D. D.

THEORIA CYPRIANI DE EPISCOPATU

DISSERTATIO THEOLOGICA.

CUJUS PARTUM TERTIAM

EX SPECIAL! SACR.E REGIME MAJESTATIS GRATIA

ET

' CONS. MAX. VEN. FACULT. T1IEOL. UPS.

P. P.

MAG. PETKUM liUllllV. fjfJNI>B01f&THEOL. CAND. A SAORIS

ET

CAROLIIS FKITH. EA71\DBOUG .

OSTKOCOTIII

IN AUDIT. GUSTAV. DIE XIV DEC. MDCCCL

II. P. M. S.

PHl'l ■ I ■■ I ■ ■!■■■■ ■! !■!■ ■ I II .1 MHH I III II ■■ I ir !!■■■,■ I ■ I IBIWIIMBIW Ill—Mt

ÜPSALI/EWAHLSTRÖM A C.

COLLE<JA S C HOL iE

HÖGLÄRDE

„EKR MAG. PER LESDBORG

Min högtvärderade Kusin

egnas dessa blad

med varmas-te tacksamhet

af

C. F. L.

17

dicio judicare. Hoc est in Deum non credere, hoc est re¬hellem adversus Christum et adversus evangelium ejus exi-

* stere, ut -r- tu existimes, sacerdotes Dei sine conscientia ejusin ecelesia ordinari? Nam credere, quod indigni et incestisint, qui ordinantur, quid aliud est, quam credere, quod nona Deo, nee per Deum sacerdotes ejus in ecelesia constituan-tur? -r- Quis hic est superbiae tumor, quae arrogantia animi,quae mentis inflatio, ad cognitionem suam praepositos et sa¬cerdotes vocari! — Quamobrem, fräter, si majestatem Dei,qui sacerdotes ordinat, cogitaveris, si Christum, qui arbitrioet nutu ac praesentia sua et praepositos ipsos et ecclesiam cumpraepositis gubernat, aliquando respexeris, si de innocentiasacerdotum non hurnano odio, sed divino judicio credideris,si temeritatis et superbiae atque insolentiae tuae agere vel seropoenitentiam coeperis, si Deo et Christo ejus — plenissimesatisfeceris; communicationis tuae poterimus habere rationem,manente tarnen apud nos divinae censurae respectu et metu,ut prius Dominum meum eonsulam, an tibi pacem dari, ette ad communicationem ecclesiae suae admitti sua ostentione et

admonitione permittat. Memini enim, quid jam mihi sit o-stensum, immo quid sit servo obsequenti et timentr de do-minica et divina auetoritate praeeeptum, qui inter cetera, quaeostendere et relevare dignatus est,, et hoc pddidit: itaque quiChristo non credit sacerdotem facienti, et postea credere in-eipiet sacerdotem vindicantP 3).

Cypriano igitur episcopus videtur sacrosanctus, et cujusagendi rationem a Domino ipso solo, non ab hominibus, fassk judicari, unde forsitan colligere velis, persvasum sibi ha¬bere eundem, quovis episcopo, sive bono illo sive malo,

•) Ep. LXIX.3,

18

ontenta sit ecclesia oportere, et episcopum igitur inviöla-bilern esse. A t vero quod ad hane rera attinet, vide, ne inerrorem quendam inducare. Quemadraodum enim Cyprianus— qua de re jam antea raenlionem fecimus — ecclesiae con-

eedit, ut in episcopis eligendis ejus, quem sit electura, moresa c vitam respiciat, sie eidem coneedit, quin étiam lioc ei of-rficium vult injunctum, ut cum a munere sno removeat, quiill o ipso munere se indignum praebuerit, pessimi fuerit exem-

pli, detriraentum quoddam ecclesiae importaverit. Apparetigitur, Cyprianum, quod ad sententiam de dignilate attinetepiscopali, sibi ipsi minus constantem fuisse, quod quidemex variis lantumraodo, in quibus versabatur, vilas conditioni-bus repeti licet. Jus illud, de quo supra diximus, ecclesiaeeoncedere Cyprianura, ut ostendamus, verba haee afferre vo-

lumus, quae sunt ducta ex epistola quadain, ad duas in Hi-spania ecciesias scripta, quarum episcopi, Basilides et Mar-tialis, quia libellatici, quos dicunt, essent, munere episco¬pali indigni habiti, loco suo moti erant. Qui quum apudSteplianum, episcopum Romanum, injuriam sibi illatam praese tulissent, bic, ut in munera sua restiluerentur, postulavit.Cyprianus autem longe aliter judicans, ecciesias illas admo-net, ne episcopos illos in rnunera sua restituant. ^'Qnöditem in INumeris", inquit, "manifestari invenimus, quandoCliore et Bathan et Abiron contra Aaron sacerdotem sacri-ficandi sibi licentiam vindicaverunt. Illic quoque per Moy-sen praecepit Dominus, ut ab eis populus separetur, ne fa-cinorosis conjunctus eodem facinore et ipse perstringatur:separamini, inquit, a tabernaculis liominum is torumc durissi-morum, et nolite längere ea, quae ad eos pertinent, ne si-mul pereatis in peccato eorum. Propter quod plebs obse-quens praeceptis dominicis, et Deum metuens, a peccatorepraeposito separere se debet, nec se ad sacrilegi sacerdotis

10

sacrificia miscere, quando ipsa maxime habeat potestatem veleligendi dignos sacerdotes, vel indignos recusandi" 4).

Ex quibus omnibus dietis apparef, Cyprianum episco-patum talem esse censere, per quem eeclesiis munus Christiregium et sacerdotale continuetur. Christum quidem ecclesiasregere ac gubernare, sed tarnen per episcopos, qui ob eamipsam caussam Christi bis in terris judices vicarii appellandisint. Homines a Christo cum Deo patre in gratiam esse re-eonciliatos, hujus vero reconciliationis quasi pignus, SpiritumSanctum, per quem revera bomo reconciliationis fiat parti-ceps, ab episcopo aliis quasi per manus tradi. Quod si con-sideramus, opere Christi redemptorio munus ejusdem pro-pbeticum comprehendi, et jam Ignatium et Irenaeum episco¬pos tales esse putasse, quibus verbum Divinum, a Christoapostolisque ejus praedicatum, conservandum traditum esset,suspicari nobis licet, Cyprianum etiam episcopos tales essejudicasse, a quibus vera illa et sincera doctrina Christianaper manus traderetur. Contendit quidem, catholicam illameommunionem ecclesiasticam jam index ab initio in possessione-veritatis Divinae mansisse, episcopisque illius sinceritati et in-tegritati esse consulendum. Neque tamen putat, hujus veri-tatis traditionem et quasi custodia«! singulari et praicipuoquodam modo episcopatui annexam esse. Neque ad dogmaquoddam comprobandum umquam episcopi cujusdam, sed Scri-pturae tantum Sacrae sententiaui affert. Cujus rei caussa ineo esse videtur, quod Chrislianorum inter se dissentientiumdiscessiones, quae illo tempore in Occidente occurrebant, mi¬nus in eo sitae erant, quod doctrinae catholicae discrepabant.Quo accedebat, ut natura et indoles animi non tam tbeore-tica quam practica ei esset.

C Ej). LXVIIt.

20

Ut inter se ecclesias, sie episcopos, ecclcsiarum quasipatronos, in unum coalescendos, censet Cyprianus. Omnesenira episcopos ut unum episcopum esse, qui in multos quasiscindatur. Itaque Cyprianus: "Quam unitatem firmiter ie-ncre et vindicare debemus, maxime episcopi, qui in ecclesiapraesidemus, ut episcopatum quoque ipsum unum atque inde-visum probemus. Épiscopatus unus est, cujus a singulis insolidum pars tenetur" 5). "Épiscopatus unus episcoporummultorum concordi numerositate diffusus"G). Quoniam igituromnibus episcopis unum et idein munus sit administrandum,quo in munere ad unum omnes a Deo essent constituti, in¬ter eos nihil prorsus interesse. Quare eosdem minime de-cere, alii alium se praeponere, neque alium de alio male ju-dicare. Quas quidem sententias Cyprianus cum saepe alias,tum in concilio, cui praefuit, ob baptismum, quem dicunthaereticum, Carthagine babito, pronunciavit. "Superest", in-quit, "ut de hac ipsa re, quid singuli sentiamus, profera-mus, neminem judicantes, aut a jure communionis aliquem,si diversum senserit, amoventes. Neque enim quisquam no-strum episcopum se esse episCöporum constituit, aut lyran-nico terrore ad obsequeödi necessitatem collegas suos adigit,quando habeat omnis episcopus pro licentia libertatis et po-testatis suae arbitrium proprium, tanquam judicari ab alionon possit, cum nec ipse possit alterum judicare. Sed ex-

spectemus universi judicium Domini nostri Jesu Christi, qüiunus et solus habet potestatem et praeponendi nos in eccle-siae suae gubernatione, et de actu nostro judicandi"7). Quoquidem sensu quantum moveretur Cyprianus, mox apparuit.

s) De unit. eecl.•) Ep. LI I.Allocut. in coneil. Cartbag.

21

Q iium enim Stephanus, Hoinanus episcopus, ceteris episcopisse praeponere vellet, arrogaritiae ejus quam maxime obstitit.

Cyprianus igitlif, quum ünum atque indivisiLilem epi-»eopatum piitaret, facile adduci potuit, ut in eodem organonquoddam unitatis écclesiästicae situm esse crederet, praesertimquum unitatem ecclesiaé suae cuique episcopo tuendam cen-seret. Episcopatum enim quasi vinculum quoddam esse, quodomnes aniplecteretür et omnia singula membra cum toto cor¬pore intima quadam conjunctione conneeteret. Quisquis igi-tiir se ab tmo episcopo sejunxisset, eundem se ab omnibussejünxisse et ab omni Cbristianae ecclesiae communione semetipsum eXclusisse, et "inde — schismata et haereses obortaesunt et oriüntur, dum episcopus, qui unus est, et ecclesiaepfaeesl, superba quorundam praesumtione contemnitur" 8).

Quum igitur in aperto esse xideretur, ecclesiae uniuseu-jusquc unitatis quasi effigiem répraesentare episcopum, tumin disceptätionem vocari potuit, episcoporum unitas ubi ef->fingeretur. Cujus quidem quaestionis caussam et materiampraebebat ipsa temporum ratio. Quam enim in animis suispositam percepere unitatem, eam Specie et quasi forma qua¬dam externa expressam voluerunt. Ipsa vcrba Christi ad talequoddam centrum unitatis spectare videbantur. Quam in sen-tentiam accipiebantur verba illa Salvatoris ad Petrum, qui-bus buic ille principatum quendam inter apostolos tribuissecensebatur. Quamobrem Cyprianus etiam: "Loquitur", in-quit, "Dominus ad Petrum: ego tibi dico, inquit, quia tues Petrus, et super istam petram aedificabo eeclesiam mearn,et portae inferorum non vincent eam. Et tibi dabo clavesregni coelorum, et quae ligaveris super terram, erunt ligata

s) Ep LXIX.

22

et in coelis, et quaecunque solveris super terram, erunt so-luta et in eoelis. [Et iterum eidem post resurrectionem suamdicit: pasce oves meas. Super unum aedifieat ecclesiam suam,et illi pascendas mandat oves suas.] Et quamvis apostolisomnihus parem potestatem tribuat et dicat: sicut misit nie

pater, et ego mitlo vos; accipite Spiritum Sanctum; si cuiremiseritis peccata, remittentur illi, si cui tenueritis, tene-buntur: tarnen ut unitatem manifestaret [unam cathedram con-

stituit, et] unitatis ejuscjem briginem ab uno ineipientem suaauctoritate disposuit. Hoc erant utique et ccteri apostoli,quod fuit Petrus, pari consortio praediti et honoris et pote-statis, sed exordium ab unitate proficiscitur [et primatus Pe-tro datur, ut una Christi ecclesia et cathedra una monstre¬tur. Et pastores sunt omnes, et grex unus ostenditur, quiab apostolis omnibus unanimi consensione paseitur] ut ec¬clesia una monstretur. — Hane ecclesiae unitatem qui nontenet, tenere se fidem credit? Qui ecclesiae renititur et re-sistit [qui cathedram Petri, super quem fundata est ecclesia,deserit] in ecclesia se esse confidit?" 9)

Quem principatum igitur Dominus ipse Petro dederit,eundem putat Cyprianus omnibus iis tributum esse, qui inli¬neri ejus apostolico successerint. Talern vero successoremneminem esse, nisi episcopum Romanum. Quod igitur adPetrum pertineat, idem ad quemeumque Romanum episcopumpertinere. Itaque sedem Romae episcopalem apellat Cypria¬nus "Petri cathedram, ecclesiam principalem, unde unitas sa-cerdotalis exorta sit"10)^ Romanam autem ecclesiam "eccle¬siae catholicae radicem et matricem" *).

9) De unit. Verba, quae uncis sunt inclusa, in antiquissimis Msc.non occurunt et a Catholicis interposila sunt habenda.

,0) Ep. LV. >) Ep. XLV.

25

Quum igitur Romana ecclesia a Cypriano tanti aestimare-tur, omni ope annitebatur, ut. cum ecclesia illa ejusque epi-scopo intima societate conjungeretur. Eandem ob caussamconsiliis inde petitis lubenlissime utebatur, et cum episcopoRomano per literas crebrius colloquebatur. Attamen se li¬berum suique juris haud immemor, imperium ullum in seRomano episcopo numquam concessit. Contra ea arrogantigeejus quam maxime obslitit, juraque episcoporum aequalia es¬se, summopere contendit. Quod quidem tum imprimis ap-paruit, cum de baptismo haereticorum cum Stepbano episcopodisceptavit. Qui quum baptismum illum probaret, suamquesententiam universae ecclesiae quasi inculcare studeret, impri¬mis ei restitit Cyprianus. Neque, cum Stepbanus, ut supramemoravimus, ecclesiis Hispanis praecepisset, ut Basilidemet Martialem episcopos in munera sua restituerent, ei con¬cessit, ut decretum suum exsequeretur. Quam enim caussamrespiciens, liberiorem ad Hispanos epistolam conscripsit, inqua baec verba occurrunt: "nec rescindere ordinationem (Sa-bini), jure perfectam, potest, quod Basilides post criminasua detecta et conscientiam etiam propria confessione nuda-tam, Romarn pergens, Stepbanum collegam nostrum, longepositum et gestae rei ac veritatis ignarum, fefellit, ut ex-ambiret reponi se injuste in episcopatum, de quo fuerat juredepositus. — Etsi aliqui de eollegis nostris exsliterint" (11t Ste-phanus) "fratres dilectissimi, qui deificam disciplinam negli-gendam putant, et cum Basilide et Martiale temere communi-cant, conturbare fidem nostram res ista non debet" cet.2):Itaque Cyprianus tantum abest, ut Romano episcopo infalli-bilitatem quandam adscribat., ut vix ei principatum ullum ce-terorum epscoporum tribuat. Attamen etiam bac in re minus

2) Ep, LXVIJÜL.

24

sibi ipsi constare videtur. Ut iu episcopis eun* laicis eom-parandis, sie hac in re factum est, ut juris omnibus aequandicooscientia impediretur, quominus sententiam suam de epi-scoporum dignitate cpustanter convenienterque servaret. Quam-obrem eliam Romanum episcopum putabat non tam organonunitatis episcopalis, quam quasi effigiem quandam, qua b%cunitas rcpra?sentaretur.

Hae sententiffi Cypriani de vi et natura episcopatus a do-gmate illo, qtiod postea catbolica ecclesia probavit, longequidem distant. Cujus rei si quaesiveris caussam, in eo sitamesse putes, quod setatis, qua vixit, indoles erat alia, et quodillo tempore evangelium Christi tantum valebat, ut omni arro-gantiae imperandique cupiditati sacerdotum officeret. Attamenbaudquaquam negaverim, Cyprianum prima quasi fundamentajecisse, in quibus postea Hierarchien illa, quam vocant, mo-les exstruebatur.

C,o r rigenda:Pag. G lin. 28 lege: Christianuni.Pag. IS lin. 29 loge: comprohandam.