189
М. В. ЛЕВКІВСЬКИЙ ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ 4-те видання, стереотипне Навчальний посібник Рекомендовано Міністерством освіти і науки України як навчальний посібник для студентів вищих навчальних закладів Київ «Центр учбової літератури» 2011

ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

  • Upload
    others

  • View
    30

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

М. В. ЛЕВКІВСЬКИЙ

ІСТОРІЯПЕДАГОГІКИ

4-те видання, стереотипне Навчальний посібник

Рекомендовано Міністерством освіти і науки України

як навчальний посібник для студентіввищих навчальних закладів

Київ«Центр учбової літератури»

2011

Page 2: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

ББК 74.03я73 Л 37УДК 33(075.8)

Гриф наданоМіністерством освіти і науки України(Лист № 22/2117 від 03.07.2003 р.)

Рецензенти:Л.В. Артемова – доктор педагогічних наук, професор;А.В. Іванченко – доктор педагогічних наук, професор;А.Й. Сиротенко – доктор педагогічних наук, професор

Левківський М.В.Л 37 Історія педагогіки: Навч.�метод. посібник. Вид. 4�те,. Навч. пос. – К.: Центр уч�

бової літератури, 2011. – 190 с.

ISBN 978�966�364�554�4

Матеріали посібника вміщують набутки з історії освіти й виховання з позицій соціо�культурного підходу у відповідності з програмою “Історія педагогіки” для вузів. Врахову�ючи специфіку оцінювання пізнавальної діяльності студентів�заочників розроблена системамодулів з вартісною оцінкою всіх видів діяльності студентів (практичних, проблемних ітворчих завдань та тестів для самоконтролю).

Адресується студентам і викладачам педагогічних ВНЗ та педагогічних коледжів.

ББК 74.03я73

© Левківський М.В., 2011.

© Центр учбової літератури, 2011

Page 3: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

3

�����

�����.............................................................................................................. 7 ����� � ���� ���� ��� � ��������� �

����� ��� ������� �� �� � � � � ������� � ���� ������ �� ��������.......................................................................................... 8

� ���� ����� �� ������ ����� �� ���������� ������ 1.1. ����! " �#$%�!&&' ( ����%��" �(�)�*+&�" ,#��*�-!,�/, � 1)%$(

�1214&+%��55' �! ��42%461&&' (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.)............................11 ���� � �� �� � @ ����� � ����� @ � ������� ������� ��

�����������............................................................................................................ 11 1. �214;1� � -!�4!&&' ���%2�/ )14!A%A�:#...................................................... 11 2. ��4$%4# ����%�%/ &!(:# 4% �#&#:&1&&' �#$%�!&&' ': �(�)�*+&%A% '�#C!.

�#$%�!&&' ( )12���&%;( �(�)�*+���� ............................................................... 13 3. �#&#:&1&&' )12D#$ D:�* ( ����%��" ,#��*�-!,�/..................................... 144 4. �#$%�!&&' ( 21�&�" �21,�/ .................................................................... 15 5.!�&+%A21,+:� F�*%�%F# )2% F%2;(�!&&' *G4�+:%/ %�%=#��%��� (�%:2!�,

�*!�%&, �2#��%�1*+, 1;%:2#�)...................................................................... 16 6. I:%*! �! )14!A%A�:! ��!2%4!�&+%A% �#;( ............................................. 188 ���� �� I��� � �������� ��� ���� �����@ ��

���J� @ ..................................................................................................... 221 1. �!A!*+&! $!2!:�12#��#:! 1)%$# �1214&+%��55'. �#��1;! �1214&+%��5&#$

D:�* ............................................................................................................... 21 2. �#��1;! *#,!2�+:%A% �#$%�!&&'.............................................................. 22 3. �#&#:&1&&' %����# 4*' 4��5!� ................................................................. 23 4. �#&#:&1&&' )12D#$ (&��12�#�1��� ( �!$�4&�" K�2%)� �! %2A!&�-!,�'

&!�5!&&'......................................................................................................... 23 5. �(*+�(2! 1)%$# L�2%)1"�+:%A% ��42%461&&'. „�(4#&%: 2!4%���”

����%2#&% 4! M1*+�21 ................................................................................... 255 6. �%L4&!&&' &!�5!&&' - )2%4(:�#�&%G )2!,1G �%;!�! �%2! " �%;!-%

�!;)!&1**#.................................................................................................. 255 7. �(;!&���#5&� �41/ %����# " �#$%�!&&' (M. �!=*1, �.�%��124!;�+:#",

�. �%&�1&+). .................................................................................................. 26 ������ 1.2. �!$�4&%L�2%)1"�+:! )14!A%A�:! %�%A% 5!�( �! )12D%/ )%*%�#&#

��� ��%*���' (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.). ........................................................ 29 ���� ��� ���� K��������� �������� ���� �� ����

�� ������ ����� ............................................................................................ 29 1. J#��' �! 4�'*+&���+ @.�.�%;1&�+:%A% ..................................................... 29 2. ����%A*'4 @.�. �%;1&�+:%A% �! "%A% -!�4!&&' �#$%�!&&' %�%=#��%���.......31 3. �2#&,#) )2#2%4%��4)%��4&%���, ��:%�! )12�%4#-!,�' �! �#��1;! D:�* (-!

�%;1&�+:#;) .................................................................................................. 31 4. �*!�&%-(2%5&! �#��1;! �%;1&�+:%A%. �2#&,#)# &!�5!&&' ................... 322 5. ��42(5&#:# @.�. �%;1&�+:%A% ........................................................................ 33 6. @.�. �%;1&�+:#" )2% D:%*(, �5#�1*' �! ;%2!*+&1 �#$%�!&&' 4��1" ......... 33 7. �14!A%A�5&� �41/ . �%::! ........................................................................ 34 8. �41' ��*+&%A% �#$%�!&&' J.-J. �(��%. ��:%�! )12�%4#-!,�' �! �#��1;!

�#$%�!&&' J.-J. �(��%................................................................................... 34 9. �14!A%A�5&� )%A*'4# F2!&,(-+:#$ F�*%�%F�� �. �1*+�1,�' �! . �42% ..... 36 ���� �V ���� K��������� �������� �� �@ XV��� – ���I�

���� � ��� ������@................................................................................. 40 1. J#��' �! )14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �.�. �1��!*%,,� .................................... 40 2. �41' A!2;%&�"&%A% �#$%�!&&' �1��!*%,,�, "%A% �1%2�' 1*1;1&�!2&%/

%����# �! ;1�%4#:! )%5!�:%�%A% &!�5!&&' ....................................................... 41

Page 4: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

4

3. �41/ &�;1,+:#$ )14!A%A��-F�*!&�2%)����� �. �!-14%�! �! �2. �. �!*+,;!&!.. 42 4. 1%A(;!&�-;. �. �(;=%*+4� �! "%A% %����&� )2%1:�#................................. 44 5. #4!:�#:! M. ���12�12A! ....................................................................... 45 6. �1%2�' &!�5!&&' " �#$%�!&&' �. �12=!2�!................................................ 46 7. �.(1& )2% F%2;(�!&&' %�%=#��%���........................................................ 48 �%4(*+ 1.3. �!A!*+&! $!2!:�12#��#:! ����%�%/ )14!A%A�:# :�&,' ��� – ��

��%*���' (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 6 =.). ................................................................ 51 ���� V ������ � �� � ��� ������ ��������

�� �@ ��� - ������ �� ������@ .............................................................. 51 1. �1F%2;!�%2�+:! )14!A%A�:! ()14!A%A�:! ��*+&%A% �#$%�!&&', )14!A%A�:!

%�%=#��%���, 1:�)12#;1&�!*+&! )14!A%A�:!) ..................................................... 51 2. �2!A;!�#5&! )14!A%A�:! 6. +G/ ........................................................... 54 3. �(;!&���#5&� -!�!4# %����# " �#$%�!&&'. �($ &%�%A% �#$%�!&&'

(�. �%&�1��%2�, �. M21&1).............................................................................. 55 4. �41' ,�*��&%A% �#$%�!&&' �. I�!"&12!..................................................... 58 �%4(*+ 1.4. ����! � &!"2%-�#&1&�D#$ :2!/&!$ �! �(5!�&� �1&41&,�/ ����%�%/

)14!A%A�:# (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.). ............................................................ 61 ���� VI ����� � ����� � ������ � �I�� ���� �� ����� 61 1. �#��1;! %����# � �I�............................................................................ 61 2. ����&' �#��1;! ( �1*#:%=2#�!&�/........................................................... 63 3. �!2!:�12#��#:! %����&+%/ �#��1;# ( �;155#&� ....................................... 64 4. �!2!:�12#��#:! %����&+%/ �#��1;# ( M2!&,�/ ........................................... 65 5. �#��1;! %����# � @)%&�/ .......................................................................... 66 �� ���� ���� ���������� ����� � ���������� �%4(*+ 2.1. �2!4#,�"&1 �#$%�!&&' �! %����! � )14!A%A�5&! 4(;:! �#/��+:%/ �(��

(�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.). ............................................................................... 71 ���� V�� I��� � ������� �������� ���� (��–��V ������@) 71 1. �2!4#,�"&� -!�!4# �#$%�!&&' 4��1" ( �#/��+:�" �(�� ................................ 71 2. �%,�!*+&� (;%�# ��!&%�*1&&' )#�1;&%��� �! �#&#:&1&&' )12D#$ D:�* (

�#/��+:�" �(�� ................................................................................................ 72 3. �;��� �! %2A!&�-!,�' &!�5!&&' ( �#/��+:�" �(�� ........................................ 72 4. �121:*!4&! *��12!�(2! �! )12D� )14!A%A�5&� )!;’'�:# �#/��+:%/ �(��....... 74 �%4(*+ 2.2. ����! � )14!A%A�5&! &!(:! 1�!)( (:2!/&�+:%A% ��42%461&&' (�V�-

�V�� ��%*���') (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.)....................................................... 77 ���� VIII I��� � ����� � ����� ���J� @ (XV�–XV��

������@) ............................................................................................................... 77 1. �!A!*+&! $!2!:�12#��#:! :(*+�(2# " %����# (:2!/&�+:%A% ��42%461&&' ... 77 2. �#&#:&1&&' =2!��+:#$ D:�*.................................................................... 79 3. �'*+&���+ :%-!,+:#$ D:�* � �:2!/&� (��5%��, )%*:%��, ;(-#5&� �! �&.) ....... 80 4. �#��1;! �#$%�!&&' *#,!2'-:%-!:!........................................................... 80 5. !�5!*+&� ��(4�/ " 4�'*+&���+ A2%;!4�+:#$ %=’L4&!&+ ��(41&��� ( �#L�%-

�%A#*'&�+:�" �:!41;�/................................................................................... 83 ���� ��� ����� ���� �������� ����� ���J� @ (XV�� –

����� XV��� ������@) ................................................................................ 87 1. �)*#� K�2%)1"�+:#$ :(*+�(2&#$ )2%,1��� &! %����&+%-:(*+�(2&1

��42%461&&' � �:2!/&�. �12D� (:2!/&�+:� �51&�: �. �(�#& � S. 2%A%=#5 ........ 87 2. �:2!/&�+:! A2!;!�#:! �. �;%�2#,+:%A%................................................ 889 3. �&,#:*%)14�' �. �12#&4# �! 2#�%2#:! �. �!*'�%��+:%A%....................... 8989 4. �14!A%A�5&� )%A*'4# �. �*!�#&1,+:%A% �! C. �%*%,+:%A%......................... 90 5. ����&+%-)14!A%A�5&! 4�'*+&���+ M. �2%:%)%�#5! .................................... 91

Page 5: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

5

�%4(*+ 2.3. �14!A%A�5&! &!(:! � %����! )12�%4( �(/&# �! )%5!�:( ��� ��%*���' (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.). ............................................................................... 94

���� � ����� ���� I��� � �������� ����� ��� � (���� ���� � XV��� ������@) ............................................................................. 94

1. �41' &!2%4&%��� �! )2#2%4%��4)%��4&%��� �#$%�!&&' �. �:%�%2%4#........... 94 2. �. �:%�%2%4! )2% 2%-(;%�1, ;%2!*+&1 �! �2(4%�1 �#$%�!&&' 4��1"........... 97 3. �14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �.�. �%;%&%�%�! ................................................ 98 4. ��!�(� 1786 2%:( �%��"�+:%/ �;)12�/ )2% -;��� �! %�%=*#�%��� D:�*+&%/

�#��1;# .......................................................................................................... 99 5. �#��1;! %����# &! �2!�%=1216&�" �:2!/&� �! �!:!2)!��� (42(A!

)%*%�#&! XV��� ��%*���') .............................................................................. 102 ���� �� I��� � ������� � ���� � ����� � (���I�

���� � ��� ������@).............................................................................. 106 1. �!A!*+&! $!2!:�12#��#:! %����# � �:2!/&� ( )12D�" )%*%�#&� ���

��%*���' ........................................................................................................ 106 2. �(*+�(2&%-%����&' 4�'*+&���+ -!$�4&%(:2!/&�+:#$ 4�'5�� (�. I!D:1�#5,

�. �!A�*1�#5, @. �*%�!,+:#", �. �1�#,+:#") .................................................. 107 3. �14!A%A�:! . ($&%�#5!....................................................................... 108 4. �(*+�(2&%-)2%����&#,+:! 4�'*+&���+ �#2#*%-�1F%4�/��+:%A% �%�!2#���!

(�. I1�51&:%, �. �(*�D, �. �%��%;!2%�) ........................................................... 109 �%4(*+ 2.4. �14!A%A�5&! &!(:! 42(A%/ )%*%�#&# ��� ��%*���' (�!2���&! %,�&:!

;%4(*' – 5 =.). ......................................................................................................... 115 ���� ��� ������� � ������� �. �I� ���� ......................... 115 1. J#��' � )14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �.. �D#&�+:%A%. ����%A*'4 �51&%A%..... 115 2. �41' A!2;%&�"&%A% 2%-�#�:( *G4#&#...................................................... 116 3. �D#&�+:#" )2% 2%*+ )2!,� ( �#$%�!&&� *G4#&# .................................... 116 4. �41' &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' �. �D#&�+:%A% ....................................... 117 5. #4!:�#:! " ;1�%4#:! )%5!�:%�%A% &!�5!&&' �. �D#&�+:%A% ................ 118 6. �D#&�+:#" )2% )�4A%�%�:( �5#�1*'....................................................... 119 ���� �III ����� �� ������� � ���� � ����� � ����

���� � ��� ������@............................................................................... 121 1. ��!& %����# � �:2!/&� ( 60-�� 2%:#. �!2!:�12#��#:! A2%;!4�+:%-

)14!A%A�5&#$ 2($��........................................................................................ 121 2. ����&+%-)14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �. �#2%A%�! ....................................... 122 3. 2A!&�-!,�"&! " )14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �. �%2F!.................................. 123 4. �2%����&#,+:%-)14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �. �*51��+:%/ ............................ 124 5. �1%2�' " )2!:�#:! ��*+&%A% �#$%�!&&' �. �%*��%A%................................ 124 6. �1%2�' F�-#5&%A% �#$%�!&&' %�%=#��%��� �. �1�A!F�!............................ 125 �%4(*+ 2.5. �:2!/&�+:! D:%*! � )14!A%A�:! 42(A%/ )%*%�#&# ��� – )%5!�:( ��

��%*���' (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.). .............................................................. 129 ���� X�V ��� ��� ��� � ����� � ����� @ � ����� � (���� ���� � ��� ������@)........................................................... 129 1. �41' &!,�%&!*+&%/ D:%*# �. 2!A%;!&%�!.............................................. 129 2. !(:%�! " %����&' 4�'*+&���+ !(:%�%A% �%�!2#���! �;1&� �!2!�!

I1�51&:! ..................................................................................................... 130 3. �41' &!,�%&!*+&%A% D:�*+&#,��! �. �2(D1��+:%A% ................................ 131 4. �!A!*+&! $!2!:�12#��#:! %����# &! �!$�4&%(:2!/&�+:#$ -1;*'$ .............. 133 5. �14!A%A�5&� )%A*'4# S. M14+:%�#5! ..................................................... 135 ���� XV ����� ���� I��� � �������� ������

�� ������@....................................................................................................... 137 1. �!2!:�12#��#:! �#��1;# %����# � �:2!/&� &! )%5!�:( �� ��%*���' ......... 137 2. ����&+%-)14!A%A�5&� �41/ �. M2!&:! ....................................................... 138 3. �14!A%A�5&� �41/ �1�� �:2!/&:# .............................................................. 140 4. ����&' " )14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �. �(=1&,' ......................................... 140

Page 6: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

6

�%4(*+ 2.6. �:2!/&�+:! D:%*! � )14!A%A�:! 20-30-$ 2%:�� �� ��%*���' (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.). ............................................................................................. 143

���� XV� I��� � �������� ����� � (����� � � �� ��� ��� � ��� ����� � ���J� @: 20-�� ���).... 143

1. �%-2%=:! -!�4!&+ �! -;���( &!,�%&!*+&%/ %����# � � � .......................... 143 2. �41' &!,�%&!*+&%/ D:%*# �. �(�%�%/....................................................... 144 3. �41' &!,�%&!*+&%A% 2�4&%;%�&%A% �#$%�!&&' �. A�L&:!.......................... 145 4. �%=*#�%��� 2%-=(4%�# -!A!*+&%/, )2%F1��"&%/ " �#C%/ D:%*# ( 20-��

2%:# ............................................................................................................. 145 5. !,�%&!*+&#" �#$%�&#" �41!* �. �!C1&:! ............................................. 146 ���� XV�� ������� � ������� �. ������ ��.......................... 149 1. J#��' " )14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �.�!:!21&:! ........................................ 149 2. �1%2�' � )2!:�#:! :%*1:�#�( �. �!:!21&:! ............................................ 150 3. �41' )%L4&!&&' &!�5!&&' - )2%4(:�#�&%G )2!,1G �.�!:!21&:!

(„�14!A%A�5&! )%1;!”, „�2!)%2# &! =!D�!$”)................................................ 152 4. �2%=*1;! ��;1"&%A% �#$%�!&&' („�&#A! 4*' =!�+:��”, „�1:,�/ )2%

�#$%�!&&' 4��1"”) ......................................................................................... 153 5. I*'$# F%2;(�!&&' �5#�1*'-�#$%�!�1*' �! "%A% )14!A%A�5&%/

;!"��12&%��� ................................................................................................ 153 6. �%*+%�#" )2#&,#) )14!A%A�5&%/ �#��1;# �. �!:!21&:! ......................... 154 �%4(*+ 2.7. �:2!/&+�:! D:%*! � )14!A%A�:! 2!4'&�+:%A% )12�%4( (�!2���&! %,�&:!

;%4(*' – 5 =.). ......................................................................................................... 162 ���� XVIII I��� � �������� ����� � � ��@ ����� ����

(20–80-�� ���)..................................................................................................... 162 1. !,�%&!*+&! %����! � 20-�� 2%:# XX ��%*���' ......................................... 162 2. �&�F�:!,�' -!A!*+&%/ %����# � 30-�� 2%:# ................................................ 165 3. �%=*#�%��� ��!&%�*1&&' %����# ( )��*'�%L&&#" 5!� (:�&1,+ 40–50-��

2%:#) ............................................................................................................ 166 4. �%-�#�%: %����# " )14!A%A�:# ( 60-�� 2%:#.............................................. 167 5. I:%*! � )14!A%A�:! �:2!/&# ( )12�%4 �!��%G (70–80-�� 2%:#) ................. 168 ���� ��� ������� � ������� �. ������ ���� ............. 170 1. J#��' �! )14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �. �($%;*#&�+:%A% ............................. 170 2. !�5!&&' " �#$%�!&&' 4��1" 6-2�5&%A% ��:(............................................ 171 3. �. �($%;*#&�+:#" )2% F%2;(�!&&' A(;!&&%/ %�%=#��%��� („�!�*#�+:!

�1214&' D:%*!”). .......................................................................................... 172 4. �%2!*+&%-�2(4%�1 �#$%�!&&' D:%*'2�� („ !2%461&&' A2%;!4'&#&!”)... 173 5. ��&�5&� -!�!4# 2%4#&&%A% �#$%�!&&' („�!�+:���+:! )14!A%A�:!”). ........... 174 6. �41/ ��!&%�*1&&' �5#�1*'-�#$%�!�1*' („��% )%2!4 �5#�1*G”, „�%-;%�! -

;%*%4#; 4#21:�%2%; D:%*#”)....................................................................... 175 �%4(*+ 2.8. I:%*! � )14!A%A�:! �(5!�&%A% 1�!)( 4($%�&%A%, &!,�%&!*+&%A%

��42%461&&' (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.). ....................................................... 178 ���� �� �����J� @ ����� � ����� � � ����� �� �����

��� � � ��� ��� � ���J� @...................................... 178 1. ���12461&&' 41;%:2!�#5&#$ 4126!�&%-A2%;!4�+:#$ -!�!4 %����# "

�#$%�!&&' ;%*%4� ......................................................................................... 178 2. �1F%2;(�!&&' %����# &! �(5!�&%;( 1�!)� 2%-�#�:( (:2!/&�+:%A% �(�)�*+���! . 179 3. ���12461&&' D*'$�� �! -!�%=�� &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' 4��1" �!

;%*%4� .......................................................................................................... 180 4. �%=*#�%��� 21F%2;(�!&&' )2%F1��"&%", �#C%/ " )14!A%A�5&%/ %����#... 180 %4!�%: � ................................................................................................ 185 %4!�%: � ..............................................................................................18585 %4!�%: �................................................................................................. 185 %4!�%: �………………………………………………………………………..186

Page 7: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

7

���� � 126!�&�" &!,�%&!*+&�" )2%A2!;� “��� ” (�:2!/&! ��� ��.), !,�%&!*+&�"

4%:�2#&� 2%-�#�:( %����# � �:2!/&� ( ��� ��. 4%��!�&+% %:21�*1&� )�4$%4# 4% -!�4!&+ �! -;���( %����#, -%:21;! " %����# �#C%/, &! �(5!�&%;( 1�!)� &!,�%&!*+&%A% 4($%�&%A% ��42%461&&' � �:2!/&�, - �#;, C%= &!D! %����&' A!*(-+ ( &!"=*#65%;( ;!"=(�&+%;( -;%A*! 4%*(5#�#�' 4% �%*%&�+:%A% )2%,1�( � �#; �!;#; �&�1A2(�!*!�' ( ����%�#" %����&�" )2%���2, ! �!:%6 -!=1-)15(�!*! 21!*�-!,�G ( &!�5!*+&%;( )2%,1�� &!"�(5!�&�D#$ (&%���&�$) �1$&%*%A�".

�!-&!5#;%, C% -! %��!&&� 2%:# � ���%2#:%-)14!A%A�5&�" &!(,� � �:2!/&� -�'�#*%�' 5#;!*% &%�#$ &!2%=%: C%4% ��!&%�*1&&' " 2%-�#�:( &!,�%&!*+&%/ �#��1;# %����# " �#$%�!&&'. �!:%6 4% &!(:%�%A% %=�A( ��141&% ,�*( )*1'4( '�:2!�#$, �!*!&%�#�#$, 2!&�D1 -!;%�5(�!&#$ (- ��4%;#$ &! �1 )2#5#&) �;1&, �1214 ':#$ 5�*+&1 ;��,1 )%��4!G�+ )%��!�� �.�!C1&:!, �.�2�&51&:!, �.�2(D1��+:%A%, �.A�L&:!, �.�(�%�%/, �.�;!*+-��%,+:%A%, @.�'))%, @.�1)�A# �! �&., :%�2� -!:*!*# )�4�!*#&# &!,�%&!*+&%/ %����&+%/ �#��1;#.

�!-%; - �#;, ( -��'-:( -� -;�&%G �%,�!*+&#$ %2�L&�!,�" �! ,�&&%��1", � (;%�!$ �+%A%41&&', &%�%A% )121A*'4( )%�21=(L ��%25! �)!4C#&! =!A!�+%$ -!2(=�6&#$ � ���5#-&'&#$ )14!A%A��, )1214%���; =1- �41%*%A�5&#$ &!D!2(�!&+, ()121461&%��� � �!: -�!&%A% :*!�%�%A% )�4$%4( 4% �#$%�!&&'. �1 ��%�(L�+�' )12D -! ��1 ��%25%A% 4%2%=:( 6.+G/, �.M21&1, �.�%&�1��%2�, �.�:%�%2%4#, �.I1�51&:!, �.M2!&:!, �.�!:!21&:!, �.�($%;*#&�+:%A%, �.I�!"&12! �! �&.

� )2%,1�� )�4A%�%�:# &!�5!*+&%-;1�%4#5&%A% )%��=&#:! !��%2 4%�2#;(�!��' �%,�%:(*+�(2&%A% �! 4�'*+&��&%A% )�4$%4�� 4% &!�5!&&' " �#$%�!&&' ��(41&���, ! �!:%6 &!;!A!��' 4%=#2!�# -;��� � -!�%=# - �#;, C%= !:�#��-(�!�# �!;%���"&���+ ;!"=(�&�$ �5#�1*�� � %�%*%4�&&� ���%2#:%-)14!A%A�5&#;# -&!&&';# � /$ ���%2#5&�" 21�2%�)1:�#��.

!�5!*+&%-;1�%4#5&#" )%��=&#: &!)#�!&#" -A�4&% - )2%A2!;%G “������ ��� ������”, 21:%;1&4%�!&%G ��&���12���%; %����# � &!(:# �:2!/&# 4*' )14!A%A�5&#$ �(-��, � ��44-12:!*GL %�&%�&� 1�!)# 2%-�#�:( -!2(=�6&%/ �! ���5#-&'&%/ &!�5!*+&%-�#$%�&#$ �#��1;, )14!A%A�5&#$ :%&,1),�". ���%2 &!;!A!��' 2%-:2#�# ��(41&�!;, -%:21;! " -!%5&#:!;, )2%,1� ��!&%�*1&&' %����# �! �#$%�!&&' ': �:*!4&#$ �%,�!*+&#$ '�#C - )2#�!;!&&#;# /; �()1215&%��';#, 4#&!;�-;%;, )%�*�4%�&���G � &!��()&���G

�%-&%�%;(, &! &!D )%A*'4, 2%-2%=*1&! �#��1;! )2!:�#5&#$ -!�4!&+ 4*' �!;%���"&%/ )�-&!�!*+&%/ 4�'*+&%��� ��(41&���, :%�2! �)2';%�!&! &!�!;)1214 &! 2%-�#�%: �&�121�( 4% ���%2#:%-)14!A%A�5&#$ -&!&+, C% �21D��-21D� )%��()%�% ��#;(*G�!�#;1 (��12461&&' :2#�#5&%��� /$&+%A% )14!A%A�5&%A% ;#�*1&&' � �)2#'�#;1 F%2;(�!&&G ( ;!"=(�&�$ �5#�1*�� ( )%4!*+D%;( )14!A%A�5&%/ :(*+�(2#.

�%��=&#: �*G��2(L�+�' ��2(:�(2&%-*%A�5&#;# �$1;!;#, )%=(4%�!&#;# -! !*A%2#�;%;, 2%-2%=*1&#; �.�.�=2(L�%G � �.S.�#��&%G.

�#��1;! ;%4(*�� � �!2���&! %,�&:! ���$ �#4�� �!;%���"&%/ 4�'*+&%��� ��(41&��� 2%-2%=*1&! �#:*!4!5!;# :!F142# )14!A%A�:# ()2%F.�1�:���+:#" �.�.; 4%,. �&�%&%�! .K.; ��.�#:*!4!5 �!45! �.�.).

�2%)%&%�!&� ;!�12�!*# !421�(G�+�' ��(41&�!; � �#:*!4!5!; )14!A%A�5&#$ �&��#�(��� " (&��12�#�1��� �:2!/&#. �2!:�#5&� -!�4!&&', �1��%�� :%&�2%*+&� -!)#�!&&' ;%6(�+ �#:%2#��%�(�!�#�' )2# �#�51&&� :(2�( “��� ����� ” ��(41&�!;# )14!A%A�5&#$ � �.

Page 8: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

8

��������� ����� �� ������ � ���������� ���� ���������� ������� ������ ����� �

����������� ����� ���� ���� �������� � -�’'-:( - %=;161&%G :�*+:���G *1:,�"&#$ A%4#& ��(41&�#--!%5&#:#

%)2!,+%�(G�+ ;!�12�!* :(2�( � %�&%�&%;( �!;%���"&%. �2# ,+%;( �#�51&&' �1;, )1214=!51&#$ )2%A2!;%G, �!2�% 2%-)%5#&!�# - )%A*#=*1&%A% %-&!"%;*1&&' - �1:��!;# ( )%��=&#:(. ��*+D���+ )#�!&+, )1214=!51&#$ )2%A2!;%G, )%A*#=*1&% �#�5!G�+�' ��(41&�!;# -! &!�5!*+&#;# )%��=&#:!;#, :%�2� 21:%;1&4(G�+�' ( �)#�:( *��12!�(2# 4% :%&:21�&#$ �1;.

%215&% ��4-&!5#�#, C% )��*' )12D%A% )%A*#=*1&%A% -&!"%;���! - �1:��%; (-! &!D#; )%��=&#:%;), �!2�% )%�12&(�#�' 4% :*G5%�#$ �*�� � �12;�&�� (%:21�*1&#$ &! )%5!�:( �1;#) � �)2%=(�!�# )2%4(;!�# �*!�&1 /$ (���4%;*1&&'.

� 2!-� %)2!,G�!&&' 21:%;1&4%�!&%/ *��12!�(2# �! )12D%46121* (%=%�’'-:%�� - &#$ 4*' %)2!,G�!&&' – )%4!&� ( 4%4!�:( �), �*�4, &!�!;)1214, �)2%=(�!�# %�;#�*#�# �#��1;( )2%=*1;&#$ -!)#�!&+ �! -!)#�!&+ 4*' �!;%)121��2:# - �1;#.

�! �*!�&#; =!6!&&'; ;!"=(�&� �5#�1*� ;%6(�+ )#�!�# 21F12!�# - :%&:21�&%/ �1;# �! �#:%&(�!�# A2()( ��%25#$ -!�4!&+. �1-(*+�!�# /$ �#:%&!&&' ��(41&�# %=%�’'-:%�% )%��4%;*'G�+ &! �1;�&!2�+:#$ -!&'��'$, )�4 5!� )%�%5&#$ :%&�(*+�!,�" 5# :%&�(*+�!,�" 4% �1;1��2%�%A% 1:-!;1&(.

� -�'-:( - -!)2%�!461&&'; ;%4(*+&%-21"�#&A%�%/ �#��1;# �#�51&&' :(2�( "���%2�' )14!A%A�:#" 4%,�*+&% -!-&!5#�#, C%, ;1�%G �)2%�!461&&' 21"�#&A%�%/ �#��1;# %,�&:# -&!&+ � �!;%���"&%/ 2%=%�# ��(41&��� L )�4�#C1&&' ':%��� &!�5!&&', )%�#*1&&' "%A% ;%�#�!,�/ D*'$%; ��#;(*G�!&&' !:�#�&%/, �#��1;!�#5&%/ 2%=%�# ��(41&��� )2%�'A%; (�+%A% �1;1��2( �! ���%21&&' (;%� 4*' )2%'�( :%6&%/ %�%=#��%���, ! �!:%6 -!2!4# )�4�#C1&&' %='L:�#�&%��� %,�&:# )�4�(;:�� &!�5!*+&%/ 4�'*+&%��� ��(41&���.

�1"�#&A%�! �#��1;! =!-(L�+�' &! �!:#$ %�&%�&#$ -!�!4!$: 1. !�5!*+&#" 21"�#&A ��(41&�! �#-&!5!L�+�' - (��$ %)!&%�!&#$ &#;

4#�,#)*�& � �#4�� 2%=��, ':� )1214=!51&� &!�5!*+&#; )*!&%;. 2. *' -2(5&%��� )�42!$(&:�� (�� &!�5!*+&� 4#�,#)*�&# " �#4# 2%=��, - ':#$ (

�1;1��2� )1214=!51&! )�4�(;:%�! F%2;! :%&�2%*G (1:-!;1&), %,�&GG�+�' � 100 =!*�� -! �1;1��2. �1 ;!:�#;!*+&! �(;! =!*�� -! ��� �#4# &!�5!*+&#$ �! �&4#��4(!*+&#$ -!&'�+, �!;%���"&%/ 2%=%�#, )2!:�#: �! :%&�2%*+&#$ -!$%4�� - 4!&%/ 4#�,#)*�&# 5# �#4( 2%=��.

3. ,�&:! � 100 =!*�� �:*!4!L�+�' - 4�%$ %�&%�&#$ %,�&%5&#$ =*%:�� � 2%-)%4�*'L�+�' � )1�&#$ )2%)%2,�'$ ;�6 �%=%G:

I =*%: – =!*# -! !:�#�&( (5!��+ ( -!&'��'$ � -! �!;%���"&( 2%=%�( (�#�51&&' " :%&�)1:�(�!&&' )12D%46121*, %��%L&&' �1; � 2%-4�*��, :(2�%�#$ � :%&�2%*+&#$ 2%=�� �! �&.) )2%�'A%; �1;1��2(;

II =*%: – =!*# -! :%&�2%*+&� )�4�(;:%�� -2�-# (1:-!;1&). 4. �2%)%2,�/ � ;!:�#;(; %,�&%5&#$ =!*�� -! :%6&#" - %=%�''-:%�#$ �#4��

2%=�� - %:21;%/ 4#�,#)*�&# ���!&%�*GG�+ :!F142# � 5121- �#:*!4!5! 4%�%4'�+ 4% ��(41&��� &! )%5!�:( �1;1��2(. �2# ,+%;( 5!��:! 1:-!;1&( ( �#-&!51&&� 21"�#&A( �:*!4!L 40 %.

��(41&�, ':#" &!=2!� � �(;� 61 =!*, %,�&GL�+�' � ,�*%;( &! "-!4%��*+&%". ,�&:! "-!4%��*+&%" ��!�#�+�' �!:%6, ':C% ��(41&� &!=2!� � �(;� ��4 61 4% 74 =!*��, "4%=21" – 75-90 =!*��, "��4;�&&%" – 91-100 =!*��.

Page 9: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

9

5. 3 "���%2�/ )14!A%A�:#" �#:*!4!5� :!F142# ;%6(�+ ���!&%�*G�!�# �(;( =!*�� -! 21-(*+�!�# )%�%5&%A% �! )2%;�6&%A% :%&�2%*G )2%�'A%; �1;1��2(, C% 4!L )2!�% !��%;!�#5&%A% %�2#;!&&' 1:-!;1&!,�"&%/ %,�&:# =1- �:*!4!&&' 1:-!;1&(.

6. �&4#��4(!*+&#" 21"�#&A ��(41&�! - "���%2�/ )14!A%A�:#" ���!&%�*GL�+�' -! 21-(*+�!�!;# )%�%5&%A%, )2%;�6&%A% �! )�4�(;:%�%A% :%&�2%*G � �#2!6!L�+�' � =!*!$.

7. �#:*!4!5� :!F142# ;%6(�+ ���!&%�*G�!�# -!%$%5(�!*+&� =!*# -! !:�#�&( (5!��+ � %=A%�%21&&� ;!�12�!*(, ��%251 �#:%&!&&' -!�4!&+, -! 4%4!�:%�( �&4#��4(!*+&( 2%=%�(, ':! �)2#'L )%A*#=*1&%;( �#�51&&G :(2�( ()(=*�:!,�/, �#��()# &! &!(:%�#$ :%&F121&,�'$, (5!��+ � %*�;)�!4!$ �%C%), ! �!:%6 �#*(5!�# )1�&( :�*+:���+ =!*�� -! )2%)(�:# &!�5!*+&#$ -!&'�+, &1��%L5!�&1 �#:%&!&&' -!�4!&+ � �!:1 �&D1. �*1 )2# 4%4!�:%�%;( &!2!$(�!&&� =!*�� /$&' -!A!*+&! �(;! &1 )%�#&&! )121�#C(�!�# 80 =!*��.

8. �!A!*+&#" &!�5!*+&#" 21"�#&A ��(41&�! �#-&!5!L�+�' -! �1;1��2 :%;���LG 41:!&!�( � �:*!4� 41:!&! (-!��()&#:!) �! )214��!�&#:! :!F142# )14!A%A�:# ': -�!61&#" )%:!-&#: "%A% 21"�#&A( - "���%2�/ )14!A%A�:#" ( -�’'-:( - 1:-!;1&%; (&! ��!,�%&!2&#$ ��44�*1&&'$ -! 5–6 �1;1��2; ! &! -!%5&%;( – ( 7-8 �1;1��2!$).

�1"�#&A - "���%2�/ )14!A%A�:#" �2!$%�(L�+�' 41:!&!�!;# � )214��!�&#:!;# :!F142# )14!A%A�:# )2# �#-&!51&&� -!A!*+&%A% -�!61&%A% 21"�#&A( ��(41&�!.

��!61&#" -!A!*+&#" 21"�#&A ��(41&�! -! �1;1��2 (�) �#-&!5!L�+�' F%2;(*%G: P = (:1P1+...+:nPn)/n, 41 �1,..., �n %-&!5!G�+ :�*+:���+ -!*�:%�#$ =!*�� - 4#�,#)*�&, %)!&%�!&#$ ��(41&�%; -! �1;1��2, n – :�*+:���+ &!�5!*+&#$ 4#�,#)*�&, �n – :%1F�,�L&� -�!61&%���. : = 1, ':C% &! &!�5!*+&( 4#�,#)*�&( ��4�141&% 100 A%4#&. �:�*+:# &! �#�51&&' :(2�( "���%2�G )14!A%A�:#" ��4�141&% 48 A%4#&, �% :! = 48/100.

9. ��!�%5&#" 21"�#&A �#)(�:&#:! �#-&!5!L�+�' ': �1214&L !2#F;1�#5&1 (��$ )%)1214&�$ �1;1��2%�#$ 21"�#&A��.

10. ���*' �#-&!51&&' -!A!*+&%A% &!�5!*+&%A% 21"�#&A( :%6&%A% ��(41&�! -! )1�&#" )12�%4 :%;���' 41:!&!�( - )214��!�&#:!;# :!F142# )14!A%A�:# )2%�%4#�+ 2!&6(�!&&' ��(41&��� � %A%*%D(L 21-(*+�!�#.

11. �2# )121-!2!$(�!&&� &!�5!*+&#$ 4#�,#)*�& ��(41&�!;, ':� ;!G�+ �#C( %����( !=% �5#*#�' � �&D#$ �#C#$ -!:*!4!$ %����#, :%;���' �#��!�*'L ��4)%��4&( %,�&:( -! �:*!41&#" ��)#� !=% 4#F121&,�"%�!&#" -!*�: � �#-&!5!L =!* &! 2��&� &#65%/ �#*:# )121��4&%/ D:!*#.

12. ���*' 2!&6(�!&&' �#)(�:&#:�� -! %��!�%5&#; 21"�#&A%; -! �1�+ )12�%4 &!�5!&&' � 4%4!�:( 4% 4#)*%;! 2%=#�+�' -!)#� )2% 21"�#&A ( �#A*'4� )2%��%A% 42%=(, 41 -&!;1&&#: �:!-(L &! :�*+:���+ �#)(�:&#:�� F!:(*+�1�(, ! 5#�1*+&#: – ;��,1, ':1 -!";!L �1214 &#$ �*!�&#: 4#)*%;(!

13. ��(41&�# - �#�%:#; 21"�#&A%; ;!G�+ )121�!6&1 )2!�% &! )2#-&!51&&' �;1&&#$ ��#)1&4�", &!4=!�%: 4% ��#)1&4�", %�2#;!&&' A2!&���, �&D#$ �#&!A%2%4, )121$�4 4% &!�5!&&' -! �&4#��4(!*+&#; )*!&%;, �#/-4 &! ��!6(�!&&' -! :%24%&, &!)2!�*1&&' � ;!A���2!�(2( " !�)�2!&�(2(, ;%2!*+&� -!%$%51&&'; �#)(�:&#:# - &! )12D%512A%�1 �)2#'&&' � )2!,1�*!D�(�!&&�, (:*!41&&' �#A�4&#$ :%&�2!:��� �%C%.

�1�%4#5&� )%2!4# ;%41F�:%�!&� &! %�&%�� ;!�12�!*�� 2�D1&&' �51&%/ 2!4# J#�%;#2�+:%A% 4126!�&%A% )14!A%A�5&%A% (&��12�#�1�( �;1&� ��!&! M2!&:! ()2%�%:%* ` 11 ��4 26.05.2003 2.).

�61, ;%6&! *#D1 )%=!6!�# ;!"=(�&�; �5#�1*'; ,�*1�)2';%�!&%��� " &!�&!A#, �12)�&&', �#*# �%*� � %�%*%4�&&� &!4=!&&';# ���5#-&'&%/ " ����%�%/ )14!A%A�5&%/ :(*+�(2#. ��)�$�� (��; �!; ( ,�" ��(4�"&�" �)2!��.

Page 10: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

10

���� ������ �����!���, "#� ���$"%&'�( �)�!'�&!!' ��� ����� ����

1. ��4��4(�!&&' *1:,�" – 0,1 =. 2. �141&&' :%&�)1:�( *1:,�" – 0,2 =. 3. �5!��+ ( )2%�141&&� *1:,�/ &! 2��&� ��4)%��41" &! )2%=*1;&� -!)#�!&&' – 0,2 =. 4. �5!��+ ( )2%�141&&� *1:,�/ &! 2��&� �#:%&!&&' �&4#��4(!*+&%A% -!�4!&&' 4%�*�4&#,+:%A% $!2!:�12( – 0,2 =.

��� ����� ���� 1. ��4��4(�!&&' )2!:�#5&#$ -!&'�+ – 0,25 =. 2. �141&&' -%D#�! 4*' )2!:�#5&#$ -!&'�+ – 0,25 =. 3. �5!��+ ( 4�*%��" A2�: � )�4A%�%�:! �! )2%�141&&' %)#�(�!&&' ��(41&��� A2()# – 0,25 =.; � )�4A%�%�:! �! -!��%�(�!&&' &!%5&%��� ()%2�21�# )14!A%A��, ;!*G&:#, F%�% �%C%) – 0,2 =.; � 2%-2%=:! �! -!��%�(�!&&' *%A�5&%/ �$1;# – 0,25 =.; � &!'�&���+ )2%=*1;&#$ -!)#�!&+ – 0,2 =. 4. �5!��+ ( )2%�141&&� -!&'��' &! 2��&� ��4)%��41" &! -!)#�!&&' – 0,2 =. 5. ��4A%�%�:! �&4#��4(!*+&#$ -!�4!&+ )2!:�#5&%A% $!2!:�12( – 0,25 =.

����� ��� ���� � 1. �#�51&&' %=%�''-:%�#$ ��%2�� :*!�#:�� )14!A%A�:# – 10,0 =. 2. �141&&' :%&�)1:��� )12D%46121* – 10,0 =. 3. ��4A%�%�:! ��%25#$ 2%=�� 21F12!�#�&%A% $!2!:�12( – 5,0 =.

�������-�������� ���� � � ��� �� 1. �%=%�! ( 4126!�&%;( !2$��� – 4,0 =. 2. !(:%�%-4%�*�4&! 2%=%�! ( )2%=*1;&#$ A2()!$ – 4,0 =. 3. !)#�!&&' ��(41&��+:#$ &!(:%�#$ 2%=�� – 8,0 =. 4. �5!��+ ( &!(:%�%-)2!:�#5&#$ :%&F121&,�'$ – 4,0 =. 5. )(=*�:(�!&&' ��(41&��+:%/ &!(:%�%/ ��!��� – 10 =.

������� ���� � 1. ��4A%�%�:! ;!�12�!*�� )2% %4&%A% - )14!A%A�� 4*' (5!��� � ��(41&��+:�" :%&F121&,�/ – 3,0 =. 2. �5!��+ ( "�%&:(2�� )14!A%A�5&#$ �41"" – 2,5 =.

� ��!�� ����"�# $� �������� $��% & 1. �2%)(�: *1:,�/ – 1,0 =.; 2. �2%)(�: )2!:�#5&%A% -!&'��' – 1,0 =.

Page 11: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

11

� ���� ����� �� ������ ����� �� ����������

�����& 1.1. ����! " �#$%�!&&' ( ����%��" �(�)�*+&�" ,#��*�-!,�/, �

1)%$( �1214&+%��55' �! ��42%461&&' (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.).

���� � ��������� ������ � �������� � �������� � �������� �����������

1. ����*�� � + � --� �����/ ��� ������. 2. ���0��� ����/ - ��� �� �-��-�--� �0� --�. ��0� --� � ����-�*�

�������. 3. ��-��-�--� ���9�0 9��� � ����: ;����+ ;�/. 4. ��0� --� � ���-�: %��;�/. 5. ���-�����;��� <����<� ��� <��*� --� �=����/ ��>����� (���� �,

�� ��-, &��������, ��*�����). 6. A��� � ��� ����� �� ��� -���� ��*�.

'� �� ���: 1. �1�:���+:#" �.�. ���%2�' )14!A%A�:#. – 2-1 �#4. 4%). – �.: �1&�2 &!�5.*-2#, 2005. 2. �2!�1,+ �. ���%2�' :*!�#5&%/ -!2(=�6&%/ )14!A%A�:# �! D:�*+&#,��!. – �12&%)�*+, 1996. 3. �!*(-#&�+:#" �.�., K��($ �.�. �14!A%A�:!: �1%2�' �! ���%2�'. – �., 1995. 4. ���%2�' )14!A%A�:#. /�! 214. �2#,1&:! �.�. – �.: �#C. D:., 1973. 5. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 6. �%&&!2 �. �2151�:!' ,#�#*#-!,#'. � �**#!4a 4% �!2F1&%�!. �12. � F2. .�.�%*:%�!.

– �., 1992. 7. �=2(L�! �. �., �#��&! �. S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2 �������� ����� � �������� (��’�������, �������, ���������

��������’����); �����������, ������������, � ��������, ������������ � ��������������� ������� �� ������ ��� ���������; ���������, �������, ���������; ����� ����� � � ����, ��� ��, �������!�, �� ��, ������, ! ���, ����������; ��� � �, ����� ��������, ��!�����, ��� ��; �������, ���� ���, ����� ������.

1. ������ � ������� ������ ����������

��!&%�*1&&' &%�%/ %����&+%/ �#��1;# � �(5!�&�" �:2!/&� )%�21=(L F!$��,��,

C% �%*%4�G�+ -&!&&';# :2!C#$ &!,�%&!*+&#$ %����&�$ �2!4#,�", ! �!:%6 )14!A%A�5&%/ �)!4C#&# ��+%A% *G4���!. �2#2%4&%, C% ( ,+%;( -�’'-:( �#&#:!L &1%=$�4&���+ 4%*(5#�#�' " 4% %�&%� ���%2#:%-)14!A%A�5&%/ &!(:#. ���%2�' )14!A%A�:# L )%2��&'&% ;%*%4%G &!(:%G. �!)%5!�:%�!&� ,� 4%�*�461&&' ( X�X ��%*����.

������ ��� ������ – ;� - �� , �� �B C ����������-� � -���--� � ��+���� ���-�0 � �0�-�0 ���* �� - :���-�9�0 B � � �� ������--�.

�214;1�%; ���%2�/ )14!A%A�:# L )2%,1� �#&#:&1&&', ��!&%�*1&&' � 2%-�#�:( %�&%�&#$ )14!A%A�5&#$ :!�1A%2�": “- B --�”, “��� ”, “�0� --�”, )14!A%A�5&#$ �#��1; �! :%&,1),�", ! �!:%6 (&�:!*+&%A% 4%���4( %����&+%/ " �#$%�&%/ )2!:�#:#.

�#�51&&' ���%2�/ )14!A%A�:# 4!L -;%A( (���4%;#�#, C% &! ���$ 1�!)!$ ���%2#5&%A% 2%-�#�:( D:%*! � )14!A%A�5&! 4(;:! ��4%=2!6!*# )%�21=# �(�)�*+&%A%

Page 12: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

12

)2%A21�(. �!:1 �#�51&&' )121:%&(L, C% 2%-�#�%: &!(:%�%A% -&!&&' �)*#�!� &! �1%2�G � )2!:�#:( �#$%�!&&'. �2!:�#:!, � ��%G 512A(, �*(6#*! %�&%�%G 2%-�#�:( )14!A%A�5&#$ �1%2�". �!:%6 4%�%4#�+�', C% %�&%�%G =(4+-':%/ ���#&&% &!(:%�%/ )14!A%A�5&%/ :%&,1),�/ L &!2%4&%-)14!A%A�5&! �)!4C#&!.

� �#�51&&' ���%2�/ )14!A%A�:# )%:*!41&% :(*+�(2%*%A�5&#" )�4$�4, -! ':#; 21�2%�)1:�#�! %����&�$ � �#$%�&#$ �#��1; 2%-A*'4!L�+�' ': )*!�� )14!A%A�5&%/ :(*+�(2#, ':#", � ��%G 512A(, L �:*!4%�%G -!A!*+&%*G4�+:%/ :(*+�(2#.

���%2#:%-)14!A%A�5&� -&!&&' �! /$ 2%-(;�&&' =!-(G�+�' &! )2#&,#)!$ ���%2#-;(, *%A�5&%A% �-!L;%-�’'-:( �! %=’L:�#�&%��� (&!(:%�%���).

�2#&,#) ���%2#-;( ��!�#�+ -! ;1�( �#'�#�# �%5&% 5!� � ;��,1 �#&#:&1&&' �%A% 5# �&D%A% )14!A%A�5&%A% '�#C!, :%&,1),�/ 5# �#��1;#. �!:%6 ��& )1214=!5!L %:21�*1&&' �2(4&%C��, (��12461&&' �#$ 5# �&D#$ %����&+%-�#$%�&#$ '�#C. �(� )1214(��; �!2�% �2!$%�(�!�# �%" F!:�, C% ���%2�' )14!A%A�:# L &!(:%G ���%2#5&%G, ! �%;( // -&!&&' �2!$%�(G�+ &!=(�:# -!A!*+&%/ ���%2�/. �1!*�-!,�' )2#&,#)( ���%2#-;( )2#-�%4#�+ 4% �#'�*1&&' &%�!,�" ( )14!A%A�5&%;( 4%���4� ;#&(*%A% �, 2!-%; - �#;, 4%-�%*'L %,�&#�# "%A% - )%-#,�" �+%A%41&&', �%=�% )%:!-(L %=;161&���+ �#$ 5# �&D#$ %����&+%-�#$%�&#$ �#��1; �#;%A!;# ��%A% 5!�(. � �!:#" �)%��= ���%2#:%-)14!A%A�5&1 -&!&&' �#'�*'L�+�' ( "%A% 4#&!;�,� �! )%�&%�� 2%-�#�:(.

�&!51&&' )2#&,#)( *%A�5&%A% �-!L;%-�’'-:( )%*'A!L &!�!;)1214 ( �%;(, C% %����! " �#$%�!&&' �#&#:!G�+ &1 �-%*+%�!&%, ! � �:*!4&�" �#��1;� �(�)�*+&%A% 2%-�#�:(. �%&# L �%,�!*+&#;# �:*!4%�#;# ,+%A% )2%,1�(, 2%-�#�!G�+�' 2!-%; - 2%-�#�:%; �!;%A% �(�)�*+���!, �#$%4'5# - "%A% )%�21=. �%=�% ���%2�' )14!A%A�:# 2%-(;�L�+�' ': �#��1;! ���%2#:%-)14!A%A�5&#$ '�#C, ':! 2%-�#�!L�+�' ( ���&%;( �-!L;%-�’'-:( - �%,�!*+&#; )2%A21�%;.

�2#&,#) %=’L:�#�&%��� )1214=!5!L 2%-A*'4 ���%2#:%-)14!A%A�5&#$ '�#C - ��4%=2!61&&'; /$ ���#&&%���. �41�+�' )2% %=’L:�#�&1 %,�&G�!&&', �#&#:&1&&' �! 21�2%�)1:�#�( ��!&%�*1&&' �%A% 5# �&D%A% )14!A%A�5&%A% )%&'��'. �1 ( &14!*1:%;( ;#&(*%;( ��4�(�&���+ %=�L:�#�&%��� =(*! )2#�!;!&&! 2!4'&�+:�" ���%2�/ )14!A%A�:#, :%*# &1G 2%-A*'4!*#�+ )14!A%A�5&� '�#C! )�4 :(�%; :*!�%�%���.

@: �%,�!*+&! &!(:!, ���%2�' )14!A%A�:# )1214(��; ;!L -�’'-%: - ���%2�LG :(*+�(2#. �2%�1 ;1�%4%*%A�5&� )%-#,�/ ���%2#:%-)14!A%A�5&#$ )2%=*1; )1214=!5!G�+ -�’'-%: - ���%2�LG F�*%�%F�/. ��!&&', %�%=*#�% ���%2�%A2!F�', )2%��16(L %�&%�&� 1�!)# 2%-�#�:( *G4�+:%/ ,#��*�-!,�/. �%;( ( ��%/$ )%D(:!$ ���%2#:# )14!A%A�:# )%�*(A%�(G�+�' &!=(�:!;# �)1,�!*����� ( A!*(-� ���%2�/ �! ���%2�%A2!F�/. �1�&#" -�’'-%: ���%2�/ )14!A%A�:# ��45(�&#" �- �!:#;# &!(:!;#, ': ���%2�' *��12!�(2#, ���%2�' &!(:#, ���%2�' ;#��1,��! �! �&D�.

���%2#:%-)14!A%A�5&1 -&!&&' )1214=!5!L &!'�&���+ )1�&%/ 46121*+&%/ =!-#, ':( ��!&%�*'�+ )!;’'�:# 421�&+%/ )#�1;&%���, 421�&� ;!&(�:2#)�#, 421�&� 2(:%)#�# - )#�!&+ %����# " �#$%�!&&'; !2$��&� 46121*!; ��%2# 6#�%)#�(, *��12!�(2#, �:(*+)�(2# � !�)1:�� 21�2%�)1:�#�# %����&+%-�#$%�&#$ �1$&%*%A�"; -!:%&#, )2%1:�#, -���#, 4%)%��4� (%F�,�"&� ;!�12�!*#) :%&:21�&#$ 4126!� ( ;#&(*%;(; )14!A%A�5&!, &!�5!*+&! �! ;1�%4#5&! *��12!�(2! ;#&(*%A%; ;!�12�!*# -!A!*+&%/ �! )14!A%A�5&%/ )21�# ;#&(*%A%; ;1;(!2&! *��12!�(2! ;#&(*%A%.

M(&:,�/ ���%2�/ )14!A%A�:# ': &!�5!*+&%A% )214;1�( )%*'A!G�+ ( F%2;(�!&&� � ;!"=(�&�$ �5#�1*�� -4!�&%��� 4% !&!*�-(, �)����!�*1&&', )%2��&'&&' )1�&#$ )14!A%A�5&#$ '�#C � /$ ���%2#5&�" 21�2%�)1:�#��. �1 � ��%G 512A( F%2;(L :2#�#5&���+ )14!A%A�5&%A% ;#�*1&&' � 4%-�%*'L %,�&G�!�# )2%�#2�55' ��!&%�*1&&' )1�&#$ F!:��� 5# %����&+%-�#$%�&#$ �#��1;. �#; �!;#;, ( ;!"=(�&�$ )14!A%A�� -’'�*'L�+�' )%�21=! !&!*�-(, %,�&G�!&&' �#$ 5# �&D#$ �#4�� 4�'*+&%��� )2!,��&#:�� %����#, �51&#$-)14!A%A��. �-!A!*�, :2#�#5&���+ )14!A%A�5&%A% ;#�*1&&' L �(��L�%G %-&!:%G �5#�1*+�+:%/ )2%F1��"&%/ 4�'*+&%���.

� (;%�!$ �+%A%41&&' 4%�#�+ ��45(�&%G L �1&41&,�' -2%��!&&' �&�121�( �1214 ;%*%4�, -%:21;! " �(-���+:%/, 4% &!D%/ ���%2�/, ���%2�/ -!A!*+&%*G4�+:%/ :(*+�(2#.

Page 13: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

13

�#; �!;#; 4%�#�+ 5��:% (��1246(L�+�' �%,�%:(*+�(2&#" )�4$�4 4% �#�51&&' " ���%2�/ )14!A%A�:#.

2. ������� �������� �� �� �� ��������� �������� � � ��������� ����. �������� �������� � ���������

�2%=*1;! 2%-(;�&&' F!:�%2�� �#&#:&1&&' �#$%�!&&' �! 1�!)�� "%A% ��!&%�*1&&' &1 L &%�%G. �61 ( 42(A�" )%*%�#&� X�X ��%*���' ( ����%��" ,#��*�-!,�/ �#&#:*% 41:�*+:! )�4$%4�� C%4% 2%-(;�&&' ,+%A% '�#C!. �1214 ���!&%�*1&#$ )�4$%4�� 4%�#�+ 5��:% �#4�*'G�+�': =�%*%A�5&#", )�#$%*%A�5&#", 21*�A�"&#" �! �%,�!*+&#" (�2(4%�#"). �121"41;% 4% :%2%�:%A% /$ !&!*�-(.

�&%�%)%*%6&#:!;# �!"#"$!%&'"()*+"$" )�4$%4( C%4% �#&#:&1&&' �#$%�!&&' L !&A*�"�+:#" F�*%�%F-�%,�%*%A �.�)1&�12 � F2!&,(-+:#" 1�&%A2!F I.�1�(2&% (:�&1,+ X�X ��.). =#4�! ��4��%G�!*# �(*+A!2&� 1�%*G,�%&����+:� )%-#,�/. �2# ,+%;( 4%�%4#*#, C% �#$%�!&&' &1 L �)1,#F�5&%G, $!2!:�12&%G %�%=*#����G *G4�+:%A% �(�)�*+���!. �#$%�!&&' L =�%*%A�5&#; '�#C1;, �*!��#�#; ���; 6#�#; %2A!&�-;!;: ': $21=1�&#;, �!: � =1-$21=1�&#;. �%:21;!, ( :&#-� “���=;�� �0� --� � ��+-�0 �=����0 � ” I.�1�(2&% )2%=(L 4%�1��#, C% �#$%�!&&' �#&#:*% -! ;16!;# *G4�+:%A% �(�)�*+���!, �%=�% 2!&�D1, &�6 -’'�#*!�' *G4#&!. ! %�&%�� �)%��12161&&' &!4 ��!2#&!;# I.�1�(2&% 2%=#�+ �#�&%�%:, C% �#$%�!&&' ��&(L �61 ( ��!2#&&%;( �����: :�D:! �5#�+ :%D1&'� *%�#�# ;#D1", ! :!5:! :!51&'� – )*!�!�#. �61, -! I.�1�(2&%, *G4#&!, -’'�#�D#�+ &! ����, &!�*�4(L �61 ���!&%�*1&�, )�4A%�%�*1&� F%2;# �#$%�!&&'.

�),-"#"$!/0,3 )�4$�4 %=b2(&�(�!� ( :�&,� X�X ��. !;12#:!&�+:#" ���%2#: )14!A%A�:# �.�%&2%. ��& �#-&!� ��4;�&&���+ )�#$�:# *G4#&# ��4 -%%)�#$�:#. �%;( )%-#,�G I.�1�(2&% ��& )�44!�!� :2#�#,�. �!-%; - �#;, �.�%&2% ��!6!�, C% � %�&%�� �#$%�!&&' *16#�+ &!�*�4(�!&&' 4��+;# 4%2%�*#$. �!:#; 5#&%;, &!�*�4(�!&&' L ;1$!&�-;%;, �(�&���G �#$%�&%A% )2%,1�(. �! 4!&#;# �(5!�&%/ )�#$%*%A�/, -!�%=!;# &!�*�4(�!&&' 4��# 4% 3-$ 2�5&%A% ��:( )2#�*!�&GG�+ ��#*+ )%�14�&:# =!�+:��. ��-&�D1 %�&%�&#; D*'$%; F%2;(�!&&' 4%���4( 4��1" ��!L ()2!�*�&&' �#$%�&#; )2%,1�%; - =%:( =!�+:��, �#$%�!�1*��. �%;( &!�*�4(�!&&' *#D1 5!��:%�% ;%61 )%'�&#�# �(�&���+ �#&#:&1&&' �#$%�!&&'.

���%2%; (4#!$!30"$" )�4$%4( 4% �#&#:&1&&' �#$%�!&&' =(� &�;1,+:#" ���%2#: )14!A%A�:# :�&,' X�X��. �.I;�4�. ��!&&�" ��4��%G�!� )%-#,�G 21*�A�"&%-�41!*���#5&%A% )%$%461&&' �#$%�!&&'. �! ,#; ��12461&&';, ( �#$%�!&&� �#'�*'L�+�' &!�!;)1214 ��%25! 4�' ($! ��1;%A(�&+%A%. � $2#��#'&����, ': ��4%;%, ��'C1&&%G ��!6!L�+�' �2�",' ( �%A – �1,+, �%A – �#& � �%A – ($ ��'�#"). ��!&&�" � %��'5(L -4!�&���+ =!�+:�� �#$%�(�!�# ��%/$ 4��1". �! =�=*1"�+:%G ;�F%*%A�LG, ( ;%;1&� �#A&!&&' �- �41;( (�!G) )12D#$ *G41" – �4!;! � K�# – �%A-�1,+ 5121- ��'�%A% ($! &!4!� /; -4!�&%��� 4% �#$%�!&&' 4��1".

�"5!"#"$!/0,3 )�4$�4 (�2(4%�#") -!)%5!�:%�!&#" ( 42(A�" )%*%�#&� X�X ��. &�;1,+:#;# �%,�%*%A!;# �.�!2:�%; � M.�&A1*+�%;. ��!&&�" ( 2%=%�!$ “���� �� ;� ���;�� ��������--� * �� �=��-�” �! “��0��D�--� �*’/, ��� �-�/ � -��� � ���D �” )%:!-!�, C% )2#5#&%G �#&#:&1&&' �#$%�!&&' =(*! �2(4%�! 4�'*+&���+ )12���&#$ *G41". � -�’'-:( - (4%�:%&!*1&&'; �2(4%�#$ )2%,1��� �#&#:*! &1%=$�4&���+ �#A%�%�*1&&' -&!2'4+ )2!,� �! �;�&&' :12(�!�# &#;#. �!:#; 5#&%;, *#D1 - �#A%�%�*1&&'; -&!2'4+ )2!,� ( )12���&#$ *G41" -’'�*'L�+�' )%�21=! ( )1214!5� )�42%��!G5#; )%:%*�&&'; -&!&+ �! �;�&+ �#2%=&#,��! � :%2#��(�!&&' -&!2'44';#. �!;1 ��!2D� -;(D1&� )1214!�!�# ;%*%4D#; �2(4%�#" 4%���4, C%= �#6#�# � (;%�!$ =%2%�+=# - A2�-&#;# �#*!;# )2#2%4#. �!�4':# )2!,�, -! M.�&A1*+�%;, =�%*%A�5&� )1214(;%�# �#&#:&1&&' *G4#&# -;%A*# �2!&�F%2;(�!�#�' ( *G4�+:� &! �%,�!*+&%;( 2��&�.

� %��!&&� 2%:# � &%���&�" (:2!/&�+:�" ���%2#:%-)14!A%A�5&�" &!(,� )%��()%�% (��1246(L�+�' )"5!"+6#*'6(0,3 )�4$�4 4% �#&#:&1&&' �#$%�!&&' (�.�.�%":%,

Page 14: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

14

.�.(=!�1&G:, �..��L2L�!, �.�.�%�!*+, �.�.�1�:���+:#", .�.�($%;*#&�+:!). �! ,+%A% )�4$%4( �#$%�!&&' 2%-A*'4!L�+�' ': 21-(*+�!� &!:%)#51&&' 4%���4( �%,�!*+&%/, �#2%=&#5%/, ;#��1,+:%/ �! )2%F1��"&%/ :(*+�(2#. � A%*%�&#; "%A% -!�4!&&'; ��!L �&�12�%2#-!,�' ,#$ &!4=!&+ -2%��!G5%G %�%=#�����G - �#;, C%= -!=1-)15#�# %)�#;!*+&( // �%,�!*�-!,�G � �(�)�*+����.

�,-"7&008 6 94(7!)0":6 )6)9!#*)'7!. ��4%;%, C% - 40 4% 20 �#�. 2%:�� 4% &.1. )12�%4 2%-�#�:( )12���&#$ *G41"

%�2#;!� &!-�( 2!&&+%A% ;!�2�!2$!�(. � ,� 5!�# *G4# ��!*# )2%6#�!�# 2%4!;#. �&%�&#;# -!�%=!;# �#6#�!&&' =(*# )%*G�!&&' �! 2#=%*%�*'. �2# ,+%;( ;%*%4D� 4��# &!*16!*# ��+%;( 2%4(, $*%)5#:# �()2%�%46(�!*# 5%*%��:�� &! 2#=%*%�*G �! )%*G�!&&'; 4��5!�:! 4%)%;!A!*# A%�(�!�# /6( 6�&:!;, �#A%�%�*'�# )%�(4 �! )2#;��#�&#" %4'A, �%=�% -!";!*#�' 4%;!D&�;# �)2!�!;#. �61, &! 1�!)� 2!&&+%A% ;!�2�!2$!�( �#$%�!&&' =(*% =1-)%�1214&+% )%�’'-!&1 - �#:%&!&&'; )%=(�%�#$ %=%�’'-:�� � C1 &1 �#4�*'*%�+ � %�%=*#�( �%,�!*+&( 4�'*+&���+.

� )12�%4 2!&&+%A% ;!�2�!2$!�(, C% %�%=*#�% �!6*#�%, �#&#:!L )1�&! �#��1;! -�#5!/� � �2!4#,�", ! �!:%6 2!&&� 2%4%)*1;�&&� :(*+�#: ;!A�', !&�;�-;, F1�#D#-;, �%�1;�-;. 51�#4&%, C% 4��# )�-&!�!*# �(�&���+ ,#$ :(*+��� ( )2%,1�� =1-)%�1214&+%/ (5!��� ( /$ �#:%&!&&� )%2'4 - 4%2%�*#;#.

�2#=*#-&% -! 20 �#�. 2%:�� 4% &.1. )12���&! 2%4%�! %=C#&! ( ��%L;( 2%-�#�:( )121$%4#�+ 4% )�-&+%A% ;!�2�!2$!�(. � ,1" )12�%4 ��4%;1 �#A%�%�*1&&' -&!5&#$ -&!2'4+ )2!,� �! -!5!�:# -1;*12%=���!.

� -�’'-:( - 2%-�#�:%; -&!2'4+ )2!,� ��!2D� (&1;�5&�) )%5#&!G�+ �#:%&(�!�# �)1,�!*+&( �%,�!*+&( 2%*+ – A%�(�!�# 4��1" (%:21;% $*%)5#:�� �! 4��5!�%:) 4% 6#��'. �2#2%4&%, -&!5&! (�!A! )2#4�*'L�+�' �#:%&!&&G 4��+;# )12D#$ -!:%&�� *G4�+:%A% �)��6#��': �!=( � �%*�%&(. �!=(, - A!�!"�+:%/, %-&!5!L &1 2%=#�# 5%A%�+ &14%-�%*1&%A%, C%= &1 &!D:%4#�# �!;%;( �%=�. �%*�%& 2%-(;�L�+�' ': -!:%& :2#�!�%/ )%;��#.

�12D%%�&%�!; ;!�2�!2$!�( )%5#&!G�+ �5#�# $*%)5#:�� " 4��5!�%: ( ,1" )12�%4 ( )12D#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4!$ – “>���-� 0 *�����”, ':� F(&:,�%&(�!*# %:21;% 4*' 4��1" 2�-&%/ ��!��.

�!A!*%;, �2(4%�1 �#$%�!&&' )�42%��!G5%A% )%:%*�&&' ,+%A% )12�%4( 4%)%�&GL�+�' -&!"%;���%; - 21*�A�"&#;# :(*+�!;#. � 2%-(;�&&� )12���&#$ 4��1" �! ;%*%4� F%2;(L�+�' ('�*1&&' &1 *#D1 )2% -1;&1 6#��', ! " )2% 4(D(. �2%�1 )2%,1� �!:%A% F%2;(�!&&' =(� 4%�#�+ 4%�A%�2#�!*#;: �)%5!�:( “�� /- *����0” -&!$%4#*!�' )�4 -1;*1G, ! &! 1�!)� -1;*12%=�+:#$ :(*+��� // “)121&%�'�+” ( &1=%. 51�#4&%, -!�*(A%�(L &! (�!A( �1, C% )�42%��!G51 )%:%*�&&' 5121- )2#;��#�&� :(*+�# )2#�5!*# 6#�# ( -*!A%4� - )2#2%4%G.

�61, �61 � (;%�!$ )12���&%A% �(�)�*+���! &! 1�!)� )�-&+%A% )!�2�!2$!�( �#$%�!&&' �#4�*'L�+�' ': �)1,�!*+&! �%,�!*+&! 4�'*+&���+, :%�2! -(;%�*G�!*!�' :%&:21�&#;# �#;%A!;# �%4�D&+%A% “�#2%=&#,��!” – -4%=(�!&&'; -!�%=�� 4*' �#6#�!&&'. �#$%�!&&' 4#F121&,�G�!*%�' " ��4)%��4&% 4% ��!�� 4#�#&# (C%4% $*%)5#:�� � 4��5!�%:).

3. ��������� ����� ���� �������� �����������

!"421�&�D#;# ( *G4�+:�" ,#��*�-!,�/ ��!6!G�+�' )�:�%A2!F�5&� D:%*# (��4 A2. p�ctos – )#�!&#" F!2=%G, ;!*+%�!&#" � gramma – )#D(; ;!*+%�!&1 )#�+;% ). �� D:%*# �#&#:*# -! 7 �#�. 2%:�� 4% &.1. &! �12#�%2�/ &#&�D&�$ �12(, �1:�#:#. � �%" 5!� �!; )2%6#�!*# )*1;1&! �&:�� �! ;!"'. �%;( ( 41':#$ ���%2#5&#$ 4%�*�461&&'$ ,1" )12�%4 &!-#�!G�+ :(*+�(2%G ;!"'.

�! )�-&�D#$ 5!��� )12D� D:%*# -’'�*'G�+�' � :2!/&!$ �$%4(: ���#2�/, KA#)��, �#�!G, �&4�/. �!;1 ( ,#$ :2!/&!$ -2%��!*! 2%*+ ;���, 2%-�#�!*#�+ 21;1�*!, �%2A��*', �:*!4!��' !)!2!� 4126!�&%/ �*!4#. �%��()%�% �#&#:*# )#�1;&���+,

Page 15: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

15

%�&%�# ;!�1;!�#:#, !��2%&%;�/ �! )2#:*!4&#$ &!(:. ��1 ,1 �#;!A!*% 4%�A%�2#�!*%A% " )*!&%;�2&%A% &!�5!&&'.

�2#=*#-&% ( �V �#�'5%*���� 4% &.1. ��4=(*%�' %=’L4&!&&' 4126!� &! =121A!$ 2�5:# �*. �!: �#&#:!L 2!=%�*!�&#,+:! 4126!�! <$,94' &! 5%*� - F!2!%&%;. �!;1 ( ,1" )12�%4 � -’'�*'G�+�' 4�! �#)# D:�*: D:%*# 612,�� (/$ &!-#�!*# D:%*!;# :!*�A2!F�5&%A% )#�+;!) �! D:%*# )#�,�� (D:%*# �L2!�#5&%A% )#�+;!).

�!A!*%; � D:%*!$ 612,�� &!�5!*#�' $*%)5#:# �- 621,+:#$ 2%4#&. ��*+:���+ (5&�� ��!&%�#*! &1 =�*+D1 10. �%&# �#�5!*# �L2%A*�F# (5#�!&&'), )#�+;%, 2!$(&%:, !2#F;1�#:(, !��2%&%;�G, !��2%*%A�G, 4!�&+%LA#)1��+:#" 21*�A�"&#" :(*+�. I:%*# ,� �*!D�%�(�!*#�' )2# $2!;!$ � &!-#�!*#�' � *���*. �12;�& &!�5!&&' �'A!� 4% 41�'�# 2%:��, %�:�*+:# &!4�% �:*!4&% 4!�!*%�' %�%*%4�&&' ;!A�LG, 5!:*(&���%;, &!2%4&%G ;14#,#&%G, ! �!:%6 &!�#5:!;# -%=2!61&&' �L2%A*�F��. ���;! ,#;# -&!&&';#, (;�&&';# �%*%4�*# 621,�, C% ��!&%�#*# )!&(G5( :!��( ( KA#)��. �%*%4�&&' A2!;%�%G, &!(:!;# &!=(�!*% �(� :!��%�%A% " 21*�A�"&%A% $!2!:�12(. 4&!: )%�21=# A%�)%4!2�+:%A%, �(�)�*+&%A% 6#��', ()2!�*�&&' 4126!�%G �)%&(:!*# 4% ���%21&&' ( ���-;( �#�'5%*���� D:�* )#�,��. �!;1 ( ,#$ -!:*!4!$ A%�(�!*# ;!"=(�&�$ 4126!�&#$ 5#&%�&#:�� KA#)�(.

� �(470*":6 �,'&= )12D� &!�5!*+&� -!:*!4# -’'�#*#�' &! )%5!�:( )12�%4( I!&+-�&+ (1766 2. 4% &.1.). � ,� 5!�# D:%*# ;!*# &!-�#: �'&, �G", �G1. �;��� &!�5!&&' ( D:%*!$ 421�&+%A% �#�!G )1214=!5!� %�%*%4�&&' �!:#;# -&!&&';#: ;#��1,��%; “$=-�”, 1�#:1�%;, )#�+;%;, *�5=%G, ;(-#:%G, ��2�*+=%G - *(:!, :12(�!&&'; :%*��&#,1G. �!A!*%;, &!�5!*#�' ( D:%*!$ )%&!4 15 2%:��. �#D1 =�*' 10 2%:�� $*%)5#:# �#�2!5!*# 4*' �%A%, C%= &!�5#�#�' 5#�!�# " )#�!�# �L2%A*�F# ()%�2�=&% =(*% -!�5#�# 3–4 �#�'5� -&!:�� ).

� 5!�%; ( :2!/&� �#&#: &15(�!&#" :(*+� )#�1;&%���, �L2%A*�F!, :(*+� :%&F(,�!&�+:#$ %���51&#$ ;%2!*�����–&!5%�5#:��, �51&#$–5#&%�&#:��, ':� �;�G�+ 5#�!�#, 2%-(;��# � �*(;!5#�# ;(42���+ ��'C1&&#$ :&#A, )2%D!2%: )#�+;1&&#$ �&�1*1:�(!*��, ':� -%�1214#*# � ��%/$ 2(:!$ ;%&%)%*�G &! -&!&&', %����( " :12��&#,��%, -!"&'�D# � �#�!/ ;��,1, ':1 � �&D#$ �(�)�*+���!$ )%��4!*% 4�%2'&���%, 4($%�1&���%, =G2%:2!��' 2!-%; (-'��.

%�:%&!*1 -&!&&' ��!2%4!�&�$ �1:����, (;�&&' ��*+&% %)12(�!�# �#�*%�*G�!&&';# ;(421,�� �, ': �-�21,+, (;�&&' )#�!�# ��%2#, � ':#$ ��*+&% �#:*!4!*!�+ � :%;1&�(�!*!�+ ;(42���+ ��!2%4!�&�$ – �!:%G =(*! )2%A2!;! &!�5!&&' � :#�!"�+:�" D:%*�: 4126!�&�" � )2#�!�&�". �2%�'A%; �#�'5%*��+ �!;1 ,1 ��!6!*%�' ( �#�!/ &!(:%G.

4. �������� ������ �����

� ��!2%4!�&�" �21,�/, ':! �:*!4!*!�+ - &1�1*#:#$ 2!=%�*!�&#,+:#$ 4126!�-;���, &!"=�*+D %2#A�&!*+&#;# �#��1;!;# �#$%�!&&' =(*# �)!2�!&�+:! �! �F�&�+:!.

� �9&('! &! 9 �#�. 2%4#& 2!=%�*!�&#:�� (1*%���) )2#)!4!*% )%&!4 250 �#�. 2!=��, ':� 5!��% )%���!�!*#. �1 -!�64# &1)%:%/*% �%*%4!2�� �)!2�#, )2#;(D(G5# /$ )%��':5!� =(�# &!)%A%�%��, �#'�*'�# 6%2��%:���+ � &!�#*+���% )% ��4&%D1&&G 4% 2!=��. �#$%�!&&' -4�"�&G�!*%�' 4126!�%G, ':! )121�*�4(�!*! -!�4!&&' )�4A%�%�:# - 4��1" ���":#$ �! -!A!2�%�!&#$ �)!2��!���-�%/&��, ;!"=(�&�$ 2!=%�*!�&#:��.

�)!2�!&,�� �#$%�(�!*# � 6%2��:#$ (;%�!$, )2!A&(5# �#2%��#�# - $*%),�� �(�%2#$, =1-6!*��&#$ �%/&��, ! - 4��5!�%: – �%/�1*+&#,+-!;!-%&%:, ':� = ;!*% � 5%;( )%��()!*#�' 5%*%��:!;.

�%*%�&#; -!�4!&&'; =(*% �#$%�!&&' 6%2��%:%���, &1&!�#��� 4% 2!=�� ( )�42%��!G5#$ 2!=%�*!�&#:��. � ,�LG ;1�%G �%&# =2!*# (5!��+ ( :2#)��'$ (&�5&#$ %=*!�!$ &! 2!=��), :%*# -!A�& ;%*%4#$ �)!2��!��� %�%5(�!� ':#"-&1=(4+ ;��+:#" :�!2�!* !=% 2!"%& -! ;���%; � ;!� )2!�% &! �=#����% =(4+-':%A% 2!=!. ��4*��:#

Page 16: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

16

=2!*# (5!��+ ( C%2�5&#$ )(=*�5&#$ �#)2%=%�(�!&&'$ – -;!A!&&'$. �$ ��:*# )1214 ����!21;, C%= )121���45#�#�+ ( �12)*'5%��� �! �#�2#�!*%���. S&!:# 18–20 2%:�� %=’L4&(�!*#�+ ( A2()# 1F1=��.

�?!0)*+& ),)'4:& 7,-"7&008 -!*#D#*! �*�4 � ���%2�/ )14!A%A�:# ': )2%���&#,' �#�%:%/ 4($%�&%/ :(*+�(2#, F%2;(�!&&' A!2;%&�"&%/ *G4#&#, %�&%�&#;# ':%��';# ':%/ =(*# 4($%�&1 =!A!����%, ;%2!*+&! 5#��%�! �! F�-#5&! 4%�:%&!*���+.

% �1;# 2%:�� 4��# %=%$ ��!�1" �#$%�(�!*#�+ �4%;!, � ��;’'$. �%��; $*%)5#:# ���()!*# 4% D:%*#, ! 4��5!�:! )2%�%4#*# �1�+ 5!� ( 6�&%5�" )%*%�#&� =(4#&:( – A�&1:1/. �(� /$ &!�5!*# 5#�!�#, )#�!�#, A2!�# &! ;(-#5&#$ �&��2(;1&�!$, ! A%*%�&1 – -!";!�#�' 2(:%4�**';. ���*' D*G=( � ��!&%�#C� 4��5!� )2!:�#5&% &�5%A% &1 -;�&G�!*%�+: �%&# )121$%4#*# - %4&�L/ A�&1:1/ � �&D(.

�#; 5!�%; $*%)5#:# -4%=(�!*# ��1=�5&#" �&�1*1:�(!*+&#" 2%-�#�%:, ���*':% �4%�:%&!*GG5# :(*+�(2( ��*!. �*%)5#:# 7–14 2%:�� &!�5!*#�' ( )2#�!�&#$ D:%*!$ A2!;!�#���� � :�F!2#����. �!&'��' )2%�%4#*# �5#�1*�, ':#$ &!-#�!*# 4#4!�:!*!;# (��4 A21,+:%A% �*%�! “4#4!�:%” – &!�5!G). � D:%*!$ A2!;!�#���� �5#*# )#�!�#, 5#�!�# �! 2!$(�!�#. �#:%2#��%�(�!��' =(:�%�:*!4!*+&#" ;1�%4 &!�5!&&' A2!;%�#.

� D:%*�-)!*1��2� (D:%*� =%2%�+=#) )�4*��:# 14–16 2%:�� &!�5!*#�' )’'�#=%2���( (=�A, ��2#=:#, =%2%�+=!, :#4!&&' 4#�:! � �)#�!), ! �!:%6 )*!�!&&G. � &#;# )2%�%4#*# =1��4# - )%*��#5&#$ � ;%2!*+&#$ )#�!&+. M�-#5&#; �#$%�!&&'; � =1��4!;# � )!*1��2� -!";!*#�' &!"=�*+D ��4%;� A2%;!4'&# 4126!�#.

S&!:# 17–18 2%:�� - 2%4#& &!"-!;%6&�D#$ !2#��%:2!��� �#$%�(�!*#�' � A�;&!��'$ (A�;&!-�'$), 41 �#�5!*# F�*%�%F�G, )%*��#:(, *��12!�(2(, 4*' �%A% C%= )�4A%�(�!�#�' 4% (5!��� � :12(�!&&� 4126!�%G.

S&!:# 18–20 2%:�� A%�(�!*#�' 4% ��"�+:%�%/ �*(6=# � A2()!$ 1F1=��, 41 )2%4%�6(�!*%�' /$ ��"�+:%�%-F�-#5&1 �#$%�!&&'. �%&# �#�5!*# -=2%G, ;%2�+:( �)2!�(, F%2�#F�:!,�G, ��"�+:%�� ��!�(�#, -!:%&# 4126!�#, =2!*# (5!��+ ( A2%;!4�+:#$ ��'�!$ � �1!�2!*+&#$ �#��!�!$.

�!A!*%;, ( �!:#" �)%��= � �F�&!$ (��124#*!�+ �41' “:!*%:!A!��/” (A!2;%&�"&%A% 2%-�#�:( %�%=#��%���, ( ':%;( �1�+ -;��� �#$%�!&&' �)2';%�(�!��' &! 4%�'A&1&&' F�-#5&%/ � 4($%�&%/ 4%�:%&!*%���). �2�; �%A%, &!"-4�=&�D� G&!:# )2%4%�6(�!*# ��%L &!�5!&&' C1 ;!"61 10 2%:�� � !:!41;�/ (-!)%5!�:%�!&! �%:2!�%; 4*' )�4A%�%�:# F�*%�%F�� � :2()&#$ )%*��#:��).

�!-&!5#;%, C% -!A!*+&#; 4*' %=%$ �#$%�&#$ �#��1; =(� :*!�%�#" $!2!:�12 %����# � �#$%�!&&' �! )21-#2*#�1 ��!�*1&&' 4% F�-#5&%/ )2!,�. ��# 2!=�� &1 ;!*# ;%6*#�%��� ��4��4(�!�# =(4+-':� D:%*#, � /$ �#$%�!&&' ��4=(�!*%�+ ( )2!,� &!2��&� - 4%2%�*#;#.

5. ������������ A�����A� �� A�� ���� �B������ ����������� (�����, ������, ���������, �������)

� �F�&!$ �#&#:*# )12D� )14!A%A�5&� �1%2�/, �%;( &!"�#4!�&�D� F�*%�%F# �%A% 5!�( ��!*# %4&%5!�&% � �#2!-&#:!;# )14!A%A�5&#$ �41" !&�#5&%A% ����(.

����� (469–399 4% &.1.) - �#& 21;��&#:!, ��!� �41%*%A%; �1*#:%/ -1;1*+&%/ !2#��%:2!��/. �!)1215(�!� )�-&!&&' ����( � )2#2%4# 5121- /$ &14%��()&���+ *G4�+:%;( 2%-(;(, &!;!A!��' 4%�1��#, C% *G4# )%�#&&� )�-&!�!�# *#D1 �!;#$ �1=1 � �4%�:%&!*G�!�# ��%G ;%2!*+. ! "%A% 4(;:(, ,1 � =(*% ;1�%G �#$%�!&&'. �%:2!� ��� =1��4# - )#�!&+ ;%2!*� &! )*%C!$, -!��!�*'� ��%/$ �*($!5�� D*'$%; -!)#�!&+ � ��4)%��41" -&!$%4#�# “���#&(”, �!; )2# ,+%;( &1 )2%)%&(�!� A%�%�#$ )%*%61&+ � �#�&%�:��. �!:#" ��#*+ �141&&' =1��4 -� �*($!5!;# ��!� &!-#�!�#�+ �%:2!����+:#;, ! - 5!�%; – 1�2#��#5&#;.

�� �� (427–347 4% &.1.) – �#4!�&#" 4!�&+%A21,+:#" F�*%�%F, %=’L:�#�&#" �41!*���, �41%*%A 2!=%�*!�&#,+:%/ !2#��%:2!��/, (51&+ �%:2!�!. � ��%2!$

Page 17: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

17

“���D ”, “F ��-” �*!�%& &!:21�*#� )2%1:� &%�%/ �#��1;# �#$%�!&&' 4��1" � ;%*%4� � 2!=%�*!�&#,+:�" 4126!��. �! "%A% �1%2�LG, 4��# 4% 7 2%:�� )%�#&&� �#$%�(�!�#�+ &! “;!"4!&5#:!$” =�*' $2!;��, 41 6�&:#-�#$%�!�1*+:#, )2#-&!51&� 4126!�%G, 2%-�#�!G�+ /$ -! 4%)%;%A%G �A%2, :!-%:, )��1&+, =1��4 �%C%. � 7 4% 12 2%:�� 4��# ��4��4(G�+ 4126!�&( D:%*(, 41 �5!�+�' 5#�!�#, )#�!�#, 2!$(�!�#, ;(-#,� � �)��(. *' 4��1" 12–16 2%:�� )2%)%&(L�+�' D:%*! F�-#5&%A% �#$%�!&&' – � ���� – - A�;&!��#5&#;# �)2!�!;#. �2# ,+%;( &1-4�=&� 4��# ��4���!G�+�' � 2'4# -1;*12%=�� � 21;��&#:��. � 18 4% 20 2%:�� – �<�>�� – )%�#*1&! ��"�+:%�%-A�;&!��#5&! )�4A%�%�:!. � 20-�# 2%:�� G&!:#, ':� &1 �#'�#*# -4�=&%��1" 4% &!(:, ��!�!*# �%/&!;#, ! ��, C% -!*#D#*#�', 4% 30 2%:�� �#�5!G�+ �!:� &!(:#, ': !2#F;1�#:!, A1%;1�2�', !��2%&%;�' � ;(-#:!. �%&# A%�(G�+�' 4% �#:%&!&&' �!6*#�#$ 4126!�&#$ 4%2(51&+. �%=# ��:%; ��4 30 4% 35 2., &!"-4�=&�D� � &!"4%=2%51�&�D�, ;%6(�+ )2%4%�6(�!�# �4%�:%&!*G�!�# ��%G %����(, C%= )%��; ��!�# :12��&#:!;# 4126!�#. ���*' 50-�# 2%:�� �%&# -��*+&'G�+�' ��4 :12��&#,��! 4126!�%G � ;%6(�+ 4!*� �!;%�4%�:%&!*G�!�#�+.

�#$%�!&&' 6�&%:, &! 4(;:( �*!�%&!, )%�#&&% =(�# �!:1 6 �!;1, ': � � �)!2��. �%4% �#$%�!&&' 2!=��, �% �*!�%& 21:%;1&4(L ��!�#�#�+ 4% &#$ �(�%2%, &1 &�6#�#, :!2!�# -! =(4+-':� )2%��():#, %=’L4&(�!�# � A2()# -! %-&!:%G 2�-&%;%�’', C%= �%&# &1 �)�*:(�!*#�' ;�6 �%=%G.

�61, )14!A%A�5&! �#��1;! �*!�%&! =(*! )%=(4%�!&! � �&�121�!$ 2!=%�*!�&#:��, �A&%2(�!*! �&�121�# &!2%4(, &1 )2#";!*! 4% (�!A# �#$%�!&&' 2!=��. ��& - )21-#2���%; ��!�#��' 4% F�-#5&%/ )2!,�, ��!6!G5#, C% 4*' 4��1" 2!=%�*!�&#:�� �2(4%�1 �#$%�!&&' &1 )%�2�=&1.

�2%�1 �*!�%& �#�(&(� 2'4 ,�:!�#$ 4(;%:, -%:21;!, )2% &1%=$�4&���+ �#$%�!&&' 4��1" 4%D:�*+&%A% ��:(, F�-#5&1 �#$%�!&&', 2%-D#21&&' )2%A2!;# &!�5!&&', ���%21&&' 4126!�&%/ �#��1;# �#$%�!&&', %����# 4*' 4%2%�*#$ � �!;%�4%�:%&!*1&&' *G4#&# )2%�'A%; 6#��'.

,��� � �& (384–322 4% &.1.) – (51&+ �*!�%&!, 4!�&+%A21,+:#" F�*%�%F � )14!A%A, !��%2 &!(:%�#$ )2!,+ ( A!*(-� F�*%�%F�/, )%*��#:#, 1�#:#, 1��1�#:#, )2#2%4%-&!����!. ��& =(� �#$%�!�1*1; .�!:14%&�+:%A%. �)12D1 �#��� %�&%�&� )%*%61&&' *%A�:#. � 335 2. -!�&(�!� � �F�&!$ F�*%�%F�+:( D:%*( – ��:1".

! "%A% 4(;:(, ;1�%G �#$%�!&&' L 2%-�#�%: � *G4#&� �#C#$ ':%��1" 4(D� – 2%-(;%�%/ � �%*+%�%/. �#$%�!&&' )%�#&&% -4�"�&G�!�#�+ 4126!�%G, ':! �#-&!5!L "%A% ;1�(, -!�4!&&' � -;���.

�2#��%�1*+ )2%)%&(L �*!�&( ��:%�( )12�%4#-!,�G: ��4 &!2%461&&' 4% 7 2%:��; ��4 7 4% 14 2%:�� ()%5!�%: ��!�1�%/ -2�*%���); ��4 )%5!�:( ��!�1�%/ -2�*%��� 4% 21 2%:(. �!:! )12�%4#-!,�', &! 4(;:( �2#��%�1*', ��4)%��4!L )2#2%4� *G4#&#. % 7 2%:�� 4#�#&! �#$%�(L�+�' � ��;’/, 41 =!�+:# )%�#&&� // -!A!2�%�(�!�#, �#$%�(�!�# -!�%=!;# A2#, :!-:#, ;(-#:#, ;%2!*+&#$ =1��4. ��4 7 4% 14 2%:�� 4��# ;!*# ��4��4(�!�# 4126!�&� D:%*#, � ':#$ -!";!�#;(�+�' F�-#5&#;# �)2!�!;#, ;(-#:%G, �5!�+�' 5#�!�#, *�5#�#. ��4 14 4% 21 2%:( )�4*��:# �! G&!:# -4%=(�!G�+ � D:%*!$ �1214&G %����(, ':! �:*G5!L -&!&&' - *��12!�(2#, ���%2�/, F�*%�%F�/, ;!�1;!�#:#, !��2%&%;�/, ;(-#:#. �!:#" -;��� �#$%�!&&' � %����# �2#��%�1*+ )2%)%&(�!� 4*' $*%)5#:��. �2%�1 4*' 4��5!� ,' )2%A2!;! &!�5!&&' =(*! %=;161&%G.

�*!�%& � �2#��%�1*+ 4%�2#;(�!*#�+ 4(;:#, C% 1��1�#5&1, ;%2!*+&1 �#$%�!&&' L ���451&&'; A!2;%&�/, ! 21!*+&� // �#'�# �#4&% ( A2!;!�#,�, ;!�1;!�#,�, !��2%&%;�/, �)%2��.

3����� (460–370 4% &.1.) – 4!�&+%A21,+:#" F�*%�%F-;!�12�!*���. ��& ���%2#� !�%;���#5&( �1%2�G, �#-&!�!� ;%6*#����+ )�-&!&&' ����(. � ��%/$ )2!,'$ =!A!�% (�!A# )2#4�*'� )2%=*1;!; �#$%�!&&'. 1;%:2#� ��4��%G�!� )2#&,#)# )2#2%4%��4)%��4&%���, A!2;%&�"&%A% 2%-�#�:( *G4#&#; �1*#:%A% -&!51&&' &!4!� �2(4%�%;( �#$%�!&&G 4��1" � ;%*%4�, �#:%2#��!&&G �)2!� ( �#$%�!&&� ;%2!*+&%/ )%�14�&:#. �1�! �#$%�!&&', &! 4(;:( 1;%:2#�!, – )�4A%�(�!�# ;%*%4+ 4%

Page 18: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

18

21!*+&%A% 6#��' &! -1;*�. �&%�&#; ( �#$%�!&&� ;!L =(�# %�%*%4�&&' -&!&&';# )2% )2#2%4(.

���*' �%A% ': �#; -!�%G�!� �F�&# � )121��%2#� /$ &! ��%G :%*%&�G, =!A!�% 4!�&+%A21,+:#$ F�*%�%F��, ;!�1;!�#:�� )%�2!)#*# ( )%*%& � =(*# �#�1-1&� 4% �#;(. ��!�D# 2!=!;# -&!�&#$ 2#;*'&, �%&# �()2%�%46(�!*# /$ 4��1" 4% D:%*#, )2#�*(A%�(�!*# /;. �!;1 �%4� 2!=��-F�*%�%F�� ()12D1 )%5!*# &!-#�!�# )14!A%A!;#. �!: �#&#:*! &!-�! )2%F1��/ „ )14!A%A” � (��%2#��' �12;�& “��� ����� ”.

6. ����� �� ���������� ������������ ��

�%,�!*+&%-:*!�%�1 2%-D!2(�!&&' &!�1*1&&' !�&+%A% �#;( &!:*!*% ���" ��4=#�%: � &! �#��1;( �#$%�!&&'. *' =�4&%A% &!�1*1&&' �(� ��&(�!*# 1*1;1&�!2&� )2#�!�&� � )*!�&� D:%*#, 4*' 4��1" )2#��*1"%�!&#$ �12��� &!�1*1&&' – A2!;!�#5&� D:%*#. ���*�-� �-� 9���� %=�*(A%�(�!*# 41':( 5!��#&( &1=!A!�%A% � &1-&!�&%A% ��*+&% &!2%461&%A% &!�1*1&&' ()*1=1/�). �!; �5#*# )#�!�#, 5#�!�# � 2!$(�!�#, -&!"%;#*# - -!:%&!;# 4126!�#. �!A!�� � -&!�&� *G4# &!4!�!*# )121�!A( &!�5!&&G ��%/$ �#&�� A2!;%�� � 4%;!D&�$ (;%�!$.

� �� * ��B-�0 9��� 0, �!:%6 )2#�!�&#$ � )*!�&#$, &!�5!*#�' 4��# -&!�&#$ =!�+:��. �5&� �#�5!*# A2!;!�#:(, *!�#&�+:( � A21,+:( ;%�#, 2#�%2#:( (;#��1,��% :2!�&%;%����! - 41':#;# ��4%;%��';# - *��12!�(2# �! ���%2�/). � D:%*!$ %=%$ �#)�� &!�5!*#�' ��*+:# $*%)5#:#. �%-�#�%: ,#$ D:�* =(� �)2#5#&1&#" &1%=$�4&���G %�%*%4�&&' %2!�%2�+:#; ;#��1,��%; �#;#, $�% &!;!A!��' -!"&'�# :12��&� )%�!4# ( 4126!��.

�&!5&% )�-&�D1 ( �#;� -�'�#*#�' D:%*# 2#�%2��, � ':#$ 4��# -&!�� A%�(�!*#�' 4% 4126!�&%/ 4�'*+&%���. �%&# �#�5!*# 2#�%2#:(, F�*%�%F�G, )2!�%-&!����%, A21,+:( ;%�(, ;!�1;!�#:(, ;(-#:(. !�5!&&' � D:%*!$ =(*% )*!�&#;. � �1214#&� �-A% �#�. 4% &.1. )2#�!�&� A2!;!�#5&� " 2#�%2�+:� D:%*# =(*# )121��%21&� � 4126!�&�.

�2%A%*%D1&&' $2#��#'&���! 4126!�&%G 21*�A�LG �#;�+:%/ �;)12�/ �)2#5#&#*% 2�-:( -;�&( -;���( &!�5!&&' � �#$%�!&&' 4��1" ( D:%*!$. �2#��#'&���% &!4!*% D:%*� '�:2!�% -!=!2�*1&%A% 21*�A�"&%A% $!2!:�12(, C% -&#6(�!*% 2��1&+ 2%-(;%�%A% �#$%�!&&' )�42%��!G5#$ )%:%*�&+.

+����, �, �24+�,��5 � 30/���6 �0/7�8 �?!0)*+& ),)'4:&

��� �0� --�: 2�-&%=�5&#" A!2;%&�"&#" 2%-�#�%:

%�%=#��%��� G��*� � +*��:

0–7 2. – ��;1"&1 �#$%�!&&'; 7–13 2. – ;(-#5&! D:%*!: D:%*!

A2!;!�#��! (&!�5!&&' A2!;%�� � *�5=�); D:%*! :1F!2#��! (*��12!�(2&%-;(-#5&1

�#$%�!&&'); 13–18 2. – A�;&!-�"&� D:%*#: )!*1��2!

(D:%*! 4!�&+%A% )’'�#=%2���!); A�;&!��' (2#�%2#:!, A�;&!��#:!, ;(-#:!);

18–20 2. – 1F1=�' �� ��;�:-� ;�--��� ����-��� �0� --�:

L4&���+, 2��&���+ )1214 -!:%&%;, �41!* A12%/5&%A% � =1-:%2#�&%A% �*(6�&&'

2�4&%;( ;���(.

�9&('&0)*+& ),)'4:& ��� �0� --�:

)�4A%�%�:! ;(6&�$, 4#�,#)*�&%�!&#$, -!A!2�%�!&#$ �%/&��.

M%2;# &!�5!&&' � �#$%�!&&': 0–7 2. – ��;1"&1 �#$%�!&&';

7–18 2. !A1**# (��"�+:%�� -!A%&#); 18–20 2. – ��"�+:%�! �*(6=! (1F1=�').

F*�� - B --� � �0� --�: �%*%4�&&' -=2%LG, 2%-�#�%: �#*# �

�#�2#�!*%���; 1*1;1&�!2&1 &!�5!&&' 5#�!&&G " )#�+;(, 2%-�#�%: :;��*#�%���, �;�&&' �#�*%�*G�!�# 4(;:# !2A(;1&�%�!&% � *!:%&�5&%; 1��1�#5&1 �#$%�!&&' 5121-

��"�+:%�� )��&� � �!&,�, 2%-�#�%: )%5(��' :2!�# ��*!.

������ �0� --�: %�%=#��#" )2#:*!4, -;!A!&&', F%2;(�!&&'

-�#5%:, )%:!2!&&', =1��4#; %=C#&&1 �#$%�!&&'.

Page 19: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

19

/�,2 �,�*,��5 � 3,��9+�� 02�� ��*�:-� �0� --� (��4 &!2%461&&' 4% 7 2%:��)

���*�-� �- 9��� (��4 7 4% 11–12 2%:��) – - V ��. &. 1. – ;!*! �(�% )2!:�#5&#" $!2!:�12 ($*%)5!:�� � 4��5!�

&!�5!*# 5#�!&&G, )#�+;(, *�5=�). A��� �� * ���� (��4 11 4% 12–15 2%:��) – )1214=!5!*%�'

�#�51&&' *!�#&�+:%/ � A21,+:%/ ;%�# �! *��12!�(2# (A2!;!�#:!, )%1�#:!, ��#*���#:! &! %�&%�� ��%2�� �%;12!, �12A�*�', �121&,�')

(%�%*%4�&&G %�&%�!;# “��*+&#$ ;#��1,��” )2#4�*'*%�+ 42(A%2'4&1 -&!51&&'), -4�"�&G�!*%�' F%2;(�!&&' “����- ���� �� ��� ”.

A��� ����� (��4 15 4% 20 2%:��) – &1-&!5&! :�*+:���+ G&!:�� �1%21�#5&% � )2!:�#5&% 41�!*+&% �#�5!*!

%2!�%2�+:1 ;#��1,��% -! -2!-:%; )2%;%� �#,12%&! 4*' )�4A%�%�:# 4% �(4%�%/ 4�'*+&%���.

������ $������% � �!�� � 1. �-!L;%-�’'-%: :(*+�(2# " %����# ( 4%���%2#5&#$ ����%�#$ ,#��*�-!,�'$. 2. �%2��&'*+&#" !&!*�- 4(;%: ()%A*'4��) A21,+:#$, 2#;�+:#$ � �$�4&#$ F�*%�%F�� C%4% �#$%�!&&' %�%=#��%���. 3. �!2!:�12#��#:! -;���( %����# " �#$%�!&&' ( )12D#$ D:%*!$ ()%2��&'*+&#" !&!*�-). 4. ��!&%�*1&&' �#$%�!&&' 4��1" ( 4%���%2#5&#" )12�%4 - �� ��. 4% &.1. 4% )%5. &.1.

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���%

1. =b2(&�("�1, ':#" - )�4$%4�� C%4% �#&#:&1&&' �#$%�!&&' !=�%*G�&% L &1 &!(:%�#;? 2. @:� - )!;’'�%: 46121* )14!A%A�:# L &! �12#�%2�/ &!D%A% :2!G (&!"��!2�D� &! J#�%;#2C#&�)? 3. %�14��+, C% �)!2�!&�+:! � �F�&�+:! �#$%�&� �#��1;# L �!:#;#, C% (&1;%6*#�*GG�+ %4&! %4&(. 4. �% L )2#&,#)%�% ��4;�&&#; ( D:%*!$ )#�,�� � 612,�� (��!2%4!�&�" KA#)1�)? 5. @:� &!�*�4:# �F�&�+:%/ %����&+%/ �#��1;# ;!G�+ &1)121��5&( ,�&&���+ 4*' �(5!�&%/ -!A!*+&%*G4�+:%/ � )14!A%A�5&%/ :(*+�(2#?

��

1. @:#" )�4$�4 L �#-&!5!*+&#; )2# �#�51&&� ��(41&�!;# ���%2#:%-)14!A%A�5&%/ &!(:#? ) ��>���-�:; >) ��*����-�:; ) ������������B-�:. 2. �% ;%6&! ��4&1��# 4% &!"421�&�D#$ 46121* � ���%2�/ )14!A%A�:#? ) * -�������; >) +������; ) ������� *�. 3. @:#" - )�4$%4�� � ���%2#:%-)14!A%A�5&�" &!(,� C%4% �#&#:&1&&' �#$%�!&&'

!=�%*G�&% )%-=!�*1&#" &!(:%�%���? ) >������B-�:; >) �;������B-�:; ) ��0�����B-�:. 4. � ':#" ���%2#5&#" )12�%4 �#&#:!L �#$%�!&&' ': �%,�!*+&1 '�#C1? ) - �� �� � ��� �0 ��; >) � �������: ������; ) - �� �� � --���� * ��� �0 ��. 5. �#-&!5!*+&#; -!:%&%; *G4�+:%A% �)��6#��' " :12��&#,��%; 4% 21!*�-!,�/

�#$%�!&&' ( 2%4%��" %=C#&� =(�: )+ ��- +������� �� �� *�� ��; >)+ ��- � >�; ) >������B-�: + ��-. 6. �&%�&#;# D*'$!;# �#$%�!&&' )�42%��!G5%/ -;�&# ( )12���&% 2%4%�%;( �(�)�*+����

=(*#: ) ��� +, ������D�--�, +* � --�; >) - �= --�, ������D�--�, ����� �

��-������; ) ��� +, ������D�--�, �����- �B �� � �� ;�. 7. !"421�&�D%G ( ����%��" ,#��*�-!,�/ ��!6!L�+�' D:%*!: ) ���-���� � ���-�; >) ���-���� I�����; ) ������� <�B- 9��� � :�. 8. � ':�" �- D:�* 421�&+%/ ,#��*�-!,�/ -;��� &!�5!&&' �:*G5!�: �;�&&' 5#�!&&', 2!$(&:(,

)#�+;!; -&!&&' !2#F;1�#:#, A1%;1�2�/, !��2%&%;�/, ;!A�/, !��2%*%A�/, &!2%4&%/ ;14#,#&#? ) 9���� ���-���� #�� =; >) 9���� D��;� � ���-��*� I�����; ) 9���� &���/.

9. �%�(, ':! )1214=!5!L :%2%�:(, 5��:( � �%5&( ��4)%��4+ &!-#�!G�+: ) <�-���=; >) � �� -���=; ) � ��-�B-�=.

Page 20: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

20

10. J#��' 6�&:# � �F�&!$ =(*% -!;:&(�1 � -%�121461&1 � 6�&%5�" )%*%�#&� =(4#&:(, ':! &!-#�!*!�+: ) � �����=; >) ��-���C=; ) ��0-�=.

11. ��"�+:%�! A2()! � !�&�" �21,�/, � ':( ���()!*# G&!:# 18–20 2%:�� � &1�*# �*(6=( � ��"�+:%�#$ A!2&�-%&!$: ) �<�>�C=; >) � �����=; ) > � ��:�-�*; �) ������C=.

12. ��# - 15–18 2%:�� � !�&�" �21,�/ &!�5!*#�+ � D:%*!$ &!-#�!*#�+: ) �� * ����; >) �� ����; ) ��< ����; �) ��*- ��0.

13. �%A% $%��*# �#$%�!�# - �)!2�!&�+:%/ 6�&:#: ) ��* 9-= ����� ���; >) D�-��- * +�-��; ) ������B�-� ��>�����.

14. =’L4&!&� A2!;!�#5&� D:%*# � D:%*# %2!�%2�� � ��!2%4!�&+%;( �#;� &!-#�!*# ) ���D -�*�; >) ���*�-� �-�*�; ) �� * ��B-�*�.

15. !"=�*+D ��4%;#; 2#;�+:#; )14!A%A%; =(�: ) % : '��: )�+ �; >) � �� G >�: #�-���� -; ) ��� � - &���.

Page 21: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

21

���� �� ����� � ���������� ���� �����������

�� ���������

1. F � ��- 0 � �������� ���0� �����-���BB�. ����* ����-���B-�0 9���.

2. ����* ��; ������ �0� --�. 3. ��-��-�--� ���� ��� ��B �. 4. ��-��-�--� ���9�0 �-�������� � F 0��-�: I���� � ��� -�+ ;��

- B --�. 5. #������ ���0� C����:����� ������D�--�. “����-�� � ����”

�������-� � G������. 6. ��C�- --� - B --� + ��������-�= �� ;�= ��* ��� : ��** +�

# *� -����. 7. %�* -���B-� ���/ ���� : �0� --� (G. � >��, �.������� *���:, �

��-��-�). '� �� ���:

1. �1�:���+:#" �.�. ���%2�' )14!A%A�:#. – 2-1 �#4. 4%). – �.: �1&�2 &!�5.*-2#, 2005. 2. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 3. �2!�1,+ �. ���%2�' :*!�#5&%/ -!2(=�6&%/ )14!A%A�:# �! D:�*+&#,��!. – �12&%)�*+, 1996. 4. �#�:(&%� �.�. �21��%;!�#' )% #��%2## -!2(=16&%" )14!A%A#:#: �51=. )%�%=#1 4*'

��(41&�%� )14. #&-�%�. – �.: �2%��1C1&#1,1981.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2 "��������, ����, ��������� ��������� �� ��! �������,

� ������-��������� �����; �� ������� �� ��, ���� �� , �����, � �!�����, ���������, ���, �������, ��� ����, ���������; ����� �����, � ������ �� ������; �����; ��� ����� � ��������.

1. �������� ������������ ����� �����������. ������� ������������� ����

���%2#5&#" )12�%4 - V� )% ��� ��. ( �!$�4&�" K�2%)� :�!*�F�:(L�+�' ': 1)%$! �1214&+%��55'. �51&�-,12:%�&#:# �1214&+%��55', ��4%;� � ���%2�/ )�4 &!-�%G “0�� ��” (��4 �*%�! “0�� ”, �%=�% “9��� ”), – ,1 )2%F1�%2#, C% )2%�*!�#*#�' ��%/;# �51&#;# =%A%�*%��+:#;# ��%2!;#. �%&# )2#:*!4!*# ��� ��%/ �!*!&�# �! -&!&&' 4% �%A%, C%= (-A%4#�# �51&&' �! :!&%&# ,12:�# - �#;# �#)!4:%�#;# (2#�:!;# &!(:%�#$ ��4%;%��1", ':� /; )%C!��#*% -&!"�# � )121:*!4!$ )2!,+ �1*#:%A% F�*%�%F! 4!�&#&# �2#��%�1*'.

��� ��&(G5� � �� 5!�# D:%*# -&!$%4#*#�' &! (�2#;!&&� ,12:�#. �12:�! 6 � �#-&!5!*! )2%A2!;# &!�5!&&' � %=#2!*! �:*!4 (5&��. I:%*# =(*# �2+%$ �#)��: *�- ������, ':� ��4:2#�!*#�' )2# ;%&!��#2'$ 4*' $*%)5#:��, C% A%�(�!*#�' 4% 21*�A�"&%/ 4�'*+&%��� (�!: -�!&� “-����9-� 9����”), �! 4*' �#&�� �����+:#$ F1%4!*�� (“+�-�9-� 9����”); C�������� B� � <��� ��-�, C% ��4:2#�!*#�' )2# L)#�:%)�+:#$ 21-#41&,�'$ � �!:%6 )%4�*'*#�' &! 4�� :!�1A%2�/; ;����-�-���0����� D:%*#, ':� (�2#;(�!*#�' )%���%�#;# ��'C1&&#:!;#.

�%���%�� �! “+�-�9-�” ;%&!��#2�+:� � L)#�:%)�+:� D:%*# ��4��4(�!*# $*%)5#:# ��:%; ��4 7 4% 15 2%:��, 41 /$ &!�5!*# 5#�!�#, )#�!�#, 2!$(�!�# � ,12:%�&%;( �)��(. ��� (5&� �5#*#�' � %4&%;( )2#;�C1&&�, !*1 :%61& �#:%&(�!� %�%=#��1 )1�&1 -!�4!&&'. �%5&% ���!&%�*1&%A% ��2%:( &!�5!&&' � &!�5!*+&#$ )2%A2!; &1 ��&(�!*%. �)%5!�:( (5&� -!-(=2G�!*# ;%*#��# � )�!*;#, ! )%��; �5#*#�' 5#�!�# 21*�A�"&� :&#A#, )#�!�#, �)��!�#, �#�5!*# !2#F;1�#:( (4%4!�!&&',

Page 22: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

22

��4&�;!&&', ;&%61&&' ). �&#6:# =(*# 2(:%)#�&� � )12D� - &#$ &!���+ =1- �1*#:#$ *��12 � 2%-4�*%�#$ -&!:��. �%;( 4%�%4#*%�' &!�5!�#�' &1 ��*+:# �:*!4!�# *��12# � �*%�!, ! " 2%-;�2:%�(�!�#, ':! *��12! 4% ':%A% �*%�! ��4&%�#�+�'. !�5!&&' )2%�%4#*%�+ :!�1$�-#5&#; �)%�%=%; (-!)#�!&+ � ��4)%��41"). �5&� -!(5(�!*# ��4)%��4� &! -!)#�!&&', C% ��!�#� (5#�1*+, &1 2%-(;�G5# /$&+%A% -;���(.

1C% D#2D#; =(� -;��� &!�5!&&' ( “-����9-�0” D:%*!$. ��4 ��%/$ �*(6#�1*�� ,12:�! �#;!A!*! &1 �!: �61 " =!A!�%: -&!�# ;%*#��#, �;��# 5#�!�# *!�#&%G K�!&A1*�L (&!���+ � &1 2%-(;�G5# -;���( )2%5#�!&%A%), -&!�# )%�*�4%�&���+ )2%�141&&&' ,12:%�&#$ 2#�(!*��.

� ��%/$ D:%*!$ ,12:�! &1 ;%A*! %=�"�#�' =1- 41':#$ 1*1;1&��� �����+:%/ %����#, ':( F1%4!*+&1 �(�)�*+���% (�)!4:(�!*% ��4 !�&+%A% ����(. �2#��%�%�(G5# /$ 4% ��%/$ )%�21=, ,12:�! ��!*! ;#;%��*+&%G /$&+%G $2!&#�1*+:%G. �&�#5&� 4#�,#)*�&#, C% �#:*!4!*#�' � ,12:%�&#$ D:%*!$, &!-#�!*#�+ “�* ���-�0 *���;�”. ��4 &#;# 2%-(;�*#�': A2!;!�#:!, 2#�%2#:!, 4�!*1:�#:! (�!: -�!&#" “�����*” – �2# D*'$# -&!&+, 5# )12D! ��()�&+ &!�5!&&') �! !2#F;1�#:!, A1%;1�2�', !��2%&%;�', ;(-#:! (�!: -�!&#" “� �����*” – 5%�#2# D*'$# -&!&+, 5# 42(A! ��()�&+ &!�5!&&'). �*1 “���-� *���;� ” �1214&+%��55' =(*# *#D1 ��44!*1&%G )%4%=%G �%A%, C% �#:*!4!*%�' � !&�#5&#$ D:%*!$.

! ;16� X�–X�� ��. ,12:%�&� D:%*# )121��!*# -!4%�%*+&'�# )%�21=# �(�)�*+���! � %���51&#$ *G4'$. � ,1" )12�%4 ��4=(�!L�+�' D�#4:#" 2��� �! 2%-�#�%: �1214&+%��5&#$ ;���. � 5!�%; ;���! )%5!*# ��45(�!�# �1*#:( )%�21=( � %���51&#$ *G4'$, ':� �;�*# = (:*!4!�# =(4+-':� �%2A��1*+&� 4%;%�*1&%���, )2!,G�!�# � %2A!&!$ ;��,1�%A% �!;%�2'4(�!&&', �:*!4!�# 2�-&� 4�*%�� )!)12#. �' )%�21=! �#:*#:!*! 4% 6#��' &%�� �#)# D:�*, A%*%�&%G %�%=*#����G ':#$ =(*% �1, C% �%&# ���%2G�!*#�' )2#�!�&#;# %�%=!;#, �%=�% &1 (�2#;(�!*#�' -! 2!$(&%: ,12:�#. ���+:� :(),� � 21;��&#:# =(*# &1�4%�%*1&� ': ;%&%)%*�LG ,12:�# &! D:%*(, �!: � 21*�A�"&#; &!�5!&&'; � �#$%�!&&'; 4��1". �%;( �%&# �#;!A!*# ��4:2#��' ��%/$ (A�*+4�"�+:#$ � ,1$%�#$) D:�*, � ':#$ &!�5!&&' 4��1" )2%�%4#*%�+ =# /$ 2�4&%G ;%�%G � 4%)%;!A!*% = /; &!4!*� ( �%2A��1*+&#$ �)2!�!$ �! 2%-�#�:( 2�-&#$ 21;1�1*. �%��()%�% �!:� D:%*# =(*# )121��%21&� &! ;��+:� )%5!�:%��, ':� (�2#;(�!*#�+ :%D�%; ;��+:%A% �!;%�2'4(�!&&' (;!A���2!�(). � ,#$ D:%*!$ (5&� �5#*#�' 5#�!�#, )#�!�#, *�5#�# �! -&!"%;#*#�' - %�&%�!;# 21*�A�"&#$ -&!&+. �#:*!4!5�� ,#$ D:�* &!-#�!*# ;!A���2!;#. ��&(�!*# �%&# :%D�!;#, ':� �&%�#*#�' (5&';# ( �#A*'4� )*!�&� -! &!�5!&&'. � ,+%A% 5!�( %���51&���+ )121��!*! =(�# )2#��*1L; �(-+:%A% :%*! )214��!�&#:�� ,12:�#.

2. ������� ���������� ��������

�*!=:#" 2%-�#�%: ��"�+:%�%/ �1$&�:#, )%���"&� -=2%"&� �(�#5:# ;�6 �(��4!;#-F1%4!*!;# �#:*#:!*# 4% 6#��' %�%=*#�#" �#) ��"�+:%�%-F�-#5&%A%, *#,!2�+:%A% �#$%�!&&'. �#,!2���% �1214&+%��55' &1 ;!L 6%4&#$ �)�*+&#$ 2#� - �#; 2%;!&�#5&#; %=2!-%; D*'$1�&%A% 2%-(;&%A% ���5*#�%A% *#,!2', -!$#�&#:! 6�&%5%/ A�4&%���, ':#" �:*!��' � $(4%6&�" *��12!�(2�. J!4�=&�, ;!*%%���51&�, 6%2��%:� F1%4!*# 6#*# -! 2!$(&%: 1:�)*(!�!,�/ �1*'& �! ��"�+:%�#$ )%A2!=(�!&+. �%&# - )21-#2���%; ��!�#*#�' 4% ���$ �#4�� )2!,�, � �%;( 5#�*� " 2%-(;%�%/. �#,!2� ���%2#*# 4*' ��%/$ 4��1" �#��1;( �����+:%A% �#$%�!&&', � ���: “�*� ���-�* *���;� *” D:�*+&%/ %����# )2%�#��!�*'*#�+ “�* ��; ����0 ��>��B�--���:”. �!;1 �%&# � '�*'*# �%=%G -;��� �#$%�!&&' �! &!�5!&&' $*%)5#:��. % ,�L/ �#��1;# �#$%�!&&' &!*16!*#: �12$%�! /-4!, )*!�!&&', ��2�*'&&' - *(:!, :#4!&&' �)#�!, F1$�(�!&&', )%*G�!&&', A2! � D!$#, �;�&&' �:*!4!�# ��2D�, �)��!�# " A2!�# &! ;(-#5&#$ �&��2(;1&�!$.

Page 23: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

23

M1%4!*# A%�(�!*#�' 4% ��"�+:%�%/ �*(6=# - 4#�'5#$ 2%:��. �)%5!�:( �#&# F1%4!*�� &!�5!*#�' (;�&&G /-4#�# �12$# �! �%*%4��# -=2%LG, ! )%��; �%&# ��42'46!*#�+ 4% -!;:( ��%A% �1&+"%2!. �!; $*%)1,+ �)%5!�:( �#:%&(�!� %=%�''-:# )!6! )2# A%�)%4#&� ;!L�:( (��4 7 4% 14 2%:��), ! )%��; ��!�!� -=2%L&%�,1; A%�)%4!2', =12(5# (5!��+ ( ��"�+:%�#$ )%$%4!$. � ��,� 18–20 2%:�� G&!:!-F1%4!*! )%��'5(�!*# ( *#,!2�. �%;( �2(5!*# D)%2# �! ;15 )�4 5!� %�%=*#�%/ ,121;%&�/, &! ':�" =(*# )2#�(�&� 2%4#&! �! A%���. �*1 &! ,+%;( &!�5!&&' ��"�+:%��" �)2!�� &1 -!:�&5(�!*%�+. �%&% )2%4%�6(�!*%�+ � )�4 5!� ��"&#, � � ;#2&� 2%:#.

3. ��������� ������ �� ������

�#$%�!&&' �! %����! 6�&%: � 1)%$( �1214&+%��5&%A% F1%4!*�-;( ;!*# 6%2��:#" :!��%�#" $!2!:�12. ��5!�! -&!�&%A% )%$%461&&' �#$%�(�!*#�+ � ��;'/ )�4 &!A*'4%; ;!�12�� 5# �)1,�!*+&#$ �#$%�!�1*+%:. �%41:(4# /$ &!�5!*# 5#�!&&G �! )#�+;( 51&,� - &!"=*#65%A% ;%&!��#2'. I#2%:% )2!:�#:(�!*%�+ �!:%6 ��44!�!�# 4��5!�%: �- -!;%6&#$ ��;1" &! �#$%�!&&' 4% 6�&%5#$ ;%&!��#2��, 41 �%&# -&!$%4#*#�' )2%�'A%; :�*+:%$ 2%:��.

�!A!�% $�% - G&#$ �#$%�!&%: -!*#D!*# ;%&!��#2 �61 4*' �%A%, C%= �#"�# -!;�6 -! �%*1G =!�+:��. �%;( ��1 &!�5!&&' � ;%&!��#2'$ =(*% )�4)%2'4:%�!&1 )�4A%�%�,� 6�&:# 4% �#:%&!&&' // %�&%�&%/ F(&:,�/: =(�# A�4&%G 42(6#&%G, ;!��2’G, A%�)%4#&1G. � ;%&!��#2� 4��5!� &!�5!*# *!�#&�+:�" ;%��, -&!"%;#*# - ��=*�LG, )2#�5!*# 4% D*'$1�&%A% )%�%461&&' � �����. �%*%4� 6�&:# )%�#&&� =(*# &!�5#�#�' �!&,G�!�#, �#D(:!&% �$#*'�#�' � 21�12!&��, A2!�# &! *G�&� �! :*!�1�#&�, )�4�2#;(�!�# =1��4( &! �#-&!51&( �1;( - 4�%;! 5# �2+%;! )%42(A!;#. % -;���( &!�5!&&' �$%4#*% &!���+ %�%*%4�&&' ;#��1,��%; :%2#��(�!&&' ��'*%;. !*� /$ -&!"%;#*# - %�&%�&#;# )2!�#*!;# �141&&' 4%;!D&+%A% A%�)%4!2���!. �1214=!5!G5# *#$� 5!�#, ':� ;%6(�+ �)��:!�# =(4+-':( - �#$%�!&%:, 4��5!� -;(D(�!*# �#:%&(�!�# � �!: -�!&( “5%2&( 2%=%�(”. �%&# )% 512-� )2!,G�!*# &! :($&� � � )2!*+&�, -!)!*G�!*# � 5#��#*# ����#*+&#:#, )2#=#2!*# �! ;#*# )�4*%A(. �, &!21D��, � ;%&!��#2� ;!"=(�&� “-�2:#” �����+:%A% �(�)�*+���! %4126(�!*# 1*1;1&�!2&� ��4%;%��� - ���%2�/ �! A1%A2!F�/, �#:*!41&� 4%�#�+ �($%, - ;�F%*%A�/, !2#F;1�#:#, �1%*%A�/ �! *!�#&#.

�61, ;%6&! -!-&!5#�#, C% � 1)%$( �1214&+%��55' %���51&���+ �1214 6�&%:-4�%2'&%: =(*! 2%-)%��G461&! &!=!A!�% D#2D1, &�6 �1214 5%*%��:��-*#,!2��. � 41':�" ;�2� ,1 )%'�&GL�+�' �#;, C% :!�%*#,+:! ,12:�! &!;!A!*!�' �)*#&(�# &! �����+:#$ F1%4!*�� 5121- /$&�$ 42(6#&, ':� =(*# �#$%�!&� � ;%&!��#2'$ � 4(�� 21*�A�"&%���. 14!2;! �1214 )2#4!&%A% 4��5#&# - ��;’/ F1%4!*! %=%�’'-:%�% =(*# :&#A# 21*�A�"&%A% -;���(.

4. ��������� ����� ����������� �������� <���� �� ��������� �������

� -�''-:( - &1%=$�4&���G )%D#21&&' -&!&+ � - 1:%&%;�5&#; 2%-�#�:%; K�2%)# � X��–X��� ��. )%5!*! �:*!4!�#�' %�%=*#�! F%2;! �#C#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4�� – �-�������� (��4 *!�. “un�vers�tas” – �(:()&���+). �1 =(*# &1=!51&� 2!&�D1 :%2)%2!,�/ �5#�1*��-;!A���2�� �! (5&��-D:%*'2��. �&��12�#�1��+:! �51&! �)�*+&%�! – !&!*%A ,1$( �1214&+%��5&#$ 21;��&#:��: D:%*'2 – (51&+, =!:!*!�2 – )�4;!"��12, ;!A���2 5# 4%:�%2 – ;!"��12. !�5!G5# �5#�#�' – F%2;(*! �1214&+%��5&%/ %����#. �+%A%4&�D&�" (51&+ – -!��2! �5#�1*+, �!; =(� &1 )2%�# )%�5#�#�' &! �51&%A% ;!"��2!.

�51&� *G4#, ':� ;!&42(�!*# K�2%)%G � ,1" 5!�, ��!*# -�#5&#; '�#C1;. �1214 &#$ -&!5&( 5!��#&( �:*!4!*# �!: -�!&� � -�� (��4 *!�#&�+:%A% 4�L�*%�! “vagar�”

Page 24: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

24

– =2%4#�#), ':� '�*'*# �%=%G :(*+�(2&( �12$��:( �1214&+%��5&%A% (5&�����!. �1 =(*# D(:!5� :2!C%/ D:%*# - :2!C%G (51&���G. �2% &#$ :!-!*#, C% “�%&# -=#2!G�+ -&!&&' )% D:%*!$, ': =46%*# ���" ;14 )% :���!$”. �&��12�#�1�# �#&#:!*# )% ���" K�2%)�: ( �%*%&+/ (1158), :�F%24� (1168), �!2#6� (1200), �1;=2#46� (1209), �2!-� (1348), �2!:%�� (1364) �! � �&D#$ ;���!$.

!�5!&&' � �1214&+%��5&%;( (&��12�#�1�� �1*%�' *!�#&�+:%G ;%�%G. ��� �#:*!4!5� A(2�(�!*#�' � %�%=*#�� %2A!&�-!,�/, �!: -�!&� F!:(*+�1�# (��4 *!�. “facultas”– -4�=&%���). ��-&�D1 )�4 �*%�%; “< �������” )%5!*# 2%-(;��# �1 ��44�*1&&' (&��12�#�1�(, &! ':%;( �#:*!4!*!�+ �! 5# �&D! A!*(-+ -&!&+. �&��12�#�1�# ;!*# 5%�#2# F!:(*+�1�#. “�����9�:”, !=% “ �����B-�:” (��4 *!�. “ars” – ;#��1,��%) – &!"=�*+D 5#�*1&&#". �1 =(� -!A!*+&%%����&�" F!:(*+�1� -� ��2%:%; &!�5!&&' 5–7 2%:��, )2%�'A%; ':#$ �#�5!*#�+ “�* ���-�0 *���;�”. �2�; �%A% =(*% C1 �2# “��!2D#$” F!:(*+�1�#: ;14#5&#", G2#4#5&#", =%A%�*%��+:#" (��2%: &!�5!&&' 5–6 2%:��), &! ':� ��(41&��� )2#";!*# *#D1 )% -!:�&51&&� “!2�#��#5&%A%” F!:(*+�1�(.

�!:#; 5#&%;, &!�5!&&' ;!*% )2#=*#-&% �!:#" �#A*'4. % )''�&!4,'�# 2%:�� $*%)1,+ &!�5!��' *!�#&�+:�" ;%��, 5#�!&&G, )#�+;( �! 2!$(&:( � ;%&!��#2�+:�" 5# ;��,1��" D:%*�. �% -!:�&51&&G D:%*# ��& – (51&+ (&��12�#�1��+:%A% ;!A���2! -!A!*+&%%����&+%A% F!:(*+�1�(, �%=�% “�*� ���-�0 *���;�”. �1 ��4=(�!*%�' )2%�'A%; 4�%$ 2%:��. S&!:! �5#*# �2#��%�1*1��" *%A�,� �! F�-#,�, -!*(5!*# 4% (5!��� � ��(41&��+:#$ 4#�)(�!$, ! )%��; �#)2%=(�!*# &! ��()�&+ =!:!*!�2!. !��()&� 4�! 2%:# ��4�%4#*#�' &! �*($!&&' *1:,�" - ;1�!F�-#:#, )�#$%*%A�/, 1�#:#, )%*��#:# (-&%�( 6 �!:# -! ��%2!;# �2#��%�1*'). �#�5!*!�+ :%�;%*%A�' � ;!�1;!�#:!. !*� ��(41&� )%5#&!� �5#�1*G�!�#. ��& ��!�!� )%;�5&#:%; ;!A���2!, ':#" ��� 4#�)(�#, 41 �#��()!� ( 2%*� ��4)%��4!5!. �1-(*+�!� ,�L/ )2!,� – ��)#� &! ��()�&+ *�,1&,�!�!. �12D! *1:,�' � &%��" ':%��� – � ��& �61 ;!A���2 ;#��1,��. �1 4�! 2%:# ;%*%4#" �#:*!4!5 &!�5!L ��(41&���, !*1 " &!�5!L�+�' �!;. �!4,'�+ %4#& 2�: – )%5!�%: :!2’L2# ;!A���2!, ! -! )*15#;! �61 D���+ 2%:�� (&��12�#�1��+:%/ &!(:#. �!2!*1*+&% - %=%�''-:%�%G 4�%2�5&%G �#:*!4!,+:%G 4�'*+&���G ;%6&! =(*% )%5#&!�# �*($!�# :(2� ':%A%�+ “��!2D%A%” F!:(*+�1�(. �!; ��%/ )2!�#*! ��)#���, ��%/ ��:%�� ;16�. ���*' ��)#��� %4126(�!*# ��()�&+ ;!A���2! )2!�!, ;14#,#&# 5# �1%*%A�/. �*1, C%= &!�5!�# �1%*%A�/, )%�2�=&% =(*%, C%= �5#�1*G �#)%�&#*%�+ 34 2%:#, � C%= ,+%;( )1214(�!*# ����; 2%:�� &!�5!&&'. !�5!�#�' &! =%A%�*%��+:%;( F!:(*+�1�� =(*% &!"�!651. 4&#$ ��*+:# =!:!*!�2�� �21=! =(*% %4126!�# �2+%$ �#4��: =!:!*!�2 ��=*�/, =!:!*!�2 �1&�1&,�/ �! )%�&#" =!:!*!�2.

*' �%A%, C%= -4%=(�# �#C1 -�!&&' “������ - ��”, )%�2�=&% -!:�&5#�# )%�&#" :(2� &!�5!&&' � (&��12�#�1�� (11–13 2%:��).�&%�&#;# ;1�%4!;# &!�5!&&' � (&��12�#�1�!$ =(*# *1:,�/ � 4#�)(�#; ��(41&�# �#:%&(�!*# =!A!�% �)2!� � )#�!*# )#�+;%�� 2%=%�# – �2!:�!�#. �1:,�' '�*'*! �%=%G 5#�!&&' �1:��(, ':#" �#�5!��', �! )%'�&1&&' ,+%A% �1:��( ( �#A*'4� :%;1&�!2�� 4% &+%A% !=% 4% "%A% %:21;#$ 5!��#&. 2(A%G F%2;%G &!�5!&&' =(� 4#�)(�, %�&%�%G ':%A% =(*% )#�!&&' 4*' %=A%�%21&&'. �1-( %=#2!� ;!A���2. �!)12151&&' �#�(�!� !=% ��& �!;, !=% "%A% ��(41&�# (� �%;( 5#�*� " ��, C% �#)!4:%�% )%�2!)#*# &! 4#�)(�).

�1214&+%��5&� (&��12�#�1�# =(*# !��%&%;&#;# (��!&%�!;#, ':� ;!*# %2A!&# �!;%�2'4(�!&&'. �1:�%2 (&��12�#�1�( %=#2!��' &! -!A!*+&#$ -=%2!$ �, �1%21�#5&%, &#; ;�A ��!�# &!���+ ��(41&�. �!�4':# ��%L;( ��!�(�%��, (&��12�#�1�# ��4�A2!�!*# -&!5&( 2%*+ ( 2%-�#�:( :(*+�(2#, 2("&(�!&&� F1%4!*+&%/ %=;161&%���.

Page 25: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

25

5. � ��� � ����� <����������� ���������. “� ����� ������” �������� �� A�����

�(;!&�-; 1)%$# ��42%461&&' ��4=#��' ': ( )%A*'4!$ &! �#$%�!&&', �!: � &! %2A!&�-!,�/ )2!:�#5&%/ 2%=%�# D:%*#. �(;!&���#5&! )14!A%A�:! $!2!:�12#-(�!*!�+ )%�!A%G 4% 4��1", )2%�1��%; )2%�# F�-#5&#$ )%:!2!&+, )2!A&1&&'; 4% �4%�:%&!*1&&' -4�=&%��1" 4��1". � D:%*!$ -&!5&( (�!A( )2#4�*'*# 1��1�#5&%;( �#$%�!&&G, �#�51&&G *!�#&�+:%/ � A21,+:%/ ;%�, ! �!:%6 ;!�1;!�#:#, !��2%&%;�/, ;1$!&�:#, )2#2%4%-&!����!, A1%A2!F�/, *��12!�(2#, ;#��1,��!.

4&#; - &!"'�:2!��D#$ )214��!�&#:�� 1)%$# ��42%461&&' L �� ����� �� ;�& � (1378–1446). � 1424 2. ��4:2#� )2# 4�%2� A12,%A! �!&�(!&�+:%A% D:%*(, � ':�" &!�5!*#�+ 4��# A12,%A! � "%A% &!=*#61&#$, ! �!:%6 4��# =�4&#$ =!�+:��, ':� (�2#;(�!*#�+ -! 2!$(&%: ����%2�&% 4! M1*+�21. �' D:%*! -&!$%4#*!�+ &! =121-� ;!*+%�&#5%A% %-12!, :�;&!�# � &�" =(*# ����*#;#, )2%��%2#;#. I:%*! &!-#�!*!�+ “����-��* � ����”. �!;%G &!-�%G ����%2�&% 4! M1*+�21 )�4:21�*G�!� ��4;�&&���+ ��%L/ D:%*# ��4 �1214&+%��5&%/ !�:1�#5&%/ D:%*#. �1*#:! (�!A! &!4!�!*!�+ F�-#5&%;( �#$%�!&&G: 4��# -!";!*#�+ �12$%�%G /-4%G, )*!�!&&';, A�;&!��#:%G, F1$�(�!&&';. ��*1�&� )%:!2!&&' 4%)(�:!*#�+ *#D1 -! !&�#;%2!*+&� 4�/ �#$%�!&,��. �#�5!*#�+ 4!�&� ;%�#, 2#;�+:! � A21,+:! *��12!�(2#. ��# �#�5!*# ;!�1;!�#:(, ( �#:*!4!&&� ':%/ ;!*# ;��,1 &!%5&� )%��=&#:# � )2!:�#5&� 2%=%�#. I:%*! ����%2�&% 4! M1*+�21 :%2#��(�!*!�+ )%)(*'2&���G, �%&! =(*! -2!-:%; 4*' ���%21&&' &%�#$ A(;!&���#5&#$ D:�* � 2�-&#$ :2!/&!$ �!$�4&%/ K�2%)#, ! �!;%A% ����%2�&% 4! M1*+�21 &!-#�!*# “)12D#; D:�*+&#; (5#�1*1; &%�%A% �#)(”.

6. ��<����� ������� � ��� ������B ����B ������ ��� � ������ ����������

(;:! )2% �#$%�!&&' ;%*%4%A% )%:%*�&&' � )2%,1�� �2(4%�%/ 4�'*+&%��� =(*! �)12D1 �#�*%�*1&! !&A*�"�+:#; A(;!&���%; ������� ����� (1478–1535). ��& =(� !&A*�"�+:#; )#�+;1&&#:%; (�%)�5&%A% �%,�!*�-;(. � ��%2� “F���� �-�� ��� - :�� J�: �=� � ��� -��: ���� “������” &!;!*G�!� :!2�#&( �41!*+&%A% �(�)�*+&%A% *!4(, 41 =(*! ��4�(�&' )2#�!�&! �*!�&���+, )!&(�!*! �(�)�*+&! %2A!&�-!,�' �#2%=&#,��! � 2%-)%4�*(. � -;!*+%�!&�" �.�%2%; :!2�#&� 4126!�! )�:*(L�+�' )2% %����( � �#$%�!&&' ��%/$ A2%;!4'&. !�5!&&' L -!A!*+&#; 4*' 4��1" %=%$ ��!�1", �141�+�' 2�4&%G ;%�%G.

�%2'4 - 1*1;1&�!2&%G %����%G (5&';-(�%)�",'; 4!G�+�' �!:%6 -&!&&' - ;(-#:#, 4�!*1:�#:#, &!(:# 5#�*! � �#;�2(, ! �!:%6 !��2%&%;�/. �%*%4+ �#$%�(L�+�' � 4(�� A(;!&���#5&%/ ;%2!*�, F�-#5&%A% 2%-�#�:(, )�4A%�%�:# 4% �2(4%�%/ 4�'*+&%���. �1;*12%=���% �#�5!L�+�' �1%21�#5&% � D:%*� � )2!:�#5&% &! )%*'$. �G4#, ':� -!";!G�+�' &!(:%G, -��*+&1&� ��4 F�-#5&%/ )2!,�, ! ��, ':� &1 �#)2!�4%�(G�+ )%:*!41&#$ &!4�", )%�12�!G�+�' 4% -1;*12%=���! � 21;1�1*. ��1 4%2%�*1 &!�1*1&&' ��%)�/ ;%61 &! 4%-��**� -!";!�#�' &!(:%G � ;#��1,��%; � �)1,�!*+&% ��4�141&#$ 4*' ,+%A% ;��,'$.

�.�%2 )2%A%*%D(L )2#&,#)# -!A!*+&%A% &!�5!&&', 2��&%)2!�&%/ %����# 4*' %=%$ ��!�1", �#�*%�*GL 4(;:( )2% %2A!&�-!,�G �!;%%����#, )�4:21�*GL �1*#:( 2%*+ )2!,� ( �#$%�!&&� 4��1", �)12D1 �#�*%�*GL 4(;:( )2% -&#C1&&' )2%�#*16&%��� ;�6 F�-#5&%G �! 2%-(;%�%G )2!,1G.

�1 %4&#; )214��!�&#:%; (�%)�5&%A% �%,�!*�-;( =(� ��!*�"�+:#" ;#�*#�1*+ �����$� (�������� (1568–1639). � ��%2� “����>��� ��-;�” 5# “���� ��-;�” )%:!-!� �41!*+&#" �(�)�*+&#" *!4, )2# ':%;( *G4# 6#�(�+ &! -!�!4!$ )%�&%/

Page 26: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

26

)%*��#5&%/ � 1:%&%;�5&%/ 2��&%���. �2#�!�&! �*!�&���+ � A2%D� ��4�(�&�. ��� 5*1&# �(�)�*+���! -%=%�’'-!&� -!";!�#�+ ��*+�+:%A%�)%4!2�+:%G � 21;��&#5%G )2!,1G &1 =�*+D1 5%�#2+%$ A%4#& &! 41&+. !"-4�=&�D� -!";!G�+�' &!(:%G � ;#��1,��%;. �%�(G5#�+ 4% �2(4%�%/ 4�'*+&%���, 4��# �)%5!�:( ��4��4(G�+ 2�-&� ;!"��12&�, ! )%��; 4%*(5!G�+�' 4% A2%;!4�+:%/ )2!,�. !�5!&&' 2%-)%5#&!L�+�' - 4�%$ 2%:�� �- -!��%�(�!&&'; &!%5&%���. ���&# “����% �%&,'” 2%-)#�!&� :!2�#&!;#, &! ':#$ -%=2!61&� 2�-&� A!*(-� -&!&+ � 21;1�1*. �(*'G5# -� ��%/; &!��!�&#:!;# �-4%�6 ���&, ;!*1&+:� 4��# -!��%GG�+ !*F!��� � �5!�+�' A%�%2#�#, )%��;, A2!G5#�+, %�%*%4��!G�+ &!�5!*+&#;# )214;1�!;#. ! �%�+;%;( 2%,� 6#��' 4��# )2#��()!G�+ 4% !:�#�&%A% � ���4%;%A% &!�5!&&'. �#$%�&#; :12��&#:%; 4126!�# L �51&#" �%&,1 (;1�!F�-#:), "%A% )%;�5&#:# – �%& (;%A(�&���+), ��& (;(42���+), �%2 (*G=%�).

7. � ���������� ���� ������ � �������� (A. ����, �.������������, �. �������).

;������ 0��� (1494–1553), �1*#:#" F2!&,(-+:#" )#�+;1&&#:-A(;!&���, %4#& - &!"�#4!�&�D#$ )214��!�&#:�� )14!A%A�5&%/ 4(;:# 1)%$# ��42%461&&'. � ��%L;( 2%;!&� “% �� -�= � � -� ��=���” ��& )�44!� :2#�#,� �$%*!��#5&1 &!�5!&&', )%:!-!� "%A% )%2%6&���+ � &�:51;&���+. �#:*!� ��%G �#��1;( �#$%�!&&', � ':�" )%:!-!� &!�5!&&', -!�&%�!&1 &! ��*+&%;( �&�121�� �! !:�#�&%��� 4#�#&#. 6121*%; -&!&+ �*(6!�+ &1 ��*+:# :&#A#, ! " �#�51&&' )2#2%4# D*'$%; =1-)%�1214&+%A% �)%��12161&&', =1��4#, ':� -=(46(G�+ 4#�'5( 4(;:(, ! �!:%6 D#2%:1 -&!"%;���% - %�%5(G5#; 6#��';. M. �!=*1 )2%)%&(L 4!�!�# 4��'; (&��12�!*+&� -&!&&' (;%�#, ;!�1;!�#:(, !��2%&%;�G, )2#2%4%-&!����%, ���%2�G, )2!�%, F�-#5&1 �#$%�!&&'). �!6*#�%G �:*!4%�%G 5!��#&%G 2�-&%=�5&%A% �#$%�!&&' ��& ��!6!� ;#��1,��%.

/��$� 0� �����&��� (1466–1536) �!:%6 &!*16#�+ 4% )14!A%A��-A(;!&�����. !2%4#��' � �%��124!;�, � ;%*%4%��� 41:�*+:! 2%:�� )2%��� ( ;%&!��#2�. ����( %�2#;!� � 1�1&�12�. ��*+D( 5!��#&( 6#��' )2%��� � )%4%2%6!$, =(� ( M2!&,�/, �&A*�/, ��!*�/, �;155#&�, �412*!&4!$, I�1",!2�/. �%A% A%*%�&� 2%=%�#: )!;F*1�# “K�����-���: ���� �”, “�� �� *���”, “��0 � �������”, “%��>� B�����”, “��* 9-� >����” �! �&. � )!;F*1�� “��0 � �������” �2!-; �%��124!;�+:#" -;!*G�!� 6!$*#�( :!2�#&( �%A%5!�&%A% 6#��' &!2%4(, )�44!�D# A%��2�" :2#�#,� ��!& %����#, &!�5!&&', �#$%�!&&' 4��1" � ;%*%4� ( =!A!�+%$ :2!/&!$ K�2%)#. ��& �#;!A!� 21F%2;, ':� = �)2#'*# 2%-�#�:( �)2!�6&+%/ %����# � �#$%�!&&'. �. �%��124!;�+:#" )�44!�!� &#C��&�" :2#�#,� ��� �12���# F1%4!*+&%A% �(�)�*+���!, A%��2% :2#�#:(�!� ��'C1&&%�*(6#�1*��, /$ &1(,��% � 2%-=1C1&���+.

�.��� �& (1533–1592) &!2%4#��' � =!A!��" %���51&�" :()1,+:�" ��;’/. ���1246(�!�, C% ��� 21*�A�/, � �%;( 5#�*� � $2#��#'&�+:!, '�*'G�+ �%=%G �#A!4:( *G41" � �)2';%�!&� &! �1, C%= �2#;!�# � )%:%2� &!2%4. �%&# -!�64# )2#&%�#*# *G4'; D:%4(, )2%�%:(G5# � &#$ �!:� ':%���, ': F!&!�#-; �! &1�12)#;���+. �.�%&�1&+ �#��()!L -! �)2!�6&G &!(:(, ':! �#�5!L &1 :&#A#, ! 215�, &1 -!";!L�+�' )(��#;# 2%-4(;!;#, ! �)#2!L�+�' &! 4%���4 � &!4)2#2%4&1, 2%-(;&1 )%'�&1&&' F!:���. ��!6!�, C% %����! )%�#&&! 2%-�#�!�# 2%-(; (5&��, �!;%���"&���+ /$ 4(;%:, :2#�#5&1 ��!�*1&&' 4% =(4+-':#$ )%A*'4�� � !��%2#�1���. �!;1 %�&%�&1, &! 4(;:( �.�%&�1&', )2#C1)#�# �;!: � *G=%� 4% &!(:. !��!�&#: ;!L �#$%�(�!�# � 4��'$ :2#�#5&1 ��!�*1&&' 4% ;!�12�!*(, ':#" �#�5!L�+�', ! �!:%6 4% �!;%A% �1=1. �%2'4 - 2%-�#�:%; 2%-(;( &!"�!6*#��D#; -!�4!&&';, ��& �!6!�, L �#$%�!&&' �#�%:#$ ;%2!*+&#$ ':%��1" 4��1". *' �%A%, C%= �#:%&!�# ,1 -!�4!&&', )%�2�=&1

Page 27: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

27

�)�*:(�!&&' - %�%5(G5#; ����%; – -(��2�5� - 2�-&#;# *G4+;#, )%4%2%6� � 5(6� :2!/&#.

�51&+ )%�#&1& �5#�#�' “( ��':%A%, :%A% = ��& &1 -(��2�� – )!��($!, :!;1&'2!, )121$%6%A%; �21=! �#:%2#��!�# ��1 � �-'�# ��4 :%6&%A% )% "%A% ;%6*#�%��'$”. �!: )#�!� �.�%&�1&+ ( ��%L;( -&!;1&#�%;( ��%2� “������”. �.�%&�1&+ 2�-:% �#��()!� )2%�# $2#��#'&�+:%/ !�:1�#5&%/ 1�#:#, �#;!A!�, C%= (5&'; �#:*!4!*!�+ F�*%�%F�', &!)%�&1&! 6#��L*G=���%; � %)�#;�-;%;.

'27,0�9(/ �24+�,��5 (/+4, 0,��9+�+ �/0/3�9+��**5)

� 21 2�: ���@�� � ������ � 14 4% 21 2%:( ���K ���� ��� �S���� �

� 7 2%:�� ��J ��� J� �� �S���� � %7 2%:�� J � � � @ � � � � � � � � ’ �

�22 �(�' � (0,8�,4 �,4�3�+8 >�0+2

� /+4� ���9+�+ �/0/3�9+��**5

(&��12�#- F!:(*+�1- �1�# (�#C�

��� �%=%2&�, �# ;#�- F!:(*+�1- 9��� )!2!F�- ;%&!��#2- '45'7 7 �#: �1%*%A�-

;��+:�, ,1$%-��, A�*+4�"�+-:�, )2#�!�&�

'*+&� �+:� (&��12�#-�1�!$

5&#", G2#4#5&#", ;14#5&#")

+- --� 1*1;1&�!2&� -&!&&'

*!�#&�+:! A2!;!�#:!

trivium trivium + quadrivium

-!A!*+&� �! F!$%��

������ $������% � �!�� � 1. �!A!*+&� �1&41&,�/ �#$%�&#$ �#��1; ( �1214&+%��55� ()%2��&'*+&#" !&!*�-). 2. �2!4#,�"&� -!�!4# �#$%�!&&' �1*'&�+:#$ 4��1" ( �1214&+%��55�. 3. �&!*�- -!A!*+&%%����&�$ �#��1; �1214&+%��55' � ��42%461&&'. 4. �2%A21�#�&� �#$%�&� �1&41&,�/ ( )14!A%A�,� 1)%$# ��42%461&&'. 5. �2%&%*%A�5&! � A1%A2!F�5&! �$1;! �#&#:&1&&' L�2%)1"�+:#$ (&��12�#�1���.

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���% 1. � 5%;( )%*'A!L %=;161&���+ ���$ �#$%�&#$ ��!&%�#$ �#��1; �1214&+%��55'? 2. %�14��+ %=;161&���+ D:%*# �1214&+%��55' ( )2#&,#)!$ � %2A!&�-!,�/ &!�5!&&'. 3. =b2(&�("�1 )2#&,#)%�( )%;#*:( ( �#$%�!&&� ;!"=(�&+%A% *#,!2'. 4. �1212!$("�1 ��� %=%�’'-:%�� &!�5!*+&%-&!(:%�� -�!&&' � (&��12�#�1�� (( �#$%�&%;( &!)2';:().

�� 1. @:#" !�)1:� (;�&+ =(� &1 %=%�’'-:%�#; ( *#,!2�+:%;( �#$%�!&&� � 1)%$(

�1214&+%��55': ) �� �� � 9 0�, >) ������� +>��C=, ) ���= ��, �) �*�--� �� �� ��9� � �� ��, �) B�� �� � �� ��.

2. � ':�" �1214&+%��5&�" D:%*� -;��� %�%*%4�&&' -!A!*+&%G %����%G =(� &!"=�*+D )%�&#;: ) ���0�����:, >)������:���:, );�0��:, �)�>��-�:, �) *�- ������:.

Page 28: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

28

3. �1214&+%��5&#" (51&+ �- 2%4( F1%4!*�� %F�,�"&% ;!� &!";1&&': ) �. # *� -��� ; �)�. � G������; �) �. ��-��-�.

5. ��4 ':%A% �*%�!, � )121:*!4� - *!�#&�+:%/ ;%�#, )%$%4#�+ �*%�% “(&��12�#�1�”? ) �����:, >) - B ��, ) *�;�, �� B ���, �) ����-�� �) ��B�-���.

6. �#=12��+ �%" F!:(*+�1�, &! ':%;( �5#*#�' ��(41&�# (&��12�#�1��� �1214&+%��55' ) * ��* ��B-�:, >) �����B-�:, ) ���-�*�B-�:, �) ������-�B�:.

7. �#-&!5!*+&#; ( �#$%�!&&� � 1)%$( ��42%461&&' =(� )2#&,#): ) ����� ��+*�; >) ������+*�; ) - ���-���; �) ��* -�+*�;

�) ��������������-���.

Page 29: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

29

�����& 1.2. �!$�4&%L�2%)1"�+:! )14!A%A�:! %�%A% 5!�( �! )12D%/ )%*%�#&# ��� ��%*���' (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.).

���� ���

�������<��������� ���������� ����� ������ ��� �� ������������

1. L���� � �����-��� ".&.#�*�-����� 2. �������� ".&. #�*�-����� � :��� + � --� �0� --� ��>�����. 3. ���-;�� �������������-���, ��� �������+ ;�� � ���* 9��� (+

#�*�-���*). 4. #� -�-���B- ���* � ���-;��� - B --� ". &. #�*�-�����. 5. �����B-��� ".&.#�*�-����� 6. ".&.#�*�-���: ��� 9����, B����� � *�� ��-� �0� --� ����:. 7. ��� ����B-� ���/ �D.$��� 8. ���� ���-��� �0� --� L.-L.���. ���� �������+ ;�� � ���*

�0� --� L.-L. ���. 9. ��� ����B-� ������� <� -;�+���0 <����<� #.%����;�� � �.�����.

'� �� ���:

1. �1�:���+:#" �.�. ���%2�' )14!A%A�:#. – 2-1 �#4. 4%). – �.: �1&�2 &!�5.*-2#, 2005. 2. �%;1&�:#" @. �. �-=2!&&a1 )14!A%A#51�:#1 �%5#&1&#' � 2 �.– �., 1982. 3. ���G2%� �. . �14!A%A�5&� �41/ @.�.�%;1&�+:%A% &! �:2!/&�. – �, 1971. 4. ���:(&%� �.�. �21��%;!��' - ���%2�/ -!2(=�6&%/ )14!A%A�:#. – �., 1981. 5. �2!�1,+ �. ���%2�' :*!�#5&%/ -!2(=�6&%/ )14!A%A�:# �! D:�*+&#,��!. – �12&%)�*+, 1996. 6. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 7. �=2(L�! �. �., �#��&! �. S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2 “# ���� ��������”, ����!��, �������, “tabula rasa”, �������

������������������, �� ������ �����, ����� ������ ����, ������� �����, “�� ������� �� ��” (��������, ���� ����, �������, ���!� ���, � �� ���, ������ � ��������); �������� �������, ������� � �������, ���������� � � �������, ��������� �� ���� ��.

1. ���� �� ��������� .�.�����������

����� <�B-� � -�. �121-1&+ 1592 2. - &!2%4#��' � ;. ��&�,1 (���41&&! �%2!��'). � 1604 2. �%;1&�+:#" 2!-%; - �1��2%G -!*#D!G�+�' �#2%�!;# � /; )2#-&!5!G�+

%)�:(&��. ��-&�D1 $*%)5#:! �-'*! 4% �1=1 ���:! - =%:( =!�+:!, � ��& )121/646!L � ;. ��2!6&#,G.

� :�&,� 1605 2%:( ;. ��2!6&#,G -!$%)#*# (A%2�+:� ��"�+:!, ':� ;!"61 )%�&���G -2("&(�!*# � �)!*#*# ;���%. �%;1&�+:#" -;(D1&#" =(� )%�12&(�#�' 4% %)�:(&��.

� 1608 2%,� �%;1&�+:#" ���()!L 4% *!�#&�+:%/ D:%*# � ;. �D12%��, ':( -!:�&5(L - ��4-&!:%G.

30 =121-&' 1611 2%:( ;%*%4%A% �%;1&�+:%A% -!2!$(�!*# 4% �12&=%2&�+:%A% (&��12�#�1�( &! =%A%�*%��+:#" F!:(*+�1�.

Page 30: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

30

� *G�%;( 1613 2%:( �%;1&�+:#" -!:�&5(L �12&=%2&�+:#" (&��12�#�1�. ��& /41 4% �;��124!;(, )%��; – 4% �1"41*+=12A(, 41 ���()!L 4% -&!;1&#�%A% �1"41*+=12-+:%A% (&��12�#�1�(.

� 1614 2%,� ;%*%4%A% �%;1&�+:%A% )2#-&!5!G�+ :12��&#:%; �D12%��+:%/ =2!��+:%/ D:%*#, 41 ��& � )12D( 512A( &!;!A!L�+�' )%*1AD#�# )2%,1� &!�5!&&'. ��& &!)#�!� %4&( - )12D#$ ��%/$ )14!A%A�5&#$ )2!,+ “�� �� >���9 �����/ �� * ����”.

� 1616 2%,� �%;1&�+:#" ��!L )%;�5&#:%; )D12%��+:%A% L)#�:%)!. � ,1" )12�%4 ��& )#D1 )2!,G “$��� �� -�> ”, 41 2%-�#�!L ��%/ 41;%:2!�#5&� )%A*'4# &! ��&(G5#" ��!& 2151" � �(5!�&%;( "%;( �(�)�*+����.

� 1618 2%,� %=C#&! “B����0 >� ��” )2#-&!5!L �%;1&�+:%A% )!��#21;-)2%)%��4&#:%; � ;.M(*+&1,� (���&�5&! �%2!��') � %4&%5!�&% 21:�%2%; =2!��+:%/ D:%*#. �! 5!� 6#��' � 4�'*+&%��� � �D12%�� � M(*+&1,� �%;1&�+:#" %�2#;!� 4%���4 2%=%�# - 4��+;# � D:%*�, C% � -&!5&�" ;�2� %=(;%�#*% =!A!����% � 2�-&%;!&��&���+ "%A% )14!A%A�5&%A% �51&&'. �1" )12�%4 4�'*+&%��� �1*#:%A% )14!A%A! ;%6&! ��!6!�# %4&#; - &!"�#-&!5&�D#$ � ��!&%�*1&&� "%A% )14!A%A�5&%A% :214%, ':1 ��!*% � )%4!*+D%;( %�&%�%G "%A% &!(:%�%A% �51&&'.

! )%5!�:( 1621 2%:( ��"�+:! :!�%*#,+:%/ *�A# ���2�!*#�+ � M(*+&1:, )%A2!=(�!*# � �)!*#*# "%A%. � (;%�!$ 6%2��%:#$ )121�*�4(�!&+ � )%�#*1&&' 4�'*+&%��� �&:��-#,�/ �%;1&�+:#" )121$%�(L�+�' � ;!*1&+:%;( ;���15:( �2!&4#�� )�4 �;’'; A2!F! J12�%&#&�+:%A%. � )�4)�**� �%;1&�+:#" =!A!�% 5#�!L, 4(;!L, )#D1.

28 ��5&' 1628 2%:( �%;1&�+:#" ��4)2!�*'L�+�' 4% ;.�1D&%. � 8 *G�%A% 1628 2%:( �%;1&�+:#" )%5!� ��%G 4�'*+&���+ � ;.�1D&% (�%*+C!).

�)%5!�:( ��& ��� )14!A%A�5&( 2%=%�( � A�;&!-�/ “>� ��”: �#:*!4!� ( ��!2D#$ :*!�!$ �(�)�*+&%-&!�5� )214;1�# �! F�-#:(, ! )%��; ��!� 21:�%2%; ,�L/ A�;&!-�/ (1635). � ,� 2%:# ��& !:�#�&% )2!,GL &!4 A%*%�&%G )2!,1G ��%A% 6#��' – “������= ��� �����=”, 2%=%�( &!4 ':%G -!�12D(L � 1632 2%,�. � 1633 2%,� ��& )(=*�:(L 4%)%�&1&&' “�������� ���� �� *� � �0 - ��”.

�.1641 2%,� �%;1&�+:%A% -!)2%�#*# 4% �%&4%&!; ( ,1" 5!� � �&A*�/ "D*! A2%;!4'&�+:! ��"&!, �%;( // )!2*!;1&�( � )2!�*�&&G =(*% &1 4% %����# � :(*+�(2#. �*1 �1*#:#" 4#4!:� &1 -!*#D!L � � ,#$ (;%�!$ &!(:%�%-)14!A%A�5&%/ 2%=%�#. ��& ���%2GL )2!,G )!&�%F�5&%A% $!2!:�12(, ':( &!-#�!L “A��0 ��� ”.

�+%A% 6 2%:( "%;( 4%2(5!G�+ )%�!4( �1:21�!2' 2!4# ��!2�"D#&. � )12�%4

4�'*+&%��� � ;.�1D&% �%;1&�+:#" )2!,GL � &!4 ��4%;%G :&#A%G “� ����-�� 9��� ”. �!2!*1*+&% - “������= ��� �����=” ��& )#D1 )�42(5&#: - *!�#&�+:%/ ;%�# )�4 &!-�%G “�������� ���� �� �0 - ��”. � �12)&� 1642 2%:( /41 4% I�1,�/. �!&,*12 I�1,�/ )121:%&(L �%;1&�+:%A% -!"&'�#�+ )#�!&&';# �#:*!4!&&' *!�#&�+:%/ ;%�# � 2%-2%=#�# 2!,�%&!*+&( ;1�%4#:( // �#:*!4!&&'.

� 1646 2%,� 4% �#C%A% 6(2� ��%:A%*+;�+:%A% (&��12�#�1�( &!4�"D*# C1 &1 -!:�&51&� 4#4!:�#:%-;1�%4#5&� )2!,�, � 5#�*� ':#$ “!���-�: *���� ��� � --� *�”, 41 %)#�(�!*!�+ ;1�%4#:! �#:*!4!&&' *!�#&�+:%/ ;%�#, � %�&%�( ':%/ )%:*!41&% �&4(:�#�&#" ;1�%4 �#:*!4!&&': �)%5!�:( – )2#:*!4, )%��; – )2!�#*%; )214;1� � )!2!*1*+&% – �*%�%.

!�1�&� 1648 2%:( �#&%4 -!)2%�#� �%;1&�+:%A% -!"&'�# )%�!4( L)#�:%)! %=C#&# “B����0 >� ��”. � �A%2C#&� �%;1&�+:#" ��4:2#�!L � ;. I!2%D-�!�%: �2# :*!�# A�;&!-�/ -! &%�%G �#��1;%G &!�5!&&'. �(� ��& -!:�&5(L :&#A( “����*�: �� � * �=-� 0”, ':! =(*! %)(=*�:%�!&! � 1658 2%,�.

� 1668 2%,� �%;1&�+:#" &!)#�!� ���2 )�4 &!-�%G “I��-� -��>0��-�”, ':#" ��!� "%A% *1=14#&%G )��&1G, 41 )14!A%A-;#�*#�1*+ )�4�%4#�+ )�4�(;:# ��%A% 6#��' �

Page 31: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

31

4�'*+&%���, $%5! %��!&&�; ��%2%; "%A% ��!*% “�����D�--� >� ������ + ���”, ':#", )% �(��, L !��%=�%A2!F�LG �1*#:%A% 51�+:%A% )14!A%A!-;#�*#�1*' (1669).

15 *#��%)!4! 1670 2%:( �%;1&�+:#" )%;12. ��& =(� )%$%�!&#" � ;. 1!241&�, )%=*#-( �;��124!;!, &! �12#�%2�/ F2!&,(-+:%/ ,12:�#.

2. �������� .�. ����������� �� ���� ������� �������� �����������

����%A*'4 �%;1&�+:%A% =(� �()1215*#�#;. �! 21*�A�"&#;# )%A*'4!;# ��& – )2%�1��!&�. � )#�!&&'$ �1%2�/ )�-&!&&', C% �)%��12�A!L�+�' ( 2'4� "%A% 2%=��, ��& �#'�*'L -&!5&� ;!�12�!*���#5&� �1&41&,�/. � A&%�1%*%A�5&%;( ��4&%D1&&� �%;1&�+:#" – �1&�(!*���. ��& ���1246(L, C% ���� )�-&!L�+�'. �%4�=&% 4% �2#��%�1*' � M.�1:%&!, @.�%;1&�+:#" -!)1215(L ;%6*#����+ 4(;:#, -&!&&', �41/. ��& ���1246(L, C% 2%-(; L ��*+:# “tabula rasa”, !=% “B�� ��9� ”, 41 C1 &�5%A% &1 &!)#�!&%, !*1 &! ':�" - 5!�%; ;%61 =(�# &!)#�!&% ��1.

#4!:�#5&� )2!,� @.�%;1&�+:%A%, �, � )12D( 512A(, “����� ��� ���� ”, )%=(4%�!&� &! %�&%�� �1&�(!*���#5&%/ A&%�1%*%A�/. �&!5&1 ;��,1 � &#$ ��4�%4#�+�' �&4(:�#�&%;( ;1�%4(. % ,+%A% ;1�%4( ��& -�12�!L�+�' �!:%6 ( )�42(5&#:!$ “����*�: �� � * �=-� 0”, “�������� ���� �� *�” � 41':#$ �&D#$. �1&�(!*���#5&#" $!2!:�12 ����%A*'4( �%;1&�+:%A% *16#�+ � %�&%�� "%A% �51&&' )2% &!%5&���+.

“� -�<��” �%;1&�+:%A% �#-&!5#*! �#;%A# ��1=�5&%/ � �#��1;!�#5&%/ %����# � )�-&!&&'. �%A% �41' “���$ (5#�# ��+%;(” �#)*#�!L �- ;�2:(�!&+ )2% �1, C% ��� *G4# -4�=&� 4% )�-&!&&' " %����#, )2%��#" &!2%4 )%�#&1& %�2#;!�# 4%��() 4% -&!&+.

� ��4)%��4&%��� - )%�21=!;# 5!�( �#$%�!&&' 2%-A*'4!*%�+ ': &!"�!6*#��D#" -!��= )�4A%�%�:# *G4#&# 4% 4�'*+&%A%, )2!:�#5&%A% 6#��', 4% )�-&!&&' 21!*+&%A% ����(. �%;1&�+:#" �#$%4#� �- )%*%61&&', C% ,�*� � -!4!5� �#$%�!&&' )%�#&&� �#��:!�# �- )�-&!&&' *G4#&#.

�1*#:#" 4#4!:� =!5#� ( 4#�#&� ;!"=(�&+%A% 4�'5!, ;(421,' � - �1*#:%G )%�!A%G �! �(2=%�%G ��!�#��' 4% "%A% %�%=#��%���.

� ��4)%��4&%��� - %�&%�&%G ;1�%G �#$%�!&&' �%;1&�+:#" �#4�*'L �(��L�� 1*1;1&�# �#$%�!&&': ���%2#�# *G4#&(, ':! -&!L ��� 215�, ':! L �%*%4!21; 2151" � �!;%/ �1=1, ':! L �!:%G, C% �1=1 � ��1 )�4�%4#�+ 4% �%A!, 46121*! ���$ 2151", ':! ;!L -4%2%�1 ��*%. ! 4(;:( �51&%A%, ,+%;( ��4)%��4!L: &!(:%�1 �#$%�!&&'; 4%=2%51�&���+ 5# ;%2!*+&���+, 21*�A�"&���+, F�-#5&1 �#$%�!&&'.

3. ������ ������������������, ������ ���������� �� ������� ���� (�� ����������)

�%;1&�+:#" 2%-2%=#� )12�%4#-!,�G � �#��1;( D:�*+&%/ %����#. ��1 6#��' 4#�#&# ��& 2%-=#� &! 5%�#2# ��:%�#$ )12�%4# )% 6 2%:�� ( :%6&%;(. � 4*' %:21;%A% )12�%4( )2%)%&(L�+�' ��%' D:%*!: ����-�� – ��4 &!2%461&&' 4% 6-�# 2%:�� – ;!�12#&�+:! D:%*!; ����;�� – ��4 6-�# 4% 12-�# 2%:�� – D:%*! 2�4&%/ ;%�#; =-��� – ��4 12-�# 4% 18-�# 2%:�� – *!�#&�+:! D:%*! 5# A�;&!-�'; +*�D-����� – ��4 18-�# 4% 24-$ 2%:�� – !:!41;�' 5# (&��12�#�1�.

� �#��1;� �%;1&�+:%A% )12D#; ��()1&1; &!�5!&&' L :&'4(,0)*+& H+"#& – ,1 ��;'', 41 )2%��:!L 6#��' 4#�#&# ��4 &!2%461&&' 4% 6-�# 2%:��. �#$%�!&&G 4��1" ,+%A% ��:( ��& )2#��'�#� 2%=%�( )�4 &!-�%G “� ����-�� 9��� ”. �%*%�&#; )2#-&!51&&'; ,�L/ D:%*# ��& ��!6!� -!$#�� 4#�#&# ��4 D:�4*#�#$ �)*#���, ! �!:%6 ���%21&&' ��124%/ %�&%�# 4*' ���L/ �#��1;# &!��()&%A% &!�5!&&' � �#$%�!&&'. �(�

Page 32: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

32

�#-&!5!��' -;���, %2A!&�-!,�', ;1�%4# �#$%�!&&' 4��1" � ��;'/ � %=%�''-:# =!�+:��. �%*%�&#" %=%�''-%: =!�+:�� )%*'A!L � �%;(, C%= �(2=(�!�#�' )2% -4%2%�'' 4��1", )%5#&!G5# - )2%,1�( -!5!��', 4*' 5%A% 6�&:! )%�#&&! �!;1 � ,1" )12�%4 )�:*(�!�#�' )2% ��%L -4%2%�’', C%= &1 -!D:%4#�# ;!"=(�&�" 4#�#&�. �1*#:%A% -&!51&&' � ;!�12#&�+:�" D:%*� ��& &!4!�!� A2�.

�%;1&�+:#" )2%)%&(�!� ( ,+%;( ��,� -4�"�&G�!�# &1%=$�4&#" 2%-(;%�#" 2%-�#�%: 4#�#&#. � �%" 5!� )!&(�!*! �%5:! -%2(, C% 4#�#&! ��4 &!2%461&&' &!4�*1&! �!:%G 6 4(D1G, �&�1*1:�(!*+&#;# ':%��';# �! �&D#;# -4�=&%��';#, C% " 4%2%�*! *G4#&!. �2# ,+%;( &1 =2!*#�+ 4% (�!A# ��:%�� %�%=*#�%��� 4($%�&%A% 2%-�#�:( 4#�#&#. �%;1&�+:#" �#�(�!L � ��%/$ 2%=%�!$ )2#&,#) )2#2%4%��4)%��4&%���, -A�4&% - ':#; � &!�5!*+&%;( )2%,1�� &1%=$�4&% �2!$%�(�!�# ��:%�� %�%=*#�%��� 4#�#&#.

2(A#; ��()1&1; � �#��1;� %����# � �#$%�!&&' �%;1&�+:%A% L H+"#& (!I0"= :"7,, :%�2!, &! "%A% 4(;:(, )%�#&&! =(�# � :%6&�" %=C#&�, :%6&%;( &!�1*1&%;( )(&:��. !�5!&&' &! ,+%;( 1�!)� )%�#&&% )2%�%4#�#�+ 2�4&%G ;%�%G, )2#5%;( (5#�#�' )%�#&&� ��� 4��# %=%$ ��!�1", &1-!*16&% ��4 ��!&��, ��2%�)%��4!&+ � &!,�%&!*+&%���.

�21��; ��()1&1; &!�5!&&', -!)2%)%&%�!&#; �%;1&�+:#;, =(*! #&',0)*+& H+"#& 5# A�;&!-�'. ! "%A% 4(;:(, ,1 )%�#&&! =(�# ��1-!A!*+&! D:%*!, 41 &!�5!*#�' = G&!:# &1-!*16&% ��4 /$ ;!"&%�%A% � ��!&%�%A% )%*%61&&'. �!:� A�;&!-�/ )%�#&&� =(�# ��4:2#�� � :%6&%;( ;���� � �:*!4!�#�' - 6 5# 7 :*!���. �(�, :2�; “�*� ���-�0 *���;�” (A2!;!�#:!, 4�!*1:�#:!, 2#�%2#:!, !2#F;1�#:!, A1%;1�2�', ;(-#:! � !��2%&%;�'), )2%)%&(�!*%�+ �#�5!�# F�-#:(, A1%A2!F�G, ���%2�G � ;%2!*+.

�%6&%;( - 6-�# :*!��� A�;&!-�/ 4!�!*!�+ ��%' &!-�!, � :%61& :*!� �:*G5!� ���%2�G ': )214;1� � )�4)%2'4:%�(�!� // �#:*!4!&&' �#�51&&G %�&%�&%/ &!(:#. �!:, &!)2#:*!4, 1-: �� – A2!;!�#5&#". 2-: �� – F�-#5&#", 41 )1214=!5!*%�+ �#�5!�# ���%2�G )2#2%4%-&!����!. 3-: �� – ;!�1;!�#5&#", 41 )%�#&&! =(*! �#�5!�#�+ ���%2�' ;#��1,�� 2!-%; - ���%2�LG 2�-&#$ �#&!$%4��. 4-: �� – 1�#5&#". � &+%;( )%�#&&� =(*# �#�5!�#�+ ���%2�' ;%2!*� � &!":2!C� )2#:*!4# 4%=2!. 5-: �� – 4�!*1:�#5&#", )1214=!5!� 4*' �#�51&&' -�#5!/ 2�-&#$ &!2%4��. 6-: �� – 2#�%2#5&#", )214;1�%; �#�51&&' ':%A% )%�#&&! =(�# -!A!*+&! ���%2�', �%=�% ���%2�' ���L/ -1;*� � A%*%�&#$ &!2%4��.

���!&%�*GG5# �!:( )%�*�4%�&���+ �#�51&&' %�&%� &!(:, �%;1&�+:#" �#$%4#� �- ��%/$ F�*%�%F�+:#$ )%A*'4��, ! �!:%6 �- �1%2�/ �1&�(!*�-;( � =(� &! �%" 5!� )14!A%A%;-&%�!�%2%;.

�+&I4:!8 � 9"I"("J (18–24 2.) L %��!&&�;, �#C#; ��()1&1; &!�5!&&' � �#��1;� �%;1&�+:%A%. �1 ��: -;(6&�*%��� 5# -2�*%���. � 5!�# �%;1&�+:%A% !:!41;�' ;!*! 3 �2!4#,�"&#$ F!:(*+�1�#: =%A%�*%��+:#", G2#4#5&#" � ;14#5&#". �1*#:%A% -&!51&&' &!4!�!*%�+ -!=1-)151&&G �#C%/ D:%*# �%A% 5!�( �#�%:%:�!*�F�:%�!&#;# �51&#;#, &1%=$�4&%G *��12!�(2%G, )2#4�*'*!�+ �1*#:! (�!A! :%;)*1:�(�!&&G 4%=21 )�4A%�%�*1&#;# ��(41&�!;#. � �#��1;( -!&'�+, )%2'4 - *1:,�';#, �$%4#*! %=%�''-:%�% �#��1;! �!;%���"&%/ 2%=%�# ��(41&���, ! �!:%6 )%4%2%6�, ':� �)2#'G�+ 2%-D#21&&G -&!&+. % �%A% 6 )%4%2%6� ��!6!*#�+ %=%�''-:%�%G 5!��#&%G �#C%/ %����#.

4. ������- ���� ������� �����������. ������� �������

� “������: ��� ���;�” �%;1&�+:#" &1 ��*+:# 2%-2%=#� 5��:( �#��1;( &!�5!&&' � �#$%�!&&', !*1 " 2%-:2#� �(�+ %�&%�&#$ // )2#&,#)��, �!:#$ ':: - �B-���; ���*���

Page 33: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

33

� ���-���; ������-��� � ���* ��B-��� +- -�; *�;-��� ������--� +- --�*� � - �B� *�.

� ���%2�/ )14!A%A�:# ��4%;% =!A!�% F%2; %2A!&�-!,�/ &!�5!*+&%-�#$%�&%A% )2%,1�(. 1%=$�4&% -!-&!5#�#, C% )%&'��' “����” � ,�" �#��1;� -''�#*%�+ )%2��&'&% )�-&%. ! 2!&&�$ 1�!)!$ %2A!&�-!,�/ &!�5!&&' &!4!�!*!�+ )121�!A! �&4#��4(!*+&�" F%2;� 2%=%�# - (5&';#. �!:! F%2;! &!�5!&&' )2%��&(�!*! 4% �V��� ��., ! � 41':#$ :2!/&!$ � 4% ��� ��. �%;1&�+:#" 41�!*+&% �#�5#� 4%���4 &!�5!&&' - (2%5&%/ �#��1;#, ! �!:%6 4!� �1%21�#5&1 %=b2(&�(�!&&' :*!�&%-(2%5&%/ �#��1;# D:�*+&%A% &!�5!&&' � �F%2;(*G�!� // %�&%�%)%*%6&� )2#&,#)#. �%;( � ���%2�/ )14!A%A�5&%/ 4(;:# ��& ��!6!L�+�' ��%2,1; :*!�&%-(2%5&%/ �#��1;# &!�5!&&'.

�%;1&�+:#" A%��2% :2#�#:(�!� ��&(G5#" � �%" 5!� �&4#��4(!*+&#" ;1�%4 ': L4#&( F%2;( &!�5!&&' � D:%*�. ��& ��!6!� :!�!��2%F�5&#; 4*' 4��1" ��!&%�#C1, :%*# &!�5!&&' � D:%*� )2%4%�6(�!*%�+ “�- �$%4( �%&,' � 4% -!$%4(”. � 2%=%�� “F ��-� ��>�� ��� -�+� -�/ 9����” ��& �#-&!5#� %�&%�&� )2!�#*! %2A!&�-!,�/ &!�5!&&', ':� &1 ��2!�#*# ��%A% -&!51&&' 4% &!D%A% 5!�(.

5. ������� �.�. ����� � ��42(5&#:# �%A% 5!�( &1 ��4)%��4!*# )14!A%A�5&�" �#��1;� �%;1&�+:%A% &� -!

-;���%;, &� - ;1�%4#5&%/ �%5:# -%2(. �%A% )�42(5&#:# ;���'�+ =!A!�#" &!�5!*+&#" ;!�12�!*, � &#$ �;�C1&� ,�:!�� �)2!�# 4*' -!��%L&&' A2!;!�#:#, ��4%;%��� - )2#2%4%-&!����!. !"=�*+D%G )%)(*'2&���G �1214 �5#�1*�� �! (5&�� :%2#��(�!*#�+ “����*�: �� � * �=-� 0” �! “�������� ���� �� *� � �0 - ��”.

”����*�: �� � * �=-� 0” – ,1 ��%A% 2%4( �*G��2%�!&! 4#�'5! 1&,#:*%)14�' )12���&#$ -&!&+. �%&! ;���#�+ 150 :%2%�:#$ ��!�1", �*G��2%�!&#$ ;!*G&:!;#. �(� �;�C1&� 4!&� )2% )2#2%4(, 4�'*+&���+ *G4#&#, �(�)�*+&1 6#��'. � ,+%;( )�42(5&#:( �%;1&�+:#" )12D#; �1214 )14!A%A�� �#'�#� �(2=%�( )2% �1, C%= 4��# %4&%5!�&% )�-&!�!*# �*%�! � 215�.

� �'6:#" )12�%4 ��2!�# &!,�%&!*+&%/ &1-!*16&%��� 51�+:%A% &!2%4( �%;1&�+:#" &!;!A!��' 4%)%;%A�# ��%/" ���5#-&� D*'$%; )%*�)D1&&' �#��1;# &!�5!&&' � �#$%�!&&' ;%*%4�. �1;%G "%A% :&#A# “� ����-�� 9��� ” ��!*% �#$%�!&&' 4��1" � ��;'/. ��& �#4!L �!:%6 C1 2'4 :&#6%:, - ':#$ 4��# 512)!*# ��%/ -&!&&'. �1 “!��: *���� *�”; � ':%;( )14!A%A -!��%�(�!� 4% :%&:21�&%/ ;1�%4#:# �#�51&&' ��%/ -!A!*+&%)14!A%A�5&� )2#&,#)# � (-!A!*+&#� �2# &!"�!6*#��D#$ )%*%61&&' )!2!*1*+&%A% �#�51&&' 2151" � �*��, -2%=#� &!�5!&&' �(�%2% )%�*�4%�&#;, )2%A%*%�#� )121$�4 ��4 *1A:%A% 4% �!6:%A% ( &!�5!&&�. �(*# �#4!&� �!:%6 “G�+�� ”, “&���-�*��”, “A��� -�� ”, ! �!:%6 8 D:�*+&#$ )’L�, 41 �%;1&�+:#" D#2%:% �#:%2#��%�(�!� ;1�%4 42!;!�#-!,�/ &!�5!*+&%A% ;!�12�!*(. �#"D%� ( ���� -=�2&#: 4#4!:�#5&#$ ��%2�� �#4!�&%A% )14!A%A!.

6. .�.���������� �� ���� , ������ �� ������� �������� �����

� 4#4!:�#,� �%;1&�+:%A% -!:*!41&� �41/ �#$%�!&&' %�%=#��%���, �#$%�!&&' *G4'&%��� � *G4#&�. � %�&%�� �51&&' )2% �#$%�!&&' %�%=#��%��� *16#�+ �41' �#$%�(G5%A% &!�5!&&' � )2#2%4%��4)%��4&%���. �%�%2'5# )2% �#$%�!&&' *G4'&%��� � *G4#&�, �%;1&�+:#" �#4�*'L 5%�#2# %�&%�&#$ 4%=2%51�&%���: *������, ��*���� -���, *�D-��� � �� �������. �14!A%A )�4:21�*GL, C% *G4#&! &1 &!2%46(L�+�' - ;%2!*+&#;# ':%��';# – �%&# ( &1/ �#$%�(G�+�' &!

Page 34: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

34

)2%�'-� ��+%A% 6#��'; ;%2!*+&���+ )%�''-!&! - �#$%�!&&'; ;(42%��� � *G=%�� 4% &1/ � (5&��.

�%;1&�+:#", )%2'4 - A%*%�&#;# 4%=2%51�&%��';#, 21:%;1&4(�!� 2%-�#�!�# � 4��'$ �:2%;&���+, �*($&'&���+, %$!"&���+, 4%=2%-#5*#����+ 4% �&D#$ *G41", )%�!A( 4% ��!2D#$, )2!,1*G=&���+. �1*#:%A% -&!51&&' ��& &!4!�!� ( ;%2!*+&%;( �#$%�!&&� )%-#�#�&%;( )2#:*!4( �5#�1*��, =!�+:��, �%�!2#D��, =1��4!; - 4��+;# &! ;%2!*+&%-1�#5&� �1;#.

7. ����������� ���� �. �����

3@�� '��� (1632–1704) &!2%4#��' � �&A*�/ � ��;’/ !4�%:!�!. �%5!�:%�( %����( -4%=(� �4%;!. �!:�&5#� �1��;�&��12�+:( A2!;!�#5&( D:%*(, :�F%24�+:#" (&��12�#�1�. �!;%���"&% %)!&(�!� &%�( F�*%�%F�G (�1:%&!, 1:!2�! �! �&.), )2#2%4%-&!����%, ;14#,#&(. �2!,G�!� �#:*!4!51; A21,+:%/ ;%�# � *��12!�(2# � (&��12�#�1��, )�-&�D1 =(� �#$%�!�1*1; �#&!, ! )%��; �&(:! ��4%;%A% )%*��#5&%A% 4�'5! A2!F! I1F��=12�, =!A!�% )%4%2%6(�!�, 4%�A% 6#� ( M2!&,�/, 41 )%-&!"%;#��' - �41';# �%&�1&'. � 5!� 2%-)!*( !=�%*G�#���+:%/ 21!:,�/ (1683) 6%& �%:: 1;�A2(�!� 2!-%; - ��%/; )!�2%&%;, A2!F%; I1F��=12� 4% �%**!&4�/, )%�12&(��' 4% �&A*�/ )��*' 21�%*G,�/ 1688 2%:(.

� F�*%�%F�+:�" )2!,� “���� ��� �=����: ��+�*” (1690) 6.�%:: ��1=�5&% %=b2(&�(�!�, �*�4%; -! �1:%&%;, �51&&' �1&�(!*�-;( )2% )%$%461&&' -&!&+ � �41" �- 5(��L�%A% 4%���4(. ��%G %�&%�&( )14!A%A�5&( )2!,G “��*�� ��� �0� --�” (1693) 6.�%:: )2#��'�#� )#�!&&'; ��;1"&%A% �#$%�!&&' “461&�*+;1&!”. �%A% :&#A! =(*! !421�%�!&! �;(C#; :*!�!;. �%*%4! !&A*�"�+:! =(26(!-�' )2%:*!*! D*'$ � -!%:1!&�+:� :2!/&#. J#��' � &1%=6#�#$ ;��,'$ ( �'6:#$ � &1-�#5!"&#$ :*�;!�#5&#$ (;%�!$ �#;!A!*# ��4 *G41" F�-#5&%/ -!A!2�%�!&%���, ;%2!*+&%/ ���":%��� � &!(:%�#$ -&!&+. �%;( ;1�%G �#$%�!&&', &! 4(;:( 6.�%::!, L )�4A%�%�:! “�D�-���*�- ”, ':#" (;�L ���%2G�!�# -4%2%�#" 4($ ( -4%2%�%;( ��*� �! (;�L )%�%4#�# �1=1 � �%�!2#����.

�!:%&# ;%2!*�, &! 4(;:( 6.�%::!, �#-&!5!G�+�' %�%=#��#;# �&�121�!;# �&4#��4!, � ��1, C% 4!L %�%=#��( :%2#��+, L ;%2!*+&#;. �%*%�&1 -!�4!&&' ��& =!5#� ( 4#�,#)*�&(�!&&� $!2!:�12(; �21=! - 4#�#&���! &!�5!�# *G4#&( :12(�!�# ��%LG )%�14�&:%G � �5#&:!;#, (;��# ��4;%�*'�#�+ ��4 ��%/$ =!6!&+, &!�5#�# // 4�'�# ��()1215 �*!�&#; =!6!&&'; �#2%=#�# � 4#�#&# 4#�,#)*�&( 4($(, C% �#$%�(L�+�' %=;161&&'; (&1 )%�(2!�# /", ! 2�D(51 )2#)#&'�# )2#;$#).

����( 6.�%:: ��!�#� &! 42(A#" )*!&, ��!6!G5# F�-#5&1 � ;%2!*+&1 �#$%�!&&' =�*+D �!6*#�#; -!�4!&&';. ��*+D! 5!��#&! -&!&+, C% /$ 4!G�+ � L�2%)1"�+:#$ D:%*!$, �!:!, C% “�D�-���*�-” =1- &#$ ;%61 %=�"�#�+, ���1246(�!� 6.�%::.

8. ��� �������� �������� �.-�. ���. ������ ���������� �� ������� �������� �.-�. ���

A��-A�� 0���� (1712–1778) – F2!&,(-+:#" )2%����#�1*+, )214��!�&#: )121421�%*G,�"&%/ 42�=&%/ =(26(!-�/. !2%4#��' ( J1&1��, � ��;’/ ;!"��2!-A%4#&&#:!2'. �!��2 ��2!�#� C1 )2# ��%/" )%'�� &! ����, 2!&% ��2!�#� � =!�+:!. (61 2!&% ;!*%;( J!&-J!:( 4%�1*%�+ �!;%;( -!2%=*'�# &! $*�=, ��45(�!�# A%*%4, )%=%/, -;�&#�# =!A!�% )2%F1��".

�#��1;!�#5&%/ %����# &1 -4%=(�, � %�&%�&%;( -!";!��' �!;%%����%G. � �2#4,'�#*��&+%;( ��,� ��& )%/$!� ( �!2#6, 41 )%-&!"%;#��' - :2!C#;#

Page 35: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

35

)214��!�&#:!;# (*��12!�%2!;#, F�*%�%F!;#) &%�%/ =(26(!-&%/ �&�1*�A1&,�/, 5!��% -(��2�5!��' - �42%. �! "%A% )%2!4%G J.-J.�(��% &!)#�!� ���2 “N� ���� ������ � - �;� � *���;�� �����9�--= >� �����9�--= *�� ��?”. �6%&�+:! !:!41;�' -! ,1" ���2 &!A%2%4#*! J.-J.�(��% )12D%G )21;�LG. � 1754 2%,� -’'�#*!�+ 42(A! 2%=%�! J.-J.�(��% “��� ��0��D�--� -���-��� *�D �=��*�”, ! )%��; (1762) – “������-�: ������”, 41 ��& 2�-:% :2#�#:(L �#2!&�G, A&�� 1:�)*(!�!�%2�� � 2%-�#�!L 4%A%��2&( �1%2�G 6.�%::!, 4%�%4#�+, C% �*!4!, ':! &1 ��4)%��4!L �&�121�!; &!2%4(, &1 L -!:%&&%G. �%&! )%2(D#*! �(�)�*+&#" 4%A%��2, -! ':#; *G4# 4%=2%��*+&% )1214!*# 5!��#&( ���$ )2!� �#=2!&#; )214��!�&#:!; �*!4#, C% )%�#&&� =(*# �*(6#�# &!2%4(. ���4�# �#�&%�%:: ':C% �*!4! &1 -!4%�%*+&'L �#;%A!; &!2%4(, �% // �*�4 (�(&(�#.

� 1762 2%,� =(� &!42(:%�!&#" 2%;!&-�2!:�!� “�*���, >� ��� �0� --�”, ':#" �#:*#:!� �1*#:1 &1-!4%�%*1&&' �1214 :%2%*���+:%/ �*!4# � 4($%�1&���!. �' :2!;%*+&! :&#A! =(*! �)!*1&! &! %4&%;( - )!2#-+:#$ ;!"4!&��, ! J.-J.�(��% -;(D1&#" =(� ��:!�# �)%5!�:( � J1&1�(, ! )%��; � �12& �, &!21D��, � �&A*�G.

� M2!&,�G J.-J.�(��% )%�12&(��' $�%2#;, ;%2!*+&% )2#A&�51&#; &1-!4%�A% 4% ��%L/ �;12��. � ,1" 5!� (1767) ��& &!)#�!� 5(4%�#" !��%=�%A2!F�5&#" ���2 “������”. � 1778 2%,� J.-J.�(��% )%;12.

� %�&%�( �#$%�!&&' (“�*���, >� ��� �0� --�”), -! J.-J.�(��%, )%�#&1& =(�# )%:*!41&#" )2#&,#) )2#2%4%��4)%��4&%���.,-A�4&% - ':#;: !) :%6&%;( ��:%�%;( )12�%4( )%�#&&� ��4)%��4!�# %�%=*#�� F%2;# �#$%�!&&' � &!�5!&&'; =) �#$%�!&&' ;!L =(�# �2(4%�#; � �)2#'�# 2%-�#�:( �!;%4�'*+&%��� �! �&�,�!�#�# (5&��; �) �&�1*1:�(!*+&%;( �#$%�!&&G )%�#&&� )1214(�!�# �)2!�# 4*' 2%-�#�:( F�-#5&#$ �#* � %2A!&�� 5(��' �#$%�!&,��.

� �#��1;� �#$%�!&&', -! J.-J.�(��%, �1*#:! (�!A! )2#4�*'*!�+ %�%=#��%��� 4#�#&#. �1 =(� )2%�1�� )2%�# ��!&%�%A% �#$%�!&&', $!2!:�12&%A% 4*' F1%4!*�-;(. ��& )2!A&(� )%:!-!�#, C% )2!�#*+&1 �#$%�!&&' L -!�%=%; 2%-�’'-!&&' :%2�&&#$ �%,�!*+&#$ )2%=*1;. �#D1 D*'$%; �#$%�!&&' ;%6&! )121=(4(�!�# ����. �*!4! " =!A!����% ���%2#*# &12��&���+, *G4#&! ��2!�#*! ��%=%4( � ��!*! -�)�%�!&%G, ! -�)�%�!&1 �(�)�*+���% �)2#'L ���%21&&G -�)�%�!&#$ *G41". �%;( 4#�#&( (�;�*') �*�4 �#$%�(�!�# )%-! F1%4!*+&#; �(�)�*+���%; ��4)%��4&% - )2#2%4%G ()2#2%4%��4)%��4&%). !�5!�# )2#2%4%��4)%��4&% – -&!5#�+ 4%�2#;(�!�#�+ -!:%&�� 2%-�#�:( %2A!&�-;( 4#�#&# �! // -4�=&%��1".

J.-J.�(��% ��!6!�, C% )2%��#$ *G41", �2(4��&#:�� �! /$ 4��1" �#$%�(�!�# &1)%�2�=&%: �%&# �61 �#$%�!&&� �!;#; 6#��';. �%�2�=&% �#$%�(�!�# � )121�#$%�(�!�# F1%4!*��, !2#��%:2!��� �! /$ 4��1", C%= :%61& - &#$ ��!� *G4#&%G, ! &1 4!2;%/4%;. �%;( A%*%�&#; A12%L; ��%A% 2%;!&( �(��% �-'� �;�*' – �#&! =!A!�#$ =!�+:�� - ;1�%G �#$%�!�# "%A% �)2!�6&+%G *G4#&%G.

�%-A*'&1;% ���� �������+ ;�= � +*�� �0� --�, -! J.-J.�(��%, ':#" )%4�*'L 6#��' ��%A% �#$%�!&,' &! ��:%�� )12�%4#: !) ��4 &!2%461&&' 4% 4�%$ 2%:��, :%*# %�%=*#�( (�!A( �*�4 -�12�!�# &! F�-#5&1 �#$%�!&&'; =) ��4 4�%$ 4% 4�!&!4,'�# 2%:�� – )12�%4 “�&( 2%-(;(”, :%*# )%�2�=&% 2%-�#�!�# “-%�&�D&� ��45(��'”, �) ��4 12 4% 15 2%:�� (2%-(;%�1 �#$%�!&&'); 4) ��4 15 4% )%�&%*���' ()12�%4 ;%2!*+&%A% � ��!�1�%A% �#$%�!&&').

J.-J. �(��% %$!2!:�12#-(�!� ��� )12�%4#, �#-&!5!G5# -;���, F%2;# � ;1�%4# &!�5!&&' �! �#$%�!&&' � :%6&%;( - &#$.

� � --��*� ����-�� (4% 2-$ 2%:��) %�&%�%G L F�-#5&1 �#$%�!&&'. %�%&!2%461&( 4#�#&( &1 )%�2�=&% �)%�#�!�#, =% )12D#" :2#: 4#�#&# – “)2%�1�� )2%�# &1�)2!�14*#�%��� � �(�)�*+����!”.

���� 12 ���� )%5#&!L�+�' 2%-(;%�1 � �2(4%�1 �#$%�!&&' 4��1". �1 �!: -�!&#" �21��" )12�%4 (- 12 – 15 2%:��), )�4 5!� ':%A% �*�4 2%-�#�!�# ( )�4*��:��

Page 36: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

36

�)%��1216*#����+, �!;%4�'*+&���+, �5#�# /$ )2!,G�!�# � �!4(, &! A%2%4�, � )%*�, ;!"��12&�; �5#�# 5#�!&&G, )#�+;(, A1%A2!F�/, )2#2%4%-&!����(, !��2%&%;�/, !2#F;1�#:#, A1%;1�2�/.

� =- �� 15 – 17 ���� J.-J.�(��% �#4�*'L �2# -!�4!&&' ;%2!*+&%A% �#$%�!&&': �#$%�!&&' 4%=2#$ )%5(����, 4%=2#$ �(461&+ � 4%=2%/ �%*�. % 17–18 ���� G&!:( &1 �!2�% A%�%2#�# )2% 21*�A�G, !*1 �(��% )121:%&!&#", C% �;�*+ 4(;!L )2% )12D%)2#5#&( � �!;%���"&% )2#$%4#�+ )%��()%�% 4% )�-&!&&' =%61���1&&%A% )%5!�:(.

�14!A%A�5&� )%A*'4# J.-J. �(��% ;!*# �1*#:#" �)*#� &! 2%-�#�%: )14!A%A�5&%/ 4(;:# � &!��()&#" )12�%4.

9. ����������� ������ A��� ����� A�����A�� �.�������� �� �.����

4#& - F2!&,(-+:#$ F�*%�%F��-)2%����#�1*�� (��� ��&�"�� (1715–1771) &!2%4#��' � �!2#6� � ��;’/ )2#4�%2&%A% *�:!2'. �!:�&5#� L-(/��+:#" :%*16. � 1758 2. &!)#�!� :&#A( “��� ��+�*”, C% =(*! �)2';%�!&! )2%�# %�&%� F1%4!*+&%A% )%2'4:(, 21*�A�"&%/ �41%*%A�/. �%2%*+ �! �!)! )2#A%�%2#*# :&#A( 4% �)!*1&&'. �1*+�1,�" �2'�(�!� �%=� 6#��' ,�&%G )(=*�5&%A% -2151&&' ��4 ��%L/ )2!,�. 4&!: ��& -!*#D#��' ��2&#; ��%/; �41';, ':� �#:*!� =�*+D b2(&�%�&% � �-�+� “��� �=��-�, // ��+�*�� +��>-��� � // �0� --�”, ':! =(*! %)(=*�:%�!&! )��*' "%A% �;12��.

�1*+�1,�" )2%4%�6(L 6.�%::!, :%*# )%A%46(L�+�' - :2#�#:% �1%2�/ “���D�-�0 ���:” 1:!2�!. �1*+�1,�" ���1246(L, C% ��1 � *G4#&� ;%6&! -�1��# 4% ��45(����. ���4�# ��& 2%=#�+ �#�&%�%:, C% ��� *G4# ��4 &!2%461&&' ;!G�+ 2��&� 2%-(;%�� -4�=&%���, 2��&� ;%6*#�%��� 4% �4%�:%&!*1&&'.

� )%A*'4!$ �1*+�1,�' ;%6&! �#4�*#�# 5%�#2# %�&%�&� �41/: 1) �2%461&! 2��&���+ ���$ *G41"; 2) %�%=*#�#" �&�121� ': 2(D�"&! �#*! �&4#��4(!*+&%A% 2%-�#�:( � �#2�D!*+&! %�&%�! � 4�'*+&%��� 4��1"; 3) �#$%�!&&' ': �)2';%�(G5! �#*! � 2%-�#�:( �&�121���; 4) )%*��#5&! �#��1;! ': �#-&!5!*+&! %�&%�! �#$%�!&&'.

�#$%4'5# - �%A%, C% )1212%=:! �(�)�*+���! ;%6*#�! 5121- �#$%�!&&', �1*+�1,�" )2#��2!�&% -!$#C!L �(�)�*+&1 �#$%�!&&' � %����(.

�1214 %�&%�&#$ )121�!A D:�*+&%A% �#$%�!&&' �1*+�1,�" &!-#�!L: 1)�)2#'�*#�� 4*' -4%2%�’' -!�%=# �%A% ;��,', 41 ;%*%4+ ;%61 %�2#;!�# ��%L �#$%�!&&' (;!L�+�' &! (�!-�, C% )2# �(�)�*+&%;( �#$%�!&&� =(4#&%:, 41 �#$%�(G�+�' �! &!�5!G�+�' 4��#, =(4(L�+�' -! ;���%; � ;%61 4%=21 )2%���2G�!�#�', &! ��4;�&( ��4 =!�+:���+:#$ 4%;��, C% 5!��% ;!*� � &1-4%2%��); 2) ��124! 4#�,#)*�&!; 3) -;!A!&&', ':1 �#:*#:!L�+�', :%*# )%2��&GG�+ �1=1 - =!A!�+;! �&D#;# *G4+;#; 4) %���51&���+ �#$%�!�1*��; 5)��124���+ (4%;!D&L �#$%�!&&' 2�4:% =(�!L ;(6&�; � �!:#;, C% 2%-�#�!L �;�*#����+).

�1*+�1,�" ��124#�, C% ;1�! �#$%�!&&' ;!L )%*'A!�# � �%;(, C%= 2%-:2#�# �12,1 4#�#&# 4*' A(;!&&%���, ! 2%-(; – 4*' )2!�4#, C%= �#$%�(�!�# )!�2�%���, ( ���4%;%��� ':#$ �41' %�%=#��%A% 4%=2! ���&% )%�’'-!&! - �41LG 4%=2! 4*' ���$ *G41". �%2!*+&1 �#$%�!&&', &! 4(;:( �1*+�1,�', ;%6&! -4�"�&G�!�# -! 4%)%;%A%G “# ��0�+�� *�� ��” ()%4�=&% 4% 21*�A�"&%A% :!�1$�-#�(), 41 4#�#&! ;%61 �-&!�# )2% �)2!�14*#����+, ���#&(, :%2#��+ �%C%.

� )2!,'$ �1*+�1,�' �1*#:1 ;��,1 ��4�%4#�+�' 2%-(;%�%;( �#$%�!&&G, )2!�#*+&% )%��!�*1&�" %�����. �#$%4'5# - �%A%, C% -4%2%�! *G4#&! L, )2# ���$ �&D#$ (;%�!$, =�*+D C!�*#�%G, &�6 *G4#&! &1-4%2%�!, �1*+�1,�" �1*#:( (�!A( )2#4�*'� F�-#5&%;( �#$%�!&&G, ':1 )%�#&&% %4&%5!�&% -;�&G�!�# � ��*%, � 4($.

Page 37: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

37

�2#�#:(G5# F1%4!*+&1 �(�)�*+���%, �1*+�1,�" �#�*%�*G�!��' )2% �#$%�!&&' 6�&:#. J�&:# � 5%*%��:#, &! "%A% 4(;:(, ��42�-&'G�+�' %4#& ��4 %4&%A% ��%LG %2A!&�-!,�LG, !*1 ,1 &1 %-&!5!L, C% ,' ��4;�&&���+ L )2#5#&%G =�*+D &#-+:%A% 2%-(;%�%A% 2��&' 6�&%:. �1*+�1,�" =!5#� )2#5#&( ��4��!*%��� 6�&%: ( �%;( �(�)�*+&%;( ��!&%�#C�, ':1 �%&# -!";!G�+. �;�&#�# ��!&%�#C1 6�&:# ;%61 )2!�#*+&1 � 4%=21 %2A!&�-%�!&1 �#$%�!&&'.

3�� 3���� (1713–1784) – &!"�#-&!5&�D#" )214��!�&#: F2!&,(-+:%A% )2%����&#,��!, �#)(�:&#: L-(/��+:%A% :%*16( � �!2#6�. ��%'5# &! )%-#,�'$ �1&�(!*�-;(, �42% ��!6!� 46121*%; -&!&+ ��45(��'. �2%�1, &! ��4;�&( ��4 �1*+�1,�', ��& &1 -�%4#� 4% &#$ )�-&!&&', )�4:21�*GG5#, C% 42(A#; "%A% '-!&#"1; L )1212%=:! ��45(���� 2%-(;%;. ��& ��!6!�, C% )2%A21� �(�)�*+���! )%�’'-!&#" - �#4!&&'; ;(42#$ -!:%&�� � 2%-)%��G461&&'; %����#. !�$&1&&#: � 214!:�%2 “�-;��������/ - ��, *���;� � ��*���”, ��& �1*#:( (�!A( )2#4�*'� )#�!&&'; �#$%�!&&' � &!�5!&&'. ��%/ 4(;:# - ,+%A% )2#�%4( �#:*!� � %�&%�&%;( � 4�%$ )2!,'$: “����* ��B-� ����� --� �-��� %����;��”, “��� �=��-�” (1774) � “�� - �-�������� >� 9���� ��>��B-��� ��� ��--� �0 - �� ��� ���:����� �����” (1775). � )12D�" :&#-� �42%, �#-&!G5#, C% -! 4%)%;%A%G �#$%�!&&' ;%6&! 4%�'A�# 5#;!*%, :2#�#:(L �1*+�1,�' -! &14%%,�&:( �%A% �)*#�(, ':#" 5#&#�+ F�-#5&! %2A!&�-!,�' *G4#&#, // !&!�%;%-F�-�%*%A�5&� %�%=*#�%��� &! ��G // 2%-(;%�( 4�'*+&���+.

! 4(;:( �42%, -&!51&&' �#$%�!&&' )%*'A!L &1 ( �%;(, C%= -2%=#�# - =(4+-':%/ �1214&+% %2A!&�-%�!&%/ 4#�#&# �1, C% =!6!&% 4*' // 2�4&#$ � =*#-+:#$, ! ( �%;(, C%= )2#;(�#�# // )%���"&% -!";!�#�' �#;, 4% 5%A% �%&! -4!�&!: 12(4#,�LG, ':C% �%&! &!4�*1&! )!;’'��G; A1%;1�2�LG, ':C% �%&! *1A:% :%;=�&(L 5#�*! � )2%��%2#; )%1-�LG, ':C% � &�" L )2#��2!��+ � ('�! �%C%. �!:*#: �42% �2!$(�!�# )2#2%4&� %�%=*#�%��� 4#�#&#, 2%-�#�!�# // �&4#��4(!*+&���+ -!�*(A%�(L &! )%-#�#�&( %,�&:(.

�42% ��4��%G�!� )2#&,#) -!A!*+&%A% =1-:%D�%�&%A% )%5!�:%�%A% &!�5!&&'. ��& )2%1:�(�!� 4126!�&( �#��1;( &!2%4&%/ %����#.

�42% 2%-�!D(�!� )214;1�# %�&%�&%A% ,#:*( �1214&+%/ D:%*# �!:#; 5#&%;: 1-" :*!� – ;!�1;!�#:!; 2-" :*!� – ;1$!&�:!; 3-" :*!� – !��2%&%;�'; 4-" :*!� – )2#2%4%-&!����%, 1:�)12#;1&�!*+&! F�-#:!; 5-" :*!� – $�;�', !��2%&%;�'; 6-" :*!� – *%A�:!, :2#�#:!, A2!;!�#:!; 7-" :*!� – 2�4&! ;%�!; 8-" :*!� – ��!2%4!�&� ;%�#, !&�#5&! *��12!�(2!.

�2�; ,+%A%, )1214=!5!L�+�' C1 �2# ,#:*# � )��*'%=�4&�" 5!�: 1) F�*%�%F�', ;%2!*+, )2#2%4&! 21*�A�', ���%2�' � $2%&%*%A�', A1%A2!F�', %�&%�# 1:%&%;�5&%/ &!(:#; 2) ;!*G�!&&', 1*1;1&�# !2$��1:�(2#; 3) ;(-#:!, �!&,�, F1$�(�!&&', )*!�!&&', /-4! �12$#.

��0�(��0, �(�'9�+8 �2��/�2 (�, 5.,. (+�/��9(2�)

*' 4#�#&# (0–6 2.) �!�12#&�+:1 )�:*(�!&&' (D:%*!) *' %�2%,��! (6–12 2.) A#�$�' �*1;. D:%*!: &!2%4&!, 2�4&%;%�&! *' G&!,��! (12–18 2.) I �!�#&�+:! D:%*! (A�;&!-�') *' -2�*%��� (18–24 2.) �:!41;�' � )%4%2%6�

Page 38: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

38

/3,�+��*�� +�'532 3A+�, '+((,

��� �0� --�: )�4A%�%�:! 461&�*+;1&!, ':#" �;�L �1��# ��%/ �)2!�# 2%-(;&% � )2#=(�:%�%

����� * �0� --� �D�-���*�- : ;%2!*+&1 �#$%�!&&', 2%-(;%�1 �#$%�!&&', F�-#5&1 �#$%�!&&'

F � --� �0� --�: 2%-�#�%: -4%2%�%A% 4($( ( -4%2%�%;( ��*�. ������ �0� --�: )2#:*!4, �)2!�#, �#$%�&� �#�(!,�/, =1��4#,

)%:!2!&&', -!%$%51&&'. ��� -�+ ;�� �0� --�:

461&�*+;1& �#$%�(L�+�' � ��;’/, ! &1 � D:%*�

�,�,'9�+/3,�+��*�� �3/8 A.-A. 0���+

� � � ! ) � � � � � K � � & ! ! " ������-� �0� --�: �)�*:(�!&&' - )2#2%4%G, A!2;%&�' - &1G

����-� �0� --�: �41' 4%=2%A% &!5!*! ': )12�#&&%/ �(�&%��� *G4#&# � L � � � $ & � � K � � & ! ! "

��� �������: �&(�2�D&�" 2%-�#�%: -4�=&%��1" �! %2A!&�� *G4#&# ��� ���B�=B�0 ��B�:: &!=(��' �*!�&%A% 4%���4( ��4&%�&% %�%51&&'

��� �=��:: &!�5!&&' �%;(, ': :%2#��(�!�#�' )2#2%4&#;# -4�=&%��';# ������ - B --�: “)2!,' L &1;#&(5#; %=%�’'-:%; �(�)�*+&%/ *G4#&#”

������ $������% � �!�� � 1. �!$�4&%L�2%)1"�+:� �#$%�&� �#��1;# XV��–XV��� ��.: )%2��&'*+&#" !&!*�-. 2. �2#&,#) )2#2%4%��4)%��4&%��� �%;1&�+:%A% � �(5!�&���+. 3. I:%*! �%;1&�+:%A% � =2!��+:� D:%*# � �:2!/&�: )%2��&'*+&#" !&!*�-. 4. �#$%�&� �41/ �%::! � -!�4!&&' �#$%�!&&' � �:2!/&� (( �+%A%41&&�). 5. “��*+&1 �#$%�!&&'” J.-J. �(��% ': -!��= (��12461&&' ��4)%��4!*+&%��� 4��1".

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���% 1. � 5%;( )%*'A!L 2%-�#�%: )2#&,#)( �%;1&�+:%A% ()2#2%4%��4)%��4&%��� �#$%�!&&') J.-J. �(��%? 2. %���4 ':#$ D:�* �-'�#" -! %�&%�( �%;1&�+:#; )2# %=b2(&�(�!&&� :*!�&%-(2%5&%/ �#��1;# &!�5!&&'? 3. @:! - ��:%�%/ )12�%4#-!,�/ %�%=#��%��� (�%;1&�+:%A% 5# �(��%) L =�*+D &!(:%�% %=b2(&�%�!&%G? 4. �%:!6��+ )!2!*1*� ;�6 �#��1;%G �#$%�!&&' �%::! � �(5!�&%G !;12#:!&�+:%G �#��1;%G.

�� 1. �&%�%G )�-&!&&' � &!�5!&&' �%;1&�+:%A% L: ) ��+�*; >) B���C�: ����;

) �� ;�; �) �� ���B- �����-���. 2 M%2;! &!�5!&&' �%;1&�+:%A%, ':! L &1)121�12D1&%G 4% �+%A%41&&':

) �� ;�; >) ����; ) �������; �) �� . 3 �%&'��' “-%*%�1 )2!�#*% 4#4!:�#:#” �%;1&�+:%A% ,1 )2#&,#): ) ���* ��B-���; >) ������-���; ) - �B-���; �) �����-���. 4. ��� *G4�+:� ���%�# (-! �%;1&�+:#;) &!":2!C1 )�44!G�+�' �)2!�*'&&G (:

) =-���; >) ����;��; ) +������; �) -�D-�*� �;�.

Page 39: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

39

5. I:%*! =1- 4#�,#)*�&#, -! �%;1&�+:#;, %4&!:%�%, C%: ) ��>�� >�+ � ��J�; >) *��- >�+ ���; ) ��� >��� >�+ � ���; �) ����- >�+

* ����. 6. �%;1&�+:#" )%2��&'� �5#�1*' -: ) *��;�*; ) ��-�*; >) ���=; �) �-;�*. 7. �&%�&#; -!�%=%; �#$%�!&&' J.-J. �(��% L: ) - B --�; >) �� ;�;

) ������ ; �) �� �. 8. �12D%G ( ����� 4#�'5%G 1&,#:*%)14�LG ;%6&! ��!6!�#: ) “����-��

� ��J�”; >) “����B�: ��”; ) “% �� -�= � � -� ��=���”; �) “����*�: �� � * �=-� 0”.

9. �41G “��*+&%A% �#$%�!&&'” �)12D1 %=b2(&�(�!�: !) ". #�*�-���:; >) L.-L.���; ) �. � G������; �) �. $���. 10. �-!L;%4�G ;�6 ��:%�%G )12�%4#-!,�LG � �#��1;%G D:�*+&#,��! �)12D1

%=b2(&�(�!�: !) �. G. #�-���� -; >) L.-L. ���; ) �. �����; �) ". #�*�-���:.

Page 40: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

40

���� �V �������<��������� ����������

���� XV��� – ����� �������� ��� �������

1. L���� � ��� ����B- �����-��� O.%.��� ��;;�. 2. ���� � �*�-�:-��� �0� --� ��� ��;;�. O��� ������ ���*�-� �-�/ ����

� *������ ��B ������ - B --�. 3. ���/ -�*�;���0 ��� ����-<�� -������� �. � +��� � �. K�. F ��;* - . 4. !����* -�+*. �. %�*>����� � :��� ���-� �������. 5. ��� ���� G.������� . 6. ������ - B --� : �0� --� O. %��> �� . 7. �. ���- ��� <��*� --� ��>�����.

'� �� ���: 1. �1��!*%,,� �.�. �#=2!&� )14!A%A�5&� ��%2#. � 3-$ �. – �., 1961. 2. ���12�1A M.�. �#=2!&� )14!A%A�5&� ��%2#. – �., 1956. 3. �2!�1,+ �. ���%2�' :*!�#5&%/ -!2(=�6&%/ )14!A%A�:# �! D:�*+&#,��!. – �12&%)�*+, 1996. 4. ���%2�' )14!A%A�:# / �! 214. �.�.�2#,1&:!. – �., 1973. 5. !2#�# - ���%2�/ )14!A%A�:# /�! 214 �.�.�%&��!&�#&%�!. – �., 1952. 6. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 7. �=2(L�! �. �., �#��&! �. S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2 $�� ����, ���!� ����� �%��, ����������, !���������,

� ���, � ���������, ��������, ������������� ��������, � ���, � ���������� ��, ������������, ���������, �������� �� � , ��������, � ���� ��������, ������� �������, !���� �, &���� ����, &��� ��������.

1. ���� �� ����������� ��������� �.�.����������

6�G��-����H � ���""� (1746–1827) &!2%4#��' � �G2�$( (I�1",!2�') � 1746 2%,�. �%A% =!�+:%, *�:!2, )%;12 2!&%. �!*1&+:%A% �%A!&&! �#$%�(�!*! ;!�#, 4%5:! ��*+�+:%A% *�:!2', � ��44!&! �*(6&#,' �!2=!2! I;�4�. ���*' �;12�� =!�+:! ��;’' )1216#�!*! �1*#:� �2(4&%C�. ����( �1��!*%,,� %4126!� �)%5!�:( � )%5!�:%��" &�;1,+:�" D:%*�, ! )%��; � �1214&�" *!�#&�+:�" D:%*�. ���*' -!:�&51&&' �1214&+%/ D:%*# ���()#� 4% �G2�$�+:%/ �#C%/ D:%*# – �!2%*�&A�+:%A% :%*1A�(;(, 41 -!:�&5#� 4�! ;%*%4D� :(2�#: F�*%*%A�5&#" � F�*%�%F�+:#". �(4(5# ��(41&�%;, �1��!*%,,� )121=(�!� )�4 �)*#�%; ��%2�� J.-J.�(��% “�*���, >� ��� �0� --�”, “������-�: ������” �! �&.

� 1769 2%,� �1��!*%,,� )2#4=!� &14!*1:% ��4 �G2�$! &1�1*#:( �!4#=(, 1"A%F, 41 � 1774 2%,� ��4:2#� D:%*( �&�12&!�&%A% �#)( 4*' 4��1" �1*'&, 41 )%L4&(�!� &!�5!&&' - )2%4(:�#�&%G )2!,1G, )2#5%;( �&�12&!� )%�#&1& =(� (�2#;(�!�#�+ &! �� -!�%=#, C% -!2%=*'*# �!;� 4��#. �2%�1 (�2#;(�!�# )%4�=&#" )2#�(*%: -! 2!$(&%: 4#�'5%/ )2!,� =(*% (�%)�LG, � �1��!*%,,� -;(D1&#" =(� ( 1780 2%,� "%A% -!:2#�#. ����;&!4,'�+ &!��()&#$ 2%:�� ��& )2#��'�#� *��12!�(2&�" 2%=%��.

�1214 �&D#$ ��%2�� ��& -!:�&5#� � �#4!� )14!A%A�5&#" 2%;!& “$�-� �� � %������ ” (1781), ':#" ;!� �1*#:#" (�)�$, =% � &+%;( !��%2 )2!A&(� �#2�D#�# �!6*#�( )2%=*1;(, C% $�#*G�!*! 42�=&%=(26(!-&( �&�1*�A1&,�G �%A% 5!�(: ':

Page 41: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

41

4%)%;%A�# %=1-4%*1&%;( �1*'&���(. �%*%4! F2!&,(-+:! 21�)(=*�:! &!A%2%4#*! �1��!*%,,� -! ,1" 2%;!& � �#4!�&( 4�'*+&���+ -�!&&'; “���* ��-�- G� -;�+���/ ����>����”. � 1799 2%,� ( ;.��!&,� �1��!*%,,� ��4:2#� )2#�(*%: 4*' 4��1"-�#2�� 5–10 2%:�� &! 80 4��1", � )2#;�C1&� :%*#D&+%A% ;%&!��#2'.

�2%�1 4�'*+&���+ ( ;.��!&,� �1��!*%,,� �2#�!*! *#D1 :�*+:! ;��',��. � -��'-:( - ��"�+:%�#;# )%4�';# )2#;�C1&&' =(*% ��44!&1 )�4 *!-!21�. � 1799–1804 22. :12(�!� �(2A4%2F�+:#;, ! � 1804–1825 22. ��124%&�+:#; )14!A%A�5&#;# �&��#�(�!;#, )2%4%�6(�!� 4%�*�4# �)2%C1&%A% &!�5!&&', 2%-)%5!�� C1 ( ;.��!&,�, )%��!�#�D# -!�4!&&' ���!&%�#�# �!:� ;1�%4#, -! 4%)%;%A%G ':#$ :%6&! ;!�# ;%A*! = *1A:% &!�5#�# ��%/$ 4��1".

! )%5!�:( ��� ��. �#$%4'�+ � ���� ��%2# �1��!*%,,� “"� %������ B��� �/0 ����:”, “#-�� ��� * ����”, “&+>�� ������D�--�” �! �&. �1��!*%,,� &!*!A%46(L 2%=%�( ��%A% �&��#�(�(, ���%2GL �1*#:#" &!�5!*+&#" -!:*!4, 41 &!�5!*!�+ ;%*%4+ =!A!�+%$ L�2%)1"�+:#$ :2!/&. %���4 ,#$ �&��#�(��� �#�5!��' �#4!�&#;# )14!A%A!;#, F�*%�%F!;# K�2%)#. �2# ��124%&�+:%;( �&��#�(�� )2!,G�!� )%���"&#" )14!A%A�5&#" �1;�&!2, 41 C%2%:( 30–40 5%*%��: 4���!�!*# �1%21�#5&( � )2!:�#5&( )�4A%�%�:( 4*' )14!A%A�5&%/ 4�'*+&%���.

� 1825 2%,� ,1" �&��#�(� =(*% -!:2#�%, � �1��!*%,,� )%�12&(��' � 1"A%F. �%;12 ( 1827 2. ��1 ��%L 6#��' �1��!*%,,� )2%��� � I�1",!2�/, 1:%&%;�5&% ��4��!*�" �1*'&�+:�" :2!/&�. �! ��%/;# F�*%�%F�+:#;# )%A*'4!;# �1��!*%,,� 1:*1:�#:, C% )%L4&(�!� ( ��%L;( ����%A*'4� �51&&' �!&�! �! �&D#$ &�;1,+:#$ F�*%�%F�� �%A% 5!�(, ! �!:%6 � �(��%. �1��!*%,,� *G=#� ���" &!2%4. %�A1, �)%�&1&1 -*#4&��, &1��!�:�� � ��%25#$ D(:!&+ 6#��' "%A% =(*% ,�*:%; ��44!&1 )%*�)D1&&G 6#��' �1*'& I�1",!2�/ � �1*#:�" �)2!�� &!2%4&%/ %����#.

2. ��� ����������� �������� ����������. ���� ���� ����������� ������ �� �������� ����������� �������

�&%�&! ;1�! �#$%�!&&', -! �.�1��!*%,,�, – 2%-�#�%: )2#2%4&#$ -4�=&%��1" *G4#&#, C% -!:*!41&� � &�", )%���"&1 /$ (4%�:%&!*1&&'. ��& )2%)%��4(L “A!2;%&�"&#" 2%-�#�%: �#* � -4�=&%��1" *G4#&#”, ��� $%2%D� -!4!�:# *G4#&# )%�#&&� =(�# ;!:�#;!*+&% 2%-�#&(��. ��& )%2��&GL ;#��1,��% �#$%�!�1*' - ;#��1,��%; �!4��&#:!.

�1&�2%; �#$%�!&&' L F%2;(�!&&' *G4#&#, // ;%2!*+&%A% %=*#55', 4�"%�%/ *G=%�� 4% *G41". @:2!- ,1 )%�#&&% �1��# *G4#&( �)1214. �1��!*%,,� )2!,G�!� &!4 )2%=*1;%G �-!L;%-�’'-:( ��;�/ � D:%*#. � 2%;!&� “$�-� �� � %������ ” ��& )%:!-!�, ': ;%6&! )%*�)D#�# 6#��' �1*'& 5121- %2A!&�-!,�G �#$%�!&&' 4��1" � ��;�/ � D:%*�.

�(�)�*+&1 �#$%�!&&' )%�#&&% "�# -! ��;1"&#;#, =% ��;1"&1 6#��' )%�#&&% =(�# �#-&!&1 L4#&%G �#C%G %�&%�%G �#$%�!&&'. �1��!*%,,� ��!�#�+ )1214 �%=%G -!�4!&&' 21%2A!&�-(�!�# &!2%4&( D:%*(, 2%-2%=#�D# 4*' &1/ &%�� ;1�%4# �#:*!4!&&', C% =!-(G�+�' &! -!:%&!$ 2%-�#�:( *G4�+:%A% 2%-(;(. #�#&! � D:%*� )%�#&&! )%5(�!�# �1=1 )2#2%4&% � ��*+&%.

! 4(;:( �1��!*%,,�, )%�2�=&% ���%2G�!�# (;%�# 4*' -!4%�%*1&&' )2#2%4&%A% )2!A&1&&' 4#�#&# 4% 2($(. �#:%&!&&' &!")2%���D#$ 2($��, (5!��+ � �A2!$, %�%=*#�% � )%$%4!$, 1:�:(2��'$ – %�+ �%" :%;)*1:�, C% A%�(L A2(&� 4*' &%2;!*+&%A% F�-#5&%A% 2%-�#�:( 4#�'5%A% %2A!&�-;(.

�1��!*%,,� �#�(&(� )2%=*1;( )%L4&!&&' )2%4(:�#�&%/ )2!,� - &!�5!&&'; � 2%-A*'4!� �2(4%�1 �#$%�!&&' � -�’'-:( - ;%2!*+&#;. � 2%;!&� “$�-� �� � %������ ” )�4 5!� 2%=%�# 4��1" ()2'4�&&') �12�2(4! �5#*! /$ 5#�!�#, 2!$(�!�#. �

Page 42: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

42

D:%*�, %2A!&�-%�!&�" 4*' �1*'&�+:#$ 4��1" )%;�C#:%;, �%&# ,�*� 4&� )2%�%4'�+ -! 2%=%�%G &! )2'4#*+&#$ � �:!,+:#$ �12��!�!$. ! )2#D:�*+&�" 4�*'&,� 4��# �#2%C(�!*# A%2%4&� 2%�*#&#. 4&#; �*%�%;, 4��# �)%5!�:( )2!,GG�+, ! )%��; (5!�+�'.

! 4(;:( �1��!*%,,�, � %�&%�� ��':%A% -&!&&' *16!�+ "%A% 1*1;1&�#. �!6*#�% ��4�=2!�# &!")2%���D�, - ':#$ ;%61 )%5!�# &!�5!&&' ��%/$ 4��1" :%6&! ;!�#-�1*'&:!. � 21-(*+�!�� �2#�!*%A% �#�51&&' ��& )2#"D%� 4% �#-&!51&&' %�&%�&#$ 1*1;1&��� &!�5!&&', C% =(*# )%:*!41&� � %�&%�( ���L/ �#��1;# 4#4!:�#5&#$ )2#&,#)�� � -;���( &!�5!&&' � D:%*�. � &!�5!&&� F%2;� ��4)%��4!L �#;�2G�!&&', 5#�*( – 2!$(&%:, �*%�( – ;%�!. �!:#; 5#&%;, 1*1;1&�!2&1 &!�5!&&' -�%4#�+�' 4% (;�&&' �#;�2G�!�#, 2!$(�!�#, A%�%2#�#, C% -=(46(L -4!�&���+ 4#�#&# ;#�*#�#, 4!L )%D�%�$ 4% 2%-�#�:( "%A% -4�=&%��1". �1��!*%,,� 2�-:% 2%-;16%�(L 2%-�#�%: ;#�*1&&' � &!A2%;!461&&' -&!&+, ��44!G5# )121�!A( )12D%;(. �51&&' )2% 2%*+ �)%��12161&&' �2+%$ 1*1;1&��� ( )2%,1�� &!�5!&&' �#-&!5#*% � "%A% $!2!:�12 4#4!:�#5&#$ )%A*'4��. �%*%�&#; )2#&,#)%; &!�5!&&' ��& ��!6!� &!%5&���+ ': “!=�%*G�&( %�&%�( ��':%A% )�-&!&&'”. �#; =�*+D%G :�*+:���G 5(���� )�-&!L (51&+ �(�+ =(4+-':%A% )214;1�!, �#; :2!C1 ��& - &#; %-&!"%;#�+�'.

3. ���� ��������� ���������-A������������ �.�������� ��

�. �. ���������

�%-�#�%: &%�%A% �(�)�*+&%A% :*!�(, =(26(!-�/, � :2!/&!$ K�2%)# �#:*#:!� �41"&#" 2($ – �����-�;��, �)2';%�!&1 )2%�# F1%4!*�-;(, ':1 &%�#*% =�*+D !=��2!:�&#", %=;161&#" $!2!:�12 ( �;155#&�, &�6 ( �&A*�/ �! M2!&,�/. =;161&���+ ;#�*1&&' &�;1,+:%/ =(26(!-�/ )2%'�*'*%�' � �%;(, C%, (���4%;*GG5# &1%=$�4&���+ -;�&# ��&(G5#$ �(�)�*+&#$ ��4&%�#&, =�*+D! 5!��#&! �41%*%A�� &%�%A% :*!�( ('�*'*! �%=� ,� -;�&# ;%6*#�#;# =1- 21�%*G,�/, D*'$%; 21F%2; -�12$(, D*'$%; )2%����#�1*+���!. �41%*%A# )1214%�%/ 5!��#&# &�;1,+:%/ =(26(!-�/ ��!6!*#, C% %�&%�&%G )2#5#&%G ���$ �%,�!*+&#$ &1�)2!�14*#�%��1" L &1(,��% �!;#$ *G41".

� �;155#&� &! :�&1,+ �V��� ��%*���' -’'�#*!�' ,�*! :%A%2�! �!: -�!&#$ “-��0 �0� ����”, ':� &!;!A!*#�' &! )2!:�#,� -4�"�&#�# “21�%*G,�G ( )14!A%A�,�” - ;1�%G )%4%*!&&' &1(,��! *G41" �! -;�&# �(�)�*+&#$ ��4&%�#&. � /$ 5#�*! �#4�*'G�+�' )214��!�&#:# )14!A%A�5&%/ �15�/, ':( &!-#�!*# F�*!&�2%)�-;%; (��4. A21,+:%A% ph�les – “*G=*G” �! anthropos – “*G4#&!”). �&%�&#; -!�4!&&'; ,+%A% 2($( F�*!&�2%)���# )%��!�#*# -!;�&( ��&(G5%/ �#��1;# �#$%�!&&' � &!�5!&&'. �&%�&#" )2#&,#), &! ':%;( =(4(�!*!�+ F�*!&�2%)�5&! )14!A%A�:!, ;%61 =(�# �F%2;(*+%�!&#" �!:: “������ , 9��� , D����”. �%*%�&� &14%*�:# ��&(G5%/ �#��1;#, &! /$ 4(;:(, =(*#: 1) )!&(�!&&' -(=2�&&' � �12=!*�-;; 2) ��42#� -;���( &!�5!&&' ��4 )%�21= 21!*+&%A% 6#��'; 3) -!�#**' :*!�#,#-;( � D:%*!$; 4) ��4�(�&���+ )2%4(;!&%/ �#��1;# )�42(5&#:�� � &!�5!*+&#$ )%��=&#:��; 5) &14%%,�&:! )�4A%�%�:# �5#�1*��; 6) �1*#:#" �)*#� ,12:�# &! D:%*(, 21*�A�"&! &1�12)#;���+; 7) 6%2��%:���+ )% ��4&%D1&&G 4% 4��1".

��G��� J�$��� (1724–1790) =(� -!�&%�&#:%; F�*!&�2%)�-;(. !�5!��' � (&��12�#�1��. *' &+%A% $!2!:�12&! 4�%/�����+ $!2!:�12(, :%*#, - %4&%A% =%:( ��& �#'�*'� A2(=���+ �! &1��2#;!&���+ ( ��%/" )%�14�&,�, ! - �&D%A% – �#'�#��' �!*!&%�#�%G &!�(2%G.

��4 �)*#�%; “�*���” �(��% ( 1768 2%,� �!-14%� �#)(��#� “F��-�--� �� ���+� �=�� � + *�D-�0 �=��:”, � ':%;(, )�44!�D# :2#�#,� �(5!�&( "%;( D:%*(, -!:*#:!� -!�&%�(�!�# &%�� D:%*#, )%=(4%�!&� &! )14!A%A�5&#$ )2#&,#)!$ �(��%. ��12&1&&' -!:�&5(�!*%�+ )2%$!&&'; )2% &!4!&&' ;!�12�!*+&%/ 4%)%;%A# �

Page 43: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

43

%2A!&�-!,�/ �!:#$ D:�*. ! -�=2!&� :%D�# �!-14%� �#4!� ( 1770 2%,� “������B-�: ���>-�� ��� > ���� � * ���� �*�: � - ����” � “���*�-� �-�: ���>-��” – C%�+ &! -2!-%: 4#�'5%/ 1&,#:*%)14�/ � 4-$ �%;!$ �- 5#�*1&&#;# �*G��2%�!&#;# �!=*#,';#. � 5!��� �%;1&�+:%A% ,1 =(� )12D#" :2%: 4% �4%�:%&!*1&&' $!2!:�12( D:�*+&%/ 2%=%�# D*'$%; �:*!4!&&' ��&(G5#$ )�42(5&#:�� � 4%:%2�&&%A% )121A*'4( )2%A2!;# D:�*+&%/ )2!,�. �2#$#*+&#:# �!-14%�!, I�(�1, �!;)1, �!*+,;!& �! �&D� � ��%/$ �1%21�#5&#$ )2!,'$ �! )2!:�#5&�" 4�'*+&%��� 2%-2%=#*# %�&%�# F�*!&�2%)����+:%/ )14!A%A�:#, %4&�LG - $!2!:�12&#$ 2#� ':%/ =(*% A!2;%&�"&1 )%L4&!&&' 2%-(;%�%A% � F�-#5&%A% 2%-�#�:( 4#�#&#.

M�*!&�2%)���# �#�*%�#*# -;�&( )%A*'4�� &! -;��� � ;1�%4# 2%-(;%�%/ %����#: ':! )%*'A!*! � �%;(, C%: 1) =(*% )%��!�*1&% )2%=*1;( �4%�:%&!*1&&' -;���( %����#. �2%)%&(�!��' 2%-�#�%: 2%-(;( 4��1" D*'$%; �#�51&&' �#$ (5=%�#$ )214;1���, ':� ;!G�+ �!6*#�1 )2!:�#5&1 -&!51&&' 4*' 6#��' ��+%A% �(�)�*+���! (;!�1;!�#:#, )2!:�#5&%/ *%A�:#, %�&%� )2#2%4&%A% )2!�!, -!:%&�� ���5#-&#, &!(:# )2% *G4#&( �%C%); 2) =(*! -2%=*1&! �)2%=! 4%:%2�&&% -;�&#�# ;1�%4# &!�5!&&', -!;�&#�# -(=2�&&', )!�#�&� �)%�%=# 2%=%�# �5#�1*�� � (5&��, 4%A;!�#-; � �$%*!��#:( &%�#;# 2!,�%&!*+&#;# ;1�%4!;# �#:*!4!&&', �)2';%�!&#;# &! !:�#�&( � ���4%;( 2%=%�( (5&��; 3) �)2%�!461&&' � %�&%�( &!�5!&&' 1*1;1&��� &!%5&%��� (“�#�51&&' 2151" � &!�(2�”); 4) F�*!&�2%)���# )�4&'*# )2%=*1;( ;!�12�!*+&%A% %=*!4&!&&' D:�*; 5) �#:%2#��!&&' � )2%,1�� &!�5!&&' %=2!-%��%25#$ -!�%=��, C% -!�64# �#:*#:!G�+ �&�121� ( 4��1" � 4!G�+ -;%A( 4!�# (5&'; &! (2%:!$ ('�*1&&' )2% �� )214;1�#, ':� &1 ;%6&! )%:!-!�# � 4�"�&%���; 6) ��141&&' � )%5!�:%�1 &!�5!&&' 1*1;1&��� A2#; 7) �1*#:! (�!A! )2#4�*'*!�' )#�!&&'; F�-#5&%A% �#$%�!&&', �#$%�!&&' 1*1;1&�!2&#$ )2!�#* A�A�L&#, �#:%2#��!&&' F�-#5&#$ �)2!�, -!�&%�!&#$ &! )2#2%4&#$ 2($!$ *G4#&#; 8) F�*!&�2%)���# ��!6!*# &1%=$�4&#; :!24#&!*+&1 )%:2!C1&&' ;%2!*+&%A% �#$%�!&&' )�42%��!G5%A% )%:%*�&&' ((;�&&' :12(�!�# ��%/;# =!6!&&';#, ���":���+, )2!,1*G=���%, )2!�4#����+, �*($&'&���+, �:2%;&���+ � !:(2!�&���+, *G=%� 4% 5#��%�# � )%2'4:(, �#:%&!��+:! 4#�,#)*�&!, )%�!A! 4% %�%5(G5#$ *G41", 21*�A�"&���+).

�14!A%A#-F�*!&�2%)���# &1 %=;16(�!*#�+ ��*+:# �1%21�#5&%G 2%-2%=:%G )2%=*1; �#$%�!&&'. �$ �1*#:%G -!�*(A%G ��!*! �)2%=! ���%2#�# &!�5!*+&%-�#$%�&� -!:*!4# &%�%A% �#)( � -!��%�(�!�# � &#$ &! )2!:�#,� ��%/ ;1�%4# � )2#"%;# �#$%�!&&' � &!�5!&&'. �12D#" -!:*!4 �!:%A% �#)( =(*% ��4:2#�% �!-14%�#; � ;. !��!( � 1774 2%,� � &!-�!&% F�*!&�2%)�&%;. �2#-&!5!��' ��& � %�&%�&%;( 4*' 4��1" -!;%6&#$ =!�+:��. �!-14%� -!)2%�!4#� 2%-)%4�* (5&�� &! �2# A2()#: !:!41;���# (4��# -&!�&#$ =!�+:��, C% A%�(�!*#�' 4% (&��12�#�1�(), )14!A%A���# (;!"=(�&� �5#�1*� � A(�12&12#) �! F!;(*'&�# (4��#, C% &1 &!*16!*# 4% 4�%2'&�+:%A% ��!&( � 4% �%A% 6 =�4&':#). �� �2# A2()# ��42�-&'*#�+ -! :�*+:���G � -;���%; )214;1��� &!�5!&&', &!)2#:*!4, &! F�-#5&( )2!,G ��4�%4#*%�+ 6 A%4#& &! 41&+, ! &! D:�*+&� -!&'��' – 2 A%4#&#, 4*' )14!A%A����� ��4)%��4&% – 4 �! 4, ! 4*' !:!41;����� – 2 � 6 A%4#&.

� (5=%�%;( -!:*!4� �!-14%�! -!��%�%�(�!*!�+ %2#A�&!*+&! �#��1;! -!%$%51&+ � )%:!2!&+. @: &!A%2%4# �#:%2#��%�(�!*#�+ �!: -�!&� “-!%$%5(�!*+&� :2!):#”, ':� ��!�#*#�+ &! �)1,�!*+&�" 4%D,� )2�-�#C �#$%�!&,��. �! =�*+D( :�*+:���+ :2!)%: &!A%2%46(�!*#�+ ':#;%�+ -&!:%; ��4;�&&%��� 5# �;!5&%G /61G. �%:!2!&&' =(*# 41:�*+:%$ �#4��: -;1&D1&&' :�*+:%��� -!%$%5(�!*+&#$ :2!)%:, )121=(�!&&' � )%2%6&�" :�;&!�� (!*1 &1 �1;&�"), :%*# � �(��4&�" A2!G�+�' �%�!2#D�. �%-#�#�&#; �*�4 ��!6!�# ��4�(�&���+ ( F�*!&�2%)����� )%:!2!&+ -! &14%*�:# � &!�5!&&�.

�2�; �%A%, �!-14%� &!;!A!��' �)2%�!4#�# � ��%L;( -!:*!4� �#��1;( �!;%�2'4(�!&&' – �1&!�, 4% �:*!4( ':%A% �$%4#*# ��� �5#�1*� � 41*1A!�# ��4 (5&�� –

Page 44: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

44

!�1�%2#. �1*#:1 -&!51&&' &!4!�!*%�+ -!A!*+&#; -=%2!; �5#�1*�� � �#$%�!&,��, &! ':#$ 4!�!*!�+ %,�&:! )%�14�&:# (5&��, �#4!�!*#�+ “����-�”.

� 1793 2%,� 5121- %2A!&�-!,�"&� &1A!2!-4# � )%���"&#" =2!: -!�%=�� � :%D��� F�*!&�2%)�& =(*% -!:2#�%. 4&!: 4%���4 1��!( &1 )2%)!� =1-�*�4&%. �! "%A% -2!-:%; ��&(�!*# " �&D� -!:*!4# )%4�=&%A% �#)(. !)2#:*!4, -!:*!4 4��� ���� �� G��&!� ���&"���� (1744–1811) ( I&1)F1&�!*� (1784), )%�*�4%�&#:! � �)��2%=��&#:! �!-14%�!, =(� -&!5&% =�*+D#; ( )%2��&'&&� - -!:*!4%; ( 1��!(. �(� �#:*!4!*%�+ -&!5&% =�*+D1 )214;1���. �!2!:�12&%G %�%=*#����G ,+%A% -!:*!4( =(*% �1, C% "%A% �#$%�!&,'; &!4!�!*%�+ )2!�% �#�5!�# ��*+:# �� )214;1�#, ':� =(*# &1%=$�4&� 4*' /$ ;!"=(�&+%/ )2%F1��/. �1*#:! (�!A! �(� )2#4�*'*!�+ F�-#5&%;( �#$%�!&&G, ':1 -4�"�&G�!*%�+ -!=1-)151&&'; $%2%D#$ A�A�L&�5&#$ (;%� 6#��' �#$%�!&,'; �! -! 4%)%;%A%G �)1,�!*+&#$ A�;&!��#5&#$ �)2!� � �1*#:%/ :�*+:%��� )2%A(*'&%:. �%=*#�%A% -&!51&&' &!4!�!� �!*+,;!& �2(4%�%;( A!2�( �#$%�!&,��. ��# )2!,G�!*# � �!4:( !=% &! A%2%4�, 4%A*'4!*# ��!2#&. ��1 6#��' F�*!&�2%)!�&( �!*+,;!&! =(*% )%=(4%�!&1 &! -2!-%: $%2%D%/ ��;’/.

4. ���� ������. �. � ������� �� ���� ������� ������ ���&G�&� ������&� (1767–1835), 42(A �1�1 � I�**12!, &�;1,+:#" F�*%*%A �

A2%;!4�+:#" 4�'5, =(� )214��!�&#:%; )�-&+%A% &1%A(;!&�-;(. !"%���51&�D! *G4#&! ��%A% 5!�(, ��& %5%*G�!� ( 1809–1810 22. ��4%;���% &!2%4&%/ %����# � �2(��/. �(� =(*% )2%�141&% �%*�4&( 21F%2;( D:�*+&%/ A�;&!-�/, C% �&1�*! 6#�#" ��2(;�&+ ( -!�$*( !�;%�F12( �1214&+%/ D:%*#. � 1810 2%,� 4*' %�2#;!&&' -�!&&' �5#�1*' A�;&!-�/ =(*% ���!&%�*1&% %�%=*#�#" 1:-!;1&. �#; =(*% )%:*!41&% )%5!�%: %&%�*1&&' �:*!4( �5#�1*�� A�;&!-�" � )�4�2�!&% -!*16&���+ A�;&!-#5&%A% �#:*!4!&&' ��4 4($%�1&���!.

�(;=%*+4� )2!A&(� �%A%, C%= G&!,��% -!��%/*% 4%�:%&!*% &1 *#D1 ��!2%4!�&� ;%�#, !*1 " 4(;:( !&�#5&#$ &!2%4��. 1%A(;!&���# 2%-D#2#*# -;��� �2!4#,�"&%/ &�;1,+:%/ D:%*# (:*!�#5&%/ A�;&!-�/) � ��1*# �#:*!4!&&' ;!�1;!�#:#, )2#2%4%-&!����! �! ���%2�/, %=;16#�D# �#�51&&' 21*�A�/, �#:*G5#�D# // &!���+ - 1:-!;1&�� &! !�1��!� -2�*%���.

�21=! �:!-!�#, C% )2%��4&%G 4(;:%G )2# F%2;(�!&&� &%�%A% &!�5!*+&%A% )*!&( ( &1%A(;!&����� =(*! �41' 2�-&%��%2%&&+%/ -!A!*+&%/ %����#, C% �:*!4!L F(&4!;1&� ( �#A*'4� :*!�#5&#$ � &�;1,+:%/ ;%� 4*' 4!*+D#$ (&��12�#�1��+:#$ -!&'�+ - F�*%*%A�/, - %4&%A% =%:(, � 4*' -!&'�+ ;!�1;!�#:%G � )2#2%4%-&!����%; – - �&D%A% =%:(. �' �#��1;! &!=(*! &!-�# ��� ��+*� (��4 *!�. utrasque – “)�4 %=%;! �#4!;#”, �%=�% F�*%*%A�/ � ;!�1;!�#:#). %�#" &!�5!*+&#" )*!& ��4)%��4!� �#;%A!; =(26(!-�/ C%4% )%�#*1&&' ;!�1;!�#:# � �#:*!4!&&' F�-#:#, )2#2%4%-&!����! �! &%�#$ ;%�.

��;&!-�' &1%A(;!&���#5&%A% -2!-:! 4!�!*! 4%=2� -&!&&' :*!�#5&#$ ;%� � ;!�1;!�#:#. ! ��4;�&( ��4 A(;!&����� ��42%461&&' &1%A(;!&���# � %����&+%;( )*!&� A21,+:( ;%�( ��!�#*# �#C1 ��4 *!�#&�. �1 )%'�&G�!*%�+ �#;, C% ( A21,+:�" *��12!�(2� )12�%4( 2%-:���( �F�&�+:%/ 4126!�#, �#*+&1 ��4%=2!61&&' %�2#;!*# �41/ 2��&%��� ���$ �;(C#$. �&!5&%G ;�2%G )%*��#5&! %2A!&�-!,�' 2!=%�*!�&#,+:#$ 41;%:2!��" ��!2%4!�&+%/ �21,�/ -4!�!*!�+ ;%*%4�" &�;1,+:�" =(26(!-�/ �41!*%; 4126!�&%A% (��2%G.

�61, &1%A(;!&�-; =(� )2%A21�#�&#; 2($%;, ���&% )%�’'-!&#; - 41;%:2!�#5&#;# �1&41&,�';#, - )2!A&1&&'; 4% &!,�%&!*+&%/ �!;%���"&%���, - =%2%�+=%G �- -!*#D:!;# F1%4!*�-;(.

Page 45: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

45

5. ��������� A. ���������

;�����H-,���&!-���&G�&� 3�� ��G (1790–1866) &!2%4#��' � ;���� ��A1&� ( �;155#&!) � ��;’/ 5#&%�&#:!-G2#��!. �5#��' � �1214&�" *!�#&�+:�" D:%*�, 41 )!&(�!� 4($ ;(D�2# � -(=2�&&'. � 1808 2%,� ���()#� 4% �12=%2&�+:%A% (&��12�#�1�(, )%��; �5#��' � �G=�&A1&�+:%;( (&��12�#�1��, ':#" -!:�&5#� ( 1811 2%,�, -4%=(�D# �51&#" ��()�&+ 4%:�%2! F�*%�%F�+:#$ &!(:.

� 1832 2%,� ��& :12(�!� �12*�&�+:%G (5#�1*+�+:%G �1;�&!2�LG, ':( )121��%2#� ( ,1&�2 (5#�1*+�+:%/ %����#. � ,1" 5!� ��& )�4A%�(�!� 20 )�42(5&#:�� 4*' &!2%4&%/ D:%*# � :�*+:! ;1�%4#5&#$ &!��!&%�. � 1835 2%,� �#"D*! "%A% 4�%�%;&! )2!,' “#���-�;�� �� ���� -�*�;���0 �B�����” (1 �%; =(� )2#��'51&#" -!A!*+&#; )#�!&&'; 4#4!:�#:#, 2 ;���#� ;1�%4#:# �#:*!4!&&' %:21;#$ )214;1���). �&#A! &!=(*! D#2%:%/ )%)(*'2&%���. � 1832–1841 22. ��& ���%2#� ( �12*�&� 4 (5#�1*+�+:#$ �%�!2#���!, ! � 1848 2%,� =(� %=2!&#" A%*%�%G “F � ��-�/ -�*�;���/ B��������/ �����”. �%A% 6 2%:( 2!-%; - )2%A21�#�&#;# 41)(�!�!;# )2(��+:#$ &!,�%&!*+&#$ -=%2�� )�4)#�!� “F ���� 23”, � ':�" -!�(46(�!� :%&F1��"&� D:%*# � ��!�#� �#;%A# ���%21&&' L4#&%/ D:%*# 4*' ���$ 4��1" &!,�". � 1847 2%,� ���12�1A =(� (�(&(�#" - )%�!4# 4#21:�%2! �1;�&!2�/ -! �!:1 ��*+&%4(;���%, ! � 1850 2. -��*+&1&#" ( ��4��!�:(, !*1 ��& &1 )2#)#&'� *��12!�(2&%-)14!A%A�5&%/ � A2%;!4�+:%/ 4�'*+&%���, �#4!� 6(2&!* “��� ����B-�: J���B-��”.

� 1854 2%,� =(*# �#4!&� 21!:,�"&� “�� �� ��� ��� � --� �B��������: �*�- ��/ � ��B ����: 9����”, ':� ��4:#&(*# D:%*( 4!*1:% &!-!4. ���12�1A ��� =%2%�+=( )2%�# &#$ ( )21��, � )!*!�� 41)(�!���, :(4# =(� �#=2!&#" (5#�1*+���%; � 1858 2%,�.

�%2%�+=! ���12�1A! )2%�# “�� ��” ;!*! �1*#:#" �)*#� &! (5#�1*+���% � A2%;!4�+:( 4(;:(. ���12�1A )2%4%�6(�!� ��%G 4�'*+&���+ 4% :�&,' ��%A% 6#��', ��& )%;12 ( 1866 2%,�.

�1�%G �#$%�!&&' ���12�1A ��!6!� )�4A%�%�:( A(;!&&#$ � ���4%;#$ *G41". �#$%�!&&' *G=%�� 4% ��+%A% *G4���! � 4% ��%A% &!2%4(, &! "%A% 4(;:(, ;!L =(�# A%*%�&#; -!�4!&&'; �#$%�!&&' 4��1" � ;%*%4�. �&%�&#;# )2#&,#)!;# �#$%�!&&' ���12�1A ��!6!�: )2#2%4%��)%��4&���+, :(*+�(2%��4)%��4&���+, �!;%4�'*+&���+. ��4 )2#2%4%��4)%��4&���G ��& 2%-(;�� -4�"�&1&&' �#$%�!&&' ��4)%��4&% - )2#2%4&#; $%4%; 2%-�#�:( 4#�#&#, �2!$%�(G5# // ��:%�� �! )�#$%*%A�5&� %�%=*#�%���. @: � �1��!*%,,�, ���12�1A ��!6!�, C% *G4#&! ;!L )2#2%4&� -!4!�:#, ':#; $!2!:�12&1 )2!A&1&&' 4% 2%-�#�:(. �!�4!&&' �#$%�!&&' – -=(4#�# -!4!�:#, C%= �%&# ;%A*# �!;%4�'*+&% 2%-�#�!�#�+.

�(�+ )2#&,#)( :(*+�(2%��4)%��4&%��� )%*'A!L � �%;(, C%= ( )2%,1�� �#$%�!&&' 4��1", C% ��4=(�!L�+�' � (;%�!$ )1�&%A% 5!�(, ;��,' �! 2%-�#�:( :(*+�(2#, )1214!�!�# ;%*%4%;( )%:%*�&&G 4%�'A&1&&' :(*+�(2# 4!&%/ ���%2#5&%/ 1)%$#.

�!;%4�'*+&���+, )�4 ':%G ���12�1A 2%-(;�� !:�#�&���+, �&�,�!�#�(, ��!6!� �!6*#�%G 2#�%G %�%=#��%���. � 2%-�#�:( 4#�'5%/ �!;%4�'*+&%��� ��& =!5#� � :�&,1�( ;1�( � &1%4;�&&( (;%�( ��':%/ %����#. � )%*%61&&' )2% �1, C% “2%-(; &!)%�&#�# &�5#; &1 ;%6&!. ��& )%�#&1& �!;%4�'*+&% ��1 %$%)#�#, -!��%/�# � )1212%=#�#”, L !:�(!*+&#; � � &!D� 4&�.

!"A%*%�&�D! ;1�! �#$%�!&&', &! 4(;:( ���12�1A!, )%*'A!L � �%;(, C%= 2%-�#&(�# � )�42%��!G5%A% )%:%*�&&' “�!;%4�'*+&���+ � �*(6�&&� ���#&�, :2!�%�� � 4%=2(”.

�%*%�&1 -!�4!&&' &!�5!&&', -! ���12�1A%;, -=(46(�!�# )�-&!�!*+&� &!$#*# �#$%�!&,', C%= �%&# 2%-�#�!*#�+ ( -!��%L&&� � )%D(:!$ ���#&#. �#$%�(�!�#

Page 46: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

46

%-&!5!L -=(46(�!�# 2%-(;%�( !:�#�&���+ (5&�� – �!:1 A%*%�&1 )%*%61&&' "%A% 4#4!:�#:# 2%-�#�!G5%A% &!�5!&&', C% *16#�+ � %�&%�� ,�*%/ �#��1;# 4#4!:�#5&#$ )2!�#*. ��& �#;!A!� 2%-�#�!G5%A%, �#$%�&%A% � %����&+%A% &!�5!&&'.

�&%�# 4#4!:�#:# 2%-�#�!G5%A% &!�5!&&' �F%2;(*+%�!&� ���12�1A%; � 33 5��:#$ )2!�#*!$. �1*#:1 -&!51&&' ��& &!4!�!� &!%5&%���, ':! -&!"D*! :%&:21�&1 �#2!61&&' ( )2!�#*!$: “��4 =*#-+:%A% 4% 4!*1:%A%”, “��4 )2%��%A% 4% �:*!4&%A%”, “��4 =�*+D *1A:%A% 4% =�*+D �'6:%A%”, “��4 ��4%;%A% 4% &1��4%;%A%”. �#; )2!�#*!;, �F%2;(*+%�!&#; �%;1&�+:#;, ���12�1A 4!L )�#$%*%A�5&1 %=b2(&�(�!&&' � -!��12�A!L �5#�1*�� ��4 /$ F%2;!*+&%A% �#:%2#��!&&'. 1%4;�&&%G (;%�%G (�)�D&%A% -!��%L&&' &!�5!*+&%A% ;!�12�!*( ��& ��!6!L 4%��()&���+ "%A% 4*' (5&��. “ �5%A% &1 (5# )12145!�&%”. � C%= -&!&&' =(*# ;�,&#;#, ���12�1A 2!4#�+ (5#�1*G �(2=(�!�#�+ )2% �1, C%= (5&� &1 -!=(�!*# �#�51&%A% ;!�12�!*(: “�5#�# " -!=(�!�# – %-&!5!L 2("&(�!�# )!;’'�+”. ��& �#;!A!�, C%= (5#�1*� =%2%*#�+ -! �#�%:( :(*+�(2( ;%�#.

�%4% ;1�%4�� &!�5!&&', �% ��& �#C1 ���$ ��!�#� �� ;1�%4#, ':� -=(46(G�+ 2%=%�( 4(;:# (5&��, /$ 2%-(;%�( �!;%4�'*+&���+, 1�2#��#5&#" �)%��= �#:*!4!&&', &1 )%��4%;*1&&' (5&'; &%�#$ -&!&+, ! �)%5!�:( )�4�141&&' /$ 4% &#$ � )2%,1�� 6#�%/ =1��4#. *' �1214&+%/ � �#C%/ D:%*# )1214 �*($!5!;# ��4��%2GL�+�' � A%*%�&#$ 2#�!$ )2%,1� 4%�*�461&&', )%:!-(L�+�', ':, ':#; D*'$%; &!(:! )2#"D*! 4% )1�&#$ )%*%61&+. �!:#; 5#&%; &!(:! )%4!L�+�' &1 )2';% � ��%/$ �(5!�&#$ 21-(*+�!�!$, ! ': “6#�#" )2%,1� ;#�*1&&'”. ��)�D&1 &!�5!&&', )�4:21�*G�!� ���12�1A, &%�#�+ �#$%�(G5#" $!2!:�12.

�61, ���12�1A =(� )2%A21�#�&#; 4�'51; &�;1,+:%/ =(26(!-&%-41;%:2!�#5&%/ )14!A%A�:# �1214#&# ��� ��. ��%/;# )2!,';# � A!*(-� 4#4!:�#:# � &1��%;&%G 4�'*+&���G )% )�4A%�%�,� &!2%4&#$ (5#�1*�� ��& -!�*(6#� �;’' “(5#�1*' &�;1,+:#$ (5#�1*��”.

6. ���� ������� � �������� �. ������

4&#; - &!"�#4!�&�D#$ )214��!�&#:�� &�;1,+:%A% %����&+%A% 2($( =(� 6�G��� ;�����H ����� (1776–1841), )%�*�4%�&#: �1��!*%,,�. ��& �5#��' � �L&�+:%;( (&��12�#�1�� &! F�*%�%F�+:%;( F!:(*+�1��, � - 1797 )% 1800 2%:# )2!,G�!� 4%;!D&�; �5#�1*1; ( ��;’/ -&!�&%A% D�1",!2,'. �(� )%5!*! �:*!4!�#�' "%A% )14!A%A�5&! �#��1;!. �%*# �.M.�12=!2� )%-&!"%;#��' - 4%���4%; �1��!*%,,�, - "%A% “)�#$%*%A�-!,�LG &!�5!&&'”, ��& )%5!� )%�#*1&% �#�5!�# "%A% )2!,� � D#2%:% )2%)!A(�!�# �41/ �1��!*%,,� � �;155#&�.

���*' 4�%2�5&%/ )�4A%�%�:# 4% )2%F1�(2# �.M.�12=!2� - 1802 2%:( 5#�!� :(2� )14!A%A�:# ( �1���&A1&�+:%;( (&��12�#�1��. �%5#&!G5# - 1806 2%:( &!)#�!� 2'4 )2!,+: “F � ��- ��� ����� , ����- + ;���: �0� --�” (1806), “%���-� ��-��� *�� <�+���” (1808), “F � ��- �� ���B- <����<��” (1808). �%��; ��& -!"&'� :!F142( F�*%�%F�/ � )14!A%A�:# � �1&�A�=12-+:%;( (&��12�#�1��, ':( 2!&�D1 -!";!� �!&�. �(� ��& ���%2#� )14!A%A�5&#" �1;�&!2�" � 4%�*�4&( D:%*( (A�;&!-�G) - �&�12&!�%; � �!; =2!� �1*#:( (5!��+ ( )2!:�#5&�" )�4A%�%�,� ;!"=(�&�$ )14!A%A��. � 1816 2. �#)(��#� )�42(5&#: “��0������”, ( 1925 – �%*�4&( )2!,G “��0������ �� - �� , J� P��-��C��� - ����� *�� <�+��� � * ��* ����”. � 1833 2%,� -&%�( )121/$!� 4% �1���&A1&!, 41 �#4!� 2'4 )2!,+ - )�#$%*%A�/, F�*%�%F�/, 1�#:# � )14!A%A�:#. �(� �#"D*! 42(A! "%A% %�&%�&! )14!A%A�5&! )2!,' “! �� ��� ����B-�0 B�� -�” (1835).

�.M.�12=!2� -! ��%/;# )%A*'4!;# =(� �41!*���%;-;1�!F�-#:%; � ��!6!�, C% ���� �:*!4!L�+�' - &1-;�&&#$ &!")2%���D#$ 5!��#& – “�� ��”, ':� ���()!G�+ ;�6 �%=%G � 2�-&%;!&��&� -�’'-:#, ���%2GG5# *#D1 �2!61&&', C% ���� -;�&GL�+�'.

Page 47: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

47

�%;( *G4#&! &1 ;%61 )�-&!�# &� 21!*��, !&� ����. �%;( 5(61 4�!*1:�#5&1 ;#�*1&&' �1A1*'.

�.M.�12=!2� ��!6!�, C% ;1�! �#$%�!&&' )%*'A!L ( F%2;(�!&&� 4%=2%51�&#$ *G41", ':� �;�G�+ )2#��%�%�(�!�#�+ 4% ��&(G5%A% �(�)�*+&%-)%*��#5&%A% *!4( � )�4:%2'�#�' "%;(. �!; )14!A%A )%�#&1& ��!�#�# )1214 �#$%�!&,1; �� ,�*�, ':� �%" )%��!�#�+ )1214 �%=%G, :%*# ��!&1 4%2%�*#;. �� ,�*� ;%6(�+ =(�# )%4�*1&� &! ,�*� ;%6*#�� � ,�*� &1%=$�4&�.

�.�12=!2� )12D#" %F%2;#� )14!A%A�:( ': &!(:(, 5#; -2%=#� -&!5&#" :2%: � // 2%-�#�:(. ��& �#;!A!� ���!&%�*1&&' )1�&%A% �)����4&%D1&&' ;�6 �1%2�LG � )2!:�#:%G. �.�12=!2� ���� ( )14!A%A�:( :!�1A%2�G “��� ����B-�: � ��”.

� =!A!�+%$ ��%/$ )2!,'$ �.�12=!2� �#;!A!� ��4 �#$%�!�1*' “&!(:%�%��� � �#*# 4(;:#”. !(:! )2% �#$%�!&&' �*(6#�+ )14!A%A( %5#;!, C% 4!G�+ "%;( ;%6*#����+ 5��:% =!5#�#, C% ��& 2%=#�+.

�%4% )2%,1�( �#$%�!&&', �% ��& ( �12=!2�! �:*!4!L�+�' - �2+%$ �:*!4%�#$ 5!��#&: 1) �#$%�(G51 &!�5!&&'; 2) :12(�!&&'; 3) ;%2!*+&1 �#$%�!&&'. �12=!2� ��!6!�, C% %����! &12%-4�*+&! - �#$%�!&&';. 4&!: ��& &1)2!�%;�2&% )�4;�&#� �:*!4&#" )2%,1� �#$%�!&&' &!�5!&&';, &1 �2!$%�(G5# �)*#� �%,�!*+&%A% �1214%�#C! � -&!51&&' 1;%,�" � ;%2!*+&%;( �#$%�!&&�.

! 4(;:( �.�12=!2�!, &!�5!&&' ;!L b2(&�(�!�#�' &! =!A!�%��%2%&&%��� �&�121���, ':� �)#2!G�+�' &! 4%���4, :%�2#" 2%-(;�L�+�' &#; ': %-&!"%;*1&&' - &!�:%*#D&�;# )214;1�!;# � ��%�(&:!;# - *G4+;#.

�14!A%A�:( �.�12=!2�! ;%6&! )% )2!�( &!-�!�# )14!A%A�:%G �&�121�(. ��& ��!6!� &1%=$�4&#; �!: �1��# �#:*!4!&&', C%= &!-(��2�5 &%�#; �2!61&&';, ':� )%��4%;*'L (5#�1*+, ( 4(D� (5&�� )�4&�;!*%�' ('�*1&&', C% � &#$ (61 L. �!��%L&&' &%�#$ ('�*1&+ &! %�&%�� 4%���4(, C% L � (5&��, ��& &!-�!� !))12,1),�LG.

�&%�%G �&�121�( �.�12=!2� ��!6!� (�!A(. ��'; �)%5!�:( �*!��#�! )2#;��#�&! (�!A!, ':! L )12D#; �#4%; ;#;%��*+&%/ (�!A#. 2(A#; �#4%; ;#;%��*+&%/ (�!A# L !))12,1)�#�&! (�!A!, ':! &1;%� =# �#�#*!L ('�*1&&', )%�2�=&� 4*' -!��%L&&' � -!:2�)*1&&' &%�#$. ��4 ;#;%��*+&%/ (�!A# ��& ��42�-&'L 4%��*+&( (�!A(, ':! -!*16#�+ ��4 )2#"&'�%A% 2!&�D1 &!;�2(, ��4 -(�#*+ �!;%A% (5&'.

�%-A*'4!G5# (;%�#, C% �)2#'G�+ -=(461&&G ( 4��1" �&�121�( 4% D:�*+&#$ -!&'�+, �.�12=!2� �:!-(�!� &! &1%=$�4&���+ �#��1;!�#5&%A%, -�’'-!&%A% �#:*!4( ;!�12�!*( �5#�1*1;, )2#5%;( �#:*!4 &1 )%�#&1& =(�# 2%-�'A&(�#;, %4&%;!&��&#;, &!4;�2&% �)2%C1&#;, �!: ': -&#6(L �&�121� (5&�� � 2%-��GL /$ (�!A(. �.�12=!2� 4%=#�!��', C%= �#:*!41&&' =(*% ��*+&#; ��4 =(4+-':%/ D�(5&%/ ;!&�2&%���. � �#:*!41&&� �*�4 D#2%:% :%2#��(�!�#�' &!%5&���G.

�%-:*!4!G5# �&�121� &! 5!��#&#, �.�12=!2� �#4�*'L 2�-&� ��()1&�: �2!61&&', %5�:(�!&&', �#;%A!, 4�'. �#:*!4!&&' ( -�’'-:( - ,#; )%�#&&%: )%:!-(�!�# (��4&%�#�+�' 4% '�&%���), )%�’'-(�!�# (��4&%�#�+�' 4% !�%,�!,�/), )%�5!�# (��4&%�#�+�' 4% �#��1;#), F�*%�%F�+:� %=b2(&�%�(�!�# (��4&%�#�+�' 4% ;1�%4(), =(�# &!%5&#; (��4&%�#�+�' 4% �2!61&&'), -�’'-&#; (��4&%�#�+�' 4% %5�:(�!&&'), �!:#;, C% )�4&%�#�+ (��4&%�#�+�' 4% �#;%A#), �!:#;, C% -!$%)*GL 4�"�&���+ (��4&%�#�+�' 4% 4�/).

�2%,1� &!�5!&&' � -%:21;! (2%:, -! �12=!2�%;, )2%$%4#�+ 4 ��!4�/, ':� &!-#�!G�+ F%2;!*+&#;# ��()1&';# &!�5!&&'.

1. @�&���+ (�#2!-&���+) – ,1 -!A*#=*1&&' � &!�5!*+&#" ;!�12�* ( ��!&� �)%:%G. � )�#$%*%A�5&%;( )*!&� �(� �#;!A!L�+�' ;%=�*�-!,�' (�!A# (5&��.

2. ��%,�!,�' – ,1 -!A*#=*1&&' � (5=%�#" ;!�12�!* ( ��!&� 2($( ('�*1&+. %�#" ;!�12�!* ���()!L ( -�’'-%: - &!'�&#;# ('�*1&&';# (5&��, %�2#;!&#;# 2!&�D1 &! (2%:!$. �!: ': (5&� &1 -&!G�+, C% �#"41 � 21-(*+�!�� )%�’'-(�!&&' &%�%A% -�

Page 48: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

48

��!2#;, �.�12=!2� ��!6!�, C% � )�#$%*%A�5&%;( )*!&� �(� ;!L ;��,1 51:!&&'. � 4#4!:�#5&%;( )*!&� – :2!C1 )2%�%4#�# =1��4#, &1�#;(D1&� 2%-;%�# - (5&';#.

3. �#��1;! – ,1 (���4%;*1&&' &!�5!*+&%A% ;!�12�!*( � ��!&� �)%:%G 4(D�. �!2!:�12#-(L�+�' -�’'-&#; �#:*!4%; &%�%A% ;!�12�!*( - �#4�*1&&'; %�&%�&#$ )%*%61&+, - �#�141&&'; )2!�#* � F%2;(*G�!&&'; -!:%&��. ��#$%*%A�5&% ,1" ��()�&+ ��4)%��4!L, -! �12=!2�%;, “)%D(:(”. � A!*(-� 4#4!:�#:# – ,1 F%2;(*G�!&&' �#�&%�:��, )2!�#*, �#-&!51&+.

4. �1�%4 – ,1 (���4%;*1&&' &!�5!*+&%A% ;!�12�!*( � ��!&� 2($( 4(D�, -!��%�(�!&&' %�2#;!&#$ -&!&+ &! )2!:�#,�. ��#$%*%A�5&% ,1" ��()�&+ �#;!A!L 4�/, 4#4!:�#5&% 6 – ,1 &!�5!*+&� �)2!�#, C% �#;!A!G�+ ��4 (5&�� D#2%:%A% -!��%�(�!&&' %�2#;!&#$ -&!&+.

��& 2%-2%=#� )2#&,#)# :12(�!&&' ( D:�*+&%;( -!:*!4�, ':� ;!G�+ ��%/; -!�4!&&'; -%�&�D&L 4#�,#)*�&(�!&&' (5&��, )2#�5!&&' /$ 4% )%2'4:(. #�#&!, &! 4(;:( �.�12=!2�!, )2%'�*'L “4#:( )(��%�*#����+”, C% :#4!L // � 2�-&� ��%2%&#, �%&! ;!L �1&41&,�G )%2(D(�!�# ���!&%�*1&� � D:%*� )%2'4:#. *' ,+%A% " )%�2�=&% )2#=%2:!�# 4#:���+ ( 4��1", �%=�% :12(�!�# &#;#. � 2!;:!$ )2#&,#)( :12(�!&&' �12=!2� 21:%;1&4(�!� �!:� -!�%=# :12(�!&&': )%A2%-!, &!A*'4, &!:!-# � -!=%2%&#, )%:!2!&&' (� �%;( 5#�*� � ��*1�&�), (;�&&' -!,�:!�#�# 4��1" � -!)%�&#�# /$ 5!�, !��%2#�1� � *G=%�. ��!&&�" )2#&,#), ��& ��!6!�, �#$%4#�+ -! ;16� :12(�!&&'.

�%2!*+&1 �#$%�!&&' � �#��1;� )14!A%A�:# �.�12=!2�! )%�’'-!&1 - &!�5!&&';. �1�%G ;%2!*+&%A% �#$%�!&&' L �#$%�!&&' $!2!:�12(. �%&% )%�#&&% )2!A&(�# -2%=#�# )!&(G5#;# ( �#$%�!&,' )’'�+ ;%2!*+&#$ �41", ':� &!51=�% %$%)*GG�+ ��G 1�#:(. �1 �41' �&(�2�D&+%/ ��%=%4# (C% 2%=#�+ *G4#&( ,�*��&%G ���%�%G, (�(�!L �&(�2�D&G =%2%�+=( ;�6 �(461&&';# � �5#&:!;#), �41' �4%�:%&!*1&&' (':! )%L4&(L �#*( � 1&12A�G �%*� �! -!=1-)15(L “�&(�2�D&G A!2;%&�G” *G4#&#, )%�&%�( 6#��', �#;!A!L &!��#2*#�%���, %2A!&�-%�!&%���), �41' )2#'-&� (':! �)2#'L )%A%461&%��� �%*� %4&�L/ *G4#&# - �%*1G �&D#$), �41' )2!�! (':! ;!L �#2�D!*+&1 -&!51&&' � 2%-�’'-(�!&&� :%&F*�:��� ;�6 �%*1G *G41", 21A(*GL ,� :%&F*�:�#), �41' �)2!�14*#�%��� (':%G �21=! :12(�!�#�', �#-&!5!G5# &!A%2%4( �%;(, $�% -2%=#� 4%=2( )%�*(A( �(�)�*+���(, !=% )%:!2!&&' �%;(, $�% )%2(D#� -!:%&# � )2!�#*!).

�.�12=!2� )�4�"D%� 4% �!6*#�%A% )2#&,#)( �#$%�!&&' – %)%2! &! )%-#�#�&1, C% �#;!A!L �%A%, C%= �5#�1*+ �! �#$%�!�1*+ &! )12D#" )*!& ��!�#*# �1 )%-#�#�&1, ':1 L � :%6&%A% ��4 )2#2%4#. �%-#�#�&1 �(� )%��!L ��4)2!�&%G �%5:%G 4*' 2($( �)1214.

:2�; &!�5!&&' (': A%*%�&%A% -!�%=( ;%2!*+&%A% �#$%�!&&') �.�12=!2� �#4�*'L " 4%4!�:%�� -!�%=#: ��2%A#" 2%-)%2'4%: 4&'; �$�!*1&&' !=% -!�(461&&' )%�14�&:# 4��1"; ��4�12&1&&' 4��1" ��4 ��+%A%, C% ;%61 )%4�'�# &! &#$ -=(46(G51; 4%�2#;!&&' 2!- &!-!�64# ���!&%�*1&#$ )2!�#* )%�14�&:#; �#2%=*1&&' 21*�A�"&%A% )%5(��' �;#21&&' � -!*16&%��� ��4 “�J�0 ��”.

�61, )14!A%A�5&! �1%2�' �.�12=!2�! -2%=#*! �1*#:#" �)*#� &! 2%-�#�%: �1%2�/ � )2!:�#:# �#$%�!&&' � =!A!�+%$ :2!/&!$ ����(.

7. .� �� �� A�� ���� �����������

0��� +�� (1771–1858) &!2%4#��' � ��;’/ 21;��&#:! � �&A*�/. �%A% D:�*+&! %����! %=;16#*!�+ )%5!�:%�%G D:%*%G, ':( ��& -!:�&5#� &! �%�+;%;( 2%,� 6#��'. �%��; )2%�'A%; 4�%$ 2%:�� ��& �#:%&(�!� %=%�’'-:# )%;�5&#:! D:�*+&%A% (5#�1*'. � 10 2%:��, )%5!�D# �!;%���"&1 6#��', (1&, -!�4':# ��%/" 1&12A�/ � �#*� 2%-(;(, -(;�� )2%=#�# 4%2%A( � 6#��', 4%)%�&GG5# ��%G %����( 5#�!&&'; :&#A � 2%-4(;!;#. � ��,� 20 2%:�� ��& ��!L ()2!�*'G5#; %4&�L/ - &!"=�*+D#$

Page 49: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

49

)!)12%)2'4#*+&#$ F!=2#: �!&51��12!, )�-&�D1, ( 1800, ��!� &! 5%*� +G-�1&!2:�+:%/ F!=2#:# � I%�*!&4�/, 41 �1214 2%=��&#:�� )!&(�!*% )#',��%, -*#4&�, 2%-)(��!, :2!4�6:#.

�.(1& =(� �)1�&1&#", C% *G4#&! L )2%4(:�%; %=��!�#& � &!;!A!��' ���%2#�# 4*' 2%=��&#:�� -!4%��*+&� (;%�# 6#��', &!�5#�# /$ “2!,�%&!*+&%” ;#�*#�#, ! �!:%6 �#$%�!�# � �!:%;( 4(�� � )�42%��!G51 )%:%*�&&'.

���*' �%A% ': ( 1814 2%,� �.(1& �#)(��#� )2!,G “!��: ������ - �������, B� ������ ��� �����--� 0 � �����”, ( 1816 2%,� “!��: �-�����”. ���*' 5%�#2#2�5&%/ �'A!&#&# ( 1819 2%,� =(*% )2#"&'�% -!:%&%)2%1:� )2% -!=%2%&( 2%=%�# 4��1" &! F!=2#:!$ 4% 10-2�5&%A% ��:(. �:�#�&� �#��()# �.(1&! )2%�# )2#�!�&%/ �*!�&%���, ��&(G5%/ F%2;# D*G=( � 21*�A�/ )2#�1*# 4% �%A%, C% ��4 &+%A% ��4�!$&(*#�' "%A% 42(-� � )%:2%�#�1*�. �.(1& �#2�D#� )121&1��# ��%G )2%)!A!&4( ( �I�, 41 ;!� &!;�2 ���%2#�# )%:!-%�( :%;(&���#5&( %=C#&(, ':! ;!*! 4%�*�4&% 4%�1��# ��� )121�!A# � �#A%4# 21:%;1&4%�!&%A% /; *!4(.

�2#=2!�D# � D�!�� �&4�!&! ;!L�%: ( 1825 2%,�, �.(1& %2A!&�-(�!� %=C#&( “!�� % �*�-�=” &! �%,�!*���#5&#$, ! )%��; &! :%;(&���#5&#$ -!�!4!$. �A�4&% - :%&��#�(,�LG %=C#&# �*!�&���+ )2%A%*%D(�!*!�+ �(�)�*+&%G, ���!&%�*G�!*!�+ -!A!*+&! )2!,' � ( ��4)%��4&%��� �- ':%G 2%-)%4�*'*#�+ // )2%4(:�#. �*1 ,1" 1:�)12#;1&� �#'�#��' &1�4!*#;.

�.(1& )%�12&(��' � �&A*�G ( 1828 2%,� � -&!$%4#�+ �!; &!2%��!G5#" :%%)12!�#�&#" 2($ (( �#A*'4� �#2%=&#5#$ � �)%6#�5#$ :%%)12!�%2��), C% =(� 21-(*+�!�%; )2!:�#5&%/ 4�'*+&%��� "%A% )%�*�4%�&#:��. ��& �:*G5#��' � ,1" 2($. � 30-$ 2%:!$ -!4(;(L ���%21&&' L4#&%A% -!A!*+&%A% �%G-( �21"4’G&�%&�����, �)%4��!G5#�+ 5121- &+%A% -4�"�&#�# )121$�4 4% &%�%A% *!4(. �%A% )2%)!A!&4! ;!*! A2!&4�%-&#", !*1 :%2%�:%5!�&#" (�)�$: ���%21&#" “������: - ;��- ��-�: �=+ ���<��:” D�#4:% 2%-)!��'. �.(1& -2%=#� &%�#" 4%���4 ���%21&&' :%;(&���#5&%A% �1*#C! �!2;%&�-�%** (1839), 41 ��4:2#� D:%*(, C% =!-(�!*!�' &! )%L4&!&&� &!�5!&&' - )2%4(:�#�&%G )2!,1G. �'*+&���+ D:%*# =!-(�!*!�' &! )2#&,#)!$, ':� =(*# 2%-2%=*1&� �.(1&%; � )2!,� “!��: ������...”. �&%�&#; 2(D�L; *G4�+:#$ �5#&:�� �(� �#-&!L�+�' )2!A&1&&' 4% C!��'. �!�%=%; 4*' 4%�'A&1&&' ,�L/ ;1�# L -&!&&', C% *G4# -4%=(�!G�+ -!�4':# ��%/" )2#2%4�, -4�=&%��� “�)2#";!�#, )%��4%;*'�# � )%2��&G�!�# �41/”. �' -4�=&���+ � �:*!4!L 2%-(; *G4#&#. �*1 )2%,1� (��%21&&' *G4�+:%A% $!2!:�12(, &! 4(;:( �.(1&! �! F2!&,(-+:#$ ;!�12�!*�����, �#-&!5!L�+�' �1214%�#C1;. �!;1 ��4 &+%A% -!*16#�+ �#2%=*1&&' $!2!:�12( *G4#&#. �%;( �1*#:1 ;��,1 ( F%2;(�!&&� $!2!:�12( ��& ��4�%4#�+ �#$%�!&&G.

�'*+&���+ �.(1&! � +G-�1&!2:(, ;%6&! ��!6!�# // F�*!&�2%)�5&%-21F%2;!�%2�+:%G. ��4�%4'5# )�4�(;:#, ;%6&! �#4�*#�# �!:� %�&%�&� )2#&,#)# �#��1;# �.(1&! ,+%A% )12�%4(: 1) �#$%�!&&' � %����! )%�#&&� =(�# �)2';%�!&� &! F%2;(�!&&' 2!,�%&!*+&%A% $!2!:�12(; 2) $!2!:�12 4#�#&# )%5#&!L %:21�*G�!�#�' A%*%�&#; 5#&%; ���%2GL�+�' ( )12D� 4�!-�2# 2%:# // 6#��'; 3) 4#�#&� � :%*1:�#�� ;%61 =(�# &!4!&#" =(4+-':#" $!2!:�12; 4) 4#�#&( � 2!&&+%;( ��,� �*�4 �#*(5!�# - ��;1"&%/ %=��!&%�:#; 5) /" �*�4 - )12D%A% 2%:( 6#��' &!��G�!�# )2!�#*! !*+�2(/-;( &! %�&%�� �51&&' )2% (��%21&&' $!2!:�12(; 6) A2! )%�#&&! ��!�# %4&#; - %�&%�&#$ %����&+%-�#$%�&#$ -!�%=��; 7) ��� �#4# )%:!2!&+ � &!A%2%4 )%�#&&� =(�# �#*(51&� �- �#��1;#; 8) &1 )%�#&&% ��&(�!�# ��124% ���!&%�*1&#$ A%4#& -!&'�+ � :*!�&#$ :�;&!�!$ D:%*#; (5#�1*+ ;!L 512A(�!�# 2%-(;%�� � F�-#5&� �)2!�#; 9) )%L4&!&&' &!�5!&&' - )2%4(:�#�&%G )2!,1G; 10) &!4!&&' �1*#:%A% -&!51&&' &!(,� ': %����&+%;( � �#$%�&%;( -!�%=(.

Page 50: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

50

02�722 �24+�,��5 6./��,'+77�

0 2 0 + 3 + � � 3 + � � 3 � / � 2 4 + � , � � 5

�,�+0+��2�+( �2'2 �/075

(*�� ��-� �����) M%2;(G�+�' �-

)2#2%4&%/ �$#*+&%��� 4% *G=%��, ��2#, )%5(��' �%2%;(, �%*%4�&&' �%=%G

�2'2 0+����

(+- --�) M%2;(G�+�' �- )2#2%4&%/ �$#*+&%��� 4% -%�&�D&+%A%

�! �&(�2�D&+%A% �)%A*'4!&&'

�2'2 0�( (�*�--�)

M%2;(G�+�' �- )2#2%4&#$ -4�=&%��1" 4% 2%-�#�:(

��*! �! "%A% %2A!&��

�,0�+��6�26 0+��2�+( ���4 020+3�24 �2' ')32�2 /'/�/��,0����9

�!:! %2A!&�-!,�' &!�5!&&' � �#$%�!&&', -! ':%/ �#4�*'G�+�' &!")2%���D� 1*1;1&�# ;%2!*+&%/ �F12# 4#�#&#, )�-&!&&', )2!:�#5&%/ 4�'*+&%���, C% 4%-�%*'L =1-)1212�&% )2%�(�!�#�' ��4 )2%��%A% 4% =�*+D �:*!4&%A%, 4%�%4#�# 4%=2%5#&&�,

-&!&&' �! )2!:�#5&� &!�#5:# 4��1" 4% ;%6*#�%A% 2��&' 4%�:%&!*%���

������ $������% � �!�� � 1. �1%2�' � ;1�%4#:! )%5!�:%�%A% &!�5!&&' �. �1��!*%,,�. 2. �41' (��12461&&' A(;!&&%/ %�%=#��%��� �%A!&! �1��!*%,,�. 3. �%2��&'*+&#" !&!*�- -;���( � ;1�%4#:# &!�5!&&' �.�1��!*%,,�, �.���12�1A!,

�.�12=!2�!. 4. �41' )%L4&!&&' &!�5!&&' - )2!,1G �.�%2! � �.(1&!. 5. �&%�&� 1�!)# &!�5!*+&%A% )2%,1�( (�.���12�1A! � �(5!�&%/ 4#4!:�#:#).

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���% 1. @: 2%-(;�G�+ 21*�A�G �.�1��!*%,,� ( �(5!�&�" )14!A%A�,�? 2. �# )2%��16(L�+�' -�’'-%: ;�6 �41LG A!2;%&�"&%A% �#$%�!&&' �.�1��!*%,,� � �(5!�&#; -!�4!&&'; �#$%�!&&' D:%*'2��? 3. � 5%;( L -�’'-%: ;�6 ;1�%G �#$%�!&&' �.���12�1A! � �!:%G � �:2!/&�? 4. =b2(&�("�1 �(�&���+ !��%2#�!2#-;( �#$%�!&&' ( �.�12=!2�!.

�� 1. �&%�%G )%5!�:%�%A% &!�5!&&'. �.�1��!*%,,� L: ) +��; >)>�� ; ) ;�<� ;

�) ���, <��* , B���; �) �����, +��, * �; �) ��B����, ����, �� ;�. 2. M�*!&�2%)���# (�!-14%�, �!*+,;!&) -!)2%�!4#*# ( )%5!�:%�1 &!�5!&&':

) ����; >) ������/; ) ���; �) �� �. 3. !�5!*+&#" )2#&,#) �.���12�1A!, ':#" L A1&12!*�-(G5#; ( �+%A%41&&�:

) ��* -�+*�; >) ��������������-���; ) - ���-���; �)��*��� ��+*�. 4. �2#&,#) �#$%�(G5%A% &!�5!&&' �.�12=!2�! ( �� ��. �2!:�(�!��' '::

) ��* -�+*; >) - ���-���; ) �������������-���; �) �-������� ��+*. 5. �. (1& %=b2(&�(�!� �(�&���+ �#$%�!&&' *G4�+:%A% $!2!:�12( ': )2#&,#):

) �������������-���; >) �����-���; ) - ���-���; �)���*-���.

Page 51: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

51

�����& 1.3. �!A!*+&! $!2!:�12#��#:! ����%�%/ )14!A%A�:# :�&,' ��� – �� ��%*���' (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.).

���� V

�������� ��������� �������� ���������� ���� ��� - ������ �� �������

1. ��<��* ����� ��� ����� (��� ����� ���-��� �0� --�, ��� �����

��>�����, ������*�-� ��- ��� ����� ) 2. �� �* ��B- ��� ����� �. ��=/. 3. %�* -���B-� + �� ���� : �0� --�. ��0 -���� �0� --�

(�.��-�����, �. G��-�). 4. ���� ;���-��� �0� --� �. A��:-�� .

'� �� ���: 1. �=!D:�&! .�. %�� :%&,1),�/ &!�5!&&' " �#$%�!&&' ( �(5!�&�" &�;1,+:�" )14!A%A�,�:

�1�%4#:%-�&F%2;!,�"&#" ;!�12�!*. – �.,1995. 2. �#&1 �. �%�21;1&&a1 #41# % 41�'$/�12. � F2!&,. – �.,1910. 3. +G# . I:%*! # %=C1���% /�12. � !&A*. – �., 1907. 4. �1" k. �1: 21=1&:!/ �12. � &1;. – �.,1905. 5. �12D1&D�1"&12 �. �%&'�#1 �2(4%�%" D:%*a / �12. � &1;. – �., 1915. 6. �%&�1��%2# �. �(:%�%4���% : ;%1;( ;1�%4( /�12. � #�!*. – �., 1916. 7. �%;1*%� �.�. �1�12 �1�12�1& # 1A% “�1&!-)*!&” // �14!A%A#:!. – 1997. – `3. 8. M21&1 �. �-=2!&&a1 )14!A%A#51�:#1 �%5#&1&#'. – �., 1990. 9. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 10. �2!�1,+ �. �!2(=�6&! D:%*! � )14!A%A�:! �� ��%*���'. – �12&%)�*+, 1996. 11. �=2(L�! �.�., �#��&! �.S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2 ��������� ���� � ���, ������������� ���� � ���, ������ ���� � �������, ������������� ���� � ���, ������ �������, ����� �� “������� ��������”, ��������� ���� � ���, ���� � ��� �����������, �����������, ���� “��������� �������” ����, �������� ���� � ��� � ��� �������, �������������, ��� ��� � �������, ���������� ���� � ���, �����������, ��������.

1. �A��������� ���������� (���������� �������� ��������, ���������� �����������, ���������������

����������)

! 2(=16� ���–�� ��%*��+ -’'�*'L�+�' ,�*#" 2'4 &%�#$ :%&,1),�" %����# � �#$%�!&&', C% �:*!*# ( ��%/" �(:()&%��� ':��&% &%�( �1%21�#5&( =!-( 2%-�#�:( D:�*+&#,��! ( �!$�4&�" K�2%)� �! �I�. �2%��4&#;# 5#&&#:!;# 2%-�#�:( )14!A%A�5&%/ 4(;:# ( ,1" )12�%4 ��!*# �!:�: !) &1��4)%��4&���+ D:%*# �#;%A!; 5!�(, )12D -! ��1, )%�21=!; )2%;#�*%�%A% �#2%=&#,��! ( :�!*�F�:%�!&#$ 2%=��&#:!$ �! &!(:%�%-�1$&�5&#$ :!42!$, C% ��!*! &1 ��*+:# %����&+%G, ! " 4126!�&%G )2%=*1;%G; =) 2%-�#�%: &!(:%�%-�1$&�5&%A% )2%A21�(, ':#" �#;!A!� &!4!&&' (5&'; ( D:%*� -&!5&% =�*+D%A% %=�'A( -&!&+, (;�&+ �! &!�#5%:; �) &!:%)#51&&' )14!A%A�:%G �! )�#$%*%A�LG 4%��!�&+%/ 4*' )%=(4%�# &%�#$ :%&,1),�" :�*+:%��� -&!&+ )2% )2#2%4( 4#�#&���! �! )�-&!�!*+&� )2%,1�#.

Page 52: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

52

�14!A%A�5&� %2�L&�#2# )%)1214&+%/ 1)%$# – A12=!2��!&���%, �)1&�12�!&���%, :*12#:!*+&! )14!A%A�:!, – =!-(�!*#�+ &! 6%2��:#$ !��%2#�!2&#$ ;1�%4!$ ()2!�*�&&' )2%,1�%; F%2;(�!&&' %�%=#��%���, %=;16(�!*# �!;%���"&���+ 4#�#&#, // �&�,�!�#�( � 2!;:!$ A*%=!*+&%/ 21A*!;1&�!,�/ ���$ !�)1:��� &!�5!*+&%-�#$%�&%A% )2%,1�(. �� %2�L&�#2# &1 ��4)%��4!*# �#;%A!; &%�%A% 5!�(, C% )2#-�1*% 4% :2#-# �2!4#,�"&%/ )14!A%A�:#, )%'�# ,�*%A% 2'4( &%�#$ :%&,1),�" � �15�". ��� �%&#, �-'�� ( �(:()&%���, %�2#;!*# &!-�( �!���� ���&��# ���G�G��� (!=% -���� �0� --�).

�41/ 21F%2;!�%2�+:%/ )14!A%A�:# %�2#;!*# 2%-�#�%: ( ,�*%;( 2'4� :%&,1),�", -%:21;! �!:#$, ': �1%2�' ��*+&%A% �#$%�!&&', 1:�)12#;1&�!*+&! )14!A%A�:!, )14!A%A�5&#" )2!A;!�#-;, �1%2�' ,1&�2�� �&�121���, F(&:,�%&!*+&! )14!A%A�:!, )14!A%A�:! %�%=#��%���, �#$%�!&&' -!�%=!;# ;#��1,��!.

�2%��4&%G %-&!:%G &%�#$ )14!A%A�5&#$ :%&,1),�" ��!*! )%A*#=*1&! (�!A! 4% %�%=#��%��� 4#�#&#. �1 =(*! )14!A%A�:! -%�121461&! &! 4#�#&�, ! &1 &! ;1�%4�, &! )214;1�� &!�5!&&', C% =(*% $!2!:�12&#; 4*' !=�%*G�&%/ =�*+D%��� )%)1214&�$ )14!A%A�5&#$ �1%2�".

�2%��4&%G ;1�%G -!�&%�&#:# ��<��* ������/ ��� ������ ��!6!*# �#�51&&' )2#2%4# 4#�#&# �! D*'$�� F%2;(�!&&' %�%=#��%��� )2%�'A%; )12�%4( 4#�#&���!.

4&�LG - &!"=�*+D )%)(*'2&#$ �! 2!4#:!*+&#$ �15�" ,+%A% &!)2';( &! )%5!�:( �� ��%*���' =(*! ���% ���&��G� ��H�����%, ��%L2�4&#; ;!&�F1��%; ':%/ ��!*! :&#A! ��4%;%/ D�14�+:%/ )#�+;1&&#,� /�� (� “��� ����-�”. �2%��4&%G 4(;:%G ,�L/ :&#A# ��!*% (��12461&&' �!6*#�%��� )�-&!&&' -!:%&%;�2&%��1" 2%-�#�:( 4#�#&#, F%2;(�!&&' *G4�+:%/ %�%=#��%��� ( �)2!�� �%,�!*+&#$ )121��%21&+.

�!�*%; �41%*%A�� ��*+&%A% �#$%�!&&' ��!*%: “"4(5# ��4 4#�#&#”. �2#$#*+&#:�� ,�L/ �15�/ %=’L4&!*! ��4;%�! ��4 ��!2#$ !��%2#�!2&#$ �#$%�&#$ �2!4#,�", �41' ��*+&%A% 2%-�#�:( ��%25#$ �#* :%6&%/ 4#�#&#. �%&# ��!6!*#, C% 4#�#&! ;%61 &!%5&% ('�#�# *#D1 �1, C% �%&! )1216#*!, �%;( )2%��4&( 2%*+ ( �#$%�!&&� � &!�5!&&� )%�#&&� ��4�A2!�!�# 4#�'5� )1216#�!&&' � &!:%)#51&#" 4#�#&%G �*!�&#" 4%���4.

4&�LG �- &!"=�*+D ,�:!�#$ 21F%2;!�%2�+:#$ �15�" )%5!�:( �� ��. ��!*! ������� ��&�� ���G�G���. !"�#4!�&�D#;# // )214��!�&#:!;# =(*# �.,.'�� � >.����� ( �12;!&�/, ,.J�� ( M2!&,�/, +.3����� ( �1*+A�/, .J�� � > (������ ( I�1",!2�/, >.�������� ( �I�.

�214��!�&#:# ,+%A% )14!A%A�5&%A% &!)2';( )%��!�#*# -! ;1�( �#��*+&#�# �1%2�G �! )2!:�#:( &!�5!&&' � �#$%�!&&' ��4 )2#=*#-&#$, &1&!(:%�#$ )�4$%4��, �#:%2#��%�(G5# *!=%2!�%2&#" 1:�)12#;1&� %�2#;!�# �%5&� &!(:%�� F!:�# )2% )2#2%4( 4#�#&#. %�*�461&&' -!-&!51&#$ �#C1 �! =!A!�+%$ �&D#$ )214��!�&#:�� 1:�)12#;1&�!*+&%/ )14!A%A�:# 4%-�%*#*#, -! �#�*%�%; �.��&1, “)%��!�#�# &! )12D#" )*!& )�#$%*%A�G 4#�#&#, C%= �#$%4'5# - &1/, - ;!�1;!�#5&%G �%5&���G �#-&!5#�# $!2!:�12 �#$%�&%A% �)*#�( &! 4#�#&(”. �&%�&#; )2#&,#)%; -4�"�&1&&' &!�5!*+&%-�#$%�&%A% )2%,1�( -!�&%�&#:# 1:�)12#;1&�!*+&%/ )14!A%A�:# ��!6!*# )2#&,#) �!;%2%-�#�:( 4#�'5%/ %�%=#��%���.

���&G�&� ,�G�� '�� 2%-A*'4!� 4#�#&( ': !:�#�&% 4�G5( 5!��#&( �%,�!*+&%A% � =�%*%A�5&%A% �1214%�#C!, 4�'*+&���+ ':%/ L 21!:,�LG &! %�%5(G5#" ����. �%;( ,1&�2%; �#$%�&%A% )2%,1�( L, &! "%A% 4(;:(, &1 4�'*+&���+ )14!A%A!, "%A% �)*#�, ': ��!6!*# A12=!2��!&,�, ! 4�'*+&���+ �!;%/ 4#�#&#, ':( �21=! %2A!&�-%�(�!�#, �2!$%�(G5# // )�#$%*%A�5&� �! F�-�%*%A�5&� %�%=*#�%���, // 21F*1:�# �! )%�21=#. �%=*#�%A% -&!51&&' �1214 4#�'5#$ 21F*1:��� �.�!" &!4!�!� �-��-��� >�����>�, 2%-�#�%: ':%A% 4%)%;�A *G4#&� -!"&'�# ;��,1 “A%�)%4!2' ����(”.

Page 53: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

53

��4)%��4&% 4% :%&,1),�/ �.�!', �F%2;(*+%�!&%/ &#; ( 2%=%�� “������*�-� ��- ��� ���� ”, $!2!:�12 -!��%L&&' (5&';# -&!&+ -!*16#�+ ��4 )�#$%*%A%-F�-�%*%A�5&#$ %�%=*#�%��1" 4��1".

4&�LG - )2%��4&#$ �41" �.�!' =(*! -!;�&! D:%*# &!�5!&&' D:%*%G 4�/. � %�&%�( ,�L/ �41/, �F%2;(*+%�!&%/, -%:21;!, ( 2%=%�� “A��� ��/”, =(*! )%:*!41&! �1-! )2% L4&���+ �)2#"&'��', ;#�*1&&L�%/ )1212%=:# �)2#"&'�%A% � ��4)%��4&#$ -%�&�D&�$ 21!:,�" ': %�&%�&#$ 1*1;1&��� &!�5!*+&%A% )2%,1�(. �%*%�&1 ;��,1 ( ,�" �2�!4� – �)2#"&'��', )1212%=:!, �#2!- – �.�!" ��4�%4#� �21�+%;( :%;)%&1&�(, ':#" �*!�&1 � '�*'L �%=%G 4�'*+&���+, -;���%; ':%/ L )2#��%�(�!&&' 4#�#&# 4% %�%5(G5#$ (;%� 6#��'.

�(��L�#; �&1�:%; ( �#�51&&' F�-�%*%A�5&#$ �! )�#$%*%A�5&#$ -!:%&%;�2&%��1" 2%-�#�:( 4#�'5%A% %2A!&�-;( ��!*! 4�'*+&���+ )214��!�&#:! F2!&,(-+:%/ D:%*# 1:�)12#;1&�!*+&%/ )14!A%A�:# �! )�#$%*%A�/ ,�&!��� J��. ��& �#��()!� )2%�# !=�%*G�#-!,�/ �*%�! (5#�1*' ': -!�%=( &!�5!&&', -! )121��%21&&' (5&' ( !:�#�&%A% (5!�&#:! �*!�&%/ %����#. @: � !=�%*G�&! =�*+D���+ )214��!�&#:�� 1:�)12#;1&�!*+&%/ )14!A%A�:#, �.��&1 4%�2#;(�!��' =�%*%A�-!�%2�+:#$ )�4$%4�� 4% �#-&!51&&' �(�&%��� �! D*'$�� 2%-�#�:( 4#�'5%/ )2#2%4#. �#$%�&#" )2%,1�, &! "%A% 4(;:(, �21=! =(4(�!�# �)#2!G5#�+, )12D -! ��1, &! �2%461&� ':%��� 4#�#&#. �%,�!*+&#" 61 F!:�%2 2%-A*'4!��' �)2%C1&%, "%;( &1 )2#4�*'*%�+ 4%��!�&+% (�!A#.

�41' �#�51&&' 4#�'5%/ )2#2%4#, &!�5!&&' -! “;�-�� *� �-�����” 4#�#&# =(*# )%:*!41&� � %�&%�( )14!A%A�5&%/ �1%2�/ �! )2!:�#:# =1*+A�"�+:%A% )14!A%A! +���� 3�����.

� 1907 2%,� .1:2%*� -!�&(�!� ( �2G��1*� &!�5!*+&#" -!:*!4 “A��� ��� D����, B���+ D����”, C% ��!� D#2%:% ��4%;#; ': ( :2!/&�, �!: � -! // ;16!;#, � �*(A(�!� �-�2,1; 4*' &!�*�4(�!&&'. .1:2%*� :2#�#5&% ��!�#��' 4% )2!:�#:# �2!4#,�"&#$ D:�*, ':� &1 �2!$%�(�!*# ( 4%��!�&�" ;�2� &� 4#�'5#$ �&�121���, &� /$ 1�%*G,�/, &� %�%=*#�%��1" 4#�'5%A% ;#�*1&&', &� !:�#�&%/ )2#2%4# 4#�#&#.

�41' .1:2%*� )%*'A!*! ( &1%=$�4&%��� )%=(4%�# &!�5!&&' &! %�&%�� “;�-��� �-�����” 4#�#&#. ��& ��!6!�, C% %�&%�&#;# )%�21=!;# 4��1" L, )%-)12D1, F�-#5&� )%�21=# ( /6�, ( -!$#��� ��4 &1�)2#'�*#�%A% :*�;!�(, 2�-&#$ &1=1-)1: � �%2%A��, ! )%-42(A1, 4($%�&� – ( �%*�4!2&%���, )2!,�, ��4)%5#&:( � �!;%�4%�:%&!*1&&�.

��%2,1; �1%2�/ <�-�;��- ��-�/ ��� ������ ��!� D�1",!2�+:#" )�#$%*%A �! )14!A%A /����� (������ – %4#& - %2A!&�-!�%2�� �14!A%A�5&%A% �&��#�(�( �;.J.-J.�(��% ( J1&1�� (1912) � 6(2&!*( “&�0�� ��0�����/”, C% �#4!L�+�' � )%&#&� )%5#&!G5# - 1901 2%:(. � :%&,1),�/ �.�*!)!214! !:,1&�(L�+�' 2%*+ �&�121�(, ;%�#���, )%�21= ( )%�14�&,� 4#�#&#. �'4 "%A% 2%=�� )2#��'51&#" )2%=*1;!; �#2%=*1&&' &!�5!*+&#$ &!�#5%:, �%*+%�#$ ':%��1" %�%=#��%���, )%�21=# ( )2!,�, )#�!&&'; )2%F1��"&%/ %2�L&�!,�/. �.�*!)!214 2%-2%=#� �1%2�G A2#, � ':�", -%:21;!, 2%-A*'4!� // ': -!��= )�4�#C1&&' 1F1:�#�&%��� &!�5!&&', �#2�D1&&' )2%=*1;# �&�121��� 4��1" � /$ )%�21=# ( 2(��.

�2#$#*+&#:%; �41" F(&:,�%&!*+&%/ )14!A%A�:# =(� � %4#& - *�412�� &%�%A% �#$%�!&&', D�1",!2�+:#" )14!A%A ,. ;�’N�. �%A% �&1�:%; ( 2%-�#�%: 21F%2;!�%2�+:%/ )14!A%A�:# ��!*! &%�! )12�%4#-!,�' )�#$�5&%A% 2%-�#�:( 4#�#&# � // �&�121��� – ��4 =1-�#��1;&#$ 4% ,�*1�)2';%�!&#$. I�1",!2�+:#" )14!A%A ��!6!�, C% D:%*! )%�#&&! �)2#'�# )2#2%4&%;( 2%-�#�:( 4#�#&#, F%2;(�!�# &1 �&�1*1:�(!*��-12(4#���, ! *G41", ( ':#$ -&!&&' (��"D*# ( /$ “)*%�+ � :2%�”, -4!�&#$ -!��%�(�!�# ,� -&!&&' &! )2!:�#,�.

�.M12’L2 (-!A!*+&#� �1%21�#5&� %�&%�# 4�'*+&%��� %4&%A% - )2%��4&#$ �#)�� 1:�)12#;1&�!*+&#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4��, C% �#&#:*# &! ;16� ���– �� ��%*��+ –

Page 54: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

54

-��0 9���. �%A% -(�#**';# ( 1899 2%,� ( J1&1�� =(*% ���%21&% �1%21�#5&#" �! ;1�%4#5&#" ,1&�2 ,+%A% 21F%2;!�%2�+:%A% 2($( – �&�12&!,�%&!*+&1 =G2% &%�#$ D:�*.

�*#-+:%G 4% :%&,1),�/ ��*+&%A% �#$%�!&&' =(*! ��� ����� ��>�����. �/ -!�&%�&#:# – /.���, �.�����G, ;.������G, /.'���, �.�����&��� �#��()!*# - :2#�#:%G �2!4#,�"&%/ D:%*# - // 6%2��:%G 21A*!;1&�!,�LG 4�'*+&%��� (5#�1*' �! (5&��. I:%*!, &! 4(;:( )214��!�&#:�� )14!A%A�:# %�%=#��%���, )%�#&&! ��!�# �2(4%�#; �%�!2#���%; 4��1", ':� -! 4%)%;%A%G (5#�1*' �#�(�!G�+ )1214 �%=%G :%&:21�&� ,�*� � D(:!G�+ D*'$�� /$ 4%�'A&1&&'. �14!A%A�5&1 :12��&#,��% ( �!:�" D:%*� ;!L ;!:�#;!*+&% �!:�%�&#", 42(6&�" $!2!:�12 � �)2#";!L�+�' ': �)��2%=��&#,��% 2��&#$. �5#�1*+ &1 )%�#&1& -4�"�&G�!�# )%)1214&+%A% )*!&(�!&&' ��%L/ 4�'*+&%��� � 4%�2#;(�!�#�+ )2%4(;!&%/ -!-4!*1A�4+ ;1�%4#:#. �%*%�&1 ( &!�5!*+&%;( )2%,1�� – ��*+&! ��%25���+ (5#�1*', C% L 21-(*+�!�%; "%A% )14!A%A�5&%/ �&�(/,�/.

�!�4!&&'; D:%*# �41%*%A# )14!A%A�:# %�%=#��%��� ��!6!*# ��*+&#" 4($%�&#" 2%-�#�%: 4#�#&#, F%2;(�!&&' ( &1/ 2!4��&%A% ����%�)2#"&'��'. � -�’'-:( - ,#; %�%=*#�% �1*#:%A% -&!51&&' &!4!�!*%�' �!;%���"&#; ��%25#; 2%=%�!; (5&��.

�1 %4&�LG �41LG, C% )2%4%�6(�!*! )121=(�!�# � ,1&�2� (�!A# ( :%*!$ )14!A%A��-21F%2;!�%2�� ( !&A*%;%�&#$ :2!/&!$ ( 20–30-$ 22. ����., ��!� ���"� ��$�. �&A*�"�+:#" �51&#" 3.,����, !;12#:!&�+:� – 4.0�GG � ,.����H� A%*%�&#;# )2#&,#)!;# D:�*+&%A% &!�5!&&' ��!6!*# ��%=%4( &! )2%�#�!A( !��%2#�!2&%;( :%&�2%*G, 4#�'5( �&�,�!�#�( &! )2%�#�!A( �&�,�!�#�� (5#�1*', �&�121� 4#�#&# ': A%*%�&#" :2#�12�" )2# ���%21&&� D:�*+&#$ )2%A2!;.

�12(G5#�+ �41';# )14%,1&�2#-;(, !&A*�"�+:� )14!A%A# ,.��� � J.0���� 2%-2%=#*# )2%A2!;( )121��%21&&' D:%*# ( ��*+&#" 41;%:2!�#5&#" &!�5!*+&%-�#$%�&#" -!:*!4. �' )2%A2!;! ���*G�!*!�+ �. 1"*%; ( D:%*�, ���%21&�" &#; ( �!;;12$�*� ( 1924 2.

�!�*%; ,�L/ D:%*# ��!*! �41' “!=�%*G�&%/ ��%=%4#” (5&��. ��4��4(�!&&' -!&'�+ �- -!A!*+&%%����&�$ 4#�,#)*�& &1 =(*% %=%�''-:%�#;, (5&'; 4%-�%*'*%�+ %=#2!�# F!:(*+�!�#�# -! �&�121�!;#: :(2� 4*' )�4A%�%�:# 4% :%*146(, �)%2�, ;#��1,��%, �2(4%�1 &!�5!&&'. �2%�1 4(61 D�#4:% “!=�%*G�&! ��%=%4!” )2#"D*! ( &1��4)%��4&���+ - 21!*+&#;# �#;%A!;# 5!�(: &1%=$�4&���G &!=(��' �#��1;# &!(:%�#$ -&!&+ 4*' )�4A%�%�:# 4% 6#��'. �!;� (5&� ��!*# �#;!A!�# ��141&&' %=%�''-:%�%A% ��4��4(�!&&' -!&'�+, %�:�*+:# “��%=%4!” ( ,+%;( )#�!&&� -!�!6!*! ���;, &!���+ �#;, $�% &1G =1-)%�1214&+% &1 :%2#��(�!��', )2%�(�!�#�' �)1214 � %�%*%4�&&� &!�5!*+&#; ;!�12�!*%; � %)�#;!*+&%;( �1;)�. �&%�&! ;1�! 4�'*+&%��� D:%*# �!;;12$�* =(*! �F%2;(*+%�!&! ': <��*� --� �;� ��-� ���-�/ ��>�����. �%=*#�! (�!A! )2#4�*'*!�+ � D:�*+&%;( �!;%�2'4(�!&&G, %�:�*+:# =1- &+%A%, ': ��!6!� �. 1"*, D:%*! &1 ;%61 ��!6!�#�' )2%A21�#�&%G.

�!:#; 5#&%;, - :�&,' ��� ��. 4% 42(A%/ ����%�%/ ��"&# ( -!2(=�6&�" )14!A%A�,� �F%2;(�!*#�+ )14!A%A�5&� �15�/, :%&,1),�/, ':� ��!*# %�&%�%G �(��L�%A% 21F%2;(�!&&' D:�*+&%/ %����# � �#$%�!&&' &! -!�!4!$ A(;!&�-;(, %=%�’'-:%�%A% �2(4%�%A% &!�5!&&', (2!$(�!&&' �&�121��� 4#�#&# ': %�&%�# )%=(4%�# &!�5!*+&#$ )2%A2!; �! ;1�%4#:# &!�5!&&', -!%$%51&&' �!;%���"&%���, ��%25%���, �&�,�!�#�# %�%=#��%��� � &!�5!*+&%;( )2%,1��.

2. ���������� ���������� ��.��B�

4&#; �- )2%��4&#$ )14!A%A�5&#$ )2#&,#)�� 3@��� 3&O# L ���"� ��$�, �%;( F(&:,�G )14!A%A! ��& �=!5!� ( :12��&#,��� �!;%���"&%G 4�'*+&���G 4��1", ( 2%-�#�:( /$ 4%)#�*#�%���. ��& )#�!�, C% 4#�#&! – ,1 �#$�4&! �%5:!, ,1&�2 � :�&1,+

Page 55: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

55

��+%A%, �%;( &1%=$�4&% -!�64# ;!�# &! (�!-� // 2��� �! 2%-�#�%:, %�:�*+:# ��*+:# �%&# ;%6(�+ �*(A(�!�# ;�2#*%; �#$%�!&&'.

�'*+&���+ 1:�)12#;1&�!*+&%/ �!=%2!�%2&%/ D:%*#, -!�&%�!&%/ 6.+G/ ( ��:!A% ( 1896 2%,�, ;!*! &! ;1�� -!4%�%*1&&' )%�21= � 2%-�#�%: -4�=&%��1" 4��1". � %2A!&�-!,�/ D:�*+&%/ 2%=%�# ��& �#;!A!� (2!$(�!&&' %�&%�&#$ �;)(*+��� )2#2%4&%A% 2%��( 4#�#&#: �%,�!*+&#" ()%�21=! ( �)�*:(�!&&� - �&D#;# *G4+;#), :%&��2(:�#�&#" ()%�21=! ( 2(��, � A2�), 4%�*�4&#,+:#" ()%�21=! ( )�-&!&&� � 2%-(;�&&� 2151"); 1:�)21�#�&#" ()%�21=! ( �!;%�#2!-�).

�(��L�1 ;��,1 ( &!�5!*+&�" )2%A2!;� �!=%2!�%2&%/ D:%*# )%��4!*# �(�)�*+&� 4#�,#)*�&#, &! ':� ��4�%4#*%�+ 4% 25% 5!�(. �!:#; 5#&%;, &!�5!&&G &!;!A!*#�+ &!4!�# �(�)�*+&%A% $!2!:�12(, �)2';(�!�# �&4#��4(!*+&� �&�121�# 4% �)�*+&%/ ;1�#. �&D#;# �!6*#�#;# :%;)%&1&�!;# &!�5!*+&%A% )2%,1�( =(*# )2#2%4%-&!����% � )2!,', C% �:*G5!*! 2�-&%;!&��&� �#4# 4�'*+&%���.

�2%��4&#; )2#&,#)%; 2%=%�# )%5!�:%�%/ D:%*# 6.+G/ ��!6!� )2#&,#) “&!�5!&&' 5121- 4�'*+&���+”. �2!,' �#��()!*! � ': ;%�#� &!�5!&&' (-!4%�%*1&&' :%&��2(:�#�&%A% �! 1:�)21�#�&%A% �;)(*+���) � ': "%A% ;1�%4. � ,�*%;( �41/ !;12#:!&�+:%A% )14!A%A! �)2#'*# =�*+D%;( (2!$(�!&&G �(�&%��� 4#�'5%/ )2#2%4# � &!�5!*+&%;( )2%,1��, )%D(:( &%�#$ F%2; &!�5!*+&%/ 2%=%�# (21-(*+�!�!;# �!:#$ )%D(:�� =(*# :%;)*1:�&� )2%A2!;#, ;1�%4 )2%1:��� �%C%). �!-%; - �#;, - �;''; 6.+G/ )%�''-(G�+ �41/ (�#*��!2#-!,�/ &!�5!&&' � !;12#:!&�+:�" D:%*�, �%=�% -&#61&&' // �&�1*1:�(!*+&%/ &!�#51&%��� 4*' =�*+D%��� D:%*'2��.

3. � ���������� ������ ������ � ��������. ��� ������ �������� (�. ���������, �. A���)

��%L2�4&%G 2�-&%�#4&���G �41" A(;!&���#5&%A%, ��*+&%A% �#$%�!&&' ��!*! � :%&,1),�' ��!*�"�+:%A% )14!A%A! ����# ��� �����. �12D%)%5!�:%�% ,' :%&,1),�' =(*! 2%-2%=*1&! - ;1�%G 2%-�#�:( �1&�%2&#$ -4�=&%��1" ( 2%-(;%�% ��4��!*#$ 4��1". �%��()%�% �.�%&�1��%2� )2#"D*! 4% �#�&%�:(, C% ���%21&! &1G ;1�%4#:! ��!&1 ( &!A%4� � � 2%=%�� - &%2;!*+&#;# 4��+;#. @: � ��� )214��!�&#:# 21F%2;!�%2�+:%/ )14!A%A�:#, �%&! )�44!*! 2�-:�" :2#�#,� &14%*�:# �2!4#,�"&%/ D:%*#: ��4�(�&���+ 4#�'5%/ 2($*#�%��� &! (2%:!$, ;(D�2(, �A&%2(�!&&' )2#2%4&#$ -!)#��� 4#�#&#. �%&! -!:*#:!*! 4% &!4!&&' 4��'; ��%=%4# 4*' “�!;%�#$%�!&&' � �!;%&!�5!&&'”, ���1246(G5#, C% “;# �!: �!;% ;!*% -4!�&� ���%2G�!�# �&(�2�D&� ':%��� *G4#&#, ': � -%�&�D&� F%2;# ��*!” .

�%5!�:%�! D:%*!, -! �.�%&�1��%2�, )%�#&&! ��!�# *!=%2!�%2�LG, � ':�" �#�5!L�+�' )�#$�5&1 6#��' 4#�#&#. �&(�2�D&� )%�21=# 4#�#&# &1 ;%6&! “��4A!4!�#”, /$ &1%=$�4&% �#'�#�#, ':C% -!*#D#�# 4#�#&( ��*+&%G ( )2#2%4&#$ (;%�!$. 1%=$�4&� ���%2#�# �!:� (;%�#, ':� = ��4)%��4!*# )%�21=!; 4#�#&# ( 2%-�#�:(, � �!:� )%��=&#:#, ':� = �)2#'*# // “�!;%�#$%�!&&G � �!;%&!�5!&&G”.

��%/ )14!A%A�5&� �41/ �.�%&�1��%2� )%5!*! -!��%�%�(�!�# ( 1907 2%,� ( 4%D:�*+&#$ -!:*!4!$, ���%21&#$ “%��* ��= ��9��0 � ����” 4*' =�4&#$. 4&�LG - )2%��4&#$ �41", C% 21!*�-%�(�!*!�+ ( ,#$ -!:*!4!$, =(*! �41' L4&!&&' D:%*# � ��;’/, C% ;!*% �)2#'�# “��42%461&&G *G4���!” D*'$%; &%�%A% �#$%�!&&', 1;!&�#)!,�/ 6�&:#, )�4�#C1&&G :(*+�(2&%A% 2��&' &!�1*1&&'.

� “=(4#&:!$ 4#�#&#”, ':� )2!,G�!*# )�4 :12��&#,��%; �.�%&�1��%2�, 4��'; )2%)%&(�!*!�+ ��%=%4! �#=%2( =(4+-':%A% ;!�12�!*( 4*' -!&'�+, ':#" =# ��4)%��4!� /$ “�&(�2�D&�; )%�21=!;”. �*1 :%6&1 -!&'��' )%�#&&% =(*% =(�# )14!A%A�5&% �#)2!�4!&#;, �%=�% ;!�# )1�&( ;1�( � ��4)%��4&#" &!)2';. � 4%D:�*+&%;( ��,� %�%=*#�%/ (�!A# &!4!�!*%�' �1&�%2&�" :(*+�(2� 4#�#&#. *' (4%�:%&!*1&&' �*($(, -%2(, 4%�#:( =(*! 2%-2%=*1&! �#��1;! 4#4!:�#5&#$

Page 56: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

56

;!�12�!*��. �%=%�! - ,#; ;!�12�!*%; )%�#&&! ��4=(�!�#�+ �!;%���"&%. �2%��4&#; A!�*%; ( “=(4#&:!$ 4#�#&#” =(*%: “%)%;%6# ;1&� ,1 -2%=#�# �!;%;(”. �%=�% )14!A%A �#��()!L �)%��12�A!51;, )%;�5&#:%;. �.�%&�1��%2� )�4:21�*G�!*!, C% )�4 5!� �)2!� - 4#4!:�#5&#;# ;!�12�!*!;# &1 ���*+:# �!6*#�� �!;� -&!&&', �:�*+:# �&(�2�D&� )2%,1�# )�#$�5&%A% � F�-#5&%A% 2%-�#�:(, &!=(��' &%�%A% “=!51&&'”, ':1 4%)%;%61 2%-)�-&!�# )214;1�# �! /$ �*!��#�%���. �!;%���"&1 �#)2!�*1&&' 4#�#&%G )%;#*%: ( 4�'$ )%�21=(L -%�121461&%/ (�!A#, �)%��1216*#�%���, �12)�&&', �%*�. �21&(�!&&' ,#$ ':%��1" �)2#'L, &! 4(;:( !��%2:# :%&,1),�/, )%4%*!&&G “$!%�#5&%���”, �*!��#�%/ 4%D:�*+&%;( ��:(, � L %�&%�%G 4*' “�!;%�#$%�!&&' �! �!;%4#�,#)*�&#”.

�#��1;! �.�%&�1��%2� ;!L � )1�&� �()1215&%���. �%:21;!, :%&,1),�' “�)%&�!&&%A% 2%-�#�:( 4#�#&#”, )2%A%*%D1&! &1G, )2!:�#5&% �)2%��%�(L�+�' -!21A*!;1&�%�!&#; 216#;%; “=(4#&:�� 4#�#&#”. 14%��!�&' (�!A! )2#4�*'L�+�' �!:%;( )2#2%4&%;( �#4( 4�'*+&%��� 4��1", ': A2!. 14%%,�&GL�+�' ( !&!*�-%�!&�" �#��1;� 2%*+ 6#�%A% �*%�!, %�2#;!&&' 4��+;# -&!&+, )2!,' - 21!*+&#;#, ! &1 D�(5&#;# ;!�12�!*!;#. � �(5!�&#$ (;%�!$ ��&(L 4%�#�+ D#2%:! ;1216! 4%D:�*+&#$ -!:*!4�� �! )%5!�:%�#$ D:�*, ':� )2!,GG�+ -! �#��1;%G �.�%&�1��%2�, ':! )%��()%�% (4%�:%&!*GL�+�', )2#�%4#�+�' ( ��4)%��4&���+ 4% )%�21= �(5!�&%A% 6#��'.

� 20–30-$ 22. �� ��%*���' 21F%2;!�%2�+:! )14!A%A�:! &!=(*! )%4!*+D%A% 2%-�#�:( � %2A!&�-!,�"&% �F%2;(�!*!�+ ': ;�6&!2%4&#" ��H ����G� ��H�����%. � 1921 2%,� =(*! ���%21&! “$�� -���� �0� --�”, 4% ':%/ ( 1922 2%,� �$%4#*# )214��!�&#:# 53 :2!/& ����(. �1&�2%; )14!A%A�5&%A% 2($( ��!� �&��#�(� �;. J.-J. �(��% � J1&1��, %5%*G�!&#" J.��!61, �.M12’L2%;.

!"=�*+D ,�:!�#;# )2%'�!;# 2%-�#�:( �41" &%�%A% �#$%�!&&' ( �;155#&� ( 20–30-$ 2%:!$ ��!*# ��*+&� D:�*+&� A2%;!4#, �L&!-)*!& �.�1�12�1&!, �!*+4%2F�+:! D:%*!.

��*+&� D:�*+&� A2%;!4# �#&#:*# ( &�;1,+:%;%�&#$ :2!/&!$ C1 &! )%5!�:( �� ��%*���' ': %4#& - �#)�� -��/ 9����. �!�&%�&#:!;# �#$%�&%/ :%&,1),�/ ��*+&#$ D:�*+&#$ A2%;!4 =(*# &�;1,+:� )14!A%A# �.�!'5 '& �.�4-4�.

I:%*#-A2%;!4# =(*# -!:*!4!;#, C% =(4(�!*# ��%L 6#��' &! �41'$ �)��2%=��&#,��! A2%;!4'& &1�1*#:%/ �)�*+&%�#, 2%-�#�:( ( &#$ )%5(��' A2%;!4'&�+:%/ ��4)%��4!*+&%���. I:�*+&! A2%;!4! )1214=!5!*! )%�&( 2��&%)2!�&���+ (5#�1*�� � (5&��, -!=1-)15(�!*! ��%=%4( :%6&%A% � %4&%5!�&% 4#�,#)*�&( � )%2'4%:.

�!2!:�12&%G %�%=*#����G ,#$ -!:*!4�� =(*% �1, C% �%&# =(*# )1214(��; ��H���O���� P������, F%2;(�!*# *G4#&( – &%��' L�2%)1"�+:%/ :(*+�(2#, &! ��4;�&( ��4 �&D#$ �#4�� �2(4%�#$ D:�* �;155#&#, -%:21;! D:%*# �.�12D1&D�1"&12!, – &%��' �(�% &�;1,+:%A% &!,�%&!*+&%A% ;1&�!*��1�(, ��%L/ )2%F1��/, ��%A% �%,�!*+&%A% ��!&(.

� ,�*%;( )2!:�#:! 4�'*+&%��� D:�*-A2%;!4 �)2#'*! )%4%*!&&G !��%2#�!2&%��� ( &!�5!*+&%-�#$%�&%;( )2%,1��, �#;!A!*! (&#:&1&&' �#�:( &! 4#�#&(, F%2;!*�-;( � %�����, �%=�% 21!*�-!,�/ �41" 21F%2;!�%2�+:%/ )14!A%A�:#.

I#2%:%/ )%)(*'2&%��� �!:%6 &!=(*! :%&,1),�' )2%F1�%2! �L&�+:%A% (&��12��#�1�( �� ���� – “�N�� – ����”, 21!*�-%�!&! ( ���%21&�" &#; ( 1924 2%,� 1:�)12#;1&�!*+&�" D:%*�. � ,�" D:%*� :*!�&%-(2%5&! �#��1;! - 6%2��:%G 21A*!;1&�!,�LG 216#;( 4&', 4#�,#)*�&%G )%:%2#, �(=%24#&!,�LG ( ��4&%�#&!$ ;�6 (5#�1*1; � (5&';# =(*! -!;�&1&! �#$%�&%G A2%;!4%G, � %�&%�� 4�'*+&%��� ':%/ – )%�!A! 4% 4#�#&#, �#-&!&&' (&�:!*+&%��� :%6&%/ *G4�+:%/ %�%=#��%���, )%L4&!&&' ��%=%4# � ��4)%��4!*+&%���, )%D(: D*'$�� -=!*!&�%�!&%A% 2%-�#�:( 1;%,�"&#$, �%,�!*+&#$, �&�1*1:�(!*+&#$, ;%2!*+&#$ � 1��1�#5&#$ )%�21=

Page 57: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

57

4#�#&#, �#$%�!&&' )%5(��' �)�*+&%��� � �%�!2#���!, 2��&%)2!�&! � ���&! �)��)2!,' (5#�1*��, 4��1" � =!�+:��. I:%*!, )%=(4%�!&! -! �L&!-)*!&%;, )2%4%�6(L ��%L ��&(�!&&' ( L�2%)1"�+:#$ :2!/&!$ � � :�&,� �� ��%*���' (��&(L )%&!4 80 �!:#$ D:�*).

�&!5&%A% 2%-�#�:( &!=(� ��H ����G� ��H�����% ( 20–30-$ 2%:!$ ( M2!&,�/. �%A% !:�#����!;# =(*% ���%21&% 2'4 )14!A%A�5&#$ %2A!&�-!,�": “%��� -���� �0� --�” (-!�&%�!&! �*��%G J(1&), C% )2%�%4#*! 2%=%�( �1214 (5#�1*�� )%5!�:%�%/ D:%*#; “#����� �� �����/ ����” (-!�&%�!&#" �.M21&1) “��0 -��0 ������0 D:�*” (-!�&%�&#: J.�12�+L); !�%,�!,�' “!�� �0� --�” (-!�&%�&#: �. �(-�&1).

!"=�*+D%/ )%)(*'2&%��� �1214 �(5!�&#$ )14!A%A�� &!=(*! 4�'*+&���+ ��� �� ;��. �1�%G ��%/$ 1:�)12#;1&��� �.M21&1 ��!6!� 41;%:2!�#-!,�G &!�5!&&' � �#$%�!&&'. �&%�&#;# 1*1;1&�!;# “�1$&�:# �.M21&1” L: 1) ��*+&� �1:��# ': %�&%�! &!�5!&&' 2�4&�" ;%��; 2) D:�*+&! 42(:!2&' (&! "%A% 4(;:(, ,1" ;1�%4 4%-�%*'L !:�#��-(�!�# )�-&!�!*+&( 4�'*+&���+ D:%*'2��, 2%-�#�!�# �)2!�&���+ 2(:#, A!2;%&�"&( :%%24#&!,�G 2($��, 2%-�#�!�# (�!A(, -%2%�( )!;''�+, &!�5!�# 5#�!&&G � )#�+;( =1- &!)2(61&&', �%;( C% �:*!4!&&' �1:���� &! �12��!�� 4%=21 !:�#��-(L ;1$!&�5&( )!;''�+, 4%-�%*'L 21)2%4(:(�!�# %2F%A2!F�G �*�� &! )�4���4%;%;( 2��&�, )2#�5!�# 4% �)��2%=��&#,��!, %�:�*+:# ,1" ;1�%4 '�*'L �%=%G ,�:!�( :%*1:�#�&( )2!,G; �#�5!�# %�%=#�����+ 4#�#&#, // �&�121�#); 3) D:�*+&#" 6(2&!* (��& '�*'L �%=%G -=�2:( ��*+&#$ �1:����, ':� 42(:(G�+�' C%4&', ! ( :�&,� ;��',' �#4!G�+�' ': %:21;! =2%D(2! 4*' )1214)*!�&#:�� � :%21�)%&41&���); 4) %=;�& D:�*+&%G 42(:%�!&%G )2%4(:,�LG (4#�'5� *#��#, D:�*+&� 6(2&!*#, �1;!�#5&� !*+=%;#, ;!A&��%F%&&� :!�1�# - 2%-)%��4';# 4��1" �%C%). �.M21&1 ��!6!L &!*!A%461&&' �!:%A% %=;�&( “%�&%�%G ;#2&%A% 6#��' ;!"=(�&�$ A2%;!4'& )*!&1�#”; 5) )12D� �)2%=# )2%A2!;%�!&%A% &!�5!&&' (�.M21&1 ��4;%�#��' ��4 )�42(5&#:! ': ��4 L4#&%A%, )%���"&%A%, ��!=�*+&%A% 46121*! �&F%2;!,�/. ��%4#*#�+ &!�5!*+&� :!2�:#: :!2�:# �!;%%����#, ;1�%4#5&� :!2�:#, “&!�5!G5� ��2�5:#” �%C%; 6) &%�� F%2;# )*!&(�!&&' � :%&�2%*G -! &!�5!*+&#; )2%,1�%;.

�!�4!&&'; D:%*#, -! �.M21&1, L ������� --� ���0� ����-� ��� *�����D�--� ��>�. �1!*�-!,�/ �!:%A% -!�4!&&' �)2#'*! � )2%4(;!&! �#��1;! �#$%�&%/ 2%=%�#. �/ ;1�%G, -! �#-&!51&&'; !��%2! :%&,1),�/, L * ��* ��-�: ���-�: ��+���� ��>����� + ����*���= ��+�*-� ��� -�+� -��� �� ��� , ��� ���C �>�= 9����-� �����D-��� ����: � ������0, J� �>'C�- -� ����-�*� + � --�*�, �����-��=, ���>�* D���� � ��* --�*� ���-� *�.

�2%��4&#;# �41';#, &! ':#$ =!-(L�+�' �#$%�&! 2%=%�!, -! �. M21&1, L &!��()&�: 1) D:%*! :%&,1&�2(L ��%G (�!A( &! 4#�#&� � :12(L�+�' ( ��%/" 4�'*+&%��� )%�21=!;# 4#�#&#, )�4)%2'4:%�(L /; ��%G �1$&�:(, �1$&%*%A�G, -;��� %����# � ;1�%4# �#$%�!&&'; 2) 4#�#&! �!;! ���%2GL ��%G %�%=#�����+ -! 4%)%;%A%G 4%2%�*%A%; 3) D:%*! ;!"=(�&+%A% – ,1 D:%*! )2!,�. �2!,' L A%*%�&#; )2#&,#)%;, 4�#A(&%; � F�*%�%F�LG &!2%4&%/ )14!A%A�:# � &!2%4&%/ D:%*#; 4) ( D:%*� ;!L )!&(�!�# <�-�;��- ��- 4#�,#)*�&!, C% �#)*#�!L - )%�21= %2A!&�-!,�/ &!�5!*+&%-�#$%�&%A% )2%,1�(. 5) I:%*! �� ��%*���' )%�#&&! A%�(�!�# *G4#&( �� ��%*���', �#:%2#��%�(G5# - ,�LG ;1�%G &!"�(5!�&�D� �1$&�5&� -!�%=#; 6) �#$%�!&&' )%�#&&% =!-(�!�#�+ &! )2#2%4&#$ -!�!4!$, �%=�% &! )2#2%4�, ( ��;'/, 5121- 4($%�&#" 4%���4 *G4���!; 7) �#$%�!&&' ;!L =!-(�!�#�+ &! )121:%&!&&�, ! &1 &! )2#;(D(�!&&�, )121:%&(�!�# �*�4 &1 �*%�%;, ! )2#:*!4%;, 4�'*+&���G; 8) D:%*! 4*' &!2%4( &1 ;%61 ��&(�!�# =1- 41;%:2!�#5&%A% �(�)�*+���!.

�61, )2%��4&#;# �#;�%*!;# �#$%�&%/ �#��1;# �.M21&1 L 41;%:2!�#-;, ��%=%4!, �)��2%=��&#,��%, )2!,'. �&��2(;1&�!;# -4�"�&1&&' "%A% �41" ( �#$%�&�" )2!:�#,� �#��()!*#, )1214(��;, �!;%�2'4(�!&&' � D:�*+&#" :%%)12!�#�, ':#"

Page 58: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

58

-4�"�&G�!� )2%4!6 42(:%�!&%/ )2%4(:,�/, 4#�'5#$ )%2%=%:, %2A!&�-%�(�!� )*!�&� :%&,12�#, -=#2!� �&1�:# “42(-�� D:%*#”. �%%)12!�#� ��!�#� -! ;1�( 2%-�#�%: A2%;!4'&�+:#$, ;%2!*+&#$ ':%��1" %�%=#, *G=%�� 4% D:%*# � �(2=%�# )2% &1/, ��!2!&&%���, %2A!&�-%�!&%���, �-!L;%4%)%;%A#, �&�,�!�#�#.

4. ��� ��������� �������� . �������

�!�4!&&' 2%-�#�:( *G4#&# ': L4#&%A% ,�*%A% ��!�#*! )1214 �%=%G D:%*! 0����&!� � ���� – &�;1,+:%A% F�*%�%F!, 4%�*�4&#:! ��%25%��� �1�1 � I�**12!, ':! )121��%2#*!�+ �+%A%4&� ( D#2%:#" )14!A%A�5&#" 2($ � ;!L &!-�( ���&���!�&�� ���G�G���. �12D! �!*+4%2F�+:! D:%*! =(*! ��4:2#�! ( �;155#&� ( 1919 2%,� ( ;.I�(�A!2�� 4*' 4��1" 2%=��&#:�� � �*(6=%�,�� �#A!21�&%/ F!=2#:# �!*+4%2F-���%2�'. � %�&%�( )14!A%A�5&%/ :%&,1),�/ ,�L/ D:%*#, ':! %�2#;!*! &!-�( -! ;��,1; // (��%21&&', )%:*!41&% 21*�A�"&%-F�*%�%F�+:1 �51&&' �.I�1"&12! – -������<��. �1 �51&&' &!-�!&% "%A% )%�*�4%�&#:!;# “&!")2%A21�#�&�D#; 4($%�&%-&!(:%�#; &!)2';%; �� ��%*���'”.

�A�4&% - ('�*1&&';# !&�2%)%�%F�/, 2%-�#�%: *G4#&# ��4=(�!L�+�' -! �1;#2�5&#;# 2#�;!;#. �&!&&' /$ �(�&%��� 4%-�%*'L )2!�#*+&% =(4(�!�# �#$%�&#" )2%,1�. �2%�'A%; :%6&%A% - �1;# 2%:�� ��4=(�!L�+�' 4%-2��!&&' %4&%A% - 1*1;1&��� �:*!4&%/ *G4�+:%/ )2#2%4#.

�%*%�&#;# )2#&,#)!;# 4�'*+&%��� �!*+4%2F�+:%/ D:%*# L: )2#&,#) �0� --� � ��� �>���, ':#" )%*'A!L ( &1%=$�4&%��� �1��# 4#�#&( 4% ��*+&%A% � )*�4&%A% �!;%)�-&!&&', �!;%�#-&!51&&', 4% )%�&%,�&&%A% 2%-�#�:( ���$ �#* %�%=#��%���; )2#&,#) ;���-��� F%2;(�!&&' %�%=#��%���: ��*1�&%/, 4(D1�&%/ � 4($%�&%/ // ��%2�&; )2#&,#) ;����B-��� &!�5!*+&%-�#$%�&%/ 4�'*+&%���, ':#" )%*'A!L � (2!$(�!&&� %�%=*#�%��1" ��:%�#$ ,#:*�� 2%-�#�:(, 4%=%�#$ =�%2#�;��, ( -!��%�(�!&&/ ;1�%4( 1)%$ ( &!�5!*+&%;( )2%,1��, 2#�;�5&#$ �)2!� �%C%; )2#&,#) �������� �5#�1*', �#$%�!�1*', =!�+:��, 4($%�&%A% �41!*(.

2A!&�-!,�' &!�5!*+&%A% )2%,1�( ( �!*+4%2F�+:#$ D:%*!$ ;!L 2'4 �)1,#F�5&#$ %�%=*#�%��1". � &#$ ��4�(�&' !=�%*G�#-!,�' )214;1�&#$ (2%:�� ': %�&%�&%/ F%2;# &!�5!*+&%A% )2%,1�(: 45-$�#*#&&� (2%:# )%L4&(G�+�' �(� �- -!&'��';# -! *�����* ���0.

�(�&���+ ;1�%4( 1)%$ )%*'A!L ( �%;(, C% �#:*!4!&&' )214;1�! )2%�%4#�+�' :%6&%A% &!�5!*+&%A% 4&' )2%�'A%; 3–4 �#6&�� &! 1,5 A%4#&&#$ -!&'��'$. �! ,1" &!�5!*+&#" 5!�, C% �:*!4!L =*#-+:% 50 A%4#&, -!��%GL�+�' =�*+D! 5!��#&! &!�5!*+&%A% ;!�12�!*( ��4)%��4&%A% 2%:( !=% &!���+ �1�+ ;!�12�!* - )214;1�( -! 2�:.

�!:#; D*'$%; �#:*!4!G�+�' )2%��4&� !:!41;�5&� 4#�,#)*�&#: 2�4&! ;%�! � *��12!�(2!, ;!�1;!�#:!, ���%2�', F�-#:!, $�;�', =�%*%A�', A1%A2!F�', ���%2�' ;#��1,��!, )2!,'. ! �#�51&&' �!:#$ )214;1��� ': 2�4&! ;%�! ;!�1;!�#:! ( ��!2D#$ :*!�!$ �#4�*'G�+ )% 4�� 1)%$# (8 �#6&��). ���*' 12 A%4#&# 4&' ( �!*+4%2F�+:#$ D:%*!$ )%5#&!G�+�' (2%:#, ':� &1 )%�''-!&� - �1*#:#; �&�1*1:�(!*+&#; &!)2(61&&';. �1 C1 %4&! %�%=*#����+ %2A!&�-!,�/ &!�5!*+&%A% )2%,1�( ( )%4�=&#$ D:%*!$. �!:#" 2%-)%4�* &!�5!*+&%A% 5!�( )%'�&GL�+�' �2!$(�!&&'; ��>��0 >������B-�0 ���*� ����B��� ��� -�+*�: )�: �&�1*1:�(!*+&%/ !:�#�&%��� )2#)!4!G�+ &! )12D( )%*%�#&( 4&' – ��4 5 4% 12 A%4#&. )��4&� 6 &!��()!L �)!4 �&�1*1:�(!*+&%/ !:�#�&%���.

�61, )��*' �&�1*1:�(!*+&% &!�#51&#$ -!&'�+ )12D%/ )%*%�#&# 4&' "4(�+ 4�! �&D� :%;)%&1&�#, C% 2!-%; �:*!4!G�+ �����:-�: ���* D���� �!*+4%2F�+:%/ D:%*#. 2(A#" :%;)%&1&� – -!&'��' 1��1�#5&%-$(4%6&+%A% ,#:*( – ;(-#:!, 6#�%)#�, �:(*+)�(2!, !2$��1:�(2!, �1!�2, 1�2#�;�' (%�%=*#�#" �#4 ;#��1,��!, �#&�1- 4(;:# � �*%�!, :%*+%2( � ;(-#:#, 2($�� ��*! � 4(D�). !21D��, �21��"

Page 59: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

59

:%;)%&1&� – -!&'��' 2(5&%G )2!,1G: ��%*'2&%G � �*G�!2&%G �)2!�%G, D#��';, )*1��&&'; �%C%.

4#& �- A%*%�&#$ ;1�%4�� �!*+4%2F�+:%/ D:%*# – �>� +-�: ��� � ;!�12�!*( &! =(4+-':%;( -!&'���. ��1" �5!�+ %=2!-&% ;#�*#�#, �)��)1216#�!�#, �)��5(�!�#, �%=�% �:*G5!G�+ ( )2%,1� )�-&!&&' ��G *G4#&(, // ('�*1&&', F!&�!-�G, )%5(��'.

�2!4#,�"&#; 4*' �!*+4%2F�+:#$ D:�* L ���� -���B-�: *���� ��+- --�, ':#" %-&!5!L =(:�!*+&% – )�-&!�!�# ����, )�-&!G5# �1=1, )�-&!�!�# �1=1, )�-&!G5# ����.

�2!4#,�"&% �1*#:! (�!A! )2#4�*'L�+�' 2�-&#; F%2;!; �)��)2!,� - =!�+:!;#. �1 � =!�+:���+:� �15%2#, � )2%�141&&' =!�+:!;# (2%:�� 2(5&%/ )2!,�, � -!&'��' 2!-%; - 4��+;# 1�2#�;�LG �%C%. �)2!�*�&&' D:%*!;# -4�"�&GL�+�' &! %�&%�� �!;%�2'4(�!&&'.

� 1990 2%,� ( M� &!2!$%�(�!*%�+ 180 �!*+4%2F�+:#$ D:�*, ( ':#$ &!�5!*%�+ )%&!4 50 �#�'5 4��1", ! ��+%A% ( ����� &! �%" 5!� =(*% 512 �!:#$ !*+�12&!�#�&#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4��.

0+��3�� �/*�8 �, 0/3��,��2(2

0/;+0�,�+0�9(+8 /3,�+��(2 ��"���&�� ���G�G���

“�&4#��4(!*+&! �%,�!*�-!,�'” %�%=#��%��� D*'$%; //

)2#L4&!&&' 4% “:%*1:�#�&#$ ('�*1&+” (�(�)�*+&%-

;%2!*+&#$ ,�&&%��1") �. ! ����, �. �=����:*,

�. ������:, �. � ��, �. F�:����

����G�% �%;)*1:�

)�#$%*%A�5&#$ , =�%*%A�5&#$ �!

�%,�!*+&#$ -&!&+ )2% 2%-�#�%: 4#�#&# ( /$

,�*��&%��� �. ��:* -, �. ���-� :�,

�. K���, &. ��-�

/������� ��&�� ���G�G���

!(:%�1 %=A2(&�(�!&&' )2#&,#)(

)2#2%4%��4)%��4&%��� &! %�&%�� �#�51&&' !&!�%;�/,

F�-�%*%A�/ �! )�#$%*%A�/ 4#�#&���!

�. ��:* -, �. &. $ :, &. ��-�, �. ���-� :�

������� ���G�G���

�2!,' ': &!�5!*+&#" )214;1� � A%*%�&#" )2#&,#)

4�'*+&%��� D:%*#, C% A%�(L 4% )2%F1��"&%/ 4�'*+&%��� �!

�#:%&!&&' A2%;!4�+:#$ %=%�’'-:��

%. #��9�-9��:-��

����% ���&��G� ��H�����% �2#&,#)

)14%,1&�2#-;(, ':#" )1214=!5!L ��%=%4(

�#=%2( 4#�#&%G 4�'*+&%���, // ��*+&( ��%25���+ ': %�&%�(

2%-�#�:( �. #�:, $. %������,

�. ��-�����

��G�� ���� ���G�G���

!�5!&&' ': &!=(��' %�%=#��%A% 4%���4(

2%-�’'-!&&' 6#��L�#$ )2%=*1;; “&!�5!&&' 5121-

4�'*+&���+”. �D. ��=/, �. � ��0���,

�. #��� ����

��G�G��� ������ �

�%-�#�%: ��*+&%/ %�%=#��%��� )1214(��; -!�%=!;#

$(4%6&+%-1��1�#5&%/ ��%25%���

�. F ��=��, $. $�0� ��

����� ��# �2!:�#5&! 4�'*+&���+ ( 2�-&%;!&��&#$ F%2;!$ ': %=%�’-:%�! (;%�! //

2%-�#�:( �. &. $ :

��G�G��� ������ �� �

�#$%�!&&' ��*+&%/ %�%=#��%��� D*'$%;

��#;(*G�!&&' // ��%25%A% �!;%2%-�#�:(

%. A �����* -, %. % ����, �. ��>��

���� ���G�G���

��%251 )%L4&!&&' ( )14!A%A�5&�" )2!:�#,� 4%�'A&1&+ 2�-&#$ &!)2';�� 21F%2;!�%2�+:%/ )14!A%A�:# &! %�&%�� )2#&,#)�� )14%,1&�2#-;(, ��*+&%A% �#=%2( 4#�#&%G F%2; 4�'*+&%���,

4#F121&,�!,�/ &!�5!&&', ��%25%/ 2��&%)2!�&%/ �-!L;%4�/ ;�6 (5#�1*1; �! (5&';# �. #��� ���, &. G��’C�, �. G��-�

Page 60: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

60

������ $������% � �!�� � 1. I:%*! )2!,� 6. +G/. 2. �41' A2%;!4'&�+:%A% �#$%�!&&' 6. +G/. 3. �. M21&1 � �. �($%;*#&�+:#" )2% �#$%�!&&' )2#2%4&#$ -!4!�:�� 4��1": )%2��&'*+&#" !&!*�-. 4. �. I�1"&12 � �. �($%;*#&�+:#" )2% F%2;(�!&&' ��%25#$ �2(4%�#$ �;�&+ 4��1". 5. �:-#��1&,�!*�-; � )2%=*1;! 4#�'5%/ ��%=%4# ( �#$%�!&&�. 6. �. �!�*%( � �(5!�&� -!�!4# A(;!&�-!,�/ �#$%�!&&'.

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���% 1. =b2(&�("�1 �(�&���+ �#$%�!&&' �. I�1"&12!. 2. �#-&!5�1 )!2!*1*� ;�6 2%-(;�&&'; &!�5!&&' �. �%&�1��%2� � �(5!�&#; &!�5!&&'; 4��1" � �:2!/&�. 3. �#4�*��+ A%*%�&� �)�*+&� %-&!:# ;�6 2($%; &%�%A% �#$%�!&&' � :%&,1),�LG %�%=#����&% %2�L&�%�!&%A% �#$%�!&&' � �:2!/&�. 4. @:� - �41" A(;!&���#5&%A% �#$%�!&&' -!$�4&%-L�2%)1"�+:#$ )14!A%A�� �� ��. ;!G�+ &1)121��5&( ,�&&���+ 4*' �+%A%41&&'?

�� 1. �2%��4&#; ;1�%4%; 4%�*�461&&' ( 1:�)12#;1&�!*+&�" )14!A%A�,� L:

) ������-�: ������*�-�; >) � >�� ���-�: ������*�-�; ) ����. 2. I:!*! ��&1-��;%&! – ,1: ) ��� �������+ ;��; >) ���� ��� �+- B�--�

��-� ��+�*���� ��+���� ����-�; ) ���* �;�-= --� +- -� �B-�. 3. �.�*!)!214 �! �.M12’L2 =(*# -!�&%�&#:!;#: ) <�-�;��- ��-�/ ��� ������;

>) ��� ������ ��/; ) ��� ������ ��>�����. 4. �&�2%)%�%F�' – ,1 &!-�! F�*%�%F�+:%/ �#��1;#: ) �D.��=/; >)�.A� :-�� ; )�.#� � ��� . 5. �!*+4%2F�+:! )14!A%A�:! %�2#;!*! ��%G &!-�( -!: ) - +�= <����<���/

��-;��;�/ ��� ; >) - +�= *�;����, �� >�� ����- ���9 9��� � ���� ����; ) ���+�J�* ��� .

6. �2#&,#) ,#:*�5&%��� L %4&�LG - %�&%� )%=(4%�#: ) ��0-��� G��-�; >) �C- -�� -�; ) �����<���/ ��� ������.

7. �#:%2#��!&&' 42(:!2�+:%A% �12��!�!, ': &1��4’L;&%A% 1*1;1&�! ��2(:�(2# &!�5!*+&%-�#$%�&%A% )2%,1�(, L $!2!:�12&#; 4*': ) ��0-��� G��-�; >) �C- -�� -�; ) �����<���/ ��� ������.

Page 61: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

61

�����& 1.4. ����! � &!"2%-�#&1&�D#$ :2!/$&!$ �! �(5!�&� �1&41&,�/ ����%�%/ )14!A%A�:# (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.).

���� VI

� ����� ������ �������������� ������ ���� 1. ����* ���� �A&. 2. ���-� ���* � ������>��� -�/. 3. K � �������� ���-��/ ���*� � !�*�BB�-�. 4. K � �������� ���-��/ ���*� � G� -;�/. 5. ����* ���� "��-�/.

'� �� ���: 1. �=!D:�&! .�. %�� :%&,1),�/ &!�5!&&' " �#$%�!&&' ( �(5!�&�" &�;1,+:�" )14!A%A�,�:

�1�%4#:%-�&F%2;!,�"&#" ;!�12�!*. – �.,1995. 2. �(*+F�%& �.�., �!*+:%�! �.�. �2!�&#�1*+&!' )14!A%A#:!. – �%�:�!-�%2%&16, 1996. 3. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 4. �=2(L�! �.�., �#��&! �. S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000. 5. �=2(L�! �.�. �%2��&'*+&! )14!A%A�:!. – �(;#, 2002.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2 ' � ���������� ���������� ����*, �������� “+ � ��”

(��������� ��), �����-������, ����� “���� �”(%� ������� � ��������), ��������� �����, ��'������ �����, ���������� � ��� �����, � ��� ����� �����, ������ ����, � ����� �����, “�� ������ �����”, ������������ ������.

1. ������� ������ � ��� ��9����-� �0� --� -4�"�&GL�+�' � 4#�'5#$ '�*!$ (4% 3 2%:��) � �!4:!$ ( ��4 3

4% 5 2%:��). �#��1;! 4%D:�*+&#$ -!:*!4�� �:*G5!L )2#�!�&�, 4126!�&� �! :%%)12!�#�&� (��!&%�#, C% �(��L�% ��42�-&'G�+�' ;�6 �%=%G ;1�%G, %2A!&�-!,�LG �! )2%A2!;%G 4�'*+&%���. � 80-$ 22. ��4;�5!L�+�' !:�#��-!,�' (�!A# 4% ,�L/ %����&+%/ *!&:#, �(��L�1 -2%��!&&' :�*+:%��� 4%D:�*+&#$ (��!&%�. �%'�&GG�+�' ,1 &1%=$�4&���G -!=1-)151&&' =�*+D 2!&&+%A% �&�1*1:�(!*+&%A% �! -!A!*+&%A% 2%-�#�:( 4��1" ': �!6*#�%/ (;%�# /$ (�)�D&%A% &!�5!&&' � D:%*� �, )1�&%G ;�2%G, 4%�'A&1&&' 6#��L�%A% (�)�$(. �61, )2%��4&%G ;1�%G -!:*!4�� 4%D:�*+&%A% �#$%�!&&' L )�4A%�%�:! 4% D:%*#. *' 4��1", ':� )%-=!�*1&� �!:%/ ;%6*#�%��� ( 4#�'5#$ (��!&%�!$ !=% �4%;!, -4�"�&GL�+�' (2'4%�! )2%A2!;! “K�� � ��” ()%5!�:%�#" ��!2�), C% )1214=!5!L &!=(��' )%5!�:%�#$ %����&�$ &!�#5%: -! 4%)%;%A%G �1*1��-�"&#$ &!�5!*+&#$ )2%A2!;.

A����-� - B --� )%5#&!L�+�' - 6–7 2%:��, -!*16&% ��4 D�!�(, � -4�"�&GL�+�' ( 4�!&!4,'�#2�5&�" -!A!*+&%%����&�" D:%*�, C% ;!L �!:( ��2(:�(2(: )%5!�:%�! D:%*! (1–6 :*!�#), &1)%�&! (;%*%4D!) �1214&' D:%*! (7–9 :*!�#), ��!2D! �1214&' D:%*! (10–12 :*!�#), �%=�% 4�L �$1;! “6+3+3”. � 41':#$ D�!�!$ (;!*%&!�1*1&#$) ��&(L ��2(:�(2! “6+6”, �%=�% )%5!�:%�! �! %='L4&!&! �1214&' D:%*!, !=% “8+4”.

� :2!/&� ��&(G�+ ': 4126!�&� -!A!*+&%%����&� D:%*#, �!: � )2#�!�&�, =�*+D���+ - ':#$ L :%&F1��"&#;# (71%). �%=*#�1 ;��,1 �1214 )2#�!�&#$ &!*16#�+ “&1-!*16&#;” D:%*!;, � ':#$ �#$%�(L�+�' 1*��! �(5!�&%A% �(�)�*+���!. ��4=�2 !=��(2�L&��� 4% �!:#$ D:�* -4�"�&GL�+�' -! 4%)%;%A%G ���()&#$ �1����, )*!�&� -! &!�5!&&' (10–20 �#�. 4%*!2�� -! &!�5!*+&#" 2�:) �! �%,�!*+&%A% ��!�(�( =!�+:��. �1�%G �!:#$ D:�* L F%2;(�!&&' 2�-&%=�5&% 2%-�#&1&%A% 461&�*+;1&!, ':#" ;!L

Page 62: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

62

A!2&� ;!&12#, 2%-�!6*#�#" ( �)2!�!$, �;�L )*!&(�!�# ��%L 6#��', !:(2!�&% �#�2!5!�# A2%D� �! 5!� -!2!4# 4%�'A&1&&' A%*%�&%/ ;1�# – ��!�# =!A!�#;.

� *����9�/ ����-��/ 9���� )%5#&!L�+�' 4#F121&,�!,�' &!�5!&&' -A�4&% - 2��&1; -4�=&%��1" �! =!6!&&'; (5&��. � 9 :*!��, :2�; %=%�''-:%�#$ )214;1��� (2�4&! ;%�!, ���%2�', ;!�1;!�#:!, =�%*%A�', A1%A2!F�', )214;1�# 1��1�#5&%A% ,#:*(, F�-#5&1 �#$%�!&&', A�A�L&!, )2!,'), ��%4#�+�' -&!5&! :�*+:���+ )214;1��� -! �#=%2%; (1*1:�#�&#$ :(2���), ':� 4%-�%*'G�+ %=2!�# )1�&#" )2%F�*+ &!�5!&&' ( ��!2D�" �1214&�" D:%*�. #F121&,�!,�' -;���( %����# )%�#*GL�+�' C1 " �#;, C% =�*+D���+ %=%�''-:%�#$ )214;1��� �#:*!4!L�+�' -! )2%A2!;!;# 2�-&#$ 2��&�� �:*!4&%���.

�� �9 ����-� 9��� �I� '�*'L �%=%G (��!&%�(, � ':�" &!�5!&&' -4�"�&GL�+�' -! �2+%;! %�&%�&#;# )2%F�*';#: !:!41;�5&#;, -!A!*+&#; �! �#2%=&#5#; (�2(4%�#;). !�5!&&' &! � ��*�B-�*� )2%F�*� L )�4A%�%�:%G 4% ���()( ( �#C#" &!�5!*+&#" -!:*!4 � -4�"�&GL�+�' -! -=!A!51&#;# (�:*!4&1&#;# )2%A2!;!;#. �!*16&% ��4 )%4!*+D%A% )2%F1��"&%A% �#=%2( D:%*'2! &!�5!&&' ;%61 ;!�# A(;!&��!2&(, �(�)�*+���%-&!�5(, )2#2%4&#5( !=% �&D( %2�L&�!,�G. F � ��-�: )2%F�*+ %2�L&�(L (5&�� &! ���() 4% �1214&�$ &!�5!*+&#$ -!:*!4��. ����>-�B�: )2%F�*+ )2#-&!51&#" 4*' (5&��, ':� )�4(�+ )��*' D:%*# &! �#2%=&#,��%. �%;( ,1" )2%F�*+ )%�''-!&#" �- -4%=(��'; )1�&%/ �)1,�!*+&%���.

� -;��� &!�5!&&' �$%4'�+ ': )214;1�# “'42!” – %=%�’'-:%�� (2�4&! ;%�! �! *��12!�(2!, �(�)�*+���%-&!�5� &!(:#, ;!�1;!�#:!, )2#2%4&#5� &!(:#, :%;)'G�12&! A2!;%�&���+), �!: � )214;1�# -! ��*+&#; �#=%2%; (5&�� (1*1:�#�&�). � D:%*!$ �I� ��&(L :�*+:! �%� �!:#$ )214;1���. ��141&&' &%�#$ 1*1:�#�&#$ )214;1��� -4�"�&GL�+�' �)%5!�:( &! 2��&� :�*+:%$ D:�*, ! )%��; �*!4! D�!�( )2#";!L 2�D1&&' )2% 4%,�*+&���+ /$ -!)2%�!461&&'.

4&�LG - %�%=*#�%��1" 4�'*+&%��� !;12#:!&�+:%/ D:%*# L -&!5&! (�!A! 4% ��D>� “� :��-”(C% %-&!5!L :12��&#,��%), ;1�%G ':%/ L 4%)%;%A! 4#�#&� ( 4%�'A&1&&� )%�&%A% 2%-�#�:(.

�#��1;! �J�/ ���� � �I� �:*G5!L 4�! �1:�%2#: )2#�!�&#" �! 4126!�&#". ��*+D���+ �(-�� – )2#�!�&�, %4&!: � &#$ &!�5!L�+�' *#D1 23% ��4 -!A!*+&%/ :�*+:%��� ��(41&���. % �#C#$, -! !;12#:!&�+:#;# ��!&4!2�!;#, ��4&%�'�+ =(4+-':#" &!�5!*+&#" -!:*!4, C% "41 -! D:%*%G: %4&% -, 4�% - �! �2#2�5&� �1$&�5&� �&��#�(�#, 4�%2�5&� :%*146� A(;!&��!2&#$ &!(:, &1-!*16&� (!��%&%;&� ��4 (&��12�#�1���) )2%F1��"&� D:%*#, (5#�1*+�+:� :%*146�, D:%*# ;#��1,��, �1;�&!2�/ �%C%; (&��12�#�1�#, )%*��1$&�5&� �! �1$&%*%A�5&� �&��#�(�#. �! 2��&1; %����# ��� �%&# %='L4&!&� ( �2# :!�1A%2�/:

� – 4�%2�5&� :%*146�; �� – :%*146� A(;!&��!2&#$ �! )2#2%4&#5#$ &!(: � )2%F1��"&� D:%*#; ��� – !�)�2!&��+:� �! �#C� )2%F1��"&� D:%*# :%*146# � (&��12�#�1�#. � �I� ��4�(�&� L4#&� �#;%A# 4% !=��(2�L&���. ��1 -!*16#�+ ��4 �#)( �(-(,

"%A% )21��#6(, 2'4( �%,�!*+&%-1:%&%;�5&#$ F!:�%2��. 4&� &!�5!*+&� -!:*!4# (4�%2�5&� :%*146�) &1 �#;!A!G�+ ���()&#$ 1:-!;1&��, 5%�#2#2�5&� :%*146� �! (&��12�#�1�#, %�%=*#�% )21��#6&� (�!2�!24, �1*+, �2#&��%&, ��1&F%24, �#:!A% �! 41':� �&D�) )2%�%4'�+ :%&:(2�&#" ��4=�2 !=��(2�L&���.

�1�%G �#C%/ D:%*# �I� L )�4A%�%�:! �)1,�!*�����, -4!�&#$ �#��1;!�#5&% ;#�*#�#, 2%=#�# ��2&� %,�&%5&� �(461&&', -!��%�%�(�!�# ��%25( ('�(. �&%�&#" !:,1&� 2%=#�+�' &1 &! %=�'A, ! &! F(&4!;1&�!*+&���+ &!�5!&&', &! -&!&&' �)1,�!*���!;# :%&,1),�" 2%-�#�:( )1�&#$ A!*(-1" &!(:# � �1$&�:#, &! F%2;(�!&&' ( &#$ &!�#5%: )%4!*+D%/ �!;%%����#.

Page 63: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

63

2. ������ ������� ������������� �)2!�*�&&' �#��1;%G %����# � ;!�D�!=!$ :2!/&# -4�"�&GL ��&���12���%

%����# �! &!(:#, !*1 �2!4#,�"&% ;��,1�� %2A!&# �! :12��&#,��% D:�* )2%4%�6(G�+ �#-&!5!�# �(��L�� ��%2%&# D:�*+&%A% 6#��': &!�5!*+&� )*!&#, )2%A2!;#, )�42(5&#:#, 216#; 2%=%�# �%C%.

�%5!�:%�%G *!&:%G %����&+%/ �#��1;# L ��9����-� �0� --�. #; %$%)*1&% ;!"61 100% 4��1". ���!&%�!;# 4%D:�*+&%A% �#$%�!&&' L ;(&�,#)!*+&� (4126!�&�) �! )2#�!�&� 41&&� '�*!, '�1*+&� D:%*# �! :*!�#, �A2%�� A2()#, 41 -4�"�&GL�+�' 4%A*'4 -! 4��+;# �! /$ �#$%�!&&' )121�!6&% ��4 3 4% 5 2%:��. ��!&&�; 5!�%; ( 2�-&#$ �#)!$ 4%D:�*+&#$ -!:*!4�� )2!:�#:(L�+�' )121$�4 4% 2�-&%��:%�#$ “��;1"&#$” A2(), :(4# ;%6(�+ �$%4#�# 4��# ��4 :�*+:%$ ;��',�� 4% 5 2%:��. �1�&! 5!��#&! 4��1" 4%D:�*+&%A% ��:( ��4��4(L )%5!�:%�� D:%*#, C% )%'�&GL�+�' &14%��!�&+%G :�*+:���G 4%D:�*+&#$ (��!&%�.

I:�*+&1 &!�5!&&' )%5#&!L�+�' - 5 2%:�� ( 9���� ��� * �=��, 41 &!�5!&&' L ;!:�#;!*+&% &!=*#61&#; 4% 4%;!D&�$ �A2%�#$ (;%�. ��4 7 4% 11 2%:�� 4��# &!�5!G�+�' ( ��B ����: 9����. � )12D%A% 4&' D:�*+&%A% 6#��' 4��1" 4�*'�+ &! A2()# -! 2��&1; �&�1*1:�(!*+&#$ -4�=&%��1" �! &!�5!*+&#$ (;�&+. � )%5!�:%��" D:%*� ,1 �2# )%�%:#: A2()! “�” – -4�=&�, )�4A%�%�!&� 4��#, “�” – - )%�1214&�;# -4�=&%��';#, “�” – - &#-+:#; 2��&1; -4�=&%��1", &14%��!�&�;# &!�#5:!;# 5#�!&&', )#�+;!, *�5=#.

�����-� 9��� L %=%�''-:%�%G 4% 15 2%:��. ��&(L :�*+:! �#)�� �1214&�$ D:�*: A2!;!�#5&!, %='L4&!&!, �(5!�&!, �1$&%*%A�5&!. �2�; �%A% ��&(G�+ 1*��&� )2#�!�&� “publ�c schools” – D:%*# �&�12&!�&%A% �#)( - 2%-4�*+&%G �#��1;%G &!�5!&&'.

�1214&' �� * ��B- D:%*! 4!L )%�&( �1214&G %����( � )2!�% &! ���() 4% �#C%A% (5=%�%A% -!:*!4( &! =(4+-':#" F!:(*+�1�. % �!:#$ D:�* ���()!G�+ 4% 15% :2!C#$ �#)(�:&#:�� )%5!�:%�#$ D:�* – �#$�4,�� �- �1214&+%A% ��!&(. � )2%,1�� &!�5!&&' (5&�� 5!��% )121A2()%�(G�+ -A�4&% - 2��&1; -4�=&%��1". �2!4#,�"&% %����! � �!:#$ D:%*!$ -!�64# ;!*! :*!�#5&#" $!2!:�12. � �(5!�&#$ (;%�!$ ( &#$ 4�G�+ ': A(;!&��!2&�, �!: � )2#2%4&#5%-;!�1;!�#5&� �! �&D� ��44�*1&&'. ��!2D%:*!�&#:# �#�5!G�+ 4#�,#)*�&# -! �&4#��4(!*+&#;# )*!&!;#.

�1214&' �B - D:%*! L &!"=�*+D ;!�%�%G � :2!/&�. �% // -!:�&51&&� �#)(�:&#: %�2#;(L 4%��4:(, ! &1 !�1��!� (': � A2!;!�#5&�"), C% &1 4!L )2!�! &! ���() 4% �(-(. �$ ;1�! – )�4A%�(�!�# (5&�� 4% %�%*%4�&&' ;!�%�#;# )2%F1��';#, �%;( �1*#:! (�!A! )2#4�*'L�+�' )2%F1��"&%;( &!�5!&&G. �!A!*+&%%����&' )�4A%�%�:! -�141&! 4% ;�&�;(;(.

�1214&' �>'C�- - D:%*! L :2%:%; &! D*'$( 4% 41;%:2!�#-!,�/ �#��1;# �1214&+%/ %����#: �%&! )%�#&&! %='L4&(�!�# ��� �#)# �1214&�$ D:�*. M%2;!*+&% &!�5!*+&� )*!&# �(� L L4#&#;#, !*1 &! )2!:�#,� &!�5!&&' -4�"�&GL�+�' ( )%�%:!$ �! A2()!$ &! 2�-&#$ 2��&'$ �:*!4&%���.

���� ��0-�����B- �1214&' D:%*! (:%*146) – &%�#" �#) &!�5!*+&%A% -!:*!4(, ':#" 4!L D#2%:( -!A!*+&( %����( - !:,1&�%; &! )2#2%4&#5� &!(:# �! �#2%=&#5( �1$&%*%A�G. �$ ;1�! – )�4A%�%�:! 4*' )2%;#�*%�%��� �)1,�!*����� �#�%:%A% 2��&'.

� >��� ���+ A%�(G�+ ��%/$ �#)(�:&#:�� 4% ���()( � (&��12�#�1� �! 4% -!"&'��' :12��&#$ )%�!4 ( )%*��#,�, 1:%&%;�,�, !2;�/, ,12:��. �!2!- ��&(L =*#-+:% 120 5%*%��5#$ D:�* �!:%A% �#)(, 41 &!�5!L�+�' 50 �#�. (5&��. ��4=(�!L�+�' !:�#�&1 21F%2;(�!&&' -;���( %����# ( ��4)%��4&%��� 4% �#;%A ��: ��141&� :2�; A(;!&��!2&%/ )2#2%4&#5%-;!�1;!�#5&! �! )2!:�#5&! �)1,�!*�-!,�/.

� :2!/&� &!2!$%�(L�+�' )%&!4 850 �J�0 - B ��-�0 + �� �� (43 (&��12�#�1�#, 159 )14!A%A�5&#$ :%*146��, 30 )%*��1$&�5&#$ �&��#�(��� �%C%). ��� �%&# 4126!�&�.

Page 64: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

64

!")21��#6&�D#;# �1214 (&��12�#�1��� L :�F%24 (1168) �! �1;=2#46 (1269), ':� 2!-%; �&%4� &!-#�!G�+ :�=2#46. 65% /$ ��(41&��� L �#)(�:&#:!;# )!=*�: �:(*-.

�(2� (&��12�#�1��+:%A% &!�5!&&' )2%4%�6(L�+�' ( �1*#:%=2#�!&�/, ': )2!�#*%, 3 2%:#. !�5!*+&#" 2�: )%4�*'L�+�' &! 3 �2#;1��2#. �&%�&#;# F%2;!;# %2A!&�-!,�/ &!�5!&&' L *1:,�/, �1;�&!2#, 4#�:(��/, �+G�%2�+:� -!&'��': -!&'��' &1�1*#:%/ A2()# ��(41&��� - %4&#; &!��!�&#:%; )2%�'A%; (�+%A% �(-���+:%A% )12�%4(. �+G�%2 (&!��!�&#:) �2#;!L � )%*� -%2( (�)�D&���+ ��(41&�!, F%2;(�!&&' "%A% ': �)1,�!*���!.

3. ������������ ��������� ������� ��������� �(5!�&! �#��1;! %����# M� '�*'L �%=%G L4#&( ��2(:�(2( ��4 4%D:�*+&#$

-!:*!4�� 4% %����# 4%2%�*#$. �%&! �:*G5!L �!:� *!&:#: � 4%D:�*+&1 �#$%�!&&' (1*1;1&�!2&#" ��()�&+), C% -4�"�&GL�+�' ( 4#�'5#$

�!4:!$ ()121�!6&% )2#�!�&#$), &(*+%�#$ :*!�!$ �! D:�*+&#$ 4#�'5#$ �!4:!$. % %��!&&+%A% 5!�( ,' %����&' *!&:! =(*! 2%-�#&(�! &14%��!�&+%. �/ ��4��4(�!*% =*#-+:% 75 % 4��1";

� )%5!�:%�! %����!, C% &!4!L�+�' ( 4-2�5&#$ )%5!�:%�#$ D:%*!$; � )12D! ��()�&+ �1214&+%/ %����# – &1)%�&! �1214&' %����! (5–10 :*!�#) –

�:*G5!L 2�-&� �#)# D:�*: %�&%�&( D:%*( (5–9 :*!�#), 21!*+&( D:%*( (5–10 :*!�#), A�;&!-�G (5–10 :*!�#), -!A!*+&( D:%*( (5–10 :*!�#) �! )2%FD:%*# &#65%/ *!&:#;

� 42(A#" ��()�&+ �1214&+%/ %����# – )%�&! �1214&' %����!: 11–13 :*!�# A�;&!-�" 2�-&#$ �#)��, )2%FD:%*# )�4�#C1&%A% �#)(, ���, C% A%�(G�+ 4% ���()( ( �(- - )1�&%/ �)1,�!*+&%���;

� %����! 4%2%�*#$; � �#C! %����!. !�5!&&' ( ��B ����: 9���� )%5#&!L�+�' - 6 2%:��. ���*' // -!:�&51&&' (5&�

%�2#;(G�+ &!)2!�*1&&'-21:%;1&4!,�G 4% )1�&%A% �#)( �1214&+%/ D:%*#, 41 ;���'�+�' ��4%;%��� )2% F�-#5&#" �! )�#$�5&#" 2%-�#�%: 4#�#&#, // (�)�D&���+, )%�14�&:( �! -4�=&%���, �$#*+&���+ 4% )2!:�#5&#$ !=% �1%21�#5&#$ -!&'�+.

%�*- +�� 4!L &!"=�*+D )%�&%,�&&(, F(&4!;1&�!*+&( �1214&G %����(. ��&(G�+ 2�-&� �)1,�!*�-%�!&� �#)# A�;&!-�": :*!�#5&�, )2#2%4&#5%-;!�1;!�#5&�, �%,�!*+&%-1:%&%;�5&�, ;(-#5&�, )14!A%A�5&�, ;(-#5&%-)14!A%A�5&�, �)%2�#�&�, �(5!�&#$ ;%� �! 6�&%5� A�;&!-�/. � ���$ �#)!$ A�;&!-�" �#�5!G�+ &�;1,+:( ;%�(, ���%2�G, A1%A2!F�G, �%,�%*%A�G, 21*�A�G, F�-#:(, =�%*%A�G, $�;�G, )12D( �&%-1;&( ;%�( – *!�#&( !=% &�;1,+:(, 42(A( – !&A*�"�+:(, �21�G – %4&( - �:!&4#&!��+:#$ !=% 2%��"�+:(; ( :*!�#5&#$ A�;&!-�'$ �#�5!G�+ C1 A21,+:( !=% 4!�&+%L�21"�+:(.

#F121&,�!,�' &!�5!&&' )%5#&!L�+�' - 5 :*!�(, &!"=�*+D �&�1&�#�&% �%&! -4�"�&GL�+�' ( ��!2D#$ :*!�!$: &! )2%F�*GG5� )214;1�# ��4�%4#�+�' �21�#&! &!�5!*+&%A% 5!�(. � 11 :*!�( A�;&!-#��# ;!G�+ )2!�% ��*+&%A% �#=%2( F%2; �! -;���( &!�5!&&'.

�-�- 9��� 4!L &1)%�&( �1214&G %����(. �/ �#)(�:&#:# )��*' -!:�&51&&' %=%�''-:%�%A% 9 :*!�( (��&(L C1 10-" – &1%=%�''-:%�#") )121$%4'�+, ': )2!�#*%, 4% �#��1;# )2%F1��"&%/ %����#. ��4;�&&! (�)�D&���+ � %�&%�&�" D:%*� 4!L )2!�% )��*' -!:�&51&&' 10 :*!�( )121"�# 4% ��!2D%A% ��()1&' A�;&!-�/. 4&!: �!:� �#)!4:# L 4(61 2�4:#;# ( -�''-:( - &#-+:#; 2��&1; )�4A%�%�:#, ':#" 4!G�+ �!:� D:%*#.

�� ��- 9��� 4!L -!A!*+&( %����( (5–6-2�5&() �! 2%=��&#5( )2%F1��G &!"�#C%/ :�!*�F�:!,�/. !�5!&&' 4#F121&,�GL�+�' -! )2%F1��"&%G %-&!:%G. ��&(G�+ �!:� )2%F�*�: )2#2%4&#5%-;!�1;!�#5&#", �&%-1;&#$ ;%�, �%,�!*+&%-���%2#5&#", 4%;!D&+%A% A%�)%4!2���!, ;(-#5&#".

! %�%=*#�( (�!A( -!�*(A%�(G�+ &%�� �#)# �1214&�$ D:�* – �� ��- 9��� , ':! 4% 1985 2. &!-#�!*!�+ 1:�)12#;1&�!*+&%G. � �!:#$ D:%*!$ !:�#�&%

Page 65: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

65

-!��%�%�(G�+ &%��, )2%A21�#�&� ;1�%4#:# &!�5!&&' �! �#$%�!&&', C% �)2#'G�+ ;!:�#;!*+&%;( 2%-�#�:( -4�=&%��1" (5&��. � ,�*%;(, ��&(�!&&' �*!�&%/ %2#A�&!*+&%/ )14!A%A�5&%/ :%&,1),�/, ':! 21!*�-(L�+�' D*'$%; ��%25#$ -(�#*+ (�+%A% )14!A%A�5&%A% :%*1:�#�(, L $!2!:�12&%G 2#�%G 4�'*+&%��� -&!5&%/ :�*+:%��� &�;1,+:#$ D:�*.

��&(L :�*+:! �#)�� �1214&�$ D:�*, %4&!: :%24%&# ;�6 &#;# 4%�#�+ 2%-;#��: L =!A!�% �!2�!&��� )121$%4( - %4&%A% �#)( D:%*# 4% �&D%A%.

��J ��� . �12D#" &�;1,+:#" (&��12�#�1� =(� -!�&%�!&#" ( 1386 2. ( �1"41*+=12-�. � �1214&+%��55� &! �12#�%2�/ �12;!&�/ (&��12�#�1��� =(*% =�*+D1, &�6 ( ���$ �&D#$ :2!/&!$ K�2%)# 2!-%; (-'�#$.

�%&,1),�' �2!4#,�"&%A% &�;1,+:%A% (&��12�#�1�( =!-(L�+�' &! &1%A(;!&���#5&�" �1%2�/ �.�(;=%*+4�!, -A�4&% - ':%G (&��12�#�1� L ,1&�2%; 2%-�#�:( �! )2%)!A!&4# -&!&+, )�4A%�%�:# �#�%:%:�!*�F�:%�!&#$ �)1,�!*�����. �%A% A%*%�&! ;1�! – �)2#'�# A!2;%&�"&%;( 2%-�#�:( %�%=#��%���, -!=1-)15(�!�# &! �#�%:%;( 2��&� -!A!*+&%&!(:%�( %����(.

�+%A%4&� 4% �#C#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4�� M� )2#";!G�+ ���$, $�% (�)�D&% �:*!� 1:-!;1&# &! !�1��!� -2�*%���. �2!4#,�"&%G %�%=*#����G %2A!&�-!,�/ &!�5!*+&%A% )2%,1�( L !:!41;�5&! ��%=%4!: ��(41&� �!;%���"&% �#-&!5!L 4*' �1=1 -;��� %����# �! �2#�!*���+ &!�5!&&'. �1-(*+�!�%; �!:%/ ��%=%4# 5!��% ��!L )%4%�61&&' ��2%:�� &!�5!&&' (': )2!�#*% (&��12�#�1��+:#" :(2� 2%-2!$%�!&#" &! 4 2%:#), 5!��! -;�&! �)1,�!*+&%��1", �1*#:#" ��4��� ��(41&��� (4% 25%), C% )2#&%�#�+ 4126!�� �1*#:� -=#�:#. � �(5!�&#$ (;%�!$ %=A%�%2GL�+�' )2%)%-#,�' ��1��# 5��:% �#-&!51&� ��2%:# &!�5!&&' 4*' ���$ �)1,�!*+&%��1". �!6*#�! 2%*+ ��4�%4#�+�' �&4#��4(!*�-!,�/ &!�5!&&'. ��4 50 4% 70% %=�'A( &!�5!*+&%/ 2%=%�# ��4�%4#�+�' &! �!;%���"&( 2%=%�( ��(41&���.

4. ������������ ��������� ������� A����� ���;! &!�5!*+&#;# -!:*!4!;# :12(L ��&���12���% &!,�%&!*+&%/ %����#.

�12#�%2�' :2!/&# )%4�*1&! &! 19 !:!41;�" (&!�5!*+&#$ %:2(A��), ':� �:*G5!G�+ � �1=1 )% :�*+:! 41)!2�!;1&���. �2#&,#) ��%=%4# %����# 4!L )2!�% &! ��4:2#��' )2#�!�&#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4��, =�*+D���+ - ':#$ -&!$%4#�+�' )�4 :%&�2%*1; ,12:�#. � )2#�!�&#$ D:%*!$ &!�5!L�+�' =*#-+:% 20% -!A!*+&%/ :�*+:%��� (5&��.

�#��1;! &!2%4&%/ %����# M2!&,�/ �:*!4!L�+�' �- -!:*!4�� 4%D:�*+&%A% �#$%�!&&', -!A!*+&%%����&+%/ D:%*#, )2%F1��"&%-�1$&�5&%/ �! �#C%/ %����#. I:�*+&1 &!�5!&&' )%5#&!L�+�' - 6 2%:�� � )2%4%�6(L�+�' 4% 18. �12D� )''�+ 2%:�� 4��# &!�5!G�+�' ( )%5!�:%��" D:%*�, )��*' ':%/ /$ !��%;!�#5&% )121�%4'�+ 4% )12D%A% 4-2�5&%A% ,#:*( �1214&+%/ D:%*# – &1)%�&%/ �1214&+%/ D:%*#, C% L %=%�''-:%�%G. ���*' // -!:�&51&&' (5&� )121$%4'�+ 4% “:%2%�:%A%” !=% “4%�A%A%” �!2�!&�( 42(A%A% ,#:*( �1214&+%/ %����#. “�%2%�:#"” '�*'L �%=%G )2%F1��"&( )�4A%�%�:( =1- )2!�! &! )2%4%�61&&' &!�5!&&' ( �(-!$. “%�A#"” – ,1 �2# ��!2D#$ :*!�# *�,1G, 41 )��*' (�)�D&%/ -4!5� 4126!�&#$ 1:-!;1&�� �#)(�:&#:# %�2#;(G�+ 4#)*%; =!:!*!�2!, C% ��4:2#�!L D*'$ 4% �#C%/ %����#.

��9����-� �0� --� -4�"�&GL�+�' ( “* ����-���0 9��� 0” (4#�'5#$ �!4:!$) �! � “:*!�!$ 4*' ;!*G:��” ()�4A%�%�5#$ :(2�!$ )2# )%5!�:%�#$ D:%*!$), ':� ��4��4(L 4% 90% 4%D:�*+&#:��. �!�4!&&'; ,#$ (��!&%� L &1 ��*+:# -!A!*+&#" 2%-�#�%: 4#�#&#, ! " )�4A%�%�:! 4% D:%*#. �$ �#)(�:&#:# �;�G�+ 2!$(�!�#, 5#�!�# � &!���+ )#�!�#. ��&(L )2';! �)!4:%L;&���+ ;�6 -;���%;, F%2;!;# �! ;1�%4!;# 4�'*+&%��� “:*!��� 4*' ;!*G:��” �! )%5!�:%�%G D:%*%G.

��B ��� 9��� �:*!4!L�+�' �- �2+%$ :(2���: )�4A%�%�5%A% (��4 6 4% 7 2%:��), 1*1;1&�!2&%A% (��4 7 4% 9 2%:��) �! �1214&+%A% (��4 9 4% 11 2%:��). ��# &!�5!G�+�' 4 4&� &! �#641&+ )% 6 A%4#& C%41&&%. 14�*' – 41&+ ��4)%5#&:(, �1214! �! 51��12 – ��4��4(�!&&' =%A%�*(6�&&' 4*' ��2(G5#$, 1:�:(2��/ �! )2%A(*'&:#. %;!D&�

Page 66: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

66

-!�4!&&' �! )121��4&� 1:-!;1&# ( )%5!�:%��" D:%*� ��4�(�&�. �%*%�&%G ;1�%G )%5!�:%�%/ D:%*# L 2%-�#�%: %�%=#��%��� D:%*'2!, F%2;(�!&&' ( &+%A% &!�#5%: :2#�#5&%A% �! 2!,�%&!*+&%A% ;#�*1&&', �!;%���"&#$ �(461&+.

� ;1�%G -;�,&1&&' -4%2%�'' D:%*'2�� ���%2GG�+�' “�&�A%��”, “;%2�+:�” �! “-1*1&�” :*!�#, 41 4��# )2%�'A%; 2–3 �#6&�� %4&%5!�&% - 2%-(;%�#; 2%-�#�:%; %�2#;(G�+ �&�1&�#�&1 F�-#5&1 -!A!2�(�!&&'.

�����-� 9��� . =%�''-:%�#;# L - 6 )% 3 :*!�# �1214&+%/ D:%*# (( M2!&,�/ -�%2%�&! &(;12!,�'). ��&(G�+ �2# �#)# �1214&�$ %����&�$ -!:*!4��: :*!�#5&#" �! �(5!�&#" *�,1", -!A!*+&%%����&�" :%*16, ��!2D� :*!�# )%5!�:%�%/ D:%*#. �%�&%,�&&( �1214&G %����( 4!L ��*+:# *�,1".

!�5!*+&#" )2%,1� ( &1)%�&�" �1214&�" D:%*� ;!L 4�! ,#:*#: �)%��12161&&' (6-5 :*!�#), 41 4��# &!�5!G�+�' -! -!A!*+&%G )2%A2!;%G, � %2�L&�!,�/ (3-4 :*!�#), 41 ��%4'�+�' 4#F121&,�"%�!&� -! &!)2';!;# )2%A2!;# �! )214;1�# -! �#=%2%;. � :%*16� ,1 )214;1�#, C% &%�'�+ )2!:�#5&( 4%)2%F1��"&( �)2';%�!&���+. � *�,1/ – 4!�&' ;%�!, 42(A! �&%-1;&! ;%�! )2# )%�#*1&%;( �#�51&&� %�&%�&%/ �&%-1;&%/ ;%�#.

*' �#$, $�% -!:�&5(L &1)%�&( �1214&G D:%*(, ��4:2#�!G�+�' 4�! D*'$#: )2%F1��"&� &!�5!*+&� -!:*!4# (2 2%:# &!�5!&&'), ��!2D� :*!�# *�,1G (3 2%:#). !)2'; &!�5!&&' � *�,1'$ �#-&!5!L�+�' �#��1;%G 1*1:�#�&#$ )214;1���. *' )12D%A% 2%:( &!�5!&&' �#-&!51&� �2# �1:,�/: � – A(;!&��!2&! (=�*+D! (�!A! )2#4�*'L�+�' �#�51&&G �&%-1;&#$ ;%�), � – )2#2%4&#5%-;!�1;!�#5&! (;!�1;!�#:!, F�-#:!), � – �1$&�5&1 &!�5!&&' �! )2!:�#5&! 2%=%�! ( �#2%=&#5�" �F12�. � &!��()&� 4�! 2%:# 4#F121&,�!,�' &!�5!&&' )%�#*GL�+�'. ���!&%�*GG�+�' 5 �1:,�": � – F�*%�%F�' � F�*%*%A�', � – �%,�!*+&%-1:%&%;�5&� &!(:#, � – ;!�1;!�#:! � F�-#:!, – =�%*%A�', � – �1$&�:!. !"=�*+D )21��#6&%G ��!6!L�+�' )12D! �1:,�'.

���<��:-�-��0-�B-� ���� %�2#;(G�+ ( *�,1'$ )2%F1��"&%A% &!�5!&&'. ��&(G�+ *�,1/ )2%;#�*%�%A% �! ��*+�+:%A%�)%4!2�+:%A% )2%F�*��. �#)(�:&#:!; �#4!L�+�' ���4%,��% )2% )2%F1��"&( )�4A%�%�:( 4% %4&�L/ - 250 �)1,�!*+&%��1". @:C% (51&+ 4%�'A 16-2�5&%A% ��:(, ��& ;%61 -!*#D#�# *�,1" � %�%*%4��!�# )2%F1��LG � ,1&�2� (5&�����!, 41 )��*' 2 2%:�� &!�5!&&' �#4!L�+�' ���4%,��% )2% )2%F1��"&( )2#4!�&���+ -! )2%F�*1; �%A% 5# �&D%A% �1:�%2! 1:%&%;�:#.

��J ��� ( M2!&,�/ ;!L 4(61 4%�A( ���%2�G. �!2#-+:#" (&��12�#�1� ��&(L - 1150 2., �%2=%&&! – - 1200 2. �!2!- � :2!/&� ��&(L 250 �#C#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4��, �- &#$ 77– (&��12�#�1��� (65 - ':#$ – 4126!�&�). �&��12�#�1�# �:*!4!G�+ )2%��4&( *!&:( �#��1;# �#C%/ %����#, � &#$ &!�5!L�+�' 88% ��(41&���.

�%=*#�1 ;��,1 � �#��1;� �#C%/ %����# -!";!G�+ “�1*#:� D:%*#”, C% )121�#C(G�+ -! !:!41;�5&#; )21��#61; (&��12�#�1�#. �1214 �!:#$ D:�* �#C! &%2;!*+&! D:%*!, �%*��1$&�5&! D:%*!, !,�%&!*+&! D:%*! �$�4&#$ ;%� �! �&D�.

��*+D���+ )2#�!�&#$ (&��12�#�1��� &!*16#�+ ,12:��. �$ �#)(�:&#:# ;!G�+, ': )2!�#*%, �#�%:( :�!*�F�:!,�G � :%2#��(G�+�' �1*#:#; )%)#�%;. !�5!&&' � (&��12�#�1�� )%4�*1&1 &! :�*+:! ,#:*��. ���*' -!:�&51&&' :%6&%A% - &#$ )2#��%GL�+�' )1�&! &!(:%�! ��()�&+ �! �#4!L�+�' 4#)*%;. ��(41&�, ': )2!�#*%, �!; %2A!&�-%�(L ��%G 2%=%�( (��4��4(�!&&' -!&'�+ &1 L %=%�''-:%�#;), !*1 4��5� &! 2�: &1%=$�4&% -4!�# ���!&%�*1&� 1:-!;1&#. �! /$ 21-(*+�!�!;# ��(41&��� )%4�*'G�+ &! 2%-2'4#, C% ;!L �1*#:1 -&!51&&' )�4 5!� 2%-)%4�*( �!:!&��" �1214 �#)(�:&#:��.

5. ������� ������ � ����� �#��1;! %����#, C% 4�L �+%A%4&� � @)%&�/, =(*! ���%21&! )��*' 42(A%/ ����%�%/

��"&# -! =1-)%�1214&+%G (5!��G !;12#:!&�+:#$ �)1,�!*�����, �%;( -! ��%LG ��2(:�(2%G �%&! )2!:�#5&% )%�&���G :%)�GL !;12#:!&�+:(: 6-2�5&! )%5!�:%�!,

Page 67: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

67

3-2�5&! ;%*%4D! �1214&', 3-2�5&! ��!2D! �1214&' D:%*!, 2–4-2�5&� :%*146� �! (&��12�#�1�#.

*' @)%&�/ $!2!:�12&! �#�%:! )%�!A! 4% %����#, &!���+ :(*+� %����#. @)%&,� &!-#�!G�+ ��%L �(�)�*+���% “�(�)�*+���%; 4#)*%;��”, 41 =!A!�% �!6#�+ &1 ��*+:# 2��1&+ &!�5!*+&%A% -!:*!4(, C% "%A% �#4!�, !*1 � "%A% )21��#6.

! ��4;�&( ��4 L�2%)1"�+:%A% �! !;12#:!&�+:%A%, ')%&�+:#" &!�5!*+&#" 2�: )%5#&!L�+�' 1 :���&' � -!:�&5(L�+�' 31 =121-&'. ��& L &!"4%�D#; �1214 2%-�#&1&#$ :2!/&: ( 1990 2. ')%&�+:� D:%*'2� )2%�5#*#�+ 243 4&�, 4��# ( M� – �! �%��/ – )% 210, !&A*�",� – 192, F2!&,(-# 185, !;12#:!&,� 6 ��*+:# 180. �!&�:(*# =(�!G�+ �*��:(, �-#;:( �! �1�&%G, )��*' )121$�4&#$ 1:-!;1&��.

��9����-� �0� --� -4�"�&GL�+�' � 4#�'5#$ �!4:!$, ':� ��4��4(G�+ 4��#, ': )2!�#*%, - 5 2%:��. 63% 4#�'5#$ �!4:�� &!*16!�+ )2#�!�&#; %�%=!;. �61 &! ,+%;( 1�!)� )%5#&!L�+�' (2!$(�!&&' )21��#6&%��� �#$%�&%A% -!:*!4(: ��& )%�#&1& -!=1-)15#�# &!"=�*+D (�)�D&#" )%5!�%: D:�*+&%A% 6#��'.

��B ��� 9��� . ��*+D���+ D:�* � @)%&�/ 4126!�&�. �2%A2!;! )%5!�:%�%/ D:%*# �:*G5!L 8 %=%�''-:%�#$ )214;1��� (')%&�+:! ;%�!, �%,�!*+&� )214;1�#, !2#F;1�#:!, )2#2%4%-&!����%, ;(-#:!, ;#��1,��% �! )2!,', 4%;!D&L A%�)%4!2���% �! F�-#5&1 �#$%�!&&'), %�&%�# ;%2!*+&%A% �#$%�!&&' � �)1,�!*+&( 4�'*+&���+ (D:�*+&� �! :*!�&� -=%2#, A(2�:%�! 2%=%�!, 2�-&� ,121;%&�/, 1:�:(2��/, �)%2�#�&� -;!A!&&', :%2#��(�!&&' =�=*�%�1:%G, -!&'��' - A�A�L&#, )2!�#* =1-)1:# �%C%).

�����9 ����-� 9��� . � &!�5!*+&#" )*!& �$%4'�+ ': %=%�''-:%�� )214;1�#, �!: � )214;1�# -! �#=%2%;. �#=�2 %=%�''-:%�#$ )214;1��� -4�"�&GL�+�' &1 �!;#;# (5&';#, ! ;��,1�#;# :12��&#:!;# %����# -A�4&% - *%:!*+&%G &1%=$�4&���G �! &!$#*!;# D:%*'2��. �1214 )214;1��� -! �#=%2%;: �&%-1;&! ;%�! (� %�&%�&%;( !&A*�"�+:!) !=% :%;=�&!,�' )2%F1��"&%A% �! 1��1�#5&%A% ,#:*��.

�!2!:�12&%G 2#�%G ')%&�+:#$ D:�* L �#�%:1 &!)%�&1&&' :*!���: ( )%5!�:%��" D:%*� – 4% 40 (5&��, ( ;%*%4D�" �1214&�" – ��4 41 4% 45. �!A!�%*G4&���+ ( :*!�!$, %2�L&�!,�' &! -!(5(�!&&' )2#;(D(L =!�+:�� -�12�!�#�' 4% 21)1�#�%2��. �!�%�#; '�#C1; ��!*% &!�5!&&' D:%*'2�� &! )2#�!�&#$ 4%4!�:%�#$ :(2�!$ “4-G:(” ()%&!4 25% (5&�� )%5!�:%�#$ D:�* �! =*#-+:% 60 % – ;%*%4D#$ �1214&�$). �#:%2#��!&&' �!:%/ �#��1;# :%;)1&�(G5%A% &!�5!&&', 4�'*+&���+ ':%/ &1 )1212#�!L�+�' &!���+ �*��:(, L %4&�LG - �!6*#�#$ )2#5#& 1F1:�#�&%��� ')%&�+:%/ D:%*#.

�� �9 ����-� 9��� . �121$�4 4% ��!2D%/ �1214&+%/ D:%*# )%�''-!&#" �- ���()&#;# 1:-!;1&!;# ( �#A*'4� �1����, C% �#-&!5!G�+ (�)�D&���+ &!�5!&&' - %:21;#$ )214;1��� �! :%1F�,�L&� 2%-(;%�%/ %=4!2%�!&%���. !�5!&&' 4#F121&,�"%�!&1, - )%4�*%; &! )%�%:# �! )2%F�*�. @: )2!�#*% ��&(G�+ 4�! ��44�*1&&': -!A!*+&%%����&L, - )%4�*%; &! !:!41;�5&#" (A(;!&��!2&#" �! )2#2%4&#5%-;!�1;!�#5&#") �! -!A!*+&#" )2%F�*�, �! )2%F1��"&1 �- ��*+�+:%A%�)%4!2�+:#;, 2#=%*%�&#;, )2%;#�*%�#;, :%;12,�"&#;, 4%;%A%�)%4!2�+:#; )2%F�*';# �! ,#:*!;# =�*+D �(-+:%/ �)1,�!*�-!,�/ .

�:!41;�5&#" )2%F�*+ A%�(L 4% ���()( � (&��12�#�1�. ! -!A!*+&%;( �#�5!G�+ )2#=*#-&% �� 6 )214;1�#, C% � &! !:!41;�5&%;(, !*1 &! &#65%;( 2��&�. �&!&&' �(� ;!G�+ =�*+D )2#:*!4&#" $!2!:�12. �2%F1��"&1 ��44�*1&&' A%�(L (5&�� 4% )2!,� - )1�&%/ �)1,�!*+&%���. �!A!*+&%%����&' )2%A2!;! -�141&! �(� 4% ;�&�;(;(.

!�5!&&' � ��!2D�" �1214&�" D:%*� @)%&�/ L )*!�&#; ': � 4126!�&#$, �!: � � )2#�!�&#$ D:%*!$, ':� ��4��4(L =*#-+:% 28% D:%*'2��.

���<��:-�-��0-�B- ��� -4�"�&GL�+�' ( )2%F1��"&#$ D:%*!$ 4�%$ �#)��: !) �1$&�5&� :%*146� 4*' �#$, $�% -!:�&5#� ;%*%4D( �1214&G D:%*( (��2%: &!�5!&&' 5 2%:��); =) ;%*%4D� :%*146� 4*' �#)(�:&#:�� ��!2D#$ :*!��� �1214&�$

Page 68: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

68

D:�* (��2%: &!�5!&&' 3 2%:#). � :2!/&� &!2!$%�(L�+�' =*#-+:% 800 )2%F1��"&#$ D:�*, - ':#$ =�*+D���+ (96%) )2#�!�&�.

��J ��� &!4!L�+�' � (&��12�#�1�!$ �! �&��#�(�!$. ���*' 4 2%:�� &!�5!&&' �#)(�:&#:# %�2#;(G�+ ��()�&+ =!:!*!�2! � ;%6(�+ )2%4%�6#�# &!�5!&&' ( ;!A���2!�(2!$ �! 4%:�%2!&�(2!$ �(-��. 75% ')%&�+:#$ ��(41&��� &!�5!G�+�' � )2#�!�&#$ �(-!$, !*1 -&!51&&' 4126!�&#$ ( )�4A%�%�,� �&�1*1:�(!*+&%A% )%�1&,�!*( &!,�/ L -&!5&% �!A%;�D#;, %�:�*+:# �!;1 �(� &!�5!L�+�' !=�%*G�&! =�*+D���+ ��(41&��� )2#2%4&#5%A%, �1$&�5&%A%, ;14#5&%A%, )14!A%A�5&%A%, ��*+�+:%A%�)%4!2�+:%A% )2%F�*��, ;!"=(�&�$ ;!A���2�� �! 4%:�%2�� &!(:, -&!5&% :2!C#;# L (;%�# &!�5!&&' �! �#:*!4!,+:#" :%2)(�.

���*' 42(A%/ ����%�%/ ��"&# -''�#*!�+ -&!5&! :�*+:���+ �)1,�!*+&#$ 6�&%5#$ �(-��.

�(�'9�� �2��/�2 0+��3�24 0+��2��24 (0,8� �����

���� ���� ����� ������

�!+ 6 + 3 + 3 4 + 4 + 4 5 + 3 + 4 8 + 4 18 ��!2D! �1214&' D:%*! - 17 !:!41;�5&#;# � )2!:�#5&#;# 16 )2%F�*';# &!�5!&&' 15 �%*%4D! 14 �1214&' �%*%4D! �%*%4D! 13 D:%*! �1214&' �1214&' 12 D:%*! D:%*! �%5!�:%�! 11 �*1;1&�!2&! 10 �*1;1&�!2&! D:%*! 9 D:%*! �*1;1&�!2&! 8 D:%*! D:%*! 7 6 5 I:%*#-'�*! �A2%�� ,1&�2# ��4A%�%�5� A2()# � D:%*!$ 4

���������

�!+ 4 + 9 4 + 6 4 + 5 4 + 6 19 18 17 16 ������� 15 ������ 14 ����� ������� ������- 13 ����� ���� 12 ����� 11 10 9 8 ��������� ����� 7 6 5 ������ ����� 4

A���� ����

Page 69: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

69

�!+ 5 + 4 + 3 5 + 4 + 4 6 + 3 + 3 19 18 '�"� (-!A!*+&% '�"� 17 %����&�", �1$&%- ���!������ � ��P� ����% P���� - 16 *%A�5&#") !:!41;�5&#;# � )2!:�#5&#;# 15 ( + ' / A )2%F�*';# &!�5!&&' 14 :*!�#5&� �! �(- :%*16� �(5!�&%- 13 5!�&� �1:,�/ *�,1- A% �! )2!:�#5- �����P� ����% P���� 12 "&%A% &!)2';:( &%A% &!)2';:�� 11 ��� ���� P�.: �1214&�" :(2� 10 ��� ���� P����: 9 1*1;1&�!2&#" :(2� ��� ���� 8 ��� ���� P����: P���� 7 )�4A%�%�5#" :(2� 6 5 �� ����&�� ��G� ���� 3� %��� 4 P���� ����� ����� 3

�����

�!+ 2 + 4 + 5 2 + 4 + 7 2 + 4 + 7 2 + 4 + 7 2 + 6 + 5 18 17 �H����� ����� 16 ����� ���� +�’N����� ���� 15 ������� P���� P���� 14 P���� P���� 13 12 ���� �� 11 ���G� ���� 10 ��� ���� P���� ����� 9 8 7 ����� ��% ���O��� 6 5 3�P���&�� 4 ����� - %��� ����� ��� ���� ����� P���� 3

������ $������% � �!�� �

1. �2%��4&� �1&41&,�/ -!2(=�6&#$ %����&�$ �#��1; ��� ��. 2. �%5!�:%�! %����! ( �1*#:%=2#�!&�/, M2!&,�/, M� ()%2��&'*+&#" !&!*�-). 3. �2!4#,�"&� -!�!4# &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' 4��1" � ;%*%4� � @)%&�/. 4. �%=*#�%��� %2A!&�-!,�" )14!A%A�5&%/ %����# ( �I�. 5. �%4(*+&%-21"�#&A%�1 %,�&G�!&&' &!�5!&&' (5&�� ( �I�.

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���% 1. @:1 -&!51&&' 4*' &!,�%&!*+&%/ %����# ;!L ��1����&' �1&41&,�' A*%=!*�-!,�/?

Page 70: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

70

2. �#4�*��+ �)�*+&� � ��4;�&&� �1&41&,�/ ( -!A!*+&�" %����� �I� " �:2!/&#. 3. @:! �- -!$�4&#$ ;%41*1" �1214&+%/ %����# (M2!&,�', �1*#:%=2#�!&�', M� ) &!"=�*+D )%�&% �2!$%�(L �&�121�# (5&��? 4. @:! - &!"=�*+D 2%-�#&1&#$ :2!/& ����( )21�1&4(L &! ��1-!A!*+&( �#C( %����(?

�� 1. ��� 4��# )%5#&!G�+ &!�5!&&' ( D:%*� - 5-2�5&%A% ��:( (: !) "��-�/;

>)������>��� -�/; )G� -;�/. 2. �+G�%2 – ,1: ) �5#�1*+ ��B ����/ 9���� �A&; >) ��� � B-- � -��

�-�������� ������>��� -�/; ) 9����-�: �-������ � G� -;�/; �) �0� ���� � ��*- +��0 G�!.

3. ��,1" – ,1 �1214&' D:%*! (: ) G� -;�/; >) ������>��� -�/; )�A&; �) "��-�/.

4. �!2�!24 L %4&#; �- &!")21��#6&�D#$ (&��12�#�1��� (: ) "��-�/; >) ������>��� -�/; ) �A&; �) G� -;�/.

5. � �I� 4��1" )%5#&!G�+ 4�*#�# &! A2()# -! 2��&1; -4�=&%��1" (: ) ��B ����:; >) -���-�: ����-�:; ) ��-�: ����-�: 9����.

6. “�!"41&�” ,1: ) ��0�����B- ��D> � 9���� �A&; >) ����� * ������--� ������: -���:���: 9����; ) �� ��*��-�=B��� - B --� ���-���: 9����.

Page 71: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

71

�� ���� ����� ���������� ����� � ����������

�����& 2.1. �2!4#,�"&1 �#$%�!&&' �! %����! � )14!A%A�5&! 4(;:!

�#/��+:%/ �(�� (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.).

���� V�� ����� � �������� ��������� �� (��–��V )'"#!''8)

1. �� ��;�:-� + �� �0� --� ����: #�/���: ���. 2. ��;� ��-� �*�� � -���--� ���*-��� � �-��-�--� ���9�0 9��� �

#�/���: ���. 3. F*�� � ��� -�+ ;�� - B --� � #�/���: ���. 4. ������ �- ����� ��� � ���9� ��� ����B-� � *’���� #�/���/ ���.

'� �� ���: 1. �&�%*%A#' )14!A%A#51�:%" ;a�*# �:2!#&�:%" ��� /�%��. .�.�!*1&#51&:% # 42. – �,

1988. – �.31–68. 2. �2!�1,+ �.�. ���%2�' (:2!/&�+:%/ D:%*# � )14!A%A�:#. – �12&%)�*+, 1994. – �.4–25. 3. A�L&:% �. �:2!/&�+:! :(*+�(2!. �%2%�:! ���%2�' :(*+�(2&%A% 6#��' (:2!/&�+:%A% &!2%4!.

– �, 1991. – �.3–39. 4. �%-�#�%: &!2%4&%/ %����# � )14!A%A�5&%/ 4(;:# &! �:2!/&�. /�! 214. �..@2;!51&:!. – �,

1991. – �.8–29. 5. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 6. �G=!2 . . �! �&. ���%2�' (:2!/&�+:%/ )14!A%A�:# /-! 214. �. �. ��1*+;!$%�#5!. – �.:

��� , 2000. 7. �=2(L�! �. �., �#��&! �. S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2 /�������, ��������, ��������, ���������� ���������,

���������� ����������, "�����-/ !�������� �� ��� �������, 0�����, �����, “�������� ������”, “����� ������”, “����� �������� �� ���”, ��������� � ����!������, “����� ������� ��”, “1����”, “2�������”, “��������”.

1. ��������� ������ �������� ����� � ��������� ��

@:C% -�12&(�#�' 4% )%2��&'*+&#$ $!2!:�12#��#: '-#5&#,��! �! $2#��#'&���!, �% ;%6&! �:!-!�#, C% � '-#5&#,��� ��&(�!*# �!:� )%*%61&&': -!A2%=&1 6#��' 2%-A*'4!*%�' ': )2%4%�61&&' 6#��' -1;&%A% � =*!A%)%*(55' ( �%;( �����; ��!6!*%�', C% :2!C1 �;12�+, !&�6 2!=���%; 612,�-�%*$�# ��4�A2!�!*# -&!5&( 2%*+ ( 6#��� 421�&�$. � $2#��#'&����, &!�)!:#, ��!6!*%�', C% *G4#&( 51:!L )%*�)D1&&' ��!&%�#C! ( )%�%"=�5&%;( ����� )%2��&'&% �- -1;&#; 6#��';; ��&(�!*! %=�,'&:! ���; A&%=*1&#; =*!A )%�%"=�5&%A% ����( -! /$ )%:%2(; )%D#2G�!*!�' �41%*%A�', C% �)2#'*! )%�#*1&&G ,1&�2!*�-%�!&%/ 4126!�#. 4&!:, &1-�!6!G5# &! ,1, 4%$2#��#'&�+:! :(*+�(2! – (�&! &!2%4&! ��%25���+, �:!-!&&' )2% =%A!�#2��, ;%2!*+&� �41!*#, �:(*+)�(2! � !2$��1:�(2! – ��4%=2!6!L �#�%:#" 2��1&+ 2%-�#�:( �!;%=(�&+%A%, =!A!�%A% ����%�)2#"&'��'. @-#5&#,+:1 ��2(�!&&' – ,1 )2%4(:� ��%25%��� &!D#$ 4!*1:#$ )214:�� – �$�4&#$ �*%�’'&. @: ��!6!G�+ �51&�, �%&# =(*# =*#65� 4% )2#2%4#, :2!C1 -=12�A!*# )2!:�#5&� 4%�'A&1&&' &!2%4(, �#;!A!*# ��4 *G4#&# =�*+D%/ !:�#�&%���. �2�; �%A%, 4%$2#��#'&�+:1 ����%�)2#"&'��', ���#&&%

Page 72: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

72

�!;%=(�&L, �F%2;%�!&1 &! �41!*���#5&�" %�&%�� '-#5&#,+:%/ 21*�A�/, ��!*% )�4b2(&�'; � �!;%A% $2#��#'&���!. �!:#; 5#&%;, )2#"&'��' &%�%/ 21*�A�/ – ,1 *#D1 &!�*�4%: -;�&# �%,�!*+&%-1:%&%;�5&#$ (;%� 2%-�#�:( �(�)�*+���!, %�:�*+:#: &! -;�&( )%*��1/-;( =1-:*!�%�%A% �(�)�*+���! ;!*! )2#"�# &%�! ;%&%�1/��#5&! 21*�A�', C% ��4)%��4!*! = �%,�!*+&%-:*!�%��" ��2(:�(2� �#/��+:%/ �(��; $2#��#'&���% �)2#'*% 2%-�#�:%�� ��4&%�#& ;�6 F1%4!*!;# �! �1*'&!;#; $2#��#'&���% ��%4#*% �(�+ ( ��!&%�#C1 L�2%)1"�+:%/ 4126!�# � &!4!*� �#-&!5!*% D*'$ // 2%-�#�:(. �#�*1&&� &!(:%�,� ���1246(G�+, C% �1-! )2% �!6*#����+ $2#��#'&���! ��%�%�&% �&1�1&&' &! �(�+ )#�1;&%���, 6#�%)#�(, !2$��1:�(2# � � ,�*%;( :(*+�(2# L &1 -%���; ��2&%G. �+%A%4&� ;%6&! - ()1�&1&���G ���1246(�!�#, C% C1 4% ��141&&' $2#��#'&���! �#/��+:! �(�+ =(*! %4&�LG - &!";%A(�&�D#$ 4126!� K�2%)#, ! &!"�#C#; 4%�'A&1&&'; 2!&&+%A% F1%4!*+&%A% �(�)�*+���! ��!*% ���%21&&' =(:�%-�(:%�%/ A2!F�:# )#�+;!, ':! ��!*! %4&�LG - %�&%� :#2#*#5&%/ !-=(:#.

2. ��������� ���� ���������� ���������� �� ��������� ����� ���� ��������� ��

��&(G�+ 41:�*+:! )�4$%4�� 4% 2%-(;�&&' )2%,1�( �#&#:&1&&' ( �$�4&#$ �*%�’'& )#�1;&%���. 4&� 4%�*�4&#:# ���1246(G�+, C% �:�F�+:( ��4��!*���+ �(�� ;%6&! =(*% )%4%*!�#, -!)%-#5#�D# �#��1;( %����# ( :!�%*#,+:#$ L-(/���. �&D� )2%)!A(G�+ �12��G ��-!&��"�+:%A% �)*#�( &! 2%-�#�%: 4!�&+%2(�+:%/ :(*+�(2# �! %����# 5121- )#�1;&���+. �#4!�&#" ���5#-&'&#" ���%2#: �.�21:%� )�4:21�*GL, C% )#�+;1&!;# 2(�+:� *G4# :%2#��(�!*#�' -!4%�A% 4% )2#"&'��' $2#��#'&���! ': 4126!�&%/ 21*�A�/. �A%4# - A21:!;#, �:*!41&� )%-A21,+:#, �%4� �61 )121)#�(�!*#�' 2(�+:%G ;%�%G. �2�; �%A%, ( 60-$ 2%:!$ !2$1%*%A �.�#�%,+:#" ��4:2#� &! ���&!$ �#/��+:%A% �%F�"�+:%A% �%=%2( !2$!/5&( !-=(:(. ��%�%�&% 2%-�#�:( %����#, �% ��4%;#;# =(*# F!:�# ��&(�!&&' '-#5&#,+:#$ D:�* �! D:�* )12D#$ $2#��#'&�+:#$ %=C#&. �&!51&&' )12D#$ )%*'A!L � �%;(, C% �%&# ���%2G�!*# (;%�# )121$%4( 4% 4!�&+%2(�+:%A% :&#6&%A% �51&&'. ���%21&&G :%&��2(:�#�&%/ %�&%�# 4*' )%*�)D1&&' A2!;%�&%��� �)2#'*# &!��()&� 5#&&#:#: 1. ��!&%�*1&&' F1%4!*+&%/ 4126!�# - &%�#; �)%�%=%; �#2%=&#,��!. 2. �2%��!&&' ;��� ': �%,�!*+&%-:(*+�(2&#$ ,1&�2��. 3. �%�21=! ( A2!;%�&%;( 4126!�&%;( !)!2!��. 4. �%�21=! � L4#&�" )2!�%��" )%*��#,�. 5. #)*%;!�#5&� -�’'-:# - �&D#;# :2!/&!;#. 6. �#2#*%-�1F%4�/��+:! )#�1;&! �2!4#,�'.

�%4!*+D%;( 2%-�#�:%�� %����&�$ (��!&%� �)2#'*% ��2(5!&&' �! )�4�2#;:! 4126!�&%/ �*!4#, � )12D( 512A( %����&� 21F%2;# �#4!�&%A% �%/&!, )%*��#:! " 4#)*%;!�! :&'-' �%*%4#;#2! ��'�%�*!�%�#5! (960–1015), C% �#:%2#��%�(�!� ��� ;%6*#�%���, C%= -;�,&#�# 4126!�&#" *!4, �&(�2�D&L �! -%�&�D&L ��!&%�#C1 �#/��+:%/ �(��. �!)2%�!461&&' $2#��#'&���! �! 2%-2%=:! �#2#*%; �! �1F%4�L; !-=(:# =(*# %�&%�&#;# (;%�!;# ��4:2#��' D:�* :&#6&%A% �51&&'. �(�&���+ )%&'��' “:&#6&1 �51&&'” 2%-:2#� �.�21:%�, )�4:21�*#�D#, C% ,1 =(*% &1 )2%��% &!�5!&&' A2!;%�#, ! �*!�&1 D:%*#, 41 �#:*!4!*#�+ 2�4:��&� &!(:#. �2�; )2%��%A% &!�5!&&' A2!;%��, ��&(�!*! " =�*+D �#�%:! ��()�&+ %����# – D:%*# :&#6&%A% �51&&'. �2%,1� &!�5!&&' �(� ;!� 1&,#:*%)14#5&#" $!2!:�12. �#:*!4!*!�' 4�!*1:�#:!, 2#�%2#:!, A2!;!�#:!, !2#F;1�#:!. � D:%*!$ :&#6&%A% �51&&' �#$%�!&,� A%�(�!*#�' 4% 4�'*+&%��� � 2�-&#$ �F12!$ 4126!�&%A%, ,12:%�&%A% �! :(*+�(2&%A% 6#��'.

3. ����� �� ��������� ������� ��������� ��

��2,1�! D:%*! �%*%4#;#2! =(*! 4126!�&#; &!�5!*+&#; -!:*!4%; )�4�#C1&%A% �#)( " (�2#;(�!*!�' -! 2!$(&%: :&'-���+:%/ :!-&#. � D:%*�

Page 73: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

73

�#$%�(�!*#�+ 4��# :#/��+:%/ -&!�� (300 %��=), - ':#$ 4%=#2!*#�+ :!42# 4*' 4126!�&%A% ()2!�*�&&', 4#)*%;!�#5&%/ 4�'*+&%���, 2%-�#�:( :(*+�(2#. �!:! :�*+:���+ %���51&#$ *G41" 4!*! -;%A( @2%�*!�( �(42%;( (978–1054) -2%=#�# &!��()&#" :2%: ( 2%-�#�:( %����# � :(*+�(2# ���L/ �(��. �!� "%A% :&'-G�!&&' – ,1 )12�%4 &%�%A% )�4&1�1&&' �#/��+:%/ 4126!�# �! // ��%*#,�. �! &!:!-%; @2%�*!�! ( %�A%2%4� -�=2!*# 300 4��1" ��!2%�� � )%)�� � )%�!4#*# /$ “(5#�# :&#A!;”. �!; @2%�*!� =(� �#�%:%%���51&%G *G4#&%G. ��& -!�&(�!� )12D( &! �(�� =�=*�%�1:(, �*!�! )2% ':( C1 " 4%�� $�#*GL ('�( D(:!5�� 2!2#�1���.

� �� ��. &!=(*! 2%-�#�:( 6�&%5! %����!. � �#L�� )2# �&42�/��+:%;( ;%&!��#2� ��4:2#*%�' )12D1 � K�2%)� 6�&%51 (5#*#C1. 14!*� 5!���D1 )#�!&&';# %����# )%5#&!G�+ -!";!�#�' ;%&!��#2�. � 1068 2%,� �A(;1& �#L�%-�1512�+:%A% ;%&!��#2' M1%4%��" -!)2%�!4#� 4*' 51&,�� ;%&!��#2�+:( D:%*(. �%&# %=;16(�!*#�' &!�5!&&'; A2!;%�� *#D1 �#$, $�% )%)%�&G�!� 2'4# 5%2&%2#-,��. �2%��4&! 2%*+ �1214 ;%&!��#2�� ��%�%�&% �#)(�:( :&#6&%/ )2%4(:,�/ &!*16!*! �#L�%-�1512�+:�" *!�2�, 41 =%A%�*%��+:! %����! 4%�'A*! 2��&' ��-!&��"�+:%/ 4($%�&%-)!�2�!2D%/ !:!41;�/. � // ���& �#"D*# �#4!�&� 4�'5� 4!�&+%2(�+:%/ :(*+�(2# ( 1��%2-*��%)#�1,+, :&'-+-;%&!$ ��'�%�*!� !�#4%�#5, 512&1,+ �*!2�%& �! �&D�). �%)%�&1&&' %���51&#;# *G4+;# 4*' 2%-�’'-!&&' �:*!4&#$ )#�!&+ 4126!�&%A% ()2!�*�&&' -4�"�&G�!*%�' -! 4%)%;%A%G D:�* A2!;%�#, ':� )121=(�!*# )�4 )!�2%&!61; �����+:%/ �*!4#. � :�&,' �� – )%5!�:( ��� ��%*���' -’'�#*%�+ )%&'��' “&!�5!&&' A2!;%��”, ':1 �*(;!5#*%�+ ': &!�5!&&' 4��1" )#�+;(, 5#�!&&G, *�5=� " $%2%�%;( �)��( � =(*% 2��&%-&!5&#; 1*1;1&�!2&�" )%5!�:%��" %�����. �1216! D:�* %=;16(�!*!�' ;���!;#. !�5!&&' -4�"�&G�!*%�' -! :%D�# =!�+:��, � �!:#; 5#&%; =(*% F!:�#5&% &14%��()&#; 4*' &1-!;%6&%A% &!�1*1&&'. �%&�#&A1&� D:%*'2�� =(� &1�1*#:#;, C% )%'�&G�!*%�' -!��%�(�!&&'; �&4#��4(!*+&#$ ;1�%4�� &!�5!&&'. I:�*+&#" :(2� )%5#&!��' - �#�51&&' =(:�#,� (!-=(:#) 2�-&#;# ;1�%4!;#: !) $%2%�1 )%��%21&&' =(:� -! �5#�1*1;; =) 4121�‘'&! !-=(:! – &1�1*#:! 4%C15:!, &! %4&%;( =%,� ':%/ �#2�-!&� =(:�#, ! �&D#" – �:2#�#" �%�:%;; �) �!;%���"&1 �#�51&&' !-=(:# -! 4%)%;%A%G :21�*#,+ 5# 4#�'5#$ A21=�&,�� - &!)#�!;# 5!��#&# !*F!���(; A) “��+��+- +>�� ” – A*#&'&� 5121):# - %:21;#;# =(:�!;#.

� ��� ��. &! �(�� =(� ��4%;#" =(:�%�:*!4!*+&#" ;1�%4. �%*+ )12D#$ �1:���� �#:%&(�!*# !:2%��2D� – &1�1*#:� ;%*#��#, )12D� 2'4:# ':#$ )%5#&!*#�' - 512A%�#$ =(:� !-=(:#. !�5!*+&#;# :&#A!;# =(*# �!�%�*%�, ��!*�#2. !�5!&&' )#�+;( -4�"�&G�!*%�+ � 4�! 1�!)#: ;1�!*1�#;# !=% :���'&#;# )!*#5:!;# ()#�!*!;#) &! &!�%C1&#$ 4%C15:!$; �)2!�# &! =121��� (=121-%�! :%2!). �1- -&!&&' !-=(:# (5&� &1 ;%A*# )121"�# 4% ;!�1;!�#:#, =% &(;12!,�' -4�"�&G�!*!�' -! 4%)%;%A%G 27 =(:� A21,+:%A% )%$%461&&' (�*%�’'&�+:� =(:�# �,J,�,I,�,w 4*' )%-&!51&&' ,#F2 &1 -!��%�%�(�!*#�'). *' �%A%, C%= ��42�-&#�# �*%�% ��4 ,#F2%�%A% 2'4( &!4 =(:�!;# – ,#F2!;# ��!�#*# �#�*% (2#�:(), !=% - %4&%A% =%:( – :2!):#.

�2#F;1�#5&� %)12!,�/ (&(;12!,�', )%4�%L&&', 4%4!�!&&', ��4&�;!&&', ;&%61&&', 4�*1&&') -4�"�&G�!*#�' (5&';# -! 4%)%;%A%G )!*+,��, �(A*%=��, !=!:# (4%D:#, 2%-4�*1&%/ &! �;(A#, 41 )121�(�!*#�+ :!;�&5#:#, :%���), A2!*+&#$ :(=#:�� - &!&1�1&#;# �%5:!;#, )!*#5%:.

�1*#:%A% -&!51&&' ( “9��� 0 �� *���” &!4!�!*# 21*�A�"&%;( �#$%�!&&G �! $%2%�%;( �)��(. �&!5&! (�!A! )2#4�*'*!�+ -!��%L&&G 4��+;# &!2%4&#$ )2#:;1� )2% )%A%4(. ��-&!&&' )2#2%4# )%L4&(�!*%�+ - �#$%�!&&'; =1216&%A% ��!�*1&&' 4% &1/. ��4 �)*#�%; ���%2#5&#$ *1A1&4, )121:!-�� � =#*#& F%2;(�!*!�' )!�2�%�#5&! ���4%;���+ )�4*��:�� �! G&!,��!.

Page 74: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

74

�61, ;%6&! -2%=#�# �#�&%�%:, C% � �–�� ��. &! �12#�%2�/ �#/��+:%/ �(�� ��&(�!*# D:%*#, C% -! 2��&1; %����# )%4�*'*#�' &! “9���� �� *���” �! “D:%*# :&#6&%A% �51&&'” (�%=�% 1*1;1&�!2&� �! )�4�#C1&%A% �#)(), -! ;��,1; ���%21&&' �! F(&:,�%&!*+&%/ &!*16&%��� – 4��2,1��, ,12:%�&�, ;%&!��#2�+:� �! )!2!F�'*+&�, D:%*# ;!"��2�� A2!;%�#, 21;��&� (5#*#C!. �)�*+&%G 4*' ���$ D:�*, $%5! �%&# � ;!*# :%&:21�&1 ,�*+%�1 )2#-&!51&&' ��4)%��4&% 4% �&�121��� F(&4!�%2�� D:�*, =(*! 21*�A�"&! %�&%�! %����#. �!6*#�#;# 46121*!;#, C% ���45!�+ )2% %�%=*#�%��� �#$%�!&&', &!�5!&&' ��L/ ���%2#5&%/ 4%=#, L )!;’'�:# )14!A%A�5&%/ 4(;:#.

4. ��������� ������ � �� ���� ����������� ���’��� ��������� ��

�2%,1� %��%L&&' &!D#;# )214:!;# -4%=(�:�� !&�#5&#$, ��-!&��"�+:#$ �! =%*A!2�+:#$,!��%2�� 2%-)%5!��' (61 � �� ��. � � ��., )��*' ���%21&&' �#2#*%; � �1F%4�L; �*%�’'&�+:%/ !-=(:#, &! �(�� )%D#2GL�+�' )121:*!4&! *��12!�(2!. !)2#:*!4, A2!;%�( �#:*!4!*# -! ��%2%; ��4%;%A% ��-!&��"�+:%A% �51&%A% � =%A%�*%�! �%!&&! !;!�:�&! (V��� ��.). ! �(�� =(� �!:%6 ��4%;#" �2!:�!� �1%2A�' ��2%�%�:! “� �>� +�0”, ���%21&#" ( ��-!&��/ ( V���–�� ��., C% ���"D%� )%��; ( �:*!4 “�+>��-�� ” 1073 2.

��4%;#; ��%2%; 2#�%2#5&%A% ;#��1,��! =(*% “����” �%!&&! �*!�%(��! (347–407) – ��-!&��"�+:%A% %2!�%2!. �#�*%�# �%!&&! �*!�%(��! :%2#��(�!*#�' �1*#:%G )%)(*'2&���G, �%&# �$%4#*# 4% �:*!4( “�+>��-���” 1073 �! 1076 22., -=�2&#:�� “F� �����:”, “�+* � ��”, “F� ����”. 1�4%�-�, �61 ( �� ��., -’'�*'G�+�' %2#A�&!*+&� ��%2# :#L�%2(�+:#$ !��%2��. �!:, ( 1051 2. :#/��+:#; ;#�2%)%*#�%; �*!2�%&%; =(� &!)#�!&#" )12D#" - �!:#$ ��%2�� - “���� ��� + ��- � >� ��� ��”. “����” �:*!4!L�+�' - �2+%$ 5!��#&, ':� �#&1�1&� � 2%-D#21&#" -!A%*%�%:: �)����!�*1&&' -!:%&( � =*!A%4!��, %)#�( )%D#21&&' $2#��#'&���! &! �(�� �! )%$�!*# �%*%4#;#2( @2%�*!�#5( � "%A% �#&( @2%�*!�(. @: �#2!-&#: )1214%�#$ )%A*'4��, �*!2�%& &1 )�4�2#;!� ��-!&��"�+:%/ �41/ �#$%�!&&' � 4(�� !�:1�#-;(, ! -!$#C!� )2#&,#) !:�#�&%/ 4�'*+&%��� ( F%2;(�!&&� %�%=#��%���. ��& &!)%*'A!L &! )#*+&%;( 4%A*'4� -! &1;%�*'�!;#, )%:!2!&&� -! A2(=1 ��!�*1&&' 4% ;!�12�, C% 4!L )�4��!�# ��!6!�# "%A% -!�&%�&#:%; ���5#-&'&%/ 4%D:�*+&%/ )14!A%A�:#.

“�+>��-��” 1073 2. – -=�2&#: ��!�1" 2�-&#$ !��%2��, C% ;!� 4!�# ��4)%��4� 5#�!5!; &! 2�-&� )#�!&&' ��!2%- �! &%�%-!)%���&%/ ���%2�/, F�*%�%F�/, )%1�#:#, 4%A;!�#:# �! 41':#$ &!(:%�%-)2#2%4&#5#$ ('�*1&+ �1214&+%��55'. �2%�%A2!F%; “�+>��-�� ”, ': ��4%;%, =(*! :&#A!, -!;%�*1&! =%*A!2�+:#; ,!21; �#;1%&%;. �#/��+:( :%)�G, �;%��2&%, -!;%�#� �-'�*!� @2%�*!�%�#5. �' :&#A! �1*#:%A% F%2;!�(, �%&! &!)#�!&! &! )12A!;1&�� A!2&#; (��!�&#; )#�+;%;. �1:�� )2#:2!D1&% :%*+%2%�#;# -!��!�:!;#. �%5 “�+>��-��” )121)#�!&% - =%*A!2�+:%A% %2#A�&!*(, � &+%;( �2!)*'G�+�' �$�4&%�*%�‘'&�-;# �! %:21;� �*%�! - )%�&%A%*%��';. ���,1 &!)#�!&&' “�+>��-�� ” �! "%A% 4!�(�!&&' &1 �#:*#:!L 6%4&%A% �(;&��( – ,1 �#/� � 1073 2., C% )�4��1246(L�+�' )2#)#�:%G )#�!2' �%!&&! &!)2#:�&,� :&#A#, )2#��'51&%G ��'�%�*!�%��. �%5#&!L�+�' �%&! �#�*%�%; )2% :%2#��+ :&#6&%A% 5#�!&&' 51&,', “� ����� ”: “%=2% 1��+ =2!�#1 )%5#�!&+1 :&#6&%1...”. !"=�*+D1 ;��,1 � “�+>��-���” -!";!G�+ �F!&!��L�� ��4)%��4�, ��%�*%�1,+, �21;(42���+ ��(�%�!, �#&! ��2!$%�! �%C%. �)%2'4:(�!� ���2 :#/��+:#" :&#6&#: �%!& (�2�D&#"). ��& =(� &1 )2%��% )#�!21;, ! 214!:�%2%;-()%2'4&#:%;, ':#" &!;!A!��' )%*1AD#�# 5#�!5!; 2%-(;�&&' �:*!4&#$ F�*%�%F�+:#$ )%&'�+. “�+>��-��” – )!;‘'�:! �$�4&%�*%�‘'&�+:%A% �-�%4(, "%A% *1:�#:! &!�#51&! �$�4&%�*%�‘'&�-;!;#. �!��#&( ��%2�� :&#A# )121:*!41&% =1-)%�1214&+% - A21,+:#$ %2#A�&!*��, )2%�1 41':� �1:��# �-'�% - ;��,1�#$

Page 75: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

75

)121:*!4�� “�+>��-�� ” 1073 2. !)2#:�&,� :&#A# )%��!�*1&% 4!�( &!)#�!&&'. �%=*#�% )�4:21�*GL�+�', C% ,1 ��4=(*%�' -! ��'�%�*!�!, :&'-' �(�+:%/ -1;*�.

� :&#-� �F%2;(*+%�!&% 4126!�&( :%&,1),�G �#$%�!&&' ( F1%4!*+&%;( �(�)�*+����, C% -&!"D*! ��4%=2!61&&' ( &!��!&%�!$ 4��'; ��1&%F%&�! � M1%4%2# (A21,+:#" ,!214�%21,+ V ��. � "%A% 42(6#&!).

�=�2&#: )�4 &!-�%G “�B�� ” �:*!4!L�+�' &1 - %:21;#$ ��%2��, ! - !F%2#-;��, �#�*%��� �- ��'�%A% �#�+;!, %�,�� ,12:�# !=% ��!2%4!�&�$ F�*%�%F�� �%:2!�!, �*!�%&!, �2#��%�1*'.

� ��� ��%*����, &1-�!6!G5# &! )12�%4 F1%4!*+&%/ 2%-42%=*1&%��� � ��2!�( 5!��#&# ��%A% )%*��#5&%A% �)*#�(, �#/� -!*#D!��' ,1&�2%; :#/��+:%/ )#�1;&%/ D:%*#, � %�1214:!$ ':%/ – �1512�+:%;( � �#4(=#,+:%;( ;%&!��#2'$ �! �%F�"�+:%;( �%=%2� – �#2(�!*% :(*+�(2&1 6#��'. % �#4(=#,+:%A% ;%&!��#2', C% =(� “�%�5#;”, �%=�% 2%4%�#;, �%&%;!$%�#5��, ':%G�+ ;�2%G ;%6&! ��4&1��# � ��%2# �%*%4#;#2! �%&%;!$! – “��B --� ����*” �! “$�� �� ���� ����� �B ”. “��B --� ����*”, &!-�!&1 �%*%4#;#2%; �%&%;!$%; “�� * ��;�=”, &!)#�!&1 � 1117 2., :%*# :&'-+ (61 :�*+:! 2%:�� “�#4��” &! �1*#:%:&'-���+:%;( ��%*� � �#L��. ���2, ��2&�D1 "%A% �1:��, -=12�A�' ( “����� *�-���0 ���” 1096 2.

�%&%;!$ ( ��%2� -%=2!-#� �41!*+&#" %=2!- :&'-', C% )�:*(L�+�' )2% ��%G 4126!�( �! &!2%4. �1*#:1 -&!51&&' ��& &!4!�!� &!�5!&&G, )�4:21�*GG5#, C% ��1 6#��' &1%=$�4&% �5#�#�', ! $�% ,+%A% &1 2%=#�+, �%" )%-=(41�+�' � �%A%, C% -&!L. !)2#:*!4, ��& �:!-(L &! ��%A% =!�+:! ��1�%*%4!, ':#" �%*%4�� )‘'�+;! �&%-1;&#;# ;%�!;#. � ��;1"&#$ ��%�(&:!$ ��& 2!4#�+ *G=#�# ��%G 42(6#&(, !*1 &1 4!�!�# /" �*!4# &!4 �%=%G. �%&%;!$ -!�(46(L )#',��% �! &1)2!�4(. @: )214��!�&#: $2#��#'&�+:%A% A(;!&�-;(, ��& 4%�2#;(L�+�' )2!�#*!: “�#&&#" 5# &1�#&&#" – &1 �=#�!"�1”. �#;!*% ;��,' ( ��%2� �%&%;!$! -!";!L !��%=�%A2!F�5&#" %)#� ��"�+:%�#$ )%$%4�� � :&'-���+:#$ )%*G�!&+.

�%=*#�1 -&!51&&' 4*' &!� ( “��B --�” �%&%;!$! ;!L "%A% �#�*�� )2% &1%=$�4&���+ � :%2#��+ &!�5!&&'. ��& - )%�!A%G ��!�#�+�' 4% �#�51&&' �&%-1;&#$ ;%�, ��!6!G5# ,1 �1*#:#; 4%�'A&1&&';.

�%*%4#;#2 �%&%;!$ =%2%��' )2%�# 2%-42%=*1&%��� :2!/&# � ��%'� -! // L4&���+. �� )%A*'4# ��& &!;!A!��' )1214!�# ��%/; 4��';, ()12D1 %=b2(&�(�!�D# &1%=$�4&���+ -�’'-:( %����# - )%�21=!;# 6#��' %�%=#��%��� �! // 4�'*+&���G. �2# ,+%;( %�%=*#�! (�!A! -�12�!*!�' &! &1%=$�4&���+ �#$%�!&&' ( 4��1" �&�,�!�#�# �! )2!,1*G=&%���. ��& %=b2(&�(�!� 4(;:( )2% �1, C% )2!,' L %�&%�&#; -!�%=%; -!)%=�A!&&' *�&%C!; ( 4��1". �&!5&1 ;��,1 ( ��%2� ��4�141&% 2%*� )2#:*!4( ��!2D#$ ( �#$%�!&&�, %�%=*#�% =!�+:��. � )%�5!&&'$ �%*%4#;#2 �%&%;!$ 2%-A*'4!L )2!�#*! �! &%2;# )%�14�&:#: *G=%� 4% �!�+:��C#&#, A(;!&&1 ��!�*1&&' 4% *G41", )2!�4#����+ � 51�&���+. �!A!*%; “��B --�” L �#-&!5&%G )!;’'�:%G 4!�&+%2(�+:%/ )14!A%A�5&%/ 4(;:# ��� ��. �%*%4#;#2 �%&%;!$ %=b2(&�(�!� &1%=$�4&���+ )2!:�#5&#$ -!�4!&+, C% �#-&!5!G�+�' )%��':41&&#; 6#��';.

�2%A21�#�&1 -&!51&&' ,+%A% ��%2( )%*'A!L � �%;(, C% �%&%;!$ �)12D1 %=b2(&�(�!� &1%=$�4&���+ )121$%4( ��4 21*�A�"&%A% �#$%�!&&' 4% )2!:�#5&#$ -!�4!&+, C% �#-&!5!G�+�' )%��':41&&#; 6#��';.

���%2#5&1 -&!51&&' )14!A%A�5&%/ �)!4C#&# �#/��+:%/ �(��, 4%�'A&1&+ )14!A%A�5&%/ 4(;:#, -4%=(�:�� &!2%4&%/ )14!A%A�:# )%*'A!L � �%;(, C% �%&# ���%2#*# %�&%�( 4*' )%4!*+D%A% 2%-�#�:( D:%*# � )14!A%A�:# (:2!/&�+:%A%, 2%��"�+:%A% � =�*%2(�+:%A% &!2%4(.

Page 76: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

76

������ $������% � �!�� � 1. �%,�%:(*+�(2&� 5#&&#:# �#&#:&1&&' %����# ( �#/��+:�" �(��. 2. �%2��&'*+&#" !&!*�- �!$�4&%L�2%)1"�+:%/ %����# �! %����# �#/��+:%/ �(�� ()%5. �� ��.). 3. �2!4#,�"&! �#��1;! �#$%�!&&' 4��1" ( �#/��+:�" �(�� (��–� ��.). 4. �#��1;! �����+:%/ � 4($%�&%/ %����# ( �#/��+:�" �(�� (�–��� ��.).

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���% 1. � 5%;(, &! �!D( 4(;:(, )%*'A!L %=;161&���+ %����# ( &!")%D#21&�D#$ D:%*!$ �#/��+:%/ �(��? 2. %�14��+, 5%;( 4��2,1�! D:%*! �#/��+:%/ �(�� =(*! &!")21��#6&�D#; -!:*!4%; K�2%)#? 3. � 5%;( )%*'A!L !&!$2%&�-; ( &!�5!&&� ,#F2!; (*�5=�) ( �#/��+:�" �(��? 4. %�14��+, 5%;( ($%�&! !:!41;�' (�#L�%-�1512�+:! �!�2!) � ��� ��. -!=1-)15(�!*! �#C( A(;!&��!2&( %����( ;%*%4�?

�� 1. I:%*! “:&#6&%A% &!�5!&&'” �#/��+:%/ �(�� ;!*! ��!�(�: ) ���*�-� �-�/ 9����; >) 9���� ����J�-��� ��-�; ) ����-��/ 9����. 2. �!"��2# A2!;%�# – ,1: ) B�����, J� �� ;= �� ���;��0 9��� 0; >) ��*�-���, J� + :* ���

- B --�* �� *��� �� �-�-�* ��*���*; ) B�-;�, J� + :* ��� *���-�����= �����-��= � � +�* + ��* - B �� � �� �� *���.

3. �!�&%�&#:%; ���5#-&'&%/ )14!A%A�:# ��!6!L�+�': ) �� -- %��9-�:; >) ���������� �� ���-; ) ������*�� ��-�* 0. 4. �=!: – ,1: ) ��9� ��� ���* ; >) �-���*�-�, ���* �� �� + B �

#�/���/ ���; ) � -� � 0�-�;�. 5. �&%�&%G F%2;%G &!�5!&&' ( �#/��+:�" �(�� =(*!: ) ����� ; >) �� -�-���B- ; ) �-����� ��- .

Page 77: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

77

�����& 2.2. ����! � )14!A%A�5&! &!(:! 1�!)( (:2!/&�+:%A% ��42%461&&' (�V�-�V�� ��%*���') (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.).

���� VIII

����� � ����� ����� ��������� (XV�–XV�� �������)

1. �!A!*+&! $!2!:�12#��#:! :(*+�(2# " %����# (:2!/&�+:%A%

��42%461&&'. 2. �#&#:&1&&' =2!��+:#$ D:�*. ��2%-+:! !:!41;�'. 3. �'*+&���+ :%-!,+:#$ D:�* � �:2!/&� (��5%��, )%*:%��, ;(-#5&� �!

�&.) 4. �#��1;! �#$%�!&&' *#,!2'-:%-!:!. 5. !�5!*+&� ��(4�/ " 4�'*+&���+ A2%;!4�+:#$ %=’L4&!&+ ��(41&��� ( �#L�%-

�%A#*'&�+:�" �:!41;�/.

'� �� ���: 1. �&�%*%A#' )14!A%A#51�:%" ;a�*# �:2!#&�:%" ���. – �., 1989. 2. �&�%&%�#5 �:2!/&�+:! :(*+�(2!: *1:,�' ��4&%�! �. “I:%*! " %����! &! �:2!/&�”. – �.:

�#=�4+, 1993. – �.40–71. 3. �%-�#�%: &!2%4&%/ %����# � )14!A%A�5&%/ 4(;:# &! �:2!/&�: &!2#�#. /�! 214.

�..@2;!51&:!. – �., �!4. D:., 1991. 4. �2!�1,+ �. ���%2�' �:2!/&�+:%/ D:%*# � )14!A%A�:#. – �12&%)�*+, 1994. 5. 2%=’'-:% �.�. �:2!/&�+:! &!,�%&!*+&! D:%*!: �#�%:# � �(5!�&���+. – �.: �:!41;�', 1997. 6. �1�:���+:#" �.�. ���%2�' )14!A%A�:#. – 2-1 �#4. 4%). – �.: �1&�2 &!�5.*-2#, 2005. 7. �G=!2 . . �! �&. ���%2�' (:2!/&�+:%/ )14!A%A�:# /-! 214. �. �. ��1*+;!$%�#5!. – �.:

��� , 2000. 8. �=2(L�! �. �., �#��&! �. S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2 &���������� ����������, #��������� � �����, 3������� �

4 !�������, �������-5������ � �����, ��� ����� � ��������� ���! ���� �����, �������, �����, �������, 0�����, �����, 6����, 7����, ��������� �����, “8����� ����”, �� ���� – ��!���, ��������, �����, ������ �����, �� ��-���������� �������, �����, ���'���-�� ��-������� �����, �������� �����, �������, �������, �������� � ��������, "������ ������ �����, 5������ �����, "����-/��������� "�� ���.

1. �������� ������������ � ��� � � ������ ���������� ���������

�12�%4 ��V– �1214#&# �V� ��. $!2!:�12#-(�!��' )%4%*!&&'; F1%4!*+&%/ 2%-42%=*1&%���, - %4&%A% =%:(, � )121=(�!&&' )��41&&%--!$�4&#$ -1;1*+ �:2!/&# ( �:*!4� �%*+C�, �#��#, �A%2C#&# � �%*4!��/, )%�#*1&&'; F1%4!*+&%A% � 21*�A�"&%A% A&��(, - �&D%A% =%:(, C% &1A!�#�&% )%-&!5#*%�+ &! 2%-�#�:%�� (:2!/&�+:%/ :(*+�(2#; 42(A! )%*%�#&! �V� – 4% �1214#&# �V�� ��. – ,1 )12�%4, :%*# ��4=(�!��' D�#4:#" 2%-�#�%: 21;1�1* � �%2A��*�, )%�#*G�!*!�+ 2%*+ ;���, )1214(��; ': 1:%&%;�5&#$ � :(*+�(2&#$ ,1&�2��, -2%��!*! &!,�%&!*+&! �!;%���4%;���+, !&�#F1%4!*+&! � �#-�%*+&! =%2%�+=! &!2%4&#$ ;!�. ! ���$ ,#$ 1�!)!$ F%2;(�!*!�' (:2!/&�+:! &!2%4&���+, (��1246(�!*!�' �#��1;! �#$%�!&&'.

Page 78: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

78

��2!�#�D# ���" :(*+�(2&#" ,��� ( =%2%�+=� - ;%&A%*%-�!�!2�+:%G &!�!*%G, �#/��+:! �(�+, // (:2!/&�+:� -1;*�, ��!*# -4%=#55G *#�%��+:#$, )%*+�+:#$ � (A%2�+:#$ F1%4!*��.

�61 - �1214#&# XV ��%*���' (:2!/&�+:1 ��*+&1 6#��' )2#)#&#*%�' � )%5!*!�' =%2%�+=! )2%�# *#�%��+:#$ :&'-�� &! 21*�A�"&�" %�&%��, %�:�*+:# *#�%�,� )2#"&'*# :!�%*#,+:( ��2( )%*':��, C% ��!*% )%5!�:%; &1C!4&%A% �%,�!*+&%A%, 21*�A�"&%A%, :(*+�(2&%A% A&%=*1&&' (:2!/&,��.

�!�%*#,+:� �1*+;%6� )2#��%/*# �%=� )2!�% )2#-&!5!�# )2!�%�*!�&#$ L)#�:%)�� �! !2$�;!&42#���, )2#5%;( 5!��% %��=, ':� &1 ��4)%��4!*# ,#; )%�!4!;, ���$ 2#;%-:!�%*#,+:%/ ��2# )121�*�4(�!*#. �&!5&%A% (4!2( -!-&!*! �!:%6 � %����!, ':! =(*! )%��!�*1&! � &12��&� (;%�# �- %����%G � )%*+�+:#$ -!:*!4!$, 41 �%&! =(*! =�*+D 4%��()&%G, �#A�4&%G " )21��#6&%G, C% )2#-�1*% 4% �%A%, C% 4% )%*+�+:#$ D:�*, (&��12�#�1��� )%�'A*%�' 5#;!*% 4��1" (:2!/&�+:%/ -&!��, -!;%6&%A% ;�C!&���!, 41 �%&# %�2#;(�!*# !&�#(:2!/&�+:1 �#$%�!&&'. �:2!/&�+:1 �1*'&���% �! &1-!;%6&1 ;�C!&���% ;�,&% �2#;!*%�' ��%L/ ��2#, ': -!)%2(:# -=12161&&' &!,�%&!*+&%���. �%&# �5#*# ��%/$ 4��1" ( ,12:%�&#$ D:%*!$ !=% ( ;!&42��&#$ 4':��. ��42(5&#:!;# � ,#$ D:%*!$ �*(6#*# ,12:%�&� :&#A# “N ���”, “� ����””. @: � 2!&�D1, &!"�#-&!5&�D! *��12!�(2! -=12�A!*!�' )2# ;%&!��#2'$, $%5! ���5#-&'&%/ ;!"61 &1 -�'�*'*%�'.

��42#� (:2!/&�+:%/ -&!�� ��4 %�&%�&%/ ;!�# &!�1*1&&', �#2%461&&', )2#;��#��-!,�' )2!�%�*!�&%A% 4($%�1&���! �)2#5#&#*# A!*+;(�!&&' 2%-�#�:( (:2!/&�+:%/ :(*+�(2#. �%���; =(*! ��4�(�&' &! �:2!/&� &!,�%&!*+&! �1214&' � �#C! %����!. �%*%&�-!,�' (:2!/&�+:%A% &!2%4( &!=(*! �1*#:%A% 2%-;!$(. �! �!;1 :%*%&�!*+&#" A&�� 2%-=(4#� &!,�%&!*+&( ���4%;���+ (:2!/&,��.

�12D1 &!,�%&!*+&1 ��42%461&&' �:2!/&# XV�–XV�� ��. )%5!*%�' - %2A!&�-!,�/ ;��+:#$ =2!����, ���%2G�!&#$ )2!�%�*!�&#;# ;�C!&!;# �! D*'$�%G, 4($%�&#;# %�%=!;# � :%-!:!;#, ':� ��!�#*# ��%/; -!�4!&&'; 2%-�#�%: A2%;!4'&�+:%/ ���4%;%���, -4%=(��' �! %$%2%&( )2!� &!2%4(. ��� )2%A21�#�&% &!��2%L&� ;1D:!&,� 4%=21 2%-(;�*#, C% =*!A%2%4&�" ;1�� &!":2!C1 �*(A(�!�#;1 %����!, �%=�% D:%*!.

6 6%��&' 1596 2. ��4=(��' �121��1"�+:#" �%=%2, 21-(*+�!�%; ':%A% ��!*% )�4)#�!&&' (&�/ - �#;%;, C% 4%-�%*#*% -=121A�# � (;%�!$ *!�#&�-!,�/ �! )%*%&�-!,�/ �$�4&#" %=2'4, )2%=(4#�# &!,�%&!*+&( ���4%;���+ (:2!/&,��, -!$#��#�# (:2!/&�+:( ;%�(, ���%2#�# (;%�# 4*' )%'�# &!,�%&!*+&%/ �&�1*�A1&,�/. �' (&�' 4!*! &!2%4%�� &!,�%&!*+&( ,12:�(, &!,�%&!*+&� (&�!��+:� D:%*#. �&�!��+:� D:%*# %2�L&�(�!*#�' &! -!$�4&( )14!A%A�:( � 4!�!*# 4*' �%A% 5!�( &1)%A!&� -&!&&'; &!�5!&&' )2%�%4#*%�' 2�4&%G ;%�%G.

�1�&#" �)*#� &! F%2;(�!&&' %����&+%/ �)2!�# &! �:2!/&� �%A% 5!�( ;!*! 1)%$! ��42%461&&', ':! )%2%4#*! A(;!&�-; � �1F%2;!,�G, )%�*!=*GG5# ,#; �!;#; )%-#,�/ �!�#:!&( � �!$�4&�" K�2%)�. � XV�� ��%*���� � �15� �%�)%*#��" &!=(� )%D#21&&' 2!4#:!*+&%-21F%2;!,�"&#" 2($ �!: -�!&#$ �%,�&�!&. !;!A!G5#�+ 2!,�%&!*���#5&% )�4�"�# 4% 21*�A�/, �%,�&�!&# -!)1215(�!*# 2'4 �!6*#�#$ 4%A;!��� $2#��#'&���!, 4%)(�:!*# ��*+&1 �2!:�(�!&&' ��=*�/, �#��()!*# )2%�# ,12:%�&%/ �L2!2$�/, 512&1,��!, )%:*%&�&&' �:%&!; � ��'�#;. �1F%2;!,�' )1�&%G ;�2%G �)*#&(*! &! )%'�( �!: -�!&#$ )2%�1��!&��+:#$ D:�*, ':� 5121- %����( � �#$%�!&&' )2%)!A(�!*# ��%/ �41/. !"=�*+D ��4%;#;# �1214 &#$ =(*# �%,�&�!&�+:� " :!*+��&����+:� &!�5!*+&� -!:*!4# (�;�*+&#:, �%C!, �121��15:%, �#�#*#&).

“�! ��2( � �%*G!” – =(*% A!�*%; &!D%A% �1214&+%��55'. �!�4':# (���4%;*1&&G ,�L/ �41/ )%5#&!L�+�' ���%21&&' =(4��1*+&#$ :%;)*1:���, ':� �:*G5!*# ,12:�(, D:%*(, 42(:!2&G, D)#�!*+; �(2=(�!�#�' )2% &#$ ��!*% %=%��'-:%;. �!:#; 5#&%;, 4($%�&���+, )2%����!, ;%2!*+&���+, �:*!�D# &12%-2#�&( �2#L4&���+, *'A*# )�4;(2:%; ���5#-&'&%A% �1&1�!&�(.

Page 79: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

79

2. ��������� �������� ����

! -*!;� XV�–XV�� ��%*��+ ( &!D%;( D:�*+&#,��� ��4=(�!G�+�' -&!5&� -;�&#. ��4 �)*#�%; -!$�4&#$ �15�" – A(;!&�-;(, 21F%2;!,�/ – �! L-(/��+:%/ D:%*#, 2%-=(46(L�+�' )2!A&1&&' 4% �#C%/ %����#, )%�21=! )�4&'�# 2��1&+ -&!&+. �%*# �%A%5!�&� )2%A21�#�&� (:2!/&�+:� 4�'5� 2%-;�2:%�(�!*# &!4 )2#5#&!;# -!&1)!4( (:2!/&�+:%/ :(*+�(2# " 4126!�#, �% )%5!�%: *#$! =!5#*# � �%;(, C% &1 =(*% 4%=2#$ D:�*.

%�� -!:*!4# �#&#:!*# ': )%5!�:%��: �%&# ;!*# )% �2# :*!�# – �&F�;#, A2!;!�#:#, �#&�!:�#�(. �12D( D:%*( =(*% ��4:2#�% &! :%D�# :#/��+:%A% �%L�%4# :&'-' �.��2%-+:%A% ( �(2%�� (1572), 4!*� – ( �%*%4#;#2�-�%*#&�+:%;( (1577), ��2%-� (1576). �&'-+ -!)2%)%&(�!� ( ,#$ D:%*!$ �#�51&&' &1 ��*+:# �*%��'&�+:%/ ;%�#, !*1 " A21,+:%/ �! *!�#&�+:%/. �5#�1*';# =(*# ': )2!�%�*!�&� A21:#, �!: � )2%�1��!&�#. �5#*#�' �(� � 4��# D*'$�#, � �1*'&�+:�. � ,�L/ D:%*# �#"D*# �.�;%�2#,+:#", �.�%&!D1�#5-�!A!"4!5&#", �.�%21,+:#". � 42(:!2&� ��2%-+:%/ D:%*# =(*# �#4!&� )12D! )%�&! ��2%-+:! ��=*�' (1581), )12D! A2!;!�#:! ,12:%�&%�*%�’'&�+:%/ ;%�#, �2# �#4!&&' “N ��� ” �! &#-:! )%*1;�5&%/ *��12!�(2# &! -!$#�� )2!�%�*!�&%/ ��2#.

!���+ )2#$#*+&#:# :!�%*#,#-;( &!-#�!*# ��2%-+:( D:%*( “:%*1A�(;%;”, %�:�*+:# �%&! &1 %=;16(�!*!�+ �#�51&&'; “��*+&#$ ;#��1,��” � =2!*! 4% (�!A# �#C� ��(4�/, %�%=*#�% =%A%�*%��'. �%= 4%�'A�# &!"�#C%A% 2��&' D:%*#, �.��2%-+:#" -!)2%�#� 4% &1/ &!"�#-&!5&�D#$ (51&#$. �12D#; 21:�%2%; ��2%-+:%/ D:%*# =(� �.�;%�2#,+:#", ��4%;#" � �%" 5!� )#�+;1&&#:. �(� )2!,G�!� ( 1577 2. �.M14%2%�. % )2%A2!;# &!�5!&&' ��2%-+:%/ D:%*# �$%4#*# �*%��'&�+:!, A21,+:!, )%*+�+:!, *!�#&�+:! ;%�#, A2!;!�#:# ,#$ ;%�, 2#�%2#:!, 4�!*1:�#:!, !��2%&%;�', =%A%�*%��'. �#$%�!&,� ,+%A% -!:*!4( ��!6!*#�' 4%�#�+ %���51&#;# *G4+;#. 1 �#)!4:%�% )%1� �1&:!*+�+:#" � 1600 2. � !*1A%2#5&�" F%2;� ��124#�: ;(-# %�1*#*#�' � ��2%-�, &!���+ =%A ;#��1,�� �)%**%& )%:#&(� ���" %��2�� 1*%� � )121=2!��' &! �:2!/&(.

�1-)1215&%, 4�'*+&���+ :&'-' �. ��2%-+:%A% -!�*(A%�(L (�!A#, !*1 �!:#$ ;1,1&!��� =(*% 4(61 ;!*%. �!A&!�# &1 )�4�2#;!*# )%5#&!&&' :&'-'.

! )%5!�:( XV�� ��. ;1216! �1214&�$ D:�* ��!*! 4%�#�+ A(��%G, %�%=*#�% &! -!$�4&#$ -1;*'$. �121;#D*+, �%A!�#&, �!*#5, �%2%4%:, �%;!2&%, �!;%��+, �%*;, �G=*�&, �121��+, �#&�+:, �(,+:, �!;�'&1,+ &! �%4�**� – ��� ,� ;���! -!�&(�!*# � �1=1 A21,+:%-�*%��'&�+:� D:%*#. �! -;���%; � 2��&1; %����# ,1 =(*# �1214&� D:%*#, C% 4!�!*# 4%�#�+ �#�%:( &! �%" 5!� -!A!*+&( %����(, C% &1 )%��()!*!�' D:%*!; �!$�4&%/ K�2%)#. �! %2A!&�-!,�LG 6 &!�5!&&' � 2%-)%2'4:%; D:�*+&%A% 6#��' =2!��+:� D:%*# )121�12D(�!*# -!$�4&%L�2%)1"�+:( D:%*( �%A% 5!�(. ! )%5!�:( XV�� ��. � =�*+D%��� =2!��+:#$ D:�* ��!*! ���!&%�*G�!�#�' :*!�&%-(2%5&! �#��1;! -!&'�+. �5=%�#" 2�: ��!� )%5#&!�#�' 1*#��%)!4! !=% 1 A2(4&', =(*# ��141&� *��&� :!&�:(*# (*#)1&+ – �12)1&+), (5&� ��!*# 4�*#�#�' &! :*!�#. � %�&%�( &!�5!&&' A2!;%�# =(� )%:*!41&#" =(:�%�:*!4!*+&#" ;1�%4. �)2!�*�&&' =2!��+:#;# D:%*!;# =(*% )%=(4%�!&% -! 41;%:2!�#5&#; )2#&,#)%;: 21:�%2 � (5#�1*� ,#$ D:�* �#=#2!*#�' &! -!A!*+&#$ -=%2!$ =2!����!, )2#5%;( 4% %=2!&&' 41':� :!&4#4!�# )%�#&&� =(*# �#:*!��# ��%/ �41%*%A�5&� �! )14!A%A�5&� )%A*'4#. !�5!&&' � D:%*� =(*% )*!�&#;, $%5 &!"=�4&�D#; &!4!�!*!�+ 4%)%;%A!.

1-�!6!G5# &! �1, C% &1 ��� =2!��+:� D:%*# )%:!-!*# 6#��L-4!�&���+ " 4%�A%��5&���+, �%&# �#�%:% )�4&'*# 2��1&+ &!D%A% :(*+�(2&%A% 6#��': - &#$ �#"D*! )12D! (:2!/&�+:! �&�1*�A1&,�'.

Page 80: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

80

3. ��������� ��������� ���� � ����� (������, �������, � ����� �� ��.)

� 1652 2%,� �%A4!& �;1*+&#,+:#" �#4!� (&��12�!* )2% %2A!&�-!,�G )2# :%=-!2�+:#$ ,1$!$ D:�* )% )�4A%�%�,� :%=-!2��, *�2&#:�� � �-'� /$ )�4 ��%G %)�:(. �1 =(*#, )% �(��, )12D� ;(-#5&� D:%*# &! �:2!/&�.

�5#�1*';# )2!,G�!*# :%-!:#-:%=-!2�, C% -! ��:%; 5# - �&D#$ )2#5#& &1 ;%A*# �%*%4��# -=2%LG. �!&'��' - (5&';# �%&# )2%�%4#*# �&4#��4(!*+&%. �#D1 �%4�, :%*# G&!: ;�A �!;%���"&% ���%2#�# ;#��1,+:#" ���2, ��& 4���!�!� )2!�% �)��!�# *G4';. �%;( :%=-!2� 5!��% =(*# � )%1�!;#, � :%;)%-#�%2!;#. ��4A%�%�:! /$ ;!*! �1*#:1 -&!51&&' 4*' :%-!,+:%A% ��"�+:!. �2! )�4&�;!*! -!)%2%6,�� &! =�" - �%2%A%;, :%=-!2� � *�2&#:# 2%-&%�#*# �*!�( )2% )%4�#A# :%-!:�� )% ���" �:2!/&�.

�1214:%; %����# �V�� ��. =(� -�#5!"&% �#/�; !*1 D:%*# =(*# � ( �12&�A%��, %�A%2%4-���12�+:(, �%5!L��, �!�(2#&� �! �&.

�!�*% �*1)�+:#", :%�2#" � 1652 2%,� /$!� 5121- �:2!/&( ( �%�:�( )#D1, C% :%-!,+:� ;!*'2# &!�5#*#�+ ��4 F2!&:�� � *'$�� ;!*G�!�# �:%&#.

�%-!,+:� D:%*# 4�'*# ( )%*:%�#$ � �%�1&&#$ ;���!$ � ;���15:!$ �:2!/&#. ! �12#�%2�/ ���%=1216&%/ �:2!/&# 4% 42(A%/ )%*%�#&# �V�� ��. 4�'� !4;�&���2!�#�&%-�12#�%2�!*+&#" )%*:%�#" (��2�" &! 5%*� - A1&12!*+&%G ��!2D#&%G (A1�+;!&%;). �! 4!&#;# 21��-�"&#$ :&#A, ( �1;# )%*:!$ ���%=12166' =(*% 866 )%*:%�#$ D:�*: ( �6#&�+:%;( – 217, �(=1&�+:%;( – 172, �12&�A���+:%;( – 154, �121'�*!��+:%;( – 119, �%*�!��+:%;( – 98, �2#*(,+:%;( – 69, �#2A%2%4�+:%;( – 37.

�� D:%*# 2%-;�C(�!*#�' )121�!6&% ( )2#;�C1&&'$, ':� &!*16!*# ,12:�!;, /$ �&%4� " &!-#�!*# -! &!-�%G ,12:�#: �%:2%��+:!, ��)1&�+:! �! �&. �5#�1*� ;!*# �%=� )%;�5&#:�� - :2!C#$ (5&��, ':#$ &!-#�!*# “D:%*'2!;#”, “;%*%4#:!;#”, “�#2%��:!;#”. �5&� 6#*# � =(4#&:( 4':! �, :2�; &!�5!&&', �#:%&(�!*# 2%=%�# )% A%�)%4!2���(.

�1�%4# &!�5!&&' � D:%*!$ =(*# %=;161&�, $%5! �5#�1*� � &!;!A!*#�' )1�&%G ;�2%G (&!%5&G�!�# &!�5!*+&#" )2%,1�, %�%=*#�% )�4 5!� �#�51&&' !-=(:#. �5#�1*+, (-'�D# 2(:# � =%:#, -%=2!6(�!� =(:�( “M”, )�4&'�D# %4&( 2(:( ��12$, ! 42(A( %)(��#�D# �&#-, – “�”; %)(��#�D# 2(:# � 2%-��!�#�D# &%A# – “�” � �.4.

�� D:%*# ��&(�!*# &! :%D�# =!�+:��. �! �#�51&&' =(:�!2' =!�+:# )*!�#*# ��4 50 :%)�"%: 4% 1 :!2=%�!&,', 5!�%�*%�! – 1–2, ��!*�#2' – 4% 5 :!2=%�!&,��.

��1" &!�5!*# 5#�!�#, )#�!�#, 2!$(�!�# �! �&. �#$%�!&&' =(*% )121�!6&% 21*�A�"&#;. � �(=1&�+:%;( � �12&�A���+:%;( )%*:!$ 4��# ��!2D#&# � -!;%6&#$ :%-!:�� &!�5!*#�' A2!;%�# �! ��"�+:%�%/ �)2!�# ( )!2!F�'*+&#$ D:%*!$ !=% )2# �%�1&&#$ � )%*:%�#$ :!&,1*'2�'$.

��"�+:%�( �)2!�( �#:*!4!*# 4%���451&� � �#)2%=(�!&� � =%'$ :%-!:#. �%&# &%�#*# -�!&&' “��"�+:%�%A% �*(6#�1*'” � :%2#��(�!*#�' �#�%:#; !��%2#�1�%;.

�� D:%*# -!=1-)15(�!*# 4��'; *#D1 )%5!�:%�� -&!&&', ':� =(*# 4%��()&#;# � -!4%�%*+&'*# &! �%" 5!� �:2%;&� )%�21=# �2(4%�%A% *G4( � %�����. �2%�1 ,1 =(*% L4#&1 46121*%, 41 61�2�*! 2�4&! ;%�!, )2!�4! )2% ���%2�G ��%A% :2!G, -=12�A!*#�' � )2#;&%6(�!*#�' &!2%4&� -�#5!/, �2!4#,�/ �%C%.

4. ������� �������� ����-������

� 42(A�" )%*%�#&� �V–XV� ��. � �:2!/&� �#&#:*% � �F%2;(�!*%�' :%-!,��% ': F%2;! )2%�1��( (:2!/&�+:%A% &!2%4( )2%�# -2%��!G5%A% �%,�!*+&%A% �! &!,�%&!*+&%-21*�A�"&%A% A&%=*1&&', )%�#*1&&' :2�)!,��! � 2%-�#�:( :2�)%�&%A% )2!�!.

�!A!�%��:%�#" �#-�%*+&#" :%-!,+:#" 2($ )%:*#:!� 4% 6#��' (&�:!*+&1 '�#C1 &1 *#D1 �$�4&%�*%�’'&�+:%/, ! " ����%�%/ :(*+�(2# – :%-!,+:( )14!A%A�:(.

�%-!,+:! )14!A%A�:! – ,1 5!��#&! &!2%4&%/ )14!A%A�:# ( �12D#&&%;( // �#'��, ':! F%2;(�!*! � )�42%��!G5#$ )%:%*�&&'$ (:2!/&,�� �#&���+:( ��2&���+ 2�4&�"

Page 81: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

81

-1;*�, �!�+:��C#&� – &1-!*16&�" �:2!/&�. �1 &!2%4&! �#$%�&! ;(42���+, C% ��%LG A%*%�&%G ;1�%G ��!�#*! F%2;(�!&&' � ��;’/, D:%*� � A2%;!4�+:%;( 6#��� :%-!:!-*#,!2', ;(6&+%A% A2%;!4'&#&! - '�:2!�% �#2!61&%G (:2!/&�+:%G &!,�%&!*+&%G ���4%;���G � �!;%���4%;���G.

���%21&! :%-!:!;# )14!A%A�:! ���=2!*! � �1=1 �41"&%-;%2!*+&#", 1;%,�"&%-1��1�#5&#", )�#$%*%A%-)14!A%A�5&#" -;��� =%A!�#2�+:%/ 1)%$# � 6#��� &!D#$ )2!C(2�� )12�%4( ��42%461&&'.

��4 ;%A(�&�; -!$#��%; :%-!,+:#$ -=2%"&#$ �#* � �:2!/&� ��&(�!*# 2�-&� �#)# &!�5!*+&#$ -!:*!4��. �%2'4 - !:!41;�';#, =2!��+:#;#, 4':���+:#;#, ,12:%�&#;#, ;%&!��#2�+:#;# D:%*!;#, :%*1A�(;!;#, )2!,G�!*# &!2%4&� )2%F1��"&� D:%*# ;#��1,�� � 21;1�1* (:%=-!2���!, A%&5!2���!, =%2�&#,��! �! �&.) �! :%-!,+:�, ��5%�� D:%*# &! �12#�%2�/ ��5�, -1;1*+ ��"�+:! �!)%2%-+:%A%, &! �1�+;!&C#&�.

�12D! D:%*! &! ��5�, ��4:2#�! � 1576 2%,�, )%�*(6#*! -2!-:%; 4*' �#&#:&1&&' %�1214:�� %����# &! ���" �12#�%2�/ :%-!,+:#$ �%*+&%��1". �:*!4 (5&�� �#-&!5!��' -�#5!';#, C% F%2;(�!*#�' &! ��5�. �!:, �!; -!=%2%&'*%�' )121=(�!&&' 6�&%:. !���+ %�!;!&# -!*#D!*# ��%/ ��;�/ 41�+ -! ;16!;# ��5�. �! )%2(D1&&' ,+%A% )%2'4:( -!A2%6(�!*! �;12�&! :!2!. �!�+:# )2#=(�!*# &! ��5 - �#&!;#, C%= �� &!�5#*#�' A2!;%�# � ��"�+:%�%/ �)2!�#. �2!)*'*%�', C% D(:!G5# )%2'�(&:( ��4 )!&�+:%/ ��!�%*�, 4��# 4%=#2!*#�' �(4# �!;�.

��5%�! D:%*! ��&(�!*! )2# ,12:�� ��'�%/ �%:2%�#, 2%-�!D%�!&%/ &! �12#�%2�/ �!)%2�-+:%/ ��5�. �%&! �:*!4!*!�' - 4�%$ ��44�*��: � %4&%;( �5#*#�' �� G&!:#, C% A%�(�!*#�+ &! )!*!;!2�� � 4#':%&�� – ( ,+%;( ��44�*� =(*% -!�64# 30 (5&��. �2�; �%A%, =(� ��44�* ;%*%4#:��, 41 �5#*#�' �#2%�#, $21C1&#:# :%-!,+:%/ ��!2D#&# �! �&D� 4��#. �(� (5#*# ,#$ 4��1" (/$ =(*% =�*' 50) A2!;%��, �)��( �! ��"�+:%�%;( 21;1�*(.

� ��5%��" D:%*� =(*% 21!*�-%�!&% )2#&,#) A!2;%&�"&%A% �#$%�!&&' *G4#&#, =% )%2(5 �- -!A!*+&%%����&�;# )214;1�!;# =!A!�% (�!A# )2#4�*'*%�' )�#$%F�-#5&%;( �4%�:%&!*1&&G ;!"=(�&�$ :%-!:��.

�2!4#,�/ F�-#5&%A% �! )�#$%F�-#5&%A% -!A!2�(�!&&' )�42%��!G5#$ )%:%*�&+ )2%4%�6(�!*#�' � :%-!,+:( 1)%$(. �!A!2�%�(G5# �1=1 � A%�(G5# ���" %2A!&�-; 4% �:*!4&#$ �#)2%=(�!&+ 4%*�, :%-!:# �*��:( �)!*# )2%�# -%2'&%A% &1=!, ('�%G � 4(;:%G D#2'*# � &1��4%;� ����#, )2!A&(*# )2%&#:&(�# � �!L;&#,� �%�;%�(. �%&# b2(&�%�&% -&!*# &!2%4&( ;14#,#&(, // 21,1)�#, ':� -!=1-)15(�!*# ;�,&1 -4%2%�’', )%�&%,�&&1 4%�A%*���'. �.�%)*!& )#�!�: “;!G5# ;�,&1 -4%2%�’', :%-!:# ;!"61 &1 -&!G�+ $�%2%=”.

��4%;%, C% � ��5%�#$ � :%-!,+:#$ D:%*!$ )121$�4 - %4&%A% :*!�( � �&D#", ��4 =(:�!2' 4% 5!�%�*%�!, )%��; – 4% ��!*�#2' � �.4. �()2%�%46(�!��' &!2%4&#;# 4#�'5#;# -!=!�!;#, �A2!;#, 2�-&%;!&��&#;# F�-#5&#;# �)2!�!;#. %�*�4&#: �.��2%)%*:% )#D1, C% � ,#$ D:%*!$ $*%)5#:�� (5#*# “�%A( 4%=21 ;%*#�#�', &! :%&� 21)’'$%; �#4��#, D!=*1G 2(=!�# � ��4=#�!�#�', - 2(D&#,� A%��2%-%2% ��2�*'�# " �)#�%; 4%=21 :%*%�#”. �!6*#�1 ;��,1 ��4�%4#*%�' �!:%6 F%2;(�!&&G � (5&�� (;�&+ )*!�!�#, �1�*(�!�#, :12(�!�# 5%�&%;, )121$%�(�!�#�' ��4 �%2%A! )�4 �%4%G (-! 4%)%;%A%G %5121�#&#) �! �&. ��1 ,1 )�4&%�#*% 4($ (5&��, 4!�!*% &!�&!A(, %)�#;�-;, ��2( ( ��%/ �#*#, ;%6*#�%���.

@: � =(�!*1 :%-!,��%, ;%*%4+ &! ��'�! &!2%4&%A% :!*1&4!2' ( )2%,1�� �A%2 -;!A!*!�' &! �#*(, �)2#�&���+ � )2(4:���+, �#&!$�4*#����+, �%5&���+ )%)!4!&&' � ,�*+ �%C%. �2!4#,�"&#;# =(*# -;!A!&&' &! :%&'$ (�:!5:#, )121A%&# �! �&.). �%-!:# *G=#*# ��%/$ �#�2#�!*#$ � )2(4:%&%A#$ :%&1", C% -=121A*%�' ( �1)*#$ -�12&1&&'$ 4% ��%/$ 5%�#2#&%A#$ 42(-�� (“=2!�1 ;�"”, “�%�!2#D( ;�"”), ( )2#�*��’'$ (“:%-!: =1- :%&' – &1 :%-!:” �%C%).

�%-!,+:! ;%*%4+ �#��1;!�#5&% 2%-�#�!*! ��%/ )2#2%4&� -!4!�:#, �4%�:%&!*G�!*! ��*% " 4(D( � �A2!$, �!&:!$, $%2%�%4!$, 2�-&#$ �#4!$ -;!A!&+ � =%2%�+=�. ��4*��:# � G&!:# %$%51 =2!*# )2#:*!4 - 4%2%�*#$, ':� ��45(�!*# )�#$%*%A�5&#" :%;F%2� -!�4':# �%;(, C% %4&!:%�%G ;�2%G �(2=(�!*#�' )2% ���"

Page 82: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

82

�&�1*1:�(!*+&#", ;%2!*+&#", 4($%�&#" � F�-#5&#" 2%-�#�%:. �1 ���%2G�!*% � &#$ &!��2�" �&(�2�D&+%A% -!4%�%*1&&', $%2%D%A% �!;%)%5(��', �)2#'*% L4&%��� �*%�! � 4�*!, 4(;:# � �5#&:(, A!2;%&�/ 4(D� " ��*!.

! �!)%2�-+:�" ��5� ��&(�!*! �)1,#F�5&! �#��1;! ��4=%2( � �#D:%*( ;%*%4#$ *G41", �!: -�!&#$ ;%*%4#:��. “��% $%��� ��!�# :%-!:%; – ;(�#� &!)1214 �*(6#�# �2# 2%:# � ��!2%A% :%-!:! -! 46(2!. 6(2! (�*(A!) 2%=#� (�':( 2%=%�(. %�#� -! :%-!:%; 42(A( 2(D&#,G " )%�2�=&� :*(&:#. 42!-( :%*# &!�5!��' ��4 �%A% :%-!:! %2(4(�!�# -=2%LG � &!=#2!� �)2!�&%��� � =#��!$, ��!�!� )2!�4#�#; :%-!:%; � 4���!�!� -=2%G: 2(D&#,G, D!=*G, �)#�, *(: � ��2�*#”.

��*:%; ";%��2&%, C% 5!� )121=(�!&&' ;%*%4#:�� ( ��5%��" D:%*� �(�%2% &1 21A*!;1&�(�!��', ! -!*16!�, � )12D( 512A(, ��4 /$ -4�=&%��1" 4% ��"�+:%�%/ �! 4($%�&%/ &!(:#.

% D:%*# )2#";!*#�' $*%)5#:# - 9 2%:��. ��42%��!G5#, �%&# ��!�!*# )%;�5&#:!;# �5#�1*': )�4�2#;(�!*# � :*!�� 4#�,#)*�&(, )2#�5!*# ;%*%4D#$ 4% �!;%%=�*(A%�(�!&&'.

�%��=&#:!;# 4*' &!�5!&&' =(*# �!�%�*%� � ��!*�#2, ':� � 4%��!�&�" :�*+:%��� 42(:(�!*# �#/��+:! � �12&�A���+:! 42(:!2&�, ! �!:%6 �:%2%)#�&! “#�+ ;�� B�� -� ”.

�12D#" 2%-4�* “N�� -��” ;���#�+ 21L��2 “������ ���0 � ��: 1659 ����”, ':� =(*# )2#"&'�� )��*' �#=%2�� A1�+;!&%; �#&! �%A4!&! �;1*+&#,+:%A% S2�'.

� 5%�#2&!4,'�# ��!��'$ �%A4!&! �;1*+&#,+:%A% 1654 2%:( " 41�’'�&!4,'�# �&D#$ !��%2��, C% �$%4'�+ 4% 42(A%A% 2%-4�*(, 2%-’'�&GG�+�' %=%�’'-:# )1214 4126!�%G A1�+;!&!, ��!2D#&# �! :%-!,+:%A% ��"�+:!. �21��" 2%-4�* ;!L �1:�� )2#�'A# A1�+;!&!, ��!2D#&# �! :%-!,��! &! ��2&���+ ;%�:%��+:%;( (2'4%��. �#;!*% ��%2�&%: :&#6:# ��4�141&% $(4%6&�; ��%2!;, $!2!:�12&#; 4*' �V�� ��., �! A1%A2!F�5&%;( �*%�&#:(.

:21;#" 2%-4�* )2#��'51&% )#�!&&'; ;%2!*�. �1 (2#�:# - “�������� F��; � ” �! :&#A# “��=+ �* ��>��������*”. �&#6:! -!�12D(L�+�' &#-:%G �!: -�!&#$ ��C#$ �&��.

� (5&���+:%;( :%*1:�#�� 4�'*% �!;%�2'4(�!&&', C% &!A!4(�!*% :%-!,+:1. �5&� %=#2!*# -� ��%A% �:*!4( 4�%$ %�!;!&��: %4&%A% 4*' ��!2D#$, 42(A%A% – 4*' ;%*%4D#$. @:C% �� &1 �#)2!�4%�(�!*# 4%��2’', )��*' -!:�&51&&' &!�5!*+&%A% 2%:( /$ )121%=#2!*#.

�%*%4+ &! ��5� �#$%�(�!*!�+ &! 41;%:2!�#5&#$ -!�!4!$. ��� ;!*# 2��&� )2!�! �! %=%�’'-:#. !"�#C#;# ':%��';# ��!6!*#�' )!�2�%�#-;, A%�%�&���+ ��44!�# 6#��' -! �%*G � ��%=%4( �:2!/&#, 51�&���+, �!;%4#�,#)*�&!, �-!L;%4%)%;%A!. ��&(�!*% )%=2!�#;���%. �*%)5#:#, C% =2!�!*#�', :*'*#�+ %4#& %4&%;( ( ��2&%��� 4% :�&,' 6#��'.

�1*#:#" �#$%�&#" �)*#� &! 4��1" ;!*# 2�-&%;!&��&� �#4# &!2%4&%A% ;#��1,��! (41:%2!�#�&%-(6#�:%�1, ;(-#5&1, �!&,G�!*+&1, �#D#�!&&' �%C%) �! F%*+:*%2&1 �#$%�!&&' ()��&�, 4(;#, *1A1&4#, )121:!-#, =!*!4#, )2#�*��’', )2#:!-:# )2% :%-!:�� �%C%), C% =(*# )2%"&'�� ��*+&%*G=&#; :%-!,+:#; 4($%;, )�-&!�!*+&%-�#$%�&#; )%�1&,�!*%; &!,�%&!*+&%/ �#;�%*�:#.

� 4($%�&%;( 6#��� ;%*%4� :%-!,+:! )14!A%A�:! ��4�%4#*! %�%=*#�( 2%*+ *#,!2�+:�" 51��� � *#,!2�+:�" -�#�'-�. �%61& ;%*%4#" :%-!: )2!A&(� 2%-�#&(�# � �%=� ,� D*'$1�&� ':%���.

�:2!/&�+:! :%-!,+:! �#��1;! �#$%�!&&' – A*#=%:% �!;%=(�&L '�#C1, !&!*%A�� ':%;( &1 =(*% � (�+%;( �����. �%&! ;!*! :�*+:! ��()1&��. �1214(��; – 4%D:�*+&1 2%4#&&1 �#$%�!&&', ':1 (��1246(�!*% �#�%:#" ��!�(� =!�+:���+:%/ � ;!�12#&�+:%/ &!2%4&%/ :%-!,+:%/ )14!A%A�:#.

2(A#" ��()�&+ :%-!,+:%A% �#$%�!&&' &!"4%,�*+&�D1 &!-�!�# 2%4#&&%-D:�*+&#;. �%��; ;%*%4+, ':! )2!A&(*! -&!&+, (5#*!�' ( ���5#-&'&#$ :%*1A�(;!$, ( ��4%;#$ (&��12�#�1�!$ K�2%)#, %�2#;(�!*! )�4�#C1&( � �#C( %����(. �!:� ;%*%4�

Page 83: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

83

*G4#, %���51&� � �#$%�!&� &! L�2%)1"�+:%;( 2��&�, 5!��% %5%*G�!*# &!,�%&!*+&%-�#-�%*+&#" 2($, =2!*# !:�#�&( (5!��+ ( 2%-=(4%�� %����#, &!(:# � :(*+�(2# �:2!/&# �! �&D#$ �*%�’'&�+:#$ 4126!�. � ��5%�#$ � :%-!,+:#$ D:%*!$, D:%*!$ 46(2, ! �!:%6 )% -!:�&51&&� �#C#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4�� G&!,��% %4126(�!*% �#��1;!�#5&1 F�-#5&1, )�#$%F�-#5&1, ;%2!*+&1, 1��1�#5&1 � �2(4%�1 �#$%�!&&', &!,�%&!*+&%-)!�2�%�#5&( )�4A%�%�:(, �)%2�#�&%-��"�+:%�#" �#D:�*.

5. ��������� �� ��� � ��������� ���������� ��’<����� �� ������ ��<��-����������� ��������

!��() :!�%*#,#-;(, C% )%�#*G�!��' - 2%:( � 2�:, 2%-%21&&' � -!&1)!4 2'4( )2!�%�*!�&#$ :(*+�(2&#$ %�1214:�� -;(�#*# )2%����&#:�� �:2!/&# D(:!�# -!$#��( � )�4�2#;:# � &!4�"&%;( ;��,�. �!:#; ;��,1; �#'�#��' �#/�. �:%&%;�5&1 ��!&%�#C1, 4($%�&� �2!4#,�/ �#L�!, ��!*� -�’'-:# - 2�-&#;# -1;*';# �! ;���!;# �:2!/&# ��4�A2!*# �!6*#�( 2%*+ � "%A% ��42%461&&� ': ��1(:2!/&�+:%A% ,1&�2(.

�&%�&#;# :(*+�(2&%-%����&�;# ,1&�2!;# �#L�! &! )%5!�:( �V�� ��. ��!G�+ �#/��+:1 =2!����% �! %�1214%: (51&#$ )2# �#L�%-�1512�+:�" �!�2� &! 5%*� - !2$�;!&42#�%; *!�2# K*#�1L; �*1�1&1,+:#;. �2%4%�6(G5# �2!4#,�/, -!)%5!�:%�!&� � ��2%-� �! �+�%��, :#/��+:� )2%����&#:# 2%-A%2&(*# D#2%:( 4�'*+&���+, &12%-2#�&% )%�’'-!&( - *!�2�+:%G =�=*�%�1:%G � 42(:!2&1G.

� 1615 2%,� =2!����% -!�&(�!*% D:%*(, C% ��!*! 2%4%&!5!*+&#,1G )12D%/ �#C%/ D:%*# &!D%/ :2!/&# – �#L�%-�%A#*'&�+:%/ !:!41;�/. � %2A!&�-!,�/ ,�" D:%*# �-'*# (5!��+ (51&� %�1214:( �.�*1�1&1,+:%A%. �!;1 -!�4':# )�4�2#;,� %����&�$ 4�'5��, =�*+D���+ - ':#$ ;!*! 4%���4 &!(:%�%/ �! )14!A%A�5&%/ 2%=%�#, ':! D�#4:% 4%�'A*! �#�%:%A% 2��&'.

1!=#':1 -&!51&&' 4*' ��!&%�*1&&' D:%*# ;!*! // ;!�12�!*+&! )�4�2#;:! - =%:( -!;�6&�$ A2%;!4'&. �!;1 // -!�&(�!&&' )%�’'-!&1 - �;’'; �!*D:# (K*#-!�1�#) �(*1�#5��&#, 42(6#&# ;%-#2�+:%A% ;!2D!*:! ��1F!&! �%-:#. �1 =(*! %���51&!, �&�1*�A1&�&! 6�&:!, :%�2!, �%51�#4+, 4%=21 2%-(;�*! &1%=$�4&���+ 2%-�#�:( ���5#-&'&%/ %����#. 15 6%��&' 1615 2%:( )2# 5#�*1&&#$ )%�!6&#$ ���4:!$ �(*1�#5��&! (2%5#��% �)#�!*! � :#/��+:� “�������� �-���” ���" F(&4(D (4!2(�!&&'), -! ':#;# // �)!4:%�! -1;*' � �#L�� &! �%4%*� )121$%4#*! ( �*!�&���+ =2!����!, “&! ;%&!��#2 � &! D:%*( 4��'; – ': D*'$1��+:#;, �!: � ;�C!&�+:#;”. �2# ,+%;( �%&! =!6!*! =!5#�# D:%*(, )2#-&!51&( “���; =*!A%51��#�#; $2#��#'&!;, 4($%�&#; � �����+:#;, ��':%A% -�!&&' � ��!&(”. �%=*#�% �1*#:( )�4�2#;:( �#/��+:! =2!��+:! D:%*! %�2#;!*! ��4 A1�+;!&! �1�2! �!A!"4!5&%A%.

�2# %2A!&�-!,�/ �#/��+:%/ =2!��+:%/ D:%*# =(*%, =1-)1215&%, �2!$%�!&% 4%���4 (61 ��&(G5#$ D:�*. � %�&%�( &!�5!&&' )%:*!4!*#�' �*%�’'&�+:!, A21,+:!, *!�#&�+:!, )%*+�+:! ;%�#, ! �!:%6 “��; ��*+&#$ &!(:”. �5&� 5%�#2+%$ &#65#$ :*!��� (/$ &!-#�!*# F!2!, �&F�;!, A2!;!�#:! " �#&�!:�#�) �#�5!*# ;%�#, %)!&%�(�!*# )%5!�:# !2#F;1�#:#, A1%;1�2�/, �5#*#�' ;(-#,�. �5&'; �#C#$ :*!��� (�%&# �61 &!-#�!*#�' ��(41&�!;#) �#:*!4!*#�' )%1�#:!, 2#�%2#:!, F�*%�%F�', !��2%&%;�'.

� �#/��+:�" =2!��+:�" D:%*� �#:*!4!� �.�!:%�#5, 21:�%2 � )2%F1�%2 2#�%2#:#. �#�%:! 12(4#,�' �!:%�#5!, �#:%2#��!&&' &#; ��%2�� !&�#5&%��� " ��42%461&&', D#2%:1 :%*% �6#�!&#$ F�*%�%F�+:#$ :!�1A%2�", "%A% �&�121� 4% �41%*%A�5&%/ �#�(!,�/ &! �:2!/&� – ��1 ,1 ���45#�+ � )2% 4%�#�+ �#�%:#" 2��1&+ F�*%�%F�+:%/ 4(;:# &! �:2!/&�, � )2% �1, C% �#�51&&' F�*%�%F�/ =(*% ;%6*#�1 *#D1 � D:%*!$ )�4�#C1&%A% �#)(, ':%G " =(*! �#/��+:! =2!��+:! D:%*!.

�#/��+:! =2!��+:! D:%*! -!:*!4!*!�' ': ��1��!&%�!. �1" )2#&,#) -!�64# -=12�A!� 5#&&���+ � )%��4!� )12D���+ �1214 5#�*1&&#$ ��!�1" D:�*+&#$ ��!�(���, ':� -%=%�’'-(�!*# �5#�1*�� )%���"&% &!A!4(�!�# (5&'; )2% /$&� %=%�’'-:# )1214 =%A%;, =!�+:!;#, &!��!�&#:!;#, �(�)�*+���%;, �#$%�(�!�# /$ ( 4(�� �-!L;&%/ �!;%)%�!A#, *G=%�� 4% ��%A% &!2%4(, "%A% ;%�#, �2!4#,�", ��2#.

Page 84: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

84

�%�1&# 1631 2%:( ( �#L�� �#&#:*! C1 %4&! D:%*! – �!�2�+:!. �!�&(�!� // !2$�;!&42#� �#L�%-�1512�+:%/ *!�2# �1�2% �%A#*!. �1:�%2%; ��!� ��!"' �2%$#;%�#5, )21F1:�%; – �#*+�1��2 �%�%�. �%*%4� -4�=&� �#:*!4!5�, :%�2�, ': )#�!� �%�%�, “&!�5!*#�' � !:!41;�'$ *!�#&�+:#$ �%*+C�, �#��# " ��4&'”, -!=1-)15(�!*# �#�%:#" 2��1&+ &!�5!&&'.

�!�2�+:! D:%*! )2%��&(�!*! &14%�A%. �#/��+:1 =2!����% 2�D(51 �#��()#*% -! // %=’L4&!&&' - =2!��+:%G. �G �#;%A( )�4�2#;!*# ;#�2%)%*#� �%� �%21,+:#", ! )��*' "%A% �;12�� – &%�#" ;#�2%)%*#� ��!"' �%)#&�+:#", �!:%6 A1�+;!& ��"�+:! �!)%2�-+:%A% ��!& �1�2#6#,+:#", ':#" ( “$��� �:����*�” %=�,'�, ( 2!-� -A%4# �1�2! �%A#*#, “D:%*# %$%2%&'�# " -! &#$ 4% �!;%/ �;12�� ��%'�#”.

=’L4&!&! D:%*! )%5!*! 4�'�# ( �121�&� 1632 2%:( &! �12#�%2�/ =2!��+:%/ D:%*# � )�4 &!A*'4%; =2!����!. �%&! %�2#;!*! &!-�( :%*1A�/. �1*#:( 2%*+ ( ,�" �)2!�� ��4�A2!� �1�2% �%A#*! – �#�%:%%���51&! *G4#&!, �#4!�&#" )2%����&#:. �!: =(*% -2%=*1&% &%�#" :2%: &! D*'$( ��!&%�*1&&' �#C%/ %����# &! �:2!/&�.

�1*#:1 -&!51&&' 4*' 2%-�#�:( (:2!/&�+:%/ &!,�%&!*+&%/ :(*+�(2# ;!*# 4�'*+&���+ �#/��+:%A% =2!����!. �2# =2!����� � 1615 2. ( ;!L�:( D*'$�'&:# �!*+D:# �(*1�#5��&%/-�%-5#&%/, ':! )1214!*! =2!����( ( �*!�&���+ D:%*(, D)#�!*+, ! �!:%6 -1;*� " =(4#&:# &! �%4%*�, =(*! %2A!&�-%�!&! �#/��+:! =2!��+:! D:%*!, 2%4%&!5!*+&#,' �*!�1�&%/ �#/��+:%/ �:!41;�/. �#/��+:! D:%*!, L4#&! - (��$ =2!��+:#$ D:�*, 4%�'A*! ��()1&' �#C%/ D:%*#, ':�" �(4#*%�' ��4�A2!�# �!6*#�( 2%*+ � ���%2�/ ���5#-&'&%/ %����#, &!(:#, :(*+�(2#. �! 2��&1; &!�5!&&' �%&! &1 )%��()!*!�' -!$�4&%L�2%)1"�+:#; (&��12�#�1�!;, 4%�A#" 5!� =(*! )12D#; � L4#&#; �#C#; &!�5!*+&#; -!:*!4%; �:2!/&#, �%��/, ��*%2(��/ � )��41&&#$ �*%��'&.

� %2A!&�-!,�/ D:%*# =2!*# (5!��+ ��4%;� �51&�, )#�+;1&&#:#, :&#A%�#4!�,�, C% =(*# 5*1&!;# =2!����!. �&!5&( ;!�12�!*+&( )�4�2#;:(, ! �!:%6 )%*��#5&#" -!$#�� &!4!*% D:%*� -!)%2�-+:1 :%-!,��%. !"=�*+D ��4%;#;# %)�:(&!;# D:%*# �1214 (:2!/&�+:#$ A1�+;!&�� L �1�2% �%&!D1�#5-�!A!"4!5&#", ':#" ���()#� 4% =2!����! - (��; ��"�+:%;, ! )%;#2!G5# ( 1622 2., -!)%��4!� D:%*� =�*+D���+ ��%/$ :%D���; ! �!:%6 A1�+;!& �.�!-1)!, ':#" �#4�*#� -&!5&� :%D�# � %)�:(�!��' -�141&&'; &%�%A% �1*#:%A% :%2)(�( �#L�%-�%A#*'&�+:%/ !:!41;�/ ( 1702 2.

�2%A2!;! �#/��+:%/ =2!��+:%/ D:%*# �)%5!�:( ;!*% 5#; 2�-&#*!�' ��4 �&D#$ =2!��+:#$ D:�*, %�:�*+:# %2A!&�-!,�' // ���=2!*! �1�+ =!A!�#" 4%���4, C% ��&(�!� &! �%" 5!�. �(� �#:*!4!*#�' �*%��'&�+:!, :&#6&! (:2!/&�+:!, A21,+:!, *!�#&�+:! � )%*+�+:! ;%�#, ! �!:%6 A2!;!�#:!, )�/�#:!, 2#�%2#:!, F�*%�%F�', !2#F;1�#:!, A1%;1�2�', !��2%&%;�', ���%2�' " ;(-#:!. 4&!: (61 � )12D� 2%:# ��%A% ��&(�!&&' �#/��+:! =2!��+:! D:%*! )%5#&!L 2%-�#�!�#�' ': �#C#" &!�5!*+&#" -!:*!4. �+%;( �)2#'*# // �#:*!4!5� – �#-&!5&� �51&�, )#�+;1&&#:#, A2%;!4�+:� 4�'5�. �%51�&1 ;��,1 �1214 &#$ &!*16!*% )12D%;( 21:�%2( �#/��+:%/ =2!��+:%/ D:%*# )2%F1�%2%�� ��!&( �%21,+:%;(, %4&%;( - &!"�)*#�%��D#$ )%*��#5&#$ � %����&�$ 4�'5�� �%A% 5!�(.

� 1619–1620 22. 42(A#; 21:�%2%; �#/��+:%/ =2!��+:%/ D:%*# =(� �1*1��" �;%�2#,+:#", �#& (5#�1*' " 21:�%2! ��2%-+:%/ D:%*# �12!�#;! �;%�2#,+:%A%, 2%4%; - ;.�;%�2#5! &! �%4�**�.

�21��; 21:�%2%; D:%*#, - 1621 2. )% 1624 2., =(� �!��'& �!:%�#5. !2%4#��' ��& ( ;. �%�1*#5� &! �!*#5#&�, &!�5!��' ( �2!:���+:�" �! �!;%"�+:�" !:!41;�'$.

1-�!6!G5# &! ��� �2(4&%C�, �#L�%-�%A#*'&�+:! �%*1A�' �)1�&1&% 2%-�#�!*!�' ': �#C#" &!�5!*+&#" -!:*!4 � &1�4%�-� ��!*! ��4%;#; � (��" K�2%)� ,1&�2%; %����#, &!(:#, :(*+�(2#. �=12�A!G5# �2!4#,�/ (:2!/&�+:#$ =2!��+:#$ D:�*, �%&! ( �%" 61 5!� ��%LG ��2(:�(2%G, %=�'A%; � -;���%; &!�5!*+&#$ )2%A2!; ��4)%��4!*! �#;%A!;, C% ��!�#*#�' )1214 L�2%)1"�+:%G �#C%G D:%*%G.

��+%A% � �#/��+:�" !:!41;�/ =(*% ����; :*!��� – 5%�#2# A2!;!�#5&#$ �! :*!�# )%1�#:#, 2#�%2#:#, F�*%�%F�/ � =%A%�*%��'.

Page 85: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

85

���&% �- !:!41;�LG =(*! )%��'-!&! =(2�!. � &�" 6#*# �! &!�5!*#�' ��(41&�#, C% )2#/-4#*# &! &!�5!&&' - 4!*+&�$ %:%*#,+, � �!:#$ =(*% &1;!*%. �(2�! =(*! �12,1; D:%*#, 41 A%�(�!*#�' ��� ��'�! �:!41;�/.

�#L�%-�%A#*'&�+:! !:!41;�' ��4�A2!�!*! �!6*#�( 2%*+ -!A!*+&%(:2!/&�+:%A% %����&+%A% ,1&�2(, �)2#'G5#, �!:#; 5#&%;, �#-2��!&&G �1214 &!2%4&#$ ;!� )%5(��' &!,�%&!*+&%/ L4&%���. �1 ;!*% �1*#:1 -&!51&&' � (;%�!$, :%*# (:2!/&�+:� -1;*� =(*# 2%-�L4&!&� � �$%4#*# 4% �:*!4( 2�-&#$ 4126!�. �1, C% �#/��+:! !:!41;�' - �!;%A% )%5!�:( ��%A% ��&(�!&&' :%2#��(�!*!�' �#-&!&&'; � )%�!A%G (:2!/&�+:%/ -&!��, ���45#�+, C% 2��1&+ &!�5!&&' � !:!41;�/ -!4%�%*+&'� // �#;%A# � =(� &1 &#65#;, &�6 ( -!$�4&%L�2%)1"�+:#$ �#C#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4!$, � ':#$ 2!&�D1 &!�5!*#�' 4��# - =!A!�#$ 2%4#&.

� 1753 2. � �#L�%-�%A#*'&�+:�" !:!41;�/ &!�5!&&' 4%�%4#*%�+ )2%�%4#�# ��*+:# 2%��"�+:%G ;%�%G. � � 1765 2., -! &!:!-%; �!�12#&# ��, � �:!41;�/ =(*% -!)2%�!461&% :(2� 2%��"�+:%/ ;%�#, C%= -��4�# 512)!�# :!42# 4*' �%�:%��/. �#:*!4!5� !:!41;�/ 5#&#*# %)�2 2(�#F�:!,�/ -!:*!4(. ! �)12����+ ;#�2%)%*#�! �.�#�*!��+:%A% C%4% �#:%&!&&' ,!2�+:%A% (:!-( )2% -!)2%�!461&&' � !:!41;�/ �#:*!4!&&' 2%��"�+:%G ;%�%G, 41:�*+:! �5#�1*�� !:!41;�/ )%4!*# "%;( -!'�( )2% �1, C% �%&# &1 ;%6(�+ )%A%4#�#�' - &#; � �#$%4'�+ - !:!41;�/. �1 =(*# %4&� - )12D#$ ��4:2#�#$ )2%�1���� )2%�# 2(�#F�:!,�/ (:2!/&�+:#$ D:�* (��$ 2��&��.

4&!: !:!41;�' � �%" 5!� &1 ;%A*! %5%*#�# =%2%�+=( -! &!,�%&!*+&( D:%*( � �:2!/&�. �%-)12D1, �%&! �*(6#*! &1 ��*+:# (:2!/&,';, !*1 " �&D#; &!2%4!; (�12=!;, =%*A!2!;, 2%��'&!; �! �&.), � // ���&!$ &1 =(*% 4($( (:2!/&�-;(. �%-42(A1, !:!41;�' =(*! )2!�%�*!�&%G, !, %�61, )�4*1A*%G ,#��*+&%;( )2!�#�1*G – 2%��"�+:%;( ,!2G, C% =(� )2!�%�*!�&%/ ��2# � ;!� �)�*+&#:! � %�%=� )!�2�!2$! � �%�:��. �%A% �%*' � �%*' )2!�%�*!�&%A% )!�2�!2$! ��!�!*# -!:%&%; 4*' �����+:%/ �*!4# " )2!�%�*!�&#$ &! ���" �12#�%2�/ �;)12�/. �(�#*! )�4:%2'�#�' ,#; -!:%&!; � �#/��+:! !:!41;�'. �2%�#��!�#�# 2(�#F�:!�%2�+:�" )%*��#,� �%&! &1 ;!*! C%: &� �&D%/ ��2#, &1 &!,�%&!*+&%A% 4($(. �!*% �%A%, !:!41;�', �%5&�D1, C1 D:%*!, %2A!&�-%�!&! �1�2%; �%A#*%G, -*#�D#�+ - =2!��+:%G D:%*%G � :%*1A�(;, )%-=!�#*!�+ �%A% &!,�%&!*+&%A% 4($(, ':#" 4% %=�L4&!&&' �&%�#*# :%-!:# ': 5*1&# =2!����!.

� 1817 2. �#L�%-�%A#*'&�+:! =(*! -!:2#�!. �2!C� �2!4#,�/ )2!�%�*!�&%/ �#C%/ D:%*# �:2!/&# )121"&'� ( 1834 2. �#/��+:#" (&��12�#�1�. �2%�'A%; 200-*��&+%A% )12�%4( ��%L/ 4�'*+&%��� �#/��+:! !:!41;�' =(*! �#-&!5&#; %����&�; � &!(:%�#; ,1&�2%;. � %�+ 5121- 175 2%:��, ( �121�&� 1992 2%:(, �#L�%-�%A#*'&�+:! !:!41;�' -&%�( ��4:2#*! 4�12� �#;, $�% $%51 ��%/ -&!&&' � 2%-(; )2#��'�#�# &1-!*16&�" �:2!/&�.

��0�(��0, +����2 �, �(0,8��9(24 �/�'54

(XVI– /0�+8 +'. XVII ��+'���5)

�2R, +����, ����+���: ����+�B-�: �������*

( � ��*��). �!�&%�!&#" :&'-1; �%��'&�#&%; ��2%-+:#;. ��&(�!� ( 1576–1636 22.

$�����: �-�������. �141 ��%G ���%2�G ��4 L-(/��+:%A%

:%*1A�(;( - 1661 2.

�/0/3�5 +����, # ����;��� �������*�: L-(/��+:�, )�!2�+:�

������ -���� �������*�:

:!*+��&����+:�, *G�12!&�+:�,

!2�!&�+:�

�� ���� 9���� ����J�-���

����: �+����+:! - 15862., �#/��+:! - 16152. �(,+:! - 16202.

#�C�->� ����: �������*

(-!�&%�!&#" D*'$%; %=’L4&!&&' =2!��+:%/ �! �!�2�+:%/ D:�* (

16322.)

Page 86: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

86

����� ��� � �����

:!�%*#,+:� D:%*#

)2%�1��!&��+:� D:%*#

;%&!��#2�+:� �! )!2!F�'*+&� )2!�%�*!�&� D:%*#

=2!��+:� D:%*#

D:%*# &!,�%&!*+&#$ ;1&D#&

)%*:%�� �! ��5%�� D:%*#

D:%*# ;!&42��&#$ 4':��

������ $������% � �!�� � 1. �-!L;%-�’'-%: %����# � :(*+�(2# (:2!/&�+:%A% ��42%461&&' (XV�� ��.). 2. �#��1;! %2A!&�-!,�/ &!�5!&&' ( �#L�%-�%A#*'&�+:�" :%*1A�/. 3. �#��1;! :%-!,+:#$ D:�* � �:2!/&� (XV�� ��). 4. �#��1;! �#$%�!&&' *#,!2'-:%-!:! (XV�� ��.). 5. �%L4&!&&' &!(:# � ;#��1,�� ( �#$%�!&&� ��(41&��� �#L�%-�%A#*'&�+:%/ !:!41;�/.

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���% 1. =b2(&�("�1 5#&&#:# �#&#:&1&&' =2!��+:#$ D:�* � �:2!/&�. 2. � 5%;( )%*'A!L �#&�1- &!(:# � ;#��1,�� ( 4�'*+&%��� �#L�%-�%A#*'&�+:%/ !:!41;�/? 3. %�14��+, 5%;( �#L�%-�%A#*'&�+:! !:!41;�' �#2�-&'*!�' 41;%:2!�#-;%; %2A!&�-!,�/ &!�5!&' � A2%;!4�+:%A% 6#��' ��(41&���? 4. �A!4!"�1 &!"��4%;�D#$ �#)(�:&#:�� � )2%F1�%2�� �#L�%-�%A#*'&�+:%/ !:!41;�/.

�� 1. �2!��+:! D:%*!, ':! =(*! )12D%G ���%21&! � �:2!/&�: ) ����+�� ;

>) #�/�� ; ) $���� . 2. � ':#$ D:%*!$ �:2!/&# �)12D1 -!)2%�!461&! :*!�&%-(2%5&! �#��1;!

&!�5!&&': ) ������0; >) �B��0; ) >� ����0. 3. � ':#$ D:%*!$ &!-#�!*# &!"-4�=&�D%A% (5&' !(4#�%2%;? ) #�C�-

������-�� �������; >) 9��� ���-��� � ��>+ ��; ) ����� . 4. �12D#; 21:�%2%; ��2%-+:%/ D:%*# =(�: ) #. ����+���:;

>) %.�*����;���:; ) �.G�����. 5. �1�2% �%A#*! %=�";!� ( �#L�%-�%A#*'&�+:�" !:!41;�/ )%�!4(: ) ������ ;

>) ���<��� ; ) ��������� . 6. �#L�%-�%A#*'&�+:! !:!41;�' ;!*! �!:( �#��1;( %2A!&�-!,�/: ) ������� �

- < ��������; >) * � ����� - *����9�0 � � �9�0 ����-��; ) * � ��* �� �.

7. �1214&�$ :*!��� ( �#L�%-�%A#*'&�+:�" !:!41;�/ &!*�5(�!*%�': ) �� �������, �� �� * ����; >) �� �������, �� ��������; ) �� �������, �� ��������, �� <����<�/.

8. �#=%2&#;# ( �#L�%-�%A#*'&�+:�" !:!41;�/ =(*#: ) ������, ���<���, �B�����; >) ������; ) ������, �����-��-� -�, �B�����.

Page 87: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

87

���� ��� �������� ���������� ���� ���������

(XV�� – ������� XV��� �������)

1. ���� C����:���0 �������-�0 ���;�� - ���-��-�������-� �����D�--� ��� /-�. ���9� ��� /-��� B�-�: �. ���- � '. �����>�B.

2. ��� /-�� �� * ��� �. �*����;�����. 3. �-;��������� �. ����-�� � ������� �. % ���������. 4. ��� ����B-� ������� �. �� �-�;����� � �. ����;�����. 5. ���-��-��� ����B- �����-��� G. ��������B .

'� �� ���: 1. ���%2�' �:2!/&# � %�%=!$: �X–XY��� ��./ ��4 214. �.�!;#&�+:%A% �! �&. –�.: �:2!/&!, 1993. 2. �%�*'2 �., �(*+5#,+:#" �. I*'$!;# ��:��: %��4&#: - ���%2�/ �:2!/&#. – �.: �:2!/&!,

1993. 3. �2!�1,+ �. ���%2�' (:2!/&�+:%/ D:%*# � )14!A%A�:#. – �12&%)�*+, 1994. 4. A�L&:% �.�. �:2!/&�+:! :(*+�(2!: �%2%�:! ���%2�' :(*+�(2&%A% 6#��' (:2!/&�+:%A%

&!2%4(. – �., 1992. 141 �.: �*. 5. �(=�1*+&#" 21��. �:2!/&!: ���%2�' / �12. � !&A. S.�.I1�5(:!; ���. ��.

�.�.�(*+5#,+:%A%. – 2-1 �#4. – �.: �#=�4+, 1992. 6. �1�:���+:#" �.�. ���%2�' )14!A%A�:#. – 2-1 �#4. 4%). – �.: �1&�2 &!�5.*-2#, 2005. 7. �G=!2 . . �! �&. ���%2�' (:2!/&�+:%/ )14!A%A�:# /-! 214. �. �. ��1*+;!$%�#5!. – �.:

��� , 2000.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2 3������� �� ��-���’������ ���, "����-� � ���� 5����, “5 �����

��� ��-������� �� � �������� ”, �� ���� ��� ���, “'������� � ���� �”, �� ���� ������� � ����.

1. ����� <���������� � ��� ��� ������� �� ��������-� ��� �� ��������� � �����. ���� �������� �����:

�. ��� � B. �������

�:2!/&�+:1 :(*+�(2&1 ��42%461&&' 2%-A%2�!*%�' &! &!,�%&!*+&�" %�&%��, !*1, =1-)1215&%, � ���&%;( -�’'-:( � )�4 �)*#�%; ����%�#$ :(*+�(2&#$ )2%,1���. ! -;���, $!2!:�12 � �)2';%�!&���+ (:2!/&�+:%/ �(�)�*+&%/ 4(;:#, %����# " :(*+�(2# �)2!�#*# �)*#� �41/ �(;!&�-;( � �1F%2;!,�/, ':� )!&(�!*# ( K�2%)� ( �V�–�V�� ��. �(;!&�-; 1)%$# ��42%461&&' -&!;1&(�!� �%=%G ��!&%�*1&&' &%�#$ ��4&%�#& ( K�2%)�. ! )2%�#�!A( F1%4!*+&�" �41%*%A�/, � %�&%�� ':%/ =(� �%A, A(;!&���#5&! F�*%�%F�' -�12�!L (�!A( &! *G4#&(, // (��12461&&' � )%,1"=�5&%;( �����, &! )%D(: *G4�+:%A% C!��', ':1 A(;!&���# �=!5!*# � ��%=%4� " %���51&%��� %�%=#��%���, � �)2!�14*#�%;( �(�)�*+&%;( *!4�. �(;!&�-; -!2%4#��' � ��!*�/ � D�#4:% )%D#2#��' &! �&D� :2!/&# K�2%)#. � )2%=(461&&'; &!,�%&!*+&%/ ���4%;%���, �&�121�( 4% 2�4&%/ ���%2�/, :(*+�(2#, ;%�#, - �#&#:&1&&'; )%�21=# ( 2%-�#�:( %����# " &!(:# A(;!&���#5&� �41/ -&!$%4'�+ )%D#21&&' � &! �:2!/&�. �$ )2%��4&#:!;# -41=�*+D%A% =(*# )214��!�&#:# (:2!/&�+:%/ �&�1*�A1&,�/, ':� &!�5!*#�' � )%*+�+:#$ �! -!$�4&%L�2%)1"�+:#$ (&��12�#�1�!$.

���9� ��� /-��� B�-� '.�����>�B � �.���-. � �)#�:!$ -!2(=�6&#$ ��(41&���, )%5#&!G5# - X�V ��., ;%6&! ��4&!"�#

(:2!/&,��, ':� -! &!,�%&!*+&%G )2#&!*16&���G -&!5#*#�' ': RUTENUS,

Page 88: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

88

ROXOLANUS, RUSS�CUS (�(�1&�' � �%:�%*!&�' – ,1 &!-�# �:2!/&#, )%D#21&� � �!$�4&�" K�2%)� � �� 5!�#).

�#;!*% (:2!/&,��, ':� &!�5!*#�+ -! :%24%&%;, ��!*# ��4%;#;# �51&#;#, )2%F1�%2!;#, ;14#:!;#, )%1�!;#, $(4%6&#:!;#, )214��!�&#:!;# A(;!&���#5&%/ :(*+�(2# &! �!$%4�.

�1214 &#$ S2�" 2%A%=#5, !=% S2�" �%�12;!: 5# �1%2A�" - �(�� (1450–1494), C% &!2%4#��' � 2%A%=#5� &! �2#:!2)!���, � 2%4#&� 21;��&#:!. ! 51��+ 2�4&%A% ;���! �#=2!� )�1�4%&�; 2%A%=#5. �1214&G %����( %�2#;!� ( ;.2%A%=#5� �! �+�%��. !�5!��' � �2!:���+:%;( " �%*%&�+:%;( (&��12�#�1�!$. �4%=(� ��()�&+ 4%:�%2! F�*%�%F�/ " ;14#,#&#. �!";!� )%�!4( 21:�%2! ;14#,#&# �! ��*+&#$ ;#��1,�� ( �%*%&�+:%;( (&��12�#�1��, �#:*!4!� ;!�1;!�#:( " !��2%&%;�G. �%�12&(�D#�+ 4% �%*+C�, �#:*!4!� ;14#,#&( " !��2%&%;�G � @A1**%&�+:%;( (&��12�#�1��. �&��12�#�1�#, 41 �5#��' " �#:*!4!� S.2%A%=#5, =(*# &!"=�*+D#;# A(;!&���#5&#;# ,1&�2!;# � K�2%)�. �5#�1*';# S.2%A%=#5! =(*# �!:� ��4%;� ��!*�"�+:� A(;!&���#, ': F�*%�%F 6%�!&� �!,%&�, !��2%&%; � ;14#: 6#2%*!;% �!&F214�, !��2%&%; �- �2!:%�! �!2��& �1A�� �! �&. �5&';# 2%A%=#5! =(*# �!:� -A%4%; ��4%;� 4�'5�, ': )%1�-A(;!&��� �%&2!4 �1*+��� - �;155#&#, )%*+�+:#" !��2%&%; �:%*!" �%)12&�: �! �&.

S.2%A%=#5 – )12D#" ���5#-&'&#" !��%2 42(:%�!&%/ :&#A#. � 14832. ( 2#;�+:�" �#)%A2!F�/ ��*+=12! =(*! &!42(:%�!&! "%A% :&#A! “����-���B- �;�-� -�-�9-���� 1481 ����” *!�#&�+:%G ;%�%G, ':! )%5#&!*!�' ���()%; ( �#A*'4� ��2D!, C% 4!L )�4��!�# ��!6!�# "%A% )12D#; A(;!&���#5&#; )%1�%; �:2!/&#. �%A% )12( &!*16#�+ 41:�*+:! &!(:%�#$ �2!:�!��� � A!*(-� !��2%&%;�/ �! A1%A2!F�/.

S.2%A%=#5 – �51&#" -� ����%�#; �;’';, 2'4 "%A% )2!,+ -=12�A!L�+�' � (&��12�#�1��+:#$ =�=*�%�1:!$ �!$�4&%/ K�2%)#.

% (:2!/&�+:#$ A(;!&����� �!:%6 &!*16!*# �!�*% �(�#& �- �2%�&! – &#&� �12#�%2�' �%*+C� (=*#-+:% 1470 – =*#-+:% 1517), �(:!D - %�%A% ����! (2.&.&1��4. – 1542). ��!&��*!� 2�$%��+:#"-�%:�%*!& (1513–1566) �! �&.

�14!A%A � )%1�-A(;!&��� �!�*% �(�#& &!2%4#��' &! �12#�%2�/, -!�1*1&�" *1;:!;# – (:2!/&�+:! 1�&�5&! A2()!, ':! &#&� )2%6#�!L &! �12#�%2�/ �!:!2)!��+:%/ %=*!���, �%*+C�, �1$�/, �*%�!:�/. �!:�&5#� �21"��!*+4�+:#" (&��12�#�1� ( �;155#&�. ��1 "%A% )%4!*+D1 6#��' )%�’'-!&1 - )14!A%A�5&%G �! �#4!�&#5%G 4�'*+&���G ( �2!:���+:%;( (&��12�#�1��. � 1506 2%,� "%;( )2#��%L&#" (51&#" ��()�&+ ;!A���2!.

�1214 (5&�� �.�(�#&! =(*# �#4!�&� �*%�’'&�+:� )%1�# XV� ��. @& �!&�#D1:, @& - �#,*�&#, ;!"=(�&� )#�+;1&&#:# �! )14!A%A#, �#$�4,� - �:2!/&# �! ��*%2(��/. �.�(�#& �#4!�!� ��%2# $%2�!��+:%-(A%2�+:%A% )#�+;1&&#:! @&! �!&&%&�'.

� 1491 2. ( �2!:%�� �.�(�#& )2#";!� (5!��+ ( 2%=%�� �#)%A2!F�/ M.I�!")%*+�! )% 42(:(�!&&G �! �#4!&&G :#2#*#5&#; D2#F�%; )12D#$ :&#6%: �*%�’'&�+:%G ;%�%G. �1214 &#$ =(� �!�%�*%� 4*' &!�5!&&' 4��1" A2!;%�� � �:2!/&�, ��*%2(��/ �! �%��/. ���*' 2("&(�!&&' :!�%*#,+:#; 4($%�1&���%; 4!�&+%2(�+:#$ :&#A%�$%�#C &! -!$�4&%(:2!/&�+:#$ -1;*'$, �.�(�#& ��!6!� /$ �#4!&&' �1*#:%G )121;%A%G ( ��42%461&&� %����# &! �:2!/&�. @: � S.2%A%=#5, ��& )#�!� *!�#&�+:%G ;%�%G. ���12!�(2&! �)!4C#&! �.�(�#&! �1*#51-&!. ��*+:# � -=�2,� “��-� � � ���- + #��-�” &!2!$%�(L�+�' =�*+D1 4 �#�. 2'4:��. �%A% ��%2# =(*# -&!"41&� � !2$��!$ � )%5!*# �#�5!�#�' (:2!/&�+:#;# �! )%*+�+:#;# �51&#;# �2%$# =�*+D1 &�6 30 2%:�� �%;(.

�&1�%: (:2!/&,�� � L�2%)1"�+:( A(;!&���#5&( :(*+�(2( 5!��� ��42%461&&' 4���!� �#�%:( %,�&:(. “�#$�4,� - �:2!/&�+:#$ ��1)��”, )%�12�!G5#�+ &! =!�+:��C#&( )��*' &!�5!&&' � K�2%)�, ':1 �&%4� �2#�!*% 10–15 2%:��, &1 )%*#D!*#

Page 89: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

89

��%L/ 4�'*+&%���. !�:%*% &#$ A(2�(�!*#�' )2%A21�#�&! (:2!/&�+:! ;%*%4+, F%2;(�!*#�' )%�*�4%�&#:#.

�!:#; 5#&%;, A(;!&���#5&! :(*+�(2! 4%=# ��42%461&&' -2%=#*! -&!5&#" �)*#� &! 2%-�#�%: (:2!/&�+:%A% 4($%�&%A% 6#��'. � 4%2%=%: (:2!/&�+:#$ A(;!&����� ,�*:%; �)2!�14*#�% �21=! ��!6!�# 5!��#&%G :(*+�(2&%/ �)!4C#&# �:2!/&#.

2. �������� �������� �. �����������

������ (�� ��) ���������� ��� ��"&��� (1572–1633) &!2%4#��' � �1*� �;%�2#5� (�;1*+&#,+:! %=*!��+). �!�+:% "%A% =(� )12D#; 21:�%2%; ��2%-+:%/ D:%*#.

�()1215*#�!, =1&�16&! &!�(2! �.�;%�2#,+:%A% ��4%;! ��%/;# $#�!&&';# ;�6 )2!�%�*!�’'; �! (&�!����%;. ��& -!*#D#� A*#=%:#" �*�4 � ���%2�/ (:2!/&�+:%/ &!(:# � :(*+�(2# ': (51&#" �! ;#�*#�1*+.

� 18 ��%2�� �.�;%�2#,+:%A% 5# &1 &!"=�*+D1 -&!51&&' - ���%2#:%-)14!A%A�5&%A% )%A*'4( ;!L “%� * ��� ���-�� � �� ���-�� �-� �* ” – �#-&!5&! )!;’'�:! ���5#-&'&%/ )14!A%A�5&%/ *��12!�(2#. �#"D*! 42(:%; �%&! � 1619 2. � ;���� ��G (=�*' ��*+&%). �A%4%; )121�#4!�!*!�+ � �%�:��, =(*! )121:*!41&! ;!"61 &! ��� �*%�’'&�:� ;%�#. �%2��&'&&' )�42(5&#:! �.�;%�2#,+:%A% - “�*+F%�1�%;” (1591) )%:!-(L, C% �51&#" :%2#��(�!��' ( ��%/" 2%=%�� A2!;!�#:%G A21:%-�*%�’'&�+:#$ ;%�, ���%21&%G ( �+����+:�" =2!��+:�" D:%*�.

��4%;%, ': �#�%:% %,�&1&! � )%D#21&! =(*! ,' A2!;!�#:! � XV�� �! XV��� ��%*���'$: �%&! ��!*! &!�5!*+&#; )%��=&#:%; ( D:%*!$ �%��/ !6 4% 1755 2%:( ()%:# // &1 )%5!*! -!��()!�# A2!;!�#:! �.�%;%&%�%�!), ! �!:%6 �*%�’'&�+:#$ :2!/&!$ ���41&&%/ K�2%)#, 46121*%; 4*' )%4!*+D#$ &!(:%�#$ 2%-2%=%: �*%�’'&�+:%/ ;%�#.

�1&�!*+&#" �.�.�%;%&%�%� – ��%21,+ )12D%/ )%�&%/ A2!;!�#:# 2%��"�+:%/ ;%�#, ':#" �!; �5#��' -! )�42(5&#:%; �.�;%�2#,+:%A%, &!-#�!� // “�2!�!;# (51&%��#” �! &1%4&%2!-%�% -!-&!5!�, C% �!;1 �%&! =(*! %�&%�%G 4*' &!)#�!&&' "%A% A2!;!�#:#.

�1*1��" �;%�2#,+:#" 2%-2%=*'� )#�!&&' %2F%A2!F�/, %2�L&�(G5#�+ &! ��!2%�*%�’'&�+:( ': )2!;%�(, &! ':�" =!-(�!*#�' ;%�# �*%�’'&�+:#$ &!2%4��. �!;1 ,1 � -2%=#*% :&#A( &!4-�#5!"&% )%)(*'2&%G ( �*%�’'&�+:%;( �����. % &!D#$ 4&�� -=121A*%�' =!A!�% // %�&%�&#$ )%&'�+ ( A2!;!�#,� �*%�’'& (%2F%A2!F�', �#&�!:�#�, 1�#;%*%A�', &!-�# 5!��#& ;%�#, 2%4#, ��4;�&:# � �.4.). ��' :&#A! &!�#51&! )2#:*!4!;#, ':� )%*1AD(�!*# �#�51&&' A2!;!�#:#. �1*#:( )14!A%A�5&( ,�&&���+ ;!G�+ 21:%;1&4!,�/ C%4% ���4%;%A% -!��%L&&' &!�5!*+&%A% ;!�12�!*( ��()1215 �1214&+%��5&#; :!&%&!; -!4%=2G�!&&' � 4%A;!�#-;(.

�41/ �.�;%�2#,+:%A% )2% )%D#21&&' %����# �1214 &!2%4(, �41/ )!�2�%�#5&%A% �#$%�!&&' � =%2%�+=# )2%�# &!,�%&!*+&%A% � �%,�!*+&%A% A&%=*1&&' ;!*# �1*#:#" �)*#� &! 2%-�#�%: )14!A%A�5&%/ 4(;:# � �:2!/&�.

3. ����������� �. ������ �� ������ �.������������

� ��!&%�*1&&� " 2%-�#�:( )2%A21�#�&%/ )14!A%A�5&%/ �1%2�/ � )2!:�#:# )%-#�#�&( 2%*+ ��4�A2!*! 4�'*+&���+ �!;�% �12#&4# – ��4%;%A% )2%����#�1*' :�&,' XV� � )12D%/ )%*%�#&# XV�� ��. �2#)(�:!G�+, C% ��& &!2%4#��' ( 50–70 2%:!$

Page 90: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

90

XV� ��. � ;%*4!��+:�" ��;’/ &! �2#:!2)!���, !=% ( �%*4%��. �%,�!*+&1 )%$%461&&' &1��4%;1. ����( -4%=(�!� ( �+����+:�" =2!��+:�" D:%*�, )��*' -!:�&51&&' ':%/ )2!,G�!� )1�&#" 5!� ( 42(:!2&� M.�!*!=!&! � ��2'�#&�, )%=*#-( �1216!&.

��4�2#;(G5# ���&� -�’'-:# -� �+����+:#; =2!����%;, �.�12#&4! 41':#" 5!� )2!,G�!� �5#�1*1; =2!��+:%/ D:%*#, )�-&�D1 – � 42(:!2&'$ �+�%�!, �121;#D*', ! - 1616 )% 1619 2. – � 42(:!2&� �#L�%-�1512�+:%/ �!�2#.

!"=�*+D ��4%;%G )2!,1G �.�12&#4#, ':! ;!L �1*#:1 )14!A%A�5&1 -&!51&&', L �*%�&#: “$�����- � �-�-���:��: �*�- ����� -��”. ��& '�*'� �%=%G 1&,#:*%)14#5&1 -�=2!&&' ��4%;%��1" )2% -%�&�D&�" ����, )2#2%4( �! *G4#&(. �2# "%A% &!)#�!&&� �.�12#&4! ��!�#� -! ;1�( &1 ��*+:# )%*1AD#�# �#�51&&' &!(:, !*1 " -2%=#�# "%A% ���4%;#;.

% ���%2�/ �:2!/&# �%!&#:�" �!*'�%��+:#" (=*#-+:% 1620–1688) (��"D%� ': )14!A%A, )#�+;1&#:-)%*1;���, )(=*�,#��, �(�)�*+&#" 4�'5.

����( %�2#;!� � �#/��+:�" :%*1A�/ )�4 :12��&#,��%; �.�!2!&%�#5!. � 1649 – 1651 22. =(� )2%F1�%2%; 2#�%2#:# � �#/��+:�" :%*1A�/, � 1951 2. )2#"&'� 512&1,+:#" �!&, � 1659 2. )%�12&(��' 4% �#L�! �! �#/��+:%/ :%*1A�/.

� 1664 2. �.�!*'�%��+:#" �#/-4#�+ - �#L�! �! ;!&42(L )% �:2!/&� � ��*%2(��/ ( )%D(:!$ ;!�12�!*�� - 6#��' &!2%4( 4*' ��%/$ :&#6%:. � 1669 2. 4% %��!&&�$ 2%:�� ��%A% 6#��' %=�";!L )%�!4( !2$�;!&42#�! K*1,+:%A% ;%&!��#2' ( �12&�A%��.

��%25! 4�'*+&���+ �.�!*'�%��:%A% �)��)!*! �- -!:�&51&&'; &!,�%&!*+&% �#-�%*+&%/ ��"&# (:2!/&�+:%A% &!2%4( )�4 )2%�%4%; �.�;1*+&#,+:%A%. � )%�%L&&#" 5!� �#/��+:! :%*1A�' %)#&#*!�' � �'6:%;( ��!&�. �.�!*'�%��+:#" =!A!�% -2%=#� 4*' // ��42%461&&'.

�1*#:#; �&1�:%; ( 2%-�#�%: )14!A%A�5&%/ �1%2�/ �! )2!:�#:# � �:2!/&� ��!� "%A% )%��=&#: - 2#�%2#:# “! �� , >� ���> �� � --� � + -�”, ( ':%;( 4!&� :%&:21�&� 21:%;1&4!,�/ 4*' )�4A%�%�:# �! �#A%*%D1&&' 2�-&%A% 2%4( %2!�%2�+:#$ )2%;%�. �%=*#�% �!6*#�#; ��!6!� ��& �1, C%= :%6&1 �*%�% =(*% -2%-(;�*1 4*' �*($!5!, C%= )2%;%�1,+ &1 ��*+:# �!; 4%=21 ('�*'� �%=� �(�+ �%A%, )2% C% �141 ;%�(, !*1 " �;�� )1214!�# // �*($!5!;, 2%-�*(;!5#�# �! 4%&1��# 4% /$ ���4%;%���.

�%��=&#:# �.�!*'�%��+:%A% D#2%:% �#:%2#��%�(�!*#�' � &!�5!*+&#$ -!:*!4!$ �:2!/&#, ��*%2(��/ �! �%��/, 5#; �)2#'*# )%4!*+D%;( 2%-�#�:( ���5#-&'&%/ )14!A%A�:#.

4. ����������� ������ �. ������������� �� C.����������

� )14!A%A�5&�" 4(;,� ,+%A% )12�%4( ;%6&! �#4�*#�# %F�,�"&( �#��1;( %����# � �#$%�!&&', ':! �#2!6!*! �&�121�# )!&��&#$ :*!���, )2%A21�#�&( )14!A%A�5&( �1%2�G � )2!:�#:(, �! )�1�4%&!2%4&� )14!A%A�5&� �1%2�/ " �41/.

��6 )214��!�&#:!;# ,#$ &!)2';�� "D*! �2#�!*! " A%��2! =%2%�+=!. �%&! )%-&!5#*!�+ &! �#$%�&�" � %����&�" 4�'*+&%���, )14!A%A�5&�" �! $(4%6&�" *��12!�(2�.

�2%A21�#�&� )14!A%A�5&� �41/ �%A% 5!�( ��4%=2!6!*#�' � ��!�(�!$ =2!��+:#$ D:�*, 2�-&#$ )%*1;�5&#$ ��%2!$ 21*�A�"&%A% � )%*��#5&%A% $!2!:�12(, -%:21;!, � ��%2!$ �#4!�&#$ 4�'5�� =2!��+:#$ D:�* �!�21&��' �! ��1F!&! �#-!&�/�, ��%2!$ ��!&! �#D1&�+:%A%, �#2#*! ��!�2%�1,+:%A%, �%�! �%21,+:%A% �! �&.

� *��12!�(2&%-$(4%6&�$, )%*1;�5&#$, ���%2#5&#$ )2!,'$ )#�+;1&&#:�� � )2%����#�1*�� �:2!/&# ,+%A% )12�%4( -&!$%4#;% 4(;:# )2% �%,�!*+&( 2%*+, $!2!:�12 � -&!51&&' �#$%�!&&' " %����#. � 2%-�#�:( )14!A%A�5&%/ 4(;:# ( XV�� ��. ;%6&! 5��:% �#4�*#�# 4�! &!)2';#: %2�L&�!,�' &! -2!-:# A21,+:%/ :(*+�(2# " %����# (K)�F!&�" �*!�#&1,+:#") �! 2%-�#�%: )14!A%A�5&%/ �1%2�/ � )2!:�#:# &!

Page 91: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

91

%�&%�� �*%�’'&�+:#$ )14!A%A�5&#$ �2!4#,�" - (2!$(�!&&'; 4%�'A&1&+ -!$�4&%/ )14!A%A�:# (�#;1%& �%*%,+:#").

�%*# ( �%�:%��+:�" 4126!�� �#-&!*# )%�21=( ;!�# �51&#$ *G41" � -!4(;!*# 42(:(�!�# ��=*�G, �% ,!2 *1:��" ��1 ,1 )%)2%�#� - �#L�!. � 12 *#)&' 1649 2%:( )2#/$!*# � �%�:�( (:2!/&,�-�)2!�C#:#, �1214 ':#$ =(� � K)#F!&�" �*!�#&1,+:#". �1 =(*! *G4#&! �#�%:%/ %����#, “;(6 ;&%A%(51&#", !C1 :�% #& �% �21;1&# �1;, &! �%:;% A2!;!�#:# # 2#�%2#:#, &% # F#*%�%F## # �!;a1 F1%*%A## #-�1�&a" =a�+ �)#�!�1*+ # #�:(��&a" 2!�(4#�1*+”. �*!�#&1,+:#" )2#4=!� �*!�( 5%*%��:! “�1*+;# (51&%A% # ;(42!A%” � ;!� �1*#:#" �)*#� ( �%�:��, ��& 4%=21 -&!� 41:�*+:! ;%�, =(� “%)!�&a" )21�%*:%�&#: �**#&�:%A%, �*!�'&�:%A% # )%*+�:%A% 4�!*1:�%�” � *#D#� )% �%=� “������- �����-� �-�-� ��-��:”.

�121- 15 2%:��, ( 1664 2. )2#=(� 4% �%�:�# (:2!/&1,+ �#;1%& �%*%,+:#" (1629–1680), )%:*#:!&#" �(4# �5#�# ,!21�#5�� *1:��' � M14%2! �! ,!2��&( �%F�G; &!�5!� ��& � ,!21�#5! �1�2!. �1 =(*! *G4#&! �#�%:%/ %����#, �61 %����# -!$�4&%/; ��& ;!� �1*#:#" �)*#� ( �%�:�� � � 4126!�&%;( 6#���, � � *��12!�(2�, 41 %�%=*#�% ��*!�#��' ': )%1�. !)#�!� =!A!�% )2!,+, � �1214 &#$ �!:�, ': “�>�� ��9�-S:” (1681) �! “��B��� ��9�- �” (1683), 5#; -!6#� �%=� �1*#:%/ �*!�#. “� ���� ��<*� - �” �#;1%&! �%*%,+:%A% =(*! D#2%:% �:2�-+ 2%-)%��G461&! ( �%�:%��/.

K)#F!&�" �*!�#&1,+:#" �! �#;1%& �%*%,+:#" =(*# )12D#;# :!-&%4�';# ()2%;%�*'*# )2%)%��4� )% ,12:�!$ &! ��4;�&( ��4 ��&(G5%A% -�#5!G � �%�:�� )2%)%��4� 5#�!�# - :&#6%:).

�214��!�&#:�� %=%$ &!)2';�� L4&!*% )2!A&1&&' )%*�)D#�# %����( � �#$%�!&&' &!2%4(, �)2#'�# )�4&1�1&&G 2��&' "%A% :(*+�(2#, ��4��%'�# &!,�%&!*+&( &1-!*16&���+.

K.�*!�#&1,+:#" &1 *#D1 �#)2!�*'� )%;#*:# ( ,12:%�&#$ :&#A!$, ! " )121:*!4!� &!�5!*+&( *��12!�(2( - ;14#,#&#, A1%A2!F�/, ;#��1,��!, ���%2G�!� )�42(5&#:#.

�1214 )2!,+ K.�*!�#&1,+:%A% 5# &1 &!"=�*+D#" �&�121�, - )14!A%A�5&%A% )%A*'4(, ��!&%�#�+ ���2 “%��* ��-�� +�B / ����B�0”. %�*�4&#:# ���!&%�#*# )%4�=&���+ ,+%A% ��%2( - )2!,1G @.�.�%;1&�+:%A% “�� �� �����-�� ...”, ! �!:%6 - ��%2%; �2!-;! �%��124!;�+:%A% “��0 � �������”. 4&!: ���2 �.�%��124!;�+:%A% ;!� 2%-)%��4!*+&( F%2;(, ! “%��* ��-�� +�B / ����B�0”– :!�1$�-#�&( (-!)#�!*+&%-��4)%��4!*+&(). ��%2# K.�*!�#&1,+:%A% �)2#'*# (��12461&&G )2%A21�#�&#$ �41" ( �)2!�� �#$%�!&&' )�42%��!G5%A% )%:%*�&&'.

5. ��������-����������� ��������� A. ����������

�$%461&&' ���%=1216&%/ �:2!/&# 2!-%; - �#L�%; 4% �:*!4( �%��"�+:%/ 4126!�#, -! &!�*�4:!;# 2%��"�+:%-)%*+�+:%/ ��"&# 1654–1667 22., �#-&!5#*% )%4!*+D� D*'$# 2%-�#�:( %����#. � ,1" )12�%4 -2%��!L 2%*+ �#L�%-�%A#*'&�+:%/ :%*1A�/ ': :(*+�(2&%-%����&+%A% ,1&�2( �:2!/&#.

�'*+&���+ )2%F1�%2�� !:!41;�/ �)2#'*! 2%-�#�:( ���5#-&'&%/ &!(:# � :(*+�(2#. �2%F1�%2# M.�2%:%)%�#5, �.�%&#�+:#" �! �&D� ( ��%/$ *1:,�'$ - F�*%�%F�/ 2%-��&5(�!*# :!�%*#,#-; � "%A% &%��/� � �:2!/&�, %241& K-(/��� �! �&�!���, $%5! )2%=*1;# �%A%5!�&%A% �(�)�*+���! =(�!*% -!*#D!*#�' )%-! !:!41;�5&#;# !(4#�%2�';#.

�%-�#�:( ���5#-&'&%/ )14!A%A�5&%/ 4(;:# �)2#'*! )*�4&! 4�'*+&���+ �#4!�&%A% (:2!/&�+:%A% �51&%A%, ���%2#:!, F�*%�%F! � )%*��%*%A!, 4126!�&%A% 4�'5!, )#�+;1&&#:!, %2!�%2! ;�!��� ����������.

Page 92: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

92

!2%4#��' ��& ( ;. �#L�� ( ��;’/ :(),'. ���*' -!:�&51&&' �#L�%-�%A#*'&�+:%/ :%*1A�/ &!�5!��' � �%*+C�, 41 " )2#"&'� (&�!����%. �2%4%�6(�!� %����( � A21,+:�" :%*1A�/, ���%21&�" &! :%D�# �!)# �#;�+:%A% 4*' )�4A%�%�:# (&�!���, 41 �5#��' F�*%�%F�/ � =%A%�*%�’G. �!; ��& � �#$%�(�!��' &! &!":2!C#$ -2!-:!$ :*!�#,#-;(. �*1 &1 -!:�&5#�D# &!�5!&&', )%�12�!L�+�' � �:2!/&(; � 1704 2. -&%�( )2#";!L )2!�%�*!�’'. � 1705 2. 5#�!L � �#L�%-�%A#*'&�+:�" !:!41;�/ :(2� *1:,�" - F�*%�%F�/, *%A�:#, 1�#:#, )�/�#:#, 2#�%2#:#, ;!�1;!�#:# �! �&. �!; M.�2%:%)%�#5 )%5!� �)2%�!46(�!�# )2#&,#)# A(;!&�-;(. ! ��%/$ *1:,�'$ M.�2%:%)%�#5 -!�64# -A!4(�!� )2% ��!2%:*!�#5&( 4!�&#&(, )2%�%4#� 4(;:# :2!C#$ *G41" A(;!&�-;(, ':-%�, �2!-;! �%�124!;�+:%A%. � 1712 2. =(� 21:�%2%; :%*1A�/, 4% ��4’/-4( (1715) 4% �1�12=(2A!. � �%��/ ��!� !:�#�&#; )2#$#*+&#:%; 21F%2; �1�2! �, �41%*%A%; �!;%4126!�’', !:�#�&% �)2#'� )121��%21&&G ,12:�# � �41%*%A�5&#" 4%4!�%: 4% ;%&!2$�5&%/ 4126!�#. =�";!� �#�%:� )%�!4# � ,12:%�&�" �L2!2$�/: L)#�:%) (1718), !2$�L)#�:%) (1724), ��,1-)21-#41&�(1721) ���%21&%A% &#; �#&%4(, ':#" -!;�&#� ( �%��/ ��&(G5( �#��1;( )!�2�!2D%A% )2!�*�&&' ,12:�%G.

M.�2%:%)%�#5 =(� �#4!�&#; =%A%�*%�%;, -!5#&!�1*1; � �:2!/&� �! �%��/ F�*%*%A�5&%A% �! ���%2#5&%A%, -!;���+ :%*#D&+%A% �$%*!��#5&%A% &!)2';:( ( �#�51&&� ��=*�/ �! �&D#$ %�&%�%)%*%6&#$ )2!,+ $2#��#'&���!. �2!6!� �(5!�&#:�� (51&���G, 2%-(;%; � 6#�%G ('�%G. �#�!� *�2#5&� �! )!�2�%�#5&� ��2D�, ���%2#� %4( “���-����-”, 41 %�)��(�!� �%*�!��+:( )121;%A(.

��%25! �)!4C#&! M1%F!&! �2%:%)%�#5! 4%�#�+ -&!5&!. �%&! ��4%=2!6!L �:*!4&#" � &1*1A:#" D*'$ 1�%*G,�/ )%A*'4�� !��%2!, �()1215&%���, $#�!&&', %=1216&���+ �! %=!5*#����+, )!��#2�+:( �12)#;���+ !=% &1)121=%2&#" A&��. �(� ��4=#*#�' � %�%=#����&� 2#�# $!2!:�12( �51&%A%, � �()1215&%��� �! !&�!A%&�-; 1)%$#, � ':�" ��& 6#�. �!:, �#-&!G5# �%A!, M.�2%:%)%�#5 ;�A �2%&�-(�!�# - )2#�%4( $2#��#'&�+:#$ 4%A;; �#��()!G5# -! 2%-�#�%: &!(:%�%A% -&!&&', ��& ;�A �#�*%�#�# 6!*+, C% “21;1�*( �! &!(,� �+%A%4&� &!=!A!�% :2!C1 6#�1�+�', &�6 �1%*%A�/”, =% &! “=%61���1&&1 �51&&' =1-�%2%;&% &!)!4!G�+ -($�!*� &1��A*!�# &!D%A% ��:(”. �41!*�-(G5# �1�2! �, !:�#�&%A% 4(D#�1*' �:2!/&#, )�4�2#;(G5# "%A% 21F%2;#, M.�2%:%)%�#5 - �1)*%�%G )#D1 )2% “&!D( �!�+:��C#&(” –�:2!/&(, )2%A%*%D(L )%$�!*( &�)2%��: “�*!�1& =(4+, %�51 �1*#:#", -!�64# )%�&%�%4&#", A*#=%:#"...��% = &!���D!�#�+ 4%�#�+ �)2%;�A�' *G=#;# �12,G )2%��%2!;# ,#$ =121A�� &1%-%2#$...., �*!�% � A%24%��1 &!D! %4��:(”, )2#��'5(L ��2D� �#L�( (“��� #�C ”). �()1215*#����+ ��45(�&! � � "%A% &!(:%�#$ ��%2!$.

�*#=%:#" -&!�1,+ !&�#5&%/ �! �(5!�&%/ "%;( L�2%)1"�+:%/ :(*+�(2#, M.�2%:%)%�#5 =(� 1&,#:*%)14#5&% %=�-&!&#; (51&#; � -!*#D#� A*#=%:#" �*�4 � ���%2�/ 2%-�#�:( )14!A%A�5&%/ 4(;:# � �:2!/&� �! �%��/.

� “��0�-�*� ���� *�-��” (1721) 4*' �#&%4( M.�2%:%)%�#5 ��!�#� )#�!&&' )2% ��4:2#��' 4($%�&#$ D:�*, D:�* 4*' )2%��%A% *G4(. �%A% =(:�!2 “���9� �B�--� ����� *” �#�2#;!� 12 �#4!&+ -! )12D� 5 2%:��.

�'*+&���+ (:2!/&�+:#$ %����'& �! )2%A21�#�&#$ ;#�*#�1*�� 1)%$# ��42%461&&' )%-#�#�&% �)*#�!*! &! 2%-�#�%: (:2!/&�+:%/ %����# � )14!A%A�5&%/ 4(;:#, C%, � ��%G 512A(, �)2#'*% :(*+�(2&%-&!,�%&!*+&%;( ��42%461&&G �:2!/&#.

Page 93: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

93

��0�(��0, +����2 �, �(0,8�� (30.+'. XVII– XVII� ��+'���5)

+��� � �� ������@��� ����#�� +��� � �� �������@��� ����#��

�2R, +����,

#�C�-������-�� � ��*�� �:!41;�5&#" ��!�(� &!4!&#" �1�2%; �

( 1701 2%,�.

$�����: �-�������. �&��12�#�1��+:#" ��!�(� &!4!&#" ,��!21; �%�#)%; �� ( 1784 2%,�.

�/0/3�5 +����,

#������*�: �12&�A���+:#", �!2:���+:#",

�121'�*!��+:#" ���;� ��-� 9����:

�*($���+:!, �#/��+:!

# ����;��� � �-� ���� �������*� � *�� 0: �21;1&1,+, ��2%A,

�%*%4#;#2-�%*#&�+:#", ��&&#,', �+���, J#�%;#2, ���&1, �(,+:, �!;’'&1,+-�%4�*+�+:#" �! �&.

/'/�/��,0�, +����,

��5%�� �! )%*:%�� D:%*# (4% 1776) �!�%*#,+:� �! (&�!��+:� D:%*# I:%*# ;!&42��&#$ 4':�� (4% 1776) �2%�1��!&��+:� D:%*#

�2!�%�*!�&� )!2!F�'*+&� �! ;%&!��#2�+:� D:%*#

�2!�%�*!�&� D:%*# ;!&42��&#$ 4':��, ;%&!��#2. �! )!2!F�'*+&� (4% 1789)

������ $������% � �!�� � 1. ����&+%-:(*+�(2&� )2%,1�# ( K�2%)� " �:2!/&� (XV�� �.). 2. !(:%�%-)14!A%A�5&! 4�'*+&���+ M. �2%:%)%�#5!. 3. �&%�&� )14!A%A�5&� )%&'��' ( �*%�&#:( �. �12#&4#. 4. �*%�‘'&�+:! A2!;!�#:! �. �;%�2#,+:%A%.

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���% 1. =b2(&�("�1 �)�*+&1 � ��4;�&&1 ( ��:%��" )12�%4#-!,�/ @. �%;1&�+:%A% � �. �%*%,+:%A%. 2. %�14��+, C% !�2#=(�# A2!;!�#:# �. �;%�2#,+:%A% ;!G�+ &1)121��5&( ,�&&���+? 3. �#4�*��+ �)�*+&� %-&!:# )�42(5&#:�� - ;%2!*+&%A% �#$%�!&&' (4*' ;%*%4�) ( �. �%�124!;�+:%A% � �. �*!�#&1,+:%A%. 4. %�14��+, 5%;( �*%�&#: �.�12#&4# ;%6&! ��!6!�# )12D%G (:2!/&�+:%G 1&,#:*%)14�LG?

�� 1. ���%2%; )12D%/ (:2!/&�+:%/ A2!;!�#:# =(�: ) �.�*����;���:; >) I.�� �-�;���:;

) �.����-� . 2. �:2!/&�+:#" )2%����#�1*+, ':#" �)2!�#� -&!5&#" �)*#� &! 2%-�#�%: %����# (

�%�:%��+:�" 4126!��: ) G.��������B; >) %.#�-����:; ) �."�����:; �) #.�� ���;���:.

3. ��% - �#4!�&#$ )14!A%A�� )12�%4( :(*+�(2&%A% ��42%461&&' � �:2!/&� )�4�2#;(�!� �41G -!*16&%��� �(�)�*+&%A% 2%-�#�:( ��4 )%D#21&&' %����#: ) �. �*����;���:; >) �. ����;���:; ) G. ��������B.

4. M.�2%:%)%�#5 )�4�2#;(�!�: ) <�������B-�:; >) �����B-�: ; ) 0�� ��B-�: - ���* ��� �B�--� ��>��/ � �-9�0 �-������D-�0 �� ;� 0�����-� .

5. !"=�*+D )%�&( ��:%�( )12�%4#-!,�G 4��1" � ;%*%4� �)12D1 � �:2!/&� -4�"�&#�: ) �. ����;���:; >) �. ����-� ; ) �. �*����;���:; �) �. ���-.

Page 94: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

94

�����& 2.3. �14!A%A�5&! &!(:! � %����! )12�%4( �(/&# �! )%5!�:( ��� ��%*���' (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.).

���� �

�������� ����� � ���������� ����� ��� (� �� �������� XV��� �������)

1. ���� - ���-��� � �������������-��� �0� --� %. ��������. 2. %. ������� ��� ��+�*��, *�� ��-� � ������ �0� --� ����:. 3. ��� ����B- �����-��� �. $�*�-�� . 4. �� ��� 1786 ���� ���:���/ �*����/ ��� +*�� � ��>����� 9����-�/

���*�. 5. ����* ���� - �� �>���D-�: ��� /-� � F � �� ��� (���� �����-

XV��� �������).

'� �� ���: 1. �:%�%2%4! �.�. �*!A%4!2&#" �2%4�" //�&�%*%A#' )14!A%A#51�:%" ;a�*# �:2!#&�:%"

���. �: �14!A%A#:! 1988. – �.. 143-151. 2. �2!�1,+ � �. ���%2�' (:2!/&�+:%/ D:%*# � )14!A%A�:#. – �12&%)�*+,1994. 3. �14!A%A�5&� �41/ �.�.�:%�%2%4#. - �.: �#C! D:%*!, 1972. 4. �%&��!&�#&%� .� # 42. ���%2#' )14!A%A#:#. – �.: �2%��1C1&#1,1982. 5. ���%2�' )14!A%A�:# /3! 214.�.�.�2#,1&:!. – �.: �#C! D:%*!,1973. 6. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 7. �G=!2 . . �! �&. ���%2�' (:2!/&�+:%/ )14!A%A�:# /-! 214. �. �. ��1*+;!$%�#5!. – �.:

��� , 2000. (')*+�� �'+�, �, �/0���2

:�����, ������� � �����, ��������, ����������, ������������ �����, ���� , ��� ���������������� ���������, ������ �� �����, ��������, �� ��� ��� “ �� ” �*����, ������, �������, ������� ��������, ���� ������� �����%�, ������, ���������, � ��������, ��������, �����, �������� �����.

1. ��� ��������� �� ������������������ �������� �. ��������

���G���� ����� ��������� (1722–1794), �#4!�&#" (:2!/&�+:#" F�*%�%F, )2%����#�1*+-A(;!&���, )#�+;1&&#: &!2%4#��' � ��;’/ ;!*%-1;1*+&%A% :%-!:! � �.�%2&($# &! �%*�!�C#&�. �%5!�:%�( %����( -4%=(� ( D:%*�-4':��,�. �% -!:�&51&&� ��*+�+:%/ D:%*# � 1738 2%,� ���()#� 4% �#L�%-�%A#*'&�+:%/ !:!41;�/. � 1742 2., ': �4!*%A% �)��!:!, "%A% ��4�=2!*# 4*' &!�5!&&' �! �)��( ( )2#4�%2&�" $%2%��" :!)1*�. �2%�1 �&�121� 4% 6#��' �! &!�5!&&' ( �#L�%-�%A#*'&�+:�" !:!41;�/ )121�!6#*#, �, �#;(*GG5# $�%2%=( A%2*!, ( 1744 2%,� ��& )%�12�!L�+�' 4% �#L�!. �!A!*%; G&!: �#'�#��' -4�=&#; 4% &!(: � %�%=*#�% 4% ;%�. �%A% F%2;(�!&&' ': ��(41&�! -4�"�&G�!*%�' )�4 �)*#�%; )2%F1�%2�� !:!41;�/, -%:21;! �#;%&! �14%2�+:%A%, �!2*!!;! �!C1��+:%A%, �1%2A�' �%&#�+:%A% �! �&. �61, 4% 1750 2%:( G&#" �:%�%2%4! �:�&5#� :*!� )�/�#:#, 2#�%2#:#, F�*%�%F�/ " )2%�*($!� 4�%2�5&#" :(2� =%A%�*%�’'. � 1750 p., ': ,12:%�&#" �*(6#�1*+, ( �:*!4� �%:!"�+:%/ :%;���/ 4*' -!A%���*� �#& 4*' ,!2�+:%A% 4�%2( (&! 5%*� - A1&12!*%; �.�#D&1��+:#;), ��& ��4=(� 4% �A%2C#&#. �!-&!5#;%, C% �#L�%-�%A#*'&�+:! !:!41;�' ( �� 2%:# 4!�!*! b2(&�%�&� -&!&&'. �2!C� // )2%F1�%2# %-&!"%;*G�!*# ��(41&��� - )1214%�#;# 4%�'A&1&&';# ����%�%/ &!(:#.

51�#4&%, �!;1 ,1 �)%&(:!*% 4%)#�*#�%A% �.�:%�%2%4( -!*#D#�# 1:�)14#,�G � �!L;&% )�D:# ;!&42(�!�# K�2%)%G. ��& =1- (�':#$ :%D��� ��4��4(L �A%2C#&(, ��!*�G, �;155#&(, �%*+C(. �2#2%4&%, ;!"=(�&�" �51&#" )2%�*($%�(L :(2� &!(: (

Page 95: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

95

��41&�+:%;(, �!2&���+:%;(, �2!:���+:%;( (&��12�#�1�!$ (-%:21;!, ( �!**1 ��& �#�5!� F�*%�%F�G ( �%*+F!).

3 1752 2. �:%�%2%4! 2%-)%5#&!L )14!A%A�5&( 4�'*+&���+ ( �121'�*!��+:%;( :%*1A�(;� ': �#:*!4!5 )%1-�/. ��& �&%�#�+ 4% �*!�&%A% )�42(5&#:! “� �D��-�� � ��T+�� � �������� � �����” 5#;!*% &%�!,�". �1 -�#5!"&% &1 �)%4%=!*%�' �121'�*!��+:%;( L)#�:%)(, :%�2#" -��*+&'L �:%�%2%4( - )%�!4# �#:*!4!5!.

���*' -��*+&1&&' �:%�%2%4! )2!,GL 4%;!D&�; �5#�1*1;, &!�5!G5# �#&! )%;�C#:! �. �!;!2#. 1':#" 5!� )14!A%A )2!,GL ( !2$��!$ �#L�%-�1512�+:%/ *!�2#, ! �!:%6 ( �12A�L��+:�" *!�2� (��4;%�:%�’').

� 1759 )% 1769 2�: �:%�%2%4! )2!,GL �#:*!4!51; �!2:���+:%A% :%*1A�(;(. ��& �#:*!4!L )%1�#:(, �#&�!:�#�, A21,+:( ;%�( � :(2� “=*!A%&2!�&%���”. ��!&&�" :(2� �:%�%2%4! 5#�!L )2#&,#)%�% )%-&%�%;(. *' ,+%A% ��& )�4A%�(�!� )�42(5&#: “! B ��- � ���� �� 0���� -��*� ��>��-� �=”. �2#2%4&%, C% ,1" "%A% :(2� &1 =(� )�4�2#;!&#" ,12:%�&#:!;# � ��& =(� -��*+&1&#" -! ��*+&%4(;���%.

� ,+%A% 5!�( �:%�%2%4! 41':#" 5!� )2!,GL 4%=2%��*+&% - &!":2!C#;# ��(41&�!;# �!2:���+:%A% :%*1A�(;( ( )%-!&!�5!*+&#" 5!� ( ;%&!��#2�+:#$ �!4!$ (&! %:%*#,� ;. �!2:%�!). ��-&�D1, ;!"61 5�12�+ ��:(, ��& ;!&42(L *��%=1216&%G �:2!/&%G, &!�5!G5# )2# ,+%;( )2%��#" (:2!/&�+:#" *G4.

�12D( -=�2:( “� � >�D���--�0 ���-�” ��& &!)#�!� ( 50-�� 2%:#. ��-&�D1, ;!&42(G5# �*%=%6!&C#&%G, ��& -�=2!� =!A!�#" ;!�12�!* 4*' �*!�&%/ ��%25%���. �!;1 � ,1" 5!� =(*# ���%21&� "%A% %�&%�&� F�*%�%F�+:�, )14!A%A�5&� �! *��12!�(2&� ��%2# – �2!:�!�#, 4�!*%A# �! )2#�5�. ���%21&� ( 2�-&� 2%:# =!":# =(*# %=’L4&!&� ( 1774 2%,� � -=�2&#: “� -� K �������”.

�(4(5# �61 &1;�5&#;, %��!&&� 2%:# ��%A% 6#��' �:%�%2%4! )2%��� ( ;!L�:( ��%A% L4#&%A% � ��2&%A% 42(A!, 1:�-��,1-A1&12!*-A(=12&!�%2! �!2:���+:%/ A(=12&�/ �. �%�!*#&�+�:%A% ( �. ��!&��,�. ��&, ': ���45!�+ ;!�12�!*# *#��(�!&&' - �.�%�!*#&�+:#;, 2%-;�2:%�(�!� &!4 “��>��C=”. �%;12 ��& 9 *#��%)!4! 1794 2. � )%$%�!&#" � �1*� ��!&��,� &! �!2:��C#&� (&#&� �. �:%�%2%4#&��:! �%*%5���+:%A% 2!"%&(). � &!D� 4&� ( =(�D%;( ;!L�:( �.�%�!*#&�+:%A% -&!$%4#�+�' ;(-1" �.�. �:%�%2%4#.

�. �:%�%2%4! -2%=#� ���%�&#" �&1�%: ( �:!2=&#,G ���5#-&'&%/ :(*+�(2#. �2�; -&!&+ F�*%�%F�/, �&%-1;&#$ ;%�, *��12!�(2#, �%4�D&+%/ )14!A%A�:#, ��& �)��!�, A2!� &! �:2#),�, F*1"��, �%)�*,�, =!&4(2�, 5(4%�% ;!*G�!�. �%A% =!A!�%)*!&%�! *��12!�(2&!, F�*%�%F�+:!, )14!A%A�5&! �)!4C#&! &!*16#�+ 4% �#-&!5&#$ &!4=!&+ )2%A21�#�&%/ ���5#-&'&%/ :(*+�(2# XV��� ��.

!(:%�%-)14!A%A�5&� )%A*'4# (:2!/&�+:%A% ;#�*#�1*' F%2;(�!*#�' )�4 �)*#�%; ���%2#5&%/ 1)%$# �V��� ��%*���', ':( L�2%)1"�+:� :(*+�(2%*%A# &!-#�!G�+ 1)%$%G �2%����&#,��!. �!;1 ( �V��� ��. &! %�&%�� -&!5&#$ &!(:%�#$ -4%=(�:�� ��!*% ;%6*#�#; 21!*+&%, ! &1 (�%)�5&% )%��!�#�# )#�!&&' )2% �4%�:%&!*1&&' *G4#&# ': %�&%�# 4%�'A&1&&' �(�)�*+&%A% )2%A21�(.

�2#2%4&%, C% �#2�D!*+&( 2%*+ ( ,+%;( -�’'-:( -�A2!*# )2%F1�%2# �#L�%-�%A#*'&�+:%/ !:!41;�/. �+%;( �)2#'*# �!:%6 "%A% �#:*!4!,+:#" 4%���4 ( �121'�*!��+:%;( �! �!2:���+:%;( :%*1A�(;!$, )2#�!�&! )2!:�#:! �#$%�!&&' 4��1" - =!A!�#$ (:2!/&�+:#$ 2%4#&, ! �!:%6 )2%����&#,+:%-)14!A%A�5&! 4�'*+&���+ )2%�'A%; %��!&&�$ 25-�# 2%:�� �1214 )2%��%A% (:2!/&�+:%A% *G4(.

� ����%A*'4� �51&%A% 4%�#�+ 5��:%G L �1&41&,�', -! ':%G �#2�-&'G�+�' ': �41!*���#5&�, �!: � ;!�12�!*���#5&� 1*1;1&�#. �:%�%2%4! 4% %��!&&�$ 2%:�� ��%A% 6#��' A*#=%:% �#�5!� “��>��=” � =(� &!=%6&%G *G4#&%G, $%5! - �2%&�LG (�&%4� " - )21-#2���%;) ��!�#��' 4% ,12:%�&%�*(6#�1*��. �%;( �41!*���#5&� 1*1;1&�# -!�64# =(*# )2#�(�&�;# ( "%A% )%A*'4!$. �! �*�4(G5# !&�#5&#; F�*%�%F�+:#;

Page 96: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

96

)%A*'4!; &! )�-&!&&' ����( � �&(�2�D&+%A% 4($%�&%A% ��!&( �!;%/ *G4#&#, ��& ( �%" 61 5!� L ;!�12�!*���%;. �G4#&!, -! "%A% )121:%&!&&'; L 5!��#&%G )2#2%4#: “;�:2%:%�;%�%;” ( “;!:2%:%�;%��”.

�!A!*%; ( )14!A%A�5&#$ )%A*'4!$ �.�:%�%2%4# 5��:% ��4=#*#�' �%A%5!�&� �%,�!*+&� )2%�#2�55' (:2!/&�+:%A% �(�)�*+���!, ! �!;1: -&#C1&&' (:2!/&�+:%A% :%-!,��!, -!;�&! (:2!/&�+:%-4126!�&%/ !��%&%;�/ ,!2�+:%-5#&%�&#,+:#; ,1&�2!*�-;%;.

�2%=*1;# �#$%�!&&' %�%=#��%��� 2%-:2#�!G�+�' �51&#; ( "%A% )2#�5� “�� ��� �-�: I����:”, ��2D� “�>���: D :���-��”, -=�2,� “� � >�D���-�0 ���-�”, =!":!$ �! 5#�*1&&#$ *#��!$. �!�*(A%G ;#�*#�1*' L )1214(��; %=b2(&�(�!&&' &#; )2#&,#)�� A(;!&�-;(, &!2%4&%��� �! )2#2%4%��4)%��4&%��� ( �#$%�!&&�.

��4%;%, C% �)12D1 ( )14!A%A�,� )2#&,#) A(;!&�-;( %=b2(&�%�!&% )214��!�&#:!;# 1)%$# ��42%461&&'. �!�*(A%G �.�:%�%2%4# L �1, C% ��& 2%-:2#� ,1" )2#&,#) ': 2%-(;�&&' �#$%�!�1*1; 4(;%:, )1216#�!&+ �! )2!A&1&+ 4#�#&#, ��2( ( =*!A%2%4&1 %�%=#����&1 &!5!*%, �! � �#*( �#$%�!&&'. �! �.�:%�%2%4%G, ,1" )2#&,#) 21!*�-(L�+�' *#D1 -! (;%�#, :%*# �#$%�!�1*+ �#'�*'�#;1 �#�%:( 5("&���+ � )%�!A( 4% �#$%�!&,'. �*G��2!,�LG (�)�D&%/ 21!*�-!,�/ ,+%A% )2#&,#)( �!;#; �.�:%�%2%4%G ;%6&! ��!6!�# �%" F!:�, C% :%*# )2%�'A%; 1764–1769 22. ��& �61 &1 )2!,G�!� ( �!2:���+:%;( :%*1A�(;�, �% � ;%&!��#2�+:#$ (A�44'$ )1214;���' �!2:%�! -A(2�(�!� &!�:%*% �1=1 &!"-4�=&�D#$ �#$%�!&,�� -A!4!&%A% :%*1A�(;(. �%&# �#�5!*# - &#; 2�-&� &!(:#, �)��!*# 5%�#2+%$A%*%�� :!&�!�# �!;%A% �.�:%�%2%4# � �.�&.

�2#&,#) &!2%4&%��� � )14!A%A�,�, ': ��4%;%, �)12D1 %=b2(&�%�!&% @.�.�%;1&�+:#;, ':#" &! )2%�#�!A( �1214&+%��5&�" �$%*!��#,� %=��%G�!� �41G &!�5!&&' 4��1" 2�4&%G ;%�%G. 4&!: �:%�%2%4! -&!5&% D#2D1 �2!:�(L )%&'��' “&!2%4&%���”. �%&!, &! 4(;:( )14!A%A!, -(;%�*GL�+�' ���; (:*!4%; 6#��', ���%2#5&#;# (;%�!;#, ;%�%G, :(*+�(2%G, :!6(5# �(5!�&%G ;%�%G, ;1&�!*+&���G &!2%4(.

�2#2%4%��4)%��4&���+, ': )14!A%A�5&#" )2#&,#), %=��%G�!*# ( ���" 5!� @.�.�%;1&�+:#", �.�.�1��!*%,,� �! J.-J.�(��%. ��!&&�", �41!*�-(G5# 4#�'5( )2#2%4(, 2!4#� (61 - 4�%$2�5&%A% ��:( �-%*G�!�# 4#�#&( ��4 ;��+:%A% �1214%�#C!, 41, &! "%A% 4(;:(, )!&(L ;%2!*+&! 2%-=1C1&���+, C%= ( �!:#" �)%��=, �1214 )2#2%4#, A%�(�!�# 4#�#&( 4% ;!"=(�&+%A% 6#��'. �2% 2�-&� )2#2%4&� -!4!�:# ��4 &!2%461&&' )#�!� ( XV��� ��. �.�.�1*+�1,�".

! ��4;�&( ��4 ��%/$ )%)1214&#:��, �:%�%2%4! �#�(�!L �41G “�)%2�4&1&%A%”, �%=�% )2#2%4%��4)%��4&%A% �#$%�!&&'. �2#2%4&� -!4!�:# ( *G41" &1%4&!:%��. �*1 :%6&! *G4#&!, &! "%A% 4(;:(, ;!L ;%6*#����+, �)#2!G5#�+ &! &#$, 2%-A%2&(�# (�)�D&( 4�'*+&���+ ( ��" 5# �&D�" A!*(-�. �#�*#�1*+ �4!L�+�' 4% �!:%A% %=2!-(. �2#2%4!, )#�!� ��&, )%4�=&! 4% =!A!�%A% F%&�!&!, C% &!)%�&GL 2�-&� )%�(4#&# 4% )%�&%/ ;���:%���.

�! �.�:%�%2%4%G, A%*%�&#; 4*' )14!A%A! L )�-&!&&' � �4%�:%&!*1&&' )2#2%4&#$ -4�=&%��1" :%6&%/ *G4#&#. �:�*+:# 4%*' �(�)�*+���! -!*16#�+ ��4 �4!*%A% �#=%2( :%6&#; "%A% 5*1&%; �)%2�4&1&%/ 4�'*+&%��� ��4)%��4&% 4% )2#2%4&#$ -4�=&%��1" �! )%:*#:!&&', �%, A%�(G5# 4��1" 4% ��L/ 5# �&D%/ 4�'*+&%���, &!�!;)1214 4%,�*+&% �2!$%�(�!�# /$&� &!$#*# �! ()%4%=!&&'.

�#$%4'5# - �*!�&#$ )2#&,#)��, �:%�%2%4! ( )2#�5� “�� ��� �-�: I����:” )#�!�: “�*!�#-&! �%�)#�!&#' 1��+: 1) =*!A% 2%4#�+; 2) �%$2!&#�+ ;*!4%1 -42!�#1; 3) &!(5#�+ =*!A%4!2&%��#”.

� ��2D� “�>���: D :���-��” �! �&. ��%2!$ ��& (�%5&GL -!�4!&&' �#$%�!&&' -2%��!G5%/ %�%=#��%���. % &#$ �51&#" &!�!;)1214 ��4&%�#�+: 1) 2%-(;%�1

Page 97: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

97

�#$%�!&&' 4��1"; 2) ��!&%�*1&&' /$ ': ;!"=(�&�$ �2(4��&#:�� ()�4A%�%�:! 4% “�)%2�4&1&%/” )2!,�); 3) ;%2!*+&1 �#$%�!&&'.

2. �. �������� �� �� ����, ������� �� � ���� �������� �����

�%-(;%�#" 2%-�#�%: *G4#&#, -! �.�:%�%2%4%G, &1%=$�4&#" 4*' )�-&!&&' &!�:%*#D&+%A% ����( � �!;%/ �1=1 – C%= 4�"�# 4% ���#&#. 6121*%; (��$ -&!&+ ��& ��!6!� 4%���4, )2!:�#:(, 6#��'. �2#2%4&%, C% �51&#" %=��%G�!� &1%=$�4&���+ &!�5!&&' ���$ 4��1", &1-!*16&% ��4 /$ �%,�!*+&%A% ��!&(. �!A!*%; D:%*# ;!G�+ =(�# 2�4&%;%�&#;# �! 4%��()&#;# 4*' &!�5!&&'. �2�; 2�4&%;%�&%���, �51&#" %=b2(&�%�(�!� &1%=$�4&���+ �!:#$ &!�5!*+&#$ )2#&,#)��, ': 4%��()&���+, -�’'-%: &!�5!&&' - )2!:�#:%G, �2!$(�!&&' �&�121��� :%6&%/ %�%=#��%���.

% -;���( %����# )14!A%A �:*G5!� A2!;!�#:(, ;!�1;!�#:(, F�-#:(, ;1$!&�:(, ;(-#:(, F�*%�%F�G, ;14#,#&(, G2#�)2(41&,�G, A1%A2!F�G, �&%-1;&� ;%�#, $�;�G, !��2%&%;�G, -1;*12%=���%, ;%2!*+. �#; A*#=D1 � )%�&�D1 %�%*%4��!L *G4#&! -&!&&';#, �#; =�*+D( )%�21=( �%&! ��45(�!L ( &#$.

�1�&#" �&�121� ��!&%�*'�+ )%2!4# �:%�%2%4# C%4% 2%=%�# &!4 :&#A%G. �&%�%G &!�5!&&' �:%�%2%4! ��!6!� &!'�&���+ �&�121�(, =!6!&&' )�-&!�# &%�1, 4% 5%A% ;!L �)%&(:!�# �5#�1*+. �1214 -!�%=�� �! ;1�%4�� &!�5!&&' )14!A%A �#4�*'� *1:,�/, 4%)%��4�, =1��4#, 2%-;%�#, 4#�)(�#. � )2%,1�� &!�5!&&' �21=!, &! "%A% 4(;:(, �2!$%�(�!�# &!$#*# � -4�=&%��� 4��1", ��:%�� �! /$ �&4#��4(!*+&� %�%=*#�%���.

�!�*(A%�(G�+ &! (�!A( &1�2!4#,�"&� F%2;# &!�5!&&', C% /$ �#:%2#��%�(�!� �!; )14!A%A-)2%����#�1*+. �1 (2%:# �1214 )2#2%4# - �#$%�!&,';# �!2:���+:%A% :%*1A�(;(, )2%����&#,+:� (2%:# �1214 )2%��%A% *G4(. �%4% %��!&&�$, �% �!;1 )�4 5!� )2%�141&&' �!:#$ )14!A%A 2%-;�2:%�(�!� )2% )2!�% *G4# &! ��%=%4(, C!��' �! A�4&#" �)%��= 6#��'. 1C% )%-&%�%;( �:%�%2%4! �#:%2#��%�(�!� *#��(�!&&' ': ;1�%4 &!�5!&&'. � 5#�*1&&#$ ��%/$ *#��!$ ��&, �2!$%�(G5# '�:2!�( �!;%=(�&���+ " �&4#��4(!*+&���+ :%6&%A% - ��%/$ (5&��, &!4!�!� /; :%&:21�&� )%2!4# ( 2%=%�� - :&#A%G, �- )#�!&+ �!;%%����# �! �!;%�4%�:%&!*1&&'.

�:%�%2%4! %4&#; - )12D#$ � (:2!/&�+:�" )14!A%A�,� -�12�!L�+�' 4% %�%=#��%��� �5#�1*'. ! "%A% 4(;:(, �5#�1*+ ;!L &!�!;)1214 4=!�# � �)2#'�# 2%-:2#��G �! F%2;(�!&&G ( )2%,1�� &!�5!&&' )2#2%4&#$ &!$#*�� �! ;%6*#�%��1" 4#�#&#. �!6*#�#; ( ,+%;( -�''-:( L "%A% )%*%61&&' )2% �-!L;%)%�!A( � 42(6=( ;�6 (5#�1*1; � (5&1;.

�5#�1*+, �#$%�!�1*+ ;!L =(�# &12%-2#�&% )%�''-!&#" - &!2%4%;. �5#�1*+ – ,1 4=!"*#�#" �!4��&#:, ':#", !:�#�&% ��2(5!G5#�+ ( )2#2%4&#" $�4 2%-�#�:( �#$%�!&,', �141 "%A% )% &!)1214 &!;�51&%;( D*'$(. �*1 4*' �%A%, C%= )14!A%A 4%=21 �#:%&(�!� ��%/ %=%�’'-:#, ��& �!; )%�#&1& ;!�# “�)%2�4&1&���+” 4% �5#�1*+�+:%/ 4�'*+&%���, 4% ;���/ &!��!�&#:! ;%*%4�.

�!-&!5#;%, C% " �!; �:%�%2%4! =(� ( ���" 5!� )21:2!�&#; �5#�1*1;, 5(4%�#; ;!"��2%; =1��4 &! 2�-&%;!&��&� ;%2!*+&� �1;#. � �#:*!4!&&� � �121'�*!��+:%;( �! �!2:���+:%;( :%*1A�(;!$, ( =1��4!$ - )2%��#;# �1*'&!;#, � *#��!$ 4% (5&�� � 42(-�� )2%����#�1*+ )%:!-!� �#�%:� -2!-:# *%A�5&%A%, �4(;*#�%A% " 4�L�%A% )121:%&!&&'.

% �5#�1*' ;#�*#�1*+ ��!�#� �1*#:� �#;%A#: &!�!;)1214 A*#=%:� -&!&&', ��44!&���+ ��%L;( &!2%4(, A(;!&&���+, )%�!A( 4% �#$, :%A% ��& &!�5!L, -4!�&���+ )121:%&*#�% �%*%4��# �*%�%;, �12)*'5���+, =1-:%2#�*#����+ �! �&.

�)#2!G5#�+ &! &!2%4&1 2%-(;�&&' )2!,�, )14!A%A %=��%G�!� &1%=$�4&���+ )�4A%�%�:# 4��1" 4% “�)%2�4&1&%/” �2(4%�%/ 4�'*+&%���. �! "%A% )121:%&!&&';, :2!C1 =(�# �!*!&%�#�#; =%&4!21;, &�6 =1-4!2&#; )#�+;1&&#:%;. �2#2%4&%, C% � )2!,� *G4#&! - &!"=�*+D%G )%�&%�%G 21!*�-(L ��%/ ;%6*#�%���, )2#&%�'5#

Page 98: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

98

&!"=�*+D( :%2#��+ �(�)�*+���(. �!;1 5121- )2!,G 21!*�-(L�+�' ;%2!*+&1 �!;%�4%�:%&!*1&&' *G4#&#. �! �.�:%�%2%4%G, (�)�$ ( 4�'*+&%��� *G4#&# -(;%�*GL�+�' &1 *#D1 // -4�=&%��';#, ! " �!:#;# ':%��';#, ': )2!,+%�#����+, �12)*'5���+, �;�&&' �%*%4��# �%=%G, )%;�2:%�!&���+, 4%=2%51�&���+, �)2!�14*#����+, 4%=2%-#5*#����+, �4'5&���+, �:2%;&���+, =!4+%2���+ 4($( (“:(2!6”), ! �!:%6 A(;!&�-; �! ;#*%�124'.

�%2!*+&1 �#$%�!&&' ;!L �)#2!�#�' &! ��4-&!51&&� )%4':#. “� )%4',� -!$%�!*%�' ��':1 =*!A% ': �%A%&+ � ����*% )2#5!/*%�' � :21;1&�. ��2(G � �)%��4!G. �% $�% -;%61 )%:*!��# 2(:# &! 5(61, ':C% 2!&�D1 &1 -!A(=#�+ �4'5&���+, ': �4%�%*+&'L�+�' �*!�&#; ��%/;, :%�2! )%�#*!L�+�' /" ��4 �%A!? 3 &1�4'5&%��� �;(�%:, &1(�!A! � 6!4%=!, - 6!4%=# - -!-42���+, ! - -!-42%��� - *1��%C�, 2%-:2!4!&&', :2%�%)2%*#��' � ��':! )2�2�! =1--!:%&��”.

�!)%2(:%G (�)�D&%A% �#$%�!&&' 4��1", -! �.�:%�%2%4%G, ;!G�+ =(�# 4%=2� &!��!&%�#, �#:%2�&1&&' )%A!&#$ -�#5%:. ��& 21:%;1&4(�!� ( -�’'-:( - ,#; �!:� ;1�%4# �#$%�!&&', ': =1��4!, 2%-’'�&1&&', )2#:*!4, )%2!4# �! �&. �#$%�(G5# 4��1", 2!4#� ��&, &1%=$�4&% �4!�!�#�' 4% )121:%&!&+, )2#�5!�# /$ :2#�#5&% !&!*�-(�!�# ��%/ �5#&:#.

�1*#:%A% -&!51&&' ( 2%-�#�:( ;%�#�!,�/ ;%2!*+&%/ )%�14�&:# %�%=#��%��� �:%�%2%4! &!4!�!� )%5(��';. ��!&&� &!"'�:2!��D1 �#'�#*#�+ ( "%A% �51&&� )2% “�12,1” *G4#&#. �12,1, -! �:%�%2%4%G, – ,1 L4&���+ 4(;%:, )%5(���� � )2!A&1&+ *G4#&#. �' L4&���+, %51�#4&%, )%*'A!L � �%;(, C% 4(;:#, -(;%�*GG5# )%5(��' %�%=#��%���, � �%" 61 5!� �!;� ��!G�+ A*#=%:% �&�#;&#;#, -!4(D1�&#;#. �%&#, �#$%4'5# �- A*#=#&# 4(D� %�%=#��%���, -�A2��� // )%5(��';#, ��!G�+ )121:%&!&&';#, �#-&!5!G5# �#; �!;#; // 4�/. �#-&!5!*+&#; ( ;%2!*+&%;( �#$%�!&&�, -! "%A% )121:%&!&&';, L F%2;(�!&&' -�#5%: �#�%:%;%2!*+&%/ )%�14�&:# ;%*%4�, %�:�*+:# “-�#5:! &1 � -&!&## 6#�1�, &% � 41*!&##”. �1-(*+�!�%; ;%2!*+&%A% �#$%�!&&' L %�%=#�����+, :%�2! )2!A&1 ��!�# :2!C%G. �#$%4'5# - ,#$ )%*%61&+, �:%�%2%4! -�12�!L �!:%6 %�%=*#�( (�!A( &! �#&'�:%�1 -&!51&&' )%�!A# � *G=%�� 4% 4��1", A(;!&&%A% ��!�*1&&' 4% &#$ - =%:( =!�+:�� ��!2D#$, �5#�1*��.

�!A!*%; �#$%�!&&', -! �. �:%�%2%4%G, )%�#&&% -4�"�&G�!�#�' &!�!;)1214 5121- )2!,G, ':( ��& ��!6!� %�&%�%G �(�)�*+&%A% 6#��', ': “&!5!*%” � “��&1,+” C!��', ': �1&� 6#��' *G4#&#.

3. ����������� ��������� �.�.���������� �.�.'�������� (1711–1765) &!2%4#��' � �. �%*;%A%2# �2$!&A1*+�+:%/ A(=. (

��;’/ 2#=!*:#. �*1;1&�!2&( %����( -4%=(� ( ��*+�+:#$ 4%;!D&�$ �5#�1*�� -! )�42(5&#:!;# �.�;%�2#,+:%A% �! �.�!A&#,+:%A%. �61 19- 2�5&#; G&!:%; ���()#� 4% �%�:%��+:%/ �*%�’'&%-A21:%-*!�#&�+:%/ !:!41;�/. �2%�'A%; 1733 2%:( &!�5!��' ( �#L�%-�%A#*'&�+:�" !:!41;�/. ��-&�D1, - 1736 )% 1741 22., &!�5!��' ( �;155#&� (�#�5!� $�;�G, ;!�1;!�#:(, F�-#:(, F�*%�%F�G ( -&!;1&#�%A% �1"=&�,!). 3 1742 2. )2#-&!51&#" !4’G&:�%;, ! - 1745 2. – )2%F1�%2%; $�;�/, )�-&�D1 !:!41;�:%; �%��"�+:%/ �:!41;�/ !(:. �#;!*% 2%:�� ��%A% 6#��' ��44!� �51&#" �)2!�� 2%-�#�:( A�;&!-�/ �! (&��12�#�1�( )2# �%��"�+:�" � , )2!,GG5# � �%" 61 5!� �#:*!4!51; ( ,#$ -!:*!4!$.

�!;1 1&,#:*%)14#5&���+ &!(:%�#$ �&�121��� �)%&(:!*! �51&%A% 4% ,�*%/ &#-:# ��4:2#���� ( 2�-&#$ &!)2';:!$ &!(:#: F�*%�%F�/, $�;�/, ;!�1;!�#:#, A1%A2!F�/, F�-#,� �! �&. �2%A21� *G4���! �51&#" �=!5!� ( 2%-�#�:( &!(:# " %����#.

� �#$%�!&&� &!(:%�1,+ ��4��%G�!� )2#&,#) &!2%4&%���, )�4:21�*GG5#, C% 2%��"�+:%;( &!2%4%�� �*!��#�� *G=%� 4% ���5#-&#, A(;!&&���+, ��2&���+ A2%;!4�+:%A% %=%�’'-:(, )2!,+%�#����+, 4%)#�*#����+, ��4�!A!, �:2%;&���+. �1�%G �#$%�!&&', &! "%A% 4(;:(, ;!L =(�# )�4A%�%�:! A2%;!4'& ��%L/ ���5#-&#.

Page 99: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

99

% -;���( %����# ��& �:*G5!� �#�51&&' 2�4&%/ ;%�#, *��12!�(2#, ���%2�/, ;!�1;!�#:#, �&%-1;&#$ ;%�, )2#2%4%-&!����!, )�/�#:#, 2#�%2#:#, A1%A2!F�/.

�#��1;! %����#, &! "%A% 4(;:(, )%�#&&! �:*!4!�#�' - �2+%$ ��()1&�� 4126!�&%/ =1-��!&%�%/ D:%*#: )%5!�:%�%/, �1214&+%/ (A�;&!-�/) �! �#C%/ ((&��12�#�1�(). �%*%�&1 -!�4!&&' D:%*# )%*'A!L ( �%;(, C%= �#$%�!�# ( 4��1" *G=%� 4% )2!,�, &!�5!�# /$ “)2!�#* � )2#"%;�� )%�14�&:#”, 4!�# %����(.

�!�*(A%�(G�+ &! (�!A( ;1�%4#5&� )2!,� �51&%A%, -%:21;!, “���� *�-��” 4*' !:!41;�5&%/ A�;&!-�/ � 4*' A�;&!-�/ �%�:%��+:%A% (&��12�#�1�( (1755). �!6*#�%, C% )2%1:� �! ��!�(� �%�:%��+:%A% (&��12�#�1�( �16 2%-2%=*'*#�' �%;%&%�%�#;. �(��L�#; L �1, C% �51&#" )1214=!5#� �!;1 �� F!:(*+�1�# ( ,+%;( �(-�, :%�2� &!")%�&�D1 ��44-12:!*G�!*# �1&41&,�/ ����%�%/ )2!:�#:# �#C#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4�� � &!")%�&�D� 4%�'A&1&&' ����%�%/ &!(:#. �!6*#�#;# )2#&,#)!;# 4�'*+&%��� (&��12�#�1�(, &! "%A% 4(;:(, L ��4:2#����+ �! !��%&%;&���+. *' ,+%A% 6 -!:*!4( �51&#" &!)#�!� “� ��* ��B-� 0�*�=” �! “G�+�B-� 0�*�=”.

�. �%;%&%�%� ���%2#� �!:%6 2'4 )�42(5&#:�� 4*' �&D#$ �#)�� D:�*: “#� ���� �������� � �� -���B�=”, “���:� � �� ** ��� ”, “#� ���: ���:��: �������; ��������*”, “���-�� ���:� � ������”. �%:21;!, “���:� � �� ** ��� ” �. �%;%&%�%�! )2%�'A%; )����%*���' =(*! &!":2!C#; )%��=&#:%; � �#�2#;!*! 5%�#2&!4,'�+ �#4!&+.

�. �%;%&%�%� ��!6!�, C% %�&%�&#;# ;1�%4!;# &!�5!&&' L =1��4#, 2%-)%��4� � *1:,�/, ':� 4%,�*+&% �()2%�%4#�# �)2!�!;#; &!�5!&&' )%�#&&% -!=1-)15(�!�# ���4%;1, ;�,&1, �#��1;!�#5&1 -!��%L&&' ;!�12�!*(. !�5!*+&#" ;!�12�!* 4%215&% �#:*!4!�# :%2%�:% � ��#�*%, ! :%6&1 �1%21�#5&1 )%*%61&&' )�4:2�)*G�!�# F!:�!;#; ( &!�5!&&� (5&�� )%�2�=&% �2!$%�(�!�# /$ ��:%�� %�%=*#�%���, )2#2%4&� &!$#*#, ��%L5!�&% )121$%4#�# ��4 *1A:%A% 4% �!6:%A%, ��4 )2%��%A% 4% �:*!4&%A%.

� �#$%�!&&�, ': �61 -!-&!5!*%�', �. �%;%&%�%� %=��%G�!� )2#&,#) &!2%4&%���. �%:21;!, "%;( &!*16#�+ �41' %2A!&�-!,�/ 2�-&%;!&��&#$ -’/-4�� 4%;!D&�$ !:(D12%:. �!:%6 ��& 2%-2%=*'� %�&%�# 2%��"�+:%/ &!2%4&%/ ;14#,#&# 4*' )%)121461&&' $�%2%= �1214 4��1" )2%��%A% 2%��"�+:%A% *G4(. �%A(�&�; -!�%=%; &!2%4&%A% �#$%�!&&' �51&#" ��!6!� )2!,G, )2#:*!4 =!�+:��.

%215&% -A!4!�# " =*!A%4�"&#,+:( 4�'*+&���+ �%;%&%�%�!. � "%A% =(4#&:( (( �1�12=(2-�) )%���"&% )2%6#�!*# &!"-4�=&�D� 4��# - ;!*%/ =!�+:��C#&#, :%�2� -! :%D�# �51&%A% %�2#;(�!*# �#C( %����(.

4. ���� � 1786 �� ��������� ������ �� ����� �� ����������� �������� �������

� 1786 2%,� =(*% -!��12461&% “�� ��� - ���-�0 �B���J � ���:���: �*����/”, -A�4&% - ':#; ( A(=12&�+:#$ ;���!$ -!)2%�!46(�!*#�+ A%*%�&� &!2%4&� (5#*#C! – D:%*# - 4-$ :*!���, !*1 - 5-2�5&#; :(2�%; &!�5!&&', ! � )%���%�#$ – ;!*� &!2%4&� (5#*#C! – 2-:*!�&� - 4�%2�5&#; �12;�&%; &!�5!&&'. !�5!&&' %A%*%D(�!*%�+ =1-��!&%�#; � =1-)*!�&#;.

�1F%2;! 1786 2%:( ;!*! &! ;1�� 4!�# %����( � %�&%�&%;( ;��+:%;( &!�1*1&&G. �2#"&'��' ��!�(�( �)*#�!*% &! %����( �:2!/&#, �)2#'G5# ��4:2#��G &%�#$ D:�* � 2'4� ;���. �2%�1 %$%)#�# ��1 &!�1*1&&' (5#*#C! &1 ;%A*# � &1 ��!*# ;!�%�%G D:%*%G. I#2%:� ;!�# (:2!/&�+:%A% &!2%4(, )% �(��, =(*# )%-=!�*1&� ;%6*#�%��� -4%=(�!�# %����( �! " �!; // -;��� ;!� !&�#&!2%4&#" $!2!:�12: ( D:%*!$ -!=%2%&'*!�' (:2!/&�+:! ;%�!, �A&%2(�!*#�' &!2%4&� -�#5!/, �2!4#,�/ �#$%�!&&'. �121�*�4(�!*#�' )2%A21�#�&� 4�'5� %����#, D:%*! )121��%2#*!�' ( -&!2'44' 2(�#F�:!,�/ (:2!/&�+:%A% &!�1*1&&'. !�1*1&&' �:2!/&# ��!�#*%�+ &1A!�#�&% ': 4% A%*%�&#$, �!: � 4% ;!*#$ &!2%4&#$ (5#*#C, ��!6!G5#, C% �%&# A%�(�!*# *#D1 :!&,1*'2#���� � �(�'A, &1&!�#�&#$ &!2%4(. �:2!/&�+:#" &!2%4, ': � 2!&�D1, $%��� (5#�# ��%/$ 4��1" ( 4':���+:#$ D:%*!$, !*1 (2'4 &1 �#-&!� ,#$ D:�* � �6#�!�

Page 100: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

100

)2%�# &#$ 2�D(5#$ -!$%4��, -!=%2%&'G5# $%4#�# 4% 4':���+:#$ D:�* � -;(D(G5# ��4��4(�!�# (2'4%��. �*1 " -! ,#$ -!�%=�� =%2%�+=# - 4':���+:#;# D:%*!;#, � &#$ �5#*%�' -&!5&% =�*+D1 4��1", &�6 � (2'4%�#$ D:%*!$. 14%��!�&' :�*+:���+ D:�* -;(D(�!*! (:2!/&�+:( D*'$�( ��44!�!�# ��%/$ 4��1" &! &!�5!&&' 4% �1�12=(2A( � �%�:�#, !=% 6 4% -!$�4&%L�2%)1"�+:#$ �#C#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4��. �:2!/&�+:! D*'$�! ��45(�!*! )%�21=( (&��12�#�1�( � �:2!/&�. �*1 6%41& - )2%1:��� ���%21&&' � �:2!/&� (&��12�#�1�( &1 4�64!��' 21!*�-!,�/ -! 5!��� �!�12#&# ��, %�:�*+:# &1"�2!*����+:! )%*��#:! 2%��"�+:%A% (2'4( �-!A!*� =(*! �)2';%�!&! &! �1, C%= &1 4%)(��#�# &! �:2!/&� ��&(�!&&' (&��12�#�1�( – ;%61, - ;�2:(�!&+, C% �!;1 (:2!/&�+:#" &!2%4 ;!L %�%=*#�( “�$#*+&���+ 4% &!(:”.

1C% �&D#" D*'$ ( �� )%*%�#&� XV��� ��. )2%"D*! %����! � D:%*! ( �$�4&�" �!*#5#&�, &! �(:%�#&� �! � �!:!2)!���, ':� %)#&#*#�+ )�4 G2#�4#:,�LG !���2%-(A%2�+:%/ ;%&!2$�/. �:2!/&�+:#" &!2%4 ��42!-( ��45(� (�1�+ �'A!2 !���2�"�+:%/ =G2%:2!�#5&%/ 4126!�&%/ ;!D#&#. ����2�' 4%-�%*'*! )%*+�+:�" D*'$�� =2!�# (5!��+ � ()2!�*�&&� :2!L;, �&!�*�4%: 5%A% (:2!/&�+:#" &!2%4 �12)�� )%4��"&#" A&��. � )%�#*1&&'; 1:�)*(!�!,�/ (:2!/&�+:%A% &!2%4( !���2%-)%*+�+:! D*'$�! �)2';(�!*! ��%G 4�'*+&���+ &! -&#C1&&' ��+%A% (:2!/&�+:%A%. ����2�"�+:� :%*%&�-!�%2# - )21-#2���%; ��!�#*#�+ 4% :(*+�(2#, ;%�#, �2!4#,�" -!$�4&#$ (:2!/&,��, &!;!A!*#�' )2#�()#�# /$&L )2!A&1&&' 4% �%-�L4&!&&' - (��; (:2!/&�+:#; &!2%4%;. � D:%*!$ �!*#5#&# &!�5!&&' �1*%�+ )121�!6&% )%*+�+:%G, �&%4� &�;1,+:%G ;%�%G. �61 &! )%5!�:( ��� ��. � �$�4&�" �!*#5#&� =(*% �:!�%�!&% %=%��'-:%�1 &!�5!&&', ���!&%�*1&% )*!�( -! &!�5!&&' ( A%*%�&#$ D:%*!$. �1 =(� )2%4(;!&#" :2%:, �)2';%�!&#" &! A!*+;(�!&&' 2%-�#�:( %����# 4*' )2%��%A% *G4(. �%�#*G�!��' �(�%2#" &!A*'4 -! 4�'*+&���G &!�5!*+&#$ -!:*!4��, �1�+ &!�5!*+&#" )2%,1� =(� )2%"&'�#" 21*�A�"&���G.

�%��()%�% &!2%4&� D:%*# �!*#5#&# )121"D*# ( ��4!&&' :%&�#��%2�", ':� -!=%2%&'*# �#:*!4!&&' (:2!/&�+:%G ;%�%G. % 1817 2%:( � �!*#5#&� &1 ��&(�!*% 6%4&%/ �2#��!*+&%/ D:%*# - (:2!/&�+:%G ;%�%G &!�5!&&'.

I��-�*� 9��� *�, ���0 -� + >���-���� - B �� ��� /-���= *��=, >��� � � <����-� (0�B ���-� /0 D � ��D� -�+���*). % ��B�- ������� >�����>� + ��� /-��� 9����, + // - ;��- ��-�: 0 � ����.

5%*1&! 4($%�1&���%;, =%2%�+=! -! 2�4&( ;%�( )�4A%�(�!*! A2(&� 4*' )%'�# “�� ��� �-�����/”. ����2�"�+:#" (2'4 �#��()#� -! %����( (:2!/&�+:%A% &!�1*1&&', !*1 &! &�;1,+:#" *!4. �:2!/&�-!,�' D:%*# (2'4%�� =(*! &1 4% �)%4%=#.

���*' )%���!&&' 41:!=2#���� � 1825 2%,� =(*% )2%�141&% :%&�221F%2;( D:%*#, A%*%�&1 -!�4!&&' ':%/ ,!2 �#:%*! � �#-&!5#�, ': )�4A%�%�:( *G4#&# 4% �#:%&!&&' &1G ��!&%�#$ %=%��'-:��. �1!:,�"&#" ��!�(� 1828 2%:( (-!:%&GL ��!&%����+, ;%&!2$�-;, 21*�A�"&���+ -!:*!4�� %����#. �#)# D:�* � %:2(A!$ =(*# -=12161&�, !*1 )%2(D(�!*!�+ &!��()&���+ ;�6 &#;#, :%6&#" �#) D:%*# %=�*(A%�(�!� %����&� )%�21=# )1�&%A% �%,�!*+&%A% ��!&(.

��!�(� 1828 2%:( &!�!46(�!� � (5=%�#$ -!:*!4!$ ;(D�2(, -(=2�&&', 4%-�%*'� ��*1�&� )%:!2!&&', ���!&%�*G�!� �#��1;( �(�%2%A% &!A*'4( -! (5&';# � �#:*!4!5!;#, 42�=�'-:%�( 21A*!;1&�!,�G (;%� /$ 6#��', &!�5!&&' � )%�14�&:#. �5=%�1 &!�!&�!61&&' (5&�� =(*% 2�-:% -=�*+D1&1 - ;1�%G -!)%�&1&&' /$ 5!�(, )%-=!�*1&&' ;%6*#�%��� -!";!�#�+ �!;%���"&#; 5#�!&&'; � -(��2�5!�#�+ - %4&%*��:!;# )%-! (5=%�#; -!:*!4%;.

� 1831 � 1832 2%:!$ =�*+D( 5!��#&( A�;&!-�/" &! �2!�%=1216&�" �:2!/&� =(*% -!:2#�%, )%*+�+:� )%5!�:%�� D:%*# �:!�%�!&%. �!;���+ &#$ &!�!46(�!*#�+ ,12:%�&� )2!�%�*!�&� D:%*#, &!�5!*+&� -!:*!4# -!:2#�%A% �#)( 4*' 4�%2'&.

� )12D�" )%*%�#&� ��� ��. &! ���%=1216&�" �:2!/&� =(*% ���%21&% ,�*#" 2'4 A�;&!-�" (�!2:��, �12&�A��, %�A%2%4-���12�+:#", �%*�!�!, �!�12#&%�*!�, �12�%&).

Page 101: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

101

�%4% �1214&�$ D:�* 4*' 4��5!�, �% )12D#;# � �:2!/&� =(*# “�&��#�(�# D*'$1�&#$ 4��5!�”. �61 � 1818 2%,� � �!2:%�� ��&(�!� �&��#�(�, 41 �5#�1*G�!� �.�(*!:-�2�1;%��+:#". � ,+%;( 2%,� �!:#" 61 �&��#�(� =(*% ��4:2#�% � �%*�!��, ( 1825 2%,� � 41��, ( 1833 2%,� – � �#L��. �A%4%; )%5!*# ��4:2#�!�# �!: -�!&� 6�&%5� L)!2$�!*+&� D:%*# �! 6�&%5� A�;&!-�/. �#/� )12D#; - (:2!/&�+:#$ ;��� ��4:2#� 4��%5( A�;&!-�G (1850) , ( 1860 2. �%&# -’'�#*#�' � �!2:%�� � �%*�!��. �(2� 4��%5#$ A�;&!-�" =(� �%�+;#2�5&#;; �%�+;#" :*!� =(� -%2�L&�%�!&#" &! )�4A%�%�:( �5#�1*+%: � 4%;!D&�$ �#$%�!�1*+%:. �2%A2!;# 4��%5#$ A�;&!-�" ��42�-&'*#�' ��4 5%*%��5#$ A%*%�&#; 5#&%; �#;, C% � &#$ &1 =(*% :*!�#5&#$ ;%�, ! &!�%;���+ -!�141&% )2#2%4%-&!����%. K)!2$�!*+&� D:%*# )121�!6&% =(*# �1;#2�5&#;#, ! ��%LG )2%A2!;%G &!=*#6!*#�' 4% 4��%5#$ A�;&!-�". ��&(�!*# C1 �1214&� 4��%5� D:%*# ��4%;���! �;)12!�2#,� �!2�/.

��*+:���+ )%���%�#$ (5#*#C -!*#D!*!�' ;!"61 &1-;�&&%G, ! )!2!F�'*+&#$ - 1841 2. 4% 1856 2. -=�*+D#*%�+ ��*+:# &! 64 � ;16!$ ���L/ �;)12�/ ()2#2��� – 4 D:%*# � 2�:). ! �:2!/&� ,1" )2%,1� &%�#� &12��&%;�2&#" $!2!:�12.

� :�&,� 50-$ 2%:�� &! �:2!/&� �#&#: &%�#" �#) D:�* 4*' )�4*��:�� � 4%2%�*#$ – �!: -�!&� &14�*+&� D:%*#. �12D! &14�*+&! D:%*! =(*! -!�&%�!&! ( �#L�� ( 1859 2., ! 5121- 2�: �!; ��&(�!*# �61 4 5%*%��5� �! 2 6�&%5� &14�*+&� D:%*#. �2%,1� (��%21&&' &14�*+&#$ D:�* )%D#2#��' &! �&D� ;���!, &!���+ �1*!. % &!�5!&&' � ,#$ D:%*!$ )�4:*G5#*!�+ (:2!/&�+:! �&�1*�A1&,�' – �5#�1*�, ��(41&�# � �-!A!*� ;%*%4+, �1214 ':%/ &1 =2!:(�!*% (:2!/&,��, ':� ��!6!*# &1%=$�4&#; �1��# &!�5!&&' (:2!/&�+:%G ;%�%G. �*1 &14%�A#; =(*% 6#��' &14�*+&#$ D:�*: ( 1862 2%,� 2%-)%2'461&&'; ;�&���2! %����# ��� �%&# =(*# �:!�%�!&�.

��� D:%*# &! �:2!/&�, ��4 �#C#$ 4% &#65#$, =(*# 2(�#F�:%�!&�. �2�; �%A%, D:%*! =(*! 5(6%G 4*' &!D%A% &!2%4(, &1 ��*+:# ;%�%G, ! " �!;%G ;1�%4#:%G �#:*!4!&&'. � 5#�!&:!$ �! )�42(5&#:!$ A%�%2#*%�' �#:*G5&% )2% 2(�+:#" &!2%4, "%A% A%�)%4!2�+:1 6#��' � -�#5!/, ���%2�G, ! )2% (:2!/&�+:#" – � &1 -A!4(�!*%�'. � D:%*� 4#�#&! )%�2!)*'*! � -!*16&( ��4 &1/ 4($%�&( !�;%�F12(, � 5(6#" ����, 41 &�5%A% ��%A% 2�4&%A% �%&! &1 =!5#*!. � -��4�# – �*!=:#" 2%-�#�%: 4#�#&#, &1�#�%:#" 2��1&+ -&!&+.

� �!:#; D:�*+&#; =!*!&�%; ���()#*! �:2!/&! � �� )%*%�#&( ��� ��%*���'. �*1 )214��!�&#:# (:2!/&�+:%A% &!2%4( )2!A&(*# &!�5!�# � &!�5!�#�' 2�4&%G ;%�%G. �!2�+:#" (2'4 =(� -;(D1&#" )��# &! )%��():#. %�#" D:�*+&#" ��!�(�, )2#"&'�#" ( 1787 2%,�, �#-&!� (:2!/&�+:( ;%�( %�&%�&%G 4*' D:�* �!*#5#&#, ! � 1789 2%,� (2'4 ����2�/ 4!� -A%4( &! ��4:2#��' (:2!/&�+:#$ D:�*, )2#&!";&� 4!&#$ )2% ��4:2#��' $%5! = %4&�L/ D:%*# - (:2!/&�+:%G ;%�%G &!�5!&&' &1;!L.

! )%5!�:( ��� ��. ,!2�+:#" (2'4 *1:�!&42! � )2%�%4#�+ 21F%2;(�!&&' �#��1;# %����# � �%��/ -! -!$�4&%L�2%)1"�+:#; -2!-:%;, -!)%-#5#�D# �#��1;( %����# )12�%4( F2!&,(-+:%/ 21�%*G,�/.

!���+ ( &!"�!65� 5!�# 2(�#F�:!,�/ �:2!/&# )1214%�! 5!��#&! �&�1*�A1&,�/ (���4%;*G�!*!, C% =1- &!,�%&!*+&%A% &!�5!&&' 2%-�#�%: (:2!/&�+:%/ 4126!�# ��!&1 &1;%6*#�#;. ��4 5!� 21F%2;# 1804 2., :12��&#,��% �)2!�%G %����# � %:2(A!$ )%:*!4!*%�+ &! (&��12�#�1�#, ':�, &! 4(;:( (:2!/&�+:%/ �&�1*�A1&,�/, )%�#&&� =(*# -!"&'�# )2#&,#)%�� )%-#,�/ - )2%=*1;# F%2;(�!&&' &!,�%&!*+&%/ %����# � (:2!/&�+:#$ -1;*'$. 1 4#�&%, C% 21:�%2 �!2:���+:%A% (&��12�#�1�( ��!& �#61��+:#" -�12&(��' 4% �;)12!�%2�+:%/ �:!41;�/ !(: - )2%)%-#,�LG �#4!�# *��%)#� )2% �:2!/&(, // ;%�(. �:!41;�' &1 4!*! ��4)%��4� &! ,1" *#��.

1 %=;#&(*! 2(�#F�:!,�' � �1214&�$ D:�*. � A�;&!-�'$, C% ��4:2#�!*#�' &! �:2!/&�, &!�5!&&' )2%�%4#*%�+ 2%��"�+:%G ;%�%G. �:2!/&�+:! ;%�!, *��12!�(2!, :(*+�(2! � ���%2�' &1 �#�5!*#�+ � � 6�&%5#$ �1214&�$ &!�5!*+&#$ -!:*!4!$. �:2!/&�+:%A% &!2%4( &�=# " &1 ��&(�!*% �-!A!*�.

Page 102: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

102

� 1863 2%,� 2%��"�+:#" ;�&���2 �&(�2�D&�$ �)2!� �!*(L� �#4!� &!��()&#" (:!-: “ #:!:%A% ;!*%2%�#"�:%A% '-a:! &1 =a*%, &1�, # =a�+ &1 ;%61� # 5�% &!215#1, ()%�21=*'1;a$ )2%��%&!2%4+1;, 1��+ �%� 61 2(��:#" '-a:, �%*+:% #�)%251&&a" �*#'&#1; &! &1A% �%*+D#”. �&:%*# � 2%��"�+:#$ )�42(5&#:!$ -’'�*'*#�' ��!��� - (:2!/&�+:%A% 6#��', !*1 �%&# !=% �)%��%2G�!*# ���%2�G (:2!/&�+:%A% &!2%4(, !=% =(*# )2%��% =21$&1G. �%��"�+:! ���%2�' &1 %=;16(�!*!�+ 2(�#F�:!,�LG (:2!/&�+:%/ D:%*#. � 1876 2%,� ,!2�+:#" (2'4 �#4!� (:!-, ':#" )121:2#�!� 4%��() 2�4&%A% �*%�! 4% (:2!/&�+:%A% &!2%4(: “ 1 4%)(�:!�+ ��%-! � )2141*a �;)12## =1- %�%=%A% 2!-21D1&#' :&#A, #-4!�!1;a$ &! ;!*%2%�#"�:%; &!215##. �15!�!&#1 # �%-4!&#1 � #;)12## %2#A#&!*+&a$ )2%#-�141&#" # )121�%4%� &! �%; 61 &!215## �%�)21�#�+. �%�)21�#�+ 2!-*#5&a1 �,1&#5&a1 )214��!�*1&#' # 5�1&#' &! ;!*%2%�#"�:%; '-a:1”.

�' 4%=! ��4-&!5!*!�' )%�&#; )2#A&�51&&'; �5#�1*+���! � (5&��. �2!�%�*!��' ,�*:%; 2(�#F�:(�!*%�+, ': � 5#;!*% �#$%�!&,�� D:�*. ���*' 2%-)2!�# �- 5*1&!;# �#2#*%-�1F%4�/��+:%A% =2!����!, ,!2#-; )%�#*#� 21)21��/ )2%�# �:2!/&#. �!=%2%&'*#�+ =(4+-':� :&#A# (:2!/&�+:%G ;%�%G, )121�*�4(�!*#�+ &!���+ &!(:%�� ��!��� )2% �:2!/&( 2%��"�+:%G ;%�%G.

5. ������� ������ �� ����������� ����� �� ��������� (� �� �������� XV��� �������)

� )12D�" )%*%�#&� �VI ��. &! ���%=12166� � � �*%=�4�+:�" �:2!/&�, C% �$%4#*# 4% �:*!4( �%��/, 2��1&+ %����# =(� ��4&%�&% �#�%:#;.

� )%*:!$ ���%=12166' ��&(�!*# )%*:%�� )%5!�:%�� D:%*#, ':� ��4:2#�!*% �!;1 &!�1*1&&' -! �*!�&� :%D�#.

! -!)%2�-+:#$ -1;*'$ F(&:,�%&(�!*#, ': � ( )%)1214&+%;( ��%*���� ��5%�! D:%*!, D:%*! )2# �!;!2�+:�" F%2�1,�-;%&!��#2� � 16 )!2!F�'*+&#$ D:�* )2# ,12:�!$. �%-�#�:%�� %����# � D:%*# � �:2!/&� ,+%A% )12�%4( �)2#'*! 4�'*+&���+ ;!&42��&#$ 4':��.

! -2!-%: �#L�%-�%A#*'&�+:%/ :%*1A�/ (!:!41;�/), =(*# ���%21&� :%*1A�/ � %�A%2%4-���12�+:%;(, �12&�A%��, �!2:%��, �%*�!�� " �121'�*!��, � ':#$ &!�5!*#�' 4��# &1 *#D1 4($%�1&���! " :%-!,+:%/ ��!2D#&#, ! " ;�C!&, :%-!:�� � �1*'&.

� )%�#*1&&'; -!:2�)!51&&' �1*'& � :%-!:��, ��2!�%G �:2!/&%G !��%&%;�/ (1775 2.) �! -2("&(�!&&'; ��5� )%*:%�� � -!)%2�-+:� D:%*# )121��!*# ��&(�!�#.

�'*+&���+ ;!&42��&#$ 4':�� ;!*! ;��,1 &! ���%=1216&�" �:2!/&� 4% 1786 2., � ':%;( “;!&42#” =(*# -!=%2%&1&�. 3 ,�LG ;1�%G )2%�141&% )121)#� (��$ ,12:%�&#$ D:�* � �5#�1*�� ( &#$. �! 21F%2;%G 1786 2. ,� D:%*# !=% -!:2#�!*#�', !=% )121��%2G�!*#�' ( )!2!F�'*+&�.

�%=*#�% �!2�% ��4-&!5#�# 4�'*+&���+ �%*%�&%/ ��5%�%/ D:%*# (1754–1768). �! $!2!:�12%; &!�5!&&' �%&! )2#2��&G�!*!�' 4% :2!C#$ =2!��+:#$ D:�*. �(� �#�5!*# )�/�#:(, 2#�%2#:(, ;!�1;!�#:(, A1%A2!F�G, !��2%&%;�G, ��"�+:%�( �)2!�(.

� D:%*!$ )2#4�*'*# 4%��!�&G (�!A( )!�2�%�#5&%;( �#$%�!&&G �! ;(-#5&�" )�4A%�%�,� (5&��. � &#$ �#$%4#*# :%=-!2�, �(2;!5�, ,#;=!*���#, �:2#)!*�.

� 1738 2. � ;.�*($%�� =(*! ��4:2#�! D:%*! �)��!:��, � ':�" A%�(�!*# �)��!:�� 4*' �1�12=(2-+:%/ )2#4�%2&%/ :!)1*#. �(� &!�5!*%�' )% 20 (5&��. �%&# �#�5!*# &%�&( A2!;%�(, A2( &! �:2#),�, A(�*'$, =!&4(2�. �!:%6 - &#;# )2%�%4#*# $%2%�� -!&'��'. �%2�5&% 10 �#)(�:&#:�� &!)2!�*'*#�' 4% )2#4�%2&%A% $%2(, %2:1��2(. �2%��&(�!*! �)��!,+:! D:%*! )%&!4 40 2%:��.

�%=*#�% ��4%;#; ( �1214#&� �V��� ��. ��!L �!2:���+:#" :%*1A�(;. � �!2:���+:%;( :%*1A�(;� &!�5!*#�' 4��# (��$ �12��� &!�1*1&&'. � :%*1A�(;� )%���"&% )121A*'4!��' -;��� %����#, ��%4#*#�' &%�� )214;1�# 4*' -!4%�%*1&&' )%�21= ( -&!&&'$ (:2!/&�+:%A% 4�%2'&���!. �!:, - 1765 2. -!)%5!�:%�!&1 �#�51&&'

Page 103: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

103

F2!&,(-+:%/ �! &�;1,+:%/ ;%�, )%A*#=*GL�+�' :(2� ;!�1;!�#:#. �#�5!L�+�' �&61&12&! �)2!�!, A1%41-�' �%C%. �2%�%4#�+�' -!A!*+&%:(*+�(2&! � 1��1�#5&! )�4A%�%�:! (*��12!�(2!, ;(-#:!, 6#�%)#�, !2$��1:�(2!). @:C% &! )12D%;( 1�!)� &!�5!*+&#" )2%,1� ( �!2:���+:�" :%*1A�/ -4�"�&G�!��' -! -2!-:%; :%*1A�/ �#/��+:%/ (A2!;!�#:!, )%1�#:!, 2#�%2#:!, F�*%�%F�', =%A%�*%�’'), �% ( 42(A�" )%*. �V��� ��. ��& =(� )1212%=*1&#" -! -2!-:%; )*!&�� �%�:%��+:%A% (&��12�#�1�( (;!�1;!�#:!, �&61&12&! �)2!�!, A1%41-�', ���%2�', A1%A2!F�', �1%*%A�', )2!�%, ;14#,#&!).

�1 -(;%�*G�!*%�' )%�21=!;# 2%-�#�:( &! �:2!/&� )2%;#�*%�%��� � &!;!A!&&';# 4�%2'&���! �! (:2!/&�+:%/ ��!2D#&# 4!�# ��%/; 4��'; 4%�:%&!*( " D#2%:( %����(. � :%*1A�/ &!�5!*#�' )214��!�&#:# 2�-&#$ ��!&��, -! �#&'�:%; 4��1" :2�)!:��.

�! D:�*+&#; ��!�(�%; 1786 2., � �:2!/&� )%5!*# ��4:2#�!�#�' ;!*� (( )%���%�#$ ;���!$) � A%*%�&� (( A(=12&�+:#$ ;���!$) &!2%4&� (5#*#C!. �%*%�&� (!=% 5%�#2#:*!�&�) (5#*#C! )1214=!5!*# 6-2�5&#" �12;�&, ! ;!*� (!=% 4�%:*!�&�) – 4-2�5&#" �12;�& &!�5!&&'. � 1783 2. =(*# -!�&%�!&� )12D� (5#*#C! ( �#L�� " �12&�A%��. ! )%5!�%: 1801 2. � (:2!/&�+:#$ A(=12&�'$ �%��"�+:%/ �;)12�/ =(*% 8 A%*%�&#$ � 17 ;!*#$ (5#*#C.

! �2!�%=1216&�" �:2!/&� �! � �$�4&�" �!*#5#&�, 41 )!&(�!*! )%*+�+:! D*'$�!, )%41:(4# ��&(�!*# “4':���+:� D:%*#”. *' )%:!�%*#51&&' (:2!/&�+:%/ *G4&%��� &!�!46(�!*#�' (&�!��+:� D:%*#, ! �!:%6 D:%*# 4($%�&#$ %241&�� – �!�#*�!&, L-(/���.

� 1789 2. &! �2!�%=1216&�" �:2!/&� =(*% 4�� %:2(6&� D:%*# - �1;#2�5&#; �12;�&%; &!�5!&&';, 14 )�4%:2(6&#$ D:�* - D1��#2�5&#; �12;�&%; &!�5!&&'. ! �(:%�#&� -! 5!��� )!&(�!&&' �(2155#&#&# D:�* ;!"61 &1 =(*%. ! �!:!2)!��� ��&(�!*% :�*+:! ,12:%�&%-(&�!��+:#$ D:�*, � ':#$ &!�5!*# A2!;%�#. � 1744 2. � ;. �(:!51�� =(*! ��4:2#�! =%A%�*%��+:! D:%*!, ! � 1766 2. =(*# -!�&%�!&� )%5!�:%�� D:%*# � �(:!51��, �V ��., )�-&�D1 – � �'51�� �! �#D:%��. ��&(�!*# �!:%6 �6A%2%4�+:! A�;&!-�' (1646), 21F%2;!�%2�+:! :%*1A�' (1540) � :!�%*#,+:! A�;&!-�' � �!2;!2%D-�#A1�� (1730). � 80 22. �V�� ��. � �6A%2%4� =(*% ��4:2#�% “&%2;!*+&( D:%*(”, )2# ':�" - 1793 2. ��&(�!*! �5#�1*+�+:! �1;�&!2�'. ��� ,� D:%*# =(*# ,1&�2!;# 41&!,�%&!*�-!,�/ (:2!/&�+:%A% &!2%4( �!:!2)!��', /$ -;!4'2#-(�!&&' � )%:!�%*#51&&'. !)2#:�&,� �VI ��. %=%�’'-:%�%G ;%�%G &!�5!&&' � D:%*!$ �!:!2)!��' ��!*! (A%2�+:!. �%�21=( � %����� 2�4&%G ;%�%G -!:!2)!��+:� (:2!/&,� -!4%�%*+&'*# )2#�!�&#; &!�5!&&' ��%/$ 4��1".

���*' )12D%A% )%4�*( �%*+C� (1772) ����2�' -!$%)#*! �!*#5#&(. �)%5!�:( �(� =(*% ��4:2#�% :�*+:! ,12:%�&%)!2!F�'*+&#$ D:�*, ! - 17832. ( �+�%�� =(*% -!�&%�!&% 2%��"�+:( 4($%�&( �1;�&!2�G. 4&%5!�&% - ,#; "D*% %&�;151&&' D:�*. ��4:2#�! - 1784 2. A�;&!-�' )2# �+����+:%;( (&��12�#�1�� =(*! &�;1,+:%G.

�!A!2=!�D# �(:%�#&( (1775), !���2�"�+:#" (2'4 � &! ,�" �12#�%2�/ &!�!46(�!� &�;1,+:� D:%*#, -!=%2%&'G5# (:2!/&�+:�. � �VI ��. -4�"�&G�!*!�' )%��()%�! -!=%2%&! (:2!/&�+:%A% �*%�!. � 1720 2. �1�2% � ��%/; (:!-%; -!=%2%&#� 42(:(�!&&' (:2!/&�+:#$ :&#6%:. �A%4%;, 2%��"�+:! ;%�!, -! &!)%*'A!&&'; ,!2!�(, ��!L ;%�%G �#:*!4!&&' ( ���$ &!�5!*+&#$ -!:*!4!$. � 1769 2. �#&%4 &!:!-!� �#*(5#�# ��G *��12!�(2(, &!)#�!&( (:2!/&�+:%G ;%�%G. �! �!�12#&# �� 4*' �:2!/&# &!��!*# C1 �'65� 5!�#. �:2!/&�+:! !��%&%;�' =(*! -&#C1&!, :%-!,��% -;�&#*# A(�!2�+:#;# )%*:!;#, :%-!,+:! ��!2D#&! %�2#;!*! )2!�! 2%��"�+:%A% 4�%2'&���!, ! �1*'&--1;*12%=�� (':� 2!&�D1 =(*# ��*+&#;#) -!:2�)!5#*#. �:2!/&�+:! ��!2D#&! &!;!A!*!�' &!�*�4(�!�# �&%-1;&1 �#$%�!&&', 4%2(5!G5# �#$%�(�!�# 4��1" A(�12&12!; F2!&,(-!; !=% &�;,';.

��4:21�*GG5# ��%G )%:!-&( �(2=%�( )2% %����(, �!�12#&! �� ��1 2%=#*!, !=# -!�2#;!�# // 2%-�#�%:. �!:, =!A!�% ;!&42��&#$ 4':��, -! // 2%-)%2'461&&';,

Page 104: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

104

&!)2!�*'*# &! ��"�+:%�( �*(6=(. �&D� -;(D1&� =(*# %=2!�# )%���"&1 ;��,1 )2%6#�!&&' � )%�2!)#*# ( :2�)%�&( -!*16&���+. �%�#*1&&' :2�)%�&%A% )2!�! )2#-�%4#*% &1 *#D1 -!�2#;!*% )%D#21&&' %����#, ! " )2#-�1*% 4% -&#C1&&' (61 ��&(G5#$ D:�*. � 1789 2. =(*# -!:2#�� ��� (:2!/&�+:� D:%*# � -!=%2%&1&% �#:*!4!&&' (:2!/&�+:%G ;%�%G ( ���$ &!�5!*+&#$ -!:*!4!$.

/3,�+��*�� +�'532 �. �. �(+�+0+32

� � ��H�����%:

�!;%)�-&!&&' �! �!;%�4%�:%&!*1&&', 4%�'A&1&&' C!��', ':%A% ;%6&! 4%�'A�# ,�*:%�#�%G )121;%A%G 4($( �! 4(D1�&#; �)%:%L;.

��H����� ����: “���#&&! *G4#&!”, 4*' ':%/ )%�2�=&1 L &1�!6:#;, ! �!6:1 &1)%�2�=&#;

+���’%$�� �� &���: =*!A% )%2%4#�#, �(2=(�!�#�' )2% -4%2%�’' 4��1", &!�5#�# �4'5&%���.

���"��� ��H�����%

���-;�� �������������-���: ����-��� – 6#��' -! �&(�2�D&�; =*!61&&#; 4($%;,

C% %-&!5!L: &!�5!�#�' �%;(, 4% 5%A% &!2%461&#", %=2!�# )2!,G -A�4&% ��%/" &!�(2�.

���-;�� - ���-���: “�%61& )%�#&1& �-&!�#

���" &!2%4 � � &!2%4� �1=1”

3 � � � � � � � � � � G � % � � ���-;��� - B --�:

�#$%�(G5#" $!2!:�12;

)%�#*+&���+ � )%�*�4%�&���+;

���4%;���+; !:�#�&���+;

�#��1;!�#5&���+; &!%5&���+;

;�,&���+ -&!&+

F*�� - B --�:

��4)%��4&% 4% �41/ �2%4&%��� �21=! &!�5!�#

�%;(, C% )%�2�=&%

*G4#&� 4*' �!;%)�-&!&&',

)�-&!&&' &!�:%*#D&+%A

% ����(, 4*' C!��' � )2!,�.

����*��� - B --�:

2�4&! ;%�!, �&%-1;&� ;%�#, *��12!�(2!, )�/�#:!, ���%2�',

F�*%�%F�', !2#F;1�#:!,

)2#2%4%-&!����%, “A21,+:� ;(-#”

(;(-#:!, 6#�%)#� �%C%), 21;1�*% �!

-1;*12%=���%, =%A%�*%�’'.

������ - B --�:

�*%�1�&�: =1��4!, *1:,�';

�!;%���"&� 2%=%�#: �#:%&!&&' )121:*!4��,

&!)#�!&&' ��2D%�#$ )121:!-��, )2%-%�#$ ��%2��, *#��(�!&&',

5#�!&&' :&#A, �)%��12161&&' )�4

5!� 1:�:(2��"

������ $������% � �!�� � 1. �1%A2!F�5&%-$2%&%*%A�5&! :!2�! 6#��', &!�5!&&' � 4�'*+&%��� �. �:%�%2%4#. 2. !2%4&%-�2!4#,�"&� D*'$# �#$%�!&&' �. �:%�%2%4#. 3. �(;!&���#5&� -!�!4# �#$%�!&&' �. �:%�%2%4#. 4. ��4A%�%�:! 4#�#&# 4% „�)%2�4&1&%/ )2!,�” (-! �. �:%�%2%4%G). 5. �%2��&'*+&#" !&!*�- %����# ( �$�4&�" �:2!/&� � �!*#5#&� (:�&1,+ XV��� ��.).

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���%

1. �%'�&��+ )%*%61&&' �:%�%2%4#: “�#$%�!&&' :2#L�+�' � )2#2%4� �!;%A% &!2%4(, ': �%A%&+ � ����*% &1�#4#;1 � :21;1&�”.

2. @:� A%*%�&� (;%�# )%�2�=&� *G4#&� 4*' C!��' (-! �:%�%2%4%G)? 3. �%;( &!D �(5!�&#:, !:!41;�: �'-G&, &!-#�!L �1%2�G �#$%�!&&' �:%�%2%4#

“)14!A%A�:%G �12,'”?

Page 105: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

105

4. @:#" -�’'-%: ;�6 A2!;!�#:%G �;%�2#,+:%A% � 2%��"�+:%G A2!;!�#:%G �%;%&%�%�!?

��

1. � ':%;( - :%*1A�(;�� �:2!/&# �:%�%2%4! 5#�!� :(2� “�&%�# $2#��#'&�+:%/ ;%2!*�?” ) ������ ���*�; >) N��-������*�; ) K ������*�.

2. @:%G &!")%D#21&�D%G F%2;%G )%�*(A%�(�!��' �.�:%�%2%4! ( �#:*!4� �*!�&#$ )14!A%A�5&#$ )%A*'4��? ) ����� --�*; >) ����B�=; ) � +��=.

3. @:#" - �#$%�&#$ )2#&,#)�� L ,1&�2!*+&#; (��2#6&1�#;) ( �.�:%�%2%4#? )- ������; >)���*-��� )- ���-���.

4. � ':#$ ��%2!$ �.�:%�%2%4! )%��!�#� -!�4!&&' �#$%�!&&' %�%=#��%���? )"�� ��� �-�: I����:"; >)"� � >�D���-�0 ���-�"; )"�>���: D :���-��”.

5. @:#" �#4 �#:*!4!,+:%/ 4�'*+&%��� =(� &!")%D#21&�D#; ( �.�:%�%2%4#? )�-����� ��- ��>�� + �B-�*�; >)����� ���� �������; )�����-�;��� ����� ���� ������� �=��.

6. @:! ':���+ ;!L 4%;�&(�!�#, &! 4(;:( �.�:%�%2%4#, ( �5#�1*+�+:�" )2%F1��/? ) �����-�-���; >) ������B���; ) >�+���������. 8. �% L �#-&!5!*+&#; ( ;%2!*+&%;( �#$%�!&&�, -! �.�:%�%2%4%G? 9. ) +- --�; >) *����; ) +�B�� .

8. @:#" 4%:(;1&�, 2%-2%=*1&#" �%;%&%�%�#;, &!4!�!� �1*#:#$ 41;%:2!�#5&#$ )2!� :12��&#,��( �! �#:*!4!5!; �#C#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4��? ) ���� *�-�; >) � ���; ) ����D�--�.

9. �#; -(;%�*GL�+�' )2%A21� *G4���!, -! )121:%&!&&'; �%;%&%�%�!? ) ����=;�C=; >) ��+����* ��0-���; ) ��+����* - ��� � ����.

10. � ':%;( 2%,� � �:2!/&� 2%��"�+:#; ,!2!�%; =(*# -!:2#�� ��� (:2!/&�+:� D:%*#? ) 1769; >) 1789; ) 1775.

Page 106: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

106

���� �� ����� � ����������� � ��� � �����

(���� �������� ��� �������). 1. F � ��- 0 � �������� ���� ��� /-� � ���9�: �����-� K�K

�������. 2. #������-�-���-� �����-��� + 0��-� ��� /-���0 ���B� (�.A 9���B, �.

� �����B, ". %�� ;���:, O. $��;���:). 3. ��� ����� �. ��0-��B . 4. #������-�-�����-�;�� �����-��� #�����-��<���/����� �� ���

(�. A�B�-��, �. #���9, �. #���* ��). '� �� ���:

1. �1�:���+:#" �.�. ���%2�' )14!A%A�:#. – 2-1 �#4. 4%). – �.: �1&�2 &!�5.*-2#, 2005. 2. %2%D1&:% .�. !2#� ���%2�/ �:2!/&# ( �1214;%�! �..1&#�G:! – �., 1991. 3. ��!&%�! �.�. �#$!"*% 2!A%;!&%� ( �(�)�*+&%-)%*��#5&%;( 2(�� �%��/ �! �:2!/&#, – �,

1971. 4. �#'& �.M. �#-&!&#" 4�'5 (:2!/&�+:%/ %����# // �%5!�:%�! D:%*! – 1991 – `11 – �. 59–

62. 5. �2!�1,+ �.�. ���%2�' (:2!/&�+:%/ D:%*# � )14!A%A�:#: �(2� *1:,�". –�12&%)�*+, 1994 . 6. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 7. �G=!2 . . �! �&. ���%2�' (:2!/&�+:%/ )14!A%A�:# /-! 214. �. �. ��1*+;!$%�#5!. – �.:

��� , 2000. 8. �=2(L�! �. �., �#��&! �. S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000. (')*+�� �'+�, �, �/0���2

��������� (��������) �����, � ����������!������ �����, “8����� <���������”, “3������� ��=�� ��� ��-�������”, “4����� '������”, “"���� ��� ����������� ������”, ������� �����%�, ������� � � ����� �����������, ������� � � ����� ��������.

1. �������� ������������ ������ � ����� ����� �������� ��� �������

� )%5!�:%; ��� ��%*���' �2!4#,�"&� D:%*# -&#:!G�+. ���� :2�)!,��! �)2#5#&#� -&#:&1&&' ��*+�+:#$ D:�*. �%��"�+:#" (2'4 &!;!A!L�+�' -!�%4#�# ��%/ (2'4%�� D:%*# - %4&%;!&��&%G %2A!&�-!,�LG, %4&!:%�#;# )2%A2!;!;# �! �#;%A!;# � &!)2';� 2(�#F�:!,�/ (:2!/&,��. �! "%A% -!$%4# &1 ;!*# %�%=*#�%A% (�)�$(. ��4 �#�:%; )1214%�%/ A2%;!4�+:%/ 4(;:# ,!2�+:#" (2'4 *1:�!&42! � )2%�%4#�+ 21F%2;(�!&&' �#��1;# %����# � �%��/ -! -!$�4&%L�2%)1"�+:#; -2!-:%;, -!)%-#5#�D# �#��1;( %����# )12�%4( F2!&,(-+:%/ 21�%*G,�/. )12(G5# --%�&� )2%����#�1*+�+:#;# �41';#, ! &!�)2!�4� )121:2(5(G5# /$, ,!2�+:� (2'4%�,� )2#"&'��'; ��!�(�( 1804 2%:( -&1D:%46(G�+ ,� �41/, )2#��%�(�!�D# /$ 4% ��%/$ )%�21=.

��!�(� &!�5!*+&#$ -!:*!4�� )1214=!5!�, C% 4126!�&! �#��1;! %����# ;!L =(4(�!�#�+ “��4)%��4&% 4% %=%�’'-:�� � :%2#��� :%6&%A% ��!&(”. �&%�&#;# �#)!;# &!�5!*+&#$ -!:*!4�� =(*# �#-&!51&�: ,12:%�&%)!2!F�'*+&� D:%*# (1 2�: &!�5!&&'), )%���%�� (2 2%:# &!�5!&&'), A�;&!-�/ (4 2%:# &!�5!&&'), *�,1/, (&��12�#�1�#.

�%2'4 - &#;# ��&(�!*# ��0�-� �*�- ��/ � ��0�-� �B���J . �%=�%, ��4-&!5!L�+�' �#2!-&#" “��!&%�#"” $!2!:�12 %����#: ( A�;&!-�'$ �5#*#�' 4��# 4�%2'&�+:�, � �1;�&!2�'$ – 4��# 4($%�1&���!, � )%���%�#$ – 4��# ;�C!&.

��&(�!*# C1 �!: -�!&� ���0����� (��B ����) 9����, )2#-&!51&� 4*' 1*1;1&�!2&%/ %����# �1*'&���!. �#&#:!*# �%&# )%�%*� �! � %=;161&�" :�*+:%���.

� %4&%2�5&#$ )%5!�:%�#$ D:%*!$ 4��# &!�5!*#�' 5#�!�#, )#�!�#, �#:%&(�!�# ;!�1;!�#5&� 4�/, %=%�’'-:%�#; =(*% �#�51&&' �!:%&( �%6%A%. ! (�2#;!&&' ,#$

Page 107: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

107

D:�* (2'4 :%D��� &1 �#4�*'�. �%;( � 1820-$ 2%:!$ ( 41':#$ ;��,1�%��'$, ':, &!)2#:*!4, �#/�C#&�, �#&#:!G�+ � -� ������ D:%*#. �2# &!'�&%��� ��4 60 4% 120 (5&�� � %4&%A% �5#�1*' 4%�%4#*%�+ �4!�!�#�+ 4% �#��1;# �-!L;&%A% &!�5!&&'.

�2% %:21;� 41�!*� %2A!&�-!,�/ &!�5!&&' � *!&:!��12�+:�" D:%*� )%�&( �&F%2;!,�G )%4!L 4%:(;1&�, �:*!41&#" (5#�1*1; �%*%&�+:#; ( 1840 2%,�. �1 )121*�: )214;1���, &1%=$�4&#$ 4*' &!�5!&&' 4��1" -! ;1�%4%; �!&:!��12!: 30 )!*#5%: 2%-;�2%; 3 �12D:#, 50 4%C15%: � ��D!*:! 4*' �!=*#,+. ��� (5&� )%4�*'G�+�' &! 8 :*!���: )12D%:*!�&#:# �5#*#�' )#�!�# =(:�# �)%5!�:( &! )��:(, (5&� 2–6 :*!��� )#�!*# :21"4%G � A2#F1*';# &! 4%C15:!$, ! (5&� 7–8 :*!��� – )12!;# &! )!)12�. �1**+-*!&:!��12�+:! �#��1;! &!�5!&&' )2%��&(�!*! � �#L�%-�1512�+:�" 5%*%��5�" )!2!F�'*+&�" D:%*� 4% )12D%/ )%*%�#&# ��� ��.

2(A#; ��()1&1; ( �#��1;� )%5!�:%�#$ D:�* )%��!�!*# ������ (2 2%:# &!�5!&&'). ��*+:���+ &!�5!*+&#$ 4#�,#)*�& =(*! -=�*+D1&!: !2#F;1�#:!, A1%;1�2�', -!A!*+&! F�-#:!, �1$&%*%A�', )2#2%4&#5! ���%2�', A1%A2!F�', 2%��"�+:!, )%*+�+:!, &�;1,+:!, F2!&,(-+:! ;%�#, :21�*1&&', ;!*G�!&&', :!�1$�-#�. ��# %�2#;(�!*# &1%=$�4&� -&!&&' ��4)%��4&% 4% /$ ��!&( �! 2��&' )2%;#�*%�%���, ! �!:%6 �!:�, ':� = 4!*# /; -;%A( &!�5!�#�+ ( ��*- +��0.

�#)(�:&#:# A�;&!-�" ;%A*# )2%4%�6#�# &!�5!&&' � �-������� 0, ':� �:*G5!*# �!:� F!:(*+�1�#: ;%2!*+&%-)%*��#5&#", F�-#:%-;!�1;!�#5&#", ;14#5&#", F�*%*%A�5&#", G2#4#5&#" �%C%.

17 ��5&' 1805 2%:( =(*% ��4:2#�% (&��12�#�1� ( �!2:%��, ':#" �:*!4!��' - 4-$ F!:(*+�1���. � 1811 2. -� �:*!4( (&��12�#�1�( �#4�*#��' )14!A%A�5&#" �&��#�(�, C% ��!� ��%L2�4&%G =!-%G 4*' )�4A%�%�:# :!42�� �#:*!4!5��, )12D -! ��1, 4*' �!;%A% (&��12�#�1�(, ! -A%4%; – :(-&1G (5#�1*+�+:#$ :!42�� 4*' �:2!/&#.

2. � ��� ��-������ ��������� ������� ��������� ����� (�.��������, �. ���������, . ����������, �. ���������)

%�1 ��%2�55' 2%-)%5!*%�' 4*' �!$�4&%/ �:2!/&# 4%=2#;# %-&!:!;#. �!6*#�%G )%4�LG, ':! %-&!;1&(�!*! - %4&%A% =%:( )%5!�%: &%�%A% ��:(, ! - 42(A%A% – -!2%461&&' ��!*%/ &!,�%&!*+&%/ �#��1;# %����#, �#'�#*%�' )2#"&'��' � 1805 2%,� D:�*+&%A% -!:%&(, ':#" �#-&!5#� ;1�( �! -;��� &!�5!&&', �#)# &!�5!*+&#$ -!:*!4��, )%2'4%: /$ ���%21&&' �! F(&:,�%&(�!&&', /$ �-!L;%-�’'-%: �! �-!L;%-!*16&���+.

� ,1" 61 5!� )%;�6 �&�1*�A1&,�/, C% " 4!*� )2%4%�6(�!*! - )%A%24%G ��4&%�#�#�' 4% &!2%4&%/ ;%�#, �! 4($%�1&���!, ��2!D1&&% -!)%*%&�-%�!&%A% ': ( C%41&&%;( 6#���, �!: � � )2%)%��4'$, )%5#&!G�+ �#2�-&'�#�' %:21;� %�%=#��%���, ':� )2%=(G�+ -!����#�# :!A!&5#: ( �1;2'�� &!,�%&!*+&%A% 6#��'. �!:#;# ����*#;# )2%=*#�:!;# ;%6&! ��!6!�# -!$%4# �.�%A#*+&#,+:%A%, �.�1�#,+:%A%, �.�&�A(2�+:%A%, �.�!�2�"�+:%A% ( �)2!�� )�4&1�1&&' &!2%4&%A% D:�*+&#,��! " &!,�%&!*+&%/ %����#. �%&# �#;!A!*# &!�5!&&' � D:%*!$ 2�4&%G ;%�%G, ��4:2#�!*# &!�5!*+&� -!:*!4#, �#4!�!*# &!�5!*+&( " $(4%6&G *��12!�(2( &!2%4&%G ;%�%G, 2%-�#�!*# &!,�%&!*+&( )14!A%A�5&( 4(;:(.

� ��4)%��4+ &! 5#�*1&&� ;1;%2�!*#, C% /$ �*!� ��!& �%A#*+&#,+:#" 2!-%; - ;#�2%)%*#�%; �#$!"*%; �1�#,+:#;, ,��!2�+:#; &!:!-%; ��4 1818 2. � (:2!/&�+:#$ D:%*!$ 4%-�%*1&% =(*% �5#�# ���$ )214;1��� (:2!/&�+:%G ;%�%G, ! � ;�D!&#$ D:%*!$ =(*% ��141&% (:2!/&�+:( ;%�( ': %=%�’'-:%�#" )214;1� 4*' (:2!/&�+:%/ ;%*%4�. �!&%&�: � �&�)1:�%2 &!2%4&#$ D:�* �.�%A#*+&#,+:#" -2%=#� )12D� :2%:# ( )2!,� &! �121&� D#2%:%/ &!2%4&%/ %����#. � 1816 2. ��& -!*%6#� ( �121;#D*� �)12D1 &! �!$�4&�" �:2!/&� :(*+�(2&%-%����&L “�� ���� � ��;���0 �-� ����0 �J�-��� ��� ��9���--� ���� : �������� ���� ��-�0 - ���� � 0�����-���/ ������/”, C% )%:*!*% �%=� -!�4!&&'; �#4!�!�# 4*' &!2%4( :&#6:# 21*�A�"&%A% -;���(. �(�#**';# �%�!2#���! =(*% ���%21&% �5#�1*+�+:#" �&��#�(�. �����+:! �*!4!

Page 108: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

108

-!��124#*! ,1 �%�!2#���%, !*1 �#; )%=!5#� ( &+%;( 21!*+&( -!A2%-( :!�%*#,#-;( " -!=%2%&#� "%A% 4�'*+&���+.

!;!A!G5#�+ )2#�*(A(�!�#�' &! )%*� ;%�%-&!����!, A!*#5!&# 2%=#*# )12D� �)2%=# �#4!�# ��%2# - A2!;!�#:# “2(�+:%/” ;%�#. 1;!*#" �)*#� &! ���" 5!� ;!*! )2!,' �.�%A#*+&#,+:%A% “����*��� � ����* �+S;�”, ':! �#"D*! 42(:%;, C%)2!�4!, )%*+�+:%G ;%�%G, �! "%A% )12D! &!(:%�% %=b2(&�%�!&! “%� * ��� �+S� � �-�-�������”. � �121;#D*� � 1834 2. =(*! �#)(C1&! &�;1,+:%G ;%�%G A2!;!�#:! �%�#)! �1�#,+:%A%, ! � 1846 2. A!*#,+:#" ��'C1&#: �%�#) �%-#&�+:#" �#4!� �!; 61 C1 %4&( A2!;!�#:( &!2%4&%/ ;%�#, !*1 " ,+%A% 2!-( �%&! =(*! &!)#�!&! �&D%G ;%�%G – )%*+�+:%G.

�%2%�+=( -! (:2!/&�+:( ;%�(, *��12!�(2( " D:%*(, �#4!&&' :&#A 2�4&%G ;%�%G )2%4%�6#*# � 30-$ 2%:!$ �!2:�'& I!D:1�#5, ��!& �!A#*1�#5 �! @:�� �%*%�!,+:#". �� �#�%:%%���51&�, !:�#�&� )214��!�&#:# (:2!/&�+:%/ �&�1*�A1&,�/, C% �%4� &!2%46(�!*!�', ���%2#*# � 1832 2. A(2�%:, ��4%;#" � ���%2�/ )�4 &!-�%G “���� ���:;�”, ':#" ��!� )2%���&#:%; &!,�%&!*+&%-:(*+�(2&%A% ��42%461&&' &! -!$�4&%(:2!/&�+:#$ -1;*'$.

�!$%)*1&� :2!�%G 2�4&%/ ;%�# " 2�4&%/ )��&�, %-&!"%;*1&� - 46121*!;# �! &!"��4%;�D#;# ��%2!;# �*%�’'&�+:#$ *��12!�(2, -!%$%51&� )12D#;# *��12!�(2&#;# " 1�&%A2!F�5&#;# )2!,';#, C% �#"D*# -! �=2(51;, ;%*%4� )!�2�%�# �-'*#�' )%D#2#�# �41G 2%-�%G (:2!/&�+:%A% )#�+;1&���! �1214 D#2%:#$ :2(A�� (:2!/&�+:%A% A2%;!4'&���!. �%&# �:*!*# *��12!�(2&%-1�&%A2!F�5&#" !*+;!&!$ “�� �� �-���� ”, �)12D1 &!)#�!&#" 6#�%G &!2%4&%G ;%�%G � F%&1�#5&#; )2!�%)#�%;. �;��� !*+;!&!$(, 4% ':%A% ���"D*! -=�2:! (:2!/&�+:#$ &!2%4&#$ )��1&+, %2#A�&!*+&� )��&� “���:;�”, )121:*!4#, ���%2#5&� )��&� �! ��4%;%��� )2% �*%�’'&�+:� " (:2!/&�+:� 2(:%)#�#, ��!� )121*%;&#; ( 4($%�&%;( 6#��� A!*#,+:#$ (:2!/&,��, (:!-(G5# &%�#" D*'$ 2%-�#�:( 4*' (:2!/&�+:#$ *��12!�%2��.

:2�; �2+%$ &!-�!&#$ -!�&%�&#:�� A(2�:!, 4% &+%A% ���"D*# �!:%6 �.�*+:%�#5 �! �.�(*+5#,+:#". �%-#,�/ A(2�:! 2%-4�*'*# �.���#'&%�#5 �! �.�%A#*+&#,+:#". �(2�:��,� =!A!�% -2%=#*# � =%2%�+=� -! D:%*( - (:2!/&�+:%G ;%�%G &!�5!&&', ( ��4��%G�!&&� )2!�! &! ��&(�!&&' (:2!/&�+:%/ *��12!�(2&%/ ;%�#, &!2%461&%/ - 6#�%/ ;%�# &!2%4&#$ ;!�, -=#2!&&� �! �#�51&&� &!2%4&%/ ��%25%���, )%D#21&&� %����# �1214 &!2%4(. �!:, �.I!D:1�#5 �:*!� ��%A% 5!�( A!2&( 5#�!&:( 4*' D:�*+&%/ 4���%2#. � )%1�#5&%G :!-:%G “���- ” ��& -!)%5!�:(�!� 2%-�#�%: (:2!/&�+:%/ )%����� &! A!*#,+:%;( A2(&��. @.�%*%�!,+:#" ( 21-(*+�!�� ��%/$ 1�&%A2!F�5&#$ 4%�*�461&+ )�4A%�(�!� 4-�%;&#" -=�2&#: )��1&+ A!*#,+:%/ " (A%2�+:%/ �:2!/&#, C% �#"D%� 42(:%; ( �%�:�� -!�4':# -!$%4!; �*!����! �%�#)! �%4'&�+:%A% � 1878 2%,�. �.����'&%�#5 )2%4%�6#� *��12!�(2&� �2!4#,�/ A(2�:!, 214!A(G5# )%��; “% ��B�-�����: ��-��” �! -;!*+%�(G5# ( ��%/$ )%����'$ -2!-:# =%":���+:%A% 6#��' " =("&( �4!5( �12$%�#&,��.

�� -!�*(A# A(2�:��,�� �#; =�*+D�, C% �%&# -�12&(*#�' 4% ;%�# )2%��%*G44' � �%" 5!�, :%*# �#C� �12���# A!*#5!& �- )%A%24%G �! -&1�!A%G 4#�#*#�' &! �1*'&#&!. �'5� A(2�:! )�4A%�(�!*# �%" A2(&�, &! ':%;( 2%-A%2&(*!�' =%2%�+=! -! 2%-�#�%: (:2!/&�+:%/ D:%*# " %����# )�4 5!� =(26(!-&%/ 21�%*G,�/ 1848 2%:(.

3. ���������� �. � ������� !"=�*+D �#-&!5&#; )214��!�&#:%; :(*+�(2&%-%����&+%A% 2($( &! �!:!2)!���

=(� +������� �����&���� 3�H�����. ��& &!2%4#��' � �1*� �%)%*' &! �2'D��C#&� � ��;’/ ��'C1&#:!. ���*' -!:�&51&&' �6A%2%4�+:%/ A�;&!-�/ � 4($%�&%/ �1;�&!2�/ )2!,G�!� 4%;!D&�; �5#�1*1;, �#:*!4!� 2%��"�+:( ;%�( � �1;�&!2�/.

*1:�!&42 �!�#*+%�#5 ��!� !��%2%; )12D%A% &! �!:!2)!��� &!2%4&%A% =(:�!2' – “#-�D-�;� B�� ��-�/ ��� ��B ���;�” (1847), )�42(5&#:�� 4*' )%5!�:%�%/ D:%*# - A1%A2!F�/ �! ���%2�/ (1831), 2%��"�+:%/ ;%�# (1853), ! �!:%6

Page 109: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

109

“! ���-�/ ��� ����/ - ������ �B���J � B����� ������0” (1857), ':! =(*! )12D#; �#��1;!�#-%�!&#; )�42(5&#:%; - )14!A%A�:# 4*' &!2%4&#$ �5#�1*�� &1 *#D1 �!:!2)!��', ! " �&D#$ 21A�%&�� �!$�4&%/ �:2!/&#.

�#$%4'5# - 21!*+&#$ (;%�, .($&%�#5 )2%)%&(L � :%6&%;( �1*� %=#2!�# “D:�*+&%A% :(2!�%2!”, ':#" =# -=#2!� :%D�# &! D:�*+&#" =(4#&%:, %)*!�( �5#�1*�� �! ���%21&&' D:�*+&%A% F%&4( 4*' -!=1-)151&&' �#2�� � 4��1" &1-!;%6&#$ =!�+:�� &!�5!*+&#;# )%��=&#:!;# � )2#*!44';.

� 30–40-$ 2%:!$ .($&%�#5 2%-)%5!� &! �!:!2)!��� ��%G 4�'*+&���+ – *��12!�(2&( �! )14!A%A�5&(. �#��()!� -! &!2%4&���+ &!�5!&&', -! &!�5!&&' &! 2�4&�" ;%��, ��4�A2!� �1*#:( 2%*+ ( ��4:2#��� =�*+D1 70 D:�*. !(:( � )2%����( 2%-A*'4!� ': “L4#&#" -!��= � D*'$ 4% ;!"=(�&+%A% C!��' &!2%4(”. .($&%�#5 )%:!-!�, C% )2!,' – &!"�!6*#��D#" F!:�%2 ��!&%�*1&&' %�%=#��%���. �F%2;(*G�!� �41G )%L4&!&&' &!�5!&&' - ��*+�+:%A%�)%4!2�+:%G )2!,1G. �'*+&���+ . ($&%�#5! �)2#'*! )%�'A( (:2!/&�+:%A% &!�1*1&&' 4% %����# � -&!&+. 1-�!6!G5# &! (�%)�5&#" $!2!:�12 )%A*'4�� &! D*'$# &!,�%&!*+&%-:(*+�(2&%A% ��42%461&&' -!:!2)!��+:#$ (:2!/&,��, *1:�!&42 �!�#*+%�#5 �#��()#� )!*:#; � )%�*�4%�&#; )%=%2&#:%; �1*#:%A% =2!�12���! (:2!/&,��, 2%��'& �! �&D#$ &!2%4��.

�#$%4'5# - )2#&,#)( )2#2%4%��4)%��4&%���, .($&%�#5 �#;!A!� �2!$(�!&&' ��:%�#$ �! �&4#��4(!*+&#$ %�%=*#�%��1" �#$%�!&,��. �' �#;%A! =(*! %�&%�%G "%A% 4#4!:�#5&#$ )%A*'4��.

! )2#&,#)� )2#2%4%��4)%��4&%��� b2(&�(G�+�' 4(;:# *1:�!&42! �!�#*+%�#5! )2% 2��&%;�2&#" 2%-�#�%: F�-#5&#$ �! �&�1*1:�(!*+&#$ �#* 4#�#&#. �+%;( )2#&,#)( )�4)%2'4:%�(�!��' � -;��� 2%-(;%�%A%, ;%2!*+&%A%, F�-#5&%A% �! �2(4%�%A% �#$%�!&&'. �1*#:( (�!A( . ($&%�#5 )2#4�*'� 2%-2%=,� 4#4!:�#5&#$ )2%=*1;. ! )12D1 ;��,1 ��& )%��!�#� &!%5&���+, )%�21=! � ':�", &! "%A% 4(;:(, �#)*#�!L - :%&:21�&%��� ;#�*1&&' 4#�#&#. *' �%A%, C%= 4#�#&! &1 -&1��2#*!�+ ( �*!�&#$ �#*!$, C%= &1 A!*+;(�!��' // 2%-�#�%:, �*�4 4%�2#;(�!�#�+ )2#&,#)( 4%��()&%��� ( &!�5!&&�

�%= 4��# ���4%;% -!��%G�!*# -&!&&', )%�2�=&%, ��!6!� *1:�!&42 �!�#*+%�#5, 2%-�#�!�# /$&G )�-&!�!*+&( !:�#�&���+. ��:!�� 4(;:# �#�*%�*G�!� )14!A%A C%4% -!=1-)151&&' b2(&�%�&%��� � ;�,&%��� -&!&+, )#�!&+ ;%2!*+&%A% �#$%�!&&'.

4&1 - )2%��4&#$ ;��,+ ( )2%,1�� �#$%�!&&' .�.($&%�#5 ��4�%4#� )2!,�, ! �!:%6 -!%$%51&&G � )%:!2!&&G, 4% ':#$ 2!4#� �4!�!�#�' 4(61 %=1216&%.

�#2�D!*+&( 2%*+ ( F%2;(�!&&� *G4�+:%/ %�%=#��%��� ��4�%4#� �5#�1*1��. ��;1"&1 �#$%�!&&' .($&%�#5 2%-A*'4!� ': )2#2%4&�" %=%�’'-%: =!�+:��. �'*+&���+ .($&%�#5! =(*! �)2';%�!&! &! �1, C%= &1 ��*+:# 4��# ;���!, ! " ��*+�+:� 4��#, &1-!*16&% ��4 ��%A% ;!�12�!*+&%A% ��!&%�#C!, ;!*# -;%A( %)!&(�!�# &!(:(.

.($&%�#5 &1 ��*+:# �)2#"&'� )1214%�� )14!A%A�5&� �41/ ��%A% 5!�(, !*1 " ��%25% 2%-�#&(� /$ &! )2#&,#)!$ &!2%4&%���, 41;%:2!�#-;( �! A(;!&�-;(. .($&%�#5 – %4#& - )12D#$ )2%F1��"&#$ �51&#$-)14!A%A�� &! �!$�4&�" �:2!/&�, ':%;( &!*16#�+ 4%��%"&1 ;��,1 ( ���5#-&'&�" ���%2�/ )14!A%A�:#.

4. � ��� ��-������������ ��������� �����-��A����������� ��������� (�. ��������, �.� ���,

�.���������). ��&1,+ X�X ��. ��4-&!5!L�+�' )%A*#=*1&&'; :2#-# :2�)%�&%/ �#��1;# �

�%��"�+:�" �;)12�/, C% -(;%�#*% -!A%��21&&' )%*��#5&%/ �! �41"&%/ =%2%�+=#. �!2!:�12&%G %�%=*#����G ,�L/ :2#-# ��!*! %2A!&�-!,�' �#��1;# %����# � 4126!��. 2(A! )%*%�#&! X�X ��. $!2!:�12#-(L�+�' &%�#;# '�#C!;# � ���%2�/ D:%*# &! �:2!/&�. ��!&%�! D:%*! )%��()%�% )121��%2GL�+�' � :*!�%�(, -&!5&% )%D#2GL�+�'

Page 110: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

110

-;��� %����#, -2%��!L 2��1&+ )#�+;1&&%��� &!�1*1&&'. �A�4&% - 21F%2;%G 1864 2%:( ���!&%�*G�!*#�+ �2# �#)# -!A!*+&%%����&�$ -!:*!4��: &!2%4&� (5#*#C!, :*!�#5&� � 21!*+&� )2%A�;&!-�/, :*!�#5&� � 21!*+&� A�;&!-�/. �! )12�%4 - 1859 2%:( � �:2!/&� =(*% %2A!&�-%�!&% 111 =1-:%D�%�&#$ &14�*+&#$ D:�*. *' -!=1-)151&&' /$ 2%=%�# ���%2G�!*#�+ ��4)%��4&� )�42(5&#:#. � ,1" 5!� )%=!5#*# ���� “%� * �� ” �.�(*�D! (1857,1861), “��� �� 'D-�����:” �! �&.

�14!A%A�5&! 4(;:! �:2!/&# :�&,' X�X ��. )214��!�*1&! ��4%;#;# A2%;!4�+:%-)14!A%A�5&#;# 4�'5!;#, �!:#;#, ':: �.�.I1�51&:%, �..�(*�D, �1�' �:2!/&:!, �..�%2F, �.�.�(=1&1,+, �..�*51��+:! �! �&.

�!L;&! )%*��#5&! %2A!&�-!,�' “���'�-��� �� ���� �. #���� � ��<����” (�!:! )12�#&&! &!-�!) �#2#*%-�1F%4�/��+:%A% �%�!2#���!, -!�&%�!&! ( A2(4&� 1845 2., �:*!4!*!�' �- ��4%;#$ )2%A21�#�&#$ 4�'5�� �:2!/&#: �. �. �%��%;!2%�! (1817–1888), �. �. �(*!:! (1822–1899), �. �. ��*%-12�+:%A% (1825–1899). �%��;, :2�; �. �. I1�51&:!, :#2#*%-;1F%4�/�,';# ��!*# . �. �!2:1�#5 (1822–1867), �. . �(*�D (1819–1897), . . !�2%,+:#" (1823–1892) �! �&.

1-�!6!G5# &! :%2%�:%5!�&1 ��&(�!&&' (A2(41&+ 1845 2. – =121-1&+ 1847 2.) �%�!2#���!, "%A% (5!�&#:!;# =(� �#2%=*1&#" � )2#"&'�#" “�� ��� ��'�-����� �� ��� �. #���� � ��<����”, ! �!:%6 )2%A2!;! – “#-��� >���� ��� /-����� - ����” (��4%;� )�4 &!-�%G “F ��- >�D�:”), �! “%���-� �� �� �� ��� ”. �2�; ,+%A%, =(*# )�4A%�%�*1&� -�12&1&&' 4% “�� �� ��� /-;�!” �! 4% “�� �� ����������- � ������!”.

�#2#*%-;1F%4�/�,� =(*# %4&%��!"&#;# ( �:!�(�!&&� �!;%4126!����!, :2�)!,��!, -!;�&# ;%&!2$�/ 21�)(=*�:%G D#2%:%/ %����# &!2%4(, �#-&!&&' &!,�%&!*+&#$ )2!� �:2!/&#. �&%�&#" 4%:(;1&� �%�!2#���! “F ��- >�D�:” �:*!4!��' �- 63 2�-&#$ -! %=�'A%; ��!�1", C% ��!&%�*'�+ ;%2!*+&%-F�*%�%F�+:( :%&,1),�G, � ,1&�2� ':%/ – 4%*' &!2%4( �:2!/&#.

�*1&# �%�!2#���! )2%)!A(�!*# ��%/ �41/ � (5=%�#$ -!:*!4!$: �%��%;!2%� ( ��%/$ *1:,�'$ ( �#/��+:%;( (&��12�#�1��; ��*%-12�+:#" � �#*+5#:%� �1214 �#$%�!&,�� �%*�!��+:%A% �1�2%��+:%A% :!41��+:%A% :%2)(�(. �*1&# �%�!2#���! 4=!*# )2% ���%21&&' " �#4!&&' :&#6%:, 4%��()&#$ )2%��%;( &!2%4%��. *' :#2#*%-;1F%4�/�,�� =(*! 5(6%G &!,�%&!*+&! -!;:&(����+ �! &1&!�#��+ 4% �&D#$ &!2%4��.

�&%�&� 4%:(;1&�# �%�!2#���! �#-&!&� ,!2�+:#;# )2#�*(6&#:!;# ': �!:�, C% �)2';%�!&� )2%�# ��&(G5%A% *!4(. �!2#-; 6%2��%:% )%����' - =2!�5#:!;#.

����� ���G������ ������ (1814–1861) – (:2!/&�+:#" )%1�, $(4%6&#:, ;#�*#�1*+. !2%4#��' ( �. �%2#&,'$ ( ;!L�&%��'$ )!&! �&A1*+A!24�!, - ':#; ( 1831 2%,� )121/$!� ( �1�12=(2A. � 1838 2%,� �.�2G**%� �! �.J(:%��+:#" �#:()#*# "%A% - :2�)!,��!. � 1845 2%,� -!:�&5#� !:!41;�G ;#��1,��. �121- 2�: ���()#� 4% �!L;&%/ )%*��#5&%/ %2A!&�-!,�/ �#2#*%-�1F%4�/��+:%A% �%�!2#���!. � 1847 2%,� =(� -!!21D�%�!&#" � �#�*!&#" ( %21&=(2-+:� ��1)# �%*4!�%;. �%;12 ( �1�12=(2-�. �! -!)%���%; )%$%�!&#" ( �!&1��.

�.�.I1�51&:% &�:%*# &1 =(� �5#�1*1; � &1 )#�!� )14!A%A�5&#$ ��%2��, :2�; “��� �� 'D-��������”, %4&!: ( =!A!�+%$ "%A% ��2D!$, )%����'$ � 42!;!$, ( C%41&&#:( � *#��(�!&&� - =*#-+:#;# L =!A!�% ,�&&#$ 4(;%: )2% %����( � �#$%�!&&', ':� &1 ��2!�#*# !:�(!*+&%��� � �+%A%4&�. I1�51&:% -!�64# - �1*#:%G *G=%�’G ��!�#��' 4% 4��1".

��44!G5# 2�-:�" :2#�#,� �%A%5!�&( �#��1;( �#$%�!&&', I1�51&:% �%4&%5!� )2#��2!�&% ;2�'� )2% �)2!�6&G &!2%4&( D:%*(, ':! 4!�!*! = (5&'; ;�,&�, A*#=%:� -&!&&' � �#$%�(�!*! � 4(�� *G=%�� 4% 2�4&%/ ;%�#. �#$%41,+ - &!2%4(, �.�.I1�51&:% ��4��%G�!� ;!�%�( &!2%4&( %����(, :12(G5#�+ ��%/; -&!;1&#�#;: “� 5(6%;( &!�5!"�1�+, � ��%A% &1 ,(2!"�1�+”.

Page 111: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

111

�14(5# &!)%*1A*#�( =%2%�+=( -! &!2%4&( %����(, �.�.I1�51&:% &1 ;�A %=;#&(�# �5#�1*', �)*#�( �#$%�!&&' &! F%2;(�!&&' "%A% %�%=#��%���. �%:!-%�%G � ,+%;( )*!&� ;%6&! ��!6!�# )%����+ “���+-=��”, � ':�" =!A!�% �1)*#$ �*�� �:!-!&% )2% )14!A%A��.

�#&'�:%�% �!6*#�( 2%*+ ( )2!�#*+&%;( �#$%�!&&� *G4#&# �!2!� �2#A%2%�#5 ��4�%4#� ��;’/, )%=%6&% ��!�#��' 4% 6�&:#-;!�12�: “�*%�% ;!�# – �1*#:1, &!":2!C1 �*%�%!”. �*#=%:%G )%�!A%G 4% ;!�12�-�2(4��&#,� )2%"&'�� =!A!�% "%A% ��%2�� (“# ����- ”, “! :*�B� ”, “�� ” �! �&.).

�!-%; - ,#;, &! ��%2�&:!$ ��%2�� �!2!�! �2#A%2%�#5! -%=2!61&� � ��;’/, ( ':#$ �#$%�(�!*#�+ &12%=#, 1A%/��#. � A%��2% �!�#2#5&%;( )*!&� )%:!-!&� =!�+:#, )214��!�&#:# �1214&�$ �12��� �(�)�*+���!, ':� =(4+-':#;# -!�%=!;# &!;!A!*#�' ��1��# ��%/$ 4��1" ( “�#C#"” ����. �!:, ( )’L�� “! + � �������” ��& �#�;�GL �%�&#:!, :%�2#" &!;!A!L�+�' ��4!�# ��%G 4%5:( �!*G -! ��!2%A%, !*1 =!A!�%A% )%*:%�&#:!.

�&��&% )#�!� I1�51&:% � )2% �#$ ;!�12��-!2#��%:2!�%:, ':� =1-��4)%��4!*+&% ��!�#*#�+ 4% �#$%�!&&' ��%/$ 4��1".

!4-�#5!"&% �1*#:( (�!A( �.�.I1�51&:% &!4!�!� �2(4%�%;( �#$%�!&&G. ��*+:# � )2!,� *G4#&! ;%61 -&!"�# �)2!�6&L -!4%�%*1&&', � �%;( �%&! )%�#&&! -!";!�# 4%;�&(G51 ;��,1 � 6#��� :%6&%A%. 4&!: ��& 2%-2�-&'� )2!,G, ':! -!4%�%*+&'L )%�21=# �2(4'C#$, � )2!,G, C% �#�&!6(L � ��4 ':%/ ��%A&(�+ ;�*+"%&# -&14%*1&#$.

�.�.I1�51&:% � ��%/$ ��2D!$, )%����'$, 42!;!$, 1)���%*'2&�" �)!4C#&� �#�*%�#� =!A!�% ,�:!�#$ 4(;%: )2% %����( �#$%�!&&', )2% 2%*+ ��;’/ � ��!&%�*1&&� ;%*%4%/ *G4#&#.

��4 :�&1,+ ��%A% 6#��' )%1� - �1*#:#; 1&�(-�!-;%; -(��2�� -����:( )2% )%'�( &14�*+&#$ D:�*, =% " �)2!�4�, �% =(� �!6*#�#" :2%: ( =%2%�+=� -! )%D#21&&' %����# �1214 �2(4'C#$. �%:*!4!G5# �1*#:� &!4�/ &! &14�*+&� D:%*#, I1�51&:% &!;!A!��' &!4!�# /; ���*':( )�4�2#;:(. �!:, ( 1860 2%,� � �1�12=(2-� ��&, 2!-%; - �&D#;# )#�+;1&&#:!;#, �#��()#� &! *��12!�(2&%;( �15%2� &! :%2#��+ &14�*+&#$ D:�*. ��& 21A(*'2&% )1214!�!� /; 5!��#&( ��%/$ :%D��� )��*' 21!*�-!,�/ �#4!&+ “#�>+ ��”.

� *#��!$ 4% �.�%��%;!2%�! �! �.�!*%A% I1�51&:% )�4:21�*G�!�, C% &1%=$�4&% ���%2#�# �)1,�!*+&� )�42(5&#:# 4*' ,#$ D:�*. �!; ��& �-'��' -! &!)#�!&&' %4&%A% - &#$ – “��� �� 'D-��������”, -!:�&5#� 2%=%�( &!4 &#; � 1860 2%,�, �61 �'6:% $�%2#;. “��� �” =(� �#4!&#" ( :�*+:%��� 10 �#�. )2#;�2&#:�� (�!2����+ – 3 :%)�":#). ��+%A% :�*+:!&!4,'�+ ��%2�&%: &!2!$%�(L ,' :&#615:!, !*1 ,1 “)2%C!*+&! *1=14#&! )��&' &!D%A% &!,�%&!*+&%A% A1&�'”.

������ �������� (�� ������ &!2%4#��' 4 (16) �2!�&' 1817 2%:( � �1*� S2!���,� :%*#D&+%/ �%2%&1-+:%/ A(=12&�/ ( 2%4#&� 2%��"�+:%A% )%;�C#:! � (:2!/&:#-:2�)!5:#.

� 1833 2%,� D���&!4,'�#2�5&#" �%��%;!2%� ���()#� 4% �!2:���+:%A% (&��12�#�1�(. �%=*#�% "%A% -!,�:!�#*% �!:1 )#�!&&': “�%;( ,1 � (��$ ���%2�'$ %)%��4!G�+ )2% �#4!�&#$ 4126!�&#$ 4�'5��, �&%4� )2% -!:%&# �! (��!&%�#, !*1 &�=#�% &1$�(G�+ 6#��'; &!2%4&%/ ;!�# ?”.

���*' -!:�&51&&' (&��12�#�1�( � 1837 2%,� ;%*%4#" �.�%��%;!2%� 2%-)%5!� �#�51&&' (:2!/&�+:%A% F%*+:*%2(. � �( 4%=( F%*+:*%2#��#:! � 1�&%A2!F�' ;!"61 %�%�%6&G�!*#�+.

�!2�% ��4-&!5#�#, C% �61 � �%" 5!� �%��%;!2%� 2%-A*'4!� �12;�& “&!2%4” &1 ��*+:# 1�&�5&%, ! " �%,�!*+&%. ��& ��!6!�, C% &!2%4 – ,1 “(=%A#" ;(6#:, -1;*12%=-�2(4��&#:”. �61 �!;1 ,1 2%-(;�&&' )%&'��' “&!2%4” &1 ;%A*% &1 )2#�1��# 4%�*�4&#:! 4% �!:%A% 46121*! �#�51&&' ���%2�/, ': F%*+:*%2 �! 1�&%A2!F�'.

���*' &1�4!5� - )12D%G ;!A���12�+:%G 4#�12�!,�LG �.�%��%;!2%� &1 )2#)#&#� ��%L/ &!(:%�%/ 4�'*+&%���, -%:21;!, ': 4%�*�4&#: �! -=#2!5 &!2%4&%/

Page 112: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

112

��%25%���. !�)!:#, 4*' 42(A%/ ;!A���12�+:%/ 4#�12�!,�/ ��& %=2!� C1 =�*+D &1-�#5!"&( � �;�*#�( &! �%" 5!� �1;(: “�> �����B���* +- B�-�� ����: - ���-�: ��T+��”. #�12�!,�' �.�%��%;!2%�!, ': )%:!-(L �!;! // &!-�!, L �)2%=%G �#:%2#��!�# &!2%4&� )��&� ': &!"�!6*#��D1 46121*% 4*' �#�51&&' ���%2�/ &!2%4(. � �)#�:( 46121* 4% "%A% 4#�12�!,�/, :2�; ;!"61 ���$ &! �%" 5!� %)(=*�:%�!&#$ (:2!/&�+:#$, 2%��"�+:#$ � )%*+�+:#$ 42(:%�!&#$ -=�2&#:��, �;�C1&� " 4�� 2(:%)#�&� F%*+:*%2&� -=�2:#: )2#�1-1&! �21-&1��+:#; - �!*#5#&# -=�2:! -!$�4&%(:2!/&�+:#$ :%*'4%: �.��21,+:%A% (33 -2!-:#) � �*!�&! &1%)(=*�:%�!&! �1*#:! -=�2:! (:2!/&�+:%/ &!2%4&%/ )��1&&%��� ()%&!4 500 -2!-:��).

�.�%��%;!2%� C1 � 1843 2%,� &!)#�!� ��!��G “� ;���� ��--�0 ���- - ���-�: =D-�����: ��T+��”. � ,�" ��!��� �51&#" 4%�*�46(L (:2!/&�+:� �1�&'&:#, )1�2���+:� � :()!*+�+:� )��&� -! )%��()%�#; 2%-�#�:%; )%5(���� ;%*%4� ()121�!6&% 4��%5%/), )%5#&!G5# - )12D#$ &1'�&#$ )12145(���� :%$!&&' 4% 2%-4(;(�!&+ )2% D*G= �%C%.

� 1844 2%,� �.�%��%;!2%� 41':#" 5!� )2%6#�!� &! �%*#&�, �#:*!4!� ���%2�G � A�;&!-�/ ;���! ���&1. �!G5# &! ;1�� �#�5!�# &!2%4&� )��&� " -�#5!/ � ���%2#5&#$ )��&'$ �:2!/&# ��& -!)#�!� �!; =!A!�% )��1&+. �%:21;!, 2'4 !&�#:2�)%�&#,+:#$ )��1&+ )2% �*!�&%A% &!2%4&%A% A12%', :12��&#:! -=2%"&%/ =%2%�+=# �1*'& )2%�# :2�)%�&#:�� &! �%4�**� – ���#;! �!2;1*G:!.

��-&�D1 �.�%��%;!2%� )#D1 ;%&%A2!F�G “�� �-� � *�<������”, ':! L �)2%=%G 4%�*�461&&' ;�F%*%A�/ ( ��!2%4!�&�$ �*%��'& &! %�&%�� )#�!&#$ 46121*, C% -=121A*#�' � �1214&+%��5&�" *��12!�(2�, !, %�%=*#�%, (�&#$, ':� )%=(�(�!*# � &!2%4&#$ �2!4#,�'$ �*%��'&�+:#$ &!2%4��, -%:21;!, (:2!/&�+:%A% � 2%��"�+:%A%.

� �!2!�%��, :(4# �.�%��%;!2%�! =(*% -!�*!&% � 1847 2., ��& )2%4%�6(�!� &!(:%�( 1�&%A2!F�5&( 2%=%�(, -=#2!� F%*+:*%2&� ;!�12�!*#, &! ,1" 2!- 2%��"�+:�. �*1 �51&#" &1 -!=(� (:2!/&�+:#$ 4%�*�461&+. � 1859 2. ��& �#4!� “! ���-S� ��-�, �>� --S� + � �-�: B �� ���S-��: ��>��-�� 1844 ����“. �=�2:! ;���#�+ 202 )��&�, )121�!6&! 5!��#&! ':#$ -!)#�!&! &! �%*#&�; L �(� � -!)#�# - �%*�!�C#&#, �!2:��C#&#, �#/�C#&# � �!*#5#&#. �A%4%; �.�%��%;!2%� )#D1 :&#A( )2% �%A4!&! �;1*+&#,+:%A%, � ':�" �#:%2#��!� &!2%4&( ��%25���+, %=��%G�!� )2#&,#) &!2%4&%���.

�1*#51-&( 2%=%�( �#:%&!� �.�%��%;!2%� ( ,!2#&� �#�51&&' &!,�%&!*+&%A% =!A!����! (:2!/&�+:%A% &!2%4( – &!2%4&#$ 4(;. �!;1 - %A*'4( &! ,1 "%A% ;%&%A2!F�' “���� - K*���-�;���:” L %�%=*#�% ,�&&#; -�=2!&&'; �#-�%*+&%/ A12%/5&%-)!�2�%�#5&%/ )%1-�/, 41 -&!$%4#;% =!A!�% 2�4:��&#$, 2%-D(:!&#$ �.�%��%;!2%�#; � �)12D1 &#; %)(=*�:%�!&#$ 4(;. *' )2#:*!4( ;%6&! �:!-!�# '�:2!�% )!�2�%�#5&( 4(;( “� - ����� �;�”, C% ,�:!�% �!2�GL �*!�&%-���&#" %=2!- �!2(�� �%A(�*!�:#; $(4%6&+%-!*1A%2#5&( � A%��2%-�%,�!*+&( 4(;( “����� � �����”; %2#A�&!*+&( 214!:,�G 4(;# “#�+ ;��� D����”, � ':�" %�)��(L�+�' -*#41&&1 ��&(�!&&' :%-!:!-&1�'A# �%C%.

��%25���+ �.�.�%��%;!2%�! ;%6&! ��!6!�# �)2!�6&�; )%4�#A%;, =12(5# 4% (�!A# �'6:� (;%�# "%A% 4�'*+&%���. ��& )12D#; � (:2!/&�+:�" &!(,� %�%�%6&#� ���%2�G *G4���! - ���%2�LG �!;%A% &!2%4(.

�� ����� (���P =(� &1 ��*+:# ��4%;#; (:2!/&�+:#; )#�+;1&&#:%;, ! " )2%����#�1*1;. ���*' ��4:2#��' �#/��+:%A% (&��12�#�1�( ��. �%*%4#;#2! �.�(*�D -!)#�!��' �)%5!�:( &! F�*%*%A�5&#", ! -A%4%; &! G2#4#5&#" F!:(*+�1�, 41 �*($!� *1:,�/ )2%F1�%2! �.�!:�#;%�#5!. �!6:� ;!�12�!*+&� (;%�# &1 4%-�%*#*# �.�(*�D( -!:�&5#�# &!�5!&&'. �! 21:%;1&4!,�LG �.�!:�#;%�#5! ( 1842 2%,� "%A% )2#-&!5#*# &! )%�!4( �5#�1*' ( 4�%2'&�+:�" D:%*� &! �%4%*�. � ,1" 5!� ��& =!A!�% )%4%2%6(�!� )% �#/�C#&�, -!)#�!� 5#;!*% )��1&+, *1A1&4, )121:!-��. ! 1843–1844 22. �2#)!4!G�+ )%5!�:# 42(6&�$ ��%�(&:�� �.�(*�D! - �.I1�51&:%;, �.��*%-12�+:#;

Page 113: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

113

�! �&D#;# )1214%�#;# (:2!/&�+:#;# �&�1*�A1&�!;# �%A% 5!�(, ':#" L4&!*# =*!A%2%4&� ,�*� “�#4�#A&(�# 2�4&( &!,�G - 4($%�&%A% -!&1)!4(”, ��42%461&&' (:2!/&�+:%/ &!,�%&!*+&%/ :(*+�(2#. � $%5! ( :�&,� 1845 2%:( �.�(*�D )121/$!� 4% �1�12=(2A!, 41 %4126!� )%�!4( �5#�1*' 2%��"�+:%/ ;%�# 4*' ��(41&��� – �&%-1;,�� )2# (&��12�#�1��, ��& )2%4%�6(�!� ���&� -�’'-:# - �#2#*%-�1F%4�/��+:#; �2!����%;. �! 21:%;1&4!,�LG �1�12=(2-+:%/ �:!41;�/ !(: �.�(*�D ( 1847 2%,� �#/$!� ( &!(:%�1 ��42'461&&' -! :%24%&. 1-!=!2%;, ( -�’'-:( - 2%-A2%;%; =2!����!, =(� -!!21D�%�!&#" ( �!2D!�� " (��'-&1&#" � �1�2%)!�*%��+:�" F%2�1,�. ���*' -!:�&51&&' �*�4���! -!�*!&#" 4% �(*#. ��4 5!� ��%A% )121=(�!&&' &! -!�*!&&� �(*�D 4(61 =!A!�% 5#�!L, %�%=*#�% (�!6&% ��(4�GL ��%2# J.-J. �(��%, )2%����#�1*+�+:� �41/ ':%A% -A%4%; -&!"D*# ��%L )*�4&1 ���*1&&' ( )%4!*+D�" ��%25%��� ( )1214(��; ,1 ��%�(L�+�' "%A% -&!;1&#�#$ “$��� + 0���� ” � $(��2�+:%/ F�*%�%F�/ ( ,�*%;().

�A%4%; )%�12&(��' 4% �1�12=(2A!, 41 2%-)%5!� !:�#�&( *��12!�(2&( �! �#4!�&#5( 4�'*+&���+. �! :%2%�:#" 5!� �#4!� “%� * ���” �! 40 41D1�#$ :&#6%: )�4 -!A!*+&%G &!-�%G “������ >�>������ ”.

��4:2#�!L�+�' (:2!/&�+:! “%� * �� ” �.�(*�D! ���()&%G ��!��1G )2% ��!& D:�*+&%/ �)2!�# &! �:2!/&�. �%��; �4(�+ !-=(:!, ;!*1&+:! !-=(:!, )2%)#�&! !-=(:!, ��2�5&! (2'4:%�!) !-=(:!, :2#�! ()2%)#�&!) !-=(:! �! )%2!4# �5#�1*�� ()2% )2%2#�&#" -�(: “b” 4*' )%-&!51&&' ��124%��� ( �*%�!$: b!&%:, b(4-#:). ���%2 -!*#D!L � !*F!���� *��12# “a” �! “b” �%;(, C% �%&# ��&(�!*# ( ,12:%�&#$ �1:��!$, - ':#;# ��#:!*#�' (5&�. !*� )%4!L�+�' 2%-2%=:! D1��# (2%:�� 4*' -!��%L&&' �:*!4��.

�1*#:! -!�*(A! �.�(*�D! )%*'A!L ( �#2%=*1&&� (:2!/&�+:%A% )2!�%)#�(, C% ��4%;#" )�4 &!-�%G “����9�� ”. *' ���%21&&' L4#&%/ &%2;# �.�(*�D -!)2%)%&(�!� �)2%C1&#" )2!�%)#� (:2!/&�+:%/ ;%�#, �-'�D# -! %�&%�( )%*�!��+:%-5#A#2#&�+:#" 4�!*1:�.

�;��� “%� * ���” �)2';%�!&#" &! �#$%�!&&' ( 4��1" *G=%�� 4% 2�4&%A% :2!G, &!2%4(, "%A% ���%2�/ � :(*+�(2#. *' 4%�'A&1&&' ,�L/ ;1�# �.�(*�D )�4�=2!� -;���%�&� 4#4!:�#5&� �1:��#: %)%��4!&&' )2% �*!�&1 ;#&(*1 (:2!/&�+:%A% &!2%4(, ��4%;%��� )2% �#4!�&#$ ���%2#5&#$ %��=, (2#�:# - )!;’'�%: :(*+�(2# � F%*+:*%2(.

!)2#:�&,� ��%A% 6#��' �.�(*�D =!A!�% )2!,G�!�, 4=!G5# )2% )%D#21&&' %����# &! �:2!/&�. ��& -!*#D#� �1*#51-&( :(*+�(2&( �)!4C#&(, ': A*#=%:#" )(=*�,#�� � *��12!�(2&#" :2#�#:, %2#A�&!*+&#" F�*%�%F, ���%2#:, )2%����#�1*+, )21:2!�&#" )121:*!4!5.

+����, � �(0,8�� � /0��6 +'+�2�� 4�4 ��.

(F “�� ����* �-��������” � “�� ����* - B ��-�0 + �� ��, ������*B�0 �-������� *” 1804�.)

�����&��� ������&��� ����G 4������&��� ������&��� ����G

� � <����-� �B���J�: �1*#:1 (4 2%:# &!�5!&&'); ;!*1 (2 2%:# &!�5!&&')

� � <����-� �B���J� (1 2�: &!�5!&&') ������ �B���J� (2 2%:# &!�5!&&')

��*- +�� (6 2%:�� &!�5!&&') 4�! &#65#$ :*!�# )2#2��&G�!*#�' 4%

)%���%�%A% (5#*#C!

��*- +�� (4 2%:# &!�5!&&')

����-���: �-������� K ������: �-�������

������ $������% � �!�� � 1. �(*+�(2&%-)2%����&#,+:! 4�'*+&���+ �#2#*%-�1F%4�/��+:%A% =2!����!. 2. 2A!&�-!,�' &!�5!&&' . ($&%�#5!. 3. ��&%A2!F�5&� " 1�&%)14!A%A�5&� )%A*'4# �. �%��%;!2%�!. 4. ����&' 4�'*+&���+ “2(�+:%/ �2�",�”.

Page 114: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

114

5. �&!*�- „�(:�!2' G6&%2(��:%A%” �. I1�51&:!.

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���% 1. =b2(&�(�!�# ;1�( 4�'*+&%��� 5*1&�� “2(�+:%/ �2�",�”. 2. �A!4!"�1 %�&%�&� )�42(5&#:# 4*' )%5!�:%�%/ D:%*# � (:2!/&�+:#$ -1;*'$ (�1214#&! ��� ��.). 3. � 5%;( )%*'A!G�+ &%�!,�/ ( “�2!;!�,�” �. �(*�D!? 4. �A!4!"�1 %2#A�&!*+&( �1$&%*%A�G &!�5!&&' ( “ !2%4&�" )14!A%A�,�...” .($&%�#5!.

��

1. “�(:�!2 S6&%2(�+:#"” &!)#�!�: ) �.$�>�-�;�; >) K.&�B��� ; ) �.A�B�-��; �) �. A 9���B.

2. ���%2 “�2!;!�:#”: ) $.��� /-� ; >) �.$�>�-�;�; ) �.#��<; �) �.#���9. 3. ���%2%; (:2!/&�+:%/ “�#�!&:#” ( �!*#5#&� (��� ��.) L: ) �. ��0-��B;

>) �. A 9���B; ) O. $��;���:; �) �. � �����B. 4. ��42(5&#: 4*' )%5!�:%�%A% &!�5!&&' 1&,#:*%)14#5&%A% (�(5!�&%G ;%�%G –

�&�1A2%�!&%A%) -;���( ,1: ) “%� * �� ”; >) “��� � 'D-������:”; ) “N�� -� ”.

Page 115: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

115

�����& 2.4. �14!A%A�5&! &!(:! 42(A%/ )%*%�#&# ��� ��%*���' (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.).

���� ���

����������� ������� �. ��������� 1. L���� � ��� ����B- �����-��� #. �9�-�����. �������� B�-���. 2. ���� � �*�-�:-��� ��+���� �=��-�. 3. #.�9�-���: ��� ���� �� ;� � �0� --� �=��-�. 4. ���� - ;��- ��-��� �0� --� #.�9�-�����. 5. ��� ���� : *������ ��B ������ - B --� #.�9�-�����. 6.#. �9�-���: ��� ��������� B�����.

'� �� ���: 1. �D#&�+:#" �.. �2% &!2%4&���+ ( A2%;!4�+:%;( �#$%�!&&�. – �.2. – �.69–167. 2. �D#&�+:#" �.. �2!,' � // )�#$�5&%;( � �#$%�&%;( -&!51&&�. – �.2. – �.333–362. 3. �D#&�+:#" �.. ��4&1 �*%�%. – �.2. – �.554–575. 4. �D#&�+:#" �.. �G4#&! ': )214;1� �#$%�!&&'. – �.8. – �.11–61, 267–281. 5. �D#&�+:#" �.. �14!A%A�5&! )%4%2%6 )% I�1",!2�/. – �.3. – �.87–104. 6. �1�:���+:#" �.�. ���%2�' )14!A%A�:#. – 2-1 �#4. 4%). – �.: �1&�2 &!�5.*-2#, 2005. 7. �2!�1,+ �.�. ���%2�' (:2!/&�+:%/ D:%*# � )14!A%A�:#: �(2� *1:,�". –�12&%)�*+, 1994. 8. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 9. �G=!2 . . �! �&. ���%2�' (:2!/&�+:%/ )14!A%A�:# /-! 214. �.�.��1*+;!$%�#5!. – �.:

��� , 2000. (')*+�� �'+�, �, �/0���2

“� ��������� �����������”, �������� ������, �������� ��������� � !������ ������ ���, �������� � � ������� ��������, ��� ����� �������� – � � ������ (���� � ������) � ��������� (� �������).

1. ���� � ����������� ��������� �.�. ���������. �������� �������

#������ >���� <�B-� � -�. 2 =121-&' 1824 2. (�� %� �� 3�� ����� �P���&��� &!2%4#��' � ;.�(*�. �

1840 2%,� ��& ���()!L 4% �%�:%��+:%A% (&��12�#�1�( &! G2#4#5&#" F!:(*+�1�. � 1844 2%,�, 21-2�5&#; G&!:%;, �D#&�+:#" =*#�:(51 -!:�&5(L (&��12�#�1� �

%�2#;(L -!)2%D1&&' )%����# ;��,1 )2%F1�%2! ( 1;#4���+:%;( *�,1/ ;.@2%�*!�*'. �2%�1 )1214 �#;, ': )2#��()#�# 4% �#:%&!&&' ��%/$ )2%F1�%2�+:#$ %=%�’'-:��, �.�D#&�+:#" C1 4�! 2%:# )2%��� ( �%�:%��+:%;( (&��12�#�1��, A%�(G5#�+ 4% ;!A���12�+:%A% 1:-!;1&(.

� 1846–1849 22. �.�D#&�+:#" )2!,GL � @2%�*!��+:%;( *�,1/ )2%F1�%2%; :!;12!*+&#$ &!(:.

� 1954 2%,� �.�D#&�+:#" 4���!L )%�!4( �#:*!4!5! 2%��"�+:%/ ;%�# �! �&�)1:�%2! :*!��� ( �!�5#&�+:%;( �#2���+:%;( �&��#�(��, 41 )2!,G�!� 4% ��5&' 1859 2. �(� D#2%:% )2%'�#*#�' "%A% %2A!&�-!�%2�+:� � )14!A%A�5&� -4�=&%���.

� 1857–1858 22. � “L��- �� ��� ���� -��” �.�D#&�+:#" %)(=*�:(�!� ��!��� “��� ������ ��� ����B-�/ ����� ����”, “��� ���*�-�� 9����”, “��� - ���-��� � �����-�*� �0� --�”, “A����- ��<��* ��-�B-�: &*���;�” � �-.

�D#&�+:#" (61 =(� ��4%;#" ': �#-&!5&#" )14!A%A-21F%2;!�%2 � �%;( "%A% -!)2%D(G�+ &! )%�!4( �&�)1:�%2! �;%*+&%A% �&��#�(�( D*'$1�&#$ 4��5!�. �%4&%5!� ��& )2!,G�!� 214!:�%2%; “L��- � ��-����� - ���-��� ����J�-��”, � ':%;( � 1860–1862 22. %)(=*�:(�!� ��!���: “�� ;� // ��0�B-�*� � �0�-�*� +- B�--�”, “!�����-� 9����”, “��� --� ��� - ���-� 9����”, “���-� ���, “������ �B��������/ �*�- ��/”.

� 1862 2%,� �.�D#&�+:#" -;(D1&#" =(� -!*#D#�# 2%=%�( � �;%*+&%;( �&��#�(��, =% �� -;�&#, ':� ��& �&�� ( &!�5!*+&%-�#$%�&#" )2%,1�, )2#�1*# 4%

Page 116: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

116

(�:*!4&1&&' "%A% ��%�(&:�� - :12��&#,��%;. �%=%GG5#�+ A2%;!4�+:%A% �(4( -! )%A!&1 ��!�*1&&' 4% �.�D#&�+:%A%, ��&���12���% %����# ��42'4#*% "%A% -! :%24%& 4*' �#�51&&' 4%���4( 6�&%5%/ %����#.

� 1861 �! 1864 ��& &!)#�!� � �#4!� 5(4%�� )�42(5&#:# 4*' )%5!�:%�%A% &!�5!&&' 4��1" � 1*1;1&�!2&#$ D:%*!$ �! ��;’'$ “����B�: ��” (1861) � “���-� ���” (1864), ! �!:%6 $21��%;!��G � ;1�%4#5&� )%��=&#:# 4% &#$.

� �1214#&� 1867 2%:( �D#&�+:#" )%�12�!L�+�' &! �!�+:��C#&(. �'6:! $�%2%=! *1A1&�� %=�2�!*! )*�4&( 4�'*+&���+ �1*#:%A% �51&%A%, )14!A%A!.

�%;12 �D#&�+:#" ( 1870 2%,� � 41��.

2. ��� ����������� ������ �B���� � ��%/$ )%A*'4!$ &! )2#2%4(, *G4#&( �. �D#&�+:#" 4%�2#;(�!��'

1�%*G,�"&%A% �51&&' �.!2��&!. ��!6!G5# *G4#&( 5!��#&%G 6#�%/ )2#2%4#, � 2%=%�� “$=��- �� ����*�� �0� --�” �D#&�+:#" 2%-)%5#&!L ���" �#:*!4 - $!2!:�12#��#:# %2A!&�-;( �-!A!*�, "%A% -�’'-:( - �1214%�#C1;, � )121$%4#�+ 4!*� 4% %�%=*#�%��1" ��!2#&&%A% � *G4�+:%A% %2A!&�-;��. �4(5# -! �.!2��&%;, ��& 2%-A*'4!L 6#�� %2A!&�-;# ': )214;1� � )2%4(:� =�%*%A�5&%A% /$ 2%-�#�:(, �:!-(L &! -;�&( �)!4:%�%��� )�4 �)*#�%; -;�&# (;%� ��&(�!&&', �#��()!L )2%�# ���!*�-;(, $%5 � -=12�A!L ,1 )%&'��' “�#*! 2%-�#�:(”. �%4&%5!� �D#&�+:#" -�!6!L � &! �)1,#F�5&� %�%=*#�%��� *G4�+:%A% %2A!&�-;(, �(�)�*+&%-���%2#5&� (;%�# /$ )%$%461&&', �:!-(L &! -&!51&&' )2!,� � 6#��� *G4#&#, $%5 � &1 )�4&�;!L�+�' 4% 2%-(;�&&' ��L/ 2%*�, ':( �%&! ��4�A2!*! � ���%2#5&%;( ��!&%�*1&&� // )2#2%4#. � ��%/" ��!��� “�� ;� �/ ��0�B-�*� � �0�-�*� +- B�--�” )�4$%4#�+ 4% %,�&:# )2!,� - 1�#:%-21*�A�"&%/ �%5:# -%2(.

� �1%2�/ )�-&!&&' � )�#$%*%A�/ ( &+%A% =!A!�% ;!�12�!*���#5&#$ 1*1;1&���. � )2%�#*16&���+ ;1�!F�-#5&#; !=��2!:�&#; 1*1;1&�!; )�#$%*%A�/ �.�12=!2�!, �.�D#&�+:#" &!;!A!��' )%=(4(�!�# )�#$%*%A�G &! %�&%�� F�-�%*%A�/. ��& 4%:*!4&% 2%-A*'4!L =(4%�( � F(&:,�/ &12�%�%/ �#��1;#, // -&!51&&' � 6#��� " 4�'*+&%��� %2A!&�-;(, )�-&!&&' *G4#&%G &!�:%*#D&+%A% ����(. ��& )%4�*'L 4(;:( �.�.�L51&%�! )2% �1, C% ��' 4�'*+&���+ &12�%�%/ �#��1;# L 21F*1:�%2&%G, ��4��%2GG5%G 4�'*+&���G, �#�(�!L �41G “-!��%L&#$ 21F*1:���”, �%=�% �!:#$, C% &!=(�!G�+�' � )2%,1�� �&4#��4(!*+&%A% 6#��' � �)2!�14*#�% ��!6!L /$ F�-�%*%A�5&%G %�&%�%G &!�#5%: � -�#5%: , �#$%�!&&' ':#$ L %4&#; - &!"�!6*#��D#$ -!�4!&+ )14!A%A!. �.�D#&�+:#" 2%-A*'4!L �1*#:� )��:(*� A%*%�&%A% ;%-:( ': %2A!& ���4%;%/ 4�'*+&%��� *G4#&#; -� ��%L/ �%5:# -%2( )2% =(4%�( � F(&:,�/ &12�%�%/ �#��1;# ��& 2%=#�+ 2'4 �!6*#�#$ )14!A%A�5&#$ �#�&%�:�� )2% F�-#5&1 �#$%�!&&' 4��1", 2!,�%&!*+&( %2A!&�-!,�G 216#;( /$ )2!,� � ��4)%5#&:(, )2% )%�21=( %2A!&�-;( � �&�, ': -!�%=� ��4&%�*1&&' "%A% �#*. I#2%:1 �#:%2#��!&&' �.�D#&�+:#; 4!&#$ !&!�%;�/ � F�-�%*%A�/ � 2'4� 2%-4�*�� )2!,� “$=��- �� ����*�� �0� --�” ���45!�+ )2% "%A% ;!�12�!*���#5&#" )�4$�4 4% �#����*1&&' )2%=*1; )�#$%*%A�/ )�-&!&&'. �2%�1, =(4(5# &1�)2%;%6&#; -2%-(;��# )121$�4 ��4 ;!�12�/ 4% ���4%;%��� �, ��!6!G5#, C% %��!&&G &1 ;%6&! �#�1��# - 6%4&#$ -!:%&�� �&12�&%/ ;!�12�/, �D#&�+:#" -()#&#��' &! 4(!*���#5&%;( 2%-�’'-!&&� ,�L/ )�#$%F�-#5&%/ )2%=*1;#.

�! ��%/;# �(�)�*+&%-)%*��#5&#;# )%A*'4!;# �D#&�+:#" =(� =(26(!-&#; 41;%:2!�%;. @: )2%����#�1*+, ��& =!5#� � %����� %�&%�&#" -!��= 4%�'A&1&&' ��*+&%A% �! C!�*#�%A% 6#��' ��%A% &!2%4(.

3. �������� �� ��� ���� ��������� �B���� �.�D#&�+:#" ��4�%4#�+ �1*#:( 2%*+ )2!,�, ': -!�%=( �#$%�!&&' %�%=#��%���. �

��%/" 2%=%�� “�� ;� // ��0�B-�*� � �0�-�*� +- B�--�” ��& )�4:21�*GL, C% *G4#&! F%2;(L�+�' � 2%-�#�!L�+�' ( �2(4%��" 4�'*+&%���. �2!,', )%-)12D1, L %�&%�%G � -!�%=%; *G4�+:%A% ��&(�!&&' �, )%-42(A1, �%&! L 46121*%; F�-#5&%A%, 2%-(;%�%A% � ;%2!*+&%A% �4%�:%&!*1&&' *G4#&#. �+ 5%;(, &! "%A% 4(;:(, �#$%�!&&', ':C% �%&% =!6!L C!��' *G4#&�, )%�#&&% �#$%�(�!�# // &1 4*' C!��', ! A%�(�!�# 4% )2!,�.

Page 117: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

117

��*+&! )2!,' )%�2�=&! *G4#&� �!;! )% �%=�, 4*' 2%-�#�:( � &�" )%5(��' *G4�+:%/ A�4&%���. �!A!����%, ��4�(�&���+ )2!,� 4�G�+ 2("&��&% &1 ��*+:# &! ;%2!*+&���+, !*1 &!���+ � &! C!��' �(�)�*+���!. �%A!&( )%�*(A( -2%=#� =# 4126!�� �%", “$�% -&!"D%� =# -!��= ��4)(�:!�# /" C%2%:( �( �(;( A2%D1", ':! &1%=$�4&! // A2%;!4'&!;. � ':=# *G4# �#&!"D*# :!-:%�#" ;�D%:, - ':%A% �#�:!:(L ��1, 5%A% 4(D! -!=!6!L, !=% �#&!"D*# ;!D#&(, ':! ,�*:%; -!;�&GL ��':( )2!,G *G4#&#... �% �!; 2%-�#�%: *G4���! -()#&#��' =; 2%-)(��! � 4#:���+ -!�%*%4�*! = �(�)�*+���%;, �!;1 �(�)�*+���% 2%-)!*%�' =; �- -&#C1&&'; &1%=$�4&%��� %�%=#��%/ )2!,� ���%2�' )%�#&&! )2#)#&#�#�+”.

�#$%�!&&' )%�#&&% )2#C1)#�# *G=%� � 6!4%=( 4% �12"%-&%/ )2!,�, 4!�# -�#5:( 4% )2!,�, =% �)2!�6&' �12"%-&! )2!,' -!�64# �!6:!.

�.�D#&�+:#" )2#4�*'� �1*#:%A% -&!51&&' F�-#5&�" )2!,�, ��!6!G5# 4(61 :%2#�&#;, C%= *G4#&! ( ��%/" 4�'*+&%��� )%L4&(�!*! F�-#5&( � 2%-(;%�( )2!,G, )�4:21�*GG5# �#$%�&1 -&!51&&' ��*+�+:%A%�)%4!2�+:%/ )2!,� (%�%=*#�% � ��*+�+:#$ D:%*!$).

��& &!-#�!L �!:� �#;%A# 4% 4#�'5%/ )2!,�: )%�#*+&���+ ': F�-#5&%/, �!: � 2%-(;%�%/ )2!,�, ��4)%��4&���+ ��:( 4��1": �!;%���"&#" $!2!:�12 )2!,� (��1, C% 4#�#&! ;%61 2%=#�# �!;!, )%�#&&! 2%=#�# �!;!), 512A(�!&&' �#4�� )2!,�: )2!,' F�-#5&! – &1 ��*+:# )2#L;&#", ! " :%2#�&#" ��4)%5#&%: )��*' 2%-(;%�%/.

�1*#:1 -&!51&&' ( F�-#5&%;( �#$%�!&&� 4��1" ;!L, &! "%A% 4(;:(, �#�51&&' )2#2%4%-&!����!, -%:21;! !&!�%;�/ � F�-�%*%A�/ *G4#&#. � ��%/" :&#-� “����B�: ��” �.�D#&�+:#" 4(61 ,�:!�% 2%-)%��4!L )2% =(4%�( %2A!&�-;( *G4#&#, &! ,�:!�#$ )2#:*!4!$ )%:!-(L 2%*+ F�-#5&%A% -!A!2�(�!&&'. � �21�+%;( �%;� “��� ����B-�/ -���������/” ��& -2%=#� �)2%=( %=b2(&�(�!�# ;1�(, -;��� �! F%2;# F�-#5&%A% �#$%�!&&' 4��1", �#$%4'5# - %�&%� !&!�%;�/ � F�-�%*%A�/ *G4#&#, ;14#,#&#, �!&��!2�/ � A�A�L&#, )2#4�*#�D# �1*#:( (�!A( -;�,&1&&G &12�%�%/ �#��1;# (5&�� �! �#$%�!&&G ( &#$ �%*� 2�-&#;# �)%�%=!;# F�-#5&%A% -!A!2�(�!&&'.

�61, )�4 A!2;%&�"&% 2%-�#&(�%G %�%=#�����G �.�D#&�+:#" 2%-(;�� *G4#&(, � ':�" )%L4&!&� 2%-(;%�! -2�*���+, ;%2!*+&! 4%�:%&!*���+ � F�-#5&! 2%-�#&1&���+.

4. ��� ������������� �������� �. ��������� � %�&%�� )14!A%A�5&%/ �#��1;# �.�D#&�+:%A% *16#�+ �41' &!2%4&%���. “��':!

6#�! ���%2#5&! &!2%4&���+ L &!")21:2!�&�D#; ���%2�&&'; �%�)%4! &! -1;*�, � �#$%�!&&G -!*#D!L�+�' ��*+:# 512)!�# - ,+%A% =!A!�%A% � 5#��%A% 46121*!” , – )#�!� ��& ( ��!��� “��� - ���-��� ���* ����*� �0� --�”.

��4 &!2%4&���G �.�D#&�+:#" 2%-(;�� ��%L2�4&���+ :%6&%A% &!2%4(, -(;%�*1&( "%A% ���%2#5&#;# �! A1%A2!F�5&#;# (;%�!;#.

�!2!:�12&%G 2#�%G 4*' &!2%4&%���, � 2%-(;�&&� �.�D#&�+:%A%, L A2%;!4�+:���+. ��& =(� )121:%&!&#" ( �%;(, C% &!2%4&! �41' �#$%�!&&' �#;!A!L D#2%:%/ A2%;!4�+:%/ !�;%�F12# &!�:%*% �1=1 � &1 ;%61 =(�# -4�"�&1&! =1- -!*(51&&' &!"D#2D#$ A2%;!4�+:#$ �#*. �.�D#&�+:#" )#�!�: “�!; &!2%4 � "%A% �1*#:� *G4# )2%:*!4!G�+ D*'$ � ;!"=(�&L: �#$%�!&&' ��*+:# "41 )% ,�" 4%2%-�...”.

�12(G5#�+ �41LG &!2%4&%���, �.�D#&�+:#" )2#"D%� 4% �#�&%�:(, C% &!2%4&! %����! )%�#&&! -&!$%4#�#�' � 2(:!$ &!2%4(, ! &!�5!&&' 4��1" -4�"�&G�!�#�' 2�4&%G ;%�%G, ':! L &!"'�:2!��D#; �#'�%; &!2%4&%���. !�5!&&' 4��1" 2�4&%G ;%�%G, &! 4(;:( �.�D#&�+:%A%, ;!L &! ;1��: 2%-�#�%: “)2#2%461&%/ 4(D1�&%/ -4�=&%���, ':( &!-#�!G�+ 4!2%; �*%�!”, ��141&&' 4��1" ( ���4%;1 �%*%4�&&' �:!2=!;# 2�4&%/ ;%�#, )%'�&1&&' /; *%A�:# ,�L/ ;%�#, �%=�% A2!;!�#5&#$ -!:%&�� ( // *%A�5&�" �#��1;�. �� �2# ,�*�, -!(�!6(�!� )14!A%A, 4%�'A!G�+�' &1 %4&! -! %4&%G, ! 2!-%;.

�!A!*+&! %,�&:! 2%*� �! -&!51&&' ;%�# � A2%;!4�+:%;( 6#��� 4!&! �.�D#&�+:#; � "%A% 5(4%��" ��!��� “���-� ���”. “�%�! &!2%4( – &!":2!C#" ,��� (�+%A% "%A% 4($%�&%A% 6#��', ':#" &�:%*# &1 �’'&1”. ��& ��!6!�, C% %�&%�&#;# -!�4!&&';# &!2%4&%/ D:%*# ( �#$%�!&&� %�%=#��%��� L �#$%�!&&' )!�2�%�#-;( -!�%=!;# 2�4&%/ ;%�#, ':! &1 ��*+:# �#2!6!L 4($%�&� ':%��� &!2%4(, ! " '�*'L�+�'

Page 118: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

118

&!":2!C#; "%A% &!��!�&#:%;, C% �5#� &!2%4 C1 �%4�, :%*# &1 =(*% &� :&#6%:, &� D:%*#.

5. ��������� � �������� ����������� ������� �. ���������

�.�D#&�+:#" =(� �#4!�&#; 4#4!:�%; � )14!A%A%;-;1�%4#��%;. ��%/ 4#4!:�#5&� )%A*'4# ��& �#:*!�, A%*%�&#; 5#&%;, ( )2!,'$ “#���-�;�� �� ��� � --� ���-��� �� ”, “��� ����B- ������D �� A�:; ��/”. �.�D#&�+:#" &1 *#D1 2%-2%=#� :!24#&!*+&� )2%=*1;# 4#4!:�#:#, !*1 " 21!*�-(�!� %�&%�&� �41/ � ��%/$ )�42(5&#:!$ “���-� ��� ” �! “����B�: ��” .

#4!:�#:( ��& )%4�*'� &! -!A!*+&( � �)1,�!*+&(. �!A!*+&! 4#4!:�#:! �:*G5!L -!A!*+&� )2!�#*!, )*!& &!�5!&&', ! �)1,�!*+&! )%�#&&! )%4!�!�# )2!�#*! �#:*!4!&&' %:21;#$ &!(:.

�.�D#&�+:#" ��!6!�, C% 4*' -!=1-)151&&' %)�#;�-!,�/ &!�5!*+&%A% )2%,1�( �21=! 4%=21 -&!�# %�&%�&� -!:%&%;�2&%��� � )2#&,#)# 4#4!:�#:#, �&4#��4(!*+&� �! )�#$%*%A�5&� %�%=*#�%��� 2%-�#�:( 4��1", ':� ��& �#�%4#� �- -!:%&%;�2&%��1" )2%,1�( )�-&!&&', 4%=21 2%-(;�G5# ��4;�&&%��� ;�6 )2%,1�%; &!(:%�%A% )�-&!&&' � (5�&&'.

�.�D#&�+:#" ��!6!�, C% &!�5!*+&%-�#$%�&#" )2%,1� )%�#&1& �#:%&(�!�# �!:� %�&%�&� F(&:,�/: %����&G, �#$%�&(, 2%-�#�!G5(, ':� ;!G�+ 21!*�-(�!�#�' 5121- -;��� �! ;1�%4# &!�5!&&'.

��& -2%=#� �)2%=( ���!&%�#�# :2#�12�/ ��4=%2( -;���( &!�5!*+&%A% ;!�12�!*( 4*' D:%*#: ��4)%��4&���+ -;���( 2��&G 2%-�#�:( &!(:#; �!6*#����+ � -&!51&&' 4*' 6#��' *G4#&# :%6&%A% -&!&&', C% 4!L�+�' � D:%*�; �2!$(�!&&' ��:%�#$ %�%=*#�%��1" � ;%6*#�%��1" 4��1" )2# )%=(4%�� &!�5!*+&%A% :(2�(; &!2%4&���+, �%=�% �#�51&&' -4%=(�:�� &!2%4&%/ :(*+�(2# � (��$ &!�5!*+&#$ 4#�,#)*�&!$.

� &!�5!&&� �21=! )1214=!5!�# -;��� � 4%-(�!&&' &!�5!*+&%A% ;!�12�!*(, )%�#*+&���+ "%A% 4*' (5&��, ;�,&���+ -!��%L&&' -&!&+, -�’'-%: - 6#��';, &!%5&���+, 1;%,�"&���+, �#$%�(G51 &!�5!&&' �%C%. ��� ,� )14!A%A�5&%-4#4!:�#5&� )2#&,#)# &!�5!&&' 41�!*+&% 2%-2%=*'G�+�' � "%A% ��%2!$, $%5! �!;%A% �12;�&( “)2#&,#)” � 4#4!:�#,� �D#&�+:%A% C1 &1;!L. ��& &!-#�!L /$ ': “&1%=$�4&� (;%�# =(4+-':%A% �#:*!4!&&'”.

�.�D#&�+:#" ( ��%/" )14!A%A�5&�" �#��1;� =!A!�% (�!A# )2#4�*'� (2%:(. 1%=$�4&%G (;%�%G (�)�D&%/ %2A!&�-!,�/ &!�5!*+&#$ -!&'�+ ;!G�+ =(�# -!&'��' - )%���"&#; �:*!4%; (5&��, ��!*#; 2%-:*!4%;, - )%L4&!&&'; F2%&�!*+&#$ �! �&4#��4(!*+&#$ F%2; )2# (;%�� �14(5%/ 2%*� �5#�1*'.

�%6&#" (2%: )%�#&1& ;!�# ,�*+%�( (��!&%�:(, =(�# -!:�&51&#; � &%�#�# �#$%�(G5#" $!2!:�12. �2!$%�(G5# )%2��&'&% D�#4:( ��%;*G�!&���+ 4��1" (%�%=*#�% ;%*%4D%A% D:�*+&%A% ��:(), �.�D#&�+:#" 21:%;1&4(�!� -!��%�%�(�!�# -;�&( -!&'�+ � 2�-&%;!&��&���+ ;1�%4��.

�#4# &!�5!*+&#$ -!�4!&+ &! (2%:!$ ;%6(�+ =(�# 2�-&�: )%��4%;*1&&' &%�#$ -&!&+, �)2!�#, )%��%21&&' )2%"41&%A%, %=*�: -&!&+, )#�+;%�� � A2!F�5&� 2%=%�# (5&��. !4!G5# �1*#:%A% -&!51&&' 2%-�#�:( ( 4��1" �;�&&' �!;%���"&% )2!,G�!�#, �.�D#&�+:#" 2!4#� -!��%�%�(�!�# �!;%���"&� 2%=%�# - (��$ )214;1���.

� 4#4!:�#5&�" �#��1;� �.�D#&�+:%A% %�%=*#�1 ;��,1 -!";!G�+ )#�!&&' )%5!�:%�%/ &!2%4&%/ D:%*#. �2!�% &! �#$%�!&&' )14!A%A 2%-A*'4!� ': )2#2%4&1 )2!�% :%6&%/ *G4#&#. �#-&!G5# A%*%�&#; -!�%=%; �#$%�!&&' &!�5!&&', ��& -2%=#� �#�&%�%:, C% &!�5!&&', � %�%=*#�% &!�5!&&' � )%5!�:%��" &!2%4&�" D:%*�, )%�#&&% =(�# -!A!*+&#;. � -!)2%�!461&&� -!A!*+&%A% %=%�’'-:%�%A% )%5!�:%�%A% &!�5!&&' �.�D#&�+:#" =!5#� ;%A(�&�" F!:�%2 )2%A21�( &!2%4( � :2!/&#.

� 4#�:(��/ )2% $!2!:�12 -!A!*+&%%����&+%/ D:%*#, C% )2%$%4#*! � 60-$ 2%:!$, �.�D#&�+:#" =(� %4&#; - )2#$#*+&#:�� �!:%/ D:%*#, ':! -!=1-)15(�!*! = (5&�� 2�-&%=�5&#;# A(;!&��!2&#;# � 21!*+&#;# -&!&&';#. �14!A%A )�4:21�*G�!�, C% %4&!:%�% �!6*#�#; L ': 2%-�#�%: 2%-(;%�#$ �#* � -4�=&%��1" (5&��, �!: � %�%*%4�&&'

Page 119: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

119

&#;# &1%=$�4&#;# � 6#��� -&!&&';#. ��& ���1246(�!�, C% ( -�’'-:( - �&4(��2�!*+&#; 2%-�#�:%; �(�)�*+���! �#&#:!L &1%=$�4&���+ %-&!"%;*1&&' 4��1" - &!(:!;# )2% )2#2%4( � *G4#&(, %�:�*+:# �%&# 2%-�#�!G�+ �;�&&' �)%��12�A!�# 6#��', �)2#'G�+ *%A�5&%;( ;#�*1&&G � ;!G�+ �1*#:1 )2!:�#5&1 -&!51&&'.

��:*(G5#�+ )2% %����( &!2%4&#$ ;!�, �.�D#&�+:#" -!)2%)%&(�!� (5=%�#" :(2� &!2%4&%/ D:%*# � �:*!4� 4�%$ ,#:*�� – 1*1;1&�!2&%A% ()2%)141��#5&%A%) � �*!�&1 )%5!�:%�%A% (�#��1;!�#5&%A%) &!�5!&&'. �14!A%A�5&! 4%,�*+&���+ �!:%/ �#��1;# &!�5!&&' )%*'A!L � �%;(, C% �1*'&�+:� 4��#, ���()!G5# � &!2%4&( D:%*( =1- )%)1214&+%/ )�4A%�%�:#, &1 =(*# A%�%�� 4% �#��1;!�#5&%A% &!�5!&&'. �.�D#&�+:#" =(� )2#$#*+&#:%; L4#&%/ �#��1;# -!A!*+&%/ %����#, &!2%4&! D:%*! �#��()!*! )12D%G *!&:%G � (��" �#��1;� %����#.

6. �������� �� ��������� ������ “@:C% ;14#:!; ;# 4%��2'L;% ��%L -4%2%�’', �% �#$%�!�1*'; ���2'L;%

;%2!*+&���+ � 2%-(; &!D#$ 4��1", ���2'L;% /$&G 4(D(, ! 2!-%; - �#; � ;!"=(�&L &!D%/ ���5#-&#”. �!: �#-&!5!� �.�D#&�+:#" 2%*+ � -&!51&&' )2%F1��/ �5#�1*'. �%A% )2!,G ��& )%2��&G�!� - ��%25���G $(4%6&#:!, ':#" ���%2GL 4($%�&#" %=2!- *G4#&#.

�%*%�&! F(&:,�' �5#�1*', -! "%A% �#�*%�%;, – =(�# )%�1214&#:%; ;�6 (��;, C% =(*% =*!A%2%4&%A% � �#�%:%A% � ;#&(*�" ���%2�/ *G41" � )%:%*�&&'; &%�#;, =(�# %$%2%&,1; ��'�#$ -!)%����� *G41", C% =%2%*#�' -! ���#&( � -! =*!A%. �5#�1*+ )%�#&1& ��!�# 6#�%G *!&:%G ;�6 ;#&(*#; � ;!"=(�&�;. � �%;( "%A% �)2!�! – %4&! - &!"�!6*#��D#$ �)2!� ���%2�/.

��4�%4'5# (5#�1*1�� ��4)%��4!*+&( 2%*+ ( �(�)�*+����, �.�D#&�+:#" ��!�#� 4% &+%A% �(�%2� �#;%A#. ��4)%��4&% 4% �41/ &!2%4&%��� �#$%�!&&', )12D%G � %�&%�&%G (;%�%G )*�4&%/ 4�'*+&%��� )14!A%A! �.�D#&�+:#" ��!6!� "%A% =*#-+:���+ )2!A&1&&'; � �&�121�!; &!2%4(.

� �#:*!4!5! �1214&+%A% &!�5!*+&%A% -!:*!4( -&!&&' )214;1�! L 4!*1:% &1 A%*%�&#; &!4=!&&';. �%*%�&1 &!4=!&&' A�;&!-�"&%A% �#:*!4!5! )%*'A!L � �%;(, C%= ��& (;�� �#$%�(�!�# (5&�� ��%/; )214;1�%;. �5#�1*+ ;!L 4%=21 -&!�# )�#$%*%A�G 4��1" � 5��:% �#-&!5!�# ;1�( ��%L/ 4�'*+&%���.

�.�D#&�+:#" )#�!�, C% )14!A%A# – ,1 L4#&#" :*!� *G41", 4*' )2!:�#5&%/ 4�'*+&%��� ':#$ �#�51&&' 4($%�&%/ ��%2%&# *G4#&# L �!: �!;% &1%=$�4&#;, ': 4*' ;14#:! - �#�51&&' ��*1�&%/.

�5#�1*+ ;!L �%*%4��# )14!A%A�5&#; �!:�%;, -&!�# ��%G �)2!�( � -!�64# -!";!�#�' �!;%�4%�:%&!*1&&'; �! )�4�#C1&&'; �*!�&%/ )2%F1��"&%/ ;!"��12&%���.

*' )�4A%�%�:# &!2%4&#$ �5#�1*�� ��& )2%)%&(�!� ���%2G�!�# (5#�1*+�+:� �1;�&!2�/, ! 4*' )�4A%�%�:# (5#�1*�� �1214&�$ D:�* – )14!A%A�5&� F!:(*+�1�# )2# (&��12�#�1�!$. � (&��12�#�1��+:( (5#�1*+�+:( �1;�&!2�G �*�4 )2#";!�# �#$%�!&,�� ��*+:# �%4�, :%*# ;%6&! - ()1�&1&���G )1214=!5#�# � &#$ $%2%D#$ �5#�1*��.

�.�D#&�+:#" ��!6!� &1%=$�4&#; �#$%�!&&' ( ;!"=(�&�$ �5#�1*�� )%�'A( 4% -&!&+, 4% �!;%%����#. ��& -!)2%�!46(L )��*' -!�12D1&&' &!�5!&&' � �1;�&!2�/ 2�5&1 ��!6(�!&&', ':1 �#)(�:&#:# )2%$%4#*# )�4 :12��&#,��%; &!��!�&#:�� �1;�&!2�/, =2!*# ( &#$ :%&�(*+�!,�/, -�12�!*#�+ -! )%2!4!;#, -! &1%=$�4&%G *��12!�(2%G, ;1�%4#5&#;# )%��=&#:!;#. :21;#; ��!6#��!; �1;�&!2�' &!4!�!*! A2%D%�( )�4�2#;:(. �#D1 )��*' ,+%A% �#)(�:&#:# %�2#;(�!*# :�!*�F�:!,�G �5#�1*' &!2%4&%/ D:%*#.

Page 120: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

120

323,(�2*�, �2��/�, (.3. ��2��9(+�+

���& ������

��C�- --� <��* ��-�/ � * ���� ��-�/ ;���: ����: - -!=1-)151&&' %)�#;!*+&#$ D*'$�� -!��%L&&' 2�-&%;!&��&#$ -&!&+ )2%

)2#2%4( � �(�)�*+���%, &1%=$�4&#$ 4*' �4%�:%&!*1&&' �(�)�*+&%A% 6#��'; - F%2;(�!&&' ����%A*'4( *G4#&#

F���� ������ ! ���- 9��� :

- 2�4&! ;%�! ': )2%��4&#" )214;1� &!�5!&&', -!��= ;%2!*+&%A% �! 2%-(;%�%A% 2%-�#�:( 4#�#&#;

- !2#F;1�#:!, �!:%& �%6#", 1*1;1&�# )2#2%4%-&!����!, %�&%�# ���5#-&'&%/ ���%2�/;

- %�&%�# 21;1�1*. �����-� 9��� :

- A(;!&�-!,�' %����# (2�4&! ;%�! � *��12!�(2!, ���%2�', A1%A2!F�', ;!�1;!�#:!, )2#2%4&#5� &!(:#, �(5!�&� �&%-1;&� ;%�#);

- 4!�&� ;%�# (*#D1 4*' %:21;#$ �)1,�!*�����); - )%L4&!&&' :*!�#5&%/ � 21!*+&%/ %����#.

���!)��� � ������ !&�N&!!":

���-;���: &!%5&���+ &!�5!&&'; )2#2%4%��4)%��4&���+ &!�5!&&'; �#$%�(G5#" $!2!:�12

&!�5!&&'; -�’'-%: &!�5!&&' - 6#��';; ���4%;���+ � !:�#�&���+ &!�5!&&'; )%�*�4%�&���+ &! �#��1;!�#5&���+ &!�5!&&'; ;�,&���+ -!��%L&&' -&!&+.

������: �#&�1�#5&#" (�&4(:�#�&#"); !&!*��#5&#" (414(:�#�&#").

������ $������% � �!�� � 1. �.�:%�%2%4! � �.�D#&�+:#" )2% &!2%4&���+ �#$%�!&&'. 2. �.�D#&�+:#" )2% A!2;%&�"&#" 2%-�#�%: *G4#&#. 3. �#��1;! ;%2!*+&%A% �#$%�!&&' �.�D#&�+:%A%. 4. #4!:�#:! � ;1�%4#:! )%5!�:%�%A% &!�5!&&' �.�D#&�+:%A%. 5. �41' ��%25%/ %�%=#��%��� �5#�1*' �. �D#&�+:%A%.

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���% 1. �%'�&��+ )%*%61&&' �.�D#&�+:%A%: “%�:�*+:# %�&%�# $!2!:�12( ( :%6&%A% &!2%4( 2�-&�, �% ��&(G�+ 2�-&� �#��1;# �#$%�!&&'”. 2. �%:!6��+ -�’'-%: ;�6 2%-(;�&&'; )%5!�:%�%A% &!�5!&&' �. �1��!*%,,� � �. �D#&�+:%A%. 3. �#4�*��+ A%*%�&� :%;)%&1&�# A!2;%&�/ (-! �.�D#&�+:#;) ( 2%-�#�:( %�%=#��%���. 4. %�14��+, C% :!-:! ()��*' ;!�12�) L &!")12D#; �#$%�!�1*1; 4#�#&#, -! �.�D#&�+:#;.

�� 1. �%*%�&%G %-&!:%G 1�&%�(, -! �.�D#&�+:#;, L: ) ������ ; >) ������; ) �� ��;�/;

�) *� . 2. �1&12!*�-(G5#; ( �#$%�!&&�, -! �.�D#&�+:#;, L )2#&,#)#: ) ��* -�+*�;

>) ���*-���; ) - ���-���; �) �������������-���. 3. �.�D#&�+:#" =(� )2#$#*+&#:%; -!A!*+&%/ %����#, // &!)2';:(: ) * ���� ��-�/;

>)<��* ��-�/; ) ��* -�� �-�/. 4. �.�D#&�+:#" �)12D1 %=b2(&�(�!� ( ���5#-&'&�" 4#4!:�#,� ;1�%4 &!�5!&&' A2!;%�#:

) >����� ���:; >) +����:; ) ���� ���:. 5. �.�D#&�+:#" �)12D1 �:*G5#� ( )%5!�:%�1 &!�5!&&' ;1�%4: ) ��*�-�� -��� ���* ;

>) �� +-��� B�� --�; ) ���-= ��-��� B�� --�.

Page 121: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

121

���� �III ������ �� ����������� � ��� � ����� � ���

�������� ��� �������

1. �� - ���� ��� /-� � 60-�� ����. K � �������� ���* ����-��� ����B-�0 ��0�.

2. ���-��-��� ����B- �����-��� �. ������ . 3. ��� -�+ ;�:- : ��� ����B- �����-��� �. #��< . 4. �����-�;���-��� ����B- �����-��� K. &�B����/. 5. ������ : �� ���� ���-��� �0� --� $. �������. 6. ������ <�+�B-��� �0� --� ��>����� �. $�� <� .

'� �� ��� 1. �1�:���+:#" �.�. ���%2�' )14!A%A�:#. – 2-1 �#4. 4%). – �.: �1&�2 &!�5.*-2#, 2005. 2. KA%2%� �.M. �21��%;!��' - ���%2�/ D:%*# � )14!A%A�:# �%��/. – �.,1968. 3. !2#�# ���%2�/ (:2!/&�+:%A% D:�*+&#,��! 1905–1933: !�5!*+&#" )%��=&#:

/.�.�($%;*#&�+:! �! �&. – �.: �!)%���, 1996. 4. �2!�1,+ �.�. ���%2�' (:2!/&�+:%/ D:%*# � )14!A%A�:#: �(2� *1:,�". –�12&%)�*+, 1994. 5. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 6. �G=!2 . . �! �&. ���%2�' (:2!/&�+:%/ )14!A%A�:# /-! 214. �. �. ��1*+;!$%�#5!. – �.:

��� , 2000. 7. �=2(L�! �. �., �#��&! �. S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2

1���� 8����, ������, �����, � ����� � ������� ��������, “��� �����”, / ����-���������� ���� ���, ��� ���� ��� ����� �� �: ��� ������, � ��*����, �����������, ���������-�’����, ���������-������ � ������� ���.

1. ���� ������ � ����� 60-�� ���. ������������ ���������-������������ ���

60-�� 2%:# ��� ��%*���' $!2!:�12#-(G�+�' &%�#;# '�#C!;# � ���%2�/ D:%*# �! )14!A%A�5&%/ 4(;:# � �:2!/&�. �:!�(�!&&' :2�)%�&%A% )2!�!, 2%-�#�%: :!)��!*�-;(, -!A%��21&&' �%,�!*+&#$ �()1215&%��1", -2%��!&&' �1*'&�+:#$ -!�%2(D1&+, 21�%*G,�"&%-41;%:2!�#5&#" 2($ – (�1 ,1 %=’L:�#�&% �)2#'*% 2%-�#�:( D:�*+&%/ %����#. � 60-$ 2%:!$ ��� ��. )1214%�� )14!A%A# �:2!/&# �#��()#*# )2%�# ��!&%�%/ D:%*# - // ;(D�2%G � ��42#�%; ��4 6#��', �1%2�/ ��4 )2!:�#:#. �#;%A!; 21F%2;# )%5!�:%�%/, �1214&+%/ � �#C%/ D:%*#, 2%-�#�:%�� 6�&%5%/ %����#, =%2%�+=� -! (:2!/&�+:( &!,�%&!*+&( D:%*(, -!)2%�!461&&G 1F1:�#�&�D#$ ;1�%4�� &!�5!&&' )2#4�*'*%�' 414!*� =�*+D1 (�!A#.

�1" )12�%4 $!2!:�12#-(L�+�' =(2$*#�#; 2%-�#�:%; )14!A%A�5&%/ )21�#, )%'�%G ,�*%A% 2'4( )14!A%A�5&#$ 6(2&!*�� � A!-1�. ! ��%2�&:!$ )14!A%A�5&#$ 6(2&!*�� �#����*G�!*#�+ )#�!&&', C% ��%�(�!*#�' 21F%2;# D:�*+&%/ %����#, )�#$%*%A�/, )14!A%A�:#, 4#4!:�#:#, ;1�%4#:# �#:*!4!&&' %:21;#$ 4#�,#)*�& �! �&. �(�)�*+&%-)14!A%A�5&#" 2($ 60-$ 2%:�� =(� &1%4&%2�4&#;. �14!A%A#, C% &!*16!*# 4% 2�-&#$ &!)2';:��, �2!:�(�!*# )#�!&&' - ��%/$ :*!�%�#$ )%-#,�". �14!A%A�5&! 4(;:! �1214#&# �! :�&,' ��� ��. =(*! )214��!�*1&! ��4%;#;# 4�'5!;# A2%;!4�+:%-)14!A%A�5&%/ 4(;:# �.�.�#2%A%�#;, �.�.�%*��#;, �..�%2F%; �! �&. (=(26(!-&%-*�=12!*+&#" &!)2';%:), �..�D#&�+:#;, �.�.�%4%�%-%�#;, �.M.�(&!:%�#; �! �&. (=(26(!-&%-41;%:2!�#5&#" &!)2';%:), �.�.�12&#D1��+:#;, �.�.�L*�&�+:#;,

Page 122: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

122

.�.�#�!21�#; (21�%*G,�"&%-41;%:2!�#5&#" &!)2';%:), .�.($&%�#51;, �..�(*�D1;, �.M.�%*%�!,+:#; �! �&. (&!,�%&!*+&#" &!)2';%:).

2. ��������-����������� ��������� �. �������

�#4!�&#" �51&#", *�:!2, %�&%�%)%*%6&#: �%L&&%-)%*+%�%/ $�2(2A�/, �.�.���G�� (1810–1881) (��"D%� � ���%2�G A2%;!4�+:%-)14!A%A�5&%A% 2($( ': �1%21�#: ( A!*(-� )14!A%A�:# � %2A!&�-!�%2 &!2%4&%/ %����#. �%A% 4�'*+&���+ � 41��, ! )%��; ( �#L�� ;!*! �1*#:#" �)*#� &! 2%-�#�%: )14!A%A�5&%/ &!(:# � &!2%4&%/ %����# &1 ��*+:# � �:2!/&�, ! " � �%��/. � )2!,'$ “� 0��� ����J�-�� !�����:��* �� � � � ���=J�: -��>0���*��� ����>� +� -�� �B�>-S0 + ���-�:,” “� ��>��B-S0 ���;��0 �� ��� ������, “)�������-�� ������D�-�� �������� * �B���J ������� �B�>-��� ����� , “�> �+*�-�-�� �� �� ����* >� �����-S� � -��-S ��� ��*- +��0...”, �! �&. ��& �#��()!� -! 41;%:2!�#-!,�G :12��&#,��! D:%*%G �! D:�*+&%G �#��1;%G � ,�*%;(.

� ��!��� “��� --� D����” �.�#2%A%� F%2;(*GL ��%/ )%A*'4# &! 2%*+, -&!51&&' �! �(5!�&#" ��!& �#$%�!&&', &! "%A% -!�4!&&' � $!2!:�12, )2%�%4#�+ 4(;:( )2% �1, C% �#$%�!&&G &!*16#�+ ��4)%��4!*+&! 2%*+ � 6#��� �(�)�*+���! � ,�*%;( � :%6&%/ %�%=#��%��� -%:21;!, C% ��4 &+%A% ( -&!5&�" ;�2� -!*16#�+ ;!"=(�&L *G4#&#.

�.�#2%A%� ��4-&!5!L, C% )#�!&&' �#$%�!&&' &1 ��!*# )%:# C1 )#�!&&'; 6#��', C% �(5!�&1 �(�)�*+���% &1 &!4!L "%;( )%�2�=&%/ (�!A#, &1 )�:*(L�+�' )2% -!=1-)151&&' �#$%�!&&' )2!�#*+&#; �)2';(�!&&';. ��*+D1 �%A%, ( �#$%�!&&� )�4�2#;(L�+�' �!;1 )%;#*:%�! �)2';%�!&���+. !"=�*+D �(��L�#; &14%*�:%;, !, ��2&�D1, �!4%G �(5!�&%A% �#$%�!&&', �.�#2%A%� &!-#�!L ��!&%����+ %����# � �#$%�!&&', ��!6!G5# ,G )121D:%4( &1�)2!�14*#�%G, �!:%G, ':! &1 ��4)%��4!*! �&�121�!; 4126!�#, )14!A%A�:# � ;%2!*�. ��& -!)1215(�!� ��!&%����+. 1 ;1&D �12"%-&%G �!4%G, &�6 ��!&%����+, �.�#2%A%� ��!6!� �(-+:%)2%F1��"&( �! 5#&%�&#,+:%-:!2’L2#���+:( �)2';%�!&���+ �#$%�!&&', -&#61&&' -!A!*+&%%����&+%A% 2��&' &!�5!&&' (5&�� )%5!�:%�%/ � �1214&+%/ D:%*# � ��(41&��� (&��12�#�1���.

� ��!��� “A��� � D����” �#2%A%� )2%)%&(L L4#&( &!2%4&(, -!A!*+&%4%��()&( D:%*( 4*' ���$ 4��1", )%5#&!G5# - 1*1;1&�!2&%/ � 4% �#C%/. �2# ,+%;( ��& )2%)%&(�!� -!)2%�!4#�# )2#&,#) :%*1A�!*+&%��� ( :12��&#,��� (5=%�#;# -!:*!4!;#.

!"!:�#�&�D( (5!��+ �-'� �#2%A%� � %=A%�%21&&� 21F%2;# &!2%4&%/ %����# 60-$ 2%:��. �%2G5#�+ )2%�# ��!&%�%/ &12��&%��� � &!,�%&!*+&#$ %=;161&+ C%4% D:%*#, �#2%A%� -!)2%)%&(�!� &%�( �#��1;( &!2%4&%/ %����#. �&%�%G ,�L/ �#��1;# ;!L =(�# 1*1;1&�!2&! D:%*! - 4�%$ :*!���, � ':�" �#�5!L�+�' �!:%& �%6#", A2!;%�!, *�5=!. !��()&%G *!&:%G L )2%A�;&!-�/ – 21!*+&! � :*!�#5&! - 4-$ 2�5&#; :(2�%; &!�5!&&' :%6&!. � 21!*+&%/ )2%A�;&!-�/ ;%6&! ���()#�# �!:%6 4% :*!�#5&%/, ':! L �#C#; �#)%; &!�5!*+&%A% -!:*!4( � )%2��&'&&� - 21!*+&%G )2%A�;&!-�LG. �1214&' D:%*! )1214=!5!*!�' 4�%$ �#)�� – 21!*+&! � :*!�#5&! A�;&!-�'. �1!*+&( A�;&!-�G 21:%;1&4(�!*%�+ ��4:2#�!�# ��4)%��4&% 4% ;��,1�#$ )%�21=: ( &�" �#�5!*#�+ )2#:*!4&�, ;!�1;!�#5&� � :%;12,�"&� &!(:#. �5&�, C% -!:�&5(G�+ 21!*+&( A�;&!-�G, ���()!G�+ 4% �#C#$ �1$&�5&#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4��. �*!�#5&! A�;&!-�' A%�(L 4% (&��12�#�1�(.

� �#�%:%G %,�&:%G �*%�! )%�’'-!&#" )%A*'4 �.�#2%A%�! &! 2%*+ � -&!51&&' �!:#$ ;1�%4�� � �1214&�" D:%*�, ': 2%-)%��4+ �5#�1*', =1��4#, ��%2# (5&��. � &!�5!&&� � �#$%�!&&� 4��1" 2!&&+%A% ��:( �.�#2%A%� 21:%;1&4(�!� :%2#��(�!�#�' �!:%6 �A2!;#. ��& &!-#�!� /$ �#*+&#;# �16!;# )%5!�:%�%/ %����#. �! )2!�#*+&%/ %2A!&�-!,�/ A2# �%&! �)2#'L 2%-�#�:%�� ;#�*1&&', )%5(����, F!&�!-�/.

Page 123: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

123

! )2%�#�!A( 4�G5%;( ��!�(�%�� � %F�,�"&�" )14!A%A�,�, �#2%A%� ( 2'4� ��!�1" %=b2(&�%�(L )2#&,#)# &!�5!&&' ( 4(�� 41;%:2!�#5&%/ )14!A%A�:#, �#$%�(G5%A% &!�5!&&', )%L4&!&&' &!%5&%��� � �*%�!, 4#F121&,�"%�!&%A% )�4$%4( 4% ;1�%4�� &!�5!&&' � �#$%�!&&', (2!$(�!&&' �&4#��4(!*+&#$ %�%=*#�%��1", )�4�#C1&&' 2%*� �5#�1*' � &!�5!*+&%-�#$%�&%;( )2%,1��, ��%25%A% )�4$%4( 4% &+%A% �! �&.

�#2%A%� =(� )2#=�5&#:%; 6�&%5%/ %����#. 4&!:, �#2%A%� – )2%�#�&#: 2��&%)2!�’' 6�&:# - 5%*%��:%; � )*!�&� -! )2!,G. � ,#$ )%A*'4!$ ��45(�!L�+�' �#)%�#" )214��!�&#: *�=12!*+&%/ =(26(!-�/.

� %�&%�� )%:2!C1&&' 6#��' *G41" , -! �#2%A%�#;, L, &!�!;)1214, D#2%:� �%,�!*+&� )121��%21&&', A%*%�&%G (;%�%G ':#$ ;!G�+ =(�# 2!4#:!*+&� -;�&# �#��1;# %����# � �#$%�!&&', 2%-�#�%: %����# � &!(:# � �:2!/&�. �!;1 )2%)%-#,�/ C%4% *�:��4!,�/ ��!&%�%A% $!2!:�12( �#��1;# &!2%4&%/ %����#, ��4:2#�%A% 4%��()( � �1214&G � �#C( D:%*( ���; 4��';, �41' A!2;%&�"&%A% 2%-�#�:( �2%461&#$ “�#* &!2%4(”, (��124#*# �.�.�#2%A%�! ': ��4%;%A% A2%;!4�+:%A% 4�'5!.

3. ������������ � ����������� ��������� �. ��A�

(��! ������ +����������� (1834–1883) – �#4!�&#" )14!A%A � ;1�%4#��. !2%4#��' ( �!2:%��. �!:�&5#� )1�12=(2-+:#" )!&��%& �[email protected]�*�))%�!. � 1848–1854 2%:!$ &!�5!��' � *1:�!&42�"�+:%;( *�,1/ (�1�12=(2A), )��*' -!:�&51&&' ':%A% �*(6#� ( ��&���12���� G��#,�/. ���%2#� ;1216( &!�5!*+&#$ -1;�+:#$ ;!*%:%;)*1:�&#$ D:�*.

�.. �%2F, �#:%&(G5# %=%��'-:# A%*%�# )%���%�%/ (5#*#C&%/ 2!4# ( ;.*1:�!&42���+:( (&#&� ;. �!)%2�66') =!A!�% -2%=#� 4*' ���%21&&' ( )%���� &%�#$ &!�5!*+&#$ -1;�+:#$ D:�*, -4�"�&G�!� %2A!&�-!,�G &14�*+&#$ )%��%2G�!*+&#$ D:�*.

� ���%21&#$ �..�%2F%; )%5!�:%�#$ -1;�+:#$ D:%*!$ (- �2#2�5&#; :(2�%; &!�5!&&') -!&'��' )2%�%4#� %4#& �5#�1*+ %4&%5!�&% ( �2+%$ :*!�!$. ��4A%�%�,� �5#�1*�� 4*' ,#$ D:�* ��& ��44!�!� =!A!�% �#*, 2%-2%=*GG5# )*!&# -!&'�+ � ;1�%4#:# )2%�141&&' (2%:��, ! �!:%6 �!; )2%�%4#� (2%:#. �2�; �%A%, �..�%2F %2A!&�-(�!� )2%�141&&' �5#�1*+�+:#$ -’/-4��. �&!5&1 ;��,1 ( "%A% )14!A%A�5&�" �)!4C#&� ��4�141&% �41/ -!A!*+&%A% %=%�’'-:%�%A% &!�5!&&' D*'$%; 4%�'A&1&&' -!A!*+&%/ )#�+;1&&%��� &!�1*1&&'. % �!6*#�#$ (;%� -4�"�&1&&' -!A!*+&%A% &!�5!&&' �.�%2F ��4&%�#� : %=%��'-:%�1 &!�5!&&' 4��1" 2�-&%/ ��!��, &1-!*16&% ��4 /$ &!,�%&!*+&%A% )%$%461&&' � �%,�!*+&%A% ��!�(�(; �!:! %2A!&�-!,�' &!�5!*+&%-�#$%�&%A% )2%,1�(, ':! = A!2!&�(�!*! &!=(��' 4��+;# 4�"�&% :%2#�&#$ � ;�,&#$ -&!&+, (;�&+ � &!�#5%:; �)�*+&1 &!�5!&&' $*%)5#:�� �! 4��5!�%:; =*#-+:���+ D:%*# 4% ;��,' )2%6#�!&&' (5&��.

�&%�&%G ;1�%G -!A!*+&%%����&+%/ D:%*# �.�%2F ��!6!� )�4A%�%�:( *G4#&# 4% 6#��', � 4% �%A% 6 *G4#&# 2%-�#&(�%/ F�-#5&% � 4($%�&%. I:%*! )2# ,+%;( ;!L -!=1-)15#�# &!4!&&' (5&'; 2�-&%=�5&#$ A(;!&��!2&#$ � 21!*+&#$ -&!&+, 2%-�#&(�# -4!�&���+ 4% �!;%%����#, �#$%�!�# ( &#$ �!:� ;%2!*+&� 2#�#, ': )!�2�%�#-;, 51�&���+, �)2!�14*#����+, *G=%� 4% )2!,�, 4#�,#)*�&%�!&���+; �)2#'�# -;�,&1&&G F�-#5&#$ �#* � -4%2%�’' (5&�� � 2%-�#�!�# 1��1�#5&� )%5(��'.

�&%�&#;# 4#4!:�#5&#;# )2!�#*!;# �.�%2F &!-#�!� �!:�: 1. 1 �#;!A!�# ��4 (5&�� -!(5(�!&&' �%A%, C% /; &1 -2%-(;�*%, !*1 4%=#�!�#�' ;�,&%A% -!)!;’'�%�(�!&&' �%A%, C% &#;# 4%=21 -!��%L&%. 2. %��()&���+ )2%,1�( &!�5!&&'. 3. �2#�5!�# 4��1" 4% �!;%���"&%/ 2%=%�#. 4. � )2%,1�� &!�5!&&' "�# �)1214, �)#2!G5#�+ &! 4%�'A&(�1. 5. !%5&���+ &!�5!&&'.

� ;1�%G 21!*�-!,�/ �#C1-!-&!51&#$ )2!�#* �. �%2F &!)#�!� )�42(5&#: “! 9 ����”.

Page 124: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

124

4. ������������-����������� ��������� �. ����������

,����&�� 4��� ��� 3�������� (1841–1920) – (:2!/&�+:#" )14!A%A

)2%����#�1*+, $!2:���+:! �5#�1*+:!. ��4�A2!*! )2%��4&( 2%*+ ( 2%-�#�:( &14�*+&#$ D:�* &! �:2!/&�.

!2%4#*!�' �.. �*51��+:! (J(2!�*+%�!) 16 :���&' 1841 2. ( �.�%2-� &! �12&�A��C#&� ( ��;�/ �5#�1*'. �!�+:% 5121- ��%G 6%2��%:( %=;161&( &!�(2( =(� )2%�# 6�&%5%/ %����#. � ��%/$ ��4%;#$ �)%A!4!$ “������* -� : ����D���” �2#��#&! !&#*��&! -A!4(L, ': �%&! �!;%�(6:# &!�5#*!�' 5#�!�#, )�4�*($%�(G5# -! 4�12#;! :�;&!�# �� (2%:#, C% /$ 4!�!� =2!�!; &!"&'�#" -! 5 :!2=%�!&,�� ��(41&�-�1;�&!2#��.

�%5!�:%; )14!A%A�5&%/ 4�'*+&%��� �.�*51��+:%/ )2#"&'�% ��!6!�# )%5!�%: 1)%$# “$%4�&&' � &!2%4” (60-�� 2%:# ��� ��.). � ,1" 5!� �%&! =!A!�% 5#�!L, )#D1 ��2D�, ��4��4(L ( �(2�+:( A(2�%: ;%*%4�, -!$%)*GL�+�' ��%2!;# �.�12&#D1��+:%A%, �.%=2%*G=%�!, .�12,1&!. � %��!&&�; �%&! &!���+ *#��(�!*!�' � 6(2&!*� “#������”; ( �#$ *#��!$ -!:*#:!*! 6�&%,��% )2%:#&(�#�+ � 2%-=(4#�# �%��G 4% &%�%A% 6#��'. � 1862 2. �.J(2!�*+%�! �#$%4#�+ -!;�6 -! .�.�*51��+:%A% � -!�&%�(L 6�&%5( &14�*+&( D:%*(, C% ':#"�+ 5!� 4�'*! &1*1A!*+&% 5121- -!=%2%&( ,!2�+:%A% (2'4( � =(*! %F�,�"&% ��4:2#�! *#D1 ( 1870 2.

14�*+&! D:%*! �.�*51��+:%/ '�*'*! �%=%G (&�:!*+&1, A�4&1 )%4#�( '�#C1 � ���%2�/ ���5#-&'&%/ )14!A%A�:#. “�%*# = ,' D:%*! =(*! -! :%24%&%;, �%&! ... �*(6#*! = )214;1�%; 4=!"*#�%A% �#�51&&', ��!&%�#*! = )214;1� �#;)!��", �(2=%� (�+%A% �(�)�*+���!”. ! )%5!�:( 90-$ 2%:�� ��� ��%*���' ( 4�'*+&%��� �.�*51��+:%/ &!��!*# 4�"�&% -%2'&� A%4#&#. �! 41�'�+ 2%:�� :�*+:���+ (5&�� -=�*+D#*!�' - 100 4% 317, ! C1 5121- 4�! 41�'�#*���' – 619. �1214 �#$, :%;( �#)!*% C!��' �5#�#�' ( ,�" D:%*�, =(*# ;!*� 4��5!�:! " -%���; 4%2%�*� 6�&:#, 6#�1*+:# ;���! � �1*'&:# - $!2:���+:#$ %:%*#,+. �%4�* &! :*!�# -4�"�&G�!��' %4&%5!�&% -! ��:%; � 2��&1; )�4A%�%�:#. �5&� ;!*# ;%6*#����+ %�2#;!�# )%5!�:%�( %����( =1-:%D�%�&%. !�5!&&' - (��$ )214;1��� �1*%�' -! �)1,�!*+&#;# )2%A2!;!;#, C% )1214=!5!*# )%�#*1&( 2%=%�( � :*!��; 4%;!D&L -!�4!&&' )1214=!5!*% 5#�!&&' $(4%6&�$ ��%2��. � 1885 2. )2%A2!;# &!�5!&&' �.�*51��+:%/ =(*# �)12D1 &!42(:%�!&� (�-!A!*� �%&# �#�2#;!*# 5%�#2# �#4!&&') � �)2%4%�6 �2+%$ 41�'�#*��+ =(*# ��%L2�4&#; %2�L&�#2%; 4*' =!A!�+%$ &14�*+&#$ D:�* �%��/.

�1214 )*1'4# �#4!�&#$ 4�'5�� %����# :�&,' X�X ��. $!2:���+:! �5#�1*+:! �.. �*51��+:! ( ��%/" 4�'*+&%��� &! &#�� %����# =!A!�% -2%=#*! 4*' 2%-�#�:( &14�*+&#$ D:�* � �:2!/&�. � ���%2�G )14!A%A�:# �%&! ���"D*! ': %�&%�%)%*%6&#: ;1�%4#:# &!�5!&&' 4%2%�*#$ A2!;%�# ()%��=&#: “#-�� ������0”, ;1�%4#:%-=�=*�%A2!F�5&#" )%2!4&#: “Y� B�� �� - �����?”). 1G �!:%6 =(*! 2%-2%=*1&! ;1�%4#:! )2%�141&&' *��12!�(2&#$ =1��4 - (5&';#, C% =(*# ��141&� ': %=%�’'-:%�� 4% )*!&( &!�5!&&'.

5. ���� � ������� �������� �������� �.��������

�2#�#:(G5# �(5!�&( "%;( D:%*(, �.�.�%*��%" )2%�#��!�#� /" ��%G �#��1;( �#$%�!&&', )%=(4%�!&( &! )2#&,#)� ��%=%4#, )%�!A# 4% %�%=#��%��� 4#�#&#, 2%-�#�:( // !:�#�&%��� �! ��%25%���. �.�.�%*��%" )�4:21�*G�!�, C% ��*+&1 �#$%�!&&' )%�#&&% �)2#'�# 2%-�#�:( )2#2%4&#$ -!4!�:�� 4#�#&#, 4%)%;!A!�# �!;%���"&% F%2;(�!�# ����%A*'4 � ;%2!*+&� )121:%&!&&'. �#�%:#" ;%2!*+&#" �41!*, &! "%A% 4(;:(, �21=! D(:!�# ( )%A*'4!$ �1*'&�+:#$ ;!�.

I:%*! )2# &1��2(5!&&� ( �#$%�!&&', &! 4(;:( �.�.�%*��%A%, ��!�#�+ �%=� -! ;1�( )1214!5( ��4%;%��1", -&!&+ =1- &!;!A!&&' �)*#&(�# &! ;%2!*+&( %=*!��+

Page 125: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

125

)121:%&!&+, ��2(�!&+ � $!2!:�12(; ;1�! // %4&! – &!(:!, ! &1 21-(*+�!�# // �)*#�( &! *G4�+:( %�%=#�����+. I:%*! &1 )%�#&&! &!;!A!�#�' )1214=!5#�# &!�*�4:# �)*#�( &!(:#, ! )1214!G5# // , ;!L &!4!�!�# )%�&( ��%=%4( // -!��%�(�!&&'. 1��2(5!&&' D:%*# ( F%2;(�!&&' ����%A*'4( (5&�� &1 %-&!5!L, ��!6!� �.�%*��%", C% ( �5#�1*' &1 )%�#&&% =(�# )2!A&1&&' -4�"�&G�!�# �#$%�(G5#" �)*#� &! ��%/$ (5&��. �!:1 )2!A&1&&' L )2#2%4&#;, �%&% �)%&(:!L �5#�1*' �- -!$%)*1&&'; -!";!�#�' ��%LG �)2!�%G. @:C% �5#�1*+ )1214=!5!L �#$%�&( ;1�( �#:*!4!&&', �% ,1 "%A% ��#;(*GL. �*1 �)2!�! ( �%;(, – )#�!� �.�.�%*��%", – C% �#$%�&#" 1*1;1&� &!(:# &1 ;%61 )1214!�!�#�' &!�#*+&%. �%51D &!(:%G �#$%�(�!�# (5&', *G=# ��%G &!(:( � -&!" //, " (5&� )%*G=*'�+ �1=1 � &!(:(, � �# �#$%�!LD /$, !*1 ':C% �# �!; &1 *G=#D //, �% �:�*+:# = �# &1 )2#;(D(�!� �5#�#�', &!(:! &1 ;!�#;1 �#$%�&%A% �)*#�(. � �(� %4&1 ;�2#*%, %4&1 �)!��&&' – -&%�( ��%=%4! (5&�� �*($!�# 5# &1 �*($!�# �5#�1*', �)2#";!�# !=% &1 �)2#";!�# "%A% �#$%�&%A% �)*#�(, �%=�% /; %4&#; �#2�D(�!�#, 5# -&!L ��& � 5# *G=#�+ ��%G &!(:(. �%�%2'5# )2% ��%=%4( � �)2!�� %2A!&�-!,�/ &!2%4&%/ %����#, �.�%*��%" �:!-(�!�, C% &1;%6*#�% &!�!46(�!�# � :2!/&� �#��1;( D:�*, ':#$ &1 =!6!L &!2%4, &1 ;%6&! &!�’'-(�!�# D:%*� �1%21�#5&% &!4(;!&%A% )*!&( &!�5!*+&#$ -!&'�+, ':#" ;!L �:*!4!�#�' )2#2%4&#; D*'$%;, - ��&(G5%A% :%*! -&!&+ ( ��4)%��4&%��� 4% �#;%A &!2%4(.

�%2��&GG5# ;�6 �%=%G )%A*'4# �.�.�%*��%A% &! 2%*+ �#$%�!&&' ( 60-�� 2%:# - �#;#, C% ��& )#�!� - ,+%A% )2#�%4( � �1214#&� 70-$ 2%:��, ;%6&! )2#"�# 4% �!:#$ �#�&%�:��: ( 70-�� 2%:# ��& -&!5&% (�%5&#� ��%G )%��!&%�:( )#�!&&' )2% ��%=%4( ( )14!A%A�5&%;( )2%,1�� � )2#"D%� 4% �#�&%�:(, C%, )%:# � �(�)�*+���� &1;!L L4#&%/ 4(;:# )2% -;��� � ;1�%4# &!�5!&&', )#�!&&' )2% �1, 5%;( � ': &!�5!�# � &!2%4&�" D:%*�, )%�#&&� �#2�D(�!�# &1 4��#, ! /$ =!�+:#, �%=�% &!2%4, ':%;( �21=! &!4!�# )2!�% ��%=%4# � %2A!&�-!,�/ D:%*#. ��%=%4! ( �#$%�!&&� �! &!�5!&&� &1 L )2!�#*%;, ;16� // � D:%*� �#-&!5!G�+�' �5#�1*1;, "%A% �;�&&'; :12(�!�# 4��+;#.

��!6!G5# 21*�A�G %�&%�%G �#$%�!&&' �! &!�5!&&', �.�%*��%" �:!-(�!�, C% �%&! &1 )%�#&&! %=;16(�!�# ��%=%4( 4��1".

K4#&#" D*'$ 4*' )%:2!C1&&' %����#, &! 4(;:( �.�.�%*��%A%, )%*'A!L ( �%;(, C%= �5#�1*� � (5&� ;!*# �)�*+&( %�&%�(, ':! = �#-&!5!*! �#=�2 )214;1���, C% �#�5!G�+�' � D:%*�. �!:%G %�&%�%G, -! �.�%*��#;, ;!*! =(�# 21*�A�' � 4(�� ���#&&%A% $2#��#'&���!. �.�.�%*��%" ���1246(�!�, C% &1%=$�4&#; L ;%2!*+&1 �#$%�!&&' &! %�&%�� 21*�A�"&%/ ;%2!*�, =% &1 ;%61 =(�# ;%2!*� =1- 21*�A�/. ��& )2%)!A(�!� �1%2�G “&1%)#2!&&' -*( &!�#*+���%;”, 4%�%4#� �!6*#����+ �!:#$ ':%��1" $!2!:�12( %�%=#��%���, ': &1-*%=*#����+, �;#21&&���+, *G=%� 4% =*#6&�$.

� ��%/$ ��%2!$ )14!A%A, )2%�1, %=�"D%� �!:1 )#�!&&', ': �#$%�!&&' ( 4��1" �#*+&%/ �%*� �! ��124%A% $!2!:�12(.

6. ���� A�������� �������� ����������� �.�����A��

�#4!�&#" )214��!�&#: 2%��"�+:%/ )14!A%A�:# :�&,' ��� – )%5. �� ��%*���' �1�2% M2!&,%�#5 �1�A!F� &!2%4#��' � �1�12=(2-� ( 2%4#&� G�1*�2! � 1837 2%,�. � 1861 2%,� ��& -!:�&5#� ;14#:%-$�2(2A�5&( !:!41;�G � � 1865 2%,� -!$#��#� 4#�12�!,�G &! ��()�&+ 4%:�%2! ;14#,#&#, .! 5121- �2# 2%:# -!$#��#� 42(A( 4#�12�!,�G &! ��()�&+ 4%:�%2! $�2(2A�/.

� 1868 2%:( �.M. �1�A!F� -!��4(�!� :!F142%G F�-�%*%A�5&%/ !&!�%;�/ � �!-!&�+:%;( (&��12�#�1��. �! *#�� “Y� ��C��� # + -���*� �-��������”(1871), 41 ��& :2#�#:(�!� 4�/ 21!:,�"&% &!��2%L&#$ )2%F1�%2��, �#;!A!� 4%�2#;!&&' :%*1A�!*+&%��� )2# )2#"%;� &! )%�!4( �#:*!4!5��, 2%-)%4�*1&&' :%D��� &! )%�21=# (5=%�%A% )2%,1�(, )2!�#*+&%/ %2A!&�-!,�/ ��)#���, �.M. �1�A!F� =(� -��*+&1&#" - (&��12�#�1�( =1- )2!�! -!";!�#�' )14!A%A�5&%G 4�'*+&���G.

Page 126: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

126

� 1872 2%,� �.M. �1�A!F� )%5!� )2!,G�!�# *�:!21; ( )2#�!�&%;( A�;&!��#5&%;( -!:*!4�, 41 !:�#�&% -!";!��' )#�!&&';# F�-#5&%A% �#$%�!&&'. � 1874 2%,� �#$%4#�+ "%A% )2!,' “�-�� ������-�/ ��*- ����”, � ':�" �.M �1�A!F� (-!A!*+&#� )2!:�#5&#" 4%���4 A�;&!��#5&#$ -!&'�+. � ,+%;( 6 2%,� "%;( =(*% 4%-�%*1&% -!";!�#�' )14!A%A�5&%G 4�'*+&���G. �.M. �1�A!F� )2!,G�!� :%&�(*+�!&�%; - )#�!&+ )2!�#*+&%/ )%��!&%�:# F�-#5&%/ )�4A%�%�:# ( ��"�+:%�%-&!�5!*+&#$ -!:*!4!$ � � !2;�/. ! ,�" )%�!4� �.M �1�A!F� )121=(�!� )2%�'A%; 4�!&!4,'�# 2%:��.

�2%�'A%; ,+%A% 5!�( ��&, -!��%�%�(G5# 4%�*�4&%-1:�)12#;1&�!*+&� ;1�%4#, -!";!��' 4%�*�461&&'; F�-#5&%A% ��!&( �#$%�!&,��. �1-(*+�!�%; ,�L/ 2%=%�# ��!*# )2!,� “� ���� �� ��� �B�--� 9����-��� ���” �! “G�+�B-�: ��+���� � 9��� 0”, ':� =(*# %)(=*�:%�!&� ( 1880 2%,�.

�*��:( 1875 2%:( �.M. �1�A!F� ��4��4!� =!A!�% :2!/& �!$�4&%/ K�2%)#, 41 �#�5!� 4%���4 )�4A%�%�:# �5#�1*�� A�;&!��#:#. � )2!,'$ “��� ��-�9�--� - ��*�/ �� <�+�B-��� �0� --�” (1876) �! “�������� B����� ��*- ���� �� /- 0 F 0��-�/ I����”(1877–1880) ��& 41�!*+&% 2%-A*'&(� (�� ��&(G5� � :2!/&!$ �!$�4&%/ K�2%)# �#��1;# A�;&!��#:# �! 4!� /; &!(:%�( %,�&:(.

�!A!�% (�!A# )2#4�*'� �.M. �1�A!F� -!A!*+&#; )#�!&&'; �#$%�!&&'. ��" �1;� )2#��'51&� "%A% )2!,� “��� ���� � <�+�B-� �0� --� 9����” (1883), “��� ��� � --� �*’/” �! �&.

�! �)2#'&&' �.M. �1�A!F�! ( 1896 2%,� =(*# ��4:2#�� :(2�# �#$%�!�1*+%: �! :12��&#,+ - F�-#5&%/ %����#. �1 =(� )2#�!�&#", )12D#" � �%��/ �! � ����� �#C#" 6�&%5#" &!�5!*+&#" -!:*!4, ':#" A%�(�!� �)1,�!*����� )% F�-#5&%;( �#$%�!&&G. �%;12 �.M. �1�A!F� ( 1909 2%,� � KA#)��, )%$%�!&#" &! �%*:%�%;( :*!4%�#C� � �1�12=(2-�.

��2#6&1; )14!A%A�5&%/ :%&,1),�/ �.M. �1�A!F�! L "%A% �51&&' )2% F�-#5&( %����( �! �#$%�!&&'. �%-2%=*1&! &#; �#��1;! F�-#5&%A% �#$%�!&&' ��4%;! )�4 &!-�%G 2%��"�+:%/ (*1�A!F�%��+:%/) �#��1;# �#$%�!&&'. 1;%:2!�#-;, -�’'-%: - &!(:%G �! )14!A%A�5&%G )2!:�#:%G, )2%A21�#�&#" $!2!:�12 – �!:� A%*%�&� 2#�# ,�L/ �#��1;#. �%&! )%=(4%�!&! &! !&!�%;%-F�-�%*%A�5&#$, A�A�L&�5&#$ �! )�#$%*%A�5&#$ %�&%�!$, - (2!$(�!&&'; ��:%�#$, ��!�1�#$ �! �&4#��4(!*+&#$ %�%=*#�%��1" � ;%6*#�%��1" (5&��.

� �#��1;� F�-#5&%/ %����# �! �#$%�!&&' �.M. �1�A!F� A%*%�&( 2%*+ ��4�%4#� F�-#5&#; �)2!�!;. �%4!, =�A, ��2#=:#, :#4!&&', )%4%*!&&' )121D:%4, )2%A(*'&:#, :!�!&&' &! :%�-!&!$ � *#6!$, )*!�!&&' – ��1 ,1 - (2!$(�!&&'; ��:(, )%2# 2%:(, :%&:21�&#$ (;%� )%�#&&% �#:%2#��%�(�!�#�+ ': ( ��;’/, �!: � � &!�5!*+&#$ -!:*!4!$.

�)12D1 � ���%2�/ F�-#5&%A% �#$%�!&&' �.M. �1�A!F� �#��1;!�#-(�!� F�-#5&� �)2!�# &! %�&%�� )14!A%A�5&#$ -!�4!&+: )2%��� �)2!�#; �:*!4&� �)2!�# -� -=�*+D1&&'; &!�!&�!61&&'; �#�51&&' )2%��%2%�#$ ��4&%D1&+ � 2%-)%4�*1&&' �)2!� ( 5!��; �#��1;!�#5&� �)2!�# ( �#A*'4� �:*!4&#$ 4�"; 1)�-%4#5&� &1%=%�’'-:%�� -!&'��' 2(5&%G )2!,1G.

�%*%�&#;# *!&:!;# � �#��1;� F�-#5&%/ %����# �! �#$%�!&&', &! 4(;:( �.M. �1�A!F�!, L ��;1"&1 �#$%�!&&' 4��1" 4%D:�*+&%A% ��:(; D:�*+&#" )12�%4 �#$%�!&&' (;%*%4D%A%, �1214&+%A% �! ��!2D%A% D:�*+&%A% ��:(); )12�%4 F�-#5&%A% �#$%�!&&' 4%2%�*#$, ( ':%;( %�%=*#�% �#4�*'*!�+ )�4A%�%�:! 4% ��"�+:%�%/ �*(6=#; *�:!2�+:! (:%2#A(G5!) A�;&!��#:!.

�%4% ��:%�%/ )12�%4#-!,�/, �.M. �1�A!F� 2%-4�*#� F�-#5&( %����( � D:%*� &! �2# )12�%4#: 1) 1*1;1&�!2&#" (4*' 4��1" 7–12 2%:��); 2) �1214&�" (4*' 4��1" 12–15 2%:��); 3) ��!2D#" (4*' 4��1" 15–18 2%:��). *' :%6&%/ ��:%�%/ A2()# ��& �#-&!5#� -;��� F�-#5&%/ %����#.

� �#��1;( F�-#5&%A% �#$%�!&&' �.M. �1�A!F� �:*G5!� 2($*#�� �A2#. � )2%,1�� A2# 4#�#&! &!�*�4(L ;%�(, -�#5:#, )%�14�&:( 4%2%�*#$. � 4#�'5�" A2�

Page 127: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

127

��4=#�!G�+�' -�#5!/ 2�-&#$ &!2%4�� � :2!/&. �2! L ��%L2�4&%G F%2;%G 4�'*+&%���, -!�4':# ':�" 4#�#&! -!��%GL �%,�!*+&#" 4%���4.

�.M. �1�A!F� ': �51&#"-;14#: -!(�!6(�!�, C% &�:%�#&, !*:%A%*+, F!2;!:%*%A�5&� -!�%=#, )�4�#C1&! 2!4�!,�', $�%2%=# �! )�#$�5&� 2%-*!4# ;!�12� – ��1 ,1 2!&% 5# )�-&% )%-&!5!L�+�' &! )�#$�5&%;( �! F�-#5&%;( 2%-�#�:( 4#�#&#.

�.M. �1�A!F� -!-&!5!�, C% ��;’' L %4&#; - &!"A%*%�&�D#$ F!:�%2�� ( �#$%�!&&� 4#�#&#. � )2!,� “��*�:-� �0� --� ����-� � :��� +- B�--�” ��& (-!A!*+&#� =!A!�%2�5&#" 4%���4 ��%L/ *�:!2�+:%/ �! )14!A%A�5&%/ 4�'*+&%���, �#4�*#�D# D���+ �#)�� )%�14�&:# 4��1": *#,1;�2&#", 51��%*G=&#", 4%=2%4(D&#", -!�(2:!&#"-;’':#", -!�(2:!&#"--*��&#" �! )2#A&�51&#"; 4!� :%6&%;( - &#$ 41�!*+&( $!2!:�12#��#:(. �#) 4#�#&# -!*16#�+ ��4 �)*#�( &! &1/ �1214%�#C!, 41 �%&! 2%��1.

�1*#:#; �&1�:%; �.M. �1�A!F�! � )14!A%A�5&( &!(:( L 2%-2%=*1&! &#; �1%2�' �! ;1�%4#:! F�-#5&%/ %����# � �#$%�!&&', &!(:%�1 %=b2(&�(�!&&' // &1%=$�4&%��� ': %2A!&�5&%/ 5!��#&# A!2;%&�"&%A% 2%-�#�:( %�%=#��%���. �%A% )2!,' “��*�:-� �0� --� � :��� +- B�--�” L 4(61 !:�(!*+&%G � &!D 5!�, :%*# ��;1"&1 �1214%�#C1 �#-&!&1 %4&#; - &!"A%*%�&�D#$ F!:�%2�� F%2;(�!&&' %�%=#��%��� 4#�#&#.

�0+�,3�9(+-/3,�+��*�26 0�4 50–60-H 0+(�� 4�4 � . ������!� ���Z ��K�

�121��%21&&' � �F12� %����#, ':� = �)2#'*# )2#�141&&G D:%*# (

��4)%��4&���+ �- )%�21=!;# �(�)�*+&%A% 2%-�#�:(: ���%21&&' ;!�%�%/ &!2%4&%/ D:%*#, -%:21;! " 4*' 6�&%:.

���%21&&' )14!A%A�5&#$, )2%����&#,+:#$ �! &!(:%�#$ �%�!2#���. �%-�#�%: )14!A%A�5&%/ )(=*�,#��#:# � )14!A%A�5&#$ 6(2&!*��. ��4:2#��' A2%;!4�+:#$ �! )2#�!�&#$ D:�* 2�-&#$ �#)��. �5!��+ )214��!�&#:�� 2($( ( -4�"�&1&&� 21F%2; %����#, ( ��!&%�*1&&� -1;�+:%A% %����&+%A% 2($(. �)2#'&&' &!2%4&�" %����� D*'$%; 2%-�#�:( :&#A%�#4!�&#5%/ �)2!�# �! “$%4�&&' � &!2%4”.

!&��"�#� ��K� �& O�%� ������&�!�#� $�>�� ��-�->��D� +-�:

�. �. ��2%A%�, �. �.

�%��%;!2%�, �. �. �*�=%�,

�. �. 2!A%;!&%�

��- �0�B-�: �. �. ��!2%�

���D� +-�-��*��� ��B-�:

�. . �D#&�+:#",�. �. �%4%�%-%�, �. . �*51��+:!,

�. . �%2F

����=;�:-�-��*��� ��B-�:

�. �. �12&#D1��+:#",

�. . %=2%*G=%�,

�. �. I1�51&:%

&- �0�B-�: �.�. �%*��%"

������ $������% � �!�� � 1. !�5!*+&� :&#A# �. �D#&�+:%A% � �. �%*��%A%. 2. “����-� �0� --�” J.-J. �(��% � �. �%*��%A% ()%2��&'*+&#" !&!*�-). 3. �2#2%4! ': -!��= �#$%�!&&' ( J.-J. �(��%, �. �D#&�+:%A%, �. �%*��%A%:

)%2��&'*+&#" !&!*�-. 4. �41' -!A!*+&%*G4�+:%A% �#$%�!&&' �. �#2%A%�!.

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���% 1. @:1 -&!51&&' ;!*%:%;)*1:�&#$ D:�* �. �%2F! 4*' �(5!�&%���? 2. =b2(&�("�1, -! �1�A!F�%;, 3 )12�%4# F�-#5&%/ %����# ( D:%*�. 3. �% L %�&%�%G F�-#5&%A% �#$%�!&&' 4��1" (-! �1�A!F�%;)?

Page 128: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

128

4. �% L ��2#6&1�%G %�&%�%G %���51&%/ %�%=#��%��� (-! �#2%A%�#;)?

�� 1. @:#" �#) �#$%�!&&' %=��%G�!� �#2%A%�: ) - ;��- ��-�; >) + � ��-��=����;

) �� �* ��B-�. 2. %;�&(G5#" ;1�%4 &!�5!&&' ;%*%4D#$ D:%*'2�� ( �#2%A%�!: ) �� ;

>) >��� ; ) ������; �) ��0��� * . 3. �#) )%5!�:%�%/ D:%*#, ':#" %=b2(&�(�!� �! ��4:2#� �. �%2F: ) 9��� -

����B�: ���; >) 9��� ��� - :*�-9�-���0; ) * ����*�����- 9��� . 4. �#4 4�'*+&%��� D:%*'2��, ':#" �%*��%" ��!6!� �#-&!5!*+&#;: ) ������/;

>) ���B� �� �; ) B�� --�. 5. �#) )%�14�&:#, -! �1�A!F�%;, ':#" )121:*#:!L�+�' - �41!*%; &!,�%&!*+&%A%

�#$%�!&&' � �:2!/&�: ) ��;�*��-�:; >) B����=>-�:; ) ��>����9-�:; �) + ���� -�:; �) ����-�B�-�:.

Page 129: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

129

�����& 2.5. �:2!/&�+:! D:%*! � )14!A%A�:! 42(A%/ )%*%�#&# ��� – )%5!�:( �� ��%*���' (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.).

���� X�V

���� ������������ ������ � �������� � ����� (� �� �������� ��� �������).

1. ���� - ;��- ��-�/ 9���� �. �� ��* -� . 2. ! ��� : ���-� �����-��� ! ������ �� ��� �*�-� � �

A�B�-� . 3. ���� - ;��- ��-��� 9����-�;� �. %��9������. 4. F � ��- 0 � �������� ���� - + 0��-���� /-���0 +�*��0. 5. ��� ����B-� ������� '.G������B .

'� �� ���

1. �#&!2 �. �!*#,+:! 4%=! 6#��' �.�2(D1��+:%A% (1894–1914) // �:2!/&�+:#" ���%2#:. – 1967. – ` 2–3.

2. �2(D1��+:#" �. �2% (:2!/&�+:( ;%�( � (:2!/&�+:( D:%*(. – �.: �1�1*:!, 1991. 3. �2#)’':1�#5 �.�. ���%2�' �:2!/&#. – �+���: ����, 1990. 4. �2!�1,+ �.�. ���%2�' (:2!/&�+:%/ D:%*# � )14!A%A�:#: �(2� *1:,�". –�12&%)�*+, 1994. 5. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 6. �G=!2 . . �! �&. ���%2�' (:2!/&�+:%/ )14!A%A�:# /-! 214. �. �. ��1*+;!$%�#5!. – �.:

��� , 2000. 7. �=2(L�! �. �., �#��&! �. S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2 “$����� ����”, &����� ������� ��.:.3.? �� ���, @�������

������ �������, “"� ���� A�����”, @��������� ������������ ����, “4���� �����”, ������� “������”, @�������� 6��� ��� &���.

1. ��� ������������ ����� �. ����������

��H���� ����� 3��G������ (1841–1895) &!*16#�+ 4% �#$ 4�'5��, C% (��"D*# � &!D( ���%2�G ': 4($%�&� &!�$&1&&#:# (:2!/&�+:%A% &!,�%&!*+&%A%, �%,�!*+&%-)%*��#5&%A% �! :(*+�(2&%A% ��42%461&&'. ��*+&1 ;��,1 � "%A% �)!4C#&� -!";!G�+ )2!,�, � ':#$ =1-)%�1214&+% !=% )1�&%G ;�2%G 2%-A*'4!L�+�' 2%-�#�%: (:2!/&�+:%/ %����#, D:%*#, :(*+�(2# �! /$ �-!L;%4�' &! 2�-&#$ 1�!)!$ &!,�%&!*+&%-)%*��#5&%A% 6#��' &!2%4(.

�. �. 2!A%;!&%� &!2%4#��' 18 �121�&' 1841 2%:( � ;. �!4'5� &! �%*�!�C#&�. �!&&�; � 2�-&%=�5&#; 2%-�#�:%; ��& )1214%���; -%=%��'-!&#" ��%/; =!�+:!;, %�%51&&G. � 1849 )% 1853 2�: G&!: &!�5!��' � �!4',+:%;( )%���%�%;( (5#*#C�, )�-&�D1 – � �%*�!��+:�" A�;&!-�/. �%�1&# 1859 2%:( 2!A%;!&%� ��!L ��(41&�%; ���%2#:%-F�*%*%A�5&%A% F!:(*+�1�( �#/��+:%A% (&��12�#�1�(, 41 �4%�:%&!*GL ��%G -!A!*+&( " )2%F1��"&( %����(, 4���!L )12D#" �)2!�6&�" A2%;!4'&�+:#" A!2�, �#�2#;(L )12D� �12"%-&� �#)2%=(�!&&'. �2A(;1&�%�!&%, �)#2!G5#�+ &! ���%2#5&� F!:�#, 2!A%;!&%� )121:%&(�!� ( �)%:%&��5&%;( )2!A&1&&� (:2!/&,�� 4% %����# " :(*+�(2#, 4% �51&%��� �! -&!&+.

� &!��()&� 2%:# )%;��&#; )%*��#5&#; '�#C1; ( �%,�!*+&%;( 6#��� �:2!/&# �! �%��/ ��!*# )(=*�5&� �#��()# 2!A%;!&%�! � 2�-&#$ A!-1�!$ �- -!:*#:%; 4% %���51&%/ (:2!/&�+:%/ �! 2%��"�+:%/ A2%;!4�+:%��� %=’L4&!�#�' -!4*' )2%�141&&' 2!4#:!*+&#$ 21F%2; ( A!*(-� %����#: ���%21&&' 1*1;1&�!2&%/, �)1,�!*+&%/ �! �#C%/ D:�*. ��& &!)%*'A!� &! )%�12&1&&� )2!� (:2!/&�+:�" ;%��, &!�!;)1214 � A!*(-� &!2%4&%/ %����#.

Page 130: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

130

�!";!G5#�+ )2%����&#,+:%G 4�'*+&���G, 2!A%;!&%� ;2�'� )2% �%" 5!�, :%*# 1�#5&1 �! 1��1�#5&1 �#$%�!&&' � (:2!/&�+:#$ D:%*!$ -�12&1�+�' 4% 46121* )14!A%A�5&%A% �)*#�( :2!C#$ &!2%4&#$ �2!4#,�", ! 4��# =(4(�+ �#$%�(�!�#�+ )21:2!�&#;# (:2!/&�+:#;# )��&';#; ��& )2!A&(� ���%2#�# (:2!/&�+:( 1&,#:*%)14�G (2%-2%=#� )*!& 4% &1/). 1 2!- )�4&�;!� 2!A%;!&%� )2%=*1;# �5#�1*+���!. �%=*#�% "%A% $�#*G�!*% ��!&%�#C1 ��*+�+:#$ (5#�1*��. 2!A%;!&%� ��!6!�, C% �5#�1*� )%�#&&� 5��:% (���4%;*G�!�# ;1�( )14!A%A�5&%/ 4�'*+&%��� – �#$%�!&&' A(;!&&%/, &!,�%&!*+&% ���4%;%/ *G4#&#. �1 -!�4!&&' ��!�#*# )1214 �%=%G 2�-&� )14!A%A#; ':%G �%&! ;!L =(�#, 2%-(;�*# )%-2�-&%;(, -!*16&% ��4 �%,�!*+&%-)%*��#5&#$ �41!*��, C% �)%��4(�!*# /$ ��%2,�. � 2!A%;!&%�! ,1" �41!* �)#2!��' &! 41;%:2!�#5&(, A(;!&���#5&( " )!�2�%�#5&( %�&%�( &!,�%&!*+&%/ ���4%;%���, :%�2! )%L4&(�!*!�+ - �%*12!&�&���G ( �-!L;#&!$ ;�6 *G4+;#, - )2!�4%G � �)2!�14*#����G.

�1*#:%A% -&!51&&' &!4!�!� 2!A%;!&%� �#$%�!&&G 4#�#&# � ��;�/, �%=�% �!;1 =!�+:���+:%;( �#$%�!&&G. =!G5# )2% �#$%�!&&' �%A%5!�&%/ (:2!/&�+:%/ ;%*%4�, 2!A%;!&%� %2�L&�(L // &! &!"�#C� *G4�+:� �-�2,� 4($( � )2!,�, &!A!4(G5# C1 " )2% &1%4;�&&( �#�%:( ;%2!*+&( ':���+ �!;%��44!&% �*(6#�# 2�4&%;( &!2%4(, ! &1 =(�# "%A% “)2%��&,�"&#; 2%4#51;, )2#$�%�&1; 5(6%A%”.

�61, ;%6&! )2%��16#�# 4(;:( )2% �1, C% %�&%�&#;# &!)2';:!;# :%&,1),�/ &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' 2!A%;!&%�! L 1�#5&1, 1��1�#5&1, )!�2�%�#5&1, ;%2!*+&1 �#$%�!&&' 4��1", ':1 �:*G5!L �#$%�!&&' ( 4��1" *G=%�� 4% =!�+:��C#&#, 2�4&%/ ;%�#. �&!5&1 ;��,1 &!4!L�+�' ( )2!,'$ 2!A%;!&%�! =!�+:���+:%;( �#$%�!&&G, ! �!:%6 )�4A%�%�,� :�!*�F�:%�!&#$ :!42�� 4*' -4�"�&1&&' )2%,1�( �#$%�!&&' � (;%�!$ %����&+%/ 4�'*+&%���.

2. �� ���� � ������ ��������� �� ������ ��������� ����� ����� ��������

%:!-%; &!,�%&!*+&%A% )2%=(461&&' A!*#,+:#$ (:2!/&,�� �! )%6�!�*1&&' (:2!/&�+:%A% &!2%4&%A% 6#��' ��!*! )%'�! � :�&,� ��� ��. &! �121&!$ �!$�4&%/ �:2!/&# ,�*%/ &#-:# :(*+�(2&%-%����&#,+:#$ A(2�:��, �%�!2#���, 5!�%)#���. 1:�!)&% ��42%46(G5#�+, �!*#5#&! -;�,&G�!*! ��%/ �-!L;#&# - �:2!/&%G. �1&-(2&� (�#�:# � �:2!/&� ��1 -2%��!*# " &!44&�)2'&,� ��!*# 4(;!�# )2% )2!,G ( -!$�4&#$ -1;*'$. 1873 2. - �&�,�!�#�# 512&�A��,' *1:�!&42! �%&#�+:%A% ( �+�%�� �#&#:*% �� ���� �*.�.A�B�-� . �! "%A% 6 )2%)%-#,�LG 1892 2. ,1 �%�!2#���% =(*% )121";1&%�!&% &! ! ���� �� ���� �*.�.A�B�-� . � 1894 2. A%*%�%G �I %=2!&% �#$!"*! �2(D1��+:%A%.

�I ��!*% )2%��4&#; (:2!/&�+:#; ,1&�2%; &! -2!-%: L�2%)1"�+:#$ �:!41;�" &!(:. � "%A% 2!;:!$ 4�'*% �2# &!(:%�#$ �1:,�/: ���%2#:%-F�*%�%F�+:!, F�*%*%A�5&!, ;!�1;!�#5&%-)2#2%4&#5%-*�:!2�+:!, ! �!:%6 ,�*#" 2'4 :%;���", � �%;( 5#�*� !2$1%A2!F�5&!, =�=*�%A2!F�5&!, 1�&%A2!F�5&!, )2!�%�!, ��!�#��#5&! �! �&. � �I )2!,G�!*# �.�2(D1��+:#", �.M2!&:%, �.�&!�G:, �.�%2=!51��+:#", �.�(*G", �.�!:%��+:#". �%�!2#���% -!�&(�!*% �*!�&1 �#4!�&#,��%, �#*!;# ':%A% &!(:%�,� �.M2!&:%, �.��(4#&�+:#", .�%*1��!, M.�%�:, �.�&!�G:, �.�12$2!��+:#" �! �&D� -!)%5!�:(�!*# :�*+:! �12�"&#$ �#4!&+, �!:#$ ': “F ���� !�A” (120 �%;��), “� *’���� ��� /-���-�����/ *��”, “��-��� <�B-�: +>��-��”(38 �%;��), “� ���� �� �� ��� /-���/ ��-�����/” (26 �%;��), “F>��-�� <�������B-�/ ��;�/”(23 �%;#), “��� /-���-�����: �0�”. �� �#4!&&' -=!A!�#*# (:2!/&�+:( &!(:( �!A%;#;# )2!,';# )121�!6&% � A!*(-� (:2!/&%-&!����!, ��!*# )%�(6&#; -!�%=%; )�4&1�1&&' 2��&' &!,�%&!*+&%/ :(*+�(2#.

�� ���%21&&'; !(:%�%A% �%�!2#���! �;.I1�51&:! �+��� ��!6!L�+�' 4($%�&#; ,1&�2%; (�+%A% (:2!/&�+:%A% 6#��' " )2%A21�#�&%/ (:2!/&�+:%/ 4(;:#. � :%*# &1�4%�-� (17 �2!�&' 1876 2.) -’'�*'L�+�' &15(�!&#" -! ��%LG 4#:���G �;�+:#" (:!-

Page 131: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

131

)2% -!=%2%&( � �%��"�+:�" �;)12�/ (:2!/&�+:%A% �*%�! " (:2!/&�+:%A% )#�+;1&���!, )%A*'4# ���L/ �$�4&%/ �:2!/&# -�12�!G�+�' 4% �+�%�! ': 4% ;%6*#�%A% -!A!*+&%A% %�1214:( :(*+�(2&%/ (:2!/&�+:%/ )2!,�.

��4 �)*#�%; �%�!2#���! � �!*#5#&� ��!*# �#$%4#�# 2�-&� *��12!�(2&� 5!�%)#�#. �*�4%; -! “�� ��=” -’'�#��' *��12!�(2&#" 5!�%)#� “F���”(1880), )%��; “L���� � ���” (1894), ! - 1898 2. – “$���� ���-�-- ����: �-��”. �%�#6&1�#" 5!�%)#� “F���” (214!:�%2 .�!2�#,+:#", ! )%��; �.�(:!5 �! .�!2:%��+:#") �#$%4#� ( �+�%�� - 1880 2. 4% 1897 2. � 1895 2. ��& )121"D%� ( �*!�&���+ �I � )2!:�#5&% -2%=#��' ��1(:2!/&�+:#; %2A!&%;, %=’L4&!�D# �)��2%=��&#:�� � )1214)*!�&#:�� - (��$ (:2!/&�+:#$ -1;1*+. �(� D#2%:% �;�C(�!*#�' 6#��L)#�#, �)%;#&#, *#��(�!&&' �#-&!5&#$ *G41". �! �)2#'&&' 214!:,�/ “F���” ��4=(*#�' �!:%6 )12D� (:2!/&�+:� *��12!�(2&� :%&:(2�#, C% ;!*# &1!=#':1 -&!51&&' 4*' 2%-�#�:( (:2!/&�+:%A% )#�+;1&���!. �!;1 � ,+%;( 5!�%)#�� 42(:(�!*# ��%/ ��%2# ;%*%4� �%4� (:2!/&�+:� )#�+;1&&#:# �1�' �:2!/&:!, �#$!"*% �%,G=#&�+:#", �#) �!:%��", �%A4!& �1):#" �! �&D�. �!�4':# -!$%4!; �.�1�#,+:%A% (�. �(:!5!) ,1" 5!�%)#� &1-!=!2%; )121��%2#��' - �#4!&&' 4*' (:2!/&�+:#$ 2%4#& ( 21)21-1&�!�#�&#" ��1(:2!/&�+:#" *��12!�(2&%-&!(:%�#" %2A!&, C% �#$%4#� !6 4% :�&,' ��� ��., :%*# "%A% -!��()#� “$���� ���-�-! ����: ��-��”, ��%2�&:# ':%A% � 5!�# 214!A(�!&&' �.�2(D1��+:#; �! �.M2!&:%; -=!A!�#*#�' ,�*%G &#-:%G )12*#& :2!�&%A% )#�+;1&���!.

�!$%4!;# 4�'5�� �%�!2#���! A%*%�&#" &! �!$�4&�" �:2!/&� �+����+:#" (&��12�#�1�, $%5! � )%�%*�, 5121- )121)%&# - =%:( )%*':��, )%��()%�% 2%=#� :2%:# &! D*'$( 4% (:2!/&�-!,�/: -=�*+D(�!*!�' :�*+:���+ (:2!/&�+:#$ :!F142, (:2!/&�+:%/ )2%F1�(2# (&! :�&1,+ ��� ��. �(� =(*% �61 9 )2%F1�%2��-(:2!/&,��: �.�2(D1��+:#", .�%*1��!, �.��(4#&�+:#", �.&���2'&�+:#", �.��1=1*+�+:#", �.�12A!&%��+:#", �.�(4&#,+:#", �.�%;!D���+:#", �.��1&,#,+:#"). ��*+D !:�#�&#;# " ;!�%�#;# (-! (5!��G ��(41&���) ��!*# �#��()# C%4% ��4:2#��' �!;%���"&%A% (:2!/&�+:%A% (&��12�#�1�(. �� �#;%A# &!=(*# �!:%A% 2%-A%*%�(, C% !���2�"�+:#" ,��!2 &!���+ )%A%4#��' &! ��4:2#��' (&��12�#�1�( � 1916 2%,�, )2%�1 &! -!�!4� ��!*! )12D! ����%�! ��"&!.

�%�!2#���% !:�#�&% -4�"�&G�!*% %)�:( &!4 ��(41&��+:%G ;%*%44G. �%&% ;!*% :�*+:! F%&4��, - ':#$ 4!�!*% ��#)1&4�/ ��(41&�!;. �%�!2#���% 4=!*% �!:%6 � )2% (:2!/&�+:� �1214&� D:%*#, �#;!A!*% ��4 (2'4( )%D#21&&' ;1216� (:2!/&�+:#$ A�;&!-�", ':�, $%5! " )%��*+&%, )%���"&% -2%��!*#. �!2�% ��4-&!5#�# ���&#" -�’'-%: �%�!2#���! - &!44&�)2'&�+:#;# �51&#;# � :(*+�(2&%-%����&�;# 4�'5!;#. �I ���*':% 4%)%;!A!*% /; � /$ �'6:�" =%2%�+=� )2%�# ,!2�+:%A% (2'4( � �1*#:%4126!�&#,+:%/ D%��&���#5&%/ 2%��"�+:%/ A2%;!4�+:%��� -! )2!�! (:2!/&�+:%/ &!,�/.

3. ��� ������������� ����������� �.� ���������

���*' �.�.I1�51&:! �! �[email protected]!&:! )%��!�+ �.�. ���P��&��G� L &!"�#4!�&�D%G � (:2!/&�+:�" :(*+�(2�. � 1894 2. ��&, -! )%2!4%G ��%A% �5#�1*', �%*%4#;#2! �&�%&%�#5!, �#4!�&%A% (:2!/&�+:%A% ���%2#:!, )121/-4#�+ 4% �+�%�! " %=�";!L )%�!4( )2%F1�%2! ���%2�/ �:2!/&# ( �+����+:%;( (&��12�#�1��, &! ':�" )121=(�!L 4% 1914 2. 4&#; �- A%*%�&#$ -!�4!&+ A2%;!4�+:%-&!(:%�%/, *��12!�(2&%/ �! %����&+%/ 4�'*+&%��� �2(D1��+:%A% ( ,1" )12�%4 =(*%, -! "%A% �*%�!;#, “%=��%G�!&&' (:2!/&���! ': &! 2%��"�+:%;(, �!: � &! A!*#,+:%;( A2(&��”.

�1*+LF&% �#��()!L �1*#5 "%A% %�%=#��%��� � 4%�A%*��&+%;( (1897–1913) :12��&#,��� !(:%�#; �%�!2#���%; �;.�.�.I1�51&:!. � "%A% :12��&#,��! )%5#&!L�+�' &%�#" )12�%4 ( )2!,� �! 2%-�#�:( ,+%A% �%�!2#���!, � ':%;( ��& �#'�#� �1=1 &1)121�12D1&#; %2A!&�-!�%2%; &!(:%�%A% " *��12!�(2&%A% 6#��'. �!;1 ��& )121��%2#� �%�!2#���% - �(�% *��12!�(2&%A% � &!(:%�%-*��12!�(2&1 � )2!A&(� �%A%, C%= &! "%A% b2(&�� -!�&(�!�# � �:2!/&� �:!41;�G !(:, �! ����%�! ��"&! -!�!4#*!

Page 132: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

132

"%;( ,+%A% 4%�'A�#. �!�# A%*%�(�!&&' �.�2(D1��+:%A% � �I – ,1 -%*%�! 4%=! &!(:%�%A% 2%-�#�:( (:2!/&%-&!����! � �)2%�!461&&' (:2!/&%-&!�5#$ 4#�,#)*�& ( ����%�( &!(:(. � "%A% )*!&!$ =(*% -2%=#�# �%�!2#���% ��%A% 2%4( �2!;)*�&%;, - :%�2%A% (:2!/&�+:1 &!,�%&!*+&1 6#��' ;!*% )�4&'�#�' &! �#�%�# )%�&%/ :(*+�(2&%/ &1-!*16&%��� " -&!"�# �#-&!&&' ��%A% !:!41;�5&%A% $!2!:�12( � ����%�#$ &!(:%�#$ :%*!$.

�%�!2#���% )�4 :12��&#,��%; �2(D1��+:%A% - (�)�$%; �#:%&(�!*% F(&:,�G &!"�#C%/ (:2!/&�+:%/ &!(:%�%/ (��!&%�# � �!*#5#&�, ':! ;!*! �#*+&#" �)*#� �1214 (:2!/&�+:#$ &!(:%�,�� &! !44&�)2'&�+:�" �:2!/&�. �2(D1��+:#" � �%" 5!� =(� &1 *#D1 &!"�#4!�&�D#; (:2!/&�+:#; ���%2#:%;, !*1 " �#&'�:%�% -4�=&#; %2A!&�-!�%2%;. �2%�1 ��& 4%=21 2%-(;��, C% A%*%�&#" ,1&�2 (:2!/&�+:%A% &!(:%�%A% 6#��' )%�#&1& =(�# � ��%*#,� �:2!/&# – �#L��, !*1 4% 1905 2%:( &1 =(*% -;%A# -!�&(�!�# &!(:%�%A% �%�!2#���! - (:2!/&�+:#; &!,�%&!*+&#; �)2';(�!&&'; - )2#5#&# &!�#*+&%/ 2(�#F�:!,�/ (:2!/&�+:%/ :(*+�(2# &! !44&�)2'&C#&�.

�%*# ( 1905 2%,� =(*% �:!�%�!&% -!=%2%&( (:2!/&���!, )2%A%*%D1&( 1876 2%:(, :#/��+:� &!(:%�,�, ':� A(2�(�!*#�' � “�� ��: #�/���: %��* ��” �! // %2A!&� “#��� � �� ��- ”, �#2�D#*# )2#��()#�# 4% %2A!&�-!,�/ �:2!/&�+:%A% !(:%�%A% �%�!2#���!. 29 :���&' 1907 2%:( &! -!A!*+&#$ -=%2!$ � � �2(D1��+:#" =(� %=2!&#" "%A% A%*%�%G. �! ��%G %2A!&�-!,�"&( ;%41*+ � � �-'*% !(:%�1 �%�!2#���% �;.�.�.I1�51&:!. �2(D1��+:#", ': A%*%�! �I ( �+�%�� �! � � ( �#L��, �)2#5#&#��' 4% %=’L4&!&&' &!(:%�#$ �#* �- 2�-&#$ (:2!/&�+:#$ -1;1*+ � 4% ���%21&&' C1 4% 1918 2%:(, ': ��& )#�!� -A%4%;, =1-�#�(*+&%/ !:!41;�/ &!(:.

1C% )�-&�D1, ( 21-%*G,�'$, �#&1�1&#$ &! ��1(:2!/&�+:%;( �5#�1*+�+:%;( -’/-4�, C% ��4=(�!��' 5–6 :���&' 1914 2%:( � �#L��, �1:,�' �#C%/ D:%*# ($�!*#*! -�12&(�#�' 4% �:2!/&�+:%/ �1&�2!*+&%/ �!4# �- -!'�%G )2% %2A!&�-!,�G &! %�&%�� � � �:2!/&�+:%/ �:!41;�/ !(: ': &1;#&(51 )%�2�=&%A% %2A!&( 2%-�#�:( (:2!/&%-&!����! � �-!A!*� &!(:# (:2!/&�+:%G ;%�%G. � :�&,1�%;( 21-(*+�!�� � 1920–1921 2%:!$ � � )2#*(5#*%�' � -*#*%�' - &%�%&!2%461&%G �:!41;�LG !(:. !�&' ;2�' �2(D1��+:%A%, "%A% )%)1214&#:�� � �)��2%=��&#:�� ���%2#�# ��1(:2!/&�+:1 &!(:%�1 �%A&#C1 4% )1�&%/ ;�2# =(*! -4�"�&1&!.

�2%�1 �2(D1��+:#" &1 %=;16(�!��' ��*+:# &!(:%�%G 4�'*+&���G. �%2(5 - &1G ��& �#:%&(�!� �1*#:( :(*+�(2&%-%����&G 2%=%�(: �#��()!� �- )(=*�5&#;# 4%)%��4';#, �)��2%=��&#5!� ( *+����+:�" )21��, -!�&(�!� -!A!*+&%(:2!/&�+:#" *��12!�(2&#" � &!(:%�#" ;��'5&#: “$���� ���-�-! ����: ��-��”(1898), )*�4&! 4�'*+&���+ ':%A% �#�%:% %,�&1&! � ���%2�/ (:2!/&�+:%/ *��12!�(2#, :(*+�(2# " %����#. �%:%; )�-&�D1 -! "%A% �&�,�!�#�# -’'�#*!�' “��� /-�� ��� -�B ����� ” – )12D1 &! ��G �:2!/&( :&#6:%�1 �#4!�&#,��%. �2�; �%A%, ��& �)��2%=��&#5!� ( :#/��+:%;( C%;��'5&%;( ���%2#:%-1�&%A2!F�5&%;( �! *��12!�(2&%;( 5!�%)#�� “#��� � �� ��- ”, C% ��4�A2!� �1*#:( 2%*+ ( 2%-�#�:( (:2!/&�+:%/ :(*+�(2# � (;%�!$ �%��"�+:%/ �;)12�/.

�2(D1��+:#" &! �*!�&� :%D�# -!�&(�!� ( �#L�� D:%*( �;1&� ��%A% =!�+:!. !;!A!G5#�+ -!=1-)15#�# &%2;!*+&#" 2%-�#�%: (:2!/&�+:%A% &!,�%&!*+&%A% D:�*+&#,��! � �!*#5#&�, ��& %5%*G�!� *+����+:( �2!"%�( I:�*+&( �!4(.

�%=*#�% �*�4 ��4-&!5#�# -!�*(A# �2(D1��+:%A% ( ��4��%G�!&&� )2!�! (:2!/&�+:%A% &!2%4( &! &!�5!&&' 4��1" 2�4&%G ;%�%G. � =%2%�+=� -! (:2!/&�+:( ;%�( ��& 4(61 b2(&�%�&% %=A%�%2GL �)2!�( -!�&(�!&&' (:2!/&�+:#$ :!F142 )2# (&��12�#�1�!$ (( �+����+:%;( (&��12�#�1�� "%;( �4!L�+�' ,1 -2%=#�#), 1&12A�"&% )�4&�;!L A%*%� -! �1, C%= ���%2#�# )2#�!�&� (:2!/&�+:� A�;&!-�/ (( �+�%�� �%&# �!:# =(*# ���%21&�).

�2(D1��+:#" )2!A&1 2%-�#&(�# &!,�%&!*+&( �!;%���4%;���+ (:2!/&�+:%A% &!2%4(, 2%-’'�&#�# "%;(, $�% ��& �!:#" � -��4:# -’'�#��', 41 "%A% �#�%:#, ': "%;( �21=! ��4&%�#�#�+ 4% ��%L/ ;!�12#&�+:%/ ;%�# � &!�5!&&' ��%LG ;%�%G. �#4!�&#" �51&#" )#D1 " )(=*�:(L ,�*( &#-:( ��4)%��4&#$ ��!�1", %=’L4&(L /$ ( -=�2:# “K�� � �� ��� /-;� � B��� �-� 0�B���”, “! ����+� !��/ ��� /-�”, “����- ��� /- ”.

Page 133: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

133

! �121&!$ D:�*+&#,��! �2(D1��+:#" )�4:21�*GL, C% )12D#; )2#&,#)%; %2A!&�-!,�/ &!2%4&%/ %����# " &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' ;!L =(�# &!�5!&&' 2�4&%G ;%�%G. *' ���*1&&' ,+%A% )2#&,#)( ��& �#4!L “���%2�G (:2!/&�+:%A% &!2%4(”, “�%2%�:( ���%2�G �:2!/&#”, “�*G��2%�!&( ���%2�G �:2!/&#” �! �&D� &!�5!*+&� )%��=&#:# �! &!(:%�%-;1�%4#5&� ��!���.

�2(D1��+:#" ��!6!�, C% �1214 (��$ )%�21= 2%-�%G &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' )%�21=! 2�4&%/ D:%*# L &!"A%*%�&�D%G, =% &!2%4, ':#" &1 ;!L ��%L/ D:%*#, &�:%*# &1 �#=’L�+�' &! �!;%���"&( 4%2%A( ��&(�!&&'; ��& ;%61 =(�# *#D1 )!�#&:%; 5(6#$ &!2%4��. �61, �2(D1��+:#", ��4��%GG5# )2!�% (:2!/&�+:%A% &!2%4( ;!�# ��%G &!2%4&( ;%�( � &!�5!�# ��%L )�42%��!G51 )%:%*�&&' ,�LG ;%�%G, -2%=#� �1*#:#" �&1�%: ( 2%-=(4%�( &!,�%&!*+&%/ �#��1;# %����# � �:2!/&�.

4. �������� ������������ ������ �� ������� ��������� �����

��!& -!$�4&%(:2!/&�+:#$ -1;1*+, ':� - 1340-A% 2%:( � 21-(*+�!�� )2#L4&!&&' 4% �%*+C� ;!"61 &! 500 *�� ��4�2�!*#�' ��4 �$�4&%/ �:2!/&# " )%)!*# )�4 )%*+�+:#" �)*#�, &! :�&1,+ �V��� ��. =(� 4(61 &1��42!4&#". � �%" 5!�, :%*# &!4 &�)2%; -2%��!*! ��*+&! :%-!,+:! 4126!�!, -!$�4&� -1;*� &1 -!-&!*# �!:#$ )%�(6&#$ &!2%4&#$ �#-�%*+&#$ 2($��, ': &! �2!�%=12166� �! ���%=12166�. �%&# )%�12)!*# ��4 �!:%A% :2�)!,��! " &!,�%&!*+&%A% )2#A&�51&&', ':%A% &1 -&!*# �1*'&# &! �1*#:�" �:2!/&�.

�%"&%, :%*# 1772 2%:( �!*#5#&! (! -A%4%; � �(:%�#&!) )121"D*! )�4 G2#�4#:,�G ����2�/, (:2!/&�+:#" &!2%4, C% &!�1*'� �� -1;*�, ��45(� 41':1 )%*1AD1&&'. ! -!$�4&%(:2!/&�+:#$ -1;*'$ &1 =(*% &� &!,�%&!*+&#$ D:�*, &� %����#. !2%4 21)21-1&�(�!*% A%*%�&#; 5#&%; �1*'&���%, ':1 :%2%�!*% ���" ��: ( :2�)!55#&� " =1-)2%����&�" �1;2'��, �! 4($%�1&���%, ':1 ��%/; C%41&&#; 6#��';, %����%G " 4($%�&#;# �&�121�!;# ��42�-&'*%�' ��4 �1*'&���!. ����2�"�+:#" (2'4, ;!G5# &! ;1�� )%*1AD#�# �%=� ()2!�*�&&' -!$%)*1&%G �12#�%2�LG, -2%=#� 41':� :2%:#, C%= �2%$# )%�*!=#�# )%*+�+:#" �)*#� � )%�#*#�# ��%/ )%-#,�/ &! -!$�4&%(:2!/&�+:#$ -1;*'$. �!:, ( 1782 2%,� :2�)!,��% =(*% �:!�%�!&1 " -!;�&1&1 &! )!&C#&(. 4&%5!�&% ��4=(*#�' )1�&� -2(D1&&' ( �)2!�� D:�*+&#,��!: ( 1774-;( " 1790-;( 2%:!$ ;�&���12���%; %����# =(*# �#4!&� -!:%&#, ��4)%��4&% 4% ':#$ &! :�&1,+ XV��� – )%5!�%: ��� ��%2�55' � �!*#5#&� )%5#&!G�+ -’'�*'�#�' )12D� &!2%4&� D:%*#.

� ;1�%G )�4&1�1&&' %����# �1214 (:2!/&�+:%A% 4($%�1&���! �%�#) ��, !���2�"�+:#" ,��!2, -!)%5!�:(�!� ( �+�%�� � 1783 2. 4($%�&( �1;�&!2�G. � �+�%�� " �121;#D*� 4�'*# (&��12�#�1�# - 4 ��44�*!;#: F�*%�%F�+:#;, G2#4#5&#;, ;14#5&#; � =%A%�*%��+:#;.

�2% ��!& �)2!� - �#:*!4!&&'; ( D:%*!$ �! �&D#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4!$ (:2!/&�+:%G ;%�%G '�:2!�% ���45#�+ �%" F!:�, C% 4% ��&(G5#$ :(2��� 4*' )�4A%�%�:# �5#�1*�� (:2!/&,� 4%��()( &1 ;!*#. ��&(�!*% ��*+:# 41:�*+:! �1214&�$ &!�5!*+&#$ -!:*!4��. �!A!*%; �!2�% -!-&!5#�#, C% &1�1*#:� -2(D1&&', ':� &!;��#*#�' � ��" )%2� &! -!$�4&%(:2!/&�+:#$ -1;*'$, =(*# C1 -!&!4�% ;!*%�#*+&#;#, C%= 4%;�&(�!�# &! %����&�" &#��. �1216! D:�* -!*#D!*!�' -!&!4�% �*!=:%G 4*' %$%)*1&&' ���$ 4��1" D:�*+&%A% ��:( &!�5!&&';: )%-! D:%*%G -!*#D!*%�' 60% 4��1" � �!*#5#&�, =�*' 80% &! �!:!2)!���, )%&!4 80% &! �(:%�#&�. �1 ;1&D1 ;%*%4� =(*% %$%)*1&% �1214&+%G � �#C%G %����%G.

%�1 ��%2�55' 2%-)%5!*%�' 4*' �!$�4&%/ �:2!/&# - 4%=2#;# %-&!:!;#. �!6*#�%G )%4�LG, ':! %-&!;1&(�!*!, - %4&%A% =%:(, )%5!�%: &%�%A% ��:(, ! - 42(A%A% – -!2%461&&' ��!*%/ &!,�%&!*+&%/ �#��1;# %����#, �#'�#*%�' )2#"&'��' ( 1805 2%,� D:�*+&%A% -!:%&(, ':#" �#-&!5#� ;1�( �! -;��� &!�5!&&', �#)# &!�5!*+&#$ -!:*!4��, )%2'4%: /$ ���%21&&' �! F(&:,�%&(�!&&', /$ �-!L;%-�’'-%: �! �-!L;%-!*16&���+.

� ��4)%��4+ &! 5#�*1&&� ;1;%2�!*#, C% /$ �*!� ��!& �%A#*+&#,+:#" 2!-%; - ;#�2%)%*#�%; �#$!"*%; �1�#,+:#;, ,��!2�+:#; &!:!-%; ��4 1818 2. � �(�%

Page 134: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

134

(:2!/&�+:#$ D:%*!$ 4%-�%*1&% =(*% &!�5!�# ���; )214;1�!; (:2!/&�+:%G ;%�%G, ! ( -;�D!&#$ D:%*!$ =(*% ��141&% (:2!/&�+:( ;%�( ': %=%�’'-:%�#" )214;1� 4*' (:2!/&�+:%/ ;%*%4�.

�)2!�( (:2!/&�+:%/ ;%�#, *��12!�(2# ( D:%*!$, �#4!&&' :&#A 2�4&%G ;%�%G )2%4%�6#*# � 30-$ 2%:!$ �.I!D:1�#5, �.�!A#*1�#5 �! @.�%*%�!,+:#". �� �#�%:%%���51&�, !:�#�&� )214��!�&#:# (:2!/&�+:%/ �&�1*�A1&,�/, C% �%4� &!2%46(�!*!�', ���%2#*# ( 1832 2. A(2�%:, ��4%;#" � ���%2�/ )�4 &!-�%G “���� ���:;�”, ':#" ��!� )2%���&#:%; &!,�%&!*+&%-:(*+�(2&%A% ��42%461&&' &! -!$�4&%(:2!/&�+:#$ -1;*'$. �%&# �:*!*# *��12!�(2&%-1�&%A2!F�5&#" !*+;!&!$ “�� �� �-���� ”, �)12D1 &!)#�!&#" 6#�%G &!2%4&%G ;%�%G � F%&1�#5&#; )2!�%)#�%;.

:2�; �2+%$ &!-�!&#$ -!�&%�&#:�� A(2�:!, 4% &+%A% �$%4#*# �!:%6 �.�*+:%�#5 �! �.�(*+5#,+:#". �%-#,�/ A(2�:! 2%-4�*'*# �.���#'&%�#5 �! �.�%A#*+&#,+:#". �%&# ��4��%G�!*# 2�4&%;%�&1 &!�5!&&', )2!�% &! ��&(�!&&' (:2!/&�+:%/ *��12!�(2&%/ ;%�#, -=#2!*# �! �#�5!*# &!=(�:# &!2%4&%/ ��%25%���, )%D#2G�!*# %����( �1214 &!2%4(.

�!)%5!�:%�!&#" ( M2!&,�/, 21�%*G,�"&#" 2($ 1848-A% 2%:( D�#4:% %$%)#� ��!*�G, �;155#&( �! ����2�G � -&!"D%� D#2%:#" ��4A(: ( �!*#5#&�, �(:%�#&� " �!:!2)!���. �+%A% 2!-( ����2�' =�*+D 2�D(51 )121A*'&(*! ��%G )2%)%*+�+:( &!,�%&!*+&( )%*��#:( " )%5!*! �#2!-&�D1 )�4�2#;(�!�# ��%/$ “2(�#&��” �()2%�# )%*':��.

�1�%*G,�"&� )%4�/ � ����2�/ ��45(�&% %:2#*#*# -!$�4&#$ (:2!/&,��. � �2!�&� 18482. ( �+�%�� =(*% ���%21&1 )%*��#5&1 �%�!2#���% “%���- ���� � � ”, ':1 -!"&'*% )%-#,�G ��4%:21;*1&%��� (:2!/&�+:%/ ;%�# " (:2!/&�+:%A% &!2%4(. ��4%=2!61&&'; 4(;%: � )%A*'4�� �%�!2#���! ��!� �#6&1�#: “F��� % ��;�� ”, )12D#" &%;12 ':%A% �#"D%� 15 �2!�&' 1848 2%:(.

“%���- ���� � � ” -!"&'*!�' &!2%4&%G %����%G. ! )%*� &!2%4&%A% D:�*+&#,��! (:2!/&,'; �4!*%�' �#=%2%�# )1�&� )�*+A#, ( �%;( 5#�*� ��4:2#�# :!F142( 2(�+:%/ ;%�# " *��12!�(2# )2# �+����+:%;( (&��12�#�1��, &! 5%*� ':%/ ��%'� @.�%*%�!,+:#". ��4 1A�4%G “� ��” *+����+:� (:2!/&,� 16-A% 512�&' 1848 2. -!�&(�!*# :(*+�(2&%-%����&L �%�!2#���% “% ��;���-���� � ��;�”, )2#-&!51&1 4=!�# )2% %����( D#2%:#$ �12��� �(�)�*+���!, 42(:(G5# " 2%-)%��G46(G5# )%)(*'2&� :&#6:# �! &!�5!*+&%-;1�%4#5&( *��12!�(2(.

%�#" 1�!) � %����&�" A!*(-� )%�’'-!&#" - )2%A%*%D1&&'; &%�%/ :%&��#�(,�/ 1867-A% 2%:(, ':! &!4!�!*! ���; &!2%4!; ����2%-�A%2C#&# )2!�% &! 2%-�#�%: &!,�%&!*+&%/ :(*+�(2#, ;%�#, D:%*#. � 18682. �#4!L�+�' D:�*+&#" -!:%&, ( ':%;( )2%A%*%D(G�+�' )2#&,#)# %2A!&�-!,�/ �! 4�'*+&%��� )%5!�:%�#$ D:�* � (5#�1*+�+:#$ �1;�&!2�". #; )1214=!5!��' )121$�4 D:�* - )�4*1A*%��� ,12:%�&#; �*!��'; 4% �����+:#$ D:�*+&#$ %2A!&��. *' :12��&#,��! )%5!�:%�#;#, �1214&�;# " )2%F1��"&#;# D:%*!;# =(*! ���%21&! �2!"%�! I:�*+&! �!4!, ! )�-&�D1 – )%���%�� �! ;��,1�� D:�*+&� 2!4#. �!:%& )2%A%*%�#� %=%�’'-:%�( " =1-:%D�%�&( )%5!�:%�( 6-2�5&( %����(, )2!�% &!�5!�#�' 2�4&%G ;%�%G. ���%�&% -;�&G�!*#�' ��&(G5� �#)# D:�*: -!;���+ )!2!F�'*+&#$, �2#��!*+&#$ � A%*%�&#$ D:�* (��!&%�*G�!*#�' %4&%-, 4�%-, �2#- � =!A!�%:*!�&� D:%*# �����+:%A% $!2!:�12(, L4#&� 4*' ��* � ;���.

�%5#&!G5# - 60-$ 2%:��, &! -!$�4&%(:2!/&�+:#$ -1;*'$ )%;��&% 2%-�#�!L�+�' �1214&' %����! – A�;&!-�/ " 21!*+&� (5#*#C!. �12;�& &!�5!&&' � A�;&!-�'$ ��!&%�#� 8 2%:��, ! � 21!*+&#$ (5#*#C!$ – 72%:��. �!:�&51&&' A�;&!-�/ 4!�!*% )2!�% ���()( � (&��12�#�1�, ! 21!*+&%A% (5#*#C! – ( �#C� �)1,�!*+&� &!�5!*+&� -!:*!4#. !�5!&&' =(*% )*!�&#;. �#�%:! )*!�! -! &!�5!&&', �#�2!�# &! (5&���+:( F%2;( " (�2#;!&&' – ��1 ,1 =(*% )�4 �#*( ��*+:# -!;%6&#; *G4';. % ,+%A% 5!�( &!�5!&&' )2%�%4#*%�' &�;1,+:%G ;%�%G, ! - 1867 2. (2'4%�#; -!:%&%; � �!*#5#&� ��%4#*!�' )%*+�+:! ;%�! �#:*!4!&&', &! �!:!2)!��� – (A%2�+:! (;!4'2�+:!). ! �(:%�#&� ;%�%G �#:*!4!&&' -!*#D#*!�' &�;1,+:!.

Page 135: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

135

��!&%�*1&&' (:2!/&�+:#$ �1214&�$ &!�5!*+&#$ -!:*!4�� ��4=(�!*%�' 4(61 )%��*+&%. ��*+:# � 1874 2. (:2!/&�+:! ;%�! &!�5!&&' ��%4#�+�' � )12D�" (!:!41;�5&�") A�;&!-�/ �+�%�!. ��4 :�&1,+ )!&(�!&&' ����2%-�A%2C#&# &! �!*#5#&� ��&(�!*% 5 4126!�&#$ (:2!/&�+:#$ 5%*%��5#$ A�;&!-�", � ':#$ &!�5!*%�' ;1&D1 4 �#�'5 (5&��, C% ��!&%�#*% 22% ���$ (5&�� A�;&!-�". �2�; 4126!�&#$, )2!,G�!*# 2 )2#�!�&� (:2!/&�+:� 5%*%��5� (�%2%41&:!, �%A!�#&) �! 3 )2#�!�&� (�2!:����#5&� (&�;1,+:%-(:2!/&�+:�) A�;&!-�/ (@�%2��, �%A!�#&, �(2:!).

��!&%�#C1 - �#C%G %����%G � �!$�4&�" �:2!/&� &1 ;%6&! =(*% &!-�!�# -!4%��*+&#;. ! )%5!�:( �� ��. �(� F(&:,�%&(�!*% *#D1 4 �#C#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4#: (&��12�#�1�# ( �+�%�� (1661) �! �12&��,'$ (1875), )%*��1$&�5&#" �&��#�(� ( �+�%�� (1844) �! !:!41;�' �1�12#&!2&%/ ;14#,#&# �16 ( �+�%�� (1897). � 42(A�" )%*%�#&� ��� ��. 21F%2;(�!*!�' � )14!A%A�5&! %����!. � �!*#5#&� " &! �(:%�#&� )%5!*# ���%2G�!�#�' �5#�1*+�+:� �1;�&!2�/ - 4-2�5&#; �12;�&%; &!�5!&&'.

5. ����������� ������ B.A���������

)��� ;�&����� &!2%4#��' 8 �12)&' 1834 2. ( ��%2%&,�-�(�#*%�� &! �(:%�#&� � 2%4#&� ��*+�+:%A% (2'4&#:!-;!&4!�%2!. �%A% =!�+:% �4!*+=12� �%24#&�+:#" 41 M14+:%�#5 )%$%4#� �- )%*+�+:%A% D*'$1��+:%A% 2%4(, - �!*#5#&#. ����( S2�" %�2#;!� ( &#65�" 21!*+&�" D:%*� � �12&��,'$, :(4# =(� -;(D1&#" )121/$!�# "%A% =!�+:%, )%;�&'�D# �)*#�%�1 ��!&%�#C1 ;!&4!�%2! &! 2%=%�( &1�#�%:%A% (2'4%�,'. ! 19-;( 2%,� 6#��' S.M14+:%�#5, -! )%2!4%G =!�+:!, ���()#� 4% ��"�+:! " )2%�*(6#� �!; 10 2%:��, =2!� (5!��+ ( ��"&� - ��!*�LG. ���*' -��*+&1&&' )%�12&(��' &! �(:%�#&( � ��44!��' )#�+;1&&#,+:�" )2!,�. �2%6#�!� ( �(�#*%�� � 4%;� ��%L/ ;!�12�, ': )2%��#" A(,(*-�1*'&#&, -!";!��' &1 ��*+:# A%�)%4!2�+:#;# �! A2%;!4�+:#;# �)2!�!;#, !*1 " *��12!�(2&�" )2!,�. � 2�4&%;( �1*� ��& -4%=(� �!:( 4%��2(, C% %4&%�1*+5!&# �#=2!*# "%A% ��"�%;.

�14!A%A�5&( 4�'*+&���+ S.M14+:%�#5 2%-)%5!� 1869 2. D:�*+&#; �&�)1:�%2%; �#6&#,+:%A% )%���(, � ':%;( &! �%" 5!� =(*% 7 &!2%4&#$ D:�*, C1 7 -’'�#*%�' � )12D#" 2�: "%A% �&�)1:�%2�+:%/ 2%=%�#. �2%�'A%; )12D%A% 2%:( 2%=%�# S.M14+:%�#5( �4!*%�' )�4A%�(�!�# �)��!&#: � )%4!�# "%A% 4% �2!"%�%/ I:�*+&%/ �!4# - )2%$!&&'; -!)2%�!4#�# "%A% � &!2%4&� D:%*#. %-��* =(*% %�2#;!&%, � � 18702. �)��!&#: �#"D%� ( ��4&� )�4 &!-�%G “��� -�� ��� ����� ����0 ����B��”. ! 2%-A*'4 �I� =(� -!)2%)%&%�!&#" �!:%6 :!*1&4!2 4*' 4��1", &!)#�!&#" 6#�%G (:2!/&�+:%G ;%�%G. =A2(&�%�(G5# ���" &!;�2 �#:%2#��!�# � &+%;( F%&1�#5&#" (! &1 1�#;%*%A�5&#") )2!�%)#�, S.M14+:%�#5 )�4:21�*G�!�, C% �!;1 �!:#" )2!�%)#� L &!"*%A�5&�D#; - (��$ �*%�’'&�+:#$ � &1($#*+&% -2%��!G5! )%�21=! � &+%;( -;(D(L )121=%2%�# �$%*!��#5&� �1214&+%��5&� &%2;#. � ��4)%��4+ &!4�"D*! ��4;%�! �I�. �2%�1 ,1" :!*1&4!2, ': � =!A!�% �&D#$ )14!A%A�5&#$ ��%2��, =(� �#4!&#" S.M14+:%�#51; ( �#4!�&#,��� �%�!2#���! “����� ”, :%*# ��& (��"D%� 4% // 214!:,�/.

�%A*'4# S.M14+:%�#5! &! &!2%4&1 D:�*+&#,��% �#)12146(�!*# �(5!�&� "%;( &! �(:%�#&� &! ,�*� 41�'�#2�55'. �2% ,1 ���45!�+ "%A% A*#=%:� �&�)1:�%2�+:� -���#.

� )12D%;( -���� S.M14+:%�#5 2%-;�2:%�(L )2% ��!& D:�*, �5#�1*��, ;��,1�%/ D:�*+&%/ 2!4# �#6&#,+:%A% )%���(. �� 2%-4(;# 4(61 �2#�%6&�: “(5&� $%4'�+ 4% D:%*# &121A(*'2&%, �1*'& 4%�%4#�+�' )2#;(D(�!�# )%�#*!�# 4��1" 4% D:%*#. � (5#�1*�� ��*+:# 4�%L ��4)%��4&% )�4A%�%�*1&� 4% &!�5!*+&%-�#$%�&%/ 2%=%�# � D:%*�, �&D#; C1 &1%=$�4&% �!;#; &!�5!�#�' &! )14!A%A�5&#$ :(2�!$. ���,1�#$ D:�*+&#$ 2!4 !=% &1;!L, !=% �%&# &1 -&!G�+ ��%/$ )2!� � %=%�’'-:��. �&�)1:�%2!;# D:�* &1;! :%A% �#=2!�#, =% )2#4!�&#$ 4*' ,+%A% *G41" =2!:(L. �2% 41':#$ ;��,1�#$ �&�)1:�%2�� &1 �!2�% " A%�%2#�#, =% �%&# &1 4%2%�*# 4% ��%L/ )%�!4#. �:%&%;�5&#" ��!& D:�* &1-!4%��*+&#". �2%;!4# &1 4!G�+ )%�2�=&#$ :%D��� &! (�2#;!&&' D:�*, �5#�1*'; )*!�'�+ ;!*% " &1�5!�&%, �!: C% �%&# )%&1�%*� ;(�'�+ �4!�!�#�' 4% �&D#$ -!2%=��:��”.

Page 136: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

136

� 18712. ( ;.�#6&#,� )�4 :12��&#,��%; S.M14+:%�#5! ��4=(*!�' )12D! )%���%�! �5#�1*+�+:! :%&F121&,�'. ! &�" =(*% -!)2%)%&%�!&% ���%2#�# �5#�1*+�+:� =�=*�%�1:#, 41 ;%6&! =(*% = -4�"�&G�!�# �!;%%����(, &!)%*'A!*%�' &! &1%=$�4&%��� )121$%4( ��4 �!: -�!&%A% 1�#;%*%A�5&%A% )2!�%)#�( 4% F%&1�#5&%A% (S.M14+:%�#5 )%4!� 41�!*+&% 2%-2%=*1&#" )2%1:� �!:%A% )121$%4( ), (-A%461&1 )%*%61&&' )2% -!)#� 4��1" 4% D:%*#, )�4A%�%�*1&% -�12&1&&' 4% (2'4( - �#;%A%G �12;�&%�% �#2�D#�# “)2%6#�%5&1 4�*%” �5#�1*��.

� *G�%;( 1872 2. S.M14+:%�#5 � %��!&&�" 2!- �&�)1:�(�!� D:%*# ��%A% )%���( � )121���45#��', C% 2��1&+ &!�5!&&' ( D:%*!$ )�4�#C#��', �5#�1*� =�*+D �(;*�&&% �#:%&(G�+ ��%/ %=%�’'-:#, -2%�*! :�*+:���+ (5&��, ':� 21A(*'2&% ��4��4(G�+ -!&'��', )2#;�C1&&' D:�* %$!"&�D�. �2%�1, )��*' )%/-4:# ��& -!$�%2�� � =�*+D1 &1 )%�12�!��' 4% �&�)1:�%2�+:%/ )2!,�.

� 512�&� 18722. S.M14+:%�#5! -!)2%�#*# 4% 214!:,�/ �#4!�&#,��! “������”, � � )12D#$ 5#�*!$ *#)&' ��& )121/$!� 4% �+�%�!, 41 �-'��' A%�(�!�# )%)(*'2&� :&#615:# 4*' &!2%4(, � �%;( 5#�*� " %����&�, ! �!:%6 42!;!�#5&� ��%2# 4*' �1!�2( “�����/ �����”. �2%�1 (;%�# 2%=%�# =(*# :!=!*+&#;#, ! -!2%=��%: ;�-12&#;, C% " -;(�#*% "%A% )%:#&(�# “������” �! )%�12&(�#�' 4% �(�#*%�!. ���*' �;12�� =!�+:! S.M14+:%�#5 %�1*#��' � "%A% $!�� &! %:%*#,� ;.�12&��,��, 41':#" 5!� A%�(�!� 4% �#4!&&' ��%/ &!)#�!&� 2!&�D1 *��12!�(2&%-%����&� ��%2#. ! :%2%�:#" 5!� �)��)2!,G�!� )2# 5!�%)#�� “�����- ”, 41 )2#4�*'� �1*#:( (�!A( �#����*1&&G ��!&( %����# &! �(:%�#&� � 4!�!� )%2!4# C%4% "%A% )%:2!C1&&', �! )2# �#4!�&#,��� “��>������ ��� *�����D�”.

������ $������% � �!�� � 1. ��&�5&� � 2%4#&&� -!�!4# �#$%�!&&' �. 2!A%;!&%�!. 2. �:2!/&%-&!����% ': %�&%�! )%A*'4�� �. �2(D1��+:%A%. 3. �%&,1),�' ���%2#5&%/ %����# �. �2(D1��+:%A%. 4. ��&�5&� -!�!4# �#$%�!&&' ( 4�'*+&%��� !(:%�%A% �%�!2#���! �;.�.I1�51&:!.

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���% 1. @:� %-&!:# (:2!/&���! ': 1�&%�( �#4�*'L �.�2(D1��+:#"? 2. �;��� &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' (-! �.2!A%;!&%�#;). 3. �-!L;%-�’'-%: ;�6 (:2!/&%-&!����%; � �41LG &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&', -!

�.�2(D1��+:#;. 4. :21�*��+ -;��� &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' ( 4�'*+&%��� �I.

�� 1. �12D#" D:�*+&#" -!:%& &! -!$�4&%(:2!/&�+:#$ -1;*'$ 4!�(L�+�': ) 1774-* ����*; >)1805-* ����*; ) 1832-* ����*. 2. �!A!*+&%G �1&41&,�LG 2%-�#�:( D:�*+&#,��! � �!*#5#&� ( 42(A�" )%*%�#&� ��� ��%*���'

=(*%: )+*�-9�--� �������� 9���, J� ������D� ��� +- B-�* +*�-9�--�* �� *��-��� ���� - ���--�;

>)+>���9�--� �������� 9���, J� ������D� ��� +- B-�* +��� --�* �� *��-��� ���� - ���--�; )+>���9�--� �������� 9���, J� ������D� ��� -���� �-�* +��� --�* �� *��-��� ���� - ���--�;

3. �12D#; :(*+�(2&%-%����&�; �%�!2#���%; &! �!$�4&�" �:2!/&� ��!6!L�+�': ) “% ��;���-���� � ��;�”; >) “%���- ���� � � ”;

) “�� ���� � ��;���0 �-� ����0 �J�-���”. 4. �&�,�!�%2%; -!�&(�!&&' ( ;.�+�%�� �%�!2#���! �;.�.I1�51&:! =(�: )%. #�-����:; >)�.%��9����:; )�.G� -��. 5. �%*+ �.�2(D1��+:%A% ( ���%21&&� �:2!/&�+:%/ �:!41;�/ !(: �#-&!5!L�+�' �#;, C% ��&:

) >� ���9�* ���+���-��* �&!; >) �>’C�- ��� /-��� - ���� ��� ��-� ��-�J� - ����/ �����/ : �� �����; ) +��:-= �������-C ����-�;�� !�A.

6. � %�&%�( �#$%�!&&' 4��1" �.2!A%;!&%� )2%)%&(�!� )%:*!��#: ) �� ;=; >) *���;��; ) �� J� - ���-� �� ��;�/.

Page 137: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

137

���� XV �������� ����� � ���������� ������

�� �������

1. K � �������� ���*� ���� ��� /-� - ��B ��� KK �������. 2. ���-��-��� ����B-� ������� �.G� -� . 3. ��� ����B-� ���/ $.��� /-��. 4. ���-� : ��� ����B- �����-��� �.$�>�-;�.

'� �� ���

1. ���%2�' (:2!/&�+:%/ :(*+�(2# / ��4 214. �.�2#)’':1�#5!. – �D#�%: V�� – ��. – �.: �� “=121A#”, 1993.

2. �2#)’':1�#5 �.�. ���%2�' �:2!/&#. – �+���: ����, 1990. 3. A�L&:% �. ���%2�' (:2!/&�+:%/ *��12!�(2&%/ ;%�#. – �.:�#=�4+, 1995. 4. �2!�1,+ �.�. ���%2�' (:2!/&�+:%/ D:%*# � )14!A%A�:#: �(2� *1:,�". –�12&%)�*+, 1994. 5. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 6. �G=!2 .. �! �&. ���%2�' (:2!/&�+:%/ )14!A%A�:# /-! 214. �. �. ��1*+;!$%�#5!. – �.:

��� , 2000. 7. �=2(L�! �.�., �#��&! �.S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2 / � �� “�����”, ����� “5� ������-&������� #����”, ���������

“'� ��� ����� ������ �������”, “7�% ��� ��=� ��������”, ���������� ������ 5�� ���.

1. ������������ ������� ������ � ����� �� ������

�� ������� �%5!�%: ����. =(� ��4;�51&#" )%�%2%�&#;# �%,�!*+&%-)%*��#5&#;# )%4�';#,

C% -;�&#*# :(*+�(2&%-%����&�" F%& �:2!/&# &! :%2#��+ (:2!/&�+:%/ ;%�# �! (:2!/&�+:%/ D:%*#.

�!2�+:#;# (:!-!;# ,+%A% )12�%4( 2!-%; - )2%A%*%D1&&'; ��%=%4# -=%2�� 42(:(, �*%�!, �)�*%: -’'�#*!�' 21!*+&! ;%6*#����+ ��42%461&&' &!,�%&!*+&%A% D:�*+&#,��!: ( �F12� &!(:%�%-)14!A%A�5&�", �(�% %2A!&�-!,�"&�", �%,�!*+&%-)14!A%A�5&�" � �.�&.

�%5#&!G5# - 19052., &! �12#�%2�/ �:2!/&# -’'�*'L�+�' ;1216! “�����”. �12D1 A2%;!4�+:1 :(*+�(2&%-%����&L �%�!2#���% �!:%A% �#)( -’'�#*%�' ( �+�%�� C1 ( 18982. �61 -! :�*+:! 2%:�� “������” -!�&(�!*#�' ( �#L��, 41��, �!�12#&%�*!��, J#�%;#2�, �#:%*!L�� �! �&D#$ ;���!$. �%���"&( )�4�2#;:( A2%;!4# “�����” %�2#;(�!*# - =%:( (:2!/&�+:#$ )!2*!;1&��+:#$ A2() ( 126!�&�" (;� �%��"�+:%/ �;)12�/; )%*1;�:! �1214 41)(�!��� ':%/ �+%A%4&� 4!L ;%6*#����+ )2%�*�4:(�!�# $�4 :(*+�(2&% – %����&�$ )2%,1��� &! �12#�%2�/ �:2!/&#.

�%�!2#���! “������” ��!�#*# )1214 �%=%G ,�*#" 2'4 &!�5!*+&%-�#$%�&#$ -!�4!&+, �1214 ':#$ A%*%�&1 – -!A!*+&%%����&' 4�'*+&���+ � D#2%:#$ ;!�!$ &!�1*1&&'. �&%�&#;# -!�4!&&';# 4�'*+&%��� “�����” =(*# �#-&!51&�: !) 2%-A%2�!&&' ;1216� )%5!�:%�#$ D:�*; =) )��*')%5!�:%�! %����! (4*' �#$, $�% -!:�&5#� (:2!/&�+:( D:%*( �! �#$, $�% %�2#;!� )%5!�:%�( %����( ( �&D#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4!$); �) -!A!*+&%%����&' 4�'*+&���+ � D#2%:#$ ;!�!$ &!�1*1&&', ! �!;1: %-&!"%;*1&&' - ���%2�LG �! :(*+�(2%G �:2!/&#; �#$%�!&&' )!�2�%�#-;(, F%2;(�!&&' (:2!/&�+:%A% �#$%�&%A% �41!*(; &!*!A%461&&' �#4!�&#5%/ �)2!�#,

Page 138: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

138

%)�:(�!&&' -!�%=!;# ;!�%�%/ �&F%2;!,�/, =�=*�%�1:!;#; �%,�!*+&%-)14!A%A�5&!, �1!�2!*+&%-�#4%�#C&! 4�'*+&���+.

*' )%D#21&&' ��%/$ )14!A%A�5&#$ �41" “������” )2%�1*# ( �#L�� :(2�# &!2%4&#$ �5#�1*�� (1906), 41 =(*% )2#"&'�% 21-%*G,�G )2% (:2!/&�+:( D:%*(.

�(2� &!2%4&%/ D:%*# )%�#&1& =(�# 2%-D#21&#" 4% D1��# 2%:�� (4% ,+%A%, ': )2!�#*%, &!2%4&! D:%*! )2%�%4#*! %4&%-�2#2�5&#" :(2� &!�5!&&'). ��1 &!�5!&&' ;!L )2%�%4#�#�' 2�4&%G ;%�%G. 126!�&! ;%�! (�%=�% 2%��"�+:!) )%�#&&! �#�5!�#�' � ��!2D#$ :*!�!$ ': %4#& - )214;1��� &!�5!&&'.

� (��$ �1214&�$ �! �#C#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4!$ �:2!/&# &!�5!&&' ;(�#�+ �1��#�' (:2!/&�+:%G ;%�%G. �2# ,+%;( )1214=!5!*%�+ ��1��# ( &!�5!*+&� )2%A2!;# ,#$ -!:*!4�� �#�51&&' (:2!/&�+:%/ ;%�# �! *��12!�(2#, ���%2�/ �! A1%A2!F�/ �:2!/&#.

�'*+&���+ �%�!2#��� “����� ” -!*16!*! ��4 %=’L:�#�&#$ �! �(=’L:�#�&#$ (;%� ��&(�!&&'. �%&# ��42�-&'*#�' -! ��2(:�(2%G, F%2;!;# 2%=%�#, �#)%; ()2!�*�&&'; 2�-&#;# =(*# &!���+ &!-�#. �!:, ( ;.�#L�� –�� ���� “����� ” �*. �.A�B�-� . % ��2(:�(2# �%�!2#��� ;%A*# �$%4#�# 2�-&%;!&��&� :%;���/ �! )�4:%;���/ – �1!�2!*+&!, �#4!�&#5!, !2�#��#5&! �%C%.

��1(:2!/&�+:! �)�*:! �5#�1*�� � 4�'5�� &!2%4&%/ %����# (�2!�1&+ 1906 2.) )%�#&&! =(*! ��!�# %�&%�&%G ��2(:�(2&%-%2A!&�-(G5%G %4#&#,1G � %����&�" �F12� �:2!/&#, ! � )12�)1:�#�� – %�&%�%G (:2!/&�+:%A% ��&���12���! %����#. 4&!: ��1(:2!/&�+:! �)�*:! �5#�1*�� )�4 �#�:%; 21!:,�/ 1907 2. &1 -;%A*! )%�&%,�&&% )2!,G�!�#, ! ��4&%�#*! ��%G 4�'*+&���+ � 4%=( �1&�2!*+&%/ �!4#.

1%=$�4&% -!(�!6#�#, C% 4�'*+&���+ “�����” =(*! &12%-2#�&% )%�’'-!&! - (:2!/&%-&!�5#;# )2%,1�!;# � �1214%�#C� 4($%�1&���!, 5!��#&! ':%A% !:�#�&% ��4��%G�!*! )2!�% (:2!/&�+:%A% &!2%4( �#�5!�# =�=*�"&� �1:��# �! ;%*#��# (:2!/&�+:%G ;%�%G. �!:, )%51�&#; 5*1&%; �!;’'&1,+-�%4�*+�+:%/ “������” ��!� ;��,1�#" L)#�:%) �!2F1&�". ��& 61 L !��%2%; %4&%A% - )121:*!4�� &! (:2!/&�+:( ;%�( ��'�%A% K�!&A1*�', �&�,�!�%2%; �#:*!4!&&' � 4($%�&#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4!$ (:2!/&�+:%/ *��12!�(2# �! ���%2�/ �:2!/&#.

2. ��������-����������� ���� �. A����

��4 �;12�� �.�.I1�51&:! &�$�% - (:2!/&�+:#$ ;!"��2�� )#�+;1&���! &1 4%=(� �%=� =�*+D%A% �;1&� " D#2D%A% 2%-A%*%�( &! )2%��%2!$ �!$�4&%/ �:2!/&#, ': ��!& M2!&:%. �� ��%2�&%: ��%/$ )(=*�,#��#5&#$ )2!,+ ��& )%��!L C1 " ': )14!A%A-)2%����#�1*+, ( =!A!�+%$ ��%2!$ � �#��()!$ ':%A% A%��2% :2#�#:(L�+�' �(5!�&! �#��1;! %����# " �#$%�!&&'.

!2%4&! %����! � �!*#5#&� �#;!A!*! &!)%*1A*#�%/ )2!,�. �.M2!&:% 2!-%; - �.�!�*#:%;, .�!2*1,+:#; �! �&D#;# )14!A%A!;# ��!*# &! D*'$ =%2%�+=# -! 4�"�&% &!2%4&(, )%-�)2!�6&+%;( 41;%:2!�#5&( " A(;!&���#5&(, ��4)%��4&( �&�121�!; &!2%4( %����(. �&%�&#" &14%*�: ��&(G5%/ %����&+%-�#$%�&%/ �#��1;# ��& (=!5!� ( �%;(, C% ;%*%4� *G4# �#$%4#*# -� D:%*# &1-4!�&#;# 4% )2!,� &! :%2#��+ &!2%4(, “�*(A!;# �1)12�D&+%A% &1�)2!�14*#�%A% *!4(, )’'�:!;# &!2%4&#;#”. �!-%; - A&��&#; %�(4%; ��& &1%4&%2!-%�% 5��:% F%2;(*G�!� ;1�( " -!�4!&&' &!2%4&%/ %����#: )�4&1��# �1�+ &!2%4 &! �!:( �#�%5�&+, &! ':( )�4&%�#�+ *G4#&( �(5!�&! &!(:!, %-=2%/�# D#2%:� ;!�# &!2%4( ���;! -4%=(�:!;# *G4�+:%/ 4(;:#.

�)2';%�!&���+ %����&+%-�#$%�&%A% �)*#�( �.M2!&:% �=!5!� ( �%;(, C%= %�%*%4�&&' &!(:%�#;# -&!&&';# "D*% � )!2� - 2%-�#�:%; ��*! � )2%,1�� F�-#5&%/ )2!,�. 14%)(��#;%G ��!6!*!�+ )2#�(�&���+ ( �#$%�!&&� =(4+-':#$ 21*�A�"&#$, ;%2!*+&#$ 5# �(�)�*+&#$ )121�(4��. �#$%�!&&' )2!�4#�%A%, ��1=�5&% 2%-�#&(�%A% " �#*+&%A% )%:%*�&&' ;%6*#�1 *#D1 -!�4':# =%2%�+=� - 21!*+&#;# 6#��L�#;# �2(4&%C!;#, � ':�" %5� 4��1" &1 )%�#&&� =(�# -!:2#�� &! )2%�#*16&� !2A(;1&�# "

Page 139: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

139

4%:!-#. � )2%�#��%'&&� )2%�#*16&#$ �41" ��4�%5(�!�#;1�+�' /$ ;#�*1&&'. �61, -�’'-%: &!�5!&&' - )2!,1G, D#2%:! %����!, )%-=!�*1&! =(4+-':#$ -!=%=%&��, �#:%2#��!&&' ��+%A% �%A% :2!C%A%, C% -4%=(�% 4%���4%; ,�*%A% 6#��' )%)1214&�$ )%:%*�&+, ��1=�5&#" 2%-�#�%: ;#�*1&&' 4��1" – �!:� -!�4!&&', &! 4(;:( �.M2!&:!, ;!L �#:%&(�!�# &!�5!*+&#" )2%,1�.

� )2!,� “N��� 0�B� � ��;�� ��>��-�B ���* � ?” �.M2!&:% ( �!:#$ )%*%61&&'$ )%'�&GL �#;%A# 2%=��&#5%A% 2($( ( �)2!�!$ %����#:

1. �2%;!4�+:#" $!2!:�12 &!�5!&&' � �#$%�!&&' )�42%��!G5%A% )%:%*�&&'. 2. ����! 4*' ��+%A% &!2%4(. 3. ��1=�5&#" 2%-�#�%: (��$ -4�=&%��1" (5&��. 4. ��4%:21;*1&&' D:%*# ��4 ,12:�#. I#2%:!, ��1=�5&!, -��*+&1&! ��4 (�':#$ -!=%=%&��, A*#=%:% &!2%4&!,

&!,�%&!*+&! -! F%2;%G � %4&%5!�&% -!A!*+&%*G4�+:! A(;!&&! D:%*! – �!:#; L %����&�" �41!* �.M2!&:!.

� )%A*'4!$ �.M2!&:! &! %����( -&!5&! (�!A! )2#4�*'L�+�' )%5!�:%��" (&!2%4&�") D:%*�. �*#�:(51 �#:%2#��%�(G5# ��!�#��#5&#" ;!�12�!*, ��& 4%�%4#�+ ;�-12&���+ :�*+:%��� &!2%4&#$ D:�* � �!*#5#&� )2%�# :�*+:%��� &!�1*1&&'. � �&D#$ ��!��'$ ��& ��4;�5!L, C% ,� D:%*# 4!G�+ &1 �)2!�6&� -&!&&', ! *#D1 “$�%��#:#”, “%=2�-:#” -&!&+, ! �&%4� " -%���; %4&1 “*(D)#&&'”, )121��%2GG5# (5&' � ;!D#&(, ':! “=(=&#�+ 21A(*'2&%... -!4!&� (2%:#”, �%4� ': &!�)2!�4� D:%*! )%�#&&! 4!�!�# (5&'; D#2%:1 :%*% -&!&+ )2% &!�:%*#D&�" ����, "%A% )2#2%4(, �(�)�*+���% " �!;( *G4#&(, -!=1-)15(�!�# 2%-(;%�#" 2%-�#�%:, )2#C1)*G�!�# �#�%:� ;%2!*+&�, 1��1�#5&� � �2(4%�� ':%���.

��%/ 4(;:# )2% �1214&G " �#C( %����( �.M2!&:% �#�*%�#� ( 2'4� �)1,�!*+&#$ ��!�1" (&!)2., ”�����-� 9���� % ��B�-�”). �%:21;!, ��& =!5#�+ )2#-&!51&&' %����# ( )�4A%�%�,� �&�1*�A1&,�/: - D:�* ;!G�+ �#$%4#�# ��, “C% -A%4%; ��!G�+ 4($%�&#;# )2%��4&#:!;# &!2%4(”. �%;( D:%*# -!�*(A%�(G�+ &! -&!5&% =�*+D( (�!A(, &�6 /; )2#4�*'G�+. ��& �#��()!L )2%�# %4&%=�5&%A% :*!�#,#-;(, F%2;!*�-;( " �$%*!��#:#, -!:*#:!L )121=(4(�!�# &!�5!*+&� -!:*!4# ��4)%��4&% 4% �(5!�&#$ )%�21=, C%= �%&# “&1 =(*# )%-%2#C1; %=2!-%�!&%A% ����(”. � -�’'-:( - ,#;, �.M2!&:% &!�%4#�+ �!:� ��!�#��#5&� 4!&�:

1) &! %4&( �1214&G D:%*( � �!*#5#&� )2#)!4!L )121�!6&% &! 205 �#�'5 ;1D:!&,��. � ,+%;( ��4&%D1&&� �!*#5#&! ��%/�+ &! %��!&&+%;( ;��,� ;�6 (��;! :2!/&!;# K�2%)#. *' ��&(G5%/ :�*+:%��� (5&�� ( �!*#5#&� )%�2�=&% =(*% = 42 �1214&� D:%*# -!;���+ 4�G5#$ 29;

2) ��&(G5� A�;&!-�/ )121)%�&1&�; 3) &!D &!2%4 )2!A&1 4% A�;&!-�"; 4) 21!*+&� D:%*# � �!*#5#&� -&!$%4'�+�' � ��!&� )%�&%/ 41A2!4!,�/, ()!4:(; 5) ':C% � �!*#5#&� -!A!*+&! :�*+:���+ (5&�� ( )%2��&'&&� 4% :�*+:%��� &!�1*1&&'

L -&!5&% ;1&D%G, &�6 � �&D#$ :2!/&!$, �% �#&%G ,+%A% L ��*+:# &1��!5! (5=%�#$ -!:*!4��.

� �1214&�" %����� -&!5&1 ;��,1 �.M2!&:% ��4�%4#� 2�4&�" ;%�� " *��12!�(2�. �+%;( )#�!&&G �)1,�!*+&% )2#��'51&! "%A% �1*#:! ��!��' “#�-�B-��� ��<��*� - B --� ��� /-���/ ����� ���� - 9�0 ����-�0 9��� 0”. �1�( &!�5!&&' 2�4&%/ ;%�# ��& �#-&!5!L ': %-&!"%;*1&&' (5&�� - 6#�%G &!2%4&%G ;%�%G. �%4% *��12!�(2#, �% ��& 4%;!A!L�+�' ��4 (5#�1*�� :2#�#5&%A% !&!*�-( ��%2��, (;�&&' )%:!-!�# (5&'; -�’'-%: /$ - 6#��';, /$ �(�)�*+&( �!2����+.

�.M2!&:% &!)%*'A!L &! &1%=$�4&%��� 21F%2;# �1214&�$ � �#C#$ (5=%�#$ -!:*!4��, C%= �%&# =(*# )%�’'-!&� - “4�"�&#;# (;%�!;# &!2%4&%A% 6#��'. ��& A*#=%:% (���4%;*G�!� �#2�D!*+&( 2%*+ (5#�1*' ( )%5!�:%��", �1214&�" �! �#C�" D:%*!$.

Page 140: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

140

�&!5&1 ;��,1 � )2%����&#,+:�" �! &!(:%��" 4�'*+&%��� �.M2!&:! -!";!L �)��)2!,' - �.�.�2(D1��+:#;: ( �I, ( 214!:,�/ 5!�%)#�( “$���� ���-�-! ����: ��-��” (M2!&:% =(� F!:�#5&#; 214!:�%2%; )12D%A% )12�%4( ��&(�!&&' � �), ( *!�!$ !,�%&!*+&%-1;%:2!�#5&%/ �!2��/. �)�*+&! 4�'*+&���+ &! �121&!$ �!$�4&%/ �:2!/&# ,#$ 4�%$ &!"�#-&!5&�D#$ (51&#$ �! �41%*%A�� ��!*! %�&%�%G ��1(:2!/&�+:%A% L4&!&&'.

3. ����������� ���� ���� ������

'�% ����#��� ('����� ����� (����-(�� ��) (1871–1913) – �#4!�&! (:2!/&�+:! )%1�1�!, A2%;!4�+:#" 4�'5. !2%4#*!�' ( ;. %�%A2!4-�%*#&�+:%;(.

�1�' �:2!/&:! =(*! &1 )2%��% �!*!&%�#�#; )%1�%;, !*1 " 42!;!�(2A%;, )2%-!/:%;, )121:*!4!51;, )(=*�,#��%;. � )#�!&&'$ %����# // �(2=(�!� &!)2';%: 4�'*+&%��� (:2!/&�+:#$ =(26(!-&#$ &!,�%&!*����� )% %2A!&�-!,�/ D:�* 4*' &!2%4(.

� &!2#�� “A��� ” �%&! �#��()!*! )2%�# -*%5#&&%/ )%*��#:# ,!2#-;(, C% =(*! �)2';%�!&! &! %=;161&&' =G461�&#$ !�#A&(�!&+ 4*' &!2%4&#$ D:�*, &! )2#A&%=*1&&' �5#�1*�� �! (5&��.

� 2!&&+%A% 4#�#&���! �1�' �:2!/&:! ,�:!�#*!�+ )#�!&&'; %����# � :(*+�(2#. � 19 2%:�� �%&! &!)#�!*! 4*' ��%/$ ;%*%4D#$ �1��12 )�42(5&#: “���-� ������ 0��-�0 - ����”, C% =(� &!42(:%�!&#" )��*' �;12�� )%1�1�# ( 1918 2%,�.

�1*#:( (�!A( ( ��%/$ )(=*�,#��#5&#$ ��%2!$ �%&! )2#4�*'*! 2%-A*'4( 2%*� �5#�1*' � &!2%4&�" D:%*�. �2% �41!* �5#�1*' �%&! )#D1 � *#��!$ 4% �.�.�!:!2%�%/: “�61 %4&% �%, 5�% � D:%*1 1��+ 51*%�1: &1)*%$%", &1 512���!' )14!&�:!, # )2#�%; 51��&!', 1��+ =%*+D!' )%*+-! 4*' 41�1"”.

�1�( ��;1"&%A% �#$%�!&&' �1�' �:2!/&:! �=!5!*! ( F%2;(�!&&� A2%;!4'&#&!-=%2,'. � %)%��4!&&� “��*��� ” )#�+;1&&#,' )2#$%4#�+ 4% �#�&%�:(, C% 4%�'A�# ,�L/ ,�*� ;%6*#�% ��*+:# 2%-�#�!G5# )2#2%4&� -4�=&%��� 4#�#&#.

�1�' �:2!/&:! �!:%6 -!";!*!�' )#�!&&'; %����# 4%2%�*#$, &!)%*'A!G5# &! %2A!&�-!,�/ :%*1:�#�&#$ 5#�!&+ 4*' &!2%4(. � ,�LG ;1�%G &1G =(� �:*!41&#" :!�!*%A �#4!&+ 4*' �!:#$ 5#�!&+. �)!4C#&! �1�� �:2!/&:# L ,�&&#; �:*!4%; &1 ��*+:# � �:!2=&#,G (:2!/&�+:%/ �! ����%�%/ *��12!�(2#, !*1 " )2%A21�#�&%/ )14!A%A�5&%/ 4(;:#.

4. ������ � ����������� ��������� �. � ����

'���"& ����!�� ���G������ (1855–1936) – �#4!�&#" )14!A%A, )%�*�4%�&#: �.�D#&�+:%A% � �:2!/&�, A2%;!4�+:#" 4�'5. !2%4#��' � ;.�2%*1�,�. �!A!�% -2%=#� 4*' 2%-�#�:( %����# &! �:2!/&�, A12%" )2!,�.

�2%�'A%; )%&!4 )����%*���' �!;%��44!&% �2(4#��' &! &#�� %����# 2�4&%A% &!2%4( �#;%F�" �2#A%2%�#5 �(=1&1,+. ��& 2%-)%5!� ��%G �5#�1*+�+:( 4�'*+&���+ C1 18-2�5&#; G&!:%; � �.�%2%&+:# &! �12&�A��C#&�. ! 2!&&�$ 1�!)!$ ��%L/ )14!A%A�5&%/ 4�'*+&%��� -!21:%;1&4(�!� �1=1 ': !��%2 D:�*+&#$ )�42(5&#:��. ��& �:*G5!� 4% /$ -;���( ;!�12�!* )2% 6#��' �1*'& �! �1*'&�+:#" )%=(�. � 18782. �.�(=1&1,+ =(� -��*+&1&#" - 2%=%�# -! &!)#�!&&' )�42(5&#:! “�>J�����+-S: + � B-��”, :%6&! -!4!5! ':%A% ;���#*! ��4%;%��� - 6#��' � �#; �!;#; )%�’'-(�!*! )214;1� !2#F;1�#:# - )2!:�#:%G.

� 18812. �.�(=1&1,+ �#�2#;!� ��)#�# -! :(2� ��*%A%2%4�+:%A% (5#�1*+�+:%A% �&��#�(�( �!2:���+:%A% (5=%�%A% %:2(A(. � 18832. )2!,G�!� �#:*!4!51; )�4A%�%�5%A% :*!�( �#/��+:%/ )12D%/ A�;&!-�/. �*#-+:% 4�!&!4,'�# 2%:�� ��4)2!,G�!� 4#21:�%2%; &!2%4&#$ (5#*#C �#/��+:%/ A(=12&�/.

Page 141: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

141

�!A!�% � )*�4&% )2!,G�!� �#;%F�" �2#A%2%�#5 ( A!*(-� �1%2�/ )14!A%A�:#. �%A% )14!A%A�5&� )2!,� )2#��'51&� )#�!&&'; 4%D:�*+&%A% �#$%�!&&', )%5!�:%�%A% &!�5!&&', %����# 4%2%�*#$. �%=*#�( (�!A( ��& )2#4�*'� -�’'-:( &!�5!&&' - 6#��';. �2%�'A%; ��%L/ )14!A%A�5&%/ 4�'*+&%��� �#4!� 41�'�:# )�42(5&#:��, ;1�%4#5&#$ )%��=&#:�� � :&#6%: - 2�-&#$ )#�!&+ &!�5!&&' � �#$%�!&&'. �1214 &#$ – %�&%�&! )2!,' “��� ����B���� >���S”, 4%�*�461&&' “� - ����-�* ������ -��”, :&#A! 4*' 5#�!&&' � )%5!�:%��" D:%*� “F[�-S9��” � 5%�#2+%$ 5!��#&!$, C% �#�2#;!*! =�*+D ': 41�'�+ �#4!&+, ;1�%4#5&#" )%��=&#: 4*' &!�5!&&' !2#F;1�#,� ( &14�*+&#$ D:%*!$ � :*!�!$ 4*' 4%2%�*#$ “&��<*���B���� + � B�” � “������� ��<*�����”. � ,#$ �! �&D#$ 2%=%�!$ !��%2 �#��()!� -! �)2%�!461&&' � )2!:�#:( &!�5!&&' � �#$%�!&&' 41;%:2!�#5&#$ � A(;!&���#5&#$ )2#&,#)�� )14!A%A�:#.

�#;!*% -(�#*+ 4%:*!� �.�(=1&1,+ -!)2%�!461&&G � D:%*!$ �:2!/&# &!�5!&&' 2�4&%G ;%�%G, ':( ��& ��!6!� -!�%=%; (��12461&&' )2#&,#)( &!2%4&%��� � (:2!/&�+:�" )14!A%A�,�. � 18832. )�4 )�1�4%&�;%; %21,+ �#"D%� (:2!/&�+:#" =(:�!2 �(=1&,' – “%� * �� ”, � ':%;( =(*% �;�C1&% =!A!�% F%*+:*%2&#$ ��%2��. �%A% 6 2%:( )�4 )�1�4%&�;%; �.�(�%2&%A% �#"D*! "%A% “N�� -� ”. =#4�! )�42(5&#:# =(*# ���%21&� &! &!2%4&�" %�&%��.

�14!A%A ��!6!�, C% (:2!/&�+:( ;%�( �*�4 �#�5!�# -! &!2%4&#;# ��%2!;#, =% �%&# L ;(42#;# -! -;���%;, )%�5!*+&#;# 4*' 6#��', ! ;%�! � &#$ ;1*%4�"&!, =!A!�!, '�:2!�!. !���+ - ;1�%4#5&%A% =%:( ��& �=!5!� ( &!2%4&#$ :!-:!$, )2#:!-:!$ � )2#�*��’'$ &1-!;�&&#" ;!�12�!*, ':#" �!2�% �#:%2#��%�(�!�# ':&!")%�&�D1.

1-�!6!G5# &! %51�#4&� )121�!A# �!:%A% �#)( )�42(5&#:��, &!�5!�#�' -! &#;# � &!2%4&#$ D:%*!$ ;�&���12���%; -!=%2%&'*%�'.

� )%��21�%*G,�"&#" )12�%4 �.�(=1&1,+ )2%4%�6(�!� ���%2G�!�# )�42(5&#:# 4*' )%5!�:%�%/ D:%*# (“��� �”, 5%�#2# “N�� -��”), :&#A# � )%��=&#:# 4*' &%�%/ �2(4%�%/ D:%*#, -!";!��' *�:��4!,�LG &1)#�+;1&&%���. �#�!� *1:,�/ �5#�1*';, �#��()!� -� ��!��';# � A!-1�!$ � 6(2&!*!$, 41 ��4��%G�!� ��%/ 4(;:# )2% -�’'-%: D:%*# - 6#��';, )2�%2#�1�&#" 2%-�#�%: 2%-(;%�#$ -4�=&%��1" � ;%2!*+&#$ ':%��1" (5&��, �#��()!� )2%�# &!4!&&' D:%*� �(-+:%)2!:�#5&%A%, (�#*��!2&%A% $!2!:�12(.

�2��/�, +����2 �, +*,�(� 44 ��+'���5

��� ����, ��S� ���� ����, $�G��&�� � ���!�����,

����% ���G�G���� ���� �

�5#�1*+�+:#" �&��#�(� (3 2%:#)

�1;��&#5�, ��*+�+:%A%�)%4!2�+:�, �%2A%�� �! �&D� (5#*#C! � D:%*# (3–4 2%:#)

�5#�1*+�+:!

�1;�&!2�' (4 2%:#)

�%:*!�&1 (5#*#C1 (5 2%:��)

�#C1 )%5!�:%�1 (5#*#C1 (4 2%:#)

�%5!�:%�� (5#*#C!: -1;�+:�, ;�&���12�+:�, ,12:%�&%-

)2#$%4�+:� (3–4 2%:#)

Page 142: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

142

��� �� ����&�# � ��S�# ���� � �&��12-�#�1�

(4 2%:#)

�#C� �1$&�5&�, ��*+�+:%A%�)%4!2�+:�,

1:%&%;�5&� �%C% &!�5!*+&� -!:*!4#

(4–5 2%:��)

�#C� 6�&%5� :(2�# (4–5 2%:��)

($%�&! !:!41;�' (4 2%:#)

=%A%�*%�-�+:�

:*!�#

5%*%��5!

A�;&!-�' (8 2%:��)

21!*+&1 (5#*#C

1 (7 2%:��)

:%;12-,�"&1

(5#*#C1

(7–8 2.)

:!41��+-:#"

:%2)(� (7 2%:��)

6�&%5! A�;&!-�'

- )14. :*.

(7–8 2.), )2%A�;-

&!-�' (4 2%:#)

L)!2$�-!*+&1

(5#*#C1

(7–8 2.)

�&��#�(� D*'$1�&

#$ 4��5!�

(8 2%:��)

4($%�&! �1;�&!-

2�' (6–7 2.), 4($%�&1 (5#*#C

1 (4 2%:#)

������ $������% � �!�� � 1. �&!*�- D:�*+&#$ )�42(5&#:�� �. �(=1&,'. 2. �.M2!&:% )2% ;��,1 :!-:# ( 2%-�#�:( 4#�'5%/ %�%=#��%���. 3. �'*+&���+ A2%;!4�+:#$ )2%����&#,+:#$ �%�!2#��� &! �%*#&� (1900–1917

22.). 4. �!2!:�12#��#:! -!A!*+&%/ 5%*%��5%/ � 6�&%5%/ %����# &! �%*#&� (1900–1917

22.). 5. �%2��&'*+&#" !&!*�- &!,�%&!*+&#$ %����&�$ �#��1; &! �%*#&� ()%5. �� ��.)

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���%

1. � ':%G ;1�%G ( 1905–1907 22. � �:2!/&� -’'�*'G�+�' A2%;!4�+:� �%�!2#���! “�2%����!”?

2. �%;( �5!�+ 4��1" :!-:# (-! �. M2!&:%;)? 3. ��% L !��%2%; “�14!A%A�5&#$ =1��4”? 4. � 5%;( )%*'A!L 41;%:2!�#-!,�' %����&�$ )2%,1��� )��*' 1905 2%:(?

�� �. !�5!*# 4��1" A2!;!�#,� ;1�%4%; (-! �.M2!&:%; – “�2#,1�! D:�*+&! &!(:!”): ) +����*; >) ;���0 ��; ) >����� ���*. 2. ���%2 “�(:�!2' S6&%2(�:%A%”? ) �.$�>�-�;�; >) K.&�B��� ;

)�.A�B�-��. 3. “ !D 42(A” – ,1: ) - �� $.��� /-��; >) �����B-�� #.�9�-�����; )�����B-�� �.#��< ; �) �-�� K.&�B����/. 4. ���%2 %)%��4!&&' “I:%*!”: ) $.��� /-� ; >) �.$�>�-�;�; ) �.#��<.

Page 143: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

143

�����& 2.6. �:2!/&�+:! D:%*! � )14!A%A�:! 20-30-$ 2%:�� �� ��%*���' (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.).

���� XV�

����� � ���������� ����� (����� � �� ������������� ��� ����������

���������: 20-�� ���).

1. ��+��>� + � -� � +*��� - ;��- ��-�/ ���� �!�. 2. ���� - ;��- ��-�/ 9���� �. ����/. 3. ���� - ;��- ��-��� ���-�*�-��� �0� --� �. ���C-� . 4. ��>����� ��+>���� + � ��-�/, ���<��:-�/ : �J�/ 9���� � 20-�� ����. 5. ! ;��- ��-�: �0�-�: ��� � %. � J�-� .

'� �� ���: 1. �%&��!&�#&%� �. �., ��2(;#&�:#" �. @. 512:# )% #��%2## &!5!*+&%A% %=2!-%�!&#' �

�%��##. – �, 1953. 2. �2!�1,+ �.�. ���%2�' (:2!/&�+:%/ D:%*# � )14!A%A�:#: �(2� *1:,�". –�12&%)�*+, 1994. 3. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 4. �G=!2 . . �! �&. ���%2�' (:2!/&�+:%/ )14!A%A�:# /-! 214. �. �. ��1*+;!$%�#5!. – �.:

��� , 2000. 5. �=2(L�! �. �., �#��&! �. S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2 # ��������� ��� ����� �����, � ��������� 6��� ���, “@���������

������”, “@�������� ������� �����”, &������� "������� 7���, “@��������� ����� �� ��� ������� � �������� � � !� �������”, � �������, �����������, �������, !���������, �����, �������, �����!��.

1. ������ ������� �� ����� ������������ ������ � �

��4&%�*1&&' 4�'*+&%��� �%�!2#���! “����� ” -! 4%=# �1&�2!*+&%/ �!4# (8.03.1917 – 30.04.1918) ��4=(�!*%�' &! %�&%�� ��!&%�*1&&' &1-!*16&%��� (:2!/&�+:%/ 4126!�#. �&%�&#;# )2#&,#)!;#, &! ':#$ F%2;(�!*!�' �#��1;! %����# �:2!/&#, ��!*# 4*' )%5!�:%�%/ D:%*# // �����+:�" $!2!:�12, -!A!*+&���+, %=%�’'-:%����+ �! =1-)*!�&���+; 4*' �1;#2�5&%/ D:%*# – -!A!*+&%4%��()&���+; 4*' �#��1;# %����# &!,�%&!*+&#$ ;1&D#& – 2��&%)2!�&���+; 4*' )2#�!�&#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4�� – )2!�% &! %2A!&�-!,�G &!�5!&&' �! 2��&%)2!�&1 ��&(�!&&' - 4126!�&#;# D:%*!;#.

� 512�&� 1917 2. (&��12�!* �1&�2!*+&%/ �!4# )2%A%*%�#� !��%&%;�G �:2!/&# � ���%2#� )12D#" ��2(:�(2&#" )�42%-4�* 4*' ()2!�*�&&' �#��1;%G %����# – �1&12!*+&#" �1:21�!2�!� ����#. �%A% 4�'*+&���+ %5%*#� A%*%�! 41C% 2!&�D1 ���%21&%/ �!4# �%�!2#���! I:�*+&%/ ����# ��!& ��1D1&:%.

�1&�2!*+&! �!4! 2%-2%=#*! ��2(:�(2( ()2!�*�&&' %����%G, ��4&%�#*! 4�'*+&���+ ��1(:2!/&�+:%/ �5#�1*+�+:%/ �)�*:#. ��1(:2!/&�+:! �5#�1*+�+:! �)�*:! �#-&!5#*! )1�&� &!)2';# ��%L/ 4�'*+&%���. � �F12� )�4A%�%�:# �! )121)�4A%�%�:# )14!A%A�5&#$ :!42�� – %2A!&�-!,�' :%2%�:%�12;�&%�#$ :(2��� �! &!��()&1 ��4:2#��' �)1,�!*+&#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4�� (�#C� )14!A%A�5&� :(2�# ( ;. �#L��, C% -!";!*#�' 4%4!�:%�%G %����%G 4*' �5#�1*��, =(*# )121��%21&� 1917 2. ( �14!A%A�5&( �:!41;�G). � �F12� 2%-=(4%�# �1214&+%/ %����# – 2%-A%2�!&&' D#2%:%/ ;1216� (:2!/&�+:#$ D:�* ()%5!�:%�#$, �1214&�$ �! A�;&!-�"). � �F12� &!(:%�%-)14!A%A�5&�" – %2A!&�-!,�' �:2!/&�+:%A% !,�%&!*+&%A% �&��12�#�1�( (-!�&%�!&#" ( 6%��&� 1917 2.), 2%-2%=:!

Page 144: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

144

�! �#4!&&' &!(:%�%-)14!A%A�5&%/ �! ;1�%4#5&%/ *��12!�(2#, ���%21&&' (:2!/&�+:%/ &!(:%�%/ �12;�&%*%A�/, (:2!/&�+:%A% )2!�%)#�( �%C%. � �F12� ;!�12�!*+&%A% -!=1-)151&&' %����# – -!*(51&&' )2#�!�&%A% :!)��!*(, :%D��� 21*�A�"&#$ :%&F1��" �! A2%;!4�+:#$ %2A!&�-!,�" 4% F�&!&�(�!&&' &!�5!*+&#$ -!:*!4��.

��> %���* -J�-� (30.04.1918 �. – 15.12.1918 �.) � (2'4� A1�+;!&! �. �:%2%)!4�+:%A% )#�!&&';# %����# )%:*#:!&1 =(*%

-!";!�#�' ��&���12���% %����# &! 5%*� - )2%F. �.�!�#*1&:%. �12D%512A%�#;# :2%:!;# &%�%���%21&%A% ;�&���12���! ( �)2!�� 21F%2;(�!&&' %����&+%/ A!*(-� ��!*#:

1. � )#�!&+ %2A!&�-!,�/ �#��1;# %����#: ,1&�2!*�-!,�' %����#; �:!�(�!&&' ��44�*�� %����# 4*' &!,�%&!*+&#$ ;1&D#&; �:!�(�!&&' D:�*+&#$ 2!4 ( 21A�%&!$ �:2!/&#.

2. � )#�!&+ ��2(:�(2(�!&&' %����#: )%D#21&&' ;1216� )2#�!�&#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4��; %2A!&�-!,�' &!�5!*+&#$ -!:*!4�� A�;&!-�"&%A% �#)( - (:2!/&�+:%G ;%�%G �#:*!4!&&'; ��4&%�*1&&' 4�'*+&%��� �#/��+:%A% (&��12�#�1�(.

3. � )#�!&+ &!(:%�%-)14!A%A�5&%A% -!=1-)151&&': %2A!&�-!,�' �:2!/&�+:%/ �:!41;�/ !(: &! 5%*� - �. �2#;�+:#; �! �. �12&!4�+:#;.

��> ���������/ (15.12.1918 �. – 5.02.1919 �.) �%&%�*1&&' �:2!/&�+:%/ !2%4&%/ �1�)(=*�:# -=121A*% ��&���12���% %����# ':

%�&%�&( ()2!�*�&�+:( %4#&#,G. �'*+&���+ &%�%A% ;�&���2! %����# ��!&! A�L&:! $!2!:�12#-(G�+ &!��()&� D*'$# 21F%2;(�!&&' %����&+%/ A!*(-�: )%�12&1&&' 41,1&�2!*�-!,�"&#$ )2%,1���; 2%-2%=:! )2%A2!;# L4#&%/ (:2!/&�+:%/ D:%*# (-! ':%G �#��1;! %����# �:*!4!*!�' - �2+%$ %�&%�&#$ 1�!)��: ;%*%4D! D:%*! (4 2%:#); ��!2D! %�&%�&! D:%*! (4 2%:#); :%*1A�' (4 2%:#); -!��12461&&' &%�%A% )2!�%)#�( (:2!/&�+:%/ ;%�#; )2#"&'��' ( ��5&� 1919 2. -!:%&( “�2% 4126!�&( (:2!/&�+:( ;%�(”; �)��2%=��&#,��% - ��1(:2!/&�+:%G �5#�1*+�+:%G �)�*:%G ( �)2!�� )�4A%�%�:# :!42�� �! ;!�12�!*+&%A% -!=1-)151&&' �5#�1*+���!.

2. ��� ������������ ����� �. �����

��!�% 0����� (1856–1940) &!2%4#*!�' ( �. *1D&' &! �12&�A��C#&�. � 1861 2. )2%6#�!*! ( �#L��, -!:�&5#*! A�;&!-�G. � 15 2%:�� �%F�' %�2#;!*! 4%-��* &! ��4:2#��' 4#�'5%A% �!4:! &! 20 �#$%�!&,��. �!�4':# -&!"%;���( - ��;’LG ��!2#,+:#$ �. �(�%�! ��!*! )!*:%G )2#$#*+&#,1G (:2!/&�+:%/ :(*+�(2#, )%-&!"%;#*!�' - �.�(=#&�+:#;, �.�#�1&:%;, �.2!A%;!&%�#;, .�5�*:%G, �.J#�1,+:#;.

� 1874 2. �.�(�%�! )121/646!L 4% �1�12=(2A! 2!-%; -� ��%/; &!2151&#;, ��4%;#; (:2!/&�+:#; 1�&%A2!F%; � F%*+:*%2#��%; ..�(�%�#;. �%&! )2!,G�!*! ( )1�12=(2-+:#$ D:%*!$, )�-&�D1 – ( 4#�'5#$ �!4:!$ �12&�A%�! � �!2:%�!, ( �!2:���+:%;( �%�!2#���� 2%-)%��G461&&' A2!;%�&%���. �2!:�#5&! )14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �)2!�#*! �#2�D!*+&#" �)*#� &! F%2;(�!&&' )14!A%A�5&#$ )%A*'4�� �. �(�%�%/. � 1906 2. �%&! &!)#�!*! � �#4!*! “��� /-���: >�� �” ( &! %�&%�� 2%-2%=%: . �%�1=&�), � 1911 2. – “��B ���� ����� <�=” �! =2%D(2( “��� �������-� � ������ B�� --�”.

�2#&,#)%�%G %�&%�%G -;���( &!�5!*+&%-�#$%�&%A% )2%,1�( ( 4%D:�*+&#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4!$ �! D:%*!$ �. �(�%�! ��!6!*! 2�4&( ;%�(, &!,�%&!*+&� ��'�! �! %=2'4#, $2#��#'&�+:� ,�&&%��� (:2!/&�+:%A% &!2%4(. �(4(5# 214!:�%2%; :#/��+:%A% 6(2&!*( “�����” (1910–1914), ( 5#�*1&&#$ ��!��'$ %=b2(&�%�(�!*! � 2%-�#�!*! ��%/ )%A*'4# &! %2A!&�-!,�G (:2!/&�+:%A% D:�*+&#,��!. �%=*#�1 ;��,1 � // &!(:%�%-)14!A%A�5&#$ 4%�*�461&&'$ -!";!L )2%=*1;! 4%D:�*+&%/ �! )%-!D:�*+&%/ %����#. %D:�*+&! %����! �! �#$%�!&&', &! 4(;:( �.�(�%�%/, )%�#&&� =!-(�!�#�' &! 5��:�" �-!L;%4�/ - &!2%4&%G )14!A%A�:%G � )2%�%4#�#�' ��*+:# 2�4&%G ;%�%G. �%-!D:�*+&! %����! ;!L =!-(�!�#�' &! �#��1;� �15�2&�$ D:�* :�*+:%$ �#)��: &14�*+&� D:%*#, D:%*#

Page 145: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

145

*�:��4!,�/ &1)#�+;1&&%���, )%��%2&%-4%4!�:%��, F!$%�� � )2%F1��"&� D:%*#, ! �!:%6 &!2%4&� (&��12�#�1�#.

�2!,GG5# ( ��44�*� 4%D:�*+&%A% �#$%�!&&' �1:21�!2�!�( %����# � (2'4� � �, �.�(�%�! =2!*! =1-)%�1214&G (5!��+ ( 2%-=(4%�� (:2!/&�+:%/ D:%*#. �(2� *1:,�", )2%5#�!&#" &1G ( �#/��+:%;( )14!A%A�5&%;( �&��#�(��, �#"D%� - 42(:( %:21;%G :&#6:%G “��+ 9����- ��� ” (1918). �&%�&#; )2#&,#)%; &!�5!&&' � �#$%�!&&' � (:2!/&�+:�" D:%*� �%&! ��!6!*! - ���-���, ! )14!A%A�5&#; �41!*%; – - ;��- ��-�-������:-�:.

� 19212. �.�(�%�! �#/$!*! -! :%24%&, 41 )2%4%�6#*! )14!A%A�5&%-)#�+;1&&#,+:( 4�'*+&���+, &!)#�!*! C1 4�� ��4%;� 2%=%�#: “F 0��- I��� ” �! “��+ C����:��� �� /-�” (1922 2.)

3. ��� ������������� ����������� �������� �.���<���

���� +G�N��� (1881–1971) &!2%4#��' � ;.�2(�#*�� J#�%;#2�+:%/ %=*!���. �!:�&5#� �#/��+:#" (&��12�#�1�, 41 -A%4%; )2!,G�!� 4%,1&�%;, )2%F1�%2%;. %=21 -&!� � �#�5!� ���%2�G D:%*# � �:2!/&�.

!)#�!� 2'4 )�42(5&#:�� 4*' (:2!/&�+:#$ D:�*: “���- *� ” (1917), “���-� �� --�” (1918), “��� /-�� �� * ��� ” (1918), “��� /-��� 9����-� *����” (1921). �2!,G�!� �5#�1*1; �1214&+%/ D:%*# �! :%;12,�"&%A% (5#*#C! � ;.�#L��, )2#�!�-4%,1&�%; � )2%F1�%2%; � (&��12�#�1�!$ �#L�!, �!;’'&1,+-�%4�*+�+:%A%, �!2D!�#, �2&%, �%&��%=�, 41:!&%; �%*1A�/ ��'�%A% �&42�' �12�%-�!&&%A% ( ��&&�)1-�.

4&�LG - &!"��4%;�D#$ �(5!�&%;( 5#�!51�� &!(:%�#$ )2!,+ �.A�L&:! L “��� /-�� ������� ” (1918), 41 ��& )%��!L ': 4%�*�4&#: ���%2�/ %����# �! :(*+�(2# �:2!/&#. ��12�!G5#�+ 4% 1)%$# (:2!/&�+:%A% ��42%461&&' (�V��–�V�����.), �51&#" -2%=#� �#�&%�%: )2% :(*+�(2&%-%����&L )%�1214&#,��% �:2!/&# ;�6 �!$%4%; � �$%4%; �! )2% 21A1&12!,�G (:2!/&�+:%/ &!(:%�%/ 4(;:# ( �%�:%��+:�" 4126!��.

� 1918–192022. �.A�L&:% :12(�!� ��&���12���%; %����# � ��2%�)%��4!&+ �:2!/&�+:%/ �1�)(=*�:# �! �!;’'&1,+-�%4�*+�+:#; 4126!�&#; (:2!/&�+:#; (&��12�#�1�%;. �! 4%2(51&&'; (2'4( #21:�%2�/ ��& �#4!� &!:!- )2% )121$�4 &! (:2!/&�+:( ;%�( �#:*!4!&&' � D:%*!$ (��$ �#)��; ���%2#� :%;���G - %)2!,G�!&&' (:2!/&�+:%A% )2!�%)#�(; �#4!� )%��!&%�( )2% -!)2%�!461&&' %=%�’'-:%�%A% =1-:%D�%�&%A% &!�5!&&' 4��1" D:�*+&%A% ��:(.

�%*%�&#; ( 2%-�#�:( 4($%�&%��� (:2!/&�+:%/ ;%*%4� �.A�L&:% ��!6!� $2#��#'&�+:( 4%=2%51�&���+, �)2!�14*#����+ � )2!,+%�#����+. �� 2#�# ;%6*#�% �#$%�!�#, &! 4(;:( �51&%A%, *#D1 &! %�&%�� 2�4&%;%�&%A% �#$%�!&&' � ��*+:# � 2%4#&�. �!:#; 5#&%;, )2#&,#)%�#;# 2#�!;# )14!A%A�5&#$ )%A*'4�� �.A�L&:! ;%6&! ��!6!�#: 2�-&%;%�&���+, 2%4#&&���+, -!*(51&&' $2#��#'&�+:#$ �41!*��.

�A�4&% - ,#;, %�&%�&#;# -!�4!&&';# %����&+%-�#$%�&%A% )2%,1�( � &!�5!*+&#$ -!:*!4!$ �:2!/&# )%�#&&� =(�#: (:2!/&�-!,�' ���$ �#)�� &!�5!*+&#$ -!:*!4��; 4%��()&���+ � L4&���+ &!�5!&&'; ���%21&&' �#��1;# )�4A%�%�:# &!,�%&!*+&#$ )14!A%A�5&#$ :!42��.

4. ����������� ��� ���� ���������, ��A������� � ����� ����� 20-'! ���

���& ���� (��� /-���/ �;� ����B-�/ � ��-���/ ����>����) (1919–1921). � ,1" )12�%4 :12��&#,��% �#��1;%G %����# )2#"&'� &! �1=1 !2%4&#" �%;��!2�!�

%����#, ':#" -4�"�&#� &!��()&� :2%:# � 21F%2;(�!&&� %����&+%/ A!*(-�: -!)2%�!461&&' L4#&%/ �2(4%�%/ )%*��1$&�5&%/ D:%*# � )2%)!A!&4! �2(4%�%A% $!2!:�12( &!�5!&&' �

Page 146: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

146

�#$%�!&&'; F%2;(�!&&' �%,�!*+&%-)14!A%A�5&%A% &!)2';:( 4%�*�461&+ &!(:%�,�� �! �5#�1*+���! (-! )�4�2#;:# �.�2#&+:!, @.�'))%); ��141&&' 4�%��()1&1�%/ �#��1;# %����# (- 8 4% 13 2%:�� �! - 14 4% 17); )121��%21&&' )12D%A% ��()1&' � 4#�'5#" =(4#&%:, ! 42(A%A% – � )%*��1$&�5&( D:%*( �- -!*(51&&'; 4% )1�&%A% �#4( )2%F1��"&%/ 4�'*+&%���.

�!:#; 5#&%;, !2%4&#" �%;��!2�!� ����# -!)2%)%&(�!� ���" D*'$ 2%-=(4%�# D:�*+&#,��! 4*' &!"D#2D#$ ;!� &!�1*1&&' �:2!/&#. �2# ,+%;( :%6&! - &!,�%&!*+&#$ ;1&D#&, C% &!�1*'*# �:2!/&(, �!:%6 ;%A*! -!�&(�!�# ��%/ &!�5!*+&� -!:*!4# - �#:*!4!&&'; 2�4&%G ;%�%G. �%5!�%: 20-$ 2%:�� ��!� )12�%4%; ���%21&&' &�;1,+:#$, )%*+�+:#$, 51�+:#$, L�21"�+:#$ D:�* � �:2!/&�.

��> !���(1921 – 1926 ��.) � ,1" )12�%4 2%-�#�%: %����# � �:2!/&� $!2!:�12#-(�!��' )2%'�%; 4�%$

)2%�#*16&#$ �1&41&,�": -!*(51&&' 4% (:2!/&�+:%/ �#��1;# %����# -!A!*+&#$ 2!4'&�+:#$ )14!A%A�5&#$ �41", C% =(*% )2%4#:�%�!&% ���%21&&'; ����; F%2;(�!&&' � %����� �:2!/&�+:%/ ��� �)1,#F�5&#$ 2#� � %2A!&�-!,�"&%;( �! -;���%�%;( !�)1:�!$. �&%�%G ,�L/ ��4;�&&%��� ��!� 2%-�#�%: �%,�!*+&%-)14!A%A�5&#$ &!(: &! %�&%�� 21F*1:�%*%A�/, ( �1:�%2� 21F*1:�%*%A�5&%/ ;%41*� �!$�4&%/ K�2%)#.

�#4!�&� &!(:%�,�-)14!A%A# 20-$ 2%:�� – .�!*(6&#", �.�2%�%)%)%�, �.�%:%*'&�+:#", @.�1)�A!, @.�!;%&�%� – �F%2;(�!*# %�&%�# 2%-�#�:( ,�L/ &!(:#. �#4!�!��' &!(:%�#" 6(2&!* “��� /-���: �-�� ������*�-� ��-�/ ��� ������ � ��<��������/”. @: &!(:!, )14%*%A�' �:*G5!*! � �1=1 ,�*#" 2'4 4#�,#)*�&: !&�2%)%*%A�G, !&!�%;�G, F�-�%*%A�G, ���%2�G, 1�&%*%A�G, 1�&%A2!F�G. �14!A%A�:! �!:%6 ��!*! %4&#; �- ��2(:�(2&#$ )�42%-4�*�� 21F*1:�%*%A�/ � )%�#&&! =(*! �#:%&(�!�# F(&:,�G 21!*�-!,�/ �1%21�#5&#$ -!�!4, C% 2%-2%=*'*#�+ )14%*%A�LG.

�61, )12D� 41�'�#*���' ����. � (:2!/&�+:�" %����� ;%6&! �#-&!5#�# ': )12�%4 :(*+�(2&%-%����&+%/ &1��!=�*+&%���.

M%2;(�!&&' &1-!*16&%��� �:2!/&# �#��*+&#*% -&!5&#" &!(:%�%-)14!A%A�5&#" )%�1&,�!* (:2!/&�+:%/ �&�1*�A1&,�/, �)2#5#&#*% 4% 2%-A%2�!&&' D#2%:%/ ;1216� (:2!/&�+:#$ &!�5!*+&#$ �! &!(:%�#$ -!:*!4�� 2�-&%A% 2��&', ! �!:%6 A2%;!4�+:#$ :(*+�(2&%-%����&�$ %2A!&�-!,�". �&%�&#;# )2#&,#)!;#, &! ':#$ =(4(�!*!�' (:2!/&�+:! %����! ( 1905–192622., ;%6&! ��!6!�# 2�4&%;%�&���+, 4%��()&���+, 2��&%)2!�&���+ � %�2#;!&&� -&!&+. ���%21&&' ���� �! F%2;(�!&&' L4#&%/ 2!4'&�+:%/ �#��1;# %����# (&�F�:(�!*% (:2!/&�+:( D:%*( � &��1*G�!*% �)1,#F�:(, ':%G �%&! ��42�-&'*!�+ ( 20-� 2%:# �� ��.

5. ������������ �������� ����� �. �������

���G���� ��S��� &!2%4#��' � �.�%A4!&��:! &! �%*�!�C#&� � :%-!,+:�" 2%4#&�. � 1898 2. -!:�&5#� �%*�!��+:( 4($%�&( �1;�&!2�G, ( 19032. – �%�:%��+:( ($%�&( �:!41;�G. �2%�1 ��'C1&#:%; &1 ��!�, ! )��*' 19172. 2%:( !:�#�&% �:*G5#��' � 2%-=(4%�( (:2!/&�+:%A% D:�*+&#,��!. �2!,G�!� �#:*!4!51; �%*�!��+:%A% �5#�1*+�+:%A% �&��#�(�(, -A%4%; – :12��&#:%; :!F142# )14!A%A�:#. � 1933 2. "%A% =(*% -��*+&1&% - �&��#�(�( -! “)2%)!A!&4( =(26(!-&%A% &!,�%&!*�-;(”. ���*' ��"&# 1;�A2(�!� 4% �G&$1&!, 41 )2!,G�!� )2%F1�%2%; )14!A%A�:# �:2!/&�+:%A% ��*+&%A% �&��12�#�1�(, 21:�%2%; �%A%�*%��+:%/ �:!41;�/.

�.�!C1&:% )2#��'�#� ��%L 6#��' ���%21&&G (:2!/&�+:%/ &!,�%&!*+&%/ )14!A%A�:# &! %�&%�� $2#��#'&�+:%A% �41!*(. �%A% )%�&#" :(2� )14!A%A�:# �:*!4!��' - :�*+:%$ )�42(5&#:��: “F � ��-� *����� - B --�”, �#4!&#" ( �%*�!�� � -!=%2%&1&#" 4% �#:%2#��!&&' ( 1933 2., “����* ���� � *���:-�: ��� /-�”, “����* - B --�”, “��0�-�: ��� �”, “��0�- ���� *���;� ”, “F �>� �����B-��� �0� --�”, “�����0� --� �� + �> �0� --� ��� � 0 � �����”.

Page 147: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

147

�. �!C1&:% =(� )121:%&!&#", C% (:2!/&�+:! &!,�%&!*+&! �#��1;! %����# ;%61 ��&(�!�# ��*+:# &! )�4b2(&�� �41!*���#5&%A% ����%�)2#"&'��' �! (��12461&&' $2#��#'&�+:%/ ;%2!*� D*'$%; )121��%21&&' ��2# � �%A! ( �&(�2�D&L )121:%&!&&' *G4#&#. 4&!: "%A% $2#��#'&�+:#" �41!* � �(5!�&%;( 2%-(;�&&� 4%�#�+ !=�%*G�#-%�!&#", �!: �!;%, ': 41C% )121%,�&1&#; L 2%-(;�&&' 2%*� &!,�/ � ���%2#5&%;( �! )%*��#5&%;( !�)1:�!$. � �1%21�#5&%;( %=b2(&�(�!&&� )14!A%A�5&%/ �#��1;# (:2!/&�+:%/ 4126!�# �.�!C1&:% �#��()#� ': )14!A%A – �41!*���, )121:%&!&#", C% &%�%A% A2%;!4'&#&! (:2!/&�+:%/ 4126!�# ;%6&! ���%2#�# &!�5!*+&%-�#$%�&#;# -!�%=!;#, � ��*+:#. �(��G "%A% )14!A%A�5&#$ � F�*%�%F�+:#$ )%A*'4�� ��!� 21*�A�"&#" :%&�12�!�#-;, �)2%=! %=;161&&' 2%-�#�:( &%�%/ (:2!/&�+:%/ A1&12!,�/ $2#��#'&�+:%G �41%*%A�LG.

/3,�+��*�� +�'532 �. +��>�(,

��� ���� : �0� --�:

F%2;(�!&&' &!,�%&!*+&%/ ���4%;����, 4($%�&%���, &!,�%&!*+&%A% $!2!:�12(, 1��1�#5&#$ ,�&&%��1", (��12461&&' -4%2%�%A% �)%�%=( 6#��' 4��1"

F*�� ����: &!,�%&!*+&#" :%;)%&1&� %����# (-&!&&' )2#2%4&#$ =!A!���� �! &!,�%&!*+&#$ A12%/�, ���%2�/, :(*+�(2#, �2!4#,�" ��%A% &!2%4()

���-;��� - B --�: �#$%�(G5#" $!2!:�12 &!�5!&&'; &!%5&���+, &!(:%����+,

�#��1;!�#5&���+, ;�,&���+ -&!&+; �&4#��4(!*+&#" )�4$�4; !:�#�&���+ � ��%25���+ (5&��

������ - B --�: =1��4!, 2%-)%��4+, )%'�&1&&', �)2!�#, 2%=%�! -

:&#A%G, �#:%2#��!&&' &!%5&%���, 4#�:(��', )2%=*1;&#" �#:*!4 -&!&+, &!��G�!&&'

F*�� �0� --�:

)2#C1)*1&&' *G=%�� 4% ��%A% &!2%4(, &!2%4&%/ ��%25%���, 2�4&%/ ;%�# � ,12:�#

F �>� �0� --�: 2�4&! ;%�!, =!�+:���+:#" �! ;!�12#&�+:#" )2#:*!4, 2�4&%;%�&1 %�%51&&', 1�&�5&1

�1214%�#C1, (�&! &!2%4&! ��%25���+, 5#�!&&' ��=*�/, &!2%4&#" :!*1&4!2, 2�4&! ���%2�', *��12!�(2!, �2!4#,�/, %=2'4#, ��'�!, �A2#, ;#��1,��%, )%=(�, %4'A

������ $������% � �!�� � 1. �41' 2�4&%;%�&%A% �#$%�!&&' �.A�L&:!. 2. �(;!&���#5&� -!�!4# �#$%�!&&' 4��1" �.�(�%�%/. 3. ��!&%�*1&&' &!,�%&!*+&%/ D:%*# � �:2!/&� ()12�%4 � �). 4. �41' )%L4&!&&' &!�5!&&' - )2!,1G ( D:%*!$ ���� (20-�� 2%:#). 5. �!2!:�12#��#:! �#$%�&%A% �41!*( �.�!C1&:!.

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���% 1. =b2(&�("�1 �)�*+&���+ ( )*!&(�!&&� -;���( �1214&+%/ %����# � � � (

�+%A%41&&�. 2. �;��� %����# ;%*%4D#$ D:%*'2�� (-! �.�(�%�%G).

Page 148: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

148

3. �#4�*��+ ;1�%4# �#$%�!&&' 4��1" (-! �.A�L&:%;). 4. �)�*+&1 ( �#$%�!&%;( �41!*� �.�!C1&:! � �(5!�&#; "%A% �2!:�(�!&&';.

�� 1. �1&�2!*+&#; %2A!&%; ()2!�*�&&' %����%G � (2'4� � � =(�: ) %�-�� ��-�:

������ �� �; >) )�-�� ��- � � ; ) %�-�� ��- ����������. 2. ��&���12���% %����# � (2'4� #21:�%2�/ %5%*G�!�: ) �. ���9�-��; >) �.

���C-��; ) �. ��� . 3. !�5!*+&#" -!:*!4 4*' )�4�#C1&&' :�!*�F�:!,�/ �5#�1*��, ���%21&#"

�.��1D1&:%;, &!-#�!��': ) ��� ����B- ��*- +��; >) ��� ����B-�: �-�������; )��� ����B- &� ��*��.

4. �14!A%A�5&#" �41!* �.�!C1&:! ;%6&! %$!2!:�12#-(�!�# ':: ) ���<��:-�-�-������� ��-�:; >) - ;��- ��-�-������:-�:; ) �;� ��-�-�������-�:.

5. �14!A%A�5&� )2!,� �.�(�%�%/ � %�&%�&%;( &!)#�!&� 4*' %2A!&�-!,�/: ) �J�/ ����; >) ��9����-�/ � ��+ 9����-�/ ����; ) ��� ����B-�/ ����.

Page 149: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

149

���� XV�� ����������� ������� �. ��������

1. L���� : ��� ����B- �����-��� &. � � ��-� . 2. ������ � �� ���� �������� &. � � ��-� . 3. ���� ��C�- --� - B --� + ��������-�/ �� ;�= &. � � ��-�

(“��� ����B- ���* ”, “�� ���� - > 9� 0”). 4. ���>��* �*�:-��� �0� --� “#-�� ��� > ����”, “$��;�/ ��� �0� --�

����:”. 5. A��0� <��*� --� B�����-�0� ���� � :��� ��� ����B-�/

* :���-���. 6. ������: ���-;�� ��� ����B-�/ ���*� &. � � ��-�

'� �� ���: 1. �!:!21&:% �.�. ��" =2!� �&�%& �1;1&%�#5 // �!4.D:%*!, 1991. – ` 6. 2. 16#&�:#" .�. �.�.�!:!21&:% # )14!A%A#:! D:%*a. – �.,1976. 3. �!�*%�! �.�. �14!A%A#51�:!' �#��1;! �.�.�!:!21&:!. – �.,1963 4. �($%2�+:#" �. ��!�*1&&' �(5!�&#:�� �&�%&! �!:!21&:! 4% "%A% �%,�!*+&%-)14!A%A�5&%A%

1:�)12#;1&�( // ��4&! D:%*!,1994. – `5. 5. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 6. �G=!2 .. �! �&. ���%2�' (:2!/&�+:%/ )14!A%A�:# /-! 214. �. �. ��1*+;!$%�#5!. – �.:

��� , 2000. 7. �=2(L�! �.�., �#��&! �.S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2 “� �������� �������������� ���”, � �� “������”, “� �������� ����� �����

���”, “� ���������� ����”, ����� ��� �����, ������������ �����, ��������, �������-������ �����.

1. ���� � ����������� ��������� �.��������

#������ >���� <�B-� � -�. ,.�.�������� &!2%4#��' 1 =121-&' 1888 2. � ;.��*%)�**� �(;�+:%A% )%���(

�!2:���+:%/ A(=12&�/. �)%5!�:( ��& &!�5!��' � ��*%)�*+�+:%;( 4�%:*!�&%;( (5#*#C� - )’'�#2�5&#;

�12;�&%; &!�5!&&', ! - 1901 2., )��*' )121/-4( ��;’/ ( ;.�2G:�� ()%�!4 )%���%�%A% ;���! �21;1&5(:!), – ( �21;1&5(,+:%;( ;��+:%;( 5%�#2#:*!�&%;( (5#*#C�.

�*��:( 19042. -!:�&5#� ;��+:1 (5#*#C1 - ��4-&!:%G " )2%4%�6#� &!�5!&&' &! %4&%2�5&#$ )14!A%A�5&#$ :(2�!$ )2# ,+%;( 6 (5#*#C� � )% -!:�&51&&G /$ %�2#;!� -�!&&' �5#�1*' )%5!�:%�#$ :*!���.

1 �121�&' 19052. ��& 2%-)%5!� )14!A%A�5&( 4�'*+&���+ ( �2G:���+:%;( 4�%:*!�&%;( -!*�-&#5&%;( (5#*#C�, 41 �#:*!4!� 2%��"�+:( ;%�(, *��12!�(2( � ;!*G�!&&'.

� �2G:���+:%;( (5#*#C� �.�!:!21&:% )2!,G�!� 6 2%:�� � =(� )121�141&#" &! )%�!4( �5#�1*' 4�%:*!�&%A% -!*�-&#5&%A% (5#*#C! &! ��!&,�G %*#&�+:( :%*#D&+%/ �12�%&�+:%/ A(=12&�/.

���*' 41�’'�# 2%:�� 2%=%�# &! )14!A%A�5&�" &#�� �.�!:!21&:% � 19142. ���()!L 4% �%*�!��+:%A% (5#�1*+�+:%A% �&��#�(�(, 41 �#'�#� �1*#:#" �&�121� 4% *��12!�(2&%/ �)!4C#&#.

Page 150: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

150

� �121�&' 19162. )% =121-1&+ 19172. "%A% -!&'��' � �&��#�(�� =(*# )1212�!&� )2#-%�%; � !2;�G, !*1, ( -�’'-:( - =*#-%2(:���G, ��& =(� -��*+&1&#" ��4 ��"�+:%�%/ �*(6=# � �61 15 512�&' 19172. -!:�&5#� (5#�1*+�+:#" �&��#�(�, %4126!�D# -%*%�( ;14!*+ -! ���2 “#��+ �B -�/ ��� ������”.

�!:�&5#�D# &!�5!*+&#" -!:*!4, �&�%& �1;1&%�#5 41':#" 5!� )2!,G�!� (5#�1*1; -2!-:%�%/ D:%*# )2# �%*�!��+:%;( (5#�1*+�+:%;( �&��#�(��, ! � A2(4&� 19172. )%�12&(��' 4% �2G:%�!, 41 6#*! "%A% %�4%��*! ;!�#, � =(� )2#-&!51&#" �&�)1:�%2%; (4#21:�%2%;) �#C%A% )%5!�:%�%A% -!*�-&#5&%A% (5#*#C!, 41 � 1905 2. )%5!� ��%G )14!A%A�5&( 4�'*+&���+.

�21;1&5(,+:#" ��44�* &!2%4&%/ %����# &1 )�4�2#;!� &%�!,�" �.�!:!21&:! � �%�1&# 19192. ��& )121/$!� 4% �%*�!�#. �)%5!�:( -!��4(�!� ;��+:#; )%5!�:%�#; (5#*#C1; ` 2, ! - �12)&' 1920 2. =(� )2#-&!51&#" 4#21:�%2%; �1;#2�5&%/ �2(4%�%/ D:%*# ` 10. �*1 �61 ( �121�&� ,+%A% 2%:( �%*�!��+:#" A(=12&�+:#" ��44�* &!2%4&%/ %����# 4%2(5#� "%;( %2A!&�-(�!�# � �.�%�!*��,�, -! 6:;. ��4 �%*�!�#, :%*%&�G 4*' &1)%�&%*��&�$ )2!�%)%2(D&#:�� � -!��4(�!�# &1G. � 19212. :%*%&�/ )2#��%/*# �;’' �%2+:%A%.

19262. :%*%&�' -(��2�*! -&!5&#;# (�)�$!;#. � �.�!:!21&:! �#&#:!L 4(;:! )2% )121�1*1&&' :%*%&�/ ( �(2'6, -! 25:;. ��4 ;.�!2:%�! �! %=’L4&!&&' - �(2'-+:%G �2(4%�%G :%*%&�LG.

� 512�&� 19272. �.�!:!21&:% =(� -!)2%D1&#" :12��&#:!;# �� �:2!/&# 4*' (5!��� � %2A!&�-!,�/ 4#�'5%/ �2(4%�%/ :%;(&# &! %:%*#,� ;.�!2:%�!. 1':#" 5!� ��& )2!,G�!� %4&%5!�&% ( 4�%$ -!:*!4!$ – � :%*%&�/ �;. �.�%2+:%A% � � :%;(&� �;. M.-126#&�+:%A%.

�14!A%A�5&( " !4;�&���2!�#�&( 2%=%�( � :%;(&� �.�!:!21&:% )%L4&(�!� - *��12!�(2&%G. J#��' :%;(&# �;.M.-126#&�+:%A% �&�%& �1;1&%�#5 )%:!-!� ( $(4%6&�$ ��%2!$ “� �9 30 ����”, “G� 1”. � 1934 2. "%A% =(*% )2#"&'�% 4% �)�*:# )#�+;1&&#:�� ����.

� 1935 2. �.�!:!21&:! )2#-&!5!G�+ &! )%�!4( -!��()&#:! &!5!*+&#:! ��44�*( �2(4%�#$ :%*%&�" (���) ��� �:2!/&#, � ��& )121/646!L ( ;.�#/�. �12(G5# :%*%&�';# �:2!/&#, ��& �%�1&# 1936 2. %4&%5!�&% -!��4(�!� :%*%&�LG � �2%�!2!$ =�*' ;.�#L�!.

� 1937 2. )121/646!L 4% �%�:�# " )2#��'5(L �1=1 *��12!�(2&�" � A2%;!4�+:%-)14!A%A�5&�" 4�'*+&%���.

� 2%-:���� �#* � -!4(;�� 1 :���&' 1939 2. �.�!:!21&:% 2!)�%�% )%;12.

2. ���� � ������� �������� �. �������� �.�.�!:!21&:( 4%�%4#*%�+ (-A%46(�!�# ��%G )14!A%A�5&( �#��1;( -

�%A%5!�&%G �41%*%A�LG. ! )12D�" ��!4�/ 2%-�#�:( :%*1:�#�( �#4!�&#" )14!A%A 2!4#� :12��&#:( =2!�# &! �1=1 ��� )%�&%�!61&&'. ��& )%�#&1& =(� �!;, =1- =(4+-':%A% (-A%461&&' - :%*1:�#�%;, ��!�#�# �#;%A#, %=%�''-:%�� 4*' �#:%&!&&' :%6&#;.

*' 42(A%/ ��!4�/ 2%-�#�:( :%*1:�#�( $!2!:�12&%G =(*! &!'�&���+ '42!, �%=�% A2()# 4��1", ':� ���4%;% )�4�2#;(G�+ �#;%A# %2A!&�-!�%2! :%*1:�#�(. �%=�% � &! ,�" ��!4�/ �#;%A# )2%4%�6(L ��!�#�# %2A!&�-!�%2, !*1 � �%&# �61 �)2#";!G�+�' :%*1:�#�%; &1 - �!:#; %)%2%;, ': &! ��!4�/ 4#:�!�(, %�:�*+:# )�4�2#;!&� =!A!�+;! �%�!2#D!;# )% :%*1:�#�(. �!:#; '42%; &%�%���%2G�!&%A% ( �%" 5!� �(�)�*+���! =(*! :%;(&���#5&! )!2��', ':! !:�#�&% )�4�2#;(�!*! &! ;��,'$ ��� 4#21:�#�#, �)(C1&� -�12$(.

�21�' ��!4�' )1214=!5!*! ;%6*#����+ :%*1A�!*+&%A% �#2�D1&&' ���$ )#�!&+ 6#��' :%*1:�#�( 41;%:2!�#5&#; �)%�%=%; — &! %�&%�� )2#"&'��' 2�D1&&'

Page 151: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

151

=�*+D���G A%*%���. �61, �#;%A# 4% :%6&%A% 5*1&! :%*1:�#�( ��!�#� �!; :%*1:�#�, =% �%&# �#)*#�!*# - )2#"&'�#$ &#; 2�D1&+.

� �!:#" �)%��= 21!*�-%�(�!*!�+ “��� ����� �������-�/ ��/”. �121$%4( - 42(A%/ 4% �21�+%/ ��!4�/ )1214(�!*! :2%)��:! �#$%�&! 2%=%�! )% :�*+:��&%;( &!2%C(�!&&G '42!. �%*# � '42% �$%4#*% =�*+D1 )%*%�#&# 5*1&�� :%*1:�#�(, �% %2A!&�-!�%2 ;�A =1- %�%=*#�%A% 2#-#:( ��!�#�# =(4+-':1 )#�!&&' &! A%*%�(�!&&'. �!:1 ��141&&' 1*1;1&�( :%*1A�!*+&%��� � 6#��' :%*1:�#�( -%���; &1 %-&!5!*% )%�&%/ ��4;%�# ��4 4#:�!�(, %�:�*+:# -!;���+ 4#:�!�(2# %4&�L/ %�%=# (��%2G�!*!�+ 4#:�!�(2! :%*1:�#�(.

�! �.�!:!21&:%;, &!"�#C%G L 51��12�! ��!4�' 2%-�#�:( :%*1:�#�( – ��!4�' �!;%�#$%�!&&', :%*# :%61& 5*1& :%*1:�#�( &1 51:!L, )%:# "%;( 4!��+ 4%2(51&&' :%*1:�#� 5# "%A% *�412, ! �!;, �#$%4'5# - �&�121��� :%*1:�#�(, =121 &! �1=1 )1�&� %=%�''-:#, �#:%&(L /$ �! C1 " �!; �1=1 :%&�2%*GL.

�1-(*+�!�%; �!:%A% )�4$%4( 4% F%2;(�!&&' :%*1:�#�( !=% �(�)�*+���! ;%A*% =(�# 4%�'A&1&&' �#�%:%A% 2��&' �#:%&!�5%/ 4#�,#)*�&#, ���%21&&' ;!"61 �%L&�-%�!&%A% :%*1:�#�(.

�12D1, C% �#:*#:!L �#;)!��G � 4�'*+&%��� :12%�!&#$ �.�!:!21&:%; :%*1:�#�!$, ,1 )%�&%,�&&#", =1- =(4+-':#$ ��4��&:�� F!*+D�, 41;%:2!�#5&#" ��#*+ ��4&%�#&. �$�% - )14!A%A��, �:*G5!G5# " �!;%A% �&�%&! �1;1&%�#5!, &1 ;!� &�':#$ )2#��*1/�. ��*+D1 �%A%, )14!A%A ��!�!� )%�&%,�&&#; 2��&%)2!�&#; 5*1&%; :%*1:�#�( ��*+:# �%4�, :%*# )��*' 4-;��'5&%A% �#)2%=(�!*+&%A% ��2%:( 2�D1&&'; -!A!*+&#$ -=%2�� "%;( )2#��%G�!*%�' -�!&&' :%*%&���! (!=% � :%;(&� – :%;(&!2!). � �%" �#$%�!�1*+, ':%;( :%*1:�#� ��4;%�*'� ( )2#��%L&&� ,+%A% -�!&&', -��*+&'��' - 2%=%�#.

�.�.�!:!21&:% )%;��#�, C% :%*1:�#� &1 )2%��% “6#�1” 4%�#, 4%:# ��& 2%-�#�!L�+�' (-!:%& 2($( :%*1:�#�(), !*1 " )%�21=(L 21!*�-!,�/ �#��1;# )12�)1:�#�&#$ *�&�", � ':� �$%4'�+ =*#-+:!, �1214&' � 4!*1:! )12�)1:�#�#. �1 %-&!5!L, C% :%*1:�#� )%�#&1& ;!�# )1214 �%=%G &1 *#D1 ':(�+ &!"=*#65( -! 5!�%; � -! &1%=$�4&#;# 4*' // 4%�'A&1&&' -(�#**';# )12�)1:�#�( (;1�(), ! " =�*+D ��44!*1&( � &!���+ 4(61 4!*1:(. �2%-(;�*%, C% �!:#$ ,�*1" ;%61 =(�# � =�*+D1 �2+%$. �%*%�&1, C%= =(*! 4#&!;�:!: :%*# =*#-+:! ;1�! 4%�'A&(�!, �% �61 �1214&' ;%61 ��!�# =*#-+:%G, � =�*+D ��44!*1&� �!:%6 &!=*#6!G�+�'. @:C% 6 �!:%/ �#��1;# ,�*1" � :%*1:�#�� &1;!, ! )%��!�*1&! *#D1 ':!�+ %4&! ;1�!, �% )��*' 4%�'A&1&&' ,�L/ ;1�# -&#:!L �%" F!:�%2, ':#" %='L4&(L ���$ ( :%*1:�#�� � L 2(D�L; "%A% 2%-�#�:(.

�#:%2#��!&&' 6 �#��1;# )12�)1:�#�&#$ *�&�" F%2;(L ( 4��1" �%,�!*+&#" %)�#;�-;, )2!A&1&&' 4%�'A�# �*!�&%G )2!,1G “-!��2!D&+%/ 2!4%���”.

�.�!:!21&:% =(� &1)121�12D1&#; ;!"��2%; �&4#��4(!*+&%A% �)*#�(, $%5! " 2%-(;��, C% -4�"�&#�# ��G �#$%�&( 2%=%�( *#D1 - 4%)%;%A%G “��� ������ �-����� ��-�/ ��/” )2%��% F�-#5&% &1;%6*#�% �! " &14%,�*+&%. ��*+D1 �%A%, ��& &! �*!�&%;( 4%���4� )2#"D%� 4% ��124%A% )121:%&!&&', C% =1-)%�1214&+%A% )121$%4( ��4 �)*#�( &! ,�*#" :%*1:�#� 4% �)*#�( &! %:21;( %�%=(, ': :%21:�#� 4% 2%-�#�:( :%*1:�#�(, �!:%6 &1 )%�#&&% =(�#, ! &!"4%,�*+&�D#; L ��*+:# )121$�4, %)%�1214:%�!&#" 5121- �)1,�!*+&% %2A!&�-%�!&#" - )14!A%A�5&%G ;1�%G )12�#&&#" :%*1:�#�. �%=�% ��& &!;!A!��' -4�"�&G�!�# �#$%�!&&' :%6&%A% )14!A%A�5&% &!�#51&#; �1214%�#C1; )12�#&&%A% :%*1:�#�(, � ':%;( ��� "%A% 5*1&# )121=(�!*# ( )%���"&%;( 4�*%�%;(, �%�!2#�+:%;( � &!���+ )%=(�%�%;( �)�*:(�!&&�. �!:#" �#$%�&#" �)*#� ��& &!-�!� “��� ������= � � ����-�/ ��/”.

�51&#" 2%-2%=#� 5��:( �#��1;( F%2;(�!&&' 1*1;1&��� 41;%:2!�#5&%/ :(*+�(2# ( ��%/$ �#$%�!&,��. �%*1:�#� =(� 2%-=#�#" &! -!A%&#, :%;!&4#2# � ':#$ -;�&G�!*#�' 4��5� &! 2�:. �!2!*1*+&% - ,#;# -!A%&!;# =(*# C1 " D:�*+&� :*!�#. � 4*' �#:%&!&&' �%A% 5# �&D%A% A%�)%4!2�+:%A% -!�4!&&' (��%2G�!*#�' C1 " -�141&�

Page 152: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

152

-!A%&#, � ':#$ :%;!&4#2# )%���"&#$ -!A%&�� )2!,G�!*# ': 2'4%�� "%A% 5*1&#. ��*+D1 �%A%, :%61& 41&+ )2#-&!5!��' 512A%�#" :%;!&4#2, ':#" ;�A -2%=#�# -!(�!61&&' !=% -4�"�&#�# %=%�''-:%�1 4*' �#:%&!&&' 2%-)%2'461&&' =(4+-':%;( 5*1&( :%*1:�#�(.

��1 ,1 2%=#*%�+ &1 �#)!4:%�%, &1 ��#$�"&%. �!:! �#��1;! -!*16&%��1", -;�&# ��!�(�( �*(6#*! A!2!&�%; �)2!�6&+%/ 41;%:2!��/, &1 -!*#D!*! &�':%/ ;%6*#�%��� 4*' �#&#:&1&&' :!2’L2#-;(. � �!:%;( :%*1:�#�� &!���+ &!"�#*+&�D! %�%=#�����+ &1 ;!*! &�':%A% D!&�(, ': )#�!� �!:!21&:%, “��!�# &!4 :%*1:�#�%;” !=% ��45(�!�# �1=1 &!*16&%G 4% “:%;!&4&%/ :!��#”.

3. ��� ��<����� ������� � ��� ������B ����B �.�������� (“����������� �����”, “����� �� ������”)

�.�!:!21&:% -4�"�&G�!� )121�#$%�!&&' D*'$%; -!*(51&&' �#$%�!&,�� &1 ��*+:# 4% )%=(�%�%A% �!;%%=�*(A%�(�!&&', ! " 4% 21&�!=1*+&%/ )2%4(:�#�&%/ )2!,�. �1 -!=1-)15(�!*% ;%6*#����+ &1 *#D1 F�-#5&% �#6#�!�#, ! " F%2;(�!�# ( �#$%�!&,�� %)�#;���#5&#" )%A*'4 &! ��%G )%4!*+D( 4%*G. �461 �%&# -&!"%;#*#�' - 21!*+&#;# �#2%=&#5#;# ��4&%�#&!;#, %�2#;(�!*# &!4�"&( )2%F1��G, %2A!&�-!,�"&� &!�#5:#, 4%���4 �-!L;%�#2(5:#, ��45(��' -!$#C1&%��� ( :%*1:�#�� � �(�)�*+����.

�121��%21&&' �#$%�&#$ -!:*!4�� – :%*%&�/ � :%;(&# – ( �#2%=&#5� :%*1:�#�# L 4%�#�+ )%�5!*+&#;. �:%&%;�5&! �:2(�! )2#;(�#*! �.�!:!21&:! )%�)�D#�# - -!*(51&&'; �#$%�!&,�� �)%5!�:( 4% !&!*%A! &!�(2!*+&%A% A%�)%4!2���! � 4% )�42%=��:�� ( �(��4&�$ A%�)%4!2���!$. � -A%4%;, -!�4':# )2%F1��%&!*�-;( !A2%&%;! :%*%&�/ �. M121 ()2%�%�#)( I121 ( “��� ����B-�: ���*�”) �! �#:%2#��!&&G �#�%:%)2%4(:�#�&#$ )%2�4 ��#&1" � :2!C#$ �%2��� -12&%�#$, %�%5�� � F2(:���, :%*%&�/ �4!*%�+ 4%;%A�#�+ 21&�!=1*+&%��� �*!�&%A% ��*+�+:%A%�)%4!2�+:%A% �#2%=&#,��!.

�121$�4 �.�.�!:!21&:! � :%;(&( �;.M.�.-126#&�+:%A% )121:%&!� "%A% C1 2!-, C% =1- )2%4(:�#�&%/ �#2%=&#5%/ )2!,� &�':1 �#$%�!&&', ! �#; =�*+D1, )121�#$%�!&&', &1;%6*#�1. � -�''-:( - �#;, C% :%;(&! =(*! 2%-�!D%�!&! &! %:%*#,� �!2:%�! � &1 ;!*! ��*+�+:%A%�)%4!2�+:#$ (A�4+, "%;( 4%�1*%�+ )%�&���G ��4;%�#�#�+ ��4 -�#5&%A% 4*' &+%A% ��121%�#)( �#6#�!&&' � ��*+�+:#$ (;%�!$.

%215&#; ( �#$%�&%;( !�)1:�� =(*% :%;)2%;��&1 2�D1&&' C%4% %)*!�# )2!,� :%;(&!2!;. �#2%=&#:#, - ;1�%G -=�*+D1&&' )2%4(:�#�&%��� )2!,�, :!�1A%2#5&% &!)%*'A!*# &! ;!�12�!*+&%;( // ��#;(*G�!&&�. � �41%*%A�5&%/ �%5:# -%2( =(*% = )2!�#*+&�D1 )2#�5!�# G&!,��% 4% =1-%)*!�&%/ )2!,�. �.�!:!21&:( �4!*%�+ 4%;%A�#�', C%= %�&%�&! 5!��#&! -!2%=��:( &!:%)#5(�!*!�' &! %�%=#��%;( 2!$(&:( :%6&%A%, - ':%A% ;%6&! =(*% =2!�# -!%C!461&&' *#D1 )��*' �#)(�:( - :%;(&# !=% - 4%-�%*( !4;�&���2!,�/. 1�'�! 5!��#&! -!2%=*1&%A% -! -!A!*+&%G -A%4%G "D*! ( 2%-)%2'461&&' 2!4# :%;!&4#2�� 4*' :(*+�(2&%-;!�%�#$ )%�21= �! �%,�!*+&%A% -!$#��( %:21;#$ �#$%�!&,��. �, &!21D��, &1-&!5&! �(;! ( :�*+:! ��4�%�:�� - :%6&%A% -!2%=��:( "D*! &! :#D1&+:%�� �#�2!�#. ��!&&L 2%-�#�!*% ( &#$ &!�#5:# )%�%461&&' - A2�D;#, )2#�5!*% 2!,�%&!*+&% )*!&(�!�# ���" �:2%;&#" =G461�, 4!�!*% /; -;%A( 21!*�-(�!�# ��%L )2!�% �#=%2( � -!4%�%*1&&� ':#$�+ )%�21=.

�12"%-&! (�!A! )2#4�*'*!�+ � &!�5!&&G. �%6&#" &%�#" �#$%�!&1,+ ( )12D� 6 4&� ��%A% )121=(�!&&' � :%;(&� -!2!$%�(�!��' ( D:�*+&( A2()( ��4)%��4&% 4% ��%/$ -&!&+. �2# :%;(&� 4�'� 2%=��F!: �!2:���+:%A% ;!D#&%=(4��&%A% �&��#�(�(, ;!"61 )%*%�#&! �#)(�:&#:�� ':%A% )2%4%�6(�!*! ��%L &!�5!&&' ( �(-!$.

Page 153: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

153

4. ������� ��������� �������� (“����� �� �������”, “������ �� �������� �����”)

1 ;!G5# �*!�&#$ 4��1", �.�!:!21&:% &!)#�!� “#-��� ��� > ����”, ! �!:%6 )*!&(�!� �#4!�# &1 %4#&, ! 5%�#2# �%;# ,�L/ :&#A#. J#�#; 46121*%; "%A% -&!&+ )2% �)1,#F�:( ��;1"&%A% �#$%�!&&' =(� &1 *#D1 �*!�&#" 4%���4 �#$%�!&&' ( ��%/" ��;'/ )2#"%;&%A% �#&! " &1=%A#, ':#$ ��& �#$%�(�!� ': 2�4&#$, ! " �)%��12161&&' -! �-!L;#&!;# 4��1" � =!�+:�� ( �#$ ��;''$, :(4# "%A% 5!��% -!)2%D(�!*# (! ,1 =(*# ': C!�*#��, �!: � &1C!�&� ��;'/). � %��!&&� 2%:# 6#��' ( &+%A% ;!"61 C%41&&% =(*# =1��4# - =!�+:!;#-&1�4!$!;#, ��& %�2#;!� =*#-+:% 1500 *#���� ��4 �!:#$ =!�+:��.

�.�!:!21&:% )%;��#�, C% &!"�'651 -4�"�&G�!�# �#$%�!&&' � �#$ ��;''$, 41 L *#D1 %4&! 4#�#&!. �!2!:�12&%, C% 4% &+%A% &! )121�#$%�!&&' *#D1 -2�4:! )%�2!)*'*# 4��# - =!A!�%4��&#$ ��;1". �41=�*+D%A% “)14!A%A�5&#" =2!:” &!4$%4#� - ��;1" %4&%4��&#$, =% �!;, 41 2%�*! 4#�#&!-%4#&!:, :%&,1&�2!,�' &!4;�2&%/ =!�+:���+:%/ *G=%�� 4�'*! &! &1/ -A(=&% � =(*! ��2!D&%G )%;#*:%G � ��;1"&%;( �#$%�!&&�.

�%= �#$%�!&&' L4#&%/ 4#�#&# =(*% )%�&%,�&&#;, �*�4 )2%1:�(�!�# �-!L;#&# � ��;'/ �!:, C%= ;!*G: &1 )%;�5!� -!"�%/ (�!A# 4% �1=1 � &1 -�#:!�, C% ��1 &!":2!C1 ;!L &1%4;�&&% )2#-&!5!�#�' ��*+:# "%;(. �#D1 �%4� ;%6&! ;!�# D!&� (&#:&(�# 2%-�#�:( �!:%/ &1A!�#�&%/ ':%���, ': 1A%/-;, �! -!A*(D#�# C1 � -!2%4:( 1*1;1&�# �)%6#�!,+:%/ )�#$%*%A�/. �*1 ,1 2�4:% :%;( �4!L�+�' -2%=#�# � %4&%4��&�" ��;'/, &!���+ ':C% =!�+:# " &1 )%-=!�*1&� )14!A%A�5&%A% $#��( " �)%��1216*#�%���.

�-!L;#&# ( �1*#:�" 2%4#&� ��!*# 4*' �.�!:!21&:! )2%�%�#)%; %2A!&�-!,�"&%/ ��2(:�(2# ��4&%�#& ( :%*%&�/ �;. �.�%2+:%A% �! :%;(&� �;. M.�.-126#&�+:%A%. �)1,#F�:! -!:2#�#$ �#$%�&#$ -!:*!4��, 41 �#$%�!�1*� � �#$%�!&,� (��%2G�!*# ��%L2�4&#" !&!*%A �1*#:%/ 42(6&+%/ ��;'/, 41 ��4 �&1�:( :%6&%A% =1-)%�1214&+% -!*16#�+ � ;!�12�!*+&#" 4%=2%=(�, � ;�:2%:*�;!� ( :%*1:�#��, � ��45(��' -!$#C1&%���, )�4��124#*! �#�%:( 1F1:�#�&���+ 4�%$ %2#A�&!*+&#$ �41" �#4!�&%A% )14!A%A!, )2%�# ':#$ 5!�%; �#��()!G�+ &!D� �(5!�&#:#, C% %)2%�1��%�(G�+ 4%,�*+&���+ /$ �#:%2#��!&&' ( -�#5!"&#$ D:%*!$, �%=�% � &!�5!*+&#$ (! &1 �#$%�&#$) -!:*!4!$ ��4:2#�%A% (! &1 -!:2#�%A%) �#)(. �1, � )12D( 512A(, �41' %='L4&!&&' :%*1:�#�( )14!A%A�� � :%*1:�#�( �#$%�!&,�� ( L4#&#" :%*1:�#�, ':#" ;!L =(�# :%*1:�#�%; )14!A%A�5&#;, �! �41' 2�-&%��:%�#$ :%*1:�#���. �!-&!5#;%, C% ��;'' — ,1 �!:%6 :%*1:�#� -!:2#�%A% �#)(, � ':%;( %2A!&�5&% )%L4&(G�+�' %=#4�� �41/. �(� &1;!L 4�%$ :%*1:�#��� — :%*1:�#�( =!�+:�� � :%*1:�#�( 4��1". ��;'' L L4#&#; :%*1:�#�%;, )2#5%;( :%*1:�#�%; )14!A%A�5&#; � 2�-&%��:%�#;.

�#4!�&#" )14!A%A &!)%*1A*#�% 21:%;1&4(�!� ( :%6&�" ��;'/ -!4%�%*+&'�# )%�21=# )12D -! ��1 =!�+:��, � 2%=#�# ,1 ��4:2#�%. @:C% � ��;'/, &!)2#:*!4, �#&#:&1 )2%=*1;!, :%;( � )12D( 512A( )%D#�# �(:&G – 4%5,� 5# ;!;�, �% �*�4, &1 -!4(;(G5#�+, &!4!�# )2�%2#�1� ;!;�. ��& =(� A*#=%:% )121:%&!&#", C% &!":2!C� 4��# =(�!G�+ ( C!�*#�#$ =!�+:��. ��# ;!G�+ =!5#�# 6#�#" )2#:*!4 ��;1"&%A% C!��', �)2#'�# "%A% -;�,&1&&G � 4�*#�# 2!-%; - =!�+:!;#.

5. ���� A�� ���� ������-��������� �� ���� ������������ �����������

�.�!:!21&:% �#�%:% %,�&G�!� 2%*+ �5#�1*' � �(�)�*+����, &!-#�!G5# "%A% “�&61&12%; 4#�'5#$ 4(D”. ��& �:!-(L D*'$# F%2;(�!&&' )14!A%A�5&%/ ;!"��12&%���, ! �!;1:

� 2%-�#�%: �;�&&' �5#�1*' “5#�!�# -! %=*#55';” �#$%�!&,��, -! /$&�;# 61��!;#, �&(�2�D&�; ��!&%;, &!;�2!;# �%C%;

Page 154: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

154

� F%2;(�!&&' �;�&&' :12(�!�# ��%LG ;�;�:%G, )%�14�&:%G, 61��!;#; � F%2;(�!&&' ;%�&%/ �1$&�:#, )%��!&%�:! A%*%�(; � 2%-�#�%: 1;%,�"&%-�%*+%�#$ ':%��1" � :%;(&�:!�#�&#$ (;�&+; � !:�%2�+:! )�4A%�%�:!, �;�&&' A2!�# � 4#�'5%;( :%*1:�#��, 2%-�A2(�!�#

)14!A%A�5&#" A&��, "�# &! )14!A%A�5&% 4%,�*+&#" 2#-#:; � )�4A%�%�:! 4% )%4%*!&&' %)%2( �#$%�!&,�� �#$%�&#; �)*#�!;; � )�#$%*%A�5&! )�4A%�%�:!, F%2;(�!&&' 4%�*�4&#,+:#$ �;�&+ ;!"=(�&+%A%

�5#�1*'. �2% ,� &!)2';:# )14!A%A�5&%/ ��%25%��� �5#�1*' �51&#" )#�!� ( “�14!A%A�5&�"

)%1;�”, ( “�2!)%2!$ &! =!D�!$” �! ( 5#�*1&&#$ ��%/$ ��!��'$, -%:21;!, ( “1':#$ �#�&%�:!$ - ;%A% )14!A%A�5&%A% 4%���4(” � ( “�2%=*1;!$ D:�*+&%A% 2!4'&�+:%A% �#$%�!&&'”.

6. ������� ������ ������������ �������

�. ��������

�%6&! )%��(*G�!�# B����� <�-� *�-� ��-� ������ �=������ ��+����: *���--�, �� ;�, ������/ ���-��� � ;������� � --�.

�%�#2# “*G4�+:#$” �#)# 6#��L�%/ !:�#�&%��� �)����4&%�'�+�' - B����* �-�-�*� ��>���-�*� <�-�*�- *�: 1. �#��1;! ,�&&��&#$ %2�L&�!,�" �)����4&%�#�+�' - �!:#; �#)%; 6#��L�%/ !:�#�&%���, ': ,�*1)%:*!4!&&'. 2. �#��1;! �(=��!&,�"&%A% (F(&:,�%&!*+&%A% “@”), �)����4&%�#�+�' - �2(4%�%G, “F(&:,�%&!*+&%-;!&�)(*'�#�&%G” !:�#�&���G *G4#&#. 3. �#��1;! 21F*1:�#�&%A% “@” (“@”- :%&,1),�', �%=�% �(;! ('�*1&+ *G4#&# )2% �!;( �1=1) �)����4&%�#�+�' - )2%,1�%; ;#�*1&&' ': 21F*1:�#�&#; )2%,1�%;. 4. �#��1;! �&(�2�D&+%A% �(�)�*+&%-%�%=#����&%A% :%&�2%*G (��4=#�1 “@”, C% �:*!4!L�+�' - ('�*1&+ )2% �1, ': =!5!�+ &!� �&D� *G4#, ! �!:%6 &!D%A% �)1:�2! 21!:,�" &! ,� %,�&:#) �)����4&%�#�+�' - 2%*+%�%G !:�#�&���G *G4#&#.

�2%-(;�*%, C% �#C1-!-&!51&� �#)# 6#��L�%/ !:�#�&%��� *G4#&# A1&1�#5&% � F(&:,�%&!*+&% C�*+&% )%�''-!&� %4#& - %4&#; � )121$%4'�+ %4#& � %4&%A%, “%=;�&GG5#�+ =(��';”, :%*#, &!)2#:*!4, �2(4%�! !:�#�&���+ (': %)12!,�"&! �)2%;%6&���+) :%21&#�+�' � �)2%;%6&%��� ;#�*#�# (�)2%;%6&%��� %)12(�!�# !=��2!:�&#;# :!�1A%2�';#) � 21!*�-(L�+�' � �F12� :%*1:�#�&%/ �(:()&%��� �%,�!*+&#$ 2%*1", C% �-!L;%4�G�+ �- )1�&%G ;1�%G � 2!;:!$ 1:-#��1&,�"&%A% :%&�1:��(.

�1:�%2# 2%-�#�:( �#)�� 6#��L�%/ !:�#�&%��� %:21�*GG�+ &1 ��*+:# )12�)1:�#�&#" &!)2';%: *G4�+:%A% 2%-�#�:(, !*1 � 2%-:2#�!G�+ -;��� /$&+%A% 4�!*1:�#5&%A% )%4%*!&&', :%*# �1:�%2 ;#�*1&&', �#$%4'5# -! ��%/ ;16�, )%��!L ': =!A!�%-&!5&%-)!2!4%:�!*+&#", ;1�!F%2#5&#", �&�(/�#�&#" �)%��= )�-&!&&' " %��%L&&' ����(. �1:�%2 )2!,�, ( ��%G 512A(, 4%�'AD# ��%A% *%A�5&%A% -!�12D1&&', �#'�*'L )2#&,#) “;#��1,��! -!2!4# ;#��1,��!”, !=% “��%25���+ -!2!4# �!;%/ ��%25%���”, �%=�% �2!&�F%2;(L�+�' � �!;%4%��!�&G �(�&���+, :%*# )2!,' ��!L 6#��L�%G )%�21=%G. �1:�%2 2%*+%�%A% ��!�(�( � %��!�%5&%;( )�4�(;:( �141 &!� -! ;16� �#��1;# �%,�!*+&#$ 2%*1" – ( �F12( &!42%*+%�%/ )%�14�&:#, C% )1214=!5!L �)2!�6&G �!;%=(�&���+, &1�1 � �%=� )%�1&,�"&( ;%6*#����+ 4%�'A&1&&' A!2;%&�/ - &!�:%*#D&�; ����%; � �!;#; �%=%G. �#$�4 -! “:�&,1�#" )(&:�” �1:�%2! ,�*1)%:*!4!&&' �)2';%�(L *G4#&( ( ��5&���+, )2%4%�6(L // ��&(�!&&' ( &1�:�&51&&%���.

�%-�#�%: :%6&%A% - 2%-A*'&(�#$ F(&4!;1&�!*+&#$ �#)�� 6#��L�%/ !:�#�&%��� �#'�*'L C1 5%�#2# �#)# (��*�-�� ��-�:, �����:, *�<�����B-�:, �����:), C% �$%4'�+ ( A1&1�#5&( // ��2(:�(2( ': )%5!�:%�#" �! �#�%:%�#" 1�!)# 2%-�#�:(. �(�

Page 155: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

155

4�L 4�!*1:�#5&#" )2#&,#) 2%-�#�:(, )2% ':#" �. �. �*1$!&%� )#�!�, C% “=(4+-':1 '�#C1, 2%-�#�!G5#�+ 4% :�&,', )121��%2GL�+�' &! ��%G )2%�#*16&���+; !*1, %�:�*+:#, ': &%�1, )2%�#*16&1 )12D%;(, ,1 '�#C1 �!:%6 ( ��%G 512A( )121��%2GL�+�' &! ��%G )2%�#*16&���+, �% �21�' F!-! 2%-�#�:( ;!L F%2;!*+&( �$%6���+ - )12D%G”.

1. �%-�#�%: ;#�*1&&' �#�%:%�% �#'�*'L ��*�-�� ��-� ���-��� ': )2%,1� �)�*:(�!&&', �-!L;%4�/, �%;( C% � )2%,1�� ;#�*1&&' -!�64# L )2#�(�&�; $�%�+ �&D#", �- :%�2#; *G4#&! �)�*:(L�+�', �%=�% ;#�*1&&' )2#&,#)%�% 4�!*%A�5&1. ! )%5!�:%�%;( 1�!)� 2%-�#�:( ;#�*1&&' �#'�*'L�+�' “5#��%G” :%;(&�:!�#�&%G �-!L;%4�LG 4#�#&# -� ��%/; %�%51&&';. �2# ,+%;( 4�' 4#�#&# � // 4(;:! )%��!G�+ ( �#A*'4� L4#&%A% �)*!�( � &1 4#F121&,�GG�+�'. �%��; :%;(&�:!,�' �&�12�%2#-(L�+�' � )%��!L ( �#A*'4� ;#�*1&&' ': �&(�2�D&+%A% 4�!*%A(. !21D��, &! �21�+%;( 1�!)� 2%-�#�:( ;#�*1&&', �%&% “)!2!4%:�!*�-(L�+�'”, :2�; �&(�2�D&+%A% )2%,1�( ��!L %4&%5!�&% " -%�&�D&�;, �%=�% 4(;:! � 4�' -&%�( �)*!�*'G�+�', :%*# 4(;:! ��!L 4�G5%G �#*%G.

2. ��*1)%:*!4!G5! !:�#�&���+ �)%5!�:( )%��!L �%*+%�#; !:�%; ( 5#��%;( �#A*'4�: :%*# )1214 41�’'�#;��'5&%G 4#�#&%G :*!4(�+ 4�� %4&!:%�� �A2!D:#, �%&! )%5#&!L �'A�#�' 4% &#$. �%*# 6 %4&( - &#$ /" 4!4(�+, �%&! ��2!5!L 4% &1/ �&�121� � )%5#&!L �'A�#�' 4% �&D%/. �(� �#'�*'L�+�' “�&��#&:�” =%2%�+=# i- -!4!&���G, �%=�% -!5!�:# �%*+%�%/ !:�#�&%��� � 5#��%;( �#A*'4� (�!: -�!&� A�)%=(*�5&� 21!:,�/, ':� L �#-&!5!*+&#;# 4*' :2#-# )12D%A% 2%:(), C% �. �. �!�*%� &!-�!� “21F*1:�%; ��%=%4#”. �%��; �%*+%�#" �;)(*+� *G4#&# “%4'A!L�+�' � (=2!&&' ;%�#�(”, 41 ,�*1)%:*!4!&&' &!=(�!L �%,�!*+&#$ 2#�. !21D��, ,�*1)%:*!4!G5! !:�#�&���+ )%5#&!L :2#��!*�-(�!�#�' &! b2(&�� ,�&&��&#$ )1216#�!&+ ( ����%A*'4, C% ;!L ,�&&��&%-,�*1)%:*!4!G5#" �)*#� &! 6#��L4�'*+&���+ *G4#&# ()2#&,#) “:!�1A%2#5&%A% �;)12!�#�(”).

3. �%-�#�%: 2%*+%�%A% ��!�(�( �)%5!�:( �#'�*'L ��!& ��4�(�&%��� 2%*+%�%/ 4#F121&,�!,�/, :%*# )12���&! *G4#&! (� 4#�#&!) C1 &1 ;%61 21A(*G�!�# 4#&!;�:( 2%*+%�#$ ��4&%D1&+, � // 2%*+%�#" ��!�(� ,�*:%; �#-&!5!L�+�' �;)12!�#�!;# -%�&�D&+%A% �1214%�#C!. �(� 2%*+%�! !:�#�&���+ 21)21-1&�(L�+�' ( �#A*'4� )12142%*+%�%/, ;�F%*%A�5&%/ !:�#�&%���, ( �F12� :%�2%/ -%�&�D&L �1214%�#C1 �!:2!*�-(L�+�', )2#2%4! &!4�*'L�+�' )�#$�5&#;# �*!��#�%��';# " (�(�)�*+&GL�+�', )%��!L ( �#A*'4� L4#&%A% 5(��L�%A% ,�*%A%. �. �1�#-�2G*+ ( :&#-� “����-� *���--�”, !&!*�-(G5# )12���&� ;�F#, ��2(�!&&', -�#5!/, 2%=#�+ �#�&%�%: )2% ���%�&( ��4;�&&���+ ���4%;%��� )12���&%/ *G4#&# ��4 ���4%;%��� *G4#&# ,#��*�-%�!&%/. �)1,#F�5&���+ )12���&%/ ���4%;%��� $!2!:�12#-(L�+�' �#;, C% �%&! ;���#5&!, !=% ;!A�5&!, ( &1/ &1;!L 2%-$%461&&' ;�6 )2#2%4&#; � &!4)2#2%4&#;, �&%; � )#*+&(�!&&';, 5!��#&%G � ,�*#;, !:�(!*+&#; � )%�1&,�"&#;. � )*!&� *%A�:# �%&! &1 5(��L�! 4% )2%�#2�5, &1)2%&#:&! 4*' 4%���4( � -!;���+ �)2';%�!&%��� &! ���!&%�*1&&' *%A�5&#$ ��4&%D1&+ ;�6 )214;1�!;# )�4)%2'4:%�(L�+�' -!:%&( “�)��)2#51�&%��� !=% )!2�#,�)!,�/”: �#-&!L ��&(�!&&' 2�-&%;!&��&#$ F%2; )1214!5� �*!��#�%��1" ��4 %4&%A% )214;1�! 4% �&D%A% D*'$%; -��:&1&&', -!2!61&&', %�%*%4�&&' � �.). �(� �#'�*'L�+�' F1&%;1& �-!L;&%/ �2!&�F%2;!,�/, )*#&&%��� 2%*+%�#$ !�)1:��� 4�"�&%���, :%*# *G4#&! ;%61 )%��!�!�# %4&%5!�&% � �!;%G �%=%G, � 41C% �&D#;. ! 42(A%;( 1�!)� 2%-�#�:( 2%*+%�%/ !:�#�&%��� *G4#&! &!�5!L�+�' 4%��*+&#; 5#&%; )121$%4#�# ��4 %4&�L/ �%,�!*+&%/ 2%*� 4% �&D%/, C% 2!&�D1 !=% )�-&�D1 )i4�%4#�+ // 4% (���4%;*1&&' ��4&%�&%��� ��%A% 2%*+%�%A% ��!�(�(: �%&! ��%25#; 5#&%; )121=%2GL 2%*+%�( %=;161&���+ � -*#�!L�+�' - -%�&�D&�; ����%;, �5#�+�' =(�# (��;, :#; )%=!6!L.

!&� �2# ��!4�/ 2%-�#�:( 2%*+%�%/ !:�#�&%��� *G4#&# �)����4&%�'�+�' - �2+%;! ��!4�';# ;%2!*+&%A% 2%-�#�:( %�%=#��%���, -! �. �%*=12A%;: �������-�-;�:-�=,

Page 156: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

156

�����*�� ��-�= (�(� ;%2!*+&� )2!�#*! � �#;%A# L 4*' %�%=#��%��� -%�&�D&�;#; �%&! /$ �#:%&(L -!4*' (&#:&1&&' )%:!2!&&' !=% %�2#;!&&' �#&!A%2%4#), ��-�-;�:-�=, ��-<��*-�= (�(� ;%2!*+&� )2!�#*! ��!G�+ :%;)%&1&�!;# %�%=#��%��� *G4#&#, ':! )�4)%2'4:%�(L�+�' �%,�!*+&#; )2!�#*!; 4*' �%A%, C%= %�2#;!�# �$�!*1&&' �&D#$ *G41"), �����-�-;�:-�= ��!4�LG !��%&%;&#$ ;%2!*+&#$ )2#&,#)��, &! ':�" %�%=#�����+ :12(L�+�' � ��%/" )%�14�&,� (&��12�!*+&#;# ;%2!*+&#;# )2!�#*!;#.

4. !21D��, �2(4%�! !:�#�&���+ �)%5!�:( )%��!L ( ��%/$ A*#=#&&#$ �#�%:!$ ': �A2%�!, ':! )%��; 2!,�%&!*�-(L�+�', �%,�!*�-(L�+�', �2!&�F%2;(L�+�' � �&��2(;1&� -4%=(�!&&' -!�%=�� 4% ��&(�!&&'. ! �#C%;( 2��&� 2%-�#�:( �2(4%�%/ !:�#�&%���, :%*# �!:! ��!L 6#��L�%G )%�21=%G, �%&! )121��%2GL�+�' &! ��%25( A2(.

�2%-(;�*%, C% A!2;%&�"&#" 2%-�#�%: *G4#&# 21!*�-(L�+�' -! (;%�#, - %4&%A% =%:(, %2A!&�5&%A% )121)*1�1&&' � ���&%/ �-!L;%4�/ )''�+%$ F(&4!;1&�!*+&#$ �#)�� 6#��L�%/ !:�#�&%���, ! - �&D%A%, – )1214=!5!L )%�&( 21!*�-!,�G � 2%-:2#��' :%6&%A% - &#$: -!=(��' !=% �A&%2(�!&&' ��*+:# %4&%A% - �#C1-!-&!51&#$ �#)�� )2#-�%4#�+ 4% �12"%-&#$ )121:2(5(�!&+ ( )2%,1�� 1�%*G,�/ ': %:21;%/ *G4#&#, �!: � �#4( Homo sap�ens ( ,�*%;(. �%=�%, �(:()&! 21!*�-!,�' � 4%��!�&�" ;�2� ���$ )''�+%$ �#)�� *G4�+:%/ !:�#�&%��� � /$&�" 4�!*1:�#5&�" L4&%��� �)2#'L 2%-�#�:( � -� � �*�-�:-�/ ��>�����.

���%2�' *G4���! -&!L 4(61 ;!*% �%,�!*+&#$ -!:*!4��, 41 = =(� 21!*�-%�!&#" )2#&,#) L4&%��� )''�+%$ F(&4!;1&�!*+&#$ �#)�� 6#��L�%/ !:�#�&%��� *G4#&#. �%61& - ,#$ -!:*!4�� ;!L &!4-�#5!"&( �#$%�&( 1F1:�#�&���+ � 4%�A% ��&(�!�# � )%5!�:%�%;( “&14%�%2:!&%;(” �#A*'4� &1 ;%61, )%:# *G4�+:1 �%�!2#���% � ,�*%;( &1 )121��%2#�+�' &! �!:#" -!:*!4. �#$%�&#" -!:*!4 �. �. �!:!21&:! ��4&%�#�+�' 4% 2%-2'4( �!;1 ,#$ (&�:!*+&#$ -!:*!4��. �(� %='L:�%; �#$%�&%A% �)*#�( =(*# ;!*%*��&� )2!�%)%2(D&#:#, C% &1 )2%��% -��*+&'*#�' ��4 ��%A% -*%5#&&%A% ;#&(*%A%, !*1 � 4%:%2�&&% )121��%2G�!*#�+, ! 41':� - &#$ &!=*#-#*#�' 4% ;%4(�( A!2;%&�"&%/ %�%=#��%���.

�%�2�=&% ��4;��#�#, C% -!2!- 4% �41" �. �. �!:!21&:! ��!�*'�+�' �&%4� :2#�#5&%, -!)1215(G5# ,�&&%��� �1%21�#5&%/ �)!4C#&# �#4!�&%A% )14!A%A!. *' �%A%, C%= )2%'�&#�# �(�+ "%A% )14!A%A�5&%/ )!2!4#A;#, -�12&1;%�' 4% )%2��&'*+&%A% !&!*�-( )14!A%A�5&#$ �#��1; �. �. �!:!21&:! � �. . �($%;*#&�+:%A% (4#�.: % ��+�� �., �*�� -���: �. �. �. �!:!21&:% � �. . �($%;*#&�+:#": 4�� )!2!4#A;# �#$%�!&&' // ���&#: �(A!&�+:. )14.-�(. – 2000. – ` 7(27). – �. 38): “;1�%4#:! �#$%�&%/ 2%=%�# �. �. �!:!21&:! ( )12D( 512A( =(*! �)2';%�!&! &! �#)2!�*1&&' &1A!�#�&%/ )%�14�&:# �#$%�!&,��, F%2;(�!&&' ( &#$ A%�%�&%��� )�4)%2'4:%�(�!�# ��%G )%�14�&:( -%�&�D&�; �#;%A!; :%*1:�#�(. �1�%4#:! �#$%�!&&' �. . �($%;*#&�+:%A% �)2';%�!&! &! �#$%�!&&' �&(�2�D&�$ ()�#$%*%A�5&#$) 21A(*'�%2�� %�%=#��%���: �%�����, 1;)!��/, )%5(��' �*!�&%/ A�4&%���. � -��4�# �#)*#�!L � 42(A! 2%-=�6&���+ – ( )%A*'4!$ &! %2A!&�-!,�G �#$%�&%A% )2%,1�(. �. �. �!:!21&:% =�*+D( 2%*+ ��4�%4#� 4�/, )14!A%A�5&�" �1$&�,�, “�&��2(;1&�%�,�” :%&F*�:�&#$ �#�(!,�". ��& �:1)�#5&% ��!�#��' 4% “)!2&%/ )14!A%A�:#”, ':! )1214=!5!*! =1-)%�1214&�" �#$%�&#" �)*#� )14!A%A! &! �#$%�!&,', " %4&%-&!5&% ��44!�!� )121�!A( “)14!A%A�,� )!2!*1*+&%/ 4�/”, )2#"%;!; �)*#�( &! �#$%�!&,' 5121- :%*1:�#�... ��*+D���+ ;1�%4#5&#$ )2#"%;�� �. �. �!:!21&:! 4%=21 �:*!4!L�+�' � %�&%�&( F%2;(*( =�$1��%2�-;(: “��#;(* – 21!:,�' – )�4:2�)*1&&'”. �14!A%A�5&� )%A*'4# �. . �($%;*#&�+:%A% =�*+D%G ;�2%G �)��-�(5&� �41'; 1:-#��1&,�!*+&%-A(;!&���#5&%/ )�#$%*%A�/. �%=*#�%/ (�!A# ��& &!4!� “)!2&�"” )14!A%A�,� (“4($%�&%A% �)��2%=��&#,��!”), �&4#��4(!*+&#; =1��4!;, -!4(D1�&#; 2%-;%�!; � 2%-)%��4';, %�%=#��%;( )2#:*!4( �#$%�!�1*': “...�#$%�!&&' :%*1:�#�( – ,1 �%&:!, F�*�A2!&&! 2%=%�! �#$%�!�1*' - :%6&%G

Page 157: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

157

%�%=#�����G, *!�:!�#", *G4'&#" 4%�%2: 4% :%6&%A% �12,', �%&:! )�4A%�%�:! :%6&%/ %�%=#��%��� 4% 6#��' � :%*1:�#��” (��0�*��-���: �. �. �#=2!&� ��%2#: � 5 �. – �.: �!4. D:., 1977. – �. 5. – �. 358). “�!" ( &!� =(41 =�*+D1 ;!"��2�� �&4#��4(!*+&%A% �)*#�( &! 4#�#&(, �)2!�6&�$ )14!A%A��, ':� = 2%-(;�*#, ��45(�!*#, 41 :�&5!L�+�' �! �F12! 4($%�&%A% ����( %�%=#��%���, ':( ;%6&! 2%=#�# )214;1�%; %=A%�%21&&' :%*1:�#�(” (�!; �!;%, �. 355). �61, “�)2�%2&% &1 ;%6&! �#-&!5#�#, ':! - ,#$ )!2!4#A; =�*+D 1F1:�#�&! " 4%,�*+&!. �%6&! - &#$ �&(�2�D&+% ,�*��&! " )%�*�4%�&! � -! )1�&#$ %=��!�#& ;%61 �#'�#�#�' )2%4(:�#�&%G. *' �1214%�#C!, ( ':#$ )121=(�!� �. �. �!:!21&:%, "%A% )�4$�4 4% �#$%�!&&' =(� ,�*:%; �#)2!�4!&#; �, ;%6*#�%, L4#&% )2!�#*+&#;. �!: �!;% &1 �#:*#:!L �(;&���� 4%,�*+&���+ A(;!&���#5&%/ �#$%�&%/ )!2!4#A;# ;%41*+ �. . �($%;*#&�+:%A% � (;%�!$ -!A!*+&%%����&+%/ D:%*#” (% ��+�� �., �*�� -���: �. �. �. �!:!21&:% � �. . �($%;*#&�+:#": 4�� )!2!4#A;# �#$%�!&&' // ���&#: �(A!&�+:. )14-�(. – 2000. – ` 7(27). – �. 40). � ,�*%;( ;%6&! �:!-!�#, C% )14!A%A�5&! )!2!4#A;! �. �. �!:!21&:! � %�&%�&%;( =!-(L�+�' &! )2#&,#)i �#$%�&%A% �)*#�( :%*1:�#�( (“:%*1:�#� – *G4#&!”, “�(=’L:� – %=’L:�”) � %$%)*GL )12D#" � 42(A#" 2��&i ;%2!*+&%A% 2%-�#�:( %�%=#��%���, -! �. �%*=12A%;. � �%" 5!�, :%*# )14!A%A�5&! )!2!4#A;! �..�($%;*#&�+:%A%, � %�&%�&%;(, =!-(L�+�' &! )2#&,#)i �#$%�&%A% �)*#�( �#$%�!�1*' (“*G4#&! – *G4#&!”, “�(=’L:� –“�(=’L:�”) � %$%)*GL 42(A#" � �21��" 2��&i ;%2!*+&%A% 2%-�#�:( %�%=#��%���, -! �. �%*=12A%;.

�%-A*'&1;%, ': ( �#$%�&%;( -!:*!4� �. �. �!:!21&:! =(*% 21!*�-%�!&% )’'�+ �#)�� 6#��L�%/ !:�#�&%��� %�%=#��%��i.

1. � �#$%�&%;( -!:*!4� �. �. �!:!21&:! )%�&%G ;�2%G 21!*�-%�!&#" )2#&,#) �:*G51&&' *G4#&#, C% 2%-�#�!L�+�', ( )2%,1� )2%4(:�#�&%/ �2(4%�%/ 4�'*+&%���, :%�2%G )2%�':&(�#" �1�+ 6#��L�#" 2#�; :%;(&#, C% 4%-�%*'*% /" ��&(�!�# A%�)2%-2!$(&:%�%G, 1:%&%;�5&% �!;%4%��!�&+%G %4#&#,1G. �%;(&!2 )2# ,+%;( &1 ��45(6(�!��' ��4 )2%4(:��� ��%L/ �2(4%�%/ 4�'*+&%���, %4126(G5# -!2)*!�(. �1A(*'2&���+ �2(4%�%/ !:�#�&%���, // 4%��!�&' �2#�!*���+ (&1 ;1&D1 5%�#2+%$ A%4#& &! 41&+) � -!*(51&&' 4% &1/ *G4#&#, �!: =# ;%�#�#, ( &�6&%;(, �1&�#�#�&%;( ��,�, �)2#'*% �%;(, C% )2!,' )%��()%�% )121��%2G�!*!�' &! D���C� �����>�. �2�; �%A%, �(� %�2#;!*! 2%-�#�%: � �A2%�! !:�#�&���+, :%*# :%;(&! )121��%2#*!�' &! �!;%=(�&G &!)����"�+:%�( %2A!&�-!,�G -� ��%/;# �2!4#,�';#, )2!�#*!;#, ��!�(�%;.

2. �! ,#$ (;%� %�2#;!� )%�(6&#" 2%-�#�%: 2%*+%�#" ��!�(� *G4#&#. �(� ��&(�!*! �:*!4&! �L2!2$�' �(�%2% &1 F�:�%�!&#$, �-!L;%-!;�&&#$ �%,�!*+&#$ 2%*1", C% 4%-�%*'*% :%6&%;( )%=(�!�# � 2�-&%;!&��&#$ �-!L;%-!*16&%��'$, ':i -=!A!5(�!*# 2%*+%�( :%%24#&!,�G � F%2;(�!*# �1:�%2# �%,�!*+&%-)�#$%*%A�5&%/ �-!L;%-!*16&%��� ': (�1214#&� -!:*!4(, �!: � -! "%A% ;16!;#. �!6*#�1 -&!51&&' 4*' )2%,1�( 2%-�#�:( � 2%-D#21&&' 2%*+%�%A% ��!�(�( *G4#&# ;!*% (&�:!*+&1 '�#C1 – “+���-�: + ��-”, ':#" 4%-�%*'� 21!*�-(�!�# &!"4!�&�D#" �%,�!*+&#" )2#&,#) “:!2&!�!*(”, :%*# ;!*! ;��,1 -;�&! �%,�!*+&#$ 2%*1", ( 4!&%;( �#)!4:( – -;�&! *�412�� :%*1:�#�(. �2%�1, 4!&! 2%*+%�! �2!&�F%2;!,�' ��4=(�!*!�' &1 ': %4&%;%;1&�&#" !:�, ! ': )%���"&% 4�G5#" :%*1:�#�&#" )2%,1�. � :%;(&� ��&(�!*! � )%���"&% -;�&G�!&! 2%*+ 512A%�%A% :%;!&4#2!, ':#" ;�A -2%=#�# -!(�!61&&' !=% 4!�# %=%�''-:%�1 4*' �#:%&!&&' 2%-)%2'461&&' =(4+-':%;( 5*1&( :%*1:�#�(.

�2�; �%A%, �(� 6#*# 4��# 2�-&%A% ��:(, ':i �)�*+&% �:*G5!*#�' � (5=%�%-�2(4%�( 4�'*+&���+ � )%���"&% -;�&G�!*# %4&( - %�&%�&#$ 2%*+%�#$ )%�*�4%�&%��1" *G4#&# ()%�''-!&( - // ��:%�#; ��!�(�%;) � !�;%�F12� &!"�:*!4&�D%/ � )%���"&% ;�&*#�%/ �%,�!*+&%/ �&F2!��2(:�(2#, -!&(21&%/ � �#��1;( �%�!*+&%/ �-!L;%4�/ � �)�*:(�!&&', ':( �!; �. �. �!:!21&:% &!-#�!� “)14!A%A�:%G )!2!*1*+&#$ 4�"”. �2�; �%A%, ( :%;(&� )%���"&% F(&:,�%&(�!� �1!�2, ( 4�'*+&%���

Page 158: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

158

':%A% =2!*# (5!��+ )2!:�#5&% ��� �#$%�!&,�, C% 4%-�%*'*% /; C1 =�*+D 2%-D#2#�# ���" 2%*+%�#" 21)12�(!2, �#"�# -! ;16� )%=(�%�#$, �#2%=&#5#$, &!�5!*+&#$ � �&D#$ �2#��!*+&#$ �%,�!*+&#$ 2%*1", 2%-�#�!G5# ;�F%*%A�5&#", $(4%6&�" ����%A*'4. J#��' 6 :%;(&# � ,�*%;( 21A(*G�!*%�' -!A!*+&#;# -=%2!;# :%*1:�#�( � 2!4%G :%;!&4#2��, :%*1A�!*+&#; %2A!&%;, 2�D1&&' ':%A% &1 ;�A %)2%�1��(�!�# &!���+ 4#21:�%2 ()2#&,#) “)14!A%A�:# :%*1:�#�&%/ 4�/”). � �!:#" �)%��= ��4=(�!L�+�' F%2;(�!&&' %2A!&( L4#&%/ :%*1:�#�&%/ �%*�, C% )2';% �)2#";!L�+�' :%6&#; 5*1&%; :%*1:�#�( ': ��-����- , -� ��������� - ���*�D-�*� � -� *� -���B�D�- �;� ��- - �����, J� ���=C �>� ���-;�� �;� ��-��� ����-�;� +���� (�%&! �#-&!5!*! 6#��' �#$%�!&,�� � =(*! ,�*:%; )2%-%2! 4*' (5!��� � &�" (��$ 5*1&�� :%*1:�#�(). �%61& )14!A%A �(� ��!�!� )%�&%)2!�&#; 5*1&%; :%*1:�#�( ()��*' 4-;��'5&%A% �#)2%=(�!&&') � &1 ;!� &�':#$ �%,�!*+&#$ )2#��*1/�. �!:#; 5#&%;, � !2�1&!*� �%,�!*+&#$ 2%*1", 21!*�-%�!&#$ ( �#$%�&%;( -!:*!4� �. �. �!:!21&:!, )2!:�#5&% &1 =(*% 6%4&%/ 2%*�, ':! = =(*! ��45(61&%G � &14%�'6&%G 4*' 5*1&�� :%*1:�#�(, ':� �-!L;%4�'*# � !�;%�F12� �-!L;&%/ 4%��2# (:%*#, &!)2#:*!4, 512A%�#" :%;!&4#2 -4!�!� 2!)%2�, &�$�% &1 ;!� )2!�! �-'�# )�4 �(;&�� %='L:�#�&���+ =(4+-':%A% F!:�( - "%A% 2!)%2�(). �#; �!;#; %4126(�!� 21!*�-!,�G - : D���9�: ���-;�� �0� --� – )2#&,#) 1;)!��/, ��4:2#�%���, �)��)2#51�&%��� � �)��(5!��� *G4#&# � �%,�!*+&#$ � )2#2%4&#$ )2%,1�!$, C% )2%��:!G�+ ( -%�&�D&+%;( �1214%�#C�.

3. �'*+&���+ �#$%�!&,�� =(*! = &1)%�&%G =1- “���*� ��������-�0 ��-�:”, �%=�% =1- �#��1;# :%*1:�#�&#$ ,�*1" (=*#6&�$, )2%;�6&#$ � ��44!*1&#$), ':� :%*1:�#� 21!*�-(�!� ( )2%,1�� �)�*+&%/ (5=%�%-�#2%=&#5%/ 4�'*+&%���. �!:#; 5#&%;, 6#��' :%*1:�#�( �(� )2%��:!*% � !�;%�F12� )%���"&%A% ,�*1)%:*!4!&&', )%���"&%/ �)2';%�!&%��� � ;!"=(�&L, C% �)2#'*% F%2;(�!&&G ( 4��1" i G&!,��! 21F*1:��/ ;!"=(�&+%A% – &!2�6&%/ 4%;�&!&�# ,#��*�-%�!&%/ *G4#&#, ':! $!2!:�12#-(L�+�' �#;, C% ;!"=(�&L �#��()!L 4*' &1/ ;%�#�!,�"&#; 5#&&#:%;, C% �)*#�!L &! // )%�14�&:(. �#; �!;#; ��4=(�!L�+�' F%2;(�!&&' �!:%/ &!2�6&%/ �*!��#�%��� %�%=#��%���, ': ������ ��-���, C% :2#��!*�-(L�+�', A%*%�&#; 5#&%;, ( )*%C#&� 21F*1:��/ ;!"=(�&+%A%, :%*# ;!"=(�&L )%5#&!L �)2#";!�#�' ': �1)12�D&L, ! A2!&+ ;�6 !:�(!*+&%-4�"�&#; ()2#&,#) “�(� � �1)12”) � )%�1&,�"&% ;%6*#�#;, ��2�(!*+&#; ��#2!L�+�'. �1 6, ( ��%G 512A(, �#��()!L ����-�* B�--���* 2%-�#�:( ��%25%��� " !=��2!:�&%A% ;#�*1&&' *G4#&#, C% F(&:,�%&(L &1 �&!:D1 ': ( �F12� )%�1&,�"&%-;%6*#�%/, -&!:%�%-�#;�%*�5&%/, “(;%�&%/” 21!*+&%��� – ( �F12� ;%�# ': :%;(&�:!�#�&%/ !:�#�&%��� � �#��1;# -&!:��. ���4�# �#)*#�!G�+ � (�)�$#, ':� 2%=#*# 41':� �#$%�!&,� � &!�5!*+&�" 4�'*+&%���, C% 4%-�%*'*% /; -! 41:�*+:! 2%:�� )2%"�# :(2� �1214&+%/ D:%*#. �#��1;! )12�)1:�#�&#$ *�&�" )1214=!5!*! ��&(�!&&' � !�;%�F12� )%���"&%A% ,�*1)%:*!4!&&', ! �%;( " �%*1�#'�*1&&', C% L F(&:,�LG %��!&&+%A%.

4. �#�*1&&', ': %4#& �- 5%�#2+%$ &!2�6&#$ �#)�� *G4�+:%/ !:�#�&%���, 2%-�#�!*%�' � :%;(&� �. �. �!:!21&:! -! (;%�# �#C1-!-&!51&%A% �%�!*+&%A% �)�*:(�!&&' (��$ - (��;! (,1 ;!*% ;��,1 " ( )*!&� &!�5!*+&%/ 4�'*+&%���, �)2';%�!&%/ &! 2%-�#�%: ;#�*1&&'). �2%�1, ': &1 4#�&%, &! &!D( 4(;:(, 2%-�#�%: A*#=#&&#$ )�#$%*%A�5&#$ &!��!&%� 4*' !=��2!:�&%A% ;#�*1&&' 21!*�-(�!��' &1 ��*+:# � &1 ���*+:# � �F12� &!�5!*+&%/ 4�'*+&%���, �:�*+:# ( �#2%=&#5�", 2%*+%��" !:�#�&%���, ! �!:%6 ( )*%C#&� 4%���4( 21F*1:��/ ;!"=(�&+%A%. �(� )%�2�=&% -A!4!�# " !�;%�F12( �%�!*+&%/ �-!L;%4�/ " �)�*:(�!&&' (��$ - (��;! (“)14!A%A�:! )!2!*1*+&#$ 4�"”).

5. �%=*#�#; L �1, ':#; 5#&%; ( -!:*!4� �. �. �!:!21&:! %�2#;(�!*! 21!*�-!,�G =!-%�! !:�#�&���+ *G4#&# – 1:-#��1&,�"&!. �:-#��1&,�', -! %4&#; - �#-&!51&+, L ��&(�!&&' � 5#��%;( �#A*'4�, � ':1 &!"=�*+D )%�&% �:*G5!G�+�'

Page 159: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

159

)214��!�&#:# ��!2#&&%A% ����(. 4&�LG - &!"=�*+D $!2!:�12&#$ 2#� F1&%;1&! “5#��%A%” ��&(�!&&' L ��#2!&&' ;16� ;�6 �&(�2�D&�; � -%�&�D&�;, �%=�% ;�6 ��!2#&&#; %2A!&�-;%; � -%�&�D&�; �1214%�#C1;, �- :%�2#; ,1" %2A!&�-; �:*!4!L 4#&!;�5&1 ,�*1, 21!*�-%�!&1 &! %�&%�� "%A% )12D%�#A&!*+&%/ ;#;%��*+&%-!��%;!�#5&%/ )%�14�&:#. � )*!&� !&!*�-( )2%,1�(!*+&#$ $!2!:�12#��#: ��&(�!&&', �%&% )%��!L ': A2!&#5&! �(�&���+, ': ;%;1&� “�(� � �1)12”, ': 2($*#�!, ;�&*#�! �%5:! ;�6 ;#&(*#; � ;!"=(�&�;, ': &1)1212�&#" 2'4 )121$%4�� ��4 2��&%�!A# 4% &12��&%�!A#, ��4 -=(461&&' 4% A!*+;(�!&&' � &!�)!:#. � )%A*'4( �#&12A1�#:#, ��&(�!&&' 6#�#$ �#��1; ;%6&! 2%-(;��# ': -;�&( � 5#��%;( �#A*'4�, ': &1*�&�"&#", =�F(2:!,�"&#", �#=($%�#" )2%,1�, ': �:!5%: ( 2%-�#�:(, C% )%���"&% �2!&�F%2;(L %4#& ':��&#" ��!& �#��1;# � �&D#". ! 2��&� 6#�#$ �#��1; 4!&#" &1*�&�"&#" )2%,1� �#'�*'L�+�' ( F1&%;1&� �1&�#�#�&#$ ;%;1&��� 2%-�#�:(, ( ':#$ ;!L ;��,1 :%2�&&1 ;%2F%*%A�5&1 � F(&:,�%&!*+&1 )121)2%F�*G�!&&' 6#�#$ �#��1;. �1&�#�#�&� (:2#�#5&�) )12�%4# (!=% “&%2;!*+&� :2#-# 2%-�#�:(”), 41 F%2;(G�+�' =!-%�� )�#$%*%A�5&� (��!&%�:# *G4#&#, �)����4&%�'�+�' - '�#C1; “�%,�!*+&%A% )121$%4(”, C% � 1�&%A2!F�5&%;( )*!&� 21!*�-(L�+�' � %=2'4!$ �&�,�!,�/. �1&�#�#�&� (=�F(2:!,�"&�) )12�%4# �#'�*'G�+�' � ;%;1&�# 2�-:%/ -;�&# )1�&%A% 216#;( 6#��L4�'*+&%��� *G4#&# ()2# ��21��, &!)2#:*!4), ! �!:%6 ( ;%;1&�# :%*#�!&&' (�!A# (C% ��4=(�!L�+�' )%���"&%), :%*# *G4#&! 5(�*#�! 4% 2�-&%;!&��&#$ -%�&�D&�$ )%42!-&#:�� � 5!��% ��!L %='L:�%; /$&+%A% �)*#�(. )!&(�!�# ;1�%4%; “=�F(2:!,�"&%A% �)*#�(” ( )2%,1�� �#$%�!&&' – �)2!�! 4(61 �:*!4&!. �. �. �!:!21&:% 1;)�2#5&#; D*'$%; 4�"D%� 4% (���4%;*1&&' �!6*#�%��� 4!&%A% ;1�%4(, ':#" ��& &!-�!� “;1�%4%; �#=($(”, � &1%4&%2!-%�% -!��%�%�(�!� "%A% ( ��%/" �#$%�&�" )2!:�#,�. �(�+ 4!&%A% ;1�%4( �#$%�&%A% �)*#�( )%*'A!L ( -!�4!&&� -;%41*G�!�# �!:( &1�)%4��!&( -&!5(C( 6#��L�( �#�(!,�G, ( ':�" “%='L:� �#$%�!&&'” C1 &1 =(� � � ':�" ��& &1 ;%61 �#:%2#��!�# -�#5&( ;%41*+ )%�14�&:#, C% =!-(L�+�' &! �F%2;%�!&#$ ���4%;#$ � &1���4%;#$ ��121%�#)!$ 21!A(�!&&'. �2# ,+%;( “%='L:� �#$%�&%A% �)*#�(” -;(D1&#" �#"�# i- (��!*1&#$ ;16 -�#5&#$ �%,�!*+&#$ 2%*1" � )%5#&!L 4�'�# � ':%��� &%�%/ 2%*�, 2�-:#" )121$�4 4% ':%/ &1 ;%61 &1 �#:*#:!�# �1*#:%A% -!$%)*1&&' � :%6&%A%, $�% )2!,GL � �F12� )14!A%A�5&%/ 4�'*+&%���. �%6&! �:!-!�#, C% ;1�%4 “�#=($(” L “,!2�+:! 4%2%A!” �#$%�!&&', ':#", )2%�1, &1 ;%61 =(�# �#:%2#��!&#; )%-! :%&�1:��%; 2%-A*'&(�#$ 5%�#2+%$ �#)�� 6#��L�%/ !:�#�&%��� *G4#&#.

�i4%;%, C% 4*' �%A%, C%= *1A!*�-(�!�# �( !=% �&D( !��%2�+:( )14!A%A�5&( �1$&%*%A�G, 4%�*�4&#:( &1%=$�4&% )2%�1��# F%2;(G5#" 1:�)12#;1&�, C% )�4��1246(L &! )2!:�#,� �1%21�#5&� )%=(4%�# !��%2!. �# �)2%=(�!*# %:21�*#�# %�&%�&� !�)1:�# �1%2�/, &! %�&%�� ':%/, ': ;# ��!6!L;%, �. �. �!:!21&:%, &1 (���4%;*GG5# �%A%, �#$%4'5# � %�&%�&%;( -� ��%L/ )14!A%A�5&%/ )2!:�#:# " �&�(/,�/, )2%��� F%2;(G5#" 1:�)12#;1&�. �%6*#�%, )2# =�*+D 41�!*+&%;( � A*#=%:%;( %)2!,G�!&&� -!)2%)%&%�!&#$ &!;# �1%21�#5&#$ )%*%61&+ )14!A%A�5&#" 1:�)12#;1&� �. �. �!:!21&:!, &!21D��, %�2#;!L =�*+D )%�&1 �1%21�#5&1 %=b2(&�(�!&&'.

1%=$�4&% 4%4!�#, C% &!�2'4 5# 1:�)12#;1&� �. �. �!:!21&:! ;%61 =(�# 21:%&��2("%�!&#; ( ���" "%A% )%�&%��, �- -=12161&&'; (��$ 41�!*1". �2%�1 ,�*:%; ;%6*#�% )%=(4(�!�# �!:#" (5=%�%-�#$%�&#" )2%,1�, ':#" =# =(� �)2';%�!&#" &! 2%-�#�%: (��$ )''�+%$ F(&4!;1&�!*+&#$ �#)�� 6#��L�%/ !:�#�&%��� � /$&�" L4&%���. *' ,+%A% ;%6&! �#:%2#��%�(�!�# �#��1;( )�#$%*%A%-)14!A%A�5&#$ � )�#$%�12!)1��#5&#$, *�:(�!*+&%-:%2#A(G5#$, )2%1:�#�&#$ � )21�1&�#�&#$ ;1�%4�� �)*#�( &! *G4#&(, -! 4%)%;%A%G ':#$ ;%6&! 2%-�#�#, 2%-A%2&(�#, !:�(!*�-(�!�# �%" !=% �&D#" �1:�%2 6#��L�%/ !:�#�&%���. �2# 5%;(, ,1" �1:�%2 � :�&,1�%;( )�4�(;:( ;!L =(�# 2%-�#&(�#; 4% ��!&( 4�!*1:�#5&%A% -!)12151&&' "

Page 160: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

160

)%4%*!&&' ��%A% -;���(. ������ ��B;� � -��� ����� --� � �� �����B-��� + ����B�--� ��-�: ����� D���C�/ ���-���, ����� 9� >��� *���� �-�*, *�D� >��� �-����� -�: � ;���-� ���*� D���C�/ ���-��� �=��-�. % A%*%�&#$ ;1�%4i� �)*#�( &! %�%=#��i��+ - ;1�%G 2%-�#�:( )’'�# �#)�� // 6#��L�%/ !:�#�&%��� ;%6&! �i4&1��#:

1. ��2�(!*+&%-�41!*+&! !:�#�&���+ ': -4!�&���+ ;#�*#�# 2%-�#�!L�+�' � 4%�%4#�+�' 4% ��!&( // 4�!*1:�#5&%A% )%4%*!&&' ': -! 4%)%;%A%G �2!4#,�"&#$ &!�5!*+&#$ -!$%4�� 2%-�#�:( �&�1*1:�(, �!: � -! 4%)%;%A%G ;1�%4�� �&�1A2!,�/ ���4%;%��� � )�4���4%;%���, 2%-�#�:( ;1�!F%2#5&%A%, )!2!4%:�!*+&%A%, =!A!�%-&!5&%A% ����%�)2#";!&&'.

2. �121��%2GG5%-��%25!, �2(4%�! !:�#�&���+ 2%-�#�!L�+�' � 4%�%4#�+�' 4% ��!&( // 4�!*1:�#5&%A% )%4%*!&&' -! 4%)%;%A%G 2%-�#�:( ��%25#$ -4�=&%��1", )2# �#:%2#��!&&� ;1�%4( 1�2#�;�/ (': %�%=*#�%A% �#4( ;#��1,��!, -!��%�%�!&%A% ( �#��1;� �!*+4%2F�+:#$ D:�*: �#&�1- 4(;:# � �*%�!, :%*+%2( � ;(-#:#, 2($�� ��*! � 4(D�), �A2%�#$ ;1�%4#:, �1$&�: &1"2%-*�&A����#5&%A% )2%A2!;(�!&&' )% “2%-:2�)!51&&G” �#�#�&(�#$ �1&�%2&#$ ;%4!*+&%��1" *G4#&#, C% 4%-�%*'L /" �:*G5!�#�' � )2%,1� �2(4%�%/ 4�'*+&%��� ���; ,�*��&#; %2A!&�-;%;, %�:�*+:# ��45(61&���+ %4&�L/ - �1&�%2&#$ ;%4!*+&%��1" ( )2%,1�� :%&��2(:�#�&%-��%25%/ �-!L;%4�/ -� ����%; )2#-�%4#�+ 4% ��45(61&%��� "%A% )1�&%A% !�)1:�(.

3. �%*+%�! !:�#�&���+ 2%-�#�!L�+�' � 4%�%4#�+�' 4% ��!&( // 4�!*1:�#5&%A% )%4%*!&&' -! 4%)%;%A%G �;!A%�12!)�/ 6. �%*)12!, 2%*+%�#$ �A%2, )�#$%42!;# 6. �%21&%, C% 4%-�%*'G�+ -&!5&% 2%-D#2#�# 2%*+%�#" 21)12�(!2 *G4#&#.

4. !4�#�(!�#�&! !:�#�&���+ ': �)2%;%6&���+ 21F*1:�(�!�# ;!"=(�&L, �%=�% ��&(�!�# � )%�1&,�"&%-;%6*#�%;( �#;�2�, 2%-�#�!L�+�' � 4%�%4#�+�' 4% ��!&( // 4�!*1:�#5&%A% )%4%*!&&' -! 4%)%;%A%G :%A&��#�&%-����%A*'4&#$ �12!)�" � :%21A(G5#$ ;1�%4�� (�)2';%�!&#$ &! )%4%*!&&' )121:2(5(�!&+ ( -!�%=!$ )2#"%;(, )1212%=:# � ��2(:�(2(�!&&' �&F%2;!,�/ � )2%,1�� :%A&��#�&%/ 21)21-1&�!,�/ ����( " “@”, C% -(;%�*GL F%2;(�!&&' 41-!4!)�#�&#$ :%A&��#�&#$ �$1;), D*'$%; 2%-�#�:( 21F*1:��/ ;!"=(�&+%A%.

5. �:-#��1&,�"&! !:�#�&���+ “�(� � �1)12” 2%-�#�!L�+�' � 4%�%4#�+�' 4% ��!&( // 4�!*1:�#5&%A% )%4%*!&&' -! 4%)%;%A%G ;1�%4#: :!�!2�#�(, �#;�%*42!;#, ��421!A(�!&&', $%*%�2%)&%/ �12!)�/, ;1�%4#:# �!;%�#2!61&&' � :%21:,�/ -! 4%)%;%A%G ;#��1,��!.

�!A!*%;, �$1;!�#5&% %:21�*1&! �#��1;! ;1�%4�� �)*#�( &! *G4#&(, -! 4%)%;%A%G ':#$ ;%6&! 2%-�#�#, 2%-A%2&(�#, !:�(!*�-(�!�# �%" !=% �&D#" �1:�%2 6#��L�%/ !:�#�&%��� )2# )%4!*+D%;( ��2(:�(2(�!&&�, ;%61 =(�# 41�!*+&% )%4!&! &! �1$&%*%A�5&%;( 2��&�.

Page 161: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

161

/3,�+��*�, �2��/�, ,.�,(,0/�(,

���-;��� �0� --�: � ,�*��&���+ �! 4�!*1:�#5&���+ �#$%�&%A% )2%,1�(; � �#$%�!&&' ( )2!,�; � )2#&,#) -!��2!D&+%/ 2!4%���; � )2#&,#) -;�&# �%,�!*+&%-)�#$%*%A�5&#$ 2%*1" 4��1"; � )2#&,#) )!2!*1*+&%/ 4�/; � )2#&,#) )12�)1:�#�&#$ *�&�".

F �>� �0� --�: � )2!,' ( D#2%:%;( �%,�!*+&%;( // 2%-(;�&&�; � 4#�'51 �!;%�2'4(�!&&'; � &!�5!&&'; � 1��1�#-!,�' 6#��L4�'*+&%��� �#$%�!&,��.

������ �0� --�: � ;1�%4 4%��2# � )%�!A# 4% �#$%�!&,��; � A2%;!4�+:! 4(;:! :%*1:�#�(; � �)2!�#; � �#;%A!; � -!%$%51&&' �! )%:!2!&&'.

������ $������% � �!�� � 1. �41' F%2;(�!&&' :%*1:�#�( �. �!:!21&:!: :2#�#5&#" !&!*�-. 2. �#��1;! �2(4%�%A% �#$%�!&&' �. �!:!21&:!. 3. �2%=*1;# )�4A%�%�:# �5#�1*'-�#$%�!�1*' �. �!:!21&:!. 4. ��;1"&1 �#$%�!&&' �. �!:!21&:! � �(5!�&���+. 5. �41' )%)1)21461&&' �%,�!*+&%A% �#2�����! �. �!:!21&:!.

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���% 1. %�14��+, ':� &!)2';:# 4%���4( �. �!:!21&:! ( �#$%�!&&� L &1)121�12D1&#;#. 2. �41' :%*1:�#�( �. �!:!21&:!. =b2(&�("�1 // &%�!,�/ � �*!=:� ��%2%&#. 3. �41' �2(4%�%A% �#$%�!&&' �. �!:!21&:!. �% � &�" L &%���&�;, ! C%, &!6!*+, L �!:#;,

':1 �#512)!*% �1=1? 4. �:��2!)%*G"�1 %�&%�# F%2;(�!&&' )14!A%A�5&%/ ;!"��12&%��� �5#�1*'-�#$%�!�1*'

�. �!:!21&:! &! �+%A%41&&'.

�� 1. @:#" - )2#&,#)�� �#$%�!&&' L �#-&!5!*+&#; ( )14!A%A�5&�" �#��1;� �.�.�!:!21&:!? ) - ���-���; >) �������������-���; ) � � ����-�/ ��/. 2. !";1&D! :12%�!&! “%4#&#,'” 4#�'5%A% �)���%�!2#���! ( 4%���4� �.�.�!:!21&:!: ) ��*���-- ���� ; >) ��+-�����: + ��-; ) �;� ;��. 3. @:( F%2;( &!�5!&&' �#$%�!&,�� �#:%2#��%�(�!� �.�.�!:!21&:% ( :12%�!&#$ &#;

-!:*!4!$? ) ��*����-�; >) �� -�-���B-�; ) � ����--�� -. 4. @:#" �#4 �2(4%�%/ 4�'*+&%��� =(� �#-&!5!*+&#; ( :%;(&� �;. -126#&�+:%A%? ) ���>-�B �� ;�; >) �����-�-����- �� ;�; ) *��>����� --�. 5. � ':%;( - ��%2�� �.�.�!:!21&:% 2%-:2#�!L -!�!4# 2%4#&&%A% �#$%�!&&': ) “� ������ ��� ����� ”; >) “#-�� ��� > ����”; ) “� ����-�� 9��� ”.

Page 162: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

162

�����& 2.7. �:2!/&+�:! D:%*! � )14!A%A�:! 2!4'&�+:%A% )12�%4( (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.).

���� XVIII

����� � ���������� ����� �������� ����� (20–80 ���)

1. ! ;��- ��- ��� 20-�� ���� XX �������. 2. �-�<�� ;�� + � ��-�/ ���� 30-�� ����. 3. ��>����� � -���--� ���� � �����C--�: B (��-�;� 40–50-�� ����). 4. ��+���� ���� : ��� ������ � 60-�� ����. 5. A��� � ��� ����� ��� /-� � ������ + ��= (70–80-�� ����).

'� �� ���: 1. �1�:���+:#" �.�. ���%2�' )14!A%A�:#. – 2-1 �#4. 4%). – �.: �1&�2 &!�5.*-2#, 2005. 2. !2#�# ���%2�/ (:2!/&�+:%A% D:�*+&#,��!. 1905–1933: !�5.)%��=&#: /.�.�($%;*#&�+:! �!

�&.; -! 214..�.�($%;*#&�+:%/.–�,1996. – �.121–223. 3. �2!�1,+ �.�. ���%2�' (:2!/&�+:%/ D:%*# � )14!A%A�:#.–�12&%)�*+, 1994. 4. �2#,1&:% �.�. !2#�# - ���%2�/ D:%*# � �:2!/&�+:�" ���.–� ,1966. 5. �2#&+:% �. !2#�# 2!4'&�+:%/ )2%����&#,+:%/ )%*��#:#.–�!2:��, 1922. 6. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 7. �G=!2 .. �! �&. ���%2�' (:2!/&�+:%/ )14!A%A�:# /-! 214. �. �. ��1*+;!$%�#5!. – �.:

��� , 2000. 8. �=2(L�! �. �., �#��&! �. S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2 ' ������ �� �� ����, “��������� �”, “����� � ������� ������'�”,

����� !� �������, � �������, “� ��� �� � ��”, ���� � ����� ��������, !�������-�������� �������, ����� ������� ������, ����� !�������-���������� �������, ��������� !����� .

1. ����������� ������ � 20-'! ��� XX �������

� �:2!/&� &! )%5!�:( 20-$ 2%:�� �:*!*!�' ��%L2�4&! �#�(!,�'. � %4&%A% =%:(, �)%��12�A!��' -*�� &!,�%&!*+&%/ �!;%���4%;%���, - �&D%A% — (:2!/&�+:� =�*+D%�#:# C1 )2!A&(*# !��%&%;�/, =!6!*# �!;� :12(�!�# )2%,1�%; ��%21&&' &%�%/ 4126!�#. % ,+%A% 4%4!*!�' &!4-�#5!"&% �'6:! 1:%&%;�5&! �#�(!,�', C% �:*!*!�' � 21-(*+�!�� )12D%/ ����%�%/ �! A2%;!4'&�+:%/ �%L&.

��1 ,1 ;!*# �2!$(�!�# :12��&#:# (:2!/&�+:%A% !2:%;%�(, 2%-2%=*'G5# ;%41*+ %����&+%/ �#��1;#. �%;(, &! ��4;�&( ��4 ��M�, 41 %�&%�&%G *!&:%G %����&+%/ �#��1;# =(*! �#-&!&! L4#&! �2(4%�! D:%*!, � �:2!/&�, )%5#&!G5# - 1920 2., ���%2GL�+�' =�*+D �:*!4&! �#��1;! %����#. 1920 2%:( !2:%;%� �:2!/&# �#4!L “���� � ;�= ��� �;� ��-� �0� --� ����:”, � ':�", &! )�4��!�� ��12461&&' )2% 2%-)!4 ��;'/ � �%,�!*���#5&�" 4126!��, 2%=#�+�' �#�&%�%: )2% &1%=$�4&���+ )121&1�1&&' “,1&�2( �!A#” � �)2!�� D:�*+&#,��! - L4#&%/ �2(4%�%/ D:%*# &! 4#�'5#" =(4#&%:. �%4�D&�" &!2:%; %����# �.�2#&+:% �!: 2%-''�&G�!� �(�&���+ �%,�!*+&%A% �#$%�!&&': “�%,�!*+&1 �#$%�!&&' � 2%-�#&(�%;( �#A*'4� L ��1-!A!*+&! %2A!&�-!,�' 4#�#&���!, ���%21&&' :%*1:�#�&%A% 6#��' ��+%A% 4#�'5%A% &!�1*1&&'. �1 – &1 �#$�4&! �%5:!, ! :�&,1�! ;1�! 2%-�#�:( �%,�#$(. �%&! )1214=!5!L )%�&1 (�(&1&&' 2%-)%2%D1&%��� 4��1" ;�6 �&4#��4(!*���#5&#;# ��;'';#, C% &1;%6*#�1 =1- %2A!&�-!,�/ �%,�!*���#5&%A% A%�)%4!2���! �! -;�&# ��+%A% (��2%G 6#��'”.

Page 163: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

163

�%6 )%�&1 )�4)%2'4:(�!&&' 4#�'5%/ %�%=#��%��� �#$%�&#; �)*#�!; &%�%(��%21&%/ 4126!�# ��!�!*% *1"�;%�#�%; 4�'*+&%��� -!:*!4�� �%,�#$(. 1:*!2!,�' �#�(&(*! �41G �!: -�!&%A% “-!$#��( 4#�#&���!”, -!�4!&&'; ':%A% =(*%: �-'�# &! %=*�: ���$ 4��1" 4% 15 2%:��, ': �#$, ':� �61 ���"D*# � �#��1;( �%,�!*+&%A% �#$%�!&&', �!: � �#$, C% &1 ��4��4(G�+ 6%4&%/ %����&+%-�#$%�&%/ (��!&%�#; �#:%2#��!�# ��� -!�%=# 4*' -!=1-)151&&' :%6&�" 4#�#&� (��$ // )2!� &! ;!�12�!*+&1 (�2#;!&&', �#$%�!&&', %����(, %$%2%&( -4%2%�''; �#*(5#�# 4#�#&( “- �(*#,�”, )1214!�# 5121- :%*1:�%2 !=% 2%-)%4�*+&#: 4% �#$%�&%A% -!:*!4( (=%2%�+=! - =1-)2#�(*+&���G); -!$#��#�# )2!�! � ��L/ 4#�#&#, C% 6#�1 � ��;'/, !*1 )%�21=(L ��LG 5# �&D%G ;�2%G �%,�!*+&%/ 4%)%;%A#.

*' �#2�D1&&' ,#$ -!�4!&+ )*!&%; !2:%;%�( )1214=!5!*%�' 2%-A%2�!&&' ,�*%/ &#-:# ��4)%��4&#$ (��!&%�, �!:#$ ':: ;!"4!&5#:# 2�-&#$ �#)��, ':� ;!*# F(&:,�%&(�!�# � %�&%�&%;( � *��&�" )12�%4 � �#*(5!�# 4��1" “- �(*#,�”, %2A!&�-%�(G5# /$&�" )%=(�; 4#�'5#" �!4%:, D:%*! — :*(= &1)%�&%A% 4&'; 41&&#" 4#�'5#" =(4#&%:, 4#�'5#" �!4%: !=% D:%*! )%�&%A% 4&'; 4#�'5� =(4#&:#, ':� ;!*# -!=1-)15(�!�# )%�&1 �*!D�(�!&&' 4��1", /$ $!25(�!&&' � &!�5!&&'; 4#�'5� ;���15:! (%='L4&!&� 4#�'5� =(4#&:#); -!:*!4# �! (��!&%�# %$%2%&# 4#�#&���! (:%*1:�%2#, 2%-)%4�*+&#:#, )2#";!*+&#:# �%C%); -!:*!4# 4*' 41F1:�#�&#$ 4��1".

�!:%G, &! 4(;:( :12��&#:�� !2:%;%�(, ;!*! =(�# ;1216! -!:*!4��, C% -!=1-)15(�!*# &!�5!&&' � �#$%�!&&', ! &!"A%*%�&�D1 )%2'�(&%: 4��1" ��:%; ��4 7 4% 15 2%:��. �% -!:�&51&&G -!:*!4�� �%,�#$( 4��# ;!*# )121$%4#�# 4% &!=(��' )1�&%A% F!$(. *' ,+%A% )1214=!5!*%�' ���%21&&' 2�-&%;!&��&#$ )2%F1��"&#$ D:�* – ��4 :(2��� 4% �(-��. ! )%5!�:( 20-$ 22. ( ;���!$ (��%2#*#�' 4�! 2�-&%�#4# )2%F1��"&%-�1$&�5&#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4��: F!=2#5&%--!�%4�+:� (5&�����! (!=% D:%*# 2%=��&#5%/ ;%*%4�) �! �&4(��2�!*+&� )2%FD:%*#.

1C% �&!:D1 �#A*'4!*! %����&' ;1216! � ��*+�+:�" ;��,1�%���: ;!�%�#; '�#C1; �(� =(*! )%5!�:%�! 4-2�5&! D:%*!, 4% ':%/ )*!&(�!*%�' 4%4!�# 3-2�5&( D:%*( �1*'&�+:%/ ;%*%4�. � %��!&&�" )1214=!5!*%�' -&!5&% 2%-D#2#�# %=�'A ��*+�+:%A%�)%4!2�+:#$ 4#�,#)*�& � � �!:#" �)%��= �)2#'�# )�4A%�%�,� )�4*��:�� 4% )2%F1��"&%/ %����# � �!: -�!&#$ “D:%*!$ =!�2!,+:%/ ;%*%4�” !=% �1$&�:(;!$.

� �1214#&� 20-$ 2%:��, ': -!�4!&&' &! )12�)1:�#�(, =(*% �#�(&(�% A!�*% %=%�''-:%�%/ �1;#2�5&%/ %����#, %4&!: ,+%A% &1 �4!*%�' 4%�'A�#, �!: �!;% ': � -!A!*+&%A% )%5!�:%�%A% &!�5!&&'.

% �#C#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4�� � 20-�� 2%:# ��4&%�#*#�' �&��#�(�# 2�-&#$ )2%F�*�� (�&4(��2�!*+&%-�1$&�5&�, ��*+�+:%A%�)%4!2�+:�, �%,�!*+&%-1:%&%;�5&�, )14!A%A�5&�, ;14#5&�, $(4%6&�). �!4'&�+:! �*!4! &! �:2!/&� *�:��4(�!*! (&��12�#�1�#, ��!6!G5# /$ “2%-�!4&#:%; =(26(!-&%/ �41%*%A�/”.

� ;1�%G )%*1AD1&&' 2%=��&#5%-�1*'&�+:�" ;%*%4� ���()( 4% �&��#�(���, )2# &#$ ��4:2#�!*#�' �!: -�!&� 2%=��&#5� F!:(*+�1�# (2%=��F!:#), &! ':� )%:*!4!*%�' -!�4!&&' )�4A%�(�!�# ,G ;%*%4+ 4% �)2#"&'��' �&��#�(��+:#$ :(2���.

�)1,#F�5&% �#2�D(�!*%�+ )#�!&&' - 4�'*+&���G �1$&�:(;��. � 1920 2. ( �$1;� �#��1;# %����#, -!)2%)%&%�!&�" �.�2#&+:%;, �%&# :�!*�F�:(�!*#�' ': �1214&� &!�5!*+&� -!:*!4#. �*1 �61 - 1922 2. /; ��4�%4#�+�' 2%*+ �#C%/ &!�5!*+&%/ (��!&%�#, C% A%�(L �(-+:#$ �)1,�!*�����-;!"��2��, )%;�5&#:�� �&61&12��, �&61&12�� �(-+:%A% F!$(, !A2%&%;��-F!$��,��.

����&G )�2!;�4( (��&5(�!*! �:!41;�' &!(: -� ��%/;# &!(:%�%-4%�*�4&#;# (��!&%�!;#.

2 *#��%)!4! 1922 2. �21-#4�' ����� -!��124#*! “#���� + ��-� ��� - ���-� ���� ����”, � ':%;( ��� �#C1-A!4!&� -!�!4# ���5#-&'&%A% D:�*+&#,��! &!=(*# ��!�(�( G2#4#5&%/ &%2;#.

�!:#; 5#&%;, � 20-�� 2%:# �� ��. &! �:2!/&� =(*! ���%21&! %2#A�&!*+&! %����&' �#��1;!, ':! =(*! �#'�%; ��%25%��� (:2!/&�+:%A% �(�)�*+���!, �#:*#:!&! -!A!*+&#;

Page 164: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

164

��%25#; -*1�%;, $!2!:�12&#; 4*' �%,�!*+&%/ !�;%�F12# )12D#$ )%21�%*G,�"&#$ 2%:��.

�)2%�!46(�!*!�' :%;)*1:�&! �#��1;! &!�5!&&' – )2#&,#) )%=(4%�# -;���( %����#, %2A!&�-!,�/ )2%,1�( &!�5!&&', �:%&,1&�2%�!&%A% &!�:%*% ��2#6&1�%/ �1;# (&!)2#:*!4, 4#�'5#$ �&�121��� �! &!$#*��, %-&!"%;*1&&' - )1�&#; :%*%; 6#��L�#$ '�#C, �#�51&&' 2�4&%A% :2!G, �#:%&!&&' )2!:�#5&#$ -!�4!&+ �%C%).

� 2!4'&�+:�" D:%*� )�4 ,#; )%&'��'; 2%-(;�*%�' �2(4%�1 %-&!"%;*1&&' 4��1" - )2#2%4%G �! �(�)�*+&#; �1214%�#C1;, C% /$ %�%5(L ()2#2%4! – )2!,' – �(�)�*+���%). �!;1 �!:( �$1;( =(*% )%:*!41&% � %�&%�( &!�5!*+&#$ )*!&�� � )2%A2!; 1922/23 &!�5!*+&%A% 2%:( �� (126!�&%G �51&%G 2!4%G) ( �%��/. �%*%�&%G �1214 &#$ =(*! “�� ;�”, �%=�% �#�51&&' �2(4%�%/ 4�'*+&%��� *G4#&#. �:�#�&1 %-&!"%;*1&&' - �2(4%�#; 6#��'; �()2%�%46(�!*%�' �#�51&&'; )2#2%4&#$ (;%� � �-!L;%��4&%�#& *G4#&# � 4%�:�**' (“������ ”), %-&!"%;*1&&' - �(�)�*+&#;# ��4&%�#&!;# (“�������”). �!:, ( )12D%;( :*!�� �#�5!*%�' �2(4%�1 6#��' ��;’/, ( 42(A%;( – 6#��' �1*! !=% ;���!, ( �21�+%;( – A%�)%4!2���% ;��,1�%A% :2!G, � 51��12�%;( – 4126!�&1 A%�)%4!2���% " 1:%&%;�5&1 6#��' � ����.

�%;)*1:�&� )2%A2!;#, C% 2%-2%=*'*#�+ &! �:2!/&�, =(*# �)2';%�!&� )1214(��; &! :*!�%�1 �#$%�!&&', ':%A% ��4 D:%*# �#;!A!*# )!2��' � (2'4. �1 ���()!*% � A%��2� �()1215&%��� - )%*%61&&'; �!;#$ )2%A2!;. �!6:% =(*% )2#��%�(�!�# 4% :%;)*1:��� )%*��#5&� )#�!&&', )%�''-!�# /$ - 4#�'5#; :%;(&���#5&#; 2($%;, “)%*��:%;)*1:�%;”, “:%;)*1:�%; %$%2%&# -4%2%�’'”.

� 20-�� 2%:# )14!A%A!;# �:2!/&# :%;)*1:� 2%-A*'4!��' ': ��4=#��' �&�1A2%�!&%A% �)2#"&'��' 4#�#&%G %�%5(G5%A% ����(, ! -!�4!&&'; D:%*# =(*% %-&!"%;#�# 4#�#&( �- ����%;, C% // %�%5(L. ! )%5!�:( 30-$ 2%:�� &! )12D1 ;��,1 =(*% )%��!�*1&1 )2%*1�!2�+:1 :%;(&���#5&1 %�%51&&' – )!2��', :%;�%;%*, 4#�'5#" 2($, 2!4#, )2%F�)�*:#, �#2%=&#,��%, :%*A%�)#. �!: :!24#&!*+&% -;�&GL�+�' )!2!4#A;! %����#: ��4 4#�#&# ': ,1&�2( )14!A%A�5&%A% )2%,1�( D:%*! )121"D*! 4% �#�(&1&&' &! )1214&�" )*!& %�%51&&', )2#5%;( ( �:2!" )%*��#-%�!&%;( 2%-(;�&&�.

� 20-�� 2%:# (�� )2%��4&� )14!A%A# )121"D*# &! 21F*1:�%*%A�5&� )%-#,�/. �!; �12;�& “�!������G�%” �)2%�!4#� ( &!(:%�#" %=�A �.�1$�12L� ( 2%=%�� “�-�-� ���-;��� � � + -�/ �>’C���-�/ ��0�����/ >� ��0���<��������/” (1930). �(�&���+ 21F*1:�%*%A�/ )%*'A!L � �%;(, C% ��' )%�14�&:! *G4#&#, )%5#&!G5# - 1*1;1&�!2&#$ %2A!&�5&#$ 21!:,�" � -!:�&5(G5# &!"�:*!4&�D#;# !:�!;# ��%25%���, -�%4#�+�' 4% 21F*1:���.

�1F*1:�%*%A�' =(*! A%*%�&#; F(&4!;1&�%; 4*' 2%-�#�:( )14%*%A�/. !���+ �+%A%4&� �!6:% )2%�1��# 5��:( ;16( ;�6 21F*1:�%*%A�LG " )14%*%A�LG, =% ��� ��4%;� �51&� �%A% 5!�( – .�!*(6&#", �.�%:%*'&�+:#", �.�2%�%)%)%�, �.�%*%4#;#2�+:#" – =(*# %4&%5!�&% � 21F*1:�%*%A!;#, � )14%*%A!;#. � =!A!�+%$ �#)!4:!$ ,� )%&'��' �6#�!*#�' ': �#&%&�;#, !*1 ��1-�!:# )14%*%A�', ': &!(:%�1 )%&'��', L -&!5&% D#2D#;, &�6 21F*1:�%*%A�'. � ,' %��!&&' �#��()!L ': A%*%�&! -!�!4! )14%*%A�/.

�14%*%A�' (��4 A21,+:. ����� ��� �� ���) )214;1�%; �#�51&&' ��!6!*! 4#�#&( " %$%)*G�!*! ��%/; -;���%; !&!�%;�G, F�-�%*%A�G, =�%*%A�G, )�#$%*%A�G �! �%,�%*%A�G 4#�#&#.

�&%�%G )14%*%A�/ ��!*# �41/ ��*+&%A% �#$%�!&&' 4#�#&#, C% 4���!*# &!-�( )14%,1&�2#-;(, � %�&%�� ':%A% *16#�+ :%&,1),�' )2% �1, C% -;���, %2A!&�-!,�' " ;1�%4# &!�5!&&' �#-&!5!G�+�' A%*%�&#; 5#&%; �&�121�!;# " )%�21=!;# 4#�#&#, C% �%&! – ,1&�2 &!�5!*+&%-�#$%�&%A% )2%,1�(. �� �41/ 4���!*# -&!5&( )�4�2#;:( " )%D#21&&' C1 &!)2#:�&,� ��� – )%5. �� ��. � �15�/ “����G� ��H�����%”, 21)21-1&�%�!&�" �.M12'L2%;, .1:2%*�, 6.+G/, �.�%&�1��%2�, �.�!L; �! �&. �%&# ��4��%G�!*# �41G 2%-(;%�%A% 2%-�#�:( 4#�#&# -! “,1&�2!;# �&�121�(” � ��!6!*#, C% // �#$%�!&&' ;!L =(�# �)2';%�!&1 &! F%2;(�!&&' ,�*��&%/ *G4�+:%/ %�%=#��%���.

� �:2!/&� )#�!&&' ��*+&%A% �#$%�!&&', )14%,1&�2#-;( )%D#2G�!*#�+ ( ��%25%��� @.�1)�A#, �.�(�%�%/, ':� ���*G�!*# /$ ( 6#��' � )12�%4 �#-�%*+&#$ -;!A!&+

Page 165: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

165

(:2!/&�+:%A% &!2%4( � 1917–1920 22. �!;1 &! %�&%�� ,�L/ :%&,1),�/, 41 4#�#&! ��!6!*!�' ,1&�2%; (�+%A% &!�5!*+&%-�#$%�&%A% )2%,1�(, 2%-�#�!*!�' )14%*%A�'. �14%*%A�' �#4�*#*! 4#�#&���% ': %:21;#" �)1,#F�5&#" )12�%4 6#��L4�'*+&%��� *G4#&#, 2%-A*'4!*!, �#�5!*! "%A% - (��$ =%:�� — ( F�*%A1&1-� " %&�%A1&1-�. �!;1 6#��L4�'*+&���+ 4#�#&# ( ���$ // �#'�!$ ��!*! %='L:�%; � )214;1�%; )14%*%A�/.

� 1924 2. =(� -4�"�&1&#" )121$�4 ��4 �41"&#$ )%D(:��, &!(:%�#$ 4#�:(��" 4% &!�''-(�!&&' )14%*%A!; :*!�%�%-)!2��"&%/ �%5:# -%2( &! ,G �&�1A2%�!&( &!(:(. �%;( )14%*%A�' ��!�#�+ )1214 �%=%G -!�4!&&' 4%�*�461&&' “�%,�!*+&%-:*!�%�%A%” �1214%�#C!. �%=*#�( (�!A( (:2!/&�+:� )14%*%A# )2#4�*'*# �#�51&&G 4#�'5%A% :%*1:�#�(, 4%�:�**', � ':%;( )2%6#�!G�+ 4��#, C%= �)*#&(�# &! 6#��', -;�&#�# &!�:%*#D&L �1214%�#C1 �!:, C%= �%&% 4!�!*% 4��'; ��1 &1%=$�4&1 4*' /$&+%A% 2%-�#�:(.

�1*#:%A% -&!51&&' &!4!�!*# (:2!/&�+:� )14!A%A# 2%-2%=,� � (4%�:%&!*1&&G �1���� (�.�%��G:, .�!L��+:#"). �(*# ���%21&� �1��# - (:2!/&�+:%A% )2!�%)#�(, �(�)�*+���%-&!����!, ;!�1;!�#:#.

�14%*%A�5&! �*(6=! � D:%*� �1*! %=*�: D:�*+&%/ (�)�D&%��� -! ;1�%4%; �1����, �#�5!*! �&�121�# � �41!*# 4��1", :%*% /$ ('�*1&+, �#-&!5!*! /$ F�-#5&#" �! 2%-(;%�#" 2%-�#�%:, -4�"�&G�!*! )14%*%A�5&#" !&!*�- �1214%�#C!.

�21=! ��4-&!5#�#, C% )121&1�1&&' ,1&�2( (�!A# - 4#�#&# &! 4#�'5#" :%*1:�#�, ':#" )%5!*# 4%�*�46(�!�# �#;# 6 ;1�%4!;#, C% � 4#�#&(, &1 ;%A*% &1 ��4=#�#�' &1A!�#�&% &! )14%*%A�5&�" &!(,� " ��!*% )%5!�:%; 2%-;#�!&&' // )214;1�! " %='L:�!. ���*' �%A%, ': )14%*%A�' )%5!*! ��2!5!�# ���" )214;1� � %='L:� 4%�*�461&&' � )1214 &1G =(*% )%��!�*1&% ,�*:%; :%&:21�&1 -!�4!&&' %=�*(A%�(�!&&' )14!A%A�5&%A% )2%,1�(, �%&! )%5#&!L 2%-A*'4!�#�' ': 4%)%;�6&! 4#�,#)*�&!, ! )��*' )%��!&%�# 1936 2. “��� ��������B-� �������B�--� ���*� ! ���*��” �-!A!*� -&#:!L ': &!(:!.

2. ��A����� ��������� ������ � 30-'! ���

�#��1;! %����# � �:2!/&� � 20-�� 2%:# 4%:%2�&&% ��42�-&'*!�+ ��4 2%��"�+:%/. @: (61 =(*% �:!-!&%, &! �:2!/&� -!��124#*# �#��1;( %����#, ':! �:*!4!*!�+ - �1;#2�5&%/ D:%*# 4�%$ :%&,1&�2�� (1-A% – 5%�#2# 2%:# &!�5!&&', 2-A% – �2#) " )2%FD:%*#. � ,1" 5!� ( �%��/ �:*!*!�' �!:! �#��1;! %����#: )%5!�:%�! D:%*! (� ��()�&+) – 4 2%:# &!�5!&&'; �1;#2�5&! D:%*! ': F(&4!;1&� ���L/ D:�*+&%/ �#��1;#; D:%*! �� ��()1&' (41�''�#2�5&! �1214&' D:%*!); F!=2#5&%--!�%4�+:� �1;#2�5:#; D:%*# �1*'&�+:%/ ;%*%4�; D:%*# F!=2#5&%--!�%4�+:%A% (5&�����!; 2%=��&#5#" F!:(*+�1�.

� �1214#&� 20-$ 2%:�� (2'4 �!4'&�+:%/ �%��/ 2�D(51 -;�&GL ��%G �!:�#:( C%4% �&D#$ 2!4'&�+:#$ 21�)(=*�:. � :���&� 1930 2. &! ��1�%G-&�" )!2��"&�" &!2!4� &!2:%; %����# �:2!/&# �.�:2#)&#: �#��()#� - )2%)%-#,�LG (&�F�:!,�/ �#��1;# &!2%4&%/ %����# ����, %=b2(&�%�(G5# ,1 �#;, C% “,+%A% �#;!A!L L4#&#" )*!& A%�)%4!2�+:%/ )121=(4%�# ����”. �!:#; 5#&%;, )%��()%�% �F%2;%�!&#" &!)2#:�&,� 20-$ 2%:�� �%�!*��!2&#" 216#; *�:��4(�!� (:2!/&�+:( %����&G �)1,#F�:( � 2!;:!$ -!A!*+&%�%G-&%/ (&�F�:!,�/ �#��1;# %����#. �2# ,+%;( -! �-�21,+ =(*% �-'�%, -�#5!"&%, 2%��"�+:( �#��1;( &!2%4&%/ %����#.

�!:#; -;�&!; �!:%6 �)2#'*# )%��!&%�# �� ��� (=) )2% %2A!&�-!,�G � -;��� 2%=%�# 2!4'&�+:%/ D:%*#. 5 �121�&' 1931 2%:( �� ��� (=) )2#"&'� )%��!&%�( “��� ��B ���� � ����-= 9����”, � ':�" -%=%�''-!� &!2:%;%�# 21�)(=*�: &1A!"&% 2%-)%5!�# 2%=%�( )% �:*!4!&&G &%�#$ &!�5!*+&#$ )*!&�� � )2%A2!;, C% -!=1-)15#*# = -!��%L&&' (5&';# %�&%� &!(: � ��4)%��4!*# = -!�4!&&'; )%*��1$&�5&%A% &!�5!&&', ':1 )%�#&&% -4�"�&G�!�#�+ &! %�&%�� %)!&(�!&&' (5&';# -!A!*+&%%����&�$ 4#�,#)*�&, -�''-:( �1%2�/ - )2!:�#:%G, �#�51&&' %�&%� �#2%=&#,��!.

Page 166: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

166

1�4%�-� )��*' ,�L/ )%��!&%�# =(*# -!��12461&� &%�� &!�5!*+&� )*!&#, )%=(4%�!&� &! %�&%�� )214;1�&%A% �#:*!4!&&', � ��141&� &%�� )2%A2!;# - %�&%�&#$ &!�5!*+&#$ )214;1���, � ':#$ C1 =(*% =!A!�% �12"%-&#$ &14%*�:��.

25 �12)&' 1932 2%:( �� ���(=) )2#"&'� )%��!&%�( “��� - B ��-� ����� *� � ��D�* � ��B ����: � ����-�: 9����”. !&%G )%��!&%�%G =(*% -!�(461&% :%;)*1:�&( �#��1;( &!�5!&&', =2#A!4&%-*!=%2!�%2&#" ;1�%4, ;1�%4 “,�*#$ �*��” ( &!�5!&&� A2!;%�#, &14%%,�&:( :*!�&%-(2%5&%/ �#��1;# &!�5!&&'. �#;!A!*%�+, C%= %�&%�&%G F%2;%G &!�5!*+&%/ 2%=%�# ��!� (2%: -� ��!*#; �:*!4%; (5&�� � ��!=�*+&#; 2%-:*!4%;; )2# &!�5!&&� )%�#&1& �#:%2#��%�(�!�#�+ �#��1;!�#5&#" �#:*!4 (5#�1*1; ;!�12�!*(, �!;%���"&� �! *!=%2!�%2&� 2%=%�#, 1:�:(2��/. � )%��!&%�� 4!�!*#�+ )2#&,#)%�� �:!-��:# C%4% %=*�:( -&!&+ (5&��. �1:%;1&4(�!*%�+ )2%�%4#�# �&4#��4(!*+&#" �#��1;!�#5&#" %=*�: -&!&+.

�� ���(=) 21:%;1&4(�!� !2:%;%�( )1212%=#�# &!�5!*+&� )2%A2!;# 4% 1 ��5&' 1933 2%:( 4*' �%A%, C%= -!=1-)15#�# “4�"�&% ;�,&1 � �#��1;!�#5&1 -!��%L&&' 4��+;# %�&%� &!(:.”

@: (61 -!-&!5!*%�+, ( 20-�� 2%:# &! �:2!/&� ��4=(�!��' �&�1&�#�&#" 2%-�#�%: )14%*%A�/. �� ���(=) � )%��!&%�� ��4 4 *#)&' 1936 2%:( “��� ��������B-� �������B�--� ���*� ! ���*��” �#:2#� )14%*%A�G � D:�4*#�( 4�'*+&���+ )14%*%A��, �:!-!�, C% �%&# =!-(G�+�' &! !&�#&!(:%�#$, !&�#;!2:�#���+:#$ )%*%61&&'$. �!�(4#�D# )14%*%A�5&� )121:2(51&&', �� ���(=) � ��%/" )%��!&%�� �#;!A!� “��4&%�#�# )%�&���G � )2!�!$ )14!A%A�:( � )14!A%A��”, �:!-!� &! &1%=$�4&���+ 2%-�#�:( ;!2:�#���+:%/ &!(:# )2% 4��1".

�61, 1936 2%:%; 4!�(L�+�' %��!&&' -A!4:! )2% )14%*%A�G. �%&! -&#:!L - )14!A%A�5&%A% &1=%�$#*(, ! 2!-%; - &1G )2#)#&'G�+�' =(4+-':� �#�51&&' ��:%�#$ �! �&4#��4(!*+&#$ %�%=*#�%��1" 4��1" �-!A!*�.

3. ����������� ���������� ������ ������<���� ��� (������ 40–50-'! ���)

1)2%��� �#)2%=(�!&&' )2%"D*! ���5#-&'&! D:%*! � 2%:# 42(A%/ ����%�%/ ��"&#. � �!;%A% )%5!�:( ��"&# 41�'�:# �#�'5 �5#�1*�� � (5&�� ��!2D#$ :*!��� 4%=2%��*+&% )�D*# &! F2%&� -� -=2%LG � 2(:!$ -!$#C!�# ���5#-&(.

� �'6:#$ (;%�!$ �%L&&%A% 5!�( )%5!*!�' )�4A%�%�:! 4% )%5!�:( 1941/42 &.2. 1-A% �121�&' 1941 2%:( )%5!*#�+ -!&'��' � 2!"%&!$ �:2!/&#, ':� &1 =(*# %:()%�!&� (41':� 2-&# %&=!�(, 41�!, �1�!��%)%*+, 41':� 2!"%&# �12&�A���+:%/ � �(;�+:%/ %=*!��1"). �5&� D:�* �:2!/&#, ':� 1�!:(G�!*#�' &! �$�4, )%5!*# 1941/42 &.2. ( D:%*!$ �&D#$ 21�)(=*�: – �%��/, �(2:;1&�/, �!-!$��!&�, �2(-�/.

23 ��5&' 1942 2%:( �#$%4#�+ �%��!&%�! �!4&!2:%;( ���� “��� + 0��� �� >�����>� + >�+�������-��= ���� ����:”. �2# %=*!�&#$ � :2!"%�#$ �#:%&:%;!$ ���%2G�!*#�+ :%;���/ 4*' =%2%�+=# - =1-)2#�(*+&���G, )2#�(*:# � 2%-)%4�*+&#:# 4*' 4��1"-�#2�� � =1-)2#�(*+&#$, 4#�'5� =(4#&:#. *' )�4*��:��, ':� � 2%:# ��"&# -!*#D#*# &!�5!&&' � )�D*# )2!,G�!�#, � 1943 2%,� =(*# ���%21&� �15�2&� D:%*#.

� 1943 2%:( )%5!*%�+ ��4&%�*1&&' 2%=%�# D:�* � 2!"%&!$ �:2!/&#, �#-�%*1&#$ ��4 %:()!&���. 31 A2(4&' 1943 2%:( �!4&!2:%; ���� )2#"&'� )%��!&%�( “��� ��� -�+ ;�= �>���� ����: � �������� ���* 7–15 ���� � ��� ������� ��-����= + ���- --�* + ��-� ��� �>�'�+��� + � ��-� - B --�”. 31 �121�&' 1944 2%:( &! )121�!6&�" =�*+D%��� �12#�%2�/ �:2!/&# ��4&%�#*!�+ 2%=%�! D:�*. � 1943/44 &.2. &! �:2!/&� =(*% 12802 D:%*#, � ':#$ &!�5!*%�+ 1770179 (5&��. � 1944/45 &.2. =(*% -!)2%�!461&% %=%�''-:%�1 &!�5!&&' 4��1" ( D:%*!$, )%5#&!G5# - �1;#2�5&%A% ��:(, C% �)2#'*% *�:��4!,�/ 2%-2#�( ;�6 4%D:�*+&#;# (��!&%�!;# � D:%*%G. � �12)&� 1943 2%:( =(*# )2#"&'�� “�� �� ��� �B-�”, � ':#$ �#-&!5!*#�+ /$ %=%�''-:# �

Page 167: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

167

)2!�#*! )%�14�&:#. � 1943/44 &.2. � D:%*!$ =(*% -!)2%�!461&% ,#F2%�( )''�#=!*+&( �#��1;( %,�&:# (�)�D&%��� �! )%�14�&:# (5&��.

21 512�&' 1944 2%:( �!4&!2:%; ���� )2#"&'� )%��!&%�( “��� + 0��� �����9�--� ����� - B --� 9����”, -A�4&% - ':%G 4*' (5&��, ':� -!:�&5#*# )%5!�:%�� � �1;#2�5&� D:%*#, ��%4#*#�+ �#)(�:&� 1:-!;1&#, ! �!:%6 1:-!;1&# &! !�1��!� -2�*%��� 4*' �#$ (5&��, ':� -!:�&5#*# �1214&G D:%*(. ��LG )%��!&%�%G �!:%6 =(*% -!)2%�!461&% &!A%2%461&&' �#)(�:&#:�� �1214&+%/ D:%*# -%*%�#;# � �2�=&#;# ;14!*';#.

���*' -!:�&51&&' ��"&# � �:2!/&� 2%-)%5!*!�' ��4=(4%�! &!2%4&%A% A%�)%4!2���!, ��4&%�*1&&' 2%=%�# -!A!*+&%%����&+%/ D:%*#. � 1949 2%,� =(*% -!)2%�!461&% %=%�''-:%�1 -!A!*+&1 �1;#2�5&1 &!�5!&&'. � 1956 2%,� =(� ���%21&#" &%�#" �#) D:%*# – D:%*!-�&�12&!�, :(4# )2#";!*#�+ 4��# %4#&%:#$ ;!�12��, �&�!*�4��, �#2%�#.

�12$%�&! �!4! ���� 24 A2(4&' 1958 2%:( )2#"&'*! -!:%& “��� +*�;-�--� +'�+�� 9���� + D����* � ��� � ��9�: ��+���� ���*� ���� ����”. �!:%&%; -!)2%�!46(�!*!�+ -!A!*+&! %=%�''-:%�! �%�+;#2�5&! %����!. �A�4&% - ,#; -!:%&%; ���!&%�*1&% &%�( �#��1;( D:�*+&%/ %����#: -!A!*+&! %=%�''-:%�! �%�+;#2�5&! D:%*! 4*' 4��1" ��:%; ��4 7 4% 15–16 2%:��; )%�&! �1214&' 4*' )�4*��:�� � ;%*%4� 15–18-2�5&%A% ��:( ( 41&&� �1214&� D:%*#, �15�2&� /-;�&&�/ " -!%5&� �1214&� D:%*# )2!,GG5%/ ;%*%4�); D:%*#-�&�12&!�#, �)1,�!*+&� D:%*#-�&�12&!�# 4*' 4��1" - �!4!;# F�-#5&%A% � 2%-(;%�%A% 2%-�#�:(; �1$&�:(;# �! �&D� �1214&� � �#C� &!�5!*+&� -!:*!4#.

�%*%�&#; � )121=(4%�� �#��1;# &!2%4&%/ %����# =(*% )%L4&!&&' &!�5!&&' - )2%4(:�#�&%G )2!,1G. � 15–16 2%:�� ��' ;%*%4+ )%�#&&! =(*! �:*G5!�#�' � )%�#*+&( �(�)�*+&%-:%2#�&( )2!,G.

4. ������� ������ � ���������� 60-'! ���

�!6*#�#; -!�4!&&'; ( A!*(-� &!2%4&%/ %����# ( 60-�� 2%:# =(*% -4�"�&1&&' � :2!/&� -!A!*+&%/ %=%�''-:%�%/ �1214&+%/ %����#, )121$�4 D:%*# &! &%�#" -;��� %����#, (4%�:%&!*1&&' &!�5!*+&%A% )2%,1�( � �#$%�!&&' (5&��.

�2%,1� ��141&&' -!A!*+&%/ %=%�''-:%�%/ �1214&+%/ %����# �#2�D1&% =(*% -4�"�&#�# � :�*+:! 1�!)��. � ,�LG ;1�%G �1&�2!*+&#" �%;��1� )!2��/ � �!4! ��&���2�� ���� )2#"&'*# 2'4 )%��!&%�.

�%��!&%�%G �� ���� � �!4# ��&���2�� ��4 10 �12)&' 1964 2. “��� +*�-� ���*�-� - B --� ����-�0 + � ��-����-�0 ������0 ������0-�B-�0 9��� 0 + ���>-�B�* - B --�*” =(*% ���!&%�*1&% -!;���+ 3-2�5&%A% – 2-2�5&#" �12;�& &!�5!&&' � �1214&�" D:%*� &! =!-� 8-A% :*!�(.

I:%*! -&%�( 6 ��!�!*! 10-2�5&%G. �2#5#&!;# ��4$%4( ��4 11-2�5&%/ D:%*# =(*#: )12D! 41;%A2!F�5&! :2#-! (D:%*( -!:�&5(�!*# 4��# ��"&#, ':#$ =(*% ;!*%, � �%;( �2#;!�# ;%*%4+ -!"�#" 2�: � D:%*� =(*% &1�#)2!�4!&%); &1-&!5&#" )2%,1&� �#)(�:&#:�� 11-$ :*!��� "D%� ( �#2%=&#,��% -! %�2#;!&#; F!$%;; �*!=:! ;!�12�!*+&%-�1$&�5&! =!-! �#2%=&#5%A% &!�5!&&'; ( =!A!�+%$ D:%*!$ �#2%=&#51 &!�5!&&' &1 =(*% %2A!&�5&% )%�''-!&1 - �#�51&&'; %�&%� &!(:. � -�''-:( - ,#;, ( 1966 2. � “F ��- ��� 9����” =(*% �&1�1&% 5!��:%�� -;�&#, ( ��4)%��4&%��� - ':#;# �:!�%�!&% %=%�''-:%�( )2%F1��"&( )�4A%�%�:( � -!A!*+&%%����&�$ D:%*!$.

10 *#��%)!4! 1966 2%:( �� ���� � �!4! ��&���2�� ���� )2#"&'*# )%��!&%�( “��� + 0��� ��� ��9��� ����- ��--� ��>��� ����-��/ + � ��-����-��/ 9����”. !"�!6*#��D#; -!�4!&&'; � A!*(-� &!2%4&%/ %����# )%��!&%�! ��!6!*! -4�"�&1&&', � %�&%�&%;( 4% 1970 2., ( :2!/&� -!A!*+&%/ %=%�''-:%�%/ �1214&+%/ %����# 4*' )�42%��!G5%A% )%:%*�&&'.

Page 168: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

168

� ,� 2%:# �1214 �5#�1*�� D:�* � )2!,��&#:�� %2A!&�� &!2%4&%/ %����# �#4�*'L�+�' =!A!�% 1&�(-�!����, 4%=2#$ %2A!&�-!�%2��, �)2!�6&�$ ;!"��2�� )14!A%A�5&%/ �)2!�#.

! -!-&!51&#" )12�%4 )2#)!4!L 4�'*+&���+ �#4!�&%A% (:2!/&�+:%A% )14!A%A! �!�#*' *1:�!&42%�#5! �($%;*#&�+:%A%. �%A% �1%21�#5&� �#�&%�:#, 4%�*�461&&', %�%=#��#" 4%���4 2%=%�# - 4��+;#, *��12!�(2&! �)!4C#&! L =1-,�&&#; �:*!4%; ( ���5#-&'&( )14!A%A�5&( &!(:(.

5. ����� � ���������� ����� ����� �����B (70–80 ���) � 1970 2%,� =(� )2#"&'�#" &%�#" ��!�(� �1214&+%/ -!A!*+&%%����&+%/ D:%*#. !

%�&%�� ,+%A% 4126!�&%A% 4%:(;1&�( �#)(�:&#:# �%�+;#2�5&#$ D:�* ;%A*# )2%4%�6#�# %����( � -!A!*+&%%����&�$ )%�&#$ �1214&�$ (41�'�#2�5&#$) D:%*!$ (9–10 :*!�#), �1214&�$ �)1,�!*+&#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4!$ – �1$&�:(;!$ (3–4 2%:# &!�5!&&'), ! �!:%6 � D:%*!$ 2%=��&#5%/ � �1*'&�+:%/ ;%*%4� (9–11 :*!�#). ��� ,� &!�5!*+&� -!:*!4# 4!�!*# )%�&( �1214&G %����( � !�1��!� -2�*%���.

��!6!*%�+, C% �!:#; 5#&%; =(41 �#2�D1&! )2%=*1;! %4126!&&' )%�&%/ �1214&+%/ %����# � )%L4&!&&� - )2%F1��"&%G )�4A%�%�:%G ;%*%4� 4% )2!,�.

20 512�&' 1972 2%:( =(*% )2#"&'�% )%��!&%�( “��� + ��9�--� ����0��� �� + � ��-�/ ����-��/ ���� *����� � � ��9�: ��+���� + � ��-����-��/ 9����”. �1214 %2A!&!;# &!2%4&%/ %����# �#�(�!*%�+ -!�4!&&' -!�12D#�# 4% 1975 2%:( -4�"�&1&&' �1214&+%A% ��1%=(5(, )121$%4( &! &%�� &!�5!*+&� )*!&# � )2%A2!;#.

I:%*! %2�L&�(�!*!�+ &! ���%21&&' :!=�&1�&%/ �#��1;# &!�5!&&', 1F1:�#�&1 �#:%2#��!&&' �� , :�&%, 2!4�% � �1*1=!51&&'. � ;1�%G ��#;(*G�!&&' )%���"&%A% 2%��( :�!*�F�:!,�/, )14!A%A�5&%/ ;!"��12&%��� � ��%25%/ �&�,�!�#�# �#:*!4!,+:#$ :!42�� -!)2%�!46(�!*!�+ !�1��!,�' (5#�1*��. �! 21-(*+�!�!;# !�1��!,�/ �5#�1*';, ':� &!"=�*+D (�)�D&% )2!,G�!*#, )2#��%G�!*#�+ -�!&&' “� �9�: B�����”, “B�����-*������”.

� )%��!&%�� �� ���� � �!4# ��&���2�� “��� � ��9� ���� J�--� - B --�, �0� --� �B-� + � ��-����-�0 9��� � ��������� /0 �� �� ;�” ��4 22 A2(4&' 1977 2%:( �:!-(�!*%�', C% D:%*! -%=%�''-!&! 4%)%;%A�# (5&'; %�%*%4��# A*#=%:#;# -&!&&';# %�&%� &!(: � �2(4%�#;# &!�#5:!;#. �%��!&%�! )�4:21�*G�!*! �!6*#����+ L4&%��� &!�5!&&' � �#$%�!&&', ���&%A% �-!L;%-�’'-:( 2%-(;%�%A%, �2(4%�%A% � ;%2!*+&%A% �#$%�!&&', ! �!:%6 )%L4&!&&' &!�5!&&' - (5!��G ( �#2%=&#5�" )2!,�. �%=*#�! (�!A! )2#4�*'*!�+ )#�!&&'; -;���( � ;1�%4!; &!�5!&&', (4%�:%&!*1&&G &!�5!*+&%-�#$%�&%A% )2%,1�(, )%-!:*!�&%/ � )%-!D:�*+&%/ 2%=%�#, ':! )%�#&&! �2!$%�(�!�# �&�121�# � =!6!&&' D:%*'2��.

4&%5!�&% - 4!&%G )%��!&%�%G =(*! )2#"&'�! )%��!&%�! )2% =1-)*!�&1 :%2#��(�!&&' )�42(5&#:!;# � )2% ���%21&&' D:�*+&#$ =�=*�%�15&#$ F%&4�� )�42(5&#:��.

! 6!*+, �#C1-A!4!&� )%��!&%�# &1 )2!,G�!*#, � 2!4'&�+:! �*!4! )%��()%�% �$%4#*! � :2#-%�#" )12�%4, )�44!�!*!�+ “-!���"&#;” �)*#�!;, $!2!:�12&#; 4*' ��+%A% �(�)�*+���!. � 1984 2. =(*! -2%=*1&! �)2%=! �#�1��# D:%*( - :2#-#, &!:21�*1&% -!$%4# )% )2%�141&&G 21F%2;# -!A!*+&%%����&+%/ � )2%F1��"&%/ D:%*#, ':! ;!*! &! ;1�� )%4%*!&&' &!'�&#$ &14%*�:�� � �#��1;� %����#, � -;���� � ;1�%4!$ &!�5!&&' � �#$%�!&&'.

������ $������% � �!�� � 1. �%2��&'*+&#" !&!*�- -!A!*+&%/ %����# ���� � ��M�� (20-�� 2%:#). 2. �14%*%A�' ': &!(:! )2% 4#�#&(. 3. �!2!:�12#��#:! &%�#$ ;1�%4�� &!�5!&&' (60-�� 2%:#). 4. �2(4%�1 &!�5!&&' D:%*'2�� (21�2%�)1:�#�! 20–80-$ 2%:��).

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���%

Page 169: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

169

1. �121�!A# �! &14%*�:# :%;)*1:�&%/ �#��1;# &!�5!&&' (20-�� 2%:#). 2. �%;( 4%���4 4�'*+&%��� � %����� 20-$ 2%:�� . �(=�1*+&#" &!-#�!L 1�!)%;

“:%;(&���#5&%A% &!,�%&!*+&%A% ��42%461&&'”? 3. %�14��+, C% ( 60-�� 2%:# 4%�#�+ ��45(�&%G L �1&41&,�' )%6�!�*1&&'

4�'*+&%��� ( A!*(-� %����#. 4. � 5%;( ( 70–80 2%:!$ D:%*! � ���� &!=(�!L %-&!: -!��%G?

�� 1. �&%�&%G *!&:%G %����&+%/ �#��1;# � �:2!/&�, )%5#&!G5# - 1920 2., =(*!: )

C��- ����� 9��� ; >) ����B�: >���-��; ) 9��� ��-��� �-�. 2. �%;)*1:�&! �#��1;! &!�5!&&' – ,1: ) ������ �+- :�*��--� ����: +

�������= � �����-�* ������J�*; >) �-����� ��+� -� - B --�, -� ��'�+ -� + + � ��-�= �� -�= ��>���=,��� > +�C��� - ���-�*� �>��� ����-�= + -���, �����-�*� ������ --� ��� - B ��-��� B �; ) ���* - B --�, + ���= �B-� - >� =�� �*�-� � - �B�� ���;�� �� -� --� : ������ --� �� ���B-�0 + � -�-�������.

3. �14%*%A�' – ,1: ) - �� ��� ����-�; >) - �� ��� �0� --�; ) - �� ��� ��+���� �0� --�, 9���� � ��� ����B-�0 �����: ��+-� �����B-� �������.

4. �&�F�:!,�' �#��1;# &!2%4&%/ %����# =(*! -!:2�)*1&!: ) “���� � ;�C= ��� �;� ��-� �0� --� ����:”; >) ��� -��= )# �#�(>) “��� - B ��-� ����� *� � ��D�* ��B ����: � ����-�: 9����”; ) F ��-�* “��� +*�;-�--� +'�+�� 9���� + D����* � ��� � ��9�: ��+���� ���*� - ���-�/ ����”.

Page 170: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

170

���� ��� ����������� ������� �. � ������������

1. L���� � ��� ����B- �����-��� �. ��0�*��-�����. 2. ! B --� : �0� --� ����: 6-��B-��� ��� 3. �. ��0�*��-���: ��� <��*� --� ��* --�/ ��>����� (“� ����

����-� 9��� ”). 4. ��� ��-�-������ �0� --� 9������ (“! ���D�--� ���* ��-�- ”). 5. ��-�B-� + �� ����--��� �0� --� (“� ������ ��� ����� ”). 6. ���/ � -���--� B�����-�0� ���� (“��� ��� � B����=”, “��+*� +

*�����* ���������* 9����”).

'� �� ���: 1. �($%;*#&�+:#" �.. �#=2.��.: � 5-�# �. –��. �–5. – �.:�!4.D:, !976–1977. 2. -1�12�& . �#4!�&#" 2!4'&�+:#" )14!A%A. – � :&.: �($%;*#&�+:#" �.. �#=2.��. � 5-�#

�.�.�. – �.:�!4.D:, 1976. 3. �($%;*#&�+:#" �. . ��=*�%A2!F�' ��%2�� /���(). ��. �.3. �;!*'. �%:. )2. �:*!*# �.�. �!

.�. �($%;*#&�+:!. – �.:�!4.D:, 1978. 4. �1�:���+:#" �.�. �1�%4#5&� 21:%;1&4!,�/ - �#:%2#��!&&' ��%25%/ �)!4C#&# �. .

�($%;*#&�+:%A%. – J#�%;#2,1980. 5. �2!�1,+ �.�. ���%2�' (:2!/&�+:%/ D:%*# � )14!A%A�:#: �(2� *1:,�". –�12&%)�*+, 1994. 6. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 7. �G=!2 . . �! �&. ���%2�' (:2!/&�+:%/ )14!A%A�:# /-! 214. �. �. ��1*+;!$%�#5!. – �.:

��� , 2000. 8. �=2(L�! �. �., �#��&! �. S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2 '����������� �� ��� �, “� � ��� ���”, “����� �����”, �����

������ �����, ���������� �����.

���� �� ����������� ��������� �. � ������������

#������ >���� <�B-� � -�. �����& +����������� ��H������&��� &!2%4#��' 28 �121�&' 1918 2%:( � �.

�!�#*��:! &(F2�/��+:%A% 2!"%&( ��2%�%A2!4�+:%/ %=*!��� ( &1-!;%6&�" 2%4#&�. !�5!��' �($%;*#&�+:#" ( �!�#*���+:�" �1;#2�5,� (1926–1933).

�*��:( 1934 2. ��& 2%-)%5!� &!�5!&&' ( �21;1&5(,+:%;( )14!A%A�5&%;( �&��#�(��, )2%�1 5121- $�%2%=( ;(�#� -!*#D#�# &!�5!&&'. � 1935 2%:( )2!,G�!� �5#�1*1; (:2!/&�+:%/ ;%�# " *��12!�(2# ( D:%*!$ &(F2�/��+:%A% 2!"%&(. 1936–1938 2.2. &!�5!��' &! -!%5&%;( ��44�*� �%*�!��+:%A% )14!A%A�5&%A% �&��#�(�(, 41 -4%=(� :�!*�F�:!,�G �5#�1*' (:2!/&�+:%/ ;%�# �! *��12!�(2#. � 1938 2%:( � 4% )%5!�:( �1*#:%/ ���5#-&'&%/ ��"&# �($%;*#&�+:#" )2!,GL �5#�1*1; (:2!/&�+:%/ ;%�# " *��12!�(2# � -!��4(G5#; &!�5!*+&%G 5!��#&%G &(F2�/��+:%/ �1214&+%/ D:%*#.

� *#)&� 1941 2%:( ��& =(� )2#-�!&#" 4% *!� �12�%&%/ �2;�/. 9.02.1942 2%:( � =%G )�4 �61�%; =(� �'6:% )%2!&1&#" � )%&!4 5%�#2# ;��',�

*�:(�!��' � 1�!:%D)#�!*'$. � 512�&' 1942 2%:( )% =121-1&+ 1944 2%:(

Page 171: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

171

�($%;*#&�+:#" )2!,GL 4#21:�%2%; � �5#�1*1; 2%��"�+:%/ ;%�# �! *��12!�(2# � �;�. ��! �4;(2�+:%/ ����.

!�1�&� 1944 2%:( �($%;*#&�+:#" 2!-%; - 42(6#&%G )121/646!L 4% �;�. &(F2�/�:! ��2%�%A2!4�+:%/ %=*!���, 41 )2%�'A%; 5%�#2+%$ 2%:�� %5%*GL &(F2�/��+:#" 2!"%&&#" ��44�* &!2%4&%/ %����# �! �#:*!4!L ( D:%*� -! �(;��&#,��%;.

1948 2%:( "%A% )2#-&!5!G�+, ( -�’'-:( - %�%=#��#;# :*%)%�!&&';#, 4#21:�%2%; �!�*#�+:%/ �1214&+%/ D:%*#. �%5#&!G5# - 1949 2., ��& )12�%4#5&% �#��()!L -� ��!��';# &! ��%2�&:!$ 21�)(=*�:!&�+:#$ �! ��1�%G-&#$ 6(2&!*��.

� 1955 2. �.�($%;*#&�+:#" -!$#C!L :!&4#4!��+:( 4#�12�!,�G “�������� 9���� – ����-�� - B ��-�-�0�-�/ ��>���” ( �#/��+:%;( (&��12�#�1�� �;. �. I1�51&:!. �121- 2�: �#$%4#�+ - 42(:( "%A% )12D! ;%&%A2!F�' “��0� --� ��������+*� � 9������”.

� 50-$ 2%:!$ �.�($%;*#&�+:#" &!)#�!� C1 :�*+:! ;%&%A2!F�": “��� ����B-�: ������� ����-��/ 9����”, “��0� --� � ������+*� � 9������”, “��0� --� ��*�-���B-��� � ��--� �� �� ;�”.

�%5#&!G5# - 1960 2., �#$%4'�+ - 42(:( "%A% )2!,�: “��0�-�: �� 9����� ”, “�� ;� � *�� ��-� �0� --�”, “"� *� �0� �� *�D-C ������--�”, “��0� --� ��>����� � ��-���: 9����”, “� ���� ����-� 9��� ”.

� 1957 2. "%A% %=#2!G�+ 5*1&%;-:%21�)%&41&�%; �� ��M��, ! � 1958 2. ��&���12���% %����# ���� )2#��%/*% "%;( -�!&&' -!�*(61&%A% �5#�1*' D:%*# ����.

� 42(A�" )%*%�#&� 60-$ �!�#*+ *1:�!&42%�#5 A%�(L �2#*%A�G - )2%=*1; F%2;(�!&&' %�%=#��%��� ( -!A!*+&%%����&�" D:%*�: “���;� ��� = ����*”, “! ���D�--� ���* ��-�- ”, “$��� �� �- ”. �%4% )12D%/ 5!��#&# �2#*%A�/, �% �%&! =(*! �)12D1 &!42(:%�!&! � �%4�D&�" �;1,+:�" 1;%:2!�#5&�" �1�)(=*�,�, ! ( 1969 2. – � �:2!/&�. ��-&�D1 (1974) :&#A! =(*! (4%��%L&! 126!�&%/ )21;�/ ����.

� 1968 2. �.�($%;*#&�+:%A% %=#2!G�+ 41*1A!�%; ��1�%G-&%A% -�/-4( �5#�1*�� � )2#��%GG�+ -�!&&' �12%' �%,�!*���#5&%/ )2!,�. ��!&&�;# 2%=%�!;# �51&%A% ��!*# “� ����J�- ��;�” �! “� ������ ��� ����� ”, ':� �#"D*# 42(:%; ( 70-�� 2%:#.

2 �121�&' 1970 2%:( �!�#*' *1:�!&42%�#5! &1 ��!*%.

2. ������� � �������� ����� 6-������ ���

� 1951 2%,�, ': )#�!� �.�($%;*#&�+:#" ( :&#-� “���;� ��� = ����*”, ��& 2%-)%5!� &!�5!&&' D1��#2�5&#$ )12D%:*!�&#:��. �41' =�*+D 2!&&+%A% &!�5!&&' 4��1" )%���"&% �()2%�%46(�!*! )14!A%A�5&� )%D(:# �51&#$. 4&!:, &! �121&� :%*#D&+%A% ���� 4%�A%�2#�!*#" 1:�)12#;1&� - &!�5!&&' D1��#2�5%: =(*% 2%-A%2&(�% �!;1 ( �!�*#D�.

�51&#" &!-#�!� ���" 1:�)12#;1&� )�4A%�%�:%G 4��1" 4% �#��1;!�#5&%A% &!�5!&&'. 4&!: &!���+ :%2%�:#" !&!*�- “9���� � ����” 4!L )�4��!�# ��!6!�#, C% ,1 =(*! ,�*��&! �#��1;! &!�5!&&' 4��1" D1��#2�5&%A% ��:(. �2# ,+%;( )14!A%A �2!$%�(�!� �!:� %�%=*#�%��� 4#�'5%A% ;#�*1&&', ': %=2!-&���+, )*!��#5&���+, 1;%,�"&! -=(4*#����+ 4(;:#. �!;1 &! &#$ �)#2!��' �51&#", :%*# )2%�%4#� - 4��+;# (2%:# “D��/ ��*��”.

��#5!"&%, �)%��12161&&' 4��1" ( &!�5!&&� 4%��!�&+% �#:%2#��%�(�!*# J.-J. �(��%, �.�.�%*��%", �..�D#&�+:#". 4&!: �..�($%;*#&�+:#" )%-&%�%;( �#:%2#��%�(L )2#2%4( ': D#2%:#" -!��= -!A!*+&%A% 2%-�#�:( 4#�#&#. �%*%�&#; -!�4!&&'; �!:#$ (2%:�� �1214 )2#2%4# =(� 2%-�#�%: ( 4��1" -4!�&%��� 4%

Page 172: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

172

:%*+%2%�%A% �! )2%��%2%�%A% ��45(����. �14!A%A &1 )2%��% �5#� 4��1" �)%��12�A!�#, !*1 " �)%&(:!� )%;�5!�# ( -�#5!"&%;( – &1-�#5!"&1, ��45(�!�# " 1;%,�"&% )1216#�!�# A!;( 2�-&%;!&��&#$ :%*+%2�� � ��4��&:��. �%4�=&� 4%�*�4# )2%�%4'�+�' ( D:%*!$ �(5!�&%/ @)%&�/, 41 (5&� 2%-2�-&'G�+ 4% 300 :%*+%2�� � ��4��&:��.

�%4% �#$%�&%A% �)*#�( :!-:# &! %�%=#�����+ D1��#2�5&%A% D:%*'2!, �% �.�($%;*#&�+:#", )2#2%4&%, L &%�!�%2%;. �%;( ( �!�*#�+:�" D:%*� �)12D1 ( �� 2%:# =(*! %=*!4&!&! 4#�'5! :�;&!�! :!-:#. �2# ,+%;( :�;&!�! =(*! &1-�#5&%G &1 *#D1 -! �&�12�L2%;, !*1 " -! -;���%; 4�'*+&%��� 4��1" ( &�".

�%��()%�% ( )2%,1�� -!&'�+ �1214 )2#2%4# �! ( :�;&!�� :!-:# &!:%)#5(�!��' 4%���4 4��1", � &! ,�" %�&%�� /$ �)%&(:!*# 4% (�&%A% �:*!4!&&' :!-%:. �!A!*%; ,' 2%=%�! ( �!�*#D� )2%4%�6(L�+�' 4% 7-A% :*!�( (��!2D� D:%*'2� C%2�5&% �:*!4!G�+ &1 ;1&D1 4�%$ :!-%:). � ;1;%2�!*+&%-)14!A%A�5&%;( ;(-1/ �..�($%;*#&�+:%A% &#&� -=12�A!L�+�' 70 �%;�� 4#�'5#$ :!-%:. �%*%61&&' �! 4%���4 �51&%A% ( ,+%;( !�)1:�� ( &!D 5!� �#:%2#��%�(G�+�' ( =!A!�+%$ D:%*!$ �:2!/&# �! -! :%24%&%;.

�2#&,#)%�% )%-&%�%;( �)2%�!46(�!� �51&#" � ;1�%4#:( &!�5!&&' A2!;%�#, �#:%2#��%�(G5# )2# ,+%;( %=2!-&� )%2��&'&&' )2#2%4#. � &!D 5!� ,1" ;1�%4 ( �1$&%*%A�/ &!�5!*+&%-�#$%�&%A% )2%,1�( &!-#�!G�+ !4#�#�&#;. �%��()%�% �!�#*+ *1:�!&42%�#5 )�4�%4#� 4��1" 4% �(�&%��� *G4�+:#$ �-!L;#&. �(��L�%, C% ��� D1��#2�5&� (5&� %�%*%4�*# �;�&&'; 5#�!�# � ;!*# 4%��!�&�" �*%�&#:%�#" -!)!�.

3. �. � ����������� �� A�� ���� � ������ ����������� (“��������� ����� �����”).

%�!�%2�+:#; -! ��%LG �(��G L )%*%61&&' )14!A%A! )2% A!2;%&�G �(�)�*+&#$ �! �&4#��4(!*+&#$ )%�21= ( ��2(:�(2� %�%=#��%���. � �%A%5!�&�" )14!A%A�,� -A!4!&1 )%*%61&&' -�%4#*%�+ 4% �%A%, C% %�%=#��� �&�121�# ;!G�+ )�4)%2'4:%�(�!�#�' )%�21=!; :%*1:�#�(, �(�)�*+���!. �%;( :!24#&!*+&% -;�&GL�+�' � �!;1 �)����4&%D1&&' %�%=#��%��� � :%*1:�#�(. �!-&!5#;%, C% 4%;�&(G5#; ��#*1; �-!L;#& ( �%�!*��!2&�" 4126!�� (����) =(� :%&F%2;����+:#" (': ���, �!: � '). �.�($%;*#&�+:%;( �4!*%�' "%A% -!;�&#�# &%&:%&F%2;����+:#;, -! ':#; 4#�#&! � � D:%*� ;%61 �#'�*'�# ��%/ &!"&1)%��%2&�D� A2!&� 4�'*+&%��� �! )%�14�&:#. �(��L�#; L �1, C% ( �#��1;� �.�($%;*#&�+:%A% 4#�#&! &!4�*'*!�' -&!5&%G !��%&%;�LG. �*1 �51&#", 2%-(;�G5# 2�-&#,G � 2��&'$ -!4!�:�� � -4�=&%��1" 4��1", )2%4%�6(L 2%-�#�%: ��#*G �-!L;#& � )�4�(;%�(L, C% �!;1 ( �F12� F%2;(�!&&' ;%2!*�, )%�14�&:# D:%*'2� ;!G�+ 2��&� ;%6*#�%��� 4*' ��%A% A(;!&&%A%, ;%2!*+&%A% -2%��!&&'.

�!A!*%;, �#$%�!&&' A(;!&&%���, &! 4(;:( )14!A%A!, )%5#&!L�+�' - �#$%�!&&' *G=%�� 4% ��+%A% 6#�%A%, 4% ;!�12�, =!=(��, 2�4&#$. � :&#A!$ “���;� ��� = ����*”, “! ���D�--� ���* ��-�- ”, "� ���� ����-� 9��� " )14!A%A 2%-:2#�!L :%&:21�&� F%2;# ��!&%�*1&&' A(;!&&%/ )%�14�&:# 4��1". �1214 &#$: ���%21&&' *�:!21&+ 4*' )�!D%: � ��!2#&, 4%)%;%A! &1;�5&#;, (5!��+ � 1��1�#-!,�/ D:%*# � �1*#C! �%C%. M%2;(�!&&G A(;!&�-;( 4��1" �)2#'*% �!:%6 ���%21&&' A!*121/ )%2�21��� ;!�12�� &!"��4%;�D#$ *G41" ����(.

� )2%A2!;� 2%=%�# D:%*# )%2'4 �- -!A!*+&#;# :!�1A%2�';# 1�#:# (;%2!*+&#" �41!*, A�4&���+, 51�&���+, )2!,+%�#����+, �)2!�14*#����+) 4%��!�&+% 21!*�-(G�+�' " �!:�, ': C!��', 2!4���+, �%����+, �)��5(��', 4($%�&���+. �!;1 %��!&&� � ��4%=2!6!G�+ -;��� A(;!&&%��� ': �&�1A2!*+&%/ 2#�# )�42%��!G5%/ %�%=#��%���. �2%�1 -!�*(A! �51&%A% )%*'A!L &1 *#D1 � �%;(, C% ��& �:*G5#� ,� )%&'��' 4% )2%A2!;#, !*1, &!�!;)1214, � 21!*�-!,�/ ,#$ )%&'�+ ( )2!:�#,� 2%=%�# �!�*#�+:%/ D:%*#.

Page 173: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

173

� D:%*� )%�!6!*# A�4&���+ 4#�#&#, %�:�*+:# =1- *G=%�� � )%�!A# 4% �#$%�!&,��, -! )121:%&!&&'; �.�($%;*#&�+:%A%, =(4+-':� 2%-;%�# )2% A(;!&&���+ � *G4'&���+ ��!G�+ )%2%6&�; -�(:%;. �2#2%4&%, C% F%2;(�!&&' A(;!&&%��� D:%*'2�� -4�"�&G�!*%�' ( �!�*#D� D*'$%; �#:%2#��!&&' “K����* ��/ *�� ��-�0 ;�--���: �=�� ” �! “K����* ��/ + �����”. �� 2(:%)#�&� ;!�12�!*# )%���"&% )%)%�&G�!*#�' �51&#; �! "%A% :%*1A!;# � �*(A(�!*# 2%-�#�:( ( 4��1" *G4'&%���, 4%=2%�#, A�4&%���.

� (;%�!$ A(;!&�-!,�/ �#$%�!&&' )14!A%A )%-&%�%;( %�;#�*GL �(�+ �-!L;#& :%*1:�#�( � :%6&%A% �#$%�!&,', 2%-�#�!L �41/ �.�.�!:!21&:! C%4% �#$%�&%A% �)*#�( :%*1:�#�( &! 4#�'5( %�%=#�����+. � 2%=%�!$ “��0� --� ��������+*� � 9������”, “��0�-�: �� 9����� ”, “��+*� + *�����* ���������* 9����” ��& ���!&%�*GL )2#&,#)# �-!L;%-!*16&%��1" %�%=#��%��� � :%*1:�#�(. ! 4(;:( )14!A%A!, :%*1:�#� *#D1 �%4� )%-#�#�&% �)*#�!L &! ��!&%�*1&&' :%6&%A% �#$%�!&,', :%*# �!; ;!L &!�#51&1 4($%�&1 6#��' �! �:*!4!L�+�' - '�:2!�#$ %�%=#��%��1". �! ,#$ (;%� :%61& �#$%�!&1,+ -4!�1& �)*#�!�# &! -!A!*+&#" ��#*+ �-!L;#& ( :%*1:�#��, -=!A!5(G5# )2# ,+%;( :%6&%A% - 4��1" 5# )�4*��:��. �!;1 ,� (;%�# 4%-�%*'G�+ A!2;%&�-(�!�# �-!L;#&# ( 4#�'5%;( �)���%�!2#����.

4. �������-� ���� �������� ������ (“�������� ���������”).

� 2%=%�� “���>��*� �0� --� �>�B-� ��+�-�-�/ ��>�����” �..�($%;*#&�+:#" )#D1: “�2!,' � ��*+:# )2!,' – %�&%�! ��1=�5&%A% 2%-�#�:( %�%=#��%���. 1 ;%61 =(�# " ;%�# )2% ��1=�5&#" 2%-�#�%:, ':C% *G4#&! &1 )�-&!*! 2!4%��� )2!,�”. �!�*(A%G �51&%A% L 2%-2%=:! &#; ( :&#-� “� ���� ����-� 9��� ” )2#&,#)�� �2(4%�%A% �#$%�!&&': L4&���+ �2(4%�%A% �#$%�!&&' � -!A!*+&%A% 2%-�#�:( %�%=#��%��� – ;%2!*+&%A%, �&�1*1:�(!*+&%A%, 1��1�#5&%A%, F�-#5&%A%; 2%-:2#��' �! 2%-�#�%: �&4#��4(!*+&%��� � )2!,�; 2!&&L �:*G51&&' ( )2%4(:�#�&( )2!,G; 2�-&%;!&��&���+ �#4�� )2!,�; )%���"&���+, &1)1212�&���+ )2!,�; 1*1;1&�# )2%4(:�#�&%/ )2!,� 4%2%�*#$ ( 4#�'5�" )2!,�; ��%25#" $!2!:�12 )2!,�, )%L4&!&&' -(�#*+ 2%-(;( � 2(:; �)!4:%L;&���+ -;���( �2(4%�%/ 4�'*+&%���; ,�*��&#" $!2!:�12 )2%4(:�#�&%/ )2!,�; )%�#*+&���+ �2(4%�%/ 4�'*+&%���; L4&���+ )2!,� �! =!A!�%A2!&&%A% 4($%�&%A% 6#��'.

� )2%,1�� %2A!&�-!,�/ )2%4(:�#�&%/ )2!,� )14!A%A�5&#" :%*1:�#� �2!$%�(�!� %�%=*#�%��� %=�L:�#�&#$ (-;��� )2!,�, // $!2!:�12 �! ,�*� )�4A%�%�:#, 5!� �#:%&!&&' �2(4%�#$ -!�4!&+) �! �(=�L:�#�&#$ (2��1&+ (���4%;*1&&' (5&';# &1%=$�4&%��� (5!��� � �2(4%��" 4�'*+&%���, ��4)%��4&#" 1;%,�"&#" &!��2�") F!:�%2��. �2!$%�(G5# %�%=*#�%��� 4!&#$ F!:�%2��, ( D:%*� )2!A&(*#, C%= �#:%&!&&' -!�4!&+ )%��'-(�!*%�' - �:*G51&&'; ( )%�&#" ,#:* ��*+�+:%A%�)%4!2�+:#$ 2%=�� (:%*1:�#�&% !=% &1�1*#:%G A2()%G), C%= C%�#6&1�% :%61& (51&+ �2(4#��' 4–6 A%4#&, ! �2(4%�� )2%,1�# -4�"�&G�!*#�' )�4 :12��&#,��%; �5#�1*��, :2!C#$ �)1,�!*����� 5# :%*A%�)&#:��.

�1&�2!*+&%G ( )14!A%A�5&�" �#��1;� �..�($%;*#&�+:%A% L �41' ��1=�5&% 2%-�#&1&%/ %�%=#��%���. 1-!4%�A% 4% ��4$%4( ( &1=(��' �51&#" )�4A%�(�!� 4%)%��4+ 4*' -!$#��( 4%:�%2�+:%/ 4#�12�!,�/ -! �(:()&���G 2%=�� )�4 &!-�%G “���>��*� �0� --� �>�B-� ��+�-�-�/ ��>�����”. �!;1 �(� �51&#" 2%-:2#�!L �:*!4&#:# ��1=�5&%A% 2%-�#�:( %�%=#��%��� (5&' ( )12�%4 "%A% &!�5!&&'. �! �2!4#,�"&%A%

Page 174: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

174

)�4$%4( 4% :%;)%&1&��� ��1=�5&%A% 2%-�#�:( �51&#", 2!-%; - �#;, )%-&%�%;( %:21�*GL �*!�&1 2%-(;�&&' -;���( �#$%�!&&' �! D*'$�� "%A% 21!*�-!,�/.

� ��1=�5&%;( 2%-�#�:( %�%=#��%��� )12D%2'4&%A% -&!51&&' ��& &!4!�!� 2%-(;%�%;( �#$%�!&&G. �41!*%; D:%*# L �1, C%= ( 6#��' &1 ���()!*! 6%4&! &1�#$%�!&! ( 2%-(;%�%;( ��4&%D1&&� *G4#&!. 1��A*!�# &1=1-)15&� 4*' �(�)�*+���!, &1-!*16&% ��4 �%A%, %���51&� �%&# 5# &�. 1��A*!� &1 ;%61 =(�# C!�*#�#; �!; � -!�4!L &1C!��' �&D#;. �%", $�% �#"D%� -� ���& D:%*#, ;%61 5%A%�+ � &1 -&!�#, !*1 ��& ;!L =(�# 2%-(;&%G *G4#&%G. �%-(;%�! �#$%�!&���+, &! 4(;:( �($%;*#&�+:%A%, &12��&%-&!5&! %=�'A( &!=(�#$ -&!&+: “��' �(�+ ( �%;(, ': ��4=(�!L�+�' 6#��' -&!&+ ( �:*!4&�" � =!A!�%A2!&&�" 4�'*+&%��� *G4#&#”.

�!6*#�1 -!�4!&&' D:%*# )14!A%A �=!5!� ( F%2;(�!&&� ���":#$ )121:%&!&+ �#$%�!&,��. �&!&&' ��!G�+ )121:%&!&&';# -! (;%�#, :%*# ( D:%*� 6#�(�+ ,� )121:%&!&&' – ( �-!L;%��4&%�#&!$ ;�6 �#$%�!&,';# � )14!A%A!;#, � /$&�$ �5#&:!$, )2!A&1&&'$, 2!4%C!$ � )2#:2%C!$. �%2!*+&#" 2%-�#�%:, )#�!� )14!A%A, L �:*!4&1 6#��' )121:%&!&+ – /$ &!2%461&&', 2%-�#�%:, -;�,&1&&', �#2!61&&' ( �5#&:!$.

�1&�2!*+&#; ( ��1=�5&%;( 2%-�#�:( %�%=#��%���, &! 4(;:( �51&%A%, L �2(4%�1 �#$%�!&&'. �%=*#�%A% -&!51&&', ( -��'-:( - ,#;, ��& &!4!�!� L4&%��� �2(4%�%/ :(*+�(2# � -!A!*+&%A% 2%-�#�:( – ;%2!*+&%A%, 2%-(;%�%A%, 1��1�#5&%A%, F�-#5&%A%; 2%-:2#��G, �#'�*1&&G � 2%-�#�:( �&4#��4(!*+&%��� � )2!,�, �#�%:�" ;%2!*+&�" �(�&%��� )2!,�, // �(�)�*+&%-:%2#�&�" �)2';%�!&%���. �14!A%A ��!6!� -! &1%=$�4&1 � )12�%4 4#�#&���! � %�2%,��! D#2%:% -!*(5!�# (5&�� 4% 2�-&%;!&��&#$ �#4�� )2%4(:�#�&%/ )2!,�. �2#2%4&%, C% �2(4%�1 �#$%�!&&' 2%-)%5#&!L�+�' -! D:�*+&%G )!2�%G, %�:�*+:# &!�5!&&' L &!"�!65%G )2!,1G 4*' D:%*'2!.

�!A!*%;, 2%-A*'4!G5# %�%=*#�%��� F%2;(�!&&' ��1=�5&% 2%-�#&1&%/ %�%=#��%���, �51&#" 2%-:2#�!L &!��()&( )14!A%A�5&( -!:%&%;�2&���+: ;�6 �#$%�&#;# �)*#�!;# ��&(G�+ 41�'�:#, �%�&�, �#�'5� -!*16&%��1" � -(;%�*1&%��1", " 1F1:�#�&���+ �#$%�!&&' �#-&!5!L�+�' �#;, ': ,� -!*16&%��� " -(;%�*1&%��� �2!$%�(G�+�' � 21!*�-(G�+�' &! )2!:�#,�.

�1214 D*'$�� � -!�%=�� F%2;(�!&&' ��1=�5&% 2%-�#&1&%/ %�%=#��%��� ( D:%*� )14!A%A �#2�-&'�: &!�5!&&', 2�4&( )2#2%4(, )2!,G, �*%�%, �2!4#,�/, 1:�)12#;1&�(�!&&', =!A!�1 4($%�&1 6#��' �#$%�!&,��. �! �*%�!;# �51&%A%, D:%*! ��!L :%*#�:%G &!2%4(, ':C% � &�" )!&(G�+ :(*+� �!�12�, �!�+:��C#&#, �G4#&#, :(*+� �*%�!. �!;1 -! ,#$ (;%� � ;%6*#�1 F%2;(�!&&' G&%A% A2%;!4'&#&!.

5. ������� ������ �������� �������� (“����������� ����������”).

�..�($%;*#&�+:#" )12D#; ( ���5#-&'&�" )14!A%A�,� 50-$ 2%:�� 2%-)%5!� %2A!&�-!,�G )14!A%A�5&%A% )2%����&#,��! =!�+:��. �2% ,1 ��& )#D1 � “\�=� 0 � ��**�-���B���* ���� -��”. !�5!&&' =!�+:�� -4�"�&G�!*%�' 4#F121&,�"%�!&%. @: ��!6!� )14!A%A, =!�+:# ;!G�+ �5#�#�' ���*+:# 6 2%:�� (( =!�+:���+:�" D:%*�), �:�*+:# " 4��#. �!A!*%; ( )14!A%A�5&�" �#��1;� �.�($%;*#&�+:%A% (��124#*!�' )1�&! �#��1;! 2%4#&&%-D:�*+&%A% �#$%�!&&', -! ':%G =!�+:# )%�#&&� =(*# ��!�# !:�#�&#;# )%;�5&#:!;# �5#�1*��. �+%;( �)2#'*% &1 *#D1 &!�5!&&' =!�+:��, !*1 " �)�*+&1 )2%�141&&' ��'�, 2�-&%;!&��&#$ �(�)�*+&%-:%2#�&#$ �)2!�.

� “� �������: ��� ����;�” �51&#" :!24#&!*+&%, )%-&%�%;( %�;#�*GL �-!L;%-��'-:# 2%4#&# � D:%*#. �%*%�&#; ( ,+%;( -��'-:( �#��()!L A*#=%:1 &!2%4&1 )�4b2(&�'. �)#2!G5#�+ &! &!2%4&� =(�!*+C#&#, *1A1&4#, %)%��4�, �51&#" 2%-:2#�!L

Page 175: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

175

:2!C� &!=(�:# 1�&�5&#$ -!�!4 �#$%�!&&'. �! �($%;*#&�+:#;, :%61& &!2%4 )2%4(:(L ��%G �#��1;( 1�&�5&#$ ,�&&%��1", ':! &!")%�&�D1 ��4%=2!6!L "%A% ;1&�!*+&���+, %�%=*#�%��� &!,�%&!*+&%/ ���4%;%���. �� ,�&&%��� &!2%4 ��4��%2GL � 2%-�#�!L 5121- ;%�(, *��12!�(2(, ;#��1,��%, F%*+:*%2, �#2%=&#5� ��4&%�#&#, )%=(�, ! �!:%6 5121- -�#5!/ � �2!4#,�/.

�%;(-�% ( -!-&!51&�" �#C1 :&#-� !��%2 4%��()&%, '�:2!�% " %=2!-&% )%:!-(L -2!-:# 2%4#&&%A% �#$%�!&&' 4��1" �! ;%*%4� - (2!$(�!&&'; 1�&�5&#$ -!�!4 &!D%A% &!2%4(.

� )2!,� “"� �0� �� �� D-= �=��-�” ��& 2!4#�+ ;!"=(�&�; ;!�12'; � =!�+:!; �#�5!�# ���%2�G ��%A% &!2%4(, �#2%=*'�# D!&%=*#�1 ��!�*1&&' 4% =*#-+:#$, %�:�*+:# ��'�#;#, -! "%A% )121:%&!&&';, L �*%�!: &!2%4, ;!�#, =!�+:%, �#&. � “$�� 0 �� �- ” : “$�� 0 �� ��B��” �51&#" )�4��1246(L ��%L )121:%&!&&' � 4!L :%&:21�&� )%2!4# C%4% )�4A%�%�:# ;%*%4� 4% 2%4#&&%A% 6#��'.

6. ���� ���������� ������-��������� (“��� ���� ������B”, “������ � ������� �������� �����”).

� “� �����: ����-�: 9����” �.�($%;*#&�+:#" 2%-:2#�!L �:*!4%�� )14!A%A�5&%/ )2%F1��/. �2# ,+%;( ��& &! :%&:21�&#$ )2#:*!4!$ )%:!-(L %�%=*#�%��� ��!&%�*1&&' :12%�!&%A% &#; :%*1:�#�(. 1 �#:*#:!L �(;&��(, C% &!"�!6*#��D#; ( )14!A%A�5&�" 4�'*+&%���, -! "%A% )121:%&!&&';, L *G=%� � )%�!A! 4% 4��1". �1- �(;&��(, �!�#*+ *1:�!&42%�#5 �!; =(� F1&%;1&!*+&#; �5#�1*1;, %�:�*+:#, -! �#&'�:%; =�%*%A�/, $�;�/ � F�-#:# ( ��!2D#$ :*!�!$, �!; ;�A )2%�1��# =(4+-':#" (2%: (� )2%�%4#�). ��#5!"&%, ��& &!�!;)1214 )%���"&% -=!A!5(�!��' -&!&&';#. �%A% =�=*�%�1:! �:*G5!*! ��G �%4�D&G &1 *#D1 F!$%�(, ! " �%,�%*%A�5&(, )�#$%*%A�5&(, )14!A%A�5&( *��12!�(2(, ':! �#4!�!*!�' � �%4�D&+%;( �%G-� ���. �!*%��4%;#; L �%" F!:�, C% :%*# �5#�1*� �*%�1�&%��� " :*!�%�%4# ��4;%�#*#�' )#�!�# ��%25� 2%=%�#, �% &! -!��4!&&� )�#$%*%A�5&%A% �1;�&!2( ��& )%��!�#� &! %=A%�%21&&' 20 (': "%;( -4!�!*%�', :2!C#$) �*!�&#$ ��%2��. �2#2%4&%, )�#$%*%A�5&#" �1;�&!2 =(� �(��L�#; 5#&&#:%; ��!&%�*1&&' ;!"��12&%��� )!�*#�+:#$ �5#�1*��.

! -!&'��'$ �1;�&!2( &1 )2%��% %=A%�%2G�!*#�' )1�&� �1;#, ! %=%��'-:%�% C%2!-( 4#�:(�(�!*#�' )2%=*1;# &1���#A!G5#$ 4��1", 4�/ %:21;#$ (5&��. �2# ,+%;( �.�($%;*#&�+:#" �)%&(:!� �5#�1*�� 4% A*#=%:%A% !&!*�-( - (2!$(�!&&'; )�#$%*%A�5&#$ �! �&4#��4(!*+&#$ %�%=*#�%��1" :%6&%A% (5&'.

� :&#-� “��� ��� � B������” �51&#" 2%-:2#�!L �1$&%*%A�G �*!�&%/ ��%25%���. �2�; 12(4%�!&%���, ��& ;!� &1!=#':( �#*( �%*�, �#2�-&'��' )%;�2:%�!&���G, &!4-�#5!"&%G �:2%;&���G, )2!,1-4!�&���G (���!�!� C%4&' % 51��12��" A%4#&� 2!&:( " )#�!� �*!�&� ��%2# 4% �%�+;%/), *G4'&���G. �2�; ,+%A%, )14!A%A �%*%4�� :�*+:%;! �&%-1;&#;# ;%�!;#. � =!A!�+%$ &!)2';!$ )14!A%A�5&%/ &!(:# ��& �#)1214#� ���" 5!�.

Page 176: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

176

/3,�+��*�, �2��/�, �. +. ��4+�'2��9(+�+

+������ ���"�

50 ;%&%A2!F�" � :&#A, 625 ��!�1", =*#-+:% 1500 %)%��4!&+ � :!-%:

3@��� ���G�G����# ������ �: � :*!�#5&! A(;!&���#5&! )14!A%A�5&! �)!4C#&!; � &!2%4&! )14!A%A�:!; � :%;(&���#5&! �41%*%A�' � 2!4'&�+:! )14!A%A�:!; � )1214%�#" )14!A%A�5&#" 4%���4.

������ ���G�G����# ��� ��:

� F%2;(�!&&' �41!*( :(*+�(2&#$ =!6!&+ 4#�#&# ()%�21=# ( )2!,�, ( ��%21&&� 4%=2!, :2!�#); %:(*+�(21&&' )%�21= 4#�#&#; � F%2;(�!&&' ( 4#�#&# )%�21=# =(�# 4%=2%G (2%-�#�%: ( &1/ 5(�*#�%��� 4% �#$%�!&&', ���%21&&' 4*' &1/ “2!4%��� =(��'”, 2%-�#�%: )%5(��' �*!�&%/ A�4&%���); � ���%21&&' !�;%�F12# 4#�'5%A% (�)�$(, 4%;�&!&�# )%-#�#�&#$ )1216#�!&+ &!4 &1A!�#�&#;#.

������ ��H�����%: )2#2%4!, �(�)�*+&%-:%2#�&! )2!,', ��*+�+:%A%�)%4!2�+:1 4%�*�4&#,��%, �*%�%,

:%&��2(G�!&&', 4#�'5! ��%25���+, 4#�'5! :!-:!, &!2%4&! ;(42���+.

������ $������% � �!�� � 1. �(;!&���#5&1 �#$%�!&&' �. 4! M1*+�21, �. �%&�1��%2� �!

�. �($%;*#&�+:%A% ()%2��&'*+&#" !&!*�-). 2. ($%�&���+ %�%=#��%��� D:%*'2! (-! �. �($%;*#&�+:#;). 3. �#��1;! ;%2!*+&%-�2(4%�%A% �#$%�!&&' �. �($%;*#&�+:%A%. 4. %�*�4&#,��% ': %�&%�! ��!&%�*1&&' ��%25%/ %�%=#��%��� D:%*'2! (-!

�.�($%;*#&�+:#;). 5. �2%=*1;! F%2;(�!&&' ��%25%/ %�%=#��%��� �5#�1*' ( �#��1;�

�. �($%;*#&�+:%A%.

� ���% ��% ��$����� � �������� $��� ���% 1. � 5%;( )%*'A!L 2%-�#�%: �. �($%;*#&�+:#; �41/ :%*1:�#�( �. �!:!21&:!? 2. @:� ;1�%4# &!�5!&&' ;%*%4D#$ D:%*'2�� � �($%;*#&�+:%A% ;!G�+

%�%=#����&%-%2�L&�%�!&1 �)2';(�!&&'? 3. =b2(&�("�1, ':� -!�%=# �#$%�!&&' �. �($%;*#&�+:%A% ;!G�+ 1�#5&1

�)2';(�!&&'. 4. �#4�*��+ %�&%�&� 1*1;1&�# )14!A%A�5&%/ �#��1;# �. �($%;*#&�+:%A%.

�� 1. �2%��4&#" ;1�%4 &!�5!&&' �..�($%;*#&�+:%A% ( “I:%*� 2!4%���”: ) >��� , >) * C��� , ) - �����. 2. 4#& - �#-&!5!*+&#$ �#4�� 4#�'5%/ ��%25%��� ( )�-&!�!*+&�" 4�'*+&%���

;%*%4D#$ D:%*'2�� �! ;%*%4D#$ )�4*��:�� (( )14!A%A�5&�" �#��1;� �..�($%;*#&�+:%A%):

) * �= --�, >) �� � --� � +��, ) ��.

Page 177: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

177

3. !-���+ )%�*�4%�&#" 2'4 )14!A%A��, :%�2� !:�#�&% �#:%2#��%�(�!*# (2%:# �1214 )2#2%4# - 4��+;#: ) �.���, �.�.$�*�-��, �.�.��0�*��-���:; >) #.&.%����;�:, �.�.#��<, �.�.��0�*��-���:; ) �.� G������, $.�.�����:, �.�.��0�*��-���:.

4. !-�! )2%,1�( %2A!&�-!,�/ )%L4&!&&' &!�5!*+&%/ �! �2(4%�%/ 4�'*+&%��� (5&�� ( A(2�:!$ �!�*#�+:%/ �1214&+%/ D:%*#: ) �� ;�, >) * :��� --�, ) �����-�;��.

5. �1&12!*�-(G5! ;%2!*+&! ':���+ %�%=#��%��� (5&' (-! �($%;*#&�+:#;): ) ���� ����, >) �� ;�������, ) ��* --���. 6. �1-(*+�!� �F%2;%�!&%��� %�%=#��%��� (5&' �!�*#�+:%/ �1214&+%/ D:%*#: ) ��0�-���, >) ��B�-���, ) - ����������. 7. �%�*�4%�&#" 2'4 )14!A%A�5&#$ ��%2�� �($%;*#&�+:%A%, C% ��44-12:!*GL

)2%,1� F%2;(�!&&' -2%��!G5%/ %�%=#��%��� ��4 D1��# 2%:�� 4% �%,�!*+&%/ -2�*%���: ) “��� ����B-�: ������� 9����”, “� ���� ����-� 9��� ”, “$��� ��

��B��”; >) “���;� ��� = ����*”, “! ���D�--� ���* ��-�- ”, “$��� �� �- ”; ) “$=��- -������- ”, “����� �=��-�”, “"� �0� �� �� D-= �=��-�”. 8. @:#" �#4 &!�5!&&' L 4%;�&(G5#; ( ��%25%��� �($%;*#&�+:%A%? ) ������D� ��-�, >) �� ��;�:-�, ) ��+� ��-�. 9. !-�! ��%2( �($%;*#&�+:%A%, � ':%;( 2%-:2#�!G�+�' %�%=*#�%���

�)2%�!461&&' )1214%�%A% )14!A%A�5&%A% 4%���4(: ) “��� ��� � B������”, >) “��+*� + *�����* ���������* 9����”, ) “��� ����B-�: ������� 9����”.

10. @:! - �41" �($%;*#&�+:%A% L �!:%G, C% �#)1214#*! ���" 5!�? )- B --� 9�����B��; >) � >�-��- ���* - B --�; ) + C*���� 9���� � ����-�.

Page 178: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

178

�����& 2.8. I:%*! � )14!A%A�:! �(5!�&%A% 1�!)( 4($%�&%A%, &!,�%&!*+&%A% ��42%461&&' (�!2���&! %,�&:! ;%4(*' – 5 =.).

���� ��

�������� ������ � ����� �� � ������ ����� � ������� � ������������� ���������.

1. �����D�--� ��*��� ��B-�0 ���D -�-���* ����0 + � ���� : �0� --� *�����. 2. ��<��*� --� ���� - �B -�*� �� �� ��+���� ��� /-����� ������ . 3. �����D�--� 9��0� � + �>� - ;��- ��-��� �0� --� ����: � *�����. 4. ��>����� ��<��*� --� ���<��:-�/, �J�/ : ��� ����B-�/ ����.

'� �� ���:

1. �1�:���+:#" �.�. ���%2�' )14!A%A�:#. – 2-1 �#4. 4%). – �.: �1&�2 &!�5.*-2#, 2005. 2. �!:%& �:2!/&# “�2% %����(” //�%*%� �:2!/&#. – 1996. – 25 :���&'. 3. 126!�&! &!,�%&!*+&! )2%A2!;! “����!” (“�:2!/&! ��� ��%*���'”) //����!– 1993. –` 44,

45, 46. 4. �%*%61&&' )2% �1214&�" -!A!*+&%%����&�" &!�5!*+&%-�#$%�&#" -!:*!4 // ����!. – 1993 – 3

�121�&'. 5. �%*%61&&' )2% 4%D:�*+&#" �#$%�&#" -!:*!4 �:2!/&# //����!. – 1993. – 10 �121�&'. 6. �%*%61&&' )2% )2%F1��"&#" &!�5!*+&%-�#$%�&#" -!:*!4 �:2!/&# //����!, 1993. – 17

�121�&'. 7. �%&,1),�' �1214&+%/ -!A!*+&%%����&+%/ D:%*# �:2!/&#. // �&F%2;!,�"&#" -=�2&#:

��&���12���! %����#. `` 1–2, 1992. 8. �%&,1),�' &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' //����!. – 1996. – 7 �12)&'. 9. �%&,1),�' �#$%�!&&' ( &!,�%&!*+&�" �#��1;� %����# //����! �:2!/&#, 1996. 10. �%&,1),�' )%-!:*!�&%/ �#$%�&%/ 2%=%�# -!A!*+&%%����&+%/ D:%*#. //�%5!�:%�! D:%*!. –

1992. – ` 5–6. 11. ���%2�' )14!A%A�:# /-! 214. �. �. �1�:���:+%A%, . �. (=!�1&G:/. – J#�%;#2, 2003. 12. �G=!2 . . �! �&. ���%2�' (:2!/&�+:%/ )14!A%A�:# /-! 214. �. �. ��1*+;!$%�#5!. – �.:

��� , 2000. 13. �=2(L�! �. �., �#��&! �. S. ���%2�' )14!A%A�:# ( �$1;!$, :!2�!$, 4�!A2!;!$: !�5!*+&#"

)%��=&#:. – �(;#: �(;��, 2000.

(')*+�� �'+�, �, �/0���2

2� � ��������, ������, ��������� �� ����� ������, ��������, ��������- ����, �������, ������, ��������� �������, ��������; ������������������; ������������������; �����������; � �����������; � �� � �����; �������; ��! � ������� � ���������������� ��������� ���� �; �������, �������, ����������� � ����� ��������� ��������� ������.

1. �������� ������������ �������-���������� ����� ������ � �������� ������

����! � �:2!/&� b2(&�(L�+�' &! -!�!4!$ A(;!&�-;(, 41;%:2!��/, &!,�%&!*+&%/ ���4%;%���, �-!L;%)%�!A# ;�6 &!,�';# � &!2%4!;#. � �(5!�&�" D:%*� �(�121&&%/ �:2!/&# &!�5!*+&%-�#$%�&#" )2%,1� �)2';%�!&#" &! ��1=�5&#" 2%-�#�%: *G4#&# ': %�%=#��%��� �! &!"�#C%/ ,�&&%��� �(�)�*+���!, 2%-�#�%: // �!*!&���, 2%-(;%�#$ � F�-#5&#$ -4�=&%��1", �#$%�!&&' �#�%:#$ ;%2!*+&#$ ':%��1", F%2;(�!&&' A2%;!4'&,

Page 179: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

179

-4!�&#$ 4% ���4%;%A% �(�)�*+&%A% �#=%2(, -=!A!51&&' &! ,�" %�&%�� �&�1*1:�(!*+&%A%, ��%25%A%, :(*+�(2&%A% )%�1&,�!*( &!2%4(, -!=1-)151&&' &!2%4&%A% A%�)%4!2���! :�!*�F�:%�!&#;# :!42!;#.

�!6*#�#; !�)1:�%; 41;%:2!�#-!,�/ �(5!�&%/ D:%*# L 2%-�#�%: �#��1;# �!;%�2'4(�!&&', 21F%2;(�!&&' ()2!�*�&�+:%/ �F12#. �!:%&%; �:2!/&# “��� ����” � (:2!/&�+:�" &!,�%&!*+&�" D:%*� ���%21&% %2A!&# �!;%�2'4(�!&&', 4% �:*!4( ':#$ �$%4'�+ &!�!;)1214 -!A!*+&� -=%2# (:%&F121&,�') :%*1:�#�( -!:*!4( %����#; 2!"%&&!, ;��+:!, %=*!�&! :%&F121&,�/ )14!A%A�5&#$ )2!,��&#:��, -’/-4 )2!,��&#:�� %����# ���%&%;&%/ 21�)(=*�:# �2#;, ��1(:2!/&�+:#" -'/-4 )2!,��&#:�� %����#.

� �(5!�&%;( (:2!/&�+:%;( �(�)�*+����, ': � � �&D#$ 41;%:2!�#5&#$ 4126!�!$, 2%-�#�!G�+�' �!:� %�&%�&� �#4# *G4�+:#$ ��4&%�#&: 42(6&�, �%�!2#�+:�, �#�%:%;%2!*+&�, )2!�%��, ��4)%��4&� ���!&%�*1&#; 1�#5&#; &%2;!;; &1A!�#�&�, &142(61*G=&�. �!�4!&&' D:%*#, �(5!�&%A% �5#�1*'-�#$%�!�1*' )%*'A!L � �%;(, C%= F%2;(�!�# ( ��%/$ �#$%�!&,�� �!;1 42(6&�, �#�%:%;%2!*+&�, �%�!2#�+:� 1��1�#5&� ��4&%�#&#.

��)�D&���+ 4�'*+&%��� �(5!�&%/ D:%*# � -&!5&�" ;�2� -!*16!�#;1 ��4 �%A%, 5# ��4;%�#�+�' � ,�*%;( �(�)�*+���% ��4 ��121%�#)�� ;#&(*#$ 5!���, 5# A%�%�1 �%&% )121"�# 4% )121=(4%�# �-!L;%��4&%�#&, 5# A%�%�! �!;! D:%*! 4% -!;�&# )14!A%A�:# �#;%A � -!=%2%&, !��%2#�!2&%��� &! )14!A%A�:( �)��2%=��&#,��! � �)��42(6&%���, &!(:%�%/ �#$%�&%/ ;(42%���.

2. �A�� ���� ������ �� � ������ ����� ������ ���������� � ���������

� 126!�&�" &!,�%&!*+&�" )2%A2!;� “��� ” (“��� /- KK� �.”) �#-&!51&% “��2!�1A�G 2%-�#�:( %����# � �:2!/&� &! &!"=*#65� 2%:# �! )12�)1:�#�( &! ��� ��., ���%21&&' 6#��L-4!�&%/ �#��1;# =1-)1212�&%A% &!�5!&&' � �#$%�!&&' 4*' 4%�'A&1&&' �#�%:#$ %����&�$ 2��&��, -!=1-)151&&' ;%6*#�%��1" )%���"&%A% 4($%�&%A% �!;%�4%�:%&!*1&&' %�%=#��%���, F%2;(�!&&' �&�1*1:�(!*+&%A% �! :(*+�(2&%A% )%�1&,�!*( ': &!"�#C%/ ,�&&%��� &!,�/”.

�%&! �#-&!5!L ��2!�1A�5&� -!�4!&&' 21F%2;(�!&&' %����# � �:2!/&�+:�" 4126!��: ��42%461&&' � 2%-=(4%�! &!,�%&!*+&%/ �#��1;# %����# ': &!"�!6*#��D%/ *!&:# �#$%�!&&' ���4%;#$ A2%;!4'& �:2!/&�+:%/ 4126!�#, F%2;(�!&&' %���51&%/, ��%25%/ %�%=#��%���; �#�141&&' %����# � �:2!/&� &! 2��1&+ 2%-�#&1&#$ :2!/& ����( D*'$%; 4%:%2�&&%A% 21F%2;(�!&&' // :%&,1)�(!*+&#$, ��2(:�(2&#$, %2A!&�-!,�"&#$ -!�!4. �1214=!5!L�+�' ���%21&&' &! 2��&%)2!�&�" %�&%�� &14126!�&#$ �! A*#=%:! 41;%:2!�#-!,�' �2!4#,�"&#$ &!�5!*+&%-�#$%�&#$ -!:*!4��.

� )2%A2!;� “��� ” �#-&!51&� �!:%6 )2�%2#�1�&� &!)2';#, %�&%�&� D*'$# � )2#&,#)# &!��()&%A% 21F%2;(�!&&' %����#. �%&# �)2';%�!&� &! 4%�'A&1&&' )1�&#$ ��2!�1A�5&#$ ,�*1". �%:21;!, 4%�#�+ :%&:21�&% �#-&!5!G�+�' D*'$# 21F%2;(�!&&' :%6&%/ - *!&%: �#��1;# %����#: 4%D:�*+&%A% �#$%�!&&', � ':%;( )%L4&(G�+�' ��;1"&1 � �(�)�*+&1 �#$%�!&&'; -!A!*+&%%����&+%/ )�4A%�%�:# &! &!,�%&!*+&�" %�&%��, � ':�" 21F%2;(�!&&G )�44!G�+�' -;��� A(;!&��!2&%/ �! )2#2%4&#5%-;!�1;!�#5&%/ %����#, �2(4%�%/ �! F!$%�%/ )�4A%�%�:# � �1214&�" *!&,� %����#. �(��L�! (�!A! )2#4�*'L�+�' &!,�%&!*+&%;( �#$%�!&&G, A%*%�&%G ;1�%G ':%A% L &!4=!&&' ;%*%4#; )%:%*�&&'; �%,�!*+&%A% 4%���4( (�)!4:(�!&&' 4($%�&%A% �)!4:( (:2!/&�+:%A% &!2%4(, F%2;(�!&&' �#�%:%/ ;%�&%/ :(*+�(2#, %�%*%4�&&' (:2!/&�+:%G ;%�%G.

Page 180: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

180

3. �������� ����� �� ������� ������������� �������� ����� �� ������

� “�%&,1),�/ &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' 4��1" �! ;%*%4� ( �#��1;� &!,�%&!*+&%/ %����#” �#-&!51&� )2�%2#�1�&� &!)2';# �! D*'$# -!=1-)151&&' ;%6*#�%��1" )%���"&%A% 4($%�&%A% �!;%�4%�:%&!*1&&' %�%=#��%���, F%2;(�!&&' �&�1*1:�(!*+&%A% �! :(*+�(2&%A% )%�1&,�!*( ': &!"�#C%/ ,�&&%��� &!,�/. � �:2!/&�, ': � � �&D#$ :2!/&!$ ����(, ���%2#5&% �:*!*!�' ��%' �#��1;! �#$%�!&&', ':! ;!:�#;!*+&% �2!$%�(L &!,�%&!*+&� 2#�# � �!;%=(�&���+ (:2!/&�+:%A% &!2%4(.

! ;��- ��-� �0� --� – ,1 �#$%�!&&' 4��1" �! ;%*%4� &! :(*+�(2&%-���%2#5&%;( 4%���4� 2�4&%A% &!2%4(, "%A% �2!4#,�'$, -�#5!'$, %=2'4!$, =!A!�%��:%��" �#$%�&�" �)!4C#&�, 4($%�&%���. �%&% L :%&:21�&%-���%2#5&#; �#'�%; -!A!*+&%*G4�+:%A% A(;!&���#5&%A% � 41;%:2!�#5&%A% �#$%�!&&'. �1 %4&%5!�&% � 4126!�&1 �#$%�!&&', C% -4�"�&GL�+�' 4126!�&#;# (��!&%�!;#, ! -!A!*+&%&!,�%&!*+&1 � "%A% -;���� 4�L � )%-! ;16!;# �)*#�( ,#$ (��!&%�, ;!L -&!5&% D#2D#" 4�!)!-%& �)*#�( &! )2%,1� �%,�!*�-!,�/ %�%=#��%���.

� 126!�&�" &!,�%&!*+&�" )2%A2!;� “��� ” )�4:21�*GL�+�', C% “A%*%�&! ;1�! &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' – &!=(��' ;%*%4#; )%:%*�&&'; �%,�!*+&%A% 4%���4(, (�)!4:(�!&&' 4($%�&#$ &!4=!&+ (:2!/&�+:%A% &!2%4(, 4%�'A&1&&' �#�%:%/ :(*+�(2# ;�6&!,�%&!*+&#$ �-!L;#&, F%2;(�!&&' ( ;%*%4� &1-!*16&% ��4 &!,�%&!*+&%/ &!*16&%��� %�%=#����&#$ 2#� A2%;!4'&#&! �:2!/&�+:%/ 4126!�#, 2%-�#&1&%/ 4($%�&%���, F�-#5&%/ 4%�:%&!*%���, ;%2!*+&%/, $(4%6&+%-1��1�#5&%/, )2!�%�%/, �2(4%�%/, 1:%*%A�5&%/ :(*+�(2#”. �1�!, )1�&! 2�5, )%�#&&! =(�# L4#&%G 4*' ���$ &!�5!*+&%-�#$%�&#$ -!:*!4��, A2%;!4'& �:2!/&#. �!:! L4#&! ;1�! �#$%�!&&' L &!(:%�% %=b2(&�%�!&#; 4126!�&#; ��!&4!2�%;, -!:2�)*1&#; ( -!:%&!$ &!D%/ 4126!�#.

�#��1;! &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' b2(&�(L�+�' &! �!:#$ F(&4!;1&�!*+&#$ )2#&,#)!$: &!2%4&���+, )2#2%4%��4)%��4&���+, :(*+�(2%��4)%��4&���+, A(;!&�-!,�', 41;%:2!�#-!,�', =1-)1212�&���+, 1�&�-!,�', 4#F121&,�!,�' �! �&4#��4(!*�-!,�' �#$%�&%A% )2%,1�(; �#��1;!�#5&���+ � �!2�!�#�&���+ "%A% F%2; � ;1�%4��; ���4%;���+, !:�#�&���+, �!;%4�'*+&���+ � ��%25! �&�,�!�#�! (5&���+:%/ ;%*%4�, )%L4&!&&' )14!A%A�5&%A% :12��&#,��! - �&�,�!�#�%G � �!;%4�'*+&���G (5&��; -�''-%: �#$%�!&&' - 6#��';, �2(4%�%G 4�'*+&���G &!2%4( � )2%4(:�#�&%G )2!,1G; �&�1A2!�#�&���+ �#$%�!&&' ': L4&���+ )14!A%A�5&#$ �#;%A D:%*#, ��;'/ � A2%;!4�+:%���.

�(�&��&� %�&%�# &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' �#-&!5!G�+�' �41';# &!,�%&!*+&%A% ����%A*'4(, F�*%�%F�/, �41%*%A�/, -!�!4!;# 2%4#&&%A% �#$%�!&&', &!2%4&%/ )14!A%A�:#, &!(:%�%/ )14!A%A�5&%/ 4(;:#, C% (��=2!*# � �1=1 &!4=!&&' &!,�%&!*+&%/ �#$%�&%/ ;(42%���.

4. ����������� �A�� ���� ��A�������, ����� � ������������ ������

� A!*(-� �#C%/ %����# )1214=!5!L�+�' ��2!�1A�5&1 -!�4!&&' – )121$�4 4% A&(5:%/, ��()1&1�%/ �#��1;# )�4A%�%�:# F!$��,�� 4*' )�4�#C1&&' %����&+%A% � :(*+�(2&%A% 2��&' �(�)�*+���!, )�4&1�1&&' �#C%/ %����# � �:2!/&� &! 2��1&+ 4%�'A&1&+ &!"=�*+D 2%-�#&1&#$ :2!/& ����( D*'$%; -4�"�&1&&' 2'4( ;�6&!2%4&#$ )2%1:��� �! �&�1��#,�". �2%1:�(L�+�' �!:%6 4!*+D1 )�4�#C1&&' 2��&' � 1F1:�#�&%��� &!(:%�#$ 4%�*�461&+ ( �#C�" D:%*�.

�&%�&%G, &!"=�*+D �!6*#�%G � &1%=$�4&%G *!&:%G 21F%2;(�!&&' � %&%�*1&&' %����# L -!A!*+&! �1214&' %����!, ':! )%�#&&! -!=1-)15(�!�# ;!:�#;!*+&#" 2%-�#�%: 4#�#&# ': %�%=#��%���, // &!$#*��, -4�=&%��1", �!*!&���,

Page 181: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

181

�2(4%�( )�4A%�%�:(, )2%F1��"&1 �!;%�#-&!51&&', F%2;(�!&&' -!A!*+&%*G4�+:%/ ;%2!*�, -!��%L&&' �#-&!51&%A% �(�)�*+&#;#, &!,�%&!*+&%-:(*+�(2&#;# )%�21=!;# %=�'A( -&!&+ )2% )2#2%4(, *G4#&(, �(�)�*+���% � �#2%=&#,��%, 1:%*%A�5&1 �#$%�!&&', F�-#5&1 �4%�:%&!*1&&'. �:2!/&�+:! 4126!�! A!2!&�(L ;%*%4� )2!�% &! %�2#;!&&' )%�&%/ -!A!*+&%/ �1214&+%/ %����# � %)*!5(L // -4%=(��'. �%�&! -!A!*+&! �1214&' %����! � �:2!/&� L %=%�''-:%�%G � ;%61 %�2#;(�!�#�' ( 2�-&#$ �#)!$ -!:*!4�� %����#.

�!A!*+&%%����&' D:%*! �#��()!L �!6*#�#; F!:�%2%; ��42%461&&' &!,�/, �#$%�!&&' ( ;%*%4� &!,�%&!*+&%/ ���4%;%��� � A�4&%���, !:�#�&#; -!�%=%; =%2%�+=# - &!,�%&!*+&#; &�A�*�-;%;, - )2%'�!;# :%;)*1:�( &!,�%&!*+&%/ &1)%�&%,�&&%���, &#65%���, ��4��()&#,��! ��4 ��%L/ &!,�/. �2#&,#) L4#&%/ �2(4%�%/ )%*��1$&�5&%/ D:%*# &! %�&%�� �41" A(;!&�-;(, 41;%:2!��/ �! �&�12&!,�%&!*�-;( %-&!5!L &!4!&&' ���; 4��'; 2��&#$ ;%6*#�%��1" 4*' %4126!&&' %����#, ��4%=2!6!L L4&���+ � �-!L;%-�''-%: (��$ ��()1&�� -!A!*+&%/ �1214&+%/ %����#, // =1-)1212�&���+, &!��()&���+ ���$ :%;)%&1&��� &!�5!*+&%-�#$%�&%/ �#��1;# – ;1�#, -;���(, ;1�%4��, -!�%=�� � %2A!&�-!,�"&#$ F%2;. I:%*! 4�!*1:�#5&% )%L4&(L &!,�%&!*+&#" �! �&�12&!,�%&!*+&#" -;��� %����#, -!=1-)15(L ���() 4% �:!2=&#,+ ����%�%/ :(*+�(2#, &1%=$�4&#" 2��1&+ ;�6&!,�%&!*+&%A% �)�*:(�!&&'.

@: ��4%;%, �#��1;! -!A!*+&%/ �1214&+%/ %����# ��4%:21;*1&! ��4 ,12:�# � &%�#�+ �����+:#" $!2!:�12. !"�!6*#��D#;# &!)2';!;# ��42%461&&' D:%*# L: 21!*�-!,�' � &!�5!&&� �! �#$%�!&&� )�42%��!G5%A% )%:%*�&&' �41/ &!2%4&%��� &! %�&%�� -!��%L&&' )%-#�#�&#$ �2!4#,�" &!,�%&!*+&#$ :(*+�(2 (:2!/&,�� �! �&D#$ &!2%4��, C% )2%6#�!G�+ � �:2!/&�, ��42%461&&' 2%*� D:%*# � 2%-�#�:( :(*+�(2# &!2%4(; 41;%:2!�#-!,�' ���$ ��%2�& D:�*+&%A% 6#��', )121��%21&&' D:%*# - ��4%;5%/ �41%*%A�5&%/ (��!&%�# � A2%;!4�+:%-4126!�&#" �&��#�(�, ��4$�4 ��4 6%2��:%A% %4126!�*1&&' � 21A*!;1&�!,�/ // 4�'*+&%���, D#2%:#" 2%-�#�%: �!;%4�'*+&#$ -!�!4, -!*(51&&' A2%;!4�+:%��� 4% �#-&!51&&' � -4�"�&1&&' D:�*+&%/ )%*��#:#; �&4#��4(!*�-!,�' &!�5!*+&%-�#$%�&%A% )2%,1�(, %2A!&�-!,�' "%A% - (2!$(�!&&'; -4�=&%��1", &!$#*��, �&�121��� 4��1" �! /$&+%A% �&�1*1:�(!*+&%A%, F�-#5&%A% � )�#$�5&%A% 2%-�#�:(, 4#F121&,�!,�', ':! )1214=!5!L �!2�!�#�&���+ -;���(, F%2; � ;1�%4�� &!�5!&&' �! �#$%�!&&'; �&�1A2!,�' -(�#*+ ���$ �%,�!*+&#$ �&��#�(��� �#$%�!&&' – ��;’/, D:%*#, )%-!D:�*+&#$ (��!&%�, �#2%=&#5#$ :%*1:�#���, A2%;!4�+:#$ %2A!&�-!,�" 4*' )%*�)D1&&' �#$%�!&&' )�42%��!G5%A% )%:%*�&&'.

�!A!*+&#" -;��� &!�5!*+&%A% ;!�12�!*( �1214&+%/ %����# )%4�*'L�+�' &! 4126!�&#" � D:�*+&#" :%;)%&1&�#.

��;&!-�/ �! *�,1/ )2!,GG�+ -! �)1,�!*+&#;# &!�5!*+&#;# )*!&!;#, ':� 2%-2%=*'G�+�' )14!A%A�5&#;# :%*1:�#�!;# �)�*+&% - �#C#;# &!�5!*+&#;# -!:*!4!;#. ��&���12���%; %����# � &!(:# �:2!/&# 2%-2%=*1&#" =!-%�#" &!�5!*+&#" )*!& A�;&!-�", ':#" )1214=!5!L D#2%:#" �)1:�2 )214;1��� -! �#=%2%;: ;%�# &!2%4�� �:2!/&#, ��#*���#:! (:2!/&�+:%/ ;%�#, ��!2%�*%�''&�+:! ;%�!, *!�#&!, A21,+:! ;%�!, &!2%4%-&!����%, %2!�%2�+:1 ;#��1,��%, )%1�#:!, *%A�:!, ���%2�', :(*+�(2!, 1�&%A2!F�', *G4#&! � �(�)�*+���%, ���() 4% F�*%�%F�/, %�&%�# 1:%*%A�/ �! 1:%&%;�:#, 2#�;�:!, $%21%A2!F�' �%C%.

�!-%�#" &!�5!*+&#" )*!& *�,1G 4#F121&,�GL &!�5!*+&( 2%=%�( (5&�� -! %�&%�&#;# )2%F�*';#: F�*%*%A�5&#", ���%2#:%-F�*%�%F�+:#", $(4%6&+%-:(*+�(2&#", F�-#:%-;!�1;!�#5&#", =�%*%A%-$�;�5&#", 1:%&%;�5&#", �1$&�5&#". �$ :�*+:���+ � -;��� �#-&!5!G�+�' :%&:21�&#; )14!A%A�5&#; :%*1:�#�%; ��4)%��4&% 4% )%�21= (5&�� � :!42%�%A% �! &!�5!*+&%-;1�%4#5&%A% -!=1-)151&&'. %4!�:%�� )214;1�# � ,� &!�5!*+&� )*!&# ��%4'�+�' -!*16&% ��4 &!)2';�� � )2%F�*��: %�&%�# 1�#:#, 1��1�#:!, :(*+�(2! �! ;#��1,��% �:2!/&#, %�&%�# ;%41*G�!&&' �! :%&��2(G�!&&' �%C%. *' (5&�� ��4:2#�!G�+�' D#2%:� ;%6*#�%��� C%4% �#=%2(

Page 182: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

182

4%4!�:%�#$ :(2���. �%:21;!, &! �1$&�5&%;( )2%F�*� *�,1G ;%6(�+ )2%)%&(�!�#�+: ;�:2%)2%,1�%2&! �1$&�:!, 1*1:�2%�1$&�:!, 1*1:�2%&�:! � 2!4�%�1$&�:!, 12A%&%;�:!, �%,�!*+&! )�#$%*%A�', !(4�%- � ��41%�1$&�:!, 4#-!"&, ;1&146;1&� �! )�4)2#L;&#,��%, %�&%�# �(5!�&%A% �#2%=&#,��!, �&F%2;!�#:! " ()2!�*�&&'.

�2%F1��"&! %����! � �:2!/&� -4�"�&GL�+�' � �#��1;� �#C#$ �! �1214&�$ �)1,�!*+&#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4��: � (&��12�#�1�!$, !:!41;�'$, �&��#�(�!$, :%*146!$, �1$&�:(;!$, �1$&�5&#$, )14!A%A�5&#$, ;14#5&#$ �! ;#��1,+:#$ (5#*#C!$. �2%F1��"&%-�1$&�5&! %����! &!4!L�+�' � �1214&�$ )2%F1��"&%-�1$&�5&#$ (5#*#C!$, ':� -!=1-)15(G�+ )�4A%�%�:( :�!*�F�:%�!&#$ 2%=��&#:��.

��4)%��4&% 4% ��!�(�( �#C#$ -!:*!4�� %����# ���!&%�*1&% 5%�#2# 2��&� !:214#�!,�/:

)12D#" 2��1&+ – �1$&�:(;, (5#*#C1, �&D� )2#2��&1&� 4% &#$ �#C� -!:*!4# %����#;

42(A#" 2��1&+ – :%*146, �&D� )2#2��&'&� 4% &+%A% �#C� &!�5!*+&� -!:*!4# %����#; �21��" � 51��12�#" 2��&� (-!*16&% ��4 &!�*�4:�� !:214#�!,�/) – �&��#�(�,

:%&�12�!�%2�', !:!41;�', (&��12�#�1�. �#C� -!:*!4# %����# -4�"�&GG�+ )�4A%�%�:( F!$��,�� -! �!:#;# %����&+%-

:�!*�F�:!,�"&#;# 2��&';#: ;%*%4D#" �)1,�!*��� – -!=1-)15(G�+ �1$&�:(;#, (5#*#C!, �&D� �#4# -!:*!4�� %����# )12D%A% 2��&' !:214#�!,�/; =!:!*!�2 – -!=1-)15(G�+ :%*146�, �&D� -!:*!4# %����# 42(A%A% 2��&' !:214#�!,�/; �)1,�!*���, ;!A���2 – -!=1-)15(G�+ �#C� -!:*!4# �21�+%A% � 51��12�%A% 2��&�� !:214#�!,�/.

�#C� -!:*!4# %����# ( ���!&%�*1&%;( )%2'4:( ;%6(�+ ���%2G�!�# 2�-&� �#)# &!�5!*+&%-&!(:%�%-�#2%=&#5#$ :%;)*1:���, %='L4&!&+, ,1&�2��, �&��#�(���, F�*�", :%*146��, *�,1/�, A�;&!-�".

��4A%�%�:! F!$��,�� ( �#C#$ -!:*!4!$ %����# ;%61 )2%�%4#�#�' - ��42#�%; ��4 �#2%=&#,��! (%5&!), =1- ��42#�( (�15�2&', -!%5&! F%2;!), D*'$%; )%L4&!&&' ,#$ F%2;, ! - %:21;#$ �)1,�!*+&%��1" – 1:��12&%;. ��!&%; &! *#��%)!4 1996 2%:( � �:2!/&� F(&:,�%&(�!*% 163 �(-# ���–�V 2��&�� !:214#�!,�/, 735 �#C#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4�� �–�� 2��&�� !:214#�!,�/ �! 123 �#C#$ -!:*!4�� %����# &14126!�&#$ F%2; �*!�&%���. �#C( %����( � �(5!�&�" �:2!/&�+:�" 4126!�� ;!G�+ ;%6*#����+ -4%=(�!�# =*#-+:% 35 % �#)(�:&#:�� -!A!*+&%%����&�$ D:�*, ��� �! �1$&�:(;��. � 2%-�#&(�#$ :2!/&!$ ����( �#��1;! �#C%/ %����# -!=1-)15(L ;%6*#����+ ���()( 4% �#C#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4�� -&!5&% =�*+D%;( ��4�%�:( �#)(�:&#:�� �1214&�$ D:�*. � �&A*�/, &!)2#:*!4, ;��,';# ( �(-!$ -!=1-)15(G�+�' 53% ;%*%4�, ( �;155#&� – 58, �I� – 60 ��4�%�:��. � %:21;#$ !-�!��+:#$ :2!/&!$ ,1" )%:!-&#: �'A!L C1 =�*+D �#�%:%A% 2��&', C% � -(;%�#*% /$ ��2�;:#" �$�4 4% ����%�%/ 1*��#. �%:21;!, � @)%&�/ ;!"61 80% �#)(�:&#:�� D:�* ���()!G�+ 4% �(-��. ! )%5!�:( ��� ��. �(� -!)2%�!4#*# %=%�’'-:%�( �#C( %����(.

Page 183: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

183

�2��/�, +����2 � �(0,8��

� � ���� �: 2%-�#�%: %�%=#��%��� ': &!"�#C%/ ,�&&%��� �(�)�*+���!, // �!*!&���, 2%-(;%�#$ �

F�-#5&#$ -4�=&%��1", �#$%�!&&' ;%2!*+&#$ ':%��1", F%2;(�!&&' A2%;!4'&, -4!�&#$ 4% ���4%;%A% �(�)�*+&%A% �#=%2(.

+������ ����"��� ���� �:

� 4%��()&���+; � A(;!&�-;, 41;%:2!�#-;, )2�%2#�1�&���+ -!A!*+&%*G4�+:#$ 4($%�&#$ )%�21=; � %2A!&�5&#" -�’'-%: -� ����%�%G " &!,�%&!*+&%G ���%2�LG �! :(*+�(2%G; � &1-!*16&���+ ��4 )%*��#5&#$ )!2��"; � &!(:%�#", �����+:#" $!2!:�12; � �&�1A2!,�' - &!(:%G � �#2%=&#,��%;; � A&(5:���+ � )2%A&%��#5&���+, L4&���+ � &!��()&���+, =1-)1212�&���+ � 2�-&%;!&��&���+; � )%L4&!&&' 4126!�&%A% ()2!�*�&&' � A2%;!4�+:%A% �!;%�2'4(�!&&'.

� ��� ��� ���� �: 4%D:�*+&! %����!

-!A!*+&! �1214&' %����! )%-!D:�*+&! %����! )2%F1��"&! %����!

�#C! %����! )��*'4#)*%;&! %����!

!�)�2!&�(2!, 4%:�%2!&�(2!, �!;%%����!

+��� �&�-�����!���"���� �����: :�!*�F�:%�!&#" 2%=��&#:

;%*%4D#" �)1,�!*��� =!:!*!�2

�)1,�!*��� ;!A���2

� ��� ��� ����&�# ���� �:

)12D#" ��()�&+ – )%5!�:%�! D:%*! (1–4 :*!�#) 42(A#" ��()�&+ – %�&%�&! D:%*! (5–9 :*!�#) �21��" ��()�&+ – ��!2D! D:%*! (10–12 :*!�#)

���� ��S�H ������&��H $�������:

�–�� 2��&� !:214#�!,�/: �1$&�5&�, )14!A%A�5&�, ;14#5&�, ;#��1,+:� (5#*#C!, �1$&�:(;#, :%*146�.

���–�V 2��&� !:214#�!,�/: �&��#�(�#, !:!41;�/, (&��12�#�1�#

������ $������% � �!�� � 1. �%=*#�%��� &!�5!*+&%-�#$%�&%/ 4�'*+&%��� ( -!:*!4!$ &%�%A% �#)(. 2. %�!,�/ � &%���&� �1$&%*%A�/ %�%=#����&%-%2�L&%�!&%A% &!�5!&&'. 3. �!A!*+&� �1&41&,�/ (��12461&&' &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&'. 4. �%=*#�%��� F%2;(�!&&' A2%;!4'&�+:%��� D:%*'2�� (-! =!6!&&'; ��(41&�!:

;%*%4D#$ D:%*'2��, )�4*��:��, ��!2D%:*!�&#:��).

� ���% ��% ��$�����, �������� $��� ���%. 1. �#4�*��+ A%*%�&� %-&!:# %�%=#����&% %2�L&�%�!&%A% �#$%�!&&'. 2. � 5%;( )%*'A!L �(�&���+ &1)1212�&%/ %����#? 3. �%'�&��+, ': �# 2%-(;�L�1 �12;�& “4126!�&%-A2%;!4�+:1 ()2!�*�&&'” %����%G. 4. �1212!$("�1 A%*%�&� :2#�12�/, -! ':#;# �#-&!5!G�+�' ':%��� �(5!�&%/ %����#.

�� 1. 1�2!4#,�"&#" D*'$ -4%=(��' �#C%/ %����# � �:2!/&�: ) + �B- <��*

- B --�;>) �����- �; ) ��� -;�:-� - B --�.

Page 184: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

184

2. �#) ()2!�*�&&' 2%-�#�:%; D:%*'2�� &! 1�!)� &!,�%&!*+&%A% 4($%�&%A% ��42%461&&': ) ������B-�:; >) ����� �-�:; ) ��>�� ��-�-������������:; �) ��*��� ��B-�:.

3. �2!;%�&! (:2!/&�+:! *G4#&! ��� ��%*���' �;�L: ) B�� ��, �� ��, � 0� ��; >) B�� �� � �� ��; ) * C + � ��-� � ��*�’=���-� - �B��; �) * C + � ��-����-� � ���<��:-� - �B��.

4. !�5!*+&#" -!A!*+&%%����&�" -!:*!4 &%�%A% �#)(: ) 9��� -����B�: ���; >) �������*; ) * ����*�����- 9��� ; �) � ��*��.

5. %���&� �1$&%*%A�/ &!�5!&&': ) �-����� ; >) �������; ) �� �; �) *���� �������.

Page 185: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

185

������� � ������ ��P��@�� �������� ��� ���# � �� ��$�%��# ���G�G���,

%�� N ����’%$������ ��% ����"O����%. 1. �%;1&�+:#" @. �. �1*#:! 4#4!:�#:! (2%-4�*# V�; �V�; �V��; ���) // �21��%;!��' - ���%2�/

-!2(=�6&%/ )14!A%A�:#. – �., 1971. 2. �(��% J.-J. �;�*+ !=% �#$%�!&&' // �21��%;!��' - ���%2�/ -!2(=�6&%/ )14!A%A�:#. – �.,

1971. 3. �D#&�+:#" �. . �G4#&! ': )214;1� �#$%�!&&' // ��%2#. – �. 8. – �., 1952. 4. �D#&�+:#" �. . �2% &!2%4&���+ ( A2%;!4�+:%;( �#$%�!&&� // ��%2#. – �. 2. – �., 1952. 5. �D#&�+:#" �. . �2!,' � // )�#$%*%A�5&%;( � �#$%�&%;( -&!51&&' // ��%2#. – �. 2. – �.,

1952. 6. �!:!21&:% �. �. �2!)%2# &! =!D�!$ // ��%2# � 7 �. – �. 3. – �., 1954. 7. �!:!21&:% �. �. �2%=*1;# D:�*+&%A% 2!4'&�+:%A% �#$%�!&&' // ��%2# � 7 �. – �. 5. – �.,

1955. 8. �!:!21&:% �. �. �14!A%A�5&! )%1;! // ��%2# � 7 �. – �. 1. – �., 1953. 9. �!:!21&:% �. �. �&#A! 4*' =!�+:�� // ��%2# � 7 �. – �. 4. – �., 1954. 10. �($%;*#&�+:#" �. . �12,1 ��44!G 4��'; // �#=2!&� ��%2# � 5 �. – �. 3. – �., 1977. 11. �($%;*#&�+:#" �. . !2%461&&' A2%;!4'&#&! // �#=2!&� ��%2# � 5 �. – �. 3. – �., 1977. 12. �($%;*#&�+:#" �. . �!�*#�+:! �1214&' D:%*! // �#=2!&� ��%2# � 5 �. – �. 4. – �., 1977. 13. �($%;*#&�+:#" �. . ��% )%2!4 �5#�1*1�� // �#=2!&� ��%2# � 5 �. – �. 2. – �., 1976. 14. �($%;*#&�+:#" �. . �%-;%�! - ;%*%4#; 4#21:�%2%; D:%*# // �#=2!&� ��%2# � 5 �. – �.

4. – �., 1977. 15. �($%;*#&�+:#" �. . �!�+:���+:! )14!A%A�:!. – �.: �!4.D:., 1980.

������� �

(�O� �� � �� (I) 1; 2; 3>; 4 ; 5>; 6; 7; 8>; 9>; 10>; 11 ; 12�; 13>; 14 ; 15>. (��) 1�; 2�;3>; 4�; 5 �. (II�) 1�; 2�; 3>; 4�; 5�; 6>; 7�. (IV) 1>; 2>; 3; 4�; 5>; 6�; 7; 8�; 9>; 10�. (V) 1 ; 1; 3>; 4�; 5>.

(V�) 1 ; 2>; 3; 4>; 5>; 6; 7 . (VI�) 1>; 2>; 3 ; 4 ; 5>; 6 . (VII�) 1 2>; 3; 4; 5. (IX) 1; 2; 3 ; 4>; 5 ; 6>; 7>; 8 . (X) 1 ; 2 ; 3; 4; 5 .

(X�) 1; 2>; 3; 4 ; 5; 6 ; 7; 8>; 9; 10. (XI�) 1; 2�; 3 ; 4>. (XII�) 1�; 2; 3; 4>; 5. (XIV) 1>; 2>; 3; 4>; 5. (XV) 1!; 2=; 3!; 4=; 5�. (XV�) 1; 2; 3; 4 .

(XV�I) 1>; 2>; 3; 4>; 5>. (XV�II) 1; 2>; 3>; 4 ; 5>. (XIX) 1 ; 2; 4>; 5>. (XX) 1; 2>; 3; 4; 5; 6 ; 7>; 8; 9>; 10 . (XX�) 1; 2�; 3; 4>; 5 . (����) 1 ; 2; 3>; 4 ; 5; 6; 7; 1 ; 9; 10

������� �

��� ��� �����H ���� ��% � ��� �� $ ������� “����� �����& : �� ���% ���� � “ ( $ ����"O����%� � �����&P�� �����$�� �� ������ A� �����&��G�

�������G� � ��P�H ��@����H ��H����) 1. ��!&%�*1&&' 6�&%5%/ %����# &! �%*#&� ()12D! )%*%�#&! �I� ��.). 2. �#$%�&� !�)1:�# 4�'*+&%��� :*!�&#$ &!��!�&#:�� (�I� – )%5.�� ��.). 3. ��!&%�*1&&' )%5!�:%�%/ %����# &! �%*#&� (1850-1900). 4. ��!&%�*1&&' � 2%-�#�%: )%5!�:%�%/ %����# &! �%*#&� (1900-1917). 5. �%*+ ,12:%�&#$ =2!���� � %2A!&�-!,�/ )%5!�:%�%A% &!�5!&&' 4��1" � 4%2%�*#$ (42(A!

)%*%�#&! �IX ��.). 6. �2%����&#,+:%-)14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �.�2!D1��+:%A%. 7. !�5!&&' � �#$%�!&&' 4��1" ( 2%4#&� �%�!5��. 8. �14!A%A�5&� )%A*'4# ��!&! A�L&:!. 9. ��!&%�*1&&' L�21"�+:%A% D:�*+&#,��! &! �%*#&� (1850-1900). 10. ��!&%�*1&&' L�21"�+:%/ &!,�%&!*+&%/ %����# " �#$%�!&&' &! �%*#&� (1900-1923). 11. ��!&%�*1&&' 51�+:%A% D:�*+&#,��! &! �%*#&� (1860-1900). 12. ��!&%�*1&&' � 2%-�#�%: 51�+:%A% D:�*+&#,��! &! �%*#&� (1900-1941). 13. ��!&%�*1&&' )%*+�+:%A% D:�*+&#,��! &! �%*#&� (1800-1862).

Page 186: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

186

14. ��!&%�*1&&' � 2%-�#�%: )%*+�+:%A% D:�*+&#,��! &! �%*#&� (1900-1932). 15. ��!&%�*1&&' &�;1,+:%A% D:�*+&#,��! &! �%*#&� (1850-1932). 16. ����&' 4�'*+&���+ 6�&%5#$ &!�5!*+&#$ -!:*!4�� &! �%*#&� (42(A! )%*%�#&! ��� ��.). 17. ��!&%�*1&&' ;(-#5&%/ %����# ( &!�5!*+&#$ -!:*!4!$ �%*#&� (42(A! )%*%�#&! ��� ��.). 18. M�-#5&1 �#$%�!&&' ( &!�5!*+&#$ -!:*!4!$ �%*#&� (1850-1905). 19. ��!&%�*1&&' )%5!�:%�%/ %����# &! �%*#&� (1800-1850). 20. ��!&%�*1&&' � 2%-�#�%: )%5!�:%�%/ %����# &! �%*#&� (1850-1900). 21. ��!&%�*1&&' � 2%-�#�%: )%5!�:%�%/ %����# &! �%*#&� (1900-1932). 22. �'*+&���+ �21;1&1,+:%A% *�,1G.(1800-1825). 23. �'*+&���+ J#�%;#2�+:%A% L)!2$�!*+&%A% 6�&%5%A% (5#*#C! (1850-1900). 24. �'*+&���+ ;14#5&%/ %����# &! �%*#&� (1800-1900). 25. �'*+&���+ !(:%�%A% �%�!2#���! 4%�*�4&#:�� �%*#&� (1900-1917). 26. �%-�#�%: D:�*+&%A% :2!L-&!����! &! �%*#&� (1917-1932). 27. ����&' 4�'*+&���+ A2%;!4�+:#$ �%�!2#��� &! �%*#&� (1850-1900). 28. ����&' 4�'*+&���+ A2%;!4�+:#$ �%�!2#��� &! �%*#&� (1900-1917). 29. �2%=*1;# %����# � �#$%�!&&' &! ��%2�&:!$ A!-1� “�%*a&+ ” � “�%*a&�:#1 A(=12&�:#1

�14%;%��# ” (1800-1850). 30. �2%=*1;# %����# � �#$%�!&&' &! ��%2�&:!$ A!-1� “�%*a&+ ” � “�%*a&�:#1 A(=12&�:#1

�14%;%��# ” (1850-1900). 31. �2%=*1;# %����# � �#$%�!&&' &! ��%2�&:!$ A!-1� “�%*a&+ ” � “�%*a&�:#1 A(=12&�:#1

�14%;%��# ” (1900-1917).

������� � ��G���� �$���� $ �� ���# ���G�G���

1. �214;1�, -!�4!&&' �! 46121*! �#�51&&' ���%2�/ )14!A%A�:#. 2. ��4$%4# 4% �#&#:&1&&' �#$%�!&&' � *G4�+:%;( �(�)�*+���� . �#$%�!&&' ( )12���&%;(

�(�)�*+����. 3. �#&#:&1&&' )12D#$ D:�* �! %2A!&�-!,�' �#$%�!&&' � &#$ ( ����%��" ,#��*�-!,�/. 4. �#$%�!&&' ( 21�&�" �21,�/ (�)!2�!, �F�&#). 5. !�&+%A21,+:� F�*%�%F# )2% D*'$# F%2;(�!&&' *G4�+:%/ %�%=#��%��� (�%:2!�, �*!�%&,

�2#��%�1*+, 1;%:2#�). 6. I:%*! � )14!A%A�:! � ��!2%4!�&+%;( �#;�. 7. �#$%�!&&' ( �$�4&#$ �*%�’'&. 8. �!A!*+&! $!2!:�12#��#:! :(*+�(2# � %����# 1)%$# �1214&+%��55'. �#��1;! D:�* (

�!$�4&�" K�2%)� ,+%A% )12�%4(. 9. �#&#:&1&&' )12D#$ (&��12�#�1��� ( �!$�4&�" K�2%)�. 2A!&�-!,�' �! ;1�%4#:! &!�5!&&'

� &#$. 10. �(*+�(2! 1)%$# L�2%)1"�+:%A% ��42%461&&'. “�(4#&%: 2!4%���” ����%2#&% 4! M1*+�21. 11. �%L4&!&&' &!�5!&&' - )2%4(:�#�&%G )2!,1G � (�%)�'$ �%;!�! �%2! " �%;;!-%

�!;)!&1**#. 12. �14!A%A�5&� �41/ A(;!&���#5&%A% �#$%�!&&' (M. �!=*1, �. �%��124!;�+:#",

�. �%&�1&+). 13. J#��' �! )14!A%A�5&! 4�'*+&���+ @.�.�%;1&�+:%A%. 14. ����%A*'4 @.�. �%;1&�+:%A% �! -!�4!&&' �#$%�!&&' %�%=#��%���. 15. �2#&,#) )2#2%4%��4)%��4&%���. ��:%�! )12�%4#-!,�' �! �#��1;! D:�* -! �%;1&�+:#;. 16. �%;1&�+:#" )2% ;%2!*+&1 �#$%�!&&' 4��1". 17. �*!�&%-(2%5&! �#��1;! @. �. �%;1&�+:%A% (”�1*#:! 4#4!:�#:!”). 18. �%;1&�+:#" )2% D:%*( � �5#�1*' (“�1*#:! 4#4!:�#:!”). 19. ��42(5&#:# @. �. �%;1&�+:%A%. 20. #4!:�#5&� )%A*'4# @. �. �%;1&�+:%A% (“�1*#:! 4#4!:�#:!”). 21. �14!A%A�5&� �41/ .�%::!. 22. �41' )2#2%4%��4)%��4&%��� �! “��*+&%A% �#$%�!&&'” J.-J.�(��%. 23. ��:%�! )12�%4#-!,�' �! �#��1;! �#$%�!&&' 4��1" -! J.-J. �(��%. 24. �14!A%A�5&� )%A*'4# F2!&,(-+:#$ F�*%�%F��-;!�12�!*����� �.�1*+�1,�' �! .�42%. 25. ����&� �41/ &�;1,+:#$ )14!A%A��-F�*!&�2%)����� �. �!-14%�! �! �. �2. �!*+,;!&!. 26. J#��' �! )14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �.�.�1��!*%,,�. 27. �41' A!2;%&�"&%A% �#$%�!&&' �1��!*%,,�. 28. �1%2�' 1*1;1&�!2&%/ %����# �1��!*%,,� �! ;1�%4#:! )%5!�:%�%A% &!�5!&&'.

Page 187: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

187

29. 1%A(;!&�-; �. �(;=%*+4�!, "%A% )*!& :*!�#5&%/ A�;&!-�/. 30. �14!A%A�5&� 4(;:# M.���12�1A! �! �. �!&412!. 31. �1%2�' &!�5!&&' " �#$%�!&&' �. �12=!2�!. 32. �.(1& )2% F%2;(�!&&' %�%=#��%���. 33. �;1,+:� )14!A%A# �. �12D1&D�1"&12 �! �. �!" )2% %����( �! �#$%�!&&'. 34. �:�)12#;1&�!*+&! �! )2!A;!�#5&! )14!A%A�:! )2% %����( �! �#$%�!&&' )�42%��!G5%A%

)%:%*�&&' (�. �1";!&, . +G/, ��&1). 35. �14!A%A�5&! �1%2�' � )2!:�#:! �.�%&�1��%2�. 36. �14!A%A�5&� &!)2';:# � :2!/&!$ �!$�4&%/ K�2%)# � :�&,� X�X &! )%5!�:( �� ��.

( 1%�%;�-;, 1:-#��1&,�!*�-; �! �&.). 37. �(5!�&! �#��1;! %����# � 2%-�#&1&#$ :2!/&!$ (�&A*�', M2!&,�', �;155#&!, �I�). 38. �%,�!*+&� (;%�# ��!&%�*1&&' )#�1;&%��� �! �#&#:&1&&' )12D#$ D:�* ( �#/��+:�" �(��. 39. 2A!&�-!,�' �! -;��� &!�5!&&' ( )12D#$ D:%*!$ �#/��+:%/ �(��. 40. �121:*!4&! *��12!�(2! �! )12D� )14!A%A�5&� )!;’'�:# �#/��+:%/ �(��. 41. �#&#:&1&&' =2!��+:#$ D:�* � �:2!/&�. 42. ��2%-+:! D:%*!-!:!41;�' �! // �)*#� &! F%2;(�!&&' :(*+�(2# (:2!/&�+:%A% &!2%4(. 43. 2A!&�-!,�' �! ;1�%4# &!�5!&' � �#L�%-�%A#*'&�+:�" �:!41;�/. 44. �:2!/&�+:! )14!A%A�5&! 4(;:! 1)%$# ��42%461&&' (�. �;%�2#,+:#", �. �12#&4!,

�. �!*'�%��+:#", =2!�# �#-!&�/ �! �&.) 45. �'*+&���+ :%-!,+:#$ D:�* � �:2!/&� (��5%��, )%*:%��, ;(-#5&� �! �&.). �#��1;!

�#$%�!&&' *#,!2'-:%-!:!. 46. �14!A%A�5&! 4(;:! ( �:2!/&� � :�&,� XV�� &! )%5!�:( XV��� ��. (K.�*!�#&1,+:#",

�. �%*%,+:#", �.@�%2�+:#") 47. �14!A%A�5&� )%A*'4# �. �:%�%2%4#. 48. �14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �. �%;%&%�%�!. 49. ����&� 21F%2;# � �:2!/&� � :�&,� XV��� &! )%5!�:( X�X ��. ��!�(�# (&��12�#�1���. 50. �14!A%A�5&� )%A*'4# .�.($&%�#5!. 51. �2%����&#,+:! 4�'*+&���+ �.�(*�D! �! �.�%��%;!2%�!. 52. �41' &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' �.�.2!A%;!&%�!. 53. �14!A%A�5&� )%A*'4# �.�.I1�51&:!. 54. J#��' �! )14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �..�D#&�+:%A%. ����%A*'4 )14!A%A!. 55. �41' &!2%4&%��� �#$%�!&&' �..�D#&�+:%A% (“�2% &!2%4&���+ ( A2%;!4�+:%;(

�#$%�!&&�”). 56. �.�D#&�+:#" )2% A!2;%&�"&#" 2%-�#�%: %�%=#��%��� (“�G4#&! ': )214;1�

�#$%�!&&'”). 57. �.�D#&�+:#" )2% -&!51&&' )2!,� ( �#$%�!&&� *G4#&# (“�2!,' � // )�#$%*%A�5&%;( �

�#$%�&%;( -&!51&&�”). 58. #4!:�#:! �.�D#&�+:%A%. �1�%4#:! )%5!�:%�%A% &!�5!&&' (“��4&1 �*%�%”, “#�'5#"

����”). 59. �.�D#&�+:#" )2% )�4A%�%�:( �5#�1*' (“�2%1:� �5#�1*+�+:%/ �1;�&!2�/”). 60. ��!& %����# � �:2!/&� ( 60-�� 2%:# X�X ��. �!2!:�12#��#:! A2%;!4�+:%-)14!A%A�5&#$

2($�� ,+%A% )12�%4(. 61. �14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �. �. �#2%A%�!. 62. ����&' 4�'*+&���+ �. . �%2F!. 63. �1%2�' ��*+&%A% �#$%�!&&' �. �. �%*��%A%. 64. �!A!*+&! $!2!:�12#��#:! ��!&( %����# � �:2!/&� � :�&,� X�X &! )%5!�:( �� ��%*���'. 65. �2%����&#,+:! 4�'*+&���+ �. . �2�&51&:! �! �. �. �(=1&,'. 66. �41' �#$%�!&&' %�%=#��%��� ( ��%25%��� �. M2!&:! �! �. �:2!/&:#. 67. ($%�&! �! )14!A%A�5&! 4�'*+&���+ M. �2%:%)%�#5!. 68. �#4!�&� :(*+�(2&%-%����&� 4�'5� �.�.I!D:1�#5, �.�.�!A�*1�#5, @.M. �%*%�!,+:#" �!

�. �1�#,+:#". 69. �41' &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' �. �(�%�%/. 70. �14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �. . �*51��+:%/. 71. �14!A%A�5&! �)!4C#&! �. �!C1&:!. 72. ���%2#:%-)14!A%A�5&! :%&,1),�' �. �. �2(D1��+:%A%. 73. �:2!/&�+:! D:%*! � )12D� 2%:# �!4'&�+:%/ �*!4# (1918–1930 22.) 74. J#��' �! )14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �. �. �!:!21&:!. 75. �14!A%A�:! �. �. �!:!21&:! ': &!(:! )2% F%2;(�!&&' *G4#&#. 76. �1%2�' �! )2!:�#:! :%*1:�#�( �. �. �!:!21&:!. 77. �!:!21&:% )2% )%L4&!&&' &!�5!&&' - )2%4(:�#�&%/ )2!,1G (“�14!A%A�5&! )%1;!”,

“�2!)%2# &! =!D�!$”).

Page 188: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

188

78. �.�!:!21&:% )2% ��;1"&1 �#$%�!&&' 4��1" (“�&#A! 4*' =!�+:��”, “�1:,�/ )2% �#$%�!&&' 4��1"”).

79. �.�!:!21&:% )2% F%2;(�!&&' �5#�1*'-�#$%�!�1*' �! "%A% )14!A%A�5&( ;!"��12&���+. 80. �.�!:!21&:% )2% 1��1�#5&1 �#$%�!&&' 4��1" (“�14!A%A�5&! )%1;!”, “�2!)%2# &!

=!D�!$”). 81. ��!&%�*1&&' �! 2%-�#�%: %����# � �:2!/&� ( 2!4'&�+:#" )12�%4 (30–80 2%:# �� ��.) 82. J#��' �! )14!A%A�5&! 4�'*+&���+ �. . �($%;*#&�+:%A%. 83. �.�($%;*#&�+:#" )2% &!�5!&&' �! �#$%�!&&' 4��1" 6-2�5&%A% ��:( (“�12,1 ��44!G

4��';”) 84. �41' �.�($%;*#&�+:%A% )2% �#$%�!&&' �5#�1*'-�#$%�!�1*' (“��% )%2!4 �5#�1*G”,

“�%-;%�! - ;%*%4#; 4#21:�%2%; D:%*#”). 85. �.�($%;*#&�+:#" )2% F%2;(�!&&' A(;!&���#5&%/ %�%=#��%��� (“�!�*#�+:! �1214&'

D:%*!”). 86. �.�($%;*#&�+:#" )2% ;%2!*+&%-�2(4%�1 �#$%�!&&' 4��1" )�4*��:%�%A% ��:(

(“ !2%461&&' A2%;!4'&#&!”). 87. ��&�5&� -!�!4# 2%4#&&%A% �#$%�!&&' �.�($%;*#&�+:%A% (“�!�+:���+:! )14!A%A�:!”). 88.�.�($%;*#&�+:#" )2% )!�2�%�#5&1 �#$%�!&&' )�42%��!G5%A% )%:%*�&&'. 89. I*'$# F%2;(�!&&' %����# &! �(5!�&%;( 1�!)� 2%-�#�:( (:2!/&�+:%A% �(�)�*+���!

(�!:%& “�2% %����(” �! �!:%& )2% -!A!*+&%%����&G �1214&G D:%*(”). 90. ���12461&&' &!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&' � �:2!/&� &! �(5!�&%;( 1�!)� (“�%&,1),�'

&!,�%&!*+&%A% �#$%�!&&'). 91. �%2��&'*+&#" !&!*�- 4#4!:�#5&#$ �#��1; @.�%;1&�+:%A% � �. �D#&�+:%A%. 92. �!2!:�12#��#:! (2%:�� �1214 )2#2%4# J.-J.�(��%, �. �%*��%A% � �.�($%;*#&�+:%A%

()%2��&'*+&#" !&!*�-). 93. �(;!&���#5&� -!�!4# �#$%�!&&' �.4! M1*+�21, �.�%*��%A% � �.�($%;*#&�+:%A%

()2#&,#) &!��()&%���).

Page 189: ІСТОРІЯ ПЕДАГОГІКИ

НАВЧАЛЬНЕ ВИДАННЯ

Михайло Васильович ЛЕВКІВСЬКИЙ

ІСТОРІЯПЕДАГОГІКИ

Навчальний посібник

Керівник видавничих проектів – Б. А.СладкевичДрукується в авторській редакції

Дизайн обкладинки – Б. В. Борисов

Підписано до друку 01.10.2010. Формат 70x100 1/16.Друк офсетний. Гарнітура PetersburgC.

Умовн. друк. арк. 12.Наклад 500 прим.

Видавництво “Центр учбової літератури”вул. Електриків, 23

м. Київ, 04176тел./факс 425�01�34, тел. 451�65�95, 425�04�47, 425�20�63

8�800�501�68�00 (безкоштовно в межах України)e�mail: [email protected]

сайт: WWW.CUL.COM.UA

Свідоцтво ДК №2458 від 30.03.2006