Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 1 of 32

Strategie formuleringStrategie formulering

Strategisch ICT planStrategisch ICT planVlaamse eVlaamse e--governmentgovernment

Hans C. Arents, kenniscentrummanager Cel Media-innovatie, Departement Wetenschap, Innovatie en MediaTel: (02) 553 45 63 – Fax: (02) 553 45 79 – E-mail: hans.arents@wim.vlaanderen.be

North Plaza B, Koning Albert II-laan 7, 1210 Brussel

DISCLAIMER

De informatie in deze slides is uitsluitend bestemd voor algemene informatiedoeleinden. Hoewel bij de samenstelling van de inhoudvan deze slides de grootst mogelijke zorgvuldigheid werd betracht, bestaat altijd de mogelijkheid dat bepaalde informatie niet van toepassing is

of na verloop van tijd niet meer correct is. De Cel Media-innovatie aanvaardt dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor enige directe of indirecteschade welke kan ontstaan door het nemen van beslissingen of het ondernemen van acties op basis van de in deze slides verstrekte informatie.

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 2 of 32

Strategisch ICT plan Vlaamse eStrategisch ICT plan Vlaamse e--governmentgovernmentn Wat houdt e-government in?

– hoever staan we in Vlaanderen?

n Wie is er betrokken bij e-government?– welke taakverdeling is er nodig?

n Conceptuele e-government architectuur– portaal, authentificatie services,

elektronische informatie en diensten,integratie services, beveiligd intra/extranet

n Wat moet er nog allemaal gedaan worden?– architectuur bouwstenen– standaarden portfolio– richtlijnen portfolio

n Wat moet er eerst gedaan worden?

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 3 of 32

Wat houdt eWat houdt e--government in?government in?n G2C: government to citizen

– verschaffen van informatie en diensten aan de burger

n G2B: government to business– verschaffen van informatie en diensten aan het bedrijfsleven

n G2G: government to government– verschaffen van informatie en diensten aan andere overheden– samenwerken met de lokale overheden en de federale overheid

n innerG: verbeteren interne werking– betere elektronische ondersteuning voor administratieve processen– betere werking van de eigen organisatie door (nieuwe) ICT diensten

• personeelsbeheer, e-learning, ...• financieel beheer, e-procurement, ...• collaboration, knowledge management, ...

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 4 of 32

Hoever staan we in VlaanderenHoever staan we in Vlaanderen??

Level 1Information

Government agenciespublish information

on the web

Level 2Interaction

Users can communicateelectronically withsingle government

agencies, but agenciesdon’t necessarily

communicateelectronically with

the user

Level 3Transaction

User can communicateelectronically with single government

agencies, andapplications

of the agenciesrespond electronically

to the user

Level 4Integration

Cross-agency informationand transactionsare available via

intention based portals

Back offices are integrated and business processes

are re-engineered

Level 5Transformation

All interactions betweengovernment agencies andcitizens, businesses andother governments are

done electronically

The way government itselfoperates is completely

re-thought

Complexity and costComplexity and cost

NUNUBELOOFDBELOOFDeind 2003eind 2003

GEREALISEERDGEREALISEERDeind 2003?eind 2003?

Cus

t om

er v

alue

Cus

t om

er v

alue

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 5 of 32

Wie is er betrokken bij eWie is er betrokken bij e--government?government?n E-government team

– faciliteren, coördineren en opvolgen van de e-government projectenopgestart door de clusters en integreren van de resultaten

n Cel reguleringsmanagement– administratieve lastenverlichting met betrekking tot de clusters– vereenvoudiging van bestaande processen en procedures

n Vlaams kenniscentrum Publiek/Private Samenwerking– onderzoeken van de mogelijkheid om via PPS

e-government projecten op te zetten en te financieren

n SCICT– uitbouwen van de vereiste e-government infrastructuur– vastleggen van technische standaarden, formuleren van richtlijnen

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 6 of 32

Taakverdeling eTaakverdeling e--governmentgovernment

ICTinfrastructuur

Processen enprocedures

Overheidspartners(lokaal,

federaal)

Privépartners

internepartners

externepartners

cluster

cluster

cluster

cluster

cluster

Burger

Bedrijven

Externeoverheid(lokaal,

federaal)

Vlaamseoverheid

interneklanten

externeklanten

cluster

cluster

cluster

ICTdiensten

Cel wets-matiging

Vlaams kennis-centrum PPS

SCICT

E-governmentteam MM

Mensen enstructuren

BBBhervorming

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 7 of 32

Taakverdeling tussen eTaakverdeling tussen e--gov team & SCICTgov team & SCICTn Verschillende soorten e-government projecten:

– generieke e-government infrastructuur projecten: projecten vereistvoor de uitbouw van de algemene e-government ICT infrastructuur

– specifieke e-government platform projecten: projecten vereistvoor de uitbouw van het service delivery platform waarbinnende e-government diensten concreet gestalte zullen krijgen

• bvb. de nieuwe portaalnavigatie, het geïntegreerd overheidsloket, …

– cluster-specifieke e-government projecten: projecten vereist om hete-government dienstenaanbod van een bepaalde cluster uit te bouwen

n Verantwoordelijkheden:– SCICT: opvolgen van generieke e-government infrastructuur projecten– E-government team:

• opvolgen van specifieke e-government platform projecten• ondersteunen van cluster-specifieke e-government projecten

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 8 of 32

Taakverdeling tussen eTaakverdeling tussen e--gov team & SCICTgov team & SCICT

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 9 of 32

Wat hebben we nodig?Wat hebben we nodig?

Portaal - Infolijn call center

E-government infrastructuur

Applicatie infrastructuur

IT infrastructuur

min

der I

CT, m

eer b

usin

ess

Netwerk,servers,...

AppServer, DBMS,CMS, DMS,LDAP, ...

Elektronischeinformatie & diensten

Manieren vanaanbieden aande burger/het bedrijf

e-governmentICT

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 10 of 32

Basisprincipes voor eBasisprincipes voor e--government ICTgovernment ICTn Haalbaar

– geen “Top of the Hype” oplossingen, maar “Best Fit for Purpose”• dwz. niet noodzakelijk de nieuwste, grootste, duurste, ... e-tools kopen

– realistisch inschatten en pragmatisch gebruiken van mogelijkheden

n Betaalbaar– optimaal (her)gebruiken van reeds aanwezige infrastructuur– maximaal leren van buitenlandse e-government ervaring en kennis

n Realiseerbaar– géén “Think Big, Start Small, Scale Fast”, maar wel

“Find Real Needs, Build Quick Wins, Grow Solid Foundations”– géén “One Size Fits All” benadering, maar wel

“Select from Acceptable Alternatives”• bvb. niet alle Web sites in een Content Management Systeem duwen,

maar ook nog traditionele statische Web sites toelaten

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 11 of 32

Uitdagingen voor eUitdagingen voor e--government ICTgovernment ICTn Doelstelling: uitbouwen van een e-government infrastructuur

– in staat om de Vlaamse e-government doelstellingen waar te maken– geschikt om de gewenste e-government diensten te ondersteunen

n Werkwijze:– vertrekkende van “Real Needs”,

• de werkelijke behoeften zoals geformuleerd door de clusters

– bouwen van “Quick Win” oplossingen,• om de nodige politieke (en dus financiële goodwill) te verwerven

– die gebaseerd zijn op een “Solid Foundation”• open, schaalbare, betrouwbare, veilige, ... e-government infrastructuur

n Het uitbouwen van een e-government infrastructuur omvat:– het uitdenken van een e-government architectuur– het vastleggen van de nodige e-government standaarden– het formuleren en aanbieden van de nodige e-government richtlijnen

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 12 of 32

Conceptuele eConceptuele e--government architectuurgovernment architectuur

beveiligd intranetbeveiligd intranet

Informatie Diensten

Portaal

beveiligdbeveiligdextranetextranet

beveiligdbeveiligdextranetextranet

Gemeen-schappelijke

gegevens

Gemeen-schappelijkeapplicaties

Back-end systemen

Integratie services

Beveiliging & Beheer

Authentificatie services

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 13 of 32

Conceptuele eConceptuele e--government architectuurgovernment architectuurn 7 conceptuele bouwstenen:

– portaal• uniform aanbieden van e-government diensten en informatie

– authentificatie services• registreren, identificeren, authentificeren, toegangscontrole, versleuteling, ...

– informatie en diensten• gebruikmakend van gemeenschappelijke applicaties en gegevens• gebaseerd op de integratie van (bestaande of nieuwe) back-end systemen

– zowel interne als externe (lokale en federale overheid, privé partners, …)

– integratie services• integreren van processen en orchestreren van applicaties / datastromen

– beveiligd intra/extranet• beveiligde uitwisseling van gegevens & interactie van applicaties

dit alles voorzien van de nodige beveiliging en het nodige beheer

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 14 of 32

Federale eFederale e--government architectuurgovernment architectuurn 5 vergelijkbare conceptuele bouwstenen:

– E-portaal• gebruiksvriendelijke toegangspoort om burgers en ondernemingen toegang

te geven tot een geïntegreerde e-overheidsdienstverlening

– FedPKI• opzetten van een federale Public Key infrastructuur• vereist gebruik van BelPIC (elektronische identiteitskaart)

– informatie en diensten• gemeenschappelijke gegevens: unieke identificatiesleutel,

KBO (Kruispuntbank Ondernemingen)

– UME (Universal Messaging Engine)• middleware voor de uitwisseling van gestructureerde boodschappen

in XML formaat tussen heterogene applicaties binnen de overheid

– FedMan (Federaal Metropolitan Area Network)• beveiligd hoge-snelheidsnetwerk voor de elektronische gegevens-

uitwisseling tussen alle federale overheidsdiensten in Brussel

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 15 of 32

PortaalPortaaln Doorgeefluik

– intentie-gebaseerde navigatie– (semi-intelligente) search engine– aanbod van informatie en diensten

• intern: door de clusters geredigeerde informatie / ontwikkelde diensten• extern: doorverwijzing naar externe sites (Vlaams, lokaal, federaal, ...)

al dan niet geïntegreerd in de back-end met behulp van de integratie services

n Speciale diensten:– geïntegreerd overheidsloket– ondersteunende diensten:

• persberichten applicatie• publicaties applicatie• adressen applicatie

(Infolijn wordt geïntegreerd in de intentie-gebaseerde navigatie)

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 16 of 32

Portaal als doorgeefluikPortaal als doorgeefluik

doorverwijzigingen naar interne pagina’sof externe sites met gerelateerde

informatie of diensten

specifieke informatie of dienstenvoor deze welbepaalde intentie

doorverwijzigingen naar internepagina’s met specifiekeinformatie of diensten

intentie-gebaseerdenavigatie

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 17 of 32

Geïntegreerd overheidsloketGeïntegreerd overheidsloket

muurkrant

activiteitenkalenderdossier

beheer

beveiligdedocument box

dossier status

lokaleoverheidnieuws

Vlaamseoverheidnieuws

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 18 of 32

Geïntegreerd overheidsloketGeïntegreerd overheidsloketn Biedt aan de e-government klant een overzicht van alle

informatie die van belang is in zijn relatie met de overheid– dossierhistoriek: geeft hem een duidelijk overzicht van de stand van

zijn elektronische transacties met de Vlaamse overheid– beveiligde document box: kan hij gebruiken om op een beveiligde

manier informatieve documenten te ontvangen van de overheid– muurkrant: biedt hem een overzicht van de specifieke

Vlaamse overheidsinformatie die voor hem van belang kan zijn• doorverwijzing naar de bijbehorende achtergrondinformatie,

die bijgehouden en aangeboden wordt op de MVG portaalsite

– nieuwsberichten: afkomstig van de Vlaamse/lokale overheid• informatie gepushed naar de portaal ten behoeve van de gebruiker

– activiteiten kalender: toont hem een overzicht van belangrijke data• administratieve deadlines, evenementen en festiviteiten, ...

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 19 of 32

Geïntegreerd overheidsloketGeïntegreerd overheidsloket

mijnloket

Lokale overheid

Externe Vlaamse overheidInterne Vlaamse overheid dossier-status

overzicht

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 20 of 32

Authentificatie servicesAuthentificatie servicesn Taken:

– registratie• registreren van de gebruiker + inschrijven op informatie/diensten

– identificatie• gebruiker identificeren (zeggen wie hij is)

– authentificatie• gebruiker authentificeren (bewijzen wie hij is)

– access control / single sign-on• gebruiker toegang verlenen tot informatie/diensten

– ondertekening / versleuteling• van verstuurde informatie en uitgewisselde berichten

n E-government applicaties– moeten alle gebruikmaken van de authentificatie services– hebben elk een eigen beveiligingsprofiel (niveau van beveiliging)

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 21 of 32

Authentificatie servicesAuthentificatie servicesn Moet verschillende niveaus van beveiliging ondersteunen

MeerMinder

Gebruikersnaam+ paswoord

+ + +

+

+

Gebruikersnaam+ paswoord

+

Digitaalcertificaat

Digitaalcertificaat

Digitaalcertificaat

Digitaalcertificaat

Digitaalcertificaat

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 22 of 32

Gemeenschappelijke applicatiesGemeenschappelijke applicatiesn Content Management

– structured content management• RDBMS: goedgestructureerde gegevens (financiële, statische, … data)

– unstructured content management:• mail management• document management (Word, Excel, PowerPoint, PDF, ...)• web content management: statische / dynamische web content• digital asset management (beelden, audio, video, ...)

n Electronic Records Management (ERM)– archiveren van elektronische documenten / verrichtingen

n Electronic Payment Systems (EPS)– verwerken van elektronische betalingen (Proton, kredietkaart, ...)

n Geographic Information Systems (GIS)– bijhouden en gebruiken van locatie-gebonden gegevens

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 23 of 32

Content ManagementContent Management

Mail managementMail management

Document management +Digital asset management

Document management +Digital asset management

RDBMS

Applicationserver

Workflow management

Electronic records management

Thin client (Web)interface

Fat clientinterface

Web contentmanagement

dynamisch statisch

n Uitdaging: aanbieden van een geïntegreerde oplossing– voor beheer van structured en unstructured content– toegankelijk via fat clients en via thin clients

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 24 of 32

Gemeenschappelijke gegevensGemeenschappelijke gegevensn Gemeenschappelijk adressenbestand

– bijhouden adresinformatie• van burgers / bedrijven• van ambtenaren / overheidsinstellingen

n Gemeenschappelijk klantenbestand– bijhouden registratie gegevens voor de authentificatie services– bijhouden statusinformatie voor geïntegreerd overheidsloketbeperkt tot wat om privacy redenen wettelijk toegelaten is!

è vereist:– opstellen van referentie data modellen– richtlijnen over het gemeenschappelijk gebruik– overleg met federaal niveau om dubbel werk te vermijden

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 25 of 32

Integratie servicesIntegratie servicesn Integreren van mensen en documenten: workflow

– niet binnen één systeem, maar systeem-overkoepelend

n Integreren van applicaties en systemen: procesflow– orchestratie van berichtenuitwisseling / applicatie calls

• asynchroon è messaging engine– message transformation, routing, archiving– end-to-end encryption– audit & logging– timestamping

• synchroon è transaction engine– bewaken van transactie integriteit– rollback & compensatie

– aangestuurd door applicatie-overkoepelende business logica

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 26 of 32

Beveiligd intra/extranetBeveiligd intra/extranetn TCP/IP netwerk

– voor intern gebruik binnen het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschapàgebruikmakend van het bestaande MVG intranet netwerk– voor extern gebruik:

• tussen het MVG en de VOI’s, VWI’s, ...• tussen het MVG en de federale/lokale overheid• tussen het MVG en eventuele toekomstige privé partners?

àgebruikmakend van bestaande extranet netwerken– zowel via het open Internet als via een gesloten VPN?

n Transportkanaal voor:– verzenden van versleutelde e-mail– versturen van versleutelde berichten– uitwisselen van elektronische informatie

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 27 of 32

EE--government standaardengovernment standaardenn Unieke identificatienummers

– definiëren welk identificatienummer hoe zal gebruikt worden, hierbijaansluitend bij de ontwikkelingen in het kader van de federale Kruispuntbank Ondernemingen (KBO)

n Referentie data modellen– maken van de nodige afspraken omtrent de inhoud en betekenis van

referentie data elementen (bvb. een “postcode”) en data structuren(bvb. het “thuisadres” van de burger)

– vastleggen van deze referentie data structuren in XML schema’s– definiëren hoe deze XML gegevens kunnen gebruikt worden

in de e-government applicaties binnen het MVG

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 28 of 32

EE--government standaardengovernment standaardenn Interoperabiliteitsnormenkader

– formuleren van een algemeen normenkader van aanbevolen technische standaarden en applicatie ontwikkelingswerkwijzen die dienen gebruikt te worden om de interoperabiliteit tussen de verschillende Vlaamsee-government systemen en toepassingen te verzekeren.

n Beveiligingsnormenkader– formuleren van een algemeen normenkader van aanbevolen technische

standaarden en applicatie ontwikkelingswerkwijzen die dienen gebruikt te worden om de beveiliging van de verschillende Vlaamsee-government systemen en toepassingen te verzekeren

n Authentificatie normenkader– formuleren van een algemeen normenkader van aanbevolen technische

standaarden en werkwijzen die moeten toelaten van een Vlaamseoverheids PKI infrastructuur uit te bouwen

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 29 of 32

EE--government richtlijnen (organisatorisch)government richtlijnen (organisatorisch)n Usability richtlijnen

– richtlijnen die vastleggen hoe een Vlaamse overheidssite dient georganiseerd te worden, hoe hiervoor inhoud moet geschrevenworden, hoe hierop diensten dienen aangeboden te worden, enz.

n Toegankelijkheidsrichtlijnen– richtlijnen die vastleggen hoe de inhoud en diensten aangeboden

door een Vlaamse overheidssite toegankelijk kan gemaakt wordenvoor slechtzienden, senioren, e.d.

n Privacy richtlijnen– richtlijnen die vastleggen hoe klantengegevens (en meer algemeen,

publieke informatie) dienen verzameld, bewaard en ontsloten te worden op een manier die de privacy vereisten van die klant ten volle respecteert

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 30 of 32

EE--government richtlijnen (technisch)government richtlijnen (technisch)n Metadata richtlijnen

– richtlijnen die vastleggen hoe metadata dienen toegekend en opgeslagen te worden, welk soort waarden voor deze metadata toegelaten zijn (uit een controlled vocabulary, thesaurus, ...),wie deze metadata waarden zal beheren, enz.

n Archiveringsrichtlijnen– richtlijnen die vastleggen hoe welk soort elektronische informatie op

welke wijze wordt bijgehouden, hoelang die informatie dient te worden bijgehouden, hoe die informatie dient gecatalogeerd te worden, wie die informatie mag ontsluiten, enz.

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 31 of 32

Wat moet er eerst gedaan worden?Wat moet er eerst gedaan worden?

n Usabilityrichtlijnen

n Metadatarichtlijnen

n Archiverings-richtlijnen

n Privacy richtlijnenn Toegankelijkheids-

richtlijnen

E-government richtlijnen

n Beveiligings-normenkader

n Authentificatienormenkader

n Referentie datamodellen

n Interoperabiliteits-normenkader

n Uniek identificatie-nummer

E-government standaarden

n Beveiligdintra/extranet

n Authentificatieservices

n Portaal siten Integratie services

E-government architectuur

3e prioriteit2e prioriteit1e prioriteit

Augustus 2002 Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap 32 of 32

Laten we trachten dit te vermijden ...Laten we trachten dit te vermijden ...