphảiphôbày.Bâygiờtấtcảvàothànhdùngbữachiềunhưthườnglệ,đừngquêncanhphòngcẩnmậtvàmọingườicầnđềcaocảnhgiác.ĐếnrạngđôngIdaiossẽtớithuyềnrỗngkhôngchuyểnđạttớicôngtửAtreus,AgamemnonvàMenelaos,ýkiếnngôbốivừanghePârisgâynênmốibấthòađưara.Hơnthế,lệnhsứcóthểđưathêmđềnghịhợplý,hỏixemcôngtửAtreuscósẵnlòngđồngýngưngchiếntớikhingôbốihỏathiêuxongngườiquácố.Sauđóhaibênsẽlạigiaochiếnvàtiếptụctớikhithầnlinhquyếtđịnhbênnàothắngtrậnmớithôi.”Mọingườichămchúlắngnghe,chấpnhậnýkiếnquânvươngvàthựchiệngấprút.Binhsĩdùngbữachiềutrongdoanhtrạitheophânđội.ĐếnrạngđôngIdaiostớidãythuyềnrỗngkhông.LệnhsứthấyquânsĩDanaan,bầytôithầnlinhchiếntranh,đangngồicuốithuyềnAgamemnonhọpbàn.Lệnhsứbướctớichínhgiữavừatraosứđiệpvừadõngdạctuyênbố:“CôngtửAtreusvàchỉhuytoànthểlựclượngAchaian!QuânvươngPriamvàchỉhuylựclượngTroianhãnhdiện,tựhàopháibỉphutớitrìnhbàyýkiếnPârisgâynênbấthòa,thùhậnđềnghị,nếuquývịvuilòngchấpnhận.ThânvươngsẵnlòngtrảlạitấtcảcủacảiđemxuốngthuyềnrỗngkhôngchởvềthànhTroa-ướcgìthânvươngnhắmmắtquađờitrướckhilàmvậy!-vàsẵnsàngchothêmcủacảicủamình.NhưngthânvươngnóithânvươngsẽkhôngtraotrảphunhântrẻtrungcủaMenelaoslừngdanh,mặcdùbinhlínhTroianhốithúc.Hơnthế,bỉphucònđượclệnhhỏichẳnghayquývịcóbằnglòngngưngchiếntrongkhingôbốihỏathiêungườiquácố.Sauđóđôibênsẽlạigiaochiến,vàtiếptụctớikhithầnlinhquyếtđịnhbênnàothắngtrậnmớithôi.”Lệnhsứdứtlời.ChỉhuyAchaianbấtđộng,tấtcảimlặng.CuốicùngDiomedeshiếuchiếnlớn
giọngcấtlời:“LúcnàyđừngainghĩtớichuyệnchấpnhậncủacảiPâristrảlạivàcũngchẳngnênnghĩđếnviệcđónnhậnHelen.NgaycảđứabénằmtrongnôicũngthấysốphậnbọnTroiannhưtrứngđểđầuđẳngcáochungđếnnơi.”VừanghecảmthấylờinóichílýconcháungườiAchaiannhấttềvàđồngloạthoanhôDiomedesluyệnngựa.VìthếnguyênsoáiAgamemnonmớingỏlờivớilệnhsứ:“Idaios,chắchẳnlệnhsứđãnghequânsĩAchaianphát
biểu.Lệnhsứbiếthọtrảlờithếnào.Bảnnhâncũngđồngý.Việchỏathiêuxácchếtbảnnhânkhôngchốngđối.Khiconngườiđãtừgiãcõiđờichẳngnêntrìhoãn,từchốihỏatángthithểmànênthươngxót,xoadịusốphậnbằngngọnlửađểhọmauchóngrađi.XinChúatể,phuquânsấmsétcủaHera,chứnggiámlờingôbốituyênthệ.”Nóirồinguyênsoáigiơcaoquyềntrượngchotấtcảthầnlinhnomthấy.IdaiosliềnlênđườngtrởlạithànhTroathiêngliêng.BênTroianvàDardanianđanghọpbàn,tấtcảtrôngchờIdaiosquayvề.Lệnhsứđivàođứnggiữaphòngnóichomọingườihaysứđiệp.Tấtcảvộivàngsửasoạn,thựchiệnhaiviệc,ngườiđilượmxácchết,ngườiđikiếmcủi.PhíabênkiaquânArgivecũnghốihảrờithuyềnbềnvữngtủara,ngườiđinhặtxácchết,ngườiđitìmcủi.Từdòngnướcphẳnglặng,sâuthẳmđạidươngtuônchảylữnglờ,vừabắtđầusoisángcánh
đồng,ngàymớixuấthiện,vầngdươngchầmchậmngoilênbầutrời.Đúnglúcđóhaibêngặpnhau.Khókhănlắmhọmớinhậnratừngngườiquácố.Nhưnghọnhanhtaylấynướclaumáuđọngtrênvếtthương,sauđóvừanânglênđểtrênxevừaxúcđộngnhỏlệ.PriamquyềnuykhôngmuốnbinhlínhTroiankhóclócầmĩ.Vìthếhọimlặngchấtxácchếtlêngiànhỏa,lòngngặmngùi,thươngtiếc.Saukhinhómlửahỏathiêu,họquaylạithànhTroathiêngliêng.Phíabênkiacũnglàmtươngtự.BinhsĩAchaianxà-cạpgọngàngchồngxácchếtlêngiànhỏa,lòngngặmngùi,thươngtiếc.Saukhinhómlửahỏathiêu,họquayvềdãythuyềnrỗngkhông.Rạngđôngchưaxuấthiện,đêmcònlờmờ,vừathứcgiấcmộtnhómbinhsĩchọnlọctrong
hàngquânAchaianragiànhỏalàmviệc.Tớinơilấyđấttừcánhđồnghọlậpmộphầnduynhất,mộphầnnhôcao,mồchungchotấtcả.Gầnmộphầnhọxâybứctườngthápcanhcaobảovệcảngườilẫnthuyền,cổngvữngchắcmởquatườngđủchỗchoxechạy.Bênngoàicáchđómộtchúthọđàohàosâu,dài,rộngcắmđầycọc.QuânAchaiantócdàicứthếcặmcụigiảiquyếtcôngviệc.TrongkhiđóngồibênChúatểsấmsét,thầnlinhđểmắtquansátcôngtrìnhvĩđạicủabinhsĩAchaianáolótđồng.Poseidonrungchuyểntráiđấtđầutiêntrongnhómlêntiếngbộclộcảmnghĩ:“ChaChúatể,bâygiờcóthếnhânnàotrêntráiđấtbaolacónhãýchohàngbấttửhaychúngnghĩgì,địnhchikhônghở?ChakhôngthấyvềphíachúngbinhlínhAchaiantócdàixâytườngbảovệdãythuyền,đàohàochạysongsongmàkhôngtếsinhdângthầnlinhư?Côngtrìnhthànhcôngsẽgâytiếngvangnhưrạngđônglantỏaxarộng,thếnhânsẽquênbứctườngbảnnhânvàPhoibosApollotốncông,tốnsứcxâydựngchoquânvươngLaomedon.”Chúatểthuthậpmâytrờibựcmìnhkhônxiếtbènđáp:“Chếtnỗi,rungchuyểntráiđất,mãnh
liệttừxa,ngươinóigìvậy!Thầnlinhkhác,bàntaykhônghănghái,tinhthầnkhôngcươngquyếtbằngngươi,sẽcảmthấylosợđốivớicôngtrình.Dẫuthếuydanhngươisẽlantỏaxarộngnhưtiasángrạngđông.VậynghetanóikhibọnAchaiantócdàilênthuyềntrởvềquêhươngyêudấu,ngươicứviệcđạpđổbứctường,cuốnphăngxuốngnước,đemcáttrảikínbãibiểnrộngdài.Lúcđóngươisẽthấycôngtrìnhtolớncủachúngbiếndạng,tiêuma!”Trongkhihaithầnlinhlờiquatiếnglại,mặttrờilụndần,binhlínhAchaianhoàntấtcông
trình.Họgiếtbòtrongtrại,sauđódùngbữa.Nhiềuthuyền,khánhiều,chởrượuvangtừLemnostớicửabiển.Euneos,côngtửJason,Hypsipylethụthaitrongvòngtayđoàntrưởng,gửimấyngànthùnglàmtặngphẩmđặcbiệtdànhchocôngtửAtreus,AgamemnonvàMenelaos.NhờthếbinhlínhAchaiantócdàibâygiờcórượunhâmnhi.Cóngườiđổiđồnglấyrượu,cóngườiđổisắtlấyrượu,cóngườiđổidabòhoặcbòsốnglấyrượu,cóngườiđổinôlệlấyrượu.Họngồixuốngthưởngthứcbữaănphongphú.QuânlínhAchaiantócdàiănuốngsuốtđêmtrongkhitrongthànhphốquânsĩTroianvàđồngminhcũngthế.Ngượclại,suốtthờigianđótronglòngtrùđịnhtaiương,đămchiêusuynghĩ,Chúatểthầnlinhthậntrọng,khônngoan,đểsấmrềnrùngrợn.Mặtmàytáimétvìhoảngsợ,họnghiênglyđổrượuxuốngđất.KhôngngườinàodámuốngtrướckhilàmlễdângcôngtửKronosquyềnuyvôhạn.Dẫuthếcuốicùngtấtcảnằmđườnngủkhì.
Khúc8RạngĐôngxiêmyvàngrựclantỏakhắpđịacầu.ĐúnglúcđóChúatểvốnthíchsấmséttriệu
tậphộinghịthầnlinhtrênđỉnhchótvótdãynúiOlymposlởmchởm,trậptrùng.Chúatểhắnggiọngcấttiếng,tấtcảthầnlinhđểtaichămchú:“Lắngnghetanói,tấtcảnamthần,tấtcảnữthần,tasẽnóichotấtcảcùnghaynhữnggìtráitimtronglồngngựchằngthôithúc.Kểtừlúcnàykhôngnữthầnnàohoặcnamthầnnàođượcphéplàmtráilệnh.Ngượclại,tamuốntấtcảđồngthanhtánthànhđểtađưasựviệctớichỗkếtthúcmauchóng.Bấtkểthầnlinhnàotrongsốcácngươitựýtáchriêng,lénlúttrợgiúpquânTroianhoặcquânAchaian,tasẽtrừngtrịthẳngtay,tốngcổthẳngthừngvềnúiOlympos.Hoặctasẽtómcổquẳngxuốngđịangụcmờmịt,dướihốthămthẳm,cáchxamặtđất,nơicửavàobằngsắt,ngưỡngcửabằngđồng,tậnđáyđịangụcxatítmùtắpnhưbầutrờicáchxamặtđất.Lúcđócácngươisẽnhậnratronghàngngũthầnlinhtacườngtrángđếnđộnào.Nếuthửsức,ôthầnlinh,cácngươisẽhiểusựthật.Mócsợidâybằngvàngvàobầutrời,tấtcảnắmmộtđầu,namthầncũngnhưnữthần.Dùcốgắnglôiđếnđâu,cácngươicũngkhôngthểkéoChúatể,đấngtốicaosángsuốttừtrêntrờixuốngdướiđất.Tráilại,nếuđịnhtâmđiệu,tacóthểnhấcbổngcácngươicùnglúcvớitráiđất,mặtbiểnvàtấtcả.Sauđó,tacuốnsợidâyquanhđỉnhnúiOlympos,mọivậtsẽtreolửnglơtrongkhônggian.Cácngươithấytahơn,tatrênthầnlinhvàthếnhânbiếtbao!”NgheChúatểhiểudụhếtsứccươngquyết,tấtcảimlặng,nínthinh,rùngmìnhvìlờinói,sởn
tócgáyvìđedọa.Dẫuvậy,cuốicùngAthena,nữthầnmắtxanhlamlụccũngcốgắngbàytỏ:“ThưacôngtửKronos,phụvươngquyềnuytốithượng,thầntửbiếtsứcmạnhcủangườivôđịch,vôsong.Tuynhiên,thầntửcảmthấybuồnlòngvìbinhsĩDanaansaukhigánhchịusốphậnkhốnkhổkhốnnạnsẽchết.Vâng,thầntửsẽtáchkhỏicuộcchiếnnhưphụvươngralệnh,songsẽliệulờikhuyênnhủquânArgiveđểkhôngbinhsĩnàotrongđámbuồnrầu,đaukhổvìphụvươngthịnhnộ.”Chúatểthuthậpmâytrờimỉmcườitiếplời:“Đừnglo,Tritogeneia,hoàngnhiyêuquý.Tamiễncưỡngnóivậy,songvớihoàngnhitakhôngcóýkhắtkhe.”Nóirồimắcyêncươngđưacặpngựamóngđồngvàoxe,phinhanhnhưbay,bờmvàngmềm
rủ,Chúatểphụcsứcxiêmybằngvàng,cầmroibằngvàngóngảbướclênxe.Chúatểgiơroiquất,cặpngựahămhởlaovórađigiữatráiđấtvàbầutrờiđầysao.ChúatểtớinúiIdabạtngànsuốinước,nơisảnsinhthúrừng,rồiđỉnhGargaron,chỗcóbiệtđiệnthiêngliêng,dàntếngàongạttếsinh.ĐếnnơiChađẻthếnhânvàthầnlinhdừnglại,nhảcương,tháodóngđưacặpngựarakhỏixe,lấysươngmùdàyđặcbaoquanh.SauđóChúatểngồimộtmìnhtrênđỉnhnúi,hãnhdiệnvìquyềnuy,cúinhìnthànhphốdânTroianvàdãythuyềnquânAchaian.ĐúnglúcđóquânAchaiantócdàivộivàngdùngbữasángtrongdoanhtrại,saukhinainịtvũ
trang.Phíabênkiacũngvậy,khắpthànhphốngườiTroiansửasoạnchiếntranh.Dùítngười,họvẫnsẵnsànglâmtrậnđánhnhauvớiquânthù,dosốngcònphảichiếnđấubảovệvợcon.Cổngthànhđềumở,binhsĩđổranhưsuốichảy,cảbộbinhlẫnkỵbinh;huyênnáodângcao.Chẳngmấychốccùngtiếnlêngặpnhauởchỗđấttrốnggiữalằnranhhaibêngiaochiến;tiếngkhiên,tiếngthươngđụngchanchát;tiếnglínháolátđồnghòhét;tiếngnúmkhiênchạmbômbốp;tiếngầmầmngânvang.Tiếptheotiếngrênrỉhòatiếnggàothét,tiếngbinhsĩchiếnthắngtrộnlẫntiếngbinhsĩgụcngãcùnglúcrềnvang;máuchảychanhòamặtđất.Từrạngđôngtớilúcngàythiêngliêngxuấthiệnrõrệt,vũkhíhaibênlaonémđềutớiđích,
binhsĩtiếptụcgụcngã.Nhưngđếnlúcmặttrờingoilêngiữabầutrời,ChaChúatểđemcânbằngvàngracân.Trênbàncânngườiđểhaisốphậnbiểuthịtửbiệtbuồnthảm,bànnàydànhchoquânTroianluyệnngựa,bànkiadànhchoquânAchaianáolátđồng.Ngườicầmgiữacáncânnânglên.CáncânnghiêngvềphíaquânAchaianchứngtỏngàytậnsốđãđến.SốphậnquânAchaianchúcxuốngmặtđấtphìnhiêutrongkhisốphậnquânTroianchỉngượclêntrờibaola.TừtrênnúiIdangườidộisấmầmầm,phóngchớpsánglòexuốnghàngquânAchaian.Thấythếtấtcảhoảnghốt,mặtmàytáimétvìkhiếpđảm.IdomeneusvàAgamemnonđềukhôngđủcanđảmđứnglại;haiAiasxungkíchcủathầnlinh
chiếntranhcũngthế.ChỉcònNestor,mãphuđấtGerenia,thủlĩnhbảovệquânAchaiannấnná,
dùngdằng,songkhôngphảidocốýmàvìmộtngựabịthương,mũitênAlexandroshàohùng,phuquânHelenmáitócdiễmkiều,bắntrúngđỉnhđầu,chỗmớlôngđầutiênmọctrênsọvươntỏathànhbờm,chỗđặcbiệtnguyhiểm.Connàychồmlênvìđauđớndomũitênchạmóc,sauđólănlộn,vặnvẹovìmũitênbằngđồngcắmsâukhiếnhaiconkianhảyloạnxạ.Tronglúclãoôngcầmkiếmhốihảcắtmũitênchoconnày,tuấnmãcủaHektorphinhưbayquađámhỗnchiếnnhàotớimangtheomãphutáobạo!LãoôngsuýtnữamấtmạngnếuDiomedesháochiếnkhôngnhanhmắtnhìnthấy.DiomedeshétrùngrợngọiOdysseustrợchiến:“CôngtửLaerteshàohùng,Odysseusmưutrí,mangkhiênđiđâumàquaylưngcogiòtháochạynhưtênhènnhátngoàichiếntrường?Coichừngcóđứaphóngthươngtrúnglưnglúctháochạy!Ởlạiđâyvớibảnnhân,giúpmộttayđánhlạitênđịchmanrợcứumạnglãocông.”Diomedesnóithế,nhưngOdysseusganlì,quảcảmkhôngnghethấy,chiếnbinhcắmđầu
chạyvềhướngdãythuyềnrỗngkhôngcủaquânAchaian.Tuymộtmình,songcũngcươngquyếttiếnlêntấncông,côngtửTydeusđứngtrấntrướcngựalãocông,côngtửNeleus,thốtlờinhưcócánhbayxa:“Ôichaolãocông!Bọnlínhtrẻápđảodữdằn!Sứckhỏesuyyếu,tuổigiàlẽođẽotheosau;tùytùngvôdụng,ngựachạynhưsênbò.Vậymaumaulênxebỉphu,lãocôngsẽthấyngựadòngTrosthếnào,khảnăngsiêuviệt,laovólênxuốngkhắpcánhđồng,rượtđuổiquânthùhayrútlui.BỉphutómđượccủaAineiasbữanọ,chúngthuộchàngtuấnmãphiđuổikhiếnconngườikhiếpđảm.Cặpkiacủalãocôngmãphucủangôbốicanhchừng;cặpnàycủabỉphungôbốiđánhđitấncôngbọnTroianluyệnngựa.Hektorsẽthấythươngtrongtaybỉphucũngmãnhliệt,phithường.”NghecôngtửTydeusnói,mãphuNestorđấtGerenialàmtheotứcthì.Đểtùytùnglựclưỡng,
cantrườngSthenelosvàEurymedontrôngcặpngựacủaNestor,haichỉhuychèolênxeDiomedes.Nestorcầmcươngóngánh,giơroiquấtrađi.TrongnháymắthaingườiđuổisátHektor.Chủsúysấnsổphitới.CôngtửTydeuslaothương.Chủsúynétránh,thươngbaytrúngngựcgầnnúmvúEniopeus,côngtửThebaios,lúcmãphu,tùytùnghunghăng,táotợncầmcươngđiềungựa.Mãphubắnkhỏixe.Thấyvậyngựagiậtmìnhlùilại.Sứctàn,đờitận,mãphunằmsóngsoài.Nhìnmãphulănchết,chủsúyđaulòngkhônxiết.Nhưnggạtbuồnriêngsangbên,đểđồngđộinằmđó,chủsúyđikiếmmãphutáobạo,vìchẳngvìthếđểngựakhôngngườiđiềukhiển.GặpngayArcheptolemosganlì,côngtửIphitos,chủsúybảoleolênxengồisaulưngtuấnmã,rồitraodâycươngchocầm.LúcnàybênTroianrơivàotìnhtrạngnguyngập,thấtbạikhônlườngđedọa,rấtcóthểbịđẩyvàothànhnhưcừulùavàochuồng,nếuChathầnlinhvàthếnhânkhôngnhanhmắtnhìnthấy.VớitiếngsétkinhthiênđộngđịaChúatểphóngtiachớpsánglòexuốngtráiđấttrướcmặtngựaDiomedes.Lưuhuỳnhbốccháy,tiasángkhủngkhiếplóesáng,mùirùngrợnbaycao.Cặpngựahốthoảngthumìnhnúpdướixe.Cươngbónglộnrơikhỏitay.ThấtkinhlãocôngquaysangnóivớiDiomedes:“CôngtửTydeus,vòngxelại,phóngngayđi.QuýhữukhôngthấyquýhữukhôngthểtrôngmongChúatểtrợgiúpđểchiếnthắnghaysao?LúcnàycôngtửKronosđểtênđóthựchiệnđiềumongmuốn,songchỉhômnay.Ngàymai,nếumuốn,Chúatểsẽcholạingôbối.DùmãnhliệtđếnmấythếnhâncũngkhôngthểđingượcýđịnhChúatể,thựcraquyềnuygấpbộithếnhân.”VừangheDiomedeslớntiếngkêugàochiếntranhđáp:“Thưa,điềulãocôngnóixácđángvà
hợplý.Tuynhiên,chợtnghĩngàynàođóHektorsẽvênhváonóivớiquânTroian:‘TađánhđuổicôngtửTydeuschạycongđuôivềdãythuyền,’bỉphuthấylòngdạbuồnrầu,đauđớnkhôntả.Thểnàoycũngkhoáclácnhưthế.Nếuvậyrấtmongđấtrộnghámiệngnuốtchửngthânnày!”“Ôichao,côngtửTydeusdũngcảmnóigìvậy!”MãphuNestorđấtGereniatiếplời.“Hektor
cóthểhuênhhoangnóiquýhữunhútnhát,yếuhènchohảdạ,songysẽchẳngthểthuyếtphụclínhTroian,binhDardanian,phunhâncáctaythươnghiênngang,phuquânyêuquý,quýhữuchovềchínsuối.”Khôngnóigìnữa,lãocôngvòngngựavómạnhquaylạivunvútphiquađámquânhỗnchiến.
HektorvàquânTroianđuổitheo,vừahétvangtrời,vừalaothươngchứađầychếtchóc.Giọnglanhlảnhhôchiếnthắng,Hektoranhhùngmũtrậnóngánhquátto:“Aha!CôngtửTydeus!Hơnhẳnmọingười,ngươithườngđượcquânAchaianngựaphivunvútdànhvinhdựđặcbiệt,
chỗngồidanhdự,miếngthịthảohạng,cúprượutrànđầy.Nhưngbữanaychúngcoirẻ,khinhthường.Khôngngờngươichẳnghơngìmụđànbà.Xéođi,thỏđế!Ngươisẽthấytakhôngbaogiờđểngươileotường,bắtđànbà,vồcongáimangvềthuyền.Trướckhichuyệnđóxảyra,tasẽchongươixuốngsuốivànggặpDiêmVương.”NghenóithếcôngtửTydeusnghĩlungtung,đầuócchaođảo,khôngbiếtnênquayngựatháo
chạyhaytiếntớigiaochiến.Trongtim,trongócnghĩtớinghĩlui,balầnđịnhlàmthế,balầntừđỉnhnúiIda,ChúatểtinhthôngdộisấmbáohiệuchoquânTroianthấychiếntrậnđangtrênđàthayđổichiềuhướng.ĐúnglúcđóHektorgàothétkêugọiquânlính:“BinhsĩTroian,binhsĩLykian,binhsĩDardanianlúcnàocũngsátcánhbênnhauchiếnđấu!Hãychứngtỏmìnhlànamnhi,đưatinhthầnchiếnđấulêncao.BảnnhântintưởngChúatểtrợgiúpngôbối.Ngườigậtđầukhẳngđịnhvớibảnnhân,ngôbốichiếnthắngvẻvang,quânDanaanthấtbạinhụcnhã.Hóađiênhóacuồngchúngbỏcôngbỏsứcdựngtườngmỏngmảnh,vôíchchẳngthểngăncảnngôbốichốclát!Hàochúngđàongựangôbốinhảyquadễdàng.Bởithếlúcbảnnhântớidãythuyềnrỗngkhông,quýhữunhớđemlửatànphá!Bảnnhânmuốnnhìndãythuyềnbốccháyngùnngụt,bọnArgivengảnghiêng,kinhhoàngtrongkhóicuồncuộntìmđườngthoátthân,songgụcchếtbênmạnthuyền.”Dứtlờichủsúylớntiếngkhíchlệtuấnmã:“Xanthosvàcưng,Podargos,AithonvàLampostuyệtvời!Bâygiờcácconphảiđápđềnxứngđángvìtađãtrôngnom,AndromakheáinữđạinhânEetionhàohiệpđãphụcvụ,lấylúamìmềmhạtchocácconăn,trộnrượuvangkhicácconmuốn,trướckhichota,phuquâncườngtrángcủacôngnươngănuống.Phóngđuổikẻđàotẩu,phóngthậtnhanh,đểngôbốicóthểđoạtkhiêncủaNestor,danhtiếngbâygiờđãvươntớitrờixanh,vìđềubằngvàng,cảtaycầmlẫnthânche,vàgiậtkhỏivaiDiomedesluyệnngựatrấnthủcắtmaykỳkhu,Hephaistostốncôngsángtạo.Nếungôbốichiếmđoạthaiphẩmvậtquýgiá,tanghĩbọnAchaiansẽlênthuyềnvượtbiểnravềngayđêmnay.”ChủsúynóilờiđượmvẻtựhàokhiếnHerakhảkínhnổigiận.Nữthầnnhấpnhổmtrênngai
vàng,núiOlymposhùngvĩrungchuyển.LátsautrốmắtnhìnPoseidonoaihùng,nữthầnnặnglời:“Ôichao!Thầnlinhrungchuyểntráiđất,quyềnuybaola!Tỉđaulòngthấytrongthâmtâmđệchẳngchútvươngbuồn,tỏýthươngtiếckhibinhsĩDanaangụcchết.DẫuthếhọvẫnmangvôsốphẩmvậtquýgiátớiHelikevàAigaidânghiến.Tạisaođệkhôngmuốnhọthắngtrận?NếutấtcảthầnlinhquyếtđịnhủnghộbinhsĩDanaan,đẩyluiquânlínhTroian,giữgịtChúatểnhìnxatrôngrộngtạichỗ,ngườisẽngồiđómộtmìnhnuốtgiậntrênđỉnhnúiIda!”Thầnlinhquyềnuyrungchuyểntráiđấtbựcmìnhhếtsứcđáplại:“Hera,tỷnóithếlàthế
nào?Nóithếlàkhinhsuất.PhầnriêngđệkhôngmuốncùngthầnlinhkhácchốnglạiChúatể,quýtửKronos,bởingườimạnhhơnngôbối.”Haibêntiếptụclờiquatiếnglại.Trongkhiđótrướcmặtdãythuyềnkhoảngcáchgiữabứctườngvàđuờnghàochậtníchngựa,người,khiênchenlấnxôđẩy.NgườidồnquânAchaianrơivàocảnhkẹtcứng,rốiloạnlàHektor,côngtửPriam,maulẹnhưthầnlinhchiếntranh,lúcnàyChúatểbanchiếnthắng.NếuHerakhảkínhkhôngnhanhtríthúcđẩyAgamemnoncấpkỳhànhđộng,tứctốctậphợpbinhsĩAchaian,chắcchắnchủsúyđãphónghỏadãythuyềncânbằng,lửabốcngùnngụt.Cấtbướcdọctheohàngtrại,dãythuyền,bàntayvạmvỡcầmáochoàngthùngthìnhmàuhuyếtdụ,quânvươngdừngchânchèolênthuyềnOdysseussơnđen,mạnlớnnằmchínhgiữa,đểtiếngnóivangcảhaiphía,bênhàngtrạiAiascôngtửTelamon,bênhàngtrạiAchilleus,cảhaikéothuyềnlênbãicáttậnđằngcuối,tintưởnglòngmìnhcantrường,taymìnhmãnhliệt.TừchỗđóquânvươnghéttonóivớitoànquânAchaian:“HổthẹnthayhỡiquânsĩArgive!Sinhvậtđángkhinh,khônglàmgìmàchỉbiểudiễnmẽngoài!Lờihuênhhoanglúcđóbâygiờđểđâukhinóingôbốilàbinhsĩcantrườngnhấttrầngian?LờikhoácláccácngườithốtraởLemnoslúcngốnhàngđốngthịtbòsừngthẳng,dốcbiếtbaobìnhđầyắprượuvang,vừaănuốngvừakhẳngđịnhmộtmìnhsẽđươngđầutrênchiếntrườngchốnglạitrăm,haitrămquânTroian?ThếmàbâygiờtấtcảkhôngthểđươngđầuvớiHektor,chỉmộtmình,chẳngbaolâusẽthiêuhủythuyềnngôbối,lửacháyrừngrực.Ôi!Chúatể!CóquânvươnguydanhnàoChahắthủiđẩyvàotuyệtvọng,tướchếtvinhquangnhưconkhông?Dẫuthếconkhẳngđịnhquahảitrìnhgiankhổtớiđây,lênhđênhtrênchiếnthuyềnnhiềughế,nhiềuchèo,conchưahềlơilàđốivớidàntếngoạnmục.Tớiđềnnàoconcũngđốtmỡ,nướngđùibòdângChanhữngmonghạthànhTroakín
cổngcaotường.Ôi,Chúatể,dẫuthếxinChaítnhấtchấpnhậnlờicầuxin:trợgiúpbinhsĩchúngconchạythoát,bảotoànsinhmạng,đừngđểquânTroiankhuấtphụcquânAchaian.”Quânvươngvanxin,Chaxúcđộngvìthấynhỏlệ.Chagậtđầuđồngýcứusống,khôngđể
đoànquânbịtiêudiệt.CùnglúcChapháichimưng,chimmangđiềmbáođángtin,móngquắpnaitơíttuổi,nhanhnhẹntronghànghươunai.Chimưngthảnaitơbêndàntếngoạnmục,nơiquânAchaianthườnglàmlễtếsinhdângChađẻđiềmtriệu.KhithấychimưngChúatểpháitới,họchồmlêntấncôngquânTroian.Hănghái,hùnghổhọchỉnghĩtớichiếnđấu.Lúcđó,mặcdùđôngđảo,songkhôngbinhsĩDanaannàodámliềumìnhphingựanhanhhơncôngtửTydeusvượthào,phóngtớigiaotranhvớiquânthù.ĐầutiêntronghàngquânthủlĩnhhạsátchiếnbinhTroianmũlátđồng,AgelaoscôngtửPhradmonđangquayngựatháochạy.Đươngsựvừavòng,thủlĩnhlaothươngtrúnglưng,giữahaibờvai,xuyênquangực.Đươngsựlănkhỏixerơixuốngđất,giápykêulẻngxẻng.SauthủlĩnhtớiquýtửAtreus,AgamemnonvàMenelaos;rồihaiAiashămhở,cươngquyết;
đếnIdomeneusvàtùytùngMeriones,hăngmáusáthạichẳngkémthầnlinhchiếntranh;đoạnEurypylos,côngtửhứahẹncủaEuaimon.NgườithứchínxổtớilàTeukros.Kéodâycunghaiđầucongvútvềphíasau,chiếnbinhtiếnlênnúpdướikhiênchecủaAiascôngtửTelamon.Aiasliềnhạkhiênmộtchút.Đưamắtchămchúquansáttứphíatìmđốitượngtrongđámđông,chiếnbinhnhắmbắntrúngtênlínhTroian.Đểđịchthủgụcngã,chếttạichỗ,chiếnbinhlạivừaláchvừanédướikhiênnhưembéđuổitheonắmáomẹtìmchỗtrốn.Aiasđưakhiênóngánhchegiấu.QuânTroiannàochiếnbinhtàibaTeukroshạsáttrướchết?ĐầutiênOrsilochos.Tiếptheo
Ormenos,Ophelestes,Daitor.RồiđếnChromios,Lykophonteslựclưỡng,AmopaoncôngtửPolyaimon.SauhếtMelanippos.Tấtcả,lầnlượt,hếtngườinàyđếnngườikia,chiếnbinhbắnhạđưavàolòngđấtphìnhiêuyênnghỉđờiđời.Quânvương,nguyênsoáiAgamemnonvuimừngkhithấychiếnbinhphátanhàngngũTroianbằngcâycungmãnhliệt.TớigầnđứngcạnhAgamemnonnói:“Teukros,độitrưởngquýmến,côngtửTelamon,chỉhuybinhsĩ,cứtiếptụcbắnnhưthế;làmvậylàchiếnbinhcóthểđưaướcmơtớitayquânDanaan,tớitaythânphụTelamontừngnuôinấng,dạydỗ,trôngnomngaytrongnhà,khichiếnbinhcònnhỏdạidẫulàcôngtửtưsinh.Hãyđưaônglênđàivinhquangmặcdùôngởxa.Lắngngheđiềuchắcchắnsẽthựchiệnnhưbảnchứcnói.NếuChúatểmangkhiênthầnvàAthenatrợgiúpbảnchứccơhộicướppháthànhTroakiếntrúcngoạnmục,chiếnbinhsẽlàngườiđầutiênđónnhậntừtaybảnchứcchiếnphẩmdanhdự:mộtkiềngbachân,haingựavớichiếcxehoặcmộtphụnữđểlêngiườngchungchănchunggối.”NghevậychiếnbinhxuấtsắcTeukrosbènđáp:“CôngtửAtreusvôcùngvẻvang,tạisaophải
khíchlệkhitrongthâmtâmbỉphuđãhănghái,nhiệttình?Bỉphuchưahềngừngtậndụngsứcmạnhmìnhcó;kểtừlúcngôbốiđẩychúngluilạithànhTroa,bỉphuđểmắtlùngkiếm,rồidùngcunghạsát.Bỉphuđãphóngtámmũitênngạnhdài,mũinàocũngcắmsâudathịtbinhsĩtrẻtuổi,nhanhnhẹn;nhưngtênnày,chódạihunghăng,bỉphubắnhụt!”Dứtlời,căngthẳngdâycung,chiếnbinhphóngmũitênkhácnhắmHektor,nhữngmongthế
nàocũngtrúng!NhưngchiếnbinhbắnkhôngtrúngHektormàtrúngchiếnsĩxuấtsắcGorgythionngayngực,côngtửcantrườngcủaPriam,chàođờiởAisyme,thânmẫulàKastianeiradịudàng,duyêndáng,thânhìnhkiềumịsinhhạ.Nhưbônganhtúctrongvườnrũcánhvìquảnặngvàmưaxuân,đầuGorgythionngảsangbêndomũđèxuống.Teukroslạikéocung,lắptên,bắnphátnữanhắmHektorthầmmongthếnàocũngtrúng!Nhưnglầnnàychiếnbinhlạibắnkhôngtrúng,vìApollolàmmũitênchệchsangbên,khôngtrúngHektormàtrúngArcheptolemos,mãphugandạcủachủsúy,ngayngựcgầnnúmvú,lúcmãphuchạythụcmạngxôngvàochiếntrường.Mãphulănkhỏixe.Thấymấtchủngựagiậtmìnhnhảyquẫngsangbên;mãphunằmdàitạichỗ,linhhồnrờithểxác,hăngsaytanbiến.Hektorcảmthấyđauđớncõilòngvìmãphu.Nhưnggạtbuồnriêngsangbên,đểđồngđộinằmđó,chủsúygọiKebrionesđứnggầnbảocầmcương.Bàođệlàmtheotứcthì.Nhảykhỏixebónglộn,vừachạmchânxuốngđất,chủsúyhétrùngrợn.Chủsúyđưataynhấctảngđá,tiếnthẳngtớiTeukros,nhấtđịnhnệntrúng.Đốithủrútkhỏibaomũitêncayđộc,căngdâylắpvàocung.Nhưngđốithủvừa
nângcunglênvainhắmđích,từđằngsauHektormũtrậnóngánhnânghònđáxùxì,sắccạnhgiángtrúngxươngđòngánhngăncầncổvớilồngngực,chỗhếtsứcnguyhiểmđốivớivếtthương.Dâycungđứt,cổtaytê,Teukrosquỵgốiphủphục,cungrơixuốngđất.Vộivàngchạytớixembàođệvừagụcngãthếnào,Aiasdạngchânđứngchànghảnglấykhiêntochekín.Liềnđóhaiđồngđộithântín,MekisteuscôngtửEchiosvàAlastorhùngdũnglẻntớinhấcbổngTeukrosrênrỉthảmthiếtkhỏimặtđấtđểlênvaikhênhvềdãythuyềnrỗngkhông.LúcnàythầnlinhngựtrịnúiOlymposlạitruyềnphảsứcmạnhchoquânTroian;họđẩyquân
Achaiantrởlạihàosâu.Phấnkhởi,cươngquyếtdẫnđầuhàngquân,Hektorbiểulộsứcmạnh.Yhệtchósănđuổimồivừasủavừacochânvunvútrượttheosưtửhayheorừng,hếtđớpsườnđếncắnmông,theodõikhítkhaotừngquaylộn,từngđổihướng,chủsúybámsátquânAchaiantócdài,liêntiếptiêudiệthậuđộitrongkhitoànbộhoảngsợtháochạy.Saukhivượtquacọccắm,hàosâu,nhiềubinhsĩgụcngãdướitayquânTroian,tớidãythuyềnhọdừnglạicấttiếnggọinhau,tấtcảgiơtaycao,lớntiếngcầunguyệnthầnlinh.Hektortiếptụcvừađiềukhiểncặpngựabờmtungbayngoạnmụcquaytrở,lênxuống,vừatrốmắtnhìnnhưmắtnữthầnquáidịGorgónhoặcthầnlinhchiếntranhAres,sáthạithếnhân.Mụckíchthảmcảnh,HeracánhtaytrắngngầncảmthấythươnghạiquânAchaian.Chẳngthể
cầmlòngnữthânbènnóivớiAthena,lờinhưcócánhbayxa:“Ôichao,hoàngnhiChúatểmangkhiênthần,cóthểnàohaitacứtiếptụctrốmắtđứngnhìn,chẳngmảymayđộnglòng,khiquânDanaangụcchết,ngaycảgiâyphútcuốicùng?Họsẽchịuđựngsốphậnbuồnthảm,họsẽgụcchếtdướibàntaytànbạomộtthếnhân-Hektor,côngtửPriam,lúcnàynổiđiênhoànhhành,táchại,khólòngngăncản!”VừangheAthenamắtxanhlamlụcliềnđáp:“A!mẫuhậu,lòngriêngthầntửướcaotênđiên
khùngmấtmạng,kiệtsức,gụcchếtdướitayquânArgivengaytrênquêhươngchaôngy!Tiếcthayvốnbướngbỉnh,khótính,lạiđangâmthầmtínhchuyệntaiương,phụvươngthườnglàmhỏngkếhoạchthầntửdựđịnh.NgườichẳngbaogiờnhớbiếtbaolầnthầntửcứunguycôngtửHeraklessốngdởchếtdởkhikhôngthểhoàntấtcôngviệcEurystheusbắtlàm.Côngtửchỉngửamặtnhìntrờinhỏlệthởthan,ngườisaithầntửtừtrờicaoxuốnggiúpđỡgiảiquyếtkhókhăn.Nếukhônngoansuytính,thầntửbiếtsựthểhômEurystheuspháicôngtửxuốngtưthấtDiêmVương,cổngđóngkínmít,từvươngquốcâmumangvềconchóDiêmVươngkinhtởmnuôigiữ,côngtửsẽchẳngbaogiờcóthểantoànquasôngHoàngTuyềnchảyxiết.Thếmàbâygiờngườighétbỏthầntử,đểmặcThetisthựchiệnýđồ,vìnữthầnbiểncảhônđầugối,đưataysờcằmvanxinngườibanânhuệchoAchilleus,cướppháthànhphố.Dẫuvậyngàyấythếnàocũngtới,ngườilạigọithầntửlàhoàngnhimắtxanhlamlục!NhưngthôibâygiờmẫuhậuhãychuẩnbịtuấnmãsẵnsàngtrongkhithầntửvàocungđiệnChúatểmangkhiênthầnsửasoạnvũkhíramặttrận.ThầntửmuốnnhìncôngtửPriam,Hektormũtrậnóngánhvuimừngrasaokhithấymẫuhậuvàthầntửxuấthiệntrênkhắpnẻochiếntrường,vàthầntửmuốnbiếtngượclạiquânTroiangụcngãthếnàobêndãythuyềnAchaian,mỡ,thịtlàmmồichochócùngchim.”NgheAthenanóiHeranữthầncánhtaytrắngngầnimlặnglắngnghe.Heranữthầnkhảkính
áinữKronossiêuphàmtứctốcđixemxét,sửasoạnyêncương,dâyđaitoànbằngvàng.TrongkhiđóAthenaáinữChúatểmangkhiênthầnthảnhẹxuốnggótsentrênsànnhàthânphụtấmrốpmỏngmịn,thêuhìnhlộnglẫy,tựtaymaycắt,thêuthùa.Sauđó,mặctu-níchcủaChúatểthuthậpmâytrời,nữthầnchoànggiápychuẩnbịrachiếnđịaảmđạm.Nữthầnbướclênxelửabốcngùnngụt,taynắmthươngdài,nặng,chắc.Vớithươngnàynữthầnphátanhànghàng,lớplớpchiếnbinhkhiếnáinữthầnlinhsiêuphàmnổigiận!Nữthầnvừabướclênxe,Heraliềngiơroiquấtngựarađi.Cửathiêncungầmầmmởrộng.ThờiKhắcđóngvaigiámhộ,nhiệmvụlàcanhgácbầutrờibaolavàđỉnhnúiOlymposchótvót,mởrộngxuađuổimâyđihoặcđóngchặtchặnđứngkhôngchomâyvào.Hainữthầncứthếquấtroiphituấnmãkiêncườngbăngqua.TừđỉnhnúiIdacaovútvừanomthấyChaChúatểnổigiậnđùngđùng.NgườisaiIriscánh
vàngmanglệnhđiệprađi:“Iris,hoàngnhiđingay,đithậtnhanh!Bảohainữthầnquaylại,songđừngđểhainữthầngặpta.ĐụngđộvớiChúatểsẽlàtaihọa!Thaytahoàngnhinóicho
hainữthầnhaytakhôngđedọahãohuyền.Tasẽđánhquètuấnmãđangphi,hấttunghainữthầnxuốngđấtvàđậpnátchiếcxe.Trongvòngmườinămtrởlạihainữthầnvẫnkhôngchữalànhvếtthươngchớpnháysánglòecủatađánhtrúng.Nhưvậynữthần,áinhimắtxanhlamlục,sẽhiểuchốnglạithânphụhậuquảrasao.VớiHeratakhôngcáugiậnhaybựctứcnhưthế.Vìtừtrướctớigiờmụvẫnquenthóilàmtráilệnhquânvương!”VânglờiIrisnhanhnhưvũbãohốihảrờiđỉnhnúiIdaquađỉnhnúiOlymposthihànhsứ
mệnh.TớiđỉnhnúiOlymposlởmchởmnghìntrùng,gặphainữthầnngaycổngthiêncung,lệnhsứyêucầudừnglạiđểtraolệnhđiệp:“Nhịvịvộivãđiđâuvậy?Tronglònggiậndữgìchăng?CôngtửKronoscấmnhịvịtrợgiúpquânArgive.Xinlắngnghengườiđedọa.Nhịvịthừabiếtnóisaongườilàmvậy.Ngườisẽđánhquètuấnmãđangphi,hấtnhịvịkhỏixe,đậpnátchiếcxenhịvịđiềukhiển.Trongvòngmườinămtrởlạinhịvịvẫnkhôngchữalànhvếtthươngchớpnháysánglòecủangườiđánhtrúng.Nhưvậynữthần,áinữmắtxanhlamlục,sẽhiểuchốnglạithânphụhậuquảrasao.VớiHerangườikhôngcáugiậnhaybựctứcnhưthế.Vìtừtrướctớigiờnữthầnvẫnquenthóilàmtráilệnhngười.Tuynhiên,nếuthựcsựcảganvungthươngkhủngkhiếptấncôngngười,nữthầnquảthựctáotợn,lìlợm,bấttrị.”NóixongIrisnhanhchânlẹbướccáobiệthainữthần.Herahoảnghốtquaysangnóivới
Athena:“Ôi!áinữChúatểmangkhiênthần,tathayđổiýđịnh,ngôbốisẽkhôngtấncôngChúatểvìsốphậnthếnhân.Đểđịnhmệnhquyếtđịnhđứanàosống,đứanàochết.VàChúatểtrongthâmtâmsẽquyếtđịnhthắngbạigiữaquânTroianvàquânDanaan.”Dứtlờinữthầnquayngựamóngguốcnguyênkhối.ThờiKhắctháoáchcặpngựabờmrủmềmóng,dắtramángtrườngsinhcộtlại,đoạngácxesáttườngbónglộngầncổng.Hainữthầnvàophòngngồixuốngghếvàngcùngthầnlinhkhác,lòngbuồnrườirượi.TrongkhiđóChaChúatểđãrờinúiIda,vàđangphixebánhđẹp,ngựanhanhvềnúiOlympos.Thầnlinhrungchuyểntráiđấtoaiphongtháoáchngựa,đưaxevàochỗđậu,lấyvảilanhphủkín.Chúatểnhìnxatrôngrộng,tiếngnóiầmvangkhắpnơi,antọatrênngaivàng.NúiOlymposhùngvĩrungchuyểndướichân.NgồiriêngmộtchỗcáchxaChúatể,HeravàAthenakhôngnóimộtlời,khônghỏimộtcâu.
Dẫuthếcũngbiếttrongthâmtâmhainữthầnnghĩgì,Chúatểbènhắnggiọngcấttiếnghỏi:“Athena,Hera,vìsaorầurĩthế?Chắchẳnkhôngphảidomỏimệtlâudài,chiếntrậntơibời,ghétbỏkhủngkhiếp,áikhanhvàhoàngnhiđãhạsátkhánhiềuquânTroian!Bấtkểtìnhhuốngthếnào,khiđãthấytháiđộcươngquyếtvàbàntaysắtđá,thầnlinhcưngụtrênnúiOlymposchẳngthểlàmtathayđổiýđịnh.Tráilại,trướckhinhìnthấychiếntrường,cảnhtượngkinhtởmchiếntrườnggâynên,áikhanhvàhoàngnhiđãhồnsiêupháchlạc.Bởithếlắngnghe.Điềutanóithếnàocũngxảyra.Sấmchớpsẽđánháikhanhvàhoàngnhitơitả.GiảnhưcótrởvềnúiOlympos,nơihàngbấttửcưngụ,áikhanhvàhoàngnhicũngkhôngngồitrênxecủamình.”LờivừadứtAthenavàHerathìthầm.Ngồigầnnhauhainữthầnnghĩcáchlàmhạiquân
Troian.TrongkhiđóAthenaimlặng,nínthinh,hậmhựcvớiChúatểthânphụhếtsức,songđànhnuốtgiận.Tráilại,chẳngthểkìmhãmbựctứcnổilêntronglòngHeralớntiếng:“CôngtửKronoskhủngkhiếp,Chúatểnóigìthế?Cũngnhưmọithầnlinh,ngôbốihiểungôbốikhôngthểcưỡnglạisứcmạnhhãihùngcủaChúatể,songkhôngsaodằnlòngkhôngcảmthấybuồnchobinhsĩDanaan,họsẽchếtđaukhổvàtrôitheosốphậnhẩmhiu.Vâng,nếuđạivuơngmuốn,ngôbốisẽtáchkhỏicuộcchiến.NhưngngôbốisẽkhuyênnhủbinhsĩArgiveđểkhôngngườinàomấtmạngvìChúatểnổigiận.”NghethấythếChúatểthuthậpmâytrờiliềnđáp:“Heramắtbònáitơkhảkính,nếumuốn,
rạngđôngsángmaiáikhanhsẽcódịpchứngkiếncôngtửKronossiêuphàmlạirataytànsáthàngloạttaythương,taygiáolựclượngvũtrangArgive.VìtanóiáikhanhhayHektorphithườngsẽkhôngchoquânthùngưngnghỉtớikhicôngtửPeleusbướcchânthoănthoắtxuấthiệnbêndãythuyềnvàohômquânAchaianchiếnđấutuyệtvọngngayđuôichiếnthuyềnhãihùnggiànhgiậtxácchếtPatrokos,vìđịnhmệnhquyếtđịnhnhưthế.Cònáikhanh,tứcgiậncủaáikhanh,takhôngbậntâm,dùáikhanhcóđitớitậncùngtráiđất,tậnđáybiểncả,nơiIapetosvàKronoslưuđàymuônthuở,khôngvuihưởngtiasángmặttrờiHyperiontrảirộnghoặcgió
thoảngtrongkhôngkhí,màchỉlàđịangụcthămthẳmbaoquanh.Không,dùáikhanhcólangthangđixanhưthế,tứcgiậncủaáikhanhcũngkhôngkhiếntađộnglòng,vìkhôngcógìtrơtrẽn,điếmnhụcnhưáikhanh.”Chúatểdứtlời.Heracánhtaytrắngngầnkhôngđápmộttiếng.Lúcnàyánhnắngchóichang
đangchìmxuốngđạidươngkéotheođêmtốitrùngđiệpbaophủđồnglúaphìnhiêu.QuânTroianbuồntiếckhithấyánhnắngtànlụi.Ngượclại,quânAchaianvuimừngchờđónmànđêmdàyđặcmaubuông.PhíaTroian,Hektoroaiphongtriệutậpquânlínhhọpbàn.Chủsúybảohọrờidãythuyềntớibờsôngchảyxiết,chỗquangđãng,rộngrãi,khôngxácchết.MọingườixuốngxelắngnghechủsúyChúatểyêuthươngnói.Chủsúycầmthươngdàimườimộtcánhtay,khâubằngvàngbaoquanh,mũiđồngóngánhtrướcmặt.Tronglúcnóilờinhưcócánhbayxavớihàngquânchủsúydựavàocâythương:“Lắngnghebảnnhân,hỡibinhsĩTroian,binhsĩDardanian,binhsĩđồngminh.HômnaybảnnhânthầmnghĩtrướckhitrởvềthànhTroalộnggió,ngôbốiđinhninhsẽtiêudiệttấtcảđoànthuyềncùngđoànquânAchaian.Tiếcthayhoànghônngăncản.NhờthếbọnArgivethoátnạn,thuyềncủachúngantoàntrênbãicát.Bâygiờphảinhườngbướcchomànđêm,ngôbốisửasoạnbữatối.Hãytháoáchdắtngựabờmrủngoạnmụckhỏixevàchochúngănđầyđủ.Sauđómaumauvàothànhphốđembò,cừutolớn,vềnhàlấybánhmì,rượuvang.Mangcảcủiranữa,thậtnhiều,đểngôbốiđốtlửasuốtđêmtớibìnhminhlórạng,quasươngmùánhlửasẽsángrựctớitrờicao,phòngtrườnghợplợidụngđêmtốiquânAchaiantócdàitìmcáchtẩuthoátlẩnphíasaurabiển.Không,không!Bảnnhânkhôngđồngýđểchúngvềthuyềnêmthắmnhưchúngmuốnmàkhônggiaochiến.Tráilại,bảnnhânmuốnchomộtsốmangthươngtíchvềnhàchữatrị,bắnmũitên,đâmnhátthương,lúcchúngnhảylênthuyền,đểđứakhácsợkhôngdámmangchiếntranhđaukhổđánhlạingườiTroianluyệnngựa.BảnnhânmuốnlệnhsứChúatểthươngyêutruyềnraokhắpthànhphốthiếuniêntuổicòntrẻ,lãonhânđầuđãbạcrađứngtrêntườngthànhthầnlinhxâydựngbaoquanhthànhphố.Bảnnhânmuốnphụnữngôbối,chânyếutaymềm,từngngườiđốtlửatrongnhà,lửathậtlớn.Vàbảnnhânmuốncanhchừngcẩnmậtkhôngđểquânthùlẻnvàothànhphốtrongkhithanhniênrangoàichiếnđấu.Dùthếnào,hỡingườithànhTroaquảcảm,hãylàmnhưbảnnhânnói.Đólàmệnhlệnhcủabảnnhânnhằmgiảiquyếtnhucầuhiệntại,hãytriệtđểtuântheo.Đếnrạngđông,hỡiquânsĩTroianluyệnngựa,bảnnhânsẽnóichoquýhữuhaychỉthịkhác.Bảnnhânhyvọng,bảnnhânvanváiChúatểvàthầnlinh,xuađuổikhỏinơinàybầychóthầnlinhchếtchócmangtrênthuyềnsơnđenđếnchongôbối.Trongkhichờđợiđêmnayngôbốiphảicanhphòngcẩnmật.Ngàymai,trướckhibìnhminhlórạng,vũtrangđầyđủ,ngôbốisẽđánhthứcthầnlinhchiếntranhcặpmắtsắcsảo,tinhtường.BảnnhânsẽbiếtliệucôngtửTydeus,Diomedescườngtráng,cóđẩybảnnhântừdãythuyềntrởlạitườngthànhhaybảnnhânsẽhạsátyvớithươngđồng,rồiđemxácđẫmmáurađi.Ngàymaingôbốisẽbiếtycanđảmthếnào,liệucóthểđươngđầuvớithươngđồngcủabảnnhânkhông.Tuynhiên,bảnnhânhìnhdungysẽbịthươnggụcngãtrongđợtchếtđầutiên,đồngđộivâyquanh,lúcmặttrờimọc.Ôi,ướcchibảnnhânkhôngbaogiờchết,bảnnhânkhôngbaogiờgià.VàướcgìbảnnhânđượctônvinhnhưAthena,nhưApollo,vàcũngthựcnhưngàysắptớibảnnhânđembấthạnhchoquânArgive!”Hektornóivớihộinghịnhưthế,quânTroianhôtotánđồng.Họtháoáchchongựanhễnhại
mồhôi,lấydâycộtlại,ngựanàoxenấy.Vàothànhphốmaumaumangbò,cừutolớn;vềnhàlấybánhmì,rượuvang,đemcảcủi,nhiềuvôsố,họđịnhlàmlễbáchsinhdângthầnlinh.Chẳngmấychốckhóitừmùithịttếsinhtrêncánhđồngtheogióđẩyđưanhẹnhàngbaylênbầutrời,lànkhóithơmphứclânglâng.Tuythếthầnlinhdiễmphúckhôngđónnhận,vìkhôngmuốn.BởibâygiờthầnlinhghétbỏthànhTroathiêngliêng,cảquânvươngPriamlẫndânTroianvũtrangthươnggiáogỗtầnbì.Sauđóhọngồisuốtđêmtrênmọinẻođườngmặttrận,đầuócchứachanhyvọng.Họđốtlửanhiềuvôkể.Nhưlúcsaolấplánhxuấthiệntrênbầutrờixungquanhmặttrăngtrắngngà,khikhônggianthămthẳmlặnggió,bấtthìnhlìnhđỉnhnúi,mũiđất,thunglũnghiệnhình,khônggianbaola,sâuthẳmnứtmảng,saotrờixuấthiện,mụcphucảmthấyniềmvuinhẹnởtronglòng.LửaquânTroianđốtcũngvậy,nhiều,nhiềulắm,bậpbùngtrướcthànhTroa,giữadãythuyềnvàsôngXanthos.Hàngngànđốngbốccháytrêncánhđồng.Mỗiđốngsángrựcnămmươibinhsĩngồixungquanh.Đứngcạnhxetóptépnhailúa
mạch,lúamìđànngựachờrạngđônglênngựngaivànglộnglẫy.
Khúc9QuânTroiantiếptụcquansát,canhchừng.QuânAchaiannơmnớplosợ,tínhchuyệntháo
chạy.Chỉhuygandạ,cantrườngcảmthấykinhhãi,lòngdạnhóiđau,buồnrầuvôcùng.Nhưbiểncảđầycákhihailuồnggió,gióbắcvàgiótây,từThracebấtchợtđổtớiàoàouyhiếp,cơnnàyvừaquacơnkhácđãđến,cùnglúcmặtnướcđenngòmdângcao,sóngnhấpnhôđẩyrongbiểnthànhđốngvàobờ,tinhthầnquânlínhAchaiandaođộng,xuốngthấpkhôngngờ.Lòngđaukhônxiết,côngtửAtreusđitớiđiluiralệnhlệnhsứgiọngtrongtrẻotriệutậpbuổi
họp,gọitêntừngngười,songđừnglớntiếng,riêngôngsẽđếnđầutiên.Mọingườingồihọptâmtrạngbuồnbã,lolắng.Đứnglênnóitrướchộinghị,lệứachứachannhưnướcsuốiđenđậmnhỏthànhdòngxuốngmặtđáthẳngđứng,thởdàithườnthượt,ôngcấttiếng:“Quýhữu,chỉhuyvàtrưởngthượnghàngquânArgive!Chúatể,côngtửKronos,đãgàibẫyđưabảnnhânvàoảotưởngnãonề.Thầnlinhtànnhẫntrướckiatừngtrangtrọngkhẳngđịnh,gậtđầuđồngý,bảnnhânsẽhạthànhTroatườnglũycaongấttrướckhiravề,bâygiờđãthayđổiýđịnh,bảnnhânbấtmãnvôcùng,dựtínhđánhlừathôbạobảobảnnhânrútvềArgostrongnhụcnhã,êchềvớikhánhiềuquânsĩtửtrận!RõràngChúatểsiêuphàm,sứcmạnhvạnnăng,từngtriệthạbiếtbaothànhphốthápcanhcaongất,lạisẽsanbằngnhiềuthànhphốnữa,đãsửdụnguyquyềntuyệtđốiquyếtđịnhnhưthếmớivuilòng.Bởivậyxintấtcảquýhữulàmtheoýkiếnbảnnhânđềnghị:lênthuyềntrởvềquêchađấttổ!ThànhTroaphốxárộngdàisẽkhôngbaogiờrơivàotayngôbối.”Quânvươngphátbiểu,binhlínhAchaiantuyệtđốinínthinh.Họngồiimlặng,khôngnóimột
lời,buồnbãkhálâu,concáingườiAchaian.CuốicùngDiomedesnhấtmựcchiếnđấulêntiếng:“CôngtửAtreus,làmvậylàđiênrồ,bảnnhânnhấtquyếtphảnđối.Bảnnhânsẽtranhluậncôngkhaitrướchộinghị,nơiquânvươngthừahiểungôbốicóđặcquyền,xinđừngnóngnảycáugiận.Bữanọcoinhẹtinhthầndũngcảm,quânvươngkhiểntráchbảnnhântrướcmặthàngquânDanaan.Quânvươngnóibảnnhânlàtênnhútnhát,kẻkhiếpnhược,binhsĩArgivetrẻcũngnhưgiàđềunghethấy.TiếcthaytặngphẩmcôngtửKronosđầuócquanhcobanchoquânvươngđitheohaichiều:Chúatểbanchoquânvươngvinhdựtuyệtđốimangquyềntrượng,songkhôngbanchoquânvươnglòngdũngcảm,vốnlàquyềnnăngthựcsự.Đángthươngthay!QuânvươngcóthựcsựnghĩbinhsĩAchaianđềunhútnhát,khiếpnhượcnhưlờiquânvươngphánkhông?Nếutrongthâmtâmmuốntrởvề,quânvươngcứviệc,đườngmởrộng,thuyềnchờngoàibiển,sốlượngđôngđảođãtheoquânvươngrađitừMykenai.Tráilại,nhiềubinhsĩAchaiantócdàisẽởlạitớingàyngôbốichiếmđoạtthànhTroa.Tuynhiên,nếumuốnnhưquânvương,họcũngcóthểlênthuyềntrởvềquêhươngyêudấu!Chỉcònhaingười,bảnnhânvàSthenelos,sẽchiếnđấutớingàyngôbốiđạtmụcđịchsanbằngthànhTroa.Vìtheoýđịnhthầnlinh,ngôbốiđếnđâythựchiệnsứmạng.”Diomedesdứtlời.ToànthểquânlínhAchaianhôvangủnghộ,hớnhở,vuimừngđốivới
ngôntừDiomedesluyệnngựaphôbày.MãphuNestorbâygiờmớiđứnglêngópýkiến.Lãoôngnói:“CôngtửTydeus,quýhữulàngườitàibatrongchiếnđấungoàimặttrậnvàvôsongtrongtranhluậntạihộitrườngsovớingườicùnglứatuổi.KhôngaitronghàngquânAchaiansẽbắtbẻhoặcphủnhậnđiềuquýhữuphôdiễn.Tiếcchănglàquýhữungừngquásớm,khôngđưalýluậntớikếtluậnhẳnhoi.Sởdĩvậyấylàvìquýhữucònquátrẻ,cólẽbằngconútlãohủ,tuổimangvũkhírachiếntrường.Tuythế,quýhữuđãnóiđiềuhợplývớiđôngđảoquânvươngngườiArgive,vàđiềuquýhữunóiđềuhữulý.Vậylắngnghelãohủbộclộđôilời,lãohủtựnhậnlàhơntuổiquýhữurấtnhiều,lãohủsẽnóiđầuđuôi,trìnhbàytấtcả.Khôngaicóthểphủnhậnđiềulãohủbiểulộ,ngaycảquânvươngAgamemnonquyềnuy:Kẻưathíchchiếntranhtươngtàn,chiếntranhkinhtởm,chiếntranhbiếntráitimthànhbănggiálàkẻvôbộtộc,vôluậtpháp,vôgiađình.Bởithếbâygiờhãynhườngbướcchođêmtối,ngôbốisửasoạnbữaăn.Chỉhuyphảicắtbinhsĩcanhgáccáchquãngbênngoàibứctườngdọctheođườnghào,nhómnàoởvịtrínhómnấy.Đólànhiệmvụlãohủdànhchobinhsĩtrẻtuổi.Ngượclại,côngtửAtreus,quânvươngphảidẫnđầuvìlàquânvươngtrênhàngquânvương.Tổchứcbữatiệckhoảnđãitrưởngthượng.Quânvươnglàmthếlàhợplývàchínhđáng.Hàngngàythuyền
AchaianvượtbiểnbaolachởrượuvangtừThracevềchoquânvương,doanhtrạiđầyắp.Làquânvươngnhiềusắctộc,quânvươngnênniềmnở,âncần,tỏrahiếukhách.Khihọkéotớithamdựđôngđảo,quânvươngđểtailắngnghengườiđưaýkiếncụthể,xácđánghơnhết.QuânlínhAchaiancầnýkiếnchínchắnvàcươngquyết,vìquânthùđốtlửahàngngànđốnggầnthuyềnngôbối.Nhưvậythửhỏiailòngnàovuinổi?Đêmnaylàđêmquânngôbốisẽchếthoặcquânngôbốisẽsống.”Lãocôngđưaýkiếnmọingườilắngnghelàmtheotứcthì.Línhcanhgiápyđầyđủhănghái
rađidướiquyềnchỉhuycủaThrasymedescôngtửNestor,Askalaphos,Ialmenos,cảhaiđệtửthầnlinhchiếntranh,Meriones,Aphareus,DeipyrosvàLykomedeshùngdũngcôngtửKreion.Bảychỉhuy,mộttrămbinhsĩtheosaumỗingười,taynắmchặttrườngthương.Họđứngcanhgiữađườnghàovàbứctường,mỗinhómđốtmộtđốnglửa,binhsĩsửasoạnbữatối.TrongkhiđócôngtửAtreusdẫntrưởngthượngthànhhàngchỉnhtềđivàotrạithếtđãibữaănthịnhsoạn.Mọingườiđưataythưởngthứcmónănngonlànhbàytrướcmặt.Lúcmọingườiđãănuốngnonê,lãocôngNestor,tronghàngtrưởngthượng,mớiđứnglêngiãibàyýkiếntừngvươngvấntâmthần,trướckiacũngchứngtỏchínchắn,khônngoan.Dángvẻđầythiệnchílãocôngcấttiếng:“CôngtửAtreusvẻvang,nguyênsoáitoànquân,Agamemnon,lãohủsẽbắtđầuvàchấmdứtvớiquânvương,bởiquânvươnglàquânvươngnhiềusắctộc,Chúatểtraoquyềntrượng,đồngthờiủythácápdụngluậtpháptrịdân.Bởithế,phầnmìnhhơnaihết,quânvươngcầnbiểulộsuytư,cùnglúclắngngheýkiến,khôngnhữngchỉlàmvậy,màcònphảithựchiệnđềnghịngườikháccảmthấyphảibàytỏvìmọingười.Hiệntạiýkiếncầnbàytỏsẽtỏbàyvớiquânvương.Bâygiờlãohủsẽnóiquânvươnghayđiềuđốivớilãohủlàđắcsách,lòngvữngtinkhôngaiđưaraphươngthứchayhơn.Từlâulãohủđãsuynghĩ,đếnnaylãohủvẫnsuynghĩnhưthế.Thưaquânvương,sựthểbắtđầulúcquânvươngbắtgiainhânBriseisđemkhỏidoanhtrại,Achilleusdòngdõithầnlinhphẫnnộ,ngôbốiđềuphảnđối.Lãohủcốsứcthuyếtphụcquânvươngđừnglàmvậy.Nhưngtháiđộngạomạndângcao,cúiđầutuânlệnhhammuốn,miệtthịngườitàibaxuấtchúng,thầnlinhcũngmếnyêu,quânvươngtịchthuchiếnphẩmcủangườilàmcủamình.Bởithế,đếnnaykểđãmuộn,ngôbốinênnghĩlàmthếnàoxoadịuphẫnnộ,lấylạicảmtìnhvớitặngphẩmdễthươngcầuhòa,nóilờikhiêmtốnxinlỗingườiđó.”“Lãoôngkhảkính,”nguyênsoáiAgamemnontiếplời,“sựthểbảnnhânmùquánglãoông
vừakểhoàntoànđúngsựthật.Bảnnhâncôngnhậnbảnnhânmùquáng.NgườiChúatểthươngyêu,mếnchuộngđánggiágấpbộiđoànquân.VìthếbâygiờChúatểtônvinhAchilleustrongkhichếngựbinhsĩAchaian.Tuynhiên,domùquáng,lắngnghetráitimhưhỏnglôicuốn,bữanaysẵnsàngchuộclỗi,bảnnhânđềnghịđềnbùxứngđángđểtướngquânnguôigiận.Trướcmặtquýhữubảnnhânxinkểphẩmvậtquýgiábiếutặng:bảykiềngbachânchưasửdụngtrênlửa,mườita-lăngvàng,haimươivạcđồngbónglộn,mườihaingựađuaphinhanhđoạtgiải.Ngườisởhữusốngựachâncứngvómạnhđãđemlạichobảnnhâncủacảisẽkhôngthiếuchiếnphẩmvàchẳngítvàngròng.Hơnthế,bảnnhânsẽtặngbảyphụnữthêuthùa,đanlátkhéoléo,phụnữLesbos,sắcđẹptuyệttrần,bảnnhânchọnchomìnhtrongđámphụnữxinhđẹplàmchiếnphẩmkhitướngquânđánhchiếmthànhphố.Bảnnhânsẽtặngtướngquânsốphụnữvừakểcùngthiếunữbảnnhânlấycủatướngquântrướcđây,áinữBriseus.Ngoàira,bảnnhâncũngtrangtrọngthềbảnnhânchưahềlêngiườngănnằmvớinàngnhưcungcáchnhânloạithườnglàmgiữađànôngvớiđànbà.Tấtcảtặngphẩmsẽvềtaytướngquântứcthì.Sauđó,nếuthầnlinhtrợgiúpngôbốicướppháthànhphốlớnlaocủaPriam,binhsĩAchaianchiachácchiếnphẩm,tướngquâncóthểdựphầnlấyvôsốvàng,đồngđemvềthuyền.TướngquâncóthểtựtaychọnchomìnhhaimươithiếunữTroiannhansắcchỉdướihàngHelenđấtArgos.Hơnthế,nếungôbốitrởvềArgosAchaian,đấtgiàucó,tướngquâncóthểlàmtếtửbảnnhân;bảnnhânsẽcoitướngquânnhưOrestes,contraiútduynhấtđángyêuđangsốngsungsướngởđó.Bảnnhâncóbaáinhisốngtrongbiệtđiệnnguynga:Chrysothemis,Laodike,Iphianassa.TướngquâncóthểchọncônàotùyýđemvềnhàPeleuslàmvợ,khôngphảicốngnộpphẩmvậtcôdâu;cùngáinhibảnnhânsẽchothêmphẩmvậtlàmcủahồimôn,nhiềuhơnbấtkểngườinàothườngchoáinữ.Khôngnhữngthếbảnnhânsẽtặngtướngquânbảythànhphốđôngdân:Kardamyle,Enope,Hiređồngcỏchănnuôixanhrì,
Pheraichíthánhbấtkhảxâmphạm,Antheiabãicỏtrảidàithămthẳm,AipeiangoạnmụcnênthơvàPedasosvườnnhobátngát.Tấtcảgầnbiển,cuốibiêngiớiPyloscơmanlàcát.Ngườidânởđónhiềucừu,nhiềubò;họsẽcốnghiến,tônvinhnhưthểtướngquânlàthầnlinh,họcôngnhậnquyềntrượngvànộpphúkhóađịnhkỳhậuhĩ.Bảnnhânsẽlàmtấtcảnếutướngquânbỏgiậnlàmlành.Tướngquânnênnhânnhượng!ChỉcóDiêmVươnglàchaiđá,lìlợm,vìthếthếnhânghêtởmhơnhếttronghàngthầnlinh.Tướngquânnênphụctùngbảnnhân,bởilẽbảnnhânlàquânvươngquyềnuyvàhơnthếlạinhiềutuổihơntướngquân.”“CôngtửAtreusvẻvang,nguyênsoáiAgamemnon,”mãphuNestorđấtGereniatiếplời,
“khôngaicóthểphủnhậnsốlượngphẩmvậtnguyênsoáibiếutặngAchilleuscôngtửPeleus.Vậyngôbốimaumauchọnđạidiệntớitrạitướngquân.Phầnriênglãohủsẵnsàngđềcửngườinhấtđịnhthihànhnhiệmvụ.ĐầutiênlàPhoinixChúatểyêuthươnghướngdẫnpháiđoàn,saulàAiaslựclưỡngvàOdysseusmưutrí.TrongsốlệnhsứOdiosvàEurybatessẽtháptùng.NhưngtrướchếtbảongườimangnướcngôbốirửatayvàyêucầumọingườikínhcẩnimlặngđểngôbốilàmlễcầunguyệnChúatểcôngtửKronosvanxinnếungườirủlòngthươnghại.”Nestornóilờilẽkhiếnmọingườivuilòng.Lệnhsứnhanhnhảudộinướcvàotay;línhtrẻrót
vangvàobátđầytậnmiệngđưamọingườiuốngsaukhidângthầnlinhgiọtrượuđầutiên.Dânglễxong,uốngthỏathuê,mọingườirờitrạiAgamemnoncôngtửAtreusrađi;mãphuNestorđấtGereniadặntớidặnlui,nhìnchằmchằmhếtngườinàyđếnngườikia,nhấtlàOdysseus,ánhmắtbiểulộhyvọng,khuyếnkhíchhọcốhếtsứcthuyếtphụccôngtửPeleustuyệtvời.Sứgiảlênđườngvừamentheobờbiểnsóngvỗdạtdào,vừalầmrầmcầuxinthầnlinhbaoquanh,rungchuyểntráiđấtphùhộsứmạnglaychuyểntâmhồncaongạongườidòngdõiAiakoskhôngđếnnỗikhókhăn.TớitrạivàdãythuyềnquânMyrmidonsứgiảthấyAchilleusđangdạonhạc.Tướngquântrútniềmvuitrêncâycy-thaâmthanhdìudặt,nhạccụxinhxắn,sángtạotuyệtvời,thanhgiằngbằngbạc,chọnlựatrongsốchiếnphẩmkhitànpháthànhphốcủaEetion.Dồntâmtưvàocâyđàntướngquâncangợichiếncôngchiếnbinhanhhùngthựchiện.Tướngquânngồimộtmình,chỉcóPatroklosđốidiện,mắtđămđămnhìn,imlặngchờtướngquânngừnghát.Sứgiảtiếptụctớigần,Odysseusuynghiêmdẫnđầu.Sứgiảdừngtrướcmặt.NgạcnhiênAchilleusrờichỗđứngdậy,tayvẫncầmcâyđàn.Patrokloscũngđứngdậykhithấykháchlạ.ÂncầnchàomờiAchilleusbướcchânthoănthoắtcấttiếng:“Hânhạnhmờivào!Ô,quýhữuquábộtớitệtrại!Chắchẳncóchuyệncần.Dẫuphẫnnộcòndângtronglòng,songtronghàngngũAchaian,quýhữulàngườibảnnhânquýtrọnghơncả.”DứtlờiAchilleushoanhỉdẫnkháchvàotrạimờingồixuốngghếdàiphủvảitím.Sauđó
tướngquânbảoPatroklosđangđứngbêncạnh:“CôngtửMenoitios,làmơnlấytôlớnphavangkháđặcmờimỗivịmộtcúp.Nhịvịlàbạnthânbảnnhânhằngquýmếnđãquábộtớibổntrại.”Patrokloslàmtheoýđồngđộiquýmến.Tiếptheotướngquânmạnhtaykéothớtgỗlớnđểgầnlòlửa,đemlưngcừu,lưngdê,lưngheođầymỡđặtlên.Automedongiúpmộttaynắmchặtkhốithịt,tướngquânxẻthànhmiếng,sắtnhỏ,khéoléolụivàoxiên.TrongkhiđócôngtửMenoitios,dángvẻtàibalỗilạc,nhómlửacháythậtto.Lúclửatàn,ngọnlửatắt,saukhiđờithanbằngphẳng,anhtrảixiênthịtlêntrên,đoạnvừalậtxiênthịttrênphênvừarắcmuối.Nướngthịtxongbỏvàokhaygỗ,anhlấybánhmìđểvàorổxinhxắnđặtquanhbàn.Tướngquânchiathịtthànhphần.SauđólấyghếngồigầnváchđốidiệnOdysseusdángvẻuynghi,đườngbệ,tướngquânbảoPatrokloslàmlễtếsinh.Patroklosnémphầnthịtdângthầnlinhvàolửa.Sauđómọingườiđưataylấymónănbàybiệngầnkề.LúcmọingườiănuốngthỏathuêAiasgậtđầurahiệuvớiPhoinix.NhanhmắtnhìnthấyOdysseusbènrótvangđầycúpnânglênchúcmừng:“Chàomừngtướngquân!Thưởngthứcmónănngonlành,dưdảthếnày,ngôbốikhôngcóquyềnthanphiềnkhẩuphầndùởtrongtrạiquânvươngAgamemnonhaybâygiờởđâytrongtrạitướngquân.Nhưnglúcnàykhôngphảilúcngôbốinghĩtớithúvuitrênbànăn.Không!Ôi,dòngdõiChúatể,nghĩtớitaihọa,mựcđộkhủngkhiếp,đángsợđangchờđợimàkhiếpđảm,ngôbốirùngmình.Ngôbốikhôngbiếtcóthểcứuđoànthuyềnnhiềughếnhiềuchèohayđoànthuyềnsẽbịtiêudiệt,nếutướngquânkhôngsẵnlòngxâmmìnhchiếnđấu.BọnTroianngạomạncùngđồngminhnổitiếngtừxứxaxôiđóngquângầndãythuyềnvàbứctường,chúngđốtlửa,nhiềuvôkể,thànhđườngdàikhắpdoanhtrại,chúngnghĩbâygiờkhông
gìcóthểngăncảncầmchân,chúngsẽlaotớitấncôngdãythuyềnsơnđen.Radấubáohiệuchochúnghaytìnhhìnhkhảquan,ChúatểcôngtửKronosdộichớpsánglòebênphải.Hùngdũng,vũbão,Hektortunghoànhcuồngloạn.TintưởngChúatểtrợgiúp,máuđiênthẩmnhậpcơthể,ybấtchấpcảthếnhânlẫnthầnlinh.Ychỉcầunguyệnrạngđôngdịudàngtớisớm;yđedọachặtđứtphùhiệugắntrênmũithuyền,phónghỏađốthết;khóibốcnghingút,ngôbốihỗnloạnchạyra,yhạsátbênmạnthuyền.Trongthâmtâmbảnnhânthựctìnhlosợthầnlinhđểymặcsứcthựchiệnýđồ.DovậyrấtcóthểđịnhmệnhbắtngôbốibỏmạngtrênđấtTroadxađấtArgosnơingựasinhsôinảynở.Đứnglêntướngquân,dùđãmuộn,nếumuốncứuquânlínhAchaianthoátcảnhnguyngập,manghọrakhỏicảnhtànsátquânTroianđiêncuồngthựchiện.Nếutừchốisaunàytướngquânsẽânhận!Bấthạnhmộtkhixảyrakhôngcócáchnàochữatrị.TrướchếthãynghĩcáchcấptốccứuquânDanaankhỏingàytaihọa.“Quýhữuthânmến,ngàyđểquýhữurờiPhthiarađitìmgặpAgamemnon,thânphụPeleus
dặndòkỹlưỡng:‘Conơi,sứcmạnhnếumuốn,AthenavàHerasẽchocon.Phầnriêngđiềuconphảilàmấylàchếngựcảmnghĩhãnhdiện,tựhàodấylêntronglòng,vìkhônggìbằngdịudàng,hòanhã.Cựtuyệtbấthòa,vốnlàđầudâymốirợgâyrabấthạnh,nếuconmuốnbinhsĩArgivegiàcũngnhưtrẻđềuquýtrọng.’Lờikhuyêncủalãocônglàvậy,thếmàquýhữulạiquên!Dẫusaovẫnchưaquámuộnnếuquýhữugạtsangbênthịnhnộtừngđènặngcõilòng.Agamemnonsẵnsàngđềnbùhếtcảkhiquýhữunguôigiận.Nếuquýhữuchịukhólắngnghe,bảnnhânsẽkểphẩmvậtônghứatraotặngtrongtrại.Bảykiềngbachânchưasửdụngtrênlửa,mườita-lăngvàng,haimươivạcđồngbóngloáng,mườihaingựaphinhanh,thiđuađoạtgiải.ÔngnóingườisởhữucủacảituấnmãcủaAgamemnonđemlạisẽkhôngthiếuchiếnphẩmvàchẳngítvàngròng.Hơnthế,ôngsẽtặngquýhữubảyphụnữ,đanlát,thêuthùakhéoléo,phụnữLesbossắcđẹptuyệtvờiôngchọntrongsốphụnữxinhđẹplàmchiếnphẩm,khiquýhữuchiếmđoạtthànhphố.Ôngsẽtặngquýhữutấtcả,vàkèmsốnày,thiếunữ,áinữBriseusônglấycủaquýhữutrướckia.Ôngtrangtrọngthềôngchưahềlêngiường,chưahềănnằmvớinàng,nhưthườngthấygiữađànôngvớiđànbà.Tấtcảtặngphẩmsẽthuộcquýhữutứckhắc.Sauđó,nếuthầnlinhtrợgiúpngôbốihạthànhphốtolớncủaPriam,khibinhsĩAchaianchiachiếnphẩm,quýhữucóthểvàolấyvàng,đồnghàngđốngmangvềthuyền.QuýhữucóthểtựtaylựachọnhaimươithiếunữTroiannhansắctuyệttrầnchỉthuakémHelenđấtArgos.NếungôbốitrởvềArgosAchaian,đấtgiàucó,quýhữucóthểlàmtếtử,ôngsẽcoiquýhữunhưOrestes,contraiútduynhấtđángyêuđangsốngsungsướngởđó.Ôngcóbacongáisốngtrongbiệtđiệnnguynga:Chrysothemis,LaodikevàIphianassa.QuýhữucóthểchọncônàotùyýđemvềnhàPeleuslàmvợvàkhôngphảicốngnộpphẩmvậtcôdâu.Ôngsẽchothêmnhiềuphẩmvậtlàmcủahồimôn,nhiềuhơnbấtkểngườinàothườngchocongái.Ôngsẽchoquýhữubảythànhphốxâycấtkhangtrang:Kardamyle,Enope,Hiređồngcỏchănnuôixanhrờn,Pheraichíthánhbấtkhảxâmphạm,Antheiabãicỏtrảidàithămthẳm,AipeiangoạnmụcnênthơvàPedasosvườnnhobạtngàn.Tấtcảgầnbiển,cuốibiêngiớiPyloscơmanlàcát.Ngườiởđónhiềucừu,nhiềubò,họsẽtônvinh,cốnghiếnnhưthểquýhữulàthầnlinh,họcôngnhậnquyềntrượngvànộpphúkhóađịnhkỳhậuhĩ.Ôngsẽlàmtấtcảvìquýhữunếuquýhữugạtbỏgiậndữsangbên.Tuynhiên,nếutứcgiậnđốivớicôngtửAtreusvẫndângcaotronglòng,đốivớingườitặngcũngnhưvậttặng,quýhữuítnhấtnêntỏlòngthươnghạiđoànquânAchaianrãrờitrongdoanhtrại.Họsẽquýtrọngquýhữunhưthầnlinh.Dướimắthọquýhữucóthểchiếnthắnglẫylừng,bởibâygiờlàcơhộicóthểkhuấtphụcHektor.Điênkhùngphilýthúcđẩy,ysẽnhàotớitrựcdiệnquýhữu,vìnghĩtronghàngquânDanaanthuyềnngôbốichởtớiđâykhôngcóngườinàolàđịchthủngangtầm.”Achilleusbướcchânthoănthoắtđáp:“CôngtửLaertescaoquý,Odysseusmưutrí,nếunói
bảnnhânphảinóithẳngquýhữuhaybảnnhânnghĩgìvàsẽlàmgìđểquýhữukhỏimấtthìgiờngồiđâythaynhautỉtê,nhỏnhẹđểlấylòng.Bảnnhânkinhtởmnhưkinhtởmcửađịangụcngườinóimộtđằnglàmmộtnẻo.Tuynhiên,bảnnhânsẽnóiquýhữuhayđiềubảnnhâncảmthấyphảinói.BảnnhânnghĩAgamemnoncôngtửAtreus,kểcảđoànquânDanaan,sẽchẳngbaogiờthuyếtphụcnổibảnnhân,vìbâygiờbảnnhânthấynếucứtiếptụcgiaotranhvớiquânthù,khôngngưngnghỉ,ngườitalạikhôngbiếttới,quảlàdãtràngxecátbiểnđông.Ngồitrongquântrạihayrachiếntrườngsốphậnnhưnhau.Kẻhènnhát,ngườicantrườnglàmộtvàkính
trọngnganghàng.Chếtkhôngphânbiệtđứachẳnglàmgìcũngnhưthằnglàmcậtlực.Hysinhchịuđựnggiankhổhàngngàyliêntụcliềumạngngoàichiếntrườngcuốicùngtaytrắng.Bảnnhânnhưconchimkiếmmồithavềtổchobầyconmớinở,dùkhókhănđếnmấycũngchẳngmàng,rađikhôngnghĩtớibảnthân.Bảnnhânđãtrảiquanhiềuđêmkhôngngủ,nhiềungàyđẫmmáu,chiếnđấuchốnglạikẻthùbảovệhiềnthê.Dùngthuyềnbảnnhânđãhạmườihaithànhphốđôngdân,khôngkểmườimộtthànhphốbằngđườngbộtrongvươngquốcTroadđấtruộngphìnhiêu.Thànhphốnàobảnnhâncũngđoạtnhiềuchiếnphẩm,toànbộcủacảilầnnàođemvềbảnnhâncũngtraoAgamemnoncôngtửAtreusởlìhậucứtrênchiếnthuyềnngoạnmụckhôngrachiếntrường.Mỗilầnbảnnhântraođươngsựgiữhếtphầnlớn,chỉnhảphầnnhỏtíti.Chiếnphẩmđươngsựchoquânvươngvàchỉhuygiữriêng,khôngaiđộngtới.BảnnhânlàngườiduynhấttronghàngquânAchaianđưongsựtướcđoạt.Đươngsựcướptiệnnộibảnnhânyêuthương,quýmếnđểănnằmthỏamãnthúvui!VìsaongườiArgivengôbốiphảiđánhnhauvớingườiTroian?TạisaocôngtửAtreusthànhlậpđộiquânchèothuyềnvượtbiểntớiđây?KhôngphảivìHelenmáitócdiễmkiềuhả?TrongnhânloạichỉcócôngtửAtreusthươngyêuhiềnthêhaysao?Không,ngườiđứngđắn,biếtđiềuđềuyêuquý,chămsóchiềnthê,bảnnhâncũngyêuquýthiếunữhếtlòng,mặcdùdùngthươngbắtlàmnôlệ.“Nhưngsaukhicướpgiậtchiếnphẩm,đươngsựgiởtròlừadối,xinđừngđểđươngsựbịp
bợmlầnnữa.Bảnnhânbiếtđươngsựquárõ,đươngsựkhôngthểmồichàibảnnhân.Không,Odysseus,nếumuốncứudãythuyềnkhỏibốccháyđươngsựnênbànvớiquýhữuvàquânvươngkhác.A!đúngrồi,trongkhibảnnhânvắngmặt,đươngsựhìhụchoàntấtcôngtrìnhkỳlạ,xâytường,đàohàosâurộng,cắmcọc.DẫuvậyđươngsựvẫnkhôngthểngănchặnHektorsátnhânhùngdũngtrànqua!Tráilại,thờigianbảnnhânrachiếntrườngvớiquânAchaian,ykhôngbaogiờdámtungquânkhỏibứctườngmàchỉlấplóởcổngSkaiankhôngxacâysồi.Cólần,lầnduynhất,đơnthươngtrựcdiệnbảnnhânysuýtmấtmạng.Tiếcthaysựviệcđổithay,bâygiờbảnnhânkhôngmuốngiaotranhvớiHektorphithườngnữa.NgàymaibảnnhânsẽlàmlễtếsinhdângChúatểcùngmọithầnlinh,sauđóchấtđồkéothuyềnxuốngbiển.Quýhữusẽthấy,nếumuốnvànếutòmòtheodõi,sángsớmtinhsươngthuyềnbảnnhânvượteobiểnHellespontlúcnhúccá,ngườicủabảnnhânhăngháikhuachèo.Nếuthầnlinhlừngdanhrungchuyểntráiđấttrợgiúp,buồmxuôigióthuận,ngàythứbabảnnhânsẽđặtchânlênPhthiađấtruộngphìnhiêu.Bảnnhânrờibỏcơngơigiàucóởđódẫnmìnhtớiđâyđểđónnhậnbấthạnh.Từđâybảnnhânsẽmangvàngròng,đồngđỏ,phụnữthắtlưngngoạnmục,sắtxámtựtaychiếmđượcvềđó,đủthứtrừphầnthưởngdanhdựAgamemnonquyềnuy,côngtửAtreustraotặng,nhưngtrângtráođòilại!Quýhữutrởvềkểlạiđầyđủchođươngsựhaynhữnggìbảnnhânnói,kểlạicôngkhaiđểquânlínhAchaiancũngcảmthấybấtbìnhnhưbảnnhân.NếuvẫnmuốnlừabịpbinhsĩDanaan,luônluônkhoácbộmặtlưumanh,đươngsựquảthựcvôliêmsỉ.Thuộchàngtrơtrẽnđươngsựsẽkhôngdámnhìnthẳngmặtbảnnhân.Bảnnhânsẽkhôngbànbạchoặchànhđộngcùngđươngsựvìđươngsựđãbịpbợmvàxửtệvớibảnnhân.Đươngsựkhôngthểmúalưỡituônlờiđánhlừabảnnhânlầnnữa.Mộtlầnđủrồi.Đểđươngsựlẳnglặngdấnthânvàothấtbại,vìChúatểnhìnxatrôngrộngđãtướcbỏphánđoánkhiếnđươngsựumê,loạntrí.Bảnnhânkinhtởmtặngphẩm,bảnnhâncoithườngngườichokhôngkháccỏrác.Dùbâygiờcóchobảnnhânmườilần,haimươilầncủacảisởhữu,cộngvớicủacảisẽtiếpnhận,dùcóchocủacảiđổvàoOrchomenoshoặcThebesởAi-cập,thànhphốnhàởchấtđầychâubáu,thànhphốtrămcửaô,mỗicửaôđểhaitrămbinhsĩquấtngựađánhxerađi,dùtặngphẩmcónhiềunhưcát,nhưbụi,dùnhiềunhưvậy,đươngsựcũngkhôngtàinàothuyếtphụcnổibảnnhân,trừphitrướchếtđềnbùxứngđánglăngnhụcêchềbảnnhângánhchịu.“Bảnnhânsẽkhônglấycônàocongáiđươngsự,dùsắcđẹpnganghàngAphroditevàngóng
yêukiều,bàntaytàihoanhưAthenamắtxanhlamlục.Dùthếbảnnhâncũngkhônglấylàmvợ.ĐươngsựnênchọnngườiAchaiankhác,ngườinhưđươngsự,quânvươngcaohànghơnbảnnhân.Vìnếuthầnlinhphùhộ,bảnnhântrởvềquêhươngantoàn,lúcđóchẳngcầnaigiúpđỡ,Peleuscũngsẽkiếmvợchobảnnhân.HellasvàPhthiacónhiềugáiđẹp,congáithủlĩnhcaocảbảovệthànhphố.Nếuưngcônào,bảnnhânsẽlấycôấylàmvợyêuquý.Lòngbảnnhânthườnghướngvềnơiđó,aoướckếthônvớingườivợxứngđángmìnhưathích,chungsốngvuihưởngcủacảiPeleusgiànualàmchủ.Bởithựctìnhmànóidướimắtbảnnhânkhônggì
quýbằngcuộcđời,kểcảcủacảingườitabảothànhTroasởhữu,thànhphốkiếntrúckhangtrang,thờixưa,thờihòabìnhtrướckhiconcáingườiAchaiankéotới,kểcảcủacảitrongđền,ngưỡngcửabằngđá,thờthầnlinhgiángsấmPhoibosApollotrongPythotrênnúitrậptrùng.Ngườitacóthểcướpbò,vồcừurắnrỏi,cứngcáp,ngườitacóthểmuakiềngbachân,ngựabờmhạtdẻ,songngườitakhôngthểbắt,khôngthểmua,khôngthểkéođờiconngườitrởlại,khihơithởcuộcđờingườiđóvượtquaranhgiớihàmrăng,cặpmôi.Mẹbảnnhân,nữthầnThetischânbạc,nóiđịnhmệnhmởhaiconđườngchobảnnhânđitớicõichết,mứcchótcuộcđời.NếuởđâychiếnđấubaovâythànhTroa,bảnnhânkhôngcóngàyvề,songtêntuổisẽbấtdiệt.Ngượclại,nếutrởvềquêhươngyêudấu,têntuổisẽtiêuvong,nhưngcuộcđờisẽkéodài,bảnnhânkhôngchếtsớm.Tiệnđâybảnnhâncũngkhuyếnkhíchtấtcảquýhữunênchèothuyềntrởvề,vìquýhữusẽchẳngbaogiờđạtmụcđíchtrongthànhTroaphốxádốcthẳm.Chúatểnhìnxatrôngrộngđãchìabàntaycươngquyếtbaochethànhphố,dânchúngsốngtrongđólêntinhthần,lấylạiniềmtin.BởithếquýhữuhãyrờibảnnhântrởvềtườngtrìnhvớichỉhuyquânAchaiantronghộinghị,tườngtrìnhcôngkhai,vìtrưởngthượngcóđặcquyềnlàmvậy,quývịđóphảinghĩcáchđềrakếhoạchtốtđẹpcứuđoànthuyềnvàđoànquânbêndãythuyềnrỗngkhông.Vìkếhoạchquývịđóđưaratrongthờigianbảnnhânphẫnnộsẽkhôngđemlạikếtquả.RiêngPhoinixởlạinghỉđêmvớingôbối.Sángmainếumuốn,lãocôngcóthểlênthuyềntrởvềquêhươngyêudấucùngngôbối.Bảnnhânkhônghềépbuộc.”Achilleustrìnhbày,mọingườingồiim,nínthinh,xúcđộngvìlờinóivàtháiđộcươngquyết
từchối.CuốicùngmãphutùytùngcaoniênPhoinixđứnglênphátbiểu,nướcmắtgiàngiụa,lolắnghếtsứcchođoànthuyền:“Achilleuslừngdanh,nếutrởvềquảthựclàđiềuconsuynghĩ,nếuconnhấtđịnhtừchốingănchặnngọnlửathiêuđốtđoànthuyềncantrường,vìphẫnnộtrànngậpcõilòng,nhưvậylàmsao,Achilleusyêuquý,tacóthểởlạiđâymộtmình,khôngcócon?MãphucaoniênPeleuspháitađivớicon,hômngườiđểconrờiPhthialênđườngtìmgặpAgamemnon,lúcđóconcònnhỏ,chưahiểutígìvềchiếntrậnhoặctranhluận,nơiconngườicóthểnổitiếnglừngdanh.Vìthếngườisaitađitheođểdạyconmấythứ,biếnconthànhngườibiếtnóinăng,biếthànhđộng.Bởithế,conyêuquýơi,takhôngthểđểconđitaởlại,dùthầnlinhcóhứalộtbóctuổigiàbiếntathànhtrẻtrung,cườngtrángnhưlầnđầulúctarờibỏHellas,nơisảnsinhphụnữxinhđẹp,chạytrốnvìcãilộnvớithânphụAmyntorcôngtửOrmenos.Ôngnổikhùngvớitavìcôvợbémáitócyêukiều.Ôngyêunàngmêmẩn,ôngkhinhrẻvợcả,mẹta.Bàthườngnắmđầugốinănnỉtatrướchếttìmcáchbanđêmănnằmvớinàng,sauđókiếmkếkhiếnnàngkinhtởmông.Tađồngý,tathựchiệnýđồ.NghingờsựthểôngvừanguyềnrủatavừavanváiErinys,nữthầnkhủngkhiếp,ôngsẽkhôngbaogiờẵmbếđứanàotrongsốconyêuquýcủatađểtrênđầugối.Thầnlinhphêchuẩnlờinguyềnrủa,ChúatểđịangụcvàPersephonerùngrợnthựchiệnđầyđủ.Bảnnăngthúcđẩytứcquátađịnhbụnghạsátôngbằngkiếmđồngsắcbén.Nhưngcóvịbấttửngănchặncơngiậnbảotahãynghĩtớichêtráchngườiđờigièmpha,phỉbángtagánhchịu,ghêtởmdânAchaiangọitalàkẻgiếtcha.Từđólòngthôithúckhôngsaochịunổitakhôngmuốnsốnglầnnữatrongngôinhàngườichanổigiận.Thânnhân,họhàngsốngxungquanhcốgắngnănnỉnhấtđịnhgiữtaởlại.Cừumập,bòchânkhoèosừngconggiếtthảcửa;heobéotrảinướngtrênlửa;nhiềubìnhrượuvangdịungọtcủaônggiàđemrauốngsạch.Chínđêmliềnhọởbêncạnhthayphiêncanhgác,đốthaiđốnglửasángrực,mộtdướitrụquansânsauvâytường,mộtởtiềnđìnhngoàicửaphòngngủ.Nhưngđêmthứmười,trờitốinhưbưng,taphácửaphòngngủchắcnịchtrốnrangoài.Tatrèotườngsânsaudễdàng,khônghạbộccanhgáchoặcnữtỳphụcdịchnàotrôngthấy.SauđótahămhởphóngchạynhưbayquaHellasthảmcỏbaolatớiPhthiaruộngđấtphìnhiêu,nơicừusinhsản,đếntưthấtquânvươngPeleus.Ngườitiếpđóntaniềmnở,thươngyêutanhưngườichayêuthươngđứaconduynhấtsinhsauđẻmuộn,thừahưởnggiasảntiềnrừngbạcbiển.Muốntagiàucóngườichocaitrịvùngđấtđôngdân;tađịnhcưsátbiêngiớiPhthiaxaxôi,caiquản,trịvìdânDolopes.“Từđó,Achilleusoaiphongơi,mọitìnhcảmthươngyêudồnhết,tanuôidạyconkhônlớn
nênngười.Vìconkhôngchịurangoàidùngbữahoặcđụngtớimónănởnhàvớibấtkỳaitrừta?Tathườngđặtcontrênđầugốirungrinhcưngnựng,xénhỏmiếngthịttađangănchocon,đưacúptađanguốnglênmôichoconnhấpthử.Nhiềulầnlúccònnhỏdại,trongchuỗingàyèo
uột,connônọe,vanglàmướttu-níchtamặc.Ôichao!Vìcontatrảiquanhiềukhókhăn,cựcnhọc,lòngthầmnghĩsaothầnlinhkhôngthươngchotasinhhạđứacon!NhưngAchilleustuyệtvờiơi,tabiếnconthànhconta,phòngkhitagià,consẽbảovệ,baochetránhkhỏibấthạnhghêtởm.VậyAchilleusơi,hãykìmhãmxúcđộng,trấnáptựhào,chẳngnêngiữlòngchaiđákhôngthathứkhoandung.Ngaycảthầnlinh,vịthế,uytín,uyquyềnhơnngôbốigấpbộicũngcóthểlunglạc,xiêulòng.Khingườiphạmluật,phạmlỗiquỳgốivanxin,thầnlinhcũngthayđổitháiđộtrướclễsinh,khấnvái,rượurẩy,lễvậtngàongạthươngthơm.VìCầuNguyệnlàáinữChúatểtốithượng.Dángđikhậpkhiễng,thânhìnhnhănnheo,cặpmắtnhấpnháy,cácnànghốihảđuổitheoTộiLỗi.NhưngTộiLỗicườngtráng,nhanhnhẹnbỏcácnànglẹtđẹtđằngsau.Lénlútcướpđườngvượtlênđitrước,TộiLỗilangthangkhắpđịacầu,gieorắcbuồnrầu,đaukhổtáchạithếnhân.Cácnàngđếnsaumangtheothuốcchữatrị.Ngườinàokhiêmtốnđóntiếp,khitớigần,cácnàngtậntìnhgiúpđỡ,lắngngheướcnguyện.Tráilại,nếugiữlòngchaiđá,lờilẽcộccằn,sỗsàng,ngườinàokhướctừ,nhấtđịnhcựtuyệt,cácnàngsẽbỏđi,cầuxinChúatểcôngtửKronossaiTộiLỗirượtđuổi,trừngphạtđểngườiđóphảichuộctộivìđaukhổ.Vậy,Achilleus,concũngthế,conphảikhiêmtốnđốivớicácnàng,tháiđộấykhiếnnhiềungườixiêulòng,ngaycảngườiquyềncaochứctrọng.NếucôngtửAtreuskhôngbiếutặngđầyđủ,nếukhônghứahẹnsaunàysẽtăngthêm,nếuvẫngiữkínthùhậntronglòng,tasẽkhôngyêucầuconbỏquaphẫnnộ,cứunguyquânArgive,bấtkểhọcầnđếnthếnào.Nhưngsựthậtchothấyhiệntạivàhiệngiờ,khôngnhữngtặngbiếukhánhiều,traotaydứtkhoát,ôngcòncamkếttrongtươnglaisẽtănggấpbội,ngoàiviệcchọnngườixuấtsắc,bạnchíthiếtcủacon,tronghàngquânArgivelàmsứgiảtrìnhbàylýdo.Conchẳngnênxemnhẹlờihọnói,coithườngbướchọđi,mặcdùđếnbâygiờchẳngaicóthểchêtráchvìphẫnnộconmangtronglòng.“Bởithếngôbốinghenhiềuchuyệnkểanhhùngngàyxưathịnhnộcaođộ,songxiêulòng
trướctặngphẩm,cuốicùngmềmlòngtrướclờithuyếtphục.Phầnriêngtanhớchuyệncũbaonămvềtrước,khôngphảimớixảyrahômqua.Mọingườicómặtởđâyđềulàbằnghữunêntachẳngngạikểconhay.NgườiKouretesgiaotranhvớingườiAitolianhiếuchiếnxungquanhthànhphốKalydon.Haibênsáthạilẫnnhau.NgườiAitoliancốgắngbảovệthànhphốthânyêu,ngườiKouretesnhấtquyếtsửdụngsứcmạnhchiếntranhtìmđủcáchtấncông,cướpphá.BấthạnhbắtđầukhiArtemisđangngựtrênngaivàngcảmthấyxúcphạmbèngieorắctaiươngchongườiAitolian,vìquânvươngOineuskhônglàmlễcúngdângsảnphẩmđầumùatrênđồitrồngnho.Thầnlinhkhácđềuvuivẻvìlễbáchsinhphongphú;chỉcóáinữChúatểtoànnăngquânvươngkhôngdângcúng.Cólẽôngquênlãng,cólẽôngchểnhmảng.Dùthếnàotronghaitrườnghợpôngcũngđãmùquángphạmlỗilầmtaihại.Nổigiận,nữthầnxạthủkhuynhloát,dòngdõithầnlinh,biệtpháiheorừngkhổnglồnanhtrắng,xuốngtànphávườncâyăntráicủaOineus.Quáivậtđốnngãnhiềucâycaolớnnằmngổnngangtrênmặtđất,nhổcảrễ,bứngcảhoa,ngắtcảquảtrêncành.CuốicùngcôngtửOineus,Meleagrosgiếtchếtquáivật,saukhihuyđộngthợsăn,chósăntừnhiềuthànhphố.Nhómnhỏkhôngthểhạsát,vìquáivậttolớn,hơnthếđãđưanhiềungườitớikếtthúcbuồnthảm.DẫuvậyArtemisvẫnlớntiếngkêugọichiếntranhtrênxácchết,vìthủcấpvàbộlôngtuatủacủaheorừng,nênngườiKouretesvàngườiAitoliandũngcảmđâmchém,cứacổlẫnnhau.“Cuộcchiếntiếpdiễn,nếuMeleagrosđángsợthamchiến,tìnhtrạngsẽbấtlợiđốivớingười
Kouretes.Mặcdùđôngđảo,họkhôngthểđươngđầutrướctườngthành.Nhưngkhiphẫnnộxâmnhậpcõilòng,phẫnnộtừngdângcaotrongtimnhiềungười,ngaycảngườibiếtsuynghĩchínchắn,trongtâmcanlúcđócũngnảysinhgiậndữđốivớithânmẫuAlthaia,Meleagrosnằmlìởnhàômvợ,Kleopatraxinhđẹp.NànglàáinữMarpessa,mắtcáchânkiềudiễm,áinữEuenosvàIdas,thếnhâncườngtrángbậcnhấttrầngianthờiđóđãcầmcungtháchthứcPhoibosApollođuatàivìgiainhânmắtcáchânkiềudiễm.LúcđótronglãnhtrangchamẹkhảkínhthườnggọiKleopatralàAlkyone,vìmẹcóthờichiasẻsốphậnbuồnthảmcủaconalkuón,chimbóicá,thốttiếngrênrỉ,khóclóclúcthầnlinhxạthủApollonắmtaylôiđi.MeleagroslêngiườngnằmvớiKleopatra,lòngđauđớnvìgiậndữ,tứctốivìmẹnguyềnrủa.Buồnnãonềbàcầuxinthầnlinhkhálâuvìembịhạsát.Quỳgốikhomlưng,nướcmắttuônchảyướtngựcxuốngvếđùi,nắmtayđậpđấtphìnhiêu,bàkêugọiDiêmvươngHadesvàHoànghậu
Persephonekhủngkhiếprataytrừkhửcôngtử.Từđịangụctốiom,bướcđitrongsươngmờâmu,lòngchẳngchútthươnghại,Erinysnghetiếng.“NhưngliềnđóngườiKouretesàotớitấncôngcổngthành.Họđậptườngthìnhthịch.
TrưởngthượngngườiAitolianvộivàngtìmcáchthuyếtphụccửpháiđoàntusĩuytínphụcvụthầnlinhtớinănnỉMeleagrosđiracứuvãnthànhphố.Trưởngthượnghứanhiềutặngphẩm;trưởngthượngnóichiếnbinhcóthểchọnnămmươiác-păngvùngđấtphongphúhơncảlàmlãnhđịa,nửatrồngnho,nửacàycấy,táchkhỏiphầnđấtphìnhiêutrêncánhđồngngoạnmụcKalydon.MãphucaoniênOineuscũngnhiệttìnhcầunguyệngiúphọ.Nhiềulầnđứngtrênngưỡngcửaphòngngủmáicao,lãocônggiậtcửachắcnịchđóngkín,vannài,nănnỉcôngtử;nhiềulầnemgái,mẹđẻcũnghămhởcầukhẩn,songchiếnbinhcàngcươngquyết;nhiềulầnđồngđội,bạnbètâmphúc,thânthiếtcũngtớikhẩnnài.Nhưngdùvậytấtcảcũngkhôngthểlaychuyểntráitimsắtđá,trừlúcngườiKouretesleotườngtìmcáchđốtthànhphố,bắncungtênbaynhưmưatrúngngayphòng.Đúnglúcđóhiềnthêthắtlưngngoạnmục,nướcmắtgiàngiụa,tớigầnnănnỉ.Nàngmiêutảthốngkhổnhândânphảigánhchịukhithànhphốbịchiếmđoạt:đànôngcontraigiếthại,nhàcửabốccháy,sụpđổ,thànhthan,quânthùxalạbắttrẻcon,đànbàcongáithắtlưngđậmmàumangđi.Lắngnghelờikểbuồnthảm,lòngxúcđộngvìcảnhghêtởm,chiếnbinhđứngdậy,đira,choànggiápyóngánh.Dolươngtâmthúcđẩy,chiếnbinhcứudânAitoliankhỏingàyđentối.Nhưngdùlàmvậy,dânAitoliancũngkhôngbiếutặngphẩmvậtquýgiá.Chiếnbinhcứuhọkhỏitiêuvong,songkhôngnhậnquàtặng.Bởithế,quýhữu,đừngnghĩnhưchiếnbinh;đừngđểácquỷdẫntheođườngđó.Nếutớicứunguylúcthuyềnđãbốccháy,quýhữusẽgặpbấthạnhlớnlao.Hãytớilúctặngphẩmcòntrongtầmtay,quânlínhAchaiansẽquýtrọngquýhữunhưthầnlinh.Tráilại,nếukhướctừtặngphẩm,ngàynàođódấnthânvàocuộcchiếnđẫmmáu,hysinhtínhmạng,quýhữucũngchẳngkhiếnhọcangợihếtlời,dùchuyểnbạithànhthắng.”Phoinixdứtlời,Achilleusbướcchânthoănthoắtcấttiếng:“Phoinix,chagiàquýmến,lừng
danh,conkhôngcầnvinhdựđó.ConnghĩconđãđạttheoýđịnhChúatể,luônluônmuốnconởbêndãythuyềnmũicong,chừngnàoconcònhơiđểthở,còngốiđểđi.Cònđiềunữaconmuốnnóichahay,xingiữnằmlòng.Chađừngdùngnướcmắt,lờithanlayđộnglòngconnhằmphụcvụanhhùng,côngtửAtreus.Chachẳngnêndànhcảmtìnhchođươngsự,nếukhôngmuốncảmtìnhcondànhchochatrởthànhghétbỏ.Điềuchanênlàmấylàchốngđốimãnhliệtkẻđốixửtàntệvớicon.Consẵnsàngdângnửavươngquốcvàxinchacùngchiasẻvinhdự.Conquyếtđịnhhaiquýhữutrởvềnóichođươngsựhayphúcđiệp.Cònchaởlạivớicon,nghỉđêmtrêngiườngêmả.Sángmailúcrạngđôngxuấthiệnmìnhsẽbànchuyệnnênởlạihaytrởvề.”DứtlờitướngquânlẳnglặngnháymắtrahiệuPatroklossửasoạngiườngngủdàydặncho
Phoinixđểmấyngườikianghĩtớiviệcrờitrại,khôngnấnná,chầnchừ.Đúnglúcđó,quaynhìncôngtửLaertes,AiashiênngangcôngtửTelamonlêntiếng:“DòngdõiChúatể,côngtửLaertes,dòngdõithầnlinh,Odysseusđamưutúctrí,thôingôbốiravề,vìbảnnhânnghĩsứmạngthihànhtrongchuyếnduthuyếthoàntoànthấtbại.Tinkhôngvui,songngôbốiphảicấptốcđemvềchoquânDanaanhay.Lúcnàychắchẳnhọđangngồichờđợi.Achilleusđãbiếnphẫnnộtronglòngthànhngạomạnmanrợ.Tànác!Tướngquânkhôngbậntâmnghĩtớitìnhbạnđồngđộidànhchobảnthân,ngôbốiđềcaohơnaihếtbêndãythuyền.Nhẫntâm!Ngaycảtrongtrườnghợpsátnhân,thôngthườngthânnhânnạnnhânvẫnnhậntiềnđền,thayvìđòinợmáu,đốivớingườiemhoặcđứacon:thủphạmkhôngphảibỏnước,nếunộptiềnđền;thânnhânnạnnhânnuốtgiậntronglòngsaukhinhậntiềnbồithường.Tráilại,Achilleus,thầnlinhđãđặttronglòngquýhữuhậnthùhừnghựckhônnguôi,chỉvìcôgái,mộtthôi!Ngôbốitớiđâyđềnghịvớiquýhữubảycôxinhđẹptuyệtvờicùngnhiềutặngphẩm.Vậyhãytỏthiệnchíđểlòngquaylạiđườngkhoandung,nẻonhânhậu.Xinnhớquýhữuphảitôntrọngbổnphậngiachủlàbặtthiệpthùtiếp.NgôbốiđếnnhàquýhữudotoànquânDanaanđềcử;ngôbốikhôngmonggìhơnmàvẫnlàbạnthân,bạnquýcủaquýhữutronghàngquânAchaian.”Achilleusbướcchânthoănthoắttiếplời:“Aiascaoquý,côngtửTelamon,chỉhuychiếnbinh,
điềuquýhữunóixemracũnglàđiềubảnnhânnghĩ.Nhưnglòngbảnnhânsôisụcphẫnnộbất
kểkhinàonghĩtớiphongcáchtởmlợmcôngtửAtreuscưxửkhiếmnhãvớibảnnhântrướcmặthàngquânArgive,làmnhưbảnnhânlàkẻlưuđàykhảố.Quýhữuhãyravềnhắclạiphúcđiệp.Bảnnhânsẽkhôngnghĩtớichiếntrậnđẫmmáu,nếucôngtửPriamkhônngoan,Hektoroaiphongkhôngkéotớihàngtrại,dãythuyềnbinhsĩMyrmidontànsátquânlínhArgive,rồichâmlửaphónghỏa.Bảnnhânnghĩdùhiếuchiếnđếnđâu,nhưngtớichiếcthuyềnsơnđenvàcăntrạibảnnhân,Hektorsẽngừng.”Tướngquândứtlời,tấtcảsứgiảnângcúphaiquairẩyrượulễ,sauđóxếphàngđidọcdãy
thuyềnravề.Odysseusdẫnđầu.PatroklosralệnhtẩutốtvànữtỳmaumausửasoạngiườngngủêmấmchoPhoinix.Nữtỳngoanngoãnlàmtheo,trảidacừu,mềnđắpvàvảimịn.Lãoôngnằmngủchờrạngđôngthiêngliêng.Achilleusngủphòngcuốitrạibằnggỗvữngchắc.BêncạnhlàphụnữtướngquânmangtheotừLesbos,áinữPhorbas,Diomedexinhđẹp,cặpmátráiđào.Patroklosngủphònggócđốidiện.Patrokloscũngcóphụnữnằmbêncạnh,Iphisthắtlưngyêukiều,AchilleusriêngtặngkhiđộtnhậpSkyroscaongất,thànhphốcủaquânvươngEnyeus.SứgiảvừavềtớitrạiAgamemnon,concháungườiAchaianđứngphắtdậy.Bốnbềtứphía
nângcúpvàngchúcmừng,họbắtđầuhỏichuyện.NgườiđầutiênlêntiếnglànguyênsoáiAgamemnon:“Odysseusnổitiếnglừngdanh,vinhquangrựcrỡtronghàngquânAchaian,nóibảnnhânhaytướngquâncósẵnlòngngănchặnquânthùphónghỏathuyềnngôbốihaytừchối,vàđểmặcphẫnnộdângcaotronglòngcaongạo?”Odysseusoainghiêm,điềmđạmđáp:“CôngtửAtreusvôcùngvẻvang,nguyênsoái,
Agamemnon,khôngnhữngkhôngnguôigiậndữ,tráilạilòngcàngchứađầythịnhnộđiêncuồng,tướngquâncựtuyệtcảnguyênsoáilẫnquàtặng.TướngquânnóinguyênsoáihãytựmìnhcùngbinhsĩArgivenghĩcáchcứuthuyềnvàquânAchaian.Phầnriêngtướngquânđedọasángmairạngđônghélộsẽkéothuyềncânbằng,chèohaibênxuốngbiển.Tướngquâncònnóitướngquânkhuyếnkhíchtấtcảcũngchèothuyềntrởvềquêhương,vìkhôngtàinàođạtmụcđích,ngôbốisẽgặpsốphậnđentốitrongthànhTroadốcđứng.Chúatểnhìnxatrôngrộngđãchìabàntaycươngquyếtbaochethànhphố,dânchúngsốngtrongđólêntinhthần,lấylạiniềmtin.Tướngquânnóivậy.Mấyngườicùngđivớibảnnhânsẽnhắclạiđiềutươngtựvớinguyênsoái,Aiasvàhailệnhsứ,tấtcảđềukhônngoan,chínchắn.PhầnPhoinix,lãoôngởlạinghỉđêmởđótheotướngquânyêucầuđểngàymaicóthểtheohọlênđườngtrởvềquêhươngyêudấu,nếumuốn.Tướngquânkhônghềépbuộc.”Odysseusdứtlời,mọingườiimlặng,xúcđộngvìngôntừvàcungcáchcốgắngdiễntả.Con
cháungườiAchaianngồinínthinh,chánnản,buồnbãmộtlúckhálâu.CuốicùngDiomedessaymêchiếntrậnlêntiếng:“CôngtửAtreus,quânvươngvôcùngvẻvang,Agamemnon,nguyênsoáichẳngnênbiếutặngvôsốphẩmvật,khẩncầucôngtửPeleustuyệtvờilàmgì.Từtrướctớigiờtướngquânvẫnlàngườicaongạo;bâygiờnguyênsoáilạiđưatướngquânlênđàicaongạocaohơn.Dẫuthếngôbốinênđểmặctướngquânquyếtđịnhtrởvềhayởlại.Tướngquânsẽlạirachiếntrườngkhitráitimtronglồngngựcthôithúc,thầnlinhđưalốichỉđường.Vậytấtcảhãylàmnhưbảnnhânđềnghị.Lúcnàyquýhữucầnnghỉngơi,ănuốngthỏathuê,đểcósứclựcvàtinhthần.Sángmaikhirạngđôngkiềudiễm,ngóntayửnghồnglóhiệnrựcrỡ,ngoạnmục,nguyênsoáiphảicấpkỳhànhđộng,tậptrunglựclượng,ngườivàngựa,trướcdãythuyền,thúcđẩytấtcảhăngháitiếnlên,vànguyênsoáiphảithânchinhchiếnđấutrênhàngđầucùngthủlĩnhvàchỉhuy.”Diomedesdứtlời.Toànthểquânvươnghoanhôđềnghị,phấnkhởinghechiếnbinhluyện
ngựaphátbiểu.Rẩyrượulễxongainấyvềtrại.Tấtcảlêngiườngtậnhưởnggiấcngủthầntiên.
Khúc10ChỉhuyquânAchaianngủsuốtđêm,ngủlibìbêndãythuyền,trừAgamemnon,nguyênsoái
khônghềchợpmắt,đầuóclolắngkhônxiết.Ôngliêntụcrênrỉ,tiếngrênrỉdânglêntựđáylòng,ôngliênmiênlosợ,nỗilosợkhiếntimhồihộp,đầuócbấnloạn,lúcnhìnbầutrờibỗngdưngsánglòe,phuquânHeramáitócdiễmkiềusửasoạnmưalũ,mưađáhoặcbãotuyếtbaophủcánhđồng,haydườngnhưsắpsửacởixíchthảácthúchiếntranhtrênvùngđấtbấthạnh.Đưamắtnhìncánhđồng,ôngrùngmìnhvìbiếtbaođốnglửabừngbừngtrướcthànhTroa,vìâmthanhồnàohòalẫntiếngtiêu,tiếngsáo,tiếngngười.QuayđầunhìndãythuyềncùngđoànquânAchaian,ônggiơtaynắmtócdứtmạnh,vanváiChúatểtrêncao,tráitimkiêuhãnhhầunhưvỡtangầmlênrênxiết.CuốicùngkhôngbiếtlàmthếnàoôngđànhđikiếmNestorcôngtửNeleus,hyvọnglãocônggiúpýkiếntìmraphươngcáchhữuhiệucứuđoànquânDanaankhỏithảmbại.Bởithếnhỏmdậyngồitrêngiườngôngmặctu-ních,sauđóxỏchânsạchbóngvàođôidépbềnchắc,choànglênngườibộdasưtửhungvàngrộngdàichấmgótchân,cuốicùngcầmcâythương.Cũngnhưbàohuynh,Menelaosthấykhóngủ,khôngsaochợpmắt,losợtaiươngsẽđếnvới
quânArgive,vìmìnhhọvượtsóngnướcmuôntrùngtớiđấtTroad,táobạodấnthânthamdựcuộcchiến.Thânvươnglấybộdabáolốmđốmkhoáckíntấmlưngrộnglớn,nhấcchiếcmũlátđồngđộilênđầu,đoạnđưataygânguốccầmcâythương.Thânvươngrađiđánhthứcbàohuynh,tổngchỉhuylựclượngArgive,nhândântônkínhnhưthầnlinh.Thânvươngthấybàohuynhgầnđuôithuyền,giápylộnglẫychoàngtrênvai.NhậnrabàođệAgamemnonmừngrỡ.Nhưngthânvươnglớntiếnghôhàochiếntranhnóitrước:“Huynhquýmến,saolạitrangbịthếnày?HuynhcónghĩpháibinhsĩlầnmòdòthámbọnTroiankhông?Nóithếthìnóichứđệrấtlohuynhsẽkhôngtìmđượcngườiđảmnhậncôngviệc.Phảitáoganbạophổilắmmớidámrađimộtmìnhtrongđêmtốihãihùngtrinhsátquânthù.”NguyênsoáiAgamemnontiếplời:“Ô,Menelaos,đệvàta,dòngdõiChúatể,cầnhộiývắtóc
tìmrakếhoạchkhônkhéobảovệ,cứunguyđoànquân,đoànthuyềnArgive.VìbâygiờChúatểthayđổiýđịnh,đangtâmrờibỏngôbối,dồnhếtcảmtìnhchoHektordolễsinhdângcúng.Từtrướctờigiờtachưahềthấy,chưahềngheainóimộtngười,khôngphảiconcáithầnlinh,namhaynữ,trongmộtngàycóthểgâytổnthấtghêgớm,kinhhãiquáchừngnhưHektorđãlàmvớiconcháungườiAchaian.Ygiángđònchítử,tấncôngtơibời,gâytổnthấtnặngnềnhưthế,tachắcbinhsĩArgivesẽmanghậnnhớđời.NhưngthôibâygiờđệhãybachânbốncẳngchạythậtnhanhdọcdãythuyềnđếngọiAiasvàIdomeneus.CòntatớidựngNestortuyệtvờidậyhỏixemlãocôngcómuốntớiquansátđộigácthiêngliêng,dặndò,chỉbảohọphảicẩnthậnkhông.Họsẽnghelãocônghơnaihết,vìcôngtửlãocôngvàtùytùngIdomeneus,mãphuMeriones,làchỉhuy.Họlànhómbinhsĩngôbốitraotráchnhiệmnặngnềvôcùng.”“Vâng,đệxinlàmylời,”Menelaoshiếuchiếnđáp,“thếcònphầnđệthìsao?Muốnđệlàmgì
xinhuynhnóirõ?Ởlạivớihọchờhuynhtớihaychạyvềgặphuynhsaukhirachỉthị?”“Ởlạivớihọ,”nguyênsoáiAgamemnontiếplời,“Ngộnhỡmìnhlạcđườngkhônggặpnhau,
vìdoanhtrạichằngchịtlốiđingangdọc.Nóilớnlúcđiqua,dặnbinhsĩphảithức.Gọitêntừngngười,lúcgọinhắctênbốvàhọhàngngườiđó.Tôntrọngphẩmgiátừngngười,đừngkiêucăngngạomạn.Ngôbốicũngphảithânchinhlàmviệccậtlực.XemrahìnhnhưChúatểbắtngôbốichịuđựnggiankhổ,cựcnhọctừlúcchàođời.”SaukhichỉthịcặnkẽAgamemnonbảobàođệrađi.ÔngcấtbướctìmNestor,thủlĩnhđoàn
quân.Ôngthấylãocôngnằmdàitrêngiườngêmấmgầntrạivàthuyềnsơnđencủamình.Bêncạnhdựngvũkhíbónglộn:mộtkhiên,haithươngvàchiếcmũsángloáng.Gầnkềcũngđểthắtlưngtobảnthêuthùahoamỹlãocôngthườngquàngquanhbụngkhidẫnquânrachiếntrườngtànkhốc,nơitiêuhao,nuốtchửngsinhmạngconngười.Vìbấtkểnguyhiểmthếnàolãocôngkhônghềmàngtuổigiàbuồnthảm.Nhỏmđầu,chốngkhuỷutay,lãocôngvừacấttiếngvừahỏicôngtửAtreus:“Ngươilàai,mộtmình,đidọcdãythuyền,xuyêndoanhtrạidướimànđêmâmutrongkhingườikhácngongiấc?Phảichăngtìmlalạchayđồngđội?Nói,không
đượclẳnglặngtớigần.Ngươitớiđâylàmgì?”ĐáplờivặnhỏinguyênsoáiAgamemnonnhỏnhẹ:“Nestor,côngtửNeleus,vinhquangrực
rỡhàngquânAchaian!LãocôngnhậnraAgamemnoncôngtửAtreus,kẻkháchẳnmọingười,Chúatểđãchọnđểhànhhạtriềnmiên,nhấnchìmvĩnhviễntrongbiểncảđađoan,chừngnàocònhơiđểthở,còngốiđểđi.Bảnnhânlangthangtớiđây,vìchẳnghềbiếtgiấcngủêmảlàgì,mắtcứmởchừngchừng,đầuóccứvươngvấnnghĩtớicuộcchiếnvànguynanquânlínhAchaiankinhqua.Lolắngkhônxiếtchođoànquân,lòngdạbồnchồn,bảnnhânkhôngcònlàmchủmìnhnữa.Lòngquặnđau,timđậpthìnhthịchlàmnhưmuốnnhảykhỏilồngngực,gốirunrẩytựahồkhôngđỡnổitấmthân.Bảnnhânthấylãocôngcũngchẳngngủnghê.Nếumuốnratay,xinđicùng,thămviếnglínhcanhđểbiếtchắchọkhôngngủgụcvìquámỏimệt,xaolãngnhiệmvụ.Quânthùgầnkề,ngôbốikhôngbiếtchúngdựtínhthếnào.Rấtcóthểđêmnaychúngmởcuộctấncông.”“CôngtửAtreus,quânvươngvôcùngvẻvang,nguyênsoáiAgamemnon,”mãphuNestorđất
Gereniađáp:“Không!ChúatểkhônngoansẽkhôngđểHektorthựchiệnbữanaycaovọngnhưyđangấpủtronglòng.Tráilại,lãohủnghĩysẽphảitrảiquakhókhăngấpbộinguyênsoái,nếuAchilleusgạtbỏuấthậntaihạikhỏicõilòng.Phầnriêng,dĩnhiênlãohủsẵnsàngđicùngnguyênsoái.Nhưngngôbốinêngọithêmmấychiếnbinh,côngtửTydeusdũngcảmtaythươnglừngdanh,Odysseus,AiaslẹbướcvàcôngtửPhyleuscantrường.VàkểcũngnênnếucóaiđigọiAiascaolớnvàthânvươngIdomeneus,vìthuyềncủahọởcuốidẫycáchđâykháxa.CònMenelaos,mặcdùquýmến,kínhtrọng,songlãohủcũngtráchcứthânvương,vàbuộclòngphảinói,dẫunguyênsoáikhôngbằnglòng,vìlúcnàymàcònngủbỏmặcnguyênsoáichămlomọiviệcmộtmình.Bâygiờlàlúcthânvươngphảibắttayvàoviệc-tìmgặpchỉhuy,khẩncầuhọtậndụngtàinăng.Tìnhhìnhkhẩnthiếtđãtớingôbốiphảikhẩntrương.”“Lãocông,”nguyênsoáiAgamemnontiếplời,“trướckiacólầnbảnnhânđãyêucầulãocông
chỉtrích,vìđươngsựthườnglẩntránh,khôngchịulàmviệc,khôngphảilosợkhiếntrùtrừ,thiếucươngquyếtmàvìcứỷlại,trôngchờbảnnhânđưaýkiến.Nhưngđêmnayđươngsựtỉnhgiấctrướcbảnnhân,thânchinhtớitrạiréogọi.Bảnnhânpháiđươngsựđigọihaingườilãocôngvừakể.Bởithếmìnhđi.Ngôbốisẽgặphọcùnglínhcanhngoàicổng,nơibảnnhânbảohọtậptrung.”“Nếulàmthế,”NestormãphuđấtGereniakhẳngđịnh,“chẳngbinhsĩArgivenàocóthểmột
lờichỉtríchhoặcbấttuânkhinguyênsoáithôithúc,hạlệnh.”Vừanóilãocôngvừamặctu-ních,đidépbềnchắcvàochânbónglộn,rồimặcáochoàngmàu
tím,hailớp,cổgàikhuymóc,thùngthìnhbằnglentuyếtdày.Cuốicùngcầmtrườngthươngmũinhọn,cạnhsắcrađi,lãocôngmentheodãythuyềnquânAchaianáolátđồng.NgườiđầutiênlãocôngđánhthứclàOdysseusđamưutúctrí.Lãocôngcấttiếnggọi,âmvangtruyềntớitâmthứcthânvươngtứcthì.Odysseusrangoàitrạicấttiếnghỏi:“Cácngườimuốngì,langthangnhưthếdọcdãythuyền,suốtdoanhtrạidướimànđêmâmu?Tạisaotớiđây?Chắchẳncóchuyệnhệtrọng.”“DòngdõiChúatể,côngtửLaertes,Odysseustháovát,tàiba,”NestormãphuđấtGerenia
đáp,“xinđừngbựcbộivớingôbối.QuânAchaianđanggặpnguynankhôntả!Hãyđicùngngôbối,đánhthứccácchỉhuy,họsẽcùngngôbốibànbạcxemnêntháoluihayởlạichiếnđấu.”LãocôngvừadứtlờiOdysseuscótàixoayxởquayngayvàotrại.Choàngkhiêntrangtrícông
phulênvai,thânvươngrađi.TớitrạiDiomedes,côngtửTydeus,mọingườithấythânvươngnằmngoàitrại,vũkhíđểbêncạnh.Đồngđộinằmngủxungquanh,đầugốilênkhiên.Thươngcắmngượcthẳngtắp,cánxuốngđất,mũiđồnglêntrờilấplánhxaxanhưtiachớpChúatểphóngđi.Thânvươngđangngủ,dabòđồngruộngtrảilàmnền,đầugốitrênmiếngmềnrựcrỡ.MãphuNestorđấtGereniatiếntới,đưachânthúcnhẹgótchânđánhthức,đồngthờithốtlờinhiếcgiễu:“Dậyđichứ,côngtửTydeus!Saolạingáykhòkhòsuốtđêm?ThânvươngkhônghaybọnTroianđóngquântrênmạncaocánhđồngsátthuyềnngôbối,khoảngcáchgiữachúngvàmìnhchỉgangtấchaysao?”
Nghetiếnglãocông,đangngongiấchốihảchoàngdậy,Diomedessửngsốtđáplờinhưcócánhbayxa:“Lãocôngchịukhókhủngkhiếp,làmviệckhôngngưngnghỉ.TrongđámconcáingườiAchaiankhôngcóbinhsĩtrẻtuổinàođimộtvòngđánhthứccácchỉhuyhaysao?Lãocôngkhảkính,lãocôngquảthậtlànguồnnghịlựcbấttận.”“Quýhữu,”NestormãphuđấtGereniatiếplời,“lãohủcôngnhậnlờiquýhữuchílý.Lãohủ
cóbầycontàiba,lãohủcũngcóbinhsĩđôngđảodướiquyền,mộttrongbọncóthểđimộtvòngđánhthứctấtcảchỉhuy.NhưngquânlínhAchaianđangởtìnhtrạngvôcùngnguykhốn.Sốphậnbữanayngàncântreosợitóc,mộtlàsốnghailàchếtcựckỳđaukhổ.Bởithế,nếuthươngxótlãohủ,tuổilạitrẻhơnnhiều,quýhữunênđingaykêugọiAiaslẹbướcvàcôngtửPhyleus.”Lãocôngdứtlời.Diomedeschoàngngaytấmdasưtửhungnâu,todàydàitớigótchân,cầm
thươngrađi.Thânvươngtớitrạiđánhthức,rồidẫnhaingườiđitheo.Tớichỗlínhgáctậptrung,họthấychỉhuycũngkhôngchợpmắtmàđangngồicanhchừng,vũkhísẵnsàng.Nhưbầychóchằmchằmtheodõiconcừutrongsânnôngtrại,khôngnghĩtớingủnghê,vìvừanghedãthúrờinúixuyênrừngđixuống,tiếngngườihôầmĩ,tiếngchósủainhỏidượtđuổiđằngsau.Bởithếmắtnhấtđịnhkhôngchợpmàcứmởthaoláo,línhcanhthứcthâuđêmđầynguyhiểm,đămđămnhìncánhđồng,chờđợitiếngđộngđầutiênbênTroianchuyểnquântấncông.Vuimừngthấyhọnhưthếlãocôngkhuyếnkhích,ngỏlờinhưcócánhbayxa:“Phươngcáchlàvậy,cácconthươngyêu!Tiếptụccanhchừng,nhấtđịnhkhôngngủ,nếukhôngngôbốisẽtrởthànhtròcườithíchthúđốivớiquânthù.”Nóirồilãocôngnhanhbướcvượtquachiếnhào,thânvươngArgiveđượcmờitớihọptheo
sau.CùngđicòncóMerionesvàcôngtửsánggiácủaNestorcũngđượccácthânvươngmờithamdựhộiđồng.Vượtquahàosâu,mọingườitớikhoảnhđấtquangđãng,chỗkhôngcònxácchết,nơisaukhithảmsátquânArgive,lúcmànđêmrủbuôngbaophủcánhđồng,Hektorkhủngkhiếp,phithườngquayvề.Ngồixuốngmộtlúcmọingườibắtđầubànbạc.NestormãphuđấtGereniađầutiêncấttiếng:“Quýhữu,lãohủtựhỏichẳnghayởđâycóngườinàotựtin,liềumạnglẩnsanghàngngũbọnTroianngạomạnquansátxemcóthểtómđượcđứanàothơthẩnvenrìadoanhtrại,hoặcnghengóngxemchúngbàntính,dựđịnhrasao-ởlạivịtríđãchiếmgầndãythuyền,hayrútvềthànhphố,saukhitấncôngquânAchaiantơitả?Nếukhámphásựthểvàtrởvềantoàn,ngườiđósẽđượctuyêndươngcôngtrạngdướibầutrời,trướchàngquânvàtưởngthưởngtrọngthể.Mỗithủlĩnhchỉhuyđoànthuyền,tấtcả,sẽtặngmộtcừuđen,cừumẹvớicừuconcònbú,tặngphẩmtrangtrọngbiểuthịvinhdanhkhôngcủacảinàosánhkịp.Vàngườiđósẽluônluônđượcmờithamdựẩmthựcvàtiệctùng.”Nestorphátbiểu,tấtcảnínthinh,imlặng,trừDiomedeshăngsaychiếntrậnlêntiếng:“Lão
côngNestor,lòngdạvàđầuócthôithúc,bỉnhânsẵnsàngdấnthânthựchiệncôngtácgiannguy,lẩnvàotrạiđịchgầnkềngôbối.Tuynhiên,nếucóngườicùngđi,bỉnhâncảmthấyyêntâmvàtintưởnggấpbội.Khihaingườicùngcấtbước,nếungườinàykhôngnhìnthấy,ngườikiasẽnhìnthấy.Mộtngườicũngnhìnthấy,songdẫuvậytầmnhìnkhôngxa,khôngrộngbằnghaingười,nhậnđịnhdođóhạnhẹp,cóthểmùmờ,sailầmđángtiếc.”NgheDiomedesnóinhiềungườimuốnđitheo.HaiAias,đệtửthầnlinhchiếntranhsẵn
sàng,Merioneshănghái,côngtửNestorhămhở,côngtửAtreus,Menelaostaythươngnổitiếngtìnhnguyện,Odysseusgandạ,táobạotựnguyệntràtrộnvàohàngquânTroian,vìtrongthâmtâmlúcnàocũngthíchmạohiểm,phiêulưu.BâygiờnguyênsoáiAgamemnonmớiđưaýkiến:“CôngtửTydeus,Diomedes,nguồnvuicủabảnnhân,quýhữucóthểchọnbấtkểđồnghànhnàoquýhữumuốn,ngườiđắclựchơnhếttrongsốngườixungphong.Nhưngđừngđểlòngnghiêngngảvìtôntrọngmàbỏngườihaychọnngườidở,đừngđểlòngngảnghiêngdokínhcẩnmàchọnngườitheodòngdõi,dùngườiđóvaivếđếnđâutronghoàngtộc.”NguyênsoáinóithếvìbấtgiáclongạiđốivớiMenelaostócvàng.Thấyvậy,Diomedeslớn
tiếngkêugàochiếntranhtiếplời:“Nếunguyênsoáivàtấtcảquýhữuthựclòngmuốnbỉnhântựchọnđồnghành,thửhỏilàmsaobỏquaOdysseustuyệtvời,PallasAthenaquýmến,tâmhồndũngcảm,đầuóchiênngang,luônluônsẵnsàngdấnthânvàođủthứnguyhiểm?Với
đồnghànhnhưthếbêncạnh,vìđầuóctinhkhôndứtmực,ngôbốicóthểvượtquangaycảlửacháybừngbừng,rồitrởvềantoàn.”Odysseuskiênnhẫn,tuyệtvờiđáp:“CôngtửTydeus,nóivớibinhsĩArgivequýhữuchẳng
cầnđềcaohayhạthấp,họđềubiếtbỉnhân.Thôimìnhđi!Vìmàntốinhạtdần,rạngđônggầntới,saotrờimờlụn,đêmhầunhưsắphết,haiphầnbatrôiqua,chỉmộtphầnbacònlại.”Khôngnóigìnữa,haingườinainịtvũkhí.ThrasymedeshiếuchiếnđưacôngtửTydeus
thanhkiếmhailưỡi,vìchiếnbinhđểkiếmởthuyền,vàtấmkhiên.Trênđầuđộichochiếnbinhchiếcmũdabò,khôngchỏm,khôngchùmlông,thứgọilàmũkhôngvànhchiếnsĩtrẻtuổithườngđộicheđầu.MerionesđưachoOdysseuscâycung,ốngtênvàthanhkiếm.Trênđầucũngđộichochiếnbinhchiếcmũdachếtạokỳkhu;bêntrongcónhiềudâychằngcứngbềnđankếtthànhlớpđệm,bênngoàirăngnanhheorừngtrắngnhởn,bónglộngắnthànhhàngchắcchắn,khéoléochạyquanhhếtphíanàyđếnphíakia,ởgiữađínhchặtlớplôngmềm.ĐólàchiếcmũngàyxưaAutolykoslẻnvàongôinhàkíncổngcaotườngởEleonăntrộmcủaAmyntorcôngtửOrmenos,sauđóđưachoAmphidamasvùngKytherađemvềnhàởSkandeia.Muốntỏrahàohiệp,bặtthiệpAmphidamaslạitặngMolos;lãonhângiữchoconMerionesđội.BâygiờMerionesđưachoOdysseussửdụngcheđầu.Saukhivũtrangrùngrợn,haingườilênđường,cácchỉhuyởlại.BênphảigầnvệđườngPallasAthenapháiconhạcbaylàmsứgiả.Đêmtốimịtmùng,haingườikhôngnomthấy,songnghetiếngkêu.Thấychimbáohiệuđiềmlànhnêntronglòngmừngthầm,OdysseuslầmrầmcầuxinAthena:“Lắngnghebảnnhân,xináinữChúatểmangkhiênthần.Nữthầnthườngởbênbảnnhântrongmọigiannguy,bảnnhândichuyểnđiđâunữthầnđềuthấy.Đêmnaycũngvậy,nhấtlàđêmnay,ôAthena,xinnữthầnlạiđặcbiệtbiểulộcảmtình,trợgiúpngôbốitrởvềthuyềnvẻvang,kếtquảtốtđẹpkhiếnquânTroianlolắng,lòngdạkhôngyên.”SauOdysseus,Diomedeslớntiếnghôhàochiếntranhcũngcầuxin:“Lắngnghecảbỉnhân
nữa,áinữChúatể,nữthầnbấtquyện.Bâygiờxinởbênbỉnhânnhưnữthầnđãởcạnhthânphụbỉnhân,Tydeustuyệtvời,ởThebes,khiôngđimộtmìnhlàmsứgiảchođoànquânAchaian.Ôngđểđoànquântu-níchlátđồngtrênbờsôngAsopos,tớiđómangtheođềnghịhòabìnhvớidânKadmeian.Nhưngtrênđườngvề,lúcnữthầntỏýsẵnsàngtrợgiúp,ôngbàntínhvớinữthần,ônữthầnkỳdiệu,thựchiệnchiếncôngkhủngkhiếp.Vậybâygiờxinnữthầnvuilòngđứngbêncạnhvàhếtlòngchechởbỉnhân.Đểđềnđáptấmlònghàohiệp,bỉnhânsẽlấybònáitơmộttuổi,tránrộng,chưatậpchothuần,chưahềđóngách,làmlễtếsinhdângcúng,vàsẽlấyvàngphủkíncặpsừng.”Haingườicầuxin,PallasAthenanghetiếng.DứtlờicầuxináinữChúatểvạnnăng,haingườilênđườngnhưcặpsưtửvunvútlaothântrongđêmtốimùmịtbăngquabãichiếntrườnglầnbướcgiữaxácchếtvàgiápyđẫmmáu.HektorcũngkhôngđểquânTroianđắcthắngngongiấc.Chủsúytriệutậpchỉhuy,thủlĩnhvà
trưởngthượng.Mờimọingườitớihọp,chủsúytrìnhbàykếhoạchtựmìnhđềxướng:“Cónhiệmvụcầnthihànhvậyaitrongsốquýhữutìnhnguyện?Phầnthưởngquýgiásẵnsàng.Bảnnhânsẽtặngmộtxehảohạng,haingựacổdài,đẹptuyệtvờitrongdoanhtrạiquânAchaianchongười,ngoàiphầnthưởngcònđạtvinhdự,mạohiểmtrinhthámgầndãythuyềnlướtsóng,theodõixemcóphảichúngcanhgácnhưtrước,haybâygiờdothấttrậnthảmhạidướitayngôbối,đangbàncáchtìmđườngtẩuthoátvàmệtlảkhôngmàngcanhgácbanđêm.”Chủsúykêugọi,mọingườiimlặng,nínthinh.LátsaucóngườiTroiantênDoloncôngtử
Eumedes,lệnhsứđắclực,nhiềuvàng,nhiềuđồng,mặtmũixấuxí,songnhanhchânlẹbướclêntiếng.Gãlàcontraiduynhấttronggiađìnhnămchịemgái.Bướctớigiữanghịtrường,gãnóivớihàngquânTroianvàHektor:“Thưachủsúy,cảmnghĩphấnkhởi,tinhthầntựhàothôithúc,bỉphusẵnsàngdấnthântớigầndòthámđoànthuyềnlướtsóng.Nhưngtrướchếtxinchủsúyvuilòngcầmquyềntrượnggiơcaotrangtrọngthềsẽchobỉphucặpngựa,chiếcxemạđồngchuyênchởcôngtửxuấtchúngcủaPeleus.Bỉphusẽkhônglàtrinhsátvôdụnghayphụlòngmongđợicủachủsúy.BỉphusẽđixuyêndoanhtrạiquânthùtớitậnthuyềnAgamemnon,nơichỉhuycủachúngchắchẳnđangbànchuyệntháoluichạytrốnhayởlạichiếnđấu.”
Dolondứtlời.Hektorcầmquyềntrượnggiơlênthềtrướcmặtgã:“XinChúatểphuquânHerathầnsấmchứnggiám.BảnnhânthềkhôngbinhsĩTroiannàosẽngồitrênxesaucặpngựa,vàbảnnhânkhẳngđịnhquýhữusẽhoanhỉsửdụngchúngmãnđời!”Chủsúydứtlời.Chủsúythềlấylệ,songDolonhíhửngphấnkhởikhácthường.Gãtứcthì
choàngcâycungcánhcongquavai,lấytấmdachósóimàuxámchoànglênmình,cầmchiếcmũdachồnđộilênđầu.Tayhămhămcâythươngsắccạnh,gãtrựcchỉdãythuyền,xadầndoanhtrại.Gãrađi,songkhôngbaogiờtừdãythuyềnquayvềtườngtrìnhsựviệcchoHektorhay.Saukhirờidoanhtrạilúcnhúcngườivàngựa,gãhăngháilênđường.Nomthấygãlạigần,OdysseusdòngdõiChúatểnóinhỏvớiđồnghành:“Cóngười,Diomedes,từphíaquânthù,cóvẻdòthámthuyềnngôbốihoặclậtxácchếtlộtgiápy,khôngrõthếnào.Ngôbốinênđểnóđiquaxuốngcánhđồngmộtchút,sauđóxổtớitómcổthậtnhanh.Nếunócogiòphóngchạylẩntrốn,quýhữuphảidùngthươnguyhiếpnhấtđịnhdồnđẩyvềdãythuyền,xadoanhtrại,nhưvậynókhôngcáchgìthoátthânvàtrởlạithànhphố.”Nóirồihaingườitáchkhỏiconđườngđếnnúpgiữaxácchếtngổnngang.Ngâythơvunvút
chạyquaDolonkhôngbiết.Lúcgãcáchxakhoảngchiềurộngkhuruộnglưucanhlathườngcàyxongtrongmộtngày(kéocàycặpràncàyluốngsâulagiỏihơnbò)haingườiđuổitheo.Nghetiếngchângãngừng.TronglònggãnghĩHektorthayđổiýđịnh,ngườichạyphíasaulàbạntừdoanhtrạiTroianxổtớibảogãquayvề.Nhưnglúchaingườichỉcáchđộcâythươnghoặckhôngtới,nhậnrahaingườilàkẻthù,gãcogiòchạythụcmạngtẩuthoát.Haingườicắmcổlaođầubámsát.Chẳngkháchaichósănnherăngsắcnhọn,kinhnghiệmsănmồi,khôngngừngdượttheohươunonhaythỏdạiquađồngquêcâycốiumtùm,convậtvừachạyvừakêuphíatrước,côngtửTydeusvàOdysseuschuyênviêncướppháthànhphố,hùnghục,hămhởlaotới,đẩygãxadầnđồngđội.Chạyđếndãythuyềngãđịnhlẩnvàođámlínhgác,nhưngđúnglúcđóAthenatăngsứcmạnhphithườngchocôngtửTydeusđểkhôngbinhsĩAchaiannàogiápylátđồngcóthểtựhàolàngườiđầutiêntómcổDolontrongkhiDiomedeschỉlàngườithứhainhàotới.VừavungthươngDiomedeslựclưỡngvừaquát:“Đứnglạitứckhắc,kẻotalaothương.Đừngtưởngcònlâutamớihạmichếtđứđừ.”Dứtlờichiếnbinhlaothương,songkhôngtrúng.Mũithươngbónglộnbayquavaiphảicắm
phậpxuốngđất.Dolonđứngim,runsợ;mặtmũitáimét,gãlíunhíu,lắpbắp,haihàmrăngđánhvàonhaucầmcập.Haichiếnbinhtiếntới,thởhồnghộc,nắmchặttay.Gãvừabậtkhócvừamếumáo:“Bắtsống,consẽchuộcmạng.Ởnhàconcóđồng,vàngvàsắttôikỹcàng.BốconsẽnộpchuộchậuhĩnếubiếtconbịbắtsốngđemvềthuyềnquânAchaian.”Odysseusmưutrítrấnan:“Bìnhtĩnh,đừngnghĩtớichết.Hãytrảlờitarõràng,đúngsựthật.
Miđịnhđiđâu,mộtmìnhthếnày,từdoanhtrạitớidãythuyềnđêmhômkhuyakhoắt,trờitốinhưbưngtrongkhingườikhácyêngiấcngonlành?Lậtxácchếtlộtáogiápphảikhông?Hektorpháiđidòthám,nghengóngtìnhhìnhquanhdãythuyềnrỗngkhôngchứgì?Haytựývácxácrađi?”Dolontiếplời,toànthânrunbầnbật:“Mưumôxảoquyệt,hứahẹnhãohuyền,Hektorlàm
conlóamắt,khôngbiếtnhậnđịnhrasao.Ythềchoconcặpngựachâncứngvómạnh,chiếcxemạđồngcủacôngtửPeleushiênngang.Ythúcđẩycongiữađêmkhuyamùmịttớigầndoanhtrạiquansátxemđịchcócanhgácdãythuyềnnhưtrướchaybâygiờdođạibạidướitayngôbối,đangbàncáchtìmđườngtháochạyvàmệtlảkhôngbuồncanhgácbanđêm.”Odysseusmưumẹomỉmcườituônlờicậtvấn:“Ô,nhưvậynghĩalàlòngthèmthuồngmi
thèmtặngphẩmquýgiá!CặpngựacủaAchilleus,dòngdõiAiakos!Thứđóthếnhânkhólònghuấnluyện,điềukhiển,trừchiếnbinhAchilleus,thânmẫulànữthầnbấttử.Nhưngthôi,nóitahay,giảithíchkỹcàng,trảlờiđúngsựthực.Trướckhitớiđây,lúcmirờibướcrađi,Hektorchủsúyđoànquânởđâu?Vũkhíđểchỗnào?Ngựacộtnơimô?Trạmgác,trạiquânsắpđặtrasao?Sốcònlạingủởđâu?Chúngdựtínhlàmgì?ChúngcóquyếtđịnhgiữnguyênvịtríởmãingoàiđógầndãythuyềnngôbốihayluihẳnvàotrongthànhphốsaukhigâytổnthấtnặngnềchoquânAchaian?”
DoloncôngtửEumedesđáp:“Conxinnóithậtnhữnggìquanlớnhỏi.Bẩm,HektorhọpbànvớitrưởngthượnggầnmộphầnquânvươngIlos,cáchxanơiồnào.Đồngácquanlớnhỏi,thưađấnganhhùng,khôngcóbinhsĩđặcbiệtcắtcửcáchquãngđểbảovệ,canhgiữdoanhtrại.MỗiđốnglửacanhchỉđịnhsốlínhTroianthihànhnhiệmvụthứcsuốtđêm,suỵtsuỵtbáođộnggiữchonhautỉnhtáo.Ngượclại,binhsĩđồngminh,kéotớitừnhiềuxứ,tốiđếnngủkhì,vìkhôngcóvợdạiconthơbêncạnh,đểmặcbinhsĩTroianloviệccanhgác.”Odysseusbiếnbáokhácthườngchưathỏamãnbènhỏi:“Thếnghĩalàthếnào?Chúngngủởđâu?CùngbọnTroianluyệnngựahaychỗkhác?Phảinóirõtamuốnbiết.”DolonquýtửEumedestiếplời:‘Dạ,concũngxinnóithậtquanlớnhaychuyệnnày.Gầnbờ
biểnlàngườiKarian,ngườiPaionianvũtrangcungcánhcong,ngườiLeleges,ngườiKaukonian,ngườiPelasgiangandạ.GầnThymbralàngườiLykian,ngườiMysiancaongạo,ngườiPhrygianvừacưỡingựavừagiaochiến,ngườiMaioniantácchiếntrênxe.Nhưngtạisaoquanlớnhỏiconchitiếtnhưthế?NếuđịnhtâmxâmnhậpdoanhtrạiquânTroian,quanlớnsẽthấyđằngđó,cuốidoanhtrại,línhThracianmớitớiởcáchxalínhkhác,trongsốcóquânvươngRhesoscôngtửEioneus.Connhìnthấynhiềungựacaolớn,xinhđẹp,trắnghơntuyết,phinhanhhơngió.Xenạmvàngbịtbạcvôcùngkỳcông.Ngườiđócònmangtheogiápykỳdịbằngvàngtrônglạlùnghếtsức.Thứđóthếnhânchẳngnênmặc;thứđóchỉthíchhợpvớithầnlinhbấttử.Thưa,bâygiờxinquanlớnmangconvềthuyềnlướtsónghaytróichặtđểconởđây,trongkhirangoàitìmhiểuthựchư?Trởvềquanlớnsẽthấyconcónóithậthaykhông.”Tỏvẻthôbạo,chaumàynhìnchằmchằm,Diomedeshạgiọng:“Dolon,đừngtưởngcóthểlẩn
trốn.Micungcấpnhiềutingiátrị,songđãrơivàotayngôbối.Nếuđêmnayngôbốichochuộchaythảra,misẽquaylạidãythuyền,mộtlàdòthám,hailàtấncôngquyếtliệt.Ngượclại,nếutarataythanhtoán,kếtliễucuộcđời,misẽchẳngbaogiờlạilàtaihọađốivớihàngquânArgive.”Lờivừadứt,DolonđưabàntaynùngnụcsờcằmDiomedes,vanxinvìnhântừthamạng
sống;nhưngchiếnbinhrútkiếmchồmlênchémgiữagáy,cắtđứthaiđườnggân;gãvẫnlảinhảikhiđầulănxuốngđất.Haichiếnbinhlộtchiếcmũdachồnkhỏiđầu,điệutấmdachósóikhỏithân,tịchthuchiếcthươngvàcâycungcánhcong.OdysseuscầmchiếnphẩmgiơcaochoAthenathấy,cùnglúccầuxin:“Nữthần,cầumongmấythứnàykhiếnngườivuilòng,ngườilàthầnlinhđầutiêntronghàngbấttửtrênnúiOlymposngôbốikêugọitrợgiúp.Bâygiờmộtlầnnữaxinngườiratay,hướngdẫnngôbốiđộtnhậptrạiquânThracecùngngựacủachúng.”Cầuxinxongchiếnbinhnângbóchiếnphẩmđặtlênbụicâyhàliễu.Đánhdấuchỗđểrõràng,
chiếnbinhkiếmmớsậy,mớcànhhàliễurậmláphủlênđểlúctrởvềđêmtốinhưbưnghaingườivẫnthấy.Tiếptụclênđường,theonhaulầnbướcgiữamáulênhlángvàvũkhíngổnngang,khálâuhaingườimớitớichỗquânThrace.Binhsĩngủnhưchết,mệtđừvìgắngsức;vũkhíbónglộnxếpgọngàngbêncạnhthànhbahàngtrênmặtđất.Cặpngựađứngcạnhmỗibinhsĩ.Rhesosnằmgiữa,tuấnmãphinhanhđứnggần,dâycươnggàiphíasauthùngxe.Nomthấyquânvươngtrước,Odysseuschỉtaynói:“Diomedes,ngườingôbốinhắmnằmkiakìa.NgựađólàngựaDolonkểngôbốihay,trướckhingôbốihạsátgã.Bâygiờchiếnhữucầnvậndụngsứcmạnhkiêncường.Khôngnênđứngđóvôích,đểvũkhívôdụng.Maulên!Cởidâycươnglậptức.Nếukhông,chiếnhữuhạsátđámlính,bảnnhânlobầyngựa.”OdysseusvừadứtlờiAthenamắtxanhlamlụcliềndồnphảsứcmạnhchoDiomedes.Hăng
tiếtDiomedesvungkiếmchémhếtbênphảiđếnbêntrái,tiếngrênrỉrùngrợndângcao,ngườilănrachết,máutuônchảyđỏngòmmặtđất.Nhưsưtửbấtđồgặpđàncừuhaybầydêkhôngmụcphutrôngnom,hăngmáuchồmlênhạsát,côngtửTydeuschémquânThracianliêntiếp.Chiếnbinhgiếtmườihaibinhsĩ,lầnlượttớigầnbinhsĩnàovungkiếmchémbinhsĩđó.Phầnmình,tayhămhămđoảnkiếm,đứnggầnkề,ngaykhicôngtửTydeusvừahạsátmộttên,Odysseusđamưutúctrínắmliềnhaichânkéolạiđằngsau,nghĩbụngcầnkhoảngtrốngđểmấyconngựabờmdàicóchỗbướcđi.Khôngquenchủmới,nếugiẫmphảixácchết,chúngsẽhoảngsợ.NgườithứmườibacôngtửTydeusxáplạigầnkếtthúccuộcđờiêmấmlàRhesos.Quânvươngthởhổnhển,vìbóngmahãihùngxuấthiệnđứngngaytrênđầu.Đêmđó,doAthenasắpxếptàitình,quânvươngnằmmơthấycháunộiOineus.TrongkhiđóOdysseustáo
bạođưacặpngựachâncứngvómạnhrakhỏixe.Chiếnbinhlấydâycươngchằnghaiconvàonhau,cầmcungkhẽnệnmấycáirồidắtrakhỏichỗđôngngười,vìkhôngcóthìgiờnghĩtớilấychiếcroibónglộnđểtrongxetrangtríkỳkhu.SauđóchiếnbinhhuýtsáobáohiệutrởvềchoDiomedestuyệtvờihay.NhưngcôngtửTydeusnánlại,bấtđộng,tựhỏiviệctáobạohơnhếtcầnlàmlàgì:lấychiếcxetrênđóđểgiápytrangtríkỳkhu,nắmcàngkéora,nângkhỏiđầumangđi,haythayvìthếchémgiếtbọnThraciannhiềuhơnnữa.TronglúcDiomedesgandạthầmlặngsuytính,Athenatớibêncạnhbáođộng:“CôngtửTydeuscantrường,bâygiờnênnghĩchuyệntrởvềdãythuyềnrỗngkhông,nếukhôngchiếnbinhsẽphảitháochạy;thầnlinhkhácsẽđánhthứcquânTroianchỡidậyđuổitheo.”Nghetiếngnóinhậnragiọngnữthần,Diomedesnhảyphốclênlưngngựa.Odysseuscầm
cungđậpnhẹ;cặptuấnmãphinhưbayvềdãythuyềnlướtsóngcủaquânAchaian.LúcnàyởvịtríquansátApollocũngmởmắtnhìntrừngtrừng.ThấyAthenavồvập,vồnvãvớicôngtửTydeus,giậnhếtsức,thầnlinhcungbạclaoxuốngtrạiquânTroianđôngđúcđánhthứcHippokoon,trưởngthượnglựclượngThracian,anhemthúcbácủaRhesos.Thứcgiấcđộtngột,trưởngthượngchoàngdậy.Khithấychỗngựađứngtrốngkhông,binhsĩhổnhểngiẫygiụatrongcuộctànsátghêtởm,trưởngthượngvừarênrỉvừagọitênđồngđộichíthiết.NghethấythếquânTroianàoàođổtới,vừachạyvừalarầmtrời.Đếnnơihọbànghoàngnhìncảnhrùngrợnhaingườigâynêntrướckhilẩnvềdãythuyềnrỗngkhông.TớichỗhạsáttrinhthámcủaHektor,OdysseusChúatểyêuthươngghìmngựaphinhanh,
côngtửTydeusnhảyxuốnglấychiếnphẩmđẫmmáuđưachoOdysseus,rồilạichèolênlưngquấtngựarađi.Haituấnmãhăngháixảvó,khôngkhịtkhịtvìbựctức,[vềdãythuyềnrỗngkhông,lòngdạhămhở,phấnkhởi.]Ngườiđầutiênnghevóngựasầmsậplạigần,Nestorcấttiếng:“Quýhữu,chỉhuyvàtrưởngthượnghàngquânArgive,lãohủlầmhaysựthật?Lòngrộnràngbuộcphảinóira.Tiếngvóngựaphinhưbaydồndậpđậpmạnhvàotai.A!PhảichăngOdysseusvàDiomedescườngtrángđánhngựachâncứngvómạnhhùnghụctừdoanhtrạiquânTroianchạythẳngvềđây!Nhưngtronglònglãohủlongạihếtsức,rấtcóthểhaidũngsĩgandạ,cantrườnghơnhếttronghàngquânArgivegặpchuyệnchẳnglành,quânTroianầmầmđuổitheo!”Lãocôngchưadứtlờihaianhhùngđãtiếnvào.Haianhhùngxuốngngựa,mọingườihoanhỉ
đónchào,vừanắmtayvừangỏlờichúcmừng.Hămhởmuốnnghechuyện,NestormãphuđấtGerenialêntiếngtrướctiên:“Odysseuslừngdanh,hoavinhquanghàngquânAchaian,xinquýhữuvuilòngcholãohủhaylàmthếnàohaiquýhữutrởvềvớicặpngựa?HaiquýhữuthânchinhlẻnvàodoanhtrạiquânTroianbắtmangđihaythầnlinhgặptrênđườngtraotặng?Chúngóngánhtuyệtvờiyhệttiasángmặttrời.NgàynốingàylãohủliêntụctrựcdiệnquânTroian,tuytuổiđãcao,songvẫnhamchiếnđấu,lãohủkhẳngđịnhchưabaogiờởlạihậucứ,chưabaogiờlẩntrốnquanhdãythuyền,dẫuthếchưalầnnàonhìnhoặcgặpngựanàonhưngựanày.Nóiđi.Chắchẳnhaiquýhữugặpthầnlinh,thầnlinhchohaiquýhữuphảikhông?Chúatểthuthậpmâytrờiquýmếnhaiquýhữuvôcùng,áinữmangkhiênthầnAthenamắtxanhlamlụccũngvậy.”Odysseusýtứ,khônkhéođỡlời:“Nestor,côngtửNeleus,hoavinhquanghàngquân
Achaian,nếumuốnthầnlinhsẵnsàngchongựakháhơn,vìquyềnnănglớnmạnhgấpbộingôbối!Thưalãotrượng,cặpngựalãotrượngdọhỏilàcặpngựamớitớitừThrace.ChủnhânDiomedesgandạchovềchínsuối.Cùngchuyếncòncómườihaiđồngđộicũngnhắmmắtđitheo,tấtcảthuộchàngquýtộc.Tênthứmườibavềchầuôngbàôngvảilàtêntrinhthám,ngôbốitómcổgầndãythuyền.Muốnquansátdoanhtrạingôbối,HektorvàđámTroiancaongạopháiđirìnhmò.”Dứtlờichiếnbinhvừaláingựachâncứngvómạnhnhảyquahàovừacườivangđắcthắng.
QuânsĩAchaianvuivẻđitheo.KhitớitrạicôngtửTydeusxâycấtvữngchắc,haingườicộtcươngbằngdacắtngoạnmụcvàomángcỏ,nơingựalanhlẹcủaDiomedesthườngđứngănlúamạchtrộnmậtong.OdysseusđểchiếnphẩmđẫmmáutịchthucủaDolonởcuốithuyền,chờsửasoạnxongxuôisẽlàmlễcúngdângnữthầnAthena.Sauđóhaingườilộixuốngbiểntắmchosạchmồhôinhễnhạitrênlưng,trênđùi,trênchân.Khisóngbiểnđãrửasạchmồhôinhầy
nhụatrêndathịt,vàkhitâmhồntươitắntrởlại,haingườivàobồntắmsạchbóngdộinước.Cuốicùng,saukhitắmxong,lấydầuthoakhắpthânthể,haingườingồixuốngdùngbữa.MúcvangphamậtongtừbìnhđầyắphaingườirẩyrượulàmlễdângcúngAthena.
Khúc11SaukhingongiấcbêncạnhthânvươngTithonoshuyhoàng,RạngĐôngrờigiườngmộng
đứngdậyđemánhsángchothầnlinhvàthếnhân.ĐúnglúcđóChúatểbiệtpháiXungĐộttànácxuốngdãythuyềnAchaian.TaycầmphùhiệuchiếntranhnữthầntànnhẫnđứngtrênthuyềnsơnđenthânkhumphìnhcủaOdysseusnằmchínhgiữađểkhihôhaiphíađềunghetiếng,trạiphíaAiascôngtửTelamonvàtrạiphíaAchilleus.Tintưởngbảnthândũngcảm,cánhtaycườngtráng,haibênkéothuyềncânbằnglênbãicáttậnphầncuốixaxa.Đứngđó,tiếnglanhlảnh,rùngrợn,giọngtróitai,đinhóc,nữthầntruyềnphảsứcmạnhtấncôngliênmiên,chiếnđấuquyếtliệt,khôngngừngvàotâmhồntừngbinhsĩAchaian.Vìthếhọsaymênghĩtớichiếntrậnhơnquaylạiđoànthuyềnrỗngkhôngtrởvềquêhươngyêudấu.CôngtửAtreusquáttoralệnhbinhsĩArgivecàithắtlưngchuẩnbịxungtrận.Phầnriêng
choàngngaygiápylátđồnglấplánh,ôngbắtđầuquấnxà-cạprựcrỡquanhốngchântớimắtcágàichặtbằngmócbạc.Tiếptheoôngquàngtrấnthủkínngực,Kinyrastrướckiatỏlòngbặtthiệp,hiếukháchhiếnnhưtặngphẩmgiaohữu.TừKyprosxaxôihaytinquânAchaianđemthuyềnvượtbiểntấncôngthànhTroa,quânvươnggửitrấnthủlàmtặngphẩmphongnhãbiếuông.Trấnthủgồmmườimảnhbằngcy-anxanhđậm,mườihaimảnhbằngvàng,haimươimảnhbằngthiếc.Mỗibêncóbaconrắnbằngcy-annhôđầulêncổ,cy-anóngánhkhiếntrôngnhưcầuvồngcôngtửKronosmóctrênmâybiểuthịđiềmtriệuđểthếnhânởdướisuyđoán.Rồiôngchoàngthanhkiếmquavai,đốcnạmvẩyvàngóngánh,baobằngbạcgắndảiđeobằngvàng.Sauđóôngquàngtấmkhiênhùngvĩ,chekínthânthể,tácphẩmkỳkhutrangtríhoamỹ,kếtnốimườivòngtrònđồngtâmbằngđồng,bêntrênhaimươinúmbằngthiếctrắngbaoquanh,ởgiữalànúmbằngcy-anxanhđậm.ChínhgiữanổibậtđầuquáivậthungdữGorgon,mắthừnghựctiếtnhảkhiếpđảm,haibênhằnđậmhìnhKinhHoàngvàHốtHoảng.Quaibằngbạc,trênmặtrắnbằngcy-anvặnvẹouốnmình,bađầuvươnlêntừcổquayrabaphía.Trênđầuôngđộimũhaichỏm,bốnnúm,trêngắnchùmđuôingựagậtgùdễsợ.Cuốicùngôngcầmcặpthươngkhủngkhiếp,mũiđồngsắcnhọn,óngánhphảnchiếulêntrờixaxa.ĐúnglúcấyAthenavàHerađổsấmầmầm,chàomừngquânvươngMykenaivàngóng.Chỉhuytứcthìralệnhmãphukéongựavềđúngchỗtrênbờhào.Nainịtgọngàng,vũtrang
đầyđủ,đibộ,binhsĩàoàotiếnbước,tiếnghôrềnvanghầunhưbấttậngiữasángtinhsương.Tớitrướcmãphu,binhsĩđứngthànhđộihìnhtrênbờhào;mãphutheosaucáchxamộtchút.CôngtửKronosbấtthìnhlìnhgâytiếngđộngdữdằn,truyềnphảmáunóngchiếntranhvàolòngmọingười.VìcóýmuốnđẩykhánhiềumáiđầudũngcảmxuốngđịangụcgặpDiêmVương,từbầutrờibaola,Chúatểtrútđổsươngmai,giọtthấmmáutuônrơiliênhồi.PhíabênkiaquânTroiancũngtậphọptrênphầnđấtcaocánhđồng,xungquanhHektorphi
thường,Poulydamastuyệtvời,AineiasdânTroianquýtrọngnhưthầnlinhvàbacôngtửAntenor:Polybos,Agenorcanđảm,Akamastrẻtrung,cườngtráng,dángdấphiênngang,dũngcảm.MangkhiêntrònđứngtronghàngđầuHektornổibậtgiữachiếnbinhanhhùng.Nhưvìsaođộcđịa,lúcrakhỏiđámmâylóesángrựcrỡ,lúclẩnsaumànsươngmờtốidầndần,khiởhàngđầu,khiởhàngcuối,chủsúyxuấthiệnliêntụcđônđốcquânlính.Cuốnmìnhtronggiápylátđồng,chủsúyóngánhnhưtiachớpphátratừChaChúatểcầmkhiênthần.Nhưthợgặtcặmcụigặtlúađốidiệnnhautrêncánhruộngchủnhângiàucó,gặthếtcánh
đồnglúamì,lúamạch,ngảhếtbónàyđếnbókia,quânTroianvàquânAchaianxôngtới,đâmchém,tiêudiệtlẫnnhau,khôngbênnàonghĩtớitháochạytánloạn.Giaotranhdiễnragiữahaichiếntuyếnngangbằng,haibênxổtớinhưchósói.XungĐột,nữthầnhayrúkêu,thíchrênrỉthảmthiết,vuimừngđểmắtnhìn.Thầnlinhduynhấttronghàngbấttử,nữthầnxuấthiệngiữacuộcgiaotranh.Sốcònlạikhôngcómặttrênchiếntrường.Thayvìthếtấtcảnằmnhànghỉngơi,ainấythanhthảntrongtưthấtngoạnmụccấttrênsườnnúiOlympos.TấtcảbấtbìnhvớicôngtửKronos,thuthậpmâyđen,vìChúatểmuốnbênTroianchiếnthắng.Ngượclại,Chachẳngmảymaybậntâmvớithầnlinh.Lẳnglặngbỏđirangồimộtchỗ,cáchxatấtcả,vuimừngvìquyềnnăngvôhạn,rựcrỡchóichan,ChúatểcúinhìnthànhTroa,dãythuyền
Achaian,tiasánglấplánhtrênmặtvũkhíbằngđồng,ngườigiếtngườivàngườibịgiết.Từrạngđôngtớilúcánhsángthiêngliêngtrongngàycànglúccàngchanhòa,vũkhíhaibên
laoqualaolạiđềutrúngđích,ngườitiếptụcgụcngãhàngloạt.Nhưngđếnlúcnhưtiềuphuđốncủitrongthunglũngtrênnúicao,cánhtaymệtmỏi,lòngdạrãrời,vìchặtcâycaolớn,cảmthấyngánngẩmviệclàmcựcnhọc,muốnđầuócnghỉngơi,sửasoạnbữaănngonlành,quânDanaankêugọiđồngđội,hếthàngnàyđếnhàngkia,khắpchiếntrường,dồnsứcphátanhàngngũquânthù.Agamemnonđầutiênnhàotớitấncông,trướchếthạsátBienor,chỉhuyTroian,tiếpđếnquậtngãOileus,mãphutrungthành,đồngđộiđốithủ.Nhảykhỏixexuốngđấtgiaochiến,đươngsựvừaxổtới,quânvươnglaothươngsắcnhọntrúngtrán.Mũiđồngphóngmạnh,vànhmũdẫudàychẳngthểngănchặn,thươngxuyênquamặtđồngđâmvỡxươngsọ,óctungtóebêntrong,đươngsựlănkềnhrũrượilúcđanghùnghổhunghăng.Lộttu-ních,đểhaixácchếtnằmđó,ngựctrầntrụidướitianắngmặttrời,quânvươngtiếp
tụchạsátIsosvàAntiphos,côngtửPriam,ngườilàconngoạihôn,ngườilàconchínhthức,cảhaingồicùngxe.ConhoangIsosđiềukhiểndâycương,conruộtAntiphoschiếnbinhlừngdanhbêncạnhgiaochiến.HaingườitrướckiađangchăncừutrongthunglũngnúiIdabịAchilleustómcổ.Tướngquânlấycànhliễumềmtróichặt,sauđólấytiềnchuộcthảchovề.BâygiờcôngtửAtreus,AgamemnonquyềnuyrộngrãilaothươngtrúngngựcIsos,trênnúmvú,vungkiếmchémAntiphosngaytaihấtkhỏixe.Sauđónhậnraquânvươngbènnhanhnhẹnlộtgiápylộnglẫy,vìtrướckiađãnhìnthấygầnthuyềnlướtsónglúcAchilleusbướcchânthoănthoắtbắtđemvềtừnúiIda.Nhưsưtửlẻnvàohangvồhươunon,hàmrăngkhủngkhiếpnhaingấunghiến,cướpđoạtcuộcđờithơdại,dùởbêncạnh,hươumẹcũngchẳngthểbaoche.Bởingaycảhươumẹcũnghếthồnvộivàngtháochạy,vunvútlaoqualùmcâythấprậmtrongrừng,mồhôitoátđổ,hốihảcogiòlủitrốnnanhvuốtdãthúkhổnglồ.Haingườicũngthế.KhôngcóbinhsĩTroiannàoởđócứunguy;vìchínhhọcũngđanghoảnghốttháochạytrướcquânthù.TiếptheoquânvươngtiếnđánhPeisandrosvàHippolochoschiếnbinhdũngcảm;cảhailà
côngtửAntimachossángsuốt,khônngoan.NhậnvàngAlexandrosđútlótkhábộn,hùnghồnhơnaihết,phúôngchốngđốiđềnghịtrảHelenvềchoMenelaostócvàng.BâygiờhaiconrơitrúngtayAgamemnonquyềnuy.Ngồicùngxecảhaiđangcốđiềukhiểncặpngựaphinhanh,nhưngdâycươngbónglộntuộtkhỏitaycầm,vìcặpngựahoảngsợlồnglộn.CôngtửAtreusnhưsưtửchồmlêntấncông.Vẫnđứngtrênxekhôngnhảyxuốngđất,haingườivanxinthamạng:“Bắtsốngchúngcon,côngtửAtreus,quânvươngsẽnhậntiềnchuộcxứngđáng!An-timachos,bốchúngcongiàucó,biệtthựcónhiềucủacảiquýgiá,đồng,vàng,sắttôikỹcàng.Bốchúngconsẽnộpquânvươngtiềnchuộchậuhĩ,nếuhaytinchúngconbịbắtsốngđemxuốngthuyềnquânAchaian.”Haingườikhóclóclạyvanquânvương,giọngđiệudịudàng,đángthương,songlờiđápnghesỗsàng,tànnhẫn:“NếulàconAntimachosmánhlới,tinhkhôn,trướckiakhiMenelaostheochânsứgiảOdysseusuynghiêmmangthôngđiệptớicầuhòa,tronghộinghịđãthúcđẩyquânlínhTroiangiếtngaylậptức,khôngđểquayvềđấtAchaia,thìbâygiờtụibayphảithaybốđềntrảtộiácghêtởm.”Chưadứtlờiquânvươngđãnângthươnglaotrúngngực,Peisandrosbậtngửarơikhỏixe,
lănxuốngđất,nằmbấtđộng.NhảykhỏixeHippolochosvừahạchânđịnhchạy,quânvươnggiếtchếttứcthì,rồicầmkiếmchặttay,cắtđầu,quăngxáclănnhưkhúcgỗquađámđông.Đểhaitênnằmđó,kéobinhsĩAchaianxà-cạpgọngàngđitheo,quânvươngchồmtớichỗquânthùdànhàngđôngđảo,nơigiaotranhkhốcliệt.Binhsĩđâmchémbinhsĩ,binhsĩgụcngã,binhsĩtháochạy,mãphuhạsátmãphu,mãxatấncôngmãxa.Vóngựasầmsậphấtbụibốccaolơlửngtrêncánhđồng.Mũiđồngthinhaulaophóng,haibêntànsátlẫnnhau.Trongkhiđóvừahôquát,đônđốcquânArgive,vừađuổitheo,quânvươngmặcsứcchémgiết.Nhưlửacuồngloạnbốccháytrongrừnghoang,hếtchỗnàyđếnchỗkia,giócuồncuộnkéotớiápđảo,hàngcâynghiêngngửa,ngãđổ,trócrễ,quânTroiantháochạy,đầurơidướitayquânvương.Nhiềucặpngựacổcaonghểnđầukéoxerỗngkhônglóccóc,vunvúttrênkhắpnẻochiếntrường,vừatungvóvừathươngtiếcmãphuquảcảmkhôngcòn,mànằmsóngsoài,rảiráctrênmặtđất,cảnhtượngchẳnglôicuốn,thíchthúđốivớihiềnthêmàrấtthuhút,mờimọcđối
vớikềnkền.ChúatểkéoHektorrakhỏivùngtênbay,vùngbụibậm,vùngtànsát,vùngmáuđổ,vùngồn
ào.CôngtửAtreustiếptụcvừađuổitheovừahòhétbinhsĩDanaan.BinhlínhTroianlũlượtluivềphíasau,băngquacánhđồngmênhmông,mộphầnlãovươngIlos,dòngdõiDardanos,câyvả,hốihảtớithànhphố.CôngtửAtreusvẫnhéttođuổitheo,tiếptụckhôngngừnghôhàotấncông,cánhtaydũngmãnhđẫmmáuđầybụi.TớicổngSkaianvàcâysồi,lớpquânTroianđầutiêndừnglạichờđồngđội,vìmộtsốvẫnlẹtđẹtgiữacánhđồng,hốthoảng,chenlấnnhưđànbòlúcsưtửbấtthìnhlìnhxuấthiệngiữađêmkhuya.Cảbầynhốnnháo,songchỉmộtchếttứctưởi.Thoạtđầusưtửbẻcổngoạmchặttronghàmrăngsắcnhọn,tiếptheoliếmmáu,cuốicùngnhaisốngruộtgan.CôngtửAtreus,Agamemnonhùngdũnggiángđònnhưthế,liêntụcvừađuổitheovừahạsátsốlópngópđằngsau.QuânTroiantháochạytánloạn.Nhiềumãphubắnkhỏixe,ngãngửa,nằmsấpdướitaycôngtửAtreus,vìcâythươnghùnghổtảxunghữuđột,phíatrước,xungquanh.Đúnglúcôngsắptớigầnthànhphốvàtườnglũycaongất,ChathếnhânvàthầnlinhtừtrêntrờiđixuốnganngựtrênđỉnhnúiIdavôvànsuốinước,taycầmsấmsét.ChúatểsaiIriscánhvànghỏatốcmangtruyềnđiệp:“Irisnhanhchânlẹbước,áinhiphảilênđườngtứckhắcnóichoHektorhayđiềutanhắnnhủ:chừngnàocònthấyAgamemnon,chỉhuyđoànquân,tunghoànhtrêntiềntuyến,hạsátlớplớpquânTroian,chủsúynênluivềphíasau,songvẫnđônđốcquânlínhbámsát,chốngtrảquânthùquyếtliệt.TớilúcbịthươngvìmũitênhoặcmũithươngAgamemnonnhảylênxe,tasẽchochủsúysứcmạnhtiếptụcchémgiết,tớikhiđếndãythuyềnnhiềughế,nhiềuchèo,tớilúcmặttrờichìmlặn,mànđêmthiêngliêngrủbuông.”Irischânbướcnhưgióthổi,nhanhnhẹntuânlệnh.NữthầnrờiđỉnhnúiIdaxuốngthành
Troathiêngliêng.TớinơinữthầnthấycôngtửPriamsángsuốt,khônngoan,Hektoroaihùng,dũngcảmđứngsaucặpngựatrênxebềnchắc.Nữthầnđếngầncấtlời:“Hektor,côngtửPriam,tâmtrímưulượcphithường,ChaChúatểsaitamangtruyềnđiệptraochủsúy:ChừngnàocònthấyAgamemnon,chỉhuyđoànquân,tunghoànhtrêntiềntuyến,hạsátlớplớpbinhsĩTroian,chủsúyđừnggiaochiến,songvẫnđônđốcquânlínhbámsátchốngtrảquânthùquyếtliệt.TớilúcbịthươngvìmũitênhoặcmũithươngAgamemnonnhảylênxe,Chúatểsẽchochủsúysứcmạnhtiếptụcchémgiết,tớikhiđếndãythuyềnnhiềughế,nhiềuchèo,tớilúcmặttrờichìmlặn,mànđêmthiêngliêngrủbuông.”DứtlờiIrisnhanhchânlẹbướcrađi.Hektorrờixenhảyxuốngđất,vũkhíđầyđủ.Taynắm
chặt,giơcaocặpthươngsắcnhọn,vừavungvừagiụcchiếnđấu,chủsúynângcaotinhthầnquânsĩdấnthânvàotrậnđánhácliệt.Binhsĩphấnkhởitậphợp,quaylạichốngtrảquânAchaian.PhầnmìnhquânArgivephíabênkiacủngcốlựclượng.Chiếntuyếnhìnhthành,thếđứngkiêncường,haibêntrựcdiện.Agamemnonxônglênđầutiên,hămhởchỉđạomởcuộctấncôngtrướcmọingười.HỡiThiThầncưngụtrênnúiOlympos,bâygiờxinvuilòngchobảnnhânhayailàngườiđầu
tiêntronghàngquânTroianhoặcđồngminhlừngdanhxônglênđốiđầuvớiAgamemnon?NgườiđầutiênlàIphidamascôngtửAntenorlựclưỡng,dũngcảm,lớnlêntrênđấtThracephìnhiêu,nơisinhsảncơmanlàcừu.ÔngngoạiKisseus,thânphụhiềnmẫu,Theanocặpmánõnnà,nuôidạytrongtưthấtkhicònbénhỏ.Đếnkhichiếnbinhkhônlớn,tuổitrẻnhưhoamớinở,đúngthờigianthanhniênmưutìmdanhvọng,muốngiữlại,lãocônggảáinữ.Lấyvợ,songđêmtânhônnghetinquânAchaiankéotới,tứcthìrờiphònghoachúc,chiếnbinhdẫnmườihaithuyềnmũicongtrựcdiệnquânthù.TớiPerkoteđểthuyềncânbằngởlại,cuốcbộđếnthànhTroa,bâygiờchiếnbinhxuấthiệnmặtđốimặtAgamemnoncôngtửAtreus.Haibêntiếngầnnhau,côngtửAtreustấncông,laothương,songthươngbayxa.Phảncông,IphidamaslaothươngtrúngthắtlưngAgamemnondướitrấnthủ.Mặcdùnắmthươngđẩymạnhhếtsức,chiếnbinhcũngkhôngthểđâmthủngthắtlưngóngánh,vìchạmmặtbạcmũithươngcongnhưchì.Đưataynắmcánthương,nhưsưtửhóađiên,Agamemnonquyềnuyrộngrãilêngồngkéovềphíamình,giậtkhỏitaychiếnbinh.TiếptheoAgamemnonvungkiếmchémtrúnggáy,cắtđứtcuộcđời.Gụcngãtạichỗ,Iphidamasrơivàogiấcngủtriềnmiên.Thanhniênđángthương!Chiếnđấubảovệđồngbào,xacáchhiềnthêtrẻđẹpmớikếthôn,
songchưađónnhậnthiênân,mặcdùtốnkhánhiềutiềncủađểchinhphục.Mớiđầunộptrămbò,sauđóhứasẽnộpngàngiasúcgồmcừu,dêbắttừđànkhổnglồngoàibãicỏ.VậymàchiếnbinhchếtdướitaycôngtửAtreus.Lậtthithểlộtgiápy,quânvươngđemchiếnphẩmngoạnmụcquahàngquânAchaianđôngđảo.Nhìncảnhtượng,mắtmờlệ,lòngđauxótvìbàođệnằmxuống,Koonchiếnbinhlừngdanh,
trưởngnamAntenor,kínđáoxôngtớibênsườngiơthươngtấncông.Agamemnonhùnghổkhônghay.Koonđâmdướikhuỷu,mũinhọnbóngloángxuyêngiữacánhtay.Quânvươngrùngmìnhkinhhoàng.Tuynhiên,dùvậythayvìbỏcuộcrútlui,quânvươngvẫnvungthươnglaotớitấncôngnhưvũbão.NắmchânIphidamas,bàođệcùngchacùngmẹ,Koonvộivàngvừakéovềđámđông,vừagọibinhsĩtinhnhuệgiúpmộttay.Tronglúcchiếnbinhhìhụclôiđiệuquýtửthânphụ,quânvươnglaothương;mũiđồngtrúngkhiênnhiềugù,chiếnbinhlănkềnh.QuânvươngxổtớinắmđầukêtrênxácIphidamasgiơkiếmchặtmạnh.KếtquảdướitayquânvươngcôngtửAtreus,côngtửAntenorlàmtrònsốphận,theotiếngđịnhmệnhréogọiđixuốngđịangục.Máutừvếtthươngđổrahãycònâmấm,quânvươngtiếptụcdùnghếtthươngđếnkiếm,rồi
đátảngtấncônglớplớpquânTroian.Nhưnglúcmáubắtđầucầm,vếtthươngbắtđầukhô,quânvươngbắtđầucảmthấyvếtđâmnhóiđau.Đaunhưđànbàđauđẻ,cơnđaukhủngkhiếptêđiếngdobàmụEileithyia,áinữHeraloviệclâmbồngâynên.Đauquávộinhảylênxe,quânvươngbảomãphuđánhthẳngvềthuyềnrỗngkhông.Kiệtsứcvìđau,quânvươnglớntiếngkêugọiquânDanaan:“Quýhữu,chỉhuy,trưởngthượnghàngquânArgive,bâygiờbằngmọigiá,quýhữuphảicứuđoànthuyềnlướtsóngvượtbiểnkhỏibịtànphá,bởiChúatểtinhkhôndứtmựckhôngđểbảnnhânchiếnđấusuốtngàyđánhlạiquânTroian.”Quânvươngdứtlời,mãphugiơroiquấtngựabờmdàichạyvềhướngdãythuyềnrỗng
không.Cặpngựahăngháitungvótrênđường,bọtphìướtngực,bụngbámđầybụitronglúcchởquânvươngbịthươngrakhỏichiếntrường.Thấyquânvươngrútlui,HektorlớntiếngkêugọiquânTroianvàquânLykian:“ChiếnsĩTroian,chiếnsĩLykian,chiếnsĩDardaniancậnchiếntuyệtvời,quýhữuhãychứngtỏmìnhlànamnhi,giữvữngtinhthầnchiếnđấukiêncường.Têntàigiỏicủachúngđãrađi,ChúatểcôngtửKronostrợgiúpbảnnhânđạtchiếnthắngvẻvang.HãyđánhngựachâncứngvómạnhlaothẳngvàoquânDanaanngạomạn,quýhữusẽđạtchiếnthắngtolớnvôcùng.”Biểulộnhưvậychủsúyđãkhíchđộngýchícùngtâmhồnchiếnđấutừngbinhsĩ.Nhưthợ
sănthảchórăngtrắngnhởndượtđuổiheorừnghoặcsưtử,HektorcôngtửPriamxuaquânTroianhùngdũnglaotớitấncông,ápđảoquânAchaian,yhệtthầnlinhchiếntranhgieotaihọachothếnhân.Tiếnlênhàngđầu,hiênngangvàdũngcảm,chủsúylănxảvàovòngchiến,nhưcuồngphongtrongcơnbãotốbấtthìnhlìnhtừtrêncaođổxuốngquấtđánhmặtbiểnnổisóngdữdằn.Nhưngailàngườiđầutiên,ailàngườicuốicùngHektorcôngtửPriamhạsátlúcChúatểbanchochiếnthắng?TrướclàAsaios,Autonoos,Opites,DolopscôngtửKlytios,Opheltios,Agelaos;saulàAisymnos,Oros,Hipponooskiêncường.TấtcảlàchỉhuyquânDanaanchủsúykhuấtphục;tiếptheochủsúytiếnđánhhàngbinhsĩnhưgiótâyxuađuổiđámmâygiónamđãlàmtơitảtrắngcảbầutrời,quấtđậpvớicuồngphongmãnhliệt,hếtđợtnàyđếnđợtkia,sóngbiểndângcao,dồnđổliêntục,bọtbiểntungbay,dướicánhgiólangthangàoàogầmthét.Đầubinhsĩrơirụngdướitaychủsúynhiềuvànhanhkhônkể.Taihọasẽthêthảm,tìnhhìnhsẽvôphươngcứuchữa,quânlínhArgivesẽùnùnnhảyxuống
thuyềnchạytháothân,nếulúcđóOdysseuskhônglớntiếngkêugọicôngtửTydeus,Diomedes:“CôngtửTydeus,ngôbốisaovậy?Tinhthầnchiếnđấuanhdũngđểđâu?Quýhữuhãylạiđâyđứngbênbảnnhân.HãynghĩtớicảnhnhụcnhãnếuHektormũsángloángchiếmđoạtđoànthuyền.”Diomedeslựclưỡngđáp:“Vâng,bảnnhânsẽởlại,sẵnsàngchốngtrả.Dẫuthếngôbốicũngchỉcóthểmanglạichothânhữuniềmtinngắnngủi,vìChúatểthuthậpmâytrờicóýbanthếthượngphongchobọnTroianchứkhôngphảingôbối.”Dứtlờichiếnbinhnângthươngđâmtrúngnúmvúbêntrái,Thymbraiosbậtkhỏixengã
xuốngđất;cùnglúcOdysseushạsátMolion,caolớn,vạmvỡ,mãphutùytùngcủathânvương.
Đểkẻthùnằmđó,vìđãloạikhỏivòngchiến,haichiếnbinhxổtới,quânthùđôngđảonhốnnháo.Nhưcặpheorừngnổiđiênchồmlênngoạmcắnđoànchósăndượtđuổiđằngsau,quaylạitấncông,haichiếnbinhhùnghổlaovàotànsátquânTroian.NhờthếquânAchaiancóthểdừnglạilấyhơitrongkhitháochạy,Hektorhùngdũngđuổitheo.Sauđóhaichiếnbinhchặnbắtchiếcxevàhaibinhsĩthuộchàngxuấtsắctronghàngquân,côngtửMeropsvùngPerkote,thàyđoánnổitiếngđươngthờiaicũngbiết.Thàytìmđủcáchngănhaiconđừngdạidộtlaothânvàochiếntranhtànsátnhânmạng.Nhưngnhắmmắtlàmngơ,địnhmệnhthúcđẩy,dẫnxáctheobàntayhắcámtửthầnvẫygọi,haiconkhôngvânglời.BởithếcôngtửTydeus,Diomedestaythươnglừngdanh,cướpmấtlinhhồn,bứtbỏcuộcđời,chiếmtrọnvũkhítrongkhiOdysseushạsát,lộtgiápyHippodamosvàHypeirochos.Đúnglúcđó,từđỉnhnúiIdanhìnxuống,côngtửKronosbắtđầulậplạithếquânbình,ổn
địnhsốphậnchiếntrường.Haibêntànsátlẫnnhau.CôngtửTydeuslaothươngtrúnghángAgastrophos,côngtửanhhùngcủaPaion.Đươngsựkhôngchạythoátvìngựacáchxa,sailầmnghiêmtrọng!Đươngsựđểngựađằngsauchomãphucanhchừng,chạybộxổlênphíatrước,vìthếmấtmạng.Nhìnquahàngquânthấyngaybấtlợi,HektortứcthìvừahôtovừaxôngtớichặnđánhDiomedesvàOdysseus.NghetiếnghôlongtrờilởđấtquânTroiandồndậptheosau.ThấyHektorxổtới,Diomedeslớntiếngkêugàochiếntranhrùngmình,bủnrủnchântay.LậptứcquaysangOdysseusđứnggần,chiếnbinhcấttiếng:“Haitagặpnguynan,Hektorkhủngkhiếpxôngtới.Nhấtđịnhkhôngtháochạy,ngôbốisẽdừnglạiđươngđầu,chốngchọiquậtngãy.”Dứtlờichiếnbinhgiơcaotrườngthươngnémthẳng,nhắmđầuđốithủ,songchệch,trúngchỏmmũ.Mũiđồnggạtmũiđồng,vìthếkhôngđâmvàodathịt.ThươngbịchặnvìmũdàybalớpvàcóchùmlôngPhoibosApolloriêngtặng.Chủsúytứckhắcchạymộtđoạnkhádàitrởlạilẩnvàohàngquân.Quỵgối,chủsúyvộivàngđưataycườngtrángchốngđấtchokhỏigục,mắttốisầm,xungquanhnhưmànđêm.TrongkhicôngtửTydeusđuổitheođườngthương,kháxa,tớitậnhàngđầuđốidiện,đúngchỗnhìnthấythươngrơi,lấylạihơithở,chủsúynhảyphốclênxephóngthẳngvàohàngquân,nhờthếthoáthiểm.Diomedeslựclưỡng,tayhămhămcâythương,chânhùnghổxốctới,miệnglắpbắp:“Đồhènnhát,milạithoátchết,songchỉlầnnày!Ngàytậnsốkhôngxa.BữanayPhoibosApollolạithươngtìnhchechở.Chắchẳntrướckhidẫnxácvàovòngthươngbay,micầunguyệnthầnlinh.Dùvậy,lầntớigặpnhau,tasẽkếtliễuđờimi,nếutacũngđượcthầnlinhtrợgiúp.Cònbâygiờ,trongkhichờđợi,gặpđứanàotatấncôngđứađó.”DứtlờichiếnbinhquaylạilộtgiápycôngtửPaion,taythươngkhéttiếngchiếnbinhvừahạ
sát.ĐúnglúcđóAlexandros,phuquânHelenmáitócdiễmkiều,giươngcungnhắmcôngtửTydeus,chỉhuytàiba.Cúikhomnúpkín,xạthủdựalưngvàotấmbiamộphầnngườitadựngđểtưởngnhớIlos,dòngdõiDardanos,trưởngthượngtrịvìnhândânquýtrọng.TrongkhiDiomedesloayhoaylộtgiápykhỏithithể,trấnthủbónglộnkhỏilồngngực,tấmkhiênkhỏibờvai,chiếcmũcứngchắckhỏithủcấpAgastrophos,Alexandroskéodâyđúngmứcnhảbắn,mũitênrờitaybayđikhôngvôích,màtrúngmubànchânbênphảixuyênquacắmsâuxuốngđất.Nhảykhỏichỗnúp,cườihảhê,Alexandroscấttiếngchiếnthắng:“Mibịthươngrồi,têntabắnkhôngbayvôích.Ướcgìtabắntrúngdướibụngcắtđứtđờimi!QuânTroian,saubiếtbaotaihọa,sẽthởphào,thayvìrunrẩytrướcmi,nhưbầydêbebetrướcmặtsưtử!”Khôngnaonúng,khônghãisợ,Diomedesvạmvỡđáp:“Taycunghuênhhoangđángthương,
côngtửmáitócquắnxoăn,cặpmắtđatìnhlôicuốnthiếunữ,nếutrựcdiệnvớita,vũkhíhùnghậu,misẽthấycungtênvôdụng.Lúcnàysaukhichỉlàmxướclàndamubànchân,midỏngcổgáynhưgà!Chuyệnđóchẳngkhácđànbàhaytrẻconhưđốngâynêntakhôngthèmđểý.Mũitênkẻhènnháthaytênnhátganbắnđikhôngđángkể.Tráilại,vũkhícủatasắcbénvôcùng.Chỉchạmthôi,ngườichạmchếtkhôngkịpngáp,vợđẹpcặpmánáttanvìbuồn,conthơmồcôikhôngbố,tráiđấtđổimàuđỏthắmvìmáuchứachan,ngườichạmsẽchếtrụcrữanát,chỉcókềnkềnđánhvòngbayquanhchứkhôngcóhiềnthêngồibêncạnh!”Chiếnbinhdứtlời.Odysseustaythươnglừngdanhlạigầnđứngthẳngbaoche.Chiếnbinh
ngồiđằngsauđưatayrútmũitênkhỏibànchân,dathịtnhóiđau.Losợhếtsứcbènnhảytótlênxe,chiếnbinhbảomãphuchạythẳngvềdãythuyềnrỗngkhông.BâygiờchỉcònOdysseus
taythươnglừnglẫyởlạimộtmình,khôngcóquânArgivebêncạnh,vìtấtcảđềukhiếpđảm.Hoảnghồn,chiếnbinhtựnhủ:“Hỡiôi!Bâygiờmìnhsẽrasao?Nhụcnhãvôcùng,nếuquayđầucogiòtháochạy,vìsợchúngđôngđảo,nhưngnhụcnhãgấpbộinếubịbắtchỉcómộtmình:côngtửKronosđãđểsốquânDanaancònlạitháochạy.Nhưngtạisaolònglạinghĩvậylàmchi?Mìnhbiếtbọnhènnhátlẩntránhchiếnđấu,trongkhingườithựcsựanhhùngcónhiệmvụgiữvữngthếđứngđếncùngtrênchiếntrường,khôngluibước,khôngnaonúng,đểgiếtchếtquânthùhayđểquânthùgiếtchết.”Tronglúctâmtríchiếnbinhsuynghĩlungtung,quânTroianxếphàngchekhiêntiếntớibao
vây,khépchặt,songchỉgặpthảmhọa.Sựthểchẳngkháclúcthợsăntrẻtrung,hăngháicùngbầychóđuổibắtheorừng.Nherăngtrắngnhởntrênhàmgồghề,heorừngtừlùmcâyrậmrạpphóngra;thợsăn,chósănđuổitheovâyquanh;đểtựvệheorừngnherăngđớp.Vìdángvẻdễsợ,cảhaiđứngimbấtđộng.SựthểyhệtlúcquânTroianđôngđảoàoàoậptớibaovây.SongOdysseusChúatểyêuthươngchồmtới,thoạttiênvớithươngsắcnhọnđâmtrúngvaiDeiopitestàibahữuhạng.TiếptheochiếnbinhhạsátThoonvàEnnomos.SauđólúcChersidamasvừanhảykhỏixe,chiếnbinhdùngthươngđâmtrúngrốndướikhiênnhiềugù;đươngsựgụcngã,đưataycàođất.Đểmấyngườinằmđó,chiếnbinhnângthươngđâmchếtCharops,côngtửHippasos,emruộtSokosgiàucó.Sokosdũngcảmxổtớichechởbàođệ.TiếnsátOdysseus,Sokosquátto:“Odysseuslừngdanh,mưumẹonhấthạng,táobạovôcùng,bữanaymộtlàmichiếnthắng,hạsát,lộtgiápyhaicôngtửHippasos,chiếnbinhtàiba,hailàthươngtađốnhạmigụcchếtđứđừ.”DứtlờiSokoslaothươngtrúngkhiêntròn.Thươngnặngxuyênquamặtkhiênóngánh,chui
sâuchạmtrấnthủlátđồng,làmxướcmạngsườn,songPallasAthenakhôngđểtiếnsâuđộngtớiruộtgan.Biếtmũithươngchưađụngchỗhiểm,OdysseusvừaluilạivừanóivớiSokos:“Ôi,dũngsĩđángthương,nhấtđịnhngàytànđãtới!NgươilàmtangừngtấncôngquânTroian,songtanóingươihay,bâygiờvàtạiđây,hômnaylàngàyngươilênđườnggặpsốphậnvàtửthần.Gụcngãdướithươngta,ngươisẽdângvinhdựchotavàcuộcđờichoDiêmVương,nổitiếngnhiềutuấnmã.”NgheOdysseusnóithếSokosquayđầutháochạy.NhưngSokosvừaquaylại,Odysseuslao
thươngtrúnglưng,giữahaibảvai,xuyênquangực.Sokoslănkềnhxuốngđất,Odysseushiênnganghớnhởthốtlời:“Ô,Sokos,quýtửHippasosluyệnngựakhônngoan,tửthầntớisớmmangđi,ngươikhôngtàinàotrốnthoát.A!Dũngsĩđángthương,ngươichếtlúctừgiãcõiđờikhôngcócha,khôngcómẹkhảkínhvuốtmắt,songchimănthịtrữasẽvỗcánhđánhvònglượnquanhxérỉathithể.Tráilại,nếuquađời,tasẽđượcquânlínhAchaianoainghiêmmaitángtrọngthể.”DứtlờichiếnbinhđưataygiậtthươngdàiSokosđâmquatấmkhiênnhiềugùcắmvàodathịt.Mũithươngvừarút,máubậtra,lòngdạđauđớnvôcùng.NhìnthấyOdysseuschảymáu,binhsĩdũngcảmTroiangọinhauquahàngquânđồngloạtùalêntấncông.Chiếnbinhluilại,lớntiếnggọiđồngđội.Balầnchiếnbinhgọiinhỏi,balầnMenelaos,thầnlinhchiếntranhquýmến,đềunghetiếng.QuaysangAiasđứnggần,thânvươnghốihảthốtlời:“Aias,dòngdõiChúatể,côngtửTelamon,chỉhuybinhđội,bảnnhânnghetiếngOdysseuskiêntrìcầmcựréogọinghenhưthểquânTroianđãđánhgục,uyhiếpchiếnbinhtrongcuộchỗnchiến.Vậybằngmọigiáquýhữuvàbảnnhânphảilaotớicứunguy.Bảnnhânlomặcdùcantrườngchiếnbinhsẽgặpbấthạnh,nếubịbỏmộtmìnhgiữaquânthù,nhưvậylàmấtmáttolớnđángtiếcđốivớihàngquânDanaan.”Dứtlờithânvươngdẫnđầu,Aiashùngdũngtheosau.Chẳngmấychốchaingườinomthấy
Odysseus,Chúatểyêuthương,đangbịquânTroianđuổitheosiếtchặt,nhưhươurừngđầygạctrênnúibịchórừnghungvàngbaovây.Bịthươngdomũitênnhắmbắn,máuchảyướtchân,hươurừngcốsứccogiò,xảgốilồngchạythoátkhỏithợsănlẹtđẹtđằngsau.Tớicuốikhurừngtốiomtrênnúi,hươurừngkiệtsức,vìvếtthương,chórừngđuổikịpnherăngthèmthịtxéxác.Đúnglúcđómaquỷdắtlốiđưađườngbấtthìnhlìnhsưtửháuđóixuấthiện.Chórừngkhiếpsợrãnra.Bâygiờđếnlượtsưtửsửdụnghàmrănglàmthịt.SựthểyhệtlúcbinhsĩTroianđôngđảo,dũngmãnhùatớitứphíatấncôngOdysseusđamưutúctrí,songchiếnbinhdũngcảmdùngthươnglaotớigạtđẩyngàythảmkhốcsangbên,thoátkhỏisốphậnđentối.
MangkhiênnhưbứctườngAiasnhàotớibaoche.QuânTroianhoảngsợtảnrabốnphía.MenelaoshiếuchiếncầmtaydẫnOdysseusquahàngquânraxechomãphuchởđi.NhàolêntấncôngquânTroian,AiashạsátDoryklosconhoangquânvươngPriam.Tiếptheo
chiếnbinhđâmtrọngthươngPandokos,Pyrasos,LysandrosvàPylartes.Nhưdòngsôngdềnhcaovềmùađôngàoàotuônchảytừtrênnúixuốngcánhđồng,xốixảdomưaChúatểdộiđổcuốnphăngcâycối,sồikhô,thôngkhô,đẩyhàngđốnggỗnổirabiển,Aiaslừngdanhtunghoànhkhắpcánhđồnghếtchémngựađếnđâmngười.DẫuthếHektorvẫnkhônghayvìđangchiếnđấuởxa,tảngạnchiếntrường,gầnbờsôngSkamandros,nơiđầubinhsĩkiêncườngrơikínmặtđất,tiếnglahétdângcaokhônngừngxungquanhNestordũngcảmvàIdomeneushiếuchiến.Hektorbậntayởđóvớinhómnày.Sửdụngxevàthươngtàitìnhquấtngã,đánhgụcbiếtbaothanhniênAchaian,chủsúyđạtchiếnthắngkỳdiệu.Dẫuvậy,binhsĩcantrườngAchaianvẫnkhônglùibướcnhườngđường,nếuAlexandrosphuquânHelenmáitócdiễmkiềukhôngchặnđứnghànhđộngtáobạocủaMachaon,chỉhuybinhđoànđạtnhiềuchiếncông,dùngtênbanhánhbắntrúngvaiphải.QuânAchaiantừngchiếnđấugandạbâygiờlolắnghếtsứcchosinhmạngchỉhuy.Họnghĩchỉhuysẽbịbắtlúcchiếncuộcxoaychiềubấtlợi.IdomeneusvộivànglớntiếngnóivớiNestorhiênngang:“Nestor,côngtửNeleus,vinhquanghàngquânAchaian,maumaumangngayMachaonlênxe,ngồibêncạnh,thầntốcphóngngựachâncứngvómạnhvềdãythuyền.Ysĩđánggiángànquânsẽcắtmũitên,thoadầuđiềutrịvếtthương.”LờivừadứtmãphuNestorđấtGerenialàmtheotứcthì.Lãocôngtứctốcchèolênxe,
MachaoncôngtửdanhyđạitàiAsklepiosleolênngồibêncạnh.Lãocônggiơroiquấtrađi,haituấnmãhăngháixảvó,khôngkhịtkhịtvìtứcgiận,vềdãythuyềnrỗngkhông,lòngdạhămhở,phấnkhởi.LúcnàyđangđứngtrênxebêncạnhHektor,thấyquânTroianphíabênkiachạytánloạn,mãphuKebrionesnóinhỏlưuý:“Thưachủsúy,ởđâymìnhđụngđộácliệtmộtmấtmộtcònvớiquânDanaan,songđằngkiacánhquâncủamình,cảngườilẫnngựa,tháochạyhỗnloạn,AiascôngtửTelamondồndậprượtđuổi.Bỉphunhậnradễdàngdotấmkhiênlớnrộngychoàngtrênvai.Mìnhnênđánhxeláingựalạiđằngđótrợchiến,nơigiaotranhácliệtdiễnra,nơixevàlínhchốngcựquyếtliệt,nơingườigiếtngườicaođộ,nơitiếnggàothétdângcaobấttận.”NóirồiKebrionesgiơroiquấtcặpngựabờmrủóngả.Nghetiếngroivunvúttuấnmãhốihả
kéoxelaovềhướngquânTroianvàquânAchaianđanggiaochiến,vừaphivừagiẫmlênxácchết,khiêntrận.Trụcxephíadưới,thùngxexungquanhvấymáudovóngựa,riềmxevùngchạybắnlêntungtóe.Hektorhămhởnhảyvào,phátanđámđônghỗnchiến.ChủsúyđẩyquânDanaanvàovòngcựckỳhỗnloạn,trườngthươnghoạtđộngliêntục.Sửdụngthương,kiếm,đátảngkhổnglồ,chủsúytấncôngquânAchaiankhắpnơi,songtránhgiaochiếnvớiAiascôngtửTelamon.[VìChúatểsẽnổigiậnkhichủsúygiaochiếnvớiđịchthủmạnhhơnmình].Đúnglúcđótừtrênngaivàngchótvót,ChaChúatể,hoatiêutốithượng,khuấyđộnglòngdạkhiếnAiaskhiếpsợ.Dừngbước,hoảnghồn,nhớnnhácnhìnđámquânđôngđảobaoquanh,choàngkhiênbảylớpdabòquavai,chiếnbinhrútluivềphíaquânmình,nhưdãthúvừađivừaquaylạinhìnđằngsau,từngbướcrụtrè.Chiếnbinhnhưsưtửhungvàngbịchóvànôngphuthứcsuốtđêmcanhchừngđuổikhỏisânsau,nơigiữgiasúckhôngchođộtnhậplàmthịtđànbò.Bụngđóisưtửnhảyvào,songkhôngvồđượcgì.Vìcánhtaycantrườnglaothươngvunvút,củiđốtsángrực,hoảngsợkhôngdámvào,mặcdùrấtmuốn,sángsớmtinhsương,sưtửlẳnglặngtháochạy,lòngbuồnkhônxiết.Aiascũngvậy.Chiếnbinhluibướctrướcmặtquânthù,lòngbuồnrườirượi,tiếcnuốivôcùng,vìlosợdãythuyềnsẽgặpnguykhốn.Dẫuvậychiếnbinhvẫncươngquyếtnhưconlừabướngbỉnhcưỡnglạiđámtrẻgiơroiquấttúibụidắtđitrêncánhđồng.Roiquấtliênhồitrênlưng,songyếuớtchẳnghềhấn,càngkhiếncốgắng,lừatạtvàoruộnglúarậmrạp,thahồngoạmănngonlành!Hunghăng,cốgắngmãiđámtrẻmớiđuổiđượcrangoàisaukhilừađãthưởngthứcthỏathuê.SựthểdiễnratươngtựlúcAiascaolớn,côngtửTelamonđứngtrướcquânTroianhùngdũngcùngđồngminhkhéttiếng.Họbámsát,họlaothươngtrúnggiữakhiên.Nhiềulúckhípháchanhhùng,tinhthầnchiếnđấudângcao,quaylạigiápmặtdồnđẩyquânTroianluyệnngựavàothếbịđộng,nhiềulúcquayđầuchiếnbinhrútluitháochạy.Làmvậychiếnbinhchặnđứngtoànbộlựclượngđangđedọa
dãythuyền.MộtmìnhtunghoànhgiữaquânTroianvàquânAchaian,chiếnbinhtiếnđánh,chốngđỡquyếtliệt.Nhiềuthương,muốnbaythậtxa,cánhtaygânguốc,cườngtrángphóngđi,cắmphậpmặtkhiêndàyrộng;nhiềuthươngchưanếmmùidathịttrắngngộnrơigiữachừng,đâmthẳngxuốngđất,lỡcơhộingốnnomónănthèmthuồng.VừathấyAiaskhốnđốndướilànthươngvunvútlaotới,Eurypyloscôngtửhứahẹncủa
Euaimonliềnxônglênđứngcạnh,phóngthươngbóngloángnhắmApisaon,côngtửPhausias,chỉhuybinhđội,trúnggandướihoànhcáchmô,gụcngãtứcthì.Eurypyloschồmtớilộtgiápy.ThấyEurypyloshíhoáycởigiápykhỏibờvaiApisaon,thânvươngAlexandrosnhanhnhưcắtgiươngcungngắmbắntrúngđùiphải,têngãy,đùitêđiếng.MuốntránhbóngdángtửthầnEurypylosvừagắnggượngluilạilếtvàođámđôngđồngđộivừalớntiếngthấtthanhkêugọiquânDanaan:“Quýhữu,chỉhuy,trưởngthượnghàngquânArgive,ngừngchạy,quaylại,maumautậphợpđươngđầu,bằngmọicáchcứuAiaskhỏigiờphútlâmchungtànnhẫn,vìbốnbềthươnglaotớitấp.Bỉnhânnghĩchiếnbinhkhólòngthoátcảnhthịtnátxươngtan.Bởithếhãyxôngtới,trựcdiệnquânthùxungquanhAiascaolớn,côngtửTelamon!”NghetiếngEurypylosbịthươngkêugọimọingườixổtới,khiênchenghiêngvai,thươngsẵnsàngtrongtay.LópngóplếttớihàngquânđồngđộiAiasquaylạiđươngđầu.Họtiếptụcchiếnđấunhưlửarừngthiêuhủy,tànphá.Trongkhiđóngựanáigiốngtốtcủa
NeleusmồhôinhễnhạiphinhưbayđưaNestorrakhỏichiếntrườngcùnglúcchởcảMachaon,thủlĩnhhàngquân.Nomthấylãocông,Achilleusbướcchânthoănthoắt,phithườngnhậnrasựthể.Vìđứngcuốithuyềnthânphình,tướngquânquansáttrậnđánhdữdằn,binhsĩtháochạythảmthương.QuaylạitứckhắctướngquânlớntiếnggọiđồngđộiPatroklos.Đangởtrongtrạinghetiếngđồngđộiđira,dángdấphùngdũng,hiênngang;giâyphútnàyngờđâulàgiâyphútdẫnđồngđộivàocõibấthạnh.QuýtửcantrườngcủaMenoitioslêntiếngtrước:“Achilleus,tạisaogọibỉphu?Tướngquâncầnchi?”Achilleusbướcchânthoănthoắtđáp:“CôngtửcantrườngcủaMenoitios,ngườithânthiếtvớilòngta,tanghĩbâygiờquânAchaiansẽkéotớiquỳgốihạmìnhvanxin,vìgiâyphútsốngcònđãtới,khôngcònchầnchừđượcnữa.DẫuthếbâygiờPatroklos,Chúatểthươngyêu,hãyđihỏiNestorxemngườibịthươnglãocôngchởrakhỏitrậnđịalàai.NhìnlưnggiốngMachaon,côngtửAsklepios,songtakhôngnomthấymặt,vìngựaphivunvútbăngquatiếnvềphíatrước.”Lờivừadứt,làmtheoýđồngđộithânthương,Patrokloscogiòchạydọchàngtrạivàdãythuyền.TớitrạicôngtửNeleushaingườibướcxuốngđấtphìnhiêu;mãphuEurymedontháoách
dắtngựalãocôngrakhỏicàngxe.Haingườiđứnghónggiótrênbờbiểnchotu-níchráomồhôi,sauđóvàotrạingồixuốngghếdàinghỉngơi.Hekamedemáitócthướtthasửasoạnđồuống,nàngthuộcvềlãocôngtừlúctớiđảoTenedoskhiAchilleuscướppháthànhphố.NànglàáinữArsinooshàohiệp,quânlínhAchaianchọnlàmtặngphẩmđặcbiệtriêngbiếulãocôngđểtỏlòngtônkínhtrưởngthượngtronghộiđồngđãtỏrakhônngoangấpbộimọingười.Thoạtđầunàngđẩychiếcbànxinhđẹp,bónglộnchâncy-anxanhđậmlạigầnmọingười.Trênmặtnàngđặtchiếcđĩabằngđồngtrongđểhànhlàmtănghươngvị,mậtongtươivàngvàbánhmìlúamạchthiêngliêng.Tiếptheonàngmangchiếccúptuyệtvờilãocôngđemtheotừnhà,mạvânvàng,bốntaycầm,mỗitaycóhaichânchốngđỡ;trênđỉnhcócặpbồcâubằngvàngđậuđốidiệndườngnhưđanguốngnước.Mangcúpkhỏibànkhiđầyrượuaicũngthấykhókhăn,songNestornhấclêndễdàngdẫutuổiđãcao.TrongcúpthiếunữxinhđẹpphađồuốngvớivangPramnian,dùngbànxátbằngđồngbàophô-maisữadêtrảilêntrên,rồirắcbộtmìtrắngtinh.Sửasoạnxongnàngmờimọingườithưởngthức.Đúnglúchainguờiđãdằncơnkhátvàđangchuyệntròthânmật,Patroklosbấtthìnhlìnhxuấthiệntrướccửa,dángvẻgandạ,canđảm.Ngướcnhìnnomthấy,lãocôngrờighếbónglộnđứngdậy,nắmtaykéovàomờiantọa.NhưngkhôngmuốnbướcvàoPatrokloscáolỗi:“Lãocôngkhảkính,Chúatểthươngyêu,bỉphukhôngcóthìgiờantọa,xinđừngphílời.Ngườisaibỉphutớiđâyhỏilãocôngchiếnsĩbịthươnglãocôngmangvềlàaithuộchàngkhótính,dễgiận.Nếuquảthực,nhưchỗbỉphuthấy,đólàthủlĩnhMachaon,bỉphuphảitứctốcquayvềtườngtrình.Lãocôngkhảkính,Chúatểthươngyêu,thừabiếttướngquânlàngườidễsợ,haykhiểntráchngaycảngườikhôngđángkhiểntrách.”
MãphuNestorđấtGereniađáp:“TạisaobâygiờAchilleusmớitỏýquantâmtớiconcáingườiAchaianbịthươngdothươnggiáolaotớitrongkhikhôngmảymaymàngtưởngmàntangbaolabấylâutrùmphủđoànquân?Chỉhuyngôbốibịthươngnằmtrênthuyền,ngườibịbắntừxa,ngườibịđâmgầnkề.DiomedescôngtửTydeuscườngtrángbịbắn,Odysseustaythươngnổitiếng,Agamemnonbịđâm,[Eurypyloscũngbịbắntrúngđùi].Bâygiờngườinữabịbắnlãohủvừamangtừchiếntrườngtrởvề.Achilleuslàchiếnbinhcantrường,songkhônglongạihaythươngxótquânDanaan.PhảichăngtướngquânmuốnchờtớilúcquânArgivekhôngthểlàmgìngănchặnđoànthuyềnlướtsóngbốccháygầnbờbiển,lửasẽthiêutrụivàngôbốibịgiếtsạchchấtthànhđống?Sứclựclãohủkhôngcòndẻodaitrongthânthểcườngtrángnhưngàytrước.A!Ướcchilãohủvẫntrẻ!SứckhỏedồidàonhưkhixảyracãilộngiữangôbốivàdânEleianvềvụcướpbò,lãohủhạsátItymoneuscôngtửgandạcủaHypeirochossốngởElis.Rataytrảthùlãohủcướpbòđánhđi.Dẫnđầuđoànquânychốngtrảgiữbòlại.Lãohủlaothương,ylănkềnhngãvậtxuốngđất,binhlínhquêmùahoảnghốtbỏchạy.Sauđóngôbốithuthậpvôsốchiếnphẩmtrêncánhđồng:nămmươibò,nhiềucừu,nhiềuheo,nhiềudêtảnmátthànhbầy,thànhđàn,mộttrămnămmươingựalôngmàuhạtdẻ!Toànngựanái,nhiềuconcócon!ĐisuốtđêmngôbốiđánhtấtcảvềthànhphốPyloscủaNeleus.Quânvươngvuimừnghếtsứcthấycòntrẻchưakinhnghiệmchiếntrường,chưaxôngphatrậnmạclãohủđãthànhcôngđếnthế.Rạngđôngvừalóhiện,lệnhsứtriệugọirànhmạch,aicónợhãytớiElisthiêngliêngmàđòi.Chứcsắcthànhphốhọpchiachiếnphẩm.NgườicónợkéotớiđôngnhưkiếnđòinợdânEpeian.LúcđóởPylosvìlàthiểusốngôbốibịngượcđãithôbạo.MấynămtrướcHeraklescườngtrángkéotớihànhhạngôbối,ngườitàigiỏigiếtsạch.Neleustuyệtvờicómườihaicontrai,chỉcómìnhlãohủsốngsót,tấtcảđềuchết.DovậyquânlínhEpeianáogiáplátđồngđâmrakiêungạo,chúngkhinhrẻ,đànápngôbốitàntệ.BởithếbâygiờgiữađốngchiếnphẩmkhổnglồlãocôngNeleuslấyđànbòđôngđảo,đàncừulúcnhúc,đồngthờichọnbatrămconcùngvớimụcphuđểđềnbùmónnợ,mấtmáttolớnđãgánhchịutrênđấtlànhElis.Vìkhigửibốnngựacùngxetớiđódựcuộcđuatranhtàilấykiềngbachân,quânvươngAugeias,thủlĩnhbinhđoàn,giữtuấnmãởlại,đểmãphuravề,lãocôngvừamấtngựavừatứcgiậnđốivớitruyềnđiệpxấcxược.PhẫnnộtrướctháiđộtrịchthượngcùngnhữnggìAugeiasnóivàlàm,lãocôngvìthếchọnkhánhiềuchiếnphẩmchomình,sốcònlạichiachodânchúngđểkhôngngườinàokhôngcóphầnxứngđáng.“Giảiquyếtvấnđềxongxuôi,ngôbốilàmlễtếsinhdângthầnlinhquanhthànhphố.Nhưng
bangàysaudânEpeiankéotớiápđảo.Người,ngựalũlượtđếnnhưthácđổ.CùngđicóhaiMolioneshãycòntrẻ,chưacókinhnghiệmchiếnđấu.TrênsườnđồidốcthẳmphíaxaxacóthànhphốmangtênThryoessahiệnhìnhgầnbờsôngAlpheios,venbiênPyloscátbạtngàn.Nhằmđộtnhậplàtànphá,chúngbaovâythànhphố.Thấychúngtrànngậpcánhđồng,AthenađangđêmrờinúiOlymposhốihảđixuốngbáođộngngôbốiphảicấptốcvũtrang.BinhsĩnữthầnthànhlậpkhắpPyloskhônghềmiễncưỡnghaylưỡnglựmànhiệttình,hăngsaychiếnđấu.Nhưnglãocôngkhôngmuốnlãohủthamgia.Nghĩbụnglãohủcònquánhỏchưahiểuchiếntrận,lãocônggiấungựakhôngchosửdụng.Dẫuvậy,vẫnchứngtỏxuấtsắctronghàngmãphuchiếnbinh,lãohủtiếptụccuốcbộ,vìđólàcáchAthenađiềukhiểnchiếntrận.“GầnArenecódòngsôngmangtênMinyeioschảyrabiển.TớiđâymãphungườiPylianvà
lãohủdừngbướcchờrạngđông,trongkhibộbinhtiếnnhưthácđổ.Từđó,vũtrangđầymình,đinhưbay,đếntrưangôbốitớisôngAlpheiosthiêngliêng.ĐếnnơilàmlễtếsinhdângChúatểsiêuphàm,ngôbốicũngcúngthầnsôngAlpheiosmộtbòđực,Poseidonmộtbòđực,Athenamắtxanhlamlụcmộtbòcái.Sauđóngôbốidùngbữatốitheođơnvịkhắpdoanhtrại,nghỉđêmdọcbờsông,ainấyvũkhísẵnsàng.“TrongkhiđóquânEpeianhunghăngbaovâythànhphố,nhấtđịnhđộtnhập,quyếttâmtàn
phá.Nhưngtrướckhilàmvậy,chúngchứngkiếnvõcônglừnglẫycủathầnlinhchiếntranh.Vìkhivầngdươngchóilọinhôkhỏichântrời,ngôbốivừacầunguyệnChúatểvàAthenavừalâmtrận.QuânEpeianvàquânPylianmớigiápchiến,lãohủđãhạsátmộttên,vớcặpngựamóngvótuyệtvời.YlàtaythươnghiếuchiếntênMoulios,tếtửAugeias,lấytrưởngnữAgamedetócvàng,thôngthạođặcchấtdượcthảothầndiệumọckhắpthếgiới.Yvừaxôngtới,lãohủlaothươngmũibọcđồng,ygụcngãđâmđầuxuốngđất.Nhảyphốclênxelãohủphirangoàilằn
chiếnphóngvềđồngđộitiềnphương.QuânEpeiankiêungạovỡđộihình,chạynhưongvỡtổ,khithấychỉhuyđoànngựa,chiếnsĩthượngthặng,lănxuốngđất.Tiếptụcđuổitheonhưcuồngphongđenngòm,lãohủtómđượcnămmươixe,trênmỗicỗcóhaiđứagụcngãvìthươnglãohủlănxuốngđất,mỗiđứarơimộtbên.ĐánglẽlãohủcũngthanhtoánhaithằngMoliones,côngtửAktor,hãycòntrẻ,nếuthânphụchúngquyềnuybaola,rungchuyểntráiđất,khônggiấutrongsươngmùdàyđặcmangrakhỏichiếntrườngtớinơiantoàn.ĐúnglúcđóChúatểtraotayngườiPylianchiếnthắngvẻvang.Ngôbốitiếptụcrượtđuổiquânthùkhắpcánhđồngbaola,hạsátbinhsĩ,tịchthuvũkhícùngxengựachạytớiBouprasion,đồnglúaphìnhiêu,rồihònOleniavàchỗgọilàđồiAlesios.TớiđóAthenathấycầnquaylựclượngngôbốitrởlại.Lúcấy,saukhigiếtchếttêncuốicùng,lãohủđểnằmđó.QuânAchaianđánhxerútkhỏiBouprasionquayvềPylos,tấtcảtạơnChúatểgiữahàngthầnlinhvàNestorgiữahàngthếnhân.“Ngườiđólàlãohủsốngcùngthờivớibiếtbaongười,thờiđócóthựckhôngphảigiấcmơ.
ChỉcóAchilleushưởnglợi,ômchặt,giữkíndũngcảmtronglòng.Dẫuthếlãohủnghĩhưởnglợirồirasẽbiếnthànhkhócthan,ânhậnkhihàngquânbịtiêudiệt.A!QuýhữuquýmếncónhớthânphụMenoitiosdặndò,khuyênrănhômgửiquýhữutừPhthiarađitìmgặpAgamemnonkhông?Lúcđóngồitrongdinhthự,Odysseusphithườngvàlãohủnghethấyhết,khôngthiếucâunào.TrênđườngtuyểnmộbinhsĩkhắpđấtAchaiaphìnhiêu,lúctớidinhthựlộnglẫycủaPeleus,ngôbốigặpanhhùngMenoitiosvàquýhữu,Achilleusngồibêncạnh.MãphucaoniênPeleusnướngđùibòtrongsânsauđểcúngdườngChúatểưasấmsét.Taycầmchiếccúpbằngvàngchạmtrổtinhvi,mãphurẩyrượulễtrênngọnlửaâmuđangthiêuđốttếsinhtrongkhihaiquýhữusửasoạnlàmthịt.ĐúnglúcđóOdysseusvàlãohủxuấthiệnởngưỡngcửa.Nhảyquẫngvìngạcnhiên,Achilleusđiranắmtaydẫnvào.Tướngquânkéoghếbảongồi,đồngthờivớitháiđộbặtthiệp,hiếukháchthườnglệmờingôbốilótdạ,giảilao.Saukhiănuốngthỏathuê,lãohủmớingỏlờimờiquýhữuvàAchilleusthamgia.Haiquýhữuđềusẵnsàng,haithânphụcũngđồngý.LãonhânPeleusdặndòcôngtửAchilleus:luônluôncantrường,chiếnđấuxuấtsắc,vượtxađồngđội,lúcđóMenoitios,côngtửAktorngượclạikhuyênnhủquýhữu:“Conơi,dohuyếtthống,Achilleusthuộcdòngdõicaosang.Mặcdùconhơntuổi,songvềthểlực,Achilleushơncongấpbội.Bổnphậnconlàsửdụnglýtríkhuyênnhủminhbạch,hướngdẫnkhônngoan,vìlợiíchbảnthân,Achilleusđươngnhiênsẽlắngnghe.”Đólàýkiếnthânphụ,quýhữubỗngquên!Tuynhiên,dẫuvậyvẫnchưamuộn,bữanayquýhữuvẫncóthểnóinhưthếvớichiếnbinhAchilleus.Hyvọngtướngquânsẽýthứcnghetheo.Aihay,nếuthầnlinhtrợgiúp,dùnglờithuyếtphục,quýhữucóthểchuyểnlòngđổidạtướngquân?Lờikhuyênphátxuấttừbằnghữuthườngcótácdụngđángkể.Tuynhiên,nếutronglòngtrongdạtướngquâncảmthấymuốntránhnékhôngthựchiệnlờitiênđoán,nếunhândanhChúatể,thânmẫukhảáiđãtiếtlộchohay,trongtrườnghợpđóítnhấtđểtướngquânpháiquýhữurachiếntrườngvớilựclượngMyrmidonhậuthuẫn.NhờthếrấtcóthểquýhữusẽlàánhsángcứunguyhàngquânDanaan.Đểtướngquânđưagiápyrựcrỡquýhữumặcrachiếntrường,quânTroiansẽtưởngquýhữulàtướngquân,khôngxônglêntấncông,nhờthếbinhsĩconcáingườiAchaianmệtnhoàicóthờigianlấylạihơithở,vìtrongchiếntrậnítkhicóthờigianxảhơi.QuânTroianđãkiệtsứcvìchiếnđấu.Quânquýhữuchưamệtmỏi,quýhữuthừasứcđẩychúngluivềthànhphốxahẳndãythuyềnvàhàngtrại.”NgheNestortrìnhbày,tronglòngxúcđộngkhônxiết,Patroklostứctốcrađi,mentheodãy
thuyềntớigặpAchilleus,dòngdõiAiakos.ChạymộtlúcanhtớidãythuyềnOdysseustuyệtvời,nơitổchứchộiđồngnhândân,toàánthànhphố,nơithiếtlậpdàntếcúngtụngthầnlinh.ĐếnnơianhgặpEurypyloslừngdanh,côngtửEuaimon,vừarờichiếntrườngtrởvềđanglếtbướcvìmũitêncắmsâutrênđùi.Mồhôiđổnhễnhạitrêntrán,trênvai,máurỉđầmđìavìvếtthươngđauđớn,songtinhthầnvẫnbấtkhuất.TrôngthấythếcôngtửquảcảmcủaMenoitiosxúcđộng,mủilòngthươnghại.Vừabuồnvừathương,anhcấtlờinhưcócánhbayxanóivớiEurypylos:“Hỡiôi!ChỉhuyvàtrưởngthượngđángthươnghàngquânDanaan!Phảichăngsốphậnbắtquýhữuxagiađình,xadòngsông,xatổquốcthânyêu,đemthịttrắng,mỡbéolàmmồithỏamãnbầychóháuđóithànhTroa?Nhưng,Eurypylos,anhhùngxuấtchúng,hãychobỉnhânhayliệuquânAchaiancócònđủsứcđươngcựHektorkhủngkhiếp,haythếnàocũnggục
ngãdướiđườngthươngtànbạocủay?”“QuýhữuPatroklos,anhhùngquảcảm,”thươngbinhEurypylosđáp:“Bâygiờkhôngcòn
cáchnàocứuvớtđoànquânAchaiannữa,họsẽgụcngãtrênthuyềnsơnđen.VìsốbinhsĩtrướckialàchiếnbinhxuấtsắcđềubịthươngdotênbắntừxahaythươngđâmgầnkềdướitayquânTroianbâygiờđangnằmtrongđótrongkhiquânthùcànglúccàngmạnh.Phầnriêng,xinquýhữuvuilònggiúpmộttayđembảnnhânvềdãythuyềnsơnđen.Bảnnhânmuốnquýhữucắtmũitênkhỏiđùi,lấynướcnónglaumáu,rồithoathuốclênvếtthương.NgườitanóiquýhữucóthuốcchữatrịrấthaynhờthụgiáoAchilleus,tướngquânđãđượcCheiron,quáivậtCentaurvănminhgấpbộitruyềndạy.BảnnhânkhôngthểkêugọidanhyPodaleiriosvàMachaon,vìngheđâumộtvịbịthươngđangtĩnhdưỡngtrongdoanhtrạicũngcầnysĩgiỏigiangtrôngnomsănsóc,mộtvịvẫnhốihảlâmtrậnvớiquânTroianngoàichiếntrường.”“Hậuquảbởithếsẽrasao?”CôngtửgandạcủaMenoitiosthốtlời.“Ngôbốiphảilàmgìhở
anhhùngEurypylos?BảnnhânđangtrênđườngmangtruyềnđiệptớigặpchiếnbinhAchilleus,vìNestorđấtGerenialinhhồnchỉđạohàngquânAchaianhốithúc.Tuynhiên,dẫuvậybảnnhâncũngkhôngbỏrơiquýhữuđangkhốnkhổ,tuyệtvọngvìvếtthương.”DứtlờiPatroklosvòngtaynângchỉhuycantrườngdìuvàotrại.Vừanomthấy,tùytùng
nhanhnhẩulấydabòtrảitrênsàn.Đặtthươngbinhnằmxuống,Patrokloscầmdaocắttênnhọnđâmsâukhỏiđùi,lấynướcnóngrửamáuđọngtrênvếtthương.Sauđódùngtaynghiềnnátrễcỏđắng,Patroklosđắplênvếtthương.Cókhảnăngtrấnthống,thuốctrừhếtđauđớn.Vếtthươngkhô,máungừngchảy.
Khúc12CôngtửquảcảmcủaMenoitioscốgắngchữatrịvếtthươngchoEurypylosnằmtrongtrại
trongkhiquânArgivevàquânTroiandồntoànlựcgiaochiến.ĐườnghàoquânDanaanđàochẳngthểngănchặnquânthù,cảbứctườngcaodàyphíasauvâyquanhdựnglênbảovệdãythuyềncũngbấtlực.Khixâykhônglàmlễbáchsinhdângcúngthầnlinh,họchỉmuốnbứctườngchechởdãythuyềnvàkhốilượngkhổnglồchiếnphẩmcấtgiữbêntrong.Thầnlinhbấttửkhôngđồngýchophép;bứctườngvìthếsẽkhôngtồntạilâudài.ChừngnàoHektorcònsống,Achilleuscònphẫnnộ,thànhphốquânvươngPriamcònantoàn,chừngđóbứctườngcaodàycủaquânAchaiancònđứngvững.Ngượclại,khichỉhuydũngcảmTroianđềubịsáthại,sốkhálớnchỉhuyArgivegụcngãtrongkhisốkhácthoátchết,thànhphốquânvươngPriambịcướpphánămthứmườitrongcuộcbaovây,quânArgivelênthuyềntrởvềquêhươngyêudấu,lúcđóPoseidonvàApollomớiquyếtđịnhsửdụngsứcmạnhmấydòngsôngdồnvàotriệthạbứctường,sốdòngsôngđổtừnúiIdachảyrabiển,Rhesos,Heptaporos,Karesos,Rhodios,Grenikos,Aisepos,SkamandrosbấtdiệtvàSimoeis,trênbờbiếtbaokhiênda,biếtbaomũtrận,biếtbaobinhsĩthuộcthếhệanhhùngvùithâytrongcátbụi.PhoibosApollochuyểnsốsôngvừakểramộtcửa;chínngàyliềnthầnlinhdộinướcsốsôngnàylênbứctường.TrongkhiđóChúatểđổmưaliêntụcđểnhậnchìmcuốnphăngbờlũyrabiểncàngnhanhcàngtốt.Thânchinhdựphần,taycầmđinhba,dângsóngliêntục,đợtnốiđợtbấttận,thầnlinhrungchuyểntráiđấtđiềukhiểndòngnướccuốnphăngmóngbằngđàđá,xàgỗquânAchaianhìhụctốncôngtốnsứcnệnđổ,sanbằngmọithứtrênbờeobiểnHellespontnướccuốnxoáydữdội.Khibứctườngbiếndạng,trảicátphủkínbãibiểndàirộng,thầnlinhlạichuyểnsốsôngnàychảytheodòng,nơitrướckiamặtnướcyêukiềulữnglờnhẹtuôn.ToànbộcôngviệcrồiraPoseidonvàApollosẽthựchiện.Nhưnglúcnàygiaotranh,hòhét,
chémgiếtdiễnraácliệtquanhbứctườngvữngchắc,xàgỗ,bờlũyrềnvangtiếngtênnãtớitấp.CorúmvìroivọtChúatể,khiếpsợvìHektortừnggâykinhhoàngđangtunghoànhnhưcuồngphongnổigiận,quânArgivecụmlạicầmcựbêndãythuyềnrỗngkhông.Chủsúyyhệtheorừnghoặcsưtửkhiquayphíanày,lúcđảophíakia,hăngsaybiểulộsứcmạnhphithườnggiữađànchósăncùngthợsăn.Túmtụmthànhhàngnhưbứctườngđươngđầuvớichủsúy,họlaothươngliêntục.Dẫuvậytráitimkiêncườngkhônghoảngsợ,khôngchạytrốn,songchếtvìdũngcảm,cantrường.Nhiềulầnquaytrởtìmchỗxôngqua,bấtkỳchỗnàochủsúynhàotới,quânthùcũngrútlui.Vìthếnhưmũitênchủsúylaotớikhắpđoànquânhốithúcđồngđộivượthào.Nhưngtớichỗcầnnhảy,ngựamauchânmạnhvókhôngdámnhảy,cứđứngtạichỗhíầmĩ.Chúnghoảngsợvìhàorộng,khôngthểnhảyhoặcchạyqua,bởihaibờđãdàilạidốc,trênmặtđầycọcnhọnconcháungườiAchaiancắmthànhhàngcaongất,sansátnhằmngăncảnquânthù.Bởithếchỗnàykhôngphảichỗngựakéoxebánhcứngmạnhvượtquadễdàng.Dẫuvậybinhsĩsẵnsànglộibộbăngngang.NhìnthấysựthểPoulydamaslạigầnHektortáobạotrìnhbàyýkiến:“Thưachủsúy,quýhữu,chỉhuyTroiancùngđồngminh,ngôbốikhôngnênépngựakéoxevượthào,làmvậylàđiênrồ,dạidột.Haimépđầycọcsắcnhọnvượtquanguyhiểm,khókhăn;tườngquânAchaianxâychắnngangtrướcmặt.Ởđókhôngcóchỗchomãphuxuốngngựahayngồitrênxechiếnđấu.Chỗđóhẹpbỉphunghĩngôbốisẽrơivàothếbấtlợi.Tuynhiên,nếuChúatểưasấmsétthựcsựtrợgiúpngôbối,đồngthờiđịnhtâmgieorắcđaukhổ,tiêudiệtquânAchaian,nhưvậyhayvôcùng,dĩnhiênbỉphukhôngmongmuốngìhơnlàthấychúngchếtrũởđây,ngaybâygiờcáchxaArgosmuôntrùng!Ngượclại,nếuchúngquaylại,phảncôngđẩyngôbốikhỏidãythuyền,ngôbốikẹtcứngdướihàosâu,lúcđóchúngxuaquântấncông,bỉphusợkhôngcóngườinàocóthểtrởvềthànhTroacấpbáo.Nhưngkhoan!Bỉphucókếhoạchhữuhiệuhyvọngquývịchấpnhận:đểmãphugiữngựatrênbờ,ngôbốilộibộxôngqua,nainịtvũkhíđầyđủ,tấtcảàoạttheosauchủsúy.QuânAchaiansẽkhôngđươngđầu,nếungàytàncủachúngquảthựcđãđến.”Poulydamasdứtlời,ýkiếnsángsuốtkhiếnHektorvuilòng.Chủsúytứcthìnhảykhỏixe
xuốngđấtmangtheođầyđủvũkhí.ChỉhuyTroiankhôngngồitảnmạntrênxenữa.Thấychủsúylàmvậy,tấtcảcũnglàmtheo.Chỉhuyralệnhmãphukéongựavềbờhàothànhhàngngay
ngắn.Sauđósắpxếpđộihìnhcáchquãng,chiathànhlựclượngriêngbiệt,nămphânđoàn,tấtcảtiếnbướcsauchỉhuy.PhânđoànđivớiHektorvàPoulydamastuyệtvờilàlựclượngđôngđảo,tinhnhuệhơncả,
quyếttâmhơnhếtphávỡbứctường,xôngtớitấncôngdãythuyềnrỗngkhông.Phụtáhaingười,Kebrioneschỉhuythứbađitheo,vìđểtrôngxeHektorthayngườikháckhônggandạbằng.PhânđoànthứhaiđặtdướiquyềnchỉhuycủaPâris,AlkathoosvàAgenor;phânđoànthứbađặtdướiquyềnchỉhuycủaHelenosvàDeiphobosgandạ,quảcảm,cảhailàcôngtửPriam;chỉhuythứbaphụtáhaingườilàanhhùngAsios,AsioscôngtửHyrtakos,ngựatolớn,sắchồngtừthànhphốArisbe,trênbờsôngSelleeischởtới.PhânđoànthứtưđặtdướiquyềnchỉhuycủaAineias,côngtửcantrườngcủaAnchises,phụtálàhaicôngtửAntenor,ArchelochosvàAkamas,cảhaiđềuchiếnđấugiỏivềmọimặt.Sarpedonchỉhuyphânđoànđồngminhnổitiếng;thủlĩnhchọnGlaukosvàAsteropaioshiếuchiếnlàmphụtá.Đốivớithủlĩnhhaingườinổibậtlàchiếnsĩxuấtsắctronglựclượngđồngminh,chỉdướimình,vìthủlĩnhxuấtsắchơncả.Độihìnhtậphợpsátnhau,khiênbọcdabòchồngchéokhiênbọcdabò,họhùngdũng,cươngquyếttiếntớitấncôngquânDanaan,dứtmựctintưởngbâygiờkhônggìcóthểngăncảnhọnhảylênđộtkíchdãythuyềnsơnđen.ĐếntừxalựclượngTroiancùngđồngminhnổitiếnglàmtheochiếnthuậtPoulydamastuyệt
vờiđềxướng,trừcôngtửHyrtakos,Asios,chỉhuybinhsĩ,khôngchịuđểngựaxe,mãphuởlại,thayvìthếkéotấtcảtớidãythuyềncânbằng,lướtsóng.Khờdạiđángthương!Thânvươngkhôngthoátkhỏisốphậnbấthạnhtửthầnquyếtđịnh,khôngđánhxechiếnthắngcảngườilẫnngựatừdãythuyềntrởvềthànhTroalộnggió.QuacâythươngtrongtayIdomeneus,côngtửganlìcủaDeukalion,sốphậnđentốiđangchờđểnhậnchìm,nuốtchửng.Nhắmphíatráidãythuyềnthânvươngđánhxesấntới,đúngphíaquânAchaianthườngsửdụngkhitừcánhđồngcảxelẫnngựacùngtrởvề.Thânvươngláingựađánhxetheophíađó.Đếncổngthânvươngthấyhaicánhkhôngđóng,thengàitodàinằmim:línhcanhđểngỏphòngtrườnghợpđónnhận,cứunguyđồngđộitừchiếntrườngchạyvềdãythuyền.Máuhăngdângcao,thânvươngđánhngựaxổtới,binhsĩhôvangtheosau,lòngthầmnghĩquânAchaianbâygiờkhôngcáchgìngăncản,chúngsẽbịđánhbậttrởlạidãythuyềnsơnđen.Bọnngườiđầnđộnđángthương!Vừatớicổngthânvươngvàbinhlínhgặphaibinhsĩlìlợm,gandạ,concháusắctộchiếuchiếnLapithai,mộtlàPolypoitescườngtráng,côngtửPeirithoos,mộtlàLeonteushunghãn,đasát.Haibinhsĩđứngtrướccổngngấtnghểunhưcâysồinhôngọnchótvóttrênnúi,hàngngàydãidầumưagió,rễtolớnvươndàicắmsâudướiđất.Tintưởngcánhtayvàsứclực,nhấtđịnhkhôngchạy,haibinhsĩcươngquyếtđứngchờAsioscaolớnxổtới.Miệnghôtấncông,chânbướcsầmsập,taygiơcaokhiênbọcdabò,tậphợpxungquanhthânvươngAsios,chỉhuyIamenos,Orestes,Adamas,côngtửAsios,ThoonvàOinomaos,quânTroiantiếnthẳngtớibứctườngkiêncố.LúcnàyhaibinhsĩLapithaivẫnởbêntronghốithúcquânAchaianxà-cạpgọngàngchiếnđấubảovệdãythuyền.NhưngkhithấyquânTroiannhảylênbứctường,lạinghequânDanaantanhàngtánloạn,hốthoảnglahétđằngsau,haibinhsĩxổrangoàicổnggiaochiếnnhưcặpheorừngtrênnúivừađốidiệnthợsăn,chósănàoàoxôngtới,vừatấncôngbênsườn,quầnnátlùmcâythâmthấpxungquanh,làmbậtcảrễ,nghiếnrăngkenkét,tớilúcthợsănlaothươngcướpmấtcuộcđời.Vìthếmặtđồngbóngloángtrênngựcláchcáchlúcmũitênquânthùbắnrơitớitấp.Haibinhsĩchiếnđấungoancường,tậndụngsứcmạnhbảnthâncùngsứcmạnhbằnghữutrênbứctường.Binhsĩtrênbờlũyxâycấtkiêncốnémđábảovệmạngsốngcủamình,củadoanhtrại,củadãythuyềnlướtsóng.Đábayxuốngđấtnhưbôngtuyếtlúccuồngphongxuađuổimâyđenrơilảtảtrênmặtđấtphìnhiêu.Vũkhítừtayhaibên,bênAchaian,bênTroian,laotớinhưmưarào.Bênnày,bênkiamũtrận,khiêngùrơilộpbộpkhiđákhổnglồnhưthớtcốixaychọitrúng.ĐúnglúcđóAsioscôngtửHyrtakostrongtìnhtrạngtuyệtvọnglớntiếngrênrỉ,phátđùi,rítkêu:“Hỡiôi!Chúatể,connàongờChacũngnóidối!Nóidốitrắngtrợn!ConkhôngbaogiờnghĩbọnAchaianliềulĩnhcóthểcầmcựlúcchúngconhăngsay,vũbãotấncông.Nhưngbâygiờnhưongvòvẽ,thânóngả,bụngthắtlại,hoặcongđànlàmtổtronghốcsâugầnlốimòntrênnúi,nhấtđịnhkhôngrờimáiấm,tráilạiởlì,đươngđầu,chiếnđấutớicùngchốnglạithợsănvìtươnglaiconcháu,haithằngtrongbọnsẵnsàngmộtsốnghaichếtnhấtquyếtkhôngrờicổngrútlui!”
TiếngkêuđứtruộtcủaAsioskhôngcótácdụngđốivớiChúatểtronglòngđãquyếtđịnhđểHektorthắngtrận.TrongkhiđóởcổngkhácquânTroianthuộcphânđoànkháccũnggiaotranh.Songlàmsaobảnnhân,dùlàthầnlinh,cóthểmiêutả,tườngthuậtđầyđủchitiết.Khắpnơiquanhbứctườngbằngđálửakỳdiệubốcngùnngụt.Dùtổnthấtnặngnề,songdosốngcòn,quânArgivegắnggượngchiếnđấubảovệdãythuyền.ThầnlinhnhấtlàthầnlinhtrợgiúpquânDanaantrongcuộcchiếnlúcnàybuồnrầuvôcùng.HaibinhsĩLapithaibắtđầuxungtrận,chémgiếtdữtợn.CôngtửPeirithoos,Polypoiteslực
lưỡnglaothươngtrúngmũbọcđồngcủaDamasos.Đồngbọcmũkhôngngănnổiđồngbọcthương.Mũinhọnxuyênqua,xươngvỡ,ócbắnkhắpbêntrong.Damasoschấmdứtcuộcđờiđồngthờichấmdứtcảhùnghổtấncông.TiếptheoPolypoiteshạsátPylonvàOrmenos.Leonteus,dòngdõithầnlinhchiếntranh,laothươngtrúngthắtlưngHippomachoscôngtửAntimachos.Rútkiếmsắckhỏibao,tiếnlênphíatrước,chiếnbinhchạyxổquađámđông,ngườiđầutiênbắtgặplàAntiphates.Xáplạigần,chiếnbinhgiơkiếmđâm,địchthủngãngửa,nằmbấtđộng.Sauđó,nhanhnhưchớp,chiếnbinhhạsátMenon,Iamenos,Orestes,tấtcảlầnlượtnằmsóngsượttrênmặtđấtphìnhiêu.TronglúchaibinhsĩLapithailộtgiápylónglánhkhỏithithểvừahạsát,binhsĩtrẻtuổidưới
quyềnchỉhuyPoulydamasvàHektor-lựclượngđôngđảo,liềulĩnh,quyếttâmhơnhếtphávỡbứctường,đốtcháyđoànthuyền-vẫnđứnglưỡnglựdọcbờchiếnhào.Lúchọsắplộiquacóconchimbaytrêncaovunvútlướtquatrướcmặttừbênphảiquabêntrái,móngquắpconrắngớmghiếcđỏnhưmáu,hãycònsống,giãygiụa,ngápthở.Vẫncốgắngphấnđấu,vặnvẹo,uốnéoquayđầulạiđằngsau,conrắnmổtrúngngựcgầncổ.Bịđauchimưngnhảmóng,conrắnrơixuốngđấtgiữađoànquân.Cấttiếngkêuchiếpchiếp,chimưngvỗcánhbaytheochiềugió.QuânTroianrùngmìnhkhithấyconrắnnằmdàiquằnquạigiữađámđông.HìnhảnhchứngtỏđâylàđiềmgởChúatểmangkhiênthầntiênbáo.ThấyvậyPoulydamastiếntớiHektortáobạongỏlời:“Chủsúy,khihọpbàn,bỉphuđưaýkiếnxâydựng,chủsúythườngbácbỏ,vìnghĩtronghộinghịhayngoàichiếntrường,thứdânbiểulộýnghĩnhưvậylàkhôngnênkhôngphải,thayvìthếtrướcsauphảitôntrọnguyquyềnchủsúy.Nhưngbữanaybỉphulạisẽbàytỏđiềubỉphucholàđắcsách.Ngôbốikhôngnêntấncông,giànhgiậtđoànthuyềnvớiquânthù.Bỉphubiếthậuquảsẽthếnào,nếuchimđóđếnlàvìquânTroian.Đúnglúcngôbốisắpvượthào,chimưngxuấthiệntrêntrời,lướtquatrướcmặthàngquântừphíaphảiquaphíatrái,móngquắpconrắngớmghiếcđỏnhưmáu,vẫncònsống.Nhưngtrướckhiđemmồivềtổấmchobầycon,chimưngnhảconrắn.Sựthểsẽnhưvậyvớingôbối.Chodùdồntoànlựcphávỡcổngthànhvàbứctường,chodùquânthùbỏchạy,ngôbốicũngsẽkhôngtrởvềantoàn,cuộcrútluitừdãythuyềntrêncùngđườngsẽthảmkhốc.QuânAchaiansẽchiếnđấubảovệdãythuyền;vớithươngđồngchúngsẽhạsátkhánhiềubinhsĩTroianngôbốibỏlạiđằngsau.Đólàđiềuthàyđoánthựcsựamtườngđiềmtriệusẽgiảithích,quânlínhsẽtintưởngnghetheo.”Đưamắtlườm,chỏmmũlắclư,Hektorhạgiọng:“Poulydamas,điềuquýhữunóibảnnhân
khôngưachútnào.Quýhữunênđưaýkiếnkháchayhơn.Tuynhiên,nếuquảthựcđólàýnghĩthậntrọngquýhữuđềnghị,nhưvậytứclàthầnlinhđãlàmquýhữulẩnthẩn,quýhữumuốnbảnnhânquênquyếtđịnhChúatểsấmrềnđãtrangtrọnggậtđầuđồngý,xáchứavớibảnnhân.Thayvàođóquýhữumuốnbảnnhânđặttintưởngvàochimvỗcánhbayqua!Bảnnhânkhôngbậntâm,bảnnhânkhôngmàngtưởng,bảnnhânkhôngbuồnđểýchimbaybênphảitớibìnhminh,rạngđôngchóichanhaybêntráitớisươngmùtốităm,mànđêmmờmịt!NgôbốiđặttintưởngvàoýđịnhChúatểtrịvìtoànthểthếnhânvàthầnlinh.Điềmtriệuduynhất,ýnghĩahơnhết,làchiếnđấubảovệquêhương.Tạisaoquýhữusợrachiếntrườngchémgiết,tànsát?Chodùngôbốicóbịtậndiệtbênphải,bêntrái,xungquanhdãythuyềnArgive,quýhữucũngchẳnglomìnhsẽchết,vìkhôngcólòngdạđươngđầu,chiếnđấuvớiquânthù.Tuynhiên,nếuquýhữuthựcsựlánhxatànsát,chémgiết,hoặcnếubằnglờiphỉnhgạtkhuyếndụngườikháctừbỏchiếnđấu,bảnnhânsẽkhôngngầnngạidùngthươngnàyquậtngã,cắtdứtcuộcđờitứckhắc.”Dứtlờichủsúyralệnhthẳngtiến,quânsĩreohòầmĩrầmrậptheosau.TừđỉnhnúiIda,vốn
thíchsấmsét,bènthảcuồngphongthổibụitungbaytạttớidãythuyền,Chúatểkhiếnbinhsĩ
Achaianngỡngàng,songlàmHektorvàquânTroianphấnkhởi.Tintưởngsứcmạnhbảnthânvàđiềmtriệulàthiệnchícủathầnlinh,quânTroianquyếttâmphávỡbứctường.Thinhaukéođàchốngbờlũy,đánhsậpbaolơn,dùngđònbẩykéođổcộttrụquânAchaianxâysâudướiđấtnhôrangoàichốngđỡbứctường,hyvọngtriệthạxong,họsẽphávỡbờlũy.DẫuthếquânDanaanvẫnkhônglùibước.Lấykhiêndachoánkínbaolơn,từđóhọtấncôngquânthùtừdướichântườngleolên.HaiAiasxuấthiệntớiluitrênbờlũyliêntụckhuyếnkhíchquânAchaianrasứcbảovệ.Cónhómhaingườinhẹlờikhuyếnkhích,cónhómhaingườinặngtiếngchỉtríchkhithấylơilà,từbỏchốngcự:“Quýhữu,binhsĩArgive,binhsĩxuấtsắc,binhsĩtrungbình,binhsĩkémcỏi,vìtrongchiếntranhkhảnăngchiếnđấuthườngkhôngđồngđều,songbữanaytấtcảcócôngtácphảihoànthành.Quýhữutựhiểucôngtácđólàthếnào.Nhấtđịnhkhôngquaylạiđằngsau,nhấtđịnhkhôngtrởvềdãythuyền,khinghetiếngquânthùhòhétđedọa.Tráilại,tiếnthẳngphíatrước;độngviên,khuyếnkhíchlẫnnhau,đểýxemcóphảiChúatểtrênnúiOlympos,thầnlinhsấmchớp,trợgiúpngôbốibẻgãycuộctấncông,saukhiđánhđuổiquânthùchạyvềthànhphố.”LớntiếngkhíchlệhaiAiasthúcđẩyquânAchaianchiếnđấu,giữvữngtrậntuyến.LúcnàytừhaiphíađánémtơibờinhưbôngtuyếttuônrơikínmítngàymùađôngkhiChúatểsiêuphàmbắtđầuthảtuyết,hélộchothếnhânthấytênbắnnàycũnglàtênbắncủathếnhân.Chúatểbắtgióđứngim,tuyếtđổliênhồi,phủkínđỉnhnúicaongất,mũibiểnlùlù,cánhđồngrậmcỏvàđồngruộngphìnhiêunôngdâncàycấy.Dọcbờbiểnnướcxanhlơtuyếtcũngchấtđốngtrênvũngbiển,mũibiển,chỉcósóngcóthểngăncảnkhiđổvàobãicát;ngoạigiảtấtcảđềuphủkín,lấpđầydobàntayChúatểtrêncaotuônđổtriềnmiên.Nhưmưaràođábaytớitừhaiphía,lúcquânAchaiannémquânTroian,quânTroiannémquânAchaian,haibênrasứcnémnhau,tiếngđárơilộpbộpnhưsấmrềnđánhtrúngbứctườngdàidằngdặc.DẫuthếđếnlúcnàyquânTroianvàHektorhùngdũngvẫnchưapháđượccánhcổngthengài
bắcngang,nếuChúatểthậntrọngkhôngthúcđẩyquýtửSarpedonlaotớitấncôngquânArgivenhưsưtửchồmvồđànbòsừngcong.Thủlĩnhmaulẹđưakhiêntrònchethân,khiênrựcrỡbọcđồng,thợrènkỳkhugiacông,bêntronglátmấylầndabò,chỉvàngkhâuquanhriềm.Choàngkhiênchethân,phămphămhaithương,thủlĩnhbướcđinhưsưtửtrênnúilâungàythèmthịt,lòngdạcaongạothúcđẩy,nhảyquatườngnôngtrạivàochuồngcừuràokínlùngsục.Chodùgặpmụcphucanhgáccóchó,cóthươngphòngvệ,sưtửcũngnhấtđịnhkhôngbỏchạynếuchưađộtnhập,mộtlànhảyvàochuồngchộpconcừumangđi,hailàgụcchếttạichỗdobấtđồgặptaythươngnhanhnhẹnđánhđuổi.Vìthếhăngmáuthủlĩnhoaihùngcảmthấyphảinhảyquabứctường,đậpvỡbaolơn.ThủlĩnhtứcthìquaysangnóivớiGlaukoscôngtửHippolochos:“Glaukos,tạisaongườiLykianởnhàlạiquýtrọngquýhữuvàbảnnhân,đềcaohếtsức,dànhchỗngồidanhdựtrongyếntiệc,dângphầnthịthảohạng,lykhôngbaogiờvơirượu?Tạisaohọcoingôbốinhưthầnlinh?VàtạisaongôbốisởhữucơnghiệptolớntrênbờsôngXanthosvớivườncâyăntráixumxuê,vớicánhđồnglúamìrựcrỡ?VìthếbâygiờngôbốiphảiđứngtrênchiếntuyếncùngquânlínhLykian,laomìnhvàochiếntrườngnóngbỏng.ChỉlàmvậyngôbốimớicóthểkhiếnbinhsĩLykianvũtrangcùngmìnhthốtlời:‘Quânvươngcaitrịngôbốikhôngphảiđồvôdụng;ănthịtcừubéongậy,uốngrượuvangdịungọtthơmngon,songcũngthừasứclựcvàdưcanđảm,quývịấychiếnđấutrênhàngđầucùngbinhlínhLykian.’Nhưngquýhữuthânthiếtơi!Nếusốngsótkhicuộcchiếnnàykếtthúc,nếungôbốisốngmãi,khônggià,khôngchết,bảnnhânsẽkhôngdấnthânchiếnđấutrênhàngđầuhoặcthúcđẩyquýhữuxôngrachiếntrườngtìmkiếmvinhquangnữađâu.Nhưnghiệnthờibấtkểngôbốilàmgì,tửthầnvẫnxuấthiệndướitrămngànhìnhthù,khôngaitrongsốthếnhâncóthểchạykhỏihaytrốnthoát.Bởithếhaitanênxungtrận,mộtlàmangchiếnthắngchongườikhác,hailàngườikhácđemchiếnthắngchochúngta.”Glaukoskhônglàmngơhaytảnglờtrướclờikêugọi.Haingườicùngtiếnlên,lựclượnghùng
hậuLykiantheosau.NomthấyhọtiếntớicôngtửPeteos,Menestheusrùngmình,vìphầnbờlũychỉhuytrôngcoibịtrựctiếpđedọa.Đưamắtnhìnsuốtbờlũyxemcóchỉhuynàokhảdĩcứunguynhómquânchỉhuyđiềuđộngkhỏibịtiêudiệt,chỉhuythấyhaiAias,háochiếncónòi,đứngimvàTeukrosmớitừtrạiđitới.Tấtcảgầnkề,songgọitođếnmấy,mấyngườicũngkhôngnghethấy,vìbầutrờirềnvangtiếngkhiên,tiếngmũđậpnhauchanchát,đấylàchưakể
tiếngcổngnệnđùngđùng.Tấtcảđóngkín.DừngdướichântườngquânTroiantìmcáchphávỡxôngvào.CấptốcquyếtđịnhphảilàmgìchỉhuypháilệnhsứThootesmangtruyềnđiệpquaAias:“Cóviệccầnthihành,Thootesquýmến.HỏatốctớigọiAiaslạiđây,hoặccảhai,đượcvậyhaybiếtmấy.Vìchẳngmấynữachỗnàysẽlàvựcthẳmchônvùingôbối.ChỉhuyLykianuyhiếpnặngnề;ngôbốibiếttronghỗnchiếntànbạotrướcsauchúnghungdữvôcùng.Tuynhiên,nếuhàngquânđằngđócũnggặpkhókhăn,nguykhốnnhưđằngnày,ngôbốicầnítnhấtcôngtửTelamon,Aiasdũngcảm,bảoanhấykéocảTeukrostaycungcừkhôiđitheo.”Vừangherađichạyviệctứcthì,tu-níchlátđồng,lệnhsứmentheobứctường.Tớichỗhai
Aiasđangđứnglệnhsứvàođềcấptốc:“ThưanhịvịAias,chỉhuyquânAchaianáogiáplátđồng,côngtửyêuquýcủaPeteos,Chúatểyêuthương,yêucầunhịvịquábộtớiđằngđó,dùchỉmộtlúcngắnngủi,giúpmộttaytronglúcchỉhuygặpkhókhăn,nguykhốn,nếunhịvịcùngđicànghay.Bởichẳngmấynữachỗđósẽlàvựcthẳmchônvùingôbối;chỉhuyquânLykianuyhiếpnăngnề;ngôbốibiếttronghỗnchiếntànbạotrướcsauchúnghungdữvôcùng.Tuynhiên,nếuđằngnàychiếntrậncũngdiễnraácliệt,hàngquâncũnggặpnguykhốn,chỉhuyhyvọngítnhấtchỉhuycantrường,côngtửTelamonđếnvớichỉhuy,lôicảTeukrostaycungcừkhôiđitheo.”Lệnhsứdứtlời.Aiascaolớn,côngtửTelamonkhôngtừnan.QuaysangcôngtửOileus,Aias
nóilờinhưcócánhbayxa:“Aias,bảnnhânmuốnquýhữuvàLykomedesgandạởđây,thôithúcquânDanaanchiếnđấuquyếtliệt.Bảnnhânlạiđằngđóđươngđầuvớiquânthù.Bảnnhânsẽtrởlạitứcthìsaukhirataytíchcựctrợgiúpbằnghữu.”Dứtlời,AiascôngtửTelamonbướcđi.Teukrosemcùngchađitheo.PandionváccungcánhcongcủaTeukrostháptùng.CấtbướcbêntrongbứctườnghọtớikhuvựcbờlũyMenestheusquảcảm,cantrườngchỉhuy.Đếnnơihọthấyđồngđộiđangbịquânthùápđảoácliệt,chỉhuyvàthủlĩnhquânLykianhùnghổchèolênbaolơnnhưcuồngphongđenngòm.Họnhàotớitấncôngquânthù,huyênnáodângcao.AiascôngtửTelamonđầutiênhạsátđốithủ,đồngđộicủaSarpe-don,Epiklesdũngcảm.
Nângtảngđáxùxìtotướngbêntrongtườnglũytrênnócđốngđácạnhbaolơn,chiếnbinhchọimạnh.Tảngđákhổnglồthanhniêncườngtrángthếhệngàynaydùnghaitaynânglêncũngthấykhókhăn,chiếnbinhnhấcquađầuchoảngxuống.Chiếnbinhđậpvỡchiếcmũbốnnúmvàđậpnátcảđầuthanhniên.Epiklestừbaolơnrơinhưthợlặnnhảyxuốngnước,linhhồnvĩnhbiệtthểxác,cuộcsốngrờibỏnắmxương.TrongkhiđóGlaukos,côngtửlựclưỡngcủaHippolochosbịTeukrosbắntrúnglúctrèolêntườngtấncông.Nomthấycánhtaytrầntrụi,Teukrostừbờlũygiươngcungbắnngănchặn.GlaukosvộinhảyxuốngđấttrởlạiphíasaulẳnglặngrútluiđểquânAchaiankhỏitrôngthấychỉhuybịthương,chúngsẽlớntiếngreomừngchiếnthắng.SarpedonđaulòngkhônxiếtkhinhậnraGlaukosrútlui.Dẫuvậynhiệttìnhkhôngsuysuyển,thủlĩnhvẫnhăngsaychiếnđấu.LaotrúngThestorcôngtửAlkmaon,thủlĩnhnắmthươnggiậtlại.Ngảtheomũithương,từtrêntường,Alkmaoncắmđầurơixuốngđất,vũkhíbằngđồngóngảrơitrênthithểkêulẻngkẻng.Đưacặptaycườngtránggiậtmạnh,thủlĩnhbứttoànbộbaolơn,từđầunàyđếnđầukia;nóctườngtrơtrụi;thủlĩnhpháthủngkhoảnglớnchotoànđộichuiqua.AiasvàTeukroshiệplựctấncôngSarpedon.MũitênTeukrosbắnđirơitrúngdâyđeobóng
lộnchạyngangngựcchằngkhiênchetoànthân.NhưngChúatểgiữkhôngđểtửthầnbắtcôngtửmangđi,vìthếthủlĩnhkhônggụcngãcuốidãythuyền.Aiasxổtớiđâmthươngvàokhiên.Mũithươngtrúngkhôngsâu,songlàmthủlĩnhloạngchoạngkhixônglên.Thủlĩnhphảiluikhỏibờlũymộtchút,songkhônghoàntoànrúthẳn,vìtronglòngvẫnhyvọngđạtchiếnthắng.QuaynhìnxungquanhthủlĩnhlớntiếngkêugọibinhsĩLykianquảcảm,kiêncường:“ChiếnhữuLykian,tinhthầnchiếnđấuđểđâutạisaochậmchạpthế?Mặcdùcườngtráng,songmộtmình,saukhiphávỡbứctường,bảnnhânkhôngthểmởđườngtiếntớidãythuyền.Chiếnhữuhãycùngbảnnhântấncông,ngườicàngnhiều,việccàngchóngxong.”Hoảnghốtvìlờitráchcứ,phíabênnàybinhsĩLykianxungquanhtrưởngthượng,quân
vươngxônglêntấncônghăngsayhơnbaogiờ.PhíabênkiaquânArgivecũngtăngcườnglực
lượngđằngsaubứctường.Giaotranhdiễnragaygo,ácliệt.DẫuvậyquânLykianhùnghậucũngkhôngthểphávỡbứctường,mởđườngtiếntớidãythuyền,taythươngDanaancũngchẳngthểđẩylùiquânTroiankhihọđãtớibứctường.Haibênnhưhaingườibênnàybênkiacộtmốccãinhauvềranhgiớithửaruộng.Taycầmthướcđo,ngườinàocũngnằngnặcđòiphầnngangbằngtrêndảiđấtnhỏhẹp,bờđấtmộtmìnhđứnggiữacáchngăn.Haibênđâmnhauquachướngngại,đâmquađâmlạiquanhkhiênbọcdabòchelồngngực,khiêntròntohaykhiêntrònnhỏ.Nhiềubinhsĩbịmũiđồngtànácđâmtrúnglúcvừagiaochiếnvừaquaylạiphơilưngphíasau,nhiềubinhsĩ,khánhiều,bịthươngxuyênquakhiênđâmthẳngdathịt.Dọcbaolơn,suốtbờlũylênhlángmáuhaibên,máuTroiantrộnmáuAchaian.DẫuthếquânTroianvẫnchưathểđánhbậtquânAchaian.Haibênởtìnhtrạngnhưbàncânngườiphụnữxelenlươngthiệnđểbênquảcân,bênmớlen,nhấccánlêncân,giữhaibànthăngbằng,kiếmchúttiềncòmnuôibầyconnhỏ.Cuộcgiaotranh,chémgiếtgiữabinhsĩhaibêncũngngangbằngnhưthế,songnghiêngchiềulúcChúatểtraophầnthắngvẻvangchoHektorcôngtửPriamđầutiênnhảyquabứctường.TruyềnlệnhgaygắtquahàngquânHektorlanhlảnhhétto:“TiếnlênchiếnsĩTroianluyện
ngựa!Đánhsậpbứctường,phónghỏadãythuyềnlửabốcngùnngụt.”NghetiếngkêugọibinhsĩTroianđềunứclòng.Tậptrunglựclượnglaothẳngbứctường,tayhămhămthươngsắcnhọn,họlầnlượtchèoquađầuxà.TrongkhiđóHektorlậttảngđánằmtrướccổngmangđi,dướiđáytotrênđầunhọn,haithanhniênkhỏemạnhbậcnhấtcộngđồngngàynaycũngkhôngdễgìdùngđònbẩybậtkhỏimặtđấtđặtlênxe.Tráilại,Hektormộtmìnhgiảiquyếtchẳngkhókhăn:côngtửKronosđầuócquanhcobiếntảngđáthànhnhẹgiúpchủsúy.Dễdàngnhưmụcphumộttaynhặtmớlôngcừuđemđi,chẳnghềcảmthấynặngnề,Hektorômtảngđámangtớicổngcaohaicánhđóngchặtchẽ,bêntronghaithanhngangbắttréo,chẹnkỹvớithengài.Tiếnlạigần,giạnghaichânlấythế,Hektortungtảngđávàogiữacánhcổng,mộnghaibêngãyvụn.Nộilựcdũngmãnhđẩytảngđálănvàotrong;cánhcổngkêurăngrắc,mặtgỗgiậpnátbắntungvìtảngđáđậpmạnh,thanhngangbuộtvăng.Hektoranhhùngtứcthìnhảyqua,vẻmặthầmhầmnhưmànđêmbấtchợtrủbuông.Taycầmhaithương,toànthânphủkínmặtđồng,chủsúylóesángvẻsánghãihùng.Khôngai,trừmộtthầnlinh,nhìnthấyhoặcgiữlạilúcchủsúynhảyquacổng.Mắtrựclửa,quaylạiđámđôngđằngsau,chủsúyhốithúcquânlínhchèoquatường.Binhsĩnghelờirămrắp.Nhanhnhưchớp,đámnhảyquatường,đámchuiquacổngmởtoang.QuânDanaanhoảnghốtkéochạytánloạnvềdãythuyềnrỗngkhông,tiếnglahétrềnvangbấttận.
Khúc13SaukhiđưaHektorvàquânTroiantớidãythuyền,đểởđóvớiquânthùchochịugiankhổ,
cựcnhọc,chiếntrậnliênmiên,Chúatểquaymắtsángngờinhìnnơixaxa,quansátđấtđaingườiThracianphingựathuầnthục,ngườiMysiancậnchiếntàiba,ngườiHippomolgoikiêuhãnhsốngbằngsữangựavàngườiAbioingaythẳng,phongnhãhơnhếttrêntrầngian.ChúatểkhônghềđưamắtsángngờinhìnđấtTroad,trongthâmtâmcũngkhôngnghĩlúcnàycóthầnlinhbấttửnàoxuốngtrợgiúpquânTroianhoặcquânDanaan.Tráilại,thầnlinhphithườngrungchuyểntráiđấtkhôngnhắmmắtlàmngơ.NgồichễmchệtrênđỉnhnúiSamoscaongấtcâycốiumtùm,SamosthuộcThrace,thầnlinhsaymêquansátchiếntrườngvàtrậnđánh.Từđáybiểnnhôlên,tìmmãimớithấynơinày,vìtừđâythầnlinhcóthểnhìnhếtnúiIda,cảthànhphốquânvươngPriamlẫndãythuyềnquânAchaian.ThươnghạiquânAchaianđạibại,quânTroiantiếnđánhtantác,thầnlinhbựctức,oángiậnChúatểvôcùng.Nhỏmphắtdậy,rờinúilởmchởm,thầnlinhvungthânlaoxuống.Đồicao,rừngcâyrungchuyểndướibướcchânbấttửPoseidongiángthế.Bướcbabướcđếnbướcthứtưthầnlinhtớiđích:Aigai.Nơibiệtđiệnlừngdanhxâybằngvàngóngánhdướinướcêmả,sâuthẳm,bấtdiệtvớithờigian.Tớinơithầnlinhđóngáchvàoxehaituấnmãmóngbọcđồng,phinhưbay,bờmóngvàngbuôngrủ.Phụcsứccũngbằngvàng,cầmroibằngvàngchếtạokỳkhu,lênxeantọa,thầnlinhlướtsóngrađi.Nhậnraquânvương,từmọiphía,từmọihang,thủythầnđổtớinhảynhótđónchào.Biểncảcũngvuimừngmởđườngđểtuấnmãnhẹnhàngrongruổi,trụcxebằngđồngphíadướikhôngướt.TuấnmãcứthếchồmlênvunvútđưathầnlinhtớidãythuyềnquânAchaian.GiữaTenedosvàImbrosváchđácaongất,dướiđáybiểnsâuthẳm,nướcêmả,tĩnhlặng,có
độnglớnrộng.Tớinơidừngngựa,saukhibỏchútthựcphẩmtrườngsinhchoăn,lấydâytròngbằngvàngbuộcchânđểkhỏibẻgãy,lắcbật,nhằmgiữchặtởđótớilúcquaylại,tháoáchtuấnmãxongxuôi,PoseidonrungchuyểntráiđấtlênđườngtớidoanhtrạiquânAchaian.QuânTroianhànghànglớplớpnhưgióto,cháylớn,hăngsayvượtmức,theochânHektor
côngtửPriamhùnghổtiếntới,khôngngừnghôhoántấncông.Họhyvọngchiếmđoạtdãythuyền,tànsáttạichỗhếtquânAchaiantinhnhuệ.NhưngđúnglúcđóPoseidonthầnlinhrungchuyểntráiđất,baoquanhđịacầu,từđáysâunướcmặnnhôlên,đemsinhlựcmớimẻthúcđẩyquânArgive.GiảdạngKalchas,giọngnóicươngquyết,tớigầnhaiAiastrướctiên,thấyhăngháichiếnđấukhôngcầnkhíchlệ,thầnlinhcấttiếng:“Aias,nhịvịphảirataycứusốnghàngquânAchaian,hãydũngcảm,kiêncường,đừngnghĩtớihoảngsợ,tháochạy.ChỗkhácdọctrậntuyếnbảnnhânkhôngsợbàntaykhủngkhiếpcủaquânTroianlũlượt,hùnghụcchèoquabứctường,vìquânAchaianxà-cạpgọngàngcóthểngănchặnkhôngchochúngtiếnlên.Songởđâybảnnhânlo,lohếtsức,chuyệnchẳnglànhsẽxảyravớingôbối,bởitênkhùngnhưlửarừngđanghướngdẫnchúngtiếntới,tênHektorcứtưởngmìnhlàcôngtửChúatểsiêuphàm.Cầumongcóthầnlinhchỉchonhịvịthấyđâylàchỗphảikiênquyếtgiữvững,bảnthânnhịvị,đồngthờithôithúccảquânsĩcầmcự.Nhưvậy,dùytràntớinhưthácđổ,vàdẫuChúatểtrênnúiOlymposcókhíchlệkhiếnyhunghăng,nhịvịvẫncóthểđánhybậtkhỏidãythuyềnlướtsóng.”Dứtlờithầnlinhrungchuyểntráiđất,baoquanhđịacầugiơgậyđậpkhẽbanphép,phảquyếttâmdạndĩ,biếncơthể,taychânhaingườithànhnhẹnhõm.Sauđóvớitốcđộvunvútnhưchimưngrờichỗđậutrênchỏmnúichótvót,lấythếbìnhphi,bấtngờsàxuốngđuổibắtchimkháctrêncánhđồng,Poseidonthầnlinhbaoquanhrungchuyểntráiđấtchớpnhoángbiếndạngkhỏitầmmắthaingười.ChỉcócôngtửOileus,Aiasnhanhchânlẹbước,biếtngườinóilàthầnlinh.VộivàngquaysangAiascôngtửTelamon,chiếnbinhnói:“Aias,cóthầnlinhsốngtrênnúiOlymposhốithúcngôbốichiếnđấubảovệdãythuyền.Thầnlinhđộilốtthàyđoán,songkhôngphảithàyđoánKalchasgiảiđoánýmuốnthầnlinh.Gótchân,khoeochânlúcrờingôbốirađiđủchobảnnhânthấysựthật,nhậnrathầnlinhchẳngchútkhókhăn.Hơnthế,tronglồngngực,trongtráitim,bảnnhâncòncảmthấythayđổi,hăngháigiaotranh,chiếnđấugấpbội.Chânphíadưới,tayphíatrênhămhởvìnônnóng.”“Lúcnàybảnnhâncũngcảmthấytươngtự,”AiascôngtửTelamontiếplời.“Cánhtaydũng
mãnhnắmcâythươngháohứcvìbồnchồn;tinhthầnnhưdiềugặpgió;haichânkhôngcòntrênmặtđất.MộtmìnhbảnnhânkhôngmongmuốngìhơnlàtrựcdiệnHektorcôngtửPriamhăngsayvượtmức,giaochiếntayđôi.”TrongkhihaiAiastròchuyện,phấnchấnvìnguồnvuichiếntrậnthầnlinhvừađưavàolòng,
thầnlinhbaoquanhtráiđấtthôithúcbinhsĩAchaianphíasaudãythuyềnlướtsóng,cốgắnglấylạitinhthần,dokiệtsứccaođộkhôngnhữnghỗnloạnmàcòntuyệtvọngkhithấyquânTroiannhưongvỡtổlúcnhúcbayquabứctường.Nhìnquânthùnướcmắtgiàngiụadướilànmi,họnghĩkhôngcònhyvọngthoátkhỏitaiương.Nhưngbâygiờ,dángdấpthoảimái,thầnlinhrungchuyểntráiđấtlẩnvàohàngquânkhíchlệhọchiếnđấu.ThầnlinhtrướctiêntớicổvõTeukros,rồiLeitos,Peneleosanhhùng,Thoas,Deipyros,Meriones,Antilochos,dàydạnchiếntrường.Ngỏlờinhưcócánhbayxathầnlinhtruyềnsinhlựcmớimẻvàotimtừngngười:“Ôi,hổthẹnvôcùng,binhsĩArgive,thanhniêntraitrẻ!Cácngườilàchiếnsĩdũngcảmbảnnhânhyvọngcứusốngdãythuyềnnếusẵnsàngchiếnđấu.Tráilại,nếuvìcuộcchiếngaygo,cácngườibỏcuộc,ngàyquânTroiankhuấtphụcngôbốiquảthựcđãđến.Ôichao,quảlàhiệntượngkỳlạbảnnhânchứngkiếntậnmắt,hiệntượnghãihùngbảnnhânnghĩkhôngbaogiờxảyra:quânTroiantrèolênthuyềnngôbối!Trướckiachúngchẳngkháchoẵngnonnhútnhát,lòcòchạytrongrừng,dángvẻmệtmỏi,bỡngỡ,khôngkhảnăngchiếnđấu,trởthànhmồingonchochórừng,beorừng,sóirừng.Từđótớinaytrướccánhtaydũngmãnh,tinhthầnhăngsaycủangôbối,chúngkhôngdámđứnglêntrựcdiện,giápchiếndùmộtlúcngắnngủi.Tráilại,bâygiờchúngrờithànhphốrađikháxachiếnđấubêndãythuyềnrỗngkhông,donguyênsoáingôbốibấtlực,binhsĩngôbốinhunhược,chánghétchỉhuyđếnđộthàchếtbêncạnhhơnlàbảovệdãythuyền.Tuynhiên,dẫumọitráchcứtrútđổlênđầulêncổAgamemnonquyềnuyrộngrãi,côngtửAtreusanhhùngđãphạmlỗilầmnghiêmtrọng,xúcphạmcôngtửPeleusbướcchânthoănthoắt,ngôbốicũngkhôngđượcphépvìvậythoáithácbấtkểthếnàobỏcuộcchiếnđấu.Không,ngôbốiphảimaumausửachữalỗilầm,chiếnsĩtâmhồnquảcảmsẵnsàngsửasai.Chẳngđẹpmắtchútnàonếuquýhữuđượckểlàthànhphầnưutútronglựclượnglạilơilànhưthế.Bảnnhânsẽkhôngtranhcãivớingườilẩntrốnchiếnđấu,nếungườiđóthuộcthànhphầnhènnhát,songvớiquýhữubảnnhântứcgiậnvôcùng.Quýhữuthânái,tháiđộthụđộngcủaquýhữusẽmởđườngđivàotaiươngthêthảm.Rấtmongtừngngườitrongquýhữutrongtâmkhảmhãynghĩtớiônhụcđốivớimìnhvàphẫnnộđốivớingười!Vìgiaochiếnkhủngkhiếpđãtới.Hektorhàohùng,Hektorhungdữđãphásậpcổngthành,đậpgãythanhngang,tiếnghôchiếnđấurềnvangngaybêndãythuyền.”Vớilờikhíchlệkiênquyết,thầnlinhbaoquanhđịacầutậphợpquânsĩArgivenhanhnhư
chớp.HọtậptrungquanhhaiAiashùngdũngđếnđộngaycảthầnlinhchiếntranhhằngtheosáthoặcAthenanữthầntừngthúcđẩyhọchiếnđấucũngkhôngthểxemnhẹcoithường.ThànhphầnvượttrộitrongsốbinhsĩtinhnhuệđứngchờđươngđầuvớiHektorvàquânTroian.Thươngbênthương,khiênbênkhiên,mũbênmũ,línhbênlính,tấtcảlàmthànhhàngràokínđếnđộkhibinhsĩquayđầu,mũóngánhtrênđỉnhgàilôngđuôingựachạmmũ,lúccánhtaylựclưỡngvungđưavềphíatrước,khiênđộngkhiên.Họtrôngcóvẻcươngquyết,nhấtđịnhkhônglùi,hămhởxungtrận.QuânTroianồạttiếnlêntấncông.Hektordẫnđầuhùngdũngxôngtớihàngquânđốidiện
nhưtảngđákhổnglồlăntrênsườnnúivềmùađông,saucơnmưalũ,sôngtrànbờ,nướccuốnphăngvậtchốngđỡđẩytấtcảxuốngdưới.Bắnlêncao,baytungrơixuống,nướcàoàochuiqualùmcây,chảymiếtkhôngngừngtớiđấtbằngmớibuộclòngngừngcuồncuộn.Hektorcũngthếcólúcđedọakéoquânquahàngtrại,dãythuyềntớitậnbờbiểnkhônggặptrởngại,vừakéođivừachémgiết.Nhưngkhigặplựclượnghàngngũkhăngkhít,chủsúybịchặnđứng,mặcdùhăngháixôngtới.ConcáingườiAchaianđốidiệnrútkiếmđâm,giơthươnghaimũilaođẩytrởlại.Cảmthấynaonúngphảiluibướcchủsúylớntiếngkêugọi:“BinhsĩTroian,binhsĩLykian,binhsĩDardaniancậnchiến,hãykiêncường!QuânAchaiankhôngthểcầmcựlâudài,dùđãđứngthànhhàngnhưbứctườngchốnglại.Chúngsẽlùibướctrướcmũithươngbảnnhân,nếuquảthựcthầnlinhquyềnnănghơnhết,phuquânHerasấmrềnđãthúcđẩybảnnhântấncông.”
Lờikêugọikhiếnbinhsĩtronghàngquânhănghái,canđảm.TrongsốcóDeiphobos,côngtửPriam,tinhthầnphấnkhởi,hiênngangbướcraphíatrướcvungkhiêntrònvànhvạnh,rónrénvừatiếnlên,vừađưakhiênchethân.NhắmnémMerioneslaothươngbóngloáng.Khôngtrậtđốitượngthươngtrúngkhiêntrònbọcdabò,songthayvìxuyênqua,tiếnsâu,cándàigãyngayđui.HếthồnvìmũithươngMerioneshùnghổlaotới,Deiphobosđưahếtkhiênraphíatrướcchốngđỡ.Nhưngđúnglúcđóchiếnbinhluibướclẩnvàogiữađồngđội,tứcgiậnkhônxiết,vừagãythươngvừamấtchiếnthắng:chiếnbinhtứctốcrờichiếntrườngquayvềhàngtrại,dãythuyềnlấythươngdàiđểtrongđó.Sốcònlạitiếptụcchiếnđấu,chiếntrậnầmầmtrànngậpkhônggian.Teukroscôngtử
Telamonđầutiênhạsátđốithủ,taythươngImbrios,côngtửMentornổitiếngnhiềungựa.ThanhniênsốngởPedaiostrướckhiconcháungườiAchaiankéotới;thanhniênkếthônvớiáinữngoạihônquânvươngPriam,Medesikaste.KhiquânDanaanchèothuyềncânbằngđếnnơi,thanhniênquayvềthànhTroa.ÍtlâusautrởthànhnổitiếngkhắpthànhTroa,thanhniênsốngvớiPriam,quânvươngcoinhưconđẻ.CôngtửTelamondùngthươngdàiđâmdướitai,rồirútlại.Nhưcâytầnbìđứngsừngsữngtrênđỉnhnúi,nhìntừxa,lưỡirìubằngđồngđốnchặt,nghiêngđổkéotheocảvòmlámơnmởnxuốngđất,thanhniêngụcngã,vũkhíóngảbằngđồngkêulẻnhkẻngrơitheo.Teukrosxổđếnhămhởlộtgiápy.ThấyTeukrosnhàotới,Hektorlaothươngbóngloáng.Nhìnthươngbaylại,Teukrosnémũiđồngđườngtơkẽtóc,thươngtrúngngựcAmphimachoscôngtửKteatos,dòngdõiAktor,lúcđươngsựlaovàochiếntrường.Đươngsựngãnhưtiếnggậyđập,giápylẻnhxẻngxungquanh.Hektorlaotớigiậtmũchậtníchkhỏiđầu;Aiasnhàotớinhắmkỹlaothươngbóngloáng.Nhưngtoànthânkhôngchỗnàohở,chủsúyphủkínbằngláđồngkhủngkhiếp.Némtrúngnúmgiữamặtkhiên,Aiasgồngmìnhkéolại.HektorphảiluivềphíasaubỏhaixácchếtchoquânAchaianlôiđi.AmphimachosđượcStichiosvàMenestheusgandạ,cảhaichỉhuybinhsĩAthenian,kéovềhàngquân.Bấtchấphiểmnguy,xôngxáochiếnđấu,haiAiasvồxácImbrios.Nhưcặpsưtửhùngdũng,hunghăngvừađớpcondêtrướcmắtmụcphuvàbầychónherănggừgừ,ngặmtronghàmnhấckhỏimặtđấtmangvàobụirậm,haiAiasnângImbrioslêncaolộtgiápy.NổiđiênvìAmphimachostửtrận,côngtửOileuschặtđầuImbriosngaygáychỗmềmxèo,vungcaonémnhưtungquảbanhquađámđôngchorơixuốngđấtngaychânHektor.Nomthấyđíchtôngụcngãtrongcuộctànsátcựckỳghêtởm,tứcgiậnvôcùng,Poseidoncất
bướcdọchàngtrại,dãythuyềnđộngviênquânAchaian,đồngthờisửasoạngieorắctangtócchoquânTroian.ThầnlinhgặpIdomeneustaythươnglừngdanh,vừatớithămđồngđộitrongchiđoànmớirờicuộcchiếnvìthươngđâmtrúngbắpchân.Thươngbinhđượcđồngđộimangvềhàngquân.Saukhirachỉthịchoysĩ,Idomeneusquayvềtrại,songnhấtđịnhtrởlạichiếntrường.Đúnglúcđóthầnlinhrungchuyểntráiđấtlạigần.BắtchướcgiọngThoascôngtửAndraimon,quânvươngtrịvìPleuronvàKalydonđồinúitrậptrùng,ngườiAitoliancungkínhtônthờ,thầnlinhcấttiếng:“Idomeneus,trưởngthượnghàngquânKretan,lờiconcháungườiAchaianthườngđedọaquânTroianđểđâurồi?”“Thoas,”Idomeneus,thủlĩnhhàngquânKretanđáp,“theochỗbảnnhânnhậnxétbữanay
khôngcócánhânnàođángtrách.Vìngôbốiđềuchiếnđấugandạ;khôngaihoảnghốt,sợhãi;khôngaicogiòbỏchạytrongcuộcgiaotranhkhủngkhiếp.Không.NhưvậychắchẳncôngtửsiêuphàmcủaKronoslấylàmvừalòngđắcýthấyquânAchaiangụcchếtkhôngkènkhôngtrốngởđâycáchArgosvạndậm.Nhưng,thôiThoas,từngkiêncườngtrựcdiệnquânthù,từngkhíchlệđồngđội,khihọxuốngtinhthần,bởithếlúcnàyđừngchánnảnlùibướcchùnchân,quýhữuhãytiếptụcđemdũngkhínângcaotinhthầnbinhsĩ.”“Idomeneus,”Poseidonrungchuyểntráiđấttiếplời,“cầumongkẻcốtìnhtìmcáchdùng
dằngkhôngchiếnđấuhếtmìnhhômnaysẽchẳngbaogiờrờiđấtTroadtrởvềquêhươngmàởlạiđâylàmmồichochóănthịt!Quýhữuhãyvềkiếmvũkhírồitrởlại.Ngôbốiphảimaumaukềvaisátcánhhànhđộngnếuhaitacòníchdụng.Khiđứnglênchiếnđấubênnhau,binhsĩkémcỏicũngtrởthànhchiếnsĩtàiba.Từtrướctớigiờrachiếntrườngquýhữuvàbảnnhânđềutácchiếnngoancường.”Nóirồibỏđi,thầnlinhlạitrởlạichiếntrườngsôiđộng.Idomeneuslẽođẽođivềtrạicấtdựngvữngchắc.Choàngvộigiápylộnglẫy,nắmchặthai
thươngrađi,IdomeneustrôngnhưtiachớpcôngtửKronoscầmtrongtay,khicótruyềnđiệpgửichothếnhân,từđỉnhnúiOlymposlonglanhphóngđilóesángtrênbầutrờixaxa.MặtđồngrựcsángtrướcngựclúcIdomeneuscogiòrútchạy.MớirờitrạikhôngbaoxagặpMeriones,mãphucantrường,vừatrởvềlấythươngđồng,Idomeneushàohùngthốtlời:“Quýhữuthânthiếttronghàngđồngđội,côngtửMolos,Merioneslanhchânlẹbước!Tạisaorờichiếntrường,chémgiếtvềđây?Bịthươnghả?Cólẽmệtmỏivìđauđớndomũitêngâynên?Haytrởvềmangtruyềnđiệpchobảnnhân?Khẳngđịnhvớiquýhữu,dùthếnào,bảnnhânkhôngmuốnngồilìtrongtrại,tráilạirấtmuốnxôngrachiếntrường.”“Idomeneus,”Merionesđầuóckhônkhéobènđáp,“trưởngthượnghàngquânKretantu-
níchlátđồng,bỉnhânvềkiếmcâythương,hyvọngtìmthấytrongtrạitrưởngthượng.ThươngtrướcmangđibịgãylúcbỉnhânlaotrúngkhiêntênDeiphoboshỗnxược.”“Nếumuốnthương,”Idomeneus,thủlĩnhquânKretantiếplời,“quýhữusẽkhôngchỉthấy
mộtmàhaimươicâygácvàotườngbóngloángngaycửatrạibảnnhân.ToànthươngTroianlấycủatửsĩbảnnhânhạsát.Bảnnhânkhôngmuốnkhichiếnđấuvớiquânthùlạiđứngcáchxa.Vìthếngoàithươngrabảnnhâncònthuthậpvôsốkhiêngù,mũtrận,trấnthủóngánh.”“Bỉnhâncũngcó,”Merionesđầuócchínchắntiếplời,“nhiềuvũkhíđoạtcủaquânTroianđể
trongtrạivàdướithuyềnsơnđen,songkhônggầnđểcóthểlấytứcthì.Hơnthế,bỉnhâncũngcóthểkhẳngđịnhkhônghềmấttinhthầntrongchiếnđấu,ngoàichiếntrườngnơithanhniêntìmthấyvinhquang,bỉnhânđứnghàngđầucùngquýhữubấtkểkhinàochiếncuộcbùngnổ.Rấtcóthểkhibỉnhânchiếnđấu,binhsĩAchaiangiápylátđồngkhôngnomthấy,songbỉnhânnghĩquýhữunhìnthấyrõràng.”“Bảnnhânbiết,”IdomeneusthủlĩnhquânKretanđáp,“quýhữulàchiếnhữudũngcảm,hà
tấtphảikểlàmchi?Bởinếubâygiờtấtcảngôbối,binhsĩcantrường,đượclựachọnthựchiệncuộcphụckíchgầndãythuyền,đólànơithấyrõdũngkhícủabinhsĩ,đólàlúckẻhènnhát,ngườigandạxuấthiệnnguyênhình,kẻhènnhátthườngxuyênthayđổivẻmặt,tinhthầnnaonúng,khôngthểngồiimtạichỗ,màcứthayđổitưthế,hếtcúikhomđếnquỳgối,cochânnàyduỗichânkia,timđậpthìnhthịchtronglồngngực,khinghĩtớithầnchếtxuấthiệndướinhiềuhìnhthức,haihàmrăngđánhvàonhauruncầmcập.Ngườigandạtráilạikhôngbaogiờthayđổinétmặt,lolắngquáđộ,từlúcnằmphụckíchcùngđồngđội,màchỉcầumongvậtlộn,quầnthảovớiquânthùcàngmaucàngtốt.Aha!Nếungôbốirơivàotrườnghợpnhưthế,bảnnhânkhẳngđịnh,khôngaicóthểcoinhẹtinhthầntáobạo,cánhtaydũngmãnhcủaquýhữu.Bởichodùtrongkhixungtrậnbịthươngdotênbắn,giáođâm,vũkhícũngkhôngrơisaugáyhoặcsaulưng,màtrúngngựchaybụngkhiquýhữuxungphongxônglênchiếmvịtrícùngđồngđộitrênchiếntuyến.Nhưngthôi,ngôbốikhôngnênđứngđâybấtđộngchuyệntrònhưtrẻcon,kẻongườikhácdèbỉu,chêcười.Quýhữuhãyvàotrạibảnnhânlấycâythươngchắcnịchmangđi.”LờivừadứtMerionesliềnhùnghổ,hốihảvàotrạigiậtcâythươngmũiđồng,rồiđuổitheo
Idomeneus,lònghíhửngchỉnghĩlaovàochiếncuộc.Nhưthầnlinhchiếntranh,taiươngđốivớithếnhân,khirachiếntrường,cùngđicóKinhHoàng,côngtửcườngtráng,lìlợm,từngkhiếnbinhsĩcantrườngkhiếpsợ,haingườirờiThracerađi,vũtrangđầyđủ,thamgiachiếnđấucùngngườiEphyroihoặcngườiPhlegyestáobạo,songkhôngđểtailắngnghehaibênnàinỉmàchỉmuốnđemchiếnthắngchobênnàyhoặcbênkia.MerionesvàIdomeneus,chỉhuybinhsĩ,cứthếrađithamdựtrậnđánh,giápylátđồngrựcrỡ.Merioneskhởiđầungỏlờivớiđồngđội:‘‘CôngtửDeukalion,tớichiếntrườngxôngvàochiếnđấu,chỉhuyđịnhtiếntheophíanào?Bênphải,chínhgiữahaybêntráihàngquân?VìbảnnhânthấychỗnàocũngnhannhảnchiếnbinhAchaiantócdài.”VừanghechỉhuyquânKretanliềnđáp:“Giữadãythuyềnbêncạnhngôbốicòncóbinhsĩkháccanhphòng,bảovệ.HaiAiasvàTeukrostaycungtàibađồngthờichiếnsĩcậnchiếngiỏigiang.HọđủkhảnăngđẩyluiHektormặcdùcóvẻđángsợvàhămhởchiếnđấu.Ysẽthấydẫuhùnghổđếnđâucũngkhôngdễgìđèbẹptinhthầnbấtkhuất,bẻgãycánhtaydũngmãnhcủamấychiếnbinh,nếumuốnphónghỏađốthủydãythuyền,trừphicôngtửKronosthânchinhtrợgiúp,tunglửavàogiữahàngquân.Aiaslựclưỡng,côngtửTelamon,cũngsẽnhấtđịnhkhônglùibướctrướcthếnhântừngănlúamìnữthầnDemeter
sinhsản,cóthểcắtđứtbằngmũithươngđồnghayquậtngãbằngtảngđá.AiascũngkhôngbaogiờrútluingaycảtrướcmặtAchilleus,bẻgãymọiđềkhángcủađốithủ,ítnhấttrongcậnchiến,songvềchạybộkhôngtàinàođịchlại.Bởithếtừđâytiếptụcđivềphíatráihàngquân,chẳngmấychốcngôbốisẽthấynhờngôbốingườikhácsẽđạtvinhquang,haynhờngườikhácngôbốisẽđoạtchiếnthắng.”Nghenóithếbènhăngháinhưthầnlinhchiếntranhnhanhchânlẹbước,Merionesrẽsang
phíachỉhuychỉđịnh,haingườitớitiềntuyến.ThấyIdomeneusvàmãphutiếnlên,hungdữnhưlửarừng,vũkhílộnglẫy,quânTroiangọinhauơiớiquahàngquân,àoàonhàotớitấncông.Cậnchiếndiễnratoàndiệngầnphíasaudãythuyền.Nhưbụiphủkínmặtđườngvàohômbãonổi,gióthốctừngcơncuồncuộnbốccaothànhđámmâykhổnglồ,phânđộihaibênquầnthảo,giaochiếnhỗnloạngiatăng,tronglòngaicũngmuốnhạsátđốithủbằngmũithươngđồngsắcnhọn.Giaotranhsátkhíđằngđằng,vìthươngdàiđâmthấuthịt,mắtmờvìmặtđồngmũtrậnlấplánh,trấnthủbónglộn,khiênđỡsángloáng,khibinhsĩkéotớiđôngnhưkiến.Chỉngườitráitimsắtđánhìncảnhđaulòngvàolúcnhưthếmớithấyvuithích,khôngxúcđộng,khôngrùngmình,khôngkhiếpsợ!HaicôngtửquyềnnăngsiêuphàmcủaKronos,lòngchiarẽvìmụcđíchđốinghịch,sửasoạn
đemđaukhổkhủngkhiếpchobinhsĩthếnhân.ChúatểđịnhtâmbanchiếnthắngchoquânTroianvàHektor,nhằmđềcao,khenngợiAchilleusbướcchânthoănthoắt,songkhôngmuốnquânAchaianbịtiêudiệthoàntoàntrướcthànhTroa,màchỉmuốnbanvinhdựchoThetiscùngcôngtửýchísắtđá.Tráilại,vừangấmngầmngoikhỏimặtbiểnbọtduềnhtrắngxóa,hiệndiệnvôhìnhgiữahàngquânArgive,Poseidonngỏlờithôithúc.ThấyhọbịquânTroianđánhtantác,thầnlinhđaulòngkhônxiết,tứcgiậnChúatểvôcùng.Mặcdùhaithầnlinhcùngdònggiống,cùngdòngdõi,songChúatểsinhtrước,hiểubiếtnhiềuhơn.BởithếPoseidontránhramặttrợgiúp,luônluônkínđáo,dướidạngthếnhân,đikhắphàngquânAchaian,liêntụckhuyếnkhíchhọchiếnđấu.Dovậy,muốnkếtquảviênmãn,haithầnlinhquyếtđịnhsợidâythắtchocuộcxungđộtquyếtliệt,giằngcobấtphânthắngbại,căngthẳngcảhaiđầu.Sợidâykhôngdứt,nútthắtkhôngtuột,songsợidâylàmnhiềubinhsĩkiệtsức,chùnchân,gãygối.Lúcnàytuytócđãlốmđốmmuốitiêu,songvẫnlớntiếngkhíchlệbinhsĩ,Idomeneusnhảy
xổvàogiaochiến.ĐâmchếtOthryoneusmớirờiKabesostớithànhTroa,IdomeneuskhiếnquânTroianhoảngsợ.Nghetinchiếntranhvừabùngnổ,thanhniênmòđếnxinPriamgảKassandra,congáixinhđẹpnhấtnhà.Thayvìnộptiềnlấyvợ,thanhniênhứasẽlàmviệcphithườngđánhđuổiquânAchaianmặcdùthếnàorakhỏibờcõiTroad.Chấpnhậnđềnghị,quânvươngcaoniênhứagảcongái.VìthếOthryoneusthamgiacuộcchiến.Nhắmrồilaothươngóngánh,Idomeneusnémtrúnglúcthanhniênsảibướctiếntới.Trấnthủbằngđồngkhôngchekín,mũithươngđâmgiữabụng,thanhniênlănkềnhrơibộpxuốngđất.Idomeneushéttonhạogiễu:“Othryoneus,tacólờinhiệtliệtchúcmừng,vìtasẽkhônglàmthếvớithếnhânkháctrêntrầngian,nếungươithựcsựgiữlờiđãhứavớiPriamdòngdõiDardanos,vàquânvươngcũnghứagảtiểuthưchongươi.Bâygiờbọntacũnghứavớingươitươngtựvàtrântrọnggiữlời.BọntasẽgảáinữAtreusxinhđẹptuyệtvời,đemtừArgostớichongươilấylàmvợ,nếungươigiúpmộttaycướppháthànhTroakiêncố,đôngdân.Vậyđilốinàytheotatớidãythuyềnlướtsóngvượttrùngdương,mìnhsẽthảoluậnchuyệnhônnhân,ngươisẽthấybọntakhôngphải,nhấtđịnhkhôngphải,bốvợkhótính,mènheo,yêusách!”DứtlờiIdomeneusanhhùngnắmchânOthryoneuskéoquađámđông.Asiosnhàotớicứu.Đangcấtbướctrướcxe,mãphugiữsátbêncạnh,nênvailúcnàocũngthấyhơingựaphìphì,AsiosnônnóngmuốnnémtrúngIdomeneus.Nhưngnhanhnhẹnđốiphó,Idomeneusđâmtrúngcuốnghọng,dướicằm,mũithươngxuyêntuốtluốt.Asiosngãnhưcâysồihoặccâybạchdươnghaycâytùngcaongấttrênnúithợmộcdùngrìumớimàichặtlàmxàđóngthuyền.VìthếAsiosnằmsóngsượttrướcxevàcặpngựa,thởhồnghộc,đưataycàomặtđấtsũngmáu.Nomthấyvậy,mãphuhồnvíalênmây,khôngcòntâmtríquayngựa,luồnthoátkhỏitayquânthù.HăngmáuchiếnđấuAntilochosgiơthươngđâm,trấnthủlátđồngkhôngcảnnổi,mũithươngtrúnggiữabụng.Mãphuthởdốcngãkhỏixechắcnịch,đâmđầuxuốngđất.Antilochos,côngtửNestorcantrường,nhàotớiđánhngựarakhỏihàngquânTroianchạysanghàngquânAchaianxà-cạpgọngàng.ThấyAsioschết,cămhếtsức,Deiphobosxápgầnlaothươngbóng
lộntấncôngIdomeneus.Nhưngđểýnhìnphíatrướcnomthấy,tránhmũithươngđồnglaotới,Idomeneusnúpkínsaukhiênrấtcânbằnglúcnàocũngkhoácchethân,làmbằngdabò,bọcđồngsángloáng,gồmnhiềuvòngtrònđồngtâmkếtnốivớihaithanhngangbắttréo.Idomeneuskhomlưngkéokhiênche,thươngđồngbayqua,chạmmặtsoènsoẹt,vạchđườnghằntrênmép.Tuynhiên,rờicánhtaylựclưỡngkhôngbayvuvơ,thươngtrúngHypsenor,côngtửHippasos,chỉhuybinhđội,dướimạngsườnchạythẳngvàogan,quậtngãtứcthì.VuimừngchiếnthắngDeiphobosngạonghễhétto:“NhưvậylànằmxuốngAsioskhôngphảikhôngcóngườibáothù!Takhẳngđịnh,dùđangtrênđườngđixuốngđịangụcgặpDiêmVương,caingụcquyềnuycanhcổngâmtykínmít,rađianhấylòngdạvuimừng,vìtađãchokẻhộtốngdẫnđường.”NghequânthùthốtlờikhoáclácquânArgiveđaulòng,nhưngkhôngaiđaulòngbằngchiến
binhAntilochos.Đaulònglắm,songkhôngquênbạn,Antilochosnhàotớiđứngthẳnggiạnghaichânlấykhiênbaoche.Liềnđóhaiđồngđộithântín,MekisteuscôngtửEchiosvàAlastorhùngdũnglẻntớinhấcbổngthươngbinhrênrỉthảmthiếtkhỏimặtđấtđểlênvaikhênhvềdãythuyềnrỗngkhông.DẫuthếIdomeneuskhôngnguôicămthù,vìmáunóngdângcaoxâmnhậpcõilòng.MongmuốnduynhấtlàkéomànđêmđenkịtchekínmắtquânTroianhoặcbảnthângụcngãkhiliềumạngcứuquânAchaiankhỏibịtiêudiệt.ĐúnglúcđóanhhùngAlkathooscôngtửyêuquýcủaquânvươngAisyetes,dòngdõiChúatể,xuấthiện.ThanhniênlàtếtửAnchises,vìlấytrưởngnữHippodameia.Làtiểuthưởnhàcôngnươngđượccảchalẫnmẹyêuquývôcùng.Xemrakhôngcóthiếunữnàocùnglứatuổikhuônmặtxinhđẹp,bàntaykhéoléo,đầuócthôngminhnhưthế.Bởivậychẳngcógìlàlạthanhniêntàiba,chiếnbinhgandạtrongvươngquốcTroadbaolalấylàmvợ.Nhưngbâygiờ,doPoseidontrợgiúp,thanhniêngụcngãdướitayIdomeneus.Vìthầnlinhlàmmờcặpmắtsángngời,tróibuộctứchirựcrỡ,nênkhôngthểluivềphíasauhaynhảysangbên,thanhniênđứngimnhưmộbiahoặccâycaocànhláumtùm.Idomeneuslaotrúnggiữangực,thươngxuyênquatu-níchlátđồngchechởtoànthân,bấylâubảovệdathịtkhỏivòngnguyhiểm.Thươngkêurăngrắc,tiếngkêukhôkhanlúcmũinhọnvừađâmsâuvừacắtxẻ.Thanhniênlănkềnh,thươngđivàotim,timgiẫygiụa,đốcthươngrungrinh,thầnlinhchiếntranhkhủngkhiếpđưataynắmchặtmớingừng.Idomeneushétvangreomừngchiếnthắngrùngrợn:“Ê!Deiphobos,nhưvậylàmìnhđồngýbađổimộtphảikhông?Vìmithíchhuênhhoang!Đồđiênrồ!HãythânchinhtrựcdiệnmisẽthấyphẩmchấtdòngdõiChúatểđãtớiđấtnàybằngxươngbằngthịt.ThoạttiênChúatểsinhhạMinos,quânvươngtrịvìKrete;tiếptheoMinossinhhạcôngtửDeukaliontuyệtvời;cuốicùngDeukalionsinhhạbảnnhân,quânvươngtrịvìvôvànchiếnbinhtrênhảiđảoKretebaola.Bâygiờthuyềnđưatatớiđâyđểtrởthànhtaihọakhủngkhiếpchomi,bốmivàdânTroian.”IdomeneuskhíchbáckhiếnDeiphoboschiatrí,lưỡnglựkhôngbiếtcónênluilạikêugọi
đồngđộicantrườngởphíasautớitrợgiúphaytrùtínhmộtmìnhcóthểđọsức.Quyếtđịnhnênnhờtrợgiúpbènđitìm,DeiphobosthấyAineiasđứngbấtđộngsauđámđôngvẫnhậmhựcvìPriamquyềnuyxemnhẹcoithường,mặcdùchiếnbinhcũngdũngcảmnhưai.Deiphoboslạigầnngỏlờinhưcócánhbayxa:“Aineias,trưởngthượnghàngquânTroian,bâygiờbằngmọigiáquýhữuphảicứunguytỉphu,nếucònnghĩtớitìnhnghĩagiađình.Quýhữuhãytheobảnnhân.NgôbốitrảthùchoAlkathoos,chồngchịquýhữu,từngsốngtrongnhà,từngchămlo,từngsănsóclúcquýhữucònnhỏdại.AlkathoosvừagụcngãvìIdomeneuslựclưỡnglaothương.”Nghenóixúcđộngkhônxiết,Aineiashùnghổtiếnlên,hămhởgặpIdomeneusgiaochiếntức
thì.DẫuthếIdomeneuskhônghềsợhãinhưthiếuniênốmyếu.Dángvẻtựtinnhưheorừngtrênnúi,Idomeneusđứngchờtrựcdiệnđámđôngthợsănầmầmkéotớibaovâyởnơihẻolánh,cặpmắtnảylửa,lưngxùlônglởmchởm,nherănggầmgừđớpchóvàngườixổtới.TaythươnglừngdanhIdomeneuscứthếđứngđợiAineiasnhàotớitấncôngvànhấtđịnhkhônglùibước.Tuythếcũngcầnđồngđộitrợsức,IdomeneusđặcbiệtđưamắtnhìnAskalaphos,Aphareus,Deipyros,rồiMerionesvàAntilochos,cảhaiháohứcrachiếntrường.KhẩnthiếtkêugọimấyngườitớitrợgiúpIdomeneushétlờinhưcócánhbayxa:“Lạiđây,quýhữu,giúpbảnnhân!Chỉcómộtmìnhbảnnhânsợ,sợkhủngkhiếp,Aineiastấncôngchớpnhoáng,yđangbướclạigần.Khigiaochiếntỏracườngtrángngoạikhổysáthạinhiềungười.Ylạitrẻ,tuổi
nhưhoamớinở,sứclựcvượttrộigấpbội.Nếuhaibêntuổitácbằngnhau,tinhthầnhaibênnhưlúcnày,đụngđộmộtlày,hailàbảnnhânsẽchiếnthắngvẻvang.”LờivừadứtmọingườinhấttềđồngýtậptrungbaoquanhIdomeneusvừacúikhomvừangả
khiênchênhchếchchevai.Vềphíamình,Aineiascũngkêugọiđồngđội,mắtdánchặtvàoDeiphobos,Pâris,Agenorquảcảm,đềulàchỉhuyquânTroiantớitrợgiúp.BinhsĩtheogiúpAineiasnhưbầycừutheođầuđànrờiđồngcỏrasuốiuốngnước,mụcphuvuimừngthấyđànvậtùnùntheomình.Aineiastronglòngcũngphấnkhởithấybinhsĩàoàođằngsau.HàngloạtthươngdàihaibêngiápcônglaoqualaolạigầnxịtthithểAlkathoos,mũiđồngréorítvútqualồngngựclúchaibênphóngtớiđámđông.Dẫuthế,chỉcóhaichiếnbinh,AineiasvàIdomeneus,ngangtàinhưthầnlinhchiếntranh,háochiếnhơnđồngđội,hămhởmuốndùngmũiđồngtànbạoxénátthịtlẫnnhau.AineiasnhắmnémIdomeneustrước,nhưngIdomeneusnomthấybènnúptránh.BởithếrờicánhtaycườngtrángcủaAineias,bayđivôích,thươngvừacắmphậpxuốngđấtvừarunrẩy.Idomeneusliềnnhắmphóng.ThươngtrúnggiữabụngOinomaos,mảnhđồngphíatrướctrấnthủráchtoạc,mũinhọnxuyênqua,ruộtlòirangoài.Oinomaosgụcngã,đưataycàođất.Rútthươngdàikhỏixácchết,songIdomeneuskhôngthểlộtgiápylộnglẫycùngvũkhíkhỏibờvai,vìtênbắnnhưmưa.Khôngcònđủnhanhnhẹnnhảytheođànémhoặcnhàotheotầmlao,haichânlạiquáchậmchạpvùngchạycứumạng,Idomeneusđànhđứngtạichỗchiếnđấu,cốgắngđẩyluicáichếtđángthương,ngàybấthạnhtừngphút,từnggiây.ThấyIdomeneusluilạitừtừ,lòngvẫncămthùvìlờinhạogiễuchuacay,Deiphobosnângthươngbóngloánglaomạnh.NhưngDeiphoboslạinémtrật,khôngtrúngIdomeneusmàtrúngAskalaphos,côngtửthầnlinhchiếntranhEnyalios.Thươngnặngxuyênquavai,Askalaphoslănkềnh,đưataycàođất.Mãisauthânphụphithường,thầnlinhchiếntranh,giọngnóikhủngkhiếp,mớihayquýtửgụcngãngoàichiếntrườngtànbạo.LúcđóthầnlinhđangngồitrênnúiOlympos,dướiđámmâyvàng,theolệnhChúatể,phảitạmrútluicùngthầnlinhbấttửkháckhôngđượcdínhlíuvàocuộcchiến.LúcnàyhaibênđánhxáplácàquanhxácAskalaphos.Deiphobosvừagiậtmũbóngloáng
khỏiđầutửthi,Merionesnhanhnhưthầnlinhchiếntranhnhảytớidùngthươngđâmtrúngcánhtaygầnvai.MũtrênchỏmgắnchùmlôngDeiphobosđangcầmrơixuốngđấtkêulạchcạch.NhưchimkềnkềnMerioneslạinhảyvàorútthươngnặngkhỏicánhtayđịchthủ,rồimớiquayvềlẩnvàođámđôngđồngđội.Polites,bàođệDeiphobos,quàngtayngangthắtlưng,đưabàohuynhrakhỏichiếntrườngthảmkhốc,tớichỗtuấnmãphinhanhđangchờ,nơiimlặngđằngsautrậnđịa,cùngmãphuvàmãxatranghoànglộnglẫy.Ngựaphikéoxechạyvềthànhphố,Deiphobosrênrỉthảmthiết,giẫygiụađauđớn,vìmáuchảyliêntụctrêncánhtayvừabịthương.Chỗkháctiếptụcgiaotranh,huyênnáogiatăngbấttận.Aineiasxổtớidùngthươngsắcđâm
trúngcuốnghọngAphareuslúccôngtửKaletorbấtngờquaylạitrựcdiện.Đầuđươngsựngảsangbên,khiên,mũrơitheophủkínthithể;chếttừngxétanxénátcõilònglởnvởnxungquanh.TrongkhiđórìnhchờcơhộiđúnglúcThoonquaylưng,Antilochosnhàolêntấncông,cắtđứtmạchmáuchạytừlưnglêncổ.Thoonngãngửa,rơixuốngđất,vươntayvớiđồngđội.Antilochoschồmtớilộtgiápy,mắtnhìnquanhđềphòngcẩnthận.QuânTroianùađếnbaovây.Họnhặtkhiênlớnlónglánh,songkhôngthểluồnđằngsauhoặcdùngthươngtànácđâmtrầylàndanhẵnnhụitrêngáyAntilochos.VìcôngtửNestorđượcPoseidonthầnlinhrungchuyểntráiđấtbaoche,dùbịtênbắntớitấp.Khôngthểđẩyluiquânthù,côngtửđànhtrựcdiệnđươngđầu,uốnéoliêntục,quayphíanày,vòngphíakia.Thươngkhônglúcnàongưngnghỉ,thayvìthếtheoýnghĩvungtíttrêntay,khicôngtửhămdọađịchthủởxahoặcnạtnộđâmthẳngđốithủởgần.LúccôngtửchuẩnbịnhảyvàođámđôngAdamascôngtửAsiostừngrìnhchờcơhộilaotớiđâmthươngsắcnhọntrúnggiữakhiên.NhưngPoseidontócxanhđậmđẩychệchhướngkhôngđểmũithươngcướpmấtcuộcđời.Kếtquảnửatrúngkhiênđứngimnhưchiếccọcbịcháy,nửarơixuốngđấtlănkềnh.Tìmcáchthoátnguytránhchết,Adamasluivềphíađồngđội.NhưngMerionesbámsátnémthươngtrúnggiữarốnvàchỗkín,chỗthầnlinhchiếntranhlàmthếnhânbấthạnhđauđớnvôcùng.Thươngđâmtrúngchỗđó,Adamasgụcngã,vặnvẹo,uốnéonhưbòmộngvùngvằnglồngchạyquanhngọnđồikhichủđànquăngthừngbắttróimangvềnhà.BịtrúngthươngAdamasgiẫygiụa,songkhônglâu.Merionesanh
hùngnhàotớirútthươngkhỏidathịt.Màntốitừtừrủbuôngphủkínmắtđươngsự.HelenosxápgầntấncôngDeipyros,rútkiếmchémtrúngtháidương,trườngkiếmchếtạoở
Thracelàmmũbẹprúm.Bậtkhỏiđầumũbayxarơixuốngđất;binhsĩAchaiancúinhặtlúcmũlăntớichânđámchiếnbinh.Mànđêmâmutửthầnlặnglẽbuôngthảphủkínhaimắtnạnnhân.NhìncảnhtượngmàđaulòngcôngtửAtreus,Menelaoslớntiếnghôhàochiếntranhtiếntớitrựcdiệnanhhùng,thânvươngHelenos,vừahéttođedọavừavungthươngsắcnhọn.Helenoskéodâycungđáplời.Haibênsẵnsànglaobắncùnglúc,ngườivớithươngsắcnhọn,ngườivớitêntừdâycung.HelenoscôngtửPriamnhắmngựcMenelaos,chỗtrấnthủcongphồng,songmũitênsắcbénbaychệchsangbên.Nhưđậuđenhoặcđậuđỏtrênsànđậpnảytừchiếcvồlớncộngvớitiếnggióvivútvàsứcquayvùnvụtcủangườixàng,mũitênđộcđịalộnngượctừtrấnthủMenelaoslừngdanhbayvútđixa.Ngượclại,côngtửAtreus,MenelaoslớntiếngkêugàochiếntranhphóngtrúngtayHelenosđangcầmcungbónglộn.Mũiđồngxuyênquatayđâmvàothâncung.Tránhsốphậnbiđát,Helenosluilạichỗđồngđội,taybuôngthõngbênsườn,kéothươnggỗtầnbìđitheo.Agenorhàohiệpbènrútthươngkhỏitay,lấylencừubệnthànhmiếngbăngvếtthương,đeolủnglẳngnhưnábắnđámãphuvừađưathủlĩnh.PeisandrosnhàotớitấncôngMenelaosquangvinh;nhưngsốphậntànácdẫnđilốikhácgặp
tửthần,cuốicùnggụcchếtdướitaychiếnbinh,ôMenelaos,trongcuộcgiaotranhdữdội!Haingườixáplạigầnnhau,côngtửAtreustấncông,songthấtbại,thươngbaynơikhác.Peisandrosđạtkếtquả,laotrúngkhiênMenelaoslừngdanh,songkhôngđủsứcđẩymũinhọnxuyênqua.Khiênrộngngănlại,thươngcắmvàonúm.DẫuthếPeisandroscũnghàilòng,tintưởngđạtchiếnthắng.Menelaosbènrútkiếmnạmbạclaotớiphảncông.TừđằngsaukhiênlớnPeisandrosnhanhtayrútrachiếcrìulưỡiđồngsángloáng,cándàinhẵnnhụibằnggỗô-liu.Haibênsấntớitácchiếncùnglúc.Peisandrosphangchỏmmũđốiphươngngayđỉnhdướichùmlôngđuôingựa.Ngượclại,MenelaosnệntrúngtrántrênsốngmũilúcPeisandrostớigần.Xươngvỡ,haimắtđẫmmáurơixuốngđấtngaydướichân.Peisandrosloạngchoạng,gụcngã.MộtchângiẫmlênngựctronglúclộtvũkhíMenelaoshuênhhoangthốtlời:“ĐólàđườnggầnnhấtcácmisẽrờithuyềnDanaan,tuấnmãphinhanh,bọnTroiantànbạo,khátmáu,hiếuchiến!Khôngcóhìnhthứcbỉổi,xấuxanàobọnmikhôngnhúngtay.Hãynhìnônhụcmiđốivớita,đồchómá,tronglòngkhôngsợChúatểsấmsétthịnhnộtrừngphạt,Chúatểhiếukháchrồirasẽsanbằngthànhphốbọnmi.Bọnmilũđiênrồcướpvợtakhinàngtớichơinhà,sauđótỉnhbơrongthuyềnđemnàngcùngvôsốcủacảirađi.Đếnbâygiờvẫnchưavừalòngưngý,bọnmicònmuốnphónghỏađốtthuyềnlướtsóngvàgiếtsạchchiếnsĩanhhùngAchaian.Nhưngtanóichohay,dùđiêncuồngđếnmấy,bọnmicũngsẽbịchặnđứng,khôngthểthỏamãnthèmkhátchiếntranh.ÔiChaChúatể!NgườitabảovềkhônngoanChahơncảthếnhânlẫnthầnlinh.Chathếthật!MọichuyệnđềudoCha.SaoChalạikhoandungvớikẻưabạolực,bọnTroian,thúvuilàtànphá,saysưađếnđiêncuồng!Chúngưathíchchiếntrậnồnào,gaygắtđếnđộmongmuốnchiếntrậnkéodàibấttận.Thếnhânngánmọithứ,ngaycảgiấcngủ,tìnhyêu,âmnhạcêmdịu,khiêuvũthúvị,mọithứtrongđóthếnhânmongmuốntìmnguồnvuihơnlàđivàochiếntranh.BọnTroiantráilạikhôngbaogiờchánchiếntrận!”DứtlờiMenelaosanhhùnglộtgiápyđẫmmáukhỏitửthiđưachođồngđội,sauđólạira
đứnggiữahàngđầu,songvừatớinơibịtấncôngtứcthì.CôngtửquânvươngPylaimenes,Harpalionxổtới.CùngthânphụrađithamgiachiếntrậnbảovệthànhTroa,Harpalionchẳngbaogiờtrởvềquêhươngxứsở.TớigầncôngtửAtreus,Harpalionlaothươngtrúnggiữakhiên,songkhôngđẩyđượcmũiđồngxuyênqua.Vừagiậtlùitrởlạiđámđôngđồngđộiđểtránhmặttửthần,bảotoàntínhmạng,Harpalionvừađưamắtnhìnhaiphíaphòngnhỡcókẻdùngmũitênđồngbắntrúngdathịt.NhưngtronglúcHarpalionrútlui,Merionesgiươngcungbắnmũitênbọcđồngtrúngmôngphải,tênxuyênquaxươngđâmvàobọngđái.Harpaliongụcngãtạichỗ,thởhắtratrongtayđồngđộithânthiết,cuộcđờigiãtừthânxác,nằmsóngsượtnhưconsâu,máuđentiếptụcứasũngmặtđất.BinhsĩPaphlagoniancantrườngùatớivâyquanh,nhấcthithểlênxe,mangvềthànhTroathiêngliêng,[lòngbuồnkhônxiết.Cùngđicóthânphụnướcmắtgiàngiụa,songkhônggìcóthểđềnbùcáichếtcủaquýtử].ThấyHarpalionchếtPârisnổigiậnđùngđùng.CũngnhưnhiềungườiPaphlagonian,
Harpalionlàkháchquýtớichơinhà.Nóngmặtvìmấtbạn,Parisbắntêngắnmũiđồngtrảthù.CóngườitênEuchenor,côngtửthàyđoánPolyidos,giàucó,tiếngtămsốngtrongbiệtthựởKorinth,thầmhiểusốphậnbuồnthảmđangchờkhibướclênthuyềnrađi.DovậylãoôngPolyidoslừngdanhnhiềulầnnóiởnhàthanhniênsẽchếtvìcănbệnhđauđớn,rongthuyềnvượtbiểntheoquânAchaianthanhniênsẽgụcvìquânTroian.ThanhniênlênđườngphầntránhtiềnphạtkhủngkhiếpquânAchaianbắtnộp,phầntránhđauđớnsẽchịuđựnglúcsốngvìcănbệnhgớmghiếc.Pârisgiươngcungbắn,mũitênbaytrúngdướihàmvàtai.Dovậy,linhhồnrờithểxác,thanhniênkhôngchếttừtừmàchìmlỉmtứckhắctrongbóngtốirùngrợn.Ởđâygiaotranhtiếptụcnhưđámcháylửabốckhôngtàinàogiậptắt.DẫuthếHektorChúa
tểthươngyêukhônghay,khônghềbiếtphíatráidãythuyềnquânthùđangtànsátbinhsĩcủamình.TrongnháymắtquânArgivehầunhưđạtchiếnthắngrựcrỡ,nhờthầnlinhrungchuyểntráiđất,baoquanhđịacầuthúcđẩyvàsẵnsàngsửdụngsứcmạnhhỗtrợ.Nhưngtừchỗđầutiêntrànvàocổng,trèoquatường,Hektortiếptụctiếntớinhưlửarừng,saukhichớpnhoángphávỡhàngquândàyđặcbinhsĩDanaanchoàngkhiênchethân,chỗthuyềnAiasvàProtesilaoskéolênbãicátbờbiểnnướcxámxanh,chỗtườngxâyrấtthấp,nhấtlàchỗquânTroian,bộbinhvàmãxatấncôngnhưđiênnhưcuồng,chỗbinhsĩBoiotian,Ioniantu-níchlêthê,Lokrian,Phthian,Epeianlừngdanhgặpkhókhănvôcùngđươngcựcuộctấncôngvũbãovàodãythuyềnvàhoàntoànkhôngthểđẩylui,chỗbinhsĩtinhnhuệquânAtheniantuyểnlựađưalênhàngđầu,MenestheuscôngtửPeteoschỉhuy,Pheidas,StichiosvàBiascantrườngphụtá.MegescôngtửPhyleus,AmphionvàDrakioschỉhuybinhsĩEpeian.MedonvàPodarkeshăngsaychiếntrậnchỉhuybinhsĩPhthian.MedonlàconhoangquânvươngOileus,emAias,sốngởPhylakexaquêchađấttổ,vìgiếtngười,emmẹghẻEriopis,vợOileus.PodarkeslàcôngtửIphiklos,dòngdõiPhylakos.HaingườidẫnđầubinhsĩPhthiangandạ,vũtrangđầyđủ,chiếnđấubảovệdãythuyềnvớibinhsĩBoiotian.VềphầnmìnhAiasnhanhchânlẹbước,côngtửOileus,khônghềlúcnàorờiAiascôngtửTelamon.Haingườinhưcặpbòlôngnâuxịngồngmìnhkéocàytrênthửaruộnghưucanh,connàocũngcốgắnghếtsức;mồhôituônchảyướtgốcsừng,chỉcáchnhauchiếcáchbónglộn,haiconhùnghụckéocàythànhluống,đưacàytớicuốithửaruộng.Haingườicũngthếkềvaisátcánhbênnhautrênchiếntuyến.Tuynhiên,giữahaingườicókhácbiệt.CôngtửTelamonđượctùytùnglựclưỡngsẵnsàngnângkhiênlúcmệtnhọc,mồhôinhễnhại,gốimỏichânchùn.CôngtửcantrườngOileuskhôngđượcbinhsĩLokrianhộtống.Họngạicậnchiến,vìkhôngmũlátđồngchỏmgàilôngđuôingựa,khôngkhiêntrònvànhvạnh,khôngthươnggỗtầnbì.TheothủlĩnhtớithànhTroa,họđặttintưởngvàocâycung,dâycungbệnbằnglôngcừu.VớivũkhínhưthếbắnnhưmưacólầnhọđãphátanbinhđộiTroian.VìvậybâygiờtrongkhinhómkháctrangbịnặngnềchiếnđấutrênhàngđầuchốngcựquânTroianvàHektorgiápylátđồng,quânLokriantừđằngsau,antoànkhôngbịphátgiác,giươngcungbắn.Tênbaynhưmưarơi,quânTroianbắtđầunaonúng,tinhthầnchiếnđấusasútnghiêmtrọng.LúcđóthảmhạithayđánglẽquânTroianrútkhỏidãythuyềnvàhàngtrạiquayvềthành
Troalộnggió,nếuPoulydamaskhôngtiếntớingỏlờicùngHektortáobạo:“Hektor,chủsúykhótínhchẳngchịungheýkiếnngườikhác.Chỉvìthầnlinhđãbiếnmìnhthànhchiếnbinhtuyệtvời,chủsúynghĩmìnhcũnghơnmọingườikhitoantínhchiếnsự.Nhưngchủsúykhôngthểsởđắctheoýmìnhmọikhảnăngđặcbiệt.Cóngườithầnlinhchokhảnăngchiếnđấu,khảnăngkhiêuvũ;cóngườithầnlinhbankhảnăngđánhđàn,khảnăngcahát.NhưngcóngườiChúatểnhìnxatrôngrộng,thôngsuốttấtcảtraokhảnăngsuytưtuyệtvời,manglợiíchchonhiềungười,đồngthờicứunhiềungườithoátkhỏitaiương,vìhiểuhậuquảviệcmìnhlàm,ngườiấyhơnhẳnmọingười.Bởithếbảnnhânsẽnóiýnghĩcủamìnhvànóiđiềubảnnhânnghĩýnghĩahơncả.Chiếntrậndiễnrahừnghựcnhưvòngtrònbaoquanhchủsúy.Binhsĩcantrườngcủataphávỡbứctường,songsaukhiphávỡhọcầmvũkhíđứngcáchxa,hoặcphântánthànhnhómnhỏquanhdãythuyềnchiếnđấuchốnglạisốlượngđôngđảo.Bảnnhânđềnghịchủsúyluiquân,triệutậptấtcảquânsĩtàibatậphọpởđây.Lúcđótacóthểthamkhảoýkiến,giảiquyếttoànbộvấnđề,nênkéotớitấncôngdãythuyềnbềnchắcnhiềughếnhiềuchèoxemcóthầnlinhnàotrợgiúpđoạtchiếnthắng,haydứtbỏýđịnh,rútluitránhtổnthất,bảotoànlựclượng.PhầnriêngbảnnhânsợquânAchaiansẽbắttađềntrảmónnợhômqua.
Bởigầndãythuyềncómộttênnằmchờ,thèmkháttrậnmạc,hiếuchiếnvôcùng;bảnnhânkhôngtintênđósẽđứngngoàivòngchiếnlâunữa.”Poulydamasdứtlời.ÝkiếnchínchắnkhiếnHektorhàilòng.Từtrênxenhảyphăngxuống
đất,mangtheođầyđủvũkhí,chủsúynóilờinhưcócánhbayxa:“Poulydamas,chiếnhữuhãytậptrungtấtcảbinhsĩcantrườngởđây.Talạiđằngđóxemchiếntrậnthếnào.Ralệnhxongtasẽquaylạitứcthì.”NóirồiHektorrađi,óngánhnhưđỉnhnúiphủtuyếttrắngphau,vừahéttovừacấtbướcphóngnhưbayquahàngquânTroianvàđồngminh.NghetiếngHektorkêugọihọùachạynhưnướcchảytheoPoulydamas,côngtửdũngcảmcủaPanthoos.Hektortiếptụcđihếthàngđầu,tớichỗnàyđếnchỗkia,đểýtìmxemcóthấyDeiphobos,Helenosđiệnhạcườngtráng,AdamascôngtửAsiosvàAsioscôngtửHyrtakosđâukhông.Chẳngmấychốcchủsúythấykhôngcóngườinàotrongsốvừakểcònsốngvànguyênlành.NgườigụcngãdướitayquânArgive,nằmchếtthẳngcẳngđằngsaudãythuyền;ngườitrởvềđivàothànhphốđềubịthương,bắntừxahoặcđâmsátgần.Tuythế,liềnđóchủsúythấymộtngười,phíatráichiếntrườngtànkhốc,nơiquânTroiantổnthấtnặngnề,Pârishùngdũng,phuquânHelenmáitócdiễmkiều,hăngháikhuyếnkhích,đônđốcbinhsĩxungphongchiếnđấu.Chủsúyxổtới,nặnglờitráchmắng:“A!Pârisbấthạnh,Pârisvôdụng,trừmẽngoài,thanhniênlôicuốnđànbàcongái,nóitahayDeiphobos,Helenosđiệnhạcườngtráng,AdamascôngtửAsiosvàAsioscôngtửHyrtakosđâurồi?CảOthryoneusnữa?ThànhTroalúcnàyđúnglàtậnsố,thápcaosụpđổ.Vàlúcnàykhôngcòngìdànhchomingoàicáichếttấtnhiên.”“Hektor,”Pârisbìnhthản,từtốnđáp,“nónggiậnhuynhmắngngườivôtội.Đệkhẳngđịnhrất
cóthểtrướckiađệngạichiếnđấu,nhưngkhôngphảihômnay.Sinhrađờiđệcũngkhônghoàntoànlàkẻhènnhát.Từlúchuynhralệnhbinhsĩtấncôngdãythuyền,bọnđệchiếmcứchỗnày,bắtquânDanaangiaochiếnkhôngngừng.Đồngđộihuynhvừahỏihysinhcảrồi.ChỉcònDeiphobosvàđiệnhạhiênngangHelenosvừarútlui,cảhaiđềubịthương,thươngdàiđâmtrúngcánhtay,songcôngtửKronoscứusống.Bâygiờxinhuynhdẫnngôbốiđibấtkỳnơinàohuynhmuốn.Ngôbốisẽhăngháiđitheo,đệkhẳngđịnhvớihuynh,cươngquyếtvàcanđảmcóthừa,nếucònsứclực.Dùtinhnhuệ,dẻodaiđếnđâuconngườicũngkhôngthểchiếnđấungoàikhảnăngcủamình.”NghePârisnóianhnguôigiận.Haianhemcùngđitớichỗhỗnchiếndiễnraácliệtquanh
Kebriones,Poulydamastuyệtvời,Phalkes,Orthaios,Polypheteshùngdũng,Palmys,AskaniosvàMorys,haicôngtửHippotionmớitừAskaniađấtđaimàumỡtớisángsớmhômtrướctăngviện.BâygiờChúatểthúcđẩythamgiachiếntrận.Họtiếntớinhưcuồngphongnổigiận,ChaChúatểtừtrờicaonặngtrĩusấmsétđổxuốngdộiđánhnướcbiểnmặnnồngkhiếnmặtbiểnrênla,daođộngkhônxiết.Sóngdângcao,gàorít,uốnéo,vươndàitrênmặtbiển,đẩybọttrắngxóalớplớpnốinhaubấttận.QuânTroiancứthếtiếntới,theosauchỉhuy,hàngnốihàngsansát,mặtđồngóngánh.HektorcôngtửPriamnhưthầnlinhchiếntranh,sátkhíđằngđằng,dẫnđầu.Chủsúycầmkhiêntrònđưaraphíatrước,khiênbọcdanhiềulớp,mặtlátđồngbóngloáng,mũtrậnlấplánhgậtgùquanhtháidương.Núpsaukhiênbướctừngbướcdọctuyếnđầu,khắpnơi,xungquanhhàngquân,dòdẫmthửxemcóthểđẩyluiquânthùhaykhông,chủsúythấykhôngdễgìbẻgãyquyếttâmcủaquânAchaian.Aiasxuấthiệnđầutiên,dõngdạcbướctớitháchthức:“Hỡitênđiênrồđángthương,lạigầnchútnữa!ĐừngcốgắngvôíchcấtlờirỗngtuếchdọanạtquânArgive?Bọntakhôngphảinondại,ấutrĩngoàichiếntrường.SởdĩbọntalaođaoấychỉvìChúatểchơixấuquấtđánhtơibời.Tabiếttrongthâmtâmbọnmihyvọngphátandãythuyền.Nhưngbọntacũngcótay,luônluônsẵnsàngbảovệ.Trướckhibọnmitớidãythuyền,bọntađãchiếmđoạt,cướppháthànhphốkiêncốbọnmi.Tanóimihayvớimithờigianđóđangtới,misẽcogiòchạytrốntìmđườngthoátthân,misẽcầuxinChaChúatểvàthầnlinhbấttửbiếntuấnmãbờmmềmóngphinhanhhơnchimưngvunvútbăngquacánhđồngmùbụimangmitrởlạithànhphố.”Aiasvừadứtlờichimxuấthiệnbênphải,chimưngvỗcánhbayvútlêncao.Thấyđiềmtriệu
chimbayquânAchaianvuimừnghôhoánầmĩ.NhưngHektorhiênngangđáp:“Aias,tênnguđần,hùnghổdọahão,phétláckhoemẽlàmchi!SuốtđờitachỉmơướclàcôngtửChúatểmangkhiênthầnvàHoànghậuHerakhảái,đượctônvinhnhưAthenavàApollo,mơướcnhất
địnhhômnaylàngàythảmkhốcđốivớitoànbộlựclượngquânArgive!Misẽchếtvớitấtcả,nếucảganđươngđầu,thươngdàisẽđâmnátlàndatrắngmịn.MisẽgụcchếtbênthuyềnAchaian,mỡthịtsẽbiếnthànhmồichochócùngchimthànhTroa.”Dứtlờichủsúytiếnlêntấncông,binhsĩầmầmùatheo,toànbộquânlínhđằngsauhôvang.
PhíabênkiaquânArgivecũnghôầmĩ,tậptrungcanđảmchiếnđấu,kiêncườngđứngchờlớpquânTroiandũngcảmxôngtới.Haibênhòhét,huyênnáodângcao,tiếnghôvangtớibầutrờibaolavàcungđiệnrựcsángcủaChúatể.
Khúc14Nestorngồitrongtrạiuốngrượu,songvẫnnghetiếnglahétomsòm.Hốthoảngquaysang
côngtửAsklepios,lãocôngnóilờinhưcócánhbayxa:“Machaonkhảái,quýhữunghĩxembâygiờngôbốinênxửsựthếnào.Binhsĩtrẻtrung,lựclưỡnglahétbêndãythuyền,tiếngoangoang,rùngrợnhơnbaogiờ.QuýhữungồiđâynhâmnhicúpvangóngánhchờHekamedemáitócyêukiềumangnướcnónglausạchmáutrênvếtthương,lãohủcấptốcrangoàiđimộtvòngquansátxemsao.”DứtlờilãocôngđưataynângkhiênbềnchắccủacôngtửThrasymedesluyệnngựađểtrong
trại,mặtđồngbóngloáng(khiêncủalãocôngThrasymedesmangđisửdụng).Sauđólãocôngcầmtrườngthươngsắcnhọnmũibọcđồng.Đứngngoàitrạilãocôngthấyngaycảnhtượnghãihùng:quânAchaiantháochạytánloạn,quânTroiansấnsổđuổitheo,bứctườngsụpđổ!Nhưmặtbiểnmênhmôngbỗngdưngnhấpnhôduềnhcao,sónglừnglẳnglặng,báohiệuđườnggiórúrítvunvútbăngqua,khôngđộngđậy,khôngdồndập,phíanàyhoặcphíakia,tớilúcluồnggióđặcbiệttừtayChúatểđổxuống,tâmtưgiànhgiật,lãocôngtựhỏinêngianhậpđoànquânDanaantuấnmãphinhanhhayđitìmAgamemnon,côngtửAtreus,nguyênsoái.SuynghĩmộtlúclãocôngthấyhayhơnhếtlàđitìmcôngtửAtreus.Trongkhiđóbinhsĩtiếptụcchémgiết,thươngđồngtiếptụcbaytớithânthể,binhsĩhaibêntiếptụcchémnhaubằngkiếm,đâmnhaubằngthươnghaimũi.Lãocônggặpmấyquânvương,Chúatểbaoche,bịthươngtừdãythuyềnđilên:côngtử
Tydeus,Odysseus,côngtửAtreus,Agamemnon.Thuyềnhọkéolênbãicátdọcbờbiểnbọttrắngphauxanơigiaochiến.Ngượclạichiếcđầutiêntớinơilôilêncánhđồng,saulưngdẫynàytườngxâyphòngngựbaoquanh.Mặcdùrộng,bãicátkhôngchứahếtthuyền,binhsĩkhôngcóchỗ,bởithếhọkéothuyềnlênxếpthànhdẫyliêntiếp,nằmkínmiệngvịnhtạothànhbờbiển,chạytừmũiđấtnàyđếnmũiđấtkia.Dovậymấyquânvươnglấythươnglàmgậychốngcùngđilênquansátchiếntrườngvàtiếnglahét,tronglòngngườinàocũngphấpphỏngloâu.NomthấylãocôngmấyquânvươngAchaiangiậtmìnhthảngthốt.Agamemnonquyềnuymạnhdạnlêntiếng:“Nestor,côngtửNeleusvinhquangrựcrỡhàngquânAchaian,tạisaolãonhânquaylưngtrướccảnhtànsátdiễnratrướcmắt,cấtbướcxuốngđây?BảnchứclosợHektorđánggờmsẽthựchiệnlờinóicólầnphátbiểutrướchộinghịquânTroian.YthềsẽkhôngbaogiờrờidãythuyềnDanaantrởvềthànhTroanếuchưaphónghỏađốthếtvàtậndiệtngôbối.Yhứavớibinhsĩnhưvậy;điềuynóibâygiờbiếnthànhsựthật!Hỡiôi!Đauđớnthay!QuânAchaianxà-cạpgọngàngxửsựyhệtAchilleus.Chứachấttronglònggiậnhờn,tứctốiđốivớibảnchức,họkhôngchịuxuấtđầulộdiệnphíasaudãythuyềnchốngtrảquânthù!”VừanghemãphuNestorđấtGerenialiềnđáp:“Thưa,đólàsựthật.VìthếngaycảChúatể
sấmrềntrêncaocũngkhôngthểthayđổi.Bứctườngbâygiờsụpđổ,bứctườngngôbốitintưởnglàsứcmạnhbềnbỉbảovệđoànthuyềnvàhàngquân.BọnTroiangầndãythuyềnlướtsóngtấncôngdữdội,quyếtliệt.Bâygiờ,dùnhìnkỹđếnđâu,nguyênsoáicũngkhôngthểnhậnrabinhsĩAchaianbịđánhđuổi,bịtànsáttrướcmặthaysaulưng,chémgiếthỗnloạn,laódângcaotớitậntrờixanh!Ngôbốinênsuynghĩphảixửsựthếnào,nếusuynghĩcòníchdụng.Điềuduynhấtlãohủđềnghịlàngôbốikhônglâmtrận:ngườibịthươngchẳngthểgiaochiến.”NguyênsoáiAgamemnontiếplời:“Lãonhânkhảkính,vìchiếncuộcbâygiờđãlantớiđằng
saudãythuyền,vìcảbứctườnglẫnđườnghàotốncôngtốnsứcxâydựngcũngvôdụng,ngôbốitintưởngcảhaisẽlàphòngtuyếnbấtkhảxâmphạmbảovệdãythuyềnvàsinhmạngngôbối,bảnchứckhẳngđịnhsựthểkhôngngờdoquyếtđịnhriêngtưChúatểsiêuphàmmuốnquânAchaianâmthầmbỏxácởđâyxaArgosvạndậm.TrướcđâybảnchứccảmthấysựthểkhiChúatểhếtlòngtrợgiúpquânDanaan.BâygiờbảnchứcýthứcrõrệtlúcChúatểvuimừngđưaquânTroianlênhàngthầnlinhhạnhphúc,tróibuộctinhthần,taychân,hạthấpngôbốixuốnghàngbấtlực.Bởithếxintấtcảquýhữuhãylàmnhưbảnchứcđềnghị!Ngôbốikéohếtthuyềnđậutrênbãicáthàngtrướcgầnmặtnướcxuốngbiển,thảneođátảngxuốngsâu,nướclonglanh,cộttạichỗchờđêmtốitriềnmiên.NếuvìđêmtốiquânTroianngừngtấncông,ngô
bốisẽkéonốtsốcònlại.Khôngcógìlàhổthẹnkhitháothânchạykhỏitaiương,dùtrongđêmtối.Chạyđểcứumạngcònhơnởlạiđểbịbắtsống.”Odysseusmưutrílừmắtlêntiếng:“CôngtửAtreus,điềunguyênsoáivừathốtranghĩalàthế
nào?Đángthươngthay!Nguyênsoáinênchỉhuyđộiquânkhác,độiquânkhôngdanhdự,chứđừngchỉhuyngôbối,đámngườiChúatểbắtphảigánhchịutừtrẻtớigiàchiếntranhkhủngkhiếp,tớilúcngườinàynốingườikia,ngôbốilầnlượtgụcngã,nằmxuống.PhảichăngvìthếnguyênsoáimuốnrờibỏthànhTroaphốxárộngrãi,vìnóngôbốikinhquabiếtbaocựckhổ!Nguyênsoáinêngiữmồmgiữmiệng,kẻobinhsĩAchaiannghethấylờivàngngọc,khôngbaogiờlọtkhỏicửamiệngngườibiếtsuynghĩchínchắn,nóinăngnghiêmchỉnh,ngườimangkhiênthầnchỉhuyđộiquânđôngđảonhưquânArgivedướiquyềnnguyênsoái.Bâygiờbảnnhânthẳngthắn,khôngchútrụtrè,chỉtríchýkiếnnguyênsoáivừaphátbiểu.Đúnglúcchiếncuộcđạtcaođiểm,tiếngkêungânvanglanrộng,nguyênsoáibảokéothuyềnnhiềughế,nhiềuchèorabiểnđểquânTroianđãđạtthắnglợilạiởthếthượngphong,thựchiệnhoàntoànđiềumongmuốn,đèbẹp,quétsạch,tậndiệtngôbối.Nếuthuyềnkéorabiển,binhsĩAchaiansẽbỏcuộckhôngchiếnđấu.Họsẽtìmđườngchémvàtẩuthoát,tinhthầnchiếnđấutiêutan.Nhưvậyýkiếnnguyênsoái,chỉhuyđoànquân,sẽlàmngôbốibạitrận!”NguyênsoáiAgamemnonđáp:“Odysseus,chỉtríchgaygắtquýhữutungrađãtrúngđích
thấmsâuvàotâmcan!Không,bảnchứcsẽkhônghạlệnhconcháungườiAchaiankéothuyềnnhiềughế,nhiềuchèorabiển,nếuhọkhôngmuốn.Bâygiờrấtmongcóngườitrongquýhữuđưarakếhoạchđắcdụng.Giàhaytrẻkhôngthànhvấnđềbảnchứcsẵnlònglắngnghe.”LờivừanóikhiếnDiomedesháochiếnmạnhdạnphátbiểu:“Ngườiđóhiệndiệnởđây.Ngô
bốichẳngcầnmấtcôngtìmkiếm,nếuquýhữusẵnsànglắngnghemàkhôngcảmthấybựcmình,khóchịu,vìbảnnhânvềtuổiđờitrẻhơnhếtsovớiquýhữu.Tuynhiên,bảnnhâncũngtựhàolàdòngdõiquýtộc,thânphụlàTydeus,nắmxươngtànhiệnthờinằmsâudướimộtrênđấtThebes.PortheussinhhạbanamnhituyệtvờisốngởPleuronvàKalydontrùngđiệp,hiểmtrở:Agrios,Melas,ngườithứbaOineus,mãphutàiba,sinhrathânphụbảnnhân,vềdũngcảmđứngđầutấtcả.Oineusởlìởđó,thânphụbảnnhânlangthangchánchêcuốicùngđịnhcưởArgos.SựthểchắchẳndoChúatểvàthầnlinhmuốnvậy.ÔngkếthônvớitiểuthưquânvươngAdrestos,sauđósốngsungsướng,cónhàriêngcủacảiêhề,đồnglúabạtngàn,vườncâyăntráibốnbềvàvôsốgiasúc.KhôngcóngườiAchaiannàocóthểsánhvớiôngvềnghệthuậtsửdụngthươnggiáo.Chuyệnchắchẳnquýhữuđãnghe,vìđólàsựthật.Bởithếquýhữukhôngthểlýluậnxuấtthântừdòngdõitầmthường,hènmọnmàbácbỏđềnghịbảnnhânsẽcôngkhai,thẳngthắnđưara.Điềubảnnhânđềnghịbâygiờlàngôbốirathămchiếntrường,mặcdùbịthương,vìcầnvàphải,khôngcònlựachọnnàokhác.Tớinơikhôngthamgiachiếncuộc,ngôbốiđứngngoàivòngtànsát,tránhtênbaythươnglạc,kẻocóngườilạibịthương.Tuynhiên,điềungôbốicầnlàmấylàkhuyếnkhích,đốcthúcngườikhác,sốngườiđếnhômnayvẫncònnuôiphẫnnộtronglòng,lảngtránhthayvìthamchiến.”Diomedesdứtlời.Saukhichămchúlắngnghethấykhôngcógìsaitrái,mọingườitánthành
ýkiến.Tấtcảrađi,nguyênsoáiAgamemnondẫnđầu.Dẫuthếtoànbộsựviệckhôngquanổicặpmắttinhtườngcủathầnlinhrungchuyểntráiđất
lừngdanh.Tráilại,giảdạngônggiàtớigặpmọingười,thầnlinhnắmtayphảiAgamemnon,nóilờinhưcócánhbayxa:“CôngtửAtreus,lúcnàychắchẳnAchilleuslòngdạtànnhẫnvuikhôntả,khithấyquânlínhAchaianchạytứtán,chếtthảmthê-ykhônghềđộnglòng,dùmộtchútnhỏnhoi!Dovậy,rấtmongvìthếysẽtậnsố,vàrấtmongvìthếthầnlinhsẽbứtykhỏitrầngian!Ngượclại,vớiquýhữu,thầnlinhhạnhphúckhônghềgiậndữ.ChẳngmấynữasẽđếnlúcchỉhuyvàtrưởngthượngquânTroianlạilàmbụibốccaotrêncánhđồngmênhmông,quýhữusẽnhìntậnmắtchúngrờibỏdãythuyền,hàngtrạitháochạyvềthànhphố.”Dứtlờithầnlinhhétto,rồiphóngquacánhđồng,tiếnghétlongtrờilởđấtnghenhưtiếng
chín,mườingànbinhsĩhôxungphongratrận;tiếnghétthoátratừlồngngựcthầnlinhrungchuyểntráiđấtkhiếnbinhsĩAchaianngoàichiếntrườngphấnkhởi,nứclòng,cươngquyếtđươngđầuvớiquânthù,tiếptụcchiếnđấukhôngngưngnghỉ.
LúcnàyđangngựtrênnúiOlympos,Herarờingaivàngđứnglênquansát.Nhậnrabàođệcũnglàmuộitếhốihảchạytớichạyluikhắpchiếntrường,nơiconngườitìmthấyvinhquang,nữthầncảmthấyvừamừngvừavui.CùnglúcnữthầncũngnhìnthấyChúatểngồitrênđỉnhnúiIdachótvót,nhannhảnsuốinước,hìnhảnhkhiếnnữthầnbựcbộitronglòng.BởithếHerakhảkính,mắtbònáitơtựhỏilàmthếnàoquyếnrũđầuócChúatểmangkhiênthầnthànhmêmẩn.Nữthầnnghĩlàmvậylàđắcsách.Loviệcdựtínhnữthầnsẽtrangđiểmthậtlộnglẫy,sauđólênnúiIdathămChúatể.NếuChúatểngâyngấtvìnhansắc,cảmthấymuốnômtrongvòngtay,muốnnằmbêncạnhâuyếmtraotình,nữthầnsẽrótgiấcngủêmdịu,nhẹnhàngvàomímắtvàđầuócxảodiệu.Nữthầnđivềphòngngủ,trưởngnamHephaistoslàmriêngchomình,xâycấtcẩnthận,cửalắpkhítkhaovàokhungchắcnịch,thengàibímật,khôngthầnlinhnàocóthểkéomở.Nữthầnbướcvào,kéocánhcửabónglộnđónglại.Thoạttiêndùngthủydượctrườngsinhnữthầntẩyvếtnhơtrênngọcthể,hếtvếtnàyđếnvếtkia.Tiếptheonữthầndùngdầumanmát,ngàongạt,bấttửthoakhắplànda,dầuthơmnếuchỉlắctrongtưthấtsànlátđồngcủaChúatểhươngsẽlantỏakhắpbầutrờivàtráiđất.Thoalàndathânhìnhngọcngàxongxuôi,nữthầnchảitóc,taytếtthànhlọnóngả,thướttha,tuyệtvời,yêukiềurủquanhmáiđầubấttử.Phụcsứcnữthầnmặcxiêmnghêtuyệttrần,Athenakhéoléomaycắtbằngvảituyếtmịn,thêuthùahàngnghìnhìnhthùhoamỹ.Nữthầngàitrâmvàngvắtqualồngngực,quanhvòngeoquàngthắtlưnglủnglẳngtrămtua.Nữthầnxỏkhuyênvàodáitailỗbấmdiệukỳ,mỗikhuyênbacụmhoađơntínhmangvẻđẹpdịudàngđuđưaóngánh.Trênđầunữthầnphủkhănsanmớitinh,thướttha,trắngbongdướiánhmặttrời.Cuốicùngnữthầnxỏcặpchânsángbóngvàođôihàixinhđẹp.Toànthânphụcsức,trangđiểmtuyệthảo,nữthầnrờiphòngđira.VẫygọiAphroditeđangngồicùngthầnlinhramộtchỗ,nữthầnnóinhỏnhẹ:“Hoàngnhiyêuquý,takhôngrõhoàngnhisẽđồngýgiúpđỡhaytừchốidogiậndữvìtabênhquânDanaan,hoàngnhigiúpquânTroian?”ÁinữChúatểAphroditeđáp:“Heranữthầnkhảkính,áinữChúatểKronos,xinnươngnương
cứphán.Lòngriêngsẵnsàngtuânlệnhnếuhàinhicóthểvàsựviệclàđiềukhảdĩ.”VừasuyngẫmmưumẹođánhlừaHerakhảkínhvừatiếplời:“Vậytraotahấpdẫnvàước
muốn,quyếnrũhoàngnhisửdụngchếngựmọithựcthể,cảthầnlinhlẫnthếnhân.VìtasẽtớitậncùngtráiđấttràntrềchấtsốngthămĐạiDương,nguồngốcthầnlinh,vàTethys,mẫuthânthầnlinh.HaivịtửtếđãmangtakhỏitayRheia,đemvềnhàâncầnchămlo,tậntìnhnuôinấng,khiChúatểnhìnxatrôngrộngtrụcxuấtKronos,đàyải,giamcầmdướilòngđấtvàbiểncảcằncỗi,vôsinh.Tatớiviếnghaivị,đồngthờigiảiquyếtdứtkhoátmốibấthòakéodàivôtận.Haivịlạnhnhạt,xanhautừlâu,dotứcgiậnxâmnhậpcõilòng,đếnnayvẫnkhôngâuyếmngủchung.Nếuđemchuyệnrabàn,nếuthuyếtphục,đẩyđưahaivịtrởlạigiườngchungchănchunggối,hòahợpyêuthương,tasẽchiếmđượccảmtình,haivịsẽquýmến,nểvìtamãimãi.”Aphroditehaymỉmcườilạiđáp:“Hàinhisẽkhông,khôngthểtừchốiđiềumẫuthânyêucầu,
vìmẫuthânlàngườiduynhấtngongiấctrongvòngtayChúatể,thầnlinhtốithượngtronghàngthầnlinh.”Dứtlờinữthầncởibăngquàng,rúttừlòngngựclấyradảilụathêuthùakỳkhu,màusắcbiếnhóa.Bêntronglưutrữmọiquyếnrũkỳdiệu:hấpdẫn,ướcmuốn,lờinóidịudàng,tỉtêchuyệntròlôicuốnđầuóc,lòngdạngaycảngườikhônngoandứtmực.ĐặtdảilụavàotayHera,nữthầngiảithích:“Thưađây,xinnươngnươngvuilòngđónnhậndảilụarồiđútvàolồngngực.Vớimàusắcbiếnhóadảilụagiữkínmọiquyếnrũdiệukỳ.Hàinhikhẳngđịnhtrênđườngtrởvềnươngnươngsẽkhôngthấtvọngmàthànhcôngđoạtnắmnhữnggìtâmtưhằngsuynghĩ.”Nữthầndứtlời.Heramắtbònáitơmỉmcười.Cầmdảilụađútvàolồngngực,hoànghậukhả
kínhlạimỉmcười.AphroditeáinữChúatểravề.HeratrongnháymắtrờiđỉnhnúiOlympos.ThoạttiênnữthầnlướtquavùngPieriavàvùngEmathiađángyêu.RồinhưmũitêntừđónữthầnvunvútbayquadãynúiphủtuyếtthuộcdânThracianphingựatàiba,vượtđỉnhcaonhất,songkhônghềđặtchânxuốngđất.SaucùngtừAthosnữthầnbăngquabiểncảsóngnổidữdằntớiLemnos,thànhphốcủaquânvươngquyềnuyThoas.ĐếnnơinữthầngặpGiấcĐiệp,bàođệTửThần.Cầmtay,gọitên,nữthầnngỏlời:“GiấcĐiệp,quânvươngtrịvìtấtcả
thầnlinh,tấtcảthếnhân,trướckiatừngnghelờitayêucầu,bâygiờrấtmongvuilònglàmtheođiềutamongmuốn,tacảmơnkhanhmãnđời.KhiChúatểngongiấc,tanằmbêncạnhâuyếm,tìnhtứngảđầutrêncánhtay,khanhnhẹnhàngkhépcặpmắtsángngời,đóngkínhàngmi.Khanhrataygiúpđỡ,đổilạitasẽtrìutặngphẩmvật:ngaivàngóngảbấttử,bấtbiến,bấtdiệtvớithờigian.ThầnlinhHephaistostậtnguyền,trưởngnamcủata,taynghềkhéoléo,sẽchếtạocẩnthậndânghiến,phíadướikêghếđẩu,khanhcóthểđểcặpchânlộnglẫykhivàobàndựtiệc.”GiấcĐiệpêmđềmđáp:“ThưaHera,nữthầnvươnggiả,áinữKronossiêuphàm,nếulàthần
linhbấttửkhác,hạthầnsẽđưavàogiấcđiệpdễdàng,ngaycảĐạiDương,nguồngốcvạnvật.NhưnglàChúatể,quýtửKronos,hạthầnkhôngdámlạigần,vàhạthầncũngkhôngdámđưavàogiấcđiệp,nếungườikhôngtrựctiếpchỉtayralệnh.Trướckiacólầntheolệnhnươngnương,hạthầnhọcbàihọcthấmthía,ngàycôngtửhunghăngcủangườidongbuồmvượtbiểntrởvềsaukhicướppháthànhTroa.Tuônđổhươngthơmkhắpngọcthểhạthầnnhẹrungườivàogiấcngủtriềnmiên.Nhưnglúcđómuốnámhại,tronglòngsuyngẫmtaiương,nươngnươngtungrabiểncảcuồngphongcuốncôngtửcủangườitớihảiđảoKoshẻolánhxacáchtấtcảbạnbè.Tỉnhgiấcnổigiậnngườiquáttháo,mắngmỏthầnlinhtrongcungđiện,sauđóđặcbiệtnhắmtìmhạthần.NgườinắmcổnémtừthượngtầngkhôngkhínếuĐêmTốitừngchếngựcảthầnlinhlẫnthếnhânkhôngrataycứugiúp,chắchẳnhạthầnđãbiếndạngvĩnhviễndướibiểnsâu.TrênđườngchạytrốnhạthầntìmgặpxinĐêmTốibaoche.Mặcdùgiậnhếtsức,ngườicũngnguôingoai,vìsợlàmĐêmTốithoắtđếnthoắtđibuồnlòngphậtý.Thếmàbâygiờnươngnươnglạiyêucầuhạthầnlàmđiềubấtkhả!”Herakhảkínhmắtbònáitơtiếplời:“GiấcĐiệp,tạisaothắcmắcchuyệnđó?Khanhcónghĩ
ChúatểnhìnxatrôngrộngcũngsẽbiểulộthịnhnộkhigiúpquânTroiannhưvớicôngtửHerakleskhông?Cứlàmnhưtayêucầu.Tasẽbanchonữthầnhoakhôithùymị,đoantrangtronghàngnữthầnlàmphunhân.”Heravươnggiảdứtlời.GiấcĐiệpvuimừngtiếptục:“Vậyxinnươngnương,taychạmmặt
đấtphìnhiêu,taychạmmặtbiểnngờisáng,hướngnhìnsôngHoàngTuyềnnướcbấtkhảxâmphạm,đểthầnlinhdướiđịangụcbaoquanhKronoslàmchứng,thềchắcchắnthếnàocũngbannữthầntrẻđẹpnếtnaPasitheahạthầnhằngaoướctừlâu.”GiấcĐiệpngừngnói.NữthầnHeracánhtaytrắngngầnlàmtheoyêucầu.Nữthầncấttiếng
kêutênthầnlinhdướiđịangụcgọilàKhổngLồ.Nữthầnthềxong,haiKhổngLồrađi.RờithànhphốLemnosvàImbros,quấnkínsươngmù,haiKhổngLồnhanhnhẹnlênđường.HaiKhổngLồtớinúiIdabạtngànsuốinước,mẹđẻthúrừng,rồiLekton,nơilầnđầuhaiKhổngLồrờibỏbiểncả.SauđóhaiKhổngLồlướtbướctrênmặtđấtkhôráo,ngọncâytrongrừngnghiêngngảtheonhịpgótchân.Đúnglúcđó,trướckhinhìnthấythánhnhanChúatể,GiấcĐiệpdừngbướcchèolênngọntùngumtùm,caongấttrênnúiIda,chạmkhôngkhílàlàvươnlênkhôngtrung.TớinơiGiấcĐiệplẩnvàongồigiữacànhtùngdướihìnhthùconchim,giọngtrongtrẻocấttiếnghóttrênnúi,thầnlinhgọilàchalkis,songthếnhânmệnhdanhkymindis.HeranhanhnhẹnchèolênđỉnhGargaroscaonhấtnúiIda.Chúatểthuthậpmâytrờinom
thấy.Vừachợtnhìn,Chúatểthấyướcmuốndângcao,thèmkhátxâmchiếmcõilòng,tríócumênhưngàylầnđầuhaingườilêngiườngâuyếm,ômấpchiasẻyêuđương,chamẹthânthươngkhônghềhaybiết.Tớigần,đánhtiếnggọi,Chúatểnhỏnhẹngỏlời:“Hera,điđâumàhốihảthế,sứmạngnàođưaáikhanhtừnúiOlymposxuốngđây?Khôngngựa,khôngxelàmsaocấtbước.”Vừasuyngẫmmưumẹođánhlừa,hoànghậuHeravừathưalại:“Bẩm,thầnthiếpđangtrên
đườngtớitậncùngtráiđấtphìnhiêuviếngĐạiDương,nguồngốcthầnlinh,vàTethys,mẫuthânthầnlinh,đãtửtếđemvềnhà,âncầnchămlo,tậntìnhnuôinấng.Thầnthiếpsẽtớithămhaivị,đồngthờigiảiquyếtdứtkhoátmốibấthòakéodàibấttận.Haivịlạnhnhạtxanhautừlâu,dotứcgiậnxâmnhậpcõilòng,vẫnkhôngâuyếmyêuthương,chungchănchunggối.ĐứngchờdướichânnúiIdanhannhảnsuốinước,ngựasẽđưathầnthiếpbăngquađấtliềnvàbiểncả.NhưnggiờnàyrờinúiOlymposxuốngđâylàvìHoàngđế,lòngnhữnglosaunàyđấngchí
tônnổigiận,tớitưthấtsâuthẳmbáiyếtĐạiDươngmàthầnthiếpkhôngmộtlờichohay.”Chúatểthuthậpmâytrờitiếplời:“Hera,rồiraáikhanhhãyxuốngdướiđó.Bâygiờmình
nênlêngiườngtậnhưởngyêuđương.Từtrướctớigiờchưabaogiờthèmkhátnữthầnhaynữnhitrànngậptâmhồn,chếngựtráitimtrẫmnhưbâygiờ.Chưa,ngaycảkhisaymêphunhânIxion,quatrẫmsinhhạPeirithoos,vềýkiếnsángsuốt,khônngoankhôntả;Danaegótsenkiềudiễm,tiểuthưAkrisios,quatrẫmsinhhạPerseus,nổibậttronghàngthếnhân;áinữPhoinixlừngdanhkhắpnơi,quatrẫmsinhhạMinosvàRhadamanthysphithường;Semele,AlkmenethànhThebes,AlkmenesinhhạHeraklescantrường,SemelesinhhạDionysos,nguồnvuiđốivớithếnhân;Demeterhoànghậumáitócdiễmkiều,Letorựcrỡvôsong,ngaycảáikhanh,chưabaogiờtrẫmyêuthươngmêmẩnnhưlúcnày,ướcmuốndìudịuxâmlấntâmcan,trànngậpcõilòng.”VừasuyngẫmmưumẹođánhlừaHerakhảáivừađonđảđáplời:“ThưacôngtửKronosoai
phong,Thánhthượngnóithếnghĩalàthếnào?Bâygiờ,tronglòngthèmkhát,ThánhthượngmuốnlêngiườngtraođổiyêuđươngtrênđỉnhnúiIdatrốngtrảiaicũngnhìnthấy!Sựthểsẽrasaonếunomthấychúngmìnhănnằmvớinhau,cóthầnlinhtronghàngbấttửchạyđikháochuyện?Phầnriêng,doxấuhổvìđiềuongtiếngve,thầnthiếpchẳngmặtmũinàoquaylạicungđiệnsaukhirờilongsàng.Không.Tuynhiên,nếuthựcsựmuốnlàmvậy,nếuquyếttâmđịnhxoadịutơlòng,hãyvềtưphòngcửađóngthencài,hoàngnhiHephaistosxâycấtchoThánhthượng.Mìnhnêntớiđólêngiường,nếuquảthựcđólàđiềuThánhthượngmongmuốn.”Chúatểthuthậpmâytrờitrấnan:“Hera,áikhanhchẳngnênsợthầnlinhhaythếnhânnhìn
thấyđôita.Trẫmsẽgiấukínáikhanhtrongmâyvàngdàyđặc.Ngaycảmặttrời,tiasángrọitỏakhắpnơi,cũngkhôngnhìnthấychúngmình.”VừadứtlờiquýtửKronosvòngtayômphunhândắtđi.Mặtđấtthiêngliêngdướigótsen,
gótngọcbừngnởcỏnonmơnmởn,senlonglanhtrĩunặngsươngmai,nghệvàng,lantrắngthânmềmmạichenchúcsansátbênnhaunânghaivịtrênmặtđất.Haivịnằmngủbênnhau,mâyvàngngoạnmụcbuôngphủ,sươngmaióngánhrơinhẹxungquanh.TrongkhiChangongiấcêmảtrênđỉnhGargaros,dobuồnngủquáđộ,dongâyngấtvìtình,
vòngtayvẫnômấpphunhân,GiấcĐiệpnhẹnhàngbayxuốngdãythuyềnAchaianbáotincùngthầnlinhrungchuyểntráiđất,baoquanhđịacầu.Tiếnlạiđứnggầnnóilờinhưcócánhbayxa,GiấcĐiệpnhỏnhẹ:“Poseidon,bâygiờhuynhthahồtrợgiúpquânDanaan,đưahọlênhàngchiếnthắng,dùchỉthờigianngắnngủi,chừngnàoChúatểcònngongiấc,vìđệvừađưavàogiấcngủêmđềm,saysưa,saukhiHerakhônkhéo,tìnhtứthuyếtphụclêngiườngtraođổiyêuđương.”NóirồiGiấcĐiệprađithămsắctộcnổitiếngtrongbộlạcthếnhânđểmặcPoseidonhăng
háihơnbaogiờtrợgiúpquânDanaan.Rờihàngđầunhảyxổtớiphíatrướcthầnlinhrungchuyểntráiđấtquáttoralệnh:“BinhsĩArgive,ngôbốilạiđểHektorcôngtửPriamthắngtrận,chiếmthuyền,đạtchiếnthắngnữaư?Ynóiysẽlàmvậy.YhuênhhoangvìAchilleusvẫnngồidưngnuôigiậnbêndãythuyềnrỗngkhông.Dẫuthếcũngkhôngsao,ngôbốichẳngmảymaybậnlòng,nếuđoànkết,tươngtrợlẫnnhau,đứnglênchốngtrả.Tấtcảchiếnhữuhãylắngngherồithựchiệnkếhoạchtađưara.Ngôbốiphảitrangbịkhiên,khiêntốt,khiêntotronghàngquân,đầuđộimũchóilọi,taycầmthươngdài,xungtrận!Tasẽthânchinhchỉhuy,takhẳngđịnhHektor,côngtửPriamsẽkhôngthểđươngđầulâudàichodùhunghăngđếnmấy.Binhsĩquảcảmmangkhiênnhỏchevai,tấtcả,hãytraokhiênđóchobinhsĩkémquảcảm,rồitựmìnhtrangbịkhiênlớn.”NghePoseidonnóibinhsĩvuivẻrămrắptheolời.Dùbịthương,mấyquânvương,côngtử
Tydeus,Odysseus,côngtửAtreus,Agamemnoncũngđônđốcbinhsĩsửasoạnlâmtrận,thămviếnghàngquân,traođổivũkhí,binhsĩxuấtsắcbâygiờtrangbịvũkhísắcbén,vũkhíkémcỏiđưachobinhsĩkémcỏi.Saukhinainịtchỉnhtề,giápylátđồnglónglánh,tấtcảcấtbước.Thầnlinhrungchuyểntráiđấtdẫnđầu,tayvạmvỡcầmtrườngkiếmkhủngkhiếpnhưtia
chớpsánglòe.Tronghỗnchiếnthảmkhốckhôngthếnhânnàođượcphépđụngtới,vìkinhhãiđượmmùisùngkínhngăncản.PhíabênkiaHektorlừngdanhcũngđiềuđộngquânsĩdàntrận.Cuộcthưhùngkinhtởm
chưatừngthấydiễnragiữaPoseidontócxanhvàHektorlừngdanh,ngườichiếnđấuchocánhArgive,ngườichiếnđấuchopheTroian.Lúchaibênđụngđộácliệt,lahétvangtrời,nướcbiểndângtớihàngtrạivàdãythuyềnquânArgive.Tuythế,tiếngsónggàothétđổvàobờbiểncũngkhônglớnmạnhlúcgióbắctànbạothổiđẩyrangoàikhơi;tiếnglửangùnngụtgầmhútrongthunglũngtrêndãynúicũngkhôngkhủngkhiếpkhithiêuđốtkhurừng;tiếnggióhúríttrongvòmláhàngsồicaongấtcũngkhôngrùngrợn,khiếpđảmbằngtiếnglahétlongtrờilởđấtcủaquânTroianvàquânAchaianlúchaibênàoàoxổtớiđánhnhau.HektornổitiếnglaothươngtấncônglúcAiaslừnglữngtiếnlại.Chủsúynémtrúngchỗhai
dâychằnggặpnhau,mộtchằngkhiên,mộtchằngkiếmđốcnạmbạc,bắttréoquangực,nênkhôngđâmvàothịt.Tứcquávìlaomạnhnhưthếmàkhôngtrúngđích,chủsúylẩnvàođồngđộitrúnúpđểbảotoànsinhmạng.Chủsuývừaluilại,AiascaolớncôngtửTelamonnângtảngđádùngđộnđáythuyềnnằmdướichânbinhsĩchọiquariềmkhiêntrúngngựcgầncổ.Chủsúylănnhưconquay.BịtrốcrễđổkềnhlúcChaChúatểgiángđánh,mùilưuhuỳnhtởmlợmbốcra,câysồikhiếnngườinàobấtđồtớigầnthấtkinh,vìsấmséthãihùng.Chủsúybấtthìnhlìnhgụcngãlănxuốngđất,thươngbắnkhỏitay,khiêntheomũđèlênthânthể,mảnhđồngchạmtrổtrêngiápykêulẻnhkẻng.QuânAchaianreomừngchiếnthắng,vừanhàotớivừanémthươngtớitấp,hyvọngkéoxác
mangđi.Nhưngkhôngbinhsĩnàovớithương,giáocóthểgâythươngtíchhaytừxađộngtớichủsúy,vìphụtáganlìPoulydamas,Aineias,Agenorhùngdũng,SarpedonthủlĩnhquânLykianvàGlaukoscantrườngnhanhnhẹnxổtớibaoquanh.Sốcònlạicũngkhônglơilàđốivớichủsúy.Tấtcảđưakhiêntrònraphíatrướccheđỡ.Mấyđồngđộinhanhnhẹnđưataynânglênđemrakhỏichiếntrườngtớinơiyêntịnh,tuấnmãđứngchờvớimãphubênxetrangtrílộnglẫy.Họchởchủsúyrênlađauđớnvềthànhphố.Tớichỗcạndòngsôngnướcdễthương,sôngXanthosxoáysâuchảyxiết,thânphụlàChúatểbấttử,họnângchủsúykhỏixeđặtxuốngđất,rẩynướckhắpthânthể.Tỉnhlại,mởmắt,ngồidậy,chủsúyọeramáu.Rồingảvềđằngsau,chủsúynằmvậtxuốngđất,thếgiớitốisầmnhưmànđêmphủchecặpmắt,đầuócvẫnchoángvángvìcúchọi.NomthấyHektorrờichiếntrường,lấylạitinhthầnchiếnđấu,ýchímãnhliệt,quânArgive
chồmlêntấncôngquânTroiannhưvũbão.NgườiđầutiêntrongsốbinhsĩmaulẹbắtquânthùđổmáulàcôngtửOileus,Aiasnhanhchânlẹbước,taythươnglừngdanh.NângthươngmũinhọnAiasđâmSatnioscôngtửEnops,thủythầnxinhđẹp,nữthầndòngsôngtuyệtvờisinhhạchoEnopskhiđươngsựchănbògầnbờsôngSatnioeis.CôngtửOileusnhảytớiđâmtrúngmạngsườn.Satniosngãngửa.QuânTroianvàquânDanaangiaotranhdữdộiquanhthithể.NhàotớibảovệPoulydamas,côngtửPanthous,laothươngtrúngvaiphảiProthoenorcôngtửAreilykos.Thươngnặngtheođàxuyênquavai,đươngsựlănkềnh,vớitaynắmđất.Poulydamasthốttiếnglachiếnthắng:“MũithươngtừcánhtaylựclưỡngcôngtửPanthoushiênnganglaođikhônglạcđườngvôích,songtớiđíchđithẳngvàodathịttênArgive!TakhẳngđịnhycóthểdùnglàmgậychốngkhixuốngđịangụctrìnhdiệnDiêmVương.”NghetiếnghuênhhoangreomừngquânArgivecămtứckhônxiết,songkhôngaicămtức
tronglòngbằngAiasdũngcảm,côngtửTelamon,đứnggầnhơnhếtchỗProthoenorgụcngã.Nângthươnglónglánh,nhanhnhưchớp,dũngsĩlaolúcPoulydamasvừaquaylưng.Đươngsựnhảysangbênthoátchết.MũithươngrơitrúngArchelochoscôngtửAntenor,vìthầnlinhđãquyếtđịnhnạnnhânphảichết.Dũngsĩlaotrúngchỗđầugặpcổ,đốtxươngsốngtrêncùng,cắtđứthaigân.Nạnnhânquỵ,trán,mũi,mồmđậpxuốngđấttrướcốngchânvàđầugối.BâygiờđếnlượtAiascấttiếnghôchiếnthắng:“Poulydamas,nghĩchokỹ,nóitahaythậtthànhthựccáichếtcủatênnàycóđềnbùxứngđángchocáichếtcủaProthoenorkhông?DướimắttagãkhôngphảitêntitiệnhaykẻtầmthườngmàcóthểlàemhoặccólẽconAntenorluyệnngựa,bởinétmặtgiốnglắm.”
KhinóithếAiashiểurấtrõdũngsĩvừahạsátai,tronglòngquânTroianbuồnrườirượi.ĐúnglúcđóAkamastiếnlênđứngchànghảngtrênthithểbàođệ.VìbinhsĩBoiotiantênPromachosnhàotớikéothithểkhỏicặpchânmangđiAkamaslaothươnghạsát.DángvẻrấtngạomạnđốivớinạnnhânAkamashétto:“HỡiquânArgive,hunghăngvớicâycung,huênhhoangmởmiệngđedọa,đừngtưởngchỉcóchúngtaođaukhổ,cựcnhọc,giantruân.Tráilại,ngàynàođóbọnbaycũngsẽđềnmạngnhưthằngnày.HãymởmắtnhìnđồngđộiPromachosngủrasao,thươngcủataochovềchínsuối,nhưvậylàtrảlờiđíchđángchocáichếtcủaemtao.Bởithếởđờiaicũngmongtronggiađìnhcóanhemđểbáothùkhimìnhbịgiết.”NghelờikhoáclácquânArgivetứcđiênruột.ĐặcbiệtPeneleosdũngcảmlòngdạhậmhực.
Rataytứcthìthủlĩnhtấncông,songAkamaskhôngđứnglạiđươngđầu,ngườimấtmạnglàIlioneus.NạnnhânlàconPhorbaschủnhânnhiềucừu,nổitiếngthànhTroa,thầnlinhHermesyêuthương,trợgiúptrởthànhgiàucó.Phorbaschỉcóvớiphunhânđứaconduynhất.Peneleosđâmdướilôngmày.Xuyênvàotròngmắt,thươngchuiquagáy,conngươilòira.Nạnnhânlănkềnh,haitayduỗithẳng.Peneleosrútkiếmsắcchémgiữagáy,đầuđứtkéomũrơixuốngđất.Thươngnặngvẫncắmtrongtròngmắt.Giơđầulênnhưđầucâythuốcphiệnchonhìnthấy,Peneleosmừngrốiríthéttotrướcquânthù:“HỡiquânTroian,vềnóichobốmẹIlioneusdễthươngởnhàhayđểnhỏlệthankhócquýtử.VìhiềnnộicủaPromachos,côngtửAlegenor,sẽchẳngbaogiờcómaymắnnhìnmặtphuquânyêudấu,khibọntaconcháungườiAchaianrờiTroadongbuồmtrởvềquêhương.”LờinóikhiếnquânlínhTroianrunsợ,ainấynhìnquanhtìmchỗtrốnđểkhỏichếtbấtthìnhlình.HỡiThiThầncưngụtrênnúiOlympos,bâygiờxinchobảnnhânhayailàngườiđầutiên
tronghàngquânAchaianđoạtchiếnphẩmđẫmmáu,khithầnlinhlừngdanhrungchuyểntráiđấtxoaychiềucuộcchiến?ĐầutiênlàAiascôngtửTelamon,đánhtrọngthươngHyrtios,côngtửGyrtias,thủlĩnhquânMysiangandạ;tiếptheoAntilochoshạsátPhalkes,Mermeros;MerionesthanhtoánMorys,Hippotion;rồiđếnTeukrostrừkhửProthoon,Periphetes.SaucùngcôngtửAtreusđâmnátmạngsườnchỉhuytàibaHyperenor.Mũiđồngchuivàobụngcắtđứtruộtganlòirangoài.Linhhồnđươngsựlẳnglặnglọtquavếtthươnghámiệngbayđi;màntốirủbuôngchekíncặpmắt.Tuythế,ngườigiếtquânTroiannhiềuhơncảlàAias,lẹbướcnhanhchân,quýtửOileus.VìlúcChúatểgieorắchoảnghốtkhắphàngquân,khôngainhanhbằngdũngsĩrượtđuổiquânthùchạytánloạn.
Khúc15Tháochạyvượtquađườnghào,hàngcọc,thiệthạinặngnề,vìquânDanaantấncôngdồn
dập,saukhiquaytrởlại,quânTroiantậptrungbấtđộngquanhhàngxe,mặtmàytáinhợtvìsợhãi.NằmcạnhHerabênngaivàngtrênnúiIda,vừatỉnhgiấcnhỏmdậy,ChúatểthấyquânTroianchạyhỗnloạn,quânArgiveđuổiđằngsau,ởgiữathầnlinhPoseidonrataytrợgiúp.Hektornằmsóngsượttrêncánhđồng,đồngđộixúmquanh.Chủsúythởhổnhển,vẫnchưahoàntoànbìnhthường,khạcramáu,vìkẻđánhbịthươngkhôngphảikẻốmyếutronghàngquânAchaian.NomthấythếChathếnhânvàthầnlinhcảmthấythươnghại.CaucólườmnguýtdễsợChúatểcấttiếng:“Hera,khanhlàhạngbấttrị!Tabiếtđâylàâmmưu.QuatoantínhđộchạikhanhloạiHektoranhhùngkhỏivòngchiến,đẩyquânsĩdướiquyềnhoảngsợtháochạy.Takhôngbiếtcónêngiơroigiángsấmtrừngtrịđểkhanhlàngườiđầutiênđónnhậnhậuquảdomưumẹotởmlợmgâynên.Khanhkhôngnhớkhibịtróitreolêncao,talấyhaiđesắtđeovàochân,thừngbằngvàngcộtchặthaitayhaysao?Khanhtreolơlửngtrongkhôngtrungvàmâytrời.ThầnlinhkhắpnúiOlymposxúcđộng,lolắngcựcđộ.Đứngxúmquanhđểmắtnhìn,songhoàntoànbấtlực,tấtcảkhôngdámgiúpđỡ.Nếuthầnlinhnàoramặtđịnhcởitróitasẽtómcổquăngquangưỡngcửachorơixuốngđấtnằmthẳngcẳngkhôngngóngoáy,khôngcựaquậy.DẫuthếtavẫnthấylòngdạđauđớntriềnmiênđốivớiHeraklesanhhùng.Muachuộcgióbắc,đồnglõavớiphongba,nhằmxúigiụcthựchiệnýđồđentối,khanhđemHeraklesquabiểncảkhôcằn,rồiđưatớihảiđảoKosđôngdân.NhưngtacứuthoátđemvềArgosnơisảnsinhvôvànngựa,saukhitrảiquabiếtbaocựckhổ,giantruân.Tanhắclạichuyệnđểkhanhnhớ,đểkhanhthôiphỉnhgạt,đồngthờiđểkhanhthấy,rờibỏthầnlinhtừnúiOlympostớiđây,chẳngnênlợidụngâuyếm,ômấp,làmtìnhtrêngiườngmàđánhlừata!”Lắngnghemàrùngmìnhkhiếpsợ,Herakhảkínhmắtbònáitơvộivàngphânbualờinhưcó
cánhbayxa:“Xinmặtđất,bầutrờibaolatrêncao,nướcsôngHoàngTuyềntuônchảylàmchứnglờithềnghiêmtúc,trangtrọngthầnlinhtuyênphúcthườngtuyênthệ,xinmáiđầuthiêngliêng,xinlongsàngphuphụThánhthượnglàmchứng,phầnriêngthầnthiếpchưabaogiờdámbộithệ.SựthểkhôngdothầnthiếpxúibẩymàdoPoseidonrungchuyểntráiđấtxúcxiểmkhiếnHektorvàquânTroianđạibại,quânAchaianchiếnthắng.ThầnthiếpnghĩsởdĩvậyấylàvìkhithấybinhsĩAchaiankhốnđốnbêndãythuyền,nênnẩylòngthươnghại,Poseidontựýrataytrợgiúp.Tuynhiên,dùthếnào,muôntâuđấngkimthượngthuthậpmâyđen,thầnthiếpsẵnsàngkhuyênnhủđươngsựcúiđầutuânlệnhrađitớibấtkểnơinàoHoàngđếchỉđịnh.”Heradứtlời.Chathếnhânvàthầnlinhmỉmcườidịudàng,nhẹphánlờinhưcócánhbayxa:
“A,Herakhảái,mắtbònáitơ,từgiờtrởđi,nếungồitronghộiđồngthầnlinhbấttử,lúcnàokhanhcũngphảinghĩnhưta,nhưvậydùmongmuốntráinghịch,Poseidoncũngtứcthìthayđổiýnghĩ,cúiđầutuântheoquyếtđịnhkhanhvàtađưara.Nếuđiềuvừanóilàchântình,thànhthực,khanhhãytớihàngthầnlinhbảoIrisvàApolloxạthủlừngdanhlạiđây.TamuốnIristớithămquânAchaiangiápylátđồngbảoPoseidonngừngchiếnquayvềtưthất;PhoibosApollođưaHektorrakhỏimặttrậnđồngthờitruyềnphảsinhlựcmớimẻlàmchochủsúyquênđauđớnđanghànhhạthểxác.SauđóApollogâyhoảnghốttronghàngquânAchaianlàmchúngtháochạy.ChúngsẽquaylạidãythuyềnnhiềughếnhiềuchèocủaAchilleus,côngtửPeleus.AchilleussẽpháiđồngđộiPatroklosrachiếntrường,HektorlừngdanhsẽgiếtchếtbằngthươngtrướcthànhTroasaukhiPatrokloshạsátnhiềubinhsĩtrẻtuổi,trongsốcóconta,Sarpedonngoancường.TứcgiậnvìbạntửtrậnAchilleusoaiphongsẽgiếtHektor.Từlúcđótrởđitasẽthayđổicuộcchiến,luônluônvàliêntụcđẩyquânTroianxadãythuyềntớikhiquânAchaian,quaýkiếncủaAthena,chiếmtrọnthànhTroakíncổngcaotường.DẫuthếtavẫnkhôngngừngthịnhnộhoặcchophépbấtkểthầnlinhnàohạsơntrợgiúpquânAchaiantrướckhicôngtửPeleusthỏamãnướcmuốnnhưtađãhứa,gậtđầuđồngýhômnữthầnThetisđưataynắmđầugốinănnỉxinbanvinhdựchoAchilleus,cướppháthànhphố.”Vừanghetuânlệnhtứcthì,HeranữthầncánhtaytrắngngầnrờiđỉnhnúiIdalênnúi
Olymposbaola.Nhưýnghĩtuatủahiệnhìnhtrongđầuócthămthúnhiềunơi,tâmhồnhồi
tưởngvôvànkỷniệm,dukháchthầmnhủ:“Ướcgìmìnhtớiđây;ướcgìmìnhđếnđó!”Herakhảáihămhởvunvútrađi.TớinúiOlymposlởmchởm,nữthầnvàocungđiệnChúatểgặpthầnlinhbấttửđangtụhọp.Vừanomthấynữthần,tấtcảđứngdậy,dângcúpchàođón.NữthầnbỏquatấtcảchỉđónnhậncúpcủaThemiscặpmánõnnà,vìlànữthầnđầutiênchạytớichàohỏi,ngỏlờinhưcócánhbayxa:“Hera,vìsaotớiđây?Nươngnươngtrôngcóvẻthấtthần,chắchẳncôngtửKronosvìlàphuquânđãnặnglờirầyla.”NữthầnHeracánhtaytrắngngầnđáp:“Themistuyệtvời,đừnghỏitachuyệnđó.Tựmình
nữthầnthừahiểubảntínhThánhthượngcaongạo,háchdịchrasao.Tuynhiên,nếuvuilòngdẫntấtcảvàobàndùngbữatrongđạisảnh,nữthầnvàtấtcảsẽnghesơlượcquyếtđịnhkinhhồnChúatểtiếtlộ.Nếuđếnbâygiờvàobàndùngbữacóthầnlinhvẫnlạcquannghĩmọichuyệntrêntrầnthếđềutốtđẹp,tasẽnóichohaytintứckhôngkhiếnthầnlinhtrênnúiOlymposhoặcthếnhântrêntrầngianvuilòng.”DứtlờiHerakhảáiantọa.Phíanàyphíakiađạisảnhthầnlinhlàoxàotỏvẻngỡngàng.Vì
mặcdùnụcườitươinởtrênmôi,songvầngtrán,cặpmàyđenđậmbiểulộkháchẳn,nữthầnbấtbìnhthốtlời:“Ngôbốiquảthậtnguđần,dạidột,khôngsuynghĩ,điênrồđếnđộsinhsựvớiChúatể!Đếnbâygiờvẫnthế,vẫnnhíchlạigầntừnglitừngtínhằmngănchặn,nếukhôngqualờinóithìquavũlực!Trongkhingồiđómộtmình,hoàntoànbìnhthản,chẳngbậntâmtớingôbối,ChúatểnóivềsứcmạnhvàquyềnnăngChúatểrõrànghơnhẳnthầnlinhbấttử.BởithếcácngườiphảiđónnhậnbấtkểbấthạnhnàoChúatểgửicho.Phầnriêng,nếukhônglầm,tanghĩtừgiờtrởđibấthạnhđángbuồnđãđếnvớiAresvìcôngtửyêuthươngvôngầntửtrận,Askalaphos,thầnlinhchiếntranhkhủngkhiếpnhậnlàmcon.”Nổigiậnđùngđùngkhinghetin,thầnlinhchiếntranhgiơtayvỗcặpđùivạmvỡbànhbạch,
vừarênrỉvừaquáttháo:“ThầnlinhcưngụtrênnúiOlympos,cácngườiđừngnổinóngchêtrách,nếubâygiờtaxuốngdãythuyềnquânAchaiantrảthùcáichếtcủaconta,chodùsốphậnbắtbịChúatểgiángsấmlănkềnhgiữaxácchếtnằmđườntrênmặtđấttrongvũngmáu.”DứtlờithầnlinhsaiKinhHoàngvàKhiếpĐảmthắngyêncươngbầyngựa,trongkhinainịtgiápyvàvũkhíbónglộn.Lúcđónónggiận,phẫnnộcủaChúatểđốivớithầnlinhbấttửsuýtnữatrởthànhkhủngkhiếpvàtànác,nếuAthenavìlosợchotoànthểcộngđồngkhôngnhỏmkhỏighếngồichạyxổquatiềnphòngđuổitheothầnlinhchiếntranh.Nữthầnđưataynắmmũtrênđầu,khiêntrênvai,thươngđồngtrongtaygânguốc.Cắmthươngmộtchỗrồimớibiểulộbựctứcvớithầnlinhchiếntranhhunghãn,nữthầnhétto:“Đồngu!Tênkhùng!Mấttrí!Cótaikhôngnghesao!Khôngbiếtsuynghĩ,đắnđogìchăng?NgươikhôngngheHeranữthầncánhtaytrắngngầnvừanóigìhả,nữthầnvừarờiChúatểtrênnúiOlymposđithẳngtớigặpngôbối?Hayngươimuốn,saukhichồngchấtđaukhổ,mặcdùânhận,dosinhtồnđòihỏi,miễncưỡngtrởvềnúiOlympos,lạiđịnhgieorắcbấthạnhrùngrợnchothầnlinhcònlại?Bởitanóingươihay,ChúatểsẽtứctốcrờibỏquânTroianhunghãnvàquânAchaiantrởvềnúiOlympostrừngtrịngôbối,tómcổtừngđứa,hếtđứanàyđếnđứakia,vôtộicũngnhưcótội.Vậyhãynghetagạtgiậndữsangbên,đừngnghĩtớichuyệnbáothùquýtửcantrường.Bởinhiềuthanhniênthânthểcườngtráng,cánhtaydũngmãnhhơnquýtửđãtửtrậntừtrướctớigiờvàsẽtiếptụctửtrậntừgiờvềsau.Ngôbốikhôngtàinàocứuvớtdònggiốngvàconcháutấtcảthếnhân.”DứtlờiAthenakéothầnlinhchiếntranhmặthầmhầmngồixuốngghế.ĐúnglúcđóHeracất
tiếnggọiApollovàIrissứđiệpmangtinchothầnlinhbấttửrangoàicungđiệncăndặnlờinhưcócánhbayxa:“ChúatểralệnhhaikhanhmaumautớinúiIda.Đếnnơivàobệkiến,haikhanhphảithihànhbấtkểmệnhlệnhnàoChúatểtraophó.”NóirồihoànghậuHeratrởvàongồitrênngaivàng.Haithầnlinhnhưtênbayvunvútrađi.TớinúiIdavôvànsuốinước,mẹđẻthúrừng,haithầnlinhthấyChúatểnhìnxatrôngrộngđangngựtrênđỉnhGargaros,vầngmâyngàongạtnhưvònghoabaoquanh.Haithầnlinhtiếntớibìnhthântrướcthánhnhanchờtôný.NomthấyChúatểthuthậpmâytrờilấylàmhàilòng,vìhaithầnlinhđãnhanhnhẩulàmtheochỉthịcủaphunhânyêuquý.ChúatểnóivớiIristrước,lờinhưcócánhbayxa:“Irismauchânlẹbước,mangtruyềnđiệptraohoàngđệPoseidon,nhắclạiđầyđủ,khôngsaimộtlời.Khanhbảohoàngđệrờichiếntrường,thôigiaochiến,trởvềsumhọpcùngthầnlinh,hoặclui
xuốngbiểncảthiêngliêng.Nếukhôngtuânlệnh,thayvìthếlạicốýlàmngơ,hoàngđệnênsuynghĩchokỹ,mặcdùsởđắcsứcmạnh,songkhôngthểcầmcựkhitatấncông,vìtanóichohayvềsứcmạnhtahơngấpbội,vềtuổitáctalàbềtrên.Dẫuthế,lòngdạchẳngđắnđo,hoàngđệlạinóinăngvớitanhưhàngbằngvaiphảilứatrongkhithầnlinhkhácbìnhthântrướcthánhnhanđềukinhsợ!”Irisnhanhchânlẹbướcnhưgiótuânlệnhtứcthì.RờinúiIdanữthầnxuốngthànhTroa
thiêngliêng.Nhưtuyếttrắnghoặcmưađágiálạnhrơitừmâycao,lúcgióbắcquýtửkhôngkhítronglànhthổiđiêncuồng,nữthầncũnghốihảtungbay.Lạigầnthầnlinhrungchuyểntráiđấtlừngdanhnữthầncấttiếng:“Thầnlinhbaoquanhtráiđất,máitócxanhđậm,tiệnnữtớiđâyđemtheotruyềnđiệpcủaChúatểmangkhiênthần.Chúatểralệnhhoàngđệrờichiếntrường,thôigiaochiến,trởvềsumhọpcùngthầnlinh,hoặcluixuốngbiểncảthiêngliêng.Nếukhôngtuânlệnh,thayvìthếlạicốýlàmngơ,ChúatểđedọaChúatểsẽthânchinhxuốngđâymặtđốimặttấncônghoàngđệ.VàChúatểkhuyênhoàngđệnênđứngxatầmtay,vìChúatểkhẳngđịnhvềsứcmạnhChúatểhơngấpbội,vềtuổitácChúatểlàbềtrên.Dẫuthế,lòngdạchẳngedè,hoàngđệlạinóinăngvớiChúatểnhưhàngbằngvaiphảilứatrongkhithầnlinhkhácbìnhthântrướcthánhnhanđềukinhsợ!”Tứcgiậntộtđộthầnlinhrungchuyểntráiđấtlừngdanhđáp:“Cha!Tựcaotựđại,nóinăng
ngạomạn,Chúatểépbuộctacũngnganghàngquyềnuycúiđầutuânlệnh.NgôbốiđềulàconKronos,baanhemRheasinhhạ:Chúatể,tavàngườithứbaDiêmVương,thầnlinhcaitrịthếnhânquácố.Vũtrụchiathànhbaphần,mỗithầnlinhnhậnmộttheophẩmcách.Lúcrútthămtađượcbiểncảxanhđậm,bọttrắngphaulàmlãnhthổvĩnhviễn;DiêmVươngđượcđịangụcmùmịt,tốiomphíadưới,Chúatểđượcbầutrờibaola,tưthấttrongmây,trongthượngtầngkhôngkhí.Tuythếtráiđấtvẫnlàcủachung,kểcảnúiOlymposbaola,trùngđiệp.BởivậytasẽkhôngtheoýđịnhChúatể.RấtmongChúatểđừngđasự,mặcdùquyềnuy,màtrầmlặngmãnnguyệnvớiphầnchiathứbacủamình.VàrấtmongChúatểngừngtìmcáchđedọa,sửdụngvũlựcđốivớita,làmnhưtalàkẻhènyếu,nhútnhát.Chúatểnênsửdụngđedọadữdằnvớicontrai,congáiChúatểsinhhạ.NếuChúatểépbuộc,chúngsẽngoanngoãntuânlệnhvânglời.”Irisnhanhchânlẹbướcnhưgióthổiđáp:“Ôthầnlinhbaoquanhtráiđất,máitócxanhđậm,thầnlinhcóthựcsựmuốntiệnnữmangphúcđiệpngôntừgaygắt,cứngrắnvềtrìnhChúatểkhông?Haythầnlinhlạithayđổiýkiến?Thayđổicảmnghĩlàviệclàmbìnhthườngcủanhânvậtquantrọng.ThầnlinhthừahiểuErinysnữthầnbáothùhayvềphengườihơntuổi.”Poseidonthầnlinhrungchuyểntráiđấttiếplời:“Iris,điềunữthầnvừanóichílývàđúngsự
thật.Đẹplòngvừaýbiếtbaokhisứđiệpbiểulộnhậnthứcýnhị,đúngđắn!Nhưngbịthầnlinhlờilẽchuacayănhiếp,mắngmỏ,khisốphậnđãanbài,chiaphầnvũtrụđồngđều,lòngtabựctức,trítađauđớnkhônnguôi.Dẫuvậy,mặcdùphẫnuất,lầnnàytanhượngbộ.Tuynhiên,tamuốnthêmlờicảnhcáo,vìcảmnghĩriêngtưphátxuấttựđáylòng.NếucoitavàAthenanữthầnchiếnphẩmchẳngragì,nếubấtkểHera,HermesvàthânvươngHephaistos,bỏquakhôngcướppháthànhTroadốcđứng,khôngđểquânArgivechiếnthắnglớnlao,Chúatểnênhiểuthịnhnộcủangôbốisẽkhủngkhiếpvôcùngkhôngtàinàohàngắnđổvỡgiữađôibên.”DứtlờithầnlinhrungchuyểntráiđấtrờihàngquânAchaianlaoxuốngbiển.BinhsĩAchaian
cảmthấytiếcnuốighêgớm.ĐúnglúcđóChúatểthuthậpmâytrờinóivớiApollo:“Phoibosyêuquý,tamuốnhoàngnhiđigặpHektorgiápylátđồng.Thầnlinhrungchuyển,baoquanhtráiđấtđãrútxuốngbiểnthiêngliêngtránhthịnhnộtabiểulộtứckhắc.Nếuhaitađụngđộ,chiếntrậnrềnvangsẽlanrộng,ngaycảthầnlinhsốngvớiKronosdướiđịangụccũngnghethấy!Tuynhiên,xétracólợichoyvàta,mặcdùtứcgiận,ynênnhượngbộtrướccánhtaydũngmãnh,bởimồhôisẽđổkhánhiềutrướckhicuộcchiếnkếtthúc.RiênghoàngnhibâygiờcầmkhiênthầnkếttualắcthậtmạnhchoquânAchaianhoảngsợ.Sauđó,làxạthủtừxa,hoàngnhiđặcbiệtchúýHektoroaiphong.NângcaotinhthầnchủsúytớilúcquânAchaiantháochạyvềdãythuyềnvàeobiểnHellespont.Từlúcđótrởđitasẽquyếtđịnhnóigì,làmgìđểquânAchaianlạiđượcxảhơisaukhigiaochiếnácliệt,camgo.”Chúatểtruyềnbảo,ApollolắngnghetừnglờiChaphán.TừđỉnhnúiIdanhưchimưngsáthại
bồcâu,quánquântronghàngsinhvậtcócánhvunvútlaoxuống,thầnlinhthấycôngtửPriam
sángsuốt,Hektorhiênngang,lúcnàyđãngồidậy,khôngnằmsóngsượt.Chủsúybắtđầutỉnhlại,nhậnrađồngđộixúmquanh.Chủsúykhôngthởhổnhển,khôngđổmồhôi,vìýđịnhcủaChúatểmangkhiênthầnđãlàmhồitỉnh.Apolloxạthủtừxalạigầnnóinhỏ:“Hektor,côngtửPriam,tạisaongồiđây,sứclựctiềutụy,cáchxabinhsĩ?Đauđớn,buồnrầuchăng?”Giọngthềuthào,Hektormũtrậnóngánhđáp:“Ngườilàai,ôithầnlinhkhảkính,tớitậnmặt
hỏibảnchức?Ngườikhôngnghe,lúcbảnchứchạđồngđộiyđằngđuôidãythuyền,Aiaslớntiếngkêugàochiếntranhnângtảngđáchọitrúngngựcchặnđứngcuồngkhíchiếnđấu?Bảnchứcthầmnghĩchắchẳncuộcđờichấmdứt,đúnghômnayxuốngđịangụcgặpDiêmVươngsốngchungvớingườiquácố.”VừangheApollothầnlinhxạthủtừxatiếplời:“Bâygiờhăngháilên.Talàđồngminhkiên
cườngcôngtửKronostừnúiIdapháixuốngtrợgiúp,bảovệchủsúy.TalàPhoibosApollothầnlinhkiếmvàng,thânhữutừlâuđãbaochekhôngnhữngchủsúymàcảthànhphốdốcđứngcủachủsúy.Canđảmlên,đốcthúctấtcảmãphuchạythẳngtớidãythuyềnrỗngkhông.Tasẽdẫnđầu,tasẽsanphẳngđườngđichongựaphinhanh,tasẽlàmquânlínhAchaianquayđầutháochạy.”NóirồithầnlinhphảkhílựcdồidàovàothânthểchỉhuyquânTroian.Nhưngựađứngbất
độnglâungàytrướcmángănlúamạch,bấtthìnhlìnhgiậtđứtdâycộtlồngchạyquacánhđồng,híhửngnhàotớichỗthườngtắmdướidòngsôngthúvị,vừalaovóvừavênhváo,ngựathoănthoắtvùngchạy;ngựanghểncaođầu,bờmtungbaybuôngrủbờvai;ngựahiểumìnhóngả;ngựarađi,vólướtmặtđấtphitớinơiquenthuộcngựatungtănggặmcỏ;Hektorcũngvậy.Saukhinghetiếngthầnlinh,chuẩnbịchângối,chủsúychạynhưbaythúcgiụcmãphurachiếntrường.Nhưhươumớinhúngạchoặcdêrừnghoangdạibịnôngphuvàbầychóruợtđuổi,núihiểmtrởhayrừngumtùmchomồingonnáuthân,ngườisănbiếtsốphậnchưamuốnchúngbịbắtlầnnày,songnghetiếnghọlahét,sưtửbờmtuatủaxuấthiệntrênđường;dùhăngháiđếnmấy,tấtcảcũngquayvòngngượclạitháochạy.LúcnàyquânDanaanvẫntiếptụchùnghụcđuổitheoquânthù,độihìnhđôngđảo,sửdụngkiếm,thươnghaimũirấthiệuquả.NhưngkhinomthấyHektordànquânsửasoạnphảncông,tấtcảkhiếpsợ,chântaybủnrủn,hồnvíalênmây.ĐúnglúcnguykhốnThoaslêntiếngnóivớiquânDanaan.ThủlĩnhlàcôngtửAndraimon,
thànhphầnxuấtsắchàngquânAitolian,thanhniêngiỏinémthươngvàgandạtrongcậnchiến.Hơnthế,tạihộinghịkhitranhluậntrổtàihùngbiện,thủlĩnhvượtxanhiềudiễngiảtrẻtuổitàiba.Dángvẻđầythiệnchí,bìnhthảnbướctới,phátbiểuvớithânhữu,thủlĩnhcaogiọng:“Hỡiôi!Bỉnhânthấytrướcmắtsựthểkỳlạvôcùng.Hektorlạithoátchếtvàtrởlạibìnhthường!NgôbốiđềutintưởngyđãtậnsốdướitayAiascôngtửTelamon.Nhưnglầnnàylạicóthầnlinhcứusống,baochenênyđánhgục,hạsátbiếtbaobinhsĩDanaan!Bỉnhânsợbâygiờylạilàmtươngtự.VìnếukhôngcóChúatểsấmséttrợgiúp,ykhôngtàinàoxuấthiệntrướchàngquân,khíthếđedọa,cuồngnộvôcùng.Vậyngôbốihãylàmnhưbỉnhânđềnghị.Hạlệnhđạibộphậnbinhsĩrútvềdãythuyềntrongkhingôbốitựnhậnlàquânsĩthiệnchiếnởlạiđươngđầu,thươngđưarasẵnsàngcầmcự,đẩyluilúcytấncông.Bỉnhânnghĩ,mặcdùđiêncuồng,songsuyđitínhlại,ysẽsợkhôngdámlaođầuvàođámđông.”Thủlĩnhdứtlời.Mọingườichămchúlắngngheđềusẵnsànglàmtheo.Dođósốquânbao
quanhAias,thủlĩnhIdomeneus,Teukros,Meriones,Megesháochiến,liềntổchứccuộchỗnchiến,gọibinhsĩcanđảmhơnhếtđươngđầuvớiHektorvàquânTroian.Đạibộphậnbinhsĩphíasaurútvềdãythuyền.QuânTroiantiếnlên,độihìnhđôngđảo,Hektorhùngdũngdẫnđầu.TrướcmặtlàPhoibosApollo,sươngmùbaophủđôivai.Khiênthầnphithườngrựcrỡdữdằn,riềmgắnnhiềutua,vậtdụngbấtkhảchiếnbạithợrènbậcthàyHephaistosdângbiếuChúatểđeochothếnhânkhiếpsợ.TaycầmkhiênApollodẫnquânTroiantiếnbước.NhưngquânArgivesátcánhgiữvữngtrậnđịanhấttềnghênhchiến.Tiếnglahétinhỏidângcaocảhaiphía.Tênbắnkhỏidâycung.Thươngrờicánhtaydũngmãnh.Nhiềumũiđâmtrúngthânthểbinhsĩtrẻtuổinhanhnhẹnlâmtrận;nhiềungọnchưanếmmùilàndatrắngngộngiữachừngđãcắmphậpxuốngđấtngăncáchđôibên.ChừngnàoPhoibosApollocòncầmkhiênthầnbấtđộngtrongtay,chừngđóvũkhíhaiphetiếptụcnémquanémlạicòntrúngđích,binh
sĩtiếptụcgụcngã.Nhưngđếnlúc,vừanhìnthẳngmặtbinhsĩDanaanngựaphivunvút,vừarungkhiênthần,thầnlinhhétlongtrờilởđất,diệukỳchếngự,họngỡngàng,mấthẳntinhthầnchiếnđấu.Nhưđànbòhoặcbầycừuđôngđảobấtchợtgiữađêmtốimịtmùng,lúcmụcphuvắngnhà,bịcặpthúrừngnhảyvàochuồngvồđớp,quânAchaiankinhhoàngùnùntháochạy.Apollolàmhọkhiếpđảm,cùnglúcđemchiếnthắngchoHektorvàquânTroian.Lúcđóhỗnchiếnlanrộng.Ngườirataygiếtngười.HektorđâmchếtArkesilaosvàStichios,
ngườilàchỉhuyquânBoiotiantu-níchlátđồng,ngườilàđồngđộithântíncủaMenestheusgandạ.AineiashạsátMedonvàIasos.MedonlàconhoangquânvươngOileus,emAias;songđươngsựsốngởPhylake,cáchxanơichônraucắtrốn,vìcantộisátnhân,giếtemtraimẹghẻEriopis,vợOileus.IasoslàchỉhuyquânAthenian;ngườitabảolàconSphelos,côngtửBoukolos.PoulydamasgiếtchếtMekisteus;PolitesđánhgụcEchiosvừaxônglênhàngđầu;AgenoroaihùngkhaitửKlonios.TừđằngsauPârislaothươngtrúngdướivailúcDeiochoscogiòlẩnvàohàngđầuchạytrốn,mũiđồngxuyênquangọtsớt.TrongkhiquânTroianlộtgiápybinhsĩtửtrận,quânAchaianhoảnghốttháochạytứtán.Ùn
ùnkéovềđườnghào,hàngcọc,độingũcựckỳrốiloạn,dosốngcònđòihỏi,họtìmchỗlẩntrốnđằngsaubứctường.Nhìnthấythế,HektorhéttoralệnhquânTroian:“Tiếntớidãythuyền,tiếnthậtmau!Bỏchiếnphẩmđẫmmáu.Nếuthấybinhsĩnàolẩntránh,lùibướckhôngchịutiếntớidãythuyền,tasẽxửtửtạichỗ.Thânnhânnamnữtronggiađìnhsẽkhôngmaitángkẻđóđúngnghithứchỏathiêu;chósẽlôixácxéthịttrướccổngthànhphố.”DứtlờiHektorvungroiquavaiquấtngựaphóngđiđônđốchàngquântiếnlên,hếthàngnày
đếnhàngkhác.Hôtođáplời,tiếngrềnnhưsấm,binhsĩđánhngựakéoxeđuổitheo.PhíatrướcPhoibosApollođáđổbờhàochẳngchútkhókhăn,lấpđầykhoảngtrốnggiữahaibờ,tạothànhđườngđidàirộngnhưkhoảngcáchđườngthươngkhingườinémlaomạnhthửsức.Lũlượt,hếtđộinàytớiđộinọ,quânTroiannhưnướcchảyvượtquađườnghào.MangkhiênthầnquýbáuApolloluônluôndẫnđườngđitrước.Thầnlinhpháđổbứctườngdễdàngnhưtrẻconđạpđổlâuđàibằngcáttrênbãibiển,xâylênđểchơitheolốitrẻthơ,rồilạitinhnghịchlấytaylấychânsanbằng.Vìthế,ôApolloxạthủ,thầnlinhđãđậptancôngtrìnhquânArgivetốncông,tốnsứccựckhổhoànthànhkhiếnhọhoảngsợtháochạy!Vàvìthếhọdạtvềdãythuyền,dừnglại,gọinhauơiới.Tấtcảgiơtaylêncaolớntiếngcầunguyệnthầnlinh.NhưngkhôngaicầunguyệnnhiệttìnhbằngNestorlãonhânđấtGerenia,thànhtrìbảovệquânAchaian,giơtaylêntrờinơisaoxuấthiệncấttiếngrìrầm:“LạyChaChúatể!TrướckiatrênđấtArgosphìnhiêu,đồnglúabạtngàn,cóngườitrongđámchúngconnướngđùibò,đùicừubéongậydângcúngcầuxinChaphùhộtrởvềantoàn,Chagậtđầuchấpthuận,bâygiờxinChanhớlại,cứugiúpchúngconvượtquangàybấthạnh!ĐừngđểquânTroianápđảo,chếngựquânAchaian.”Nestordứtlời.Vừanghelãoông,côngtửNeleuscầunguyện,Chúatểtưtưởngthâmtrầmnổisấmầmầm.ChợtthấytiếngsấmChúatểmangkhiênthầngiángdội,quânTroian,lòngdạchỉnghĩtớichiếnđấuvàchiếnđấu,nhàotớitấncôngquânArgive,quyếtliệtvàhănghái.Nhưđợtsónglớnđổvàomạnthuyền,khigặpbãobiểndângcao,gióthổimãnhliệt,sóngdộidữdằn,quânTroianhétvanglũlượt,àoàovượtquabứctường,đánhxetiếnthẳngphíatrước.Cậnchiếndiễnradọcdãythuyền.NgồitrênxequânTroiansửdụngthươnghaimũi.ChèolênthuyềnsơnđenquânAchaianđiềukhiểnsàodài,nhiềuđoạnlắpthành,mũibọcđồngđểtrênboongsẵnsàngtronghảichiến.TrongkhiquânTroianvàquânAchaiangiaochiếnhaibênbứctường,cáchxadãythuyền
lướtsóngPatroklosngồitrongtrạiEurypylosbặtthiệp,nhãnhặnvừatròchuyệngiảikhuâyvừarịtthuốctrênvếtthươngtrầmtrọngchobớtđauđớn.NhưngvừanomthấyquânTroianvượtquabứctường,tiếptheolạinghequânDanaanlahéthoảnghốttháochạy,Patroklosrênnhưbòrống,đưatayphátđùi,cấttiếngnóivớiEurypylos,giọngrầurĩ:“Eurypylos,bảnnhânkhôngthểởlạiđâylâunữa,mặcdùquýhữucần,vìcuộcchiếnkhốchạiđangdiễnraácliệt.Tùytùngsẽtrôngnomquýhữu,bảnnhânphảimaumautớigặpAchilleusthúcđẩytướngquânlâmtrận.Biếtđâu,nhờthầnlinhphùhộ,dùnglờibảnnhâncóthểthuyếtphụctướngquânxiêulòng?Thuyếtphụccủathânhữuđôikhimanglạihiệuquảtốtđẹp.”DứtlờiPatroklosrađi.TrongkhiđóquânAchaianchốngcựquyếtliệt,ngănchặnkhôngđể
quânTroiantrànqua,songkhôngthểđẩyluikhỏidãythuyền,mặcdùquânsốđônghơn.PhầnmìnhquânTroiancũngkhôngthểbẻgãysứckhángcựcủaquânDanaanđểxôngvàohàngtrạivàdãythuyền.Nhưngnhưdâycănglấymựcxẻgỗlàmthuyền,trongtaythợrèn,nắmvữngnghệthuật,nhờthầncảmAthenahuấnluyện,cuộcchiếncăngthẳng,ngangbằnggiữađôibên.Giaochiếntiếpdiễnhếtthuyềnnàyđếnthuyềnkia.RiêngHektortiếnthẳngtớithuyềnAiaslừngdanh.Haingườigiaochiếnquyếtliệtgiànhgiậtchiếcthuyền.HektorcốgắngtuyệtvọngđánhbậtAias,rồiphónghỏa.Ngượclại,AiaskhôngthểđẩylùiHektorkhithầnlinhđãđưatớichỗnày.ĐúnglúcKaletorcôngtửKlytiosmanglửađốtchiếcthuyềnAiaslừngdanhlaothươngtrúngngực.Kaletorlănkềnhxuốngđất,bólửarơikhỏitay.Nomthấyemhọgụcngãtrướcthuyềnsơnđen,Hektorlớntiếngkêugọiđốcthúcquânsĩ:“BinhsĩTroian,binhsĩLykian,binhsĩcậnchiếnDardanian,nhấtđịnhkhôngnhường,dùmộtbước,chỗchậthẹpngôbốiđanggiaochiến.HãynhàotớicứuKaletorquýtửKlytios,ngănchặnquânthùlộtgiápytrongkhichiếnhữunằmgiữadãythuyền.”Dứtlờichủsúylaothươngbóngloáng.ThươngkhôngtrúngAiasmàtrúngLykophron,công
tửMastor,mãphucủaAias,chàođờiởKythera,songđếnsốngvớichủnhânsaukhigiếtngườiởKytherathiêngliêng.MãphuđangđứnggầnAias,thươngbọcđồngsắcnhọnphóngtớitrúngđầutrênvànhtai.Từđuôithuyềnmãphungãngửalănxuốngđất,trútlinhhồnvĩnhbiệtcuộcđờitrênbụiđường.Aiasrùngmìnhcấttiếnggọibàođệ:“Teukrosquýmến,ngôbốivừamấtthânhữuchíthiết,côngtửMastor,từKytherađếnsốngtrongnhà,ngôbốiquýmếnnhưsongthân.Hektorcaongạovừahạsát.ThếtênđộcgiếtchếttứcthìvàcâycungPhoibosApollochohiềnđệđểđâu?”NghetiếnghiểuliềnTeukrosnhàotớibêncạnh,vừachạyvừaváccungcánhcongcùngống
tên.NhanhnhưchớpTeukrosgiươngcungbắnquânTroian.TêntrúngKleitos,côngtửhứahẹncủaPeisenor,đồngđộicủaPoulydamas,côngtửquảcảmcủaPanthoos.Taycầmcươnglúngtúngđiềukhiểncặpngựa,đươngsựláichạytớichỗhaibênđôngnhưkiếngiaochiếnácliệt,hỗnloạn,nghĩbụnglàmvậysẽkhiếnHektorvàquânTroianhàilòng.Nhưngbấthạnhxảyrabấtthìnhlình,dùmuốnđếnmấykhôngaingănnổi,mũitêntaihạitừphíasaucắmphậpvàogáy.Đươngsựngãkhỏixe.Mấtmãphu,chùnbước,ngựanhảysangbênkéoxerỗngkhôngchạytháothân.Nomthấy,chủnhânPoulydamasvộivàngchặnbắttraochoAstynoos,côngtửProtiaon,nghiêmdặnphảitrôngnomcẩnthận,lúcnàocũngởgầnkhôngđượcxamộtbước.SauđóPoulydamasquaylạichỗcũđứngcùngchiếnhữuhàngđầu.TeukrosrúttênkhácnhắmHektorgiápylátđồng.Xạthủsẽchấmdứtgiaotranhgầndãy
thuyềnnếubắntrúnggiếtchếtlúcHektorđangđạtchiếnthắng.NhưngxạthủkhôngthểchemắtChúatểđầuócthâmthúy,tinhtườngđểýtrôngnomHektor,đồngthờicanhchừngkhôngchoxạthủcôngtửTelamonđạtchiếnthắng.ChúatểcắtđứtdâycungdaibềntrênthâncungchắcnịchlúcxạthủcăngthẳngnhắmbắnHektor.Bọcđồngnênnặngtênbaylạc,cungrơikhỏitay.Teukrosrùngmình,quaysangbàohuynhthảngthốtnói:“Tứcghê!Siêulựchuyềnvicắtđứtmọicốgắngkhôngđểngôbốichiếnđấubữanay!Đánhbậtcungkhỏitay,chặtphứtdâymớichằngsángnaytiểuđệdựtínhbắnthậtnhiều.”“Ồ,”Aiascaolớn,côngtửTelamonđáp,“vậyquýhữunênhạcungbỏtênđừngdùngnữa,vì
bựcbộivớiquânDanaan,thầnlinhkhiếnmấythứđótrởnênvôdụng.Thayvìthếcầmtrườngthương,choàngkhiêntrênvai,trựcdiệnquânthù,nângcaotinhthầnđồngđội.MặcdùbọnTroianđánhngôbốitơibời,songbềgìcũngphảichứngtỏchochúngthấyngôbốichiếnđấurasao,bắtchúngtrảgiáthậtđắt,nếumuốnchiếmdãythuyềnnhiềughế,nhiềuchèo.Ngôbốinhấtđịnhchiếnđấuđếncùng!”NghenóithếTeukrosliềnvàotrạicấtcung,vộichoànglênvaikhiêndàybốnlớpda,độilênđầumũtrậnbềnchắcgắnchòmlôngđuôingựa,đỉnhngấtnghểugậtgùrùngrợn.Tiếptheonângtrườngthương,cạnhsắc,mũinhọnbọcđồng,TeukrosvừađivừachạynhưbaytớiđứngbêncạnhAias.ThấyvũkhícủaTeukroschệchđích,vôdụng,Hektorlớntiếngkêugọiquânsĩ:“Binhsĩ
Troian,binhsĩLykian,binhsĩDardaniancậnchiến,quýhữuhãychứngtỏmìnhlànamnhi,cươngquyếtchiếnđấu,dồnhếttinhthầnvàotrậnđánhquanhdãythuyềnrỗngkhông.Bảnnhânvừanhìntậnmắt,doquyềnlựccủaChúatể,vũkhímộttêntrongsốchỉhuyphóngđilạc
hướng.AicũngnhậnthấydễdàngsứcmạnhkhủngkhiếpđếntừChúatểđốivớicảngườiChúatểbanchiếnthắngvẻvanglẫnkẻChúatểcoithường,khướctừchechở.VìlúcnàyChúatểlàmsuyyếukhảnăngchiếnđấucủabọnArgive,tráilạirasứctrợgiúpngôbối.Vậyngôbốihãycùngnhaudồnhếtnỗlựcchiếnđấubêndãythuyền!Ngườinàotrongquýhữuhysinh,dotênbắntừxa,thươngđâmgầnkề,cứđểngườiđónhắmmắtđitheosốphận!Chếtđểbảovệxứsởđốivớichiếnbinhkhôngcógìhổthẹn.Vợconngườiđótừgiờsẽyênthânsinhsống,nhàcửa,ruộngvườn,củacảicònnguyên,nếubọnAchaianbịtổngcổcùngthuyềntrởvềquêchađấttổ.”Nóivậylàchủsúythôithúcnhiệttình,khíchlệtinhthầntừngbinhsĩ.PhíađốidiệnAias
cũngkêugọiđồngđội:“HổthẹnthayhỡibinhsĩArgive!Bâygiờtìnhthếsốngmáirõràng,mộtsống,haichết,ngôbốikhôngcòngìlựachọnmàphảichiếnđấubảovệdãythuyềnchốnglạitaiương.QuýhữucóhyvọngđibộtrởvềquêhươngkhôngnếuHektormũtrậnóngánhchiếmtrọndãythuyền?Quýhữukhôngnghetiếngyđốcthúcquânlínhư?Lúcnàymụcđíchynhằmlàphónghỏađốtthuyền.Ykhôngmờichúnglạithamdựkhiêuvũmàydẫnchúngrachiếntrường.Ngôbốiphảinhậnđịnhrõràng,quyếtđịnhdứtkhoát.Đốivớingôbốikhôngcóýkiếnhoặckếhoạchnàohaybằngđươngđầu,cậnchiến,mặtđốimặt,tayngangtayvớichúngngaylậptức.Thàsốnghoặcchếttứcthìcònhơncứlằngnhằng,còcưathếnàyđểquânthùyếukémápđảongôbốitớitắtthởtrongcuộcgiànhgiậtdữdội,lâudàibêndãythuyền.”NóivậylàAiasthôithúcnhiệttình,khíchlệtinhthầntừngbinhsĩ.ĐúnglúcđóHektorhạsát
Schedios,côngtửPerimedes,chỉhuyquânPhokian;AiasđâmchếtLaodamas,côngtửhứahẹncủaAntenor,chỉhuybộbinh;PoulydamasgiếtchếtOtosđấtKyllene,chỉhuyquânEpeiangandạ,đồngđộicủaMeges,côngtửPhyleus.NhìnthấythếMegesliềnxôngtớitấncôngPoulydamas,nhưngPoulydamascúikhomtránhnguy,vìApollokhôngđểcôngtửPanthoosgụcngãtrênhàngđầu.MegeskhôngđâmtrúngPoulydamasmàđâmtrúngKroismosgiữangực.Kroismosgụcngãnhưtráirụng.Megeslộtgiápykhỏibờvai.ThấyvậyDolpostaythươnglỗilạccôngtửLamposnhàotớitấncông.LamposlàcôngtửLaomedon,nổitiếngcanđảm,còncôngtửDolopslàchiếnsĩđiêuluyệnnhiềumặtbinhnghệ.ChạyxổtớitấncôngcôngtửPhyleus,Dolopslaothươngtrúnggiữakhiên.NhưngMegeskhônghềhấnnhờtrấnthủbằngmảnhkimkhídàycứng.PhyleusmangtừEphyragầnsôngSelleeisvềnhàtừlâu.Thânhữuhiếukháchhàohiệp,quânvươngEuphetes,traotặngđểmặckhirachiếntrườnggiaotranhvớiquânthù.Bâygiờtrấnthủbaochethânthểcứucôngtửkhỏitoimạng.TrảđũaMegeslaothươngmũinhọntrúngchỏmmũlátđồngDolopsđộicắtđứtbólôngđuôi
ngựaóngánhmớinhuộmtímtươiróirơixuốngđất!Tuythế,vẫngiữvữngvịtrí,Dolopschiếnđấungoancườngvàvẫnhyvọngchiếnthắng.NhưngđúnglúcđóMenelaoshiếuchiếntớitrợlựcMeges.Lẻnđếnbêncạnh,taylămlămcâythương,Dolopskhôngnomthấy,từđằngsau,Menelaoslaotrúngvai,mũinhọnxuyênquangực.Dolopsquỵgốiđâmđầuxuốngđất,MenelaosvàMegesxổtớilộtgiápylátđồngkhỏibờvai.ThấyvậyHektorlớntiếnggọicácbàođệtớitrợgiúp.Chủsúynhẹlờivớitấtcả,songnặng
lờiriêngtráchcôngtửHiketaon,Melanipposvạmvỡ,lựclưỡng.Trướckiakhiquânthùcònởxa,chiếntranhchưabùngnổ,thanhniênchănbòdángđinặngnềởPerkote;nhưngkhiquânDanaanchèothuyềncânbằnglướtsóngkéotới,thanhniênquayvềthànhTroa.TrởthànhngườiđángkểtrongcộngđồngngườiTroian,thanhniênsốngvớiPriam,ôngcoinhưconđẻ.Giọnggiậndữchủsúyquátgọi:“NhưvậylàngôbốikhoanhtaybógốibỏcuộchảMelanippos?Michẳngđộnglòngkhiemhọbịgiếthaysao?MikhôngthấychúnghìhụclộtgiápyDolopshở?Bâygiờtheota.Ngôbốikhôngthểđứngcáchxaquânthùlâunữa,màphảixungtrậnchừngnàomộtlàngôbốigiếtsạchbọnArgive,hailàchúngchiếmđoạtthànhTroadốcđứng,tànsátnhândân.”Dứtlời,chủsúybướcđi,Melanipposhùngdũngtheosau,dángđiệuhoàntoànquảcảm.PhíabênkiaAiascaolớncôngtửTelamoncũngthôithúcquânArgive:“Quýhữu,hãychứng
tỏmìnhlànamnhi;hãyngẩngmặthãnhdiện!Rachiếntrường,lúcgiaochiếngaygo,hãyhiênngangnghĩtớidanhdựtrướcmắtmọingười.Khibinhsĩbiếttựhào,nhiềuđồngđộiđượccứusốnghơnbịgiếtchết.Tráilại,nếutháochạy,binhsĩsẽkhôngcòndanhdựvàcũngchẳngcòn
canđảmđểkhángcự.”Aiasdứtlời.ChẳngcầnhốithúcquânArgivecũngsẵnsàngđềphòng.Âmthầmđónnhậnlời
kêugọihọràokíndãythuyềnbứctườngbằngđồng.DẫuthếChúatểvẫnthôithúcquânTroiantiếntớitấncông.ĐúnglúcđóMenelaossaymêchiếntrậnthúcgiụcAntilochos:“TrongsốbinhsĩtrẻtuổiAchaiankhôngaichạynhanhhaychiếnđấucantrườngbằngquýhữu,saokhôngxổrathửxembiếtđâucóthểquậtngãtênTroiannàochăng?”NóirồiMenelaoschạytrởlại.SonglờinóikhiếnAntilochosphấnkhởi.ĐangđứngtronghàngđầuAntilochosnhảyxổrađưamắtquansát,laothươngbónglộn.NhìnthươngbaytớiquânTroiannhảylạiphíasau;thươngnémkhôngtrậtmàtrúngngayngựccạnhnúmvúlúcMelanipposcôngtửHiketaonhùnghổxônglêngiaochiến.Melanipposngãnhưtráirụng,giápyrơilẻngkẻngxungquanh,màntốibaophủcặpmắt.Antilochosxổtớinhưchósănvồnaitơthợsănbắntrúnglúcchạykhỏiổ,gụcchếtvìchâncẳngrãrời.Melanipposơi,Antilochostáotợnnhảytớilộtgiápychiếnhữuđó!NhưngnhìnthấyAntilochos,Hektorphithườngliềnxôngquađámđônghỗnchiếnchạytớitấncông.Mặcdùchiếnđấugandạ,songAntilochosrútlui.Hoảngsợnhưthúdữvừalàmđiềusaitrái,cắnchếtconchóhoặcmụcphugầnđànbò,Antilochoscogiòchạytrướckhiđámđôngtậptrungápđảo.Hãihùng,côngtửNestorùtébỏchạy,tiếnglahétvangtrờirượttheo,giáothươngđộcđịatừtayquânTroianvàHektorvunvútlaotới.NhưngvừavềtớihàngquângiữađồngđộiAntilochosquayngoắtlạiứngchiến.LúcnàyquânTroiannhưsưtửănthịtsốngàoàokéotớidãythuyền.Họthựchiệnýđịnh
Chúatể,luônluônnângcaotinhthầnchiếnđấu,đônđốchọtiếnlên,tráilạilúcnàocũngsẵnsànglàmquânArgivengãlòng,khôngchochiếnthắng.TronglòngChúatểmuốnbanvinhdựchoHektor,côngtửPriam,đểchủsúycóthểphónghỏathiêuhủydãythuyềnmũicong,nhưvậylàthỏamãntrọnvẹnyêucầuthảmkhốcThetisđưara.Chúatểsángtạoâmmưuchờnhìntậnmắtchiếcthuyềnbốccháy.LúcđóChúatểmớixoaychiềucuộcchiến,đẩyquânTroiankhỏidãythuyền,đểquânDanaanđạtchiếnthắng.NghĩvậynênChúatểhốithúcHektorcôngtửPriamtấncôngdãythuyềnrỗngkhông,mặcdùchủsúyđãhămhởtừtrước.Taycầmthươngchủsúynhàotớinhưthầnlinhchiếntranhhoặcluồnglửatànphá,hủydiệttunghoànhtrênnúi,trongrừngcâyrậmrạp.Mépsùibọt,mắtrựcsángdướicặpmàyhungdữ,mũlắclưrùngrợnnghiêngngảquanhtháidươnglúcchủsúygiaochiến.[Vìthânchinhbaochetừkhôngtrungcaovút,trongsốbiếtbaochiếnbinhđểbanvinhdựvàchiếnthắng,ChúatểriêngchọnHektor,bởichủsúychỉsốngthờigianngắnngủi,doPallasAthenađãđẩyngàytậnsốvàobàntaytànbạocôngtửcườngtrángPeleus.]Hektormuốnphávỡhàngngũquânthù,thọcsâuđánhmạnhchỗnàothấyđôngđảo,trang
bịsátkhíđằngđằng.Mặcdùtấncôngnhưđiênnhưcuồng,chủsúykhôngthểchọcthủngphòngtuyến.Quânthùbámđấtđứngsátbênnhaunhưváchđákhổnglồthẳngtắpgầnmépbiểnngầubọt,sừngsữngmặcgiógàorítcuồncuộnđixa,mặcsóngdângcaodộiđổầmầm.CươngquyếtgiữvữngtrậnđịađươngđầuvớiquânTroian,quânDanaankhôngnghĩtớitanhàngtháochạy.NhưnglúcđóvừatunglửangùnngụttứphíaHektorvừanhảyxổvàođámđông.Chủsúylaosâunhưđợtsónggióbãothổilêncaolănlộndướilànmâyđổậpxuốngthuyềnlướtsóng,thuyềnbiếndạngdướibọtbiển,gióthổirùngrợnlàmbuồmcăngphồng,thủythủrunrẩy,hoảngsợ,vìchỉcáchtửthầngangtấcvàsẽbịcuốnphăng.BởithếquânAchaianthấtkinh.Chủsúyxôngtớitấncôngnhưsưtửtànácnhảyxổvồđớpđànbòđanggặmcỏtrênbãicỏrộngrãi,xanhtươi;cảđànđôngtớihàngngànlẫnmụctửchăndắtkhôngbiếtlàmthếnàođánhđuổi,khôngchothúdữlọtvàomàchỉbướctớibướcluicanhphíatrước,phòngphíasau,trongkhisưtửlọtvàogiữavồbònáisừngcongănthịt,cảđànlồngchạytánloạn.DochủsúyvàChaChúatểquânAchaiantháochạy,khiếpđảmkhôngnóinênlời.NhưnglạlùngthaychủsúychỉgiếtchếtmộtngườiMykenian,nạnnhânlàPeriphetes,côngtửKopreus,trướckiathườngmanglệnhlaođộngquânvươngEurystheustraochoHeraklescườngtráng.Thânphụkémcỏihạsinhquýtửtàibavượttrộinhiềumặt:chạynhanh,đánhnhaugiỏi,rấtthôngminhtronghàngthanhniênMykenai.VìthếnạnnhânđemchiếnthắngvẻvangchoHektor.Quaylạiđịnhchạy,songgiẫmphảimépkhiêndàitớimắtcá,mangsẵnbênsườncheđỡthươnggiáo,chânbịvướng,nạnnhânngãngửa,mũrơikêurùngrợnquanhtháidương.Mắtnhanhnhưcắtnhìnthấy,Hektorxổtớiđâmthươngngayngực,giếtchếttứcthì
trướcmắtđồngđội.Mặcdùthươngtiếc,đồngđộichẳngthểcứugiúp,vìchínhhọcũngsợhếthồnHektorphithường.Chẳngmấychốchọnhìnthấydãythuyềntrướcmặt.Xungquanhlàhàngthuyềnmạntrên,số
thuyềnkéolênbãicátđầutiên.NhưngquânTroiantiếptụcdồndậpđổtới.Bịápđảohọphảirờidãythuyềnhàngđầuluivềdẫytrạikếcận.Tớinơihọdừnglại,khôngtảnrakhắpdoanhtrại,màtụtậptúmtụm,vừahổthẹnvừasợhãi,liêntụccấttiếnggọinhau.ĐặcbiệtNestorđấtGerenia,trưởngthượngđoànquânAchaian.Vừanắmđầugốivừanănnỉtừngbinhsĩnhândanhchamẹhọ,lãocôngcấttiếng:“Quýhữu,hãychứngtỏmìnhlànamnhi.Hãyhiênngangnghĩtớingườikhác!Từngngười,hãynghĩtớivợcon,nhàcửa,chamẹ,cònsốnghayđãchết.Nhândanhtấtcả,ngayđây,vìhọkhônghiệndiện,lãohủkhẩncầuquýhữudũngcảmgiữvữngtrậntuyến,khôngquayđầutháochạy.”Nóivậylàlãoôngthôithúcnhiệttình,khíchlệtinhthầntừngbinhsĩ.ĐúnglúcđóAthenaphá
tansươngmùkỳlạbaophủxungquanh,chekíntầmmắt.Bâygiờhaihướngđềucóánhsáng,phíasaudãythuyềnchạydài,phíatrướcchiếntrườngvẫnchưangãngũ.Hektorlớntiếngkêugàochiếnđấuvàđồngđộitrôngrõmồnmột,kểcảsốngườiđứnglởnvởnđằngsau,khôngchiếnđấucũngnhưsốngườithamchiếnbêndãythuyềnlướtsóng.AiascantrườngcũngkhôngchịuđứngởchỗconcáingườiAchaianđãrútluitừbỏchiến
đấu.Thayvìthếchiếnbinhdõngdạcđilênđixuốngboongthượng,taycầmsàodàihaimươihaisảigồmnhiềukhúclắplạibằngkhâubịtchếtạođểđánhnhaungoàibiển.Chiếnbinhchẳngkháckỵmãlãoluyệnbiểudiễncưỡingựa,tứmãlựachọntrongmuônvàntuấnmã,yêncươngràngbuộcvàonhau,cùngchạytừcánhđồngvàothànhphốrộnglớn,dọcđườngcáiquanvôsốđànông,đànbàđứngxemtrầmtrồkhenngợi,kỵmãnhảytừyênnàysangyênkia,liêntụckhôngbiếtbaolần,vữngvàngchẳngchútloạngchoạng,trongkhingựaphinhưbay,chiếnbinhcứthếhùngdũngsảibướctrênboongthượngdãythuyềnlướtsóng,giọngsangsảngvangtớitrờicao,tiếnglanhlảnhrùngrợnliêntụcđônđốcbinhsĩDanaanbảovệdãythuyềnvàhàngtrại.LúcđóHektorcũngkhôngmuốndừnglạiởchỗbinhsĩngườiTroiangiápysansátbênnhau.Nhưchimưnghungđỏchaoxuốngđànchimđangkiếmmồivensông,vịt,sếu,thiênngacổdài,chủsúydõngdạccấtbướctrênchiếcthuyềnmũiđen,xổtớitrựcdiệnAias.Chúatểcánhtaydũngmãnhthúcđẩyđằngsau,cùnglúcđônđốcbinhsĩrầmrậptiếntheo.Giaotranhdữdộilạidiễnragầndãythuyền.Haibênđánhnhauácliệtđếnđộquýhữusẽ
bảođâylàcuộcthưhùngtrựcdiệngiữabinhsĩmớirachiếntrường,khôngthươngtích,khôngmỏimệtvìchiếntranh.Trongkhigiaochiếnhaibênđềunghĩ.QuânAchaiannghĩhọkhôngtàinàothoátkhỏibấthạnh,thếnàocũngchết.TrongthâmtâmbinhsĩTroianđềuhyvọngđốthếtdãythuyền,giếtsạchbinhsĩAchaian.Họnghĩthếlúcxáplạigầnnhau.Hektorđưataynắmđuôithuyềnlướtsóngvượtđạidương,thuyềnđóngngoạnmụcđãđưaProtesilaostớithànhTroa,songkhôngđưatrởvềquêhươngxứsở.QuanhthuyềnbâygiờquânAchaianvàquânTroianđánhxáplácà,đâmchémhạsátlẫnnhau.Haibênkhôngchờtênbắn,thươnglao.Haibênđứnggầnnhau,đềuhăngmáu,chiếnđấubằngrìulớn,rìunhỏsắcbén,kiếmdài,thươnghaimũi.Nhiềuđoảnkiếm,hìnhthùngoạnmục,đốcchằngdâybuộcmàuđenrơixuốngđất,cókiếmbuộtkhỏitay,cókiếmbứtkhỏivaingườigiaochiến.Đấtđenngòmlênhlángmáuđỏ.Hektornhấtđịnhkhôngrờithuyềnkhichiếmđượcphíasau.Haitaynắmchặtphùhiệuchủsúylớntiếnghétgọibinhsĩ:“Đemlửa!siếtchặthàngngũtấtcảhôtoxungphong!BữanayChúatểđềnbùđầyđủcônglaokhónhọc:thuyềnvềtayngôbối.Coithườngthầnlinh,thinhaukéotớiđây,thuyềngâyrabiếtbaođaukhổchongôbối.Hậuquảlàdotrưởngthượnglỗilầm.Bảnnhânmuốngiaotranhtrênđuôithuyền,trưởngthượngngăncản,bắtluiquân.LúcđóchắchẳnChúatểnhìnxatrôngrộnglàmngôbốilúlẫn,songbâygiờngườitrựctiếpralệnh,đônđốcngôbốitiếnlên.”TiếnghétgọikhiếnhọchồmlênsấntớitấncôngquânArgivedữdội.Thươnglaonhưmưa
rào,Aiaskhôngthểgiữvịtrílâunữa;rờiboongthượng,vìnghĩsẽbịtửthương,chiếnbinhluimộtchútvềghếdàibảybộgiữalòngthuyềncânbằng.Tớinơichiếnbinhdừnglại,canhchừng.Tayhămhămcâysào,bấtkỳlúcnàothấyquânTroiancầmđuốccháyrựcnhôlên,chiếnbinh
phangtúibụi,gạtphăngxuốngđất.Suốtthờigianđó,vừalahétrầmtrời,chiếnbinhvừacổvũquânDanaan:“Quýhữu,anhhùngDanaan,chiếnbinhquyếtchiếnquyếtthắng,hãychứngtỏmìnhlànamnhi,nângcaotinhthầnchiếnđấu.Quýhữucónghĩphíasausẽđếncứugiúphoặcbứctườngvữngchắcchechởngôbốikhỏitaiươngkhông?Quanhđâykhôngcóthànhphốvớibờlũyvâyquanhđểbảovệngôbối,đểtăngcườnglựclượngnhằmxoaychiềucuộcchiến.NgôbốiđangởtrêncánhđồngquânTroiangiápysansát,biểncảsaulưng,quêhươngxavờivợi.Nhưvậynghĩalàmuốnbảovệtấmthân,ngôbốiphảichiếnđấuhăngsay,khôngđờđẫn,khônguểoải.”Vừanóichiếnbinhvừacầmsàonhọnhoắtđâmthoănthoắt.MỗilầnthấyquânTroiantheo
chỉthịcủachủsúymangbólửacháyrừngrựctớithuyềnrỗngkhông,chiếnbinhxổralậptức,nângsàodàithúcthẳng.Trựcchiếnvớiđịchthủchiếnbinhhạmườihaitêntrướcdãythuyền.
Khúc16Tronglúchaibêntiếptụcgiaochiếnquanhchiếcthuyềnnhiềughếnhiềuchèo,Patroklos
dừngbướctrướcmặtAchilleus,tướngquân.Lệnóngtràotuôntrênkhuônmặtnhưdòngnướcđenngòmtừsuốinhỏchảyxuốngtảngđádựngđứng.Thấythânhữunhưthế,xúcđộngđếnthươnghại,Achilleusoaihùngbướcchânthoănthoắtnóilờinhưcócánhbayxa:“VìsaokhóchởPatroklos,chẳngkhácbégáivừađuổitheonắmáomẹ,vừagiàngiụanướcmắt,ngửamặtnhìnđòibếtronglúcmẹvộivãrađi?LệlãchãlăntrêngòmáPatroklostrônggiốnghệtthếđó.QuýhữucóđiềuchikểchoquânMyrmidonhaybảnnhânnghechăng?ChắchẳnvừahaytinnónghổitừPhthiachứgì?Nếumộttronghaingườimệnhhệ,ngôbốiđươngnhiêncólýdođểbuồnrầu,songbảnnhânbiếtMenoitios,côngtửAktor,vẫnhiệndiệntrêncõiđời,vàPeleusquýtửAiakoschắcchắnvẫnsốngcùngngườiMyrmidon.PhảichăngquýhữukhócvìquânArgiveđangbịtànsátbêndãythuyềnrỗngkhôngđềnnợchođiênrồbấtchính?Nóibảnnhânhay!Đừnggiữkíntronglòng,đểhaitacùngchiasẻ.”Thởdàithườnthượt,Patroklosdũngsĩtùytùng,anhđáp:“ÔAchilleus,côngtửPeleus,chỉ
huytuyệtvờihàngquânAchaian,xinđừngbựcbộivìbảnnhânnhỏlệ.Đaulòngnhưthếlàvìtaiươngđổlênđầu,lêncổquânAchaian!Ngườitrướckialàchỉhuyxuấtsắcbâygiờnằmđườntrongthuyền,bịbắntừxa,bịđâmgầnkề.CôngtửTydeus,Diomedeslựclưỡngbịthương.Odysseustaythươnglừngdanh,Agamemnonbịđâm.Eurypyloscũngbịbắntrúngđùi.Lúcnàysửdụngđủthứthuốcmenysĩtúibụitrôngnomsănsóc.Trongkhiysĩcốgắngrịtđắpchữalànhvếtthương,Achilleusơi,quýhữuvẫncốchấp!Bảnnhâncầutrờiđừngbaogiờbịphẫnnộchếngự,phẫnnộnhưphẫnnộquýhữuđangnuôitronglònguốncongbảnchấtcaocảdẫntớimụcđíchtầmthường!Ôikiêuhãnhtaihại!Quýhữusẽgiúpgìchongườikháctrongtươnglai,nếulánhmặtkhôngcứuquânArgivetránhkhỏithấtbạithảmhạilúcnày?Tànnhẫn!QuýhữukhôngphảiquýtửThetisvàPeleusdũngsĩtùytùng,màlàquýtửmặtbiểnxámxịt,núiđátrơtrơ.Bởithếlòngdạchailì!Nếutrongthâmtâmquýhữuchầnchừ,vìlờitiênđoánhoặcphántruyềncủaChúatể,thânmẫucaocảhélộchohay,xinítnhấtpháibảnnhânratrậntứcthì,đểbảnnhânchỉhuyquânMyrmidon,trừquýhữu,nhờthếhọamaycóthểcứusốngquânDanaan.Hơnthế,chophépbảnnhânmặcgiápy.Tưởngbảnnhânlàquýhữu,binhlínhTroiansẽbỏchiếntrườngtháochạy,binhsĩhiếuchiếnconcáingườiAchaianrãrờicócơhộilấylạihơithở.Trongchiếntranhnghỉngơingắnngủicũngđủlấylạisứclực.Quânthùgiaochiếnnênmệtnhoài,ngôbốimớixuấttrậnkhôngmệtmỏicóthểđánhđuổichúngtừdãythuyền,hàngtrạiluivềthànhphốdễdàng.”Patroklosnănnỉ.Nhưnganhngớngẩn,ngâyngôlàmsao!Anhkhôngbiếtanhđangcầuxin
đểbảnthânđónnhậncáichếtđauđớnvàgiâyphúttắtthởhãihùng.DángvẻđămchiêuAchilleusbướcchânthoănthoắtthởdàiđáp:“Ô,Patroklos,dòngdõiChúatể,nóigìvậy?Nếubiếtýđịnhcủathầnlinh,bảnnhâncũngkhôngđểýđịnhấyảnhhưởngtớimình.Vảchăng,thânmẫukhảkínhcũngkhônghềchobảnnhânhayýđịnhChúatể.Điềukhiếnbảnnhânđauđớncõilòng,têđiếngtâmhồnlàkẻkhônghơngìbảnnhânlạicướpgiật,chiếmđoạtchiếnphẩmbảnnhânsởđắc,chỉvìquyềnbínhnhiềuhơn.Đauđớnđólàđauđớnchuachátbảnnhângánhchịutronglòngsuốtcuộcchiến.Thiếunữ,concáingườiAchaianriêngtặng,bảnnhânchiếmđượcbằngthươngsắcnhọn,khixâmnhậpcướppháthànhphốkíncổngcaotường,bâygiờAgamemnonquyềnuy,côngtửAtreuscướpmấtlàmnhưbảnnhânlàkẻxalạvôquyền.Nhưngđólàquákhứ,cáigìđãquachoqua.Vìbảnnhânthấythựcrakhôngnênkhôngphảichútnàonếucứnuôitứcgiậnmãimãitronglòng,mặcdùbảnnhânđãnóiphẫnnộtrongbảnnhânsẽkhôngngừngchừngnàochiếntrận,tiếnghôtấncôngchưarềnvanglantớithuyềnngôbối.Vậyquýhữukhoácchiếnylộnglẫycủabảnnhân,dẫnquânMyrmidonthiệnchiếnramặttrận,nếuquảthựcquânTroiannhưmâyđenhunghăngbaophủdãythuyền,nếuquảthựcquânArgivebịđẩyluitớimépbiểnchỉcònbấuvíudảiđấtnhỏhẹpsaulưng.QuânTroiantrongthànhvuimừngàoạtđồngloạtđổratấncôngngôbốivìkhôngnomthấyphíatrướcmũtrậncủabảnnhânlónglánh.Chúngsẽcogiòtháochạy,lănchếtđầykhelạch,mươngrãnh,nếuAgamemnonquyềnuycưxửvớibảnnhânnhãnhặn;nhưnghiệnthờichúngđang
tiếnđánhquanhdoanhtrại!ThươngtrongtayDiomedescôngtửTydeuskhôngtunghoànhđượcnữađểcứuquânDanaankhỏiđạibại.ĐếnlúcnàybảnnhâncũngchưanghetiếngnóitoátratừkhuônmặtkhảốcủaAgamemnonkêugọi.BảnnhânchỉnghetiếngquátkhátmáucủaHektorđasátdồndậpbêntai,thúcđẩyquânTroianhòhétchồmlên,trànngậpcánhđồng,đánhđuổiquânAchaian.Dẫuvậy,Patroklos,quýhữuphảicứudãythuyền.Dồnhếtsứclựctấncông,khôngđểchúngtunglửađốtthuyền,cắtđứtđườngrútluitrởvềquêhươngngôbốimongđợitừlâu.Nhưnglàmđúngnhưbảnnhândặn,quânDanaanvìthếsẽquýtrọng,kínhnểbảnnhân,lấylạithiếunữxinhđẹpđemvề,ngoàiracòntraotặngchiếnphẩmquýgiá.SaukhiđánhđuổiquânTroiankhỏidãythuyền,quayvềtứckhắc.DùphuquânsấmsétầmầmcủaHeracóbancơhộiđạtchiếnthắng,đừngchụpvồ.QuýhữucũngkhôngnênchiếnđấuchốnglạiquânTroianhiếuchiếnnếukhôngcóbảnnhân.Làmvậyquýhữusẽbiếnbảnnhânthànhkẻtầmthường.BởithếđừngdẫnquânvàothànhTroa,huênhhoangchiếnthắng,tiếntớiđâutànsátquânTroiantớiđó,kẻomộttrongsốthầnlinhbấttửtừnúiOlympossẽxuốngchặnđườngbítlối.ApolloxạthủtừxathươngyêuquânTroianvôngần.Quayvềsaukhiquýhữuđãcứuvãntìnhthếngaydãythuyền,đểbinhsĩloviệcchiếnđấutrêncánhđồng.Ôi,ChaChúatể!Ôi,Athena!Ôi,Apollo!VuimừngbiếtmấykhôngcólínhTroiannàosốngsót,khôngcóquânArgivenàothoátchết,vàvuisướngbiếtbao,quacuộctànsát,chỉhaitacònsống,đưataytháogỡvươngmiệnthiêngliêngtrênđầuthànhTroa!’TronglúcAchilleusvàPatrokloschuyệntrò,Aiasrờivịtrívìkhôngthểgiữlâuhơnnữa.
ChiếnbinhbịýđịnhChúatểchếngự,thươngtừtayquânTroianlaotớinhưmưađedọa.Mũbónglộn,mụctiêubấtbiến,rungrinhkhủngkhiếpbêntháidươngkhitênliêntiếptrúngvànhcứngchemáhaibên.Vaitráirãrờivìcốkhuakhiênbóngloángtớiluicheđỡ;dùápđảođếnmấythươngquânthùcũngkhôngthểđánhbậtkhỏitaycầm.Chiếnbinhthởhổnhển;mồhôituônđổkhắpthânthể;chiếnbinhhụthơi;nhìnphíanàocũngthấycànglúccàngthêmnguykhốn.HỡiThiThầncưngụtrênnúiOlympos,bâygiờxinvuilòngchobảnnhânhaythuyềnquân
Achaiankhởiđầubốccháyrasao.HektortiếntớitấncôngAias,vungkiếmchémtrúngđuidướimũinhọnchặtđứtđầuthươnggỗtầnbì.VìthếcôngtửTelamon,Aiaschỉcòncáncụtlủnrungrinhtrongtay,đầubằngđồngvăngxacắmphậpxuốngđất.RùngmìnhAiasthầmhiểuthầnlinhđangnhúngtayvàoviệc.ChúatểsấmséttronglòngmuốnbênTroianchiếnthắngnênbiếnmọicốgắngthànhvôích.Chiếnbinhluikhỏitầmthương;quânTroiannémlửarừngrựcvàochiếcthuyềnlướtsóng.Trongnháymắtchiếcthuyềnbốccháyngùnngụt.Lửacứthếlanrộng,cháykhắpđuôithuyền.VỗđùiquaysangPatroklos,Achilleushétto:“Đứngdậymàxem,dòngdõiChúatể,Patroklos,mãphutàiba!Bảnnhânthấylửacuồncuộntrêndãythuyền.Monglửađừnglanxalémrộng.Nếukhôngngôbốikhôngcóphươngtiệntẩuthoát!Mặcngaychiếny,maulên,bảnnhânđitậphợpbinhsĩ.”NgheAchilleusnóiPatroklosvộivàngnainịtgiápybóngloáng.Thoạttiênquấnxà-cạplộng
lẫyquanhchân,mócbạcgắnchặtmắtcá.TiếptheochoàngquanhngựctrấnthủngoạnmụclấplánhnhưsaotrờicủaAchilleusbướcchânthoănthoắt,dòngdõiAiakos.Trênvaiđeokiếmđồng,đốcnạmbạc,rồichoàngkhiênlớnkhổdày.Đầuhiênngangđộimũchếtạochắcchắn,trênchỏmgắnchùmlôngđuôingựagậtgùdễsợ.Cuốicùngcầmhaithươngcứngmạnhvừanắmtay.VũkhíduynhấtcủaAchilleusvôđịchPatrokloskhôngmangtheolàcâythươngkhủngkhiếpvừadàivừanặngvừachắc.KhôngbinhsĩAchaiannàocóthểcầmmúatrừtướngquânbiếtcáchsửdụng.ThươnglàmbằnggỗtầnbìmọctrênđỉnhnúiPelion,CheironbiếuthânphụAchilleusđểđemchếtchóckhigiaochiếnvớikẻthùlừngdanh.PatrokloshốithúcAutomedonthắngyêncươngchongựa.AutomedonlàbinhsĩPatroklosđánhgiácaosauAchilleus,chuyênphávỡphòngtuyếnquânthù,vìthấytronghànhđộngkhảtínhơncả,luônluônởtrongtầmgọi.BởithếAutomedonlấytuấnmãcủaAchilleusđóngách,XanthosvàBaliosphinhanhnhưgióthổi,PodargengựanáiPhongBathụthaihạsinhchogiótâyZephyroslúcgặmcỏtrênbãigầnĐạiDương.BêncạnhAutomedongàiPedasostuyệtvời,tuấnmãAchilleusđemvềkhichiếmthànhphốcủaEetion.Mặcdùlàngựathếgian,Pedasoschạychẳngkémcặpngựabấttử.
TrongkhiđóAchilleusđivònghàngtrạikêugọiquânMyrmidonsẵnsàngvũkhíratrận.Họxuấthiệnnhưchósóihamthịtsống,lòngdạdãman,tànbạovôcùng,đãgiếtchếthươumậpđầygạctrênnúi,cắnxéđếnlúcyếmbếtmáumớikéođànrasuốiuốngnướcđenngòm,lưỡimỏngtóptép,miệngựamáu,vẫnhungbạo,dữtợnmặcdùbụngđãcăngphồng.ChỉhuyvàthủlĩnhquânMyrmidonxổrađứngbaoquanhmãphucantrườngcủacôngtửPeleusbướcchânthoănthoắt,dòngdõiAiakos.Achilleusháochiếnđứnggiữađámđôngđônđốcxíchthốvàbinhsĩmangkhiênxếpthànhhàng.Achilleus,Chúatểyêuthương,đưatớithànhTroanămmươithuyềnlướtsóng.Mỗithuyền
cónămmươiđồngđộivũtrangđiềukhiểnmáichèo.Tướngquânchọnnămthủlĩnhtướngquântintưởnglàmphụtátrongkhitướngquânlàmtưlệnh.HàngquânđầutiêndoMenesthioschỉhuy,trấnthủóngánh,côngtửSpercheios,dòngsôngbấtquyện,nướclàmưaChúatểtuônđổ,vàáinữPeleus,Polydorexinhđẹpsinhhạ.Spercheiosbấtquyệnlàquýtửdotìnhyêugiữathiếunữvàthầnlinh,songthựcralàcôngtửBoros,dòngdõiPerieres,côngkhaicướilàmvợcònchothânphụbiếtbaocủahồimôn.HàngquânthứhaidoEudoroshiếuchiếnchỉhuy.MẹlàtrinhnữPolymele,áinữPhylas,xinhđẹpthànhviêncađoàn.Thầnlinhquyềnuy,dángvẻrạngrỡđemlòngyêuthươnglúcđểmắtnhìnnàngcahát,khiêuvũtrongcađoànArtemis,Artemissănbắnồnào,Artemiscungtênbằngvàng.Hermesphongnhãđithẳnglênphòng,kínđáoômấptrongvòngtay,banchohiềnmẫuhàinhiđầyhứahẹn,Eudoros,chạybộvượtbậc,chiếnđấuanhdũng.Đếnngàyđếnthánghàinhichàođời,Eileithyianữthầnbàmụloviệclâmbồnmởmắtchonhìnánhsángchóichan,thủlĩnhquyềnuyEchekles,côngtửAktor,saukhidângcủahồimônphongphú,dẫnthiếunữvềnhà.ÔngnộigiànuaPhylastrôngnom,nuôinấnghàinhicẩnthận,yêuthươngnhưconđẻ.HàngquânthứbadochiếnbinhPeisandroscôngtửMaimaloschỉhuy,taythươngxuấtsắctrongđoànquânMyrmidon,sauPatroklos,thânhữucủacôngtửPeleus.HàngquânthứtưdomãphucaoniênPhoinixchỉhuy.HàngquânthứnămdoAlkimedon,côngtửtuyệtvờicủaLaerkeschỉhuy.Saukhitậptrungbinhsĩđúngchỗ,thànhhàngsauchỉhuy,Achilleusdõngdạc,nghiêmchỉnhrachỉthị.Tướngquâncấtlời:“BinhsĩMyrmidon,rấtmongkhôngngườinàotrongquýhữuquênđedọaquýhữusẽthựchiệnvớibọnTroianbêndãythuyềnlướtsóngsuốtthờigianbảnnhânphẫnnộ.Chỉtríchbảnnhânquýhữuthườngnói:‘CôngtửPeleustànbạo,chắchẳnthânmẫunuôibằngmậtđắngnêntànnhẫn,giữgịtởđâybêndãythuyềntrongkhiđồngđộikhôngmuốn!Nếutướngquântànácnhưvậy,ngôbốichẳngthểlàmgìmàđànhláithuyềnlướtsóngtrởvềquêhương.’Bảnnhânbiếtkhigặpgỡ,họpbànquýhữuhaynóivềbảnnhânnhưthế.Ờ,bâygiờviệclàmcựcnhọcquýhữuhằngaoướcđãđến.TấtcảhãycanđảmsấntớitấncôngbọnTroian!”Nóithếlàtướngquânthôithúcnhiệttình,khíchlệtinhthầntừngbinhsĩ.Hàngquânxíchlại
gầnnhaukhinghetướngquânnói.Mũ,khiêncógùsansátbênnhaunhưđáthợnềxếpkhixâytườngngôinhàcaongăngió.Họđứnggầnxịt,khiêngầnkhiên,mũgầnmũ,ngườigầnngười,gầnđếnđộkhiquayđầuchỏmmũgắnđuôilôngngựachạmnhau.Haingườicầmvũkhíđứngtrướchàngquân,PatroklosvàAutomedon,songlòngmộtướcmuốn,lãnhđạobinhsĩMyrmidonxungtrậnchiếnđấu.ĐúnglúcđóAchilleusrờihàngquânvềtrại.TớinơitướngquânmởnắprươngxinhxắntrongđóThetischânbạcâuyếmđểtu-ních,áochoàngchắngió,chăndàycộm,đưalênthuyềnchotướngquânmangtheotrongcuộcvượtbiểnvàchiếccúpchạmtrổmỹthuật,khôngaiđượcphépsửdụnguốngvangđỏđậm,chỉriêngtướngquândùngrẩyrượulễkhôngdângthầnlinhnàomàchỉdângChaChúatể.Lấyrakhỏirương,saukhitẩyuế,trừđộcbằnglưuhuỳnh,đemrasuốinướcmátrượirửasạch,laukhôhaitay,tướngquânrótchútvangđỏđậm.Sauđóđứnggiữasântrước,vừangửamặtnhìntrờivừarẩyrượudânglễ,tướngquâncầunguyệntrongkhiChúatểưasấmsétvuivẻcúinhìn.Tướngquânbắtđầu:“LạyChúatể,quânvươngDodona,thầnlinhcủangườiPelasgian,sốngxaxôi,trịvìDodonamùađôngácliệt,dânSelloicưngụxungquanh.Ngủtrênđất,chânkhôngrửa,họloviệctiêntriđoánđiềmchongười!Trướckiađãlắngnghekhiconcầunguyện,chứngtỏquantâmngườibanvinhdựchocon,đồngthờigieothảmbạichoquânAchaian.Bâygiờxinngườilạiđápứngmongmuốnlầnnữa.Consẽvềthuyềnrồiởlại,songcửthânhữuchíthiếtdẵnquânMyrmidonrachiếntrường.Xinngườibanchoanhấychiếnthắng,lạyChúatểnhìnxatrôngrộng!Nâng
caotinhthầnchiếnđấuđểanhấyhăngsay,táobạo,đểHektorthấydùmộtmìnhmãphucủaconcũngcóthểchiếnđấu,haychỉchiếnthắngkhicóconlaomìnhvàocuộcchiến.Vàsaukhiquétsạchồnào,huyênnáo,đẩyluichiếntrậnkhỏidãythuyền,xinngườiđểanhấytrởvềdãythuyềnlướtsóngvớicon,ngayđây,trongthuyền,tínhmạngantoàn,thânthểlànhlặn,giápyvàđồngđộicậnchiếnđầyđủ!”Tướngquânvừanóivừacầuxin,Chúatểthâmthúy,tinhthôngnghetiếng.Chađồngýmột
nửa,songtừchốimộtnửa.ChađồngýPatroklossẽđẩychiếntrậnkhỏidãythuyền,songtừchốiPatroklostừmặttrậntrởvềantoàn.RẩyrượudânglễvàcầuxinChaChúatểxongxuôi,tướngquântrởlạitrạicấtchiếccúpvàorương.Sauđótrởra,tướngquânđứngtrướctrại,lòngvẫnhămhởquansátgiaotranhdữdộigiữaquânTroianvàquânAchaian.TrongkhiđóbinhsĩMyrmidondướiquyềnPatroklosquảcảmhùngdũngtiếnra,àoạt,hùng
hổtấncôngquânTroian.Họhộctốcđổtớinhưongvòvẽvỡtổbênvệđường,tứcgiậnkhônnguôi,vìlũtrẻtinhnghịchmỗilầnđiqualạichọctổquấyphá.Lũngudại!Đámnhỏlàmbiếtbaongườikhốnkhổ.Ngườiquađườngvừađitới,chẳnghềđộngđến,chúngcũngđổratấncông,hăngháivàtáotợnvôcùng,đểbảovệbầyconnhỏ.TronglòngquânMyrmidonhunghăngtươngtự,khitừdãythuyềnnhưnướcvỡbờhọùnùntuônra,hòhétbấttận.Patroklosvừaquátto,vừađônđốcđồngđội:“BinhsĩMyrmidon,đồngđộiAchilleus,côngtửPeleus,hãychứngtỏmìnhlànamnhi,quýhữu,hãyhăngháichiếnđấu,hãytáobạo,gandạ,đểngôbốiđemvinhquangchocôngtửPeleusởxa,chiếnbinhcantrườngtronghàngquânArgivebêndãythuyền,cũngnhưđồngđộicậnchiếntàibatướngquânchỉhuy,đồngthờiđểcôngtửAtreus,Agamemnonquyềnuyrộngrãi,nhậnraôngmùquángkhicoithườngquánquânxuấtsắctronghàngquânAchaian.”NóivậylàPatroklosthôithúcnhiệttình,khíchlệtinhthầntừngbinhsĩ.Họđồngloạtàoào
xổtớitấncôngquânTroian.TiếnghôchiếnđấucủaquânAchaianrềnvangkhủngkhiếpxungquanhdãythuyền.BởithếkhithấycôngtửcantrườngcủaMenoitiosvàmãphubêncạnh,cảhaióngánhtronggiápylátđồng,quânTroiannaonúng,hàngngũbấnloạn.NghĩbụngcôngtửPeleusbướcchânthoănthoắtđãtừbỏhậnthù,rờithuyền,đềcaotìnhđồngđội,tấtcảquaynhìntìmđườngthoátthân.Patrokloslaothươngbónglộntrướctiên.Anhlaothẳngphíatrướcvàogiữađámbinhsĩkéo
tớiđôngnghịtbaoquanhđuôithuyềnProtesilaosdũngcảm;anhlaotrúngPyraichmes,thủlĩnhdẫnmãphuPaionianvũtrangtừthànhphốAmydongầnbờsôngAxiosrộnglớnrađi.Anhnémtrúngvaiphải.Pyraichmesrúkêu,ngãngửa,vừarênrỉvừalănxuốngđất.Thấychỉhuyđồngthờichiếnbinhthiệnchiếnbịgiết,quânPaionianthấtkinh.Đẩyquânthùrakhỏidãythuyền,anhdậptắtngọnlửangùnngụt.Chiếcthuyềncháymộtnửabỏnằmtạichỗ.QuânTroianàoào,hỗnloạntìmđườnglẩntrốn.Chuiquakhegiữathuyềnrỗngkhông,quânDanaannhàotớitấncông,hòhétlongtrờilởđất.SựthểynhưlúcChúatểsấmsétđẩymâydàykhỏiđỉnhnúi,chỏmđồi,mũiđất,thunglũngbấtchợtxuấthiện;khôngtrungbaolatrênbầutrờinứtmảngráchtoang.DovậyquânDanaancứudãythuyềnkhỏingọnlửatànphávàtronggiâylátlấylạihơithở,songgiaotranhvẫnchưangừng.Tuybịđẩykhỏidãythuyềnsơnđen,vìquânAchaianápđảoácliệt,songdosốngcònquânTroianvẫnchốngtrả,chưaquayđầutháochạy.Tiềntuyếntanvỡ,hỗnchiếnlanrộng.Trongđámchỉhuymỗingườihạsátmộtngười.Thoạt
tiêncôngtửcantrườngMenoitioslaothươngsắcnhọntrúngđùiAreilykoslúcđốithủquaylại;mũiđồngxuyênquađâmgãyốngxương,đốithủgụcngãchúiđầuxuốngđất.ChiếnbinhMenelaosđâmtrúngngựcThoas,đúngchỗkhiênkhôngchekín,đươngsựgụcliền.RìnhchựcAmphiklosnhàotớitấncông,côngtửPhyleuslaotrướctrúngđùi,thươngcắmphậpngaybẹn,chỗbắpthịtdàycộmgặpnhau,mũithươngcắtđứtđườnggân,màntốirủbuôngchekíncặpmắtđịchthủ.TiếptheohaicôngtửNestorhạsátđốiphương.AntilochoslaothươngsắcnhọntrúngAtymnios,mũiđồngxuyênquamạngsườn,đốiphươnglănkềnhphíatrước.Nóngmáuvìanhchết,MaristứctốcnhàotớitấncôngAntilochos,taycầmthươngđứngtrấntrướcxácchết.NhưngtrướckhiMarisgiơthươngđâm,Thrasymedesphithườngnhanhnhưcắtđãlaotớiđâmtrúngvai,đúngchỗđãnhắm.Mũithươngtrúngđầubắpthịtcắtđứtcánhtay,xẻnát
thịtđâmvàotậnxương.Đốithủgụcngã,màntốirủbuôngchekíncắpmắt.Bịhaianhemđánhquỵ,haingườiđixuốngđịangục.ĐồngđộicantrườngcủaSarpedon,haingườilàtaythươngđiêuluyện,côngtửAmisodarostừngnuôiquáivậtChimairabấttrịđemđaukhổchobiếtbaongười.AiascôngtửOileuschồmtớibắtsốngKleoboulosđangláchquađámđônghỗnloạn.VungkiếmchémtrúnggáyAiashạtạichỗ.Lưỡikiếmđẫmmáu.Đốiphươngnhắmmắttheosốphậnvĩnhbiệtcuộcđời.TiếptheoPeneleosvàLykongiápchiến.Haibênlaothươngbằnggỗtầnbì,nhưngkhôngtrúng.Vìthếhaibêncầmkiếmtiếnlạigầnnhau.LykonvungchémtrúngriềmmũPeneleosngấtngưởngchùmlôngđuôingựa,songkiếmgãyngayđốc.Peneleosvungkiếmphangtrúnggáydướitai,lưỡikiếmcắtsâu,chỉcòndagiữlủnglẳngđầungảsangbên,địchthủgụctạichỗ.HùnghụcchạytớitấncôngAkamas,Merionesđâmtrúngvaiphảilúcđốiphươngloayhoaychèolênxe;đốiphươngbậtngã,sươngmùbaophủcặpmắt.TrongkhiđóIdomeneuslaothươngtrúngmiệngErymas.Mũiđồngtànnhẫnxuyêndướióc,xươngsọtrắnghếuvỡbanh.Rănggãyhết,mắtđầymáu,vừangápgãvừathổiphìphì,máuứalênmiệng,máutràoralỗmũi;màntốimờmờtừcõichếttừtừnhẹbuông.CứthếmỗichỉhuyDanaanhạsátmộtkẻthù.HọhạsátquânTroiannhưchósóithammồi
ngoạmcừu,dêtrênnúi,vồcontrướcmắtmẹlúcmụcphuvôtìnhđểchúngxađàn.Vừanomthấychósóichồmtớixéxác,bầyconrụtrè,khiếpđảm.QuânDanaantấncôngquânTroiantươngtự.Hoảnghốt,kêulakinhhãi,khôngcòntinhthầnchiếnđấu,họtháochạy.SuốtthờigianđóAiascaolớn,côngtửTelamon,hămhởlaothươngtấncôngHektorgiápylátđồng.Nhưngdàydạnkinhnghiệmchiếntrườnglúcnàochủsúycũngnângkhiênbọcdabòchekínbờvai,dỏngtailắngnghetênbắn,thươnglaovunvútđổtới.Lúcnàychủsúythầmhiểucuộcchiếnxoaychiều,chiếnthắngđổibên.Dẫuvậychủsúyvẫnkhángcự,giữvữngtrậnđịa,cốgắngcứuvớtđồngđộitrungkiên.NhưtừđỉnhnúiOlymposvượtquathượngtầngkhôngkhí,mâybaylênbầutrời,lúcChúatể
trảibão,quânTroianhuyênnáo,hỗnloạnrờidãythuyền,vượtđườnghào,chạytháothânvềcánhđồng.TuấnmãphinhanhđưaHektorcùngvũkhírakhỏichiếntrường.Chủsúyđểquânmắckẹt,tắcnghẽndướihàoquânAchainđàosâu.Nhiềungựabỏxechởchỉhuy,nhiềuxegãycàngnằmchếtdíởđó.PatrokloshăngmáuchémgiếttiếptụcvừađuổitheovừalớntiếnghòhétquânDanaantiếnlên,gieorắcđạihọachoquânthù.Lúcnàyđộihìnhtứtán,àoàonhưvỡchợ,kêulahoảnghốt,quânTroianchạytứphía.Bụibốccaonhưđámmâylúcngựamóngguốcchắcnịchrờidãythuyền,hàngtrạiphầmphậptungvóphinhanhvềthànhphố.TiếptụchéttođuổitheoPatroklosvừaphingựaxổtớibấtkểchỗnàothấyđịchquânnhớnnhác,lụcđụctháochạy,vừahôhàobinhsĩcủamình.Nhiềumãphubậtkhỏixengãđâmđầudướitrục,xelậtngược,thùngxeđổrầmrầm.DẫuthếPatroklosvẫnphicặpngựabấttử,tặngphẩmhuyhoàngthầnlinhtraotặngPeleus,cặpngựatiếptụcphóngtới,nhúnmộtcáinhảyquahàohămhởđưađếngầnHektor,vìPatroklosđịnhtâmgiếtchết.NhưngHektorcũngcóngựaphinhanh,cặpngựaphóngvunvútđưachủsúyđixa.Nhưmặtđấttốisầmdướicơngiôngbão,mộtngàymùathu,khiChúatểđổmưadữdội,
thịnhnộtrừngtrịthếnhânđãsửdụngbạolựcđưaranhậnxétsaitráitronghộinghị,tốngcổcôngminh,chínhtrựcrangoài,chẳngthèmđểý,losợthầnlinhnghĩgì.Vìthếnướcsôngtrầngiancuồncuộntràndâng,sườnđồiloanglở,mưalũcuốnphăng,àoàotừtrênnúiđổxuốngbiểnsâu,pháhoạimùamàngthếnhâncàycấy,trồngtrọt.TháochạytiếngngựaquânTroiancũngầmầmdângcaotươngtự.Saukhixôngquahàngtiềnđạo,dồnquânTroiantrởlạidãythuyền,khôngchokéovềthành
phốdẫumuốn,tráilạitrongkhoảngcáchtừdãythuyềntớibờsôngvàtườngthànhcaongất,liêntụctấncông,liênmiênchémgiết,PatroklostrảthùchonhiềubinhsĩAchaianđãhysinh.Thoạttiênlaothươngbónglộn,anhphóngtrúngPronoos,ngayngựcchỗkhôngchekhiên.Đươngsựgụcngãlănkềnhxuốngđất.TiếptheoanhnhàotớitấncôngThestor,côngtửEnops,đangngồicorúmtrênxebónglộn,hồnvíalênmây,dâycươngtuộtkhỏitaycầm.Đếngầngiơthươngđâmngayquaihàmbênphải,thươngxuyênquahàmrăng,anhnắmchặtthươnglấysứcvungnạnnhânquăngquathànhxe.Nhưngườingồitrênmỏmđávươnrabiểncầmcần,kéodây,móccâubằngđồngóngánhgiậtconcákhổnglồkhỏimặtnước,anhlôinạnnhânra
khỏixe,miệngháhốcquanhcâythươngbónglộn,quấtnạnnhânxuốngđất,úpmặtnằmsấp;cuộcđờichấmdứtđúngchỗnạnnhânrơi.TiếpđếnanhnângtảngđáchọitrúngđầulúcErylaosxổtớitấncông.Đầuchẻđôitrongchiếcmũnặngtrìnhtrịch,địchthủgụcngã,mặtúpxuốngđất;tửthầntừnglàmtannátcõilònglởnvởnxungquanh.SaucùnglàErymas,Amphoteros,Epaltes,TlepolemoscôngtửDamastor,Echios,Pyris,Ipheus,Euippos,PolymeloscôngtửArgeas,tấtcảnhanhchóng,hếtngườinàyđếnngườikia,anhlầnlượtđốnngãchovềyênnghỉđờiđờitronglòngđấtphìnhiêu.Thấyđồngđộichỉcòntu-ních,khôngcònthắtlưng,gụcngãdướitayPatrokloscôngtử
Menoitios,SarpedonnổigiậnhéttogọiquânLykiandũngcảm:“Ôichao,binhsĩLykian,hổthẹnquáchừng!Quýhữuchạyđiđâumànhanhđếnthế?Bâygiờlàlúcphảichiếnđấucantrường.Bảnnhânsẽthânchinhtrựcdiệntênnàyxemnólàthằngnàođanglàmchủtrậnđịa,gâytổnthấtkhánhiềuchoquânTroian,bẻgãysứcđềkhángcủanhiềubinhsĩgandạ.”DứtlờiSarpedonnhảykhỏixe,mangtheođầyđủvũkhí.NomthấyPatrokloscũngphóngkhỏixe.Trongnháymắtthốtlờitháchđố,nhưhaikềnkềntrênmỏmđávờivợi,móngquắp,mỏcúp,vừagiaotranhvừarítkêu,rúhétầmĩ,haingườilaothẳngvàonhau.Nhìncảnhdiễnragiữahaingườimàxúcđộngđếnthươnghại,côngtửKronosđầuócquanhcoquaylạithởdàinóivớiHeravừalàemvừalàvợ:“Thanôi!CóngờđâuđịnhmệnhbắtSarpedonthếnhântathươngyêuvôngầngụcngãdướitayPatrokloscôngtửMenoitios!Lòngthôithúc,ướcmuốnchiađôi,tatựhỏicónêntómcổmangkhỏichiếntrườngbuồnthảmđemvềchosốngtrênđấtLykiaphìnhiêu,hayđánhgụcđươngsựquataycôngtửMenoitios?”VừangheHerakhảkínhmắtbònáitơbènđáp:“CôngtửKronoskhủngkhiếp,Thánhthượngnóithếnghĩalàthếnào?PhảichăngThánhthượngđịnhđemthếnhântấttử,sốphậnđãđịnhtừlâu,rakhỏitầmtaytửthầndữtợn?Nếuvậycứviệc,songđừnghyvọngthầnlinhngôbốitánthành.ThầnthiếpcũngxinthưathêmđiềunữarấtmongThánhthượngnhớkỹnằmlòng.NếumangSarpedoncònsốngvềnhà,Thánhthượnghãynghĩsauđócóthầnlinhcũngmuốncứuquýtửkhỏicuộcchiếntànbạothìsao.NhiềubinhsĩchiếnđấuquanhthànhphốlớnrộngcủaPriamlàconhàngbấttử,Thánhthượngsẽlàmsốthầnlinhđótứcgiậnkhônnguôi.Nếuyêuquý,thươngxót,xinThánhthượngđểthếnhânđógụcngãtrênchiếntrườngdướitayPatrokloscôngtửMenoitios.Khisựsốngvàlinhhồntừgiãthếnhânđó,ThánhthượngsaiTửThầnvàGiấcĐiệpmangđi.TớiđấtLykiabaolaanhem,chamẹsẽmaitángthếnhânđóđầyđủ,xâymộ,dựngbia,vìđólàvinhdựdànhchongườiquácố.”NghehoànghậuphátbiểuChathếnhânvàthầnlinhkhôngphảnđốimộtlời.NhưngChagieo
mưamáuxuốngtrầngiannhằmvinhdanhquýtửthươngyêuPatroklossắphạsáttrênđấtTroadphìnhiêu,xaquêhươngxứsở.Khihaibêntiếnlạigầntầmtấncông,PatrokloslaothươngtrúngThrasymeloslừngdanh,mãphuganlìcủathủlĩnhSarpedon,trúngbụngdưới,quậtngãtứcthì.Sarpedontấncôngtrảđũa.Thủlĩnhlaothươngbónglộn,songkhôngtrúngđịchthủmàtrúngvaiphảituấnmãPedasos.Híầmĩgiãychết,vừahívừagục,tuấnmãthởdàinhẹtrútlinhhồn.Haingựatrongdóngnhảylồngsangbên;áchkêurăngrắc;cươngquấnvàocươngđồngđộinằmsóngsượttrênmặtđất.NhưngAutomedontaythươnglừngdanhnghĩraphươngkếgiảiquyếttìnhtrạngbấtlợi.Rúttrườngkiếmbênđùivạmvỡ,nhanhnhưchớp,laotớicắtphăngcươngngựachạysongsongkhôngchútchầnchừ.Haingựatrongcàngxeđứngdậythẳngthắn,kéocươngngayngắntrởlạitrongkhihaingườilạigiaochiếnmộtmấtmộtcòn.Sarpedonlạinémtrật,mũithươngbónglộnbayquavaitráikhôngtrúng.Patroklosnâng
thươngnémlại,vũkhírờitaybayđikhôngvôíchmàtrúngtâmnanggầntim.Sarpedonngãnhưcâysồiđổhoặccâybạchdươnghaycâytùngcaongấttrênnúithợmộcdùngrìusắcbénmớimàichặtlấygỗlàmxàđóngthuyền.Vìthếthủlĩnhnằmsóngsượttrướcxevàcặpngựa,thởhồnghộc,đưataycàođấtđẫmmáu.Nhưbòmộngbịsưtửtấncônggiếtchết,bòmộngvànghungdũngcảmgiữađànbòdángđiìạch,vừagiãychếtvừarốngkêudướinanhvuốtsưtử,thủlĩnhbinhsĩLy-kianchiếnđấubằngkhiên,dùtừgiãcõiđời,vẫnnồngnhiệtmongước,vừagiẫygiụatrongtayPatroklosvừaréogọiđồngđộithânthương:“Glaukos,quýhữuchíthiết,chiếnbinhxuấtsắchàngquân!Bâygiờlàlúchơnbaogiờquýhữucầnchứngtỏmìnhlàtaythươnglãoluyện,chiếnsĩcantrường.Bâygiờlàlúcchiếnđấudữdộinhưquýhữumong
muốn,nếucòncanđảmtronglòng.TrướchếtquýhữuphảiđigặpchỉhuyquânLykianđônđốchọchiếnđấuvìSarpedon.Sauđóvớitrườngthươngtrongtayquýhữuthânchinhchiếnđấuvìbảnnhân.Bởirồiratrongtươnglaihàngngàybảnnhânsẽlàmốihổthẹn,nỗinhụcnhãbấttậnsuốtcuộcđờiđốivớiquýhữu,nếuquýhữuđểquânAchaianlộtgiápy,nơibảnnhângụcngã,ngayđâygầndãythuyền.Bởithếhãycươngquyếtchốngcự,đồngthờithúcđẩytoànquân.”Thủlĩnhdứtlời,cáichếtlẳnglặngchephủcặpmắt,cắtđứthơithở.Patroklosgiẫmchânlên
ngực,đạpmạnhrútthương,tâmnangtheomũithươnglòirangoài.Rútmũithươngkhỏithânxác,PatrokloscùnglúcrútluôncảlinhhồnSarpedon.QuânMyrmidonùatớitómmấyngựađangkhịtmũi,phìhơi,thởmạnh,bỏxechởthủlĩnhlồnglộntìmđườngchạytrốn.NghetiếngSarpedonréogọi,Glaukosđaulòngkhônxiết;đaulònghơnnữalàkhôngthểtới
cứuthânhữu.Chỉhuyđưataynắmcánhtaybópmạnh,đauđiếngvìvếtthươngchiếnđấugiúpđồngđộithoátkhỏinguynan,lúcnhàotớibứctườngbịTeukrosgiươngcungbắntrúng.ChỉhuylẩmbẩmcầuxinApolloxạthủtừxa:“Xinthầnlinhlắngnghebỉnhân,dùđangtrênđấtLykiaphongphúhaytrongthànhTroa.Tuynhiên,dùởđâuthầnlinhcũngnghetiếngngườiđaukhổ,nhưbỉnhânlúcnày,đaukhổthấmsâu.Hãynhìnvếtthươngkhốnkhổtrêntay,bịbắnđauđiếng,máukhôngcầm,vaichếtcứng.Bỉnhânkhôngthểnângthươngvàcũngkhôngthểrachiếntrườngđươngđầuvớiquânthù.Ngườigiỏigiang,tàicáncủangôbốivừabịgiết,Sarpedon,côngtửChúatể!DẫuthếChúatểcũngkhôngmảymayđộnglòngdùđólàquýtử!Tráilại,chỉcóthầnlinh,lạythầnlinh,xinthầnlinhchữalànhvếtthươngtừnghànhhạbỉnhân,tậndiệtđauđớn,truyềnphảsứcmạnhđểbỉnhâncóthểkêugọiđồngđộiLykian,thúcđẩyhọxôngrachiếntrường,vàbỉnhânthânchinhchiếnđấubảovệthithểngườiquácố.”Chỉhuyvừanóivừacầuxin,PhoibosApollonghetiếng.Thầnlinhlậptứcchấmdứtđauđớn,
làmmáukhôtrênvếtthươngtànácvàtruyềnphảsứcmạnhvàotâmcan.TronglòngGlaukosvuimừngkhônxiếtthấythầnlinhoaiphongđãđểtailắngnghelờicầuxin.TrướctiênchỉhuytứctốcđimộtvònggặptấtcảchỉhuyLykian,thôithúchọtậptrungbaoquanhSarpedon.TiếptheochỉhuyhùngdũngcấtbướcđigiữahàngquânTroiantìmgặpPoulydamascôngtửPanthoosvàAgenoroaihùng.SauđóchỉhuyđigặpAineiasvàHektorgiápylátđồng.Tớigầncấtlờinhưcócánhbayxachỉhuynói:“Hektor,nhưvậylàbâygiờchủsúyquênhếtđồngminhrồiphảikhông?Vìchủsúyhọbỏmạngởđây,xathânhữu,xaquêhương.Chủsúychẳngmảymayđộnglòngtrợgiúp!SarpedonchỉhuyquânLykianchiếnđấubằngkhiênchếtnằmđó.TrướckiatậndụngnhậnthứcvàsứcmạnhbảovệLykia,bâygiờSarpedonbịthầnlinhchiếntranhtànácdùngthươngPatroklosđánhgục.Bởithế,quýhữu,tấtcảhãymaumautớiđứngbêncạnh,lòngvừahổthẹnvừacămgiận,ngănchặnquânMyrmidonhậmhực,hunghãnxổtớilộtgiápy,hạnhụcthihài,trảthùchoquânDanaantửtrận,thươngngôbốigiếtchếtbêndãythuyềnlướtsóng.”Chỉhuydứtlời.QuânTroianbuồnvôcùng,chântaybảihoải,lòngdạrãrời,vìSarpedon
dướimắthọlàsứcmạnhbảovệthànhphố,mặcdùtớitừđấtkhác;tuynhiềubinhsĩđitheo,songngoàichiếntrườngSarpedondũngcảmhơnhết.Buồnkhônnguôi,hămhởtrảthù,họhầmhầmđổtới,dángvẻhunghãn,trựcdiệnquânDanaan.HektordẫnđầucămgiậnvìSarpedontửtrận.TrongkhiđóvềphíamìnhPatrokloscôngtửMenoitioscũngrátcổbỏnghọngkhíchđộngbinhsĩAchaian.PatroklosbắtđầuvớihaiAias,cảhaiđềusẵnsànglâmchiến:“Aias,bâygiờhaiquýhữuhãycanđảmchiếnđấuchứngtỏmìnhlàchiếnbinhnhưtrướchoặccanđảm,hăngháihơnnữa.Tênđầutiên,Sarpedon,nhảyquatườngquânAchaiandựngđãchết,nằmthẳngcẳng.Ngôbốinêntìmcáchcướpxác,hạnhục,lộtgiápykhỏibờvai!Nếuđồngđộiquyếttâmbảovệxácy,ngôbốisửdụngthươngđồngtànáckhuấtphụchạsátthêmvàiđứanữa!”Patroklosdứtlời,cảhaiđềusẵnsàngchiếnđấu,dùkhôngbịthúcđẩy.Saukhităngcườnglực
lượngrồidànhàng,quânTroianvàquânLykianđốiđầuvớiquânMyrmidonvàquânAchaian,haibênđụngđộdữdộiquanhxácSarpedon,vừađâmchémvừalahétrùngrợn,giápytrênngườibinhsĩrềnvang.ĐúnglúcđóChúatểtungmàntốikhủngkhiếpbaophủchiếntrườngthảmkhốcđểvìquýtửthươngyêuhaibêngiaochiếnquyếtliệthơnnữa.
ThoạtđầuquânTroianphầnnàođẩyluiquânAchaiancặpmắtsắcsảo,tinhtường,vìchiếnbinhxuấtsắclựclượngMyrmidonbịgiết,côngtửAgaklesdũngcảm,Epeigeuscantrường,ngàytrướcsốngtrongthànhphốBoudeionxâycấtvữngchắc,nhưngsauđóvìgiếtemhọthuộchàngquýtộcphảitớinănnỉsốngnhờPeleusvàThetischânbạc.HaingườigửiđươngsựvàAchilleuschuyênxâmnhậptấncôngtớiTroa,thànhphốnổitiếngnhiềungựa,giaochiếnchốnglạingườiTroian.VừađểtaylênxácchếtđươngsựbịHektorlừngdanhtungtảngđátrúngđầu.Sọchẻlàmhaitrongchiếcmũnặngnề;đươngsựngãsấptrênxácchết,tửthầntừnglàmtannátcõilònglởnvởnxungquanh.Buồnvìmấtđồngđội,Patrokloslồngchạyđâmquachiếnbinhhàngđầunhanhnhưchimưngxuađuổiquạnhỏvàsáosậu.Tứcgiậnkhônnguôi,vìđồngđộitửtrận,nhanhnhưchớp,ômãphutàibaPatroklos,anhnhảyxổtấncôngquânLykian,rồiquânTroian.PatrokloschọitrúnggáySthenelaos,quýtửIthaimenes,tảngđácắtđứtgâncổ.QuânTroianhàngđầuvàHektorhùngdũngluilạidoáplựccủaquânAchaian.Nhưnghọchỉluilạitrongtầmthươngngườinémcốlaotrongcuộctranhtàihoặcngoàichiếntrườngkhiquânthùđịnhtâmhạsát.NgườiđầutiênquaylạilàGlaukos,chỉhuybinhsĩLykianchiếnđấubằngkhiên.ChỉhuygiếtchếtBathyklesgandạ,quýtửcủaChalkon,nhàởHellasnhờcủacảivàtiềnbạcnổitiếngngườiMyrmidonnàocũngbiết.NhưngGlaukosbấtthìnhlìnhquaylạilaothươngtrúngngựclúcBathyklestheosausắpđuổikịp.Bathyklesngãvăngnhưtườngđổ.BathyklesgụcchếtlànỗibuồnghêgớmđốivớiquânAchaian,vìlàchiếnbinhanhhùngtửtrận.Tráilại,quânTroianvuimừngkhônxiết,ùnùnkéotớibuquanhthithể.DẫuthếquânAchaianvẫnhăngsaychiếnđấu,điêncuồngsấntớitấncôngquânthù.MerioneshạsátchiếnbinhTroian,Laogonos,côngtửcantrườngcủaOnetor,tusĩphụcvụChúatểtrênnúiIda,dânchúngkínhtrọngnhưthầnlinh.Merionesđâmdướihàmvàtai;linhhồntứcthìrờithểxác,màntốirùngrợnbaophủnạnnhân.AineiaslaothươngđồnghyvọngtrúngtronglúcMerionesnúpdướikhiêntiếntới.NhưngđểýnhìnphíatrướcMerionesnétránh,cúikhomnhoailên,trườngthươngvúttớicắmphậpxuốngđấtngayphíasau.Cánthươngrungnhưkhôngmuốnngừng;thầnlinhchiếntranhmanrợnắmchặtmớithôi.[Bởithế,rờicánhtaycườngtrángcủaAineiasbayđivôích,thươngvừacắmphậpxuốngđấtvừarunrẩy.]GiậnhếtsứcAineiasquátto:“Meriones,micóvẻkhiêuvũgiỏi,songnếutrúng,thươngtalaosẽmộtlầnvàmãimãitứctốckếtliễuđờimi!”Merionestaythươnglừngdanhđưamắtnhìnrồiđáp:“Aineias,ngươicóvẻcườngtráng,
songsẽkhôngdễgìchếngựnổisứcmạnhbiếtbaobinhsĩsẵnsàngtrựcdiện,đươngđầu.Ngươicũnglàthếnhânnhưngườikhác.Nếutalaothươngđồngsắcnhọnmaysaotrúnggiữathânthể,mặcdùlựclưỡng,mặcdùtintưởngcánhtaydũngmãnh,ngươicũngsẽcấpkỳtraovinhdựchotavàdânglinhhồnchoDiêmVươngkỵmãkỳdiệu.”Merionesdứtlời,côngtửcantrườngcủaMenoitiosnóngmặtđáplại:“Meriones,chiếnsĩ
cantrườngcầngìphảinóinhưthế?Quýhữutàibaơi,vàilờilăngnhụckhôngđủxuađuổiquânTroiankhỏixácchết.Trướckhichúngbỏđinhiềungườisẽchuivàolòngđất.Hànhđộngmớikếtliễuchiếntranh,lờinóichỉđểbahoatángẫu.Bởithếchẳngnêndàidòng,thayvìthếhãyxungtrậngiaotranh.”DứtlờicôngtửMenoitiosbướcđi.Merioneshùngdũngtheosau.Nhưtiếngchặtdânglêntừ
thunglũngtrongnúilúctiềuphuđốncây,âmthanhđụcnặngngânxa,hòalẫntiếngđổ,tiếngkhiênbọcdabòchếtạokỳkhu,tiếngthươngbịtđồngrềnvangmặtđất,lốiđithênhthang,khihaibênvungkiếm,giơthươnghaimũixổtớiđâmchém.LúcnàyngayngườitinhmắtcũngkhôngnhậnraSarpedonphithường,vìtừđầutớichânphủkíntên,máuvàbụi.Haibêntiếptụcđổtớixúmquanhthithểnhưđànruồibuquanhxôđựngsữatrongsânnôngtrạimộtngàymùaxuânlúcsữatrànđầy.Haibêncứthếxổtớixúmquanhthithể.SuốtthờigianđóChúatểkhônghềrờicặpmắttinhtườngkhỏihỗnchiếntànbạo.Tráilại,
Chúatểbámsát,theodõihànghànglớplớpbinhsĩgiaotranhphíadưới,trongthâmtâmtựhỏisẽlàmgìđểkếtliễucuộcđờiPatroklos,nếutừlúcnày,đểPatroklosgụcngãdướiđườngthươngHektorbênthithểSarpedontrongcuộcgiaotranh,đểHektorhùngdũnglộtgiápykhỏibờvai,hayđểPatroklostiếptụcđưathêmkẻthùvàovòngđaukhổ?SuynghĩchánchêcuốicùngChúatểquyếtđịnhmãphucantrườngcủaAchilleus,côngtửPeleus,lạiđánhđuổi
quânTroianvàHektorgiápylátđồngluivềthànhphố,tiêudiệtnhiềusinhmạng.Bởithế,bắtđầuvớiHektor,Chúatểbiếnchủsúythànhnhútnhát.Chủsúylênxe,quayngựatháochạy,cùnglúckêugọibinhsĩTroianlàmtheo,vìbiếtbàncânthiêngliêngcủaChúatểđãnghiêngchiều.LúcđóngaycảbinhsĩLykiandũngmãnhcũngkhôngchốngcự,tráilạitấtcảhoảngsợkéonhautháochạy,khithấyquânvươngbịđâmtrúngtim,nằmchếtgiữađốngxácngười.VìnhiềubinhsĩgụcngãđèlênthithểlúccôngtửKronosđẩycuộcgiaotranhtớimứcgaygắt,dữtợn.QuânAchaiantứctốclộtgiápylátđồnglónglánhkhỏibờvaiSarpedon,côngtửcantrườngcủaMinoitiosđưangaychođồngđộiđemvềdãythuyềnrỗngkhông.ĐúnglúcđóChúatểthuthậpmâytrờinóinhỏvớiApollo:“Phoibosyêuquý,bâygiờhoàngnhixuốngđưaSarpedonrakhỏivòngtênbay,đồngthờilaumáuđọngtrêndathịt,sauđómangđithậtxatớidòngsôngnướctrongveorửasạch,cuốicùnglấydầutrườngsinhthoakhắpvàyphụcbấttửmặckínthithể.XongrồisailệnhsứnhanhchânlẹbướcmangtraotậntayGiấcĐiệpvàTửThần,anhemsinhđôi.HailệnhsứsẽhỏatốcđemvàođấtLykiabaola,phìnhiêu.Anhem,bàconthântộcởđósẽmaitángđầyđủ,lậpmộ,dựngbia,vìđólàvinhdựdànhchongườiquácố.”Chúatểdứtlời.SaukhilắngngheApollotuânlệnhthânphụtứcthì.TừđỉnhnúiIdasàxuống
chiếntrườngácliệt,thầnlinhhốihảnângSarpedonoaihùngrakhỏivòngtênbay,mangđithậtxatớidòngsôngnướctrongveorửasạchmáu,thoadầutrườngsinh,phụcsứcyphụcbấttử.Xongrồithầnlinhtraotậntaylệnhsứnhanhchânlẹbước,GiấcĐiệpvàTửThần,anhemsinhđôi.HailệnhsứsẽcấptốcmangvàođấtLykiabaola,phìnhiêu.TrongkhiđóPatroklosquátgọiAutomedonmangngựalạiđểtruykíchquânTroianvàquân
Lykian.Anhngớngẩnquáchừng.Anhsailầmtaihại!NếutheođúnglờicôngtửPeleuscăndặn,anhsẽkhônggặpnguyhiểm,rồimấtmạng.NhưngvềtinhthầnChúatểbaogiờcũngmãnhliệthơnthếnhân.TrongkhoảnhkhắcChúatểcóthểkhiếnchiếnbinhcantrườngkhiếpđảmtháochạy,tướclộtchiếnthắngdễdàng,sauđólạithúcđẩychiếnbinhchiếnđấu!BởithếlúcnàyChúatểbiếnPatroklosthànhtáobạo,gandạkhácthường.Ô,Patroklos,tênnàolàtênđầutiên,đứanàolàđứacuốicùnganhhạsátlúcthầnlinhvẫygọi
đivàocõichết?ThoạttiênlàAdrestos,Autonoos,Echeklos;rồiđếnPerimoscôngtửMegas,Epistor,Melanippos;cuốicùngElasos,MouliosvàPylartes.Patroklosthanhtoánsốnày;đámcònlạithằngnàocũngtìmcáchchémvètháothân.Hunghăng,mãnhliệt,đườngthươngtànsát,nhờcánhtayphithường,tảxunghữuđột,thànhTroakíncổngcaotườngsuýtnữaconcáingườiAchaianchiếmtrọn,nếuPhoibosApollokhôngđứngtrấntrênthànhlũykiêncố,hămhởtrợgiúpquânTroian,suytínhkếtliễuđờiPatroklos.BalầnPatroklosbámgóctrèolêntườngcaongất;balầnApollovừahấtngãvừađưabàntaybấttửđậpkhiênbónglộn.Lầnthứtư,nhưácquỷPatroklosleolên,thầnlinhvừangănchặnvừahétrùngrợn,lờinhưcócánhbayxa:“Xuốngngay,Patroklosphithường!ĐịnhmệnhkhôngmuốnthànhphốcủadânTroianhiênngangrơivàotayngươi,ngaycảAchilleustàibagấpbội.”NghenóithếPatroklosvộitụtxuốngkháxatránhApolloxạthủtừxanổicơnthịnhnộ.HektorghìngựavómạnhphinhanhgầncổngSkaian.Chủsúykhôngbiếtnênquaylạiđám
quântantáctiếptụcchiếnđấu,haykêugọibinhsĩrútluitậptrungbêntrongtườngthành.ChủsúyđangsuynghĩPhoibosApolloxuấthiệnbêncạnh,giảdạngchiếnbinhtrẻtuổi,lựclưỡngAsios,cậuruộtHektorluyệnngựa,emcùngchacùngmẹvớiHekabe,côngtửDymas,cónhàởPhrygiagầnsôngSangarios.GiảdạngnhưvậyApolloquýtửChúatểcấttiếng:“Hektor,vìsaongừngchiếnđấu,chểnhmảngnhiệmvụ?A!Ướcgìtacườngtrángchứkhôngẻolảnhưhiềnđiệtlúcnày!Rồirahiềnđiệtsẽthấyrútluikhủngkhiếpnhườngnào!DùsaohiềnđiệtcũngnênquayngựavómạnhphithườngrangaybâygiờtấncôngPatroklos.Biếtđâuhiềnđiệtcóthểhạy.VàbiếtđâuApollosẽbanchiếnthắngvẻvang.”Dứtlờithầnlinhquaylạiđámđôngđanggiaotranh.HektorlừngdanhralệnhKebriones
dũngcảmquấtngựaphóngrachiếnđấu.LẩnvàođámđôngApollogâyhỗnloạnkhủngkhiếptronghàngngũquânArgive,tạothếthượngphong,chiếnthắngchoHektorvàquânTroian.NhưngHektorkhôngmàngtớiquânDanaanvàcũngkhôngthèmgiếttênnào,thayvìthếthúcngựavómạnhphithườngđâmxổvàoPatroklos.PhíabênkiaPatroklosnhảykhỏixe,taytrái
cầmthương,tayphảivơhònđáxùxì,óngánh.Vừacầmlên,đứngdõngdạc,khônghềkhiếpsợHektor,giánghếtsức,anhném.Anhkhôngnémvuvơ,hònđásắccạnhtrúngKebriones,quýtửngoạihônquânvươngPriam,mãphutùytùngcủaHektor,tayđangcầmdâycương.Hònđátrúngtrángiữahaimắtcắtđứtcảhailôngmày,xươngvỡ,conngươirơixuốngđấtngaychân.Đươngsựlănkhỏixebềnchắcnhưthợlặnchúcđầunhảyxuốngnướcchấmdứtcuộcđời.Liềnđó,ômãphuPatroklos,anhcấttiếngcườingạonghễ:“Aha!Leodâymúarối,nhàolộn
tàighê!Tadámchắcnếurabiểnđầycátênnàycũnggiỏitươngtự.Cứnhìncáchnhàolộndễdàng,từxexuốngđất,đầuđâmtrước,tacamđoantừthuyềnnhảyxuốngbiển,ngaycảkhithờitiếtkhắtkhe,tênnàyvớkhôngbiếtbaonhiêusòmàkể.KhôngngờquânTroiancũngcóthợlặnlànhnghề!”NóirồianhnhàotớitấncôngKebrionesnhưsưtửhùnghổvừabịthươngởngựckhivồgiasúctrongchuồng,táobạodẫntớichỗmấtmạng.Ô,Patroklos,cuồngnộdângcao,anhlaotớitấncôngKebriones!PhíabênkiaHektorcũngnhảykhỏixexuốngđất.HaingườilậptứcgiaochiếntrênthithểKebrionesnhưhaisưtửbụnglépđiêncuồnggiànhgiậtxáchươuvừabịhạtrênđỉnhnúi.Kebrionesnằmgiữa,haichiếnbinhsaymáuchiếntranhđứnghaibên.PatrokloscôngtửMenoitiosvàHektornổitiếnglừngdanh,cốsứcxẻthịtnhaubằngmũithươngđồngtànnhẫn.HektornắmđầuKebrionesnhấtđịnhkhôngbuông;phíabênkiaPatrokloscầmchânKebrionescươngquyếtgiữchặt.LúcnàyquânTroianvàquânDanaancũngnhàotớixôxátkịchliệt,loạnđảtơibời.Nhưgióđôngvàgiónamvậtlộn,giànhgiậttrongthunglũngtrênnúicao,đôibênmuốn
rungchuyển,thổigiạt,đèbẹprừngcâyrậmrạp,umtùm:sồi,tầnbì,thùduvỏdẻodaixôđẩy,chenlấn,thânchạmthân,cànhđụngcành,đổgãyrăngrắc,tiếngkêukỳdị,quânTroianvàquânAchaianchồmtớiđâmchémthanhtoánlẫnnhau,haibênkhôngbênnàonghĩtớitháochạythảmhại.ThươngsắcthinhaucắmphậpchỗKebrionesnằm,têngắnlôngthaynhaubaykhỏidâycung,đátorủnhauđổtớimặtkhiênhaibênquầnthảoquanhthithể.Đươngsựnằmbấtđộng,bụibốcmùmịt,thânthểtolớnnằmkínkhoảngđấtrộngrãi,khôngnghĩgìnữatớinguồnvuicưỡingựa,vàquênhẳnnghệthuậtthaoluyệntuấnmã.Chừngnàomặttrờicònlơlửngtrêncaogiữabầutrời,haibênthươnglaođi,thươngnémlạitìmgặpmụctiêu,chừngđóbinhsĩcòntiếptụcgụcngã.Nhưnglúcmặttrờibắtđầulụndần,lúcnôngphutháoáchchobò,lúcđótráivớiđịnhmệnh,quânAchaianhùngdũnghơnbaogiờ.HọlôichiếnbinhanhhùngKebrioneskhỏivòngtênbay,xachỗquânTroianlahétvangtrời,lộtgiápykhỏibờvai.NhưngmuốngiếtnhiềunữaPatroklostấncôngtớitấpquânthùtứphía.Balầnnhàotới,hét
rùngrợn,nhưthầnlinhchiếntranhđiêndại,lầnnàoanhcũnghạsátchínđịchthủ.Nhưnglầnthứtưnhưácquỷchồmlên,hỡiôiPatroklos,anhkếtthúccuộcđờirõrệt!Phoibos,Phoiboskhủngkhiếpgặpanhgiữalúcgiaotranhsôisục.Anhkhôngnhìnthấythầnlinhláchquađámquânđangchạytánloạn.Lẩnkíntrongsươngmùdàyđặcthầnlinhtiếntới,đứngđằngsau,xòetayđậpmạnhvàolưng,đôivairộnglớn,khiếncặpmắtquaycuồng,đảolộn.Tiếptheothầnlinhhấtmũkhỏiđầu,mũdàychemặtlănláchcáchdướichâncặpngựa,lôngtrênchỏmbêbếtmáuvàbụi.Từtrướctớigiờkhôngaiđượcphépđểmũgắnchòmlôngđuôingựadínhbụi,vìmũbaochemáiđầu,bảovệvầngtránngoạnmụcAchilleusphithường.NhưngbâygiờChúatểchophépHektorđộitrênđầu,vìsắpsửachấmdứtcuộcđời.Khôngnhữngthếthươngcándài,to,chắc,nặngmũibịtđồngcòngãynáttrêntay,dâyđeokhiêngắntuađứtrơitừbảvaixuốngđất.ThầnlinhApollocôngtửChúatểlộttrấnthủkhỏilồngngực!Đầuócchoángváng,thânthểcườngtrángrunrẩy,Patroklosđứngnhưtrờitrồng,ngơngác.
ĐúnglúcđóbinhsĩDardaniantênEuphorboscôngtửPanthoostừđằngsautiếntớigiơthươngsắcnhọnđâmgiữahaivai.Tênnàytuổiđờicòntrẻ,songlàtaylaothương,chạybộ,cưỡingựalừngdanh;lầnđầumangxerachiếntrường,amtườngnghệthuậttácchiến,yhạhaimươimãphutừtrênxelănxuốngđất.Ylàkẻđầutiênlaothươngtấncônganh,ôPatroklos,mãphutuyệtvời.Nhưngykhôngthểchếngự.Saukhirútthươnggỗtầnbìkhỏithânthể,yvộichạylẩnvàođámđôngđồngđội,khôngởlạimặtđốimặtgiaotranh,dùanhtaykhông.Bâygiờđờđẫnvìthầnlinhgiángđòn,Euphorbosđâmthương,cốgắngtìmcáchthoátthân,tránhsốphậnbiđát,anhluivềvớiđồngđội.ThấychiếnbinhPatroklosbịthươnglếtkhỏichiếntrườngquayvềhàngngũ,Hektorbăng
quahàngquânxổtới,laothươngtrúngbụngdưới,thúcmạnhmũiđồngxuyênqua.Patroklosngãnhưthịrụng,toànquânAchaianthấtkinh.Nhưsưtửtranhhùngquậtchếtheorừngbấtkhuất,quầnthảomanrợ,vậtlộnchánchê,giànhgiậtkhủngkhiếp,phẫnnộkhônnguôi,trênnúibắcquasuốinhỏ,cảhaiđềumuốnuốngnước,sưtửmạnhnênthắng,đốithủmệthóathua.Bởithếsaukhitựtayhạsátnhiềubinhsĩ,côngtửcantrườngcủaMenoitiosgụctrướcđườngthươngHektorđứnggầnlaomạnh,cắtđứtmạngsống,cướpmấtcuộcđời.BâygiờchiếnthắngcôngtửPriamcấttiếnglờinhưcócánhbayxa:“Patroklos,minghĩmisẽcướppháthànhta,bắtđànbàcongáiTroianlàmnôlệ,đưahọxuốngthuyềnchởvềquêchađấttổ.Saonguthế!Bảovệhọ,tuấnmãcủaHektorhốihảtungvórachiếntrường!Tacũngvậy.TaythươngkiêncườngtronghàngquânTroianthiệnchiến,tahiênngangbảovệhọkhỏirơivàochuỗingàyđentối,chuỗingàytôiđòi.Tráilại,minằmđây,kềnkềnsẽtớiănthịt.Đồkhốnkiếpđángthương!MặcdùdũngmãnhAchilleuscũngkhôngthểcứumi.Ởlạiđằngsauycăndặnkhisaimirachiếntrường:‘Patroklosmãphuđiêuluyệnđừngđểbảnnhânthấytrởvềdãythuyềnrỗngkhông,chừngnàoquýhữuchưalộttu-níchkhỏilồngngực,nhúngđẫmmáutrênngựcHektorđasát.’Ynóirõràngnhưthế.Nhưngnhưkẻmấttrí,lòngdạtốităm,mitintừnglời!”Nhưngbâygiờsứctànlựckiệt,ôPatroklosmãphutàiba,hấphối,giọngthềuthào,anhnói
vớiđịchthủ:“Hektor,bâygiờmidàilờikhoáclác,bahoa.Michiếnthắng,songđólàtặngphẩmChúatểcôngtửKronosvàApollobancho.Chếngựtadễdàng,haithầnlinhlộtgiápykhỏibờvai.Nếuhaimươikẻnhưmitrựcdiệnđươngđầu,tấtcảsẽchếttươilậptứcnơiđangđứngdướithươngta.Không.ĐịnhmệnhtànácvàcôngtửLetođãgiếtta,sauđóEuphorbostrongsốthếnhân.Milàkẻthứba.Dẫuthếlắngnghetanóithêmđiềunữa,ngẫmchokỹ,giữkíntronglòng.Micũngsẽkhôngsốnglâu.Tửthầnvàđịnhmệnhkhekhắtđãtớigầnkề,đứngngaybêncạnh,misẽchếtdướitayAchilleus,đíchtônAiakos.”Patroklosvừadứtlời,tuổixuânchấmdứt,thầnchếtlấnáttứcthì.Linhhồnrờithểxác
xuốngđịangụcgặpDiêmVương,vừatungcánhvừathươngtiếcsốphận,giãtừtuổitrẻ,bỏlạicuộcđời.MặcdùPatroklosđãchết,Hektorchiếnthắngvẻvangvẫnnói:“Patroklos,vìsaotiênbáotasẽlaođầuxuốngvựcthẳmtiềnđịnh?AibiếtAchilleus,quýtửThetismáitócyêukiều,sẽkhônggụcvìthươngtalao,vĩnhbiệtcuộcđờitrướckhitarađi?”NóixongHektorgiẫmchânlênxácPatroklos,đámạnhvàolưng,giậtthươngkhỏingười.
Liềnđóvẫnthươngấy,khôngngưngnghỉ,chủsúytứctốcđuổitheoAutomedon,mãphuhiênngangdòngdõiAiakosbướcchânthoănthoắt,vìmuốnđánhgục.NhưngAutomedonthoáthiểmnhờtuấnmãbấttửtặngphẩmhuyhoàngthầnlinhriêngtặngPeleusmangkhỏichiếntrường.
Khúc17CôngtửAtreus,Menelaos,thầnlinhchiếntranhyêuthương,biếtPatroklosđãbịquân
Troianđánhgụctronglúcgiaochiếnquyếtliệt.Độimũlátđồngóngánh,Menelaoshốihảbướcquahàngđầu,điquanhtửthinhưbòmẹrốngkêu,lầnđầuởcữ,chưacókinhnghiệmsinhnở,khommìnhtrênbênhỏvừachàođời.Menelaostócvàngcứthếbướcquanh,thươngdài,khiêntrònchekínPatroklos,sẵnsànghạsátbấtkỳkẻnàonhàotớitấncông.Ngượclại,côngtửPanthoos,thươnggỗtầnbì,cũngkhônglơilàđốivớithithểPatroklostuyệtvờinằmdàitrênmặtđất.Tiếnlạiđứnggầnxácchết,côngtửPanthoosnóivớiđịchthủháochiến:“Menelaos,côngtửAtreus,dòngdõiChúatể,chỉhuybinhsĩ,ngươinênrútlui,đểtửsĩnằmđó,cảvũkhíđầmđìamáuđỏ.TalàngườiđầutiêntronghàngquânTroianvàđồngminhdanhtiếngđánhgụcđươngsựbằngthươngtronglúchỗnchiến.ĐểtađónnhậnvinhdựvẻvangtronghàngquânTroian,kẻotasẽlaothươngcắtđứtcuộcđờiêmdịunhưgiấcmơ.”Menelaostócvànggiậnquáđáp:“Ôi,ChaChúatể,huênhhoangquáđộchẳngxứngđángtí
nào!Máunóngtràntrềtronglồngngực,tựtin,bạodạnnhấthạngtronghàngdãthú,beogấm,sưtử,heorừnghungdữtựhàonhờsứcmạnh,songsorakhôngbằngtháiđộkiêuhãnhcôngtửPanthoossửdụngthươnggỗtầnbìbiểulộ.DùvậyHyperenorcườngtráng,luyệnngựatàitình,cũngkhôngsốngđểtậnhưởngtuổixuânkhithóamạ,đươngđầuvớita.YnóitalàchiếnsĩđángkhinhtronghàngquânDanaan.Nhưngtakhẳngđịnhítnhấtykhôngthểlếtvềnhà,khôngvuivẻgặpmặtvợyêuquýcùngchamẹthânthương.Micũngvậy.Nếuđươngđầu,dùmihunghăng,tacũngđánhgục.Thayvìchạmtrán,takhuyênnênquayvềhàngngũ,đừngtrựcdiệnvớitatrướckhinếmmùibấthạnh.Chớđểdạirồimớihọclàmkhôn.”Menelaosdứtlời,songkhôngkhiếnEuphorbosthayđổiýđịnh.Euphorbosđáp:“Menelaos,
Chúatểthươngyêu,bâygiờlàlúcthếnàongươicũngđềnnợanhta.Ngươihạsát,rồihuênhhoangkhoechiếnthắngtrênthithể!Ngươikhiếnvợanhấygóabụa,côđộc,đơnchiếctrongphòngtânhôn,chamẹanhấyđaukhổ,buồnrầukhônxiếtvìtangtóc.Tasẽchấmdứtđaukhổ,buồnrầuchohaingười,nếumangđầulâu,giápyngươitraotayPanthoosvàPhrontiskhảái.Vìthếgiaotranhsẽkhôngkéodài,khôngcầnthửsứcgiữađôitađểquyếtđịnhđượcthua,sốngchết,canđảmhayhènnhát.”DứtlờiEuphorbosgiơthươngđâmkhiêntròncủaMenelaos.Mũiđồngkhôngchuiquamà
lạicongxoắnvìmặtkhiênbằngđồngbềncứng.ĐáplạicôngtửAtreus,MenelaosvươnlênvừalaothươngtấncôngvừacầuxinChaChúatể.Euphorbosluilại,Menelaosđâmtrúngyếthầu,lấytayvừahếtsứcđèvừahếtsứcđẩy.Mũinhọnchuiquacầncổmềmxèotừbênnàysangbênkia.Euphorbosgụcngãđổrầm,giápylẻnhkẻngxungquanh.TócmượtđẹpnhưtócnữthầnhoakhôiEuphorbosthườngdùngdâyvàng,dâybạcthắtthànhlọnbâygiờsũngmáu.Nhưngườilàmvườntrồngcâyô-liumớimọcnơivắngvẻ,chỗẩmướt,nướctràntrề,câytươitốt,pháttriển,trổhoatrắngphaunghiêngngảtheochiềugió,nhưngmộthômcuồngphongtheocơnlốcbấtthìnhlìnhđổtới,câybậtrễ,đổkềnhtrênmặtđất,côngtửPanthooscũngvậy,Euphorbostaythươnggỗtầnbìnằmsóngsoài,MenelaoscôngtửAtreusvừahạsátđanghíhoáylộtgiápy.Nhưsưtửtrênnúitintưởngsứcmạnhkiêncường,chồmtớiquậtngãbònáitơđanggặmcỏ
cùngđàn,trướchếtdùnghàmrăngdũngmãnhngoạmchặtbẻcổ,tiếpđếnuốngmáu,ănsốngruộtgantrongkhimụcphuvàbầychóxúmquanhlớntiếnglahét,songđứngxakhôngdámlạigầntronglòngkhiếpsợ,quânTroiancũngthế,khôngbinhsĩnàodámtiếntớitrựcdiệnMenelaoschiếnthắng.BởivậycôngtửAtreuskhônggặpkhókhăntướclộtgiápykhỏithithểcôngtửPanthoos,nếuPhoibosApollokhôngbựctứcngăncản,đưaHektortớitiếnđánhyhệtthầnlinhchiếntranhđiêndại.Giảdạngthếnhân,dướihìnhthùMentes,thủlĩnhquânKi-kones,ApollotớigặpHektornóilờinhưcócánhbayxa:“Hektor,suốtthờigianvừaquatạisaochủsúylạihămhởđuổibắtngựacủaAchilleus,thếnhânkhólònghuấnluyện,khólònglàmchủ,khólòngđiềukhiển,trừcôngtửPeleus,thânmẫulànữthầnbấttử?Trongkhichủsúyđuổitheocáikhôngbaogiờcóthểnắmbắt,Menelaoshiếuchiến,côngtửAtreus,điquanhthi
hàiPatroklosvừahạsát,chiếnsĩxuấtsắchàngquânTroian,EuphorboscôngtửPanthoos,chấmdứttinhthầnchiếnđấuhăngsay.”Nóirồithầnlinhquaylạigiữalòngcuộcchiến.Đauđớndadiếttrànngậpcõilònguuẩn,đưa
mắtnhìnquahàngquân,chỗnàychỗkia,Hektorthấyhaingười,mộtđanglộtgiápylộnglẫy,mộtđangnằmsóngsoàitrênmặtđất,máutừvếtthươngliêntụcứara.Mũđồngóngánh,nhưngọnlửabấtdiệttronglòthợrènlừngdanhHephaistos,vừabướcquahàngđầuchủsúyvừahétinhỏi.NgherõmồnmộtcôngtửAtreusthấtkinhtựnhủ:“Làmthếnàobâygiờ?Nếubỏgiápylộnglẫythếnày,nếuđểthihàiPatroklosnằmđây,vìtrảthùchomìnhmàhysinhtínhmạng,mìnhsẽlàđốitượngbấtkểngườiDanaannàotrôngthấycũngkhinhkhi.Ngượclại,nếuvìdanhdự,dosợdưluận,phảiđơnđộcchốnglạiHektorvàquânTroian,mìnhsẽbịchúngbaovây,sốlượngđôngđảogấpbội,Hektormũđồngóngánhsẽđiềuhếtquântớiđây!Nhưngcầngìphảitranhluậntronglòngnhưthế?Khirắptâm,làmngượcýđịnhthầnlinh,giaochiếnvớikẻthầnlinhquýmến,thếnàochiếnbinhcũnggặptaiươngkhủngkhiếp.BởithếkhôngbinhsĩDanaannàosẽnghĩxấuvềmình,nếuthấymìnhrútluitránhđươngđầuvớiHektor,vìyđượcthầnlinhtrợgiúp.Tuynhiên,nếumìnhđitìmAiassaymêchiếntrận,haiđứacùngquaylạiđươngđầuácquỷ,dùđingượcýđịnhthầnlinh,cốcứuthihàiđồngđộithânthiếtmangvềchoAchilleuscôngtửPeleus.Nhưvậylàgiảipháphayhơnhếttronglúckhókhănthếnày.”TronglúcMenelaoscònđangtranhluậnnộitâm,quânTroianhànghànglớplớpkéotới.
Hektordẫnđầu.Rờibỏxácchết,Menelaosquayđầurútlui,songnhiềulầnnhìnlạiđằngsau,nhưsưtửrâuxồmxoàmvìchóvàmụcphucầmgiáohòhétđuổikhỏichuồng,tráitimkiêncườngselạitronglộngngực,dángvẻnuốitiếcrờisânnôngtrạibướcđi.MenelaostócvàngcứthếluidầnmỗilúcmộtxaPatroklos.TớihàngđồngđộiMenelaosvừadừnglạivừađưamắttìmAiascôngtửTelamon.Menelaosthấychỉhuyởxacánhtráichiếntrườngđangđônđốc,hốithúcđồngđộixônglêngiaochiến,vìPhoibosApollođãlàmhọhoảnghốtkỳlạ.Mene-laoscogiòphóngchạy,vừatớigầnhốihảthốtlời:“Aias,quýhữuơi,Patroklosbịgiết,ngôbốiphảibachânbốncẳngtớiquyếtchiếnbảovệanhấy,cốgắngítnhấtmangthihàivềchoAchilleus,mặcdùlúcnàytrầntrụi,vìgiápyđãrơivàotayHektormũtrậnóngánh.”Nghelờikêugọimàxúcđộng,mặtnóngbừngbừngvìtứcgiậnbốccao,Aiasgandạxổquahàngđầu,Menelaostócvàngtheosau.NhưngHektorđãlộtgiápy,đangkéoxácPatroklosraxa,sẽdùngkiếmsắcchặtđầu,lôithânvềthànhTroachochóănthịt.Mangkhiênnhưbứctường,Aiastiếntớimỗilúcmộtgần.LạirútvềđámđôngđồngđộiHektornhảylênxeđưagiápyóngảchoquânTroianmangvềthànhphố,hyvọngchiếnphẩmđemlạivinhdựvẻvangchobảnthân.Đưakhiênlớnrộngngănche,AiasđứnggầncôngtửMenoitios,nhưsưtửđứngcạnhbầyconlúcdẫnđitrongrừngbấtđồgặpthợsăn.Đứnghùngdũng,hiênngang,Aiaschaumàynhănmặtđưamắtnhìn.AiascứthếđứngbảovệthihàianhhùngPatroklos.Phíađằngkia,côngtửAtreus,Menelaos,thầnlinhchiếntranhyêuquý,cũngđứngbênthithểđồngđội,tronglòngthươngxótbừngnở,buồnrầudângcao.TráilạiGlaukos,côngtửHippolochos,chỉhuylựclượngLykiabấtbìnhvớiHektor,đưamắt
lườm,nóinặnglời:“Hektor,bảnnhânthấyquýhữuchỉđẹpmẽngoài,lăngxăngbiểudiễn,nhưngvôdụngtrênchiếntrường!Tiếngtămlừnglẫy,songchẳnglàgì,màchỉlàtênchạytrốn!Bâygiờquýhữunêntựhỏilàmthếnàocứuđấtnướcvàthànhphố,khôngaitrợgiúp,ngoàicánhtaynhândânsinhratrongđó.KhôngbinhsĩLykiannàosẽrangoàigiaochiếnvớiquânDanaanđểbảovệthànhphốcủaquýhữu,vìnhậnthấygiaotranhliêntụcvớiquânthù,hếtngàynàyquangàykhác,chẳngđượcđềnđáp.Binhsĩtầmthườnghyvọnggìđượcquýhữucứuvớtđemvềhàngquân,khiquýhữutànnhẫnbỏrơiSarpedon,quýkhách,thânhữuđồngthờiđồngđội,trởthànhmồingon,chiếnphẩmđốivớibọnArgive?Ngườilúcsốngđãhếtlòngtrợgiúpthànhphốvàquýhữu,bâygiờquýhữunhẫntâmphelờđểmặclàmmồichobầychó!Bởithế,kểtừlúcnày,nếubinhsĩLykiancònđểtailắngnghebảnnhân,ngôbốisẽtrởvềquêhương.ThànhTroatấtnhiênsẽtiêuvong.DovậynếulúcnàyquânsĩTroiancòndũngcảm,bấtkhuất,hiênngangthựcsựkhiếnhọchiếnđấuquyếtliệt,sốngmáivớiquânthù,bảovệquêhương,ngôbốiphảimaumaukéoPatroklosvàothànhphố.Nếuthithểtênđómangkhỏichiếntrường,từcánhđồngvàothànhphốlớnrộngcủaquânvươngPriam,bọnArgivesẽtứcthìtrảlạigiápylộnglẫycủaSarpedon,ngôbốiđồngthờicũngcóthểđemthihàitrởvềthành
phố,vìanhấyvừahạsátmãphucủaAchilleus,quyềnuy,tàigiỏitronghàngquânArgivebêndãythuyền,chỉhuybinhđộicậnchiếntinhnhuệ!Nhưngnghetiếngquânthùxaxảhòhétchiếnđấu,quýhữukhôngdámtrựcdiệnAiashùnghổ,nhìnthẳngmặt,giaochiếntrựctiếp,vìydũngcảmhơnquýhữu.”Hektormũóngánhnhìncaucó,giậndữđáp:“Glaukos,bảnnhânngạcnhiênhếtsứcngười
nhưquýhữusaolạinóinăngquálời?Từtrướctớigiờbảnnhâncứnghĩvềcungcáchcưxửquýhữukhônngoan,chínchắnhơnnhiềungườitronghàngquânLykiaruộngđấtphìnhiêu.NhưngbâygiờbảnnhânhoàntoànphủnhậncungcáchquangôntừquýhữuvừabiểulộkhẳngđịnhbảnnhânkhôngdámđươngđầuvớiAiaskhủngkhiếp.Nóiquýhữuhaybảnnhânkhôngsợgiaochiến,bảnnhânkhôngsợtiếngxe,vóngựachạyầmầm.BảnnhânchỉsợvềýđịnhChúatểmangkhiênthầnluônluônmãnhliệt.KhoảnhkhắcChúatểcóthểkhiếnchiếnbinhcantrườngtháochạy,tướcbỏchiếnthắngdễdàng;chốclátChúatểlạithúcđẩychiếnbinhchiếnđấu.Nhưngthôi,lạiđâyquýhữu.Đứngcạnhxembảnnhânlàmgì.QuýhữusẽthấycóphảibảnnhânchỉlàkẻnhútnhátchạytrốnsuốtngàynhưquýhữunóihaybảnnhâncóthểchặnđứngkhôngchoquânDanaan,mặcdùhunghãn,nhàotớicướpxácPatroklos.”Nóirồigiọngsangsảngralệnhbinhsĩchủsúyhét:“BinhsĩTroian,binhsĩLykian,binhsĩ
Dardaniancậnchiến,quýhữuhãychứngtỏmìnhlànamnhi,chuẩnbịtinhthầnchiếnđấu,trongkhibảnnhânkhoáclênmìnhgiápycủaAchilleusvôđịch,giápylộnglẫylộtkhỏithithểPatroklosdũngmãnhsaukhibảnnhânhạsát.”DứtlờiHektormũbónglộnrờichiếntrườngtànbạo.Chủsúyvunvútđuổitheobinhsĩ
manggiápynổitiếngcủacôngtửPeleusvềthànhphố.Phóngnhưbaychẳngmấychốcchủsúyđuổikịp,vìhọđichưaxa.Chủsúythayđổigiápytạichỗ,chiếncuộckhủngkhiếpchưalantới,songtrànđầynướcmắt;chủsúyđưagiápycủamìnhchobinhsĩthiệnchiếnTroianđemvềthànhTroathiêngliêng;chủsúymặcgiápybấttửcủaAchilleus,thầnlinhtrướckiatặngthânphụyêuquý.Vềgiàthânphụchocôngtử,songđịnhmệnhrunrủicôngtửkhôngsốnglâuđểmặcgiápythânphụchomình!TừxanomthấyHektorkhoáclênmìnhgiápycủacôngtửPeleusoaiphong,Chúatểthuthập
mâytrờilắcđầutựnhủ:“Ôi,namnhibấthạnh!Khôngbiếtmìnhsắpchếttrongkhichếtđangtớigầnkề!Namnhikhoáclênmìnhgiápybấttửcủachiếnbinhhùngdũngainomthấycũnghếthồn;namnhiđãgiếtđồngđộithânmếncủachiếnbinh,vừadịudàngvừadũngcảm.Hơnthế,khôngtheođứccôngbình,đánglẽchẳngnên,namnhilạiđưataysỗsànglộtgiápyquađầu,khỏibờvai.Dẫuvậylúcnàytađểnamnhithắngthế,nhưngnamnhisẽđềnbùthắngthếmaisau,rachiếntrườngnamnhisẽkhôngtrởvề,AndromakhesẽkhôngbaogiờcầmgiápylộnglẫycủacôngtửPeleusnamnhitraotay.”DứtlờicôngtửKronoshạcặpmàyđenđậmrahiệuxácđịnhýnghĩ.Giápychoàngdễdàng
lênngườiHektor.Tinhthầnhiếuchiến,manrợcủathầnlinhchiếntranhxâmnhậptâmhồn;nhiệttình,hăngháimớimẻtrànngậpcơthể.Thốttiếnglanhlảnhhôchiếnđấu,chủsúyđitìmđồngminhvũtrangnổitiếng;chủsúyxuấthiệnlộnglẫytrướchọtronggiápycủaAchilleusoaihùng,côngtửPeleus.Muốnkhíchđộngtinhthầnchủsúybướctớilầnlượtnóivớitừngchỉhuy:Mesthles,Glaukos,Medon,Thersilochos,Asteropaios,Deisenor,Hippothoos,Phorkys,ChromiosvàEnnomosthàyđoánnhìnchimđoánđiềm.Chủsúynóilờinhưcócánhbayxakhuyếnkhíchhọ:“Xinlắngnghe,quýhữuđôngđảobộlạclânbangvàđồngminh!Khitriệugọitừngquýhữurờibỏthànhphốtớiđây,bảnnhânkhôngtìmvàkhôngmuốnsốlượng.Điềubảnnhâncầnlàngườichiếnđấudẻodai,kiênquyếtchốnglạiquânAchaianhiếuchiến,hungdữbảovệphụnữ,trẻthơthànhTroa.Nhằmmụcđíchđó,bảnnhânbắtnhândânchịuđựngnghèokhó,sẵnsàngcốnghiếntặngphẩm,lươngthựcphụcvụquýhữuđầyđủ,nângcaotinhthầnchiếnđấu.Vậytừngngườitrongquýhữubâygiờhãyxôngthẳngtrựcdiệnquânthù,mộtlàsốnghailàchết,vìđólàquanhệmậtthiết,traođổithâmtìnhcủachiếntranh.NgườinàotrongquýhữuápđảoAiasphảirútlui,mangPatroklos,mặcdùđãchết,sanghàngquânTroianluyệnngựa,bảnnhânsẽtặngnửachiếnphẩm,nửacònlạibảnnhângiữchomình;nhưngchiếnthắngngườiđósẽchiasẻngangbằngnhưbảnnhân.”
Đáplờihọgiơthươnghùnghổ,sấnsổnhàotớitấncôngquânDanaan,hyvọngthếnàocũnggiậtđượctửthikhỏitayAiascôngtửTelamon.Họlầm!AiashạsátnhiềubinhsĩtrênxácPatroklos.BởithếAiasquaysangnóivớiMenelaosháochiến:“Quýhữuthânthiết,ôMenelaos,Chúatểthươngyêu,bảnnhânkhônghyvọngchúngmìnhsẽtrởvềquêhươngantoànsaucuộcchiến.BảnnhânkhônglochothithểPatroklosrồirasẽlàmmồichochócùngchimthànhTroa,songngạibấthạnhsẽđổlênđầubảnnhânvàquýhữu.VìhiệnnayHektornhưbãolớn,cuồngphongbaophủđedọakhắpdảiđất,ngôbốisẽmấtmạng.DovậyquýhữuhãylớntiếngkêugọichỉhuyquânDanaanxemcóainghethấykhông.”Aiasdứtlời,Menelaosháochiếnlàmtheotứcthì.Giọngoangoang,Menelaoslớntiếngkêu
gọiquânDanaan:“Quýhữu,chỉhuy,trưởngthượngquânArgive,quývịtừngthưởngthứcrượuvang,dânchúngđàithọcùnghaicôngtửAtreus,AgamemnonvàMenelaos,từngchỉhuyquânlính,từngchiasẻvinhdự,tướcvịChúatểthầnlinhbantrao!Bảnnhânkhôngthểchọnratừngvịtrongsốquýhữulúccuộcchiếndiễnrahỗnloạn,ácliệtthếnày.Vậytừngvị,dùkhônggọitên,hãytựýbướcra,lòngthầmnghĩhổthẹnvàcămgiậnbiếtbao,nếuPatroklosbiếnthànhtròchơichochóthànhTroa.”NgheMenelaosnóiAiascôngtửOileusđáplờitứckhắc.Thủlĩnhlàngườiđầutiênbăngqua
chiếntrườngđẫmmáutớigặp.SauthủlĩnhIdomeneusvàMerionescũnghăngháichẳngkémthầnlinhchiếntranh.SốcònlạitớisautăngcườngcholựclượngAchaian,aicóthểkểhếttên?QuânTroianàoàotiếntớitấncông;Hektordẫnđầu.Sốlượngđôngđảovừasấntớihọvừa
gàohétnhưsóngbiểncaongấtgầmthétậpvàocửasông,nướctràntrềdomưaChúatểtuônđổ,mũiđấtnhôlồihaibênrềnvangxuađuổi,lúcnướcmặnxồngxộcnhàotới.NhưngquyếttâmđứngvữngbênthihàicôngtửMenoitios,đồnglòngtrựcdiện,quânAchaianđưakhiênlátđồngbaoche.ĐúnglúcđócôngtửKronostrảisươngmùdàyđặcbaophủhàngmũóngánh,vìtrướckiakhôngcóáccảmvớicôngtửMenoitios,khiđươngsựcònsốnglàmmãphuchoAchilleus,vàbâygiờbựcmìnhkhônxiếtđươngsựtrởthànhmồichochóthùđịchthànhTroa.BởithếChúatểthôithúcđồngđộibảovệ.ThoạtđầuquânTroianđẩyluiquânAchaianmắtsắcsảo,tinhtường;hoảnghốt,bỏxácchết,
họtháochạy.DẫuvậyquânTroiansôisụcchiếnthắngcũngkhônggiếtđượcđịchquânnàobằngthương,mặcdùmuốnhếtsức,songbắtđầukéoxácchếtmangđi.TuythếquânAchaiancũngchỉrờibỏxácchếtmộtlúc.Họnhanhnhẹnquaylại,lúcAiaskêugọiđươngđầu.SaucôngtửtuyệtvờicủaPeleus,vềdiệnmạovàtácphong,AiasvượtxađồngđộitronghàngquânDanaan.Aiashùnghổxôngquahàngđầu,hungdữnhưheorừngbịdồncùngđườngtrênnúixổchạykhiếnchóvàthợsănlựclưỡngtháochạytánloạntrongthunglũng.CôngtửTelamonhiênngangAiaslừngdanhcứthếxổtớitấncôngquânTroian,đánhđuổichẳngmấykhókhănđámquânbuquanhPatroklosđanghìhụckéoxácvàothànhquyếttâmđoạtchiếnthắng.Hippothoos,côngtửLethosngườiPelasgianlấydâychằngkhiêntròngchặtmắtcáchân
Patrokloskéoxềnhxệchquađámđôngđanggiaochiếnquyếtliệt.LàmvậyđươngsựnghĩsẽkhiếnHektorvàquânTroianvuilòng.Đươngsựkhôngngờbấthạnhxảyranhanhnhưchớp,khôngbằnghữunàongăncảnnổi,dẫumuốnđếnmấy.Xôngquađámđôngchồmtới,đánhxáplácà,côngtửTelamonphangtrúngmũcómiếngchemábằngđồng.Bịthươngdàigiángmạnh,docánhtayhùngdũngđằngsau,mũgắngùlôngđuôingựavỡbanh.Ócbắntungtóetheomáuứarachỏmmũ.Đươngsựgụctạichỗ,buônghaitayđểmặcchânPatrokloskiêncườngrơinằmimdướiđất.Đươngsựngã,mặtúptrênxácchết,xacáchLarissaphìnhiêu;đươngsựsẽchẳngbaogiờđềnđápcôngơnchamẹthânthươngtừngnuôidưỡng,giáodục;đờiđươngsựcắtngắndocâythươngtừcánhtayAiasdũngcảm.ĐúnglúcđóHektorquaylạilaothươngbóngloángnhắmAias.SongđểmắtnhìnAiasné
tránhthoáthiểmtronggangtấc,thươngtrúngSchedioscôngtửIphitosgandạhơnhếttronghàngquânPhokian,thânvươngnổitiếngtrịvìcưdânđôngđúc,tưthấttrongthànhphốPanopeuslừngdanh.Thươngtrúngdướigáygiữaxươngcổ.Mũiđồngxuyênqualòiradướivai.Đươngsựgụcnhưtráirụng,giápylẻngxẻngxungquanh.AiassấntớitrảđũatấncôngPhorkys,côngtửcanđảmcủaPhainops,đâmgiữabụngtronglúcđươngsựdạngchânđứng
trênthihàibảovệHippothoos,xuyênquamặttrướctrấnthủ.Mũiđồngnhíchsâu,ruộtlòirangoài,đươngsựngãvật,quơtaynắmđất.QuânTroianhàngđầuvàHektorlẫmliệtluilại.QuânArgivehôvangchiếnthắngnhàotớikéoxácPhorkysvàHippothoos,lộtgiápykhỏibờvai.LúcnàytrướcsứctấncôngvũbãocủaquânDanaan,thầnlinhchiếntranhyêuquý,quân
TroiantángđởmkinhhồnlạitháochạyvềthànhTroatrongkhiquânArgive,nhờcantrườngvàquyếtliệt,cóvẻthắngthế,dẫuđiquádựđịnhcủaChúatể,nếuApollokhôngthânchinhthôithúcAineias.ThầnlinhgiảdạnglệnhsứPeriphas,côngtửEpytos,đầuóckhônngoan,tấmlòngtậntụy,đãlàmlệnhsứphụcvụchagiàcủaAineiastớikhichínhmìnhtrởthànhgià.ĐộilốtnhưthếApollo,côngtửChúatể,đitheongỏlời:“Aineias,làmsaochiếnbinhvàđồngđộicóthểcứuthànhTroadốcđứng,nếuthầnlinhquảthựcchốnglại?Lãohủbiếttrướcđâycóngườiđặttintưởngvàosứcmạnhkiêncường,cánhtaydũngmãnh,chíkhícantrường,đồngđộiđôngđảođãcứuvãnxứsở,mặcdùcưdânthưathớt.ĐấylàchưakểbữanayChúatểsẵnsàngdànhchiếnthắngchongôbốihơnchobọnDanaan!Thếmàchiếnbinhlạihoảnghốttháochạy,khôngdámchiếnđấu!”NghegiọngnóinhìnmặtnhậnraApolloxạthủtừxa,AineiashétvanggọiHektor:“Chủsúy,
chỉhuyquânTroian,chỉhuyquânđồngminh,nhụcnhãvôcùngnếuđểbọnArgivehiếuchiếnđẩyngôbốinhưlũhènnhátchạyvềthànhTroa!Không,cóthầnlinhvừatớibêncạnhnóichobảnnhânhayChúatểthầnlinhtốicaovẫnbaoche,trợgiúpngôbốitrongcuộcchiến.BởithếngôbốihãytiếnthẳngtấncôngbọnDanaankhôngchochúngmangxácPatroklosvềdãythuyềndễdàng.”DứtlờiAineiastiếnlênđứngkháxatrướcbinhsĩhàngđầu.ThấyvậyquânTroianquaylại
trựcdiệnquânAchaian.NhanhtaygiơthươngAineiaslaotrúngLeiokritos,côngtửArisbas,đồngđộigandạcủaLykomedes.NhìnđươngsựgụcngãLykomedesthấythươnghại.Chạytớiđứngcạnh,LykomedeslaothươngbónglộntrúngthủlĩnhApisaon,côngtửHippasos,dướicơhoànhngaygan,gốirụngrời,ngãphăngxuốngđất.ApisaontớitừPaioniaruộngđấtphìnhiêu;anhlàchỉhuyxuấtsắcsauAsteropaios.ThấyanhgụcngãmàthươnghạiAsteropaioshùnghổxổtớitấncôngquânDanaan,songquámuộnđểhoànthànhýđịnh.HọđãbuquanhPatroklos,khiênđưaphíatrướcbaoche,cùnglúcchĩathươngsẵnsàngứngchiến.Aiascaolớnđivòngquanh,vừacấtbướcvừaliêntiếpralệnh:khôngbinhsĩnàorờixácchết,khôngbinhsĩnàobỏchạy,khôngbinhsĩnàogiaochiếnphíatrước,tấtcảđứngsátbênnhaubámchặtPatroklossẵnsàngcậnchiến.VìchiếnthuậtcủaAiasthânhìnhkhổnglồnênmặtđấtđẫmmáu,xácngườichồngchấtlênnhau,quânTroianvàđồngminhhùngmạnhhòaxácchếtcủahọvớixácchếtquânDanaan.VềphíamìnhquânDanaancũnggiaotranhquyếtliệt,máuchảychanhòa.Tuyvậyhọthiệthạiíthơn.Họliêntụcnghĩtớiđồngđội,lúchỗnchiếnácliệtrasứctrợgiúplẫnnhau,bạncứubạnkhỏichếtđộtngột.Cuộcchiếncứthếdiễnranhưlửarừng.Quýhữucócảmtưởngmặttrời,mặttrăngkhông
xuấthiệntrênbầutrời,vìsươngmùgiăngmắc,trảikínphầnđóchiếntrường,chỗthươngsắctrongtaybinhsĩthiệnchiếnvâyquanhtửthicôngtửMenoitios.Tuynhiên,chỗkhácdướibầutrờitrongsáng,quânTroianvàquânAchaianxà-cạpgọngànggiaochiếncầmchừng.Chỗđóánhnắngchanhòa,mâykhônglơlửngtrêncánhđồnghayđồinúi.Họgiaotranhrờirạc;binhsĩđứngcáchnhau,tránhnéđườngthươngnguyhiểmhaibênlaotới.Chỉởgiữa,chỗcósươngmù,quânsĩgiápylátđồngxungđộttànnhẫn,lựclượngtinhnhuệAchaianthiệthạithảmkhốc.Trongsốcóhaingười,cặpchiếnbinhlừngdanh,ThrasymedesvàAntilochos,chưabiếtPatroklostuyệtvờiđãhysinh.HaingườicứtưởngPatrokloscònsống,chiếnđấuquyếtliệtchốngquânTroianhàngđầu.Haingườichiếnđấuxaphíagiữa,đểmắttheodõicẩnthậnđồngđộitửtrậnhoặctháochạynhưNestorcăndặnkhilãoôngtiễnđưahaingườirờidãythuyềnsơnđenrachiếntrường.Tráilại,chỗkhácgiaotranhkéodàisuốtngày,khốcliệtvàkhủngkhiếp.Suốtthờigianđó,do
cốgắngliênmiên,mồhôituônđổkhôngngừngtrênđầugối,ốngchân,bànchân,cánhtay,cặpmắt,khihọgiaotranhquanhxácmãphucantrườngcủaAchilleusbướcchânthoănthoắt.Kéotửthitớiluitrongkhoảngtrốnggiớihạn,họchẳngkhácmấytaythợchủnhânđưachomiếng
dabòmộngtẩmmỡ.Cầmmiếngda,đứngtúmtụmthànhvònghọkéothậtcăng.Chẳngmấychốcchấtlỏngtòira,chấtbéotụtvào,miếngdagiãnrộngmọiphía.Bênnàocũnghyvọngchứachan,bênTroiankéoPatroklosvàothànhTroa,bênAchaianlôiPatrokloslạidãythuyềnrỗngkhông.Giànhgiậtxácchếtgaygắtvàquyếtliệt,ngaycảthầnlinhchiếntranhhoặcAthena,nếuđểmắtnhìn,dùhiếuchiếnhếtsức,cũngkhôngthểchỉtrích,chêbai.VậtlộncựckhổChúatểbắtngườivàngựachịuđựngvìPatroklosdiễnratươngtựhômđó.DẫuvậyAchilleusphithườngvẫnchưabiếtPatroklosđãhysinh,vìhaibêngiaochiếncáchxadãythuyềnlướtsóng,gầntườngthànhTroa.Tronglòngtướngquânkhônghềnghĩchiếnbinhđãthiệtmạng.Tráilại,tướngquânnghĩchiếnbinhtấncôngtớicổngthànhrồitrởvềlànhlặn,antoàn.Bởitướngquânkhôngbaogiờnghĩchiếnbinhcướppháthànhphốmàkhôngcótướngquânhoặccùngvớitướngquân.TướngquânđãnhiềulầnnghethânmẫuthầmkínkểchohayýđịnhcủaChúatểsiêuphàm.Nhưnglầnnàythânmẫukhôngnóichobiếtbấthạnhkhủngkhiếpvừaxảyra,đồngđộichíthiếtđãlìađời.Trongkhiđóvìxácchết,thươngsắcnhọnsửdụngkhôngngừng,haibênápđảo,thanhtoán
lẫnnhau.BênAchaiantu-níchlátđồngcảmthấyhổthẹnđốivớidanhdựnếubịđẩyluivềdãythuyềnrỗngkhông.Họnóivớinhau:“Quýhữu,ngôbốichẳngmặtmũinàoquayvềdãythuyềnrỗngkhông,mànênđểmặtđấtđenngòmnuốtchửngngayđây!NhưthếnhấtđịnhcònhơnnếuđểbọnTroiankéotửthivềthànhphố,ănmừngchiếnthắng.”VềphíamìnhbênTroiangandạcũngcảmthấytươngtự.Họnóivớinhau:“Đồngđội,dùđịnhmệnhrunrủi,nếutấtcảphơithâybênxáctênnày,ngôbốicũngnhấtđịnhkhôngluibước!”Họcảmthấynhưthếvàkhuyếnkhíchlẫnnhaunhưvậy.Giaotranhcứthếtiếptục,tiếngsắtvachạmchanchát,âmthanhdânglênkhôngtrungtrơtrụi,rềnvanggiữabầutrờivàngóng.Trongkhiđó,cáchxachiếntrường,cặpngựacủaAchilleustuônlệ,vìnghetinmãphugụcchếttrênbụiđườngdướitayHektorhiếusát.TuythếAutomedoncôngtửcantrườngcủaDioresvẫntìmđủcáchngăncản,quấtroivunvútliênhồihếtdỗngọtlạiđedọa.Dẫuvậycặpngựavẫnkhôngnhúcnhích,khôngchịutrởvềdãythuyềngầneobiểnHellespontdàirộnghayrachiếntrườngthamgiacùngquânAchaian.Tráilại,trơtrơnhưtấmbiadựngtrênnấmmồngườiđànônghayngườiđànbàquácố,chúngđứngbấtđộngtrướcchiếcxengoạnmục,đầuchúcxuốngđất.Lệnóngtuônchảytừmímắtrơixuốngđườngthươngkhócmãphuthiệtmạng.Bờmbónglộnlấmbẩnlúcchúngténgã,áchkẹphaibênđènặng.Nhìnthấychúngbuồnrầumàthươnghại,côngtửKronosxúcđộnglắcđầu,tựnhủ:“A!Sinhvậtđángthương!Vìsaotađemcácngươikhônggià,khôngchết,banchoquânvươngPeleus,thếnhântấttử,đểcácngươiphảichết?Phảichăngtamuốncácngươichiasẻđaukhổvớithếnhânbấthạnh?Trongsốsinhvậthítthở,lêbướctrênmặtđất,khôngsinhvậtnàokhốnkhổ,khốnnạnnhưconngười.DẫuthếtakhôngmuốnHektorcôngtửPriam,ngồitrênxegiacôngkỳkhuđiềukhiểncácngươi.GiápycủaAchilleusyđạtchưađủvẻvanghaysao?Tasẽdồnkhílựcvàochân,nghịlựcvàotimđểcácngươiđủsứcmangAutomedonrakhỏivùnggiaotranhtrởvềdãythuyềnrỗngkhôngantoàn.BởitavẫndànhthắnglợichoquânTroian,tiếptụcchémgiếtquânArgiveđếnngàytiếntớidãythuyềnnhiềughếnhiềuchèo,tớilúcmặttrờichìmlặn,màntốithiêngliêngrủbuông.”DứtlờiChúatểtruyềnthổisứcmạnhmớimẻchocặpngựa.Rùngmìnhrũbụikhỏibờm,bất
thìnhlìnhchúngthoănthoắtkéoxexôngquahàngquânTroian,rồihàngquânAchaian.Ngồitrênxegiaochiến,mặcdùthươngnhớđồngđộikhônnguôi,nhờcặpngựa,Automedonđâmxổvàochiếntrườngnhưkềnkềnđuổitheođànngỗng.Ngựaphivunvútnênmãphukhôngmắckẹtgiữađámđông,ngượclạiphóngquadễdàngđuổitheoquânthù.Tuythếmãphukhônghạđượctênnào.Mộtmìnhtrênxethiêngliêng,mãphuthấykhôngsaocùnglúcvừađiềukhiểncặpngựaphinhanhvừasửdụngcâythươnggiaochiến.Cuốicùngnomthấylúngtúng,khókhănhầunhưbấtlực,mộtđồngđội,AlkimedoncôngtửLaerkes,đíchtônHaimon,tiếntớisauxecấttiếng:“Automedon,thầnlinhnàolấymấttríkhônkhiếnđầuócngớngẩnnhưvậy?NghĩthếnàomàmộtmìnhtấncôngquânTroianngayhàngđầu?Quýhữukhôngbiếtđồngđộiđãtửtrận,HektorđangkhoácchiếnycủahậuduệAiakos,cấtbướcvênhvang,tựđắchaysao?”Automedon,côngtửDioresđáp:“Alkimedon,khôngcóngườiAchaiannàohuấnluyện,điều
khiểntinhthầncặpngựabấttửnhưquýhữu,trừPatrokloshiểubiếttuyệtvờilúccòntạithế.
Nhưngtửthầnvàđịnhmệnhkếtliễu,bâygiờanhấychếtrồi.Vậyquýhữulênxecầmroi,nắmcươngbónglộnđểbảnnhânnhảyxuốngchiếnđấu.”DứtlờiAutomedonnhảyxuốngđất,Alkimedonchèolênxenhanhnhẹncầmroinắmcương.ChợtnomthấyHektorhăngsaychiếnthắngliềnnóivớiAineiasđangđứnggần:“Aineias,trưởngthượngquânTroiangiápylátđồng,đứngđâybảnnhânnhìnthấycặpngựathầntốccủaAchilleusxungtrậnvớimãphutầmthường.Bảnnhânnghĩbảnnhâncóthểbắtchúng,nếuchiếnhữusẵnlònggiúpmộttay,vìhaitênđókhôngcócanđảmđươngđầulúcngôbốitấncôngvàkhôngdámđứnglạitấncôngngôbối.”Chủsúydứtlời,côngtửlựclưỡngcủaAnchiseslàmtheotứcthì.Vìthếhaingườivừahăng
háitiếnthẳngphíatrướcvừanângdabòthuộckỹ,daicứng,bọcđồngchevai.CùngđicòncóChromiosvàAretoshùngdũnglòngtràntrềhyvọnggiếtmãphu,bắttuấnmãcaocổmangđi.Ngớngẩnđángthương!HaingườisẽkhôngthoátkhỏiAutomedontrởvềnếukhôngđổmáu!Trongkhiđó,saukhicầunguyệnChaChúatể,Automedoncảmthấytâmhồnuuẩntrànngậpdũngcảmvànghịlực.QuaylạianhmaulờinóivớiAlkimedonđồngđộithântín:“Alkimedon,đừnggiữngựaquáxabảnnhân,tráilạiđểchúngthởgầnsaulưng.BảnnhânnghĩkhólòngđươngcựnổisứcmạnhvũbãocủaHektorcôngtửPriam.Chẳngmấychốcbảnnhânnghĩysẽgiếtchếtngôbối,nhảylênlưngngựabờmngoạnmụccủaAchilleus,gieorắchoảngsợtronghàngquânArgive,nếukhôngbịhạsátngayhàngđầu.”DứtlờiAutomedonlớntiếnggọiAiasvàMenelaos:“Aias,Aias,chỉhuyquânArgivevàquýhữuMenelaos,đểthihàitửsĩnằmđóchobinhsĩcantrườngcanhchừng,lạiđâygiúpđẩyluiquânthù,ngôbốicònsống,songđangtronggiâyphútnguykhốnmấtmạng.VìHektorvàAineiasthiệnchiếntronghàngquânTroianvừabăngquachiếntrườngthảmkhốcdồnquântớiđâytấncông.Dẫuthếchungcụcthếnàokhôngaibiết.Bởivậybảnnhânsẽlaothương,kếtquảrasaoChúatểquyếtđịnh.”DứtlờiAutomedonvungtrườngthươnglaomạnhnhắmAretos,mũiđồngcắmphậpkhiên
tròn.Xuyênquamặtkhiêntrọcthủngthắtlưngmũiđồngđâmsâuvàobụng.Giậtbắnvềphíatrước,Aretosngãngửanhưbòđồngruộngnhảyquẫngténhàokhithanhniênlựclưỡngcầmrìusắcchoảngtrúngsausừngcắtđứtgânmáu.Thươngsắcrungrinhgiữaruột,taychânrũrượi,Aretostắtthở.HektorphóngthươngbónglộnnhắmAutomedon.NhưngđểýcanhchừngAutomedonnhoaiphíatrướctránhhiểm.Thươngdàiđâmxuốngđấtphíasau,cắmphậprungrinh,thầnlinhchiếntranhđưataynắmchặtmớingừng.Lúcnàyhaibênsắpsửacậnchiếndùngkiếmđiêncuồngđâmchémlẫnnhau,nếuhaiAiaskhôngnhàotớiđánhbậtrahaiphía,saukhivượtquađámđônghỗnchiếnđápứnglờiđồngđộikêugọi.Thấyhaingườinênhoảngsợ,Hektor,AineiasvàChromiosdángvẻanhhùngluibước,đểAretosnằmtạichỗđãcướpmấtcuộcđời.NhưthầnlinhchiếntranhAutomedonhốihảnhảytớilộtgiápy,ngạonghễnóitrênthithể:“BâygiờlòngtađỡđauđớnphầnnàođốivớicáichếtcủaPatroklos,mặcdùkẻtahạsáttầmthường,kémxa.”DứtlờiAuto-medonnhấcchiếnphẩmsũngmáuđểlênxe,rồileovào,cảchânlẫntayđềuđẫmmáu,nhưsưtửvừaănthịtconbò.LúcnàydoAthenathôithúc,giaochiếnlạidiễnrakhủngkhiếp,ácliệt,tànbạoquanhxác
Patroklos.Từtrêntrờibayxuống,doChúatểnhìnxatrôngrộngpháiđi,vìđãthayđổiýđịnh,nữthầnhốithúcquânDanaantiếptụcgiaotranh.QuấnmìnhtrongđámmâysặcsỡnhưcầuvồngnhuốmđỏChúatểvắttrênbầutrờichonhânloạingắmnhìn,báođộngchiếntranhsắptới,hoặcgiôngtốgiálạnhsắpđến,khihơinóngtànlụi,thếnhânđìnhchỉcôngviệcngoàiđồng,đemkhốnkhổ,cơcựcchogiasúc,AthenasàvàogiữahàngquânAchaian,khuyếnkhíchtừngngườichiếnđấu.NgườiđầutiênnữthầnkhuyếnkhíchlàcôngtửAtreus,Menelaoscườngtráng,vìđứnggầnhơncả.GiảdạngPhoinixcùnggiọngnóinhiệttình,nữthầncấttiếng:“Menelaos,quýhữusẽnhụcnhãvàhổthẹnvôcùngnếuđồngđộichíthâncủaAchilleushiênngangbịchóđóixéxácănthịtdướichânthànhTroa.Vậyhãycươngquyếtgiữvữngtrậnđịa,đônđốctấtcảbinhsĩdướiquyềnchiếnđấuhăngsay.”VừangheMenelaossaymêchiếntrậnliềnđáp:“A!Phoinix,thânphụcaoniên,lãonhânkhả
kính,nếuAthenabansứcmạnh,gạtthươngbaysangbên,consẽhăngháiđứngbêncạnhbảovệPatroklos!Anhấychếtconbuồnkhônxiết.NhưngnhờChúatểbantraochiếnthắng,nhưlửarừngngùnngụt,hunghăngđedọa,Hektorkhôngngừnghạsátbinhsĩbằngthươngđồng
sắcnhọn.”Nghelờiđápcảmthấyvuimừng,Athenamắtxanhlamlụcthầmnghĩnữthầnlàthầnlinh
chiếnbinhcầuxintrướcthầnlinhkhác.Nữthầnphảsứcmạnhvàobảvai,đầugối,đồngthờihàtáobạovàotim,táobạocủaconmuỗingoancố,mặcdùliêntụcbịxuađuổikhỏilànda,vẫntiếptụcsàtớichâmđốtđểhútmáungườithỏathích.Đượcnữthầntruyềnphảgandạdồidào,mặcdùtâmhồnbuồnbã,MenelaostiếntớiđứngbênthithểPatroklosvungthươngbónglộnphóngđi.TronghàngquânTroiancóbinhsĩtênPodescôngtửEetion,nhàgiàucó,hàngphongcách,Hektorđặcbiệtquýtrọnghơncảkhắpvươngquốc,vìvừalàthânhữuvừalàkháchquý.Menelaostócvànglaotrúngthắtlưnglúcđươngsựvừacogiòtháochạy,mũiđồngxuyêntuốtluốt.Đươngsựgụcngãnghenhưtráirụng.MenelaoscôngtửAtreuslôixáckhỏihàngquânTroiansanghàngquânđồngđộiđôngđảo.ĐúnglúcđógiảdạngPhainops,côngtửAsios,vừalàbạnvừalàkháchthântình,nhàở
Abydos,Hektorquýmếnhơnhết,đếngầnhốithúctiếptụcchiếnđấu,Apolloxạthủtừxacấttiếng:“Hektor,nếuđểbảnthânkhiếpđảmvìMenelaos,từtrướctớigiờvẫnlàtaythươngyếuớt,thửhỏibâygiờcòntênAchaiannàokhiếpsợchủsúy?MộtmìnhykéoxácchếtkhỏihàngquânTroianđemđi.Đólàđồngđộithântíncủachủsúy,chiếnsĩcantrườngtronghàngbinhsĩtiềnphương,PodescôngtửEetionyvừahạsát.”Lờinóinhưmũidaotànácđâmthẳngvàotim,mâybuồnâmubaophủHektor.Dẫuthếchủ
suývẫnsấnquahàngđầu,giápylátđồngrựcsáng.ĐúnglúcđócôngtửKronosnângkhiênthầnóngánhđầytua,giăngmâyphủkínnúiIda.Phóngchớpsánglòe,dộisấmầmầm,ChúatểtraochiếnthắngchoquânTroian,tạorốiloạn,hoảngsợtronghàngquânAchaian.BinhsĩđầutiênbỏhàngtháochạylàPeneleos,ngườiBoiotian.Từtrướctớigiờgãthườngxuyêntrựcdiệnquânthù,bâygiờbịđâmtrúngbờvai,chỉởbênngoài,songmũithươngcủaPoulydamastớiquágầnmớilaochuivàoxương.HektorxổtớiLeitoscôngtửAlektryonhàohiệpđâmtrúngcổtaykhiếnđươngsựngừngchiếnđấu.Quayđầunhìnquanhđươngsựcogiòtháochạy,vìtrongthâmtâmnghĩkhôngthểcầmthươngđánhnhauvớiquânTroiannữa.TronglúcHektorđuổitheoLeitos,Idomeneuslaothươngtrúngtrấnthủtrênngựcgầnnúmvú.Nhưngthươngdàigãyngaychỗgắnnúmcổ.QuânTroianlahétầmĩ.HektortrảđũalaothươngnhắmIdomeneus,côngtửDeukalion,lúcnàyđãtrèolênxe.Chủsúyhụtmộtchút,songtrúngKoiranos,tùytùngmãphucủaMerionestừLyktoskiếntrúckhangtrangtheochủnhânrađithamchiến.HômđólúcrờidãythuyềncânbằnglênđườngIdomeneuscuốcbộ.Nếumãphukhôngphingựanhưbaytớicứu,cólẽIdomeneusđãdângquânthùchiếnthắngvẻvang.Mãphutớinhưánhsángcứutinh,giúpIdomeneuskhỏichếtthảmkhốc,songmấtmạngdướitayHektorđasát.Chủsúyđâmdướicằmgầntai,thươngnhọnxuyênsâubẻgãyrăng,cắtđứtlưỡi.Mãphungãkhỏixe,cươngtuộtkhỏitayrơixuốngđất.Merionescúinhặt,cấttiếnggọiIdomeneus:“Quấtroiphóngđi,maumautrởvềdãythuyềnlướtsóng,tựmìnhquýhữuthấylúcnàykhôngcóthắnglợidànhchoquânAchaian.”LờivừadứtIdomeneusquấtroiđenđétphóngcặpngựabờmrủdễthươngchạyvềhướngdãythuyềnrỗngkhông,vìlúcnàyhoảngsợthựcsựtrànngậpcõilòng.AiastáobạovàMenelaosđềunhậnthấylúcnàyChúatểđãxoaychiềucuộcchiếnđemchiến
thắngchoquânTroian.Aiascaolớn,côngtửTelamonlêntiếngtrướcnóivớiđồngđội:“Hỡiôi!BâygiờđếnkẻđầuócngờnghệchnhấtđờicũngnhìnthấyChaChúatểđãrataytrợgiúpbọnTroian.Thươngchúnglao,bấtkểkẻlaothànhthạohaytậptọng,đềutrúngmụctiêu,Chúatểđiềukhiểnbaythẳngtắp.Thươngngôbốinhắmcùngmụctiêurơibừabãitrênmặtđất,chẳnggâytổnhạitínào.Vậyngôbốiphảiloliệu,phảinghĩrakếhoạchhữuhiệu,làmthếnàovừadichuyểntửthi,vừatrởvềđemnguồnvuichođồngđộiphíasau.Nomthấyngôbốiởđâychắcthếnàohọcũnglolắng,đồngthờitựhỏiliệucócáchnàongănchặnbàntayphithườngcủaHektorđasáttấncôngđiêncuồngkhỏitrànxuốngdãythuyềnsơnđen.ƯớcchicóngườitrongngôbốimangtruyềnđiệpchạyngayvềtraocôngtửPeleus!Vìbảnnhânnghĩtướngquânvẫnchưahaytinkhủngkhiếpđồngđộithânthươngtửtrận.TiếcthaybảnnhânkhôngnhìnthấychỗnàocóngườiAchaiancóthểloviệcđó,vìcảngườilẫnngựađềubịsươngmùbaophủ.ÔiChúatể,xinChađánhtansươngmùvâybủaconcáingườiAchaian,làmbầutrời
quangđãng,chomắtchúngconnhìnthấymặttrời.Vàcứviệcsáthạichúngcondướiánhnắngchanhòa,nếuChamuốn!”Aiasdứtlời.NhìnnướcmắtgiàngiụaChathươnghại.Chalậptứcphátansươngmù,xua
đuổibóngtối;mặttrờixuấthiện,chiếntrườngnomrõmồnmột.AiasliềnnóivớiMenelaoslớntiếnghôhàochiếntranh:“Menelaos,dòngdõiChúatể,bâygiờđểýnếuthấyAntilochoscôngtửdũngcảmcủaNestorvẫncònsống,quýhữuhốithúcanhấycấptốcvềbáotinchoAchilleushayđồngđộithânthiếthơnhếtcủatướngquânđãhysinhngoàichiếntrường.”Aiasdứtlời.Menelaosháochiếnlàmtheo.Menelaosrađinhưsưtửrútkhỏisânnôngtrại
khimệtđừvìtấncôngđànchóvàmụcphu,thứcsuốtđêmcanhchừngbảovệbầybòkhỏinanhvuốt.Đóibụngthèmthịt,sưtửnhảyvàochồmvồ,songkhôngkếtquả.Thươngtừcánhtayvạmvỡlaotới,đuốccháyngùnngụtkhiếnhoảngsợmặcdùhămhở;sángsớmtinhsươngsưtửlẻnđi,lòngdạtiếcnguồinguội.Menelaosmiễncưỡngrútkhỏixácchết,buồnrầu,thươngtiếcvôcùng.MenelaossợquânAchaianbuộclòngphảitháochạysẽđểPatrokloslạilàmchiếnphẩmchoquânthù.BởithếMenelaoscốgắngnângcaotinhthầnđồngđộibỏlạiđằngsau.Menelaosnói:“Aias,Aias,chỉhuyquânArgive,vàchiếnhữuMeriones,bâygiờlàlúcnghĩtớiPatroklosđángthươngvàtưởngnhớlòngtốtcủaanhấy.Đốivớimọingườitrongngôbối,lúccònsống,anhấylàhiệnthâncủadịudàngvàâncần,nàongờtửthầnvàđịnhmệnhcướpmấtmangđi.”NóirồiMenelaostócvàngbướcđi,đưamắtnhìnquanhnhưchimưng,ngườitabảomắtsắchơnchimkháctrênkhôngtrung,dẫubaycaovẫnnhìnrõ,sàxuống,chộpliền,bắtsốngthỏrừngnhanhnhưcắtlẩnvàobụirậm.Bởithế,ôMenelaos,dòngdõiChúatể,cặpmắtsángngời,thânvươngđãsoirọikhắpnơi,khắphàngquânđôngđảo,tìmxemcôngtửNestorcònsốnghaykhông.ChẳngmấychốcMenelaosnomthấychiếnsĩmuốntìm,ởcánhtráitrậnđịađangkhuyếnkhích,đônđốcbinhsĩchiếnđấu.TớigầnMenelaostócvàngcấttiếnggọi:“Antilochos,lạiđây,dòngdõiChúatể,nghetinbuồn,bảnnhâncầuxinChúatểkhôngbaogiờxảyra.BảnnhânnghĩtựmìnhquacặpmắtquýhữucũngnhậnthấythầnlinhđãgieođạibạichoquânDanaan,chiếnthắngchoquânTroian.Patrokloschiếnbinhxuấtsắccủangôbốivừatửtrận.ĐònđauđiếngđốivớibinhsĩDanaan.VậyquýhữuvuilòngtứcthìchạyvềdãythuyềnbáochoAchilleushayhungtin,đồngthờiyêucầutướngquânmaumauđemthihàianhấyvềthuyềnantoàn.Đồngđộilúcnàytrầntruồngchẳngcòngì.Hektormũbónglộnđãlộtgiápy.”NghetinAntilochosrunrẩy,sữngsờ,imlặngmộtlúc,nướcmắtgiàngiụa,cuốnghọngnghẹn
ngào,ấmứckhôngnóinênlời.Mặcdùvậy,ghinhớđiềuMenelaoschỉthị,saukhiđưavũkhíchomãphutíncẩnLaodokos,điềukhiểnngựamóngvóchắcnịchqualạigầnkề,Antilochosphóngchạynhưbay.TronglúcrờichiếntrườngmanghungtinvềchoAchilleus,côngtửPeleus,Antilochosbậtkhóc.Dẫuthếtrongthâmtâm,ôMenelaos,dòngdõiChúatể,thânvươngkhôngmuốnởlạibảovệquânPylianmỏimệtsaukhiAntilochosbỏđi,thiếuchỉhuyhọbuồntiếckhônnguôi.ThayvàođóthânvươngđặtThrasymedeslàmchỉhuytrongkhiquayvềvịtrígầnthihàiPatroklos.ChạytớichỗhaiAiasđangđứng,thânvươngnói:“BảnnhânđãpháingườimangtruyềnđiệpvềthuyềnlướtsóngbáotinAchilleusbướcchânthoănthoắt.Dẫuthếbảnnhânkhônghyvọngtướngquânsẽtớingaybâygiờ,mặcdùcămgiậnHektorvôcùng.BởikhônggiápytướngquânlàmsaogiaochiếnvớibọnTroian.Vậyngôbốiphảitìmgiảiphápthậthữuhiệu,làmthếnàomangtửthiđi,làmthếnàotránhđámquânTroianđanggàothétầmầm,làmthếnàothoátchết,lánhxađịnhmệnhtànác.”AiascaolớncôngtửTelamonbènđáp:“Menelaoskhảkính,quýhữunóichíphải.Vậyquý
hữuvàMerionesđưataynângtửthimangkhỏichiếntrườngcàngnhanhcàngtốt;ngôbốiởlạigiaochiếnvớiHektorvàquânTroian.Aiasvàbảnnhâncùngtêngọi,cùngtinhthần,songkhôngphảilầnđầungôbốikềvaisátcánhđươngđầuvớichiếntrậnácliệt.”NhấcPatrokloskhỏimặtđất,hiệplựccùngnângcao,haingườitrịnhtrọngđưađồngđộilên
khỏiđầu.TrôngthấyquânAchaianmangthihàiđi,quânTroianhéttođuổitheo.Họxổtớinhưchósănchồmlênheorừngbịthươngtrướcmặtthợsăntrẻtuổi.Họcắmđầuchạytheomộtlúclàmnhưcóýmuốnxéxácphanhthây;nhưngkhitintưởngsứcmạnhbảnthânheorừngquaylạichốngtrả,họluitứcthì,hoảngsợtháochạytứtán,mỗingườimộthướng.Vừa
rầmrậpđuổitheonhưthếkhálâuquânTroianvừavungkiếm,laothươnghaimũitànsát.TuythếbấtkỳlúcnàohaiAiasquaylại,đứngthẳngđươngđầu,họthayđổisắcmặt,khôngbinhsĩnàodámxổtớigiànhgiậttửthi.Hìhục,loayhoayMenelaosvàMerionesmangtửthirakhỏichiếntrườngvềdãythuyềnrỗngkhông.Trongkhiđóchiếntrậndiễnrarùngrợnxungquanh,hungdữnhưđámcháybỗngdưngbốccao,rơixuốngthànhphố,thiêurụinhàcửatrongđốnglửakhổnglồ.Nhưtiếnggióvừathổivừahú,tiếngngựa,tiếngngườihígàobấttậndồndậptớigầntronglúchaingườicấtbước.Nhưmấyconlagắngsức,gồngmìnhkéokhúcgỗdàihoặctấmgỗtotừtrênnúimentheolốiđilởmchởmvềthuyền,thânthểmệtđừvìcốgắng,mồhôituônđổvìhốihả,haingườigắnggượng,hăngháimangxácchếtđixa.PhíasauhaiAiasrasứcngănchặnquânthùnhưmỏmnúiđầycâyđâmngangđứngsừngsữngtrêncánhđồng,vừachắnlượngnướctaihạikhôngchotràntớivừacảndòngsôngtuônđổliênmiên,mãnhliệt,đồngthờiláiconnướctuônthẳngracánhđồng,khôngđểdòngnướcbẻgãysứcmạnhđềkháng.SuốtthờigianđóhaiAiascứthếđẩyluicuộctấncôngcủaquânTroian.NhưngquânTroiantiếptụcđuổitheo,nhấtlàhaingười,AineiascôngtửAnchisesvàHektorlừngdanh.Nhưđànsáosậuhayquạnhỏhoảnghốtrítkêu,tungcánhbayđi,khithấydiềuhâutớigầnmangtheochếtchócchobầychimnhỏ,hồnvíalênmây,khôngcòntinhthầnchiếnđấu,binhsĩtrẻtuổiAchaianhoảnghốtkêulatháochạylúcAineiasvàHektorhùnghổkéotới.Vũkhítinhxảoquăngvấtkhắpđườnghào,cảhaiphía,sốlượngnhiềuvôkể,lúcquânDanaantháochạy.Tuythếcuộcchiếnvẫntiếptụckhôngngừng.
Khúc18HaibêntiếptụcgiaochiếnnhưđámcháylannhanhtronglúcAntilochossảigótmangtin
cấpbáoAchilleus.Lệnhsứthấytướngquânđứngtrướcđoànthuyềnmũicongnhưsừngbò,tâmtrílinhcảmchuyệngìxảyra.Giậtmìnhtướngquântựnhủ:“Ôibấthạnh!VìsaoquânAchaiantócdàilạibịđánhđuổikhiếpđảmchạyquacánhđồngtrởvềdãythuyền?Rấtmongthầnlinhđừngmangđếnlòngmìnhnỗibuồnghêtởm,mẹcólầnthầmkínchohay!BànóitrongkhimìnhcònsốngnhiềuquânMyrmidontinhnhuệsẽgiãtừánhsángmặttrời,gụcngãdướitayquânTroian!NhưvậychắchẳncôngtửquảcảmcủaMenoitioslúcnàykhôngcònnữa,ngườisaotáobạolạlùng!Mìnhbảoanhấytrởvềdãythuyền,saukhiđẩyluiquânthùkhỏiphónghỏa,vàđừngtrựcdiệngiaochiếnvớiHektor.”Trongkhitâmtrí,lòngdạtướngquânmiênmansuynghĩ,côngtửNestorkhảkínhtiếntới.
Lệnóngtuôndài,lệnhsứlắpbắptruyềnđiệpđauđớn:“Hỡiôi,côngtửPeleustinhthầnsángsuốt,hiênngang,tướngquânsắpnghetinrùngrợn,bỉnhânkhôngmuốnxảyrabaogiờ!Patroklosđãhysinh,nằmsóngsượt,giaochiếndiễnraquanhthithể,lúcnàytrầntruồng,Hektormũóngánhlộtgiápy.”Lờivừadứt,đaukhổnhưmâyđenbaotrùm,Achilleusbuồnvôcùng.Haitaynắmbếplòđầy
trotướngquângiơcaođổlênđầu,khuônmặttuấntúlemluốc,tu-níchngàongạtphủkíntrođen.Tướngquânlănkềnh,toànthânquằnquại,trorơidàyđặc,đưataygiậttócbứtđầu.TỳnữtướngquânvàPatroklosbắtgiữtrongchiếntranhlahéttỏvẻbuồnrầu,chạyquacửaùatớivâyquanh.Tấtcảgiơtayđấmngực,bủnrủnchântayngãlănxuốngđất.PhíakiaAntilochosứalệ,thổnthứcđưataynắmtayAchilleusđangvừanứcnởvừanghẹnngàokhônxiết,lòngtràntrềhãnhdiện,vìsợAchilleussẽdùngkiếmtựvẫn.Achilleusrúkêurùngrợn,thânmẫukhảkínhnghetiếng.Đangngồibênchagiàdướiđáybiển,thânmẫuthốttiếngkêuaioánđáplời.Nữthầnhốihảxúmquanh,tấtcảáinữNereussốngdướibiểnsâu:Glauke,Thaleia,Kymodoke,Nesaie,Speio,Thoe,Haliamắtbònáitơ,Kymothoe,Aktaia,Limnoreia,Melite,Iaira,Amphithoe,Agaue,Doto,Proto,Pherousa,Dynamene,Dexamene,Amphinome,Kallianeira,Doris,Panope,Galateialừngdanh,Nemertes,Apseudes,Kallianassa,Klymene,Ianeira,Ianassa,Maira,Oreithyia,Amatheiamáitócdiễmlệ,vàáinữkháccủaNereussốngdướibiểnthămthẳm.Họùnùnđivàođộngmạbạc;tấtcảgiơtayđấmngực.Thetisdẫnđầucấttiếngthanthở:“TiểuthưNereus,tấtcảNereid,hiềnmuộicủata,lắngnghetanóihiềnmuộisẽthấuhiểunỗibuồnrầu,niềmđaukhổvòxétâmcan.Ôi,tabấthạnh!Ôi,tađaukhổvìlàthânmẫunamnhituyệtvời!Tasinhhạquýtử,vừatuấntúvừacườngtráng,tàibaxuấtchúng,siêuquầnbạttụy,trưởngthànhnhưcâynonmớimọc.Tachăndắt,nuôinấngchẳngkháccâytrongvườncâyăntráitrênsườnđồi;tagửiđithànhTroatrênthuyềncongmũigiaochiếnvớiquânTroian.NhưngtasẽkhôngbaogiờnomthấyquayvềtưthấtPeleus,khôngtrởlại,khôngđónchờdướimáinhàêmấm.Suốtthờigiancònsống,hàngngàynhìnánhsángmặttrời,quýtửđaukhổ.Tachẳngthểlàmgìgiúpđỡkhigặpmặt.Dẫuvậytasẽđi,ngõhầunhìnconyêuquý,ngheconyêuthươngkểchohaychuyệngìxảyrakhiếndằnvặtcõilòngnênrútkhỏicuộcchiến.”Dứtlờinữthầnrờiđộng,tấtcảnữthầnbiểncảđitheo,vừacấtbướcvừanứcnở,nướcbiển
duềnhcaorẽsóngxungquanh.TớiđấtTroadphìnhiêu,tấtcảlầnlượttheonhaubướclênbờ,đithànhhàngtớichỗthuyềnquânMyrmidonđậusansáttrênbãicátxungquanhAchilleusbướcchânthoănthoắt.Thânmẫukhảáitớiđứngbêncạnhtronglúctướngquânrênrỉthảmthiết.Bậttiếngthanaioánthânmẫuđưatayômđầuquýtử,giọngtrầmbuồn,thốtlờirúrítnhưcócánhbayxa:“Con,concủamẹ,tạisaoconkhóc?Đauđớnthếnàokhiếnlòngsethắt?Nóimẹhay,đừnggiấugiếm.DùsaoChúatểcũngđãthựchiệnphầnnàođiềuyêucầukhicongiơtaylêntrờivanxin:concháungườiAchaiandồnvềđuôithuyền,khôngcóconhọđaukhổkhônxiết.”Thởdàinãonề,Achilleuslanhchânlẹbướcđáp:“Mẹ,đúngthế,Chúatểđãthựchiệnđiềuđó
vìcon.Nhưnglàmsaoconcóthểvuikhibạnthânbịgiết,Patroklos,thanhniênconquýnhư
thânmình,thươnghơncảbiếtbaođồngđội.Conmấtanhấy,Hektorhạsát,lộtgiápykỳdiệu,nhìnlàthấyphithường,hùngvĩ,ngoạnmục,thầnlinhthântặngPeleuslàmquàcướitránglệhômđẩymẹlêngiườngvớithếnhân.Ướcchimẹởnhàvớinữthầnbấttửdướibiểnsâu,vàướcgìPeleuskếthônvớiphụnữthênhân!Nhưnghômnaynhưsựthểchothấychắchẳntronglòngmẹcũngđaukhổkhônnguôi,vìsẽmấtconđẻvàconđẻsẽkhôngbaogiờtrởlạimáinhàtrênquêhương.Vìtronglòngconkhôngmuốnsốnghoặctiếptụcnấnnátrêncõiđờivớimọingười,nếuHektorchưagụcngã,đầutiênchấmdứtcuộcđờidướithươngconcầm,đềntrảmónnợvìđãcướpmạngPatrokloscôngtửMenoitios.”NướcmắtgiàngiụaThetistiếplời:“Nóinăngnhưvậy,conơi,chắchẳnconsẽtheođịnh
mệnhchếtsớm!VìsaukhiHektorlìađờingàycontậnsốkhôngxa.”Achilleusbướcchânthoănthoắtdángvẻnônnóngđáp:“Vậyxinđểconchếttứcthì,vìkhi
đồngđộithânthiếtbịgiếtconkhôngthểgiúpđỡ!Anhấynhắmmắtlìađờixaquêhương,khôngcóconbêncạnhbaochelúcgặpnguynan!Bởithếbâygiờ,vìconsẽkhôngtrởlạiquêhươngyêudấu,vìconkhônglàánhsángcứutinhđốivớiPatroklos,hoặcvôvànđồngđội,Hektorlẫmliệtđãkhuấtphục,màchỉngồiđâybêndãythuyền,trởthànhgánhnặngdưthừa,vôíchtrênđấtlành,nêncon,chiếnbinhvôđịch,khôngngườinàotronglựclượngAchaiantu-níchlátđồngsánhkịpngoàichiếntrường,mặcdùthuakémnhiềungườikhisửdụngngôntừtronghộinghị,ô,ướcchibấthòabiếndạng,tiêutankhỏithếgiớithầnlinhvàthếnhân,vàcùngvớibấthòalàsựphẫnnộ,đốivớithếnhânngọthơnmậtongnhỏgiọt,phẫnnộbiếnngườibìnhtĩnh,sángsuốtthànhcáubẳn,gắtgỏng,nhưkhóilantỏakhắpcơthể,trànngậptráitim,nhưnguyênsoáiAgamemnongâynêntrongcontừđóđếnnay!Nhưngthôiquákhứtrảlạiquákhứ,cáigìđãquachoqualuôn.Dùcòngiậndữ,songdosốngcònthôithúc,ngôbốinêndằnlòngchịuđựng.Bâygiờconsẽrađitìmchoratênsáthạicuộcđờithânthươngấy:Hektor.ConsẵnsàngtiếpđóntửthầnbấtkỳlúcnàoChúatểvàthầnlinhpháitới.Caolớn,khỏemạnhnhưHeraklescũngkhôngthoátkhỏitửthần,dùđượcChúatểsiêuphàm,côngtửKronosthươngyêuvôcùng,songđãgụcngãtrướcđịnhmệnhvàáccảmcaynghiệtcủaHera.Bởithếnếuđịnhmệnhdangtayđónchờ,consẽlặngthinhkhinhắmmắtlìađời.NhưngướcmuốncủaconbâygiờlàđạtvinhquangchóilọikhiếnphụnữTroian,congáiDarda-nianxiêmythướttha,nếpgấpkínđáo,hổnhểnđưataylaulệtrêncặpmánõnnà,cấttiếngnỉnonrênrỉ,thầmhiểuconđãvắngmặttrênchiếntrườngkhálâu.Cònmẹ,mẹơi,dẫuthươngyêu,đừngtìmcáchgiữkhôngchorachiếntrường.Cốgắngđếnmấymẹcũngkhôngthểthuyếtphụcconđâu.”NữthầnchânbạcThetisđáp:“Phảirồi,conyêu,đúngthế.Cứuđồngđộilâmnạnkhỏitiêu
ma,mấtmạnglàđiềunênlàm.NhưngđừngquêngiápylộnglẫylátđồnglấplánhhiệnthờitrongtayquânTroian,Hektormũóngánhhãnhdiệnchoàngtrênvai.Dẫuthếmẹkhôngnghĩysẽcóvinhdựchoànglâudài,vìtửthầnlùlùbướctớibêncạnh.Nhưngphầnmình,conkhôngnênlaođầuvàocuộcchiếnhỗnloạnchừngnàochưathấytậnmắtmẹquaylại.Rạngđôngsángmai,lúcmặttrờivừamọc,mẹsẽmangvềchocontrangbịngoạnmụcthầnlinhHephaistoschếtạo.”Dứtlờinữthầnquaygótxacon.Tiếndầntớiemgáibiểnsâunữthầncấttiếng:“Bâygiờtất
cảhiềnmuộihãytrởvềđạidươngsâuthẳm,môngmênh,ghéthămônggiàbiểncảvàtưthấtthânphụngôbối,kểchongườihaymọichuyện.TasẽlênnúiOlymposgặpthợrènlừngdanhHephaistosthửxemthầnlinhcóvuilòngsángtạotrangbịlộnglẫy,óngảchoquýtửhaykhông.”Nghechịnóiemgáinhanhnhẹnbiếndạngláchxuốngđáybiển.Thetis,nữthầnchânbạc,ra
đilênnúiOlymposđểmangtrangbịrựcrỡvềchocon.TronglúcnữthầnđangtrênđườngtiếntớiOlympos,quânlínhAchaiankêulahốthoảng,tháochạythụcmạnglẩntránhcuộctấncôngtànkhốccủaHektorđãkéovềdãythuyềnvàeobiểnHellespont.LúcnàyquânAchaianxà-cạpgọngàngkhôngthểkéoxácPatroklosmãphucủaAchilleusrakhỏitầmgiaotranh,vìquânTroianvàđoànngựalạiđuổisátgót,trongsốcóHektorcôngtửPriam,hùnghổnhưngọnlửađiênkhùng.BalầntừđằngsauHektorlẫmliệtnắmchân,vừahămhởkéolại,vừaquáttokêugọiquânTroian;balầnchiếnđấuquyếtliệthaiAiasđánhbật,đẩyluikhỏixácchết.Dẫuthếchủsúyvẫnkiêncường,vữngtinkhảnăngchiếnđấu,lúcnhàotớitấncôngđámđông,lúcdừng
lạigiữvữngtrậnđịa,héttonhấtđịnhkhônglùibước.Nhưmụcphucắmlềutrêncánhđồngkhônglàmthếnàoxuađuổisưtửkhỏixácchết,lúcsưtửđóikhủngkhiếp,haiAiasmũcheđầucũngkhônglàmsaođedọaHektorcôngtửPriamđừnggầntửthi.Đúnglúcchủsúyhầunhưkéođượcvềphíamình,nhưvậyđoạtchiếnthắngvẻvang,nếuIrismauchânlẹbướcnhưgióthổikhôngtừnúiOlymposxổxuốngbảocôngtửPeleus,dòngdõithầnlinh,vũtrangchiếnđấu.Herapháiđi,Chúatểvàthầnlinhkhôngbiết.Nữthầntớigần,nóilờinhưcócánhbayxa:“Dậy,côngtửPeleus,kinhkhủnghơnhếttronghàngbinhsĩ,đibảovệPatroklos.Giaochiếnácliệtdiễnraquanhxácanhấytrướcdãythuyền,haibênchémgiếtlẫnnhau,quânAchaianchiếnđấubảovệxácchết,quânTroiannhàotớigiậtlôivềthànhTroalộnggió.HămhởhơnhếtHektorđắcthắngmuốnkéomangđi.Cuồngbạothúcđẩy,ysẽchặtđầu,cứacổ,cắmcọcbêutrênhàngcột.Bởithếdậyđi!Đừngnấnnánằmbấtđộng!Tướngquânsẽhổthẹnvôcùng,nếuPatroklostrởthànhtròchơichochóthànhTroa.Vàtướngquânsẽnhụcnhãtộtđộ,nếuđồngđộiđixuốngđịangụcmàthânthểbấttoàn,sứtmẻ,bămvằm!”Achilleusoaiphongbướcchânthoănthoắtđáp:“Iris,thầnlinhnàopháinữthầnmang
truyềnđiệpchobỉnhân?”Irisnhanhchânlẹbướcnhưgióthổitiếplời:“Hera,phunhâncaoquýcủaChúatể,pháitađi.
NhưngcôngtửKronosantọatrênđỉnhnúikhônghay,cảhàngbấttửcưngụtrênnúiOlympostuyếtphủtrắngphaucũngkhôngbiết.”Achilleuslanhchânlẹbướcnói:“Nhưnglàmsaobỉnhâncóthểthamchiến?Quânthùlấy
mấtgiápy,thânmẫudặnđừngmặctrấnthủrachiếntrườngchừngnàochưathấytậnmắtbàquaylại,bàhứamangvềchobỉnhângiápyngoạnmụcHephaistoschếtạo.Vảlại,theochỗbỉnhânbiết,khôngbinhsĩnàocógiápylộnglẫybỉnhâncóthểmặcvừa,trừcólẽtấmkhiêncủaAiascôngtửTelamon.Nhưngbỉnhânbiếtanhấyđangởđằngđóđiềukhiểnbinhsĩhàngđầu,sửdụngtrườngthươngtànsátquanhthihàiPatroklos.”Irisnhanhchânlẹbướcnhưgióthổitiếptục:“Đúngthế,ngôbốicũngbiếtgiápyrựcrỡcủa
tướngquânrơivàotayquânthù.NhưngtướngquâncứnhưthếrachiếnhàochoquânTroianthấymặt.Nomthấytướngquânchúngsẽkhiếpđảm,bỏcuộcchiếnđấu.NhờthếquânlínhconcháungườiAchaianmỏimệtcóthìgiờlấylạihơithở.Ngưngnghỉngắnngủitrongchiếntrậnquýbáuvôcùng.”DứtlờiIrisnhanhchânlẹbướccáotừrađi.AchilleusChúatểyêuthươngđứngdậy.Athena,
tuyệtvờihơnhếttronghàngnữthần,choàngkhiênthầnđầytuatrênvaivạmvỡ,quấnquanhđầuvầngmâyvàngóng,toànthânnhómlửasángrực.Nhưkhóitừthànhphốbốclênbầutrờibaola,từhảiđảoxaxôi,nơiquânthùvâyhãm,dânchúngsuốtngàychiếnđấutuyệtvọngbảovệthànhphố,nhưngbênngoàitườngthành,mặttrờivừalặn,hảiđănglóesáng,tiasángđâmthẳnglêncaobáohiệuchocưdânhảiđảolậncậnnomthấy,hyvọnghọsẽláithuyềnquacứuvớtkhỏitaiương,ánhlửatrênđầuAchilleuscứthếđithẳnglêntrời.Tướngquânrờibứctườngrađứngtrênbờchiếnhào,songnhớlờithânmẫucăndặnkhôngtớithamgiachiếnđấuvớiquânAchaian.Đứngđótướngquânbắtđầugàohét.Đằngkia,xaxaPallasAthenacũnghétgàohôhàochiếnđấu.QuânTroiancựckỳhỗnloạn.Tiếnggàohétcủatướngquânlanhlảnhnhưtiếngkènđồngngânvangcaovút,sangsảngkêugọikhithànhphốbịquânthùkhátmáubaovây.Họhếthồnkhinghetiếnghétinhỏi.Ngaycảngựabờmdàitronglòngcũngthấynguynan,luốngcuốngquayxechạyngược.Mãphukhiếpđảmkhithấyngọnlửangùnngụt,donữthầnAthenamắtxanhlamlụcnhómbùng,ánhsángchóilọi,hunghãnchậpchờntrênđầucôngtửPeleusdũngcảm.BalầnAchilleusoaiphonggàohétquachiếnhào,balầnquânTroianvàđồngminhrơivàohỗnloạn.Đúnglúcđómườihaibinhsĩxuấtsắclănchếttạichỗdoxehoặcthươngcủamình.Tronglòngmừngthầm,lợidụngcơhội,quânAchaiankéongayPatroklosrakhỏitầmgiaochiếnđặtlêngiá.Đồngđộithânthiếtxúmquanhbùingùithươngtiếc,Achilleusnhanhchânlẹbuớccùngđivớihọ,lệứagiàngiụatrênmánhìnbạnthântínnằmtrêncáng,thithểráchnátvìthươngđồngsắcnhọn,bạnchíthiếttướngquânpháiđi,đemngựacùngxerachiếntrường,nhưngkhôngthấytrởvề.Herakhảkínhmắtbònáitơhạlệnhmặttrờibấtquyện,dùkhôngmuốn,mauchìmxuống
đạidương.Từtrướctớigiờvẫntựdolơlửng,cuốicùngmặttrờiđànhlặn.Ngưngchiếnđấuácliệttrongcuộcgiằngcocamgo,quânAchaiancantrườngnghỉxảhơi.Vềphíamình,sauhuyếtchiếnhỗnloạn,quânTroiancũngrútlui,tháongựakhỏiràngxe.Trướckhinghĩtớiẩmthực,tấtcảtậphọpbànluận.Khôngaidámngồi,suốtbuổihọptấtcảđềuđứng,vìaicũngkhiếpsợAchilleuslạixuấthiệnsaukhivắngbónglâuthếtrênchiếntrườngđẫmmáu.CuộctranhluậnbắtđầuvớiPoulydamasýnhịkhônngoan,côngtửPanthoos,ngườiduynhấttronghàngquâncókhảnăngnhìnthấytươnglaicũngnhưquákhứ.PoulydamaslàđồngđộichíthiếtcủaHektor,cảhaichàođờicùngđêm,songtrongtranhluậnPoulydamasxuấtsắc,ngoàichiếntrườngHektorxuấtchúng.Lòngđầythiệnchí,Poulydamascấttiếngnóivớihộinghị:“Quýhữu,hãysuynghĩhếtsứccẩnthậnđốivớithựctrạnghiệnnay.Bảnnhânđềnghị,vìởcáchquáxatườngthành,ngôbốinênrútvềngaybâygiờ,đừngởđâygiữatrờigầndãythuyềnchờbìnhminhthiêngliênglórạng.ChừngnàotênnàycòntứcgiậnvớiAgamemnonoaiphonglẫmliệt,chừngđóngôbốidễbềđậptanbọnAchaian.Phầnriêngbảnnhâncũngmuốncắmquânnghỉđêmbêndãythuyềnlướtsóng,hyvọngnhàotớitómcổđámthuyềncânbằng.NhưngbâygiờbảnnhânhếtsứcngạicôngtửPeleusnhanhchânlẹbước.Đầuócvốnhunghãntộtbậcysẽkhôngbằnglòngởngoàicánhđồng,nơingôbốivàbọnAchaianhỗnchiếngiànhgiậtngangngửakhoảnhđấtnằmgiữađôibên.Tráilại,ymuốnchiếmđoạtthànhphốvàphụnữcủangôbối.Bởithếbảnnhânxinquýhữutrởvềbêntrong.Tinbảnnhânđi,nếukhôngsựthểsẽdiễnranhưbảnnhânnói.Lúcnàytrờitối,mànđêmbấttửđãchặnbướccôngtửPeleusbướcchânthoănthoắt.Nhưngngàymai,nếugặpngôbốiởđây,vũtrangđầyđủ,yhùngdũngtấncông,lúcđóquýhữusẽnhậnraytứcthì!NgườithoátchếttrởvềthànhTroathiêngliêngsẽvuimừng;songnhiềungườitronghàngquânTroiansẽlàmmồichochóvàkềnkền!Rấtmongbảnnhânkhôngbaogiờngheđiềubấthạnhnhưthế!Tráilại,nếuquýhữutheolờibảnnhânđềnghị,mặcdùkhónghe,ngôbốisẽđóngquânsuốtđêmởnơicôngcộng,thànhphốsẽcanhgácantoànnhờthànhlũy,cổngcao,cửalớngỗbàoghépchặt,cánhlắpkhítkhao.Sángmai,trướckhibìnhminhhérạng,ngôbốisẽsửasoạnvũkhí,dànquândọcthànhlũyứngchiến.Nếurờithuyềntớitấncôngngôbốiởtườngthành,Achilleussẽbấtlợivôcùng.Liêntụcphiđuổi,ngựacổcứngbờmdàixổtớitrổluidướitườngthành,sauđóphảiláiquaylạidãythuyền,ysẽmệtđừ.Ysẽkhôngcònnghịlựchăngháitrànvàobêntrongvàsẽkhôngbaogiờcókhảnăngcướppháthànhphố.Trướckhichuyệnnhưthếxảyra,chónhanhnhưchimbayănthịtyrồi.”Vừangheliềnchaumàylừmắt,Hektormũtrậnóngánhđáp:“Poulydamas,lờiquýhữu
chẳnglọttaichútnào,quýhữukhuyênngôbốiquayvề,giammìnhtrongthànhphố.Bịnhốttrongtườngthànhquýhữukhôngchánghéthaysao?CóthờithếnhânđâuđâucũngnóithànhphốquânvươngPriamgiàucó,nhiềuvàng,lắmđồng.Nhưngthờiđóquarồi,khotànglớnlaobiếndạngkhỏicungđiện.PhầnlớntàisảnquatayPhrygiahoặckhôngcánhđộinónrađisangMaioniangoạnmục,saukhiChúatểsiêuphàmtrútđổthịnhnộlênđầulêncổngôbối.VậymàlúcnàykhicôngtửKronosđầuócquanhcođểbảnnhânchiếnthắnggầndãythuyền,đánhđuổibọnAchaianbậtrabiển,nhưkẻmấttrí,chẳngngạingần,quýhữuđưaýkiếnnhưthếtrướchàngquân.KhôngbinhsĩnàotronglựclượngTroiansẽtheoýkiếnquýhữu.Bảnnhâncũngnhấtquyếtkhôngchophéphọlàmvậy.Tấtcảhãylàmnhưbảnnhânnói.Bâygiờtấtcảdùngbữatạichỗkhắphàngquân;nhớcanhgácvàainấyđềuthức.TronghàngquânnếubinhsĩTroiannàoquáưthắcmắc,bậntâmvềtàisản,bảnnhânđềnghịbinhsĩđóhãythuthập,ủnghộđểbinhsĩcùngsửdụng:đểbinhsĩmìnhthụhưởngcònhơnđểrơivàotaybọnAchaian.Sángmai,trướckhirạngđôngxuấthiện,chuẩnbịvũkhí,ngôbốisẽtiếnđánhchúngquyếtliệtquanhdãythuyềnrỗngkhông.NếuAchilleusthầnthánhquyếtđịnhđứngdậy,bứtmìnhkhỏidãythuyền,nếuquảthựcdựđịnhnhưvậy,ysẽbấthạnhvôcùng.Bảnnhânsẽkhônglẩntránh,bảnnhânsẽkhôngbỏchạy,khichạmtránđươngđầukhốcliệt.Bảnnhânsẽtrựcdiệnvớiy,mộtlàythắng,hailàbảnnhânthắng.Côngbình,khôngthươngriêngai,chẳngbênhbênnào,thầnlinhchiếntranhgiếtcảkẻmuốngiếtngười.”Hektordứtlời,quânTroiannhưđiênnhưrồreohòtánđồng.VìPallasAthenađãlấymấttrí
khôn,họkhôngcònbiếtnhậnđịnh,phánđoán.HọhoannghênhHektor,đềcaokếhoạchtaihại,khôngngườinàotrongđámủnghộPoulydamasđãđưaraýkiếnkhônngoan.Bởithếsauđóhọdùngbữakhắphàngquân.TrongkhiấyquânAchaiansuốtđêmthankhóc,thươngtiếc
Patroklos.CôngtửPeleusdẫnđầulớntiếngnứcnở,vừađặtbàntaytànsátlênngựcđồngđộivừarênrỉthảmthiết,nhưsưtửbờmrâuxồmxoàmbịthợsănhươubắtmấtcontrongrừngrậm,trởlạiquámuộn,nhậnramấtmátbèntheovếtchânđuổithợsănhếtkhoảngtrốngnàyđếnkhoảngtrốngkia,lòngdạhậmhực,tứcgiậnkhônnguôi,hyvọngbắtgặp.VừanghẹnngàongằnngặtAchilleusvừathốtlờinóivớiquânMyrmidon:“Hỡiôi,lờihứahãohuyềnbảnnhânthốtrahômđólúctớitưthấttrấnananhhùngMenoitios!BảnnhânnóibảnnhânsẽđemcôngtửvềOpous,chiếnthẳngvẻvang,saukhicướppháthànhTroađoạtnhiềuchiếnphẩm.TiếcthayChúatểkhôngtánđồngnhữnggìthếnhândựđịnh.Địnhmệnhquyếtđịnhhaiđứangôbốisẽđổmáunhuộmđỏđấtnày,nơiđâytrênđấtTroad,vìbảnnhâncũngsẽkhôngtrởvềnhìnlạiquêhươngđểđượctiếpđóntrongtưthấtmãphucaoniênPeleushoặchiềnmẫuThetis.Tráilại,bảnnhânsẽvùithâytrongđấtnày,nơiđây.Bởithế,Patroklosơi,vìsẽđivàolòngđấtsauquýhữu,bảnnhânsẽkhôngmaitángquýhữuchừngnàochưamangvềđâygiápycùngđầulâuHektor,kẻđãcảganhạsátquýhữu.Vàđểhảgiậnvìquýhữubịsáthại,tạigiànhỏabảnnhânsẽcứacổmườihaiconcáinhàquyềnquýTroian.Trongkhichờđợiquýhữusẽnằmđâygầndãythuyềncongmũi.PhụnữTroian,đànbàcongáiDardanian,xiêmythathướt,nếpgấpkỳkhu,sẽbướcquanhsuốtngàyđêmnhỏlệthankhóc,quacựcnhọc,khókhăn,vớisứcmạnhkiêncườngvàthươngdàingôbốiđãchinhphục,khicướppháthànhphốgiàucócủathếnhân.”DứtlờiAchilleusphithườngcấttiếnggọiđồngđộiđemkiềnglớnđặtlênbếplửađunnước
đểrửasạchmáuđọngtrêncơthểPatrokloscàngnhanhcàngtốt.Họđặtvạctrênkiềng,đổđầynước,mangcủitớiđun.Lửabắtđầulémđốtđáyvạc,nướcnóngdần.Lúcnướcsôitrongvạcđồngbónglộn,họlấylaurửathihài,thoadầukhắpthânthể,đemthuốcmỡcấttrữchínnămròngtrátkínvếtthương.Xongrồihọđặtlêncánglấyvảiliệmmỏngmịnphủkíntừđầutớichân,trêntrảimiếngvảitrắng.Suốtđêm,xúmquanhAchilleuslanhchânlẹbước,quânMyrmidonthankhócthươngtiếcPatroklos.ĐúnglúcđóChúatểnóivớiHera,vừalàemvừalàvợ:“Ô!Herakhảáimắtbònáitơ,thếlàkhanhlạiđạtýđịnh,thôithúcAchilleusbướcchânthoănthoắtđứngdậybướcvàohànhđộng!KhanhđúnglàtừmẫuquânAchaiantócdài,chúngđúnglàquýtửhiềnmẫuyêuthương!”VừangheHerakhảkínhmắtbònáitơliềnđáp:“CôngtửKronoskhủngkhiếp,Thánhthượng
nóithếnghĩalàthếnào?Ngaycảthếnhânbìnhthườngcũngcóthểthựchiệnýđịnhgiúpđỡthếnhân,mặcdùtấttửvàkhôngsởđắckiếnthứcnhưngôbối.Vậylàmsaothầnthiếp,nữthầncaoquýtronghàngnữthần,vừatheonguồngốc,vừatheodanhxưng,phunhânThánhthượng,phunhânquânvươngthầnlinhbấttử,cóthểdằnlòngkhônggâytaihọachoquânTroiankhichúngtrêungươichọctức?”Haibênlờiquatiếnglại.TrongkhiđóThetischânbạctớitưthấtHephaistos,thầnlinhquè
chântựtayxâydựng,bằngđồngbónglộn,ngôinhàsángnhưvìsao,nổibậtgiữatưthấthàngbấttử.Nữthầnthấythầnlinhhíhoáy,mồhôinhễnhại,hìhụcthổibễ.Thầnlinhđanglàmhơnhaichụcchiếckiềngbachânđặtsáttườngquanhcănphòngngôinhàkiêncố.Dướichânthầnlinhlắpbánhxebằngvàngđểcóthểdichuyểntựđộngtớichỗthầnlinhhọpbàn,sauđóquayvềtưthấtkhiếntấtcảthầnlinhngạcnhiên.Kiềnghầunhưđãlàmxong,chỉcònquaichếtạorấtcôngphuchưalắp;thầnlinhđangđiềuchỉnhkhổđộvàdátmỏngđinhtán.TronglúcthầnlinhvậndụngtaynghềtinhxảochếtạomấythứvừakểnữthầnchânbạcThetistớigần.Vừarakhỏinhàthìnomthấy,Charisnữthầnyêukiều,Charischoàngvoanngoạnmục,hiềnnộithầnlinhkhậpkhiễnglừngdanhlạigầncầmtayvừagọitênvừanhỏnhẻthốtlời:“Ô!Thetis,xiêmythướttha,ngôbốikínhtrọngvàquýmến,chẳnghaychuyệngìkhiếnrờigótngọcđếntệxá?Hânhạnhđónchàovàtrântrọngkínhmờihạgiá,mặcdùtrongquákhứítkhitớithăm.Dẫusaocũngrướcnữthầnbướcvàovàchophéptiệnnữâncầnthùtiếp.”DứtlờinữthầnduyêndángdẫnThetisvàonhà,mờiantọatrênghếxinhxắnđóngrấtnghệ
thuật,đinhbằngbạcbónglộn,dướikêghếđẩuđểđặtchân.SauđóvừađánhtiếngnữthầnvừanóivớiHephaistosthợrènlừngdanh:“Hephaistosơi,ramàxem.Thetistớichơimuốngặpchàngđâynày.”Thầnlinhtànphếlừngdanhvộiđáp:“Ô,thếhả,nữthầntatônkính,quýmếnđếnnhàngôbối!Nữthầncứumạngđúnggiờthậptửnhấtsinhsaukhitangãtừtrêncaođau
đớn,mẹđẻnhẫntâmmuốngiấukín,vìtaquèquặt.TasẽđaukhổkhônxiếtnếuThetisvàEurynomekhôngâuyếmômvàolòng,ThetisvàEurynome,áinữĐạiDươngtuônchảyvòngquanh.Tasốngvớihaingườichínnăm,sángchếnữtrangnhiềuvôkể,kẹpgài,vòngxuyến,đàihoa,dâychuyền,trongđộngsâuthẳm.Bốnbềbọtbiểnvâyquanh,ĐạiDươnggầmthéttuônchảybấttận,khôngaitrongđámthầnlinhtrêntrờihaythếnhândướiđấthaybiết,trừThetisvàEurynome,vìhaingườiđãcứutasống.BữanayThetistớinhàngôbối,vậytaphảicốsứcđềnđáptrọnvẹn,đầyđủcôngơntrờibiểnnữthầnmáitócyêukiềudànhcho.Dovậykhanhmautaysửasoạntiếpđãibặtthiệpquýkháchânnhântrongkhitathudẹpốngbễcùngdụngcụđồnghề.”Nóirồi,tầmvóckhổnglồ,bướcđikhậpkhễnh,thầnlinhrờichânđeđứngdậy,songcặpchân
khẳngkhiuphíadướicửđộngthoănthoắt.Thầnlinhrútbễkhỏilửa,thuthậpdụngcụđồnghềsửdụngbỏvàothùngbằngbạc.Sauđódùngmiếngbọtbiểnthầnlinhlaumặt,haitay,cầncổmúidàyvàlồngngựclônglá.Mặctu-ních,chốnggậyto,thầnlinhtậptễnhbướcracửa.Nữtỳhốihảchạytớiđỡđần.Họđềubằngvàng,songtrôngnhưtrinhnữbằngxươngbằngthịt.Họcóđầuócnhạycảm,tiếngnóivàsứclực;nhờthầnlinhbấttửthươngyêuchỉdẫnhọbiếtlàmviệc.Bởithếhọvộivàngnângđỡchủnhân.LoạngchoạngkhókhănnhíchdầntớichỗThetisantọatrênghếbónglộn,thầnlinhcầmtay,ngỏlời:“Thetis,xiêmythathướt,ngôbốiquýmếnvàkínhtrọng,chẳnghaychuyệngìkhiếnnữthầnrờigótngọcđếntệxá?Hânhạnhđónchàovàtrântrọngkínhmờihạgiá,mặcdùtrongquákhứítkhitớiviếngthăm.Xinchobiếttôný.Lòngriêngsẵnsàngđápứng,nếunguđệcóthểvàđiềuyêucầukhảdĩthựchiện.”VừanghenướcmắtgiàngiụatứcthìThetisđáp:“Hephaistosơi,trênnúiOlympostrong
hàngnữthầncónữthầnnàochịuđựngđaukhổtronglòngnhưđaukhổChúatểcôngtửKronosdànhchotỉkhông?Tronghàngnữthầnbiểnsâuôngchọntỉkếtduyênvớithếnhân,PeleuscôngtửAiakos.Dẫulòngchẳngmuốnchútnàotỉphảilêngiườngchungchănchunggối.Bâygiờthếnhânnằmnhà,yếuđuối,suynhượcvìtuổigiàbuồnthảmtrongkhiphầnriêngtỉcònbiếtbaođaukhổgánhchịu.Chúatểchotỉđứaconđểnuôinấng,đểgâydựng,đểtrởthànhanhhùngtàiba,xuấtchúng,khônlớnnhưcâynonmớimọc.Tỉtrôngnom,chăndắttựacâygiốngtrongvườncâyăntráitrênsườnđồi,tỉgửiđitheothuyềnmũicongtớixứTroadchiếnđấuchốngquânTroian.Tỉsẽkhôngbaogiờgặplại,tỉsẽchẳngbaogiờthấytrởvềmáinhàPeleus.Trongkhitỉcònthấytồntạitrêncõiđời,tiếptụcnhìnánhsángmặttrời,contỉsốngtrongbuồnrầu,đaukhổ.Dẫuvậytỉchẳngthểđỡđầnkhitớiviếngthăm!ThiếunữconcáingườiAchaianchọnlàmchiếnphẩmdànhchocontỉquânvươngAgamemnonđangtaynẫngnhẹ.Bởithếcontỉbuồndadiết,contỉthươngnhớkhônnguôi.TrongkhiđóquânTroianđánhbậtquânAchaiantrởlạiphíasaudãythuyền,khôngđểtẩuthoát.TrưởngthượnghàngquânArgivetớinănnỉ,đồngthờikểtênvôsốchiếnphẩmrựcrỡsẽtraotặng.Nhưngkhướctừ,contỉnhấtđịnhkhôngracứunguyđồngđội.ThayvìthếcontỉđểPatroklosmặcgiápycủamình,rồipháirachiếntrường,lựclượngđôngđảođitheo.SuốtngàychiếnđấuquanhcổngSkaian,hômđósuýtnữađoànquânxôngvàochiếmthànhphố,nếuApollokhônghạsátcôngtửcantrườngcủaMenoitiosngayhàngđầu,saukhichiếnbinhgâykhánhiềutổnthấtchođịch,traochiếnthắngchoHektor.Đólàlýdovìsaobữanaytỉtớinắmđầugốivanxin,hyvọnghiềnđệrataylàmchođứaconbấthạnhcủatỉ,cuộcđờingắnngủi,tấmkhiên,chiếcmũ,xà-cạpgọngàngcómócgắnởmắtcáchânvàtrấnthủ.Vìgiápytraochobạnbịmấtkhibạngụcchếttrướcquânthù.Lúcnàycontỉnằmtrênsànđất,lòngbuồnkhônxiết.”Thầnlinhquèquặtlừngdanhđáp:“Chuyệnđóđạitỉđừnglo,đạitỉchớbậntâm.Thựclòng
nếucóthểchegiấuquýtửkhỏitửthầntànác,khiđịnhmệnhkhắtkhelạigần,nguđệsẵnsàngrataynhưsẽthựchiệntrangbịngoạnmụcchoquýtửbâygiờ,tấmáođểmắtnhìnthếnhânsẽngâyngất,sữngsờ!”DứtlờithầnlinhrờiThetisquaylạihàngbễ.Mồilửaxongthầnlinhhạlệnhhàngbễhoạt
động.Haimươiốngtấtcảbắtđầuthổiphùphù,tốnglửamỗilầnthụcmạnh,sứcđẩythayđổikhéoléo,giatănglúccần,giảmthiểukhinghỉ,tùytheoyêucầucủaHephaistosvàthựctrạngcôngviệchoànthành.Thầnlinhthảvàolửađồngcứng,thiếc,vàngquývàbạc.Sauđóthầnlinhđặtđelớnlênbệgỗ,mộttaynắmbúakhổnglồ,mộttaycầmkìmgắp.
Thầnlinhbắtđầulàmtấmkhiênđồsộ,cứngchắctrangtríkínmặt.Quanhriềmthầnlinhđặtbavànhtrònkimloạichóilọi,rựcrỡtrêngàidảiđeobằngbạc.Thânkhiêntrảidàynămlớp,mặtkhiênthầnlinhvậndụngtàinghệtinhxảotrauchuốtnhiềuhọahìnhvớinghệthuậtthâmhậu.Thầnlinhtrìnhbàytráiđất,bầutrời,biểncả,mặttrờibấtquyện,mặttrăngtròntrịa,nhiềuchòmsaolấplánhtôđiểmthiêncung,chòmsaoMão,chòmsaoTất,chòmsaoLạpHộ,chòmsaoĐạiHùng,còngọilàXaTòa,chòmsaoduynhấtkhôngmộtlầntắmdướiĐạiDương,xoayquanhtạichỗliênmiên,bấttận,thậntrọngngắmnhìnchòmsaoLạpHộhùngvĩ.Trênmặtthầnlinhthiếtlậphaithànhphốngoạnmục,đôngđúcthếnhân.Thànhphốnàytổchứcđámcưới,đámtiệc.Thânnhânđưacôdâurờinhàdướiánhđuốcsángtrưngquaphốxá,tiếnghátngợicahônnhânrềnvang.Thanhniênkhiêuvũlượnvòngxoaytròn;ởgiữatiếngsáo,tiếngđàndìudặtdângcao.Đànbàcongáiđứngtrướccửanhàđưamắtnhìnthíchthú.Đànôngtụtậpngoàichợ.Lờiquatiếnglại,haiđànôngcãinhauvìtiềnchuộcnợmáunộptrảvụsátnhân.Ngườigâncổnóiđãbồithườngđầyđủ,phânbuachodânchúngcùnghay,ngườikhẳngđịnhchưanhậnđồngnào.Haibênkhăngkhăngđòitrọngtàigiảiquyết.Dânchúngđứngxemlahét,phelớntiếngủnghộbênnày,phetolờibênhvựcbênkia,lệnhsứphảitìmđủcáchgiữhọtrongvòngtrậttự.Trưởngthượngngồitrênghếđánhẵnbóngđặtgiữavòngtrònthiêngliêng,taycầmquyềntrượngphátbiểu,lệnhsứlớntiếngvừatrao.Cầmquyềntrượngbướcraphíatrướctrưởngthượnglầnlượtphátbiểuphánquyết.Haita-lăngvàngnằmtrênmặtđấtgiữavòngtrònsẽtraotrưởngthượngđưaphánquyếtthẳngthắnhơnhết.Quanhthànhphốkiacóhaibinhđộiđóngquân,vũkhíbónglộn.Haibêntranhluận,bênbaovâylưỡnglựgiữahaiquyếtđịnh:tấncông,cướppháthànhphốhayđồngývớicưdânchiatàisảncủahọ,lấymộtnửasởhữuchấtđầytrongthànhphốngoạnmục.Nhưngnhấtđịnhkhôngchịu,bênbịbaovâybímậtchuẩnbịphụckích.Đểthànhlũychovợtrẻconthơthânyêubảovệ,cảlãonhântuổigiàsứcyếu,họrađidướisựlãnhđạocủathầnlinhchiếntranhvàPallasAthena,cảhaihiệnhìnhbằngvàng,phụcsứcbằngvàng,vũtrangngoạnmục,đồsộ.Tolớn,đẹpđẽ,trangbịvũkhí,nhưthầnlinh,nổibật,họđứngcaohơnhàngquânthấpnhỏ.Tớichỗthuậnlợiđểphụckích,dướilòngsôngnơigiasúclớnnhỏđếnuốngnước,họdừnglạibốtrí,giápylátđồnglấploáng.Cáchxachỗrảiquânmaiphụchọđặthaitrinhsáttheodõicừu,bòsừngcongtrênđườngđitới.Chẳngmấychốcmụcsúcxuấthiện,điđầulàhaimụcphu,vừacấtbướcvừavuivẻthổisáo,chẳngmảymaynghingờcạmbẫy.Nomthấyquânphụckíchbènxổrachậnđường,baovâyđànbò,đàncừulôngtrắngxinhxẻo,giếtphăngmụcphu.Đangngồihộihọptranhcãichợtnghetiếngnhốnnháoxảyragiữađàngiasúc,quânbaovâynhấtloạtnhảylênxengựaphóngnhưbayđuổitheotớinơitứcthì.Chiếmvịtrí,dàntrậntuyếnhaibêngiaochiếntrênbờsông,thươngđồnglaoquanémlạitànsátlẫnnhau.CămThù,HỗnLoạnvàTửThầnxuấthiệngiữahaibên.TửThầnghêrợnđưataynắmbinhsĩhãycònsốngmớibịthương,binhsĩkhôngbịthương,cầmchânbinhsĩđãchếtlôiquađámđônghỗnchiến.Vaiáođẫmmáuthếnhân.Cảbatiếntới,tràtrộn,giaochiếnnhưthếnhânbằngxươngbằngthịt,đồngthờilôixácchếtbênnàycũngnhưbênkiamangđi.Trênmặtthầnlinhtrìnhbàycánhđồnghưucanhlớnrộng,đấttơixốp,phìnhiêu,cóthể
trồngtrọt,càycấybavụ.Nhiềunôngphuquaycày,đẩyngựađitới,trởvềhếtphíanàyđếnphíakia.Mỗilầnhọquaylại,càytớicuốicánhđồng,cóthanhniêntiếnrabướctớiđưachocúpvangdịungọtnhưmậtong.Cứthếmentheoluốngcàyhọvònglại,hìhụctiếnsâuvàođấtruộngbỏhóađểtớiđầucánhđồng.Phíasautốiđen,cánhđồngtrôngnhưruộngđấtvừacày,mặcdùbằngvàng.Tácphẩmdotaynghềkỳdiệuhoànthành.Trênmặtthầnlinhcònsángtạođấtđaicanhtáccủaquânvương,trongđóthợgặtcầmliềm
sắcgặtliênhồi.Câylúangảxuốngđất,hếtnắmnàyđếnnắmkia,theođườngcắttrênruộngtrongkhithợbódùngdâybóthànhbó.Bathợbóđứngchờsẵnsàng;phíasauthiếunhicontraisaukhithunhặtcâylúa,ômđầyhaitaythoănthoắt,liêntụcđưachohọ.Cầmquyềntrượngđứngimlặnggiữađámthợbênđườngcắt,quânvươngtỏvẻhoanhỉ.Bênkiacánhruộng,dướibóngcâysồi,sửasoạnbữacơmănmừng,lệnhsứtúibụixảbòlớnvừahạsátlàmlễtếsinh.Muốnbữaănchothợthêmmàumè,thúvịđànbàcongáirắckhánhiềubộtmìtrắngtinh.Tiếptheothầnlinhthựchiệnvườnnhotrĩutrái,ngoạnmục,tấtcảđềubằngvàng.Chùmnho
đenthẫmbuônglơlửngdướihàngcộtnângcànhbằngbạcchạytừđầutớicuốivườn.Xungquanhkhuđấtthầnlinhđàohàolátkimloạimàuxanhđậmvàdọctheochiềudàiràohàngràobằngthiếc.Chỉcómộtlốimòndẫnvàovườnnho.Tớimùaháithợđitheolốinày.Thanhniên,thiếunữtrẻmăng,tráitimtrongtrắng,tìnhcảmdịudàng,mangrổđầynhothơmngọtnhưmậtong.Thiếuniênđigiữaômđàncy-tha,âmthanhtrongtrẻo,vừatìnhtứbiểudiễnđiệuca,vừacấttiếnglảnhlót,hátbàicathivịtưởngnhớLinos.Thanhniên,thiếunữbướctheo,vừacahát,vừakhiêuvũ,chânnệnnhịptheođiệunhạc.Tiếptheothầnlinhtrìnhbàyđànbòsừngthẳng.Bằngvàngvàthiếc,bònáicấttiếngrống
tronglúchốihảbướcđitừchuồngrabãicỏgầndòngsuốituônchảyrócrách,bênhànglausậyđuđưanghiêngngả.Bốnmụcphubằngvànglữngthữngcấtbướccùngđànbò,chínconchóthoănthoắttheosau.Đigiữađámbòhàngđầuhaisưtửhungdữngoạmcổbòmộnglôiđi,bòmộngrốngkêuthảmthiết.Mụcphuvàđànchóđuổitheocứunguy.Nhưnghaisưtửđãphanhdabòmộng,moiruộtgan,tápmáuđỏlòm.Mụcphuthúcđẩy,khuyếnkhíchbầychóchạythậtnhanh,songvôích,chúngcứquaylạikhôngmuốncắnsưtử.Tránhnécẩnthận,giữkhoảngcáchgầnkề,chúngđứngsủainhỏi.Cùnglúcthầnlinhtànphếlừngdanhthểhiệnbãicỏbaolatrongthunglũngngoạnmụcchocừulôngtrắng,gồmcảnhàchái,chuồngnhốt,chuồngởmáichekínđáo.Thầnlinhkhậpkhiễngcònkhaitriểnsànvũđadạng,nhưsànvũngàyxưaDaidalosthiếtkếtrongKnososrộngrãi,khangtrangchoAriadnemáitócdiễmkiều.Trênsànthanhniênvàthiếunữ,đánggiánhiềubò,cầmcổtaynhaukhiêuvũ.Thiếunữmặcáodàivảimịn,thanhniênmặctu-níchdệtkỹ,vảióngánhmàudầulờnlợt.Cáccôđộivònghoatươithắm,cáccậuđeođoảnkiếmbằngvàng,dâyđeobằngbạc.Khichâncửđộngthoănthoắt,họdichuyểnhếtsứcthanhthoátyhệtthợđồgốmngồigầnbànxoayđưataythửbànxoayxemcóêmnhẹhaykhông.Ngượclại,lúctiếnlạigầnnhau,họxêdịchthànhhàng,ngườinàytheongườikia.Đámđôngvâyquanhcađoànduyêndáng,tấtcảđềungâyngất.Cacôngđiêuluyệnđigiữanângđàncy-thacấttiếnghát.Cakhúcvừadạonhịpđiệu,hainghệnhânmúarốixuấthiệnthaynhaunhàolộngiữađámđông.SaucùngthầnlinhdiễntảsứcmạnhvĩđạicủaĐạiDươngtrênriềmngoàicùngvòngquanhtấmkhiêngiacôngvữngchắc.Khihoàntấttấmkhiênvừacứngvừarộng,thầnlinhchếtạotrấnthủrựcrỡhơncảánhlửa.VớiAchilleusthầnlinhcònchếtạochiếcmũdàychắc,vừakhíttháidương,ngoạnmục,trauchuốt,trênchỏmgắnchùmlôngbằngvàng.CuốicùngriêngvớiAchilleus,thầnlinhgiacôngđôixà-cạpbằngđồngthaucogiãn.Saukhihìhụcvớicánhtaycườngtránglàmxongtrangbị,thầnlinhquèquặtlừngdanhthuthậpđemđểdướichânthânmẫuAchilleus.NhưchimbồcắttừtưthấtHephaistosmangtrangbịóngánhrađiThetisrờiđỉnhnúiOlympostuyếtphủtrắngphauphithânlaoxuống.
Khúc19Choàngvoanvàngnghệnhôkhỏiđạidương,RạngĐôngđemánhsángchothầnlinhvàthế
nhânlúcThetistớidãythuyềnmangtặngphẩmthầnlinhvừatrao.Nữthầnthấyquýtửthươngyêunằmphủphục,haitayômPatroklos,khócnứcnở.Nhiềuđồngđộiđứngxungquanhsụtsùi.Xuấthiệngiữađámđông,cầmtayquýtử,nữthầndịuhiềngọitênnóinhỏnhẹ:“Con,đểthanhniênnằmđó,buồnđếnmấymìnhcũngchẳngthểđổithay,vìanhấyquỵgụclàdothầnlinhquyếtđịnh.PhầnriêngconhãynhậngiápyrựcrỡmẹmangtừtưthấtHephaistos,giápyngoạnmụcchưathếnhânnàochoànglênvai.”Dứtlờinữthầnđặttrangbịhoànchỉnh,óngảtrướcmặtAchilleus.Trangbịgiacôngtuyệt
vờiláchcách,lẻngkẻng.BinhsĩMyrmidongiậtmìnhkinhhãi.Khôngdámnhìn,họquayđi,runrẩy,sợsệt.Tráilại,càngnhìnAchilleuscàngthấycămgiậnxâmnhậpcõilòng.Dướilànmicặpmắtrựcsángnhưđốmlửabùngcháytiếtraánhnhìndữdằn.Tướngquâncúicầmtặngphẩmtránglệthầnlinhsángtạo,vuốtvevớivẻvuimừng.Saukhingắmnghíatrọnvẹnvẻđẹp,tướngquânquayphắtsangnóivớithânmẫulờinhưcócánhbayxa:“Mẹ,giápythầnlinhtặngmẹrõrànglàcôngtrìnhnghệthuậtchỉhàngbấttửmớicóthểhoànthành,thếnhânchẳngtàinàolàmnổi.Consẽmặcrachiếntrườngbâygiờ.NhưngtừđâyđếnđóconrấtsợruồisẽbutrênvếtthươngphơitrầndomũithươngđồnggâynêndòibọlàmthithểPatroklosdơbẩn,sứcsốngđãmất,songthịtdakhôngrữanát.”“Con,”Thetisnữthầnchânbạctiếplời,“đừnglochuyệnđó.Mẹsẽsắpxếpgiữruồikhônglại,
dòibọkhônglúcnhúctrongcơthểbinhsĩtửtrậnvìthầnlinhchiếntranh.Dùanhấynằmđâysuốtnăm,thịtdavẫnnguyênvẹn,hơnthếcòntươitắnhơnbâygiờ.Phầncon,triệutậpquânsĩAchaiantớihộitrường,tuyênbốchấmdứtphẫnnộvớinguyênsoáiAgamemnon,sauđóvũtrangcấptốcrachiếntrường,chuẩnbịtậndụngkhảnăngchiếnđấu.”Nóirồibàtruyềnphảdũngcảm,táobạovàocơthểcontrai.GiữPatrokloskhỏihưthối,thịt
davẫnởtrạngtháinhưhiệnnay,bàlấythầndượctrườngsinhvàthầntửuhồngsắcnhỏvàolỗmũi.TrongkhiđóAchilleusoaiphongcấtbướcdọcbãibiểnlớntiếngréogọibinhsĩAchaian.Dovậy,ngaycảsốquânđếnbâygiờthườngthơthẩnbêndãythuyền,taychèoloviệcđiềukhiểnbánhlái,bồithuyềnđểlạitrênboongloviệctiếpliệu,phânphốibộtmì,cũngtớihọpvìsauthờigianvắngmặtlâudài,khôngthamdựcuộcchiếnđauthương,bâygiờAchilleuslạixuấthiện.Haibầytôitrungthànhcủathầnlinhchiếntranh,côngtửhiếuchiếncủaTydeusvàOdysseusgandạ,cantrườngchốngthươngcànhắcmòtới,vẫnkhốnkhổvìvếtthươngbuồnthảm.Vừatớihaingườisàvàongồihàngđầuhộitrường.NgườiđếnsaucùnglànguyênsoáiAgamemnon,cũngđauđớnvìvếtthương,KooncôngtửAntenorgâynênbằngmũiđồngsắcnhọnlúcgiaochiếnquyếtliệt.KhiquânsĩAchaiantụhọpđôngđủ,Achilleusbướcchânthoănthoắtđứnglênphátbiểu.
Tướngquânbắtđầu:“CôngtửAtreus,ngôbốiđãcămgiậnlẫnnhau.Tuythếnguyênsoáihaybảnnhâncónênduytrìthùhậndaidẳnggặmnhấmcõilòngvìngườicongáinữakhông?LòngriêngbảnnhânmongmuốnArtemisdùngtênbắnchếtlúcnàngởtrênthuyềnhômbảnnhâncướppháLyrnessoschọnlàmchiếnphẩm.Nhưvậytrongthờigianbảnnhânphẫnnộ,nhiềubinhsĩAchaiansẽkhôngcắnrăngchuivàolòngđấtthếgiớibaoladướitayquânthù.ChỉcóHektorvàbọnTroianvìthếhưởnglợi;ngượclạibinhsĩAchaiantheobảnnhânsẽnhớđờimốibấthòagiữangôbối.Nhưngthôiđólàdĩvãng,hãytrảdĩvãngvềvớidĩvãng.Dùphẫnnộthếnào,dosốngcònđòihỏi,ngôbốicũngnêndồnnéngiữkíntronglòng.Phầnriêngbâygiờbảnnhânchấmdứtphẫnnộ,chẳngnêntiếptụcgiậndữmãnhliệtlàmchi.BảnnhânđềnghịnguyênsoáicấptốctậphọpbinhsĩAchaiantócdàichuẩnbịchiếnđấu,đểbảnnhânđiratrựcdiệnthămdòxemquânTroiancócònđịnhngủgầnthuyềnngôbốinữakhông.Bảnnhânnghĩnhiềuđứasẽvuivẻgấpgốinghỉngơi,nếusốngsótsaucuộcgiaochiếnkhủngkhiếp,nếukhôngbịthươngđồngngôbốiquậtngãsóngsoài.”LờivừadứtbinhsĩAchaianxà-cạpgọngànghớnhởreomừng,vìthấycôngtửdũngcảmcủa
Peleustuyênbốchấmdứtphẫnnộ.ĐúnglúcđóAgamemnonquyềnuylêntiếng.Nhỏmdậyở
chỗđangngồi,thayvìrađứnggiữahộitrường,nguyênsoáirênrỉđauđớnvìvếtthươngcấtlời:“Quýhữu,anhhùngDanaan,bầytôithầnlinhchiếntranh,khicóngườiđứnglênphátbiểunênlịchsựlắngnghe,khôngnênngănchặn,vìphôdiễnthànhlờilàviệclàmkhókhăn,ngaycảvớidiễngiảkinhnghiệm.Làmsaocóthểnóihoặcnghekhimọingườiồnàonhậnchìmtiếngnóidùnóilớntớiđâu?BảnchứcsẽgiảithíchvớicôngtửPeleus.Rấtmongtấtcảquýhữulắngnghe,từngngườicânnhắckỹlưỡngđiềubảnchứctrìnhbày.BinhsĩAchaiantrướcđâytươngtựquýhữulúcnàythườnglớntiếngchỉtríchbảnchứcvềchuyệnđó.Dẫuthếxinđừngtráchbảnchức.NếucótráchhãytráchChúatể,ĐịnhmệnhvàErinysbướcđitrongbóngtối.Cảbalàmtâmtríbảnchứcmùquángmanrợ,khôngcònbiếtphánxét,nhậnđịnhtạibuổihọphômấy,khidựavàoquyềnuytịchthuchiếnphẩmcủaAchilleus.Nhưngbảnchứclàmsaolàmkhác?Thầnlinhquyếtđịnhtấtcả,trưởngnữkhảkínhcủaChúatể,ẢoTưởngáctínhlàmthếnhânlầmlẫn.Chânmềmnhẹ,khôngbướcđitrênmặtđất,màlướtquađầuthếnhân,nữthầnmangđiênrồchonhânloại-gàibẫy,cámdỗ,thahóamọingười.NgaycảChúatểlớnnhất,trêncảthếnhânlẫnthầnlinh,cólầncũngbịnữthầnlàmlầmlạc.Mặcdùlànữthần,HeracũngmánhlớiđánhlừaChúatểhômAlkmenesắphạsinhHeraklescườngtrángtrongthànhphốThebes,tườngvữngchắcvâyquanh.LúcđóChúatểtrangtrọngtuyênbốvớithầnlinh:‘Lắngnghe,namthầnvànữthần,quảnhânmuốntấtcảđềuhayđiềulòngdạquảnhânthôithúcnóira.Hômnay,Eileithyianữthầnloviệclâmbồnđauđớnsẽđemraánhsánghàinhi,hàinhisẽlàquânvươngtrịvìhếtmọingườisốngxungquanh,hàinhithuộcdòngdõithếnhânmangdòngmáuquảnhân.’Chộpngayvấnđề,chủýgàibẫy,Herakhảkínhtiếplời:‘NhưvậylàThánhthượngđịnhđánhlừa,lờinóikhôngđiđôivớiviệclàm.BởithếbâygiờxinngườicưngụtrênnúiOlympostrangtrọngtuyênthệtứcthìvớithầnthiếp:hàinhilọtlònggiữahaichânsảnphụbữanaysẽtrịvìtấtcảngườisốngxungquanh,hàinhithuộcdòngdõimangdòngmáuđấngchítôn.’Nữthầnnóithế.KhôngnhìnthấyâmmưuChúatểtrangtrọngtuyênthệ.DovậyChúatểlầmlạchoàntoàn.Tráilại,rờiđỉnhnúiOlympos,HerahốihảlaoxuốngArgosthuộcAchaiavìbiếthiềnnộicaoquýcủaStheneloscôngtửPerseusởđó.Thiếuphụsắpsinhcon,nhưngbàothaimớibảytháng.Herađưahàinhiraánhsángmặttrờitrướcthờihạn,đồngthờitrìhoãnAlkmenesinhnởbằngcáchcấmnữthầnhộsinhgiúpđỡsảnphụ.SauđónữthầnthânchinhđigặpChúatểcôngtửKronosbáotin:‘ChaChúatể,thầnlinhsấmchớp,thầnthiếpvộitớithôngbáođểChúatểamtường.Hômnaycóhàinhicaocảchàođời,hàinhisẽlàquânvươngtrịvìngườiArgive.HàinhilàEurystheus,thânphụlàStheneloscôngtửPerseus.XuấtthântừdòngdõiChúatể,hàinhiđươngnhiênsẽtrịvìngườiArgive.’Nữthầndứtlời,Chúatểcảmthấyđauđớncõilòng.NổigiậnđùngđùngnắmtócẢoTưởngbónglộnChúatểtuyênthệdứtkhoát:vìlàmtấtcảlầmlạc,ẢoTưởngsẽkhôngbaogiờđặtchânlênnúiOlymposvàbầutrờiđầysao.Rồidùngtayquaytítquanhđầu,Chúatểquăngkhỏibầutrờiđầysao.ẢoTưởngrơixuốngthếgiớithếnhân.DẫuvậymỗikhithấyHerakles,côngtửyêuquý,hìhụchoàntấtviệclàmbấtxứngEurystheusbắtphảihoàntất,nghĩtớiẢoTưởng,Chúatểkhôngsaokhôngrênrỉ.Bảnchứccũngvậy.LúcHektormũtrậnbóngloángtànsátquânArgivesaudãythuyền,bảnchứckhôngsaoquênẢoTưởngđãlàmbảnchứclầmlẫnhômđó.Tuynhiên,dùbảnthânlầmlẫn,dùChúatểlộtmấttríkhôn,bảnchứcvuilòngđềntrả,bồithườngtướngquânđầyđủ.Vậytướngquânchuẩnbịrachiếntrường,lãnhđạotoànquânlâmtrận.Bảnchứctuyênbốngayđây,bảnchứcsẵnsàngtraolạinhữnggìOdysseushứahômqua,khitớibiệttrạivấnantướngquân.Nếumuốn,tướngquânhãychờ,mặcdùsốtruộtmuốnrachiếntrường,tùytùngsẽtớithuyềnlấychiếnphẩmmanglại.Tướngquânsẽthấybảnchứcthựctâmmuốnlàmtướngquânvuilòng.”Achilleusbướcchânthoănthoắtđáp:“CôngtửAtreus,nguyênsoáiAgamemnon,cứđểchiến
phẩmởđó.Khinàothuậntiệnnếumuốnhãyđemrahoặcgiữlạitùyý.Tráilại,bâygiờngôbốihãynghĩtớitấncông,chẳngnêntrìhoãn.Côngviệclớnlaotrướcmắtphảihoànthành,ngôbốikhôngthểởđâybàncãilăngnhăng,phíphạmthìgiờ.BởithếquýhữusẽthấyAchilleuslạixuấthiệntrênhàngđầuvớithươngđồngtiêudiệtquânTroian.Rấtmongquýhữu,muônngườinhưmột,cũnghăngsaynhưthếkhigiaochiếnvớiquânthù!”VừanghemuốnphảnđốiOdysseusmưutríliềnlêntiếng:“Không,mặcdùdũngcảm,
Achilleusmuônvànkhảkính,tướngquânchẳngnênhạlệnhconcháungườiAchaianchưaăn
uốngtiếnvàothànhTroavàtunghọratấncôngquânthù.Chiếntrậnsẽkhôngkếtthúcmauchóng,khihaibênlâmchiến,khithầnlinhđưatinhthầnchiếnđấucủahaiđốithủlêncao.Thayvìthếhãykhuyếnkhíchhọdùngbữa,uốngvangbêndãythuyền:hăngsay,dũngcảmbắtnguồntừđó.Quânlínhkhôngthểđươngđầuvớiquânthùsuốtngàytớilúcmặttrờilặnmàkhôngcógìnhétvàobụng.Mặcdùlòngdạsẵnsàngchiếnđấu,songkiệtsứcbấtngờ,đóikhátgiàyvò,chânchùngốimỏi,quânlínhkhôngthểđứngvững.Tráilại,trướckhiratrậnchiếnđấu,dùsuốtngày,nếuănuốngnosay,tinhthầnlêncao,sứcmạnhdẻodai,quânlínhcóthểtunghoànhtớilúctàncuộc.Bởithế,bỉnhânkêugọitướngquânralệnhbinhsĩtanhàng,sửasoạnbữaăn.CònchiếnphẩmnguyênsoáiAgamemnonnênđemragiữahộiđồngđểbinhsĩAchaiannhìnthấytậnmắt,phầnriêngnguyênsoáicũngyênchí,vuilòng.Hơnthế,nguyênsoáiphảiđứngtrướchàngquânArgivetrịnhtrọngthềchưahềlêngiường,chưahềănnằmvớinàng,nhưthườngthấy,ônguyênsoái,giữađànôngvớiđànbà.Đổilạitronglòng,trongtrítướngquâncũngphảibàytỏtinhthầnhòagiải.Sauđó,nhưtặngphẩmgiảnghòa,nguyênsoáiphảitổchứcbữatiệclinhđìnhtrongbiệttrạiđểtướngquânlấylạinhữnggìmìnhđòihỏi.VànguyênsoáicôngtửAtreustừgiờvềsaulàmgìcũngnênthậntrọngvớimọingười.Bởikhôngcógìlànhụcnhã,ngaycảvớiquânvương,khixúcphạmmàthànhthậtcôngnhậnvàsẵnsàngsửalỗi.”NguyênsoáiAgamemnontiếplời:“CôngtửLaertes,bảnchứchânhoanlắngngheđềnghị.
Trìnhbàyđầyđủ,giảithíchtrọnvẹn,chiếnhữuđãđềcậprànhmạch,chântìnhtừngđiểm.Bảnchứckhôngnhữngsẵnsàngmàcònhămhởtuyênthệnhưchiếnhữuyêucầu.Bảnchứcsẽkhôngthềgiảdốitrướcmặtthầnlinh.XinAchilleuschờđây,mặcdùmuốnlâmtrận,vàxinquýhữuđừngrờihộiđồng,tấtcảđợichiếnphẩmtừtrạiđưatới,ngôbốichínhthứclàmlễtếsinhnghiêmtúcxácđịnhlờithề.Riêngquýhữu,bảnchứctraophótrọngtráchvàyêucầuchọnbinhsĩtrẻtuổi,đắclựchơnhếttronglựclượngAchaian,tớithuyềnbảnchứcthunhặtchiếnphẩmngôbốihứatraotrảAchilleushômqua,kểcảsốphụnữ.VàbảoTalthybiosmaumausửasoạnheodáilàmlễtếsinhdângChúatểvàMặttrờitrướcmặtđôngđảohàngquân.”NhưngAchilleusbướcchânthoănthoắtlạiđứnglênđáplời.Tướngquânnói:“Côngtửvẻ
vangcủaAtreus,quânvươngAgamemnon,nguyênsoáiquyếtđịnhchílý,songnênthựchiệnlúckhác,khichiếncuộcchùnggiãn,huyếtquảnbảnnhânkhôngsôisụcnhưbâygiờ.GụcngãdướitayHektorcôngtửPriamkhiChúatểbantraochiếnthắng,thânhữungôbốithươngtíchđầymìnhnằmphơithâytrêncánhđồngthếmàgiờnàynguyênsoáivàOdysseushốithúcbảnnhânnghĩtớimiếngăn!Phầnriêng,ngượclại,bảnnhânhạlệnhconcháungườiAchaianchiếnđấungaybâygiờ,chưaăn,bụngđói,songsẽănno,lúcmặttrờilặn,khingôbốitẩysạchvếtnhơ.Từlúcnàyđếnlúcđóbảnnhânsẽkhôngđútthứgìvàomiệng,đồănhaythứcuống,vìthânhữubảnnhânchếtnằmtrongtrại,thâynátvìmũithươngđồng,chânquayracửa,đồngđộithươngtiếcthankhócxungquanh.Bởithếđiềunguyênsoáinóilòngbảnnhânkhôngmàng,trừmáu,giếtvàtiếngrênlađauđớncủaconngười.”“Ô,Achilleus,côngtửPeleus,anhhùngxuấtchúnghàngquânAchaian,”Odysseusmưutrí
đáp,“tướngquânkhỏemạnh,đườngthươngmãnhliệthơnbỉnhân,songxéttuổiđờivàkinhnghiệm,vềphánxétvànhậnđịnh,cóthểkhẳngđịnhbỉnhântươngđốibiếtnhiều,chínchắnhơntướngquân.Vìthếtướngquânnênvuilòngchấpnhậnýkiếnbỉnhânđềxướng.Binhsĩsẽmauchánnảnnếuchiếntrườnglàcánhđồngnơikiếmđồngngảvôvàncâylúanằmdàitrênmặtruộng,songbônglúathuhoạchchẳnglàbao,khiChúatểtrọngtàitrậnđánhnghiêngchiềucáncânđốivớithếnhân.NhịnđóikhôngphảicungcáchbinhsĩAchaianbiểulộthươngtiếcngườiquácố,vìngàynốingàybiếtbaobinhsĩtheonhaugụcngã.Chừngnàongôbốimớitìmthấyanủiđốivớiquânlínhnhịnđóikhắckhổnhưvậy?Không.Ngôbốiphảimaitángbinhsĩtửtrận,đồngthờitôiluyệntráitimcươngquyếtsaumộtngàythankhóc.Mặtkhác,ngườinàothoátkhỏicảnhtànsátghêtởmphảinghĩtớichuyệnănuống,đểcóthêmsứclực,ngôbốitiếptục,liêntụcgiaochiếnvớiquânthù,thânthểchoàngphủđồngthaucứngrắn.Bởithếkhôngaitrongquýhữulẩntránh,chờđợikêugọilầnthứhaimớixungtrận.Vìlệnhsẽthảmkhốcđốivớibấtkỳainấnná,lầnlữađằngsaudãythuyền.Ngôbốikêugọimọingườichiếnđấu,tunghếtlựclượngtấncôngquânTroianluyệnngựa.”
Khôngnóigìnữa,Odysseuschọnngayngườithựchiệnnhiệmvụtraophó:côngtửNestorlừngdanh,MegescôngtửPhyleus,Thoas,Meriones,LykomedescôngtửKreion,cuốicùngMelanippos.TấtcảtớibiệttrạiAgamemnoncôngtửAtreus.Lệnhvừabanviệcxongtứcthì.HọmangrakhỏitrạibảykiềngbachânquânvươngđãhứavớiAchilleus,haimươivạcnấubằngđồngbónglộn,mườihaingựa;sauđóhọdẫnraphụnữkhéotaythạoviệc,bảyngườitấtcả,vàBriseiscặpmánõnnàlàtám.Vềvàngcânsẵntổngcộngmườita-lăng,Odysseusdẫnđườngđitrước,binhsĩtrẻtuổiAchaianmangchiếnphẩmtheosau.Họđặtphẩmvậtgiữahộitrường.ĐúnglúcđóAgamemnonđứngdậy.Talthybiosbìnhthânbêncạnhnguyênsoái,giọngnóilanhlảnh,uynghiêm,haitayômheodái.Rútđoảnkiếmthườngđeobênbaokiếmtolớn,bắtđầulễnghi,côngtửAtreuscắtchútlôngtrênđầuheodái,nhưsảnphẩmđầumùa,taygiơcaokhấnváicầuxinChúatể.QuânlínhAchaianngồitạichỗimlặng,trậttựtheocấpbậc,chămchúlắngnghe.Ngướcnhìnbầutrờicaorộng,quânvươnglẩmbẩmcầuxin:“TrướchếtconkêugọiChúatể,thầnlinhcaonhất,lớnnhấttronghàngthầnlinh,tiếpđếnconvanváiTráiĐất,MặtTrờivàErinysbắtthếnhânđềntrảvìtộibộithệởthếgiớidướikia,xintấtcảchứnggiám!ConthềconchưahềđặttaylênthiếunữBriseis,doướcmuốncôngkhaimangnànglêngiườngănnằmhayvìbấtkểmụcđíchnào.Conkhônghềđụngtớinàngtrongkhinàngởtrongtrạivớicon.Nếulờithềđốivớiviệcnàysaitrái,xinthầnlinhcứchồngchấtđaukhổlênconnhưápdụngvớikẻbộithệ.”Dứtlờinguyênsoáicầmkiếmđồngcắtcổheodáikhôngmảymaythươnghại.Talthybios
cầmvậthysinhquaymấyvòng,rồiquăngxuốngbiểnbọttrắngphauchocáănthịt.LiềnđóAchilleusđứngdậynóivớiquânArgiveháochiến:“Ôi!Chúatể,Chađãđưathếnhânvàođườnglầmlẫntệhại!NếukhôngcôngtửAtreussẽchẳngbaogiờkhiếnlòngconphẫnnộ,hoặccốtìnhcướpđoạtthiếunữcủacon.NhưnglúcđóchắchẳnChúatểmuốnquânAchaiantửtrậnthậtnhiều.Dẫuthếbâygiờchiếnhữunênđidùngbữa,rồingôbốixungtrận!”Dứtlờitướngquângiảitánhộinghịtứcthì.Binhsĩtanhàng,ainấyvềthuyền,binhsĩcantruờngngườiMyrmidonlomangchiếnphẩmvềthuyềnAchilleus.Họchấtthànhđống,đưaphụnữvàotrại,trongkhimãphuhùngdũngláingựavềđàn.NomthấyPatroklosnằmđó,thithểráchnátvìthươngđồngsắcnhọn,Briseisyêukiềunhư
Aphroditevàngóngnhàotớiômchầm,lahét,đưahaitaycàolồngngực,cầncổnõnnà,khuônmặtxinhđẹp.RồiduyêndángnhưnữthầnBriseisvừanứcnởvừaấpúng:“Ô,Patroklos,nguồnvuibấttậntrongtráitimtiệnthiếpđầyđaukhổ!Khitiệnthiếprờitrại,chiếnbinhvẫnsống;bâygiờtiệnthiếptrởvề,chiếnbinhchỉhuyhàngquânkhôngcòn!Bởithếđờitiệnthiếpluônluônlàchuỗidàiđaukhổ.Cha,mẹkhảkínhchotấmchồng,tiệnthiếpchứngkiếntậnmắtthươngđồngđâmnátthânthểtrướcthànhphố,baemtraithươngyêu,cùngmẹsinhra,tiệnthiếptrôngthấycùngchếtmộtngàythêthảm.DẫuvậykhiAchilleusbướcchânthoănthoắthạsátchồngtiệnthiếp,cướppháthànhphốcủaMynesoaiphong,chiếnbinhkhôngmuốntiệnthiếpnỉnonkhóclóc.Tráilại,chiếnbinhnóisẽbiếntiệnthiếpthànhphunhânhônphốicủatướngquân,đưalênthuyềntrởvềPhthia,tổchứctiệccướiănmừngtrongcộngđồngngườiMyrmidon.Bởithếlòngnghẹnngàotiệnthiếpthankhóckhônnguôi,lệnhỏtrênthihàithươngtiếcchiếnbinhthànhngườithiêncổ,songluônluônlàthânhữudịudàng,dễthương.”Nàngvừakhóclócvừathốtlời,phụnữđicùngcũngnứcnởhòatheo,rõràngvìPatroklos,
songtronglòngmỗingườichứađựngbuồnriêng.TrưởngthượngquânAchaianxúmlạiyêucầuAchilleusănuống,songtướngquânthởdàitừchối:“Quýhữuthânthương,nếulàmnhưbảnnhânmongmuốn,xinđừngvộiépthỏamãnlòngdạbằngmiếngănhớpuống,vìbâygiờđauthươngkhủngkhiếptrànngậpcõilòng.Bảnnhânsẽchờ,sẽnhịnbấtkểthếnàotớilúcmặttrờilụntắt.”Dứtlờitướngquânbảocácquânvươngravề,songgiữlạihaicôngtửAtreus.Odysseuskhả
ái,Nestor,IdomeneusvàlãonhânmãphuPhoinixởlạitìmđủcáchanủi.Nhưngquábuồnnêntướngquânkhôngcảmthấykhuâykhỏachừngnàochưadấnthânrachiếntrườngđẫmmáu.NghĩtớiPatroklos,thởdàinãonuột,tướngquânlạilớntiếng:“Ôi,chiếnbinhđángthương,sốphậnhẩmhiu,thânhữuquýmếnnhấtđời,mỗikhiquânAchaianhămhởtấncôngquânTroianluyệnngựa,ngườithườngnhanhnhẹn,vộivãsửasoạnbữaănmỹvịtrongtrạichota!
Thếmàbâygiờthithểráchnát,ngườinằmđó,tarađiruộtdạrỗngkhông,khôngăn,khônguống.Mặcdùởđâymọithứdưthừa,songtakhôngmàng,vìkhôngthấyngườiđâu.Đốivớitakhôngđaukhổnàodadiết,thấmthíabằngđaukhổhiệntại,ngaycảnếuhaytinchachếtlúcnàycólẽđangâmthầmnhỏlệởPhthiathươngkhócvìmấtđứaconthươngyêu,trongkhitaởxứxalạ,giaochiếnvớiquânTroian,vìHelenkhảố,ngaycảnếuhaytinconyêuthươngcủataquađời,Neoptolemosxinhxắn,kháukhỉnh,nuôinấngởSkyros,nếuquảthậtnócònsống.VìvậytớibâygiờtrongthâmtâmcứhyvọngtasẽnhắmmắtlìađờicôđơnởđâytrênđấtTroad,xacáchArgosnhannhảnngựa,ngườitrởvềPhthiamangcontatừSkyroslênthuyềnsơnđenlướtsóngchỉchonóthấyđầyđủmọithứ:tàisản,gianhân,ngôinhàrộnglớnmáicao.BởitanghĩbâygiờmộtlàPeleuskhôngcònnữa,rađiđãlâu,hailàcólẽcònnấnnátrêncõiđời,khốnkhổkhốnnạnvìtuổigiàđángghét,mỏimòntrôngchờhungtintachếtrồi.”VừanóiAchilleusvừakhóc,trưởngthượngnứcnởhòatheo,tấtcảnghĩtớinhữnggìbỏlại
trongnhà.Thấymọingườirênrỉmàthươnghại,côngtửKronosquayphắtsangAthenanóilờinhưcócánhbayxa:“Nàyhoàngnhi,bỏrơingườituyệtvờihoàngnhiquýmếnrồisao?TronglònghoàngnhikhôngcònrơirớtchútítcảmtìnhđốivớiAchilleusnữaư?Tướngquânđangngồitrướcthuyềncongmũithankhócđồngđộithânthương,mọingườiđidùngbữa;tướngquânkhôngăn,khônguống.Bởithếhoàngnhimaumautớinhỏthầntửuvàthầndượcdịungọt,từnggiọttừnggiọt,vàolồngngựcđểđóikhátkhỏigiàyvòlòngdạtướngquân.”GợiýnhưvậyChúatểthúcđẩynhữnggìAthenatừngmongmuốn.Từthượngtầngkhông
khí,nhưchimưngtungcánhrítkêulaoquabầutrời,nữthầnchaoxuống.QuânAchaianđangsửasoạnvũkhíkhắpdoanhtrại.NữthầnnhỏthầntửuvàthầndượcdịungọttừtừtừnggiọtvàolồngngựcgiữchoAchilleuskhỏibịđóikháthànhhạ,đầugốikhỏisuyyếu.Làmxongnữthầnquayvềcungđiệnthânphụquyềnuytốithượng.BinhsĩAchaiantừdãythuyềnlướtsóngđổranhưnướcchảy.Tuatủa,sansát,maulẹnhưbôngtuyếtgiálạnhtừtayChúatểgặpgióbắc,quýtửkhôngkhítronglành,đổliênhồi,mũbóngloáng,khiênchỏmlồi,trấnthủlátđồng,thươnggỗtầnbìnườmnượprờithuyềntuônra.Vũkhílộnglẫysángrựcbầutrời;mặtđồnglónglánhuốnlượnnhưtiếngcườibồngbềnhtrêncánhđồng;tiếngchânbinhsĩsầmsậpbướctrênmặtđất.Achilleusoaiphongchuẩnbịvũkhígiữahàngquân.Răngnghiếnkènkẹt,mắtlongsòngsọc
nhưlửabừngcháy,ruộtgantêđiếngvìđauđớnkhônnguôi.LòngđầycămgiậnđốivớiquânTroian,tướngquânnainịttặngphẩmsiêuphàmHephaistoshìhụcchếtạo.Bắtđầutướngquânquấnxà-cạplộnglẫyquanhốngchântớigótcàimócbạc.Tiếptheotướngquânchoàngtrấnthủchengực,trênvailủnglẳngkiếmđồng,đốcnạmbạc.Tiếpđếntướngquânnângkhiêntodàylóesángtỏarộngnhưánhtrăng,hoặcnhưtiasángthủythủlênhđênhtrênbiểnbaolanomthấytừbếplửabừngcháytrênnúitrongchuồngcừuhiuquạnh,khibịgióngượcchiềucuốnđikhỏibạnbètrênđạidươngđầycá.KhiêncủaAchilleus,khiêngiacôngkỳkhu,óngánhphảnchiếulênthượngtừngkhôngkhí.Tiếpnữatướngquâncầmmũđồsộđộilênđầu;mũlấplánhnhưvìsao,trênđỉnhchòmlôngbằngvànggậtgù,rậprình,nghiêngngảmọiphíaHephaistosgắnchặt.Tướngquânthửgiápyxemcóvừa,taychânlộnglẫycửđộngcódễdàngkhông.Tướngquânthấygiápynhẹnhưđôicánhnhấcbổngmìnhlên.Saucùngtướngquânrútthươngcủathânphụkhỏigiá,thươngdài,nặng,chắckhôngbinhsĩAchaiannàocóthểsửdụng,ngoàitướngquânbiếtcáchgiơvung.ThươngbằnggỗtầnbìtrênnúiPelion,CheironđốntặngthânphụPeleusđểhạsátđốithủngoàichiếntrường.AutomedonvàAlkimoslođóngách,mắccươngcặpngựa.Haingườigàidâychằngvàongực,
lắphàmthiếcvàomồm,kéodâycươngvềđằngsaulồngvàothùngxeđóngvữngchắc.XongrồicầmroibónglộnAutomedonnhảylênngồiphíasaucặpngựa.MũtrậnchỉnhtềAchilleustheosaubướclên,giápyrựcrỡnhưmặttrờichóilọi.Giọngrùngrợn,tướngquânlớntiếngtráchkhéocặpngựathânphụ:“XanthosvàBalios,côngtửlừngdanhcủaPodarge,lầnnàycốlàmđượcviệc.NhớđưamãphuvềantoànvớihàngquânDanaan,khingôbốigiaochiếnxongrồi,đừngđểanhấynằmchếtngoàichiếntrườngnhưPatroklos.”Thândướiách,chânsángrực,Xanthosđáp.Cúiđầuđểbờmrủtừđaitrênràngxuốngđất,
nhờnữthầnHeracánhtaytrắngngầnphúchotiếngnóithếnhân,tuấnmãbậpbẹ:“Thưavâng,
dĩnhiên,ôAchilleusoaihùng,hômnaynữa,chúngconxinđưatướngquântrởvềantoàn.Nhưngngàytướngquânquađờisắptới;khôngphảichúngcontạora,màthầnlinhsiêuphàmvàđịnhmệnhkhekhắtgâynên.Hơnnữa,khôngphảivìchúngconlờđờhaychậmchạpnênquânTroianlộtgiápykhỏibờvaiPatroklos,màthầnlinhsánggiá,Letomáitócdiễmkiềusinhhạ,đãgiếtchiếnbinhngayhàngđầugiữahàngquân,traochiếnthắngchoHektor.Mặcdùchúngconphinhanhnhưgiótâycuồngthốc,ngườitabảotrêntrầnthếkhôngsinhvậtnàonhanhbằng,songtheođịnhmệnhthếnàotướngquâncũnggụcchếtngoàichiếntrườngdướitaythầnlinhvàthếnhân.”Tuấnmãđangthaothaobấttuyệt,bỗngdưngErinysngắtlời.BựcmìnhhếtsứcAchilleusbướcchânthoănthoắtdằngiọng:“Xanthos,tạisaotiênbáongàytachết?Conchẳngcầntốnsứcphíhơi.Tựlòngtabiếtdođịnhmệnhtasẽbỏxácởđây,xacáchchamẹthươngyêu.DẫuthếtakhôngngừnggiaochiếnchừngnàochưachobọnTroiannếmđủmùicayđắng.”Nóirồilớntiếnghôchiếnđấu,tướngquânthúctuấnmãmóngvóchắcnịchphầmphập,
hùngdũngphitớigiữahàngchỉhuy.
Khúc20Gầndãythuyềnmũicong,xungquanhtướngquân,ôcôngtửPeleushămhởxungtrận,binh
sĩAchaiancứthếchuẩnbịchiếnđấu.Phíabênkiacánhđồng,trênkhuđấtcao,quânlínhTroiancũngsẵnsàngtácchiến.ĐúnglúcđótrênđỉnhnúiOlymposlởmchởmChúatểhạlệnhThemistriệutậpthầnlinhtớihọphộiđồng.NữthầnhốihảđikhắpnơimờitấtcảđếntưthấtChúatể.TrừĐạiDương,khôngDòngSôngnàovắngmặt.Nữthầnsốngtrongrừngcâyngoạnmục,bênsuốinướctuônchảyhaytrênbãicỏxanhtươicũngkhôngkhiếmdiện.TấtcảtớibiệtđiệnChúatểthuthậpmâytrời,antọadướitrụlangbằngđánhẵnbóngHephaistosnghệthuậttinhxảotạodựngchothânphụ.TấtcảtụtậptrongbiệtđiệnChúatể.Thầnlinhrungchuyểntráiđấtcũngnghetiếngnữthầntriệugọi.Từđáybiểnngoilênngồigiữađámđông,thầnlinhcấttiếnghỏiChúatểmụcđíchbuổihọp:“Chúatểsấmchớpsánglòe,vìsaođạihuynhlạitriệuthầnlinhtớihọp?ĐạihuynhlolắnggìchăngđốivớiquânTroianvàquânAchaian?Bởibâygiờchiếntrậnhầunhưsắpbùngnổgiữahaibên.”NghenóithếChúatểthuthậpmâytrờiliềnđáp:“Ô,rungchuyểntráiđất,hiềnđệhiểutrong
thâmtâmtanghĩgìvàbiếtlýdotạisaotatriệucáckhanhtớihọp.Taquantâmvìsốthếnhânđósắplănrachết.Dẫuvậytasẽởlạiđây,ngồitriềnnúiOlympos,lòngdạthíchthú,ngắmnhìncảnhtượng.Ngượclại,tachophéptấtcảđixuốngthamgiacùngquânTroianhayquânAchaian,thíchgiúpđỡbênnàotùyýcáckhanh.Bởinếuthảsứcmộtmìnhgiaochiến,khôngcócanthiệpbênngoài,quânTroiankhôngtàinàochốngnổicôngtửPeleusnhanhchânlẹbước,dùchỉmộtlúcngắnngủi.Trướcđây,chợtthấytướngquân,họđãrunrẩytháochạy.Bâygiờ,tronglòngcămgiậnvôcùngvìmấtbạn,tasợtướngquân,bấtchấpđịnhmệnh,kéoquânđạptườngcôngpháthànhTroa.”NóivậylàcôngtửKronosmởmànchocuộcchiếnácliệt.Chiathànhhainhómthùnghịch,
tùytheocảmtình,thầnlinhhốihảđixuốngsửasoạngiaochiến.HeravàPallasAthenalầnđườngtớidãythuyềnquânAchaian.Poseidonbaoquanhtráiđất,Hermesđầuócýnhị,thậntrọngtheosau.Hephaistoscũngnốigót.Cốhếtsứcthầnlinhkhậpkhễnhlếtbước,haicẳngkhẳngkhiuthoănthoắtcửđộng.Ngượclại,Aresmũbónglộn,chỏmgậtgùquabênTroian.CùngđicòncóPhoibostócrốibù,Artemiscungtênlãoluyện,Leto,XanthosvàAphroditethíchmỉmcười.Trongkhithầnlinhcònởxachưalạigầnthếnhân,quânAchaianđãtỏrangạomạnvôcùng,
bởisauthờigianvắngmặtlâudàikhôngthamdựcuộcchiếntànkhốcAchilleuslạixuấthiện.QuânTroianrùngmìnhlosợ,runrẩyhếthồnkhithấycôngtửPeleusbướcchânthoănthoắthiệnhìnhtrangbịrựcrỡnhưthầnlinhchiếntranhgieorắcchếtchócchothếnhân.Đúnglúcthầnlinhvừaxuấthiệnthamgiachiếntrườngcùngbinhsĩthếnhân,BấtHòahunghãnhămhởgâychiếnphôtrươngsứcmạnh,thúcđẩyhàngquân.Athenabắtđầulớntiếnghôhàochiếntranh,lúcđứnggầnchiếnhàobênngoàitườngthành,lúcgàothéttrênbờbiểnsóngdộiầmầm.NhưcuồngphongâmuArescũnglahétphíađốidiện,khiởtườngthànhcaongất,khiởbờsôngSimoeis,chạyngượcchạyxuôidốcđồiKallikolone,lanhlảnhkêugọibinhsĩTroian.Thầnlinhhạnhphúccứthếthúcđẩy,dẫndắthaibênvàocuộctànsát,đồngthờibắtđầugây
gổ,cãilộngaygắt.TrêncaoChathếnhânvàthầnlinhdộisấmrùngrợn.BêndướiPoseidonrungchuyểntráiđấtvôbiênvàđỉnhnúicaongất.Chânđồi,chânnúiIdatràntrềsuốinước,thànhTroa,dãythuyềnAchaian,tấtcảlắclư,răngrắc.DướisâuAidoneus,quânvươngtrịvìcưdânđịangục,hoảnghốtvừanhảykhỏingaivàngvừakêuthấtthanh,vìsợởtrênPoseidonrungchuyểntráiđấtsẽlàmđịacầutanvỡ,phơibàychỗởkhủngkhiếp,baolacủangườiquácốtrướcmắtthếnhânvàthầnlinh,cảnhrữanát,mốcmeo,nhầynhụa,ngaycảthầnlinhcũngrùngmình.Dobấthòathầnlinhđụngđộ,huyênnáogiatăng.PhoibosApollocầmbótêncócánhđứnglùlùngănchặnPoseidon;AthenamắtxanhlamlụcxuấthiệnsừngsữngtrướcmặtAreshiếuchiến;Artemiscungvàng,nữthầnsănbắn,hiềnmuộiApolloxạthủtừxa,hiệnhìnhlừnglữngmặtđốimặtHera;Hermeslựclưỡng,hàohiệpbìnhthânbấtđộngchắnlốiLeto;dòngsôngrộnglớn,xoáysâu,cuồncuộnthầnlinhgọilàXanthos,thếnhângọilàSkamandros
xổtớingấtnghểucảnbướcHephaistos.Thầnlinhcứthếtiếptụcđốiđầu,thầnlinhgiaochiếnvớithầnlinh.Trongkhiđókhông
muốngìhơn,hốihảxôngquađámđông,tronglòngAchilleuschỉmuốnlấymáuHektorcôngtửPriamđểthỏamãnthèmkhátcủaAres,thầnlinhkiêncườngchiếnđấudướikhiêndabòbềnchắc.NhưngApollocôngtửChúatểkhuyếnkhíchbinhsĩgiaochiếntứcthìcanthiệp,truyềnphảtáobạo,liềulĩnhthúcđẩyAineiastrựcdiệncôngtửPeleus.GiảdạngnhạigiọngLykaoncôngtửPriamthầnlinhcấttiếng:“Aineias,trưởngthượnghàngquânTroian,đedọadữdằnđểđâuhở?LúccụngcúpthưởngthứcrượuvangvớicácthânvươngTroian,trưởngthượngchẳngtrangtrọnghứasẽtrựcdiệnvớiAchilleuscôngtửPeleusrồisao?”“Tạisao,”Aineiasđáp,“côngtửPriamlạithúcđẩybảnnhângiaochiếnvớicôngtửPeleus
hunghãnkhibảnnhânkhôngmuốnchútnào?KhôngphảihômnaylầnđầubảnnhânmớichạmtránAchilleusbướcchânthoănthoắt.Trướckiacólầntớilùabắtgiasúc,cướppháLyrnessosvàPedasos,ycầmthươngđuổibảnnhânkhỏinúiIda.DịpđóChúatểcứuđộbanchonghịlực,gốimạnh,nhờthếchạythoát,nếukhôngbảnnhângụcngãdướitayAchilleusvàAthenarồi.Vìbảovệantoànchoy,Athenađitrướcmởđườngkhuyếnkhích,ydùngthươngđồngsáthạiquânLelegesvàquânTroian.Sựthểkhiếnbảnnhâncảmthấykhôngaicóthểtrựcdiệnđánhlạiy.Vìyluônluôncóthầnlinhbêncạnhbảovệsinhmạng,tránhnétaiương.Hơnthế,thươngylaobaythẳngtắp,chừngnàotrúngthịtthếnhânmớingừng.Tuynhiên,nếuthầnlinhquyếtđịnhcuộcchiếncânbằng,haibêngiaochiếnkhôngthiênvị,ysẽkhôngdễgìthắngnổibảnnhân,dẫuhuênhhoanglàchiếnbinhmìnhđồngdasắt.”“Vậy,”thầnlinhApollocôngtửChúatểtiếplời,“anhhùngnênthânchinhcầucứuthầnlinh
bấttử.Ngườitakểthânmẫuanhhùngthuộchàngbấttử,anhhùnglàcôngtửAphrodite,áinữChúatể,cònylàcôngtửnữthầncấpdưới.AphroditelàáinữChúatể,Thetislàáinữônggiàbiểncả.Bởithếmangthươngđồngxôngthẳng!Đừngđểykhoáclác,đedọamàchùnchânnảnbước.”Dứtlờithầnlinhtruyềnphảsinhlựcdồidàochothủlĩnh.MũlátđồngóngánhAineiashùng
dũngbướcquahàngđầu.NhậnracôngtửAnchisesđangláchquađámđôngtiếntớitấncôngcôngtửPeleus,Heracánhtaytrắngngầnliềntậphọpthầnlinhđồngđội,cùnglúclêntiếng:“PoseidonvàAthena,cảhainghĩxemnênlàmthếnàogiảiquyếtvụnày.ĐượcPhoibosApollotrợgiúp,AineiasmũlátđồngóngánhtiếnlêntấncôngcôngtửPeleuskiakìa.Vậyngôbốiphảilậptứcđẩygãtrởlại!HaymộtthầnlinhtrongđámngôbốicũngtớiđứngbênđểtăngcườngsứcmạnhchoAchilleus,đừngđểchiếnbinhnhụttrí,mấtcanđảm,phảilàmchochiếnbinhcảmthấythầnlinhbấttửcấptrênyêuthương,trongkhithầnlinhhứahãotừtrướctớigiờtrợgiúpquânTroiankhỏiđạibạidùthếnàocũngchẳngđángkể.NgôbốitừnúiOlymposxuốngđâythamchiếnlàđểhômnayAchilleuskhônghềhấndướitayquânTroian,nhưngsauđóđểtướngquângánhchịunhữnggìĐịnhMệnhkéodệtchomìnhkhichàođời,lúcthânmẫusinhhạ.Ngượclại,nếuquatiếngnóithiêngliêngmàkhôngnhậnraýđịnhtruyềnbảo,tướngquânsẽkinhhoàngkhithấymìnhchạmtrángiaotranhvớithầnlinh,vìkhihiểnhiệnrõràngthầnlinhkhủngkhiếptrướcmắtthếnhân.”Poseidonrungchuyểntráiđấtđáp:“Hera,đạitỉphảikiềmchếbảnthân,đừngđểthịnhnộ
chếngựnhậnđịnh,nhưvậykhôngnênkhôngphảichútnào.Phầnriêngtiểuđệkhôngmuốn,bởingôbốimạnhgấpbội,đẩythầnlinhtớichỗđụngđộvớithầnlinh.Không,thayvìthế,ngôbốinênlánhxacuộcgiaotranh,antọachỗthuậntiệnquansát,đểthếnhânlaođầuvàocuộcchiến.Tuynhiên,nếuAreshayPhoibosApolloxâmmìnhxungtrận,hoặcbịtlối,ngănđườngkhôngchoAchilleusratay,ngôbốisẽthamgiatứcthì,giaochiếnvớicảhai.Tiểuđệnghĩchẳngmấychốc,giaotranhkếtthúc,cảhaisẽtháochạy,quayvềđoàntụvớithầnlinhtrênnúiOlympos,hếthồnvìsứcmạnhkhủngkhiếpcủangôbối.”Dứtlờithầnlinhtócxanhđậmdẫnđồngđộilêngòđấtcao,quânTroianvàPallasAthenađắp
choHeraklesanhhùnglàmchỗlẩntrốn,khiquáivậtkhổnglồtừdướibiểnbăngquabãicáttớiđấtliềntấncông.ĐếnnơiantọaPoseidonvàthầnlinhvungtrảisươngmùdàyđặcquanhbờvai.ThầnlinhđốithủcũngantọachótvóttrênđỉnhđồiKallikoloneumtùmxungquanhthần
linh,ôPhoibosApolloxạthủ,vàcảArestànpháthànhphố.Antọađốixứnghaibênbắtđầusuynghĩýđịnh,songkhôngbênnàomuốnlaođầuvàochiếntranhghêtởm,mặcdùChúatểantọatrêncaochophéptấtcảthamgia.Trongkhiđócánhđồnglúcnhúcngựavàlính,bónglộnvìánhđồng.Mặtđấtrungchuyểnlúc
haibênhùnghục,sầmsậpxổtớigặpnhau.Haiquánquâncantrườngvượtmức,AineiascôngtửAnchisesvàAchilleushùngdũng,cùngtiếnrakhoảngđấtnằmgiữahaibênhămhởgiaochiến.Dángvẻkhinhthường,Aineiasdõngdạcbướcratrướctiên,mũnặnggậtgùtrênđầu,taynângkhiêntodàychengực,tayrungthươngmũibọcđồng.Phíađốidiện,côngtửPeleuschồmratrựcdiệnnhưsưtửrìnhrậpvồmồikhiếndânlànghùanhausănđuổihạsát.Thoạtđầu,bấtchấpkhôngthèmđểý,sưtửtiếptụctiếntới;nhưnglúcthợsăntrẻtuổithoănthoắtlaothương,sưtửthumìnhhámiệngnherăng,bọtsùiđầymép,tráitimgandạtronglồngngựcnhỏhẹpgừgừnổigiận.Đuôiphephẩyvừaquấtmạngsườn,vừađậphaimôngkhíchđộngmáunóngvậtlộn,giànhgiật,mắtrựclửa,sưtửphithânphóngtớiquyếttâmmộtlàgiếtchếtthợsăn,hailàgụcngãtrongcuộcđụngđộsơkhởi.Dotứcgiậnvàtựáithôithúc,máuanhhùngdângcao,Achilleusvìthếphảiđươngđầu,trựcdiệnAineiastáobạo.Nhưnglúchaingườitiếngầntầmđánh,mặtđốimặt,Achilleusoaiphong,bướcchânthoănthoắtcấtlờihỏitrước:“Aineias,tạisaorờihàngxathếtớiđâyđứnglàmgì?Phảichăngtráitimtronglồngngựcthúcđẩyùatớigiaochiến,hyvọngsẽchiếmđịavịvươnggiảcủaPriamđểtrịvìdânTroianluyệnngựa?Nhưngdùngươigiếttachết,vẫnkhôngphảivìthếPriamtraongươivinhdự,bởilãonhiềucon,thểxáctrángkiện,tinhthầnminhmẫn.HayvìdânTroianđãdànhchokhuđấtngonlành,vườnnhoxanhtốt,ruộnglúaphìnhiêu,giữlàmlãnhđịariêngtư,nếungươihạsátta?Dẫuthếtanghĩngươisẽkhôngdễdàngđạtđích.Bởitrướckiacólần,bâygiờnghĩlạimớinhớ,cầmthươngtađuổingươichạyhếthồn.Ngươikhôngnhớmộtmìnhsaukhicướpđànbò,bướcchânthoănthoắt,tarượtngươivắtgiòlêncổchạythụcmạngkhỏinúiIdahaysao?Lúcđóchạynhưbayngươikhônghềquayđầunhìnlại!ThoátthânngươilẩnsangLyrnessos.Tađuổitheo.NhờcóAthenavàChaChúatểtrợgiúptacướppháthànhphố,bắtphụnữmangvềlàmnôlệ.MaymắnđượcChúatểvàthầnlinhtrợgiúpngươitrốnthoát.TuythếhômnaytanghĩChúatểvàthầnlinhsẽkhôngbaochengươinữa,nhưngươitưởngtượngtronglòng.Bởivậytakhuyênbâygiờquaylại,quaylạiđámđôngđồngđội,đừngnghênhchiếnvớita,nếukhôngsẽbuồnkhônxiết.Chớđểdạirồimớihọclàmkhôn.”ĐáplờiAineiasnói:“CôngtửPeleus,đừngtưởngcóthểdùnglờiđedọalàmnhưtalàconnít,
bởinếucầnthóamạ,bahoatacũngamtườngcungcáchnhưmi.Mivàtađềubiếtgốcgáccủanhau,mivàtađềubiếtchamẹcủanhau,vìnghethếnhânkểtêncácngườitrởthànhquenthuộc,mặcdùtachưahềnhìnchamẹmitậnmắt,vàmicũngkhônghềthấychamẹtatậnmặtbaogiờ.NgườitakểmilàcôngtửPeleuskhảái,tuyệtvời,thânmẫulàThetismáitócyêukiều,nữthầnbiểncả.TatựhàonhậnmìnhlàcôngtửAnchiseshàohiệp,Aphroditelàthânmẫu.Nhưngbữanaychamẹngôbối,khôngrõbênnào,sẽnhỏlệthươngkhócconyêuquý,vìtanghĩmivàtasẽkhôngchỉnóilăngnhănglítnhít,rồichiatay,rờibỏchiếntrường.Tuynhiên,nếukhôngquảnngạimàmuốnbiếtthêmnữavềgiahệta,nổitiếngaicũngbiết,hãylắngnghe.BắtđầulàDardanos,quýtửChúatểthuthậpmâytrời.DardanosxâydựngDardanialúcthànhTroathiêngliêngchưathiếtlậptrêncánhđồngchothếnhâncưngụ,họvẫnsốngtrênsườnnúiIdatràntrềsuốinước.Dardanossinhhạquýtử,quânvươngErichthonios,giàucóbậcnhấthàngthếnhân;quânvươngsởhữubangànngựanáitungtănggặmcỏtrênđồnghoang,nhởnnhơsinhnởngựacon.Tronglúcngựanáimảimêgặmcỏ,gióbắcmêmẩnvìnhansắctànghìnhngựagiốngbờmđenmòtớingỏtình.Ngựanáithụthai,sinhhạmườihaingựacon.Sốnàytronglúcnôgiỡntrêncánhđồngthườngchạykhắpruộngngô,độngchạmbắpnởtrêncao,songkhônglàmhưhại.Khilấymặtbiểnlàmnơichơiđùa,sốnàylướttrênđỉnhsóngbạcđầubọttrắngphau.ErichthoniossinhhạquýtửTrôs,quânvươngngườiTroian;Trôscũngsinhhạbacôngtửtuyệthảo:Ilos,AssarakosvàGanymedesdễthương,lớnlênlàthanhniênđẹptraihơnhếttronghàngthếnhân.NhưngvìkhuônmặttuấntúnênthầnlinhbắtmangkhỏiđịacầulàmbồitửuchoChúatểvàsốngcùnghàngbấttử.ĐếnlượtmìnhIlossinhracôngtửLaomedontuyệtvời.TiếptheoLaomedonsinhhạTithonos,Priam,Lampos,Klytios,Hiketaon,chồinonhứahẹncủathầnlinhchiếntranh.AssarakossinhhạKapys;Kapyssinhhạ
Anchises;AnchisessinhratatrongkhiPriamsinhraHektortuyệtvời.Đólàphổhệcủata.Vàđólàdòngmáutatựhàonhậnlàcủamình.Cantrườngcủathếnhântrongchiếntranhlàtặngphẩm,tănggiảm,traoban,cắtbỏtùytheoýđịnhvìChúatểquyềnuyhơnhết.Nhưngthôi,nóithếđủrồi,đangđứngđâygiữalòngcuộcchiếnđẫmmáu,rùngrợn,mivàtachẳngnêncãilẫynhưtrẻcon.Vìhaitacóthểtìmlờithóamạbốpchát,côngkíchlẫnnhau,khốilượngnặngnềthuyềntrămmáichèokhólòngchởnổi!Lưỡiconngườimuônhìnhvạntrạng,xoayngangxoaydọckhônlường,chứađựngđủthứngôntừkhácbiệt,ýtứ,bóngbẩy,nghiênglốinày,ngảnẻonọ.Nóithếnàomisẽđượcđápthếnấy.Nhưngcầngìphảilờiquatiếnglại,mặtđốimặtgầmgừ,haitanhưhaimụđànbàcãilộn,ruộtgantứctối,kéoragiữađường,nổicơntambànhchửirủa,mắngnhiếclẫnnhau,trongcơnrồdạichẳngbậntâmđâulàphải,đâulàtrái?Tasẵnsànggiaochiến,mikhôngthểdùnglờingăncản,riêngtanónglòngsốtruột,chừngnàohaitatrựcdiệngiaochiếnvớithươngđồng.Vậymaulên.Hãychonhaunếmmũithươngđồngnhọnhoắt.”DứtlờiAineiaslaotrườngthươngvàokhiênkhổnglồ;mũithươngđâmmạnh,khiênkêu
răngrắc.TaygânguốcnắmchặtcôngtửPeleusđẩymạnhraphíatrước.HoảnghồntướngquânnghĩtrườngthươngcủaAineiastáobạocóthểchuiquadễdàng.Losợhãohuyền!Tronglòng,trongtrítướngquânquêntặngphẩmquýbáuthầnlinhbantraothếnhânkhôngdễgìchếngự,trựcdiệnsẽthấtbạitấtnhiên.LầnnàynữatrườngthươngcủaAineiaskhôngxuyênquatấmkhiên,vìlớpvàngtặngphẩmcủathầnlinhchặnlại.ThươngcủaAineiasxuyênquahailớpbọc,songcònbalớpbọcnữa,vìthầnlinhquèchândátnămlớpbọctấtcả,haibằngđồng,haibằngthiếcbêntrong,mộtbằngvàngởgiữa,thươnggỗtầnbìtớiđóngừnghẳn.BâygiờđếnlượttrảđũaAchilleuslaothươngcándài.Tướngquânnémtrúngkhiêntròncủa
Aineias,ngaymépchỗmặtđồngvàdabòlátmỏng.ThươnggỗtầnbìmọctrênnúiPelionxuyênquakêuràorạo.Aineiascúiné,hoảnghốtdangtayđưakhiêncheđỡ.Làmxướchaivòngtrònquanhmépkhiênlớnrộngchekíntoànthân,thươngbayvútqualưngcắmphậpxuốngđất.Thươngdàikhôngchạmthânthể,songthấtđảmvìnémsátsạt,Aineiasđứngngơngẩn,mắtđờđẫn,kinhngạchếtsức.Achilleusrútkiếmsắc,hùnghổxổtới,hétrùngrợn.Aineiasnhanhtaybêtảngđátohaithanhniênngàynaykhôngdễgìmangnổi.ThếmàAineiasnângmộtmìnhkhôngchútkhókhăn.Tấncôngđịchthủ,Aineiasdườngnhưmuốnchoangtảngđátrúngmũhoặckhiên,nhưvậybảnthântránhkhỏichếtthảmthương,cùnglúccôngtửPeleusdườngnhưcũngđịnhxổtớivungkiếmđâmchémkếtliễuđờiđốithủ,nếuPoseidonkhôngnhanhmắtnhìnthấy.Thầnlinhrungchuyểntráiđấtquayphắtsangmấythầnlinhngồibêncạnhhéttotỏvẻlongại.“ÔichaođauđớncõilòngtathươnghạiAineiasquảcảm,cantrường!TrongnháymắtgụcngãdướitaycôngtửPeleus,AineiassẽxuốngsuốivànggặpDiêmVương,vìnhưtênkhờnhắmmắttinlờiApollo,làmnhưthầnlinhxạthủsẽcứumạngkhỏichếtthêthảm!Tạisaongườihiềnlành,luônluônphóngkhoángtrongviệcdânglễthầnlinhtrêntrờicaorộng,bâygiờlạiphảigánhchịubấthạnh,vìbấthạnhcủangườikhác,khôngvìbấthạnhcủabảnthân?Vậyngôbốiphảirataycứumạng,kẻongaycảcôngtửKronoscũngnổigiận,nếuAchilleushạsátđươngsự.ĐịnhmệnhquyếtđịnhđươngsựthoáthiểmđểnhàDardanoskhỏibiếndạng,khỏidiệtvong,dònghọngườisánglậpChúatểyêuthươnghơnbấtkểhàinhinàongườicóvớihiềnmẫuthếnhân.BởicôngtửKronosbắtđầughétbỏdòngdõiPriam,nênbâygiờAineiashùngdũngsẽlàquânvươngtrịvìngườiTroianvàconcháuđươngsựrađờisaunàysẽnốidõitôngđường.”“Ô,hiềnđệrungchuyểntráiđất,”Herakhảkínhmắtbònáitơđáp,“hiềnđệphảitựmình
quyếtđịnhsốphậnAineias,cứusốnghaybỏchết,mặcdùcanđảm,songgụcngãdướitayAchilleus,côngtửPeleus.BởiPallasAthenavàtỉmuộiđãnhiềulầntuyênthệtrướchàngbấttửnhấtđịnhkhôngbaogiờcứumạngquânTroian,ngaycảkhithànhTroabốccháy,lửangùnngụttànphá,concáidũngcảm,kiêncườngngườiAchaianphóngtaythiêurụi.”Nghetiếngnữthần,Poseidonrungchuyểntráiđấtbènlẩnvàochiếntrường,láchquamàn
thươngrơinhưmưa,mòtớichỗAineiasvàcôngtửlừngdanhPeleusđanggiaochiến.TơinơithầnlinhtứctốctrảisươngmùtrướcmắtAchilleuscôngtửPeleus,rồirútthươnggỗtầnbìmũibọcđồngkhỏikhiênAineiasquảcảmđemđểdướichânAchilleus.SauđónhấcAineias
khỏimặtđấtthầnlinhtunglênkhôngtrung.Dotaythầnlinhthúcđẩy,Aineiasbayvunvúttrênhàngquân,hàngngựa,hếthàngnàyđếnhàngkiahùnghụcgiaochiến,cuốicùnghạxuốngvenbiênchiếntrườngsôisục,nơiquânKaukonianvũtrangchuẩnbịlâmchiến.LạigầnPoseidonrungchuyểntráiđấtngỏlờinhưcócánhbayxa:“Aineias,saonhắmmắttáoganliềulĩnh,thầnlinhnàobảogiaochiếnvớicôngtửPeleuskhôngnhữngchiếnđấugiỏimàcònđượchàngbấttửyêuthươnghơnchiếnbinh?Rútluitứckhắc,bấtkỳkhinàotrựcdiệnđươngsự,nếukhôngchiếnbinhsẽthấymìnhởdướiđịangụctrướcgiờhạnđịnh.Tráilại,khiđươngsựchếthoặcrađitheođịnhmệnh,chiếnbinhcóthểdũngcảmchiếnđấutrênhàngđầu,vìkhôngcóngườinàophíaAchaiansẽhạsát,lộtgiápy.”Dứtlời,saukhigiảithíchđầyđủ,đểchiếnbinhởđó,Poseidonrađi,tiếptheonhanhnhẹn
phátansươngmùkỳdiệubaophủchemắtAchilleus.Gắngsứctrốmắtnhìn,songbựcmình,tướngquântựnhủ:“Ô,chuyệncựckỳlạlùngchứngkiếntậnmắt!Thươngmìnhnằmđâytrênmặtđất,ngườiấyđâurồisaokhôngthấy,mìnhhămhởlaothươnghạsát.XemradườngnhưAineiascũngđượchàngbấttửthươngyêu!Dẫuvậy,mìnhnghĩđiềuykhẳngđịnhchỉlàbahoa,khoáclác.Thôiđểyđi!Ysẽkhôngdámtrởlạithửtháchlầnnữa,vìlầnnàymaymắnthoátthân.Ờ!SaukhikhíchlệquânDanaanháochiếnlâmtrận,mìnhsẽthânchinhđươngđầu,trựcdiệnquânTroianxemchúngthếnào.”Dứtlờitướngquânnhảytrởlạihàngquânthôithúcbinhsĩ:“Bâygiờkhôngđứngxachờ
quânTroiannữa,binhsĩAchaianoaihùng!Thayvìthếbảnnhânmuốntừngngườitrongchiếnhữuđitìmđốithủ,tấtcảdốclònghăngsaychiếnđấu.Tuycườngtráng,songbảnnhânkhôngthểmộtmìnhápđảo,đồngthờigiaochiếnvớisốquânđôngnhưkiến.NgaycảthầnlinhbấttửnhưAreshoặcAthenacũngbótaychẳngthểlàmgì,nếulaomìnhvàođámđôngtươngtự.Phầnriêngnếucánhtay,cặpchân,thểlựcchophép,bảnnhânsẽcốgắngtốiđa,bảnnhânkhẳngđịnhcùngchiếnhữu,bảnnhânsẽkhônglùi,dùmộtbước.Tráilại,bảnnhânsẽtiếnthẳngtớihàngngũquânthù,bảnnhânnghĩnếumuốnsốngkhôngtênTroiannàodámvácxáctớigầnthươngbảnnhânnắmtrongtay.”Achilleusnóithếđểkhuyếnkhíchbinhsĩ.PhíabênkiaHektorlừngdanhcũnglớntiếngkêu
gọiquânlính,đồngthờikhẳngđịnhchủsúythânchinhđươngđầuvớiAchilleus.Chủsúyhétto:“BinhsĩTroiancantrường,đừngsợcôngtửPeleus!Dùnglờibảnnhâncũngcóthểtấncôngcảthầnlinh,songdùngthươngtấncôngquânthùsẽkhókhăngấpbội,vìchúngquámạnh.Achilleussẽkhôngthểthựchiệnnhữnggìynói.Ycóthểthànhcôngtớimứcnàođó,songtớiđósẽngừng.Bảnnhânsẽtrựcdiện,dẫutayynhưlửa,ờ,dẫutayynhưlửa,vàtimynhưsắttôiđỏrực.”NgheHektorkhuyếnkhích,quânTroianvungthươngsẵnsàngtiếnđánhquânthù;lựclượng
haibênchạmtrán,tiếnghôchiếnđấurềnvang.ĐúnglúcđóPhoibosApollovừabướctớivừanóivớiHektor:“Chủsúy,ởlạivớihàngquân,tránhxatiếngồnàohuyênnáo,đừngvìbấtcứlýdonàotiếntớitrựcdiệnAchilleus,kẻoytừxadùngthươngđốnngã,hoặclạigầndùngkiếmchémchết.”Thầnlinhdứtlời,Hektorluilạihàngquân,rùngmìnhvìnghetiếngthầnlinhdặndò.Ngượclại,tronglòngAchilleuskhônghềsợsệt.Lớntiếnghôrùngrợn,lòngtrànngậpdũngcảm,tướngquânnhàotớitấncôngquânTroian.NgườiđầutiêntướngquânkhuấtphụclàIphition,côngtửcantrườngcủaOtrynteus,thủlĩnhđoànquânđôngđảo,thânmẫulànữthầnsôngnước,thụthaisinhhạcùngOtrynteus,cướppháthànhphốdướichânnúiTmolostuyếtphủtrongvùngHydeđấtđaitrùphú.Hăngmáungườinàynhàothẳngtấncông.Achilleusphangthươngtrúnggiữađầu,sọbểlàmhai.Ngườinàygụcngãnhưtráirụng.Achilleuscấttiếngngạogiễu:“Nằmđó,côngtửOtrynteus,chiếnbinhđánggờmtronghàngquân!Michếtởđây,mặcdùrađờigầnhồGyge,nơigiađìnhsởhữuruộngđấtbênsôngHylloscásinhsôinảynởvàsôngHermosnướcxoáychảyxiết.”TronglúcAchilleusbộclộchiếnthắng,màntốitừtừrủbuôngchekíncặpmắtIphition.Để
địchthủnằmtạichỗgiữahaiđườngranhchobánhxequânAchaiangiàycánnátthây,tướngquântiếptụchạsátDemoleon,côngtửAntenor,chiếnbinhlìlợmkhilâmtrận.Tướngquânphangtrúngtháidương.Miếngchemámũbọcđồngkhôngchốngnổiđườngthươngmãnhliệt;mũithươngđâmthẳng,xuyênxương,cắmsâuvàosọ,ócbêntrongbắntungtóe.
Demoleongụcngã.Hippodamastiếptheo.Đốithủvừanhảykhỏixechạynhưbayphíatrướctướngquânphóngthươngtrúnggiữalưng.TrúthơithởcuốicùngđốithủrốngkêunhưbòmộngthanhniênkéoquanhdàntếquânvươngởHelikelàmlễtếsinh,cungcáchtậntìnhkhiếnthầnlinhrungchuyểntráiđấthàilòng.Hippodamasrốngkêulúclinhhồnhùngtrángrờithểxác.DẫuvậytướngquânvẫncầmthươngphămphămđuổitheoPolydorostáotợn,côngtửPriam.Thânphụcấmrachiếntrườngvìlàconútvàhoàngtửthươngyêunhấtnhà.Nhưngchộpcơhộibiểudiễntàinăng,lenláchquađồngđội,chạynhưbaylênhàngđầu,thanhniênkhờdạidấnthântươiđẹpvàocõichết.Vìcũngnhanhchânlẹbước,thanhniênvừaphóngqua,tướngquânlaothươngtrúnglưnggiữaxươngsống,chỗkhóathắtlưngbằngvànggàichặt,haivạttrấnthủgặpnhau.Mũithươngxuyênsuốtđâmralỗrốn.Thanhniênrênrỉ,quỵgốigụcngã.Thếgiớitốisầm,haimắttừtừkhéplại.Tronglúclịmdần,khommìnhngảphíatrước,thanhniênđưahaitaymoiruộtkéorangoài.NhìnbàođệPolydoroscúikhomngảthânphíatrướctaynắmruộtrụcrũtrênmặtđất,Hektorthấysươngmùtuôntrào,lantỏakínmặt.Tựcảmkhôngthểtáchmìnhcáchxalâunữa,vungthươngsắcbén,nhưlửarừnghunghãn,chủsúyxôngthẳngđịchthủ.Chợtnhìntướngquânchồmtớiđươngđầu,vừalaothânvừavuimừngtựnhủ:“Đâylàkẻlàmmìnhtannátcõilòng,khihạsátđồngđộichíthiết.Bởithếtrênđườngchinhchiếntrămngảngànnẻosẽkhôngcònẩnnấp,lẩntránhnhaunữa!”Nghênhđónvớicặpmắtlừlừ,tướngquânnói:“Tiếntớimaulên,địnhmệnhđangchờ,chấmdứtcuộcđờisớmsủa!”“CôngtửPeleus,”Hektormũóngánh,khônghoảngsợ,thảnnhiênđáp,“đừngtưởngcóthể
dùnglờiđedọalàmnhưtalàconnít.Bởinếucầnthóamạ,phỉbángtacũngthừahiểuvàsẵnsàngtrảđũaxứngđáng.Tabiếtngươilàchiếnbinhtàiba,hơntarấtnhiều.Nhưngmọichuyệndothầnlinhquyếtđịnh.Tuykhôngmạnhbằng,songlaothươngtavẫncóthểchấmdứtcuộcđờichongươivềchínsuối,vìtừtrướctớigiờvũkhítrongtayvẫnhằngsắcbén!”DứtlờilấythếHektorphóngthương.Nhưngchỉkhẽthở,thổinhẹAthenaquaythươngtrởlạirơingaychânchủsúy.Hăngsaytànsát,Achilleusxôngtới,hétinhỏi.SongApollotungsươngmùdàyđặcbaokín,chegiấuHektor.Balầnnắmthươngđồnglaotới,balầnAchilleusbướcchânthoănthoắtnhàovàosươngmùdàyđặcrỗngkhông.Lầnthứtư,xôngtớinhưácquỷ,gầmthétdữdằn,giọnghếtsứcrùngrợn,tướngquânsỗsàngnóivớiHektor,lờinhưcócánhbayxa:“Đồhènnhát,milạithoátchếtlầnnày.Nhưngngàytậnsốđãtới!PhoibosApollolạibaoche.Chắchẳntrướckhidẫnxácvàotầmthươngmiđãvanváicầuxinthầnlinh.Dẫuvậy,lầntớigặplại,tahứatasẽchấmdứtđờimi,nếucũngđượcthầnlinhtrợgiúp.Trongkhichờđợi,bâygiờđitìm,gặpđứanàotatấncôngđứađó.”DứtlờitướngquânvungthươngquậttrúngcổDryops.Đươngsựrụclịmngaydướichân.Để
đươngsựnằmđó,sàtớingănchặnDemouchos,côngtửPhiletor,thanhniêncaolớn,vạmvỡ,tướngquânphangthươngtrúnggối,rútkiếmđâmcắtđứtcuộcđời.SauđótướngquânnhàotớitấncôngLaogonosvàDardanos,côngtửBias,đánhcảhaibậtkhỏixengãlănxuốngđất,thươngđâmtrúngngườinày,kiếmtớigầnchémphăngngườikia.ĐúnglúcấyTrôscôngtửAlastornhàotớinắmđầugối,hyvọngtướngquânthamạng,bắtlàmtùbinh,rồithảra,sẽkhônggiếtchết,vìthươnghạicùngtuổi.Quảlàngungốc!Gãkhônghaytướngquânkhôngbaogiờđểtailắngnghe,tướngquânchẳngphảingườiđầuóchiềntừ,tâmhồndịudàngmàlàngườinổixungcaođộ.Trôsvừavớitaynắmđầugốiđịnhbụngvanlơnxinthalàmphúc,tướngquângiơkiếmđâmtrúngbụng,ganlòirangoài.Máuđậmtừđótuônchảyướtcảtu-níchlẫnvếđùi;màntốinhẹbuôngphủkíncặpmắt,lúccuộcđờigiãtừđươngsự.SauđótiếntớiMouliostướngquângiơthươngđâmtrúngtai,mũiđồngđithẳngxuyênquataibênkia.VừagặpEchekloscôngtửAgenor,tướngquânvungkiếmchémgiữađầu.Bởithếlưỡikiếmdínhđầymáu.Vĩnhbiệtcõiđờinạnnhânnhắmmắtđitheođịnhmệnhtànác.TiếptheotướngquântấncôngDeukalion,mũiđồngxuyênquacánhtay,đúngcùichỏchỗgângặpnhau.Cánhtaylủnglẳng,Deukalionđứngchờ,nhìncáichếttrướcmặt.Vungkiếmtướngquânchémtrúnggáy,đầuđộimũvăngxa,tủytừđốtxươngsốngphọtrangoài.Deukalionnằmsóngsoàitrênmặtđất.ĐuổitheocôngtửPeires,Rhigmosđánggờm,tớitừThraceruộngđấtphìnhiêu,tướngquânđâmgiữangực,mũiđồngcắmsâuvàophổi.Thanhniênbắnkhỏixe,mãphuAreithooshốihảquayngựatháochạy,thươngsắcphămphăm,tướngquânlaotrúnglưng,
quậtlănxuốngđất,ngựanhốnnháo,lồnglộn,quaycuồng.Nhưlửacuồngnộvùngvẫykhắpthunglũngsâuthẳmtrênsườnnúikhôcằn,rừngcâyum
tùmbốccháy,giónổiđẩyđưangọnlửacuồncuộnkhắpnơi,trườngthươngtrongtay,tảxunghữuđột,Achilleustunghoànhsuốtcánhđồngnhưsinhvậtphinhân,rượtđuổi,chémgiếtconngười.Đấtđenchanhòamáuđỏ.Nhưnôngphuđóngáchcặpbò,bòđựctránrộng,giẫmđạimạchvỏtrắngtrênnềnđậpphẳngphiu,hạtlúaphănphắtbắnradướichânbòvừabướcvừarống,Achilleushùngdũngphóngngựamóngguốcchắcnịchcùnglúcđạpcảxácngườilẫnkhiênche.Trụcxephíadưới,lancanxungquanhvấymáu,giọttheogiọttừmóngngựa,bánhxevănglênchekín.DẫuvậycôngtửPeleusvẫntiếptụctiếnthẳng,nhấtđịnhđạtchiếnthắng.Bụithấmmáubaycaophủkíncánhtayphithường.
Khúc21ĐếnsôngXanthosngoạnmụcnênthơ,thânphụlàChúatểbấttử,nướcxoáysâu,dòngcuồn
cuộn,đúngchỗcạn,AchilleuscắtquânTroianthànhhaicánh.Bịtướngquânđuổimộtcánhbỏcánhđồngchạyvềthànhphố,nơihômtrướcbịphảncông,lúcHektorlừngdanhtiếnđánhnhưvũbão,quânAchaianhốthoảngtháolui.Cánhnàyhỗnloạnnhưnướcvỡbờ.MuốnngănchặnHeratungsươngmùdàyđặcphủkínđườngđi.Cánhkiabịtướngquânrượtcogiòchạyvềhướngdòngsôngsâuthẳm,đúngchỗXanthosnướcbạclượnkhúc,chảyxiết.Họàoạtnhảyxuống,nướcbắntungtóe,tiếngđộngdộitậnđáysâu.Họvừabơivừakêu,ngảnàyhướngnọ,songbịnướcquaycuồngcuốncản,tiếngkêuvangdộihaibờ.Cảnhhuốngyhệtđànchâuchấubấtthìnhlìnhthấylửabốcngùnngụtvộivàngđổrasông,chenchúc,chồngchấttrênmặtnướcchạytrốn.BởithếtrướccảnhAchilleusđuổitheo,sôngXanthosgầmthét,xoáyxiết,rềnvangtiếngngười,tiếngngựahỗnđộn.Dựngthươngvàocâyhàliễutrênbờ,khôngmanggìmàchỉcầmthanhkiếm,nhưsinhvật
phinhân,đằngđằngsátkhí,nhảytòmxuốngnước,hậuduệChúatểtrùđịnhhànhđộngtànác,chémhếtbênphảiđếnbêntrái,phíatrướcphíasau.ChếtvìlưỡikiếmquânTroianrênrỉthảmthương,nướcđỏngàuvìmáu.Nhưđàncáconnhỏbékhiếpđảmchạytrốnkhithấycáheokhổnglồ,kéonhautớihanghốcbếntàutúmtụmlẩntrốn,thầmhiểunếubịbắtsẽbịănsốngnuốttươi,quânTroiancodúmnúpdướibờsôngkhủngkhiếpnhôratựamáinhà.Chémgiếtchán,tayrãrời,tướngquântómcổmườihailínhtrẻ,bắtsốngdướisôngđểđềntộichocáichếtcủaPatrokloscôngtửMenoitios.Lấydâydabềnchắchọthắtquanhtu-níchdệtkỹcàng,tróigiậtcánhkhuỷu,tướngquânlùanhưlùahươulênbờ,traochođồngđộiđemvềthuyềnrỗngkhông.Sauđótướngquânlạihămhởnhảyxuốngđiêncuồngchémgiếtquânthù.ĐầutiêntướngquânbắtgặpLykaoncôngtửPriam,dòngdõiDardanos,từdướisônglóp
ngópbòlênbờ.Trướckiabanđêmđitrinhsátvàovườnnhothânphụbắtgặp,tướngquântómcổ.Đươngsựđangcầmdaochặtcànhnoncâyvảxumxuêlàmlancanxengựa.Songbấthạnhbấtchợtxảyra,tướngquânchồmtớichụpvồ,nắmchặt.TướngquânđưalênthuyềnđemquahảiđảoLemnoscáchbiệtđấtliềnbánlấytiền.NgườimualàcôngtửJason.NhưngEetionhảiđảoImbros,kháchquýcủagiađình,bỏkhánhiềutiềnchuộclại,sauđógửivềArisbethiêngliêng.Bỏânnhânbaoche,đươngsựlẩntrốntìmđườngtrởvềnhàthânphụ.Tuynhiên,saukhitừLemnosquayvề,đươngsựchỉvuithúvớibạnbècómườimộtngày.Đếnngàythứmườihai,địnhmệnhlạitraotaytướngquân,lầnnàydùmuốndùkhôngsẽchođitàusuốtxuốngsuốivànggặpDiêmVương.Vừanomthấyđươngsự,khôngvũkhí,khôngmũđội,khôngkhiênche,khôngthươngcầm,vấthếttrênmặtđất,mệtmỏi,mồhôiđầmđìatừlòngsôngngoilên,haigốiđờđẫnvìkiệtsức,tướngquânbướcchânthoănthoắtbựcmình,ngạcnhiêntựnhủ:“Ô,saolạithế?Cảnhlạlùngxuấthiệntrướcmắtngayđây!ĐámTroiantoganlớnmậtmìnhvừathanhtoánlạitừthếgiớimùmịt,âmunhôlên,nhưtênnày,nôlệlẩntrốngiờphúttànnhẫn,saukhiđembántrênhảiđảoLemnosthiêngliêng.Bâygiờquaylại,ycoibiểncảnướcxámxanh,sóngbạcđầunhưvườnkhôngnhàtrống,mặcdùngăncản,giamhãmnhiềungườikhôngchoqualại.Vậylầnnàyysẽnếmmùithươngmũinhọn,làmthếthửxemliệuycótrởlạitừchỗđónữakhông,haymặtđấtsángtạocuộcsốnggiữgịtnhưtừnggiữgịtngaycảngườikhỏemạnhnhấttrầngian.”Tướngquânnghĩthếtrongkhichờđợi.Lykaonlạigần,hoảnghốt,sữngsờ,cuốngcuồng
nhàotớinắmđầugối,lòngdạtrànngậpaoướcthoátkhỏiđịnhmệnhđentốicùngcáichếtbithảm.NhưngAchilleusoaiphongnângtrườngthươngsửasoạnlaothẳng.Cúikhomluồndướiđườngbaythanhniênchạytớinắmchặtđầugối.Thươngvútqualưng,cắmphậpxuốngđất,hămhởthèmthịtthếnhân.Thanhniêncấtlờikêugọithươngxót,mộttaynắmđầugối,mộttaygiữtrườngthươngkhôngđểphóngđi,nănnỉlờinhưcócánhbayxa:“Achilleus,connắmgốivanváixintướngquântinlờithươnghại.Convanlạytướngquân,dòngdõiChúatể,vàtrântrọnggiữlời,vìtướngquânlàngườiđầutiênconchiasẻphẩmvật,ănnhaihạtlúaDemeterbantraohômtướngquânbắttrongvườncâyăntráiumtùm,mangkhỏithânphụcùngbằnghữusanghảiđảoLemnosthiêngliêngbánlấytiền.Conhứakiếmtrămbò,vànếu
đượcthảtiềnchuộcsẽnhiềugấpba.BìnhminhnàylàbìnhminhthứmườihaikểtừkhitrởvềthànhTroa,saubiếtbaogiantruânkhiếpđảm,bâygiờđịnhmệnhtànáclạiđẩyđưaconvàotaytướngquân!ConnghĩchắchẳnChaChúatểghétbỏnênmớitraotướngquânhailầncuộcđờingắnngủihiềnmẫuLaothoebancho,áinữlãonhânAltes,quânvươngngườiLelegeshiếuchiến,sốngtrongthànhphốPedasosdốcđứnggầnsôngSatnioeis.Priamlấyáinữlãonhânlàmvợ,mặcdùquânvươngđãnhiềuvợ.Bàsinhhạhaicontrai,tướngquângiếtchếtcảhai.LaothươngsắcnhọntướngquânhạsátPolydorosquảcảm,chiếnbinhxuấtsắcngayhàngđầu,bâygiờtướngquânlạikếtliễuđờiconởđây.Connghĩkhólòngthoáthiểm,vìácquỷđãtraoconchotướngquân.Dẫuthếconcũngcầnnóithêmxintướngquânlắngnghe.ĐừnggiếtconvìkhichàođờiconkhônglọtlòngcùngmẹvớiHektor,đãhạsátthânhữudịudàng,dũngcảmcủatướngquân.”CôngtửlừngdanhcủaPriamthốtlờivanxin,songcâuđápnghethậtrùngrợn:“Nguđần
đángthương,đừnggiởtròdânghiến,chuộctiềnkhiếntalóamắt!TrướckhiPatroklosgặpngàyđịnhmệnhtànác,tathườngthamạngnhiềutênTroian,bắtsốngchỗnày,đembánchỗkhác.NhưngbâygiờkhithầnlinhtraotaytrướccửathànhTroa,taquyếtđịnhkhôngđứanàothoátchết,khôngđứanàotronghàngngũquânTroian,nhấtlàtrongsốcôngtửPriam.Bởithếquýhữucũngphảichungsốphận!Tạisaorênrỉ,thanvan?Patrokloscũngchết,mặcdùđánggiáhơnquýhữugấpbội!Quýhữukhôngthấytalựclưỡng,tuấntú,côngtửdanhnhân,thânmẫunữthầnhaysao?Dẫuthếtanóiquýhữuhaytửthầnvàđịnhmệnhácnghiệtcũngđợichờtađó.Cólẽbuổisáng,buổichiềuhoặcbuổitrưa,tronglúcgiaotranh,cóngườilaothương,bắncungchấmdứtđờita.”Nghenóithế,tinhthầnnaonúng,lòngdạrãrời,đầugốibảihoải,Lakyonngấtxỉutứcthì.
Buôngtaykhôngnắmthươngnữa,thanhniênngồibệtxuốngđất,haitaydangrộng.Achilleusrútkiếmsắcchémxươngcổcạnhgáy.Kiếmhailưỡingậpkíntrongthịt.Đầunhoaiphíatrước,thanhniênnằmsóngsoài,máuđậmtuônraướtsũngmặtđất.Achilleusnắmchânvừaquăngxuốngsôngvừamắngnhiếc,tỏvẻchiếnthắng,lờinhưcócánhbayxa:“Bâygiờxuốngđónằmvớicá.Chúngsẽhútmáurỉratừvếtthương,chẳngchútbậnlòngxúcđộng.Thânmẫusẽkhôngnhỏlệkhócthươngsaukhiđặttrêngiákhiêngquantài;Skamandoschảyxiết,cuốnxoáysẽmangxuốnglòngbiểnbaola.Nhảykhỏidoànhsâu,cásẽthinhaulaolênmặtnướctốiom,sóngnổirungrinh,ănthịttrắngngộntrênthithể.TớingàyngôbốiđếnthànhTroathiêngliêng,cácngươisẽchết,chếthết,khôngcònđứanào.Cácngươitháochạy,tađuổiđằngsauhạsát!Dòngsôngngoạnmụcnênthơ,nướctrongnhưbạc,cuồncuộnchảymiết,sẽkhôngcứucácngươi,dẫunhiềunămđãnémxuốngxoáynướcnhiềubòmậpmạp,nhiềungựamạnhvólàmlễtếsinh.Mặcdùvậy,lầnlượttừngđứa,cácngươisẽchết,cáichếtthảmkhốc,chừngnàotấtcảchưađềntrảmónnợvìđãhạsátPatroklosvàsáthạiquânAchaianyếuthếgầndãythuyềnlướtsónglúctakhôngchiếnđấucùnghọ.”Tướngquândứtlời,nhưnglòngcàngnổigiận,trícàngsôisục,dòngsôngbắtđầuthầmnghĩ
làmthếnàođưachiếnthắngđẫmmáucủaAchilleustớichỗkếtthúc,đồngthờibaochequânTroiankhỏidiệtvong.TrongkhiđócôngtửPeleushăngsaychémgiếtcầmtrườngthươnglămlelaothẳngAsteropaioscôngtửPelegon.AxiosrộnglớnvàPeriboiatrưởngnữAkessamenossinhhạ,khidòngsôngxoáyxiếtgắnbótìnhtựvớinàng.Achilleuschồmtớitấncông.Từdòngsôngngoilên,haitayhaithương,Xanthostruyềndũngcảmvàolòng,vìcămgiậntrướccảnhAchilleustànsátthanhniêntheodòngnướckhôngchútmủilòng,Asteropaioshiênngangnghênhchiến.Lúchaibêntiếngầntầmđánh,Achilleusoaiphong,bướcchânthoănthoắtlêntiếngtháchthứctrướctiên:“Milàgìmàdámchốnglạita?Từđâutới?Đaukhổsẽđếnvớichamẹcóconchườngmặt,đươngđầu,giaochiếnvớita!”NghethấythếcôngtửlừngdanhcủaPelegonliềnđáp:“CôngtửgandạcủaPeleus,tạisaolại
dọhỏigốcgác?TaxuấtthântừPaioniaruộngđấtphìnhiêu,cáchxangàndặm,dẫnthanhniênPaioniađitheo,vũtrangthươngdài.HômnaylàbìnhminhthứmườimộtkểtừkhitatớithànhTroa.DòngdõitaphátxuấttừAxios,dòngsôngnướcdễthươngvôcùnglượnkhúctuônchảykhắpmặtđất.AxiossinhhạPelegon,taythươnglừngdanh.NgườitabảoPelegonsinhrata.Nhưngthôi,Achilleuskhéttiếng,hãygiaochiến.”
Nghethủlĩnhtháchthức,AchilleusphithườnglẳnglặngnângthươnggỗtầnbìmọctrênnúiPelion.ThấyvậyanhhùngAsteropaioslaocảhaithươngcùnglúc,vìhaitaymạnhnhưnhau.Mộttrúngkhiên,songkhôngxuyênqua,mặtlátvàngtặngphẩmcủathầnlinhngănchặn;mộtlàmchầycánhtayphảingaykhuỷu,vìthếmáuđậmứara,hămhởnếmmùidathịtbayvútquacắmphậpxuốngđất.TứcgiậnmuốngiếtchếttứcthìAchilleuslaothươngnhắmthẳngAsteropaios,songkhôngtrúng;thươnggỗtầnbìbayquađâmxuốngbờsôngsâuđếnnửacán.CôngtửPeleusliềnrútkiếmsắcbênđùihùnghổxôngtới.Taylựclưỡnghếtlaylạigiật,Asteropaioskhôngthểrútthươngkhỏibờsông.Balầnlayvặnhếtsứclôira,balầnbởhơitaiđànhngừng.LầnthứtưcốgắngđèbẹpbẻgãythươnggỗtầnbìcủahậuduệAiakos,thủlĩnhđanghìhục,songchưanhổnổi,Achilleusđãxôngtớirútkiếmchémcắtđứtcuộcđời.Tướngquânđâmtrúngbụnggiữarốn.Ruộtlòirangoài,màntốinhẹbuôngphủkíncặpmắttrongkhithủlĩnhngáphơithởdốc.Dẫmchânlênngựclộtgiápy,tướngquânhùngdũngcấttiếngchiếnthắng:“Ờ,nằmđó!Mithấykhông,khóvôcùng,ngaycảvớiđứaxuấtthântừdòngsông,khigiaochiếnvớidòngdõiKronosphithường.Minóimixuấtthântừdòngsôngrộnglớnchảyxiết,nhưngtatựhàogốcgácbắtnguồntừChúatểvĩđại.Thânphụlàthếnhân,quânvươngtrịvìdânMyrmidon,PeleuscôngtửAiakos,songAiakoslàdòngdõiChúatể.VìChúatểvĩđạihơntấtcảdòngsônglượnkhúc,rìràođổrabiển,nêndòngdõiChúatểphithườnghơndòngdõidòngsông.Đểmắtnhìnngayđâyvàbâygiờdòngsôngbêncạnh,dòngsôngrộnglớntuônchảyliênmiên,liệudòngsôngcógiúpđỡgìkhông!ĐừnggiaochiếnchốnglạiChúatể,côngtửKronos.NgaycảAcheloioslớnmạnh,quânvươngcácdòngsông,cũngkhôngthểđươngđầuChúatể.Thămthẳmvàdũngmãnh,nguồngốcmọidòngsông,mọibiểncả,mọiconsuối,mọigiếngnước,ĐạiDươngcũngkhiếpsợchớpnháy,sấmrềnChúatểvĩđạidồndập,rềnvangtừtrêncaodộixuống.”Dứtlờitướngquânrútthươngđồngkhỏibờsông.Saukhicắtđứtcuộcđời,tướngquânđể
địchthủnằmđó,trênbãicát,nướcbiểnđậmmàunhàotớitápliếmtóptép.Lươn,cáthinhauchầuchực,đớpmỡ,rỉathịtlòiquanhcặpthận.TiếptheotướngquânrượtquânPaionia,mũgàilôngngấtnghểu,ngồitrênxengựa,đangtháochạythụcmạngdọcdòngsôngcuồncuộn,saukhithấythủlĩnhtronglúcgiaochiếnđiêncuồnggụcngãdướitaykiếmcôngtửPeleus.TướngquânlầnlượthạsátThersilochos,Mydon,Astypylos,Mnesos,Ainios,Thrasios,Ophelestes.ĐánglẽtướngquânbướcchânthoănthoắtcònhạsátnhiềuquânPaioniannữa,nếudòngsôngcuồncuộnkhônggiậndữlêntiếngđộilốtthếnhântừđáysâucấtgiọng:“Achilleus,tronghàngthếnhân,ngươilàđứakhỏenhấtvàngươihungbạohơnhết,vìthầnlinhluônluônthânchinhtrợgiúp.NếucôngtửKronosthựcsựchophéptậndiệtquânTroian,ítnhấtngươicũngđẩyhọrakhỏita,thựchiệnviệclàmghêtởmtrêncánhđồng.Vìnhánhsôngyêukiềucủatađầytửthi,takhôngthểdồnnướcđiđâuđểrồiđổrabiểncảthiêngliêng.Tatắcnghẽnvìxácchếttrongkhingươitiếptụcchémgiếttànbạo.Bởithế,thủlĩnhhàngquân,hãyrờiđâyđichỗkhác,ngaybâygiờ,takinhtởmvôcùng.”Achilleusbướcchânthoănthoắtđáp:“Skamandros,dòngdõiChúatể,điềuthầnlinhđòihỏi
sẽthựchiệntứcthì.Tuynhiên,bảnnhânsẽkhôngngừngchémgiếtlũTroianngạomạn,chừngnàochưadồnchúngvềthànhphốvàtrựcdiệngiaochiếnvớiHektor,xemykhuấtphụcbảnnhânhaybảnnhânchếngựy.”Dứtlời,nhưsinhvậtphinhân,tướngquânxổtớitấncôngquânTroian.Đúnglúcđódòng
sôngchảyxiếtcấttiếnggọiApollo:“Ôichaohổthẹn,thầnlinhtênbạc,quýtửChúatể,bấthiếukhôngvânglờithânphụ!QuýtửKronoschẳngnhiềulầndặnthầnlinhphảisốtsắngđứngbêntrợgiúp,bảovệquânTroiantớichiềutối,lúchoànghônnhẹbuôngbaophủruộngđồngphìnhiêuhaysao?”Lờidứt.Từbờlaothẳng,taythươnglừngdanhAchilleusnhảyxuốnggiữadòngsông.Nhưng
nổibọtduềnhcao,dòngsôngàoàođổtới,dộidậpnướcxungquanhthànhkhốihỗnloạn,đẩyxácchếtlổnnhổnAchilleushạsátchồngchấttrênmặtnướctrôiđi.Gầmlênnhưbòrống,dòngsôngquăngnémngườichếtlênmặtđấtkhôcằn,bảovệngườisốngtrêndòngnướcnênthơ,chegiấutrongxoáynướckhổnglồsâuthẳm.NướcsùngsụcdângcaothànhsóngdữdằnbaoquanhAchilleusdộimạnhvàokhiênlúcđổàolênđầu.Chânđứngkhôngvững,tướngquânvội
nắmcâydukhổnglồtươitốt.Rễtróctrôiđicâyducuốncảbờ;cànhláxumxuê,cồngkềnhbítkíndòngnướclonglanh;toànthângãyđổ,câydunằmnganglàmdòngsôngtắcnghẽn.Achilleusvùngvẫy,phithânkhỏichỗnướccuốnxoáy.Khiếpđảmtướngquânchúiđầu,cắmcổ,cogiòchạynhưbayquacánhđồng.Nhưngnhấtđịnhkhôngbuôngtha,thầnlinhphithườngnhôlênđuổitheotrongduềnhnướcngảmàuđentối,ngănchặnkhôngchoAchilleuschémgiết,đồngthờichechởquânTroiankhỏibịdiệtvong.CôngtửPeleuschạynhưthươngbay,tốcđộnganghàngtốcđộhắcưng,vừakhỏevừanhanhtronghàngsinhvậtlôngvũ,sàxuốngvồmồi.Tướngquâncứthếphóngđinhưhắcưngthamtàn,mặtđồngtrênlồngngựcrăngrắcrùngrợnlúctìmcáchthoátkhỏiđợtsóngtràotớiđổậplênđầu.Dẫuthếdòngsôngvẫnàoàođuổitheo,vừatuônđổvừagầmthétđằngsau.Nhiềulầntướngquânbịnướcđuổisátgótyhệtngườilàmvườnmuốntướiđàomươngchonướcchảytừdòngsuốitốiomtớihàngcây,luốngvườn.Taycầmcuốcngườilàmvườnpháchướngngạitrênđườngmương;nướcbắtđầutuônchảy,cuốnsỏiđákhỏilòngmương,khoảnhkhắctậptrungtốclựcàoàođổxuốngmặtđấtthoaithoải,vượtcảngườimởlốikhaiđường.Sóngcuồncuộntrêndòngsôngluônluônđuổikịp,dùtướngquânchạynhanhđếnmấy,bởithầnlinhmạnhhơnthếnhânvôcùng!MỗilầnhễAchilleusphithường,bướcchânthoănthoắt,cốgắngđứnglạichốngtrả,đểmắtnhìnxemcóphảitấtcảthầnlinhbấttửnânggiữbầutrờicaorộngđangxuađuổithìynhưrằngđợtsóngcaolớntừdòngsôngChúatểnuôidưỡngđổàoàoxuốngvai.Losợhếtsứctướngquânvùngnhảythoátthân.Songlầnnàocũngvậy,dòngsôngdùngdòngnướcmãnhliệtchếngựđầugối,đồngthờicuốnsạchđấtcátdướichân.NgửamặtnhìnbầutrờicaorộngcôngtửPeleusrênrỉ:“Ôi,ChaChúatể,saokhôngcóthầnlinhnàotỏlòngthươnghại,rataycứuconthoátkhỏisôngnày!Nhưvậynghĩalàconphảigánhchịutaiương!ConkhôngoántráchcôngtửnàocủaOuranos,songcontráchoánhiềnmẫusinhracon.Bànóidối,bàđánhlừa,bàbảoconsẽgặptửthầndướichântườngquânTroianhiếuchiến,gụcchếtvìmũitênvunvútApollonhắmbắn!ƯớcchiHektorthanhniêntuyệtvờilớnlêntrongthànhTroahạsátcon.Nhưvậykẻgiếtngườisẽlàanhhùngdũngcảmvàngườibịgiếtcũnglàdũngcảmanhhùng!Nhưngbâygiờsốphậnđẩyđưaconsẽchếtcáichếtđángthương,dòngsônglớnrộngnắmchặtnhưthiếuniênchănheocốgắngvượtsôngtrongcơngiôngtốbịdòngnướccuốnphăngphăng.”Tướngquândứtlời.MaulẹđápứngPoseidonvàAthenatớiđứngbêncạnh.Độilốtthếnhân,
thầnlinhđưataynắmtay,ngỏlờitrấnan.Poseidonrungchuyểntráiđấtnóitrước:“CôngtửPeleus,canđảmlên!Đừnghoảnghốthaysợsệtquáđáng.ChúatểđồngýchấpthuậntavàPallasAthenaxuốnghạgiớitrợgiúp.Tintađi,dođịnhmệnhtướngquânkhôngbịbấtkểsôngnàokhuấtphục;sôngnàyrồisẽrútnước,tựmìnhtướngquânsẽthấy.Tuynhiên,ngôbốicóđôilờisuytưkínđáonhắnnhủ,làmtheotướngquânsẽkhônggặpkhókhăn:đừngngưngchiếnđấu,bấtkểtìnhhuốngrasao,chừngnàochưadồnquânTroianđàotẩuvàotrongbứctườngdanhtiếngthànhTroa.SaukhicắtđứtcuộcđờiHektor,quayvềdãythuyềntứckhắc.Chiếncôngvẻvangngôbốihânhoanbantraotướngquân.”Hoàntấtmụcđích,dứtlời,rờibỏtướngquân,haithầnlinhquayvềhàngngũbấttử.Phấn
khởitrướcchỉthịcươngquyếtcủathầnlinh,Achilleuscấtbướcđiquacánhđồng.Khắpnơingậpnước.Giápyngoạnmục,xácngườitrẻtuổibịđâmchếtnổilềnhbềnh.Giơchânbướccaotướngquânphấnđấungượcdòng.NhờAthenagiatăngsứclựcdồidào,dòngsôngvớilượngnướcdữdằnkhôngthểkìmhãm.DẫuthếSkamandrosvẫnchưanguôigiận.Tráilại,nổixunghơnnữavớicôngtửPeleus,tứcthìtungđợtsóngkhổnglồ,đỉnhcaocongvút,dòngsônglớntiếnggọiSimoeis:“Hiềnđệquýmến,ngôbốihãyđoànkếtngõhầuchếngựtênnày,vìysắpsửatấncôngcướppháthànhphốrộnglớncủaPriam.NgườiTroianchẳngthểđứnglênđươngđầu.Maumautớigiúptachốnglạiy.Dồnhếtnướcsuốivàosông,đổhếtnướclạchvàosuối,nổisóngthậtcao,quétthậtmạnhđẩycảgỗlẫnđánhàoxuốngàoào,làmvậyngôbốimớicóthểchặnđứngtêndãman,lúcnàychếngựtấtcả,đồngthờinổiđiênnghĩmìnhnganghàngthầnlinh.Tanhấtquyếtkhôngđểthểlựccườngtrángcũngnhưtướngmạođườngđườngcủaycứuythoáthiểm,kểcảgiápyngoạnmục,giápysẽnằmsâudướinước,chìmlỉmtrongbùn.Cònytasẽlấycátcuốnkín,bùnđắpcao.QuânAchaiansẽkhôngbiếtxươngynằmđâumàtìm.Tasẽchônythậtsâudướibùn.Đólàmồdànhsẵnchoy,dovậyquânAchaiankhỏicầndựngmộkhimaitáng.”
Skamandrosvừadứtlời,dòngsôngthầnlinhnuôidưỡngdângcao,àoàotràntớiđèbẹpAchilleus,sôisục,lổnnhổnbọt,máuvàxácngười.ĐợtsóngvươncaongấtnghểutrênđầucôngtửPeleushămhởđedọanhậnchìm.Đúnglúcđósợhếthồn,vìnghĩdòngsôngxoáysâusắpcuốnAchilleusđixa,thấtthanhbáođộng,quayphắtsangquýtửHephaistos,Herahétto:“Đứngdậy,thầnlinhchânquè,hoàngnhicủata!Ngôbốihằngtintưởnghoàngnhicókhảnăngtrựcdiện,đươngđầuXanthosxoáyxiết.Maulên,xảthâncứunguyquânAchaian,dànlửarộngrãi.Phầnriêngtađigọigiótây,giónamnổigiôngtốdữdằntrắngcảbầutrờitừngoàibiểnthốcvào,đẩylửatànpháhoàngnhinhómlênlanrộng,thiêuđốtthithểcùnggiápyquânTroian.Phầnmìnhhoàngnhiphảithiêuhếtcâycốitrênbờ,nhómlửađốtcảXanthos.Ysẽcúimặthốihận,vanxinthươnghại,nhưngchớxiêulòngtrướclờidịudànghayxẵngxớm.Đừngnguôigiậnchừngnàochưanghetiếngtahétgọi.Lúcđóhoàngnhiphảingừngđểlửađiêncuồnglụndần.”Đáplờithânmẫu,Hephaistosnhómlửakhổnglồ.Lửabắtđầucháytrêncánhđồng.Tiếp
theolửađốtxácchếtdoAchilleushạsátnổilềnhbềnhnhannhảntrêndòngsông.Cánhđồngcháykhô,mặtsôngóngánhngừngchảy.Nhưsangthu,gióbắcnổicơn,khuvườnmớitướichẳngmấychốckhôqueo,ngườilàmvườnhàilòng,cảcánhđồngkhôkhốc,xácchếtcháyrụi.SauđóHephaistosquaylửarừngrựcthiêudòngsông.Hàngdu,hàngliễu,hàngbáchbắtlửa;đámxatrục,đámcóilác,đámcủgấumọcumtùmquanhdòngnướcyêukiềucháysạch.Bầylươn,đàncáphónghướngnàylaohướngnọdướimặtnướcnênthơ,nháonhác,ngấtngưvìhơithởhồnghộc,hừnghựccủaHephaistostaynghềlãoluyện.Sứcmạnhtràntrềbịthiêuđốt,dòngsônglớntiếngkêugọithầnlinh:“Hephaistos,khôngthầnlinhnàocóthểđươngđầuvớiđạica,tiểuđệcũngchẳngthểchốnglại,khiđạicanổilửathiêuđốtnhưthế.Ngừngngaybâygiờđừngtấncôngnữa.ĐểAchilleusphithườngtiếptụclênđườngtốngcổquânTroianrakhỏithànhTroa,tiểuđệhàtấtphảidựphầnthamgiacuộcchiến?”Lửathiêuđốtbảnthântronglúcdòngsôngcấttiếng.Mặtnướctrongveosôisục.Vìhơi
nóngnhưmỡheochănnuôikỹlưỡngtanbiến,khivạcdầusụcsôidolửagiatăng,lúccủikhôbêndướicháybừngbừng,mặtnướcyêukiềucủadòngsôngbốclửa,nướcsôidồnhơi;nướckhôngchảy,nướcđứngim,nướcchếtlặng,vìsứcmạnhhơinóngHephaistostàibalỗilạcliêntụcphóngra.Đúnglúcấydòngsôngcấttiếngkhẩncấpkêugọilờinhưcócánhbayxa:“Hera,vìsaoquýtửlạitấncôngtruyhạidòngnướccủabảnnhânthayvìdòngnướckhác?ĐốivớinữthầnbảnnhânchẳngcógìđángtráchnhưdòngsôngkháctừngtrợgiúpquânTroian.Dùsaobảnnhânsẽngừng,nếunữthầnmuốn,songquýtửcũngphảingừngtheo!Tuynhiên,bảnnhântrangtrọngthềbảnnhânnhấtđịnhsẽkhôngbuôngthaquânTroiankhỏingàybấthạnh,ngaycảkhithànhTroacháyrừngrực,cháykhắpnơi,concháuhiếuchiếnngườiAchaiannổilửathiêuđốt.”NghethấythếHeranữthầncánhtaytrắngngầntứctốcgọiquýtửthươngyêu:“Hephaistos,
ngừngngay,hoàngnhivôcùngvẻvangcủamẹ!Chẳngnênvìthếnhânmàcưxửtồitệvớithầnlinh.”Nữthầndứtlời,Hephaistosdậptắtngọnlửahungtàn;dòngnướclạichảygiữahaibờngoạnmục.Hăngsaychếngự,Xanthoskhôngcònđiêncuồng,haiđốithủngừnggiaochiến,doHerachỉđịnhmặcdùcòngiậndữ.Nhưngbấthòagaygắt,kịchliệtdiễnragiữahàngthầnlinh.Vìtứcgiậnthiêuđốtcõilòng,tấtcảchiathànhhaipheđốinghịch.Hunghăngtrắngtrợn,haibênnhảyxổlahétlẫnnhau,mặtđấtbaolarìrầmphíadưới,bầutrờimênhmôngrungrinhtrêncao.ChúatểnghethấytrongkhiantọatrênnúiOlympos.Chứngkiếnthầnlinhcãilộn,Chúatểmỉmcười,lòngvuinhưmởhội.Lúcnàythầnlinhkhôngđứngxanhaunữa.Areschuyênmônphákhiênbắtđầusấntới.Taycầmthươngđồng,thầnlinhđầutiênnhàotớivừatấncôngAthenavừacấtlờitỏvẻnhụcmạ:“Tạisaolạiđẩythầnlinhtớichỗxungđộtnhưthế,hởquỷcáiđasự,táogan,liềulĩnh,điênrồ?Vìsaolòngdạthúcđẩylầnnàylàmvậy?QuỷcáicónhớquỷcáinângđỡđểDiomedescôngtửTydeusđánhtabịthương,rồingangnhiêncầmthươngcủaylaothẳnglàmlàndanhẵnnhụicủataráchxướckhông?Bởithếbâygiờtanghĩquỷcáiphảiđềntrảnhữnggìquỷcáigâyralúcđó.”DứtlờiArestấncôngthẳngkhiênthầnnhiềutua,dụngcụkhủngkhiếpngaycảsấmsétcủa
Chúatểcũngkhôngbẻgãy.Aressátnhânnângtrườngthươnglaomạnh.Athenalùilại,cúi
thấp,haitaynùngnụcnângtảngđánằmtrêncánhđồng,tảngđákhổnglồ,đensì,sắccạnh,ngườixưađặtđểphânbiêngiớikhuruộng.Nângcaochoảngmạnh,nữthầnnệntrúngcổ,Areshunghăng,cuồngnộgụctứckhắc.Namthầnvăngbảymẫumớirơi,tóclấmbụi,giápylẻngxẻng.PallasAthenapháracườinóilờinhưcócánhbayxabiểulộchiếnthắng:“Rồdạiđángthương!Mikhôngtàinàobiếtvềsứcmạnhtahơnmibộiphần,nếumuốnthửsứcchốnglại.Nhưvậylàđềntrảxứngđánglờimẹminguyềnrủa;phẫnnộmẹmimuốnmigặpbấthạnh,vìrờibỏquânAchaiansangtrợgiúpquânTroianngạomạn.”Dứtlờinữthầnquaycặpmắtsángngờinhìnchỗkhác.AphroditeáinữChúatểcầmtayAresdẫnđi,vẫnchưalạisứchoànhồn,tráilạicònêẩmrênrỉkhônxiết.ChợtnomthấyHeranữthầncánhtaytrắngngầnlậptứcnóivớiAthenalờinhưcócánhbayxa:“Trôngkìa,Atrytone,haychưa,tiểuthưkiêncườngcủaChúatểmangkhiênthần,quỷcáilạidắtAres,thếnhânnguyềnrủa,láchquachiếntrườngrakhỏigiaotranhrùngrợn.Đuổitheongay!”Nữthầndứtlời.Athenahùnghụclaotới,lòngvuikhônxiết.Đếngầngiơnắmtaymậpmạp
nữthầnthoithẳngngực.Chẳngthểchốnglại,hoảnghồn,luốngcuống,bủnrủnAphroditexỉutạichỗ.Bởithếcảhainằmthẳngcẳngtrênmặtđấtphìnhiêu.Athenatỏvẻchiếnthắngnóilờinhưcócánhbayxa:“BâygiờđứanàotrợgiúpquânTroianđánhlạiquânArgivecũngsẽmaymắnnhưhaitênnày,biểulộđầyđủtáobạo,quyếttâmnhưAphroditekhichạytớitrợgiúpAres,trựcdiệncơnphẫnnộcủata!NhưvậyngôbốisẽsớmchấmdứtcuộcchiếnsaukhicướppháthànhTroakiêncố.”Nữthầndứtlời.Heranữthầncánhtaytrắngngầnmỉmcười.Đúnglúcđóthầnlinhrung
chuyểntráiđấtquyềnuycấttiếnggọiApollo:“Phoibos,tạisaotavàhiềnđiệtvẫnđứngcáchxa?Nhưvậykhôngnênkhôngphảichútnào,khithầnlinhgiaochiến.Vàkểracũngsượngsùngkhôntả,khôngthamchiến,lúcngôbốitrởvềnúiOlympos,bướcvàobiệtđiệnlátvàngcủaChúatể.Vậykhởisự,vìhiềnđiệtíttuổi.Takhôngnên,bởilớntuổivàhiểubiếtnhiềuhơn.Hiềnđiệtđúnglàthằngđần,lòngdạđểđâu,saohayquênthế!HiềnđiệtkhôngnhớtìnhcảnhcựckhổhaichúcháuphảichịuđựngởthànhTroa,côđơn,cáchbiệtthầnlinh,khiChúatểsaiđilàmchoLaomedoncaongạo,suốtnăm?Thùlaothỏathuận,ngôbốilàmmướn,lãochỉtayralệnh.TaxâychongườiTroianbứctườngvừacaovừavữngbaoquanhgiữchothànhphốantoàn.Phoibos,hiềnđiệtlàmmụcphuchăndắt,trôngnomđànbòsừngcong,bướcđinặngnềdọctriềnnúi,quabaothunglũngtrongnúiIdacâycốiumtùm.Mùathayđổi,thờihạnlàmthuêchấmdứt,thờigiantrảcôngbắtđầu,Laomedontànnhẫnkhôngthanhtoán,khôngnhữngkhôngtrảthùlaomàcònđuổiđi,hămdọađủđiều.Lãođedọatróichân,cộttay,gửitớihảiđảoxaxôibánlàmnôlệ;lãođòidùngdaođồngcắttaingôbối.Bởithếngôbốiravề,tứctối,cămgiậnvôcùng,vìtiềncônghứatrảlãokhôngtrả.Thếmàbâygiờhiềnđiệtlạivềphevớiquânlão!HiềnđiệtkhôngthamgiacùngngôbốichuẩnbịtiêudiệthoàntoànquânTroiancaongạo,bắtchúngquỳgốicúiđầu,đưachúngtớisốmệnhthảmhạicùngvợconchúngquýmến,yêuthương.”Apollothầnlinhxạthủtừxađáp:“Ô,thầnlinhrungchuyểntráiđất,thúcphụsẽbảotiểuđiệt
ngumuộikhôngbiếtnhậnđịnh,nếugiaochiếnvớithúcphụvìthếnhânđángthương,họnhưlácây,cólúcnởrựcrỡ,sốngtươivui,hớnhởtrênđấtlànhphìnhiêu,cókhiủrũ,phaitàn,héoúa,mấthếtsứcsống.Không,thúcphụvàtiểuđiệtnênrútkhỏichiếntrậntứckhắc,đểmặcthếnhântiếptụcgiaotranh.”Dứtlờithầnlinhquaymặtbướcđi,vìthầmnghĩmặtmũinàođụngđộvớibàođệthânphụ.NhưngtỉmuộiArtemis,nữthầnthúdữ,rừnghoangnặnglờitráchmóc:“Thầnlinhxạthủtừxa,caochạyxabay,mitraochiếnthắngtrọnvẹnchoPoseidon,chiếnthắngdễdàngchẳngchúttốncông!Nguđầnơi,mangcungmàkhôngbaogiờsửdụngnghĩalàthếnào?Ướcchitađừngnghemihuênhhoangvớithầnlinhbấttửtrongcungđiệnthânphụmisẽtrựcdiện,đươngđầuvớiPoseidon!”Nữthầndứtlời,Apolloxạthủtừxakhôngđáplại.Nhưngbựctứcvớinữthầnxạthủ,Hera
hiềnthêkhảáicủaChúatểcaogiọngnhiếcmóc,lờilẽmiệtthị:“Saodámchốnglạitahởnhãinhéptrơtrẽn?Nóichomàhaykhôngdễgìđọsứcvớitađâu,mặcdùcócungtêntrongtayvàChúatểbiếnthànhsưtửtronghàngphụnữ,chophépsáthạibấtkểngườinàongươithích.Nêntiếptụcsáthạithúrừng,hươunaitrênnúichứđừngđụngđộvớibềtrên.Ngượclại,nếu
muốnhọcgiaochiến,vìtáogantháchthức,vậytiếnlên,ngươisẽthấytamạnhnhườngnào.”DứtlờinữthầnđưataytráinắmcổtayArtemis,tayphảikéocungkhỏibờvai,rồidùngvũ
khívừađoạtvừađậpmạnhvàotaivừamỉmcười.Giãygiụa,vặnvẹo,tênbậtkhỏibaođựngrơilảtả,Artemisbậtkhóc,cúiđầu,cogiòchạynhưbồcâubaytrướcdiềuhâumaymắnthoáthiểmlẩnvàokheđáhoặchốcnúi.Artemisvừakhócvừachạy,bỏmặccungtênvungvãitrênmặtđất.NhưngmuốntrấnanthânmẫuLeto,sứgiảdẫnđườngdángvẻrạngrỡ,nhanhchânmaumiệngcấtlời:“Mẫuhậu,hàinhisẽkhônggiaochiếnvớimẫuhậu,vìđụngđộvớibấtkểphunhânnàocủaChúatểthuthậpmâytrờicũngnguyhiểmvôcùng.Mẫuhậucứviệcphấnkhởikhoevớithầnlinhmẫuhậukhuấtphụchàinhibằngsứcmạnhkhủngkhiếp.”Sứgiảdứtlời.Letocúinhặtcungcánhcongvàtênvunvútnằmngổnngangtrênmặtđấtbụi
đườngbốccao.Nhặtxongnữthầncầmvũkhícủaáinữrađi.ArtemistrởvềnúiOlympos,biệtđiệnsànlátđồngcủaChúatể.Khócsướtmướttrinhnữlănxảngồitrênđầugốithânphụ,xiêmybấttửrungrinhtheonhịplệnồng.ThânphụcôngtửKronosômchặtvàolòngmỉmcườikhẽhỏi:“Thầnlinhnàotronghàngbấttửtrênthiêncungcưxửkhôngnênkhôngphảivớihoàngnhiyêuquýlàmnhưmuốntrừngtrịvìđiềuxấuxa?”Nữthầnsănbắntàitình,vươngmiệnyêukiều,nhỏnhẹđáp:“Thưa,phunhânThánhthượng,
Heracánhtaytrắngngần,đánhhàinhitúibụi.Vìnươngnươngnênthầnlinhbấttửcãilộn,đánhnhau.”Trongkhichaconchuyệntrò,PhoibosApollovàothànhTroathiêngliêng.Thầnlinhlongại
bứctườngvâyquanhthànhphốxâycấtvữngvàng,đồngthờilosợquânDanaanbấtchấpđịnhmệnhsẽtrànvàohômđó.Thầnlinhbấttửcònlại,ngườichánnản,buồnrầu,ngườihớnhở,vuimừng,tấtcảtrởvềnúiOlymposngồibênthânphụ,Chúatểthuthậpmâyđen.TrongkhiđóAchilleustiếptụctànsát,cảngườilẫnngựamóngvóchắcnịch.Nhưkhóicuồncuộntừthànhphốbốclênbầutrờicaorộng,khinổigiậnphónghỏa,thầnlinhđemđaukhổ,mấtmátchonhiềungười,tướngquângieorắcđiêutàn,tangtócchoquânTroian.Lúcnàyđãlênthápcanhthầnlinhxâycấtquansát,lãonhânPriamthấyAchilleushunghãnrượtđằngsau,quânTroiancựckỳhỗnloạntháochạyphíatrước,hoảnghốt,khiếpđảm.Lãonhânrênrỉ,rờithápcanhđixuốngralệnhkhẩncấplínhcanhcổnghuyhoàngbênbứctường:“Mởhếtcánhcổng,rồigiữchặtchoquânmìnhtháochạyvềthànhphố.Achilleusđuổisátgót.Tanghĩchémgiếttànkhốcsẽdiễnra.Khihọùavàobêntrongtườngthành,lấylạihơisức,đóngcổnglại,gàithenthậtkỹ,tasợrấtcóthểtênsátnhânsẽphithânnhảyquatườngvàotrong.”Nghelãonhânnóilínhgácđẩythenmởcổng.Cánhtừtừmởrộng,ánhsángthoátnguyxuất
hiện.Apollocũngnhàotớigiữchohọkhỏigặptaiương.Họcắmđầucúicổchạyvềthànhphố,tườngthànhcaongất,khátnước,lấmbụikhibăngquacánhđồng.SaulưngAchilleushùnghổđuổitheo,tayhămhămcâythương,lòngsôisụcnộcuồng,hốihảđạtchiếncông.LúcđóthànhTroacổngcaosuýtnữarơivàotayconcháungườiAchaian,nếuPhoibosApollokhôngcanthiệp,khuyếnkhíchAgenorcôngtửAntenor,chiếnbinhdũngmãnh,cantrường.Truyềnđạiđởmvàotim,muốngiữtửthầnkhỏiđưabàntaytànácđộngtớichiếnbinh,thầnlinhhiệnhìnhđứngbêncạnh,dựalưngtrênthâncâysồidẫusươngmùdàyđặcbaoquanh.DovậykhithấyAchilleuscướppháthànhphốlạigần,Agenordừngbướcđứngimchờđợi,lòngnônnóng,suytínhlungtung.Tronglúchoảnghốtchiếnbinhthầmnghĩ:“Ôibấthạnh!Nếumìnhchạytheođườngngườikhácđổxôthoátthân,dẫuthếAchilleushùngdũng,cườngtrángcũngsẽtómcổ,đâmchếtnhưtênhènnhát.Tráilại,nếumìnhbỏhọđểmặccôngtửPeleusdồnđuổi,chạytheođườngkhác,từtườngthànhracánhđồngtớitriềnnúiIda,lẩntrốntrongrừngcây,nhưvậytốiđếnsaukhixuốngsôngtắmrửa,honggióchokhômồhôi,mìnhcóthểtrởlạithànhTroa.Nhưngcầngìphảinghĩtớichuyệnnhưthế?Ycóthểthấylúcmìnhlẩnkhỏithànhphốlầnđườngracánhđồng.Chânchạynhưbayysẽđuổitheotómcổ.Nhưvậysẽkhôngthoátchết,sẽgặpsốphậnđentối,vìyquákhỏe,khỏehơnmọingười.Nhưngnếumìnhtiếnratrựcdiệntrướcthànhphốthìsao?Xétchocùng,cũngnhưmọingười,dathịtychẳngthểtránhnổithươngđồngsắcnhọn.Ychỉcómộtcuộcđời,khôngaitinythuộchàngbấttử,chỉcóChúatểcôngtửKronosbanvinhdựchoy.”
DứtlờiAgenorbìnhthảnchờAchilleus,lònghămhởgiaochiến,nhưbeogấmrờirừngrậmgặpthợsăn,nghetiếngchósủa,tronglòngkhônglosợ,khôngnghĩchạytrốn.Nếuthợsăntấncông,dùthươngđâmtrúng,haylaotừxa,beogấmcũngkhônglơilàchiếnđấutớikhicậnchiến,cắnchếtthợsănhoặcbịthợsănquậtngã.VìthếcôngtửAntenor,AgenorquảcảmnhấtđịnhkhôngchạytrướckhithửsứcvớiAchilleus.Đưakhiêntrònraphíatrướcchethân,giơthươngnhắmđịchthủ,chiếnbinhhéttotháchthức:“Achilleus,chắchẳnminghĩhômnaymisẽđộtnhập,cướppháthànhTroaoaihùng.Rồdạiđángthương!Thànhvẫntồntạiđểgánhchịuvôvànđauthương!Thànhcónhiềuquýtửgandạbảovệ,đasốngôbốisốngtrongđó,xảthânchiếnđấutrướcmắtchamẹ,vợcon.Miđanglaođầuvàochỗchết,mặcdùlàchiếnbinhkhủngkhiếp,táotợn.”Dứtlời,thươngsắctrongtaygânguốclaomạnh,chiếnbinhnémtrúngsốngchândướiđầu
gối.Miếngcheốngchânbằngthiếcmớitinhrungdữdội.Sảnphẩmthầnlinhchếtạođươngđịchđườngthương,mũiđồngbậtlại,laotrúng,songkhônglàmbịthương.TrảmiếngcôngtửPeleustấncôngAgenoroaihùng.NhưngApollokhôngđểtướngquânchiếnthắng.Giấutrongsươngmùdàyđặc,thầnlinhlẳnglặngmangchiếnbinhrakhỏichiếntrườngkhônghềhấn.CùnglúcứngdụngmưuthuậtthầnlinhxạthủlèoláiđưacôngtửPeleusxadầnquânTroian.BiếnmìnhgiốnghệtAgenor,mọivẻmọinét,thầnlinhxuấthiệntrênđườngphíatrước.Achilleushămhởđuổitheo,rượtquacánhđồngphìnhiêukhálâu,sauđóđổihướngtrựcchỉsôngSkamandrosxoáysâuchảyxiết.Thầnlinhchạytrướccáchxamộtchút,vừachậpchờnvừadụhoặcAchilleusmêmẩncứtưởngcóthểđuổikịpnếuchạynhanhhơn.SuốtthờigianđóquânTroiantánloạnchạyvềthànhphố.Vuimừngthoátchếthọùnùnùavào.Họkhôngcòntinhthầnđứnglạibênngoàihaybờlũychờđồngđộixemaichạythoátvềthành,aigụcngãngoàichiếntrường.Hớthải,vộivàng,nhờcặpchân,đôigốitrởvềantoàn,họnhàoquacổngnhưnướcvỡbờ.
Khúc22Nhốnnháo,khiếpđảmnhưbầyhươu,quânTroianđổvàothànhphố.Dựalưngvàotườngcó
lỗchâumaiđồsộchoráomồhôi,họuốngnướcdằncơnkhát.Bênngoài,nghiêngkhiênchevai,quânAchaiankéotớimỗilúcmộtgần.ChỉcóHektor,địnhmệnhtànácbuộcchântạichỗ,đứngtrướcthànhTroavàcổngSkaian.TrongkhiđóPhoibosApollohélộbảnthânnóivớiAchilleus:“CôngtửPeleus,vìsaođuổitanhanhthếtrongkhitướngquânlàthếnhân,talàthầnlinh?Nhưvậytứclàtướngquânchưanhậnratathuộchàngbấttửnênvẫnnónglònghùnghổđuổitheo!ChắchẳntướngquânquênviệcphảihoàntấtvớiquânTroian.Tướngquânđuổichúngchạytánloạn.Nhưngtrôngkìa,chúngùnùnchạyvàothànhphốtrongkhitướngquânlạclõngởđây.Tướngquânsẽchẳngbaogiờgiếtnổitađâu,vìtabấttử,khôngphảisinhvậtđịnhmệnhquyếtđịnh.”NghenóithếtứcgiậnhếtsứcAchilleusbướcchânthoănthoắtđáp:“Thầnlinhxạthủ,tànác
hơnhếttronghàngthầnlinh,ngườiđãdụhoặcđánhlừabảnnhânrờitườngthànhtớiđây,nếukhôngnhiềutênnữasẽnhănrăngchuivàolòngđấttrướckhimòvềthànhTroa.Cứuchúngsống,ngườiđãtướcbỏkhôngđểbảnnhânđoạtchiếnthắngvẻvang,chẳngchútngạingùng,vìkhôngsợrồirasẽbịtrừngphạt.Nếucóquyền,thếnàobảnnhâncũngbắtngườiđềntrả!”Khôngnóigìnữa,tậptrungýnghĩ,Achilleushiênngangcấtbước.Cogiòchạynhưngựađuakéoxehùngdũngbổtớimứcđến,xảvónhịpnhàngvượtcánhđồng,tướngquânthoănthoắttungchân,chồmgốiđâmxổvềhướngthànhphố.LãonhânPriamđầutiêntrôngthấytướngquânvunvútlaoquacánhđồng,mặtđồngchengựclónglánh,nhưvìsaocuốihạ,rựcsángátcảsaobạntrêntrờibanđêm,ngườiđờigọilàLạpKhuyển.Mặcdùsánghơnsaokhác,songsaokhôngmangđiềmlành,màđemhơinóngcựckỳmãnhliệtnhưthườngthấychothếnhânđángthương.Lãonhânrênrỉ,giơtayđấmđầu.Cấtgiọngđầykinhhãilãonhânlớntiếngnănnỉ,nhưngquýtửthươngyêuđứngbấtđộngtrướccổngthành,quyếttâmgiaochiếnvớiAchilleus.Đưahaitayvềphíatrước,giọngđángthương,lờicảmđộng,lãonhânnóivớiquýtử:“Hektor,conơi,đừngtrựcdiệnvớitênđómộtmình,khiđồngđộiởxa.NếukhôngconsẽgụcngãdướitaycôngtửPeleusvàsẽmauchóngchấmdứtcuộcđời,vìykhỏehơncongấpbộivàrấtưtànbạo.Ướcgìthầnlinhchỉyêuthươngynhưtathươngyêuy!Chóvàkềnkềnsẽănthịtynằmsóngsoàitrênmặtđất,buồnkhủngkhiếpthôikhôngcònđènặnglòngta.Yđãcướpkhỏitaytanhiềuconyêuquý,giếtchếthoặcđembánlàmnôlệởđảoxaxôi.Bâygiờcũngvậytakhôngthấymặthaiđứatronghàngquânrútvềthànhphố,LykaonvàPolydoros,Laothoecaoquýtronghàngphụnữsinhhạchota.Nếuquânthùbắtsốnggiamtrongdoanhtrại,ngôbốisẽđemđồng,vàngchuộctứcthì,trongnhàsởhữuvôsố,vìAlteslãonhânkhảkínhchocongáikhánhiềulàmcủahồimôn.Tráilại,nếucảhaiđềuchết,bâygiờđangởdướisuốivàngvớiDiêmVương,tavàmẹchúngđaukhổkhônxiết,vìlàchamẹsinhra.Dẫuvậy,dânthànhTroasẽkhôngbuồnrầuthươngtiếc,thankhóclâudài,nếuconkhônggụcchếtdướitayAchilleus.Bởithếconơi,vàotrongtườngđểcứuthànhTroavàdânTroian,cảnamlẫnnữ.Đừngvứtbỏcuộcđờitươiđẹp,vàngsonđểđemchiếnthắnglẫylừngchocôngtửPeleus.Hơnthế,cũngthươnghạita,bốgiàbấthạnh,vẫnsống,vẫncảmnhận,songcuộcđờilàđaukhổvàsốphậnlàtangthương.Hãynghĩtớingườicha,trướcngưỡngcửatuổigià,xấusốbạcmệnh,côngtửKronosbắtnhắmmắtlìađờitheosốphậnhãihùng,saukhichứngkiếnbiếtbaocảnhghêtởm,contraisáthại,congáibắtmangđilàmnôlệ,nhàcửacướpphá,cháunộiđậpchếtquăngvấttrênmặtđất,tànsátrùngrợn,condâuquânAchaianbàntaynhơnhuốc,sátnhânlôikéođemđi!Cuốicùngđếnlượttagụcngã,khicókẻtừxahoặcởgầnlaothươngđồngsắcnhọngiếtchết,tasẽbịchóđóitrongnhàxéxácănthịtngoàicổng.Bầychótachoănkhidùngbữatrongcungđiện,huấnluyệncanhcửagiữnhà,saukhiliếmmáuchủnhân,lòngdạđiêncuồng,sẽnằmdàidướitrụquanngơinghỉ!Thanhniên,quânthùgiếtchếtngoàichiếntrường,thươngnhọnđâmnátthây,nằmbấtđộnglàhìnhảnhkhảái,nhữnggìthanhniênđểlại,kểcảthithể,đềungoạnmục.Tráilại,khilãonhânbịhạsát,bầychóđớpnhaymáitóctrắng,chòmrâubạc,bộphậnkínđáolàcảnhtượngđángthươngvôcùngđốivớithếnhânbạcmệnh!”Trướckhingừngnói,lãonhânđưataynắmtóctrắngphaugiậtmạnh,songkhônglaychuyển
nổilòngdạquýtử.Thânmẫuđứngbêncạnhbắtđầurênrỉ,khóclóc.Mộttayvạchxiêmy,mộttaynângbầuvú,nướcmắtròngròng,giọngnănnỉ,bànứcnở:“Hektor,conơi,hãynhớcáinày,thươngmẹ.Biếtbaolầnngàytrướcmẹchoconđểdằncơnđói!Đừngquênngàyđó,conơi.Nếumuốnđánhđuổiquânthùtànbạohãyrataytừtrongtườngthành,đừngởngoàiđơnđộctrựcdiệnvớikẻlìlợm!Nếunógiếtcon,mẹsẽkhôngtàinàođặtconlêngiáquantàithankhóc,conơi,conyêucủamẹ,vợconbiếtbaocủahồimôncũngvậy.Xamẹ,xavợ,rađằngđó,bêndãythuyềnquânArgive,trongnháymắt,chósẽkéotớixéxácănthịtcon.”Bốmẹcứthếvừanứcnởvừanănnỉlớntiếnggọi,gọinhiềulần,nhưngkhôngthểlaychuyển
lòngdạconthươngyêu.HektorcứđứngchờAchilleusvạmvỡmaubướcsấntớimỗilúcmộtgần.Nhưrắntrênnúinằmtronghangchờngườiđiqua,saukhinuốtcỏđộc,giậndữkhủngkhiếpngấmsâu,cuốntròn,trốmắtnhìnđầyácý,Hektorkhôngchùnbước,khôngbớtnộcuồng,dựakhiênsángloángvàocộttrụxáptường.Nhưngphânvânchầnchừ,lòngđầydũngcảm,chủsúytựnhủ:“Xửsựthếnàobâygiờ?Nếumìnhvàotrongcổng,trongtường,Poulydamassẽlàngườiđầutiênchỉtrích,vìđêmqua,đêmkhủngkhiếp,khiAchilleusphithườngxuấthiện,chỉhuyhốithúcmìnhdẫnquântrởlạithànhphố.Nhưngmìnhkhôngnghe.Nếumìnhnghelờitìnhtrạngđâuđếnnỗitệhạithếnày!Dokhinhsuất,tựcaotựmãnnênbâygiờmấthếtquânlính,mìnhcảmthấyhổthẹntrướcđànông,đànbàthànhTroa,xiêmythathướt.Mìnhkhôngmuốnngườikhôngcantrườngbằngmìnhngàynàođósẽnói:‘TintưởngsứcmạnhbảnthânHektorkhôngcònquântrongtay.’Ngườitasẽnóinhưthế.Bởivậymìnhnênđươngđầu,trựcdiệnAchilleus,mộtlàgiếtyrồitrởvềantoàn,hailàchếtcáichếtvinhquangtrướcthànhphốmìnhchàođời.Tráilại,haylàhạkhiênđầulồi,mũtrậnnặngnề,saukhidựngthươngvàotườngtiếnrathânchinhgặpAchilleusanhhùngxuấtchúng,tuyênbốtrảlạicôngtửAtreusHelencùngcủacảicủanàng,tấtcảnhữnggìAlexandrosđemxuốngthuyềnrỗngkhôngmangvềthànhTroavàlànguyênnhânđầutiêngâynênxungđộtgiữađôibên,xáchứachiasẻđồngđềuvớiquânAchaiantàisảndựtrữtrongthànhphố,yêucầuquânTroianthềtrướctrưởngthượnghọkhônggiấugiếmtígì,songsẵnsàngphânchiamọithứtrongthànhphốngoạnmụcthànhhaiphầnbằngnhau.Nhưngcầngìphảisuyngẫmtronglòngnhưthế?Chẳngnêngiãibàylàmchi.Ysẽkhôngtỏýthôngcảmhoặcđểýlờikêugọi,tráilạisẽgiếtmìnhtứcthìnhưngườiđànbà,taykhông,khôngcònvũkhí.Không.Lúcnàyhếtrồi,chẳngthểthủthỉ,thìthầmvớiydướigốccâyhaytrêntảngđánhưcôthiếunữ,cậuthanhniên,nhưcậuthanhniên,côthiếunữthìthầm,thủthỉbênnhau.Thayvìđấukhẩucãilộnnêntiếnlạichiếnđấutậnlực.NgôbốisẽthấythầnlinhtrênnúiOlympostraochiếnthắngchobênnào.”ĐứngimchờđợitronglòngHektorngẫmnghĩlungtung.Achilleuslạigần,nhưthầnlinh
chiếntranhhiếuchiến,mũóngánhtrênđầu,sẵnsànggiaochiến,vungthươngkhủngkhiếpbằnggỗtầnbìmọctrênnúiPeliontrênvaiphải.Mặtđồngtrênthânthểsángrựcnhưlửabừngcháyhoặcmặttrờivừanhô.NgướcnhìnnomthấyHektorrùngmình.Khôngcòncanđảmđứnglại,hồnvíalênmây,rờibỏcổngthành,chủsúycogiòphóngchạy.TintưởngcặpchânthầntốcnhanhnhưchớpcôngtửPeleuschồmtớiđuổitheo.Nhưchimưngtrênnúi,vôđịchtronghàngbiếtbay,nhẹnhàngsàxuốngvồbồcâurunrẩy,hếthồnbayphíatrước,songbámsátđằngsau,vừalaotớivừarítkêu,tiếptụcnhiềulần,vìlòngdạthôithúcchộpgiết,Achilleusnônnóng,hùnghổlaothẳng.Runrẩy,chânthoănthoắt,HektorchạynhưbaydướichântườngthànhTroa.Cànglúccàngxatườngthành,vútquathápcanh,câyvảxơxácvìgió,luônluônbámsátlằnxe,haingườitớihaimạchsuốinướcnênthơ.ĐúngchỗhaidòngsuốitừsôngSkamandroscuốnxoáyduềnhlênmặtđất.Mộtdòngtuônnướcnóng,hơibốctỏarộngnhưđámcháyhoànhhành.Mộtdòngtràonướclạnh,dùđangmùahạ,nhưbăng,nhưtuyếthoặcnhưđá.Bênbờhaisuốicóbồngiặtbằngđálớnrộng,xinhxắn,hiềnnộivàtiểuthưduyêndángngườiTroianngàytrước,lúccònhòabình,thườngđemquầnáobónglộnragiặt,trướckhiconcáingườiAchaiankéotới.Haingườichạyquachỗnày,ngườichạytrốn,ngườiđuổibắt.Ngườidũngcảmchạytrước,ngườicantrườngbộiphầnđuổisau.Cảhaichạyhếttốclực,khôngphảiđểđoạtvậttếsinhhaykhiêndabònhưngườichạybộthườnglàmtrongcuộcthiđoạtgiải,màchạyvìcuộcđời,cuộcđờiHektorluyệnngựa.Nhưtuấnmãquánquânmóngguốcchắcnịchvòngchỗngoẹosảivómộthơi,vượtqualàchiếmphầnthưởnglớnlao,kiềngbachânhoặcgiainhântrongcuộctranhtài,sauđámtangchiếnbinhvừaquađời,haingườisầmsậpchạyquanh
thànhphốquânvươngPriam,vắtgiòlêncổvòngquanhbalần.Thầnlinhimlặngđểmắtnhìntheo.Chathếnhânvàthầnlinhthởdàilêntiếngtrướctiên:“Hỡiôi,tayêuquýthếnhânbịđuổichạyquanhtườngthànhphíadướitrướcmắt;tathươnghạiHektorđãnướngnhiềuđùibòdânghiếntrênnúiIdacâycốiumtùmvàđỉnhcaotộtbậcthànhphố.NhưnglúcnàyAchilleusphithườngchândồndậprượttheovòngquanhthànhphốquânvươngPriam.Bởithế,thầnlinh,cáckhanhhãysuynghĩ,rồiquyếtđịnh,ngôbốicónêncứuchủsúykhỏichếthayđểchủsúygụcngã,mặcdùdũngcảm,dướitayAchilleuscôngtửPeleus.”Athenanữthầnmắtxanhlamlụcđáp:“ThưaChúatểchớpsáng,mâyđen,Chanóithếnghĩa
làthếnào?PhảichăngChađịnhbaochethếnhân,địnhmệnhquyếtđịnhtừlâu,khỏichếtthêthảm?NếuvậyChacứviệc,phầnriêngthầnlinhchúngconkhôngđồngý.”Chúatểthuthậpmâytrờiđáp:“Đừngbậntâm,hoàngnhibấtquyện.Tachưanóihếtýđịnh
nằmsâutronglòng.Đốivớihoàngnhitakhoandung,khôngkhekhắt.Cứlàmnhưhoàngnhidựđịnh,đừngchầnchừ.”NóivậylàChúatểthúcđẩyAthenathựchiệnđiềuhằngmongmuốn.NhưtênbaynữthầnhỏatốcrờiđỉnhnúiOlymposlaoxuống.TrongkhiđóAchilleusbướcchânthoănthoắtvẫnráoriếtđuổitheoHektor.Nhưchósănđuổinainonvừarờihangtrênnúi,rượtqualòngchảo,thunglũng,dùnainonchuivàobụirậmnấpkín,chósănvẫnđánhhơi,theovệt,bámsátchừngnàovồđượcmớithôi,HektorkhôngthoátkhỏicôngtửPeleusnhanhmắtlẹchântheosau.MỗilầnhễHektorcốgắnglaotớicổngDardanos,địnhbụngsẽnhảyxổvàochântườngkiêncố,đểngườiởtrêncóthểsửdụngvũkhíbaoche,ynhưrằngAchilleustớingaychặnlối,luônluôngiữphíathànhphốtrongkhivunvútlaothân,bắtquayđầutrởlạicánhđồng.Nhưtronggiấcmộngngườiđuổicốđếnmấycũngkhôngđuổikịpngườigắngchạythoát,ngườicốchạythoátkhôngthểchạythoát,vìngườigắngđuổicốđuổikịp.ChạynhanhđếnđâuAchilleuscũngkhôngđuổikịpHektorvàsảivóđếnmấyHektorcũngkhôngthoátkhỏiAchilleus.NhưnglàmsaoHektorcóthểthoátkhỏiđịnhmệnhvàtửthầnbámsát,nếuApollokhôngtớigần,lầnchótvàlầncuối,truyềnphảsứcmạnhvàocơthể,tốcđộvàocặpchân?ĐúnglúcđóAchilleuslắcđầurahiệuđồngđộingừngbắnmũitênđộcđịa,vìsợbắntrúngđồngđộisẽđoạtchiếnthắngtrongkhibảnthânxổtớiHektorquámuộn.Nhưngkhihaingườivừavòngquanhmạchsuốilầnthứtư,Chađemcânbằngvàngrasửdụng.TrênbàncânChađểhaisốphậnbiểuthịchếtbuồnthảm,mộtchoAchilleus,mộtchoHektorluyệnngựa.CầmgiữacánChanhấccân.BànđểngàytàncủaHektorchúcxuốnghướngvềphíaâmty.ThấyvậyPhoibosApolloliềnbỏđi.AthenanữthầnmắtxanhlamlụctớiđứngcạnhcôngtửPeleusnóilờinhưcócánhbayxa:“Achilleusvẻvang,Chúatểthươngyêu,tanghĩđãđếnlúctướngquânvàtađemchiếnthắngvĩđạivềdãythuyềnchoquânAchaian,Hektorsẽchiếnđấutớicùng,quyếtliệtvàtuyệtvọng,ngôbốisẽhạsáty.Bâygiờykhôngcòncáchnàothoátkhỏingôbối,dùApolloxạthủtừxacórầurĩphủphụcdướichânvanlạyChaChúatểcầmkhiênthần.Bởithếtướngquânđứnglại,imlặng,lấyhơi;tađithuyếtphụcytrựcdiệngiaochiến.”NghenữthầnnóilòngvuikhônxiếtAchilleuslàmtheo.Tướngquânđứnglạidựangườivào
thươnggỗtầnbìmũiđồngsắcnhọn.GiảdạngDeiphoibos,giọngsangsảng,thânthểcườngtráng,nữthầnquaygótđuổitheoHektoroaihùng.Tớigầnnữthầnnóilờinhưcócánhbayxa:“Hiềnhuynhyêuquý,AchilleusbướcchânthoănthoắtđangcogiòđuổisátvòngquanhthànhphốquânvươngPriam.Ngôbốidừnglại,cùngnhauhiệplựcđươngđầuđánhgụcyngaychỗđangđứng.”MũlấplánhHektorhùngdũngđáp:“Deiphobos,hiềnđệluônluônlàbàođệtaquýmếnhơn
hếttrongsốquýtửHekabevàPriamsinhhạ.Lúcnàytrongthâmtâmcàngnghĩtacàngthấycầnvinhdanhhiềnđệhơnbaogiờ,vìquảcảmkhichứngkiếntalâmnguy,vìtanguykhốnrangoàitườngthànhtrợgiúptrongkhingườikhácởgịtbêntrong.”Athenanữthầnmắtxanhlamlụcđáp:“Hiềnhuynhthươngyêu,thânphụvàthânmẫukhả
kính,bằnghữuxungquanh,thaynhau,lầnlượtnắmgốinănnỉ,vannàitiểuđệởlạibêntrong,vìtấtcảđềukhiếpsợ.Nhưngnghĩđếnhiềnhuynh,lòngdạxótxa,đauđớn,buồnrầukhônxiết,tiểuđệkhôngyêntâm.Ngôbốichuẩnbịlaothẳng,tấncôngquyếtliệt,nhấtđịnhkhôngrờithương,thửxemyhạsátcảhuynhlẫnđệ,đemchiếnphẩmđẫmmáuvềthuyềnrỗngkhônghaybịđánhgụclănkềnhdướithươnghiềnhuynh.”
TrálờiđánhlừaAthenadẫnchủsúytiếnlên.Khihaingườibướcvàotầmgiaotranh,Hektordũngmãnhmũóngánhcấttiếngtrướctiên:“CôngtửPeleus,tasẽkhôngchạynữanhưđãlàmkhingươiđuổibalầnvòngquanhthànhphốrộnglớncủaquânvươngPriam,khôngdámngừngđươngđầuứngchiến.Nhưngbâygiờlòngthôithúc,tađứnglạitrựcdiện,đươngđầu:mộtlàtagiếtngươi,hailàngươigiếtta.Dẫuthếdùsaotrướchếtngayđâyngôbốinênthươnglượng,xácnhậntrướcthầnlinh,vìcácngườisẽlànhânchứngchânthực,bảođảmchắcchắnđiềungôbốithỏathuận.Tathềtasẽkhônghànhhạ,nhụcmạthôbạothithể,nếuChúatểtrợgiúpđươngcự,cắtđứtđờingươi.Achilleus,saukhilộtgiápylừngdanh,tasẽtraothithểngươichoquânAchaian.Phầnmìnhngươicũnglàmnhưvậyđốivớita.”Achilleusbướcchânthoănthoắtcaumàynhìnđáp:“Hektorđiênrồ,đừngnóivớitathỏa
thuận,đồngý.Giữasưtửvàconngườikhôngcógiaoướctínnhiệm,giữasóivàcừukhôngcótincậyhỗtương,màchỉcókhắcsâuthùhậnmuônthuở,haibêntậndiệtlẫnnhau.Bởithếgiữamivàtakhôngcóbằnghữuthânthiện,khôngcóthềthốtsongphương,trướckhibênnàyhoặcbênkiagụcngã,máulênhlángdângthầnlinhchiếntranh,chiếnbinhnghiệtngã,kiêncường.Bâygiờhãytậptrungnghịlực,ônlạikhảnăngchiếnđấu.Hơnbaogiờlúcnàylàlúcmicầntỏmìnhlàtaythươngdũngmãnh,chiếnbinhcantrường.Nhưngtanóimihaymikhôngtàinàotẩuthoát.PallasAthenasẽlậptứcđánhmigụcdướithươngta.Bâygiờlàlúcmiđềntrảđầyđủ,dứtkhoáttangtóctagánhchịuvìcáichếtcủađồngđội,khithươngmiđâmphạt,ô,nhưđiênnhưcuồng!”Dứtlời,giơcaovunglắc,Achilleuslaomạnhtrườngthương.Nhưngđểmắtnhìnphíatrước
Hektornhanhnhẹnnétránh.Hìnhdungđườngbaychủsúycúikhom,thươngđồngphóngquacắmphậpxuốngđất.AthenalayrútđưalạiAchilleus,Hektorkhôngnomthấy.HektorchỉhuytàibanóivọngquacôngtửtuyệtvờicủaPeleus:“Ô,Achilleushunghăng,ngươinémkhôngtrúng!ThếcónghĩalàChúatểdườngnhưchưachongươihayngàytatớisố,mặcdùngươihuênhhoangnóingươibiết.Ngươichỉlàthằngkhoáclác,bahoanhằmdọanạtlàmtamấttinhthầnkhigiaochiến.Dẫuvậytasẽkhôngchạy,khôngđểngươilaothươngsaulưng.Tráilại,lúctanhàotớitấncông,ngươiphảiđâmphíatrước,đâmthẳngngực,nếuthầnlinhtrợgiúplàmvậy.Nhưngbâygiờhãytránhthươngnày.Mongthầnlinhphùhộmũiđồngcắmsâuvàodathịt!Ngươichết,taihọakhủngkhiếptanbiến,chiếntranhsẽđỡtànkhốcđốivớingườiTroian.”Dứtlời,lấysứcsẵnsàng,Hektorlaomạnh.Trườngthươngcắmphậpgiữakhiêncôngtử
Peleus,nhưngdộilại.Tứcgiậnvìphóngkhéomàtrậtđích,Hektorsửngsốtđứngnhưtrờitrồng,vìkhôngcònthươnggỗtầnbì.ChủsúylớntiếnggọiDeiphoboscầmkhiênbóngloángbảođemngaytrườngthương,songkhôngthấyDeiphobosđâu.Lúcđómớithầmhiểusựthể,chủsúygàoto:“Hỡiôi,nhấtđịnhlúcnàylàlúcthầnlinhvẫygọiđưatavàocõichết!TacứtưởngDephoibos,anhhùngởbêncạnh;nàongờđươngsựởtrongtườngthành,Athenamưumẹođánhlừa.Bởithếchếtđangđếnmỗilúcmộtgần,chếtghêtởmkhôngcònxanữa,tahếtlốithoátthân.SựthểchắchẳnChúatểvàcôngtửxạthủtừxahoanhỉquyếtđịnhtừlâu,vìtừtrướctớigiờlúcnàohaivịcũngsẵnsàngtrợgiúp,baoche!Tráilạibâygiờtagặpđịnhmệnh.Dẫuthếtanhấtđịnhkhôngbánrẻcuộcđời,nhấtquyếtkhôngchếtnhụcnhã,nhấtmựcgiaochiếnquyếtliệtđểtêntuổilưutruyềnhậuthế.”Dứtlờirútkiếmsắcđeolủnglẳng,nặngnềbêncạnh,địnhthần,tậptrungtoànlực,laotớinhưchimưngbaycaoquamànmâyđenthẫmsàxuốngcánhđồngvồcừunonhoặcthỏcorúm,chủsúyvungkiếmtấncông.Achilleusxổtớiđươngđầu,lòngsôisụccuồngnộmanrợ.Tướngquâncầmkhiêntrangtríngoạnmụcchengực,mũbốnnúmóngánhgậtgùtrênđầu,lôngbờmvàngửngHephaistoskếtdàytheochỏmnhấpnhoángxungquanh.Nhưsaohôm,vìsaongoilêngiữachùmsaotrongmànđêmâmu,vìsaođẹpnhấtbầutrời,ánhsánglấplánhtừmũithươngđồngsắcnhọn,cầmtrongtayphảirungrinhtiếtra,tướngquânvừanhắmđâmHektordũngcảm,vừađưamắtnhìnthânthểcâncắn,làndanhẵnmịntìmchỗsơhởhơnhết.Nhưnggiápylátđồngchekíntoànthân,giápyngoạnmụcchủsúytướclộtkhihạsátPatrokloscườngtráng.Thịtphơirõchỗxươngcổnốigáyvớivai,đúngcuốnghọng,nơikếtthúcmaulẹcuộcđờiconngười.Nhắmđiểmđó,sốtruộtnónglòng,tướngquânhùngdũnglaothươnglúcchủsúyxổtớitấncông,mũinhọnxuyênquacổmềmnhũn.Dẫuvậythươnggỗtầnbìbọcđồngkhôngcắtđứtkhíquản,nênchủsúyvẫn
thềuthào,đốiđápvàilờivớitướngquân.Chủsúyngãvậtxuốngđất,tướngquânoaivệtỏvẻđắcthắng:“Hektor,lúchạsátPatroklos,minóimisẽbìnhyênvôsự,khônglosợ,khôngđềphòng,vìtaởxa,vắngmặttrênchiếntrường.Saonguthế!Sauanhấyvẫncóngườisẵnsàngtrảthù,dũngmãnh,cườngtránggấpbội,chờđợibêndãythuyềnrỗngkhông;ngườiấylàta,vừađánhmiquỵgối.BâygiờchóvàchimsẽtranhnhaumộtmấtmộtcònxéxácănthịtmitrongkhiquânAchaiantrangtrọngloviệcmaitángPatroklos.”Giọngđuốidần,mũtrênđầuóngánh,Hektorcấttiếng:“Nhândanhđờingươi,đầugốingươi,
phụmẫungươi,mongngươiđừngquăngtachochótrongdoanhtrạiquânAchaianbêndãythuyềnănthịt!Mongngươivuilòngnhậncủachuộc,thânphụvàthânmẫukhảáicủatasẽnộpđồng,vàngnhiềuvôkể.Hơnthế,mongngươitraothithểchogiađìnhmangvềnhàđểngườiTroianvàhiềnnộihọlàmlễhỏatángkhitavĩnhbiệtcõiđời.”Achilleusbướcchânthoănthoắtcaumàynhìnrồinói:“Đồkhốnkiếp,đừngdàilờikêugọi,
nhândanhđầugốihaychamẹta.Cămgiậntronglòngthôithúc,tachỉmongphanhthâyxéxác,ănsốngnuốttươi!Vìnhữnggìmilàmđốivớita!Bởithếsẽkhôngcóaigiữchókhỏilạigầnđầumi.DùngườiTroianmangtớiđâycủachuộcnhiềugấpbội,mườilần,haimươilần,dẫuPriamdòngdõiDardanosdângvàngnộpchuộc,ngaycảthânmẫukhảáiđặtlêngiákhênhquantài,sụtsùikhóclócđứaconyêuquýbàmangnặngđẻđau,nhấtđịnhkhông.Dùvậychóvàchimvẫnsẽchianhauănthịtmi,ănhết,khôngđểlạitígì.”Lịmdần,thởhắtra,Hektormũóngánhấmứ:“Ờ,tabiết,ờtahiểu,takhôngthểthuyếtphục,
vìngươilòngdạlạnhlùng,tráitimnhưsắtđá!Nhưnghãythậntrọng,kẻovìtathầnlinhsẽtrútđổthịnhnộlênđầulêncổ,ngàyPârisvàPhoibosApollosẽđưangươimặcdùcantrườngvềchínsuốitrướccổngSkaian.”Chủsúydứtlời,cáichếttừtừphủkín.LinhhồnrờithểxáclênđườnggặpDiêmVương,nức
nởthankhócsốphận,vĩnhbiệttuổitrẻ,bỏlạikiếpsốngtrầngian.ĐúnglúcđóAchilleusoaiphongcấttiếngmặcdùchủsúyđãchết:“Cáichết!TasẵnsàngđónnhậnbấtkỳlúcnàoChúatểvàthầnlinhbấttửmuốnmangtớitraotay.”Dứtlờitướngquânrútthươngđồngkhỏithithểđểsangbên,lộtgiápyđẫmmáukhỏibờvai
chủsúy.MộtsốbinhsĩconcháungườiAchaianchạytớixúmquanh,trốmắtnhìntỏvẻthánphụcvócdáng,vẻmặttuyệtvời.Songkhôngngườinàokhirờiđikhôngđâmthithể.Bướctớicầmthươnglaomạnh,binhsĩnàocũngđưamắtnhìnđồngđội,nóinửanhưđùanửanhưthật:“Thấykhông,bâygiờsờHektordễợt,dathịtmềmmại,kháchẳnlúcytunglửahùnghổđốtthuyềnngôbối!”Lộttrầnthithểxong,Achilleushiênngang,bướcchânthoănthoắtđứnggiữahàngquân
Achaiannóilờinhưcócánhbayxa:“Quýhữu,chỉhuyvàtrưởngthượnglựclượngArgive,thầnlinhđãtrợgiúpngôbốikhuấtphụctênnày,từnggâyvôvàntổnthấtchongôbối,mộtmìnhgấpbaolầnbinhsĩgộplại,vậyngôbốihãyvũtrang,dànquân,thămdòquanhthànhphốxembọnchúngđịnhlàmgì,bỏthànhvìchỉhuygụcngãhayquyếttâmchốngtrảgiữthành,mặcdùHektorkhôngcònnữa.NhưnghàtấtbảnnhânphảiquantâmchuyệnnàytrongkhiPatroklosnằmbấtđộngbênthuyền,khôngaikhóc,khôngaichôn!Bảnnhânsẽkhôngbaogiờquênanhấy,chừngnàocònhiệndiệnbênngườisống,cònnhíchgốicấtbướctrêncõiđời,vàdùthếnàokểcảkhingườitaquênngườiquácốdướisuốivàngbảnnhânvẫnnhớđồngđộithânthươngởđó.Bởithế,binhsĩtrẻtuổiAchaian,ngôbốihãyquaylạidãythuyềnrỗngkhôngmangtheoxácchết,đồngthờicấttiếngcabàicachiếnthắng.Ngôbốiđãchiếnthẳngvẻvang,hạsátHektorlừngdanh,dânthànhTroatônkínhnhưthầnlinh.”DứtlờiAchilleusnghĩcáchhạnhụcHektorphithường.Tướngquâncắtgângótchântớimắt
cácảhaichân,xỏdâydabuộcchặtcộtvàoxekéođầulếtđằngsau.Tiếptheonânggiápylừngdanhđặtlênxe,trèovàochỗngồi,tướngquânquấtroirađi,ngựavuivẻxảvónhưbay.Bịkéotheosau,Hektortạothànhcộtbụi,tócđentuônthẳnghaibên,máiđầumộtthờimềmmại,dễthươngchẳngmấychốcchìmtrongbụidàyđặc,bâygiờChúatểđểquânthùlàmnhơnhớp,ôuếngaytrênmặtđấtquêhương.
ĐầuHektorcứthếchuivàobụiđường.Trôngthấyconthânmẫudứttóc,giậtvoanbónglộnkhỏiđầu,rítkêunãonuột.Thânphụcũngrênrỉthảmthiết.Xungquanhhaingười,khắpcảthànhphốdânchúngnứcnở,rênla.CảnhtượngnhưthểtoànbộthànhTroavầngtránđămchiêubốclửatừtrênxuốngdưới.Đaulòngkhônxiết,lãovươngbướctớicổngDardania,hămhởđịnhchạyrangoài.Khókhănlắmdânchúngmớingăncảngiữlại.Lănxảvàođốngphânbò,lãovươngnănnỉtấtcả,gọitêntừngngười.Lãovươngnói:“Quýhữu,đểmặcta,đừngquábậntâm,đểtarờithànhmộtmìnhtớithuyềnquânAchaian.Tamuốnvanxinquáivậtphinhân,caongạo,tànnhẫn.Biếtđâuđộnglòngysẽkínhnểtuổitác,thươnghạitagiànua.Ycũngcóbốcùngtuổinhưta,Peleus,sinhralàmngười,nuôichokhônlớnđểtrởthànhthảmhọađốivớidânTroian.Dẫuthếchưangườinàođaukhổdướitayynhiềunhưta,ygiếtbiếtbaocontatuổinhưhoamớinở!Mặcdùđaubuồn,thươngtiếctấtcả,songchưaconnàotatiếcthươngbằngHektor,thươngtiếc,đaubuồnxuốngnấmmồvẫnchưanguôi.Ôi,ướcchiHektornằmchếttrongtayta!Đượcvậyngôbốiđỡđaukhổkhithươngtiếc,khócthan,hiềnmẫuvàtasinhracõiđờiđểmangsốphậnngườibấthạnh.”Lãovươngvừanóivừakhóc,nướcmắtgiàngiụa,dânchúngkhóctheo.Dẫnđầuphụnữ
thànhTroa,Hekaberítkêunứcnở:“Con,ốiconơi,mẹđaukhổnhườngnào!Têtáicõilòng,đauthươngkhủngkhiếp,khiconkhôngcòn,mẹsốnglàmchi?Ngàyđêmgiữalòngthànhphốconlànguồnhãnhdiệncủamẹ,niềmtintưởngđốivớimọingười,namnữthànhTroa,hânhoangiơtaychàođónnhưthầnlinh.Vìkhicònsống,concũnglàvinhdựlớnlaođốivớihọ;nhưngbâygiờđịnhmệnhvàtửthầncướpmấtmangđi.”Bàvừanóivừakhóc,nướcmắtròngròng.DẫuthếhiềnnộiHektorchưabiết,vìkhônglệnh
sứnàomangtinchohayphuquânbámtrụngoàicổngthành.Lúihúiphíacuốingôinhàđồsộnàngcốdệtchoxongtấmvảikhổđôimàutímtrênmặttrangđiểmđủthứhìnhhoacắtlàmáochoàng.DángvẻthơngâynàngbảotỳnữmáitócyêukiềubắcvạclớnlênkiềngbachânđunnướcchophuquântắmkhiHektorrờichiếntrườngvềnhà.Ngườiphụnữdớdẩnđángthương!Nàngchưabiếtbênngoài,xanơitắmrửa,AthenamắtxanhlamlụcđãdùngtayAchilleushạsátlangquân!Bâygiờbấtchợtnàngnghetiếngrênrỉ,tiếngnứcnở,tiếngthanvandộilạitừthànhlũy.Nàngrùngmình,choángváng,thoibậtkhỏitayrơixuốngđất.Nànglạicấttiếnggọinữtỳmáitócyêukiều:“Lạiđây.Haingươiđivớitaxemchuyệngìxảyra.Nghetiếngthânmẫukhảáicủalangquân,tronglồngngựctimtađậpnhưtrốnglàng,phíadướiđầugốicứngđơchẳngthểnhúcnhích.ChắchẳntaihọađãậptớitrútđổlênđầulêncổconcáiquânvươngPriam!Ướcchitaitađừngnghelờinhưthế!Nhưngtasợkinhhồn,AchilleusdũngmãnhđãgặpHektorcantrường,trơtrọimộtmìnhngoàithànhphố,đẩyracánhđồng,bâygiờcólẽyđãdậptắtngọnlửatựhàođángsợ,bừngcháytrongtâmhồn.Vìchủsúykhôngbaogiờởvớihàngquân,màluônluônđiđầutấtcả,táobạo,hăngsaykhônghềluibước.”Dứtlời,timđậpthìnhthịch,Andromakhehớthơhớthảichạykhỏinhànhưngườimấttrí,tỳ
nữhốihảtheosau.Vừatớithànhlũy,chỗđànôngđangtụtập,trèolênthápcanh,bồnchồntrốmắtnhìncánhđồng,nàngthấychủsúybịkéotrướcthànhphố,ngựaxảvóvunvút,tànnhẫnlôivềdãythuyềnrỗngkhôngcủaquânAchaian.Thếgiớitốixầm,mànđêmnhẹphủcặpmắt,nàngngãngửavềđằngsau,hổnhểnnhưsắptrúthơithởcuốicùng.Khăntrùmrựcrỡ,dảibịtngangtrán,lướibaolàntóc,băngkếtbín,voanchemặtrờiđầurơixuốngđất,AphroditeửngvàngtraotặnghômHektormũóngánh,saukhidângvôsốcủahồimôn,tớitưthấtEetionđóncôdâuvềnhà.Buquanhchỗnàngnằmsóngsoài,xúcđộnghầunhưchết,emchồng,emdâuđưatayvựcdậy.Tỉnhlại,hoànhồn,nứcnởtừnghồi,nghẹnngào,thởdàinàngbậtkhócthảmthiếtgiữađámphụnữthànhTroa:“Hektorơi,thiếpbấthạnhbiếtbao!Haiđứamìnhrađờicùngsốphận,chàngởthànhTroa,trongcungđiệnquânvươngPriam,thiếpởthànhThebes,dướichânnúiPlakoscâycốiumtùm,trongbiệtđiệnquânvươngEetion,nuôinấngtừlúcấuthơ,bốbấthạnh,conxấusố!Ướcchiôngđừngsinhthiếprađời!BâygiờchànglênđườngxuốnglòngđấtsâuthẳmtớitưthấtDiêmVươngđểthiếpởlạiđằngsauthêlương,tuyệtvọng,góabụatrongcungđiệnnhàchàng!Hàinhinàycònbébỏng,chúngmìnhsinhra,thiếpvàchàng,cảhaiđềuxấusốbạcmệnh!Hektorơi,bâygiờchết,chàngkhôngcònlànguồnvuichocon,concũngkhôngcònlànguồnvuichochàng.Dùthoátkhỏichiếntranhkinhtởm,chanhòanướcmắtquânAchaiangâynên,conmãimãicũngkhôngthấygìtrướcmặt,trừgiankhổ,buồn
rầu,tangtóc,vìkẻxalạcưỡngđoạt,chiếmgiữruộngvườn.Từhômđứatrẻtrởthànhmồcôi,bạnbècùnglứatuổixalánh.Rađườngđiđâugặpailúcnàođứatrẻcũngcúimặtnhìnxuống,máđầmđìanướcmắt.Dosinhtồnthôithúc,trongcơncùngkiệtquẫnbách,đứatrẻmòtớibạnbố,níuáochoàngngườinày,kéotu-níchngườikia.Trongsố,nếuthươnghại,cóngười,mộtkhônghơn,đưacúpnhỏlênmiệngđứatrẻchỉmộtlát,đủlàmướtviềnmôi,songkhônglàmmátđầulưỡi!Đámtrẻcònchamẹgiơtayđẩyđứatrẻrakhỏibữatiệc,vừacườivừanóivớivẻkhinhkhi:“Đichỗkhác,đồkhốnkiếp!Khôngcóbốđừngngồicùngbànănuốngvớitụitao!”Vìthếđứatrẻkhócmếutrởvềvớimẹgóabụa.ĐứatrẻđólàAstyanax,conchúngmình,ngàytrướcthườngngồitrênđùibố,khôngăngìngoàitủyvàmỡcừubéongậy!Lúcbuồnngủ,khôngchơinữa,conthườngngongiấctrêngiường,trongcánhtaynhũmẫu,giườngêm,timtràntrềsứcsốngtuyệtvời.Bâygiờ,tráilại,mấtbốthươngyêu,bấthạnhnhiềuvôkểsẽùatớibủavâyAstyanax,ngườibảovệthànhTroa,dânTroiangọibằngtênấy,vìchànglàsứcmạnhduynhấtbảovệtườngthànhdàidặc,cổngthànhcaongất.Bâygiờngoàiđó,bênthuyềncongmũi,xachacáchmẹ,chàngsẽbịdòibọlúcnhúcănthịt,khichónobụng,chàngtrầntruồngnhưnhộng,mặcdùởnhàtrongbiệtđiệncóbiếtbaoquầnáomềmnhẹ,óngả,phụnữkhéoléocắtmay.Thiếpsẽvấttấtcảvàolửabốccháyrừngrực,tấtcảđềuvôdụngđốivớichàng,vìchàngkhôngbaogiờmặcnữa,songtấtcảsẽtônvinhchàngtrướcmắtmọingười,cảnamlẫnnữ,đànôngcũngnhưđànbàthànhTroa.”Andromakhecứthếnứcnởtuônlệ,phụnữđứnggầnrênrỉhòatheo.
Khúc23NgườiTroianrênrỉ,khócthantrongthànhphố.TrongkhiđóquânAchaiankéovềdãy
thuyềnvàeobiểnHellespont.Tớinơihọtảnmát,ainấyvềthuyền.ChỉcóquânMyrmidonkhôngtanhàng.GiữđồngđộihiếuchiếnởlạivớimìnhAchilleusnói:“BinhsĩMyrmidon,mãphuphinhanh,đồngđộitrungkiên,khôngtháoyêncươngtuấnmãmóngguốcchắcnịchkhỏixevội,màđánhcảxelẫnngựatớichỗPatroklosđangnằm.Ngôbốisẽnhỏlệthươngtiếcanhấy,vìbổnphậnphảilàmđốivớingườiquácố.Saukhitậnhưởngnguồnvuitrongnỗibuồnđẫmlệ,ngôbốisẽthảngựa,dùngbữachiềungayđây.”Dứtlờitướngquânhướngdẫnđoànquân,tấtcảtụtậpđôngđảo,vừarênrỉvừakhóclóc.Ba
lầnvừaláingựabờmngoạnmụcchạyquanhthihàihọvừanhỏlệthươngtiếcanhấy,trongkhiThetisthôithúcmọingườiòakhóckhônnguôi.Lệnhỏướtcảcát,lệrơithấmcảgiápy;họkhóclócbàytỏthươngtiếcvìchiếnbinh,ngườisángtạokinhhoàngkhôngcònnữa!Đểhaitayđasátlênlồngngựcđồngđội,côngtửPeleusdẫnđầuthốtlờiaioán:“Vĩnhbiệt,Patroklos,dùtrongtưthấtDiêmVương!Tagiữlờiđãhứavớingươi,trọnvẹnvàđầyđủ.TasẽkéoxácHektorvềđâychochóănthịt,cắtcổmườihaithanhniênquýpháithànhTroatạigiànhỏachohảgiậnđốivớicáichếtcủangươi.”NóirồinghĩcáchsỉnhụcghêtởmđốivớiHektoranhhùng,tướngquânđặtchủsúynằmsấp,
mặtúpxuốngđất,bêncạnhgiácángđểthihàicôngtửMenoitios.QuânlínhMyrmidonlũlượttứctốccởigiápy,bỏvũkhílátđồngbónglộn,tháogỡyêncương,thảngựahírềnvang,túmtụmđôngđảohàngngànngồixuốngcạnhthuyềncôngtửPeleusbướcchânthoănthoắt.Tướngquânkhoảnđãibữaănthịnhsoạnnhânđámtangđểtấtcảvuilòng.Nhiềubòbónglộngụcngãthởdốcdướidaobằngsắt,nhiềucừu,nhiềudêbebecứacổcắttiết,nhiềuheorăngtrắngmậpúnằmdàitrênlửathuilông.Máuhếtcúpnàyđếncúpkiatiếptụcdộiquanhthithểngườiquácố.TrongkhiđóquânvươngngườiAchaiancùngnhaudẫntướngquâncôngtửPeleusbước
chânthoănthoắttớigặpnguyênsoáiAgamemnon,mặcdùđãgặpkhókhănkhithuyếtphục,bởitướngquânvẫnbuồnvìcáichếtcủađồngđội.TớitrạiAgamemnontấtcảtứctốcralệnhlệnhsứgiọngtrongtrẻođặtvạclớnlênkiềngbachânđốtlửa,thầmnghĩsẽkhuyếnkhíchcôngtửPeleustắmrửachosạchmáuđọngtrênthânthể.Nhưngtướngquânnhấtđịnhcựtuyệt,khôngnhữngthếlạikhẳngđịnh:“Không,nhândanhChúatểtốithượng,tốiuytronghàngthầnlinh,sợphạmthần,nhấtđịnhkhôngđểnướcđộngtớiđầu,nếubảnnhânchưađặtPatrokloslêngiànhỏa,chưadựngmồmaitáng,chưacắttóchiếndâng.Vìtronglòngbảnnhânsẽkhôngđaukhổnữanhưhiệnnaychừngnàocònquanhquẩnbênngườiđangsống.Bâygiờ,đápứngđòihỏi,ngôbốihãynghĩtớidùngbữabuồnthảm.Sớmmai,lúcrạngđônghélộ,nguyênsoáiAgamemnonralệnhquânsĩkiếmcủi,chuẩnbịmọithứđểngườiquácốmangtheokhixuốngthếgiớiâmu,ảmđạm,đểlửabấtnọahỏathiêungườiquácốcàngsớmcàngquý,đểquânlínhtrởlạinhiệmvụkhingườiquácốđirồi.”Tướngquânnói,quânlínhtrầmngâmlắngnghe,tánđồng.Quânlínhhốihảsửasoạnbữaăn.
Vàobànsuốtbữaquânlínhchiasẻđồngđều.Saukhiănuốngthỏathuêquânlínhvềtrạingủ,trừcôngtửPeleus,vẫnthởdàithườnthượt,rênrỉkhủngkhiếp,nằmtrênbãicátbênbiểndạtdàocùngsốbinhsĩMyrmidon,chỗthanhvắng,sóngđổmạnhvàobờ.Thiuthiulịmdần,cơnngủnhẹtỏahươngvịdìudịuxungquanh,đuổixuabuồnphiềnkhỏicõilòng,thânthểcườngtrángmệtđừsaukhirượttheoHektortớithànhTroalộnggió,đúnglúcđóhồnmaPatroklosđángthươngxuấthiện,lừnglữngtớigần,hìnhthùgiốnghệtlúccònsống,dángvóc,giọngnói,cặpmắtdễthương,quầnáoynhưquầnáothườngmặc.Dừngbướcgầnđầuhồnmacấttiếng:“Ngủhả,Achilleus,quêntaư!Mikhôngbaogiờlơilàlúctacònsống,nhưngbâygiờtachếtrồi,mihữnghờ!MaitángcàngsớmcàngtốtđểtacóthểquacổngDiêmVương.Hồnma,bóngmangườichếtngănchặn,khôngchoquasôngnhậpbọncùnghọ,talủithủilangthangvôvọngphíanàytìmđườngtớitưthấtDiêmVươngcổngvàolớnrộng.Đưataytacầm,tanhỏlệxinmi,vìkhimilotanglễhỏathiêuđầyđủ,xuốngđịangụcrồitasẽkhôngbaogiờtrởlại.Trongthế
giớingườisống,trêncõitrần,xacáchđồngđộithânthương,mivàtasẽkhôngbaogiờngồitâmsự,traođổisuytư!Bởivừachàođờitađãbịđịnhmệnhcaynghiệtnhấnchìm,vừadangtaychờđónvừahámiệngngóngđợinuốtchửng.Achilleusoaihùngơi,sốphậnmicũngvậy,misẽchếtdướichântườngthànhTroatrùphú.Cònđiềunữatamuốnnóivàyêucầumithựchiện,nếusẵnlòng.Đừngđểxươngtanằmxaxươngmi,Achilleusnhé,nhưngđểxươngtavàxươngminằmbênnhau,bởichúngmìnhlớnlêntrongcùngngôinhà,nhàmi,saukhiMenoitiosđemtatừOpousvềđó,lúctacònnhỏ,dochẳngmayphạmtộisátnhânghêtởm,hômvôtìnhgiếtchếtcôngtửAmphidamas,cònthơdại,takhôngđịnhtâmlàm,cãilộnvìtròchơitunghứngđốtxương.SauđómãphuPeleusđemtavềnhà,âuyếmtrôngnom,thươngyêunuôidạy,huấnluyệntathànhphụtáchomi.Bởithếhãydùngmộtbìnhđựngxươnghaiđứa,[bìnhbằngvànghaiquaithânmẫukhảáicủamichomi].”Achilleusbướcchânthoănthoắtđáp:“Tạisaotớiđâygặpta,hởtrikỷ,lạidặnmấyđiềubảo
làmtuầntự?Tấtnhiêntasẽthựchiệnđiềungươiyêucầuvàthựcthiđầyđủnhưngươicăndặn.Nhưngnhíchlạigầnhơn,gầnchútnữađểhaiđứaômnhau,dùchỉlúcngắnngủi,tậnhưởngnguồnvuitrongnỗibuồnđẫmlệ.”VừanóiAchilleusvừađưatayvới,songkhôngthấygì.Hồnmarítkêu,biếndạngxuốngđất
nhưlànkhói.Sửngsốt,Achilleusnhỏmdậy,vỗtay,buồnrầuhétto:“Hỡiôi!Nhưvậytứclàvẫncòngìđểlạingaycảkhiconngườiđãxuốngcõiâm:linhhồn,bóngmờ,songkhôngcótráitimsốngthực.SuốtđêmhồnmaPatroklosđángthươngđứngtrênđầu,nứcnở,rênrỉ,căndặntaphảilàmmấyviệc,kỳlạthaytrôngyhệtngườithực.”NghetướngquânnóibinhsĩMyrmidonmuốnbậtkhócthươngtiếc.VừaxuấthiệnRạng
Đôngngóntayửnghồngthấyhọrênrỉ,thanvãnquanhthihàiđángthương.ĐúnglúcđónguyênsoáiAgamemnontậphợplính,lakhắpdoanhtrạiralệnhđikiếmcủi.ChỉhuyhướngdẫnlàMerionesdũngcảmmãphucủaIdomeneuslịchthiệp.Họrađi,taycầmrìuđốncâyvàthừngbệnchặt.Lađitrướcngườitheosau.Họtiếptụccấtbước,đilên,đixuống,rẽngang,ngoằnngoèochữchi.CuốicùngtớitriềnnúiIdanhiềusuốinước,cầmrìulưỡidàibằngđồngbắttayvàoviệctứckhắc,họhốihảđốncâysồicaolớn.Thaotácnhanhnhẹnchẳngmấychốchọhạđổrầmrầm.BinhsĩAchaianchặtthànhkhúc,buộckỹđểtrênlưngla.Chânbámchặtcắmsâuxuốngđấtđànvậtgồngmìnhphálốibăngquarừngrậmracánhđồng.MerionesmãphuphụtáIdomeneusphongnhãralệnhngườiđốncũngphảithồgỗ.Tớibờbiểnlầnlượthạxuốnghọxếpgọngàngthànhhàngdài,chỗAchilleusđịnhlậpmộtolớnchoPatroklosvàbảnthân.Saukhichấtcủithànhđốngbốnbềcaongất,chiathànhnhóm,họbảonhaungồichờ.AchilleushạlệnhbinhsĩhiếuchiếnMyrmidonchuẩnbịvũkhí,mãphuđưangựavàoxeđóngách.Hốihảđứngdậy,nhanhnhẹnmặcgiápy,mãphuvàbinhsĩlênxe.Mãphuđitrước,binhsĩtheosau,đôngđảohàngngàn.Patroklosởgiữa,đồngđộikhênhtrêngiá,thihàiphủkíntóc,đồngđộivừacắtvừarắclên.Achilleuslẫmliệtđisaunângđầu,sụtsùithươngtiếc,tiễnđưabạnquýlênđườngxuốngđịangụcgặpDiêmVương.TớichỗAchilleuschỉđịnh,họhạthihài,nhanhnhẹnchấtcủithànhđốngcaongất.ĐúnglúcđóAchilleusoaiphongbướcchânthoănthoắtsựcnghĩcònviệcnữaphảilàm.Rờigiànhỏabướcđi,cắtphăngtócvàngthathướtđãđểlâungàydângsôngSpercheios,quaynhìnbiểncảmàuhunghungrậprờn,lấplánh,giọngbuồnrầu,tướngquângàoto:“Spercheios,điềuthânphụtaPeleushứaxemnhưvôhiệu,nếungàynàotrởvềđấtnướcthươngyêu,tasẽcắttóctặngngươi,đồngthờilàmlễtếsinhtrangtrọng,trọnvẹnnămmươicừungaytrênbờcạnhnướccủangươi,nơingươidựngđiệnthờvàđặtdàntếngàongạttếsinh.Lãovươngphátnguyệnvớingươinhưvậy.Songngươikhôngthỏamãnđiềuôngmongmuốn.Bởithế,vìsẽkhôngtrởvềquêhươngyêudấu,bâygiờtađềnghịngươinhườngtócnàyđểtatraotặnganhhùngPatroklosmangđi.”Dứtlờitướngquânđặttócvàotayđồngđộiquýmến,binhsĩhiệndiệnbậtkhóc.Họsẽđứng
đórênrỉ,thútthíttớilúctialửamặttrờichìmlụn,nếutướngquânkhôngchợtnghĩphảitớigặpAgamemnon.Lạigầntướngquâncấttiếng:“CôngtửAtreus,nguyênsoáilàngườiduynhấtbinhsĩAchaiansẽlắngnghevàtuânlệnh.Khócthanbaolâusaunàytùyý,songhiệntạibảnnhânyêucầunguyênsoáiralệnhtấtcảrờigiànhỏa,sửasoạnbữaăn.Sốcònlại,ngôbốisẽlomọiviệc,nhấtlàmaitángngườiquácố.Mặtkhác,bảnnhânmuốntấtcảchỉhuyAchaiancũng
ởlạivớingôbối.”NghethấythếnguyênsoáiAgamemnoncấptốcgiảitánbinhsĩvềdãythuyềncânbằng.
Nhưngngườithânthiếtvớingườiquácốvẫnnánlai,tiếptụcchấtcủi.Họdựnggiànhỏadàitrămbộ,bốnmặtnhưnhau.Lòngbuồnkhônxiếthọđặtthihàitrênđỉnh.Họlộtda,làmthịtnhiềucừumậpmạp,nhiềubòsừngcongbướcđiìạchtrướcgiànhỏa.Lấymỡvậttếsinh,Achilleushàohiệpquấnkínngườiquácốtừđầutớichân,rồichồngchấtvậttếsinhđãlộtda,xảthịtxungquanh.Sauđótướngquânđemmấybìnhđấthaiquaiđựngmậtongvàdầuô-liuđặtdựavàogiákhênhquantài.Tiếptheo,hămhởquáđộ,vừalấyđàvừarênrỉnãonuột,tướngquânquăngbốnngựacaocổlêngiànhỏa.Chiếnbinhquácốnuôichínconchómỗikhidùngbữathườngcưngchiềuchoăn.Tướngquâncứacổhaiconnémlêngiànhỏa.Cùnglúc,ýnghĩđentốidângcaotronglòng,tướngquândùngkiếmđồnghạsátmườihaithanhniêntuấntú,connhàquýpháiTroian,châmlửaphónghỏa,đểmặcngọnlửasắtthéptànnhẫnngấunghiếnthiêuđốt.Làmxonglạirênrỉ,tướngquânnóivớiđồngđộiquýmến,thânthương:“Vĩnhbiệt,Patroklos,rađivuivẻ,dùtớitưthấtTửThần!Bâygiờtathựchiệnnhữnggìđãhứatrướckia.MườihaithanhniênkhôingôconcáingườiTroianhàohiệpnằmđâyvớingươi,lửasẽđốtthithểthànhtro.NhưngvớiHektorcôngtửPriamtasẽlàmkhác,khôngđểlửathiêuxácmàsẽquăngchochóănthịt.”Tướngquânđedọa,songchóbịgiữkhôngcholạigầnthithể.NgàyđêmAphroditeáinữ
Chúatểxuađuổi.Lấydầubấttửhươngvịhoahồng,nữthầnthoahếtthihàiđểkhikéoAchilleuskhôngthểlàmdathịtxâyxát.Hơnthế,PhoibosApollocònđẩyđámmâyđentừtrêntrờixuốngcánhđồngkhôngnhữngphủkínthihàimàcònchekíncảvùngthihàiđangnằm,đểhơinóngmặttrờichiếuxuốngphíanàysẽkhônglàmdathịttrêngân,trêntay,trênchânkhôđét,đổimàuquásớm.DẫuthếgiànhỏathiêuthihàiPatroklosvẫnchưachâmlửa.LúcđóbỗngdưngAchilleus
bướcchânthoănthoắtchợtnghĩviệcnữacầnlàm.Rờigiànhỏabướcđi,cầuxinhailuồnggió,gióbắcvàgiótây,tướngquânhứalàmlễtếsinhtrangtrọngdângcúng.Rượulễtừcúpbằngvàngliênhồitướiđổ,tướngquâncầuxingióùatớiđểcóthểchâmlửathiêuthihàicàngsớmcàngtốt,củisẽhốihảbốccháy.Nghelờicầuxin,Irisvộivãmangtruyềnđiệpchohailuồnggió.Lúcnàycảhaiđangdựtiệcởnhàgiótâyưanổigiôngtố.Vộivãchạytới,nữthầnbìnhthântrướcngưỡngcửađáhoacương.Vừanomthấycảhaiđứngphắtdậy,giónàocũngmờisứgiảvàongồibêncạnh.Nhưngkhướctừ,nữthầnđáplời:“Khôngcóthìgiờngồixuốngcùnghaingươi,vìtaphảitrởvềmentheobờĐạiDươngvàoquêhươngngườiEthiopian,họđanglàmlễbáchsinhdânghàngbấttử,phầnriêngtacũngmuốnthamdựđạitiệcthiêngliêng.NhưngAchilleuscầuxin,ôgióbắcvàgiótâyhúrítàoào,haingươiđổđến.TướngquânhứalàmlễtếsinhlinhđìnhnếucảhainhómlửagiànhỏahỏathiêuthithểPatroklos,binhlínhAchaiansụtsùinhỏlệtiếcthương.”DứtlờiIrisbỏđi.Hailuồnggiónổilên,húrítkỳdiệu,xuađuổimâytrờiphíatrướcquay
cuồngtánloạn.Trongnháymắtcảhaithổiầmầmquabiểncả,sóngdângcaodướilànhơigầmthét.ChẳngmấychốccảhaitớiđấtTroadphìnhiêu,đổậplêngiànhỏa,lửaphithườngbốccháyrừngrực.Suốtđêmhúrít,giậtđậpđùngđùng,cảhaiquậtđánhngọnlửatrêngiànhỏa;suốtđêm,cầmcúphaiquaimúcvangtừbìnhrộngmiệngbằngvàngtướiđổướtcảmặtđất,AchilleusliêntiếpcấttiếnggọihồnmaPatroklosđángthương.Nhưngườibốthankhóclúcđốtthithểconđẻchếtđúngngàycướivợkhiếnchamẹbuồnrầu,Achilleuskhócthankhiđốtthihàiđồngđội,vừalếtbướcquanhgiànhỏa,vừanứcnởnghẹnngào.Đúnglúcsaomaixuấthiệnbáohiệungàymớibắtđầutrêntráiđất,vàsauđóvừatỉnhgiấc
RạngĐôngvungtrảixiêmvàngtrênmặtbiểnbaola,giànhỏabắtđầuleolét,ngọnlửatừtừlụntắt.Sửasoạnvềnhà,hailuồnggióquayrabiểnThrace,nơisónggầmthétdângcaonhưđiênnhưcuồng.CôngtửPeleusmệtlử.Rờigiànhỏađingượcchiềutướngquânlănkềnhxuốngđấtvàchẳngmấychốclịmngủ.NhưngcôngtửAtreusvàchỉhuytháptùngkhôngđểtướngquânngongiấc,tấtcảtiếnlạixúmquanh.Nghetiếngnóivàtiếngchân,tỉnhgiấcngồidậy,tướngquânchohọbiếttướngquânmuốngì.Tướngquânnói:“CôngtửAtreusvàchỉhuyhàngquânAchaian,trướchếtquýhữumaumaudùngrượuvangsủibọtgiậptắtgiànhỏabất
kỳchỗnàongọnlửalantới.SauđóngôbốiphảithunhặthàicốtPatrokloscôngtửMenoitios,phânbiệtcẩnthận,mặcdùkhôngkhó,vìanhấynằmgiữagiànhỏa,cáchxasốkhácchấtđốnghỏathiêungoàirìa,cảngựalẫnngười.Ngôbốisẽđểhàicốtvàobìnhbằngvàng,bịtkínbằnghailớpmỡ,tớingàybảnnhânbiếndạngđixuốngnáuthântrongtưthấtDiêmVương.Mộphầnanhấybảnnhânkhôngmuốnquýhữumấtcôngxâyquálớn,chỉvừaphảithôi.Saunày,binhsĩAchaian,quýhữuthahồxâymộphầncaolớn,sốngườicònlạiởđâytrêndãythuyềnnhiềughếnhiềuchèokhibảnnhânđirồi.”Tướngquândứtlời,tấtcảcấptốcthựchiệnướcmuốncủacôngtửPeleusbướcchânthoăn
thoắt.Trướctiên,họlấyrượuvangóngánhgiậptắtgiànhỏa,khắpnơingọnlửalantới,chỗtrodàycộm.Tiếptheo,nướcmắtgiàngiụa,họlượmnhặtxươngtrắngcủađồngđộiđángthươngnhẹnhàngbỏvàobìnhbằngvàng,bítkínhailớpmỡ,đemvềđểtrongtrạitướngquân,lấyvảitrắngmịnliệmkín.Saucùng,dựđịnhmộphầnhọxếpđáthànhvòngtrònquanhgiànhỏa,đổđấtthànhđốnglêntrên.Làmxongmộphầnhọsửasoạnravề.NhưngAchilleusbảoởlại,ngồithànhvòngtrònrộnglớn,lấyphầnthưởngtừthuyềntổchứccuộcđua:vạcnấu,kiềngbachân,ngựa,la,bòmậpmạp,sắtxámxanhvàthiếunữnôlệthắtlưngóngả.Đầutiênlàđuaxetướngquântreogiảitránglệ.Giảinhất:mộtthiếunữnôlệthủcôngkhéo
léo,mộtkiềngbachân,quaicầmhìnhtai,dunglượnghaimươihaiđấu;giảinhì:mộtngựanáisáutuổi,chưathuần,trongbụngmanglanhỏ;giảiba:vạcnấuxinhxắn,dunglượngbốnđấu,chưachạmlửa,mớitinh,bóngloáng;giảibốn:haita-lăngvàng;giảinăm:bìnhhaiquaichưachạmlửa.TướngquânđứngthẳngnóivớihàngquânArgive:“CôngtửAtreus,chiếnhữuAchaianxà-cạpgọngàng,giảiđặtratrongđấutrườnglàgiảichờđợimãphu.Nếungôbốidựcuộcđuanhândịpngườikhácquađời,bảnnhânđươngnhiênđứngđầu,đoạtgiảimangvềtrại.Quýhữuthừabiếtngựabảnnhânvượtxangựakhác,vìlàngựabấttử,PoseidontặngthânphụPeleus,sauđóngườichobảnnhân.Dẫuthếbảnnhânvàtuấnmãvóguốcchắcnịchsẽởlại,khôngdựcuộcđua.Chúngmấtmãphutàibachóilọi,thanhniêndịudàng,thườngnhẹrótdầuô-liulênbờmsaukhiđemtắmdướinướctrongveo!Bởithếcảhaisẽđứngđóthươngtiếc,bờmrủsátđất.Lòngbuồnvôhạn,chúngkhôngnhúcnhích.Tráilại,bâygiờquýhữuhãysẵnsàng,bấtkểbinhsĩAchaiannàotrongdoanhtrạitintưởngngựa,xecủamìnhvữngmạnh.”CôngtửPeleusdứtlời,mãphumaulẹtậphợpthamdựcuộcđua.Phíaxangườiđầutiên
đứnglênlàEumelos,thủlĩnhđoànquân,quýtửthươngyêucủaAdmetos,lừngdanhtrongnghệthuậtluyệnngựađiềuxe.TiếptheocôngtửTydeus,Diomedestrángkiện,đemngựadòngTrôsđóngách,hômcướpđượccủaAineias,mặcdùApollocứuchủnhânthoáthiểm.RồicôngtửAtreus,MenelaostócvàngdòngdõiChúatểmangcặpngựathầntốcđóngách:Aithe,ngựanáicủaAgamemnonvàPodargos,ngựariêngcủathânvương.AithelàtặngphẩmEchepoloscôngtửAnchisesdângbiếuAgamemnonđểkhỏiphảitheogótquânvươngtớithànhTroalộnggió,màởnhàvuihưởngcuộcđời,Chúatểbannhiềucủacải,ysốngởSikyon,nhàcửakhangtrang.Menelaosdắtvàođóngách,ngựanáicóvẻnônnóngchờđợicuộcđua.NgườithứtưđóngáchngựabờmngoạnmụclàAntilochos,côngtửlừngdanhcủaNestorhàohiệp,dòngdõiNeleus.NgựavómạnhphinhanhkéoxechởchiếnbinhrađờiởPylos.Thânphụtiếnlạiđứngsátbên,dặndòkhuyênnhủ,lờilẽkhônngoan,mặcdùtronglòngchiếnbinhcũngnghĩtươngtự:“Antilochos,tuycòntrẻ,songconđượcChúatểvàPoseidonyêuthương,hướngdẫnđầyđủ,kỹlưỡngnghệthuậtcùngphươngthứccưỡingựađiềuxe.Bởithếbốchẳngcầnluyệnnữa.Conbiếtcáchđiềuxevòngtrụmốc.Nhưngngựacủaconrấtchậmkhiđua.Bởithếbốnghĩđólàđiểmbấtlợivôcùng.Ngườikháccóngựachạynhanh;songkhôngnắmvữngphươngthứccùngnghệthuậtđiềukhiểnnhưcon.Dovậy,quýhữuơi,phảivậndụngkhảnăngsởđắc,kẻogiảithưởngbuộtkhỏitầmtay.Quýhữuthừahiểunhờtàinghệ,khôngphảisứcmạnh,tiềuphuchứngtỏmìnhlàtaythợcừkhôi.Nhờtàinghệhoatiêugiữhảitrìnhthẳngtắptrênbiểnđenngòm,khithuyềnrẽsóngđổichiềuvìgiódậpvùi.Nhờtàinghệmãphunàyvượtmãphukia.Ỷlạiquánhiềuvàongựavàxe,tớitrụmốckhôngcẩnthận,vòngrộngchỗnàyhaychỗnọ,ngựachạysaihướnglạcdòng,mãphubìnhthườngkhôngthểđiềukhiển.Tráilại,mặcdùngồisaucặpchậmchạp,songbiếtưuthếlợiđiểm,mắtluônluônnhắmđích,lúcvòngvònggần,lúcgiậtcươngdabògiậtkhéoléo,khôngquênnớilỏngđểngựaxảvó,mãphukhônkhéoláixechạythẳng,đểmắttheodõingườichạytrước.Bâygiờbốnóiconđểýđiềunày,dễnhận
lắm,conthấyngay.Trênđườngcógốccâykhô,sồihaythôngkhôngrõ,caokhoảnghaithước,mưathếmàkhôngmục,songhaibêncóhaitảngđátrắng.Chỗnàyđườngthuhẹp,songlốiđihaibêndễdàng.Cólẽđểđánhdấumộphầnngườinàoquađờitừlâu,hoặcngườithờitrướcdựngđểghitrụmốcđịagiới.ĐólàtrụmốcbâygiờAchilleusbướcchânthoănthoắtchọnchocuộcđua.Lúcláixevàcặpngựaquanhđó,conphảibámhếtsứcsát;đứngtrênbụcbệntếtkỹlưỡng,conhơingảsangbêntrái.Thúcngựabênphải,quấtroi,quátto,nhớnớicương,épngựabêntráibámgầnchỗvòng,đểtrụcxevữngchắcdườngnhưhơichạm.Nhưngcẩnthậnđừngđâmvàotảngđá,nếukhôngconsẽlàmcặpngựangãquỵ,chiếcxegiậpnát.Nếuvậyngườikhácsẽvuimừng,consẽđỏmặt.Bởithế,quýhữu,sửdụngtríkhôn,láicẩnthận,đểýcanhchừng!Vìnếuchạysaungườikhác,songtớigầntrụmốcthúcngựavượtlên,nhưvậykhôngaicóthểđuổikịp,tớigầnhayvượtcon,ngaycảngườiđằngsauláiArion,tuấnmãphithườngcủaAdrestos,dòngbắtnguồntừthầnlinh,hoặcngựalừngdanhcủaLaomedon,tuyệtvờigâygiống,chănnuôitrongthànhTroa.”SaukhichỉconcáchlàmtừngđộngtáchệtrọngNestorcôngtửNeleusdứtlờitrởlạichỗngồixuống.Merioneslàngườithứnămđóngyêncươngcặpngựabờmngoạnmục.Mọingườitứcthìlênxebỏthămvàomũ.Achilleuscầmlắc,thămcủaAntilochoscôngtửNestorbắnrađầutiên.ChỗthứhairơitrúngquânvươngEumelos;chỗbêncạnhrúttrúngcôngtửAtreus,Menelaostaythươnglừngdanh;chỗtiếptheolàMeriones;chỗcuốicùnglàngườitàibahơnhếtDiomedescôngtửTydeus.Mọingườiđánhxevàoxếphàng.Achilleuschỉchomọingườihaytrụmốcxaxangoàicánhđồngphẳnglặng.Tướngquâncắtquansátviênđứngbêncạnh,Phoinixuynghiêm,tùyviênthânphụ,theodõicuộcđua,tườngtrìnhsựthểchínhxác.Giơroicùnglúcquấtngựaralệnhkhẩncấpmọingườihôtiếnlên.Ngựalậptứcphiquacánh
đồng,bỏdãythuyềnxatítđằngsau.Bụiđườngdướingựcbốccao,nhưđámmâyhaycơnlốc,bờmtheogiórậprờnbayvềđằngsau.Xelúcsàxuốngmặtđấtphìnhiêu,lúcbaytrongkhôngkhí.Timngườiláiđứngtrênbụcđậpthìnhthịch,vìránsứcđạtthắnglợi.Ngườinàocũngcổvũngựamình,vàngựangườinàocũngphinhưbay,tungbụimùmịtkhắpcánhđồng.Nhưngđúnglúcngựanhanhhơnhếtxảvóchạyđoạncuốivòngđua,quaylạihướngbiểnxámxanhsóngbạcđầu,giátrịmãphubắtđầuxuấthiện.Ngựavươnmìnhhốihảlaotới.CặpngựanáichânthoănthoắtcủacôngtửPherestáchhàngvútlênđầu.TheosaulàtuấnmãcủaDiomedes,dòngTros,khôngxalắmmàsátxịt,nhiềulúchầunhưsắpsửanhàovàoxenênEumeloscảmthấytấmlưng,cặpvaivạmvỡnóngranvìhơithởkhicặpngựacúiđầuphinhưbaygầnkề.LúcđócôngtửTydeusdườngnhưcóthểvượtEumeloshoặcítnhấtđạtkếtquảkhítkhao,nếuPhoibosApollokhôngbiểulộgiậndữ,đậproibónglộnbậtkhỏitaycầm.ThấyngựanáicủaEumeloslaomỗilúcmộtnhanh,ngựađựccủamìnhchạycànglúccàngchậm,vìkhôngcóroithúc,vừagiậnvừatức,Diomedeskhôngcầmnổinướcmắt.NhưngnomthấyApollogianlậngâythiệthạichoquýtửTydeus,Athenahốihảđuổitheo,đưaroichothủlĩnhvàtruyềnphảsứcmạnhchocặpngựa.RồitứcgiậnhùnghụcrượttheocôngtửAdmetos,sửdụngsứcmạnhphithường,nữthầnbẻgãyáchxe.Cặpngựanáilồngchạykhỏiđường,càngxerơixuốngđất,Eumelosngãbênbánhxe.Mồm,mũi,khuỷutaytrầyda,trántrênlôngmàyxướcthịt,mắtđẫmlệ,giọngnghẹnngào.Đilệchsangbên,côngtửTydeusláchngựavómạnhvượtqua,phóngnhanhhơnngựakhác,vìAthenatruyềnphảsứcmạnhchongựavàtraovinhquangchomãphu.TheosaulàcôngtửAtreus,Menelaostócvàng.Antilochosgàotokhuyếnkhíchcặpngựathânphụ:“Haiconcũngcốlên,xảvóphithậtnhanh!Takhôngđòihaiconphấnđấuvượtmấyconkia,tuấnmãcủachiếnbinhcantrườngcôngtửTydeus,Athenavừabantốclựcvàtraovinhdựchongườiđiềukhiển.NhưngđuổikịpngựacôngtửAtreus,đừngđểchúngbỏxacáccon.Maulên,kẻoAithengựanáichêcười,cácconmấtmặt!Ngựaquýcủataơi!Vìsaocácconlẹtđẹtthế?Tanóicácconhay,điềutanóithếnàocũngxảyra:đừnghòngNestornuôinấng,sănsóc;thủlĩnhsẽhạsáttứckhắcvớithươngđồngsắcnhọn,nếucácconthiếunhiệttìnhkhiếnmìnhđoạtgiảitầmthường.Bởithếđuổitheo!Phinhanhhơnnữacáccon!Phầnriêngtasẽđểýcanhchừng,nghĩcáchđợilúclướtnhanhquamặtcôngtửAtreus,chỗđườngthuhẹp,nhấtđịnhkhôngbỏlỡcơhội.”Nghethânvươngquáttháomàkhiếpsợcặpngựaphinhanhgấpbội,songchỉmộtlúcngắn
ngủi.ĐúnglúcđóAntilochoscantrườngnhìnthấychỗđườngtrũngsâu,hẹpdần.Mặtđấtxới
thànhrãnh,vềmùađôngtrờimưanướcđọng,phávỡkhúcđườnglàmcảchỗlúnsâu.Menelaosđangláixequachỗnày,chắnlốikhôngđểxekhácvọtlên.Nhưnggiậtngựavómạnhkhỏilốimòn,láimộtchútsangbên,Antilochosthúcmạnhphóngđuổi.CôngtửAtreushoảngsợquátto:“Antilochos,láivậylàláibậy,kèmngựacẩnthận!Đườngchỗnàyhẹp,tớichỗrộnghãyvượt.Cẩnthậnđừngđểxequýhữuđâmvàoxebảnnhân,cảhaicùngtantành.”Menelaosnóithế,songlàmbộkhôngnghethấy,Antilochosgiơroiquấtngựatăngtốcđộ,lái
ẩutảhơnbaogiờ.Haingườichạyngangnhauquãngđườngdàibằngkhoảngcáchchiếcđĩalựcsĩvungtaynémthửxemsứcmạnhcủamìnhthếnào.NhưngbấtthìnhlìnhchùnbướcngựacủacôngtửAtreustụthậu.Menelaoscốýbuôngcươngkhôngthúc,vìsợmấycặpngựachâncứngvómạnhsẽđụngnhau,xebệnbằngliễuđổkềnh,vàvìhốihảđạtthắnglợimãphusẽnằmđườntrênmặtđường.Menelaostócvàngbựcmìnhgọivớilưuý:“Antilochos,trênđờikhôngaitồitệnhưquýhữu!Sớmmuộnsẽgặptaiương!NgườiAchaianngôbốilầmto,cứtưởngquýhữulàngườibiếtđiều.Dẫuthế,nóichohay,dùcốgắngđếnmấy,quýhữucũngkhôngđoạtgiải,nếuchưatuyênthệ.”DứtlờiMenelaoslớntiếngnóivớingựacủamình:“Bâygiờkhôngchạychậm,khôngdừng
vó,dùcácconđauđớncõilòng!Haiconkiarồisẽthấychânchồngốimỏitrướccáccon,vìkhôngcònnontrẻ.”Nghetiếngthânvươnglahétmàlòngrunsợ,cặpngựaphinhưbaytớingaysauđốithủ.NgồitronghộitrườngbinhsĩArgivechămchútheodõilúcđoànngựaphitrêncánhđồng,
bụibốcmùmịt.Khôngngồiởtrongmàngồiởbênngoài,chỗrấtcaođểcóthểnhìntứphía,IdomeneusthủlĩnhquânKretanđầutiênnomthấy.Mặcdùmãphuthứnhấtcònởxa,thủlĩnhđãnghetiếngcổvũ,nhậnragiọngnói,vàcóthểxácđịnhngựahiệnhìnhlồlộhàngđầu,toànthânmàuhạtdẻ,trừmiếngvámàutrắngtrêntrántrònnhưmặttrăng.Idomeneusđứngdậynóivớihàngquân:“Quýhữu,chỉhuy,trưởngthượnghàngquânArgive,bảnnhânlàngườiduynhấthayquýhữu,thủlĩnh,trưởngthượngcũngnhìnthấycặpngựa?Bảnnhânthấyhìnhnhưcặpkhácbâygiờlênhàngđầu,mãphucóvẻngườikhác.NgựanáicủaEumeloschắchẳnvấpvápđằngđótrêncánhđồng,vìtrênđườngrútđếnlúcnàyvẫnởthếthượngphong.Bảnnhânthấychúnglaotớitrụmốctrướctiên,nhưngbâygiờkhôngthấychúngđâu,mặcdùcăngmắtquansátkhắpcánhđồng.Cólẽmãphutuộtdâycương,khôngkèmđúngcáchvàkhôngvòngnổichỗngoẹo.Vìthếbảnnhânnghĩchắchẳnmãphubắnrangoài,xebẹpnát,ngựanáihoảnghốtlồngchạy.Quýhữu,thủlĩnh,trưởngthượnghãyđứngdậy,tựmìnhnhìnxem,bảnnhânkhôngdámquảquyết,songhìnhnhưdướimắtbảnnhânngườidẫnđầulàngườichàođờiởAitolia,trịvìngườiArgive,quýtửTydeusluyệnngựa,Diomedescườngtráng.”NhưngAiasnhanhchânlẹbướccôngtửOileusnóngmặtđápsốngsượng:“Idomeneus,tại
saobahoaấutrĩnhưvậy?Cặpngựanáiphinhanhvẫncòncáchxangựakháctrêncánhđồngbaola.KhôngcòntrẻdạitronghàngquânArgive,haimắttrênđầuchưabiếtnhìnthấuđáo,quýhữuluônluônnóinhưthánhphán!Quýhữuchẳngnêntuônlờiphứaphựa,vìởđâykhôngthiếungườitàigiỏihơnmình.Cặpngựadẫnđầuvẫnlàcặpngựanhưtrước,ngựanáicủaEumelos;anhấyđứngtrênxetaycầmcươnglaotới.”ChỉhuyquânKretantứcgiậnđáplại:“Aias,giỏinghềcãichàycãicối,ácýhiểmtâm,không
chútnhãnhặn,quýhữuthuộchànghạđẳngtronghàngquânArgivevềmọimặt,vìđầuócthôlậu.Nhưngthôilạiđâyđánhcượcvềcặpdẫnđầu.Ngôbốiđặtcượcchiếckiềngbachânhoặcchiếcvạcnấu,yêucầuAgamemnoncôngtửAtreuslàmtrọngtài.Quýhữusẽnhậnrasựthậtkhiđồngýnhậpcuộc.”Chỉhuydứtlời.AiaslẹbướcnhanhchâncôngtửOileustứctốichồmlênđáplạigaygắt.Cuộc
cãilộnsẽgaygắthơnnữa,nếuAchilleuskhôngđứngdậyngỏlờicanthiệp:“Thôingừng,AiasvàIdomeneus,lờiquatiếnglạinặngnề,thóamạnhưvậyhoàntoànkhôngnênkhôngphảichútnào.Haiquýhữusẽnổiđóavớibấtkểngườinàocưxửtươngtự.Tạisaohaiquýhữukhôngngồixuốnghộitrườngcùngngườikhác,theodõiđoànngựa.Chúngsắpvềtớinơi,tấtcảránsứclaomìnhxảvóđạtthắnglợi.LúcđóquýhữucóthểsẽnhìnthấytrongsốngựaArgivecặpnàovềđầu,cặpnàovềnhì.”
TướngquânvừangừngnóicôngtửTydeusđãphigầntới,vainhấpnhô,roiliêntụcvungcao,tayquậtđenđét,ngựachồmlên,phivunvúttớiđích.Bụibaymùmịttrướcmặtngườilái,xephủlớpmỏngvàngvàthiếclaonhanhsaugót,vànhbánhhầunhưkhôngđểlạidấuvếttrênmặtđườngcátmịnkhicặpngựaphinhưgióthổi.Diomedesdừnggiữahộitrường;mồhôinhễnhạitrêngáy,trênngựccặpngựanhỏgiọtdòngdòngxuốngđất.Gàiroivàoách,chiếnbinhnhảykhỏixebónglộn.Stheneloslựclưỡngnhanhnhẹnbướctớinhậngiảithưởng,cùnglúcbảođồngđộivẻmặtđầytựhàodẫnthiếunữ,mangkiềngbachânhaiquaiđi.Mãphuởlạitháoáchcặpngựa.SauDiomedesđánhxevàolàAntilochos;côngtửNeleusvượtMenelaosnhờxảothuật,
khôngphảidotốcđộ.DẫuvậyMenelaoscũngláicặpngựaphinhanhngayđằngsau.Khoảngcáchgiữahaibênkhônghơnkhoảngcáchtừngựađếnbánhxe,lúcngựagồngmìnhtrongyêncươngránsứckéochủnhânngồitrênxevunvútbăngquacánhđồng;chỏmđuôiliêntụcchạmriềmbánhxe,bánhxequaytítngayđằngsau,khoảngcáchởgiữahầunhưkhôngcósuốtthờigianngựaxảvóchạyquacánhđồngbaola.KhoảngcáchgiữaMenelaosvàAntilochostuyệtvờiyhệtnhưthế.MớiđầuMenelaosởđằngsau,Antilochosởphíatrước,khoảngcáchbằngkhoảngcáchnémđĩa.LiềnđóMenelaosmauchóngtiếnlênđuổikịp,vìngựanáicủaAgamemnonAithebờmóngảránhếtsức.Nếuhaingườicònchạyđườngtrường,MenelaossẽvượtAntilochosvàthếnàocũngđạtkếtquảchẳngcầnbàncãi.NhưngMerionesmãphutậntụycủaIdomeneuslẹtđẹtđằngsauMenelaos,khoảngcáchđườngthương.Ngựabờmmềmmạichạychậm,chiếnbinhđiềukhiểnxevụngvềlaovàohộitrường.CáchxacuốicùngtấtcảlàcôngtửAdmetos,tựtaykéoxengoạnmụcvàđánhngựatiếntớiphíatrước.ChợtnhìnAchilleusoaiphongbướcchânthoănthoắtcảmthấythươnghại.ĐứngdậygiữahàngquânArgive,tướngquânnóilờinhưcócánhbayxa:“Mãphuxuấtsắcđánhngựavómạnhvềsaucùng!Vậyngôbốitraogiảixứngđáng,giảinhì.CôngtửTydeusgiảinhất.”Tướngquândứtlời,mọingườivỗtaytánthành.Bởithếbâygiờtướngquânsẽtặng
Eumelosngựanái,vìquânAchaianđãđồngý,nếuAntilochoscôngtửNestorhàohiệpkhôngđứngdậylớntiếngphảnđối,khiđáplờiquýtửPeleus:“Achilleus,bảnnhânsẽphẫnnộvôcùng,nếutướngquânthựchiệnđiềuvừađềnghị.Tướngquânmuốntruấtkhôngtraogiảichobảnnhân,vìnghĩxevàngựacủaEumelosgặptrắctrởbấtngờ,đươngsựcũngvậy,mặcdùđiềukhiểnxuấtsắc.Nhưngtạisaođươngsựkhôngcầukhấnthầnlinhbấttử?Làmvậyđươngsựsẽchẳngbaogiờvềchóttrongcuộcđua.Tuynhiên,nếuthươnghại,tronglòngquýmếnđươngsự,tướngquânthiếugìvàng,đồng,cừutrongtrại.Hơnthế,tướngquânlạicógáinôlệvàngựavóguốcchắcnịch.Trongsốtướngquâncóthểchọngiảitraochođươngsự,dùlớnhơngiảinày,hoặctraongaybâygiờ,rồiđểtailắngnghebinhsĩAchaianhoanhôhưởngứng.Nhưngngựanáibảnnhânnhấtđịnhkhôngbỏ;ngườinàomuốnlấysẽphảidùngtaythửsứcquyếtliệtvớibảnnhân!”NgheAntilochosnóiAchilleusoainghiêmmỉmcườithíchthú,vìlàđồngđội.Đưamắtnhìn
nhưnhìnthânhữuquýmến,tướngquânđáplờinhưcócánhbayxa:“Antilochos,nếuquýhữuthựclòngmuốnbảnnhântraoEumelosgiảianủilấytừkho,bảnnhânsẵnsàngchiềuý.BảnnhânsẽtặnganhấytrấnthủtịchthucủaAsteropaios.Bằngđồng,xungquanhviềnthiếcsángloáng,trấnthủsẽlàtặngphẩmgiátrịđốivớianhấy.”DứtlờitướngquânbảođồngđộithântínAutomedonvềtrạilấytrấnthủ.Đồngđộiđilấy
mangtới.TướngquânđặtvàotayEumelos,đươngsựvuimừngđónnhận.ĐúnglúcđóMenelaosđứngdậygiữađámđông,tronglòngcũnghậmhực,tứctốihếtsứcvớiAntilochos.LệnhsứbướctớiđặtquyềntrượngvàotayvàyêucầubinhsĩArgiveimlặng.Menelaosoaiphongdõngdạccấttiếng:“Antilochos,từtrướctớigiờvẫnchứngtỏmìnhlàngườihiểubiết,songbâygiờhãynhìnnhữnggìquýhữuvừalàm!Quýhữucoithườngkhảnăngbảnnhân,chènépngựabảnnhânbằngcáchthúcngựamìnhvượtmặt,sorachậmhơnngựabảnnhânbộiphần.Dovậy,thưaquýhữu,chỉhuyvàtrưởngthượnghàngquânArgive,xinquývịphánxétgiữangôbối,côngkhai,khôngthiênvịđểkhôngbaogiờcóbinhsĩAchaiannàotu-níchlátđồngsẽmởmiệngthanthở:‘MenelaosdùngtráthuậtvàsứcmạnhhạAntilochos,nẫngngựanáimangđi.Ngựacủagiảthựcrachậmhơnnhiều,nhưnggiảlợidụnguytínvàquyềnhành
tiếnlênhàngđầu.’Hayxinquývịđểmắtnhìn,bảnnhânsẽđưanhậnđịnhcủamình,bảnnhânnghĩkhôngbinhsĩDanaannàosẽchỉtrích,vìnhậnđịnhsẽthẳngthắn,côngbằng.Vậy,Antilochos,mờiquýhữulạiđây,dòngdõiChúatể,tuyệnthệnhưtậpquánđòihỏi.Đứngtrướcngựavàxe,taycầmroi,chiếcroimềmdẻonhờthếlúcnãyquýhữuvượtlên,vừasờngựa,vừanhândanhthầnlinhbaoquanhrungchuyểntráiđấtthềkhônghềcốtìnhsửdụngmưumẹochặnlốixebảnnhân.”“Xinbìnhtĩnh,”Antilochosđiềmđạmđáp,“Menelaos,bỉnhântrẻhơnthânvươngkhánhiều.
Lớntuổi,kinhnghiệm,thânvươngthừahiểutuổitrẻthườngquáđáng,xửsựhấptấp,songnhậnxétsơthiển.Bởithếmongthânvươnglượngthứ.Phầnriêngbỉnhânsẵnsàngnhườngngựanáiđãđoạt.Nếuthânvươngmuốnquàtặnggiátrịhơntrongsốsởvậtbỉnhânsởđắc,bỉnhânhânhoantraotặngtứcthìhơnlàchịucảnhmấtcảmtìnhvĩnhviễnđốivớithânvương,ôdòngdõiChúatể,vàbiếnmìnhthànhkẻbộithệtrướcthầnlinh.”DứtlờicôngtửNestorquảngđạidắtngựanáitraotayMenelaos.Thânvươngcảmthấygiận
dữxẹpdầnnhưbôngngônhẹrủdướisươngmaikhihàngngôpháttriểnsungmãntrêncánhđồnghoamàutươinở.Dovậy,ôMenelaos,trongthâmtâmthânvươngcũngnguôigiận.ĐúnglúcđóMenelaoscấtlờinhưcócánhbayxa:“Antilochos,bâygiờbảnnhâncũngnhườngnhịn,mặcdùgiậndữ.Từtrướctớigiờquýhữukhônghềsơsuấthaysaitrái.Lầnnàyquýhữuđểtráitimnondạichếngự,điềukhiểnđầuóc.Lầnkhácquýhữunênsuynghĩthậntrọngđừngbịtmắtngườitrên.NgườikháctronghàngquânAchaiansẽthấykhôngdễgìxoadịubựcbộitronglòngbảnnhân.Nhưngvìbảnnhân,quýhữuđãkinhquanhiềuđaukhổ,trảiquanhiềugiantruânnhưthânphụkhảáivàbàohuynh.Dovậy,xuôilòngtrướclờibàytỏchântình,bảnnhânsẽtraongựanáichoquýhữu,mặcdùthựcralàcủabảnnhân,đểđôngđảobằnghữuhiệndiệnởđâythấylòngdạbảnnhânkhôngbaogiờchailì,trơcứng.”DứtlờiMenelaostraongựanáichoNoemonđồngđộiAntilochosdắtđi,váctheochiếcvạc
bónglộn.Merionesnhậnhaita-lăngvàngdànhchogiảibốn,vìthứhạngdẫnngựađivào.GiảinămchiếcbìnhhaiquaicònlạitraochoNestor.VừanhíchbướcmangquahộitrườngAchilleusvừanói:“Thưa,lãonhân,đâylàbáuvậtxingiữlàmkỷniệmnhânđámtangPatroklos,vìlãonhânsẽkhôngbaogiờnhìnthấyanhấynữatronghàngquânArgive.Bảnnhântraolãonhângiảinàyhoàntoànnhưtặngphẩm,bởilãonhânsẽkhôngphảiđấuvõ,đôvật,némthươnghoặcchạybộ.Tuổigiàtànnhẫnbâygiờápđảo,khốngchếlãonhân.”NóirồitướngquânđặtchiếcbìnhvàotayNestor.Lãonhânvuimừngđónnhận,đáplờinhư
cócánhbayxa:“Đúngthế,conơi,điềuconnóilàsựthật.Quýhữuthânthương,tứchitakhôngcòncườngtrángnhưthuởnào,cảchânlẫntay,chânbâygiờkhôngđứngvững,taylúcnàychẳngthểvungquavaibênphải,bêntráidễdàngnhưngàytrước.Ôichao!Ướcchitacòntrẻ,sứclựcvẫncườngtrángnhưkhingườiEpeianmaitángAmaryngkeuslừngdanhởBouprasion,côngtửtổchứccuộcđuatreogiảinhânđámtangquânvương.Lúcđókhôngthanhniênnàodámđấuvớita,cảngườiEpeianlẫnngườiPylianhayngườiAitoliantáotợnganlì.ĐấuvõtahạKlytomedescôngtửEnops;đôvậttaquậtAngkaiostừPleurontớiđọsức;chạybộtavượtIphiklos,mặcdùychạydẻodai;némthươngtalaoxahơnPhyleusvàPolydoros.ChỉcóđuaxetathuahaicôngtửAktor,quamặtgiữađámđôngvượtlêntrước,ưuthếhaimột,hămhởđạtthắnglợi,vìgiảilớnnhấttrongcuộcđua.Haingườilàanhemsinhđôi.Mộtlúcnàocũngnắmchặtcương,trongkhimộtnắmchặtcương,mộtliêntụcquấtroithúcngựa.Thuởđótanhưvậy.Nhưngbâygiờphảinhườngchỗđểthanhniêntraitrẻđươngđầuvớithửtháchtươngtự!Thâmtâmchấpnhậntacúiđầutuânlệnhtuổigiàtànác,mặcdùlúcđólàanhhùngtrongsốbiếtbaoanhhùng.Ờ,bâygiờconphảitheodõicuộcđuatổchứcnhândanhđámtangbạnquý.Tahânhoanđónnhậntặngphẩm,lòngvuisướngthấyconcònnhớlãonhânhănghái,nhiệttình,khôngquênvinhdựquânlínhAchaianphảiđềnđápđốivớita.Cầumongthầnlinhtưởngthưởngbộihậunhữnggìconvừathựchiệnchanchứatìnhcảmcaođẹp!”Lãonhândứtlời.CôngtửPeleusđiquađámđôngbinhsĩAchaiantrởlạichỗngồi,saukhi
lắngnghecôngtửNeleustándươngbàytỏcảmtạ.Sauđótướngquânđặtgiảichocuộcđấuvõkhủngkhiếp.Tướngquândắtladaisứcvàohộitrường,cộtởđó,lanáisáutuổi,chưathuần,
hạngkhóluyệnhơncả.Tướngquânđặtcúphaiquaidànhchongườithua.XongrồiđứngdậytướngquânthôngbáocuộcđuachobinhlínhArgivecùnghay:“CôngtửAtreus,quýhữuAchaianxà-cạpgọngàng,ngôbốimờihaingườikhỏehơnhếtdùngtayđấuvõtranhgiảinày.NgườiđượcApollobansứcchịuđựngdẻodaivàtoànthểbinhsĩAchaiancôngnhậnvôđịchsẽdắtlabềnsứcvềtrại,ngườithuasẽlãnhcúphaiquai.”Tướngquânvừangừng,mộtthanhniênlựclưỡng,caolớnnhanhnhẩuđứnglên,võsưtàiba
EpeioscôngtửPanopeus.Đặttaylênladẻodai,Epeioslớntiếng:“Mờingườimuốnlãnhcúphaiquaibướcra.XinnóingườiđóhaykhôngbinhsĩAchaiannàohạnổibảnnhân,rồidẫnlađi.Bảnnhânkhẳngđịnhbảnnhânlàvõsưthượngthặng.Nhưvậychưađủchothấybảnnhânthuộchàngxuấtsắctrongcuộcsotàihaysao?Đươngnhiên,dùthôngthạođếnmấy,khôngailãoluyệnmọimặt.Songxintuyênbố,vàchắcchắnsẽthựchiệnnhưtuyênbố,bảnnhânsẽđánhnátda,gãyxươngđốithủ.Bằnghữunêntậptrungđôngđảoởđây,sẵnsàngmangngườiđóđi,khiquảđấmthôisơnhạđován.”Epeiosdứtlời,mọingườiđềuimlặng,khôngnóigì.ChỉcóEuryalosđứnglên,thanhniên
hiênngang,côngtửthânvươngMekisteus,dòngdõiTalaos.ThuởđótớiThebesdựcuộcđuanhânđámtangsaukhiOidipousgụcchết,MekisteushạtấtcảconcáingườiKadmeians.CôngtửTydeustaythươnglừngdanhhốihảchạyquanhhỗtrợnồngnhiệtkhuyếnkhích,vìmuốnEuryalosthắngcuộc.Thoạttiênđưachothắtlưng,tiếptheodâydacắttừdabòđồngnội.Thắtlưngxonghaiđốithủbướcrađấutrường.Mặtđốimặt,haitayrắnchắccùngnângcaonắmđấmkhổnglồ,haiđốithủthoiđấm,cánhtayvunvútgặpnhau.Hàmnghiếnkenkétnghethậtrùngrợn,mồhôituônchảyđầmđìamìnhmẩy.ĐúnglúcEuryalosđưamắtnhìnquanh,Epeiosnhàotớitìmcơhội,phóngtayđấmtrúnggòmá.Lảođảomộtlúckhálâu,vìđứngkhôngvững,thânthểbónglộnngấtngư,Eurylaosdộingược,đovántạichỗvìcúđấm,nhưcánhảykhỏichỗnôngđầyrongbiểnlạirơixuốngnướcđenngòmlúcgióbắcthổilàmmặtnướclăntănlantớibãicát.Nhưngđốithủhàohiệpđưatayđỡdậy.Đồngđộithânthiếtbuquanhđemrakhỏiđấutrường,chânlếtđất,miệngtràomáu,đầungảsangbên.Đồngđộiđemrangoài,đặtngồigiữađám,đươngsựvẫnchoángváng.Đồngđộiquaylạilấychiếcbìnhhaiquaimangđi.TranhthủthờigiancôngtửPeleusmaulẹđặtgiảichocuộcđuathứba,đấuvậttựdo,và
trưngbàychongườiDanaanthấy:kiềngbachânlớnđặttrênlửa,binhsĩAchaianđánhgiámườihaibòđựcchongườithắng;mộtthiếunữ,thủcôngkhéoléo,tướngquândẫnragiữahộitrường,binhlínhAchaianđánhgiábốnbòđựcchongườithua.SauđótướngquânđứngdậytuyênbốcuộcđuavớiquânlínhArgive:“Mờiquýhữuaimuốndựgiảinàyđứngdậy!”Tướngquânvừadứtlời,Aiascaolớn,lựclưỡngcôngtửTelamonđứngdậy.Odysseusđamưutúctrícũngđứngdậy.Thắtlưngxong,haiđốithủbướcrađấutrường.Vungtayvạmvỡhaiđốithủkhóachặtnhaunhưđòntaythợmộclànhnghềđặtkhítvítchặttrênmáinhàđểchốnggió.Lưngkêurăngrắcdướisứcépkhủngkhiếpcánhtaymãnhliệt,mồhôichảynhễnhạikhắpthânthể.Vếtlằnđỏchótphồngtovìrớmmáunổikhắpsườn,khắpvaitrongkhihaiđốithủcốthắngđốiphương,đoạtchiếckiềngbachânchếtạotinhxảo.Odysseuskhôngthểquậtngãđốithủ,đèxuốngđất;Aiascũngkhôngthểlàmtươngtự,vìđốiphươngcốhếtsứcchốnglại.CuốicùngđếnlúcthấytiếptụclàmvậysẽkhiếnquânAchaianxà-cạpgọngàngphátchán,AiascaolớncôngtửTelamonnóivớiOdysseus:“DòngdõiChúatể,côngtửLaertes,Odysseusmưutrí,cốsứcnhấcbổngquậtngãbảnnhân,nếukhôngbảnnhângồngmìnhnhấcbổngquậtngãquýhữu!KếtquảthếnàoChúatểsẽquyếtđịnh.”DứtlờiAiasnhấcđốithủkhỏimặtđất.NhưngOdysseuskhôngquênxảothuật.Dùnggót
chânđátrúngkhoeo,Aiasgậpgốingãngửa,Odysseusđèlênngực.Binhsĩđứngxemhoanhôtánthưởng.ChịuđựngmãibâygiờđếnlượtOdysseuscườngtráng,daisứccốnhấcbổngquậtngãđốithủ.NhấcAiaskhỏimặtđấtmộtchút,songkhôngthểquậtngã,Odysseustìmcáchngoắcgối,cảhailănkềnhnằmsóngsoàibênnhau,bụidínhkínthânthể.Haiđốithủnhỏmdậy,dườngnhưmuốnvậtnữa,quậtlầnthứba,nếuAchilleuskhôngđứnglênbảongừng:“Thôiđủrồi,khôngvậtnữa,haibênđừngcốgắngphísức,cảhaiđềuthắng.Vậychiagiải,rútluiđểngườikhácthamgiacuộcđấu.”Tướngquânnói,haiđấuthủlắngnghe,đồngýtứcthì.Lausạchbụihaiđấuthủmặctu-ních.
TranhthủthờigiancôngtửPeleusmaulẹđặtgiảichocuộcchạybộ.Giảinhất:bìnhpharượubằngbạcchạmtrổ,dunglượngsáuđấu,sảnvậtmỹthuậttrộinhấtthếgiới.NghệnhânởSidonchếtạokỳkhu,sauđóthươngnhântừPhoiniciamangquabiểncảmùsươngbiếuThoaskhidừngthuyềnthảneonghỉtronghảicảng.CuốicùngmuốnchuộcmạngLykaoncôngtửPriam,EuneoscôngtửJasontặnganhhùngPatroklos.Bâygiờ,đểtưởngnhớđồngđội,Achilleustreogiảichongườisửdụngđôichânnhanhnhấttrongcuộcđua.Giảinhìtướngquânđềnghịbòmộngbéongậy.Giảichóttướngquânđềnghịnửata-lăngvàng.ĐứngdậytuyênbốcuộcđuatướngquânnóivớihàngquânArgive:“Mờiquýhữuaimuốndựgiảiđứngdậy!”Tướngquânvừadứtlời,AiascôngtửOileusnhanhnhẹnđứnglên,Odysseusmưutríđứng
lên,AntilochoscôngtửNestorchạynhanhhơnhếttrongsốngườitrẻcũngđứnglên.Bangườiđứngthànhhàng,tướngquânchỉchobiếttrụmốc.Bắtđầubangườichạyrấtmau,sauđóchẳngmấychốccôngtửOileuslênđầu.NhưngOdysseuskhônkhéobámsátđằngsau,nhưphụnữthắtlưngyêukiềukéoconthoivềphíangực,taykéocẩnthậnđểvừađưasuốtchỉquađườngkhổtấmvảivừagiữconthoisátmình.OdysseustiếptụcbámsátAias,chânrầmrậpđằngsau,bụibốcchekínhaingười.Odysseuskhônkhéogiữđà,duytrìtốcđộđểhơithởthườngxuyênphảvàogáyAias.QuânlínhAchaianhoanhô,lớntiếngkhuyếnkhíchlựcsĩđãvàđanggắngsứcđạtthắnglợi.Lúcbangườichạyđoạnchótgầntớiđích,OdysseusnhanhtríâmthầmcầuxinAthenamắtxanhlamlục:“Xinnữthầnlắngnghe,bảnnhâncầntrợgiúpquýbáulúcnày.Xinhạsơnvàtăngtốcđộđôichân!”Nghelờicầuxin,PallasAthenalàmtứchinhẹnhõm,hếtchânphíadướiđếntayphíatrên.
Lúcbangườisắprútvọtlênđoạtgiải,Aiastrượtchângiữachừng,doAthenacảntrở,đúngchỗmặtđườngđầyphânbòrốngkêu,khiAchilleusbướcchânthoănthoắthạsátđểtổchứcđámtangPatroklos.Vìthếmồm,mũiđầyphânbòtrongkhiOdysseustuyệtvời,dẻodaichịuđựngvượtquatớiđíchchiếmbìnhbằngbạc.Aiaslừngdanhđoạtbòđựcđồngnội.Mộttaynắmsừngconvật,vừađứngthẳngvừanhổphânkhỏimiệng,Aiasdiễntảcảmnghĩvớikhángiả:“Ô,bấthạnhthay!Bảnnhânthềcónữthầnquấnchânđẩyngã,nữthầnluônluônởbêncạnhOdysseussănsóc,trợgiúpnhưhiềnmẫu.”Aiasdứtlờimọingườikhoáitrícườirồ.ĐoạtgiảichótbâygiờbướcvàoAntilochosvừamỉmcườivừanhỏnhẹnóivớibinhsĩArgive:“Quýhữu,bảnnhânsẽkểquýhữuhayđiềuquýhữuđềubiết:đếnbữanaythầnlinhvẫndànhcảmtìnhchongườihơntuổi.Aiaschỉhơntuổibảnnhânmộtchút,songthuộcthếhệtrước,thờiđạitrước.Dẫuthếngườitalạibảogiàcòngân,tuổixếchiềuvẫnnhưtuổithanhxuân.Trongcuộcchạybộngôbốikhôngtàinàosánhkịp,vượtnổi,trừAchilleus.”NóithếlàAntilochosđềcaocôngtửPeleusbướcchânthoănthoắt.VìvậyAchilleusđáp:
“Antilochos,lờitándươngquýhữuđưarasẽkhôngrơivàokhoảngkhông.Bảnnhânhânhạnhthêmnửata-lăngvàngchogiảiquýhữuvừađoạt.”DứtlờitướngquânnhétvàngvàotayAntilochos,lựcsĩvuivẻđónnhận.NhưngliềnđócôngtửPeleusđemchiếcthươngcándàiđặtgiữahộitrườngvớichiếckhiênvàchiếcmũ,vũkhíPatroklostướcđoạtcủaSarpedon.ĐứngthẳngtướngquântuyênbốcuộctranhtàivớihàngquânArgive:“Ngôbốimờihaingườigandạbậcnhấttrongquýhữutranhgiải.Haichiếnbinhsẽmặcgiápy,cầmthươngmũiđồngsắcnhọn,giaochiếnởđâytrướcmặtđámđông.Ngườinàođầutiênđánhtrúngđốithủ,đâmthươngxuyênáogiáp,máuđỏchảyra,bảnnhânsẽtặngkiếmđốcnạmbạc,sảnphẩmtuyệtmỹphátxuấttừThracebảnnhântướclộtcủaAsteropaios.Vũkhícònlạihaingườitranhtàisẽchianhau.Ngôbốisẽtổchứcbữaănthịnhsoạntrongtrạibảnnhânkhoảnđãicảhai.”NghetướngquânnóiAiascaolớncôngtửTelamonđứngdậy,Diomedeslựclưỡngcôngtử
Tydeuscũngđứngdậy.Saukhirangoàiđámđông,bênhônghộitrườngchuẩnbịvũkhí,haingườidõngdạcbướcvàođấutrường,hămhởgiaođấu,chòngchọcnhìnnhau,ánhmắtđượmvẻhãihùng;mọingườirùngmìnhkhiếpsợ.Lúctiếnvàotầmđánh,ngườinàytiếntớigặpngườikia,haibêntấncôngbalần,vàbalầnnhàotớicậnchiến.AiasđâmthươngquakhiêntrònmặtbằngcủaDiomedes,songkhôngtrúngdathịt,vìtrấnthủbêntrongngănchặn.Trảđũa,nhìnquariềmkhiêntolớn,thươngmũibónglộn,Diomedeschằmchằmtìmcáchlaotrúngcổđốithủ.HếthồngiùmAias,đúnglúcấykhángiảlớntiếngkêugọihaibênngừngchiến,chiagiảibằngnhau.NhưnganhhùngAchilleusđemtrườngkiếmtraocôngtửTydeus
cùngbaođựngvàdảiđeobằngdađocắtgọngàng.GiảitiếptheocôngtửPeleustreolàcụcsắt,trướckiaquacánhtayvạmvỡ,quânvương
Eetiondùnglàmđĩaném,songAchilleusphithường,bướcchânthoănthoắtgiếtchết,lấycụcsắtđemxuốngthuyềncùngnhiềucủacải.TướngquânđứngdậytuyênbốcuộcđuatrướchàngquânArgive:“Mờiquýhữuaimuốndựgiảinàyđứngdậy!Ngườinàothắngsẽsửdụngcụcsắtnămnămliêntiếp,dùđồngruộngphìnhiêuởnơihoangdãmênhmông,mụcphuhaynôngphucủangườiđókhỏiphảirathànhphốdokhôngcó,cụcsắtsẽcungứngmọithứhọcần.”Tướngquânvừadứtlời,chiếnbinhgandạPolypoitesđứngdậy;thủlĩnhuyquyềnLeonteus,AiascôngtửTelamonvàEpeiosdũngcảmcũngđứngdậy.Bốnngườixếphàngkẻtrướcngườisau.Epeioslựclưỡngcầmcụcsắtquayvòngnémmạnh;nomthấybinhsĩAchaianpháracười.NgườinémthứhailàLeonteus,hậuduệthầnlinhchiếntranh;ngườithứbalàAiascaolớn,côngtửTelamon,[tayvạmvỡnémxađiểmtớicủamọingười].Nhưngcuốicùngđếnlượtcầmcụcsắt,chiếnbinhgandạPolypoitesnémxanhưmụcphuquăngchiếcgậy,xoáytrongkhôngkhíbayngoằnngoèovượtquađànbò,văngxatấtcảđốithủ.BinhsĩAchaianlahéttánthưởng.ĐồngđộicủaPolypoitescườngtrángnhảyquẫngđemgiảiquânvươngvừađoạtvềdãythuyềnrỗngkhông.Sauđólàbắncung.Lấysắtxanhbóngtreogiải,tướngquânđềnghịmườichiếcrìumộtlưỡi
vàmườichiếcrìuhailưỡi.Tướngquândựngcộtbuồmtrênchiếctàumũixanhđậmđặttrênbãicátphíaxaxa,lấysợidâynhỏbuộcchânbồcâurunrẩyvàođólàmmụctiêu.Mờimọingườitướngquânnói:“Aibắntrúngbồcâurunrẩysẽđoạtlôrìuhailưỡimangvềtrại;aibắntrúngsợidây,songkhôngtrúngconchim,nghĩalàkhôngchínhxáclắm,sẽđoạtlôrìumộtlưỡi.”Tướngquândứtlời,chiếnbinhphithườngTeukrosđứngdậy;MerionesmãphucantrườngcủaIdomeneuscũngđứngdậy.Bỏthămvàomũbọcđồnghaingườilắcmạnh,Teukrostrúngthămbắntrước.Chiếnbinhnhanhnhẹngiơcungbắn,mũitênmãnhliệtbayđi.Nhưngquênchưanguyệngiếtcừuđầulònglàmlễtếsinhdângthầnlinhxạthủtừxa,chiếnbinhbắnkhôngtrúngconchim,vìthếApollotừchốikhôngbanvinhdự,màtrúngsợidâygầnchânconchim,mũitêncaynghiệtđithẳngcắtđứtsợidây.Bồcâutungcánhbaylêntrời,sợidâybuôngthõngrơixuốngđất.BinhsĩAchaianhoanhôầmĩ.ThủsẵnmũitêntrongkhiTeukrosnhắmbắn,MerionesvộivànggiậtcungkhỏitayTeukros,nhanhmiệngcầuxinApolloxạthủtừxahứasẽgiếtcừuđầulònglàmlễtếsinh.Ngướcnhìnlêncaongaydướiđámmâymãphuthấybồcâurụtrètraobay.Bồcâuđangđánhvòngmãphutừdướigiươngcungbắntrúngbụng.MũitênxuyênquarơixuốngđấtcắmtrướcchânMeriones.Conchimsàthấpđậutrêncộtbuồmchiếcthuyềnmũiđenđậm,đầungả,cánhrũ.Khoảnhkhắclinhhồnnhúnnhảyvỗcánhrờibỏthânxácbayđi,conchimtừcộtbuồmrơixuốngđất,cáchkháxangườinhắmbắn.Binhsĩtrốmắtnhìnngạcnhiên.Merionesđoạtmườichiếcrìuhailưỡi,Teukrosmangmườichiếcrìumộtlưỡivềdãythuyềnrỗngkhông.CuốicùngcôngtửPeleusđemthươngcándàiđặtgiữahộitrường,vàvạcnấuchạmhìnhhoa
chưachạmlửa,trịgiámộtbòđực.Chiếnbinhlaothươngđứnglêntranhtài.CôngtửAtreus,nguyênsoáiAgamemnonđứngdậy;Meriones,mãphucantrườngcủaIdomeneuscũngđứngdậy.NhưngAchilleusbướcchânthoănthoắtchặnlời:“CôngtửAtreus,ngôbốiđềubiếtnguyênsoáivượtxamọingười.Némthươngvềsứclựcvàkhônkhéokhôngaicóthểtranhtài.Xinnhậngiải,rồitrởvềdãythuyềnrỗngkhông.Tuynhiên,nếunguyênsoáivuilòng,ngôbốisẽtraotrườngthươngchoanhhùngMeriones.Phầnriêngbảnnhântrântrọngđềnghị.”Tướngquândứtlời,Agamemnonkhôngphảnđối.BởithếtướngquântraothươngđồngchoMeriones;liềnđónguyênsoáitraogiảivôcùngngoạnmụccholệnhsứTalthybios.
Khúc24Cuộcđuakếtthúc.Binhsĩrờihộitrường,tảnmátthànhnhómkéovềdãythuyềnlướtsóng.
Họnghĩtớithưởngthứcbữaănbuổichiềuvàgiấcngủêmđềm.Tráilại,khócthantưởngnhớđồngđộithânthiết,Achilleuskhôngsaochợpmắt.Thaothức,trằntrọc,tướngquântrởmìnhhếtbênnàyđếnbênkia,thươngtiếcPatrokloskhôngcònnữa,kểcảnghịlực,nhiệttìnhvànhữnggìđồngđộichunglưngđấucậtthựchiệnvớimình,giankhổhaingườicùngkinhqua,chiếnđấuchốnglạikẻthù,phiêulưucựcnhọctrênbiểncảhaingườicùngchiasẻ.Kỷniệmxônhauùakéolại,lệnồngcứthếlặnglẽlănchảyướtđẫmgòmá.Cólúctướngquânnằmnghiêng,cólúctướngquânnằmngửa,cólúctướngquânnằmsấp.Cólúcnhỏmdậyrabờbiểnđitớiđilui,tâmhồnbứtdứt,thơthẩnhầunhưvôđịnh,tướngquânnhìnbìnhminhtiếpnốibìnhminhtỏasángtrênmặtbiển,trênbãicátvôsinh.Tướngquânthắngyêncươngtuấnmãđemvàoxeđóngách,buộcHektorđằngsaukéobalầnquanhmộphầncôngtửMenoitios.Sauđótướngquânvềtrạinghỉngơi,đểHektornằmsấpmặtúpxuốngđất.Nhưngthươnghạithếnhân,dùđãchết,Apollogiữdathịtkhỏiđổimàu.ThầnlinhlấykhiênvàngphủkínthithểphòngkhidùcólôikéothôbạotrênmặtđấtAchilleuscũngkhônglàmxướcdaráchthịt.VìhậnthùAchilleushạnhụcHektoranhhùng.Nhưngđểmắttheodõimàchạnhlòngthương
hại,thầnlinhhạnhphúchốithúcsứgiảcặpmắttinhtường,dángvẻrạngrỡtìmcáchcướpxác.Ýkiếnđềkhởitấtcảthầnlinhtánđồng,trừHera,Poseidonvàtrinhnữmắtxanhlamlục.TừtrướctớigiờbavịvẫncămgiậnthànhTroathiêngliêng,quânvươngPriamvàdânTroian.Vìcốtìnhxúcphạmhainữthần,đúngngàytớigặptronglềumụcphu,Alexandrosmùquángchọnnữthầnhiếndângthèmkháttaihại.Mườimộtngàytrôiqua,rạngđôngthứmườihaivừatới,kểtừhômHektorquađời,đúnglúcđóPhoibosApollonóivớihàngbấttử:“Thầnlinhcácngườitànnhẫn,bấtlương!Hektorchưahềthuinướngđùibò,đùidêngonlànhdângcúngcácngườihaysao?Vậymàbâygiờcácngườinỡlòngphelờkhôngcứuvớtngaycảthihàiđểvợ,mẹ,con,bốvàdânanhấynhìnmặt,hỏathiêu,sauđómaitánglễnghiđầyđủ.Tráilại,ôthầnlinh,cácngườiquyếttâmtrợgiúpAchilleustànbạo.Đươngsựtâmbấtnhân,trítànác,tưtưởngdãman,nhưsưtửkhithèmăntậndụngsứcmạnhvũbão,tinhthầncaongạo,hunghãnlaothân,chồmvồgiasúccủamụcphu.Nhưsưtửđươngsựđãrũbỏniềmtrắcẩn,lòngkhôngcònvươngvấnchútliêmsỉ,gâyhạighêgớmmàcũngtạolợikhủngkhiếpđốivớithếnhân.Cóngườichẳngmaymấtngườithân,thằngemcùnglòngmẹ,đứaconmìnhsinh,thếnhưngsaukhinứcnở,khócthanngườiđóchấmdứt,vìđịnhmệnhđãphúchothếnhântráitimkiêntrìchịuđựng.Ngượclại,đươngsựsaukhigiếtchếtHektorbuộcxácvàoxechongựakéoquanhgòmộđồngđộithânthiết.Làmvậychẳngcógìlàđẹp,làtốtđốivớiđươngsự!Mặcdùtàiba,xuấtchúng,songđươngsựnênhiểungôbốiphẫnnộ,bởilúcnàyhăngmáuđiêntiếtđươngsựđanghạnhụccụcđấtvôtrivôgiác.”NghenóithếHeracánhtaytrắngngầnnổinóngchuachátđáp:“A,điềuthầnlinhcungbạc
phánnghehayghê,nhấtlàđánhgiáHektornganghàngAchilleus.Hektorlàthếnhân,búsữamụđànbà.Tráilại,Achilleuslàcôngtửnữthần,tatựtaynuôinấng,chămsóc,dạydỗ,gảchồng,Peleusthếnhânthânthiếtđốivớihơithở,nhịptimhàngbấttử.Ừ,đámcướiđươngsựcácngươiđềutớidự.Chínhngươicũngđếnmangđàndạonhạcmuavuitrongđạitiệc,thếmàbâygiờtrởmặt,đồphảntrắc,vôliêmsỉ!”Chúatểthuthậpmâytrờiphán:“Hera,nươngnương,khôngnênnổinóng,hậmhựcvớithần
linh.Đươngnhiênvềvinhdựhaithếnhânkhôngnhưnhau.DẫuvậythầnlinhvẫnthươngyêuHektorrấtmựctronghàngthếnhânsốngtrongthànhTroa.Quảnhâncũngcócảmtình,vìHektorchưabaogiờthiếulễdâng,cúngphẩmvậtngonlành.Dàntếquảnhânchẳnghềthiếuđồcúng,rượulễ,tếsinhbốckhói,đólàvinhdựdànhchongôbối.DẫuvậyngôbốicũngkhôngnênthựchiệnviệccướpxácHektordũngcảm.ThếnàoAchilleuscũngbiết,vìthânmẫusẵnsàngbaytớitrợgiúpbấtkểbanngàyhaybanđêm.BởithếquảnhânmuốncóthầnlinhnàođivờiThetistớiđây.Khigặpquảnhânsẽnóichonữthầnhaygiảiphápchílý:AchilleussẽnhậntiềnchuộcPriamcốngnộpvàtrảxácHektorlạichoquânvương.”
Chúatểdứtlời,Irischânnhanhnhưgióvunvútrađitraotruyềnđiệp.SứgiảlaoxuốngsóngbiểnđenngòmgiữaSamosvàImbrosnúinonlởmchởm,mặtnướclặngimbắntungrênrỉ.Sứgiảnhàoxuốngđáysâu,nhưcụcchìmócdướisừngbòđồngnộilàmmồicâutụtchìmmangtheochếtchócmờigọiđàncáháuăn.SứgiảthấyThetistrongđộngvòmcungsâuhoắm,nữthầnbiểncảtụtậpxungquanh.NgồigiữađámđôngThetisứalệkhócthươngsốphậnquýtửtuyệtvời,nữthầnbiếttheođịnhmệnhsẽbỏxáctrênđấtTroadphìnhiêu,xacáchquêhươngxứsở.Tiếnlạigần,sứgiảnhanhchânlẹbướcđánhtiếngvớinữthần:“Bìnhthân,Thetis!Chúatểtưtưởngbaola,thâmthúyvôtậntriệugọidiệnkiến.”VừangheThetisnữthầnchânbạcvộiđáp:“VìsaoChúatểsiêuphàmtriệugọi?Lòngbuồnvôhạntangạixuấthiệntrướcmặthàngbấttử.Dẫuthếtasẽđigặp.Chắchẳnngườicóchuyệnquantrọngmuốnnói!”Dứtlời,choàngvoanxanhđậm,mặcxiêmyđenkịt,nữthầntaonhãrađi.Irisbướcchân
nhanhnhưgiódẫnđầu.Sóngbiểnrẽnướcmởlốixungquanh.Rờimặtnướclênbờbiểngậpghềnh,hainữthầnbayvútlêntrời.TớinơihainữthầnthấycôngtửKronosnhìnxatrôngrộngvàthầnlinhhạnhphúc,bấttửngồixungquanh.ThetissàvàongồibêncạnhChaChúatể.Athenađứngdậynhườngchỗ.Heravừađặtcúpxinhxắnbằngvàngvàotayvừangỏlờidịudàngchàođón.Thetisnângcúpuống,rồitraolại.ĐúnglúcđóChathếnhânvàthầnlinhlêntiếng:“Thetistuyệttrần,mặcdùlòngdạphiềnmuộn,ngổnngangtrămmốitơvò,dotangtóckhóquên,khanhvẫnlênnúiOlympos.Cũngnhưkhanhtrẫmhiểukhanhbuồnvôhạn.Mặcdùvậytrẫmsẽnóikhanhhayvìsaotrẫmtriệugọivềđây.Tínhđếnnayđãchínngàytrònhàngbấttửtranhcãi,bấthòavềchuyệnAchilleuscướppháđôthịvàthihàiHektor.Cuốicùngtấtcảhốithúcsứgiảcặpmắttinhtường,dángvẻrạngrỡ,tìmcáchcướpxác.SongtrẫmmuốnvừadànhvinhdựchoAchilleus,vừaduytrìlòngtônkính,tìnhthươngyêukhanhđốivớitrẫmtrongtươnglai.Khanhmaumautớidoanhtrạimangtruyềnđiệpcholệnhlang.Nóicholệnhlanghaythầnlinhphẫnnộghêgớm,trẫmcũngbựcbộivôcùngsovớihàngbấttử,vìthịnhnộlệnhlanggiữHektorbêndãythuyềnmũicongnhấtđịnhkhôngtrảlại.HãytớixemlệnhlangcóesợtrẫmvàchấpnhậntraotrảHektorkhông.PhầnriêngtrẫmsẽpháiIrisđigặpPriamhàohiệpbảoquânvươngthânchinhtớithuyềnquânAchaiannộptiềnchuộcxáccontraithươngyêumangcốngvậtkhiếnAchilleusnguôigiận,xiêulòng.”NgheChúatểphánThetischânbạcngoanngoãnvânglời.RờiđỉnhnúiOlymposlaoxuống
nữthầntớitrạiquýtử.Nữthầnthấyquýtửngồiđóthankhóckhônnguôi,trongkhixungquanhđồngđộithânthươngtúibụisửasoạnbữasáng:họcắttiếtcừulớnlôngrậmđểđó.Thânmẫukhảáitớigầnngồicạnh,vừađưatayvuốtvevừamởmiệngngỏlời:“Conơi,concònđểlòngdạhéohon,phiềnmuộn,thankhócđếnbaogiờmàchẳngnghĩtớiănuống,ngủnghê?Nêntìmtìnhcảmthânthươngtrongvòngtayngườiphụnữ.Vìmẹthấyconkhôngsốngbaolâunữa,tửthầnlờmờvàđịnhmệnhtànácđãđếngầnkề.Dẫuthếlắngnghemẹnói.MẹmangtruyềnđiệptừChúatể.Ngườinóithầnlinhphẫnnộghêgớmvớicon,ngườicũngphẫnnộvôcùngsovớihàngbấttử,vìđiêngiậncongiữHektorbêndãythuyềnmũicong,nhấtđịnhkhôngtraotrả.Conơi,traotrảđươngsự,nhậntiềnchuộcthithể.”Achilleusbướcchânthoănthoắtđáp:“Thưa,thếcũngđược.Ngườiđemtiềnchuộcsẽnhận
thihài,nếuthầnlinhngựtrịnúiOlymposthựclòngmuốnvậy!”Trongkhihaimẹconchuyệntrò,traođổiýkiếnlờinhưcócánhbayxabêndãythuyền,côngtửKronospháiIrisxuốngthànhTroathiêngliêng.Chúatểphán:“Iris,khanhlạirađi,vàđithậtmau.RờinhàtrênnúiOlympos,đemtruyềnđiệptraoquânvươngPriamquảngđạithànhTroa.Dặnquânvươngmangtiềnchuộc,thânchinhxuốngthuyềnquânAchaianđemtheocốngvậtlàmAchilleusnguôigiận,xiêulòng.Quânvươngđimộtmình,khôngngườiTroiannàohộtống,trừlệnhsứlớntuổicóthểtháptùngláixela,bánhngoạnmục,trởthihàithanhniênAchillesphithườnghạsátvềthànhTroa.Nóichoquânvươnghayquânvươngđừngnghĩtớichếthoặchoảngsợgìhết.Ngôbốisẽgửisứgiảđắclực,dángvẻrạngrỡhộtốngdẫnđườngtớikhiquânvươngvàogặpAchilleus.Khisứgiảđưaquânvươngvàotrại,Achilleussẽkhôngsáthại.Hơnthếtướngquânsẽngăncấmtấtcảlàmvậy,vìtướngquânkhôngđiênrồ,mùquánghaynhẫntâm.Tráilại,tướngquânsẽkhoandung,nhãnhặn,âncầnvớingườicầukhẩn.”Chúatểdứtlời.Cấptốcrađilàmtrònsứmạng,Irischânnhưgióthổihốihảtớicungđiện
Priam.Đếnnơisứgiảnghetiếngrênxiết,nứcnở.Contraingồiquanhthânphụtrongcungđình,yphụcđẫmlệ.Lãonhânngồigiữacuốnchặtáochoàng.Đầu,cổdínhphânbò,tayxoalênlúclănlộntrênmặtđất.Congái,condâuởtrongcungđiệnvừarênrỉvừatưởngnhớbiếtbaochiếnbinhtuấntútrútlinhhồnnằmchếtdướitayquânArgive.TớigầnđứngcạnhPriam,sứgiảChúatểcấttiếngnhỏnhẹ,dịudàng,dẫuvậytaychânlãonhânbỗngdưngrunrẩy:“Bìnhtâm,Priam,dòngdõiDardanos,đừnghoảngsợ.Sứgiảlầnnàytớiđâykhôngđemhungtin,songmanghảoý.SứgiảmangtruyềnđiệptừChúatể,mặcdùởxa,quantâmghêgớmvàthươnghạilãonhânvôcùng.ChúatểngựtrịnúiOlymposdặnlãonhânđemtiềnchuộcHektortuyệtvời,mangcốngvậtkhiếnAchilleusnguôigiận,xiêulòng.Lãonhânđimộtmình,khôngngườiTroiannàohộtống,trừlệnhsứlớntuổicóthểtháptùngláixela,bánhngoạnmục,trởthihàithanhniênAchilleusoaihùnghạsátvềthànhTroa.Lãonhânđừngnghĩtớichếthoặchoảngsợgìhết.Ngôbốisẽpháisứgiảđắclực,dángvẻrạngrỡhộtốngdẫnđường.SứgiảsẽđưalãonhânvàogặpAchilleus.Khisứgiảdẫnlãonhânvàotrại,Achilleussẽkhôngsáthại.Hơnthếtướngquânsẽngăncấmtấtcảlàmvậy,vìtướngquânkhôngđiênrồ,mùquánghaynhẫntâm.Tráilại,tướngquânsẽkhoandung,nhãnhặn,âncầnvớingườicầukhẩn.”Truyềnđiệpchuyểngiao,Irischânnhưgióthổicáolui.Priamhạlệnhcontraicấptốcsửa
soạnxela,bánhngoạnmục,trênxebuộcchặtchiếcrươngbằngliễugiỏ.Lãonhânthânchinhxuốngnhàkhothơmphức,trầncao,bằnggỗbáchhương,chứanhiềuđồquý.LãonhângọiphunhânHekabenóichohaysựthể:“Áikhanhyêuquý,nhândanhChúatể,sứgiảtừnúiOlymposvừatớigặpđemtruyềnđiệpbảoquảnhânmaumautớithuyềnquânAchaiannộptiềnchuộcquýtửthươngyêu,mangcốngvậtkhiếnAchilleusnguôigiận,xiêulòng.Nóiquảnhânhaytrongthâmtâmáikhanhnghĩthếnàovềchuyệnnày?Phầnriêng,lòngdạ,đầuócthôithúcmãnhliệt,quảnhâncảmthấyphảixuốngdãythuyền,vàodoanhtrạilớnrộngquânAchaian.”Vừanghelãonhânnóimàđauđớncõilònghoànghậuhéttođáp:“Trờiđấtơi,khốnnạnthân
tôi!Đầuóckhônngoandânxứkhácvàdânxứmìnhthườngcangợiđểđâu?LàmsaođứckimthượngcóthểnghĩtớichuyệnđimộtmìnhxuốngthuyềnquânAchaiangặpkẻđãgiếtbiếtbaoquýtửcantrường?Chắchẳntimđứckimthượnglàsắt.Nếutómđược,nếunhìnthấy,convậtthammồi,têntànbạotráotrởsẽkhôngbuôngtha,sẽkhôngtỏranhântừhayquantâmtớiyêucầucủađứckimthượngđâu!Không.Lúcnàyngôbốinênngồibênnhautrongcungđiệnnhỏlệthươngkhóc.Hektorđónnhậnsốphậnđịnhmệnhácnghiệtdệtcholúcchàođời,khithầnthiếplâmbồn:consẽlàmmồichochóchạyrông,xacáchchamẹ,dướinanhvuốtkẻlòngngườidạthú.Ướcgìthầnthiếpcóthểmoiganyănsống!Nhưvậysẽtrảthùnhữnggìylàmvớiconthầnthiếp.Vìkhôngphảikẻhènnhátkhiyhạsát,màlàngườihiênngang,đứnglênbảovệtrai,gáixiêmythướtthathànhTroa,conthầnthiếpkhônghềnghĩchuyệnlẩntrốnhoặctìmđườngđàotẩu.”TiếplờilãonhânPriamuynghiêmđáp:“Quảnhânsẽđi,áikhanhđừngngăncảnhoặcbiến
mìnhthànhchimmangđiềmxấuxuấthiệntrongcungđiện!Cốgắngđếnmấyáikhanhcũngkhôngthểcangián.Nếulàthếnhân,thếnhântrầngiớinóichuyện,thàybóidiễndịchtếsinhhoặcthàytugiảnggiải,ngôbốisẽbảohãohuyền,rồiphủnhận.Tráilại,taiquảnhânnghetiếngnói,mắtquảnhânnhìnkhuônmặt,bởithếquảnhânsẽđi,truyềnđiệpnữthầntraosẽkhôngvôích.Hơnnữa,nếusốphậnbắtphảichếtbêndãythuyềnquânAchaianáolátđồng,quảnhânsẵnsàngchấpnhận.Saukhiquảnhânômconyêuquýtrongtay,nhỏlệthươngtiếcthỏalòng,Achilleuscứviệchạsát!”Dứtlờilãonhânmởnắprươnghọahìnhngoạnmụcđểtrongkho.Lãonhânlấyramườihai
tấmvoantuyệtvời,haimươiáochoàng,nhiềuchănđắp,nhiềurốptrắng,nhiềutu-ních.Lãonhânlấyvàngracân,mườita-lăngtấtcả.Lãonhânlấyhaikiềngbachânbónglộn,bốnvạcnấu,chiếccúpvôcùngmỹthuật,ngườiThracebiếu,khilãonhânđisứquađó;chiếccúptuyệtvời,tặngphẩmdễthương,lãonhâncũngđemđikhôngđểlạitrongcungđiện,vìlòngtrànngậpmongmuốnchuộcconthươngyêuđemvề.Xuađuổidânchúngbuđôngkhỏitrụquan,nặnglờitráchmắng,lãonhânquát:“Cútđi,đồkhốnkiếp,mặttrơtránbóng!Khôngkhócngườithânởnhàhaysaomàphảivácxáctớiđâymangbuồnrầu,đaukhổchota?HaycácngườithầmnghĩChúatểcôngtửKronosđembuồnrầu,đaukhổchota,mấtconyêuthươngnhấtnhà,
chưađủhaysao?Ờ,cácngườisẽthấy,bâygiờcontachếtrồi,quânAchaiansẽtànsátcácngườidễnhưchẻtre.Ôichao!Phầnriêngtamuốnnhắmmắtxuốngsuốivàngtrướckhichứngkiếnthànhphốbịcướpphá,dânchúngbịtànsát!”Vừanóilãonhânvừacầmtrượngquậtđánhtứtung.Dânchúngbỏchạyrangoàitrướccơn
thịnhnộdữdằn.Sauđólãonhânrầylađámcon,mắngmỏ,chửirủaHelenos,Pâris,Agathoncantrường,Pammon,Antiphonos,Politesthiệnchiến,Deiphobos,Hippothoos,Dioshiênngang.Laquát,quởtráchchínconxonglãonhânhạlệnh:“Nhanhtaylên,đồvôdụng,hạngcỏrác!SaotấtcảtụibaykhôngchếtthayHektorbêndãythuyềnlướtsóngchorồi!Thanôi,sốphậntacựckỳđaukhổ!Tasinhconvôcùngdũngcảm,cantrường,chúnglàanhhùngtrênvươngquốcTroadbaola.Tanóitụibayhaybâygiờchẳngcònđứanào.Mestorgandạvượtmức,Troilostuyệtvờichiếnđấutrênxe,Hektorphithườnggiữathếnhân,dườngnhưkhôngphảiconthếnhân,màconthầnlinh!Thầnlinhchiếntranhcướpchúngmangđi,bỏlạiđámđángkhinh,bọnkhoáclác,nhómanhhùngkhiêuvũ,lũkỳtàixướngca,băngtrộmcừu,cướpdêcủađồngbào!Khôngbắttayvàoviệcđượcư,hởbầycôngtử?Maulên!Tamuốnxechuẩnbịtứckhắc,mấythứnàyxếpvàotrongđểngôbốilênđường.”Nghethânphụquátmắngđámconhếthồn.Tấtcảvộivàngđemxelara,xeđẹp,bánhmới,
vừalàmxong,buộcchặtbêntrongchiếcrươngbằngliễugiỏ.Tấtcảhạáchgỗhoàngdươngkhỏimóc,cónúmởgiữa,gắnnhiềuvòngxích.Cùngvớiáchtấtcảlấydâydàichínsải,cẩnthậnchằngáchtrêncàngxenhẵnthín,mãiđằngđầu,đặtvòngxíchvàochốtgài.Tiếptheotấtcảcuộndâymỗibênbalầnquanhnúm,thắtchặtxuốngcàngxe,đoạnthắtnútdướimóc.SauđótấtcảvàonhàkhođemđồchấtđầyxebónglộnđểchuộcthủcấpHektor.Cuốicùngtấtcảmắccươngcặplavómạnh,cặplakéoxengàytrướcngườiMysianbiếuPriam,tặngphẩmtuyệtvời!Vàtấtcảcònđóngáchdẫnracặpngựalãonhândùngriêng,thườngtựtaychoăntrongmánglángbóng.Trongkhilãonhânvàlệnhsứđămchiêusuynghĩ,việcđóngáchchằngcươngtiếptụctrongngôinhàcaorộng.LòngbuồnrườirượiHekabebướctới,tayphảicầmcúpvàngđựngrượuvang,hươngvịêm
dịulàmấmlòng;bàmuốnhaingườirướirượulễtrướckhilênđường.Dừngtrướccặpngựabànóivớilãonhân:“Thưađây,đấngquânthượngrảyrượulễdângChaChúatể,đồngthờicầuxintrởvềsaukhigặpkẻthù.Lúcnàylòngdạhốithúcđấngquânthượnghămhởcấtbướctớidãythuyền.Phầnriêngthầnthiếpkhôngmuốnđấngquânthượngrađi.TiếptheođấngquânthượngcầuxincôngtửKronos,thuthậpmâyđen,ChúatểnúiIda,cúinhìnđấtTroadtrảirộngdướichân.XinChúatểchochimmangđiềmbáo,sứgiảbaynhanh,Chúatểquýhơnhết,vìmãnhliệthơncả,xuấthiệnbênphải,đểđấngquânthượngcóthểnhìntậnmắt,rồitintưởngđiềmbáotớidãythuyềnquânDanaanngựavóphithường.Ngượclại,nếuChúatểnhìnxatrôngrộngkhôngpháisứgiảtớigặp,thầnthiếpkhuyênđừnglênđườngtớithuyềnquânArgive,mặcdùđấngquânthượngrấtmuốn.”NghevậyPriamuynghiliềntiếplời:“Áikhanh,quảnhânsẽlàmnhưáikhanhyêucầu.Giơ
tayvanvái,cầuxinChúatểrộnglòngthươngxótlàviệccầnlàm.”Dứtlờilãonhânbảogianhânđemnướcsạchrửatay.Nữtỳcầmbìnhvàchậuđirađứnghầubêncạnh.Rửatayxonglãonhâncầmcúprượuphunhântrao.Bìnhthângiữacungđìnhđểcầuxin,vừarướirượuvangvừangẩngnhìntrời,lãonhânlớntiếng:“LạyChaChúatể,ngựtrịđỉnhIda,vĩđạivàrựcrỡvôcùng!XinChaphùhộkhitớitrạiAchilleusconsẽđượctiếpđãitửtế,âncần;xinChagửichimmangđiềmbáo,sứgiảbaynhanh,Chaquýhơnhết,vìmãnhliệthơncả,xuấthiệnbênphảiđểconnhìnthấytậnmắt,rồitintưởngđiềmbáotớidãythuyềnquânDanaanngựavóphithường.”Lãonhâncầunguyện.NghetiếngrìrầmChúatểsuytưthâmhậupháingaychimưng,điềm
báođángtinhơncảtronghànglôngvũ,chimsănảmđạm,ngườiđờimệnhdanhlàhắcưng.Cánhsảihaibênrộngnhưcánhcửacănphòngngôinhàmáicaocủangườigiàucó,thengàivữngchắc.Bayquathànhphốchimchaoxuốngbênphải.Nhìnthấydânchúngvuimừng,lòngrộnràngkhônxiết.Lãonhânhốihảtrèolênxebónglộn,láiquacổngchính,rồitrụquan,âmthanhlaoxao.Phíatrướccặplakéoxebốnbánh,Idaiostâmhồntrầmtĩnhđiềukhiển.Phíasaucặpngựalãonhânquấtroithúcchạychomauquathànhphố.Thânnhânđitheonứcnở
thảmthiếtlàmnhưlãonhânđangtrênđườngđivàocõichết.Xequathànhphốracánhđồng.Mọingười,contrai,conrể,quayvềnhà.Chỉcònhailữkháchhiệnhìnhtrêncánhđồng,Chúatểnhìnxatrôngrộngđểmắttheodõi.NomthấylãonhântrạnhlòngthươnghạiChúatểquaylạinhanhmiệngnóivớiHermes,hoàngtửyêuquý:“Hermes,hoàngnhithíchkếtbạnvớithếnhânhơnhết,đểtailắngnghebấtkểthếnhânnàohoàngnhiưa.VậybâygiờlênđườnghướngdẫnPriamtớidãythuyềnrỗngkhôngcủaquânAchaian,đừngđểbinhsĩDanaannhìnthấy,nhậnratrướckhilãonhângặpcôngtửPeleus.”Chúatểnóivậy,sứgiảdẫnđường,dángvẻrạngrỡ,ngoanngoãnvânglời.Sứgiảlậptứclấy
dépxỏvàochân,dépđẹp,bấttử,bằngvàngđưasứgiảlướttrêncánhđồngẩmướtcũngnhưmặtđấtbaola,nhanhnhưgióthổi.Sứgiảcầmhuyhiệu.Vớihuyhiệu,nếumuốn,sứgiảsẽruthếnhânthiếpngủvàđánhthứcthếnhânđangngủtỉnhgiấc.Huyhiệutrongtay,sứgiảcặpmắttinhsáng,dángvẻrạngrỡvunvútrađi.TrongnháymắtsứgiảtớiđấtTroadvàeobiểnHellespont.Đếnnơicuốcbộsứgiảgiảdạnghoàngtửtrẻtuổiđểrâulúnphún,thanhniênthờiđạihamthích.LúcđánhxequamộphầntolớncủaIlos,haingườidừnglạichola,ngựaxuốngsônguống
nước.Lúcnàymànđêmđãbaophủtráiđất.NhìnranomthấyHermesgầnkề,lệnhsứnóinhỏvớilãonhân:“Xinđấngkimthượng,côngtửDardanos,cẩnthận!Chỗnàycầnđểý,canhchừng.Bầytôivừanomthấymộtngười,bầytôinghĩngôbốibịxéxácđếnnơi.Vậymaumaulênxetẩuthoátcùngngựa,kẻongôbốisẽphảinắmđầugốivanxinngườiđónhủlòngthươnghại.”Lệnhsứdứtlời.Đầuócbànghoàng,lãonhâncảmthấykhiếpsợ.Tócdựngngược,nổidagà,lãonhânđứngsữngsờ,nínthinh.Đúnglúcấythầnlinhtếđộ,từtâmtớigầncầmtayhỏichuyện:“Trongkhimọingườingongiấc,đêmtrườngngàongạthươngkhíbấttử,chađánhngựavàlađiđâuthế?ChakhôngsợquânAchaianhungdữhaysao?Kẻthùhungbạotrướcsaumuốnhãmhạichaởgầnđây.Nếucóđứatrongbọnthấychađiqua,đêmtốinhưbưng,mangnhiềubáuvật,thửhỏisốphậnchasẽrasao?Chakhôngcòntrẻ,ngườiđồnghànhcũnglớntuổichẳngđủsứcchốnglạikẻnhàotớitấncông.Khácchúng,conkhônghềcótàý.Tráilại,consẽchechởchốnglạibấtkỳkẻnàomòtới,vìconthấychagiốngchađẻcủacon.”Lãonhân,Priamđườngbệđáp:“Ờ,đúngthế,conơi,sựthểyhệtconnói.Dẫuthế,cóthần
linhvẫnmuốndangtaybaoche,nênmớiđểgặplữkháchkhảáinhưcon,ngườidẫnđườngmangđiềmlành,nếucăncứvàovócdángthanhtao,vẻmặttuấntú,đầuóckhônngoan,lãohủmạnphépkhẳngđịnhconlàconphụmẫudiễmphúc.”Sứgiảdẫnđường,dángvẻrạngrỡtiếplời:“Thưa,lãonhân,sựthểđúngsựthậtnhưlãonhân
nói.Tuynhiên,xinlãonhânnóiconhay,giảithíchthựcthà,đừnggiấugiếm.Phảichănglãonhângửibáuvậtnhiềunhưthếchongườiởngoạiquốcđểhọgiữgìn,haybâygiờdokinhhoànglãonhânrờibỏthànhTroathiêngliêng,vìmấtchiếnbinhưutú,conđẻlãonhân,trênchiếntrườngtrướcmặtquânAchaianchưahềhènnhát?”LãonhânPriamđĩnhđạcđáp:“Ô,conlàaimànóinăngrànhrọtvềsốphậnquýtửbấthạnh
củalãohủđếnthế?Songthânthếnào?”Sứgiảdẫnđường,dángvẻrạngrỡtiếptục:“Lãonhânkhảkính,lãonhânmuốnthửlòngnên
mớihỏiconbiếtgìvềHektortuyệtvời.Thưa,conthườngthấy,thấytậnmắt,chủsúytrênchiếntrường,nơithếnhântìmthấyvinhquang.Hơnthế,concònthấychủsúyđẩyluiquânArgivevềdãythuyền,chémphạtnhưchẻtrevớithươngđồngsắcnhọn.Chúngconbấtđộngđứngnhìnthánphục,vìAchilleuskhôngđểthamchiến,dophẫnnộcãilộnvớicôngtửAtreus.ConxinnóithậtlãonhânhayconlàtùytùngthântíncủaAchilleus,tớiđâycùngthuyềnvữngchắcvớitướngquân.ConlàbinhsĩtronghàngquânMyrmidon,bốconlàPolyktor,giàucó,nhưngcaotuổinhưlãonhân.Ôngcóbảycontrai,conlàút.Anhemlắcrổbốcthămtrúngsốconphảivácthântheocuộcviễnchinhtớiđây.Đêmnayrờidãythuyềnconracánhđồng,vìsángmaiđúngrạngđôngquânAchaianmắtsắcsảosẽtấncôngquanhthànhTroa.Ngồibấtđộngthànhrabuồnchán,họháohứcxôngrachiếntrường,quânvươngAchaianchẳngthể
kìmgiữ.”LãonhânPriamuynghiêmnói:“NếuquảthựcconlàtùytùngthântíncủaAchilleuscôngtử
Peleus,vậykểcholãohủhaysựthậtđầuđuôi.ContrailãohủvẫnởbêndãythuyềnhayAchilleusđãxẻthâyquăngchochóănthịt?”Sứgiảdẫnđườngdángvẻrạngrỡđáp:“Thưalãonhân,đếnlúcnàychóvàchimchưaănthịt.
ThithểnguyênvẹnchủsúyvẫnnằmtrongtrạibênthuyềnAchilleusnhưvừagụcngã.Chủsúyởđóđãmườihaingày,nhưngdathịtkhônghưthối,dòibọcũngkhôngtấncông,đụckhoétgiốngthithểthanhniêntửtrận.Tuynhiên,điềuđángnóilàhàngngàylúcrạngđôngthiêngliêngxuấthiện,tướngquânkéothithểchủsúyquanhmộphầnđồngđộithânthiết,kéoxềnhxệch,kéotànbạo,songkhônglàmtrầydasứtthịt.Nếubướcvàotrại,lãonhânsẽngạcnhiênchủsúynằmtươitắnnhưsươngmai.Máulausạch,khôngcònvệtnàotrênthânthể.Hơnthế,vếtthươngkhépkín,vếtnàocũngvậy,mặcdùđịchthủthaynhaudùngthươngđồngđâmthúc.Sựthểchothấythầnlinhdiễmphúcđãsănsóclệnhlangdũngcảm,dẫuchỉlàxácchết,vìthựclòngyêuthươngchủsúyvôcùng!”Nghenóithếmừngkhôntảlãonhântiếplời:“Ô,conơi,dângcúng,dângcúngthườngxuyên
hàngbấttửlàviệcnênlàm!Conlãohủlúccònsống,trừphiđóchỉlàgiấcmơ,trongcungđiệnchưabaogiờquênthầnlinhtrênnúiOlympos.Bởithếthầnlinhtưởngthưởnglúcnày,dùconlãohủđãgặpđịnhmệnhkhekhắtvàtửthầntànác.Nhưngthôi,bâygiờlãohủmongconvuilòngnhậnchiếcbìnhxinhđẹp,đổilạiconrataybảovệ,dẫnđường.Đivớilãohủ,dướibàntayưuáicủathầnlinh,tớilúclãohủđếntrạicôngtửPeleus.”Sứgiảdẫnđườngdángvẻrạngrỡđáp:“Thưa,lãonhânmuốnthửlòngvìconcòntrẻ,đưa
quàcápmờimọcsaulưngAchilleus,songlãonhânkhôngthểmuachuộcconđâu!Tướngquânlàngườiconnểsợ.Nếuquamặt,trongthâmtâmsẽhổthẹnvôcùng,saunàyconsẽchếtkhiếpvìhậuquả.Tuynhiên,consẵnsàngdẫnđườnglãonhântớiArgoslừngdanh,trungthànhhộtốngtrênthuyềnlướtsónghaytrênđấtbaola.Khôngkẻnàodámcoithườngkhảnăngcanhgácliềumạngtấncônglãonhân.”Dứtlờithầnlinhtốtbụngnhảylênxe,cầmroi,nắmcương,truyềnsinhlựcmớimẻchocặp
ngựa,cặpla.Lúcxetớiđườnghàovàbứctườngvâyquanhdãythuyềnbangườithấylínhgácbắtđầusửasoạncơmchiều.Nhưngsứgiảdẫnđường,dángvẻrạngrỡbènlàmtấtcảthiếpngủ,nhanhtaymởcổng,đẩnthen,đẩylãonhânvàxechởđầyphẩmvậtquýgiáđivào.XetiếptụclănbánhtớitrạicôngtửPeleus,trạicaongấtquânMyrmidontựtayxẻgỗthôngthànhvánlàmchothủlĩnh,rađồnghoangẩmướtcắtsậyrậmlákếtthànhbèđemvềlợpmái.Trạidựngtrênkhoảngđấtrộng,xungquanhcóhàngràobằngcọcvâykín.Cổngvàocóthengỗthôngduynhấtgàiqua,thenkhổnglồbabinhsĩAchaianhếtsứchạxuốngmớiđóngnổi,babinhsĩAchaiangồngmìnhnânglênmớimởđược,songmộtmìnhAchilleusđóngmởdễdàng.SứgiảtừtâmmởcổngcholãonhânđánhxevàođemtheophẩmvậtquýbáubiếucôngtửPeleusbướcchânthoănthoắt.Nhảykhỏixexuốngđấtsứgiảnóivớilãonhân:“Thưalãonhânkhảkính,contrântrọngnóilãonhânhayconlàthầnlinhbấttử,thựcthểsiêulinhtớithămlãonhân,conlàHermes,thânphụsaixuốnghộtốngdẫnđường.Nhưngbâygiờconphảicáobiệttrởvề,vìkhôngmuốnxuấthiệntrướcmắtAchilleus.Thầnlinhbấttửchẳngnênmặtđốimặtbiểulộcôngkhaidấuhiệuthânthiếtvớithếnhântấttử,làmvậykhôngthíchđáng,thiêncungsẽnổigiận.Vậylãonhânđivàomộtmình,nắmđầugốicôngtửPeleus,lúcvanxinnhớviệndẫncha,mẹmáitócdiễmkiềuvàcontrai,nếumuốntướngquânxúcđộngselòng.”DứtlờiHermesquayvềnúiOlymposcaongất.PriamnhảykhỏixexuốngđấtđểIdaiosởlại
giữngựatrôngla.Lãonhânđithẳngtớitrại,nơiAchilleusChúatểthươngyêuthườngngồi.Lãonhânthấytướngquânvàđồngđộingồicáchxanhau.Chỉcóhaiđồngđội,AutomedonanhhùngvàAlkimoscantrường,dòngdõithầnlinhchiếntranh,lúihúiphụcvụgầnbên.Tướngquânvừadùngbữa,ănuốngxongxuôi,bànănvẫnởphíatrước.Priamcaolớnđivàokhôngainomthấy.Nhíchlạimỗilúcmộtgần,tớinơilãonhânđưahaitaynắmđầugối,cùnglúccúihônbàntay,bàntaykhiếpđảm,bàntaysátnhânđãgiếtnhiềuconlãonhân!Sựthểtươngtựnhưkhidođiênrồmùquángthúcđẩymộtngườiđiđếnchỗgiếtngười,giếtxongbỏxứtrốnsang
xứkhác,mòvàonhàngườigiàucó,mọingườinomthấyđềungạcnhiên.Achilleuscũngvậy.TướngquânsửngsốtkhithấyPriamdángvẻuynghiêm,đạomạo.Đồngđộicũngthế,haibênnhìnnhaungỡngàng.ĐúnglúcđóPriamngỏlờinănnỉ:“Achilleusoaiphong,lẫmliệt!Xintướngquânnghĩtớithânphụ,tuổihạcbằngtuổilãohủ,đangđứngtrướcngưỡngcửatuổigiàthảmhạiđángthương.Rấtcóthểlãocôngcũngbịngườisốngxungquanhquấyrầy,phiềnhà,khôngaichechởkhỏibấthạnh,tuyệtvọng.Tuythế,ítnhấtcònnghetiếngtướngquânbìnhanvôsự,lòngthấyvuivui,hàngngàylãocôngđểmắtngóngchờquýtửthươngyêurờiđấtTroadtrởvềquêhương.Ngượclại,lãohủsốphậnhẩmhiuvôcùng!SinhhạbiếtbaocontraianhhùngtrênvươngquốcTroadbaola,nóithậttướngquânhay,bâygiờkhôngcònđứanàobêncạnh!LãohủsinhhạnămmươicontraikhiconcáingườiAchaiankéotới.Mườichíncùngmộtmẹ,sốcònlạilãohủsinhhạvớinhiềucungphitrongcungđiện.Nhiềuđứabịthầnlinhchiếntranhhunghãnđánhgục.Đứaduynhấtcònlạivớilãohủ,đểbảovệthànhphốvànhândân,tướngquângiếtbữanọ,vìchiếnđấucứunguyđấtnước.ĐứađólàHecktor.VìgiọtmáuthươngyêubâygiờlãohủtớithuyềnquânAchaian,xintướngquântraolại,lãohủmangtheocủachuộcrấtnhiều.VậyAchilleus,xintướngquânvừatỏlòngtônkínhthầnlinhvừatưởngnhớthânphụnhủlòngthươnghạilãohủ.Dẫuthếbềgìlãohủvẫnđángthươnghơnlãocông.Bởiliềumạnglãohủlàmcáitừtrướctớigiờtrêntrầngianchưaaihằnglàm:nânglênmôitaykẻđãgiếtconmình.’DứtlờilãonhânkhiếnAchilleusxúcđộngmuốnbậtkhócthânphụ.Cầmtaylãonhân,tướng
quânnhẹđẩyraxa.Haingườibắtđầuvừaứalệvừatưởngnhớ.PhủphụcdướichânAchilleus,PriamnứcnởthankhócHektorđasát.Achilleusnghẹnngàothổnthứcthankhócthânphụ,thỉnhthoảngthankhócPatroklos,tiếngrênrỉ,nghẹnngàovangkhắpcăntrại.Thankhócthỏathích,ướcmuốnthankhóckhôngcòntrongtâmcanvàcơthể,bấtthìnhlìnhAchilleusphithườngrờighếđứngdậycầmtaylãonhân.Cảmthươngmáiđầunhưtuyết,chòmrâunhưsương,tướngquânnóivớilãonhânlờinhưcócánhbayxa:“Ôi!Ngườiđángthương!Tronglòngchắchẳnlãonhânchịuđựngvôvànbuồnrầu,đaukhổ.LàmsaolãonhândámmộtmìnhtớidãythuyềnquânAchaian,xuấthiệntrướcmắtngườiđãhạsátnhiềuquýtửcantrườngcủamình?Chắchẳntimlãonhânbằngsắt.Nhưngthôi,mờilãonhânantọatrênghếnày.Đaukhổ,đaukhổvôcùng,songngôbốihãyđểđaukhổyênnghỉtronglòng.Rênrỉ,
khócthanđếntêcứngcõilòngcũngchẳngdẫntớiđâu.Vìsốphậnthầnlinhdệtchothếnhânđángthươnglàthếnhânsốngđaukhổ,thầnlinhchẳngmảymaybuồnrầu.TrênsàncungđiệnChúatểđểhaichiếcbìnhđựngtặngphẩmdànhchothếnhân:bìnhđựngđaukhổ,bìnhđựngsungsướng.NgườinhậnbìnhtrộnhaithứChúatểsấmsétbansẽgặpkhimaymắn,lúcrủiro;ngườinhậnbìnhchỉđựngđaukhổChúatểtraosẽtrởthànhkẻlạcloài;đóikhátgiàyvòbắtlêgótkhắptráiđấtmênhmông,ngườiđólangthangnayđâymaiđó,thầnlinhvàthếnhânkhôngthèmngónhìn,chẳngbuồnđoáihoài.Peleusthếđó.Lúcchàođờithầnlinhchonhiềumaymắntuyệtvời.Vềcủacải,tiềnbạclãoôngvượtxamọingười;lãoôngtrịvìngườiMyrmidon,vàmặcdùlàthếnhânlấyvợnữthần.Dẫuvậy,cũngnhưtấtcảthếnhân,Chúatểápđặtbấthạnhbắtlãoônggánhchịu:cungđiệnkhôngsinhnhiềuconđểnốidõitôngđường,màchỉsinhmộtcontrai,địnhmệnhlạibắtchếtyểu.Hơnthế,bâygiờtuổimỗingàymộtcao,lãoôngkhôngtrôngmonggìbảnnhânchămlo,sănsóc.Bởingồiđâytrênxứsởlãonhân,xaquêhươngđấtnước,bảnnhânđemđaukhổcholãonhâncùngđàncon.Lãonhâncũngthế,bảnnhânnghenóitrướckialãonhâncũngsungsướng,giàucó,làmchủđấtđaitừLesbosngoàibiển,nơiMakartrịvì,tớiPhrygiacaonguyênngútngànvàHellesponteobiểnbaola.Vàngườitabảovềcủacảivàconcáilãonhânvượtxanhiềungườitrênkhắpvươngquốc.Nhưngtừkhithầnlinhtrêntrờiđemthảmhọachiếntranhtraolãonhân,xungquanhthànhphốchẳngcòngìmàchỉcóchiếntrậnvàchémgiết.Dẫuvậynêncắnrăngchịuđựng,thayvìrênrỉkhócthantriềnmiên.Bởithankhócquýtửcantrườngcũngchẳngdẫntớiđâu;lãonhânkhôngthểđemquýtửtrởlạicõiđời.Hơnthế,trongkhichờđợi,rấtcóthểhếtbấthạnhnàylãonhânlạigặpbấthạnhnữa.”LãonhânPriamvươnggiảđáp:“Cảmơntướngquân,Chúatểthươngyêu,xinđừngbắtlão
hủantọatrênghếtrongkhiHektorvẫnnằmbơvơtrongtrại.Thayvìthếxintướngquântraolạingaybâygiờđểlãohủnhìntậnmắt!Phầnmình,tướngquânnhậncủachuộclớnlaolãohủ
mangtheo.Hyvọngtướngquânvuilòng,cầumongtướngquântrởvềquêhươngxứsởantoàn,vìđãđểlãohủyênthân,sốngvànhìnánhsángmặttrời!”CaumàylừmắtAchilleusbướcchânthoănthoắtđáp:“Lãonhân,đừnglàmbảnnhânbực
mìnhnổiđóa.LãonhânchẳngcầnđòihỏitronglòngbảnnhânđãđịnhtraolạiHektor.Thânmẫu,áinữônggiàbiểncả,nhândanhChúatể,đãtraotruyềnđiệp.Hơnthế,Priam,trongthâmtâmbảnnhânbiết,đừngchegiấu.BảnnhânthấythầnlinhđưalãonhântớidãythuyềnlướtsóngcủaquânAchaian.Khôngthếnhânnào,dùtraitrángkhỏemạnhđếnđâu,dámmòvàodoanhtrại.Ngườiđókhôngtàinàoquamặtlínhgác.Nếucóquamặt,ngườiđócũngkhólòngđẩythencổng.Bởithếđừngkhuấyđộngkhiếnlòngbảnnhânquaylạiđaukhổ,lãonhânơi,kẻobảnnhânkhôngthamạngngaytrongtrại,dùlãonhânvannàiđếnđâu,nhưvậylàphạmlệnhChúatể.”Tướngquândứtlời.Nghehămdọamàhoảnghồnlãonhânvộivànglàmtheo.Nhưsưtử,
côngtửPeleusnhảyxổracửa,khôngphảimộtmình,màhaimãphucùngtheo,AutomedonanhhùngvàAlkimosgandạ,haiđồngđộiAchilleusquýhơnhết,saukhiPatroklosquađời.Họtháoách,thảngựavàla,đemlệnhsứ,tẩutốtgiaoliênđắclựccủalãonhânvàotrạibảongồixuốngghế.TừxebónglộnhọđemravôsốphẩmvậtchuộcthủcấpHektor,songđểlạihaiáochoàng,mộttu-níchvảiđẹp,đểAchilleusliệmthihàitrướckhitraoPriamđemvềnhà.Achilleuslớntiếnggọinữtỳlấynướclausạch,sauđólấydầuthoakhắpthithể,nhưngtrướchếtđemsangphòngkhácđểPriamkhỏinhìnthấy,phòngtrườnghợpnomthấyconbuồnquálãonhânkhôngthểngăngiận,vàlúcđóđểlòngnổinóngcaođộAchilleussẽgiếtlãonhân,nhưvậylàphạmlệnhChúatể.Saukhilausạch,thoadầu,nữtỳphủtu-níchvàáochoàngngoạnmụclênthithể,Achilleustựtaynângđặtlêngiáđểquantài,sauđóđồngđộiphụgiúpcùngnângđặtlênxebóngláng.Achilleusbỗngdưngrênrỉ,cấttiếnggọiđồngđộiquýmến:“Đừnggiận,Patroklos,dùởdướisuốivàng,nếubiếttađãtrảHektortuyệtvờilạichothânphụyêuthương,vìlãonhânđãnộpphẩmvậtquýgiá.Dẫuthếtavẫndànhchongươiphầnchiaxứngđángtrongsốcủachuộc.”DứtlờiAchilleusoaivệquayvàotrại.Ngồixuốngghếhọahìnhhoamỹkêsáttườngđốidiện
rờibỏlúcnãy,tướngquânnóivớilãonhân:“Thưa,hânhạnhtraolạinhưlãonhânyêucầu,lệnhlangnằmđótrêngiáquantài.Chờrạngđônglórạng,lãonhânsẽthấytậnmắtkhitiếpnhậnđemđi.Bâygiờngôbốinênnghĩtớiẩmthực.NhưlãonhânbiếtngaycảNiobemáitócdiễmlệcũngnghĩtớiănuống,nàngcómườihaicontrongcungđiện,sáucongái,sáucontraituổinhưhoamớinở.VìbựctứcvớiNiobe,Apollobắnchếtcontraibằngcungbạc,Artemisgiếtchếtcongáibằngcungtên,bởinàngcảganvímìnhnganghàngLetocặpmánõnnà.NàngbảoLetochỉcóhaicon,nàngcónhiềucon.Tuynhiên,dùchỉcóhai,songhaiconLetođãsáthạihếtconNiobe.Tấtcảnằmtrongvũngmáuchínngàyliền,khôngaichôncất,vìcôngtửKronosđãbiếnthànhđá.Đếnngàythứmườithầnlinhtrêntrờimớimaitáng.Niobebènnghĩtớimiếngănkhimệtlửvìthankhóc.Bâygiờnàngsốngđâuđótronghốcđátrênnúihoangvu,trênngọnSipylos,nơingườitanóinữthầnngongiấc,nữthầnsôngnướckhiêuvũbênsôngAcheloios.Ởđó,mặcdùhóađá,nàngvẫnômhậntangtócthầnlinhgâynênchomình.Bởithế,bâygiờlãonhânuynghiêm,haitacũngnênđểtâmđốivớimiếngănthứcuống.Sauđó,lãonhânsẽlạinhỏlệthankhóclệnhlangyêuquý.ĐemvềthànhTroalãonhânthahồtuônlệtiếcthương!”NóixongđứngdậyAchilleuscắttiếtcừulôngtrắng.Đồngđộilộtda,rạchbụng,chặtmiếng,
trảilênphênnướngcẩnthận,sauđólấyhếtthịtđemra.Automedonmangbánhmìđểtrongrổxinhxắnbàylênbàn;Achilleustựtaychiathịt.Mọingườiđưataylấythứcănbàybiệnsẵnsàng.Saukhiainấyănuốngthỏathuê,côngtửDardanos,PriamnhìnAchilleusđămđămvớivẻthánphụcđốivớivócdángvàvẻđẹp,vìkhuônmặttrôngyhệtthầnlinh.CùnglúcAchilleuscũngnhìncôngtửDardanos,Priam,nhìnchằmchằm,thánphụcvẻmặtquýpháicùngcungcáchnóinăngtướngquânlắngnghe.Saukhihaibênnhìnnhauđãmắt,lãonhânuynghiêm,Priamlêntiếngtrướctiên:“Bâygiờxintướngquân,Chúatểyêuthương,vuilòngchochiếcgiường,càngsớmcàngquý,đểlãohủngảlưng,tậnhưởnggiấcngủêmđềm.Mắtlãohủchưahềnhắmdướivànhmitừkhicontraimấtmạngdướitaytướngquân.Suốtthờigianđólãohủ
buồndadiết,buồnvôhạn,buồnâmỉtronglòng,lănlóctrênphânbòtrongsânbiệtđiện.Hômnay,lãohủđãăn,đãuống,thưởngthứcmiếngthơmngon,rượuóngánh,trướcđótuyệtnhiênkhôngđụngmiếngnào.”Lãonhândứtlời.Achilleusbảođồngđộivànữtỳsửasoạngiườngngủdướitrụquan,lát
nệmlentím,trảimềnlêntrên,đểchănlenchohaingườiđắp.Cầmđuốcrờiphòngđiranữtỳhốihảlàmgiường.ĐúnglúcđóAchilleusbướcchânthoănthoắtngỏlờivừabôngđùavừaýnhị:“LãonhânquýmếnphảingongiấcbênngoàiphòngtrườnghợptrưởngthượnghàngquânAchaiantớiđây.Theosinhhoạtthôngthườnghọnăngđếngặpbảnnhânbànluậnkếhoạch.Nếucóngườitrongnhómthấylãonhângiữađêmkhuyakhoắt,mịtmùngườiđósẽbáocáotứcthìvớinguyênsoáiAgamemnon,nhưvậyviệctraotrảthihàisẽđìnhhoãn.Nhưngthôi,cóđiềumuốnhỏi,xinlãonhânchohay,chobảnnhânbiếtđíchxác,lãonhânmuốnbaonhiêungàyloviệcmaitángHektoranhhùngđểbảnnhânralệnhngưngchiến,ánbinhbấtđộngsuốtthờigian?”LãonhânPriamđườngbệđáp:“Achilleus,nếuthựclòngmuốnlãohủloviệcmaitángHektor
anhhùngđầyđủ,yêucầunhưvậylàtướngquânthựchiệnnhãnhặnđiềulãohủmongmuốn.Tướngquânbiếtbịvâyhãmngôbốiởtrongthành,lênnúimangcủivềđườngrấtxa,hơnthếngườiTroianlạirấtkhiếpsợ.NgôbốimuốnthươngkhócHektorchínngàytrongcungđiện,ngàythứmườimaitáng,tổchứcđạmtiệcnhânđámtangchodânchúngthamdự,ngàythứmườimộtdựnggòmộ,ngàythứmườihaingôbốilạigiaochiến,nếucần.”Achilleusoaiphong,bướcchânthoănthoắtđáp:“Được,lãonhânPriam,mọichuyệnsẽnhư
lãonhânmongmuốn.Bảnnhânsẽralệnhngừngchiếnsuốtthờigianlãonhânyêucầu.”Dứtlờitướngquânnắmcổtayphảiđểlãonhânyêntâmkhỏisợ.Sauđólãonhânvàlệnhsứ
ranghỉđêmdướitrụquantrướctrại,tâmhồntrànngậpýnghĩthảnhthơi.Achilleusngủcuốitrạicấtbằnggỗvữngchắc.GiainhânmánõnnàBriseisxinhđẹpnằmbêncạnh.Thầnlinhvàmãphungủsuốtđêm,ngủngonlành,ngủlibì.Tráilại,Hermesnhântừtếđộ
khôngchợpmắt,vìtronglòngthaothứcnghĩngợilàmthếnàođemquânvươngPriamrakhỏidãythuyềnbinhsĩlựclưỡnggáccổngkhôngnomthấy.Cuốicùngtớiđứnggầnđầugiườngthầnlinhnói:“Ô,lãonhân,từlúcAchilleusthamạngyênthân,ngongiấctrongtrạiquânthù,lãonhândườngnhưkhôngnghĩtớinguynan.Lãonhânđãchuộcquýtử.Lãonhântrảgiákháđắt.Ngượclại,nếuAgamemnoncôngtửAtreusthấylãonhânởđây,binhsĩAchaianbiếtsựthật,quýtửlãonhânđểlạicungđiệnsẽphảitrảtiềnchuộcgấpbalầnmớimongcứumạnglãonhân.”Nghetiếngnóimàhếthồnlãonhânvộivãđánhthứclệnhsứ.Hermesđóngáchngựavàla
giúphaingười,xongxuôitựtayláixechạyvunvútquadoanhtrại.Khôngbinhsĩnàohaybiết.Lúcrạngđôngnhẹtrảivoanvàngkhắpđồngquêbaola,xetớikhúccạnsôngXanthoscuốnxoáy,dòngnướctuônchảyngoạnmục,thânphụlàChúatểbấttử,HermescáobiệttrởvềnúiOlympos.Vừarênrỉvừanứcnởhaingườiláicặpngựatrựcchỉthànhphốtrongkhiđôilakéothihàitheosau.Khôngainhìnthấy,cảđànônglẫnđànbàthắtlưngóngả,trừKassandraxinhđẹpnhưAphroditeóngvàng.ChèolênvệthànhPergamosquansátnàngthấythânphụyêuquýđứngtrênxe,lệnhsứ,tẩutốtgiaoliênbêncạnh;nàngcũngthấyHektornằmtrênxelatronggiáquantài.Nànghétthấtthanh,gàothảmthiết:“NamnữthànhTroa,cácngườitừnghớnhởnghênhđónHektortừchiếntrườngtrởvềbìnhanvôsự,vìchủsúylànguồnvuilớnlaođốivớithànhphốvàtoàndân,bâygiờramàxem!”Nghetiếngnànghét,đànôngcũngnhưđànbà,khôngaiởlạitrongthànhphố,vìbuồnnão
nuột,buồnđứtlòng.Kéonhauùaracổng,mọingườithấyquânvươngPriamvừađánhxetiếntới,mangthihàiđivào.Đứngngayhàngđầu,hiềnnộiyêuquý,thânmẫukhảáinhàovàoxebánhbềnchắcdứttócnémlênthithể,rồiđưataysờđầu.Đámđôngbuquanhnứcnở.MọingườisẽnhỏlệthươngtiếcHektortrướccổngsuốtngàytớilúcmặttrờilặn,nếulãonhânvẫnđứngtrênxekhôngquát:“Tránhracholađi.Đợitamangchủsúyvàocungđiện,sauđócácngườithahồnhỏlệtiếcthương.”
Nghelãonhânhéthọbènrẽrahaibênmởlốichoxequa.Xevàongôinhàrộnglớn,họmangthihàiđặttrênchiếcgiườngchạmtrổ,cacôngtúmtụmbêncạnhthankhóc.Họhátaicaảonão,phụnữhòatheorênrỉ.Andromakhetaytrắngngầnbắtđầuthanvãn,vừanứcnở,vừađưataynângđầuHektorđasát:“Phuquânơi,chàngrờibỏcuộcđờitrẻquá,bỏthiếpởlạigóabụatrongcungđiệnnhàchàng.Conchúngmìnhhãycònbébỏng,chàngvàthiếpsinhra,bốmẹxấusốbạcmệnh!Thiếploconkhôngsốngđếnkhikhônlớn.Trướckhithờigianđótới,thànhphốchúngmìnhsẽbịcướpphá,lụclọikhắpnơi.Vìchàng,ngườicanhphònghằngrasứcbảovệ,chechởvợdại,conthơsốngtrongđókhôngcònnữa.Chẳngbaolâuhọsẽbịbắtdẫnxuốngthuyềnrỗngkhông,thiếpcũngvậy.Vàcon,conơi,consẽtheomẹkhắpnơi,mẹđiđâuconđiđó,consẽphảilaođộngtaychân,việclàmtủinhục,nôlệchochủnhântànác.TênAchaiannàođósẽnắmtayquăngtừthànhlũychoconchếtthảm,tứcgiậnvìHektorgiếtanh,em,chahoặccólẽcony.NhiềutênAchaian,nhiềulắm,nhiềuvôkể,đãnhănrăngchuiđầuvàolòngđấtbaola,gụcngãdướitayHektor.Vìbốconkhônghiềnlànhtrênchiếntrườngbuồnthảm!Bởithếbâygiờdânchúngthươngtiếc,thankhóckhắpnơi.VàHektorơi!Chàngđãkhiếnhaiđấngsinhthànhâusầu,thankhóckhônnguôi.Riêngthiếpsẽgánhchịuđaukhổ,buồnrầuhơnhết.Vìkhivĩnhbiệtcõiđờichàngkhôngnhắmmắttrêngiường,khôngchìataychothiếpnắm,khôngnóilờiýnhịchothiếpnghe,đểthiếpnhớ,nhớmãi,suốtđêmsuốtngàylúcnhỏlệkhócthương!”Andromakhevừanóivừakhóc,phụnữhùatheonứcnở.Hekabeđếnlượtlớntiếngrênrỉ
thảmthiếttừnghồi:“Hektorơi,thươngyêuhơnhếtđốivớilòngmẹtrongcảbầycon,lúcconcònsốngmẹthấythầnlinhyêuthươngcon;bâygiờdùchếtthảmthầnlinhcũngkhôngquêncon.Conkháccủamẹ,nếulầnlượtbắtđược,Achilleusbướcchânthoănthoắtsẽđembánlàmnôlệ,gửiquabiểncảdữdằntớiSamos,Imbros,Lemnosmùsương.Tráilại,khicướpcuộcđờigiếtconchết,bằngthươngđồngmũinhọn,ylôiconbiếtbaolần,biếtbaolầnquanhmộphầnđồngđộiPatroklosconhạsát.Dùlàmthếycũngkhôngthểđưađồngđộitrởlạicuộcđời!Bâygiờconđãvềgầnmẹ,nằmtrongcungđiện,xinhđẹp,tươitắnnhưsươngmai,nhưcuộcđờivừabỏconrađi,chẳngkhácngườiApollocungbạctớithăm,bắnchếtbằngmũitênêmdịuvôcùng!”Bàvừanóivừakhóc,bàkhiếnmọingườirênrỉkhônngừng.Helenlàngườithứbanhậpcuộc
thanthở:“Hektorơi,hiềnhuynhlàngườithântìnhvớitiệnmuộihơnhếtsovớicácmuộitrượng.Alexandroskỳdiệumangtiệnmuộivềđây,lấylàmvợ.Ướcchitiệnmuộinhắmmắtchếttrướckhichuyệnđóxảyra!Tínhđếnnayđãhaimươinămkểtừlúctiệnmuộirờibỏnơichônraucắtrốn,xacáchquêchađấttổ.Tuythế,suốtthờigianấy,tiệnmuộichưahềnghehiềnhuynhnóinăngnặnglờihoặctỏvẻkhiếmnhã.Nếutrongcungđiệncóaisửdụngngôntừlỗmãng,cộccằn,bàođệhiềnhuynh,bàomuộihiềnhuynh,đệphụhiềnhuynh,peplosngoạnmục,haythânmẫuhiềnhuynh(trừthânphụhiềnhuynhluônluônnhântừvớitiệnmuộinhưcharuột),hiềnhuynhthườnggiảnggiải,canngănquacungcáchnhãnhặn,lờilẽdịudàng.Bởithếlòngbuồnkhôntả,tiệnmuộicúiđầunhỏlệthươngkhóchiềnhuynh,đồngthờituônlệkhócthươngbảnthânxấusố.BâygiờtrênđấtTroadbaolakhôngcònaitửtế,thânthiệnvớitiệnmuội,tấtcảsẽlánhxa,biểulộáccảm.”Helencứthếvừatuônlệvừanghẹnngào;đámđôngkhổnglồhòatheonứcnở.CuốicùngPriam,quânvươngcaoniênnóivớidânchúng:“Hỡiđồngbào,bâygiờđồngbàohãymangcủivàothànhphố,khôngsợquânArgivephụckích,vìAchilleusđãhứalúctiễnđưatrẫmtừdãythuyềnsơnđenravề,quânAchaiansẽkhôngtấncôngngôbốitrướcrạngđôngngàythứmườihai.”Lãonhândứtlời,dânchúnghốihảđóngáchbò,lavàoxe,tứctốctụtậptrướcthànhphố.
Chínngàyliềnhọđemvềrấtnhiềucủi,sốlượnglớnlao.Đếnngàythứmười,lúcrạngđộnghélộđemánhsángchothếnhân,họmangHektorquảcảm,cantrườngrangoàithànhphố.Nướcmắtròngròng,họđặtthihàilêngiànhỏa,châmlửa.RồikhiRạngĐôngnontrẻ,ngóntayửnghồng,áinữsươngmùxuấthiện,họxúmquanhgiànhỏathiêuxácHektorlừngdanh.Khitụtậpđôngđủhọlấyrượuvangsủibọtdậptắtgiànhỏa,mọichỗngọnlửađiêncuồnglantới.Bàođệ,đồngđộinhặtxươngtrắngnhưvôi,vừathankhócvừanhỏlệ,máướtđầmđìa.Họlấyvảimịnmàutímgóilạibỏvàobìnhbằngvàng;họmaulẹđặtbìnhxuốngđáymộkhásâu,lấyđálớnđặtsansátthànhlớpphủkín.Sauđóhọnhanhnhẹn,nhẹnhàngđổđấtdựnggòmộ,đặtlínhcanhquansátmọiphía,phòngtrườnghợpquânAchaianxà-cạpgọngàngtấncôngtrướcthời
hạnquyđịnh.Đổđấtdựnggòmộxonghọravề.Sauđóđúnghẹnlạitậptrung,họthamdựbữatiệclinhđìnhvinhdanhngườiquácốtrongcungđiệnPriam,quânvươngdòngdõiChúatể.TanglễngườiTroiantiễnđưaHektorluyệnngựadiễnranhưthế.
Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfreeCộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach
![[H.U.N][Sumeo-Minh Hằng-Phương Uyên]](https://img.pdfslide.us/doc/110x75/54c4e2914a79592c7e8b4579/hunsumeo-minh-hang-phuong-uyen.jpg)