Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    1/73

    && lrna_m_Zo Z_&&

    ( ] b rZ [a_l {` d m_r l ram_gwI XmgOr _hmamOH {$ g gJ_| Ogm gwZm V W m g_P m)

    dmoVH$s ]yX|

    lrH$U H$meZ,O`[wa

    g H$ b Z H$ Vm-amO{ Hw$_ma YdZ

    ]wob`Z o]pS>J, hpX`m|H$m amVm, Omhar ]mOma, O`[wa-302003\$m{Z d \$g : 0141-2570602, \$m{Z : 2563379

    d_od _mVm M {nVm d_odd_od ~YwM gIm d_od

    d_od {dm {dU d_od

    d_od gd __ XodXod

    &

    &&

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    2/73

    h_mao JWm|_| VWm gVdmUr_| ggJ Ama Zm_-OnH$ s {OVZr _{h_mJmr Jr h, CVZr A {H$ gr gmYZH$ s Zht& ggJHo$ {df_| Jmodm_rlrVwbgrXmgOr _hmamOZo hmVH$ H$ hm h-

    VmV dJ An~J gwI Y[aA Vwbm EH$ AJ& V yb Z Vm{h gH$ b {_{b Omo g wI bd gVgJ&&

    (_mZg, gwXa0 4)

    nw nwO {~Zw {_bqh Z gVm& gVgJ{V gg{V H$ a AVm&&(_mZg, Cma0 45&3)

    gVgJV _wX _Jb _ybm& gmoB $ b {g{Y g~ gmYZ y$ bm&&(_mZg, ~mb0 3&4)

    gH$ _, gMm, gpMVZ Ama ggJ o Mma Cmamoma loR> gmYZ h&Ord_w$ , Vdk, ^Jdo_r gVH$ m gJ (gm{) hr dmVd_| "ggJ'H$ hbmVm h& BgHo$ A{V[a$ gMm hmoVr h, ggJ Zht& dV_mZ_| bmoJm gMmH$ mo hr ggJ _mZH$ a gVmof H$ a boVo h& Bg{bo {H$ gr gVZoR> rH$ hr H$ hm h {H$ bmoJ MMm Vmo gVH$ s H$ aVo h, na gJ AgVH$ m H$ aVo h;{$ a H$ hVo h {H$ ggJgo H$ moB bm^ Zht hAm! ggJgo bm^ Z hmo hAg d h&

    AZw^dr gVH$ s dmUr_ | {deof e{$ hmoVr h& AZ w dr gVH$ s dmUrJmobr ^ar hB ~XyH$ Ho$ g_mZ h, Omo AmdmOHo$ gmW-gmW _ma ^r H$ aVr h&naVw Ho$ db grIr ~mV| H$ hZodmbo d$ mH$ s dmUr {~Zm JmobrH$ s ~XyH$ Ho$ g_mZhmoVr h, Omo Ho$ db AmdmO H$ aHo$ emV hmo OmVr h& CXmhaUmW Jmodm_rlrVwbgrXmgOr _hmamOHo $ mam am_mUH$ s aMZm hmoZoHo $ ~mX {d{dY H$ {dm|Zo AZoH$ H$ mago am_mUH$ s aMZm H $ s; naVw d o g~ EH$ ^^Ho$ H o$ ~mX emV hm oJt, O~{H$ Jmodm_rOrH$ s am_mU AmO ^r Cmamoma {dVmaH$ mo mV hmo ahrh! gVdmUr_| Amm h-

    dMZ AmJbo gV H$ m, h[am hVr XV& VmI Z Qy>Q > o ^a_ H $ m, g Y o hr {~Zw g V&&

    && lrna_m_Zo Z_&&

    mH$WZg0 2066 W_ gH$ aU 8,000

    _y gmobh no

    SKP # 0121

    && lrh[a&&

    {H$ grHo$ Xmof m H$ r XoIZoH$ m m h| A{YH$ ma {bmhAm h? Xmof {XImr XoVm h Vmo h AnZm Xmof h& AnZoXmofgo hr Xgao| Xmof XrIVm h& AnZm AVH$ aU {OVZmXmofr hmoJm, CVZm hr Xgam|| Xmof A{YH$ XrIoJm& a o{S>m oH $ s Vah Xmofr AVH$ aU hr Xgam|Ho$ XmofH$ mo nH$ S> Vm h& PmSz>XoZodmbm ~mOma| OmH$ a Hy$ S> m-H$ aH$ Q> hr EH$ H$ aHoAnZr> Q> moH$ ar ^aVm h& m ~mOma| Hy$ S> o-H$ aH$ Q> Ho$

    {gdm Xgar dVwE Zht Wt? Amn {H$ grH$ m Xmof Z XoI|Vmo AmnHo$ mam X{ZmH$ s godm hmo OmJr& Xmof XoI|Jo Vmo"dmgwXod gd' H $ go XrIoJm?

    "ggJHo$ y$ b' n wVH$ go

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    3/73

    H$ moB mom hmWrXmVH$ mo hmWm|go nH$ S> H$ a ewHo$ {H$ boH$ m ma ImobZm MmhoVmo Zht Imob gHo$ Jm; m|{H$ XmVm|Ho$ nrN> o hmWr (epV) Mm{ho! Eogo hrAZw^dr gVH$ s dmUr hmWrHo$ X mVm|H$ s Vah e{$ embr hmoVr h, {Oggo

    AkmZHo$ ma Q y> Q > OmV o h & E og o hr EH$ AZw dr gV, Ord_wV-Vdk-^Jdo_r _hmnwf dm_r lram_gwIXmgOr _hmamOHo $ ggJgo WmlwV,WmJhrV _w ~mV| _ g_-g_na AnZr S> mar_| {bIVm ahm hy& CZH$ mHw$ N> Ae "kmZHo$ Xrn Obo', "ggJHo$ y$ b' VWm "gmJaHo$ _moVr' Zm_goJrVmog, JmoaInwago nwVH$ $ n_| H$ m{eV hmo MwH$ m h& BZ nwVH$ m|gonmR> H$ m|H$ mo ~hV bm^ hAm h& A~ S> mar_| {b{IV A ~mVm|H$ mo "dm{VH$ s~yX|' Zm_go VwV nwVH$ Ho$ $ n_| H$ m{eV {H$ m Om ahm h& Bg H$ m_|nwZ{$ m hmoZr dm^m{dH$ h& naVw CZ nwZ{$ m|H$ mo gmYH$ Ho$ {bo bm^X_mZVo hE hQ> mm Zht Jm h& ewbOwd}X- g{hVmHo$ CdQ> ^m_| Amm h-

    "gH$ mamodbZmW {hV M n M nwZ nwZn{X_mZ Z Xmofm ^dVr{V' (1&21)

    "gH$ mam |H $ m o CX~w H $ aZoHo $ Cogo {hV VWm nH$ s ~mVH$ m ~ma-~ma CnXoe H$ aZo_| H$ moB Xmof Zht h&'

    gwZZo, g_PZo Ama {bIZo_| nyU gmdYmZr aIVo hE ^r ^yb hmo gH$ Vr h&H$ maU {H$ d$ mH$ m Omo AZw^d h, dh CgH$ s ~w{_| Zht AmVm& {OVZm ~w{_|AmVm h , CVZm _Z_| Zht AmVm& {OVZm _Z_| AmVm h , CVZm CgH$ s dmUr_|Zht AmVm& {OVZm dmUr_| AmVm h, CVZm lmoVmHo$ gwZZo_| Zht AmVm& {OVZm

    lmoVmHo$ gwZZo_| AmVm h, AVZm CgHo $ _Z_| Zht AmVm& {OVZm _Z_| AmVm h, CVZm ~w{_| Zht AmVm& {OVZm ~w{_| AmVm h, CVZm AZw^d_| Zht AmVm&

    na_lo lrdm_rOr _hmamO Bg g_ H$ Q> $ ngo h_mao ~rM Zht h&Eogr pW{V_| CZH$ s A_a dmUr hr {Okmgw gmYH$ m|H$ m nW-XeZ H$ aoJr&

    ggJo_r nmR> H$ m|go {dZ_ {ZdoXZ h {H$ do Bg nwVH$ _| Amr ~mVm|gobm^ m H$ a| Ama w{Q> m|H$ mo _oar ^yb g_PH$ a j_m H$ aZoH$ s H$ nm H$ a|&

    * * * *

    oH$ H$ _H$ mo ^JdmZH$ s nyOm _mZ| Vmo ^JdmZH$ s m{ hmo OmJr&oH$ H$ __| h ^md aho {H$ h_ ^JdmZH$ m H$ m_ H$ a aho h& gmYmaU VWm{ZaWH$ {H$ m ^r ^JdmZHo$ {bo hmoZogo dh {H$ m ^OZ hmo OmJr& Omo g~H$ m_ ^JdmZHo$ {bo H$ aVm h, dh gmYH$ hmoVm h&

    * * * *

    AmOH$b {g{m XoIZ_| Zht AmVt, BgH$ m H$ maU h{Om XYm namoZ H$ am XYm {VJhmV&_Zmo XY nar{ H$ W {g{damZZo&& (Hw$ bmUd)

    AWmV XygaoH$ m A ImZogo {OgH$ s Or Ob MwH$ s h, XygaoH$ m XmZ boZogo

    {OgHo$ hmW Ob MwHo$ h Ama XygaoH$ s rH$ m {MVZ H$ aZogo {OgH$ m _Z ObMwH$ m h, Cgo {g{ H$ go {_b gH$ Vr h?

    {dZrV-

    amOo Hw$ _ma YdZ

    JrVm OVr

    {d0 g0 2065

    && lrna_m_Zo Z_&&

    dmoVH$s ]yX|

    h[a Z_mo@Vw na_m_Zo Z_&lrJmo{dXm Z_mo Z_&

    lrJwMaUH$ _bomo Z_&_hm_mo Z_&

    gd}mo Z_mo Z_&

    namH$ VZ_Y na ~ ZamH$ {V&nnm[aOmVm VmodoH$ nmUo&dgwXodgwV Xod H$ gMmUya_XZ_&

    gmXgmagdd dXo ZXm_O _h&&kmZ_wm H$ Um JrVm_VXwho Z_&&XodH$ sna_mZX H$ U dXo OJw_&&

    der{d^y{fVH$ amdZraXm^mV

    nyU}XwgwXa_wImXa{dXZomVnrVm~amXU{d~$ bmYamoR>mV &

    H$ Umna {H$ _{n Vd_h Z OmZo&&

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    4/73

    am_mUH$ m Zdm nmamU EH$ AZwR> mZ h& Bg g_ ~hV g_ aIZmMm{ho& AZwR> mZ_| am_mUH$ m nyam nmR> hmoZm Mm{ho, H$ moB MmnmB Ny> Q> o Zht&nwVH$ AnZr aIZr Mm{ho& _mbm Ama AmgZ ^r AnZm aIZm Mm{ho& _Z-dmUr-Bpm|H$ m g_ aIZogo EH$ e{$ AmVr h&

    * * * *

    lmoVm ^yV-oV Xygam|H$ mo XwI m| XoVo h?dm_rOr H$ m aU {H$ CZ_| h g_PZoH$ s e{$ Zht h {H$ {H$ g

    {$ H$ m {hV, ^bm, gwI {H$ g_| h? Ogo, H$ B _Zw H$ hVo h {H$ ggJH$ aZogo m bm^? H$ maU {H$ CZ_| Ab hr Zht h {H$ h_mam ^bm {H$ g_| h?

    Omo dmWu h, AnZm bm^ XoIVm h, CgHo$ mam H$ mU Zht hmoVm&H$ m_-

    H$ moY$ nr _bgo ^ao PmSz>go Hy$ S> m-H$ Mam gm$ {H$ m Om (g_mO-gwYmaH$ mH$ m_ {H$ m Om) Vmo Ama JXJr $ b OmJr! Cggo Vmo H y$ S> m-H $Mam AN> m Wm!

    * * * *{H$ gr ^r _ZwH$ mo AnZr pW{V_| gVmof Zht hmoVm& {H$ gr ^r pW{V_|

    Ord gVwQ> Zht hmo gH$ Vm& Bggo {g hmoVm h {H$ ^JdmZ g~H$ mo AnZr Va$ItM aho h& ^JdmZ Vmo AmnH$ mo AnZr Va$ ItM aho h, na ggma {ZaVaAmnH$ m mJ H $ a ahm h & ggma h {H $ m_H$ CnXoe Xo ahm h {H$ _ oam ^am ogm

    _V aImo, _oaona {ddmg _V H$ amo& ^JdmZ H $hVo h {H$ _ oar Va$ Am OmAmo,ggma H$ hVm h {H$ _oar Va$ _VAmAmo&^moJm |H $ s BN>mH$ m mJ H $ aZoHo $ {bo _ w{$ H $ s BN>m O$ ar h , na _ w{$ Ho$

    {bo _w{$ H$ s BN> m H$ aZm ~mYH$ h&* * * *

    dmVd_| na_m_mH$ s Va$ MbZo_| g~ h_mao ghmH$ h& gpQ> dV-dm^m{dH$ OrdH$ m H$ mU H$ a ahr h& ggma h CnXoe Xo ahm h {H$ Vw_ _oarVa$ _V AmAmo& _ZwH$ s pQ> Ama^na ahVr h, n[aUm_na Zht OmVr&Bgr{bo Cgo h ~mV g_P_| Zht AmVr {H$ ^JdmZ h_| AnZr Amoa ItM aho

    h&

    h_ {Vdmg _mVH$ s Amoa ~T> aho h& AV OXr ^JdmZHo$ gmYZ-^OZ_| bJ OmAmo&Xygao H$ m_ ~mH$ s ah OmJo Vmo Ch| A bmoJ nyam H$ a X|Jo,naAmnH$ m H$ mU H$ mZ H$ aoJm? O go ^moOZ Vmo h_| IwXH$ m o hr H $ aZm nS >Vm h , Eogo hr AnZm H$ mU ^r IwXH$ mo hr H$ aZm nS> oJm& O~ noQ> ^r XygaoHo$ ^moOZH$ aZogo Zht ^aVm, {$ a H$ mU Xygao H$ go H$ a|Jo?

    ^JdmZH$ s Va $ MbZo_| Vmo g~ ghmH $ hmoVo h , na g gmaH$ s Va $ MbZo_| ^mB-~Yw, r-nw ^r ghmH$ Zht hmoVo&

    * * * *

    ggma_| XwIA{YH$ hmoZoH$ m H$ maU h h {H$ H$ moB Bg_| $ go Zht&lmoVm Omo ^m_| {bIm h, dh Vmo {_boJm hr, {$ a CmoJ H$ aZoH s m

    AmdH$ Vm h?dm_rOr Ambgr ~ZZogo {_bZodmbr MrO ^r H $ {R>ZVmgo {_boJr& na

    CmoJ H$ aZogo gwJ_Vmgo {_boJr& AJa Amn ggmaH$ s Cnojm H$ aHo$ na_m_mH$ sVa$ MbmoJo Vmo dVwE dV AmnHo$ nrN> o Am|Jr&

    * * * *

    eaUmJ{VH$ mo "gdJwV_' H$ hZoH$ m h Vmn Zht h {H$ Bg_|^JdmZH $ m o naV hmoZm nS >Vm h , Bg{bo do AnZr eaUmJ{V Zht X oVo& Omo naV hmoZogo ^ H$ ao, dh ^JdmZ Zht hmo gH$ Vm& Vmn h h {H$

    eaUmJ{VH$ s ~mV (_oar eaU_| Am Om) H$ hZo_| e_ AmVr h& h ~mV haoH$ Ho$gm_Zo Zht H$ hr Om gH$ Vr&

    eaUmJV ^$ AnZ o-AmnH $ m o ^JdmZ H $ m o gmn X oVm h Vmo ^JdmZ ^r AnZo-AmnH$ mo ^$ H$ m o gmn XoVo h"o Wm_m nVoVmVWd^Omh_'(JrVm 4/11)& r gdWm n{VHo $ AYrZ hmo OmVr h Vmo n{V n w ~ZH $a CgHo$ AYrZ hmo OmVm h& eaUmJVH$ m g~ ^ma ^JdmZ AnZo D$ na bo boVo h&

    * * * *

    _ZwH$ mo ^JdmZZo Eogm ~Zmm h {H$ dh d AnZm H$ mU H$ a bo& Cgo{H$ grH$ s ghmVmH$ s O$ aV Zht& _Zweara {Xm h Vmo gmW_| gmYZ-gm_Jr ^r Xr h&

    dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|6 7

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    5/73

    {ddoH$ hmoZogo dam hmo hr OmVm h& d am Z hmo Vmo g_PZm Mm{ho {H$ {ddoH$ hAm Zht h, Ho$ db grIm h&

    _ eara Zht h h ~mV R> rH$ Vahgo _mZ b|& {X Amn AmXa-{ZamXagoamOr-ZmamO hmoVo h Vmo AmnZo AnZoH$ mo eara _mZm h& h_mam Zm_ ^r ~ZmdQ> rh& Zm_Ho$ gmW h_mar EH$ Vm Zht h& AV Zm_H$ s {ZXm-Vw{V, ~S> mB, eAma (_wHo$ ~mX) H $ s{VH $ m VWm earaHo$ AmXa-{ZamXa, _mZ-An_mZH$ m h_maona Aga Z nS> o h ggJ (gVH$ m gJ) h& earaH$ s godm H$ a Xmo, naAnZm _V _mZmo& Ogo ggmaH $ s godm H $ aVo h, dgo earaH$ s g odm H$ a Xmo& earaH$ s godm h g_ aIZm& earaH$ s godm H$ aZogo eara dW ahoJm& _Z-Bpm|H$ mo de_| aImo, Ch| Hw$ _mJJm_r _V hmoZo Xmo h gy_earaH$ s godm

    h& earaH$ mo CVZm hr Amam_ Xmo, {Oggo dh H$ m H$ aZobmH$ hmo Om& mXmAmam_ _V Xmo& Ogo _moQ>a H $ m__| boZ oHo$ {bo h , MXZ-nwn MT >mZoHo $ {boZht, Eogo hr eara H$ m__| boZoHo$ {bo h&

    * * * *

    o_nydH$ Xr hB dVw ImZogo ZwH$ gmZ Zht H$ aVr& o_nydH$ ~Zmm hAm^moOZ VrZ-Mma {XZVH$ Iam~ Zht hmoVm& Eogo hr {^jmH$ m A ^r Iam~r Zht H$ aVm& EH$ ~ma _ AdW Wm& Imgr bJr hB Wr& EH$ {$ Zo o_nydH$AmJ h H $aHo $ Xhr {Xm& Xhr _oao {b o H w$ n Wm, na Cgo ImZogo _oar Imgr {_Q> Jr!

    * * * *

    g^m_| (Xygam|Ho$ gm_Zo) amoZm AWdm ZmMZm Zht Mm{ho& ^{$H$mo {XImZm Zht Mm{ho, nwV nMmZm Mm{ho& nMm Z gH|$ Vmo EH$ mV_| MboOmAmo, {$ a ^bo hr ZmMmo&

    * * * *Jw {eH$ mo Hw$ N> XoVo Zht h, wV {eHo$ ^rVa Omo h, Cgo OmJV

    H$ aVo h& _Zo {eH$ mo {Xm h h A{^_mZ Jw_| Zht hmoVm, {X hmoVm h Vmodh Jw H$ hbmZo bmH$ Zht h&

    _Zo Hw$ N> Zht {Xm h JwH$ s pQ> h& g~ Hw$ N> JwZo {Xm h

    {eH$ s pQ> h& Jw Ama {e XmoZm| hr _hmZ h h Vrgao (VQ> W){$ H$ s pQ> h& Vrgam

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    {$ XmoZm|H$ mo hr _hmZ _mZVm h {H$ JwZo ~Vm{Xm, {eZo _mZ {bm "EH$ H$ ho XyOoZo _mZr, JmoaI H$ ho XmoZm| ~kmZr&'Bg H$ ma o VrZ pQ> m h&

    Vw_ _oao (Mobo) hmo h H$ m_ S> mHy$ H$ aVm h, gV AWdm ^JdmZ Zht& _oaoMobo ~Z OmAmo Eogm H$ hZodmboH$ mo H$ mbZo{_ g_PZm Mm{ho& Agbr gVMobm Zht ~ZmVo, Jw ~ZmVo h&

    Jww H$ s _{h_m ~hV h, na {eH$ s pQ>go h, Jw H$ s pQ>go Zht&gr ~mVH$ mo _mZ b| h ggJ h& gMr ~mVH$ m o H o$ db g wZ {bm,

    nH$ S> m Zht h gMm h& eara _ Zht h h _mZ bmo Vmo ggJ hmo Jm&

    Omo Hw$ N> MmhVm h, dh Xmg (MobmXmg, YZXmg) hmoVm h& Omo ny{V H$ aVmh, dh Jw hmoVm h&

    nT> mZogo {OVZm kmZ hmoVm h, CVZm nT> Zogo Zht hmoVm&H$ mU XmZgo Zht hmoVm, mJgo hmoVm h&

    _mVm-{nVmHo$ ^amogo {ddmh Zht H$ aZm Mm{ho& {ddmh AnZr VmH$ VgoH$ aZm Mm{ho& amOrZo H$ ^r ^aVgo ghmVm Zht _mJr& gwJrdgo ^r ghmVmV~ br, O~ Cgo AnZr e{$ go am {Xbm {Xm& AnZr H$ _mB_| Omo gwI h,

    dh {nVmH$ s H$ _mB_| Zht&

    X Ama XeZHo$ gmW g~Y hmoZogo "Q> m' (XoIZodmbm) H$ hbmVm h& Ama XeZHo$ gmW g~Y Z hmo Vmo "Q> m' gkm Zht hmoVr& dmVd_| ,XeZ Ama Q> m VrZm| hr AgV h&

    ggmaHo$ gmW g~Y Ho$ db ggmaH$ mo gwI XoZoHo$ {bo hr hmoZm Mm{ho&Omo {_bm h, dh godmHo$ {bo {_bm h, AnZo {bo Zht& ggma_| h_ boZoHo$ {boZht Amo h, XoZoHo$ {bo Amo h&

    CgrH$ s dVw CgrH$ mo XoZm mJ h, XmZ Zht& ~mhago XoI| Vmo X[a Ama

    8 9dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    6/73

    mJr XmoZm|H$ s EH$ AdWm h& naVw ~mhago EH$ AdWm hmoZona ^r ^ VagoX[a XwIr ahVm h Ama mJr gwIr& mJrHo$ nmg OmZo bmoJm|H$ mo gwI{_bVm h&

    H$ moB H$ m_Zm Z hmo Vmo _w{$ dV {g h&

    ^JdmZZo _Z wH $ m o ddVm Xr h& Cg dVVmHo $ X wnm oJgo hO_-_aU ew$ hAm h Amoa gXwnmoJgo hr h {_Q> oJm& ^JdmZZo_Zw_mH$ mo AnZm H$ mU H$ aZoH$ s dVVm Xr h& H$ mU {OVZm gwJ_ h,CVZm gwJ_ ZaH$ , dJ, ^moJ Am{X Zht h& AmnH$ m d$n IwXH$ m h, Cgo OmZZm H$ {R>Z h Vmo {$ a gwJ_m h?

    XwQ> H$ mo XwwQ> _mZZm XwQ> Vm h& "g~ OJ Bda $ n h', {dMma H$ a|, {Ogoh_ XwQ> H$ hVo h, m dh g~ g_ XwQ> h? m dh gdWm XwQ> h? m dhg~Ho$ {bo XwQ> h? {Og_| gdWm XwQ> Vm hmo, Eogm H$ moB hmo hr Zht gH$ Vm&gdWm XwQ> hmoZoH$ s gm_ {H$ gr_| Zht&

    Omo "Ord^yV' hmoVm h, dhr kmZ_mJ_| "~^yV'hmoVm h&O~ Ord_| ^moJ VWm gJhH$ s YmZVm hmo OmVr h, V~ H$ moB ^r AZW

    ~mH$ s Zht ahVm&AnZr {H$ gr ^r pW{V_| gVmof Z hmo, V r {dMmaH$ m CX hmoJm&gVmof

    H$ aZogo ~kmZr hmo OmJm& g gma_| gVmof H $ aZm Mm{ho& na_m_m_| H $ ^rgVmof Zht H$ aZm Mm{ho&ggma_| gVmof H$ aZogo ggmago D$ Mm CR> OmAmoJo&na_m_m_| gVmof H$ aZogo AQ>H$ OmAmoJo&

    ~w{go {dMma {H$ m OmVm h& dgo {dMmaH$ m CX hmoVm h& _- _oaonZHo$mJgo VdH$ s m{ hmoVr h& kmZ {gImm Zht OmVm, wV d AZw^d{H$ m OmVm h& kmZ (Vd)H$ s m{ AmnH$ mo hmoVr h, ~w{H$ mo Zht& ~w{ EH$

    H$ aU h& Ogo PmSz> go gm$ H$ aVo h, Eogo hr ~w{Ho$ mam {Zd{m H$ aVo h&

    rgo

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    ~w{Ho$ mam m{ Zht hmoVr& gV-Vd {Z m h& AgVH$ s gmm, _hmmAma AnZmnZ hr ~mYm h&

    na_m_mH$ s m{ mJ H$ aZogo hmoVr h, mJ hmoZogo Zht hmoVr& earaH$ m mJ hmoZo (_aZo)go m na_m_mH$ s m{ hmo OmVr h?

    EH$ mV-godZ gd,aO Ama V_ VrZm| JwUm|H$ mo ~T> mVm h& {X Amn_ |V_moJwU h Vmo EH$ mV_| ZtX ~{T> m AmoJr& {X Amn_| aOmoJwU h Vmo ggmaH$ m{MVZ ~{T> m hmoJm, m|{H$ H$ m_ H$ aVo g_ {MVZH$ m _mH$ m Zht {_bVm&

    eara ggmaH$ s dVw h, pVJV dVw Zht h&earaH$ mo ggmago AbJ({$JV) _mZH$ a earaH$ m o g wI XoZm MmhVo h h JbVr h& {X eara

    AmnH$ m h Vmo {$ a Cgo ~r_ma m| hmoZo X oV o hmo? H $ _Omoa, ~ yT> m m| hmoZo X oV ohmo? AmI| AmnH$ s h Vmo {$ a M_m m| bJmVo hmo?

    O~ ggma_| Amo Wo, V~ nmg_| Hw$ N> Zht Wm Ama OmJo Vmo Hw$ N> ^r gmWMboJm Zht& AV godm H$ aZogo AnZm Hw$ N> ^r IM Zht hmoVm Ama AnZmH$ mU H$ a gH$ Vo h _wV_|?

    A mdH$ m _moh N >mo S >H $ a ^md$ n VdH$ m o m H $ amo& ggma {_Q >Zodmbm h & {_Q> Zodmbm h_| gwIr H$ go H$ aoJm?

    Xygao gwIr hm| Eogm g~H$ m ^md hmoZogo g~ gwIr hmo OmJo& _wPo gwIhmo Eogm g~H$ m ^md hmoJm Vmo g~ XwIr hmo OmJo&

    AmnH$ m Omo ^md h , dhr AmnH$ m d$ n h& X ygaoHo $ A{hVH$ m ^mddmbmamdU, H$ mbZo{_ Am{X hmoVm h&

    H$ mU ^JdmZH$ s H$ nmgo hmoVm h, h_mao CmoJgo Zht hmoVm& Bg{boJrVmHo$ AV_| AOwZ H$ hVo h ZQ> mo _moh _{VbYm dgmXm_mwV&(JrVm 18/73) "ho A wV! AmnH $ s H $ nmgo _ oam _moh ZQ> hmo Jm h Ama _ Z o_{V m H$ a br h&'

    ndr g~ Hw$ N> gh boVr h, Bg{bo Cgo _mVm H$ hVo h& ^JdmZ {nVmH$ s

    Vah Ama ^$ _mVmH$ s Vah hmoVo h& am_mU_| Amm h-

    * * * *

    * * * *

    10 11dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    7/73

    OS> MoVZ _J Ord KZoao& Oo {MVE ^w {Oh ^w hoao&&Vo g~ ^E na_ nX OmoJy& ^aV Xag _oQ> m ^d amoJy&&

    (_mZg, Amom0216/1)

    {Ohm|Zo am_H$ mo XoIm Ama am_Zo {OZH$ mo XoIm, do _w{$ Ho$ mo(A{YH$ mar) hmo Jo& naVw {Ohm|Zo ^aVH$mo Zht XoIm, wV ^aVZo {OZH$ mo XoIm, do Vmo _w$ hr hmo Jo!

    eaUmJ{V g~go gwJ_ gmYZ h Ama BgHo$ g~ A{YH$ mar h& ^JdmZeaUmJVH$ m mJ Zht H$ a gH$ Vo& O~ ^JdmZ mJ Zht H$ a gH$ Vo Vmo {$ aeaUmJVH$ m m H$ m_ ~mH$ s ahm?

    "ho ZmW! AmnH$ m h ' E ogm H $hZo_| m H $ {R>ZVm h ? m ~mYm h?Ord ChtH$ m Vmo Ae h& ^JdaUm|H$ s eaU hmoH$ a {ZpMV, {Z^,{ZemoH$ hmo Om& eaU hmoZoH$ m Vmn h Jbo nS> Zm& Jbo nS> Zogo ^JdmZH$ moAmZX hmoVm h ; m|{H$ CZH$ m H $ m_ hr nmbZ H $ aZm h & eaUmJ{Vgo ^JdmZnH$ S> _| Am OmVo h; m|{H$ h CZH$ s H$ _Omoar, H$ mnZ h& eaUmJV H$ mZh, H$ gm h h do XoIVo hr Zht& ^JdmZ eaUmJVHo$ namYrZ hmo OmVo h&

    eaUmJV ^$ H$ mo ^JdmZ H$ _moJ ^r Xo XoVo h Ama kmZmoJ ^r& _w{$Vmo ^JdmZZo nyVZmH$ mo ^r Xo Xr Wr& eaUmJV ^$ H$ mo Vmo ^JdmZ AnZo-AmnH$ mo Xo XoVo h&

    _ Hw$ N> H$ a gH$ Vm h h AhH$ ma O~VH$ ahoJm, V~VH$ eaU hmoZmH$ {R> Z h& V^r H$ hm h "{Za~bHo$ ~b am_'& {Z~ b dh h , {Og_| AnZo ~bH$ m A{^_mZ Zht h&

    JmH$ mo BOoeZ bJmH$ a {ZH$ mbm Jm XyY IyZHo$ g_mZ h& hJmhmgo ^r ~S> m nmn h&

    dmW Ama AhH$ maH$ m mJ H$ aHo$ AnZo H$ V-H$ _m]go ^JdmZH$ m nyOZ

    H$ a| Vmo Cma hmo OmJm& AnZo CmaHo$ {bo AbJ Hw$ N> H$ aZoH$ s O$ aV Zht&

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    Mmam| dU AnZo H$ V-H$ _m]Ho$ mam Xygao dUdmbm|H$ s godm H$ a|&AnZm H$ V-H$ _ hr nwn h, nyOmH$ s gm_Jr h& AnZo H$ _mo ]Ho $ mam nyOm

    H$ aZogo na_m_mH$ s m{ hmo OmJr "dH$ _Um V_ {gq {dX{V_mZd' (JrVm 18/46)

    n-nwn AmnZo Zht ~Zmo, _wV_| {_bo h& _wV_| {_br MrOH$ mo^JdmZHo$ AnU H$ a X| Vmo _wV_| H$ mUhmo Om!

    ggmaH$ s haoH$ MrO EH$ -XygaoHo$ gwIHo$ {bo h, AnZo {bo Zht&^maVr gH$ {V_| g~Ho $ gmW EH$ Vm dm m{dH$ Wr&

    EH$ "h' h Ama EH$ "h' h& "h' H$ mo "h' H$ m{eV H$ aVm h& na "_' Z

    Vmo "h' h Ama Z "h' hr h& "_' Z XoIZo_| AmVm h, Z OmZZo_| AmVm h&"h'{Q> H$ Vm Zht, "h' {_Q >Vm Zht& Wyb, g y_ Ama H $ maU VrZm| eara "h' h , {$ a "_' H$ hmgo Amm? "_' Ho$ db AmnH$ s drH$ {V h&gnyU OJV "_' goH$ Q> hAm h&

    "_'Ama "_oam'Hw $ N> Zht h ,g~"Vy'Ama"Voam' h&gmYw hmo OmZm, JhW N> moS> H$ a Mbo OmZm mJ Zht h& Bg mJgo

    H$ mU Zht hmoVm, AWm _aZodmbo g~H$ m H$ mU hmo OmVm& "_' Ama

    "_oao'H$ m mJ hr dmVd_| mJ h&n[apW{VH$ mo ~XbZoH$ m CmoJ {Z$ b h Ama CgHo$ gXwnmoJH$ m CmoJ

    g$ b h&

    "_ ~ h' hAZw d Zht h, wVAhJh CnmgZm h& VdkmZrH$ mo ^r"_~h'hAZw^dZhthmoVm& {H$ grH$ m o ^r Eogm AZw^d Zht hmoVm&

    nhbo "_oam Hw$ N> Zht h', {$ a "_wPo Hw$ N> Zht Mm{ho', {$ a "_ Hw$ N> Zhth' , {$ a VdH$ s m{ h gmYZH$ m H$ _ h&

    Omo H$ ^r hmoVr h, H$ ^r Zht hmoVr, dh grIr hB PyR> r ~mV hmoVr h&AZw d gXmHo $ {b o hmoVm h & _ {ddm{hV h h bm {H$ H $ drH $ {V ^r H $^r

    &

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    12 13dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    8/73

    T> rbr Zht hmoVr, {$ a AZw^d H$ go T> rbm hmoJm? AZw^d Vmo drH$ {Vgo ^r AmJoh&

    d^md gwYam hmo Vmo _Zw H$ ht Om, gwI nmoJm& d^md {~JS> m hmo Vmo_Zw H$ ht Om, XwI nmoJm&

    "h_ g ~mob|Jo' BgH$ s Anojm "h_ PyR> Zht ~mobo Jo' h {Z_ boZm~{T> m h& H$ maU {H$ "h_ g ~mob|Jo' Eogm {Z_ boZogo dhma_| ~hVH$ {R> ZmB hmoJr&

    eara _ Zht h h kmZ R> haVm Zht Vmo h kmZH$ m Xmof h {H$ AmnH$ m?

    kmZ ~w{go ~S> m h, {$ a dh ~w{H$ s nH$ S> _| H$ go AmoJm?Bpm, _Z, ~w{ Ama Ah_ o Mmam| Cmamoma ~S> o h& Amn Ah_go ^r~S> o h&

    nhbo hrAZw^d hmoJm {H$ "h _ Zht hy'& "h _ h' h ~mX_| hmoJm&

    H$ _Mm[am|H$ mo _m{bH$ H$ m {damoY Z H$ aHo$ CgH$ s JbV Zr{VH$ m {damoYH$ aZm Mm{ho&

    ^JdmZHo$ g_mZ XmZr H$ m oB Zht h& do {Ogo XoVo h, Cgo dh MrO AnZr hr

    _mby_ XoVr h& Eogr Jwar{Vgo XoZodmbm Ama H$ moB Zht h!C_m am_ g_ {hV OJ _mht& Jw {nVw _mVw ~Yw ^w Zmht&&

    (_mZg, {H$ pH$ 0 12/1)

    bmoJPyR> m EhgmZ ^r H$ a XoVo h, na ^JdmZ gm EhgmZ ^r Zht H$ aVo&

    ^JdmZ g~ Xoe, H $ mb, dVw, {$ , n[apW{V Am{X_| g_mZ ar{VgomnH$ h& h_mam AmH$ fU ^moJm|_| hmoJm Vmo ^JdmZ H$ go {_b|Jo? JmHo$ WZm|_|bJm MtMS> XyYH$ s OJh IyZ hr nrVm h, m|{H$ CgH$ s pQ>_| XyY h hr Zht!

    g~ OJh ^JdmZ n[anyU h, {$ a ^r h_ XwI nmVo h&

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    ggma _|hXrHo$ nmoH$ s Vah ~mhago ham XrIVm h, na ^rVa_| na_m_$ nbmbr n[anyU h& Amn gmgm[aH$ gwI boZo_| bJo hmo, {$ a na_m_m H$ go{_b|Jo?

    eara-ggmaH$ mo ^ybVo hr ^JdmZ H$ Q> hmo OmJo& "Zht' H$ mo "h' _mZZmhr ^Jdm{_| naXm h&

    ggma Ama na_m_m Amng_| Zht {_b gH$ Vo& AYH$ maH$ mo H$ me_| {_bmgH$ Vo h m?

    g^r {dH$ ma ggma_| hmoVo h& Vd AmH$ meH$ s Vah {Z{dH$ ma h&ggmaH$ m AVH$ aUna Aga nS> Vm h m|{H$ XmoZm|H$ s Om{V EH$ h&

    AnZona Aga Zht nS>Vm h gr ~mV h&

    na_m_mH$ s m{_| OmZZm Ama _mZZm _w h& nma_m{WH$ C{V^{dH$ s dVwZht h, Ama gmgm[aH$ C{V dV_mZH$ sdVwZhth&

    AgVH$ m A md h h g h Ama gVH$ m ^md h h ^r g h , AmagH$ mo drH$ ma H$ aZm h& gH$ mo drH$ ma H$ amoJo Vmo gH$ s m{ hmo OmJr&

    ^JdmZHo$ {gdmHw $ N> Zhthh D$ Mr-go-D$ Mr Xme{ZH$ pQ> h&gmgm[aH$ dVwAm|H$ mo ^JdmZH$ m _mZ boZogo CZ dVwAm|H$ m Oha Zht

    MT> oJm&

    ^JdmZHo$ {gdm H $ m oB _ oam Zht h & ggma _ oam h Vmo H o$ db godm H $ aZoHo $ {bo _oam h, Hw$ N> boZoHo$ {bo Zht&

    ^JdmZH$ m AZo_ MmhVo hmo Vmo H$ _-go-H$ _ ZmedmZgo o_ _V H$ amo&"dmgwXod gd_' (JrVm 7/19) AWmV g~ Hw$ N> ^JdmZ h Bggo AmJo

    H$ moB MrO Zht h! Bg_| H $ m oB _V^oX Zhth& g^r _V Bg_| Am OmVo h& h^JdmZH$ m {gmV h& ^JdmZHo$ {gmV_| g~ {gmV {_b OmVo h&

    Xme{ZH$ {df Ama JrVmH$ m {df {^-{^ h&gmYH$ H$ mo _V, dmX, gXmHo$ nMS> o_| Zht nS> Zm Mm{ho& AnZo _VHo$

    AZwgma AmMaU H$ amo, na X ygaoHo $ _VH$ s {ZXm m IS>Z _V H $ amo& {ZXm m

    * * * *

    * * * *

    14 15dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    9/73

    IS>Z H$ aZogo gmYZ_| ~mYm bJoJr, H$ mU Zht hmoJm&

    Ogo ^rVaH$ s ApZ (OR> mampZ) H$ _Omoa hmo Vmo ^moOZ nMVm Zht, Eogohr ^rVa bJZ Z hmo Vmo ggJH$ s ~mV| nMVr Zht& ^rVa Agbr bmbgm hmo,OmoaXma ^yI hmo, V~ bm^ hmoVm h&ggJH$ s ~mVm|go bmo{H$ H$ - nma_m{WH$oH$ H$ mH$ m gwYma hmoVm h&

    mJr _Zw, gV AN> o bJVo h, na h_ mJr hmo Om h AN> m ZhtbJVm! H$ maU h h {H$ ^rVa ^moJ Ama gJhH$ s bmbgm h& O~VH$ ^moJ AmagJhH$ s bmbgm ahoJr, V~VH$ H$ moar ~mV| grI OmAmoJo, do OrdZ_| ZhtAm|Jr&

    ^moJm|H$ s MmhZmgo na_m_m Zht {_bVo, na na_m_mH$ s MmhZmgo ^moJAma_mojXmoZm| {_bVoh!

    AZV _mVmAm|_| Xm ^JdmZgo Amr h& ^JdmZ_| Xm _mVmAm|go ZhtAmr h&

    Amn "gmYH$ -gOrdZr' AmXanydH$ g_P-g_PH$ a nT >m o Vmo AVH$ aU_|$ H$ O$ a nS> oJm&

    H$ m_Zmgo gOJVm, MoVZVm AmVr Zht, wV T> H$ OmVr h Amoa ~ohmoer

    AmVr h& O~VH$ H$ m_Zm ahVr h, V~VH$ Agbr ~mV g_P_| Zht AmVr&ZmaXOrHo$ mam da _mJZona ^JdmZZo H$ hmHw$ nW _mJ O mHw$ b amoJr & ~X Z XoB gwZh _w{Z OmoJr&&E{h {~{Y {hV Vwhma _ R> D$ & H$ {h Ag AVa{hV ^w ^D$ &&

    (_mZg, ~mb0 133/1)

    naVw H$ m_ZmHo$ H$ maU ZmaXOr ^JdmZH$ s nQ> dmUrH$ mo ^r g_P ZhtgHo$ & {OgHo$ _wI_| Z_H$ H$ s S>br aIr hB h, dh {_lrH$ mo Zht g_P gH$ Vm&^rVa_| ggmaH $ s gm m, _hm m Ama AnZmnZ nH$ S> m hAm h , Bg{bonma_m{WH$ ~mV g_P_| Zht AmVr&

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    ggmaH$ m {dmoJ ^rA^r h Ama na_m_mH$ s m{ ^rA^r h&^JdmZHo$ g_mZ Aml XoZ odmbm H $ m oB h Zht, h Am Zht, hmoJm Zht, hmo

    gH$ Vm Zht& eaU boZodmboH$ s _wVm Ama eaU XoZodmboH$ s JmUVm hmoVr h&^JdmZZ o Vmo AmnH$ m o Aml Xo aIm h , H o$ db AmnH$ m o drH$ ma H $ aZm h & Ogo~m _mH$ s H$ nmH$ mo Zht g_PVm, Eogo hr h_ ^JdmZH$ s H$ nmH$ mo Zht g_PVo&

    ^JdmZ gdk h , gdg_W h Ama Xmbw ^r h & E ogo ^JdmZHo$ ahVo h_AnZoH$ mo AZmW m| _mZ|?

    ^JdmZH$ s _aOr_| AnZr _aOr {_bm X | BgH$ m Zm_ eaUmJ{V h&H$ aZo_| gmdYmZ ah|, hmoZo_| g&

    Amn earaHo$ gmW Z ahH$a na_m_mHo $ gmW ah|& eara_| pW{V AmnZo _mZr h, h Zht& Amn eara_| Zht ahVo h, wV na_m_m_| hr ahVo h&eara {VjU ~XbVm h, EH$ jU ^r AmnHo$ gmW Zht ahVm& earaH$ mo

    AnZm _mZZm ~oB_mZr h& ~oB_mZr N>m o S > Xmo Vmo _w{$ h& ~oB_mZrgo ~YZ h, B_mZXmargo _w{$ h&

    Wmo S >m YZ hmoZogo Amn {deof nw H$ a gH$ Vo h, mXm YZ hmoZogo Zht&gmYw hmoZogo hr bm^ Zht hmoVm& bm^ ^rVaHo$ mJgo hmoVm h&XmZ-nw H$ aZogo H$ mU Zht hmoVm& H$ mU^mdgo hmoVm h&{OgHo$ amo_-amo__| H$ amoS> m| ~mS> h, do ^JdmZ ^r h_go o_ MmhVo h&h EH$ dkm{ZH$ V h {H$ AmnHo$ nmg Omo Hw$ N> h, dh Xygam|Ho$ {bo h&ggmaH$ s godm H$ aZogo ^r ^JdmZ_| o_ hmoJm Ama ^JdmZH$ mo (AnZm

    _mZH$ a) mX H$ aZogo ^r ^JdmZ_| o_ hmoJm&^rVaH$ s g_mZVm ahZr Mm{ho& ~mhaH$ s g_mZVm nVZ H$ aZodmbr h&

    {dMma H$ a|, ^JdmZH$ s Xr hB MrOH$ mo AnZm _mZZm, na ^JdmZH$ mo AnZmZ _mZZm C{MV h m?

    Amn {ZaVa ah aho h Ama eara {ZaVa {_Q > ahm h , {$ a XmoZm |_ | _ ob

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    16 17dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    10/73

    H$ gm? m gyH$ m A_mdgH$ s amVgo {ddmh, JR>~YZ hmo gH$ Vm h?nrS> m nhbo Wr Zht, hmo Jr, {$ a {_Q> Jr, na Amn Vmo dhr aho& AV

    Amn nrS>mH$ m o OmZZodmbo h& Cggo AbJ h&gwIH$ mo _oam _mZ bmoJo Vmo XwI {_Q> oJm Zht& gwI ^r _oam Zht, XwI ^r

    _oam Zht& H$ {V_| pWV hmoZona hr gwI-XwI hmoVo h& H$ {V_| Amn gXmpWV ah gH$ Vo hr Zht&

    ^JdmZ nhbo VH$ br$ XoH$ a {$ a m| XoVo h?

    narjm H$ aVo h {H$ Vwhmam {H$ VZm {ddmg h h Vwh|_mby_ hmo Om&

    oH$ ^mB-~hZ AnZo CmaH$ s MoQ> m IwX H$ ao, XygaoH$ mo Z XoIo& Ogo,amoJ hmoZona IwX Xdm boVo h, ^yI bJZona IwX ^moOZ H$ aVo h, XygaoH$ s Va$Zht XoIVo, {H$ CgZo Xdm br h m Zht? ^moOZ {H$ m h m Zht? Ywd, mXAm{X Va Jo Vmo AN> r ~mV h , na AmnZ o m {H$ m? Amn ^r Va OmAmo&AnZm H$ m_ H$ a bmo, Xygam|H$ m o _V XoImo&

    "dmgwXod gd_' AWmV g~Hw$ N> ^JdmZ hr h- Eogm XrIo Mmho Z XrIo,Bgo drH$ ma H$ a bmo Ama Omo XrIo, Cgo Um_ H$ amo& ~mhago Um_ H$ aZo_| e_Amo Vmo H $_-go-H$ _ _Zgo g~H$m o Um_ H $ amo& {$ a H $ m oB gmYZ ~mH$ s Zht

    ahoJm&Cn{m-{dZme, Ama^-AV hmoZm H$ {VH$ m {d^mJ h& h_| Bggo {d_wI

    hmoZm h& {Oggo {d_wI hmoZm h, CgH$ m dV A^md hmo ahm h&AgVH$ m o YmaU (drH$ ma) H$ aZm ^r ggJ h Ama gVH$ m o YmaU H$ aZm ^r

    ggJ h& AgVH$ mo AgV drH$ ma H$ a b| Ama gVH$ mo gV drH$ ma H$ a b|, {$ a~mH$ s m ahm? {$ a XwI H$ go hmoJm?

    AN> o X oe, H $ mb, dVw, {$ Am{XH$ m ^r {dmoJ Ad mdr h & AV gmoJH$ m bm^ bo boZm Mm{ho&

    lmoVm dm_rOr

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    Amgwar-gn{m AgVH$ m gJ h& AgVHo$ gJgo ~YZ hmoVm h& Amgwar-gn{mH$ m mJ gVH$ m gJ h& gVHo$ gJgo _w{$ hmoVr h& AgVH$ m AmH$ fU

    ahVo hE _w{$ Zht hmo gH$ Vr& AgVH$ m AmH$ fU h H$ m_Zm& dVw, {$ ,_mZ, ~S> mB, ZramoJVm Am{X MmhZm AgVH$ m gJ h&

    AgV_| {M hmoZm Kmoa Hw$ gJ h& AgV_| {M ahVo g{VZ, gMmAma gH$ _ hmo gH$ Vo h , na "ggJ' Zht hmo gH$ Vm& "gH$ _'go dJm{XnwbmoH$ m|H$ s m{ hmo gH$ Vr h, na OrdH$ m H$ mU "ggJ'go hr hmo gH$ Vmh&

    AgVHo$ gJH$ m mJ H $ aZm _ w H $ m_ h & Bg{bo {ZfoYm_H$ gmYZH$ s _wVm h& Amn d gV Vmo h hr, AV AgVH$ m mJ hr ~mH$ s ahm!

    AgVH$ m o gmm XoZm, _hmm XoZm Ama AnZm _mZZm o VrZ ~mYmE h& BZVrZ ~mYmAm|Ho$ ahVo {H$ VZm hr gmYZ H$ amo, dht-Ho$ -dht ahmoJo; Ogo agrZmH$ mgo ~Yr aho Vmo amV^a ZmH$ m MbmVo ahmo, dht-Ho$ -dht ahmoJo&

    ggmaH$ m H$ m_ Vmo {~JS>oJm hr Ama ^JdmZH$ m H$ m_ gwYaoJm hr&na_m_mH$ s Am{ Zht h& wV CgH$ s Va$ pQ> Zht h& pQ> Z

    ahZogo dh Am XrIVm h&Omo h, dh ^r ^JdmZH$ m d$ n h Ama Omo Zht h, dh ^r ^JdmZH$ m

    d$ n h&H$ {VH$ s gmmdWm_| b hmoVm h Ama na_m_mH$ s gmmdWm_|_w{$ hmoVr h&

    ghOmdWm dmm^m{dH$ h, Bg{bo Cgo Cm_m H$ hm h "Cm_mghOmdWm'& ghOmdWm g~ AdWmAm|_| ^r h Ama AdWmAm|go AVrV ^rh&

    na_m_m{_| bJZH$ s O$ aV h, JhW N> moS> ZoH$ s O$ aV Zht& h_n[apW{VH$ mo ~XbZm MmhVo h-h JbVr h& n[apW{VH$ m gXwnmoJ H$ aZogo

    h_ D$ Mo CR> |Jo& XwIXmr n[apW{V_| _ZwH$ m {dH$ mg hmoVm h, gwIXmr

    * * * *

    * * * *

    18 19dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    11/73

    n[apW{V_| mg&Mmho gmYw ~Zmo, Mmho JhW ~Zmo, O~VH$ Mmh ahoJr, V~VH$ empV Zht

    {_boJr&

    ~bmoH$ VH$ g~ nVZH$ m _mJ h& ^Jdm{Ho$ {gdm g~ Hw$ N> nVZ h&_w{$ H$ mo m hmoZm ^r ^Jdo_gonVZ h&

    ^moJm|_| Amg{$ hmoJr Vmo ^moJmo{Z hr {_boJr&na_m_mHo$ g_wI hmoZoHo$ g_mZ H$ moB nw Zht h Ama CZgo {d_wI

    hmoZoHo$ g_mZ H$ moB nmn Zht h&_w{$ dJm{X bmoH$ m|H$ s Vah EH$ WmZ{deof_| Zht h& _w$ Amn h hr&

    {_Q>ZodmbogoAbJ hmo OmAmo Vmo _w{$ dV {g h& g gmaH $ s m{_ | Vmo ^mB - mB_| b S > mB hmo OmVr h , na na_m_mH$ s

    m{_| Xw{Zm_m ghmH$ hmo OmVr h&gmgm[aH$ gwI mo Zht {Q> H$ Vm? m|{H$ dh AmnH$ m h hr Zht&

    earaHo$ Amam_H$ s BN>m Vdm{_| _hmZ ~mYH$ h& Amn AmZo-OmZodmboH$ mo MmhVo hmo, {$ a ahZodmbm AmnH$ mo H$ go {_boJm? AZwHy$ bVm^moJrH$ mo AN>r bJVr h, moJrH$ mo Zht& moJrAZwHy$ bVm- {VHy$ bVmgo a{hV

    hmoZm MmhVm h& dmVd_| Amn Hw$ mo, JYoHo $ g_mZ ^r ^moJ Zht ^moJ gH$ Vo! YZr AmX_rH$ m o {OVZm X wI h , CVZm {ZY ZH$ m o Zht h & YZr AmX_r

    am (gaH$ ma)go S> aVm h, na {ZYZ Mmoago ^r Zht S> aVm!

    AVH$ aUH$ mo AnZm_mZH$ a Cgo ew H$ aZogogr{_Vew{hmoVrh&Cgoew H$ aZoH$ m gdloR> Cnm h AnZmnZ N> moS> XoZm& oH $ dVw ^JdmZH $ s hr h Ama ^JdmZH$ s hr ahoJr, na AnZmnZ H$ aHo$ h_ Cgo Aew H$ a XoVo h&Amn ggma_mH$ m o ^JdmZHo$ AnU H $ a Xmo Vmo ggma_m AmnHo $ {bo n{d hmo

    OmJm&go gV Mobm Zht ~ZmVo, Jw ~ZmVo h& Mobm dhr ~ZmVo h, {OZ_| Hw$ N>

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    boZoH$ s ^yI h& {Og_| Hw$ N> boZoH$ s ^yI h, dh Jw Zht hmo gH$ Vm&goR> Or (lrOXmbOr JmoXH$ m) ~mHw$ S> m_| ~r_ma hE Vmo {H$ grZo H$ hm

    {H$ _hm_wO-On Am{X AZwR> mZ {H$ m Om& goR>OroZo gwZm Vmo H$ hm {H$Omo Eogm H$ aoJm, dh _oam ew hmoJm& m|? m|{H$ dh h_mao mao ^wHo${dYmZH$ mo ~XbZm MmhVm h& _Zm H$ aZona ^r do dhmgo hm JJm{H$ Zmao(JrVm dZ_|) Amo {H$ _ Aew ^y{__| eara Zht N>m o Sz> Jm&

    A r na_m_m{H$ m ~ S > gwXa Adga {_bm h & H o$ db na_m_m{H$ s CH$ Q> BN> m hmo Om Vmo Bgrgo m{ hmo Om! Ho$ db na_m_mH$ s BN> m hmo,gmW_| A BN> m Z hmo&

    Ogo mg Ama Ob, ^yI Ama A EH$ MrO h, Eogo hr na_m_mH$ s ^yIAma na_m_m EH$ MrO h & A-Ob g~ OJh Zht {_bVo, na na_m_m g~OJh h&

    ^JdmZ H $ hVo h "gd Mmh {X gpZ{dQ>' (JrVm 15/15) "_ hrgnyU m{Um|Ho$ X_| pWV hy'& AV g~ eara ^JdmZHo$ hr _pXa h&_pXa Vah-VahHo$ h, na R> mHw$ aOr EH$ hr h& AmnH$ s pQ> Cg EH$^JdmZ H $ s Va $ hr ahZr Mm{h o& _pXaH$ s gOmdQ>H$ mo _V XoImo, Cg_|{damO_mZ R> mHw$ aOrH$ mo XoImo&

    na_m_m _-nZgo ^r ZOXrH$ h& _-nZ Amngo Xya h& _-nZHo$ gmW Amn{ZaVa Zht ah gH$ Vo& gwfw{_| _-nZ Zht ahVm& naVw na_m_mHo$ gmW Amn{ZaVa ahVo h&

    Ogo da AmJVwH$ h, Eogo ~wamB ^r AmJVwH$ h& AdJwUm|H$ mo XoImoJo Vmo XoIVo-XoIVo AdJwUm|Ho$ Ka ~Z OmAmoJo, Ama ^JdmZH$ mo XoIVo-XoIVo^JdmZHo$ Ka~ZOmAmoJo&

    J^nmV _hmZ nmn h& J^nmV H$ aZodmboH$ m AZ ImZogo nmn bJVm h&Bg{bo {Og Ka_| J^nmV {H$ m Jm hmo, Cg KaH$ s {^jm h_ JhU Zht

    H$ aVo& Omo J^nmV {H$ o hE {$ YmoIogo h_| {^jm X|Jo Vmo CZH$ mo Bg

    * * * *

    * * * *

    20 21dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    12/73

    {ddmgKmVH$ m _hmZ nmn bJoJm! do _hmZ ZaH$ m|_| OmJo&

    Eogm hmoZm Mm{ho, Eogm Zht hmoZm Mm{ho h AempVH$ m _ h! BggoAempV-hr-AempV hmoJr, X wI-hr-XwI hmoJm& H $ m_Zm aIZogo H o$ e-{OVZm ^r bm^ Zht hmoJm Ama ZwH$ gmZ, nmn, XwI ~mH$ s Zht ahoJm! empVH$ m_ZmHo$ mJgo hr {_boJr&

    dmVd_| j na_m_m hr h& ggma j Zht h& AgVH$ s gmm hrZht h& Ho$ db gV-hr-gV h& Ogo AZnT> {$ XoIVo hE ^r nT> ZhtgH$ Vm, Eogo hr Wyb ~w{dmbo _Zw na_m_mH$ mo XoI Zht gH$ Vo& Bg{bona_m_mH$ mo "gy_' H$ hm Jm h&

    "dmgwXod gd_'_| Z H $ m oB AmMm h , Z H $ m oB _V^oX& {hXy gH $ {VHo$ _yb_| ^r H$ moB {$ , AmMm Zht h& h {hXy gH$ {VH$ s {dbjUVm h&{hXy gH$ {V "Y_' h, gXm Zht& gXm Jwgo Mbr nanam_| hmoVm h&

    gXmm|_| IQ>nQ> VdH$ mo OmZZodmbm|_| Zht hmoVr, wV "O'~mobZodmbm|_| hmoVr h&

    gXmm|_| AZ^md ggmago hQ>H$ a na_m_m_| bJZoHo$ {bo h, EH$ -XygaoH$ s {ZXm H$ aZo AWdm XygaoH$ mo ZrMm {XImZoHo$ {bo Zht& gmXm{H$ ^oXH$ aZodmbo dmVd_| loR> nwf Zht h, wV amJ-of H$ aZodmbo h&

    AnZr EH $ CnmgZm H $aZr Mm{ho& X ygar CnmgZmH $m o gmW {_bmZmgH$ aXmof h& oH$ rH$ m AnZm-AnZm n{V na_oda h, dh XygaoHo$ n{VH$ mo na_oda m| _mZo?

    h ggJ ^JdmZH$ s H$ nmgo hmo ahm h!

    maYH$ m H$ m_ h Om{V, Amw Ama ^moJ& maY H$ _ Zht H$ amVm, $ bXoVm h& H$ _ H$ amZm mYH$ m H$ m_ Zht h& H$ _H$ m $ b H$ _ _mZ| Vmo"AZdWm' hmoJr, H$ _-nanam H$ ^r {_Q> oJr hr Zht&

    ggma h_mao_| JwU A{YH$ _mZVm h Ama AdJwU H$ _& AV bmoJ XygaoH$ mo

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    OXr kmZr _mZ boVo h& na dmVd_| dh kmZr h m AkmZr BgH$ m nVm ZhtbJVm&

    kmZrHo$ gm_Zo maYHo$ AZwgma AZwHy$ b m {VHy$ b n[apW{V Vmo AmVrh, na dh CgH$ m ^moJ Zht H$ aVm AWmV gwIr m XwIr Zht hmoVm& {X dhmaYH$ m ^moJ H$ ao Vmo {$ a kmZr Ama AkmZr_| m $ H$ hAm? gwI-XwIAVH$ aUVH$ nhw MVo h, Cggo AmJo d$ nVH$ Zht nh MVo& H $ {Vgo AVrVVdVH$ gwI-XwI H$ go nhM|Jo?

    {X H$ m_-H$ moYm{X {dH$ mam|_| $ H$ Z nS> o Vmo g_P| {H$ A^r gmYZ hmWZht bJm h& Agbr gmYZ hmW bJ Om Vmo ~hV erK C{V hmoVr h&

    XohdmgZm (_mohH$ {bb) Ama emdmgZm (lw{V{dn{Vn{m) o XmoZm|EH$ hr h (JrVm 2/52-53)& dmgZm Ah__| ahVr h& ^ m|Zo ^JdmZH$ mo {ZRw>a H$ hm h, Vmn?

    ^JdmZ ~S> o {ZRw >a h h ^$ H$ hVm h, ggma Zht& {ZRw >a H$ hZm ^JdmZH$ s Vw{V h!

    ^OZ H$ Q> H$ aZogoAm$ VAmVrh& ^OZ {OVZmJwhmoVmh,CVZmVoOhmoVm h& {X H$ Q > hmo Om Vmo VnaVmgo ^OZ H$ a o& {Z__| nH$ m aho& nH$ m ahZona g^r ghmH$ hmo OmVo h& H$ Q> Amo Vmo Cgo ghZ H$ ao h Vn h&

    AV_| {dO AnZr h, Bg_| gXoh Zht&gmYH$ H$ s {g{ hmoZm ~hV ~S> m {dZ h& AV gmYH$ H $ m o {g{go~MZm Mm{ho&

    EH$ ^OZ {H$ m OmVm h, EH$ hmoVm h Ama EH$ h& o VrZm| Cmamoma loR>h&

    VdkmZ_| AnZo d$ nH$ s m{ h, {$ a Bg_| ~mYm XoZodmbm H$ mZ h?Bg_| H$ {R> ZVm m h? d$ n {OgH$ m Ae h, Cg na_m_mH$ s m{_| mH$ {R> ZVm h? m _mH$ s m{ H$ {R> Z h? na m{H$ s BN> m hr Z hmo Vmo m

    H$ a|?

    * * * *

    lmoVmdm_rOr

    * * * *

    22 23dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    13/73

    Agbr bm hmoJm Agbr bJZgo& ~{T>m ^moOZ MmhVo h na ^yI ~T>mZmZht MmhVo& ^yI Z hmo Vmo ~{T> m ^moOZ nMoJm Zht& na_m_mH$ s m{ H$ {R> Z

    Zht h, CgH$ s ^yI H$ {R> Z h&^JdmZ_| o_ H$ go hmo?

    o_Ho {bo ^JdmZgo mWZm H$ amo& Agbr mWZm Z hmo VmoZH$ br hr H$ amo& ZH$ b ^r Agb hmo OmJm! ^JdmZHo$ nrN>o nS> OmAmo&

    _ gXm A_a ahZodmbm h Ama eara gXm _w_| ahZodmbm h Bg~mVH$ m AmXa H$ a|& h g~Ho$ AZw^dH$ s ~mV h& Ord XodVm ~Zo m amjg,_Zw ~Zo m new, d dhr ahVm h& AJa _aZogo S> a bJVm h Vmo H$ moar ~mV|

    grIr h, AZw^d Zht {H$ m h& VmoVm m| Vmo amYoH$ U-amYoH$ U H$ aoJm, na{~br Am Om Vmo Q> |-Q> | H$ aoJm!

    AJa h_mao gm_Zo qgh Am Om Vmo?

    qgh _aZodmboH$ mo hr _maoJm& OrZodmboH$ mo H$ mZ _maoJm? earaqghHo$ H$ m_ Am Om Vmo AnZo_| m $ H$ nS> m?

    JrVmH$ m {dkmZ Vmo na_m_m{_| ghmH$ h, na AmYw{ZH$ {dkmZ ~mYH$h, nVZ H$ aZodmbm h& ggma nyam h hr Zht, {$ a ggmaH$ s nyar MrO H$ go{_bo? na_m_m nyao h, {$ a do AYyao H$ go {_b|?

    ggmaAYyamhr{_bVmhAmana_m_m nyao hr {_bVo h&

    ggmaH$ m g~Y AgV h& g~Y N> moS> ZoH$ m Cnm h AnZr BN> mN> moS> H$ a XygaoH$ s BN> m-ny{V H$ aZm& XygaoH$ s godm H$ amo, na ~Xbo_| godmH$ sMmhZm _V aImo& godm ^bo hr bo bmo, na godmH$ s MmhZm N> moS> Xmo& Amem aIZogodVw mXm Zht {_boJr Ama Amem Z aIZogo dVw H$ _ Zht {_boJr&

    ^rVa_| H$ m oB Amem Z aIZm ggJ h& Amem aIZm AgVH$ m gJ h&^bm ~ZZoHo$ {bo H $m oB Z H $ aZoH$ s O$ aV Zht& ~ wamB N >mo S > Xmo Vmo

    ^bohmoOmAmoJo&

    lmoVm dm_rOr

    * * * *

    lmoVm dm_rOr

    * * * *

    * * * *

    mJ_| A{^_mZ Zht hmoVm& A{^_mZ hmoVm h Vmo dh mJ Zht h&"h XwQ> h ' Ama "h gmZ h ' BZ XmoZm |_ | (XwQ > Ama gmZ_|) $ H$

    h, na "h'_| m $ H$ h?

    _yb_| gmYH$ H$ s ^yIH$ s H$ _r h& gmYH$ Bda, g_, ^m Am{XH$ s H$ _rXoIVm h, AnZr H$ _r Zht XoIVm Ama {Zame hmo OmVm h& gr ^yI hmo Vmo_mJ Ad {_bVm h, na_m_m Ad {_bVo h& AV _oam H$ mU H$ go hmoBg ^yIH$ mo ~T> mAmo& V^r CbPZ| {_Q> oJr& ^JdmZgo mWZm H$ amo& ^JdmZAmnH$ m o ^r OmZVo h Ama AmnHo $ AZwHy $b JwH $ m o ^r OmZVo h & OhmVH$ hmogHo$ , Jw _V ~ZmAmo& ggJ g wZm o& Ohm _Z _mZo , dhm g wZmo& R > rH $ Z bJo,

    bm^ Z XrIo Vmo dhmgo Mb Xmo, na {ZXm _V H$ amo&^JdmZgo mWZm H$ amo {H$ "ho ZmW! _ AmnH$ mo ^yby Zht' Ama Zm_-OnH$ aVo ahmo, {$ a gm_mJ AnZo-Amn {_bOmJm

    Oo{h H|$ Oo{h na g gZohy& gmo V o{h {_bB Z H $ Nw> g Xohy&&(_mZg,~mb0 259/3)

    h_mam {$ a O_ hmoJm EogoAnZo nwZO_H$ mo {Z_U _V XoZm!

    Ogo XrnH$ dVwH$ mo ^r H$ m{eV H$ aVm h Ama AnZoH$ mo ^r, Eogo AmnAh_H$ m o ^r H$ m{eV H $ aVo h Ama AnZoH$ m o ^r&"Mwn'hmoZogoAh_JbOmJmAma Ord_w{$ hmo OmJr&

    _ eara Zht hy h AZw^d hmo Jm Vmo kmZ_mJ nyam hmo Jm, kmZ_mJH$ mH$ m_ hmo Jm&

    h_mao Y__| {H$ grH$ m An_mZ Zht h& Nw>AmNy> VH$ m {dMma H$ aHo$ h_ {H$ gr_ZwH$ m An_mZ, {VaH$ ma Zht H$ aVo, wV AnZr ew{ H$ aVo h& Bg_|XygaoH$ s m hm{Z h? ZmZ Vmo h_ H$ aVo h Xygaogo WmoS> o hr ZmZ H$ aZoH$ moH$ hVo h?

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    24 25dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    14/73

    Xygam|H$ s MmhZm nyar H$ aZm H$ _moJrH$ m H$ m_ h& Hw$ N> ^r MmhZm Z aIZmkmZmoJrH$ m H$ m_ h& ^JdmZH$ s MmhZm_| AnZr MmhZm {_bm XoZm ^$ H$ mH$ m_ h&

    ^md eXgo ^r A{YH$ mnH$ h & ^md {bmoH$ s VH$ nh MVm h & Bg{bog~Ho$ {hVH$ m ^md aI| h ~S> m ^mar nw h& ^mdm|H$ mo ew ~Zmo aIZm ~S> rVnm h "^mdgew{[aoVmnmo_mZg_wVo' (JrVm 17/16)

    _y{VH$ s nyOm H$ aZm h_mam {gmV Zht h& dmVd_| h_ _y{V_| ^JdmZH$ snyOm H$ aVo h& earaH$ s gOmdQ> , mJma H$ aZm hr _y{V-nyOm h& H$ B _y{VnyOmH$ m{damoY H$ aVo h, na doXm{X JWm|H$ mo _mZVo h Vmo m doXm{X JW _y{V Zht h!

    EH$ nWaH$ s _y{V h, EH$ H$ mJOH$ s _y{V h& Xygao gXmdmbo H$ hVo Vmo h {H$h_ _y{VnyOm Zht _mZVo, na dmVd_| do ^r _y{VnyOm hr H$ aVo h& nm ^r_y{V h, Zht Vmo (_y{VHo$ {~Zm) H$ moam H$ mJO {H$ g H$ m_H$ m?

    Jw ~ZH$ a AnZr nyOm H$ amZodmbm ^JdXmohr h, dgo hr Ogo amOmohrhmoVm h& CgHo$ nyOZgo H$ mU Zht hmoVm& Vdk _hmnwf Ama ^JdmZ_| H$ moB^ oX Zht hmoVm, na d o _hmnwf AnZr n yOm Zht H $admV o& J wH$ s dmUr l oR> hmoVr h& Jw Vd h& Jw _Zw Zht hmoVm& go Jw ^JdmZH$ m hr nyOZH$ admVo h, AnZm Zht?

    Omo MrO _y XoH$ a {_bVr h, dh Cggo H$ _Omoa hr hmoJr& _w{$ H$ s {~H$ sZht hmoVr& Omo H$ hVm h {H$ nhbo _oam Mobm ~Zmo, {$ a ~VmD$ Jm, dhm g_Pmo{H$ H$ moB H$ mbZo{_ h!

    Jw {H$ grH$ mo _V ~ZmAmo& ggJ H$ amo, AN> r ~mV| gwZmo Ama CZH$ m nmbZH$ amo& Jw ^JdmZH$ mo _mZmo& g~go W_ Jw _mVm h Ama g~go ~S> m Jw^JdmZ h& Amn_| H $mUH$ s gMr bJZ hmoJr Vmo gm J w dV AmnH $ m om hmoJm& gm Jw Zht {_bm Vmo Bg_| h_mar H$ _r h& J w ~Zmm Zht OmVm, ~Z OmVm h&

    {X Jw ~Zm {bm, na CZH$ s ~mV Zht _mZr Vmo nmn bJoJm& {X Vdk

    &* * * *

    * * * *

    _hmnwfH$ mo Jw ~Zm {bm Ama CZH$ s ~mV Zht _mZmoJo, IS>Z H$ amoJo VmoZaH$ m|_| OmAmoJo&

    AmnZo ^r Jw ~Zmm hmoJm?_Zo H$ ^r {H$ grH$ mo Jw ~Zmm hr Zht! JwZo hr _wP Mobm ~Zm

    {bm, Mma dfH$ m ~mbH$ m H$ ao? _mZo Mma dfH$ s AdWm_| _wPo gVm|H$ mo Xo{Xm&

    earaH$ mo AnZm d$ n _mZZm new~w{ h& AV AnZr $ moQ> mo XoZm AmanwOdmZm new~w{ h, Amgwar gn{m h& AnZr $ moQ> mo nwOdmZodmbm ^JdXmohrh; m|{H$ Ohm ^JdmZH$ s nyOm hmoZr Mm{ho, dhm dh AnZr nyOm H$ admVm h&

    ggmaHo$ gmW h_mam g~Y H$ {_ h& na_m_mHo$ gmW h_mam g~YghO h& AV ghOmdWm dm^m{dH$ h& ggmaH$ s {Zd{m Ama na_m_mH$ sm{ XmoZm| hr ghO h&

    ghOmdWm g~H$ mo dV m h& AgJVm dm^m{dH$ h& H$ _-go-H$ _ oMma ~mV| _mZ b| Vmo ~S> m bm^ h ggmago h_mam g~Y Wm Zht, h Zht, hmoJmZht Ama hmo gH$ Vm Zht&

    na_m_mgo ~Zm ggma na_m_m hr h h gdmon[a ~mV h& hr AZVmh& h gmYZ h_mao AYrZ h& ^JdmZHo$ XeZ H$ aZm h_mao AYrZ Zht h&XeZ XoZm ^JdmZHo$ AYrZ h& h_mao AYrZ Omo gmYZ h , CgH$ m o H $ a |&

    h_ ggJ H$ aVo h, JrVm-am_mU nT> Vo h, JJm-ZmZ H$ aVo h, {$ a h_ZaH$ m|_| H$ go Om gH$ Vo h? h_ Xw~mam O_ H$ go bo gH$ Vo h? h ~mV XgonH$ S> boZr Mm{ho& _w{$ O~ hmoVr h, ^JdmZ _m$ H$ aVo h, V~ hmoVr h&

    Eogm gwZm h {H$ Omo am{ gmT> o mah m ~mah ~Oo CR> H$ a ^OZ H$ aVm h,dh AV g__| ~ohmoe Zht hmoVm& Cgo ApV_ g_VH$ hmoe ahVm h&

    kmZ_mJ_| "'H$ m On hmoVm h& moJ_mJ_| "gmo@h_'H$ m On hmoVm h&

    ^{$ _mJ_| "am_-am_' Am{X ^Jdm_H$ m On hmoVm h & JwHo$ Zm_H$ m On Zht

    lmoVmdm_rOr o

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    26 27dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    15/73

    hmoVm, wV AmkmnmbZ hmoVm h& JwHo$ earaH$ s YmZVm Zht h, wVeXH$ s YmZVm h& Cg J wH$ s _{h_m h , {OgZo ^JdmZH$ s m{ H $a m Xr "~{bhmarJwXodH$ s,Jmo{dX {Xmo ~Vm'&

    Bda~w{ _mVm-{nVm Ama n{V_| H$ amo& H$ maU {H$ _mVm-{nVm Ama n{Vh_Zo Zht ~Zmo h& naVw Jw h_ ~ZmVo h& AV h_ JwH$ s ~mV Zht _mZ|Jo VmoXmof h_mam hmoJm&

    JwHo$ {Xo __| e{$ V^r AmoJr, O~ Jw_| e{$ hmo, dh Ord_w$hmo&

    _ Jw ~Zo {~Zm dhr ~mV H$ hVm h, Omo Jw H$ hVm h& Amn ^JdmZ lrH$ UH$ m o J w _mZmo Ama JrVmH$ m o CZH$ m _ _mZmo h ^r _ hr H $ hVm h y&

    _mVm-{nVm earaHo$ OZH$ hmoVo h& Jw, gV-_hm_m kmZHo$ OZH$ hmoVoh&

    JwH$ s H$ _r Zht h& H$ _r {eH$ s h& AmnH$ s bJZ gr hmoJr Vmo Jw ^r{_b OmJm& Img ~mV bJZH$ s h& H$ mUH$ s bJZdmbm gm {Okmgw H$ ht$ gVm Zht& Jww dV CgHo$ nmg AmVm h& $ b nH$ Vm h Vmo VmoVm dVCgHo$ nmg AmVm h& AmnH$ s gr bJZ hmoJr Vmo ^JdmZ H$ nQ> r Jwgo ^r Nw> S> mX|Jo&

    {Oggo kmZ {_bo, dh Jw hmo OmVm h, Mmho h_ Cgo Jw _mZ| m Z _mZ|& Z

    _mZo Vmo H$ moB Xmof Zht&emm|_| Vdk _hm_mAm|Ho$ MaU-aOH$ s _{h_m Amr h, JwHo$ MaU-aOH$ s Zht& MaU-aOH$ m Vmn CZH$ s H$ nmgo h&

    Mobm ~ZZona hr ~mV ~Vm| h gmXm{H$ MrO hmo gH$ Vr h, na_hm_mAm|H$ s h arV Zht h&

    ggmaH$ s H$ moB dVw h_mar Zht h; m|{H$ CgHo$ {_bZogo V{ Zht hmoVr,gVmof Zht hmoVm& {X dVw h_mar VWm h_mao {bo hmoVr Vmo CgHo$ {_bZonah_| gVmof hmo OmVm Ama h_ Cgo gXm AnZo nmg aI gH$ Vo& naVw {bmoH$ sH$ m

    am {_bZona ^r gVmof Zht hmoVm&

    * * * *

    lmoVm o m odm_rOr

    * * * *

    &

    * * * *

    _mZm H$ moB h_go H$ moB KS>r _ J b Vmo m H$ a|?

    h XoI| {H$ KS> rH$ s AmdH$ Vm {H$ gH$ mo mXm h& {X

    XygaoH$ mo KS> rH$ s AmdH$ Vm h_go A{YH$ h Vmo Cgo KS> r Xo XoZr Mm{ho& KS> rH$ mo AnZr _mZZm Xmof h, na CgH$ s AmdH$ Vm XoIH$ a AnZo nmg aIZm XmofZht&

    Omo go Xgo gmYw hmo OmVm h, CgH$ s Om{V Zht ahVr& dh ~ mU,j{ Am{X Zht ahVm& dh Vmo "AwVJmo' hmo OmVm h&

    _Z-~w{H$ mo ^JdmZ_| bJmZm "H$ aUgmnoj gmYZ' h Ama d^JdmZ_| bJZm (AmZo-AmnH$ mo ^JdmZ_| bJmZm) "H$ aU{Zanoj gmYZ' h&

    H$ aUgmnoj gmYH$ moJ^Q> hmo gH$ Vm h, na H$ aU{Zanoj gmYH$ moJ^Q>Zht hmoVm& _ ^JdmZH$ m h h d ^JdmZ_| bJZm h&{g ^$ m|Ho$ bjUm|_| lm, {ddmg Am{X eX Zht AmVo& o eX

    gmYH$ m|Ho$ bjUm|_| AmVo h; Ogo- "lYmZm _na_m ^$ m' (JrVm 12/20)Ka_| Xygam {$ XwI Xo Vmo gmYH$ H$ mo h g_PZm Mm{ho {H$ _oao nmn

    H$ Q> aho h& bmoJ Vmo nmnm|H$ mo H$ mQ> Zo VrWm]_| OmVo h, _oao Vmo Ka_| hr VrW AmJm! Ka_| hr JJm Am Jr!

    ggJ H$ amo, na Jw _V ~ZmAmo& ^JdmZH$ mo nH$ S> mo, {$ H$ mo _VnH$ S> mo& ^JdmZ n yU h & {$ H $^r n yU Zht hmoVm& Jw ~ZmZogo _Zw EH$ OJh ~Y OmVm h , Z Vmo Cgo gVmof hmoVm h, Z Xygar OJh Om gH$ Vm h&

    Amn go Xgo ^JdmZHo$ eaU hmo Om& {Og_| _Z bJo, Cg _H$ m On H$ a|& naVw Xygao _VH$ m IS>Z, {ZXm, {VaH$ ma _V H$ a|&

    bm{H$ H$ gn{m (O_rZ-OmXmX, YZ-gn{m)_| Vmo JwH$ s _wVm h,dh Xo Mmho Z Xo; naVw nma_m{WH$ gn{m (kmZ)_| {eH$ s _wVm h&Bg{bo XmmoHo$ Mm~rg Jw hE& CZ Mm~rg_|go EH$ ^r JwH$ mo h nVm Zht{H$ h_mam "Xmmo' Zm_H$ m H$ moB Mobm h!

    na_m_mH$ s m{ H$ amo {~Zm JwH$ m JwnZm {g Zht hmoVm& g~go nhbr

    28 29dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    16/73

    ~mV h nmnm|go ~Mmo& {OgH$ mo Amn nmn OmZVo h, CgH$ mo N> moS> mo& Bg_| JwH$ mH$ moB H$ m_ Zht h&

    {OgZo _Zweara {Xm h, CgZo AnZo H$ mUHo$ {bo {ddoH$ ^r {Xmh& dh {ddoH$ hr Jw h& ^JdmZZo nyam H$ m_ {H$m h& {X ^JdmZZo _ZwearaVmo Xo {Xm, na H$ mUHo$ {bo Xygam Jw ~ZmZm nS> o Vmo AYyam H$ m_ {H$ m h,nyam Zht! O~ ^JdmZ earaHo$ {Zdmh (A-Ob)H$ m ^r ~Y H$ aVo h Vmo mH$ mUH$ m ~Y Zht H$ a|Jo? m H$ mU A-Obgo ^r H$ _Omoa h? ~ogomXm _mH$ mo {MVm hmoVr h& Eogo hr h_mao H$ mUH$ s mXm {MVm ^JdmZAma _hm_mAm|H$ mo h

    hoVw a{hV OJ OwJ CnH$ mar& Vwh Vwhma godH$ Agwamar&&

    (_mZg, Cma0 47/3)

    "dmgwXod gd_'H $ m AZw^d H $ aZm MmhVo hmo Vmo eara-_Z-dmUrgoXygam|oH$ s godm H$ amo& b oZm hr OS >Vm h , X oZm {M_Vm h & earago godm H $ amo,dmUrgo _rR> m ~mobmo, _Zgo g~H$ m ^bm Mmhmo& _Zgo {H$ grH$ m ^r ~wam _V Mmhmo&

    {dg __mZmZ dmZ e drS>m M X{hH$ s_&U_oX XS>dX ^y_mdmdMmS>mbJmoIa_ &&

    (lr_m0 11/29/16)

    "AnZo hr bmoJ {X h gr H $ a | Vmo H $ aZo X o, CZH$ s nadmh Z H $ a o, "_ AN>m h, dh ~wam h' Eogr XohpQ>H$ mo Ama bmoH$ bmmH$ mo N> moS> H$ a Hw$ mo, MmS> mb,Jm Ed JYoH$ mo ^r ndrna b~m {JaH$ a gmQ> m XS> dV Um_ H$ ao&'

    h gmYZ h "dmgwXodgd_'H$ m!j Um_ H$ aZo_| H$ {R> ZmB hmoo Vmo _Zgo Um_ H$ amo& EH$ ^r ^mB-~hZ

    {~Zm Um_ {H$ o Z Om&"o ^JdmZ hr h ' BgH$ s Anojm "o ^JdmZHo$ h ' h _mZZm gwJ_ h &

    g~_| ^JdmZ h, g~ ^JdmZ_| h, g~ ^JdmZHo$ h Ama g~ ^JdmZ h BZMmam|_| H$ moB EH$ _mZ bmo&

    * * * *

    * * * *

    _mVm- {nVm, Jw Am{XH$ s namYrZVm_| ^r dmYrZVm ^ar nS> r h& BZH$ snamYrZVm dmYrZVmH$ m _yb h&

    AmH$ mego H $ _e dmw, ApZ, Ob Ama ndr nXm h E Vmo AmH$ me hr CZ$ nm|_| h& Eogo hr na_m_mgo g~ nXm hE Vmo na_m_m hr CZ $ nm|_| h&na_m_mHo$ {gdm {H$ grH$ s dV gmm Zht h& ggma AmnH$ s pQ>go h&

    O~VH$ _Zw gmYZ H$ aVm h, V~VH$ CgH$ s pQ>_| ggmaH$ s gmm ahVrh& AV gmYH$ H$ mo Eogm _mZZm Mm{ho {H$ "na_m_m_| ggma h, ggma_|na_m_m h'& {$ a Eogm _mZo {H$ "g~ na_m_m hr h'& {$ a BgH$ mo ^r N> moS> H$ aMwn hmo Om Bggo D$ Mr MrO H$ moB h Zht, hmoJr Zht! "g~na_m_mhrh'h PmSz> h Ama A gmm Hy$ S> m-H$ Mam h&> PmSz>go Hy$ S> m-H$ Mam Xya H$ aHo$

    PmSz> H$ mo ^r |$ H$ Xo!O~ "g~ na_m_m hr h' Eogr ~mV gwZ br , Vmo {$ a nwZO_m| hmoJm?

    H$ hm hmoJm?

    "h' H $hbmZodmbr MrO godmH o$ {bo h E ogm _mZ bmoJo Vmo Cma hm oOmJm& naVw "h' H$ hbmZodmbr MrO na_m_m{_| ghmH$ h Eogm _mZmoJoVmo Vdm{_| Xoar hmo OmJr!

    H$ {V Ama CgH$ m H$ m "h' H$ hbmVm h& AnZo H $ mUHo$ {bo,

    na_m_m{Ho$ {bo "h'H$ s O$ aV Zht h& O go nm|H$ m mJ (IM) hrH$ m_ AmVm h, Eogo hr "h'H$ m mJ hr H$ m_ AmVm h& d_| pW{V hmoZoogo"h'H $ m mJ AnZ o-Amn hmo OmJm& mJ H $a moJo Vmo H $V d Am OmJm&H$ Vd AmoJm Vmo ^moVd ^r Am OmJm& "h' h_mao H$ m_H$ m Zht h? godmHo$H$ m_H$ m h& {Og dVwH$ m Amn mJ H$ aVo hmo, Cg dVwgo Amn D$ Mo CR> OmVohmo&

    VdH$ m AZw^d haX_ hmoVm h, H$ ^r AZZw^d hmoVm hr Zht! AgVH $ m CnmoJ ggma_mHo$ {bo h& CgH$ s H$ m_Zm, __Vm Ama VmXm ~YZH$ maH$

    h& Cgo AnZo {bo _V _mZmo&

    * * * *

    * * * *

    30 31dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    17/73

    boZoH$ s BN>m N> moS> Vo hr gmYZew$ hmo OmJm&

    Ogo Zo-Zo dkm{ZH$ Am{dH$ ma hmoVo h, Eogo hr nma_m{WH$ C{VHo${bo, na_m_m{Ho$ {bo ^r Zo-Zo gmYZm|H$ m Am{dH$ ma hmoVm h&

    "boZm' OS >Vm h , "XoZm' M oVZVm h h Zm Am{dH$ ma h & "boZm' ~XH$ aVo hr gmYZ ew$ hmo OmVm h&

    {X H$ moB 23 KQ> o 59 {_ZQ> gmYZ H$ ao, na EH$ {_ZQ> gmYZZ H$ ao Vmo dh"gmYH$ ' Zht hAm&

    Amn h AZw^d H $ a | {H$ {OVZo ^r H $ m_ hmoVo h , d o g~ AmnH$ s OmZH$ mar

    (kmZ)_| hmoVo h& kmZ {H$ grgo {b Zht hmoVm&AZwHy$ bVm- {VHy $ bVmHo $ g_ ^r d gwIr-XwIr Zht hmoVm; m|{H$ {OgH$ mo gwI-XwIH$ m kmZ hmoVm h, Cg_| gwI-XwI Zht h& kmZ_| H$ moB $ H$Zht nS> Vm& O~ kmZ_| H$ moB $ H$ Zht nS> Vm, Vmo {$ a kmVm_| H$ go $ H$ nS> oJm?gwI-XwI AmZo-OmZodmbo h, d AmZo-OmZodmbm Zht h& d gwI-XwIH$ moH$ m{eV H$ aZodmbm h&

    Amn d_| pWV ahVo h E hr H $ {V_| pWV hmoVo h & H $ {VW hmoZona ^r d_| pW{V ahVr hr h&

    ^JdmZZ o gpQ >H $s aMZm Ordm|Ho $ {bo H $ s h ; m|{H$ Ord ^moJ MmhVo h ; Ogo {nVm ~mbH$ Ho$ {bo {IbmZm IarXH$ a XoVm h! gpQ> H$ s aMZm _Zwm|Ho${bo Ama _Zwm|H$ s aMZm AnZo {bo H$ s h&

    emm|_| kmZmoJH$ s Ogr Umbr h, dgr Umbr JrVmHo$ kmZmoJH$ s Zhth& JrVmH$ m kmZmoJ, H$ _moJ Ama ^{$ moJ VrZm| hr {d{M h&

    Omo dVw H$ ht h Ama H$ ht Zht h, dh H$ ht ^r Zht h, {H$ gr OJh ^r Zhth Ho$ db Bg ~mVgo VdkmZ hmo gH$ Vm h!

    Q> m H$ s Om{VH$ m hmoVm h& {X Zht h Vmo Q> m ^r Zht h&Omo Zht hmoVm, dhr {_Q>Vm h& Omo hmoVm h, dhr {_bVm h& AmI Amoa $ n

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    EH$ hr h, V^r AmIH$ mo $ nH$ m kmZ hmoVm h& H$ mZH$ mo $ nH$ m kmZ Zht hmoVm&Eogo hr {OgH$ m ^mZ hmoVm h Ama {OgH$ mo ^mZ hmoVm h XmoZm| EH$ Om{VHo$ h&

    ^mZ V r hmoVm h , O~ _Zw ^mg hmoZdmbr dVwgo {_bVm h & Ogo, O~ h_AmIgo {_bVo h, V r $ n XrIVm h& AmI-H$ mZgo {_bo {~Zm h_ Z XoIVo h, Z gwZVo h& OmZZo_m (k{_m)_| kmVm-kmZ-ko VrZm| hr Zht h&OmZZm_m h_mam d$ n h&

    gV AgVH$ m {damoYr Zht h& AV gmm AgVH$ m A^md Zht H$ aVr&gmmH$ s {Okmgm hr AgVH$ m A^md H$ aVr h&

    Omo H$ ht h, H$ ht Zht h, dh H$ ht ^r Zht h h VmpdH$ ~mV h& Omo

    {H$ gr OJh Zht h, CgH$ m H$ ht ^md XrIVo hE ^r A^md hr h& Vmn h{H$ EH$ na_m_Vd hr h, ggma h hr Zht& AgVH$ s gmm h hr Zht& _ZwAgVgo hr _ w $ hmoVm h & O~ AgV h hr Zht Vmo {$ a _ w{$ dV{g h& _m ggmaH$ m {dmoJ {Z h VWm na_m_mH$ m moJ {Z h; AV Ord_w{$dV h&

    g~ Hw$ N> na_m_m hr h, CZHo$ {gdm Hw$ N> Zht h h Ho$ db gmdYmZraIZr h& h gmYZ h& Bg_| H $ m oB Anm, Amo, H $ _Omoa, AZ{YH$ mar Zht h& Bpm|go Omo Hw$ N> JhU hmo, dhr na_m_m h& Omo w$ aUm hmo, Omo mX Amo,dhr na_m_m h& Ho$ db h gmdYmZr aIZm hr gmYZm h& ~mX_| gmdYmZr ^rZht aIZr nS> oJr&

    Hw$ N> Zht H$ aZm h, Ho$ db gmdYmZ ahZm h& {$ a h gmdYmZr ^rdm^m{dH$ ahoJr&

    gwI boZm nmn h, gwI XoZm nw h& gwI boZm ~YZ h, gwI XoZm _w{$h& g wI boZm nVZH$ m H $ maU h & gmYH$ _mHo $ {bo nhbr Img ~mV h {H$ gwIboZm Zht h& gwIH$ s BN> mgo {_boJm Hw$ N> Zht, Ho$ db XwI {_boJm& boZoH$ sBN> m hr XwIm| Ama nmnm|H$ s OS> h&gnyU gmYH$ m|Ho$ {bo gwI boZm m

    h, Mmho dh {H$ gr _mJH$ m hmo&

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    32 33dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    18/73

    ^JdmZ _ZwH$ mo H$ ^r Mobm Zht ~ZmVo, wV {_ ~ZmVo h& am_, H$ UAm{X {H$ grHo$ M[a_| XoI bmo& ^JdmZZo {g ({ZfmXamO), gmYH$

    ({d rfU) Ama {dfr (gwJrd) VrZm|H$ m o AnZm {_ ~Zmm h& Cn{ZfX_|^r Ord Ama na_m_m XmoZm |H $ m o nana {_ ~Vmm h "m g wnUm gwOmgImm' (_wS>H$ 0 3/1/1, oVmVa0 4/6)

    Omo AmnH$ m mJ H$ a ahm h, CgrH$ m mJ H$ aZm h& Omo Amngo o_ H$ aVmh, Cgrgo o_ H$ aZm h& ggma AmnH$ m mJ H$ a ahm h& na_m_m Amngo o_H$ a aho h& Omo {ZaVa ~XbVm h, Cgna m ^amogm? na_m_m jU^a ^rAmnH$ m mJ Zht H $ aVo, H $ a gH$ Vo hr Zht&

    _Zweara AnZo H$ mUHo$ {bo hr {_bm h, ^moJ Ama gJhHo$ {boZht&_Zw^yb OmVm h Vmo _hm_mbmoJ BgH$ s mX {XbmVo h&_Zweara_| Xmo ~mV| Img h ^JdmZH$ mo mX aIZm Ama Xygam|H$ s godm

    H$ aZm& {Og_| o Xmo ~mV| Zht h, Cg_| _ZwVm Zht h& A{^_mZ AmadmW~w{ hr _ZwH$ m nVZ H$ aVr h&

    O~ H$ ^r OrdH$ m H$ mU hmoJm, ^JdmZH$ s H$ nmgo hmoJm&

    _w{$ Ama o_ dV-dm^m{dH$ h& ggma Adm^m{dH$ h& Omodm^m{dH$ h, CgrH$ mo m H$ aZm h& O_-_aU dm^m{dH$ Zht h& O_-

    _aU JwUm|Ho$ gJgo hmoVo h- "H$ maU JwUgmo@ gXgmo{ZO_gw' (JrVm13/21) & Amn JwUm|go a{hV h "{ZJwUdmV' (JrVm 13/31) &

    Amn ggmaH $ m o _mZVo h, Bg{bo AmnH $ s ^mfmgo H $h m OmVm h {H $ ggmaH$ m {VjU {dmoJ hmo ahm h& dmVd_| ggma h hr Zht& {dmoJ CgrH$ mhmoJm, Omo h Zht& Omo h, CgH$ m {dmoJ H$ go hmoJm? o_ Ama kmZ AmnH$ md$ n h& Omo Zht h, dh {Q> Ho$ H$ go? Omo h, dh {_Q> o H$ go?

    na_m_m{H$ mo emm|Zo H$ {R>Z m| ~Vmm h?

    _Zwm|H$ mo gwJ_Vmgo m{ Zht hmo ahr h, Bg{bo H$ {R> Z ~Vm

    {Xm& gwJ_ Amn _mZmo, V~ hmoJm& AmnH$ mo gwJ_ _mZZo_| bm^ h m H$ {R> Z

    &* * * *

    * * * *

    lmoVm dm_rOr

    _mZZo_| ? {Og_| bm^ XrIo, dh ~mV _mZmo&Iam~ dmVmdaU_| _Zw V^r ahVm h, O~ dh Hw$ N>-Z-Hw$ N> R> rH$

    g_PVm h, Cg_| ag boVm h& gdWm ~ oR > rH $ g_Po Vmo dhm dh {Q>H $ gH$ Vm hrZht&

    ^JdmZH$ s H$ Wm g~ gwZVo h, na ^ m|H$ s H$ Wm ^JdmZ gwZVo h! " aV g[ag

    H$ mo am_ gZohr& OJwOn amam_w OnOohr&&' (_mZg, Amom0 218/4)

    "AdYnwar g_ { Zqh gmoD$ & h gJ OmZB H $ m oC H $ m oD $ &&'(_mZg,

    CVa0 4/2)& hm "H$ moC H$ moD$ 'go h AW ^r bo gH$ Vo h {H$ Bgo H$ mAm(H$ mH$ ^wewpS>) hr OmZVm h!

    Agbr gmYZ dh hmoVm h, Omo ^rVago H$ Q > hmoVm h, D $ nago ^am Zht hmoVm& Amn go Xgo ^JdmZH$ s Va$ Mbmo Vmo {$ a AmnH$ mo gmgm[aH $ dVwAm|H$ s JaO Zht H$ aZr nS> oJr, wV dVwE hr AmnH$ s JaO H$ a|Jr&

    mJHo$ g_mZ H$ moB AZwR> mZ Zht h& mJ H$ m_ZmH$ m H$ aZm h& KaN> moS> Zm Xya ahm, eara ^r N> moS> Xmo Vmo h mJ Zht h&

    earaHo$ Jwbm_ ~ZH$ a m| ahVo hmo, _m{bH$ ~ZH$ a ahmo& A-Ob boVohE ^r _a OmVo h, {$ a AZ-ObH$ s JaO m| H$ aVo hmo? Amn na_m_mHo$

    Ae hmo& AmnH$ mo na_m_mH$ s AmdH$ Vm h&H$ m_Zm Z aIZogo dVw AmnH$ s JaO H$ aoJr&H$ m_Zm, __Vm, Amg{$ ZaIZogo Zm maY ~ZOmVm h&

    O_Zm Ama _aZm h h_mam OrdZ Zht h& h earaH$ m OrdZ h& h_gXm ahZodmbo h& h_mar Amw AZm{X-AZV h & h_mar pQ> dna ahZrMm{ho, earana Zht& dVwE {H$ VZo {XZH$ s h? o Vmo {VjU ZQ> hmo ahr h&EH$ jU ^r pWa Zht h&

    AmdH$ Vm CgH$ s hmoVr h, Omo "h' Ama BN>m CgH$ s hmoVr h , Omo "Zht'

    h& g^r BN> mE nyar hmo Om h H$ moB {Z_ Zht h& O~VH$ ggmaH$ s BN> m

    * * * *

    &

    * * * *

    * * * *

    34 35dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    19/73

    h, V~VH$ na_m_mH$ s BN> m (AmdH$ Vm) nyar Zht hmoJr&

    gmYH$ Ho$ {bo nhbm H$ m_ h gmgm[aH$ amJH$ m mJ& ggmaH$ m AmH$ fUna_m_m{_| ~mYH$ h& AmH$ fU na_m_m_| hmoZm Mm{ho& mJH$ m AW hH$ moB ^r {H$ m amJnydH$ Z H$ ao& ^moOZ ^r ^yI$ nr amoJH$ mo {_Q> mZoHo$ {boAmfY $ngo H $a o& {Zdmh_m H $a o, ^m oJ Zht& AWm gmYZH$ s {g{ Zht hmoJr& gmYH$ {OVZm H$ a gHo$ , CVZm gmYZ H$ aZm H$ m$ s h& Zm H$ aZoH$ sO$ aV Zht&

    Xygar ~mV, gmYH$ Ho$ mam {H$ grH$ mo H$ Q> Z nhMo& AmnHo$ nmg Omo YZ,moVm, A{YH$ ma, {dm Am{X h, CgHo$ mam Xygam|H$ s godm H$ aHo$ CgH$ m Q> g

    MwH$ mZm h&_oaoH$ mo {_b Om h ^moJ h& Xygam|H$ mo {_b Om h moJ h& g~H o$ {hV_| a{V hmoZr Mm{ho& g~ gwIr hm| m Z hm|, na "g~ gwIr hmo Om' Eogo^mddmbm gwIr hmo hr OmJm&

    ggmaH$ m gwI R> haVm Zht; m|{H$ dh AmnH$ m Zht h&

    gmYH$ dh hmoVm h, Omo {ZaVa gmYZ H$ aVm h& l oR> gmYH$ Vmo dh h , Omo gmYZ H$ aVm hr Zht, wV {OgHo$ mam gmYZ hmoVm h& CgHo$ {bo ^JdmZZoH$ hm h "Vmh gwb^ nmW {Zw$ mo{JZ' (JrVm '8/14) "Cg {Z-

    {ZaVa _wP_| bJo hE moJrHo$ {bo _ gwb^ h'&{X earaHo$ gmW g~Y Z OmoS> o Vmo Z H$ m_Zm nXm hmoJr, Z AmdH$ Vm&

    ZmedmZH$ mo drH$ ma H$ aZogo hr BN> m Ama AmdH$ Vm nXm hmoVr h&AmnZo {Z_ bo {bm h {H$ ggmaH$ m o N >m o S > |Jo Zht, Vmo ^JdmZZo ^r {Z_

    bo {bm h {H$ gmgm[aH$ gwIH$ mo {Q> H$ Zo X|Jo Zht! gmYZ {ZaVa H$ go hmo?

    O~ gmYH$ AnZo-AmnH$ mo ^JdmZHo$ g_{nV H$ a XoVm h?^JdmZH$ m hr hmo OmVm h, V~ gmYZ {ZaVa hmoVm h&

    * * * *

    * * * *

    lmoVm dm_rOr

    * * * *

    AnZr {Z~bVmH$ m XwI hmo Ama ^JdmZH$ s H $ nm, _{h_mna {ddmg hmo Vmo h_ {Og XwJwUH$ mo hQ> mZm MmhVo h, dh hQ> OmJm Ama {Og gXJwUH$ mo

    bmZm MmhVo h, dhAm OmJm&g~ XwJwU gwI-bmobwnVmna {Q> Ho$ hE h& gwImg{$ Z hmo Vmo g~ Xmof {_Q>

    OmJo& _yb_| EH$ hr Xmof h ZmedmZH$ s Va$ AmH$ fU& _yb_| EH$ hr JwUh A{dZmerH$ s Va$ AmH$ fU&

    g^r gwI naVVmgo hmoVoh& namYrZVmHo$ {~Zm gmoJO gwI hmoVm hrZht&

    ^JdmZH$ m o mX Zht H$ a o Vmo _ZwVm_| H$ _r h& Xygam|H$ s godm Zht H$ a o Vmo_ZwVm_| H$ _r h&

    "H$ aZm' h_mao hmW_| h "H$ _odm{YH$ maVo' (JrVm 2/47)& "hm oZm' ^JdmZHo $ hmW_| h "hmoB{h gmoB Omo am_ a{M amIm'(_mZg, ~mb0 52/4)AV hmoZoHo $ {df_| {MVm Zht H$ aZr Mm{ho; m|{H$ h ^JdmZHo$ hmW_| h& h_mao _ZHo$ AZwHy$ b hmo m {VHy$ b, Omo hmoJm dh R> rH$ hr hmoJm h_maoH$ mUHo$ {bo hmoJm& hm{Z, An_mZ Am{X Omo hmoJm, R> rH$ hmoJm& {MVm hmo Vmo^JdmZH $ m o n wH $ mam o& ^JdmZH $ m _aU g_V {dn{mm|H$ m o X ya H $ aZodmbm h "h[a_{Vgd{dn{_mojU_' (lr_m0 8/10/55)&

    ^JdmZHo$ g_mZ h_mam na_ {hVfr X ygam H $ m oB h Zht, hmo gH$ Vm Zht&Xygao Z~a_| CZHo$ ^$ h& ^$ {hVfr Vmo h, na gdk Ama gdg_W Zht h&naVw ^JdmZ na_ {hVfr, gdk Ama gdg_W VrZm| h&

    Ogo d Omo Xdm Xo, dhr h_mao {bo ~{T> m h& Eogo hr ^JdmZ Omo {dYmZH$ a|, dhr hmao {bo ~{T> m h& Mmho AZwHy$ bVm Amo m {VHy$ bVm, dh h_mao{bo gmYZ-gm_Jr h&

    ^bmB H $ aZm Ama ~ wamB Z H $ aZm XmoZm | hr gmYZ h , na XmoZm |_ | ~ wamB Z H$ aZoH$ m A{YH$ _hd h& ^bmB H$ aZo_| Vmo naVVm h, na ~wamB Z H$ aZo_|

    m naVVm? ^bmB H$ aZo_| dVwAm|H$ s O$ aV hmoJr, dVwAm|H$ m _hd

    * * * *

    &

    * * * *

    36 37dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    20/73

    hmoJm& mJH$ s Omo _{h_m h, dh XmZH$ s Zht hmo gH$ Vr& na_m_VdH$ mo nXmZht H$ aZm h, Ho$ db ~wamBH$ m mJ H$ aZm h& EH$ goR> Zo gmYw-godmHo$ {bo EH$

    bmI no IM H$ a {Xo, Ama EH$ gmYwZo H$ mS> r MrO ^r Zht br Vmo _{h_m CggmYwH$ s hmoJr& CgH$ m bmoJm|na Aga nS> oJm&

    gnyU m{Um|H$ m {hV mJgo hmoJm, nXmWm]go Zht& H$ mU OS> VmHo$mJgo hr hmoJm& XmZ H$ aZo_| gwnm-Hw$ nm XoIZm nS> oJm, na mJ_| mH$ aZm nS> oJm?

    h_| h {dMma H$ aZm h {H$ AnZm H$ mZ h? eara-ggmaHo$ gmW g~Y_mZm hAm h Ama ^JdmZHo$ gmW g~Y dmV{dH$ h& A^oX^mdH$ m g~Y(AhVm) Ama ^ oX mdH$ m g~Y (__Vm) XmoZm | hr _mZo h E h & earaH$ s ggmaHo$ gmW EH$ Vm h h Img ~mV h& AV {dMma H$ a|, earana AmnH$ mde MbVm h m? Z H$ aZona ^r _Z de_| hmoVm h m? hmoVm ^r h VmoWmo S >r XoaHo $ {bo& g_m{Y ^r gXm Zht ahVr& Cggo ^r wWmZ hmoVm h&

    h_ ^JdmZHo$ h, na ggma mam bJVm h Vmo h {^Mma-Xmof h&Cn{m-{dZmeerbdVwH$ mo AnZm _mZZm hr {^Mma-Xmof h, Hw$ gJ h&

    AnZmnZ n wH $ m o Im OmVm h & n[adma_| AnZmnZ hmoVm h , Bg{bo CgH$ s godmgo nw Zht hmoVm& AnZmnZ Z aIH$ a godm H$ aZogo ~S> m nw hmoVmh&

    dmWHo$ H$ maU IwX ImZo_| AmZX AmVm h& dmW Z aho Vmo Xygam|H$ mo{IbmZo_| AmZXAmVm h&

    h_maona ^JdmZH$ m ^md nS> Om h gmYZ h& ggmaH$ m, ^moJm|H$ m^md nS> Om h AgmYZ h&

    ~ma-~ma {dMma H$ aHo$ {$ a N> moS> XoZogo d^md {~JS> OmVm h, {OggogmYZ_| T> Vm Zht ahVr& gmgm[aH$ H$ m_| AmnH$ m Omo d^md ~Zm hAm h,dhr d^md na_m{WH$ _mJ_| ^r H$ m_ H$ aoJm&

    ZmedmZ MrO AnZo nmg nS> r h h dh_ h, Ama dh Om ahr h h

    * * * *

    * * * *

    gr ~mV h&_Zw AnZo {bo {OVZr A{YH$ AmdH$ Vm nXm H$ aVm h, CVZm hr dh

    naV hmo OmVm h&

    O~VH$ ~w{ pWa Zht hmoVr, V~VH$ _Z pWa Zht hmoVm& h_| Ho$ dbna_m_m{ hr H$ aZr h h ~w{H$ s pWaVm h& Vmn h {H$ AnZo OrdZH$ mEH$ {ZM H$ a bo& Mmho Hw$ N> ^r hmo Om, h_| Vmo na_m_mH$ mo m H$ aZm h &h_| boZm Hw$ N> h hr Zht& AmOH$ b gmYH$ m|_| hr EH$ H$ _r h {H$ EH$ {ZMZht hmoVm& Bg{bo dh H$ ^r gmYH$ hmoVm h, H$ ^r ggmar&

    mJ _w h&mJ {H$ o {~Zm _Zw gmYH$ Zht hmoVm& mJ H $aZm h

    amJH$ m& h_| ^moJ~w{go {H$ gr ^r MrOH$ m godZ Zht H$ aZm h&_mJZoH$ s MrO ^JdmZH$ s ^{$ h& BgHo$ {gdm Ama H$ moB MrO_mJZoH$ s Zht h& ^{$ h AnZo-AmnH$ mo XoZm&

    na_m_m h_go Xya Zht hE h, h_ hr na_m_mgo Xya hE h& h_ Vmo^JdmZH$ m o { bJVo hr h, h_| ^JdmZ { bJZo Mm{ho&

    h_ hm ahZodmbo Zht h& h_ hm Amo h Ama OmZm h& Ogo Y_embm_|R> haVo h, dgo hr hm AnZoH$ mo _mZZm Mm{ho& h eara ^r AnZm Zht h, {$ aXygam H$ mZ AnZm h? ^JdmZHo$ {gdm Xygam H$ mB AnZm h Zht& Ho$ db^JdmZhrh_maohhrnhbr~mVh,hrApV_~mVh,hrgma~mVh&

    kmZ_mJ Vmo H$ _moJHo$ AYrZ h, na ^{$ _mJ kmZmoJHo$ AYrZ Zhth& kmZ Ama dam Vmo ^{$ Ho$ ~oQ > o h & ^{$ moJ dV h&

    ^{$_mJ_| X ohmmg {_Q>mZoH$ s O$ aV Zht h& Amn earag{hV hr^JdmZHo$ eaU hmo OmAmo {H$ _ ^JdmZH$ m h, ^JdmZ _oao h& CnmgZm AmaCnm EH$ Om{VHo$ hm| Vmo CnmgZm OXr {g hmoVr h& Amn AnZoH$ mo gmH$ ma_mZVo h Vmo gmH$ maH$ s CnmgZmgwJ_ hmoJr&

    AnZoH$ mo gdWm Ag_Wg_PH$ a ^JdmZH$ s gm_na{ddmg hmo Om

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    38 39dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    21/73

    Vmo ^{$ AnZo-Amn hmoVr h&VMkmZ hmoZogo ^JdmZna {ddmg hmo hr OmJm h {Z_ Zht h&

    H$ g Ama {haH$ {enw kmZH$ s ~mV| ~hV OmZVo Wo, na gmH$ ma ^JdmZgo daaIVo Wo&

    ^{$ _| kmZH$ s AmdH$ Vm Zht h& kmZ {ddoH$ _mJ h Ama ^{$ {ddmg_mJ h& {ddmg AZOmZ {$ H$ aVm h& Xohmmg {_Q>Zona kmZhmoJm, ^{$ Zht& VMkmZ hmoZona ^r ^{$ hmo Om h {Z_ Zht h&Bg{bo ^JdmZna {ddmg Z hmoZona ^r O{Zm|H$ s _w{$ hmoVr h&

    kmZ_mJ_| ggmaH$ m mJ hmoVm h Ama ^{$ _mJ_| ^JdmZgo o_ hmoVmh h Img ~mV h& "kmZ'ZmedmZgo g~Y-{dN> oX H$ aVm h Ama "^{$ '

    A{dZmerg o g~Y H$ aVr h& H $_ moJ d kmZmoJg o mJ hmoVm h Ama^{$ moJgo AZwamJ hmoVm h& h CZH$ m Img H$ m_ h&

    ^{$ {ddoH$ g o Zht hmoVr , wV {ddmggo hmoVr h & YZwXmg Ama{~d_JbH$ m dom_| Xohmmg Wm, na do ^r ^$ hmo Jo! ~mbH$ H$ s _mna^{ $ hmoVr h , dh _mHo $ {~Zm ah Zht gH$ Vm, na m Cgo kmZ hmo Jm? ^$ mJXmgOrZo grVmH$ mo ~hZ _mZ {bm Vmo m ~hZ _mZZoHo$ {bo Xohmmg{_Q> mZoH$ s O$ aV nS> r? ~mbH$ Zo _mH$ mo Zht XoIm (OmZm), na _mHo$ {ddmg_|,_mH$ mo AnZm _mZZo_| H$ moB H$ _r Zht hmoVr&

    ^{$ MmhVo hmo Vmo ^$ m |H o$ M[a nT >m o&^$ H$ s pQ> ^JdmZna hr ahVr h , AnZr Va$ Zht& _ H $ gm h , OS > h

    m MoVZ h, earag{hV h m earaa{hV (Am_m) h Bg Va$ CgH$ s pQ>Zht ahVr& Img ~mV h {H$ _ ^JdmZH$ m h Ama ^JdmZ hr _oao h|&

    ^JdmZ Omo $ n YmaU H $ aVo h , Cgr $nHo$ AZwgma brbm H $ aVo h , d o _ y{V ~ZVo h Vmo _y{VHo$ AZwgma hr brbm H$ aVo h, MbVo-{$ aVo Zht, AWm dmJ{~JS> Vm h!

    O~VH$ d ^JdmZ_| Z bJo, V~VH$ {ZaVa ^OZ Zht hmoVm& d

    {ZaVa ahVm h& _Z-~w{ bJmZogo {ZaVa gmYZ Zht hmoVm&

    * * * *

    "_ ~mU h', "_ {ddm{hV h' BgH$ mo H$ ^r mX H$ aVo hr Zht, na BgH$ mo H$ ^r ^ybVo ^r Zht, Bg Vah "_ ^JdmZ H$ m h' h ^md ahZm Mm{ho&

    rHo$ gmW g~Y OmoS> moJo Vmo dh gXm Zht ahoJm, AJbo O__| nwZ{ddmh H$ aZm nS> oJm& naVw ^JdmZH$ m g~YgXm ahoJm&

    AJa H $ m oB go Xgo ( rVago) gmYw ~Z Om Vmo dh H $ ^r {Z{f H$ m Zht H$ a gH$ Vm {H$ _ Vmo gmYw h, h H$ m_ H$ go H$ a gH$ Vm h?

    h ~S> o AmMH$ s ~mV h {H$ na_m_mH$ s Xr hB MrO Vmo AN>r bJVr h,na na_m_m d AN>o Zht bJVo!

    Ogo ~mbH$ J|X Xrdmana |$ H$ Vm h dmng boZoHo$ {bo, Eogo hr ^JdmZ

    OrdH$ mo ggma_| ^oOVo h AnZr Va$ bmZoHo$ {bo&

    _Zwgo ^yb h hmoVr h {H$ dh ^moJHo$ Ama^H$ mbH$ mo Vmo mX aIVm h,na AVH$ mb (A{M)H$ mo mX Zht aIVm& oH$ gwI^moJHo$ AV_| A{MhmoVr hr h& ^moJHo$ Ama^_| Omo gwI {_bVm h, dh AV_| Zht ahVm"n[aUm_o{df{_d' (JrVm 12/38)&Ogm Ama^_| ahVm h, dgm AV_| ^r aho Eogm H$ moB gwI ggma_| h hr Zht& {X Amn g wIHo$ n[aUm_H$ m o nH$ S> m o Vmo {Zhmb hmo OmAmoJo& A{MH$ mo mX Zht aImoJo Vmo MoV H$ go hmoJm?

    nma_m{WH$ _mJ_| A{M hmoVr hr Zht "am_ M[aV Oo gwZV Ammht& ag

    {~gofOmZm{VhZmht&&'(_mZg, Cma 0 53/1)

    _Zw dhr h, Omo n[aUm_H$ mo XoIo& dV_mZ_| pQ> Vmo newAm|H$ s hmoVr h!Omo XoIm, dhr Im {bm&

    g~go loR> ^md "_mYw^md' h& _mYw^md_| r-nwf Zht h, wV^$ Ama ^JdmZ h & Bg_| naH$ sm ^mdH$ m o l oR> ~VmZo_| Mma H $ maU h 1)AnZo OrdZ-{ZdmhHo $ {bo, AnZo ~mbH$ m|Ho $ nmbZ-nmofUHo $ {bo o_mnXgo Hw$ N> Zht MmhVr, 2) Ho$ db o_mnXH$ mo gwI XoVr h, 3)AnZo o_H$ mo {N>nmH$ a

    aIVr h, Ama 4) {dmoJ_| o_mnXH$ mo {deof mX H$ aVr h&

    * * * *

    * * * *

    &

    * * * *

    40 41dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    22/73

    Jmo{nm|_| _mYw^md Wm& nwf Ho$ db na_m_m hr h, eof g~ pm h&Ohm _mYw hmoVm h, dhm Eod Zht hmoVm& _mYw_| Ho$ db AnZmnZ

    ahVm h, Ogm ~mb-Jmonmbm|_| Wm& dhm EodH$ s _{V Zht h&Xm, g Am{X ^mdmo_| ^r _mYw^md ahVm h&

    nma_m{WH$ _mJ_| {ddoH$ -{ddmg _w h, {H$ m Ama Amg _w Zhth& {H$ m Ama nXmW H$ {VH$ m H$ m h& na_m_m BZgo AVrV h&

    _Zw ~S> m hmoVm h ~S> m|H$ s godm H$ aZogo, ~S> m|H$ s AmkmH$ m nmbZ H$ aZogo&MaUm|_o VWm hmWm|_| {deof e{$ hmoVr h; m|{H$ CZ_| amo_ Zht hmoVo&

    amo_ hmoZogo e{$ H$ s{bV hmo OmVr h& amo_ Z hmoZogo e{$ grYo AmVr h&^JdmZHo $ Zm_-On, mZ Am{X H $aZodmbm {dmWu H $^r o$ b Zht

    hmoVm&

    ~hVogo ~hVm hr {_boJm, ahVm H$ go {_boJm? Amggo, {H$ m VWmnXmWgo na_m_m H$ go {_b|Jo? {H$ m VWm nXmWgo {d_wI hmo Om Vmo na_m_m{_b OmJo&

    d{m dmVd_| na_m_m_| hr ahVr h, na CgH$ m _wI ggmaH$ s Va$ ahVmh&

    Omo H $U-H$ U_| n[anyU h , dh na_m_m Am H $ g o? {Z mH$ m o hr

    m H$ aZm h& Bgr{bo Bgo "ghOmdWm' H$ hm Jm h&

    gmYH$ go ^yb h hmoVr h {H$ dh ~YZH$ mo Vmo gm _mZVm h Ama_w{$ H$ mo H$ {Vgm _mZVm h& dmVd_| ~YZ H$ {Vgm h, _w{$ dV-dm^m{dH$ h&

    Ogo EH$ N> moQ> r-gr {XmgbmBgo bmIm| dfm]H$ m KZm AYoam {_Q> OmVm h,_Z^a B ^r Ob OmVr h; m|{H$ AYoam Amoa B H$ r h& Eogo hr WmoS> r-grg_Vmgo _hmZ ^ ZQ> hmo OmVm h "dn_Y_mVo_hVmo^mV'(JrVm 2/40); m|{H$ g_Vm gr h , ^ PyR >m h & dmVd_| g_Vm dn hmoVo hE ^r "_hmZ' h Ama ^ _hmZ hmoVo hE ^r "dn' h&

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    Ogo ObZo_| B IwX {XmgbmBH$ s ghmVm H$ aVr h; m|{H$ B CgrOm{VH$ s h& Eogo hr ZQ> hmoZo_| ^$ n ggma IwX ghmVm H$ aVm h; m|{H$

    ggma dmVd_| ZQ> hAm hr h&

    Ogo {H$ mH$ m AV hmoVm h, Eogo mJH$ m AV Zht hmoVm& mJH$ m $ b^r AZV hmoVm h&

    CQ> r _mVm h nS> r h {H$ ggmaH$ s gmm h Ama Cgo hQ> mZm h; O_-_aU Vmo h Ama Ch| {_Q> mZm h; na_m_mH$ m nVm Zht {H$ H$ hm h, H$ ht hm|Jo!h CQ> r _mVm hr gmYH$ Ho$ {bo ~mYH$ h&

    ^JdmZ ha g_ gXm _mOyX ahVo h & H $ ^r _mOyX ahVo h , H $ ^r _mOyXZht ahVo Eogm Zht h& {$ a CZH$ s m{_| m ~mYm? ~mXbm|Ho$ H$ maU AmIT> H$ Vr h, gy Zht& Eogo hr AmnH$ s ~w{_| AgVH$ s gmm ~R> r hB h, hr~mYH$ h&

    AnZo {bo H$ aZogo g r XwIr hmo OmJo Ama XygaoHo $ {bo H$ aZogo g r gwIr hmo OmJo&

    dmVd_| JwH$ s m{ h Z ggmago g~Y aho, Z Jwgo g~Y aho&{X Jwgo g~Y OmoS> {bm Vmo m nhbo H$ g~Y Wo? EH$ Zm g~YAma OmoS> {bm Vmo m bm ?

    ggmaH$ m {dmoJ {Z h, na_m_mH$ m moJ {Z h& ggma ZXrH$ s Vah{ZaVa ~h ahm h Ama na_m_m {ebmH$ s Vah {ZaVa AMb h&

    Amg_| {ddoH $ Zht h , {ddoH $ _ | Amg Zht h & {ddoH$ _| {dMma H$ m_H$ aVm h, Amg H$ m_ Zht H$ aVm& Amg_| OS>VmH$ m ghmam boZm nS>Vm h,na {ddoH$ _| OS>VmH$ m mJ h& Amg_| eara, Bpm , _Z, ~ w{ AmaAh_H$ s O$ aV h &

    Omo {dMma H $ aVo h , dh ZH$ br h & Omo {dMma OmJV hmoVm h , dh Agbr

    h& {dMmago {ddoH$ hmoVm h& {ddoH$ dV {g h& {ddoH$ ~w{H$ m {df Zhth& h AZm{X h& ggJgo {ddoH$ nXm Zht hmoVm, wV OmJV hmoVm h&

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    42 43dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    23/73

    H$ mU {ZH$ m_^mdgo hmoVm h, H$ _go Zht& Vd~moY hmoZona E ogm Zht hmoVm {H$ _ nhbo AkmZr Wm, A~ kmZr hmo Jm; nhbo ~ Wm, A~ _w$ hmo

    Jm& Ho$ db dh_ Wm, dh {_Q> Jm& nhbo H$ R> r Jbo_| Wr, {$ a Am hmo Jr,{$ a {_b Jr VrZm| AdWmAm|_| dVwpW{V m|-H$ s-m| ahr, Ho$ db dh_{_Q> Jm&

    Amg_| gOmVr MrO| (OS>) hmoVr h, na {ddoH$ _| {dOmVr (OS> AmaMoVZ, gV Ama AgV) MrO| hmoVr h& Amggo mJ Zht hmoVm, na {ddoH$ gomJ hmoVm h&

    kmZH$ m AkmZgo da-{damoY Zht h& AkmZ kmZHo$ hr Am{lV ahVm h&{Okmgm hr AkmZH$ s {damoYr h& agr gmnH$ s {damoYr Zht h& agr Vmo gmnH$ mo

    H$ m{eV H$ a ahr h gn XrIZo_| hoVw hmo ahr h& agrH$ s {Okmgm gmnH$ s{damoYr h&

    mJH$ s {deof _{h_m h; m|{H$ AgVH$ s gmm Ama _hmm _mZH$ a hrh_ $ go h& h_ m{ MmhVo h gVH$ s Ama ghmam boVo h AgVH$ m! AgVHo$mam na_m_m{ Zht hmoVr& AgVH$ m mJ H$ a X| Vmo na_m_m{_| CmoJ,n[al_ Zht h&

    Xme{ZH$ pQ>go EH$ na_m_mHo$ {gdm H$ moB Zht& ^{$ H$ s pQ>go EH$na_m_mHo$ {gdm H$ moB AnZm Zht& XmoZm|H$ m n[aUm_ EH$ h& Ogo am_mU_|n{VdVmHo$ {bo Amm h "gnZoh AmZ nwf OJ Zmht' (_mZg, Aa0 5/6)AWmV n{VHo $ {gdm Xygam H $ m oB n wf Zht AWdm n{VHo $ {gdm H $ m oB AnZmZht& H$ moB EH$ ~mV _mZ bmo&

    d$ nH$ m {MVZ H$ aZoH$ s Anojm na_m_mH$ m {MVZ H$ aZm {deof h&^JdmZZo H$ hm h-

    Vofm_h g_wVm _wggmagmJamV&^dm{_ Z{MamnmW _do{eVMoVgm_&&

    (JrVm 12/7)

    "ho nmW! _wP_| Am{dQ> {Mmdmbo CZ ^ m|H$ m _ _w$ n ggma-g_wgo

    * * * *

    erK hr Cma H$ aZodmbm ~Z OmVm hy&'

    g~go gy_ Amoa g~Ho$ _yb_| "Ah_' h& Ah_ ~Xb Om Vmo g~ ~XbOmJm& Ah_ Anam H$ {V h& Ah_H$ mo ew H$ aZoHo$ {bo h ggJ h&

    _Z-~w{_| ~R> r ~mV ^yb OmVr h, na Ah__| ~R> r ~mV ^ybVr Zht&gmYH$ m|Ho$ {bo Ah_H$ mo ~XbZm ~hV AmdH$ h& Ah_H$ mo ~XbZoH$ m Zm_h ^mdeara& _ gmYH$ h, _ ^$ h h ^mdeara h& gmYH$ _| ^md nhbohmoVm h, AmH$ {V nrN> o& ^mdH$ s _wVm VWm AmH$ {VH$ s JmUVm hmoZona gmYZdV hmoVm h&

    JwH$ m Img H$ m_ h ^JdmZHo$ gmW g~Y OmoS> Zm&JwH$ mo MoboH$ s mX

    Amo,MoboH$ mo JwH$ s mX Amoh Jw m Mobm ~ZZm Zht h& Mobm earaH$ mZht hmoVm, eXH$ m hmoVm hOmo Vy Mobm Xoh H$ mo, Xoh Ioh H$ s ImZ&Omo Vy Mobm g~XH$ mo, g~X ~ H$ a _mZ&&

    Bg{bo JwH$ s ~mV _mZZogo H$ mU hmoVm h&

    gmYZH$ m bmo^ Zht hmoZm Mm{ho& na_m_m{H$ m Co hmoZogo H$ moBgmYZ N> moQ> m Zht hmoVm&

    gmYZ_| {H$ gr VahH$ s ~mYm Amo Vmo "ho ZmW, ho ZmW' nwH$ mamo& ~mYm ZAm o Vmo ^r n wH $ maV o ahm o& hR >go gmYZ H $aZogo OXr {g{ Zht hmoVr& OmogmYZ "hmoVm' h , dhAgbr h& Omo gmYZ "H$ aVo' h, dh ZH$ br h&

    d{m-{Zd{m CVZr Iam~ Zht h, {OVZo amJ-of Iam~ h&amJnydH$JhU Z H$ ao Ama ofnydH$ mJ Z H$ ao h gmYH$ Ho$ {bo ~hV H$ m_H$ s MrOh&

    ggJ H$ aVo g_ AnZoH$ mo gm_Zo aIo, XygaoH$ mo Zht& AnZo OrdZH$ mo,AnZr d{mm |H $ m o, AnZo AmMaUm|H$ m o X oIo& X ygaoH$ m o gm_Zo aIZm ggJ_|

    Hw$ gJ h& H$ moY Vmo bmo_e G$ {fH$ mo ^r Am Jm Eogr ~mV| ggJ_| Hw$ gJ h&

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    44 45dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    24/73

    _oar ~mV Zht _mZrBgH$ mo boH$ a H$ moY AmZm Xmofr h& h H$ moY H$ m_ZmHo$H$ maU h "H$ m_mH$ moYmo@{^OmVo' (JrVm 2/62) naVw X ygaoHo $ {hVHo $ {bo

    H$ moY AmZm Xmofr Zht h, wV h Vmo {hV{fVm h& bmo_f G$ {fH$ mo {hV{fVmHo$H$ maU H$ moY Amm {H$ _ Vmo BgHo$ {hVH$ s ~mV H$ hVm h, na h gwZVm Zht&emoXm _mH$ mo H$ hmna H$ moY Amm CgHo$ {hVHo$ {bo {H$ {_> r ImZogoBgH$ m noQ> Iam~ hmo OmJm& XygaoHo$ {hVHo$ {bo {H$ m Jm Eogm H$ moY ^rdaXmZH$ s Vah H$ mUH$ maH$ hmoVm h "H$ moYmo@{nXod daoU Vw'&

    emm|H$ mo g_PZm hmoVmo AN> o OmZH$ ma nwwfm|go g_Po&h_mao ^rVa amJ-of hm|Jo Vmo emm|_| ^r h_| dgm hr XrIoJm&

    H$ m_- H$ moYm{X Xmof {damoY H$ aZogo OXr Zht Ny> Q> Vo, wV Cnojm H$ aZogo

    Ny> Q> Vo h& AV CZH$ s nadmh Z H $ aHo $ Zm_On H$ aVo ahm o Ama "ho ZmW! h o ZmW!' nwH$ maVo ahmo& do Am Om Vmo nadmh Zht, na Zm_On Amoa nwH$ ma Z Ny> Q> o& {damoYH$ aZogo gmm T> hmoVr h& {damoY H$ aZm CZH$ mo gmm XoZm h&

    mHw$ bVm hmoZogo {ddoH$ ew hmoVm h Ama {ddoH$ ew hmoZogo mHw$ bVm~T> Vr h& XmoZm| EH$ -XygaoHo$ ghmH$ h& mHw$ bVmgo OXr H$ m_ ~ZVm h&

    {$ H$ s godm H$ amo Vmo h g_PH$ a H$ amo {H$ ^JdmZ hr Bg $ ngo _oaogm_Zo Amo h& Bggo {$ bw hmo OmJm Ama ^JdmZ H$ Q> hmo OmJo&

    Zm_-On H$ aZoH$ s Anojm Zm_ {bIZm mXm ~{T>m h& H$ m aU {H$ {bIZo_| _Z mXm bJVm h& {OVZm mXm _Z bJVm h, CVZr hr CnmgZmVoO hmoVr h&

    ggJgo A_yy ~mV| {_bVr h Ama Zm_On VWm mWZmgo CZ ~mVm|H$ moYmaU H$ aZoH$ s e{$ AmVr h& AV ggJ Ama Zm_On XmoZm| H$ aZo Mm{ho&

    nmnm|go ^r mXm nVZ H$ aZodmbr MrO h nmnm|H$ s {M& h {M nmnH$ m ~rO h&

    H$ mUHo$ Cnm (gmYZ)_| dh VmH$ V Zht h, Omo VmH$ V AmnH$ s bJZ_|

    h&

    &

    * * * *

    * * * *

    _y{VnyOm Am{X Omo nhbo H$ aVo aho h, {g{ (VdkmZ) hmoZoHo$ ~mX ^rdgo hr H$ aVo ahZm Mm{ho&

    go _hm_mAm|Ho$ ^rVa g~Ho$ CmaH$ s ^yI hmoVr h, Mobm ~ZmZoH$ s ^yIZht hmoVr& do Xygam|H$ mo ^r Jw hr ~ZmVo h&

    gm {Okmgw H$ ht AQ> H$ Zht gH$ Vm& AQ>H$ Om Vmo gr bJZ Zht h&

    AnZo-AmnCn hB w$ aUmHo$ gmW O~VH$ h_{_bZht OmVo,V~VH$ Cggo h_mam H$ moB ZwH$ gmZ Zht hmoVm& Cggo g~Y Z Omo S > o,Cgo AnZm Zg_Po Vmo H$ moB hm{Z Zht& AnZo-Amn hmoZodmbr w$ aUmH$ s Cnojm H$ amo, {damoY_V H$ amo& {damoY H$ aZogo, Cgo hQ> mZoH$ s MoQ> m H$ aZogo EH$ Zm gH$ n, Zr d{mnXm hmoJr& Cggo Z amJ H$ ao, Z of& amJ-of H$ aZogo Zr Am$ V nXm hmoOmJr&

    Cn hmoZodmbr MrOgo S> ao Zht, wV CgH$ s Cnojm H$ ao; m|{H$ dhAnZo-Amn ZQ > hmo OmJr& Cggo VQ>W aho, CXmgrZ aho& X ya H $ aZoH$ s M oQ>m H$ aZogo CgH$ s gmm T> hmoVr h& XbXbgo m| {ZH$ bZoH$ s MoQ> m H$ a|Jo, m|Ama $ g|Jo&

    ^moJ Ama gJhH$ s bJZ N>moS>Zogo ^JdmZH$ s bJZ bJoJr& ^moJ AmagJhH$ m mJ Vmo g~H$ mo H$ aZm hr nS> oJm& H$ _moJ_| XygaoH$ s godm H$ aZogoAnZo gwI-Amam_H$ m mJ gwJ_Vmgo hmo OmVm h& Bg{bo kmZmoJH$ s Anojm

    H$ _moJ gwJ_ nS> Vm h&

    AZwHy$ bVm_| ^JdmZH$ s "Xm'hmoVr h Ama {VHy$ bVm_| "H$ nm'hmoVr h&_Zw H$ nmgo {OVZm ew hmoVm h, CVZm Xmgo Zht& H$ nmgo _Zw g_W~ZVm h& {VHy$ bVm_| {deof H$ nm hmoVr h, Cgo Xya H$ aZoHo$ {bo mWZmH$ sO$ aV Zht& {VHy$ bVm_| mXm bm hmoVm h&

    o_ {OVZm Jw ahVm h, CVZm hr ~{T> m hmoVm h& V r naH$ sm ^mdH$ m ol oR> H $ hm Jm h &

    ^JdmZH$ s g~ brbm ^$ Ho $ {bo hr h, AnZo {bo Zht&

    * * * *

    * * * *

    46 47dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    25/73

    gwI AN> m bJVm h, na CgH$ m n[aUm_ AN> m Zht h& XwI ~wam bJVmh, na CgH$ m n[aUm_AN>m h&

    AmOgo h {Z_, dV bo b| {H$ _ {H$ grH$ m o ^r ~ wam Zht g_PyJm& d$n A_b h"Bda Ag Ord A{~Zmgr&MoVZA_b ghO gwI amgr&&'(_mZg,Cma0 117/1) Omo A_b h, Cgo Xmofw$ _mZZm CgH$ m AnamY h&na_m_mH$ m Ae {ZXm}f h& Bg{bo _ZwH$ m OrdZ gdWm {ZXm}f Vmo hmogH$ Vm h, na gdWm Xmofr Zht hmo gH$ Vm& H $ m oB ^r Xmof {Z-{ZaVa hmo hrZht gH$ Vm&

    m AmnHo$ _Z_| h AmVm h {H$ H$ moB _wPo ~wam g_Po? {X Zht AmVm

    Vmo {H$ grH$ mo ~wam g_PZoH$ m AmnH$ mo A{YH$ ma Zht h& {H$ grH$ mo ^r ~wam Zg_PZm, ~wam Z MmhZm Ama ~wam Z H$ aZm "A^XmZ' h& A^XmZ g~ XmZm|go ~T> H$ a h&

    {H$ grH$ mo ~wam Z g_PZogo ^bmB ^rVago H$ Q> hmoVr h& D $ nago ^ar h B ^bmB A{Z hmoVr h& ^rVago H$ Q> hB ^bmB {Z hmoVr h&

    AnZm dhr h, Omo H $ mU_| bJm Xo& ~MnZ_| Ogo gH$ ma nS> Vo h, dgo~S> r C__| Zht nS> Vo& Bg{bo ~mbH$ m|H$ mo ~MnZgo hr ggJ_|, ^JdOZ_|bJmZm Mm{ho&

    {H$ grH$ mo ^JdmZ_|bJmZoHo$ g_mZ H$ moB nw Zht h&^JdmZZo AOw Zgo _mZmo h H $ hm {H$ _ Vmo ^{$ H $ s ~mV H $ h Jm& {X _ oar

    *~mV ngX Z hmo Vmo Vy km{Zm|Ho$ nmg Om, do VwPo kmZH$ m CnXoe X|Jo & naAOwZ Jm Zht!

    na_m_mH$ s m{_| "gmYZ' H$ m_H$ m Zht h, "bJZ' H$ m_H$ s h& H $ m aU {H $ na_m_mH$ s m{ bJZgo hmoVr h, gmYZgo Zht& {H$ mAm|go dVw IarXr OmVr

    * * * *

    &

    * * * *

    * * * *

    h& na_m_Vd {H$ m, dVw Ama {$ go AVrV h&ggmaH$ s dVw IarXr OmVr h, na ^JdmZ IarXo Zht OmVo& ^JdmZH$ mo

    Ho$ dbbJZ Mm{ho& bJZHo$ {gdm Ama Hw$ N> Zht Mm{ho& ^JdmZ gd$ nh, Bg{bo CZH$ s bJZ ^r g Mm{ho& dh bJZ bJoJr ggmaH$ s bJZNy> Q> Zogo& amV-{XZ Zm_On H$ ao& ^JdmZ Ama CZHo$ ^$ m|Ho$ M[a nT> o, H$ sVZH$ ao Ama ^JdmZgo bJZ _mJo Vmo bJZ bJ OmJr& bJZ ^JdmZgo {_bVr h&

    JmhH$ H$ _ hmoVo h Vmo dVw gVr hmo OmVr h& AmOH$ b ^JdmZHo$ JmhH$H$ _ h, Bg{bo ^JdmZ AmOH$ b gVo h!

    ^moJm|H $ s BN>m _ZwH$ m o ^JdmZ_| bJZo Zht XoVr& ^moJm|H $ s BN>m

    AnZogo XyaZ hmo Vmo ^JdmZgo mWZmH$ amo&na_m_m{Ho$ {~Zm MZgo ahVo hmo hr ~mYm h& ~ma-~ma {dMma H$ amo{H$ na_m_m{Ho$ {gdm Ama H$ m_ m h? H$ go m{ hmo?

    d$ nH$ s m{_o {Okmgm _w h Ama BdaH$ s m{_| {ddmg _w h&"_ h' h AhH$ ma h& BgrZo gnyU OJVH$ m o YmaU H$ a aIm h& "hy ' H$ mo

    N> moS> H$ a "h'Ho$ A{nV hmo OmAmo Ama "Mwn' hmo OmAmo& Vmn h {H$ "h y 'H $ m o N> moS> H$ a "h'_| pWV hmo OmAmo, Omo dV h& AmnH$ s pW{V {ZaVa "h'_| h&AZV ~mS> Cg "h'Ho$ AVJV h|&

    _Z_| Omo w$ aUm hmoVr h, gH$ n-{dH$ n hmoVo h, do dmVd_| h Zht&AV CZH $ s gmm V _mZm o & CZH $ m o Z AN> m g_Pmo , Z ~ wam& CZH $ m o AnZ o_ |_V _mZmo& Bg_| ^{d Zht h& h dV_mZH$ s dVw h& AnZo_| Zht h Eogm_mZZogo do {Q> H|$ Jo Zht &MoVZHo$ {~Zm Ho$ dbOS>_| ahZoH$ s VmH$ V Zht h&

    nwamZo Amggo nhbodmbr d{m AmVr h& d{m AN> r hmo m ~war, dhAnZo_|Zhth& ^mJdV_| Amm h

    qH$ ^ {H$ _^ dm VmdVwZ {H$ V& dmMm o {XV VXZV _Zm mV_od M&&

    (lr_m0 11/28/4)

    "g gmaH$ s g~ dVwE dmUrg o H$ hr Om gH$ Vr h Ama _Zgo gmoMr Om

    * * * *

    48

    V{{ {UnmVoZ n[aZoZ godm&CnXopV Vo kmZ km{ZZVdX{eZ&&

    *

    (J rVm 4/34)

    49dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boonden - Swami Ramsukh Das ji Gita Press

    26/73

    gH$ Vr h; AV do g~ Ag h& O~ V Zm_H$ s H$ moB dVw hr Zht h, Vmo {$ aCg_| m AN> m Ama m ~wam?'

    nma_m{WH$ _mJna MbZogo {dZ ^r h_mar ghmVm H$ aVo h& XwQ> m|H$ sXwQ> Vm ^r ghmVm H$ aVr h& dXmdZ Am{X Ym_m|_| gmYZ H$ aZogo Ym_ ^rghmVm H$ aVo h& dhmH$ m dmw_S>b ^r ghmVm H$ aVm h& AnZo gmYZgo{d ~mVH$ m mJ H$ aVo ah|&gr ~mVH$ m AmXa H$ a|, ^bo hr dh grIr hBhmo& CgH$ s Cnojm _V H$ a|&

    ggJH$ s ~mV| YmaU Z H$ aZogo hr ~hV-gr ~mV| XrIVr h& YmaU H$ a b|Vmo WmoS> r, {JZr-MwZr ~mV| h& Ho $db H$ _moJ-kmZmoJ- {$ moJ hr Vmo h!

    {Zg{XY {$ Ho$ dMZm|_| ~b hmoVm h& AV {Og {dfH$ m {ddoMZ H$ ao,Cg {df_| IwX {Zg{XY hmoZm Mm{ho& _mX Z hmo, Hw$ N> boZoH$ s BN> m Z hmo,H$ hZoH$ s w{$ AmVr hmo o JwU d$ m_| hmoZo Mm{ho&

    __Vm aIZogo dVw XwIr hmo OmVr h Ama __Vm Z aIZogo dVw g hmoOmVr h& _ZH$ mo _oam _mZZogo _Z Aew hmoVm h, Bg{bo ^JdmZ H$ hVo h"_od_ZAmYd' (JrmVm 12/8)& _ZH$ mo AnZm Z _mZH$ a ^JdmZH$ m _mZo&

    gV-_hm_mAm|H$ s eara_| __Vm Zht hmoVr, Bg{bo CZHo$ XeZgo bm^hmoVm h& {Og dVw_| __Vm Zht hmoVr , dh dVw ew hmo OmVr h&

    _Zweara g~go Xwb^ h& Bg_| Eogr gm_ h, Eogm A{YH$ ma {_bmhAm h {H$ h AnZr, ggmaH$ s Ama ^JdmZH$ s g~H$ s ny{V H$ a gH$ Vm h&AnZm VWm ggmaH$ m H $ mU H $ a gH$ Vm h Ama ^JdmZH $ m o g H $ a gH$ Vm h !

    Ogo Mmamgr bmI mo{Zm|_| _Zweara Xwb^ h, Eogo hr _Zweara_|ggJ Xwb^ h& ^JdmZH $ s {deof H $ nmH $ s nhMmZ h ggJ m hmoZm&dmo{VOr _hmamOZo H$ hm Wm {H$ Ord_w$ _hmnwfm|Ho$ gmW {ZH$ m_ o_"ggJ' h& dmVd_| ^JdmZ_| {Vm hmoZm ggJ h& ^JdmZ h_mao h h

    AgbrggJh& X wJwU-XwamMmam|Ho $ mJH$ m Zm_ ^r ggJ h&

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    gMmH$ mo ^r ggJ H$ h XoVo h, na dmVd_| ggJ ^JdmZ_| o_H$ mZm_ h& CZHo$ {~Zm ahm Z Om& Bg{bo g~go o_ hr _mJZm Mm{ho "g~w

    H$ [a _mJqhEH$ $ bw am_MaZ a{VhmoC'(_mZg, Amom0 129)gV, em, gX^md ^JdmZH$ m X h& {deof H$ nm H$ aHo$ hr ^JdmZ

    AnZm X XoVo h & ggJgo ggmago dam Ama ^JdmZ_| AZwamJ AnZo-AmnhmoVmh& ggJ H$ aZogo {VHy $ bVm ^r AmZX XoZodmbr hmo OmVr h&

    Xmo {d^mJ h "hmoZm'Ama "H$ aZm'& n[apW{VH$ m {_bZm "hmoZm'-{d^mJ_|Ama AnZm H$ mU H$ aZm "H$ aZm'- {d^mJ_| h&

    A{dZmer Ama {dZmer XmoZm|H$ s Om{V Xmo h& Xygar Om{VH$ s dVw h_|

    H$ go {_b OmJr? h_ A{dZmer h , na MmhVo h {dZmerH$ m o& X ygar Om{VH$ s dVwH$ s H$ m_Zm, __Vm VWm VmXm H$ go ahoJm? AmIgo XoI gH$ Vo h, nagwZ H$ go b|Jo? H$ mZgo m XoI b|Jo?

    ^JdmZHo$ gmW _Zw hr Iob gH$ Vo h & Bg{bo ^JdmZ _ZwH$ m o gImhr ~ZmVo h, Mobm Zht ~ZmVo& _ZwH$ mo ^JdmZZo AnZo {bo ~Zmm h& h{deofVm h_mar Zht h, wV ^JdH$ nmH$ s h&

    ^JdmZHo$ g_mZ {ejm XoZodmbm,g_PmZodmbm Ama H$ moB Zht h& haoH$ KQ> Zm, n[apW{V_| do h_| g_Pm aho h&

    {Oggo gmYH$ {_bZm MmhVm h, dh {_bm hAm h Ama {Oggo AbJ hmoZmMmhVm h, dh AbJ h& Omo AbJ h, dh {_boJm H$ go? gmYH$ H$ m H$ m_ Ho$ dbdh_ {_Q> mZm h&

    nVm bJVo hr nmn H$ aZm N> moS> Xmo Vmo nhbo {H$ o nmn ^r _m$ hmo OmJo&

    EH$ Amn h Ama EH$ AmnH$ m d^md h& ggJ Am{X H$ aZogo d^md_|$ H$ nS> Vm h, Vd_| H$ moB $ H$ Zht nS> Vm&

    ~rO WmoS> o hmoVo h, na IoVr mXm hmoVr h& Eogo hr h_ XygaoH$ mo XwI X|Jo

    Vmo h_| dh H$ B JwZm A{YH$ hmoH$ a {_boJm&

    &

    * * * *

    * * * *

    * * * *

    50 51dmoVH$s ]yX| dmoVH$s ]yX|

  • 7/31/2019 Swati Ki Boo