«oa LiBEa SoG

\i. Siqtiij alcator Clirisliaflus-es, it»iis et lia^rediia- A lin; consiim et apparatus liios onines ad sludium Ec-

lis lii;r iniiiiiciis es. 0uiciimi|4io «s, tlfsiiifi ali illa lio-

inentia niiser. Quid te iii lai|iienni iiKrtis cmii (li;ii;o-

lo iillia priBcipilas '! qtiiil 0[>i'sel divUiikS liias siirili-

(lissitiio »m > »iliiiiltis? qiiid le laqnois s;(tcul»riimg

iiivolvis, iil de sa<ciil(i ''

judicei i> 1 i\»U\ iiiiniicuin

liiiiiii favnrihiis liiidandd, d«'liii(|nis; x'Uiii qiio ncccs^e

cst ptvnioris ? tisio poiiH<, non alca;or, sed Clirisii:i-

iitis : pccuniani tuani assidcittc Cliristn, spcciautilius

Aiigelis, et marlyriliiis pra'seniiliiis, siiper nicnsani

Dniiiinicam sparge : pairiiiioiiiinii liiiiin , qiiod forsi-

tati ssevo siudio perdilHrus eras, paii|H}i'il)tK divide :

divitias tiias Cliristo vmcenti commiiti; : si rvus cum

Dniiiino iiio vocare, siudio deifico nlis qiieie, ;irteni

Doiniiii iiniLire, quic non perdil sed pntius ac(|iiiril.

cle^i;e dis!r;ilie : aiiruni tuiini, eiargentiim , et pecu-

iiias luas iii tlicsauris coelesiibus repoiie ; fundos et

vilias luas, jiista 0| eraiiunc ad paradisiini jeiiiove :

iil peccola doncntiir tHii , cleeniosyiiis cl oratiouibiis

coirliniiis inciiiiilie. Alt^a nc luseris : ubi liisiis noci-

viis csl el crimcn morlivte '; iibi denieniia sine

consideraiioive; ubi niiHa vwilas , sed nieiidacioruni

iiiandra. Abscide inde m.anum luMn, el averie indc

cnr tiiiini : eKtiahe coligineni iiiiii^ici ab ociilis tiiis ,

ci piirifica niaiiiim tuain a sacrificiis Zabiili : abigcabs

tc l'ur;ices mores, esto patiens et Clirisli;inns, esto lilii

ct vit;e tuiE in oper.itionibtis juslus ei providiis Fugediaboluni pcrsequeiileni, et fuge alc.im iiiiinicam re-

niin tiiarum : stiidium sit tibi sapiciiiia;, Cv;ingclii

Desine abillis luis furacissimis nioribus, coliibe pr;c- fi monilis erudire , pums maiius ad Cliristuuiextende ,

cipiiein iieiiuiiiam luain : sit libi ciim pauperibiis iit|romereri Doiniiiniii possis, aleam iioli respicere .

qiiutidianis lusus, sit tibi cuin viduis fiequens opera- Amen.

LECTIO.NES VARLANTES.

* Sic Corb. Imp. Sordidissimns Beris.

b Cuin saeculo Bod. 1. Coyb.

"> Crinieii immortale Corb.

VARIORUM iNOT/E.

XI.—Ad paradisum remove. Forl?, remhle. Pamel.Ei crimen morlale. Prorsus sic lego ciiin alieio

Morclii cod. pro. tmwor(a<e. Pamel.

Mendaciorum mandra. Alius , miuducii malitia.

Pamel.

m SIGIIIARITATE CIERICORIIM.

TRACTATUS CYPRIANO PERPERAM ADSCRIPTUS . NECNON AUGUSTINO ET ORIGENI

JUXTA QUOSDAM.

Proiniseram quidem vobis anie leiniius epislolani, C nius firmiiatem : ul omnes scianl lioc ctiam niodo per

niii cliarissiini, quse omnium moriiin instiiulade lege

foiiiniendans ,suminatim oiniiia etiain coniiiierei,

qti:ecuiniiue utiiversis clericis generaliter ad dirigcn-

dain regubim conipetunl disciplina;. Scd qiiia niiiic

de femiiiaruin comnioratione vulgariier inier vos

quidain ad igiioniiiiiam devolutisuiit, etiain de li;ic

re specialiier vobis , DoDiini correptioiie scribere

icotnpulsus siiin , qiii niiseruni nie pro veslni iici;li-

gciitia cum sevcritate corripieiis, iiiaiidarc prxcepii,

ne clcrici cum femiiiis eommoieiilur. Ei licel li:('C

adnioniiio sola lilleraruin luearuni auctoriutte suHi-

cerct , lamen ne ine soHintaloreni iirideat quisquaui,

sicul Jusepb fratres irriseruiit, Scripturarum addi-

EDIT. OX.ON

revelatioiiein Doiniiiuiii jubere, quod litteris cogno-scitiir ante jussisse ; nec mis esse adulleraiiies ver-

buiii Domiiii, aiit voleiites jact;intcr de revelaliuuibus

gloriari, sed sic ante conspecium Domiiii rcferendo

non meiitiri (|uod loquimur ; sicut a Doniinu confidi-

iniis nos noii audisse inendaciuni,pr;csumcntes vo-

cum {iiKistoli P^iuli proiestantis : Niin eiiira sunius,

inquit, sicut plurimiadiilterantes verbum Dei, scd e.x

siiiceriiate, siciit cx Deo, corain ipso inCliristu loijui-

iiiur. Iii dolore iiaqtie niaxiino constituii de quibiis-

daiii piilrefactis menibris corpoiis nosiri, et.in geiuitii

jacluiam lamentautcs Ecclesia;, t|usD per segiiiiicm

noslram rcdigilur per dies singulns ad niiuiam pau-

. NOT^.

De Singulariiate CUriettrum. Videiur circa BeAx J) melius ait, Manutiuset Morcliius, cuin Landiilplio de

popiilaris noslri tciiipoia, quundo de tcelibatii Cleri- Ci)liiiiiiia, commemoraiione. Veniiii prius iialiei An-' '" ""'•• —

loiiiiius cuiii vel. excus. ei iiriiumenio libri niagisCdnveiiit. Nisi vero eiiain Laiidulphus legeret illiid

de , snperfliium putarein , ei oniitlerem cuui Anlo-nillO.PAMEL.

:\d igiiominiam devoliili sunt. Pumeiin* ait, Exvitio codiei> Reiiiboldi logcbaiiir ignominice, diiiiUixat

(Itiod iiiiii placerei, reposiiit Erasiiins igiiomiiiiuse. etiltiid leguiit AiilOiiiiiiis etvel. exe. Pamel.

Doiiiini coireptiune. Pamelius ait, .Manutiiis et

Morelliiis correplione, veniin prius pbcet obsciiieiilia,pr;i:seriiiii si legamus cuiu Aiit>iiiiiio, fompieH* jii ocouveniens. Pauiil.

coruiii iiiaxinie fei vebai |ir;eseitiin in Uccideiito coii-

troversia, constriplus liber ; qui sa;i:ulo respondei a

revelationedesuiiiptuni ar{<uiiieiitiiin. Ferebalur eiiiin,

(iabrielem Aiigelum duodeciin ariiculos signaios

deiulisse, quod conjugiuin Sacerdotnm non esset to-

lcranduni.Posl vulg:itaraversimieni iii usu reeeptain,

siriptuin fuisse consl.<l : iiec referl quod Origeiiis

seiiieiitiam tueri videalur aiictor ; sii|iiidein lioc ad

bypoihesin quani susceperat , periiuelial. /{i3(//(ius

ai(, Codex Fossateiisis Cypriaiio iribuit. lu Corbeieiisi

jiiseribitur, Augiistiiii de Siitiiuliiiiatc Ltericaruin.

Hed </iua nunc de (eminurum commoratione. Pa-

857 DE SlNGDLARITATt; CLEHICOIIUM. 838ciiaiem

; credimiis ims ex parle aliqiia suMcvaii, A legis pi;ccep(a imiiari : ut inicr niasculos ct feuai.asquod diligeniiie nostrx negligenlia qiKirunidam ob-esse non pdssil, qiiilius iiumquam lioslrae lillerEe de-

lueruni, quae pcr al)Sciili;iin noslram fiequcnliamomiiibus pensavcrunt dissiiiiulaiioiiis siia; : ui uiiiis-

quisque conleinplor reum seinelipsiim coiisoiibat,nos aulem libcra fronte C(mlemp!oribns cxclainemiis,

qiiod Salomon coiilidenicr exproliral : Quoniam qiii-

dem vocabam, inqnit, ct non obaudiebuiis : et ex-

lendebam vcrba niea, et iion iniendebaiis, sed irrila

faciebalis mea coiisilia, mcis auteiii increpatioiiibusnoii inlendebaiis :,ilaque el cgo vestnc perdiiioni sii-

perridebo Gratiilabor ergo adversum vos, ciiiii ad-

venerit vobis inierilus, ei cnni advuiieiii vobis

subilo tuniultus : evcrsio aiiiem siiniil et piucellx, et

spcrcmiis passim caslilaicm imiii<rLilem ciisiodiri.

Dillicilc quis vcneiiiiin bilici ei vivei.Veicmluin est

dorniienli in ripa, ne cadal, cum dlcat .Api.slolus :

Qiii sc piilat slare, videat iii" cadal. In liac parlc cx-

pcdii plus bene linierc, quain niale (idcre. Ei uiiliiis

csi iiilirniuni se lionio copnoscat, iil fdriis exisial;

quiiin forlis videri velil, et iidirmus eiiieri;at. Dc quar« prii'siimpiorej objtirgat ApoMolus, dicens : Si quis

piiiai se aliquid esse, cum iiiliil sii, seipsnm implanai.Pio corlo impanaiorproprius snani aniniam deccpit,

(|ui non eiveiido coniraria, noxiis rebiis seiiiciipse

commi-erit. Ille aiitcm fiitiiis sibi coiisulii, qui circa

iiialos semper Infidns specics qii:isciiiiique noxias ex-

limescil. Quoriim dislaniinin Saiomon disseriiit, di-cnm advcnerit vobis pressura ol expusnatio. Erit B «"ens : S:ipions (imemlo declinabit ab omiii imilo :

eiiim cuiii me invocaveriiis, ego aiileiii noii exaiidi:im

vos. Quuirent ii.e mali, et uou invenieiii : oderunt

enim sapieiiliam. Verbum auiem Domini nou assum-

pserunt, iieque volucruni mcis consiliis inlendere.

Spreverunl enim meas correptiones : ideoque edenl

via; sua; fructus, et sua impieiale saiiabuntiir.

Ad vos iiunc mea exlioriaiiu coiiveriitur, quos no-

lumiis experiri lalia pra-cipitia ruii.arum. Meluiie

quanlum poiesiis cjusmodi casus exiiia : et in ista

subversione, labenlium vos experimenla perterreaut.

Niinium prxceps esl qui Iraiisire coniendii, ubi ulium

conspexerii cecidisse : et veliemeuter infrxnis esl,

cui noii incuiiiur limor alio |iereunle. Amator vero

csi salutis su», qui evitaialieua; mortis incursum. Et

iiisipicn^i aniem coiifidcns siii misceiur iniquo. Ma-

gniim sapicniia! diirinijc consilium inventum esl, ubi

timoris aiixilio libercmur. Slagiia Cdmpeiidia provi-

denli:e, ut aliquando fiat virius el victoria per timo-rcm. Magna remedia Dmninus contulil ad s:ilulem,utbabe:it et limidus laudem, sicui Salomon rcpetii, di-

cons : Beatus vir qiii verelur omnia per metiim. In-

iKSlimabilis Doniini misericordia , qua; unicuiqucliomini suam contulit gloriam : ct incomprcbcnsi-bilis picias, qu,i! secnndum piignas dedit cl palnias .

ut coiilileiido masculorum sunitiam su|iercmus,et ti-

nieiido femlnarum 'blandimcnta viiicainus; dummodocl de virtuie etde infirmit;ite siipcr nos Doniinusglo-rias operelur : iit iii omnibus et per miinia omnipo-

ipse est providus, qui solliciliis iii cladibus ca:tero- Q lciiieiii scmelip?cteslctur,dividens dilTereniias Irium-

rum, siciit Salomoii approbal, dicens : Astulus vi-

dcnsmalum puniri, vebemeniererudietur. Elilerum :

C:identibus inipiis jusii veliemenier terrebuntur.

Adversaria esl confideiitia, qux periculis vitamsuain

pro certo coimneiidai. Et lubrica spes esi, qna; inicr

lomenta peccali salvari se S|ierat. Incerta vicloria est,

inter bosiilia anna piignare. Ei iinposslbllis liberatio

est, flaminis circumdari , nec ardere. Quod S:ilom(in

non ncgat, diccns : Quis alligabil in sinu siio igiiem,

veslimeiita auiem sua non comburet ? Aut qui am-

bulabit super carboiics ignis : pcdes vero non coin-

buret ? Sic qui Introicril ad u.xorcm proximi sui, noii

crit imniunis, iiequc omiiis ipii tangii eam. Creditc,

quxso vos, credite divina; fidei , quinimo qiiam no-

pliorum ; ut tain consiliis quam viribus a iiobis bella

viiicaiilur, ne si vicerimus •solius (idei foriiludine,

coiiti-a Salomonein vaciia cssciit opera sapicnlia;.

Niinc igilur s:ipicmia; arma gcslanda, iibi leminei et

virilis sexiis cerl:iiiien iudiciiiir. Unde SaloniOM sic

insiruit, diceiis, Prudeniiam, iiiquit, fac notam libi,

ut te servel a muliere aliena el pessima. Videte nuiic

prMdenliam iii isto bcllo, iioii fidem nobis d:itain essc

victricem, qua; nos timiditaiis remcdio liberasset : el

C(iiiteiiipl»iiiini qu% suiit modo arma 8umcnda,siviillis Iiabcre legis anxilia. Eslolc timidi, iit sitis in-

Ircpidi ,et licet timor in cerlaiiiiiie infirmitas esse

vidcatnr;lamen secundum verbum Apnstoli, virius

in iiifirmitaie perficitiir. Separamini deprecor, scpa-

stra; : quia omne qnidquid pollicetur, non poicst f:il- ]) mini contagione pestifera.

Icre, dicenle Domii.o : Facilius est, iuquit, coelum et

lcrram pr:cterire, quam de lege unum apicem cadere.

Et itcruin : Coelum et lerra Irausibunt, verba autem

iiiea noii prxteribunt. Ipsi ergo nos fallimus, <|uoticns

inordinaliter credimus,a;siimantcsper fidem nostram

Quanlumciimque fiierit unusquisqiie iongiiisab ad-

versis lantiim non seiiiil adversa. Minus voliiptalibus

slimiilatur , qui non est ubi frequenlia esl volupia-

tiim. Et niiiius avariiia; molcstias paiitur, qui divi-

tias noii videl, si admillimns Apostolum polliccn-

EDIT. OXON. NOTiE.

Reum semeiipsum conscribat. Pamelius uit, Etiam

bic Kemboldus reposuit, reinm Cdrruptissime ;nam

illiid habeiit vei. excus. Gravitis ct Morclius. Pamel.

Ciim advciierit vobis iiilerilus. Painelius ail, Ncc

vet. excus. Ne(|ue Uemboldus boc Iiabeiil, sed est

aptid '/0. Qiiare recie qniiqiie ex conjcctuia Cauchii

adjeeinius, ci illiid (|iioil sci|uiiiii-. 1'aiiei..

Adiersaria est conlidenlia. Pamelius ait, Ita eiiam

ille reetiiis, quam viilg. adversa. Pamei,

Qiiiiiiino qiiain noslrw. Faineiius ait, Accipit(jr«(/i/H.o

pro polius ; nam llliid /i/hs ; iieque b:ibciit vct.exc. iie-

(jiie Kcmboldus, scd |iriii.us Erasmus addidit. Pamel.

Qiia; uiiiciiique lioiiiiiii suuin coiilulii gluriani. Pwmelius aii, Uemboldus vilio operarum liabcbat suo

,

quod cum iioii quadrarel, reposuil Er;uiiiiis, «Hdi-

que pro unicuique ; at prius gcuuiiium esl. Pamel.

839 LIBER 810

lem : Qiii vuluiil, iiiqnil, diviles fici-i, iiiciJuiil iii len- A iii Galiloei prx oniniliu» G:ilil;«;is fiiciiiil pecc.ilorcs.

lalioiieni ei in iiiiiscipulus, ci ilcsidciia imilla ct

iniiiila ci iioxia, qu;c incrguiil lioinir.cni iii |ierdilio-

ncni cl in inleriiuni. Nim alilcr lenlalionibus siilija-

cct qiii junciiis csl reniinx' ; iii qna niliil csl aliuil

nisi (|iiotl feriat proxiiiiaiilem. Aciileiis pcccaii licia

cst roriiia reiniiica; cl iiiorlis coiidiiio iioii aliuiule

siincxil, iiisi dc niulicbri suhsianlia. Qiiod Salonion

ad nustraiii soll'ciliidincin nieiiiural, diceiis : A mii-

licrc facluin cst iuitiuiu pcccail, propler lianc oniiics

niorimur. Inde iniirlal<'$ icneiniir, ucclimcuiiis. Quid

si jam niorlales essemus ? Pcr muliercni lil)cravit iios

cquidciu Cliiisius, sed uiide adliuc moriiiiur furmi-

dacc debeinus. Tunc libcraiio ipsa conslabit iii fe-

mina, si a iiobis iiiors reviiicalur, (|ua'. pcr femiiiaiu

qiii talia passi suiil ? Noii. Dico vnbis : Nisi poeniien-

liaiii babiicrilis, siinilitcr perieiis, siciil illi siipra

quoscccidii lurris iu Siloa. ct occidit eos. Piitaiis

(|iioiiiaiii ct ipsi dcbiiorcs fuenini prtc ouiuibiis lionii-

iiibus lialiiianlibus in llieriisalem '! Ncn. Dico vobis :

Si iioii pmiiimerili-, siiiiililcr peiiolis.

Miiaiiiur si Adam per livani sediiclus csl, qiiem

ntilla iiiorieittiuiu exciiipla prmcc^seraul, el nisi jus-

sio uiia ciuisiriiixcral, ciiin niddo nos nec iMiiiunera-

biles niorlcs, nec infiuita jiissa coinpescaul. Qtiibus

coiiveiiienlcr diciiiir scciiiidiim iiicrciaiioiicm Do-

miiii : Si Adaui viJisset inories, qiuc fnctc in vobis ,

oliiii in cilicio ct cincre poenilcniiam egisscl. Dico

aiiteiii vid)is, quoniam Ad;e loierabiruis crit in die

veneral. Ca.'teruiu si adliiic per mulierem circa nos JJ jndicii, qiiaiii voliis. Longe sii pesiis illa, el lucs.cl

scandala domiiiautur , liberatiunis Cliristi rccimus

pro certo dispeiidiuiii. Siqiiidem in futurum spcs isia

libcrlalis inanel, (|Uani fidci nostrx Clirisiiim crcdi-

iiiiis conluiisse : ui lunc nobis omiiino niulicr niin

iioceai, cuiii et ipsa mors fuerit evacuala. Nain si

niodo puiamus nos intentabiles esse mulicbribus ja-

culis ; quid ergo restai cuilestibus rcguis ? Non iin-

inerito lalcs sensus Aposlohis incrcpai,diceiis : Jani

sitiali esiis, j;iin diviles facii csiis :6ine iiobis regna-

lis, el uiinain regnetis. Tenipus ergo luctaminis ad-

buc geritur, et mors per femiiiam adhuc usqiie gras-

siliir Meniior, si non videnius cxinde iiilerilus plu-

rimoruiii. Quanti et (iu;iles Lpiscopi et cleiici siniul

cl biici, posl confessionum victoriaruniqiie calcala

clandcsiiiia pcriiicics. quani iuordinabilis fciiiiiutt

propiiiquilas j;icnlaMir , ciijiis viciua crt dclicioriim

lairociiiiiiin Non est in hac sociclaie sincerilas ap-

prob;ibilis , qunc collisioncs habet vcliit qiiibiisdam

fluclibus turbulcnias. In hac familiarilalc iion habi-

lat aiiiica concordia , quoniain non nisi discordanles

ininiiciiias creal. Fecit equidem viro Doiuinus mu-

licrcm adjiilricem, sed scrpciilis iiividia pcrsoiiam

sumpsit liosiilem. Quod si illa de viro suo iiala, us-

que hddie ipsum cui jungiiiir, lenlat : quaiilo iiiagis

illa qiuie copiilalur, nulla lege conjuiicla ? Ei si illi

qui (luo siint iu carne uiia coiicrcli , lcnlatioiiibus

niutuis iiivicciii piinguiit , quid facient lii qni in uiia

cariie iiec iiati iiec jiiucii sunt ? Pnesei tini quia ncc

ccrlamiiia, post magiialia el signa vcl iiiirabilia us- Q Deum jaiii invocare perniiilitiir, qui cliariiale alleriiis

quequai|uc mousirala, nosciiiitur cum his oiiinibus

naiifragasse , cum volunt in navi fragili navigare ?

Qiiaiilos leoites dumuit una muliebris iiilirmilas de-

licta, quae cuin sit vilis et inisera , de magnis eflicil

pncdaiu ? Qiiod Salomon loqtiitur, diccns ; Pretium

nierelricis tantum cst uiiius panis, niulier aulem pre-

(iosas animas capit.

Aiiie nosista tractanlur, ct nullis terroribus coer-

cemur , quid faceremus, si opiniouibus taiitummodo

gestas historias audiremus ? Scd lix'c est seniper in-

credulilas humanx durili;c, ul non soluin, audieiido,

scd etiam videiido uoii credat alteros inlerissc, iiisi

else ipsam viderit inlerire ;ncc socioruiii mortibtis

quatitur ,duin illos proinerilos aul invalidos opi-

avocatiir ,nec siiiitiir cogil:ire diviiia, ipii sibi qux-

sivit cui exiberei domeslie;iin curam. Proplcr quod

sic Aposiolus coiisulit , dicens : Volo vns sine solli-

ciiudine esse. Qni sine uxore est , sullicitus ost (|uo-

niodo placeat Dco : qui aulem liabei nxorem, cogilat

quse suni htijiis muiidi , quomodo placeat iixori. Quidest nuiic quod iii bae coiijunclione deleciet, iu qua

suut sola? pugn;c?aiit qusc iilililas favct ,ubi iion

snnt offleia conjiig;ilia, quando nec ipsa possunl cssc

secura.

Causale esl omne qiiod femin-t! est : et coptila-

tio cjus seinper infesta est. Foedere sno magnasmo-lcsiias praeslat ; ct cui adhrcscrit coiiira fas, iiisana-

bilcin ingeril plagain. De carbonibiis scinlilhc dissi-

iiatur. Se auieni mulium mereri, aul multuin valerej) liniu, de li-rro rubigo nulriiur, niorbos aspidcs si-

liducialiter putal, nesciens pneheri cunctis cxempla, bilaiii, et miilier fiindit coiiciipisccnlix pesiilentiam,

cum fueriiil qiiihusdam irrogala supplicia, siciil Do- qiiam Salomon sic comparai, dicens : De vesiinicn-

miiius in Cvangelio proponil et dicit : Putaiis qiiod lis procedit linea,eta muliere iniquilas viri. Volo

LDIT. OXON. NOT/E.

El Jn miiacifiHlas. Pamelius aii, Ouiisimiis voceni

diaboii , qiioil iicqiie vel. excus. itciiuc llemboldus

habcaiil, neqiie alibi Cyprianiis, taiiieii ubiquc iiiiisd-

piiliim Icgit. Pamel.

Dc iiUKjiiis efficit prxdam. Pamelius ait, Anloninus

aildit ejiis pro suam; aiitiqiius vero allcr codex Mo-

rcllii loiige aliter legil, de magiiis tantum ct foriibus

tiiam mixiam efpcil jirwdam. Pamel.Dum illos promeritos aut incalidos opiiiatiir. Pa-

meliitt ait,Nou male ciiam Er;ismus, emeritos, nisi sc-

qiierctur, si autem multum mereri, qiiarc illud ex vet.cxcus. el Itcniboldo rcposiiiuiiis. Pamel.

quaiH iiwrdinabilis. Paiiieliiis uit, Sic eliaiiiAiilo-niiiiis. Vei. exctis. vcro clUembi)ldusi"noi(/m(j/(s, lo-ciis obsciirus. Coiijicii auieiiiGniviiis legciidiiin teno-cinium pro latrociiiiuni, scd buc iioii salislacil. Pamel.

Caiisule est oiiiiie quod feininw esi. Painelius ait,Enisiiius Casuale, at illiid vet. cxc. et Uciiiboldiis.Alluderc videlur ad iilud :

Seiiiper Uabet lites, allernatiue jiirgia lectus. PA.Miit..

8i1 DE SINGULARITATE CLERICORUM. 842

scire qnsc sit afleclio isla conimunis, qnx inorlii dis- A deiilcs opera veslra bfina, mngnificent Palrem vc-

sensio sempcr anibigua, qnn; proposiiuin smini nu-

lantibus consiiiis iiiipugnando conturbal. L'i quid sibi

adhibuit muliercni qui ducere conlcmpsil uxoreni ?

Omnis qui noii iiianducaverit carnem,ut quid liabi-

tationem sii;im carnis appanitibus replel? El qui iioii

biberit vinum , qnid videndi oblecialione perfriii-

tur? Qiiasi non aliquoties vidcndo nec giistando co-

pia csculeiitorum animus pascitur, el viiii odorifcri

sola IVagranlia susciiatiir saepius aniiniis. Quid per

liypociisin vult ab hominibus abslinens dici, et in se-

creto carnibus et ebrietate dislendi ? Habent nuilti di-

vitias (|Has suls usibus negaiit, sed pro cupiditalc

conscrvant ; quibus si nulla cupidiias iiili;iesissct, nec

cupiditalis iiisignia possiderciit. At vero quia cnpidi-

strum qui iii coelis est. Hoc scquitiir ct Pauliis apo-sioliis , dicens : Non crgo blaspheinetur bonuiii vc-

Mrum. El ilcrum : Providentes bona iioii laiilum

corain Deo, sed etiam coram hominibus. Etalio loco :

Sive crgo maiiducaiis, sive bibilis, sivc aliud quid

facitis, oinnia iii gloriam Dei facitc. Et estote sine

scaudalo Jud;cis, et Gioccis, et Ecclesiie Dci, sicut el

ego per omnia oninlbus placeo.

Scd oppiiniiur foisaii, qiiid est qiiod ip>e iierum

dixerit ? Si homiiiilins placcre vellem , Chrisli ser-

vus non esscm. Numquam se qiinecumqiie dicta Jegis

excliidunt, sed ccrlis louis responsa univcrsa defixa

siint. Illic placere lioniinibu-; non licel, ubi vnlunlas lio-

minum non capit Domini voluntatem.Ubi vcroacce-

late possessi sunt perfruunlur animo quod usu non B planl bomincs quod ad gloriain proficil Dci ; innote-

tangunl. Ita is qui despexit vinculiim nupiiarum, et

alitcr vinculis feinineis obllgaiur ; quaiiivis nullo

concubitu mlsceatur, desidcrio tamen, vlsu, coUo-

quio, coiijiinciione semper oblectatur. Nam si desi-

derium feininx iion baberet, iiuinqnam feminam suis

obleclamentis assumeret.

Immo vero iusuper niihi suspectiiin placiium de-

dil : qui non legitimam diixll, et legilimam recusavit :

nisi fallor, in publico argumcntatus est hominibus

promitiere sanclitaiein, ct iii occiillo siiie uxore iion

esse. Dno argumenia sanclilalis et llbldinis hinc et

inde miranda sunt , qu» utraque invicein tcgunt, et

ulraqnc inviceni prodnnt. Ingeiiiosus cnnuchus et

moechus invidet sibi dnm coiisullt, ct dum (|u.xrit

sccreomiiibus ipse Paiilus aposlolus praxepit. Uiius-

qnisque, iiiqiiit , nosirum, proxiino suo placeat ad

bonam ajdiiicationem.Qualcergo praimium sanctilalis

exspeciati qui non soium blaspheniiam sancliiatis ab

infidellbus provocat, sed cliam (idelibus pernicio-

siim prxbet cxemplar ; ut iiifirmi sub prx-tcxtu di-

leciionis subliHlerfornicentiir,et piidiciis impiidici-

sima" castilatis prscbeat mngisleriuni, di^siruens qiiod

Paulus apostolus comminatiir : Periil, inqiiit, fratcriii-

liriniisiii tuaconscientia, propteniuemCliristnspassus

esl ? Sic autein peccanies in fratres, et pcrciiiientes

conscientiam eoriim infirinain, in Clirislum pcccutls.

El quidem non lioc jnveiiibiis tantiim, seJ et senibus

congruit, Iratrum imbeciHltaticonsuIcre ; ne seneclus

utrumque, neiilruiii facit ; ut sauctus mlninic depu- C Pcire provocct juventutem, ex qua debont omnia

letar , qui non vera conjunciione perfrnatur, cum

Pauliis aposioliis dicat : Alligatus cs uxori ? ne quoe-

sieris solulioiieni. Soliilus es ab uxorc '! ne quaisieris

uxorcm. Sed coiisentio non csse castiiatis liujus pii-

diciliam violalam : susplciosis lamen malain porri-

git famani;ct pndiciiia; boniim frustra intrinsecus

laboi ioso agone custodit ; qui illud forinsccns cf-

iicit infamari , dcslrueiis magisleriiim Pauli pio-

videntls paritcr et inonemis : Ut quld,.inquil,libcr-

las mea jiidicatur ab infideli conscientia ? Si ergo

gratix parlicipo : ut quid blasphcmor pro eo quod

gratias ago ? Pejus est qiiam nioecliia, contlncnliam

ducere criiniiiosam, ct infaniem facere sanctlino-

iiiani. Blaspliemiam ingerlt religloni qnam colil.

saluiaria dorumenia procedere : sicut Elcazarus in

libro Macbaboeorum profiielur et dicit : Prxmitli

malo in infernum, quaiii palrias leges descrerc. Non

cnini aitale nostra dignuin cst fingore ; ut niulli ado-

lcscenlium arbitrati Eleazarum nonagliita annoruin,

transisse »d vitaiii alienigenaruni , ci ip?i prnpter

mcam simulaiionem, et propter modiciimel corrupli-

bile tempus vit«, per me seducanlur, ei oJium ac

maeiilam senecluti mesn acquirani. Ille maluit vilam

suani tormentis objicere, quain cuii|iiam .magister

perditionis cxisiere : et nos ubi nulla tornieiita siint,

fliixibiis solis, nolumus salvandos fratrcsaiilcponerc :

nec coiiteiiti sumus sine ullis criiciatlbiis lain iiobis

prodcsse quaiii c.cteris, cum ille noUiii vivere mori-

qui quod confitclur, non aiile omncs impleverit ; ne D luriis : slcut inferius proseculus est ;dlcens : Quam-

Christianilas credatnr esse fallacia, ct moechatio vi- obrem forliler vita cxcedens, seiiceluic dlgnns ap-

dealur essc saucliiaiis vclainenio vesllla. Propier parcbo , ado'cscontibus quidem cxemplum forte

quod Dominus in Evangclio sic pricmonet, diceiis : reliuquam, ut prompto animo ac foriiier pro gravi-

Sic luceat lumen vestrum coram liominlbus , ut vi- bus et sanctis legibus honestsc morti succedant. Cum

EDIT. OXON. NOTiE.

Oiiims c/iiinon mimducmerk carnem. Videniur ea

aclate clcrici a carnibus ct vino abslinuisse. Pamel.

Videndi oblectalione perfruilur. Siclego cuni ve-

tere cxcus. oro viiii ,iieuiruin Iiabet Remboldus.

'

Pamel.

Suspeclum placilum. Placitum pro decrelum. Solus

cnim Maniil. ))/«ci(/«m.PAMEL.

Qiii ittud (oiiiisecus ejfuit iiifumuri. I;a ex

PaTROI.. IV. S. CVPRUN.

Antonlno, et qiiodam Morellii cod. pro quod forin-

secus ; legil eiiam illc codcx permittit pro efficit.

Pamel.

Btaspliemiam iiigerit religioni quam colit. Sic

oplimc quidain Morellli codex, pro conlulit. PaMEL.

Senectiite quidem dignus. Adjicimus quidem, cx vct,

cod. Nam Icgilnr in Machabsis. Pamel.

27

8f3 UHEli S4i

liQCCliain laicosdeceal, neaul exU-aiieigflc.^aiioneiii A |iorlaverii jugiim grave in jiiventiilc su.i ; scdei)it

blaspliciiianili, aul fraieriiilali opporliinitalcui foini-

taiionis op|iunaiit ; tuiii iiiaxinie clcricos velieiiicii-

lcr nccessil:is isla tonstiiiigil ; iiuibiis aiit nligio

blaspliemata, aut fratcriiitas peidila poenas diiplices

irrogiibit. Nec inveiiicnt iii judicio Douiini ulium

omiiiiio solalium, qui alicnigenis et Iralribiis pcc-

candi fomitem niiiiistrnrunt. Proptcr qiiod sic Pauhis

apostolus Titum Instruit, diceus : Teipsum boiiorum

facloruin prxbcns excmpluin in doctrina, iii iiilcgii-

lale, iii gravitate, in verbo sano atquc irrcjircbeiisi-

bili : ul adversarius rcvercatur, iiihil babens de nobis

dicere mali. Et iterum : Omnibus, ini|uit, fidein bo-

iiam osiende, ut bonam docirinam Salvatoris Domiiii

nostri praiferant in omnibus. Sic et ad Timolhcuni

singularitcr ct silubit, qiioniain inlit siiper se jiigiiin

grave.

Sedqiiis(|uam nialigniis obsociiior ad diciiim apo-

sloii P:iuli confiigicl diccniis ; Onera vcsira siislineie

inviceu) , et sic implebiiis lcgem Cliristi : Noti liaic

siiiit oneia , qux Paulus apnstoltis iiiiperat subvc-

bciida ; sed ui tuli^raiites nosineiipsos discordia inilla

dibcenial ; ct iu tcnlationiliiis constitutis fr:itrihiis

praibeaiiius :iu.\ilia : noii iii ipsi nobis leiitanicnta per

feiniiias procuremus, sed ut lciitanientoruin magis

pondera sublevcmus; cum scial qiiale sit sanciiuilis

jugum , quud vix singulare purlctur. Do quo non

solum ipse , scd et Doniinus noluit cerluin delinire

pi;pceplum , dicens : Non oiniies capiuiil veibuiii

scribit, dicens : Fornia eslo lidelibus in sermoiie, iii g islud , scd quibus datuni est. Et iieriini : Qui piile,-t

conversatioiie, in chariiate, in flde, incastitatc. Quod

ct Pelrus apostolus hortatur , dicens : Conversalio,

inquit, vcstra in gentibus bona sil, ut in e» quod dc-

trahuiit devobistamquam de malcfactoribus,de bonis

operibus veslris glorilicenl Dcum. Ei iierum : Quo-

iiiam sic csl, iiiquit, vuluiitas Dei, ut bencfacicnlcs

obmuiescerc faciatis siultorura liominiini ignoraiiiiam.

Nec quisquam sibi propoiiat et dical : Habere volo

quod viiicam : hoc est cnim dicere , vivcre desidcro

sub ruiiia. Quis tain stultus qui arclari cupiat ad

lahorem , cu' offertiir delicatus Iriuniplius ? Neque

ciiim diiplcx Iriumpbus esl sub femina: pr.-csentia

probari vii torem , qiiam est in siugulaiilate servare

inlcgram spoiisioncm saiiciimoniu). El cum sil unus

caperc, capial. Si ergo diflicile singularilerinagiiitudii

isiius poiideris toh ratur ; quoiiiodo lolerabitur , si

geuiinaiis poiideribus pncgravelur? Et si singulares

peiiu oinnes vix diiraiit cariialcs insidias sustinere ;

quid faciuiit illi qui ex utroquc l:il<.'re gladiis iiii|icii-

deiitibiis iion cnnclaniiir incurabere? Pliis dicu. Si

niarili ci iixorcs dcsiileria conjugalia quoiidie gc-

leiiles,

silii noii siirriciiiiit ; quid agiint illi qiii ad

aiigendas impugiiationcs feiiiinis ^ocianiiir ? Ex im-

pioviso vel traiiseunicr ad hoi iiiu feiiiiiiciis as|iccius

occurrcns, velut sagitlasaiiciiisociilis jactal. Quaiidu

lihera non eslsim|ilcx rcvcreiitia ; qiiid illic gcritur ,

ulii libcrlaiis suiiiit mulici' in coiitiihcriuiliiale con-

siaiitiain?quaiiduiii diimeslicis iicgouis nuiic laccrtos

titulus gloriarum ,Iioc loco uuus fortisest, qui satis q ac feiiiora lauificis opeiilius iiuilat

, niinc ausiuaiij

laborat : ei cum illo qui parum laljor.uido viccril ,

paritcr muncralur. Quid quudille quiniiiimo coii.-uin-

niatus adscrihitur, qui se omni lenipore feiniiicis

aOeciibus osteiitat abscissiim ? qiiia euiii Dominus in

Evangclio pcrrecliiin vocat, qiii tolum siiis iisibus

ampiiiavcril patrimonium. Ceiie eiiaui soli cui-

cumipie, quoiidiaui Iriiiniphi pro casliiaic iioii de-

suiit; quia numqiiani desideriis carnalibus spiritum

cessal iiifcstare corpus bumaiium , qiiod Aposlolus

aniniiat, dicciis :Cai'o, inipiit , concupiscit advcrsus

spiritum , spirilus auteiii advcrsus cariiem : haic

ciiim invicem advcrsaiilur sibi,ut noii qiia.>cum.|ue

vultis illa faciatis. ilahes nuiic carnem tuam, (piain

supcrcs semper : quid tibi vis alteram vel coiidiiccrc?

detcgit inembra , iiunc fatigata j^icialur , aut iii usu

alii|uaudo dissolvitiir,

iiiinc hlaiiditias c.vhihet, et

quod cstvciiciiosius siipercuiicia psallerc delectalur,

aut caiierc? Cujus c^iiiu tolcrabilius est audire basi-

liscuui sihilaiilein. Coiilra qiKuii Saloiiion sic nos

caiuus cfficii , diceiis : Cuiii caiiiatrice noli as^idiius

essc, ncc audias iilam, iic lurte dispcrcasiu clficacia

ejtis. Taceo rdiqiia , qiia; iiiagis pudenda sunt quamdicenda : soluui lioc dico ,

in dulorc vd in ira inu-

licrcm fraiigi coiispicere, jaiii non cstsine miilccdine.

Qiiid dicimiis si vidcas jucuiidiiiilein , aut quud esl

deiciius bhindicnicm ? Seiiicl dixeiim , (iiiinis iiicon-

vciiiciis sodalitns mulicruin , gliiicn cst dclittorum ,

ci visciiiii to.vicaluiii, qiio di:iboIus aucup.itur. In-

Nemo siipcr uiiani fehreiii ciipil adliibere pejorcm ; .. cuiigrii;i esl .'-oilalitiis leminariiiii, quaiuni sodali-

ne incipiat hcmilrltxo insan:ibili laborare, cui nulliis

valeat medicus subvenirc. Neque aliquis supcr oiius

proprium tollit insupcr aliciiiim; nc onerihus duobus

opprcssiis , usqiic ad iiiferos demergatur. Uiide sic

llierciuias prophcta docct sanclitalis pondiis siiigu-

lariter sustlneiiduin. lioiium cst, iiiquii , viro cuni

l.ileiii ila iios rursuiii Salomon ilocct in omniLus pr;c-

cavcrc : Cum aliciia , impiit , muliere ne scdcas

oiiinino, ct ne alterceris cniii illii iii viiio, ne forlc

de liiictcor luuiii iii illam , ei saiigninc luu labaiis iu

perilitiiiiicm.

Postremo si aniinum iiostrum coiifidimus iu bac

EDIT.OXO.N.NOTvE.

Quinimo coniunumiui^ Prorsiis sic lcgo ciiin

^lorellio pro ^iii tmViimo. Quia supra liauc vocem lia-

biiimiis cadem signilicitione, etconsenliuiit vet. cxc.

cod. Pt Rcinboldiis. Pamel.Ccrle etiam soli cuicumriue. Adjicio cx iisdem soli.

Pamel.IhmelriKvo imanabili luborare. liemclriluius l'e-

bris est, juxta Remboldura, lerliaaa mia ct dimidia.

Pamkl.Sed quiiquam. Oinisiiniis voculain si intcrjeciam

jiivia cod. vct. el Renihohlum. Pamel.£.1; iinproviso vel transeunter, .Viitiiiiiiiiis in traiiiilu,

sed illiid liis lcrvc iiifia repeliliir. Pamel.Aut iu usu uiuiunndo dissolviiur. licmbuldus lcgchat

m DE SINGULARITATE CLIiRICOKUM. Sid

coinniuniiate diirare semper , vel illud apud nos de- A singuli cogiianles , scd quae alioniin. Et ilerum :

Nemo quod suiim esl quxrat, sed quod allerius.

Sed aliquls arrlpiciis de ipso Paulo quod opponat :

Unusquisque , inquil , yesirum pro se ralionenr

))ci esse suspeclum ; ne ipsie quai nobiscum con-

veniunt,

in iios ipsos forsitiin movcanuir , aiit iu

alteros amores pra; rapida ;uiaie incitainenlis furia-

libus slimnlentur , cl oril nobis causa aut quod pejus

esi , sinc causa ut fornic;itio iios maculet aliena ,

apud qiios suggerilur cxloris occasio lupanaris; et

ciimine alieni realus alisoibcbimur, cui nos ipsi su-

Iiuriiamus immundiii.c lenociiiium. Propter quod

apnstolus Paiilus de similibus i(a nos iiisiruit ,

dicens : Si propter escam frater luus scandalizauir ,

jam non in cliarilale ambulas. Noli esca tiia illum

pcrdere , propter quem Chrisius moriuus esl. Et

iterum : Bonum est nou manducare carnein , iieque

bibere viiium, neqiie osleiulere in quo fiater luus

reddet Deo : et uiiusquisque suam sarginam porlabit.

Qui iioii vult ergo pro altero reJderc rationem , nec

causis ejus ,nec negotiis debet particeps illicilus iii-

teressc : et qui libcr vel immunls circa sarcinas

alienas con.itur existere,niliil alienumconlraria con-

ditione teneat iiifra se. Nara necesse esi ut rationi

alterius subjiciatur , qui neg()tiumtractaveritalieniira.

Oportet eum danino persiringi vel dispendio sar-

cinarura , apud quem sub intiita ciistodia Iratris sar-

cinx perierunt ; quia quicquid in domo nostra sub

miiius idonea tutela perditum fuerit, aut bitrones

odenditur, aut scandalizatur, aut inlirinatur. El alio B effregerint , nostrum est,et a nobis exigetur quicquid

loco : Hoc, inquit, judicare magis, ne piinatis offeii-

diciiliim aiit scandalum fratri. Et de scinetipso sic

aii : Propierqiiod si cibus scandalizat fratrem meuni,

jam iioii niandiicabo carnem in aeiermim , iie fratrera

scandalizem. Ciim ergo nos pulsat conjuiictioiiis

liujiis molestia deteslabilis ;et si adiiltcros non

poiest ficere, facit tameii pejores adulteris et in-

cestis. Qiiis enim cordis alicriiis scrutator qiialitatem

uiiiu^ciijiisqiie perpendat; et proaltera personacontra

Sataiiam repiignator, circa Deiiiii vero idoiieus lide-

jussor esse priBsumai ? De semetipso demeiis esl,

qiii aliqiiid pollicetur ,ne dicam si etiani pro femina

sponsioiiem ponere videaiur ; cmn Paiilus apostoliis

sic dese pronuniiet ,dicens : Non quia jamaccepi, aut

per inerliam nostram male commissum custoditur.

Tuiic vero ab invicem liberi sunius, si niliil apud

nos de re alterius reservetur.

Forsitan aliquis dicat : Ergo nec ad doinum ora-

tionis deliemiis pariier convenire , ne aliquis aliquemscandalizet. Ilereticae prufessionis est ista contra-

diciiocalumniosa, qua^de bonis pr.escribit ,nt a>serat

niala ; et de sancliiatc prxjudic:it ,ut immunditiain

siiblilitur introducat ; de licito caUiroiiias facit , ut

obtincre illiciiuui possit. Piopter qupd apostolus

Paulus liacresi liuicanie pra?scribit , dicens : Verum-

lamen iiei|ue inulier siiie viro, neque vir siiie mulieve

iii Uomino. Absit , absit , ul ubiquc femiiisc prae-

scribantur , aut ubique permissio iribuatiir. Ilabcnt

jain justilicalus simi,aut jam perfectus suui : seqiior Q loca sua circa maritum , circa filios , circa fratres ,

aiilem si qnoinodo coinpreliendam ,in quo et coiii-

|ireliciisiis sum a Cliristo. Fratres ego iiie iion ar-

bitror coinprchcndisse: uiium tamen, posteriora qui-

di-m oblivisceris , ad ea qua; sunt ante pcdes , ad

rogiilam seiiuor ,ad palmam snpern3C vocationis Do-

iiiiiii nosiri Jesu (^bristi. Quiciimqiie ergo pcrfecli

suinus ,hoc sciitiainus. .Milii , iiii|iiit , pro iniiiiiiiii cst,

ut a vobis judicer , aut ab liumaiio die : sed neque

nieipsum juiiico, qui auteiii jiidicatme, Di)miiiiisest.

F,i alio loco : Bealus , inquit , qiiinon judicat semct-

ipsuin ,iii quo probat aliuin. Qiiainvis ergo nos ncc

dc niistra stabililate cerluni aliipiid babcaiiius , qiii

Miie ccssatioiieconcutiinur ,inicr lluctus sa;culi sus-

tiiientes procellosos inciirsus ; tanien si aliciii tanla

circa parenics, circa scrvos; et in doino orationis tan-

tiimmodo juxta ci|nctos ciericos. In mansione autem

una , sine cogiialione compeieiiter non liabeiit socios.

Hxc est libera qua; stat. Starc vero non putest quic-

quid inclinaverit libera , dictnte Scriptura : Non

dcclinabis iii dcxtram , iicque iii sinistraiii. Et Do-

niiiius in Evaiigelio : Qiiod ainplius est,

a malo est.

Disce nuiic temperantia; inoduin , qui per licentiam

qiiicris excessum. Ama feininas intersacra sulemnia,

et odio liabe in communionc privata ; si vis Saloiiionis

leiiere doctrinam : Teinpus , inquit ,amandi

, et

tcmpus odiendi.

Tuncergocavenda suiit feininae participia, quando

geritur carnaliuiii curarum coi.'linua uiianiiiiiter fre-

fitlucia est de imniobilitate propria; Drniiiaiis; saliem jj iiiientia : qiioiiiam iiiter ciiras suas caro sempcr inci-

sollicitus rcforiniilei, iie ipsc sit scandaliim visibus

alienis , sed terrcatiir voce Domini coinminantis :

\'x , iiiquit, buic inuiido ab sc.Tiidalis : veruintaincn

v:e lioiniui illi per quem scandalum veiiit. Si lias Do-

niiiii comminalioiies religioso corde meiuiiiius-et ve-

rcmur , plus de aliis quaiii de nobis exlimescamus

pciiculuni noslriiin , qui niuluis(ab apostolo Paulo

)

utililatibus obligamur : Non quse sua suiit, inquil ,

EDIT.OXON.NOT.^.

in risu•

pro (iiio Krasinus reclius m risHiii : sed illud Ab aposiolo Vaulo. Erasmus teslanle Aposlolo ,

liahci v'( t. exc. Pamel. a^ '""'J arridet , iiuia est in vet. cod. Pamel.

Nffine oslenitere. Noii esl istud hodie apud Aposlo- /" conventu vero Sacrorum , etc. Pulcber locus pro

lum, Pahel. Sacris Ecclesia;; quippe ubi dicil traciaricoelestia,

taiiieiita cupidinis provocat ;et illic parii fomenta

peccandi , ubi pertractans coininoda sua temporalis

vita! cogitationibus senseril paululum relaxari;sicut

Salomon asseril ,dicens iDeprimit lerrcna cogitatio

sciisum niulla cogitiiniem. lii conventu vero sacro-

runi , ubi spiritiis dominatur ,anciila semetipsam co-

giioscens perdit suae voluptatis usum ; perdit et luxuni

duin tractaiitur coelcstia ,dum cclcbrantur sancta

8i-? LIBEK

mysleria

iiiaiia , seil iliviiia suiil omriia : ubi vcneralio vel

treinoi- et terror iiicnlilur ;aiiiiiiis iiiiiversis sepuita

cst pcrfecla subslaiilla carnalis. Iiiler ipsa fere carnis

iiicrtiiiionia inulli voliiplalein corporis iiegligunl,

scilicet quando a lcgionibus exercilia mecliiaiilur ar-

inoruin ,aut crepal litibus foruni ,

aiil resoiirmt

lilleris auiliioria ,aul nogoiialores comiiiertiis iiis-

tanler incumbunt , aut ariinccs in artincia ipsa pro-

pcnsi sunl : quanlo inagis ubi non caniale oims ho-

iiiinum ; sed spiritale geritur Angeloriiin '.' Niliil illic

impugnaliones possunt, ubi et ipsi da;iiioiies tediinl;

cl nulla sexus alicujus permilliiur coiisiderari dis-

lantia , ubi nec oDtas, ncc dignitas, sed sola Dnqua-

lilas rcgnal : alqiie iit plenius dicam , oniiies illic

8i8

lota bumanitas occupaliir ,ubi non Ini- A juslilia non poiest csse qiiod mandat, qui polcns est

injusliti;im jiislincaiKlo vocarc jusliliaiii, ct jiistili;im

1 epiobando iiijustiiiani probare traiisversain , tiijus

volunlas est snla ei vera jusiitia. Si eniin lotum

quod gerimus, ad boc lantummodo geriniiis, ul Do-

mino placcamus ; profecto boc solum eril justuni

quicquid voluerit, et jusscrit, el probavcril Dciis cui

|il;icere gestiniiis. Nam cum scrvi non possint a se-

nictipsis scire quid siiis doniinis placeat, nisi domi-

noriim sequaiitur imperia ;et uiique honiincs liomi-

niim similium sibi iioii v;ileanl voliiniates agnoscerc,

nisi acceperinl quod obseivcnt : mullo magis inorta-

les nesciuiit iiiiiiiorlalis Dei justitiam coinpreliendere,

iiiii ipse justitiarum suarum dignctur indicia denion-

sli;irc, sicul Salomon approbai ,diccns : Quis enim

lalcs sensus accipiunt ;ut et ipsa conjugaliias igiio- ]j homimiiii poleiit scirc consilium Dei ? aiit qiiis pote-

retur ,iibi Cliiistus loquitur ,

audilur , attciiditur ,

ct pcr oiiinia et in omnibus solus est toium , testantc

Aposiolo ct dicente : Ubi non est , inqiiil, Judicus et

Gracus ,circumcisio et prxpulium ,

Barbarus cl

Scytha ,niasculus et femiiia , servus et liber , scd

omnia et in omnibus Chrislus. Huiic plane conventum

gloria cst celebrare cum feniinis , in quo nuUa esl

tliscretio qualitatis , ubl lantum licet omnes ajquarc

sine aliqua diiferentia : nt nec in ipso Baptismate

cujusquain nudltas erubescat , ubi Adaj et Eva; rcno-

vatur infantia ; nec exponit ,sed poiius accipit

tunicain.

Quod si et illic sit aliquis diabolo pejor , qui fe-

minarum aspectibus feriatur , de nullo lameii con-

rit cogitare quid velil Deus? Cogiiationescnini mor-

talium liinidaj, et iiicerlx providenlix nostrac. Cor-

pus cnim quoil corriimpilur, aggravat aiiimam : el

dcpriniit lerrena inbabilalio sensiim niulia cogitan-

lcin. Difllcile .TSliiiiainiis quic in lerra siint, el quaj

in prospeclu sunt invenimus cu-:n labore : qusc in coe-

lis aiitein sunl, quis invesligabil? Scnsum autem

luiiin qiiis scit, nisi lu dederis ei sapienliain, el ini-

seris Spiritum saiictum dc altissimis ? Et si torrcctCE

sunt scmitse eorum qui in lerra suiit, el qu;c tibi

platcnl didiceriiil bomines, et per sapientiam sa-

naii suiit : ambulantcs in tcnebris sibinietipsis lumcn

non possunt oslendere, nisi iiltroneum seipsum non

videniibus offcrat lunieii. Iia humaiia cseciias ad

gregalio veslra culpatur , qu» propter coelesiia , iion Q Deiim noii dirigit viani, nisi ipse lucernnm Icgis os-

propier lcrrena coUigitur. Verumtainen si quis illic

luxuriosis obtulibus fuerit , iiullo inodo aiierum

lu-dil , qui iion ad liomiuem , sed ad Christuni pro

salulc processit. Quinetiam de suis contradictionibus

coniradictores excludam , iit non ineis , sed suis

propositionibus cedant. Si iiiler lesia sancla poiest

coinmunis conventio scandalizari , ubi leiilalor ipse

diabolus Iremuit ; quis illic stabilem se esse pro-

niiltit ,ubi teniator audcnier occurril? et si illic pe-

ritritaiiiur , ubi Dei praeccpta nos congregaiit , quid

agimus ubi Dei jussa nos separaiil ? et si turbamnr

illic ,ubi Dei voluniate muiiimur ; quanto magis ubi

iion solum diabolum , sed cliain Diiiiiiiium liabcinus

adversuin ? Cum sacrosanciis enim jiissis nobis

tendat. Uiide D;ivid sic loquiliir, diccus : Lucerna

est, inquit, pedibiis meis verbum luuiii, ct lux scmi-

tis iiicis. Et iierum : Prseceptiim Domiiii lucidum il-

luminans oculos. IIoc esl crgi) luciferiiin qiiodtumque

fuerit a Deo intimatiim : el lioc Dco digiium, quod

ipse Dcus voluniati su;c faieiur accepUiin, ut cxer-

ceat pcr oiniiia dominatiim. Alioqiii nec nos scrvi

adscriberemiir, nec ipsc Doiuinus haberclur; si se-

cundiim voluntaleiii nosiram pcrmitlereinur iinpeii-

dere scrviiutein, ct aibiirio iiostro noii Dei eligtre-

mus exerciiamenta justiti;c. Talcs Paulus apostolus

vanincal, dicens : Ignoranics, inquii, Dci justiiiani,

et suaiii volentes statuere, justiti;c Dei non suiit sub-

jecti. Tullantur nunc e iiicdio ambages ista; lam v.t-

divina protcctioministratnr, siciit Esaias ait : Legem, ]) nx, et (|ueriinonia; inaniier caluninios;c. Ad spirit.i-

inquil , in adjutorium dedit ; sine jussionibus vero

divinis nuUum polest essc prxsidiiiin.

Aliud cst qiiod Deiis imperat faccre, el aliud vo-

lunlali ejus obsistore : ciijus ila siint mandata scr-

vanda, ul si .iliijuid jiisscrit qiiod sccundiim humincs

injustum esse videalur, jusluin crcdatur et ttat; ct si

justuni jusserit, justum reputctur ct fiat : cuin siiie

lcs actiis ciiin feniiuis, Deojuvante, non metuimiis

adunari , qui per Dei jussionem justitiam nos credi-

nius operari, ex qua nobis sciinus niuiiimcnla sup-

poiii. Privatiin vero, coutiiientibus quamiilurimum

clericis el virginibus , hospitia separanda sunt, quia

quod Deus iiiiquuin judical, jusliiin esse non polcst.

Contubernium tamuii elsi nulla iii ipso conlubcriiio

EDIT. OXON. NOT^.celebrari sancta mysteria, opiis spiritalc Angeloriimgeri ,

ea Dei prxccpta iios congrogarc ct colligcrc.Pamel.

Cumsinejuslitia non polesl esse. Plirasis esl aucto-ris. \ciu» exc. et Remboldus lcgunl sine vicloria. Sednon placct. Pamel.

Cogiiaiiones enim nwrinlitim. Rcclo sic Graviiis ct

Moreilius , pro co qiiod alii cvyituliones immorliilinm.

Nainsioiiabet libcr Sapieniia;, qu;iiii Salumoiiis tiiuio

cilat, quomodo el paulo posi librum Ecclesiaslici.

Pamel.

^iQ DE SINGCLARITATE CLERICOKUM. 8i;0

liirpis coiisueludo noscatur, accemlii; quia impossi- Aadversus euui capiivus incipiat pra;valerc. Nuin-liile esl iiiiegrilalein ad victoriam pcrveiiire, qua'

conteiidit coiilra Dei jussa pugiiare. Qnanlum enim

lex oliediciitiijiis siiggerit adjuioriuin, laiiluiii inobe-

dieniibiis incilal peccatuin, diceiite Apostolo : Virius,

inquil, pocciiti, lcx. Qui nos ergo jussil ut iii sacris

suis cuin feininis Iriuinpliemus, ipse juhet ut priva-

liin pugiias femiiieas caveamus.

Suiit eqiiidein necessiiales ali«, qiuc iios quoque

privatini leminas videre coinpellant, sed ctiam ipsfje

divini operis vel praecepli imperaiit efricaciam,ut

visitemus, iit solatia pra:beanius, ut liortaiiienta vi-

lalia salubriter intiinemus : nec tamen el iii liis ofli-

ciis niinor ciira agcnda est pro nioribiis nostris ,ut

clarescaiil iii iiostra operalioue iiidicia purilalis. Se-

quani securus cuin thesauro lairo lenelur iiiclusus :

iiec intra uiiam caveani habitans ciim lupo tuius cst

agnus. Ipse se voluit superari, qui hostciii projjriumin suas porlas indiixil; ct inlestinum gladium sibi ipse

supposuit, qui locum habilationis su* adversarii in-

gressibus reseravit ; et qui freius est conversari cuin

scamlalo, siiie causa dicit : Pacatus esse volo cuui

diabolo; conlra Apostoluin dicenlein : Nolite locuiii

dare diabolo. Omni ergo niodo muiiiendus est locus,

ubi fuerit ibesaurus abscondiius, ne per unam ca-

veinam toiiim parieiem latro suffodial. Nain si defu-

ris expugnans vix muris expellitur, quanlum valebii

si iiitra niuros acceperit b.ibitaculum ? El si illi quicontra euni claudunt , aliquotiens ab eodem capiun-

vcriias non dcsit, qua; sub clerico feininam possit jj iur; quanto magis ille, qui ultiuneiis illi patefeceiit

ingrcssum, decipitur? Cum dicat Salomon : Si jusiiis

vix salvus lil, injusius ubi parebit? Omnes ergo ri-

mx, ne dicain poi ta;, claudendje sunl, ne per uniiiii

foraineii caslra oninia penetrentur : ei univcrsa com-

ponenda suiU munimenta, ne per inodicum iion mu-nituin loia civiias ruat, sicut Salonion repetit, di-

cens : Qui spernit niodica, paulatim cadet.

Fit studio autein hujus perversilaiis arbiiror, nt a

clericis ad coininunitatem feinina magis qiiam mas-

culus eligatnr. Numquid tantum mulier utilior cst

commodis clerici, qiiantum prodest masculus conti-

neiis, vel puer masculo contiiienti ? Aut ipsa erit de-

ceiis uliliias, quain indeceiis communilas facit? Et

ubi eril quod Saloinoii ail : Omne animal diligit si-

aslringerc , ut ipsain consolalioncm noslram susci-

piat cum iicmore, et iu seutiat visilationis affeclum,

ut clericuin vcncrelur. Ac ne tardius sit evagari per

.singula ,i' >.:n quicquid agimus, bouesUim esse po-

l£St, 3i s^mper in iiobis sigiia houeslatis eluceant :

sicut Paiiliis .nposlolus universa complcxiis est ,di-

ccns : Oinnia vcsira lionesie fiant. El iierum : Sicut

prsecepiinus, iiiquit, vobis, ut honcste ambiiletis.

Non bene succcdit quidquid agilnr passim : ct sanc-

tum noii est ijuod geriliii' saiicluni, nisi saiicte quod

sanctum est peragatiir, sicut Salomon asseril, diccns :

Qiii eiiim custodieriiit jiisle jiista , justificabiintiir.

Sinceriter crgo sinceritas ipsa servanda esl; et omne

quod voiiest, ctiain in actu signandum , nc aliud

vota coinmendeiii, el aliiid aclus insinuenl. Uudique q mile sibi? Et iterum : Volatilia ad sibi similia coii-

probanda est iiistitutio volunlalis, et undique con-

summandiis esl cursus uniuscujusque ceriaminis ; ne

niinus sil aliquid ad triumpbum , si non plenius di-

inicctur. lliiic Paulus apostolus introducit documcuta

certamiiium : Sed et qiii in agoiie, inquit, cerlal, non

coronabilur, nisi qui legitime certaveril. Et ilerum :

Nescitis, inquit, quoniam qui in stadio currunl, om-

nes qtiidem ciirrunt , sed unus accepit bravium. Sic

curiiie, ut compreliendatis. Omnis eiiim qiii iii agone

contendit, ab oninibus se abstinet : et illi quidem ut

corruptibilem coronam accipiaiil, vos auteiii incoi-

riiplam. Plciiiiudo est crgo sanctitatis, et palma per-

fecta, ut cx oiniii parie secum non babeat qnod re-

cuset; ne qiiod profitetur odisse , tenendo videatur

amare.

Quod si aliqnis dicit : Capiivum teneo adversa-

veniunt. Sed cl si femina utilior exisliniatur, iioii

oporlebat carnalia emoluinenta prxponere uliliiaii-

bus spirilalium commodorum : et expediebat qua-

lemcumque virum inulilem sustinere pro existiiiia-

lioiie munienda, quam bonos cffectus mulieris cuiii

cxistiiiiaiiune turpissima. Quod Salompn comparat ,

dicens : Melior est, inquit, iniquilas viri, quam bc-

neficiens mulier. Artificialia sunt iiaque sempcrdia-boli veneficia, quibus ingcnium suai calliditaiis exer-

cens, 'Sanctimonia; deditos dolosis conimodilatilius

juvat ul perdat : ei inter conliiientes quasi necessa-

ria eiiiolumenta muiuis adjuvaminibiis subministraiis,

agit prius iiiasculuin et feminani pariter conversafi :

ut poslquain inseparabiles feccrit per allcrutra sola-

T) lia, possil occidere dantes simplices animos ad cas-

titatis vola servauda : ct impugnalioiiis suoe arina

riuin meuni , ciii semper insultein , videat ne foric subduccns interim , quasi placidus fautor suggcrit

EDIT. OXON. NOTyE.

Ul ipsam coHiolalionem noslram suscipiat. Velus

cxcususac Ucmboldiis, et boceisequeniia plurali nu-

iiiero legiint, scd priccedit [eminnm. Pamel.

Ei omni quod voiicst. Connrinatiiiii biiic votum la-

citiini casiilaiis aiiiiexuin coclibalui clerieorum , de

qiio paiili) posl aperlius.Et palma perfecia. Ilinc apparet atqiic ciiam legi

debere : imHs accepit palmam. Sicut ubiquc legit

Cypriaiiiis. Pamki..

Jpse se volnit siipeimi. Vet. exc. et Rembolduspe-netrari. Pamel.

.Siiie causa dicit. Vet. cxc. non dicil : sed prius

placei. Pamel.

Qui spernil modica , paulaiim cadet. Erasiniis ,

male , cadit; iiam prius lialict Ecclesiasiiciis.PAJiEL.

Sic siudeo auiem, etc. Iloc Erasmo placet pio co

quod erat, arbiirio. Legendum videlur, fit siudio.

Pamei,.

Quiim bonos elfeclits mulieris. Erasmus affectus,

miniis recie. Pamei..

Agit prius masculum et feminam, elc. Reiiiboliliis

omiserat conversari, et Erasmus legeba adjicit, illud

1'ero habet vct. exc. Pamel.

srii Ltmn 852

sanctilatis argiimenia , doncc diutios inter ambos A ascendere, qnos ut de alio prfcipilet, elaborat ad

inimioam nutriat concordiam. Facit affabilcs sibi in-

vicem el deservire, el asseniator infostiis impedi-

ment^ removens universa , commodis conmi gaudet

efficacinin comnmdare; ul lota cos siliimelipsis ne-

cessitale commcndans, cxbibcre cos po«sit iu alicri;-

trum solila consolalione pendere. N(m vull cns in

aliquo inipcdirc, ne separel Inm spinl;ilitcr qiiam

carnaliicr. liiconeussos elTicil vivero, iie ipsa socioia-

tis iniiia ininialiiro teni]iore focdera coepla conlin-

bent. Usqiie adeo ilins, vidcniihus cunciis, ad pcrfec-

tum sanctitaiis invilat, rovet,siftjlcvat : utDci csse

coniputcnt benefici:) ipsa conlriria, quilius indncuii-

tur nt percani; ncscicnlos numquam Dcum jiivare

qiiod veiat. Qiiibus in tantum diabolus btandicns se-

culmcn adversarius protclarc. Sed necesse esl cadu-

cis lapsibus clidantnr, qui viani lubricnm teniipruiit ,

de qiia Salomon sic pnrdicat, dicens : Est via qiix

videtur ajiiid hoinincs rccla CPse ; novissiuia aulem

ejtis vcniunl in profuudum infernoriim.

Si,'d aiunl : Si de liac coniunctione cleriei deno-

lanliir, noiandi siinl cliam sancli plcriqiie iiobiscum.

Sicul lli^lias, qiii iiiansil apiul vidiiam : sivc Aposloii,

qiii iniiliorcs secum comiles circuindiiceb;inl : nt

Ji)anncs, qiii inalrem Doiiiiui assumpsil, eodem Do-

niino delcganie; ani ipsc Doniinus, ciii de suis fiicul-

latibns aliincnia prneslahaiil aliquac mulieres rcligio-

sa;, cui cliam Marilia ininislral)at ad meiisam, ct qui

singulariter locuius esi ad piiteiim scdens curti alie-

curitaiem pnvparat sanciimonisn ,tit conjunctns se B nigena muliere Samaritana, vel cni reciimbenli fe-

magis jcslimcnt qnam disjiiiiclos, iinmobiles circa

libidincm perdiirare : qnos ciim omni traniiiiilliiaic

deducens, nullis piocellis aul fliiclihus inquietal; ei

velut in medio mari minns «auto?. imducit re1a\are

vela, nec qu^jrere gubcrnacula, iil sub1i.\ lempeslaie

concilatos, natiTragos ex insperala comnioiione sub-

inergai. Haiic primn exbihei lenitaiem,

iit diias nn-

ves obloctet ad invicem cnnvenire ; quas cuin feccrit

junctas, repcntini;! lurbinibiis in seineiipsas elidere

possit ctfrangere : ei liis irtiiur blandimentis, ul sub-

tractis omnibus jacnlis compescens adversa , sugge-

rens prospeia ,tnnidiii sopiium igneiti sine ullis

flammis occiiliet,donec duas faciilas jungens , simiil

anibas accendal : et tamdiu cessat saiviiiai sua; lela

mina lacrymis pedes lavit, et capillis extersii. Callidi

argumeiitalorcs el jurisperili fallaccs : qui duin cn-

piunt pncvaricari cnnirovcrsias actionesque c;iusa-

rum, etiam ipsa jura traiisvertunt; et cum nolunt

competeniibiis coerceri jiissionibus legum, ad illu-

dendns jiidiccs inconvenieiiiibiis exeniplis velut si-

miles conjectnras jiiris olijiciiinl : qui per Salomoiiem

ipsiiis legis sagacitate prodnntiir : Pcccator, inrpiil ,

bomo evitat correptionem , el ad voliintaieiii siiam

inyenil (omparationein. Tales ergo iion |ier oralio-

nom, sed per correplioiiem poHiiis revincendi sunt,

ut noii anlc. interpretatis or;itionibus insiruaniur,

qiiam admiserinl qiiod ad defcnsionis solaiiuin re-

pereruni; sicut nos adversus bujusiiioili bomines Sa-

supponcrc, donec siciit perilus venaior (|uos occisii- C lomon edocct , dicens : Noli , inquit , respondere in-

rus cst laquei sui viiiculis alligel. At iibi indissolu-

bili catena dcvinctos adsiriuxerit; veliil lanista pro-

linus diios gladiatores advorsus invicciii compellit

arniaii; et iuhinde sliniulans meinhra, siaiini gladios

aptal ,stariiii succciidil insaiii;iin , et vnlnilicos ain-

plexus Impingens , utrumque siniul niio ictii mnrtifi-

cai. Sic explicai quod antc procstare vidotur, sic do

siniplici cli;)riialc anioreni condat illiciinni, sic pcr

sanciilalcm sihi indncil iiitcriiiim; diini coiilcnius ost

cedere, sic valel fortius occuparc; et dum suinniissiis

patitiir scmetipsiim pnchere dcvictum , sic pleiiiiis

deviuccre glorialur. tiijiis versiitias Paulns a|)nsto-

lus sic intelligil, diccns : Non eniin ignoramiis, iii-

quit, astutias ejus. Male ilaque in liac particip;itinne

sipienii ad ipsiiis insipienliam, nc siinilis fias illi; sod

rosponde insipionli conira ipsius iiisipionliam, ui noii

videaliir sihi .sapiens csse.

I$evera niagiii Iiomiues qiii se coniparant sanciis ,

et cxiinia cnnvoisaiio iidslra, ipiae Proplielis vcl

.\posioIis vidcaiiir :cqiialis. .\il ocoasioiiem luxuiiu

iioslra; in perversiim sanclos voliimiis iiiiilari ; el lii

caMeios acliis vcsligia jiisloriim noliiiniis sequi. In

qiiibusd;im iiifiriiins nns exciisamus ad iiniland;! ficia

m;ijoi'iiin ;cl in ;illis iios a^qiialcs ii^ajoiihus protesla-

niiir : ciiin llclias ipsc iii angiislia coiisiitilliis, i;iip:i-

reiii se patiihus siiis anle Deum ratc;itiir. Niiniqiii.l ,

inqiiit, inelinr suiii palribiis nieis ? Hoc [ielias do aii-

tecessoribus suis in innrmitate siia cogilur exelaina-

pacati sunt, qui ad bella pncificante diabnlo pordii- D re : ct nns Hcli;»; vel Propbotis ,et Aposlolis , et

cuntur, et non benc in sanciilale proliciunl, qiiibus Dominn virtiitem nostrain non diibil^imus xiplare ?

ad doirimentum profecliis ipse inimici artincin subor- Vidon plaue sic apud vos talcari avaiitiam, sicul

iiatur; nec recto cursu mnliuniur comineiilia; scahis Apnsioli propria cuncta diiniserunl. Video crapulam

EDIT.OXON.NOTj;.

In temeliptas elidere. Censeo legeiidiini illidere.

Pa.«el.

i<;neni line uUit flamtiiis occuliel, Uecie sic Mo-

Sed per correctioneiii. Placct et ista pro correpiio-nem. Pamel.

rellins cl Graviiis cum vct. exc. ei llcmholdiis pro coquod alii occultdl. Pamel.

Et dum tummistut. Adjicio dim cl vet. exc.

Pamf.l.C'oii(rorcrsi«s , actionesque cnnsanim. Geiiiiiiia qiio-

qiie osi li;i'c leciio, et llciiihnlilus pro eo qiiod re|io-suil Erasmus : controvertat acliones, qiue cntisarum.

Pamel.

Et in cccleros acius. Eiiam bncc pro inier. Pamei..

Video plane sic. El liic el paulo posi adjccitiic;;alionoin non , Erasiiius ; sed iion est npns.E^t eiiiiii ironia, siout el iii eo quod scquiiur cognos-co. oic. Iilcin est indiciiim de his adjiiiicta ab illo nc-

f{:itinne, ad illain .sentoiitiaiii, si Chrislus seipsum, elc.

praeseriim si legamus cuin illis fucit pro faciei.

Pamel.

855 DE SINGCLAniTATfc CLERICORUM. g.S-l

ci eliriclalem sic '.esiris cmiviviis abfiise, siciit Ap')- A gloriaiiKis, scd :id mensiiram gr;iii:c , (|ii;\m iiobis

sUili niliil babeiites frefjiinntcr coacil suiit esiirire.

Cog;i(isco laliler in iiobis jejiinia, siliin , famein,

nuibiaiem prnpier insiantiam (loclriiia; solius nbiqiie

pnllere, sienl in Aposiolis legimiis iriiimpliassc ; ei

approbantiir apud nos eadem excrciiia fi'rvcre virtii-

luni, (|nibiis Aposloli oniiiia viiia ireiiiiierunt. Planc

fliiadr.Tginla diernm jejiiniiiin Doinini mcditamnr,

el

orationes excubiasqiie qnilius ille per solituilines

etiam noclurna silentia rumpebal. NumqOid siniilcs

agoiies frequenlamus conira luctamina viiioruiii, et

sicagimus rigore , ^iir^ierilaie , vigiliis, passionibus,

labore, neeessiiaie, affliciione , abstineiiiia, qnibus

peccita calcantur, ut nemo de nobis mali aliqiiid

suspicetiir? Per qn«! Pauliis aposiolns conscieiiliaiii

niensus est Oeus. Elenim conieinpbiinur qiiod ilerinn

dixit : Pliis ab illis niniiibiis laboravi, nibil ineliiis,

nihil iipiius mihi proponilur, unde vinc;iiii, nisi iit dc

ipso de quo milii prscscribHur, Cgo ipse pr.iepcribain.

Ccrtc plus omiiibus ipse l;iboravi(, et tamen ad niii-

licres circumdiicendas collegas suos iiiiiiari contrc

niuil, ne se ad iiiterituin siiIijicLMct ItnUalioiii c;irn:ili.

Uiide ipse r;ilioiicin sic reddidit, dicens : Ego, iiiqiiit,

sic ciirro,

noii qiiasi ih iiicertuni : sic pugno , non

qiiasi acrem c;cdens, scd affligo corpus meuiii el iii

servilnlem rcdigo , ne forle aliis pncdicans , ipse

roprobus invcniar. Huic ergo te compar.i, fpii Apo-sloIiiiM jacias; et ex ipso disce (|iiid nietuas, qiii cla-

nial et dicil : Oro vos, imitaiorcs mei esiote. Noliiit

suani iiinoliiissc omnibus gloriatur : In omnibus, in- B ilaqiie de iiinlieribiis circumdiiccndis liabere lidii-

quii, commendantes nosmetipsos f|uasi Dei ministros,

in susteiilalione multa, in pressoris, in tenlationibiis,

in iribulationibus,in atigiistlis, irr ptagis ,

in ciisto-

diis, iii carceribus, in sediiionibus, in invocationi-

bus, in laboribus, iii vigiliis, in Jejiiniis, iii castitate,

in scientia, in longnniniitaie, in boiiilalc, in Spirilu

sanelo, in cliarilate noii ficta ,in verbo Vcritalis, iii

virlute Dei, per ariiia jiisiiii;c a dextris et a sinisiris.

Ad has imilaiiones inlirnii snmus; et ad inuliercs

circumdiicendjs possibiliiatcm nobis comparanda;iinilationis adscisciiiius: (|Uod si eliain cuncta illorum

quisqiiam sc iin|ilere jaciasset ; nie tamcn millius

snadela potcrat inelinaie , ut alios nunc Aposiolos

crederem, conlra apostoli Pauli professionein : Niiin-

ciam ; qui iion ignorabat quantum aliae virtutes ab

uliis virlutibus diffcrant, ei aliam claritatem solis,

el aliain luna!, aliam vero stcJfariim, de charismaiibiis

Ecclesi.islicis sinlililudinein comparans inliraaverai.

Scd iios coritradc apostolica nobis coaequation^j

blandimiir, non intcridentcs pcnitus quid Aposloli et

sancii omnes iiivicta virtule gesSerunl , ei difficiterti

fiiiiipere qniBrimiis viam, cum per facilia planior sit

nobis apposila ; coiitra Salomonein dicentem : Nori

te credas, ioquit, viac labortos.tr, ne ponas aniinai

liixscandalum. Ncc ullus considerat, quoniain naus

securus iii Inbrico gradilur , et alins qui iinpjif est ,

labitiir : unus per rupcs ciirsu ftiontes ascendit ,

alius si se coarciavit, cadit. Uni coniingit per icm-

quid, inquii, onmes Aposloli? Niimqiiid omncs C P^^l^ics "s^igi^ 'eliciler expfiftare, et alteri lalis fcli-

Priipiielae? Si Chrislus seipsum coinparare aiisiis est

Deo, qui ail : Paler inajor nie esl : aul si Apostoli

coa;quare seiiieiipsos ausi sunl Cbrisio : nos bodie

Aposlolis aiquales faeii consimilis fortiiudo. Misera

humaiiitas in hac .i:(|iialitate non tiines riilniinari, qnse

de FiTio Dei , aut de (iliis tonitrui, non ciinclaris pec-

caiis tuis excmpla vclul siinilia miiiuare ? (>uiii sii-

perbise sil elata jacianiia , etiam miniinis Ecclesise

qucm(|uam coniparabileiii vclle coiiscribii, ciiin Paii-

liis moneat ct dii at : Alier alleriim snpiii iorcni sibi

exisliinanies. El iiiieiiiis addidit, dicens : Hoc scn-

liic de vobis qiiod el iii Ciiristo Jesn , qiii ciim iii

fiirma Dei essel cunstiliitiis, iioii rapinnm arbitraius

csi essc se »qiiiileiii Deo, sed scmeti|)sum exin.inivit,

fiirmaiii servi accipieiis.

.Minus ilaqne de iiosuis viiibus scniieiidiim est,

iiec roriitiidiiii sancloriim noslra inliiniiias coiiipa-

raiida est , sicut nobis aposlolus Pauliis de scniciipso

niagislcrium proponii , ei dicil : Non iiiini aiiileniiis,

iii<|iiil, coiiiparare nos aut coiifeire iiuibiisdam qni

seipsos comineiid:int, sed ipsi iii nobis ipsis nosniet-

ipsos nobis coiumondantes : non supra mensuram

cilas non polest evenire ; quod Paulos aposlohis

dcceriiit, dicens : Unusqiiisque, inqiiit, propriuin

doniiin liabet ex Deo, uiius quidem sic , alius ve-

ro sic.

Sed qiii mihi de sanctonim exemplo priejudlcaiit ,

qiiid aliiid exeinpliim nolunt contemptari , qiiod

metuant ; et qui Apostolis coicqiiari coniendil, qna-

re iion magis presbyleros adotteros apud Danielem

ad foriiiidinem sibiinetipse proponit? Il*c aulcm

iioii idco propoiio, ui qnasi Apostolorum iiniiatoribus

contradicam, scd ut illos confundam, qui se sandis

cx;cqueiit. Nec nego ipsos esse sectandos, qiios do-

ciores accepimus cuncii ; sed adversus eos conlendo,

qui cupienlcs ad niata siia lionorum liislorias depra-

D vare, lcgeni Dci sibi ;cstiinaiit sulfragari ;sicut oinnes

qiii pcrire fcstinant. el sub obientii siincloriim dede-

cora sua voluiii csse celala, ut sub iniilatione majo-

ruin contraiia quseque cofnmittanl ; quos apostolus

Pauliis prodit eipublicai, diccns : Quod auieni facio,

ei faclurus snm , ut am|iuicm occasioncm ;coium

qui voliini occasioiiem ; ui in eo iii quo gloriantur ,

lales invenianlur quales et uos sunius. Naiii et Inijiis

EDIT. OXON. miM.

In wvocationikis. Voces nonniillse hic redundan-

tes e niargiiic vidciiUiriii lcxtuin irrcpsisse.

IJims per rupes. Vetus exc. et Uemboldiis ripns.

Pamel.

fmiluB aposlvlus deceinit, diceni. Adjicio diceii»

cx vet. exc. Pamel.

Qidd aliud exemptnm volmt. Ex eodem ciim Mo-rcilio lcgo sic, pio voliiiil- Pamel.

El cjiii Aposloiis. Soliis Manulius Apostolirin.Pamel.

855 IJBIiU 85f.

iiiodi pseiido-npnsloli sunt opcrarii dolosi, traiisligii- A coelesiis praiulia ministrarc ? Numquid sub Domino

ranles sc in Apostolos Clirisii. Iloc nddiint nd cuimi-

hini perdiliunis ciiinulanduin,

ut bunos JMiaiiient,

(juoruni cxcniplo utuiitur nd nialuni; quibiis ulilc

cssct satis ct salubrc, si ciijuscumque liistorix seipsos

inagis credcreiil non inicllcxisse rationein, quain ali-

quid inlioiiesium arbitrareiitur in Icge : quos apo-

slolus Paulus corripit ct coiifundit, diceiis : Non iii-

tclligenlcs ncqiie qux loquunlur iic(|uc de (|uibus

ariirraant. Et itcrum : Si quis puiai se scirc aliqiiid,

iiecdum cognovit quemauiodum cuiii oporleat scire.

Yacant itnque pracjudicia petulaiiiium , quos ingciiia

sua; pcrversiiaiis crrabunda iransducuiil ; ct (|u;c-

ruiit conipcieiitcs suis sensibus liislorias quas expo-

nant , qui male ageiites muiuant legalia palrocinia.

noii fiiere convivia ? Aut snb inajestate cjus crat

ali;is cibiis aut polus , qiiam dihcipliiia laiilunimodo

qiuB pascebat ? Tcstanle ipso Uomino ac dicentc :

Meus cibiis csl, iit faciam voliinlatein cjus qiiiiuisit

me. Sic Aposlolos muliernm coiniiaiiis decebai non

nt perderenl, fcd iit discerenl revereiiiiani, ci propiorlniinniiilatis cxliibeiidiim miiiisicriuiii ser|uebaiilur,

sicul iii Kvangelio de Doniino et de ipsis parilcr me-moratiir : Et factiim est, inquit , post lix'c ei ipse itcr

faciebat pcr civilalcsct castella evangelizans regnumDci, cl diiodecim ciim illo, ct muliercs qiix erant

curalx n spirilibus iinnnindis et infirmitatibus, M:iria

quc vocatur Magdalcne, de qua da:monia scptcm

exieranl, et Joanna, uxor Cliu/.ae procuraioris llero-

Bene agenlibus bona suiit omnia, qua;cuiiique scripta j{ jjg^ el Susanna,et nlise mulix quae et ministrabant

sunt, qui bcncdicta bene suscipiunt; sicut Pnuliis ei de lacultiuibus suis.

aposiolus pollicetur : Scimus quoniam bona est lcx,

si quis ea lcgitime utatur.

Obtinuimus confundendo contradictores. Converta-

mur subinde eosdem quos vicimus iiisuper crudire,

ne nut ut sanctos remanerc patiamur iii criinine, nut

jgnari deputcmur in reddendo rationein , ut publice

victi poenitentiam geranl : aut si noluerint, nos cx-

punximiis quod ad noslrani pcrtinel diligeniiam ; ul

quomodo salisfecimus supra dictx sentcntiae Salonio-

nis, ita satisfaciamus Paulo aposiolo concioiianti :

Servum, inquit, Domini non oportct liligarc, scd mi-

lcm csse adomnes, docibilem, paiicnlein, cnin omiii

niodestia corripientem eos qui rcsistunt veritati ; ne

Numquid adlixrebanl siiigularibus siiigukc, aiil iii-

discijiliiialx commorantes, perscveraltnnl iilecebioso

consortio conversantes ? Ubi tota Ecclesia prope-modiim vidcbilur, ut noii ad convivationes iinprobas,

sed ad discenda bono! conversationis studia setpiercn-

tiir. Ideo non inde scribitiir , qund nostris conviva-

lionibus coxquctiir, non risiis , non jociis diciliir

affuisse. Ncc sicut apud quosdam nunc usijue assolet

licri , cborus psalleniiiim virginiim aures vcncnosis

caiiiibus asseritiir demulsisse. Et ut de Apostolis bre-

viter probem, qiianlum illis fluxa familiaritas poliiit

displicere , qui compulsi sunl et de ipso Domino lo-

quenlc cum femina dubitare , nisi eos rnajcslalis

fortc del illis Deus poenitemiam ad cogiioscendam C noiiiia probata compesceret, sicut Evangelisia rcferl,

veriiaicm , cl resipiscant a diaboli laqueis, a quo cap-

livi teiientiir sccundum ejus voluntatem.

Omne quidquid ab auctoribus nostris gestuin cst ,

ralionabiliter gerebatur : ut posteris nobis adversus

prxvaricatores munita undiqiie aucioritas traderetur,

propier baeresin amputandnm quam superius taxavi-

mus , de assuracndis feminis ; quam sive per semet-

ipsiira, sive per servos suos Dominus paululum rcla-

xavit, nc nimio rigore in totum Domiiii fabrica dnm-

narclur; prxvidebanlur a Domino bxretici qiii niip-

tias auferunl; et quos Dominus jiinxit, coiiira

naturae principium , et conlra Evangelium separarc

contendunt. Quibns interdiccns jam tunc aucloritas

parabatur, ne maritatae mnlicres accidere velarentur

diccns : Intcr hxc, inquil, venerunt discipnli cjus, et

mirabantur quod cum muliere loqueretur. Neino la-

ineii dixit illi : Qnid quacris , aut quid loqucris ciim

ca ? Qiiid aulem loquar accessum fcminoe ad pedes

Domiiii provolutx, ciijiis luctiis et planctus ad defen-

sionein lascivia; suse noii erubesciint improbi flagi-

lare ? Usque adeo illos propria caecilas rapii , ut nec

de similibus causis aiideant relnctari , de quibus Sa-

lonion : Excxcavil, inqiiil, eos malitia corum , ut

nescircnt sacramenla Dei. Joannes niilem raaircm

Domini susccpisse videtur, sed nialrem cujiis mores

niaiernum indicat nomen. Tamcn non possiim et

alias Cbristi m:itres admittere, ncc xquanda est mu-

lioribuscunctis, quae gemiit M;ijestaiem. Helias qiio-

ad Clirislum , qui in praesenlia servieruut, Sed non D que jiissus cst a Domino relinqiiere sDlitudinem et iii-

sine raoderainine fuit etiam ipsa permissio prnciirnta,

qiia; nnn sibi operabntur quod gerebat, sed c;ctcris.

Nam sic alloculus Dominus Saiiiaritniiam , ad lioram

docuit et rccessit ,nec defcnsioiiem coniiiiuandis cx-

cessibus fecit. Ad horam quoquc Mnrtbam passus cst

ininisirantem. Sed quid erat aliud Domino, nisi regni

EDIT.OXON.NOTiE

grcdi tabornaculum viduiB. Pro imperio Domini labo-

ravit ul in domo mansissct , cui solitiido solaiinin

prxst;ib;U ct requiem ; occasionem illi Dnminns oblii-

lit ad magnalia facicnda, ut magis famis lcmporo

tain ipsi viduse quam pupillis ejus sufficienlia iribuerct

alimenta , qui jejuniis usquequaqiie affliclus toleravo-

Quos Dominus junxil. Ant sic logcndum cumErasmo, aiilcum wl. exo. ot Rcmbnldo, qHodDominusjussit ; prius lamcn nrridct inagis. Pamf.l.

Sic Apostolos mulierum comilatus dccebat. Vct.exo. Apostoliis, elc. docebat. Famel.

Vbi tota Ecciesia propemodum videbilur. Loeuspror5'is obsruriis. Vcl. cxcusus vcro ct Rcmboldus

legiint conjurationes improbrosas, pro convivaiionet

improbiiii , nnii rcclc. Pamel.

Ideo non inde scribitur. Hoc ex cod. vcl. cxc. proniio Uombnldus, n(/«o," Krasnius voro, ad ea bene

describitur. Morell. adeo non bene. 1'amel.

Tanien non possum. Isiud riirsiim ex illorum

ulroqiic, pro 00 quod Erasmiis ;k)ssh;i(. Pamel.

857 DE SINGLLARITATE CLERICORUM. mrat imligcntiam ;

ct qui missus venciai pasci , pastus A ne vel momcnlum aliqiiod Iranscat, 'qiianilo indi-

qiiinimo confercns miseris , iniserias cgestatis fecit

exciudi. El lioc non poiest eujusquain favcre liixu-

ria; ; ciim nuUa fiierit opporlunitas scandali libi tran-

seuntcr qnod pejiis est egestosam liabuerit man-

sioiiciii , qiiain quictimque liospes efTugerel. At liic

apud qiios liospitatus est, implevit et rediil ; qiii

eiiamsi morareiur, suspeciiis esse non potuii. Qualis

illic fiiil commiiniiaiis effeclus, ubi non erat victiis?

Et qiiatcm ad viduam liabuit llclias inlroilum,

cui

fames dedit hospiliiim ? Quisqnis es qiii te vis Ilclioe

dc commoratione vidua; 'vocari discipulum , priiis

soliludiiiis afflictiones, ct quadraginla dierum lolera

jejimii cxilum , et aut non quoercs fcminam , aut non

erit qui cum fcmina commorctiir, cl lamen si value-

geant qiiod affeclanl. Sic intcr cos iiitcgritas emori-

tur ; iibi oiniiis commoratio , sive convWendo, sive

coinmanendo corruplis airectioiiiiius iiiquinatur. Qiios

sanclus Pelriis aposlolus.designavit, dicens : In con-

viviis suis liixuiianlcs, ociilos babentes plcnos nioC'

cliationibiis, ct incessabilibus deliciis, capieiiles aiii-

mas iiifirmas. Hos eiiam ila Salomon dciiotat : Abo-

miiiatio cst, inquit, coram Doinino deflgens ociiliiin.

Plaiie contra, piirum oculuiii lesiaiur se liabereJob,

qui ait : Et si ociilis eoinsensit cor mcum. Verum

enimvero illc polest suis oculis obnoxius non teiieri;

cui nolenti repentinus oeeursus mulieris scaiidalum

nioverit, quod protinus meiis quod noiebat expellit.

llle aiiicin commotionem sui visus iion mereiur eva-

ris libi serva. Nobis aiitem in spirilu et virtiite Ilelia; B dere, qui apud se scaiidali inaleriaiii lcnel , qiii vult

nuii alium quam Joannem soluin Angelus, el Doiui-

nus Cliristus insinuat.

Proli dolor ! dolere cogimurquod docemus: qui

«sque ad boc venimus, iil in comparatione fluxoriim,

de sanctorum tremendisvirtutibus disputemus. Parce,

jain parce, proterviias. Numqiiam tibi sancti consen-

liiinl; qui religiosa, modesla, vineranda, piidica,

piidoraia cnm lemiiiis negotia percgerunl. Aiit si

ndliuc pcr sanctos cavillationis aiifractus contendis

cxquirere; nos lamen amicos Dei non noviinus, iiisi

ad vencraiionem laiitumiiiodo meniorari, quod David

docuit, dicens : Mibi aiitem vehemenier hoiiorificati

suiit amici tiii, Deus. Eaiit nunc pricdoncs pudoris,

ei plagiarii caslitatis, muliercidis suis expoiiere mo-

intentionis suxaflectibus frui, quiafTcciat habere qiiod

ociilis ofleiisionem iiigerat, quorum aviditas inexple-

bilis inler offendicula continua nullo iiiodo polest

oiniiino coinpcsci ; quod Saloiiion approbat, dicens :

liifernus et interilus iiun salianlur, siinititer oculi ho-

minum insaliabiles sunt. Et in atio loco : Non satia-

lur oenlus vidondo , Et iterKin ; Nequius oculo (|uid

creaium esl ?

Hae casiigatione iion compuncti , divina intcrdicta

ncfanda; familiarilatis obstinaiiune conlemnunt, ct ad-

hnc iiisupcr de charitate causantur, qui secundum

verbum E.saia; ainaiituuiiicm pro dulcedinc devoran-

les, iiudain foedilalem vclamentoboninominislcgunt ;

dum .ipud cos sub falsa dileciione, vera dilcctio vio-

lesiias qiicrolariim. Apiid sanctos nostros iion liabent C lalur. Sedexctamai cliarilas el appellat, tales ego

oinnino siiflugiiim, quibiis inisccri Ecclesia! auctori-

taie Pauli apostoli prohibeiur : El hos, inqiiit , de-

vita; ex his cnim sunt qiii repuni in domos, et ca-

plivas diicunt inulierculas oneratas peccalis , quaj

diiciiniiir variis desidcriis.

Posl hoc edicliin; ulinam confidant sibi Angeloruni

exempla conduccre. Nos jam non valeni fleciere,

qui novimus et Angelos cnm foininis ceeidisse. Ab

ipsis cquidcin bene patrocinia miitiiantur, sed nos

nullum Angcliim audimiis conlra Paulum aposlolum:

Etsi, inqiiit, ego aul Angi.'lus Dei alilcr evangeli/,a-

veritvobis, iir;cterqiiam qiiod evaiigelizavinius vobis,

aiialbcma sil. Iiisaiiiunt prorsus, aidcnt desiderio fe-

niinariiin, qnoiquot liiiic iiilcrdictioiii iion ccdunt;

non junxi, falsa aliera esi qua; me simulaiido con-

finxit. Numquam Dei prseceplis obsisio, numquaiii

iluxis faveo , pcr me sanctitalem non opto eulpari.

Calumnias inilii avcrsa germaniias facil, pericula ct

egoinler falsos fratres incurri.Succurre,'meus praeco,

succurre, Paule aposiole, die testimonium meuin, iie

quod de me annuniias perverialur. Finisaulem pra;-

cepti est chariias de cordc pnro, ei conscieulia boiia,

et lide non ficta. Dilcctio dcpiitabitur, per qnani

sanctitalis iiijiiria criminationibus a|ipclitur? Aul iflo-

ruin erit sincera fraternitas a;stimanda, de quibns filia;

mairis Ecelesi;e perducuntur in culpam? Si talis

Cbrisliana eharitas annotatur; indubiiaiiter odia mo-

liora snnt, qiix dum separaiit, neininem macii-

ei obsca;niiatibus iiihiantes, malunt mori, quain con- D lant. H;cc aulem parricidalis dileclio fralrcs persecu-

teiiii siiil a lalcribus miiliertim aliqua disjunctione di-

vclli : ut ad cxpleiulam sua; aviditatis ingluvicin

cliiim piiiiclo lemporis noii sint sine fcmina; volupta-

lc : et btinc babcnt in mulicribus fructum ,ul iii illis

senipcr dclixa intciilione, desideria satient oculorum.

tores adunare consiicvit, qui libcnter patiunliir de

suo consortio filias Ecclesiae fornicarias difl^amari ,

contra charitatem quam Panlus aposlolus docuil, di-

ccns : Dilectio proximi malum nou operalur. Egregia

probatio charitatis , quce non laiilum noxia germani-

EDIT.OXON.NOT^.

Efiesiosam. Sic recte Morellius, Remboldus et vet.

cxc. qiiiini alii efiestiiosnm. Pahei,.

Amicus tlei twii novimiis, iiisi ad venerationein.

Lociis insigiiis pro veiieraliniie Saiirlornm. Pamki..

Qui iioviiiius et Aiigelos ciim feniiiiis cecidissc.

Eiiiiin liio auclorfilios Dei ((.'eii. vi) .Aiigclos inlcr-

prel;aui. Pamki..

Stue avidilalis irigluviem. Vel. exc.ct Rcmboldiis

illiivicm, ncuirum displicel. Pamel.

Qiiando indigeani. (luc ccrie cx illo reposumnis

pro cum. Pamei..

Si lulis Chrisliana cliarilas adiioliUur. Rccliiis sic

vet. cxc. ct Rcmboldus , quam alii advocaim:

Pasiei..

Rd9

l:iic nfficil Hfoxlrtift.scd ctlriirj siilii<'cta non vnll esse A

I'.r;i'SCri[>iionii)MS A|)0^l(ilic;p jiisionis. <:oiifuil(lamiir

jisserlorrs dilecliouls Iinjiisceiiioili, niios jiidicaiil illi,

qiii pro c»niiiiimit)iisciiiiiiiioJis (•li:iiii cnns'ngiiinc:ini

(lcseriiiil clinriialcm.*

In oiiini imiiiilci poiie loliiiii jinicliini esi gcniis liii-

ninniim, ei iilii!|iie eogiialii) naiiiralis alierna pere-

giinalione (lisconiiuir. Possiiiil pareiiles , posstiiit

filii, possunt fralres, possunt et ipsi, qiiod plus esl,

coiiJMgeS a Peo conccssa silii iialurse viiiciila disniin-

pere; et clerici Deo non concedente, insuper prolii-

licnle, nuilicriini nexiliiis aiicillaiani non valenlrecii-

sare i li irilalem ? dplaiiila scinper cngnalis absciilaliir

afnrtlias proximorliiti ; c( peregrinari ab extraneis fe-

niiiiis clorici relnciahliir? (piibiis faciendum fiierai.

lMk sco

Dileciio est , inqiiiunl. dileclio qu:c invidcl sibi !

cliarilas qii;e ciipit se iii viliipcialio:ic laud:iri !

firande miraciiliini, ul virginiiin cliaril:is virgiiies f.i-

ciat vciui C"njiiges crcdi : et conjiigiim cliariias coii-

jiiges facial veliit virgincs :csliin:iri. Ecce vera dile-

ciin, qii;c in conjugaliiatedividii, ut in cnsliialc con-

jlingat. Ecce sancla dilcclio, quse conjiigardius ad

cniiimiiiieni l:iiideiii indinii abseniiain. Ili pro cerlo

fCse insepanbililcr diliguiil, ipii nt iriiimplios sibi

inferaiit, a scipsis disccdnni; quibus nec crimen, ncc

naiura, nec lex, nec Domiiins, nec Aposlolus polcsla-

teni unius iiilerdixil aiit lulil, sed |)roluciidis puribiis

votjs, seiiiola unaniinilate abseiil:iii clurilas (piam

vovcrimt, qui nee ciimini, nec n:itura', iiec legi, nec

Domino, iiec .Aposlolo, iiec ipsi coniug,nlilati siiccuin-

ciiam si peciiliare a!i:|iii(l vel incoiisin-tnm Domimis B buiii ; qu&s laiilmn virginit.is i.robrosa coiidemnal.

imiierassel; qiii ad explicanda iiiir,iossibilia Inilieiit

Spiriliiln ^anctiirii, qiielii niundani lioinines iion lia-

bciil. Uiide Joaiiiics aposloliis sic admonet, diceiis :

Filioli, Tiiiciie illos, qiioiii:im m;ijor esl qiii iii vobis

csl.ipidm iiii in Iioc iniindo. Nunc vero pnssibile eliain

gi'iitilniS (iion (licam Cluislianis) et leve prospiciiur,

ct .ipiid cleiicos sinc iillis cireclibus evacualiir; nt pa-

riini sil eis Dei inandata despicere, nisi :iliiid dedeciis

habeanl liund nec scciaiitiir, i:on dicaiii viiicunl oni-

niiim gentiiim cnnsuetiidincm : qiiibiis Domimis per

Kr.ccliiclem exprobl-al et dicit : Irt lcgalibiii iiieis non

ambulnstis, et jtistiliciilioiies meas noii fecisiis. Sed

iieqiie sccliridiim jlislilicaiioiics gciiliiim, qn.-c siiiil in

elicuidi Tcsiro, focislis. riidendmii nescio qiiiri dilc-

qnaiiliim illos conjiigiiliias caslr.ila glorifical , quibns

sufliciai ad siipplicium dedccorosum , quod spadones

a coiijiigibus jiidicanliir. Ad qiiorum iiicrcpaii(ineiii

noii l.iccndi siinl etinni filii l^raol , qui apiid Esdrani

uxoresel lilios coiili:! diviiia jma susceiilos non ciiiic-

tati depellere, iiec conlra Domini cbariiaiem conati

suiil exciisare. Veruin faicar, si pcrniiilor. Qiii iiunc

pro (liiniilenJis fcminis, alienis adlwrenl : qnid fa-

cerent si liberos et iixores projicere jubeaiilm? Aut

qiiando valebimt pio Clirislo renunliare c igiialis,

qui miilierenlas non snas prajponunt Clirisli pncccp-

tis? Dico eos facilius pr» iisdem mulierculis parenlcs

proprios abnegarc, qiiam piopicr Cbrisliim ipsasmu-

liereulas reliiiqiiere posse ; des|)icieiiies qiiod iu

cllo islii signincdl, (;ii:e extonpieri conira nalilram C Evangelio ipse Dominus disit : Si quis venit ad iii:;

pittaiiir.

Aillnie halieo qiiid minri : Cnni Tldeam dc Clirl-

5'.i inis plerosipic maritos parilcr el iixores conli-

nintiam deslinanies, domicilia singiilaria lliagis eli-

gore, ut eonseniitl commnnimn voloriiin siiic irri-

laiione prseseitlia! et concordanle seccssn v:ilcaiit

«biiiiere : el eiiiiiielii nnsiri non diiMiit sine feinina!

sodililnie dorinire? Apnd illos aiiior conjiigalis coii-

liiiefltix amore pensalur; el apiid spadoiies coliabiia-

lio reniiii* numqiinm poiest liaber^! fastidiiim. Dicat

enmicliorum cliaril:is, ditat, tie forlo in liac secessio-

iie iiiagis conjiigalis cliarllas pcccel; ul aposloli Paii-

li eonsiliuin videaturconjiigibiisiiisiiiu;issedivoriiiim :

Tempus, Inquil, qnnd ffestai, breve esi. tlcliqmiin

et non odit patrem smim, aiit inatrem, aiit uxoreiii,

aut filios, aul fr.ities, el sorores, et animam suaiii ,

11(111 polesi nieus esse disci(iulus.

Si de abjicicndis parentibus dubitanies, indigni smit

Cliristo, qiiid sibi promillmii, ipios coniemptores cx-

hihel Cbrislo noii parenlalis alfi'Clio? Ac per Iioc il-

loriim meriiis evacuaniiir, (pios videiit coiilcnipla-

lione Cliristi niillas peisonas cxcipere cognalonim.

Nec ininus eos, sed pejus cliatii illi conrmidiml , (pii

inoliieiiles iion taiilum ciim alieiia,sed cii;)iii cniii

sna cariie liictari :impnlaiis geniialibus abscediml. De

qnibus modo examiiiationis suspcndo sontciiti:iiii, ro-

linqiieiis alia dispiitatlone proniond:itn. SeiunJuiiT

confusionctiispadoniim, iion dubilo meliores assereic,

esi ut ei qni liabctit tixores, sic ipiasi noii babciiles ^ qiii tiec sibi parciiiit qiiidcm, dicam feiiiii.is

es-e iiitaiiliir, ei (|Ui tioii liabent, ipiasi liabentes esse aiident letil:in)Ciita porrigcre. Respondeanl spirilali-s

gloricniiir. De liis ipse Apnslolus ail : Gloria in lur- eunucbi, qiiis fiiror in dileciione niulierum, vel ipiod

pitiidine ipsoruin. sil \n conUiberiialiiate feniiiia' mysteriuni ,itl iii

|er-

EDIT. OXOxN. mtJE.

Adhuc liabeo quid niirari. Nnn placei qiiod repo-snit Krasmus, quid mirari iwii vuleo, iiisi ail(l:)lur

satit. Cerie illiid babetit vcl. cxc.ei KeniboUliis.Esi aiiletii lociis de volo conliiicnlix conjiigiim,

Pamei,.

Euiiuclii notlri non diiranl. Nequc Iiic anidclleclio Eiasmi : El eunuchi dubilanl. Pamel.

Polesialem uuiut. .Adjecerai Erasmus conversa-

tionis, sed supeinne. Pahel.iTon cunetaii sunt depeltere. Hoc rursuni ex vet.

exc. cum Gravio el Morellio , pro eo qiiod cornipieDiiiibdldns et Ciclcri conlali. lilaniilins vero contetiti.

Pahel.Yeriim faiear, si periiiittor. Etiani h»c Morellii ei

illornm gemiitia csl leciio, pro eo quod Erasnnis

fiileor, sl permillnr. Pamel.

A't'c tmiiMS eot, sed pejus eliani illi (onfiindunt.Mm-dmii coil. licmbolJi bic (pioi|iie reniansii b:icieiiiis

in cxciisis, nec ntiiiis eos sed pcenis. Pamel.

SCl DE SINGULARITAtE CLERICORUM. 8G2

nicicm suiini alienis membiis iiiiliilgeant,ciim illi sua A reatiis piohiljitae conlubernalilalls non al)Si)lvii

quoiiue incuiiclanlcr abscindanl ? Hi coiilirmaiosin se

ailus ahjiciuiil ;et illi adversariis arinbus gliiiiuaiilur.

lli pro inlegrilate spiritali cuui lornieiili) noii iiilegri

corporis ilimicaie iioii duliilaiil; ei illi siiie loriiicnio,

inlegii esse siiie feminaium tliiniilieialc dctreciant.

Sed adversus illos comparalio iiiilla esl facienda de

nostris; nc consolenliir addicli qiiihuscuiiiquc jiuliciis

Cliiislianis. rejores snnletaliqid niemorandi, ut ina-

jor pociia fit a delruncato damiiari. Jiidaios conside-

rent usqiic hodic pio legis imperio carnis sua* paricm

circuiiicisionc Iruncare ; ct scianl quid mereanlur,

qui, Evangelio juhcnie, dissiimilaiit circumcisi niulie-

rum pnieseiilia pcrf-gere Domini vnliiiilaleiii, iioii iii-

lenigcnies qiiod ipse Dominiis dixerit : Nisi ahunda-

Nec iniioccntes in ipsa iiinocentia piiluii approhare ;

quihus coiiieniplum legis et coiiversaiioiiis illicita.' fa'-

dii.itcm, ei, qiiod est giavius supcr oniiiia, criiiieii

Ecclcsiie cerniiur igimvisse. Etcnini noxia esi inno-

centia, (\ux sponsie Chrisii officit fam:e. El ciim

diristus agnus iiiiiiiceiis, inimo ipsecoelcslis iiiiinceii-

lia, qiiodcst veii«s,totum se coniempseiit pro Eccle-

sia, ut eani siiie loacula ulla vel niga iciiderei illiha-

tam; qualis esl cleiicus cui ad lioc ^poiisa Cliristi

comiiiitiitur, iit pro uiiiiis feiiiiiiui amoie ciilpari lo-

taiii Ecclesiam iialiatiir. Aiidemus diccre : A Deo patre

niissiis est Filiiis de siiiu Palris, elregno abseiis esso

diiravii, ul Eci lesiam faceret iiiiiocenleiii, cl ciericiis

imilieiis latus deserere non polest , ne Clirisli Eccle-

vcril jiistitia vcstra pliisqnam Scriharumct Pliarisa;o- g siain reddat infamemi

run;, iion inlrahiiis iii regnum coeloriim. Piilo eiiam

de Gallis siiis nohisidololalrx exprohraliieriiisiiltenl,

qui abscindeiites semeiipsos libcnter excriicianl,

duinmodo cum damno siatus Sni,^iinulacroruin dissi-

mulalioiiibiis pareaiit. Clcriei aiilem nostri, adlucruin

lllagis cor))iiris proprii, dainmmi voliint mulierum

seeuin comiiiorantiiim sustinere; quas ciiaiii de siih-

staiiiia propria evellere oportehat, si cuin illis nasti

conliiigerei, ne comparaii idololalvis el sacrilegis ,

eruhescerenl. De (piibiis el Dominus contempiores ar-

giiil, diceiis : Priuleniiiiressmil filii sieculi liiijiis (iliis

lucis. Ergo nostris clericis lalimn profaiia devolio est

prscponeiida, quibus ciim laniis exiliis amabilia surtt

liirpia sacenlolia. Clerici vero pro digniiate sacerdo-

Sed aiunt: Iii mailyrio igiioseiiur iiobis, siciit in-

diilimn est pareiilibus. Iloc ergo el nos onines de

peccaiis nosiris coididamus ;ul qui agcrc hene labo-

raiiiiis, inier luxurias evagemur, et discurramus per

seniitas peceatonini, relinacula dimiliamus, et li;ena

iaxeiiuis : Eaniiis iios quacuniqiie mundus abslulerit,

ei ubicumqiie nos diaholus inviiaveril, lihere for-

niceimir, invideamns, rapiainiis, fraudemiis, omnia

mala seciiri conimiiiamus ; martyriiiin subveniei et

evaileiniis. Sic' enim Paulus aposti)lus pollicelur :

Faciaiiius inala ul veiiiaiit boiia : qiionim damiiatio

jusia esl. Hiiic marlyrio spem iradanl, quos matlie-

matici dociieruiit liahere dc crasiino praiscienliam ;

has eoroiias evspcctent, qui supcr Aiigelos et Chris-

tii tQilcbiis non saiiguiiiem lunduni, non tolcrant q i„m per astrologos didicerunt scire tempora, qiuc

ferriim, non esl aliquod vulnus, non est arn|iiis crii-

ciatus ; sed soliis conira Domimiin fcniina; lenct

aspecius. Sic in foeminas ruiiiit, sic feniinas amani,

III iion sperent maiiifesiari dileclioiiis sua; (piamli)-

qiie posse iinpura mysteria ; sicut per coiisiiiiiii's

coriim lurpiter publicala sunl el delecta ; quos Pau-

liis aposloliis pra'viderai, jain luiic , dieciis : Qiio-

riiiiiilam lioininum peccata inanifesta siint praicedenlia

ad judicium, qiiosdam autcm et siia siihbeiiimiilnr.

Similiier auieni ei facla boiia manifesla sunt , et

qiiX'Ciinique aliter se habent ahseondi non possiiiil.

Al conira ii ipsi dicunt : NonnuUi de coiitempioii-

bus noslris siinililcr fcminas hahentes in doinihiis,

iiiariyriiiiii consccuti siinl, ut illorum iniioccns coii-

Paler in sua pnsiiil polestaie, ut vel liinc rccordeii-

tiir, ante martyrii tempus beiie agere debuisse, ciim

diem Oomiiii seiiserint siciit fureni. Scd credaniiis

siiper illos marlyiium jam jamqne peiidere. Intei ini

priiisquam marlyres fianl, legibiissubjacciit; iit juiii-

cio siibjiciantiir, iiisi armisexarmenlur, Audaeia; iie-

fas cst, illis adversus aiietoiitatcm Domiiii pareiitiini

pcrsonas objiccrc, qiiibus ipse Dominus conlrailic-

lionis hiijiis ahstulil voceiii. lii legalihtis, iiupiit, pa-

trum veslrorum nolite ambulare, et jiislilieaiiones

eoruiii noliti? ciislodire; et stiidiis eoniin nolite

comiiiisceri, et iiolile iiiqiiinaii. Ego Dominiis Deiis

veslcr, in pnecepiis iiieis anihulaie, el justificationes

meas cusloditc.

sciciiiia proharelur. Nolo milii marlyrio iiuisqiiam j) Sciaiit nune adempia sibi esse parentalia palroci-

niovcat actionem; qiiia s.cpius el moeelii, et sangiii-

iiarii, el ebriosi ,et oniniuni scelcrum rei, re|ierla

pugn.Te occasione coiiversi, nieriieriiiit ad niartyrii

veiiiam perveiiire. Idco eiiim martyiiiim appellatiii'

lain eorona, quam baptisina ; qiiia bapiizal pariii r ct

coronat. Aiige nune, si licueril quiliusdam inviolata

femiiiariim societate martyrium- proinereri ;siiie

indulgenlia quoque illis inarlyrium ipsuin non fuit.qiios

nia, qiii liuc atque, illiie reciirrenies contradiclioiium

latchras qiKeruiil, iie uiiqiiam femiiiis careaiil : et

qiiia iindiqiie defensionis sulTiagio deseruntiir. no-

vissimis cuiictis argunicnlis exliaiislis, senleiiliam

Paiili apostoli opitiilari sibi opinaiilur, el dicunt : Tu

qiii es, qui de servo alieiio judiies? Agiioscit eqiii-

deiii Pauliis apostolus constitutiuiiis sUa; verba pio-

lata; sed eonstituiionarios et prolatores ipsos igiid-

EDIT. OXON. NOTiE.

De Gntlh siiis. Galli iiii vere annotavit Remhol- palmam, sed quia de peecaloribiis loquilur , qnidiis eraiit sacerdoies Cyheles, a Gallo fliivio sic dieii.

ipso inartyrio veiiiain impetrabanl ,illud illoruiii

Pajiel.placct. Pamel.

ilemerunl ad maritirii veniam, Reposuit Erasmus

m LIBER SOl

ral.Illisenimconlulildefensionem.quiiuillnmparlem A dieiilia veslM suscipiel, el versipellem contrailio-

lioiniin viiate fallnciam. Puriiin iler vcslris grcssilins

muiidaic, ei super spiiias ei iriljulos nolite seminaic

vcl caltaro, ne lioniim scmen iion possit vobis

proptcr S|iiiKC Iriiiices sanctitalis fiucius affeirc.

Untlu propliela ilicreniias sic lioriatur et docet , di-

cens : Nolilc, inquil, sererc in spiiiis. Circumcidilc

vos Deo vcslro, circtimcidite prxpiiliiim cordis

vestri. .\bsciiideiKia smit crgo de agro noslro cuiicla

qu;c pungcre el laccrare coiisueveruiit ;ne aniiiius

agriculloris in possessiunc sua malignis soiitibns in-

seratur. Et ainputanda suntomnianobis, qmccumqnc

igniferi foinilis sulpliiirantibus llamniis scalcns for-

n;ix ebullientis cariiis exxstiiat; ne vcl lenuis qiiidcm

scintilla servita majora conflel incendia. Qund S;i-

legis impiignant; et ipsis iribnil paliocinium , qiii cx

voto sno aliquid faciunt, ncc qiiidquam Ecclcsias-

ticis jiiris impcdiunt. Jus traclat viveiidi, et iion

cdcndi; arbilrium uniusciijiisqiie cnnlirinaiis. Dc si-

milibus nemiiiem jussit judicari, i|n;c voluiitati sin-

gulorum auctoritas divina cnncedens, iii ulraqiic

parle faciendi et non faciendi clcmciUcr iiidnUit.

lllns aiitcm Ecclosiasticis Iribunalibus siilididit,

qiios transgressores oidiuarix Iransgressioiiis luilla

impunitas excusavit; ul qiii passiiii (Tu quis es, qiii

de servo alieno judices?) adversus nos velnti libcllnm

conlradictorium proferaiil, raliniiabilc simul ct cer-

tum recogiioscaiil qiiod accipimus ab codem Paulo

apostolo rcpiilsorium : Prcccipimus, iiiquit, vobis IVa-

ires in nominc Domini nosiri Jesn Ciirisli, ul sepa- B loinoii manifestat, dicens : .\b scinlilla una augcliir

rctis vos a Iratribus ambulanlibus inordinale, el

non secundum tradiiinncm qiiam acccpisiis a vobis.

Evasinms, opinor, lanlaligamiiia qu;cstionum,qni-

bus amalorcs cunuclios amplexus feminei iigave-

nmt : qui perversis iiitcrprclaiionibus decreia legalia

demulare cogunliir; ci malunt aiidiri proponcnlcs

vana et fabulosa coinmcnla, quam ipsi qux vera

sunt audianl : quos Paulus apostolus annuntiat, di-

cens : A veritate quidein auditum avertent, ad fa-

bnlas aulem converleiilur. Qniquid voliint adbuc cx-

quirant, ut obsisiant pro mulieribus veriiatl. Ylctoriam

non liabuiit, apiid qiios contra Esdram mulier poiius

quam vcritas vicit. Vos aulem, lilii cliarissimi, iioii

taniiim persiiasione, sed potesiate coiivenid. Talc

ignis. Aveiliie occasiones impuras, qnibus inleriora

pectoris peiietrantur, ut liquid;i in vobis perspicuiias

honorelur. Conteiiti estote siiigularitalcm laboriosain

pro pudore servando poiius susiincre, qnam sinc la-

bore ad dedecus pervcnire.

Contemplaniini quid sit populu sancto prxesse, ct

consideraic quale sit divinis sacramciitis insistcre.

Alteris placcre dcbeiit, qui aUciij vivuut, et lali&_

convcnit cura sinceriialis sncratis, (jualia sunt saccdH

ipsa qiiibus cxhibcnl ollicia servitiitis; ne circa Do-

niiiium olTendanl ipsi quodlractant, nulcirca popaliim

incipiant impedire quod prafdic;int. Propter qmidPaiihis nposiolns sic lesiificatur : El omnia, inqiiil,

susiineimis ,ne qund iinpedimciiuim deinus E\a;i-

deliramenium despicite; quoriiin qu.tsiiones Pauliiiii Q gelio Ciiristi. Et iteruiii : Nemini danles ullam offeii-

aposiolum sciiis ubique damnasse, sitiil ad Romanus

scripsit, dicens : Rogo vos, fratres, diligciiter obscr-

vare cos qui dissonsioiies el otfeiidicula pr;t'ler doc-

triiiam quam vos didicistis, aut dicunl, aut faciunt,

ct declinate ab ipsis. Sic etTimolIieo delegat : Noli,

iiiqiiit, verbis contcndere; iiihil enim uiile cst, nisi

iii snhversionein audicnlium. SoIIicite ciirn teipsuiii

probabilem exhibere Deo, operarium irrcprcheiisi-

bilcm, recle Iraciaiitem verbum verilatis. Slulta au-

tem el inania eloquia deviia : multum enim profi-

ciiiiit ad impictaiein, ct sermo coruitksiciil canccr

scrpit. .Vlqiie nt ostendcrct clcricis disponciidis ad

cvacuiindas qiKcsiioiies qu;c sit ductrina conveiiiens,

etiam Tilo sic insinuai, diceiis : Tu auicin loquere

sioiicm, ut non vitupereiur minisleiiuni noHruii

II;ic igitur institutione vobis quain plurimiim lab;

randum cst, de iis quibus ad maiiifesiaiidam ginvi

talem singiilariias ningis quam pluralil;is lestis vcra

est. Uespicitc quanla mala conversalio hiijus acquiral;

qiix non nisi corrnpiioiiem seminat, pullulat vilia,

ciipidit;item cnncipil, ignomiiiiam parit, rabicm co:i-

cilal, porrigit fiiriain, lasciviam pascit, pelulaiitiaiii

niitrit ,casus cxaltat, riiinns ;Rdiric;it, ripas eripil,

prxcipitia instruit, periculis navigat, naufragiis ve'.i-

licat, pcrditionc gaudel, interilum fovel, toiifusio-

nem nicrcaliir, ihcsaurizat opprobrimn, crimiiiaiioncs

exaggcrat ,actusaliones inllnmmat, ei calervatiiii

semel in f:iscein glomcrans niimcrusas indagiiics

multiplccs

H

qiix conveniunt sanx docirinx : majores nniu so- D caplionum, per infinila dedccorum.

brios esse, priidentes, sanos in (ide, iii cbarilaie, morles invchil in pcriiiciem perditoriim.

in pilieutia sinccra. Ergo audilioncs simplices obe- Tol itaque el tanlas slrages calamilatis et pessi

EDIT. OXON. NOTiE.

Jhs Iraclat vivendi el non cdendi. Obscnrus locus.

I>AHEL.

Trtntgressoret ordinaria; IransqresMonis. ilecie sic

Erasniiis pro eo quod illi ordinmi. Pamf.l.

Rdiionabiie. Ei liic et siipra alicubi vctus excu-

sus, el Reiiiboldiis ralionnli. V\\n:h.

Allcris placere deberd qiti alleris vivnnl. IIxc qiio-

qiic genuina ost leclio, |iio eo qiiod ikiii m;ilc

Erasmus, allaribus placere dcbenl, qui de allaribusI''I"IH(. Pamf.l.

.'/inisiciiiim nosirum. Prorsus sic ligendum cum

Morellio pro veslrum, quia conscnlit Aposioliis.Pamf.l.

Casiis exaliat. Male Erasmus easas, ncquo vcro

etiaiii pliicel , quod rcposuil ipse : rapinas cxiiiil ,

pro 00 qiiod illi ^«rajjopizw; , ri;)fls eripil. Pamkl.

Mutliplices morWs invehil. Velns oxtiis. simjilicis

menies. Romboldiis el alii pleiii|iie simptices nwrlcs,

pro qiio Graviiis ct Maiiiit. morcs ; MoreHius aiilciii

mullipliccs morles, quod plntet mnxime. PaMel.El pessiniai conccrsnlionis. Iiileijoccrat Roin-

boldus deuno siruqcs, sed iion est opus. Pamfl. .

8(iS DE SINGULAIUTATE CLERICORIJM. 8G(>

mx couveisalioiiis ncmo iiroslcrnii, iicnio calcal, A nubcnt, iieque nubenlur, nequc cnini niorienlur.

nomo l\iiicslal, nisi singiiians caslilas sola : qiuc mu-

niiiicii iuvicium csl sanciimonia;, ct cxiuignalio lor-

tis iiifaiiiiic ; fortitudinis (irmitas, ct lasciviic pclii-

laniis infirniilas; probilalis pra;sicliuni, cl improbiiatis

excidiiiin; aniniajvicloria, ctcorporis pr:T!da; uberlas

gloriarum, et slcrilitas crimimim; pronuba sanc-

tilaiis, ct repudiuniturpitudinis; sinccritaiisindicium,

et abolilio scandalorum; exercitium coiitincntiic , ct

cvacuaiio loia luxurix'; pax secura virtulum, ct de-

Lclialioqnietabclloruni; purilalisculmen, et libidiiiis

carcer ; lioircstalis portus, et ignominia; naufragalis

locus : virginitatis malcr, ct hostis immimdilix ; lorica

I ndoris, et spolium probrosilalis; corruptionis exi-

lium, niurus rigoris ct destriictio viilgaritatis; se-

Nam sunt similes Angclis Dei : qiiia rcsurrcctionis

niii sunt. Hoc exigit sancia singularilas clericoruin,

ut antcquam transligurelur, jam transllgurala cer-

natnr in Angelicic clariiatis aspecium, qu* omnia

sibi ampiilans concupiscenlia; ccrtamina deprxdatur :

ciijus laudes Salomon exequitnr, diceiis : Melius est

csse sine filiis cum claritate. Immortalitas est enini

in memoria illius; quia et apud Deum nola cst, et

apud bomiiies. Cum pisesens cst, imitaniur illain ,

et desiderant eam, cum se abduxerit; et in perpe-

tuum coronala triumpliat, incoinquinalorum certa-

niiiium prxlium vinceiis.

Non cst sine filiis cum claritale, nisi singularitas

sola, quam non solum conscieiilia sua nuilis sordibus

verilatisgladius, triumphatorctoccisordissotuiionis ; B maculat, sed etiam nullae opiiiiones suspcci;)e plu-

.•iniialura virium, ct cxarmatura fluxorum ; inlcgri-

latis digiiilas; et fornicationis addictio; claritiitis fas-

ligiiim, et dedecoris praicipiiium ; voluntas honorum

operum, el afllictio viliorum; relVigcriom pudicitia;,

poeiia pctulanti»; acquisitio triumplioriim, el faci-

norum delrimentum ; requies salulis, et pcrdilionis

cxiliiim; vila spirilus, etcarnis intcriliis; siatus qiia-

litalis angelic:v, funus liumanx substanli.-c. IIujus re

linaculis omnis obscoenitas fiaiiiatur, ct compcdibiis

cjiis calccs furemis libidinisstaluuntiir. In liaiic velut

iii scopulos frangiinlur iinpetus qualcsciimiiuc saii-

giiinis inundaulis; ci in illascdatur spimians liumoris

iiis:uiia corporalis. Quxduinsibi siiblrabit adminicula

co!iciipiscciili;c, morlua membia sua cogiioscilur ba-

ralitatis iiifamant. Nam si castiias, qiiod cst diflicile,

masculum cl feminam pariter in virginitate conser-

vot, non iiabct claritatem; quam communiias ipsa

non polest iiisi quibusdam probrositatum lcnebris ob-

scnraie. Singularilas vcro ila clara cst omnibus ct

cxerta, ut cunctis splendorc sui c.indoris pura mani-

fcstetur et iucida. Unde sic nos Apostolus edocct,

dicens : Sicul fllii lucis ambulatc : Iriiclus eiiiin lii-

minii est in omni Ijonilaie, et jusliiia, et vcritaic,

probanlcs quod beneplaciluin sit Dco. Et ilcriim:

Oinnia, inquil, facite sinc murmiiraiione et lia;siia-

lionc, et sitis irreprebensibilcs ct simpliccs sicut filii

Dci immaculati in niedio nalionis pravae ct perversa;,

inter iiuos lucetis sicut luminarla in niundo. Sic

jiilarc : de quibus aposiolus Pauliis pr.cmonet, di- C ubiijiie singulariias splendet , ut oiiiifes pro illa

cciis : Morliflcato ergo niembra , qux sunt siiper

lenam ; loriiicalionem, immuiidiii;ini , libidincm,

coiicu]iisccnliain inalain, ct avariiiaiii, qu;c cst ido-

ionini scrviius, propler qu;i; venil ira Dci.

Ab his oinnibiis iion nisi splendido singulariialis

cultro casiratur humaiia iialura, utillibalos spadoiies

aii conviviiini san.cliiaiis dispcnsaiite circiimcisionc

iiilroducat. Cui saiiclitas ita promisit annuli sui

iiuptialc signaciilum, iit sine ipsa virginitas resigne-

liir, qiia; se sola conlciita ciipidiiiem domal, mcn-

leiiiiiue rcclifical, coucnpisceiitiam siibigit, desideria

ardoris exliiiguii, arliis dcbiliiat, corpus ancillat : et

ita carnalia crucifigil, ut tam iii;\sculus (luam feuiina

vide.ifur in convcrsaiioiie mciiliri, dum illos ulrius-

splcndere non dubiient : et iia sanctitatem in semet-

ipsa clarificat, ut laudem sibi ab ipsis quo(|ue ini-

micis cxlon|ucat. Qiiod niaxime de pra;posito quo-

cumque Paulus aposiolus niandat, diceiis : Opoilet

aulcm eum et tcstimoiiium liabcrc bonum ab his quiforis sunt, ut noii iii o|)probrium iiicidat et laqueumdiaboli. Ilaiic igitur ainate, Iianc lencte , qu:c sola

potest fcminas debellare : cuni adliiic coiicupisceii-

tia nulla pectus impulsat, et dum adhuc simplicitas

incorrupla permanet vel qiiieta, ad secrela; singula-

rilatis tutelam cito concurrile, nc postinoduiii noii

valeatis cffugcre.

Prjcoccupandus estaditiis ciinctis insidii.';, neho-stilitas prior ohrepens occurrat iniprovidis. Salularc

qiic sexiis operaliosc abscidit : aiit ncnlrum faeiens J) rcmedium cst praevcnire potius quam pra;veiiiri : ct

dc du;djus, leriiani forinam conferrc gloiiatur am-

bobiis, ul anie resurrcciioncm rcsurrcctionis imagi-

ncm, ad insiar Angelorum mcdilari noscatiir. Quod

]iromillciis Dominiis futurum : Qui digni , inquil, ha-

bcnliir sicculi illius et resurreciionis a moriuis, non

anliciiiarepotinsquam anlicipari, viribus forlibuscoii-

gruit. Ubicumquc fucrit providenlia, fruslranlur uiii-

versa coiitraria ; uhi auiein providciitia. ncgligitiir,

Oinnia conlraria dominantur. Anlc famein ccrlannis,

ante inopiam laborando fatigamus. Sic pcromiiia ca-

EDIT. OXON. NOT^.

Ei slerUiUis ciiniinum. H:ec leclio vct. excus.

gcniiina csl, quia pivcccilit uberlas , pro qiia cumllcinbnldiis legcrct cupidiuis, rcposuit, Erasniiis cii-

^ptiriKis.V.KMU..

ImmorudiUis ciiim esl mcmoria iUius. Coiilra liic

reclfi iion posuit Erasir.us imm-jrtalilas est eiiim me-

vioria i7/iKs; (luia illud reperitur ad verbnm Gra;ce.

Kcctc lamcii ipse qttia pro f/i((c; Giu'cc eiiim

esl ort. Pamel.

Siispecia; pluralitntis. Rursiim liic lcgebnlur exniciiilo cod. Rcmboldi pariliiatis Pamei..

iSon habet cLiritaiem. Ego ncgalionem super-fluam censeo. Pamel.

Vt omnes pro illa splendere non dubitent. Me-lapbrasis eflicit ut Erasinus reponeret spondere.

Pamel,

807 I^IBEU mlamiiaiiliiis cimciistollimus lociiii), (liimgeriiniispio- jV lairoiium. Pliis duces et piMncipcs^qiiam niililes !ib

viil 1111^111 leiiiponim fuluroiuin. QuaiiUi m;igis iuuc

|ir;i'vciiien(l:i e^l omiii pravisinnc calamiias lemiiw-

riiin; ciijiis cn|iiJo si a.imillilnr iii(ipiM'e, iiumi|iiain

pnirsiis accipil (ineiii? (lujiis ciim|)ai'aiioiicin Salo-

nioii explicat, ilicens : Iiircrnus, el anior niiilicris, ct

lerra qux non saiiaiur aqii», et igiiis iion dicil : sulG-

cit. Uiiusquisquc ila(|uc qiii sccuius csi(|iiia

nccdiim

UMilaliir, tiincat; quia niliil de co dicilur, prospiciat

110 dicaiur : Homiiies siiinus, rragiliialcm noslram

carne portanuis. Sic jani undique nos circiimspccta vi-

vacitate circumdare deliemns et ciiigrrc, ni non sit

pars aliipia qtioe vacillol. Aciipimus (piidcMi fortitu li-

iicin spirilalcm, perqiiam siilisiaiili^t; ii<isir:c fragiliias

roboretnr. Scd ita nobis spiritalis forliimlo collata est;

boslibus appetuntur in pugiia : cl violeiitibus propul-

saiiiur veiiiis ct lurbinibus ciilmina, quxcumi|iie suiit

altiora. Ideo iiiagis Miagisijue qiio plus crtcris uuus-

qiiis(|ue potesl, sciat csscsibi nieliicndiim ne in aliquo

minoretiir, proptcr quod Saiomoii sic adnionet , di-

cens : Qui i;loriaiur, iiiquit in diviiiis, paiipcrlitcni

vcreatiir. Rogo vos quanluni valeo , ct ultia qiiani

valeo, bxc sint siiidia omnium clericoruni, ut siiigu-

larilaiisiiiaccusabilissecessione rdngaiilur: nc aut ipsi

per leminas, aut fcmiiix per illos ad ignominiosa Itt-

(libria provoceiilur. Si qiiis babet matreiii, vcl riliam,

vel sororem, vel coiijiigem,vel cogiialam, sic baln^at,

iil niilla anciila iiilcrsil, iicquc aliipia ingicdiainr ex-

Iraiiea; ne ad lioc vidcatiir leiicrc proximas siias, ut

iil providos non ul pnccipites tuealnr : ul illos muiiiat g ipsariim catisa libeie sibi adbibeal alienas : quod si

qni reiiuniiant imporlnniiatibus dcliclorum ,non eos

(pii sc magis imporiunis deliciis iminorgtmt. Ciistos

iiobis datus e.-t spirilu&, sed ut contraria dcclinanti-

bus assistendo subvenial, noii iil contMria eligentibus

faveat; nec ut voluntarios el pronos in adversa con-

lortet, sed iit ab adversis nitcnies separari conlirniei.

Nam quicumquo perniciosis coiialibus audei excrcere

viriiilem, jiivamen iion liabel Spiritus §ancti, qiii ne-

iniiicin vnlt ulironeum viruni rorlcin ad rraudiilciilas

victorias coarctari : ncc prolcgit illnm, (|uiniinino sed

(lccrii, qucm periculis irrueiilein per illicilosevcniiis

cxipiircre triuiiipbos agiioverit; sicul ipsejam tuiic

pcr Salomonem locutiis est ,dicens : Amans pericu-

liiin, in ipso pcribil.

Ordiiie suo igiiur, non noslro aibilrio virlus sancli q Ju^j fuerit.

11(111 possini ipsa; qux» sunt proxiiii:c siiie famularum

iniiiisterio, vel siiie amicarum cssc Sidatio; expcdit

ul inigrcnt ad aliiid domiciliuin, quain prupier illas

pcrsuuai coiiir.iri:e tcncanlur. Iliimanuni cst cnini, ut

nec ciericiis iltas nccessariis fciiiiiiis frauJct, ncc ipsas

clericum per iniportunasfcniinas sordidciil. .Assignari

possiint sanctis niulieribus, ciim quibus vivani, duni-

modo cuni clerico reiiiina iiulla coinniancat. Noii de-

specla, iion vctula, sine affiiiilaic, peculiaritcr susci-

(lieiida ad doiniislicuiii ubsei|iiiuii) : quia iiiagis illiciio

dclinqnilur, ubi siiic suspicioiie seeuruiii polest esse

dclicium ; maxinic quia cupidini nulla dcformitas,

nulla dcspeclio raslidii, vel vilis cxisiit, sed diabolus

pingcns spcciosum cmcil quidquid rcedum vel liorri-

Sjiiriius niinistratur , et scciindum institnlum cjus

prilia prosperantur. Niimqiiam nisi pra'cipitaius

cxcrciius cecidit, qiii avidiis foriiter laccre riucis vel

impcraloris sui dispo^ilionos irrupil ;nuilto inagis

perperam crogal foriitudinem , qiii siiie ariiiis doctri-

n-j) magislri Spiritus prxsunipscrit Iriumpbarc : cum

dicat : Vx qui per prvsumptionom su.iin aliiitiid fa-

ciiini, non pcr Deiim.

Si qua igitur in vobis esl fulucia virinm spirilaliiim,

(]uid spiriiales dcccat recordeniini : ct si crtdiiis vos

spiiilaliier inilitare, agiiosciic (piod docenius nonesse

carnale , sicut Paiilus aposUilus Ioi|uiiiir, diceiis : Si

quis puiatse propbeiam csse, aiit ..piritalem, cogiios-

cat qu;c scribo vobis. Noii est quod vobis in liac per-

Si quis auleni niodo prorcciione cogentc aptid rra-

Ires , vcl apud exirancos buspii^iliir, nbi mulicres iit-

lersunt; oniiiiiio sc aicict, ncpassibiliUite aliqiia vliic-

tur. Semotus ac secreius bco vacei ct sibi, ne iiitus

c;ipininr ;i diabolo; ct qui foris capi iion poliiit , apud

suos cadal. Qiii boslcs ciTugit, ad leinpiis pro saliila-

ribiis catisis proceilat ad facicin, ct iicriiiu citodisce-

deie du coiispcclu lesiinet. Ubiipic giistaiida cst cuin

niulioribus, iion coniniuanda prxscnlia, sed qiiasi

transeniiier fcininis exblbcnda cst acccssio (|uodam-

modo liigitiva. Proleiviiatis enim jaiii ccejila suntTe-

prxseiilari seniper iii niediiim ; ct perditionis medi-

talio e^t freiiucnlativum intor innlicres celebiare

prucessum. De qua re nubis Salumoii modoramcn int-

suasiunc decepiuria blaiidiainini ,ut (piia spirilalcs ]) pnsuii, di(.'cns : Iii mcdio iiiulienim nuli assidiitis essc.

eslis, vclitis inler flagitiosorum annamenia vcrs;iri,

iiecvos inhabiles esse pro clericaius dignitate : qiiia

inajorcs majoribus consuevcrunl conniciiones occur-

rere. Acrius divilibus quain paupcribus invidotur, et

nun inopes, sed locupletes inquictal inrestatio sxva

(/1 providot, non ut praicipites luealur. Adjeciiiiiis

cuin Morelio ex vel. exc. ei Rcniboldo ii(, oinissa ta-

inen voce nos : cuin iisdcui. Pauel.Foriiier (acere ducit , elc. Cuni jisdein adjecimus

[orliler. Pamll.Mullo iiiugis pcrpcinm. Haciei\us corriiplissime ox

vitio codicis Reiiiboldi lei;oi;»lur per perilurum.Pamel.

Quid_ ipirilole»deceai

,lecordemini. Uemboldus

Sic igiiur aiiibulaie , sic agiie , nt seniper in cloricis

Ecclesi^c senalus candidus coiistel. Scveritas in vobis

circa reminas vigeal, aucloritas pulleat, vigor lcnea-

ttir, graviias venereiur.

Ut semcl omnia colliganius ad clausulam , brevia-

EDIT. OXON. NOTyE.

dcnuo corrupte recordelur, pro quo Erasmiis recoi-

demur. At illud gciiuiniiin csi. Pamel.Inler flngiliusorum armumeiv.a. Repusuerat Eras-

mus armeuia. Pamel.hoiervituiis. Male Ikcc cobajieiit ; nec prnnipuim

est conjicere quid sibi vclit scriplor l:ic : qui ctiani

S. Sori|iliii;is (juas passini aildiu^il, pro libilu dclor-

(pioi. Vidoliir pcT cwpla inlcHigcre i»i/irt.

^^'^ DE DLODECIM ABlJSIONmLS S;ECULl. 870liimi relcgiinus vobis, qiiod ad compendiosiuii plcni- A i|U:iciini<nie l)on;c (Amx, si rpia virlus , s^ qua lai.slu,liiiein redigens r:iulus apoaoliis insinuat : De c«- di=cipliii.e , lia-c cogilaic .iii;c aecoiii.-lis , ei didicislis,lon), fralrcs, (jnucuinque suni vera, (iu;ecun)que pu- ei auJislis, ct vidisiis iii nie. Hx-cagiie ;

et Deus patisdica

, (iu;cciinii]ue sancla, qusccuiiKiue ainabilia

, et dilectionis erit volii^cuni. Ainen.

DE DIODEQM ABISIOMBIS SICILI

TRACTATUS,

IPERPERAM CYPRIANO ET AUGUSTINO ADSCRIPTUS.

CAPUT PRIMU.M.

Priinus ab;isii)nis gradus est , si sine bonis opcri-

Lus sapieiis ct prcdicator fucril, ((ui qiiod scrnione

docct, actibusexpioro iiegligii. Audiioreseiiiiii doc-

liiii.T!, dicta faccre conioranunt , cuni pra'dicaloris

opera a praidicationis verbis discrepare conspiciuiit.

Nuinquain eniin fil eflicax coBslitiieiilis auctoiitas,

iiisi eaiii effeciu operis cordi ariijterii audieiiiis, prac-

sertim ciim ei ipse doctor, si in vitiornm aniorcm

delapsus fuerii, alterius doclorib iiiedicanienliini suis

vnlncribus adbibere parvipendit. Uiide et ipse Do-

ininusin Evangclio de doclrina pariteret bono opereinsiruere volcns discipulos, qiialem iii iiis caulclam

liabeienl adinoncbat, dicciis : Quod si sal evaiiuerit,

in qito sulielur (Muiili. v, 15) ? iloc est, si doclor er- plaverit, a quo ilorum docloie eineiidabitnr? Et si lii-

vieii, quod in le est, tciubrm suiil," i\nw tencbrm quantai

eruiit (Muiili. vi , 23) ? Si iianique oculus a vidcnJi

oflicio desierit, quis a inanu

, vel a pede , vcl a reli-

quo corpore iHud ministeriiim exiget? Quapropierdoctores cogileiil ,

ne ampliori vindicla; subjaceaul,si pluriinis perdiiioiiis occasioneiii abuiulaiitius prui-

sient. Nain el ipse Saloraoii diiin iniiliie sapicniix

iransgressionoin inciirril, loiius Israelilicai plebis

rcgiii dispersioiiein solius siii merilo pr;csliilt. Qiii-

bus crgo cominiitunlur inulla, inajora perdunt; si iion

rectc dispensaveriiit recioris .siii niuiiora, qiia; perce-

peruni. Cui eniin |dus coniniiltitur ;ib eo plus exigi-tur. El sen'us qui domiiii sui voluiitnlem

inlelligeiis

B senex esso invcniatiir. Ciii cum meiiibra exleriorislnmiiiiis velerascnni; vjrcs aiiiini

, id esi, iiiierioris

boiiiinis nicnibra, iiicienionia roborls non capiuni.Plus ciiiin omnibus rolisioni oporain dare sonilms

competit , quos pricscntis saculi Ilorida a.Us trans-

acia deseruii. Sicut naniqi e lii lignis ipsa reprobaarbor comparol, qiuc posi flores friictns opiimosculioi-i sno iion exbibot : sic el in liominibus ipseic-probiis csl , qiiera ttos juveiilulis deseruii, et tainen iii

sui corporis seiiecluie, bonorunv operiim niatnros

frucius proferre parvipendit. Qnid cniin siolidius

ficri poiosi ;si mens ad poifcclionem lcsliiiaie iioii

coiiteiidat, quando loliiis corpoiis liabitus senec-lule confectiis ad iuleriium propeiat? Duin oculi ca-

liganl, aures giaviler aiidiunt, cauilli fluuiit, facies

iii |;.illorem iniiiatiir, deutos lapsi nuniero iniiiuun.

liir, ciitis arescii, flaliis iiun suaviier olei, pccliis suf-

focatur, tussis cacliiiniai , genua irepid:ini , talos et

pedes lunior iiiflat; eliam hoiiio intciior qiii non sc-

ncscit, liis oninibus aiigiavaiur. Et hxc omiiia riiilu-

••""j jamqiie doimim corporis cito pi.ciiunliaiU.

Quid ergo suporest, iiisi ut dum liujns vitac dclectus

appropinquat, niliil aliud cogiiarc quam quoiiiodo fu-liira habilaiio prosiicre coiiiprobeiidatiir , quisqueseiiex appelat? Juvenibus eiiiin incerlus bnjiis vii;c

lerminus insiat , scnibus vero cunclis maturior cxh.ic liicecxitus hreviier concordal. Cavciidx suiit

eigo horaiiii du;c pariicubc, qiia> iu illius c:irne nonvctcrascunt

, ct totuni iioiiiiueiii secuni ad pcccaluiu

»011 facit, acrioribus et yravioribus (luijellis viiidicia:Pc"'''""!' i cor vi.lelicct cl lingiia : (juia cornovas

. XII. 47).I> seinper cogiialioncs macbiiiari iion dosinit

; lingna

imiiigre loqiiiiur, quodciiinque macbinari cor sensc-rit. C:iveat ergo senilis xtas , ne isia; juveuesccntes

tparticubctoiam sui bariiioniam decipianl, el pcr res

cundus abustonjs gradus est, si sine religione ineptas reliqui corporis gravilaieiii illudaiii. Unicui-

STEPH. B.^LUZU mJM.

viipiilabit (Luc. xii, 47).

CAPUT II.

Ckv. l. —-Conslitueiuis. Prmdicantis apiid Angusti-niini, toin. (i. 1'aulo ante apiid cimidem coinplere.

Ilccloris Larqitorh, cod. Corbeiensis./'/( (jruvioribits Sic duo coilices inss. Reg. cl Col-

berl. Aliter iii cdil. ucrioribus puijeUis tiiimoiibusqueviiidictis vupuUibit. Paiilo ;uitc ajiud Aiig. solo suonieriio.

('.Ai>. II. — Compelit. CoiiViHiil apud Aiij.

UcscruU. Dcscrii iu duobus mss. ei Morcli. lii se-

quciiti periodo siniiliier legimus ut apud Aug. dese-rui/, qnamvis logainr deserii in codicihns inss. elcditis oporiiin Cypiiani.

Quiim. Ilaiic voceiii nddidi ex edit. Aiig ubi sic lo-

giliir : Quum qiiomodu fitlura: adiliis propcre comnre-licndiilitr. Iii cod. Corb. fulwx udilus prosperiiuiis

•

caiiidoni odiliouoiu soquiiuur in allis niiiiimilis locis'do ;juibus iieccsse noii cst adnioiicrc.

'

Secum. Deost ca vox iu duohus niss.