SKKN - Kien 2009-2010 - Conduongcoxua · PDF file§Ò tµi: “ T×m hiÓu néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n s¸ch gi¸o khoa To¸n 4.” §ç ThÞ

§Ò tµi: “ T×m hiÓu néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n

s¸ch gi¸o khoa To¸n 4.”

§ç ThÞ Kiªn - Tr−êng TiÓu häc Liªn Ph−¬ng - TP H−ng Yªn

- 1 -

Lêi c¶m ¬n

T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n çc b¹n ®ång nghiÖp. §Æc biÖt t«i xin bµy tá lßng

biÕt ¬n ch©n thµnh ®Õn c« gi¸o chñ nhiÖm vµ häc sinh líp 4C tr−êng TiÓu häc Liªn

Ph−¬ng ®· tËn t×nh gióp ®ì t«i hoµn thµnh viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy.

Hy väng r»ng ®Ò tµi nµy sÏ cã nh÷ng ®ãng gãp thiÕt thùc trong viÖc n©ng cao

chÊt l−îng d¹y häc m«n to¸n ë líp 4 nãi chung vµ n©ng cao chÊt l−îng d¹y häc gi¶i

to¸n cã lêi v¨n ë líp 4 nãi riªng.

KÝnh mong nhËn ®−îc sù ®ãng gãp ý kiÕn ch©n t×nh cña çc b¹n ®ång nghiÖp

®Ó ®Ò tµi cña t«i hoµn thiÖn h¬n vµ ¸p dông ®¹t hiÖu qu¶ cao.

H−ng Yªn, th¸ng 04 n¨m 2010

Ng−êi thùc hiÖn

§ç ThÞ Kiªn




- 2 -

PhÇn i: PhÇn më ®Çu.

I. Lý do chän ®Ò tµi. §Ó tiÕn kÞp thêi ®¹i, phôc vô kÞp thêi cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i

ho¸ ®Êt n−íc ®−a ®Êt n−íc v÷ng b−íc trªn con ®−êng héi nhËp víi thÕ giíi. V× vËy gi¸o dôc nãi chung vµ gi¸o dôc tiÓu häc nãi riªng ®· vµ ®ang trë thµnh mèi quan t©m lín cña toµn x· héi, lµ nhiÖm vô quèc s¸ch hµng ®Çu cña §¶ng vµ nhµ n−íc ta. BËc tiÓu häc ®−îc coi lµ nÒn mãng cña hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n. ChÊt l−îng gi¸o dôc phæ th«ng tuú thuéc rÊt nhiÒu vµo kÕt qu¶ ®µo t¹o ë bËc tiÓu häc vµ v× thÕ mét trong nh÷ng môc tiªu cña gi¸o dôc tiÓu häc lµ trang bÞ cho häc sinh nh÷ng tri thøc c¬ b¶n ban ®Çu lµm c¬ së ®Ó häc tiÕp çc bËc häc cao h¬n. Nh÷ng ®æi míi cña môc tiªu gi¸o dôc ®· dÉn ®Õn sù thay ®æi tÊt yÕu cña néi dung gi¸o dôc vµ ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc. §æi míi ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc t¹o ®iÒu kiÖn ç thÓ ho¸ qu¸ tr×nh d¹y häc nh»m tÝch cùc ho¸ ho¹t déng cña häc sinh, ng−êi gi¸o viªn ®ãng vai trß h−íng dÉn, ®iÒu khiÓn gióp häc sinh tù t×m tßi kiÕn thøc lµm sao ph¸t huy ®−îc trÝ lùc cña çc ®èi t−îng häc sinh.

1. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ®Æt ra trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn chñ tr−¬ng cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o vÒ d¹y s¸ch gi¸o khoa tiÓu häc míi trªn ph¹m vi toµn quèc nh»m ®¸p øng nhu cÇu gi¸o dôc hiÖn nay vµ theo kÞp xu h−íng ph¸t triÓn gi¸o dôc trong khu vùc vµ trªn toµn thÕ giíi.To¸n häc víi t− çch lµ mét khoa häc nghiªn cøu mét sè mÆt cña thÕ giíi hiÖn thùc kh¸ch quan, cã mét hÖ thèng kiÕn thøc c¬ b¶n vµ ph−¬ng ph¸p nhËn thøc c¬ b¶n rÊt cÇn thiÕt cho ®êi sèng sinh ho¹t vµ lao ®éng. Nã cßn lµ ph−¬ng tiÖn, lµ c«ng cô cÇn thiÕt ®Ó häc çc m«n häc kh¸c. §ång thêi nã gãp phÇn to lín vµo viÖc ph¸t triÓn t− duy logÝc, båi d−ìng vµ ph¸t triÓn çc thao t¸c trÝ tuÖ: trõu t−îng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸, ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh. MÆt kh¸c, m«n to¸n cßn gãp phÇn quan träng vµo viÖc ph¸t triÓn t− duy ®éc lËp, linh ho¹t s¸ng t¹o trong viÖc h×nh thµnh çc phÈm chÊt cña con ng−êi lao ®éng míi x· héi chñ nghÜa.

2. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn s¸ch gi¸o khoa To¸n tiÓu häc trong çc tr−êng tiÓu häc hiÖn nay cßn nhiÒu khã kh¨n bÊt cËp. ViÖc triÓn khai thùc hiÖn ch−a ®−îc thèng nhÊt tõ trªn xuèng d−íi, tõ cÊp Bé ®Õn çc ®Þa ph−¬ng dÉn ®Õn viÖc thùc hiÖn ë mçi ®Þa ph−¬ng lµ kh¸c nhau kh«ng thèng nhÊt. ViÖc n¾m b¾t néi dung ch−¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa to¸n tiÓu häc cßn ch−a ®Çy ®ñ, ch−a ®óng, ch−a tiÕp cËn ®−îc nh÷ng ph−¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc, ph−¬ng ph¸p d¹y häc míi.

3. M«n to¸n lµ m«n häc c¬ b¶n cña ch−¬ng tr×nh TiÓu häc vµ cã sè l−îng tiÕt t−¬ng ®èi nhiÒu . ChÝnh v× vËy, m«n to¸n dµnh ®−îc mét sù ®Çu t− ®¸ng kÓ so víi nh÷ng m«n häc kh¸c vµ lµ m«n häc ®−îc häc sinh yªu thÝch. XuÊt ph¸t tõ thùc tr¹ng viÖc d¹y vµ häc m¹ch kiÕn thøc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë tr−êng TiÓu häc hiÖn nay cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n h¹n chÕ nh−:

- ViÖc vËn dông ph−¬ng ph¸p d¹y häc cßn ®¬n ®iÖu, gi¸o viªn Ýt chó ý ®Õn sù ph¸t triÓn t− duy cña häc sinh.




- 3 -

- Çc gi¸o viªn cßn lóng tóng trong viÖc lùa chän ph−¬ng ph¸p d¹y häc phï hîp khi d¹y çc d¹ng bµi cô thÓ trong m¹ch kiÕn thøc “ Gi¶i to¸n cã lêi v¨n” s¸ch gi¸o khoa to¸n 4 dÉn ®Õn häc sinh còng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc nhËn d¹ng çc bµi to¸n cã lêi v¨n, çc ph−¬ng ph¸p gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë tõng d¹ng bµi cô thÓ, x©y dùng kÕ ho¹ch gi¶i vµ tr×nh bµy bµi gi¶i sao cho phï hîp.

Víi nh÷ng lý do trªn, t«i ®· m¹nh d¹n lùa chän vµ nghiªn cøu ®Ò tµi: “ T×m hiÓu néi dung ch−¬ng tr×nh vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n s¸ch gi¸o khoa to¸n 4 ” .

T«i hy väng ®Ò tµi khi ®−îc ®−a vµo ¸p dông thùc tÕ sÏ kh¾c phôc ®−îc nh÷ng h¹n chÕ nãi trªn.

II. Môc ®Ých nghiªn cøu. Víi ®Ò tµi nµy, môc ®Ých cña t«i ®i s©u vµo nghiªn cøu mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n

sau ®©y: 1. T×m hiÓu cÊu tróc néi dung ch−¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa to¸n 4. 2. T×m hiÓu néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4. 3. §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng d¹y vµ häc m«n

to¸n nãi chung vµ d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4 nãi riªng. III. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu.

1. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn: - §äc çc tµi liÖu cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi nghiªn cøu. - T×m hiÓu s¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn, vë bµi tËp to¸n 4. - §äc tµi liÖu båi d−ìng gi¸o viªn thay s¸ch n¨m 2000. 2. Ph−¬ng ph¸p quan s¸t s− ph¹m. - Quan s¸t ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn trong d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4. - Quan s¸t vÒ viÖc gi¶i to¸n cã lêi v¨n cña häc sinh líp 4. 3. Ph−¬ng ph¸p ®µm tho¹i. - Víi gi¸o viªn: Trao ®æi nh»m t×m hiÓu nhËn thøc cña hä vÒ cÊu tróc néi dung ch−¬ng tr×nh vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc to¸n líp 4 nãi chung, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n nãi riªng. - Víi häc sinh: Nãi chuyÖn ch©n t×nh, cëi më víi çc em, t×m hiÓu nh÷ng khã kh¨n mµ çc em th−êng gÆp khi gi¶i mét bµi to¸n cã lêi v¨n. 4. Ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm. - D¹y thùc nghiÖm mét sè giê nh»m ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña çc biÖn ph¸p mµ ®Ò tµi ®−a ra. 5. Ph−¬ng ph¸p thèng kª sè liÖu, d÷ liÖu. Thèng kª sè liÖu thu ®−îc tõ thùc nghiÖm s− ph¹m, so s¸nh, ®èi chiÕu vµ rót ra kÕt luËn.




- 4 -

IV. Tãm t¾t néi dung vµ kÕt qu¶ ®¹t ®−îc trong ®Ò tµi. 1. Tãm t¾t néi dung cña ®Ò tµi: §Ò tµi gåm 4 ch−¬ng : - Ch−¬ng I: T×m hiÓu cÊu tróc néi dung ch−¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa

to¸n 4. - Ch−¬ng II: T×m hiÓu néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi

v¨n líp 4. - Ch−¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l−îng d¹y vµ häc m«n

to¸n nãi chung vµ d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4 nãi riªng. 2. Çc kÕt qu¶ ®¹t ®−îc trong ®Ò tµi. Qua nghiªn cøu, t×m hiÓu vµ thùc hiÖn ®Ò tµi, t«i thÊy kÕt qu¶ ®¹t ®−îc cña ®Ò

tµi lµ: - X¸c ®Þnh ®−îc vÞ trÝ, vai trß cña m«n to¸n trong nhµ tr−êng TiÓu häc. - N¾m ®−îc néi dung ch−¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc

m«n to¸n nãi chung, néi dung ch−¬ng tr×nh vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc m«n to¸n líp 4 nãi riªng. §Æc biÖt lµ néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc m¹ch kiÕn thøc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4.

- §Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4.

V. TriÓn väng nghiªn cøu sau ®Ò tµi. Víi h−íng nghiªn cøu nµy, tiÕp theo t«i sÏ më réng ph¹m vi nghiªn cøu ®Ó

nghiªn cøu ®Ò tµi: “T×m hiÓu néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë tiÓu häc.”

PhÇn II: PhÇn Néi dung.

Ch−¬ng i: t×m hiÓu CÊu tróc néi dung ch−¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa to¸n 4

I. môc tiªu ch−¬ng tr×nh to¸n 4. Ch−¬ng tr×nh to¸n 4 ë tr−êng TiÓu häc nh»m gióp häc sinh: 1. Cã çc kiÕn thøc c¬ b¶n ban ®Çu vÒ sè häc: çc sè tù nhiªn, ph©n sè, çc

®¹i l−îng th«ng dông, mét sè yÕu tè ®¹i sè, h×nh häc, thèng kª ®¬n gi¶n. 2. Thùc hµnh çc kÜ n¨ng thùc hµnh tÝnh, ®o l−êng, gi¶i to¸n nhiÒu øng dông

thiÕt thùc trong ®êi sèng. 3. Gãp phÇn b−íc ®Çu ph¸t triÓn n¨ng lùc t− duy, kh¶ n¨ng suy luËn hîp lý vµ

diÔn ®¹t ®óng ( nãi vµ viÕt, çch ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò ®¬n gi¶n, gÇn gòi trong cuéc sèng, kÝch thÝch trÝ t−ëng t−îng, g©y høng thó häc tËp to¸n, gãp phÇn h×nh thµnh b−íc ®Çu ph−¬ng ph¸p tù häc vµ lµm viÖc chñ ®éng linh ho¹t, s¸ng t¹o.

II. CÊu tróc ch−¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa to¸n 4.




- 5 -

S¸ch gi¸o khoa To¸n 4 lµ tµi liÖu häc tËp chñ yÕu vÒ m«n To¸n cña häc sinh líp 4. S¸ch gi¸o khoa To¸n 4 ®−îc biªn so¹n, thö nghiÖm, ®iÒu chØnh, hoµn thiÖn ch−¬ng tr×nh, chuÈn kiÕn thøc vµ kü n¨ng cña m«n To¸n ë líp 4. §©y lµ c¬ së quan träng ®Ó gi¸o viªn tiÕn hµnh d¹y häc, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh.

Theo ch−¬ng tr×nh m«n To¸n ë líp 4, néi dung s¸ch gi¸o khoa To¸n 4 chia thµnh 175 tiÕt, hoÆc bµi thùc hµnh, luyÖn tËp, «n tËp. Mçi bµi th−êng ®−îc thùc hiÖn trong mét tiÕt häc, mçi tiÕt häc kÐo dµi trung b×nh 40 phót.

Ch−¬ng tr×nh To¸n 4 ®−îc cÊu tróc theo 5 m¹ch kiÕn thøc sau ®©y: 1. Sè häc. 2. §¹i l−îng vµ ®o ®¹i l−îng 3. YÕu tè h×nh häc 4. YÕu tè thèng kª 5. Gi¶i to¸n. III. Néi dung ch−¬ng tr×nh to¸n 4. Néi dung ch−¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa To¸n 4 bao gåm nh÷ng néi

dung c¬ b¶n sau:

1. Sè häc. a. Sè tù nhiªn – çc phÐp tÝnh vÒ sè tù nhiªn. - Líp triÖu: §äc, viÕt, so s¸nh çc sè ®Õn líp triÖu. Giíi thiÖu líp tØ. - TÝnh gi¸ trÞ çc biÓu thøc chøa ch÷ d¹ng:

a + b ; a – b ; a x b ; a : b ; a + b + c ; ( a + b) x c. - Tæng kÕt vÒ sè tù nhiªn vµ hÖ thËp ph©n. - PhÐp céng vµ phÐp trõ çc sè cã ®Õn 5, 6 ch÷ sè, kh«ng nhí, cã nhí kh«ng qu¸

3 lÇn. TÝnh chÊt giao ho¸n, tÝnh chÊt kÕt hîp cña phÐp céng çc sè tù nhiªn. - PhÐp nh©n sè cã nhiÒu ch÷ sè víi sè cã kh«ng qu¸ 3 ch÷ sè, tÝch kh«ng qu¸ 6

ch÷ sè, tÝnh chÊt giao ho¸n, tÝnh chÊt kÕt hîp cña phÐp nh©n, tÝnh chÊt ph©n phèi cña phÐp nh©n ®èi víi phÐp céng.

- PhÐp chia çc sè cã nhiÒu ch÷ sè cho sè cã kh«ng qu¸ 3 ch÷ sè, th−¬ng kh«ng qu¸ 4 ch÷ sè.

- DÊu hiÖu chia hÕt cho 2; 5; 9; 3. - TÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc sè cã ®Õn 4 dÊu phÐp tÝnh ( cã dÊu ngoÆc hoÆc kh«ng). b. Ph©n sè – çc phÐp tÝnh vÒ ph©n sè. - Giíi thiÖu kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ çc ph©n sè ®¬n gi¶n. §äc , viÕt vµ so s¸nh

çc ph©n sè, ph©n sè b»ng nhau. - PhÐp céng , phÐp trõ ph©n sè cïng mÉu sè hoÆc kh¸c mÉu sè( møc ®é ®¬n gi¶n

mÉu sè cña tæng hoÆc hiÖu kh«ng qu¸ 100 ). - Giíi thiÖu tÝnh chÊt giao ho¸n vµ tÝnh chÊt kÕt hîp cña phÐp céng çc ph©n sè. - PhÐp nh©n, phÐp chia ph©n sè: Quy t¾c nh©n ph©n sè víi ph©n sè ,nh©n ph©n sè

víi sè tù nhiªn ( tr−êng hîp ®¬n gi¶n, mÉu sè cña tÝch cã kh«ng qu¸ 2 ch÷ sè). Quy t¾c chia ph©n sè cho ph©n sè, chia ph©n sè cho sè tù nhiªn.

- TÝnh chÊt giao ho¸n vµ kÕt hîp cña phÐp nh©n ph©n sè. Nh©n mét tæng hai ph©n sè víi mét ph©n sè.




- 6 -

- TÝnh gi¸ trÞ biÓu thøc cã kh«ng qu¸ 3 dÊu phÐp tÝnh víi çc ph©n sè d¹ng ®¬n gi¶n ( mÉu sè cã kh«ng qu¸ 2 sè).

c. TØ sè. - Giíi thiÖu kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ tØ sè. - Giíi thiÖu vÒ tØ lÖ b¶n ®å.

2. §¹i l−îng vµ ®o ®¹i l−îng. `- VÒ ®¹i l−îng khèi l−îng: Bæ sung çc ®¬n vÞ khèi l−îng: yÕn, t¹, tÊn, ®Ò-

ca-gam (dag), hÐc-t«-gam (hg). HÖ thèng thµnh b¶ng ®¬n vÞ ®o khèi l−îng. - VÒ ®¹i l−îng ®o thêi gian: Bæ sung çc ®¬n vÞ ®o thêi gian: Gi©y, thÕ kØ (

kÕt hîp víi çc ®¬n vÞ ®o thêi gian ®· häc tõ líp 1; 2; 3 ®Õn líp 4 ®· c¬ b¶n hoµn thiÖn vÒ d¹y häc çc ®¬n vÞ ®o thêi gian th«ng dông nh−: gi©y, phót, giê, ngµy, tuÇn lÔ, th¸ng, n¨m, thÕ kØ). Mèi quan hÖ gi÷ çc ®¬n vÞ, chñ yÕu lµ mèi quan hÖ gi÷a ngµy vµ giê; giê vµ phót, gi©y; thÕ kØ vµ n¨m; n¨m vµ th¸ng, ngµy.

- VÒ ®¹i l−îng diÖn tÝch: Bæ sung mét sè ®¬n vÞ ®o diÖn tÝch: ®Ò-xi-mÐt vu«ng (dm 2 ), mÐt vu«ng (m 2 ), ki-l«- mÐt vu«ng ( km 2 ). Mèi quan hÖ gi÷a m 2 vµ cm 2 ; m 2 vµ km 2 .

- Thùc hµnh ®æi çc ®¬n vÞ ®¹i l−îng ( cïng lo¹i), tÝnh to¸n víi çc sè ®o. Thùc hµnh ®o, tËp lµm trßn sè ®o vµ tËp −íc l−îng çc sè ®o.

3. Çc yÕu tè h×nh häc. - Giíi thiÖu gãc nhän, gãc tï, gãc bÑt. - Giíi thiÖu hai ®−êng th¼ng vu«ng gãc, hai ®−êng th¼ng song song. - Thùc hµnh vÏ hai ®−êng th¼ng vu«ng gãc, hai ®−êng th¼ng song song. - VÏ h×nh ch÷ nhËt, h×nh vu«ng. - Giíi thiÖu h×nh b×nh hµnh, diÖn tÝch h×nh b×nh hµnh. - Giíi thiÖu h×nh thoi, diÖn tÝch h×nh thoi. - GÊp , c¾t, ghÐp h×nh 4. Çc yÕu tè thèng kª. - Giíi thiÖu b−íc ®Çu vÒ sè trung b×nh céng. - LËp b¶ng sè liÖu vµ nhËn xÐt b¶ng sè liÖu. - BiÓu ®å ( chñ yÕu lµ biÓu ®å cét), khai th¸c th«ng tin tõ biÓu ®å, xö lý th«ng

tin tõ biÓu ®å. B−íc ®Çu g¾n d¹y häc biÓu ®å víi sè trung b×nh. 8. Gi¶i to¸n cã lêi v¨n. - Gi¶i çc bµi to¸n cã ®Õn 2 hoÆc 3 b−íc tÝnh, cã sö dông ph©n sè. - Gi¶i to¸n vÒ “ T×m sè trung b×nh céng”. - Gi¶i to¸n vÒ “ T×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã” - Gi¶i to¸n vÒ “ T×m hai sè khi biÕt tæng ( hoÆc hiÖu) vµ tØ sè cña hai sè ®ã” - Gi¶i to¸n cã néi dung h×nh häc. - Gi¶i mét sè bµi to¸n kh¸c: “ T×m ph©n sè cña mét sè”, bµi to¸n liªn quan

®Õn “ biÓu ®å”, øng dông “ tØ lÖ b¶n ®å”, to¸n tr¾c nghiÖm..... ch−¬ng II. t×m hiÓu Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc

gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4. I. Néi dung d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4.




- 7 -

1. Néi dung d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4. Néi dung chñ yÕu d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n trong m«n To¸n líp 4 bao

gåm: TiÕp tôc gi¶i çc bµi to¸n ®¬n, to¸n hîp cã d¹ng ®· häc tõ líp 1; 2; 3 vµ ph¸t triÓn çc bµi to¸n ®ã ®èi víi çc phÐp tÝnh trªn ph©n sè vµ çc sè ®o ®¹i l−îng míi häc ë líp 4. §ång thêi To¸n 4®Ò cËp nh÷ng d¹ng bµi to¸n míi phï hîp víi giai ®o¹n “häc tËp s©u” cña häc sinh líp 4. Cô thÓ lµ:

- Gi¶i bµi to¸n vÒ: “ T×m sè trung b×nh céng” - Gi¶i bµi to¸n vÒ: “ T×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã” - Gi¶i bµi to¸n vÒ: “T×m hai sè khi biÕt tæng vµ tØ sè cña hai sè ®ã ” - Gi¶i bµi to¸n vÒ: “T×m hai sè khi biÕt hiÖu vµ tØ sè cña hai sè ®ã ” - Gi¶i bµi to¸n cã néi dung h×nh häc. - Gi¶i mét sè bµi to¸n kh¸c: “ T×m ph©n sè cña mét sè”, bµi to¸n liªn quan

®Õn “ biÓu ®å”, øng dông “ tØ lÖ b¶n ®å”, to¸n tr¾c nghiÖm….. 2. §Æc ®iÓm cña néi dung d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4. Trong ch−¬ng tr×nh m«n To¸n tiÓu häc, néi dung d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n

®−îc x©y dùng nh− mét m¹ch kiÕn thøc xuyªn suèt tõ líp 1 ®Õn líp 5. M¹ch kiÕn thøc ®ã cã ®Æc ®iÓm chung cña c¶ ch−¬ng tr×nh, còng nh− cã ®Æc ®iÓm riªng ë tõng líp, ®Æc biÖt lµ ë líp 4, líp më ®Çu cña giai ®o¹n häc tËp s©u ë bËc tiÓu häc . Cã thÓ nªu ra mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n nh− sau:

- Néi dung d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4 ®· kÕ thõa, bæ sung vµ ph¸t triÓn néi dung d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë çc líp 1, 2, 3. Ch¼ng h¹n, häc sinh tiÕp tôc häc gi¶i çc bµi to¸n b»ng mét phÐp tÝnh liªn quan ®Õn ý nghÜa cña çc phÐp tÝnh céng, trõ, nh©n, chia víi çc sè tù nhiªn cã nhiÒu ch÷ sè hoÆc víi çc ph©n sè ( míi häc ë líp 4), çc bµi to¸n liªn quan ®Õn rót vÒ ®¬n vÞ....; tiÕp tôc gi¶i çc bµi to¸n chñ yÕu cã kh«ng qu¸ 3 b−íc tÝnh; lµm quen víi çc bµi to¸n gi¶i theo çc b−íc hoÆc “ c«ng thøc” gi¶i; ®−îc tiÕp cËn çc bµi to¸n ®a d¹ng ®ái hái çch gi¶i ph¶i linh ho¹t, suy nghÜ s¸ng t¹o h¬n ( bµi to¸n liªn quan ®Õn biÓu ®å, bµi to¸n tr¾c nghiÖm...).

- Trong to¸n 4, néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n tiÕp tôc ph¸t triÓn theo ®Þnh h−íng t¨ng c−êng rÌn luyÖn ph−¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n ( ph©n tÝch bµi to¸n, t×m çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong bµi to¸n vµ çch tr×nh bµy bµi gi¶i trong bµi to¸n). Qua ®ã gióp häc sinh rÌn luyÖn kh¶ n¨ng diÔn ®¹t ( nãi vµ viÕt) vµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng t− duy ( kh¶ n¨ng ph©n tÝch tæng hîp, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò...).

Còng v× vËy, sè l−îng çc bµi to¸n khã ( cã çch gi¶i phøc t¹p, nhiÒu b−íc tÝnh, nÆng vÒ “ ®¸nh ®è” häc sinh,...) gi¶m nhiÒu so víi tr−íc.

- Trong m«n To¸n líp 4, néi dung d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ®−îc s¾p xÕp hîp lý, ®an xen, hç trî cho m¹ch kiÕn thøc h¹t nh©n sè häc vµ çc m¹ch kiÕn thøc kh¸c, phï hîp víi qu¸ tr×nh häc tËp çc m¹ch sè häc, h×nh häc, ®¹i l−îng vµ ®o ®¹i l−îng cña häc sinh.

- Néi dung çc bµi to¸n cã lêi v¨n trong To¸n 4 cã chÊt liÖu phong phó cËp nhËt víi thùc tiÔn vµ cã h×nh thøc thÓ hiÖn ®a d¹ng phong phó phï hîp víi häc sinh tiÓu häc, gi¶i quyÕt hîp lý mèi quan hÖ gi÷a d¹y phæ cËp víi d¹y cã ph¸t triÓn n¨ng lùc t− duy.




- 8 -

3. Nh÷ng ®iÓm míi vÒ néi dung gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4. Néi dung gi¶i to¸n cã lêi v¨n trong s¸ch gi¸o khoa To¸n 4 cã mét sè ®iÓm

míi ®¸ng l−u ý nh− sau: - Gi¶m bít néi dung vÒ ®¹i l−îng tØ lÖ thuËn vµ ®¹i l−îng tØ lÖ nghÞch so víi

s¸ch gi¸o khoa To¸n 4 ch−¬ng tr×nh 165 tuÇn; 2 d¹ng to¸n nµy ®−îc giíi thiÖu vµ bæ sung trong To¸n 5.

- Lµm râ h¬n cÊu tróc d¹ng to¸n vµ ph−¬ng ph¸p gi¶i cña çc bµi to¸n “ øng dông tØ lÖ b¶n ®å” ( ®−a ra 2 d¹ng cÊu tróc râ rµng vµ ph−¬ng ph¸p gi¶i ng−îc nhau).

- T¨ng c−êng h¬n çc yªu cÇu vÒ tr×nh bµy diÔn ®¹t, lËp luËn, suy luËn gi¶i quyÕt t×nh huèng thùc tiÔn ®¬n gi¶n ; nhiÒu bµi to¸n cã néi dung thiÕt thùc gÇn gòi h¬n trong ®êi sè sinh ho¹t hiÖn t¹i.

- T¨ng c−êng mét sè bµi to¸n cã liªn quan tíi yÕu tè h×nh häc ( h×nh b×nh hµnh, h×nh thoi,...)

- Gi¶m ®¸ng kÓ sè l−îng bµi to¸n cã lêi v¨n so víi s¸ch gi¸o khoa ch−¬ng tr×nh 165 tuÇn, tuy nhiªn ®a d¹ng vµ cã tÝnh cËp nhËt h¬n ( vÒ gi¸ c¶ sinh ho¹t; ho¹t ®éng thùc tiÔn; vÒ d¹ng bµi tù luËn vµ tr¾c nghiÖm kh¸ch quan).

- §−a ra mét sè quy −íc vÒ viÖc tr×nh bµy bµi gi¶i cña çc bµi to¸n cã lêi v¨n gióp gi¸o viªn dÔ thùc hiÖn. Ch¼ng h¹n: Quy −íc ®èi víi hai d¹ng to¸n: “ Tæng – TØ” vµ “ HiÖu – TØ” b¾t buéc tr×nh bµy tãm t¾t b»ng s¬ ®å ®o¹n th¼ng ®Ó tiÖn diÔn ®¹t cho häc sinh. Çc d¹ng cßn l¹i kh«ng b¾t buéc häc sinh sö dông s¬ ®å tãm t¾t.

4. Nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n häc sinh cÇn ®¹t ®−îc khi häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4.

- BiÕt tù tãm t¾t bµi to¸n b»ng çch ghi ng¾n gän b»ng lêi hoÆc b»ng s¬ ®å ®o¹n th¼ng, h×nh vÏ.

- BiÕt gi¶i vµ tr×nh bµy bµi gi¶i çc bµi to¸n cã ®Õn 3 b−íc tÝnh, trong ®ã: + BiÕt gi¶i vµ tr×nh bµy bµi gi¶i bµi to¸n vÒ: “ T×m sè trung b×nh céng” + BiÕt gi¶i vµ tr×nh bµy bµi gi¶i bµi to¸n vÒ: “ T×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu

cña hai sè ®ã” + BiÕt gi¶i vµ tr×nh bµy bµi gi¶i bµi to¸n vÒ: “T×m hai sè khi biÕt tæng vµ tØ sè

cña hai sè ®ã ” + BiÕt gi¶i vµ tr×nh bµy bµi gi¶i bµi to¸n vÒ: “T×m hai sè khi biÕt hiÖu vµ tØ sè

cña hai sè ®ã ” + BiÕt gi¶i vµ tr×nh bµy bµi gi¶i bµi to¸n cã néi dung h×nh häc.

+ BiÕt gi¶i vµ tr×nh bµy bµi gi¶i mét sè bµi to¸n kh¸c: “ T×m ph©n sè cña mét sè”, bµi to¸n liªn quan ®Õn “ biÓu ®å”, øng dông “ tØ lÖ b¶n ®å”, to¸n tr¾c nghiÖm…..

II. Ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4.

A. Ph−¬ng ph¸p d¹y häc çc d¹ng bµi cô thÓ cña s¸ch gi¸o khoa To¸n 4.

§Þnh h−íng chung cña ph−¬ng ph¸p d¹y häc To¸n 4 lµ d¹y häc trªn c¬ së tæ chøc vµ h−íng dÉn çc ho¹t ®éng, ho¹t ®éng tÝch cùc chñ ®éng s¸ng t¹o cña häc




- 9 -

sinh. Cô thÓ lµ gi¸o viªn ph¶i tæ chøc, h−íng dÉn cho häc sinh ho¹t ®éng häc tËp víi sù trî gióp ®óng møc vµ ®óng lóc cña s¸ch gi¸o khoa To¸n 4 vµ cña çc ®å dïng d¹y vµ häc to¸n, ®Ó tõng häc sinh ( hoÆc tõng nhãm häc sinh) tù ph¸t hiÖn vµ tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña bµi häc, tù chiÕm lÜnh néi dung häc tËp råi thùc hµnh, vËn dông çc néi dung ®ã theo n¨ng lùc ç nh©n cña häc sinh.

To¸n 4 kÕ thõa vµ ph¸t huy çc ph−¬ng ph¸p d¹y häc to¸n ®· sö dông trong giai ®o¹n çc líp 1; 2; 3. ®éng thêi t¨ng c−êng sö dông çc ph−¬ng ph¸p d¹y häc gióp häc sinh tù nªu çc nhËn xÐt, çc quy t¾c, çc c«ng thøc ë d¹ng kh¸i qu¸t cao h¬n( so víi líp 3). §©y lµ c¬ héi tiÕp tôc ph¸t triÓn n¨ng lùc trõu t−îng ho¸, kh¸i qu¸t ho¸ trong häc tËp m«n To¸n ë ®Çu giai ®o¹n çc líp 4 vµ 5; tiÕp tôc ph¸t triÓn kh¶ n¨ng diÔn ®¹t vµ tËp suy luËn c¶u häc sinh theo môc tiªu cña m«n To¸n líp 4.

1. Ph−¬ng ph¸p d¹y häc bµi míi. a. Gióp häc sinh tù ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña bµi häc. Gi¸o viªn h−íng dÉn häc sinh tù ph¸t hiÖn vÊn ®Ò cña bµi häc råi gióp häc

sinh sö dông kinh nghiÖm cña b¶n th©n ( hoÆc kinh nghiÖm cña çc b¹n trong mét nhãm nhá ®Ó t×m mèi quan hÖ cña vÊn ®Ò ®ã víi kiÕn thøc ®· biÕt (®· ®−îc häc ë çc líp 1, 2, 3, hoÆc ®· tÝch luü trong ®êi sèng,…), tõ ®ã tù t×m ra çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã.

VÝ dô: Khi d¹y gi¶i bµi to¸n: “T×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã.”, Gi¸o

viªn cã thÓ h−íng dÉn häc sinh tù ph¸t hiÖn vÊn ®Ò cña bµi häc nh− sau: - §−a ra bµi to¸n cô thÓ: Tæng cña hai sè lµ 70. HiÖu cña hai sè ®ã lµ 10. T×m

hai sè ®ã? - Gi¸o viªn h−íng dÉn häc sinh ph©n tÝch, tãm t¾t bµi to¸n b¾ng s¬ ®å ®o¹n

th¼ng: Sè lín:

Sè bÐ: Dùa vµo s¬ ®å trªn, h−íng dÉn häc sinh t×m ra çch gi¶i theo çc b−íc sau:

* Çch 1: + B−íc 1: T×m hai lÇn sè bÐ ( 70 – 10 = 60 ) + B−íc 2: T×m sè bÐ ( 60 : 2 = 30 ) + B−íc 3: T×m sè lín ( 30 + 10 = 40 hoÆc 70 – 30 = 40 )

* Çch 2: + B−íc 1: T×m hai lÇn sè lín ( 70 + 10 = 80 ) + B−íc 2: T×m sè lín ( 80 : 2 = 40 ) + B−íc 3: T×m sè bÐ ( 40 - 10 = 30 hoÆc 70 – 40 = 30 )

Gi¸o viªn l−u ý cho häc sinh: !) Khi tr×nh bµy bµi gi¶i , ë c¶ hai çch cã thÓ gép b−íc 1 vµ b−íc 2

?

10 70

?




- 10 -

Çch 1: Sè bÐ lµ: ( 70 – 10 ) : 2 = 30 Çch 2: Sè lín lµ: ( 70 + 10 ) : 2 = 40

!!) Sau khi t×m ®−îc mét sè cã hai çch t×m sè cßn l¹i. !!!) Khi lµm bµi häc sinh cã thÓ lµm mét trong hai çch nªu trªn.

Tõ viÖc gi¶i quyÕt bµi to¸n cô thÓ trªn ,®· h×nh thµnh cho häc sinh ph−¬ng ph¸p chung ®Ó gi¶i bµi to¸n thuéc d¹ng: T×m hai sã khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã.”

b. T¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh cñng cè vµ vËn dông kiÕn thøc míi häc ngay sau khi häc bµi míi ®Ó häc sinh b−íc ®Çu chiÕm lÜnh kiÕn thøc míi.

Trong s¸ch gi¸o khoa To¸n 4, sau phÇn bµi häc th−êng cã 3 bµi tËp ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh cñng cè kiÕn thøc míi häc qua thùc hµnh vµ b−íc ®Çu tËp vËn dông kiÕn thøc míi häc ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong häc tËp hoÆc trong ®êi sèng. Hai bµi tËp ®Çu th−êng lµ bµi tËp thùc hµnh trùc tiÕp kiÕn thøc míi häc. Gi¸o viªn nªn tæ chøc, h−íng dÉn mäi häc sinh lµm bµi råi ch÷a bµi ngay t¹i líp. NÕu mçi bµi tËp cã nhiÒu “ bµi tËp nhá” ( ch¼ng h¹n: bµi tËp 1 cã çc bµi tËp phÇn a, b, c) Gi¸o viªn cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh lµm mét sè hoÆc toµn bé çc “bµi tËp nhá” ®ã råi ch÷a bµi ngay t¹i líp. Khi häc sinh ch÷a bµi, gi¸o viªn nªn nªu c©u hái ®Ó khi tr¶ lêi häc sinh ph¶i nh¾c l¹i kiÕn thøc míi häc nh»m cñng cè, ghi nhí kiÕn thøc ®ã. Bµi tËp thø 3 th−êng lµ bµi tËp thùc hµnh gi¸n tiÕp kiÕn thøc míi häc, häc sinh ph¶i tù ph¸t hiÖn vÊn ®Ò råi tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong bµi tËp. Ch¼ng h¹n, sau khi häc bµi: “ T×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã”, häc sinh ®−îc thùc hµnh t×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã bµi tËp 1, bµi tËp 2 vµ bµi tËp 3 ( trong s¸ch gi¸o khoa To¸n 4). VÝ dô:

Bµi 1: Tuæi bè vµ tuæi con céng l¹i ®−îc 58 tuæi. Bè h¬n con 38 tuæi. Hái bè bao nhiªu tuæi, con bao nhiªu tuæi?

Tãm t¾t:

Tuæi bè: Tuæi con: Bµi gi¶i Sè tuæi cña bè lµ: ( 58 + 38 ) : 2 = 48 ( tuæi) Sè tuæi cña con lµ: 48 – 38 = 10 ( tuæi) §¸p sè: Bè : 48 tuæi Con: 10 tuæi

Cßn thêi gian th× gi¸o viªn cho häc sinh làm bµi tËp 4.

58 tuæi

? tuæi

38 tuæi

? tuæi




- 11 -

Qu¸ tr×nh tù ph¸t hiÖn, tù gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña bµi häc vµ cñng cè vËn dông kiÕn thøc míi sÏ gãp phÇn gióp häc sinh tù chiÕm lÜnh kiÕn thøc míi.

2. Ph−¬ng ph¸p d¹y häc çc bµi luyÖn tËp, luyÖn tËp chung, «n tËp, thùc hµnh.

Ngoµi phÇn luyÖn tËp, thùc hµnh trong çc tiÕt d¹y häc bµi míi; s¸ch gi¸o khoa To¸n 4 cßn cã çc tiÕt luyÖn tËp, luyÖn tËp chung, «n tËp, thùc hµnh ( gäi t¾t lµ çc bµi luyÖn tËp thùc hµnh). Môc tiªu chung cña d¹y häc çc bµi luyÖn tËp thùc hµnh lµ cñng cè kiÕn thøc häc sinh míi chiÕm lÜnh ®−îc, h×nh thµnh çc kü n¨ng thùc hµnh, tõng b−íc hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc míi häc, gãp phÇn ph¸t triÓn t− duy vµ kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cña häc sinh. Çc bµi tËp trong çc bµi luyÖn tËp, thùc hµnh th−êng s¾p xÕp theo thø tù tõ dÔ ®Õn khã , tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p, tõ thùc hµnh vµ luyÖn tËp trùc tiÕp ®Õn vËn dông mét çch tæng hîp vµ linh ho¹t h¬n. Gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc d¹y häc çc bµi luyÖn tËp, thùc hµnh nh− sau:

a. Gióp häc sinh nhËn ra çc kiÕn thøc ®∙ häc hoÆc mét sè kiÕn thøc míi trong néi dung çc bµi tËp ®a d¹ng vµ phong phó.

NÕu häc sinh tù ®äc ( ®äc thµnh tiÕng hoÆc ®äc thÇm) ®Ò bµi vµ tù nhËn ra ®−îc d¹ng bµi t−¬ng tù hoÆc çc kiÕn thøc ®· häc trong mèi quan hÖ cô thÓ cña néi dung bµi tËp th× tù häc sinh sÏ biÕt çch lµm bµi. NÕu häc sinh nµo ch−a nhËn ra ®−îc d¹ng bµi t−¬ng tù hoÆc kiÕn thøc ®· häc trong bµi tËp th× gi¸o viªn nªn gióp häc sinh b»ng çch h−íng dÉn, gîi ý ®Ó tù häc sinh nhí l¹i kiÕn thøc, çch lµm ( hoÆc ®Ó häc sinh kh¸c gióp b¹n nhí l¹i), kh«ng nªn véi vµng lµm thay häc sinh.

VÝ dô: Khi häc sinh gi¶i bµi to¸n liªn quan ®Õn tØ sè ( ch¼ng h¹n, T×m hai sè khi biÕt tæng ( hoÆc hiÖu ) vµ tØ sè cña hai sè ®ã) Gi¸o viªn nªn yªu cÇu häc sinh tù t×m hiÓu ®Ò bµi vµ tù tãm t¾t ®Ò bµi to¸n b»ng s¬ ®å ®o¹n th¼ng råi c¨n cø vµo s¬ ®å mµ nhí l¹i d¹ng bµi t−¬ng tù ®· häc vµ nhí l¹i çch gi¶i còng nh− çch tr×nh bµybµi gi¶i d¹ng bµi tËp nµy.

b. Gióp häc sinh tù luyÖn tËp, thùc hµnh theo kh¶ n¨ng cña tõng häc sinh. - Gi¸o viªn nªn yªu cÇu häc sinh ph¶i lµm lÇn l−ît çc bµi tËp theo thø tù ®É

s¾p xÕp trong s¸ch gi¸o khoa ( hoÆc do gi¸o viªn s¾p xÕp, lùa chän), kh«ng tù ý bá qua bµi tËp nµo, kÓ c¶ çc bµi tËp häc sinh cho lµ dÔ .

- Kh«ng nªn b¾t häc sinh ph¶i chê ®îi nhau trong qu¸ tr×nh lµm bµi. Häc sinh lµm xong bµi tËp nµo nªn tù kiÓm tra( hoÆc nhê b¹n trong nhãm hoÆc nhê gi¸o viªn kiÓm tra) råi chuyÓn sang lµm bµi tËp tiÕp theo.

c. T¹o ra sù hç trî lÉn nhau gi÷a çc ®èi t−îng häc sinh. - Nªn cho häc sinh trao ®æi ý kiÕn trong nhãm nhá, trong c¶ líp vÒ çch gi¶i

hoÆc çc çch gi¶i mét bµi tËp. Nªn khuyÕn khÝch häc sinh b×nh luËn vÒ çch gi¶i cña b¹n, tù rót kinh nghiÖm ®Ó hoµn chØnh çch gi¶i cña m×nh.

- Sù hç trî gi÷a çc häc sinh trong nhãm, trong líp ph¶i gióp häc sinh tù tin vµo kh¶ n¨ng cña b¶n th©n; tù rót ra kinh nghiÖm vÒ çch häc, çch lµm bµi cña m×nh vµ tù ®iÒu chØnh, söa ch÷a nh÷ng thiÕu sãt ( nÕu cã) cña b¶n th©n.

- CÇn gióp häc sinh nhËn ra r»ng: Hç trî gióp ®ì b¹n còng cã Ých cho b¶n th©n. Th«ng qua viÖc gióp ®ì b¹n, häc sinh cµng n¾m ch¾c, hiÓu s©u kiÕn thøc cña bµi häc, cµng cã ®iÒu kiÖn hoµn thiÖn çc n¨ng lùc cña b¶n th©n.




- 12 -

d. TËp cho häc sinh thãi quen tù kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ luyÖn tËp, thùc hµnh.

- Gi¸o viªn nªn khuyÕn khÝch häc sinh tù kiÓm tra bµi ®· lµm ®Ó ph¸t hiÖn, ®iÒu chØnh, söa ch÷a nh÷ng sai sãt ( nÕu cã).

- Trong mét sè tr−êng hîp, cã thÓ h−íng dÉn häc sinh tù ®¸nh gi¸ bµi lµm cña m×nh hoÆc cña b¹n b»ng ®iÓm sè råi b¸o ço víi gi¸o viªn.

- KhuyÕn khÝch häc sinh tù nªu nh÷ng h¹n chÕ trong bµi lµm cña m×nh hoÆc cña b¹n vµ tù ®Ò xuÊt ph−¬ng ¸n ®iÒu chØnh.

e. TËp cho häc sinh thãi quen t×m nhiÒu ph−¬ng ¸n vµ lùa chän ph−¬ng ¸n hîp lý nhÊt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña bµi tËp, kh«ng nªn tho¶ m∙n víi çc kÕt qu¶ ®∙ ®¹t ®−îc.

B. Çc ph−¬ng ph¸p d¹y häc m«n to¸n ë líp 4. 1. Ph−¬ng ph¸p vÊn ®¸p. 1.1. B¶n chÊt Ph−¬ng ph¸p vÊn ®¸p lµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc kh«ng trùc tiÕp ®−a ra nh÷ng

kiÕn thøc hoµn chØnh mµ sö dông mét hÖ thèng c©u hái ®Ó h−íng dÉn häc sinh suy nghÜ, lÇn l−ît tr¶ lêi tõng c©u hái, tõng b−íc tiÕn dÇn ®Õn kÕt luËn cÇn thiÕt, gióp häc sinh tù m×nh t×m ra kiÕn thøc míi.

C¨n cø vµo tÝnh chÊt ho¹t ®éng nhËn thøc cña häc sinh, ng−êi ta ph©n biÖt thµnh çc d¹ng vÊn ®¸p t¸i hiÖn, vÊn ®¸p gi¶i thÝch minh ho¹ vµ vÊn ®¸p t×m tßi.

- VÊn ®¸p t¸i hiÖn khi nh÷ng c©u hái cña gi¸o viªn ®Æt ra chØ yªu cÇu häc sinh nãi l¹i kiÕn thøc ®· biÕt. Lo¹i vÊn ®¸p nµy nªn h¹n chÕ sö dông, chØ nªn sö dông khi cÇn ®Æt mèi liªn hÖ gi÷a kiÕn thøc ®· häc víi kiÕn thøc s¾p häc hoÆc khi cñng cè kiÕn thøc v× míi häc.

- VÊn ®¸p gi¶i thÝch minh ho¹ khi nh÷ng c©u hái cña gi¸o viªn ®−a ra cã kÌm theo çc vÝ dô minh ho¹ ( b»ng lêi hoÆc b»ng h×nh ¶nh trùc quan) nh»m gióp häc sinh dÔ hiÓu, dÔ ghi nhí. ViÖc ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµy cã gi¸ trÞ s− ph¹m cao h¬n nh−ng khã h¬n vµ ®ßi hái nhiÒu c«ng søc cña gi¸o viªn h¬n khi chuÈn bÞ hÖ thèng çc c©u hái thÝch hîp.

- VÊn ®¸p t×m tßi ( hay vÊn ®¸p ph¸t hiÖn) khi gi¸o viªn sö dông hÖ thèng c©u hái ®Ó kÝch thÝch sù tranh luËn, trao ®æi ý kiÕn gi÷a gi¸o viªn víi häc sinh, häc sinh víi häc sinh. Th«ng qua ®ã häc sinh dÇn dÇn tiÕp cËn ®−îc kiÕn thøc míi.

Trong vÊn ®¸p t×m tßi, trËt tù l«gÝc çc c©u hái ph¶i nh»m dÉn d¾t häc sinh tõng b−íc ph¸t hiÖn ra b¶n chÊt sù vËt, quy luËt cña hiÖn t−îng, kÝch thÝch tÝnh tÝch cùc t×m tßi vµ lßng ham muèn hiÓu biÕt cña häc sinh.

Sù thµnh c«ng cña ph−¬ng ph¸p d¹y häc gîi më – vÊn ®¸p phô thuéc nhiÒu vµo viÖc x©y dùng hÖ thèng c©u hái gîi më thÝch hîp ( tÊt nhiªn cßn phô thuéc vµo nghÖ thuËt giao tiÕp, øng xö vµ dÉn d¾t cña gi¸o viªn.

1.2 Quy tr×nh thùc hiÖn. - B−íc 1: X¸c ®Þnh môc tiªu bµi häc vµ ®èi t−îng d¹y häc. X¸c ®Þnh nh÷ng

®¬n vÞ kiÕn thøc vµ nh÷ng kÜ n¨ng c¬ b¶n trong bµi häc vµ t×m çch diÔn ®¹t çc néi dung nµy d−íi d¹ng c©u hái gîi ý, dÉn d¾t häc sinh.

- B−íc 2: Dù kiÕn néi dung çc c©u hái, h×nh thøc hái, thêi ®iÓm ®Æt c©u hái ( ®Æt c©u hái chç nµo?), tr×nh tù cña çc c©u hái ( c©u hái tr−íc ph¶i lµm c¬ së cho




- 13 -

çc c©u hái tiÕp sau hoÆc ®Þnh h−íng suy nghÜ ®Ó häc sinh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò). Dù kiÕn néi dung çc c©u tr¶ lêi cña häc sinh, trong ®ã dù kiÕn nh÷ng “lç hæng” vÒ mÆt kiÕn thøc còng nh− nh÷ng khã kh¨n, sai lÇm phæ biÕn mµ häc sinh th−êng m¾c ph¶i. Dù kiÕn c©u nhËn xÐt hoÆc tr¶ lêi cña gi¸o viªn ®èi víi häc sinh. Ngoµi ra cÇn dù kiÕn nh÷ng c©u hái phô ®Ó tuú t×nh h×nh tõng ®èi t−îng cô thÓ mµ tiÕp tôc gîi ý , dÉn d¾t häc sinh.

- B−íc 3: Gi¸o viªn sö dông hÖ thèng c©u hái dù kiÕn ( phï hîp víi tr×nh ®é nhËn thøc cña tõng lo¹i ®èi t−îng häc sinh) trong tiÕn tr×nh bµi d¹y vµ chó ý thu thËp th«ng tin ph¶n håi tõ phÝa häc sinh.

Gi¸o viªn chó ý rót kinh nghiÖm vÒ tÝnh râ rµng, chÝnh x¸c vµ trËt tù l«gÝc cña hÖ thèng c©u hái ®· ®−îc sö dông trong giê d¹y.

1.3 VÝ dô: Khi h−íng dÉn cho häc sinh gi¶i bµi to¸n: Tæng cña hai sè lµ 70. HiÖu cña hai

sè ®ã lµ 10. T×m hai sè ®ã? ( To¸n 4 – trang 47), cã thÓ sö dông hÖ thèng c©u hái gîi ý nh− sau:

- Hai sè ®· cho cã tæng b¨ng bao nhiªu? ( Hai sè ®· cho cã tæng lµ 70) - Hai sè cã tæng lµ 70. T×m hai sè ®ã? ( 35 vµ 35; 34 vµ 36; 33 vµ 38; 32 vµ 39

;...; 1 vµ 69) - Cho hai sè b»ng nhau vµ cã tæng b»ng 70. T×m hai sè ®ã? ( 35 vµ 35) - NÕu sè lín bít ®i 10 th× ta ®−îc hai sè nh− thÕ nµo? ( Ta ®−îc hai sè b»ng

nhau) - Tæng hai sè lµ 70. HiÖu hai sè ®ã lµ10. T×m hai sè ®ã? ( NÕu tæng lµ 70, bít ®i

10, råi chia cho 2 ta sÏ t×m ®−îc sè bÐ) - H·y nªu çch gi¶i bµi to¸n: “T×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã”? 2. Ph−¬ng ph¸p trùc quan. 2.1. B¶n chÊt:

Sö dông ph−¬ng ph¸p d¹y häc trùc quan trong d¹y häc to¸n ë TiÓu häc nghÜa lµ gi¸o viªn tæ chøc, h−íng dÉn häc sinh ho¹t ®éng trùc tiÕp trªn çc hiÖn t−îng, sù vËt cô thÓ ( h×nh vÏ, ®å vËt, hiÖn t−îng thùc tÕ xung quanh, ….) ®Ó tõ ®ã n¾m ®−îc kiÕn thøc kÜ n¨ng cña m«n To¸n.

Ph−¬ng ph¸p trùc quan cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong d¹y häc to¸n ë TiÓu häc. Nã gióp häc sinh tÝch luü nh÷ng biÓu t−îng ban ®Çu cña çc ®èi t−îng to¸n häc,t¹o chç dùa cho qu¸ tr×nh suy nghÜ, tri gi¸c tiÕp theo ®ång thêi gióp häc sinh ph¸t triÓn n¨ng lùc t− duy trõu t−îng vµ trÝ t−ëng t−îng.

Sö dông tèt çc ph−¬ng tiÖn, ®å dïng d¹y häc ( cña häc sinh hoÆc ph−¬ng tiÖn biÓu diÔn cña gi¸o viªn) cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ®Èm b¶o thùc hiÖn hiÖu qu¶ tiÕn tr×nh ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc theo h−íng d¹y häc tÝch cùc. Tr−íc kia ®å dïng d¹y häc th−êng chØ dµnh cho gi¸o viªn dïng ®Ó minh ho¹ bæ sung nh÷ng kÕt luËn ®−îc nªu ra, häc sinh chØ quan s¸t ®Ó cñng cè niÒm tin vµo nh÷ng ®iÒu gi¸o viªn gi¶ng. Trong d¹y häc tÝch cùc hiÖn nay, vai trß cña ®å dïng d¹y häc ®· thay ®æi, då dïng d¹y häc chñ yÕu dïng cho häc sinh thùc hµnh vµ “ kh¸m ph¸” kiÕn thøc míi. V× vËy, t¨ng c−êng sö dông ph−¬ng tiÖn vµ ®å dïng d¹y häc lµ mét yÕu cÇu cÊp thiÕt ®èi víi ng−êi gi¸o viªn.

2.2 Quy tr×nh thùc hiÖn.




- 14 -

- B−íc 1: Tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng trùc tiÕp trªn çc ®å dïng trùc quan ( h×nh vÏ, ®å vËt, hiÖn t−îng cô thÓ…). Häc sinh tù lµm viÖc, tù ph¸t hiÖn ( víi sù hç trî cña gi¸o viªn), tõ ®ã h×nh thµnh kiÕn thøc míi ( h×nh thµnh çc c«ng thøc tÝnh, nhËn biÕt çc kÝ hiÖu to¸n häc,…)

- B−íc 2: Cñng cè çc kiÕn thøc míi thu nhËn ®−îc th«ng qua çc bµi tËp vËn dông cã g¾n víi h×nh ¶nh trùc quan.

- B−íc 3: LuyÖn tËp cñng cè kiÕn thøc, kÜ n¨ng th«ng qua çc bµi tËp trªn çc ®èi t−îng to¸n häc ( sè, h×nh häc, s¬ ®å, biÓu b¶ng….) mµ kh«ng kÌm theo çc h×nh ¶nh trùc quan. Lóc nµy häc sinh ®· cã thÓ lµm viÓc trùc tiÕp víi çc ®èi t−îng to¸n häc thuÇn tuý mµ kh«ng ph¶i dùa vµo çc h×nh ¶nh trùc quan ban ®Çu.

2.3 VÝ dô. Khi d¹y bµi “ DiÖn tÝch h×nh b×nh hµnh” ( d¹ng bµi to¸n cã lêi v¨n cã néi

dung h×nh häc) - B−íc 1: Gi¸o viªn sö dông h×nh b×nh hµnh c¾t tõ giÊy mµu ®Ó nh¾c l¹i biÓu

t−îng h×nh b×nh hµnh, dïng th−íc kÎ ®Ó vÏ h×nh gióp häc sinh nhËn biÕt kh¸i niÖm ®−êng cao trong h×nh b×nh hµnh. Sau ®ã tæ chøc cho häc sinh thao t¸c trªn ®å dïng lµ çc tê giÊy mµu, kÐo, hå d¸n ®Ó thùc hµnh c¾t ghÐp ( d¸n). Tõ ®ã häc sinh ®· t×m ra çch ®−a viÖc tÝnh diÖn tÝch h×nh b×nh hµnh vÒ viÖc t×m diÖn tÝch h×nh ®· biÕt ( diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt). Tõ ®ã x©y dùng ®−îc quy t¾c vµ c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch h×nh b×nh hµnh lµ:

DiÖn tÝch h×nh b×nh hµnh b»ng ®é dµi ®¸y nh©n víi chiÒu cao ( cïng ®¬n vÞ ®o) ( S lµ diÖn tÝch, a lµ ®é dµi ®¸y, h lµ chiÒu cao cña h×nh b×nh hµnh).

- B−íc 2: Häc sinh thùc hµnh lµm bµi tËp 1 vµ bµi tËp 2 ( s¸ch gi¸o khoa To¸n 4 – trang 104) cã g¾n víi h×nh vÏ h×nh b×nh hµnh vµ h×nh ch÷ nhËt ®Ó cñng cè kiÕn thøc vÒ tÝnh diÖn tÝch h×nh b×nh hµnh.

Bµi 1: TÝnh diÖn tÝch mçi h×nh b×nh hµnh sau:

Bµi 2: TÝnh diÖn tÝch cña: a) H×nh ch÷ nhËt b) H×nh b×nh hµnh

S = a x h

9 cm

5 cm

13 cm

4 cm

7 cm

9 cm




- 15 -

- B−íc 3: Häc sinh lµm bµi tËp 3 (s¸ch gi¸o khoa To¸n 4 – trang 104) ®Ó luyÖn tËp cñng cè kiÕn thøc , kÜ n¨ng tÝnh diÖn tÝch h×nh b×nh hµnh mµ kh«ng kÌm theo h×nh ¶nh trùc quan ( kh«ng vÏ h×nh b×nh hµnh nh− bµi tËp 1 vµ 2 ).

Bµi 3: TÝnh diÖn tÝch h×nh b×nh hµnh, biÕt: b) §é dµi ®¸y lµ 4dm, chiÒu cao lµ 34cm. c) §é dµi ®¸y 4m, chiÒu cao lµ 13 dm.

3. Ph−¬ng ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. 3.1 B¶n chÊt: Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc trong ®ã gi¸o viªn t¹o ra nh÷ng t×nh huèng s− ph¹m cã chøa vÊn ®Ò; tæ chøc, h−íng dÉn häc sinh ph¸t hiÖn vÊn ®Ò, ho¹t ®éng tÝch cùc, chñ ®éng, s¸ng t¹o ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò; th«ng qua ®ã häc sinh chiÕm lÜnh tri thøc, rÌn luyÖn kÜ n¨ng vµ ®¹t ®−îc nh÷ng môc ®Ých häc tËp kh¸c. §Æc tr−ng c¬ b¶n cña d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ häc sinh ®−îc ®Æt vµo mét “ t×nh huèng cã vÊn ®Ò”. T×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ t×nh huèng gîi ra cho häc sinh nh÷ng khã kh¨n mµ çc em thÊy cÇn vµ cã kh¶ n¨ng v−ît qua, nh−ng kh«ng thÓ ngay lËp tøc, mµ ph¶i tr¶i qua qu¸ tr×nh tÝch cùc suy nghÜ b»ng nç lùc vÒ trÝ tuÖ. 3.2 Quy tr×nh thùc hiÖn: - B−íc 1: Ph¸t hiÖn vÊn ®Ò. + Ph¸t hiÖn vÊn ®Ò tõ mét t×nh huèng gîi vÊn ®Ò ( th−êng do thÇy t¹o ra) + Gi¶i thÝch vµ chÝnh x¸c ho¸ t×nh huèng ( khi cÇn thiÕt) ®Ó hiÓu ®óng vÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra. + Ph¸t biÓu vÊn ®Ò vµ ®Æt môc tiªu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã. - B−íc 2: V¹ch kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. + Ph©n tÝch, t×m hiÓu vÊn ®Ò, lµm râ mèi liªn hÖ gi÷a çi ®· biÕt vµ çi ph¶i t×m. + X¸c ®Þnh l−îc ®å gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. - B−íc 3: Thùc hiÖn kÕ ho¹ch + TiÕn hµnh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, ®−a ra lêi gi¶i. - B−íc 4: §¸nh gi¸ kÕt qu¶, ph©n tÝch, khai th¸c lêi gi¶i. + KiÓm tra tÝnh hîp lý, tÝnh tèi −u cña lêi gi¶i. + §Ò xuÊt nh÷ng vÊn ®Ò míi cã liªn quan nhê xÐt t−¬ng tù, kh¸i qu¸t ho¸, lËt ng−îc vÊn ®Ò,… vµ gi¶i quyÕt nÕu cã thÓ. 3.3 VÝ dô: Khi d¹y gi¶i bµi to¸n: “ T×m hai sè khi biÕt tæng vµ tØ sè cña hai sè ®ã” gi¸o viªn cã thÓ tiÕn hµnh nh− sau:

10 cm

5 cm 5 cm

10 cm




- 16 -

- §−a ra bµi to¸n cô thÓ: “ Tæng cña hai sè lµ 96. TØ sè cña hai sè ®ã lµ 53 .

T×m hai sè ®ã?”. - Gi¸o viªn h−íng dÉn ph©n tÝch , tãm t¾t bµi to¸n b»ng s¬ ®å ®o¹n th¼ng: + Bµi to¸n cho biÕt g×? ( bµi to¸n cho biÕt tæng cña hai sè b¨ng 96, tØ sè cña

hai sè ®ã b»ng 53 . )

+ Bµi to¸n yªu cÇu t×m g×? ( Bµi to¸n yªu cÇu t×m hai sè ®ã.)

+ TØ sè cña hai sè ®ã b»ng 53 , cho chóng ta biÕt ®iÒu g×? ( NÕu sè bÐ lµ 3

phÇn th× sè lín lµ 5 phÇn nh− thÕ) Tãm t¾t: Sè bÐ: Sè lín: - Dùa vµo s¬ ®å trªn, h−íng dÉn häc sinh t×m ra çch gi¶i theo çc b−íc sau: + T×m tæng sè phÇn b»ng nhau ( 3 + 5 = 8). + T×m gi¸ trÞ cña mét phÇn ( 96 : 8 = 12). + T×m sè bÐ ( 12 x 3 = 36). + T×m sè lín ( 96 – 36 = 60 hoÆc 12 x 5 = 60). - H−íng dÉn häc sinh tr×nh bµy bµi gi¶i nh− sau: Gi¶i Tæng sè phÇn b»ng nhau lµ: 3 + 5 = 8 ( phÇn) Gi¸ trÞ cña mét phÇn lµ: 96 : 8 = 12 Sè bÐ lµ: 12 x 3 = 36 Sè lín lµ: 96 – 36 = 60 (hoÆc 12 x 5 = 60) §¸p sè: Sè bÐ: 36 Sè lín: 60 HoÆc cã thÓ tr×nh bµy gép l¹i lµ: Gi¶i Tæng sè phÇn b»ng nhau lµ: 3 + 5 = 8 ( phÇn) Sè bÐ lµ:

96

?

?




- 17 -

(96 : 8) x 3 = 36 Sè lín lµ: 96 – 36 = 60 (hoÆc 12 x 5 = 60) §¸p sè: Sè bÐ: 36 Sè lín: 60 - Tõ viÖc gi¶i quyÕt bµi to¸n cô thÓ trªn, ®· h×nh thµnh cho häc sinh ph−¬ng ph¸p chung ®Ó gi¶i bµi to¸n thuéc d¹ng: “ T×m hai sè khi biÕt tæng vµ tØ sè cña hai sè ®ã” gåm çc b−íc sau: + B−íc 1: T×m tæng sè phÇn b»ng nhau. + B−íc 2: T×m gi¸ trÞ cña mét phÇn. + B−íc 3: T×m sè bÐ. + B−íc 4: T×m sè lín. 4. Ph−¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c theo nhãm nhá. 4.1 B¶n chÊt Ph−¬ng ph¸p d¹y häc hîp t¸c lµ çch d¹y häc trong ®ã gi¸o viªn tæ chøc cho häc sinh ho¹t ®éng hîp t¸c víi nhau trong çc nhãm nhá ®Ó gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò ®Æt ra, nh»m ®¹t ®−îc môc tiªu häc tËp. 4.2 Quy tr×nh thùc hiÖn. - B−íc 1: Tæ chøc thµnh lËp çc nhãm. - B−íc 2: §Ò ra nhiÖm vô: Gi¸o viªn x¸c ®Þnh nhiÖm vô cña tõng nhãm vµ çch tiÕn hµnh ho¹t ®éng cña çc nhãm ( trong tr−êng hîp tÊt c¶ çc nhãm ®Òu thùc hiÖn mét nhiÖm vô th× viÖc giao nhiÖm vô cã thÓ ®−a lªn b−íc 1). - B−íc 3: Çc nhãm thùc hiÖn nhiÖm vô. - B−íc 4: Çc ®¹i diÖn nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶, nhËn xÐt, bæ sung, ®¸nh gi¸. - B−íc 5: Ho¹t ®éng chung c¶ líp ( nÕu cÇn thiÕt), gi¸o viªn tæ chøc chèt l¹i çc kiÕn thøc míi xuÊt hiÖn, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng häc tËp cña çc nhãm. 4.3 VÝ dô: Khi d¹y häc sinh h×nh thµnh quy t¾c tÝnh diÖn tÝch h×nh thoi ( mét d¹ng to¸n cã lêi v¨n cã néi dung h×nh häc), cã thÓ ®−îc tiÕn hµnh nh− sau: Gi¸o viªn gîi ý ®Ó häc sinh nghÜ ®Õn viÖc c¾t h×nh thoivµ ghÐp thµnh mét h×nh ®· biÕt c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch, tõ ®ã cã kh¶ n¨ng tÝnh ®−îc diÖn tÝch h×nh thoi khi biÕt ®é dµi hai ®−êng chÐo cña nã.C¶ líp tham gia th¶o luËn vµ thèng nhÊt çch chia h×nh thoi ®É cho theo çc ®−êng chÐo. Gi¸o viªn chia líp thµnh çc nhãm nhá, mçi nhãm th¶o luËn t×m çch l¾p ghÐp vµ ®−a ph−¬ng ¸n l¾p ghÐp cña m×nh. Trªn c¬ së ph©n tÝch çc ph−¬ng ¸n l¾p ghÐp , gi¸o viªn gîi ý häc sinh x©y dùng c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch h×nh thoi. 5. Ph−¬ng ph¸p luyÖn tËp – thùc hµnh 5.1 B¶n chÊt: Ph−¬ng ph¸p thùc hµnh – luyÖn tËp lµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc trong ®ã gi¸o viªn tæ chøc, h−íng dÉn häc sinh thùc hiÖn çc ho¹t ®éng thùc hµnh, th«ng qua ®ã




- 18 -

®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng t×nh huèng cô thÓ cã liªn quan tíi çc kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng ®· häc. Ph−¬ng ph¸p thùc hµnh - luyÖn tËp lµ mét ph−¬ng ph¸p th−êng dïng trong d¹y häc To¸n ë TiÓu häc nãi chung vµ d¹y häc To¸n 4 nãi riªng. Bëi ®Æc ®iÓm nhËn thøc cña häc sinh tiÓu häc mang nÆng tÝnh cô thÓ, vµ çc kiÕn thøc, kÜ n¨ng to¸n cã tÝnh trõu t−îng cao nªn çc kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng to¸n th−êng ®−îc h×nh thµnh th«ng qua thùc hµnh – luyÖn tËp. Ph¹m vi sö dông ph−¬ng ph¸p thùc hµnh – luyÖn tËp lµ phæ biÕn trong çc tiÕt d¹y häc çc bµi «n tËp thùc hµnh. 5.2 Quy tr×nh thùc hiÖn. - B−íc 1: §Ò ra nhiÖm vô: Gi¸o viªn x¸c ®Þnh nhiÖm vô thùc hµnh – luyÖn tËp. - B−íc 2:Tõng häc sinh (hoÆc çc nhãm häc sinh) thùc hiÖn nhiÖm vô. - B−íc 4: KiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hµnh – luyÖn tËp. - B−íc 5: Ho¹t ®éng chung c¶ líp ( nÕu cÇn thiÕt), gi¸o viªn tæ chøc chèt l¹i çc kiÕn thøc. 5.3 VÝ dô: Khi h−íng dÉn häc sinh gi¶i bµi to¸n: “T×m hai sè khi biÕt tæng vµ tØ sè cña hai sè ®ã”, sau tiÕt häc bµi míi ®Ó h×nh thµnh çch gi¶i bµi to¸n d¹ng naú thÝ cã tiÕt luyÖn tËp ®Ó cñng cè l¹i kiÕn thøc vÒ gi¶i bµi to¸n “T×m hai sè khi biÕt tæng vµ tØ sè cña hai sè ®ã” Khi d¹y bµi luyÖn tËp, gi¸o viªn giao nhiÖm vô cho häc sinh lµm bµi tËp theo yªu cÇu s¸ch gi¸o khoa vµ tr×nh bµy vµo vë hoÆc trªn b¶ng líp, sau ®ã ®¸nh gi¸ nhËn xÕt kÕt qu¶ vµ cñng cè l¹i kiÕn thøc ®· häc. C . VËn dông çc ph−¬ng ph¸p d¹y häc to¸n ®Ó d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4. Khi d¹y gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp, gi¸o viªn cÇn chó ý r»ng møc ®é yªu cÇu ®èi víi häc sinh còng ®−îc t¨ng dÇn theo nguyªn t¾c ®ång t©m. D¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4 trªn c¬ së «n tËp, bæ sung çc kÜ n¨ng gi¶i to¸n ë líp d−íi, ®iÒu quan träng lµ gi¸o viªn cÇn gióp häc sinh n¾m v÷ng quy tr×nh 4 b−íc gi¶i mét bµi to¸n cã lêi v¨n lµ:

B−íc 1: - T×m hiÓu kü ®Ò bµi.

B−íc 2: - LËp kÕ ho¹ch gi¶i.

B−íc 3: - Thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¶i.

B−íc 4: - Ph©n tÝch kiÓm tra bµi gi¶i.

Thùc tiÔn d¹y häc ®· kh¼ng ®Þnh sù ®óng ®¾n cña s¬ ®å gi¶i to¸n nµy. Do ®ã

ng−êi gi¸o viªn cÇn n¾m râ bèn b−íc cña s¬ ®å trªn.

B−íc 1: - T×m hiÓu kü ®Ò bµi:

Tr−íc hÕt cÇn hiÓu çch diÔn ®¹t b»ng lêi v¨n cña bµi to¸n. §Ó kiÓm tra viÖc

häc sinh ®äc vµ hiÓu ®Ò bµi to¸n, gi¸o viªn cã thÓ yªu cÇu häc sinh nh¾c l¹i ®Ò bµi,




- 19 -

diÔn ®¹t nã b»ng ng«n ng÷ cña m×nh, nªu râ çi g× ®· cho, çi g× cÇn t×m, çi g× lµ

®iÒu kiÖn.

CÇn cung cÊp cho häc sinh çc çch tãm t¾t kh¸c nhau ®Ó çc em cã thÓ hiÓu

®Ò bµi mét çch tËp trung h¬n.

B−íc 2: - LËp kÕ ho¹ch gi¶i:

§Ó lËp ®−îc kÕ ho¹ch gi¶i, Ýt nhÊt chóng ta ph¶i biÕt ®−îc trªn nh÷ng nÐt lín lµ

ph¶i thùc hiÖn nh÷ng phÐp tÝnh, nh÷ng suy luËn nµo ®Ó t×m ®−îc çi ch−a biÕt. Tõ

khi hiÓu ®−îc ®Ò to¸n ®Õn lóc lËp ra mét kÕ ho¹ch gi¶i, con ®−êng cã thÓ dµi vµ

quanh co. VËy mµ b−íc c¬ b¶n trong viÖc gi¶i bµi to¸n lµ ®Ò ra ®−îc ý cña kÕ ho¹ch

gi¶i, ý nµy cã thÓ h×nh thµnh dÇn dÇn. §©y lµ lóc ho¹t ®éng t− duy diÔn ra hÕt søc

tÝch cùc. Chóng ta ®Òu biÕt r»ng t− duy chØ cã thÓ tiÕn hµnh ë chñ thÓ khi hä cã

®−îc mét vèn kiÕn thøc nµo ®ã. Khi lËp kÕ ho¹ch gi¶i, häc sinh ph¶i huy ®éng ®−îc

nh÷ng kiÕn thøc thu nhËn trùc tiÕp tõ ®iÒu kiÖn cña bµi to¸n cïng nh÷ng kiÕn thøc

n»m trong kinh nghiÖm cña m×nh. TÊt nhiªn ë ®©y vai trß cña trÝ nhí lµ kh«ng nhá,

song mét sù cè g¾ng ®¬n thuÇn cña trÝ nhí kh«ng ®ñ lµm n¶y sinh mét ý hay nÕu

kh«ng nhí tíi mét sè sù viÖc liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nh−: Çch gi¶i mét bµi to¸n

t−¬ng tù mµ çc em ®· biÕt, biÕn ®æi bµi to¸n thµnh bµi to¸n phô mµ çc em ®· biÕt

çch gi¶i. §iÒu cÇn thiÕt lµ ph¶i cã mét hµnh ®éng trÝ tuÖ tiÕp theo hµnh ®éng tæ

chøc kiÕn thøc, võa ph¶i kÕt nèi çc tri thøc kinh nghiÖm cã liªn quan ®Õn viÖc gi¶i

to¸n víi viÖc xÐt çc ®iÒu kiÖn, d÷ kiÖn cña bµi to¸n. cã thÓ lµ sau nh÷ng lÇn thö,

sau qu¸ tr×nh ph©n tÝch bµi tËp tr−íc ®ã th× ý sÏ xuÊt hiÖn mét çch ®ét ngét, nh−ng

ý xuÊt hiÖn lu«n lµ sù kÕt tinh çc kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph©n tÝch.

B−íc 3: - Thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¶i:

KÕ ho¹ch chØ v¹ch ra nh÷ng nÐt tæng qu¸t, cÇn ph¶i ®−a vµo vµ hoµn thiÖn

nh÷ng chi tiÕt phï hîp víi nh÷ng nÐt tæng qu¸t ®ã. §ã chÝnh lµ viÖc thùc hiÖn kÕ

ho¹ch gi¶i.

Thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¶i dÔ h¬n nhiÒu, so víi lËp kÕ ho¹ch gi¶i. Tuy nhiªn nã

còng ®ßi hái ng−êi gi¶i ph¶i cã kh¶ n¨ng thiÕt lËp çc phÐp tÝnh, ®−a ra çc biÖn

luËn phï hîp còng nh− cã kh¶ n¨ng tÝnh to¸n chÝnh x¸c vµ v× vËy cÇn kiªn nhÉn thö

l¹i mçi b−íc thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¶i cho tíi khi tÊt c¶ ®Òu ®· râ rµng, kh«ng cßn

m¶y may nghi ngê g× vÒ sù ®óng ®¾n cña tõng chi tiÕt.

B−íc 4: - Ph©n tÝch, kiÓm tra lêi gi¶i.

Nh×n l¹i çch gi¶i t×m ra, kh¶o s¸t vµ ph©n tÝch l¹i kÕt qu¶, con ®−êng ®· ®i lµ

mét viÖc lµm rÊt bæ Ých ®Ó cñng cè kiÕn thøc vµ ph¸t triÓn kü n¨ng gi¶i çc bµi to¸n.




- 20 -

ViÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ çch gi¶i kh«ng chØ cã Ých trong bµi to¸n ®ang xÐt mµ quan

träng h¬n lµ ®Ó nh×n thÊy mèi quan hÖ cña nãi víi nh÷ng bµi to¸n kh¸c vµ tõ ®ã cã

thÓ rót ra nh÷ng kÕt luËn kh¸i qu¸t vÒ viÖc gi¶i mét lo¹i bµi tËp nµo ®ã.

ViÖc lµm nµy rÊt cÇn thiÕt bëi v× viÖc gi¶i bµi tËp trong nhµ tr−êng kh«ng ph¶i

lµ môc ®Ých tù th©n mµ lµ ph−¬ng tiÖn häc tËp.

Quy tr×nh d¹y gi¶i mét bµi to¸n cã lêi v¨n ®−îc cô thÓ ho¸ trong d¹y gi¶i tõng d¹ng to¸n cã lêi v¨n ë líp 4 nh− sau: 1. Çc bµi to¸n ®¬n. 1.1 H−íng dÉn häc sinh nhËn d¹ng bµi to¸n. NÕu xÐt theo phÐp tÝnh ®−îc thùc hiÖn trong bµi gi¶i th× trong s¸ch gi¸o khoa To¸n 4 chØ cã 4 d¹ng to¸n ®¬n cã lêi v¨n ®ã lÇ; - Gi¶i b»ng mét phÐp tÝnh céng ( hai sè tù nhiªn hoÆc hai ph©n sè) - Gi¶i b»ng mét phÐp tÝnh trõ ( hai sè tù nhiªn cã nhiÒu ch÷ sè hoÆc hai ph©n sè) - Gi¶i b»ng mét phÐp tÝnh nh©n ( hai sè tù nhiªn cã hai, ba ch÷ sè hoÆc hai ph©n sè) - Gi¶i b»ng mét phÐp tÝnh céng ( hai sè tù nhiªn hoÆc hai ph©n sè) Sau ®©y lµ b¶ng tãm t¾t çc d¹ng to¸n ®¬n trong s¸ch gi¸o khoa To¸n 4.

1 .2 H−íng dÉn çch gi¶i. - B−íc 1: T×m hiÓu néi dung bµi to¸n ®Ó biÕt ý nghÜa thùc tÕ vµ x¸c ®Þnh çch tr×nh bµy bµi to¸n ®¬n. - B−íc 2: ViÕt phÐp tÝnh ra nh¸p vµ tÝnh thö. - B−íc 3: Tr×nh bµy bµi gi¶i gåm: Dßng 1: Bµi gi¶i

Gi¶i b»ng mét phÐp tÝnh céng

Gi¶i b»ng mét phÐp tÝnh trõ

Gi¶i b»ng mét phÐp tÝnh nh©n

Gi¶i b»ng mét phÐp tÝnh chia

Çc bµi to¸n ®¬n

a+b a, b lµ sè tù nhiªn cã nhiÒu ch÷ sè

ba

+dc

a, b,c, d lµ sè tù nhiªn cã nhiÒu ch÷ sè

a-b a, b lµ sè tù nhiªn cã nhiÒu ch÷ sè

ba

-dc


a x b a, b lµ sè tù nhiªncã nhiÒu ch÷ sè

ba

xdc


a : b a, b lµ sè tù nhiªn cã nhiÒu ch÷ sè

ba

:dc





- 21 -

Dßng 2; ( C©u lêi gi¶i …………………………………………) Dßng 3: ( ViÕt phÐp tÝnh) a ± ( × ,:) b =c ( tªn ®¬n vÞ) Dßng 4: §¸p sè: .............. - B−íc 4: KiÓm tra l¹i kÕt qu¶ tÝnh vµ suy nghÜ vÒ c©u tr¶ lêi xem gän vµ ®óng ch−a ( nÕu ®−îc viÕt l¹i th× viÕt thÕ nµo). 1.3 VÝ dô: VÝ dô 1: ( Bµi 5 trang 171, SGK To¸n 4) “Mét xe « t« chë ®−îc 32 bao g¹o, mçi bao c©n nÆng 50 kg. Hái chiÕc xe ®ã chë ®−îc tÊt c¶ bao nhiªu t¹ g¹o?” Bµi gi¶i ChiÕc xe ®ã chë ®−îc tÊt c¶ sè g¹o lµ: 50 x32 = 1600 (kg) §æi 1600 kg = 16 t¹ §¸p sè: 16 t¹ VÝ dô 2: ( Bµi 5 trang 132, SGK To¸n 4)

“Trong mét giê häc tù chän, líp 4A cã 52 sè häc sinh häc tiÕng anh, vµ

73 sè häc

sinh häc Tin häc. Hái sè häc sinh häc Tin häc vµ tiÕng Anh b»ng bao nhiªu phÇn tæng sè häc sinh c¶ líp?” Bµi gi¶i Sè häc sinh häc Tin häc vµ tiÕng Anh b»ng sè phÇn tæng sè häc sinh c¶ líp lµ:

52 +

73 =

3529 ( sè häc sinh c¶ líp)

§¸p sè: 3529 ( sè häc sinh c¶ líp)

2.Çc bµi to¸n gi¶i b»ng hai b−íc tÝnh. 2.1 H−íng dÉn häc sinh nhËn d¹ng bµi to¸n. Çc d¹ng bµi to¸n gi¶i b»ng hai b−íc tÝnh th−êng gÆp ë s¸ch gi¸o khoa To¸n 4 gåm cã 10 d¹ng ®−îc tãm t¾t trong b¶ng d−íi ®©y.




- 22 -

2.2 H−íng dÉn çch gi¶i. B−íc 1: T×m hiÓu vµ tãm t¾t ®Ò ®Ó hiÓu ®−îc ý nghÜa thùc tiÔn cña bµi to¸n mµ x¸c ®Þnh thø tù hai b−íc tÝnh. B−íc 2: Thùc hiÖn b−íc tÝnh thø nhÊt ( biÓu thÞ bëi phÐp tÝnh ë trong ngoÆc, nªu trong b¶ng tãm t¾t çc d¹ng to¸n gi¶i b»ng hai phÐp tÝnh). B−íc 3: Thùc hiÖn b−íc tÝnh cßn l¹i vµ ghi ®¸p sè. 2.3. VÝ dô: ( Bµi 3 trang 76, SGK To¸n 4) “Líp 4A cã 32 häc sinh chia thµnh çc nhãm, mçi nhãm cã 4 häc sinh. Líp 4B cã 28 häc sinh còng chia thµnh çc nhãm, mçi nhãm cã 4 häc sinh. Hái tÊt c¶ cã bao nhiªu nhãm?” Gi¶i C¶ 2 líp 4A vµ 4B cã sè häc sinh lµ: 32 + 28 = 60 ( häc sinh) C¶ hai líp cã sè nhãm häc sinh lµ; 60 : 4 = 15 ( nhãm)

Çc d¹ng bµi

to¸n gi¶i

b»ng hai

b−íc tÝnh ë s¸ch gi¸o khoa

To¸n 4

Bµi 4 ( trang 23); Bµi 3 ( trang39 )

Bµi 4 ( trang 139)

Bµi 5 ( trang 163)

Bµi 5 ( trang 139)

Bµi 3 ( trang 76)

Bµi 5 ( trang 5)

Bµi 3 ( trang 51); Bµi 3 ( trang 65 )

Bµi 3 ( trang90 )

Bµi 3 ( trang79 )

Bµi 5 ( trang 163)

(a+b):c

(a:b)xc

(axb)xc

(axb):c

a:(bxc)

(a:b)xc

(a+b)+c

a- (b+c)

(a- b)+c

(a- b)+c




- 23 -

§¸p sè: 15 nhãm. Trong bµi to¸n trªn ë b−íc 1 h−íng dÉn häc sinh nhÈm vµ x¸c ®Þnh bµi to¸n ph¶i thùc hiÖn hai b−íc tÝnh:

- T×m tæng sè häc sinh cña c¶ hai líp 4A vµ 4B. - T×m sè nhãm häc sinh cña c¶ hai líp ( mçi nhãm 4 häc sinh.

Sö dông d¹ng: ( a + b) : c Ngoµi ra, sö dông tÝnh chÊt chia mét tæng cho mét sè ta cßn çch tr×nh bµy

kh¸c: Bµi gi¶i Líp 4A cã sè nhãm häc sinh lµ: 32 : 4 = 8 ( nhãm) C¶ hai líp cã sè nhãm häc sinh lµ: 8 + 28 : 4 = 15 ( nhãm) §¸p sè: 15 nhãm 3.Çc bµi to¸n ®iÓn h×nh. Quy tr×nh ®Ó d¹y gi¶i mét bµi to¸n cã lêi v¨n ®iÓn h×nh cã thÓ theo çc b−íc sau ®©y: B−íc 1: Cho häc sinh gi¶i nh÷ng bµi to¸n cã tÝnh chÊt chuÈn bÞ c¬ së cho viÖc gi¶i lo¹i to¸n s¾p häc. Çc bµi to¸n cã tÝnh chÊt chuÈn bÞ nµy nªn cã sè liÖu kh«ng lín l¾m ®Ó häc sinh cã thÓ tÝnh miÖng ®−îc dÔ dµng, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho çc em tËp trung suy nghÜ vµo çc mèi quan hÖ to¸n häc vµ çc tõ míi trong ®Çu bµi to¸n. B−íc 2: Cho häc sinh ph©n tÝch vµ gi¶i bµi mÉu vÒ lo¹i to¸n ®ã. Nh÷ng bµi to¸n ®−îc chän lµm mÉu nµy nªn cã sè liÖu kh«ng qu¸ lín vµ cã d¹ng tiªu biÓu nhÊt chøa ®ùng tÊt c¶ nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña lo¹i to¸n cÇn häc ®Ó häc sinh cã thÓ tËp trung chó ý ®−îc vµo kh©u nhËn d¹ng to¸n vµ rót ra ®−îc çch gi¶i tæng qu¸t. B−íc 3: Cho häc sinh gi¶i mét sè bµi to¸n t−¬ng tù víi bµi mÉu song thay ®æi “ v¨n c¶nh” vµ sè liÖu ®Ó rÌn luyÖn kÜ n¨ng nhËn d¹ng lo¹i to¸n vµ gi¶i bµi to¸n. B−íc 4: Cho häc sinh gi¶i çc bµi to¸n phøc t¹p dÇn. Ch¼ng h¹n:

- Bµi to¸n cã çch tr×nh bµy ®Çu bµi kh¸c víi çch tr×nh bµy cña ®Çu bµi mÉu. - Bµi to¸n cã thªm c©u hái hay cã c©u hái kh¸c víi c©u hái cña bµi mÉu ®Ó sau

khi gi¶i nh− bµi mÉu; häc sinh ph¶i lµm thªm1,2 phÐp tÝnh n÷a míi ra ®¸p sè. - Thay ®æi d÷ kiÖn ®Ó häc sinh ph¶i gi¶i tr−íc çc b−íc trung gian råi míi ¸p

dông ®−îc çch gi¶i nh− bµi mÉu. B−íc 5: Cho häc sinh tù lËp ®Ò to¸n thuéc d¹ng to¸n ®ang häc. Cô thÓ ë tõng d¹ng to¸n ®iÓn h×nh ë líp 4 nh− sau: 3.1 Bµi to¸n “ T×m sè trung b×nh céng” a. D¹y bµi míi B−íc 1: - Gi¸o viªn cho häc sinh ®äc bµi to¸n 1: “ Rãt vµo can thø nhÊt 6 lÝt dÇu, rãt vµo can thø hai 4 lÝt dÇu. Hái nÕu sè dÇu ®ã ®−îc rèt ®Òu vµo 2 can thi mçi can cã bao nhiªu lÝt dÇu?”




- 24 -

- Gi¸o viªn hái häc sinh ®Ó t×m hiÓu ®Ò vµ tãm t¾t ®Ò to¸n: - Häc sinh tù gi¶i: Tæng sè lÝt dÇu cña 2 can lµ: 6 + 4 = 10 (l) Sè lÝt dÇu rãt ®Òu vµo mçi can lµ: 10 : 2 = 5 (l) §¸p sè: 5l dÇu. - Gi¸o viªn: §Ó t×m ra ®¸p sè ta ®· lµm nh− thÕ nµo? - Häc sinh: LÊy tæng sè lÝt dÇu chia cho 2 th× ®−îc sè lÝt dÇu rãt ®Òu vµo mçi can: ( 6 + 4 ) : 2 = 5 (l) - Gi¸o viªn nªu: . Ta gäi sè 5 lµ trung b×nh céng cña hai sè 6 vµ 4. . Ta nãi: Can thø nhÊt cã 6l, can thø hai cã 4l, trung b×nh mçi can cã 5l. - Vµi häc sinh nh¾c l¹i. - Gi¸o viªn: §Ó t×m sè trung b×nh céng cña hai sè ta lµm thÕ nµo? - Ta tÝnh tæng hai sè ®ã, råi chia cho 2. B−íc 2: - Häc sinh ®äc bµi to¸n 2: “ Sè häc sinh cña 3 líp lÇn l−ît lµ 25 häc sinh, 27 häc sinh, 32 häc sinh. Hái trung b×nh mçi líp cã bao nhiªu häc sinh? - Häc sinh quan s¸t tãm t¾t ®Ò: - Gi¸o viªn: Muèn t×m trung b×nh mçi líp cã bao nhiªu häc sinh ta lµm thÕ nµo? - Häc sinh: Ta tÝnh tæng sè häc sinh cña 3 líp råi chia cho 3. - 1 häc sinh nªu bµi gi¶i ®Ó gi¸o viªn viÕt lªn b¶ng: Tæng sè häc sinh cña 3 líp lµ: 25 + 27 + 32 = 84 ( häc sinh)

6l 4l

?l ?l

? häc sinh

25 häc sinh 27 häc sinh 32 häc sinh

? häc sinh ? häc sinh




- 25 -

Trung b×nh mçi líp cã: 84 : 3 = 28 ( häc sinh) §¸p sè: 28 häc sinh. - Gi¸o viªn nªu: Sè 28 lµ sè trung b×nh céng cña ba sè 25; 27; 32. Ta cã: ( 25 + 27 + 32 ) : 3 = 28. - Gi¸o viªn: Muèn t×m sè trung b×nh céng cña hai sè ta tÝnh tæng cña hai sè ®ã, råi chia cho 2. Muèn t×m sè trung b×nh céng cña ba sè ta tÝnh tæng cña ba sè ®ã, råi chia cho 3. VËy muèn t×m sè trung b×nh céng cña nhiÒu sè ta lµm thÕ nµo? - Häc sinh: Muèn t×m sè trung b×nh céng cña nhiÒu sè ta tÝnh tæng cña çc sè ®ã, råi chia tæng ®ã cho sè çc sè h¹ng. - Vµi häc sinh nh¾c l¹i. B−íc 3: Häc sinh lµm bµi 1; 2; 3 ë s¸ch gi¸o khoa ( trang 27) Häc sinh lµm bµi 1; 2; 3 ë s¸ch gi¸o khoa trang 28 ( tiÕt luyÖn tËp sau ®ã) B−íc 4: Häc sinh lµm bµi 4; 5 ( a,b) ë trang 28 s¸ch gi¸o khoa. B−íc 5: Häc sinh tù ®Æt ®Ò to¸n vÒ t×m sè trung b×nh céng. b. Çc d¹ng bµi to¸n vµ çch gi¶i çc d¹ng bµi to¸n ®ã: Trong s¸ch gi¸o khoa To¸n 4, bµi to¸n vÒ t×m sè trung b×nh céng cã çc d¹ng nh− sau: * D¹ng c¬ b¶n: - BiÕt 2 ( hoÆc nhiÒu) sè h¹ng. - T×m trung b×nh céng cña 2 ( hay nhiÒu ) sè h¹ng ®ã. * Çch gi¶i: B−íc 1: LiÖt kª ( hoÆc lµm râ) çc sè h¹ng ®· cho, nªu ra sè çc sè h¹ng. B−íc 2: T×m tæng cña çc sè h¹ng: sè h¹ng 1 + sè h¹ng 2 + sè h¹ng 3 ..... B−íc 3: T×m sè trung b×nh céng. LÊy tæng chia cho sè sè h¹ng. VÝ dô: Bµi 2 ( trang 27 – SGK To¸n 4) “ Bèn b¹n Mai, Hoa, H−ng, ThÞnh lÇn l−ît c©n nÆng lµ 36kg, 38kg, 40kg, 34kg. Hái trung b×nh mçi em c©n nÆng bao nhiªu ki-lo-gam?” B−íc 1: LiÖt kª çc sè h¹ng ®· cho víi s¬ ®å nh− sau: Mai Hoa H−ng ThÞnh 36kg 38kg 40kg 34kg ? TBC ? TBC ? TBC ? TBC B−íc 2: C¶ bèn b¹n c©n nÆng lµ: 36 + 38 + 40 + 34 = 148 (kg) B−íc 3: Trung b×nh mçi b¹n c©n nÆng lµ: 148 : 4 = 37 (kg)




- 26 -

§¸p sè: 37 (kg) * D¹ng vËn dông 1: - BiÕt sè trung b×nh céng cña 2 ( hay nhiÒu) sè h¹ng; biÕt 1 ( hoÆc nhiÒu) sè h¹ng kh¸c. - T×m mét sè h¹ng cßn ch−a biÕt trong çc sè h¹ng. * Çch gi¶i: B−íc 1: X¸c ®Þnh sè sè h¹ng; x¸c ®Þnh sè trung b×nh céng ®· biÕt. B−íc 2: TÝnh tæng cña çc sè h¹ng b»ng çch: LÊy sè trung b×nh céng víi sè sè h¹ng. B−íc 3: Dùa vµo çc ®iÒu kiÖn ®· cho ®Ó x¸c ®Þnh sè h¹ng cßn l¹i theo yªu cÇu ®Çu bµi. VÝ dô: “ Tuæi trung b×nh cña c« gi¸o chñ nhiÖm vµ 33 häc sinh trong líp 4A lµ 12. NÕu kh«ng kÓ c« gi¸o chñ nhiÖm th× tuæi trung b×nh cña 33 häc sinh trong líp 4A lµ 11 tuæi. TÝnh tuæi cña c« gi¸o? Gi¶i. B−íc 1: V× cã 33 häc sinh; nÕu tÝnh c¶ c« gi¸o th× sè ng−êi lµ: 33 + 1 = 34 (ng−êi) B−íc 2: Tæng sè tuæi cña 34 ng−êi trong líp lµ: 12 x 34 = 408 (tuæi) B−íc 3: NÕu kh«ng tÝnh c« gi¸o th× tæng sè tuæi cña 33 häc sinh lµ: 11 x 33 = 363 (tuæi) Suy ra tuæi cña c« gi¸o lµ: 408 – 363 = 45 (tuæi) §¸p sè: 45 tuæi * D¹ng vËn dông 2: - BiÕt mét sè h¹ng ( ®· cho tr−íc hoÆc tÝnh ®−îc). - T×m sè trung b×nh céng vµ t×m mét sè h¹ng ch−a biÕt * Çch gi¶i: ë d¹ng nµy gi¸o viªn h−íng dÉn häc sinh ®äc kÜ xem sè h¹ng ch−a biÕt lín h¬n ( hay bÐ h¬n) sè trung b×nh céng. NÕu sè h¹ng ch−a biÕt lín h¬n ( hoÆc bÐ h¬n) sè trung b×nh céng lµ a ®¬n vÞ; chøng tá sè h¹ng ®ã ph¶i bï cho çc sè h¹ng cßn l¹i ( hoÆc ®· ®−îc bï tõ çc sè h¹ng cßn l¹i) ®óng a ®¬n vÞ ®Ó ®−îc sè trung b×nh céng. V× vËy çch gi¶i lµ: B−íc 1:X¸c ®Þnh çc sè h¹ng ®· cho ( a 1 ; a 2 ; a 3 ; ...) B−íc 2: TÝnh sè trung b×nh céng b»ng çch: + TÝnh tæng çc sè h¹ng ®· biÕt: sè h¹ng 1 + sè h¹ng 2 + sè h¹ng 3 ..... + Thªm ( hoÆc bít) a ®¬n vÞ vµo tæng t×m ®−îc + Chia tæng ®ã cho sè sè h¹ng ®· biÕt. B−íc 3: TÝnh sè h¹ng cßn l¹i b»ng çch: LÊy sè trung b×nh céng råi céng ( hoÆc trõ) víi a. VÝ dô: “ Cã 3 tæ trång c©y, tæ 1 trång ®−îc 6 c©y, tæ 2 trång Ýt h¬n tæ 1 lµ 2 c©y. Tæ 3 trång ®−îc nhiÒu h¬n sè trung b×nh céng cña c¶ 3 tæ lµ 4 c©y. Hái trung b×nh mçi tæ ®· trång ®−îc bao nhiªu c©y vµ sè c©y tæ 3 ®· trång ®−îc?”




- 27 -

Gi¶i B−íc 1: Tæ 2 trång ®−îc sè c©y lµ: 6 – 2 = 4 (c©y) B−íc 2: V× tæ 3 trång ®−îc nhiÒu h¬n sè trung b×nh céng cña c¶ 3 tæ lµ 4 c©y, suy ra tæ 3 ®· bï 4 c©y cho 2 tæ cßn l¹i th× çc tæ míi ®¹t sè c©y trung b×nh. Sè c©y trung b×nh mçi tæ trång ®−îc lµ: ( 6 + 4 + 4):2 = 7 ( c©y) B−íc 3: VËy sè c©y mµ tæ 3 ®· trång lµ: 7 + 4 = 11 (c©y) §¸p sè: 7 c©y 11 c©y Chó ý: Trong b−íc 2 ta ®· cã: ( 6 + 4 + 4 ) : 2 Sè c©y tæ 1 Sè c©y tæ 2 sè c©y tæ 3 h¬n sè TBC Sè tæ cã sè c©y ®· biÕt 3.2 Bµi to¸n “ T×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã” a. D¹y bµi míi: B−íc 1: - Gi¸o viªn cho häc sinh ®äc bµi to¸n “ Tæng cña hai sè lµ 70. HiÖu cña hai sè ®ã lµ 10. T×m hai sè ®ã.” - Gi¸o viªn hái ®Ó tãm t¾t ®Ò: Sè lín: Sè bÐ: - Nh×n trªn s¬ ®å, hai lÇn sè bÐ b»ng bao nhiªu? ( 70 -10 = 60) - Muèn t×m hai lÇn sè bÐ ta lµm thÕ nµo? ( LÊy tæng trõ ®i hiÖu) - T×m sè bÐ? ( 60 : 2 = 30 ) - Muèn t×m sè bÐ ta lµm thÕ nµo? ( LÊy tæng trõ ®i hiÖu råi chia cho2) - T×m sè lín? ( 30 + 10 = 40 hoÆc 70 – 30 = 40 ) - NÕu thªm vµo sè bÐ 10 ®¬n vÞ th× hai sè nh− thÕ nµo víi nhau? ( hai sè sÏ b»ng nhau) - Hai lÇn sè lín b»ng bao nhiªu? ( 70 + 10 = 80)

70 10

?

?

Sè bÐ = ( tæng – hiÖu ) : 2




- 28 -

- Muèn t×m hai lÇn sè lín ta lµm thÕ nµo? ( LÊy tæng céng víi hiÖu) - T×m sè lín? ( 80 : 2 = 40 ) - Muèn t×m sè lín ta lµm nh− thÕ nµo? (LÊy tæng céng víi hiÖu råi chia cho 2) - T×m sè bÐ? ( 40 – 10 = 30 hoÆc 70 – 40 = 30 ) - Gi¸o viªn nh¾c häc sinh khi gi¶i bµi to¸n nµy th× lµm theo mét trong hai çch trªn. B−íc 2: Häc sinh lµm bµi 1; 2; 3;4 ë SGK (trang 47) Häc sinh lµm bµi 1; 2; ë SGK (trang 48 – TiÕt luyÖn tËp) B−íc 3: Häc sinh lµm bµi 3; 4; 5 ë SGK (trang 48 – TiÕt luyÖn tËp) B−íc 4: Häc sinh tù ®Æt ®Ò to¸n vÒ “ T×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã” b. Çc d¹ng çc bµi to¸n vµ çch gi¶i çc d¹ng bµi to¸n ®ã: Bµi to¸n : “ T×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu cña hai sè ®ã”, th−êng cã çc d¹ng sau: * D¹ng c¬ b¶n: - BiÕt tæng; biÕt hiÖu. - T×m sè lín, sè bÐ. * Çch gi¶i: Çch 1: B−íc 1: X¸c ®Þnh tæng, x¸c ®Þnh hiÖu ®· cho trong ®Ò bµi ( cã thÓ biÓu thÞ b»ng s¬ ®å tãm t¾t víi çc ®o¹n th¼ng B−íc 2: T×m sè bÐ = ( tæng - hiÖu) : 2 B−íc 3: T×m sè lín = sè bÐ +hiÖu §¸p sè: Sè lín:.... Sè bÐ:........ Çch 2: B−íc 1: X¸c ®Þnh tæng, x¸c ®Þnh hiÖu ®· cho trong ®Ò bµi ( cã thÓ biÓu thÞ b»ng s¬ ®å tãm t¾t víi çc ®o¹n th¼ng) T×m sè lín = sè bÐ +hiÖu B−íc 2: T×m sè lín = ( tæng + hiÖu) : 2 B−íc 3: T×m sè bÐ = sè bÐ +hiÖu §¸p sè: Sè lín:.... Sè bÐ:........ * D¹ng vËn dông 1: VÝ dô: “ Tuæi chÞ vµ tuæi em céng l¹i ®−îc 36 tuæi. Em kÐm chÞ 8 tuæi. Hái chÞ bao nhiªu tuæi, em bao nhiªu tuæi?” MÆc dï trong bµi to¸n ch−a nªu cô thÓ ®©u lµ sè lín , ®©u lµ sè bÐ, ®©u lµ tæng, ®©u lµ hiÖu. Tuy nhiªn dùa vµo vèn kinh nghiÖm thùc tÕ cã thÓ suy ra r¨ng: Sè tuæi chÞ sè lín. Sè tuæi em sè bÐ. Tuæi chÞ vµ tuæi em céng l¹i ®−îc 36 tuæi tæng sè lín vµ sè bÐ lµ 36

Sè lín = ( tæng + hiÖu ) : 2




- 29 -

Em kÐm chÞ 8 tuæi hiÖu sè lín vµ sè bÐ lµ 8. Trong s¸ch gi¸o khoa To¸n 4 nh÷ng bµi thuéc d¹ng vËn dông nµy kh¸ nhiÒu. Néi dung ch−a nªu râ sè lín, sè bÐ ph¶i sö dông vèn sèng thùc tÕ ®¬n gi¶n, gÇn gòi ®Ó suy luËn. * D¹ng vËn dông 2: VÝ dô: ( Bµi 5 trang 175, SGK To¸n 4) “ T×m hai sè biÕt tæng cña chóng b»ng sè lín nhÊt cã 3 ch÷ sè vµ hiÖu cña hai sè ®ã b»ng sè lín nhÊt cã hai ch÷ sè”. D¹ng bµi nµy cã thÓ nhËn ra ngay v× ®Ò nªu râ “ biÕt tæng…”, “ biÕt hiÖu…”. Tuy nhiªn, tæng vµ hiÖu ®Òu gi¸n tiÕp ta ph¶i lËp luËn vµ sö dông thªm kiÕn thøc ®· biÕt ®Ó x¸c ®Þnh tæng vµ hiÖu mét çch cô thÓ. * D¹ng vËn dông 3: VÝ dô: ( Bµi 4 trang 177, SGK To¸n 4) “ T×m 3 sè tù nhiªn liªn tiÕp biÕt tæng cña 3 sè ®ã lµ 84” V× bµi to¸n cho biÕt 3 sè chø kh«ng ph¶i lµ 2 sè; vµ biÕt tæng lµ 84. §Ò bµi ch−a nªu râ hiÖu, nh−ng cã yÕu tè ®ã lµ “ 3 sè tù nhiªn liªn tiÕp”. Ta dùa vµo tÝnh chÊt cña çc sè tù nhiªn liªn tiÕp (®· häc) suy ra hiÖu cña hai sè liÒn kÒ lµ 1. Tõ ®ã ta nghÜ tíi vËn dông to¸n t×m hai sè khi biÕt tæng vµ hiÖu. H−íng dÉn häc sinh ®−a ra s¬ ®å tãm t¾t lµm c¬ së cho viÖc gi¶i lµ: Sè thø nhÊt: Sè thø hai: Sè thø ba: D¹ng bµi nµy yªu cÇu t×m 3 sè( chø kh«ng ph¶i t×m hai sè) vµ ®· cho tæng cô thÓ nh−ng hiÖu d−¬i d¹ng Èn. Çc bµi tËp thuéc d¹ng nµy còng cã thÓ cho biÕt hiÖu cô thÓ, cßn tæng d−íi d¹ng Èn,.... * Çch gi¶i ®èi víi çc d¹ng vËn dông H−íng dÉn häc sinh däc kÜ ®Ò ®Ó suy luËn vµ nhËn biÕt ®©u lµ sè lín, ®©u lµ sè bÐ, ®©u lµ tæng , ®©u lµ hiÖu. tõ ®ã t×m çch ®−a vÒ d¹ng c¬ b¶n víi 3 b−íc nªu trªn.. VÝ dô1: ( Bµi 5 trang 175, SGK To¸n 4) “ T×m hai sè biÕt tæng cña chóng b»ng sè lín nhÊt cã 3 ch÷ sè vµ hiÖu cña hai sè ®ã b»ng sè lín nhÊt cã hai ch÷ sè”. B−íc 1: Theo bµi ra tæng cña 2 sè b»ng sè lín nhÊt cã 3 ch÷ sè. VËy tæng ®ã b»ng 999. MÆt kh¸c, hiÖu cña hai sè ®ã b»ng sè lín nhÊt cã 2 ch÷ sè. vËy hiÖu cña hai sè ®ã lµ 99.

?

?

?84




- 30 -

Ta cã s¬ ®å sau: ? Sè lín: 99 Sè bÐ: ? B−íc 2: Sè bÐ lµ: ( 999 – 99 ) : 2 = 450 B−íc 3: Sè lín lµ: 450 + 99 = 549 §¸p sè: Sè bÐ: 450 Sè lín 549 VÝ dô 2: ( Bµi 4 trang 177, SGK To¸n 4) “ T×m 3 sè tù nhiªn liªn tiÕp biÕt tæng cña 3 sè ®ã lµ 84” B−íc 1: V× 2 sè tù nhiªn liªn tiÕp h¬n kÐm nhau 1 ®¬n vÞ. Theo bµi ra ta cã s¬ ®å: Sè thø nhÊt: Sè thø hai: Sè thø ba: B−íc 2: Theo s¬ ®å ta cã sè thø nhÊt lµ: (84 – 1 – 2):3 = 27 B−íc 3: Sè thø hai lµ: 27 + 1 = 28 B−íc 4: Sè thø ba lµ: 28 + 1 = 29 §¸p sè: Sè thø nhÊt: 27 Sè thø hai: 28 Sè thø ba: 29 3.3 Bµi to¸n “ T×m hai sè khi biÐt tæng vµ tØ sè cña hai sè ®ã.” a. D¹y bµi míi. B−íc 1: - Gi¸o viªn cho häc sinh ®äc bµi to¸n 1.

“Tæng cña hai sè lµ 96. TØ sè cña hai sè ®ã lµ 53 . T×m hai sè ®ã.”

- Gi¸o viªn hái häc sinh ®Ó tãm t¾t ®Ò:

999

?

?

? 84

1

1

1




- 31 -

Sè bÐ:

Sè lín: - H−íng dÉn häc sinh gi¶i: + T×m tæng sè phÇn b»ng nhau: 3 + 5 = 8 (phÇn) + T×m gi¸ trÞ mét phÇn: 96 : 8 = 12 + T×m sè bÐ: 12 x 3 = 36 + T×m sè lín: 12 x 5 = 60 ( hoÆc 96 – 36 = 60) - §Ó gi¶i bµi to¸n “ T×m hai sè khi biÕt tæng vµ tØ sè cña hai sè ®ã ” ta cÇn thùc hiÖn nh÷ng b−íc gi¶i nµo? ( Gåm cã 4 b−íc lµ: + B−íc 1: T×m tæng sè phÇn b»ng nhau. + B−íc 2: T×m gi¸ trÞ cña mét phÇn. + B−íc 3: T×m sè bÐ. + B−íc 4: T×m sè lín.) - Gi¸o viªn l−u ý häc sinh: + Cã thÓ gép b−íc 2 vµ b−íc 3 ®Ó t×m lu«n sè bÐ ngay sau khi t×m sè phÇn b»ng nhau lµ: 96 : 8 x 3 = 36 nh− trong s¸ch gi¸o khoa. + CÇn ph¶i vÏ s¬ ®å ®o¹n th¼ng vµo phÇn tr×nh bµy bµi gi¶i. B−íc 2: - Häc sinh ®äc bµi to¸n 2:

“ Minh vµ Kh«i cã 25 quyÓn vë. Sè vë cña minh b»ng 32 sè vë cña Kh«i. Hái

mçi b¹n cã bao nhiªu quyÓn vë?” - Häc sinh quan s¸t tãm t¾t ®Ò: Sè vë cña Minh: Sè vë cña Kh«i: - Häc sinh lµm bµi: Theo s¬ ®å, ta cã tæng sè phÇn b»ng nhau lµ: 2 + 3 = 5 (phÇn) Sè vë cña Minh lµ: 25 : 5 x2 = 10 (quyÓn)

96

?

?

25 quyÓn

? quyÓn

? quyÓn




- 32 -

Sè vë cña Kh«i lµ: 25 – 10 = 15 (quyÓn) §¸p sè: Minh: 10 quyÓn vë Kh«i :15 quyÓn vë. - Vµi hoc sinh nh¾c l¹i çc b−íc gi¶i bµi to¸n t×m hai sè khi biÕt tæng vµ tØ sè cña hai sè ®ã. - B−íc 3: Häc sinh lµm bµi 1; 2; 3 trang 148. - B−íc 4: Häc sinh lµm bµi 1; 2; 4 trang 148 ( tiÕt luyÖn tËp). - B−íc 5: Häc sinh lµm bµi 3 trang 148 ( tiÕt luyÖn tËp), 1; 2;3; 4 trang 149 ( tiÕt luyÖn tËp). b. Çc d¹ng bµi to¸n vµ çch gi¶i çc d¹ng bµi to¸n ®ã. * D¹ng c¬ b¶n:- BiÕt tæng cña hai sè, biÕt tØ sè cña hai sè. - T×m sè lín, t×m sè bÐ. Çch gi¶i: B−íc 1: x¸c ®Þnh tæng, x¸c ®Þnh tØ sè vµ biÓu diÔn tæng; tØ sè trªn s¬ ®å ®o¹n th¼ng tãm t¾t bµi to¸n. B−íc 2: Theo s¬ ®å ®Ó t×m sè phÇn b»ng nhau B−íc 3: T×m gi¸ trÞ mét phÇn. B−íc 4: T×m sè lín (hoÆc sè bÐ) B−íc 5: T×m sè bÐ ( hoÆc sè lín)

VÝ dô: “ Tæng cña hai sè lµ 333. TØ sè cña hai sè ®ã lµ 54 . T×m hai sè ®ã.”

Gi¶i B−íc 1: Theo bµi ra ta cã s¬ ®å sau: Sè bÐ: Sè lín: B−íc 2: Theo s¬ ®å ta cã tæng sè phÇn b»ng nhau lµ: 4 + 5 = 9 (phÇn) B−íc 3: Gi¸ trÞ cña mçi phÇn lµ: 333 : 9 = 37 B−íc 4: Sè bÐ lµ: 37 x 4 = 148 B−íc 5: Sè lín lµ: 333- 148 = 185 §¸p sè: Sè bÐ: 148 Sè lín: 185 Cã thÓ tr×nh bµy gép l¹i nh− sau: Gi¶i B−íc 1: Theo bµi ra ta cã s¬ ®å sau:

333

?

?




- 33 -

Sè bÐ: Sè lín: B−íc 2: Theo s¬ ®å ta cã tæng sè phÇn b»ng nhau lµ: 4 + 5 = 9 (phÇn) B−íc 3: Sè bÐ lµ: ( 333 : 9 ) x 4 = 148 B−íc 4: Sè lín lµ: 333- 148 = 185 §¸p sè: Sè bÐ: 148 Sè lín: 185 Còng cã thÓ tr×nh bµy gép l¹i nh− sau: Gi¶i B−íc 1: Theo bµi ra ta cã s¬ ®å sau: Sè bÐ: Sè lín: B−íc 2: Theo s¬ ®å ta cã gi¸ trÞ mçi phÇn lµ: 333 : (4 + 5) = 37 B−íc 3: Sè bÐ lµ: 37 x 4 = 148 B−íc 4: Sè lín lµ: 333- 148 = 185 §¸p sè: Sè bÐ: 148 Sè lín: 185 * Çc d¹ng vËn dông : D¹ng 1:

“ Mét ng−êi ®· b¸n ®−îc 280 qu¶ cam vµ qu¶ quýt, trong ®ã sè cam b»ng 52 sè

quýt. T×m sè cam vµ sè quýt ®· b¸n.” D¹ng 2: ( bµi tËp 3 trang 148, SGK To¸n 4)

“ Tæng cña hai sè b»ng sè lín nhÊt cã 2 ch÷ sè. TØ sè cña 2 sè ®ã lµ 54 . T×m hai sè

®ã.” D¹ng 3:

333

?

?

333

?

?




- 34 -

“ Hïng vµ Dòng cã tÊt c¶ 79000 ®ång. Sau khi Hïng mua hÕt 65 sè tiÒn cña m×nh vµ

Dòng mua hÕt 76 sè tiÒn cña m×nh th× Dòng cßn nhiÒu h¬n Hïng 2000 ®ång. TÝnh

sè tiÒn cña mçi b¹n cã. ” Çch gi¶i ®èi víi çc bµi to¸n vËn dông. D¹ng 1: CÇn suy nghÜ vÒ t×nh huèng bµi to¸n ®Ó hiÓu ý nghÜa çc sè ®· nªu trong ®Ò bµi. X¸c ®Þnh ®©u lµ tæng, ®©u lµ tØ sè vµ ®©u lµ 2 sè ph¶i t×m, ¸p dông çch gi¶i ®· biÕt trªn. D¹ng 2, 3: NÕu ®Ò bµi phÊt biÓu tæng ( hoÆc tØ ) ë d¹ng Èn th× ph¶i tÝnh to¸n hoÆc suy diÔn, lËp luËn lµm râ çc yÕu tè ®ã tr−íc khi ¸p dông çc b−íc gi¶i cô thÓ cña d¹ng c¬ b¶n. VÝ dô 1: “ Tæng cña 2 sè lµ 72. T×m hai sè ®ã biÕt r»ng nÕu sè lín gi¶m ®i 5 lÇn th× ®−îc sè bÐ.” Gi¶i

B−íc 1: Theo bµi ra sè lín gi¶m ®i 5 lÇn th× ®−îc sè bÐ. Suy ra sè bÐ b»ng 51

sè lín. Ta cã s¬ ®å sau: Sè bÐ: Sè lín: B−íc 2: Theo s¬ ®å ta cã tæng sè phÇn b»ng nhau lµ: 1 + 5 = 6 (phÇn) B−íc 3: Sè bÐ lµ: 72 : 6 = 12 B−íc 4: Sè lín lµ: 72 - 12 = 60 §¸p sè: Sè bÐ: 12 Sè lín: 60

VÝ dô 2: “ Hïng vµ Dòng cã tÊt c¶ 79 000 ®ång. Sau khi Hïng mua hÕt 65 sè

tiÒn cña m×nh vµ Dòng mua hÕt 76 sè tiÒn cña m×nh th× Dòng cßn nhiÒu h¬n Hïng

2000 ®ång. TÝnh sè tiÒn cña mçi b¹n cã. ” Gi¶i

B−íc 1: V× Hïng mua hÕt 65 sè tiÒn, suy ra phÇn tiÒn cßn l¹i cña Hung lµ:

1 - 65 =

61 ( sè tiÒn)

?

72?




- 35 -

V× Dòng ®· mua hÕt 76 sè tiÒn , suy ra phÇn tiÒn cßn l¹i cña Dòng lµ:

1 - 76 =

71 ( sè tiÒn)

Theo bµi ra 71 sè tiÒn cña Dòng cßn nhiÒu h¬n

61 sè tiÒn cña Hïng lµ 200

®ång, nªn ta cã s¬ ®å sau: Sè tiÒn Hïng cã: 2000® 2000® 2000® 2000® 2000® 2000® 2000® Sè tiÒn Dòng cã: NÕu bít ë mçi phÇn tiÒn cña Dòng ®i 2000 ®ång th× 7 phÇn cÇn bít sè tiÒn lµ: 2000 x 7 = 14000 ( ®ång). Khi bít nh− thÕ th× mçi phÇn tiÒn cña Dòng b»ng 1 phÇn tiÒn cña Hïng vµ ta co tæng sè tiÒn cña hai b¹n cßn lµ: 79 000 – 14 000 = 65 000 (®ång) Sau khi bít ta cã s¬ ®å sau: Sè tiÒn Hïng cã: Sè tiÒn Dòng cã: LËp luËn tíi ®©y lµ lµm xong b−íc 1vµ ®· quy vÒ bµi to¸n c¬ b¶n, h−íng dÉn häc sinh lµm çc b−íc gi¶i cßn l¹i kh«ng cã g× khã kh¨n. 3.4 Bµi to¸n “ T×m hai sè khi biÕt hiÖu vµ tØ sè cña hai sè ®ã” a. D¹y bµi míi. B−íc 1: - Cho häc sinh ®äc bµi to¸n 1:

“ HiÖu cña hai sè lµ 24. TØ sè cña hai sè ®ã lµ 53 . T×m hai sè ®ã.”

- Gi¸o viªn hái ®Ó tãm t¾t ®Ò: Sè bÐ: Sè lín: - H−íng dÉn häc sinh gi¶i. + T×m hiÖu sè phÇn b»ng nhau: 5 - 3 = 2 (phÇn) + T×m gi¸ trÞ mét phÇn: 24 : 2 = 12 + T×m sè bÐ: 12 x 3 = 36

79 000 ®ång

65 000 ®ång

?

24

?




- 36 -

+ T×m sè lín: 12 x 5 = 60 ( hoÆc 36 + 24 = 60) - §Ó gi¶i bµi to¸n “ T×m hai sè khi biÕt hiÖu vµ tØ sè cña hai sè ®ã ” ta cÇn thùc hiÖn nh÷ng b−íc gi¶i nµo? ( Gåm cã 4 b−íc lµ: + B−íc 1: T×m hiÖu sè phÇn b»ng nhau. + B−íc 2: T×m gi¸ trÞ cña mét phÇn. + B−íc 3: T×m sè bÐ. + B−íc 4: T×m sè lín.) - Gi¸o viªn l−u ý häc sinh: + Cã thÓ gép b−íc 2 vµ b−íc 3 ®Ó t×m lu«n sè bÐ ngay sau khi t×m sè phÇn b»ng nhau lµ: 24 : 2 x 3 = 36 nh− trong s¸ch gi¸o khoa. + CÇn ph¶i vÏ s¬ ®å ®o¹n th¼ng vµo phÇn tr×nh bµy bµi gi¶i. B−íc 2: - Hoc sinh ®äc bµi to¸n 2; “ Mét h×nh ch÷ nhËt cã chiÒu dµi h¬n chiÒu réng 12m. T×m chiÒu dµi, chiÒu

réng cña h×nh ®ã, biÕt r»ng chiÒu dµi b»ng 47 chiÒu réng”

- Häc sinh quan s¸t tãm t¾t ®Ò: ChiÒu dµi: ChiÒu réng: - Häc sinh lµm bµi: Theo s¬ ®å, ta cã hiÖu sè phÇn b»ng nhau lµ: 7 - 4 = 3 (phÇn) ChiÒu dµi h×nh ch÷ nhËt lµ: 12 : 3 x7 = 28 (m) ChiÒu réng h×nh ch÷ nhËt lµ: 28 – 12 = 16 (m) §¸p sè: ChiÒu dµi: 28m ChiÒu réng:16m - Vµi häc sinh nh¾c l¹i çc b−íc thùc hiÖn gi¶i bµi to¸n “ T×m hai sè khi biÕt hiÖu vµ tØ sè cña hai sè ®ã”. - B−íc 3: Häc sinh lµm bµi 1; 2; 3 trang 151. - B−íc 4: Häc sinh lµm bµi 1; 2; 3; 4 trang 151 ( tiÕt luyÖn tËp). - B−íc 5: Häc sinh lµm bµi 1; 2;3; 4 trang 151 ( tiÕt luyÖn tËp tiÕp theo). b. Çc d¹ng bµi to¸n vµ çch gi¶i çc d¹ng bµi to¸n ®ã. * D¹ng c¬ b¶n: - Cho biÕt hiÖu vµ tØ sè cña 2 sè. Yªu cÇu t×m hai sè ®ã. Çch gi¶i: B−íc 1: X¸c ®Þnh hiÖu, x¸c ®Þnh tØ sè vµ biÓu diÔn hiÖu; tØ sè trªn s¬ ®å ®o¹n th¼ng tãm t¾t bµi to¸n.

12m

?m

?m




- 37 -

B−íc 2: Theo s¬ ®å ®Ó t×m hiÖu sè phÇn b»ng nhau B−íc 3: T×m gi¸ trÞ mét phÇn. B−íc 4: T×m sè lín (hoÆc sè bÐ) B−íc 5: T×m sè bÐ ( hoÆc sè lín) vµ ®¸p sè. * Çc d¹ng vËn dông: + D¹ng 1: VÝ dô: ( Bµi 2 trang 151 SGK To¸n 4)

“ MÑ h¬n con 25 tuæi. Tuæi con b»ng 72 tuæi mÑ. TÝnh tuæi cña mçi ng−êi.”

ë ®©y ph¶i h−íng dÉn häc sinh sö dông vèn thùc tÕ ®Ó suy luËn: Sè tuæi mÑ øng víi sè lín Sè tuæi con øng víi sè bÐ MÑ h¬n con 25 tuæi, suy ra hiÖu gi÷a tuæi mÑ vµ tuæi con lµ 25.

Tuæi con b»ng 72 tuæi mÑ, suy ra tØ sè cña tuæi con vµ tuæi mÑ lµ

72 . Tõ ®ã

nh×n thÊy d¹ng c¬ b¶n. + D¹ng 2: VÝ dô: ( Bµi 3 trang 151, SGK To¸n 4)

“ HiÖu cña hai sè b»ng sè bÐ nhÊt cã 3 ch÷ sè , tØ sè cña hai sè ®ã lµ 59 . T×m

hai sè ®ã” + D¹ng 3: VÝ dô: “ Cã hai kho chøa thãc, søc chøa thãc ë mçi kho kh«ng b»ng nhau. BiÕt r»ng nÕu lÊy sè thãc ë kho 2 trõ ®i sè thãc ë kho 1 th× ®−îc mét sè bÐ nhÊt chia hÕt cho c¶ 3 vµ 5. NÕu chuyÓn 5 tÊn thãc tõ kho 2 sang kho 1 th× tØ sè thãc

cña kho 1 vµ kho 2 lµ 54 . T×m sè thãc mµ mçi kho chøa ®−îc”

Çch gi¶i: + D¹ng 1: Chñ yÕu suy luËn ®Ó hiÓu ý nghÜa cña çc gi¸ trÞ cÇn t×m vµ çc sè l−îng ( d÷ kiÖn) ®· cho, nhËn ra ®©u lµ sè lín, ®©u lµ sè bÐ, ®©u lµ hiÖu, ®©u lµ tØ sè, råi sö dông çch gi¶i bµi to¸n c¬ b¶n. +D¹ng 2,3: Khi thÊy çc d÷ kiÖn hiÖu vµ tØ sè nªu ra d−íi d¹ng Èn th× cÇn suy luËn, lËp luËn ng¾n gän lµm râ çc d÷ kiÖn tr−íc khi ¸p dông çc b−íc gi¶i cña d¹ng c¬ b¶n. VÝ dô 1: ( Bµi 3 trang 151, SGK To¸n 4)

“ HiÖu cña hai sè b»ng sè bÐ nhÊt cã 3 ch÷ sè , tØ sè cña hai sè ®ã lµ 59 . T×m

hai sè ®ã” Gi¶i B−íc 1: Theo cÊu t¹o vµ thø tù cña d·y sè tù nhiªn, ta cã sè bÐ nhÊt cã 3 ch÷ sè lµ 100. vËy ta cã s¬ ®å sau:




- 38 -

Sè lín: Sè bÐ: B−íc 2: Theo s¬ ®å ta cã hiÖu sè phÇn b»ng nhau lµ: 9 – 5 = 4 (phÇn) B−íc 3: Sè lín lµ: 100 : 4 x 9 = 225 B−íc 4: Sè bÐ lµ: 225 – 100 = 125 §¸p sè: Sè lín: 225 Sè bÐ: 125 VÝ dô 2: “ Cã hai kho chøa thãc, søc chøa thãc ë mçi kho kh«ng b»ng nhau. BiÕt r»ng nÕu lÊy sè thãc ë kho 2 trõ ®i sè thãc ë kho 1 th× ®−îc mét sè bÐ nhÊt chia hÕt cho c¶ 3 vµ 5. NÕu chuyÓn 5 tÊn thãc tõ kho 2 sang kho 1 th× tØ sè thãc cña kho

1 vµ kho 2 lµ 54 . T×m sè thãc mµ mçi kho chøa ®−îc”

Gi¶i B−íc 1: V× sè thãc chøa ë hai kho kh«ng b»ng nhau nªn hiÖu sè gi÷a sè thãc kho 2 vµ kho 1 lµ kh¸c 0. Sè bÐ nhÊt kh¸c 0 chia hÕt cho c¶ 3 vµ 5 lµ 15. NÕu chuyÓn 5 tÊn thãc tõ kho 2 sang kho 1 th× hiÖu sè thãc cña kho 1 vµ kho 2 chØ lµ 5

tÊn vµ tØ sè thãc kho 1 vµ kho 2 lµ 54 .

Theo bµi ra ta cã s¬ ®å sau khi chuyÓn lµ: Kho 1 cã: Kho2 cã: B−íc 2: Theo s¬ ®å ta cã hiÖu sè phÇn b»ng nhau lµ: 5 – 4 = 1 (phÇn) B−íc 3: Sè thãc kho thø nhÊt sau khi ®· nhËn 5 tÊn tõ kho th− hai lµ: 5 : 1 x 4 = 20 (tÊn) Sè thãc ë kho thø nhÊt lóc ®Çu cã lµ: 20 – 5 = 15 (tÊn) B−íc 4: Sè thãc ë kho thø hai cã lµ:

100

?

?

? tÊn5 tÊn

? tÊn




- 39 -

15 + 15 = 30 (tÊn) §¸p sè: Kho 1 cã: 15 tÊn Kho 2 cã: 30 tÊn 4. Bµi to¸n cã lêi v¨n víi néi dung h×nh häc vµ vËn dông trong s¸ch gi¸o khoa To¸n 4. 4.1 Çc d¹ng bµi to¸n. a. D¹ng c¬ b¶n: + D¹ng 1: TÝnh chu vi cña h×nh vu«ng, h×nh ch÷ nhËt vµ h×nh tam gi¸c theo sè ®o cho tr−íc. VÝ dô: ( Bµi 5 trang 46, SGK To¸n 4 ¸p dông c«ng thøc P = ( a + b ) x 2 ®Ó tÝnh chu vi h×nh ch÷ nhËt biÕt;

a) a = 16cm; b = 12cm b) a = 45 m; b = 15m

+ D¹ng 2: BiÕt sè ®o çc c¹nh. TÝnh diÖn tÝch ( h×nh vu«ng, h×nh ch÷ nhËt, h×nh b×nh hµnh, h×nh thoi,...) VÝ dô: ( Bµi 4 trang 62, SGK To¸n 4) “Mét tÊm kÝnh h×nh ch÷ nhËt cã chiÒu réng 30cm, chiÒu dµi gÊp ®«i chiÒu réng. TÝnh diÖn tÝch cña tÊm kÝnh ®ã.” b. D¹ng vËn dông 1: BiÕt chu vi ( hoÆc diÖn tÝch) vµ mèi quan hÖ gi÷a çc c¹nh. TÝnh ®é dµi c¹nh. VÝ dô: ( Bµi 4 trang 148, SGK To¸n 4)

“Mét h×nh ch÷ nhËt cã chu vi lµ 350m, chiÒu réng b»ng 43 chiÒu dµi. T×m

chiÒu dµi, chiÒu réng cña h×nh ch÷ nhËt ®ã.” * §èi víi çc bµi to¸n d¹ng nµy, cÇn vËn dông c«ng thøc cã suy diÔn ®Ó t×m yÕu tè ch−a biÕt ë c«ng thøc theo yªu cÇu. c. D¹ng vËn dông 2: VÝ dô: ( Bµi 3 trang 65, SGK To¸n 4) “§Ó l¸t nÒn mét c¨n phßng, ng−êi ta ®· sö dông hÕt 200 viªn g¹ch h×nh vu«ng cã c¹nh 30cm. Hái c¨n phßng ®ã cã diÖn tÝch bao nhiªu mÐt vu«ng, biÕt diÖn tÝch phÇn m¹ch v÷a kh«ng ®¸ng kÓ?” d. D¹ng vËn dông 3: VÝ dô: TÝnh diÖn tÝch miÕng b×a cã çc kÝch th−íc theo h×nh vÏ sau ®©y:

5cm

4cm

3cm

6cm

15cm




- 40 -

Bµi to¸n d¹ng nµy ch−a cã çc h×nh c¬ b¶n vµ çc c«ng thøc dÓ ¸p dông hoÆc vËn dông mµ ph¶i biÕn ®æi ph©n tÝch bµi to¸n ®· cho, quy vÒ d¹ng cã thÓ ¸p dông hoÆc vËn dông c«ng thøc h×nh häc ®· cã. e. Çc bµi to¸n øng dông cña tØ lÖ b¶n ®å. + D¹ng 1: - biÕt tØ lÖ b¶n ®å - BiÕt sè ®o kho¶ng çch trªn b¶n ®å. - T×m sè ®o ( kho¶ng çch) trªn thùc tÕ. + D¹ng 2: - BiÕt tØ lÖ b¶n ®å. - BiÕt sè ®o ( kho¶ng çch ) trªn thùc tÕ. - T×m sè ®o ( kho¶ng çch ) trªn b¶n ®å. 4.2 Çch gi¶i. a. Çch gi¶i ®èi víi d¹ng c¬ b¶n: D¹ng 1,2: TÝnh chu vi ( hoÆc diÖn tÝch) çc h×nh biÕt sè ®o çc c¹nh, ta h−íng dÉn häc sinh thùc hiÖn çc b−íc sau: B−íc 1: X¸c ®Þnh c©u hái cña bµi to¸n yªu cÇu t×m chu vi hay diÖn tÝch h×nh g×? ViÕt c«ng thøc tÝnh chu vi ( hoÆc diÖn tÝch) cña h×nh ®ã ( cã thÓ vÏ h×nh ghi çc sè ®o ®· cho ®Ó tãm t¾t ®Ò bµi to¸n) B−íc 2; X¸c ®Þnh çc yÕu tè ®é dµi ®· cho trong ®Ò bµi råi ®èi chiÕu víi c«ng thøc ( viÕt ®−îc ë b−íc 1) xem cã ®ñ ®Ó tÝnh hay cßn ph¶i x¸c ®Þnh thªm yÕu tè nµo. B−íc 3; LÇn l−ît tÝnh çc sè ®o vµ thay çc sè ®o vµo c«ng thøc ®Ó tÝnh chu vi ( hoÆc diÖn tÝch) råi nªu ®¸p sè bµi to¸n. VÝ dô: ( Bµi 4 trang 62, SGK To¸n 4) “Mét tÊm kÝnh h×nh ch÷ nhËt cã chiÒu réng 30cm, chiÒu dµi gÊp ®«i chiÒu réng. TÝnh diÖn tÝch cña tÊm kÝnh ®ã.” Gi¶i B−íc 1: TÝnh diÖn tÝch h×nh ch÷ nhËt (tÊm kÝnh) vËy cÇn sö dông c«ng thøc: S = a x b ( a, b cïng ®¬n vÞ do) B−íc 2: §· biÕt chiÒu réng b = 30cm. CÇn t×m chiÒu dµi (a) gÊp 2 lÇn chiÒu réng (b) B−íc 3: ChiÒu dµi cña tÊm kÝnh ®ã lµ: 30 x 2 = 60 ( cm) DiÖn tÝch tÊm kÝnh ®ã lµ: 60 x 30 = 1800 ( cm 2 ) §¸p sè: 1800 ( cm 2 ) b. Çch gi¶i ®èi víi d¹ng v©n dông 1 cã néi dung h×nh häc: §Ó tÝnh sè ®o c¹nh cña h×nh khi biÕt chu vi ( hoÆc diÖn tÝch) ta cã 2 tr−êng hîp: + Tr−êng hîp 1: Xem xÐt bµi to¸n cã thÓ ¸p dông ( vËn dông) d¹ng to¸n ®iÓn h×nh nµo ®· häc ®Ó mau chãng tÝnh ®é dµi theo çch ®· biÕt. Khi ®ã ta thùc hiÖn ngay çc b−íc cña bµi to¸n ®iÓn h×nh. + Tr−êng hîp 2: Khi kh«ng thÓ quy vÒ bµi to¸n ®iÓn h×nh ®Ó t×m sè ®o çc c¹nh th× ta cã thÓ sö dông çc b−íc sau:




- 41 -

B−íc 1: NhËn d¹ng h×nh ®· biÕt chu vi ( hoÆc diÖn tÝch) , råi viÕt c«ng thøc tÝnh chu vi ( hay diÖn tÝch) cña h×nh ®ã. B−íc 2: LÇn l−ît thay sè ®o chu vi ( hay diÖn tÝch) ®· biÕt vµ ®é dµi c¹nh ®· biÕt vµo c«ng thøc viÕt ®−îc ë trªn. B−íc 3: ¸p dông çch t×m thµnh phÇn ch−a biÕt cña phÐp tÝnh ®Ó t×m ®é dµi c¹nh ch−a biÕt vµ ®¸p sè. VÝ dô: ( Bµi 4 trang 148, SGK To¸n 4)

“Mét h×nh ch÷ nhËt cã chu vi lµ 350m, chiÒu réng b»ng 43 chiÒu dµi. T×m

chiÒu dµi, chiÒu réng cña h×nh ch÷ nhËt ®ã.” Ta nhËn thÊy cã thÓ vËn dông ph−¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n “ T×m hai sè khi biÕt tæng vµ tØ sè cña hai sè ®ã” v×: - ChiÒu dµi coi lµ sè lín. - ChiÒu réng coi lµ sè bÐ. - Tæng cña chiÒu dµi vµ chiÒu réng chÝnh lµ nöa chu vi: 350 : 2 = 175 (m) V× vËy ta ¸p dông ngay ph−¬ng ph¸p gi¶i ®· biÕt vµ mau chãng t×m ®−îc chiÒu dµi 100m, chiÒu réng 75m. * Ngoµi ra cã thÓ gi¶i theo çch 2 nh− sau: Çch 2: Bµi gi¶i B−íc 1; Ta cã c«ng thøc tÝnh chu vi cña h×nh ch÷ nhËt lµ: P = ( a + b ) x 2 ( a, b lµ chiÒu dµi vµ chiÒu réng, cïng ®¬n vÞ ®o)

B−íc 2: V× chiÒu réng (b) b»ng 43 chiÒu dµi (a) nªn ta cã: b =

43 x a

Theo bµi ra chu vi lµ 350m, nªn thay vµo c«ng thøc ta cã:

350 = ( a + 43 x a) x 2

B−íc 3: Theo quy t¾c t×m thõa sè cña mét tÝch ta cã:

( 47 x a) x 2 = 350 ( m)

27 x a = 350 (m)

VËy chiÒu dµi h×nh ch÷ nhËt ®ã lµ: a = 350 x 2 : 7 a= 100 (m) ChiÒu réng cña h×nh ch÷ nhËt ®ã lµ:

b = 100 x 43 = 75 (m)

§¸p sè: ChiÒu dµi: 100m ChiÒu réng: 75m c. Çch gi¶i cña bµi to¸n vËn dông møc 2 hoÆc møc 3. H−íng dÉn häc sinh lËp luËn ®Ó ®−a vÒ ¸p dông bµi to¸n h×nh häc c¬ b¶n d¹ng 1 hoÆc d¹ng 2. d. Çch gi¶i cña bµi to¸n “ øng dông tØ lÖ b¶n ®å”




- 42 -

+ D¹ng 1: H−íng dÉn häc sinh thùc hiÖn 3 b−íc sau: B−íc 1: X¸c ®Þnh râ çc sè ®o ®· biÕt trªn b¶n ®å ( chó ý ®¬n vÞ ®o), x¸c ®Þnh tØ lÖ b¶n ®å vµ viÕt tØ lÖ d−íi d¹ng ph©n sè. B−íc 2: LÊy sè ®o ( kho¶ng çch) ®· biÕt trªn b¶n ®å ®ã nh©n víi mÉu sè cña tØ lÖ b¶n ®å chó ý kÕt qu¶ ®−îc sè ®o cã ®¬n vÞ nh− sè ®o trªn b¶n ®å. b−íc 3: §æi sè ®o tÝnh ®−îc( cã ®¬n vÞ ®o nh− sè ®o trªn b¶n ®å) ra sè ®o cã ®¬n vÞ ®o phï hîp víi ngoµi thùc tÕ, ta ®−îc sè ®o ( kho¶ng çch) thùc tÕ cÇn t×m. + D¹ng 2: H−íng dÉn häc sinh thùc hiÖn 3 b−íc sau: B−íc 1: X¸c ®Þnh râ çc sè ®o ®· biÕt trªn thùc tÕ, x¸c ®Þnh tØ lÖ b¶n ®å vµ viÕt tØ lÖ d−íi d¹ng ph©n sè. B−íc 2: §æi sè ®o cã ®¬n vÞ ®o trªn thùc tÕ sè ®o cã ®¬n vÞ ®o nh− trªn b¶n ®å cho phï hîp. B−íc 3: LÊy sè ®o ( kho¶ng çch) ®· biÕt trªn thùc tÕ ( sau khi ®· ®æi ®¬n vÞ ®o) chia cho mÉu sè cña tØ lÖ b¶n ®å, ta ®−îc sè ®o ( cÇn vÏ) trªn b¶n ®å.

Ch−¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l−îng d¹y vµ häc m«n to¸n nãi chung vµ d¹y häc gi¶i to¸n cã

lêi v¨n líp 4 nãi riªng. I. Thùc tr¹ng viÖc d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4 ë tr−êng tiÓu häc. 1. ViÖc d¹y cña gi¸o viªn. a. ¦u ®iÓm: - Do ®−îc tËp huÊn vÒ ch−¬ng tr×nh vµ s¸ch gi¸o khoa vµ cã tµi liÖu h−íng dÉn gi¶ng d¹y cô thÓ nªn gi¸o viªn ®· chñ ®éng cËp nhËt n¾m b¾t néi dung ch−¬ng tr×nh vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4. - Gi¸o viªn ®· chñ ®éng tæ chøc h−íng dÉn häc sinh lµm viÖc víi s¸ch gi¸o khoa, vë bµi tËp cña m¹ch kiÕn thøc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4. - Trong çc tiÕt d¹y gi¸o viªn ®· tæ chøc, h−íng dÉn häc sinh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng kh¸m ph¸ kiÕn thøc míi vµ thùc hµnh luyÖn tËp d−ãi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nh»m ph¸t huy vai trß häc tËp cña häc sinh. - Mét sè gi¸o viªn ®· cã nh÷ng ph¸t kiÕn míi trong qu¸ tr×nh d¹y, ®−a ra nhiÒu t×nh huèng cã vÊn ®Ò, ®ßi hái häc sinh ph¶i tù m×nh t×m kiÕm , kh¸m ph¸ ®Ó ®i ®Õn kÕt luËn cña bµi häc. T×nh huèng trong bµi d¹y cña thµy thùc sù ®· g©y nhiÒu chó ý, t− duy, s¸ng t¹o cña trß. T¹o ®iÒu kiÖn vµ c¬ héi ®Ó trß ph¸t triÓn n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Ó t×m ra tri thøc míi cÇn lÜnh héi. Tõ ®ã båi d−ìng lßng say mª ham häc to¸n. b. Tån t¹i: - PhÇn ®a gi¸o viªn cßn phô thuéc vµo tµi liÖu h−íng dÉn gi¶ng d¹y To¸n 4 (s¸ch gi¸o viªn), ch−a thùc sù chñ ®éng thiÕt kÕ bµi d¹y theo h−íng chñ ®Þnh cña b¶n th©n. - Sù ph©n bè thêi gian cho tõng ho¹t ®éng d¹y häc trong mét tiÕt d¹y cßn ch−a hîp lÝ.




- 43 -

- Kh¶ n¨ng bao qu¸t çc ®èi t−îng häc sinh cña gi¸o viªn cßn h¹n chÕ, ch−a ph¸t huy hÕt n¨ng lùc häc tËp cña tõng häc sinh nªn hiÖu qu¶ d¹y häc ch−a cao. 2. ViÖc häc cña häc sinh. a. ¦u ®iÓm: - Häc sinh rÊt thÝch häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4, v× r»ng néi dung gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4 phï hîp víi sù ph¸t triÓn t©m sinh lÝ vµ nhËn thøc cña häc sinh líp 4. Néi dung gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4 rÊt ®a d¹ng vµ gÇn gòi víi ®êi sèng thùc tÕ cña häc sinh. - Häc sinh tiÕp cËn vµ n¾m b¾t nhanh néi dung kiÕn thøc gi¶i to¸n cã lêi v¨n. Trong qu¸ tr×nh häc tËp, häc sinh ®· chñ ®éng, tù gi¸c tÝch cùc t×m tßi kiÕn thøc míi vµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng thùc hµnh gi¶i to¸n. - Häc sinh ®· biÕt vËn dông kiÕn thøc gi¶i to¸n vµo thùc tÕ cuéc sèng rÊt thiÕt thùc vµ nhanh chãng. b. Nh−îc ®iÓm: Kh¸c h¼n víi çc m¹ch kiÕn thøc kh¸c trong m«n to¸n líp 4, ë m¹ch gi¶i to¸n cã lêi v¨n ®ßi hái häc sinh ph¶i huy ®éng rÊt nhiÒu kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng cã liªn quan ®Ó gi¶i mét bµi to¸n . * §Ó gi¶i thµnh th¹o ®−îc mét bµi to¸n th× häc sinh ph¶i n¾m v÷ng çc b−íc thùc hiÖn nh−: T×m hiÓu ®Ò bµi, lËp kÕ ho¹ch gi¶i, thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¶i vµ kiÓm tra kÕt qu¶ vµ lêi gi¶i. §Æc biÖt lµ ph¶i vËn dông tÊt c¶ çc kiÕn thøc to¸n häc ®Ó thùc hiÖn gi¶i to¸n. Trong qu¸ tr×nh tiÕp cËn kiÕn thøc vÒ gi¶i to¸n, kh«ng ph¶i tÊt c¶ häc sinh ®Òu thùc hiÖn ®óng, ®ång l−ît vµ ®ång bé. Ng−îcl¹i cßn mét sè häc sinh m¾c ph¶i sai lÇm khi häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4. Cô thÓ nh− sau: - Häc sinh th−êng lóng tóng khi nhËn d¹ng bµi to¸n.Tõ viÖc nhËn d¹ng bµi to¸n sai lÇm dÉn ®Õn çch gi¶i sai. - Sai khi tãm t¾t bµi to¸n vµ minh ho¹ b»ng s¬ ®å ®o¹n th¼ng : häc sinh th−êng bá sãt çc d÷ kiÖn ®Ò bµi hoÆc bá sãt c©u hái cña bµi to¸n trªn s¬ ®å tãm t¾t; còng cã khi lµ sù biÓu diÔn sai hoÆc ch−a chÝnh x¸c çc quan hÖ to¸n häc trªn s¬ ®å ( vÏ çc phÇn kh«ng ®Òu nhau, ®iÒn tªn çc ®¹i l−îng kh«ng ®óng,…) - Sai khi lËp luËn thiÕu chÆt chÏ (ng«n ng÷ dµi dßng, ng«n ng÷ ch−a phï hîp víi t×nh huèng øng dông thùc tÕ, viÕt ch−a ®óng quy −íc tr×nh bµy bµi gi¶i,...) - Sai khi thùc hµnh çc kÜ n¨ng tÝnh to¸n ®Ó t×m ®¸p sè. - Sai trong khi hiÓu lÇm, hiÓu sai çc kh¸i niÖm to¸n häc ( kh¸i niÖm sè trung b×nh céng, kh¸i niÖm tØ sè, tØ lÖ,...) - Sai kh«ng chó ý ®Õn ®¬n vÞ ®o ( bá mÊt tªn ®¬n vÞ ®o ë kÕt qu¶, viÕt nhÇm tªn ®¬n vÞ ®o, kh«ng ®æi ®¬n vÞ ®o ®−a vÒ ®¬n vÞ cïng lo¹i tr−íc khi tÝnh to¸n,...) * Nguyªn nh©n: Víi tÊt c¶ nh÷ng lçi trªn mµ häc sinh m¾c ph¶i lµ do nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh sau: - Häc sinh ch−a n¾m v÷ng ®Æc ®iÓm còng nh− nh÷ng dÊu hiÖu cña çc d¹ng to¸n cã lêi v¨n ®· häc. - Häc sinh thùc hiÖn gi¶i to¸n kh«ng tu©n thñ theo tr×nh tù çc b−íc gi¶i mét bµi to¸n cã lêi v¨n. + T×m hiÓu kÜ ®Ò bµi to¸n ( ®äc ®Ò , ph©n tÝch ®Ò) + LËp kÕ ho¹ch gi¶i ( t×m mèi liªn hÖ gi÷a çi ®· cho vµ çi cÇn t×m)




- 44 -

+ Thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¶i ( vËn dông nh÷ng kiÕn thøc to¸n häc vµ çc kÜ n¨ng tÝnh to¸n trªn çc sè ®Ó t×m ®¸p sè) + KiÓm tra lêi gi¶i. 3. VÊn ®Ò c¬ së vËt chÊt , trang thiÕt bÞ vµ ®å ®ung d¹y häc. a. ¦u ®iÓm: HiÖn nay, Bé gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· trang bÞ ®å dïng, trang thiÕt bÞ d¹y häc cho çc tr−êng TiÓu häc trong c¶ n−íc nh»m ®¶m b¶o cho viÖc d¹y häc ®¹t kÕt qu¶ cao ®Ó ®¸p øng ®−îc nh÷ng yªu cÇu ®æi míi vÒ môc tiªu, néi dung gi¸o dôc. VÝ dô: Bé ®å dïng d¹y häc to¸n líp 4. Mét sè tr−êng cã ®iÒu kiÖn h¬n ®· sö dông ph−¬ng tiÖn d¹y häc hiÖn ®¹i nh−: M¸y chiÕu, b¨ng h×nh,... b. Nh−îc ®iÓm: Tuy çc tr−êng TiÓu häc trong c¶ n−íc ®· ®−îc x©y dùng c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ vµ ®å dïng d¹y häc song cßn ch−a ®ång bé, ®ång lo¹t gi÷a çc vïng miÒn. Sù chªnh lÖch nhau vÒ ®iÒu kiÖn d¹y häc gi÷a vïng ®ång b»ng vµ vïng ®åi nói, gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n vÉn lµ vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m nhiÒu nhÊt. II. Nh÷ng ®Ò xuÊt cña ç nh©n nh»m gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4. 1. Nh÷ng ®Ò xuÊt liªn quan ®Õn ph−¬ng ph¸p. §Þnh h−íng ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc To¸n ë TiÓu häc hiÖn nay lµ: - Ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh. - Båi d−ìng ph−¬ng ph¸p tù häc. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn. - T¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m, ®em l¹i niÒm vui, høng thó häc tËp cho häc sinh. Tõ nh÷ng ®Þnh h−íng trªn, t«i cã mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh− sau: §Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh trong qu¸ tr×nh häc to¸n viÖc ®Çu tiªn lµ gi¸o viªn ph¶i biÕt lùa chän vµ vËn dông mét çch linh ho¹t, khÐo lÐo çc ph−¬ng ph¸p d¹y häc sao cho phï hîp víi néi dung bµi häc vµ ®Æc ®iÓm nhËn thøc cña häc sinh. V× trong d¹y häc nãi chung vµ d¹y häc to¸n ë tiÓu häc nãi riªng th× kh«ng cã ph−¬ng ph¸p d¹y häc nµo lµ v¹n n¨ng. Cô thÓ: - Khi d¹y néi dung kiÕn thøc míi: Gi¸o viªn nªn t¹o ra t×nh huèng cã vÊn ®Ò, t×m çc biÖn ph¸p l«i cuèn häc sinh tù ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò b»ng çch h−íng dÉn vµ tæ chøc cho häc sinh t×m hiÓu kÜ vÊn ®Ò ®ã dùa vµo vèn hiÓu biÕt vµ kinh nghiÖm tÝch luü cña häc sinh. §ång thêi gi¸o viªn nªn t¨ng c−êng tæ chøc çc ho¹t ®éng ®éc lËp hoÆc hîp t¸c trong nhãm nhá b»ng çc phiÕu häc tËp. Víi çch lµm nh− vËy sÏ gióp häc sinh chñ ®éng t×m kiÕm, kh¸m ph¸, ph¸t hiÖn vµ tù chiÕm lÜnh tri thøc míi. - Khi d¹y luyÖn tËp thùc hµnh: Gi¸o viªn nªn ®Ó häc sinh tù m×nh chñ ®éng vËn dông nh÷ng ®iÒu ®· häc ®Ó cñng cè kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng c¬ së, tËp gi¶i quyÕt mét sè t×nh huèng trong häc tËp vµ trong ®êi sèng. TuyÖt ®èi kh«ng lµm gióp häc sinh mµ chØ h−íng dÉn khi häc sinh gÆp khã kh¨n.




- 45 -

- §Æc biÖt ®èi víi m¹ch kiÕn thøc gi¶i to¸n cã lêi v¨n: Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ph¶i vËn dông ®éc lËp, linh ho¹t, s¸ng t¹o vèn hiÓu biÕt cña b¶n th©n. Häc sinh ph¶i tù ®äc kÜ ®Ò to¸n, tù ph¸t hiÖn d¹ng to¸n vµ ®Ò xuÊt çch gi¶i phï hîp víi d¹ng to¸n ®· x¸c ®Þnh. Khi gi¶i xong, gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh tù m×nh kiÓm tra l¹i çc kÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc. §ång thêi gi¸o viªn cã thÓ yªu cÇu häc sinh tù ph¸t triÓn ®Ò to¸n b»ng çch: + Gi¸o viªn thay ®æi sè liÖu, ®èi t−îng cña bµi to¸n råi yªu cÇu häc sinh tù gi¶i ( §èi víi häc sinh ®¹i trµ). + Häc sinh tù ®Æt mét ®Ò bµi to¸n kh¸c cã néi dung nh− bµi to¸n ®· cho nh−ng yªu cÇu thay ®æi sè liÖu vµ hµnh v¨n cña bµi to¸n ( §èi víi häc sinh kh¸, giái) 2. Nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ çc biÖn ph¸p gióp häc sinh kh¾c phôc khã kh¨n vµ sai lÇm th−êng m¾c ph¶i trong qu¸ tr×nh d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4. * Gi¶i to¸n lµ mét ho¹t ®éng trÝ tuÖ khã kh¨n, phøc t¹p, h×nh thµnh kÜ n¨ng gi¶i to¸n khã kh¨n h¬n nhiÒu so víi kÜ x¶o tÝnh, v× çc bµi to¸n lµ sù kÕt hîp ®a d¹ng nhiÒu kh¸i niÖm, nhiÒu quan hÖ to¸n häc. Gi¶i to¸n kh«ng chØ lµ nhí mÉu råi ¸p dông, mµ ®ßi hái häc sinh ph¶i n¾m ch¾c kh¸i niÖn, quan hÖ to¸n häc, n¾m ch¾c ý nghÜa çc phÐp tÝnh, ®ßi hái kh¶ n¨ng ®éc lËp suy luËn cña häc sinh, ®ßi hái häc sinh ph¶i biÕt lµm tÝnh th«ng th¹o. §Ó gióp häc sinh thùc hiÖn ®−îc ho¹t ®éng gi¶i to¸n cã hiÖu qu¶, gi¸o viªn cÇn lµm cho çc em n¾m ®−îc mét sè b−íc cña quy t¾c chung, h−íng dÉn çc em hµnh ®éng khi gi¶i to¸n nh− sau: - Nghiªn cøu kÜ ®Çu bµi: Tr−íc hÕt cÇn ®äc cÈn thËn ®Ò to¸n, suy nghÜ vÒ nh÷ng ®iÒu ®· cho cña bµi to¸n, ®Æc biÖt chó ý ®Õn c©u hái cña bµi to¸n. Chí véi tÝnh to¸n khi ch−a ®äc kÜ ®Ò. ë b−íc nµy, gi¸o viªn nªn nªu hai c©u hái: + Bµi to¸n cho biÕt g×? + Bµi to¸n hái g×? - ThiÕt lËp mèi liªn hÖ gi÷a çc sè ®· cho vµ cè g¾ng tãm t¾t néi dung bµi to¸n b»ng ng«n ng÷, kÝ hiÖu, ng¾n gän; b»ng çch ghi tãm t¾t ®iÒu kiÖn cña bµi to¸n; hoÆc minh ho¹ ®iÒu kiÖn nµy b»ng s¬ ®å, h×nh vÏ. * LËp kÕ ho¹ch gi¶i to¸n: Suy nghÜ xem, ®Ó tr¶ líi c©u hái cña bµi to¸n, cÇn biÕt g×, ph¶i thùc hiÖn phÐp tÝnh g×? Suy nghÜ xem tõ çc sè ®· cho vµ ®iÒu kiÖn cña bµi to¸n, cã thÓ biÕt g×, cã thÓ tÝnh g×, phÐp tÝnh ®ã cã thÓ gióp tr¶ lêi c©u hái cña bµi to¸n kh«ng? Trªn c¬ së ®ã, suy nghÜ ®Ó thiÕt lËp tr×nh tù gi¶i to¸n. - Thùc hiÖn çc phÐp tÝnh theo tr×nh tù ®· thiÕt lËp ®Ó viÕt bµi gi¶i: Sau mçi b−íc gi¶i, cÇn kiÓm tra xem ®· ®óng ch−a, viÕt c©u lêi gi¶i ®· hîp lÝ ch−a? Gi¶i xong bµi to¸n ph¶i thö xem ®¸p sè t×m ra cã thÓ tr¶ lêi ®óng c©u hái cña bµi to¸n, cã phï hîp víi çc ®iÒu kiÖn cña bµi to¸n kh«ng? * Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh d¹y mçi d¹ng bµi cô thÓ, gi¸o viªn cÇn chó ý ®Õn viÖc gióp häc sinh n¾m ®−îc çc b−íc gi¶i tõng d¹ng to¸n vµ ®Æc biÖt chó ý h×nh thµnh cho häc sinh çc kÜ n¨ng sau:




- 46 -

- KÜ n¨ng nhËn d¹ng çc bµi to¸n víi çc møc ®é: + NhËn d¹ng nhê ®äc hiÓu çc d÷ kiÖn ®· cho vµ c©u hái cña bµi to¸n. + NhËn d¹ng nhê quan s¸t s¬ ®å tãm t¾t cña bµi to¸n. + NhËn d¹ng bµi nhê viÖc xem xÐt çc b−íc gi¶i bµi to¸n. - KÜ n¨ng tr×nh bµy bµi gi¶i bao gåm: + KÜ n¨ng vÏ s¬ ®å tãm t¾t bµi to¸n. + KÜ n¨ng tÝnh to¸n trªn çc sè. + KÜ n¨ng ghi c©u lêi gi¶i cho çc phÐp tÝnh.

PhÇn III. PhÇn thùc nghiÖm I. Môc ®Ých thùc nghiÖm §Ò tµi “ T×m hiÓu néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n s¸ch gi¸o khoa To¸n 4” ®−îc x©y dùng xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu thùc tÕ gi¶ng d¹y néi dung ch−¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa míi vµ lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh nghiªn cøu tµi liÖu còng nh− kinh nghiÖm cña b¶n th©n. Do ®ã sau khi hoµn thµnh ®Ò tµi nµy, t«i ®· tiÕn hµnh thùc nghiÖm víi môc ®Ých x¸c ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña ®Ò tµi víi hy väng ®Ò tµi sÏ ®−îc øng dông trong thùc tÕ gi¶ng d¹y ë ®Þa ph−¬ng. II. Néi dung thùc nghiÖm.

- D¹y 2 tiÕt vÒ gi¶i to¸n cã lêi v¨n theo ph−¬ng ph¸p ®æi míi ë líp thùc nghiÖm. ( cã gi¸o ¸n kÌm theo)

- KiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®¹t ®−îc cña häc sinh.

III. Ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm. Víi néi dung ®Ò tµi nµy t«i chän çc ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm sau: - Ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm t¸c ®éng. - Ph−¬ng ph¸p thùc nghiÖm kiÓm tra. IV. Thêi gian thùc nghiÖm: - TiÕt 1: Ngµy 05 th¸ng 03 n¨m 2010.

- TiÕt 2: Ngµy 05 th¸ng 03 n¨m 2010. v. §Þa ®iÓm thùc ngh iÖm: Líp 4C – Tr−êng TiÓu häc Liªn Ph−¬ng Thµnh Phè H−ng Yªn, tØnh H−ng Yªn. VI. KÕt qu¶ thùc nghiÖm. Sau khi tiÕn hµnh d¹y thùc nghiÖm 2 tiÕt trªn, t«i nhËn thÊy: Häc sinh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng vµ h¨ng h¸i ph¸t biÓu ý kiÕn x©y dùng bµi , hiÓu bµi nhanh, giê häc s«i næi, tinh thÇn häc tËp cao.

Thùc hµnh luyÖn tËp øng dông kh¸ tèt.




- 47 -

KÕt qu¶ thùc nghiÖm nh− sau:

§iÓm 9 - 10 §iÓm 7 - 8 §iÓm 5 - 6 §iÓm d−íi 5 TiÕt

Tæng sè häc sinh SL % SL % SL % SL %

1 28 17 60,7 6 21,4 5 17,9 0 0 2 28 19 67,8 7 25 2 7,2 0 0




- 48 -

Gi¸o ¸n T×m hai sè khi biÕt tæng vµ tØ sè cña 2 sè ®ã

TiÕt sè:138- Líp: 4C

Hä tªn ng−êi so¹n: §ç ThÞ Kiªn

Ngµy so¹n: 02/ 03/ 2010

Ngµy d¹y: 05/ 03/ 2010

A. Môc tiªu: 1. -B−íc ®Çu nhËn biÕt vÒ d¹ng to¸n: “Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số

đó”

- Biết cách giải bài toán " Tìm hai số khi biết tổng và tỉ của hai số đó" 2. RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch ®Ò to¸n lËp kÕ ho¹ch gi¶i, tãm t¾t ®Ò bµi b»ng s¬ ®å

®o¹n th¼ng vµ gi¶i bµi to¸n.

- Bài tập cần làm: bài 1. - HS khá giỏi làm bài 2, bài 3. 3.Gi¸o dôc häc sinh tÝnh chÝnh x¸c vµ tÝnh khoa häc.

B. §å dïng d¹y häc: - S¸ch gi¸o khoa To¸n 4.

- Vë bµi tËp To¸n 4.

C. Çc ho¹t ®éng d¹y häc chñ yÕu: 1. æn ®Þnh tæ chøc: 2. KiÓm tra bµi cò:

- Häc sinh nªu tØ sè cña a vµ b

- Häc sinh ¸p dông viÕt tØ sè cña 2 vµ 5; 5 vµ 2

- Häc sinh ®äc bµi lµm ë nhµ

- Gi¸o viªn nhËn xÐt sù chuÈn bÞ bµi cña häc sinh

3. Bµi míi a. Giíi thiÖu bµi b. Ph¸t triÓn bµi

Ho¹t ®éng cña thÇy

* Bµi to¸n 1: - Gi¸o viªn ®−a b¶ng phô chÐp bµi to¸n 1

- Bµi to¸n cho biÕt g×?

Ho¹t ®éng cña trß

- Häc sinh ®äc ®Ò bµi to¸n - Tæng cña 2 sè lµ 96. TØ sè cña 2 sè ®ã

lµ 53 .




- 49 -

- Bµi to¸n hái g×?

- Gi¸o viªn g¹ch ch©n tõ "tæng", "tØ", "t×m hai sè ®ã". - Gi¸o viªn giíi thiÖu d¹ng to¸n sÏ häc lµ:

""T×m hai sè khi biÕt tæng vµ tØ sè cña 2 sè ®ã"

- §Ó gi¶i d¹ng to¸n nµy ng−êi ta th−êng sö

dông s¬ ®å ®o¹n th¼ng.

* Gi¸o viªn gióp häc sinh vÏ s¬ ®å bµi

to¸n:

- Em hiÓu tØ sè cña 2 sè lµ 53 cã nghÜa lµ

nh− thÕ nµo? - Theo em hai sè cã thÓ b»ng nhau ®−îc

kh«ng?

- Sè øng víi 3 phÇn lµ sè bÐ.

- Sè øng víi 5 phÇn lµ sè lín.

( Gv kÕt hîp vÏ s¬ ®å biÓu thÞ sè bÐ vµ sè lín) - Tæng cña 2 sè lµ bao nhiªu?

( Gv biÓu thÞ tæng sè trªn s¬ ®å) - Bµi to¸n hái g×?

- Hai sè ®ã lµ sè nµo?

( Gv biÓu thÞ hai sè ph¶i t×m trªn s¬ ®å) - Chóng ta ph¶i l−u ý g× khi vÏ s¬ ®å ®o¹n

th¼ng?

- Khi vÏ s¬ ®å ta ph¶i dùa vµo ®©u?

- Nh×n vµo s¬ ®å cho biÕt: bµi to¸n cÇn t×m

mÊy sè? lµ sè nµo?

- T×m 2 sè ®ã.

- Mét sè biÓu thÞ lµ 3 phÇn.

- Mét sè biÓu thÞ lµ 5 phÇn.

- Kh«ng.

- Sè bÐ:

- Sè lín:

- 96

- T×m hai sè ®ã.

- Lµ sè lín vµ sè bÐ.

- 2 ®iÓm ®Çu cña hai ®o¹n th¼ng biÓu

thÞ sè lín, sè bÐ ph¶i th¼ng hµng víi

nhau.

- §o¹n th¼ng biÓu thÞ mét phÇn b»ng

nhau cña sè lín b»ng ®o¹n th¼ng biÓu

thÞ mét phÇn b»ng nhau cña sè bÐ.

- Dùa vµo tØ sè cña 2 sè.

- Hai sè: sè bÐ, sè lín.

- Tæng vµ tØ sè cña 2 sè ®ã.

96

?

?




- 50 -

- Khi ®· biÕt g×?

- 96 øng víi mÊy phÇn b»ng nhau?

- Lµm thÕ nµo em biÕt lµ 8 phÇn?

( GV ghi b¶ng) - H·y ghi lêi gi¶i cho phÐp tÝnh nµy?

( GV ghi b¶ng) - 96 øng víi 8 phÇn b»ng nhau vËy ta cã

thÓ t×m ®−îc 1 phÇn kh«ng? b»ng çch

nµo?

- Sè bÐ gåm mÊy phÇn b»ng nhau?

VËy ta cã thÓ t×m sè bÐ b»ng çch nµo?

- BiÕt sè bÐ ta cã thÓ t×m sè lín ®−îc

kh«ng? T×m nh− thÕ nµo?

- Gv l−u ý häc sinh chän çch 1 ®¬n gi¶n,

nhanh h¬n.

Th«ng th−êng ng−êi ta gép b−íc 2 vµ

b−íc3 l¹i.

*Bµi to¸n 2: - Gv treo b¶ng phô:

- Gv cho häc sinh ph©n tÝch ®Ò vµ gv g¹ch

ch©n çc tõ quan träng trong ®Ò bµi.

- Bµi to¸n cho biÕt g×?


- 8 phÇn.

- 3 + 5 = 8 phÇn

-Tæng sè phÇn b»ng nhau lµ:

96 : 8

- 3 phÇn b»ng nhau.

96 : 8 x 3 = 36

- Häc sinh nªu lêi gi¶i vµ çch tÝnh.

96 - 36 = 60

- Häc sinh nªu lêi gi¶i vµ çch tÝnh.

- Häc sinh nªu çch lµm kh¸c.

96 : 8 x 5 = 60

- Häc sinh nªu ®¸p sè.

- Sè bÐ: 36

- Sè lín: 60

-HS nªu l¹i 4 b−íc gi¶i bµi to¸n.

+ T×m tæng sè phÇn b»ng nhau. + T×m gi¸ trÞ cña 1 phÇn + T×m sè bÐ. + T×m sè lín.

- Hs ®äc ®Ò

- Häc sinh tr¶ lêi




- 51 -

- 25 quyÓn vë gäi lµ g×?

- 2/3 gäi lµ g×?

- D¹ng to¸n nµy cã cïng d¹ng víi bµi to¸n

trªn kh«ng? §ã lµ d¹ng nµo?

- Khi tãm t¾t bµi to¸n ta ph¶i dùa vµo ®©u

®Ó vÏ s¬ ®å?

- Sè vë cña Minh b»ng 32 sè vë cña Kh«i

nghÜa lµ nh− thÕ nµo? - Sè vë cña b¹n nµo øng víi sè bÐ?

- Sè vë cña b¹n nµo øng víi sè lín?

- VËy ta cã thÓ tãm t¾t lµ sè bÐ, sè lín

®−îc kh«ng?

- Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh nh¾c l¹i sè

vë cña Minh vµ sè vë cña Kh«i.

- Gv vÏ s¬ ®å

- Tæng sè vë cña 2 b¹n lµ bao nhiªu?


- Gv vÏ hoµn thµnh s¬ ®å

- 25 quyÓn vë øng víi mÊy phÇn b»ng

nhau?

- Lµm thÕ nµo ®Ó cã 5 phÇn?

- B−íc tiÕp theo ta ph¶i lµm g×?

? Sè vë cña Minh lµ mÊy phÇn?

- Tæng sè vë cña Minh vµ Kh«i.

- TØ sè gi÷a sè vë cña Minh vµ sè vë

cña Kh«i.

- Cã.

"T×m hai sè khi biÕt tæng vµ tØ sè cña 2 sè ®ã"

- Dùa vµo tØ sè.

- Sè vë cña Minh lµ 2 phÇn. Sè vë cña

Kh«i lµ 3 phÇn.

- Sè vë cña Minh

- Sè vë cña Kh«i

- Kh«ng.

- Tãm t¾t lµ: sè vë cña Minh, sè vë cña Kh«i

- Vë cña Minh:

- Vë cña Kh«i

- 25 quyÓn.

- Sè vë cña Minh

- Sè vë cña Kh«i.

- Hs nh×n s¬ ®å vµ nh¾c l¹i lêi cña bµi

to¸n

- 5 phÇn b»ng nhau.

2 + 3 = 5 phÇn

- Häc sinh nªu c©u lêi gi¶i

- T×m gi¸ trÞ cña mét phÇn.

- HS t×m gi¸ trÞ cña mét phÇn.

25: 5

- 2 phÇn:

25 : 5 x 2 = 10 (quyÓn)




- 52 -

? T×m sè vë cña Minh?

? Bµi to¸n nµy cã danh sè kh«ng?

Kh¸c víi bµi to¸n tr−íc, bµi to¸n nµy cã

danh sè.

? B−íc cuèi cïng ta ph¶i t×m g×?

? Sè vë cña Kh«i ®−îc tÝnh nh− thÕ nµo?

- Häc sinh nªu c©u lêi gi¶i

- Sè vë cña Kh«i

25 - 10 = 15 (quyÓn)

- Häc sinh nªu ®¸p sè.

- Häc sinh nªu l¹i çc b−íc gi¶i bµi

to¸n. 4. LuyÖn tËp

* Bµi 1 - Y/c HS đọc đề tóm tắc bài toán - Y/c HS giải bài toán Tãm t¾t: Sè bÐ: Sè lín:

- GV yªu cÇu häc sinh nªu l¹i çc b−íc

gi¶i bµi to¸n “ T×m hai sè khi biÕt tæng vµ

tØ sè cña hai sè ®ã”?

- 1 HS đọc - 1 HS lên bảng làm bài, HS cả lớp làm bài vào VBT Bài giải Tổng số phÇn bằng nhau là 2 + 7 = 9 (phần) Số bé là 333 : 9 x 2 = 74 Số lớn là 333 – 74 = 259 Đáp số: Số bé: 74 Số lớn: 259- Ch÷a bµi.

- HS nªu l¹i 4 b−íc gi¶i bµi to¸n.


* Bµi 2 ( Dành cho HS khá giỏi ) - Y/c HS đọc đề tóm tắt bài toán Gi¸o viªn gióp häc sinh ph©n tÝch ®Ò to¸n ®Ó vÏ s¬ ®å

Tãm t¾t:

333

?

?




- 53 -

- Y/c HS giải bài toán

Kho 1: Kho 2: Bài giải Tổng số phần bằng nhau là: 3 + 2 = 5 ( phần ) Số thóc ở kho thứ nhất là: 125 : 5 × 3 = 75 ( tấn ) Số thóc ở kho thứ hai là: 125 – 75 = 50 ( tấn ) Đáp số: Kho 1: 78 tấn Kho 2: 50 tấn

- Ch÷a bµi

* Bµi 3( Dành cho HS khá giỏi ) - GV cho HS đọc đề bài. - GV h−íng dÉn HS ph©n tÝch ®Ò bµi råi thùc hiÖn bµi gi¶i. - Nhận xét bài làm của HS trên bảng

- Häc sinh ®äc ®Ò Bài giải Sè lín nhÊt cã 2 ch÷ sè lµ 99, vËy tæng cña hai sè lµ 99. Theo bµi ra, ta cã s¬ ®å sau: Sè bÐ: Sè lín:

Tổng số phần bằng nhau là: 4 + 5 = 9 ( phần ) Số bé là: 99:9 × 4 = 44 Số lớn là: 99 – 44 = 55 Đáp số:Sè bÐ: 44 Sè lín: 55

- Ch÷a bµi

5. Cñng cè dÆn dß

125

?

?

99

?

?




- 54 -

- Häc sinh nªu d¹ng to¸n võa häc

- Häc sinh nªu çc b−íc gi¶i

Gåm 4 b−íc gi¶i bµi to¸n.


- Gi¸o viªn nhËn xÐt giê häc

- DÆn dß häc sinh chuÈn bÞ bµi míi.

Gi¸o ¸n LuyÖn tËp

TiÕt sè:143 - Líp: 4C Hä tªn ng−êi so¹n: §ç ThÞ Kiªn

Ngµy so¹n: 02/ 03/ 2010

Ngµy d¹y: 05/ 03/ 2010

A. Môc tiªu: 1. - ¤n tËp cñng cè vÒ d¹ng to¸n: “Tìm hai số khi biết hiÖu và tỉ sè của hai số

đó”

- Giải ®−îc bài toán " Tìm hai số khi biết hiÖu và tỉ sè của hai số đó" 2. - RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch ®Ò to¸n, lËp kÕ ho¹ch gi¶i, tãm t¾t ®Ò bµi b»ng s¬

®å ®o¹n th¼ng vµ gi¶i bµi to¸n.

- RÌn kÜ n¨ng gi¶i bµi to¸n “Tìm hai số khi biết hiÖu và tỉ sè của hai số đó”.

- Bài tập cần làm: bài 1, bài 2. - HS khá giỏi làm bài 3, bµi 4. 3.Gi¸o dôc häc sinh tÝnh chÝnh x¸c vµ tÝnh khoa häc.

B. §å dïng d¹y häc: - S¸ch gi¸o khoa To¸n 4.

- Vë bµi tËp To¸n 4.

C. Çc ho¹t ®éng d¹y häc chñ yÕu: 1. æn ®Þnh tæ chøc. 2. KiÓm tra bµi cò: - Gäi häc sinh nªu çc b−íc gi¶i bµi to¸n: “Tìm hai số khi biết hiÖu và tỉ sè của hai số đó”.




- 55 -

Gåm 4 b−íc:

+ T×m hiÖu sè phÇn b»ng nhau.

+ T×m gi¸ trÞ cña mét phÇn.

+ T×m sè lín ( hoÆc sè bÐ).

+ T×m sè bÐ ( hoÆc sè lín).

- Gi¸o viªn nhËn xÐt.

3. LuyÖn tËp.

Ho¹t ®éng cña thÇy * Bµi 1: - Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ®äc ®Ò bµi. - Bµi to¸n cho biÕt g×? - Bµi to¸n yªu cÇu g×? - Bµi to¸n nµy thuéc d¹ng to¸n nµo ®· häc? - H·y nªu çc b−íc gi¶i bµi to¸n: “T×m hai sè khi biÕt hiÖu vµ tØ sè cña hai sè ®ã.”? - Gi¸o viªn l−u ý cho häc sinh cã thÓ gép b−íc 2 vµ b−íc 3 l¹i. - Gäi mét häc sinh lªn b¶ng tãm t¾t vµ lµm bµi - d−íi líp lµm vµo vë.

Ho¹t ®éng cña trß - Häc sinh ®äc. - Bµi to¸n cho biÕt: HiÖu cña hai sè lµ 85; tØ

sè cña hai sè ®ã lµ83 .

-T×m hai sè ®ã. - Thuéc d¹ng to¸n: “ T×m hai sè khi biÕt hiÖu vµ tØ sè cña hai sè ®ã.” Gåm 4 b−íc: + T×m hiÖu sè phÇn b»ng nhau. + T×m gi¸ trÞ cña mét phÇn. + T×m sè lín ( hoÆc sè bÐ). + T×m sè bÐ ( hoÆc sè lín). Bµi gi¶i Theo bµi ra , ta cã s¬ ®å sau: Sè bÐ: Sè lín: Theo s¬ då, hiÖu sè phÇn b»ng nhau lµ: 8 – 3 = 5 (phÇn) Sè bÐ lµ: 85 : 5 x 3 = 51 Sè lín lµ: 85 + 51 = 136

85

?

?




- 56 -

- Gi¸o viªn nhËn xÐt ch÷a bµi. - Yªu cÇu häc sinh nh¾c l¹i çc b−íc gi¶i bµi to¸n“ T×m hai sè khi biÕt hiÖu vµ tØ sè cña hai sè ®ã.” * Bµi 2: - Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ®äc ®Ò bµi. - Bµi to¸n cho biÕt g×? - Bµi to¸n yªu cÇu g×? - Bµi to¸n nµy thuéc d¹ng to¸n nµo ®· häc? - VËy ®©u lµ hiÖu? - §©u lµ tØ sè? - Yªu cÇu häc sinh lµm bµi vµo vë. - Gi¸o viªn chÊm bµi vµ nhËn xÐt bµi lµm cña häc sinh.

§¸p sè: Sè bÐ: 51 Sè lín: 136 - Vµi häc sinh nh¾c l¹i. - Häc sinh ®äc. - Bµi to¸n cho biÕt: Sè bãng ®Ìn mµu nhiÒu h¬n sè bãng ®Ìn tr¾ng lµ 250 bãng ®Ìn, sè

bãng ®Ìn mµu b»ng 35 sè bãng ®Ìn tr¾ng.

-T×m sè bãng ®Ìn mçi lo¹i. - Thuéc d¹ng to¸n: “ T×m hai sè khi biÕt hiÖu vµ tØ sè cña hai sè ®ã.” - Sè bãng ®Ìn mµu nhiÒu h¬n sè bãng ®Ìn tr¾ng lµ 250 bãng ®Ìn, vËy hiÖu sè hai lo¹i bãng ®Ìn lµ: 250 bãng ®Ìn.

- Sè bãng ®Ìn mµu b»ng 35 sè bãng ®Ìn

tr¾ng, vËy tØ sè cña hai lo¹i bãng ®Ìn lµ 35

Bµi gi¶i Theo bµi ra , ta cã s¬ ®å sau: Sè bãng ®Ìn tr¾ng: Sè bãng ®Ìn mµu: Theo s¬ ®å, hiÖu sè phÇn b»ng nhau lµ: 5 – 3 = 2 (phÇn) Sè bãng ®Ìn tr¾ng lµ: 250 : 2 x 3 = 375 ( bãng) Sè bãng ®Ìn mµu lµ: 250 + 375 = 625 ( bãng) §¸p sè: §Ìn tr¾ng: 375 bãng §Ìn mµu: 625 bãng

250 bãng

? bãng

? bãng




- 57 -

* Bµi 3: - Gi¸o viªn yªu cÇu häc sinh ®äc ®Ò bµi. - Bµi to¸n cho biÕt g×? - Bµi to¸n yªu cÇu g×? - Theo ®Ò bµi, líp nµo trång ®−îc sè c©y nhiÒu h¬n vµ nhiÒu h¬n bao nhiªu c©y? - Líp 4A h¬n líp 4B bao nhiªu häc sinh? - Sè c©y mµ mçi b¹n häc sinh trång ®−îc nh− thÕ nµo? - Mçi häc sinh trång ®−îc sè c©y nh− nhau mµ líp 4A nhiÒu h¬n líp 4B lµ 2 häc sinh vµ sè c©y trång ®−îc cña líp 4A còng h¬n sè c©y trång ®−îc cña líp 4B lµ 10 c©y. VËy 10 c©y lµ sè c©y trång ®−îc cña mÊy b¹n häc sinh? - Mét b¹n häc sinh trång ®−îc bao nhiªu c©y? - Muèn tÝnh sè c©y trång ®−îc cña mçi líp ta lµm nh− thÕ nµo? - Yªu cÇu häc sinh tr×nh bµy bµi gi¶i. - Gi¸o viªn ch÷a bµi. * Bµi 4: - Gi¸o viªn gäi häc sinh ®äc yªu cÇu bµi tËp.

- Häc sinh ®äc ®Ò bµi. - Bµi to¸n cho biÕt: Líp 4A cã 35 häc sinh, líp 4B cã 33 häc sinh. Líp 4A trång nhiÒu h¬n líp 4B 10 c©y vµ mçi häc sinh ®Òu trång sè c©y nh− nhau. - TÝnh sè c©y mçi líp trång ®−îc. - Líp 4A trång ®−îc nhiÒu h¬n líp 4B 10 c©y. - Líp 4A nhiÒu h¬n líp 4B sè häc sinh lµ: 35 – 33 = 2 ( häc sinh) - Sè c©y mµ mçi b¹n häc sinh trång ®−îc lµ nh− nhau. - 10 c©y lµ sè c©y trång ®−îc cña 2 b¹n häc sinh. - Mét b¹n häc sinh trång ®−îc sè c©y lµ: 10 : 2 = 5 ( c©y) - Muèn tÝnh sè c©y trång ®−îc cña mçi líp ta lÊy sè c©y trång ®−îc cña 1 häc sinh nh©n víi sè häc sinh cña mçi líp. Bµi gi¶i Sè häc sinh líp 4A nhiÒu h¬n sè häc sinh líp 4B lµ: 35 – 33 = 2 ( b¹n) Mçi häc sinh trång ®−îc sè c©y lµ: 10 : 2 = 5 ( c©y) Líp 4A trång ®−îc sè c©y lµ: 5 x 35 = 175 (c©y) Líp 4B trång ®−îc sè c©y lµ: 175 - 10 = 165 (c©y) §¸p sè: 4A: 175 c©y 4B: 165 c©y - Häc sinh ®äc. - Çc nhãm thùc hiÖn nhiÖm vô.




- 58 -

- Gi¸o viªn chia líp lµm 4 nhãm ( mçi nhãm 7 häc sinh). Yªu cÇu mçi nhãm dùa vµo s¬ ®å ®· cho cña bµi tËp ®Æt mét ®Ò bµi to¸n vµ gi¶i bµi to¸n ®ã theo nhãm. - Gi¸o viªn nhËn xÐt cho ®iÓm çc nhãm.

- §¹i diÖn çc nhãm tr×nh bµy kÕt qu¶ th¶o luËn. - Çc nhãm kh¸c nhËn xÐt.

4. Cñng cè dÆn dß - Häc sinh nªu çc b−íc gi¶i bµi to¸n : “ T×m hai sè khi biÕt hiÖu vµ tØ sè cña

hai sè ®ã.” Gåm 4 b−íc gi¶i bµi to¸n.

+ T×m hiÖu sè phÇn b»ng nhau. + T×m gi¸ trÞ cña 1 phÇn + T×m sè bÐ ( hoÆc sè lín). + T×m sè lín ( hoÆc sè bÐ). - Gi¸o viªn nhËn xÐt giê häc

- DÆn dß häc sinh chuÈn bÞ bµi míi.

PhÇn IV: PhÇn kÕt luËn

I. Nh÷ng bµi häc rót ra cho b¶n th©n vµ ®ång nghiÖp sau qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi. Qua qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi: “ T×m hiÓu néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n s¸ch gi¸o khoa To¸n 4”, t«i ®· ®−îc ®äc toµn bé néi dung ch−¬ng tr×nhTo¸n ë TiÓu häc. §Æc biÖt, t«i ®· nghiªn cøu kÜ çc néi dung ë s¸ch gi¸o khoa To¸n 4, chó träng nhÊt lµ m¹ch kiÕn thøc gi¶i to¸n cã lêi v¨n. T«i nhËn thÊy r»ng: - VÒ môc tiªu d¹y häc: Ngoµi çc yªu cÇu vÒ kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng gi¶i to¸n, m¹ch kiÕn thøc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4 cßn ®Æt ra yªu cÇu vÒ viÖc sö dông nh−ng kiÕn thøc to¸n häc vµ kinh nghiÖm b¶n th©n ®Ó gi¶i to¸n. - VÒ néi dung d¹y häc: Néi dung d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4 ®−îc x©y dùng trªn quan ®iÓm ®ång t©m, trªn c¬ së «n tËp vµ bæ sung çc kÜ n¨ng gi¶i to¸n ë líp d−íi ®Ó h×nh thµnh nh÷ng kÜ n¨ng cao h¬n trong giai ®o¹n häc tËp cña líp 4 – 5. §Æc biÖt lµ thêi l−îng thùc hµnh luyÖn tËp ®−îc dµnh nhiÒu thêi l−îng h¬n. - VÒ ph−¬ng ph¸p d¹y häc: Çc ph−¬ng ph¸p d¹y häcgi¶i to¸n cã lêi v¨n thÓ hiÖn kh¸ râ nÐt tinh thÇn ®æi míi d¹y häc to¸n ë TiÓu häc nãi riªng vµ ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc nãi chung. Thùc sù ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ®· theo h−íng tÝch cùc ho¸ ho¹t




- 59 -

®éng nhËn thøc cña häc sinh, kÝch thÝch ®−îc tÝnh tù gi¸c, tÝch cùc, chñ ®éng vµ s¸ng t¹o häc tËp cña häc sinh. Mét ®iÒu quan träng ®èi víi b¶n th©n t«i lµ; - Qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi nµy t«i ®· rÌn luyÖn ®−îc kh¶ n¨ng nghiªn cøu khoa häc, lµm tiÒn ®Ò , c¬ së ®Ó t«i tiÕp tôc nghiªn cøu kÜ h¬n tõng néi dung cô thÓ cña ch−¬ng tr×nh m«n To¸n ë bËc TiÓu häc. - Çc ®ång nghiÖp cã thÓ tham kh¶o ®Ò tµi nµy, phÇn nµo sÏ gióp cho ®ång nghiÖp hiÓu biÕt vÒ ch−¬ng tr×nh m«n To¸n ë bËc TiÓu häc nãi chung vµ thÊy ®−îc nh÷ng ®iÓm míi vÒ néi dung, ph−¬ng ph¸p d¹y häc m¹ch kiÕn thøc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4. - Qua ®Ò tµi nµy, ®ång nghiÖp sÏ thÊy ®−îc nh÷ng −u ®iÓm vµ nh÷ng tån t¹i cña gi¸o viªn vµ häc sinh khi d¹y vµ häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë líp 4 nãi riªng vµg i¶i to¸n cã lêi v¨n ë TiÓu häc nãi chung. MÆc dï khi nghiªn cøu dÒ tµi nµy, t«i ®· cã nhiÒu cè g¾ng ®Ó hoµn thµnh ®Ò tµi song víi thêi gian cã h¹n, kh¶ n¨ng vµ kinh nghiÖm cña b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt. T«i mong r»ng khi tham kh¶o ®Ò tµi nµys, çc b¹n bÌ ®ång nghiÖp gãp ý kiÕn x©y dùng ®Ó ®Ò tµi nµy ®−îc hoµn thiÖn h¬n. II. Mét sè triÓn väng nghiªn cøu sau ®Ò tµi. Thùc hiÖn ®Ò tµi nµy ®· gióp cho t«i më réng tÇm hiÓu biÕt vÒ ch−¬ng tr×nh To¸n ë bËc TiÓu häc, lµ tiÒn ®Ò, lµ c¬ së ®Ó t«i tiÕp tôc nghiªn cøu s©u h¬n vÒ néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc to¸n ë TiÓu häc. Cô thÓ: - TiÕp tôc nghiªn cøu hoµn chØnh néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc To¸n 4. - T×m hiÓu néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë TiÓu häc. - T×m hiÓu néi dung vµ ph−¬ng ph¸p båi d−ìng häc sinh giái vÒ gi¶i to¸n cã lêi v¨n ë TiÓu häc.




- 60 -

Danh môc tµi liÖu tham kh¶o

TT Tªn t¸c gi¶ Tªn s¸ch ( tªn tµi liÖu)N¨m xuÊt b¶n

Nhµ xuÊt b¶n

1

Vò Quèc Chung ( chñ biªn) - §µo Th¸i Lai - §ç TiÕn §¹t – TrÇn Ngäc Lan – NguyÔn Hïng Quang – Lª Ngäc S¬n

Ph−¬ng ph¸p d¹y häc To¸n ë TiÓu häc. 2009

Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc S− ph¹m - Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc

2 Vò V¨n D−¬ng- Ng« Thanh H−¬ng – Bïi Anh Tó – NguyÔn ThÞ HiÒn – Ph¹m VÜnh Th«ng

Tµi liÖu båi d−ìng gi¸o viªn d¹y çc m«n häc líp 4 ( tËp 2).

2005 Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc

3

§ç §×nh Hoan ( chñ biªn) – NguyÔn ¸ng- Vò Quèc Chung - §ç TiÕn §¹t - §ç Trung HiÖu – TrÇn Diªn HiÓn - §µo Th¸i Lai – Ph¹m Thanh T©m – KiÒu §øc Thµnh – Lª TiÕn Thµnh – Vò D−¬ng Thuþ

- S¸ch gi¸o khoa To¸n 4- S¸ch gi¸o viªn To¸n 4. 2008 Nhµ xuÊt b¶n

Gi¸o dôc

4 TrÇn Diªn HiÓn Thùc hµnh gi¶i to¸n TiÓu häc ( TËp 1 + 2)

2008 Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc S− ph¹m

5 TrÇn Ngäc Lan Çch gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4


6 TrÇn Ngäc Lan Gióp em giái To¸n 4. 2005 Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc

7 TrÇn Ngäc Lan Thùc hµnh ph−¬ng ph¸p d¹y häc To¸n ë TiÓu häc


8 Vò D−¬ng Thuþ- NguyÔn Danh Ninh

Çc d¹ng to¸n c¬ b¶n ë TiÓu häc – líp 4. 2005 Nhµ xuÊt b¶n

Gi¸o dôc

9 Ph¹m §×nh Thùc Mét sè thñ thuËt gi¶i To¸n líp 4 - 5

1999 Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc Quèc gia Hµ Néi

10 Ph¹m §×nh Thùc 200 c©u hái ®¸p vÒ d¹y To¸n ë TiÓu häc 2008

Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc




- 61 -

Môc lôc

Trang PhÇn I: PhÇn më ®Çu.

I. Lý do chän ®Ò tµi. 2 II. Môc ®Ých nghiªn cøu. 3 III. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3 IV. Tãm t¾t néi dung vµ kÕt qu¶ ®¹t ®−îc trong ®Ò tµi. 4 V. TriÓn väng nghiªn cøu sau ®Ò tµi. 4 PhÇn II: PhÇn néi dung. Ch−¬ng I: T×m hiÓu cÊu tróc néi dung ch−¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa To¸n 4.

I. Môc tiªu ch−¬ng tr×nh To¸n 4. 4 II. CÊu tróc ch−¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa To¸n 4. 4 III. Néi dung ch−¬ng tr×nh To¸n 4. 5 Ch−¬ng II: T×m hiÓu néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4.

I. Néi dung d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4. 6 II. Ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4. 8 Ch−¬ng III: Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l−îng d¹y vµ häc m«n To¸n nãi chung vµ d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4 nãi riªng

I. Thùc tr¹ng viÖc d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4 ë tr−êng TiÓu häc 42 II. Nh÷ng ®Ò xuÊt cña ç nh©n nh»m gãp phÇn n©ng cao chÊt l−îng d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n líp 4. 44

PhÇn III. PhÇn thùc nghiÖm 46 PhÇn IV: PhÇn kÕt luËn I. Nh÷ng bµi häc rót ra cho b¶n th©n vµ ®ång nghiÖp sau qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi. 58

II. Mét sè triÓn väng nghiªn cøu sau ®Ò tµi. 59 Danh môc tµi liÖu tham kh¶o

60

Documents

SKKN - Kien 2009-2010 - Conduongcoxua · PDF file§Ò tµi: “ T×m hiÓu néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc gi¶i to¸n cã lêi v¨n s¸ch gi¸o khoa To¸n 4.” §ç ThÞ