Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Journalof Integrated Sciences
Journal of Integrated SciencesCollege of Interdisciplinary Studies
Thammasat University
Volume 17,Issue 1 (Jan. 2020 - Jun. 2020
วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
วารสารสหวทยาการ
ป�ท ฉบบท17 1
เจาของ วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร
บรรณาธการ
รองศาสตราจารย ดร.สายฝน สเอยนทรเมธ
กองบรรณาธการ
ศาสตราจารยสายนต ไพรชาญจตร นกวชาการอสระ
รองศาสตราจารย ดร.สายทพย สคตพนธ ศาลปกครอง
รองศาสตราจารย ดร.สามารถ ทองเฝอ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร
รองศาสตราจารย ดร.มงคลชย วรยะพนจ คณะพาณชยศาสตรและการบญช จฬาลงกรณมหาวทยาลย
ผชวยศาสตราจารย ดร.มาโนชญ อารย คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ
ผชวยศาสตราจารย ดร.วราภรณ วนาพทกษ คณะนตศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช
อาจารย ดร.สมพนธ เตชะอธก นกวชาการอสระ
รองศาสตราจารย ดร.ศกดชย เลศพานชพนธ วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ผชวยศาสตราจารย ดร.รงนภา เทพภาพ วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ผชวยศาสตราจารย ดร.จฬณ ตนตกลานนท วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร
อาจารย ดร.ธนยพร สนทรธรรม วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร
วารสารสหวทยาการ Journal of Integrated Sciencesปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 - มถนายน 2563)Volume 17,Issue 1 (Jan. 2020 - Jun. 2020)ISBN: 1685-2494
กองบรรณาธการวารสารสหวทยาการวทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร
เลขท 2 ถนนพระจนทร แขวงพระบรมมหาราชวง
เขตพระนคร จงหวดกรงเทพฯ 10200
E-mail : [email protected]
โทรศพท 02-6132841 (ทาพระจนทร)
โทรศพท 054-237-999 ตอ 5338 (ศนยล�าปาง)
บทความทศนะ ขอคดเหน ภาพทปรากฏ ในวารสารเลมนเปนความคดเหนสวนตวของผเขยน
บรรณาธการและกองบรรณาธการไมจ�าเปนตองเหนพองดวยและไมถอเปนความรบผดชอบ
ลขสทธเปนของผเขยนและวทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตรการตพมพตองไดรบอนญาตจากผเขยน
และวทยาลยสหวทยาการโดยตรงและเปนลายลกษณอกษร
เลขานการวารสาร
นางสาววลตพร จโนทา วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร
นางสาวหฤทยรตน ศรจนทรข�า วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร
ออกแบบปก นางสาวหฤทยรตน ศรจนทรข�า วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร
พมพท : นตธรรมการพมพ
76/251-3 หม 15 ต.บางมวง อ.บางใหญ จ.นนทบร 11140
โทร. 0 2403 4567, 0 2449 2525, 08 1309 5215
E-mail : [email protected], [email protected]
ขอมลทางบรรณานกรม
สหวทยาการ : สายฝน สเอยนทรเมธ,(บรรณาธการ)
วทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร,2563
จ�านวน 400 เลม
Editorialบทบรรณำธกำร
วารสารฉบบนบทความมความหลากหลายทงในแงประเดนศกษาและวธการ
ศกษา มประโยชนในสาขาวชาสถาปตยกรรม การเมองการปกครองไทย คตชนวทยา
และการบรหารจดการองคกร
งานศกษาเรอง ลกษณะกายภาพอาคารหอศลปในพนทกรงเทพมหานคร ของ
ชตกาญจน อนทรอนนต, ทรงเกยรต เทยธทรพย และ สมโชค สนนกล แมจะเปนการ
ส�ารวจลกษณะทางกายภาพของหอศลปกตามแตงานเปนประโยชนในแงของการเกบ
รวบรวมขอมลพนฐานของอาคารหอศลป
บทความเรอง การกระจายอ�านาจ ศาลาคนเศราปญหาในครวเรอน และคณภาพชวต
การทบทวนขอถกเถยงและการแสวงหาบทสนทนาใหม ของ วสนต เหลองประภสร
สะทอนใหเหนปญหาของระบบบรหารราชการแผนดนของไทยทงสามระดบทมความ
ซอนทบกนในมตบทบาทหนาทซงมเสยงบนของหลายภาคสวนมาโดยตลอด 2 ทศวรรษ
ขอเสนอของวสนตดเหมอนจะใหอ�านาจในการปฏบตกบองคกรปกครองสวนทองถนให
หนกอนจะเปนหนทางใหองคกรปกครองสวนทองถนโตไดและใหบรการสาธารณะแก
ประชาชนไดอยางทวถง ไปสเปาหมายคณภาพชวตทดของประชาชน
บทความเรอง อาหารทวภพ ชมชนและคนตาย:วถอาหารในพธเสกสสาน
คาทอลกหนองแสง ของ ทตยาภรณ ภมดอนมง เปนการถายทอดอารมณ ความรสก
ความรก ความคด ของคนเปนไปสคนตายผานพธกรรมทเกยวของกบอาหาร และ
ยงสะทอนความหมายของอาหารในพธกรรมทกสง การเลาเรองราวผานการกระท�า
ทางพธกรรมของคนในสงคมวฒนธรรมหนงๆ ยงเปนประโยชนในแงของการศกษา
แนวคตชนวทยาของสงคมยอยทด�ารงอยทามกลางความหลากหลายทางวฒนธรรม
บทความจากงานวจยเรอง การวเคราะหการใชและประโยชนระบบขอมล
ขนาดใหญของส�านกงานต�ารวจแหงชาต ของ พนต�ารวจเอกสมญต ค�าปาละ ไดเผย
ใหเหนวาส�านกงานต�ารวจแหงชาตมการพฒนาระบบฐานขอมลเพอประโยชนในการ
ปฏบตไวอยางหลากหลาย แตอยางไรกตามฐานขอมลยงไมเชอมตอกน และไดเสนอ
แนะใหส�านกงานต�ารวจแหงชาตพฒนาระบบฐานขอมลทเรยกวาฐานขอมลขนาดใหญ
(Big Data) ใหมากขนและใชประโยชนใหเปนประโยชนในภารกจของต�ารวจ จะชวยลด
คาใชจายดานก�าลงคนไดมาก
บรรณาธการวารสารเหนวา การศกษาและการน�าเสนอประเดนทหลากหลาย
ในวารสารเปนวตถประสงคของวารสารสหวทยาการ ทงนความรในวารสารจะเปน
ประโยชนกบนกศกษาของวทยาลยสหวทยาการทมการเรยนการสอนในสาขาวชา
ตาง ๆ
รองศาสตราจารย ดร.สายฝน สเอยนทรเมธบรรณาธการ
Contentสำรบญ
ลกษณะกายภาพอาคารหอศลปในพนทกรงเทพมหานครPhysical Characteristics of Art Galleries in Bangkok
ชตกาญจน อนทรอนนต, ทรงเกยรต เทยธทรพย, สมโชค สนนกลChutikarn Inanan, Songkait Teartisup, Somchock Sinnugool
อาหารทวภพ ชมชนและคนตาย: วถอาหารในพธเสกสสานคาทอลกหนองแสงDual Worlds Foods Community and The Dead:Foodways of All Souls’ Day at Nong Saeng Catholic Community
ทตยาภรณ ภมดอนมงTutiyaphorn Poomdonming
การกระจายอานาจ ศาลาคนเศร�า ป�ญหาในครวเรอน และคณภาพชวต:การทบทวนข�อถกเถยงและการแสวงหาบทสนทนาใหมDecentralization in Thailand:A Bumpy Ride and In Search of The New Dialogue
วสนต เหลองประภสร Wasan Luangprapat
การวเคราะห�การใช�และประโยชน�ระบบข�อมลขนาดใหญของสานกงานตารวจแหงชาตAnalysis of Using and Benefits of Big Data of Royal Thai Police Pol.Col.
สมญต ค�าปาละ Somyat Kumpala
8
62
40 92
หน�า
หน�า
หน�า หน�า
0103
02 04
Journalบทคดย�อ
บทความนเปนสวนหนงของวทยานพนธ เรองลกษณะกายภาพอาคาร
หอศลปในพนทกรงเทพฯ เพอท�าการศกษา และเปรยบเทยบลกษณะกายภาพ
ของอาคารหอศลปภายในกรงเทพฯ และน�ามาวเคราะหหาปจจยทสงผลตอ
ขนาดพนทใชสอยของอาคารหอศลป ซงบทความนเปนวจยเชงส�ารวจม
วตถประสงคเพอศกษาลกษณะกายภาพของอาคารหอศลปในเขตกรงเทพฯ ซง
มอย 6 ปจจยไดแก โครงสราง วสด โทนส องคประกอบตกแตง รปลกษณอาคาร
ลกษณะการใชงานอาคาร โดยท�าการศกษาดวยวธการลงพนทส�ารวจ สวนกรณ
ศกษาไดท�าการศกษาอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ โดยแบงประเภทอาคาร
เปน 3 รปแบบ (ตามกฏหมายกฎกระทรวงฉบบท 33 และ 55 (พ.ศ. 2543))
ไดแก รปแบบท 1 คอ อาคารขนาดใหญพเศษ (ขนาดมากกวา 10,000 ตาราง
เมตร) จ�านวน 2 อาคาร ไดแก อาคารหอศลปวฒนธรรมและอาคารหอศลปไทย
รวมสมย MOCA รปแบบท 2 คอ อาคารขนาดใหญ (ขนาดมากกวา 2,000
ตารางเมตร) จ�านวน 2 อาคาร ไดแก อาคารหอศลปศภโชค ด อารท เซนเตอร
และ อาคารศนยประตมากรรม และ รปแบบท 3 คอ อาคาร จ�านวน 2 อาคาร
(ขนาดนอยกวา 2,000 ตารางเมตร) ไดแก อาคารหอศลป Bangkok city
gallery และอาคารหอศลป Yenakart villa
จากการศกษาพบวา อาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯทงหมด 6 อาคาร
มปจจยทางลกษณะกายภาพครบตาม 6 ปจจย ไดแก โครงสราง วสด โทนส
ลกษณะกำยภำพอำคำรหอศลปในพนทกรงเทพมหำนครPhysical Characteristics of Art Galleries in Bangkok
ชตกาญจน อนทรอนนต1, ทรงเกยรต เทยธทรพย2, สมโชค สนนกล3
Chutikarn Inanan, Songkait Teartisup, Somchock Sinnugool
1 นสตระดบปรญญาโท หลกสตรเทคโนโลยสถาปตยกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหาร ลาดกระบง e-mail: [email protected]
2 อาจารยประจ�า คณะสถาปตยกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง 3 นสตระดบปรญญาโท หลกสตรเทคโนโลยสถาปตยกรรม คณะสถาปตยกรรมศาสตร สถาบนเทคโนโลย
พระจอมเกลาเจาคณทหาร ลาดกระบง e-mail: [email protected]
Journalof Integrated Sciences
01ป�ท 17 ฉบบท 1
(มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 9
Abstract
This article was submitted as a partial fulfillment for the
requirements of thesis entitled “Physical Characteristics of Art
Galleries in Bangkok”. The purposes of this article were to study
and compare physical characteristics of art galleries in Bangkok and
to analyze the factors affecting art galleries sizes. From fieldwork
observation of a case study of physical characteristics of art
galleries in Bangkok, types of buildings were categorized into 3 types
(according to Ministerial Regulation No. 33 and 55 (B.E. 2543) as
follows: – 1. 2 special size buildings (larger than 10,000 square
meters) which were Art and Culture Center and Museum of
Contemporary Art (MOCA). 2. 2 large buildings (larger than 2,000
square meters) which were S.A.C. Subhashok The Arts Centre and
Museum Thailand 3. 2 buildings (smaller than 2,000 square meters)
which were Bangkok city gallery and Yenakert villa. The physical
characteristics of buildings were investigated by the survey,
analysis and comparison factors affecting buildings’ sizes.
The results indicated that those 6 art gallery buildings in
Bangkok had complete 6 physical factors which were structure,
องคประกอบตกแตง รปลกษณอาคาร ลกษณะการใชงานอาคาร ครบในทก
อาคาร แตปจจยทางลกษณะกายภาพทง 3 ปจจย ไดแก โทนส รปลกษณ และ
องคประกอบตกแตงอาคาร ไมสงผลตอขนาดพนทใชสอยอาคารโดยตรงและ
มปจจยลกษณะการใชงาน ทสงผลตอขนาดอาคารมากทสด ซงในสวนของ
รายละเอยดแตละปจจยจะมความเหมอนและแตกตางกนตามแตละโครงการ
และขนาด
ค�ำส�ำคญหอศลป, ลกษณะกายภาพ, ขนาดพนทใชสอย
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 1110
materials, color tone, decorative elements, building image and
building usage in every building But the 3 physical factors which
are color tone, appearance and decorative elements Does not
directly affect the usable area of the building. The results
indicated that the most important factor affecting the building’s
size was building usage, followed by decorative elements. Other
factors were found in every building but did not affect the art
gallery’s size.
Keywords: Art gallery, Physical characteristics,
Size buildings
บทน�ำกรงเทพฯ ถอเปนเมองหลวงของประเทศไทย ซงเปนแหลงรวบรวมศลปะ
และวฒนธรรมของไทยทมคณคาและเปนเอกลกษณ จงท�าใหเกดอาคารหอศลป
ในพนทกรงเทพฯ ซงท�าหนาทเปนอาคารไวส�าหรบ เกบรวบรวมและจดแสดง
งานผลงานศลปะทมคณคา อกทงยงพนทส�าหรบแลกเปลยนความคดเหน
ทศนคตและมมมองของผคนทสนใจในงานศลปะ จงถอวาอาคารหอศลปเปน
อาคารทส�าคญตอสงคมไทย ซงในปจจบนอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯไดรบ
ความนยมใชเปนสถานทจดแสดงงานศลปะ งานสงสรรค การประชม และงาน
สมมนาและเปนพนทสาธารณะทมผใชจ�านวนมาก ทงนการจดแสดงผลงาน
ศลปะของอาคารหอศลปจะไมสามารถแสดงออกมาไดอยางมประสทธภาพ
เพยงพอ หากปราศจากการสนบสนนของลกษณะทางกายภาพของอาคารทด
จากการส�ารวจเบองตนพบวาอาคารหอศลปภายในกรงเทพมหานครยง
คงมปญหาอาคารทรดโทรมทางดานสถาปตยกรรมและยงขาดประสทธภาพทาง
ลกษณะกายภาพของอาคารทด จงท�าใหอาคารหอศลปยงไมตอบสนองการใช
งานของผใชงานในบางสวน อกทงอาคารหอศลปแตละแหงมการออกแบบใน
สวนของสถาปตยกรรมทมลกษณะแตกตางกนออกไปสงผลใหในแตละอาคารม
ลกษณะกายภาพทแตกตางและหลากหลายตามเอกลกษณและรปแบบของ
สถาปตยกรรม ดงนนอาคารหอศลปในเขตพนทกรงเทพจงเปนสถานททสมควร
ไดรบความส�าคญในการพฒนาอาคารใหมประสทธภาพ โดยมปจจยคอลกษณะ
กายภาพทด ควบคไปกบขนาดพนทของอาคารทเหมาะสม จงเปนทมาของงาน
วจยทมงเนนศกษาและรวบรวมขอมลลกษณะทางกายภาพของอาคารหอศลป
ภายในกรงเทพมหานคร และน�ามาวเคราะหและเปรยบเทยบ เพอใหไดมาซง
ปจจยทสงผลตออาคารและขนาดพนท เพอน�าไปเปนแนวทางในการพฒนา
อาคารหอศลปในอนาคต
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 1312
จากการทบทวนวรรณกรรมทฤษฎลกษณะทางสถาปตยกรรมของอาคาร
(เสรซย โชตพานช และบณฑต จลาสย, 2547) ซงจะกลาวถงสงทสามารถสงเกต
ไดดวยสายตาทางดานสถาปตยกรรม 6 ปจจย ประกอบดวย โครงสรางอาคาร
วสดอาคาร โทนส ลกษณะการใชงาน รปลกษณอาคาร และองคประกอบตกแตง
ดวยปจจยทงหมดดงกลาวขางตนมาน ลวนสงผลตออาคารหอศลปทงสน
รวมถงสงผลตอขนาดพนทของอาคารในแตละสวน ทมการแบงพนทในการ
จดแสดงงานซงมอยหลากหลายรปแบบ ซงสงเหลานท�าใหอาคารหอศลปแตละ
ทมความแตกตางกน จงไดน�าทฤษฎมาเปนแนวทางในการศกษาลกษณะทาง
กายภาพของอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ ซงเปนการรวบรวมขอมลโดยการ
ลงภาคสนามเกบขอมลลกษณะกายภาพของอาคารหอศลป ท�าการศกษา
วเคราะห เปรยบเทยบปจจยทางลกษณะกายภาพของอาคารหอศลปในพนท
กรงเทพฯ และวเคราะหถงปจจยทสงผลใหตอหอศลปแตละขนาด รวมถง
เปนการเกบรวบรวมขอมลใหเกดเปนแนวทางในการพฒนาการออกแบบอาคาร
หอศลปในกรงเทพฯ และหอศลปในจงหวดอนๆ ไดในอนาคต
วตถประสงคของกำรศกษำ 1. เพอศกษาและรวบรวมขอมลลกษณะทางกายภาพอาคารหอศลป
ในกรงเทพฯ
2. เพอเปรยบเทยบขอมลลกษณะทางสถาปตยกรรม ในแตละอาคารหอ
ศลปในกรงเทพฯ
3. เพอวเคราะหและสรปปจจยลกษณะทางกายภาพทมผลตอหอศลป
แตละขนาดในกรงเทพฯ
ขอบเขตของกำรศกษำ ศกษาขอมลจากเอกสารเชงวชาการและท�าการส�ารวจขอมลเบองตน
เกยวกบทตงอาคารหอศลปกรงเทพมหานครฯ ศกษาลกษณะทางกายภาพทาง
สถาปตยกรรม (เสรซย โชตพานช, 2553) ซงไดแก โครงสรางอาคาร โทนส วสด
ลกษณะการใชงาน รปลกษณ และองคประกอบตกแตง โดยมกรณศกษาทงหมด
6 อาคาร ไดแก อาคารหอศลปวฒนธรรม อาคารหอศลปไทยรวมสมย MOCA
อาคารหอศลปศภโชค ด อารท เซนเตอร อาคารศนยประตมากรรม อาคาร
หอศลป Bangkok city gallery และอาคารหอศลป Yenakart villa
ภาพท 1 แสดงขอบเขตการศกษา
วธด�ำเนนกำรศกษำศกษาวรรณกรรมทเกยวของกบลกษณะกายภาพอาคาร ท�าการลงพนท
โครงการเกบขอมลดวยการสงเกตการณ บนทกภาพถาย จดบนทกขอมล วดระยะ
และการสมภาษณผเกยวของในโครงการ เพอน�าขอมลทไดมาศกษา และ
วเคราะหลกษณะกายภาพอาคารหอศลปซงมรายละเอยดและวธการวจยดงน
ศกษำลกษณะทำงกำยภำพ
โครงสรำงอำคำร
รปลกษณ
วสดอำคำร
องคประกอบตกแตง
โทนส
ลกษณะกำรใชงำน
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 1514
ภาพท 2 แสดงกรอบแนวคดของผวจย
หอศลป Yenakart villa
หอศลป Bangkok city gallery
ศนยประตมากรรม
หอศลปศภโชค ด อารท เซนเตอร
หอศลปไทยรวมสมย MOCA
หอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหานคร
กรณศกษำ
ทฤษฎลกษณะทางกายภาพ
เกณฑในขนาดอาคาร
รวบรวมขอมล
วเคราะหและสรปปจจยลกษณะทางกายภาพทมผลตอหอศลปแตละขนาด
สรปผลการวจย
ทฤษฎทเกยวของ
ศกษำและเกบขอมลภำคสนำม
ลกษณะทางกายภาพ ไดแก
1. โครงสราง 2. วสดอาคาร 3.โทนส4. องคประกอบตกแตง 5. รปลกษณ 6. ลกษณะการใชงาน
ประโยชนทคำดวำจะไดรบจำกกำรศกษำ1. สามารถทราบถงลกษณะกายภาพทางสถาปตยกรรมของอาคาร
หอศลป
2. สามารถจ�าแนก วเคราะหความแตกตางของลกษณะกายภาพระหวาง
อาคารหอศลปภายในกรงเทพมหานคร จ�านวน 6 แหง
3. สามารถทราบถงสรปปจจยลกษณะทางกายภาพทมผลตอหอศลป
แตละขนาดในกรงเทพฯ เพอเปนแนวทางในการออกแบบหอศลป
กำรเลอกตวอยำงทใชในกำรศกษำส�าหรบวธการเลอกตวอยางกรณศกษาครงนใชวธการเลอกจากอาคาร
หอศลปทกอสรางขนเพอการจดแสดงนทรรศการโดยเฉพาะ โดยไดเลอก 6
อาคารจาก 50 อาคาร โดยน�าเกณฑคดเลอกอาคารประกอบไปดวย 3 เกณฑ
1. ประเภทอาคาร จะคดเลอกอาคารตามการกอสราง คอ อาคารทสราง
ขนเพอการใชงานส�าหรบจดแสดงนทรรศการและรวบรวมผลงานทางดานศลปะ
โดยเฉพาะ
2. รปแบบอาคาร จะคดเลอกอาคารทตามการออกแบบ คอ อาคารท
ออกแบบเพอการจดแสดงผลงานศลปะและเปนอาคารสาธารณะ
3. ขนาดอาคาร จะคดเลอกอาคารตามกฏหมายของขนาดอาคาร (กฎ
กระทรวงฉบบท 33 และ 55 (พ.ศ. 2543) โดยม 3 รปแบบ คอ รปแบบท 1
อาคารขนาดใหญพเศษ (ขนาดมากกวา 10,000 ตารางเมตร) รปแบบท 2 อาคาร
ขนาดใหญ(ขนาดมากกวา 2,000 ตารางเมตร) และ รปแบบท 3 อาคารขนาด
ปกต (ขนาดนอยกวา 2,000 ตารางเมตร)
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 1716
ตาราง 1 แสดงการเลอกตวอยางทใชในการศกษา
ล�ำดบ อำคำรหอศลป
เกณฑคดเลอก
ประเภทอำคำร รปแบบอำคำร ขนำดอำคำรตำมกฏหมำย
อาคารไมผานการปรบปรง
อาคารรโนเวท
อาคารหอศลป
ตกแถว
ขนาด (ตรม.)
ใหญพ
เศษ
ใหญ
ทวไป
1 หอศลปวฒนธรรม
แหงกรงเทพมหานครü 25,000
2 หอศลปรวมสมยราชด�าเนน X ü ü3 หอศลปแหงชาต ถนนเจาฟา X ü4 หอศลปสมเดจพระนางเจาสรกต
พระบรมราชนนาถ
X ü
5 หอศลปกรงไทย X ü6 หอศลปบานเจาพระยา ü7 หอศลปศภโชค ด อารท เซนเตอร ü ü 4000 ü8 หอศลปมหาวทยาลยศลปากร X X
9 หอศลปจามจร X
10 หอศลปสมบตเพมพน X X
11 ศนยประตมากรรมกรงเทพ 4000
12 หอศลปรวมสมยอารเดล X X
13 หอศลปชวง มลพนจ X X
ล�ำดบ อำคำรหอศลป
เกณฑคดเลอก
ประเภทอำคำร รปแบบอำคำร ขนำดอำคำรตำมกฏหมำย
อาคารไมผานการปรบปรง
อาคารรโนเวท
อาคารหอศลป
ตกแถว
ขนาด (ตรม.)
ใหญพ
เศษ
ใหญ
ทวไป
14 หอศลปแอด บอง แอลเลอเรย X X
15 หอศลปMoca ü ü 20,000 ü16 หอศลปตาด ü X
17 Bangkok city city gallery ü ü 200 ü18 Yelo house X
19 1000 Tonson Gallery X
20 The jam factory gallery X
21 White Space Gallery X
22 Serinda Gallery X
23 Rock around asia art gallery X
24 Mano Gallery X
25 Thavibu art gallery ü X
26 Buddha art gallery X
27 Party art Gallery X
28 Tang contemporary art
Bangkokü X
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 1918
ล�ำดบ อำคำรหอศลป
เกณฑคดเลอก
ประเภทอำคำร รปแบบอำคำร ขนำดอำคำรตำมกฏหมำย
อาคารไมผานการปรบปรง
อาคารรโนเวท
อาคารหอศลป
ตกแถว
ขนาด (ตรม.)
ใหญพ
เศษ
ใหญ
ทวไป
32 Art gallery 36 ü X
33 Gallery ver X
34 Atta Gallery ü X
35 Nova Contemporary X
36 Thatian Gallery X
37 Le link Gallery X
38 Yenakart villa ü ü 160 ü39 La Lanta fine art X
40 Cho why X
41 Soy sauce factory art space X
42 Speecy Grandma X
43 Bridge Café and art space X
44 Art Gorilias art gallery X
45 RCB Galleria at river city
Bangkokü
ล�ำดบ อำคำรหอศลป
เกณฑคดเลอก
ประเภทอำคำร รปแบบอำคำร ขนำดอำคำรตำมกฏหมำย
อาคารไมผานการปรบปรง
อาคารรโนเวท
อาคารหอศลป
ตกแถว
ขนาด (ตรม.)
ใหญพ
เศษ
ใหญ
ทวไป
46 Goja Gallery Café X
47 The national Gallery X
48 Patana Gallery ü X
49 Numthong Gallery X
50 House of lucia X
ทมา : ผจดท�า, 2563
จากตารางท 1 จะเหนไดวาอาคารกรณศกษาม 3 รปแบบ ไดแก รปแบบ
ท 1 คอ อาคารขนาดใหญพเศษ (ขนาดมากกวา 10,000 ตารางเมตร) จ�านวน
2 อาคาร ไดแก อาคารหอศลปวฒนธรรมและอาคารหอศลปไทยรวมสมย
MOCA รปแบบท 2 คอ อาคารขนาดใหญ (ขนาดมากกวา 2,000 ตารางเมตร)
จ�านวน 2 อาคาร ไดแก อาคารหอศลปศภโชค ด อารท เซนเตอรและอาคาร
ศนยประตมากรรมและรปแบบท 3 คอ อาคาร จ�านวน 2 อาคาร (ขนาดนอย
กวา 2,000 ตารางเมตร) ไดแก อาคารหอศลป Bangkok city gallery และ
อาคารหอศลป Yenakart villa
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 2120
ตาราง 2 แสดงกรณศกษาอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ
ทมา : ผจดท�า, 2563
ผลการลงภาคสนามและการเกบขอมล
1) กรณศกษาท 1 อาคารหอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหานคร
ตาราง 3 แสดงการส�ารวจอาคารหอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหานคร
ทมา : ผจดท�า, 2563
จากการส�ารวจอาคารหอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหานคร พบวามการใช
โครงสรางอาคารเปนระบบเสาคาน มลกษณะการใชงานครบถวน วสดอาคาร
ใชคอนกรตเสรมเหลกเปนสวนโครงสราง คอนกรต อลมเนยม กระจกโปรงใส
และอลมเนยมเปนสวนผนง รปลกษณอาคารเปนรปทรงอสระ โดยมโถงกลาง
เปนวงกลมถกลอมรอบดวยกรอบสเหลยม องคประกอบตกแตง ประกอบดวย
อำคำรหอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหำนคร
ทตง : 939 ถนน พระรามท 1
แขวง วงใหม เขตปทมวน
กรงเทพมหานคร 10330
เจาของโครงการ หนวยงานรฐบาล
สงกด : เอกชน
วนทลงส�ารวจ 4/12/62
ลกษณะทำงกำยภำพ
โครงสรำง ลกษณะกำรใชงำนวสด
อำคำรรปลกษณ
อำคำรองคประกอบ
ตกแตงโทนส
เสา-คาน หองโถง
นทรรศการถาวร
นทรรศการชวคราว
หองออดทอเรยม
หองประชม
หองอเนกประสงค
หองสมด
ส�านกงาน
หองน�า
รานกาแฟ
หองรบรอง
ลาน
อเนกประสงค
หองแมบาน
ประชาสมพนธ
บนไดเลอน
หองงานระบบ
หองเกบของ
หองWorkshop
หองเกบผลงาน
รานคา
ลฟต
คอนกรต
กระจก
เมทลชท
ยาง
รปทรง
เรขาคณต
เชงชาย
เปลอกอาคาร
ทาส
งานจตกรรม
สเหลองเขม
สฟา
สขาว
อำคำรขนำดใหญพเศษ
หอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหำนคร
939 ถนนพระรามท 1แขวงวงใหม เขตปทมวน กรงเทพมหานคร 10330
หอศลปไทยรวมสมยMOCA
499 ถนนก�าแพงเพชร 6 แขวงจตจกร เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900
อำคำรขนำดใหญ
หอศลปศภโชค ด อำรท เซนเตอร
160, 3 ซอยพรอมมตร แขวงคลองเตยเหนอ
เขตวฒนา กรงเทพมหานคร 10110
ศนยประตมำกรรม กรงเทพ
4/18-19 ซอยนวลจนทร 56, แขวงนวลจนทร
เขตบงกม กรงเทพมหานคร 10230
อำคำรปกต
หอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหำนคร
13/3 ซอยสาทร 1 แขวงทงมหาเมฆ
เขตสาทร กรงเทพมหานคร 10120
หอศลปไทยรวมสมยMOCA
4 ซอยประสาทสข แขวงชองนนทร เขตยานนาวา
กรงเทพมหานคร 10120
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 2322
เชงชายและปนลมในสวนหลงคา ทาสและงานจตรกรรมในสวนของผนง โทนส
มการใชโทนสกลางคอสขาวเปนหลก หลงคาใชสเหลองเขมและกระจกใชสฟา
2) กรณศกษาท 2 อาคารพพธภณฑศลปะไทยรวมสมย MOCA
ตาราง 4 แสดงการส�ารวจอาคารพพธภณฑศลปะไทยรวมสมย MOCA
ทมา : ผจดท�า, 2563
จากการส�ารวจพพธภณฑศลปะไทยรวมสมย MOCA พบวามการใช
โครงสรางอาคารเปนระบบเสาคาน โดยเสาอาคารเปนเสาและคานสเหลยม ม
ลกษณะการใชงานคอนขางครบถวน วสดอาคารใช คอนกรตเสรมเหลกเปนสวน
อำคำรหอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหำนคร
ทตง : 499 ถนน ก�าแพงเพชร 6
แขวงจตจกร เขตจตจกร
กรงเทพมหานคร 10900
เจาของโครงการ
คณบญชย เบญจรงคกล
สงกด : เอกชน
วนทลงส�ารวจ 12/12/62
ลกษณะทำงกำยภำพ
โครงสรำง ลกษณะกำรใชงำนวสด
อำคำรรปลกษณ
อำคำรองคประกอบ
ตกแตงโทนส
เสา-คาน หองโถง
นทรรศการถาวร
นทรรศการชวคราว
หองออดทอเรยม
หองประชม
หองอเนกประสงค
หองสมด
ส�านกงาน
หองน�า
รานกาแฟ
หองรบรอง
ลาน
อเนกประสงค
หองแมบาน
ประชาสมพนธ
บนไดเลอน
หองงานระบบ
หองเกบของ
หองWorkshop
หองเกบผลงาน
รานคา
ลฟต
คอนกรต
กระจก
เมทลชท
อลมเนยม
รปทรง
เรขาคณต
เชงชาย
เปลอกอาคาร
ทาส
แกะสลก
สด�า
สขาว
โครงสราง คอนกรต อลมเนยมและกระจกโปรงใสเปนสวนผนง รปลกษณอาคาร
เปนรปทรงเรขาคณต โดยมกรอบสเหลยมเปนสเหลยมผนผา องคประกอบ
ตกแตง ประกอบดวยเชงชาย และปนลมในสวนหลงคา ทาส และเปลอกอาคาร
ในสวนของผนง โทนสมการใชโทนสกลางคอสขาวเปนหลก
3) กรณศกษาท 3 อาคารหอศลปศภโชค ด อารต เซนเตอร
ตาราง 5 แสดงการส�ารวจอาคารหอศลปศภโชค ด อารต เซนเตอร
ทมา : ผจดท�า, 2563
จากการส�ารวจอาคารหอศลปศภโชค ด อารต เซนเตอร พบวามการใช
โครงสรางอาคารเปนระบบเสาคาน โดยเสาอาคารเปนเสาและคานสเหลยม ม
อำคำรหอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหำนคร
ทตง : 160, 3 ซอยพรอมมตร
แขวงคลองเตยเหนอ เขตวฒนา
กรงเทพมหานคร 10110
เจาของโครงการ
คณศภโชค องคสวรรณศร
สงกด : เอกชน
วนทลงส�ารวจ 19/12/62
ลกษณะทำงกำยภำพ
โครงสรำง ลกษณะกำรใชงำน วสดอำคำร รปลกษณอำคำรองคประกอบ
ตกแตงโทนส
เสา-คาน หองโถง
นทรรศการถาวร
นทรรศการชวคราว
ลานอเนกประสงค
หองน�า
รานกาแฟ
หองรบรอง
หองแมบาน
ประชาสมพนธ
หองงานระบบ
หองเกบของ
หองเกบผลงาน
รานคา
คอนกรต
กระจก
อลมเนยม
รปทรง
เรขาคณต
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 2524
ลกษณะการใชงานพนทจดแสดงงานครบถวน สวนสนบสนนลดลง วสดอาคาร
ใช คอนกรตเสรมเหลกเปนสวนโครงสราง คอนกรต อลมเนยมและกระจก
โปรงใสเปนสวนผนง รปลกษณอาคารเปนรปทรงเรขาคณต โดยมกรอบสเหลยม
เปนสเหลยมผนผาแยกเปนสวนหนาและสวนหลง องคประกอบตกแตง ประกอบ
ดวยเชงชายและปนลมในสวนหลงคา ทาสและเปลอกอาคารในสวนของผนง
โทนสมการใชโทนสกลาง คอ สด�าเปนหลก
4) กรณศกษาท 4 อาคารศนยประตมากรรม กรงเทพ
ตาราง 6 แสดงการส�ารวจอาคารศนยประตมากรรม กรงเทพ
ทมา : ผจดท�า, 2563
อำคำรหอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหำนคร
ทตง : 4/18-19 ซอยนวลจนทร 56,
แขวงนวลจนทร เขตบงกม
กรงเทพมหานคร 10230
เจาของโครงการ
หนวยงานสงเสรมศลปะเอกชน
สงกด : เอกชน
วนทลงส�ารวจ 19/12/62
ลกษณะทำงกำยภำพ
โครงสรำง ลกษณะกำรใชงำน วสดอำคำร รปลกษณอำคำรองคประกอบ
ตกแตงโทนส
เสา-คาน หองโถง
นทรรศการถาวร
นทรรศการชวคราว
หองอเนกประสงค
หองน�า
หองงานระบบ
หองเกบของ
หองWorkshop
หองเกบผลงาน
คอนกรต
กระจก
เมทลชท
ยาง
สเหลยมผผนผา เชงชาย
ทาส
สด�า
สขาว
จากการส�ารวจอาคารศนยประตมากรรม พบวามการใชโครงสรางอาคาร
เปนระบบWide span โดยใชเปนโครงสรางแขวนหรอโครงขง ลกษณะการใช
งานพนทจดแสดงงานครบถวน สวนสนบสนนลดลง วสดอาคารใช คอนกรต
เสรมเหลกเปนสวนโครงสราง คอนกรต อลมเนยมและกระจกโปรงใสเปนสวน
ผนง รปลกษณอาคารเปนรปทรงเขาคณต โดยมสเหลยมผนผา องคประกอบ
ตกแตง ประกอบดวยเชงชาย และปนลมในสวนหลงคา และ ทาส ในสวนของ
ผนง โทนสมการใชโทนสกลาง คอ สขาวเปนหลก
5) กรณศกษาท 5 อาคาร Bangkok city gallery
ตาราง 7 แสดงการส�ารวจอาคาร Bangkok city gallery
ทมา : ผจดท�า, 2563
อำคำรหอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหำนคร
ทตง : 13/3 ซอย สาทร 1
แขวงทงมหาเมฆ เขตสาทร
กรงเทพมหานคร 10120
เจาของโครงการ
คณอรรคพล สทศน ณ อยธยา
สงกด : เอกชน
วนทลงส�ารวจ 25/12/62
ลกษณะทำงกำยภำพ
โครงสรำง ลกษณะกำรใชงำน วสดอำคำร รปลกษณอำคำรองคประกอบ
ตกแตงโทนส
เสา-คาน หองน�า
นทรรศการถาวร
นทรรศการชวคราว
หองออดทอเรยม
หองเกบของ
รานคา
คอนกรต
เหลก
กระจก
เมทลชท
อลมเนยม
สเหลยมผผนผา เชงชาย
ปนลม
ทาส
สขาว
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 2726
จากการส�ารวจอาคาร Bangkok city gallery พบวามการใชโครงสราง
อาคารเปนระบบเสาคาน โดยเสาอาคารเปนเสากลมและคานสเหลยม มลกษณะ
การใชงานทจดแสดงนทรรศการ และรานคา วสดอาคารใช คอนกรตเสรม
เหลกเปนสวนโครงสราง คอนกรต อลมเนยมและกระจกโปรงใสเปนสวนผนง
รปลกษณอาคารเปนรปทรงสเหลยมผนผา องคประกอบตกแตง ประกอบดวย
เชงชายและปนลมในสวนหลงคาและทาสในสวนของผนง โทนสมการใชโทนส
กลางคอสขาว
6) กรณศกษาท 6 อาคาร Yenakart villa
ตาราง 8 แสดงการส�ารวจอาคาร อาคาร Yenakart villa
ทมา : ผจดท�า, 2563
อำคำรหอศลปวฒนธรรมกรงเทพมหำนคร
ทตง : 4 ซอย ประสาทสข
แขวงชองนนทร เขตยานนาวา
กรงเทพมหานคร 10120
เจาของโครงการ
Soichiro Shimizu
สงกด : เอกชน
วนทลงส�ารวจ 25/12/62
ลกษณะทำงกำยภำพ
โครงสรำง ลกษณะกำรใชงำน วสดอำคำร รปลกษณอำคำรองคประกอบ
ตกแตงโทนส
เสา-คาน หองน�า
นทรรศการถาวร
นทรรศการ
ชวคราว
หองเกบของ
คอนกรต
เหลก
กระเบอง
อลมเนยม
สเหลยมผผนผา เชงชาย
ปนลม
ทาส
สขาว
จากการส�ารวจอาคาร Bangkok city gallery พบวามการใชโครงสราง
อาคารเปนระบบเสาคาน โดยเสาอาคารเปนเสากลมและคานสเหลยม มลกษณะ
การใชงานเพยงพนทจดแสดงนทรรศการ วสดอาคารใช คอนกรตเสรมเหลกเปน
สวนโครงสราง คอนกรต อลมเนยมและกระจกโปรงใสเปนสวนผนง รปลกษณ
อาคารเปนรปทรงสเหลยมผนผา องคประกอบตกแตง ประกอบดวยเชงชาย
และปนลมในสวนหลงคาและทาสในสวนของผนง โทนสมการใชโทนสกลาง คอ
สขาว
กำรวเครำะหเปรยบเทยบลกษณะกำยภำพอำคำรหอศลปการวเคราะหเปรยบเทยบลกษณะกายภาพในแตละขนาดของอาคาร
หอศลปในพนทกรงเทพฯ จะกลาวถงปจจยลกษณะกายภาพทปรากฎในอาคาร
หอศลป โดยจากการลงพนทภาคสนามสามารถสรปไดดงตาราง 9
ตาราง 9 การวเคราะหเปรยบเทยบลกษณะกายภาพโครงสราง วสด
โทนส องคประกอบตกแตงอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ
ลกษณะกำยภำพอำคำรหอศลป
อำคำรหอศลป
ขนำด A ขนำด B ขนำด C
A1 A2 B1 B2 C1 C2
โครงสราง - เสาคาน - เสาคาน - เสาคาน - Wide span - เสาคาน - เสาคาน
ขอสงเกต : ใชโครงสรางเสาคานเปนหลก
วสด - คอนกรต- เหลก- กระจก- อลมเนยม- เมทลชท
- คอนกรต- เหลก- กระจก- เมทลชท
- คอนกรต- เหลก- กระจก- อลมเนยม
- คอนกรต- เหลก- กระจก- อลมเนยม- เมทลชท
- คอนกรต- กระจก- อลมเนยม- เมทลชท
- คอนกรต- กระจก- อลมเนยม- เมทลชท
ขอสงเกต : ใชคอนกรต เหลก กระจกอลมเนยม และเมทลชทเปนหลก
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 2928
ลกษณะกำยภำพอำคำรหอศลป
อำคำรหอศลป
ขนำด A ขนำด B ขนำด C
A1 A2 B1 B2 C1 C2
ลกษณะ
การ
ใชงาน
พนทสวน
จดนทรรศการ
- นทรรศการถาวร
- นทรรศการ
ชวคราว
(15,000 ตรม.)
- นทรรศการ
ถาวร
- นทรรศการ
ชวคราว
(12,000 ตรม.)
- นทรรศการ
ถาวร
- นทรรศการ
ชวคราว
(2,000 ตรม.)
- นทรรศการ
ถาวร
- นทรรศการ
ชวคราว
(2,500 ตรม.)
- นทรรศการ
ถาวร
- นทรรศการ
ชวคราว
(150 ตรม.)
- นทรรศการ
ถาวร
- นทรรศการ
ชวคราว
(100 ตรม.)
พนทสวน
สนบสนน
- หองโถง
- หองสมด
- หองWorkshop
- หองอเนก
ประสงค
- หองประชม
- หองออดทอเรยม
- หองรบรอง
- ส�านกงาน
- รานคา
- รานกาแฟ
- ประชาสมพนธ
(8,000 ตรม.)
- หองโถง
- หองออด
ทอเรยม
- หองรบรอง
- รานคา
- รานกาแฟ
- ประชาสมพนธ
(6,000 ตรม).
- หองโถง
- หองรบรอง
- รานคา
- รานกาแฟ
- ประชาสมพนธ
(700 ตรม.)
- หองโถง
- หองรบรอง
- รานคา
- รานกาแฟ
- ประชาสมพนธ
(1,000 ตรม)
- รานคา
(50 ตรม.)
-
ลกษณะ
การ
ใชงาน
พนท
สวนบรการ
- หองน�า
- หองงานระบบ
- หองเกบของ
- หองเกบผลงาน
- หองแมบาน
(2,000 ตรม.)
- หองน�า
- หองงานระบบ
- หองเกบของ
- หองเกบ
ผลงาน
- หองแมบาน
(2,000ตรม.)
- หองน�า
- หองงานระบบ
- หองเกบของ
- หองเกบ
ผลงาน
- หองแมบาน
(500 ตรม.)
- หองน�า
- หองงานระบบ
- หองเกบของ
- หองแมบาน
(500 ตรม).
- หองน�า
- หองเกบของ
(25 ตรม.)
- หองน�า
- หองเกบของ
(50 ตรม.)
ทมา : ผจดท�า, 2563
ลกษณะกำยภำพอำคำรหอศลป
อำคำรหอศลป
ขนำด A ขนำด B ขนำด C
A1 A2 B1 B2 C1 C2
โครงสราง - เสาคาน - เสาคาน - เสาคาน - Wide span - เสาคาน - เสาคาน
ขอสงเกต : ใชโครงสรางเสาคานเปนหลก
วสด - คอนกรต
- เหลก
- กระจก
- อลมเนยม
- เมทลชท
- คอนกรต
- เหลก
- กระจก
- เมทลชท
- คอนกรต
- เหลก
- กระจก
- อลมเนยม
- คอนกรต
- เหลก
- กระจก
- อลมเนยม
- เมทลชท
- คอนกรต
- กระจก
- อลมเนยม
- เมทลชท
- คอนกรต
- กระจก
- อลมเนยม
- เมทลชท
ขอสงเกต : ใชคอนกรต เหลก กระจกอลมเนยม และเมทลชทเปนหลก
โทนส - สโทนกลาง
- สโทนรอน
- สโทนเยน
- สโทนกลาง - สโทนกลาง - สโทนกลาง - สโทนกลาง - สโทนกลาง
ขอสงเกต : ใชสโทนกลางเปนหลก
องคประกอบตกแตง
- เชงชาย- ปนลม- ทาส- ฝาเพดาน- เปลอก อาคาร
- เชงชาย- ปนลม- ทาส- ฝาเพดาน- เปลอก อาคาร
- เชงชาย- ปนลม- ฝาเพดาน- เปลอก อาคาร
- เชงชาย- ปนลม- ทาส
- เชงชาย- ปนลม- ทาส
- เชงชาย- ปนลม- ทาส
ขอสงเกต : นยมเชงชาย ปนลม ทาส เปลอกอาคาร
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 3130
จากตารางท 9 และ 10 พบวา ในสวนของลกษณะกายภาพอาคาร
หอศลป ในพนทกรงเทพฯ ตามขนาดอาคาร ดงน
1. โครงสรางอาคาร
จากการส�ารวจคนพบวาอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ มการใช
โครงสรางเสาคานเปนหลก โดยทกอาคารเปนคอนกรตเสรมเหลก ซงมคณสมบต
รบแรงอดและแรงดงไดด
2. วสด
จากการส�ารวจคนพบวาอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯนยมใชวสดดงน
- คอนกรตและเหลก ใชในสวนของโครงสรางอาคาร เพราะรบแรง
อดไดด เหลกรบแรงดงไดดเมอคกน จงเปนโครงสรางทสามารถ
รบน�าหนกอาคารไดมประสทธภาพ
- กระจก ใชในสวนผนงอาคาร เพราะกระจกเปนวสดโปรงใส
สามารถใหแสงผานเขามาในอาคารได
- อลมเนยม ใชกบกระจกและงานตกแตง ท�าหนาทเปนกรอบบาน
ยดใหกบผนงกระจกในอาคาร
- เมทลชท ใชในสวนของหลงคาอาคารหอศลป เนองจากตดตงงาย
และรวดเรว สามารถดดโคงได
3. โทนส
จากการส�ารวจคนพบวาอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ นยมใชโทนส
กลางเปนหลก ไดแก สขาวและสด�า เนองจากเปนสแทในธรรมชาต เปนสกลาง
ของแสง
4. องคประกอบตกแตง จากการส�ารวจคนพบวาอาคารหอศลปในเขต
กรงเทพ นยมใชองคประกอบตกแตง ดงน
- เชงชาย ใชในสวนของงานหลงคา ท�าหนาทปดปลายหลงคา เพอ
ปกปดความไมเรยบรอยของหลงคาอกทงยงกนนกและแมลง
เขาไปใตหลงคา
- ปนลม ใชในสวนของงานหลงคา ท�าหนาทปดหวทายรมโครงสราง
หลงคา กนลมไมใหปะทะกบหลงคาโดยตรง และชวยกนน�าฝน
- งานทาส นยมทาสเพอความสวยงาม ปกปองพนผวของวสด และ
สามารถปรบความเขมของแสงได
- เปลอกอาคาร ใชในสวนของงานผนง เนองจากอาคารหอศลปเปน
อาคารทตองการความเปนเอกลกษณ งานเปลอกอาคารจงเปน
สวนนงทสามารถสรางเอกลกษณใหกบอาคารได
5. รปลกษณอาคาร
จากการส�ารวจคนพบวาอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯนยมใชรปทรง
เรขาคณตเปนหลก
6. ลกษณะการใชงาน
จากการส�ารวจคนพบวาอาคารหอศลปในเขตกรงเทพฯ มความแตกตาง
กน โดยลดลงตามล�าดบของขนาดอาคาร
จากตารางท 9 และ 10 พบวา ลกษณะกายภาพอาคารหอศลปในพนท
กรงเทพฯทงหมด 6 ปจจย ปจจยทสงผลตอขนาดพนทใชสอยอาคารหอศลป
คอ ลกษณะการใชงาน ซงอาคารหอศลปขนาดใหญพเศษ จะพนทการใชงานท
ครบถวน ไดแก พนทจดนทรรศการ พนทสนบสนนทครบถวนและพนทบรการ
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 3332
ในสวนของอาคารขนาดใหญจะมการใชงานทคอนขางครบถวน ไดแก พนทการ
จดนทรรศการ พนทสนบสนนในบางสวนและพนทบรการ และอาคารหอศลป
ขนาดปกต จะมพนทการใชงานเพยงพนทจดนทรรศการและพนทบรการบาง
สวนเทานน ซงจะเหนไดวาลกษณะการใชงานลดลงตามล�าดบของขนาดอาคาร
หอศลป ดงนน ทางผวจยจงน�าพนทใชสอยทเกดจากลกษณะการใชงานมา
วเคราะหรวมกบขนาดพนทภายในอาคารหอศลปแตละขนาด โดยวเคราะห
สดสวนขนาดพนทใชสอยอาคารทเหมาะสมส�าหรบอาคารหอศลปในแตละขนาด
เพอเปนแนวทางในการออกแบบพนทใชสอยอาคารภายในอาคารหอศลป
ตารางท 11 แสดงการวเคราะหหาอตราสวนของขนาดพนทใชสอย
ภายในอาคารหอศลป
ลกษณะกำรใชงำน
อำคำรขนำดใหญพเศษ อำคำรขนำดใหญ อำคำรขนำดทวไป
A1 A2 B1 B2 C1 C2
ตรม. % ตรม. % ตรม. % ตรม. % ตรม. % ตรม. %
พนทจด
นทรรศการ
19,580 78.32 15,700 78.50 2,550 85.00 3200 85.00 173 86.50 170 95
พนทสวน
สนบสนน
3,400 13.60 2,800 14.00 360 10.00 600 10.00 18 9.00 - -
พนทสวน
บรการ
2,020 8.00 1,300 7.50 90 5.00 200 5.00 9 4.50 10 5.00
รวม 25,000 100 20,000 100 3,000 100 4,000 100 200 100 180 100
ทมา : ผจดท�า, 2563
จากตารางท 11 จะสงเกตไดวาอาคารขนาดใหญพเศษพนทจดนทรรศการ
78.50% พนทสนบสนน 14% และพนทสวนบรการ 8% อาคารขนาดใหญ
พบวา มพนทจดนทรรศการ 85% พนทสนบสนน 10% พนทสวนบรการ 5%
อาคารขนาดทวไป พบวา มพนทจดนทรรศการ 86.5 และ 95% พนทสนบสนน
0% และ 9% พนทสวนบรการ 4.5% และ 5% ซงจากการวเคราะห พบวา
อตราสวนของพนทจดนทรรศการมอตรารอยละของขนาดพนทเพมขน ซงตรง
ขามกบขนาดของอาคาร ในสวนของพนทสนบสนนมอตราขนาดพนทลดลง
ซงสอดคลองกบขนาดของอาคารและพนทสวนบรการ มอตราขนาดพนทลดลง
ซงสอดคลองกบขนาดของอาคาร
วำรสำรสหว�ทยำกำร ว�ทยำลยสหว�ทยำกำรมหาว�ทยาลยธรรมศาสตร�
ป�ท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 3534
สรปผลกำรศกษำการสรปผล พบวา อาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ จ�านวน 6 อาคาร
โดยแบงอาคารตามขนาดได 3 รปแบบ ไดแกอาคารขนาดใหญพเศษ อาคาร
ขนาดใหญ และอาคารขนาดปกต ซงจากการเปรยบเทยบและวเคราะหปจจย
ทางลกษณะกายภาพตามตารางท 9 และ10 พบวา ในสวนของโครงสราง
ใชระบบโครงสรางเสา-คาน วสดใช คอนกรต กระจก เหลก อลมเนยม และ
เมทลชท โทนสใช โทนสกลาง ไดแกสขาวและสด�า องคประกอบตกแตงใช
เชงชาย ทาส เปลอกอาคาร รปลกษณอาคารใช รปทรงเรขาคณต ไดแก
ทรงสเหลยมผนผาและในสวนลกษณะการใชงานนนมการจดแสดงนทรรศการ
ในทกรปแบบขนาดอาคารหอศลป ดวยลกษณะกายภาพดงกลาวมาน เปน
ลกษณะกายภาพของอาคารทค นพบมากทสดในอาคารหอศลปในเขต
กรงเทพมหานคร
สวนปจจยลกษณะกายภาพทสงผลตอพนทใชสอยอาคารหอศลป
ทง 3 ขนาด คอ ลกษณะการใชงานและปจจยนท�าใหเกดอตราสวนของขนาด
พนทใชสอยภายในอาคารหอศลปทแตกตางกน จงเกดเปนอตราสวนของขนาด
พนทใชสอยภายในอาคารทเหมาะสม ดงน อาคารขนาดใหญพเศษ ควรมพนท
จดนทรรศการ 78.50 % พนทสวนสนบสนน 14% และพนทสวนบรการ 8%
จากพนททงหมดของอาคาร อาคารขนาดใหญ ควรมพนทจดนทรรศการ 85%
พนทสวนสนบสนน 10% และพนทสวนบรการ 5% จากพนททงหมดของอาคาร
อาคารขนาดทวไป ควรมพนทจดนทรรศการ 86.5 - 95.0 % พนทสวนสนบสนน
0 - 9% และพนทสวนบรการ 4.5 -5% จากพนททงหมดของอาคาร
ขอเสนอแนะการศกษาลกษณะกายภาพอาคารหอศลปในพนทกรงเทพฯ จากกลม
ตวอยางดงกลาวอาจไมครอบคลม ผศกษาเสนอแนะวาหากมการศกษาใน
ลกษณะนควรมการศกษากลมอาคารหอศลปทมลกษณะอน ๆ เนองจากอาคาร
หอศลปบางประเภทอาจมการเปลยนแปลงในเรองการใชงานและงานกอสราง
ของอาคาร ดงนน เพอใหไดกล มตวอยางในการศกษาทหลากหลายและ
ครอบคลมทกประเภท ควรมการวางแผนการเกบขอมลใหครอบคลมทกชวง
เวลาของการใชงานอาคาร
วำรสำรสหว�ทยำกำร ว�ทยำลยสหว�ทยำกำรมหาว�ทยาลยธรรมศาสตร�
ป�ท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 3736
รำยกำรอำงอง
กตมา อมรทต. (2530). ความหมายของศลปะ. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา
ลาดพราว.
ชลด นมเสมอ. (2534). องคประกอบของศลปะ. กรงเทพฯ : โรงพมพไทยวฒนา
พานช.
บณฑต จลาสย. (2543). วาดวยสถาปตยกรรม. กรงเทพฯ : คณะสถาปตยกรรมศาสตร
จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
มะลฉตร เอออานนท. (2543). แนวโนมศลปศกษารวมสมย. กรงเทพฯ : คณะ
ครศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย, บณฑตวทยาลย.
เสรซย โชตพานช. (2547). การบรหารทรพยากรกายภาพ หลกการทฤษฎ.
กรงเทพฯ : คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
Blocker, H. G. & Jeffers, J. M. (1999). Contextualizing aesthetics:
from Plato to Lyotard. Belmont,Calif : Wadsworth Pub.
Eilean Hooper-Greenhill. (2000). Museums and the Interpretation
of Visual Culture. London: Routledge.
Gary Edson and David Dean. (1996). The Handbook for Museums.
London : Routledge.
ICAMT. (2006). Role of Museum: Tourism & Cultural Heritage.
New York : ICAMT.
Immanuel Kant. (2003). Theoretical Philosophy. Cambridge
University Press.
วำรสำรสหว�ทยำกำร ว�ทยำลยสหว�ทยำกำรมหาว�ทยาลยธรรมศาสตร�38
Journal เหลยวหลง
หากทบทวนถงการกระจายอ�านาจทผานมาในประเทศไทย โดยสวนตว
ขอมองโลกในแงดวา ชวงระยะ 20 ปทผานมากระบวนการกระจายอ�านาจและ
การปกครองทองถนนนไมเคยถอยหลงมแตเดนหนาไปเรอยๆ อาจเดนชา
เดนเรว แตกเดนไปเรอยๆ อาจจะมชะงกบาง แตไมเคยเหนอาการถอยหลงเลย
สญญาณมาตงแตรฐประหารป พ.ศ. 2549 กไดรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร
ไทย พ.ศ. 2550 ซงนบวาเปนรฐธรรมนญฉบบทใหความส�าคญกบการกระจาย
อ�านาจและการปกครองทองถน โดยยงคงเจตจ�านงทปรากฏในรฐธรรมนญ
แหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ทงยงมการแกไขเพมเตมในบางมาตรา
ซงเปนความกาวหนาในเชงความคด สวนภายหลงการรฐประหารป พ.ศ. 2557
แมในระยะแรกจะดนาวตกกงวลจนหลายๆ ทานไดกลาววาอาจจะน�าไปส
“กระบวนการกลบไปรวมศนยอ�านาจใหม” (Recentralization) แตในระยะ
ตอมากดเหมอนจะคลคลายไปในทางทไมกระทบกบสถานะเดมขององคกร
ปกครองสวนทองถนมากนก ขณะทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.
2560 แมจะมสาระส�าคญทแตกตางอยางส�าคญจากฉบบป พ.ศ. 2540 และ
2550 โดยเพยงวางหลกการทวไปโดยกวาง มไดลงรายละเอยดในรายมาตรา
อยางชดเจนถงทศทางทจะเกดขน แตการยงคงปรากฏอยของหลกการกระจาย
อ�านาจและการปกครองทองถนในรฐธรรมนญฉบบปจจบน กนบวาเปนสงทด
ทสดทพอจะเปนไปไดทามกลางบรรยากาศการเมองทไมเปนประชาธปไตย
แมจะไมเหนทศทางขางหนาทแจมชด แตกไมพงนบเปนการถอยหลง
ทวา โลกในศตวรรษท 21 ทมความผนผวนและความไมแนไมนอนสง
ทงความเปลยนแปลงทางสงคมตางๆ กมอตราเรงทรวดเรวอยางเทยบไมได
กบสหสวรรษทผานมา การหยดกาวเดนกอาจนบไดวาเปนการถอยหลงเสยแลว
บทความเลกๆ ชนนจงเปนขอความคดทอยากจะชวนทกทานมารวมวงสนทนา
Journalof Integrated Sciences
02กำรกระจำยอ�ำนำจ ศำลำคนเศรำปญหำในครวเรอน และคณภำพชวต:กำรทบทวนขอถกเถยงและกำรแสวงหำบทสนทนำใหม1
Decentralization in Thailand:A Bumpy Ride and In Search of The New Dialogue
วสนต เหลองประภสร 2
Wasan Luangprapat3
1 บทความนปรบปรงจากขอความเหนของผเขยนในการเสวนาวชาการเรอง "กาวยางการปกครองทองถนไทย: ทศทาง ความเปนไปไดของการกระจายอ�านาจหลงการประกาศใชรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2560" โดยศนยศกษาเพอการพฒนาทองถน มหาวทยาลยธรรมศาสตร และสถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย, วนองคารท 19 ธ.ค. 2560 เวลา 13.00 – 16.00 ณ หองประชม ชน 4 อาคารวศษฐ ประจวบเหมาะ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
2 ผชวยศาสตราจารย ดร., อาจารยประจ�าคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 102003 Asst. Prof. Dr. Faculty of Political Science, Thammasat University., 10200, Thailand
ป�ท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 41
เพอขบคดแสวงหาหนทางในการกาวเดนตอไปของการกระจายอ�านาจและ
การปกครองทองถนในสงคมไทย
แลไปขำงหนำกบ “ศำลำคนเศรำ” และปญหำของลกๆ ทงสำม
ภายใตรฐธรรมนญทวางกรอบไวเพยงกวางๆ อนาคตของการปกครอง
ทองถนและการกระจายอ�านาจจะเปนเชนไรนน สวนส�าคญในเบองแรกคงไดแก
การปรบแกกฎหมายเดมและการยกรางกฎหมายใหมทเกยวของซงก�าลง
มการด�าเนนการกนอย ณ ปจจบน อยางไรกด ในทนเหนวาการปรบแกในเชง
ขอกฎหมายดงกลาว คงจะไมไดเหนการปรบปรงเปลยนแปลงขนาดใหญทจะ
ใหทศทางใหมๆ ตอวงการการปกครองทองถนไทย หากคงเปนแตเพยงการ
ปะผปญหาเดมในประเดนปลกยอยตางๆ แตปมปญหาส�าคญทกระทบตอความ
กาวหนาของการกระจายอ�านาจและการเพมพนศกยภาพในการด�าเนนงานของ
องคกรปกครองสวนทองถนไทยคงจะยงด�ารงอยตอไป
เหตทกลาวเชนนกเนองจากวา ประเดนปญหาของทองถนทมการ
กลาวกนไมวาจะเรองของรายได ศกยภาพ ระบบการก�ากบและตรวจสอบ
ศกยภาพในการจดบรการ ฯลฯ เหลานลวนแลวแตมเหตมาจากปมปญหาใหญ
อนไดแก ความไมชดเจนในการจดแบงบทบาทและอ�านาจหนาทระหวาง
ราชการบรหารสวนกลาง-สวนภมภาค-และสวนทองถน อนเปนปมปญหา
ใหญทมการพดกนมานานแตไมเคยถกหยบยกมาแกปญหาอยางจรงๆ จงๆ และ
ทนากงวลใจยงกวานน กคอ กลไกทมบทบาทในการแสวงหาแนวทางในการ
ปฏรปและแกปญหาการด�าเนนงานของกลไกรฐกมการแยกวงคยกนอยางชดเจน
ทงท เราไมสามารถแยกวงคยกนไดระหวางการปฏรปทองถนกบการปฏรป
ระบบราชการ เพราะทงหมดคอ กลไกของรฐ ดงนน หากจะท�าใหกลไกของ
รฐขบเคลอนงานไดดจะตองคยรวมกนทงระบบ แตเรากไมไดคยกนจรงๆ เรา
คยกนแบบแยกวงจรงจง เราคยกนเรองการปฏรประบบราชการ เราคยกนเรอง
การปฏรปทองถน แตเรากไมเคยเอาสองเรองมาชนกน และขอเสนอเพอการ
ปฏรปจ�านวนมากโดยเฉพาะขอเสนอเพอการปรบรอในเชงโครงสราง ในทาย
ทสดเรากจะไมท�าอะไร จงท�าใหปญหาของกลไกรฐโดยรวมยงคงด�ารงอยอยาง
เขมแขงมาก วงวชาการทวพากษปญหาดงกลาวพรอมวางขอเสนอแนะตางๆ
กเรมจะกลายเปน “ศาลาคนเศรา” ทพร�าบนถงปญหาเดมๆ ซ�าไปวนมา
ดงทท านศาสตราจารย ดร.ชยอนนต สมทวณช เคยพดถงเรอง
“กรมาธปไตย” และศาสตราจารยเอนก เหลาธรรมทศน เคยอธบายเรอง “การ
รวมศนยอ�านาจแบบแตกกระจาย” (Fragmented Centralism) ในการบรหาร
ราชการแผนดนของไทย ซงน�าไปสอาการ “เบยหวแตก” ทงในเชงงบประมาณ
การแตกกระจายในเชงบคลากร การแตกกระจายในเชงอ�านาจหนาทและ
ในทายทสดเรากไมสามารถจดการปญหาไดอยางเปนระบบ สดทายผน�า
ในรฐบาลหรอผบรหารระดบสงในหนวยงานภาครฐกจะตองออกมาเรยกรอง
หรอขอรองสวนราชการตางๆ ใหชวยบรณาการกน ชวยรวมมอกนในท�างาน
หนอย ชวยสนธก�าลงกนสกนด ซงเรองนกถกกลาวถงซ�าๆ เปนแผนเสยงตกรอง
โดยทเราใชแควธการแกปญหาโดยออม แตเราไมเคยแกปญหาในเชงโครงสราง
การแกปญหาโดยออมแบบปะผกปรากฏตวอยางมากมาย อาท การให
ส�านกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ส�านกงบประมาณและ
ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการชวยวางกรอบตวชวดในเชง
ยทธศาสตรวากจกรรมของสวนราชการระดบกรมทงหมดจะตองลออยใน
ยทธศาสตรและตองระบใหไดวาภารกจนนๆ มนสอดคลองกบยทธศาสตรท
ก�าหนดไวอยางไรเพอใหเหนภาพวามการบรณาการในเชงยทธศาสตรและ
แผนงาน หรอการเกดขนของนโยบายผวาฯ CEO หรอกลไกการบรหารงาน
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 4342
จงหวดและกลมจงหวดแบบบรณาการ กนบเปนความพยายามจะแกปญหาการ
แตกกระจายของสวนราชการในระนาบพนท เพอใหเกดความเปนเอกภาพ
ในการจดการพนทมากขน แตสดทายกไมประสบความส�าเรจอยางทตงใจ
มาตรการและวธการใหมๆ ทออกมากถกด�าเนนการจดท�าในเชง “พธการ”
มากกวาเปนการปรบเปลยนในเชงพฤตกรรมและจารตการด�าเนนงานโดย
แทจรง
หากพจารณาในภาพรวมจะพบวา เมอการด�าเนนงานของกลไกรฐม
ปญหากท�าใหเหนสถานการณของการจดการปญหาซงกระโดดออกมาจากพนท
รนแรงมากขนเรอยๆ แตมไดหมายความวาทผานมาไมรนแรงเทาน เพยงแต
ในอดตประชาชนทวไปอาจไมไดมปากมเสยงมากนก สอโลกออนไลนกไมได
แพรกระจาย แตตอนนเราไดเหนวา พนททมปญหาเรองถนนหนทาง ปญหา
เรองน�า ปญหาเรองภยพบต ปญหาเรองการศกษา เสยงสะทอนเหลานคอยๆ
แสดงออกมามากขนเรอยๆ ในขณะทเมอกลบไปถามรฐกจะกลบไปวนแบบเดม
วาอ�านาจรฐมเพยงเฉพาะดานน แตเราไมมอ�านาจด�าเนนการโดยเบดเสรจ
ถาตองการใหมการด�าเนนการแกไขกอาจจะตองไปเกยวของกบอกหนวยงาน
หนง สวนหนวยงานนนกบอกวาแมเราจะมอ�านาจกจรง แตเราไมมงบประมาณ
ขาดแคลนบคลากร ปญหากจะวนไปในลกษณะน
รฐไทยกเปรยบเสมอนกบบานหลงใหญ เปนครอบครวใหญทมลก
หลายคน ราชการบรหารสวนกลางกเหมอนกบลกคนโต ราชการบรหาร
สวนภมภาคกเหมอนกบลกคนกลาง ส�าหรบราชการบรหารสวนทองถนกเหมอน
กบลกคนเลก ครอบครวนก�าลงมปญหาและเปนปญหาทกระทบตอคนทกคนใน
บาน แตการแกไขปญหาเรามกจะมงเนนไปทลกๆ เฉพาะบคคล ทงทความจรง
แลวมนเปนปญหาเรอง “สมพนธภาพ” ระหวางลกๆ ทงสามคน
ครอบครวเดยวกนกตองเกอกลกนกอนจะไดกลาวถงทางแกทางออก เราอาจจ�าเปนตองเรมตนจากการ
“ปรบทศนคต” ตวเราเองตอปญหาดงกลาวเปนปฐมเสยกอน นนคอ ปญหา
สมพนธภาพระหวางสวนกลาง-สวนภมภาค-สวนทองถน มใชเปนปญหา
ขอขดแยงของคนแปลกหนา มใชปญหาทจะตองแกไขดวยการเอาชนะให
เกดการแตกหก ตรงกนขาม มนเปนปญหาในครวเรอน เปนปญหาของพนอง
เปนปญหาของคนในบานเดยวกนทจะตองคดตองแกโดยการประนประนอม
และคดค�านงถงกนและกน
ฐานคดส�าคญคอ เราตองไมมองวาการกระจายอ�านาจและการรวมศนย
อ�านาจเปนขวตรงขามทขดแยงกน หากแตเปนหลกการส�าคญในการจดระบบ
การบรหารราชการแผนดนทจะตองกระท�าโดยควบคกน กลาวคอ ในบางภารกจ
นนรฐตองด�าเนนงานภายใตหลกรวมศนยอ�านาจและมการจดโครงสรางการ
บรหารงานทมงเนนสายการบงคบบญชาอยางมแบบแผนและมาตรฐานเดยวกน
แตในบางภารกจกจะตองกระจายอ�านาจการตดสนใจและอ�านาจในการด�าเนน
งานใหกบกลไกรฐทอยใกลปญหาเพอใหสามารถด�าเนนภารกจไดรวดเรวและ
ตอบสนองตอปญหาและความตองการไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล
เมอกลาวเชนน การด�ารงอยรวมกนของกลไกสวนกลาง-สวนภมภาค-
สวนทองถนจงมใชปญหา แตปญหา คอ จะท�าอยางไรใหกลไกทงสาม
สามารถแบงบทบาทอ�านาจหนาทไดอยางเหมาะสม ขณะเดยวกนกมการ
จดสมพนธภาพในการด�าเนนงานระหวางกนบนฐานของความรวมมอเพอ
ใหสามารถขบเคลอนงานของรฐไทยโดยรวมไดอยางมพลง
ภายใตโจทยขางตน การด�ารงอยอยางเขมแขงของราชการบรหาร
สวนกลางจงไมเปนอปสรรคตอการกระจายอ�านาจและการปกครองทองถน
การขยายบทบาทของทองถนกมไดเปนภยคกคามตอการด�ารงอยของภมภาค
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 4544
และการมกลไกภมภาคกมไดสรางปญหาตอการบรณาการเชงยทธศาสตรชาต
ของราชการสวนกลาง ดงนน ค�าถามส�าคญทเราจะตองขบคดรวมกนใน
เบองแรกกคอ สวนกลางควรท�าอะไร ภมภาคพงท�าอะไร และทองถนมไว
ท�าไม และใชค�าตอบทเราขบคดรวมกนมามองอนาคตเพอก�าหนดทศทางการ
ด�าเนนงานและบทบาทของแตละสวนใหเกดความแจมชดมากขน เนองจาก
กลไกรฐในแตละสวนกลวนแตมทนทเปนจดเดนของตนเอง แตภายใตโครงสราง
ระบบการด�าเนนงานและวธปฏบตทด�ารงอย ณ ปจจบนลวนแลวแตบอนท�าลาย
จดเดนทเปนจดแขงของกลไกรฐทงสาม
อาท โครงสรางการบรหารราชการสวนกลางระดบกระทรวง และกรม
กมจดแขงในฐานะหนวยรองรบนโยบายโดยตรงของฝายบรหารในรฐบาล
มบทบาทความรบผดชอบตอสงคมไทยโดยรวม ทงยงมบคลากรทมความร
ความเชยวชาญ และความช�านาญเฉพาะดานทหลากหลาย ดงนน กลไก
สวนกลางจงมศกยภาพสงในการด�าเนนภารกจในเชงภาพรวมของประเทศท
เกยวเนองกบงานยทธศาสตร งานวชาการ หรอภารกจทจะตองขบคดในการ
น�าพารฐไทยใหมความสามารถในแขงขนเพอใหอยรอดในศตวรรษท 21 กลไก
รฐสวนกลางจงไมพงบนทอนก�าลงและศกยภาพตนเองดวยการไปท�างานทกลไก
รฐอนหรอภาคสวนอนสามารถด�าเนนการจดท�าไดอยแลวอยางงานฉดวคซน
สรางหอประชม แจกอปกรณกฬา แจกถงยงชพ หรอแจกผาหมกนหนาว
แตจะตองท�าใหคนอนๆ องคกรอนๆ ท�างานทดแทนตนเองได และท�าไดดขน
หรอมมาตรฐานสงขน
ส�าหรบราชการบรหารสวนภมภาคเองกมจดแขง มตนทนส�าคญท
สวนราชการอนๆ ไมม หากแตเปนตนทนของกระทรวงมหาดไทยเปนการเฉพาะ
ทมมาอยางยาวนาน นนคอ ความเปนตวแทนของรฐไทยในระดบพนท และ
ความเปนพอบานแมเมองของจงหวดตางๆ ทวประเทศไทย ดงเชน ในงานพธการ
ตางๆ และโดยเฉพาะในการประชมส�าคญๆ เพอขบเคลอนงานในระดบพนท
ผวาราชการจงหวดกด หรอนายอ�าเภอกด ตางกไดรบการยอมรบใหนงหวโตะ
หรอเปนประธานในทประชมทสวนราชการอนๆ และภาคสวนอนๆ ลวนแลวแต
ยอมรบและไมมขอกงขาในสถานะบทบาทดงกลาว ขณะทหากเราก�าหนดให
นกการเมองหรอผบรหารทองถนมาท�าหนาทดงกลาวอาจจะถกมองวาเปน
เรองการเมองหรอการมขวการเมองทท�าใหผเขารวมอาจจะไมยอมรบ ดงนน
ดวยการเปนตวแทนของรฐทถกมอบหมายลงไปท�างานในพนทและศกดศรความ
เปนผน�าในเชงสญลกษณ จงท�าใหราชการบรหารสวนภมภาคเปน “กลไกเชอม
ตอ” (linkage) ทส�าคญมากในการน�าเอายทธศาสตรและนโยบายระดบชาตมา
ขบเคลอนผานการประสานงานและสรางความรวมมอจากตวแสดงตางๆ ภายใน
ระนาบพนทไดดทสดและยากจะหากลไกอนๆ มาทดแทนได การมตนทนทด
กจะตองใชทนดงกลาวใหเกดประโยชนสงสดและยกระดบสถานะบทบาท
ของกลไกราชการบรหารสวนภมภาคใหเดนชดกวาในปจจบน
ทายสด ส�าหรบกลไกนองคนเลกอยางราชการบรหารสวนทองถนเอง
เรากไดเหนการเจรญเตบโตอยางตอเนองในระยะ 20 ปทผานมาทมการกระจาย
อ�านาจ จากกลไกรฐทมบทบาทเลกๆ นอยๆ เพยงแคเกบขยะ จบหมา รดน�า
ตนไม หรอสบสวม มาสความเปนกลไกในระดบชมชนทสามารถจดท�าบรการ
สาธารณะไดอยางหลากหลาย เกดนวตกรรมใหมๆ ในการด�าเนนงาน ทงยง
มผบรหารทองถนทมวธคดมวสยทศนทกาวหนายง กลายเปนซเปอรสตารของ
วงการทองถนไทยมากมาย ความกงขาในเรอง “ความไมพรอม” ในการรองรบ
การกระจายอ�านาจกเรมจะหายไป ทองถน 7,853 หนวยทวประเทศเรม
กลายเปนสถาบนทางการเมองระดบชมชนทส�าคญและไดรบการยอมรบมากขน
แมจะปรากฏปญหาอยบาง แตดวยโครงสรางของการกระจายอ�านาจกท�าให
ปญหาการด�าเนนงานของทองถนหรอการมผบรหารทองถนทมปญหากกระทบ
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 4746
เฉพาะทเฉพาะถน ขณะท ทองถนจ�านวนมากทเขมแขงและมผบรหารทดกท�าให
ปญหาและความตองการระดบชมชนไดรบการแกไขและสนองตอบความ
ตองการไดเปนอยางด อยางนอยกดกวาสภาวการณในยคกอนการกระจาย
อ�านาจอยางเหนไดชดเจน
ในทนเคยใหขอความเหนและขอเสนอในรายงานการวจยแกสถาบน
พระปกเกลาในชดวจยเพอสงเคราะหขอเสนอดานการกระจายอ�านาจและ
การปกครองทองถนเพอการปฏรปประเทศไทยไวเมอป พ.ศ. 2559 (วสนต
เหลองประภสร, 2559) ดวยการวางกรอบคดขนตนเพอการปรบบทบาท
ความสมพนธระหวางราชการบรหารสวนกลาง-สวนภมภาค-สวนทองถน
ภายใตแนวคด “สวนกลางคด ภมภาคประสาน และทองถนด�าเนนการ”
นนหมายความวา เปาหมายในอนาคตควรปรบบทบาทใหราชการสวนกลาง
ทเปนกระทรวง ทบวง กรม เปนหนวยคด หนวยยทธศาสตร หนวยวชาการ
เปนหนวยกาวหนาทตองตามใหทนโลก เปนหนวยทตองรบมอกบความ
เปลยนแปลงทผนผวนเปนอยางมาก เพราะโลกในศตวรรษท 21 เปลยนแปลง
รวดเรวมาก เกดปญหาใหมๆ ดงนน สวนกลางจะตองรบมอกบเรองใหมๆ
เรองทเปนประเดนใหญ สวนกลางจงควรตองเปนหนวยคด หนวยยทธศาสตร
ทจะตองวางแผนและวางมาตรการในการรบมอกบปญหาเหลาน
ในสวนของกลไกภมภาคนน แมวานกวชาการหลายคนมกจะบอกวา
โครงสรางสวนภมภาคเปนโครงสรางโบราณทคอยๆ หายไปในหลายประเทศ
แตหากไปพจารณากลไกการพฒนาในเชงพนททเกดขนในหลายประเทศใน
ยโรป กลบปรากฏทศทางของการสรางกลไกทคลายคลงกบราชการบรหาร
สวนภมภาคเพอท�าหนาทในการขบเคลอนยทธศาสตรเชงพนท เนองจากภารกจ
ดงกลาวตองครอบคลมพนทขนาดใหญและจ�าเปนตองมกลไกในการประสาน
งาน ในการรอยเอายทธศาสตรชาตใหเขากบความตองการและศกยภาพของ
พนท ดงนน ราชการบรหารสวนภมภาคกสามารถทจะปรบมาท�างานใน
ลกษณะนได ซงเรองนไมใชเรองใหม เราพดกนมาหลายปตงแตมการปฏรป
ระบบราชการ ขอเสนอหนงทพยายามจะท�าใหราชการบรหารสวนภมภาค
เปนเชนนกคอ การเกดขนของคณะกรรมการบรหารงานจงหวดและกลมจงหวด
แบบบรณาการ เพยงแตวา การปฏรปราชการของไทยมกเชยวชาญในการ
ปรบปรงโครงสราง แตเราไมเกงในการจดการใหกลไกใหมสามารถขบเคลอน
งานไดจรง ยกตวอยาง ศนยโอทอป (OTOP) เราสรางตกอาคารเปนศนยโอทอป
แตเมอสรางศนยโอทอปแลว กระบวนการจดการเอาของมาขาย การโปรโมท
สนคา เราจดการไดไมด กเชนเดยวกนกบโครงสราง กบจ. และกลมจงหวด
เรามโครงสรางใหมซงนาจะท�าใหเราสามารถขบเคลอนงานไปไดดวยดหาก
พจารณาในเชงโครงสราง แตในทางปฏบตจรงกลบพบขอตดขดและขอจ�ากด
ในหลากหลายประการ อาท ปญหาเรองงบประมาณทมจ�ากด ปญหาเรอง
อ�านาจในการสงการและประสานงาน ขอจ�ากดดานอตราก�าลงและบคลากร
เปนตน อยางไรกด จากงานศกษาวจยหลายชนกชใหเหนวาโครงสรางในแบบ
กบจ. และกลมจงหวด กปรากฏผลส�าเรจในบางพนททมผวาราชการจงหวด
มวสยทศนและไดรบการสนบสนนจากรฐบาล ดงนน โครงสรางทด�ารงอยก
นบวาดพอสมควร หากแตรฐบาลทสวนกลางจะตองใชประโยชนและใหการ
สนบสนนการด�าเนนงานของจงหวดและกลมจงหวดในการขบเคลอนยทธศาสตร
และการพฒนาพนทมากกวาทผานมา
ส�าหรบกลไกสดทาย อนไดแก ราชการบรหารสวนทองถน บทบาทน�าท
ส�าคญประการหนงททองถนทวโลกเกดขนมาโดยเฉพาะตงแตในระยะศตวรรษ
ท 20 กคอ การจดบรการสาธารณะใหแกชมชน หมายความวา ในชวตประจ�า
วนของคนตงแตตนนอนตอนเชาจนถงตอนค�า มบรการสาธารณะทจ�าเปนตอ
ผคนทเราไมสามารถซอหาไดจากภาคเอกชน ขณะเดยวกนการพงพงกลไกรฐ
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 4948
สวนกลางในการท�าหนาทดงกลาวกอาจจะตดขด ลาชา และไมสามารถ
จดการปญหาไดตรงตามความตองการของแตละพนททมความหลากหลายได
กลไกในแบบทองถนจงจ�าเปนภายใตหลกการทเรยกวา “หลกเรมตนททองถน”
(Subsidiarity) นนคอ กลไกทอย ใกลชดกบประชาชนทสดจะตองเปน
หนวยแรกในการด�าเนนการแกไขปญหาและจดท�าบรการสาธารณะใหแก
ประชาชนกอนเสมอ เวนแตปญหานนมความรนแรงหรอเกนกวาศกยภาพท
หนวยพนฐานจะกระท�าได กคอยใหหนวยงานทอยในระนาบถดไปเขามา
ชวยเหลอจดการ อาท ถนน การสญจร การรกษาพยาบาล สถานศกษาใกล
บาน การดแลสงแวดลอม ความปลอดภยในชวต เปนตน หนาทเหลานอาจจะ
ตองก�าหนดเปนเปาหมายในอนาคตวา เราควรจะผลกงานบรการสาธารณะ
ตางๆ ทเกยวเนองกบชวตผคนในระนาบชมชนตางๆ ไปอยททองถนเสย นนคอ
เราตองพยายามผลกดนใหองคกรปกครองสวนทองถนเปนหนวยส�าคญใน
การใหบรการ “ของรฐ” อยามองวาเปนของทองถนแตเปนกลไกส�าคญของ
รฐไทยโดยรวมในการจดท�าและสงมอบบรการตางๆ ใหกบประชาชนในชมชน
ตางๆ ทวประเทศ
หากเปาหมายเปนเชนนกนาจะท�าใหกลไกรฐโดยภาพรวมสามารถจดการ
กบเรองตางๆ ไดดขน จะไมเกดอาการเบยหวแตก แยงงานกนท�า แยงงบประมาณ
แมบคลากรจะมจ�านวนมากแตไมสามารถท�างานขนาดใหญได เพราะอยใน
สภาพทเหมอนกอนกรวดทอยในขวดโหลแตไมสามารถกลนเปนเนอเดยวกนท
สามารถท�างานรวมกนไดเลย นคอปญหาใหญทสด การเรมตนจากการแบง
บทบาทหนาทวาลกคนโตควรรบผดชอบอะไร ลกคนกลางพงท�าอะไร และลก
คนเลกจะมบทบาทเชนไร พงเปนเปาหมายเบองตนทสามารถใชเปนโจทยใน
การปรบแกการบรหารราชการแผนดนของไทยจากการแสวงหาแนวทางใหลกๆ
ทงสามสามารถรวมมอและบรณาการการด�าเนนงานรวมกนไดนนกจะมความ
เปนไปไดมากยงขน
เรำทกคนลวนแลวแตใชชวตอยในทองถนประเดนสนทนาประการสดทายในบทความนคงไดแก อนาคตของการ
กระจายอ�านาจและการปกครองทองถนไทย โดยในสวนตนของบทความได
ชใหเหนวา ในสภาวะปจจบนแมเรองนจะมไดถอยหลง แตกยงมองไมเหน
ถงทศทางการกาวยางในอนาคต แตปญหาส�าคญ คอ โลกในยคปจจบนนนม
ความเปลยนแปลงอยางรวดเรวซงทาทายบทบาทของรฐไทยเปนอยางยง
อาท การรอยรดเศรษฐกจ-การเมอง-สงคมเขากบชมชนระดบโลกภายใตกระแส
โลกาภวตนทลกซงยงขน การผนเปลยนของเทคโนโลยใหมๆ ทก�าลงเปลยน
วถโลก (disruptive technology) การเปลยนแปลงของโครงสรางประชากร
ความผนผวนของภมอากาศและสภาพแวดลอมของโลก ฯลฯ เหลานยอม
น�ามาสค�าถามใหญวา รฐไทยและการด�าเนนงานของรฐบาลไทยอนาคตจะ
พงด�าเนนไปในทศทางใดในภาพรวม แตกลไกทจะไดรบผลกระทบจากปจจย
ทาทายและความเปลยนแปลงทเรวทสดคงไดแก ชมชนทองถน และบทบาท
ขององคกรปกครองสวนทองถน
เหตทกลาวเชนนกเนองจากวา ภายใตโลกยคโลกาภวตนทรอยรดและ
เชอมโยงกจกรรมและปฏสมพนธของคนทงโลกใหงายขนและมความถสงขน
อนบนทอนและบดบงบทบาทของรฐมากขนเรอยๆ ดงมการกลาวถงอาการ
ขามรฐหรอลอดรฐของกจกรรมทางสงคมตางๆ แตในทางกายภาพกมค�ากลาว
วา “ถงทสดแลว เราทกคนกลวนแตใชชวตอยในทองถน” นนหมายความวา
วถชวตยคปจจบนทการปฏสมพนธทางเศรษฐกจ สงคม และอนๆ กระท�าผาน
โลกออนไลนมากขน แตในแงของการใชชวตประจ�าทอยรอบตวเราไมวาจะ
ในเรองความปลอดภย ภมทศนละแวกบาน การรกษาพยาบาล การศกษา การ
เดนทาง การพกผอนหยอนใจ ฯลฯ เหลานลวนแลวแตเกดขนภายในพนทชมชน
ทองถน เปนสงทอยรอบละแวกบานทเราพกอาศยหรออยรอบๆ ชมชนทเราใช
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 5150
ชวตท�างาน ทงหมดคอพนททองถน ซงตองอาศยกลไกภายในทองถนด�าเนนการ
จดท�า กลาวอกนยหนง เราทกคนยงจ�าเปนตองพงพาการบรการสาธารณะท
จ�าเปนตอการใชชวตประจ�าวนของเราในพนททองถนทเราใชชวตอยนนเอง
กลาวถงตรงน บทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนในฐานะศนยกลาง
ของการจดบรการสาธารณะเพอดแลชวตผคนในเขตชมชนชนบทเลกๆ ในเขต
เมอง ในเขตเมองใหญหรอในเขตมหานคร จงมความส�าคญ และแมวาบทบาท
หนาทดงกลาวจะมตวแสดงอนๆ หรอภาคสวนอนสามารถด�าเนนการจดท�าได
แตโดยภาพรวม องคกรปกครองสวนทองถนยงคงเปนตวแสดงส�าคญทสดดวย
เหตผล 2 ประการ
ประการทหนง ในยคปจจบนทภาคสวนอนๆ ไมวาจะภาคเอกชนหรอ
องคกรในภาคประชาสงคม จะสามารถเขามาทดแทนหรอเขามาเปนภาคหน
สวนในการจดท�าบรการสาธารณะในระดบทองถนไดอยางกวางขวางมากขน
แตถงทสดแลว องคกรปกครองสวนทองถนกยงถอเปนกลไกรฐ เปนกลไก
ทางการ และเปนกลไกโดยความชอบธรรมทจะตองรบผดรบชอบตอผลประโยชน
สวนรวม (public interest) ของผคนในชมชนทองถนอยด หากการบรการ
โดยภาคเอกชนมปญหา การด�าเนนงานโดยมลนธหรอองคกรสาธารณกศลม
ขอจ�ากด องคกรปกครองสวนทองถนในฐานะกลไกรฐในระดบพนท กจะตอง
เขาไปจดการแกไขอยางหลกเลยงไมได
ประการทสอง ในบรบทของไทยทกลไกรฐสวนกลาง ภมภาค รฐวสาหกจ
หรอองคกรรฐรปแบบอนๆ กด�าเนนการจดท�าบรการตางๆ ใหแกผคนในทองถน
คขนานหรอทบซอนกบบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถนอยเปน (ปญหา)
ปกต แตหากพจารณาจากขอเสนอทไดกลาวไปกอนหนานวา องคกรปกครอง
สวนทองถนจะตองผลกดนใหกลายเปนหนวยส�าคญในการจดบรการสาธารณะ
โดยตรงแกประชาชน ขณะทกลไกรฐอนพงปรบบทบาทไปสดานอนๆ กจะท�าให
องคกรปกครองสวนทองถนมความส�าคญเปนอยางมากและจะมมากขน
ในอนาคต อกทง เราตองยอมรบจดเดนส�าคญขององคกรปกครองสวนทองถน
ทกลไกรฐชนดอนๆ ไมม นนคอ องคกรปกครองสวนทองถน เปนกลไกการ
บรหารงานของรฐชนดเดยวเทานนทผบรหารและกลไกการตดสนใจเชง
นโยบายนนมาจากการเลอกกนเองของประชาชนในชมชนทองถน ตางจาก
กระทรวง ทบวง กรม จงหวด อ�าเภอ รฐวสาหกจ หรอองคการมหาชนท
ประชาชนทวไปมไดมโอกาสเลอกสรรผบรหารของหนวยงานเหลานโดยตรง
จากทกลาวมาทงสองประการนนนมใชหลกการทเปนอดมคต หากแต
เปนจดแขงส�าคญทท�าใหนานาประเทศทวโลกรวมถงไทย จะตองมการจดตง
กลไกของรฐในรปองคกรปกครองสวนทองถนขนมา แตค�าถามส�าคญ ณ ทน
คงไดแก เราไดใชจดเดนทเปนจดแขงขององคกรปกครองสวนทองถนไดถง
ประโยชนสงสดแลวหรอยง ?
คงตองยอมรบความเปนจรงวา ทองถนไทยยงเปนเดกทสามารถเตบโต
ไดอกมาก เปนนองคนเลกทมศกยภาพทจะเขามาชวยแบงเบาภาระครอบครว
ไดอยางกวางขวางและเปนสมาชกของครอบครวทจะมบทบาทส�าคญไมแพ
พคนโตหรอพคนกลาง แตทผานมาเรายงไมเปดโอกาสมากนกใหนองเลกคนน
ไดเตบโตและเบงบานไปตามศกยภาพทเขามและในหลายครงกถกหมนแคลน
ดวยซ�า
การกระจายอ�านาจและการสงเสรมศกยภาพขององคกรปกครองสวน
ทองถนยงคงตองด�าเนนตอไป รฐไทยจะตองใหความส�าคญตอการปฏรปในเรอง
นตอไป เราจะหยดนง แชแขง หรอ “บอนไซ” ทองถนไมได เพราะหากพจารณา
ถงหลกการและขอสมมตทางวชาการไมวาจะในทางรฐศาสตร นตศาสตร
เศรษฐศาสตร หรออนๆ กตางเหนตรงกนวา การกระจายอ�านาจและการท�าให
องคกรปกครองสวนทองถนเขมแขงนนจะท�าใหสงคมโดยรวมไดประโยชน
มากกวาเสยประโยชน
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 5352
ทวา ขอความเหนขางตนกเปนเพยงหลกความสมเหตสมผลในทาง
วชาการหรอในทางเทคนค (academic/technical rationalities) แตเรา
กคงทราบกนดวา การปฏรปโครงสรางและระบบบรหารงานภาครฐนนมนคอ
ประเดนทางการเมอง ซงการจะขบเคลอนใหประเดนดงกลาวเกดการขบเคลอน
ใหเปนจรงไดนจะตองไดรบการสนบสนนทงจากฝายผมอ�านาจตดสนใจและ
สงคมวงกวาง แตจากงานวจยและขอคนพบทางวชาการในหลายๆ ชนกชใหเหน
วา ในสภาวการณปกตแลวผ มอ�านาจตดสนใจในทางการเมองโดยเฉพาะ
รฐสวนกลางนน ไมมใครชนชอบและสนบสนนนโยบายกระจายอ�านาจใหแก
ทองถน เนองจากเทากบเปนการลดทอนอ�านาจและบทบาทของตนเอง
(ศภสวสด ชชวาลย, 2555) หมายความวา การกระจายอ�านาจจะเกดขนได
กเปนผลจากปจจยแทรกซอนทท�าใหผ มอ�านาจตดสนใจในทางการเมอง
หรอสงคมทวไปไมสามารถด�ารงโครงสรางและระบบการบรหารงานในแบบ
เดมๆ (status quo) ไดอกตอไป อาท สถานการณการปฏรปสงคมภายหลง
สภาวะสงคราม หรอการปฏรปการเมองใหเปนประชาธปไตยผานการปฏรป
รฐธรรมนญทผนวกเอาเรองการกระจายอ�านาจเปนสวนหนงของประเดนการ
ปฏรป เปนตน
เมอกลบมายอนมองถงสงคมไทย ณ ปจจบนกท�าใหเหนวา ปจจยเชงบวก
ทจะสนบสนนการกระจายอ�านาจสทองถนดงทเคยปรากฏในระยะหลงเหตการณ
พฤษภาคมป พ.ศ. 2535 หรอในยคการปฏรปการเมองชวงกอนและหลงการ
ประกาศใชรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2540 กดเหมอนจะซบเซาเงยบเหงาพกล
การพดถงการกระจายอ�านาจและอนาคตของทองถนไทยในยามนดเหมอนกบ
“ศาลาคนเศรา” ททกคนตางมองเหนแตปญหามากกวาทางออกทชวนใหคกคก
แจมใส ประเดนสนทนาสดทาย จงน�ามาสขอค�าถามทายสดในบทความน
นนคอ เราจะท�าอยางไรใหกระแสการกระจายอ�านาจและการปฏรปทองถน
ไทย กลบมาเปนวาระทางนโยบายทผมอ�านาจและสงคมวงกวางใหความ
ส�าคญอกครงหนง ?
บทสนทนำใหม: “คณภำพชวต” กบควำมส�ำคญของลกคนเลก
หากพจารณาถงปจจยผลกดนหรอแรงขบทท�าใหหลายๆ ประเทศทวโลก
เกดกระบวนการกระจายอ�านาจในระยะสองถงสามทศวรรษทผานมา กปรากฏ
ค�าอธบายและการใหเหตใหผลไวอยางกวางขวาง (Sharma, July – December
2005)4 แตทงหมดกเปนเพยงอธบายถงกระแสและแรงขบในภาพกวาง มากกวา
จะตอบค�าถามตรงๆ วา หากเราจะปลกกระแสการกระจายอ�านาจในสงคมหนง
ใหกลบมามชวตชวาอกครงนนพงจะกระท�าเชนไร ?
ในทนยอมรบวา ภายใตบรบทของสงคมการเมองไทยในสมยปจจบนนน
การจะจดประกายใหการกระจายอ�านาจสทองถนกลบมาเปนวาระส�าคญดงเชน
ในอดตนนมความยากล�าบากเปนอยางยง แตหากพจารณาถงประสบการณ
การกระจายอ�านาจในสงคมตางๆ ทวโลก กจะเหนวาเรายงคงมความหวงเพราะ
ในระยะสองถงสามทศวรรษทผาน กปรากฏประสบการณจากหลายๆ ประเทศ
ทการกระจายอ�านาจสามารถด�าเนนไปไดโดยไมตองอาศยปจจยแทรกซอนทจะ
น�าไปสการปรบรอหรอการปฏรปขนานใหญ หากแตการกระจายอ�านาจสามารถ
กลายเปนสวนหนงของวาระทางนโยบายปกตทมการด�าเนนการอยางคอยเปน
คอยไปแตด�าเนนไปอยางตอเนองได อาท กรณของสหราชอาณาจกร ฝรงเศส
ญปน เนเธอรแลนด และอกหลายประเทศ
4 งานของ Chanchal Kumar Sharma ไดขมวดใหเหนถงแรงผลกตางๆ ทมผลตอกระบวนการกระจาย อ�านาจตงแตยค ครสตทศวรรษท 1990
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 5554
เราอาจจะตองเปลยนแปลงความคาดหวงเสยใหมวาการกระจายอ�านาจ
ในสงคมไทยนน ไมจ�าเปนจะตองปรากฏขนเปนวาระแหงชาตทมการปฏรป
ขนานใหญในระยะเวลาอนสนเหมอนกบทเคยเกดขนในประเทศไทยหรอ
ฟลปปนสชวงทายของครสตทศวรรษท 1990 ภายใตกระแสการปฏรปการเมอง
ใหเปนประชาธปไตย หรอการกระจายอ�านาจแบบถอนรากถอนโคนในระยะ
เวลาอนสนแบบทเรยกวา “Big Bang Decentralization” ในอนโดนเซย
ตรงกนขาม เราพงชวยกนขบคดวาจะท�าอยางไรใหการกระจายอ�านาจและการ
เสรมสรางบทบาทขององคกรปกครองสวนทองถน กลายเปนนโยบายปกตทม
การด�าเนนการอยางตอเนองโดยทกๆ รฐบาล ท�าใหผมอ�านาจตดสนใจและ
หนวยงานทเกยวของมองวา นโยบายดานนเปนสงทเราจะตองคอยๆ ปรบ คอยๆ
แก โดยไมหยดเดนเปนกจกรรมทถกท�าใหเปนภารกจและแบบแผนการด�าเนน
งานปกตของรฐบาลไทย
การจดประกายเพอมงสทศทางดงกลาว ในทนเหนวา การใหเหตใหผล
ในแบบเดมๆ อาจจะไมเพยงพอหรอไมสามารถใชการไดอกตอไป ไมวาจะเปน
เหตผลของนกรฐศาสตรทอางถงการเสรมสรางประชาธปไตยและพลเมองดวย
การกระจายอ�านาจ หรอการอางเรองความประหยดในเชงขนาดและการลดผล
กระทบภายนอกดวยการเพมพนบทบาททองถนโดยนกเศรษฐศาสตรหรอการ
อางถงความชอบธรรมในการใชอ�านาจและการตดสนใจทตองเอาไปอยใกลมอ
ประชาชน โดยนกกฎหมายมหาชนเหลานอาจถกตองในเชงวชาการและอดมคต
ทางสงคม แตมน “ขายไมได” อกตอไปในหวงเวลาปจจบน
พลงส�าคญทท�าใหการกระจายอ�านาจด�าเนนไปไดเรอยๆ แตไมเคย
หยดเดนในประเทศทกลาวถงนน ตองอาศยพลงการสนบสนนอยางส�าคญจาก
ภาคธรกจเอกชนและประชาชนในชมชนทองถน และการจะท�าใหบรษท
หางราน ภาคอตสาหกรรม และประชาชนทวไปกดดนเรยกรองในเรองนนน ก
ตองท�าใหตวแสดงเหลานตระหนกรวมกนวา การกระจายอ�านาจและการเสรม
สรางบทบาทของทองถนมนมผลกระทบโดยตรงตอกลมองคกรและสงคมทวไป
กลาวงายๆ กคอ การกระจายอ�านาจมนตอง “รบประทานได” และ “ยอยงาย”
ในความนกคดของเขาเหลาน และมนควรจะเปนโจทยใหมส�าหรบสงคมไทย
โดยเฉพาะวงวชาการและผประกอบการทางนโยบายจะตองมาขบคดรวมกน
ภายใตโจทยขางตน ในทนขอละเวนไมกลาวถงแนวทางในการจดประกาย
และชกชวนใหภาคธรกจเอกชนเขามาเปนพลงหรอภาคเครอขายในการ
ขบเคลอนประเดนดานการกระจายอ�านาจ (วสนต เหลองประภสร, 2555)5 แต
อยากจะกลาวถงประชาชนหรอสงคมเปนการทวไปวาจะท�าอยางไรใหกลมทาง
สงคมตางๆ ไดตระหนกและเหนถงประโยชนของการกระจายอ�านาจและ
การปกครองทองถน
ค�าหรอแนวคดส�าคญทอาจน�ามาเปนประเดนส�าหรบการรณรงคทาง
นโยบายได กคอ “คณภาพชวต” หมายความวา เราจะตองท�าใหสงคมทวไป
ตระหนกและมองเหนอยางจรงจงวา การกระจายอ�านาจและการเสรมสราง
บทบาทของทองถนนน เปนปจจยหนงทมผลเชงบวกตอการเสรมสราง
คณภาพชวตทด
5 ในเรองน กคอยๆ ปรากฏบทบาทของภาคเอกชนในไทยทออกมาขบเคลอนประเดนนตอเนองใน ระยะหลายปทผานมา อาจดตวอยางไดใน วสนต เหลองประภสร. (2555). คลนลกทสองของ การกระจายอ�านาจ: บรบทใหม ความจ�าเพาะของพนทและ การเคลอนไหวเพอจดตงองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ รายงานสรปผลการสมมนาระดมความคดเหน “คลนลกทสองของ การ กระจายอานาจ” บรบทใหม ความจ�าเพาะของพนท และการเคลอนไหวเพอจดตงองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ. กรงเทพมหานคร: ส�านกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต.
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 5756
ในปจจบนเราทกคนลวนอยากมคณภาพชวตทด แตเราจะมคณภาพชวต
ทดไดตองมกลไกทอยใกลกบเราในการจดการกบสภาพรอบตวและบรการ
สาธารณะรอบๆ ตวใหด แตปจจบนยงไมด สภาพแวดลอมและบรการสาธารณะ
ในปจจบนทยงไมด ไมใชวาสวนราชการท�างานไมด แตเปนเพราะสวนราชการ
มลกษณะทแตกกระจายอยางมาก ซงการจดการเชงพนทภายในชมชนเลกๆ
ของไทยกมความสบสนเปนอยางมาก
จากทเคยไดฟงรายการรองเรยนรองทกขบอยๆ พบวา เรองทมกพบ
บอยๆ ในสอสารมวลชน คอ การรองเรยนเรองถนนพงเสยหายและประโยคแรก
ทผด�าเนนรายการมกจะเรมตนกอนกคอ “ถนนนเปนของใคร ?” เปนของ
หนวยงานใด จะไดหาผรบผดรบชอบไดถกตอง ลกษณะเชนนสะทอนวา
กลไกในการจดการเชงพนทของไทยนนมคนรบผดชอบหลายระนาบ หลาย
หนวย และแตละหนวยกตางคนตางท�าและขาดการประสานงาน ดงนน เมอ
ชาวบานเดอดรอนจากการจดบรการสาธารณะหนงๆ จงไมรวาควรตองไป
เรยกรองกบใคร ควรใหใครมาแกไขปญหา ดงนน การทจะมคณภาพชวตทดได
กลไกทท�างานในเชงพนทจะตองชดเจนและมความกระตอรอรนในการสนอง
ตอบความตองการของประชาชน และนคอเหตผลส�าคญทนานาประเทศจะตอง
มองคกรปกครองสวนทองถน เพราะการด�ารงอยของทองถน คอ การด�ารงอย
ของกลไกในการแกไขปญหาระดบยอยทสดและอยใกลชดกบประชาชนมากทสด
อนเปนฐานส�าคญของการเสรมสรางคณภาพชวตทดภายในชมชน
ดวยเหตน หากทองถนท�างานไดด กจะท�าใหชวตเราดขน ยกตวอยางเชน
ณ ปจจบนและภายใตบทบาทอ�านาจหนาททเปนอย ณ ปจจบน (ซงกมขอจ�ากด
มากมาย) หากทองถนสามารถด�าเนนการจดท�าภารกจบางประการใหมคณภาพ
และไดรบการยอมรบ ยอมตอบโจทยเรองคณภาพชวตไดอยางชดเจนเปน
รปธรรมอยแลว และตวอยางส�าคญกไดแก การศกษาและการรกษาพยาบาล
ณ ปจจบนเรามตวอยางทดมากมายของทองถนทสามารถจดการศกษา
ใหมคณภาพและนวตกรรมใหมในทกๆ ระดบตงแตกอนวยเรยนจนถงระดบ
อดมศกษา แตในทนขอจ�ากดเอาเพยงการศกษากอนวยเรยนกนาจะเปน
รปธรรมส�าคญถงบทบาททองถนกบการพฒนาคณภาพชวตไดอยางชดเจน
คงตองยอมรบวา ณ ปจจบน การศกษาของไทยมคาใชจายสงขนอยางตอเนอง
และคาเลาเรยนในระดบเดกเลกกอนวยเรยนกถบตวสงขนอยางนาตกใจ ดงเชน
ผปกครองจ�านวนมากจะตองสงลกหลานเขาโรงเรยนอนบาลหรอสถานรบเลยง
เดกกอนวยเรยนตงแต 3 ขวบจนถง 6 ขวบ และหากจดสงไปยงสถานศกษา
เอกชน กจะมคาใชจายอยางนอยประมาณสามถงหาหมนบาทตอภาคการศกษา
นนหมายความวา ในหนงครวเรอนจะตองเสยคาใชจายส�าหรบเดกหนงคนตอ
หนงปโดยประมาณหนงแสนบาท ในขณะเดยวกน เรากไดเหนถงทองถนจ�านวน
มากทสามารถจดท�าศนยเดกเลกไดดและมคณภาพสง ฉะนน ถาหากมโอกาส
ไดอาศยอยในเขตทองถนทมการจดการศนยเดกเลกทด เรากจะประหยดเงนได
นบแสนบาทตอป
สวนการรกษาพยาบาลนน เราไมจ�าเปนจะตองคาดหวงในบทบาท
ทองถนถงขนการสรางโรงพยาบาลหรอศนยการแพทยททนสมย แตหากเรา
คาดหวงแตเพยงเรองการดแลสขภาพของผสงอายในครวเรอนเพยงเรองเดยว
เรากจะเหนไดวา องคกรปกครองสวนทองถนไทยจ�านวนไมนอยสามารถด�าเนน
บทบาทดานนไดเปนอยางดและมคณภาพ นวตกรรมทองถนอยาง “โรงพยาบาล
รอยเตยง” หรอโครงการอาสาสมครดแลผสงอายในชมชนเหลานสามารถ
ชวยประหยดคาใชจายภายในครวเรอนไดอยางมหาศาล อาท การสรรหาวาจาง
บคลากรในการดแลผสงอายในครวเรอน หากเปนเพยงบคลากรทวไปทไมม
ทกษะและความช�านาญเราอาจจะตองเสยคาตอบแทนไมนอยกวาหนงหมนบาท
ตอเดอน ในหนงปตอหนงครวเรอนกจะตองเสยคาใชจายเกนกวาหนงแสนบาท
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 5958
พจารณาจากสองภารกจดงกลาว หากองคกรปกครองสวนทองถน
สามารถด�าเนนการไดอยางมคณภาพและประชาชนทวไปใหการยอมรบ เทากบ
วาเราสามารถประหยดคาใชจายในครวเรอนไมต�ากวาสองแสนบาทตอป ยอม
ท�าใหคนในวยหนมสาวทเปนก�าลงแรงงานของประเทศสามารถจะลดคาใชจาย
และไมตองหวงหนาพะวงหลง สามารถเอาก�าลงและความคดไปท�าอะไรทเปน
ประโยชนตอสงคมสวนรวมไดอกมาก หรออยางนอยกมก�าลงจายทสงขนในการ
ดแลครอบครวใหมความผาสก
นคอคณภาพชวตทด เปนคณภาพชวตทมตนทนและรายจายต�ากวาการ
พงพาบรการจากภาคเอกชนเปนอยางมาก หากเรายอนพนจชวตสวนตวอยาง
จรงจงเรากจะพบวา เราตองจายเงนจ�านวนมากเพอซอบานจดสรรหรอหองชด
พกอาศยเพราะตองการความสะดวกและความปลอดภยในชวต เราตองเสยคา
บ�ารงการศกษาของลกหลานใหกบโรงเรยนเอกชนซงเพมสงขนทกป เราตอง
จายคารกษาพยาบาลใหกบโรงพยาบาลเอกชนในอตราทแสนจะนาตกใจ ฯลฯ
แนนอนวาการบรการจากภาคเอกชนเหลานยอมมคณภาพสงและเรากเลอกเอง
ทจะยอมจาย แตในอกทางหนง หากเรามองเหนความส�าคญของการกระจาย
อ�านาจและการเสรมสรางศกยภาพใหแกทองถน เรากสามารถไดรบบรการ
เหลานไดอยางทดเทยมกบภาคเอกชนแตมตนทนทต�ากวาได และนคอคณภาพ
ชวตทด ซงหากทองถนสามารถขยายบทบาทในการจดท�าบรการสาธารณะ
ในดานอนๆ ไดอยางมคณภาพและสงคมกใหการยอมรบ กไมมเหตผลทเราจะ
เพกเฉยตอการกระจายอ�านาจและการปกครองทองถนหรอไม อยางไร?
รำยกำรอำงอง
Sharma, C. K. (2005). Why Decentralization? The Puzzle of Causation.
Synthesis, 3 (1), 1-17.
วสนต เหลองประภสร. (2555). คลนลกทสองของการกระจายอ�านาจ: บรบท
ใหม ความจ�าเพาะของพนท และการเคลอนไหวเพอจดตงองคกร
ปกครองสวนทองถนรปแบบพเศษ รายงานสรปผลการสมมนาระดม
ความคดเหน “คลนลกทสองของการกระจายอานาจ” บรบทใหม
ความจ�าเพาะของพนทและการเคลอนไหวเพอจดตงองคกรปกครอง
สวนทองถนรปแบบพเศษ. กรงเทพมหานคร: ส�านกงานโครงการพฒนา
แหงสหประชาชาต.
วสนต เหลองประภสร. (2559). การรวมศนยอ�านาจและการกระจายอ�านาจ
กบการบรหารราชการแผนดนไทย: การทบทวนแนวคด ขอถกเถยง
และขอพจารณาเพอการปฏรป. กรงเทพมหานคร: สถาบนพระปกเกลา.
ศภสวสด ชชวาลย. (2555). การเมองในกระบวนการกระจายอ�านาจ: ศกษา
ผานบทบาทของนกวชาการ ขาราชการ นกการเมองและประชาชน.
กรงเทพมหานคร: ส�านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 6160
Journalof Integrated Sciences
03อำหำรทวภพ ชมชนและคนตำย: วถอำหำรในพธเสกสสำนคำทอลกหนองแสงDual Worlds Foods Community and The Dead:Foodways of All Souls’ Day at Nong Saeng Catholic Community
ทตยาภรณ ภมดอนมง1
Tutiyaphorn Poomdonming
1 อาจารยประจ�าศนยการศกษาบงกาฬ มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน E-mail: [email protected]
บทคดย�อ
บทความนมวตถประสงคเพอศกษาวถอาหารในพธเสกสสานของชาว
คาทอลกในพนทสสานหนองแสง วดนกบญอนนา จงหวดนครพนม โดยพบวา
ชาวไทยเชอสายเวยดนามทมพนเพมาจากภาคกลางของประเทศเวยดนามไดม
การผสมผสานอาหารพธกรรมของตนขนอยางมนยส�าคญ วถอาหารในลกษณะ
นไดแสดงใหเหนถงการรวมหม การยดหยนและการหลอมรวมท�าใหเหนถงความ
เปนพหลกษณทางดานวฒธรรมของอาหารพธกรรมดวยการสรางความหมาย
ผาน “อาหารทวภพ” ทเผยใหเหนพนธะทางอารมณแหงความกลวตอความ
หวโหย ซงเปนอ�านาจส�าคญทท�าใหเกดจนตนาการถงโลกหลงความตาย ทงน
ดวยการใชอาหารเปนสอกลางเพอเชอมและอธบายปรากฏการณของพธกรรม
ทสามารถแสดงใหเหนถงวถอาหาร และชมชนของคนตายไดในหลายมต
ค�ำส�ำคญ: อาหารทวภพ, ชมชน, คนตาย
ป�ท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 63
Abstract
The objective of this article was to explore dietary figuration
used during the Commemoration of All the Faithful Departed at
Nong Saeng Catholic Cemetery, St. Anna’s Church in Nakhon
Phanom Province. The research discovered that Thais of Vietnamese
descent have food way that are required in important rituals. The
present of such foods signify their congregation, flexibility, and
assimilation. These characteristics resulted in plurality of the
ritual-based foods and its denoted meaning. Dual Worlds Food is
a term that elaborates the emotional bond in responding to fear
of hunger. This compelling force invigorates the conceptualization
of the afterlife world for which foods serve as a medium that
connects these worlds. Furthermore, foods also illustrate the
phenomenon concerning figuration and multi-dimensional aspect
of the community of the dead.
Key words: Dual Worlds Foods, Community, The dead
บทน�ำ
“ความตายไมใชจดจบ แตเปน ‘ทางผาน’ หรอ ‘ชองทาง’
ทเปดทะลภพหนงไปสอกภพหนงหรอถาจะพดวา ความตาย
เปนการเดนทางผานตางมตกคงไมผดนก”
(นต ภวครพนธ, 2563)
ขอเสนอขางตน ปรากฏในบทความ (นต ภวครพนธ, 2563) อนเปนปฐม
บทของการเปดฉากสการสนทนาถงความตายทนตพยายามเสนอวามนมไดเปน
แคเพยงการหยดเตนของชพจรหรอการหมดสนของลมหายใจเทานน หากแต
ความตายถอเปนหมดหมายแหงการเปลยนผานเพอทะลไปสอกโลกหนงอนเปน
โลกในภาพจนตนาการของผคนในแตละหมเหลา ดวยเหตน ผเขยนจงน�าเอา
กรอบคดดงกลาวไปวเคราะหถงประสบการณในภาคสนาม และเรองราววถชวต
ของครอบครวชาวไทยเชอสายเวยดนามทมความเชออยางแรงกลาตอศาสนา
ครสตนกายโรมนคาทอลก ทงยงเปนครอบครวทยงคงยดถอขนบปฏบตแหง
พธกรรมการร�าลกถงผ วายชนมอยางม งมน และศรทธาในพธเสกสสาน
(All Souls’ Day) ทงน เพอเผยใหเหนถงการจนตนาการถงภาวะหลงความตาย
ทเปนเพยงจดเปลยนผานของชวตทมอาหาร หรอวตถมงคลส�าคญอนเปน
สอกลางการสอสารจากโลกมนษยส โลกของจตวญญาณหรอไมกขนอยกบ
แตละความเชอของกลมและชนเผา ดงเชน เรองราวภาคสนามทจะน�าเสนอ
ในบทความน
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 6564
ในชวงตนเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2562 หญงสาวผ ชอ โยธวดา2
(นามสมมต) ก�าลงเดนทางสพธ “เสกสสาน” ณ วดนกบญอนนา หนองแสง
จงหวดนครพนม ซงเปนสงทเธอ และคนในครอบครวพงกระท�าในทกวงรอบ
แหงป กลาวไดวา “การเสกสสาน” ถอวาเปนพธการส�าคญในวถชวตของชาว
โรมนคาทอลก โดยในรอบหนงปชาวโรมนคาทอลกจะมงใหความส�าคญแก
ดวงวญญาณของบรรพบรษ เพอการไหวและการปลดปลอยดวงวญญาณจาก
บาปจนไดขนสวรรคไปอยกบพระผเปนเจา เชอกนวา พธกรรมเสกสสานได
เรมตนขนในครสตศวรรษท 1 ขณะทครสตงมธรรมเนยมฉลองและเลยงอาหาร
เหนอหลมศพของบรรดามรณะสกข กอนทไดมการเปลยนค�าเรยก ภาษาและ
พธการจนกลายเปนการถวายมสซาเหนอหลมศพในเวลาตอมา โดยถอกนวา
เปนการเลยงอาหารศกดสทธ (sacred food) ในชวงแรกเรมนน การท�าพธถวาย
มสซาจะเลอกเฉพาะหลมศพของนกบญมรณะสกข จากนนในราวครสตศตวรรษ
ท 3 เมอจ�านวนของบรรดานกบญมมากขน ชาวคาทอลกกนยมเอาชอนกบญ
มาเปนองคอปถมภแกตน เมอตายไปแลวญาตพนองกจะมาฉลองและเลยง
อาหารเหนอหลมศพ (ส�าราญ วงศเสงยม, 2522, น. 33-35)
ค�าอธบายขางตนสามารถมองเหนถงมตของปรชญา ศาสนา และความ
ตายทเกยวโยงสมพนธเปนจดเปลยนหมนเวยนของภพชาต ดงนนการเสกสสาน
จงถอเปนพธกรรมของโลกมนษยทตองปฏบตตามความเชอและความศรทธา
เพอการเชอมโลก 2 มต คอ โลกทมองเหน และโลกทไมสามารถมองเหน
ไดดวยตาเปลา ความวางเปลาทมองไมเหนนไดกลายเปนหลมบอทท�าใหมนษย
เกดความกลว ความวตกกงวล จนน�าไปสการสรางจนตนาการ เชอในจนตนาการ
และน�าไปสการถายทอดเพอสรางการรบรใหปรากฏขนจรงของจนตนาการ
2 หญงสาววยกลางคนเชอสายไทย-เวยดนาม ทตองท�าหนาทเดนทางไปแสดงความกตญหนาหลมฝงบดาในวนเสกสสาน ณ วดนกบณอนนาหนองแสง จงหวดนครพนม ทงนกรณาดรายชอ และ วนสมภาษณทงหมดไดในรายการอางองทายบทความ
อยางสมบรณแบบ ทงน กดวยการอาศยสอกลาง (Medium) เปนเครองมอ
ส�าคญเพอการสงผาน และกอรางความสมบรณแบบขนโดยม “อาหาร” และ
“วธการกนอาหาร” เปนสอน�าทางส�าคญอนศกดสทธในการประกอบพธกรรม
เสกสสานน
ดวยเหตเชนนน โยธวดาและครอบครวของเธอจงตองรบรดเดนทาง
ไปยง “พนทศกดสทธ” (sacred ground) ในการปฏบตศาสนกจ ณ สสาน
หนองแสงในวนดงกลาว เนองจากสสานแหงนเรมแรกเปนหลมฝงของผน�าทาง
ศาสนา ชนชนน�าและกลมบคคลอนๆ อนมฐานนดรสายพนธกรรม ไทย
เวยดนาม ลาวและจนเปนสวนใหญ โดยแตละหลมฝงไดถกจดวางในพนทของ
การจบจองเมอครงยงมชวตอยและจดวางอยในบรเวณใกลเคยงกนกบหลมของ
เครอญาต เหลาบรรพบรษของโยธวดากเชนเดยวกน คอ ถกจดวางในพนทใกล
เคยงกน ทงปทวด-ยาทวด-ป-ยา-พอ ตลอดจนญาตพนองทมสายพนธกรรมใกล
กน (ซงโยธวดามกจะเรยกตามภาษาของครวครอบของตวเองวา องโหนย (ป)
{Ông nội} – บาโหนย (ยา) {Bà nội} – โบ (พอ) {Bố}) การประกอบพธกรรม
ใน “พนทพเศษ” (สสาน) ของเหลาผผนภพ (the dead) นมนยยะส�าคญผาน
ความทรงจ�า–อตลกษณ-อดมการณ-ความสนกสนาน และการสญเสย โดย
ทงหมดลวนสมพนธกบวฒนธรรม การใชพนท และการกนอาหารในวนพเศษ
และในพนทพเศษทเปนศนยกลางของการรวมกลมคนในชมชน อนเปนการรวม
จตวญญาณหลงความตายและเปนการเชอมรอยกนในระหวาง 2 มตดวยอาหาร
กบวธการกนอาหารดงกลาวเพอการระลกถงจตวญญาณของผผนภพนน
กลาวไดวา การร�าลกถงผผนภพถอเปนเปาหมายส�าคญของพธกรรม ซง
ในทนผเขยนมงพจารณาแงมมเชงพนทในดานทเกยวของกบการแสดงออกของ
อาหารและการแสดงออกของการกนอาหารในพนทศกดสทธอนหมายถงสสาน
ทงน ผเขยนพยายามน�าสญลกษณทงในการจดการพนท-อาหาร-และวธการ
กนอาหารมาใชในการตความเพอคนหาความหมายทางสงคม-วฒนธรรม
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 6766
ในเงอนไขและบรบททางประวตศาสตรของชมชน โดยพจารณาผานชวตและครอบครวของโยธวดาทเปนผใหขอมลส�าคญในบทความน รวมถงกรณศกษาส�าคญอนๆ ทปรากฏใหเหนในการลงพนทภาคสนาม โดยเฉพาะการจดวางและการมอยของสอกลางเพอเชอมโยงทง 2 โลกเขาดวยกนในชวงวน/เวลาอนส�าคญนน ทงน ประเดนอภปรายของบทความนถอเปนสวนหนงของการท�างานภาคสนาม ดวยวธการแบบชาตพนธวรรณนา (Ethnographic research method) ทผเขยนเขาไปสงเกตการณอยางมสวนรวม ทงในบาน นอกบาน และในงานพธกรรม
อนง บทความนพยายามวเคราะหผานแนวคดเรอง “วถอาหาร” (Food-ways) ซงเปนแนวคดทใชในการศกษาวฒนธรรมอาหารในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Penny Van Esterik, 2008) ทศกษาอาหารของตางกลมทางชาตพนธ ซงอธบายวา ความเปนอนหรอความแปลกของอาหาร รวมทงธรรมเนยม ประเพณ และพธกรรมทมการท�าอาหารเขาไปเกยวของนนจะท�าใหเราสามารถเขาใจผคนไดเปนอยางด นอกจากนน แนวคดน (Cecilia Leong-salobir, 2011) ทอธบายถงความหมายของแนวคดวาเปนปฏบตการทเกยวของกบอาหาร/ การกน/วรรณะ/ชาตพนธ โดยใชกรอบแนวคดนในการส�ารวจบทบาทและ ภาพลกษณของคนในบานทจะสามารถท�าใหเหนถงขอจ�ากดของอาหารในพนทนน (Frederick Simoons, 1961) ยงไดอธบายวา วถอาหารทมนษยให ความหมายนนเปนรปแบบของความรสกนกคด รวมทงพฤตกรรม อนเกยวกบอาหารในลกษณะส�าคญรวมของกลมวฒนธรรมเดยวกน ดงนน วถอาหาร จงเปนกรอบแนวคดส�าคญทจะปรากฏใหเหนในบทความทมเปาหมายในการมองความสมพนธของอาหาร พนท และผคน ซงบทความนไมไดเปนเพยงการอธบายปรากฏการณของอาหารเทานน แตผเขยนพยายามเผยใหเหนถงความหมายของอาหารและวธการกนอาหารในพธกรรมส�าคญทเปนสอสงผานความรสก อาทเชน ความหวงใย ความรกและความกลวของคนในจากโลกมนษยสอกคน
ในโลกของจตวญญาณ
ดวยเหตดงนน ผเขยนจงเหนวาแนวคดเรองวถอาหารมความส�าคญใน
การพจารณาถงวธการทเกยวของกบการกนอาหารภายในสสาน การผสมผสาน
อาหารประเพณ และความหมายของอาหารในลกษณะตางๆ ทปรากฏใหเหน
ในงานภาคสนาม โดยในบทความนจะขอพจารณาผาน 4 ประเดนส�าคญ ดงน
(1) โบสถหนองแสง: ระหวางเสนทางการส�ารวจสศนยกลางแหงศาสนทองถน
(2) โยธวดา: ตระเตรยมและสรรหาจากปากคลองตลาดสภมภาคแมของ (3) วนท
2 พฤศจกายน 2562: คนวนเสกสสาน อาหาร และการกนหนาหลมฝง (4) เกม-
อบ (cơm up) อาหารทวภพ: ความโชคดทบงเอญคนพบ (Serendipity)
โบสถหนองแสง: พนทระหวำงทำง สศนยกลำงแหงศำสนำทองถน
แมวาเรอนคาน อาสนวหาร และศาสนอาคารสมยใหมจะผดขนมากมาย
ในพนทชมชนหนองแสง อ�าเภอเมอง จงหวดนครพนม ทงเวลากลางวน
แลกลางคน ทงฝงซาย และฝงขวาของแมน�าโขงนน ทวาความโดดเดนของ
สญลกษณกางเขนอยเหนอหลงคาโบสถกยงเปนมโนภาพหลกทางสายตาท
สรางการรบรและการยกยองของชมชนแหงนมาตงแต ค.ศ.1919 (พ.ศ.2462)
(วดนกบญอนนาหนองแสง, 2557), กลาวไดวา อาสนวหารนกบญอนนา
หนองแสง วดคาทอลกเกาแกของชาวครสตง จงหวดนครพนม เปนสถาปตยกรรม
ทไดรบการสถาปนาขนส�าหรบการใชเปนรองอาสนวหารของอครสงฆมณฑล
ทาแร-หนองแสง ทงน เสมอนเปนการระลกถงความเสยสละและความกลาหาญ
ในการบกเบกพนททางความเชอและศรทธาของกลมธรรมฑตแรกทเปนดง
“เมลดพนธแหงพระวรสาร” (Seeds of the gospel) ตอการหวานไถปลก
แปลงเมลดพนธแหงความศรทธาลงในพนทพธกรรมแถบถนดนแดนแหงน
สบมาจนกลายเปนสถานทสงผานจนตนาการ ความหวง และความหมายของ
ความรสกจนถงปจจบน
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 6968
ความเชอและความศรทธาอยางแรงกลาของบรรดามชชนนารเหลาน
จงเปนรากฐานทส�าคญในการบมเพาะและสรางพนทศกดสทธ อนนบไดวาเปน
ฐานรากส�าคญแหงการเรมตนในการกอรปของศาสนจกรคาทอลกในดนแดน
ล มน�าโขงตามประวตทปรากฏเปนขอมลหลกฐาน ทงทเปนค�าบอกกลาว
เอกสารทางราชการ และเอกสารงานวชาการตางๆ นนสามารถกลาวไดวาพนท
แหงศรทธาของคาทอลกในชมชนหนองแสงแหงนบงเกดมขนจากความบงเอญ
ในการเขาส�ารวจเสนทางการศาสนาของบาทหลวงโปรดม บาทหลวงเกโก
และครค�าสอนชาวเวยดนามชอ ครทน ซงเดมทมความตงใจในการออกเดนทาง
ไปสจงหวดหนองคายตามค�าเชอเชญในการแพรศาสนาและท�าใหในระหวางการ
เดนทางของบาทหลวงนนไดพบกบครสตงชาวญวนทมาตงรกรากถนอาศยอย
ในนครพนม (สาลน มานะกจ, 2548, น.42) ดงนน จงอาจกลาวไดวา นครพนม
มไดเปนพนทเปาหมายแรกในการแพรธรรมของพระสงฆมสซงตางประเทศเลย
แมแตนอย หากแตเปน “พนทระหวางเสนทาง” (a stopover or a stopping
place on a journey) ของการส�ารวจเพอการแพรธรรม และน�าไปสการสราง
ส�านก โบสถ และวหารจนกลายเปนศนยกลางแหงศาสนาทองถนทมความส�าคญ
ในการเปนจดยทธศาสตรแหงสงครามทางศาสนาและอาวธในเวลาตอมา
ในแงหนง นยยะของค�าวา “พนทระหวางเสนทาง” ยอมสอความหมาย
ทสะทอนถง “ความบงเอญแหงการเดนทาง” (a coincidence of journeys)
คอมใชเปาหมายของการท�ากจกรรมใดๆ ทเกดขนจากการวางแผน หากแตการ
เกดขนของพนทแบบนไดน�าไปสการมอย พรอมทงการกอรปของสงศรทธา
ศาสนสถานและพธกรรมในระหวางเสนทาง โดยมลเหตแหงการอบตขนของ
พนทส�าคญแหงนไดปรากฏอยในหลกฐานทางวชาการ กงวชาการ รวมทงบท
สมภาษณอกหลายชนทอธบายถงสาเหตแหงการกอรปรางของศาสนาและ
ศรทธาของชาวเวยดนามอพยพในพนทนครพนมเปนตนราก
กลาวโดยสงเขป กคอ ศาสนสถานส�าคญแหงนก�าเนดขนจากการหยดพก
คางแรม ณ ชมชนชาวเวยดนามอพยพแหงนเปนเวลา “หลายสปดาห” โดยใน
ระหวางเวลาหลายสปดาหนไดเกดมการเทศนาค�าสอนของครสตศาสนาใหแก
ชาวเวยดนาม จนในทสดยงไดเกดพธโปรดศลลางบาปใหแกชาวเวยดนามจ�านวน
13 คน และมการจดพธใหพวกเขาไดรบศลสมรสอยางถกตองอก 4 คเมอวนท
14 กนยายน ค.ศ.1883 (พ.ศ. 2426) หลงจากฉลองปสกา3 ในเดอนเมษายน
ค.ศ. 1884 (พ.ศ. 2427) จงถอเปนเหตการณทส�าคญของพนทระหวางทางน
ดวยเหตแหงการมอยกอนแลวของชาวครสตงเชอสายเวยดนามในชมชนหนอง
แสงจ�านวนประมาณ 100 ครอบครว และอกจ�านวนหนงในแถบถนบรเวณพนท
ชมชนรมฝงแมน�าโขง จงไดท�าใหมการรองขอใหส�านกมสซงกรงเทพฯ คดเลอก
บาทหลวงคาทอลกทสามารถสอสารดวยภาษาเวยดนามใหไปชวยงานทหนอง
แสง ในการน คณพอเอดวรด (ยอแซฟ) ถง น�าลาภ บาทหลวงผมเชอสาย
เวยดนามจากจนทบร จงไดอาสาเดนทางไปปฏบตงานในพนทนครพนม โดย
ไดประกอบพธกรรมดวยภาษาเวยดนาม และเผยแพรพระครสตธรรมในชมชน
คาทอลกอกหลายแหง (สรยา ค�าหวาน, 2562, น.61-67) กลาวไดวา การ
ขนอาสาของบาทหลวงเชอสายเวยดนามทานนท�าใหผเขยนมองวาเปนความ
พยายามมอย สรางขนและด�ารงไวซงอตลกษณของชมชน (Identity of
Community) (จฑามาศ อนจตสมปอง, 2557, น. 40-42) ดงชาวครสตเชอสาย
เวยดนามในพนทน คอ ชมชนหนองแสง
ดวยขอมลดงทกลาวมาน เหตการณทางประวตศาสตรในครงนนจงเปน
เหมอนจดกอรปจกรวาลวทยาของชมชนชาวครสตนกายโรมนคาทอลกทม
3 ตรวารปสกา หรอ Paschai Triduum ถอ เปนหนงในเทศกาลส�าคญทสดของบรรดาครสตชนทวโลกเรมจากพธมสซา ในตอนเยนของวนพฤหสศกดสทธ และสนสดลงในตอนเยนของวนอาทตย ตรวารสารปสกา หรอสามวนแหงการผานพน (Passover) คอ การผานพนการถกทรมานและความตาย ผานพนจากการถกจองจ�า (ภายในสสาน) และสดทาย คอ การกลบคนชพไปสชวตนรนดร เปนชวงทพธกรรมเขมขนมากทสดของปพธกรรม (กตตธช ชยประสทธ, 2552, น. 88)
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 7170
“หนองแสง” เปนศนยกลางของมสซงเพอสรางรากฐานและความมนคงทาง
จตใจของ “ครสตงเชอสายเวยดนาม” โดยถอวาเปนพนทแหงทสองตอจากบาน
ค�าเกมทไดมการปลกสรางความหมายใหกลายเปนพนทศกดสทธ ดวยเหตผล
วาเปนการขยบขยายพนทเพอความสะดวกแกการเปนเสนทางการคมนาคม
กอนจะขยบขยายกลายเปนพนทศกดสทธในการประกอบพธกรรมของชาว
ครสตงในเวลาตอมา
ภาพท 1 ภาพอดตวดนกบญอนนา โบสถหนองแสง นครพนม ถกบรรยายเปนภาษาอตาลใตภาพวา
“(1949) i padri missionari dinanzi alle rovine sulle quali dovranno ricostruire” ซงผเขยนใชโปรแกรมแปลภาษาไดความวา
“หลวงพอผสอนศาสนาเบองหนาซากปรกหกพงทพวกเขาจะตองบรณะขนใหม
ทมา: ผเขยนดดแปลงภาพจากภาพอดตวดนกบญอนนาหนองแสง เขาถงเมอวนท 20 มกราคม พ.ศ. 2563 เขาถงไดจาก
http://dondaniele.blogspot.com/2014/07/blog-post_26.html
โยธวดำ: ผตระเตรยมและสรรหำจำกปำกคลองตลำด สภมภำคแมน�ำของ
คนวนพฤหสบดท 31 ตลาคม พ.ศ.2562 โยธวดาหญงสาวชาวไทยเชอสายเวยดนามไดโพสตภาพดอกไมในเฟชบคสวนตวโดยสออารมณประกอบภาพดวยประโยควา “ดอกไมของพอ” ทงน ดอกไมทปรากฏบนเฟชบคของเธอนนลวนถกคดสรรดวยความรสก โยธวดาเลาวา ดอกไมทงหมดนจ�าเปนตองซอจากกรงเทพฯ ดวยเหตผลส�าคญ 2 ประการ ขอแรก คอ ความหลากหลายของชนดดอกไมท�าใหเธอสามารถคดสรรสงทเรยกวา “ดทสด สวยทสดเพอประดบบานใหพอ” ขอสอง คอ เหตผลของราคาดอกไมในชวงเทศกาลเสกสสานทมราคาสงเปนหลายเทาของราคาปกตในจงหวดนครพนม ดวยเหตผลสองประการดงกลาว
ท�าใหเธอและครอบครวล�าเลยงดอกไมทคดสรรแลวมาจากปากคลองตลาด เดนทางขามจงหวด ขามภเขา และขามภมภาครวมระยะทางถง 739 กโลเมตร กวาจะ
ถงจงหวดนครพนมในวนเสารท 1 พฤศจกายน เวลาราว 15.00 นาฬกา
ภาพท 2 ภาพดอกไมสออารมณของโยธวดา
ทมา: ผเขยนดดแปลงมาจากภาพบนเฟชบคสวนตวของโยธวดา วนท 31 ตลาคม พ.ศ. 2562
วำรสำรสหว�ทยำกำร ว�ทยำลยสหว�ทยำกำรมหาว�ทยาลยธรรมศาสตร�
ป�ท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 7372
แนนอนวา สงแรกส�าหรบโยธวดาและครอบครว คอ การเขาไปบานใหม/
หลมฝงของพอและเหลาเครอญาตทสสานหนองแสงเพอวางดอกกหลาบสแดง
หนาหลม พรอมทงส�ารวจพนทโดยรอบเพอตระเตรยมและสรรหาสงส�าคญใน
การประกอบพธ ทงน สงทผเขยนสงเกตไดในเวลานน คอ การมผตระเตรยม
ททางส�าหรบประกอบพธกรรม โดยผรบเหมารบหนาทท�าความสะอาดหลมฝง
ในวนกอนพธใหแกหลมศพบางหลมทผ เปนเครอญาตไมสามารถมาดแล
ท�าสะอาดไดดวยตนเอง ซงอาจจะดวยขอจ�ากดของเวลาและภาระหนาท
การงาน ดวยเหตน อาชพผรบจางท�าความสะอาดจงมความส�าคญในการสราง
ความสมพนธของคน พนทและเวลาพเศษ อนเปนความสมพนธทเกยวโยงใยกน
ระหวางพธกรรมการเสกสสานกบวถชวตของชมชนชาวคาทอลก ซงถกทอขน
จากความสมพนธทางครอบครว เครอญาต ความคด ความเชอทางศาสนา
ประเพณ พธกรรมและอาชพ (จกรพงษ มะลวลย, 2541, น.205)
เมอผ เขยนเขาไปในบรเวณ ยงไดยนเสยงหญงวยกลางตะโกนถาม
โยธวดาวา “บานมคนท�าความสะอาดใหหรอยงจะ ราคาหลงละ 300-400 บาท
ขนอยกบขนาดบานจะ” โดยเธอกไดตอบกลบไปในทนทดวยเนอความวา
หลมของพอและบรรพบรษของตนนนมพชายผ เปนเครอญาตขนอาสารบ
จดการดแลและท�าความสะอาดใหทงหมดอยแลว จงกลาวไดวา ธรรมเนยมการ
ท�าความสะอาดหลมศพญาตพนองลกษณะนเปนภาระกจส�าคญส�าหรบลกหลาน
ในการดแลและสงมอบหนาทตามแบบแผนดงเดมจากรนสร นโดยเครงครด
เนองจากสสานถอเปนจดเชอมตอจตวญญาณของบรรพบรษทแสดงใหเหนวา
“หากไมมปยาตายายผลวงลบในวนวานกจะไมมลกหลานในวนน” (องค บรรจน,
2562, น.62-68) นอกจากนน การจดการพนทศกดสทธยงท�าใหมองเหนถงความ
สมพนธระหวางขาวของพนทและเวลา ทงในอดตและในปจจบน การกลบมา
เพอท�าพธเสกสสานของโยธวดาจงเปนการผกส�านกของบานสการกลบสปตภม
(homeland) ดงเชนขอความบนเฟชบคสวนตวของเธอทวา
“วนน @ นครพนม บานของฉน”ทมา: เฟชบคสวนตวของโยธวดา, 1 พฤศจกายน พ.ศ.2562
ดวยเหตน “บาน” จงเปนสงทสามารถท�าใหโยธวดามภาพจ�าของตนเอง
และครอบครวปรากฏขนในจนตนาการของตน และสงทปรากฏอยในภาพจ�า
ของเธอคอบานหลงใหญประจ�าตระกลทเคยมเครอญาตอาศยอยรวมกนมาอย
หลายรนและมอายราว 100 ป (วรศกด พนมอปถมภ, ผใหสมภาษณ, 13 ธนวาคม
พ.ศ.2562) ตวเรอนปลกสรางตามแบบวฒนธรรมไทย-เวยดนาม ไมวาจะเปน
สดสวนตวอาคาร ผนงก�าแพง ชองแสง ชองลม แผงไมไผสานบงตาตามประต
และหนาตาง สวนหลงคามงดวยกระเบองดนเผา ผเชยวชาญทางดานสถาปตยกรรม
ผหนงกลาววา บานหลงนเปนงานทางสถาปตยกรรมในยคโบราณทสรางขนดวย
ใจรกและผกพน โดยผสมผสานวฒนธรรมของทงสองชาตไดอยางลงตว ถอเปน
ทรพยากรวฒนธรรมทมคณคาในเชงสญลกษณ คณคาทางจตวญญาณ และ
ยงปรากฏองครวมทางศลปะของไทยและเวยดทด�ารงอยจากอดตจนถงปจจบน
ผานทรพยากรวฒนธรรมทางสถาปตยกรรมของโยธวดาและเครอญาต
ภาพท 3 ภาพบรรพบรษของโยธวดาในอดตราว พ.ศ.2492 (ดานซายมอ)
และสภาพบานในปจจบน พ.ศ.2562 (ดานขวามอ)
ทมา: ถายโดย ทตยาภรณ ภมดอนมง และวรศกด พนมอปถมภ เมอวนท 19 ตลาคม พ.ศ.2562
ภาพท 3 ภาพบรรพบรษของโยธวดาในอดตราว พ.ศ.2492 (ดานซายมอ) ภาพบรรพบรษของโยธวดาในอดตราว พ.ศ.2492 (ดานซายมอ)
วำรสำรสหว�ทยำกำร ว�ทยำลยสหว�ทยำกำรมหาว�ทยาลยธรรมศาสตร�
ป�ท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 7574
โยธวดาหญงสาววยกลางคนชาวไทยเชอสายเวยดนามกบพนองอก 2 คนนบเปนคนรนท 4 ในผงเครอญาตของบานประจ�าตระกล เธอใชชวตอยในชมชนหนองแสงและในบานประจ�าตระกลเปนครงคราว เนองจากเธอตองเดนทาง ตามบดาและมารดาไปประกอบอาชพทจงหวดกาฬสนธ อยางไรกตาม โยธวดาและครอบครวกมไดละทงพนท/หนาทตอเครอญาตของตนตระกล ในทกๆ ป เธอและครอบครวจะกลบไปทชมชนหนองแสงเพอประกอบพธกรรมตอบรรพบรษเสมอ แมวาในปจจบนนเธอจะเขามาตงรกวางรากอยทกรงเทพฯ แลวกตาม โยธวดาเปนชาวไทยเชอสายเวยดนามทถอเปนภาพตวแทนของคนรนกลาง (ระหวางคนรนปยาตายายกบคนรนหลานทตามมา) ทมความเปนลกผสมทางสายเลอดระหวางไทยเชอสายเวยดนาม โดยมวถชวตของการเปนลกผสมในหลายลกษณะ เชน ภาษาพดและอาหารการกน แตเธอกยงผกส�านกของความเปนเวยดผานมตทาง “พธกรรม” เมอวาระและโอกาสมาถง ดงเชน พธเสกสสาน (โยธวดา, สมภาษณ, 20 ตลาคม 2562)
กอนถงพธเสกสสาน คอ เวลา 17.00 นาฬกา โยธวดาและเครอญาตตางเรงมอตกแตงดอกไมเปนชอๆ ตงแตเวลา 10.00-14.00 นาฬกา เพอวางบนบานทกหลมของตระกลของเธอ ดอกไมถกจดตามความเหมาะสมในการออกแบบของแตละคนทไมมแบบแผนมาตรฐานความสวยงามใดๆ โดยพนทบานเครอญาตทตงอยในชมชนหนองแสงซงหางจากบานประจ�าตระกลราวๆ 1 กโลเมตร เปนบานไมสองชนทมบรเวณหนาบานเลกนอยและภายในบานขาวของเครองใชถกจดวางเปนระเบยบเรยบรอยอยางสะอานตา ซงสะทอนถงอปนสยทละเมยดละไม และกจวตรประจ�าวนภายในบานของหญงชราวย 74 ป ผเปนเจาของบานทโยธวดาเรยกเธอวา ออ4 {o} และผเขยนกไดเขาไปมสวนในการ
4 การใชค�าวา “ออ” ซงเปนภาษาเวยดนามถนกลางทมความหมายวา อาผหญง พบไดทวไปในครอบครวชาวไทยเชอสาย เวยดนามทนบถอศาสนาครสตนกายโรมนคาทอลกในพนทหนองแสงนครพนม ลกษณะเชนนจงเปนหนงในหลกฐานทสามารถเชอมโยง ถงแผนดนปตภมของบรรพบรษของชาวไทยเชอสายเวยดนามในพนทหนองแสงวามพนเพมาจากบรเวณเวยดนามตอนกลาง (สรยา ค�าหวาน, ผใหสมภาษณ, มนาคม 2563)
ท�ากจกรรมตางๆ กบคนในบาน และรบประทานอาหารรวมกน ซงส�ารบกบขาว
มอเทยงในวนนน ไดแก ปลาเผา สมต�า หมยอแผน ขนมจน ขนมปงญวน ขาวตม
หมญวน ขาวเกรยบญวน และขนมใบปาน เปนตน ระหวางทก�าลงรบประทาน
อาหารอยภายในบานสายตาของผเขยนไดเหลอบไปเหนโองมงกร และไห
ปลาแดกขนาดใหญทชาวบานลมน�าสงครามขานชอวา “ไหแสน” (ทตยาภรณ
ภมดอนมง, 2562, น. 97) ตงวางเคยงกนใตตนมะมวงหนาบานภายในบรรจน�า
เตมโองและเตมไห ซงไหปลาแดกขนาดใหญและส�ารบกบขาวมอเทยงถอเปน
หลกฐาน และภาพสะทอนรอยประวตศาสตร วถอาหาร การคาระหวาง
ชาวพนเมองและชาวเวยด ผานวตถในชวตประจ�าวนของบาน คนในบาน และ
ชมชนทเกยวโยงแทรกซมสมพนธทงภายใน และภายนอกกลมชาตพนธตามวถ
กจกรรมของชวต
มตสมพนธขางตนเปนภาพสะทอนทถอเปนการแสดงออกของชาตพนธ
สมพนธทซบซอนในพนทรฐไทยทมความตางของภาษาและความตางของวฒนธรรม
ผสมปนเปกนอยในพนทและสภาพแวดลอมนน จนกลายเปนปฏสมพนธทยดถอ
กนเปนความปกตธรรมดา (นต ภวครพนธ, 2558, น.196-200) อยางไรกตาม
เมอมองเนอนยทางสถาปตยกรรมในบานบรรพบรษ รอยวถชวตความเปนอย
จากวตถในชวตประจ�าวนแลว เปนการด�ารงอยในความปรกตอยางนงเงยบจน
ไมสามารถแยกแยะถงความเปนอน ทงน ไมใชเพยงส�านกของความเปนบาน
และเครอญาต/ชาตพนธ แตความสมพนธยงผกแนนไปถงวถอาหารการกน
อนเปนสอส�าคญในการกอส�านกพนธะทางอารมณ ดงเชนจะกลาวในหวขอ
ตอไป
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 7776
วนท 2 พฤศจกำยน 2562: คนวนเสกสสำน อำหำรและกำรกนหนำหลมฝง
วดนกบญอนนาหนองแสง ณ สสานหลงโบสถ เวลา 17.00 นาฬกา
ผเขยนและครอบครวของโยธวดาเรงรบล�าเลยงดอกไมทจดไวเปนชอสวยงาม
วางประดบบานทกหลง เรมตนตงแตบานของพอ แลวตามดวยบานใหมของ
บรรพบรษจนครบทกหลมหลง จากนนกประดบประดาดวยเทยนแกวหลากสพรอม
ทจะจดใหสวางไสวในเวลาจวนพลบค�า ผเขยนสงเกตเหตวาเหลาเครอญาต
ตางหอบหวอาหารตางๆ เขามาในพนศกดสทธ โดยประกอบไปดวยอาหารคาว
หวานตามธรรมเนยมไทย อยางไรกตาม การรบรดวยตาและลนรสสมผส (sight
and taste) ท�าใหผเขยนรบรไดถงความหลากหลายของวฒนธรรมอาหาร และ
น�าไปสการตงขอสงสยตอวถอาหารทปรากฏขนในพนทและในพธเสกสสาน
ณ ระหวางเวลานนผเขยนพยายาม “จบภาพ เกบอารมณและกอบ
ความรสก” ของผเขารวมพธเสกสสานอยางละเอยดซงเปนสงทผเขยนจะเผยให
เหนในหวขอน ผเขยนเดนเทาเขาสอาณาสถานแหงสสานหลงโบสถ (หนองแสง)
เชนเดยวกบบคลลอนๆ ทเขามารวมงานพธเสกสสานโดยสวนใหญแลวมกเดน
ทางกนเปนกลม/เปนครอบครว โดยทกลมคนเหลาตางชวยกนหอบหวขาว ปลา
อาหาร และขาวของเครองใชทพรอมเพรยงแกการนงกนขาวรวมกนในพนท
ศกดสทธ นอกจากนน เมอผเขยนกวาดสายตาไปรอบบรเวณกพบวามการ
จบจองพนทเพอการตงแผงวางสนคาตางๆ ทจ�าเปนในการประกอบพธกรรม
อาทเชน แผงขายดอกไม/ชอดอกไม ในราคาชอละ 100 บาท และแผงขายเทยน
แกวหลากส ในราคากลองละ 100 บาท และเทยนไข รวมทงยงมการตงแผง-
ตงซมเพอการแจกจายอาหาร และเครองดมแกผคนในงานพธทรบรกนโดยทวไป
วา “โรงทาน” เชนนนเพอใหงายตอการท�าความเขาใจ ผเขยนจงขอจดแบงกลม
ประเภทของอาหารในพธเสกสสาน ดงน
ตารางท 1 แสดงประเภทของอาหารในพธเสกสสาน
ประเภทของอำหำร รำยชอของอำหำร
1. ขาว/อาหาร ขาวเหนยว ขาวสวย ขาวจ ขาวตมญวน ซาลาเปา
เปาะเป ยะทอด หมกระท หมยอแผนทอด หมยอ
กอน หหมทอด กงเผา ไกตม ไกทอด เปดพะโล
ขาหมพะโล ปกไกทอด ชดน�าพรกปลาเผา ขนมจน
พซซา ไกทอด (เคเอฟซ) มามา สมต�า
2. ผลไม กลวย แอปเปล สาล สบปะรด ลกพลบ สม ลองกอง
องน แตงโม มะละกอ มะพราว สมโอ
3. ขนม/อาหารหวาน ขนมเปยะ ขาวเกรยบญวน ขาวเกรยบปากหมอ ขนมวน
ขนมเคก กลวยฉาบ ขนมทองมวน ขนมนชชน ขนม
เอแคลร โรต เมดขนน สงขยา ขนมไขหงษ ขนมกลบ
ล�าดวน
4. เครองดม เหลาขาว เหลาแสงโสม ยาคลท น�าสมคน น�าอดลม
5. อนๆ อปกรณและเครองท�าสมต�า เชน ครก สาก ขาวเหนยว
ใสกระตกเพอรกษาอณหภมขาว
ทมา: ขอมลภาคสนาม, วนท 2 พฤศจกายน 2562
จากรายการอาหารขางตนจะเหนวา อาหารประเภทกบขาวมกจะ
เปนการประกอบดวยเนอสตวทเปนมงคล ไดแก หม เปด ไก กงและปลา แต
หากมองใหลกลงไปอาจกลาวไดวา สตวเหลานมความหมายสะทอนถงโชคลาภ
มงคงและอายยน สวนผลไม/ของหวานมความหมายทบงบอกถงความสมดล
ความสมบรณ ความโชคดและความรงเรอง ตลอดจนจตใจทมนคง สวนอาหาร
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 7978
ทใหรสหวานกบงบอกถงชวตทปราศจากความขมขน (นนทพร อยมงม, 2563)
กระนน เมอพจารณาโดยละเอยดอาหารตามตารางขางตนมความหมายของการ
เปนอาหารศกดสทธ (Sacred Food) ทอยในสถานะของการเซนไหวตามวถ
ปฎบตของการประกอบพธกรรมทตองปรงขนมาเองภายในครอบครว (นชนงค
อเทศพรรตนกล, 2544)
อยางไรกด เมอพจารณาอาหารรายชนดขางตนยงสามารถมองใหเหน
การเปลยนแปลงของกรอบความคดความเชอในการจดการพธเหนอหลมฝง ใน
ทนหมายถง (1) การน�าอาหารบางชนดวางเหนอหลมฝงทคลายกบการเซนไหว
(2) อาหารและการตระเตรยมอาหารประเภทตางๆ มาในวนพธ และ (3) วธการ
กนอาหารบนหลมฝงหรอรอบๆ บรเวณพธ ทงสามประเดนดงกลาวสามารถ
สะทอนใหเหนความผสมกลมกลนทางวฒนธรรมทงทเปนอาหาร และวธการกน
ในแตละประเพณส�าคญของชาวเวยด เชน ขาวตมญวนและขาวเหนยวตางๆ ท
ขาดไมไดในเทศกาลตรษญวน (เตด), หมอบ ไกอบ เครองในหม หมยอในลกษณะ
ตางๆ เครองดมชนดตางๆ เชน เหลา เบยร และน�าอดลม ซงเปนสงทขาดไมได
ในพธกรรมไหวบรรพบรษ (นนทนา ปรมานศษฏ, 2556) เหลานลวนเปนอาหาร
ในพธกรรมเฉพาะของชาวเวยดนามแตกลบปรากฏใหเหนในพธเสก ทงๆ ทพธ
น ไมไดมความหมายในมตของการเซนไหว กลาวคอ การเสกสสานโดยเนอแท
แลวเปนการระลกถงผตายและเปนการสวดวงวอนเพออทศแกวญญาณในไฟ
ช�าระ (กตตธช ชยประสทธ, 2552, น. 272)
วนเสกสสานถอเปนเทศกาลธรรมดาในการระลกถงผตายทมวธการกน
อาหารและอาหารการกนเปนสอสรางสมพนธของคน พนท ในเวลาขณะนน
“กนขาวรวมกน” ของเหลาเครอญาตทไมใชแคเพยงวถของอาหารการกนของ
คนมชวตเทานน การกนขาวรวมกนในพนทพเศษนยงรวมไปถงการกนรวมกน
ของบรรพบรษทนอนหลบใหลอยในหลมฝง ดวยอาหารหลากหลายประเภทท
วางเรยงรายอยบนหลมคลายการเซนไหวพรอมกบค�าเรยกขานของเหลาเครอ
ญาตดวยประโยคทวา “มากนขาว...” แลวตามดวยชอบรรพบรษของตนเพอ
รวมวงในการรบประทานอาหาร เชนเดยวครอบครวของโยธวดา เธอและเครอ
ญาตรวมกนใชพนทเลกๆ ทมขนาดกวาง 120 เซนตเมตร ยาว 180 เซนตเมตร
ทงน พนทเลกๆ แหงนคอบานใหมของมารดา โดยเปนพนทจบจองเพอเตรยม
ความพรอมสมตหลงความตาย โดยอยขางๆ หลมฝงของสามทนอนหลบใหลใน
บานอกหลงไปกอนแลว (แมเสรมสวย, สมภาษณ 2 พฤศจกายน 2562)
อยางไรกตาม อาหารในพธเสกสสานของครอบครวโยธวดาเปนอาหาร
แบบทท�ากนขนมาเองในบานและอาหารแบบทไดมาจากโรงทานซงอยในบรเวณ
สสาน เชน ไกทอด หมยอทอด สมต�า ขาวจ ขนมจนน�ายา หมปง ขาวเกรยบ
ปากหมอ โรต น�าและขนมชนดตางๆ สงทแตกตางออกไปส�าหรบครอบครวของ
โยธวดา คอ ไมมอาหารใดวางไวเหนอหลมฝงของบรรพบรษแมแตอยางเดยว
หากแตสงทวางไวแทนนนกลบเปนเทยนและดอกไม ซงเปนสงทโยธวดาและ
ครอบครวน�ามาจากปากคลองตลาด โดยตด จดและตกแตงอยางสวยงามพรอม
วางในพนทบานใหมของพอและคนอนๆ ทนอนหลบใหล จะกลาวไปแลว การ
ท�าพธกรรมของครอบครวโยธวดามลกษณะคลายยดมนจดเทยนระลกถง
บรรพบรษและญาตพนองทลวงลบไปของชาวคาทอกลกทเรยกวา All Souls´
Day หรอCommemoration of Faithful Departed และ Day of the Dead
คอวนสวดออนวอนและระลกถงวญญาณของบรรดาผทเสยชวตซงเปนทนบถอ
(สาลน มานะกจ, 2548, น. 68-70)
กลาวไดวา ความหลากหลายของอาหารในวนพธเสกสสานนนสะทอนให
เหนถงการผสมผสานอาหารทเปนสวนประกอบของพธกรรมส�าคญตางๆ การ
กาวขามพรมเสนแบงเขตแดนทางอาหารของพธกรรม หลอมรวมความตางทาง
ชาตพนธและรบ/ปรบเปลยนวถอาหารการกนใหเปนตามสมยนยม ถาหากเรา
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 8180
มงพจารณาผานมตของอาหารจะเหนวาประเภทของอาหาร (ดตารางท 1) ท
ชาวครสตงน�ามาประกอบพธรวมกนนนเปนอาหารหลากกลมชาตพนธ ทงจน
ไทย ลาวและเวยดนาม โดยทสามารถยดหยนผสมผสานรวมสมย นอกจากนน
อาหารยงถกน�ามาสรางความหมายของพนทในการกน อนสะทอนถงการรวม
หมความเปนอนหนงอนเดยวกนดวยการกนอาหารของเหลาญาตพนอง ณ พนท
บรเวณหนาหลมศพ แมวาจะเปนบรเวณทคบแคบไมสะดวกสบาย แตการกน
อาหารในวนเสกสสานกลบมมากกวารสชาตของอาหาร ทมความสนกสนาน
ความระลกถง ความรกและการรวมกลม ดวยอาหาร/วธการกนอาหารทเปน
สวนหนงของพธกรรมและสงสรางความสมพนธทท�าใหโลกหลงความตายยง
มอยในพนทพเศษ/พนทศกดสทธ ดงจะกลาวในหวขอตอไป
เกม-อ�บ (cơm Úp) อำหำรทวภพ: ควำมโชคดทบงเอญคนพบ (Serendipity)
ภาพท 5 ภาพหลมฝงศพของชาวครสตงในพนทสสานหนองแสง
ทมา: ผเขยนดดแปลงภาพถายภาคสนาม วนท 3 พฤศจกายน 2562
อาหาร คอ การตดตอทางสงคมทท�าหนาทในการเปนกลไกและอปกรณ
ทางการสอสารทไมจ�าเปนตองใชภาษาหรอค�าพด ภาพขางตนน ผเขยนดดแปลง
มาจากรปถายงานภาคสนามหลงจากพธเสกสสานในเชาวนตอมา ประสบการณ
ภาคสนามในวนนนจงนบเปนความโชคดทบงเอญคนพบ (Serendipity)
(ฐานดา บญวรรโณ, 2562) เพราะในการท�างานภาคสนามนนเราไมอาจลวงร
ลวงหนาไดวาเราจะพบหรอจะปรากฏสงใดตอสายตา อยางไรกตาม เมอ
สงส�าคญนนปรากฏขนตอหนาแลว เรากจ�าเปนตองรบหยบฉวยเพราะหาก
ไมท�าหรอชาไป วาระและโอกาสทลงตวเชนนนอาจท�าใหเราเขาใจผดพลาดและ
ไมสามารถยอนคนไปหาสงทปรากฏนนไดอก เชนเดยวกบการคนพบ “เกม-อบ”
(cơm úp) ทวางอยเหนอหลมศพในการท�างานภาคสนามรอบน
วากนวา “เกม-อบ” เปนอาหารของผผนภพทผเขยนขอใหความหมาย
วาเปนเครองมอทางวฒนธรรมส�าคญในการตอรองระหวางศาสนาและชาตพนธ
ซงเปนการปะทะกนทางวฒนธรรมโดยมความหมายในเชงทวภพทมการซอนทบ
ตอรอง และเปลยนผานระหวางโลกของความตายกบโลกของคนเปนภายใต
ครสตศาสนาของกลมชาตพนธแหงโลกตะวนออก Phạm Công Sơn, (1996)
นกมานษยวทยาชาวเวยดนามกลาววา “ความตายไมใชจดจบแตเปนขนตอน
สดทายของชวตหนงทจะเปลยนเปนอกชวตหนง”5 เชนนน “เกม-อบ” ทเปน
ชอเรยกถวยขาวและถอเปนอาหารทพบไดในงานศพของชาวเวยดนาม โดยท
ขาวเจากบไขไกตมถอเปนอาหารพเศษทจดท�าขนในเวลาทนทเมอมคนเสยชวต
ในครอบครวและถอเปนอาหารทมบทบาทส�าคญตอประสบการณดานพธกรรม
เกยวกบการตายของชาวเวยดนามเปนอยางมาก (สรยา ค�าหวาน, สมภาษณ
พฤศจกายน 2562)
5 ถกอางไวในบทความชอ “Death Rituals in Vietnamese Society” เขยนโดย Dieu-Hien T. Hoang, RN วนท 1 ธนวาคม 2000, ดรายระเอยดใน https://ethnomed.org/resource/death-rituals-in-vietnamese-society/ (สบคนในเวบวนท 12 กรกฎาคม 2563)
วำรสำรสหว�ทยำกำร ว�ทยำลยสหว�ทยำกำรมหาว�ทยาลยธรรมศาสตร�
ป�ท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 8382
ดงนน ในดานหนง เกบ-อบจงถอเปนขาวถวยสดทายและในขณะเดยวกน
กถอเปนขาวถวยแรกในการเรมตนของชวตในโลกหลงความตาย โดยมวตถดบ
ประกอบสรางเพอกอความหมายส�าคญ 2 ลกษณะ คอ (1) วตถดบทางอาหาร
คอ ขาว ไขไกตมสก และ (2) ของใชในชวตประจ�าวน ไดแก ถวยกบตะเกยบ
กลาวไดวา วตถดบขางตนลวนเปนวตถในชวตประจ�าวน (Material life) ทมอย
ในกจวตรของกลมชาตพนธนนมาอยางยาวนาน พรอมกอประสทธผลในการ
สรางประโยชนแกชวตประจ�าวนจนกลายเปนความสมพนธและสรางความใหม
ทมผลจากการเปลยนแปลงของชวต ซงการทจะศกษาความคดของมนษยนน
จ�าเปนอยางยงทตองท�าความเขาใจเกยวกบประเดนของอาหาร เคหะสถาน
เสอผาเครองนงหม เพอใหเหนการเคลอน ความหมายของวตถในชวตประจ�า
วนนน (Braudel, 1974)
หากพจารณาในแตละสงประกอบ โดยเรมจากวตถดบทางอาหาร 2 ชนด
ไดแก (1) ขาวสกสงพนถวย ทเปรยบเสมอนชวตของคนทสนสดการเดนทางใน
โลกของมนษย และ “ขาวสวยทพนสง” คอ หลมฝงศพ อนหมายถง “สนสดแลว
ของชวต” โดยขาวสกสงพนนนจะตองเปนขาวทหงสกมาจากขาวเจาทสอความ
หมายถงการเซนไหวคนตายในพธศพ อนแตกตางไปจากขาวเหนยวตางๆ และ
มความหมายถงการเซนไหวผบรรพบรษ อยางไรกตาม ขาวทง 2 ประเภทตาง
กมนยยะส�าคญรวมกนในการเปนอาหารทใหพลงงานทงของมนษยบนโลกและ
ในมตของจตวญญาณ (นชนงค อเทศพรรตนกล, 2544, น.83) และ (2) ไขไก
ตมสก เปนภาพเสมอนการเกดขนใหม/การก�าเนดใหมหรอการกลบไปสจดแรก/
จดเรมตนแรกของชวต แตในแงหนง ไขตมกลบมความหมายถงชะตาชวต
อนขมขนในอดตของชาวเวยดนาม ทในโลกตะวนออกถอเปนอาหารทหายาก
แทบไมมสวนใดของไขทจะสามารถกลายเปนอาหารของคนจนได (Braudel,
1974, p. 144-145) ดงนนไขตมจงถอเปนวตถทางอาหารทถกเลอกในการสราง
ความหมายในการเปนอาหารด ทแฝงเรนความคบเคนของชวตแกผผนภพ
ณ เวลาแหงนน ทงนกเพอใหลกหลานร�าลกถงความล�าเคญของบรรพบรษ หรอ
บคคลอนเปนทรกเมอเกดการลาจากโลก
นอกจากนน สวนประกอบในชวตประจ�าวน ดงเชน ถวยชามเลกพรอม
ตะเกยบ ทถอเปนเครองมอแหงสญลกษณในการกนอาหารของชาวเวยดนาม
และเปนเครองใชทางวฒนธรรมในการกนอาหารทแบงจ�าแนกกลมคน และเปน
อปกรณเฉพาะปจเจก (individual) ทมการแยกของใชสวนตว ดงเชน การกน
อาหารของแตละบคคลในโลกของจน/เวยดนาม ดวยวธการกนทมชามและ
ตะเกยบเปนของตนเองในแตละชด (กมลทพย จางกมล, 2545, น. 115) จงไม
แปลกทเครองใชทางวฒนธรรมนจะถกน�ามาสรางความหมายในพธกรรมส�าคญ
แกปจเจก ดวยลกษณะการปกตะเกยบบนเกม-อบแบบการเหลาเปนรวหรออาจ
ราบเรยบเปนแทงธรรมดาเชนทงน กขนกบความเชอในแตละพนทซงการสราง
ภาพลกษณของตะเกยบในลกษณะนนเปนการแยกโลกของวญญาณออกจาก
โลกของมนษย และเปนสญลกษณตอความเปนเจาของแหงถวยขาว ทงน กเพอ
การปองกนไมใหผไรญาตหรอสงชวรายมาเเยงชงขาวจากดวงวญญาณของผตาย
วตถในชวตประจ�าวนของมนษยอยางตะเกยบถอเปนอปกรณส�าคญในการกน
อาหารทน�าไปสการสรางเงอนไขทางวฒนธรรมในหลายมต ไมวาจะเปนเรอง
โชคลางหรอขอหามในชวตประจ�าวน เชน หามใชตะเกยบปกลงในถวยขาวสวย
หามวางตะเกยบเปนรปตวว และหามวางตะเกยบเปนแนวตง ซงทงหมดลวน
มความหมายตอการเปนสงอปมงคลทเชอมโยงกบโลกของจตวญญาณ ทงน
ขอหามในลกษณะนนลวนเปนภาพลกษณของตะเกยบทวางอยเปนเกบ-อบ
อนมความหมายของโลกแหงจตวญญาณทงสน (เพญทพย ทวประโคน, 2529,
น. 22)
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 8584
โดยทวไป เกม-อบเปนอาหารทถกประกอบขนในสองเวลาส�าคญแหงการ
สญเสยคนในครอบครวของชาวเวยดนาม คอ (1) ในชวงงานศพ และ (2) ในพธ
ไหวในวนครบรอบวนตายผเชยวชาญทางมรณะพธกรรมชาวเวยดนามทานหนง
อธบายวา เกมอบในเวลาท 1 นนจะถกท�าขนทนทหลงจากมการตายเกดขนใน
ครอบครว ทงน กดวยเหตผลของการจนตนาการถงความหวโหยในโลกหลง
ความตายของบคคลอนเปนทรก กลาวคอ พธกรรมความตายของชาวเวยดนาม
จะใชเวลานานราว 12-24 ชวโมง ตอการจดการกบรางไรวญญาณตงแตการ
เรมตนบรรจเขาหบจนถงการเรมไวทกข ในระหวางการด�าเนนพธกรรมเหลานน
จะไมม “ขาว/น�า” วางเพอเซนไหววญญาณจนกวาพธกรรมเหลานนจะเสรจ
สมบรณตามล�าดบขนตอน ทงน กขนอย กบเวลาของฤกษยามทถอเปน
ตวก�าหนดส�าคญในการประกอบพธศพ (พชรพงษ ภเบศรพรวส,6 สมภาษณ,
มนาคม 2563)
อนง ผเขยนตงขอสงเกตวา ความเชอดานเวลาทงทเปนฤกษดหรอฤกษ
รายส�าหรบการประกอบกจกรรมใดๆ ของชาวเวยดนนถอเปนเรองทส�าคญมาก
ในแตละเวลาของพธกรรมไมไดมความหมายเพยงระบบการแบงชวงของเวลา
เทานน หากยงปรากฎนยส�าคญในเชงสญลกษณอนเปนเหตผลในการพธกรรม
ส�าคญทเหมาะสมในการประกอบกจกรรมตางๆ แนนอนวา มตของเวลา
ดงขางตนท�าใหเกม-อบกอความหมายของการเปนอาหารมอแรกของผตายเพอ
ชะลอความโหยหวระหวางการรออาหารไหวในชวงเวลาหลงความตาย สวนใน
เวลาท 2 รปรางเกม-อบจะมลกษณะทแตกตางจากรางแรก คอ รางขาวจะไมม
ไขไกตมอยตรงกลาง และจะมเพยงตะเกยบทปกคกนอยบนรางขาวเทานน การ
ทถวยขาวในเวลาท 2 ปราศจากไขไกตมนนกดวยเหตผลวาเปนลกษณะของการ
6 อาจารยประจ�าสถาบนภาษา มหาวทยาลยนครพนม ก�าลงศกษาตอในระดบปรญญาเอก คณะสงคมศาสตรและ มนษยศาสตร มหาวทยาลยแหงขาตฮานอย
แบงแยกความหมายในการเปนอาหารพธไหวของวนครบรอบการตาย เมอ
“เวลาทรอไมไดมความหมายตอความรก ความกงวล/ความกลว ตอการอดอยาก
หวโหยตามจนตนาการ จงท�าใหเกม-อบเปนเครองมอทางวฒนธรรมทส�าคญใน
การซอมแซมความรสกในโลกแหงการเตนอยของชพจรทมตอโลกในจนตนาการ
ของผหมดแลวซงลมหายใจ
กลาวไดวา ความหมายของอาหารเมอคนสนลม ความหมายของอาหาร
เมอเกดการเรมตนของภพใหม ความหมายของอาหารทแบงแยกพธศพและ
ความหมายของอาหารในวนพธไหวครบรอบวนตาย ลวนท�าใหอาหารทวภพ
อยางเกม-อบมคณคาทางใจ และกอสญลกษณขนโดยจนตนาการของคนเปน
ทงนกดวยผลจากความกลวและความวตกกงวลทมตอความรสกทเรยกวาหวโหย
ความกลวทมตอการถกแยงชงอาหารไดท�าใหเกม-อบกลายเปนอาหารทเปน
สญลกษณทนยามผานการชวต/การไมมชวต ความคด/ความเชอ ขนบวฒนธรรม
และพธกรรมของมนษย โดยลกษณะพเศษของการเปนอาหารทวภพท�าให
เกม-อบเปนสงทท�าใหเหนพธกรรมของวถอาหารทไมไดมอยเพยงมตของมนษย
เทานน แตยงรวมไปถงมตของจตวญญาณโดยทอาหารทวภพอยางเกม-อบ
เปนสอแหงความรสกทส�าคญในความอมอดมของผผนภพในเวลาหวแรกของ
โลกหลงความตาย
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 8786
บทสรป: ควำมโชคดทบงเอญคนพบในพนทระหวำงทำง กลาวโดยสรปไดวาระบบความเชอ พธกรรมทถกถายทอดผานความรก
ความเคารพและความกลว ลวนเปนสงส�าคญในการสรางพธกรรมตางๆ ทม
อาหารเปนสอกลางในการสงคนทตนรกผนไปสอกมตของภพ เมอความตายถอ
เปนจดเปลยนผานสการเรมตนการเดนทางใหม พนทจงเปนสงส�าคญในการ
ประกอบพธกรรมแหงศาสนศกดสทธ ทงน กเปนไปเพอการรวมศรทธาและเชอม
มตมนษยสมตของวญญาณ ดงจะเหนในเรองราวชวตของ ครอบครวโยธวดา
อาหารพธกรรมและอาหารทวภพอยางเกม-อบถอเปนสงคนพบส�าคญ โดย
อาหารทง 2 ลกษณะเปนมตหนงทสะทอนใหเหนวถอาหารทเกยวของกบคน
ตายในความหมายของการระลกผานอาหารของคนเปน-ผานวถการกนอาหาร
ของคนเปน และอาหารส�าหรบผทเพงตาย เชน เกมอบ อนเปนการตอรองของ
ผทมชวตอยในชวงภาวะอารมณทสญสนบคคลอนเปนทรก
อยางไรกตาม วถของอาหารทง 2 ลกษณะท�าใหสามารถมองเหนถงมต
ความสมพนธทซกซอนอยภายใตพนธะทางอารมณ อนไดแก ความรก ความ
กลวและความหวโหยของบคคลอนเปนทรกจนกอใหเกดจนตนาการในการ
ปกปองดแลบคคลเหลานนในโลกหลงความตาย ความรสกเหลานตางถกก�ากบ
ดวยวถอาหารเปนหนวยวเคราะหทพรอมเผยใหเหนอทธพลส�าคญในการสราง
ความหมาย ความเชอ และพธกรรมของหมเหลาตอการยดหยน/ยนยอม/ผสม
ผสานอาหารพธกรรมเขาดวยกน จนน�าไปสความจงรกและการรวมหมเหลาของ
ชาตพนธ ดวยอยางภกด โดยทงหมดเปนวถของอาหารทกอการคนพบซง
วฒนธรรมอารมณทด�าเนนเพอรบมอกบการสญสนแลวอยางมนยยะของความ
ตายในฐานะอปมาขนสด
รำยกำรอำงอง
ภำษำไทยนนทนา ปรมานศษฏ. (2556). โอชาอาเซยน. กรงเทพมหานคร: ส�านกพมพมตชน.
นต ภวครพนธ. (2558). ชวนถก ชาต และชาตพนธ. กรงเทพฯ: ส�านกพมพ
ศยาม.
บาเย, เกลาดอส. (2527). ประวตการเผยแพรพระศาสนาในภาคอสานและ
ประเทศลาว. (ไมเคล เกยน เสมอพทกษ, ผแปล). ม.ป.พ..
ส�าราญ วงศเสงยม. (2550). พธกรรมศาสนาครสตและการเขาสวฒนธรรม.
นครปฐม : วทยาลยแสงธรรม
ภำษำองกฤษBraudel, Fernand. (1974). Capitalism and Material Life, 1400-1800.
London: Harper Torchbooks. https://ethnomed.org/ “Death
Rituals in Vietnamese Society”, in https://ethnomed.org/
resource/death-rituals-in-vietnamese-society
Leong-Salobir, Cecilia. (2011). Food Culture in Colonial Asia: A Taste
of Empire. Oxon: Routledge.
Simoons, Frederick J. (1961). “Introduction.” In Eat Not This Flesh:
Food Avoidances in the Old World, 3-6. Madison: The
University of Wisconsin Press.
Van Esterik, Penny. (2008). Food Culture in Southeast Asia. Westport:
Greenwood Press.
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 8988
วำรสำรนนทพร อยมงม. (2563). โตะจน: อ�านาจรฐ และการควบคมการใชพนทเมอง
ของชาวจนในกรงเทพฯ สมยรชการท 5. ศลปวฒนธรรม. 74-93.
องค บรรจน. (2562). บน หงาว – บน โจย เงอก; ขนมเซนไหวบรรพชนเวยดนาม.
ศลปวฒนธรรม. ปท 51 ฉบบท 1 พฤศจกายน. 62-68.
วทยำนพนธกมลทพย จางกมล. (2545). อาหาร: การสรางมาตรฐานในการกนกบอตลกษณ
ทางชนชน.วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต. มหาวทยาลยศลปากร:
กรงเทพฯ.
กตตธช ชยประสทธ. (2552). การน�าความเชอเขาสวฒนธรรมทปรากฏในงาน
สถาปตยกรรมวดคาทอลกในประเทศไทย: กรณศกษา วดคราทอลก
บานซงแย จงหวดยโสธร. วทยานพนธหลกสตรสถาปตยกรรมศาสตร
มหาบณฑต, สาขาวชาสถาปตยกรรม:จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
จกรพงษ มะลวลย. (2541). พธกรรมเสกสสานของชาวโรมนคาทอลก ชมชน
บงกะเทว อ�าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน. วทยานพนธหลกสตรศลป
ศาสตรมหาบณฑต: มหาวทยาลยมหาสารคาม.
จฑามาศ อนจนสมปอง. (2557). การด�ารงอยของทรพยากรทางวฒนธรรมใน
วดนกบญยอแวฟ อยธยา. วทยานพนธหลกสตรปรญญาศลปศาสตร
มหาบณฑต, สาขาวชาการจดการทรพยากรวฒนธรรม: มหาวทยาลย
ศลปากร.
ทตยาภรณ ภมดอนมง. (2562). ปลาแดก โรคาพยาธ และระบบสขอนามยใน
สงคมไทย: กรณศกษาวฒนธรรมการกนปลาแดกในอสาน. วทยานพนธ
หลกสตรปรชญาดษฎบณฑต, สาขาวชาเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา:
มหาวทยาลยนเรศวร.
นชนงค อเทศพรรตนกล. (2544). วฒนธรรมการบรโภคอาหารของชาวเวยดนาม ในเขตเทศบาลเมองนครพนม. วทยานพนธหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต: มหาวทยาลยมหาสารคาม.
สาลน มานะกจ. (2548). ความเปนมาและการเปลยนแปลงของชมชนคาทอลก บานทาแร จงหวดสกลนคร พ.ศ. 2427-2508. วทยานพนธหลกสตรปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชาประวตศาสตร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.
สรยา ค�าหวาน. (2562). การสรางชาตนยมเชงพนธะสญญา: กรณศกษาชมชนเหวยดเกยวในนครพนม. วทยานพนธหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต, สาขาวชาเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา: มหาวทยาลยนเรศวร.
เวบไซตฐานดา บญวรรณโณ. (2562). ความส�าคญของ Serendipity (โชคดทบงเอญ
คนพบ) สบคนจากhttps://www.sac.or.th/jasac/uploads/ article/62/files/5e1feabfe2501.pdf
นต ภวครพนธ. (2563). ความตาย ก. : จนตนาการตอความวตกกงวล. สบคนจาก https://www.the101.world/death-and-afterlife/
วดนกบญอนนาหนองแสง. (2557). รองอาสนวหารนกบญอนนา หนองแสง. สบคนจาก http://dondaniele.blogspot.com/2014/07/blog-post_26.html
สมภำษณโยธวดา, สมภาษณ, 20 ตลาคม พ.ศ.2562.วรศกด พนมอปถมภ, สมภาษณ, 13 ธนวาคม พ.ศ.2562. แมเสรมสวย, สมภาษณ 2 พฤศจกายน 2562.สรยา ค�าหวาน, สมภาษณ, 3 พฤศจกายน, 2562, มนาคม 2563.พชรพงษ ภเบศรพรวส , สมภาษณ, มนาคม 2563.
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 9190
บทคดย�อ
การวจยครงนมวตถประสงค 1) เพอวเคราะหศกยภาพของระบบ
เทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาตภายใตกรอบการวเคราะห
ฐานขอมลขนาดใหญ (Big Data) 2) เพอเสนอแนะเชงนโยบายในการบรหาร
จดหาระบบขอมลขนาดใหญของหนวยงานในสงกดส�านกงานต�ารวจแหงชาต
ผวจยไดด�าเนนการวจยเชงคณภาพ โดยเปนการวจยเอกสาร (Documentary
Research) และไดด�าเนนการสมภาษณแบบเจาะลก (In-Dept Interview)
ผดแลระบบฐานขอมลตางๆ ของส�านกงานต�ารวจแหงชาตจ�านวน 13 คน
จากการวจย พบวา ระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหง
ชาตทเปนขอมลขนาดใหญ (Big Data) ไดแก 1) ระบบกลองวงจรปด (CCTV)
ในสวนระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาตทไมเปนขอมล
ขนาดใหญ (Big Data) ไดแก 1) ระบบตรวจสอบลายพมพนวมออตโนมต (AFIS),
2) ระบบทะเบยนประวตอาชญากร (CDOS), 3) ระบบคอมพวเตอรประกอบ
ภาพใบหนาคนราย (PICASSO), 4) ระบบการตดตอสอสารและควบคมรถสาย
ตรวจ C3I, 5) รถยนตไฟฟาตรวจการณอจฉรยะ (Smart Patrol Car), 6)
ระบบสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาต (POLIS), 7) ระบบ e-cop, 8)
ระบบ Crime, 9) ระบบ I2 และ 10) ระบบจ�าแนก ลกษณะบคคลโดยไบโอเมตรก
การมระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนฐานขอมลขนาดใหญ (ระบบกลอง
วงจรปด) ท�าใหเกดประโยชนในดาน 1) ระบบกลองวงจรปดปองกนการกระท�าผด
ทางอาญา 2) ระบบกลองวงจรปดชวยในการปราบปรามผกระท�าผดทางอาญา
โดยขอมลทบนทกสามารถตรวจสอบยอนหลงท�าใหทราบวา มการกระท�าผด
ทางอาญาเกดขนและผใดเปนผกระท�าผด นอกจากนยงน�ามาเปนพยานหลกฐาน
Journalof Integrated Sciences
04กำรวเครำะหกำรใชและประโยชนระบบขอมลขนำดใหญของส�ำนกงำนต�ำรวจแหงชำตAnalysis of Using and Benefits of Big Data of Royal Thai Police Pol.Col.
สมญต ค�าปาละ 1
Somyat Kumpala 2
1 พนต�ารวจเอก, อาจารย (สบ 4) กลมงานอาจารย ศนยฝกอบรมต�ารวจภธรภาค 5 โทร.086-88-77-200, อเมล: [email protected] Police Colonel, Instructor (Level 4) Teacher Group, Training Center of Provincial Police
Region 5, Mobile Phone: 086-88-77-200 Email: [email protected].
ป�ท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 93
ในการพจารณาคดได 3) การตดตงกลองวงจรปดท�าใหเฝาตรวจไดตลอดเวลา
4) การใชระบบกลองวงจรปดบนทกเหตการณตามสถานทตางๆ ท�าใหเกดความ
ประหยดไดดกวาการใชเจาหนาทสายตรวจ 5) ท�าใหการใหบรการมความ
ถกตอง นาเชอถอ 6) ระบบกลองวงจรปดท�าใหมขอมลขนาดใหญ เมอน�ามา
วเคราะหท�าใหสามารถท�านาย (Prediction) ไดวา อาชญากรรมจะเกดอยางไร
เกดทไหน เมอใด เปนตน ท�าใหส�านกงานต�ารวจแหงชาตสามารถตอบสนอง
ภารกจไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล ดงนน ส�านกงานต�ารวจแหงชาต
ควรจดใหมระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนฐานขอมลขนาดใหญ
โดยมขอเสนอแนะดงน 1) ในแตละปส�านกงานต�ารวจแหงชาตไดรบอตรา
จดสรรจากคณะรฐมนตรเพอบรรจบคคลภายนอกเพอมารบราชการต�ารวจ
ประมาณ 6,000 อตรา จงควรบรรจขาราชการต�ารวจประมาณ รอยละ 50 หรอ
ประมาณ 3,000 อตรา 2) คงเหลออตราอก 3,000 อตรา โดยใหส�านกงานต�ารวจ
แหงชาต คงอตราเพอน�าเงนทไดรอยละ 25 หรอจ�านวนประมาณ 1,500 อตรา
เพอน�าอตราดงกลาวไปจางอาสาสมครต�ารวจประจ�าหมบาน (อส.ตร.) 3)
คงเหลออก 1,500 อตรา โดยใหส�านกงานต�ารวจแหงชาตคงอตราเพอน�าอตรา
ทไดรอยละ 25 หรอจ�านวนประมาณ 1,500 อตรา ไปจดซอจดจางระบบ
เทคโนโลยสารสนเทศทเปนฐานขอมลขนาดใหญระบบตางๆ ท�าใหไดระบบ
เทคโนโลยสารสนเทศทเปนฐานขอมลขนาดใหญ โดยทไมเปนการเพมภาระดาน
งบประมาณใหแกส�านกงานต�ารวจแหงชาต
ค�ำส�ำคญ : ขอมลขนาดใหญ, ระบบเทคโนโลย
สารสนเทศ, ส�านกงานต�ารวจแหงชาต
Abstract
The objectives of this study were; 1) To Analyze potential of
Information Technology System of the Royal Thai Police under
criteria of Big Data analysis; 2) To suggest in policy administration
how to better procure Big Data by the Royal Thai Police. This research
is a qualitative study by documentary research and In-Dept interviews
with system programmers of Information Technology System of the
Royal Thai Police in 13 persons.
The result of the study indicated that Information Technology
System of the Royal Thai Police are Big Data as; 1) Closed Circuit
Television (CCTV). On the other hand, Information Technology
System of the Royal Thai Police are not Big Data as; 1) Automated
Fingerprint Identification System (AFIS), 2) Criminals Database
Operating System (CDOS), 3) Police Identikit: Computer Assisted
Suspect Sketching Outfit (PICASSO), 4) Command, Control,
Communication, and Intelligence System (C3I), 5) Smart Patrol
Cars, 6) Police Information System (POLIS), 7) E-COP, 3) Criminal
Record Information & Management Enterprise System (CRIMES), 9)
Analyst’s Notebook data (I2). 10) Bio-Metrics system.
Benefits of Big Data (CCTV) are; 1) CCTV prevents Criminal
offenses., 2) The CCTV cloud cracks down on criminal offenders.
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 9594
By using data of CCTV to examine Criminal offenses and identifying
who the criminal offenders are can be viable evidence in a court
of law., 3) The CCTV cloud inspects 24/7., 4) CCTV are more efficient
than officers patrolling., 5) Veracity of Data, which means quality
and reliability., 6) The CCTV has a large cloud interface and can
predict criminal offenses; where, when and how they will occur. If
the Royal Thai Police have a Big Data System, it will support police
functions to be efficient and effective.
Suggestions in this study are: 1) In relation to human
resource management for each year, we should appoint only a
50% permission rate. For example, if we could appoint 6,000
persons, then we should appoint 50% or 3,000 persons. 2) For the
remaining 3,000 persons, we use a 25% appointment rate to employ
Village Police Volunteers. 3) At last for 1,500 persons, we keep this
money for procurement of a Big Data System that will not burden
the budget of the Royal Thai Police for each fiscal year.
Keyword: Big Data, Information Technology System,
Royal Thai Police,
บทน�ำ
ดวยส�านกงานต�ารวจแหงชาตมภารกจ ตามมาตรา 6 ของพระราชบญญต
ต�ารวจแหงชาต พ.ศ.2547 คอ (1) รกษาความปลอดภยส�าหรบองคพระมหา
กษตรย พระราชน พระรชทายาท ผส�าเรจราชการแทนพระองค พระบรม
วงศานวงศ ผแทนพระองค และพระราชอาคนตกะ (2) ดแลควบคมและก�ากบ
การปฏบตงานของขาราชการต�ารวจ ซงปฏบตการตามประมวลกฎหมายวธ
พจารณาความอาญา (3) ปองกนและปราบปรามการกระท�าความผดทางอาญา
(4) รกษาความสงบเรยบรอย ความปลอดภยของประชาชนและความมนคงของ
ราชอาณาจกร (5) ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายก�าหนดใหเปนอ�านาจหนาท
ของขาราชการต�ารวจหรอส�านกงานต�ารวจแหงชาต (6) ชวยเหลอการพฒนา
ประเทศตามทนายกรฐมนตรมอบหมายและ (7) ปฏบตการอนใดเพอสงเสรม
และสนบสนนใหการปฏบตการตามอ�านาจหนาทตาม (1) (2) (3) (4) หรอ (5)
เปนไปอยางมประสทธภาพ จากความรบผดชอบและอ�านาจหนาทของส�านกงาน
ต�ารวจแหงชาต ท�าใหส�านกงานต�ารวจแหงชาตแบงสถานต�ารวจทรบผดชอบ
พนททวประเทศไดถง 1,484 สถานต�ารวจ3 เพอใหภารกจของส�านกงานต�ารวจ
แหงชาตบรรลตามเปาหมาย ส�านกงานต�ารวจแหงชาตไดใชทรพยากรไดแก
บคลากร, การเงน, วสดและอปกรณ, การใหบรการและการจดการ ดงตอไปน
ดานสถานภาพก�าลงพล ก�าลงพลของส�านกงานต�ารวจแหงชาตในป
พ.ศ. 2563 มจ�านวน66,558,935 คนในขณะทประชากรของประเทศไทยใน ณ
วนท 31 ธนวาคม 2562 มจ�านวน 66,558,935 คน (กรมการปกครอง, ประกาศ
ณ วนท 19 กมภาพนธ พ.ศ.2563) อตราสวนคดเปนต�ารวจ 1 คนรบผดชอบ
1 กองอตราก�าลง ส�านกงานก�าลงพล ส�านกงานต�ารวจแหงชาต ตามการประชมของอนคณะกรรมการ ขาราชการต�ารวจ ครงท 4/2563 เมอวนท 21 เมษายน พ.ศ.2563
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 9796
ประชากรจ�านวน 304 คน ซงใกลเคยงกบมาตราฐานโลก ทต�ารวจ 1 คน
รบผดชอบประชากร 300 คน ส�านกงานต�ารวจแหงชาต มสถานภาพบคลากร
ดงน
ตารางท 1 แสดงสถานภาพก�าลงพลของส�านกงานต�ารวจแหงชาต
เพศ ชนพลต�ำรวจส�ำรอง ชนประทวน ชนสญญำบตร รวม
ชาย 6,047.00 113,892.00 78,116.00 198,055.00
หญง 42.00 8,588.00 12,120.00 20,750.00
รวม 6,089.00 122,480.00 90,236.00 218,805.00
ทมา : ส�านกพฒนาระบบจ�าแนกต�าแหนงและคาตอบแทน,
ส�านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน พ.ศ.2562
งบประมาณของส�านกงานต�ารวจแหงชาต ในปงบประมาณ 2563
ส�านกงานต�ารวจแหงชาตไดรบการจดสรรงบประมาณจ�านวน 122,796,083,300
บาท (พ.ร.บ.งบประมาณรายจาย พ.ศ.2563 เลมท 12 สวนราชการไมสงกด
ส�านกนายกรฐมนตร กระทรวงหรอทบวง และหนวยงานภายใตการควบคมดแล
ของนายกรฐมนตร (เฉพาะส�านกงานต�ารวจแหงชาต) โดยส�านกงานต�ารวจแหง
ชาตไดน�างบประมาณทไดรบจดสรรในปงบประมาณ พ.ศ.2563 มาจดหา
วสดอปกรณเพอใชในการปฏบตงานโดยงบประมาณรายจายของหนวยรบ
งบประมาณ จ�านวน 41,519,467,600 บาท เพอใชเกยวกบแผนงานพนฐาน
ดานความมนคง, แผนงานยทธศาสตรเสรมสรางความมนคงของสถาบน
หลกของชาต, แผนงานยทธศาสตรรกษาความสงบภายในประเทศ, แผนงาน
ยทธศาสตรการจดการปญหาแรงงานตางดาวและการคามนษย, แผนงาน
ยทธศาสตรการวจยและการพฒนานวตกรรมและแผนงานยทธศาสตรพฒนา
บรการประชาชนและการพฒนาประสทธภาพภาครฐ
ผลการปฏบตงานของส�านกงานต�ารวจแหงชาต ในระหวางวนท 1
มกราคม 2562 ถงวนท 31 ธนวาคม 2562 ในคด 4 กลม ไดแก ความผด
เกยวกบชวต รางกาย และเพศ, ความผดเกยวกบทรพย, ความผดพเศษและ
คดความผดทรฐเปนผเสยหายมรายละเอยดดงน
ตารางท 2 แสดงผลการจบกมคดอาญา 4 กลม ระหวางวนท 1 มกราคม
2562 ถงวนท 31 ธนวาคม 2562
ประเภทควำมผดรบแจง จ�ำนวนจบกม จ�ำนวนจบกม ผลปฎบต
รำย รำย คน รอยละ
1. ฐานความผดเกยวกบชวต รางกาย และเพศ 18,130 16,219 20,627 89.46
2. ฐานความผดเกยวกบทรพย (ภาพรวม) 51,564 38,722 47,190 75.1
3. ฐานความผดพเศษ 23,596 14,525 17,046 61.56
4. คดความผดทรฐเปนผเสยหาย 588,886 n.a. 642,841 n.a.
ทมา: สถตคดอาญา 4 กลม กองแผนงานอาชญากรรม
ส�านกยทธศาสตร ส�านกงานต�ารวจแหงชาต
เมอมการกระท�าผดเกดขน ส�านกงานต�ารวจแหงชาตไดใชทรพยากร
ทงดานบคลากรและงบประมาณทไดรบเพอปฏบตงาน โดยมผลการจบกม
ในแตละกลม ดงน กลมท 1 ความผดเกยวกบชวต รางกายและเพศ เมอคด
เกดขนมผลการจบกมไดรอยละ 89-46 อยในระดบดมาก กลมท 2 คดเกยวกบ
ทรพยผลการจบกมไดรอยละ 75.10 อยในระดบด กลมท 3 ความผดฐานพเศษ
เมอมคดเกดขนมผลการจบกมไดรอยละ 61.56 อยในระดบปานกลาง กลมท 4
คดความผดทรฐเปนผเสยหายเมอมคดเกดขนมผลการจบกมในป พ.ศ.2562
จ�านวน 588,886 คด ซงถอวาสามารถจบกมคดทรฐเปนผเสยหายไดจ�านวน
มาก ดงนน ในภาพรวมของการปฏบตหนาทของเจาหนาทต�ารวจมประสทธผล
อยในระดบด
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 9998
เมอพจารณาการท�างานของเจาหนาทต�ารวจตามสถานต�ารวจหากน�า
ระบบกลองวงจรปดมาใชทสถานต�ารวจ รถสายตรวจหรอตดตามถนน ตามแยก
ตางๆ ท�าใหระบบกลองวงจรปดบนทกเหตการณตางๆ ชวยใหเจาหนาทต�ารวจ
ท�าการปองกนอาชญากรรมไดจากขอมลทมอย นอกจากนยงท�าการปราบปราม
อาชญากรรม เมอมคดเกดขน ท�าใหเจาหนาทสบสวนท�าการสบสวนหาตว
ผกระท�าผด อกทง ท�าใหพนกงานสอบสวน รวบรวมพยานหลกฐานจากกลอง
วงจรปดซงสามารถใชเปนพยานหลกฐานในการพจารณาคดได ซงดกวาการ
ใหการของพยานบคคลซงอาจจะเหนแตเหตการณผานไปดวยเวลาอยางรวดเรว
ท�าใหจดจ�าเหตการณไดไมดเทาทควร ท�าใหระบบกลองวงจรปดมคาและให
น�าหนกในการเปนพยานหลกฐานในชนพจารณาคดไดอยางมาก
นอกเหนอจากงานในสถานต�ารวจ ส�านกงานต�ารวจตรวจคนเขาเมองยง
ใหบรการดานการเขา-ออกเมอง หากใชบคลากรพจารณาตามขนตอนการเขา-
ออกเมอง โดยขาดระบบเทคโนโลยสารสนเทศจะท�าใหเจาหนาทใชเวลาในการ
พจารณาอตลกษณของบคคลนาน อกทงความแมนย�าของบคคลทอยในบญช
ตองหาม (Black List) ตองใชเวลานาน บางครงอาจจะตรวจสอบไมได หาก
ส�านกงานตรวจคนเขาเมองน�าระบบเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการตรวจ
หนงสอเดนทาง ตรวจอตลกษณของบคคลโดยลายพมพนวมอจ�านวน 10 นว
หรอระบบจดจ�าใบหนา (Face recognition) จะท�าใหเจาหนาทสามารถตรวจ
หนงสอเดนทางไปรวดเรว อกทงระบตวตนของผเขา-ออกเมองไดอยางแมนย�า
และนาเชอถอ มความผดพลาดนอย พรอมกนนสามารถตรวจสอบวาบคคล
ดงกลาวเปนบคคลตองหามเขา-ออกเมองไดอกดวย ท�าใหเกดความเชอมนใน
การท�างาน
ดวยภารกจทหลากหลายและตองปฏบตงานใหทนกบการเปลยนและการ
พฒนาเทคโนโลยสารสนเทศ ส�านกงานต�ารวจจ�าตองน�าเทคโนโลยมาปรบปรง
การท�างานของขาราชการต�ารวจเพอชวยใหการท�างานของขาราชการต�ารวจ
สามารถจดการไดสอดคลองกบภารกจ การศกษาครงนจงมงวเคราะหศกยภาพ
ของระบบฐานขอมลของส�านกงานต�ารวจแหงชาตวามศกยภาพมากนอยเพยง
ใดตามกรอบการวเคราะหความเปนระบบฐานขอมลขนาดใหญ (Big Data)
เพอใหมนโยบายในการสนบสนนใหภารกจบรรลเปาหมายทตงไว อกทง ยงท�าให
การท�างานของส�านกงานต�ารวจแหงชาตมความโปรงใส ตรวจสอบไดและ
มพยานหลกฐานในการด�าเนนการเอาผดผกระท�าผดทางอาญาได
วตถประสงคของงำนวจย1) เพอวเคราะหศกยภาพของระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงาน
ต�ารวจแหงชาตภายใตกรอบการวเคราะหฐานขอมลขนาดใหญ (Big Data)
2) เพอเสนอแนะเชงนโยบายในการบรหารจดหาระบบขอมลขนาดใหญ
ของหนวยงานในสงกดส�านกงานต�ารวจแหงชาต
วธกำรศกษำการวจยเรอง “การศกษาศกยภาพของขอมลขนาดใหญของส�านกงาน
ต�ารวจแหงชาต” เปนงานวจยเชงคณภาพโดยเปนการวจยเอกสาร (Documentary
Research) และผวจยไดด�าเนนการศกษาดวยวธการสมภาษณผดแลระบบฐาน
ขอมลตางๆ ของส�านกงานต�ารวจแหงชาตจ�านวน 11 ระบบ ไดแก 1) ระบบ
ตรวจสอบลายพมพนวมออตโนมต (AFIS), 2) ระบบทะเบยนประวตอาชญากร
(CDOS), 3) ระบบคอมพวเตอรประกอบภาพใบหนาคนราย (PICASSO), 4)
ระบบการตดตอสอสารและควบคมรถสายตรวจ C3I ของต�ารวจนครบาล, 5)
รถยนตไฟฟาตรวจการณอจฉรยะ (Smart Patrol Car), 6) ระบบสารสนเทศ
ของส�านกงานต�ารวจแหงชาต (POLIS), 7) ระบบ e-cop, 8) ระบบ Crime, 9)
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 101100
ระบบ I2, 10) ระบบกลองวงจรปด (CCTV), และ 11) ระบบจ�าแนก ลกษณะ
บคคลโดยไบโอเมตรก
ตวอยางในการสมภาษณ ตวอยางทใชในการศกษาคอผดแลระบบตางๆ
โดยเลอกแบบเฉพาะเจาะจงจากเงอนไขดงน 1) เปนผดแลระบบฐานขอมล, 2)
มประสบการณในการดแลระบบฐานขอมลนนอยางนอย 2 ป, 3) มความรใน
การเขาใจระบบฐานขอมล, 4) มความสามารถในการดแลระบบฐานขอมล โดย
ไดท�าการสมภาษณผดแลระบบจ�านวน 13 คน
เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เปนแบบสมภาษณ โดยม
ประเดนในการสมภาษณคอ 1) ระบบเทคโนโลยสารสนเทศตางๆ ของส�านกงาน
ต�ารวจแหงชาตเปนระบบขอมลขนาดใหญ (Big Data) หรอไมอยางไร, 2) การ
ด�าเนนการทผานมามอปสรรคในการด�าเนนการเกยวกบระบบเทคโนโลย
สารสนเทศตางๆ อยางไร, 3) มแนวคดในการพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศ
ตางๆ ในอนาคตอยางไรบาง
การวเคราะหขอมล ผวจยจะด�าเนนการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ
(Data Analysis) เพออธบายถงศกยภาพและขอเสยของระบบเทคโนโลย
สารสนเทศและจ�าแนกวาระบบเทคโนโลยสารสนเทศใดเปนขอมลขนาดใหญ
หรอไม อนน�าไปสการสรปและขอเสนอแนะการวจย
กรอบแนวคดในกำรศกษำการศกษาศกยภาพของระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจ
แหงชาตจ�านวน 11 ระบบครงนน�าแนวคดของรชวล จารปรชาชาญ (2559) มา
พจารณา โดยเสนอวา การเปนฐานขอมลขนาดใหญทมศกยภาพตองมองค
ประกอบดวย 4 องคประกอบ ดงน
1) ปรมาณ (Volume of data) ปรมาณขอมลทจะถอวาเปน Big Data
ไดนนตองมจ�านวนมหาศาลซงไมสามารถจดเกบลงในระบบคอมพวเตอรแบ
บทวๆ ไป โดยในการศกษาครงนไดแบงระดบของขอมล ดงน
1.1) ขอมลไมเปนขอมลขนาดใหญ เปนระบบทรองรบการบนทก
ขอมล 1,023 เทอราไบต ลงมา
1.2) ขอมลทเปนขอมลขนาดใหญ เปนระบบทรองรบการบนทก
ขอมล 1,024 เทอราไบตขนไป (1 เพตะไบท (Petabyte) หรอ
หนงพนลานลานไบต หรอ 1,024 เทอราไบต)
2) ความเรว (Velocity of Data) ขอมลทเขาสระบบ จะตองมความ
รวดเรวและปรบปรงตลอดเวลา (Real time) โดยมระบบรองรบการไหลเขามา
ของขอมลททรงประสทธภาพ อกทง การจดเกบและการประมวลผลตองเปนไป
อยางรวดเรว ท�าใหการไดขอมลทนสมยและสามารถตอบสนองตอความตองการ
ไดอยางทนท
3) ความหลากหลาย (Variety of Data) ขอมลจะตองมรปแบบท
หลากหลายและมาจากหลากหลายแหลง ไดแก 3.1) ขอมลจะตองมทงทเปน
โครงสราง (Structured Data) คอขอมลทมรปแบบชดเจน เชน ขอมลในรป
ของ Excel ซงเปนขอมลทสามารถน�ามาวเคราะหผลลพธไดโดยตรง 3.2) ขอมล
รปแบบทไมมโครงสราง (Unstructured Data) คอขอมลทไมไดมรปแบบชดเจน
อาจมขอมลทหลากหลายอยในตวขอมลเดยวกน เชน ไฟลวดโอ ไฟลเสยง
รปภาพ pdf CCTV หรอฐานขอมลอนๆ ทเกบขอมลหลากหลายซงยากตอการน�า
ขอมลมาวเคราะหรวมกน 3.3) ขอมลในรปแบบกงโครงการ (Semi-structured
Data) ซงเปนชดขอมลทงายตอการวเคราะหมากกวาขอมลแบบไมมโครงสราง
เชน JavaScript หรอ XML ดวยความทมรปแบบขอมลทหลากหลาย Big Data
จงจ�าเปนตองใชโปรแกรมหรอระบบการจดการทแตกตางกนออกไปในการ
วเคราะหขอมลเหลาน
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 103102
4) ความถกตอง (Veracity of Data) คณภาพและความถกตองของ
ขอมล เพอใหการวเคราะหไดผลลพธทดทสด การมชดขอมลทมคณภาพถอวา
มขอมลทเปนประโยชนและถกตอง จงเปนรากฐานทส�าคญอยางยงส�าหรบการ
วเคราะหขอมล Big Data ขอมลทมคณภาพสามารถพจารณาไดจากความ
สามารถของขอมลทจะน�าไปสการคาดการณไดดยงขน (Better Predictive the
Data) และประโยชนเกดสงสดเมอน�าขอมลทไดจาก Big Data ไปใช (Useful
of Analyzed Data)
ในการศกษาครงน น�าองคประกอบของขอมลขนาดใหญ 4 องคประกอบ
ดงกลาวมาเปนหลกในการวเคราะหเพอใหจ�าแนกไดวาระบบเทคโนโลย
สารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาตใดเปนระบบขอมลขนาดใหญหรอไม
เปนระบบขอมลขนาดใหญ เนองดวย ณฏฐา กาญจนขนด (2561) ไดอธบายวา
ขอมลขนาดใหญมประโยชนดงน 1) เพอใชในการพฒนาผลตภณฑทางธรกจ 2)
การคาดการณเพอการบ�ารงรกษาเครองจกร 3) การสรางประสบการณทดให
แกลกคา 4) การตรวจสอบการโกงและการปฏบตตามกฎระเบยบ 5) การเรยน
รของเครองจกร 6) ประสทธภาพในการปฏบตงานและ 7) การขบเคลอนในการ
สรางสรรคสงใหมๆ สวน SAS insights (2563) ไดกลาวถงขอดของขอมลขนาด
ใหญวามขอดตอ 1) การก�าหนดกลยทธเกยวกบขอมลขนาดใหญได 2) สามารถ
ระบแหลงทมาของขอมลขนาดใหญได 3) สามารถเขาถง จดการและจดเกบ
ขอมลได 4) สามารถวเคราะหขอมลได และ 5) สามารถตดสนใจโดยใชขอมลท
มอยได จากประโยชนหรอขอดเหลาน ผวจยจงเหนหากส�านกงานต�ารวจแหง
ชาตมระบบฐานขอมลขนาดใหญทมศกยภาพและสามารถใชประโยชนไดอยาง
เตมศกยภาพจะชวยลดก�าลงคนและงบประมาณของส�านกงานต�ารวจแหงชาต
ได และท�าใหภารกจมประสทธภาพสงสด
ผลกำรศกษำจากการศกษาระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาต
จ�านวน 11 ระบบ ไดแก 1) ระบบตรวจสอบลายพมพนวมออตโนมต (AFIS) 2)
ระบบทะเบยนประวตอาชญากร (CDOS) 3) ระบบคอมพวเตอรประกอบภาพ
ใบหนาคนราย (PICASSO) 4) ระบบการตดตอสอสารและควบคมรถสายตรวจ
C3I ของต�ารวจนครบาล 5) ระบบรถยนตไฟฟาตรวจการณอจฉรยะ (Smart
Patrol Car) 6) ระบบสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาต (POLIS) 7)
ระบบ E-cop 8) ระบบ Crime 9) ระบบ I2 10) ระบบกลองวงจรปด (CCTV)
และ 11) ระบบจ�าแนกลกษณะบคคลโดยไบโอเมตรกของส�านกงานตรวจคน
เขาเมอง สามารถสรปคณลกษณะ ประโยชนและขอเสยของระบบเทคโนโลย
สารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาต ไดดงน
5.1 คณลกษณะของระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจ
แหงชาต
คณลกษณะของระบบเทคโนโลยสารสนเทศศกษาจาก การน�าเขาขอมล
การจดเกบขอมล การวเคราะหขอมล และการรายงานผล พบวา
1) การน�าเขาขอมล พบวา การน�าเขาซงขอมลสวนใหญน�าเขาโดยเจา
หนาทต�ารวจ ไดแก พนกงานสอบสวนพมพลายนวมอผตองหาสงตรวจพสจน
พนกงานสอบสวนปอนขอมลในส�านวนการสอบสวน ประวตอาชญากร แผน
ประทษกรรม เขาสระบบคอมพวเตอร (Polis หรอ Crime) เจาหนาทสายตรวจ
ปอนขอมลการตรวจเขาสระบบคอมพวเตอร หรอกลองวงจรปดบนทกภาพ ภาพ
เคลอนไหว เสยงเขาสระบบคอมพวเตอร ฯลฯ เปนการปอนขอมลอยางรวดเรว
และตลอดเวลา (Real Time)
2) การจดเกบขอมล พบวามการจดเกบขอมลตางๆ สระบบแมขาย
(Server) โดยมการจดเกบทรวดเรวและตลอดเวลา โดยมพนทจดเกบอยางมาก
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 105104
เพยงพอตอการจดเกบขอมลทถกปอนเขามาอยางมากและการจดเกบถก
ออกแบบระบบโดยนกวเคราะหระบบ อกทง มผควบคมระบบดแลการจดเกบ
ขอมล นอกจากน ยงมการแกไขขอมลทก 24 ชวโมง, ทก 72 ชวโมงหรอทก 3
เดอนเพอใหขอมลมความถกตอง นาเชอถอ มคณภาพ มความมนคงและเสถยร
3) การวเคราะหขอมล พบวา เมอตองน�าขอมลออกมาใชจะมนก
วเคราะหน�าขอมลมาวเคราะหเพอใหไดตามวตถประสงคทตองการน�าขอมล
ไปใชตรงตามภารกจความรบผดชอบของหนวยงาน ดวยความรวดเรว ถกตอง
และนาเชอถอ
4) การรายงานผล พบวา การออกรายงานผลการด�าเนนงานของระบบ
เพอตอบสนองการประเมนระบบเทคโนโลยสารสนเทศวา มประโยขน มความ
คมคา สามารถตอบสนองภารกจ ความรบผดชอบของส�านกงานต�ารวจแหงชาต
ได
5.2 ประโยชนของระบบเทคโนโลยสารสนเทศส�านกงานต�ารวจ
แหงชาต
จากการศกษาประโยชนของระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงาน
ต�ารวจแหงชาตทง 11 ระบบ พบวามประโยชนดงตอไปน
1) ระบบตรวจสอบลายพมพนวมออตโนมต (AFIS) และระบบ
ทะเบยนประวตอาชญากร (CDOS) สามารถตรวจสอบไดวา บคคลทพมพมอ
สงมาตรวจพสจนเคยกระท�าผดทางอาญามากอนแลวหรอไม ถามกระท�าความ
ผดในเรองใด เปนตน
2) ระบบคอมพวเตอรประกอบภาพใบหนาคนราย (PICASSO) ใชเพอ
หาภาพสเกตคนรายหรอผตองสงสย เพอน�าไปสการออกหมายเรยก หมายจบ
หรอการจบตวคนรายตอไป
3) ระบบการตดตอสอสารและควบคมรถสายตรวจ C3I และรถยนต
ไฟฟาตรวจการณอจฉรยะ (Smart Patrol Car) โดยศนยวทยมคสายจ�านวน
มาก ท�าใหสามารถรบแจงเหตจากสถานต�ารวจหรอรถยนตสายตรวจไดอยาง
รวดเรวและมประสทธภาพ เมอรบแจงเหตแลวศนยวทยสามารถสงการและ
ควบคมเจาหนาทและรถสายตรวจใหเขาระวบเหตไดอยางรวดเรว พรอมทงแจง
ขอมลอาชญากรรม สถตและก�าลงพลทมในระบบใหแกเจาหนาทต�ารวจในขณะ
ออกไประงบเหตได พรอมทงบนทก จดเกบขอมล สถตอาชญากรรมเขาสระบบ
และใหขอมลทเปนประโยชนแกผบงคบบญชาเพอการสงการหรออ�านวยการตอ
เจาหนาทสายตรวจในขณะออกไประงบเหตได
4) ระบบสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาต (POLIS) มระบบ
งาน 6 กลมประกอบดวยขอมลจ�านวน 26 ฐานขอมล ในขณะทระบบ Crime
ซงเปนระบบสารสนเทศขอมลอาชญากรรมทคลายคลงกน ด�าเนนการโดย
ส�านกงานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สามารถจ�าแนกผใชเปน 5 กลม
ไดแก 1) กลมระบบงานบนทก (Data Entry), 2) กลมระบบงานสบคนขอมล
(Data Search), 3) กลมระบบงานบรการขอมลอเลกทรอนกส (e-Data Ser-
vices), 4) กลมระบบแจงเตอน (Alarm & Alert Services), 5) กลมระบบงาน
บรหารจดการขอมลและระบบ (Data & System Management) ทงนระบบ
POLIS และระบบ Crime มวตถประสงคเพอการจดเกบขอมล, ควบคมขอมล
และระบบตรวจสอบขอมลทสวนกลางหรอทส�านกงานต�ารวจแหงชาต โดยให
บรการขอมลอเลกทรอนกสตอเจาหนาทต�ารวจผปฏบตงานและผบรหาร
สามารถใชและเขาถงระบบฐานขอมล, สามารถสบคนขอมลได
5) ระบบ E-COP เปนการรวบรวมการใหบรการดานเอกสารอเลค
ทรอนกส โดยท�าหนาทศนยกลางในการ รวบรวมขอมลและสนบสนนการปฏบต
งานราชการของเจาหนาทต�ารวจในสงกดไดอยางครอบคลม มความงายในการใช
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 107106
ท�าใหการท�างานมความสะดวกรวดเรว ประหยดคาใชจาย มความโปรงใส ตรวจ
สอบได ในการสงเอกสารระหวางหนวยตางๆ นอกจากน ยงชวยลดจ�านวน
บคลากรดานการรบ-สงเอกสาร ตลอดจนสามารถใหบรการแกประชาชนไดอยาง
รวดเรวทนตอเหตการณ
6) ระบบ I2 เปนโปรแกรมใชเพอวเคราะหเครอขายอาชญากรรมและ
เชอมโยงเหตการณ พยาน หลกฐาน บคคล, มอถอ, บญชธนาคาร, รถยนต, อนๆ
เพอใชงานดานการสบสวน เปนการแยกองคประกอบความสมพนธในแตละสวน
ออกมาเปนแผนผง (Mind Map), สรางเสนเวลา (Timeline) ตลอดจนการเชอม
โยงทางโทรศพท, ทางการเงน, บคคลทาง Facebook ท�าใหงานทมความยง
ยาก ซบซอน ใหดเรยบงาย กระชบและน�ากราฟกมาใชในการน�าเสนอแสดง
ความสมพนธของสงตางๆ ทน�าเขาสโปรแกรมออกมาเปนแผนภมแสดงความ
สมพนธทเรยกวา Link Chart ได
7) ระบบกลองวงจรปด (CCTV) สามารถบนทกเหตการณ โดยภาพนง
ภาพเคลอนไหว เสยงไดตลอดเวลา เมอมเหตการณเกดขนสามารถดเหตการณ
ยอนหลงไดและเปนพยานหลกฐานในการพจารณาคดได ทงน เพอทราบถงการก
ระท�าผดทางอาญา ตลอดจนท�าใหทราบถงผกระท�าผดทางอาชญากรรมนนดวย
8) ระบบจ�าแนกลกษณะบคคล (Bio-Metrics) เปนระบบทจดเกบ
ลกษณะอตลกษณของบคคลทางกายภาพ ไดแก ลายพมพนวมอจ�านวน 10 นว
และระบบจดจ�าใบหนา (Face Recognition) แลวสงขอมลเขาสระบบคอมพวเตอร
จดเกบไวในแมขาย (Server) เมอปฏบตงานกน�าลายพมพนวมอและรายละเอยด
ของใบหนาท�าการเปรยบเทยบกบฐานขอมลเดมในแมขายเพอตรวจสอบ ยนยน
ตวบคคลและตรวจสอบบคคลตองหาม (Blacklist) ท�าใหปองกนการปลอมแปลง
เอกสารหรอหนงสอเดนทาง, ตรวจสอบผกอการรายขามชาต, ตรวจสอบผตองหา
หลบหน, ตรวจสอบบคคลตองหาม, สรางมาตรฐานความปลอดภยในการพสจน
ตวบคคล, ยกระดบการตรวจคนเขาเมองเทยบเทาระดบสากล, สรางความ
ประทบใจและความเชอมนใหกบนกลงทนตางชาตและนกทองเทยวตางชาต
ทงน ระบบจ�าแนกลกษณะบคคล (Bio-Metrics) สามารถลดตนทนการจดการ
โดยใชเวลาในการตรวจสอบอตลกษณนอย ท�าใหอ�านวยความสะดวกแกผเขา
และออกประเทศรวมถงนกทองเทยวไดอยางมประสทธภาพ
5.3 ขอเสยของระบบเทคโนโลยสารสนเทศส�านกงานต�ารวจแหงชาต
พบวา ระบบเทคโนโลยสารสนเทศส�านกงานต�ารวจแหงชาต มขอเสยดง
ตอไปน
1) ระบบฮารดแวร (Hardware) ไดแก วสด อปกรณ คอมพวเตอร
กลองวงจรปด เครองมอตางๆ รวมทงระบบเครอขาย (Network) และระบบแม
ขาย (Server) ตองใชงบประมาณจ�านวนมากในการจดซอจดจางเพอจดหา
Hardware ดงกลาว
2) ระบบซอฟทแวร (Software) ไดแก โปรแกรมตางๆ ตองใชงบ
ประมาณในการด�าเนนการจ�านวนมาก
3) คน ไดแก ผใช (User) ผเขยนโปรแกรม (Programmer) ผควบคม
ระบบ (Supervisor) นกวเคราะหระบบ (Data Analysis) และผบรหาร
ระบบ (Administrator) ทางส�านกงานต�ารวจแหงชาตตองลงทนในการพฒนา
บคลากรใหสามารถปฏบตและควบคมระบบเทคโนโลยสารสนเทศได แตเทาท
ผานมา พบวา บคลากรเหลาน โดยเฉพาะผเขยนโปรแกรม (Programmer) ผ
ควบคมระบบ (Supervisor) นกวเคราะหระบบ (Data Analysis) และผบรหาร
ระบบ (Administrator) ยงพฒนาไดนอยซงน�าไปสการจางบรษทเอกชนใหมา
ท�าหนาทแทนหรอรบสมปทานดแลระบบซงเสยคาใชจายจ�านวนมาก
4) ความปลอดภย จากการทใหบรษทเอกชนทรบสมปทานควบคม
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 109108
ระบบขอมล สงทตองค�านงคอความปลอดภยของขอมลทเปนผลจากการด�าเนน
งานของระบบเทคโนโลยสารสนเทศ
5.4 การวเคราะหศกยภาพระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนขอมล
ขนาดใหญ (Big Data)
จากการสมภาษณกลมตวอยาง พบวา ระบบเทคโนโลยสารสนเทศของ
ส�านกงานต�ารวจแหงชาตจ�านวน 11 ระบบ โดยการจ�าแนกวา ระบบเทคโนโลย
สารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาตระบบใดเปนขอมลขนาดใหญ เพอ
พจารณาวาเปนระบบฐานขอมลทมศกยภาพ โดยใชหลกเกณฑ 4 องคประกอบ
ไดแก 1) ปรมาณ (Volume of data) 2) ความเรว (Velocity of Data)
3) ความหลากหลาย (Variety of Data) 4) ความถกตอง (Veracity of Data)
ซงสามารถจ�าแนกไดดงตอไปน
ตารางท 3 แสดงศกยภาพระบบเทคโนโลยสารสนเทศตามหลกเกณฑ
ของระบบขอมลขนาดใหญ (Big Data)
ระบบเทคโนโลยสำรสนเทศ
ปรมำณ (Volume of data)
ควำมเรว (Velocity of Data)
ควำมหลำกหลำย (Variety of Data)
ควำมถกตอง (Veracity of Data)
ระบบขอมลขนำดใหญ (Big Data)
1. AFIS ต�ากวา 1 เพตะไบต
ปรบปรงตลอดเวลา
มความหลากหลาย
มความถกตองนาเชอถอ
ไมเปนขอมล ขนาดใหญ
2. CDOS ต�ากวา 1 เพตะไบต
ไมไดท�าการปรบปรงชวงป2560-2562
มความหลากหลาย
มความถกตองนาเชอถอ
ไมเปนขอมล ขนาดใหญ
3. PICASSO ต�ากวา 1 เพตะไบต
มไดเกบขอมลเขาสสารบบ
มความหลากหลาย
มความนา เชอถอรอยละ 60
ไมเปนขอมล ขนาดใหญ
4. C3I ต�ากวา 1 เพตะไบต
ถกยกเลก ระบบไปแลว
มความหลากหลาย
มความถกตองนาเชอถอ
ไมเปนขอมล ขนาดใหญ
ระบบเทคโนโลยสำรสนเทศ
ปรมำณ (Volume of data)
ควำมเรว (Velocity of Data)
ควำมหลำกหลำย (Variety of Data)
ควำมถกตอง (Veracity of Data)
ระบบขอมลขนำดใหญ (Big Data)
5. Smart Patrol Car
ต�ากวา 1 เพตะไบต
ปรบปรงตลอดเวลา
มความหลากหลาย
มความถกตองนาเชอถอ
ไมเปนขอมล ขนาดใหญ
6. POLIS ต�ากวา 1 เพตะไบต
ปรบปรงตลอดเวลา
มความหลากหลาย
มความถกตองนาเชอถอ
ไมเปนขอมล ขนาดใหญ
7. E-COP ต�ากวา 1 เพตะไบต
ปรบปรงตลอดเวลา
มความหลากหลาย
มความถกตองนาเชอถอ
ไมเปนขอมล ขนาดใหญ
8. Crime ต�ากวา 1 เพตะไบต
ปรบปรงตลอดเวลา
มความหลากหลาย
มความถกตองนาเชอถอ
ไมเปนขอมล ขนาดใหญ
9. I2 ต�ากวา 1 เพตะไบต
มไดเกบขอมลเขาสระบบแมขาย
มความหลากหลาย
มความถกตองนาเชอถอ
ไมเปนขอมล ขนาดใหญ
10. CCTV สงกวา 1 เพตะไบต
ปรบปรงตลอดเวลา
มความหลากหลาย
มความถกตองนาเชอถอ
เปนขอมล ขนาดใหญ
11. Bio-Metrics ต�ากวา 1 เพตะไบต
ปรบปรงตลอดเวลา
มความหลากหลาย
มความถกตองนาเชอถอ
ไมเปนขอมล ขนาดใหญ
จากการวเคราะหขอมลในตารางท 3 สามารถจ�าแนกระบบเทคโนโลย
สารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาต พบวา ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ
ของส�านกงานต�ารวจแหงชาตทไมเปนขอมลขนาดใหญ (Big Data) ไดแก
1) ระบบตรวจสอบลายพมพนวมออตโนมต (AFIS), 2) ระบบทะเบยนประวต
อาชญากร (CDOS), 3) ระบบคอมพวเตอรประกอบภาพใบหนาคนราย (PICAS-
SO), 4) ระบบการตดตอสอสารและควบคมรถสายตรวจ C3I, 5) รถยนตไฟฟา
ตรวจการณอจฉรยะ (Smart Patrol Car), 6) ระบบสารสนเทศของส�านกงาน
ต�ารวจแหงชาต (POLIS), 7) ระบบ e-cop, 8) ระบบ Crime, 9) ระบบ I2 และ
10) ระบบจ�าแนกลกษณะบคคลโดยไบโอเมตรก ทงน เนองจากระบบเทคโนโลย
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 111110
สารสนเทศระบบท 1) ถงระบบท 9) และระบบท 11) ตามตารางท 3 มการ
บนทกขอมลทต�ากวา 1 เพตะไบตหรอ 1,024 เทอราไบต สวน ระบบเทคโนโลย
สารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาตทเปนขอมลขนาดใหญ (Big Data)
มเพยงระบบเดยวคอ ระบบกลองวงจรปด (CCTV) เนองจาก
1) ดานปรมาณ (Volume of data) ระบบกลองวงจรปด (CCTV) ตาม
โครงการ Smart City เพอยกระดบการทองเทยวกลมจงหวดภาคเหนอตอนบน
1 รองรบพนท 8 จงหวดภาคเหนอ ใชงบลงทนประมาณ 304 ลานบาท มระบบ
บนทกขอมลไดถง 2,016 เทอราไบตหรอประมาณ 2 เพตะไบต ซงเกนกวา 1
เพตะไบต
2) ดานความเรว (Velocity of Data) ระบบกลองวงจรปดสามารถ
บนทกเหตการณตามสถานทตางๆ ไดตลอดเวลาหรอ 24 ชวโมงตอวน นอกจาก
นยงเรยกดภาพเคลอนไหวเพอตรวจสอบไดตลอดเวลา ทงน เพอความปลอดภย
ในชวตและทรพยสนของประชาชน อกทงยงใชเปนพยานหลกฐานเพอประกอบ
การพจารณาคดได
3) ดานความหลากหลาย (Variety of Data) ระบบกลองวงจรปด ม
การบนทก รปภาพ ภาพเคลอนไหว เสยง ท�าใหทราบขอเทจจรงของเหตการณ
ตางๆ ได ท�าใหมขอมลทหลากหลาย
4) ดานความถกตอง (Veracity of Data) ขอมลทไดจากการบนทก
ของระบบกลองวงจรปดมความถกตองและนาเชอถอ เพราะบนทกตาม
เหตการณทเกดขนจรง
จากองคประกอบทง 4 ดาน (ตามขอ 1.1), 1.2), 1.3), 1.4)) ท�าใหระบบ
กลองวงจรปด ถกจ�าแนกใหเปนขอมลขนาดใหญ (Big Data) ซงศกษาพบวา
ระบบกลองวงจรปดเปนระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญ
(Big Data) ท�าใหเกดประโยชนกบส�านกงานต�ารวจแหงชาต ดงน
1) ระบบกลองวงจรปดปองกนการกระท�าผดทางอาญา เมอตดกลอง
วงจรปดตามสถานทตางๆ เมอผทจะกระท�าผดทางอาญา พบเหนกลองวงจรปด
จะท�าใหเกดความกลวทจะถกบนทกวาไดกระท�าผด บางสวนจงไมกลากระท�า
ผดทางอาญา หรอเลกลมความตงใจทจะกระท�าความผดนนๆ
2) ระบบกลองวงจรปดชวยในการปราบปรามผกระท�าผดทางอาญา
ไดแก
(2.1) ระบบกลองวงจรปด ชวยบนทกขอมลเหตการณตางๆ ได
ประมาณ 1 เดอนหรอ 30 วน หลงจากนนจงบนทกซ�า เมอม
การกระท�าผดทางอาญา สามารถตรวจสอบยอนหลงท�าให
ทราบวา มการกระท�าผดทางอาญาเกดขน
(2.2) ระบบกลองวงจรปด สามารถตรวจสอบยอนหลงไดวา เมอม
การกระท�าผดทางอาญาเกดขน ใครเปนผกระท�าผด ซงน�าไป
สการจบกมผกระท�าผดไดอยางรวดเรว
(2.3) ขอมลทบนทกไดจากกลองวงจรปด สามารถน�ามาเปนพยาน
หลกฐาน ในการพจารณาคด น�าไปสการลงโทษผกระท�าความ
ผดได
(2.4) ขอมลทบนทกไดจากกลองวงจรปด สามารถเปนพยานหลก
ฐานในการพจารณาคดไดในเวลานาน หากมการเกบขอมล
อยางถกตองและปลอดภย โดยเปนพยานหลกฐานไดดกวา
พยานบคคลทเหนเหตการณเนองจาก เมอระยะเวลาผานไป
เปนเวลานาน พยานบคคลไมสามารถจดจ�าหรออาจจะลม
เหตการณตางๆ ได
3) ระบบกลองวงจรปดท�าใหเผาตรวจไดตลอดเวลา ตลอด 24 ชวโมง
ตอวนและเฝาไดหลายจดหรอหลายๆ สถานท ซงท�าใหเฝาตรวจไดดกวา
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 113112
เจาหนาทต�ารวจสายตรวจ ทไมสามารถตรวจไดตลอด 24 ชวโมงตอวน ท�าให
เกดประสทธภาพการท�างานไดดกวาการท�างานของบคคล
4) การใชระบบกลองวงจรปดบนทกเหตการณตามสถานทตางๆ
ท�าใหเกดความประหยดไดดกวา การใชเจาหนาทสายตรวจ เพราะ ระบบกลอง
วงจรปด เปนการลงทนทต�ากวา ไมมคาลวงเวลา ไมมการเบกคาเบยเลยง ไมม
การเบกคารกษาพยาบาล ไมมการเบกคาเลาเรยนบตร ไมมเงนประจ�าต�าแหนง
คงมเพยงแตคาซอมบ�ารงตามโปรแกรมการดแลตามระยะเวลาเทานน
5) ท�าใหการใหบรการมความถกตอง นาเชอถอ โดยระบบเทคโนโลย
สารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญ สามารถตรวจสอบท�าใหเกดความถกตอง ม
ความผดพลาดการตรวจสอบอยในระดบต�ามาก ท�าใหเกดความนาเชอถอและ
ความเชอมนในการใหบรการ
6) ระบบกลองวงจรปดท�าใหมขอมลขนาดใหญ เมอน�ามาวเคราะห
ท�าใหสามารถท�านายอนาคต (Prediction) (Thanyavuth Akarasomcheep,
2562) การน�าสงทเกดขนในอดตและสงทก�าลงท�าในปจจบนมาการวเคราะห
และสงเคราะหขอมลระบบขอมลขนาดใหญ เพอท�านายสงทจะเกดขนในอนาคต
เชน ระบบเทคโนโลยสารสนเทศดานสภาพภมอากาศ มาวเคราะหสภาพอากาศ
แลวท�านาย สภาพอากาศในวนรงขนหรอวนอนๆ ในอนาคต หรอ ส�านกงาน
ต�ารวจแหงชาต ใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศ วเคราะหขอมลอาชญากรรม เพอ
ท�านายอนาคตวา อาชญากรรมจะเกดอยางไร เกดทไหน เมอใด เปนตน
จากการทส�านกงานต�ารวจแหงชาตน�าระบบเทคโนโลยสารสนเทศท
เปนขอมลขนาดใหญมาใชในการใหบรการประชาชน ท�าใหประชาชนหรอ
ผรบบรการไดรบการบรการทสะดวก รวดเรว มประสทธภาพและประสทธผล
ซงท�าใหมาตรฐานการใหบรการของส�านกงานต�ารวจแหงชาตดขนอยางเหน
ไดชด
อยางไรกตามระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญ (Big
Data) ยงมขอเสยหลายประการทส�านกงานต�ารวจแหงชาตตองพจารณา
ปรบปรงตอไป คอ
1) ระบบฮารดแวร (Hardware) ไดแก วสด อปกรณ คอมพวเตอร
กลองวงจรปด เครองมอตางๆ รวมทงระบบเครอขาย (Network) และระบบแม
ขาย (Server) ทเปนขอมลขนาดใหญตองใชงบประมาณสงกวาระบบเทคโนโลย
สารสนเทศทวไปจ�านวนมากในการจดซอจดจางเพอจดหา Hardware ดงกลาว
2) ระบบซอฟทแวร (Software) ไดแก โปรแกรมตางๆ ตองใชงบ
ประมาณในการด�าเนนการสงกวาระบบเทคโนโลยสารสนเทศทวไปจ�านวนมาก
3) คน ไดแก ผใช (User) ผเขยนโปรแกรม (Programmer) ผควบคม
ระบบ (Supervisor) นกวเคราะหระบบ (Data Analysis) และผบรหารระบบ
(Administrator) ทางส�านกงานต�ารวจแหงชาตไมสามารถพฒนาบคลากรหรอ
เจาหนาทต�ารวจใหรองรบระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญ
จงตองท�าการจางบรษทเอกชนใหมาท�าหนาทแทนหรอรบสมปทานดแลระบบ
ซงเสยคาใชจายจ�านวนสงขนไปอก อกทงเปนระบบพงพง (Dependency)
บรษทเอกชนโดยเฉพาะผเขยนโปรแกรม (Programmer) ผควบคมระบบ
(Supervisor) นกวเคราะหระบบ (Data Analysis) และผบรหารระบบ
(Administrator)
4) ความปลอดภย ความปลอดภยของขอมลทเปนผลการด�าเนนงานของ
ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ จากการดแลของบรษทเอกชนทรบสมปทานซงเปน
ทนากงวลวาขอมลเหลานจะไดรบการปกปองใหเกดความปลอดภยมากนอย
เพยงใด
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 115114
กำรอภปรำยผลจากผลการศกษา พบวา ระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจ
แหงชาต ทเปนขอมลขนาดใหญ (Big Data) ไดแก 1) ระบบกลองวงจรปด
(CCTV) เปนเพยงระบบเดยวทเปนขอมลขนาดใหญ ซงสอดคลองกบแนวคด
ของ รชวล จารปรชาชาญ (2559) และ ธนยวฒ อกขระสมชพ (2562) ทใช
องคประกอบ 4 ดานหรอ 4 V ไดแก 1) ปรมาณ (Volume of data) 2) ความเรว
(Velocity of Data) 3) ความหลากหลาย (Variety of Data) 4) ความถกตอง
(Veracity of Data) มาวเคราะหการเปนระบบขอมลขนาดใหญ (Big Data)
อยางไรกตาม ธนาคาร เลศสดวชย (2560) ใหเพมองคประกอบท 5 คอ
Value คอ ขอมลทมคณคา สามารถน�ามาใชประโยชนไดจรง มาใชวเคราะห
ระบบทเปนขอมลขนาดใหญ ซงหากมการศกษาขอมลขนาดใหญ ในครงตอไป
สามารถน�าเรอง องคประกอบคณคาของขอมล (Value) มาเปนองคประกอบท
5 ส�าหรบการวเคราะหขอมลขนาดใหญได ซงการศกษาครงนเหนดวยกบขอ
เสนอของ ธนาคาร หากหนวยงานภาครฐจะตองลงทนเพอพฒนาระบบ
เทคโนโลยสารสนเทศทเปนฐานขอมลขนาดใหญควรพจารณาถงองคประกอบ
ดานคณคาหรอประโยชนทจะเกดขนกบหนวยงาน นอจากนผวจยเหนวา จาก
การศกษาระบบเทคโนโลยสารสนเทศของส�านกงานต�ารวจแหงชาตทเปนขอมล
ขนาดใหญ (Big Data) หากจะใชระบบขอมลขนาดใหญใหเกดประสทธภาพและ
ประสทธผล ควรค�านงปจจยทจะสงผลตอการมประสทธภาพและประสทธผล
ของระบบเทคโนโลยสารสนเทศ จ�าตองอาศยปจจยดงตอไปน
1) ผบรหารควรก�าหนดนโยบายใหระบบเทคโนโลยสารสนเทศมใหม
ความซ�าซอนกน อาทเชน ระบบ POLIS ซ�าซอนกบระบบ Crime, ระบบ C3I
ซ�าซอนกบระบบ Smart Patrol Car, ระบบ AFIS ซ�าซอนกบระบบ CDOS,
ระบบ CCTV กบระบบ Bio-Metrics เปนตน ดงนน ผบรหารควรก�าหนดนโยบาย
ใหระบบเทคโนโลยสารสนเทศม 4-5 ระบบ ไมควรมถง 11 ระบบหรอมากกวา
อยางเชนในปจจบน
2) ผบรหารควรพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศใหมความตอเนอง
มใชการยกเลกระบบเทคโนโลยสารสนเทศเดมแลวเปลยนมาสรางระบบ
เทคโนโลยสารสนเทศใหมเพอรองรบงานเดมๆ
3) ก�าหนดมาตรฐานการปอนขอมลของแตละระบบใหเจาหนาท
ต�ารวจ โดยขอมลรายการหนงๆ ควรปอนเพยงครงเดยวไมควรปอนขอมล
หลายๆ ครงในแตละระบบ
4) ส�านกงานต�ารวจแหงชาตมการปรบโครงสรางและโยกยาย
ขาราชการบอย ท�าใหการพฒนาดานสารสนเทศขาดความตอเนองและชดเจน
มผลใหระบบงานบางระบบงานขาดการปรบปรง พฒนาระบบงานใหมให
สอดคลองกบกระบวนการปฏบตงาน โดยเฉพาะนกวเคราะหขอมลซงเปนผม
ทกษะในการวเคราะหเชงลก ในปจจบนเปนทตองการอยางมาก ดงนน ควร
พจารณาเจาหนาทต�ารวจทมความรความสามารถใหอยปฏบตงานดานระบบ
เทคโนโลยสารสนเทศและใหมความเจรญเตบโตกาวหนาในสายงาน
5) มการพฒนาระบบ AI (Artificial Intelligent) มาใชในระบบ
ขอมลขนาดใหญ ซงจะท�าใหเกดประโยชนตอหนวยงานเปนอยางมาก
6) ขอมลขนาดใหญตองมคณคา (Value) หมายถง ขอมลมประโยชน
และมความสมพนธในเชงธรกจ ซงตองเขาใจกอนวาไมใชทกขอมลจะมประโยชน
ในการเกบและวเคราะห ขอมลทมประโยชนจะตองเกยวของกบวตถประสงค
ทางธรกจ เชน ถาตองการเพมขดความสามารถในการแขงขนในตลาดของ
ผลตภณฑทขายขอมลทมประโยชนทสดนาจะเปนขอมลผลตภณฑของคแขง
(ซงสอดคลองกบขอเสนอของคณชตพล มงพรอม, 2559)
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 117116
7) ขอมลขนาดใหญตองมความแปรผนได (Variability) หมายถง
ขอมลสามารถในการเปลยนแปลงรปแบบไปตามการใชงานหรอสามารถคด
วเคราะหไดจากหลายแงมมและรปแบบในการจดเกบขอมลกอาจจะตางกนออก
ไปในแตละแหลงของขอมล (ซงสอดคลองกบขอเสนอของ Perceptra, Siege
the future, 2562)
ขอเสนอแนะจากการศกษาประโยชนของการใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปน
ขอมลขนาดใหญท�าใหส�านกงานต�ารวจแหงชาตตองจดใหมระบบเทคโนโลย
สารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญ ผวจยขอเสนอแนะดงตอไปน
1) ขอเสนอแนะเชงนโยบาย
(1.1) ตามรฐธรรมนญ ป พ.ศ.2560 มาตรา 258 ก�าหนดใหมการ
ปฏรปประเทศ ขอ ง.ดานกระบวนการยตธรรม ขอ (4) ด�าเนน
การบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพ โดยแกไขปรบปรง
กฎหมายเกยวกบหนาท อ�านาจและภารกจของต�ารวจให
เหมาะสมและแกไขปรบปรงกฎหมายเกยวกบการบรหารงาน
บคคลของขาราชการต�ารวจใหเกดประสทธภาพ มหลก
ประกนวาขาราชการต�ารวจจะไดรบคาตอบแทนทเหมาะสม
ไดรบความเปนธรรมในการแตงตงและโยกยายและการ
พจารณาบ�าเหนจความชอบตามระบบคณธรรมทชดเจน ซง
ในการพจารณาแตงตงและโยกยายตองค�านงถงอาวโสและ
ความรความสามารถประกอบกนเพอใหขาราชการต�ารวจ
สามารถปฏบตหนาทไดอยางมอสระ ไมตกอยใตอาณตของ
บคคลใด มประสทธภาพและภาคภมใจในการปฏบตหนาท
ของตน ในดานนโยบาย เหนควรใหปฏรปต�ารวจ ดานก�าลง
พล ในเรองการบรรจบคคลภายนอกเพอเขารบราชการต�ารวจ
(1.2) ตามพระราชบญญตต�ารวจแหงชาต พ.ศ.2547 มาตรา 7 ให
ส�านกงานต�ารวจแหงชาตจดระบบการบรหาร การปฏบตงาน
ดานการปองกนและปราบปรามการกระท�าความผดทางอาญา
การรกษาความสงบเรยบรอยและการรกษาความปลอดภย
ของประชาชนใหเหมาะสมกบความตองการของแตละทองถน
และชมชน โดยตองใหองคกรปกครองสวนทองถนและองคกร
ภาคเอกชนมสวนรวม ทงในสวนทเกยวกบนโยบาย งบ
ประมาณและ อาสาสมคร ตลอดจนการตดตามตรวจสอบการ
ปฏบตงานต�ารวจ ทงน ตามหลกเกณฑและวธการท ก.ต.ช.
ก�าหนด จากขอเทจจรง ตงแตป พ.ศ.2547 จนถงปจจบน ยง
ไมไดมการก�าหนดหลกเกณฑและวธการท ก.ต.ช.ก�าหนด ใน
เรอง อาสาสมคร เหนควรใหมการก�าหนดหลกเกณฑและวธ
การโดย ก.ต.ช.เปนผก�าหนดและท�าการจางอาสาสมครมาชวย
ในงานของต�ารวจ
2) ขอเสนอแนะเชงปฏบต
(2.1) การบรรจบคคลภายนอกเพอเขารบราชการต�ารวจในแตละป
จากเดมไดอตราการบรรจจ�านวนเทาใด ส�านกงานต�ารวจแหง
ชาตจะบรรจเตมจ�านวน หรอรอยละ 100 จงใครขอเสนอแนะ
โดยบรรจรอยละ 50 ของอตราทได ตวอยางเชน ส�านกงาน
ต�ารวจแหงชาตไดรบอตราจดสรรจากคณะรฐมนตรเพอบรรจ
บคคลภายนอกเพอมารบราชการเปนขาราชการต�ารวจ
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 119118
จ�านวน 6,000 อตรา จงควรบรรจขาราชการต�ารวจประมาณ
รอยละ 50 หรอประมาณ 3,000 อตรา
(2.2) ดานก�าลงพล คงเหลออตราอก 3,000 อตรา โดยใหส�านกงาน
ต�ารวจแหงชาตคงอตราเพอน�าเงนทไดรอยละ 25 หรอ
จ�านวนประมาณ 1,500 อตรา เพอน�าเงนดงกลาวไปจางอาสา
สมครต�ารวจประจ�าหมบาน (อส.ตร.) คลายกบทกระทรวง
สาธารณสขจางอาสาสมครสาธารณสขประจ�าหมบาน (อสม.)
โดยจายเงนเดอนใหอาสาสมครต�ารวจประจ�าหมบานเดอนละ
1,000 บาทตอคนจากอตราทไดรบ 1,500 อตรา อตราเงน
เดอนต�ารวจรวมเงนประจ�าต�าแหนงและเงนชวยเหลอ
ประมาณ 15,000 บาท เปนเงน 22,500,000 บาท สามารถ
จางอาสาสมครต�ารวจประจ�าหมบานไดจ�านวน 22,500 คน
ตอเดอน เมอสะสมเพมขนทกๆ ปจะท�าใหส�านกงานต�ารวจ
แหงชาตสามารถจางอาสาสมครต�ารวจประจ�าหมบานเพมขน
ครบทกหมบานของประเทศไทย (รายละเอยดปรากฎตามภาค
ผนวก ก.) การจางอาสาสมครต�ารวจประจ�าหมบานเปนไป
ตามพระราชบญญตต�ารวจแหงชาต พ.ศ.2547 มาตรา 7 ให
ส�านกงานต�ารวจแหงชาตจดระบบการบรหาร การปฏบตงาน
ดานการปองกนและปราบปรามการกระท�าความผดทางอาญา
การรกษาความสงบเรยบรอยและการรกษาความปลอดภย
ของประชาชนใหเหมาะสมกบความตองการของแตละทองถน
และชมชน โดยตองใหองคกรปกครองสวนทองถนและองคกร
ภาคเอกชนมสวนรวม ทงในสวนทเกยวกบนโยบาย งบ
ประมาณและ อาสาสมคร ตลอดจนการตดตามตรวจสอบการ
ปฏบตงานต�ารวจ ทงน ตามหลกเกณฑและวธการท ก.ต.ช.
ก�าหนด
2.3) ดานก�าลงพล คงเหลออก 1,500 อตรา โดยใหส�านกงานต�ารวจ
แหงชาตคงอตราเพอน�าเงนทไดรอยละ 25 หรอจ�านวน
ประมาณ 1,500 อตรา อตราเงนเดอนต�ารวจรวมเงนประจ�า
ต�าแหนงและเงนชวยเหลอประมาณ 15,000 บาท เปนเงน
22,500,000 บาทเพอน�าเงนดงกลาว ไปจดซอจดจางระบบ
เทคโนโลยสารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญระบบตางๆ ได
(รายละเอยดปรากฎตามภาคผนวก ข.) ท�าใหส�านกงานต�ารวจ
แหงชาตมระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญ
โดยทไมเปนการเพมภาระดานงบประมาณใหแกส�านกงาน
ต�ารวจแหงชาต
3) ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป
ควรท�าการศกษาความคดเหนของผบรหารของส�านกงานต�ารวจแหงชาต
ในเรอง ระบบเทคโนโลยสารสนเทศทเปนขอมลขนาดใหญทน�ามาใชใน
ส�านกงานต�ารวจแหงชาตใหมความเหมาะสมกบภารกจของส�านกงานต�ารวจ
แหงชาตและมการพฒนาระบบอยางตอเนอง ทงน เพอกอใหเกดประสทธภาพ
และประสทธผลตอการปฏบตงานของขาราชการต�ารวจ
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 121120
รำยกำรอำงอง
หนงสอวระเดช บวประเสรฐยง. (2542). ประสทธภาพการใชระบบ C3I เพอการปองกน
และปราบปรามอาชญากรรมในทศนะของเจาหนาทต�ารวจ.
ส�านกพฒนาระบบจ�าแนกต�าแหนงและคาตอบแทน, ส�านกงานคณะกรรมการ
ขาราชการพลเรอน, 2562,
วำรสำรสมพล สขเจรญพงษ และกสมล ชนะสข. (2558). การพฒนาระบบฐานขอมล
ของจงหวดนครปฐม, วารสารวทยาการการจดการสมยใหมปท 8
ฉบบท 1. (เดอนมกราคม –มถนายน 2558).
รำยงำนวจย เอกสำรประกอบกำรสอน เอกสำรควำมร เกรยงศกด ธรศรณยานนท, รอยต�ารวจเอก. (2550). การประเมนผลการ
ใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศของสถานต�ารวจภธรในสงกดต�ารวจภธร
จงหวดเชยงใหม : แนวความคด และวตถประสงค เกยวกบระบบ
เทคโนโลยสารสนเทศ (E-COP), รายงานการวจย หนา 14-18.
คณะนตวทยาศาสตร โรงเรยนนายรอยต�ารวจ รวมกบกองทะเบยนประวต
อาชญากร ส�านกงานต�ารวจแหงชาต. (2560). ระบบ CDS (ปจจบน
CDOS), เอกสารประกอบการสอน วชาการทะเบยนประวตอาชญากร,
หนา 178-180.
วไลภรณ ศรไพศาล. (2553). แนวทางในการพฒนาระบบฐานขอมล, เอกสาร
ความร 6/2553, สถาบนด�ารงราชานภาพ ส�านกงานปลดกระทรวง
มหาดไทย.
พระรำชบญญตพระราชบญญตงบประมาณรายจาย พ.ศ.2563 เลมท 12 สวนราชการไมสงกด
ส�านกนายกรฐมนตร กระทรวง หรอทบวงและหนวยงานภายใตการ
ควบคมดแลของนายกรฐมนตร (เฉพาะส�านกงานต�ารวจแหงชาต)
สอออนไลนกองอตราก�าลง ส�านกงานก�าลงพล ส�านกงานต�ารวจแหงชาต. (2563). จ�านวน
สถานต�ารวจทวประเทศ [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท 26 พฤษภาคม พ.ศ.
2563, จาก http://www.pdd.police.go.th/
กองแผนงานอาชญากรรม ส�านกยทธศาสตร ส�านกงานต�ารวจแหงชาต. (2562).
สถตคดอาญา 4 กลม, [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท 26 เมษายน พ.ศ.
2563, จาก http://pitc.police.go.th/dirlist/dirlist.php?dir=/
crimes/
ชตพล มงพรอม, (2562). ขอมลขนาดใหญตองมคณคา (Value), [ออนไลน].
สบคนเมอ 25 กรกฎาคม 2563. จาก https://www.perceptra.
tech/6-vs-of-big-data/
ธนาคาร เลศสดวชย. (2560). Big Data คออะไร น�ามาประยกตใชกบ Digital
Marketing ไดหรอไม [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท : 21 มกราคม 2563,
จาก https://digitalmarketingwow.com/2017/06/08/big-data-
คออะไร/
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 123122
ณฏฐา กาญจนขนด. (2561). ตวอยางการน�า Big Data ไปใช สบคนเมอ 28
กรกฎาคม 2563 จาก https://www.khundee.com/big-data
ต�ารวจภธรภาค 5 จงหวดเชยงใหม. (2561). โครงการ Smart City เพอยกระดบ
การทองเทยวกลมจงหวดภาคเหนอตอนบน 1 [ออนไลน]. สบคนเมอ
วนท 27 มถนายน 2563, จาก https://youtu.be/xduC_KU1fko
ธนยวฒ อกขระสมชพ. (2562). Big Data คออะไร Data Science คออะไร
มขอมลอยจะเรมอยางไร ในทมตองมใคร [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท :
20 มกราคม 2563, จาก https://medium.com/@thanyavuth/big-
data-และ-data-science-คออะไร-ทมตองมใครบางมขอมลอยจะเรมอ
ยางไร-2cb7fec385a3
พชตม หวงสกจ. (2562). Big Data คอส�าคญอยางไรในยคปจจบน [ออนไลน].
สบคนเมอ วนท 20 มกราคม 2563, จาก https://www.tereb.in.th/
erp/big-data-%E0%B8%84%E0%B8%B7%E0%B8%AD/
รชวล จารปรชาชาญ. (2559). Big Data กบขอดทตองขยาย. Big Data
Experience Center. [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท : 20 มกราคม 2563,
จาก: http://bigdataexperience.org/what-are-good-things-
about-big-data/
รชวล จารปรชาชาญ, (2559). Big Data คออะไร [ออนไลน]. สบคนเมอ
วนท 10 กมภาพนธ พ.ศ.2563 จาก http://bigdataexperience.
org/what-is-big-data-and-why-call-it-big-data/?fbclid=
IwAR1cXnu3UheAD9ZD_wM3sdt5EZwEbxmXTt_Vq98TW3UX-
VbvwDbcfgTdhuzo
ส�านกขาวอศรา. (2563). โครงการกลองบนทกภาพเคลอนไหวบนสถานต�ารวจ
จ�านวน 1,482 ชด, [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท 26 มถนายน พ.ศ. 2563,
จาก https://www.isranews.org/main-investigative/84982-inves-
tigative00-84982.html
ส�านกขาวไทย. (2558). พฒนาการของระบบไบโอเมทรกซ [ออนไลน].
สบคนเมอ วนท 20 มถนายน พ.ศ. 2563, จาก https://youtu.be/
qeC55NYRkPg
ส�านกบรหารการทะเบยน กรมการปกครอง. (2563). ระบบสถตทางการ
ทะเบยน [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท 21 มนาคม พ.ศ. 2563, จาก
https://stat.bora.dopa.go.th/new_stat/webPage/statByYear.php
สอออนไลนภำษำองกฤษCoraline, (2561), Data Driven Business, [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท : 22
มกราคม 2563, จาก https://www.facebook.com/coralineltd/
posts/386528858512603/
Perceptra, (2562). Siege the future, [ออนไลน]. สบคนเมอ วนท 26
มถนายน พ.ศ. 2563, จาก https://www.perceptra.tech/6-vs-of-
big-data/
SAS Insights. (2563). Big Data: คออะไร, มขอด อยางไร. [ออนไลน]. สบคน
เมอ วนท 20 มกราคม 2563, จาก https://www.sas.com/th_th/
insights/big-data/what-is-big-data.html.
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 125124
จรยธรรมในกำรตพมพของวารสารสหวทยาการ
หนำทและควำมรบผดชอบของผเขยน1. ผเขยนรบรองวาผลงานทสงมานนเปนผลงานใหมของผเขยนและ
ผรวมเขยน และไมเคยตพมพมากอนหรออยระหวางการพจารณา
ตพมพในวารสารอน
2. ผเขยนรบรองวาผลงานทสงมานนไมมการคดลอกหรอลอกเลยน
ผลงานสวนใดสวนหนงหรอทงหมดจากผลงานวชาการทงของ
ตนเองและผอน และมการอางองผลงานอยางถกตองตามรปแบบ
ทวารสารสหวทยาการก�าหนด
3. ผเขยนขอรบรองวาไดรายงานขอเทจจรงทไดจากการท�าวจยตาม
จรง ไมมการบดเบอนหรอใหขอมลทเปนเทจ
4. ในกรณทมผเขยนรวม ผเขยนรวมทกคนไดเหนชอบกบตนฉบบ
บทความและเหนชอบกบการสงตนฉบบใหวารสารสหวทยาการ
พจารณา
5. ขอคดเหนทปรากฏในบทความถอเปนความคดเหนและความรบ
ผดชอบโดยตรงของผเขยนบทความและผเขยนรวม
6. กองบรรณาธการขอสงวนสทธทจะปฏเสธการตพมพหากพบวา
บทความเดยวกนนไดรบการเผยแพรและตพมพในแหลงอนมากอน
หรอเปนการลอกเลยนเนอหาจากแหลงอน
หนำทและควำมรบผดชอบของกองบรรณำธกำร1. กองบรรณาธการเปนผพจารณาวาบทความทสงมานนมความ
เหมาะสมและสอดคลองกบวตถประสงคของวารสารสหวทยาการ
หรอไม หากบทความนนไมเหมาะสมหรอไมสอดคลองกบ
วตถประสงคของวารสารฯ กองบรรณาธการจะรบแจงผเขยน
บทความใหทราบเพอน�าบทความไปเสนอตอวารสารอนทเกยวของ
2. กองบรรณาธการมการตรวจสอบการพมพซ�าซอน (duplication)
และการลอกเลยนผลงานวชาการ (plagiarism)
3. กองบรรณาธการไมเปดเผยเนอหาหรอขอมลในบทความระหวาง
ทยงไมไดตพมพ
4. กองบรรณาธการไมเปดเผยขอมลของผเขยนบทความและผทรง
คณวฒทประเมนบทความใหอกฝายหนงทราบหรอเปดเผยแก
บคคลอนทไมเกยวของในระหวางทบทความอยในระหวางการ
ประเมน
5. หากกรณทผทรงคณวฒทประเมนบทความทง 2 ทาน มเหนความ
ขดแยงกน กองบรรณาธการขอสงวนสทธทจะพจารณาการด�าเนน
งานขนตอไป
6. ล�าดบของการตพมพบทความจะพจารณาจากล�าดบกอนหลงใน
การสงบทความใหแกวารสาร ความนาสนใจของบทความ และ
ความเหมาะสมอน
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร
ปท 17 ฉบบท 1 (มกราคม 2563 – มถนายน 2563) 127126
หนำทและควำมรบผดชอบของผประเมน1. ผประเมนบทความตองไมเปดเผยขอมลหรอเนอหาสวนใดสวนหนง
ของบทความในระหวางทบทความนนยงไมไดรบการตพมพเผยแพร
2. ผ ประเมนตองประเมนบทความดวยความเปนกลางปราศจาก
อคต และค�านงถงประโยชนทผอานบทความจะไดรบ ตลอดจนให
ค�าเสนอแนะและแนวทางแกไขปรบปรงบทความในเชงสรางสรรค
3. ผประเมนสงผลการประเมนตามก�าหนดเวลาและรบผดชอบตอการ
ประเมนของตน
4. หากภายหลงจากทผประเมนตอบรบประเมนบทความใดบทความ
หนงแลวพบวาไมมความเชยวชาญเนอหาในระดบทมากพอท
จะวจารณบทความดงกลาวไดอยางมคณภาพ ผประเมนบทความ
จะรบแจงใหกองบรรณาธการทราบเพอหาผทรงคณวฒอนทม
ความเชยวชาญประเมนแทน
วารสารสหวทยาการ วทยาลยสหวทยาการมหาวทยาลยธรรมศาสตร128