PAULUS EPISCOPUSSERVUS SERVORUM DEI

UNA CUM SACROSANCTI CONCILIIPATRIBUS

AD PERPETUAM REI MEMORIAM.

CONSTITUTIO DOGMATICA DE ECCLESIA

LUMEN GENTIUM

LUMEN GENTIUM

CAPUT I - DE ECCLESIAE MYSTERIO.

1. Lumen gentium cum sit Christus, haecSacrosancta Synodus, in Spiritu Sanctocongregata, omnes homines claritate Eius, superfaciem Ecclesiae resplendente, illuminarevehementer exoptat, omni creaturae Evangeliumannuntiando (cf. Mc 16, 15). Cum autem Ecclesiasit in Christo veluti sacramentum seu signum etinstrumentum intimae cum Deo unionis totiusquegeneris humani unitatis, naturam missionemquesuam universalem, praecedentium Conciliorumargumento instans, pressius fidelibus suis etmundo universo declarare intendit. Condicioneshuius temporis huic Ecclesiae officio urgentioremvim addunt, ut nempe homines cuncti, variishodie vinculis socialibus, technicis, culturalibusarctius coniuncti, plenam etiam unitatem inChristo consequantur.

2. Aeternus Pater, liberrimo et arcanosapientiae ac bonitatis suae consilio, mundumuniversum creavit, homines ad participandamvitam divinam elevare decrevit, eosque lapsos inAdamo non dereliquit, semper eis auxilia adsalutem praebens, intuitu Christi, Redemptoris,"qui est imago Dei invisibilis, primogenitus omniscreaturae" (Col 1, 15). Omnes autem electos Paterante saecula "praescivit et praedestinavitconformes fieri imaginis Filii sui, ut sit ipse

2

primogenitus in multis fratribus" (Rom 8, 29).Credentes autem in Christum convocare statuit insancta Ecclesia, quae iam ab origine mundipraefigurata, in historia populi Israel ac foedereantiquo mirabiliter praeparata1, in novissimistemporibus constituta, effuso Spiritu estmanifestata, et in fine saeculorum glorioseconsummabitur. Tunc autem, sicut apud sanctosPatres legitur, omnes iusti inde ab Adam, "abAbel iusto usque ad ultimum electum"2 inEcclesia universali apud Patrem congregabuntur.

3. Venit igitur Filius, missus a Patre, qui nosin Eo ante mundi constitutionem elegit ac inadoptionem filiorum praedestinavit, quia in Eoomnia instaurare sibi complacuit (cf. Eph 1, 4-5et 10). Christus ideo, ut voluntatem Patrisimpleret, regnum caelorum in terris inauguravitnobisque Eius mysterium revelavit, atqueoboedientia sua redemptionem effecit. Ecclesia,seu regnum Christi iam praesens in mysterio, exvirtute Dei in mundo visibiliter crescit. Quodexordium et incrementum significantur sanguineet aqua ex aperto latere Iesu crucifixi exeuntibus(cf. Io 19, 34), ac praenuntiantur verbis Dominide morte sua in cruce : "Et ego, si exaltatus fuero

1 Cf. S. CYPRIANUS, Epist. 64, 4: PL 3, 1017; CSEL (Hartel), III B, p.720. S. HILARIUS PICT., In Mt 23,6: PL 9, 1047. S. AUGUSTINUS,passim. S. CYRILLUS ALEX., Glaph. in Gen. 2,10: PG 69, 110 A.2 S. GREGORIUS M., Hom. in Evang. 19, 1: PL 76, 1154B. Cf. S.AUGUSTINUS, Serm. 341, 9, 11: PL 39, 1499 s. S. Io. DAMASCENUS,Adv. Iconocl. 11: PG 96, 1357.

3

a terra, omnes traham ad meipsum" (Io 12, 32gr.). Quoties sacrificium crucis, quo "Paschanostrum immolatus est Christus" (1Cor 5, 7), inaltari celebratur, opus nostrae redemptionisexercetur. Simul sacramento panis eucharisticirepraesentatur et efficitur unitas fidelium, quiunum corpus in Christo constituunt (cf. 1Cor 10,17). Omnes homines ad hanc vocantur unionemcum Christo, qui est lux mundi, a quoprocedimus, per quem vivimus, ad quemtendimus.

4. Opere autem consummato, quod PaterFilio commisit in terra faciendum (cf. Io 17, 4),missus est Spiritus Sanctus die Pentecostes, utEcclesiam iugiter sanctificaret, atque ita credentesper Christum in uno Spiritu accessum haberentad Patrem (cf. Eph 2, 18). Ipse est Spiritus vitaeseu fons aquae salientis in vitam aeternam (cf. Io4, 14 ; 7, 38-39), per quem Pater homines,peccato mortuos, vivificat, donec eorum mortaliacorpora in Christo resuscitet (cf. Rom 8, 10-11).Spiritus in Ecclesia et in cordibus fideliumtamquam in templo habitat (cf. 1Cor 3, 16 ; 6,19), in eisque orat et testimonium adoptioniseorum reddit (cf. Gal 4, 6 ; Rom 8, 15-16 et 26).Ecclesiam, quam in omnem veritatem inducit (cf.Io 16, 13) et in communione et ministrationeunificat, diversis donis hierarchicis etcharismaticis instruit ac dirigit, et fructibus suisadornat (cf. Eph 4, 11-12 ; 1Cor 12, 4 ; Gal 5, 22).

4

Virtute Evangelii iuvenescere facit Ecclesiameamque perpetuo renovat et ad consummatamcum Sponso suo unionem perducit3. NamSpiritus et Sponsa ad Dominum Iesum dicunt :Veni ! (cf. Apoc 22, 17).

Sic apparet universa Ecclesia sicuti "deunitate Patris et Filii et Spiritus Sancti plebsadunata"4.

5. Ecclesiae sanctae mysterium in eiusdemfundatione manifestatur. Dominus enim IesusEcclesiae suae initium fecit praedicando faustumnuntium, adventum scilicet Regni Dei a saeculisin Scripturis promissi : "Quoniam impletum esttempus, et appropinquavit regnum Dei" (Mc 1,15 ; cf. Mt 4, 17). Hoc vero regnum in verbo,operibus et praesentia Christi hominibuselucescit. Verbum nempe Domini comparatursemini, quod in agro seminatur (cf. Mc 4, 14) : quiillud cum fide audiunt et Christi pusillo gregi (cf.Lc 12, 32) adnumerantur, regnum ipsumsusceperunt ; propria dein virtute semen germinatet increscit usque ad tempus messis (cf. Mc 4, 26-29). Miracula etiam Iesu Regnum iam in terrispervenisse comprobant : "Si in digito Dei eiciodaemonia, profecto pervenit in vos Regnum Dei"(Lc 11, 20 ; cf. Mt 12, 28). Ante omnia tamen

3 Cf. S. IRENAEUS, Adv. Haer. III, 24, 1: PG 7, 966B; HARVEY 2, 131,ed. SAGNARD, Sources Chr., p. 398.4 S. CYPRIANUS, De Orat. Dom. 23: PL 4, 553: HARTEL, III A, p. 285.S. AUGUSTINUS, Serm. 71, 20, 33: PL 38, 463s. S. Io. DAMASCENUS,Adv. Iconocl. 12: PG 96, 1358D.

5

Regnum manifestatur in ipsa Persona Christi, FiliiDei et Filii hominis, qui venit "ut ministraret etdaret animam suam redemptionem pro multis"(Mc 10, 45).

Cum autem Iesus, mortem crucis prohominibus passus, resurrexerit, tamquamDominus et Christus Sacerdosque in aeternumconstitutus apparuit (cf. Act 2, 36 ; Hebr 5, 6 ; 7,17-21), atque Spiritum a Patre promissum indiscipulos suos effudit (cf. Act 2, 33). UndeEcclesia, donis sui Fundatoris instructafideliterque eiusdem praecepta caritatis,humilitatis et abnegationis servans, missionemaccipit Regnum Christi et Dei annuntiandi et inomnibus gentibus instaurandi, huiusque Regni interris germen et initium constituit. Ipsa interea,dum paulatim increscit, ad Regnumconsummatum anhelat, ac totis viribus sperat etexoptat cum Rege suo in gloria coniungi.

6. Sicut in Vetere Testamento revelatio Regnisaepe sub figuris proponitur, ita nunc quoquevariis imaginibus intima Ecclesiae natura nobisinnotescit, quae sive a vita pastorali vel abagricultura, sive ab aedificatione aut etiam afamilia et sponsalibus desumptae, in librisProphetarum praeparantur.

Est enim Ecclesia ovile, cuius ostium unicumet necessarium Christus est (cf. Io 10, 1-10). Estetiam grex, cuius ipse Deus pastorem se forepraenuntiavit (cf. Is 40, 11 ; Ez 34, 11 ss.), et

6

cuius oves, etsi a pastoribus humanisgubernantur, indesinenter tamen deducuntur etnutriuntur ab ipso Christo, bono PastorePrincipeque pastorum (cf. Io 10, 11 ; 1Pt 5, 4),qui vitam suam dedit pro ovibus (cf. Io 10, 11-15).

Est Ecclesia agricultura seu ager Dei (cf.1Cor 3, 9). In illo agro crescit antiqua oliva, cuiusradix sancta fuerunt Patriarchae, et in quaIudaeorum et Gentium reconciliatio facta est etfiet (cf. Rom 11, 13-26). Ipsa plantata est acaelesti Agricola tamquam vinea electa (cf. Mt 21,33-43 par. ; Is 5, 1ss.). Vitis vera Christus est,vitam et fecunditatem tribuens palmitibus, scilicetnobis, qui per Ecclesiam in ipso manemus, et sinequo nihil possumus facere (cf. Io 15, 1-5).

Saepius quoque Ecclesia dicitur aedificatioDei (cf. 1Cor 3, 9). Dominus ipse se comparavitlapidi, quem reprobaverunt aedificantes, sed quifactus est in caput anguli (cf. Mt 21, 42 par. ; Act4, 11 ; 1Pt 2, 7 ; Ps 118, 22). Super illudfundamentum Ecclesia ab Apostolis exstruitur(cf. 1Cor 3, 11), ab eoque firmitatem etcohaesionem accipit. Quae constructio variisappellationibus decoratur : domus Dei (cf. 1Tim3, 15), in qua nempe habitat eius familia,habitaculum Dei in Spiritu (cf. Eph 2, 19-22),"tabernaculum Dei cum hominibus" (Apoc 21, 3),et praesertim templum sanctum, quod in lapideissanctuariis repraesentatum a Sanctis Patribus

7

laudatur, et in Liturgia non immerito assimilaturCivitati sanctae, novae Ierusalem5. In ipsa enimtamquam lapides vivi his in terris aedificamur (cf.1Pt 2, 5). Quam sanctam civitatem Ioannescontemplatur, in renovatione mundidescendentem de caelis a Deo, "paratam sicutsponsam ornatam viro suo" (Apoc 21, 1s.).

Ecclesia etiam, "quae sursum est Hierusalem"et "mater nostra" appellatur (Gal 4, 26 ; cf. Apoc12, 17), describitur ut sponsa immaculata Agniimmaculati (cf. Apoc 19, 7 ; 21, 2 et 9 ; 22, 17),quam Christus "dilexit... et se ipsum tradidit proea, ut illam sanctificaret" (Eph 5, 25-26), quamsibi foedere indissolubili sociavit et indesinenter"nutrit et fovet" (Eph 5, 29), et quam mundatamsibi voluit coniunctam et in dilectione ac fidelitatesubditam (cf. Eph 5, 24), quam tandem boniscaelestibus in aeternum cumulavit, ut Dei etChristi erga nos caritatem, quae omnem scientiamsuperat, comprehendamus (cf. Eph 3, 19). Dumvero his in terris Ecclesia peregrinatur a Domino(cf. 2Cor 5, 6), tamquam exsulem se habet, ita utquae sursum sunt quaerat et sapiat, ubi Christusest in dextera Dei sedens, ubi vita Ecclesiae

5 Cf. ORIGENES, In Mt. 16,21: PG 13, 1443 C; TERTULLIANUS, Adv.Marc. 3, 7: PL 2, 357C; CSEL 47, 3, p. 386. Pro documentis liturgicis, Cf.Sacramentarium Gregorianum: PL 78, 160B; vel C. MOHLHERG, LiberSacramentorum Romanae Ecclesiae, Romae, 1960, p. 111, XC: “Deus, quiex omni coaptatione sanctorum aeternum tibi condis habitaculum...”.Hymnus Urbs Ierusalem beata in Breviario monastico, et Coelestis urbsIerusalem in Breviario romano.

8

abscondita est cum Christo in Deo, donec cumSponso suo appareat in gloria (cf. Col. 3, 1-4).

7. Dei Filius, in natura humana Sibi unita,morte et resurrectione sua mortem superando,hominem redemit et in novam creaturamtransformavit (cf. Gal 6, 15 ; 2Cor 5, 17).Communicando enim Spiritum suum, fratressuos, ex omnibus gentibus convocatos, tamquamcorpus suum mystice constituit.

In corpore illo vita Christi in credentesdiffunditur, qui Christo passo atque glorificato,per sacramenta arcano ac reali modo uniuntur6.Per baptismum enim Christo conformamur :"Etenim in uno Spiritu omnes nos in unumcorpus baptizati sumus" (1Cor 12, 13). Quo sacroritu consociatio cum morte et resurrectioneChristi repraesentatur et efficitur : "Consepultienim sumus cum illo per baptismum in mortem" ;si autem "complantati facti sumus similitudinimortis Eius, simul et resurrectionis erimus" (Rom6, 4-5). In fractione panis eucharistici de CorporeDomini realiter participantes, ad communionemcum Eo ac inter nos elevamur. "Quoniam unuspanis, unum corpus multi sumus, omnes qui deuno pane participamus" (1Cor 10, 17). Ita nosomnes membra illius Corporis efficimur (cf. 1Cor12, 27), "singuli autem alter alterius membra"(Rom 12, 5).

6 Cf. S. THOMAS, Summa Theol. III, q. 62, a. 5, ad 1.

9

Sicut vero omnia corporis humani membra,licet multa sint, unum tamen corpus efformant,ita fideles in Christo (cf. 1Cor 12, 12). Etiam inaedificatione corporis Christi diversitas vigetmembrorum et officiorum. Unus est Spiritus, quivaria sua dona, secundum divitias suas atqueministeriorum necessitates, ad Ecclesiae utilitatemdispertit (cf. 1Cor 12, 1-11). Inter quae donapraestat gratia Apostolorum, quorum auctoritatiipse Spiritus etiam charismaticos subdit (cf. 1Cor14). Idem Spiritus per Se suaque virtute atqueinterna membrorum connexione corpusunificans, caritatem inter fideles producit et urget.Unde, si quid patitur unum membrum,compatiuntur omnia membra ; sive si unummembrum honoratur, congaudent omnia membra(cf. 1Cor 12, 26).

Huius corporis Caput est Christus. Ipse estimago Dei invisibilis, in Eoque condita suntuniversa. Ipse est ante omnes et omnia in Ipsoconstant. Ipse est caput corporis quod estEcclesia. Ipse est principium, primogenitus exmortuis, ut sit in omnibus primatum tenens (cf.Col 1, 15-18). Magnitudine virtutis suaecaelestibus et terrestribus dominatur, etsupereminenti perfectione et operatione suatotum corpus gloriae suae divitiis replet (cf. Eph1, 18-23)7.

7 Cf. PIUS XII, Litt. Encycl. Mystici Corporis, 29 iun. 1943: AAS 35(1943), p. 208.

10

Omnia membra Ei conformari oportet,donec Christus formetur in eis (cf. Gal 4, 19).Quapropter in vitae Eius mysteria adsumimur,cum Eo configurati, commortui et conresuscitati,donec cum Eo conregnemus (cf. Phil 3, 21 ; 2Tim2, 11 ; Eph 2, 6 ; Col 2, 12 ; etc.). In terris adhucperegrinantes, Eiusque vestigia in tribulatione etpersecutione prementes, Eius passionibustamquam corpus Capiti consociamur, Eicompatientes, ut cum Eo conglorificemur (cf.Rom 8, 17).

Ex Eo "totum corpus per nexus etconiunctiones subministratum et constructumcrescit in augmentum Dei" (Col 2, 19). Ipse incorpore suo, scilicet Ecclesia, donaministrationum iugiter disponit, quibus Ipsiusvirtute nobis invicem ad salutem servitiapraestamus, ut veritatem facientes in caritate,crescamus in illum per omnia, qui est Caputnostrum (cf. Eph 4, 11-16 gr.).

Ut autem in Illo incessanter renovemur (cf.Eph 4, 23), dedit nobis de Spiritu suo, qui unus etidem in Capite et in membris exsistens, totumcorpus ita vivificat, unificat et movet, ut Eiusofficium a sanctis Patribus comparari potueritcum munere, quod principium vitae seu anima incorpore humano adimplet8. 8 Cf. LEO XIII, Epist. Encycl. Divinum illud, 9 maii 1897: ASS 29 (1896-97), p. 650. PIUS XII, Litt. Encycl. Mystici Corporis, l. c., pp. 219-220:DENZ. 2288 (3808). S. AUGUSTINUS, Serm. 268, 2: PL 38, 1232, etalibi. S. Io. CHRYSOSTOMUS, In Eph, Hom. 9, 3: PG 62, 72.

11

Christus vero diligit Ecclesiam ut sponsamsuam, exemplar factus viri diligentis uxorem suamut corpus suum (cf. Eph 5, 25-28) ; ipsa veroEcclesia subiecta est Capiti suo (ib. 5, 23-24)."Quia in Ipso inhabitat omnis plenitudodivinitatis corporaliter" (Col 2, 9), Ecclesiam,quae corpus et plenitudo Eius est, divinis suisdonis replet (cf. Eph 1, 22-23), ut ipsa protendatet perveniat ad omnem plenitudinem Dei (cf.Eph 3, 19).

8. Unicus Mediator Christus Ecclesiam suamsanctam, fidei, spei et caritatis communitatem hisin terris ut compaginem visibilem constituit etindesinenter sustentat9, qua veritatem et gratiamad omnes diffundit. Societas autem organishierarchicis instructa et mysticum Christi Corpus,coetus adspectabilis et communitas spiritualis,Ecclesia terrestris et Ecclesia coelestibus bonisditata, non ut duae res considerandae sunt, sedunam realitatem complexam efformant, quaehumano et divino coalescit elemento10. Ideo obnon mediocrem analogiam incarnati Verbimysterio assimilatur. Sicut enim natura assumpta

DIDYMUS ALEX., Trin. 2, 1: PG 39, 449s. S. THOMAS, In Col. 1, 18,lect. 5: ed. Marietti, II, n. 46: “Sicut constituitur unum corpus ex unitateanimae, ita Ecclesia ex unitate Spiritus...”.9 Cf. LEO XIII, Litt. Encycl. Sapientiae christianae, 10 ian. 1890: ASS 22(1889-90), p. 392. ID., Epist Encycl. Satis cognitum, 29 iun. 1896: ASS 28(1895-96), pp. 710 et 724ss. PIUS XII, Litt. Encycl. Mystici Corporis, l. c.,pp. 199-200.10 Cf. PIUS XII, Litt. Encycl. Mystici Corporis, l. c., p. 221ss. ID., Litt.Encycl. Humani generis, 12 aug. 1950: AAS 42 (1950), p. 571.

12

Verbo divino ut vivum organum salutis, Eiindissolubiliter unitum, inservit, non dissimilimodo socialis compago Ecclesiae Spiritui Christi,eam vivificanti, ad augmentum corporis inservit(cf. Eph 4, 16)11.

Haec est unica Christi Ecclesia, quam inSymbolo unam, sanctam, catholicam etapostolicam profitemur12, quam Salvator noster,post resurrectionem suam Petro pascendamtradidit (cf. Io 21, 17), eique ac ceteris Apostolisdiffundendam et regendam commisit (cf. Mt 28,18ss.), et in perpetuum ut columnam etfirmamentum veritatis erexit (cf. 1Tim 3, 15).Haec Ecclesia, in hoc mundo ut societasconstituta et ordinata, subsistit in Ecclesiacatholica, a successore Petri et Episcopis in eiuscommunione gubernata13, licet extra eiuscompaginem elementa plura sanctificationis etveritatis inveniantur, quae ut dona EcclesiaeChristi propria, ad unitatem catholicam impellunt.

Sicut autem Christus opus redemptionis inpaupertate et persecutione perfecit, ita Ecclesia adeandem viam ingrediendam vocatur, ut fructussalutis hominibus communicet. Christus Iesus,"cum in forma Dei esset, ... semet ipsum

11 Cf. LEO XIII, Epist. Encycl. Satis cognitum, l. c., p. 713.12 Cf. Symbolum Apostolicum: DENZ. 6-9 (10-30); Symb. Nic.-Const.:DENZ. 86 (150); coll. Prof. fidei Trid.: DENZ. 994 et 999 (1862 et 1868).13 Dicitur “Sancta (catholica apostolica) Romana Ecclesia”, in Prof. fideiTrid., l. c. et CONC. VAT. I, Const. dogm. de fide cath. Dei Filius:DENZ. 1782 (3001).

13

exinanivit formam servi accipiens" (Phil 2, 6-7) etpropter nos "egenus factus est, cum esset dives"(2Cor 8, 9) : ita Ecclesia, licet ad missionem suamexsequendam humanis opibus indigeat, non adgloriam terrestrem quaerendam erigitur, sed adhumilitatem et abnegationem etiam exemplo suodivulgandas. Christus a Patre missus est"evangelizare pauperibus, ... sanare contritoscorde" (Lc 4, 18), "quaerere et salvum facerequod perierat" (Lc 19, 10) : similiter Ecclesiaomnes infirmitate humana afflictos amorecircumdat, imo in pauperibus et patientibusimaginem Fundatoris sui pauperis et patientisagnoscit, eorum inopiam sublevare satagit, etChristo in eis inservire intendit. Dum veroChristus, "sanctus, innocens, impollutus" (Hebr 7,26), peccatum non novit (cf. 2Cor 5, 21), sed soladelicta populi repropitiare venit (cf. Hebr 2, 17),Ecclesia in proprio sinu peccatores complectens,sancta simul et semper purificanda, poenitentiamet renovationem continuo prosequitur.

"Inter persecutiones mundi et consolationesDei peregrinando procurrit"14 ecclesia, crucem etmortem Domini annuntians, donec veniat (cf.1Cor 11, 26). Virtute autem Domini resuscitatiroboratur, ut afflictiones et difficultates suas,internas pariter et extrinsecas, patientia et caritatedevincat, et mysterium Eius, licet sub umbris,

14 S. AUGUSTINUS, De civ. Dei, XVIII, 51, 2: PL 41, 614.

14

fideliter tamen in mundo revelet, donec in finelumine pleno manifestabitur.

CAPUT II - DE POPULO DEI.

9. In omni quidem tempore et in omni genteDeo acceptus est quicumque timet Eum etoperatur iustitiam (cf. Act 10, 35). Placuit tamenDeo homines non singulatim, quavis mutuaconnexione seclusa, sanctificare et salvare, sed eosin populum constituere, qui in veritate Ipsumagnosceret Ipsique sancte serviret. Plebem igiturisraeliticam Sibi in populum elegit, quocumfoedus instituit et quem gradatim instruxit, Seseatque propositum voluntatis suae in eius historiamanifestando eumque Sibi sanctificando. Haectamen omnia in praeparationem et figuramcontigerunt foederis illius novi et perfecti, inChristo feriendi, et plenioris revelationis perIpsum Dei Verbum carnem factum tradendae."Ecce dies venient, dicit Dominus, et feriamdomui Israel et domui Iuda foedus novum...Dabo legem meam in visceribus eorum, et incorde eorum scribam eam, et ero eis in Deum, etipsi erunt mihi in populum... Omnes enimcognoscent me a minimo eorum usque admaximum, ait Dominus" (Ier 31, 31-34). Quodfoedus novum Christus instituit, novum scilicettestamentum in suo sanguine (cf. 1Cor 11, 25), exIudaeis ac gentibus plebem vocans, quae nonsecundum carnem sed in Spiritu ad unitatem

15

coalesceret, essetque novus Populus Dei.Credentes enim in Christum, renati non exsemine corruptibili, sed incorruptibili per verbumDei vivi (cf. 1Pt 1, 23), non ex carne sed ex aquaet Spiritu Sancto (cf. Io 3, 5-6), constituunturtandem "genus electum, regale sacerdotium, genssancta, populus acquisitionis... qui aliquando nonpopulus, nunc autem populus Dei" (1Pt 2, 9-10).

Populus ille messianicus habet pro capiteChristum, "qui traditus est propter delicta nostraet resurrexit propter iustificationem nostram"(Rom 4, 25), et nunc nomen quod est super omnenomen adeptus, gloriose regnat in coelis. Habetpro conditione dignitatem libertatemque filiorumDei, in quorum cordibus Spiritus Sanctus sicut intemplo inhabitat. Habet pro lege mandatumnovum diligendi sicut ipse Christus dilexit nos (cf.Io 13, 34). Habet tandem pro fine Regnum Dei,ab ipso Deo in terris inchoatum, ulteriusdilatandum, donec in fine saeculorum ab Ipsoetiam consummetur, cum Christus apparuerit,vita nostra (cf. Col 3, 4), et "ipsa creaturaliberabitur a servitute corruptionis in libertatemgloriae filiorum Dei" (Rom 8, 21). Itaque populusille messianicus, quamvis universos homines actunon comprehendat, et non semel ut pusillus grexappareat, pro toto tamen genere humanofirmissimum est germen unitatis, spei et salutis. AChristo in communionem vitae, caritatis etveritatis constitutus, ab Eo etiam ut

16

instrumentum redemptionis omnium adsumitur,et tamquam lux mundi et sal terrae (cf. Mt 5, 13-16), ad universum mundum emittitur.

Sicut vero Israel secundum carnem, qui indeserto peregrinabatur, Dei Ecclesia iamappellatur (cf. Ne 13, 1 ; Num 20, 4 ; Deut 23,1ss.), ita novus Israel qui in praesenti saeculoincedens, futuram eamque manentem civitateminquirit (cf. Hebr 13, 14), etiam Ecclesia Christinuncupatur (cf. Mt 16, 18), quippe quam Ipsesanguine suo acquisivit (cf. Act 20, 28), suoSpiritu replevit, aptisque mediis unionis visibilis etsocialis instruxit. Deus congregationem eorumqui in Iesum, salutis auctorem et unitatis pacisqueprincipium, credentes aspiciunt, convocavit etconstituit Ecclesiam, ut sit universis et singulissacramentum visibile huius salutiferae unitatis15.Ad universas regiones extendenda, in historiamhominum intrat, dum tamen simul tempora etfines populorum transcendit. Per tentationes veroet tribulationes procedens Ecclesia virtute gratiaeDei sibi a Domino promissae confortatur, ut ininfirmitate carnis a perfecta fidelitate non deficiat,sed Domini sui digna sponsa remaneat, et subactione Spiritus Sancti, seipsam renovare nondesinat, donec per crucem perveniat ad lucem,quae nescit occasum.

15 Cf. S. CYPRIANUS, Epist. 69, 6: PL 3, 1142B; HARTEL 3B, p. 754:“inseparabile unitatis sacramentum”.

17

10. Christus Dominus, Pontifex exhominibus assumptus (cf. Hebr 5, 1-5) novumpopulum "fecit... regnum, et sacerdotes Deo etPatri suo" (Apoc 1, 6 ; cf. 5, 9-10). Baptizati enim,per regenerationem et Spiritus Sancti unctionemconsecrantur in domum spiritualem etsacerdotium sanctum, ut per omnia operahominis christiani spirituales offerant hostias, etvirtutes annuntient Eius qui de tenebris eosvocavit in admirabile lumen suum (cf. 1Pt 2, 4-10). Ideo universi discipuli Christi, in orationeperseverantes et collaudantes Deum (cf. Act 2,42-47), seipsos hostiam viventem, sanctam, Deoplacentem exhibeant (cf. Rom 12, 1), ubiqueterrarum de Christo testimonium perhibeant,atque poscentibus rationem reddant de ea, quaein eis est, spe vitae aeternae (cf. 1Pt 3, 15).

Sacerdotium autem commune fidelium etsacerdotium ministeriale seu hierarchicum, licetessentia et non gradu tantum differant, adinvicem tamen ordinantur ; unum enim et alterumsuo peculiari modo de uno Christi sacerdotioparticipant16. Sacerdos quidem ministerialis,potestate sacra qua gaudet, populumsacerdotalem efformat ac regit, sacrificiumeucharisticum in persona Christi conficit illudquenomine totius populi Deo offert ; fideles vero, vi

16 Cf. PIUS XII, Alloc. Magnificate Dominum, 2 nov. 1954: AAS 46(1954), p. 669. Litt. Encycl. Mediator Dei, 20 nov. 1947: AAS 39 (1947), p.555.

18

regalis sui sacerdotii, in oblationem Eucharistiaeconcurrunt17, illudque in sacramentis suscipiendis,in oratione et gratiarum actione, testimonio vitaesanctae, abnegatione et actuosa caritate exercent.

11. Indoles sacra et organice exstructacommunitatis sacerdotalis et per sacramenta etper virtutes ad actum deducitur. Fideles perbaptismum in Ecclesia incorporati, ad cultumreligionis christianae charactere deputantur et, infilios Dei regenerati, fidem quam a Deo perEcclesiam acceperunt coram hominibus profiteritenentur18. Sacramento confirmationis perfectiusEcclesiae vinculantur, speciali Spiritus Sanctirobore ditantur, sicque ad fidem tamquam veritestes Christi verbo et opere simul diffundendamet defendendam arctius obligantur19. Sacrificiumeucharisticum, totius vitae christianae fontem etculmen, participantes, divinam Victimam Deoofferunt atque seipsos cum Ea20 ; ta tum oblationetum sacra communione, non promiscue sed aliialiter, omnes in liturgica actione partem propriamagunt. Porro corpore Christi in sacra synaxi

17 Cf. PIUS XI, Litt. Encycl. Miserentissimus Redemptor, 8 maii 1928:AAS 20 (1928), p. 171s. PIUS XII, Alloc. Vous nous avez, 22 sept. 1956:AAS 48 (1956), p. 714.18 Cf. S. THOMAS, Summa Theol. III, q. 63, a. 2.19 Cf. S. CYRILLUS HIER., Catech. 17, de Spiritu Sancto, II, 35-37: PG33, 1009-1012. NIC. CABASILAS, De vita in Christo, lib. III, de utilitatechrismatis: PG 150, 569-580. S. THOMAS, Summa Theol. III, q. 65, a. 3et q. 72, a. 1 et 5.20 Cf. PIUS XII, Litt. Encycl. Mediator Dei, 20 nov. 1947: AAS 39 (1947),praesertim p. 552s.

19

refecti, unitatem Populi Dei, quae hocaugustissimo sacramento apte significatur etmirabiliter efficitur, modo concreto exhibent.

Qui vero ad sacramentum poenitentiaeaccedunt, veniam offensionis Deo illatae ab Eiusmisericordia obtinent et simul reconciliantur eumEcclesia, quam peccando vulneraverunt, et quaeeorum conversioni caritate, exemplo, precibusadlaborat. Sacra infirmorum unctione atqueoratione presbyterorum Ecclesia tota aegrotantesDomino patienti et glorificato commendat, ut eosalleviet et salvet (cf. Iac 5, 14-16), immo eoshortatur ut sese Christi passioni et morti liberesociantes (cf. Rom 8, 17 ; Col 1, 24 ; 2Tim 2, 11-12 ; 1Pt 4, 13), ad bonum Populi Dei conferant.Iterum, qui inter fideles sacro Ordineinsigniuntur, ad Ecclesiam verbo et gratia Deipascendam, Christi nomine instituuntur. Tandemconiuges christiani, virtute matrimonii sacramenti,quo mysterium unitatis et fecundi amoris interChristum et Ecclesiam significant atqueparticipant (cf. Eph 5, 32), se invicem in vitaconiugali necnon prolis susceptione et educationead sanctitatem adiuvant, adeoque in suo vitaestatu et ordine proprium suum in Populo Deidonum habent21. Ex hoc enim connubio proceditfamilia, in qua nascuntur novi societatis humanae21 1Cor 7,7: “Unusquisque proprium donum (idion charisma) habet exDeo, alius quidem sic, alius vero sic”. Cf. S. AUGUSTINUS, De DonoPersev., 14, 37: PL 45, 1015s.: “Non tantum continentia Dei donum est,sed coniugatorum etiam castitas”

20

cives, qui per Spiritus Sancti gratiam, ad PopulumDei saeculorum decursu perpetuandum, baptismoin filios Dei constituuntur. In hac velut Ecclesiadomestica parentes verbo et exemplo sint profiliis suis primi fidei praecones, et vocationemunicuique propriam, sacram vero peculiari cura,foveant oportet.

Tot ac tantis salutaribus mediis muniti,christifideles omnes, cuiusvis conditionis acstatus, ad perfectionem sanctitatis qua Pater ipseperfectus est, sua quisque via, a Dominovocantur.

12. Populus Dei sanctus de munere quoqueprophetico Christi participat, vivum Eiustestimonium maxime per vitam fidei ac caritatisdiffundendo, et Deo hostiam laudis offerendo,fructum labiorum confitentium nomini Eius (cf.Hebr 13, 15). Universitas fidelium, qui unctionemhabent a Sancto (cf. 1Io 2, 20 et 27), in credendofalli nequit, atque hanc suam peculiaremproprietatem mediante supernaturali sensu fideitotius populi manifestat, cum "ab Episcopisusque ad extremos laicos fideles"22 universalemsuum consensum de rebus fidei et morumexhibet. Illo enim sensu fidei, qui a Spirituveritatis excitatur et sustentatur, Populus Dei subductu sacri magisterii, cui fideliter obsequens, iamnon verbum hominum, sed vere accipit verbumDei (cf. 1Thess 2, 13), "semel traditae sanctis22 S. AUGUSTINUS, De Praed. Sanct. 14, 27: PL 44, 980.

21

fidei" (Iud 1, 3), indefectibiliter adhaeret, rectoiudicio in eam profundius penetrat eamque in vitaplenius applicat.

Idem praeterea Spiritus Sanctus non tantumper sacramenta et ministeria Populum Deisanctificat et ducit eumque virtutibus ornat, seddona sua "dividens singulis prout vult" (1Cor 12,11), inter omnis ordinis fideles distribuit gratiasquoque speciales, quibus illos aptos et promptosreddit ad suscipienda varia opera vel officia, prorenovatione et ampliore aedificatione Ecclesiaeproficua, secundum illud : "Unicuique... daturmanifestatio Spiritus ad utilitatem" (1Cor 12, 7).Quae charismata, sive clarissima, sive etiamsimpliciora et latius diffusa, cum sintnecessitatibus Ecclesiae apprime accommodata etutilia, cum gratiarum actione ac consolationeaccipienda sunt. Dona autem extraordinaria nonsunt temere expetenda, neque praesumptuose abeis sperandi sunt fructus operarumapostolicarum : sed iudicium de eorumgenuinitate et ordinato exercitio ad eos pertinet,qui in Ecclesia praesunt, et quibus speciatimcompetit, non Spiritum exstinguere, sed omniaprobare et quod bonum est tenere (cf. 1Thess 5,12 et 19-21).

13. Ad novum Populum Dei cuncti vocanturhomines. Quapropter hic populus, unus et unicusmanens, ad universum mundum et per omniasaecula est dilatandus, ut propositum adimpleatur

22

voluntatis Dei, qui naturam humanam in initiocondidit unam, filiosque suos, qui erant dispersi,in unum tandem congregare statuit (cf. Io 11, 52).Ad hoc enim misit Deus Filium suum, quemconstituit heredem universorum (cf. Hebr 1, 2),ut sit Magister, Rex et Sacerdos omnium, Caputnovi et universalis populi filiorum Dei. Ad hoctandem misit Deus Spiritum Filii sui, Dominumet Vivificantem, qui pro tota Ecclesia et singulisuniversisque credentibus principium estcongregationis et unitatis in doctrinaApostolorum et communione, fractione panis etorationibus (cf. Act 2, 42, gr.).

Omnibus itaque gentibus terrae inest unusPopulus Dei, cum ex omnibus gentibus mutuetursuos cives, Regni quidem indolis non terrestris,sed coelestis. Cuncti enim per orbem sparsifideles cum ceteris in Spiritu Sanctocommunicant, et sic "qui Romae sedet, Indos scitmembrum suum esse"23.

Cum autem Regnum Christi de hoc mundonon sit (cf. Io 18, 36), ideo Ecclesia seu PopulusDei, hoc Regnum inducens, nihil bono temporalicuiusvis populi subtrahit, sed e contra facultateset copias moresque populorum, quantum bonasunt, fovet et assumit, assumendo vero purificat,roborat et elevat. Memor est enim se cum illoRege colligere debere, Cui gentes in hereditatemdatae sunt (cf. Ps 2, 8), et in Cuius civitatem dona23 S. Io. CHRYSOSTOMUS, In Io., Hom. 65, 1: PG 59, 361.

23

et munera adducunt (cf. Ps 71[72], 10 ; Is 60, 4-7 ;Apoc 21, 24). Hic universalitatis character, quiPopulum Dei condecorat, ipsius Domini donumest, quo catholica Ecclesia efficaciter et perpetuotendit ad recapitulandam totam humanitatem cumomnibus bonis eius, sub Capite Christo, in unitateSpiritus Eius24.

Vi huius catholicitatis, singulae partes propriadona ceteris partibus et toti Ecclesiae afferunt, itaut totum et singulae partes augeantur ex omnibusinvicem communicantibus et ad plenitudinem inunitate conspirantibus. Inde fit ut Populus Deinon tantum ex diversis populis congregetur, sedetiam in seipso ex variis ordinibus confletur.Adest enim inter membra eius diversitas, sivesecundum officia, dum aliqui sacro ministerio inbonum fratrum suorum funguntur, sivesecundum condicionem et vitae ordinationem,dum plures in statu religioso, arctiore via adsanctitatem tendentes, fratres exemplo suostimulant. Inde etiam in ecclesiasticacommunione legitime adsunt Ecclesiaeparticulares, propriis traditionibus fruentes,integro manente primatu Petri Cathedrae, quaeuniverso caritatis coetui praesidet25, legitimasvarietates tuetur et simul invigilat ut particularia,

24 Cf. S. IRENAEUS, Adv. Haer. III, 16, 6; III, 22, 1-3: PG 7, 925C-926Aet 955C-958A; HARVEY 2, 87s. et 120-123; SAGNARD, ed. SourcesChrét., pp. 290-292 et 372ss.25 Cf. S. IGNATIUS M., Ad Rom, Praef.: ed. FUNK, I, 252.

24

nedum unitati noceant, ei potius inserviant. Indedenique inter diversas Ecclesiae partes vinculaintimae communionis quoad divitias spirituales,operarios apostolicos et temporalia subsidia. Adcommunicandum enim bona vocantur membraPopuli Dei, et de singulis etiam Ecclesiis valentverba Apostoli : "Unusquisque sicut accepitgratiam, in alterutrum illam administrantes, sicutboni dispensatores multiformis gratiae Dei" (1Pt4, 10).

Ad hanc igitur catholicam Populi Deiunitatem, quae pacem universalem praesignat etpromovet, omnes vocantur homines, ad eamquevariis modis pertinent vel ordinantur sive fidelescatholici, sive alii credentes in Christo, sivedenique omnes universaliter homines, gratia Deiad salutem vocati.

14. Ad fideles ergo catholicos imprimisSancta Synodus animum vertit. Docet autem,Sacra Scriptura et Traditione innixa, Ecclesiamhanc peregrinantem necessariam esse ad salutem.Unus enim Christus est Mediator ac via salutis,qui in Corpore suo, quod est Ecclesia, praesensnobis fit ; Ipse autem necessitatem fidei etbaptismi expressis verbis inculcando (cf. Mc 16,16 ; Io 3, 5), necessitatem Ecclesiae, in quamhomines per baptismum tamquam per ianuamintrant, simul confirmavit. Quare illi hominessalvari non possent, qui Ecclesiam Catholicam aDeo per Iesum Christum ut necessariam esse

25

conditam non ignorantes, tamen vel in eamintrare, vel in eadem perseverare noluerint.

Illi plene Ecclesiae societati incorporantur,qui Spiritum Christi habentes, integram eiusordinationem omniaque media salutis in eainstituta accipiunt, et in eiusdem compage visibilicum Christo, eam per Summum Pontificem atqueEpiscopos regente, iunguntur, vinculis nempeprofessionis fidei, sacramentorum et ecclesiasticiregiminis ac communionis. Non salvatur tamen,licet Ecclesiae incorporetur, qui in caritate nonperseverans, in Ecclesiae sinu "corpore" quidem,sed non "corde" remanet26. Memores autem sintomnes Ecclesiae filii condicionem suam eximiamnon propriis meritis, sed peculiari gratiae Christiesse adscribendam ; cui si cogitatione, verbo etopere non respondent, nedum salventur, severiusiudicabuntur27.

Catechumeni qui, Spiritu Sancto movente,explicita voluntate ut Ecclesiae incorporenturexpetunt, hoc ipso voto cum ea coniunguntur ;quos iam ut suos dilectione curaque complectiturMater Ecclesia.

15. Cum illis qui, baptizati, christiano nominedecorantur, integram autem fidem non

26 Cf. S. AUGUSTINUS, Bapt. c. Donat. V, 28, 39: PL 43, 197: “Certemanifestum est, id quod dicitur, in Ecclesia intus et foris, in corde, non incorpore cogitandum”. Cf. ib., III, 19, 26: col. 152; V, 18, 24: col. 189; InIo, Tr. 61, 2: PL 35, 1800, et alibi saepe.27 Luc. 12, 48: “Omni autem, cui multum datum est, multum quaeretur abeo”. Cf. Mt 5,19-20; 7,21-22; 25,41-46; Iac 2,14.

26

profitentur vel unitatem communionis subSuccessore Petri non servant, Ecclesiasemetipsam novit plures ob rationesconiunctam28. Sunt enim multi, qui sacramScripturam ut normam credendi et vivendi inhonore habent sincerumque zelum religiosumostendunt, amanter credunt in Deum Patremomnipotentem et in Christum, Filium DeiSalvatorem29, baptismo signantur, quo Christoconiunguntur, imo et alia sacramenta in propriisEcclesiis vel communitatibus ecclesiasticisagnoscunt et recipiunt. Plures inter illos etepiscopatu gaudent, Sacram Eucharistiamcelebrant necnon pietatem erga DeiparamVirginem fovent30. Accedit orationum aliorumquebeneficiorum spiritualium communio ; imo veraquaedam in Spiritu Sancto coniunctio, quippe quidonis et gratiis etiam in illis sua virtutesanctificante operatur, et quosdam illorum usquead sanguinis effusionem roboravit. Ita Spiritus incunctis Christi discipulis desiderium actionemquesuscitat, ut omnes, modo a Christo statuto, in uno

28 Cf. LEO XIII, Epist. Apost. Praeclara gratulationis, 20 iun. 1894: ASS26 (1893-94), p. 707.29 Cf. LEO XIII, Epist. Encycl. Satis cognitum, 29 iun. 1896: ASS 28(1895-96), p. 738. Epist. Encycl. Caritatis studium, 25 iul. 1898: ASS 31(1898-99), p. 11. PIUS XII, Nuntius radioph. Nell'alba, 24 dec. 1941: AAS34 (1942), p. 21.30 Cf. PIUS XI, Litt. Encycl. Rerum Orientalium, 8 sept. 1928: AAS 20(1928), p. 287. PIUS XII, Litt. Encycl. Orientalis Ecclesiae, 9 apr. 1944:AAS 36 (1944), p. 137.

27

grege sub uno Pastore pacifice uniantur31. Quodut obtineat, Ecclesia Mater precari, sperare etagere non desinit, filiosque ad purificationem etrenovationem exhortatur, ut signum Christi superfaciem Ecclesiae clarius effulgeat.

16. Ii tandem qui Evangelium nondumacceperunt, ad Populum Dei diversis rationibusordinantur32. In primis quidem populus ille cuidata fuerunt testamenta et promissa et ex quoChristus ortus est secundum carnem (cf. Rom 9,4-5), populus secundum electionem carissimuspropter patres : sine poenitentia enim sunt donaet vocatio Dei (cf. Rom 11, 28-29). Sedpropositum salutis et eos amplectitur, quiCreatorem agnoscunt, inter quos imprimisMusulmanos, qui fidem Abrahae se tenereprofitentes, nobiscum Deum adorant unicum,misericordem, homines die novissimoiudicaturum. Neque ab aliis, qui in umbris etimaginibus Deum ignotum quaerunt, abhuiusmodi Deus ipse longe est, cum det omnibusvitam et inspirationem et omnia (cf. Act 17, 25-28), et Salvator velit omnes homines salvos fieri(cf. 1Tim 2, 4). Qui enim Evangelium ChristiEiusque Ecclesiam sine culpa ignorantes, Deumtamen sincero corde quaerunt, Eiusquevoluntatem per conscientiae dictamen agnitam,operibus adimplere, sub gratiae influxu, conantur,

31 Cf. Instr. S. S. C. S. OFFICII, 20 dec. 1949: AAS 42 (1950), p. 142.32 Cf. S. THOMAS, Summa Theol. III, q. 8, a. 3, ad 1.

28

aeternam salutem consequi possunt33. Nec divinaProvidentia auxilia ad salutem necessaria denegathis qui sine culpa ad expressam agnitionem Deinondum pervenerunt et rectam vitam non sinedivina gratia assequi nituntur. Quidquid enimboni et veri apud illos invenitur, ab Ecclesiatamquam praeparatio evangelica aestimatur34 et abIllo datum qui illuminat omnem hominem, uttandem vitam habeat. At saepius homines, aMaligno decepti, evanuerunt in cogitationibussuis, et commutaverunt veritatem Dei inmendacium, servientes creaturae magis quamCreatori (cf. Rom 1, 21 et 25) vel sine Deoviventes ac morientes in hoc mundo, extremaedesperationi exponuntur. Qua propter ad gloriamDei et salutem istorum omnium promovendam,Ecclesia, memor mandati Domini dicentis :"Praedicate evangelium omni creaturae" (Mc 16,15), missiones fovere sedulo curat.

17. Sicut enim Filius missus est a Patre, etIpse Apostolos misit (cf. Io 20, 21), dicens :"Euntes ergo docete omnes gentes baptizanteseos in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti,docentes eos servare omnia quaecumque mandavivobis. Et ecc† Ego vobiscum sum omnibusdiebus usque ad consummationem saeculi" (Mt28, 19-20). Quod solemne Christi mandatumannuntiandi veritatem salutarem Ecclesia ab

33 Cf. Epist. S. S. C. S. OFFICII ad Archiep. Boston.: DENZ. 3869-72.34 Cf. EUSEBIUS CAES., Praeparatio Evangelica, 1, 1: PG 21, 28AB.

29

Apostolis recepit adimplendum usque ad ultimumterrae (cf. Act 1, 8). Unde sua facit verbaApostoli : "Vae... mihi est, si nonevangelizavero !" (1Cor 9, 16), ideoque inmittendis praeconibus indesinenter pergit,usquedum novellae Ecclesiae plene constituanturatque opus evangelizandi et ipsae continuent. ASpiritu Sancto enim ad cooperandum compellitur,ut propositum Dei, qui Christum principiumsalutis pro universo mundo constituit, effectucompleatur. Praedicando Evangelium, Ecclesiaaudientes ad fidem confessionemque fidei allicit,ad baptismum disponit, a servitute erroris eripit,eosque Christo incorporat, ut per caritatem inIllum usque ad plenitudinem crescant. Operaautem sua efficit ut quidquid boni in cordementeque hominum vel in propriis ritibus etculturis populorum seminatum invenitur, nontantum non pereat, sed sanetur, elevetur etconsummetur ad gloriam Dei, confusionemdaemonis et beatitudinem hominis. Cuilibetdiscipulo Christi onus fidei disseminandae proparte sua incumbit35. Sed si quilibet credentesbaptizare potest, sacerdotis tamen estaedificationem Corporis sacrificio eucharisticoperficere, adimplendo verba Dei per prophetam :"Ab ortu... solis usque ad occasum magnum est35 Cf. BENEDICTUS XV, Epist. Apost. Maximum illud: AAS 11 (1919),p. 440, praesertim p. 451ss. PIUS XI, Litt. Encycl. Rerum Ecclesiae: AAS18 (1926), pp. 68-69. PIUS XII, Litt. Encycl. Fidei Donum, 21 apr. 1957:AAS 49 (1957), pp. 236-237.

30

nomen meum in gentibus, et in omni locosacrificatur et offertur nomini meo oblatiomunda" (Mal 1, 11)36. Ita autem simul orat etlaborat Ecclesia, ut in Populum Dei, CorpusDomini et Templum Spiritus Sancti, totius munditranseat plenitudo, et in Christo, omnium Capite,reddatur universorum Creatori ac Patri omnishonor et gloria.

CAPUT III - DE CONSTITUTIONE HIERARCHICA ECCLESIAE ET IN SPECIE DE EPISCOPATU.

18. Christus Dominus, ad Populum Deipascendum semperque augendum, in Ecclesia suavaria ministeria instituit, quae ad bonum totiusCorporis tendunt. Ministri enim, qui sacrapotestate pollent, fratribus suis inserviunt, utomnes qui de Populo Dei sunt, ideoque veradignitate christiana gaudent, ad eumdem finemlibere et ordinatim conspirantes, ad salutemperveniant.

Haec Sacrosancta Synodus, Concilii Vaticaniprimi vestigia premens, cum eo docet et declaratIesum Christum Pastorem aeternum sanctamaedificasse Ecclesiam, missis Apostolis sicut Ipsemissus erat a Patre (cf. Io 20, 21) ; quorumsuccessores, videlicet Episcopos, in Ecclesia suausque ad consummationem saeculi pastores esse

36 Cf. Didachè, 14: ed. FUNK, I, p. 32. S. IUSTINUS, Dial. 41: PG 6, 564.S. IRENAEUS, Adv. Haer. IV, 17, 5: PG 7, 1023; HARVEY, 2, p. 199s.CONC. TRID., Sess. 22, cap. 1: DENZ. 939 (1742).

31

voluit. Ut vero Episcopatus ipse unus et indivisusesset, beatum Petrum ceteris Apostolis praeposuitin ipsoque instituit perpetuum ac visibile unitatisfidei et communionis principium etfundamentum37. Quam doctrinam de institutione,perpetuitate, vi ac ratione sacri Primatus RomaniPontificis deque eius infallibili Magisterio, SacraSynodus cunctis fidelibus firmiter credendamrursus proponit, et in eodem incepto pergens,doctrinam de Episcopis, successoribusApostolorum, qui cum successore Petri, ChristiVicario38 ac totius Ecclesiae visibili Capite,domum Dei viventis regunt, coram omnibusprofiteri et declarare constituit.

19. Dominus Iesus, precibus ad Patrem fusis,vocans ad Se quos voluit Ipse, duodecimconstituit ut essent cum Illo et ut mitteret eospraedicare Regnum Dei (cf. Mc 3, 13-19 ; Mt 10,1-42) ; quos Apostolos (cf. Lc 6, 13) ad modumcollegii seu coetus stabilis instituit, cui ex iisdemelectum Petrum praefecit (cf. Io 21, 15-17). Eosad filios Israel primum et ad omnes gentes misit(cf. Rom 1, 16), ut suae participes potestatis,omnes populos discipulos Ipsius facerent, eosquesanctificarent et gubernarent (cf. Mt 28, 16-20 ;Mc 16, 15 ; Lc 24, 45-48 ; Io 20, 21-23), sicque

37 Cf. CONC. VAT. I, Const. dogm. De Ecclesia Christi, Pastor aeternus:DENZ. 1821 (3050s.).38 Cf. CONC. FLOR., Decretum pro Graecis: DENZ. 694 (1307) etCONC. VAT. I, Const. dogm. De Ecclesia Christi, Pastor aeternus:DENZ. 1826 (3059).

32

Ecclesiam propagarent, eamque sub ductuDomini ministrando pascerent, omnibus diebususque ad consummationem saeculi (cf. Mt 28,20). In qua missione die Pentecostes pleneconfirmati sunt (cf. Act 2, 1-36) secundumpromissum Domini : "Accipietis virtutemsupervenientis Spiritus Sancti in vos, et eritis mihitestes in Hierusalem et in omni Iudaea et Samaria,et usque ad ultimum terrae" (Act 1, 8). Apostoliautem praedicando ubique Evangelium (cf. Mc16, 20), ab audientibus Spiritu Sancto operanteacceptum, Ecclesiam congregant universalem,quam Dominus in Apostolis condidit et suprabeatum Petrum, eorum principem, aedificavit,ipso summo angulari lapide Christo Iesu (cf.Apoc 21, 14 ; Mt 16, 18 ; Eph 2, 20)39.

20. Missio illa divina, a Christo Apostolisconcredita, ad finem saeculi erit duratura (cf. Mt28, 20), cum Evangelium, ab eis tradendum, sit inomne tempus pro Ecclesia totius vitaeprincipium. Quapropter Apostoli, in hac societatehierarchice ordinata, de instituendis successoribuscuram egerunt.

39 Cf. Liber sacramentorum S. GREGORII, Praef. in natali S. Matthiae etS. Thomae: PL 78, 51 et 152; Cf. Cod. Vat. lat. 3548, f. 18. S. HILARIUS,In Ps. 67, 10: PL 9, 450, CSEL 22, p. 286. S. HIERONYMUS, Adv. Iovin.1, 26: PL 23, 247A. S. AUGUSTINUS, In Ps. 86, 4: PL 37, 1103. S.GREGORIUS M., Mor. in Iob, XXVIII, V: PL 76, 455-456. PRIMASIUS,Comm. in Apoc. V: PL 68, 924 BC. PASCHASIUS RADB., In Mt, L.VIII, cap. 16: PL 120, 561 C. Cf. LEO XIII, Epist. Et sane, 17 dec. 1888:ASS 21 (1888), p. 321.

33

Non solum enim varios adiutores inministerio habuerunt40, sed ut missio ipsisconcredita post eorum mortem continuaretur,cooperatoribus suis immediatis, quasi per modumtestamenti, demandaverunt munus perficiendi etconfirmandi opus ab ipsis inceptum41,commendantes illis ut attenderent universo gregi,in quo Spiritus Sanctus eos posuit pascereEcclesiam Dei (cf. Act 20, 28). Constitueruntitaque huius modi viros ac deinceps ordinationemdederunt, ut cum decessissent, ministeriumeorum alii viri probati exciperent42. Inter varia illaministeria quae inde a primis temporibus inEcclesia exercentur, teste traditione, praecipuumlocum tenet munus illorum qui, in episcopatumconstituti, per successionem ab initiodecurrentem43, apostolici seminis traduceshabent44. Ita, ut testatur S. Irenaeus, per eos quiab Apostolis instituti sunt Episcopi et successoreseorum usque ad nos, traditio apostolica in totomundo manifestatur45 et custoditur46.

40 Cf. Act 6,2-6; 11,30; 13,1; 14,23; 20,17; 1Thess 5,12-13; Phil 1,1; Col4,11 et passim.41 Cf. Act 20,25-27; 2Tim 4,6 s. coll. 1Tim 5,22; 2Tim 2,2; Tit 1,5; S.CLEMENS ROM., Ad Cor. 44, 3: ed. FUNK, 1, p. 156.42 Cf. S. CLEMENS ROM., Ad Cor. 44, 2: ed. FUNK, 1, p. 154s.43 Cf. TERTULLIANUS, Praescr. Haer. 32: PL 2, 52 s. S. IGNATIUS M.,passim.44 Cf. TERTULLIANUS, Praescr. Haer. 32: PL 2, 53.45 Cf. S. IRENAEUS, Adv. Haer. III, 3, 1: PG 7, 848A; HARVEY 2, 8;SAGNARD, p. 100 s.: “manifestatam”.

34

Episcopi igitur communitatis ministeriumcum adiutoribus preshyteris et diaconissusceperunt47, loco Dei praesidentes gregi48, cuiussunt pastores, ut doctrinae magistri, sacri cultussacerdotes, gubernationis ministri49. Sicut autempermanet munus a Domino singulariter Petro,primo Apostolorum, concessum et successoribuseius transmittendum, ita permanet munusApostolorum pascendi Ecclesiam, ab ordinesacrato Episcoporum iugiter exercendum50.Proinde docet Sacra Synodus Episcopos ex divinainstitutione in locum Apostolorum successisse51,tamquam Ecclesiae pastores, quos qui audit,Christum audit, qui vero spernit, Christum spernitet Eum qui Christum misit (cf. Lc 10, 16)52.

21. In Episcopis igitur, quibus presbyteriassistunt, adest in medio credentium Dominus

46 Cf. S. IRENAEUS, Adv. Haer. III, 2, 2: PG 7, 847; HARVEY 2, 7,SAGNARD, p. 100: “custoditur”, Cf. ib. IV, 26, 2: col. 1053; HARVEY 2,236, necnon IV, 33, 8: col. 1077; HARVEY 2, 262.47 Cf. S. IGNATIUS M., Philad., Praef.: ed. FUNK, 1, p. 264.48 Cf. S. IGNATIUS M., Philad., 1, 1; Magn. 6, 1: ed. FUNK, 1, 264 et234.49 S. CLEMENS ROM. l. c., 42, 3-4; 44, 3-4; 57, 1-2; ed. FUNK I, 152,156, 171s. S. IGNATIUS M., Philad. 2; Smyrn. 8; Magn. 3; Trall. 7: ed.FUNK, I, p. 265s.; 282; 232; 246s. etc.; S. IUSTINUS, Apol., 1, 65: PG 6,428; S. CYPRIANUS, Epist., passim.50 Cf. LEO XIII, Epist. Encycl. Satis cognitum, 29 iun. 1896: ASS 28(1895-96), p. 732.51 Cf. CONC. TRID., Decr. De sacr. Ordinis, cap. 4: DENZ. 960 (1768);CONC. VAT. I, Const. dogm. I De Ecclesia Christi, Pastor aeternus, cap.3: DENZ. 1828 (3061). PIUS XII, Litt. Encycl. Mystici Corporis, 29 iun.1943: AAS 35 (1943), pp. 209 et 212. CIC, can. 329 § 1.52 Cf. LEO XIII, Epist. Et sane, 17 dec. 1888: ASS 21 (1888), p. 321s.

35

Iesus Christus, Pontifex Summus. Sedens enim addexteram Dei Patris, non deest a suorumcongregatione pontificum53, sed imprimis pereorum eximium servitium verbum Dei omnibusgentibus praedicat et credentibus sacramenta fideicontinuo administrat, eorum paterno munere (cf.1Cor 4, 15) nova membra Corpori suoregeneratione superna incorporat, eorum deniquesapientia et prudentia Populum Novi Testamentiin sua ad aeternam beatitudinem peregrinationedirigit et ordinat. Hi pastores ad pascendumdominicum gregem electi, ministri Christi sunt etdispensatores mysteriorum Dei (cf. 1Cor 4, 1),quibus concredita est testificatio Evangelii gratiaeDei (cf. Rom 15, 16 ; Act 20, 24), atqueministratio Spiritus et iustitiae in gloria (cf. 2Cor3, 8-9).

Ad tanta munera explenda, Apostoli specialieffusione supervenientis Spiritus Sancti a Christoditati sunt (cf. Act 1, 8 ; 2, 4 ; Io 20, 22-23), et ipsiadiutoribus suis per impositionem manuumdonum spirituale tradiderunt (cf. 1Tim 4, 14 ;2Tim 1, 6-7), quod usque ad nos in episcopaliconsecratione transmissum est54. Docet autemSancta Synodus episcopali consecrationeplenitudinem conferri sacramenti Ordinis, quaenimirum et liturgica Ecclesiae consuetudine et

53 Cf. S. LEO M., Serm. 5, 3: PL 54, 154.54 CONC. TRID., Sess. 23, cap. 3, citat verba 2Tim 1,6-7, ut demonstretOrdinem esse verum sacramentum: DENZ. 959 (1766).

36

voce Sanctorum Patrum summum sacerdotium,sacri ministerii summa nuncupatur55. Episcopalisautem consecratio, cum munere sanctificandi,munera quoque confert docendi et regendi, quaetamen natura sua nonnisi in hierarchicacommunione cum Collegii Capite et membrisexerceri possunt. Ex traditione enim, quaepraesertim liturgicis ritibus et Ecclesiae tumOrientis tum Occidentis usu declaratur,perspicuum est manuum impositione et verbisconsecrationis gratiam Spiritus Sancti ita conferri56

et sacrum characterem ita imprimi57, ut Episcopi,eminenti ac adspectabili modo, ipsius ChristiMagistri, Pastoris et Pontificis partes sustineant etin Eius persona agant58. Episcoporum est per

55 In Trad. Apost. 3: ed. BOTTE, Sources Chr., pp. 27-30, Episcopotribuitur “primatus sacerdotii”. Cf. Sacramentarium Leonianum, ed. C.MOHLBERG, Sacramentarium Veronense, Romae, 1955, p. 119: “adsummi sacerdotii ministerium... Comple in sacerdotibus tuis mysterii tuisummam...”. IDEM, Liber Sacramentorum Romanae Ecclesiae, Romae,1960, pp. 121-122: “Tribuas eis, Domine, cathedram episcopalem adregendam Ecclesiam tuam et plebem universam”. Cf. PL 78, 224.56 Cf. Trad Apost. 2: ed. BOTTE, p. 27.57 Cf. CONC. TRID., Sess. 23, cap. 4, docet Ordinis sacramentumimprimere characterem indelebilem: DENZ. 960 (1767). Cf. IOANNESXXIII, Alloc. Iubilate Deo, 8 maii 1960: AAS 52 (1960), p. 466. PAULUSVI, Homilia in Bas. Vaticana, 20 oct. 1963: AAS 55 (1963), p. 1014.58 S. CYPRIANUS, Epist. 63, 14: PL 4, 386; HARTEL, III B, p. 713:“Sacerdos vice Christi vere fungitur”. S. Io. CHRYSOSTOMUS, In 2Tim., Hom. 2, 4: PG 62, 612: Sacerdos est “symbolon” Christi. S.AMBROSIUS, In Ps. 38, 25-26: PL 14, 1051-52; CSEL 64, 203-204.AMBROSIASTER, In 1Tim 5, 19: PL 17, 479 C et In Eph 4, 11-12: col.387 C. THEODORUS MOPS., Hom. Catech. XV, 21 et 24: ed.TONNEAU, pp. 497 et 503. HESYCHIUS HIER., In Lev., L. 2, 9, 23:PG 93, 894B.

37

Sacramentum Ordinis novos electos in corpusepiscopale assumere.

22. Sicut, statuente Domino, sanctus Petruset ceteri Apostoli unum Collegium apostolicumconstituunt, pari ratione Romanus Pontifex,successor Petri, et Episcopi, successoresApostolorum, inter se coniunguntur. Iamperantiqua disciplina, qua Episcopi in universoorbe constituti ad invicem et cum RomanoEpiscopo communicabant in vinculo unitatis,caritatis et pacis59, itemque concilia coadunata60,per quae et altiora quaeque in communestatuerentur61, sententia multorum consilioponderata62, ordinis episcopalis indolem etrationem collegialem significant ; quam manifestecomprobant Concilia Oecumenica decursusaeculorum celebrata. Eandem vero iam innuitipse usus, antiquitus inductus, plures advocandiEpiscopos qui in novo electo ad summi sacerdotiiministerium elevando partem haberent.Membrum Corporis episcopalis aliquisconstituitur vi sacramentalis consecrationis et

59 Cf. EUSEBIUS, Hist. Eccl., V, 24, 10: GCS II, 1, p. 495; ed. BARDY,Sources Chrét. II, p. 69. DIONYSIUS, apud EUSEBIUM, ib. VII, 5, 2:GCS II, 2, p. 638 s.; BARDY, II, p. 168s.60 Cf. de antiquis Conciliis, EUSEBIUS, Hist. Eccl. V, 23-24: GCS II, 1, p.488ss.; BARDY, II, p. 66 ss. et passim. CONC. NICAENUM, can. 5:Conc. Oec. Decr. p. 7.61 Cf. TERTULLIANUS, De Ieiunio, 13: PL 2, 972B; CSEL 20, p. 292,lin. 13-16.62 Cf. S. CYPRIANUS, Epist. 56, 3: HARTEL, III B, p. 650; BAYARD, p.154.

38

hierarchica communione cum Collegii Capiteatque membris.

Collegium autem seu corpus Episcoporumauctoritatem non habet, nisi simul cum PontificeRomano, successore Petri, ut capite eiusintellegatur, huiusque integre manente potestatePrimatus in omnes sive Pastores sive fideles.Romanus enim Pontifex habet in Ecclesiam, vimuneris sui, Vicarii scilicet Christi et totiusEcclesiae Pastoris, plenam, supremam etuniversalem potestatem, quam semper libereexercere valet. Ordo autem Episcoporum, quicollegio Apostolorum in magisterio et regiminepastorali succedit, immo in quo corpusapostolicum continuo perseverat, una cum Capitesuo Romano Pontifice, et numquam sine hocCapite, subiectum quoque supremae ac plenaepotestatis in universam Ecclesiam exsistit63, quaequidem potestas nonnisi consentiente RomanoPontifice exerceri potest. Dominus unumSimonem ut petram et clavigerum Ecclesiaeposuit (cf. Mt 16, 18-19), eumque Pastorem totiussui gregis constituit (cf. Io 21, 15ss.) ; illud autemligandi ac solvendi munus, quod Petro datum est(cf. Mt 16, 19), collegio quoque Apostolorum,suo Capiti coniuncto, tributum esse constat (cf.Mt 18, 18 ; 28, 16-20)64. Collegium hoc quatenus

63 Cf. Relatio officialis ZINELLI, in CONC. VAT. I: MANSI 52, 1109C.64 Cf. CONC. VAT. I, Schema Const. dogm. II, De Ecclesia Christi, c. 4:MANSI 53, 310. Cf. relatio KLEUTGEN de Schemate reformato:

39

ex multis compositum, varietatem etuniversalitatem Populi Dei, quatenus vero subuno capite collectum unitatem gregis Christiexprimit. In ipso, Episcopi, primatum etprincipatum Capitis sui fideliter servantes, propriapotestate in bonum fidelium suorum, immo totiusEcclesiae funguntur, Spiritu Sancto organicamstructuram eiusque concordiam continenterroborante. Suprema in universam Ecclesiampotestas, qua istud Collegium pollet, sollemnimodo in Concilio Oecumenico exercetur.Concilium Oecumenicum numquam datur, quoda Successore Petri non sit ut tale confirmatum velsaltem receptum ; et Romani Pontificispraerogativa est haec Concilia convocare, iisdempraesidere et eadem confirmare65. Eadem potestascollegialis una cum Papa exerceri potest abEpiscopis in orbe terrarum degentibus,dummodo Caput Collegii eos ad actionemcollegialem vocet, vel saltem Episcoporumdispersorum unitam actionem approbet vel libererecipiat, ita ut verus actus collegialis efficiatur.

23. Collegialis unio etiam in mutuisrelationibus singulorum Episcoporum cumparticularibus Ecclesiis Ecclesiaque universaliapparet. Romanus Pontifex, ut successor Petri,est unitatis, tum Episcoporum tum fidelium

MANSI 53, 321B-322B et declaratio ZINELLI: MANSI 52, 1110A. Videetiam S. LEONEM M., Serm. 4, 3: PL 54, 151A.65 Cf. CIC, cann. 222 et 227.

40

multitudinis, perpetuum ac visibile principium etfundamentum66. Episcopi autem singuli visibileprincipium et fundamentum sunt unitatis in suisEcclesiis particularibus67, ad imaginem Ecclesiaeuniversalis formatis in quibus et ex quibus una etunica Ecclesia catholica exsistit68. Qua de causasinguli Episcopi suam Ecclesiam, omnes autemsimul cum Papa totam Ecclesiam repraesentant invinculo pacis, amoris et unitatis.

Singuli Episcopi, qui particularibus Ecclesiispraeficiuntur, regimen suum pastorale superportionem Populi Dei sibi commissam, non superalias Ecclesias neque super Ecclesiam universalemexercent. Sed qua membra Collegii episcopalis etlegitimi Apostolorum successores singuli easollicitudine pro universa Ecclesia ex Christiinstitutione et praecepto tenentur69, quae, etiamsiper actum iurisdictionis non exerceatur,summopere tamen confert ad Ecclesiaeuniversalis emolumentum. Debent enim omnesEpiscopi promovere et tueri unitatem fidei etdisciplinam cunctae Ecclesiae communem, fidelesedocere ad amorem totius Corporis mystici

66 Cf. CONC. VAT. I, Const. Dogm. Pastor aeternus: DENZ. 1821(3050s.).67 Cf. S. CYPRIANUS, Epist. 66, 8: HARTEL III, 2, p. 733: “Episcopusin Ecclesia et Ecclesia in Episcopo”.68 Cf. S. CYPRIANUS, Epist. 55, 24: HARTEL, p. 624, lin. 13: “UnaEcclesia per totum mundum in multa membra divisa”. Epist. 36, 4:HARTEL, p. 575, lin. 20-21.69 Cf. PIUS XII, Litt Encycl. Fidei Donum, 21 apr. 1957: AAS 49 (1957),p. 237.

41

Christi, praesertim membrorum pauperum,dolentium et eorum qui persecutionem patiunturpropter iustitiam (cf. Mt 5, 10), tandempromovere omnem actuositatem quae totiEcclesiae communis est, praesertim ut fidesincrementum capiat et lux plenae veritatisomnibus hominibus oriatur. Ceterum hocsanctum est quod, bene regendo propriamEcclesiam ut portionem Ecclesiae universalis, ipsiefficaciter conferunt ad bonum totius mysticiCorporis, quod est etiam corpus Ecclesiarum70.

Cura Evangelium ubique terrarumannuntiandi ad corpus Pastorum pertinet, quibusomnibus in commune Christus mandatum deditimponendo commune officium, ut iam PapaCoelestinus Patribus Ephesini Conciliicommendavit71. Unde singuli Episcopi, quantumpropria eorum perfunctio muneris sinit, inlaborum societatem venire tenentur inter se etcum successore Petri, cui grande munus christianinominis propagandi singulari modo demandatumest72. Quare missionibus tum messis operarios,

70 Cf. S. HILARIUS PICT., In Ps. 14, 3: PL 9, 206; CSEL 22, p. 86. S.GREGORIUS M., Moral. IV, 7, 12: PL 75, 643C. Ps.-BASILIUS, In Is.15, 296: PG 30, 637C.71 Cf. S. COELESTINUS, Epist. 18, 1-2, ad Conc. Eph: PL 50, 505AB;SCHWARTZ, Acta Conc. Oec. I, 1, 1, p. 22. Cf. BENEDICTUS XV,Epist. Apost. Maximum illud: AAS 11 (1919), p. 440. PIUS XI, Litt.Encycl. Rerum Ecclesiae, 28 febr. 1926: AAS 18 (1926), p. 69. PIUS XII,Litt. Encycl. Fidei Donum, l.c.72 Cf. LEO XIII, Litt. encycl. Grande munus, 30 sept. 1880: ASS 13(1880), p. 145. Cf. CIC, can. 1327; can. 1350 § 2.

42

tum etiam auxilia spiritualia et materialia, tam perse directe, quam suscitando fidelium ardentemcooperationem, suppeditare omnibus viribusdebent. Episcopi denique, in universali caritatissocietate, fraternum adiutorium aliis Ecclesiis,praesertim finitimis et egentioribus, secundumvenerandum antiquitatis exemplum, libenterpraebeant.

Divina autem Providentia factum est utvariae variis in locis ab Apostolis eorumquesuccessoribus institutae Ecclesiae decursutemporum in plures coaluerint coetus, organiceconiunctos, qui, salva fidei unitate et unica divinaconstitutione universalis Ecclesiae, gaudentpropria disciplina, proprio liturgico usu,theologico spiritualique patrimonio. Inter quasaliquae, notatim antiquae Patriarchales Ecclesiae,veluti matrices fidei, alias pepererunt quasi filias,quibuscum arctiore vinculo caritatis in vitasacramentali atque in mutua iurium et officiorumreverentia ad nostra usque temporaconnectuntur73. Quae Ecclesiarum localium inunum conspirans varietas indivisae Ecclesiaecatholicitatem luculentius demonstrat. Similiratione Coetus Episcopales hodie multiplicematque fecundam opem conferre possunt, ut

73 De iuribus Sedium patriarchalium, Cf. CONC. NICAENUM, can. 6 deAlexandria et Antiochia, et can. 7 de Hierosolymis: Conc. Oec. Decr., p. 8.CONC. LATER. IV, anno 1215, Constit. V: De dignitate Patriarcharum:ibid. p. 212. CONC. FERR.-FLOR.: ibid. p. 504.

43

collegialis affectus ad concretam applicationemperducatur.

24. Episcopi, utpote Apostolorumsuccessores, a Domino, cui omnis potestas incoelo et in terra data est, missionem accipiuntdocendi omnes gentes et praedicandi Evangeliumomni creaturae, ut homines universi, per fidem,baptismum et adimpletionem mandatorumsalutem consequantur (cf. Mt 28, 18-20 ; Mc 16,15-16 ; Act 26, 17s.). Ad hanc missionemimplendam, Christus Dominus Spiritum Sanctumpromisit Apostolis et die Pentecostes e coelomisit, cuius virtute testes Eidem essent usque adultimum terrae, coram gentibus et populis etregibus (cf. Act 1, 8 ; 2, 1ss. ; 9, 15). Munus autemillud quod Dominus pastoribus populi suicommisit, verum est servitium quod in sacrisLitteris "diaconia" seu ministerium significanternuncupatur (cf. Act 1, 17 et 25 ; 21, 19 ; Rom 11,13 ; 1Tim 1, 12).

Episcoporum autem missio canonica fieripotest per legitimas consuetudines, a suprema etuniversali potestate Ecclesiae non revocatas, velper leges ab eadem auctoritate latas aut agnitas,vel directe per ipsum Successorem Petri ; quorenuente seu communionem Apostolicamdenegante, Episcopi in officium assuminequeunt74.

74 Cf. Cod. Iuris Can., pro Eccl. Orient., cann. 216-314: de Patriarchis; cc.324-339 de Archiepiscopis maioribus; cc. 362-391: de aliis dignitariis; in

44

25. Inter praecipua Episcoporum muneraeminet praedicatio Evangelii75. Episcopi enimsunt fidei praecones, qui novos discipulos adChristum adducunt, et doctores authentici seuauctoritate Christi praediti, qui populo sibicommisso fidem credendam et moribusapplicandam praedicant, et sub lumine SanctiSpiritus illustrant, ex thesauro Revelationis novaet vetera proferentes (cf. Mt 13, 52), eamfructificare faciunt erroresque gregi suo,impendentes vigilanter arcent (cf. 2Tim 4, 1-4).Episcopi in communione cum Romano Pontificedocentes ab omnibus tamquam divinae etcatholicae veritatis testes venerandi sunt ; fidelesautem in sui Episcopi sententiam de fide etmoribus nomine Christi prolatam concurrere,eique religioso animi obsequio adhaerere debent.Hoc vero religiosum voluntatis et intellectusobsequium singulari ratione praestandum estRomani Pontificis authentico magisterio etiamcum non ex cathedra loquitur ; ita nempe utmagisterium eius supremum reverenteragnoscatur, et sententiis ab eo prolatis sincereadhaereatur, iuxta mentem et voluntatemmanifestatam ipsius, quae se prodit praecipue siveindole documentorum, sive ex frequenti

specie, c. 238 § 3; 216; 240; 251; 255: de Episcopis a Patriarchanominandis.75 Cf. CONC. TRID., Decr. De reform., Sess. V, c. 2, n. 9, et Sess. XXIV,can. 4: Conc. Oec. Decr., pp. 645 et 739.

45

propositione eiusdem doctrinae, sive ex dicendiratione.

Licet singuli praesules infallibilitatispraerogativa non polleant, quando tamen, etiamper orbem dispersi, sed communionis nexuminter se et cum Successore Petri servantes,authentice res fidei et morum docentes in unamsententiam tamquam definitive tenendamconveniunt, doctrinam Christi infallibiliterenuntiant76. Quod adhuc manifestius habeturquando, in Concilio Oecumenico coadunati, prouniversa Ecclesia fidei et morum doctores etiudices sunt, quorum definitionibus fideiobsequio est adhaerendum77.

Haec autem infallibilitas, qua DivinusRedemptor Ecclesiam suam in definiendadoctrina de fide vel moribus instructam essevoluit, tantum patet quantum divinae Revelationispatet depositum, sancte custodiendum et fideliterexponendum. Qua quidem infallibilitate RomanusPontifex, Collegii Episcoporum Caput, vi munerissui gaudet, quando, ut supremus omniumchristifidelium pastor et doctor, qui fratres suos infide confirmat (cf. Lc 22, 32), doctrinam de fide

76 Cf. CONC. VAT. I, Const. dogm. Dei Filius, 3: DENZ. 1792 (3011).Cf. nota adiecta ad Schema I De Eccl. (desumpta ex S. ROB.BELLARMINO): MANSI 51, 579C; necnon Schema reformatum Const.Il De Ecclesia Christi, cum commentario KLEUTGEN: MANSI 53, 313AB. PIUS IX, Epist. Tuas libenter: DENZ. 1683 (2879).77 Cf. CIC, cann. 1322-1323.

46

vel moribus definitivo actu proclamat78. Quaredefinitiones eius ex sese, et non ex consensuEcclesiae, irreformabiles merito dicuntur, quippequae sub assistentia Spiritus Sancti, ipsi in beatoPetro promissa, prolatae sint, ideoque nullaindigeant aliorum approbatione, nec ullam adaliud iudicium appellationem patiantur. Tuncenim Romanus Pontifex non ut persona privatasententiam profert, sed ut universalis Ecclesiaemagister supremus, in quo charisma infallibilitatisipsius Ecclesiae singulariter inest, doctrinam fideicatholicae exponit vel tuetur79. InfallibilitasEcciesiae promissa in corpore Episcoporumquoque inest, quando supremum magisteriumcum Petri Successore exercet. Istis autemdefinitionibus assensus Ecclesiae numquamdeesse potest propter actionem eiusdem SpiritusSancti, qua universus Christi grex in unitate fideiservatur et proficit80.

Cum autem sive Romanus Pontifex siveCorpus Episcoporum cum eo sententiamdefiniunt, eam proferunt secundum ipsamRevelationem, cui omnes stare et conformaritenentur et quae scripta vel tradita per legitimamEpiscoporum successionem et imprimis ipsiusRomani Pontificis cura integre transmittitur,atque praelucente Spiritu veritatis in Ecclesia

78 Cf. CONC. VAT. I, Const. dogm. Pastor Aeternus: Denz. 1839 (3074).79 Cf. explicatio GASSER in CONC. VAT. I: MANSI 52, 1213 AC.80 Cf. GASSER in CONC. VAT. I: MANSI 1214A.

47

sancte servatur et fideliter exponitur81. Ad quamrite indagandam et apte enuntiandam, RomanusPontifex et Episcopi, pro officio suo et reigravitate, per media apta, sedulo operamnavant82 ; novam vero revelationem publicamtamquam ad divinum fidei depositumpertinentem non accipiunt83.

26. Episcopus, plenitudine sacramentiOrdinis insignitus, est "oeconomus gratiaesupremi sacerdotii"84, praesertim in Eucharistia,quam ipse offert vel offerri curat85, et quacontinuo vivit et crescit Ecclesia. Haec ChristiEcclesia vere adest in omnibus, legitimis fideliumcongregationibus localibus, quae, pastoribus suisadhaerentes, et ipsae in Novo Testamentoecclesiae vocantur86. Hae sunt enim loco suoPopulus novus a Deo vocatus, in Spiritu Sanctoet in plenitudine multa (cf. 1Thess 1, 5). In eispraedicatione Evangelii Christi congreganturfideles et celebratur mysterium Coenae Domini,"ut per escam et sanguinem Domini corporisfraternitas cuncta copuletur"87 In quavis altaris

81 Cf. GASSER in CONC. VAT. I: MANSI 1215CD, 1216-1217A.82 Cf. GASSER in CONC. VAT. I: MANSI 1213.83 Cf. CONC. VAT. I, Const. dogm. Pastor Aeternus, 4: DENZ. 1836(3070).84 Oratio consecrationis episcopalis in ritu byzantino: Euchologion tomega, Romae, 1873, p. 139.85 Cf. S. IGNATIUS M., Smyrn. 8, 1: ed. FUNK, 1, p. 282.86 Cf. Act 8,1; 14,22-23; 20,17,et passim.87 Oratio mozarabica: PL 96, 759B.

48

communitate, sub Episcopi sacro ministerio88,exhibetur symbolum illius caritatis et "unitatisCorporis mystici, sine qua non potest essesalus"89. In his communitatibus, licet saepe exiguiset pauperibus, vel in dispersione degentibus,praesens est Christus, cuius virtute consociaturuna, sancta, catholica et apostolica Ecclesia90.Etenim "non aliud agit participatio corporis etsanguinis Christi, quam ut in id quod sumimustranseamus"91.

Omnis autem legitima Eucharistiae celebratiodirigitur ab Episcopo, cui officium commissumest cultum christianae religionis Divinae Maiestatideferendi atque administrandi secundumpraecepta Domini et Ecclesiae leges, eiusparticulari iudicio ulterius pro dioecesideterminatas.

Ita Episcopi, orando pro populo etlaborando, de plenitudine sanctitatis Christimultiformiter et abundanter effundunt. Perministerium verbi virtutem Dei credentibus insalutem communicant (cf. Rom 1, 16), et persacramenta, quorum regularem et fructuosamdistributionem auctoritate sua ordinant92, fidelessanctificant. Ipsi regunt collationem baptismi, quo88 Cf. S. IGNATIUS M., Smyrn. 8, 1: ed. FUNK, I, p. 282.89 S. THOMAS, Summa Theol. III, q. 73, a. 3.90 Cf. S. AUGUSTINUS C. Faustum, 12, 20: PL 42, 265; Serm. 57, 7: PL38, 389, etc.91 S. Leo M., Serm. 63, 7: PL 54, 357C.92 Cf. Traditio Apostolica Hippolyti, 2-3: ed. BOTTE, pp. 26-30.

49

regalis sacerdotii Christi participatio conceditur.Ipsi sunt ministri originarii confirmationis,dispensatores sacrorum ordinum et moderatoresdisciplinae poenitentialis, atque populos suos, utin liturgia et praesertim in sacro Missae sacrificiopartes suas fide et reverentia impleant, solliciteexhortantur et instruunt. Eis denique quibuspraesunt exemplo conversationis suae proficeredebent, mores suos ab omni malo temperantes etquantum poterint, Domino adiuvante, ad bonumcommutando, ut ad vitam, una cum grege sibicredito, perveniant sempiternam93.

27. Episcopi Ecclesias particulares sibicommissas ut vicarii et legati Christi regunt94,consiliis, suasionibus, exemplis, verum etiamauctoritate et sacra potestate, qua quidem nonnisiad gregem suum in veritate et sanctitateaedificandum utuntur, memores quod qui maiorest fiat sicut minor et qui praecessor est sicutministrator (cf. Lc 22, 26-27). Haec potestas qua,nomine Christi personaliter funguntur, estpropria, ordinaria et immediata, licet a supremaEcclesiae auctoritate exercitium eiusdemultimatim regatur et certis limitibus, intuitu

93 Cf. textus examinis in initio consecrationis episcopalis, et Oratio in fineMissae eiusdem consecrationis, post Te Deum.94 BENEDICTUS XIV, Br. Romana Ecclesia, 5 oct. 1752, § 1: BullariumBenedicti XIV, t. IV, Romae, 1758, 21: “Episcopus Christi typum gerit,Eiusque munere fungitur”. PIUS XII, Litt. Encycl. Mystici Corporis, l. c.,p. 211: “Assignatos sibi greges singuli singulos Christi nomine pascunt etregunt”.

50

utilitatis Ecclesiae vel fidelium, circumscribipossit. Vi huius potestatis Episcopi sacrum ius etcoram Domino officium habent in suos subditosleges ferendi, iudicium faciendi, atque omnia,quae ad cultus apostolatusque ordinem pertinent,moderandi.

Ipsis munus pastorale seu habitualis etcotidiana cura ovium suarum plene committitur,neque vicarii Romanorum Pontificum putandisunt, quia potestatem gerunt sibi propriamverissimeque populorum quos regunt, Antistitesdicuntur95. Eorum itaque potestas a suprema etuniversali potestate non eliditur, sed e contraasseritur, roboratur et vindicatur96, Spiritu Sanctoconstitutam a Christo Domino in sua Ecclesiaregiminis formam indefectibiliter servante.

Episcopus, missus a Patrefamilias adgubernandam familiam suam, ante oculos teneatexemplum Boni Pastoris, qui venit non ministrarised ministrare (cf. Mt 20, 28 ; Mc 10, 45) etanimam suam pro ovibus ponere (cf. Io 10, 11).Assumptus ex hominibus et circumdatusinfirmitate, condolere potest iis qui ignorant eterrant (cf. Hebr 5, 1-2). Subditos, quos ut veros

95 Cf. LEO XIII, Epist. Encycl. Satis cognitum, 29 iun. 1896: AAS 28(1895-96), p. 732. IDEM, Epist. Officio sanctissimo, 22 dec. 1887: ASS 20(1887), p. 264. PIUS IX, Litt. Apost. ad Episcopos Germaniae, 12 mart.1875, et Alloc. Consist., 15 mart. 1875: DENZ. 3112-3117, in nova ed.tantum.96 Cf. CONC. VAT. I, Const. dogm. Pastor aeternus, 3: DENZ. 1828(3061). Cf. Relatio ZINELLI: MANSI 52, 1114D.

51

filios suos fovet et ad alacriter secumcooperandum exhortatur, audire ne renuat. Proanimabus eorum rationem redditurus Deo (cf.Hebr 13, 17) oratione, praedicatione omnibusqueoperibus caritatis curam habeat tum eorumdem,tum etiam illorum qui de uno grege nondum sunt,quos in Domino commendatos sibi habeat. Ipse,cum sicut Paulus Apostolus cunctis debitor sit,promptus sit omnibus evangelizare (cf. Rom 1,14-15), fidelesque suos ad operositatemapostolicam et missionalem exhortari. Fidelesautem Episcopo adhaerere debent sicut EcclesiaIesu Christo, et sicut Iesus Christus Patri, utomnia per unitatem consentiant97, et abundent ingloriam Dei (cf. 2Cor 4, 15).

28. Christus, quem Pater sanctificavit et misitin mundum (cf. Io 10, 36), consecrationismissionisque suae per Apostolos suos, eorumsuccessores, videlicet Episcopos participeseffecit98, qui munus ministerii sui, vario gradu,variis subiectis in Ecclesia legitime tradiderunt.Sic ministerium ecclesiasticum divinitusinstitutum diversis ordinibus exercetur ab illis quiiam ab antiquo Episcopi, Presbyteri, Diaconivocantur99. Presbyteri, quamvis pontificatusapicem non habeant et in exercenda sua potestate

97 Cf. S. IGNATIUS M., Ad Ephes. 5, 1: ed. FUNK, I, p. 216.98 Cf. S. IGNATIUS M., Ad Ephes. 6, 1: ed. FUNK, I, p. 218.99 Cf. CONC. TRID., De sacr. Ordinis, cap. 2: DENZ. 958 (1765), et can.6: DENZ. 966 (1776).

52

ab Episcopis pendeant, cum eis tamen sacerdotalihonore coniuncti sunt100 et vi sacramentiOrdinis101, ad imaginem Christi, summi atqueaeterni Sacerdotis (cf. Hebr 5, 1-10 ; 7, 24 ; 9, 11-28), ad Evangelium praedicandum fidelesquepascendos et ad divinum cultum celebrandumconsecrantur, ut veri sacerdotes NoviTestamenti102. Muneris unici Mediatoris Christi(cf. 1Tim. 2, 5) participes in suo gradu ministerii,omnibus verbum divinum annuntiant. Suum veromunus sacrum maxime exercent in eucharisticocultu vel synaxi, qua in persona Christi agentes103

Eiusque mysterium proclamantes, vota fideliumsacrificio Capitis ipsorum coniungunt, et unicumsacrificium Novi Testamenti, Christi scilicet SesePatri immaculatam hostiam semel offerentis (cf.Hebr 9, 11-28), in sacrificio Missae usque adadventum Domini (cf. 1Cor 11, 26) repraesentantet applicant104. Pro fidelibus autem poenitentibus100 Cf. INNOCENTIUS I, Epist. ad Decentium: PL 20, 554 A; MANSI 3,1029; DENZ. 98 (215): “Presbyteri, licet secundi sint sacerdotes,pontificatus tamen apicem non habent”. S. CYPRIANUS, Epist. 61, 3: ed.HARTEL, p. 696.101 Cf. CONC. TRID., l. c., DENZ. 956a-968 (1763-1778), et in speciecan. 7: DENZ. 967 (1777). PIUS XII, Const. Apost. SacramentumOrdinis: DENZ. 2301 (3857-61).102 Cf. INNOCENTIUS I, l. c. S. GREGORIUS NAZ., Apol. II, 22: PG35, 432 B. Ps.-DIONYSIUS, Eccl. Hier., 1, 2: PG 3, 372 D.103 Cf. CONC. TRID., Sess. 22: DENZ. 940 (1743). PIUS XII Litt.Encycl. Mediator Dei, 20 nov. 1947: AAS 39 (1947), p. 553: DENZ. 2300(3850).104 Cf. CONC. TRID., Sess. 22: DENZ. 938 (1739-40). CONC. VAT. II,Const. De Sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 7 et n. 47, AAS 56(1964), pp. 100-113.

53

vel aegrotantibus ministerio reconciliationis etalleviationis summe funguntur, et necessitates acpreces fidelium ad Deum Patrem afferunt (cf.Hebr 5, 1-3). Munus Christi Pastoris et Capitispro sua parte auctoritatis exercentes105, familiamDei, ut fraternitatem in unum animatam106,colligunt et per Christum in Spiritu ad DeumPatrem adducunt. In medio gregis Eum in spirituet veritate adorant (cf. Io 4, 24). In verbo demumet doctrina laborant (cf. 1Tim. 5, 17), credentesquod in lege Domini meditantes legerint,docentes quod crediderint, imitantes quoddocuerint107.

Presbyteri, ordinis Episcopalis providicooperatores108 eiusque adiutorium et organum,ad Populo Dei inserviendum vocati, unumpresbyterium109 cum suo Episcopo constituunt,diversis quidem officiis mancipatum. In singulislocalibus fidelium congregationibus Episcopum,quocum fidenti et magno animo consociantur,quodammodo praesentem reddunt eiusquemunera et sollicitudinem pro parte suscipiunt etcura cotidiana exercent. Qui sub auctoritate

105 Cf. PIUS XII, Litt. Encycl. Mediator Dei, l. c., sub n. 67.106 Cf. S. CYPRIANUS, Epist. 11, 3: PL 4, 242B; HARTEL, II, 2, p. 497.107 Cf. Pontificale romanum, De Ordinatione Presbyterorum, inimpositione vestimentorum.108 Cf. Pontificale romanum, De Ordinatione Presbyterorum, inpraefatione.109 Cf. S. IGNATIUS M., Philad. 4: ed. FUNK, I, p. 266. S. CORNELIUSI, apud S. CYPRIANUM, Epist. 48, 2: HARTEL, III, 2, p. 610.

54

Episcopi portionem gregis dominici sibi addictamsanctificant et regunt, Ecclesiam universalem insuo loco visibilem faciunt et in aedificando totocorpore Christi (cf. Eph 4, 12) validam opemafferunt. Ad bonum autem filiorum Dei semperintenti operam suam ad opus pastorale totiusdioeceseos, immo totius Ecclesiae conferrestudeant. Propter hanc in sacerdotio et missioneparticipationem Presbyteri Episcopum vere utpatrem suum agnoscant eique reverenteroboediant. Episcopus vero Sacerdotescooperatores suos ut filios et amicos consideret,sicut Christus discipulos suos iam non servos, sedamicos vocat (cf. Io 15, 15) Corpori igiturEpiscoporum, ratione Ordinis et ministerii,omnes Sacerdotes, tum dioecesani tum religiosicoaptantur et bono totius Ecclesiae pro suavocatione et gratia inserviunt.

Vi communis sacrae ordinationis et missionisPresbyteri omnes inter se intima fraternitatenectuntur, quae sponte ac libenter sese manifestetin mutuo auxilio, tam spirituali quam materiali,tam pastorali quam personali, in conventibus etcommunione vitae, laboris et caritatis.

Fidelium vero, quos spiritualiter baptismateet doctrina genuerunt (cf. 1Cor 4, 15 ; 1Pt 1, 23),curam tamquam patres in Christo agant. Formafacti gregis ex animo (cf. 1Pt 5, 3) suaecommunitati locali ita praesint et inserviant, utista digne vocari possit illo nomine, quo unus et

55

totus Populus Dei insignitur, Ecclesiae scilicetDei (cf. 1Cor 1, 2 ; 2Cor 1, 1 ; et passim).Memores sint se sua cotidiana conversatione etsollicitudine fidelibus et infidelibus, catholicis etnon catholicis, faciem ministerii vere sacerdotaliset pastoralis exhibere, omnibusque testimoniumveritatis et vitae reddere debere, et ut bonipastores illos quoque quaerere (cf. Lc 15, 4-7), quibaptizati quidem in Ecclesia catholica a praxisacramentorum, vel imo a fide defecerunt.

Quia genus humanum hodie magis magisquein unitatem civilem, oeconomicam et socialemcoalescit, eo magis oportet ut Sacerdotes,coniuncta cura et ope sub ductu Episcoporum etSummi Pontificis, omnem rationem dispersioniselidant, ut in unitatem familiae Dei totum genushumanum adducatur.

29. In gradu inferiori hierarchiae sistuntDiaconi, quibus "non ad sacerdotium, sed administerium" manus imponuntur110. Gratia etenimsacramentali roborati, in diaconia liturgiae, verbiet caritatis Populo Dei, in communione cumEpiscopo eiusque presbyterio, inserviunt. Diaconiest, prout ei a competenti auctoritate assignatumfuerit, solemniter baptismum administrare,Eucharistiam servare et distribuere, matrimonioEcclesiae nomine adsistere et benedicere,Viaticum moribundis deferre, fidelibus sacram

110 Constitutiones Ecclesiae Aegyptiacae, III, 2: ed. FUNK, Didascalia, II,p. 103. Statuta Eccl. Ant. 37-41: MANSI 3, 954.

56

legere Scripturam, populum instruere et exhortari,fidelium cultui et orationi praesidere,sacramentalia ministrare, ritui funeris acsepulturae praeesse. Caritatis et administrationisofficiis dediti, meminerint Diaconi moniti BeatiPolycarpi : "Misericordes, seduli, incedentes iuxtaveritatem Domini, qui omnium minister factusest"111.

Cum vero haec munera, ad vitam Ecclesiaesummopere necessaria, in disciplina Ecclesiaelatinae hodie vigenti in pluribus regionibusadimpleri difficulter possint, Diaconatus infuturum tamquam proprius ac permanens gradushierarchiae restitui poterit. Ad competentesautem varii generis territoriales Episcoporumcoetus, approbante ipso Summo Pontifice,spectat decernere, utrum et ubinam pro curaanimarum huiusmodi diaconos instituiopportunum sit. De consensu Romani Pontificishic diaconatus viris maturioris aetatis etiam inmatrimonio viventibus conferri poterit, necnoniuvenibus idoneis, pro quibus tamen lexcoelibatus firma remanere debet.

CAPUT IV - DE LAICIS.

30. Sancta Synodus, muneribus Hierarchiaedeclaratis, libenter animum advertit statui illorum

111 S. POLYCARPUS, Ad Phil. 5, 2: ed. FUNK, I, p. 300: Christus dicitur“omnium diaconus factus”. Cf. Didachè, 15, 1: ib., p. 32. S. IGNATIUSM., Trall. 2, 3: ib., p. 242. Constitutiones Apostolorum, 8, 28, 4: ed.FUNK, Didascalia, I, p. 530.

57

christifidelium qui laici nuncupantur. Quodsiomnia quae de Populo Dei dicta sunt, ad laicos,religiosos et clericos aequaliter diriguntur, laicistamen, viris et mulieribus, ratione condicionis etmissionis, quaedam particulariter pertinent,quorum fundamenta ob specialia rerum adiunctanostri temporis magis expendenda sunt. Pastoresenim sacri probe norunt quantum laici ad bonumtotius Ecclesiae conferant. Sciunt enim Pastoresse a Christo non esse institutos, ut totammissionem salvificam Ecclesiae versus mundumin se solos suscipiant, sed praeclarum munussuum esse ita pascere fideles eorumqueministrationes et charismata ita recognoscere, utcuncti suo modo ad commune opus unanimitercooperentur. Oportet enim, ut omnes"veritatem... facientes in caritate crescamus in illoper omnia, qui est caput Christus, ex quo totumcorpus compactum et connexum per omnemiuncturam subministrationis, secundumoperationem in mensuram uniuscuiusquemembri, augmentum corporis facit inaedificationem sui in caritate" (Eph 4, 15-16).

31. Nomine laicorum hic intelleguntur omneschristifideles praeter membra ordinis sacri etstatus religiosi in Ecclesia sanciti, christifidelesscilicet qui, utpote baptismate Christoconcorporati, in Populum Dei constituti, et demunere Christi sacerdotali, prophetico et regalisuo modo participes facti, pro parte sua

58

missionem totius populi christiani in Ecclesia etin mundo exercent.

Laicis indoles saecularis propria et peculiarisest. Membra enim ordinis sacri, quamquamaliquando in saecularibus versari possunt, etiamsaecularem professionem exercendo, ratione suaeparticularis vocationis praecipue et ex professo adsacrum ministerium ordinantur, dum religiosi suostatu praeclarum et eximium testimoniumreddunt, mundum transfigurari Deoque offerrinon posse sine spiritu beatitudinum. Laicorumest, ex vocatione propria, res temporales gerendoet secundum Deum ordinando, regnum Deiquaerere. In saeculo vivunt, scilicet in omnibus etsingulis mundi officiis et operibus et in ordinariisvitae familiaris et socialis condicionibus, quibuseorum existentia quasi contexitur. Ibi a Deovocantur, ut suum proprium munus exercendo,spiritu evangelico ducti, fermenti instar ad mundisanctificationem velut ab intra conferant, sicquepraeprimis testimonio vitae suae, fide, spe etcaritate fulgentes, Christum aliis manifestent. Adillos ergo peculiari modo spectat res temporalesomnes, quibus arcte coniunguntur, ita illuminareet ordinare, ut secundum Christum iugiter fiant etcrescant et sint in laudem Creatoris etRedemptoris.

32. Ecclesia sancta, ex divina institutione,mira varietate ordinatur et regitur. "Sicut enim inuno corpore multa membra habemus, omnia

59

autem membra non eundem actum habent, itamulti unum corpus sumus in Christo, singuliautem alter alterius membra" (Rom 12, 4-5).

Unus est ergo Populus Dei electus : "unusDominus, una fides, unum baptisma" (Eph 4, 5) ;communis dignitas membrorum ex eorum inChristo regeneratione, communis filiorum gratia,communis ad perfectionem vocatio, una salus,una spes indivisaque caritas. Nulla igitur inChristo et in Ecclesia inaequalitas, spectata stirpevel natione, condicione sociali vel sexu, quia "nonest Iudaeus neque Graecus, non est servus nequeliber, non est masculus neque femina. Omnesenim vos unus estis in Christo Iesu" (Gal 3, 28gr. ; cf. Col 3, 11).

Si igitur in Ecclesia non omnes eadem viaincedunt, omnes tamen ad sanctitatem vocanturet coaequalem sortiti sunt fidem in iustitia Dei (cf.2Pt 1, 1). Etsi quidam ex voluntate Christi utdoctores, mysteriorum dispensatores et pastorespro aliis constituuntur, vera tamen inter omnesviget aequalitas quoad dignitatem et actionemcunctis fidelibus communem circa aedificationemCorporis Christi. Distinctio enim quam Dominusposuit inter sacros ministros et reliquumPopulum Dei, secumfert coniunctionem, cumPastores et alii fideles inter se communinecessitudine devinciantur ; Ecclesiae Pastores,exemplum Domini secuti, sibi invicem aliisquefidelibus ministrent, hi autem alacriter Pastoribus

60

et doctoribus sociam operam praestent. Sic invarietate omnes testimonium perhibent demirabili unitate in Corpore Christi : ipsa enimdiversitas gratiarum, ministrationum etoperationum filios Dei in unum colligit, quia"haec... omnia operatur unus atque idem Spiritus"(1Cor 12, 11).

Laici igitur sicut ex divina dignatione fratremhabent Christum, qui cum sit Dominus omnium,venit tamen non ministrari sed ministrare (cf. Mt20, 28), ita etiam fratres habent eos, qui in sacroministerio positi, auctoritate Christi docendo etsanctificando et regendo familiam Dei itapascunt, ut mandatum novum caritatis abomnibus impleatur. Quocirca pulcherrime dicit S.Augustinus : "Ubi me terret quod vobis sum, ibime consolatur quod vobiscum sum. Vobis enimsum episcopus, vobiscum sum christianus. Illudest nomen officii, hoc gratiae ; illud periculi est,hoc salutis"112.

33. Laici in Populo Dei congregati et in unoCorpore Christi sub uno capite constituti,quicumque sunt, vocantur, ut tamquam vivamembra ad Ecclesiae incrementum eiusque iugemsanctificationem vires suas omnes, beneficioCreatoris et gratia Redemptoris acceptas,conferant.

Apostolatus autem laicorum est participatioipsius salvificae missionis Ecclesiae, ad quem112 S. AUGUSTINUS, Serm. 340, 1: PL 38, 1483.

61

apostolatum omnes ab ipso Domino perbaptismum et confirmationem depuntantur.Sacramentis autem, praesertim sacra Eucharistia,communicatur et alitur illa caritas erga Deum ethomines, quae anima est totius apostolatus. Laiciautem speciatim ad hoc vocantur, ut praesentemet actuosam reddant Ecclesiam in eis locis etrerum adiunctis, ubi ipsa nonnisi per eos sal terraeevadere potest113. Sic omnis laicus, ex ipsis donissibi collatis, testis simul et vivum instrumentummissionis ipsius Ecclesiae exsistit "secundummensuram donationis Christi" (Eph 4, 7).

Praeter hunc apostolatum, qui ad omnesomnino christifideles spectat, laici insuper diversismodis ad cooperationem magis immediatam cumapostolatu Hierarchiae vocari possunt114, admodum illorum virorum ac mulierum, quiPaulum apostolum in Evangelio adiuvabant,multum in Domino laborantes (cf. Phil 4, 3 ;Rom 16, 3ss.). Praeterea aptitudine gaudent, ut adquaedam munera ecclesiastica, ad finemspiritualem exercenda, ab Hierarchia adsumantur.

Omnibus igitur laicis onus praeclarumincumbit adlaborandi, ut divinum salutispropositum ad universos homines omniumtemporum et ubique terrarum magis magisque

113 Cf. PIUS XI, Litt. Encycl. Quadragesimo anno, 15 maii 1931: AAS 23(1931), p. 221s. PIUS XII, Alloc. De quelle consolation, 14 oct. 1951: AAS43 (1951), p. 790s.114 Cf. PIUS XII, Alloc. Six ans se sont écoulés, 5 oct. 1957: AAS 49(1957), p. 927.

62

pertingat. Via proinde eisdem undequaque pateat,ut pro suis viribus temporumque necessitatibusopus salutare Ecclesiae naviter et ipsi participent.

34. Supremus et aeternus Sacerdos ChristusIesus, cum etiam per laicos suum testimoniumsuumque servitium continuare velit, eos suoSpiritu vivificat indesinenterque impellit ad omneopus bonum et perfectum.

Illis enim, quos vitae et missioni suae intimeconiungit, etiam sui muneris sacerdotalis partemtribuit ad cultum spiritualem exercendum, utglorificetur Deus et salventur homines. Qua decausa laici, utpote Christo dicati et Spiritu Sanctouncti, mirabiliter vocantur et instruuntur, utuberiores semper fructus Spiritus in ipsisproducantur. Omnia enim eorum opera, preces etincepta apostolica, conversatio coniugalis etfamiliaris, labor quotidianus, animi corporisquerelaxatio, si in Spiritu peragantur, imo molestiaevitae si patienter sustineantur, fiunt spiritualeshostiae, acceptabiles Deo per Iesum Christum (cf.1Pt 2, 5), quae in Eucharistiae celebratione, cumdominici Corporis oblatione, Patri piissimeofferuntur. Sic et laici, qua adoratores ubiquesancte agentes, ipsum mundum Deo consecrant.

35. Christus, Propheta magnus, qui ettestimonio vitae et verbi virtute Regnumproclamavit Patris, usque ad plenammanifestationem gloriae suum munuspropheticum adimplet, non solum per

63

Hierarchiam, quae nomine et potestate Eiusdocet, sed etiam per laicos, quos ideo et testesconstituit et sensu fidei et gratia verbi instruit (cf.Act 2, 17-18 ; Apoc 19, 10), ut virtus Evangelii invita quotidiana, familiari et sociali eluceat. Ipsi sepraebent ut filios repromissionis, si fortes in fideet spe praesens momentum redimunt (cf. Eph 5,16 ; Col 4, 5) et futuram gloriam per patientiamexspectant (cf. Rom 8, 25). Hanc autem spemnon in animi interioritate abscondant sedconversione continua et colluctatione "adversusmundi rectores tenebrarum harum, contraspiritualia nequitiae" (Eph 6, 12) etiam per vitaesaecularis structuras exprimant.

Sicut sacramenta Novae Legis, quibus vita etapostolatus fidelium alitur, coelum novum etterram novam (cf. Apoc 21, 1) praefigurant, italaici evadunt validi praecones fidei sperandarumrerum (cf. Hebr 11, 1), si cum vita ex fideprofessionem fidei inhaesitanter coniungunt.Haec evangelizatio, nuntium Christi scilicet ettestimonio vitae et verbo prolatum, notamquamdam specificam et peculiarem efficacitatemacquirit ex hoc, quod in communibuscondicionibus saeculi completur.

Quo in munere magni pretii apparet illestatus vitae, qui speciali sacramento sanctificatur,scilicet vita matrimonialis et familiaris. Ibiexercitium et schola praeclara apostolatuslaicorum habetur, ubi religio christiana totam

64

vitae institutionem pervadit et in dies magistransformat. Ibi coniuges propriam habentvocationem, ut sibi invicem et filiis sint testesfidei et amoris Christi. Familia christiana tumpraesentes virtutes Regni Dei tum spem vitaebeatae alta voce proclamat. Ita exemplo ettestimonio suo arguit mundum de peccato et eosqui veritatem quaerunt illuminat.

Proinde laici, etiam quando curistemporalibus occupantur, pretiosam actionem adevangelizandum mundum exercere possunt etdebent. Quodsi quidam eorum, deficientibussacris ministris, vel iisdem in regiminepersecutionis impeditis, quaedam officia sacra profacultate supplent ; et si plures quidem ex eis totasvires suas in opere apostolico impendunt :universos tamen oportet ad dilatationem etincrementum Regni Christi in mundo cooperari.Quapropter laici sollerter in profundioremcognitionem veritatis revelatae incumbant, etinstanter a Deo sapientiae donum impetrent.

36. Christus, factus oboediens usque admortem et propter hoc a Patre exaltatus (cf. Phil2, 8-9), in gloriam regni sui intravit. Cui omniasubiiciuntur, donec Ipse se cunctaque creata Patrisubiiciat, ut sit Deus omnia in omnibus (cf. 1Cor15, 27-28). Quam potestatem discipuliscommunicavit, ut et illi in regali libertateconstituantur et sui abnegatione vitaque sanctaregnum peccati in seipsis devincant (cf. Rom 6,

65

12), immo ut Christo etiam in aliis servientes,fratres suos ad Regem, cui servire regnare est,humilitate et patientia perducant. Dominus enimregnum suum etiam per laicos fideles dilatarecupit, regnum scilicet "veritatis et vitae, regnumsanctitatis et gratiae, regnum iustitiae, amoris etpacis"115 ; in quo regno ipsa creatura liberabitur aservitute corruptionis in libertatem gloriaefiliorum Dei (cf. Rom 8, 21). Magna sanepromissio, magnumque mandatum discipulisdatur : "Omnia enim vestra sunt, vos autemChristi, Christus autem Dei" (1Cor 3, 23).

Fideles igitur totius creaturae intimamnaturam, valorem et ordinationem in laudem Deiagnoscere, et per opera etiam saecularia seinvicem ad sanctiorem vitam adiuvare debent, itaut mundus spiritu Christi imbuatur atque iniustitia, caritate et pace finem suum efficaciusattingat. In quo officio universaliter adimplendolaici praecipuum locum obtinent. Sua igitur inprofanis disciplinis competentia suaque activitate,gratia Christi intrinsecus elevata, valide conferantoperam, ut bona creata secundum Creatorisordinationem Eiusque Verbi illuminationemhumano labore, arte technica, civilique cultura adutilitatem omnium prorsus hominum excolantur,aptiusque inter illos distribuantur, et suo modo aduniversalem progressum in humana et christianalibertate conducant. Ita Christus per Ecclesiae115 Missale romanum, e Praefatione festi Christi Regis.

66

membra totam societatem humanam suo salutarilumine magis magisque illuminabit.

Laici praeterea, collatis quoque viribus,instituta et condiciones mundi, si qua mores adpeccatum incitant, ita sanent, ut haec omnia adiustitiae normas conformentur et virtutumexercitio potius faveant quam obsint. Ita agendoculturam operaque humana valore moraliimbuent. Hoc modo simul ager mundi melius prosemine verbi divini paratur, et Ecclesiae latiuspatent portae, quibus praeconium pacis inmundum introeat.

Propter ipsam oeconomiam salutis, fidelesdiscant sedulo distinguere inter iura et officiaquae eis incumbunt, quatenus Ecclesiaeaggregantur, et ea quae eis competunt, ut sunthumanae societatis membra. Utraque inter seharmonice consociare satagent, memores se, inquavis re temporali, christiana conscientia ducidebere, cum nulla humana activitas, ne in rebustemporalibus quidem, Dei imperio subtrahipossit. Nostro autem tempore maxime oportet utdistinctio haec simul et harmonia quam clarissimein modo agendi fidelium elucescant, ut missioEcclesiae particularibus mundi hodiernicondicionibus plenius respondere valeat. Sicutenim agnoscendum est terrenam civitatem,saecularibus curis iure addictam propriis regiprincipiis, ita infausta doctrina, quae societatem,nulla habita religionis ratione, exstruere contendit

67

et libertatem religiosam civium impugnat et eruit,merito reiicitur116.

37. Laici, sicut omnes christifideles, iushabent ex spiritualibus Ecclesiae bonis, verbi Deipraesertim et sacramentorum adiumenta a sacrisPastoribus abundanter accipiendi117, hisquenecessitates et optata sua ea libertate et fiducia,quae filios Dei et fratres in Christo decet,patefaciant. Pro scientia, competentia etpraestantia quibus pollent, facultatem, immoaliquando et officium habent suam sententiam deiis quae bonum Ecclesiae respiciunt declarandi118.Hoc fiat, si casus ferat, per instituta ad hoc abEcclesia stabilita, et semper in veracitate,fortitudine et prudentia, cum reverentia et caritateerga illos, qui ratione sacri sui muneris personamChristi gerunt.

Laici, sicut omnes christifideles, illa quae sacriPastores, utpote Christum repraesentantes,tamquam magistri et rectores in Ecclesia statuunt,christiana oboedientia prompte amplectantur,Christi exemplum secuti, qui, sua oboedientiausque ad mortem, beatam libertatis filiorum Dei

116 Cf. LEO XIII, Epist. Encycl. Immortale Dei, 1 nov. 1885: ASS 18(1885), p. 166ss. IDEM, Litt. Encycl. Sapientiae christianae, 10 ian. 1890:ASS 22 (1889-90), p. 397ss. PIUS XII, Alloc. Alla vostra filiale, 23 mart.1958: AAS 50 (1958), p. 220: “la legittima sana laicità dello Stato”.117 Cf. CIC, can. 682.118 Cf. PIUS XII, Alloc. De quelle consolation, l. c., p. 789: “Dans lesbatailles décisives, c'est parfois du front que partent les plus heureusesinitiatives...”. IDEM, Alloc. L'importance de la presse catholique, 17 febr.1950: AAS 42 (1950), p. 256.

68

viam omnibus hominibus aperuit. Nequeomittant precibus suis Praepositos suos Deocommendare, quippe qui pervigilant quasirationem pro animabus nostris reddituri, ut cumgaudio hoc faciant et non gementes (cf. Hebr 13,17).

Sacri vero Pastores laicorum dignitatem etresponsabilitatem in Ecclesia agnoscant etpromoveant ; libenter eorum prudenti consilioutantur, cum confidentia eis in servitiumEcclesiae officia committant et eis agendilibertatem et spatium relinquant, immo animumeis addant, ut etiam sua sponte operaaggrediantur. Paterno cum amore coepta, vota etdesideria a laicis proposita attente in Christoconsiderent119. Iustam autem libertatem, quaeomnibus in civitate terrestri competit, Pastoresobservanter agnoscent.

Ex hoc familiari commercio inter Laicos etPastores permulta bona Ecclesiae exspectandasunt : ita enim in laicis roboratur propriaeresponsabilitatis sensus, fovetur alacritas, etfacilius laicorum vires Pastorum operiassociantur. Hi vero, laicorum experientia adiuti,tam in rebus spiritualibus quam in temporalibus,distinctius et aptius iudicare valent, ita ut totaEcclesia, ab omnibus membris suis roborata,suam pro mundi vita missionem efficaciuscompleat.119 Cf. 1Thess 5,19 et 1Io 4,1.

69

38. Unusquisque laicus debet esse coramsaeculo testis resurrectionis et vitae Domini Iesuatque signum Dei vivi. Omnes insimul etunusquisque pro sua parte mundum fructibusspiritualibus alere debent (cf. Gal 5, 22), ineumque spiritum diffundere, quo animantur illipauperes, mites et pacifici, quos Dominus inEvangelio beatos proclamavit (cf. Mt 5, 3-9). Unoverbo, "quod anima est in corpore, hoc sint inmundo christiani"120.

CAPUT V - DE UNIVERSALI VOCATIONE AD SANCTITATEM IN ECCLESIA.

39. Ecclesia, cuius mysterium a Sacra Synodoproponitur, indefectibiliter sancta creditur.Christus enim, Dei Filius, qui cum Patre et Spiritu"solus Sanctus" celebratur121, Ecclesiam tamquamsponsam suam dilexit, Seipsum tradens pro ea, utillam sanctificaret (cf. Eph 5, 25-26), eamque Sibiut corpus suum coniunxit atque Spiritus Sanctidono cumulavit, ad gloriam Dei. Ideo in Ecclesiaomnes, sive ad Hierarchiam pertinent sive ab eapascuntur, ad sanctitatem vocantur, iuxta illudApostoli : "Haec est enim voluntas Dei,sanctificatio vestra" (1Thess 4, 3 ; cf. Eph 1, 4).

120 Epist. ad Diognetum, 6: ed. FUNK, I, p. 400. Cf. S. Io.CHRYSOSTOMUS, In Mt., Hom. 46 (47), 2: PG 58, 478, de fermento inmassa.121 Missale romanum, Gloria in excelsis. Cf. Lc 1,35; Mc 1,24; Lc 4,34; Io6,69 (ho hagios tou Theou); Act 3,14; 4,27 et 30; Hebr 7,26; 1Io 2,20;Apoc 3,7.

70

Haec autem Ecclesiae sanctitas in gratiaefructibus quos Spiritus in fidelibus producit,incessanter manifestatur et manifestari debet ;multiformiter exprimitur apud singulos, qui in suovitae ordine ad perfectionem caritatis, aedificantesalios, tendunt ; proprio quodam modo apparet inpraxi consiliorum, quae evangelica appellariconsueverunt. Quae consiliorum praxis, SpirituSancto impellente, a multis christianis assumpta,sive privatim sive in conditione vel statu inEcclesia sancitis, praeclarum in mundo fert, etferre oportet, eiusdem sanctitatis testimonium etexemplum.

40. Omnis perfectionis divinus Magister etExemplar, Dominus Iesus, sanctitatem vitae,cuius Ipse et auctor et consummator exstat,omnibus et singulis discipulis suis cuiuscumqueconditionis praedicavit : "Estote ergo vosperfecti, sicut et Pater vester coelestis perfectusest" (Mt 5, 48)122. In omnes enim SpiritumSanctum misit, qui eos intus moveat, ut Deumdiligant ex toto corde, ex tota anima, ex totamente et ex tota virtute sua (cf. Mc 12, 30), et utinvicem se diligant sicut Christus eos dilexit (cf.Io 13, 34 ; 15, 12). Christi asseclae a Deo nonsecundum opera sua, sed secundum propositumet gratiam Eius vocati atque in Iesu Domino

122 Cf. ORIGENES, Comm. Rom 7, 7: PG 14, 1122B. PS.-MACARIUS,De Oratione, 11: PG 34, 861AB. S. THOMAS, Summa Theol. II-II, q.184, a. 3.

71

iustificati, in fidei baptismate vere filii Dei etconsortes divinae naturae, ideoque reapse sanctieffecti sunt. Eos proinde oportet sanctificationemquam acceperunt, Deo dante, vivendo tenereatque perficere. Ab Apostolo monentur, ut vivant"sicut decet sanctos" (Eph 5, 3), et induant "sicutelecti Dei, sancti et dilecti, viscera misericordiae,benignitatem, humilitatem, modestiam,patientiam" (Col 3, 12), fructusque Spiritushabeant in sanctificationem (cf. Gal 5, 22 ; Rom6, 22). Cum vero in multis offendimus omnes (cf.Iac 3, 2), misericordiae Dei iugiter egemus atqueorare quotidie debemus : "Et dimitte nobis debitanostra" (Mt 6, 12)123.

Cunctis proinde perspicuum est, omneschristifideles cuiuscumque status vel ordinis advitae christianae plenitudinem et caritatisperfectionem vocari124, qua sanctitate, in societatequoque terrena, humanior vivendi moduspromovetur. Ad quam perfectionemadipiscendam fideles vires secundum mensuramdonationis Christi acceptas adhibeant, ut Eiusvestigia sequentes Eiusque imagini conformeseffecti, voluntatem Patris in omnibus

123 Cf. S. AUGUSTINUS, Retract. II, 18: PL 32, 637s. PIUS XII, Litt.Encycl. Mystici Corporis, 29 iun. 1943: AAS 35 (1943), p. 225.124 Cf. PIUS XI, Litt. Encycl. Rerum omnium, 26 ian. 1923: AAS 15(1923), pp. 50 et 59-60; Litt. Encycl. Casti Connubii, 31 dec 1930: AAS 22(1930), p. 548. PIUS XII, Const. Apost. Provida Mater, 2 febr. 1947: AAS39 (1947), p. 117. Alloc. Annus sacer, 8 dec. 1950: AAS 43 (1951), pp. 27-28. Alloc. Nel darvi, 1 iul. 1956: AAS 48 (1956), p. 574s.

72

obsequentes, gloriae Dei et servitio proximi totoanimo sese devoveant. Ita sanctitas Populi Dei inabundantes fructus excrescet, sicut in Ecclesiaehistoria per tot Sanctorum vitam luculentercommonstratur.

41. In variis vitae generibus et officiis unasanctitas excolitur ab omnibus, qui a Spiritu Deiaguntur, atque voci Patris oboedientes DeumquePatrem in spiritu et veritate adorantes, Christumpauperem, humilem, et crucem baiulantemsequuntur, ut gloriae Eius mereantur esseconsortes. Unusquisque vero secundum propriadona et munera per viam fidei vivae, quae spemexcitat et per caritatem operatur, incunctanterincedere debet.

Gregis Christi Pastores imprimis oportet, utad imaginem summi et aeterni Sacerdotis, Pastoriset Episcopi animarum nostrarum, sancte etalacriter, humiliter et fortiter exsequanturministerium suum, quod ita adimpletum, etiampro eis erit praecelsum sanctificationis medium.Ad plenitudinem sacerdotii electi, sacramentaligratia donantur, ut orando, sacrificando etpraedicando, per omnem formam episcopaliscurae et servitii, perfectum pastoralis caritatismunus exerceant125, animam suam pro ovibusponere ne timeant et forma facti gregis (cf. 1Pt 5,

125 Cf. S. THOMAS, Summa Theol., II-II, q. 184, a. 5 et 6. De perf. vitaespir., c. 18. ORIGENES, In Is., Hom. 6, 1: PG 13, 239.

73

3), Ecclesiam etiam exemplo suo ad maiorem indies sanctitatem promoveant.

Presbyteri in similitudinem ordinisEpiscoporum, quorum spiritualem coronamefformant126, de eorum muneris gratiaparticipantes per Christum, aeternum et unicumMediatorem, quotidiano officii sui exercitio inDei proximique amore crescant, communionissacerdotalis vinculum servent, in omni bonospirituali abundent atque vivum Dei testimoniumomnibus praestent127, aemuli eorum sacerdotum,qui saeculorum decursu, in humili saepe etabscondito servitio praeclarum sanctitatisspecimen reliquerunt. Quorum laus est inEcclesia Dei. Pro plebe sua et toto Populo Dei exofficio precantes et sacrificium offerentes,agnoscendo quod agunt et imitando quodtractant128, nedum apostolicis curis, periculis etaerumnis impediantur, per ea potius ad altioremsanctitatem ascendant, ex abundantiacontemplationis actionem suam nutriendo etfovendo, in oblectamentum totius Ecclesiae Dei.Omnes presbyteri et speciatim illi qui peculiarisuae ordinationis titulo sacerdotes dioecesanivocantur, meminerint quantum ad suam

126 Cf. S. IGNATIUS M., Magn. 13, 1: ed. FUNK, 1, p. 241.127 Cf. S. PIUS X, Exhort. Haerent animo, 4 aug. 1908: ASS 41 (1908), p.560s. CIC, can. 124. PIUS XI, Litt. Encycl. Ad catholici sacerdotii, 20 dec.1935: AAS 28 (1936), p. 22.128 Cf. Pontificale romanum, De Ordinatione Presbyterorum, inexhortatione initiali.

74

sanctificationem conferant cum suo Episcopofidelis coniunctio atque generosa cooperatio.

Missionis autem et gratiae supremi Sacerdotispeculiari modo participes sunt inferioris quoqueordinis ministri, imprimis Diaconi, qui mysteriisChristi et Ecclesiae servientes129, ab omni vitiopuros se custodire atque Deo placere et omnebonum coram hominibus providere debent (cf.1Tim 3, 8-10 et 12-13). Clerici, qui a Dominovocati et in partem Eius sepositi, sub vigilantiaPastorum ad officia ministrorum se praeparant,mentes et corda sua tam praeclarae electioniconformare tenentur, in oratione assidui, amoreferventes, quaecumque sunt vera, iusta et bonaefamae cogitantes, omnia in gloriam et honoremDei perficientes. Quibus accedunt illi a Deo electilaici, qui, ut plene se dedant apostolicis operibus,ab Episcopo vocantur et in agro Domini cummulto fructu laborant130.

Coniuges autem parentesque christianioportet ut propriam viam sequentes, amore fideli,totius vitae decursu se invicem in gratiasustineant, et prolem amanter a Deo acceptamchristianis doctrinis et evangelicis virtutibusimbuant. Ita enim exemplum indefessi et generosiamoris omnibus praebent, fraternitatem caritatisaedificant, et foecunditatis Matris Ecclesiae testes

129 Cf. S. IGNATIUS M., Trall. 2, 3: ed. FUNK, 1, p. 244.130 Cf. PIUS XII, Alloc. Sous la maternelle protection, 9 dec. 1957: AAS50 (1958), p. 36.

75

et cooperatores exsistunt, in signum etparticipationem illius dilectionis, qua ChristusSponsam suam dilexit Seque pro ea tradidit131.Simile exemplum alio modo praebetur a viduis etinnuptis, qui ad sanctitatem et operositatem inEcclesia, et ipsi haud parum conferre possunt. Iivero, qui laboribus saepe duris incumbunt,oportet ut humanis operibus seipsos perficiant,concives adiuvent, totamque societatem etcreationem ad meliorem statum promoveant,verum etiam ut Christum, cuius manus fabrilibusse exercuerunt et qui semper cum Patre adsalutem omnium operatur, in actuosa caritateimitentur, spe gaudentes, alter alterius oneraportantes, atque ipso suo quotidiano labore adaltiorem ascendant sanctitatem etiamapostolicam.

Specialiter etiam Christo pro salute mundipatienti se uniri sciant ii, qui paupertate,infirmitate, morbo, variisque aerumnisopprimuntur, vel persecutionem propter iustitiampatiuntur, quos Dominus in Evangelio beatospraedicavit et quos "Deus... omnis gratiae, quivocavit nos in aeternam suam gloriam in ChristoIesu, modicum passos, ipse perficiet, confirmabitsolidabitque" (1Pt 5, 10).

131 Cf. PIUS XI, Litt. Encycl. Casti Connubii, 31 dec. 1930: AAS 22(1930), p. 548s. S. Io. CHRYSOSTOMUS, In Ephes., Hom. 20, 2: PG 62,136ss.

76

Omnes igitur christifideles in vitae suaeconditionibus, officiis vel circumstantiis, et perilla omnia, in dies magis sanctificabuntur, sicuncta e manu Patris coelestis cum fide suscipiuntet voluntati divinae cooperantur, caritatem quaDeus dilexit mundum in ipso temporali servitioomnibus manifestando.

42. "Deus caritas est, et qui manet in caritate,in Deo manet, et Deus in eo" (1Io 4, 16). Deusautem caritatem suam in cordibus nostris diffuditper Spiritum Sanctum qui datus est nobis (cf.Rom 5, 5) ; ideoque donum primum et maximenecessarium est caritas, qua Deum super omnia etproximum propter Illum diligimus. Ut verocaritas tamquam bonum semen in anima increscatet fructificet, unusquisque fidelis debet verbumDei libenter audire Eiusque voluntatem,opitulante Eius gratia, opere complere,sacramentis, praesertim Eucharistiae, et sacrisactionibus frequenter participare, sesequeorationi, sui ipsius abnegationi, fraterno actuososervitio et omnium virtutum exercitationiconstanter applicare. Caritas enim, ut vinculumperfectionis et plenitudo legis (cf. Col 3, 14 ; Rom13, 10), omnia sanctificationis media regit,informat ad finemque perducit132. Unde caritate

132 Cf. S. AUGUSTINUS, Enchir. 121, 32: PL 40, 288. S. THOMAS,Summa Theol. II-II, q. 184, a. 1. PIUS XII, Adhort. Apost. Menti nostrae,23 sept. 1950: AAS 42 (1950), p. 660.

77

tum in Deum tum in proximum signatur verusChristi discipulus.

Cum Iesus, Dei Filius, caritatem suammanifestaverit, animam suam pro nobis ponendo,nemo maiorem habet dilectionem, quam quianimam suam pro Eo et fratribus suis ponit (cf.1Io 3, 16 ; Io 15, 13). Ad hoc ergo maximumamoris testimonium reddendum coram omnibus,praesertim persecutoribus, aliqui christiani iam aprimo tempore vocati sunt et semper vocabuntur.Martyrium igitur, quo discipulus Magistro promundi salute mortem libere accipienti assimilatur,Eique in effusione sanguinis conformatur, abEcclesia eximium donum supremaque probatiocaritatis aestimatur. Quod si paucis datur, omnestamen parati sint oportet, Christum coramhominibus confiteri, Eumque inter persecutiones,quae Ecclesiae numquam desunt, in via crucissubsequi.

Sanctitas Ecclesiae item speciali modofovetur multiplicibus consiliis, quae Dominus inEvangelio discipulis suis observanda proponit133.Inter quae eminet pretiosum gratiae divinaedonum, quod a Patre quibusdam datur (cf. Mt 19,11 ; 1Cor 7, 7), ut in virginitate vel coelibatufacilius indiviso corde (cf. 1Cor 7, 32-34) Deo soli

133 De consiliis in genere, Cf. ORIGENES, Comm. Rom. X, 14: PG 14,1275B. S. AUGUSTINUS, De S. Virginitate, 15, 15: PL 40, 403. S.THOMAS, Summa Theol. I-II, q. 100, a. 2 C (in fine); II-II, q. 44, a. 4, ad3.

78

se devoveant134. Haec perfecta propter Regnumcoelorum continentia semper in honorepraecipuo ab Ecclesia habita est, tamquamsignum et stimulus caritatis, ac quidam peculiarisfons spiritualis foecunditatis in mundo.

Ecclesia etiam Apostoli monitionemrecogitat, qui fideles ad caritatem provocans, eosexhortatur, ut hoc in se sentiant quod et inChristo Iesu, qui "semet ipsum exinanivit formamservi accipiens, ...factus oboediens usque admortem" (Phil 2, 7-8) et propter nos "egenusfactus est, cum esset dives" (2Cor 8, 9). Huiuscaritatis et humilitatis Christi imitationem ettestimonium cum a discipulis semper praeberinecesse sit, gaudet Mater Ecclesia plures in sinusuo inveniri viros ac mulieres, qui exinanitionemSalvatoris pressius sequuntur et clariusdemonstrant, paupertatem in filiorum Deilibertate suscipientes et propriis voluntatibusabrenuntiantes : illi scilicet sese homini propterDeum in re perfectionis ultra mensuram praeceptisubiiciunt, ut Christo oboedienti sese pleniusconforment135.

134 De praestantia sacrae virginitatis, Cf. TERTULLIANUS, Exhort. Cast.10: PL 2, 925 C. S. CYPRIANUS, Hab. Virg. 3 et 22: PL 4, 443B et 461As.S. ATHANASIUS (?), De Virg.: PG 28, 252ss. S. IO. CHRYSOSTOMUS,De Virg.: PG 48, 533ss.135 De spirituali paupertate Cf. Mt 5,3 et 19,21; Mc 10,21; Lc 18,22; deoboedientia exemplum Christi affertur Io 4,34 et 6,38; Phil 2,8-10; Hebr10,5-7. Patres et ordinum fundatores abundant.

79

Omnes igitur christifideles ad sanctitatem etproprii status perfectionem prosequendaminvitantur et tenentur. Attendant igitur omnes, utaffectus suos recte dirigant, ne usu rerummundanarum et adhaesione ad divitias contraspiritum paupertatis evangelicae a caritateperfecta prosequenda impediantur, monenteApostolo : Qui utuntur hoc mundo, in eo nesistant : praeterit enim figura huius mundi (cf.1Cor 7, 31 gr.)136.

CAPUT VI - DE RELIGIOSIS.

43. Consilia evangelica castitatis Deo dicatae,paupertatis et oboedientiae, utpote in verbis etexemplis Domini fundata et ab Apostolis etPatribus Ecclesiaeque doctoribus et pastoribuscommendata, sunt donum divinum, quodEcclesia a Domino suo accepit et gratia Eiussemper conservat. Ipsa autem auctoritasEcclesiae, duce Spiritu Sancto, ea interpretari,eorum praxim moderari et etiam stabiles indevivendi formas constituere curavit. Quo factumest ut, quasi in arbore ex germine divinitus datomirabiliter et multipliciter in agro Dominiramificata, variae formae vitae solitariae velcommunis, variaeque familiae creverint, quae tumad profectum sodalium, tum ad bonum totius

136 De praxi effectiva consiliorum quae non omnibus imponitur, Cf. S. IO.CHRYSOSTOMUS, In Mt, Hom. 7, 7: PG 57, 81s. S. AMBROSIUS, DeViduis, 4, 23: PL 16, 241s.

80

Corporis Christi opes augent137. Illae enim familiaesodalibus suis adminicula conferunt stabilitatis inmodo vivendi firmioris, doctrinae adperfectionem prosequendam probatae,communionis in militia Christi fraternae, libertatisper oboedientiam roboratae, ita ut suamreligiosam professionem secure implere etfideliter custodire valeant, atque in caritatis viaspiritu gaudentes progrediantur138.

Status huiusmodi, ratione habita divinae ethierarchicae Ecclesiae constitutionis, non estintermedius inter clericalem et laicalemconditionem, sed ex utraque parte quidamchristifideles a Deo vocantur, ut in vita Ecclesiaepeculiari dono fruantur et, suo quisque modo,eiusdem missioni salvificae prosint139.

44. Per vota aut alia sacra ligamina, votispropria sua ratione assimilata, quibus christifidelisad tria praedicta consilia evangelica se obligat,Deo summe dilecto totaliter mancipatur, ita utipse ad Dei servitium Eiusque honorem novo etpeculiari titulo referatur. Per baptismum quidem

137 Cf. ROSWEYDUS, Vitae Patrum, Antwerpiae, 1628. ApophtegmataPatrum: PG 65. PALLADIUS, Historia Lausiaca: PG 34, 995ss.: ed. C.BUTLER, Cambridge 1898 (1904). PIUS XI, Const. Apost. Umbratilem, 8iul. 1924: AAS 16 (1924), pp. 386-387. PIUS XII, Alloc. Nous sommesheureux, 11 apr. 1958: AAS 50 (1958), p. 283.138 Cf. PAULUS VI, Alloc. Magno gaudio, 23 maii 1964: AAS 56 (1964),p. 566.139 Cf. CIC, cann. 487 et 488, 4o. PIUS XII, Alloc. Annus sacer, 8 dec.1950: AAS 43 (1951), p. 27s. PIUS XII, Const. Apost. Provida Mater, 2febr. 1947: AAS 39 (1947), p. 120ss.

81

mortuus est peccato, et Deo sacratus ; ut autemgratiae baptismalis uberiorem fructum perciperequeat, consiliorum evangelicorum professione inEcclesia liberari intendit ab impedimentis, quaeipsum a caritatis fervore et divini cultusperfectione retrahere possent, et divino obsequiointimius consecratur140. Tanto autem perfectiorerit consecratio, quo per firmiora et stabiìioravincula magis repraesentatur Christus cum sponsaEcclesia indissolubili vinculo coniunctus.

Cum vero evangelica consilia suos asseclas,per caritatem ad quam ducunt141, Ecclesiaeeiusque mysterio speciali modo coniungant,spiritualis horum vita bono quoque totiusEcclesiae devoveatur oportet. Inde oriturofficium pro viribus et secundum formampropriae vocationis, sive oratione, sive actuosaquoque opera, laborandi ad Regnum Christi inanimis radicandum et roborandum, illudque adomnes plagas dilatandum. Unde et Ecclesiapropriam indolem variorum Institutorumreligiosorum tuetur et fovet.

Evangelicorum proinde consiliorumprofessio tamquam signum apparet, quod omniaEcclesiae membra ad officia vocationischristianae impigre adimplenda efficaciter

140 Cf. PAULUS VI, l. c., p. 567.141 Cf. S. THOMAS, Summa Theol. II-II, q. 184, a. 3 et q. 188, a. 2. S.BONAVENTURA, Opusc. XI, Apologia Pauperum, c. 3, 3: ed. Opera,Quaracchi, t. 8, 1898, p. 245 a.

82

attrahere potest ac debet. Cum enim Populus Deihic manentem civitatem non habeat, sed futuraminquirat, status relígiosus, qui suos asseclas a curisterrenis magis liberat, magis etiam tum bonacoelestia iam in hoc saeculo praesentia omnibuscredentibus manifestat, tum vitam novam etaeternam redemptione Christi acquisitamtestificat, tum resurrectionem futuram et gloriamRegni coelestis praenuntiat. Formam quoquevitae, quam Filius Dei accepit, mundum ingressusut faceret voluntatem Patris, quamque discipulisIpsum sequentibus proposuit, idem statuspressius imitatur atque in Ecclesia perpetuorepraesentat. Regni Dei denique super omniaterrestria elevationem eiusque summasnecessitudines peculiari modo patefacit ;supereminentem quoque magnitudinem virtutisChristi regnantis atque infinitam Spiritus Sanctipotentiam, in Ecclesia mirabiliter operantem,cunctis hominibus demonstrat.

Status ergo, qui professione consiliorumevangelicorum constituitur, licet ad Ecclesiaestructuram hierarchicam non spectet, ad eiustamen vitam et sanctitatem inconcusse pertinet.

45. Cum ecclesiasticae Hierarchiae munus sitPopulum Dei pascere et ad pascua uberrimaducere (cf. Ez 34, 14), ad ipsam spectatevangelicorum consiliorum praxim, quibusperfectio caritatis erga Deum et proximumsingulariter fovetur, legibus suis sapienter

83

moderari142. Ipsa etiam, Spiritus Sancti impulsusdociliter sequens, regulas a praeclaris viris etmulieribus propositas recipit et ulterius ordinatasauthentice adprobat, necnon Institutis adaedificationem Corporis Christi passim erectis, utsecundum spiritum fundatorum crescant atquefloreant, auctoritate sua invigilante et protegenteadest.

Quo autem melius necessitatibus totiusdominici gregis provideatur, quodcumqueperfectionis Institutum ac sodales singuli aSummo Pontifice, ratione ipsius in universamEcclesiam primatus, intuitu utilitatis communis,ab Ordinariorum loci iurisdictione eximi et ei solisubiici possunt143. Similiter possunt propriisauctoritatibus patriarchalibus relinqui autcommitti. Ipsi sodales, in officio erga Ecclesiamex peculiari suae vitae forma adimplendo,reverentiam et oboedientiam secundum canonicasleges praestare debent Episcopis, ob eorum inEcclesiis particularibus auctoritatem pastoralem etob necessariam in labore apostolico unitatem etconcordiam144.

142 Cf. CONC. VAT. I, Schema De Ecclesia Christi, cap. XV, et Adnot.48: MANSI 51, 549s. et 619s. LEO XIII, Epist. Au milieu desconsolations, 23 dec. I900: ASS 33 (1900-01), p. 361. PIUS XII, Const.Apost. Provida Mater. l. c., p. 114s.143 Cf. LEO XIII, Const. Romanos Pontifices, 8 maii 1881: ASS 13 (1880-81), p. 483. PIUS XII, Alloc. Annus sacer, 8 dec. 1950: AAS 43 (1951), p.28s.144 Cf. PIUS XII, Alloc l. c., p. 28. PIUS XII, Const. Apost. SedesSapientiae, 31 maii 1956: AAS 48 (1956), p. 355. PAULUS VI, Alloc.

84

Ecclesia autem professionem religiosam nontantum sua sanctione ad status canonicidignitatem erigit, sed eam ut statum Deoconsecratum etiam actione sua liturgica exhibet.Ipsa enim Ecclesia, auctoritate sibi a Deocommissa, profitentium vota suscipit, prece suapublica eis auxilia et gratiam a Deo impetrat, eosDeo commendat eisque spiritualembenedictionem impertitur, oblationem eorumsacrificio eucharistico adsocians.

46. Sollicite attendant religiosi, ut per ipsosEcclesia revera Christum in dies, sive fidelibussive infidelibus, melius commonstret, vel inmonte contemplantem, vel turbis Regnum Deiannuntiantem, vel aegrotos et saucios sanantemac peccatores ad bonam frugem convertentem,vel pueris benedicentem, et omnibusbenefacientem, semper autem voluntati Patris quiEum misit oboedientem145.

Omnes tandem perspectum habeant,consiliorum evangelicorum professionem,quamvis renuntiationem secumferat bonorumquae indubie magni aestimanda veniunt, tamenpersonae humanae vero profectui non obstare,sed natura sua ei summopere prodesse. Consiliaenim, secundum cuiusquam personalemvocationem voluntarie suscepta, ad cordis

Magno gaudio, 23 maii 1964: AAS 56 (1964), pp. 570-571.145 Cf. PIUS XII, Litt. Encycl. Mystici Corporis, 29 iun. 1943: AAS 35(1943), p. 214s.

85

purificationem et spiritualem libertatem nonparum conferunt, fervorem caritatis iugiterexcitant et praesertim ad genus vitae virginalis acpauperis, quod sibi elegit Christus Dominus,quodque Mater Eius Virgo amplexa est, hominemchristianum magis conformare valent, ut exemplotot sanctorum fundatorum comprobatur. Necquisquam aestimet religiosos consecratione suaaut ab hominibus alienos aut inutiles in civitateterrestri fieri. Nam etsi quandoque coaetaneis suisnon directe adsistunt, profundiore tamen modoeos in visceribus Christi praesentes habent atquecum eis spiritualiter cooperantur, ut aedificatioterrenae civitatis semper in Domino fundetur adIpsumque dirigatur, ne forte in vanumlaboraverint qui aedificant eam146.

Idcirco denique Sacra Synodus confirmat etlaudat viros ac mulieres, Fratres ac Sorores, qui inmonasteriis, vel in scholis et nosocomiis, vel inmissionibus, constanti et humili fidelitate inpraedicta consecratione Sponsam Christicondecorant, omnibusque hominibus generosa acdiversissima servitia praestant.

47. Unusquisque autem ad professionemconsiliorum vocatus sedulo curet, ut in quamvocationem a Deo vocatus est, in ea permaneatatque magis excellat, ad uberiorem Ecclesiaesanctitatem, ad maiorem gloriam unius et

146 Cf. PIUS XII, Alloc. Annus sacer, l. c., p. 30. Alloc. Sous la maternelleprotection, 9 dec. 1957: AAS 50 (1958), p. 39s.

86

indivisae Trinitatis, quae in Christo et perChristum est omnis sanctitatis fons et origo.

CAPUT VII - DE INDOLE ESCHATOLOGICA ECCLESIAE PEREGRINANTIS EIUSQUE UNIONE CUM ECCLESIA COELESTI.

48. Ecclesia, ad quam in Christo Iesuvocamur omnes et in qua per gratiam Deisanctitatem acquirimus, nonnisi in gloria coelesticonsummabitur, quando adveniet tempusrestitutionis omnium (cf. Act 3, 21) atque cumgenere humano universus quoque mundus, quiintime cum homine coniungitur et per eum adfinem suum accedit, perfecte in Christoinstaurabitur (cf. Eph 1, 10 ; Col 1, 20 ; 2Pt 3, 10-13).

Christus quidem exaltatus a terra omnestraxit ad seipsum (cf. Io 12, 32 gr.) ; resurgens exmortuis (cf. Rom 6, 9) Spiritum suumvivificantem in discipulos immisit et per eumCorpus suum quod est Ecclesia ut universalesalutis sacramentum constituit ; sedens addexteram Patris continuo operatur in mundo uthomines ad Ecclesiam perducat arctiusque peream Sibi coniungat ac proprio Corpore etSanguine illos nutriendo gloriosae vitae suae faciatesse participes. Restitutio ergo quam promissamexspectamus, iam incepit in Christo, provehitur inmissione Spiritus Sancti et per Eum pergit inEcclesia in qua per fidem de sensu quoque vitae

87

nostrae temporalis edocemur, dum opus a Patrenobis in mundo commissum cum spe futurorumbonorum ad finem perducimus et salutemnostram operamur (cf. Phil 2, 12).

Iam ergo fines saeculorum ad nospervenerunt (cf. 1Cor 10, 11) et renovatio mundiirrevocabiliter est constituta atque in hoc saeculoreali quodam modo anticipatur : etenim Ecclesiaiam in terris vera sanctitate licet imperfectainsignitur. Donec tamen fuerint novi coeli et novaterra, in quibus iustitia habitat (cf. 2Pt 3, 13),Ecclesia peregrinans, in suis sacramentis etinstitutionibus, quae ad hoc aevum pertinent,portat figuram huius saeculi quae praeterit et ipsainter creaturas degit quae ingemiscunt etparturiunt usque adhuc et exspectantrevelationem filiorum Dei (cf. Rom 8, 19-22).

Coniuncti ergo Christo in Ecclesia et signatiSpiritu Sancto "qui est pignus hereditatis nostrae"(Eph 1, 14), vere filii Dei nominamur et sumus(cf. 1Io 3, 1), sed nondum apparuimus cumChristo in gloria (cf. Col 3, 4), in qua similes Deoerimus, quoniam videbimus Eum sicut est (cf. 1Io3, 2). Itaque "dum sumus in corpore,peregrinamur a Domino" (2Cor 5, 6) et primitiasSpiritus habentes intra nos gemimus (cf. Rom 8,23) et cupimus esse cum Christo (cf. Phil 1, 23).Eadem autem caritate urgemur ut magis vivamusEi, qui pro nobis mortuus est et resurrexit (cf.2Cor 5, 15).

88

Contendimus ergo in omnibus placereDomino (cf. 2Cor 5, 9) et induimus armaturamDei, ut possimus stare adversus insidias diaboli etresistere in die malo (cf. Eph 6, 11-13). Cum veronesciamus diem neque horam, monente Domino,constanter vigilemus oportet ut, expleto unicoterrestris nostrae vitae cursu (cf. Hebr 9, 27), cumIpso ad nuptias intrare et cum benedictisconnumerari mereamur (cf. Mt 25, 31-46), nequesicut servi mali et pigri (cf. Mt 25, 26) iubeamurdiscedere in ignem aeternum (cf. Mt 25, 41), intenebras exteriores ubi "erit fletus et stridordentium" (Mt 22, 13 et 25, 30). Etenim, antequamcum Christo glorioso regnemus, omnes nosmanifestabimur "ante tribunal Christi, ut referatunusquisque propria corporis, prout gessit sivebonum sive malum" (2Cor 5, 10) et in fine mundi"procedent qui bona fecerunt in resurrectionemvitae, qui vero mala egerunt, in resurrectionemiudicii" (Io 5, 29 ; cf. Mt 25, 46).

Existimantes proinde quod "non suntcondignae passiones huius temporis ad futuramgloriam, quae revelabitur in nobis" (Rom 8, 18 ;cf. 2Tim 2, 11-12), fortes in fide exspectamus"beatam spem et adventum gloriae magni Dei etSalvatoris nostri Iesu Christi" (Tit 2, 13), "quireformabit corpus humilitatis nostraeconfiguratum corpori claritatis suae" (Phil 3, 21)et qui veniet "glorificari in sanctis suis et

89

admirabilis fieri in omnibus, qui crediderunt"(2Thess 1, 10).

49. Donec ergo Dominus venerit in maiestatesua et omnes Angeli cum eo (cf. Mt 25, 31) et,destructa morte, Illi subiecta fuerint omnia (cf.1Cor 15, 26-27), alii e discipulis Eius in terrisperegrinantur, alii hac vita functi purificantur, aliivero glorificantur intuentes "clare ipsum Deumtrinum et unum, sicuti est"147 ; omnes tamen,gradu quidem modoque diverso, in eadem Dei etproximi caritate communicamus et eundemhymnum gloriae Deo nostro canimus. Universienim qui Christi sunt, Spiritum Eius habentes, inunam Ecclesiam coalescunt et invicem cohaerentin Ipso (cf. Eph 4, 16). Viatorum igitur unio cumfratribus qui in pace Christi dormierunt, minimeintermittitur, immo secundum perennemEcclesiae fidem, spiritualium bonorumcommunicatione roboratur148. Ex eo enim quodcoelites intimius cum Christo uniuntur, totamEcclesiam in sanctitatem firmius consolidant,cultum, quem ipsa hic in terris Deo exhibet,nobilitant ac multipliciter ad ampliorem eiusaedificationem contribuunt (cf. 1Cor 12, 12-27)149.147 CONC. FLOR., Decretum pro Graecis: DENZ. 693 (1305).148 Praeter documenta antiquiora contra quamlibet formam evocationisspirituum inde ab Alexandro IV (27 sept. 1258), Cf. Encycl. S. S. C. S.OFFICII, De magnetismi abusu, 4 aug. 1856: ASS 1 (1865), pp. 177-178,DENZ. 1653-1654 (2823-2825); responsionem S. S. C. S. OFFICII, 24apr. 1917: AAS 9 (1917), p. 268: DENZ. 2182 (3642).149 Videatur synthetica expositio huius doctrinae paulinae in: PIUS XII,Litt. Encycl. Mystici Corporis: AAS 35 (1943), p. 200 et passim.

90

Nam in patriam recepti et praesentes adDominum (cf. 2Cor 5, 8), per Ipsum, cum Ipso etin Ipso non desinunt apud Patrem pro nobisintercedere150, exhibentes merita quae per unumMediatorem Dei et hominum, Christum Iesum(cf. 1Tim 2, 5) in terris sunt adepti, Domino inomnibus servientes et adimplentes ea quae desuntpassionum Christi in carne sua pro Corpore Eiusquod est Ecclesia (cf. Col 1, 24)151. Eorumproinde fraterna sollicitudine infirmitas nostraplurimum iuvatur.

50. Hanc communionem totius Iesu ChristiMystici Corporis apprime agnoscens, Ecclesiaviatorum inde a primaevis christianae religionistemporibus, defunctorum memoriam magna cumpietate excoluit152 et, quia "sancta et salubris estcogitatio pro defunctis exorare, ut a peccatissolvantur" (2Mach 12, 46), etiam suffragia pro illisobtulit. Apostolos autem et martyres Christi, quisui sanguinis effusione supremum fidei et caritatistestimonium dederant, in Christo arctius nobisconiunctos esse Ecclesia semper credidit, eossimul cum Beata Virgine Maria et sanctis Angelispeculiari affectu venerata est153, eorumqueintercessionis auxilium pie imploravit. Quibus

150 Cf. v. g., S. AUGUSTINUS, Enarr. in Ps. 85, 24: PL 37, 1099. S.HIERONYMUS, Liber contra Vigilantium, 6: PL 23, 344. S. THOMAS,In 4m Sent., d. 45, q. 3, a. 2. S. BONAVENTURA, In 4m Sent., d. 45, a. 3,q. 2; etc.151 Cf. PIUS XII, Litt. Encycl. Mystici Corporis: AAS 35 (1943), p. 245.152 Cf. Plurimae inscriptiones in Catacumbis romanis.

91

mox adnumerati sunt alii quoque qui Christivirginitatem et paupertatem pressius erantimitati154 et tandem ceteri quos praeclarumvirtutum christianarum exercitium155 ac divinacharismata piae fidelium devotioni et imitationicommendabant156.

Dum enim illorum conspicimus vitam quiChristum fideliter sunt secuti, nova ratione adfuturam Civitatem inquirendam (cf. Hebr 13, 14et 11, 10) incitamur simulque tutissimamedocemur viam qua inter mundanas varietates,secundum statum ac condicionem unicuiquepropriam, ad perfectam cum Christo unionemseu sanctitatem pervenire poterimus157. In vitaeorum qui, humanitatis nostrae consortes, adimaginem tamen Christi perfectiustransformantur (cf. 2Cor 3, 18), Deuspraesentiam vultumque suum hominibus vividemanifestat. In eis Ipse nos alloquitur, signumque

153 Cf. GELASIUS I, Decretalis De libris recipiendis, 3: PL 59, 160:DENZ. 165 (353).154 Cf. S. METHODIUS, Symposion, VII, 3: GCS (BONWETSCH), p.74.155 Cf. BENEDICTUS XV, Decretum approbationis virtutum in Causabeatificationis et canonizationis Servi Dei Ioannis Nepomuceni Neumann:AAS 14 (1922), p. 23; plures Allocutiones PII XI de Sanctis: Invitiall'eroismo, in Discorsi e Radiomessaggi, tt. I-III, 1941-1942, passim; PIUSXII, Discorsi e Radiomessaggi, t. X, 1949, 37-43.156 Cf. Hebr 13,7; Eccli 44-50; Hebr 11,3-40. Cf. etiam PIUS XII, Litt.Encycl. Mediator Dei: AAS 39 (1947), pp. 582-583.157 Cf. CONC. VAT. I, Const. dogm. De fide catholica, Dei Filius, cap. 3:DENZ. 1794 (3013).

92

nobis praebet Regni sui158, ad quod tantamhabentes impositam nubem testium (cf. Hebr 12,1), talemque contestationem veritatis Evangelii,potenter attrahimur.

Nec tamen solius exempli titulo coelitummemoriam colimus, sed magis adhuc ut totiusEcclesiae unio in Spiritu roboretur per fraternaecaritatis exercitium (cf. Eph 4, 1-6) Nam sicutchristiana inter viatores communio propinquiusnos ad Christum adducit, ita consortium cumSanctis nos Christo coniungit, a quo tamquam aFonte et Capite omnis gratia et ipsius Populi Deivita promanat159. Summopere ergo decet ut hosIesu Christi amicos et coheredes, fratres quoquenostros et benefactores eximios diligamus, debitaspro ipsis Deo rependamus gratias160, "supplicitereos invocemus et ob beneficia impetranda a Deoper Filium eius Iesum Christum, Dominumnostrum, qui solus noster Redemptor et Salvatorest, ad eorum orationes, opem auxiliumqueconfugiamus"161. Omne enim genuinum amoristestimonium coelitibus a nobis exhibitum, suaptenatura tendit ac terminatur ad Christum qui est"corona Sanctorum omnium"162 et per Ipsum ad

158 Cf. PIUS XII, Litt. Encycl. Mystici Corporis: AAS 35 (1943), p. 216.159 Cf. PIUS XII, Litt. Encycl. Mystici Corporis: AAS 35 (1943), p. 216.160 Quoad gratitudinem erga ipsos Sanctos, Cf. E. DIEHL, Inscriptioneslatinae christianae veteres, I, Berolini, 1925, nn. 2008, 2382 et passim.161 CONC. TRID, Decr. De invocatione... Sanctorum: DENZ. 984 (1821).162 Breviarium romanum, Invitatorium in festo Sanctorum Omnium.

93

Deum qui est mirabilis in Sanctis suis et in ipsismagnificatur163.

Nobilissima vero ratione unio nostra cumEcclesia coelesti actuatur, cum, praesertim insacra Liturgia, in qua virtus Spiritus Sancti persigna sacramentalia super nos agit, divinaemaiestatis laudem socia exsultationeconcelebramus164, et universi, in sanguine Christiex omni tribu et lingua et populo et nationeredempti (cf. Apoc 5, 9) atque in unam Ecclesiamcongregati, uno cantico laudis Deum unum ettrinum magnificamus. Eucharisticum ergosacrificium celebrantes cultui Ecclesiae coelestisvel maxime iungimur communicantes etmemoriam venerantes in primis gloriosae semperVirginis Mariae, sed et beati Ioseph et beatorumApostolorum et Martyrum et omniumSanctorum165.

51. Quam venerabilem maiorum nostrorumfidem circa vitale consortium cum fratribus qui ingloria coelesti sunt vel adhuc post mortempurificantur, magna cum pietate haec SacrosanctaSynodus recipit et decreta Sacrorum ConciliorumNicaeni II166, Florentini167 et Tridentini168 rursusproponit. Simul autem pro pastorali sua163 Cf. v. g., 2Thess 1,10.164 CONC. VAT. II, Const. De Sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium,cap. 5, n. 104. AAS 56 (1964), pp. 125-126.165 Cf. Missale romanum, Canon Missae.166 Cf. CONC. NIC. II, Act VII: DENZ. 302 (600).167 Cf. CONC. FLOR., Decretum pro Graecis: DENZ. 693 (1304).

94

sollicitudine omnes ad quos spectat hortatur, ut siqui abusus, excessus vel defectus hic illicveirrepserint, eos arcere aut corrigere satagant acomnia ad pleniorem Christi et Dei laudeminstaurent. Doceant ergo fideles authenticumSanctorum cultum non tam in actuum exteriorummultiplicitate quam potius in intensitate amorisnostri actuosi consistere, quo, ad maius nostrumet Ecclesiae bonum, Sanctorum quaerimus "etconversatione exemplum et communioneconsortium, et intercessione subsidium"169, Exaltera vero parte instruant fideles nostram cumcoelitibus conversationem, dummodo haec inpleniore fidei luce concipiatur, nequaquamextenuare latreuticum cultum, Deo Patri perChristum in Spiritu tributum, sed illum e contraimpensius ditare170.

Nam omnes qui filii Dei sumus et unamfamiliam in Christo constituimus (cf. Hebr 3, 6),dum in mutua caritate et una sanctissimaeTrinitatis laude invicem communicamus, intimaeEcclesiae vocationi correspondemus etconsummatae gloriae liturgiam praegustando

168 Cf. CONC. TRID., Decr. De invocatione, veneratione et reliquiisSanctorum et sacris imaginibus: DENZ. 984-988 (1821-1824); Decr. DePurgatorio: DENZ. 983 (1820); Decr. De iustificatione, can. 30: DENZ.840 (1580).169 Missale romanum, e Praefatione de Sanctis, dioecesibus Galliaeconcessa.170 Cf. S. PETRUS CANISIUS, Catechismus Maior seu Summa Doctrinaechristianae, cap. III (ed. crit. F. STREICHER), Pars I, 15-16, n. 44 et pp.100-101, n. 49.

95

participamus171. Quando enim Christus apparebitet gloriosa mortuorum resurrectio erit, claritasDei illuminabit coelestem Civitatem et eiuslucerna erit Agnus (cf. Apoc 21, 23). Tunc totaEcclesia sanctorum in summa caritatis beatitudineadorabit Deum et "Agnum qui occisus est" (Apoc5, 12), una voce proclamans : "Sedenti in thronoet Agno : benedictio et honor et gloria, etpotestas in saecula saeculorum" (Apoc 5, 13).

CAPUT VIII - DE BEATA MARIA VIRGINE DEIPARA IN MYSTERIO CHRISTI ET ECCLESIAE.

I. Prooemium

52. Benignissimus et sapientissimus Deus,mundi redemptionem complere volens, "ubi venitplenitudo temporis, misit Filium suum factum exmuliere, ... ut adoptionem filiorum reciperemus"(Gal 4, 4-5). "Qui propter nos homines et propternostram salutem descendit de coelis, et incarnatusest de Spiritu Sancto ex Maria Virgine"172. Quodsalutis divinum mysterium nobis revelatur etcontinuatur in Ecclesia, quam Dominus ut corpussuum constituit, et in qua fideles Christo Capitiadhaerentes atque cum omnibus sanctis Eiuscommunicantes, memoriam etiam venerentur171 Cf. CONC. VAT. II, Const. De Sacra Liturgia, SacrosanctumConcilium, cap. 1, n. 8: AAS 56 (1964), p. 401.172 Symbolum Constantinopolitanum: MANSI 3, 566. Cf. CONC. EPH,ib. 4, 1130 (necnon ib. 2, 665 et 4, 1071); CONC. CHALC., ib. 7, 111-116;CONC. CONSTANTINOP. II, ib. 9, 375-396; Missale romanum, eCredo.

96

oportet "in primis gloriosae semper VirginisMariae, Genitricis Dei et Domini nostri IesuChristi"173.

53. Virgo enim Maria, quae Angelo nuntianteVerbum Dei corde et corpore suscepit et Vitammundo protulit, ut vera Mater Dei acRedemptoris agnoscitur et honoratur. Intuitumeritorum Filii sui sublimiore modo redemptaEique arcto et indissolubili vinculo unita, hocsummo munere ac dignitate ditatur ut sit GenitrixDei Filii, ideoque praedilecta filia Patris necnonsacrarium Spiritus Sancti quo eximiae gratiaedono omnibus aliis creaturis, coelestibus etterrestribus, longe antecellit. Simul autem cumomnibus hominibus salvandis in stirpe Adaminvenitur coniuncta, immo "plane matermembrorum (Christi), ... quia cooperata estcaritate ut fideles in Ecclesia nascerentur, quaeillius Capitis membra sunt"174. Quapropter etiamut supereminens prorsusque singulare membrumEcclesiae necnon eius in fide et caritate typus etexemplar spectatissimum salutatur eamqueCatholica Ecclesia, a Spiritu Sancto edocta, filialispietatis affectu tamquam matrem amantissimamprosequitur.

54. Ideo Sacrosancta Synodus, doctrinam deEcclesia, in qua divinus Redemptor salutemoperatur, exponens, illustrare sedulo intendit tum

173 Missale romanum, e Canone.174 S. AUGUSTINUS, De S. Virginitate, 6: PL 40, 399.

97

munus Beatae Virginis in mysterio IncarnatiVerbi et Corporis Mystici, tum hominumredemptorum officia erga Deiparam, matremChristi et matrem hominum, maxime fidelium,quin tamen in animo habeat completam de Mariaproponere doctrinam, atque quaestiones laboretheologorum nondum ad plenam lucem perductasdirimere. Servantur itaque in suo iure sententiae,quae in scholis catholicis libere proponuntur deIlla, quae in Sancta Ecclesia locum occupat postChristum altissimum nobisque maximepropinquum175.

II. De munere B. Virginis in oeconomia salutis

55. Sacrae Litterae Veteris NoviqueTestamenti et veneranda Traditio munus MatrisSalvatoris in salutis oeconomia modo magismagisque dilucido ostendunt et veluticonspiciendum proponunt. Libri quidem VeterisTestamenti historiam salutis, qua Christi inmundum adventus lento gradu praeparatur,describunt. Quae primaeva documenta, qualiter inEcclesia leguntur et sub luce ulterioris et plenaerevelationis intelliguntur, clarius pedetentim inlucem proferunt figuram mulieris, MatrisRedemptoris. Ipsa, sub hac luce, iam propheticeadumbratur in promissione, lapsis in peccatumprimis parentibus data, de victoria super

175 Cf. PAULUS VI, Allocutio in Concilio, die 4 dec. 1963: AAS 56 (1964),p. 37.

98

serpentem (cf. Gen 3, 15). Similiter haec est Virgoquae concipiet et pariet Filium, cuius nomenvocabitur Emmanuel (cf. Is 7, 14 ; coll. Mi 5, 2-3 ;Mt 1, 22-23). Ipsa praecellit inter humiles acpauperes Domini, qui salutem cum fiducia ab Eosperant et accipiunt. Cum Ipsa tandem praecelsaFilia Sion, post diuturnam exspectationempromissionis, complentur tempora et novainstauratur Oeconomia, quando Filius Deihumanam naturam ex ea assumpsit, ut mysteriiscarnis suae hominem a peccato liberaret.

56. Voluit autem misericordiarum Pater, utacceptatio praedestinatae matris incarnationempraecederet, ut sic, quemadmodum feminacontulit ad mortem, ita etiam femina conferret advitam. Quod praecellentissime valet de MatreIesu, quae ipsam Vitam, omnia renovantem,mundo effudit, et a Deo donis tanto muneredignis praedita est. Unde nil mirum apud SanctosPatres usum invaluisse quo Deiparam appellarunttotam sanctam et ab omni peccati labe immunem,quasi a Spiritu Sancto plasmatam novamquecreaturam formatam176. Singularis prorsussanctitatis splendoribus a primo instante suaeconceptionis ditata, Nazarethana Virgo ab Angelonuntiante, Dei mandato, ut "gratia plena"

176 Cf. S. GERMANUS CONST., Hom. in Annunt. Deiparae: PG 98,328A; In Dorm. 2: 357. ANASTASIUS ANTIOCH., Serm. 2 de Annunt.,2: PG 89, 1377AB; Serm. 3, 2: 1388C. S. ANDREAS CRET., Can. in B. V.Nat., 4: PG 97, 1321B. In B. V. Nat., 1: 812A. Hom. in dorm., 1: 1068C. S.SOPHRONIUS Or. 2 in Annunt. 18: PG 87 (3), 3237BD.

99

salutatur (cf. Lc 1, 28), et coelesti nuntio ipsarespondet : "Ecce Ancilla Domini, fiat mihisecundum verbum tuum" (Lc 1, 38). Ita Mariafilia Adam, verbo divino consentiens, facta estMater Iesu, ac salvificam voluntatem Dei, plenocorde et nullo retardata peccato, complectens,semetipsam ut Domini ancillam personae et operiFilii sui totaliter devovit, sub Ipso et cum Ipso,omnipotentis Dei gratia, mysterio redemptionisinserviens. Merito igitur SS. Patres Mariam nonmere passive a Deo adhibitam, sed libera fide etoboedientia humanae saluti cooperantem censent.Ipsa enim, ut ait S. Irenaeus, "oboediens et sibi etuniverso generi humano causa facta est salutis"177.Unde non pauci Patres antiqui in praedicationesua cum eo libenter asserunt : "Hevaeinoboedientiae nodum solutionem accepisse peroboedientiam Mariae ; quod alligavit virgo Hevaper incredulitatem, hoc virginem Mariam solvisseper fidem"178 ; et comparatione cum Hevainstituta, Mariam "matrem viventium"appellant179, saepiusque affirmant : "mors perHevam vita per Mariam"180.

177 S. IRENAEUS, Adv. Haer. III, 22, 4 PG 7, 959A; HARVEY, 2, 123.178 S. IRENAEUS, Adv. Haer. III, 22, 4 PG 7, 959A; 1: HARVEY, 2, 124.179 S. EPIPHANIUS, Haer. 78, 18: PG 42, 728CD-729AB.180 S. HIERONYMUS, Epist. 22, 21: PL 22, 408. Cf. S. AUGUSTINUS,Serm. 51, 2, 3: PL 38, 335; Serm. 232, 2: 1108. S. CYRILLUS HIEROS.,Catech. 12, 15: PG 33, 741AB. S. IO. CHRYSOSTOMUS, In Ps. 44, 7:PG 55, 193. S. IO. DAMASCENUS, Hom 2 in dorm. B. M. V., 3: PG 96,728.

100

57. Haec autem Matris cum Filio in operesalutari coniunctio a tempore virginalisconceptionis Christi ad Eius usque mortemmanifestatur ; in primis quidem cum Maria,exsurgens cum festinatione ad visitandamElisabeth, ab ea ob fidem suam in salutempromissam beata salutatur et praecursor in sinumatris exsultavit (cf. Lc 1, 41-45) ; in nativitatevero, cum Deipara Filium suum primogenitum,qui virginalem eius integritatem non minuit sedsacravit181, pastoribus et Magis laetabundaostendit. Cum autem Eum in templo, donopauperum oblato, Domino praesentavit, audivitSimeonem simul praenuntiantem Filium futurumcontradictionis signum et matris animam gladiumpertransiturum, ut revelarentur ex multis cordibuscogitationes (cf. Lc 2, 34-35). Puerum Iesumdeperditum ac cum dolore quaesitum, parenteseius in templo invenerunt in his quae Patris Eiuserant occupatum ; verbumque Filii nonintellexerunt. Mater vero Eius omnia haec incorde suo meditabunda conservabat (cf. Lc 2, 41-51).

58. In vita publica Iesu, Mater Eius signanterapparet, in initio quidem, cum ad nuptias in CanaGalilaeae, misericordia permota, initium signorumIesu Messiae intercessione sua induxit (cf. Io 2, 1-

181 Cf. CONC. LAT. anni 649, can. 3: MANSI 10, 1151. S. LEO M., Epist.ad Flav.: PL 54, 759. CONC. CHALC.: MANSI 7, 462. S. AMBROSIUS,De instit. virg.: PL 16, 320.

101

11). In decursu praedicationis Eius suscepit verba,quibus Filius, Regnum ultra rationes et vinculacarnis et sanguinis extollens, audientes etcustodientes verbum Dei, sicut ipsa fideliterfaciebat (cf. Lc 2, 19 et 51), beatos proclamavit(cf. Mc 3, 35 ; Lc 11, 27-28). Ita etiam B. Virgo inperegrinatione fidei processit, suamque unionemcum Filio fideliter sustinuit usque ad crucem, ubinon sine divino consilio stetit (cf. Io 19, 25),vehementer cum Unigenito suo condoluit etsacrificio Eius se materno animo sociavit,victimae de se genitae immolationi amanterconsentiens ; ac demum ab eodem Christo Iesu incruce moriente uti mater discipulo, hisce verbisdata est : Mulier, ecce filius tuus (cf. Io 19, 26-27)182.

59. Cum vero Deo placuerit humanae salutissacramentum non ante solemniter manifestarequam promissum a Christo Spiritum effunderet,Apostolos videmus ante diem Pentecostes"perseverantes unanimiter in oratione cummulieribus et Maria Matre Iesu et fratribus Eius"(Act 1, 14), Mariam quoque precibus suisimplorantem donum Spiritus, qui inAnnuntiatione ipsam iam obumbraverat. DeniqueImmaculata Virgo, ab omni originalis culpae labepraeservata immunis183, expleto terrestris vitaecursu, corpore et anima ad coelestem gloriam

182 Cf. PIUS XII, Litt. Encycl. Mystici Corporis, 29 iun. 1943: AAS 35(1943), pp. 247-248.

102

assumpta est184, ac tamquam universorum Reginaa Domino exaltata, ut plenius conformaretur Filiosuo, Domino dominantium (cf. Apoc 19, 16) acpeccati mortisque victori185.

III. De Beata Virgine et Ecclesia.

60. Unicus est Mediator noster secundumverba Apostoli : "Unus enim Deus, unus etmediator Dei et hominum homo Christus Iesus,qui dedit redemptionem semetipsum proomnibus" (1Tim 2, 5-6). Mariae autem maternummunus erga homines hanc Christi unicammediationem nullo modo obscurat nec minuit,sed virtutem eius ostendit. Omnis enim salutarisBeatae Virginis influxus in homines non ex aliquarei necessitate, sed ex beneplacito divino exorituret ex superabundantia meritorum Christi profluit,Eius mediationi innititur, ab illa omninodependet, ex eademque totam virtutem haurit ;unionem autem immediatam credentium cumChristo nullo modo impedit sed fovet.

183 Cf. PIUS IX, Bulla Ineffabilis, 8 dec. 1854: Acta Pii IX, 1, I, p. 616;DENZ. 1641 (2803).184 Cf. PIUS XII, Const. Apost. Munificentissimus, 1 nov. 1950: AAS 42(1950); DENZ. 2333 (3903). Cf. S. Io. DAMASCENUS, Enc. in dorm.Dei genetricis, Hom. 2 et 3: PG 96, 721-761, speciatim 728B. S.GERMANUS CONSTANTINOP., In S. Dei gen. dorm., Serm. 1: PG 98(6), 340-348; Serm. 3: 361. S. MODESTUS HIER., In dorm. SS. Deiparae:PG 86 (2), 3277-3312.185 Cf. PIUS XII, Litt. Encycl. Ad coeli Reginam, 11 oct. 1954: AAS 46(1954), pp. 633-636: DENZ. 3913 ss. Cf. S. ANDREAS CRET., Hom. 3in dorm. SS. Deiparae: PG 97, 1089-1109. S. Io. DAMASCENUS, De fideorth., IV, 14: PG 94, 1153-1161.

103

61. Beata Virgo, ab aeterno una cum diviniVerbi incarnatione tamquam Mater Deipraedestinata, divinae Providentiae consilio, his interris exstitit alma divini Redemptoris Mater,singulariter prae aliis generosa socia, et humilisancilla Domini. Christum concipiens, generans,alens, in templo Patri sistens, Filioque suo incruce morienti compatiens, operi Salvatorissingulari prorsus modo cooperata est,oboedientia, fide, spe et flagrante caritate, advitam animarum supernaturalem restaurandam.Quam ob causam mater nobis in ordine gratiaeexstitit.

62. Haec autem in gratiae oeconomiamaternitas Mariae indesinenter perdurat, inde aconsensu quem in Annuntiatione fideliterpraebuit, quemque sub cruce incunctantersustinuit, usque ad perpetuam omnium electorumconsummationem. In coelis enim assumptasalutiferum hoc munus non deposuit, sedmultiplici intercessione sua pergit in aeternaesalutis donis nobis conciliandis186. Materna suacaritate de fratribus Filii sui adhucperegrinantibus necnon in periculis et angustiisversantibus curat, donec ad felicem patriamperducantur. Propterea B. Virgo in Ecclesia titulis

186 Cf. KLEUTGEN, textus reformatus De mysterio Verbi incarnati, cap.IV: MANSI 53, 290. Cf. S. ANDREAS CRET., In nat. Mariae, Sermo 4:PG 97, 865A. S. GERMANUS CONSTANTINOP., In annunt. Deiparae:PG 98, 321BC. In dorm. Deiparae, III: 361D. S. IO. DAMASCENUS, Indorm. B. V. Mariae, Hom. 1, 8: PG 96, 712BC-713A.

104

Advocatae, Auxiliatricis, Adiutricis, Mediatricisinvocatur187. Quod tamen ita intelligitur, utdignitati et efficacitati Christi unius Mediatorisnihil deroget, nihil superaddat188.

Nulla enim creatura cum Verbo incarnato acRedemptore connumerari umquam potest ; sedsicut sacerdotium Christi variis modis tum aministris tum a fideli populo participatur, et sicutuna bonitas Dei in creaturis modis diversis realiterdiffunditur, ita etiam unica mediatio Redemptorisnon excludit, sed suscitat variam apud creaturasparticipatam ex unico fonte cooperationem.

Tale autem munus subordinatum MariaeEcclesia profiteri non dubitat, iugiter experitur etfidelium cordi commendat, ut hoc materno fultipraesidio Mediatori ac Salvatori intimiusadhaereant.

63. Beata autem Virgo divinae maternitatisdono et munere, quo cum Filio Redemptoreunitur, suisque singularibus gratiis et muneribus,etiam cum Ecclesia intime coniungitur : Deiparaest Ecclesiae typus, ut iam docebat S. Ambrosius,in ordine scilicet fidei, caritatis et perfectae cumChristo unionis189. In mysterio enim Ecclesiae,

187 Cf. LEO XIII, Litt. Encycl. Adiutricem populi, 5 sept. 1895: ASS 28(1895-96), p. 129. S. PIUS X, Litt. Encycl. Ad diem illum, 2 febr. 1904:Acta I, p. 154; DENZ. 1978 a (3370). PIUS XI, Litt. Encycl.Miserentissimus, 8 maii 1928: AAS 20 (1928), p. 178. PIUS XII, NuntiusRadioph., 13 maii 1946: AAS 38 (1946), p. 266.188 Cf. S. AMBROSIUS, Epist. 63: PL 16, 1218.189 Cf. S. AMBROSIUS, Expos. Lc II, 7: PL 15, 1555.

105

quae et ipsa iure mater vocatur et virgo, BeataVirgo Maria praecessit, eminenter et singularitertum virginis tum matris exemplar praebens190.Credens enim et oboediens, ipsum Filium Patrisin terris genuit, et quidem viri nescia, SpirituSancto obumbrata, tamquam nova Heva, nonserpenti antiquo, sed Dei nuntio praestans fidem,nullo dubio adulteratam. Filium autem peperit,quem Deus posuit primogenitum in multisfratribus (cf. Rom 8, 29), fidelibus nempe, adquos gignendos et educandos materno amorecooperatur.

64. Iamvero Ecclesia, eius arcanamsanctitatem contemplans et caritatem imitans,voluntatemque Patris fideliter adimplens, perverbum Dei fideliter susceptum et ipsa fit mater :praedicatione enim ac baptismo filios, de SpirituSancto conceptos et ex Deo natos, ad vitamnovam et immortalem generat. Et ipsa est virgo,quae fidem Sponso datam integre et purecustodit, et imitans Domini sui Matrem, virtuteSpiritus Sancti, virginaliter servat integram fidem,solidam spem, sinceram caritatem191.

190 Cf. PS.-PETRUS DAM., Serm. 63: PL 144, 861AB. GODEFRIDUS AS. VICTORE, In nat. B. M., Ms. Paris, Mazarine, 1002, fol. 109 r.GEROBUS REICH., De gloria et honore Filii hominis, 10: PL 194,1105AB.191 Cf. S. AMBROSIUS, Expos. Lc, II, 7 et X, 24-25: PL 15, 1555 et 1810.S. AUGUSTINUS, In Io., Tr. 13, 12: PL 35, 1499. Cf. Serm. 191, 2, 3: PL38, 1010; etc. Cf. etiam VEN. BEDA, In Lc Expos. I, cap. 2: PL 92, 330.ISAAC DE STELLA, Serm. 51: PL 194, 1863A.

106

65. Dum autem Ecclesia in BeatissimaVirgine ad perfectionem iam pertingit, qua sinemacula et ruga existit (cf. Eph 5, 27), christifidelesadhuc nituntur, ut devincentes peccatum insanctitate crescant ; ideoque oculos suos adMariam attollunt, quae toti electorumcommunitati tamquam exemplar virtutumpraefulget. Ecclesia de Ea pie recogitans Eamquein lumine Verbi hominis facti contemplans, insummum incarnationis mysterium venerabundapenitius intrat, Sponsoque suo magis magisqueconformatur. Maria enim, quae, in historiamsalutis intime ingressa, maxima fidei placita in sequodammodo unit et reverberat, dum praedicaturet colitur, ad Filium suum Eiusque sacrificiumatque ad amorem Patris credentes advocat.Ecclesia vero, gloriam Christi prosequens,praecelso suo Typo similior efficitur, continuoprogrediens in fide, spe et caritate, ac divinamvoluntatem in omnibus quaerens et obsequens.Unde etiam in opere suo apostolico Ecclesia adEam merito respicit, quae genuit Christum, ideode Spiritu Sancto conceptum et de Virgine natum,ut per Ecclesiam in cordibus quoque fideliumnascatur et crescat. Quae Virgo in sua vitaexemplum exstitit materni illius affectus, quocuncti in missione apostolica Ecclesiaecooperantes ad regenerandos homines animenturoportet.

107

IV. De cultu Beatae Virginis in Ecclesia.

66. Maria, per gratiam Dei post Filium praeomnibus angelis et hominibus exaltata, utpotesanctissima Dei Mater, quae mysteriis Christiinterfuit, speciali cultu ab Ecclesia meritohonoratur. Et sane ab antiquissimis temporibusBeata Virgo sub titulo "Deiparae" colitur, subcuius praesidium fideles in cunctis periculis etnecessitatibus suis deprecantes confugiunt192. Indepraesertim ab Ephesina Synodo cultus Populi Deierga Mariam mirabiliter crevit in veneratione etdilectione, in invocatione et imitatione, secundumipsius verba prophetica : "Beatam me dicentomnes generationes, quia fecit mihi magna quipotens est" (Lc 1, 48-49). Qui cultus, prout inEcclesia semper exstitit, singularis omninoquamquam est, essentialiter differt a cultuadorationis, qui Verbo incarnato aeque ac Patri etSpiritui Sancto exhibetur, eidemque potissimumfavet. Variae enim formae pietatis erga DeiGenitricem, quas Ecclesia intra limites sanae etorthodoxae doctrinae, pro temporum et locorumconditionibus et pro indole ingenioque fideliumapprobavit, id efficiunt ut dum Mater honoratur,Filius, propter quem omnia (cf. Col 1, 15-16) et inquo aeterno Patri "complacuit omnemplenitudinem inhabitare" (Col 1, 19), rite

192 Cf. Breviarium romanum, ant. “Sub tuum praesidium”, ex I VesperisOfficii Parvi Beatae Mariae Virginis.

108

noscatur, ametur, glorificetur, Eiusque mandataserventur.

67. Hanc catholicam doctrinam SacrosanctaSynodus consulto docet, simulque omnesEcclesiae filios admonet, ut cultum, praesertimliturgicum, erga Beatam Virginem generosefoveant, praxes autem et exercitia pietatis ergaEam saeculorum cursu a Magisterio commendatamagni faciant et ea quae anteactis temporibus decultu imaginum Christi, Beatae Virginis etSanctorum decreta fuere, religiose servent193.Theologos autem verbique divini praecones enixeexhortatur, ut aeque ab omni falsa superlatione,quemadmodum et a nimia mentis angustia, insingulari Deiparae dignitate consideranda seduloabstineant194. Studium Sacrae Scripturae,Sanctorum Patrum et Doctorum Ecclesiaequeliturgiarum sub ductu Magisterii excolentes, recteillustrent munera et privilegia Beatae Virginis,quae semper Christum spectant, totius veritatis,sanctitatis et pietatis originem. Sedulo arceantquaecumque sive in dictis sive in factis fratresseiunctos vel alios quoscumque in errorem circaveram Ecclesiae doctrinam inducere possent.Meminerint porro fideles veram devotionemneque in sterili et transitorio affectu, neque in

193 Cf. CONC. NIC. II, anno 787: MANSI 13, 378-379; DENZ. 302 (600-601). CONC. TRID., Sess. 25: MANSI 33, 171-172.194 Cf. PIUS XII, Nuntius radioph., 24 oct. 1954: AAS 46 (1954), p. 679.Litt. Encycl. Ad caeli Reginam, 11 oct. 1954: AAS 46 (1954), p. 637.

109

vana quadam credulitate consistere, sed a verafide procedere, qua ad Dei Genitricis excellentiamagnoscendam adducimur, et ad filialem ergaMatrem nostram amorem eiusque virtutumimitationem excitamur.

V. Maria, signum certae spei et solatii peregrinanti Populo Dei.

68. Interim autem Mater Iesu,quemadmodum in coelis corpore et anima iamglorificata, imago et initium est Ecclesiae infuturo saeculo consummandae, ita his in terris,quoadusque advenerit dies Domini (cf. 2Pt 3, 10),tamquam signum certae spei et solatii peregrinantiPopulo Dei praelucet.

69. Sacrosanctae huic Synodo magnum affertgaudium et solatium, etiam inter fratres seiunctosnon deesse, qui Matri Domini ac Salvatorisdebitum afferunt honorem, speciatim apudOrientales, qui ad cultum Deiparae semperVirginis fervido impulsu ac devoto animoconcurrunt195. Universi christifidelessupplicationes instantes ad Matrem Dei etMatrem hominum effundant, ut Ipsa, quaeprimitiis Ecclesiae precibus suis adstitit, nuncquoque in coelo super omnes Beatos et Angelosexaltata, in omnium Sanctorum Communioneapud Filium suum intercedat, donec cunctaefamiliae populorum, sive quae christiano nomine195 Cf. PIUS XI, Litt. Encycl. Ecclesiam Dei, 12 nov. 1923: AAS 15(1923), p. 581. PIUS XII, Litt. Encycl. Fulgens corona, 8 sept. 1953: AAS45 (1953), pp. 590-591.

110

decorantur, sive quae Salvatorem suum adhucignorant, cum pace et concordia in unumPopulum Dei feliciter congregentur, ad gloriamSanctissimae et individuae Trinitatis.

Haec omnia et singula quae in hacConstitutione dogmatica edicta sunt placueruntSacrosancti Concilii Patribus. Et Nos, Apostolicaa Christo Nobis tradita potestate, illa una cumVenerabilibus Patribus, in Spiritu Sanctoapprobamus, decernimus ac statuimus et quae itasynodaliter statuta sunt ad Dei gloriampromulgari iubemus.

Romae, apud S. Petrumdie XXI mensis Novembris anno MCMLXIV.Ego PAULUS Catholicae Ecclesiae Episcopus

† Ego EUGENIUS Episcopus Ostiensis ac Portuensiset S. Rufinae Cardinalis TISSERANT, Sacri CollegiiDecanus.

† Ego IOSEPHUS Episcopus Albanensis CardinalisPIZZARDO.

† Ego BENEDICTUS Episcopus PraenestinusCardinalis ALOISI MASELLA.

† Ego HAMLETUS IOANNES Episcopus tit.Tusculanus Cardinalis CICOGNANI.

† Ego IOSEPHUS Episcopus tit. Sabinensis etMandelensis Cardinalis FERRETTO.

† Ego EMMANUEL titulo Ss. Marcellini et PetriPresbyter Cardinalis GONÇALVES CEREJEIRA,Patriarcha Lisbonensis.

† Ego IGNATIUS GABRIEL titulo Basilicae XIIApostolorum Presbyter Cardinalis TAPPOUNI, PatriarchaAntiochenus Syrorum.

111

Ego IACOBUS ALOISIUS titulo S. Laurentii inDamaso Prsbyter Cardinalis COPELLO, S. R. E.Cancellarius.

† Ego PETRUS titulo Ssmae Trinitatis in MontePincio Presbyter Cardinalis GERLIER, ArchiepiscopusLugdunensis et Viennensis, Primas Galliae.

Ego GREGORIUS PETRUS titulo Ss. Bartholomaeiin insula Presbyter Cardinalis AGAGIANIAN.

† Ego NORMANNUS THOMAS titulo Ss. QuattuorCoronatorum Presbyter Cardinalis GILROY,Archiepiscopus Sydneyensis.

† Ego IOSEPHUS titulo S. Ioannis ante PortamLatinam Presbyter Cardinalis FRINGS, ArchiepiscopusColoniensis.

† Ego ERNESTUS titulo S. Sabinae PresbyterCardinalis RUFFINI, Archiepiscopus Panormitanus.

† Ego ANTONIUS titulo S. Laurentii in PanispernaPresbyter Cardinalis CAGGIANO, ArchiepiscopusBonaërensis.

Ego PETRUS titulo S. Laurentii in Lucina PresbyterCardinalis CIRIACI.

† Ego MAURITIUS titulo S. Mariae de Pace PresbyterCardinalis FELTIN, Archiepiscopus Parisiensis.

† Ego IACOBUS titulo S. Mariae in TranspontinaPresbyter Cardinalis LERCARO, ArchiepiscopusBononiensis.

† Ego STEPHANUS titulo S. Mariae trans TiberimPresbyter Cardinalis WYSZYNSKI, ArchiepiscopusGnesnensis et Varsaviensis, Primas Poloniae.

† Ego FERDINANDUS titulo S. Augustini PresbyterCardinalis QUIROGA Y PALACIOS, ArchiepiscopusCompostellanus.

† Ego PAULUS AEMILIUS titulo S. MariaeAngelorum in Thermis Presbyter Cardinalis LEGER,Archiepiscopus Marianopolitanus.

112

† Ego ALOISIUS titulo S. Mariae Novae PresbyterCardinalis CONCHA, Archiepiscopus Bogotensis.

Ego IOSEPHUS titulo S. Priscae Presbyter CardinalisDA COSTA NUNES.

Ego HILDEBRANDUS titulo S. Sebastiani adCatacumbas Presbyter Cardinalis ANTONIUTTI.

Ego EPHRAEM titulo S. Crucis in HierusalemPresbyter Cardinalis FORNI.

† Ego IOANNES titulo S. Mariae de AracoeliPresbyter Cardinalis LANDAZURI RICKETTS,Archiepiscopus Limanus, Primas Peruviae.

† Ego RADULFUS titulo S. Bernardi ad ThermasPresbyter Cardinalis SILVA HENRIQUEZ,Archiepiscopus S. Iacobi in Chile.

† Ego LEO IOSEPHUS titulo S. Petri ad VinculaPresbyter Cardinalis SUENENS, ArchiepiscopusMechliniensis-Bruxellensis.

Ego ALAPHRIDUS S. Mariae in DomnicaProtodiaconus Cardinalis OTTAVIANI.

Ego ALBERTUS S. Pudentianae Diaconus CardinalisDI JORIO.

Ego FRANCISCUS S. Mariae in Cosmedin DiaconusCardinalis ROBERTI.

Ego ARCADIUS SS. Blasii et Caroli ad CatinariosDiaconus Cardinalis LARRAONA.

Ego FRANCISCUS SS. Cosmae et Damiani DiaconusCardinalis MORANO.

Ego GUILLELMUS THEODORUS S. Theodori inPalatio Diaconus Cardinalis HEARD.

Ego AUGUSTINUS S. Sabae Diaconus CardinalisBEA.

Ego ANTONIUS S. Eugenii Diaconus CardinalisBACCI.

Ego FRATER MICHAEL S. Pauli Apostoli inArenula Diaconus Cardinalis BROWNE.

113

Ego IOACHIM ANSELMUS S. Apollinaris DiaconusCardinalis ALBAREDA.

† Ego STEPHANUS I SIDAROUSS, PatriarchaAlexandrinus Coptorum.

† Ego MAXIMUS IV SAIGH, Patriarcha AntiochenusMelchitarum.

† Ego PAULUS PETRUS MEOUCHI, PatriarchaAntiochenus Maronitarum.

† Ego ALBERTUS GORI, PatriarchaHierosolymitanus Latinorum.

† Ego PAULUS II CHEIKHO, PatriarchaBabylonensis Chaldaeorum.

EX ACTIS SS. OECUMENICI CONCILIIVATICANI II.

NOTIFICATIONES

Factae ab Exc.mo Secretario Generali Ss.Concilii in Congregatione Generali CXXIII dieiXVI Nov. MCMLXIV

Quaesitum est quaenam esse debeatqualificatio theologica doctrinae, quae inSchemate de Ecclesia exponitur et suffragationisubicitur.

Commissio Doctrinalis quaesitoresponsionem dedit, in expendendis Modisspectantibus ad caput tertium Schematis deEcclesia, hisce verbis :

"Ut de se patet, textus Concilii sempersecundum regulas generales, ab omnibus cognitas,interpretandus est".

114

Qua occasione Commissio Doctrinalisremittit ad suam Declarationem 6 martii 1964,cuius textum hic transcribimus :

"Ratione habita moris conciliaris acpraesentis Concilii finis pastoralis, haec S.Synodus ea tantum de rebus fidei vel morum abEcclesia tenenda definit, quae ut talia aperte ipsadeclaraverit.

Cetera autem, quae S. Synodus proponit,utpote Supremi Ecclesiae Magisterii doctrinam,omnes ac singuli christifideles excipere etamplecti debent iuxta ipsius S. Synodi mentem,quae sive ex subiecta materia sive ex dicendiratione innotescit, secundum normas theologicaeinterpretationis".

Superiore dein Auctoritate communicaturPatribus nota explicativa praevia ad Modos circacaput tertium Schematis de Ecclesia, ad cuiusnotae mentem atque sententiam explicari etintelligi debet doctrina in eodem capite tertioexposita.

Nota explicativa praevia"Commissio statuit expensioni Modorum

sequentes observationes generales praemittere.1. Collegium non intelligitur sensu stricte

iuridico, scilicet de coetu aequalium, quipotestatem suam praesidi suo demandarent, sedde coetu stabili, cuius structura et auctoritas exRevelatione deduci debent. Quapropter inResponsione ad Modum 12 explicite de

115

Duodecim dicitur quod Dominus eos constituit"ad modum collegii seu coetus stabilis". Cf etiamMod. 53, c. - Ob eandem rationem, de CollegioEpiscoporum passim etiam adhibentur vocabulaOrdo vel Corpus. Parallelismus inter Petrumceterosque Apostolos ex una parte, et SummumPontificem et Episcopos ex altera parte, nonimplicat transmissionem potestatis extraordinariaeApostolorum ad successores eorum, neque, utipatet, aequalitatem inter Caput et membraCollegii, sed solam proportionalitatem interprimam relationem (Petrus - Apostoli) et alteram(Papa - Episcopi). Unde Commissio statuitscribere in n. 22 : non eadem sed pari ratione. CfModum 57.

2. Aliquis fit membrum Collegii viconsecrationis episcopalis et communionehierarchica cum Collegii Capite atque membris.Cf n. 22, § 1 in fine. In consecratione daturontologica participatio sacrorum munerum, utindubie constat ex Traditione, etiam liturgica.Consulto adhibetur vocabulum munerum, nonvero potestatum, quia haec ultima vox depotestate ad actum expedita intelligi posset. Utvero talis expedita potestas habeatur, accederedebet canonica seu iuridica determinatio perauctoritatem hierarchicam. Quae determinatiopotestatis consistere potest in concessioneparticularis officii vel in assignatione subditorum,et datur iuxta normas a suprema auctoritate

116

adprobatas. Huiusmodi ulterior norma ex naturarei requiritur, quia agitur de muneribus quae apluribus subiectis, hierarchice ex voluntate Christicooperantibus, exerceri debent. Evidens est quodhaec "communio" in vita Ecclesiae secundumadiuncta temporum applicata est, priusquam iniure velut codificata fuerit.

Quapropter signanter dicitur, requirihierarchicam communionem cum EcclesiaeCapite atque membris. Communio est notio quaein antiqua Ecclesia (sicut etiam hodie praesertimin Oriente) in magno honore habetur. Nonintelligitur autem de vago quodam affectu, sed derealitate organica, quae iuridicam formam exigit etsimul caritate animatur. Unde Commissio, fereunanimi consensu, scribendum esse statuit : "inhierarchica communione". Cf Modum 40 et etiamilla quae dicuntur de missione canonica, sub n. 24.

Documenta recentiorum SummorumPontificum circa iurisdictionem Episcoporuminterpretanda sunt de hac necessariadeterminatione potestatum.

3. Collegium, quod sine Capite non datur,dicitur : "subiectum quoque supremae ac plenaepotestatis in universam Ecclesiam existere".Quod necessario admittendum est, ne plenitudopotestatis Romani Pontificis in discrimenponeretur. Collegium enim necessario et semperCaput suum cointelligit, quod in Collegiointegrum servat suum munus Vicarii Christi et

117

Pastoris Ecclesiae universalis. Aliis verbisdistinctio non est inter Romanum Pontificem etEpiscopos collective sumptos, sed interRomanum Pontificem seorsim et RomanumPontificem simul cum Episcopis. Quia veroSummus Pontifex est Caput Collegii, ipse solusquosdam actus facere potest, qui Episcopis nullomodo competunt, v. gr. Collegium convocare etdirigere, normas actionis approbare, etc. CfModum 81. Ad iudicium Summi Pontificis, cuicura totius gregis Christi commissa est, spectat,secundum necessitates Ecclesiae decursutemporum variantes, determinare modum quohaec cura actuari conveniat, sive modo personali,sive modo collegiali. Romanus Pontifex adcollegiale exercitium ordinandum, promovendum,approbandum, intuitu boni Ecclesiae, secundumpropriam discretionem procedit.

4. Summus Pontifex, utpote Pastor SupremusEcclesiae, suam potestatem omni tempore adplacitum exercere potest, sicut ab ipso suomunere requiritur. Collegium vero, licet semperexsistat, non propterea permanenter actionestricte collegiali agit, sicut ex Traditione Ecclesiaeconstat. Aliis verbis non semper est "in actupleno", immo nonnisi per intervalla actu strictecollegiali agit et nonnisi consentiente Capite.Dicitur autem "consentiente Capite", ne cogiteturde dependentia velut ab aliquo extraneo ;terminus "consentiens" evocat e contra

118

communionem inter Caput et membra, etimplicat necessitatem actus qui Capiti propriecompetit. Res affirmatur explicite in n. 22, § 2 etexplicatur ibid., in fine. Formula negativa"nonnisi" omnes casus comprehendit : undeevidens est quod normae a suprema Auctoritateapprobatae semper observari debent. Cf Modum84.

In omnibus autem apparet quod agitur deconiunctione Episcoporum cum Capite suo,numquam vero de actione Episcoporumindependenter a Papa. In quo casu, deficienteactione Capitis, Episcopi agere ut Collegiumnequeunt, sicut ex notione "Collegii" patet. Haechierarchica communio omnium Episcoporumcum Summo Pontifice in Traditione certesolemnis est.

N.B. Sine communione hierarchica munussacramentale-ontologicum, quod distinguendumest ab aspectu canonico-iuridico, exerceri nonpotest. Commissio autem censuit non intrandumesse in quaestiones de liceitate et validitate, quaerelinquuntur disceptationi theologorum, in speciequod attinet ad potestatem quae de facto apudOrientales seiunctos exercetur, et de cuiusexplicatione variae exstant sententiae".

† PERICLES FELICIArchiepiscopus tit. SamosatensisSs. Concilii Secretarius Generalis.

119