Embed Size (px)
Citation preview
Copyright©2019, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it with others as long as they credit it,
but they can’t change it in any way or use it commercially. Doi: 10.22108/jssr.2019.112377.1065
http://ui.ac.ir/en
Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches University of Isfahan
Vol. 34, Issue 4, No. 73, Winter 2019 pp. 57-82
Received: 05.08.2018 Accepted: 28.01.2019
Reappraisal of lithology and depositional environment of carbonate-siliciclastic succession of the Pabdeh
Formation in SE Ilam Province, W Iran
Zahra Hosseini Asgarabadi Ph.D. Student, Department of Geology, Faculty of Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran
Hassan Mohseni* Associate Professor, Department of Geology, Faculty of Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran
Saeed Khodabakhsh Associate Professor, Department of Geology, Faculty of Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran
Effat Pasban Ph.D. Geology, Department of Geology, Faculty of Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.
* Corresponding author, e-mail: [email protected]
Abstract
The Pabdeh Formation (Paleocene–Oligocene) is located in the Zagros foreland basin. This formation was well appreciated as a source rock and somehow a potential reservoir particularly in the Dezful Embayment. Although it has been less appreciated due to
overwhelming fine grained lithology in the majority of the Zagros basin. Microfacies analysis and depositional environment of the
Pabdeh Formation was studied by examining 500 samples collected from three surface sections namely Malekshahi, Gandab and Pirmohammad, which are located around the Malekshahi city. Based on petrography, proportional abundance of foraminifera and
other constituents, texture and microfacies characterizes, eight facies associations were recognized which were deposited in three facies belts on a ramp. As a whole, the Pabdeh Formation comprises marl and limestone beds. Based on geochemical analysis
(calcimetry and XRF analysis), the marl lithofacies was established, although it was literally described as shale. Wet chemical
oxidation method was employed to determine the organic matter content of some selected samples, which revealed relatively higher organic matter content in marlstones.
Keywords: Depositional Environment, Marl-Limestone Rhythmites, Pabdeh Formation, Zagros basin
Introduction
A mixed carbonate-clastic system may develop, once clastic
input exerted into a ramp environment. Such intervals are
defined with shale, sandstone and carbonate beds (Tucker
2003). Marl could deposited instead of shale, if the clastic
input are limited (Holland 1993). Periods of clastic input in
such environments are probably linked to sea-level changes.
In present research, the Pabdeh Formation is proposed as a
typical carbonate-clastic sedimentation, which was deposited
during Paleocene–Oligocene in the Zagros foreland basin.
The Zagros basin comprises a thick sedimentary succession
over the Precambrian basement (Alavi 2004). The basin was a
part of Gondwana supercontinent during Paleozoic which
was bordered by Paleotethys in the north, a passive margin
during Mesozoic and a convergent orogenic belt in Cenozoic
(Bahroudi and Koyi 2004; Sepehr and Cosgrove 2004). The
Neotethys was initiated since Late Triassic between Iran and
the Arabian plate (Berberian and King 1981; Sepehr and Cosgrove
2004), and ceased during late Cretaceous due converging
movement of subducting Arabian Plate beneath the Iran sub-
plate (Berberian and King 1981; Stoneley 1981; Berberian 1995).
Continental collision in Cenozoic led to the formation a
Zagros fold-thrust belt and foreland basin where since Late
Cretaceous onward, sedimentation continued without any
major break. The succession includes the Gurpi (shale and
marl), Amiran (siltstone, sandstone, limestone and
conglomerate), Pabdeh (argillaceous limestone, shale and
marl), Taleh Zang (limestone), Kashkan (siltstone, sandstone
and conglomerate), Shahbazan (dolomitic limestone and
dolostone), Asmari (limestone), Gachsaran (anhydrite, marl
and limestone) and Aghajari formations (calcareous
sandstone, siltstone and sandstone) (James and Wynd 1965).
During Paleocene–Eocene the argillaceous limestone and
pelagic marls of the Pabdeh Formation were deposited in the
middle part of the Zagros basin in a ramp setting (intrashelf
basin) (Motiei 1993; Mohseni et al. 2011). The Pabdeh
Formation was subject of numerous researches since it is
considered as a potential source interval. For example
Mohseni et al. (2011) untilized trace fossils for interpreting
the depositional environment and recognizing turbidity
currents (Mohseni and Al-Asam 2004; Khodabakhsh et al. 2009;
Mohseni et al. 2011). Khavari et al. (2014) and Senemari
(2018) examined the nanostratigraphy and paleoechology of
the Pabdeh Formation. This formation is well defined by the
purple shale member at the base with Gurpi Formation and
conformably underlies by the Asmari Formation (Motiei 1993)
Journal of Stratigraphy and Sedimentology Researches University of Isfahan, Vol. 34, Issue 4, No. 73, Winter 2019 58
and laterally passes into the Kashkan and Shahbazan
formations (Alavi 2004). Although James and Wynd (1965)
described the Pabdeh Formation as shale interval with
subordinate limestone beds, recent studies revealed a major
part of this formation includes limestones which were
deposited in ramp setting (Mohseni 2003; Behbahani 2006).
Since a major part of the so called shales beds are recognized
here as marls, the main goal of this research is examining
microfacies, depositional environment and petrographic
reappraisal of the formation in three selected surface sections
around the Malekshahi County using geochemical
approaches.
Materials and Methods
Microfacies analysis and depositional environment of the
Pabdeh Formation was studied by examining 500 samples
collected from three surface sections namely Malekshahi,
Gandab and Pirmohammad, which are located around the
Malekshahi city (southeast Ilam Province, the Zagros basin;
Iran). Petrographic investigations of the rhythmites was
performed by using polarizing microscope (Zeiss, Axioscope,
40) on three intervals comprising pronounced rhythms. The
nomenclatures of lithofacies are based on Dunham (1962)
and Pettijohn (1987). Element composition was measured by
S4 Explorer/ x-ray Spectrometry-Bruker (WD XRF) in XRF
analysis laboratory at Yazd University. The carbonate content
(= CaCO3%) were determined by titration method (Carver,
1971). The organic matter content was determined via wet
chemical oxidation (by hydrogen peroxide) (Lewis and
McConchie 1994).
Discussion of Results and Conclusions
As a whole, the Pabdeh Formation comprises marl and
limestone beds. Distinction between marl/limy marl and
limestone beds was done based on geochemical analysis
(calcimetry and XRF analysis). Although marl lithofacies
was literally described as shale. Wet chemical oxidation
method was employed to determine the organic matter
content of some selected samples, which revealed relatively
higher organic matter content in marlstones. Based on
petrography, proportional abundance of foraminifera and
other constituents, texture and microfacies characterizes,
three micro/lithofacies associations were recognized within
the selected rhythms which were deposited in three facies
belts on a carbonate ramp environment:
A) Inner Ramp, include the following microfacies
(MF):
MF A1- Bioclastic mudstone with extraclast and quartz
MF A2- Oncoid bioclastic wackestone-packstone
MF A3- Ooid packstone
B) Middle Ramp, include the following microfacies
and lithofacies (LF):
MF B1- Algal bioclastic packstone
MF B2- Bioclastic mudstone-packstone with benthic
foraminifera and echinoderm
LF B3- Marl/calcareous marl lithofacies
C) Outer Ramp, include the following microfacies and
lithofacies (LF):
MF C1- Bioclastic mudstone-packstone with planktonic
foraminifera and glauconite
LF C2- Marl/calcareous marl lithofacies
Two lithofacies (LF C2 and B3) alternate with the recognized
limestone microfacies (as described above) resulting two
cycle types:
1- Alternation of LFC2 with microfacies type C (LF
C-MF C cycle)
2- Alternation of LFB3 with microfacies type B (LF
B-MF B cycle)
Sedimentation in the ramp environment may be affected
by clastic input (mainly as event deposits). In some cases,
more than 90% of basins was filled by these evenest (i.e.
tempestite/turbidites; Colombie et al., 2012). The cyclic
(=rhythmite) deposition of micro/lithofacies in the study area
indicate two depositional mechanisms: 1) background in-situ
sedimentation (carbonate facies), 2) fine clastics transported
by traction currents from shallow-marine that dumped
siliciclastics into the deep-marine. The latter mechanism
show characters of event deposits as it was reported by
Khodabakhsh et al. (2009) and Mohseni et al. (2011).
Limestone-marl alternations in the Pabdeh Formation was
possibly controlled by periodic fluctuations in siliciclastic
input by shallow-water derived currents (probably turbidity
currents). The trace fossils of Zoophycos group are normally
associated with turbidites and debris flows in ramp
environments. Frequent occurrences of such trace fossils in
the study area could be assigned to event deposits.
This study revealed the Pabdeh Formation comprise 8
microfacies deposited in a carbonate ramp. The Zoophycos
trace fossil displaying an evolutionary change in acceding
order which suggest shift from more calm water setting
toward relatively agitated condition upward throughout the
formation. Marlstone lithofacies is consistently distributed
throughout the whole section, which was described literally
as shale beds. Relatively more Al2O3 content of marlstones
in compare to limestone beds could imply more clastic input
during deposition of these beds.
شناسينگاريورسوبهايچينهپژوهش
7337زمستان،چهارم،شماره73سالسيوچهارم،شمارهپياپي
8/77/7337تاريخپذيرش:71/5/7337تاريخوصول:
82-57صص
در پابده آواری سازند -گذاری توالی کربناته رسوب شناسی و بررسی محیط بازنگری سنگ
ایالم، غرب ایران شرق استان جنوب
،ايراندانشگاهبوعليسينا،همدانشناسي،دانشکدهعلوم،زميندانشجويدكتريسیده زهرا حسینی عسگرآبادی،
،ايراندانشگاهبوعليسينا،همداندانشکدهعلوم،،شناسيگروهزميندانشيار،حسن محسنی،
ايران،شکدهعلوم،دانشگاهبوعليسينا،همداننشناسي،داگروهزمين،دانشيارسعید خدابخش،
،ايراندانشکدهعلوم،دانشگاهبوعليسينا،همدانشناسي،گروهزمينشناسيدكتريزمينعفت پاسبان،
چکیده
ويژهواقعاستوازنظرسنگمخزنومنشأاهميتداردوازاينديدگاهبهزاگرسبومحوضۀپيشدراليگوسن-پالئوسنسنبهپابدهسازند
بسيارياززمين فروافتادگيدزفولموردتوجه هرچندبهدر است؛ بسياريازبخشعلتريزدانهشناسانبوده در هايحوضۀزاگرسبودن،
مارنوسنگ اينسازنداز است. بررسيكمتربررسيشده است. ومحيطرسوبريزرخسارهآهکتشکيلشده برها پابده گذاريسازند
هاياساسمطالعهشاهيانجامشد.برشاهي،پيرمحمدوگندابدرپيرامونشهرستانملکشدهازسهبرشملکآورينمونۀجمع555اساس
ايمربوطاي،هشتگروهريزرخسارهسارههايبافتيوريزرخبرانوديگراجزايموجودوبررسيويژگيپتروگرافي،فراوانيوتوزيعروزن
سنجيوفلورسانسبهمحيطرمپشاملرمپدروني،رمپميانيورمپبيرونيتشخيصدادهشدند.براساسنتايجژئوشيمياييكربنات
عنوانشيلدراينسازندهايپيشينبهاشعهايکس)براياكسيدهايعناصرسيليسيوم،آلومينيوموكلسيم(،رخسارۀسنگيمارنكهدرمطالعه
شدهنيزهايبررسيمعرفيشدهبود،تشخيصدادهوتأييدشد.تعيينمقدارمادۀآليبهروشاكسيداسيونشيمياييتربرايبرخيازنمونه
هادارند.آهکهايمارنيدرصدبيشتريازمادۀآلينسبتبهسنگنشاندادنمونه
،ريزرخساره،سازندپابده،ايالم،زاگرسگذاري:محيطرسوبهای کلیدی واژه
53788737538مسئول:نويسندهEmail: [email protected]
Copyright©2019, University of Isfahan. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons
Attribution License (http://creativecommons.org/licenses/BY-NC-ND/4.0), which permits others to download this work and share it
with others as long as they credit it, but they can’t change it in any way or use it commercially. Doi: 10.22108/jssr.2019.112377.1065
7337زمستان ، چهارم، شماره 73و چهارم، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش05
مقدمه
هنگاميكهمحيطرمپدرمعرضورودموادآواريقرار
اينگيرد؛ميشکلآواري-كربناتهرسوبيسيستمگيرد،
مشخصكربناتوسنگماسهشيل،هاياليهباهاتوالي
رسوبورودميزانكهمناطقيدر.(Tucker 2003)شوندمي
سنگيهايرخسارهاستممکنباشد،محدودآواري
هايدوره؛(Holland 1993)شوندنشينتهشيلجايبهمارن
بااحتماالًهاييمحيطچنيندرآواريرسوباتورود
استدرياآبسطحتغييرات مرتبط حاضر،پژوهش.
-كربناتهنشستتهشرايطازالگوييراپابدهسازند
مي معرفي سازندآواري -پالئوسنسنبهپابدهكند.
دراليگوسن وقرارزاگرسبومپيشحوضۀ ايندارد
پي استكه ضخيمي رسوبي توالي شامل سنگحوضه
مي حوضۀزاگرسدر(Alavi 2004)پوشاندپركامبرينرا .
مزوزوئيک، در و گندوانا ابرقارۀ از بخشي پالئوزوئيک،
زاييهمگرابودهايغيرفعالودرسنوزوئيک،كوهحاشيه
.(Bahroudi and Koyi 2004; Sepehr and Cosgrove 2004)است
گندوانا غيرفعال حاشيۀ بخشياز ايران پالئوزوئيک، در
بودهكهاقيانوسپالئوتتيسدرشمالآنقرارداشتهاست
(Berberian and King 1981; Sepehr and Cosgrove 2004).
پسين ترياس نئوتتيسدر بين(late Triassic)اقيانوس
Berberian and King 1981; Sepehr and)ايرانوعربستانباز
Cosgrove 2004) پاياني كرتاسۀ در (late Cretaceous)و
جهتشمالبه فرورانش)در و شرق(-علتهمگرايي
خردصفحۀ زير به عربي بسته(sub-plate)پليت ايران
است ;Stoneley 1981; Berberian and King 1981)شده
Berberian 1995)قارهباعث-.درسنوزوئيک،برخوردقاره
چين كمربند تشکيل-خوردهتشکيل زاگرسو روراندۀ
پيش رسوبحوضۀ كه زاگرسشده آنبوم در گذاري
شدهبه انجام ميوسن تا پسين كرتاسۀ از پيوسته طور
است.اينتواليرسوبيشاملسازندهايگورپي)مارنو
)سيلت اميران ماسهشيل(، سنگسنگسنگ، و، آهک
)سنگ پابده شيل(،كنگلومرا(، و مارن آرژيليتي، آهک
سنگوسنگ،ماسهآهک(،كشکان)سيلتزنگ)سنگتله
)سنگ شهبازان دولوميت(،كنگلومرا(، و آهکدولوميتي
)سنگ وآسماري مارن )انيدريت، گچساران آهک(،
سنگوسنگآهکي،سيلتآهک(وآغاجاري)ماسهسنگ
درپالئوسنو(James and Wynd 1965)استسنگ(ماسه .
سنگ مارنآهکائوسن، و آرژيليتي پالژيکهاي هاي
(Motiei 1993)سازندپابدهدربخشميانيحوضۀزاگرس
اندودرمحيطرمپ)درحوضۀدرونشلف(نهشتهشده
(Mohseni et al. 2011).
يکيسازند درنفتمنشأهايسنگازپابده،
اززمينازبسياريتوجهزاگرس، را بهديربازشناسان
پژوهش ازجمله است؛ كرده جلب انجامخود شدههاي
تعيين در اثرفسيل كاربرد از: عبارتند سازند اين دربارۀ
شرايط،(Mohseni et al. 2011)گذاريشرايطمحيطرسوب
تهجريان در توربيديتي سازندهاي نشسترسوباتاين(Mohseni and Al-Asam 2004; Khodabakhsh et al. 2009;
Mohseni et al. 2011)و نانواستراتيگرافي از استفاده و
آب شرايط تعيين در پابده سازند هواييوپالئواكولوژي
Khavari et al. 2014; Senemari)نشستاينسازندزمانته
پابده(2018 سازند 738ازبيشستبراييالگوبرشدر.
دارد شيلزيرينمرز؛(James and Wynd 1965)متر آنبا
باآنباالييمرزوشدهمشخصگورپيارغوانيسازند
درپابدهسازند.استسازهموتدريجيآسماريسازند
داردلرستانوخوزستانفارس، را گسترش بيشترين
(Motiei 1993)به)لرستان(سويشرقبهجانبيطوروبه
.(Alavi 2004)شودميتبديلشهبازانوكشکانسازندهاي
ايالم،غربايراناستانشرقدرجنوبپابدهآواريسازند-گذاريتواليكربناتهرسوبشناسيوبررسيمحيطبازنگريسنگ
07
راسازنداينWyndوJames،7305سالدربارنخستين
ميانيبخشدركربناتهواحديکباشيليسازندي
كردندمعرفي (Behbahani 2006بعديهايپژوهش.
Mohseni 2003;)اينازتوجهيدرخوربخشدادندنشان
تشکيلرمپمحيطشدهدرنشينآهکتهسنگراسازند
پيشكهواحدهاييدهدمينشانپژوهشحاضر.دهدمي
اين اند،شدهتوصيفسازندايندرشيلعنوانبهاز
مارن بازنگريموضوعهستند؛درحقيقت دريادشده
.كندراطلبميسازنداينگذاريرسوبمحيط
تفسيرريزرخسارهبررسيپژوهشحاضر،هدف ها،
)بااستفادهشناسيبازنگريسنگگذاريومحيطرسوب
داده سازنداز ژئوشيميايي( برشپابدههاي سه در
وملک پيرمحمد جنوبشاهي، در استانگنداب شرق
شاهياستكهتاكنونبهآنايالم،پيرامونشهرستانملک
.استپرداختهنشده
شده های مطالعه موقعیت جغرافیایی برش
مطالعه درمنطقۀ روندبا)كبيركوهوبيجندامنۀشده
شرقجنوب-غربشمال استانشرقيجنوبدرواقع(
شاهيواقعملکبرشپژوهشحاضر،در.قرارداردايالم
75درپيرمحمدواقعبرشايالم،شهركيلومتري35در
دربرشوشاهيملکشهرستانكيلومتري 55گنداب
بررسيتغييراتشاهيباهدفملکشهرستانكيلومتري
رسوب محيط طولي و )جانبي( بررسيعرضي گذاري
و7جدول)شدند گسترش2شکل.(7شکل نقشۀ
مورد منطقۀ در پابده سازند نشانسطحي را مطالعه
سادهمي نقشه اين نقشهدهد؛ زمينشدۀ شناسيهاي
755555/7 ورزرين(Macleod 1970)كبيركوه كوه ،
(Macleod and Roohi 1970) مهران ،(Macleod and Roohi
1970) پلدختر ،(Takin et al. 1970)نقشۀ 255555/7و
شکل(Fakhari 1993)دهلران در برخيتصاوير3است.
موردمطالعه منطقۀ در پابده سازند به مربوط صحرايي
آوردهشدهاست.
شده مطالعه یها برش یو ستبرا یاییمختصات جغراف -1جدول
مختصات جغرافیایی شده مطالعهبرش
قاعدۀ برش
ستبرا )متر(
8/3177°33 Nشاهيملک
83/5355°10 E
183
07/773°33 Nگنداب
15/1170°17 E
331
75/3777°33 Nپيرمحمد
85/2333°10 E
235
7337زمستان ، چهارم، شماره 73و چهارم، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش02
یرمحمد را . برش پ3ی، شمارۀ شاه . برش ملک2 ، شمارۀبرش گنداب. 1شمارۀ یالم؛در استان ا شده مطالعه یها به برش یدسترس یها راه ۀنقش -1شکل
دهد. نشان می
،Macleod and Roohi 1970؛ Macleod 1970 )برگرفته از شده مطالعه یها سازند پابده در برش یسطح یپراکندگ یشناس ینزم ۀنقش -2شکل
دهند. یرمحمد را نشان میو پ یشاه گنداب، ملک یها برش یبترت به 3و 2، 1 یها (؛ شمارهFakhari 1993؛ Takin et al. 1970؛ 1972
ايالم،غربايراناستانشرقدرجنوبپابدهآواريسازند-گذاريتواليكربناتهرسوبشناسيوبررسيمحيطبازنگريسنگ
03
سازند پابده مرز. ب و الف شده؛ مطالعه منطقۀسازند پابده در ییصحرا یرتصاو -3 شکل
قاعدۀ های مارن ارغوانی تیپیک رنگ شاهی( ملکبرش آسماری )و یگورپ یبا سازندها
پابده سازند آهکی سنگ واحدهای. پ شود، می دیده خوبی بهالف یردر تصو پابده سازند
(برش گندابمارن ) و آهک سنگ تناوب ت. یرمحمد(،برش پ)
روش مطالعه
منظوردستيابيبههدفمطالعه،واحدهايسنگيضمنبه
هاهاباپيمايشتوالي،توصيفواثرفسيلبازديدازبرش
هايرسوبي)درصورتوجود(ثبتشدندووساختمان
هاانجامشد.برداريسيستماتيکبرايانجاممطالعهنمونه
تعداد اينمرحله، جهت555در برشنمونۀ از هايدار
نمونهمورد برداريعمودبرجهتمطالعهبرداشتشدند.
اليهاليه مبنايتغييراتجنس، بر تغييراتبنديو بندي،
نمونه نازك برش شد. انجام ... و رنگ هايستبرا،
تهيهشدآوريجمع ازمجموعشده 125نمونه،555كه
هانمونهمارنبودند؛سپسنمونه85آهکونمونهسنگ
ت و بررسي كانيبراي روششخيص به كربناته هاي
Dickson (1965)فري و قرمز آليزارين پتاسيمسيانيدبا
رنگ نوري ميکروسکوپ شدند. ,Zeiss)آميزي
Axioscope, 40)ويژگي بررسي مقاطعبراي هاي
ومورد آلوكم عناصر درصد و نوع شد. استفاده مطالعه
نمونه نامارتوكم براي محيطها تشخيص و گذاري
نامسوبر در شد. بررسي رخسارهگذاري هايگذاري
بنديودردستهDunham (1962)ميکروسکوپيازروش
روشريزرخساره از Flügel (2010)ها Pedley (1998)و
بهبرايتعيينمحيطرسوبيبهره تعيينمنظورگيريشد.
ازنمونه88تعدادشيل،/مارنهاياليهشناسيسنگدقيق
اساسبرشسهمجموع Carver (1971)روشبر
سنگ(2جدول)شدندسنجيكربنات برو آنها شناسي
رده اساس شد؛Pettijohn et al. (1987)بندي تعيين
تجزيهعالوه براين، براي عنصري تركيب 10وتحليل
7337زمستان ، چهارم، شماره 73و چهارم، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش01
سنگ ايننمونۀ شد؛ انجام گنداب برش مارن و آهک
Explorer/ x-ray)وتحليلبافلورسانساشعۀايکستجزيه
Spectrometry-Bruker) آزمايشگاه يزدXRFدر دانشگاه
وتحليلتکراريانجامشدودقتدستگاهبراساستجزيه
نمونه از بيش اين5/5ها اساس بر بود؛ وزني درصد
وتجزيه كلسيم سيليسيوم، اكسيدهاي غلظت وتحليل،
جدول)گيريآلومينيومبرحسبدرصدوزنيآنهااندازه
نمونهبهروشاكسيداسيون10درصدمادۀآلياينو(3
آب )با تر شيميايي شد تعيين Lewis and)اكسيژنه(
McConchie 1994)(.1)جدول
های سه برش نمونه از سنجی برای برخی نتایج کربنات -2جدول
شناسی سنگ کلسیم درصد کربنات شمارۀ الیه برش
مارن375/17شاهيملک
مارن0875/07
مارنآهکي25325/00
مارن33313
مارن07225/18
مارنآهکي285/03گنداب
مارن7735/55
مارن27025/18
مارن52755
مارن03725/05
مارن2815پيرمحمد
مارنآهکي085/07
مارنآهکي7525/05
مارن23025/12
مارنآهکي38703
های مارنی برش گنداب نمونهاز ایکس برای برخی ۀ فلورسانس اشع وتحلیل تجزیهنتایج -3جدول
SiO2 (W%) Al2O3(W%) CaO(W%) شمارۀ الیه
7777/5537/75/25
7732/5105/85/27
7757/5253/31/25
2707/53722/22
2251/572/771/25
2227/5287/31/20
5273/121/718/21
5233/150/723/28
5252/15758/21
ايالم،غربايراناستانشرقدرجنوبپابدهآواريسازند-گذاريتواليكربناتهرسوبشناسيوبررسيمحيطبازنگريسنگ
05
از برش گنداب )توالی الف و ب( شده بررسی های آلی نمونه ۀکلسیم و ماد کمینه، بیشینه و میانگین مقدار کربنات -4جدول
توالی الف
میانگین بیشینه کمینه شده جزء بررسی شناسی سنگ تعداد نمونه
70
33/78 83 75 كلسيم)درصد(كربنات آهکسنگ
85/2 78/1 33/5 مادۀآلي)درصد(
78/53 25/03 5/55 كلسيم)درصد(كربنات مارن 75
57/5 7 87/2 مادۀآلي)درصد(
تواليب
7/88 25/33 25/87 كلسيم)درصد(كربنات آهکسنگ 8
78/3 73/3 32/2 مادۀآلي)درصد(
25/00 75/18 كلسيم)درصد(كربنات مارن 7 82/58
7/1 05/5 37/2 مادۀآلي)درصد(
نتایج
هابراساسزيرمحيطبهبنديوتوصيفريزرخسارهرده
شرحزيرانجامشد:
(Inner ramp( )A)رمپ درونی
ريزرخساره هاييبهشرحايشاملريزرخسارهاينگروه
دربرش)اينريزرخسارهزيراست شاهيوهايملکها
گندابديدهشدند(:
A1دار : ریزرخسارۀ مادستون بیوکلستی اکستراکلست
25تا75ريزرخساره،مادستونداراياكستراكلست)اين
ايازميکريتدرصد(درزمينه5تا1درصد(وكوارتز)
( اكسيدآهن 7است. پيريت)2تا و درصد(2درصد(
دارندشکبه وجود ريزرخساره اين زمينۀ در پراكنده ل
رگه(الف،1شکل) موارد، برخي در باو پرشده هاي
ميكلسيت ديده دراسپاري ريزرخساره اين شوند.
سنگ با مشخصرنگضخيمهايزردآهکرخنمون اليه
شود.مي
A2 ریزرخسارۀ وکستون/پکستون بیوکلستی :
آنکوییددار
مهم/نوكستوريزرخساره،اين كه است ترينپکستوني
ايازميکريتدرصد(درزمينه15آلوكمآن،آنکوييد)تا
( بيوكلست و 75است هستۀ55تا دارد. نيز درصد(
بهاكسيد قطعهآنکوييدها هاياكينودرمآهنآغشتهاست.
)تا زياد مقدار دوكفه77به و براكيوپود ايدردرصد(،
هايبنتيکنيزاينريزرخسارهوجوددارندوميکروفسيل
( كم مقدار 1به مي5تا ديده حجراتدرصد( شوند.
اند.هاباميکريتوميکرواسپارپرشدهفسيلبرخيميکرو
( كوارتز ريزرخساره، اين 7در )2تا پيريت 3درصد(،
شکلپراكندهدردرصد(به3تا2درصد(واكسيدآهن)
،پبراكيوپودرا1شکل(.ب،1شکل)زمينهوجوددارند
مي نشان ضخيمآهکسنگدهد. و سخت اليۀهاي
ريخاكستري اين رخنمون تشکيلرنگ را زرخساره
دهند.مي
A3ریزرخسارۀ پکستون ااییددار :
است35دارايااييد)پکستونريزرخساره،اين درصد(
سيليسي برخي و ميکرواسپاري عمدتاً ااييدها هستۀ كه
)شده كوارتز 3اند. اكسيد5تا و )درصد( 2آهن 5تا
پراكنده ميکريتي زمينۀ در )شکلدرصد( اين(.ت،1اند
اليۀخاكستريهايضخيمآهکشکلسنگرخسارهبهريز
تيرهرخنموندارد.
7337زمستان ، چهارم، شماره 73و چهارم، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش00
دار برش اکستراکلست یوکلستیمادستون ب یزرخسارۀالف. ر ی؛رمپ درون یها یزرخسارهر -4 شکل
سنگ رسوبی با ترکیب خرده از ای تکهدهد( یرا نشان م اکستراکلستیکان پعالمت گنداب )
یزرخسارۀب. ر شوند، دیده می سیلت اندازۀکوارتز در های یلتستون است که در آن دانهس
دهد یرا نشان م ییدآنکو ۀدان یکانپعالمت برش گنداب ) ییددارآنکو یوکلستیوکستون/پکستون ب
مادستون ریزرخسارۀ. (، پppl با نور) (استمشخص آنکویید های المینه یایدر آن بقا که
یزرخسارۀر ت. (،pplبا نور ) (دهد میرا نشان یوپودبراک عالمت پیکان)شاهی ملکبرش یوکلستیب
ینا (.pplبا نور ) دهد( یرا نشان م ییداا ۀدان یکانپعالمت ) یشاه برش ملک ییددارپکستون اا
مربوطند. یتوال یها به بخش باال یزرخسارهر
تفسیر
دانهريزرخساره گروه اين مانندهاي غيراسکلتي هاي
هاياسکلتيآنکوييد،ااييد،اكستراكلست،كوارتزوخرده
برانبنتيکرادارند.نعمقمانندروزمربوطبهمحيطكم
وفراوانيگلA1فراوانيكمموجوداتدرريزرخسارۀ
دهداينريزرخسارهدرمحيطالگوننهشتهشدهنشانمي
هايآواري؛وجوداكستراكلستودانه(Flügel 2010)است
مي نشان نيز دركوارتز احتماالً ريزرخساره اين دهد
اين ريزرخسارهمعادلنزديکيساحلنهشتهشدهاست.
RMF19ريزرخسارۀ در(Flügel 2010)فلوگل استو
رخساره كمربند 7اي مي(Pedley 1998)پدلي گيرد.قرار
ريزرخسارۀ ميکريتيدر زمينۀ در فراوان آنکوييد وجود
A2نشان فونا كم تنوع آبو محدود چرخش دهندۀ
؛اينريزرخسارهمعادل(Geel 2000))محيطالگون(است
است.(Flügel 2010)فلوگلRMF21ريزرخسارۀ
ااييددار پکستون خوبA3ريزرخسارۀ جورشدگي با
ب ا ف
ت پ
ايالم،غربايراناستانشرقدرجنوبپابدهآواريسازند-گذاريتواليكربناتهرسوبشناسيوبررسيمحيطبازنگريسنگ
07
نشان عادي)پشتۀااييدها محيطبااليخطامواج دهندۀ
;Wilson 1975; Sim and Lee 2006)سمتالگون(زيرآبيبه
Flügel 2010)معادلريزرخسارۀوRMF30فلوگل(Flügel
رخساره(2010 كمربند در و 3اياست Pedley)پدلي
گيرد.قرارمي(1998
(B) (Middle ramp)رمپ میانی
است:زيرهايريزرخسارهرمپميانيشامل
B1: دار ریزرخسارۀ پکستون بیوکلستی جلبک
بيوكلستريزرخساره،اين داراي 85)پکستون 35تا
نوعوفراوانيآلوكم است. ريزرخسارههايايندرصد(
75قرمز)شاملجلبکمتغيرو ميليوليده85تا درصد(،
برانبنتيکوپوستۀدرصد(،براكيوپود،بريوزوا،روزن2)
زمينهدوكفه در كم مقدار به استاي ميکريت از اي
هادرحدسيلتدرشتبيوكلست(.بوالف،5شکل)
شکسته )شدهو اكسيدآهن داراي زمينه و3اند. درصد(
ت)اينريزرخسارهدردرصد(اس3دانۀكوارتزآواري)
ملک برش دارد(. گسترش هايآهکسنگشاهي
خاكستريضخيم رااليۀ ريزرخساره اين رخنمون رنگ
دهند.تشکيلمي
B2: ریزرخسارۀ مادستون/وکستون/پکستون بیوکلستی
دار بران بنتیک و اکینودرم روزن
پکستونبيوكلستي مادستون/وكستونيا اينريزرخساره،
(5 د75تا 75رصديا 35تا تا درصد(55درصدويا
روزن لنتيداراي مانند بنتيک روتاليده،بران و كلينا
)خانوادهروزن پالنکتونيک بران وهاي گلوبيژرينيده
درصد(،خار77هاييازاكينودرم)(وقطعهگلوبوروتاليده
دوكفه براكيوپود، گاهياكينودرم، و بريوزوا اي،
است )شکاينتراكلست 5ل پ، هايفسيل(.تو
فسيل اما سالمند، و سيلت اندازۀ در هايپالنکتونيک
درشت شکستهبنتيک برخي و حجراتتر بيشتر اند.
وميکروفسيل ميکريت پيريت، با برخي و اسپار با ها
2اند.زمينۀميکريتيداراياكسيدآهن)اكسيدآهنپرشده
)3تا فسفات 7درصد(، )شکل5تا 5درصد( (،ث،
ج(وگاهيگالكونيت،5درصد()شکل75تا2پيريت)
)درصد(5تا7) كوارتز 2و به75تا شکلدرصد(
ريزرخساره اين اجزاي موارد، بيشتر در است. پراكنده
5)شکلدهندالميناسيوننشانمي اينريزرخساره(.چ،
سنگبه تاآهکشکل ضخيم روشن خاكستري هاي
شدههايبررسيردودرتمامبرشاليهرخنموندامتوسط
شود.ديدهمي
B3رخسارۀ سنگی مارن :
هاياينآهکرخسارۀسنگيمارنكهدرتناوبباسنگ
شامل است، 5مجموعه زمينۀ25تا با سنگواره درصد
برانبنتيکهمراهمخلوطيازرسوگلكربناتهوروزن
روزن با است پالنکتونيک (.خوح،5شکل)بران
ميکروفسيلحج برخي ميکرواسپار،رات ميکريت، با ها
اكسيد شدهپيريتو دانهآهنپر پيريتاند. هايكوارتز،
تا7درصد(،فسفات)0تا2آهن)درصد(،اكسيد7تا2)
درصد(درزمينۀميکريتي3تا7درصد(وگالكونيت)1
شکلپراكنده مارن0اند. صحرايي نشانتصوير را ها
دهد.مي
7337زمستان ، چهارم، شماره 73و چهارم، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش08
زرد های پیکانجلبک قرمز و قرمز های پیکان) شاهی ملک برش دار جلبک یوکلستیب پکستون ریزرخسارۀ. ب و الف یانی؛رمپ م های یزرخسارهر -5 شکلبرش یوکلستیوکستون/پکستون ب یزرخسارۀر پ. (،pplدهند( )با نور میرا نشان یکبنت بر روزن ب، تصویر در و( تصویر)مرکز بریوزوا الف، تصویر در
و یوک بوران بنت مخلوو روزن یر،تصوو ینا )در وکستون برش گنداب یزرخسارۀر ( ت.xplنور ( )با دهد یرا نشان م ینودرماک یکانپشاهی )عالمت ملک(، xplنوور دهد( )بوا مینشان رافسفاته ۀ قطع )عالمت پیکان برش گنداب یانیمادستون از بخش میزرخسارۀ ر ث. (،pplنور شود( )با دیده میپالنکتون
وکسوتون چ. ریزرخسوارۀ (،pplنوور ( )با دهد ین مرا نشا یریتپ یها دانه یکانپیرمحمد )عالمت برش پ یانیمادستون/وکستون از بخش م یزرخسارۀر ج.یرمحمود مارن بورش پ یکروسکوپیمۀ رخسار (، ح.pplنور شود( )با می یدهد یردر مرکز تصو نیز المیناسیون و فسفاته های قطعه یابی گنداب )جهت برش
موارن یکروسکوپیم ۀرخسار خ. (،pplنور شود( )با تصویر دیده میدر این و المیناسیون نیز دهد یشده را نشان م شکسته یکبران بنت روزن یکانپ)عالمت (xplبا نور ( )دنده یکوارتز را نشان مۀ دان ها یکانپ) برش گنداب
پ ب ا ف
ت ث
ج
چ خ
ايالم،غربايراناستانشرقدرجنوبپابدهآواريسازند-گذاريتواليكربناتهرسوبشناسيوبررسيمحيطبازنگريسنگ
03
از یکنزد نماییب. برش، پایینی بخش های مارن. الف گنداب؛ برش ها، آهک سنگ با الیه میان های مارن ییصحرا تصاویر -6 شکل
برش باالیی بخش های مارن
تفسیر
قطعه با همراه فراوان جلبکقرمز هايبيوكلستيوجود
دوكفهكم و بريوزوا ميليوليده، )مانند درعمق اي(
محيطرمپميانيزيرقاعدۀنشانB1ريزرخسارۀ دهندۀ
يپدل5ايموجهوايعادياستودركمربندرخساره
(Pedley 1998)مي قرار .(Wright and Burchette 1998)گيرد
پکستونB2ريزرخسارۀ مادستون/وكستونيا هايياست،
برانپالنکتونيکبرانبنتيکدارايروزنبرروزنكهعالوه
اكينودرمهاياسکلتيماننددوكفهوخرده براكيوپود، اي،
روزن همراهي است. ميکريتي زمينۀ بادر بنتيک بران
نشانروزن پالنکتونيک وبران الميناسيون وجود دهندۀ
ا وجود موجهمچنين قاعدۀ بين محدودۀ در كينودرم
موجطوفانياست قاعدۀ .((Heckel 1972هوايعاديو
اينريزرخسارهدرزيرقاعدۀموجعادي،دررمپمياني
ريزرخسارۀ معادل و است شده فلوگلRMF7نهشته
(Flügel 2010)رخساره كمربند در و است پدلي7اي
(Pedley 1998)گيمارنگيرد.رخسارۀسنجايميB3نيز
برانبرانبنتيکكهباروزنعلتوجودكوارتزوروزنبه
پالنکتونيکهمراهندوزمينۀقرمزبرخيازآنهادرزير
قاعدۀموجهوايعادي،دررمپميانينهشتهشدهاست.
(C) (Outer ramp)رمپ بیرونی
دارد:شرحزيربهگروهدوريزرخسارهاين
C1بیوکلستی دارای مادستون/پکستون : ریزرخسارۀ
بران پالنکتونیک روزن
)اين مادستون 1ريزرخساره، پکستون8تا تا درصد(
( پالنکتونيکدربرانروزندارايدرصد(55بيوكلستي
و سالم و سيلتريز گالكونيتپراكندۀهايدانهاندازۀ
تا2)درصد(وفسفات75تا7درصد(،پيريت)73تا7)
1 روزندرصد( گاهي و است ميکريت زمينۀ براندر
دوكفه خردۀ ميبنتيکو ديده كم مقدار به شود.اينيز
حجراتميکروفسيل بابيشتر برخي و ميکرواسپار با ها
اكسيد پيريتوميکريتپرشدهفسفات، گاهيآهن، اند.
شودبرانپالنکتونيکديدهميالميناسيونافقيبينروزن
هاياينريزرخسارهدرتمامبرش(.پتاالف،7شکل)
شدهمشاهدهشد.بررسي
C2 رخسارۀ سنگی مارن :
هاياينآهکرخسارۀسنگيمارنكهدرتناوبباسنگ
2شودشاملمجموعهديدهمي با25تا درصدسنگواره
ب ا ف
7337زمستان ، چهارم، شماره 73و چهارم، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش75
عمدتاً و است كربناته گل و رس از مخلوطي زمينۀ
اندازۀسيلتريروزن زوسالمداردبرانپالنکتونيکدر
هاباميکريت،حجراتبرخيميکروفسيل(.ت،7شکل)
7اند.پيريت)تاميکرواسپار،پيريتواكسيدآهنپرشده
( اكسيدآهن 2درصد(، )3تا فسفات 7درصد(، 2تا
گالكونيت) و 7درصد( ميکريتي3تا زمينۀ در درصد(
سنگپراكنده كرمآهکاند. و-هاي روشن خاكستري
ضخيممتوسط برخيتا و گروهند اين رخنمون اليه
(.8)شکلهاياينرخنمونالميناسيوندارندسنگ
ۀدان یکانبرش گنداب )پیوکلستی پکستون ب یزرخسارۀر .الف یرونی؛رمپ ب یها یزرخسارهر -7شکل
برش یوکلستیمادستون/وکستون/پکستون ب یزرخسارۀب، ر (xplنور )با دهد( یرا نشان م یتگالکون
یزرخسارۀپ، ر(، pplنور ید( )با توجه کن یریتها با پ یکروفسیلم یحجرات برخ یبه پرشدگ) گنداب
یکروسکوپیم ۀرخسار. ت(، pplنور ی )با شاه برش ملک یناسیونالم یدارا یوکلستیمادستون/وکستون ب
(pplنور یرمحمد )با مارن )مادستون( برش پ
ب ا ف
ت پ
ايالم،غربايراناستانشرقدرجنوبپابدهآواريسازند-گذاريتواليكربناتهرسوبشناسيوبررسيمحيطبازنگريسنگ
77
گنداب برش باالیی بخش های الیهدر یناسیونوجود الم صحرایی تصاویر -8 شکل
تفسیر بودنآنهابرانپالنکتونيکبسيارريزوسالموجودروزن
در پيريت زياد مقدار و ميکريتي زمينۀ همچنين و
نشانريزرخساره گروه اين محيطهاي دهندۀ
Flügel 2010Lasemi)گذاريعميقواحيايياسترسوب
1995;Wilson 1975;)هاي.وجودپيريتومقدارزياددانه
اين در رسوبگالكونيت درريزرخساره، آن گذاري
)زير رمپبيروني نشانموجقاعدۀمحيط را طوفاني(
ريزرخساره (Wilson 1975; Lasemi 1995)دهدمي اين .
استودر(Flügel 2010)فلوگلRMF5ريزرخسارۀمعادل
رخساره كمربند 8اي مي(Pedley 1998)پدلي گيرد.قرار
هاياينآهکاسنگرخسارۀسنگيمارنكهدرتناوبب
به است، روزنگروه و ميکريت زمينۀ وجود برانعلت
نشان كمپالنکتونيک محيط انتهاييدهندۀ بخش انرژي
است بيروني شکل(Geel 2000)رمپ ستون3.
برشسنگ مطالعهشناسي همهاي با همراه را ارزيشده
ريزرخساره ميجانبي نشان تطابقها و تفسير دهد.
شناسيدرجدولهايمربوطبهستونسنگريزرخساره
آمدهاست.5
دواثرفسيلمطالعۀمنظوربهپابدهسازند برشدر
درپيمايششاهيملکگندابو سطحيهاينمونهشد.
منطقۀدرشدهپيمايشتواليآهکسنگهاياليه
اثرفسيل زئوفيکموردمطالعه، گروه بيشترينهاي وس
داشتندوروندتکاملساختاري فراوانيوگستردگيرا
به دادند نشان را توالي باالي ؛(75شکل)سمت
اثرفسيلگروهزئوفيکوسباساختاراينبه ترتيبكهابتدا
اسپيروفيتوني،ريزوكوراليوميوشاخهشبه ادامه، ايودر
اثرهايگروه زئوفيکوسبادبزنينرمهكوتاهودرنهايت،
شکل داشتند. گسترش بلند نرمۀ توزيع77با
نشاناثرفسيل توالي طول در را زئوفيکوس گروه هاي
دهد.مي
7337زمستان ، چهارم، شماره 73و چهارم، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش72
، گنداب و پیرمحمدشاهی ملک های گذاری برش ریزرخساره و تفسیر محیط رسوب -5جدول
محل تقریبی ریزرخساره ریزرخساره توصیف تفسیر محیط
)متر(
برش
رمپ داخلی )الگون
سمت ساحل( به
مادستون، دارای زمینۀ
میکریت، اکستراکلست،
کوارتز و پیریت
A1
)برش 483تا 455
334تا 323شاهی( و ملک
)برش گنداب(
شاهی و گنداب ملک
وکستون/پکستون، دارای زمینۀ رمپ داخلی )الگون(
)آلوکم میکریت، آنکویید
اصلی(، اکینودرم، براکیوپود،
ای، کوارتز دوکفه
A2
رمپ داخلی )پشتۀ زیرآبی
سمت الگون( به
پکستون، دارای زمینه
میکریت، اایید )آلوکم اصلی(،
کوارتز
A3
پکستون، جلبک قرمز )آلوکم رمپ میانی
اصلی(، اکینودرم، میلیولیده،
ای، براکیوپود، بریوزوا دوکفه
کوارتز به مقدار کمو
B1 455 شاهی ملک 483تا
مادستون/وکستون/پکستون، رمپ میانی
بران بنتیک و همراهی روزن
پالنکتونیک با اکینودرم،
ای، بریوزوا براکیوپود، دوکفه
و گاهی اینتراکلست،
یابی جهت
B2 85 برش 455تا(
323تا 75شاهی(، ملک
تا 133)برش گنداب( و
پیرمحمد()برش 235
شاهی، گنداب و ملک
پیرمحمد
مادستون/پکستون، دارای رمپ بیرونی
بران زمینۀ میکریتی، روزن
12پالنکتونیک، گالکونیت )تا
درصد(، پیریت
C1 22 برش 85تا(
75تا 38شاهی(، ملک
تا 57)برش گنداب( و
)برش پیرمحمد( 133
شاهی، گنداب و ملک
پیرمحمد
بران مادستون/وکستون، روزن رمپ بیرونی
یابی پالنکتونیک، جهت
C2
ايالم،غربايراناستانشرقدرجنوبپابدهآواريسازند-گذاريتواليكربناتهرسوبشناسيوبررسيمحيطبازنگريسنگ
73
د(. ان یا یزرخسارهر یها گروه Cو A، Bها ) یزرخسارهر یجانب یارز همراه با هم شده مطالعه یها برش یشناس ستون سنگ -9 شکل
یرد.پذ یم یانپا یرمپ درون یها یزرخسارهو با رشود میآغاز یرونیرمپ ب یها یزرخسارهسمت باال( با ر شونده به عمق )کم یتوال
در یتوال ییآهک و مارن بخش باال سنگ تناوب ریتمی ، ب.در برش گنداب توالی پایین بخش مارن و آهک سنگ یتمیتناوب ر الف.
برش گنداب
7337زمستان ، چهارم، شماره 73و چهارم، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش71
یزوکورالیومر شبه یختدسته ر .؛ الفشده مطالعه یدر توال یکوسگروه زئوف یلاثرفس یتکامل ساختار -13شکل
و یبادبزن یختدسته ر .پ ی،شاه برش ملک یانیبخش م یروفیتونیاسپ یختدسته ر .ب ،برش گنداب یینیبخش پا
یشاه برش ملک یینرمه بلند بخش باال یختدسته ر .ت ،برش گنداب یانینرمه کوتاه بخش م
ب ا ف
ت پ
ايالم،غربايراناستانشرقدرجنوبپابدهآواريسازند-گذاريتواليكربناتهرسوبشناسيوبررسيمحيطبازنگريسنگ
75
.b یزوکورالیوم،ر شبه زئوفیکوس .a ی؛در طول توال یکوسزئوف گروه های اثرفسیل توزیع -11شکل
نرمه زئوفیکوس: d ،و نرمه کوتاه یبادبزن . زئوفیکوسd یروفیتونی،اسپ زئوفیکوس .c ای، شاخه زئوفیکوس
.شود مراجعه 9 شکل به شکل راهنمای برای بلند؛
7337زمستان ، چهارم، شماره 73و چهارم، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش70
بحث
سازندبرايشدهتعيينسنگيرخسارۀوهاريزرخساره
بنديردهدستهچنددرشدهمطالعههايبرشدرپابده
:شوندمي
پالنکتونيکبرانروزنعمدتاًكههاييريزرخسارهدسته
گلوبوروتاليدهوگلوبيژرينيدههايخانواده) .دارندرا(
گويايهاميکروفسيلبودنسالموريزميکريتيوزمينۀ
آرام،آبمحيطدرهاريزرخسارهازدستهاينشدننهشته
اين(.بيرونيرمپعميقبخش)استعميقوانرژيكم
دركهدارداشارههاييآهکسنگبهريزرخسارهدسته
پالژيک)عميقآبمحيط هايمارناند؛شدهتشکيل(
محيطازبخشايندرنيزهاآهکسنگاينبااليهميان
اند؛شدهتشکيلرمپ
برانروزنوميکريتيزمينۀكههاييريزرخسارهدسته
ولنتيكلينامانند)بنتيکبرانروزنميزبانپالنکتونيک،
وايدوكفهاكينودرم،هايخرده،(روتاليده دارند... ورا
نشانراقبليريزرخسارۀدستهازترعمقكممحيطي
زئوفيکوسگروهاثرفسيلساختاريتکاملروند.دهندمي
(گندابوشاهيملکبرشدوصحراييهايمطالعهدر)
تأييدراگذاريرسوبمحيطشدنعمقكمكهشاهديست
وبودهعميقمحيطابتداكهترتيباينبه؛كندمي
شکلبهزئوفيکوسگروهاثرفسيلشناسيريخت
شدنعمقكمباسپسويافتهنمودريزوكوراليومشبه
بادبزنياسپيروفيتوني،شکلبهشناسيريختاينمحيط،
است؛يافتهتغييربلندنرمهسپسوكوتاهنرمه
ميزبانميکريتيزمينۀكههاييريزرخسارهدسته
محيطيشرايطوهاستميکروفسيلكمتنوعوفراواني
رمپمحيط)دهندمينشانرازيستبراينامناسب
(.دروني
بينعموديرابطۀوميکروسکوپيهايمشاهده
پابدهسازندرسوبيمحيطمدلتعيينبرايهاريزرخساره
آنبرايرمپمدلواستفادهشدهمطالعههايبرشدر
درهاريزرخسارهشده،ارائهمدلدر(.73شکل)شدارائه
.اندشدهنهشتهبيرونيرمپوميانيرمپدروني،رمپ
برايشدهارائهگذاريرسوبمحيطمدلبامدلاين
سازند،(Behbahani 2006)ايالمغربشمالدرپابدهسازند
نيزو(Mohseni 2003)شماليدزفولفروافتادگيدرپابده
كوپالنفتيميداندرآسماريسازندبرايپيشنهاديمدل
رمپعمقكمرخسارۀكهتفاوتاينبااست؛مقايسهقابل
ايالمغربشمالدرپابدهسازندبررسيدرداخلي
.نشدگزارش
ايالم،غربايراناستانشرقدرجنوبپابدهآواريسازند-گذاريتواليكربناتهرسوبشناسيوبررسيمحيطبازنگريسنگ
77
یلیفس های هقطع یابی که جهت یشاه مادستون/وکستون از برش ملک یکروسکوپیم ۀرخسار .مارن؛ الف یسنگ ۀرخسار یکروسکوپیم یرتصاو -12شکل
مادستون از برش یکروسکوپیم ۀرخسار ینۀ( پراکنده در زماند نشان داده شده یکانکوارتز )با عالمت پ یها دانه .ب(، pplبا نور شود ) دیده میدر آن
.ت(، pplبا نور ) دهد یرا نشان م .Hantkenina sp یکانوکستون از برش گنداب که عالمت پ یکروسکوپیم ۀرخسار .پ(، xplبا نور ) گنداب
با ( )شود یم یدهد یکبران پالنکتون با روزن یا ینهکه در زم دهد یک را نشان میبر بنت روزن یکانعالمت پ) مادستون از برش گنداب یکروسکوپیمۀ رخسار
(pplنور
شرقايالممدلمحيطرسوبيپيشنهاديبرايسازندپابدهدرجنوب-73شکل
ب ا ف
ت پ
7337زمستان ، چهارم، شماره 73و چهارم، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش78
به موردمطالعه منطقۀ در مارن سنگي شکلرخسارۀ
مارنمارن و تيره خاكستري روشنهاي خاكستري هاي
تردوشکنندهرخنموندارد.گفتنياسترخسارۀسنگي
هايپاييني،ميانيوباالييسازندپابدهمارنكهدربخش
اليهبه ميهايسنگشکلمتناوببا درآهکديده شود،
پيشيپژوهش هاي با((Mohseni 2003; Behbahani 2006ن
ژئوشيميايي نتايج است. شده معرفي شيل عنوان
پژوهشكربنات در ايکس اشعۀ فلورسانس و سنجي
شناسيمارن(،سنگ71شکل،3و2هايحاضر)جدول
شدههايمطالعهجايشيلرابرايسازندپابدهدربرشبه
مي نشان مادۀ(.75شکل)دهند مقدار تغييراتميانگين
كربنات و شکلآلي در توالي دو اين براي 75كلسيم
(.70شکل،1جدول)آوردهشدهاست
نوسوان است و شده انتخاب برش باالیی بخش از ب توالی و پایینی بخش از الف توالی گنداب؛ برش از ریتمی توالی دو -14 شکل
الوف، تووالی دهنود؛ موی گنداب نشان برش از شده بررسی های نمونه برخی مارن -آهک سنگ تناوب برای را SiO2 و Al2O3 مقدار
اجوزای نسوبت نیوز و آهک سنگ به مارن نسبت آن در که دهد می نشان را( کمتر انرژی با حوضه تر عمیق بخش) رمپ بیرونی محیط
نسوبت آن در کوه دهد می نشان را( بیشتر انرژی با حوضه تر عمق کم بخش) میانی رمپ محیط ب، توالی. است کمتر زیستی به آواری
.است بیشتر زیستی به آواری اجزای نسبت نیز و آهک سنگ به مارن
ايالم،غربايراناستانشرقدرجنوبپابدهآواريسازند-گذاريتواليكربناتهرسوبشناسيوبررسيمحيطبازنگريسنگ
73
Neuhuber and))برحسب درصد وزنی( SiO2 و CaO ،Al2O3 نمودارنمودار سمت راست: -15شکل
Wagreich 2011) های پیشین شیل انگاشته ها در بررسی این نمونه ؛گندابهای مارنی برش برای نمونه
نمودارترکیب مارنی آنهاست؛ نمودار سمت چپ: دهندۀ نمودار نشانچپ متقرارگیری در س اند، اما شده
شده در مطالعۀ بررسیآهک در سه برش های مارن و سنگ کلسیم در نمونه توزیع فراوانی درصد کربنات
حاضر
در دو شناسی سنگآلی در برابر ۀمیانگین ماد نمودار -16شکل
ترتیب به Int. 3و Int.1 ؛از برش گندابشده مطالعه توالی
در هر دو ریتم، مقدار (. 14)شکل برای توالی ریتمی الف و ب
های مارن بیشتر است. آلی در نمونهۀ ماد
مطالعه برش ريتم نوع حاضر، مطالعۀ شدهدر
Neuhuberمارن(بااستفادهازنمودارمثلثي-آهک)سنگ
and Wagreich (2011)(75شکل).تبيينشد
برش71شکل از ب( و )الف ريتمي توالي دو
مي نشان بخشگندابرا الفاز ريتمي توالي كه دهد
باالي بخش از ب ريتمي توالي و برش برشپاييني ي
گندابانتخابشدهاست.گرچهتواليريتميدرهردو
نشستآنهادردومحيطآهکومارناست،تهبينسنگ
هايالفوب(ترتيببرايريتمرمپبيرونيومياني)به
هايرخدادهاست.اينموضوعموجبشدهاستتفاوت
هايالفودهندهبينريتممهميدرنسبتاجزايتشکيل
اليه(71شکل)ب زوج بين همچنين ريتمو دو هاي
گذاري؛ريتمبكههنگامرسوب(70شکل)ديدهشوند
تربوده،موادآواريبيشتريدريافتكردهبهمنشأنزديک
هايمارنيبهضخامتكلاست.نسبتضخامتكلاليه
سنگاليه بهاي و الف ريتمي توالي دو در آهک
به 8/5ترتيب توا3و در الف،است. ريتمي لي
سنگ آهکريزرخسارۀ با وكستون شامل 75ها 25تا
قطعه روزندرصد شامل عمدتاً زيستي برانهاي
)گلوبي گلوبيپالنکتونيک و گاهيژرينا و روتاليا(
)لنتيروزن بنتيک رخسارۀبران است؛ روتاليده( و كلينا
تا1هايمارنياينتواليريتميعمدتاًشاملسنگياليه
قطعه7 پالنکتونيکهايزيستيشاملروزندرصد بران
كليناوروتاليا(وگاهيبنتيک)لنتيژريناوگلوبي)گلوبي
درحالي است؛ ب،روتاليده( ريتمي توالي در كه
7337زمستان ، چهارم، شماره 73و چهارم، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش85
سنگ آهکريزرخسارۀ داراي مادستون شامل 1ها 7تا
قطعه روزندرصد عمدتاً زيستي بههاي و بنتيک بران
قطعهمقداركمترروزن با هاييازبرانپالنکتونيکهمراه
دانه همچنين و براكيوپود و بسياراكينودرم آواري هاي
( كوارتز 7ريز به2تا زمينهدرصد( در پراكنده شکل
با اينتوالي سنگيمارن رخسارۀ 3است. درصد8تا
روزنقطعه عمدتاً شامل زيستي بههاي و بنتيک بران
قطعهبرانپمقداركمترروزن با هاييازالنکتونيکهمراه
مارن در زمينه است. قرمزرنگاكينودرم توالي اين هاي
دانه)به و است اكسيدآهن( وجود آواريعلت هاي
به كوارتز دارند وجود پراكنده طور 5)شکل خ(.،
كمتربودندرصدبيوكلستتواليبنسبتبهتواليالف
مي )شدگيكربناتتوانبهرقيقرا باclastic dilutionها )
و آلومينيوم تغييراتاكسيدهاي نسبتداد. آواري مواد
به آواري)بهسيليسيوم مواد نوساناتورود ترتيبعنوان
هايرسيوكوارتز(درمحيطمحسوبدهندۀكانينشان
مي دو؛(Xu et al. 2018)شوند اين تغييرات همخواني
سنگ دو هر در نشاناكسيد را اينموضوع نيز شناسي
مي )شکل مارن71دهد توالي(. دو هر هاي
سنگ نسبتبه بيشتري تناوبآهکاكسيدآلومينيوم هاي
براي اكسيدآلومينيوم مقدار ميانگين دارند. خود
درصدوزني3/3هايتواليب)رمپمياني(آهکسنگ
م براي ارنو برابر توالي اين وزني1/73هاي درصد
اين برايسنگاست؛ هايتواليالف)رمپآهکميزان
3/8هايآنبرابردرصدوزنيوبرايمارن3/1بيروني(
اليه است. وزني اليهدرصد به نسبت مارني هايهاي
)سنگ خود ازمجاور بيشتري غلظت آرژيليتي( آهک
نشانمي را اينامرگوياياينستدهاكسيدآلومينيوم ند؛
رسوب هنگام اليهكه موادگذاري ورود مارني، هاي
رسوب زمان از بيشتر محيط به اليهآواري هايگذاري
باسنگ است؛ بوده دروجودآهک )كه ب توالي اين،
كم دارد(عمقموقعيت قرار الف توالي به نسبت تري
اكسيدسيليسيوم از كمتري الفغلظت توالي به نسبت
اكسيدسيليسيوم مقدار نامشخصاست. علتآن و دارد
سنگ آهکبراي بيروني( )رمپ الف توالي 2/13هاي
مارن براي و وزني درصد آن وزني2/57هاي درصد
است براي(71)شکل اكسيدسيليسيوم مقدار ميانگين ؛
آهکسنگ ب توالي براي8/32هاي و وزني درصد
درصدوزنياست.1/13هايآنمارن
نتیجه
ورخسارهبررسيريزرخساره هايسنگيسازندپابدهها
مورد منطقۀ گروهدر هشت شناسايي به مطالعه
ريزرخساره رخسارۀ و كمربنداي سه به مربوط سنگي
هادرمحيطريزرخساره.ايمحيطرمپانجاميدرخساره
رمپميانيورمپدرونينهشتهشده اند.رمپبيروني،
دراثرفسيلگروه زئوفيکوستکاملساختاريخوبيرا
دهد.طولتوالينشانمي
سپاسگزاری
دانشگاه فناوري و پژوهش معاونت از نگارندگان
هايماليپژوهشسينايهمدانبرايتأمينهزينهبوعلي
كنند.ازآقاياحسانحسيني،آقايحاضرسپاسگزاريمي
كمک براي عسگرآبادي حسيني علي هايمهندس
برداري،دريغشاندركارصحراييونمونهانهوبيدلسوز
روح مهندس آقاي خانماز سركار جوانمرد، زيبرم اهلل
مهندسالهامحيدريازشهرستانآبدانانوجنابآقاي
ادارۀمهدي رفاهي امور محترم مسئول زاده،
ايالم،غربايراناستانشرقدرجنوبپابدهآواريسازند-گذاريتواليكربناتهرسوبشناسيوبررسيمحيطبازنگريسنگ
87
ملکوآموزش برايفراهمپرورششهرستان كردنشاهي،
شود.نظرهايسودمنددانيمياسباباقامتسپاسوقدر
كيفيت بهبود ناشناسسبب داوران نقادانۀ موشکافي و
علميوويرايشيمتنمقالهشدهاست.
References Alavi M. 2004. Regional stratigraphy of the Zagros
fold thrust belt of Iran and its proforeland
evolution. American Journal of Science, 304: 1-
20.
Bahroudi A. and Koyi H.A. 2004. Tectono-
sedimentary framework of the Gachsaran
Formation in the Zagros foreland basin. Marine
and Petroleum Geology, 21: 1295–1310.
Behbahani R. 2006. Microfacies, organic geochemistry
and depositional environment of bituminous
bearing successions of Pabdeh Formation in the
Ivan- Gharb. Bu-Ali Sina University, M.Sc.
thesis, Faculty of Science, Geology department.
148 p. In Persian with an abstract in English.
Berberian M. 1995. Master “blind” thrust faults hidden
under the Zagros folds: active basement
tectonics and surface morphotectonics.
Tectonophysics, 241: 193–224.
Berberian M. and King G.C.P. 1981. Toward a
paleogeography and tectonic evolution of Iran.
Canadian Journal of Earth Sciences, 18: 210-
265.
Carver R.E. 1971. Procedures in sedimentary
petrology. Wiley Interscience, 653 p.
Dickson J.A.D. 1965. Staining thin section, Alizarin
Red S and Potassium Ferricyanide stain, in:
Adams A.E. McKenzie W.S. and Guilford C.
1985. Atlas of sedimentary rocks under the
microscope. Longman.
Dunham R.J. 1962. Classification of carbonate rocks
according to depositional texture: in: Ham W.
E. (Ed.). Classification of Carbonate Rocks.
AAPG Bulletin, 1: 108-121.
Eberli G.P. 1991. Calcareous turbidites and their
relationship to sea level fluctuation and
tectonism. In: Einsele G. Ricken W. and
Seilacher A. (Eds.). Cycles and events in
stratigraphy. Springer-Verlag, New York, 955p.
Einsele G. 1982. Limestone – marl cycles (periodites):
Diagenesis, significance, causes, - A review. In:
Einsele G. and Seilacher A. (Eds.). Cyclic and
event stratification. Springer-Verlag, New York,
8-53p.
Einsele G. and Seilacher A. 1991. Distinction of
tempestites and turbidites. In: Einsele G. Ricken
W. and Seilacher A. (Eds.). Cycles and events
in stratigraphy. Springer-Verlag, New York,
955p. Fakhari M. 1993. The geology map of Dehloran
(1/250000): Iranian Oil Companies.
Flügel E. 2010. Microfacies of carbonate rocks:
Analysis, Interpretation and Application.
Springer – Verlag, Berlin Heidelberg New
York, 924 p.
Geel T. 2000. Recognition of stratigraphic sequences
in carbonate platform and slope deposits,
empirical model based on microfacies analysis
of Paleogene deposits in southeastern Spain.
Palaeogeography, Palaeoclimatology,
Palaeoecology, 155: 211-238.
Heckel P.H. 1972. Recognition of ancient shallow
marine environment, in: RigbyJ. K. and
Hemblin K. (Eds.) Recognition Ancient
Sedimentary Environments. Society for
Sedimentary Geology, Special publication. 16:
226-286.
Holland S.M. 1993. Sequence stratigraphy of a
carbonate-clastic ramp: the Cincinnatian Series
(upper Ordovician) in its type area. Geological
Society of America Bulletin, 105: 306-322.
James G.A. and Wynd J.G. 1965. Stratigraphic
nomenclature of the Iranian oil consortium
agreement area. American Association of
Petroleum Geologists Bulletin, 49: 2182-2245.
Khavari M.P. Hadavi F. Ghasemi-Nejad E. 2014.
Nannostratigraphy and paleoecology Pabdeh
Formation in NW Zagros, Ilam section.
Paleontology, 2: 149-164. In Persian with
English abstract.
Khodabakhsh S. Behbahani R. and Mohseni H. 2009.
Cyclic and event deposits in Pabdeh Formation,
Western Iran. Damghan University of Basic
Science, 2: 37-48.
Lasemi Y. 1995. Platform carbonates of the Upper
Jurassic Mozduran Formation in the Kopet
Dagh Basin; NE Iran, Facies,
Paleoenvironments and Sequences. Sedimentary
Geology, 99: 151 –164.
Lewis D.W. and McConchie D. 1994. Analytical
sedimentology. Chapman and Hall, 197p. Macleod J.H. 1970. The geology map of Kabir Kuh
(1/100000): Iranian Oil Companies.
Macleod J.H. and Roohi M. 1970. The geology map of
Kuhe Varzarin (1/100000): Iranian Oil
Companies.
Macleod J.H. and Roohi M. 1972. The geology map of
Mehran (1/100000): Iranian Oil Companies.
Mirzaee Mahmoodabadi R. Afghah M. and Saeedi S.
2010. High resolution sequence stratigraphy and
depositional environment of Pabdeh Formation
in Dashte – Arjan area (Shiraz, Fars, Zagros,
7337زمستان ، چهارم، شماره 73و چهارم، شماره پياپي شناسي، سال سي نگاري و رسوب هاي چينه پژوهش82
Iran). World Academy of Science, Engineering
and Technology, 4: 11-22. Mohseni H. 2003. Depositional environment and
diagenesis of the Pabdeh Formation in the North
Dezful embayment. Ph.D. thesis, Department of
Geology, Faculty of Science, University of
Tehran, 192 p. In Persian with an abstract in
English.
Mohseni H. and Al-Asam I.S. 2004. Tempestite
deposits on a storm-influenced carbonate ramp:
an example from the Pabdeh Formation
(Paleogene) Zagros basin, SW Iran. Journal of
Petroleum Geology, 27: 163-178. Mohseni H. Behbahani R. Khodabakhsh S. and
Atashmard Z. 2011. Depositional environments
and trace fossil assemblages in the Pabdeh
Formation (Paleogene), Zagros Basin, Iran.
Geology Paleontology, 262: 59-77. In Persian
with an abstract in English.
Motiei H. 1993. Stratigraphy of Zagros, treatise on the
geology of Iran. Geological Survey of Iran, 583
p.
Neuhuber S. and Wagreich M. 2011. Geochemistry of
Cretaceous oceanic Red Beds – A synthesis.
Sedimentary Geology, 235: 72-78.
Pedley M. 1998. A review of sediment distributions
and processes in Oligo-Miocene ramps of
Southern Italy and Malta (Mediterranean
divide) in: Wright V. P. and Burchette T.P.
(Eds.). Carbonate ramps. Geological Society of
London, 149: 163-180. Pettijohn F.J. Potter P.E. and Siever R. 1987. Sand and
Sandstone. New York, 628p.
Seilacher A. 1967. Bathymetry of trace fossils. Marine
Geology, 5: 413–428.
Seilacher A. 1991. Events and their signatures- An
overview, In: Einsele G. Ricken W. and
Seilacher A. (Eds.) Cycles and events in
stratigraphy. Springer- Verlag, New York,
955p.
Senemari S. 2018. Investigation of the Pabdeh-Asamri
transition based on calcareous nanofossils
biostratigraphy, in NE Gurpi anticline,
Khozestan Province. Stratigraphy and
Sedimentology Researches, 1: 19-30. In Persian
with an abstract in English. Sepehr M. and Cosgrove J.W. 2004. Structural
framework of the Zagros Fold–Thrust Belt, Iran.
Marine and Petroleum Geology, 21: 829–843.
Sim M.S. and Lee I.L. 2006. Sequence stratigraphy of
the Middle Cambrian Daegi Formation (Korea),
and its bearing on the regional stratigraphic
correlation. Sedimentary Geology, 191: 151-
169. Stoneley R. 1981. The geology of the Kuh-e Dalneshin
Area of southern Iran, and its bearing on the
evolution of southern Tethys. Bulletin of the
Geological Society of London, 138: 509-526.
Takin M. Akbari Y. and Macleod J.H. 1970. The
geology map of Pol Dokhtar (1/100000): Iranian
Oil Companies.
Tucker M.E. 2003. Mixed clastic-carbonate cycles and
sequences: Quaternary of Egypt and
Carboniferous of England. Geologia Croatica,
56: 19-37.
Wilson J.L. 1975. Carbonate facies in geological
history.Springer –Verlag, New York, 471p. Wright V.P. and Burchette T.P. (Eds.) 1998. Carbonate
ramps. Geological Society, London, Special
Publications, 149.
Xu w. Ruhl M. Jenkyns H.C. Leng M.J. Huggett J.M.
Minisini D. Ullmann C.V. Riding J.B. Weijers
J.W.H. Storm M.S. Percival L.M.E Tosca N.J.
Idiz E.F. Tegelaar E.W. and Hesselbo S.P.
2018. Evolution of the Toarcian (Early Jurassic)
carbon-cycle and global climatic controls on
local sedimentary processes (Cardigan Bay
Basin, UK). Earth and Planetary Science
Letters, 484: 396–411.
