Program rada 2017 - metrologija.digitalcontrol.me · Elektromehanički mjerni pretvarači za vage; Elektronski pokazni uređaji za vage. Program rada Zavoda za metrologiju za 2017

Program rada Zavoda za metrologiju za 2017. godinu

1

1. UVOD

Mjerenja su izazov i izvor saznanja, što uslovljava uređenje metrološkog sistema

svake države. Obnavljanjem nezavisnosti prije deset godina, stvoreni su uslovi za

reformisanje metrološke infrastrukture u Crnoj Gori u cilju uspostavljanja jedinstvenog

mjernog sistema. Osnivanjem Zavoda za metrologiju 14. septembra 2006. godine,

započet je proces razvoja nacionalnog metrološkog instituta koji ostvaruje, čuva,

održava i usavršava državne etalone i obezbjeđuje metrološku sljedivost u Crnoj

Gori.

Deset godina rada je iza nas. Uspostavljene su nacionalne kalibracione

laboratorije, obezbijeđena je metrološka sljedivost, realizuju se usluge iz oblasti

zakonske i industrijske metrologije, kao i kontrole predmeta od dragocjenih metala.

Jedinstveni nacionalni metrološki sistem se kontinuirano razvija. Izgrađuje se

povjerenje u rezultate mjerenja sprovedenih radi zaštite potrošača, života i zdravlja

ljudi i životinja, zaštite životne sredine, opšte bezbjednosti i zaštite prirodnih resursa.

Uredbom o organizaciji i načinu rada državne uprave („Sl. list CG“, br. 05/12,

25/12, 44/12, 61/12, 20/13, 17/14, 06/15, 80/15, 35/16, 41/16, 61/16 i 73/16)

definisano je da Zavod za metrologiju vrši poslove koji se odnose na:

obezbjeđenje primjene sistema zakonskih mjernih jedinica;

ostvarivanje, čuvanje, održavanje i usavršavanje etalona Crne Gore;

obezbjeđenje metrološke sljedivosti za laboratorije za etaloniranje, kao i za

ispitne i kontrolne laboratorije;

organizovanje djelatnosti etaloniranja (kalibracije);

ocjenjivanje usaglašenosti mjerila sa metrološkim zahtjevima;

davanje stručnog mišljenja za ovlašćivanje laboratorija za ovjeravanje mjerila;

predstavljanje Crne Gore u međunarodnim i regionalnim metrološkim

organizacijama i uspostavljanje saradnje u oblasti metrologije;

kontrolu predmeta od dragocjenih metala, kao i druge poslove koji su mu

određeni u nadležnost.

U skladu sa Zakonom o metrologiji („Sl. list CG“, br. 79/08 i 40/11), Zavod za

metrologiju obavlja sljedeće poslove:

stara se o sistemu zakonskih mjernih jedinica u Crnoj Gori;

ostvaruje, čuva, održava i usavršava državne etalone;

obezbjeđuje metrološku sljedivost;

organizuje djelatnost kalibracije;

vrši ocjenjivanje usaglašenosti mjerila sa propisanim metrološkim zahtjevima:

odobrenje tipa mjerila i ovjeravanje mjerila;

sprovodi ispitivanje prethodno upakovanih proizvoda;


2

daje stručno mišljenje za ovlašćivanje lica za obavljanje poslova u oblasti

metrologije;

predstavlja Crnu Goru u međunarodnim i regionalnim metrološkim

organizacijama i uspostavlja saradnju u oblasti metrologije;

sarađuje sa nadležnim inspekcijskim organima i pruža stručnu pomoć iz oblasti

metrologije;

odlučuje u upravnim postupcima iz oblasti metrologije;

priprema stručne osnove za izradu nacrta propisa iz oblasti metrologije;

obezbjeđuje metrološke informacije i izdaje službeno glasilo;

obavlja i druge poslove iz oblasti metrologije.

Zakonom o kontroli predmeta od dragocjenih metala („Sl. list CG“, br. 40/10 i

40/11) uređuje se obavezno označavanje, ispitivanje i žigosanje predmeta od

dragocjenih metala koji se proizvode, uvoze i stavljaju u promet u Crnoj Gori. U

skladu sa tim Zakonom, stručne i sa njima povezane upravne poslove u oblasti

kontrole predmeta od dragocjenih metala obavlja Zavod za metrologiju, koji:

određuje znak proizvođača/uvoznika;

vrši ispitivanje i žigosanje predmeta od dragocjenih metala;

sarađuje sa drugim nadležnim inspekcijskim organima i pruža stručnu pomoć

iz oblasti kontrole predmeta od dragocjenih metala;

priprema stručne osnove za izradu nacrta propisa iz oblasti kontrole predmeta

od dragocjenih metala;

odlučuje u upravnim postupcima iz oblasti kontrole predmeta od dragocjenih

metala;

predstavlja Crnu Goru u međunarodnim i regionalnim organizacijama i

uspostavlja saradnju u oblasti kontrole predmeta od dragocjenih metala;

vodi evidenciju znakova proizvođača/uvoznika;

obavlja i druge poslove iz oblasti kontrole predmeta od dragocjenih metala u

skladu sa zakonom.

Održavanje pouzdanog, međunarodono prepoznatog mjernog sistema koji

podstiče kompetitivnost i inovacije predstavlja kontinuiranu aktivnost

menadžmenta i zaposlenih u Zavodu za metrologiju. U toku 2017. godine

sprovodiće se aktivnosti u cilju:

ostvarivanja, čuvanja, održavanja i usavršavanja državnih etalona;

održavanja i unapređenja uspostavljene metrološke sljedivosti u Crnoj Gori;

pružanja usluga kalibracije mjerila i etalona u akreditovanim laboratorijama

za potrebe korisnika usluga iz Crne Gore, ali i van Crne Gore;

potvrđivanja kompetentnosti nacionalnih kalibracionih laboratorija;


3

unapređenja postupaka kalibracija mjerila/etalona koja se primjenjuju u

industriji kao i u procesima proizvodnje i ispitivanja;

obezbjeđenja tačnosti mjerenja u oblastima u kojim mjerenja utiču na

transparentnost ekonomskih transakcija, zdravlje i bezbjednost;

ispitivanja i žigosanja predmeta od dragocjenih metala;

kontrole prethodno upakovanih proizvoda;

unapređenja zaštite potrošača, zdravlja ljudi i životinja, zaštite okoline, opšte

sigurnosti, zaštite prirodnih resursa i zaštite saobraćaja;

unapređenja povjerenja korisnika u rezultate mjerenja;

podizanja nivoa saradnje sa metrološkom inspekcijom;

promocije uloge i značaja metrologije u Crnoj Gori;

učešća u međunarodnim i regionalnim projektima;

implementacije propisa kojima je transponovano zakonodavstvo Evropske

unije;

međunarodne prepoznatljivosti crnogorskog metrološkog sistema;

kao i izvršavanja obaveza preuzetih Sporazumom o stabilizaciji i pridruživanju

između Evropskih zajednica i njihovih članica sa jedne strane i Crne Gore, sa

druge strane, Programom pristupanja Crne Gore Evropskoj Uniji 2016 -

2018,odnosno 2017 - 2018, Strategijom Crne Gore za primjenu pravne

tekovine u oblasti slobode kretanja robe 2014 – 2018, odnosno Strategijom

razvoja metrologije u Crnoj Gori za period 2016 - 2018.


4


5

2. PLANIRANE AKTIVNOSTI

2.1 AKTIVNOSTI METROLOŠKIH LABORATORIJA U OKVIRU SEKTORA ZA METROLOŠKU

SLJEDIVOST I DRŽAVNE ETALONE

2.1.1 Laboratorija za masu

Osnovna nadležnost Laboratorije za masu je realizacija, čuvanje i održavanje

državnog etalona mase i prenos jedinice mase sa međunaradnog na niže

hijerarhijske nivoe, a sa ciljem osiguranja sljedivosti mjerenja u oblasti mase u Crnoj

Gori u opsegu od 1 mg do 20 kg.

Laboratorija za masu sprovodi:

Kalibraciju tegova koji su u skladu sa preporukom OIML R111: 2004, klase

tačnosti E2, F1, F2, M1 i M2 nominalnih masa od 1 mg do 20 kg;

Postupak pregleda mjerila mase da bi se utvrdila ispunjenost propisanih

metroloških zahtjeva u cilju ovjeravanja mjerila mase, tegova klase tačnosti F1,

F2, M1 i M2 nominalnih masa od 1 mg do 20 kg;

Kalibraciju tegova slobodnih nazivnih masa kod kojih oblik i nazivna masa

nijesu u skladu sa preporukom OIML R111: 2004, u opsegu od 1 g do 50 kg

(diskovi za pritisak, diskovi za specijalne namjene);

Kalibraciju i ovjeravanje vaga sa neautomatskim funkcionisanjem do 2000 kg,

na mjestu upotrebe, u skladu sa EURAMET cg-18: Guidelines on the Calibration

of Non-Automatic Weighing Instruments, v.4.0 (04/2015).

Prilikom izvođenja kalibracija tegova, Laboratorija za masu izražava mjernu

nesigurnost u skladu sa OIML preporukom R111: 2004.

U cilju provjere ispunjenosti propisanih tehničkih i metroloških zahtjeva za

određivanje tipa mjerila, Laboratorija za masu sprovodi postupak ispitivanja tipa

sljedećih mjerila iz oblasti mjerenja mase u skladu sa Uredbom o zakonskim mjerilima

za koje je obavezno ovjeravanje, odnosno odobrenje tipa mjerila („Sl. list CG“,

br. 81/09):

Tegovi klase tačnosti F1, F2, M1, M2;

Vage sa neautomatskim funkcionisanjem klase tačnosti I, II, III i IIII;

Vage sa automatskim funkcionisanjem;

Elektromehanički mjerni pretvarači za vage;

Elektronski pokazni uređaji za vage.


6

2.1.1.1 Kalibracije etalona, mjerne i pomoćne opreme

Laboratorija za masu sprovodi program kalibracije opreme radi obezbjeđivanja

sljedivosti kalibracija koje izvodi i mjerenja do Međunarodnog sistema mjernih

jedinica (SI). Laboratorija za masu ima utvrđen plan i postupke kalibracije svoje

mjerne i pomoćne opreme. Kalibracija etalona, mjerne i pomoćne opreme Zavoda

za metrologiju vrši se u laboratorijama nacionalnih metroloških instituta ili ovlašćenih

instituta (EURAMET Designated Institutes) koji imaju objavljen CMC u BIPM KCDB ili su

akreditovani od strane akreditacionog tijela potpisnika EA MLA sporazuma. Nakon

sprovođenja postupka javne nabavke, u III/IV kvartalu 2017. godine, u

odgovarajućoj laboratoriji izvršiće se kalibracija etalona, mjerne i pomoćne opreme

iz Laboratorije za masu i to:

Kalibracija tegova klase tačnosti E1 1 mg – 5 kg;

Kalibracija 2 tega klase tačnosti E1 10 kg;

Kalibracija 3 tega klase tačnosti E2 20 kg;

Kalibracija uređaja za praćenje ambijentalnih uslova okoline (temperature,

vlage i pritiska) >>Lambercht<<

senzor za temperaturu (5 komada);

senzor za vlagu (3 komada);

Kalibracija uređaja za praćenje ambijentalnih uslova okoline (temperature,

vlage i pritiska) >>Vaisala<< senzori za temperaturu i vlagu;

Kalibracija uređaja za mjerenje ambijentalnih uslova okoline – temperature i

temperature etalona mase-tegova >>Testo<< senzori za temperaturu.

Kalibracija etalonskih tegova nižih klasa tačnosti (tabela 1.) vrši se pomoću

opreme Laboratorije za masu, Zavoda za metrologiju, pri čemu se sljedivost sa

etalona klase E1 prenosi na etalone nižih klasa tačnosti, prema unaprijed utvrđenom

planu.

Tabela 1. Kalibracija tegova nižih klasa tačnosti (interne kalibracije) u Laboratoriji za masu

Tegovi Plan

Garnitura tegova klase tačnosti E2 1 mg – 5 kg

I kvartal 2017. god. Garnitura tegova klase tačnosti E2 1 mg – 5 kg

Pojedinačni teg klase tačnosti E2 10 kg

Pojedinačni teg klase tačnosti E2 10 kg

Pojedinačni teg klase tačnosti F1 20 kg

II kvartal 2017. god. Pojedinačni teg klase tačnosti F1 20 kg

Garnitura tegova klase tačnosti E2 1 mg – 5 kg


7

Tabela 1. Kalibracija tegova nižih klasa tačnosti (interne kalibracije) u Laboratoriji za masu

(nastavak)

Tegovi Plan

Garnitura tegova klase tačnosti F1 1 mg – 5 kg

III kvartal 2017. god. Pojedinačni teg klase tačnosti F1 10 kg


Garnitura tegova klase tačnosti F2 1 mg – 5 kg

IV kvartal 2017. god. Pojedinačni teg klase tačnosti F2 10 kg


U toku 2017. godine, planirano je da Laboratorija za masu, Zavoda za

metrologiju izvrši 110 kalibracija vaga, 90 kalibracija tegova i 40 kalibracija tegova

slobodnih nazivnih masa (tabela 2.) za korisnike iz Crne Gore.

Od velikog značaja je i kalibracija vaga za građevinske svrhe, koje su

postavljene na baznim stanicama, duž dionice auto puta Bar Boljare namijenjene za

mjerenje praškastog, zrnastog i komadnog materijala, kao i tečnosti. Vage za

građevinske svrhe se kalibrišu u neautomatskom režimu rada.

Tabela 2. Plan kalibracija mjerila mase u Laboratoriji za masu u toku 2017. godine

Kvartal I II III IV

Kalibracija vaga 20 30 25 35

Kalibracija tegova 30 20 20 20

Kalibracija tegova

slobodnih nazivnih masa 2 35 2 1

Razvoj na koji je usmjerena Laboratorija za masu ide u pravcu povećanja

tačnosti državnog etalona, smanjenja mjerne nesigurnosti i poboljšanja kalibracionih

i mjernih sposobnosti Laboratorije za masu.

2.1.1.2 Međulaboratorijska poređenja

Laboratorija za masu će u toku 2017. godine, učestvovati u

međulaboratorijskom poređenju organizovanom u okviru EURAMET-ovog projekta:

M.M-S5.

Predmet poređenja predstavlja šest tegova od nerđajućeg čelika, nazivne

mase 1000 g, 200 g, 50 g, 20 g, 5 g i 200 mg (slika 1.). Pilot laboratorija je NSAI

National Metrology Laboratory iz Irske, a podrška, odnosno kopilot laboratorija je iz

austrijskog BEV-a (Bundesamt für Eich-und Vermessungswesen Austria). Navedeno

poređenje nije realizovano u toku 2016. godine, kako je bilo prethodno planirano,


8

zbog problema u organizaciji. Očekuje se da će se uspješno sprovesti u toku

2017. godine. Pored navedenih laboratorija i Laboratorije za masu Zavoda za

metrologiju u poređenju će učestvovati i Laboratorija za masu albanskog

nacionalnog metrološkog instituta (DPM).

Slika 1. Predmet poređenja u okviru EURAMET projekta M.M-S5

2.1.1.3 Akreditacija

U toku 2017. godine, Laboratorija za masu, će nastaviti sa aktivnostima u cilju

ažuriranja i unapređenja dokumentacije, održavanje obima akreditacije i pripreme

za proširenje obima akreditacije za izvođenje kalibracija tegova nazivne mase

20 kg.

Krajem 2017. godine je planirana prva ocjenjivačka posjeta u okviru novog

ciklusa akreditacije Zavoda za metrologiju.

2.1.1.4 Objavljivanje mjernih i kalibracionih mogućnosti CMC

Laboratorija za masu je u aprilu 2015 godine, učestvovala u EURAMET projektu

1350: Comparison of sub-multiples of the kilogram.

Predmet poređenja bili su tegovi nazivnih masa: 200 g, 20 g i 2 g, koji su

cilindričnog oblika i izrađeni od nerđajućeg čelika, kao i teg nazivne mase 200 mg

koji je u obliku pravougaone pločice izrađen od njemačkog srebra (slika 2.) Pilot

laboratorija bila je Laboratorija za masu Urada Republike Slovenije za meroslovje

(MIRS), a u poređenju su učestvovale Laboratorija za masu Zavoda za metrologiju,

Laboratorija za masu Hrvatskog mjeriteljskog instituta (HMI), Laboratorija za masu


9

Instituta za mjeriteljstvo Bosne i Hercegovine, Laboratorija za masu albanskog

Nacionalnog metrološkog instituta (DPM).

Nakon završenih mjerenja, Laboratorija za masu je proslijedila rezultate

mjerenja, u skladu sa tehničkim protokolom, pilot laboratoriji, koja će izvršiti obradu

rezultata svih laboratorija učesnica. Finalni izvještaj se očekuje u I kvartalu

2017. godine.

Nakon objavljivanja rezultata, planira se priprema dokumentacije i podnošenje

prijave mjernih i kalibracionih mogućnosti (CMC) u oblasti mase, za objavljivanje u

bazi podataka BIPM-a.

Slika 2. Predmet poređenja u okviru EURAMET projekta 1350

2.1.1.5 EURAMET-ov Tehnički komitet za masu i srodne veličine (TC – M)

U periodu od 22. do 28. aprila 2017. godine održaće se godišnji sastanak

EURAMET-ovog Tehničkog komiteta za masu i srodne veličine (TC – M) u Finskoj, čiji

će organizator i domaćin biti Naconalni metrološki institut Finske - MIKES.


10


11

2.1.2. Laboratorija za velike mase

Osnovna nadležnost Laboratorije za velike mase je realizacija, čuvanje i

održavanje državnog etalona mase i prenos jedinice mase sa međunaradnog na

niže hijerarhijske nivoe, a sa ciljem osiguranja sljedivosti mjerenja u oblasti mase u

Crnoj Gori u opsegu od 50 kg do 500 kg.

Laboratorija za velike mase izvodi:

Kalibraciju i ovjeravanje tegova klase tačnosti F2, nazivnih masa od 50 kg,

100 kg, 200 kg i 500 kg;

Kalibraciju i ovjeravanje tegova klase tačnosti M1, nazivnih masa od 50 kg,

100 kg, 200 kg i 500 kg;

Kalibraciju i ovjeravanje tegova klase tačnosti i M2, nazivnih masa od 50 kg,

100 kg, 200 kg i 500 kg;

Kalibracija vaga sa neautomatskim funkcionisanjem do 100 000 kg na mjestu

upotrebe, u skladu sa EURAMET cg-18: Guidelines on the Calibration of

Non-Automatic Weighing Instruments v.4.0 (11/2015).

Prilikom izvođenja kalibracija tegova Laboratorija za masu izražava mjernu

nesigurnost u skladu sa OIML preporukom R111: 2004.

2.1.2.1. Kalibracija etalona, mjerne i pomoćne opreme

U toku 2017. godine Laboratorije za velike mase će nastaviti sa pružanjem

usluga ovjeravanja i kalibracije etalona mase-tegova nominalnih masa 50 kg,

100 kg, 200 kg i 500 kg. Postojanje ovako koncipirane laboratorije omogućava

organizovanje postupka kalibracije i ovjeravanja etalona mase klase tačnosti F2 i M1

nazivne mase 50 kg, 100 kg, 200 kg i 500 kg, koji služe za ovjeravanje vaga opsega

mjerenja od 1000 kg do 100 000 kg. Značaj ove Laboratorije ogleda se u činjenici da

ovlašćena lica za pripremu mjerila mase za ovjeravanje, ne moraju da šalju svoje

tegove u cilju sprovođenja postupka ovjeravanja u inostranstvo, a takođe su se stekli

uslovi da laboratorija pruži kvalitetnu uslugu kalibracije i ovjeravanja tegova klase F2 i

M1 nazivne mase 50 kg, 100 kg, 200 kg i 500 kg i svim zainteresovanim korisnicima

usluga u zemlji i okruženju.

Tabela 3. Kalibracija i ovjeravanje tegova u Laboratoriji za velike mase tegova nominalne

mase 500 kg

Kvartal I II III IV

Kalibracija tegova 500 kg 20 20 5 5

Ovjeravanje tegova 500 kg 5 5 20 20


12

2.1.2.2. Međulaboratorijska poređenja

Laboratorija za velike mase planira da učestvuje u međulaboratorijskim

poređenjima iz oblasti velikih masa u cilju poboljšanja kalibracionih i mjernih

sposobnosti laboratorije. U tom cilju će se nastojati da se u 2017. godini uzme

učešće u međulaboratorijskom poređenju koje bi bilo organizovano u okviru

EURAMET-a ili u okviru PT-šema organizovanih od strane akreditacionih tijela država

iz regiona.

2.1.2.3. Akreditacija

Laboratorija za velike mase, će nastaviti sa aktivnostima u cilju ažuriranja i

unapređenja dokumentacije i pripreme Laboratorije za velike mase za tegove

nazivnih masa 50 kg, 100 kg, 200 kg i 500 kg.

Akreditacilja Laboratorije za velike mase predstavlja osnovni cilj, a težnja

Laboratorije za velike mase je njena potpuna afirmacija i prepoznatljivost na

regionalnom nivou i mogućnost nadogradnje i proširenja opsega akreditacije.

U 2017. godini će se nastaviti sa pripremom ove laboratorije za akreditaciju.

2.1.2.4. EURAMET –ov Tehnički komitet za masu i srodne veličine (TC-M)

U periodu od 22. do 28. aprila 2017. godine održaće se godišnji sastanak




13


14


15

2.1.3 Laboratorija za dužinu

Laboratorija za dužinu čuva i održava državni etalon dužine, brine o

uspostavljanju sljedivosti u mjerenju dužine u Crnoj Gori i vrši prenošenje jedinice

dužine do krajnjih korisnika. Laboratorija za dužinu pruža usluge kalibracije mjerila i

etalona dužine, ovjeravanje mjerila dužine koja su predmet zakonske metrologije i

vrši aktivnosti u cilju izdavanja odobrenja tipa mjerila.

Laboratorija ima uspostavljen sistem menadžmenta kvalitetom prema

zahtjevima standarda MEST EN ISO/IEC 17025:2011 i od 2014. godine akreditovana je

prema istom standardu od strane Akreditacionog tijela Crne Gore (ATCG) kao i

Hrvatske akreditacijske agencije (HAA) za kalibracije etalona dužine - planparalelnih

graničnih mjera i ručnih mjerila (pomičnih mjerila, mikrometara, mjernih satova,

mjernih lenjira i mjernih traka). Laboratorija učestvuje u projektima koje organizuje

EURAMET koji su iz domena naučne metrologije.


U procesu ostvarivanja metrološke sljedivosti Laboratorija za dužinu vodi računa

o kalibraciji referentnih etalona i opreme koji su ključni za ostvarivanje sljedivosti.

Realizacija nabavke usluga kalibracije odvija se u skladu sa planom kalibracije

etalona i mjerne opreme i planom javnih nabavki Zavoda za metrologiju. Plan

nabavki Laboratorije za dužinu obuhvata eksterne kalbracije referentnih etalona i

mjerne opreme koje nije moguće sprovesti u Zavodu za metrologiju.

Za 2017. godinu, taj plan je dat u tabeli 4. Analizirajući ponude i dostupne

cjenovnike Nacionalnih metroloških instituta (NMI) ili ovlašćenih instituta (DI) koji

imaju objavljene mogućnosti mjerenja i kalibracija (CMC) u bazi podataka BIPM-a

ili su akreditovani od strane EA MLA, Zavod za metrologiju bira najpovoljniju i

najkompletniju ponudu za kalibraciju etalona Laboratorije za dužinu.


16

Tabela 4. Plan eksternih kalibracija Laboratorije za dužinu

Naziv Mjerno područje

Rok

Kalibracije/

mjesec

Planparalelne granične mjere klasa K (121 kom) 0,5 mm -100 mm III kvartal 2017.

Planparalelne granične mjere klasa K

(duge 4 kom) 200 mm -500 mm III kvartal 2017.

Kalibracija laserskog interferometra i senzora

temperature, vlage i barometarskog pritiska za

laserski interferometar

60 % RH

1000 hPa III kvartal 2017.

Uređaj za kontrolu mjernih satova 0 mm – 25 mm III kvartal 2017.

Etalon prstenovi Ø 14 mm,

Ø 50 mm, III kvartal 2017.

Plan internih kalibracija u Laboratoriji za dužinu u 2017. godini, dat je u tabeli 5.

Internim kalibracijama se obezbjeđuje metrološka sljedivost unutar Laboratorije za

dužinu, kao i unutar drugih laboratorija Zavoda za metrologiju koje u svojim

aktivnostima koriste mjerila dužine.

Tabela 5. Plan internih kalibracija Laboratorije za dužinu u toku 2017. godine

Naziv Mjerno područje Plan Kalibracije

Planparalelne granične mjere klasa 2 (121 kom) 0,5 mm -100,00 mm I kvartal 2017. god

Komparator za mjerila dužine opšte namjene

(mjerne letve i lenjire) 0 mm – 3000,00 mm I kvartal 2017. god

Data logger za kontrolu temperature i vlažnosti 50 % I kvartal 2017. god

Sistem za kontrolu temperature 20 °C III kvartal 2017. god

Planparalelna granična mjera

klasa 2 100 mm I kvartal 2017. god

Mikrometar za spoljašnje mjerenje 0 mm – 25 mm I kvartal 2017. god

Jednodimenzioni mjerni uređaj 0 mm - 3000 mm II kvartal 2017. god

Jednodimenzioni mjerni uređaj 0 mm - 600 mm II kvartal 2017. god


klasa 2 200 mm III kvartal 2017. god







Planparalelne granične mjere

klasa 1 (32 kom) 0,5 mm – 50,00 mm IV kvartal 2017. god


17

Tabela 6. Plan kalibracija mjerila dužine u Laboratoriji za dužinu u toku 2017. godine

Naziv Planirano

Kom

Planparalelne granične mjere 1 set

Pomična mjerila 20

Mikrometri 10

Mjerni satovi 15

Kontrolni prsten 3

Ostalo (mjerne trake i lenjiri) 6

Proširenje mjernih mogućnosti Laboratorije za dužinu i akreditacija u području

kalibracije dugih planparalelnih graničnih mjera od 200 mm do 500 mm, zatim

kalibracije spoljašnjeg i unutrašnjeg prečnika mjernog područja do 100 mm, uticaće

na povećanje broja kalibracija i proširenje liste korisnika Laboratorije za dužinu.


Laboratorija je tokom 2016. godine učestvovala u projektu PT šema u oblasti

kalibracije mjernih lenjira u organizaciji DMDM Beograd. Rezultati ovog poređenja

se očekuju tokom 2017. godine. Predmet poređenja je mjernji lenjir od 0 mm do

100 mm, a učesnice u projektu su akreditovane laboratorije iz regiona (Crna Gora,

Bosna i Hercegovina i Srbija).

Predstavnica Zavoda za metrologiju je na sastanku Tehničkog komiteta za

dužinu, koji se u oktobru 2016. godine održavao u Delftu u Holandiji, prijavljena za

učešće u ključnom poređenju pod nazivom EURAMET.L-K4 Key Comparison -

Calibration of Diameter Standards koje se odnosi na kalibraciju unutrašnjeg

prečnika, kalibraciju spoljašnjeg prečnika i kalibraciju sfere. Mjerenja u Laboratoriji za

dužinu bi trebalo da se sprovedu krajem 2017. godine. Pilot laboratorija u ovom

projektu je INRIM iz Italije, a učesnici su: BEV - Austrija, CEM - Španija, CMI - Češka, DTI

- Danska, EIM - Grčka, FSB - Hrvatska, GUM - Poljska, INM - Rumunija, LNE - Francuska,

MBM – Crna Gora, METAS - Švajcarska, MKEH - Mađarska, NSAI - Irska,

PTB - Njemačka, SASO - Saudijska Arabija, SP - Švedska, UME - Turska, VSL - Holandija,

VTT/MIKES - Finska.


Akreditacija Laboratorije za dužinu prema standardu MEST EN ISO/IEC

17025:2011 podrazumijeva konstantan rad na sistemu menadžmenta kvalitetom, tj.

na administrativnim i tehničkim zahtjevima koje ovaj standard podrazumijeva, a koji

su definisani Poslovnikom o kvalitetu Zavoda za metrologiju.


18

U toku 2017. godine, predviđeno je održavanje dokumentacije QMS-a iz

akreditovanog područja, kao i proširenje opsega akreditacije i uvođenje novih

mjernih metoda. Proširenje opsega akreditacije vezuje se za primjenu univerzalnog

mjernog uređaja JOINT DMS 680 na kojem se izvode kalibracije unutrašnjeg

prečnika, kalibracija spoljašnjeg prstena, kalibraciju sfere, kao i kalibracija dugih

planparalelnih graničnih mjera.

Tabela 7. Procedure Laboratorije za dužinu za proširenje opsega akreditacije

Oznaka

tehničke

procedure

Naziv tehničke procedure Metoda Referentna

dokumenta

QP.5.4/08-LL

Tehnička procedura za

kalibraciju uređaja JOINT

DMS 680

direktna -

QP.5.4/09-LL


kalibraciju unutrašnjeg

prstena

direktna -

QP.5.4/10-LL


kalibraciju spoljašnjeg

prstena

direktna

QP.5.4/11-LL


kalibraciju planparalelnih

graničnih mjera od 100

mm do 500 mm

uporedna

Standard MEST

ISO 3650:2012

Gauge blocks




Laboratorija za dužinu je uspješno realizovala projekat međulaboratorijskog

poređenja Gauge block measurements by mechanical comparison (EURAMET L-S22

Supplementary comparison). Mjerenja u laboratoriji su izvršena u maju 2014. godine.

Predmet poređenja su bile planparalelne granične mjere u području od 0,5 mm do

100 mm, pilot laboratorija Tehnički istitut iz Danske, dok su zemlje učesnice bile:

Engleska, Estonija, Austrija, Španija, Slovenija, Irska, Malta, Tunis, Litvanija i Danska.

Na osnovu rezultata iz ovog projekta Zavod za metrologiju će u toku

2017. godine objaviti CMC u bazi podataka BIPM u navedenom mjernom području.

Krajnji rok za podnošenje prijava za sve NMI za oblast dužine je januar

2017. godine, nakon čega se može očekivati i zvanično objavljivanje CMC-a

Laboratorije za dužinu Zavoda za metrologiju.


19

2.1.3.5 EURAMET-ov Tehnički komitet za dužinu (TC – L)

U IV kvartalu 2017. godine planirano je učešće Laboratorije za dužinu na

EURAMET – ovom Tehničkom komitetu za dužinu (TC - L) koji se održava u Finskoj.


20


21

2.1.4 Laboratorija za temperaturu

Osnovne aktivnosti Laboratorije za temperaturu su ostvarivanje, čuvanje i

održavanje državnog etalona za temperaturu, standardnog platinskog otporničkog

termometra (SPRT) za temperature od -80 °C do 650 °C, termopara (TC) za

temperature iznad 650 °C, kao i etalona za relativnu vlažnost dewpoint metra (DP)

za temperaturu od 10 °C do 70 °C i relativnu vlažnost od 10 % rh do 90 % rh,

izvođenje kalibracija i učešće u međulaboratorijskim poređenjima.

Navedeni etaloni imaju najbolja metrološka svojstva u Crnoj Gori i zajedno sa

ostalom opremom služe kao osnova za obezbjeđivanje metrološke sljedivosti u

oblasti temperature i relativne vlažnosti, odnosno dodjeljivanje vrijednosti jedinica

temperature krajnjim korisnicima.

Za uspostavljanje potpune sljedivosti mjerenja u oblasti temperature i oblasti

relativne vlažnosti u Zavodu za metrologiju, odnosno Laboratoriji za temperaturu u

navedenim opsezima, koristi se oprema sa kojom se metodom direktnog poređenja

u laboratoriji kalibrišu:

Stakleni termometri punjeni tečnošću u opsegu od -80 °C do +278 °C;

Indikatorski termometri koji imaju sondu i odgovarajući indikatorski dio

(digitalan ili analogan) u opsegu od -80 °C do +650 °C;

Platinski otpornički termometri u opsegu od -80 °C do +650 °C;

Termoelementi u opsegu od -80 °C do +650 °C;

Zračni senzori u opsegu od -75 °C do +150 °C;

Mjerila relativne vlažnosti u opsegu od +10 °C do +70 °C i 10 % rh do 90 % rh.

Osim kalibracija koje se izvode u Laboratoriji za temperaturu, Zavod za

metrologiju posjeduje opremu za izvođenje kalibracija na terenu. Mjerila

temperature koja se fizički i iz bilo kojih drugih razloga ne mogu transportovati u

Laboratoriju za temperaturu, kalibrišu se na terenu. U pitanju su termostatirani

medijumi u koje spadaju: frižideri, zamrzivači, sušnice, peći, inkubatori, kupatila,

klima komore i sl.


Laboratorija za temperaturu sprovodi program i plan kalibracija svoje opreme,

kako eksternih tako i internih kalibracija, bitne za tačnost i valjanost metroloških

rezultata mjerenja. Na taj način se ostvaruje neprekidni lanac sljedivosti metroloških

rezultata obavljenih mjerenja, u laboratoriji i van nje, do Međunarodnog sistema

mjernih jedinica (SI).


22

Laboratorija za temperaturu ima utvrđen plan eksternih kalibracija (tabela 8.)

na osnovu kojeg će se nakon sprovedenog postupka javnih nabavki u III-IV kvartalu

2017. godine izvršiti kalibracija etalona i mjerne opreme u laboratorijama nekog NMI

ili laboratorijama ovlašćenih instituta (Euramet Designated Institutes) koji imaju

objavljen CMC u BIPM KCDB ili su akreditovane od strane akreditacionog tijela

potpisnika EA MLA sporazuma.

Tabela 8. Plan eksternih kalibracija etalona i pomoćne opreme Laboratorije za temperaturu

u 2017. godini

Naziv etalona i mjerne opreme Plan kalibracije

Standardni platinski otpornički termometar,

model 5681-S, 1792 III/IV kvartal 2017. godine

Standardni platinski otpornički termometar,

model 5681-S, 1698 III/IV kvartal 2017. godine

Termoelement R tipa III/IV kvartal 2017. godine

Termoelement S tipa III/IV kvartal 2017. godine

Black Stack– mjerni instrument za mjerenje

otpora i termonapona

III/IV kvartal 2017. godine

microK, precizni most III/IV kvartal 2017. godine

5 Termoelemenata (TC) tipa K III/IV kvartal 2017. godine

Dewpoint metar III/IV kvartal 2017. godine

Osim plana eksternih kalibracija, Laboratorija za temperaturu kreira i sprovodi

plan svojih internih kalibracija koje se izvode u ovoj laboratoriji (tabela 9.).

Tabela 9. Plan internih kalibracija etalona i mjerne opreme Laboratorije za temperaturu

u 2017. godini

Naziv etalona i mjerne opreme Plan kalibracije

Četiri platinska otpornička termometra (PRT) II-III kvartal 2017. godine

Testo uređaj za mjerenje uslova okoline sa dvije

eksterne kombinovane sonde II-III kvartal 2017. godine

Jedan platinski otpornički termometar (PRT) III kvartal 2017. godine

Sistem za izvođenje kalibracija na terenu

10 PRT senzora III kvartal 2017. godine

Sistem za izvođenje kalibracija na terenu-10

kombinovanih senzora III kvartal 2017. godine

Indikatorski termometar sa eksternom sondom III kvartal 2017. godine

Garnitura staklenih živinih termometara IV kvartal 2017. godine

U toku 2017. godine, Laboratorija za temperaturu Zavoda za metrologiju,

očekuje veći odziv korisnika svojih usluga zahvaljujući, njihovoj boljoj informisanosti o

mogućnostima i radu ove laboratorije, tako da se očekuje da broj kalibracija u ovoj

godini bude oko 150.


23

Tabela 10. Plan kalibracija mjerila temperature Laboratorije za temperaturu u toku 2017. godine

Kvartal

Stakleni

termometri

punjeni

tečnošću

Indikatorski

termometri

(mehaničkih)

Indikatorski

termometri

(digitalni)

Platinski

Otpornički

Termometri

Higrometri

Kalibracije na

terenu

termostatirani

medijumi

I 12 1 16 0 5 4

II 6 1 34 0 2 5

III 6 4 11 0 3 2

IV 10 1 18 0 6 3


Laboratorija za temperaturu je u toku 2015. godine učestvovala u dva

međulaboratorijska poređenja. U II kvartalu tj. u maju 2015. godine učestvovala je u

1358 EURAMET-ovom poređenju: Calibration of Thermocouple by Comparison in the

Temperature Range from 0 °C to 1100 °C, a u III i IV kvartalu u 1357 EURAMET-ovom

poređenju: Inter-laboratory comparison of triple point of water cells. Konačni

rezultati (draft A i draft B) se očekuju u toku 2017. godine.

Laboratorija planira da u toku 2017. godine učestvuje u svim dostupnim

međulaboratorijskim poređenjima. Uspješnim učešćem u poređenjima laboratorija

će na najbolji mogući način opravdavati svoju kompetentnost i obezbijediti

pouzdanost rezultata metroloških mjerenja.

U okviru projekta JRP r02 HUMEA: Expansion of European research capabilities

in humidity measurement, Laboratorija za temperaturu planira učešće u jednom

međulaboratorijskom poređenju u oblasti relativne vlažnosti, koje će se organizovati

između zemalja učesnica ovog projekta.


Kompetentnost laboratorije za obavljanje kalibracija mjerila temperature, po

zahtjevima standarda MEST EN ISO/IEC 17025:2011, potvrđena je od strane Hrvatske

Akreditacione Agencije (HAA) i Akreditacionog Tijela Crne Gore (ATCG) u 2014.

godini. Međutim, akreditacija podrazumijeva kontinuirano poboljšavanje sistema

menadžmenta kvalitetom (QMS), odnosno konstantan rad na administrativnim i

tehničkim zahtjevima koje taj standard podrazumijeva.

U toku 2017. godine laboratorija će nastaviti sa aktivnostima vezanim za

održavanje već postojećeg obima akreditacije, a ako se ukaže potreba, i za

stvaranje uslova za proširenje obima akreditacije. Redovna posjeta ocjenjivača

Hrvatske Akreditacione Agencije (HAA) i Akreditacionog Tijela Crne Gore (ATCG) je


24

planirana za I kvartal 2017. godine. Krajem 2017. godine je planirana prva

ocjenjivačka posjeta u okviru novog ciklusa akreditacije Zavoda za metrologiju.

Opisane aktivnosti će rezultirati unapređenjem rada Laboratorije za

temperaturu i uspostavljanjem kvalitetnog sekundarnog nivoa u oblasti

termometrije, dok će se u oblasti relativne vlažnosti započeti utemeljenje

sekundarnog nivoa, kako bi u narednom periodu Zavod za metrologiju svojim

klijentima pružao brže, kvalitetnije i ekonomski povoljnije usluge.



2.1.4.4. Objavljivanje mjernih i kalibracionih mogućnosti CMC

Laboratorija za temperaturu, Zavoda za metrologiju, je u okviru EURAMET-a,

učestvovala u interlaboratorijskim poređenjima:

Intercomparison of the relative humidity realisations-Relative humidity from

10% rh to 95% rh at temperatures from -10°C to +70°C (EURAMET P1189),

Calibration of Thermocouple by Comparison in the Temperature Range from

0 °C to 1100 °C (EURAMET 1358) i

Inter-laboratory comparison of triple point of water cells (EURAMET 1357).

Konačni rezultati ovih poređenja (draftovi A i B) se očekuju u toku 2017. godine.

Cilj učešća u navedenim poređenjima je dokazivanje kompetentnosti

Laboratorije za temperaturu za izvođenje određenih kalibracija, obezbjeđivanje

sljedivosti rezultata mjerenja, kao i sticanje povjerenja u metrološke rezultate

mjerenja. Ukoliko rezultati poređenja budu odgovarajući, Laboratorija za

temperaturu Zavoda za metrologiju planira da na osnovu njih aplicira za

objavljivanje mjernih i kalibracionih mogućnosti iz oblasti relativne vlažnosti i

kontaktne termometrije u bazi podataka BIPM.

2.1.4.5. EMPIR i EMRP projekti

Laboratorija za temperaturu od juna mjeseca 2016. godine zvanično učestvuje

u projektu JRP r02 HUMEA: Expansion of European research capabilities in humidity

measurement (Proširenje evropskih istraživačkih mogućnosti u mjerenju vlažnosti).

Projekat će trajati naredne tri godine, a u okviru projekta su planirane brojne

aktivnosti.


25

U toku prve polovine 2017. godine, od 01. januara 2017 do 30. juna

2017. godine planirano je učešće rukovodioca laboratorije za temperaturu u EMRP

projektu ENV58 MeteoMet2 (Metrology for Esential Climate Variables) u svojstvu

Researcher Mobility Grant (RMG).

2.1.4.6 EURAMET-ov Tehnički komitet za termometriju (TC – T)

U periodu od 25. do 28. aprila 2017. godine, planirano je učešće jednog

predstavnika Laboratorije za temperaturu na sastanku EURAMET-ovog Tehničkog

komiteta za termometriju koji će se odrzati u Španiji.


26


27

2.1.5. Laboratorija za pritisak

Osnovna nadležnost Laboratorije za pritisak je obezbjeđivanje metrološke

sljedivosti u oblasti mjerenja pritiska u Crnoj Gori, odnosno prenos jedinice pritiska sa

međunarodnog na niže hijerarhijske nivoe. Laboratorija za pritisak izvodi kalibracije

mjerila u opsegu od 5 kPa do 120 MPa.


određivanje tipa mjerila, Laboratorija za pritisak sprovodi postupak izdavanja

Uvjerenja o odobrenju tipa mjerila, za sljedeća mjerila iz oblasti mjerenja pritiska, u

skladu sa Uredbom o zakonskim mjerilima za koje je obavezno ovjeravanje, odnosno

odobrenje tipa mjerila („Sl. list CG“, br. 81/09):

Manometri za mjerenje pritiska u pneumaticima;

Manometri za mjerenje krvnog pritiska.

Laboratorija za pritisak vrši ovjeravanja sljedećih mjerila pritiska:

Manometri za mjerenje pritiska u pneumaticima;

Manometri za mjerenje krvnog pritiska;

Manometri za mjerenje pritiska koji se koriste u funkciji zaštite imovine,

životne sredine, prirodnih resursa, zaštite na radu i zaštite od nezgoda.


Laboratorija za pritisak sprovodi program kalibracije opreme radi

obezbjeđivanja sljedivosti kalibracija koje izvodi i mjerenja do Međunarodnog

sistema mjernih jedinica (SI). Laboratorija za pritisak ima utvrđen plan i postupke

kalibracije svoje mjerne i pomoćne opreme.

Kalibracija etalona, mjerne i pomoćne opreme Zavoda za metrologiju vrši se u

laboratorijama nacionalnih metroloških instituta ili ovlašćenih instituta (EURAMET

Designated Institutes) koji imaju objavljen CMC u BIPM KCDB ili su akreditovani od

strane akreditacionog tijela potpisnika EA MLA sporazuma.

Nakon sprovođenja postupka javne nabavke,u odgovarajućoj inostranoj

laboratoriji izvršiće se kalibracija sljedeće opreme:

Preciznog indikatora pritiska PACE 1000, oznake LPPPI:

a) Indikator-senzor pritiska opsega – 1 bar do 1 bar, relativni pritisak;

b) Indikator-senzor pritiska za kalibraciju barometara opseg 750 mbar do

1150 mbar.


28

Pneumatske vage DHB Budenberg 554A, oznake LPVAG01 opsega 0,2 bar do

25 bar;

Hidraulične vage DHB Budenberg 580HXA, oznake LPVAG02;

a) Niski pritisak opsega 6 bar do 60 bar;

b) Visoki pritisak opsega 60 bar do 1200 bar.

U Laboratoriji za pritisak izvršiće se kalibracija kalibratora DH Budenberg model

PPS 42, oznake LPPPS:

Kalibratora, DH Budenberg model PPS 42, oznake LPPPS:

a) Pneumatski dio, mjerna nesigurnost 0,01 % rs + 0,001 bar (opseg 0 bar do

30 bar)

b) Hidraulični dio, mjerna nesigurnost 0,01 % rs + 0,01 bar (opseg 0 bar do

700 bar).

Kalibracija uređaja za mjerenje temperature, relativne vlažnosti i

barometarskog pritiska TESTO 480 će se obaviti u Laboratoriji za temperaturu i

Laboratoriji za pritisak Zavoda za metrologiju u II kvartalu 2017. godine.

U toku 2017. godine, planirano je da Laboratorija za pritisak izvrši 30 kalibracija

mjerila pritiska za korisnike usluga (tabela 11).

Tabela 11. Plan kalibracija po kvartalima

Kvartal I kvart II kvart III kvart IV kvart

Kalibracija mjerila

pritiska 6 9 6 9


U cilju poboljšanja kalibracionih i mjernih sposobnosti Laboratorije za pritisak

planira se u toku 2017. godine uključivanje u međulaboratorijska poređenja koja će

se realizovati u okviru projekata EURAMET-a, PT-šema koje će organizovati

Akreditaciona tijela država iz regiona ili bilateralnih poređenja.

U 2017. godini se očekuje bilateralno poređenje sa slovenačkim institutom IMT,

koje bi se odnosilo na kalibraciju Kalibratora DHB PPS 42 na gasnoj vagi DHB 554A u

njenom opsegu do 40 bara.


U prvoj polovini 2017. godine, u skladu sa pravilima Hrvatske Akreditacijske

Agencije (HAA) i Akreditacionog tijela Crne Gore (ATCG) predviđena je


29

ocjenjivačka posjeta glavnih i tehničkih ocjenjivača Laboratoriji za pritisak u cilju

potvrđivanja dostignutog obima akreditacije.



2.1.5.4. Objavljivanje mjernih i kalibracionih mogućnosti CMC

Laboratorija za pritisak je 2014. godine učestvovala u međulaboratorijskom

poređenje EURAMET 1252: Digital pressure gauge comparison in the range of

10 MPa to 100 MPa of liquid pressure. Rezultati još nisu objavljeni. U slučaju

objavljivanja pozitivnih rezultata u 2017. godini stvoriće se uslovi za objavljivanje

CMCu bazi podataka BIPM-a. Zbog kašnjenja rezultata pomenutog poređenja,

planira se da Laboratorija za pritisak učestuje u 2017. godini u bilateralnom

poređenju sa slovenačkim institutom IMT, koje bi se odnosilo na kalibraciju

Kalibratora DHB PPS 42 na gasnoj vagi DHB 554A. Rezultati ovog poređenja će

takođe biti osnova za objavljivanje CMC.

2.1.5.5 EURAMET-ov Tehnički komitet za masu i srodne veličine (TC – M)

U periodu od 22. aprila do 28 aprila 2017. godine održaće se godišnji sastanak




30


31

2.1.6 Laboratorija za električnu snagu

Osnovna nadležnost Laboratorije za električnu snagu je obezbjeđivanje

metrološke sljedivosti u oblasti mjerenja električne snage u Crnoj Gori, odnosno

prenos mjernih jedinica električne snage prema laboratorijama nižeg hijerarhijskog

nivoa, krajnjim korisnicima, kao i ovjeravanje brojila električne energije.

U Laboratoriji za električnu snagu se vrši ovjeravanje (pregled i žigosanje)

jednofaznih i trofaznih brojila električne energije (klasa tačnosti 0,2S; 0,5S; 0,5; 1 i 2,

aktivne električne energije i klasa tačnosti 1, 2 i 3 reaktivne električne energije).


Laboratorija za električnu snagu sprovodi program kalibracije opreme radi


sistema mjernih jedinica (SI). Laboratorija za električnu snagu ima utvrđen plan i

postupke kalibracije svoje mjerne i pomoćne opreme.





U toku 2017. godine planira se kalibracija etalona električne snage (trofaznog

prenosnog testnog sistema) PTS 400.3, budući da ona nije izvršena u IV kvartalu 2016.

godine.


U toku 2017. godine realizovaće se neophodne aktivnosti u cilju usklađivanja

dokumentacije sistema menadžmenta kvalitetom Laboratorije za električnu snagu

sa standardom MEST EN ISO/IEC 17025:2011: Opšti zahtjevi za kompetentnost

laboratorija za ispitivanje i laboratorija za etaloniranje.

Ukoliko se uspješno realizuje program IPA 2014, u Laboratoriji za električnu

snagu će se obezbijediti neophodna oprema za unapređenje rada. Potrebno je

realizovati i obuke za osoblje Laboratorije tokom 2017. godine kako bi Zavod za

metrologiju uputio zahtjev za akreditaciju iz područja rada Laboratorije za električnu

snagu.


32

2.1.6.3 Širenje kapaciteta Laboratorije za električnu snagu

Za razvoj infrastrukture kvaliteta u Crnoj Gori, obezbijeđena je međunarodna

podrška, pri čemu je značajan dio ovih aktivnosti finansiran kroz IPA (Instrument for

Pre – Accession Assistance) program. U prethodnom periodu u okviru programa IPA

2007 i IPA 2011 obezbijeđen je dio neophodne opreme za rad Zavoda za

metrologiju i realizovane su obuke za zaposlene iz Zavoda za metrologiju. Zavod za

metrologiju planira u predstojećem periodu da značajan dio aktivnosti realizuje kroz

IPA program za period 2014 – 2020. Elektroprivreda Crne Gore sprovodi projekat

„Unapređenje sistema mjerenja u distribuciji“ putem zamjene postojećih brojila

novim - elektronskim brojilima posljednje generacije. Ukoliko se uspješno realizuje

program IPA 2014, u Laboratoriji za električnu snagu će se uspostaviti uslovi za

ovjeravanje brojila električne energije koja je Elektroprivreda Crne Gore instalirala ili

planira da instalira.


33


34


35

2.1.7 Laboratorija za električne veličine

Osnovna nadležnost Laboratorije za električne veličine je obezbjeđivanje

metrološke sljedivosti u oblasti mjerenja električnih veličina u Crnoj Gori, odnosno

prenos mjernih jedinica električnih veličina prema laboratorijama nižeg hijerarhijskog

nivoa.

Laboratorija za električne veličine izvodi:

Kalibracije kalibratora (izvora napona, struje i otpornosti):

o Jednosmjerni napon od 0 mV do 1000 V;

o Naizmjenični napon od 100 mV do 200 mV (50 Hz – 100 kHz), od 200 mV

do 2 V (50 Hz–1 MHz), od 2 V do 20 V (50 Hz – 500 kHz), od 20 V do 200 V

(50 Hz -100 kHz) i od 200 V do 700 V (50 Hz – 1kHz);

o Jednosmjerna struja od 0,1 mA do 10 A;

o Naizmjenična struja u opsegu od 0,1 mA do 0,2 mA (50 Hz – 1 kHz), od

0,2 mA do 10 A (50 Hz – 10 kHz);

o Otpornost od 1Ω do 100 MΩ.

Kalibracije multimetara:

o Jednosmjerni napon u opsegu od 0 mV do 1000 V;

o Naizmjenični napon u opsegu od 1 mV do 330 V (50 Hz – 100 kHz)

i od 330 V do 700 V (50 Hz – 1 kHz);

o Jednosmjerna struja u opsegu od 0,1 mA do 10 A;

o Naizmjenična struja u opsegu od 0,1 mA do 330 mA (50 Hz –1kHz),

od 330 mA do 3A (45 Hz – 10 kHz) i od 3 A do 10 A (45 Hz – 5 kHz);

o Otpornost u opsegu od 1Ω do 100 MΩ.

Kalibracije mjernih kliješta:

o Jednosmjernog napona od 0 mV do 1000 V;

o Naizmjeničnog napona od 100 mV do 600 V;

o Jednosmjerne struje od 0,1 A do 500 A;

o Naizmjenične struje od 0,1 A do 500 A;

o Otpornosti od 1Ω do 40 MΩ.

U skladu sa Uredbom o zakonskim mjerilima za koje je obavezno ovjeravanje,

odnosno odobrenje tipa mjerila („Sl. list CG“, br. 81/09), a u cilju provjere ispunjenosti

propisanih tehničkih i metroloških zahtjeva, Laboratorija za električne veličine

sprovodi postupak ovjeravanja i ispitivanja tipa mjerila za mjerila za ispitivanje mjera

zaštite u elektrotehnici.


36


Laboratorija za električne veličine sprovodi program kalibracije opreme radi


sistema mjernih jedinica (SI). Laboratorija za električne veličine ima utvrđen plan i






U IV kvartalu 2017. godine, u odgovarajućoj laboratoriji izvršiće se kalibracija

etalona, mjerne i pomoćne opreme iz Laboratorije za električne veličine i to:

Digitalnog multimetra FLUKE 8508A;

Električnog kalibratora FLUKE 5520A i strujnog kalema FLUKE 5500 coil;

Multifunkcionalnog kalibratora FLUKE 5320A.

U Laboratoriji za temperaturu Zavoda za metrologiju u IV kvartalu 2017. godine

izvršiće se kalibracija uređaja za praćenje ambijentalnih uslova okoline – TESTO, tj.

kalibracija sonde za temperaturu i vlagu.

U toku 2017. godine planirane su sledeće interne kalibracije: 1 multimetar (HP

3468A), 9 etalona električne otpornosti nominalnih vrijednosti: 0,001 Ω, 0,1 Ω, 1 Ω,

10 Ω, 100 Ω, 1000 Ω, 10000 Ω, 100000 Ω, 1 MΩ i 1 strujna kliješta PeakTech1640

(tabela 12.).

Tabela 12. Interne kalibracije u Laboratoriji za električne veličine

Instrument Plan

Etalon električne otpornosti I kvartal 2017. god.









Multimetar III kvartal 2017. god.

Strujna kliješta IV kvartal 2017. god.


37

U toku 2017. godine, planirano je da Laboratorija za električne veličine,

Zavoda za metrologiju izvrši 17 kalibracija (tabela 13.).

Tabela 13. Plan kalibracija mjerila električnih veličina u Laboratoriji za električne veličine u toku

2017. godine

Kvartal I II III IV

Kalibracija multimetra 1 2 3 2

Kalibracija kalibratora 1 0 0 1

Kalibracija strujnih kliješta 1 2 2 1

Kalibracija izvora napajanja 1 0 0 0


U I kvartalu 2017. godine, očekuju se rezultati učešća Laboratorije za električne

veličine u međulaboratorijskom poređenju u okviru projekta EURAMET 1341 -

Comparison on calibration of Multimeter. Predmet poređenja je bio digitalni

multimetar FLUKE 8508A.

Laboratorija za električne veličine će se uključiti i u druga međulaboratorijska

poređenja iz područja rada u toku 2017. godine u cilju poboljšanja kalibracionih i

mjernih sposobnosti laboratorije. U toku 2017. godine, planirano je učešće

Laboratorije za električne veličine u međulaboratorijskom poređenju u kojem su

predmet poređenja mjerna kliješta.

Očekuje se i organizovanje međulaboratorijskog poređenja iz oblasti električnih

veličina za zemlje Zapadnog Balkana kako bi se podržale u procesu pridruživanja

Evropskoj Uniji. Projekat je organizovan od strane Evropskog komiteta za

standardizaciju (CEN - Commite Europen de Normalisation) a podržale su ga i

Švedska agencija za međunarodni razvoj i saradnju (SIDA - Swedish International

Development Cooperation Agency) i Evropska asocijacija za slobodnu trgovinu

(EFTA - European Free Trade Association).


Kompetentnost Laboratorije za električne veličine za obavljanje kalibracija

mjerila električnih veličina, po zahtjevima standarda MEST EN ISO/IEC 17025:2011,

potvrđena je od strane Hrvatske Akreditacijske Agencije (HAA) i Akreditacionog

Tijela Crne Gore (ATCG). U cilju održavanja akreditovanog statusa kalibracione

laboratorije, Laboratorija za električne veličine će u kontiniutetu sprovoditi

implementaciju sistema menadžmenta kvalitetom u skladu sa standardom MEST EN

ISO/IEC 17025:2011.


38

Redovna posjeta ocjenjivača Hrvatske Akreditacione Agencije (HAA) i

Akreditacionog Tijela Crne Gore (ATCG)je planirana za I kvartal 2017. godine, kada

će se obaviti provjera i potvrda kompetentnosti prethodno akreditovanog obima

kalibracija mjerila/etalona. Tokom redovne posjete u Laboratoriji za električne

veličine će se obaviti i proširenje opsega akreditacinog područja na kalibracije

mjernih kliješta.




Laboratorija za električne veličine je u martu 2015. godine, učestvovala u

EURAMET-ovom projektu 1341: Comparison on calibration of Multimeter. Predmet

poređenja je bio digitalni multimetar FLUKE 8508A. Pilot laboratorija je iz nacionalnog

metrološkog instituta Turske, TUBITAK UME, a u poređenju su učestvovale Laboratorije

za električne veličine iz Albanije, Bosne i Hercegovine, Češke, Hrvatske, Estonije,

Makedonije, Kosova, Litvanije, Poljske, Portugala i Rumunije.

U I kvartalu 2017. godine, očekuju se rezultati učešća Laboratorije za električne

veličine u međulaboratorijskom poređenju u okviru projekta EURAMET 1341. Završni

izvještaj nije dostavljen u toku 2016. godine, kako je prethodno planirano. Učešće u

navedenom projektu, odnosno dobar rezultat mjerenja, obezbjeđuje podršku za

objavljivanje CMC-a koji Zavod za metrologiju iz oblasti električnih veličina planirala

da prijavi tokom 2017. godine.

2.1.7.5 Širenje kapaciteta Laboratorije za električne veličine

Aktivnosti razvoja na koje je usmjerena Laboratorija za električne veličine idu u

pravcu proširenja opsega rada i poboljšanja kalibracionih i mjernih mogućnosti

laboratorije, kako bi se adekvatno odgovorilo svim potrebama u ovoj oblasti u Crnoj

Gori. Zavod za metrologiju će intezivirati regionalnu saradnju kroz bilateralne

projekte s ciljem sticanja znanja potrebnih za ispunjenje zahtjeva korisnika.

Saradnja sa Centrom za međunarodnu saradnju i razvoj (CMRS) i Institutom za

kovinske materijale i tehnologije (IMT) iz Republike Slovenije uključuje nabavku

opreme i tehničku pomoć u periodu od 2016. do 2018. godine. Saradnja sa

Republikom Slovenijom će se usmjeriti na dalji razvoj Laboratorije za električne

veličine, a kao polazna osnova daljeg razvoja je nabavka nove opreme i

permanentna obuka zaposlenih. Nabavkom nove opreme zaokružiće se

kalibracioni sistem za mjerenje električnih veličina u njegovom osnovnom mjernom


39

opsegu i omogućiće se proširivanje opsega do 10 GΩ. Projektom je planirana i

nabavka opreme koja predstavlja i referentni sistem za oblast temperaturnog

mjerenja.

2.1.7.6 EURAMET-ov Tehnički komitet za elektricitet i magnetizam (TC – EM)

U periodu od 13. do 14. oktobra 2017. godine planirano je učešće predstavnika

Laboratorije za električne veličine na sastanku EURAMET-ovog Tehničkog komiteta

za elektricitet i magnetizam (TC – EM) u Austriji.


40


41

2.1.8 Laboratorija za vrijeme i frekvenciju

Osnovna nadležnost Laboratorije za vrijeme i frekvenciju je realizacija, čuvanje

i održavanje državnog etalona jedinice vremena (frekvencije) i prenos jedinice

vremena (frekvencije) sa međunarodnog na niže hijerarhijske nivoe, a sa ciljem

osiguranja sljedivosti mjerenja u oblasti vremena (frekvencije).

Laboratorija za vrijeme i frekvenciju izvodi sledeće aktivnosti:

Mjerenje frekvencije u opsegu od 1 mHz do 350 MHz;

Mjerenje vremenskog intervala u opsegu od 1 ns do 100 000 s;

Kalibraciju frekvencmetara;

Kalibraciju štoperica;

Kalibraciju etalona vremena.


određivanje tipa mjerila, Laboratorija za vrijeme i frekvenciju sprovodi postupak

ispitivanja sljedećih mjerila iz oblasti mjerenja vremena i frekvencije u skladu sa

Uredbom o zakonskim mjerilima za koje je obavezno ovjeravanje, odnosno

odobrenje tipa mjerila („Sl. list CG“, br. 81/09):

Osnovnih časovnika u sklopu telefonskih centrala;

Mjerila za kontrolu brzine vozila u pokretu.


Laboratorija za vrijeme i frekvenciju sprovodi program kalibracije opreme radi


sistema mjernih jedinica (SI). Laboratorija za vrijeme i frekvenciju ima utvrđen plan i






Nakon sprovođenja postupka javne nabavke, u IV kvartalu 2017. godine, u

odgovarajućoj laboratoriji izvršiće se kalibracija etalona, mjerne i pomoćne opreme

iz Laboratorije za vrijeme i frekvenciju i to:

Kalibracija digitalne štoperice Hanhart;

Kalibracija frekvencmetra Agilent 53230A;

Kalibracija generatora signala SG 382;

Kalibracija osciloskopa HMO3524.


42

U Laboratoriji za temperaturu Zavoda za metrologiju u IV kvartalu 2017. godine

izvršiće se kalibracija sonde za temperaturu i vlagu uređaja za praćenje

ambijentalnih uslova okoline – TESTO.

U Laboratoriji za električne veličine Zavoda za metrologiju u I kvartalu

2017. godine, izvršiće se kalibracija izvora napajanja Agilent E3631A, a u IV kvartalu

kalibracija digitalnog multimetra Agilent 34401A.

Laboratorija za vrijeme i frekvenciju Zavoda za metrologiju zadužena je za

ostvarivanje nacionalne vremenske skale i učešće u izračunavanju Međunarodnog

atomskog vremena, TAI (Temps Atomique International) i Univerzalnog

koordinisanog vremena, UTC (Universal Time Coordinated).

Laboratorija za vrijeme i frekvenciju učestvuje u CCTF-K001.UTC ključnom

poređenju od septembra 2015. godine i greška UTC(MBM) skale se objavljuje se od

strane Međunarodnog biroa za tegove i mjere, BIPM u mjesečnom biltenu Circular T.

Na taj način se frekvencija nacionalnog etalona može prilagoditi frekvenciji TAI

i UTC i obezbjeđuje se kalibracioni sertifikat svake godine za referentni etalon.

Kalibraciju državnog etalona za vrijeme i frekvenciju (cezijumskog časovnika

3230) Laboratorija za vrijeme i frekvenciju će izvoditi u skladu sa tehničkom

procedurom QP.5.4/03-LTF: Tehnička procedura za kalibraciju državnog etalona za

vrijeme i frekvenciju (cezijumskog časovnika 3230) tokom 2017. godine.

U Laboratoriji za vrijeme i frekvenciju izvršiće se kalibracija GPS disciplinovanog

oscilatora, proizvođača Gillam Fei, tipa UNISYNCe, u IV kvartalu 2017. godine.

Očekivane kalibracije mjerila/etalona korisnika, u toku 2017. godine u

Laboratoriji za vrijeme i frekvenciju prikazane su u tabeli 14.

Tabela 14. Plan kalibracija mjerila vremena (frekvencije)u Laboratoriji za vrijeme i frekvenciju u

toku 2017. godine

Kvartal I II III IV

Kalibracija

generatora signala 0 1 1 0

Kalibracija

frekvencmetara 0 0 2 2

Kalibracija

tahotestera 1 0 0 0

Kalibracija štoperica 4 2 2 10


43


Jedan od ciljeva Zavoda za metrologiju kao centra metrološkog sistema u

Crnoj Gori, je ostvarivanje i unapređenje nacionalne vremenske skale, UTC (MBM).

Ostvarivanje nacionalne vremenske skale povezano je sa učešćem u

međunarodnom ključnom poređenju za vrijeme, pod oznakom CCTF.K01.UTC. u

organizaciji Međunarodnog biroa za tegove i mjere, BIPM. Ovo poređenje, kao

rezultat daje Univerzalno koordinisano vrijeme, UTC. Zavod za metrologiju učestvuje

u ovom poređenju od 2015. godine.

Prioriteti Laboratorije za vrijeme i frekvenciju temelje se na održavanju i

usavršavanju etalona vremena i frekvencije tj. cezijumskog časovnika, unapređenju

nacionalne vremenske skale i obezbjeđivanju sljedivosti rezultata mjerenja. Imajući u

vidu rastuće potrebe metrologije vremena, BIPM je pokrenuo projekat rapid UTC

(UTCr). Nabavkom novog GPS prijemnika tokom 2016. godine, stvorili su se uslovi za

učešće Zavoda za metrologiju u UTCr projektu i samim tim obezbijediće se bolji

monitoring upravljanja nacionalnom vremenskom skalom.


Kompetentnost Laboratorije za vrijeme i frekvenciju za obavljanje kalibracija

mjerila vremana i frekvencije, po zahtjevima standarda MEST EN ISO/IEC 17025:2011,

potvrđena je od strane Hrvatske Akreditacijske Agencije (HAA) i Akreditacionog

Tijela Crne Gore (ATCG). U cilju održavanja akreditovanog statusa kalibracione

laboratorije, Laboratorija za vrijeme i frekvenciju će u kontiniutetu sprovoditi

implementaciju sistema menadžmenta kvalitetom u skladu sa standardom MEST EN

ISO/IEC 17025:2011.

Redovna posjeta ocjenjivača Hrvatske Akreditacione Agencije (HAA) i

Akreditacionog Tijela Crne Gore (ATCG)je planirana za I kvartal 2017. godine, kada

će se obaviti provjera i potvrda kompetentnosti prethodno akreditovanog obima

kalibracija mjerila/etalona.

Tokom 2017. godine planira se proširenje mjernog opsega, kako bi se

omogućilo mjerenje frekvencije do 3 GHz. Preduslov za proširenje mjernog opsega

je realizacije programa IPA 2014 u pogledu obezbjeđenja nove opreme i

osposobljavanje osoblja laboratorije na rad sa istom.




44

2.1.8.4 Širenje kapaciteta Laboratorije za vrijeme i frekvenciju

Zavod za metrologiju posjeduje opremu za mjerenje frekvencije do 40 GHz,

mjerenje svih vrsta modulacije (amplitudna, frekvencijska, fazna, impulsna),

nelinernih izobličenja, oblika signala, mikrotalasnog slabljenja, koeficijenta stojećeg

talasa i mikrotalasne snage do 26,5 GHz. Tokom 2016. godine Zavodu za metrologiju

su upućivani zahtjevi za kalibraciju opreme iz navedenog opsega, ali zbog

ograničenih budžetskih sredstava, ta oprema nije kalibrisana tokom 2016. godine.

Ukoliko bi Zavod za metrologiju uspio da sprovede postupak kalibracije svoje

opreme tokom 2017. godine iz oblasti mikrotalasnih veličina omogućilo bi se širenje

kapaciteta Laboratorije za vrijeme i frekvenciju. Time bi se stvorili uslovi za

obavaljanje kalibracija: frekvencmetara i mjerača vremenskog intervala, mjerača i

generatora modulacije, mjerača nelinearnih izobličenja, osciloskopa,

signalgeneratora, analizatora spektra, mjernih prijemnika, RF i mikrotalasnih

vatmetara i njihovih glava, oslabljivača, KST mostova, usmjerenih sprežnjaka,

mješača frekvencije, modulatora.

2.1.8.5 Distribucija zvaničnog (zakonskog) vremena u Crnoj Gori

Izuzetno dinamičan tehnološki razvoj u oblastima elektronike, telekomunikacija i

informacionih tehnologija značajno je uvećao ulogu vremenskog podatka i

postavio veoma stroge zahtjeve za vremenske sisteme. Precizno mjerenje vremena

je od velikog značaja za telekomunikacije, finansijske transakcije, računarske mreže,

saobraćaj, elektroprivredu kao i za mnoge druge oblasti.

S ciljem zaštite interesa i prava korisnika, tokom 2016. godine Zavod za

metrologiju je započeo projekat – Distribucija vremena na teritoriji Crne Gore.

Distribucija vremena treba da obezbijedi upotrebu zakonskog vremena na teritoriji

Crne Gore, usklađenog sa vremenom koje koriste evropske zemlje.

Distribucija vremenskog podatka podrazumijeva njegov prenos do velikog

broja korisnika i omogućava jedinstveno, usaglašeno, pokazivanje časovnika koji su

različito teritorijalno raspoređeni, kao i jedinstveno mjerenje vremena.

Realizacija projekta je uslovljena nabavkom neophodne opreme za distribuciju

vremena putem interneta.


45

2.1.8.6 Učestvovanje u naučno – istraživačkim projektima

Zavod za metrologiju je dobio licencu za obavljanje naučnoistraživačke

djelatnosti iz oblasti tehničko-tehnoloških i interdisciplinarnih nauka u julu 2016.

godine. Tokom 2017. godine osoblje Laboratorije za vrijeme i frekvenciju će aplicirati

za učešće u projektu MET5G: Metrology for 5G communications, kako bi se upoznali

sa transferom frekvencije putem optičkih linkova kao i razvojem pete generacije

(5G) mobilnih mreža.

2.1.8.7 EURAMET-ov Tehnički komitet za vrijeme i frekvenciju (TC – TF)

U periodu od 08. do 09. marta 2017. godine planirano je učešće predstavnika

Laboratorije za vrijeme i frekvenciju na sastanku EURAMET-ovog Tehničkog komiteta

za vrijeme i frekvenciju (TC – TF) u Španiji.


46


47

2.1.9 Laboratorija za male zapremine

Laboratorija za male zapremine Zavoda za metrologiju obezbjeđuje metrološku

sljedivost u oblasti mjerenja zapremine u Crnoj Gori, razvija mjerne metode za

prenošenje jedinice zapremine, pruža usluge kalibracije laboratorijskih mjerila

zapremine od stakla u opsegu od 10 ml do 5000 ml i mjerila zapremine sa klipom u

opsegu od 1 μl do 150 ml, učestvuje u međulaboratorijskim poređenjima.

Potrebe za kalibracijom mjerila zapremine su posebno izražene kako u

farmaceutskoj industriji, tako i u laboratorijama u kojima se vrše biohemijska

ispitivanja, mikrobiološke analize, genetska istraživanja, hemijska ispitivanja, analize

kvaliteta vode i vazduha, antidoping kontrole, forenzička ispitivanja, a sve u cilju

osiguravanja pouzdanosti rezultata dobijenih korišćenjem ovih mjerila.

Laboratorija za male zapremine, Zavoda za metrologiju pruža usluge

kalibracije:

Laboratorijskih mjerila zapremine od stakla u opsegu od 10 ml do 5 l;

a) Volumetrijskih pipeta u opsegu od 10 ml do 100 ml;

b) Graduisanih mjernih pipeta u opsegu od 10 ml do 25 ml;

c) Bireta u opsegu 10 ml do 100 ml;

d) Graduisanih mjernih cilindara u opsegu od 10 ml do 1000 ml;

e) Mjernih tikvica sa jednom mjernom crtom u opsegu od 10 ml do 5000 ml.

Laboratorijskih mjerila zapremine sa klipom u opsegu od 1 µl do 150 ml;

a) Pipeta sa klipom u opsegu od 1 µL do 10 ml;

b) Bireta sa klipom u opsegu od 10 ml do 100 ml;

c) Dispenzera u opsegu od 10 ml do 150 ml;

Piknometara u opsegu od 10 ml do 100 ml.

Kalibracija gore navedenih mjerila zapremine vrši se gravimetrijskom metodom

po internim procedurama koje su u skladu sa referentnim dokumentom EURAMET

cg 19, Guidelines on the determination of uncertainty in gravimetric volume

calibration, Version 2.1 (03/2012).


Laboratorija za male zapremine sprovodi program kalibracije svojih etalona,

mjerne i pomoćne opreme radi obezbjeđivanja sljedivosti rezultata kalibracije do

međunarodnog etalona koji predstavlja realizaciju jedinice fizičke veličine u skladu

sa međunarodnim sistemom mjernih jedinica (SI).


48

Sljedivost u Laboratoriji za male zapremine obezbjeđuje se interno na osnovu

sljedivosti Laboratorije za masu preko 2 garniture tegova klase tačnosti E1 u opsegu

od 1 mg do 10 kg. Kalibracija garnitura tegova klase tačnosti E1, obavlja se u

laboratorijama evropskih nacionalnih metroloških instituta (NMI) ili ovlašćenih

instituta (EURAMET Designated Institutes) koji imaju objavljen CMC u bazi podataka

BIPM KCDB ili su akreditovani od strane akreditacionog tijela potpisnika EA MLA

sporazuma.

Laboratorija za male zapremine ima utvrđen plan i postupke kalibracije svoje

mjerne i pomoćne opreme (tabela 15.).

Tabela 15. Plan internih kalibracija opreme Laboratorije za male zapremine

Naziv etalona, mjerne i pomoćne

opreme Laboratorija Plan

XP26 Mettler Toledo

(max kapacitet 22 g, d=0,001 mg)

Laboratorija za masu,

Zavod za metrologiju

IV kvartal

2017. godine

XP5003SDR Mettler Toledo

(max kapacitet 1 kg/5 kg, d=0,001

g/0,01 g)



IV kvartal

2017. godine

XP64003L Mettler Toledo

(max kapacitet 64,1 kg, d=0,005 g)



IV kvartal

2017. godine

TE214S-0CE Sartorius

(max kapacitet 210 g, d=0,1 mg)



IV kvartal

2017. godine

TESTO 480

(uređaj za praćenje uslova okoline sa

kombinovanom sondom za mjerenje

vlage i temperature vazduha i dvije

sonde za mjerenje temperature vode i

integrisanim barometrom)

Laboratorija za

temperaturu i

Laboratorija za pritisak,


IV kvartal

2017. godine

Extech Instruments

(štoperica)

Laboratorija za vrijeme i

frekvenciju,


I kvartal

2017. godine

U toku 2017. godine, Laboratorija za male zapremine, Zavoda za metrologiju

očekuje da za svoje korisnike izvrši usluge kalibracije 107 mjerila zapremine

(tabela 16.).

Tabela 16. Plan kalibracija mjerila zapremine u Laboratoriji za male zapremine u toku

2017. godine

Kvartal I II III IV

Kalibracija mjerila zapremine 23 11 23 50


49


Laboratorija za male zapremine planira da učestvuje u svim narednim

dostupnim međulaboratorijskim poređenjima u cilju daljih poboljšanja kalibracionih i

mjernih sposobnosti laboratorije.


Akreditaciono tijelo Crne Gore i Hrvatska Akreditacijska Agencija u maju

2016. godine potvrdili su kompetentnost Zavoda za metrologiju za sprovođenje

kalibracija mjerila zapremine od stakla u opsegu od 10 ml do 5000 ml i mjerila

zapremine sa klipom (pipete sa klipom) u opsegu od 1µl do 10 ml u skladu sa

standardom MEST EN ISO/IEC 17025:2011.

U LaboratorIji za male zapremine će se u toku 2017. godine sprovoditi

neophodne aktivnosti u cilju održavanja uslova za postojeće akreditovano područje

rada kao i za proširenje opsega akreditacije za mjerila zapremine od stakla (mjerna

tikvica, cilindar i piknometar) u opsegu od 1 ml do 10 ml.

U I kvartalu 2017. godine je predviđena posjeta ocjenjivača Hrvatske

Akreditacione Agencije (HAA) i Akreditacionog Tijela Crne Gore (ATCG). Krajem

2017. godine je planirana prva ocjenjivačka posjeta u okviru novog ciklusa

akreditacije Zavoda za metrologiju.


U IV kvartalu 2016. godine, objavljeni su konačni izvještaji o međulaboratorijskim

poređenjima, u kojima je učestvovala Laboratorija za male zapremine, u okviru

projekata:

EURAMET projekat 1297: Međulaboratorijsko poređenje (piknometar 50 ml i

mjerna tikvica sa jednom mjernom crtom 500 ml);

EURAMET projekat 1322: Međulaboratorijsko poređenje (dvije pipete sa klipom

100 μL).

Ostvareni rezultati u okviru navedenih projekata, obezbjeđuju podršku za

objavljivanje CMC-a u bazi podataka BIPM KCDB, u toku 2017. godine, u oblasti

kalibracije laboratorijskih mjerila zapremine od stakla, kalibracije piknometara i

kalibracije pipeta sa klipom. Prijavu za objavljivanje CMC-a u ovoj oblasti Zavod za

metrologiju je uputio u decembru 2016. godine.


50

2.1.9.5 Unapređenje rada Laboratorije za male zapremine

U cilju unapređenja rada Laboratorije za male zapremine, a u svrhu realizacije

zahtjeva korisnika usluga kalibracija mjerila zapremine sa klipom (pipeta sa klipom)

Zavod za metrologiju planira obuku osoblja laboratorije u oblasti podešavanja

pipeta sa klipom u II kvartalu 2017. godine.

2.1.9.6 EURAMET-ov Tehnički komitet za protok (TC – F)

Planirano je učešće predstavnika Laboratorije za male zapremine na sastanku

EURAMET-ovog Tehničkog komiteta za protok (TC –F) koji će se održati od 04. do 06.

aprila 2017. godine u Varšavi, Poljska.


51


52


53

2.1.10. Laboratorija za velike zapremine

Laboratorija za velike zapremine pruža usluge kalibracije etalonskih mjernih

posuda gravimetrijskom i volumetrijskom metodom (slika 3).

Slika 3. Volumetrijska i gravimetrijska kalibracija u Laboratoriji za velike zapremine

Gravimetrijskom metodom:

Kalibracija etalon prelivnih pipeta od metala, u opsegu od 5 l do 100 l;

Kalibracija mjernih posuda od metala, u opsegu od 2 l do 500 l;

Kalibracija mjernih posuda od stakla, u opsegu od 1 l do 10 l.

Volumetrijskom metodom:

Kalibracija mjernih posuda od metala, u opsegu od 5 l do 1000 l.


određivanje tipa mjerila, Laboratorija za velike zapremine sprovodi postupak

ispitivanja tipa sljedećih mjerila iz oblasti mjerenja zapremine u skladu sa Uredbom o

zakonskim mjerilima za koje je obavezno ovjeravanje, odnosno odobrenje tipa

mjerila („Sl. list CG“, br. 81/09):

Vodomjeri;

Gasomjeri;

Korektori zapremine gasa;

Mlijekomjeri;

Mjerila protekle zapremine i mjerni sistemi za tečnosti koje nisu voda.

Značaj Laboratorije za velike zapremine Zavoda za metrologiju ogleda se u

činjenici da ovlašćena lica za pripremu sprava za mjerenje tečnih goriva i sprava za

mjerenje tečnog naftnog gasa za ovjeravanje, ne moraju da otpremaju svoje radne


54

etalone na kalibraciju u inostranstvo. Laboratorija za velike zapremine obavlja i

usluge kalibracije mjernih posuda i rotametara za potrebe ovlašćenih lica za

pripremu vodomjera za ovjeravane, a takođe su se stekli uslovi da laboratorija pruži

kvalitetnu uslugu kalibracije svim zainteresovanim licima iz okruženja.

2.1.10.1. Kalibracija etalona, mjerila i pomoćne opreme

Laboratorija za velike zapreminu sprovodi program kalibracije opreme radi


sistema mjernih jedinica (SI). Sljedivost u Laboratoriji za velike zapremine zapremine

za gravimetrijsku metodu kalibracije obezbjeđuje se interno kroz sljedivost

Laboratorije za masu preko 2 garniture tegova klase tačnosti E1 u opsegu od 1 mg

do 20 kg.

U Laboratoriji za velike zapremine, državnim etalonima zapremine, etalon

prelivnim pipetama od metala nazivnih zapremina 5 l, 10 l, 50 l, 100 l i etalon

mjernom posudom od 500 l, obavlja se kalibracija mjerila/etalona volumetrijskom

metodom. Sljedivost rezultata kalibracije državnih etalona obezbijeđuje se prema


Designated Institutes) koji imaju objavljen CMC u bazi podataka BIPM KCDB – a ili su

akreditovane od strane akreditacionog tijela potpisnika EA MLA sporazuma.

Laboratorija za velike zapremine ima utvrđen plan i postupke kalibracije svoje

mjerne i pomoćne opreme (tabela 17.).

Tabela 17. Plan internih kalibracija opreme Laboratorije za velike zapremine



Prelivna Pipeta od metala, KON 5,

Štefan Kolesar, TSO 130/96-87, nazivna

zapremina 5 l

Laboratorija za velike

zapremine, Zavod za

metrologiju

I kvartal 2017.

godine

Pipeta od metala, KON 10, Štefan

Kolesar, TSO 130/96-88, nazivna

zapremina 10 l


zapremine, Zavod za

metrologiju

I kvartal 2017.

godine

Pipeta od metala, KON 50, Štefan

Kolesar, TSO 130/96-89, nazivna

zapremina 50 l


zapremine, Zavod za

metrologiju

I kvartal 2017.

godine

Pipeta od metala, 1167/2010,

Edenstahlbau Tannroda Gmbh,

nazivna zapremina 100 l


zapremine, Zavod za

metrologiju

I kvartal 2017.

godine

Proving tank, 1166/2010, Edenstahlbau

Tannroda Gmbh, nazivna zapremina

500 l


zapremine, Zavod za

metrologiju

I kvartal 2017.

godine


55

Tabela 17. Plan internih kalibracija opreme Laboratorije za velike zapremine (nastavak)



Komparator mase, CCE60K2 Sartorijus

AG, max kapacitet 61 kg, rezolucija

d=0,01g



IV kvartal

2017. godine

Komparator mase, XP 604KM, max

kapacitet 600 kg, rezolucija d=0,1g



IV kvartal

2017. godine

Komparator mase, Max kapacitet

1100 kg, rezolucija d=0,5g



IV kvartal

2017. godine

TESTO 480

(uređaj za praćenje uslova okoline sa

kombinovanom sondom za mjerenje

vlage i temperature vazduha i dvije

sonde za mjerenje temperature vode i

integrisanim barometrom)

Laboratorija za

temperaturu i

Laboratorija za pritisak,


IV kvartal

2017. godine

Extech Instruments

(štoperica)

Laboratorija za vrijeme i

frekvenciju,


I kvartal

2017. godine

U tabeli 18. je dat plan kalibracija mjerila zapremine Laboratorije za velike

zapremine koje će se u toku 2017. godine obaviti za eksterne korisnike usluga.

Tabela 18. Plan kalibracija mjerila zapremine u Laboratoriji za velike zapremine u toku

2017. godine

Kvartal I II III IV

Kalibracija mjernih posuda (radnih

etalona) volumetrijskom metodom 6 12 - -


Laboratorija za velike zapremine Zavoda za metrologiju, u periodu od jula do

avgusta 2016. godine, učestvovala je u EURAMET 1395 međulaboratorijskom

poređenju koje se odnosilo na kalibraciju gravimetrijske prelivne pipete 20 l.


56

Slika 4. EURAMET- ov projekat br.1395

Laboratorija za velike zapremine planira da učestvuje u svim narednim

dostupnim međulaboratorijskim poređenjima u cilju daljih poboljšanja kalibracionih i

mjernih sposobnosti laboratorije.


Redovna ocjenjivačka posjeta Hrvatske Akreditacione Agencije (HAA) i

Akreditacionog Tijela Crne Gore (ATCG), Laboratoriji za velike zapremine Zavoda za

metrologiju, planirana je za februar 2017. godine (I kvartal).

U III kvartalu 2017. godine. u Laboratoriji za velike zapremine Zavoda za

metrologiju, izvršiće se priprema za proširenje područja akreditacije:

Kalibracija mjernih posuda od metala, volumetrijskom metodom (rad na terenu);

Kalibracija mjernih posuda od metala koje su satavni dio uređaja za ovjeravanje

vodomjera, volumetrijskom metodom;

Kalibracija rotametara za mjerenje protoka vode na uređaju za ovjeravanje

vodomjera, metodom dinamičkog mjerenja zapremine i proteklog vremena;



2.1.10.4. Objavljivanje mjerih i kalibracionih sposobnosti (CMC)

Nakon objave finalnih rezultata u 2017. godini, ukoliko rezultati Laboratorije za

velike zapremine Zavoda za metrologiju budu dobri, planirano je podnošenje

aplikacije za CMC u BIPM KCDB bazu podataka za postupak kalibracije

gravimetrijskom metodom, etalon prelivnih pipeta od metala u opsegu od 2 l do

500 l, koji se realizuje u laboratoriji.


57

2.1.10.5 EURAMET-ov Tehnički komitet za protok (TC – F)

Planirano je učešće predstavnika Laboratorije za velike zapremine na sastanku

EURAMET-ovog Tehničkog komiteta za protok (TC –F) koji će se održati od 04. do 06.

aprila 2017. godine u Varšavi, Poljska.


58


59

2.2 ODOBRENJE TIPA MJERILA

Sektor za metrološku sljedivost i državne etalone sprovodi postupak ispitivanja

tipa i donošenje Uvjerenja o odobrenju tipa mjerila za sva mjerila iz oblasti za koja je

Uredbom o zakonskim mjerilima za koje je obavezno ovjeravanje, odnosno

odobrenje tipa mjerila („Sl. list CG“, br. 81/09).

Plan realizacije aktivnosti u cilju izdavanja Uvjerenja o odobrenju tipa mjerila u

2017. godini prikazan je u tabeli 19.

Tabela 19. Plan realizacije aktivnosti na izdavanju Uvjereanja o odobrenju tipa mjerila u

2017. godini

Vrsta mjerila Nadležna

Laboratorija I kvartal

II

kvartal

III

kvartal

IV

kvartal UKUPNO

Elektromehanička vage sa

neautomatskim funkcionisanjem

klase tačnosti (II)

Laboratorija

za masu 0 1 0 0 1

Elektromehanička vage sa

neautomatskim funkcionisanjem

klase tačnosti (III)

Laboratorija

za masu 1 1 1 0 3

Automatske vage Laboratorija

za masu 0 1 0 0 1

Elektromehanički mjerni

pretvarač

Laboratorija

za masu 0 1 0 0 1

Elektromehanički pokazni uređaj

u sklopu mjerila mase

Laboratorija

za masu 0 0 1 0 1

Automatsko mjerilo nivoa

tečnosti u nepokretnim

rezervoarima

Laboratorija

za dužinu 0 1 0 1 2

Taksimetar Laboratorija

za dužinu 0 1 0 1 2

Sprava za mjerenje TG i TNG-a

Laboratorija

za

zapreminu

1 0 1 0 2

Sprava za mjerenje TG

Laboratorija

za

zapreminu

0 1 1 0 2

Protočno mjerilo zapremine

tečnosti u mjernom sistemu

(mjerna instalacija)

Laboratorija

za

zapreminu

0 1 0 0 1

Vodomjeri za hladnu vodu

Laboratorija

za

zapreminu

1 1 1 0 2

Volumetrijski vodomjeri

Laboratorija

za

zapreminu

0 1 0 0 1


60

Tabela 19. Plan realizacije aktivnosti na izdavanju Uvjereanja o odobrenju tipa mjerila u

2017. godini (nastavak)

Vrsta mjerila Nadležna

Laboratorija I kvartal

II

kvartal

III

kvartal

IV

kvartal UKUPNO

Manometar za mjerenje

pritiska u pneumaticima

Laboratorija

za pritisak 0 1 1 0 2

Manometar za mjerenje

krvnog pritiska

Laboratorija

za pritisak 0 0 1 0 1

Osnovni časovnici u sklopu

telefonskih centrala

Laboratorija

za vrijeme i

frekvenciju

0 1 0 0 1

Mjerilo brzine vozila u

saobraćaju

Laboratorija

za vrijeme i

frekvenciju

0 1 1 0 2

Brojila električne energije

Laboratorija

za

električne

veličine

0 1 1 0 2

Mjerila mjera zaštite u

elektrotehnici

Laboratorija

za

električne

veličine

1 0 1 0 2

Strujni mjerni transformator

Laboratorija

za

električne

veličine

0 0 1 0 1

Naponski mjerni transformator

Laboratorija

za

električne

veličine

0 0 1 0 1

UKUPNO: 4 14 12 2 32


61


62


63

2.3 OVJERAVANJE MJERILA

Plan ovjeravanja zakonskih mjerila prikazan u tabeli 20. pripremljen je na

osnovu statističkih podataka ovjeravanja iz predhodnih godina, očekivanog broja

zahtjeva, kao i rokova redovnog ovjeravanja pojedinih vrsta zakonskih mjerila.

Tabela 20. Plan ovjeravanja mjerila u 2017. godini

Vrsta mjerila Prvo

[kom]

Redovno

[kom]

Vanredno

[kom]

Ukupno

[kom]

Vage klase tačnosti II 5 37 5 47

Vage klase tačnosti III

do 9000 kg 117 112 1346 1575


preko 9000 kg 5 1 58 64

Vage sa automatskim

funkcionisanjem 1 2 9 12

Vage na transportnoj traci 0 1 1 2

Tegovi M1,

garnitura 10 mg do 500 g 0 0

1 garnitura

(18 kom.)

1 garnitura

(18 kom.)

Tegovi M1,

garnitura 1 g do 10 kg 0

2 garnitura

(34 kom.) 0

2 garnitura

(34 kom.)

Tegovi M1,

garnitura od 500 g do 5 kg 0

1 garnitura

(6 kom.) 0

1 garnitura

(6 kom.)

Tegovi M1 od 20 kg 0 100 0 100

Vodomjeri 11000 2000 3000 16000

Sprave za tečna goriva 50 1520 180 1750

Sprave za tečni naftni gas 10 100 40 150

Mjerni sistemi 10 40 15 65

Rezervoari 10 25 10 45

Automat. mjerila nivoa

tečnosti u nepokretnim rezerv. 20 130 10 160

Brojila električne energije*

75000 200 200 75400

* Zavisno od plana EPCG, za nabavku novih brojila

električne energije

Mjerila za ispitivanje mjerila

zaštite u elektrotehnici 2 10 5 17

Mjerni transformatori 200 0 0 200

Osnovni časovnici kod

telefonskih centrala 2 6 0 8

Manometri za mjerenje pritiska

u pneumat. motor. vozilima 50 60 10 120

Manometri za mjerenje

krvnog pritiska 70 140 10 220

Ostali manometri 20 10 10 40


64

Tabela 20. Plan ovjeravanja mjerila u 2017. godini (nastavak)

Vrsta mjerila Prvo

[kom]

Redovno

[kom]

Vanredno

[kom]

Ukupno

[kom]

Mjerne letve 30 65 5 100

Etilometri 0 90 20 110

Mjerila za kontrolu brzine

vozila u pokretu 50 45 8 103

Taksimetri 300 250 1350 1900

Mjerila dužine

opšte namjene 1 1 2 4

Mjerila zaštite od zračenja 2 30 3 35

Mjerila nivoa zvuka 2 3 2 7

U tabeli 21. prikazan je plan ovjeravanja pojedinih vrsta mjerila, a podaci se

odnose na količinu planiranih ovjeravanja mjerila po kvartalima 2017. godine.

Tabela 21. Plan ovjeravanja mjerila, po kvartalima u 2017. godini

Vrsta mjerila I

[kom]

II

[kom]

III

[kom]

IV

[kom]

Ukupno

[kom]

Vage klase tačnosti II 10 21 7 9 47


do 9000 kg 248 287 373 667 1575


preko 9000 kg 8 24 13 19 64

Vage sa automatskim

funkcionisanjem 0 7 1 4 12

Vage na transportnoj traci 1 1 0 0 2

Tegovi M1,

garnitura 10 mg do

500 g

1 garnitura

(18 kom.) 0 0 0

1

garnitura

(18 kom.)

Tegovi M1,

garnitura 1 g do 10 kg 0

1

garnitura

(17 kom.)

0

1

garnitura

(17 kom.)

2

garniture

(34 kom.)

Tegovi M1,

garnitura od 500 g do

5 kg

1 garnitura

(6 kom.) 0 0 0

1

garnitura

(6 kom.)

Tegovi M1 od 20 kg 100 0 0 0 100

Vodomjeri 5000 5000 3000 3000 16000

Sprave za tečna goriva 350 480 520 400 1750

Sprave za tečni naftni gas 30 45 40 35 150

Mjerni sistemi 25 15 10 15 65

Rezervoari 5 10 10 20 45

Automat. mjerila nivoa

tečnosti u nepokr. rezerv. 130 10 10 10 160


65

Tabela 21. Plan ovjeravanja mjerila, po kvartalima u 2017. godini (nastavak)

Vrsta mjerila I

[kom]

II

[kom]

III

[kom]

IV

[kom]

Ukupno

[kom]

Brojila električne energije*

100 12500 30000 32800 75400

* Zavisno od plana EPCG, za nabavku novih brojila

električne energije

Mjerila za ispitivanje mjerila

zaštite u elektrotehnici 2 6 4 5 17

Mjerni transformatori 0 0 200 0 200

Osnovni časovnici kod

telefonskih centrala 2 0 2 4 8

Manometri za mjer. pritiska

u pneumat. motornih

vozila

20 40 20 40 120

Manometri za mjerenje

krvnog pritiska 40 70 40 70 220

Ostali manometri 5 15 5 15 40

Mjerne letve 25 15 25 35 100

Etilometri 0 4 86 20 110

Mjerila za kontrolu brzine

vozila u pokretu 20 20 30 33 103

Taksimetri 200 500 800 400 1900

Mjerila dužine

opšte namjene 0 1 1 2 4

Mjerila zaštite od zračenja 5 10 10 10 35

Mjerila nivoa zvuka 1 2 2 2 7


66


67

2.4 ISPITIVANJE I ŽIGOSANJE PREDMETA OD DRAGOCJENIH METALA

Polazne osnove za izradu plana rada odjeljenja za dragocjene metale, za

2016. godinu predstavljaju Zakon o kontroli predmeta od dragocjenih metala

(„Sl. list CG“, br. 40/10) i podzakonska akta:

Pravilnik o obliku, sadržaju, dimenzijama državnog žiga i sadržini i obliku

sertifikata („Sl. list CG“, br. 40/11);

Pravilnik o načinu ispitivanja i žigosanja predmeta od dragocjenih metala

(„Sl. list CG“, br. 40/11);

Pravilnik o bližim uslovima koje u pogledu izrade i sastava moraju da

ispunjavaju predmeti od dragocjenih metala („Sl. list CG“, br. 40/11);

Pravilnik o uslovima za proizvodnju predmeta od dragocjenih metala i načinu

utvrđivanja ispunjenosti tih uslova („Sl. list CG“, br. 40/11);

Pravilnik o obliku, sadržaju, dimenzijama znaka proizvođača predmeta od

dragocjenih metala i znaka uvoznika predmeta od dragocjenih metala („Sl.

list CG“, br. 40/11);

Uredba o visini i načinu plaćanja naknada iz oblasti kontrole predmeta od

dragocjenih metala („Sl. list CG“, br. 34/11).

2.4.1 NACIONALNI SISTEM PROIZVOĐAČA I UVOZNIKA

U 2016. godini je sprovođen monitoring djelovanja nacionalnog sistema

proizvođača i uvoznika radi utvrđivanja usklađenosti predmeta od dragocjenih

metala u prometu sa zahtjevima državne regulative. Kako monitoring uključuje

izdavanje novih rješenja o određivanju znaka proizvođača i znaka uvoznika sa tim

aktivnostima će biti nastavljeno i u 2017. godini.

Nakon prošlogodišnjeg monitoringa nacionalnog sistema proizvođača i

uvoznika kada je registrovano 12 uvoznika predmeta od dragocjenih metala i

6 proizvođača predmeta od dragocjenih metala, tokom 2017. godine očekuje se

manji broj zahtjeva za određivanje znaka proizvođača/uvoznika, tako da će

vođenje tih upravnih postupaka određivanje znaka proizvođača i određivanje

znaka uvoznika u evidenciji predmeta za 2017. godinu biti značajno smanjeno.


68

2.4.2 PREGLED AKTIVNOSTI

2.4.2.1 REVIZIJA NACIONALNE LEGISLATIVE

Strategijom Crne Gore za primjenu pravne tekovine Evropske unije u oblasti

slobode kretanja robe 2014. -2018. je definisana Lista netehničkih propisa koji bi

mogli sadržati trgovinske barijere, u kojoj je utvrđena neusklađenost u proceduri

odobravanja/zahtjevi u pogledu prezentacije roba (sastav, prezentacija,

deklarisanje) postojanjem mjere utiskivanja žiga na predmete od dragocjenih

metala koji se uvoze, kao i ne postojanje klauzule o uzajamnom priznavanju u

nacionalnoj legislativi koja bi omogućila uvozniku predmeta od dragocjenih metala

koji uvozi predmete označene oznakom proizvođača koji potiče iz države članice

Evropskog ekonomskog prostora - EEA, kao i da se u Crnoj Gori nacionalni žigovi

država članica Evropskog ekonomskog prostora – EEA ne priznaju iako primjenjuju

iste sisteme ispitivanja i žigosanja predmeta od dragocjenih metala.

U skladu sa navedenim planirana je revizija cjelokupne nacionalne legislative

kroz različita savjetovanja u vidu korištenja iskustava u okruženju, kao i korištenje

mogućnosti instrumenata predpristupne pomoći kroz Twinning projekte ili TAEIX

instrumenta tehničke pomoći u vidu organizovanja radionica i studijskih posjeta.

2.4.2.2 USPOSTAVLJANJE LABORATORIJE ZA ISPITIVANJE PREDMETA OD

DRAGOCJENIH METALA

Planirane aktivnosti za uspostavljanje Laboratorije za ispitivanje predmeta od

dragocjenih metala obuhvataju i implementaciju sistema kvaliteta u skladu sa MEST

EN ISO/IEC 17025:2011 što će dovesti do stvaranja radnog okruženja i kontrole nad

procesima i aktivnostima u ispitnoj laboratoriji koji doprinose boljoj organizaciji rada i

boljem rejtingu laboratorije na tržištu. To podrazumijeva pripremanje radnih

procedura, validaciju i procjenu mjerne nesigurnosti.

Planirane su aktivnosti za uspostavljanje Laboratorije za ispitivanje predmeta od

dragocjenih metala koje se odnose na potrebnu obuku osoblja za upotrebu

opreme koja je kandidovana IPA 2014 projektom, kojim je zahtijevana sledeća

oprema:

1. Stereomikroskop za održavanje državnog žiga;

2. Oprema za ispitivanje srebra u legurama od srebra po standardu

ISO 13756:2015 – potenciometrijska titracija (Titrator sa odgovarajućim

softverom i kompjuterom);

3. Digestor.


69

Obuke će obuhvatiti sljedeće teme:

pisanje radnih procedura i uputstava za održavanje državnog žiga i rad na

stereomikroskopu;

pisanje radnih procedura i uputstava za ispitivanje srebra u legurama od

srebra po standardu ISO 13756:2015 – potenciometrijska titracija;

evaluacija mjerne nesigurnosti i validacija metode ispitivanja srebra u

legurama od srebra po standardu ISO 13756:2015 – potenciometrijska

titracija;

planiranje i definisanje zadataka u cilju sprovođenja sistema kvaliteta

Odjeljenja za dragocjene metale i zadovoljenja potreba korisnika usluge

ispitivanje i žigosanje predmeta od dragocjenih metala.

2.4.3 UNAPREĐENJE AKTIVNOSTI NA PODRUČJU ISPITIVANJE I ŽIGOSANJE PREDMETA

OD DRAGOCJENIH METALA

S obzirom na planirane aktivnosti za uspostavljanje Laboratorije za ispitivanje

predmeta od dragocjenih metala i izvršeni monitoring nacionalnog sistema

proizvođača i uvoznika očekuje se unapređenje aktivnosti na području ispitivanja i

žigosanja predmeta od dragocjenih metala. Unapređenje aktivnosti će se odraziti

kroz veći broj ispitanih i žigosanih predmeta od srebra u odnosu na prethodnu

godinu. Sama procjena zavisi od broja registrovanih proizvođača i uvoznika, rada

nadležnih inspekcija kao i od cijene dragocjenih metala na tržištu.

2.4.4 MEĐUNARODNA, BILATERALNA I MEĐUINSTITUCIONALNA SARADNJA

Polazni osnov za unapređenje međunarodne saradnje u oblasti kontrole

predmeta od dragocjenih metala, je članstvo Zavoda za metrologiju u IAAO, od 17.

oktobra 2012. godine, kada je potpisan Memorandum o razumijevanju sa

Međunarodnim udruženjem službi za analizu – IAAO. Planirano je učešće na

godišnjem sastanku te organizacije koji će se u 2017. godini održati u Portu

(Portugalija) 23. do 24. oktobra 2017. godine.

Planirana je bilateralna saradnja sa Republikom Slovenijom koja podrazumijeva

realizaciju predloženog projekta kao nastavka saradnje sa Uradom za meroslovije

Republike Slovenije, pod nazivom „Razvoj sistema utvrđivanja usklađenosti

predmeta od dragocjenih metala sa specifičnim zahtjevima državne legislative radi

unapređenja povjerenja u rezultate mjerenja i zaštite potrošača“.

Uz saradnju eksperata iz Urada za meroslovije Republike Slovenije skratilo bi se

vrijeme koje je potrebno za obuku osoblja, kao i za pripremanje radnih procedura,

validaciju i procjenu mjerne nesigurnosti, kada je ispitivanje i žigosanje predmeta od


70

dragocjenih metala u pitanju. To bi omogućilo Zavodu za metrologiju da brzo i

efikasno formira protokole mjerenja i izvještaj o ispitivanju na pouzdan način.

U cilju optimizacije i racionalizacije izvođenja pomenutih aktivnosti i

uspostavljanja Laboratorije za ispitivanje predmeta od dragocjenih metala

potrebna je saradnja sa Uradom za meroslovije Republike Slovenije, zbog

savjetovanja i prenošenja usvojenih iskustava, koja će obezbijediti upoznavanje

službenika iz Zavoda za metrologiju sa strukturom sistema kvaliteta Laboratorije za

plemenite kovine Urada za meroslovije Republike Slovenije i organizacijom rada u

nacionalnom sistemu utvrđivanja usklađenosti predmeta od dragocjenih metala sa

propisima.

Kako je vršenje inspekcijskog nadzora nad predmetima od dragocjenih metala

sastavni dio kontrole, planiran je nastavak saradnje sa Upravom za inspekcijske

poslove u cilju što boljeg uspostavnjanja nacionalnog sistema ispitivanja i žigosanja

predmeta od dragocjenih metala i ocjenjivanja usklađenosti predmeta od

dragocjenih metala u prometu.

Kod izvođenja inspekcijskog nadzora nad predmetima od dragocjenih metala

u prometu u Crnoj Gori očekuje se stručna podrška kolega iz Slovenije zbog sličnosti

sistema ocjenjivanja usklađenosti, njihovog višegodišnjeg iskustva na tom području

kao i zbog zajedničkog nasljeđa iz oblasti kontrole predmeta od dragocjenih

metala.

U cilju što boljeg uspostavnjanja sistema kontrole predmeta od dragocjenih

metala i ocjenjivanja usklađenosti predmeta od dragocjenih metala u prometu

planirana međuinstitucionalna saradnja sa Upravom za inspekcijske poslove će se

odvijati i kroz realizaciju vanrednih inspekcijskih nadzora, zahtijevanih od strane

Zavoda za metrologiju, što podrazumijeva sprovođenje korektivnih mjera u procesu

proizvodnje proizvođača predmeta od dragocjenih metala.

2.4.5. AKTIVNOSTI VEZANE ZA PROMOCIJU KONTROLE PREDMETA OD DRAGOCJENIH

METALA

Kako kvalitet proizvoda i usluga predstavlja faktor konkuretnosti i rejtinga na

tržištu, kroz aktivnosti vezane za promociju kontrole predmeta od dragocjenih

metala, želimo predstaviti primjenu sistema ocjenjivanja usaglašenosti koji

predstavlja postupak kojim se dokazuje da su ispunjeni specifični zahtjevi koji se

odnose na proizvod-predmet od dragocjenog metala. Ocjenjivanje usaglašenosti

podrazumijeva ispitivanje i kontrolisanje predmeta od dragocjenih metala za što su


71

potrebna određena tehnička znanja o proizvodu, u cilju postizanja usaglašenosti

proizvoda sa zakonskim okvirom.

Planirana promocija kontrole predmeta od dragocjenih metala će se

sprovoditi kroz aktivnosti u kojima će se prezentovati tehnički detalji ocjenjivanja

usaglašenosti predmeta od dragocjenih metala iz Zakona o kontroli predmeta od

dragocjenih metala („Sl. list CG“, br. 40/10).

Planirane su radionice za proizvođače, uvoznike i trgovce predmeta od

dragocjenih metala koje će obezbijediti sve potrebne informacije o novoj metodi

ispitivanja predmeta od srebra - metodom potenciometrijske titracije prema

standardu ISO 13756:2015, neophodne za unapređenje sistema ispitivanja i

žigosanja predmeta od dragocjenih metala, a sve u cilju edukacije zainteresovanih

strana i sprovođenja ocjene usaglašenosti u skladu sa nacionalnom legislativom.

2.5 SARADNJA SA MEĐUNARODNIM I REGIONALNIM METROLOŠKIM

ORGANIZACIJAMA, KAO I ORGANIZACIJAMA U OBLASTI KONTROLE PREDMETA

OD DRAGOCJENIH METALA

Zavod za metrologiju predstavlja Crnu Goru u međunarodnim i regionalnim

metrološkim organizacijama, kao i organizacijama u oblasti kontrole predmeta od

dragocjenih metala:

Zavod za metrologiju je punopravni član Evropskog udruženja Nacionalnih

metroloških instituta, EURAMET-a od 7. juna 2011. godine;

Zavod za metrologiju je dopisni član Međunarodne organizacije za zakonsku

metrologiju OIML od novembra 2007. godine;

Zavod za metrologiju je pridruženi član Evropske kooperacije u zakonskoj

metrologiji WELMEC, od januara 2009. godine;

Crna Gora je od 1. avgusta 2011. godine pridružena članica Generalne

Konferencije za tegove i mjere CGPM, a Zavod za metrologiju je 19. oktobra

2011. godine, potpisao CIPM MRA odnosno CIPM Aranžman o međusobnom

priznavanju;

Zavod za metrologiju je član Međunarodnog udruženja službi za analizu IAAO

od oktobra 2012. godine.

CGPM je 2011. godine usvojila Rezoluciju 4 o statusu država pridruženih CGPM-

u i donijela odluku da će Međunarodni komitet za tegove i mjere (CIPM) preispitati

status svake pridružene članice pet godina nakon njenog prijema u pridruženo

članstvo, u cilju njihovog podsticanja da pristupe potpisivanju Metarske konvencije i

postanu punopravna članica BIPM-a. Rezolucijom su definisani i kriterijumi koje


72

pridružene članice moraju ispunjavati kako bi mogle pristupiti punopravnom

članstvu, a to su:

Potpisan CIPM MRA aranžman od strane nacionalnog metrološkog instituta

pridružene članice;

Objavljivanje rezultata poređenja u bazi ključnih poređenja (KCDB);

Najmanje jedan objavljen CMC u bazi podataka BIPM (KCDB).

Međunarodni komitet za tegove i mjere (CIPM) preispitao je članstvo Crne

Gore u skladu sa gore pomenutim kriterijumima i zaključio da je Crna Gora spremna

za dobijanje punopravnog članstva. Utvrđeno je naime da je Crna Gora ostvarila

tehničke i ekonomske dobiti, uspješno učestvovala u sedam ključnih i četiri

dopunska poređenja i objavila 18 mjernih i kalibracionih mogućnosti (CMC) iz oblasti

temperature, kao i 1 mjernu i kalibracionu mogućnost iz oblasti zapremine.

Na ovaj način Crnoj Gori je omogućeno da pokaže svoje metrološke

mogućnosti drugim nacionalnim metrološkim institutima (NMI) širom svijeta, a

doprinijelo je smanjivanju tehničkih barijera u trgovini i obezbijedilo podršku

crnogorskoj ekonomiji. U proteklom periodu od strane CGPM-a je preispitan status

svakog pridruženog člana. Direktor BIPM-a, dr Martin Milton, je 21. decembra 2016.

godine uputio direktorici Zavoda za metrologiju pismo ohrabrenja za punopravno

članstvo. Rezolucijom 4 sa 24. sastanka CGPM o statusu država pridruženih CGPM-u

je predviđeno da je status pridruženog člana samo prelazno rješenje do

punopravnog članstva. U pismu je konstatovano da je zahvaljujući svojim

rezultatima, Crna Gora spremna da postane punopravni član. U januaru

2017. godine pokrenuće se procedura za potpisivanje Metarske konvencije.

Zavod za metrologiju će u II kvartalu 2017. godine, povodom proslave 20. maja,

svjetskog dana metrologije, odštampati poster koji će pripremiti metrološka

zajednica.

U okviru svoje nadležnosti, Zavod za metrologiju sprovodi aktivnosti u cilju

ispunjavanja člana 77 Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju između Evropskih

zajednica i njihovih članica sa jedne strane i Crne Gore, sa druge strane.

Predstavnici Zavoda za metrologiju će učestvovati u radnim grupama za

pripremu pregovora o pristupanju Crne Gore Evropskoj uniji: za 1. poglavlje Sloboda

kretanja robe i za 28. poglavlje Zaštita potrošača i zdravlja.


73

2.6 OBUKA ZAPOSLENIH

Zavod za metrologiju kontinuirano obezbjeđuje usavršavanje zaposlenih

posredstvom postdiplomskih magistarskih studija, učešćem na tehničkim komitetima

EURAMET-a, međulaboratorijskim poređenjima, kongresima, konferencijama,

seminarima, radionicama, kao i putem saradnje sa drugim nacionalnim metrološkim

institutima. Službenici se usavršavaju i kroz program koji organizuje Uprava za

kadrove Crne Gore.

U okviru bilateralne saradnje sa Uradom za meroslovje Republike Slovenije

(MIRS) realizovaće se različite obuke zaposlenih iz oblasti naučne i zakonske

metrologije, kao i kontrole predmeta od dragocjenih metala. U zavisnosti od

stepena realizacije programa IPA 2014 u toku 2017. godine, organizovaće se i

obuka zaposlenih u planiranim oblastima.

2.7 PRIPREMA STRUČNE OSNOVE ZA IZRADU NACRTA PROPISA IZ OBLASTI

METROLOGIJE I KONTROLE PREDMETA OD DRAGOCJENIH METALA

U toku 2017. godine službenici Zavoda za metrologiju će pripremati stručne

osnove za izradu nacrta propisa iz oblasti metrologije u skladu sa zahtjevima

Ministarstva ekonomije. U tabeli 22. navedeni su propisi iz oblasti metrologije koji će

se izmijeniti u toku 2017. godine.

Tabela 22. Pregled propisa iz oblasti metrologije koji će se izmijeniti u toku 2017. godine

Naziv propisa Rok

donošenja

Kvartal

2017

Pravilnik o zahtjevima za mjerila

(transpon. MID direktivu 2014/32/EU i 2015/13/EU) 30.06.2017. II

Pravilnik o zahtjevima za vage sa neautomatskim

funkcionisanjem (transpon. NAWI direktivu 2014/31/EU) 30.06.2017. II

Pravilnik o izmjenama i dopunama pravilnika o prethodno

upakovanim proizvodima

(transpon. direktive 76/211/EEZ i 2007/45/EEZ)

30.06.2017. II

Pravilnik o metrološkim uslovima za manometre za mjerenje

pritiska u pneumaticima ("Sl. list SFRJ” br. 20/86 i 10/87) 31.12.2017. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za manometre za

mjerenje krvnog pritiska ("Sl. list SFRJ” br. 20/86) 31.12.2017. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za manometre,

vakuummetre i manovakuummetre ("Sl. list SFRJ” br. 30/86) 31.12.2017. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za instrumente za

mjerenje otpornosti petlje ("Sl. list SFRJ” br. 31/84) 31.12.2017. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za mjerila električne

otpornosti izolacije ("Sl. list SRJ” br. 03/98) 31.12.2017. IV


74

Tabela 22. Pregled propisa iz oblasti metrologije koji će se izmijeniti u toku 2017. godine

(nastavak)

Naziv propisa Rok

donošenja

Kvartal

2017

Pravilnik o metrološkim uslovima za mjerila električne

otpornosti uzemljenja ("Sl. list SRJ” br. 34/98 i 40/98) 31.12.2017. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za poluprovodničke

brojače-spektrometre gama zračenja

("Sl. list SFRJ” br. 22/91)

31.12.2017. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za scintilacione detektore-

spektrometre gama zračenja

("Sl. list SRJ” br. 31/93, 42/93 i 44/93)

31.12.2017. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za Gajger-Milerove

brojače ("Sl. list SRJ” br. 56/94) 31.12.2017. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za scintilacione detektore

alfa-zračenja ("Sl. list SRJ” br. 56/94) 31.12.2017. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za proporcionalne

brojače-radne etalone ("Sl. list SRJ” br. 76/94) 31.12.2017. IV

Pravilnik o metrološkim uslovima za plastične scintilacione

brojače ("Sl. list SRJ” br. 34/96) 31.12.2017. IV

U toku 2017. godine sprovodiće se revizija propisa u oblasti kontrole predmeta

od dragocjenih metala (tabela 23.), prema Akcionom planu za usklađivanje

nacionalnog zakonodavstva sa članovima 34-36 UFEU (2015-2018), kako bi se

postiglo otklanjanje svih identifikovanih ograničenja i nacionalno zakonodavstvo u

oblasti kontrole predmeta od dragocjenih metala usaglasilo sa članovima 34-36

UFEU.

Tabela 23. Pregled propisa u oblasti kontrole predmeta od dragocjenih metala koji mogu sadržati

odredbe koje predstavljaju barijere trgovini

Naziv propisa Rok

donošenja Kvartal

Zakon o kontroli predmeta od dragocjenih metala

(„Sl. list CG“ br. 40/10) 2018. IV

Pravilnik o bližim uslovima koje u pogledu izrade i sastava

moraju ispunjavati predmeti od dragocjenih metala

(„Sl. list CG“ br. 40/11)

2018. IV

Pravilnik o obliku, sadržaju i dimenzijama Znaka proizvođača

predmeta od dragocjenih metala i Znaka uvoznika predmeta

od dragocjenih metala („Sl. list CG“ br. 40/11)

2018. IV


75

Tabela 23. Pregled propisa u oblasi kontrole predmeta od dragocjenih metala koji mogu sadržati

odredbe koje predstavljaju barijere trgovini (nastavak)

Naziv propisa Rok

donošenja Kvartal

Pravilnik o uslovima za proizvodnju predmeta od dragocjenih

metala u pogledu opreme i radnih prostorija i načinu

utvrđivanja ispunjenosti tih uslova

(„Sl. list CG“ br. 40/11)

2018. IV

2.8 METROLOŠKI GLASNIK

Zavod za metrologiju će u toku 2017. godine izdati „METROLOŠKI GLASNIK“,

službeno glasilo Zavoda za metrologiju koji pruža potrebne informacije o

nacionalnim propisima iz oblasti metrologije i kontrole predmeta od dragocjenih

metala, izdatim uvjerenjima o odobrenju tipa mjerila, donešenim rješenjima o znaku

proizvođača, rješenjima o određivanju znaka uvoznika predmeta od dragocjenih

metala, itd.

2.9 KOMUNIKACIONA STRATEGIJA

Zavod za metrologiju predstavlja visoko relevantan segment u podsticaju

ekonomskog i socijalnog razvoja država u smislu podrške i podsticaja nacionalne

infrastrukture kvaliteta. Kao državni organ ima i odgovornost za zdravo

funkcionisanje državnog sistema kako u užem smislu pružanja usluga koje su u

nadležnosti Zavoda, tako i u širem smislu, kroz društveno odgovorno funkcionisanje

odnosno davanje pozitivnih primjera. U okviru odgovornosti definisanih Uredbom o

organizaciji i načinu rada državne uprave („Sl. list CG“, br. 05/12, 25/12, 61/12, 20/13,

17/14, 06/15, 80/15, 35/16, 41/16, 61/16 i 73/16) a vodeći se i Zakonom o metrologiji i

Zakonom o kontroli predmeta od dragocjenih metala („Sl. list CG“, br. 40/10 i 40/11),

te uzimajući sve svoje zakonske obaveze kao polazne tačke, Zavod za metrologiju je

postavio osnovu za kreiranje komunikacione strategije odnosno programa rada

marketinških aktivnosti i aktivnosti vezanih za odnose sa javnošću za 2017. godinu.

Polazeći od ove osnove program je kreiran u duhu poslovne filozofije, a držeći

se vizije i misije Zavoda za metrologiju.

Kreirane aktivnosti su zasnovane na opštim i konkretnim ciljevima. Ostvarenje

ciljeva se zasniva na strateškom pristupu, koji prije svega podrazumjeva analizu i to

situacionu i SWOT, zajedno sa ispitivanjem javnog mnjenja kroz niz upitnika koji će

biti usmjereni prema široj javnosti, postojećim korisnicima i potencijalnim

saradnicima. Implementacija aktivnosti će biti podvrgnuta mehanizmima kontrole

na svakodnevnom nivou, od strane osobe odgovorne za datu aktivnost, i na


76

dvomjesečnom nivou od strane cjelokupnog tima zaduženog za marketing i odnose

sa javnošću.

Ciljne grupe podrazumjevaju širu javnost Crne Gore, državnu upravu, agencije

čija djelatnost ima dodirnih tačaka sa djelatnošću Zavoda, Upravu za inspekcijske

poslove, Upravu za kadrove i Upravu carina. Podrazumijeva se da poslovni sektor,

gdje spadaju klijenti, predstavlja ciljnu grupu kojoj je dat izuzetno visok prioritet, kao i

obrazovnim institucijama i naučno-istraživačkim ustanovama. NVO sektor je takođe

prepoznat kao veoma bitan faktor za dostizanje brojnih ciljeva Zavoda. U protekloj

godini Zavod je imao dinamičnu komunikaciju sa medijima, sa kojima je

uspostavljena dobra komunikacija. Privredna Komora Crne Gore i institucije

infrastrukture kvaliteta su ciljna grupa koja je relevantna u postizanju sistema

kvaliteta koji je od velike važnosti ne samo za dobro funkcionisanje samog Zavoda

na nacionalnom nivou, a samim tim i domaće ekonomije, već i na

internacionalnom nivou u smislu evropskih integracija. Na ovo se nadovezuje i

komunikacija sa regionalnim i međunarodnim organizacijama iz oblasti metrologije,

kao i kontrole predmeta od dragocjenih metala.

Pojedinačni i opšti ciljevi su određeni prema potrebama Zavoda, i prema

ciljnim grupama. Sami ciljevi su, cjelokupno gledano, postavljeni tako da postignu

modernizaciju komunikacije, kako interno tako i eksterno, sa svim ciljnim grupama

koje su prioritet u dolazećem periodu. Ono što je potrebno postići, radi postizanja

prepoznatljivosti Zavoda, jeste modernizacija vizuelnog identiteta Zavoda i

cjelokupnog imidža koji ima u javnosti. Iz ovih razloga nastup na društvenim

mrežama i online komunikacija su prepoznati kao neka od osnovnih sredstava u

modernizaciji komunikacije radi postizanja više ciljeva, kao što su: prepoznatljivost u

široj javnosti, interaktivno povezivanje sa ciljnim grupama u zemlji i van nje, kao što

su obrazovne institucije i njeni akteri, NVO sektor, međunarodne organizacije sa čijim

se članovima može održavati aktivna i živa komunikacija.

Ciljeve Zavoda za metrologiju možemo podijeliti u osam osnovnih ciljeva,

a na grafiku (slika 5.) takođe su predstavljeni i osnovni koraci koji se preduzimaju za

njihovo ostvarenje.


77

Slika 5. Grafički prikaz osnovnih koraka i ciljeva Komunikacione strategije

(izvor: www.freepik.com)

Koraci za postizanje ciljeva su brojni i kompleksni, ali ih možemo svesti na četiri

osnovna koraka. Korak 1 uključuje prepoznavanje realnog stanja u kom se nalazimo,

i to kroz SWOT analizu i analizu stanja odnosno situacionu analizu. Analiza

omogućava strateški pristup ostvarenju ciljeva. Korak 2 pretpostavlja postavljanje

ciljnih grupa, ciljeva i kreiranje aktivnosti - marketinških i odnosa sa javnošću, sve na

osnovu prethodno napravljene analize. Korak 3 obuhvata implementaciju aktivnosti,

ali istovremeno i vraćanje na prvi korak, jer su promjene neizbježne pa samim tim je

potrebno obnavljati analizu stanja. Kako bi se za 2018. godinu napravio novi

program rada potrebno je osloniti se na rezultate prethodne godine (2017.), stoga u

Koraku 4 vršimo monitoring sprovođenja aktivnosti i njihovih rezultata, kako

kvalitativno tako i kvantitativno, u zavisnosti od aktivnosti.


78

Cilj 1.

Pouzdana mjerenja

Mjerenja su prisutna u ljudskom društvu od davnina, i kao takva utiču na sve

aspekte ljudskih aktivnosti. Održavanje pouzdanog, međunarodno prepoznatog

mjernog sistema koji u Crnoj Gori podstiče kompetitivnost i inovacije, i predstavlja

kompleksnu, kontiuranu aktivnost rukovodstva i zaposlenih u Zavodu za metrologiju.

Kako bi se obezbjedilo zdravo i uređeno funkcionisanje čovjeka u ekonomskom i

društvenom pogledu potrebno je obezbjediti metrološku strukturu koja podržava

ovakvo funkcionisanje. U tom smislu metrologija podrazumjeva integrativni pristup

usled potrebe za unifikacijom metrološkog sistema. Zavod za metrologiju, koji ima i

funkciju nacionalnog metrološkog instituta, postavlja i predstavlja Crnu Goru u tom

sistemu. Shodno tome ispunjava obaveze iz svoje nadležnosti, konstantno se vodeći

potrebom za inovacijama i poboljšanjem kvaliteta svojih usluga. Pouzdano i

precizno mjerenje je vodeći cilj Zavoda.

Cilj 2.

Pozicioniranje

Zavod za metrologiju je potrebno postaviti na odgovarajuću poziciju u

međunarodnim metrološkim organizacijama i cjelokupnoj metrološkoj strukturi, što je

pozicioniranje na internacionalnom nivou. Pozicioniranje na nacionalnom nivou

podrazumjeva kompleksniji nastup, od pozicioniranja u svijesti šire javnosti do

saradnje sa stručnom javnošću, a preko svih ciljnih grupa Zavoda za metrologiju.

Cilj 3.

Rast broja korisnika

Temelj Zavoda postavljen je tek prije 10 godina. Zajedno sa nezavisnošću javila

se i potreba za kreiranjem samostalnog i stabilnog metrološkog sistema. Ekonomsko

tržište bi bilo nezamislivo bez metrologije, a samim tim i država bez ozbiljne i stabilne

metrološke strukture koju obezbjeđuje Zavod za metrologiju, a čije funkcionisanje

ima u interesu zaštitu privrednog sistema i pojedinca kao krajnjeg člana i nosioca

posljedica.

Na osnovu prethodnih aktivnosti i analize postojećeg stanja, zaključeno je da je

potrebno poslovni sektor odnosno korisnike usluga Zavoda postaviti kao primarnu

ciljnu grupu. Pored toga što su korisnici usluga ciljna grupa, oni su istovremeno i

mjera dinamike poslovanja. Kako bi se ova dinamika održala na zavidnom nivou

potrebno je implementirati niz marketinških aktivnosti koje je podržavaju. Analiza i


79

ispitivanje tržišta ovdje igraju bitnu ulogu, pa je upravo u skladu sa tom analizom

potrebno sagledati poziciju koju Zavod za metrologiju ima.

Cilj 4.

Naučna istraživanja

Naučna istraživanja su osnov napretka. Metrološki razvoj ide sinhrono sa

tehnološkim razvojem društva, a na svakom pojedinačnom metrološkom institutu,

zavodu i organizaciji svake zemlje, ostaje da isprati taj razvoj. Naučna metrologija

predstavlja važnu oblast i za uspostavljanje saradnje Zavoda za metrologiju,

tehničkih fakulteta u okviru Univerziteta Crne Gore i ostalih naučno-istraživačkih

ustanova u Crnoj Gori. Za Crnu Goru je od velike važnosti učešće u međunarodnim

projektima naučno-istraživačkog tipa, što je podrška integraciji Crne Gore u

evropsku zajednicu.

Cilj 5.

Mediji

U cilju kvalitetnog informisanja građana i što boljeg imidža Zavoda u javnosti,

poželjno je povećati prisutnost Zavoda u štampanim i elektronskim medijima, kao i

na društvenim mrežama. Mediji su ujedno i ciljna grupa i sredstvo. Na ovom polju

Zavod ide u korak sa zahtjevima modernog digitalnog društva, te se planira

nastavak aktivnog učešća u online medijima, proširivanje istog i dinamika koja

odgovara svim marketinškim aktivnostima, i aktivnostima odnosa sa javnošću.

Cilj 6.

Infrastruktura kvaliteta

Razvijena nacionalna infrastruktura kvaliteta je osnova razvoja države.Zavod za

metrologiju ovdje igra značajnu ulogu. Implementiranje sistema kvaliteta a potomo,

kvalitetom svojih usluga Zavod podržava ovu infrastrukturu. Ključ uspjeha su

kvalitetno poslovanje i obezbjeđivanje visoko kvalitetnih usluga.

Cilj 7.

Edukacija

Edukaciju je potrebno i obavezno ostvariti; prvo u okviru Zavoda za Metrologiju,

gdje se zaposleni konstantno obučavaju i proširiju svoja znanja i vještine kako u Crnoj

Gori, tako i van nje što povećava nivo stručnosti. Edukacija takođe podrazumijeva

opšte i posebne programe obrazovanja kada su u pitanju pojedine ciljne grupe,

poput šire javnosti, krajnjih potrošoča; a potreba za spoznajom značaja primjene


80

tačnih mjerenja je od izuzetne važnosti i u trgovini, privredi, industriji, oblasti

bezbjednosti saobraćaja, opšte bezbjednosti, dijagnostici i liječenju, monitoringu

životne sredine, sportu itd.

Cilj 8.

Saradnja

Dobra saradnja sa državnim i međunarodnim institucijama, NVO sektorom i

medijima je neophodna. Uspostavljanje saradnje i komunikacije je cilj koji se

ostvaruje pri ostvarivanju svih ostalih ciljeva. Imajući na umu kvalitet a sa dobrim

namjerama Zavod za metrologiju saradnju i komunikaciju ostvaruje u visoko

profesionalnom duhu.

Saradnja Zavoda za metrologiju sa nevladinim sektorom prepoznata je kao

jedan od strateških ciljeva, budući da nevladin sektor predstavlja veoma bitan

faktor društva posredstvom kojeg građani imaju mogućnost uključivanja u sve

društvene i političke procese. U Crnoj Gori nevladin sektor je prepoznat kao partner

države u cilju njenog dinamičnijeg razvoja.

U toku 2016. godine direktorica Zavoda za metrologiju prof. dr Vanja Asanović i

direktorica JU Srednje stručne škole „Spasoje Raspopović" iz Podgorice Ljeposava

Vuksanović, zaključile su Ugovor o obavljanju profesionalne prakse učenika ove

škole u Zavodu za metrologiju. Profesionalno usavršavanje učenika kroz obavljanje

prakse u Zavodu, sprovodiće se u toku III kvartala 2017. godine u Odjeljenju za

dragocjene metale. Učenici će biti u prilici da prisustvuju, odnosno aktivno učestvuju

u svim aktivnostima Odjeljenja za dragocjene metale, a kroz ove aktivnosti i usavrše

postojeća teorijska i praktična znanja iz oblasti kontrole predmeta od dragocjenih

metala.

Zavod za metrologiju, kao organ uprave, u obavezi je da obezbijedi što bolju

saradnju sa nevladinim sektorom, a u cilju ostvarivanja transparentnosti rada i

edukacije šire javnosti o djelatnosti Zavoda. U okvirima saradnje Zavoda sa

nevladinim sektorom omogućeno je u izvjesnoj mjeri i ispitivanje javnog mnjenja, kad

je u pitanju oblast metrologije.

Zavod za metrologiju aktivno jača saradnju sa nevladinim sektorom u srodnim

oblastima i to: nauka, istraživačka djelatnost, zaštita potrošača, trgovina, zaštita

životne sredine itd. U toku 2017. godine, se planira uspostavljanje saradnje sa

nevladinim organizacijama u srodnim oblastima, a sa kojima Zavod do sada nije

sarađivao. Takođe, očekuje se jačanje saradnje sa organizacijama sa kojima je već

započeta saradnja tokom prethodnih godina.


81

U toku 2017. godine, planira se i ostvarivanje saradnje sa sljedećim

organizacijama:

NVO „Green Home“;

NVO „Građanski kreativni centar“;

NVO „Kutak“

NVO „Ozon“;

NVO „Cazas“;

NVO „Institut Alternativa“;

NVO „Akademija inžinjerskih nauka Crne Gore“;

NVO „Centar za ekonomske i IT analize“;

NVO „Centar za monitoring elektromagnetnog zračenja - CEMER“;

NVO „CEZAM – Centar za multimedijalnu produkciju“;

NVO „Expeditio – Centar za održivi razvoj“;

NVO „Centar za građansko obrazovanje“;

NVO „4Life“;

NVO „Zinak“, kao i ostale organizacije koje iskažu interesovanje za

zajedničke akcije.

Documents

Program rada 2017 - metrologija.digitalcontrol.me · Elektromehanički mjerni pretvarači za vage; Elektronski pokazni uređaji za vage. Program rada Zavoda za metrologiju za 2017