Res in Commercio 11/2011

8/3/2019 Res in Commercio 11/2011

1/28

listopad 2011(numer 11/2011)

Oto kolejny numer miesicznika Res in Commercio

wydawanego w nowej formule, zwizanej bezporednio

z wyranym ukierunkowaniem Kancelarii Tomczak

& Partnerzy w dwch biznesowych kierunkach: w stro-

n nieruchomoci oraz w stron szeroko rozumianych

finansw.

Pogbianie kompetencji prawnikw Kancelarii pozwala

na bieco rejestrowa lektura Res in Commercio. Mamy

przekonanie, e na kocu tej drogi powstanie kilka intere-

sujcych publikacji bdcych wynikiem tak teoretycznych,

jak i najzupeniej praktycznych bada ze strony prawnikw

firmy.

Przykadem tego rodzaju bada jest wanie ukazujca si

na rynku publikacja prawnikw kancelarii Due diligence

wydana przez renomowane wydawnictwo Lexis - Nexis.

Naszych czytelnikw przy tej okazji zachcamy do nabycia

i lektury tej ksiki, ktra jest pierwsz publikacj na rynku

na ten temat.

Pomimo najcilej praktycznego nasta wienia teksty

zamieszczone w Res in Commercio nie s opiniami prawnymi,

ktre mogyby by zastosowane wprost i bez dodatko-wej weryfikacji stanu faktycznego, za pogldy wyraane

na amach miesicznika stanowi jedynie stanowisko

ich autorw.

S p i s t r e c i :

Kto bogatszy, kto biedniejszy 7Marcin Stachowicz

Prawomocno rozszerzona 10Jakub Pietrasik

Dobre ssiedztwo 15Katarzyna Bielat - Sadowska

Wady projektu Dominika Latawiec - Chara

Przeksztacenie spek. Cz dziewita 22Katarzyna Bielat, Wioletta Januszczyk, Dominika Latawiec - Chara, Marta

Mianowska, Joanna Ostojska, Jakub Salwa, Micha Tomczak.

Streszczenia tekstw 27

Summary 28


2/28

2 | R E S I N C O M M E R C I O | L I S T O P A D 2 0 1 1

GIEDA I FINANSE

LEGISLACJA

Outsourcing bankowy

W dniu 27 padziernika 2011 roku wesza w ycie ustawa z dnia 19 sierpnia 2011roku o zmianie ustawy Prawo bankoweoraz ustawy o kredycie konsumenckim.Najwaniejsz modyfikacj wprowadzonprzedmiotow ustaw jest zmiana przepiswregulujcych zasady i tryb powierzania przezbanki wykonywania czynnoci z zakresu dzia-alnoci bankowej podmiotom zewntrznym(tzw. outsourcing bankowy).

Zgodnie z uzasadnieniem do projektunowelizacji, zmiany maj na celu usuniciezbdnych barier i wprowadzenie udogodniew korzystaniu z instytucji outsourcingu, przy jednoczesnym zapewnieniu waciwegonadzoru nad wykonywaniem powierzonychprzez bank czynnoci.

Nowelizacja rozszerza katalog czynnocibankowych, ktre mona powierza do wykonywania w outsourcingu bez zezwo-lenia Komisji Nadzoru Finansowego. Zaliczado nich m.in. zawieranie i zmian umwrachunkw rozliczeniowych, rachunkwlokat terminowych, rachunkw powierni-czych, zawieranie i zmian umw kredytui poyczki (innych ni kredyt konsumencki)z osobami fizycznymi, zawieranie i zmianumw kredytu i poyczki oraz umwo kart patnicz z mikroprzedsibiorcamii maymi przedsibiorcami, czynnoci zwi-zane z emitowaniem i przechowywaniembankowych papierw wartociowych orazinnych papierw wartociowych, a takeinne czynnoci zlecone zwizane z emisji obsug papierw wartociowych, windy-kacj nalenoci banku.

Ponadto, nowelizacja zmniejsza obo- wizki informacyjne banku zwizanez outsourcingiem wymg zawiadamianiaKomisji Nadzoru Finansowego o zamiarzezawarcia umowy outsourcingu zastpujeobowizkiem prowadzenia przez bankewidencji takich umw (z danymi identyfi-kujcymi przedsibiorc oraz zawierajcymiinformacje o zakresie powierzonych muczynnoci, miejscem ich wykonywaniaoraz okresem obowizywania umowy).Nowela reguluje rwnie instytu-cj podoutsourcingu, tj. powierzeniaprzez przedsibiorc, ktry ma umow

z bankiem, wykonywania okrelonych czyn-noci objtych umow outsourcingu innemuprzedsibiorcy.W ocenie ustawodawcy wejcie w ycie

nowelizacji Prawa bankowego powinnomie pozytywny wpyw na konkurencyjno

gospodarki i przedsibiorczo. Umoliwie-nie powierzania przedsibiorcom czynnociz zakresu dziaalnoci bankowej w wikszymwymiarze ni na gruncie dotychczasowychprzepisw powinno - co do zasady - skut-kowa obnieniem kosztw prowadzonejdziaalnoci przez bank i w konsekwencjiniszymi cenami usug bankowych orazzwikszeniem dostpnoci kredytwdla ludnoci (w tym kredytw i poyczekdla mikroprzedsibiorcw i maych przed-sibiorcw).

Uproszczenie

W dniu 27 padziernika 2011 rokuwesza w ycie ustawa o zmianie ustawyKodeks spek handlowych. Nowelizacjaobja przede wszystkim Tytu IV Kodeksu,dotyczcy czenia, podziau i przeksztacaniasi spek.

W nowym stanie prawnym atwiejszebdzie dokonanie podziau lub poczeniaspki publicznej. Przy sporzdzaniu planupodziau lub poczenia udostpnienieakcjonariuszom procznego sprawozdania finansowego zwolni z obowizku zacza-nia informacji o stanie ksigowym spki.Ponadto bdzie mona zwolni si z ko-niecznoci ogoszenia planu poczenia lubpodziau w Monitorze Sdowym i Gospo-darczym. Warunek stanowi ich umieszczeniena stronie internetowej spki na miesicprzed zgromadzeniem wsplnikw lub

walnym zgromadzeniem, ktrego przed-miotem jest podjcie uchway w sprawiepodziau lub poczenia.

Kolejna zmiana dotyczy moliwociodstpienia przez zarzd od sporzdzeniasprawozdania uzasadniajcego przeksztace-nie oraz od obowizku udzielania informacjio istotnych zmianach dotyczcych aktywwi pasyww, ktre zaszy midzy sporzdze-niem planu poczenia a dniem powziciauchway. Zarzd bdzie mg skorzystaz powyszych moliwoci w przypadku wyraenia na to zgody przez wszystkichwsplnikw.

W przypadku wyraenia zgody przezwsplnikw spki dzielonej lub przejmu-jcej, zarzd bdzie mg udostpnia do-kumenty dotyczce podziau lub poczenia(m. in. plan poczenia, sprawozdania finan-sowe, opini biegego rewidenta) za pomocrodkw komunikacji elektronicznej.

Przeksztacenia i podziay ju rozpoczte,bd prowadzone na podstawie dotychcza-sowych regulacji.

Nowelizacja stanowi implementacjprawa wsplnotowego dyrektywy Parla-mentu Europejskiego i Rady 2009/109/WE

z wrzenia 2009 r. w sprawie wymogwsprawozdawczoci i dokumentacji w raziepocze i podziaw spek.

Problemy z adresem

W dniu 1 lipca 2011 roku w ycie weszyw ycie niektre przepisy ustawy o swo-bodzie dziaalnoci gospodarczej. Wrdnich znalaz si rwnie art. 37 tej ustawy,dotyczcy udzielania informacji o przedsi-biorcach przez Centraln Ewidencj i Infor-macj o Dziaalnoci Gospodarczej.

Centralna Ewidencja i Informacja o Dzia-alnoci Gospodarczej zastpia rejestrygminne, z ktrych dotychczas wydawanebyy zawiadczenia o przedsibiorcachprowadzcych jednoosobow dziaalnogospodarcz, a take o wsplnikach spekcywilnych. Wrd informacji udzielanychprzed wejciem nowelizacji w ycie znaj-doway si dane o adresie siedziby przed-sibiorcy oraz o jego miejscu zamieszkania.Pozwalao to na atwe zdobycie informacjio kontrahencie, a take na dochodzenieroszcze przed sdem w razie sporu.

Przepisy obowizujce od 1 lipca 2011roku ograniczaj zakres udzielanych infor-macji o adresie przedsibiorcy. Jeli adreszamieszkania rni si od adresu miejsca wykonywania dziaalnoci gospodarczej,to wnioskodawcy nie udostpnia si adresuzamieszkania. Ze wzgldu na to, e Cen-tralna Ewidencja i Informacja o DziaalnociGospodarczej nie udostpnia take numeruPESEL przedsibiorcy, ustalenie jego adresuzamieszkania jest bardzo trudne.

Skutkiem wejcia w ycie art. 37 ustawyo swobodzie dziaalnoci gospodarczejs praktyczne trudnoci w dochodzeniemroszcze od nieuczciwych lub niewypa-calnych kontrahentw, gdy nie wiadomodokd kierowa pisma lub wezwaniado zapaty. Ponadto zgodnie z art. 126 2Kodeksu postpowania cywilnego pierwszepismo procesowe w sprawie powinnozawiera oznaczenie miejsca zamieszkanialub siedziby stron, a zatem obowizek

wskazania adresu pozwanego obcia stro-n wszczynajc spr. Brak podania moez kolei skutkowa zawieszeniem postpowaniai wydueniem czasu dochodzenia rosz-cze.

Prawnicy podkrelaj, e w przypadkubraku jakichkolwiek danych uzyskanie

N O T I T I A

WIADOMOCI


3/28

R E S I N C O M M E R C I O | L I S T O P A D 2 0 1 1 | 3

adresu zamieszkania osoby fizycznej jestpraktycznie niemoliwe. Dlatego czz nich uznaje art. 37 ustawy o swobodziedziaalnoci gospodarczej za skutkujcypowstaniem luki w prawie. Podobniewypowiadaj si przedstawiciele firm windy-

kacyjnych, ktrzy wskazuj, e niemonouzyskania adresu dunika uniemoliwiapolubowne zakoczenie sporu.

ORZECZNICTWO

Abonamentymedyczne

Naczelny Sd Administracyjny, w uchwa-le penego skadu Izby Finansowej z dnia24 padziernika 2011 roku (sygnatura aktII FPS 7/10), potwierdzi jednoznacznie,e abonamenty medyczne s dla pracowni-ka przychodem z nieodpatnych wiadczei, jako takie, podlegaj opodatkowaniu.Tym samym Naczelny Sd Administracyjny

potwierdzi swoje wczeniejsze stanowiskowyraone w uchwale skadu siedmiu sdziwz 24 maja 2010 roku (sygnatura akt II FSK1/10).

Z przedmiotowej uchway wynika,e przedsibiorcy jako patnicy obowizani sdo odprowadzania podatku od takich wiad-cze za pracownikw. Co wicej, w uchwalepodkrelono, e przychodem jest nie tylkokonkretna usuga medyczna, jak pracownikmoe otrzyma, lecz take sama moliwoskorzystania z niej. Takie stanowisko, wynikaz, utrwalonej ju w orzecznictwie, definicjinieodpatnych wiadcze, ktr naley rozu-mie szerzej ni w prawie cywilnym.Tak sformuowana teza spotyka si z kryty-

k przedstawicieli doktryny, ktrzy wskazuj,e w wietle niniejszej uchway NaczelnegoSdu Administracyjnego pracownik musipaci podatek od wirtualnego przychodu.Zauwaa si, e zgodnie z Konstytucjzakres opodatkowania musi by uregulowa-ny podatkowo. Ponadto podnosi si rwnieproblematyczno technicznego rozliczeniatakie przychodu.

W uzasadnieniu do przedmiotowej uchwa-y Prezes Izby Finansowej Naczelnego Sdu

Administracyjnego, Marek Zirk-Sadowski,wskaza, e rozliczenia przychodu pracow-nika z abonamentw medycznych moedokona chociaby poprzez podzieleniezbiorczej ceny abonamentu przez liczbpracownikw objtych wiadczeniem.W uchwale Naczelny Sd Administracyjny

odnis si rwnie do sytuacji, gdy pra-cownik nie wie, e jest objty prywatnymubezpieczeniem zdrowotnym i z niego nie

korzysta. Zdaniem Sdu pracownik moeatwo stwierdzi po analizie pierwszej pobra-nej zaliczki na PIT przez firm, e jest objtytakim ubezpieczeniem i gdyby chcia, mgbyodmwi objcia ubezpieczeniem.

Sd wskaza rwnie, e uchwaa nie

moe by stosowana do innych stanwfaktycznych, w zwizku z czym nie rozwizu-je wszystkich problemw z opodatkowaniemabonamentw medycznych i innych nieod-patnych wiadcze. Dlatego te w uchwalepodniesiono, e problem wyeliminowaniaabsurdalnych sytuacji mogaby rozwiza

wycznie nowelizacja ustawy o podatkudochodowym od osb fizycznych.

In solidum

W wyroku z dnia 19 padziernika 2011roku (sygnatura akt II CSK 86/11) Sd Naj-

wyszy stwierdzi, e jeli szkody wynikez wypadku naprawi zakad ubezpiecze,to wypenia roszczenia poszkodowanego,ktry tym samym nie moe skuteczniepozywa sprawcy wypadku.

Przedmiotowy wyrok zapad na pod-stawie nastpujcego stanu faktycznego:na polowaniu Mirosaw R. zosta przy-padkowo postrzelony przez Arkadiusza S.,

w wyniku czego straci oko i musia zaprze-sta pracy jako kierowca. Wina nieostro-nego myliwego zostaa stwierdzona przedsdem karnym. Pokrzywdzony pozwa,na podstawie art. 822 4 Kodeksu Cywilne-go, Towarzystwo Ubezpiecze Wzajemnych

Concordia Polska, w ktrym myliwi bylizbiorowo ubezpieczeni. W trakcie postpowania sdowego,

strony zawary ugod pozasdow,w ktrej uzgodniy wysoko odszkodowania.W zawartej ugodzie zawarto postanowie-nie, e wyczerpuje ona wszelkie roszczenia.

W zwizku z ugod powd cofn pozewi zrzek si roszczenia.

Nastpnie jednak pokrzywdzony wytoczykolejne powdztwo, tym razem o odszkodo-

wanie od Arkadiusza S. Do tego postpowa-nia przyczy si jako interwenient ubocznypo stronie pozwanego ubezpieczyciel.

Sd I instancji zasdzi odszkodowaniei zadouczynienie, uznajc, e ugoda poza-sdowa nie stoi na przeszkodzie uwzgldnie-niu tego powdztwa, bo wykonanie ugodynie doprowadzio do wyganicia roszczenia

w stosunku do sprawcy.Interwenient wnis od wyroku sdu I in-

stancji apelacj, a sd II instancji zmieni wyroki powdztwo oddali. W uzasadnieniu

wskazano, e ugoda z poprzedniej sprawynie ma w przedmiotowej sprawie wik-

szego znaczenia, bo sprawca nie by stron.Podstaw oddalenia powdztwa byo natomiast zrzeczenie si powdztwa przezpowoda.

Od wyroku powd wnis skarg kasacyjn,w ktrej podtrzymywa swoje wczeniejsze

stanowisko. W odpowiedzi interwenientuboczny podnis, e nie ma znaczenia, ktowywiza si ze zobowizania, wane jest,e szkoda zostaa wyrwnana.

Sd Najwyszy skarg oddali, argu-mentujc, e w niniejszej sprawie mamydo czynienia z odpowiedzialnociin solidum.Za jej istot jest bowiem odpowiedzialnokilku podmiotw na podstawie rnego re-imu odpowiedzialnoci. W przedmiotowejsprawie zakad ubezpiecze odpowiada napodstawie kontraktu podczas gdy sprawcaponosi odpowiedzialno na podstawieczynu niedozwolonego. Pokrzywdzony

w takiej sytuacji moe pozwa kadego osob-no albo oba podmioty razem, nie mniej jednaknaley mu si tylko jedno wiadczenie i spe-nienie go przez jednego z odpowiedzialnych

w peni zaspokaja pokrzywdzonego. Zatem,jak wskazano w ustnym uzasadnieniu, to niecofnicie pozwu gdy ma ono tylko skutkiprocesowe i nie zrzeczenie si roszczenia gdy dotyczy ono tylko ubezpieczyciela, alespenienie wiadczenia zaspokoio powodai zwolnio z odpowiedzialnoci zarwnosprawc jak i Towarzystwo Ubezpiecze

Wzajemnych.

Podatek od niewanoci

Fiskus interesuje si kad transakcj, nawett niezgodn z przepisami. Takie stanowiskozaprezentowa ostatnio Wojewdzki Sd Ad-ministracyjny rozstrzygajc skarg przedsi-biorcy, ktry wykona na rzecz gminy robotybudowlane. Okazao si, e umowa powinnaby zawarta w trybie zamwie publicznych,a sd okrgowy stwierdzi jej niewano.

Dla fiskusa ta okoliczno bya bez znacze-nia. Uzna on, e skoro firma osigna przy-chd na podstawie umowy, to powinna goopodatkowa. Zdanie organu podatkowegopodzieli te sd stwierdzajc, e niewanejumowy nie naley traktowa jako nieistniej-cej. Wywouje ona okrelone skutki prawne,ktre maj wpyw na wysoko zobowizapodatkowych. Tak wic korzy otrzymana

w wyniku wykonywania niewanej umowymoe zosta uznana za przychd podatkowy(wyrok WSA w Lublinie, sygn. akt I SA/Lu186/11).

Opodatkowane nie s jedynie te czynnoci,ktre nie mog by przedmiotem prawnieskutecznej umowy, np. majce za przedmiot

N O T I T I A

WIADOMOCI


4/28

czyny niedozwolone.Przychd to wszystkie otrzymane przy-

sporzenia majtkowe. Uzyskuje si go tymsamym nawet wtedy, gdy jeszcze nic si niezarobi. Opodatkowaniu bowiem podlega tzw. przychd naleny, ktry powstaje ju

w momencie wykonania usugi bd wyda-nia rzeczy (zbycia prawa majtkowego), niepniej ni w dniu wystawienia faktury albouregulowania nalenoci.

Podatek od wzicia

Zgodnie z najnowszymi orzeczeniami Wojewdzkiego Sdu Administracyjnego(sygnatury akt: I SA/Wr 1212 /11 orazI SA/Wr 1213/11) pobieranie podatku odczynnoci cywilno-prawnych w zwizkuz podwyszeniem kapitau zakadowego jest niezgodne z prawem unijnym. Jest to prawdziwy przeom w interpretacjiprzepisw podatkowych, bowiem zgodniez ich obecn wykadni spki akcyjne, ktrepodwyszaj kapita musz paci 0,5 % po-datku od czynnoci cywilnoprawnych.

Podstaw tej niezgodnoci stanowi za-pisy art. 7 ust. 1 Dyrektywy 69/335/EWGo podatku od gromadzenia kapitau, ktrystanowi, e w pastwach czonkowskichUnii Europejskiej, w ktrych w dniu 1lipca 1984 roku system prawa nie prze-

widywa opodatkowania podwyszeniakapitau zakadowego, niedopuszczalnebyo obowizywanie przepisw krajowychnakadajcych taki podatek nawet wwczas,gdy akcesja do Unii Europejskiej nastpiapo dniu 1 lipca 1984 roku. Na podstawie tego przepisu Polska obowizana bya, oddnia przystpienia do Unii Europejskiej

tj. od 1 maja 2004 roku, zwolni od podatkuod gromadzenia kapitau (czyli podatku odczynnoci cywilnoprawnych) okrelonegorodzaju czynnoci, ktre nie podlegay ta-kiemu podatkowi wedug stanu prawnegona dzie 1 lipca 1984 roku.Wojewdzki Sd Administracyjny we Wro-

cawiu wyjani, e wykadnia pojcia wkadyna podstawie Rozporzdzenia Prezydentaz dnia 27 czerwca 1934 r. Kodeks Handlowyprowadzi do wniosku, e w polskim stanieprawnym obowizujcym na dzie 1 lipca1984 roku wniesienie wkadw do spkiakcyjnej nie podlegao opodatkowaniuwczesnym podatkiem kapitaowym(wczesn opat skarbow) co oznacza,e Polska od dnia akcesji do Unii Europejskiejw maju 2004 roku powinna zwolni wkadywnoszone do spek akcyjnych od podatkuod czynnoci cywilnoprawnych narusze

tych nie uzdrowiy zmiany Dyrektywy, ktreweszy w ycie w 2008 roku.

Jednoczenie Sd wskaza, e kraj, ktry tego obowizku nie wypeni nie moeskutecznie powoywa si na regulacjart. 7 ust. 1 Dyrektywy 2008/7/WE, ktrazastpia Dyrektyw 69/335/EWG w 2008roku i ktra zmienia przepisy w tym zakre-

sie. Raz jeszcze potwierdzono zasad, ew sytuacji, gdy przepisy prawa pastwa czon-kowskiego s sprzeczne z (bezporednioskutecznymi) przepisami prawa wsplnoto-

wego, wwczas sd pastwa czonkowskiegojest obowizany rozstrzygn te kolizje zgod-nie z zasad pierwszestwa zdefiniowanprzez Europejski Trybuna Sprawiedliwocii jednoznacznie wskazano, e od 1 maja2004 roku do chwili obecnej polskie przepi-sy naruszaj prawo unijne i na tej podstawiemog zosta zakwestionowane przez Trybu-na Sprawiedliwoci Unii Europejskiej.

NIERUCHOMOCI

I INWESTYCJE

LEGISLACJA

Zapis windykacyjny

W dniu 23 padziernika 2011 rokuwesza w ycie nowelizacja Ustawy z dnia23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny,ktra wprowadzia do polskiego systemuprawnego instytucj zapisu windykacyjnego(art. 9811 i nastpne Kodeksu cywilnego).Nowe przepisy pozwalaj spadkodawcyzadysponowa konkretnymi skadnikamimajtku na rzecz okrelonych osb, ktreprzejd na zapisobiorc ju w momencieotwarcia spadku. Ustawodawca przewidziamoliwo sporzdzenia tego typu zapisu tylko dla testamentw sporzdzonychw formie aktu notarialnego.

Przedmiotem tego typu zapisu moe byrzecz oznaczona co do tosamoci, zbywal-ne prawo majtkowe, przedsibiorstwo lubgospodarstwo rolne, prawo uytkowaniaa nawet suebno. Wyczone z zastoso-

wania nowych przepisw s natomiast rodkipienine, w odniesieniu do ktrych jedynmoliwoci pozostaje zapis zwyky.

Zapis windykacyjny nie moe by ustano-wiony z zastrzeeniem warunku lub terminu,ktry bdzie uwany za nieistniejcy, chyba,e z treci testamentu lub z okolicznociwynika, e bez takiego zastrzeenia zapis

nie zostaby uczyniony. Ta okoliczno spo-woduje niewano zapisu windykacyjnego,jednak nie wycza to moliwoci by wywoaon skutki okrelone dla zapisu zwykegouczynionego pod warunkiem lub z zastrze-eniem terminu.

Zgodnie z now regulacj beneficjent zapisuwindykacyjnego bdzie odpowiada za dugispadkowe, solidarnie ze spadkobiercamii proporcjonalnie do wartoci otrzymanychprzysporze (z ograniczeniem do wartocizapisu), co ma na celu wprowadzenie ochro-ny dla wierzycieli spadkowych, szczeglnie

w sytuacjach gdy okrojony zapisami spadekmgby nie wystarczy na dugi. Bdziemusia rwnie spaci zachowek, jed-nak tylko w przypadku, gdy uprawnionydo zachowku nie bdzie mg da jegozapaty od spadkobiercw, a wic w drugiejkolejnoci.

Z wprowadzonych zmian ciesz si przedewszystkim przedsibiorcy, ktrzy od lat wska-zywali na potrzeb umoliwienia szybkiegoi efektywnego przejmowania w wypadkumierci waciciela produkcyjnego majtku.

Obowizkowe ogoszenia

Prawdopodobnie na pocztku przyszegoroku wejdzie w ycie nowe rozporzdze-nie Prezesa Rady Ministrw w sprawiekwot wartoci zamwie oraz konkurswna dostaw towarw i usug, od ktrych jest uzaleniony obowizek przekazywaniaogosze Urzdowi Oficjalnych Publikacji

Wsplnot Europejskich.Rozporzdzenie to w porwnaniu

do dotychczasowego bdzie podwysza-o wartoci zamwie na dostaw towarwi usug, ktrych przekroczenie bdzie impli-kowa obowizek przekazania ogoszeniaUrzdowi Zamwie Publicznych.

Zgodnie z projektem rozporzdzenia obo-wizek ten bdzie dotyczy:

1. zamawiajcych z sektora finanswpublicznych, zamwie na dostaw towa-rw i usug, ktrych warto jest rwna lubprzekracza wyraon w zotych rwnowar- to kwoty 130.000,00 EURO (obecnie125.000,00 EURO);

2. zamawiajcych innych anieli z sektora finansw publicznych, zamwiena dostaw towarw i usug, ktrych

warto jest rwna lub przekracza wyraon w zotych rwnowarto200.000,00 EURO (obecnie 193.000,00EURO), pod warunkiem, e zamwienia te nie s zamwieniami sektorowymi;

3. zamwie sektorowych na dostaw


N O T I T I A

WIADOMOCI


5/28

towarw i usug, ktrych warto jestrwna lub przekracza wyraon w zotychrwnowarto 400.000,00 EURO (obecnie387.00000 EURO).

Dodatkowo, rwnie na pocztku przy-szego roku wejdzie w ycie nowe rozporz-

dzenie Prezesa Rady Ministrw zmieniajcedotychczas obowizujcy redni kurs zotegow stosunku do euro stanowicy podstawprzeliczania wartoci zamwie publicznychi wynoszcy 3,839 PLN, na warto 4,0196PLN.

ORZECZNICTWO

Nieodwracalne skutki

Naczelny Sd Administracyjny wydaprecedensowy wyrok w sprawie moliwociingerencji przez organ administracji publicz-nej w stosunki cywilnoprawne powstaepo wydaniu decyzji uwaszczeniowejw przypadku zaistnienia nieodwracalnychskutkw prawnych (sygnatura akt I OSK1408/10).

Uznano, e skutki takie wywouje pry-watyzacja i wejcie na gied spki. Jeelispka zostaa zatem uprzednio uwaszczo-na na nieruchomoci, niemoliwy staje sizwrot nieruchomoci w naturze, za byymwacicielom i ich spadkobiercom przysugujewycznie odszkodowanie.

Sprawa dotyczya Mennicy PolskiejS.A., ktra jeszcze jako przedsibiorstwopastwowe uzyskaa prawo uytkowaniawieczystego gruntu i wasno budynkw w Warszawie. Nastpnie zostaa prze-ksztacona w jednoosobow spk SkarbuPastwa i wyemitowaa akcje w oferciepublicznej.

Kilkanacie lat pniej minister infrastrukturystwierdzi niewano decyzji uwaszczenio- wej na wniosek spadkobiercw byychwacicieli posesji. Powsta zatem problempogodzenia ich interesw z prawamiakcjonariuszy, ktrzy nabyli poprzez akcjemajtek spki okrelony w prospekcieemisyjnym.

Naczelny Sd Administracyjny orzek,e zbycie praw w drodze czynnocicywilnoprawnych stanowi przeszkoddo stwierdzenia niewanoci decyzji uwasz-czeniowej, jako e zaistniay nieodwracalneskutki prawne.

Wykup w Trybunale

Zdaniem radnych z Poznania przepisypozwalajce wszystkim uytkownikom

wieczystym na przeksztacenie kadegorodzaju nieruchomoci we wasno mognarusza Konstytucj. Podjli oni decyzjo skierowaniu do Trybunau Konstytucyjnego

wniosku, w ktrym kwestionuj nowe zasa-dy przeksztacania uytkowania w odrbn

wasno.Regulacje te obowizuj od 9 padziernika

2011 roku, a wprowadzia je nowelizacjaustawy o przeksztaceniu uytkowania

wieczystego w prawo wasnoci z 28 lipca2011 roku. Radni uwaaj, e sprzeda nie-ruchomoci komunalnych powinna odbywasi na zasadach rynkowych oraz mie cha-rakter dobrowolny. Tymczasem, ustawo-dawca przyznaje uytkownikom roszczenieo przeksztacenie uytkowania wieczystego

w odrbn wasno.Radnym z Poznania nie podoba si take

rozszerzenie prawa do przeksztaceniana prawie wszystkich uytkownikw bd-cych nimi 13 padziernika 2005 r. (z wyjtka-mi), a take na kady rodzaj nieruchomoci.

Nowelizacja nie rnicuje wysokoci opatyz tytuu przeksztacenia prawa uytkowania wieczystego w prawo wasnoci nierucho-moci w zalenoci od wykorzystanegookresu uytkowania wieczystego.

Ponadto zgodnie z orzecznictwem Try-bunau Konstytucyjnego wszelkie regulacje,ktrych skutkiem bdzie ograniczeniedochodw jednostek samorzdu terytorial-nego, powinny przewidywa rekompensatfinansow uzupeniajc utracone dochody.

Supy i kable

Sd Najwyszy w wyroku z dnia12 padziernika 2011 roku (sygn. akt V CSK502/10) stwierdzi, e wniosek o ustanowie-nie suebnoci przesyu za wynagrodzeniemprzerywa bieg zasiedzenia tej suebnoci.Wyrok zapad w nastpujcym stanie fak-

tycznym: Polskie Sieci ElektroenergetyczneOperator S.A. wystpiy o zasiedzenie su-ebnoci przesyu, w zakresie ktrej wyko-rzystywane byy supy i kable posadowionena cudzym gruncie. W tym czasie waci-cielka tego gruntu wystpia o ustanowieniesuebnoci przesyu za wynagrodzeniem.Sdy I i II instancji uznay, e wniosek o usta-nowienie suebnoci za wynagrodzeniemnie przerywa biegu zasiedzenia tej sueb-noci. W swych orzeczeniach stwierdziy,

e wnioskodawczyni nie zadaa usuniciainstalacji, ale wynagrodzenia, co nie powinnodoprowadzi do przerwania biegu zasiedze-nia suebnoci.

Sd Najwyszy odrzuci prezentowany wy-ej pogld. Stwierdzi bowiem, e nie mona

wymaga, by waciciel gruntu domaga siusunicia instalacji, skoro z uwagi na interesspoeczny, szanse na uwzgldnienie takiegodania byyby bardzo mae. Z tych wzgl-dw, Sd Najwyszy stwierdzi, e wniosek

waciciela gruntu o ustanowienie suebnociprzesyu za wynagrodzeniem przerywa biegzasiedzenia tej suebnoci.

Odrzucenie oferty

W dwch jednobrzmicych uchwaachz 20 padziernika 2011 roku Sd Najwyszyrozstrzygn, e okrelenie w ofercie bdnejstawki VAT oraz obliczenie na tej podstawie

VAT jako skadnika ceny brutto stanowi pod-staw do odrzucenia oferty (sygnatura akt IIICZP 52/11 oraz III CZP 53/11).

Pomyka ta stanowi bowiem bd w obli-czeniu ceny, o ktrym mowa w art. 89 ust.1 pkt 6 prawa zamwie publicznych. Inaczejstanie si jedynie wtedy, gdy zajd przesankipolegajce na niezgodnoci oferty ze specy- fikacj istotnych warunkw zamwienia,niepowodujce istotnych zmian w trecioferty (art. 87 ust. 2 pkt 3 prawa zamwiepublicznych).Wtpliwo powstaa w zwizku z prze-

targiem, w ktrym jedna z ofert zawieraanieprawidow 8-proc. stawk VAT zamiaststawki 23-proc. Konsekwencje takichpomyek byy dotychczas rozstrzyganeniejednolicie rwnie przez Krajow IzbOdwoawcz. Dla przykadu, w niniejszejsprawie Krajowa Izba Odwoawcza uznaa,e bdne wskazanie VAT nie wpywa naporwnywalno ofert, a zamawiajcegonie powinno interesowa, czy wykonawcaprawidowo wyliczy warto podatku, ktrybdzie musia zapaci.

Mona liczy na to, e rozstrzygnicie SduNajwyszego przyczyni si do ujednoliceniapraktyki orzeczniczej. Co wicej, ekspercioceniaj, e wyraone przez sd stanowiskojest racjonalne. Naley bowiem wymaga odoferenta poprawnego wskazania stawki VAT, jako e bd w tym zakresie moe rodziniejasnoci co do oferowanych cen.


N O T I T I A

WIADOMOCI


6/28


Gieda

finanse


7/28


Niczym nieuzasadniony przywilej, anachronizm, relikt przeszoci, zasadzka

na nieuwiadomionych konsumentw? A moe mechanizm dyscyplinujcy

kredytobiorcw, chronicy banki przed dugotrwaymi i kosztownymi procesamisdowymi, konieczno w gospodarce rynkowej? Pytania o miejsce bankowego

tytuu egzekucyjnego w polskim systemie prawnym pozostaj aktualne. Zwaszcza

w kontekcie przygotowywanych zmian w jego konstrukcji.

M a r c i n S t a c h o w i c z

Kto bogatszy, ktobiedniejszy

Krtka historia BTE

Mechanizm pozwalajcy bankom na pominicie postpowaniasdowego w celu egzekwowania dugw swoich klientw funk-cjonuje w polskim prawie od ponad 60 lat. Na mocy dekretuz dnia 25 padziernika 1948 roku o reformie bankowej, bankiuzyskay moliwo wystawiania bankowych tytuw wykonaw-czych. Egzekucja bya moliwa ju na podstawie tytuu, bez ko-niecznoci nadawania nawet klauzuli wykonalnoci przez sd.

Mechanizm ten w zasadniczym ksztacie utrzyma si a dowejcia w ycie obecnie obowizujcej ustawy Prawo bankowew 1997 roku. Na jej podstawie bankowy tytu wykonawczy za-stpiono bankowym tytuem egzekucyjnym i od tej pory, w celu

wszczcia egzekucji, konieczne jest uzyskanie sdowej klauzuliwykonalnoci. Nie zniechcio to jednak bankw do korzystaniaz przysugujcych im uprawnie. W kryzysowym roku 2009liczba wnioskw o nadanie BTE klauzuli wykonalnoci signaponad 700 tysicy.

W zgodzie z Konstytucj

Nad wtpliwociami dotyczcymi BTE pochyli si TrybunaKonstytucyjny.

Pytanie prawne jednego z sdw rejonowych dotyczyo tego,czy instytucja ta nie narusza konstytucyjnego prawa do sdu,a uprawnienie banku nie wkracza w sfer uprawnie pa-stwa.

Na tak postawione pytanie Trybuna, w wyroku z dnia 26stycznia 2005 roku (sygnatura akt P 10/04), odpowiedzianegatywnie i uzna, e przepisy art. 96 i 97 Prawa bankowegonie naruszaj Konstytucji. Stwierdzono, e w systemie praw-nym istniej ju instytucje o charakterze podobnym do BTE(np. notarialne owiadczenie o dobrowolnym poddaniu siegzekucji) i s one zgodne z przepisami ustawy zasadniczej.Ponadto wskazano, e usunicie BTE z obrotu prawnego mia-oby skutek odwrotny do zamierzonego (zwikszenie kosztw

!"#$$##%&%'(

P e c u n i a e i u r i s


8/28


dochodzenia wierzytelnoci, wzrost kosztw kredytw i ichmniejsza dostpno).

Jednoczenie Trybuna dostrzeg problemy wynikajcez praktyki obrotu. W uzasadnieniu zasugerowano ustawodaw-cy, e z uwagi na dotkliwo stosowania BTE, zasadne byobyzastanowienie si nad wzmocnieniem pozycji klientw bankw.

Trybuna stwierdzi, e:

Ponadto Trybuna podkreli wag informowania klienta o skut-kach zoenia owiadczenia o poddaniu si egzekucji podczasdokonywania czynnoci bankowej.

Ministerstwo pracuje

Kilkuletnie ju uwagi Trybunau Konstytucyjnego, niejedno-rodno praktyki bankowej, rosnca tendencja do ochronykonsumenta w prawie wsplnotowym i pewnie jeszcze kilkainnych przyczyn musiay wreszcie skoni krajowego ustawo-dawc do refleksji.

W Ministerstwie Gospodarki opracowano zaoenia donowelizacji art. 96 i 97 Prawa bankowego oraz art. 7862 Ko-deksu postpowania cywilnego. Zaoenia do projektu ustawy

to oczywicie tylko preludium fazy przedwstpnej procesulegislacyjnego. Jednak lektura tego materiau pozwala na wy-cignicie wnioskw, w ktr stron zamierza i ustawodaw-ca. Zwaszcza, e zaoenia do projektu nowelizacji byy jukonsultowane miedzy innymi ze Zwizkiem Bankw Polskich,PKPP Lewiatan, Krajow Izb Gospodarcz oraz FederacjKonsumentw. Jeli ustawodawca rzeczywicie jest racjonalny,to nie powinien istotnie zmienia pryncypiw uzgodnionychw trakcie tak szerokich konsultacji spoecznych. Co ma byzatem przedmiotem zmian?

Konsument ponad wszystko

Przede wszystkim ograniczony ma zosta katalog czynnocibankowych, w przypadku ktrych bdzie moliwe zoenieowiadczenia o poddaniu si egzekucji, a w konsekwencji

wystawienie Bankowego Tytuu Egzekucyjnego. Instrument tenmiaby suy przyspieszeniu egzekucji tylko w przypadku: udzielania kredytw, udzielania poyczek, udzielania i potwierdzania gwarancji bankowych oraz otwie-rania i potwierdzania akredytyw, udzielania i potwierdzania porcze.

Nowelizacja zakazaaby stosowania BTE w odniesieniu doprowadzenia rachunkw bankowych, wydawania kart patni-czych i przeprowadzania operacji przy ich uyciu oraz dokony-

wania terminowych operacji finansowych. Takie ograniczenieuzasadnia si przede wszystkim odmiennym charakterempowyszych sytuacji.

W przypadku pierwszej grupy wymienionych czynnoci dzia-alno banku ma charakter stricte kredytowy lub gwarancyjny.Decyzja o udostpnieniu rodkw kredytobiorcy lub o udzie-leniu gwarancji dla zabezpieczenia transakcji poprzedzona jestzazwyczaj wnikliw analiz sytuacji majtkowej klienta. Rzadkozdarza si, by bank nie zadba rwnie o waciwe zabezpie-czenie swojego zobowizania.

Przy czynnociach tego rodzaju skorzystanie przez bankz dobrodziejstwa BTE byoby zapewne ostatecznoci poprzedzon prbami restrukturyzacji zaduenia, obnie-niem wysokoci kredytu lub gwarancji, czy te wykorzysta-niem przysugujcych zabezpiecze. Innymi sowy ustawo-dawca (a waciwie projektodawca) optymistycznie zakada,e bank nie udzieli gwarancji lub kredytu podmiotowi, w stosunku do ktrego konieczne byoby korzystaniez BTE. A przynajmniej, e bd to sytuacje bardzo rzadkie.

Pozostawienie poza zakresem oddziaywania BTE zadue-nia midzy innymi z tytuu kart debetowych lub kredytowych(druga grupa wymienionych czynnoci) uzasadniana jest bra-kiem wnikliwego badania sytuacji majtkowej klienta. Ryzykoniespacenia zaduenia jest wysze ni w przypadku kredytu.By nie naraa konsumentw na szybk i zaskakujc ciekegzekucji, ustawodawca zamierza odebra bankom przywilej

w postaci BTE.

Na marginesie wskaza naley, e o ile ratio legis tej zmiany jestoczywicie prokonsumenckie, o tyle ekonomiczny skutek no-

welizacji moe by sprzeczny z interesami konsumentw. BezBTE przy kartach patniczych banki bd je po prostu rzadziej

wydawa. W podobny sposb ewentualne skutki usunicia BTEz systemu prawnego sygnalizowa rwnie Trybuna Konstytu-cyjny w przywoywanym wyej orzeczeniu P 10/04:

Pozostae zmiany w treci art. 96-97 Prawa bankowegodotycz obowizkw informacyjnych banku wzgldem klienta,co stanowioby przynajmniej czciowe rozwizanie pod-stawowych problemw zasygnalizowanych przez TrybunaKonstytucyjny.

Jeli proponowane zaoenia zostan wprowadzone w ycie,to bez wtpienia powinna spa liczba skarg obywateli na nie-uczciwe i zaskakujce dziaania instytucji kredytowych. Naj-pierw musiayby one zawiadomi klienta o zadueniu i jego

Zasadne wydaje si te rozwaenie de lege ferenda

precyzyjnego unormowania wskazanego wyej za-

kresu obowizkw informacyjnych (). Obowizek

informacyjny banku powinien obejmowa rwnie

zobowizanie wezwania do zapaty pod rygorem

wszczcia postpowania egzekucyjnego, a przynajm-

niej poinformowania konsumenta-dunika o podjciu

krokw celem wszczcia tego postpowania tak, aby

konsument nie by zaskakiwany w sytuacji dokonania

pierwszej czynnoci egzekucyjnej (por. art. 782 oraz

805 k.p.c.).

W konkretnej za rzeczywistoci, w ktrej dostpno

kredytu jest stosunkowo niska, jego koszty relatywnie

wysokie, a wiarygodno kredytobiorcy jest umacniana

poprzez szereg rwnolegle istniejcych zabezpiecze

danych przez wierzyciela, nie mona wykluczy, e

formalna poprawa sytuacji klienta banku, polegajca na

rezygnacji z instytucji bankowego tytuu egzekucyjnego,

prowadzi moe de facto do sytuacji zgoa odwrotnej,

a wic pogorszenia sytuacji konsumenta.



9/28


wysokoci. Zastrzeono przy tym, e bankowi przysugiwabyokrelony termin od dokonania zawiadomienia (np. 14-dniowy)na wystawienie BTE. Po skorzystaniu z tego uprawnienia bankinformowaby o tym fakcie klienta.

Przed uzyskaniem pisemnego owiadczenia o poddaniu siegzekucji konieczne byoby poinformowanie klienta o prawnych

i ekonomicznych skutkach dokonywanych czynnoci. Pki cow zaoeniach do projektu nie wskazano precyzyjnie, o czymdokadnie trzeba byoby zawiadomi klienta. Pewne jest jed-nak, e wraz z owiadczeniem o poddaniu si egzekucji klientpodpisze drugie owiadczenie, w ktrym przyzna, e zrozumiaco podpisa.

Niedochowanie przez bank powyszych obowizkw infor-macyjnych moe mie dla niego doniose (i dotkliwe) skutki.Projektodawca wyszed ze susznego skdind zaoenia, ebrak sankcji za lekcewaenie nowych przepisw uczyni no-

welizacj bezskuteczn. Dlatego te w celu zdyscyplinowaniabankw w planach jest nowelizacja rwnie art. 7862 Kodeksupostpowania cywilnego. Przed nadaniem klauzuli wykonalnociBTE sd zbada, czy dochowane zostay wymogi informacyjne.Udowodnienie tej okolicznoci spocznie na wnioskodawcy. A zatem waciwe poinformowanie kredytobiorcy lub bene-ficjenta gwarancji (i udokumentowanie tego faktu) bdzie nietylko obowizkiem, lecz take interesem banku.

yka dziegciu

Jak ju wspomniano wczeniej, Ministerstwo Gospodarkikonsultowao swoj inicjatyw ze rodowiskami bankowymi,finansowymi, a take konsumenckimi. Wikszo z zapytanychpodmiotw pozytywnie ocenia przedstawione zaoenia, jed-nak oczywicie pojawiy si pewne uwagi.

Narodowy Bank Polski zaznaczy, e oglnym ekonomicz-nym skutkiem ograniczenia zasigu BTE moe by spowolnienieprocesu usug bankowych. Zwizek Bankw Polskich wyraziprzekonanie, e ograniczenie katalogu czynnoci bankowychspowoduje, i poza stref oddziaywania BTE pozostan osoby

trzecie udzielajce zabezpiecze dla dokonywanych czynno-ci (dunicy rzeczowi, porczyciele). Skutkiem tego byobyzmniejszenie atrakcyjnoci tych zabezpiecze dla bankw,co negatywnie wpynie na decyzje kredytowe.

Co wicej, odejcie od BTE moe spowodowa, e czciejzacznie by wykorzystywane notarialne owiadczenie o dobro-wolnym poddaniu si egzekucji. Nietrudno si domyli kogoobci dodatkowe koszty z tym zwizane.

W uwagach przedstawionych przez Urzd Ochrony Kon-kurencji i Konsumentw postuluje si wprowadzenie dodatko-

wych mechanizmw ochronnych dla klientw. Owiadczenieo poddaniu si egzekucji obligatoryjnie miaoby stanowi odrb-ny zacznik, gdy obecnie czsto zdarza si, e owiadczenie

takie stanowi tylko jedn z wielu jednostek redakcyjnych umo-wy. Ponadto nowelizacja powinna wprowadzi obligatoryjnezawieszenie postpowania egzekucyjnego wszcztego napodstawie BTE (w przypadku zobowiza przekraczajcychokrelon warto), jeli dunik wnisby powdztwo prze-ciwegzekucyjne. Taki mechanizm pozwalaby unikn sytuacji,

w ktrych wskutek zajcia rodkw przez komornika dunikma ograniczon lub wrcz wyczon moliwo wszczciapostpowania sdowego.

Niezalenie od powyszych uwag, do dyskusji pozostaje jeszcze jedna kwestia. Naoenie na banki obowizkwinformacyjnych jest ide suszn, jednak obarczon ryzykiemniepowodzenia. Skoro dzisiaj klienci bankw nie czytaj tego,co podpisuj (a jeli czytaj to nie rozumiej), to zudne jestoczekiwanie, e zrozumiej, jeli podpisz dodatkowy doku-ment i wysuchaj (albo i nie) krtkiej informacji od pracownika

banku na temat zasad dziaania BTE. Zwaszcza, gdy myle-nie utrudnia im wizja pienidzy, ktre zamierzaj otrzymaw wyniku czynnoci bankowej.

Naley mie nadziej, e praktyka nie sprowadzi si do trakto-wania obowizkw informacyjnych jako kolejnego kopotliwegoformalizmu, polegajcego na mechanicznym zoeniu podpisuna dokumentach.

Podsumowanie

Zaoenia jak to zaoenia wiemy, e co si zmieni, mniejwicej wiemy jak - pomys i materia powstay w poprzedniejkadencji Sejmu. Wynik wyborczy pozwala sdzi, e prace bdkontynuowane, a ich efekty przybior bardziej skonkretyzowanform. Zakadanie si o to, jaki ksztat przyjmie ostatecznieBTE jest niemdre, nie tylko ze wzgldu na rygoryzm nowejustawy hazardowej i nieprzewidywalno ustawodawcy. Mimokryzysu beneficjentw BTE z pewnoci sta na skutecznychlobbystw. Organizacje konsumenckie za s sabsze i o wielebiedniejsze.

[email protected]

prawnik i aplikant adwokacki przy Okrgowej

Radzie Adwokackiej w Warszawie; naley

do zespou Dziau Finansowania Korporacji;

specjalizuje si w prawie handlowym

i korporacyjnym; prowadzi rwnie doradztwo

w zakresie prawa cywilnego

i administracyjnego.



10/28

J a k u b P i e t r a s i k

Prawomocnorozszerzona

Problematyka posugiwania si przez

przedsibiorcw niedozwolonymi

postanowieniami wzorcw umownych ma

bardzo wiele aspektw. Jednym z nich jest

kwestia rozszerzonej prawomocnoci wyrokw

uznajcych dan klauzul za niedozwolon.

Chodzi tutaj przede wszystkim o konsekwencj

teje rozszerzonej prawomocnoci w postaci

prawnej dopuszczalnoci wytoczeniapowdztwa o uznanie danej klauzuli za

niedozwolon w sytuacji, gdy klauzula taka sama

lub tosama treciowo figuruje ju w Rejestrze

Klauzul Niedozwolonych prowadzonym przez

Prezesa Urzdu Ochrony Konkurencji

i Konsumentw.

Rozszerzona prawomocno wyroku

Czym jest rozszerzona prawomocno wyroku?

Ot zgodnie z przepisami Kodeksu postpowania cywilne-go (art. 365 oraz 366), rozszerzona prawomocno polegana tym, e dany wyrok po uprawomocnieniu si wie nie

tylko strony i sd, ktry go wyda, lecz wykraczajc pozaprawomocno zwyk rwnie inne sdy oraz inne organypastwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach

w ustawie przewidzianych take inne osoby. Inaczej rzeczujmujc, w prawie wystpuj sytuacje, kiedy wyrok wydanynp. w procesie pomidzy Janem Kowalskim a spk X moe

wiza rwnie inne podmioty co stanowi odstpstwo odreguy, zgodnie z ktr wyrok wie wycznie sd i stronydanego postpowania.

Skutkiem prawomocnoci jako takiej jest powaga rzeczyosdzonej, ktra oznacza, e nowa sprawa sdowa nie moe

zosta wszczta pomidzy tymi samymi podmiotami o to samoroszczenie (res iudicata). W odniesieniu do prawomocnocirozszerzonej powyszy skutek naley natomiast stosowaodpowiednio, tj. biorc pod uwag istot rozszerzeniaprawomocnoci. W aspekcie czysto procesowym, nadanieprzymiotu res iudicata wyrokowi uznajcemu dan klauzulza niedozwolon wizaoby si z koniecznoci odrzucenia po-zwu w kadej nastpnej sprawie majcej za przedmiot klauzultosam z klauzul ju wczeniej uznan za abuzywn.

Rozbieno koncepcji

W orzecznictwie i doktrynie trwa spr co do tego, czy roz-szerzona prawomocno wyroku pokrywa si swoim zakresemz powag rzeczy osdzonej. Innymi sowy, nie jest rozstrzy-gnite, czy wyrok posiadajcy rozszerzon moc wic jed-noczenie pociga za sob konieczno stwierdzenia powagirzeczy osdzonej co do danego roszczenia nim objtego ergaomnes, czy moe wycznie w stosunku do ograniczonego kr-gu podmiotw, np. przedsibiorcy, przeciwko ktremu zapad ju wyrok w przedmiocie uznania za niedozwolon klauzuli,ktr si posugiwa.

Odpowied na to pytanie ma niezwykle istotne znaczenie.Gdyby bowiem uzna, e przy rozszerzonej prawomocnoci

wyroku, uznajcego dan klauzul za abuzywnres iudicataodnosi skutekerga omnes, kolejny pozew w dotyczcej da-nego roszczenia sprawie, ktra ju raz zostaa zakoczona

wyrokiem korzystajcym z przymiotu rozszerzonej prawo-mocnoci, nawet skierowany przeciwko innemu podmiotowi byby niedopuszczalny, a tym samym podlegaby odrzuce-niu na podstawie art. 199 1 pkt 2 Kodeksu postpowaniacywilnego.

Cay zatem problem sprowadza si do dylematu, czy wy-starczy jedno orzeczenie Sdu Okrgowego w Warszawie Sdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw, w ktrym danaklauzula zostanie uznana za niedozwolon, aby tosama sprawa,

tj. dotyczca takiej samej klauzuli, ju nigdy nie znalaza si nawokandzie. No i oczywicie co to znaczy tosama sprawaw takim wypadku.

1 0 | R E S I N C O M M E R C I O | L I S T O P A D 2 0 1 1



11/28

R E S I N C O M M E R C I O | L I S T O P A D 2 0 1 1 | 1 1

Stanowisko Sdu Najwyszego

W uchwale z dnia 7 padziernika 2008 roku, w sprawieo sygnaturze akt III CZP 80/08, Sd Najwyszy stan nastanowisku, e rozszerzona prawomocno wyroku uwzgld-niajcego powdztwo o uznanie postanowie wzorca umowy

za niedozwolone nie wycza moliwoci wytoczenia powdztwa przez tego samego lub innego powoda przeciwko inne-mu przedsibiorcy, niebiorcemu udziau w postpowaniu,

w ktrym zapad wyrok, stosujcemu takie same lub podobnepostanowienia wzorca, jak i te wpisane do rejestru.

Tym samym, Sd Najwyszy odrzuci pogld, zgodniez ktrym raz wydany wyrok wie wszystkie podmioty prawa,a w konsekwencji e wpisanie danej klauzuli do RejestruKlauzul Niedozwolonych automatycznie eliminuje moliwowytoczenia kolejnego analogicznego powdztwa.

Po pierwsze, Sd Najwyszy swoj konkluzje opar nastwierdzeniu, e: Biorc pod uwag, e sd dokonujc kon-troli wzorca nie czyni tego in abstracto, ale odnosi si dokonkretnego postanowienia konkretnego wzorca, uwzgldnia-

jc przy tym pozostae postanowienia tego wzorca (art. 3852i 3853 k.c.), naley wykluczy uznanie, i moc wica wyrokui powaga rzeczy osdzonej moe rozciga si na podobnelub nawet takie same postanowienia stosowane przez innego przedsibiorc w innym wzorcu. Abstrakcyjna kontrola wzorcanie moe prowadzi do generalnego wyczenia danej klauzuli

z obrotu, rzecz sdu bowiem jest rozstrzyganie w konkretnej sprawie, dotyczcej okrelonego postanowienia konkretnego wzorca. Wydany w takiej sprawie wyrok dotyczy zatem postanowienia okrelonego wzorca, a nie postanowienia w ogle.

Po drugie, Sd Najwyszy podnis, e: Przepis art. 3852 k.c.nakazuje () uwzgldnia przy ocenie zgodnoci postanowieniaumowy z dobrymi obyczajami okolicznoci zawarcia umowy orazumowy pozostajce w zwizku z umow obejmujc postanowieniebdce przedmiotem oceny. Podstawa faktyczna rozstrzygnicia

zatem nie musi by tosama nawet w wypadku oceny tego samegopostanowienia tego samego wzorca umownego, stosowanego przezinnego przedsibiorc..

Po trzecie, Sd Najwyszy stwierdzi, e: Uznanie, e roz-szerzona prawomocno materialna wyroku uwzgldniajcegopowdztwo o uznanie postanowienia wzorca umowy za niedo-zwolone wycza - wobec powagi rzeczy osdzonej - moliwo wy-toczenia powdztwa przeciw innemu przedsibiorcy stosujcemutakie samo lub podobne postanowienie umowne, a niebiorcemuudziau w postpowaniu w ktrym zapad wyrok, budzi ponadtopowane wtpliwoci, stanowi bowiem niewtpliwe ograniczenieprawa do obrony i wysuchania, a tym samym realizacji prawa dosdu (art. 45 Konstytucji).

Dla porzdku podnie naley, e formuujc powysz tezgeneraln Sd Najwyszy jednoznacznie zaakceptowa tzw.jednostronnie rozszerzon prawomocno materialn wyrokuuznajcego dan klauzul za niedozwolon uzna bowiem, erozszerzona prawomocno obowizuje na rzecz wszelkichosb trzecich, a nie przeciwko tym osobom. Tym samym SdNajwyszy ograniczy skuteczno rozszerzonej prawomoc-noci jedynie do strony czynnej spraw sdowych, cakowicie

wyczajc moliwo korzystania z argumentu rozszerzonejprawomocnoci przez stron biern, tj. pozwanego.

Konkludujc, w omawianej uchwale Sd Najwyszy stanna stanowisku, e wniesienie powdztwa przeciwko danemuprzedsibiorcy jest cakowicie dopuszczalne, nawet w sytuacji,gdy przedmiotem tego powdztwa jest klauzula umowna ju

wczeniej uznana za abuzywn i wpisana do Rejestru KlauzulNiedozwolonych. Od strony czysto procesowej, Sd Naj-

wyszy uzna, e brzmienie art. 47943 Kodeksu postpowaniacywilnego nie daje podstaw do odrzucenia kolejnego pozwuo t sam klauzul na podstawie art. 199 1 pkt 2 Kodek-su.

Inne rozumienie

Przyjmujc do wiadomoci zaprezentowane powyej stano-wisko Sdu Najwyszego, nie sposb si z nim zgodzi. Kryty-ka koncepcji przyjtej przez Sd Najwyszy opiera si przede

wszystkim na odwoaniu do brzmienia art. 47943 Kodeksupostpowania cywilnego.

Przepis ten nie rozdziela bowiem rozszerzonej prawomocno-ci wyroku uznajcego dan klauzul umown za niedozwolonna dwa aspekty czynny, tj. wystpujcy po stronie powodo-

wej, oraz bierny, tj. odnoszcy si do pozwanego przedsi-biorcy. Literalne brzmienie przepisu skania do jednoznacznegoujcia koncepcji rozszerzonej prawomocnoci jako kategorii jednolitej wyrok powinien by prawomocny jednakowodla wszystkich, tak samo jak wyczona powinna by wobecpowagi rzeczy osdzonej moliwo wytoczenia kolejnego,analogicznego powdztwa o tak sam klauzul abuzywn.

Istota postpowania

Stanowisko Sdu Najwyszego zaprezentowane w uchwalez dnia 7 padziernika 2008 roku nie zasuguje na aprobatrwnie ze wzgldu na bdn, jak si wydaje, wykadni celupostpowania w przedmiocie uznania postanowienia wzorca



12/28


umownego za niedozwolone.

Zgodnie z pogldami panujcymi dotychczas w orzecznictwie,wyraonymi m.in. w uchwale Sdu Najwyszego z dnia 13lipca 2006 roku (sygnatura akt III CZP 3/06), celem instytucjikontroli wzorcw umownych jest zapewnienie prawidowegofunkcjonowania mechanizmu podejmowania decyzji przez sab-sz stron umowy. Natomiast cel ten realizowany jest poprzezabstrakcyjn kontrol danego wzorca umownego, ktra polegana kontroli wzorca jako takiego, w oderwaniu od konkretnejumowy, ktrej wzorzec dotyczy.

W konsekwencji, ocenie podlega tre postanowienia wzor-ca, a nie sposb jego wykorzystania, czy jego powszechno

w analogicznych wzorcach umowy podmiotw konkurencyj-nych, a ocena znaczenia postanowie wzorca umowy nastpuje

w oderwaniu od warunkw ekonomicznych i gospodarczychdziaalnoci prowadzonej przez przedsibiorc.

Jak podnosi Sd w uchwale z 2006 roku Ochrona zbiorowychinteresw konsumentw przed negatywnymi skutkami stosowania

w obrocie gospodarczym wzorcw umownych nie byaby bowiemmoliwa bez przeprowadzania abstrakcyjnej kontroli wzorcworaz bez umoliwienia osobom, ktre nie bray udziau w procesie(konsumentom i przedsibiorcom) dokonania oceny, jakie wzorceumowne nie s dozwolone.

Jak dalej wywodzi Sd: Przedmiotem kontroli nie jest bowiemkwestia ustalenia treci umowy w drodze wykadni, ale wyjanienie,

czy konkretne postanowienie wzorca umownego stanowi niedozwo-lon klauzul umown i z tej przyczyny nie wie nie tylko stronpostpowania, ale nieograniczonego krgu konsumentw. Chodzitu o kontrol abstrakcyjn, skuteczn erga omnes, nie za o ogra-niczon w skutkach do stron wykadni konkretnej umowy.

Z powyszego stanowiska, jak rwnie z innych opinii prezen-towanych w doktrynie wynika, e prowadzenie przez PrezesaUrzdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw jawnego RejestruKlauzul Niedozwolonych musi mie gbszy sens, wykraczaj-cy poza jedn konkretn spraw prowadzon przed SdemOkrgowym w Warszawie Sdem Ochrony Konkurencjii Konsumentw. W innym przypadku Rejestr miaby wycz-nie dydaktyczny walor, uwiadamiajcy konsumentom, jakiegorodzaju postanowienia umowne maj charakter niedozwolo-ny, natomiast jego skutki praktyczne byyby wrcz znikome.

Jeli zatem Rejestr niedozwolonych klauzul umownych maby uyteczny i praktyczny, klauzule w nim umieszczone muszby analizowane i wykadane in abstracto, co stoi w oczywistejsprzecznoci z pogldem wyraonym w uchwale Sdu Najwy-szego z dnia 7 padziernika 2008 roku.

Wyrok w rejestrze

Odnoszc powysze zaoenie dotyczce abstrakcyjnejkontroli postanowie umownych oraz rozszerzonej ergaomnes prawomocnoci wyrokw uznajcych dane klauzuleza abuzywne do przepisw ustawy o ochronie konkurencji



13/28

konsumentw kwalifikujcej posugiwanie si klauzulamiabuzywnymi jako czyny naruszajcych zbiorowe interesykonsumentw, uzna naley, e zaprezentowana powyej

wykadnia stojca w sprzecznoci ze stanowiskiem wyra-onym w uchwale Sdu Najwyszego ma gboki sens.

Wpisanie danej klauzuli do Rejestru wywouje skutek po-

legajcy na tym, e posugiwanie si tak klauzul abuzywnw obrocie zawsze stanowi bdzie czyn naruszajcy zbioroweinteresy konsumentw. W konsekwencji, sam wyrok z chwiluprawomocnienia si powinien zyskiwa przymiot rozsze-rzonej prawomocnoci w najwikszym moliwym zakresie.

Innymi sowy, wyrok taki powinien stanowi precedensi pociga za sob ograniczenie moliwoci wytoczeniakolejnego powdztwa w przedmiocie takiej samej klau-zuli umownej. Tym samym, wyrok powinien by objtyrwnie zasad res iudicata w odniesieniu do wszystkichpodmiotw, po obydwu stronach spornego stosunku praw-nego zarwno po stronie pozwanej, jak i powodowej.

W zwizku z powyszym nie zasuguje na aprobat rwnieargumentacja Sdu Najwyszego zawarta w uchwale z dnia7 padziernika 2008 roku w zakresie odnoszcym si do stwier-dzenia, e istot postpowania o stwierdzenie niezgodnociz prawem danej klauzuli umownej jest kontrola wzorca wy-cznie w nawizaniu do okolicznoci danej sprawy i wyczniew stosunku do cile okrelonych osb. W takim bowiemujciu nie miaoby sensu funkcjonowanie Rejestru KlauzulNiedozwolonych, jak rwnie nie byoby uzasadnione kwa-lifikowanie klauzul abuzywnych wpisanych do Rejestru jakoczynw nieuczciwej konkurencji.

Na gruncie administracyjnym

Nawizujc do podnoszonego rwnie przez SdNajwyszy argumentu dotyczcego ochrony intereswkonsumentw, naley podnie, e zaproponowana

w niniejszym artykule wykadnia rozszerzonej prawomocnociwyrokw uznajcych dane postanowienie wzorca umownegoza niedozwolone nie stoi w sprzecznoci z tym interesem.Ponadto, podchodzc do sprawy racjonalnie i praktycznie, niestanowi ona rwnie ograniczenia konstytucyjnego prawa dosdu.

Zgodnie bowiem z przepisami Kodeksu postpowania cy-wilnego regulujcymi postpowanie w sprawach o uznaniepostanowie wzorca umowy za niedozwolone, jedynymroszczeniem, jakiego moe na ich podstawie dochodzi po-

wd, jest roszczenie o uznanie danej klauzuli za abuzywni w konsekwencji wpisanie jej do Rejestru. Nie wystpuje

tutaj jakiekolwiek roszczenie pienine, w tym przede wszyst-kim roszczenie odszkodowawcze. Ponadto, na podstawieprzedmiotowych przepisw powodowi nie przysuguje takeroszczenie o uznanie danego postanowienia umowy za bezsku-

teczne lub niewice takie bowiem danie naley wysuwaw oparciu o art.3851 Kodeksu.

Zatem celem samym w sobie przedmiotowego postpowaniajest uznanie danej klauzuli za abuzywn. Wydaje si wic, ejak najbardziej podane jest takie uksztatowanie prawa, abywskutek rozpoznania jednego powdztwa w przedmiocie danejkonkretnej klauzuli cakowicie i na zawsze zaatwi problem jejabuzywnoci.

Co do istoty postpowania w przedmiocie stwierdzenia danejklauzuli za niedozwolon naley uzna, e wydanie pierwszego

wyroku realizuje cel postpowania jako takiego, tzn. skutkujewpisaniem klauzuli do Rejestru. Tym samym, kady nastpnypotencjalny powd nie ma realnego interesu prawnego we

wszczynaniu kolejnego sporu w tym samym zakresie. Spr

ten bowiem, w razie rozstrzygnicia polegajcego na uznaniuklauzuli za abuzywn, wywoaby przecie taki sam wyrok jakspr poprzedni.

Uzupeniajc powysze naley pamita, e uznanie klauzuliza niedozwolon w ramach jednego postpowania w rzeczy-wistoci nie eliminuje takiej klauzuli z obrotu.

Po pierwsze, dany przedsibiorca de facto moe dalej posu-giwa si t klauzul jedynym rzeczywistym straszakiem jestnatomiast kara finansowa naoona w trybie administracyjnyma nie sdowym.

Po drugie, w obrocie mog funkcjonowa takie same klauzuleabuzywne stosowane przez innych przedsibiorcw. Biorc po-

wysze pod uwag, naley uzna, e sam wyrok uznajcy danklauzul za abuzywn nie jest bezporedni sankcj nakadanna przedsibiorc jest ni natomiast groba kary finansowejnakadanej przez Prezesa Urzdu Ochrony Konkurencji i Kon-sumentw.

Konkluzja

Pomimo wydania przez Sd Najwyszy uchway z dnia 7 pa-dziernika 2008 roku, naley uzna, e stanowisko co do zakresurozszerzonej prawomocnoci wyrokw uznajcych postano-

wienia wzorca umowy za niedozwolone nie jest jednolite. Cowicej, nie mona uzna, e w tyme temacie zosta osignitykompromis interpretacyjny wrcz przeciwnie, prezentowanes dwa stanowiska bdce w opozycji do siebie.

Jak si wydaje, problematyka bdca przedmiotem niniejsze-go artykuu powinna zosta rozstrzygnita z uwzgldnieniempragmatyzmu prawniczego i biznesowego. Z punktu widzeniaprzedsibiorcw, a take przy uwzgldnieniu szeroko rozu-mianego interesu konsumentw, rozszerzona prawomocno

wyrokw powinna przyj ksztat prawomocnoci obustronnej,a kolejne powdztwa majce za przedmiot takie samo postano-

wienie umowne powinny by odrzucane jako niedopuszczalnei korzystajce z przymiotu powagi rzeczy osdzonej.


[email protected]

prawnik, naley do zespou Dziau

Finansowania Korporacji; aplikant radcowski

przy Okrgowej Izbie Radcw Prawnych w

Warszawie; zajmuje si prawem procesowym,

cywilnym i handlowym.



14/28


Nieruchomoci

inwestycje


15/28


K a t a r z y n a B i e l a t - S a d o w s k a

Dobre ssiedztwo

Na terenie, na ktrym nie obowizuje

miejscowy plan zagospodarowania

przestrzennego, kada zmiana

zagospodarowania, a w szczeglnoci

zabudowa terenu, wymaga uzyskania

decyzji o warunkach zabudowy.

Z kolei podstawow przesank

warunkujc wydanie takiej decyzji jest dostosowanie cech i parametrw

nowej zabudowy do cech i parametrw

urbanistycznych i architektonicznych

zabudowy ssiedniej istniejcej

w otoczeniu.

Zasada ta zwana jest zasad dobrego

ssiedztwa i ma na celu zapewnienie

spjnoci architektonicznej danego

terenu oraz zachowanie jego

walorw estetycznych. Z punktu

widzenia inwestorw zasada ta

jest czsto istotnym ograniczeniem

w realizacji inwestycji, ale odpowiednio

wykorzystana moe stanowi

przepustk do uzyskania korzystnych

warunkw zabudowy, przykadowo

w zakresie wysokoci planowanej

inwestycji, co przekada si z kolei na wielko powierzchni uytkowej

budynkw.

Zasada dobrego ssiedztwa wynika wprost z ustawy o plano-waniu i zagospodarowaniu przestrzennym i jest szczegoworozwinita w rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury w sprawiesposobu ustalania wymaga dotyczcych nowej zabudowyi zagospodarowania terenu w przypadku braku miejscowegoplanu zagospodarowania przestrzennego.

Podstawowy w tym zakresie art. 61 ust. 1 pkt 1 ustawy sta-nowi, e warunkiem wydania decyzji o warunkach zabudowyjest, by co najmniej jedna dziaka ssiednia, dostpna z tejsamej drogi publicznej, bya zabudowana w sposb pozwa-lajcy na okrelenie wymaga dotyczcych nowej zabudowy

w zakresie kontynuacji funkcji, parametrw, cech i wskanikwksztatowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu, w tymgabarytw i formy architektonicznej obiektw budowlanych,linii zabudowy oraz intensywnoci wykorzystania terenu.

Z powoanego przepisu wynika niewtpliwie koniecznopoprzedzenia wydania decyzji o warunkach analiz urba-nistyczn terenu, ktra pozwoli na ocen, czy kontynuacjafunkcji i parametrw zabudowy zostanie w danym przypadkuzachowana. Szczegy owej analizy wymagaj rozoenia naczynniki pierwsze.

Ssiedztwo

Art. 61 ust. 1 pkt 1 ustawy nakazuje, by kontynuowa funkcjei parametry zabudowy oraz dokonywa analizy zagospoda-rowania terenu, opierajc si o zagospodarowanie dziaekssiednich. Pojcia dziaka ssiednia czy ssiedztwo nie sjednak zdefiniowane w ustawie. Ich rozumienie obecnie juugruntowane rozwino si w praktyce orzeczniczej sdwi jest w peni aprobowane przez doktryn.

Dziaka ssiednia w wietle aktualnego rozumienia tegopojcia oznacza nie tylko dziak graniczc z danym terenem,lecz rwnie dziaki nie lece co prawda w bezporedniejstycznoci, ale znajdujce si wraz z danym terenem na ob-szarze, ktry tworzy cao urbanistyczn. Takie rozumieniessiedztwa wynika przede wszystkim z celu, dla jakiego warunkizabudowy s ustalane przez organy administracji publicznej:

P l a c e r a t l e g e


16/28


ochrony istniejcego adu przestrzennego, ktry podlegaocenie z perspektywy pewnych wyodrbnionych obszarwurbanistycznych.

Pojcie dziaki ssiedniej jest wic stosunkowo szerokie, jednak ogranicza je wanie powoany w zdaniu poprzednimcel oraz sama istota ssiedztwa, ktra sugeruje pewn blisko

i koncentracj zabudowy.Obszar bdcy ssiedztwem dla terenu, na ktrym plano-

wana jest zabudowa, czyli tzw. obszar analizowany, wyzna-czany jest kadorazowo przez organ administracji w ramachpostpowania administracyjnego. Sposb wyznaczenia tegoobszaru okrelaj przepisy powoanego rozporzdzeniaMinistra Infrastruktury.

Zgodnie z par. 3 ust. 1 i 2 rozporzdzenia obszarem anali-zowanym jest obszar wok terenu, na ktrym projektowanajest zabudowa, jednak wbrew literalnemu brzmieniu, niemusi mie on ksztatu okrgu. Wane, by granice tego obszaruznalazy si w odlegoci nie mniejszej ni trzykrotna odlegofrontu dziaki objtej wnioskiem o ustalenie warunkw zabu-dowy, nie mniejszej jednak ni 50 metrw, liczc od kadejz granic nieruchomoci, na ktrej nowa zabudowa ma byrealizowana.

Oczywicie granice w danym przypadku mog zosta zakre-lone w wikszej odlegoci jeli przemawiaj za tym funkcjelub cechy zabudowy i zagospodarowania analizowanego

terenu. W tym zakresie organ administracji posiada pewnswobod, wynikajc z niekonkretnoci pojcia ssiedztwo,ktra jednak limitowana jest w kadym przypadku funkcji cechami terenu otaczajcego oraz bliskoci wpisujc si

w pojcie ssiedztwa.

Kada dziaka znajdujca si w tak wyznaczonym przez organadministracji obszarze analizowanym, jest dziak ssiedni.

Z punktu widzenia interesw inwestora, pewna swobodaw zakresie wyznaczania ssiedztwa moe nie korzyci. Czstobowiem wyznaczenie szerszego obszaru analizowanego moeskutkowa zaliczeniem do ssiedztwa dziaek o korzystnych z punktu widzenia inwestora funkcjach lub parametrach.

Natomiast bezpodstawne rozszerzanie przez organ obszaruanalizowanego ponad wielko minimaln, stoi w sprzecznociz zasad wolnoci zagospodarowania terenu i stanowi podsta-w do zaskarenia decyzji wydanej w oparciu o tak zakrelonyobszar.

Dostp do drogi

Ustawodawca, narzucajc wymg dostosowania nowejzabudowy do zabudowy istniejcej na dziakach ssiednich,ograniczy krg dziaek ssiednich, podlegajcych analizie, dodziaek ssiednich dostpnych z tej samej drogi publicznej, co

teren, na ktrym powsta ma nowa zabudowa.

Pojcie dostpu do drogi publicznej nie jest rozumiane zbytrestrykcyjnie i cile. Wystarczy bowiem, by dziaka ssiedniapooona bya przy tej samej drodze publicznej, niezalenie od

tego, czy posiada zjazd na t drog. Powinna jednak niewtpli-wie posiada z t drog poczenie.

Natomiast w przypadku dziaek ssiednich pooonych w pewnej odlegoci od drogi publicznej, dostp do niejmoe by im zapewniony zarwno przez drog wewntrzn,jak i suebno gruntow. Istotne jest jednak to, by tak rozu-miany dostp do drogi publicznej istnia i mia podstaw prawn

w momencie orzekania o warunkach zabudowy, a nie bystanem, ktry dopiero powstanie w przyszoci. Przyszy lub

warunkowy dostp dziaki ssiedniej do drogi publicznej wyklu-cza bowiem w wietle orzecznictwa sdw uwzgldnieniedanej dziaki przy analizie urbanistycznej, co w przypadku ma-ej iloci dziaek ssiednich moe uniemoliwi wydanie decyzjio warunkach zabudowy.

Kontynuacja funkcji

Po wyznaczeniu obszaru analizowanego i dziaek ssiednichoraz sprawdzeniu dostpu dziaek do drogi publicznej, doko-nywana jest analiza funkcji zabudowy oraz zagospodarowaniaustalonego obszaru. Badaniu podlega przeznaczenie terenu

w celu ustalenia, czy na analizowanym obszarze dominuje funkcja mieszkaniowa, usugowa, przemysowa itp. Nowazabudowa powinna kontynuowa dotychczasow funkcjistniejc na obszarze analizowanym.



17/28


Kontynuacja nie oznacza jednak koniecznoci powtarzania czypowielania przeznaczenia budynkw na dziakach ssiednich.Przez kontynuacj rozumie si take wprowadzenie zabudo-

wy, ktrej funkcja nie godzi w dotychczasow funkcj istniejcana danym obszarze, nie jest z ni w aden sposb sprzecznalub z funkcj t wspgra. Przykadowo na obszarze o funkcjimieszkaniowej nie jest wic wykluczona moliwo wybudowa-

nia budynkw usugowych, jak na przykad sklepu, przedszkolaczy przychodni lekarskiej. W funkcj mieszkaniow godziabyjednak budowa wielkopowierzchniowego obiektu biurowegoczy zakadu przemysowego.

Jeli na etapie postpowania administracyjnego powstajwtpliwoci co do zgodnoci planowanej zabudowy z dotych-czasow funkcj terenu, naley w wietle orzecznictwa sdwadministracyjnych rozstrzygn je na korzy inwestora w celuzachowania zasady wolnoci zagospodarowania terenu.

Kontynuacja parametrw

W wietle art. 61 ust. 1 pkt 1 ustawy, kontynuacji w ramachnowej zabudowy podlegaj nie tylko funkcje, ale te parame-

try, cechy i wskaniki dotychczasowej zabudowy istniejcej naobszarze analizowanym. Szczegowe zasady okrelajce, jak

taka kontynuacja powinna by realizowana, zawarte s w roz-porzdzeniu Ministra Infrastruktury.

I tak, w zakresie linii nowej zabudowy, rozporzdzenie naka-zuje przeduenie linii istniejcej zabudowy na dziakach ssied-nich. W tym wypadku jako dziaki ssiednie rozumie si dziakiznajdujce si w najbliszym ssiedztwie planowanej inwestycji,gdy tylko w stosunku do budynkw znajdujcych si na tychdziakach zachowanie linii zabudowy realizuje podstawowy cel:zachowanie adu przestrzennego. Podobnie zreszt rzecz si maw przypadku wysokoci grnej krawdzi elewacji. Kontynuacjanie byaby wic zachowana nie tylko w przypadku budynkuznacznie wyszego ni linia istniejcej zabudowy czy wysokoelewacji, ale take budynku znacznie niszego. Kade istotneodstpstwo zaburzaoby bowiem ad architektoniczny.

Rozporzdzenie ingeruje take we wskanik wielko po-wierzchni nowej zabudowy w stosunku do wielkoci dziaki,w szeroko elewacji frontowej oraz geometri dachu. Po-wysze wskaniki, parametry i cechy wyznacza si poprzezodniesienie do rednich wartoci charakteryzujcych zabudo-

w ssiedni.Na podstawie art. 61 ust. 1 pkt 1 ustawy analizie podlega take

forma architektoniczna nowej zabudowy w odniesieniu do formarchitektonicznych zabudowy istniejcej w ssiedztwie.

Odstpstwo

Mimo cisych regu w zakresie realizacji zasady dobregossiedztwa, odstpienie od zasady dobrego ssiedztwai realizowanie zabudowy bez kontynuowania parametrwzagospodarowania terenw ssiadujcych jest dopuszczalne.Pozwalaj na to przepisy rozporzdzenia. Odstpienie jest jednak wyjtkiem od oglnej zasady i dlatego te w kadymprzypadku musi by obiektywnie uzasadnione i poparte odpo-

wiedni, dogbn analiz.

Uzasadnieniem takiego odstpienia jest zasadniczo okolicz-no, e odstpienie od zasad ksztatowania nowej zabudowy

w istocie suy realizacji zaoenia kontynuacji istniejcej zabu-

dowy. Innymi sowy za takim odstpieniem musz przema-wia wyrane, konkretne wymagania adu przestrzennego nadanym terenie, jak przykadowo zmiana koncepcji zagospoda-rowania danego obszaru, kierunek rozwoju danego obszaru,co w praktyce czyni takie odstpienie do rzadkim.

Pro memoria

Zasada dobrego ssiedztwa jest tylko jedn z piciu przesa-nek, ktre musz zosta spenione, aby decyzja o warunkachzabudowy zostaa inwestorowi wydana. Jest jednak przesank,ktra zasadniczo nie zaley od inwestora, ale jest warunkowanaaktualnym zagospodarowaniem dziaek wok terenu, na kt-rym inwestycja ma by realizowana. Obowizywanie i charakter

tej zasady prowadzi to do kilku wnioskw.

Po pierwsze, zakup nieruchomoci na terenie nieobjtymmiejscowym planem zagospodarowania przestrzennego po-

winien by zawsze poprzedzony odpowiednia analiz urba-nistyczn, w ramach ktrej zostanie ustalone, jaka zabudowa zarwno w zakresie funkcji jak i parametrw jest moliwado realizacji.

Po drugie, brak zabudowy na jakiejkolwiek dziace ssiedniej przy wskazanym wyej szerokim rozumieniu ssiedztwa w zasadzie uniemoliwia realizacj inwestycji budowlanej.

Po trzecie, jako e pojciem ssiedztwa mona w pewnymzakresie operowa, wyznaczajc je szerzej lub wziej, ju samwniosek o wydanie decyzji o warunkach zabudowy powiniensugerowa organowi administracji podane rozumienie s-siedztwa w danej sprawie.

Wreszcie za, nie mona liczy, e bez szczeglnego uza-sadnienia poprzedzonego dogbn analiz odstpstwo odzasady dobrego ssiedztwa zostanie zaakceptowane przezorgan administracji.

[email protected]

prawnik dziau Nieruchomoci i Inwestycji,

aplikant adwokacki przy Okrgowej

Radzie Adwokackiej w Warszawie; zajmuje si

doradztwem w zakresie prawa cywilnego

i handlowego; posiada bogate dowiadczenie w

dziedzinie prawa nieruchomoci,

a w szczeglnoci procesu inwestycyjnego.



18/28


Wzorem sprzeday

Teoretycznie sprawa wydaje si prosta: kwestia wad dziea jestregulowana w artykuach 637 oraz 638 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z artykuem 637 Kodeksu cywilnego jeeli dzieoma wady, zamawiajcy moe da ich usunicia wyznaczajc

w tym celu przyjmujcemu zamwienie odpowiedni terminz zagroeniem, e po bezskutecznym upywie wyznaczonegoterminu nie przyjmie naprawy. Jeeli za wady usun si nie da-dz albo, gdy z okolicznoci wynika, e przyjmujcy zamwienie

nie zdoa ich usun w czasie odpowiednim, zamawiajcy moeda obnienia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku.

To samo dotyczy wypadku, gdy przyjmujcy zamwienie nieusun wad w terminie wyznaczonym przez zamawiajcego.

Zgodnie za z artykuem 638 Kodeksu cywilnego do rkojmiza wady dziea stosuje si odpowiednio przepisy o rkojmiprzy sprzeday.

Umowy o wykonanie dokumentacji projektowejs klasycznymi przykadami umw o dzieo. Jest to bowiem typowa umowa o rezultat usugi, czyli

umowa, w ktrej strony (zamawiajcy i przyjmujcyzamwienie, w naszym przypadku zamawiajcy orazprojektant) umawiaj si, e jej wynikiem jest kon-kretny, indywidualnie oznaczony rezultat.

Dokumentacja projektowa spenia za wszelkie wymogi dziea, czyli wytworu przyszego, ktryw momencie zawarcia umowy nie istnieje, natomiastma powsta w cile okrelonej przyszoci. Dodat-kowo zgodnie z pogldem doktryny i orzecznictwadzieo winno stanowi rezultat z gry przewidziany,okrelony oraz samoistny, czyli niezaleny od dalsze-go dziaania twrcy oraz osoby twrcy. Nie budzi

wtpliwoci, e dokumentacja projektowa wypeniawszelkie te wymagania.

I cho wydaje si, e o umowie o dzieo napisanoju wszystko, to jednak niewyjaniona i budzca wciwiele wtpliwoci pozostaje jedna z najwaniejszychkwestii, czyli odpowiedzialno projektanta za wadydokumentacji projektowej.

Wady projektu

D o m i n i k a L a t a w i e c - C h a r a



19/28


Pochodzenie tego przepisu jest zrozumiae pierwowzoremdla rkojmi przy umowie o dzieo jest rkojmia za wady przysprzeday. Nakaz odpowiedniego stosowania przepisw,o ktrych mowa w komentowanym przepisie, oznacza koniecz-no uwzgldnienia przy ocenie konkretnych wypadkw rniczachodzcych pomidzy umow o dzieo a umow sprzedayi wynikajcymi z nich stosunkami prawnymi.

Podstawowe rnice pomidzy obiema umowami scharakte-ryzowa mona w skrcie w nastpujcy sposb: celem umowysprzeday jest wymiana wytwarzanych masowo towarw napienidze. Umowa o dzieo ma natomiast na celu osigniciezindywidualizowanego przedmiotu, zaspokajajcego indywidu-alne potrzeby zamawiajcego.

Rny jest zakres przedmiotowy obu umw. Podczas gdyumowa sprzeday dotyczy tylko rzeczy lub praw, przedmiotemumowy o dzieo mog by ponadto rezultaty niematerialne.

Istotn rnic jest zaleno zakresu obowizkw przyjmuj-cego zamwienie od tego, czy wacicielem materiau sucegodo wykonania dziea jest przyjmujcy zamwienie, zamawiajcyczy osoba trzecia. Przy sprzeday przeniesienie prawa wasnocina kupujcego zawsze naley do podstawowych obowizkwsprzedawcy.

Rne s uprawnienia stron w okresie realizacji umowy.Kupujcemu w okresie pomidzy zawarciem umowy a jej

wykonaniem nie przysuguje prawo ingerowania w sposbpostpowania sprzedawcy. Przy umowie o dzieo zamawia-jcemu przysuguj uprawnienia, pozwalajce mu wpywa nasposb wykonania dziea.

Naley jednak zaznaczy, e pomimo powyszych rnic,umowa o dzieo wykazuje due podobiestwo do umowysprzeday, co implikuje, i niejednokrotnie okrelenie praw-nego charakteru tych umw i precyzyjne wytyczenie granicmidzy zakresami ich zastosowania nastrcza moe powane

trudnoci.

Zakres odesania

Trudnoci te pojawiaj si zwaszcza przy podjciu prbyzakrelenia zakresu odesania artykuu 638 Kodeksu cywil-nego. Poniewa znalezienie jakiego uniwersalnego kluczaumoliwiajcego okrelenie zakresu tego odesania wydaje siby niemoliwe, zasadne jest metodyczne przeanalizowanieartykuw regulujcych odpowiedzialno sprzedajcego z ty-

tuu rkojmi. Odpowiedzialno t reguluj artykuy 556 576Kodeksu cywilnego.

Niewtpliwym jest, e w odniesieniu do umowy o dzieo za-stosowanie znajduje artyku 556 Kodeksu cywilnego regulujcypojcie wady fizycznej. Zgodnie z tym artykuem wada fizyczna

wystpuje wwczas, gdy:1. zmniejsza warto rzeczy;2. zmniejsza uyteczno rzeczy ze wzgldu na cel w umowie

oznaczony albo wynikajcy z okolicznoci lub z przeznaczeniarzeczy;3. rzecz nie ma waciwoci, o ktrych istnieniu sprzedawca

zapewni kupujcego;4. rzecz zostaje wydana w stanie niezupenym.

W doktrynie podkrela si, e przy ustaleniu istnienia wad fi-zycznych decydujce znaczenie maj dwa czynniki: po pierwszeczy rzecz nie posiada waciwoci, o ktrych istnieniu zapewnisprzedawca, po drugie czy rzecz nadaje si do uycia w celu dlaktrego zostaa kupiona (tzw. kryterium funkcjonalne).

W wietle powyszego, w pierwszej chwili wydaje si nie

budzi wtpliwoci, e artyku 556 Kodeksu cywilnego znajdujezastosowanie do umowy o dzieo niemale wprost oraz e niepowoduje to praktycznie adnych wtpliwoci. Jest to niestetymylne wraenie.

Przede wszystkim naley zwrci uwag, e cech charakte-rystyczn umowy o dzieo jest pewna cigo od chwili za-

warcia tej umowy do chwili jej wykonania przez przyjmujcegozamwienie upywa zazwyczaj pewien czas.

Jest to zwaszcza aktualne w przypadku umw na wykonaniedokumentacji projektowej, w ktrych przyjmujcy zamwienie projektant zobowizuje si do przygotowania projektu nanierzadko monumentalne budowle (takie jak stadiony, lotniska,

wieowce), co wymaga czasem nawet kilku lat jego pracy.Ta cigo trwania pociga za sob wiele problemw, ktre niewystpuj przy umowie sprzeday, w ktrej strony wykonujco do zasady wiadczenia, do ktrych s zobowizane z chwilzawarcia umowy (teza ta jest oczywicie pewnym uoglnieniemgdy strony mog si umwi np. e patno ceny zostanierozoona na kilka lat).

Z cigoci umowy o dzieo wynika podstawowy problempolegajcy na koniecznoci zdefiniowania waciwoci dziea.Zauway bowiem naley, e zgodnie z powszechn i susznpraktyk, strony zazwyczaj zawieraj w umowie o dzieo posta-nowienie, zgodnie z ktrym dzieo ma zosta wykonane z naj-

wysz starannoci, co obejmuje w szczeglnoci wykonaniedziea w sposb zgodny z wszelkimi przepisami powszechnieobowizujcego prawa.

W przypadku umw o wykonanie dokumentacji projektowejobejmuje to w szczeglnoci zgodno z przepisami ustawyPrawo budowlane i rozporzdzeniami wydanymi na jej podsta-

wie. Poniewa jak ju wskazywaam powyej, wykonanie dzieajakim jest projekt architektoniczny trwa nierzadko nawet kilkalat, to wysoce prawdopodobne jest, e w tym okresie dojdziedo zmiany aktw prawnych ustanawiajcych wymogi dla dziea,ktre projektant zobowiza si speni.

Data punkt odniesienia

Tym samym powstaje pytanie, czy dzieo projektanta winnoposiada waciwoci obowizujce w dniu podpisania umowyna wykonanie dokumentacji projektowej, czy te waciwociobowizujce w dniu jego oddania zamawiajcemu.

Pierwsz odpowiedzi przychodzc do gowy jest,e zasadne jest drugie rozwizanie, zgodnie z ktrym dzieowinno mie waciwoci obowizujce w dniu jego wydania, nac bowiem zamawiajcemu projekt, ktry ju w chwili jegooddania jest niezgodny z prawem, co implikuje midzy innymi,i nie bdzie na jego podstawie moliwe uzyskanie pozwoleniana budow.

Z drugiej jednak strony naley sobie uwiadomi, e po pierw-sze projektant w chwili zobowizania si do wykonania dziea



20/28


nie ma czsto nawet moliwoci przewidzenia jakie wymaganiaw trakcie wykonywania dziea ustawodawca przed nim stawia wydaje si, e nierzadko gdyby projektant dysponowa twiedz od pocztku nie zdecydowaby si on wrcz na zobo-wizanie si do wykonania dziea.

Kolejn okolicznoci, ktr rwnie naley bra uwag jest fakt, e w przypadku umw o wykonanie dokumentacjiprojektowej wydanie dziea nie jest czynnoci jednokrotn,a czynnoci, ktra w trakcie wykonywania umowy ma miejscekilka razy zazwyczaj co najmniej dwa razy, raz w zwizkuz projektem budowlanym, nastpnie w zwizku z projektemwykonawczym.

Moe to spowodowa zaistnienie sytuacji w ktrej projektbudowlany na dzie jego odbioru przez zamawiajcego bdziemia wszelkie waciwoci wymagane przepisami powszechnieobowizujcego prawa, za w trakcie wykonywania projektu

wykonawczego ustawodawca wprowadzi tak daleko idcezmiany, e waciwie konieczne bdzie przygotowanie nowegoprojektu budowlanego.

Czy w takiej sytuacji mona uzna, e uprzednio przygoto-wany przez projektanta projekt budowlany by wadliwy, zaprzygotowanie przez projektanta nowego projektu budowla-nego jest jego obowizkiem wynikajcym z rkojmi? Pytanie

to pozostaje szczeglnie aktualne na przykad w kontekciedokumentacji projektowej na przygotowanie obiektw sporto-

wych, ktrych parametry s nie tylko regulowane przez przepisyprawa powszechnie obowizujcego, ale rwnie przez prze-pisy organizacji pikarskich, ktre podlegaj czstym zmianom.

W naszym przekonaniu udzielenie odpowiedzi twierdzcej

na pytanie postawione powyej stanowioby race naruszenierwnowagi kontraktowej stron i nakadaoby na projektantaobowizki niewspmierne do obowizkw zamawiajcego.

Jednoczenie poniewa powszechnie obowizujce przepisynie gwarantuj projektantowi adnej ochrony w tym zakresie,konieczne wydaje si uregulowanie tych kwestii w umowieprojektowej.

Definicja wady

W zwizku z powyszym zasadnym dziaaniem jest zawarciew umowie projektowej moliwe precyzyjnej definicji wadyprojektu. Co wane definicja ta powinna wskazywa jakie wa-ciwoci (i obowizujce w jakiej dacie) dzieo powinno spenia,a take nie zawiera adnych klauzul generalnych (takich jak np.zasady sztuki budowlanej).

Definicja ta moe przyj nastpujce brzmienie: Wadaoznacza nieprawidowo lub brak Dziea, bdcy rezultatemnaruszenia lub nieuwzgldnienia przez projektanta: wytycznych udzielonych przez zamawiajcego projektan-

towi; powszechnie obowizujcych przepisw prawa, obowizu-

jcych w dniu wydania Dziea lub jego czci zamawiajcemu; wymogw (np. poszczeglnej organizacji organizujcejposzczeglne imprezy) w zakresie organizowania rozgrywekligowych i pikarskich, obowizujcych w dniu wydania Dziealub jego czci zamawiajcemu.

Strony owiadczaj, e kryteria wskazane powyej majcharakter enumeratywny, tote ewentualna nieprawidowolub brak Dziea bdcy wynikiem innych okolicznoci anieli

wskazane powyej, nie bdzie mg zosta uznany za wadDziea w rozumieniu niniejszej Umowy. Jednoczenie Stronyzastrzegaj, e jeeli po wydaniu przez projektanta zamawiajcemu Dziea lub jego czci zmieni si kryteria wskazanepowyej, w szczeglnoci kryteria wymienione w punkcie2 lub 3 powyej, okoliczno niespenienia tych wymaga przezDzieo lub jego cz nie moe by uznana za wad Dziea.Dodatkowo Strony owiadczaj, e w takiej sytuacji danie



21/28


przez zamawiajcego od projektanta zmiany Dziea lub jegoczci w taki sposb by speniao zmienione kryteria wskazane

w punkcie 2 lub 3 powyej, nie jest uprawnieniem przysuguj-cym zamawiajcemu z tytuu rkojmi za wady Dziea.

Jak z powyszego wynika w przyjtej definicji zaproponowano,aby dokumentacja projektowa speniaa wymagania powszech-

nie obowizujcego prawa, czy te organizacji o szczeglnymcharakterze, stawiajcych okrelone wymogi projektom archi-tektonicznym, obowizujce w dniu jej wydania zamawiajce-mu. Tym samym to projektanta obcia ryzyko zmiany wymaga

w trakcie wykonywania przez niego dziea. Jest to niewtpliwieczynnik, ktry strony, a w szczeglnoci projektant, powinien

wzi pod uwag przy ustalaniu wysokoci wynagrodzenianalenego mu za wykonanie dziea.

Dodatkowo jeeli strony za niewykonanie dziea przez pro-jektanta w umwionym terminie zastrzegaj kary umowne,rwnie zasadne wydaje si wskazanie, e obowizek zapatykary umownej przez projektanta nie powstaje jeeli niewydaniecaoci lub czci dziea jest skutkiem koniecznoci przystosowa-nia caoci lub czci dziea do wymogw, ktre nie byy znaneprojektantowi w chwili zawierania przez niego umowy.

Kwestia zamwie publicznych

Problem ewentualnej wadliwoci dziea czsto wynika rwniez chwili, w ktrej dokumentacja projektowa powstaje. Obecniebowiem czsto dokumentacja projektowa stanowi podstawdo przeprowadzenia postpowania w sprawie udzielenia za-mwienia publicznego i wyonienia wykonawcy.

Okoliczno ta czsto znajduje swj wyraz w umowie pro-jektowej w ktrej zastrzega si, e projektant ma obowizekwykonania dokumentacji w sposb umoliwiajcy przeprowa-dzenie na jej podstawie postpowania o udzielenie zamwieniepublicznego. Jednoczenie oczywistym jest, e realizacja tegocelu wymaga przyjcia przez projektanta w przygotowaniudokumentacji pewnego stopnia niedookrelonoci.

Specyfika przedmiotu umowy projektowej implikuje bowiem,e chcc przygotowa bardzo precyzyjn dokumentacj ko-nieczna jest znajomo technik oraz urzdze, za pomocktrych projekt w niej zawarty bdzie realizowany. To za po-

wodowaoby race naruszenie zasad wskazanych w ustawiePrawo zamwie publicznych, zgodnie z ktrymi zamawiajcyprzygotowuje i przeprowadza postpowanie o udzieleniezamwienia w sposb zapewniajcy zachowanie uczciwejkonkurencji oraz rwne traktowanie wykonawcw.

Tym samym, gdyby projektant przygotowa bardzo szczeg-owe rozwizania, co jak ju zostao zaznaczone wymagaobyprzyjcia, e dokumentacja bdzie wykonywana za pomoccile okrelonych technik oraz urzdze, wwczas niewtpli-we przeprowadzenie postpowania o udzielenie zamwieniapublicznego na jej podstawie nie byoby moliwe, gdy narusza-oby to zasady uczciwej konkurencji oraz rwnego traktowaniawykonawcw wykluczaoby to bowiem wykonawcw, ktrzynie dysponuj danymi technikami lub urzdzeniami.

Jednoczenie przygotowanie dokumentacji projektowejw sposb uniemoliwiajcy przeprowadzenie na jej podstawiepostpowania o udzielenie zamwienia publicznego stanowio-by race naruszenie postanowie umowy projektowej.

Tym samym, skoro zgodnie z umow projektow, projek-tant ma obowizek przygotowania dokumentacji w sposbumoliwiajcy przeprowadzenie postpowania o udzieleniezamwienie publicznego na jej podstawie, czyli w sposb za-kadajcy pewien stopie niedookrelonoci, ktry nastpnie po

wyborze wykonawcy zostanie doprecyzowany poprzez zmiantego projektu, to nie mona pniej projektantowi z tego tytuu

czyni zarzutu, e pewnych koniecznych elementw dokumen-tacji nie wykona. Nie zrobi tego po to, eby nie przesdzakwestii, ktre w procedurze o zamwienie publiczne muszpozosta otwarte. Dziaanie takie wiadczyoby bowiem o czy-nieniu projektantowi zarzutu z wykonania przez niego umowyprojektowej z naleyt starannoci.

Zaprezentowane powyej rozwaania oczywicie nie wyczer-puj problematyki odpowiedzialnoci projektanta z tytuu waddziea.A contrario stanowi one omwienie wybranych kwestii

wycznie jednego z poj nierozerwalnie zwizanych z odpo-wiedzialnoci za wady projektu, pojcia tzw. wad fizycznych.

Poza krgiem rozwaa pozostawiamy w tej chwili kwesti

wad prawnych dziea oraz uprawnie przysugujcych zama-wiajcemu z tytuu odpowiedzialnoci projektanta za wadydziea.

[email protected]

prawnik, aplikant adwokacki przy Okrgowej

Radzie Adwokackiej w Warszawie;specjalizuje

si w prawie cywilnym ze szczeglnym

uwzgldnieniem umw zawieranych pomidzy

podmiotami profesjonalnymi, a w szczeglnoci

w prawie spek.



22/28


Drugi z kolei typ przeksztacenia

ze spki kapitaowej

w osobow opisuje dziewity

rozdzia naszego opracowaniana temat przeksztacenia

spek. Opisywany kierunek

przeksztacenia w ostatnich

latach by absolutnie dominujcy.

Chodzi o to, e w warunkach

podatkowych obowizujcych do

koca 2010 roku przeksztacenie

spki kapitaowej w osobow byo

rdem zasadniczych korzycipodatkowych zwizanych

z faktycznym przeszacowaniem

wartoci rodkw trwaych,

w tym zwaszcza nieruchomoci.

Wnoszc bowiem rodki

trwae do spki osobowej, np.

komandytowej lub komandytowo-

akcyjnej, mona byo wyceni te

rodki stosownie do ich wartoci

rynkowej, zrywajc tym samym

z wartoci ksigow, zazwyczaj

zdecydowanie, lub wielokrotnie

nisz. Poniewa z dniem

1 stycznia 2011roku przepisy si

zmieniy prawdopodobnie spada

znacznie te liczba tego rodzaju

przeksztace. Cho nadal niesie

ono ze sob podatkowe atrakcje.

Komentarze

Res in Commercio

c o r p u s l e x

Prawo handlowe

Przeksztacenie spek

Cz dziewita

K o m e n t a r z e R e s i n C o m m e r c i o


23/28


C O R P U S l e x

Prawo HANDLOWE


Przeksztacenie spek. Cz dziewita.

Rozdzia dziewity

Przeksztacanie spki kapitaowej

w spk osobow

9.1. Rnice midzy spkami osobowymi i ich skutki

295 Kodeks reguluje cztery spki osobowe: spk jawn,partnersk, komandytow oraz komandytowo-akcyjn.O ile spka jawna i spka partnersk s w oglnoci bardzopodobne do siebie, to spk jawn ze spk komandytowi komandytow akcyjn czy przede wszystkim brak oso-bowoci prawnej. W funkcjonowaniu spek osobowychi praktycznych rozwizaniach prawnych mona dopatrzesi wicej rnic, ni podobiestw.

296 Szczeglne waciwoci z punktu widzenia przeksztaceniamaj zwaszcza spka komandytowa oraz spka koman-dytowo-akcyjna. Maj one w porwnaniu ze spk kapita-ow, z definicji niesymetryczn struktur wsplnicz, costanowi zasadnicz trudno w przetumaczeniu strukturyspki kapitaowej na spk komandytow lub koman-dytowo akcyjn w toku przeksztacenia. Co do zasadyrola obu typw wsplnikw w spce komandytowej jaki w komandytowo-akcyjnej jest zupenie odmienna, podczasgdy w spce kapitaowej mwic w pewnym uproszczeniu wszyscy wsplnicy czy akcjonariusze peni t sam rol.Trudno ta wystpuje w mniejszym stopniu w stosunku dospki jawnej, o ile jej reprezentowanie oraz prowadzeniespraw ma by powierzone niektrym tylko ze wsplnikwlub akcjonariuszy.

297 Innymi sowy w toku przeksztacenia spki kapitaowej w komandytow lub komandytowo-akcyjn zasadniczympytaniem na ktre naley udzieli odpowiedzi jest pytanieo to, ktrzy ze wsplnikw lub akcjonariuszy przeistocz si

w komplementariuszy i tym samym ponosi bd pen od-powiedzialno za zobowizania spki, ktrzy za pozostan

w pasywnej roli inwestorw i stan si komandytariuszamilub akcjonariuszami. Gdyby wyobrazi sobie przeksztace-nie spki kapitaowej w spk komandytow motywowaninnymi wzgldami ni podatkowe, odpowied na w dy-lemat byaby niezwykle trudna, poniewa wsplnicy lub

akcjonariusze spki kapitaowej u zaranie tych podmiotwwzili na siebie t wanie, teoretycznie przynajmniej, pasyw-n rol inwestorw i trudno znale sensowne powody, dlaktrych w toku dziaalnoci spki mieliby rol zmienia takzasadniczo, by sta si zarzdcami spki.

298 Z uwagi na t niekompatybilno struktury wasnociowejobu podstawowych typw spek (kapitaowej i osobowej)i ich powizania z zarzdzanie spka w przyszoci naleybra zawsze od uwag moliwo dokonania przed prze-ksztaceniem spki kapitaowej w spk komandytowzmian w strukturze wsplnikw, w szczeglnoci poprzezdopuszczenie do objcia udziaw lub akcji przez inn sp-k kapitaow. Spka ta nastpnie zostanie desygnowanado roli komplementariusza, gdy jej forma prawna pozwolina zagodzenie skutkw odpowiedzialnoci przypisywanejtemu wsplnikowi z woli ustawy.

299 Szczeglnym warunkom zwizanym z przeksztaceniemspki kapitaowej w spk osobow powicone s dwazaledwie przepisy Kodeksu. Jest to w pewnym sensieszczliwa regulacja, poniewa to stosunku najtrudniejszeprzeksztacenie nie zostao dziki temu obarczone restryk-cjami kodeksowymi, co pozwala na inteligentne i elastyczne

wybrnicie z powstajcych w toku przeksztacenia dylema-tw.

9.2. Szczeglne wymogi dotyczce gosowania

za przeksztaceniem

300 Dla przeksztacenia spki kapitaowej w spk osobowstworzony zosta szczeglny wymg dotyczcy gosowania

w zgromadzenie wsplnikw (walnym zgromadzeniu ak-cjonariuszy), mianowicie zgodnie z art. 575 za przeksztace-niem musi wypowiedzie si wsplnicy lub reprezentujcyco najmniej dwie trzecie kapitau zakadowego, chyba, eumowa spki lub statut przewiduje surowsze warunki.


24/28



Przeksztacenie spek. Cz dziewita.

301

Przepis jest napisany tak, jakby dotyczy on tylko spki udzia-owej, skoro mowa tu o wsplnikach. W Kodeksie nie maprzepisu ktryby mwi, e jeeli mowa o wsplnikach na-ley pod tym sowem rozumie take akcjonariuszy. Naleyto jednak potraktowa tylko i wycznie jako niedokadno twrcw Kodeksu, poniewa interpretacja wyczajcastosowanie tego przepisu w stosunku

Documents

Res in Commercio 11/2011