36
ISSN 2319 2704 laLd`rKkuka lalkj% dkdksjh dk.Me~ ohjÅ/keflag% tUeHkwfe% Jh xq#th fpje~ laLd`re~ vLekda la j{kdegksn;% #X.kkoLFkk;ke~ la LFkkizeq [kL; uwruh xhrekyk ikou/kke Jh J`a xh_f"kvkJe la Ld`rtxr tkyi`"BfuekZ.klsok;k% 'kqHkkjEHk% ;qxkCn% & 5114 ikS”kekl% tuojh&Qjojh 2013 egkdqEHkdFkk

Sanskrit e Magazine

Embed Size (px)

DESCRIPTION

latest edition of sanskritjagat emagazine

Citation preview

Page 1: Sanskrit e Magazine

ISSN 2319 – 2704

laLd`rKkuka lalkj%

dkdksjh dk.Me~

ohjÅ/keflag%

tUeHkwfe%

Jh xq#th

fpje~ laLdre~

vLekda laj{kdegksn;% #X.kkoLFkk;ke~

laLFkkizeq[kL; uwruh xhrekyk

ikou/kke Jh Jaxh_f"kvkJe

laLd`rtxr tkyi"BfuekZ.klsok;k% 'kqHkkjEHk%

;qxkCn% & 5114 ikS”kekl%

tuojh&Qjojh

2013

egkdqEHkdFkk

Page 2: Sanskrit e Magazine

vkReu% ys[[email protected];% p v/kksfyf[krs

ladsrs izsf”krqa ‘kDuqofUr A

bZi=ek/;esu vfi ys[kku~ izsf”krqa ‘kDuqofUr A

&% laLd`rtxr~ %&

JhguqeUrvkJe%

vfu#)uxje~] csuhiqje~]

vEcsMdjuxje~ A fiu la[;k & 224152

bZladsr% & [email protected]

izkphulafpdk% tkyi’Bs izkIrqa “kDuqofUr %&

http://www.sanskritjagat.com

laLdrtxr~ bZif=dk

izFkea laLdj.ke~

;qxkCn% 5113

T;s’Bekl%

twu & 2012

lEiknd% & Jh foosdkuUnik.Ms;%

fo”k;ijke”kZd% & Jh lq’khydqekj%

laj{kd% & dfo Jh vfu#)eqfu

ik.Ms;% *vkrZ*

ckU/kok%

vkRekuqcks/k%

laLdrHkkjR;k% dk;kZf.k

O;kdj.kL; iz;kstukfu

,"kk laLdrHkk"kk

vk/kqfudtxfr T;ksfr"k’kkL=L; vkSfpR;e~

fpje~ laLdre~

tUeHkwfe%

m/keflag% izeksndqekj

% fnYyh

dkdksjhdk.Me~ Jhfo’kky

flag%bykgk

ckn

dqEHkesykide~

Jh vfu#)eqfuik.Ms;%

Jhxq: th izeksn’kqDy%

Hkorka fVIi.ke~

f’kokdkUr f}osnh

Page 3: Sanskrit e Magazine

ckU/kok%

laLdrtxr~ bZif=dk;k% v;ead% fu’p;su foyEcsu vkxr%

vfLr] iqu’p vfLeu~ vads rkor~ lTtk vfi o;a drqZa u ‘kDroUr%

A losZ”kka dkj.kefLr vLekda laj{kdo;ZL; oz.kk?kkr% A

xro”kZL; 2012 [kzhLrkCnL; fnlEcjeklL; 12 fnukads

vLekda laLFkklaj{kd% ekuuh; Jh vfu#)eqfuik.Ms;o;Z%

f}rh;rykr~ v/k% HkwekS ifrr% ;su rL; }kS vfi iknkS ozf.krkS

[katkS p A ekl=;a tkra fdUrq bnkuhefi rL; LokLF;a rkor~

lE;d~ u orZrs A izk;s.k o;a rs”kkeso lsok;ka Hkoke% ;su

ys[klTtk;k% le;% ,o u izkI;rs A

vL; laLdj.kL; lTtk U;wuk rq vfLr fdUrq ys[kkuke~

mi;ksfxrk dnkfi U;wuk ukfLr A vfLeu~ fofo/kk% ys[kk% ogq”kq

fo”k;s”kq lfUr ;ku~ ys[kku~ ifBRok Hkorka eu% furjka rq”;rs A

o;a ladYia lk/k;ke% ;r~ vfxzelaLdj.kL; lTtkdk;Zefi

lE;dr;k dfj”;rs fdUrq rr% iwoZe~ vLekda laLFkklaj{kd%

lE;dr;k LoLFk% Hkosr~ A

HkoUr% fefyRok rs”kka ‘kh?kzLokLF;L; dkeuka dqoZUrq A

Hkonh;%

foosdkuUn ik.Ms;% (vkuUn%)

laLdrtxr~

Page 4: Sanskrit e Magazine

vkRekuqHkwfr%

df ~pr~ egkiq#”ka fud”k%

vkReftKklk;S ,d% nso% ,d% vlqj’p

izkIroUrksA rkS ra lehia fpjdkya fLFkRok f’k{kka

izkIroUrkSA vuUrja l% egkiq#”k% rkH;ka

dfFkrou~ ;r~ HkoUrkS ;a vfUo”kr% rÙoeso

vflA rnk rkS fpfUrroUrkS ;r~ ‘kjhjeso vkRek

orZrsA iqu% rkS fpfUrroUrkS ;r~ ;r

izkIrO;ek·lhr~ rÙkq izkIre~A lUrq”Vks HkwRok

Lo&Louxja izfr izfLFkroUrkSA rs Lo&Louxja

xRok Lo&vkReh;tuS% dfFkroUr% ;r~ ;r

v/khrO;ek·lhr~ rr~ loZe·/khre~A v/kquk

vk;kUrq] Hkkstukfnda d`Rok vkuUnsu fnukfu

;ki;ke%A vgeso lk vkRek vfLe ;L;k% _rs

ukfLr df’pr~ oLrq%A rL;klqjL; LoHkko%

vKkuS% vPNkfnrks·lhr~] vrSo l% fo”k;s·fLeu~

vf/kdkUos”k.kL; iz;kla u droku~A LoLeS bZ’oj%

bfr eRok rsu iw.kZ:is.k laUrks”k% izkIr%] rsu

vkReua ‘kjhjfefr Lohd`re~A

ija nsoL; LoHkko%

vkis{kkd`rifo=% vlhr~A lks·fi iwoZa Hkzes·fLeu~

ifrrks·lhr~ ;r~ vge~ bR;L;kFkZ% ,rr~

‘kjhjesok·fLrA ,rr~ ‘kjhjeso czg~e~ bfr orZrs]

vrSo ,ra LoLFka rFkk fujksxr;k LFkkiuh;e~]

iqu’p lehphuoL=kfn /kkj.ka

loZfo/knSfgdlq[kkuka Hkksxdj.keso drZO;a orZrsA

ija dfrpu~ fnukfu vrhrs lfr rsu vuqHkwra

;r~~ xqjks% mins’kkFkZ% ,oa Hkforqa ukgZfr ;r~

‘kjhjeso vkRek orZrs] ‘kjhjkr~ fHkUuks·fi vfLr

fdefi vo’;e~A rnk l% reso xq#a lehia xRok

vi`PNr~ ;r~ x`#Js”B! Hkor% okD;L; fdesrr~

laLd`rHkkjR;k% dk;kZf.k

ekulifjorZue~

O;ogkjHkk”kk dj.ke~

‘kSf{kdifjorZue~

Lok/;;ulkexzh

fuekZ.ke~

lkU/;f’k{k.kdsUnzkf.k

foKkukfnxos”k.ke~

‘kkL=f’k{k.ke~

LFkkuj{k.ke~

uolkfgR;fuekZ.ke~

vkn’kZfuekZ.ke~

nwjLFkf’k{k.ke~

laLd`rek/;efo|ky;%

lkejL;fuekZ.ke~

fgUnqthouf’k{k.ke~

rkM+xzUFkfuekZ.ke~

ukVdijEijksTthoue~

ikjEifjdikB’kkyklq

psRuksRiknue~&

/keZlaLd`R;ks% fo”k;s

tkxfrZ%

Page 5: Sanskrit e Magazine

O;kdj.kL;

iz;kstukfu

j{kk& osnkuka j{k.kkFkZa

O;kdj.ke~

Ågk& osns ;% ‘kCn% ;Fkk l%

rFkSo Hkosr~ rL; iz;kstua ;Fkkor~

Hkosr~ rnFkZ O;kdj.ke~A

vkxe&

y?kq& y?oFkZa O;kdj.ke~A

vlaUnsg%& vlansgkuka

fuo`R;FkaZ O;kdj.ke~A

rkRi;Za orZrs ;r~ ‘kjhjeso vkRek orZrs \ ija

dFkesrr~ lEHkkO;rs \ lokZf.k

‘kjhjkf.k rq u”Vkfu HkofUr] ija

‘kjhjL; rq uk’k% HkoR;so uA

vkpk;sZ.k

dfFkra ;r~ Roa Loeso vL;

fu.kZ;a dq#] rÙoeso

vfl& RkÙoeflArnk

f’k”;s.k fpfUrra ;r`

‘kjhjs fdz;k’khy% ;%

izk.k% vfLr] L;kr~ reso

y{;hd`Rok xq#.kk iwoksZDrksins’k%

iznÙk%A l% izfr xroku~A x`gekxR;

rsu n`”Va ;r~ Hkkstudj.ks

lfr izk.k% rstLoh

Hkofr] u d`rs lfr l%

Eykfu;qDr% HkofrA

rnk l% iqu% x`#a

fud”k% vxroku~

dfFkroku~ pA xq#Js”V! fda

Hkork izk.ka vkRek mDre~ \ iqu%

xq#.kk rnso okD;a cksf/kra ;r~ Roeso

vL; fu.kZ;a dq#] Roa rnso vfl bfrA l%

v/;olk;hf’k”;% xqjks% ldklkr~ vkxR;

vfpUr;r~ ;r~ rfgZ L;kr~ eu% ,o vkRek

Hkfo”;frA ija rsu ‘kh?kzeso voxra ;r~

eukso`Ùk;% rq cgqfo/kk% lfUr] eufl rq ln~o`fÙk%

vln~o`fÙk% mHkkS vfi Hkofr] vr% eu% rkor~

ifjorZu’khyk orZrs ;r~ lk dnkfi vkRek Hkforqa ukgZfrA

rnk iqu% xq#a lehia xRok rsu dfFkra ;r~ Hkks

xq#Js”B! eu% vkRek orZrs] ,oa rq eka u izfrHkkfrA Hkoku~ fda ,rnso

Page 6: Sanskrit e Magazine

mins’ka nRrou~ vfLr \ iqu% xq#.kk rnso okD;a cksf/kra ;r~ uSo] rÙoeso vfl] Roeso

vL; fu.kZ;a dq#A l% nsoiqaxo% iqu% izfrxr%] rnk rsu Kkra ;r~ vga

leLreuksoÙksH;% i`Fkd~ ,desokf}rh;% vkRek vfLeA ee tUe u] e`R;q% u] eka [kM~xa

Nsarqa u ‘kDuksfr] vfXu% Tokyf;rqa u ‘kDuksfr] ok;q% ‘kksf”krqa u ‘kDuksfr] tya vknzZf;raq

u ‘kDuksfrA vga vukfn% vfLeA vga tUejfgr% vpy%] vLi’kZ% loZK% loZ’kfDreku

p iq#”kks·fLeA vkRek ‘kjhja eu% ok ufLrA lk rq ,rsH;% i`Fkd~ orZrsA ,oa jhR;k l%

nso% KkuizlwrkuUnsu r`Irks la ~tkr%A

laLdrtxr~ osc fMtkbfuax lsok

vc ik;sa osclkbV lsok U;wure ewY;ksa ij A

laLd`r ls lEcfU/kr osclkbV vk/ks ewY;ksa ij o laLd`r CykXl

fcYdqy fu%'kqYd A lEidZ djsa & 9532991551 vFkok bZesy djsa &

[email protected]

http://www.sanskritjagat.com, .org, .co.in,

Page 7: Sanskrit e Magazine

laL—rHkk"kk;k% nsoHkk"kk bfr ukekUrje~ A fdUrq lkekU;k%

tuk% cks/kfUr ;r~ nsokuka Hkk"kk bfr nsoHkk"kk A fdUrq oLrqr% ,"kk nsoL; Hkk"kk A v= nso% bR;L;

'kCnL; vFkZ% bZ'oj% bfr vfLr A vge~ vk/kqfudkuke~ ,sfrgkfldkuka iqjkrus dkys fo"k;s rs"kka

fopkjku~ KkRok dsoya gflrqa 'kDuksfe A ,rs ,sfrgkfldk% onfUr ;r~ iqjk tuk% o`{kk.kka i=s"kq ;su

dsu çdkjs.k fy[kfUr Le A ,"k% bfrgkl% ukfLr vfirq fouksnek=e~ A ;r~ fouk HkkSfrdle`f)%

vfHk;kfU=fdle`f)% bZ–'kh Js"Bk Hkk"kk fodflrqe~ u 'kD;rs A laL—rHkk"kk vy³~dkjkuke~ fuf/k%

vfLr A bZ–'kkuke~ vy³~dkjkuke~ jpuk xgus l?kus fofius mifo'; u drqaZ 'kD;rs A vU;kuka

Hkk"kkuka O;kdj.kfu;ekuka fu/kkZj.ka vfi nq"dja ;r% vioknk% cgo% lfUr A laL—rO;kdj.ksu rqY;k

i)fr% dL;kf'pr~ Hkk"kk;k% vfi ukfLr vk/kqfudkuke~ p ,sfrgkfldkuka dFkua ;r~ laL—rHkk"kk

o`{kkuka v/k% fodflrk bfr ,d% vf'k"V% ifjgkl% A rs"kka dFkua ;r~ v|rU;k% oSKkfufdçxfr% iwoaZ

u tkrq vklhr~ bfr iw.kZr;k vLohdj.kh;e~ A laL—rO;kdj.ks vfi vioknk% lfUr fdUrq rkofUr

u A vU;k% lokZ% Hkk"kk% lrrk% ifjofrZU;% lfUr A vk³~XyHkk"kke~ mnkgjkfe ;r~ çR;ge~ ,d%

uwru% fo}ku~ vkxPNfr onfr p Hkorke~ ,rs&,rs Hkk"kkç;ksxk% lEçfr iqjkruk% bfr rs p

vokZphuk% ç;ksxk% ,rs p ,rs p bfr A dFka bZ–';% Hkk"kk% lH;rk;k% Hkkja oks<qa 'kDuqofUr ;k%

Lo;eso ins ins ifjorZu'khyk% lfUr A lH;rk;k% HkkjoguL; lkeFkZ~;e~ rq laL—rHkk"kk;ke~ ,o

vfLr ;k dkysu u ifjorZ~;rs A laL—rHkk"kk;k% iqjkrurea ys[ke~ vfi fu"dkL; i';Urq ;r~

HkoUr% ra ys[ka cks/krqa 'kDuqofUr A ,"kk okd~ vU;Hkk"kk;k% fo"k;s lE;d~ ukfLr A

,da fe=e~ eke~ mfnroku~ ;r~ Hkoku~ laL—re~ vf/kxPNfr psr~ fookgs =qfViw.kkZu~ 'yksdku~

mPpkj;r% if.Mrku~ Hkoku~ lehdrqZe~ vgZfr bfr A vga ra fe=a i`"Voku~ ;r~ fda Hkoku~

vk³~XyHkk"kka vf/kxeusu ek=s.k vfHk;Urk oS|% ok Hkforqa 'kDuksfr \ rr% fe=e~ cksf/kror~ ;r~

Hkk"kkf/kxeue~ ,de~ m|ksxflf)% p vU;k A laL—rHkk"kk ;"Vkjk.kka iwtdkuka p ,o Hkk"kk bfr Hkze%

vilkj.kh;% vLekfHk% A laL—rsu u dsoya ;tua iwtua p 'kD;rs vfirq vfHk;Urkj% oS|k%

bR;kn;% vfi drqaZ 'kD;rs bfr tukuka eufl LFkkiuh;e~ A ,rr~ loZe~ ljyr;k Hkfo";fr ;fn

laL—rHkk"kka lEHkk"k.kL;kfi ek/;ee~ fØ;rke~ A fdUrq ,rr~ rnSo Hkfo";fr ;nk vkLekdhuk% laL—

rf'k{kdk% vuqoknfof/ka R;äok laL—rlEHkk"k.kek/;esu ckydku~ laL—rHkk"kka ikB;fUr A oLrqr%

laL—rHkk"kk;k% ikBue~ lEHkk"k.ke~ p dsoya i;kZIre~ ukfLr A 'kuS% 'kuS% loZf'k{kkuka ikBuL;

ek/;e~ vfi laL—rsu Hkosr~ A loZfo|k f="kq x.ks"kq foHkktua drqaZ 'kD;rs ;Fkk czãfo|k jktfo|k

of.kfTo|k ¼vfHk;kfU=fd okf.kfT;fd bR;kfnfu½ bfr A ,rr~ ,o f=fo/k% f}tRoe~ A ;s fn"Vîk

LoHkkokr~ ok laL—rHkk"kka u v/;srqa 'kDuqofUr rs ,o prqFkZoxZ% prqFkZJsf.k% 'kwæ% ok bR;kfnfufHk%

ukefHk% vfHkfgrkfu A dq= v= tkfrO;oLFkk \ ;r% dksSfi dfLef¥~pr~ ,o fo|kx.ks

Lo'kSf{kdkgZrk;k% vk/kkjs.k ços"Vqa 'kDuksfr ;Fkk fofo/ks"kq ikBîØes"kq v|Ros Hkofr A

Page 8: Sanskrit e Magazine

,d% ç'u% cgquka tukuka eufl

mitkrqa 'kD;rs ;r~ fde~

vfHk;kfU=fd&okf.kfT;fd&vkfnuka fo|k% laL—

rek/;esu ikBf;rqa 'kD;Urs \ oLrqr% ,"k%

vL; ys[kL; fo"k;% ,o ee p ere~

,rfLeu~ fo"k;s fu'p;kRede~ ,o u rq

udkjkRede~ A

,rL; —rs f'k{kdkuka vU;tukuka

pkfi laL—rlEHkk"k.ks çf'k{k.k% vfuok;Z% A

dkfupu laLFkkukfu vfLeu~ dk;sZ ço`Ùkkfu

lfUr fdUrq v/kquk egÙkje~ p osxe~

visf{kre~ A

tkyi`"Bs uSdk% uSdklq Hkk"kklq

fyf[krk% ys[kk% lfUr A ,rk% lokZ% Hkk"kk%

çk;'k% laL—rHkk"kk;k% fHkUuk% A ,rs losZ

rs[kk% osnksifu"knkuke~ ppkZ dqoZfUr A foif.k"kq

vfi uSdk% rk–{kk% xzUFkk% miyC/kk% lfUr A

,rku~ lokZu~ ifBRok uSdk% tuk% Loku~

if.Mrk% eU;Urs A oLrqr% ,rs losZ

if.Mrekfuu% ,o fdUrq okLros rs if.Mrk%

u lfUr A dFka rs if.Mrk% Hkforqa 'kDuqofUr

;fn rs laL—rHkk"kka u tkufUr \ laL—rHkk"kka

fouk vfi Kkua Hkforqa 'kD;rs psr~ bZ'ojs.k

osnkuke~ mifu"kknkua iqjk.kkuka bR;kfnuke~ iqu%

iqu% laL—rsu ,o çdkVîue~ vko';de~ u

vklhr~ A

cgo% tuk% lfUr ;s"kke~

vk³~XyHkk"k;k jfprku~ nh?kkZu~ fo'kkyku~ laL—

rfo"k;s 'yk?kkiw.kkZu~ ys[kku~ HkoUr% yC/kqa

'kDuqofUr A vga eU;s ;r~ ,rr~

efgeke.Mue~ bnkuha i;kZIre~ vf/kda p u

vko';de~ A ;r% dk;aZ rr~ dq;kZr~ ;r~ drqZe~

'kD;rs rr~ vdk;aZ ;r~ u drqaZ 'kD;rs A ;Fkk

jlxksydL; efgeke.Musu ftºok;k% mnjL;

ok r`fIr% u Hkofr fdUrq dsoye~ [kknusu ,o

lk Hkofr rFkk ,o laL—rL; efgeke.Musu

vLekda r`fIr% u Hkofr fdUrq laL—rk/;;usu

lk Hkofr A bRFka laL—rL; efgeke.Mue~

vdk;aZ laL—rL; p v/;;ue~ ,o dk;Ze~ A

इदम अपि शकयत यत बहवः जन ः

आङलभ ष य ः एकस-व इ-जड-इतय पदपन वरणभयः

सिहहयपतत यतः एष वरणष त गपरणतसमबदधपवषयष महत

सौकय मतयतत । एव चत पक त जञ िपयतम शकनवपतत

यत कथम मह न मह न गपरणतपरध नः सयहपसदध तः

भगसपहत इतय पदनः गरतथ ः ससकतभ षय पवरपचत ः

? एतत सौकयहम कवलम मढधीन भर मः एव । अहम

आङलभ ष म धयमन पवदयत पभय पतिपकि ठयकरम

अधीतव न अपसम । अह पनशचयन कथपयत शकनोपम

यत सवहम अपभय पतिपकि ठयकरम ससकतम धयमन

अपि ि ठपयत शकयत । अपसमन पवषय कोSपि सतदहः

न पसत । एषः िथक पवषयः यत ससकतसय िठन एव

एकः परकलिः । अि एष व क बोधनीय यत

असम पभः उिरर उकत सौकयह पनशचयन तयजनीयम यतः

तसय िषठ गहन पन पवपशषट पन क ररण पन सपतत । परथम

वय एतसय उकतसय सौकयहसय िरीरण म न िशय मः ।

एषः अपभय पतिक उदयोगः िरणहरिरण व परणजीकतः ।

एषः िय हवररणसय कत पकमपि द पयतव न वहपत । अदय

लकषसखयक पन व हन पन सरणय पनर ङकश ः भतव

ध वपतत सपतत अपवरततव च परभत धमम उदगरपतत ।

एष म अपतररचय अगणय ः उदयोग ः सतत ः

व यजलयोः उभयोः बहवीपभः पवपधपभः िय हवररण

दषयपतत । न पतपचर तपर क जी-20समहः

कोिनहजननगर िय हवररणसय समीकररण थहम एक

पवश ल गोषठी आयोजयत । असय ः गोषठय ः एकमव

िरररण मः पर पतः यत िय हवररणसय समीकररण थहम पकमपि

मतयकय न पसत । पवपवध पन सख पन वधहक पन

Page 9: Sanskrit e Magazine

स धन पन कथ पनम हरणीय पन इतयपसमन पवषय मतयकय

अपसत यतः अि परकतः पकञचन लभयम नम अपसत

पकतत िय हवररणसय समीकररण थहम मतयकय न पसत यतः

अि परकतय पकञचन द तवयम अपसत । एतत पवजञ पनन

चररिसय ितनसय लकषरणम । इद नी

आधपनकौषधपवजञ न िशयतत । पकपञचत वषभयः पर क

एकः एव वदयः सव हन रोग न पचपकतसपयत अहहपत सम ।

अनततर रोग रण पर बलय एत वत अवतहत यत एक की

वदयः पचपकतसपयत अनहहः वततव न । तद वदयसमहसय

पचपकतस लयसय च आवशयकत ज तवती । सः क लः

अपि अतीतः । पकतत अदय परतयकसम रोग य नक ः

पचपकतस लय ः अिकषयतत । असय अथहः यत परतयकः

रोगः नक न पचपकतस लय न श सन अपसत ।

सवसथपनयमष आधपनकवदयष पकम अपि मतकयम

न पसत । वसततः भवत चत पचपकतस लयसय अधीन ः

रोग ः भवयः पकतत अि रोगसय अधीन ः नक ः

पचपकतस लय ः सपतत । एतत आधपनकशरीरपवजञ नसय

चररिसय ितनसय लकषरणम ।

पकमथहम एत दशयौ िररपसथतयौ ? एत

िररपसथतयौ वसततः दशहयतः यत ससकतहीन पशकष

िदधपतः कि नत शकनोपत । एत िररपसथतयौ वसततः

मतकयसय अभ वन ज त । ससकतहीन पशकष िदधपतः

मतकयसय अभ व न कत शकनोपत । मम अपभपर यः

एषः न पसत यत ससकतपशकष िदधपतः मतकयसय

िरणहरिरण अभ व करोपत पकतत जपनतरण मतभद न

सङखय न पनयतिरण कत शकनोपत । अदय यपद वय

गरणय मः तपहह ससकतभ षय पवरपचत न पभतन न

मत न सङखय चतःशत त अपधक न पसत । पकतत

एतय ससकतपवहीनय आधपनकिदधतय पवरपचत न

पभतन न मत न सङखय य ः गरणन अपि असमभवम ।

कपशचत आधपनकपवजञ पननः लोककलय रण थ

िल पसिकिद थ हन असमयक मतयतत अिर ः च त न

समयक एव मतयतत अतय ः च अिर ः तिसथ ः इव

वतहतत । एवमव कपशचत कञचन उदयोग लोककलय रण थ

समीचीन मतयत अिरः च अतयम अिर समीचीनम

मतयत । एवमव आधपनकवदयष अपि नक ः पवध ः

मतभद ः सपतत । कपशचत कञचन भोजय परपति दयपत

अिरः च अतयम अिर परपति दयपत । कपशचत पमषठ न

मधमहरोगसय क ररण वदपत अिरः च एव न मतयत ।

आधपनकपवजञ नसय इय िररपसथपतः आग पमक ल

अपि च दररततर भपवषयपत । ईदशीष िररपसथपतष

ससकतजञ न द पयतवम अपि च अपधक सवतत ज यत ।

सव ज नपतत यत अदयतव ससकतभ ष य ः परस रः

वधहम नः अपसत । पकतत ससकतजञ ः त वत न

परसीदययः य वत ससकतभ ष ः आङलभ ष न

पवसथ ियपत । एतत आवशयक यतः ससकतभ षय

पवन सद च रसमबदधपशकष य ः परद न अतीव कपठनम

अपसत । यपद च जन ः सद च ररनः न सपतत तपहह

ससकतजञ ः तष पनयमन न कत शकनवपतत । पनयमनसय

अभ वन दशसय पवशवसय व श सनम असमभवः एव ।

ससकतभ ष म अपतररचय अतयसय पञचत कसय पञचत

भ ष य दतत न म उिदश न सतदश न म नवसय मनः

य वत अव पत स मरथय न पसत । क पनचन उदहर पम अि

। एत दश पकञचन त अतन हज रवयहसय

आतदोलनक ल अभवत अदयपि च भवपत ।

आतदोलनक ल अह िशयन आसम यत पर तःक ल

कपशचत नत पकमपि वदपत सम । पकतत स यम ियहतत

तसय नतः व चः य न पवपभतन न अथ हन ििक र ः

जन ः च परस रयपतत सम त न सव हन खणडपयतव

खणडपयतव सः नत शर ततः भवपत सम । यतः स सव हः

Page 10: Sanskrit e Magazine

व चः ससकतभ ष य ः पभतनय भ षय परपति पदत ः

सपतत सम । य भ ष गहीतव नतरण एष िररपसथपतः

चत वय कथ मतय मह यत तय भ षय परपति पदत ः

सतदश ः छ ि रण मनः ियहततम पर पससयतत ? छ ि रण

मनः य वत उपचत न सतदश न पर ियरण छ ि रण च

मनसः िररवतहन एतौ दवौ पभतनौ पबतद सतः । अनयोः

पबतदवोः पशकषक न पनयोगः कवल परथम पबतद

ियहततम एव । पदवतीयपसमन पबतदौ क य परतयकसय

छ िसय सवसय एव । एतसय परथमसय पबतदोः कत एव

ससकतभ ष य ः महती आवशयकत । यतः

ससकतभ ष दवभ ष अपसत अपसमन पवषय कोSपि

सतदहः न भयत । पशकषकन कनपचत व मनषयरण

परपति पदत न भ व न छ ि य कसमपचत व

अतयमनषय य पर िपयत ससकतभ ष अतलनीय । एतत

सव बोपधतव एव यपद कोSपि अपभय पतिकयपदन

पवषय न कत ससकतभ ष अनह ह मतयत तपहह मखहतय

एव एषः तसय बोधः ।

अधन आय पत ससकतदरोपहन पवषयः ।

एत दश ः जन ः ज त न भपवत शकनवपतत य

ससकतभ ष य न दरहयपतत । पर यशः इम ससकतदरोपहनः

ससकतपरपमपभः अिकषय बलवततर ः पह भपवषयपतत ।

इम दव िररपसथतयौ पकमथ भपवषयतः असय चच ह बहपन

िषठ पन िररध सयपत । पकतत इम िररपसथतयौ भपवषयतः

अि कोSपि सतदहः न भयत । अह ऊह पम यत पवशव

ज त ससकतजञ न सखय िञच शत परपतशत त

अपधक न भपवत शकनोपत । अतः सहव सः इपत

पनयमः सवयमव पसदधः । पकतत एषः सहव सः िरणहतय

पवपचिः यतः वय सवः दरोपहपभः सह उपषत अपि न

शकनमः त न च सम िपयत अपि न शकनमः तभयः च

तिसथ ः इव अपि न आचररत शकनमः नव च तः सह

सतत ः योदध न शकनमः । आभयः िररपसथपतभयः

आसम कीनष श सतरष बहपन सम ध न पन सपतत ।

ससकतभ ष य ः अपधगमनसय उभयः ल भः । परथम त

पशकषकसय ल भः एव यतः सः पशकष य ः िररशदध स र

समपचतन रिरण अलिन क लन एव छ िसय बदधय

सथ िपयत शकनोपत । पदवतीय अपसत यत छ िः अलिन

क लन एव तततवन पशकष पर पसनोपत । उभयन ल भन

परगपतः चतःगरण भवपत । न पतपचर तपर क अहम अपि

जन न परररत पहतदीभ षय आङलभ षय च

जलिनिषठम पलखन आसम । पकतत शः शः अहम

अवगतव न यत एतत सव वथ एव । यतः

ससकतभ ष अपतररचय कसय पञचत भ ष य इतर य

मनस सवमनसः जपनत र न भ व न स कत पर िपयत

समयक अहहत न पसत । अतः ग यतत - िठत ससकत

वदत ससकतम ।

Page 11: Sanskrit e Magazine

J`f"VfLFkfry;kuka Kkua ok ftKklk

esVfQftDl~ ¼ Vedic

metaphysics ½ bR;qPP;rs

oSKkfudHkk"kk;ke~ A bna Kkua

dekZdeZfoe"kkZHkkos vLekfHk% u

Kk;rs A vL; fo"k;L; KkukFkaZ

osnkUrkfn Hkkjrh; 'kkL=k.kka

v/;;ueso vo';de~ A

foKkue~ r=kfi vk/kqfud foKkua ;kfu oLrwfu Hkwe.Mys lkSje.Mys ok iwoZeso

fofnrkfu lfUr rs"kka xq.kkxq.kkuka la'kks/kua djksfr vfUo"kfr p A brks·fi

lglzsH;% o"ksZH;% vuUrjefi foKkua Lodh;a ,defi thoa lz"Vqe~ v'käeso

A thoL; J`f"V% bnkuhefi jgL;e;h ,o vfLr A

J`f"VfLFkfry;kuka Kkua ok ftKklk esVfQftDl~ ¼ Vedic

metaphysics ½ bR;qPP;rs oSKkfudHkk"kk;ke~ A bna Kkua dekZdeZfoe"kkZHkkos

vLekfHk% u Kk;rs A vL; fo"k;L; KkukFkaZ osnkUrkfn Hkkjrh; 'kkL=k.kka

v/;;ueso vo';de~ A l ,d% ,o ekx%Z A deZ&deZQye~ & vfLeu~

fo"k;s ;fn o;a fpUr;ke% rfgZ vk/kqfudk%

onfUr vLekda ijaijk iqjkruh vfLr A

bnkuha rL;k% vkSfpR;a ukfLr

bfr AA

deZ&deZQyL;

ftKklk ,o

uko';da] rÙkq dsoYka

v/;;ukFkZeso] rL;

çk;ksfxda vkSfpR;a

ukfLr bfr Hkkouk

bnkuha loZ= çl`rk

vHkor~ A ,rÙkq

voSKkfuddFkueso A

rLekr~ dkj.kkr~

LosPNkpkfj.kke~ la[;k vfi cgq vf/kdk tkrk A

Page 12: Sanskrit e Magazine

bnkuhefi tUekUrjk.kke~

deZQyeso o;a losZ vuqHkoUr%

Le%] vfLeu~ tUefu ;fn~defi d`ra

rL; Qya Hkfo”;s tUetUekUrjs"kq

Hkksäqa fl)a d`refLr Hkxork A

;Fkk 'krekukfu xrkfu rFkk

dkykUrjs iqjkru/keZKkuL; osnkuka

p vFkaZ ys[kdkuka lELdkjkuqlkjs.k

vuqHkokuqlkjs.k p ifjofrZra foLr`ra

p A ;fn o;a iwoZtuka ekxsZ

fdafpnfi vpysu fo'oklsu ç;Rua

dqe%Z rfgZ vLekda vfi rk–'kh

flf)% Hkosr~ A Lo/kesZ dL;kfi n`<%

fo'okl% ,d ,o ra rfLeu~ ekxsZ

;'kfLoua djksfr A

bnkuha dk;kZy¸kL; mnkgj.ka

Lohdqe%Z A r= ,dk ;kstuk vfLr

bfr fpar;ke% A ;kstukFkaZ ,d%

dk;ZdrZ.kke~ x.k% vko’;d% A l%

x.k% ;kstuk;k% O;oLFkkidL;

vkns'ksu dk;aZa djksfr A losZ rL;

vkns'keso Jq.ofUr iky;fUr p A

O;oLFkkid% egkO;oLFkkidL;

vkns'keso iky;fr A rL; v/k%

,o Lodh;k dk;kZpj.kifjf/k% bfr

vaxhdjksfr A egkO;oLFkkid%

dk;kZy;L; v/;{kL; vkns'ka

iky;fr A

r= rq o;a lokZu~ fu;eku~

cgqekua lEekuefi larks"ksu ,o

rnfi ç'ua fouk Lohdqe%Z A ;fn

vlarq"Vk% Le% rfgZ dfr okja

fpar;ke% vlarks"k% dFka çdVuh;%]

çdVuh;% ok u ok bR;kfn A r=

deZQya æO;:is.k fofnra Hkofr A

ijUrq ;|srr~ vLekda

/kkfeZdthous Hkofr]

ikjekfFkZdlEca/kfo"k;s Hkofr rfgZ

LohdrqaZ vLekda vga Hkko% u

vaxhdjksfr A ,"k ,d ,o vLekda

iruL; gsrq% Hkofr A ;fn

vLekda HkkX;su o;a larq"Vk% u

Le%] nkSHkkZX;a fuokjf;rqa bPNUr%

Le% rfgZ ds ç;Ruk% fØ;Urs

vLekfHk% \ ç;Ru% rq nwj%]

fparuefi o;a u dqe%Z v|Ros A

;nk o;a 'kqHka deZ ,o u

dqe%Z ] rfgZ 'kqHkQykis{k.ka rq

vrkfdZda fdy\ v= deZQya

bfUæ;sH;% u fofnra A ,rr~

vrhfUæ;a Kkua dFka çkIuqe% \ ,"k

,d% ,o ekx%Z lUr`Irs% fdy \

vLekda thoua ,dk ;kstuk ,o

bfr HkkforO;a A vLekda lekt%

,d% dk;kZy;% bo A r= vLekda

Page 13: Sanskrit e Magazine

iwoZtUekuqlkjs.k deZ.kk vLekda

tUefoÙklkSd;ZlELdkjkn;% çkIrk%

HkofUr A vLekda rq ;kor~

tUe#is.k tUegsrquk nÙkefLr rkon~

laiw.kZr;k vkthoa J);k vuql`R;

] Å/oZyksdçkIR;FkaZ ç;Rudj.ka ,o

oje~ v| u fparuh;a vU;S% fda

çkIra] vU;su fda d`ra u d`ra

bR;kfn A

,dsu vf/kda /kua çkIra psRk~]

vU;su Kkua

vf/kda çkIra

Hkofr

çk;'k%] ,d%

ykSfddlk/kus

vxzs L;kRk~]

vU;%

ikjekFksZ vxzs

L;kr~ A

vLekda fLFkfr% ldkj.keso Hkofr

A vU;fLeu~ tUefu ,rr~ Hkxork

ifjorZ;rs çk;'k%] vfLeu~ tUefu

,o dykUrjs fda Hkofr bfr o;a u

tuhe% A ,dSdfLeu~ euq";s vfi

,dk fof'k"Vrk Hkofr ,o A

vfLeu~ ekxsZ T;ksfr''kkL=a cgq

midkjh vfLr A vLekda

deZ&deZQyknhfu tUedq.MY;ka cgq

lehphur;k O;äkfu HkofUr A

}kn'kHkko}kjk ,dL; laiw.kZthouL;

mís'ka xkspfjra Hkofr A rL;

ekxZn'kZusu o;a vLekda thoukfu

HkO;kfu lkFkZdkfu p drqaZ 'kDuqe%

bfr fun'kZuiwoZda dfFkrqa 'kD;rs A

T;ksfr''kkL=kr~ foKkuxf.krs

vfoHkkT;s A ,rÙkq deZQyk/kkfjre~

A r= ikjekfFkZde~ Kkuefi

vko';de~ A T;ksfr''kkL=a

v/;kRefoKk

u'kkL=;ks%

e/;s lsrqfjo

fojktrs A

ekrq%

ikn;qxys

lefiZre~ A

fpje~ laLd`re~

[email protected]

Page 14: Sanskrit e Magazine

o;a losZ vrhoHkkX;’kkfyu% vLe% ;r~ o;a ,rkn`’ks ns’ks tUeizkIroUr%A ;%

lalkjL; izkphurea loZJs”k% ok ns’k% orsZrsA ;nk vejhdk&:l&bXySaMknhuka

vfLrRoeso u vklhr~ rnk ,o Lons’ks osnln`’kkuka xzUFkkuka jpuk tkrk vklhr~A

lektL; lqj{kk;k% ,dkRerk;k% p Hkkoa tkxj.kk; ijefirk ijes’oj% uSdkfu

:ikf.k /k`Rok ns’ks vfLeu~ tUeyHkr~A futhLokFkZL; iwR;ZFkZa lektL; mis{kk]

lk/kqln~fHk% lg vU;k;% /keZL; mis{kdk.kka loZuk’kk; izHkqjke% Jhd`”.k’p

tUeLohd`R; rs”kka loZuk’ka d`roUr%A vfLeUuso ns’ks vla[;dk%

riLoh&lk/kq&lUr&_f”k& equ;k’p foKku&xf.krkfnuka Hkk”kk;k% izdk.Mk%

fo}kal% izfl)ys[kdk’p izdfVrk% vHkou~A ckyd&dU;k&efgyk& iq#”kk.kka p

:is.k vfrJs”Bk% R;kfxu% rifLou’p tuk% izdfVrk%A vrSo ,rkS Hkwfea iq.;Hkfe%

bfr dF;rsA ifjokjs lekts ok lq[k’kkfUra fodkla p xfra iznkuk; f=l`.kka

‘kfDruka vko’;drk HkofrA ;k% tu’kfDr% ]/ku’kfDr%] Kku’kfDr% p

dF;UrsA tu’kDrs% vFkZ% orZrs tula[;kA lalkjs ;+|fi lokZf/kdk tula[;k rq

phuns’ks orZrs rFkkfi rL; rqyuk;ka LoL; ns’kL; {ks=Qya cgq U;wua or ZrsA

{ks=QyL; rquk;k% vk/kkjs lalkjs lokZf/kdk tula[;k vfLeUuso ns’ks orZUrsA

oSnsf’kdkdze.kS% la?k”kZa d`Rok lok/khurk izkIr;s loZ’kfDreku~ loZrks·f/kdk%

lsuk% vfleUuso ns’ks vklhr~A b;a dhn`’kL; lkSHkkX;L; okrkZ vfLr\ ;r~ LoL;

ns’k% /kfeZdsu lg d`f”kiz/kkuns’k% orZrsA vUu&’kkd&Qykuka p

fofo/kLo:ikf.k rFkk p vL; vR;·f/kdkizkfIr% vfLeUuso ns’ks HkofrA vr%

Hkkstukfnuka lEiUurk rL; xkSjoe;h Lo:ia ok v= miyH;rsA v;a dhn`’kL;

vk’p;ZL; fo”k;% vfLr] ;r~ xr&lglzo”kS% Lons’ks

ghjk&lqoZ.k&ykSg&vaxkj&fofo/kksi;kxkuka p lkexz~;k% vR;f/kdek=k;ka

leqiyH;UrsA loZfo/k&m|ksxku~ jsy;kukfu pkydkaxkjk.kka p fo’kkyHk.Mkj%

fogkjs e/;izns’ks p miyCH;rsA v;a /ku’kDrs% izrhda orZrs vrSo o;a lons’ka

lo.kZHkwfeukEuk dFk;ke%A fo’oa fnXcks/kd% egku~ xzUFkkuka jpuk vfLeUuso

Page 15: Sanskrit e Magazine

ns’ks vHkor~A osn&jkek;.k&egkHkkjr&ln`’kk% egku~ xzUFkk%

Hkxon~xhrkln`’klkfgR;a ;r~ ekxZfunsZ’kua iznRre~ rnfo’oO;kih orZrsA

,rs rkn`’kk% xzUFkk% lfUrA ;ku~

loZlkekU;ukxfjdsH;% Lohd`R;

vfrfo}kUl% izkf.ku% vfi

lEiw.kZthous ijk;.ka d`Rok Kkua

dkS’kya p izkIuqofUrA

fpfdRlk&xf.kr&foKkukfnukefrizk

phudkyknso vuqiea nkueL;So

ns’kL; fo’ks”krk vklhr~ vr% v;eso

Kku’kfDr% orZrsA ,rklka f=l`.kka

‘kfDruke~ vk/kkjs O;fDrlq vgadkj%

vU;k;’plekxUraq ’kDuksfrA vr%

lalkjL;k;esdek=ns’k% vfLr ;=

prqFkkZ ‘kfDr%^^loZLokiZ.ke~** bfr

loksPpizkFkfeZdrk iznRrk vfLrA

loZloa R;DRok] Hkxon~lsok:is.k

lekta fnXcks/kdk%

lk/kq&lU;klh&_f”k&equ;’p

vL;So ns’kL; vuqiea nkua or ZUrsA

Lons’kL; uke vfLr Hkkjre~]

fgUnqLFkkue~] vk;kZorZa pA

Hkkjr’kCnL;kFkZ% vfLr] Hkk$jr%

vFkkZr~ KkUkL; izdk’ka lsok;ka jr%A

nsorkuka jk{klS% lg ;q)s lgk;dk%

vrho&ijkdzehlezkVnq”;Ur% iqu’p

KkuL; leiZ.kL; ok izrhd%

fo’okfe=L; iq=h ‘kdqUrk;k% lqiq=%

HkjrL; ukfEu vL; ns’kL; uke

Hkkjre~ bfr LFkkfire~A Hkkjrs ‘kDrs%

KkuL; loZLokiZ.kL; p

v{k;Hk.Mkj% vklhr~A vr%

lektlsok;ka jrL; ukfEu vL;

ns’kL; uke Hkkjre~ vHkor~A

fgeky;%¼fg½r%

flU/kq^fgUnegklkxje~* ¼U/kw½ Ik;ZUra

izlfjr% ^LFkkue~* bR;L; ukEu%

vL; izkphu uke fgUnqLFkkuefi

LFkkfire~A vL;ns’kL;kfnokflu%

Lo&izkphu&iwoZt% vk;Z%¼Js”Bk%½

tuk% vklu~] vr% rL; uke vk;kZorZ

bfr vklhr~A v[k.MHkkjrL;

lu~1947r% iwoZe~ jpuka

euflfu/kk; fopkja dqeZ’psr~ ,oa

izfrHkkfr ;r~ Hkxork d`Ik;k

vLeH;e~ vuqiea nkua izkIre~ vfLrA

o;a dsoya unhuka lkewfgdfp=a

fufeZ;ke ioZrkuka ok HkkjrL;

lR;:ia izdfVrks HkofrA ekrq%

dzksMkr~ tUeuksijkUre~ vLekda

ikyua iks”k.ka p izdfrnsO;k% Hkwfe%

tye~] ok;q% lw;ZL; p fdj.kkfu

dqoZfUrA rs”kkeHkkos dL;kfi

thouelEHkkO;a orZrsA fo’os

Page 16: Sanskrit e Magazine

dfrpu~ ns’kk% rkn`’kk% lfUr ;=

vko”kZa ‘khr% Å”.ka ok ,o Hkofr

ijUrq vLekda ns’ks lkSHkkX;kr~

“kM~&_rquka vkuUn% izkI;rsA o”kkZfHk%

unhfHk% ok Ik;kZIra tya izkI;rs]

lw;ZL; izdk’k% ok;q% ok izkI;rs

/kjrhekrq%dzksMkr~ vUua Qya

‘kkdkfnuka p v{k;Hk.Mkj%

izkI;UrsAvezln`’k% vfrizfl)a Qya

rl;So nkua orZrsA vrSo o;a ,ra

nsoHkwfeHkkjra dFk;ke%A vrSo

vLekda ns’kL; ijEijk dF;fr ;r~

HkkjrL; lR;ukxfjd% l% orZrs] ;%

dL;fpr tkfr% mitkrhuka fdeFkZa u

L;q%] ukfLrd% Hkorq vkfLrd% ok ]

iwtk&ikBkfn l% fdeFkZa u Lo&jhR;k

dq;kr~ ijUrq l% Hkkjra

Lo&tUeHkwfe% Lo.kZHkwfe% ok eU;rs A

rFkk p Lons’ka ik”kk.kkfnuka lewga u

eRok ra txrtuuh Hkkjrekrk

dFkf;Rok cks/k;frA lons’kL;

bfrgkl% dFk;fr ;r~ vL; ns’kL;

lk/kulEiUurka /;kus laLFkkI;

vL;ksifj LoL;

vf/kiR;LFkkiue~]vl;

lEiUurkfHk% Lons’kL;

fodkldj.kL; p mn~ns’ksu uSds”kka

ns’kkuka ckn’kkgk% Hkkjrs o`gnkdze.ka

d`roUr%A ;qukukr~ fldUnj%

vkRekua fo’ofotsrk

fuekZ.kL;kdka{k;k v= vkdze.ka

d`roku~A l% vlQy% tkr% rnk

lSY;wdl% vkxroku~A eqxyttkrhuka

ckcj%] vdcj% vojaxtsckn;%

,rnso dk;Za droUr%A izkphu

bfrgkla dFk;fr ;r~

vf/kdla[;dk% vkdze.kdkfj.k%

ijkftrk% vHkou~ ijUrq vxzs lekts

HksnHkko% O;fDrxrLokFkZL; izo`fRr%

lektL; mis{kkdkj.kkr~ p vusdk%

tuk% rs”kka lg;ksxa d`roUr%

vLekn~dkj.kkr~ ‘krkf/kdo”kkZf.k

;kor~ HkkjrL; fofHkUu{ks=s”kq

eqxykf/kifruke~ vf/kiR;e~ vHkwr~A

rs”kka uSdk% ijk/khuk% vf/kifru%

vHkou~A HkjraLok/khurk;k%

ijk/khurk izkIrkA lRrk;ka vkxrs lfr

,o rs ujlagkja dkfjroUr%

Lo&laLdfraijEija thouewy;kfu

p uk’kf;rqa b”VoUr%A ‘kDR;k

vU;k;cysu p /kekZUrj.kL; dk;Za

d`roUr%A fo’oL; v;esdek=ns’k%

orZrs ;= lglzkf/kdo”kkZf.k ;kor~

vkdze.kkfu tkrkfu rFkkfi

Lo&txn~tuuh Hkkjrekrq% dzksMkr~

,rkn`’kk% Js”Bk% rstfLouk% izkf.ku%

tUeyHku~ ;s

oSnsf’kdkdze.kdkfjfHk% vuojra

Page 17: Sanskrit e Magazine

la?k”kZa d`roUr%A rku~ lehphujhR;k

LFkkrqa u nRroUr% uSdk% rku~

ijkftroUr% rs”kka “kM~;U=k.kka uk’k%

ijk/khurka Lok/khurk;ka

ifjofrZroUr%A vxzs

bXyS.M&Qzkal&gkyS.M&iqrZxkykr~ p

,rkn`’kk% tuk% vkxrk%A ;s uSdsH;%

u`isH;% ;kpuka d`Rok O;kikjL;

vuqefra Lohd`roUr%A rs vfr

lkekU;% vklu~A rku~ lehia lEiRrs%

Hk.Mkj% u vklhr~ ijUrq rs”kke~ bPNk

vklhr~ Lo.kZHkwekS Hkkjrs

vf/kiR;LFkkiue~A bXyS.Mokflu%

,o ^bLVbf.M;kdEiuh* bfr

laLFkk;k% LFkkiuka d`RkoUr%A

Hkkjrh;tus”kq rs LoL; dkS’kY;cysu

Hksn&Hkkoe~ mRikfnroUr%] rs”kq

futhLokFkZL; Hkkoa tkxzf;Rok rku~

Lo&lg;ksxh fufeZroUr%A Lo&jkt;a

laLFkkI; Lo&lsuk;k% lg;ksxL;

ukfEu uSds”kq jkT;s”kq vU;k;% d`r%A

gR;kdkfjrk rs”kka lUrrh% flagklus

mios”Vqeolja u nRroUr% iqu’p

‘kuS% ‘kuS% rs Hkkjrs Lokf/kiR;a

LFkkfiroUr%A vkXykuka Hkkjrs

vf/kdkj% tkrk vklhr~A Lo&ns’k%

ijk/khu% vHkor~ ,rkor~ Hkwrs lfr

vfi ,rkn`’kkuka izk.khuka U;work vfi

u vklhr~ ;s Hkkjra

txn~tuuhHkkjrekrk bfr eRok

vL;k ekua lEekua izfr”Bka p

o/kZf;rqfePNfUr LeA rL; lqj{kk

xfjek ok o/kZuk; LoL; loZLokiZ.ka

dqoUr% vklu~A rs tkfr&

mitkfr&futhLokFkZa p egRoa u nRok

jk”VªHkfDra iz;PNfUr LeA

vkXy’kkludkys Lok/khurk;S uSds”kq

{ks=s”kq iz;klk% rq vusdk% fofgrk%

ijUrq 1857bZ- reso”ksZ lEiw.ksZ·fi

Hkkjrs LorU=rklaxzke% tkx`r%A

vkXylRrk/kkfjfHk%rs”kka lsukfHk% lg

p ;q)efi tkre~A vrSo ra

Lok/khurklaxzke% bfr dF;rsA

vfLeUuso dky[k.Ms lkSHkkX;su

Lo&ns’ks uSdk% ,rkn`’kk% egkiq#”kk%

Lok/khurklaxzkeL; lSfudk’p

vHkou~A ;s fgUnq&eqf’ye;ks%

,dkRerk] /keZa izfr fu”Bk

iz[kjjk”VªHkDrs% p vk/kkjs ,rr~

egRoiw.kZa dk;Za d`Rok nf’kZroUr%A

uSdk jktku% lsfudk% efgyk%

lkekU;ukxfjdk% deZpkfj.k’p

LoL; lEiw.kZ’kfDra ;kstf;Rok

LoL; R;kx&riL;k&cfynkuL; p

izTofyreqnkgj.ka izLrqroUr%A

Page 18: Sanskrit e Magazine

|o;a rkn`’kL; ns’kHkDrL; fo”k;s ppkZa dqeZ% ;L; d`rs

bfrgkls dxZnL; e’;k% p vHkko% Kk;rsA Hkkjrh;

frgklL;fuekZrkj% vfirs”kkeso vf/kdka ppkZa d`roUr%

;s dsoya ‘kjhjkr~ Hkkjrh;k% vklu~ ijUrq efLr”dkr~ ns’kfojksf/ku% ,o

vklu~A ;s Loekr`Hkwe;s LoL; lEiw.kZa ifjokja Loizk.ka p iznÙkoUr% rsH;%

iafDr};a ok ,diqVa dxZna i;kZIre~ vHkor~] ijUrq ;s oklrfod:is.k

ns’kfojksf/ku%

vklu~ dsoya loL;

pfj=a lekta iqjr%

n’kZuk; ns’kHkDrk%

vklu~

rs”kkeksifj

lEiw.kZa bfrgkla

,o fyf[kroUr%

,oa Kk;rs ;r~

lEiw.ksZHkkjrs

,d% }kS ,o

ifjok% vklu~

;s lEiw.kZHkkjra

LorU=rka nkfiroUr%A

rs”kka ukEuk ,o vf/kdkf/kdk%

laLFkk% fo|ky;k% rFkk p lsoky;%

fpfdRlky;k’p LFkkfir% ;s Lo&thous

dnkfi dl;fpr~ lsoka u d`roUr%

vfirq tuS% Lo&lsoke~ ,odkfjroUr%A

rkn`’kkuka drs lEiw.kZe~ bfrgkleso

fufeZre~ A ijUrq ;s ^LoLeS LoYia

lektk; loZe~** bfr fpUr;fUr Le]

v

izeksndqekjs.k fyf[kr% ,”k% ys[k%

laLd`rtxr~fucU/kys[ku

izfr;ksfxrk;ka izFkeiqjLdkjk; fpr%

A izFkeiqjLdkj:is.k l% 5000

#I;dkf.k foftroku~ A rLeS

dksfV’k% ‘kqHkdkeuk% AA

Page 19: Sanskrit e Magazine

rs”kka d`rs ,dkiafDr% ,da iqVa

ok,o Ik;kZIre~ ,rkn`’kh

ekufldijk/khurk;k% mnkgj.kkfu

dq= ok fefy”;fUrA lEiw.ksZ bfrgkls

dsoya usg:ifjokj% xkW/khifjokj%p

,o n`’;rsA ;s dsoya vkXykuka

pkVqdkfjrka ,o dqoZfUr LeA

rs”kkesoxq.kxkua

dqoZfUr LeA vkXykuka lHkklq rq

usg:egksn;% Hkkjra izfr

vi’kCnkuka¼xkyh½ iz;ksxa vfi djksfr

Le] ;rksfg HkkjrL; fuUnkdj.ksu

vkXytuk% izlUuk% HkofUr LeA

vRkSovkXylSfudk% Loeso dFk;fUr

Le ;r~ usg: ‘kjhjkr~ rq Hkkjrh;%

orZrs ijUrq efLr”dkr~ vkXy%

orZrsA rfgZ ,rkn`’kkuka ppkZ loZ=

Hkofr ijUrq dq=k·fi

Å/keflagln`’kkuka ns’kHkDrkuka ppkZ%

U;wuk% ,o feyfUrA

d% vklhRk~ Å/keflag% \ bfr

fo”k;s iz’u% mnsfr ,oA 13 ebZ lu~

1928 bZ-reso”ksZ 20]000

dzkfUrdkfj.k% vfgalkRedjhR;kxks”Bha

dqoZUr%vklu~ rfLeUuso xks”B;ka 12

o”khZ;% lgkjuiqjokfl;% Å/keflag%

vfi r= vklhr~A r= HkoUr%

tkufUr ,o dk ?kVuk ?kfVrk \

rL; LFkkuL; uke~ vfLr

^^tfy;kokykckx**bfr rL;

eq;}kje~ vrhoy?kq% orZrsA

vkXylSfud% tujyMk;j%

funZ;rkiwoZda eq[;}kjs ,da

VSad;kue~ vuh; LFkkfiroku~ ;su

ØkfUrdkfj.k% iyk;ua drqZa u

‘kDuq;q%A vuUrja l% 20]000

ØkfUrdk.kkeksifj Hkqlqf.Mdk%

foLQksVf;rqe~ vkfn”Voku~A

vkXylSfudS% 30fues”ka ;kor~

Hkqlqf.Mdk% foLQksfVrk%

20lglzØkfUdkfj.k% vgqfrHkwrk%

l ~tkr%A rfLeu~ le;s Å/keflag%

,dfLeu~ Hkkxs vkRekua xksfiroku~

LoL;izk.kj{kka p d`roku~A

Ik’pkr~ vkgqfrHkwrkuka

ØkfUrdkfj.kka ‘koa l% vU;S% lg

fefyÙok lg;ksxa d`Rok ,d=h

d`roku~ rfLeUuso dkys rsu

l³~dYi% Lohd`r% ;r~ ee thouL;

vfUrea y{;a orZrs tujyMk;jL;

guue~ bfrA ;nk l% 15 o”khZ;%

vHkor~ rnk thfodksiktZuk;

rl;iqjr% leL;k% vkxrk% rnk l%

ykSgdkjL;] dk”BdkjL; p dk;Za

d`roku~A vuUrja rsu Kkra

;r~tujyMk;jL; LFkkukUrj.ka tkra

y.Muns’ksA rnk l% mikftZra /kua

Lohd`R;y.Muns’ka xrou~ dfrpu~

fnukfu l% Hkze.ka d`Rok

tujyMk;jL; vUos”k.ka d`roku~A

vuUrja /kua lekIra rfgZ l% fda ok

dq;kZr~ bfr iz’u% vkxr% rL;

iqjr%A iqu% l% y.Muns’ks ,dfLeu~

migkjx`gs¼gksVys½ dk;Za izkjC/koku~

Page 20: Sanskrit e Magazine

;nk l% dfrpu~ ekla dk;Za d`Rok

/kuktZua d`roku~ rsu /kusu l% ,da

^jkbQy* bfr Lohd`roku~ rr~

Lohd`R; tujyMk;jL; vUos”k.ka

vfi djksfr Le] Lodk;ZefiA

,dfLeu~ fnols l% prq”iFks

Mk;ja n`”Voku~ ;fn l% vfpdh”kZr

rfgZ vekjf;”;rA ijUrq l%

fpfUrroku~ ;r~ ;fn bnkuha ,ra

ekjf;”;kfe rfgZ ee dk;jrk

Hkfo”;frA ;Fkk ,”k% vLekda ns’ks

lHkklq Hkqlqf.Mdk% pkfyroku~

vklhr~ rFkSo vgefi ,ra

dL;kf´~pr~ lHkk;ka ekfj”;kfe bfr

fofpUR; l% ra R;Droku~A

dsH;f’pr~ fnolsH;% y.Muns’ks

tujyMk;jL; vkXyS%

lEekulekjksg% vk;ksftr%A rfLeu~

lekjksgs y{;k·f/kdk% vkXyk%

leosrk% vklu~A rfLeu~ le;s

Å/keflagks·fi lwpuka izkI; r=

xroku losZH;% i`”Bs mifo’; l%

Ik’;u~ vklhr~ ;nk dk;Zdzek%

izkjEHk% rnk losZ·fi vkXyk%

,dLojs.k rL; xq.kxkua dqoZUr%

vklu~] ;r~ ,”k% HkkjrL; 20

lglzØkfUrdkfj.k% ekfjroku~A

cgqxq.kxkua JqRok Å/keflag% rL;

xq.kxkuJo.ks vleFkZ% tkr% rnk

l% ‘kkUR;k mRFkk; Mk;ja fud”k%

xroku~ iqu% Mk;jL;d.kZL; v/k%

^jkbQy^ bfr LkaLFkkI;

foLQksfVroku~A Mk;j% {k.kek=s ,o

dFkko’ks”k% tkr%A

,rPNoZa n`”V~ok eq[;}kjs ;%

^tujyvkQiqfyl* bfr vkj{kd%

vklhr~ rL; gLrkr~ rL; Hkqlqf.Mh

HkwekS ifrr%A iqu% ;nk Å/keflag%

re~ vdFk;r~ ;r~ vkxPN eka cUnh

dq# rnk rL; vkj{kdL; gLr%

dEik;ekua Hkofr LeA rnk

Å/keflagsu Kkra ;r~ v;a cgqHkhr%

vfLr] vr% LoL; Hkqlq.Mha R;DRok

mDroku~] eka cUnhd`Rok U;k;y;a

u;rq A rnk vkj{kd% ra Lohd`R;

U;k;y;a izfr uhroku~A ;nk

U;k;k/kh’k% iz’ua d`roku~ ;r~ Hkor%

lfo/ks iyk;uL; iw.kZle;% vklhr~

rFkkfi Hkoku~ iyk;ua fdeFkZa u

d`roku \ rnk Å/keflag% vmÙkjr~

;r~ ;fLeu~ ns’ks vga tUeizkIroku~

vfLe rfLeu ns’ks tuk% iyk;ua

uSo dqoZfUr vfirq le;kxrs lfr

Lo&o{kLFkys Hkqlq.M~;k% xksfydka

LohdqoZfUrA

iqu% U;k;k/kh’ksu vij% iq’u%

iz”V% ;r~ ;fn Hkoku~ Lons’ka

vxfe”;r~ rfgZ Loln`’k% cgwu

Å/keflagku~ fl)ku drZqqe~

v’k{;r~A rnk Å/keflagsu dfFkra

;r~ egksn;! Hkoku~ ,oa ek

fpUr;rq] Hkoku ;nk eka e`R;qn.Ma

nk”;fr rfLeUuso fnols

lglzk·f/kdk% Å/keflagk% Hkkjrs

Page 21: Sanskrit e Magazine

Hkfo”;fUrA HkkjrHkwfe% ohjk.kka

tUenk=h orZrs r= ukfLr U;work

ohjk.kke~A ;nk Å/keflagsu

,rkn`’keksÙkja nÙka rPNoZa U;k;k/kh’ksu

cgq /;kusu Jqre~ vUrs ;nk l%

e`R;qn.Ma nkrqa ys[kuk; m|qDr%

vHkor~] rnk rL; gLr% dEik;ekua

tkre~ vklhr~ A U;k;k/kh’kL;

fu.kZ;kuUrja ;nk tYykn% rL;

eq[kkPNknua drqZa lekxrk rnk l% ra

fu”ksf/kroku~ ;r~ ukfLr

eq[kkPNknuL;ko’;drkA vUrs l%

oUns ekrja] Hkkjr ekrk dh t;

bfr mPpkj;u~ e`R;qjTtqa Lod.Bs

izlUueulk LFkkfiroku~A

;nk U;k;k/kh’k% rL;

vfUresPNk fo”k;s iz”Voku~ rnk rsu

mDra ;r~ ee vfUresPNk vklhr~

tujyMk;jL; uk’k% dj.kh;% rRrq

tkre~ vU;k dkfi ukfLr eesPNkA

,rkn`’kkuka Loekr`Hkwe;s vkgqfrHkwrkuka

ns’kHkDrkuka Lej.ksu ‘kjhjs jksek ~p%

l ~tk;rsA iqu’p vijfLeu~ Hkkxs

nq%[ke·fi Hkofr ;r~ ,rkn`’kkuka

ns’kHkDrkuka fo”k;s vLeku dq=k·fi

dfLef’pr~ fo|ky;s bfrgkls ok uSo

ikB~;rsA loZ= bfrgkls vkXykuka

;oukukeso p xq.kxkua n`’;rs rsH;%

vof’k”Va LFkkua rs”kka pkVqdkjk.kka

d`rs vkjf{krks HkofrA

dFka ok vLekda lUrfrlq

HkkjrHkwfea izfr leiZ.kL; Hkko%

tkx`rks Hkfo”;frA v/kquk o;a

Ik’;ke’psr~ lekts loZ= o;a LoL;

laLd`fra foLejUr% Le%]

ik’pkR;ns’kkukeuqdj.k a dqoZUr% Le%A

vLekda Hkkstukfn okL=kfn loZefi

rs”kkeso vuqdj.ka orZrsA x`gs ekrj%

firj’p Lo&laLd`fra foLe`R;

LockysH;% vkXykuka Hkk”kk ikBua]

rs”kka os’kHkw”kk /kkj.ka izkFkfedRkk

;PNfUrA vr% vLekfHk% Lo&thous

izFkes ifjorZua dj.kh;e~] vuUrja

vU;sH;% izsj;ke%A

ue% losZH;%A

izeksndqekj%

ubZ fnYyh

Page 22: Sanskrit e Magazine

&ns’kHkkjro”kZL

; dk;Zdkys

1924&25bZ+

o”kZL; dky[k.M% rkn’k%

vklhr~ ;r~ jkf”Vª;dkaxzs’kukEu% Lo&laLFkk;k% ofj”Bkf/kdkjh Hkkjra Lok/khufuekZ.kk; u

vkUnksyuL; eufLFkrkS vklu~ uSo ØkfUrs% eufLFkrkSA rs”kka uhfr% vklhr~ vkXyloZdkjs.k

ppkZokrkZ& lgefra p dRok lekyfgrk; lqfo/kkuka

izki.ke~A rFkkfi LoL; ,d% lqizfl)% jktuSfrd%

dkaxzslhusrk yksdekU;ckyxaxk/kjfrydL;

/;s;okD;eklhr~ ^^LojkT;eLdkda tUefl)%

vf/kdkj% orZrs **A l% vL; izcyleFkZd% vklhr~A

,rLekr~ dkj.kkr~ dkaxzs’klaLFkk;ka lewg};a

tkre~A ^^uezlewg%** vL; tuk% ^Lojkt;* rfleu~

le;s leFkZdk% u vklu~ ijUrq ^mxzlewg%*

frydegksn;L; fopkjk.kka izcyleFkZdk% vkluA ra

lg;ksxnkus ØkfUrdkfj.k%vfi ;ksxnkue vnnu~A

Yk[kuÅuxjs Hkkjrh;jkf”Vª;dkaxzs’kL;

okf”kZdkf/kos’kuk;ksftreklhr~A

rL;k/;{k% Jh

vfEcdknRrektwenkj% vklhr~A rL;kxeus

uxjs fo’kkylewgkuka izn’kZueklhr~A rFkkfi

^mxzlewgL;* ladYi% vklhr~ ;r~ Jh

yksdekU;frydL;kxeus rL; HkO;Lokxre~

Lo

lqizfl)% jktuSfrd%

dkaxzslhusrk

yksdekU;ckyxaxk/kjfrydL

; /;s;okD;eklhr~

^^LojkT;eLdkda tUefl)%

vf/kdkj% orZrs **A

,’k% ys[k%

laLdrtxr~

fucU/kys[kuizfr;ksfx

rk;ka

f}rh;iqjLdkjL; drs

fpr% vfLr A vL;

ys[kd% Jh

fo”kkyflag%

bykgkcknr% vfLr A

rLeS

f}rh;iqjLdkjL;

jkf'k% 2000

#I;dkf.k iznRrkfu A

Page 23: Sanskrit e Magazine

vfrfo’kkytulewga uxjs fu”dkl;se ;su lekts Lok/khurk;k% Hkko% tkx`rks Hkosr~A

^uezlewgL;* ladYi% vklhr~ ;r~ ra

jsyLFkkudkr~ lk{kkr~ vkuh; vf/kos’kus

mikos’k;se ;su rs”kka tulewgizn’kZua u

Hkosr~A };ks% lewg;ks% tuk% jsyLFkkuda

izkIroUr%A ^ÅxzlewgL;* lglzkf/kdk% tuk%

izkIrk% vklu~ ;|firs”kq cgo% dkaxzs’kL;

lnL;k% u vklu~A

rs”kka ;kstuk vklhr~ ;r~

jsyLFkkuds vorj.kkr~ izkxso frydegksn;a

LohdqeZ% ;s uezlewg% ra LohdrZqa u

‘kDuq;q%A jsy;kuL; LFkkuds vkxrs lfr

};ks% lewg;ks% dkykgy% latkr%A

mxzlewfgdk% Lo&;kstukejHku~ A

uezlewfgu% voRrfuekZ.kekjHku~A rs

frydegksn;a cyiwoZda LoL;kf/kdkjs uhRok

LoL;dkj;ksus mikosf’kroUr%A mxznfyu%

vkØks’ks vkxR; dkj;kuL; iqjr%

yqfBroUr%] dkj;kua pfyrqa u ‘kDror~A

frydegksn;% mxznyS% lg vHkor~ rFkk

rL; HkO;a Lokxra d`re~A dkj;kuL; vxzs

v/k% yqBd% vklhr~ ‘kgtgkWiqjL;

ukxfjd% jkeizlknfofLey% ;%

dkaxzs’knyL; lnL;% u vklhr~A

vxzs l% dkaxzs’knyL; lfØ;%

dk;ZdrkZ vHkor~A dkaxzs’kkf/kos’kuL;

vH;Urjs vL; ifjp;% uSdS% ØkfUrdkfjfHk%

lg vHkor~] rFkk l% ØkfUrnyL;

fo’oluh;% O;fDr% vHkor~A ‘kgtgkWiqjs

Jh jkeizlknfofley% ØkfUrHkkoukfHk% ;qDr

uSdku~ ;qodku~ laxfBroku~A rfleu~ ,d%

lg;ksxh vfi vHkor~A ;L; uke vklhr~

v’kQkdmYyk[kkWA rL; vxztsu lg

fofLeyegksn;L; lq[knlEcU/k% vklhr~A

HkkjrL; Lok/khurk;k% vfrfojks/kh vklhr~

vkXyloZdkj% A ØkfUrdkfjH;% n.Mnkue~

]vkjksikuka ;kstue~ ]rku~ dkjkxkjs LFkkiua]

eR;qn.Mnkiua p rL; ;kstuk vklhr~A

rfLeUuso lUnHksZ ØkfUrdkfjH;%

vko’;deklhr~ LoL; lqj{kk]

vkXykf/kdkfjH;% vkj{kdsH;% p n.Mnkuk;

‘kL=k.kka laxzgdj.ke~A jkeizlknfofLeyL;

ik’osZ ns’khNwfjdk%] ns’khHkqlqf.Mdk% rq

vklu~ oSnsf’kd’kL=kf.k ;Fkk dkjrwlkfn

Lohdj.kL; vkdka{kk vfi vklhr~A

mÙkjizns’ks JhjfoUnzukFklU;ky%

ØkfUrdkfj.kkesda ognlaxBue~

^^fgUnqLFkkuiztkrU=la?k** bR;L;

xBuedjksr~] rL;k% QkSth’kk[kk;k% izHkkjh

jkeizlknfofLey% ,o vklhr~ l% dhn’k%

vfi fDy”Vkfu dk;kZf.k djksfr LeA

loZdkjs.k lEeq[khdj.kk; ‘kL=k.kka Øsrqa

,d% egRoiw.kZfo”k;% vklhr~ /kulaxzg%A

Økfurdkfj.k% rq lektlsodk% vklu~ rs”kka

ik’osZ rq /kujk’ks% Hk.Mkj% dnkfi u Hkofr

Page 24: Sanskrit e Magazine

LeA vr% izkjfEHkdh ;kstuk fufeZrk ;r~

xzkeh.k{ks=slq uxsl ok /kfudkuka xgs yq.Bua

d`Rok /kulaxzgdj.ke~A

ijUrq /kujk’ks% O;fDrfgrk;

mi;ksxdj.ka rs”kka izofRr% u vklhr vL;

jktuSfrdyq.BuL;k;kstua

jkeizlknfofLeyL; usrRos dre~A n’ktuk%

rl; lg;ksfxu% vHkou~ A ,dfLeu~ xzkes

,d% /kfud% vklhr~ l% vfrd`i.k%

lektfojks/kh p vklhr~A loZa fopk;Z rL;

xgs ,o yq.Bua dre~A jk=kS xksfydka R;{ku

rs xzkea izfo”V% rFkk /kfuda xghRok /kua

Lohd`roUr%A xzkeh.kk% rL; fojksf/ku%

vklu~ ijUrq rL; lqj{kk;S% lekxrk%A

xksfydka R;DRok fofLey% rku~ Hk;a

vn’kZ;r~A rFkkfi fofLey% oz.htkr%A rL;

lg;ksxhuka xzg.kL; laHkkouk vklhr~ vr%

xzkeoklhuka ikns”kq xksfydk izpkfyrkA

v/kquk xkeh.kk% i”Bs vilfjrk%

,”k% Lolg;ksfxfHk% /kujkf’ka LohdR;

fuxZr%A rL; jk’ks% mi;ksx% ‘kL=k.kka

Øs;.ks O;;hd`rkA Xokfy;jL; ,d%

vodk’kizkIr% vkj{kdegksn;% LoL;

jk;Qya foØ;.ka drqZa bPNfr LeA

jkeizlknfofley% vlQkdsu lg Xokfy;ja

xroku~ rkS LoL; uke LFkku{ks=L; ifjp;a

ifjofrZroUrksA igkM+x<s xRok l% ‘kL=a

Øhroku~ cgwfHk% lg ifjp;% tkr%

vklhrA vrSo l% LFkkua r=R; ,o

mDroku] loL; uke {kf=;or~ ?kksf”kroku~A

uSdfo/kdkS’kyL; O;ogkja d`Rok l% rl;

^jkbQya* Øhroku~A

vfLeUusodkys ,rkS ,da

^ekmtjfiLrkSy* ^fjokYoja *p ØhroUrkSA

,dfLeu~ fnols jkeizlkn% jsy;kusu ;k=ka

dqoZUuklhr~A vkj{kdL; lehiLFks

;kuizdks”Bs mifo”V% vklhr~A jsyLFkkuds

;nk ;kua LFkfxra rnk rsu n”Va ;r~

LFkkudkf/kdkjh #I;dkuka L;wra Lohd`R;

vkj{kdizdk s”Ba izkIroku~A r= isfVdka

mn~?kkV~; /kujkf’ka laLFkkI; rka fo/kkue~

vdjksr~ALFkkudkf/kdkjh fjDrgLrsu izfr

xroku~A mrsu fofLeyegksn;L; voxeus

vkxrsa ;r~ losZ vfi LFkkudkf/kdkfj.k%

fpfVdksa foØh; izkIr/kue~ vkj{kdizdks”Bs

LaLFkkI; rL; gLrkH;ka LoL;

dsfUnz;dk;kZy;a izfr izs”k;fUrA

,”kk isfVdk y[kuÅuxjL;

eq{;ky;s mn~?kkV~;rs Le A;=

LFkkudkf/kdkfj.k% lfo/ks vL;k% dqf¥~pdk

Hkofr LeA fofLeya fo’okl% tkr% ;r~

,oa jhR;k U;wua /kusu ØkfUrdkjh.kka d`rs

‘kgtgkWiqjs ^^n fgUnqLrku iztkrU=la?k**

bR;L; dk;Zdkfj.;k% mios’kueklhr~

mios’kus jktsUnzukFkygMh] ’kphUnzukFkoDlh]

eUeFkukFkxqIr%] eqdqUnhykyxqIr%]

cuokjhyky% pUnz’ks[kjvktkn%]

eqjkjhyky%] ds’kopØorhZ]

v’kQkdmYyk[kkW bR;kn;% Hkkxa

Page 25: Sanskrit e Magazine

xghroUr%A vfLeu~ mios’kus fofLey% ,da

lq>koa LFkkfiroku~ ;r~ loZdkjh; foRrdks”ks

yq.Bua dq;kZe] pUnz’ks[kj% vL; leFkZua

d`roku~ ijUrq v’kQkdmYyk ra fgrdja u

fpfUrroku~ A jsy;kus yq.BuL; i{ks l% u

vklhr~A loZdkj% re~ vkg~okua Lohd`R;

Hk;³~djloZuk’ka drqZa ‘kDuksfrA ,oa fopk;Z

rL; ereklhr~ ;r~ o;a losZ ‘kkUrHkwRok

Lo’kDR;k% lap;a dqeZ% iqu’p

Lok/khurk;k% ;q)a vkjC/k;ke%A

cgo% ;nk rL; fopkja izfr

vlger% vHkou~ rnk jkeizlknL; fopkj%

,o loZekU;% v’kQkd% vfi vfLeu~dk;sZ

lg;ksxnkuk; fl)% vHkor~A l% LoL;

fopkja izdV;u~ vdFk;r~ ^^ vga ,rr~

Li”Vf;rqfePNkfe ;r~ ee fojks/kL;kFkZa ,oa

dnkfi u Lohdj.kh;% ;r~ ef; dFkf¥~pr~

fuoZyrk;k% mn;% tkr% vfLr vFkok vga

vfLeu vfHk;kus Hkkxa xghrqa u bPNkfe

;fn vL; dk;ZL; fØ;kUo;a fØ;rs rfgZ

vga rkokUuso mRlkgsu nkf;Ro:is.k

vfLeu~ Hkkxa xgh”;kfe ;Fkk vU;s

Lohdfj”;fUrA** rL; fopkja JqRok losZ

vfi izlUu% tkr%A

loZlEeR;k jsyyq.BuL; frfFk%

9 vxLr lu~ 1925 bfr fu’phrkA

fnu};s fl)rk vHkor~A ,rr~ fu’phra ;r~

^lgkjuiqj&y[kuÅ* bfr ;kua

y[kuÅizkIukr~ izkxso yq.B;ke% A ,rsu

vf/kdk·f/kd/kujkf’k% fefy”;frA

le;lkfj.kha n’V~ok Kkua dra ;r~ jsy;kua

dnk vkxfe”;fr\ dfLeu~ LFkkuds dnk

izkIL;frAuhrs% fu/kkZj.ksu lg ,rnfi

fuf’pra ;r~ n’ktuk% vfLeu~ Hkkxa

xgh”;fUrA ,rs”kq lIrtu% isfVdk=ksVuk;

oLrwfu Lohd`R; ‘kgtgkWiqjs

rrh;Js.;k%izdks”Bs vkjksg.ka dfj”;fUrA

‘ks”k% =;% dkdksjhLFkkudkr~ f}rh;Js.;k%

izdks”Ba vkjksg.ka dfj”;fUrA

,rs”kka =;k.kkefi nkf;Roa Hkfo”;fr

dMha d”kZf;Rok jsy;kuL; LFkxue~A ,rka

?kVuka ,o ^dkdksjhdk.M* bfr dF;rsA ds

ds ØkfUrdkfj.k% vfLeu~ Hkkxa xghroUr%\

dk dk ?kVuk ?kfVrk ØkfUrdkfjH; fda fda

ykHka dsH;% dsH;% cfynkua izkIre~ v;eso

vkxkeh izdkf’krs iqLrds ^^ØkfUrdkjh.kka

xkSjoxkFkk** bfr iqLrds fo”k;k% Hkfo”;fUrA

‘kh?kza izdk’kf;rq iz;kla dfj”;kfe A

ueksue% losZH;%A

/kU;okn%

Jh fo’kkyflag%

bykgkckn] mRrjizns’k%

Page 26: Sanskrit e Magazine

".kqiqjk.kL; ,dL;ka dFk;ka egkdqEHkL; o.kZua izkI;rs A ,rr~

egkioZa fdeFkZa] dq=] dnk p Hkofr bfr vfLeu~ fo"k;s ,dk

izkphuk dFkk orZrs A izkphu dkys egf"kZd’;iL; }s iRU;kS

dnzw p fourk p bfr vkLrke~ A r;ks% e/;s ,dnk izfrLi/kkZ tkrk A

mnh;ekua fooLokua n`"V~ok dnzw mDrorh ;r~ ,rL; lw;ZL; jFks ;s v’ok%

;ksftrk% lfUr rs d`".ko.khZ;k% lfUr A fdUrq fourk mDrorh ;r~ lEiw.ksZ

oSfnd xzUFks vfi ,oa of.kZrefLr ;r~ fooLokuL; v’ok% 'osro.khZ;k% lfUr

vr% fu’p;su ,rs v’ok% 'osro.khZ;k% lfUr A ,oa fo/kk mHk;ks% e/;s

vuqcU/k% tkr% ;r~ ;fn dnzks% opua lR;a Hkosr~ rfgZ fourk rL;k% nklRoa

Lohdfj";fr ,oa p ;fn

fourk;k% opua lR;a L;kr~

psr~ dnzw rL;k% nklRoa

Lohdfj”;fr A

fourk rq e/;kg~uL;

lw;ZL; izrh{kk izkjC/korh A

dnk Hkxoku~ fooLoku~

xxuL; e/;s vkxPNrq

dnk rL; v’ok% lE;d~

:is.k ifjyf{krk% HkoUrq A

fdUrq dnzw dsoya izrh{kk u

d`rorh vfirq Lo

,dlglzukxiq=ku~

vkgwrorh A dnzw

mDrorh ;r~ Hkks iq=k% !

fo

Hkkjrns’ks dqEHkLukuL;

egRoa d% u tkukfr A Hkkjrs

dsoya prq”kZq LFkkus”kq ,o

dqEHkesykidL;k;kstua Hkofr

A Jh gfj}kj] Jh ukf’kd] Jh

mTtSua ,oa p Jhiz;kxjkt bfr

A

o”kZ 2013 [kzhLrkCns

egkdqEHkL;k;kstua

Jhiz;kxjktLFkys tkrefLr A

dqEHkesykidL; laf{kIrdFkk

v= izLrw;rs A

Page 27: Sanskrit e Magazine

v| Hkorka ekrq% yTtkj{k.kL;

le;% izkIr% vfLr A HkoUr%

xPNUrq lRoja vkdk’ks ,oa p

fooLokuL; lIrk’oku~ iw.kZ:is.k

vkoj.ka djksrq A iwoZa rq ukxk%

fojks/ka O;DroUr% ;r~ foek=k lg

HkoR;k% v;a diViw.kZO;kogkj% mfpra

ukfLr fdUrq ;nk dnzw ‘kkiHk;a

nf’kZrorh rnk rs foo’ka HkwRok vkdk’ks

xroUr% A

,dlglzlikZ% xRok lw;ZL;

lIrk’okukeqifj ,de~ vkoj.ka

fufeZroUr% ;su v’ok% d`”.ko.khZ;k%

vHkou~ A ;nk vkdk’kL; e/;s

lw;ZL; jFk% vkxr% rnk rq fourk;k%

opue~ vlR;a tkre~ A lEizfr

fourk dnzks% nklRoa izkIrorh A

,dnk fourk;k% iq=%

if{kjktx#.knso% ekrqa izfr esyukFkZe~

vkxroku~ A ekrq% rkn`’kh a n’kka

n`”V~ok rL; g`n;s vikjd”Va tkre~ A

l% dnzks% ik’osZ xRok fuosnua vdjksr~

;r~ ekrk d`i;k re~ mik;a onrq ;su

ee ekrk nklRosu eqfDra izkI;sr~ A

dnzw mDrorh] iq= ! vga ro

ekrq% ‘k=q% ukfLe ,o fdUrq vLekda

e/;s rkn`’k% vuqcU/k% ,o vklhr~

;su vga foo’kksfLe rka nklRos nz”Vqa]

fdUrq ;fn Hkoku~ ee iq=k.kka d`rs

ve`re~ vku;sr~ rfgZ vga Hkor%

ekrja nklRosu eqfDr nnkfe A bfr

,rr~ JqRok x#.knso% rr%

mfM~Mroku~ A l% lk{kkr~ Hkxor%

fo”.kks% ik’osZ xroku~ A gLra la;ksT;

fuosnua d`roku~ ;r~ & gs izHkks ! gs

txnk/kkj ! Hkoku~ ,o loZdk;kZ.kka

dkj.ka] losZ”kka izkjEHk% dky% p vfLr

A lEizfr ee ekrk nklRos ifrrk

vfLr A rL;k% nkleqfDra dkjf;rqe~

vga ;fn ve`ra izki;se rnk ,o

ekrq% dY;k.ka Hkforqe~ vgZfr A

vr,o d`i;k reqik;a onrq ;su ekrq%

‘kkieqfDr% Hkosr~ A

txnk/kkj% Jhukjk;.k%

fLergkla d`roku~ A x#.kL; osnuka

tkuu~ l% ds’ko% re~ ve`rizkIrs%

ekxZeqDroku~ A Hkks if{kjkt !

Hkoku~ oS|jkt/kuoUrfjnsoL; ik’osZ

xRok ve`rizkIR;FkZa fuosn;rq A l%

,o Hkors ve`ra nkrqa ‘kDuksfr A

rR{k.keso x#.knso% rr%

iykf;roku~ A {k.ks ,o Hkxor%

/kuoUrfjnsoL; ik’osZ vklhr~ l% A

l% ra izfr vfi fuosnua d`roku~ A

Page 28: Sanskrit e Magazine

Hkxor% fiz;okguL; x#.kL; osnuka

n`”V~ok vkpk;Z/kuoUrfj% rLeS

ve`rik= nRroku~ A lg ,o

mDroku~ vfi ;r~ Hkoku~ ,rr~ ik=a

dsoya xRok rku~ n’kZ;rq A ;nk

Hkor% ekrk nklRoeqDrk Hkosr~ rnk

Hkoku~ ik=eqRFkkI; iqu% vkxPNrq A

dFkefi likZ% ve`ra ikrqa leFkkZ% u

Hkos;q% A ;fn rs ve`ra ikL;fUr] rs

veja Hkfo”;fUr A vusu lalkjs

rs”kka izdksi% Hkfo”;fr A

l`f”VO;oLFkk u”Vk p Hkfo ”;fr A

x#.knso% rLeS ueLdkja d`Rok]

ve`rik=a Lohd`R; rr% izfLFkroku~ A

l% lk{kkr~ dnzwekrq% ik’osZ xr% A

ik=a izn’;Z fourkekrja ‘kkieqDra drqZa

vdFk;r~ A ve`rik=a n`”V~ok dnzw

fourk;k% nklRoa fuokfjrorh A

lk{kkr~ ,o x#.knso% ik=a Lohd`R;

rr% iykf;roku~ A ,rr~ n`”V~ok

losZ likZ% vfi rL; i`”Bs /kkoua

d`roUr% A rhozxR;k xeudkj.kkr~

x#.kL; xfrL[kyua tkra fdafpr~ A

rsu dspu ve`rfcUno% HkwekS viru~

A losZ likZ% x#.ka fogk;

ve`rfcUnwuka i`”Bs vxPNu~ A rs

ve`rfcUno% i`fFkO;k% prq”kZq LFkkus”kq

viru~ A ,da & gfj}kje~] f}rh;a

& ukfld] r`rh;a & mTTkSue~] prqFkZa

p & iz;kxjkt% A

ve`rirudkj.kkr~ ,rkfu LFkkukfu

iwrkfu vHkou~ rFkk p rnk vkjH;

,rs”kq LFkkus”kq izfro”ksZ dqEHkioZe~ bfr

vk;ksT;rs A izfr}kn’ko”ksZ egkdqEHka

p vk;ksT;rs A

vfLeu~ o”ksZ iz;kxuxjs

egkdqEHkioZa lEizfr izpyfr A

dsoye~ vLekda Hkkjrkr~ ,o u

vfirq fons’ksH;% vfi cgo% tuk%

v= LukukFkZa izkIuqofUr A ,oa x.;rs

;r~ izfrfnols dnkfpr~ ,ddksfVr%

vfi vf/kdtuk%

xaxk&;equk&ljLorhlaxes Lukua

dqoZfUr A

xaxk rq ikouh unh vfLr ,o

A rL;k% tya rq iwrefLr ,o A

fdUrq egkdqEHkiosZ rq =;k.kkefi

u|kuka tye~ ve`ror~ Hkofr A bfr

Page 29: Sanskrit e Magazine

rekls fnlEcj 2012 12 fnukads mRrjizns'kL; vECksMdjuxjs

lk;adkys dnkfpr~ iapoknus laLdrtxr% laj{kd% vknj.kh;%

egksn;% Jh vfu#)eqfu ik.Ms;% LoHkouL; f}rh;rykr~

lk{kkr~ HkwekS virr~ A rsu rL; mHkkS vfi iknkS HkXkS tkrkS A lk{kkr~

,o 108 bfr vkikrdkyhulso;k fudVLFks

ftykfpfdRlky;s izkFkfedfpfdRlkdk;Za

rFkk p rr% LFkkuifjorZufunsZ'ka

LohdR; y{e.kiqjs fLFkrs

lgkjkfpfdRlky;s lEiw.kZfpfdRlk

tkrk A

lEizfr rq egksn;%

LokLF;ykHkeso Lohdjksfr A rL;

ekufldn'kk vfi fdafpr~ ifjofrZrk

A rL; vkRefo'okl% lEizfr vfi

lE;dr;k u vkxr% vfLr A ,rr~ loZa n"V~ok eufl fopkj% vkxr% ;r~

HkoUr% losZ tkuh;q% ;r~ d% vfLr vfu#)eqfu ik.Ms;o;Z%] rL;

ekufldn`<rk dhn'kh vklhr~ A rL; fopkjk% ds vklu~ A rL; O;fDrRoa

fde~ vklhr~ bfr A

tUe ckY;dky% p &

mRrjizns'kL; bZ'kkiqjxzkes 13 tuojh 1960 res [kzhLrkCns o"ksZ ,dfLeu~

Js"Bczkg~e.kifjokjs rL; tUe tkre~ A ekrk izk.kirh nsoh] firk p Jh

jkediky ik.Ms;% vklhr~ A ifjokj% laLdkfjr% vklhr~ vr% ckY;dkykr~

,o rfLeu~ vfi laLdkja iwfjre~ A rL; }kS T;s"BHkzkrjkS Jh jkeeqfuik.Ms;%]

Jh of'k"Beqfuik.Ms;% bfr Lr% A iap HkfxU;% p lfUr A

x

Page 30: Sanskrit e Magazine

ckY;dkyknso ,"k% egksn;%

vfrizfrHkk'kkyh vklhr~ A

ckY;dkyknso rL; bZ'ojs]

lukru/keZs p vxk/kJ)k vklhr~ A

v/;;us vfi l% d{kk;ka izk;s.k

izFkeLFkkueso izkIuksfr Le A tuk%

onfUr ;r~ ;nk l% xkspkj.ka djksfr

rnk vfi rL; gLrs iqLrda Hkofr

Le A l% iw.kZ:is.k lUrizdfrd%

vklhr~ vfi A

f'k{kk &

egksn;L; v/;;ua

LukrdksRrji;ZUre~ vkXyfo"k;su

vHkor~ A LUkkrdksRrjijh{kke~

mRrh;Z lk{kkr~ ,o foRrdks"ks

izcU/kd:is.k lsok izkIr% A lEizfr

l% dsoya 21 o"kZL; ;qok ,o

vklhr~ A fookg% rq rL;

16o"kZL; o;fl ,o tkr% vklhr~ A

lEizfr ifjokj% iw.kZ% lEiUu%] lq[kh

p vklhr~ A

izeq[kdk;kZf.k &

vfLeu~ le;s ,o

Jhik.Ms;o;sZ.k Hkxor% Jhguqer%

,da fo'kkyefUnja fuekZfire~ A

vL; ,o ukEuk lEizfr rnki.kL;

uke LFkkfire~ & Jh vfu#)uxje~

bfr A iwoZa rq vL; vki.kL;

uke csuhiqje~

vklhr~]

v|

rq rL; vki.kL; uke Jh

vfu#)uxje~] iksLV & csuhiqjfefr

vfLr A

dfoRoe~ &

ckY;dkyknso cgq"kq fo|klq

fuiq.k% Jh ik.Ms;o;Z% v/;;udkys

,o dfork% vfi fy[kfr Le A

rL; dkO;fuiq.kRoa ,okfLr ;r~

lEizfr iap'krkf/kddkO;kfu rsu

drkfu A fgUnhdkO;L; izk;s.k

lokZlq fo/kklq l% dkO;a droku~ A

Jhguqer~~fou;dqat

¼Jhguqer~fou;iphlh$Jhfou;"kksM'kh

½ ¼NUnlaxzg½] JhguqePpfjrkere~

Page 31: Sanskrit e Magazine

¼egkdkO;e~½] uhjktu ¼Hktulaxzg½

bR;knhfu rL; dkO;s"kq izeq[kkfu

lfUr A

xk;dRoe~ &

dkO;oSHkRosu lgSo Jheku~

ik.Ms;o;Z% mRre% xk;d% vfi A

rL; dk'pu /ofueqfnzdk%]

lkaUnzeqfnzdk'p izdkf'krk% A

izeq[keqfnzdklq **JhnqxkZlIr'krh

¼frlz%

eqfnzdk%½]

JhfcUnqHktuekyk] Jhiq"iHktuekyk]

ohj guqeku lquks] jke d".k gjs^^

izdkf'krk% lfUr A lEizfr vki.ks

rL; ,rk% /ofueqfnzdk% miyH;Urs

A

jatdRoe~ &

dfo vfu#)eqfuik.Ms;o;Z%

euksjatdO;fDrRoa ogfr A thous

dnkfi dFkefi ck/kk% HkoUrq]

d"Vkfu vkxPNs;q% fdUrq l% dnkfi

O;fFkr% u Hkofr A ,dkdh ,o

l% lHkk vfLr A ;fn xgs l%

vfLr psr~ 10 ckydk% HkoUrq ok

u ok \ ,dkdh ,o l% lokZu~

jat;fr Le A loZnk eq[ks gkl%

,o rL; ifjp;% A ;% df'pnfi

rsu feyfr] izFken"V~;k ,o rL;

iz'kald% Hkofr A bfr

cgqfdefi vfLr rL;

thouL; fo"k;s oDrqa fdUrq

v=k rkor~ oDrqa lehphua

ukfLr A rL; fo"k;s

brksfi Kkrqa rL;

thouo`Rra vo';eso iBUrq

A 'kh?kzeso rL;

thouo`Rre~ vfi

izdk'kf;";rs A egkiq#"kRoa

ogu~ vfi l% dnkfi v|kfi

vkReu% mifj vgadkja u djksfr A

feF;kfHkekus loZFkk fjDr%

ik.Ms;o;Z% QStkckntuinL;

fu'p;su ,d% fuf/k% ,o A rL;

'kh?kzeso LokLF;ykHk% Hkorq bfr

vLekda izkFkZuk vfLr A bfr

Page 32: Sanskrit e Magazine

Jhxq: th bfr iqLrda fgUnhHkk”kk;ke~

vki.ks miyH;rs fdUrq bnkuha i;ZUra

laLd`rHkk”kk;ke~ vL; laLdj.ka uklhnso A

lEizfr vL; iqLrdL; vuqokn% laLd`rs vfi

miyH;rs ;fLeu~ Jh lnkf’kojko xksyoydj

^^Jhxq:th** bR;L; lokZu~ fopkjku~]

thouo`fRr% p lE;dr;k ;Fkkor~

ladfyrefLr A vL; iqLrdL; vuqokndk;Ze~

vLekda ekuuh; laLFkk/;{k% Jhizeksno;Zs.k

d`refLr A v= vL; iqLrdL; d’pu

va’k% nh;rs A

fgUno%& o;a fgUno% Le%A

izkphudkykr~ fgUnqLFkkus fuokla

dqoZUr% Le%A vLekda egkfo’kky%

lekt% orZrsA vfLeu~

fofHkUurk% L;q% ij ~p o;a losZ

,d% Le%A iwoZr% if’pea ;kor~

mnhfpr% nf{k.ka ;kor~

v;e·fLr vLekda ns’k%A ,rsu

ns’ksu lektsu p vLekda J)k

orZrsA tuk% fgUnks% O;k[;ka

i`PNfUrA vga rq dFkf;”;kfe ;r~

o;a fgUno% Le% o;a ;a ofn”;ke%

l% fgUnq% orZrsA

txn~xq#’k³~djkpk;Zfeo vLekUu·fi

‘k³~[kukna d`Ùok dFkuh;a Hkfo”;fr ;r~

;L; d.ksZ ‘k³~[k/ofu% vxfe”;r~ l%

fgUnq% vHkor~A v| rq o;a ;rkonso

tkfue% ;r~ o;a fgUno% Le%A

vLekda leku&J)k orZrs] ijEijk

vfLr] Js”Begkiq#”kk.kkfeo

thouek·n’kZa orZrsAlglzo”ksZH;% iwoZa

v= fgUnks% vrfjDra dL;fpr~

vijL; uke vfi uk·lhr~A

vusdk% iaFkk% lEiznk;k% Hkk”kk%

tkr;% jkT;kfu L;q% ij ~p losZ

fgUno% ,o vklu~ A

‘kd~&gw.k&xzhdkn;% vkxr% ij ~p rku~

fgUnw/keZL; Lohdkj% tkr%A rs vLeku~

Hkz”Vdj.ks vlQyk% vHkou~A ;rksfg o;eso

Page 33: Sanskrit e Magazine

rku~ iw.kZ:is.k vkRelkre~ vdqoZeA iwoZa ;= loZ=

fgUno% ,ok·lu~] r=·|·Lekde~ ,o

v³~xa izR;³~xa HkwDRok·Lekda lektkr~ i`Fkd~

HkwRok Lo&izlkjdÙkkZ dfrpu~ dksV;% fgUno%

lfUr ,r;k n`”V~;k fgUnwlektL; gzkl%

fde~ vLekde~ v{k.kks% iqjr% vfLr\

fgUnks% lEcU/ks dspu~ tuk% vrho iqjkruku~

vkjksiku~ okja&okja dFk;fUrA vjksikiu~

JwRok Lo&lektL; tuk% foHkhrk vfi

HkofUrA ,ra jk”Vªthoua dsufpr~

vU;Ik;kZ;’kCnsu dFk;ke tuk%

vfHkizk;e·fi ;PNfUrA ij ~p fda Ik;kZ;

Lohdj.ksu ewykFkZ% ifjofrZ”;fr\ ;Fkk

vLekdek·;ZlekthckU/kok% dFk;fUr ;r~

vk;Za onUrqA vk;ZL; vfi rkRi;aZ rnSo

fuXkZfe”;frA dspu~ Hkkjrh;’kCnL; iz;ksxL;

okÙkkZa dqoZfUrA Hkkjra fd;n·fifo[k.Mf;Rok

dFk;se~ rFkkfi rfLeu~ vU;ks·FkZ% fuxZUrq u

‘kDuksfrA dsoya fgUnq% ,o vFkZ%

fuxZfe”;frA rfgZ fdeFkZa u fgUnq’kCnL; ,o

vlfU/kX/ka iz;ksx;seA lk{kkr~

lkekU;izpkfyr’kCn% fgUnq% orZrsA fgUnw’kCn%

vLekfHk% lg fo’ks”k:is.k vLekda

bfrgklL; xrSdlglzo”kkZ.kka ladViw.kZdkysu

;ksftrk vfLrA i`FohjktL; fnuknkjH;

vLekda leLrjk”VªfuekZrkj%] jkT;osRkkj%

do;% bfrgkldkjk’p fgUnw’kCnL; iz;ksx%

vLekda tu&lekta /keZa p vfHkfgrk;

d`roUr%A xq#xksfoUnflag%] Lokehfo|kj.;%]

f’kokftR;knhuka ] leLrLorU=rklsukuhuka

era fgUnwLojkT;L; LFkkiuesok·lhr~A

fgUnw’kCnL; Lo;su lg ,rs”kka leLregkUra

thoukfu rL; dk;kZ.kkek·dk³~{kk.kka p

e/kqjxU/k;qDr% orZrsA ,rsu dkj.ksu v;a

,rkn`’k% ‘kCn% orZrs ;r~ lkekU;:is.k

vLekda ,dkRerk mnkÙkrk p fo’ks”k:is.k

vLekda nkf;Roa fgUnqLkekts O; ~t;frA v;a

fgUnqjk”Vªa orZrs vL; jk”VªL; nkf;Roa

fgUnqlekts ,ok·fLr HkkjrL; txfr lEekua

viekua ok fgUnq”kq ,o fuHkZjks orZrsA

fgUnqlektL; thoua oSHko’kkyh dkj.kknso

vL; jk”VªxkSjoa of/kZ”;rsA dL;fpn~ eufl

fo”k;s·fLeu~ dkfpr~ HkzkURks% dkj.ka ukLrsfrA

1- fgUnqRoL; fopkjk%& o;a fnUno%

vuU;lk/kkj.kkfRedlEifÙk% izkIrdj.ka

LothouL; y{;a fu/kkZ;ZUr% Le%A l%

ekuothouL; vuqies;lEifÙkdks”k%

orZrsA vL; o;a LorU=jhR;k LokH;Urjs

o`f)% drZqa ‘kD;rsA fpjLFkk;h ln~xq.ka ]

ifjiw.kZKkuL; vkReu% p loZJs”Vrk

,o lEifÙk% orZrsA vrSo vU;ns’kkuka

rqyuk;ka Js”Vrk;k% vf/kdkaLrRoa Lons’ks

n`’;rsA vU;= loZlkekU;% tuk%

dL;fpr~ ohjlsukirs% izkdzeh&vf/kirs%

p iwtkfdz;rs ij ~p Lons’ks

lekU;tuk% ,o fda Js”BkfrJs”B% ohjk%

jktkuks·fi p vj.;okflu% vfdapua

¼;s Lolehia fonh.kZoL=k.kkesdk yrk·fi

u LFkki;fr½ v/kZuXulU;kflu%injta

f’kjks/kk;Za dqoZfUrA fgUnqfl)kUrkuqlkja

df’pn·fi O;fDr% Js”Vrk;k%

vfUrekfoLdkj:is.k mRiUuks u HkofrA

Page 34: Sanskrit e Magazine

,oa dFkuefi lehfpua uk·fLrA ;rksfg

rL; vFkZ% ,rnso Hkfo”;fr ;r~

Lons’kL; lektL; p uwrukuka

Js”VujjRukuka izloL; ‘kfDr% lekIr%

vHkor~Av=R;% loSZ% foKS% dfFkrk% ;r~

v[k.M:is.k egkiq#”kk% tkrk%] HkofUr

rFkk·xzs·fi Hkfo”;fUr pA fgUnqlekts

losZH;% O;ogkjL; lekufu;ek% u

fufeZrk% fu;ekuke~ v;a Hksn%

izd`fr&fHkUurk;k% ,o dkj.ka orZrsA

rkRi;Za orZrs ;r~ o;a lokZu~ ,dsu

n.Msu vuq’kkluL; fo/kkua u

d`roUr%A ;fnthous o;a lekufu;eku~

izkjC/k;ke% rL;kuqlkja lokZu~

lekuek=k;ka Hkkstukfnda nn~e% rfgZ

dspu~ rq ok;ks% jksxkr~ efj”;fUr iqu’p

dspu~ oqHkqPN;kA vrSo v= rq

dzekuqlkja fodklL; fopkjk% lfUr o;a

ekuokuka xq.koSf’k”V~;kuqlkja O;ogkjL;

funsZ’ka nn~e%A v;eqfprks·fi orZrsA

lokZ% voLFkk% Ik’;u~ ;fn ekuokuka

iks”k.kk; rs”kka oSf’k”V~;ku~ fufeZ; rL;

jk”Vª:is.k fodlsr~ bfr vko’;drk

orZrsA rfgZ ekuork;k% fodklk;

dY;k.kk; p Lo&jk”V ªa rL;

lEiw.kZfo’ks”krkfHk% fofo/krkfHk% p lk/ksZu

fodflrdj.ke·fi vko’;da orZrsA

vLekda dksey/keZL; Lo:iL; ;k

izFkea uSlfxZdfo’ks”krk] okg~;O;Drs%

n`”VkS vk;kfr] rn·fLr iaFk& miiaFkkuka

p vk’p;Ztuda fofo/krkA ;Fkk&

‘kSo&oS”.ko&’kDr&oSfnd&ckS)&tSu&fl[k

&fyaxk;r&vk;Zlektkn;%A ,rs”kka

iaFkkukeqiiaFkkuka p egkUrk% vkpk;kZ%

izorZdk’p mikluk;k% foo/k:ik.kka

LFkkiuk vLekda yksd&efLr”dL;

fofo/k&;ksX;rkuke~ vuqdwyrka /;kus

laLFkkI;so d`roUr% ijUrq vfUreL;

fu”d”kZL; :is losZ·fi ra peZlR;a

y{;:is.k izkIR;FkZa dfFkroUr% ;a czg~e]

vkRek&f’ko&fo”.kq&bZ’oj&’kwU;L;

egk’kwU;L; ok fofo/kukefHk% vkgw;UrsA

vusdrk;ka ,drk;k% vLekda oSf’k”V~;e~

vLekda lkekftdthouL;

HkkSfrde·/;kfReda p losZ”kq {ks=s”kq

O;Drks·Hkwr~A v;a rL; ,dL;

nhidfeo orZrs ;r~ ifjr% fofo/ko.kkZuka

niZ.kS% vkPNkfnr% L;kr~ iqu’p

rL;kUrfjd% izdk’k% n’kZdkuka

n`”V~;kuuqlkja fofo/ko.ksZ”kq Nk;k;ka p

izdfVrks HkofrA lekt% ,dk thoekuk

bdkbZ orZrsA ekuo% loZrks·f/kda

fodflra :ia orZrs vrSo ;fn

dL;fpr~ thoekulektLo:iL; jpuk

dj.kh; L;kr~ rfgZ lk rL;kuq:ia Hkosr~

,o bfrA lektthouL; jpuk·fi ;fn

thoekuekuoL; vuq:ia ,o d`rk rfgZ

rn·fi fulxZL; vuqdwyrkdkj.kkr~

vR;f/kde~ mi;qDra Hkfo”;frA

ekuokuk·o;ok% rq lekuk% uSo HkofUr]

ija ijLijkuqdwY;a rq HkoR;soA vrSo

lektL; ,rkn`’kh jpuk ,o LFkk;h

Hkfo”;fr ;= lekuxqf.ku%

vUr%dj.k;qDr’p ,d= vkxR; fodkla

dqoZu~ thou;kiuL; ;su ekxsZ.k

vR;f/kda lektksi;ksxh fl)% Hkforqa

Page 35: Sanskrit e Magazine

‘kDuq;q%] rL;kuqlkja pfyrqa ‘kDuq;q% pA

lgSo ,dk/kZ% lewg% ,rkn`’k% vfi

Hkosr~ ] ;% lEiw.kZlektL;

vko’;drkuka iwrsZ% ik=rka mRiknf;Rok

rks”kka ikjLifjdlEcU/kku~ lehphu

fuekZrqa ‘kDuq;kr~A ‘kjhjL;

vo;okukfeo lekt:ihthoeku~ bdkbZ*

bR;L; v³~xkukek·o’drk L;kr~A ija

Lo;a LoL; dkfi vko’;drk u L;kr~A

,rkn`’k% lewg% ,o lokZu~ ,dlw=s

lek;ksT; vxzsu;uL; ik=rka LFkkfirqa

‘kDuksfrA /keZ% vk/;kfRedrk ok ee

n`”V;ks% thouL; ,dk O;kidk n`f”V%

orZrsA ;su lekftdthouL; lokZu~

{ks=ku~ vuqizkf.kreqUura p d`Rok rs”kq

leUo;a LFkkiuL; iz;kla dq;kZr~A ;su

;r~ ekuothoua LoL; loZHkkxs”kq iw.kZRoa

izkIuq;kr~A v;e·Lekda jk”Vª&rjks%

thoujl% orZrsA vLekda

jkf”Vª;lÙkk;k% izk.k% p orZrsA vLekda

laLd`fr% dFk;fr ;r~ /;s;a

¼lkekftdfgre~½ izIrdj.kL; lk/kua

¼O;fDr%½ vfi ‘kq)a ifo=a p Hkosr~A

vLekda ‘kkL=k.kka lkj% ,rnsok·fLr

;r~ ^^’kfDr% ,o thoua orZrs] nqoZyrk

rq e`R;q% vfLrA**

laLd`fr%& ns’ks·fLeu~ vukfndkykr~

;r lektthouek·lhr~ rfLeUk~ uSdkuka

egkUrkuka O;Drhuka p fopkjk% xq.kk%

rÙokfu p lektjpuk;k% fl)kUra

thouL; y?kq&y?kq% lkekU;kuqHkoS%

thoufo”k;desda

Lo;aLQwrZ&LokHkkfod&n`f”Vdks.kL; fuekZ.ka

p vHkor~A ,rr~

loZlk/kkj.kn`f”Vdks.keso laLd`fr% orZrsA

,”kk laLd`fr% Lojk”VªL; thyou/kkj.kk

orZrsA fo’oa nz”Vaq ik=rknkrk

izsj.kk’kfDr% orZrsA ,dfLeu~ lw=s

;ksftdk lw=e~ vfLrA Hkkjrs vklsrqr%

fgekpya ;kor~ ,”kk laLd`fr% ,dk

vfLrA r;k Hkkjrh;jk”Vªthoua izsfjra

HkofrA ,”kq fnolslq laLd`rs% uork#.;a

izk;% iqu#Tthouokn% izfrfdz;kReda p

HkwrL; mikf/k nh;rsA

izkphuiwokZxzgk.kke·U/kfo’oklkuka

lektfojks/khjhfruka ok iqu#Tthoua

izfrfdz;kReda p oDrqa ‘kD;rs] dkj.ka

;r~ vL; ifj.kkeLo:ia lektL;

ik”kk.khdj.ka¼Qkf’kykbts’kua½

Hkforqe·gZfrA ija ‘kk’ora ijksidkjh p

thouewY;kuka uork#.;a izfrfdz;kReda

uke nkua ckSf)dfnokfy;kiua izdVuL;

vrfjDra uk·fLr vU;r~ fdefiA

vuqofrZ”;rs --------

Page 36: Sanskrit e Magazine

laLd`rL; izlkjk; uSta loZa nnkE;ge~

laLd`rL; lnk HkDrkS oUns laLd`rekrje~

t;rq laLd`re~

laLd`rtxr~ if=dk;ke~ vkReu% ys[kku~ izdk’k;Urq A

laLd`rk; le;nkua dqoZUrq A

HkkjrL; Hkfo”;a lEizfr laLd`resokfLr

Hkz”Vkpkjfuokj.kk;

laLd`ra loZ=

laLd`ra

losZ”kke~

t;rq laLd`re~

laLd`rtxr~ bZif=dk;ke~ vkReu%

ys[kku~ izdk’kf;rqa vkReu% lokZu~ ys[kku~

[email protected] bZladsrs izs”k;rq A

eqfnzri=efi izf”krqa ‘kD;efLrA vLekda ladsr% &

laLd`rtxr~

JhguqeUr vkJe

vfu#)uxje~] csuhiqje~] vEcsMdjuxje~

fiu la[;k % 224152

fiula[;k vo’;eso nkrO;k

loZ/kekZu~ ifjR;T; ekesda ‘kj.ka ozt A

vga Rok loZikisH;ks eks{kf;”;kfe ek ‘kqp% AA

Jhen~ Hkxon~xhrk

http://www.sanskritjagat.com/