Source gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

Patrologiae cursuscompletus. T. 178, Petri

Abaelardi, abbatis RugensisOpera omnia, juxta

editionem parisiensem anni[...]

https://www.bnf.frhttps://gallica.bnf.fr

Abélard, Pierre (1079-1142). Auteur du texte. Patrologiae cursuscompletus. T. 178, Petri Abaelardi, abbatis Rugensis Opera omnia,juxta editionem parisiensem anni 1616.... Accedunt Hilarii etBerengarii, Abaelardi discipulorum, opuscula et epistolae /accurante J.-P. Migne,.... 1855.

https://www.bnf.frhttps://gallica.bnf.fr

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupartdes reproductions numériques d'oeuvres tombées dans ledomaine public provenant des collections de la BnF. Leurréutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet1978 : - La réutilisation non commerciale de ces contenus ou dans lecadre d’une publication académique ou scientifique est libre etgratuite dans le respect de la législation en vigueur et notammentdu maintien de la mention de source des contenus telle queprécisée ci-après : « Source gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationalede France » ou « Source gallica.bnf.fr / BnF ». - La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et faitl'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale larevente de contenus sous forme de produits élaborés ou defourniture de service ou toute autre réutilisation des contenusgénérant directement des revenus : publication vendue (àl’exception des ouvrages académiques ou scientifiques), uneexposition, une production audiovisuelle, un service ou un produitpayant, un support à vocation promotionnelle etc.

CLIQUER ICI POUR ACCÉDER AUX TARIFS ET À LA LICENCE

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens del'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnespubliques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisationparticulier. Il s'agit :

- des reproductions de documents protégés par un droit d'auteurappartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés,sauf dans le cadre de la copie privée, sans l'autorisation préalabledu titulaire des droits. - des reproductions de documents conservés dans lesbibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sontsignalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèquemunicipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité às'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions deréutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est leproducteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants ducode de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallicasont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dansun autre pays, il appartient à chaque utilisateur de vérifier laconformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditionsd'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment enmatière de propriété intellectuelle. En cas de non respect de cesdispositions, il est notamment passible d'une amende prévue parla loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition,contacterutilisation.commerciale@bnf.fr.

https://www.bnf.fr/fr/faire-une-utilisation-commerciale-dune-reproductionmailto:utilisation.commerciale@bnf.fr

677 PROBLEMATA HELOISS.*. 678

prehendat, ne, etsi injuste ligalus est, ex tpsa lu- Amidw reprehensionis superbia cuipa, quw non eral,fiql.

Ex his Gregorii dictis et divina- auctorilatis exem-plis liquidum est nihil episcoporum sentenliam va-lere, si ab aequitate discrepat divina, juxta illudpropheticummortifiearevel vivificare volentes quosnon possunt. Qui episcoporum quoque sentenlia-

ab ipsorum communione privantur, cuni subjectosinjuste a communionesua privare praesumpserint.Unde Africanum concilium ccx : Ut non temerequemquamcommunione privet episcopus; et quandiuexcomniuniculo suus non communicaret episcopus,eidem episcopo ab aliis non communicelur episcopis;ul magis episcopus caveut, nedical in quemquam,quod uliis documenlis convincere noK polesl.

-HELOISSiE

PARACLITENSIS DIACONISSJE

PROBLEMATA '

CUM PETRI ABiELARDI SOLUTIONIBUS.

EPISTOLA HELOISSJ-E AD, PETRUM ABJSLARDUM.

Beatus Hiercnymus sanctae Marcellae sludium^

quo tota fervebat circa qusestiones sacrarum litte-rarum maxime commendans ac vehementer ap-probans, quantis eam super boc praeconiis laudumextulerit, vestra melius prudeutia quam mea sim-plicitas novit. De qua, cum in Epislolam Pauli adGalatas Commenlarios scriberet, ita in primo me-minil Iibro (84) : t Scio quidem ardorem ejus, sciofidem, quam flammam habeat in peclore, superaresexum, oblivisci homines, et divinorum voluminumlympano conerepare, Rubrum hoc saeculi pelagustransfrelare. CertecumRomseessem,nunquamtamfeslina roe vidit, ut de Scripturis aliquid interroga-ret. Neque vero, more Pylhagorico, quidquid re-sponderem reetum putabat, nec sine ralione praeju-dicata apud eam valebal auctoritas; sed examina-bat omnia, et sagaci menle universa pensabat, utme sentirem non lam discipulamhabere quam ju-dicem. > Ex quo ulique studio intantum eam pro-fecisse noverat, ul ipsam caeteris eodem sludio di-scendi ferveutibus magislram praeponeret. Unde etad Principiam virginem scribens, inter csetera sicmeminit documenta (85) : "c Habes ibi in studio'Seripturarum et in sanctimonia mentis et corporisHarcellam et Asellam; quarum allera le per pratavirentia et varios divinorum voluminum ilores durcat ad eum, qui dicit in Cantico : Ego fios cumpi,et lilium convultium (Cunlj n, 1). Altera ipsa ilosDomini tecum mereatur audire : Ut lilium in me-dio spinarum, sic proxima tnea in medio fitiarum(ibid., 2). i

Quorsum autem ista, dilecte niullis, sed dileclis-sime nobis? Non sunt baec documenla, sed raonita,

i-ut ex his quid debeas reeorderis, el debitum-solvere(84) Patrol. tom. XXYI, col. 507.

B non pigriteris. Ancillas Cbristi, ac spiritales filiasluas in oratorio proprio congregasti, ac divino1mancipasti obsequio; divinis nos inlendere verbis,

ac sacris lectionibns operam dare, plurimum sem-per exhortari consuevisli. Quibus saepius intantum'Scripturse sacrae doctrinam commendasti, ut eamanimae speculum dicens, quo decor ejus vel defor-niitas cognoscatur, nullam Christi sponsam lioc ca-rere speculo permittebas, si ei cui se devoveritpla-cere studuerit. Addebas insuper> ad exhorlalionemnostram ipsam Seripturae lectionem non intelle-clam esse quasi speculum oculis non videntis ap-positum. Quibus quidem monitis tam ego quamsorores nostrae plurimura incitatae; luam in bocquoque quoad possumus implentes obedienliam,

^ dum huic operam studio damus, eo videlicct amorelitterarum correptae, de quo praedictus doctor quo-dam loco meminit: e Ama scientiam Scripturarum,et carnis vitia non amabis, J multis quseslionibuspertnrbatse,pigriores efflcimur in leclione, et quodin sacris verbis magis ignoramus, miuus diligerecogimur, dum infructuosum laborem seritlmus, cuioperam damus. Pioinde quaistiunculas quasdamdiscipulae doctori, Qliae Patri deslinantes, suppli-cando rogamus, rogando supplicamus, jjualenushis solvendis intendere non dedigneris, cujus lior-tatu, imo et jussu lioc prsecipue studium aggressaesumus. In quibus profecto quseslionibus, nequa-quam ordinem Scripturae tenentes, proul quo-

D tidie nobis occurrunl,eas ponimus et solvendas di-rigimus.

PROBLEJU HELOISS.2C I. '

Quid est qhod Dominus in Evangelio Joannis deSp!rilu quem missurus erat promiltit, diccns : Et

(85) Palrol. tom. XXXI, col. 624.

679 PETRI AMiLARDI OPP. PARS II. — SERMONES ET OPUSC. ASCET.' 680

cum venerit ille, arquel mundum de peccaio, et dejuslilia, et de judicio': De peccato quidem, quia noncredidemnt inme; de justitia vero, qtda ad Patrcmvado, et jam jwn videbitis me; de judicio auiem,quia princeps mundi hujus jam judicalus est? (Joan.xvi, 8-1 f.)

S0LDT10 ABJELARDI.Arguet per aposlolos, quos replebif, non unara

partem mundi, sed totum, de peccato scilicet per-severante vel retento ab hominibus, propter hoc,quia non crediderunt in me. Arguet de juslitia, sci-licel per meipsum praesentem oblata el non susce-pta, lunc cum praesens essem, quem jam recupe-raie non possunt cuntem adPatrem, et jam ultraliic non vhlendum; de judicio, scilicel prseceden-tium, in quo erant, hoc esl peccati sive justitiae,eum ea videlicet quae reos vel justos faciunt, inoperibus magis quam in intentione conslituant, etmerita non tam secundum animum, quam secun-dum operationem dijudicent, sicut maxime Judaeifacitint, neminem arbitranles damnatij quidquidvelit, dummodo illud opere non compleat. Unde etAposlolus ad Romanos : Israel, inquit, seclando le-gem justitim, in legem juslitim non pervenil (Rom.

ix, 51). Quare? quianon ex fide, sed quasi ex ope-ribus. Quamvis ergo lex eoncupiscenliam quoqueinterdicat, non tamcn hoc peccatum esse tautumarbitranlurj ut ad damnationem sufficiatj Quemquidem errorcm arguendum esse Dominus nunc di-cii, ex eo quod princeps htrjus mundi judieatus est.Ipse quippe diabolusj, qui carnalibus et amatoribusmundi dorainatur, et fotius auctor est et origopeccati, non de hoc qund feceiit, sed quod prae-suroendo voluerit, statim damnatus lam gravitercorruit. i

PROBLEMA HELOISSJE II.Quid esl illud in Epislola Jacobi : Quicunque ait-

tem totam legem servaverit, offendat autem in uno,factus est omnium reus ? Qui enim dixil : Non mm-thaberis, dixit et : Non vccides. Quod si non tnm-chaberis, occides autetn, factus es transgressor legis?(Jac> n, 10, H.)

SOLUTlO ABjELAUDI.

Omnia simul legis praeCepta, non singula, suntlex ipsa. Qui ergo lolam legeni prseter unum man-daium cuslodierit, fit reus oriinium, boc est, ex eodamnandusesl, quod non omnia custodit praeee-pta, quie simulf ut dictum est, accepta, sunt lexipsa. Ae si aperte dicat : Quamvis impletor legis

nemo esse possit, unum ejus observando manda-

tum, transgiessor tamen legis efficitur, si vel uiiumejus transgrediaturpraeceptum. Undeet statim apo-slolus exponens quod dixerat, omnium reus, subje-eil, faclus es transgressof legis, ex eo videlicel quod

unum prsetermisit praeceplum, quod aeque ut cseterafuerat hijunelum. Alioquin ex eo quod subjungit,Qui enim dixit: Non mwchaberis, etc, riequaquamcomprobaret illud praemissum, factus est omnium

revs. Cum igilur ait: Qui eniin dixii, etc, iale"est

A ac si diceret : Ideo recte dixi quia unum transgre-diendo, factus est omnium reus, boc est cx hoedamnandus est, quia non omnia ser\ando Deumconlempsit. Quia ipse Dominus, qui legem tradidit,_tani hoc mandatum quam illud obseivari jussit,hoc est, omnia, nou aliquod unum ex omnibus. Acper hoc sicut transgressorfit legis, vel unum trans-gredieudo praeceptum, ita fit reus omnium, sicutest exposilum, ex hoc etiam damnandus, quod nonoeinia compleverit.

PROBLESIA HELOISSJE III.Quid est quod ssepe Dominus ab aliquibus inter-

rogatus, respondens illis sigillatim dicat: Tu di-xisti, vel, Tu dicis, noiinunquam eliam pluribussimul interrogantibus respondeat : Vos dicitis,

B tanquam hoc eos dixisse assereret, quod quasidubitantes quserebanl? Sic quippe Judse interro-ganti : Nunquid ego\sum, Rabbi (Matlh. xxvi, 25),qui te scilicet sum traditurus? respondit : Tu di-xisti. Et interrogatus a pontifice an sit FiliusDei, similiter respondit (ibid., 64). Populo eliamquasrenli, Si lu es Christus-, dic nobis palam (Joun.-

x. 24), veJ, Tu ergo es Filius Dei (Joan. xvni;57) ? respondit : Vos dialis, quia ego sum. De-..nique el a prsesidej id est Pilato, inquisitus ansit Rex Judaeorum, Irespondit : Tu dicis : quia Reisum ego (Matlh. xxvn, 11). Quse profecto respon-siones non immeiito dubitationem excitaie ,vi=dentur. Qui eniin quserit utrum hoe sit vel illud*

.-, nequaquam enuntiando dicit quod hoe sit, velil-"lud, sed quasi dubitando quaerit utrum ita sit.

SOLUITIO AB^LABDI.

Re vera difficilem vel prorsus insolubilem hseresponsiones Demini jmoverent quaestionem, si quodDominus ait, Tu dixisti, vel, Vos dicilis, vel, T«dicis, ad praecedentium interrogationuni verba re-ferret,- ut in eis scilibet haec dicta fuisse assereret^quod nequaquam convenit. Cum ergo Judse inler-roganti an ipse sit, tjui eum tradat, respondit, Tudixisii, polius quam, Tu dicis, ad paclum illud re-spexit, quod jam ille cum Judaeis inieratpromit-teris se illis eum tradere cupiditale promissae pecu-nia?.. Quod vero principi sacerdolum interrogantianChristus sit Filius Dei, respondit, Tu dixisti, sic est

j, accipiendum, quod ille, qui eo lempore Christum,,quem videbat, esse Filium Deinegabat, saepius olimlegem ac proplietas recilando id confessus fuerat.Cum autem Judaeis interrogantibusan sit Christus,vel an sit Filius Dei; respondit, Vos dicitis„ verboscilicet praesenlis lemporis utens ad eos sicut el adPilalum, praesentem jam adesse diem significat, inquo id fateantur. Ubi enim illudentes ei dicebanl :Prophetiza, Christe, quis esl qui te percussil {Luc.

xxn, 64), vel : Ave, \rex Jtidmorum (M,allh. xxvn,29), eum profeclo Ghristuin esse, hoe est unctumquacunque intenlione detestabanlur, in hoc for-tassis prophetiam Caiphse imitantes dicentis : Ex-pedit vobis ut-unus mqriatur homo el non tola genspereat (Joan. xvui, 14). Sed el turbae teslimoii;/

flHi " PROBLEMATA HELOlSSJE. ' r,S2

eum cum ramis palmarum suscipientis ipseetfilius iTiavid' est, Juxta Mallliamm (Matth. xxi, 9), et inipso regnura David venit, secundumMarcum (Marc.xi, 10) : el benedictus esl rex qui venit, secunduraLucam (Luc. xix, 58); et denique, secundum Joan-nem, benedictus qui venit in nomine Domini, rexIsrael (Joun. xn, 15). Quod nequaquamisti, per il-lusionem, sicut supradicti, sed ex fide dicebant.•Tale estergb quod Judseisait: Vos dicilis, ac si di-ceret : Multi adhjic inler vos sunt,* qui hoc non so-lum ore proferant, sed et corde teneant. Etsi enimilli, qui hoc interrogabant,nequaquam id dicerent,vel crederenl : cuin tamen dixit: Vos dicilis, nonad personas illas, quae aderant, sed ad populumipsum respexit. Sic et alibi cum ait Judaeis de 2a-charia; Qtiem occidislis inler temptum el aliure \(Multli.Ti.zm, 55), nequaquam de illis, qui tunccrant, Judsais, sed de populo ipso, de quo erant,accipiendum est. Sic et Josue cum dicitur filiosIsrael seeundo circumcidisse (Josue u, 1 seq.), nonhocIn eisdempersonis,sedineodempopuloconstateum fecisse.

Legimusquoque in hocdiepassionis quod cen^turio, etqui cum eo erant custodientes Dominumcrucifixum, cum exspirasset, et videreiit velumtempli seissum , et tefraemotum, et monumentaaperla, dixerunt: Vere Filius Dei erat iste (Matth.xxvii, 54). Et otnnis lurba eorum, qui simul aderantad spectaculum istud, et videbant quw fiebanl, pefcu-iientes pectora sua reveriebantur'(LMC. XXIII, 48).Tale est ergo, ut diximus, quod Judseis quserenti-bus an essetFilius Dei, respondit: Vos dicitis ; hocest, jam praesens dies vel iempus adest, in quo id deme confiteamini. SimililerPilaloquserenti an sit rex

' Judaeorum respondit, tu dicis, potius quam, lu di-xisii. flomo quippe geulilis prophetlas ignoiabat,non ea legerat verba', ubi Christus fuerai promissus,elfegnum ejus prophetatum, juxtaillud : Et regniejus non erit finis (Luc. i; 55), vel illud : Dicilefdiw Sion: Ecce rex tuus venit (Matth. xxi, 5); quod

" tamen ipso die Pilalus saepiusverbis asseruit, et inipso tilulo crucis scripto meminlt, Judaeis ait (86):Vullis dimiuam vobis regem Judworum? (Joan.sviii, 59), ef iterum: Regem vestrum crucifigam?(Joan.an. xvin, 55), etille Tespondisset: A temetipso hoc dicis, an alii libidixerunt de me ? (ibid., 54.) Rursum ail Pilatus:Eunquid ego Judmus swn ? Gens lua et ponlificesiradiderunt te tnihi (ibid., 55). Ecce quoties et quammanifestePilatus eum regemprofileaturJudaeorum,et ipsuia .populum Judaeorum genlem ejus appellet:cui cum Dominus dixerit: A lemetipsohoc dicis, -etc,tale est, ac si diceret: Quaeris hoc pro teipso ul ve-ritatem .cognoscas, an doio>Judaeorum, tanquamunus ex ipsis, ut me interficiendi occasionem hincsuroas?

(86) Hunc loeum ex codiceYictorino sic restituitvir cl. Yiclor Cousin (Opp. Abaelardi,p. 242) „• et in

I-ATROI., CLXXVHL

A Deuique et tilulum Pilatus scribens, hoc quod di-lerat verbis, seripto confirmavit trium linguarum,ut ab omnibus Jerosofymam convenienlibus' legiposset, et verus inlelligi rex Judaeorum. Erat quippescriptum : Jesus Nazarenus,' rexJudmorum (Joan.xix, 19). UM quidem cum adjecit, Nazarenus, di-ligenter hunc Jesum dislinxit a caeteris, qui in an-liquo populo, hoc quoquenomine,non lam propriequam nuncupative fuerant insigniti; ut pote Josue,Jesus sacerdos, vel Jesus filius Sirach. De hoc au-'lem honore tituli, pontifices Judaeorum vehementerindignatitanquam in damnationem suam conscri-pliregem proprium crucifixissent, dixerunt Pilato:Noli scribere regem Judmorum, sed quia ipse dixil:Rex sum -Judworum (ibid., 21). At vero quoniam

B prophetatum fuerat: Ne corrutnpas David ih lituliinscriplione (Psal. LVI, 1),, tanquara hoc ad se di-clum Pilatus intenderet, respondil: Quod scripsi,scripsi (Joan. xix, 22). Tanquam si diceret: Quodsciibendum providi, sine ulla correptionis retracfa-lione-firmavi,tanquam in ejiis menle lioc scriptumprimiius esseL, quod secundb lilleiis exhiheret.Haec ergo geminatio xerhi,Quodscripsi,scripsi,per-severanliam vel inconimutabiliiatemsignificat facti,sicut illud: Euntes ibant (Psal. cxxv; 6).

PEOBLEMA HELOISSJE IV.Quomodo stare polest quod Dominus Judaeis signa

quaerenlibus respondit de tempore sepulturae suse ;Sicut fuil Jonas in ventre celi tribus diebus el tribusnoclibus, sic erit el Filius homitiis in corde terrm tri-

C bus diebus-el tribus noclibus ? (Malth. xn, 40.) Con-stat quippe Dominum sexta feria de cruce deposi-tunuesse sepultum, et Sabbalo quievisse in sepul-cro,el sequenli nocte Dominicae' diei resurrexissequarta vigilia. Unde cerlum esl-per unam tantuniintegram noctem prsecedentem Sabbatum, et per in-tegram ipsius Sabbati diem eum in sepulero fuisse,quem quarta vigilia noclis Hieronymusin Epistolamad Galatas dicit resurrexisse.

SOLOTIO ABJELARDI.,

Quod ait Dominus, tribus diebus et tribus nocii-bus, non est accipiendum, quod per tres dies in-tegros et noctes ibi fuerit, sed quod in lemporecontineute, tres dies cum noclibus suis sepultus

JJ quieverit. Unde et bene cum dicitur, tribus diebus -etiribus noclibus, adjunctum est, sicut Jonas, quemtertio die piscis eyomuit inaridam, acper hoc perunam tantum noctem inlegram, et unum tanlumintegrum diem in ventre ceti fuerit. Tempus itaqueconlinens tres dies cum noctibus suis, accipe aprincipio noctis Parasceven sequentis usque adfinem Doininicse diei, et invenies 3n illo temporisspatio, quamvis uon per totum tempus, Dominumtribus diebuset tribus noclibus jacusse in sepul-ero. Non enitn quod in tempore aliquo lit per to-tum illud tempus fieri necesse esl. Fortassis etquod dicitur, in cordc terrw, non tam de sepulluiaipso titulocrucis scripto confirmavit. UtenimMat-lliseus meminil JudoSis aijt:

22

685 PETRI ABJJJLARDI OPP. PARS. II. — SERMONES ET OPUSC ASCET. 684

Doman accipi vtdetur quam de cordibus hominum,eo tempore in tanlum de Christo desperantium utdiseijmliquoque nec non el maler ijisius in fide gra-viter litubaverint. UndeAugustinusQuaestionumve-teris et novse legis capilul.- (87): < Etiam Maria, perquam mysterium gestum est incarnalionis Salvato-ris, in morte Domini dubitavit; ita ut in resttrre-ciione Domini firmaretur: Omnes enim in niortedubitaverunt, et quia omnis ambiguitas a resurre-ctione Domini recessura erat, pertransire dixit gla-dium. > Cor ilaqueierrse quasi cor terrenum ad-huc et carnalenondum-spiritale factum ex firmi-late iidei, vel ardore charilatis, dicit cor humanum,quandiu homines in illo temporis articulo Cliristum

carnem magis, hoc esl hominem quam Deum aesti-inarent, et terrenum potius quam coelestem. Quodergo Judseis siguum potenlise requirentibus tanquamper hoc eum recognoscerent Deum, respondit sepotius eis daturum signum Jonae, tale est, quodpotius infirmitatem in eo cognoscere digni sint,sicut Jonas in mare missus plus injuslitise quamreligionis aestimatus esl habuisse, et hoc ei ex pro-pria culpa conligisse, ut damnari eliara merere-tur.

PROBLEMA HELOISSJE V.Maximam dubilationem de apparitionibus Domini

resurgentis, quae mulieribus factse sunt, nobisevangelistaereliquerunl. Marcus quippe et Joanneseum insinuant primo apparuisse Marise Magdalense,quae venit mane, ctim adhuc leuebrae essent, admonumentum, et vidit lapidcm sublatum a monu-mento; et poslquam hoc nuntiavil Pelro et Joanni,et iili cucurrerunt ad monumentum, et inde reversisunt, vidit duos angelos,et deindeJesum quem pula-vit. horlulanum (itfarc.xvi, 1 ct seq.; Joan. xx, 1 etseq.). Et haec apparitio prima illi soli dicilur facla.Matlbseusvero refert eam cttm allera Maria venissead sepulcrum, el tunc -terrsemotu faclo angelumdesceudisse , el lapidem revolvisse, et uunliasseDominum resurrexisse, ct illis duabus Jesum occur-risse : cujus pedes tenuerunt (Matlh. xxvm, 1 etseq.). Marcus ve.ro refeit quod Maria Magdaleneet Maria Jacobi, et Salome valde mane venerunt admonumentum, orlojam sole, conquirentesad invi-cem, quis revolveret eis lapidem ab ostio monu-menli: Quem cum respicienles viderunt revolutum,et per angelum eis loquentem, et per sepulcrumvacuum cognovissent Dominum resurrexisse: ex-euntes de monumento fugerunt tremefaclse, neniiniquidquam de hocprse timore dicentes (Marc. xvi,1 et seq.). Ubi et statim annectilur: Surgens aulemJesus mane prima Sabbali, apparuil primo MarimMagdalenw. Illa vadens nuntiavit his qui cum eo fue-ranl,et'non crediderunt (ibid. 9-11).

Lucas aulem refert quod Maria Magdalene, etJoanna, el Maria Jacobi, el quae cum eis eranl,valde diluculo venerunt ad monumentum, et iuve-

A nerunt lapidem revolutum a monumcnto, et in-gressae non invenerunt corpus Jesu, et edoctae abangelis de resurreelione Domini, nuntiaverunt hocdiscipulis,etnon credebanLilIis(LKrendum videlur quomodo in Marco mulieres- di-cunlur neraini prae tiimore resurreclionem Domiainuntiasse, cum caeleri evangelislse asseranl e con-trario? Denique Joannes Mariam Magdalenam, nonaliquam cum ea, refert antequam Jesum videret,nuntiasse Petro et Joanni eum de monumento sitli-latum, et eos statim illuc eucurrisse. Lucas verorefert eamdem Mariam et alias eum ea plures fe-minas, poslquam didicerunt Dominumresurrexisse,hoc discipulis nunliasse, et tunc Petrum ad mocu-mentum cucurrisse.'

S0LUT10 AB^LARDI.Solus quideni Joannes de Maria MagdaJene, et

r noii caeteris mulieribus in resurrectione Dominicommemoratnon quod ea sola liis, quse tunc factasunt, adfuerit, sed iquod ejus devotionem caeterismajorem plurimum 'ipse commendaret, cujus hor-tatu et exemplo caeterse feminse incitarentur maxnme. Sicut ergo csetefis in dileclione fcrvenliurere tet de gaudio resurfectionis magis sollicila, venitprior et intrepida, cum adbuc nox esset, ad monu-menlum : et reversa est iterum ad suos, quaerendosludiosesi quis adhue de resurrectioneDomini cer- -liflcalus esset. Quod cum minime reperisset, ite-riim ad monumentuim, orto jam sole,cum aliis ve-<nit, et tunc revolutio lapidis facta est, quamvisJoannes hanc revolutionemquasi prius factam peranticipationem dicat a Maria visani fuisse. Prior

D ergo Maria quam cselerae, quibus sollicitior erat,lapidem revolufumcpmperit, et sublalum Dnminumciedens, feslina rediit, et hoe Petro nuntiavil etJoanni. Deinde reversa cum illis ad monumenlumpost discessumeorum a monumento,slabat ad ipsummonumenlum foris plorans; ,caeteris, quae aderant,non sic accedere audenlibus ; lunc angelos, ac de-inde Dominum prlma videre meruil, ac deincepsallera Maria, quae juxta Maltbaeum, cum eaveneratprius, accedens, eL I metuens adhuc cubtodes, quiaile-ant, consolalae sunl amljae, cum ad terrsemo-lum, et ad apparitionem angeli sedentis super la-pidem, quem revolverat, exlerrili sunt custodes et

(87) Patrol. tom. XXXV, col. 2401.'

685 PROBLEMATA HELOISS.-E. ' G86

facti sunt velut morlui. Quibus duabus euntibustiuntiate disGipuIis quod angelus prseceperat, oc-eurrit Jesus illis simul secundo apparens. Alise au-tem, quae timidiores et infirmiores fuerant in fide,neqhaquarii lunc Dominum meruerunt yidere ; sedellantum angehs nuntiantibus, eum audierant re-surrexisse. Etideo cum non omnes aequaliler su-per hoc prius essent eertae, prius omnes tacuerunt,et distulerunt illud discipulis nuntiare, jiavidae ad-huc et obstupefactae de angelica visione, et verentesue sibi stalim non crederetur, donec pluribus sibiaggregaiis confidenlius diceretur. Unde poslea, utLucas meininit, ipsa Magdalene, et Joanna et MariaJacolii, et caaeras, quse cum ciseranl, dicebanl adapostolos liaec. Quibus Pelrus in fide tiniiioi; caeierisIioc non credentibus, iterum cuctirril ad moiitinien-lum ; et cum nec angelos, nec Dominum vidisset,rediit vehementer admirans. Qui cum vehementerstuperet deapparitionibusangelorum, sive Domini,quse factae fuerant raulieribus potius quam ei veldiscipulis, ne diu in dubitalione et mcestitia persi-steret, vel credimus tunc ei Doniiniim apparuisse,sicut Lueas refert apostdlos dicere quod : SurrexitDominus vere, et apparuil Simoni (Luc. xxiv, 54).Quod autem Matthseus el Lucas' dicunt, VespereSabbati (Matih. xxvm, 1 ; Luc. xxiv, 1), finera ejus,id est noctem sequenlem usque ad lucem Domi-nicse diei inlelligunt. Hoc vesperum lucescil inprima Sabbati, cum ad lucem diei sequenlis per-ducitur. Quod vero ait, quw lucescit (ibid.), femi-nino scilicet genere utens, ad significationem res-

' pexit, quia, ut diximus, in vespere noctem inlel-lexit, ut "tale sit, quw lucescit, tanquam dicere-tur : Quas nox ad clarilalem pertingit. Vespe-

rum Ifaque seu vespera diei, dicitur extrema ejushora; vesper vero totum teropus noctis sequen-tis. "

PROBLEMA HELOISSX VI. -Quid est quod Dominus sacramenta corporis et

sanguinis sui discipulis tradens et commendans,rion aithe corpore suo : Hoc est corpus meum NoviTestamenli (Matth. xxvi, 26), cum de sanguine di-xerit: Bic est sanguis meus Novi Teslamenti (ibid.,28), tanquam magis sanguinem commendaret quamcarriem ? Quid est eliara illud : Non bibam amodode hoc getiimine vilis, nsque in diem illum, cumiilud bibam vobiscum novum in regno Palris mei ?(ibid., 29.)

SOLUTIO AB.ELARDI.

Gorpus Christi in sacramento suseepluin, huma-nitas est, quam nascendo de Virgine stiscepil,quando, sicut scriplum est: Verbumcaro faclum esl(Joani i, 14). Sanguis ejus in poculum datus, pas-sio est ipsius, cui communicare debemus quicun-

que membra ejus sumus. Unde et scriptum est :Christus passus est pro nobis, vobis relinquens exem-pium,utsequamini vesligia ejus.(I Petr. n, 21".Cumenim Gregorius dicat: « Nihil enim nasci profuit,nisi redimi profuisset, atque in ejus passione no-

A stra redempfio consumineltir; quod ei ipso moriensprofitetur dicens : Gonsummatum est (Joan. xix,50), non incongrue sanguis effusus praefeitur con-ceptse carni, hoc est, passio ejus nativitati. Quietiam magis quam caro ejus dicehdus fuit Novi Te-stanienti, hoc est confirmatio

•evangclicae praedica-

tionis, quia, sicut dicit Apostolus, lestamentinn in'mortuis confirmalumest (Hebr. IX, 17). Quid Evan-gelium nisi teslamentum est amoris, siout lex JhC"ral timoris ? Unde et Apostdlus conversis Judaeisail :< Non enim subditi eslis ilerum in limore {Rcm.VIII, 15). Et rursum : Finis prmcepii chariias decorde puro (I Tim. i, 5). Et per semelipsam Veri-las: Ignemveni mittere interram, et quid volo risiut ardeat ? (Luc. xti, 49.) lloc igilur testaraeiUunramoris in hoc maxime Dominica passio confirma-vit, cum pro nobis moriendo, illam nobis dilectio-nem exliibuit, qua major esse non possit. Unde etipsemetail : Mqjorem hac dikctionemnemo hubet, uianiinam suam ponal cjuis pro amicis suis (Jean. xv,15). In hoc etiam testamenlum boc'-confirma*iii,qttod pro doclrina evangelicae praedicalionis usqueadmortem perstilit, et moriendo monstravil,quodnascendo non potuit, sicut et ille qui lestamentumaliquod suis haeredibus componit,- dum in pnstinavolunlate perseverat moriens, testamenlum sutimconfirmat,quod nequaquam delens, vel in aliquocorrigens, ipsum omnino lunc roboral. Unde benesanguis Domini potius quam corpus ejus Novi Te-

*; stamenti, ut dlximus, fuerat dicendus.Illud aulem quod ait : Non bibam amodo de hoc

genimine vitis usque in diem illum cum illud btbimvobiscum novum in regno Patris rnei (Mattli. xxvi,29), sic inlelligo, tanquam si diceret: Non ecle-brabo ulterius in sacramento passionemcarnismese,donec id faciamvobiscum tanquam novum in rer-noPa'tris mei. Sacramentum quippe-Chrisli tuncqtasinovum sumilur, cum ipsum sumentes plena ijde,accedentes ipsos innovat, et a veteri iiomine, qiempertransgressionemimitanlur, in novum Iransiim-tat, dum ipsum per obedientiam usque ad moitenisequi sunt paraii. Qtiales nequaquam lunc aderantdiscipuli in fide adliucmaxime, el a lemporls arli-culo potissimuminfirmi, uec adhuc in regno Dai

5 traditi, ut in eis videlicet regnaret Deus, cui non-dum soliditale fidei adhaerebant, ejus dominio pe-nitus subdili. Quasi ergo vetus et non novum tuncacceperunt ipsiim sacramentum, et tanquam adhuceslra regnum' Dei inanenles, quia nondum in Dtosic eos constantia fidei coniirmaverat, ut hocperei-piendo novi jam facti, merercnlur in novitate lha

.-ita sicut post resurreclionem confirmari. Bibettunc Christus de hoc genimine vitis cum eis, id e.ade sanguine suo, qui est vitis eorum tanquam pah-milum, cum illis digne sacramenta suse passtonifc*communicantibus,sic inde sitim suam in ipsis rcii-ciet. -Qui enim salutem hominum sitit VBI esurit,tunc de ipsa reficitur, cum eam impleri Iaetstur.Fortassis et ex hoc sacramentum Dominica; pa',sio-

637 PETRI ABiELARDl OPP. PARS. II. — SERMONES ET O^USC. ASCET. 688

nis quasi vetus anle resurrectionem exstitil,. el jpostmodum novum fuit, quia cum adhuc passibile

corpus et corruptibile vel roortale gestarel, veterihomini per lioc similis fuit, antequam resurgendodehac vitapcenali ad novilatem futurse pervenirel.Dum ergo mortalis fuit, et se talem, qualis tuncerat, in sacramento dedit, quodammodo vetiis etnon novum fuit illtid sacrificium cotoparatione vi-delicet novi, quod nunc in humanitatesumimus im-mortali jam et incorruptibili. Lucas vero ait: Hiccalis novttm lestamentum est in sanguitte meo (Luc.xxn, 20), id est paelum vel promissio vobis a Deofacta, de vestra scilicet redemptione' in mea pas-sione. Ubi enim nos habemus teslamentum. in He-braeo habetur paclum. Qui enim legem Domini su-scipiunt, cum eo quoddam ineunl pSctum, siye ille '

cum ipsis, cum ipsi videlicet legis obedientiam, illepromittatremuneratioiiem.

PROBLEHA EELOISSJE VII.Qi id esl eliam quod in Luca Iegimus duos cali-

ces, vef eumdeni bis Dominum dedisse discipulis?Sic quippe scriptum habetur : Et curii facla essethora, discubuil,el duodecimaposloli cum eo. Et aitillis :_Desiderio desideravi Iwc Pascha manducure vo-biscum antequampatiar. Dico enim vobis quia ex hoc

non manducabo, donec illud impleutur in regno Dei.Et^accepto calice, gralids egil, et dixil ; Accipite eldividite inter vos. Dico enim vobis quod non bibamde generatione vilis, donec regnum Dei veniat. Et ac-ceplo pane, gralias egit, et fregit, et dedit eis, di-

cens: Hoc esl corpus meum quod pro vobis dalur.Hoc facile in meam commemoralionem. Simililer etealicem postquam cwnavil dicens : Bic est cuiix no-vum tesiamenlum in sanguine-meo (Luc. xxn, 14et seq.

SOLTJTIO ABXLARDI.Pascha, quod secundum legem parare discipulos

miserat, vetus est Pascha, in esu videlicet agni velhoedi cum lactucis agrestibus. Quod etiam Paschadicit se desiderasse, ut hoe cum discipulis maiidti-caret, anlequam paleretur , quia anle passionem,iion poslea voluil in figuris celebrari vetera, quaesupervenienlibus novis essent projicienda. Quod etipse Dominus patenter insinuat,' e«m de novo sa-cramento tanlum dixerit : Hoc facile in meam com-memorationem, tanquam vetusjam finiens,et solum-modo novum deinceps staluens. Cum enim dixissot:Hoe est corpus nwum, quod pro vobis tradetur, sla-tim adjunxit : Hoc facile in tneam commemoralio-

nem. Unde et Aposlolus : Quotiescunque-enim tnan-ducabilis panem hunc et calicem bibeiis : morietnDotnini annunliabitis donec veniai (I Cor. xi, 24).Est igitur missae celebratio Dominieae PassionisCommemoratio, ad quaro, unusquisque iidelium

tanla compassionisdevolionedebet accedere, quantaeum pro se crucilixum debet conspicere. Ut ergohaec Dominicse passionis memoria noslris mentibusinhaereat, et in ejus amorem semperaccendat, quo-tidie in ejus altari hoc ejus sacrificium debet immo-

A lari. Hoc, inquit, facite, hoc est ipsum corpusmeum, non jam pro vobis traditum , sed traden-dum in memoriam tanlse meae dileclionis conficile,ut inde quoque tanlae dilectionis flamnia sitis ac-censi, ul communieare possitis passioni. Bis eum-dcm calicemdarevoluil, ut perhoc exprimeretnoscalicem ejus non solum in sacramenti perceplione,verum efiam in passipnis imitalione accipere de-bere. Unde et Psalmisia : Calicem salutaris,hoe est

• veti Jesu, accipiam (Psal. cxv, 15), eum videlicetper passionis quoque virtutem imitando. Et.quiamortem tolerare non est humanae infirmitatis , sedcollatse nobis a Deo virtutis , ipse est invocandus,a quo isla-speranda est virlus, in ijua non lam no-stram utililatem, quam ejus gloriam quserere debe-

" mus , quae per nomen ej"us signiflcatur. Sicuf enimignominiosa dicunlurquse nomine digna non \iden-tur, ita e coiitrario quseque gloriosa nomine digna

rsunt et fama. j

Nomen igitur Dei invocamus, cum ea qiise faci-mus ad gloriam ejus intendimus, ut ille polius iunolhs, quam nos ipsi, gloiificetur alque laudetur,a quo in his virtutem accipimus, ad quaj inflrmi

ex nobis sumus. Hincet Aposlolus: Qui glorifica-iur, inquit, in Doming glorietur (I Cor. i, 54); hocest qui in se aliquid' virtutis vel pretii 'recogiio-scit, non se mde, sed|Deum quaerat honoran; neeid virttili suae, sed divinae ascribat graliae non a se,sed a Deo id recognoscens esse. De hoc calice,

£ quem Christi passionem imitando sumimus; illudest quod filiis Zebed«i ait : Poteslis biberecalicem,quem ego bibiturus sum? (Malth. xx, 22). Hoc est,me per pagsionem imitari posse confidilis ? Beneautem de hoc calice primo, et non de secundo, di-cipulis, ait : Accipile, el dividile inler vos. Galicemquippe.Christi ab eo accipienles inler nos dividi-

mus, cum eum diversis geneiibus passionum imi-tamur.In percejilionel vero sacramenti non est di-visio, quia. ibi est una1 ipsius capitis non membro-

rum oblatio, quae a malis aeque ul a bonis sacerdo-libus virtule divinorum verborum conficltur. Acci-pite, inquit, calicem, bunc a me, quem postea in-ler vos dividatis, quia deinceps non bibam de genc-ratione vitis, hoc est moii celebrabo hanc hosliam

I* meae passionis, donec, regnum Dei veniat, hoc estvita ccelestis, in qua solus Dominus, non peccaiumregnat, per passionem meam fidelibus palefiat. Be-ne calicem imitationis calici praemisit sacrameiiL!,quia hi soli condigni sunt Dominicsemensae com-municare, qui passiohem ej'us imitari et crucemejus parati sunl tollere. Unde et scriptum est : Admensam magnam sedisli, scito quoniam lalia oportel

' le prmparure(Eccli.x\s.i,12juxl. LXX).Novum,nonvelus lestamentum tradens, tam panem quam cali-

- cem accipiens,gratias agii, innuens per hoc hic essei completum, quod ibi | fuerat praefiguratum , el de

>veritatepolius quam de umbra Deum esse glorifi-candum.

Superius lamen se desiderasse dixit vetus auo-

689 PROELEMATA HELOISSiE. * r,yo

que Pascha cum discipulis celebrare , ne sie abipso nova sacramenta susciperent, ut a Deo traditavetera non sestimarent. Quse etiam vetera eis ad-IHIC veteribus tunc maxime congruebant, ut hocpraecipue Dominus deberet cum eis celebrare quodeis potissimum vitlebal convenire, tanquam in bocstto desiderio id4:se, innuere intenderet, quod Iioceorum arguendae" vetustati videbat polissimum con-venire. De qua ut ad novilatem eos transferendosesse innueret, vel admoneret, novum veteri testa-mentum statim subjunxit, ut sic quodammodo il-lud quoque vetus in "novum transiret: dum Illi sci-licet vetustatem deponentes, de regno peccati inregnum transirent Dei, et in veteri Pascba nonjam lilteram , sed spiritaiem intelligentiam seque-rentur; et sic de vetustatelitterse ad novitatem spi-rilus deferrenlur : quod est Chrislum nunc etiamcum eis vetus Pascha manducare, et ipsum in no-vunrcommutare cum ibi illud figurari perpendi-mus, quod in novo consummari credimus. Undeet ipse post resurreclionem stalim incipiens aMoyse et inlerpretans in omnibus Scripturis , vetussacrameniuin in novum convertit,dum illud perintelligesitiam huic applicuit, et quasirotam in rotaeonclusil, et aquam legis in vinum Evangelii con-vertit,- Et jara etiam vetus Pascha tanquam muta-lum in' novum nobiscum maiiducat, quia tunc eumrcficimus ac deleclamus, dum sic istud sumimus,sicut in illo sumendumedocti myslice sumus, inesu videlicet agni et haedi, etagreslibus lactucis,vel caeteris sibi conslitutis.*Vetus Pascha

, non no-vimi cum discipulis Christus manducat; ipse quippeipsum est Pascha novum, juxta illud Apostoli:Elenim Pascha nosirum immolaius est Christus (ICor. v, 7), quando nostra hoslia (ipse est factus,el psum in sacramento quotidie sumimus. Rectequoque hinc vetus Pascha cum discipulis celebra-ut, cum ipse adhuc in veteri homine esset ex cor-poris morlalilale, sicut illi ex morum similitudine.Sic econtrario quasi novus cum novis no.vttm geni-men vilis nunc bibit, dum ipse per immqrtalilatem,et isti per" morum diversitatem, depositio veterihomine, veri sacrificii deleclantur novilate, et.tan-quam ipse cum eis bibit, duiri caput in membrisagit. Vetus Pascha calicem non habuit, quia lexsd perfeclum nihil adduxit (Hebr. vn, 19), ideo-que in ejus sacrificioperfecta non debuit esse re-fectio.

PROBLEMA HELOISS-E V

Quod Dominuspro adultera liberanda Judseis re-spondit : Qui sine peccato est_ veslrum, primus \in

eam lapidem mitlat (Joun. vin, 7) ,.~el sic eameruit, nonnihil habet quaestionis. Cum enim eamlajndari non permittit, nisi ab eo qui peccato ca-real, omni homini vindictam exercere videtur in-fcerdicere, cum nemo .mundus sit a sorde, nec in-

(88), Patiol. lom. XLI,,col.55. *

A fans, cujus unius diei vita sit super lerram(Job\i\,ijuxf. LXX),

SOLUTIO ABJELARDI.

' Doniinus Jesus ex Judaeis solus inter eos fuit smepeccalo,hic adulteramlapidat, et feminam servat,dum- misericorditer ei parcit, -el sic a flagitiis suiipcenitcnlem convertit. Tale est ergo quod ait : ~Quisine peccato est veslrum , primus in eam

lapidejnmittat, ac si aperte dicat.: Ei lapidandam dimit-tite, qui ex vobis solus est a peccalo immunis. Ipseprimus inlapidandam dirigit lapidem, cum ei priuspoenitenliam inspirat; et illa postmodum per sa-tisfaclionem se macerat, et carnem ne spirituiamplius

.reluctetur , domat, ut jam mortificata" mundo, deinceps vivat Deo, ,et mactentur vitia,

conservata natura. Denique et Dominus ait: Mihivindiclam, et ego retribuam (Rom. xn, 19). Tuncquippe Deo vindictam reservamus, quando ipse innobis potius, quaro nos ipsi, hanc operalur. Undeet homini, non Deo, dictum est: Non occides (Exod.

xx, 15). Ab ipso ulique noliib hoc interdicitur, quisub nullo prsecepto conclusus , id sibi, deberi pa-tenter profitelur. Ego occidam, inquil, el ego viverefaciam (Deul. xxxn , 59). Ipse in, nobis

oceidit etparcit, cum tauquam admini.culo quodam nobisutehs, nosprseceplissuis reos occidere vel innocen-tibus parcere facit, ut ei -poiius quam nobis isladebeanl impiitari. Nam cum aliquis potensper ope-

r. rarios suos aliquid agit, non tani istorum quamil-

" lius opus illud esse dicitur, hoc est, non illorum ,qui operando faciunl, sed illius magis, qui per illosfecit haec fieri.

Homo itaque prohibetuB occidere, non Deus mhomine. Tunc autera occidit homoj et non in eoDeus, quando propiiamalignitate id agit, non prae-ceptione Dei, boc est, quando id ex se, non ex legefacitj et suse malilise magis quam divinae obedit ju-

•stitise. Tunc gladium. accipiL non ad exercendamjuslitiam, ut vindioet iniquilatem : sed ut suamcompleat impietatem. De qualibet Veritas ait: Quiacceperil giadium, gladio peribit (Mxlth. xxvi, 52).

Qui acceperit, inquit, per se, non cui traditus fue-rit a -potestate, iste gladio perdendus esl juste, qui

D gladio uli praesumpsit injusle. Cum aulem quasiglatlium miles sibi a rege traditum exercetad vin-dictam, Rex in eo id agit, cujus ille qperarius inhoe exslitit. Unde Auguslinus De eivilate Dei libro-primo (88): tNon occides,his, inquil, exGeplis, quosDeus occidi jubet sive data lege, sive pro temporead personam expressa jussione. Non autem ipseoccidit, qui ministeriumdebet jubenti, sicut admi-niculum gladius ulenti.. > Ideni in QuaestionibusExodi (89)

^ iIsraelilaefurtumuon fecerunl spoliando.

jEgyplios, sed Deo jubenti ministerium praebuerunt,,quemadmodum minister judicis occidit eum quem;lex jussit occidi. Profecto si id sponte facial, ho.«

(89) Patrol. tonuXXXIV,. col. 608.

605. PETRI ABJELARD! OPP. PARS II. - - SERMONES ET OPUSC. ASCET. 691

miiida est, eliamsi cttm quem occidit, scit oecidi a Ajuctiee debuisse.» Jtem in QusestionibusLevitici (90):

<Cum homo iste occiditur, lex eum occidit, non

tu. i Ex his profecto verbis patenter docemur necliomicidiumnee furtum proprie dici, quod ex obe-dientia committimus, cum id recte geramus in quoDei jjussionem implemus. Quidquid ad Domini pos-sessionempertinere videtur, Dei potius quam ho-minis esse dicenduro est. Nec quisquam eorum do-minus est, sed dispensator, quandiu hoc habet Do-mino permittente, nec quisquam hoc ei subripitinjuste, qui hoc accipil Domino jubenle. Cujustantum sunt illa a quo, quandiuvult, nobis suntcommissa,atqiiein diversos,proutvoluerit, dispen-satores transilura : qui tanto minus haec dispen-sare et habere digni sunt, qtianto minus eum re-cognoscunt a quo haec ei sunl commissa. Qualesutique infideles eranl Mgyplii, haec magis amitterequam habere digni.

PHOBLEMA HELOISSJE IX.Dorainus leprosum, sicut Malthseus reiert, taclu

suo mundatum ad sacerdotis judicium misit, etofferre id jussit quod lex talibtis offerendum prseci-jfit (Matih. vm, 2). Unde super hoc quaeslioneino-vemurquarationeDominusinhocfactolegicontrairesimul et obtemperarevidealur. Leprosum quippe le-ligit, quod lex prohibet, et mundatum ad sacerdotemniistt, el ad offereudam hostiam, sieui lex jubet.

SOLUTIO ABJEL,\RD1.Sicut ipse Dominus ait : Usque ad Joannem lex et {

prophetm (Luc. xvi, 16), hoc est usque ad tempusgratise, tam legis quam prophetarum prseceplaefiam juxta lilleram fuerunt imjhenda. In nullo ergojam Dominus legi contradicit, cui jam nullus obe-dire ex prsecepto constringitur Dei, prsecipue cumlex ipsa in manu medialoris, ul Apostolus ail, po-sita (Gal. m, 19), hoc est in ej'us potestate consti-tuta, sit, ut qui eam ad tempus inslituerat, cessarejiro arbitrio faceret, cum oporteret, ut jam perfectacharitas in tempore graliae timorem foras mitteret.Pertinet autem ad tempus gratiae misericordiammaxime circa quoslibet exhibere, et ad pietatem,

quos possumus, exemplis invilare, nec quidquamin-hominibus immundum, prseler peccatum,abhor-rere. Unde Dominus in leproso cuncta hic miseri- 'corditer agit, cum et eum tangere propler infirmi-tatem corporis nou est dcdignatus, et ei id facerepraeepit, sine quo in conversationeinhominumne-qtiaquam fuerat suscipiendus. Ad hoc enim a sa-cerdote aspectus, ipsius iudicio et legis sacrificiofueral commendandus.

PROBLEMA HELOISSJE x.Quid est illud in Evangelio Lucae, quod divili

damnato Abraham dicit : Et in his omnibus internosel vos chaos magnum firmalumest, ul hi cjui vo-luni hinc transire ad vos, non possint, neque inde liut

Imnsmeare ? (Luc. xvi, 26.) Quomodo enim aiiquiescecati sunt, ut de refrigerio tant.e quielis ad poe-

(20) Patrol. toiH- XXSIV, coL 707.

nas damnatorum transire velint, vel eis aliquotSimpenderebeneficiumjam omnino inanifcr affectesiljquos a misericordia Dei penitus exclusos *udent?

SOLUTIO ABJELARDI.Abraham, in cujus sinu Lazarus est susceptus,

Deus est, qui fideles suos de hujus vilse miseriis ad -futurse vitse refrigeriupi nobis adhiic occultum taii-quam in quoddam secrelum quietis suseipit. Atihunc anima damnata iloquitur quasi sujjplicando,-dum eum sui desideret misereri. Aljraham ei desenlentia sua constiluta respondet, cum etim intel-ligere facit inaniter eum desiderare, quod nullate-nus eidem potest evenire. Hoc est autem quod euminEelligere facit, quod|suhjungit~. Et in his omnibusinter nos et vos chaos inagnum firmalum esl, ete. Inliis omnibus, hoc est,'in utrisque praedictis, de con-solatione scilicet justorum et cruciatu malorum,chaos magnum firmatum est, et hoc est impedimen-lum tantum divino judicio perenniier constitutum,ut qui volunl ad vos hinc transirenon possint. Trans-ire hoc loco de refrigerio justorum ad pcenas ma-lorum intelligimusvelle liis quoque subvenire, quidamnati sunt et quasi boc beneficium justorumillis afferre ; vel inde huc illos educere, sieut fidelesquolidie faciunt in hac vita, dum orationibus veleleemosynis suis liisj quoque sulivenire niluutnr,quos in pcenis purgatoriis esse putant, cum omni-

no sint damnali. Non ergo de illis qui in illo.refri-gerio sunt intelligimus, ut banc de damnatis com--

; passionem habeant, sed de vivenlibus adbuc, sicutdictum est, fidelibus.jNon enim Abraham dixit, uthi de islis qui sunthic, volunt ad vos hinc traus-ire; sed simpliciter dixit, ni qui volunt, sive adhucvivi, sive jam defuhcli. Nos autem, ut diximtts,proptcr viventes hoc diclum aceipimus, qui parabo-licedicuntur de refrigerio justorumtransire ad locapcenalia damnatbrurh, vel inde hue transmeare :quse videntur ejusdem esse sententise. Tale quippeesl eos de refrigerio j justorum transire ad pcenasdamnalorum, vel huc meare, tanquam illis quoque,qui damnati sunt, ila compati, ut bonis operibussuis hoc refrigerium velint illis impertiri, et quo-dammodo transportare, vel eos inde huc educere,ut eadem sententia in diversis videatur verbis.

^ PROBLEMA HELOISSJE XI.Quid est quod in eodem evangelista legimus Do-

minum dicere : Dico \autem vobis quod ila gatidium

eril in cwlo super uno peccatore pwnilenliam agenle,

quam super nonaginta novem juslis, qui iwn indigentpxnileniia ? (Luc. xvj 7.) Multo quippe melius est

ac perfectius peccathm c.avere quam commissum

emendare, et multosjquam unum bene agere : Unde

hoc magis quam illud Deo constat placere. Quid est

ergo quod Deus unius peccaloris pceuileiitiam plus

approbatquam mulloruro jusLorumperseveranliam?

SOLUTIO AB.SLARDI.

Quo quisque araplius de peccalo alicuj'us dolet,

mag 3 de correptione ipsius gaudet; et quo dolor

" 6S5 PROBLEMATA HELOISSJE. 094

damsi major exstiterat, et dc reparando commodorninus sperandumvidebatur,et gravius ut eveniret,majore cum lsetitia suscipitur, et majori sollicitu-diui de damno majus gaudium suecedit de com-modo. De justis autem quos in bono perseverareconfidimus, et ideo minus illi intendimus,~de qui-bus securiores sumus, minore gaudio hine accendi-mur quam de conversionepeccatoris, quae difficil-lima videbatur. Non tamen ideo plus valet hujusconversio quam itlorum >perseverantia ; sed plusindc gaudemus cuni acciderit, unde plurimum sol-llciti fueramus ut accideret. Quod ergo dicitur,Gatidium eril in cwlo, in Ecclesia prassenli fideliumintelligitur exsultatio, quse nonnunquam etiam re-gnum cuelorum a Domino nuncupalur.

PROBLEMAHELOISSJE XII.Illud quoque nonnihil qusestionis habet quod in

Matthseo legimus de operariis in vineam missis,quorumpriores tautum novissimis invidisse viden-tur, et adversus patremfamilias murmurasse utlale merereulur reponsum : An oculus luus nequamest, quia ego bonus sum ? (Malth. xx, 15.) In fuluraquippe vita, ita cuique bealorum shfficietbraviumsusceptuhi, ut nemo plus ibi babere appetat quamaccipiet, ubi erit tanla oronium charitas, ut unus-quisque alterius bonum diligat tanquam suum, neca voluntate Domini quisquam discrepare possit, necper malum invidise. adversus aliquem possit nequamoculum habere, maxime cum invidia hos, in quibusest, tanlumaffiigatetcrueiet.utdeipsa poetadixerif i

Invidia Siculi non invenere lyranniMajus tormenlum

(HORAT. Ensf. epist. i, v. 58, 59.)El alibi :

Invidus alterius rebus macrescit opimis.(Ibid. vers. 57.)

SOLUTIO ABJELARDI.

Sciendum vero in omni parabola non tam reiveritatem expressam esse quam ex parte aliqua reisimililudinem inductam esse, et saepe historiae veri-tati similitudinemquasi rem gestam adjungi. Cnmenim de divile et T.azaro geslum esse credilur induabus personis, vel saepius in multis, quod hujusanima sit salvata, illius damnata, nequaquam juxtalitteram accipi potest quod dives Abrahse" dicit:'Mitle Lazarum, ut extremum digili sui intingat inaquam et refrigeret linguam meam (Luc. xvi, 24).Non enim animarum est digitum vel linguam in sehabere, sed corporum tantum. Quod ergo de hisdicitur,non ad veritalenrpertinet rei gestse secun-dum proprietatem litterae. sed ad similitudinem in-ductam ex aliqua parte. Sic el hoc loco, cum mur-mur?.re dicuntur quidam et lanquam indignari aliossibi adaequari; murmuratio ista non indigiialionis,sed admirationis est accipienda. Qui enim murmu-rant, mirantur id fieri quod non credebant. Undemurmuralio illa nunc dicitur multorum fideliumadmiratio, quod sibfvidebunt in praemio adsequari,quos pauciori tcmpore noverant operari. Simihter

A octilus nequam per similitudinem dicitur hominuminvidorum, qui iude adversus alios commoventur,quod quasi contra rationem factum, quod non crc-

^dideranl, mirantur. Tale est ergo, An oculus tuusnequam est, quid ego bonus sum? tanquam si dice-ret. Nunquid ex eo quod vides per meam bonitatemfaclum commoveris more mundi ex iniquitate adindignationem? Ac si diceret: Nequaquam sic con-venit. Hoc autem Dorainum cuiquam dicere, estipsum faccre, hoc intelligere, quod nou hinedebeatindignari, sed magis laudare Deum.

PROBLEMA HEL01SS.3* XIII.

-Quseslio illa de peccato in Spiritum sanctum irre-

missibili nos quoque sicut multos commovet. Quo-modo enim quis in Filium Dei, et non in Spiritumsanctum peccare potest cum unus offendi nequa-quam sine alio queat, et unius offensam in utrum-que redundare sit necesse; cum nequaquam cui-quahi possit esse placalus; cui fuitille offensus?

SOLUTIO AB^ILARDI.Antequani solutionem, prout possumus, pona-

mus; praemitlenda sunt, et ex diversis evangelistiscolligenda hujus sententise verba, et unde ipsa pen-deat prsemittendum, utfaciiiusadsolutionemsitpcr-veniendum.Sicutergo Matthseus refert, rum dsemo-nium quemdamDominus-curassetetinvidiPharisaeidicerenteumidfacereperspiritum nequam, non perSpiritum sanctum, Domiriusait: Si ergo in Beelze-bub ejiciodmmones, filii veslriin quo ejiciunt? Si auletti

(*; in SpirituDei ejicio dmmones,igitur pervenit hi vos re-gnumDei(Mallli.xn,27).Etpostaliqua:ldeodico vo-bis: Omnepeccatumet blasphemimremitletur homini-bus: Spiritusaulem blasphemimnon remiltetur. Et qui-cunqtte dixerit verbum conlra Filium hominis, remit-telur ei; qui aulem dixerii. contra Spiritum sunclum,,non remitletur ei neque in hoc smculo, neque in fu-turo (ibid., 51). Marcus vero sic ponit :

C93 PETRl ABJELARDI OPP. PARS II. — SERMONES ET QPUSC. ASCET. C9«nialrenascendo-suscopit, non credalur In eo forli-tudo Dei. Quodquidem peceatum ex Ignorantialan-quam invincibili, plurimum excusabile videlur, cumhoc nequaquam humana ratione, sed Deo tantuminspirante percipi posset, ut videlicet Deus homofieret. Ohde et ipsemefChristus profitetur .> Nemovenit ad me, nisi Paler meus traxeril ilcutn (Joan.vi, 44); quia non est humanse rationis hoc in Chri-sto percipere, quod solummodofit Deo inspirante.131asphemarevero in Spiritura sanctum, est mani-fesle bonitati Dei, qui Spirilus sanctus intelligitur,ita scienler ex invidia delrahere, ul beneficia, quseper Spiritum sanctum, hocest divinae bonitatis gra-liam non dubitant fieri, per invidiam tribuant ma-ligno Spirilui, sicut Pliarissei faciebant, dum tur-bam credeutem his quse videbant, miraculis, aChrislo per invidiam avertere niterentur. Quorumpeccatum si diligenlius consideremus, gravius esse\itlelur quo diabolus corruit. Etsi enim PharisaeiChristum non credcbant Deum, hominem lamen ju-stum ex.vila et operibus ejus ignorarc non pote-rant, nec Isla, quae faciebat, per Spiritum sanctumfacla esse.

Cum ergo contra conscientiamsuam haec dicerentper malignum spirilum, quae fieri non dubitabantper Spiritum sanctum ; profeclo scienter mentieitTtes ipsum Spirifum sanctum asserebant esse spnirtum malignum.-In quo longe magis prsesumpsissevidentur mentiendo, quam diabolus superbiendo.Diabolus quippe, quamvis appetierit Deo similisesse etper se regnnm obtinere, non lamen inlan-lum ibi excessisse credendus est, ut in tantamprorumpere blasphemiam auderet, ijt Deum men-tiri esse malum susti.ueret. Unde blasphemia isto-rum.non minor superbia illorum, sed etiam magiscxsecrabilis videtur, ul omnino a venia excludi sitdigna. Nequaquam tamen dicimus quod pcenitenliafalium, si esset,' indulgenliam non impetraret; sedex sententia Domini omnes lales credimus ita Spi-rilum Dei exacerbasse, ut in sua obstinali malitia,penitus exclusi fuerint a gratia.

Hanc autem mariifestam.gratiamDei, quse se inCluisfo perieffeclum miraculorum revelat, Lucassuperius per digitum Dei designat, ipso dicenteDomino : Porro si in digito Dei ejicio dwmonia('Luc. xi, 20), Manus

6557 - PROBLEMATA HELOJSSiE.. -

098

l.Krc v, sient duas ultimas ad conjugatos,el est on'.(congruus secundum merilorum gradus. Ordo quippiconlinentium, perfeclione vilae prior est caeterisSecundus est rectorum, qui, qttaravis sintpoteslaliipsis quoque eouliuenlibus digniores, gratior laroeiexstitit palriarchse pulchra Rachel et steiilis, quanLia lippa et fecunda (Gen. xxix); et melior panMariae tanquam in oiio vacanlis, quam Marthae ci-Jfuin minUratilis (Luc. x, 59 et seq.), Ultimus.ordcestconjugatorum : qui longe a conlinenlibtisdislanl.et recloriims sequari non merenlur quamvis utriqucjn.activa sint occupati. Nara, ut poslmodumVerilasait: Qui docuerit el feceril legem (quod est dociorumel Eccleshe pra*laloruin) magnus vocabitur in regnccwlorum (Mallh. v, 19). sicul conliiiens, maximus,et conjugalusminimus.

,Ab his ergo, qui virtute sunt maxirai, et priores

apud Deum dignitale religionis, inchoaus, in tribuscor,urrsauclitatemcomprehendit,cum eos videlicelpauperes spiritu, mites ac lugenles describit. Bea-tus dicilur, quasi bene actus, hoc est in bonis mo-ribus compositus. Pauperes spiritu dicuntur, quipaupertalem non necessitate sustinent, hoc est Dei,quo feryent, edocli lalione, hane appetant, diviliasconlemnentes, et eas lanquam nocivas fugientes,attendentes quod.Dominus ait : Facilius est came-lum irilrare per foramen acus quam divilem in re-ynum cwlorum (Matth. xix, 24), Spirilum itaquehoc loco rationem dicit, sicul et Apostolus id secu-tus ait : Caro concupiscil adversus spiriiifin, et spi-fitus adversus carttem (Galat.y, 17). Quis enim ne-sciat concupiscenliam animse potius quam corporisesse? Sed tune caro adversus spiritum concupiscit,cum iu eadem aniiria sensualitas, hoc est delectalioex infirmitale carnis veniens, ralioni repugnat, ut,ju**ta Aposlolum, saepe victi faciamus, quaa nolu-rnus; hoc est quse facienda esse non approbamits.Cum ergo spiritus, hoc est ratio, suggesserit nosfacere quod debemus, et nos inde carnalilas rclra-hit; in quo perficiendo noimulla difficultas inctim-bit: vincitur spiritus dominante carne, ct ei subji-pitur, ut homo jam carnalis vel animalis sit diccn-dus, desideriis carnis more pecudum deditus.

Q-j.onium ipsorum esl regnum cwlorum. Inde pau-j>eres spiritu probat esse beatos, quia qui rationa-bililer terrena coiilemnunt, coelestia promerentur.

Pauperes itaque spiritu sunt qui lam possessionis

quam honoris ambitionem propter Deum poslpo-nunt, et nihil ad voluplatem appelunt; sed contentinecessariis, a lictis quoque ajistinent, ne voluptali-htts lerreniscapiantur, et Deo magis quam saeculodare operam contenduht. Tales sunf, qui a tumuktuosa saaculi vita transeunt ad quietem monasli?cam, ut tanto purius Deo et sibi vacenl, quantomagis remotisnnt a curis saeculi, el lanto faciiiusad ccelos evolent, quanto magis terrenis sarcinis

, exonerati sunt.Quod et Hieronyinus in illo principe

A nionachorumprsefiguratum attendens, qnodam locoait: Elias ad ccelorum regna festinans, melotetr.reliquit in lerris. Hi tales cum pauperes jspiriiufacti fuerint, mites ac mansueti necesse est fiant.Qtii enim in terrenis nihil ambiunt, nequaquam deamissioiie rerum, vel illalis iujuriis in iram accen-duntur. Uis bene se possideniibus, et impelus car-nis regendo frangenlibus, terra vivenliuni, hoc cstvera stabilitas beatorum in praemiom supponitur,cum ait : Quoniam ipsi possidebunt terram (Matlh.v, 4). Istam in lalibus mansuetudinis et patientiat:virtutem Jeremias describcns, ait: Bonum est viro,cum porlaverit jugum ab adolescentia sua. Sedebitsolilarius el iacebit, quia levavit se super se. Ponet inpulvere os-suum, si forte sil spes. Dabii percutienti se

" maxitlam, saturabiluropprobriis,/jttia non repettil insempilernnm Dominus (Thren. m, 27 el seq.). Jugummonasticse ab adolescentia sua porlat, citm quislioc suscipere non differf, quottsque in senio viribusexhaustus hoc prsesumat lollere quod non possitportare, el quietem corporis magis qiiam pacemanimae quaerens, voluptales saeculi, quas fugere selaenlilur, in monaslerioquserit.Et nihil jam valensoperari, tanquam inler apes burdio factus, quod illnecongregant, devorat impudenter. Et jam consumptisviribus corporis, quas, quoad potuii, in serviliodiaboli expendit, occasione seiiilisinfirmiiaiis,liixu-Tioso vacat otio, quando eum tanto leslriclius \i-vere decuit, el contra vilia dimicare, quanto se

Q minus victurum novit, et ad percipiendam braviisui palmam citius perventurum, si hanc meruerit.

Iste talis mjser ab adolescentiasua jugum portarenon assuejus, sub ipso, quod non potest ferre, co-gilur succumbere. Sedet solitarius et lacei profes-sor monasticse disciplinae, cum et nomen monachiet \itae perfectionem sibi vindicat. Monachus quippesolitarius inlerpretalur,quem bealus increpans Hie-ronymus, aif.: «Quid facis in turba, qui solus es? >Quem omni tempore debere silentio studere beatusasseril Benedictus (91), cultum justitise silentitim

ex teslimonio coinprobans Isaiae (Isa. xxxn, 17).Et apostolus hane prseeipue virtutem commendans,ait'. Si quis in verbo non offendil, hic perfectus estvir (Jac. m, 2). Leval se super se, cum se ipsum

Dregens, et opprimens, caniem spiritui subdit : etvolurilatem propriam volunlali subjiciens Dei, deseipso gloriose Iriumphat, attendens quod scripltimest: Metior est patiens viro forli, elqui dominaturanitrio suo expugnaloreurbium (Prov. xvi, 52). Tuncautein maxime lacere debet, cum alii virlttlem ejusdivulgant, ne ipse sui praeco factus, in levem eva-riescal auram, el quaulo ailior in virttitibus vide-

tur, graviorem superbiendocausam perferatTaceat ergo quia levavit se super se, ne videlicet

hsec si fecerit recognoscat, etpavidus oret ne cor-ruaf; qtiia in hac vita, mjlli secura est viclona.Quod si fortc de se loqui nrsesumat : non virlufem

(51) Palrol. tom.LXYI, col. 669,

«99 PETRl ABJELARDi OPP. PARS II. — SERMONES ET OPDSC. ASCET. 700

sua.n, sed rofirmilatem prsedicet. Unde el subdilur : iPonet in pulvere os suum, si forle sil spes (Thrcn.HI, 29). Quod est dicere : Tanquam pulverem tenta-tionibus daemonum agitatum, et in operibus nonconslantem, sed dissolutumprofiteatur; et si quandomeatis elalio tilillaverit, slatim se objurgans dicat-:Quidsuperbis,terraelcinis?(Eccli.x,11.) Quid prae-stimis, levissime pulvis, quem projicit ventus a fa-eie terrae? haec diceus, ei de se pavens, cum lerrorecogitet, si forte sit illi spes, ne novissime superbiavincatur, quae non nisi de virtutibus triumphat. Etne virtulibus extollatur, persecutionibus est humi-liandus, ut per patientiam virlus ejus probala co-ronelur, quae spiritu pauperes facit veros mites.Dabit igitur percutienti se maxillam, et salurabilttropprobriis, quia sive factis, sive verbis injurietur, 'his tanquam quadam dulcedine saporis oblectatusreficietur. Dal percutienti se maxillam, qui pro Deogaudet injuriari. Subirahit econlrario maxillam,qui i;ij*urias refugit, vel invitus patilur. Cur autemjustus libenter hsec tolerel, el in passionibusgau-deal, -juxla illud, quod de aposlolis diclum est:Ibanl gaudenles a conspeclu concilii, quoniam dignihabiti sunt pro nomine Jesu conlumeliam pali ? (Act.v, 41.) Et etiam supponilur, et propheta ait : Quianon repellei in senipiternumDominus (Thren. m, 51).Repulsus a gratia Domini, et miseriis in vita hacexjiositus videtur j'uslus : unde et de ipso justortimcapite scriptum esl: Desideravimus eum despectumel novissimum utrortitn, el pulavimus eutn quasi le-

.

prosum, et percussum a Deo, et humiliatum (Isa.LIII, 2). De hoc despectu vel repulsione Dei, cumnos in adversis non protegit, sciiptum est: Deusreptdisli nos (Psal.xLva, 5). Sed quia hic, ut dictumest, repellit nos, ut probemur, quos post vicloriamassumit, ut coronemur, spes affliclorum, qua trium-phant, exronilur cum dieitur : Quia non repellei insempilernum Domhtus, hoc est pcenas finiet affliclo-rum, qui pcenas non fiuiet affligentium.

Et notandum quod Dominus apostolis NovumTestamenlumtradens, cum in exordio statiin adpaupertatem admonet, ut fecunditatem terrenorumcoelesti commutemus felicitate, palenter remunera-lionem Evangelii a remuneratione Iegis distinguit,cum ibi coelestium, hic terrenorura tanlum promis-sionem in renumeralionem obedientise constituat.Carnalis quippe populus Israel terrenamagis quamccelestia desiderans, hoc in remuneratione accepit,quodmagisconcupivit.el per ea admagisobediendumtiahendus magis fuerat, quae concupiscebat, ut hacsaltem promissione a perverso retrahereturopere,si nondum animus mundari poterat ab iniquilate.Ut enim Apostolus ait: JVt7«7 ad perfectum adduxitlex (Hebr. vn, 19), nec perfeclionem habuit in pro-missis, sic ncc in praeceptis.

Beati qui lugenf (Mutllt. v, 5). Luclus salubrisproprie convenit monachis, sive ille sit pcenitentiaede peccato, sive dilationis a regno. Quae duo Iacry-

niarum genera, in Axa filia Caleb praefiguralasmt;

A cut couquerenti ad jialrem, quod ei tei ram aridaaidedisset, et irriguani postulanti, ei pater dedit lanjsuperius irriguum quam inferius (Jos. xv, 19).Quanlum autem de peccatis tam suis quam aliorumlugere conveniat monachum, Hieronymus liujusprofessionis maximus prolitetur dicens : Monachusnon doctoris, sed plangentis habet officium, qui seet mundum lugeat, et Domini pavidus p'*aestoletui'adventum. Quid enim vila monastica, nisi quaedamest districtioris poenitentise forma? Lugeant ergomonachi sive hoc, ut dictum est, sive illo modo, utrisum mereanlur consolationis de quo vere dicitur tQuoniam ipsi consolubuntur (ibid.), allendentes ii-lud quod apostolis Dominus promisit: Amen, ameiidico vobis quia plorabitis et flebitis vos; mnndus au-tem gaudebil, vos autem conlristabimini:sed tristiliaveslra verteiur in gaudium (Joan. xvi, 20). Unde etecontrario reprobis ail : Vm vobis, qui nunc ridelis,quia plorabilis (Luc. yi, 25). Contrariae quippe vitseconlrarios stalus et exitus habent, cum nunc justiflenles postea rideant, et iniqui modo ridentes,econlrario fleant. Jusjli sive de perpetrationepecea-li, sive de dilatione regni consolationem accipiunt,quando ad vilam illam, quse a dolore penitus estimmunis, perveniunt.1

Beali qui csuriunt (Malth. v, 6). Post vitam con^tinentium ad ordiueiu transit rectorum, ita istos in-stituens in duobus, sicut illos feeerat in tribus.Rectores in populo Dei, non solum ecelesiasticse

P sunt potestates in sacerdolibus, verum etiam sse-culares in regibus. Et.notandum quod cum binariusnumerus, qui conjugatis eonvenit, teste Hieronymo,immundus sit, unde et opera secundae diei laudemhabere non meruerunt,el bina et bina de immundisanimantibus in arcam jussa sunt mitfi, non incon-grue continentes per ternarium, qui impar nume-rus est, inagis quam binarium describendi esse vi-dentur. Cseterisvero, ubi continentiaevirtus omninonon praeminet, magis convenire binarius videlur.Esuries vel sitis juslitise, desiderium magnum estin rectoribus debitse vindictae, ut videlicel malacommissa lanlum vindicare velinl, quantum se de-bere eognoscunt, et sinon tantum quantum illi me-ruerint qui deliquerunt. Alioquin misericordia iu

D eis locuni non haberet, si videlicet nihil de pcena,quam rei meruerunt.jrelaxarent. Nam et coelestisJudex, quem terreni debent imitari, ita.juslitiamtemperat per raiseficordiam, ut non tantum reospuniat, quantum illi merentur, sed quantum ipsiconvenit, cujus misefationes super omnia operaejus. Hine enim de ipso scriptum est : Aul obli-viscelur misereri Deus, aut cmilinebit in ira sua mi-sericordias suas (PsaLJLXxvi, 10). Et rursum: Etcum iralus fueris, misepcordim recordaberis,(Habac.

III, 2). Superexaltat quippe misericordiajudieium,etmagisjudicem commendatquam vindictam. Hsecefgo duo in judice semper esse debent conjuncla,

ut et reum punial per justitiam, et minus quammerucrit per clcmentiam, quam hic dicit misori-

701 PROBLEMATA HELOISS^ 702cordram. Misericoidia quippe a miseris dicta, hu-mana'corapassio-est ex miseriis aliorum progressa,qua ex infirniilate animi magis quam ex \irlulcpoenas abhorremus, ex hoe uno quod palientemaflligunt, tam eas quae sunt justae quam quse iirjuslse,Talis est animi compassio naturalis, sive rationalissit sive minime, misericordia proprie dicitur, lesteSeneca. Clementia autem, quae hoc loco dicta estmisericordia, rationabilis tanlum dicilur compassio,per quani videlicet eis subvenire volumus, quibusdebemus. Quisquis justiliam habet sine roisericor-dia, ut videlicet vindicare \elil, nec pcenam relaxa-re, crudelis est. Sin autem e converso , reniissus«st. Unde bene Dominus hoc loco rectorum moresinstrtiens

, nunquamj'ustitiam sine misericordia

exerceri approbat: ideoque hoc Joco lanquam inse-parabiles comites eas sibi sociat. Potest autem re-inissio pcenae in his etiam qtti occidnntur nonnullaesse, si videlicet eas abbreviare, vel genus morlislevius eligere sludeamus.Alioquin illam incurrimussentenliam : Judicium sine misericordia illi qui nonfach misericordiam (Jac. n, 15). Contraria quippecontrariis conveniunt, ut videlicet quemadmodummisericordes misericordia sunt digni, ila inimise-ricordes hac mereantur privari. ""*

Denique post continenteset rectores ad conj'uga-los veniens, ait: Beaii mundo corde (Malth. v, 8).Cum ait corde et non corpore, vitam conjugatorumvoluptati carnis plurimum indulgentem, et concu-piscentiae libidini cedentem insinuat. Etsi enim ad-mistio conjugum habeat indulgenliam, cum in eaincontinentiie suae Temedium quaerunt, non ob vo-luptatem et carnis delectationem more pecudumIianc appeiunt: caro tamen ex labe luxurise non-nullum trahit contagium et imraunditiam vel feto-rem maculae. Mundi tamen corde sunt, sed noncorpore, qui hanc tanlum appetnnt non ad volupta-tem, ut diximus, seJ adnecessitatem,ne fornicandoDeum offendant. Et hi quoque salvandi, non care-bunt visione Dei, in qua verae beatiiudinis summaconsislit. Hi qtioque pacifici dicuntur, qui pugnamcarnis maximam per induigenliam conjugii vitan-tes, sic eo rationabiliter ac mediocriter utunlur, utad Deum quoque pacem habeanf, quem per intem-peranliam non offendunt. Unde et filiis Dei suntaggregandi,qui nunc per vinculum malrimonii ser-vire hivicem coguntur carni. De qua quidem servi-tute HierqnymusApostolumdixisseintelligit: Servusvocatus es?nonsit tibi curae. Qui enim positus inconj'ugio, conversus est ad fidem Christi, tanquamservus Deo inspirante est vocatus et traclus (1 Cor.vn, 21). Quipjte quse major servitus est dicendaquam ut proprii corporis vir aut uxor potestafemi;on habeat, nec ab usu carnis abslinere, uf veloralioni vacent, nisi ex consensu,queant ? Hi lamentales filii Dei vocabuntur, cum de hac servitule adJiberlatem venerint supernae vilae, ubi neque nu-b/>ut, neque nubenlur, sed erttnt sicut angeli in cwlo(Matlh. xiii, 50).

A Haec ad distinctionempra*ediclarum beatitudinem,hoc est virtutum, vcl donorum divinse gratiae, qui-bus bcati efficimur, nunc a nobis utcumqtte brevi-ler dicta sufficiant: superest autem qualiter ex sin-gulis donis beali sunt dicendi, qui unum sine cae—leris habuerint, cum unum mandatum Dei obser-vare nequaquam sufliciat, ' inio' qui omnia prseterunum impleverif. ex uno etiam prsetermisso dam-nationem incurrat. Sed, quantum mihi videluif,qui primum dixit: Bedlipauperes, et adj'ecil,spiritu,eaindem adjeclionem in caeteris subiiitcllexit, tan-quam miles spirilu, vcl lugenles spiritu diccrelur,ut haec quoque vel csetera, quae sequttnlur, perSpiritum Dei, quae charitas ejus intelligilur, in istisquae hic memoranlur, fideles non solum esse, sedetiam alios aliorum operatione faciat praeminereatqtte abundafe. Sicttt enim qua: de quatuor ele-mentis conslare certum est, ex obliuenti vocabulasortiuntur, hoc est ex illo elemento quod in 'eisabtindat, esse maxiroe dicuntur : ilael hic fideliumgratisedistingunlur secundum hoc quod in eis abun-dare probatur. Illos quippe pauperes charitas Deifacere dicitur, quos in conlemptu divitiarum vehe-mentiores ac perfectiores facit/ Simililer niites,quos in virtule patientise reliquis prsefert, ac simi-liter de caeleris nobis sentiendum videtur. Omneslamen bealos vel bealitudine dignos charitas Deifacit, cura qha nemo perire potesl,quamvis in donisDei islos iltis perfectiores faciat. Diversa aulem

Q verba, quse in remuneralione supponuntur, cumdicitur : Quoniam ipsorum est regnum cwlorum(Matlh.Y, 5), vel: Quoniam ipsi possidebunt ler-ratn, etc. (ibid., i). Nequaquara in sigiiifiealionepercipiendi prscraii videntur diversa, sed identitatisfastidium fugiens, boc Dominus variavit quadamconvenienlia, quam habent ad praemissa juxia pro-prielatem sermonis et simiiitudinenv-rei. Quod insingulis leve est intueri. Congrue quippe pauperi-hus regnum ccelorum promittitur, ut qui terrenasdivilias,propter Deum conlemnunt, coelcsles me-reantur. Mitibus, qui se bene gerendo possident,possessio terrse wvenlium, lugentibus corisolalioconvenit. Esurientibus et silientibus j'ustitiam, sa-turilas, hoc est implelio desiderii sui apud Deum

D oblinendi; cujus amore plurimum iiitendunt exer-citio justiliae in vindiclam malorum. Sic et in coe-teris remuneralidnis verbis qusedanj concinnilasadbeatitudines praeraissas assignari potest. Non ergoDominus lam bealitudines ipsas haberi praecipit,

quam in eis illos abundare admonct,qui in singulisordinibus desiderant esse perfectiores. Nani ad per-fectionis abundantiam

,ipse conseqtienter Novum

se tradere Testamentum hic Deo profitelur,dicens :Nisi abundaverit jusiiiia veslra plus quam Scriba-rum et Pharisworum, non inlrabiiis in regnum cwlo-

rum (Matth. v, 20).

TROBLEMA "HELGISSJE XV.Quid est quod poslmodum Dominus ait: Nolite

pulare qubniam vcni solvere legem (Mattlt. v, i7)~?

7o* DI.TRT Aua?i mm iwn Din

705 ' ' PROBLEMATA IIELOISS^. , ' 706

sive-proidfKKsu (Matth. v, io), ut eiirii vidtlicet iblproximum intelligamus, qui vel cognatione, vel

amore estnobis conjunctus, nemo rectius proximusnoster, quam Christus est dicendus, ut in eo nuncdilectio proximiperfecta sit facla,-quae antea fueratimpeifecta, quandiu videlicel slatum suum lex ha-buerii, quae usque ad Joannem vigorem suum cu-stodivit. Prius ergo imperfecta, quahdiu lex propriefuit dlcenda, ut ei ob.ediendum esset per omnia;pro hac ipsa imperfectione sui reprobata est, evan-gelicae doctrinae supervenienle perfectione, ubiquitiquid est •necessarium, liquide, magis quamparaboliceest expressum. Nam etsi diligenter- legislitteras insistamus, quse soli populo Judaeorum dataest, nequaquam proximus nisi eorum est intelli-gendus. Unde"nec perChrislum illud jiraeceptum dedilectione proximi, ad' alios pertinere videtur, cumipsi soli sub lege continerentur. Quapropter neoes-sari"o succedere legi Evangelium debuit, omnibusgeneraliter injunctum, ut omnes debeant salvariper ipsum. Ad prsedictum itaque proximum, id e&tChristum Apostolus respexit, cum eo prsemisso;Qui diligilproximum, legcm implevit (Rom. xm, 8):statim hoctanquam pro probatione adjunxit: Nam,Non adulterabilis, non bccides (ibid._, 9), etc. Sienim Judarns hunc Inter proximos suos compre-

.sumjliligat, sicut ipse ait: >St quis diligit me, many-dala servabit (Joan. xiv, 25), in nullo adullerio, inntillo peccabit bomicidio, et omnia similia, qusein lege sunt, evitabit, et j*ustilias ejus complebit.

PROBLEMA HELOISS.SEXVII.Quid est etiam, quod in sequenlibus Dominus

ait: Nequeper caput tuum jurabis, quia non polesunum capillum album facere aut nigrum (Matlh. v,56), lanquain si hoc facere posset, jurare per caputliceret?

SOLUTIO ABJELABDI.Replicanda sunt, quae in proximo sunt prsemissa,

ut ex illis, et de hoc facilius judicemus. Dico, in-quit, vobis, non jurare oninino, neque per cwlum,qttia thronus Dei est ; neque per ierram, quia scabel—lum est pedum ejus; nequeper Hierosojymam, quiacivitas magni regis esi; neque per capul tuum, quianon poles unum capillum album facere aui nigrum(Matlh. v, 54| 55). Qualuor itaque sunt, coelumscilieet, terra, Jerosolyma, caputnostrum, per quaejurare prohibemur, quia haec maxime injuramentoponimus, quse venerabiliora ajstimamus, ut ex liisamplius nobis credatur. Hsec autem veneratioiiedigna rnajore videntur, quae ad Deum inaxime con-stat pertmere, ut coelum, quod dicitrir thronusDei, boc est anima Chrisli, cui specialiter Divinitasinsidet, et in ea plenius per gratiam inhahilal.Tefra, quae scabellum Dei dicitur, humanitas estGhristi, lanquam lerrena et inferior in Chrisioereaturav Hierosoiyma civitas Dei, sancta est Eccle-sii, cujus caput ipse est Cliristus. Capilli adha:-rentes capiti, et ipsum adornantes vel prolegenles,eliquia suntdivina quibus Christus commendatur,

A et per fidem in nobis conservatur : horum quaetiamalla, qusedam ttigra dicunlur, cum aliorum inlelli-gentia ciara sif,el manifesla;. aliorum obscura,sicut illorum maxime quae sunl allegorice dicta.Quorum quidem nuJlum sive album siL, ut dictumest, sivenigrura, nostfum non estfacerc, quiaelo-quia Dei non sunlinventionis humanse, nec nOstrasunt doeumenla, sed divina. Quod ergo ait: iVoitjurabis per capul iuum, quia non polcs,elc, tale est:Non debes Christum in juramento ponore, qu, dejus solius summse Dei sapienlise sit haec invenire,quorum alia, ut diximus, alba siint, alia nigra. Si-militer cum j'ubet"ut nec j'uremus per coelum, quodIhronus Dei est, sic accipe, ut non ideo per ipsumjurare eligamus, quia tantse dignilatis est,. quoil

" cseteris eminet creaturis. 'In his ilaque verbis negativum adverbium prae-

positum orationi, causam ipsam excludit, non in-terposilum ipsam relinquit atque constifuit. Aliamquippe vim negativa particula habet toti oralionipraeposita, ut totam scilicet simul neget, aliam in-terposita, ut uni tantum illius oralioiiis, parti ajmo-sita. Aliud quippe est dicere : Non quia hoc fecisli,peccati; aliuddicere : Peccasti, quia hoc non feci-sli. Ibi namquecausa removetur peccandi, ut vide-licet non propter hoe peccaverit, vt hine eum cer-tum sit non peccasse, ubi causa ad hoc inlercesse-rit; ibi vero non ostenditur.quod non peccaverii,-sed hoc tantumquod «ion propler hoc peccaveriti

r ufvidelicel causa peccali potius quam peccattimipsum removeatur. Tale est ergo^quod juramenloDominus praecipit vel adhorlatur, ut, quiapericu-lOsum esf jurare, neperjuremus omniiio, qnantumpossumus, hoc eaveamus, ne aliqua dignilate quamres habeat per ipsam jurare appeLamus, sive ipsasit Deus, ut pote ChrisluSf seu quaecunque crealuraex Deo prae caeteris aliquid dignitatis adepta. Jurare 'autem per aliquid est nos ei cui juramus concedere,ut nihil utilitatis in ea re, per quam juramus, Jia-beamus ulterius, nisi hoc quod juramento-firma-mus, verum sit. Cum aulem in ecclesiasticis causisomnis controversiae, ut Aposlolus ait, finis sit jura-menlum (Hetir. vi, 16); non hocloeo Dominuspraecipit nonjurare, sed magis adhortalur. Quaedam

j) namque praecipiuntur, qusedam .prohibentur, quae-dam suadentur, quaadam permitluntur. Praecipiun-tur illa sive prohibentur, sive quibus vel cum„qui-bus nos salvari diffidimus.

' "Mala itaque prohibenlur omnia, el bona prseci-piunlur omnia, sed illa lantum, quae saluli neces-saria videntur, ul credere in Deum, et diligere ntintam ipsum quam proximum, non adulterari et si-milia. Hla vero bona, quae non ita necessaria sunt,sive quia strictioris,Tel laxioris sunt vitae, et tau-quam nimis alta, vel nimis infiraa, sub praeceptonon clauduntur, sed vel persuasionem consilii ha-bent, nt virginilas, vel indulgentiae permissionero,ul nupiiae. Quippe si praeceplum ad virginilatemcogeret, damnarenlur nuptiae, vel si ad nnpt'as,

707 PETRI ABMARDI OPP. PARS II. — SERMONES ET[OPUSC. ASCET. 708

dan.iiaretur virginilas. Consilium itaque sive per-suasio, est de potioribus bonis, permissio vero, deminoribus

,boc est, quae minoris sunt merili,

quando eohsilium de melioribus aliqua diffidentiavel dispensatione non suscipitur. Quae ergo lamfieri, quam dimilti licet, praeceptum non habent,sed admonilionem, ui omnino non j'urare, vel per-missionem, ui hoc fial pro necessilale;veluii cumad inquisitionem veritatis, teslibus opus est. Per-missio autem est, cum dicitur : Unusquisque habeat

uxorem suam propter fornicationem (I Cor. vn, 2),prseceplio vero, cum dicitur : Altigatus es uxori ?itoli qumrere solulionem (ibid., 27). Persuasio veroconsilii, cum slatim supponitur: Soluttts es abuxore?noli quwrere uxoretn (ibid.)

PROBLEMA HELOISSJE XVIII. ,Quid -est in eodem evangelista : Nolile solliciii

esse dicentes, quid manducabimus ? (Malth. vi, 51.)Ef rursum . Nolite solliciti esse ht crastinum. Cra-

sttnus enim^dies sotlicitus erit sibi ipsi. Sufficil enimdiei matilia sua (ibid., 54). Nunquid enim providen-tiam prohibet futurorum ? Nunquid et ipse Domi-nus^eum qui luirem vult sedificare, de sumptibuscogitarfi admonet? Et Apostolus: Quiprmest, inquil.in sotlicitudine (Rom. xn, 8); sicut et ipse facie-bat, de seipso dicens : Inslanlia mea quotidiana,solticitudo omnitim Ecelesiarum (II Cor. xi, 28).

SOLUTJO ABJELARDI.Sollicitudinemproprie Dominus dicit superfluam

curam de fuluris, quando videlicet pro aliquibuspraeparandis, magis necessaria dimilluntur, ul sipio apparalu ciastinorum ciborum, praetermitla-mus orando quserere a Deo regnum suum, hoc est,lales nos facere, ut in nobis ipse, non peccattiniregnet. .Crasjinus enim ut tanquam si diceret: Ncaflligatis vos superfluiscuris, pro tempore fuluro,anlequam veniat, quia cum ipsum venerit, satissollicitudinis afferet ex se ipso, illis, qui de neces-sariis minus iu Dmnino confidunt, non atlenden-les illud Prophelae : Jacla super Domiuum curamtuam, ct ipse le enutriel (Psal. LIV, 25). Sufficitenhndiei, etc. Hoc est,- unicuique teropori vitae huj'us

serumnosse, suae sollicitudinis pcena sufficere debet.

quam videlicet afferl nobis ex superlluis curis prctemporalibus, dum pro his seternorum oblivisci-

inur., Solliciludinemvero inbono, vel hrhis, quaead selernam perlinent vitara, dicit Apostolus pro-videnliam, hoc est rationabilem de futuris vel pro-itituris curam, si videlicet temporalia provideamu*propter aeterna, ut his sustentenlurquodam viaticonecessario qui ad illa festinant.

PROBLEMA HELOISSJE XIX.Gniid illud est, quod sequitur : Nolite judicare,

«. non judicemini. In quo enim judiciojudicaverilis.juiicabimini? (Matth. vn, 1.) Quid enim si inju-

sttan fecerimus judicium? uunquid simile reci-piemus?

SOLUTIO ABJELARDI.

v

Noliie judicare, hocest, ne jiraesumatis, de in-

i

A certis, aliquem certa sentenlia gravare. Cum enimiralus palet, de se ipsa res j'udicat, non tu. Hii.cet Apostolus : Nolile ante tempus judicare, quoad-vsque veniat Domhtus, qui el illuminabit abtc.ndilacordium (I Cor. v, \i). Venil Dominusoeculta reve-lando, cum ejus dispositione, quse laiebant, appa-rent, vel cum secubduin legem ejus aliquid discn.-liendum invesligaijms, vel de probatis pcenam iu-ferimus; et tunc potius ipse judicat, vel punit quaninos. Inquo ettim judicio judicaveritis, judicabimini.Ac si diceret : Ideo non debelis in judicio praesu-mere, ut alios appetatis gravare, quia consimilejudipium gravaminis incurretis apud Deum. Nonait denique, ne jmicelis, sed: Nolite judicare, utnon hoc scilicet sponte appetamus, quod tamesinonnunquam facere cogimur, officio judicis noblscommisso. 1

PROBLEMA HELOISS^; XXQuserimus et illudquodin sequenlibus adjungits

Omnia ergo quwcunquemdlis ut faciattl vobis Jwmi-

nes, el vos facite illis. Hwc est enim lex, el prophe-tm (Mat th. vn, 2). Si quis enim vult ut in rnalosibi quisquam consentiat, nunquid debet illi prae-bere consensum in! re consimili?

SOLUTIO AB£LARDI-

_Duo iegis naturalis prsecepta sunt circa dilectio-

nem proximi, ,unum scilicet, quod hoc loco poni-lur, alterum quod in Tobia Jegimus, ipso ad filiumdicente : Quod ab alio odis fieri llbi, vide ne alleri tu

Q aliquando facias (Tob. iv, 16). Sicut ergo id de ma-lis, ita illud de boiiis accipiendumest, ut videlicet,sicut mala nolumus nobis inferri, sic nec aliis in-feramus : et econt-ario, bona, quse no])is ab aliisvolumus conferri, aliis impendere simus parati.Cum ergo dicitur : Qum vuliis ut faciant vobis ho-mittes, tale est : Quod approbatis in conscientiavestra vobis aliis debere fieri. Ntillus eriim in con-scientia approbat sibi consentiendum esse in malo,sed in his, quae bona astimat, et iieri digna. Sicet Aposlolus, cum ait : Non quod volo, hoc ago(Rom. vn, 15) : volo dixil, pro fieri approbo. Sedqnid est quod ait, bmj-.a qumcunque vullis ? Mubiquippe pro dignilate, vel diversitate personarum,multa sibi debere | fieri censent, quse nequaquam

I* aliis se debere recognoscunt, ut in prselatis videirmset subjectis, cum isli mulla exigant abillis, ut sibiiianl, quae nequaquam illis facere debeut. Sed pro-fecto sic est accipiendum, ut quaecunque iieri de-bere nobis ab bominibus crediraus; parati esse-mus et illis facere, non quidem quibtiscunque, sednostri similibus, hoe cst, qui haec a nobis susciperedigni essent, sicut nos ab illis. lllud quoque To-bise : Quod ab alio \odis fieri tibi, vide ne alteri tautiquando facias, rionnihil habet quaeslionis, cuiais scilicet, qui alium propler justitiam occidit, nun-quam ab alio id sustinere velle possit. Sed quiacum quis justitiam propter Deum exercet; Deuspotius id quam ille facit, sicut dudum sujietiusdiximus, praecipitur ut quod odit fieri sibi ijjse al-

709 PROBLEMATA HELOJSSJE. 710leri ne laciat: quia, cum aliquem recte punit, Deuslioc potius, vel lex, quam homo facit.

PROBLEMA HELOISSJE XXI.Quid est, ut ait Apostolus (I Thess. v, 17), sine

iniermissione orare?SOLUTIO AB/CLATtDI.

Nullum tempus, quo debeamus orare, prseler-mitiere.

PROBLEBIA HELOISSJE XXII.Quid est illud in Matthseo de fide centurionis ro-

s;anlis pro servo: Audiens aulem Jesus, miratus est,el sequentibus se dixit: Amen dico vobis, non invenitantam fidem in Israel? (Malth. VIII, 10.) Non enimaliquid mirari dicunlur, nisi qui insperatuin ali-quid accidere vident, quod nullalenus evenluruihantea sciebant, vel credebant.

SOLUTIO AB.ELARDI.Jliratus esse dicitur, quia similem miranli se

fecit, [quia mirari alios fecit de ,fide centurionis,quem in tantum extulit.

UOBLEMA HELOISSJE XXIII.Quid est illud in Luca : Omni petenli tribue, el

qni uuferl, qum tua sunt ne repelas ?

-At PETRI ABJELARDI OPP. PARS II. — SERMONES ET OPUSC. ASCET. 7!2

iile, qui in os inlrat, animam polluit, sed jam hoc jfecerat prsecedens conscientia noslra, nec quidquamad peccatum refert, nuod nunc ore suminus, sedquod ad sumendum consenseramus.

PROBLEMA IIELOISS^; XXV.

Quid esl illud in Matihseo, quod Dominus quibus-dameivitatibusimproperans,ail: Vce libifCorozain,vm tibi, Bethsuida; quia si in Tyro el Sidone factmessenl virlutes quw factw sunt in vobis, ulim pw-nitcntiam egissenl in cilicio et cinere ! (Luc. x, 15.)Salvare quippe Dominus bomines venerat, unde etJesus, id est Salvator proprio dictus est voeabulo.Cur ergo Tyro et Sidoni civilalibus gentilium illabeneficiorum miracula subtraxit, per quae salva-rentur, et ea illis exhibuit, quibus nocitura ma-gis quam profutura sciebat? Sed, iuquies, quia sicutipsemet profitetur, non erat missus nisi ad ovesquae perierunt domus Israel (Malih. xv, 24). Seddico : Cur ad eas, nisi ut salvarentur? Si autemut salvarentur, quid eis profuit ea sibi fieri, perquse gravius damnarentur, nec sunt ad poenilen-tiam conversi, sed in sua obstinatione permanen-

- tes ? Unde et ipsemet Dominus supponit : Ve-rumtamendico vobis, Tyro et Sidoni remissius eritin diejudicii, quam vobis (Luc. x, 14). Deniqueet Samaritanorum multos referl Joannes' ad ver-bum ejus ciedidisse (Joatt. iv, 56), et eum nonnullamiraculorum beneficia genlilibuseliam lam in virisquam in ieminis exhibuisse,per quae illi crederent,tel in fide firmarenlur, sicut esl illud de puerocenturionis (Malth. m, 5; Luc. vn, 2), et de filiaSyrophoeriissae, de ipsius Tyri firiilms egressae(ilatc.

vn, 26).SOLUTIO AIIjELAItlll.

Revera Dominus Jesus ad solos JuJaeos in personapropria missus fuit. Quod ergo circa gentilesmiseri-corditcr egit, noii ex officio missionis fecit, sed exgraiia, debito superaddidtt, attendens quod et ipse-met ail : Cum feceritis omnia quw preceplu sttntvobis, dicite ; Servi inuliles sumus, quod debuimusfacere, fecimus (Luc. xvu, 10). Ac si aperle dical :Ne pro magno habeatis, si obedienliae debitum im-plealis, nisi insuper aliquid gralia: debitis adjun-galis, siculilli faciunl, qui virginilati vel continen-tiaa student, virtuti neqiiaqiiatu sub piaecepto tom-prehensae. Denique nec illa beneficia gentilibus prae-slila lam missus facere venit, quam imitaluselqtias1precibus ad haec agenda traclus.Quod veroillis prae-dicalionem subtraxil, quos ad pcenitentiamsic fuisseconvertendos testatur; nequacjuani cogimur perhoc fateri eos in hac pccnitentia perseveraturos utsalvarentur. Multi quippe leves sunt homines, quiad poenitentiae compunctionem facile commoven-tur, el eadem facilitale, quasi ad vomitum rever-tentes, in mala, quae ffeverant, relabuntur; et cumauditum verbum prsedicationis avide susceperint,firmitalern non habenl radicis, ulin eoperseverent,quod cosperint.Quod si etiam ponamus illos ad pise-hicalionem Domini fuisseconveiTeiidosalque salvan-

\ dos quibus ipse tainen prsedicationisgratiam sub-traxif, penes ipsum est, cur hoc facere no:i decreve-ril, qui nihil sine ratione facil; sicut de Esau, cuisublracla est gratia, qusestionem Aposlolus mr>-vit, et eam indiscussam rehquiL

FROBLEMA HELOISSJE XXVI.Quserendum etiam videlur quo myslerio, vel qr- I

ralione Dominusinfieulneaquserens fructum,et noninveniens, quando, -jut Marcus ait, non erat tempusficorum (Marc. xi, 15); eam tamensua ,maledi»cfione percussam,, conlinuo effecit aridam, utdcinceps arefacta permaneret, tanquam ex culpaquacunque arboris, banc maledictionem iu eamintorsisset?

SOLTJTIO ABJELARDI.

B Arbor sine fructu reperla, Judaea est pro sua ne-qnitiaiuncaDominoreprobata,utboni operis fruclupijvari mereretur, nequaquam recognoscens suae vi -sitationis tempus. Culpa autem ejusacciditqnod lunctempus frucluum ejus non fuerit, quando videlicetDniinicsepraedicaiiohisgratiam sibi oblatam repulit.

PROBLEJIAUELOISSJE XXVII.Qaiiest:Oralioejusfialinpeccatum?iPsal.c\m,'l.)

SOllUTIO ABBLARDI.Ita in reproburn sensum tradatur ; ut magis eli-

gat orare nociva, quam profutura, et obtinereprecibus ea, quae ad peccatum magis pertrahantquam ad salulem perducant.

PROBLEMA HELOISSJE XXVIII.Ex Epislola pririia Pauli ad Thessalonieenses:

" Ipse autem Deus pacis sanclificet vos per omnia, -utinteger spiritus vesler, et anima el corpus sine que-rela in advenlu Domininoslri Jesu Christi serveiur(I Thess. v, 25). Quid est spirilus et anima, lan-quam anima non sit spirilus, aut duo spiritus sintin uno homine? ,

SOLUTIO ABJSLARDI.Spiritum pro ratione, hbe est animi discretione

hoc loco ponit Apostolus, sicutet ibi, spiritus adver-sus carnem (Galat.\\, 17). Tale est ergo : Integersit spiritus vesler, hoc est ralio ita perfecla vel in-corrupla, ul in nullo per errorera exorbilet a veri-lafe.- Animam vero dicit voluntatem, j'uxta illud :Qui amal animam suam perdei eam (Matth. x, 59).

j) Hoc esl qui suani hic volunlatem sequitur, postmo-dum sua voluntale' p