Rubia tinctorum L. Lawsonia inermis . ﺎﻨﺣ نﺎﻫﺎﯿﮔ …

55

94، زمستان 4شماره 38گیاه پزشکی (مجله علمی کشاورزي)، جلد

.Rubia tinctorum L و روناس Lawsonia inermis L.گیاهان حنا عصارهاثر کشندگی و بریمیکاریپآفتکشدر مقایسه با دو .Rhopalosiphum padi Lروي شته برگ برنج

پریدوایمیداکل 5جمال سحرخیز و 4، کامبیز مینایی3، محمد امین سمیع2، محمود عالیچی* 1ساسان رستگاري

دانشگاه شیراز، کارشناسی ارشد گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزي، سابقدانشجوي مسوول: نویسنده - *1)[email protected]( رازشی دانشگاه کشاورزي، دانشکده پزشکی، گروه گیاه اناریاستاد - 4 ،2

رفسنجان عصر ولی کشاورزي،دانشگاه دانشکده گیاهپزشکی، گروه استادیار -3

استادیار، گروه باغبانی، دانشکده کشاورزي، دانشگاه شیراز -5 22/6/94تاریخ پذیرش: 14/6/91تاریخ دریافت:

چکیده

و استبویژه گندم ،یکی ازمهمترین آفات غلات Rhopalosiphum padi L. (Hem.:Aphididae)ي شتهدر این پژوهش اثر سمیت شود. محصول میغیرمستقیم سبب کاهش کمی و کیفی و خسارت مستقیم با همه ساله

-و دو حشره Lawsonia inermis L (Lythraceae)و حنا Rubia tinctorum L.(Rubiaceae) روناسعصاره الب طرح قدر این آزمایش .بررسی و مقایسه شد برگ برنج شته ریمیکارب رويیکش متداول ایمیداکلوپرید و پ

درجه سلسیوس، 25±2 در دماي برگ برنج روي حشره کامل شتهغلظت براي هر تیمار 5کامل تصادفی با هايکلیه آزمایشساعت تاریکی انجام شد. 8ساعت روشنایی و 16درصد و دوره نوري 70±5رطوبت نسبی

ساعت 24پس از و شدور سازي برگ انجام هاي یکسان گیاه جو و به روش غوطهزیست سنجی روي برگغلظت باو عصاره متانولی حنا حشره کش ایمیداکلوپرید داد کهنتایج نشان شمارش شدند.حشرات مرده

بیش ترین و کم ترین سمیت را نشان به ترتیب لیتر بر گرم 53/469 و 0318/0 به ترتیب درصد 50کشندگی هاي عصاره متانولی گیاه روناس در مقایسه با حشره کشو به ویژه گیاه دوعصاره هر دادنتایج نشان .دادند

جهتکش طبیعی هاي انتخابی براي ایجاد یک حشرهتوانند به عنوان گزینهمیریمیکارب یایمیداکلوپرید و پها پتانسیل حشره کشی کمتري داشتند و در صورت استفاده باید در با توجه به اینکه عصاره کنترل آفات باشند.

وش دیگر به کار گرفته شوند.تلفیق با ر

کش، عصاره آفت، LC50،کشندگی، اثرات Rhopalosiphum padi ،شتهها: واژه کلید

مقدمه یکی R. padi L. (Hem.: Aphididae) يشته

آن احتمالاً منشااز آفات غلات با انتشار جهانی است و ، 1(بلک من و ایستاپ استپالئارکتیک بوده منطقهبه دو روش خسارت مستقیم از طریق این آفت .)2000

مستقیم مکیدن شیره گیاهی و همچنین خسارت غیر 1- Blackman & Eastop

گیاهی و نیز اختلال در زايعوامل بیماريتوسط انتقال فتوسنتز گیاه به دلیل ترشح عسلک و پیچاندن برگ،

بلک من ( دهد را به شدت کاهش میگیاهان میزبان بازده ؛ سایمون و 2004، 2؛ بریور و الیوت2000و ایستاپ،

اهمیت ).2010، 4مکاران؛ طاهري و ه1991، 3همکاران 2 - Brewer & Elliott 3- Simon et al. 4- Taheri et al.

56

روناس...رستگاري و همکاران: اثر کشندگی عصاره گیاهان حنا و

سببهاي جهان بیشتر به ازکشور برخیدر این آفت ویروس مخرب گیاهی (بخصوص 15انتقال بیش از

بلک من و ایستاپ، ( است شده کوتولگی زرد جو) ذکر .)1991؛ سایمون و همکاران، 2000

این شته از آفات مهم گندم، جو و یولاف در اروپا و )2000بلک من و ایستاپ، ( اسکاندیناوي هايکشور

، ذرت کالیفرنیا)1990، 1فارل و استافکنز( غلات نیوزلند

است. در ایران این آفت از )1997، 2کرپسی و همکاران( ،ینوبندگان يرستگار( مزارع گندم داراب استان فارس

درصد به عنوان 94/33با فروانی نسبی ، شیراز )1377ی فرح( مشهد و ،)1387ی و همکاران، چیعال( گونه غالب

گزارش شده است. )1388 ،ینامق یصادق وبا منشا به عنوان سموم ترکیبات گیاهی استفاده از

استهاي سازگار با محیط زیست یکی از روشگیاهی گیاهان در مسیر در حقیقت .)1385و سمیع، ایزدي(

تکامل به یک سیستم دفاعی کارآمد در مقابل بیشتر اند، به طوري که برخی از گیاهان به حشرات دست یافته

کشی تبدیل یک منبع غنی از ترکیبات با خاصیت زیست، 3توان به ترکیباتی با خاصیت سمی براي مثال می اند. شده

-محدودو 5گذاري کننده از تخم، ممانعت 4اي ضد تغذیه

، 6پاولا( مثل حشرات، اشاره نمودکننده باروري و تولید ,Meliaceae, Asteraceaeهاي خانواده .)2007

Rutaceae, Lamiaceae, Annonaceae, Canellaceae منابع استثنایی و قابل توجهی از

این حال اب .)2007پاولا، ( هاي گیاهی هستند کش حشرهامروزه در سرتاسر جهان تمایل براي پیدا کردن گیاهان

هاي بیولوژیک کشجدید که داراي منابع غنی از حشرهاست. این اقدام گامی موثر در جهت هستند، افزایش یافته

عصاره و استخراجحفظ و سلامت محیط زیست است. هاي زیادي شماري از گیاهان منفعتاسانس از تعداد بی

1- Farrell and Stufkens 2- Krepsi et al. 3- Toxic 4- Antifeedants 5- Oviposition deterrents 6- Pavela

.داشته استبرراي بشر دررا ب وگیاهی چند ساله .7Rubia tinctorum Lروناس

سال قبل از 2000صنعتی است که در صنعت رنگرزي از گیاه داراي ویژگی این . میلاد مسیح تا کنون کاربرد دارد

اولیه این گیاه مناطق خاستگاه .هاي دارویی استبراي اي، قفقاز و خاور نزدیک است که آن را مدیترانه

-مصارف صنعتی و دارویی در سطح وسیعی کشت می

برخی از ترکیبات .)1376(مهرابیان و حنافري، کردند دهندنشان می 8فعالیت موتاژنیکی لوسیدین این گیاه نظیر

، 10؛ مارك و همکاران1992، 9کاوازاکی و همکاران(ایندول -3دو ماده دارايریشه گیاه روناس .) 2001

ه هر دو این مواد است کو انتراکوینون 11استیک اسیدو 12ساتو( باشندگی حشرات میداراي خاصیت دور کنند

. )1991، همکاراناز خانواده Lawsonia inermis L. حنا

Lythraceae درختی است پر شاخ و برگ که ارتفاعمتر 4هائی از آن تا رسد، واریته آن از نیم تا یک متر می

رنگی ماده داراي حنا برگ .است نیز دیده شدهارتفاع آینه چی، ( باشدمی هاتانن و چربی مواد و لاوسون

حشراتی که از مواد گیاهی داراي تانن تغذیه .)1365کنند، مقدار زیادي از اسید تانیک از غشاي دور غذا می

هاي اپیتلیومی معده آنها خسارت عبور کرده و به سلولها و به تانن .)1980، 13برنایس و همکاران( کندوارد می

خصوص اسید تانیک به عنوان توکسین عمل کرده و تواند به عنوان تشدید کننده اثر عوامل میکروبی مثل می

مصرف شود Bacillus thuringiensis باکتري؛ 1382؛ قاسمی کهریزه و همکاران، 1997، 14(هالیدي

در )2000( 15دیوید و ماتور). 1382نامور و همکاران،

7- European madder 8- Mutagenic 9- Kawasaki et al. 10- Marec et al. 11- 3-indol acetic acid 12- Sato 13- Bernays et al. 14- Holiday 15- Dwived & Mathur

57


بر بازدارندگی را آزمایشی تاثیر عصاره استونی گیاه حنا Plutella xylostellaتفریخ تخم پروانه پشت الماسی

(L.) در )1999( 1کولکارنی و همکاران. نمودند ررسیب-3هاي آزمایشگاهی خود موفق به استخراج ماده بررسی

methylnonacosanol تنظیم کننده به عنوان یک 2ساتاسیلان و باسکران از گیاه حنا شدند. رشد حشرات

در بررسی که روي درختان توت سفید آلوده به )2010( Maconelliشپشک آرد آلود صورتی

coccushirsutus (Green) دادند، اثر دور انجامروي این آفت آزمایش را نندگی عصاره گیاه حنا ک

کردند.

با نام تجاري پریمور از گروه سموم 3پیریمیکاربکش انتخابی با اثر سریع و دي متیل کاربامات یک حشره

. تاکنون اثرات کشندگی این خاصیت تدخینی است ؛2009 ،4لو و همکاران(R. padi آفتکش روي شته

و اثرات زیر کشندگی آن روي ) 2007 ،5چن و همکارانشده بررسی Aphis Aphis gossypii شته جالیز

ایمیداکلوپرید. )1387، خالوباقري و همکاران( استهاي گروه کش اولین ترکیب تجاري از حشره

هاي نوع نیکوتینی استیل است که گیرنده 6کلرونیکوتینیلسیستم عصبی تحت تاثیر سیناپسکولین را در محل پس

کش بعنوان یک ترکیب با نحوه دهند. این حشره قرار میي کنترل آفات مختلف بویژه آفاتی که تاثیر جدید برا

-اند، در بسیاري از کشور نسبت به سموم دیگر مقاوم شده

؛ البرت و 1996، 7(نائوئن گیرد ها مورد استفاده قرار میایمیداکلوپرید به .) 1993، 9؛ لیخت1991، 8همکاران

کش نئونیکوتینی با خاصیت عنوان اولین حشرهباشد وعلیه طیف وسیعی از آفات مکنده سیستمیک می

1- Kulkarni et al. 2- Sathyaseelan and Bhaskaran 3- Primicarb ( هساخت شرکت گیا ) 4- Lu et al. 5- Chen et al. 6- Chloronicotinly 7- Nauen 8- Elbert et al. 9- Leicht

هاي سفید و همچنین برخی از ها و مگس مثل شتهها ، دوبالان و برخی از آفات پروانه اي استفاده سوسک

نائوئن و .)1388(شیخی گرجان و همکاران، شودمی) در آزمایش زیست سنجی اثر 2008( همکاران

بز هلو شته سرا روي ایمیداکلوپریدکش کشندگی حشرهور ور کردن برگ و غوطهاز دو روش غوطه و شته جالیزنتایج ،ها در محلول سمی را بررسی نمود کردن شته

سبز براي شته LD50که میزان داد آزمایش وي نشان و از روش 7ور کردن برگ برابر از روش غوطه هلو

بود.پی پی ام 8/0ور نمودن شته این مقدار برابر غوطهپی پی 9/0و 5به ترتیب برابر جالیزاین مقادیر براي شته

-) در بررسی اثرات زیر1386( گرامی و همکاران. بودام

هاي روي پارامتر ایمیداکلوپریدکش کشندگی حشرهاند که در نتایج خود ذکر نموده جدول زیستی شته جالیز

هاي علاوه بر اثر کشندگی بر روي شته مذبور، غلظتدلیل تاثیري که روي طول ه ب ایمیداکلوپریدکشنده زیر

هایی تواند پارامترعمر و باروري حشرات کامل دارد میچون نرخ ذاتی افزایش جمعیت، نرخ خالص و ناخالص

میر و نرخ متناهی افزایش وباروري، نرخ ذاتی مرگ .جمعیت را در مقایسه با شاهد کاهش دهد

و اهمیت اهمیت غلات در زندگی بشر دركبا در ،در کاهش محصولات کشاورزي برگ برنج ي شته

عصاره دو گیاه حنا و روناس اثر کشندگی این پژوهش، در زیست محیطو سازگار با ایمن راهکاري به عنوان

که و ایمیداکلوپرید بریمیکاریکش پمقایسه با دو آفتمورد بررسی قرار شود این آفت استفاده می کنترلبراي

.گرفت

مواد و روش ها R. padiپرورش آزمایشگاهی شته

از مزارع دانشکده کشاورزي شیراز در R. padiته شآوري و پس از شناسایی جمع1388در سال منطقه باجگاه

شناسی گروه حشره يجهت انجام آزمایش به گلخانهو روي پزشکی دانشکده کشاورزي شیراز منتقل گیاه

58


بذر جو ، دین منظوربههاي جو پرورش داده شد. چهگیاهو 7هاي پلاستیکی به قطر بصورت چندتایی در گلدان

سانتی متر در مخلوطی از خاك، ماسه و خاك 10ارتفاع -در فواصل هر دو هفته نیز تعدادي گلدانوبرگ کاشته

هاي گیاهچهحاوي هاي . گلدانهاي جدید کشت شد اي با ابعادتوري دار گلخانه هايدر قفس جو درجه 25±2دماي و در شرایط متر سانتی180×120×80

و دوره نوري طبیعی 70±5، رطوبت نسبیسلسیوستعدادي از ،هم سن کردن شته هابراي نگهداري گردید.

بال روي گیاهان فاقد حشرات کامل دخترزاي بیبه شدآلودگی به شته انتقال یافته و به آنها اجازه داده

ساعت 24زایی داشته باشند. پس از ساعت پوره 24مدت ها امکان داده شد حشرات کامل حذف گردید و به پوره

.)1997، 1البرت و کارترایت( تا به مرحله بلوغ برسند

هاي گیاهیعصارههاي گیاهی در این پژوهش با توجه به بررسی نمونه

هالیدي، ؛ 1980(برنایس و همکاران، مختلفمنابع ؛1991ساتو و همکاران، ؛ 1991، 2؛ لطیف1997

؛ 2000دیوید و ماتور، ؛1999کولکارنی وهمکاران، ؛ 2004، 4سینگ و سینگ ؛2002، 3موریماتو و همکاران

ساتاسیلان و ؛2008پاولا، ؛ 2007، 5ساتیش و همکارانمبنی بر داشتن ) 2010، 6سو و همکاران ؛ 2010باسکران، کشی انتخاب شدند. گیاهانی که در این اثر حشره

.L حنا برگ گرفتند شامل پژوهش مورد ارزیابی قرار

inermis روناسریشه و tinctorum R. .ریشه بودندروناس از یک مرکز تولیدي وابسته به مرکز تحقیقات

در و گیاه حنا 1387ماه کشاورزي یزد در بهمنشدند. آورياز استان هرمزگان جمع 1388 اردیبهشت

گیاهان را پس از جمع آوري با آب مقطر شستشو داده و درجه سلسیوس دور از 30تا 27در اتاق با دماي حدود

1- Elbert & Cartwright 2- Latif 3- Morimoto et al. 4- Singh & Singh 5- Satish et al. 6- So et al.

هاي تابش مستقیم نور خورشید خشک و سپس در کیسهگیري از جهت عصارهنایلونی تیره نگهداري شدند.

گیاهان مورد نظر نمونه گیاه خشک شده با آسیاب برقی گراد نگهداري درجه سانتی 4در یخچال در دماي پودر و

انجام 7گیري با استفاده از دستگاه سوکسلتشد. عصارهروبرتسون و ؛)1978(8وگل و بر اساس روش شد

10ویلالوبس و روبلدو -پاسکوال؛ )1991( 9پریسلرگرم از گیاه پودر 20براي این منظور .انجام شد) 1998(

ساعت در متانول خیس داده شده 24شده که به مدت 120گرفت. مقدار بود، داخل کارتوش دستگاه قرار

لیتر آب در بالن دستگاه میلی 30لیتر متانول به همراه میلیساعت کار دستگاه 4اي که پس از ریخته و عصاره

ي بعد، گرفت. در مرحلهاستخراج شد مورد استفاده قرار شده، توسط دستگاه لیتر از عصاره استخراجمیلی 100

گراد و درجه سانتی 40در دماي 11تقطیر در خلا دوارکه در طوريدور در دقیقه تغلیظ شد، به 100سرعت

30پایان استخراج حجم عصاره نهایی تغلیظ شده به دار هاي دربشده در شیشهعصاره تهیه. لیتر رسیدمیلی

سانتی گراد درجه 4تیره رنگ داخل یخچال در دماي گیري ها نام گیاه و تاریخ عصارهنگهداري شد و روي آن

. ثبت گردید هاکشآفت

12کش ایمیداکلوپریددر این پژوهش اثرات دو حشره(Confidor® SE 35%) از شرکتBayer

CropSciences ریمیکاربیو پ (Primor® WP

غلظت از شرکت گیاه مورد بررسی قرار گرفت. (50%و پریمیکارب توسط سازمان ایمیداکلوپرید توصیه شده

در 75/0و 5/0و در هزار 5/0 ظ نباتات به ترتیبفح می باشد. هزار

7- Soxlet 8- Vogel 9- Robertson & Preisler 10 - Pascual-Villalobos & Robledo 11- Rotary evaporator 12- Imidacloprid (Neonicotinoids)

59


R. padiزیست سنجی حشرات کامل شتهحشرات روي هاي مقدماتی یکسري آزمایشابتدا،

-غلظتانجام گرفت. در این مرحله R. padiشته کامل

چهارکش در مختلفی از هر عصاره گیاهی و آفتهاي 1و عمق 8ظروف پتري به قطر از تکرار آزمایش شد.

براي به عنوان واحد آزمایشی استفاده شد.سانتی متر سوراخ تهویه به حاوي ظروف بدر ،ایجاد تهویه کافی

. براي مش بود 12و پوشیده با تور سانتی متر 5/2 قطرهاي پلاستیکی ها روي برگ از حلقهمحصور کردن شته

سانتی متر بین پتري و پوشش آن استفاده شد 3به قطر براي زیست سنجی شته ).1387ي و همکاران، خالوباقر(

R. padi از روش کاربرد غیر مستقیم استفاده شد. بدینکش هاي مورد آزمون، هر یک از حشرهصورت که شته

هاي روناس و عصاره ریمیکاربیایمیداکلوپرید و پ هاي-و حنا را از طریق یک سطح تیمار شده دریافت می

-براي تیمار کردن حشرات کامل از روش غوطه .کردند

؛2008، نائوئن و همکاران( استفاده شد 1ور سازي برگو آب مقطر به عنوان شاهد سموم و ) 2009لو و همکاران

عنوان شاهد به % 02/0 توئین+ درصد 20 متانولمحلول براي این منظور گرفت.استفاده قرارمورد ها عصاره

10شد و به مدت انتخاب گیاه جو اندازههاي همبرگدقیقه در دماي 30ور گردید. سپس به مدت ثانیه غوطه

محیط نگهداري شد تا آب سطح برگ تبخیر شود.

قرار داده ها در داخل پتري هاهر یک از تیماردر سپسمنظور تامین آب مورد نیاز برگ در این مدت هب شد.

براي تیمار دمبرگ جو در پنبه مرطوب پیچیده شد.کردن حشرات کامل، آنها را بوسیله نور چراغ مطالعه

ها با قلم موي بسیار ریز تحریک کرده و با برداشتن آنکامل روي هر برگ قرار داده شد و در حشره 15تعداد

و لسیوسدرجه س 25±2شرایط ثابت انکوباتور با دماي ساعت) 24درصد به مدت ( 70±5رطوبت نسبی میر به صورت درصد حشرات ومرگ . نگهداري گردید

براي کامل مرده به تعداد اولیه در هر تکرار محاسبه شد. 1- Leaf dip test

)1925(2ابوتاصلاح درصد مرگ و میر از فرمول درصد تلفات ایجاد 25که بیشتر از غلظتی .استفاده شد

75ی که حدود غلظتو غلظت ترین عنوان پایینکرد بهمؤثر غلظتترین عنوان بالادرصد تلفات ایجاد کرد به

ي هاغلظتهاي اصلی انتخاب شد. براي انجام آزمایشها نیز از طریق قرار دادن در فرمول در فاصله بین آن

.)1991 (روبرتسون و پریسلر لگاریتمی به دست آمدند 5در ایمیداکلوپریدکش هاي اصلی براي حشره آزمایش

)، 02/0و 025/0، 03/0، 037/0، 045/0( غلظتو 286/0، 375/0، 492/0، 650/0غلظت ( 5پیریمیکارب

، 298/387، 956/538، 750غلظت ( 5)، روناس 220/0، 936/625، 850غلظت ( 5) و حنا با 200و 315/278در گرم بر لیتر بر حسب ) 250و 476/339، 977/460

.انجام شد تکرار چهارتصادفی با قالب طرح کاملا

هاتجزیه و تحلیل دادهاستفاده LC50ز روش تجزیه پروبیت براي تخمین ا

-به Probit-MSChart افزاربراي این منظور نرم .شد

هاي موازي فرضیه به طور خودکارشد که گرفتهکار را بررسی می خطوط رگرسیون 4و معادل بودن 3بودن .کند

تایج و بحثنکشی هر یک از تیمارها روي نتایج تأثیر حشره

است. ارائه شده 1حشرات کامل شته در جدول ایمیداکلوپرید بیشترین تلفات را در بین تیمارها و دو

ها نسبت به آفتکش داشته است و در کل آفتکش اتند. در صد تلفها تلفات بیشتري وارد کردعصاره

) با بررسی 2008( پاولا . عصاره روناس بیشتر از حنا بودروپایی و آسیایی روي کشی تعدادي از گیاهان ااثر لارو

نشان داد Culex quinquefasciatus چهار لارو سن 6/91میروعصاره متانولی گیاه روناس با میانگین مرگکه

. بوداصیت لاروکشی مناسبی برخوردار درصد از خ

2- Abbott 3- Parallelism 4- Equality

60


-سنجی عصارههاي زیستنتایج تجزیه پروبیت داده

.Rها روي حشرات کامل شته کشهاي گیاهی و آفت

padi آورده شده است. بر اساس نتایج 2در جدولگرم بر 532/469غلظتي حنا با تجزیه پروبیت، عصاره

0318/0کش ایمیداکلوپرید با مقدار و آفتلیتر بیشترین نتایج نشان داد . را دارا بودند LC50بر لیتر کمترینگرم

درصد کمتر 50که عصاره روناس با کشندگی 532/469بر لیتر) نسبت به عصاره حنا (گرم 233/413(

.بودتر سمی R. padiبراي شته بر لیتر) گرمبا R. padiها روي شته در رابطه با تأثیر عصاره

-توجه به بررسی منابع، این اولین گزارش از تاثیر عصاره

هایی باشد. البته گزارشهاي گیاهی روي این حشره میحاکی از تاثیر که از برخی از پژوهشگران وجود دارد

هاي گیاهی روي حشرات آفت دیگر است این عصارهنمو و مراحل زیستی آنها ایجاد اختلال که در رشد و

. بودنموده و بر تلفات آن موثر

.Rدرصد و پارامترهاي خطوط واکنش حشرات کامل شته 95درصد جمعیت، حدود اطمینان 50غلظت کشندگی - 2جدول padi تحت تاثیر دو عصاره روناس و حنا و دو آفتکش ایمیداکلوپرید و پیریمیکارب

بر حسب گرم LC50 تیمارها

بر لیتر درصد 95حدود اطمینان

X2 شیب خط

c233/413 214/448- 586/381 423/0±52/2 329/0 روناس

c532/469 062/500- 705/440 حنا 449/0±54/2 213/0 a 0318/0 0345/0 - 0263/0 674/0±48/4 68/2 ایمیداکلوپرید

b3767/0 4083/0 - 3472/0 492/0±07/3 533/0 پیریمیکارب

24اشتباه معیار) حشرات کامل شته برگ برنج پس از ±شده (میانگین درصد تلفات اصلاح - 1جدول لیتر متانول در آزمایشگاهلیتر بر میلیمیکرو 750هاي گیاهی در غلظت ساعت ناشی از اثر عصاره

ساعت) 24درصد تلفات (پس از کش و عصارهحشره

87±72/5 روناس

81±14/4 حنا

96±37/6 ایمیداکلوپرید

92±12/8 پیریمیکارب

15±24/1 %) 20شاهد عصاره (متانول 8±58/0 شاهد سموم (آب مقطر)

61


با بررسی اثرات ضد )2002( موریماتو و همکاران-dihydroxy-anthraquinone-1,3) اي ماده تغذیه

2-al) از گیاهGaliumaparine از خانوادهRubiacae بر رويSpodaptera litura و

Attagenus japonicus به این نتیجه دست یافت کهاي شدید بر تغذیهاین ماده داراي اثرات ضد

Spodaptera litura ولی اثري روي بودA.

japonicus اي روي تغذیه. بیشترین اثر ضدشتنداA.

japonicus استخراج شده است از عصاره گیاه روناس-lucidin-3-Oکه یک رنگدانه غذایی به نام

primeveroside يدر آزمایشی تاثیر عصاره .است استونی گیاه حنا بر بازدارندگی تفریخ تخم پروانه پشت

بررسی شد و درصد P. xylostella الماسیور در کمذ يبازدارندگی تفریخ تخم توسط عصاره

دیود و ( % گزارش شده است5/62غلظت حداکثر، در ) 1999( کولکارنی و همکاران .)2000ماتور،

-3هاي آزمایشگاهی خود موفق به استخراج ماده بررسی

methyl nonacosanol تنظیم کننده به عنوان یک ساتاسیلان و باسکران از گیاه حنا شدند.رشد حشرات

در بررسی که روي درختان توت سفید آلوده به )2010(انجام دادند، M. hirsutusشپشک آرد آلود صورتی

را کنندگی عصاره گیاه حنا روي این آفت اثر دورآزمایش کردند. نتایج این آزمایش نشان داد که بیشترین

.% است 5/34ور کمیزان دورکنندگی عصاره مذبه R. padiخطوط واکنش حشرات کامل شته

1لگاریتم غلظت هاي تیمار هاي سم و عصاره در شکل مقایسه خطوط زیست سنجی نشان داده شده است.میر و غلظت) حشرات کامل این و(نمودار پروبیت مرگ

ایمیداکلوپریددهد بیشترین شیب در تیمار شته نشان میبا پیریمیکاربهاي به ترتیب تیمار) بود و 674/0±48/4(

تیمار روناس با شیب)، 07/3±492/0شیب () در 54/2±449/0(با شیب حنا) و تیمار 423/0±52/2(

که شیب با توجه به این. گرفتندقرار جایگاه هاي بعدي -هایی که در بروز پاسخ و چگونگی اندازهخط، اثر متغیر

وقتی پاسخ اثر ،دهدگیري آن دخالت دارند را نشان میمتقابل یا بر هم کنش مربوط به یک ترکیب یا یک محل تاثیر باشد (مثلا با یک آنزیم یا یک واکنش متابولیکی خاص) در این صورت شیب خط زیاد خواهد بود و بر

تري را داشته عکس وقتی ترکیب جایگاه تاثیر عمومیشود. در این صورت ممکن است باشد، شیب خط کم می

شیب خط اطلاعاتی راجع به نحوه تاثیر ترکیب نیز بدهد. وقتی دو خط موازي هستند یعنی شیب خط یکسانی

وه تأثیر یکسانی دارنددو ترکیب احتمالا نح و دارندچنین شیب خط براي مقایسه . هم)1386 جهرمی، (طالبی

گیرد. چون محاسبه سمیت نیز مورد استفاده قرار میLC50 گیري سمیت کافی تواند براي اندازهتنهایی نمیبه

یکسانی داشته باشند LC50باشد. دو خط ممکن است اتفاق تري در دوز پایین ی در خط اول بروز سمیتول

که در خط دوم کمترین تا بیشترین افتاده باشد، در حالیتري در تغییرات دز اتفاق تاثیرات در محدوده کوچک

جدول کمتر χمحاسبه شده از χافتاده باشد. چون ها تایید تیماراثر براي تمام -باشد در نتیجه خطوط دزمیدر جدول نمایانگر تعداد dfشود. درجه آزادي یا می ها است.ظتغل

کش ایمیداکلوپرید در حشره LC50نتایج نشان داد آوري شده از باجگاه شیراز که در محیط جمعیت جمع

بود./ گرم بر لیتر 0318گلخانه پرورش داده شده بودند غلظت توصیه شده توسط سازمان حفظ نباتات براي

باشد. اگر نسبت در هزار می 5/0کش مذکور حشرهLC50 محاسبه شده به غلظت توصیه شده، محاسبه شود

پنج صدم R. padiاین نسبت براي حشره کامل شته محاسبه شده حدود یک LC50به عبارت دیگر .باشد می

LC50باشد. همچنین غلظت بیستم غلظت توصیه شده می بر لیتر بدست آمد.گرم 3767/0کش پیریمیکارب حشره

در هزار 7/0نباتات کش توسط سازمان حفظ این حشرهبه محاسبه شده LC50توصیه شده است. اگر نسبت

حشره غلظت توصیه شده، محاسبه گردد. این نسبت برايبه عبارت .باشد می R. padi 52/0کامل شته

62


به غلظت هاي مختلف حشره کش هاي R. padi خطوط دوز پاسخ حشرات کامل شته -1شکل و عصاره هاي گیاه روناس و حنا ایمیداکلوپرید، پیریمیکارب

محاسبه شده حدود یک دوم غلظت توصیه LC50دیگر % از 50میزان غلظت لازم براي کشتن باشد. شده می

گیرند به کش قرار می که در معرض حشره یحشراتعوامل مختلف از جمله سابقه مصرف سم و میزان

کش و عوامل حساسیت حشره، زمان مصرف حشره(خالو باقري و همکاران، کندمتعدد دیگر ارتباط پیدا می

با نگرش به نتایج زیست سنجی در این پژوهش ).1387هاي کمتري از آنچه که پیشنهاد شده استفاده از غلظت

را در بر داشته باشد. لذا یبشاید بتواند نتیجه مناساست

گرفتن نتیجه و اي با غلظت کمتر هاي مزرعهسیربرتولید و سبب حفاظت از محیط زیست تواند می ،مناسب

د.ومحصول سالم ش

63


منابع

هاي با شیوه اثر جدید. انتشارات جهاد دانشگاهی ترکیبهاي زیستی و آفت. معرفی پاد1385ایزدي، ح. و سمیع، م. ا. .1 ص. 204واحد تهران،

. ص 1187، انتشارات دانشگاه تهران،مفردات پزشکی وگیاهان دارویی. 1365 . آینه چی،ي .2

تاثیر غلظت زیرکشنده . 1387 .و حیدري، ا.، آزمایش فرد، پ.، طالبی جهرمی، خ.، جلالی سندي، ج.خالوباقري، م .3 Aphis gossypii Gloverاکسی دیمتون متیل روي پارامتر هاي جدول زیستی شته پنبه کش حشره

(Hom:Aphididae ،1.پژوهشنامه علوم کشاورزي)39-31 ):10.

(استان فارس). خلاصه مقالات . بررسی وضعیت شته هاي گندم در منطقه داراب1377رستگاري نوبندگانی، ن. .4 .18ص ، ایران کرجسیزدهمین کنگره گیاه پزشکی

. راهنماي آفت کش هاي ایران .چاپ اول. 1388نجفی، ح.، عباسی، س.، صابر، ف و رشید، م. ،شیخی گرجان، ع. .5 ص. 237، انتشارات کتاب پایتخت. تهران

492ها. انتشارات دانشگاه تهران، کشها موشکشها کنهکشها: حشرهکششناسی افتسم -1386 .خ ،طالبی جهرمی .6 .ص

. ترکیب گونه اي و پراکنش شته هاي گندم و 1387ا. یان،م.س. و سلیمان نژاد ،پ.، مصدق ،م.، شیشه بر ،عالیچی .7پارازیتوئیدهاي آنها در منطقه شیراز و مطالعه تغییرات فصلی جمعیت گونه هاي غالب. علوم فنون کشاورزي و منابع

.295- 287 :)1(45طبیعی،

مشهد. نشریه شهرستان گندم مزارع هاي وکفشدوزك شته ها هايگونه تنوع. 1388 صادقی نامقی، ح. . وفرحی، س .8 .95- 89 :)2( 23 ،گیاهان حفاظت

.Bacillus thuringiensis var. تأثیرباکتري 1382کهریزه، ا.، صفر علیزاده، م. ح. و پور میرزا، ع. ا. قاسمی .9

tenebrionis زمینی سیب کلرادوي لاروهاي سوسک رويLeptinotarsa decemlineata (Say)

(Col.:Chrysomelidae) 3( 34 ،ایران کشاورزي علوم آن. مجله کارایی افزایش حنا در سینرژیست و نقش( :539-547.

. بررسی اثرات زیر کشندگی حشره 1386گرامی، ش.، طالبی جهرمی، خ.، حیدري، ا.، عاشوري، ا. و رسولیان، غ. ر. .10آفات و . نشریهAphis gossypii (Hom.: Aphididae) روي پارامتر هاي زیستی شته جالیز ایمیداکلوپریدکش

.80-67 :)1( 75 ،هاي گیاهی بیماري

. بررسی اثر ضد میکروبی سه نمونه گیاه روناس وگلرنگ بر برخی میکروب هاي 1376مهرابیان، ص. و حنافري، آ. .11

64


.62-53، صص: دارویی ایران، دانشگاه علوم پزشکی شیراز خاك هوا. اولین سمینار گیاهان پراکنده در گرد و

کاربراندوم ژیستی کاربراندوم و مخلوط پودر حنا و نر. بررسی اثر سی1382ع.ا. ،پورمیرزاو م.ح.، ،نامور، پ.، صفرعلیزاده .12مجله علمی .Spodopter exigua (Hubner) (Lep. Noctuidae)روي لاروهاي سن سوم برگخوار چغندر قند .B.tبا

.62 – 53 :)1( 9 ،پژوهشی علوم کشاورزي

13. Abbott, W.S. 1925. A method for computing the effectiveness of an insecticide. Journal of Economic Entomology, 18: 265-267.

14. Bernays, E.A., Chamberlain, D., and McCarthy, P. 1980. The differential effects of ingested tannic acid on different species of Acridoidea. Entomologia Experimentalis et Applicata, 28: 158-166.

15. Blackman, R.L., and Eastop, V.F. 2000. Aphids on the world’s crops, an identification and information guide. (Second Ed.) John Wiley & Sons, Ltd., Chichester, England, 466 p.

16. Brewer, M.J., and Elliott, N.C. 2004. Biological control of cereal aphids in North America and mediating effects of host plant and habitat manipulations. Annual Review of Entomology, 49: 219-242.

17. Chen, M.H., Han, Z.J., Qiao, X.F., and Ming, J.Q. 2007. Mutations in acetylcholinesterase genes of Rhopalosiphum padi resistant to organophosphate and carbamate insecticides. Génome, 50(2): 172-179

18. Dwivedi, S.C., and Mathur, M. 2000. Laboratory evaluation of eight floral species inhibiting egg hatching in diamondback moth, Plutella xylostella(L.) (Lepidoptera: Plutellidae). Pestology, 24: 36-37.

19. Elbert, A., Becker, B., Hartwig, J., and Erdelen, C. 1991. Imidacloprid, a new systemic insecticide. Pflanzenschutz-Nachrichten Bayer, 44: 113-116.

20. Elbert, T.A., and Cartwright, B. 1997. Biology and ecology of Aphis gossypii Glover (Homoptera: Aphididae). Society of Southwestern Entomologists, 22: 116-145.

21. Farrell, J.A., and Stufkens, M.W. 1990. The impact of Aphidius rhopalosiphi (Hymenoptera: Aphidiidae) on populations of the rose grain aphid (Metoplophium dirhodum) (Hemiptera: Aphididae) on cereals in New Zealand. Bulletin of Entomological Research, 80: 377-383.

22. Holliday, N.J. 1997. Potato insect management in Manitoba. Available: http;//www.gov.mb/.Ca/ agriculture /crops / insects / cpb forum / facl. 29s 05. html.

23. Kawasaki, Y., Goda, Y., and Yoshihira, K.1992. The mutagenic constituents of Rubia tinctorum. Chemical and Pharmaceutical Bulletin, 40:1504–1509.

24. Krepsi, L., Dedryver, C.A., and Nenon, J.P. 1997. Variability in the development of cereal aphid parasitoids. Environmental Entomology, 26(3): 545-551.

65


25. Kulkarni, B.A., Sivaraman, S., Subbaraman, A.S., and Chattopadhyay, S. 1999. Synthesis of racemic and each enantiomer of 3-methylnonacosanol, a new plant growth regulator from Lowsonia inermis. Tetrahedron: Asymmetry, 10: 1571–1577.

26. Latif, A. 1991. Isolation of vitamin K-activity compound from the leaves of Lawsonia sp. chemical composition of the air-dried leaves. Indian Journal of Agricultural Sciences, 29: 2-3.

27. Leicht, W., 1993. Imidacloprid – a chloronicotinyl insecticide.Pesticide Outbook, 4: 17–24.

28. Lu, Y.H., Yang, T., and Gao, X.W. 2009. Establishment of baseline susceptibility data to various insecticides for aphids Rhopalosiphum padi (Linnaeus) and Sitobion avenae (Fabricius) (Homoptera: Aphididae) by the method of residual film in glass tube. Acta Entomologica Sinica, 52 (1): 52-58.

29. Marec, F., Kollarova, I., and Jegorov, A. 2001. Mutagenicity of natural anthraquinones from Rubia tinctorumin the Drosophila wing spot test. Planta Medica, 67: 127–131.

30. Morimoto, M., Tanimoto, K., Sakatani, A., and Komai, K. 2002. Antifeedant activity of an anthraquinone aldehyde in Galium aparine L. against Spodoptera litura F. Phytochemistry, 60:163-166.

31. Nauen, R., 1996. Baseline determination and detection of resistance to imidacloprid in Bemisia tabaci (Homoptera: Aleyrodidae). Bulletin of Entomological Research, 86: 343-349.

32. Nauen, R., Reckmann, U., Thomzik, J., and Thielert, W. 2008. Biological profile of spirotetramat (Movento®) a new two-way systemic (ambimobile) insecticide against sucking pest species. Bayer Crop Science Journal, 61(2): 245-278.

33. Pascual-villalobos, M.S., and Robledo, A. 1998. Screening for anti-insect activity in Mediteranean plants. Industrial Crops and Products, 1: 115-120.

34. Pavela, R. 2007. Possibilities of botanical insecticide exploitation in plant protection. Pest Technologies, 1: 47–52.

35. Pavela, R. 2008. Larvicidal effects of various Euro-Asiatic plants against Culex quinquefasciatus Say larvae (Diptera: Culicidae). Parasitology Research, 102: 555–559.

36. Robertson, J.L., and Preisler, H.K. 1991. Pesticide bioassays with arthoropods. CRC Press, Boca Raton, Florida, 127 p.

37. Sathyaseelan, V., and Bhaskaran, V. 2010. Efficacy of some native botanical extracts on the repellency property against the pink Mealy bug, maconellicoccus hirsutus (Green) in Mulberry crop. Science and Technology, 2(10): 35-38.

38. Satish, S., Mohana, D.C., Ranhavendra, M.P., and Raveesha, K.A. 2007. Antifungal activity of some plant extracts against important seed borne pathogens of Aspergillus

66


sp. Journal of Agricultural Technology, 3(1): 109-119.

39. Sato, K., Yamazaki, T., Okuyama, E., Yoshihira, K., and Shimomura, K.1991. Anthraquinone production by transformed root cultures of Rubia tinctorum: influence of phytohormones and sucrose concentration. Phytochemistry, 30: 1507-1509.

40. Simon, J.C., Blackman, R., and Le-Gallic, J.F. 1991. Local variability in the life cycle of the bird cherry-oat aphid, Rhopalosiphum padi (Homoptera: Aphididae) in western France. Bulletin of Entomological Research, 81: 315–322.

41. Singh, A., and Singh, D.K. 2004. Effect of herbal molluscicides and their combinations on the reproduction of the snail Lymnaea acuminate. Archives of Environmental Contamination and Toxicology, 46: 470- 477.

42. So, B., Bashar, I., Muhammad, B.Y., and Onyeyili, P. 2010. Acute toxicity and uterotonic activity of aqueous extract of Lawsonia inermis (Lythraceae). Journal of Pharmaceutical, Biological and Chemical Sciences, 1(3): 790-798.

43. Taheri, S., Razmjou, J., and Rastegari N. 2010. Fecundity and development rate of the bird cherry-oat aphid Rhopalosiphum padi (L) (Hom.:Aphididae) on six wheat cultivars. Plant Protection Science, 46: 72–78.

44. Vogel, A.I. 1978. Text book of practical organic chemistry. The English Language Book Society and Longman: London, 1368.

5 Plant Protection (Scientific Journal of Agriculture), 38(4), Winter, 2016

Toxicity effect of henna, Lawsonia inermis L. and madder Rubia tinctorum L. extracts on Rhopalosiphum padi L. versus pesticidal effect

of pirimicarb and imidacloprid

S. Rastegari1 *, M. Alichi2, M.A. Samih3, K. Minaei 4, and J. Saharkhiz5

1. *Corresponding Author: Former M.Sc. Student, Department of Plant Protection, Faculty of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran, ([email protected]).

2,4. Assistant Professors, Department of Plant Protection, Faculty of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran.

3. Associate Professor, Department of Plant Protection, Faculty of Agriculture, Vali-Asr University, Rafsanjan, Iran.

5. Assistant Professor, Department of Horticulture, Faculty of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran.

Received: 4 September, 2012 Accepted: 13 September, 2015

Abstract Rhopalosiphum padi L. (Hem.: Aphididae) is one of the most important pests damaging cereals specially wheat and lowering the quality and quantity of the production directly and indirectly each year. In this study, the toxicity effect of two extracts of Rubia tinctorum L. (Rubiaceae) and Lawsonia inermis L. (Lythraceae) is compared with two conventional insecticides, imidacloperid and pirimicarb. The study was conducted in petri dish of 8 centimeter diameter using a completely randomized design with five different concentrations for each set with four repetitions on 15 adult insects of R. padi L. (Hem.: Aphididae) 25±2 degree Celsius, relative humidity of 70±5 percent and in photoperiodic of 16 hours lightness and 8 hours darkness. All biometric studies were performed on similar and identical leaves of barley with the method of leaf immersion. The number of dead insects was counted after 24 hours. The results indicated that the insecticide imidaclorperide with fatal effects of 50%, 0.0318 and the methanol extract of henna L. inermis L. with fatal effects of 469.532 micro liter per milliliter were the most and least effective, respectively. Comparison of the results revealed that the extracts of the two plants, especially methanol extract of madder (R. tinctorum L.) with insecticide imidaclorperide and pirimicarb, have especial toxic potential to control the above said insect. Accordingly, as the extracts had less potential insecticidal potential, they should be used in conjunction with other methods.

Keywords: Rhopalosiphum padi, Toxicity effects, LC50, Pesticide, Plant extracts

Documents

Rubia tinctorum L. Lawsonia inermis . ﺎﻨﺣ نﺎﻫﺎﯿﮔ …