Upload
others
View
6
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
SOCIAL
RESPONSIBILITIES
&
ETHICS
(Part-II)
S. Madushanka
B.Sc (Mgt) Accounting (Special) (U.G)
University of of Sri Jayewardenepura
;srir ixjŸOkh hkq" '' Sustainable development is development which
meet, the needs of the present, without compromising
the ability of future generations to meet their own
needs.''
world commission on Environment and Development
'' ;srir ixjŸOkh hkq " wkd.; mrĂŻmrdfĂ” wjYH;d imqrd .ekSug we;s whs;sh W,a,x>kh fkd lrñka jŸ;udk wjYH;d ,Ăd lr .kakd jQ
ixjŸOkhhs '' '
;srir ixjŸOkh f.dvke.S we;af;a iudk jeo.;alula we;s l=ÂżKq ;=kla u; h' tajd kĂŻ" 1' wdŸĂl ;srir ixjŸOkh
(Economic Sustainable Development)
2' mĂir ;srir wdrlaIKh
(Environment Sustainable Protection)
3' iudc ;srir ixjŸOkh
(Social Sustainable Development)
wdŸĂl ;srir ixjŸOkh idĂŻm%odhsl j wdŸĂl jŸOkh hkq " o< foaYSh ksIamdĂ;fha jŸOkhhs' ;srir wdŸĂl ixjŸOkfha § iĂŻm;a mĂfNdackh wvq lr" cSjk ;;a;ajh Wiia lsĂu uĂska udkj iqN idOkh by< kexĂču wfmalaId flfŸ' f,dalh mqrd isĂĄk ck;djf.a Ăżmam;alu ke;s lsĂu" Wiia cSjk ;;a;ajhla ;yjqre lsĂu uĂska jŸ;udk yd wkd.; mrĂŻmrdfĂ” fi!Nd.H yd wdrlaIdj ie,iSu yd wdŸĂl ls%hdldrlĂŻj, fh§ Okh Wmhñka fyd| Ăjk ;;a;ajhla ,eĂźug ck;dj n,jka; lsĂu fuys § jeo.;a fĂ”' ;r.ldĂ fjf<|fmd< fĂŻ i|yd jeo.;a jk w;r iEu fokdg u oeĂh yels ñ,lg mĂir ys;ldĂł ksIamdok ĂŹys lsĂu ;=<ska ;srir wdŸĂl ixjŸOkhla ,Ăd lr .ekSu wfmalaId flfŸ'
mĂir ;srir wdrlaIKh (
mDĂĂș f.da,h ;=< wmg we;af;a iSñ; iĂŻm;a
m%udKhls' mDĂĂș ;,fha Ăj;ajk ishš fokdg u
msĂisĂż jd;h" c,h" jdih lsĂug iqĂżiq N+ñhla fuka u
m%udKj;a wdydr ksmojd .ekSug idrj;a jQ fmd<jla
o mej;sh hq;= h'
mĂir ;srir wdrlaIKfha wfmalaIdj
uQ,sl ñksia wjYH;d jk jd;h" c,h" wdydr yd
ksjdi hkdĂh .=Kd;aulNdjfhka mej;Su yd tajd
wdrlaId lr .ksñka mj;ajdf.k hdu uĂska uQ,sl
ñksia wjYH;d imqrd,Su mĂir ;srir wdrlaIKfhka
wfmalaId flfŸ'
mĂir ;srir wdrlaIKfha § iajNdĂșl mĂirh fkd
kid M,odhS fjkialĂŻ lsĂu lrkqfha flfia o hkak
ms<sn| j ie,ls,su;a Ăč wkd.; mrmqr fjkqfjka
f.da,Sh mĂirh wdrlaId lsĂu i|yd jk udkj
ls%hdldrlĂŻ wfmalaId flfŸ'
tkĂŻ jŸ;udkfha u;= j we;s f.da,Sh WIaK;ajh jeĂ€
Ăču" jkdka;r ĂșkdYh" id.rj, iSudj blaujd uiqka
ueĂu jeks wys;lr m%;sM, .ek wjOdkh fhduq Ășh
hq;= h'
ñksia wjYH;d imqrd,Su i|yd iajNdĂșl iĂŻm;a
mĂirfhka Wlyd .; hq;= h' fuys § kej;
m%;sia:dmkh l< fkd yels iajNdĂșl iĂŻm;a kej;
m%;sia:dmkh lsĂug iajNdj OŸuhg we;s yelshdjg
jvd wvq fĂ”.hlska ñksid Ășiska mdĂfNdackh lsĂu
uĂska mdĂiĂl ;srir nj wdrlaId l< yels fĂ”'
iudc ;srir ixjŸOkh ;srir wkd.;hla ;yjqre lsĂug kĂŻ ck;djf.a wjYH;d yd jqjukd iudk j$idOdrK j Tjqkag imqrd .; yels Ășh hq;= h' tkĂŻ ñksia wjYH;d yd jqjukd by< m%ñ;shlska hq;= j ,Ăd lr .; yels Ășh hq;= w;r u" wka whf.a tu whs;sh ĂżIH lsĂu fyda W,a,x>kh lsĂu fkd Ășh hq;= h' iudc ;srir ixjŸOkfha § fuu ;;a;ajh ;yjqre lsĂug iudkd;au;dj" iudc m%d.aOkh" iudc taldnoaO;dj m%cd iyNd.s;ajh yd ixjŸOkh" udkj ysñlĂŻ " iudc j.lSĂŻ " iudc idOdrK;ajh iudcfha iEu mqoa.,fhl=g u ,nd §u flfrys ie,ls,su;a Ăču wjOdrKh flfŸ' tys § wkd.; mrĂŻmrdfĂ” wjYH;d W,a,x>kh fkd jk mĂĂ jŸ;udk ck;djf.a wjYH;d imqrd,Su uĂska udkj ixjŸOkh we;s lsĂu iudc ;srir ixjŸOkfhka wfmalaId flfŸ'
;srir ixjŸOk ixl,amh
;srir ixjŸOkh i|yd jHdmdrj,g odhl Ășh yels wdldrh jHdmdr wdh;k o ;u jHdmdrfha yd tys
mdŸYajlrejkaf.a wjYH;d yd jqjukd ,Ăd lr
.ekSu i|yd Wmdh udŸ. yd ls%hdldrlĂŻ f;aĂfĂŻ §
wkd.; wjYH;d i|yd wjYH jk udkj yd iajNdĂșl
iĂŻm;a wdrlaId lrñka yd jeĂ€ ĂhqKq lrñka lghq;=
l< hq;= h' tĂșg th ;srir jHdmdr NdĂș;hla njg
m;a fĂ”'
iudc ;srir ixjŸOkh
±Ăh yels nj
;Srir nj
iudkd;au;dj
wdŸĂl ;srir ixjŸOkh
cSj;a Ășh yels nj
mdĂiĂl ;srir wdrlaIKh
;srir ixjŸOkh h:dŸ:hla njg m;alr .ekSu tla
jHdmdr wdh;khlg muKla yqol,dj lghq;= lrñka
l< fkd yels jk w;r ta i|yd mdĂfNda.slhka o
we;=Âż j iuia; f,dal wdŸĂl m%cdj u ls%hdldĂ j
odhl Ășh hq;= h'
wdŸĂl ;srir nj i|yd jHdmdrj, odhl;ajh
jHdmdrhla wdŸĂl ;srir nj fjkqfjka lghq;=
lrk Ășg wjOdkh fhduq l< hq;= lreKq
wdŸĂl jŸOkh yd ia:dhS;dj
ldŸhlaIu;dj ^iĂŻm;a NdĂș;h&
;r.ldĂ;ajh ^idOdrKj&
ksIamdokh yd mĂfNdackh
fiajd kshqla;sh
wka;Ÿcd;sl fjf<|du
jHdmdrhlg wdŸĂl ;srir nj ;yjqre lsĂu
i|yd .; yels ls%hdudŸ.
/lshd ksŸudKh
l=i,;d n,.ekaĂču
iĂŻm;a ldŸhlaIu j NdĂș;h
m%d.aOkh ldŸhlaIu j NdĂș;h
wjodkĂŻ l<ukdlrKh
wdŸĂl jŸOkh n,.ekaĂču
mdŸYajlrejkaf.a m%;s,dN jŸOkh
foaYSh wdŸĂlh jŸOkh i|yd wdfhdackh
kfjda;amdok y\qkajd §u
;dlaIKh ĂhqKq lsĂu
wdh;kfha hĂĄ;, myiqlĂŻ ixjŸOkhg
odhl Ăču
fiajl iqNidOkh
yqjudrej yd .kqfokq ls%hdj,sh ĂhqKq lsĂu
ksIamdok ls%hdj,sh ĂĂ.ekaĂču
mdĂiĂl ;srir nj i|yd jHdmdrj, odhl;ajh mdĂiĂl ;srir ixjŸOkh idlaId;a lr .ekSu i|yd jHdmdr lghq;= lrk Ășg ĂșfYaI wjOdkh fhduq l< hq;= lreKq
iĂŻm;a mĂfNdackh
wuqĂžjH yd wmĂžjH l<ukdlrKh
wjodkĂŻ l<ukdlrKh
iajNdĂșl yd ixialD;sl Wreuhka iq/lSu
jHdmdrhlg mdĂiĂl ;srir nj ;yjqre lsrSug l< yels l%shdldrlĂŻ
mĂir ys;ldĂł oE ñ,g .ekSu
ksIamdok ls%shdj,sfha oS wuqĂžjH" n, Yla;sh"
c,h jeks iĂŻm;a iqrlñka lghq;= lsĂu
wmÞjH l<ukdlrKfha § 3R , 4R, 5R
ixl,am NdĂș;h
mĂir ys;ldĂł m%jdyk l%u NdĂș;h
wka;rdldĂ ĂžjH iqrlaIs; j NdĂș; lsĂu
c,h" jd;h yd mi „IKh wvq lsĂu
ffcj ĂșĂșO;ajh /lSug lghq;= lsĂu
mdĂiĂl kS;sĂ;sj,g wkq.; j lghq;= lsĂu
mĂirh ixrlaIKh$ mĂir ys;ldĂł
lghq;=j, § rch yd rdcH fkd jk wdh;k
iu. tla j lghq;= lsĂu
iQŸh Yla;sh jeks mĂir ys;ldñ n,Yla;s
NdĂș;h
iudc yd ixialD;sl ;srir nj i|yd jHdmdrj, odhl;ajh jHdmdr wdh;k iudc yd ixialD;sl ;srir nj ;yjqre lsĂu i|yd lghq;= lsĂfĂŻ § wjOdkh fhduq l< hq;= lreKq
ck;djf.a Ăjk ;;a;ajh Wiia lsĂu
ck;djg iudk wjia:d iemhSu
iudc tald.%;dj we;s lsĂu
cd;Hka;r iyNd.s;ajh ,nd .ekSu
udkj m%d.aOkh kv;a;= lsĂu
foaYSh ixialD;sh" iĂŻm%odhka yd isĂ;a ĂșĂ;a
wdrlaId lsĂu
ixialD;sl mĂirh iq/lSu
Ăż.S nj wju lsĂug lghq;= lsĂu ^Ă<sĂ· m%cdj&
fiajl in|;d
jHdmdrhlg iudc yd ixialD;sl ;srir nj
;yjqre lsĂu i|yd .; yels ls%hdudŸ.
udkj ĂșĂșO;ajhg .re lrñka lghq;= lsĂu
udkj whs;sjdislĂŻ iq/lSug odhl Ăču
iudkd;au;dfjka hq;= j lghq;= lsĂu yd iu
wjia:d iemhSu
wOHdmkh" fi!LHh" m%jdykh wd§
w;HdjYH myiqlĂŻ i|yd odhl Ăču
iudc rlaIK lghq;=j,g odhl Ăču
ixialD;sl ĂșĂșO;ajh .re lsĂu yd iq/lSug
odhl Ăču
kS;sh yd iduh iq/lSug odhl Ăču
;srir ixjŸOkh i|yd jHdmdrj, kQ;k NdĂș; ( ;srir nj i|yd jQ 4R ixl,amh kQ;k iudcfha ksIamdok yd mĂfNdack ls%hdldrlĂŻ
ksid Ăklg oeĂh fkdyels m%udKhlska wmĂžjH tl;=
Ăču f.da,Sh m%Yakhla njg m;a j we;'
tneĂșka ksIamdokfha § mdĂfNdackfha § yd wmĂžjH
l<ukdlrKfha § 4R ixl,amh NdĂș;h ;=<ska ;srir
ixjŸOkhla idlaId;a lr .ekSug W;aidy .ekSu
f,dal uĂgñka wjOdkhg fhduq j we;'
4R ixl,amfhka ksfhdackh lrk oE
Recycle ^m%;splS%lrKh lsĂu&
Reuse ^kej; kej; NdĂș; lsĂu&
Reduce ^ NdĂș;h wvq lsĂu&
Replace ^kej; ia:dms; lsĂu&
m%;splS%lrKh lsĂu (Recycle) fuys § wmĂžjH fjka fldg fjk;a NdKavhla
ksIamdokh l< yels ĂžjHhla njg m;a lsĂu isĂż fĂ”'
fuys § ÞjHj, mj;sk fN!;sl ;;a;ajh fjkia
lsĂug ,la flfŸ'
m%;splS%lrKh fohdldrhl ksuejqĂŻ ,efnk fia isĂż
l< yels h'
wvq jĂĄkdlula we;s wuq ĂžjH by< jĂĄkdlula
we;s ksIamdĂ; njg m;a lsĂu (up cycle )
ksoiqka (
msĂżrej,ska lvodis ksIamdokh lsĂu
by< jĂĄkdlula we;s ksIamdĂ; wvq jĂĄkdlula
we;s wuqĂžjH njg m;a lsĂu ^Low cycle&
ksoiqka (
cmdkh NdĂș;fhka bj;a lrk jdyk ;,d hlv njg
m;a lsĂu
kej; kej; NdĂș; lsĂu (Reuse) ksIamdok ldŸhfha § fyda mĂfNdack ldŸhfha § kej; kej; NdĂș; l< yels foa fhdod .ekSu ñka woyia flfŸ' ksoiqka (
lEu T;k fmd,s;Ska ISĂ ^Lunch sheets& fjkqjg leu
fmĂĂĄ ^Lunch Boxes& NdĂș;h
NdĂș;h wvq lasĂu (Reduce) ñka woyia lrkafka mĂirhg uqod yĂk wmĂžjH m%udKh wvq lsĂu hs'
ksIamdokh fyda mĂfNdackh i|yd fhdod .kakd Ăž%jHj,ska bj; ,k ĂžjH m%udKh wvq lsĂfuka fuu ldŸh myiq fĂ”' tfia u mĂirhg wys;lr foa NdĂș;fhka bj;a lsĂu" NdĂș;h m%;slafIam lsĂu" NdĂș; fkdlr isĂ u u.ska ;srir ixjŸOkhg odhl Ășh yels h' ksoiqka ( NdKavhl weiqreu i|yd Ărdm;a fkd jk fmd,s;Ska NdĂș; fkd lr isĂ u' mdkSh c,h ma,diaĂla weiq/ĂŻj, fkd oeĂłu
kej; ia:dms; lsĂu (Replace) ksIamdok lghq;= i|yd NdĂș; lrk iajNdĂșl iĂŻm;aj,ska kej; ia:dms; l< yels iĂŻm;a kej; mĂirh ;=< ia:dms; lsĂu fuhska woyia fĂ”' ksoiqka ( jkfha oej wuqĂžjH f,i NdĂș; lrk wdh;khla jk j.d jHdmD;s weröu' u;aiH lŸudka;fha fhfok jHdmdr u;aiH ixjŸOkh lsĂu'
jHdmdr lghq;=j, wys;lr n,mEĂŻ
oeĂ€ ,dN wfmalaIdfjka .=K;ajfhka wvq NdKav wmkhkh lsĂu
oeĂ€ ;rĂldĂ;ajh ;=< mdĂfNda.slhska /jĂ u
fiajl iqNidOkh ms<sn| keUqrej wvq Ăču
iajdNdĂșl iĂŻm;a wmf;a hk mĂĂ ksIamdok lghq;= lsĂu
mĂirh „IKh jk mĂĂ wmĂžjH uqodyeĂu
wm rfĂ iudc ixialD;shg fkd .e,fmk fjf<| oekaĂčĂŻ ksŸudKh lsĂu iudc ixialD;shg fkd .e,fmk we\qĂŻ fudaia;r ksŸudKh lsĂu