Poverty and Livelihood: A Study of theSocioeconomic Situations of the Bus

Conductors on No. 3 Buses

ဆငးရမတမ�နင အသကတမးဝမးတက�ာငးရနကနမမ ရအမ (၃) တမာတာယာဉလငးအငးမ

စပယယာမ�ား၏ လမ�ဘဝအတခ'အတန တလလာ'�ကရဟနးတအာင

Urbanization of Yangon has accelerated after 1988 and theprocess created an increase in the demand of public transportin the city. As a result, the number of bus routes has increasedto 336 and that in turn created the need to employ largenumbers of bus conductors (called as sa-pe ya (“spare”) inBurmese). Bus conductors in Yangon play a crucial role in thedaily lives of commuters in Yangon. This paper intends ofexplore the daily lives of bus conductors, their livelihoods,their social and educational backgrounds and social issues andproblems they encouter in their day-to-day relations with theircustomers, using research methods such as direct observation,interviews and in-depth interviews with a special focus on No.3 buses.

88 | ရဟနးတအာင

နဒါနး

ရနကနမမသည ၁၉၈၈ 'နစတနာကပငးင မမသစအမ�ားအခပားက

'� ထငးတ.ာတဆာငလာ'သည။ ထတကကာင လ1ငသာယာ၊ ဒဂမမသစ

(တာင၊ တခမာက၊ အတရ ၊ ဆပကမး) တရ6ခပညသာ၊ ဝါးစရာ စသည

ခ.င မမသစမ�ားတပ8ထကလာ'သည။ ထမမသစတနရာမ�ားနင ဆငတခ'

.းတဒသမ�ားသ တက�းလကတဒသမ အမ�ားအခပား အတခ'စက ဝငတရာက

တနထငလာကကသည။ ထခပင ရနကနမမ၏ တနစဉတနထငမ� စရ

အက အ'ကအ'ရလာသ အမ�ားအခပားလညး ထမမသစမ�ားသ

တခပာငးတရ6သားကကသည။

မမ ခပဧရယာ က�ယဝနးလာသညနငအ ရနကနမမင တနထငကက

သမ�ားအတနခ.ငအလပသားအလပခပန၊ ရးကရးဆငးနငတက�ာငးသား

တက�ာငးခပနင တမာတာယာဉလငးကားမ�ားနင မမ ပရထား

ကသာ အဓကထား၍ အသးခပကကရသည။ န1ငးယဉမ�မ�ားအရ ရနကန

မမ၏ မမ နယအနအား ယကထးဆကသယထားတသာ လမးမမ�ားတပ8

င တခပးဆလ=ကရတသာ တမာတာယာဉ လငးကားမ�ားက ပမအသး

ခပတကကာငး သရသည။

ခပညသလထ၏တနစဉသးစမ�ခမငမားလာသည အကတကကာင

ရနကနမမင တခပးဆလ=ကရတသာ တမာတာယာဉ လငးမ�ား၏

အတရအကမာလညး းကမ�ားခပားလာ'သည။ ယ'အ'�နင

ရနကနမမ ၌ တနစဉတခပးဆလ=ကရတသာ တမာတာယာဉလငတပါငး

၃၃၆လငး'န ရပါသည။ ထတမာတာယာဉလငးမ�ားင စစတပါငး

ကားစးတရ ၆၅၂၂စးရမပး ရနကနငးအငး၌ စတနလ=င ပ�မးမ=

'ရးသည ၂.၂သနး'န က သယယပတဆာငးတပးလ=ကရသည။၁ း

၁၂၀၁၄'နစ ဇနလအငး တမာတာယာဉလပငနတပါငးစ ထနးသမးတရးကကးကကပမ�

ဗဟတကာမ (ရနကနငးတဒသကကး)မ တကာကယထားသည အ'�ကအလကမ�ားမ

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 89

ကလာတသာယာဉလငးအတရအကနငအ ထယာဉလငးင

အလပလပကငကကတသာ ယာဉလပသား အတရအကမာလညး း

က မ�ားခပား လာ'သည။ ယာဉလပသားမ�ားင အဓကအားခ.င

ယာဉလငး အငးရ တမာတာယာဉမ�ားအား တမာငးနင တခပးဆရာ

ငပါဝငသည ယာဉတမာငး (ဒရငဘာ)(တမာငး)မ�ားနင 'ရးသညမ�ား

ထမ ယာဉစး' အ'တကကးတငတကာက'သ စပယယာ (လကမတရာငး/

ယာဉတနာကလက) (တရာငး) ပါဝငသည။

ယ'တလလာမ�သည ထသယာဉလငးမ�ားး'� မ�တကကာငး းပား

လာသည စပယယာမ�ား၏ တနစဉ လမ�ဘဝ အတကကာငးအရာမ�ားက

နားလညသရလခ'ငးတကကာငခ.စသည။ စပယယာမ�ားသည ယာဉလငး

အလကတနစဉ လဦးတရ ရာဂဏာနးမ တထာငဂဏာနတက�ာနင ဆကဆ

တနရခ'ငး၊ တက�းလကတဒသမ တခပာငးတရ6 ဝငတရာကလာသ အမ�ားစ ဝင

တရာကလပကငကကတသာ အလပအကင စ'ခ.စတနခ'ငးသညလညး

တလလာရသည အတကကာငးအရငးမ�ားပင ခ.စပါသည။ ထခပင ရနကန

ငးအငး ခ.စပား'တသာတမာတာယာဉ မတာဆမ� ခ.စစဉမ�ား

င လငးကား ('ရးသညင တမာတာယာဉမ�ား) မ�ားတကကာင ခ.စ

ပားတသာ မတာဆမ�မ�ားမာ ရာ'ငးန�နအတာမ�ားမ�ား ပါဝငလ=က

ရတကကာငး တ ရရပါသည။၂

ထသ စပယယာ၏ တနစဉ လမ�ဘဝက တလလာရာ၌ ၎ငး၏

ဝငတင'ရရပက သရနားလညရန လအပမပး၊ စတနာ အလပ'�န၊

ရရသည။ ၂ ၂၀၁၀'နစင ရနကနငးတဒသကကး၌ တမာတာယာဉမတာဆမ� ခ.စစဉ

၁၆၇၈မ�ခ.စပား'တကကာငးက ပထမအကကမ အမ� းသားလ6တာ ဒယအကကမ

ပမနအစညးအတဝး ၂၉.၉.၂၀၁၁'နစင အမ� းသားလ6တာကယစားလယ

ဦးဝငးတနာင၏ တမးခမနး'�ကအား ဗလမ း'�ပတက�ာဇခမင (ခပညထတရးဝနကကးဌာန၊

ဒယဝနကကး)၏ တခ.ကကား'�ကမ သရရပါသည။

90 | ရဟန�ောင

ပညာအရညအ'�ငးနင လပငန'င အတခ'အတနသည ၎ငးတနစဉ

ရငဆငတကကရတသာ လပငနး'ငအငးမ ခပဿနာမ�ား၊ 'ရးသညမ�ား

နင ခ.စပားတသာ ခပဿနာမ�ားနင လမ�တရဆငရာခပဿနာမ�ားနင မည

ကသ ဆကစပလ=ကရတကကာငးက တလလာသးသပ ငခပသားမညခ.စ

ပါသည။

ယ'တလလာမ�က ခပလပရာင ရနကန စမမ လးရ တမာတာယာဉလငးမ�ားစာထမ ယာဉလငးစ'ခ.စတသာ မ.ထ.သ (တမာတာယာဉလပငနးတပါငးစ ထနးသနးတရး) ၏ အမ (၃) တမာတာယာဉလငးအငးရ စပယယာမ�ားကသာ အဓကထားတလလာသားမညခ.စပါသည။ ဤယာဉလငးအား တရး'�ယတလလာရခ'ငးမာ ရနကနမမ

Figure 1: စပယယာ၏ တနစဉလမ�တရးဘဝအခ'အတန

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 91

92 | ရဟန�ောင

အငး တခပးဆလ�ကရတသာ အခ'ားယာဉလငးမ�ားနင န1ငးယဉပါက

'ရးစဉတာငးခ'ငးတကကာင စပယယာ၏ အခပအမနင တနစဉ

ဘဝက တလလာတစာငကကညရာင နငနငးစာ တဆာငရကနငမညဟ

ယဆခ'ငးတကကာငခ.စသည။

အမ (၃) ယာဉလငးအငးရ စပယယာမ�ားနင ပသက၍

တလလာမ�မ�ားက ၂၀၀၉ 'နစ ဇနလမ နဝငဘာလအထ ခပလပ'မပး

၂၀၁၄'နစင ဇလငလင ထကမ တလလာမ�မ�ားက ခပ'ပါသည။

ယ'စာမးကငခပရာင ထတလလာမ�ရလာဒမ�ားက အတခ''၍

ယတနလကရ အတခ'အတနမ�ားနင ယဉတလလာသားမညခ.စပါသည။

တလလာမ�ကခပလပရာင အဓကတလလာသည လအ.အစညးခ.စတသာ

  Figure 3 ၂၀၁၃'နစင စငတခပးဆ'တသာ အမ ၃ minibus

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 93

94 | ရဟန�ောင

စပယယာမ�ားအား တလလာ တစာငကကညခ'ငး(direct observation)၊ တလလာမ�ခပလပသည နစကကမအငး၌ ယာဉလငးအငး စပယယာ ဦးတရ (၉၀) 'န အား အငာဗ�းခ'ငး (face-to-face interview)၊ အတသးစနင က�စာတမးခမနးတလလာခ'ငး (in-depth interview) ပစက အသးခပထားပါသည။

ေ�ာောယာဉလငး၏ သ�ငးအကျဉး

ယာဉလငးအမ (၁) မ အမ(၂၀)အထ သည စငထတထာင'�နင ကနးလမးပတဆာငတရး တကာပတရးရငး (က ပ ရ)၏ လကတအာငငရ'မပး မ ထ သမ စမအပ'�ပတပးရခ'ငးခ.စသည။ ၎ငးအထမ အမ(၃) ယာဉလငးသည ဟငးလ (Toyota Hilux) ကား အမ�းအစားမ�ားခ.င . စညးထားတသာ ယာဉလငးခ.စပါသည။ ယာဉလငးက၁၉၉၀ 'နစ'န က စင . စညး'သညဟ ယဆ ရသည။ ယာဉလငးစင ထတထာငစဉက ပါဝင'တသာ ယာဉပငရငမ�ား၏ အဆအရ စင ထတထာငစဉင ကားအစတရ ဆယငါးစး'န ရမပး၊ ဂရငး (တမာတာယာဉလငး 'ရးစဉစငသညတနရာ)မာ ကကညခမငငမမ နယ စလငးအားကစားကငးအတရ မခ.စမပး၊ တခမနကနး၊ တရ6ဂဘရားကခ.၍ လသာမမ နယင ဂဆး (တမာတာယာဉလငး 'ရးစဉအဆး) ပါသည။၃

ထတမာတာယာဉလငးအား ၁၉၉၃'နစင ဂရငးအား အလမမ နယ ဗဟအမ�းသမးတဆးရ အနးရ ဗဟအမ�းသမးတဆးရကားမငသ တခပာငးတရ 'မပး 'ရးစဉနင ဂဆးမာ ယ'ငအငးပငခ.စပါသည။ ၂၀၀၉'နစ တလလာမ� စငခပလပ'�န၌ အမ (၃)ယာဉလငးင လငး' (၃)' ခ.ငတခပးဆလ=ကရသည။ ယာဉလငး၏ နပါပါရတသာ

၃ ယာဉလငးအငးရ ဝါရင စပယယာမ�ားထမ သရရတသာ အ'�ကခ.စမပး 'န မနးတ.ာခပ'�ကသာခ.စသည။

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 95

96 | ရဟန�ောင

အမဆင အသးခပတသာ အတရာငကလက၍ အစမးတရာငလငး၊ အဝါတရာငလငးနင အခ.တရာငလငးဟ၍ 'ခ'ားထားပါသည။

တမာတာယာဉလငးမ�ား၏ 'ရစဉသမ'�ကမ�ားမာ အစမးတရာင ယာဉလငး၏ ဂရငးမာ အလမမ နယ ဗဟအမ�းသမးတဆးရမငမ စင၍ တခမနကနး၊ တရ6ဂဘရားကခ.၍ မဂဂလာတာငညန မမ နယ အမတစ�း မငင ဂဆးပါသည။ (Figure 2) အဝါတရာင ယာဉလငးမာ ကမာရ မမ နယ အဝမး ကားမငမ စ၍ ကကညခမငငညတစ�း၊ တခမနကနး၊ တရ6ဂဘရားက ခ.၍ ဒဂ မမ နယ တဆာကလပတရး မငင ဂဆးပါသည။ (Figure 2) အခ.တရာငယာဉလငးသည အလမမ နယ ဗဟအမ�းသမးတဆးရမငမစ၍ လညးနး၊ တက�ာကကနးကခ.၍ တခမာကဥကU ာလာမမ နယ တဘလားင ဂဆးပါသည။ (Figure 4) ဤ ယာဉလငး ၁''�ငးစအား တနစဉ အသးခပတနတသာ 'ရးသညး အရညအကမာ အစမးတရာငယာဉလငးင ၁၈၃၆၀ဦး၊ အဝါတရာငယာဉလငးင ၂၄၁၂၀ဦးနင အခ.တရာငယဉလငးင ၈၁၆၀ ဦး ခ.စသည။၄

ယ'ဤ စာမးကတရးသား'�န၌ အမ ၃ ယာဉလငးသည ယ'င

ဟငလကားတလးမ�ားတနရာင ၂၀၁၃'နစမစငကာ မနဘကစ

(minibus) ကားမ�ားခ.င အစားထးတခပးဆတနမပးခ.စသည။ ယာဉလငး

'မာလညး ယ'ငလင'၃'အစား အစမးတရာငနင အခ.တရာင လငး'

(၂)'သာ သမတခပးဆတနမပးခ.စသည။ ယ'င'ရးစဉလမးတကကာငး

မ ဂဆးတနရာမ�ားသာတခပာငးလညး'သည။ အစမးတရာငယာဉလငး

(Figure 4) ၏ ဂဆးမာ လသာမမ နယ လသာမငသလညး

တကာငး၊ အခ.တရာငယာဉလငးသည တာငဥကU လာမမ နယ တာင

၄ '�စစဝငး။(၂၀၁၁)။ ရနကန'ရးသားသမငးထက မထသ၊ ပနးမ� းရာစာတပ၊ရနကန။

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 97

ဥကU လာဘရား မငသလညးတကာငး 'ရးစဉတခပာငးလညး

ထားသည။

စပယယာဆသည�ာ

ခမနမာနငင၏ ကနးလမးသယယပတဆာငတရးင ကလနတ'င တမာတာယာဉလငးမ�ား၊ ထတရာလလငးမ�ားနင မးရထားက အသးခပ'ကကသည။ ၁၉၁၃'နစင ရနကနလ=ကစစဓာအားတပး ကမVဏမ မမငးနင ဆငတခ'.းတဒသမ�ားသ တမာတာယာဉတခပးဆမ� စင'ခ'ငးတကကာင ထအ'�နကပင ယာဉလပသားမ�ား၏ အလပအကငမ�ား စငတပ8တပါကလာသညဟ 'နမနးရသည။၅ ထစဉက စပယယာမ�ား၏ လပငနးာဝနနင ပသက၍ ရာတ.တလလာတသာလညး 'ငမာသည အတထာကအထားတရခ'ငးမရတပ။

Spare ဟတသာ တဝါဟာရသည ၂၀၁၁ 'နစင ခမနမာစာ အ. မ ထတဝသည အဂဂလပ–ခမနမာအဘဓာနအရ (n) အရန၊ အပ (ပစXညး၊ဘး စသည)ဟ၍ တ.ာခပထားသညက တ ရရသည။ တမာတာယာဉလငးမ�ားင ဤကသ ဝနတဆာငမ� လပကငသက ယ' အ'ါင စပယယာ (spare) ဟ၍ အဂဂလပအသထကခ.င အသလယ၍ တ'8ဆတကကာငး ယဆမသည။ အတကကာငးအရငးမာ ယာဉ၏ အတနာကပငးငယာဉတမာငးမဟတသာသခ'ားစတယာကခ.စခ'ငးနင ယာဉနင ပသကတသာ အခ'ားကစXရပမ�ားငပါ ကညလပကင တပးနငခ'ငး တကကာင ခ.စနငသည။ 'ငမာသည အတထာကအထားနင သတဘာထားအခမင ရရ'ခ'ငးမရပါ။ ဤ စပယယာမ�ားက တ'အလကအခ'ားတသာအားခ.င လကမတရာငး၊ လကမစစ၊ ယာဉတနာကလက၊ ယာဉအက၊ စသညခ.င တ'8တဝ8ကကသည။ ၁၉၈၈ 'နစ မငမက

၅ ခမမန၊ တမာင၊ (ဆတလ) (၂၀၀၉)။

98 | ရဟန�ောင

လကမ စနစက က�ငသးတသာလညး တနာကပငးင ခ.သမး

'သည။

စပယယာဦးတရမာလညးးပားလာ'သည။ ထစဉက

စပယယာမ�ားသည ယ'ကသ 'ရးသညမ�ားထမ ကား'

တကာက'ရသည မဟပ။ စးနငမည 'ရးစဉ အလက

လကမခ.ငတရာငးရတသာစနစခ.စသည။ ထစဉက လကမတရာငး

ဟလညး တ'8ဆ'ကကသည။ ခမနမာဆရယလစ လမးစဉ ပါ လက

ထကင အဆပါစပယယာ/လကမတရာငးအလပကအမ�းသမးမ�ား

ပါဝငတရာကလပကင'ကကသညဟတဆတမးခမနး'တသာ သကကကး

စပယယာမ�ားထမ သရရသည။

၁၉၈၈'နစတနာကပငးင ခမနမာနငင၏ နငငတရးတခပာငးလမ�

မ�ားခ.စပား'မပး တခပာငးလလာတသာ စးပားတရးအတခ'အတနမ�ားအရ

ဧရာဝခမစဝ ကYနတပ8တဒသနင အထကခမနမာ နငငမ လအမ�ား

အခပား ရနကနမမ သတခပာငးတရဝငတရာကလာ'ကကသည။ ထတကကာင

က�ယခပန လာတသာ မမကကအတခ'အတနနင းပားလာတသာ လဦးတရ

အတပ8 မည၍ ရနကနမမ ရ တမာတာယဉလငးအတရအကမာ

လညး းကလာ'သည။

ထတကကာငယ'အ'ါင 'ရးသညငယာဉလငးတပါငး ၃၃၆

လငး'န ရလာမပး တမာတာယာဉ လပသား ဦးတရမာ ယာဉတမာငး

၅၈၆၈တယာက'န နင စပယယာဦးတရ ၇၇၄၂ဦး'န ရသညဟ 'န ရ

သညဟ မ၊ ထ၊ သ မ သရရသည။၅ သတသာ ရားဝင လငစငကင

တဆာငထားခ'ငးမရတသာ ယာဉတမာငးနငယာဉတနာကလကမ�ားလညး

ရသည။ ယ'တလလာတ.ာခပမည စပယယာမ�ားမာ အမ ၃လငး၏

လငး'မ�ားမခ.စမပး တလလာမ�စငခပစဉက စစတပါငး လဦးတရ ၇၀

'န ရမပး၊ ၂၀၁၄'နစငမ� ကားအစအတရအကတခပာငးလညးမ�နင

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 99

လငးပစတခပာငးလမ�တကကာင စပယယာဦးတရ ၄၀တက�ာ'န သာရတာသည။ ၎ငးအထင ၂၀၀၉ 'နစင လပကငတနသမ�ားမ က�နရတန'သ ၂၇တယာက'န ရမပး အသစ ဝငတရာကလာသ ၁၃ဦး'န ရပါသည။ အဆပါ စပယယာမ�ား၏ တနစဉာဝန ဝZ ရာမ�ားက သကဆငရာက[ အလကတ.ာခပသားမညခ.စသည။

စပယယာစေယာကြ�စလာြ�ငး ၂၀၀၉'နစင ခပလပ'တသာ တဆတမးခမနမ�မ�ားနင ၂၀၁၄'နစငခပလပ'တသာတဆတမးခမနမ�မ�ားအရ စပယယာအလပက တရး'�ယလပကငရခ'ငး၏ အဓကအတကကာငးခပ'�ကမာ လပငနး'ငအငးဝငတရာကရန လယကခ'ငးတကကာငခ.စတကကာငးသရရသည။ အခ'ားအခမငစရပမာ အခ'ားလပငနးမ�ားထက ဝငတငပမရရသညဟယကကညတသာတကကာငခ.စသည။ စပယယာစတရာက၏ ဝငတငရရပနင ပသက၍ သကဆငရာ က[င တဆးတနးမညခ.စပါသည။

စပယယာစတယာကခ.စလာရနအက အဓကအတခ''လအပ'�ကမာ 'န\ာကယ ကက'ငမ�ပငခ.စသည။ အခ'ားလအပ'�ကမ�ားက ကန သထားခ'ငးမရတသာတကကာင လပငနး'ငအငး ဝငတရာကရန လယကသညဟ ထငခမငယဆခ'ငးခ.စသည။ စပယယာလပလသစဦးသည နးစပရာမတဆ ယာဉလပသားမ�ား၊ အနာ (ယာဉပငရင) မ�ားမဆင တမာယာဉလငးအငးရ စပယယာမ�ားထမ အတခ''အ'�ကမ�ားက သငယကကရသည။

ထသငယမ�မ�ားသညလညးက�တသာ အ'�နကန သ'�ကမရပ အနညးဆး ငါးရကမ ဆယရကအထသာ ကကာခမငကသည။ အဓကသငကကားရသည အ'�ကမ�ားမ မမတမာတာယာဉတဘးကငစာခ.င မငမ�ားသ ဝငနငထကနငရန ယာဉတမာငးအားကညရပ၊ မမဝင

100 | ရဟန�ောင

တရာကလပကငမည 'ရးစဉအငးရ ကာမငမ�ား၏ အမညမ�ားနင ယာဉစး' သမပမ�ား၊ ဝငတင'တဝမ� ပစမ�ားနင သမ ဝငတငရရရန ယဉမပငရပမ�ားပငခ.စသည။ ထသသငကကားတနစဉအငး တအာကခမနမာနငင ကနးလမးပတဆာငတရး ည6နကကားတရးမ�ဦးစဌာန (က၊ ည၊ န)င စပယယ လငစငရရရန တလ=ာကလ6ာင၍ လငစင စာတမးပက ဝငတရာကတခ.ဆရပါသည(Figure 6)။ လငစငတအာငခမငမပးတနာက မမဝငတရာကလပကငမည

သကဆငရာ လငးအငးရ ယာဉပငရငထမ တထာက''�က ရယ၍

မ၊ ထ၊ သင လက'င (တမာတာယာဉလက'ငလငစင)က ခပလပ

ရပါသည(Figure 6) (စပယယာမ�ားအား လငစငထတပးခ'ငးနင

သကဆငတသာ ဥပတဒမ�ားနင လငစငရပသမးခ'ငးဆငရာ ဥပတဒမ�ားက

တနာကဆက ၁နင၂ငတ.ာခပထားပါသည)။ ထသခပလပရာင

အမ (၃)လငးမ စပယယာမ�ားအက လငစငတကကးနင စပယယာ

ယနတ.ာငး၂စအက ၂၀၀၀၀က�ပ ဝနးက�င'န တပးသငးရပါသည။

ဝစစစမာ ၅၆၀၀က�ပ 'န ခ.စသည။

ထသ က၊ ည၊ န လငစငနင သကဆငရာယာဉလငး၏ လက'ငရရထားပါက ထယာဉလငးငအလပလပကငနငတသာ စပယယာစ ဦးခ.စမပခ.စပါသည။ သတသာ က၊ ည၊ န နင မ၊ ထ၊ သမ သမထားတသာ စညးကမးမ�ားက လကနာခ'ငးမရပါက လအကန အသခ.င လငစငရပနားခ'ငးနင လငစငပသမးခ'ငးခ.င အတရးယ နငပါသည။ (စညးကမး'�ကမ�ားက တနာကဆက (၃) ငတ.ာခပထားပါသည)။ ထခပငယာဉပငရငမ�ားမလညး ၎ငး၏တထာက''�ကမ�ားက ရပသမးခ'ငးခ.ငလညး ယာဉလက'ငက .�ကသမးနငပါသည။

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 101

စပယယာစဦး၏ ေနစဉလပငနးာဝန�ျား

ရနကနမမ ရတမာတာယာဉလငးမ�ားစငတခပးဆ'�နမာ အတစာဆး

၅နာရ''န ငခ.စသည။ ထထကတစာတသာ အ'�န၌ တခပးဆတနတသာ

တမာတာယာဉမ�ားမာ တစ�းကက ၊ တစ�းပ ကားမ�ားသာခ.စသည။ အခ'ား

ယာဉလငမ�ားကသပင အမ ၃ ယာဉလငးမ စပယယာမ�ားသည

မနက ၅နာရ''န င စငတခပးဆရမည တမာတာယာဉလငး

အက ဂအစညရရာ တနရာသ အတနာကက�ဆး ၅နာရင

အတရာကလာရသည။ ထအ'�နမ စင၍ စပယယာစဦးသည

လပငနး'င စငဝငတရာကရပါသည။

အနာထမ ထယလာတသာ တမာတာယာဉက တနာ ကက

'ငမ�အက အတသးစားစစတဆးမ�မ�ားက စငခပလပရပါသည။ ဆ၊

တရ၊ တလ၊ ဝငဟ အကကမးခ.ငး တ'8ဆနငတသာ တမာငးနငးတခပဆမည

ယာဉ၏ စတနာ တလာငစာလအပ'�ကရမရ ထပမစစတဆးခ'ငး

(ဆ)၊ ယာဉ၏ အငဂ�င'နး အတအးတပးစနစအကလအပတသာတရ

(တရ)၊ ယာဉ၏ ာယာမ�ားအငး ရရမည တလတပါင'�နပမာဏ

(တလ)နင အငဂ�င၊ ဘရနင အခ'ားလအပတသာတနရာမ�ားအက

အငဂ�ငဝငနင စကဆအမ�းမ�းက စစတဆးခ'ငး၊ ခ.ညငးခ'ငး

ခ.စပါသည။ ထသခ.ညငးမပးတနာကင ယာဉပငရငအမ�ားစ၏

သကဆငရာ ယကကညမ�အလက တနာ အနZရာယကငးတစရနနင

အခ'ားတသာ ထ'ကပ�ကစးမ�မ�ား မခ.စတစရန စပယပနး၊ တရ6ပနး၊

တငပနးမ�ား ဝယယ'�ဆခ'ငး၊ အတမ6းငထနးညခ'ငးကလညး

ခပလပရပါသည။ ထသလပတဆာငမပးပါက မမယာဉအလညက�စနစ

ခ.င စငထက'ာကကပါတာသည။

ယာဉထက'ာ'�နမ စင၍ စပယယာစဦး၏ ာဝနမ�ားမာ

မမ တခပးဆမည 'ရးစဉအက 'ရးသည တ'8ယခ'ငး၊ 'ရးသညမ�ား

102 | ရဟန�ောင

အားတနရာ'�တပးခ'ငး၊ ယာဉစး'တကာက'ခ'ငး၊ မငမ�ားင မမတမာတာယာဉဝငတရာကစဉင တဘးအနZရာယကငးတစရန ဒရငဘာအား ကညတပးခ'ငး၊ မမလကပါသည တမာတာယာဉ ဝငတင ပမရရနငတစရနအက အခ'ားယာဉနင အမပငတမာငးနငရန နးအားတပးခ'ငး၊ မမ ဂရငးသ တရာကတသာ အ'�န၌ ဂမ ာဝနရသ အ'�နမး (မ.ထ.သမ 'န အပထားတသာ ယာဉအလညက� ထကရနငရန စစဉရသ)ထ တနာကကကမ တမာတာယာဉ ခပနလည ထကရရန အက အတကကာငးကကားစာရငးသငးခ'ငးနင ယာဉလငးတခပးဆရာမ ရရလာတသာ ယာဉစး'တငမ�ားက စာရငးမ သမးဆညရခ'ငးခ.စပါသည။

တမာတာယာဉစစသညဂရငးမစငထက'ာ'�နဂဆးသ တရာကရသညက စခ'မးဟတ'8ပါသည။ ထဂဆးမ မလဂရငသ ခပနလညတရာကရလ=ငခ'မးဟတ'8မပးထနစခ'မးတပါငးကစတ'ါကဟ သမသည။ ထကသအတ'ါကအတရအက စတနက အနညးဆးရစကကမမ အမ�ားဆ ဆယနစကကမအထတခပးဆကကပါသည။ ညတနပငးအ'�နသ တရာက၍ တနာကဆးအတ'ါကတခပးဆမပး'�နသည 'နစ နာရနင ရစနာရ'န ရတနမပခ.စပါသည။ ထအ'�န၌ဂရငးသ ခပနတရာကမပးတနာကအ'�နမးထ အတကကာငးကကားရခ'ငး၊ ကကးကကပတရးမး(မ.ထ.သမ ယာဉလငး စမအပ'�ပရန 'န အပထားသ၊ ဂမးဟလညး တ'8) ထသ ယာဉလငး ဆ'အက မ.ထ.သသ တပးအပရမည ဂတကကး (လငးဆ') ကတပးရခ'ငး၊ စတနကန ရရလာတသာ တငတကကးမ�ားက စစညး စာရငးလပ၍ အနာထငအပနခ'ငး၊ မမ ရရမည လပ'က ထယခ'ငး၊ ယာဉကတဆးတကကာသန စငတပးရခ'ငးနင တနာကတန ယာဉလငးတခပးဆရနအက တလာငစာ ခ.ညငရခ'ငးခ.စသည။ ထကစXမ�ားအားလး ခပလပမပး'�နင စပယယာစဦး၏ စတနာ

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 103

လပငနးမ�ား အမပးသမပခ.စ၍ အတစာဆး ည၉နာရနင ၉နာရ''န ရတနမညခ.စပါသည။ ထတကကာငစပယယာစတယာက၏ အလပ'�နသည နနက ၅နာရမစ၍ ညတန၉နာရ'င အဆးသမပး စရကအလပ'�န စစတပါငး ၁၆နာရ'န ရပါသည။

စပယယာအမ�ားစသည အနးပညာကတခမာကမ�နမပါးကကတသာလညး ၎ငးင အလပ'င၌ အာရစကနငမ�နင တမာတာယာဉလငးအငး 'ရးစဉတခပးဆမ�ဆငရာ အ'�ကအလကမ�ားက အတသးစ အာရစကနငမ�မ�ားရသညက တလလာမ�မ�ားအရ တ ရရပါသည။ စပယယာ ပညာတရး အတခ'အတနနင ပသက၍လညး တအာကင ဆကလကတ.ာခပထားပါသည။

ဝငေင!ရ#ပနင& ေ�ာောယာဉလငးအ!ငး ဝငေင!�!'ေဝပ

စပယယာ စဦး၏ ဝငတင (လပ') ရရမ�က တလလာနငရန အက တမာတာယာဉလငးအင ဝငတင'တဝသည ပစမ�ားက သရရနလအပသည။ ရနကနမမင တခပးဆလ=က ရတသာ တမာတာယာဉလငးမ�ားင အဓကက�ငသးတသာ စနစမာ ၃မ�းရတကကာငး သရသည။ ၎ငးမာအငားစနစ၊ ရရငးစနစနင က�နရငးစနစ ခ.စသည။

အငားစနစသည တမာတာယာဉပငရငမ သမထားတသာ န�နးထားခ.င လပကငလတသာ စပယယာ (သ) ဒရငဘာအား အငား'�ထားတပးထားတသာ စနစခ.စသည။ ဤစနစငယာဉလငးအလကသကမထားတသာ န�နးထားမ�ားမညကကတပ။ ထခပငတမာတာယာဉကက'ငမ�သညလညး ငားရမးမ� န�နးထားမ�ားက သမရာင အတရးပါတသာ အ'�ကစ'�ကခ.စသည။ စငတလလာမ�ခပ'တသာ ၂၀၀၉'နစင ဟငးလအမ�းအစား တမာတာယာဉစစးအက စရကပ�မးမ=ဝငတငရရမ�သည က�ပငါးတသာငးနင တခ'ာကတသာငး

104 | ရဟန�ောင

ဝနးက�င'န ခ.စမပး၊ ငားရမး'န�နထားမာ စရကအက က�ပနစ

တသာငးနင သးတသာငဝနက�င'န ရမပး စလခ'ငးရငးရသည စနစ

ခ.စသည။ ဤစနစခ.င လပကငရာင စပယယာမ�ားထက ဒရငဘာ

မ�ားက ပမငားရမးလပကငကကတကကာငးသရသည။ တနစဉရရတသာ ဝင

တငအငးမ အတသးစား ခပငစငစရ ၊ တလာငစာ.း၊ ဂတကကးနင

စပယယာ(သ) ဒရငဘာ၏ လပအား'က ငားရမးတခပးဆသမ ကက'

ရသည။

ရရငးစနစမာ စတနာ တမာတာယာဉတခပးဆရာမ ရရလာတသာ

ဝငတငမ ရာ'ငးန�နးအလက ယာဉလပသားမ�ားခ.စတသာ စပယယာနင

ဒရငဘာ၏ လပအား'မ�ားက တပးတခ'ခ'ငးခ.စသည။ က�နရငးစနစ

မာမ ၎ငးတမာတာယာဉ၏ စတနာ ကနကကစရအား ရရတသာ

ဝငတငမ ထန�မပး က�နရတသာ တငအတပ8၌ ရာ'ငန�နးအလက လပ

အား'ရရခ'ငးပငခ.စသည။ မညသညစနစက က�ငသးသညခ.စတစ

စပယယာစဦး၏ လပအား'သမ'�ကမာ ၁၀ရာ'ငန�နး'န ခ.စ

မပး အသးခပတသာ စနစတပ8ငမည၍ ဝငတငရရမ�ကခပားတကကာငး

တလလာသရရပါသည။

အမ ၃ ယာဉလငးင စပယယာမ�ားမ အငားစနစခ.င လပ

ကငသ မရတကကာငး သရရသည။ ၂၀၀၉'နစင ယာဉလငးအငး

စစတပါငး ဟငးလတမာတာယာဉစးတရ အစး ၆၀'န ရတသာလညး

ကားငါးစး'န သာ အငားစနစခ.င လပကငတနတကကာငး သရရသည။

၂၀၁၄'နစငမ ယာဉလငးအငး မနဘကစ ၂၈စး'န ရမပး အငား

စနစခ.င လပတဆာငတသာ ကားစစးမ မရတပ။ အမ ၃ ယာဉလငး

အငး အဓက အသးခပတသာ ပစမ ၂၀၀၉'နစ မငမက က�နရငး

စနစခ.စမပး၊ တနာကပငးင ရရငးစနစက တခပာငးလ အသးခပ'တသာ

လညး ယ'အ'ါ က�နရငးနစက ခပနလညအသးခပတနကကမပးခ.စသည။

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 105

106 | ရဟန�ောင

ဤစနစမ�ားက က�ငသးရာင မ ထ သစသညခ.င အပ'�ပမ� အ. မ�ားမ သမတပးထားခ'ငးမဟပ လငးအငးရ ယာဉပငရငမ�ားမ ခ.စတပ8တနတသာ တလာငစာတစ�းကကအတခ'အတနနင န1ငးယဉကာအသးခပခ'ငးခ.စသည။

ဤယာဉလငးအငးရ စပယယာ၏ ဝငတငက တလလာရာ၌ ၂၀၀၉'နစင စတနလ=င အတ'ါကတရ ၁၀တ'ါကမ ၁၂တ'ါကအထတခပးဆရတသာ ယာဉမ�ားအက စစးပ�မးမ=ဝငတငမာ က�ပတခ'ာကတသာငး ဝနက�ငခ.စမပး စပယယာစဦး၏ ဝငတငမာ က�ပ ၆တထာငဝနက�ငးခ.စသည။ ယ'အ'�နင မနဘကစစစသည စတနလ=င အတ'ါကတရ အမ�ားဆး ၈တ'ါကအထတခပးဆကကမပး၊ ကား၏အရယအစားပမကကးမာလာတသာတကကာင 'ရးသညအတရအက ပမမ�ားခပားစာငတဆာငနငခ'ငးနင ကားအစးတရတလ=ာနညးလာခ'ငးတကကာင စစ၏ စတနဝငတငမာ က�ယစသနးဝနက�ငအထခ.စလာ'တသာလညး က�နရငးစနစကက�ငသးတသာတကကာင တလာငစာဆအကကန ကကစရနင အခ'ားစရမ�ားန�မပးတနာကက�နတငမာက�ပတခ'ာကတသာငး ဝနက�ငသာခ.စမပး စပယယာစဦး၏ ဝငတငမာ က�ပ၆၀၀၀ ဝနးက�ငခ.ငသာ ၅နစအငး ညမမတနတကကာငး တ ရရသည။ မမ၏ လငးဆတနစဉအ'�နအငး ပ�ကခ'ငး၊ ထ'ကမခ'ငးနင ာယာတပါကခ'ငး စသညခ.စ၍ လငးမထကနငခ'ငး၊ အတ'ါကတရ တလ=ာနညးခ'ငးခ.စပါက ဝငတငတလ�ာနညးခ'ငး၊ ထတနအက ဝငတင မရရခ'ငးခ.ငလညး ရငဆငရသည။

စပယယာအလပမာ အလပ'�နကကာရညခ'ငး၊ တနပမးရာ မတရာငလပကငရခ'ငးတကကာင စပလ=င ငါးရက'န သာ အမ�ားဆး လပနငတကကာငး သရသည။ ထတကကာင အလပလပရက အမ�ားဆး ၂၂ရကရမပး စရကပ�မးမ= ဝငတငခ.ငက'�ကကကညပါက လ=င စ

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 107

သနးသးတသာငးနစတထာင'န သာ အမ�ားဆးရနငတကကာငး သရသည။

ထခပငစရကစဦးခ'ငးဝငတငအတနခ.င က�ပ၆တထာငမာ အခ'ားတသာ

လပငနးမ�ားခ.င န1ငးယဉတသာ မ�ားသညဟ ယဆနငတသာလညး

ရညးလ=ားတသာ အလပ'�နနင ကဆကကညပါက စနာရအက

၃၇၅က�ပသာရရတကကာငး သရရသည။

စပယယာမ�ား ဝငတငရရမ�နင ပသက၍ တမာတာယာဉလငး

တလာကအင တနာကတခပာငတခပာဆတသာ စကားမ�ားလညးရမပး “စ

ပယယာလရး အစ'း”နင “အနာဂ�ငတထာက၊ဒရငဘာဗကတမာက၊

စပယယာ ကတဆာက” စသညခ.စသည။ စပယယာမ�ားသည

ရရတသာ ဝငတငမ�ားအတပ8မ 'းဝကကသည သတဘာရသညဟ ဆ

လခ'ငးခ.စသည။ သတသာလညး ကယ လကတအတခ'အတနင

တမာတာယာဉလငးအငးရတသာ သမ�ားအားလမာ ယာဉလငး

တကကာငး'၏ ဝငတငက လယကစာက'�ကနငတသာ အတခ'အတန

င လယကတသာ အတခ'အတနမဟတပ၊ ထခပင ယ'အ'ါ၌ အနာမ�ား၏

လယမ�ားမာ တမာတာကားတပ8င ပါရကကမပး လငလ'�စာရငက

တကာကယတလရကကမပခ.စသည။ ထခပငနစရညလမ�ား စပယယာလပ

လာသမ�ားနင တမးခမနမ�မ�ားအရနင တလလာတ ရ'�ကမ�ားအရ ဆငး

ရမတမ�မ လတခမာကတသာ အတခ'အတနသ တရာကရသားတသာ အတရ

အကမာ အလနနညးပါသညက သရရသည။ အမ�ားစမာ ခ'ား

အလပသတခပာငးတရ6သားခ'ငးနင ထ'ကဒဏရာရရမ�တကကာင အလပမ

အနားယလကရသမ�ာကသာ တ ရ'မပး၊ စပယယာဘဝမ အနာခ.စ

လာသ အမ ၃ ယာဉလငးင စဦးမ မရတကကာငး သရရသည။

စပယယာမ�ား၏ က�နမာတရးတစာငတရာကမ�နင ထ'ကဒဏရာ

ရရမ�အက မ ထ သနင သကဆငရာ ယာဉလငးမ�ားင အာမ'

ထားရမ�နင က�တသာ အစအစဉမဝါဒမ�ား မရတကကာငးတ ရရသည။

108 | ရဟန�ောင

အလပသမားဝနကကးဌာနမ လမ.လးတရးအက အ.ဝငနငမပး လစဉဝငတင တကာက'သည အစအစဉ ရတသာလညး အစဉအမမ တဆာငရကတနခ'ငး မဟပ 'ါရမသာ ခ.စသည။ စပယယာ အမ�ားစမာ လမ�.လတရးသ အ.ဝငထားခ'ငးမရပ အ'�မာ ထသ အ. ဝငနငတကကာငးက သရမ�ပငမရတပ။

စပယယာ(၏ လ�*ဘဝ

အမ(၃)ယာဉလငးအငးရစပယယာမ�ား၏လမ�တရးဆငရာ အတခ'အတနမ�ားက သရနငရန ၂၀၀၉'နစနင ဆကလက၍ ၂၀၁၄'နစ င တလလာမ�မ�ား ခပလပ'ရာင စပယယာလပငနးက ဝငတရာက လပကင သမ�ားင ရနကနမမင အတခ''� တနထင သဦးတရမာ ၃၀ ရာ'ငန�နး'န ရမပး အခ'ာတဒသမ�ားမ တခပာငးတရ6 ဝငတရာကလာသဦးတရမာ ၇၀ ရာ'ငန�နး'န ရတကကာငး သရရသည။ နယမ ဝငတရာကလာသမ�ားအတနခ.င ဤလပငနးက ပမတရး'�ယရခ'ငးအတကကာငးမ အထကင တ.ာခပသကသလပငနး'ငဝငတရာကရနလယကခ'ငးခ.စသည။ ထခပင အခ'ားတသာ အရငးအနးမလပ ရနကနမမင ဝငတရာကလပကငနငတသာအခ'ားတသာ အလပမ�ားခ.စသည။ စာပထး၊ ကနစညအငအ'�နင အခ'ားက�ပနးလပငနးမ�ားနင န1ငးယဉပါက ဝငတငပမရရသညဟ ထငခမငမ�တကကာငခ.စသည။

ဤလငးအငးရ စပယယာမ�ား၏ ပညာကတရာကမ�န�နးက နစကကမတလလာစစမးတကာကယမ�အရ စစတပါငး ၉၀တယာကင အတခ''ပညာအထကနးအဆငက ကတရာက'.းသ ၂၀ရာ'ငန�နးရမပး၊ ကU သလ ကတရာက.းသ ၃.၇ ရာ'ငန�နး (၃ဦး) ရကာ၊ ၆၀ ရာ'ငန�နးတက�ာမာ အလယနးနင မလနးငသာကတရာက.းသမ�ားခ.စသညကတရသည။ က�န ၁၅ရာ'ငန�နးတက�ာမာ အစးရတက�ာငး ကတရာက.းခ'ငးမရတပ။

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 109

စပယယာမ�ား၏ထကဝကတက�ာ'န မာ အမတထာငရကကမပး၊ သားသမးမ�ား၏ ပညာတရးအကနငမသာစစရအက ထအမတထာငရ သမ�ားထမ ၄၀ ရာ'ငန�နးတသာ သမ�ား၏ အမတထာင.ကမ�ားမ အလပလပကငရမပးဝငတငထပမရာတ.ရသည။ သားသမးမ�ား၏ ပညာတရးငလညး အမတထာငရသမသားစမ�ားထမ ကU သလအဆငထ တရာကတအာင တက�ာငးထားနင'သ မရတသးတပ။ ထခပင ကယပင အမခ.င တနထငနငသ ၅ဦး'န သာ တ ရရသည။ မသားစရတသာ သမ�ားကအမငားတနခ'ငးခ.ငလညတကာငး နယမတခပာငးတရ6 လာသမ�ားနင လလမ�ားမာမ� ဘနးကကးတက�ာငးငတနထငခ'ငး၊ အတဆာငမ�ားင တနထငခ'ငးနင အနာ၏ အမင လညတကာငး၊ မမ အလပ လပရာ တမာတာယာဉင လညတကာငးတနထငကကသညက တ ရရပါသည။

သတသာ စပယယာမ�ား၊ ဒရငဘာမ�ားနင အနာမ�ားအပါအဝင ယာဉလပသားမ�ား စစညး၍ နစစဉ ရဟနး' ရငခပတပးခ'ငး၊ ဝါငးကာလ လခပညတနမ�ားင ဘရာ.းမ�ားက အ'မပတဆာငတပခ'ငး အစရတသာ ဘာသာတရးဆငရာ အလ�အနးမ�ားနင သကကဂနအငး စဒသာ တကYးတမးခ'ငးကသတသာ လမ�တရးဆငရာအလ�အနးမ�ား ကလညး တဆာငရကကကပါသည။ ထခပင စပယယာမ�ားနင ဒရငဘာမ�ားင ရတသာ အခ'ား အတထာကအကခပ တဆာငရက'�က စရပမာ တဘာဒါတကကးတပးခ'င ဟတ'8တသာ နာမက�နးတသာ အလပ မရတသာ ဘဝ ယာဉလပသားအား စတပါငးတထာကပခ'ငးခ.စသည။ ထသ တထာကပရာင မမကယပငတငထမ ၂၀၀က�ပ ၅၀၀က�ပအစရသခ.င တပးကမးတထာကပခ'ငးခ.င ထသ၏တနာ အမစရကခ.ညငးတပးကကသည။ သတသာ ထ ပကဆထမ အရက တသာကခ'ငး၊ တလာငးကစားခ'ငးမ�ားခပလပသညဆပါက ထသတထာကပခ'ငးမခပတာတပ။

110 | ရဟန�ောင

စပယယာမ�ား၏ အနာဂ ဘဝရညမနး'�ကမ�ားအား တမးခမနးရာ

အသကအရယ ကကးရငသမ�ားမာ အလပ'�နရညကကာတသာ ဤအလပမ

တခပာငးတရ6 လတသာလညးခ'ားအလပမ�ားသဝငတရာကရန'က'ခ'ငး၊

လအပတသာ ပညာရပဆငရာနင အရငးအနး မရခ'ငးတကကာင တခပာငး

တရ6 ရန 'က'တကကာငး သရရသည။ လငယအ'� မာ ဤယာဉလငး၌ပင

ဒရငဘာ ခ.စလာခ'ငး၊ အခ'ား ယာဉလငးမ�ားသ တခပာငးတရ6၍ လပ

ကငခ'ငး၊ အငားယဉတမာငး ဘဝသ ကးတခပာငး သားခ'ငး ခ.စမပး

အမ�ားစမာမ� ဤ အလပမ စန 'ာလကကမပး 'ငမာတသာ ရညမန'�က

ထားရရန 'က'တသာ အတခ'အတန ခ.စသညက သရရသည။

လပငနး�!ငအ!ငး� ြပဿနာ�ျား

စပယယာစဦး၏ တနစဉကကတတနရတသာ ခပဿနာမ�ားမာ ၎ငး၏

အဓကဝငတငရာတ.ရာ နညးလမးစ'ခ.စတသာ တမာတာယာဉ၏

ကက'ငမ�ဆငရာ ခပဿနာ၊ တနစဉဆကဆကကတတနရတသာ 'ရးသည

မ�ားနင ခ.စပားတသာ ခပဿနာမ�ားနင ယာဉစညးကမးဆငရာ ခပဿ

နာပငခ.စသည။

ဤတမာတာယာဉလငးမ ရရတသာ ဝငတငမ�ားက'တဝရာင ရာ

'ငန�နးအားခ.င အမ�ားဆးရရတသာ တမာတာယာဉပငရင စဦး'�ငး

စအတပ8ငမညလ=က တမာတာယာဉကက'ငတရးနင ပသက၍

ကခပား ခ'ားနားကကသည။ တလလာမ� အငး သရ'ရတသာ အ'�က

အလကမ�ားအရ ဤယာဉလငးအငး တမာတာယာဉခပခပင ထနး

သမးမ�၌ စနစက�တသာ အတခ'အတနစရပမရတကကာငး တ ရရသည။

က ည န မ ထခပနထားတသာ သကဆငရာလငးအငးရ တမာတာ

ယာဉ စစး၏ ကက'ငတရး ဆငရာ စန�နးမ�ားမာ ယာဉပငရင၊ ယာဉ

စညးကမးထနးသမးသအရာရ (ယာဉထနးရ)နင တမာတာယာဉလငး

အငးရ ကကးကကပသမ�ား (သကဆငရာယာဉလငးအလက မ.ထ.သမ

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 111

ကကးကကပတရးမးမ�ား) ကကားင အ'�ငး'�ငးနားလညမ� အရသာ

တဆာငရကတနကကာငးသရရသည။ ဤအတခ'အတနင ဒရငဘာနင

စပယယာမ�ားမာ သကဆငရာ တမာတာယာဉအက အနာမ�ားအား

အကကတပး တခပာဆခ'ငးထက ပ၍ တဆာငရက'ငမရတပ။ 'Yငး'�က

အတနခ.င အနားမ ယကကညစာလ6အပထားတသာ ဒရငဘာနင စပယယာ

အ'� ရတသာလညး ၎ငး၏တဆာငရကနငမ� အတနအထားမာ အကန

အသမ�ားနငသာ ခ.စတကကာငး သရရသည။ တမာတာယာဉကက'ငမ�

အတခ'အတန မခပညစမ�တကကာင တနစဉလငးမဆနငခ'ငး၊ လငးဆတနစဉ

ယာဉ '� ယငးခ'ငးတကကာင လငးအတ'ါကအတရအက မခပညပါက

ယာဉလပသားမ�ား၏ တနစဉစးပားတရးအတပ8 ထ'ကမ�မ�ားရတကကာငး

သရရပါသည။ ထအခပင အတရးအကကးဆး ကစXစရပအတနခ.င

ယာဉ'�ယငးမ�တကကာင ခ.စပားတသာ မတာဆ မ�မ�ားသည ယာဉ

လပသားမ�ားသာမက ယာဉတပ8ရ'ရးသညမ�ားက အသကအနZရာယ

ထ'ကနငခ'ငးပငခ.စပါသည။

ရနကနမမအငး တနစဉခ.စပားတနတသာ ယာဉမတာဆမ�မ�ား

င 'ရးသညင တမာတာယာဉမ�ားတကကာင ခ.စပားတသာ ယာဉ

မတာဆမ�မ�ားမာ ရာ'ငန�နး စ'အတနခ.င ရတနသည။ ယာဉ

ကမ� ခ.စစဉမ�ားင အဓက ာဝနရသမ�ား ယာဉတမာငးခ.စတသာ

လညး မ ထ သမ ခပ`ာနးထားတသာ ဥပတဒမ�ားအရ စပယယာမ�ားင

လညး ာဝနရတကကာငး သရရသည။ (တနာကဆက ၃)။

ရနကနငးတဒသကကးငခ.စပားတသာ တမာတာယာဉ မတာ

ဆမ�ခ.စစဉမ�ားအငးမ လအလကနင နစအလက က�စာငခပ

နငရန ယာဉထနးရပ. မးရး ထမတာငး''တသာလညး အ'�က

အလကမ�ားမာ အ'�နမရရနင'ခ'ငးမရတပ။

112 | ရဟန�ောင

ဒယခပဿနာမာ 'ရးသညမ�ားနင ခ.စပားတလရတသာ ခပဿနာမ�ားပငခ.စသည၊ ဤခပဿနာ၏ အရငးအခမစမာ စပယယာ၏ လမ�ဘဝအတခ'အတန၊ 'ရးသညမ�ား၏ လအပ'�ကမ�ားနင ယာဉစညးကမးနင ယာဉလငးဆငရာ စညးကမးမ�ား အားနညး'�ကတကကာငခ.စတကကာငး တလလာမ�မ�ားအရ သရရသည။ ဤအပငးက တ.ာခပရာင စပယယာမ�ား၏ လမ� ဘဝအတခ'အတနနင ပသက၍ အထကင ငခပ'မပး ခ.စပါသည။ က�နအ'�ကမ�ားအနကမ စ'�ကခ.စတသာ 'ရးသညမ�ားဘကမ လအပ'�ကနငပသက၍ 'ခ'ားတလလာရာင တမာတာယာဉတပ8၌ တနရာယစးနငးခ'ငးနင ပသက၍ ခ.စပားတသာခပဿနာမ�ားနင ယာဉစး' တကာက'ခ'ငးနင ပသကတသာ ခပဿနာပငခ.စပါသည။ ထသ 'ရးသညမ�ားနင ခပဿနာမ�ားခ.စတပ8လာပါက စပယယာမ�ား.ကမ ခပနမ�မ�ားနင ပသက၍လညး အဆင မတခပမ�မ�ားခ.စတပ8ရခ'ငးခ.စသည။

'ရးသညမ�ားသည တမာတာယာဉတပ8င တနရာယ စးနငးရာ၌ ဝငတပါက၌ ပ၍ စးနငးခ'ငးနင အငးဘကင တနရာလမ�ားရပါက အငးသ တခပာငးတရ6 စနငးရန ဝနတလးတသာတကကာင ခ.စသည။ ဥပမာအားခ.ငတ.ာခပရလ=င အမ(၃)ယာဉလငးအငးရ တမာတာယာဉမ�ားမာ ဟငးလကားအမ�းအစားခ.စမပး တဘးနစ.ကင လ(၆)တယာက'န ထငစးနငတသာ'နး၂'ပါရမပး၊ အလယလမးတကကာငးင ထင' အတသးစားခ.င လတလးဦး(သ)ငါးဦးအထထငစးနငသည။ရးက ရးဆငးနင 'ရးသားလားမ� မ�ားခပားတသာ အ'�နမ�ားင စပယယာမ�ားမာ 'ရးအတဝးသ သားရမည 'ရးသညမ�ားအား အငး ဘကသ ဝငတရာကစးနငးရန တခပာကကားတသာလညး 'ရးသညမ�ားမာ ပမလယကစာဝငထကနငသည တမာတာယာဉ၏ အဝငအဝက ပ,၍စနငးခ'ငးတကကာငခ.စသည။ 'ရးသညမ�ားဘကမလညးထသ စးနင

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 113

ရသည အတကကာငးခပ'�ကမ�ားလညးရပါသည။ အဓကအတကကာငးမာ 'ရးစဉအငး တမာတာယာဉမ�ားမပငဆငတမာငးနင၍ ဝငတငရာတ.ရာင မငမ�ား၌'ရးသညမ�ားအား အကအဆငး အလ=ငအခမန တဆာငရက'ငးတသာတကကာငအငး၌ ဝငမစးလခ'ငးခ.စသည။

ယာဉစး' တကာက'ရာင ခ.စပားတသာ ခပဿနာမ�ားမာ တငအတကက ခပနအမးမ�နင အဓက သကဆငလ=ကရသည။ စပယယာမ�ားမလညး ခပနအမးတငက က�က� ခပနလညး တပးအပခ'ငး မခပမ�မ�ား ရသလ ၂၀၀၉'နစနင ၂၀၁၀'နစ ဝနးက�ငရ ခမနမာနငင၏ တငစကU ဆငရာအတခ'အတနမာလညးလနစာနမက�လ=ကရသည။ ထကာလင တငစကU မ�ားအငး၌ အတကကရားပါခ'ငးနင လနစာ တဟာငးနမး ခ'ငးကအတကကာငးခပ၍ မကကာ'ဏခပဿနာခ.စပားကကခ'ငးခ.စသည။

ထသ ခ.စပား ပါက စပယယာမ�ားသညလညး ခပဿနာက ရငဆင တခ.ရငးင ကကမးမးစာတခပာဆမ�တကကာင လအမ�ား၏ မငခငငမ�က'ရသည အတနအထားသ ပမတရာကရလာ'သည။ ယာဉစး' ဆငရာခပဿနာက တခ.ရငး နငရနအက ၂၀၁၁-၂၀၁၂ 'နစမ�ားင iPay

card စနစတ'8 ကခ.င ယာဉစ' တပးတခ'းခ'ငး စနစ က အ'� တသာ ယာဉလငးမ�ားင စမးသပ အသး ခပ'တသာလညး တအာငခမငမ� ရရခ'ငး မရ'တကကာငး တလလာ တစာငကကညမ�မ�ားအရ သရသည။

ဤခပဿနာ၏ အရငးအခမစမာ ယာဉလငးမ�ား၌ စညးကမးလကနာမ� အားနညးခ'ငးတကကာငသာခ.စမပး စညးကမး ထနးသမးသမ�ားမာစပယယာမ�ားနင လာဘတပးလာဘယမ�မ�ားရတနမပး ကကပမရန ပ�ကကကမ�မ�ား ရတနသညက တရသည။ ဒယ ခပဿနာမာ ယာဉစး'တကာက'ခ'ငးဆငရာ ခပဿနာခ.စမပး တငအတကက ခပန မအမးခ'ငးနင ယာဉစး' ပမတာင'ခ'ငးတကကာငခ.စ၍ ဤခပဿနာ၏ ရငးခမစမာလညး စညကမးပငးဆငရာ အားနညး'�ကမ�ားတကကာငသာ ခ.စသည။

114 | ရဟန�ောင

အထကပါ ခပဿနာမ�ားက တခ.ရငးနငမ�ရတစရန သကဆငရာ အစးရ

ဌာနအလက ငနးနငတသာလည ခပဿနာမ�ားမာ တလ=ာသား

ခ'ငးမရတကကာငး သရရသည။

ယခပဿနာခ.စတသာ သကဆငရာ ယာဉလငးအလက စညး

ကမးမ�ားနင ယာဉစညးကမးဆငရာ ခပဿနာမ�ား ခ.စမပး ဤအပငး

ငလညအားနညး'�ကမ�ားရတကကာငးသရရသည။ ယတနလကရ က�င

သးတနတသာ တမာတာယာဉ လပသားမ�ားနင ပသကတသာ ဥပတဒ

မ�ားမာ ၁၉၆၄'နစ တမာတာယာဉ အကဥပတဒနင ၁၉၈၉ တမာတာ

ယာဉနညးဥပတဒမ�ားတပ8င အတခ'' တရးဆထားခ'ငး ခ.စမပး၊ ယတန

တ'ကာလနင တလ=ာညတသာ စညးကမးမ�ားက ခပခပငတရး ဆရန လ

အပလ�ကရသည။ (တနာကဆက ၁၊ ၂၊ ၃ကကညရန)။၆ လအပတသာ

စညးကမးမ�ား ထခပနမ�အပငးနင ထခပနထားတသာ စညးကမး

မ�ားက မလကနာပါက အတရးယမ� အပငးငလညး လအပ'�က

မ�ားရတနမပး ပညာတပးမ�မ�ားလညး နညးပါးလ=ကရတသးသည။ ဤ

အ'�ကမ�ားမာ အဓက တလလာလတသာ ဘာသာရပပငးဆငရာနင

ကကညမ� မရခ'ငးတကကာင အတသးစအ'�ကမ�ားက '�နလပထား

'ပါသည။

လပငနး�!င အ!ငး� လ�*ေရးဆငရာ ြပဿနာ�ျား

အမ (၃) ယာဉလငး အငးရ စပယယာမ�ားသည အခ'ားတသာ

တမာတာယာဉလငးမ�ားအငးရ စပယယာမ�ားကသ ပင ၎ငး၏

လမ�တရးဆငရာ ခပဿနာမ�ားခ.င ကကတတနရလ=ကရပါသည။ ထ

ခပဿနာရပမ�ားက တလလာရာင၎ငး၏စတနာအ'�နအမ�ား

၆ ဥပတဒသတသစဦး(၂၀၁၃)။

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 115

စမာ လပငနး'ငအငးနင လပငနးပဝငးက�င၌သာ ကနလနကက

ရပါသည။ စပယယာစဦး၏ တနစဉလပငနးမ�ားနင ပသက၍

အထကင ငခပ'မပးခ.စပါသည။ ဆကစပကစXစရပခ.စတသာ

လပငနး'င အတခ'အတနအားတလလာ'ရာင အတခ'အတနမာ ဆးရား

လတကကာငးက တလလာတ ရ'ပါသည။

တမာတာယာဉလငးမ�ား၏ လပငနး'ငတနရာမာ အဓကအားခ.င

သကဆငရာ ယာဉလငးမ�ား၏ ဂရငးနင ဂဆးမငမ�ားခ.စ

ပါသည။ အမ (၃) ယာဉလငး၏ လငး'မ�ား၏ ဂရငး ဂဆး

တနရာမ�ား၌ လပငနး'င အတခ'အတနမာ အလနဆးရားလတကကာင တလ

လာမ�မ�ားအရ သရရပါသည။ အဆးဆး အ'�ကမာ တမာတာယာဉ

လပသားမ�ားအက အညစအတကကးစန ရန သးသန တနရာမ�ားမရပ၊

ဂပဝနးက�ငရတနရာမ�ား၊ လd ကရညဆငမ�ားနင ာယာဆငမ�ား

အစရသညကသာ အားထားအသးခပကကရပါသည။ မမတမာတာ

ယာဉလငးထကရန တစာငဆငးတနရစဉအငး၌အနားယရန သးသန

တနရာမရပ အဆငတခပသလ သစပငရပမ�ားနင တမာတာကားမ�ားတပ8

ငသာ တနထငရတကကာငးသရရပါသည။ ထသ အတခ'အတနမာ အမ

(၃) ယာဉလငးငသာမက အခ'ားတသာ ယာဉလငးအမ�ားငလညး

ထပနးပါခ.စတကကာင တလလာမ�မ�ားအရ သရရသည။

တနစဉအလပ'�နကကာရညခ'ငးသညလညး ခပဿနာစရပခ.စမပး

စပယယာအမ�ားစမာ မသားစနင အတနရ'�နနညးပါးလတကကာငးသ

ရရပါသည။ အတခ''လနးစားမ�ားခ.စခ'ငးနင ရနကနမမဆငတခ'.း

တဒသမ�ားင တနထငကကရသအမ�ားစခ.စခ'ငးတကကာင လပငနး'ငမ

အမခပနတရာက'�နသည တယဘယ�အားခ.င ည၁၀နာရတက�ာ ၁၁နာရ

'န ခ.စမပး၊ နနက ၅နာရအမ လပငနး'င ဝငရနအက နနက ၄နာရ

ဝနးက�ငင အမမ စငထက'ာရပါသည။ ထကတသာ အတခ'အတန

116 | ရဟန�ောင

မ�ားင စပယယာ၏ လမ�ဘဝ အငးသ ဝငတရာကလာသည

ခပဿနာ နစရပမာ အရကတသာကခ'ငးခ.စသည။ ထအ'�ကမ�ားနင

ပသက၍ဆနးစစကကညရာင အဓကအ'�ကမာအခ'ားတသာအတခ''

လပသားမ�ားကသပင တနပ၊ မးရာထင အလပ'�န ကကာရညစာ လပ

ကငရခ'ငးတကကာင အပငပနးဒဏ'နငရနဟတသာအတကကာငးခပ'�က

ခ.င အရကတသာကခ'ငးမာ ဓတလစရကစ' အခ.စသတရာကရလာ

ပါသည။

ယာဉလပသားမ�ားသည အလပ'ငအင အရက အလနအကY

တသာကသးခ'ငးတကကာင ယာဉစညးကမး '�းတ.ာကမ�မ�ားနင ယာဉ

ကမ�မ�ား ခ.စတပ8လာပါသည။ ခပငးထနတသာ ယာဉကမ� ခ.စစဉ

မ�ားတကကာင တထာငဒဏက�'ရခ'ငးနင အသကတသဆးသည အထပင

ခ.စတပ8'ပါသည။ တနာကဆကခပဿနာရပမ�ားအတနခ.င ယာဉလပ

သားမ�ား၏ စာရZ ပငးဆငရာ နမက�မ�မ�ားခ.စတပ8လာမပး ယာဉစညး

ကမးဥပတဒမ�ားတပ8င မထမခမငခပခ'ငး၊ နစလးထ၊ '�ထနင တဘာလး

ပ တလာငးကစားမ�မ�ား ခပလပခ'ငးနင ယာဉလငးဆရာမ ရရလာတသာ

ဝငတငမ�ား အတပ8င အနညးအက�ဉး 'းယခ'ငး အထခ.စပားလာ

ရပါတာသည။

နဂးနင& သးသပ�ျက

ဤတလလာမ�၌ အဓက တလလာ'တသာ အမ (၃) စပယယာမ�ား၏

လပငနး'ငဆငရာ အတခ'အတနမ�ားနငလမ�ဘဝဆငရာအတခ'အတနမ�ား

က ငခပ'ပါသည။ ထအ'�ကမ�ားအတပ8င သးသပ'�ကမ�ားအရ

စပယယာမ�ား၏ အလပ'�နရညကကာလနးခ'ငး၊ လပငနး'ငသာယာမ�

မရခ'ငး၊ စဦးခ'ငး ဝငတငအတပ8 လအလက က'�ကကကညပါက

လစာ ၁၃၂၀၀၀က�ပသာရရမပး(အတမရကနတဒ8လာ ၁၄၀)'န သာရမပး

ဝငတင နမက�လနးခ'ငး၊ ပညာကတခမာကမ�န�နး နမက�ခ'ငးသည

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 117

၎ငး၏ လမ�ဘဝ အတခ'အတနမ�ားက ခပ`ာနလ=က ရတကကာငး သရပါသည။ ထအခပင ယာဉလပသားမ�ားအက လမ�.လတရးနင ပသကတသာ တဆာငရက'�ကမ�ားမာလညး လနစာ အားနညးလ�ကရသညက တ ရရပါသည။ ထအ'�ကမ�ားတကကာင'ရးသညမ�ားနင တန စဉခပဿနာရငဆငရခ'ငး၊ ယာဉစညးကမးဥပတဒမ�ားက တ.ာက.�ကလာခ'ငး၊ အရကတသစာအလနအကY တသာကသးခ'ငးတကကာင ယာဉမတာဆမ�မ�ား ခ.စတပ8ခ'ငးခ.ငရငဆငလာရပါသည။ ထအ'�ကမ�ားက တက�ာလ6ားနငရနနင ၎ငး၏ ဘဝက ခမငငနငရနအက ညမငမတသာ လ'ရရနငရန၊ လပငနး'ငအငး ယာဉစညးကမးနင သကဆငတသာ မမးမသငနးမ�ား ပမ.ငလစတပးနငရနနင သန ရငး၍ပမသကတသာငသကသာရတသာလပငနး'ငခ.စလာတစရနမညသမညပတဆာငရကရမညက သရနငရနအကယာဉလပသားမ�ား၏လမ�ဘဝအတခ'အတနက ပမသရနငရနလအပမပး က�ယခပန တသာသတသနလပငနမ�ားက ဆကလကတဆာငရကသငပါသည။

118 | ရဟန�ောင

ေနာကဆက!' (၁)

၁၉၈၉'နစ တမာတာယာဉ နညးဥပတဒမ�ားခပညတထာငစ ခမနမာနငငတာအစးရပတဆာငဆကသယတရးဝနကကးဌာန

အမနတကကာခငာစာအမ ၁/၈၉တမာတာယာဉနညးဥပတဒမ�ား

၁၃၅၁'နစ၊ နတာလဆနး ၂ရက၁၉၈၉'နစ၊ နဝငဘာလ ၂၉ရက

အ'နး (၄)တမာတာယာဉတမာငးသမ�ား၊ အခ'ားစကပယာဉတမာငးသမ�ားနင လမတရာငး/ စပယယာမ�ားအား လငစငထတပးခ'ငး

၆၃။ လကမတရာငး သမဟ စပယယာလငစင ရယလသသည အသက ၁၈နစ ခပညမပးတသာ ခပညတထာငစ ခမနမာနငငသား သမဟ ဧညနငငသားခပ'ငရသခ.စရမည။ သမထားတသာ က�နးမာတရး အဆငအနးနင ညညရမညအခပင ဗဟမပငအ.က သမသည စစတဆးမ�မ�ားကပါ တအာငခမငရမည။

၆၄။ 'ရးသညင အငား ဘကစကားနင လကပါတသာ လကမတရာငးတသာလညးတကာငး၊ အငား ကနငယာဉနင လကပါလာတသာ စပယယာသညလညးတကာငး ာဝနထမးတဆာငတန'�နင ၎ငး၏ အရညအ'�ငးပ�ကယငးတစတသာ တအာကပါအ'�ကမ�ားက တရာငက�ဉရမည။ -

(က) တသရညတသရကတသာကစားခ'ငး၊ မးယစထထငးတစသည တဆးဝါးမ�ား သးစခ'ငး၊

(') ရငးပ�စာ ဆကဆခ'ငး၊ ဆတရးငးထာခ'ငး၊ တစာကားခ'ငး(ဂ) အခ'ားအငား ဘစကားင 'ရးသညငခ'ငး သမဟ အခ'ား

ကနငယာဉင ကနစညငခ'ငးက ားခမစခ'ငး သမဟ ားခမစရန ကကးစားခ'ငး၊

(ဃ) ဘစကားစး'ရးသညမ�ား သမဟ အခ'ား'ရးသညမ�ား အတနာငအယကခ.စတစရန စမင ခငငတစရန ခပမခ'ငး၊

(င) သမထားတသာ ယာဉစ' သမဟ ကနင'ထက တငပမတာငး

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 119

'ခ'ငး၊ ယာဉစး'အက လကမတပးရန ပ�ကကကခ'ငး၊(စ) 'ရးသညငယာဉင ယာဉ၏ တဘးငတသာလညးတကာငး၊ တနာက

ကယငတသာလညးတကာငး 'ရးသညမ�ား တလာငး'စးမ�က မားခမစခ'ငး၊(ဆ) ယာဉတပ8မပစXညးမ�ား တအာကသ မက�တစရနလညးတကာငး၊ ယာဉတပ8ရ

အရာဝf မ�ား အခပငသ စနးထကခ'ငး မရတစရနလညတကာငး ကကငတဆာငရကမ� မရခ'ငး၊

(ဇ) မမလကပါသညယာဉင 'ရးသညမ�ား က�န'တသာ ပစXညးမ�ားက တရလ=င ခပညသရစ'နး သမဟ သကဆငရာသ လ6အပရန ပ�ကကကခ'ငး၊

(ဈ) ကးစကတသာ တရာဂါသညမအပ .�ားနာတနသ သမဟ ထ'ကဒဏရာရရသအား တမာတာယာဉင 'ရးသညအခ.စ လက'ရန ခငငးဆခ'ငး၊

(ည) ဝစားဆငယငမ� မခပညစခ'ငး၊ မသန ရငးခ'ငး၊ မတသသခ'ငး။

၆၅။ “င”ယာဉတမာငးလငစငရရထားသသည လအမပလ=င လကမတရာငး

သမဟ စပယယာာဝနကလညး ထမးတဆာငနငသည။

ေနာကဆက!' (၂)၁၉၈၉'နစ တမာတာယာဉ နညးဥပတဒမ�ား

ခပညတထာငစ ခမနမာနငငတာအစးရပတဆာငဆကသယတရးဝနကကးဌာန

အမနတကကာခငာစာအမ ၁/၈၉တမာတာယာဉနညးဥပတဒမ�ား

၁၃၅၁'နစ၊ နတာလဆနး ၂ရကအ'နး (၄)

တမာတာယာဉတမာငးသမ�ား၊ အခ'ားစပယာဉတမာငးသမ�ားနငလမတရာငး/ စပယယာမ�ားအား လငစငထတပးခ'ငး

၇၄။ (က) ဤအ'နးအရ ယာဉတမာငးလငစင ရရထားသ သမဟ လကမတရာငး/စပယယာလငစင ရရထားသသည တအာကပါ အရညအ'�ငး ပ�ကယငးမ� စ''နင မငစနးတနသညဟ ယကကညလ=င ဗဟမပငအ.သည ၎ငး၏လငစငက တလးနစကာလ အပငးအခ'ားအထ ရပသမးနငသည။

(၁) တရာဂါ သမဟ မသနစမးမ�စ''တကကာင တမာတာယာဉတမာငးရနမသငတလ=ာသ၊

(၂) နညးဥပတဒ (၇၇)ပါ မမးအရ ခပစမ� မကကာ'ဏ က�းလနကသ၊

120 | ရဟန�ောင

(၃) တသရညတသရက အလနအကကး အမမတစ တသာကစားမးယစသ သမဟ မယစတဆးဝါး အမမသးစသ၊

(၄) ခပညသရပ. အတရးယပငတသာ ခပစမ�စ''က�းလနရာင ပါဝငသည တမာတာယာဉက အသးခပလ=ကရသ သမဟ အသးခပ'သ၊

(၅) တမာတာယာဉက အရမးကာတရာ တမာငးနငသ သမဟ တဘးအနZရာယ ခ.စတအာငတမာငးနငသ၊

(၆) ဥပတဒပဒမ(၃)နင ဥပတဒပဒမ(၁၂)၏ ခပ`ာနး'�ကမ�ားက ဆန က�ငသ။(၇) ဥပတဒအရခ.စတသာ ခပစမ�အက ရားရးက ယာဉတမာငးလငစင

ရပသမးရန စရငခ'ငး'ရသ၊(၈) ခပညသစဦးစတယာကငားရမးလ=င လတလာကတသာ အတကကာငး

ဆရာ မရဘ ယာဉငားရမးရနခငငးဆတသာ အငားယာဉတမာငးသ၊(၉) နညးဥပတဒ(၆၄)၏ ခပ`ာနး'�ကမ�ားစ''က ဆန က�ငခပတသာ

လကမတရာငး သမဟ စပယယာ။(') နညးဥပတဒ'(က)အရ ရပသမးခ'ငး'ရတသာ လငစငက မပင

အ.က သမးယထားရမည။ ၎ငးလငစငအစား ယာယ'ငခပလကမ ထမတပးရ။(ဂ) ရပသမး'ရသညလငစငအက ရပသမး'ရသည ကာလခပညတခမာက

လ=င မပငအ.သည ၎ငးလငစငရရသအား သမထားသည ယာဉစစတဆးခ'ငး တအာငခမငမသာ လငစငခပနတပးရမည၊ ဗဟမပငအ.ကသမသည စစတဆး'က တပးတဆာငရမည။

တနာကဆက (၃)

ရနကနငးတဒသကကး တမာတာယာဉလပငနးတပါငးစထနးသမးတရးတကာမမ '�မထားတသာခပစမ�နင ခပစဒဏ၁၃၈'�ကမ စပယယာ (တရာငး) မ�ားအက '�မထားတသာ အ'�ကမ�ားက တကာကန�တ.ာခပ'�က

စဉ ခပစမ� အမ� းအစား သမခပစဒဏ၄၄ ယာဉကမ�ခ.စလ=င တမာငးတခပးခ'ငး ထပယ၄၅ ယာဉကမ�ခ.စမပး ယာဉတမာငးနင ယာဉတနာကလက

ထကတခပးခ'ငး "

၄၆ 'ရးသညအား ကယထလကတရာကတစာကားမ� "၄၇ ယာဉကမ�ခ.စလ=ငသကဆငရာသ အတကကာငး မကကားခ'ငး "၄၈ ယာဉကမ�ခ.စလ=င ဒဏရာရသမ�ားအား မကညခ'ငး "၄၉ ရားမဝငတသာ လငစငအား အသးခပခ'ငး "

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 121

၅၀ စပယယာအရကတသာကခ'ငး၊ မးယစတဆးဝါး သးစခ'ငး "၅၁ မတ'�မင ဆကဆခ'ငး ၁လပ၊ဆဆ

တစာကားပါက ထပယရန

၅၂ ယာဉတမာငး ယာဉတနာကလကအ'�ငး'�ငး 'ကရန ခ.စပားခ'ငး(က)ရးရးစကားမ�ား ဆဆခ'ငး(')ကယထလကတရာက က�းလနရနခ.စခ'ငး၁ လမ ၃လပထပယ၊ ဥပတဒအရ အတရးယ

၅၄ 'ရးစဉ ဆစပငးတခပးဆခ'ငး ဒဏတင ၅၀၀၀၀ (သ) ၃လပ

၅၅ မမလငစငအား အခ'ားသ အသးခပခ'ငး/ လ6တခပာငးတပးခ'ငး (တဘာဒါငခ'ငး)

၃ လပ

၅၆ 'ရးသညတမက�န'တသာ ပစXညးမ�ားအား သကဆငရာသ မအပနခ'ငး

"

၅၉ သကဆငရာယာဉလငး လပကင'င အပါ/ပ�ကစး/ ရကလနမ�။

၁ လပ

၆၀ ယာဉထနးရ .မးဆး '�လနရကလန "၆၂ ာဝနရသမ လငစငစစတဆးရန တာငးသညအ'ါ

ထမတပးခ'ငး "

၆၃ 'ရးသညမ�ား အတနာငအယကခ.စခ'ငး စမင ခငငခ'ငး "၆၄ ကနပစXညးငခ'ငး ('ရးသညင) "၆၆ ရစiာနမ�ားအား 'ရးသညနင တရာတနာ၍

ယာဉတပ8ငငတဆာငခ'ငး "

၆၇ ယာဉတပ8င မးတလာငတပါကကသည ပစXညးမ�ားငတဆာငခ'ငး

"

၆၈ ယာဉစ'ပတာငးခ'ငး ဒဏတင ၃၀၀၀၀နင ၁လပ

၇၁ ယာဉ၏ကကမး'ငး၊ တဘးကာ၊ အမးမ�ား တဘးကငးမ� မရခ'ငး ဒဏတင၅၀၀၀၇၂ ယာဉ၏'ါး 'င'န မ� လခ'မ�မရခ'ငး "၇၃ ယာဉ၏တလကားမ�ားနင တခ'နငး' 'င'န စာ မပဆငခ'ငး "၈၂ 'ရးစဉမမး တဝဘလမရမ�၊ တမက�နမ� ဒဏတင ၁၀၀၀၀၉၄ ယာဉတပ8င တဆးလပတသာကခ'ငး၊ ကမးစားခ'ငး "

122 | ရဟန�ောင

၉၅ ယာဉ၏ အမးတပ8င 'ရးသည စးနငးသညက

မားခမစခ'ငး

"

၉၆ ယာဉတမာငး/စပယယာ မခပညစ မသန မရငး ဝဆငခ'ငး "

၉၇ ယာဉတနာကလက လငစငမပါ၊ မရ၊ သကမးလနခ'ငး "

၉၈ 'ရးသည ဆင/ဆ'�မ� "

၉၉ ယာဉတပ8င ညစတထးနတစာတသာ ပစXညးမ�ား

ငတဆာငခ'ငး

"

၁၀၀ ယာဉတဘး'ါး .ငတမာငးမ� "

၁၀၄ အငားယာဉ၏ ခပငပနတဘးမ�ားင ကနပစXညး '�ဆ

ငတဆာငခ'ငး

"

၁၀၈ လပင ၅ ဦးအထ ၁ဦးလ=င ၃၀၀၀

၁၀၉ လပင ၆ ဦးနင အထက ၁၀ဦးအထ ၁ဦးလ=င ၅၀၀၀

၁၁၀ လပင ၁၀ဦးအထက ယာဉလငးတခပးဆ

'င ၇ ရကပ

၁၁၂ လငစငပ�ကစး၍ မZ တလ=ာကရန ပ�ကကကခ'ငး ဒဏတင ၅၀၀၀

၁၁၃ ယာဉတဘးတနာကင 'ရးသည စးနငးသညက မား

ခမစခ'ငး

"

၁၁၄ 'ငမခပတသာ တနရာင ယာဉတပ8 အအဆငး မခပတစရ "

၁၁၅ စတပါသသအား ယာဉတပ8င ငတဆာငခ'ငး "

၁၁၆ ယာဉမရပမ 'ရးသညမ�ား မဆငးတစရ "

၁၁၇ ယာဉတပ8င အမ1ကပးမပါ "

၁၁၉ ယာဉအငးအခပငပဆငရမည စာမးမ�ား မခပညစခ'ငး "

တမာတာယာဉလငး စပယယာမ�ား | 123

ကျ�းကးစာရငး၂၀၁၀ 'နစင ရနကနငးတဒသကကး၌ တမာတာယာဉမတာဆမ� ခ.စစဉ

၁၆၇၈မ�ခ.စပား'တကကာငးက ပထမအကကမ အမ� းသားလ6တာ ဒယ

အကကမ ပမနအစညးအတဝး ၂၉.၉.၂၀၁၁'နစင အမ� းသားလ6တာ

ကယစားလယ ဦးဝငးတနာင၏ တမးခမနး'�ကအား ဗလမ း'�ပတက�ာဇခမင

(ခပညထတရးဝနကကးဌာန၊ ဒယဝနကကး)၏ တခ.ကကား'�က http://www.

omimyanmar.org/omi/question/view/538c0dcbad17d79f088b 4567ခမမန၊ တမာင (ဆတလ)။ ၂၀၀၉။ “ရနကနမမ ကကးရ သမငးထက 'ရးသည

ပတဆာငတရးယာဉမ�ား”။ ရနကန'ရးသားဂ�ာနယ၊ အ ၂၊ အမ ၁၂၊

(ဒဇငဘာလ ၂၀၀၉)၊ စာ ၂၀။

ဥပတဒသတသ။ ၂၀၁၃။ တမာတာယာဉ ဥပတဒ၊ နညးဥပတဒမ�ားနင လမး

ည6နမ�ား။ ရနကန၊ ရ�ငးယာဉစာတပ။

'�စစဝငး။ ၂၀၁၁။ ရနကန'ရးသားသမငးထက မထသ၊ ရနကန၊ ပနးမ� းရာ

စာတပ။

Plattner, Stuart. (1989). Marxism: Economic Anthropology. Stanford, CA:Stanford University Press.

Ritchie, Jane and Jane Lewis. (2003). Qualitative Research Practice. London:Sage Publications.