ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑΣ Σάββατο, 14 Φεβρουαρίου10.00 π.μ. - 10.30 π.μ.: Προσεύλευση - Υποδοχή - Καφές

10.30 π.μ. - 10.45 π.μ.: Χαιρετισμοί απο την Πρόεδρο του Πολιτιστικού-Λαογραφικού Συλλόγου Γυναικών Άννα Καμμή, Χαιρετισμός από το Δήμαρχο Μυκόνου Αθανάσιο Κουσαθανά-Μέγα.

Εισαγωγή στο Συνέδριο: Δέσποινα Νάζου

1η Πρωινή Συνεδρία: «Ιστορική περιδιάβαση στη Μύκονο τα μεταβυζαντινά χρόνια» Πρόεδρος: ΕΥΓΕΝΙΑ ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

10.45 π.μ. - 11.05 π.μ.: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ, Ιστορικός (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών). «Μύκονος 17ος-18ος αι.: Συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων

μιας νησιωτικής κοινωνίας»

11.05 π.μ. - 11.25 π.μ.: ΛΥΔΙΑ ΠΑΠΑΡΡΗΓΑ- ΑΡΤΕΜΙΑΔΗ, Νομικός- Ιστορικός του Δικαίου (Ακαδημία Αθηνών)

«Δίκαιο και απονομή δικαιοσύνης στη Μύκονο της μεταβυζαντινής περιόδου»

11.25 π.μ. - 11.45 π.μ.: ΕΥΑ ΚΑΛΠΟΥΡΤΖΗ, Κοινωνική Ανθρωπολόγος (Πάντειο Πανεπιστήμιο) «ΜΑΡΙΑ Η ΓΑΛΑΖΙΑΝΗ: Σχόλια σε μια κοινοτική απόφαση των

αρχών του 19ου αιώνα»

11.45 π.μ. - 12.00 μ.μ.: Συζήτηση

12.00 μ.μ. - 12.15 μ.μ.: Διάλειμμα - Καφές

2η Πρωινή Συνεδρία: «Μνημεία της Τέχνης, της Γλώσσας και της ΤεχνολογΙας» Πρόεδρος: ΛΥΔΙΑ ΠΑΠΑΡΡΗΓΑ- ΑΡΤΕΜΙΑΔΗ

12.15 μ.μ. - 12.35: ΕΥΓΕΝΙΑ ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Αρχαιολόγος (Εθνικό ‘Ιδρυμα Ερευνών) «Στοιχεία για τη θρησκευτική ζωγραφική στη Μύκονο από το

έργο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών “Έλληνες Ζωγράφοι μετά την Άλωση“»

12.35 μ.μ. - 12.55 μ.μ.: ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΝΟΣ- ΠΑΛΜΕΡ, Καλλιτέχνης- Ανεξάρτητος Ερευνητής « Πέτρινοι φάροι. Ο Αρμενιστής Μυκόνου»

12.55 μ.μ. - 1.15 μ.μ.: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΥΣΑΘΑΝΑΣ, Πεζογράφος-Φιλόλογος «Επιλογή από τα Addenda στο Χρηστικό Λεξικό του ιδιώματος

της Μυκόνου: Μια ψυχωφελής και και ψυχαγωγική περιδιάβαση»

1.15 μ.μ. - 1.30 μ.μ.: Συζήτηση

1.30 μ.μ. - 2.30 μ.μ.: Γεύμα στην αίθουσα υποδοχής του Γρυπαρείου

Εικονογράφηση εξωφύλλου:

Ψηφιακός ανασχεδιασμός λεπτομέρειας από την Ενδυμασία της Μυκονιάτισσας του T. Hope, 1790 (Μουσείο Μπενάκη).

ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ

1η Απογευματινή Συνεδρία: «Εορταστικά δρώμενα στη Μύκονο. Πανηγύρια, μουσική και οργανοπαίχτες»

Πρόεδρος: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΝΑΖΟΥ

5.30 μ.μ. - 5.50 μ.μ.: ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΙΤΤΑΣ, Συγγραφέας-Ερευνητής «Πανηγύρια του Αιγαίου Αρχιπελάγους -

Πανηγύρια της Μυκόνου»

5.50 μ.μ. - 6.20 μ.μ: ΑΓΗΣ ΚΕΛΠΕΚΗΣ, Παραγωγός Ντοκιμαντέρ-Ανεξάρτητος Ερευνητής Προβολή ταινίας μικρού μήκους «Μερικές στιγμές

από μυκονιάτικα πανηγύρια με τσαμπούνες» και σχολιασμός από τον ίδιο τον δημιουργό

6.20 μ.μ. - 6.40 μ.μ.: Συζήτηση

6.40 μ.μ. - 7.00 μ.μ.: Διάλειμμα - Καφές

2η Απογευματινή Συνεδρία: «Έρευνες και ερμηνείες για το Δημόσιο Χώρο, τον χωροταξικό σχεδιασμό και την ανθρωπογεωγραφία της Μυκόνου»

Πρόεδρος: ΑΝΔΡΙΑΝΝΗ ΘΕΟΧΑΡΗ

7.00 μ.μ. - 7.20 μ.μ.: ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΡΩΜΑΝΟΣ, Αρχιτέκτονας- Πολεοδόμος «Χώρα Μυκόνου–Διαχρονική έρευνα του Δημόσιου Χώρου»

7.20 μ.μ. - 7.40 μ.μ.: ΚΩΣΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ, Αρχιτέκτονας-Πολεοδόμος «Ο χωροταξικός σχεδιασμός ως παράγων “υποβάθμισης” του

τοπίου: Η περίπτωση της Μυκόνου»

7.40 μ.μ. - 8.00 μ.μ.: ΝΙΚΟΛΑΣ ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΑΣ, Αγρονόμος-Τοπογράφος (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης)

«Γεωγραφικές διαστάσεις και χαρτογραφικές απεικονίσεις του ελληνικού νησιωτικού χώρου. H Μύκονος μέσα σε ένα ευρύτερο ανθρωπογεωγραφικό πλαίσιο»

8.00 μ.μ. - 8.20 μ.μ.: Συζήτηση

ΛΗΞΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΜΕΡΑΣ

Κυριακή, 15 Φεβρουαρίου

ΠΡΩΙΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΕΣ

10.00 π.μ. - 10.30 π.μ.: Προσέλευση-Καφές

1η Πρωινή Συνεδρία: Αρχαιολογικές έρευνες για την προϊστορική Μύκονο Πρόεδρος: ΑΝΝΑ ΚΑΜΜΗ

10.30 π.μ. - 10.5 π.μ.: ΝΕΝΑ ΓΑΛΑΝΙΔΟΥ, Αρχαιολόγος (Πανεπιστήμιο Κρήτης) «Στοιχεία μιας νεολιθικής τεχνολογίας. Το αόρατο νήμα που

συνέδεε τη Μύκονο με άλλα νησιά των Κυκλάδων»

10.50 π.μ. - 11.10 π.μ.: ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΑΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, Αρχαιολόγος (Κ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων)

«Η θέση της νεολιθικής Φτελιάς Μυκόνου στο αιγαιακό της πλαίσιο με βάση τη μελέτη της λιθοτεχνίας του αψιδωτού κτηρίου του οικισμού»

11.10 π.μ. - 11.30 π.μ.: ΒΑΓΙΑ ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ, Αρχαιολόγος «H κεραμεική στο νεολιθικό οικισμό Φτελιάς Μυκόνου:

Αγγεία τύπου réchaud»

11.30 π.μ. - 11.45 π.μ.: Συζήτηση

11.45 π.μ. - 12.00 μ.μ.: Διάλειμμα - Καφές

2η Πρωινή Συνεδρία: «Η Μύκονος στο επίκεντρο Λαογραφικών και Ανθρωπολογικών Ερευνών

Πρόεδρος: ΕΥΑ ΚΑΛΠΟΥΡΤΖΗ

12.00 μ.μ. -12.20 μ.μ.: ΔΗΜΗΤΡΑ ΝΑΖΟΥ, Χειροτέχνης-Ερευνήτρια (Εξωτερική Συνεργάτιδα του Λαογραφικού Μουσείου Μυκόνου)

«Ερευνώντας την υφαντική τέχνη της Μυκόνου. Η μεταπολεμική ζωή του μυκονιάτικου υφαντού»

12.20 μ.μ. - 12.40 μ.μ.: ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΝΑΖΟΥ, Κοινωνική Ανθρωπολόγος (Πανεπιστήμιο Αιγαίου) «Η τουριστική Μύκονος και η αγροτική Ρήνεια

σε αλληλοεμπλεκόμενες τροχιές: Μια ανθρωπολογική προσέγγιση».

12.40 μ.μ. - 1.00 μ.μ.: Συζήτηση

1.00 μ.μ. - 1.15 μ.μ.: ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑΣ

ΝΕΝΑ ΓΑΛΑΝΙΔΟΥ«Στοιχεία μιας νεολιθικής τεχνολογίας. Το αόρατο νήμα που συνέδεε τη Μύκονo με άλλα νησιά των Κυκλάδων»

Στην ανακοίνωση αυτή θα σχολιαστούν τα εργαλεία λαξευμένου λίθου της Νεολιθικής Εποχής από επιφανειακές και ανασκαμμένες θέσεις της Μυκόνου και θα αναζητηθεί το Τεχνολογικό νήμα που συνέδεε τις κοινότητες του Αρχιπελάγους των Κυκλάδων πριν από επτά χιλιάδες χρόνια. Την εποχή εκείνη ήταν μόνιμα εγκατεστημένες στο νησί κοινότητες γεωργών και κτηνοτρόφων που έφθασαν στο νησί στο πλαίσιο μιας ευρύτερης διαδικασίας αποικισμού του Αιγαιακού νησιωτικού χώρου. Όπως προκύπτει από τον υλικό πολιτισμό, τα υπολείμματα δηλαδή του εξοπλισμού και τα απορρίμματα που άφησαν πίσω τους, οι κοινότητες αυτές αποτελούσαν τμήμα ενός τεχνικού και οικονομικού δικτύου που κάλυπτε τις Κυκλάδες και την Αττική. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει μέσα από τη μελέτη μιας ιδιαίτερης κατηγορίας αρχαιολογικών ευρημάτων, τα εργαλεία με αμφιπρόσωπη επεξεργασία σε οψιανό, το ηφαιστειακό πέτρωμα που στο Αιγαίο εντοπίζεται στη Μήλο και στο Γυαλί της Νισύρου και αποτελούσε τη βασική πρώτη ύλη για την κατασκευή του λίθινου εργαλειακού εξοπλισμού των κατοίκων των Κυκλάδων κατά τη Νεολιθική. Τα υπό συζήτηση ευρήματα προέρχονται από τον παραθαλάσσιο οικισμό της Φτελιάς στο μυχό του κόλπου του Πανόρμου τον οποίο ανέσκαψε ο Α. Σάμψων και από άλλες υπαίθριες θέσεις όπως Μαύρη Σπηλιά και Γλυκοσκίδια. Η κατασκευή τους με την τεχνική της πίεσης στοιχειοθετεί βασική τεχνολογική καινοτομία της περιόδου και ανιχνεύεται σε εργαλειακά σύνολα που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη σε άλλα νησιά.

Η Νένα Γαλανίδου σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης (1988) Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στις εφαρμογές της πληροφορικής στην αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο του Southampton (1990) και εργάστηκε στο Τμήμα Ηλεκτρονικής Τεκμηρίωσης του Μουσείου Μπενάκη. Εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή στο Τμήμα Αρχαιολογίας του Πανεπιστήμιο του Cambridge (1996). Δίδαξε Παλαιολιθική και Μεσολιθική Αρχαιολογία και Ποσοτικές Μεθόδους στην Αρχαιολογία στο ίδιο τμήμα και διετέλεσε μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο κολέγιο Clare Hall, Cambridge (1996-1999). Το 2000 εκλέχτηκε επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Διδάσκει Αρχαιολογία της Εποχής του Λίθου, Εθνοαρχαιολογία, Αρχαιολογική Ιστορία και Μέθοδο, Αρχαιολογία και Ευρύ Κοινό.

Έχει πραγματοποιήσει έρευνες πεδίου στην Ελλάδα και την Κροατία και συμμετείχε σε διεθνή προγράμματα μελέτης της Παλαιολιθικής και Μεσολιθικής Αρχαιολογίας της ΝΑ Ευρώπης. Έχει δημοσιεύσει μελέτες σε πολλά επιστημονικά περιοδικά. Έχει γράψει και έχει επιμεληθεί τα παρακάτω βιβλία: ‘Home is Where the Hearth is’ The Spatial Organisation of the Upper Palaeolithic Rockshelter Occupations at Klithi and Kastritsa in Northwest Greece. Οξφόρδη, 1997· The Greek Mesolithic Problems and Perspectives, επιμέλεια και εισαγωγή σε συνεργασία με την C. Perlès, 2003· Telling Children about the Past: an Interdisciplinary Perspective, επιμέλεια και εισαγωγή σε συνεργασία με την L.H. Dommasnes, Ann Arbor, 2007.

ΚΩΣΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΑΚΗΣ«Ο χωροταξικός σχεδιασμός ως παράγων “υποβάθμισης” του τοπίου! Η περίπτωση της Μυκόνου»

Το τοπίο, φυσικό και ανθρωπογενές, έχει πολλαπλή αξία, (αισθητική, πολιτιστική, οικονομική). Ιδιαίτερα στα μικρά νησιά του Αιγαίου, το τοπίο είναι χαρακτηρισμένο στη συνείδηση της παγκόσμιας κοινότητας ως πολιτιστικό αγαθό ιδιαίτερης αισθητικής αξίας που χρήζει προστασίας. Είναι γνωστό ότι η έντονη οικονομική ανάπτυξη της Μυκόνου τις τελευταίες δεκαετίες στηρίχθηκε στην αξιοποίηση του παραδοσιακού οικισμού της Χώρας και του ιδιαίτερα αξιόλογου τοπίου της (αμμουδιές και ενδοχώρα).

Είναι επίσης γνωστό ότι τα τελευταία χρόνια το τοπίο αυτό υποβαθμίστηκε από την πυκνή και άναρχη δόμηση, που σημαίνει ότι ο βασικός αναπτυξιακός πλουτοπαραγωγικός πόρος του νησιού τείνει να ακυρωθεί!

Αυτό που δεν είναι ευρύτερα γνωστό είναι ότι σε αυτό συνέβαλε κατά τρόπο καθοριστικό η διαδικασία που ακολουθήθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ για το χωροταξικό σχεδιασμό του νησιού. Πώς συνέβη λοιπόν στην περίπτωση της Μυκόνου ο χωροταξικός σχεδιασμός αντί να λειτουργήσει στην κατεύθυνση της εσαεί διατήρησης της αναπτυξιακής της διαδικασίας (αειφόρος ανάπτυξη), να την υποσκάψει;

Αυτό συνέβη διότι την διατύπωση και δημοσιοποίηση των προτάσεων της Ειδικής Χωροταξικής Μελέτης που καθόριζε και τις περιοχές των φυσικών εξάρσεων ως αδόμητες, ακολούθησε ένα μακρύ χρονικό διάστημα, με ευθύνη της γραφειοκρατίας και της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου. Στο διάστημα αυτό η έντονη οικιστική πίεση υλοποιήθηκε κατά προτεραιότητα εκεί που θα απαγορευόταν. Δηλαδή στα επιλεγμένα από την Ειδική Χωροταξική Μελέτη ως τα «κρισιμότερα» στοιχεία του τοπίου, ως τις περιοχές δηλαδή που δεν θα έπρεπε ποτέ να δομηθούν γιατί θα υποβάθμιζαν δραστικά την συνολική εικόνα του νησιού.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ«Μύκονος 17ος -18ος αι.: Συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων μιας νησιωτικής κοινωνίας»

Η ανακοίνωση έχει θέμα τις συνθήκες διαβίωσης στη Μύκονο τον 17ο και 18ο αιώνα, όπως προκύπτουν από τις πηγές της εποχής (κυρίως νοταριακά και κοινοτικά έγγραφα, μαρτυρίες και περιγραφές περιηγητών). Στη σύγχρονη εποχή η εικόνα που έχει κυριαρχήσει για τα νησιά του Αιγαίου είναι αυτή των όμορφων, καθαρών και λουσμένων στο φως οικισμών, με τα γραφικά στενάκια και τα κατάλευκα σπίτια και τη μεγάλη τουριστική ανάπτυξη. Η εικόνα αυτή αποδίδει τη σημερινή πραγματικότητα των Κυκλάδων τους θερινούς τουλάχιστον μήνες, και δημιουργεί την ψευδή εντύπωση ότι η ευπορία αποτέλεσε μια μακραίωνη σταθερή στην ζωή των νησιωτών. Αντιθέτως, οι πληροφορίες που έχουμε για την οικονομική κατάσταση των νησιών για την εποχή πριν την λαμπρότητα της πρόσφατης τουριστικής έκρηξης, συγκλίνουν στην παρατήρηση ότι η πενία αποτελούσε βασικό χαρακτηριστικό κοινωνιών που ζούσαν σε συνθήκες ανασφάλειας, κυρίως από την γεωργική και την κτηνοτροφική παραγωγή. Οι συνθήκες διαβίωσης στους νησιωτικούς οικισμούς, όπως της Μυκόνου, ήταν δυσάρεστες, καθώς οι κάτοικοι ζούσαν στοιβαγμένοι σε ασφυκτικά πυκνοδομημένους οικισμούς, σε μικρά σπίτια ενός ή δύο δωματίων, με κακές συνθήκες υγιεινής, με ελλιπή φωτισμό και εξαερισμό. Η φτώχια, όπως αποτυπώνεται κυρίως στα προικοσύμφωνα και τις διαθήκες αλλά και σε κάποιες περιγραφές αυτοπτών μαρτύρων, αποτελούσε επίσης χαρακτηριστικό της επίπλωσης και του εξοπλισμού σε αντικείμενα και σκεύη της πλειονότητας των σπιτιών.

Ο Κωστής Δασκαλάκης γεννήθηκε το 1947 στο Ρέθυμνο. Σπούδασε αρχιτεκτονική στην Αθήνα και πολεοδομία καθώς και κοινωνιολογία των πόλεων στο Παρίσι. Εργάσθηκε στην Γενεύη και στο Παρίσι. Συμμετείχε στο «Εργαστήριο 66» με τους Δ. & Σ. Αντωνακάκη και άλλους. Έχει συνεργαστεί επίσης με τους Κ. Φινέ, Κ. Παπαϊωάννου, Ι. Λιάπη, Α. Τρίτση, Γ. Κανδύλη, Δ. Φατούρο, Γ. Θεοδοσόπουλο και Κ. Κρόκο. Την περίοδο 1981-1988 εργάσθηκε στο Υ.Χ.Ο.Π. και μετέπειτα Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. στις Δ/νσεις Χωροταξίας και Πολεοδομικού Σχεδιασμού, επί υπουργίας των Στ. Μάνου, Αντ. Τρίτση και Ευαγ. Κουλουμπή, παράλληλα με την άσκηση ελεύθερου επαγγέλματος. Από το 1988 μέχρι σήμερα εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας πολεοδόμος-χωροτάκτης. Έχει εκπονήσει περισσότερες από 50 πολεοδομικές και χωροταξικές μελέτες, μεταξύ των οποίων για τις περιφέρειες Πελοποννήσου και Θεσσαλίας και για πολλά νησιά μεταξύ των οποίων τη Μύκονο (Ειδική Χωροταξική Μελέτη). Έχει συμμετάσχει σε πολλά συνέδρια με θέματα πολεοδομίας και χωροταξίας καθώς και σε επιτροπές. Δίδαξε στο Τμήμα Μηχανικών Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (2002-2005).

Ο Δημήτρης Δημητρόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1962. Σπούδασε στο Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου και το 1996 υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή με θέμα τις γαιοκτητικές σχέσεις και τις οικονομικές συναλλαγές στη Μύκονο κατά τον 17ο αιώνα. Εργάζεται στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών ως κύριος ερευνητής στον τομέα Κοινωνικής και Οικονομικής Ιστορίας. Έχει ασχοληθεί κυρίως με τη μελέτη των οικισμών και των πληθυσμών του ελλαδικού χώρου κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, τους θεσμούς, τη κοινωνική συγκρότηση και την οικονομία ιδιαίτερα των νησιωτικών κοινωνιών του Αιγαίου από τον 16ο έως τις αρχές του 19ου αιώνα. Έχει συγγράψει βιβλία, και μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Βιβλία που έχει συγγράψει: Η Μύκονος τον 17 ο αιώνα. Γαιοκτητικές σχέσεις και οικονομικές συναλλαγές, εκδ. Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών / ΕΙΕ, Αθήνα 1997, Μαρτυρίες για τον πληθυσμό των νησιών του Αιγαίου, 15ος-αρχές 19ου αιώνα, Τετράδια Εργασίας 27, Αθήνα, έκδ. Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών / Ε.Ι.Ε., Αθήνα 2004, Χριστίνα Αγριαντώνη Δ. Δημητρόπουλος (επιμέλεια), Σύρος και Ερμούπολη. Συμβολές στην ιστορία του νησιού, 15ος-20ός αι., Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών / Ε.Ι.Ε., Αθήνα 2008.

ΕΥΓΕΝΙΑ ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ«Στοιχεία για τη θρησκευτική ζωγραφική στη Μύκονο από το έργο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών “Έλληνες Ζωγράφοι μετά την Άλωση“»

Στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών εκπονείται το ερευνητικό πρόγραμμα «Έλληνες Ζωγράφοι μετά την Άλωση», το οποίο στοχεύει στην ανασύνθεση του καλλιτεχνικού περιβάλλοντος του ελληνισμού μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης έως την δημιουργία του ελληνικού κράτους. Κύρια ερευνητικά πεδία είναι η δράση των επωνύμων ζωγράφων και η καταγραφή των έργων τους (φορητές εικόνες, τοιχογραφίες) και η μελέτη των γραπτών τεκμηρίων (αρχεία, επιγραφές μνημείων, υπογραφές ζωγράφων), στοιχείων που καθορίζουν τον χαρακτήρα, τον προσανατολισμό και την εξέλιξη της θρησκευτικής τέχνης από τον 15ο έως τα τέλη του 18ου αιώνα. Ένα τμήμα του έργου αυτού αφορά στα νησιά των Κυκλάδων και ειδικά στη Μύκονο. Οι πληροφορίες που παρέχονται, ανασυνθέτουν την εικόνα της καλλιτεχνικής δραστηριότητας στο νησί από ντόπιους και ξένους ζωγράφους, καθώς και την δράση των ζωγράφων της Μυκόνου στο ορθόδοξο περιβάλλον της εποχής μετά το Βυζάντιο.

ΕΥΑ ΚΑΛΠΟΥΡΤΖΗ «ΜΑΡΙΑ Η ΓΑΛΑΖΙΑΝΗ: Σχόλια σε

μια κοινοτική απόφαση των αρχών του 19ου αιώνα»

Η Μικρή πραγματεία για τη Μαρία την επιλεγόμενη Γαλαζιανή συνιστά μια προσπάθεια να διαβαστεί ένα αρχειακό τεκμήριο με τρόπο που να συνδυάζει τα ιστορικά στοιχεία με ορισμένες ανθρωπολογικές έννοιες.

Το κείμενο στο οποίο βασίζεται η ανάλυση ορίζεται ως «Απόφαση των προεστώτων και του κοινού της Μυκόνου» και φέρει την ημερομηνία 26 Ιουνίου 1806. Με την απόφαση τους αυτή οι προεστώτες και το κοινό των Μυκονίων αποφασίζουν να απελάσουν από το νησί μια γυναίκα, τη Μαρία η Γαλαζιανή, με την κατηγορία ότι ζούσε «βίον ακόλαστον».

Ωστόσο, αναλύοντας από κοντά τον τρόπο που είναι διατυπωμένο το κατηγορητήριο εναντίον της Μαρίας, σε συνδυασμό και με τη χρονική στιγμή που συμβαίνει το περιστατικό, αποδεικνύεται ότι έχουμε να κάνουμε με πολύ πιο σύνθετες πραγματικότητες. Την εποχή που συμβαίνει το περιστατικό τα μυκονιάτικα καράβια μένουν αγκυροβολημένα στο λιμάνι εξαιτίας του ρωσοτουρκικού πολέμου που διήρκεσε από το 1806-1812. Παράλληλα, οι Οθωμανοί έχουν αυξήσει τις φορολογικές τους απαιτήσεις, ενώ οι ίδιοι οι Μυκονιάτες έχουν ζητήσει από την Πύλη να σταλεί στο νησί νέος κυβερνήτης.

Στο πλαίσιο αυτό, οι πράξεις της Μαρίας φαίνεται ότι απειλούσαν τόσο την εξουσία των προκρίτων όσο και τις γενικότερες αξίες της μυκονιάτικης κοινωνίας. Άρα η Μαρία δεν διώχνεται, αν διώχνεται τελικά, από το νησί ως πόρνη αλλά μάλλον συμβαίνει κάτι άλλο: οι προεστοί χρησιμοποιούν το γυναικείο αυτό πρόσωπο προκειμένου να κατασκευάσουν ένα αποδιοπομπαίο τράγο, στον οποίο μπορούν να αποδώσουν την αιτία όλων των κακών, όπως κατά κανόνα συμβαίνει σε περιπτώσεις οικονομικών και μαζί κοινωνικών κρίσεων.

Η Ευγενία Δρακοπούλου γεννήθηκε το 1959 στην Αθήνα. Σπούδασε Βυζαντινή και Νεοελληνική Ιστορία και Αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1982). Συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές στον Βυζαντινό Πολιτισμό στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales στο Παρίσι και στο Πανεπιστήμιο Paris I Panthéon- Sorbonne (D.E.A 1985). Το 1991 έλαβε διδακτορικό δίπλωμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας από τη Φιλοσοφική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάζεται από το 1985 στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, από το 1999 ως υπεύθυνη του ερευνητικού έργου «Έλληνες Ζωγράφοι μετά την Άλωση». Στόχος του προγράμματος είναι η δημιουργία ενός πλήρους Αρχείου με τα βιογραφικά στοιχεία και με πλήρη κατάλογο των έργων των ελλήνων ζωγράφων από το 1450 έως τα μέσα του 19ου αιώνα. Από το πρόγραμμα αυτό, επιχορηγούμενο και από εξωτερικές χρηματοδοτήσεις, έχουν προέλθει τρία βιβλία, ένας συλλογικός τόμος, άρθρα, επιστημονικές ανακοινώσεις και ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, διαθέσιμες στο διαδίκτυο. Σήμερα είναι κύρια ερευνήτρια και επιστημονική υπεύθυνη του ερευνητικού προγράμματος Θρησκευτική Τέχνη 15ος-18ος αιώνας. Τα κύρια ερευνητικά της ενδιαφέροντα αφορούν στην βυζαντινή και μεταβυζαντινή αρχαιολογία και τέχνη, στις σχέσεις μεταξύ ορθόδοξης και δυτικής τέχνης από τον 15ο στον 18ο αιώνα και στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή επιγραφική, για τα οποία έχει δημοσιεύσει βιβλία και άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Έχει διδάξει σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, έχει οργανώσει και λάβει μέρος με ανακοινώσεις σε πολλά ελληνικά και διεθνή επιστημονικά συνέδρια και έχει αναλάβει την εκτέλεση ευρωπαϊκών και ελληνικών ερευνητικών προγραμμάτων.

Η Εύα Καλπουρτζή γεννήθηκε το 1946. Είναι κοινωνική ανθρωπολόγος, απόφοιτος του Τμήματος Μεσαιωνικών και Νεωτέρων Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο René Descartes (Παρίσι) και στο Πανεπιστήμιο του Berkeley. Εργάστηκε στην Ακαδημία Αθηνών, στο Κέντρο Έρευνας της Ελληνικής Κοινωνίας. Από το 2004 διδάσκει στο τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Τα ειδικά της ενδιαφέροντα τοποθετούνται στο χώρο της Ιστορικής Ανθρωπολογίας. Είναι μητέρα μιας κόρης. Είναι συγγραφέας των βιβλίων Για τη Γαλαζιανή και για το Σκλάβο, Ελληνικά Γράμματα και Συγγενικές σχέσεις και στρατηγικές ανταλλαγών. Το παράδειγμα της Νάξου τον 17ο αιώνα, Ελληνικά Γράμματα.

ΝΙΚΟΛΑΣ ΚΑΡΑΝΙΚΟΛΑΣ«Γεωγραφικές διαστάσεις και χαρτογραφικές απεικονίσεις του ελληνικού νησιωτικού χώρου. H Μύκονος μέσα σε ένα ευρύτερο ανθρωπογεωγραφικό πλαίσιο»

Στη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών έχουμε γίνει όλοι μάρτυρες διαφόρων προσπαθειών για την προστασία του φυσικού και του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στην προστασία ιστορικά και πολιτιστικά ευαίσθητων περιοχών όπως ιστορικοί και παραδοσιακοί οικισμοί, ευαίσθητα οικιστικά σύνολα κ.α. Το πλαίσιο, επιστημολογικό και γνωσιολογικό, αυτών των προσπαθειών φάνηκε από την πρώτη αρχή, ότι δεν μπορούσε παρά να στηρίζεται στις μεθόδους και τις τεχνικές που επιστήμες όπως η Γεωγραφία, η Χαρτογραφία, η Τηλεπισκόπηση αλλά και τεχνικές όπως αυτές των Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών, προσφέρουν συμβάλλοντας σε μία ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος. Ο νησιωτικός Ελληνικός χώρος παρέμβασης φαίνεται τεράστιος και είναι. Εξειδικεύοντας, το Αιγαίο πέλαγος με τα νησιωτικά συμπλέγματα και τις νησίδες του αποτελεί στην ουσία μία πολύπλοκη σκηνή απόδοσης ανθρωπογεωγραφικών συσχετισμών και φυσικών απεικονίσεων.

Η Μύκονος έχει τη δική της ιστορία και διαγράφει μια μοναδική κοινωνικο-οικονομική ρότα σε σχέση με τους γύρω νησιωτικούς τόπους. Η θέση της Μυκόνου και η ανθρωπογεωγραφική χαρτογράφηση της αποτελεί και τον βασικό σκοπό της εργασίας αυτής. Στον ευρύτερο νησιωτικό χώρο του Αιγαίου, το νησί της Μυκόνου –πληθυσμού 9.320 κατοίκων σύμφωνα με την τελευταία απογραφή της Ε.Σ.Υ.Ε. (2001)– και τα πληθυσμιακά χαρακτηριστικά των κατοίκων της νήσου, είτε αυτά είναι καθαρά δημογραφικά είτε κοινωνικά και οικονομικά, φαίνεται να δίνουν τις προοπτικές του νησιού για την περαιτέρω εξέλιξη και αξιοποίηση του. Αυτές οι προοπτικές αναζητούνται στα πλαίσια της εργασίας με σκοπό την διερεύνηση αναπτυξιακών στόχων και προτάσεων.

ΑΓΗΣ ΚΕΛΠΕΚΗΣ Προβολή ντοκιμαντέρ:

«Μερικές στιγμές από μυκονιάτικα πανηγύρια με τσαμπούνες»

Η τσαμπούνα (άσκαυλος) υπήρξε μαζί με τη λύρα ένα από τα παλαιότερα μουσικά όργανα στους χορούς και τραγούδια του Αιγαίου, που συνυφαίνονται με τη ζωή, τα έθιμα και τα πανηγύρια των κατοίκων. Όργανο φτιαγμένο απο τους ίδιους τους μουσικούς, διαφέρει στον ήχο του ανάμεσα στα νησιά και στον τρόπο παιξίματος του κάθε τσαμπουνιέρη. Στις τελευταίες δεκαετίες οι τσαμπούνες χάθηκαν από πολλά νησιά. Αν και είναι γνωστοί οι λόγοι της μετάλλαξης των μουσικών-κοινωνικών προτύπων στο Αιγαίο, η διατήρηση της τσαμπούνας σε ορισμένα νησιά και ειδικά στη Μύκονο αποτελεί ένα παράδοξο που θα προκαλεί συνεχώς νέες σκέψεις και θα κεντρίζει για παρατηρήσεις στις επιμέρους πολιτιστικές ιδιομορφίες του κάθε τόπου.Ευνοϊκοί παράγοντες για τη συνέχιση αυτής της μουσικής παράδοσης στη Μύκονο

είναι η ύπαρξη ακόμα αγροτικών οικισμών αλλά κυρίως η συνήθεια της δημιουργίας μικρών πανηγυριών με αφορμή τις ονομαστικές γιορτές στη διάρκεια του έτους που αποτελούν αδιάκοπες ευκαιρίες για γλέντι. Η λέξη “πανηγυράκι” στη Μύκονο σημαίνει τον συγκεκριμένο χώρο που είναι διαμορφωμένος να φιλοξενήσει φίλους και επισκέπτες για τη γιορτή (φαγοπότι, μουσική και χορό). Έτσι μέσω του πανηγυριού και γύρω από μια αγροτική κοινότητα, συγκροτείται ένας ιστός ατόμων που, αν και συνυπάρχουν με την υπόλοιπη Μύκονο της τουριστικής κατανάλωσης, διατηρούν και δημιουργούν γεύσεις ζωής που αλλού έχουν ξεχαστεί.Με παρόρμηση τον θαυμασμό μου για την τσαμπούνα και τα πανηγυράκια που

εμπνέονται από την παρουσία της, έχουν καταγραφεί με βίντεο αρκετές στιγμές τους, μερικές από τις οποίες έχουν επιλεχθεί να προβληθούν στη Διημερίδα.

Ο Νικόλας Καρανικόλας είναι αγρονόμος- τοπογράφος μηχανικός. Ασχολείται με θέματα γεωγραφίας, ανθρωπογεωγραφίας, με την χωρική ανάλυση, τη χαρτογραφία, την οικονομική ανάλυση του χώρου, καθώς και με τις αξίες γης και τις επενδύσεις. Είναι διδάσκων στο Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στο Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών του ίδιου πανεπιστημίου, καθώς και στο Τμήμα Γεωπολιτικής και Τοπογραφίας του ΤΕΙ Σερρών. Είναι μέλος σε πολλούς συλλόγους, ομάδες και επιτροπές, όπως στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, στην European Geography Association (E.GE.A.), στη Χαρτογραφική Επιστημονική Εταιρεία Ελλάδας (Χ.Ε.Ε.Ε.), στην «Ομάδα Χαρτογραφίας» του ΑΠΘ., στην ομάδα εργασίας του Σ.Δ.Α.Τ.Μ.Β.Ε. στον τομέα των εκτιμήσεων ακινήτων και των αξιών γης. Ομάδας εργασίας του Σ.Δ.Α.Τ.Μ.Β.Ε. στον τομέα των Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών.

Ο Άγης Κελπέκης σπούδασε στο Παρίσι Αρχιτεκτονική στην Εθνική Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1966 -1972). Πολεοδομία και τεχνικές κινηματογράφου στο Πανεπιστήμιο 8 (1972-1974). Την Αρχιτεκτονική εξάσκησε σε διαγωνισμούς και περιβαλλοντικές προτάσεις και επεμβάσεις. Από τις αρχές της δεκαετίας του 70 ασχολείται με την τέχνη μέσα από τη ζωγραφική, τη μουσική, τη δημιουργία οπτικοακουστικών παραστάσεων, πειραματικών ταινιών, εντύπων και τη δημιουργία εγκαταστάσεων εφήμερης τέχνης, μουσικού αυτοσχεδιασμού και παιχνιδιού σε ανοιχτούς χώρους. Έχει εκθέσει έργα ζωγραφικής φωτογραφίας και βιντεοτέχνης στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Εργάστηκε επίσης σαν δημοσιογράφος στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία και δημοσίευσε άρθρα και φωτογραφίες στα περιοδικά Σήμα, Σχολιαστής, Αντί, Βαβέλ, Γεωτρόπιο.

Τα 15 τελευταία χρόνια ασχολείται επίσης με έρευνες, καταγραφές, δημιουργία ντοκιμαντέρ πάνω σε θέματα παραδοσιακής μουσικής, δρώμενων και εθίμων στην Ελλάδα και σε χώρες του Τρίτου Κόσμου.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΥΣΑΘΑΝΑΣ«Επιλογή από τα Addenda στο Χρηστικό Λεξικό του ιδιώματος της Μυκόνου: Μία ψυχωφελής και ψυχαγωγική περιδιάβαση»

Η εισήγηση περιλαμβάνει μικρή επιλογή επιπρόσθετων λημμάτων στη σχεδιαζόμενη δεύτερη έκδοση του Χρηστικού Λεξικού του ιδιώματος της Μυκόνου (Ι.Τ.Ε., Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 1996) με σύντομη ερμηνευτική και ετυμολογική ανάλυσή τους.

ΒΑΓΙΑ ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ«H κεραμεική στο νεολιθικό οικισμό

Φτελιάς Μυκόνου: Αγγεία τύπου réchaud»

Τις δυο τελευταίες δεκαετίες διεξήχθησαν ανασκαφές στο νεολιθικό οικισμό της Φτελιάς Μυκόνου. Πρόκειται για μια από τις σπουδαιότερες νεολιθικές ανασκαφές στο νησιωτικό χώρο. Ήρθαν στο φως αρχιτεκτονικά κατάλοιπα, πολυάριθμα αγγεία, εργαλεία, ειδώλια,

κοσμήματα και άλλα ιδιόμορφα αντικείμενα. Μέσω αυτών, διαφαίνονται πτυχές της καθημερινής ζωής στον οικισμό καθώς και περιστάσεις δραστηριοτήτων με ιδιαίτερο περιεχόμενο. Η κεραμεική που βρέθηκε στη Φτελιά παρουσιάζει πολλά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά,

που αναδεικνύουν την πολιτισμική φυσιογνωμία του οικισμού. Ένα ιδιόμορφο σκεύος είναι τα αγγεία τύπου réchaud. Αυτά παρουσιάζουν ενδιαφέρον όχι μόνο για τα τυπολογικά χαρακτηριστικά τους, αλλά και τη χρήση τους. Αφενός, έχουν ειδικευμένο σχήμα και επιπλέον, βρέθηκαν σε χώρους που παρουσιάζουν εν γένει ενδιαφέρον. Τα ανασκαφικά δεδομένα επιτρέπουν να διερευνήσουμε με τρόπο συστηματικό τις πιθανές χρήσεις αγγείων και χώρων. Η μελέτη συμπληρώνεται με σύγχρονα εθνογραφικά παράλληλα από τη Νάξο, έπειτα

από έρευνα που διεξήχθη το 2008. Η σημασία της εθνογραφικής έρευνας δεν είναι απλά συμπληρωματική στη μελέτη της προϊστορίας. Ειδικά για τις Κυκλάδες, περιοχή με αυτοτελή πολιτισμική φυσιογνωμία, η ανάδειξη στοιχείων του πολιτισμού που επιβιώνουν μέχρι σήμερα παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και μπορεί να ευαισθητοποιήσει άμεσα για το δυναμικό παρελθόν του τόπου.

Ο Παναγιώτης Κουσαθανάς είναι φιλόλογος, ποιητής και πεζογράφος. Ζει στη Μύκονο, όπου και γεννήθηκε στις 3 Ιουλίου του 1945. Σπούδασε αγγλική και ελληνική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εργάστηκε επί μία εικοσαετία ως καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση. Έχει εκδώσει εικοσιδύο βιβλία με ποιήματα, διηγήματα, κείμενα για τον πολιτισμό και την ιστορία του γενέθλιου τόπου του και έχει μεταφράσει αγγλόφωνη ποίηση. Το πρώτο βιβλίο του Συρραφή ονείρων (ποιήματα, 1980) έχει τιμηθεί με το Βραβείο Μαρίας Περ. Ράλλη και τα Παραμιλητά Α΄ και Β΄, Κείμενα για τον πολιτισμό και την ιστορία της Μυκόνου, Ίνδικτος 2002, με το Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο Χρονικού-Μαρτυρίας. Τελευταία του βιβλία: Μικρό τρίπτυχο του νόστου, Ίνδικτος 2006 και Λουδοβίκου Ρουσέλ, Παραμύθια της Μυκόνου, Ίνδικτος και Δήμος Μυκόνου 2007. Σύντομα θα επανεκδοθούν από τις ίδιες εκδόσεις συγκεντρωμένα όλα τα εκδοθέντα ποιήματα του Π. Κ. (1966-1994) με απόδοση της τελευταίας ποιητικής συλλογής του Ο Αντιχνούμενος, Οι Εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα 1994 στα Αγγλικά από τον David Connolly, καθώς και ένας τόμος από «μυθ-ιστορίες για τα ολέθρια επακόλουθα του Χρόνου» με τίτλο Λοξές ιστορίες που τελειώνουν με ερωτηματικό.

H Βάγια Μαστρογιαννοπούλου σπούδασε στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Προϊστορική Αρχαιολογία, στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει εκπονήσει διδακτορική διατριβή με θέμα: «Η Νεολιθική Περίοδος στην Κεντρική Ελλάδα βάσει της Κεραμεικής: Πολιτισμικές και Κοινωνικές Προεκτάσεις» (ΕΚΠΑ, ένταξη 2007) με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών. Έχει λάβει μέρος σε πολλές ανασκαφές και αρχαιολογικές έρευνες. Έχει πραγματοποιήσει επιστημονικές ανακοινώσεις σε συνέδρια σχετικές με τον νεολιθικό οικισμό της Φτελιάς Μυκόνου.

ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΝΟΣ-ΠΑΛΜΕΡ«Πέτρινοι φάροι. Ο Αρμενιστής Μυκόνου»

Η παρουσίαση αφορά σε μία έρευνα-οδοιπορικό στην ιστορία των πέτρινων φάρων της Ελλάδος. Μία φωτογραφική αποτύπωση των πέτρινων φαρικών κτισμάτων, εδώ και 20 χρόνια. Οι πέτρινοι φάροι του Ελλαδικού χώρου, πού κτίστηκαν από το 1822 ως το 1926, άλλοι διατηρούνται επανδρωμένοι με φαροφύλακες και άλλοι ερείπια πλέον, στέκουν για να υπενθυμίζουν τον αέναο αγώνα του ανθρώπου με τη θάλασσα και πως στις Ελληνικές θάλασσες συναντάμε την παράδοση με την τεχνολογία σε όλες τις φάσεις εξέλιξης των φάρων από τη γέννησή τους μέχρι σήμερα.

Οι φάροι συνθέτουν ένα ολόκληρο δίκτυο, που υπάγεται στο Πολεμικό Ναυτικό και αποτελούν μνημεία μιας εποχής που ο άνθρωπος συμμετείχε στη λειτουργία τεράστιων φωτιστικών μηχανημάτων ζώντας σε δυσπρόσιτα και απομονωμένα μέρη. Ο φάρος Αρμενιστής, στη Μύκονο, αποτελεί ένα εξαίρετο δείγμα της πρωτοβιομηχανικής περιόδου. Ένας φάρος σημαντικός για την ναυσιπλοΐα από το 1890, όπου άναψε για πρώτη φορά, λόγω της θέσης του, λόγω της μεγάλης φωτοβολίας του, λόγω της κορυφαίας για την εποχή του τεχνολογίας, λόγω της ιστορίας του, λόγω της γοητείας του. Σήμερα ο φάρος Αρμενιστής είναι το μοναδικό μνημείο Ναυτοσύνης στο νησί της Μυκόνου, που σε συνδυασμό με την ύπαρξη του Ναυτικού Μουσείου Μυκόνου, αποτελεί μια θαυμάσια ευκαιρία, η Μύκονος να αποκτήσει ένα ακόμη πόλο έλξης στην ενδοχώρα της.

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΝΑΖΟΥ «Η τουριστική Μύκονος και η αγροτική Ρήνεια σε

αλληλοεμπλεκόμενες τροχιές: Mία ανθρωπολογική προσέγγιση»

Η σχέση της Μυκόνου και της Ρήνειας (γειτονικού νησιού με αγροτικό χαρακτήρα, χωρίς οικισμό, με αρχαιολογικό ενδιαφέρον και δημόσια γη για γεωργοκτηνοτροφικές καλλιέργειες, διαμοιρασμένης σε 81 παρτίδες οι οποίες ενοικιάζονται σε ακτήμονες) έχει μακρά πορεία μέσα στο χρόνο. Πρόκειται για τον αλληλοεξαρτώμενο «βίο» δύο τόπων των οποίων η σημασία προσδιορίστηκε μέσα από πρακτικές και αντιλήψεις που σχετίζονται με την «αγροτική» ταυτότητά και την «εντοπιότητα» των Μυκονιατών.

Στη Pήνεια έως και λίγο μετά τον πόλεμο, ζούσαν μόνιμα οικογένειες και η ζωή τους εκεί ήταν συνυφασμένη με τις αγροτικές εργασίες. Σήμερα η ταυτότητα της Ρήνειας ή «Μεγάλες Δήλες» ή «Δήλες» (όπως την ονομάζουν οι Μυκονιάτες) εμφανίζεται διαφοροποιημένη και εξαρτημένη από την τουριστική Μύκονο. Αυτό συμβαίνει διότι σε αυτό το νησί επιχειρηματίες (και όχι μόνο) από τη Μύκονο εκμισθώνουν παρτίδες για γεωργοκτηνοτροφική χρήση έχοντας τη δυνατότητα να αυτοπροσδιορίζονται και ως «αγρότες», Αυτό ωστόσο που καθιστά ενδιαφέρουσα μια διερεύνηση της αγροτικής, μη τουριστικής Pήνειας και των «ακτημόνων» ενοικιαστών, είναι ότι παρουσιάζεται στον αντίποδα του τρόπου που συγκροτείται πολιτισμικά η Μύκονος. Για τη Pήνεια, η λογική που επικρατεί αφορά την προστασία του αγροτικού της χαρακτήρα. Oι «Δήλες» αποτελούν τη βάση ανάπτυξης μιας αίσθησης του «ανήκειν» πάνω σε ιδεολογήματα, που ακόμη και σε επίπεδο ρητορικής είναι δύσκολο να αναπτυχθούν πειστικά για τη Mύκονο σήμερα. Στις αγροτικές «Δήλες» ανασύρεται ένα παρελθόν, κατοικημένο από μνήμες μιας αγροτικής οικογενειακής ζωής που σηματοδότησε την παιδική ηλικία πολλών από αυτούς οι οποιοι σήμερα είναι ξενοδόχοι και επιχειρηματίες στη Mύκονο.

Ο Νίκος Μπένος-Πάλμερ σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων στα ΤΕΙ Αθηνών και ακολούθως εργάστηκε στην οικονομική διαχείριση και στα εκπαιδευτικά προγράμματα των Σχολών ΠΑΛΜΕΡ. Από το 1989 άρχισε φωτογραφική καταγραφή και έρευνα των Πέτρινων Φάρων της Ελλάδος, των οποίων διαθέτει ένα από τα πλουσιότερα φωτογραφικά αρχεία. Επίσης το 1994 συμμετείχε σε ομάδα εργασίας για τους φάρους που είχε δημιουργηθεί στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Από το 1992 ασχολείται με τη γλυπτική στο μάρμαρο. Από το 1996 μέχρι σήμερα συνεργάζεται με τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή στη Δήλο. Επίσης συμμετέχει με την ιδιότητα του ειδικού ερευνητή στην εκπόνηση του προγράμματος ΞΕΣΤΡΟΝ του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών για το μάρμαρο στο Αιγαίο. Σήμερα ζει και εργάζεται στο Καπανδρίτι Αττικής.

Δημοσιεύσεις: Οι πέτρινοι φάροι, π. Ιστιοπλοΐα, τ. 4, Σεπτέμβριος 1991, Η γοητεία των Φάρων, Η Καθημερινή, «Επτά Ημέρες», 1995, Πέτρινοι φάροι της Ελλάδος, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, Τεχνολογία 1998, Φάροι, Δημοσιογραφικός οργανισμός Λαμπράκη 2007, Oι φάροι στα Ιόνια νησιά, Ιόνιο Πανεπιστήμιο 2008. Συνεργασίες: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Έκθεση: Oι φάροι στα Ιόνια νησιά, Ιόνιο Πανεπιστήμιο Κέρκυρα-Κεφαλονιά 2008.

Η Δέσποινα Νάζου γεννήθηκε το 1967. Είναι κοινωνική ανθρωπολόγος, απόφοιτη του Τμήματος Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, διδάκτωρ του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου και μεταδιδακτορική ερευνήτρια του ίδιου πανεπιστημίου. Η έρευνά της επικεντρώθηκε στις επιχειρηματικές δραστηριότητες των κατοίκων της Μυκόνου και στην σύνδεσή τους με την έννοια της «εντοπιότητας» στον αγροτικό χώρο της Ρήνειας. Η μεταδιδακτορική έρευνα αφορούσε στη γυναικεία εργασία στις ατομικές, οικογενειακές και συνεταιριστικές επιχειρήσεις στον τουρισμό, στη Μυκόνο και τη Λέσβο.

Ως ερευνήτρια, ασχολείται με την ερμηνεία πολλών διαστάσεων του τουριστικού φαινομένου στο ελληνικό πολιτισμικό πλαίσιο. Από το 2004 διδάσκει στο Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Αιγαίου και από το 2008 διδάσκει και στο Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του ίδιου πανεπιστημίου.

Έχει καταγωγή από τη Μύκονο όπου και ζει με την οικογένειά της. Υπήρξε μέλος της συντακτικής επιτροπής της εφημερίδας Η Μυκονιάτικη. Μελέτες της έχουν δημοσιευτεί σε πρακτικά συνεδρίων και σε συλλογικούς επιστημονικούς τόμους.

ΔΗΜΗΤΡΑ ΝΑΖΟΥ«Ερευνώντας την υφαντική τέχνη της Μυκόνου: H μεταπολεμική ζωή του μυκονιάτικου υφαντού»

Οι δεκαετίες του ‘50 και του ‘60 δημιούργησαν και καθιέρωσαν το νεότερο μυκονιάτικο υφαντό, «το μεταπολεμικό», ή «νεομυκονιάτικο». Οι τάσεις και οι αναζητήσεις των ανθρώπων εκείνης της εποχής, βοήθησαν στο να εξελιχθεί πολύ σύντομα σε υψηλή μόδα, να προβληθεί από μεγάλους παρισινούς οίκους, να χρησιμοποιηθεί για τη διακόσμηση παλατιών, σπιτιών, ξενοδοχείων και κέντρων διασκέδασης, καθώς και για τη δημιουργία πινάκων και χειροτεχνημάτων.

Στη Μύκονο από την συνάντηση της νεανικής ανησυχίας και τόλμης των επισκεπτών με την τοπική παράδοση και ιδιοσυγκρασία δημιουργήθηκαν νέες, τολμηρές τάσεις, που επηρέασαν τη μόδα όλου του κόσμου. Η απρόσμενη αυτή αναβίωση του υφαντού μόνο στη Μύκονο θα μπορούσε να συμβεί, να καθιερωθεί, να διαδοθεί και να επιζήσει για τόσα χρόνια. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι στο νησί τα υφαντά δεν είχαν πάψει να χρησιμοποιούνται, ήταν οικεία και αγαπητά στους περισσότερους επειδή συνδέονταν με νεανικές και παιδικές αναμνήσεις.

Κύριος λόγος όμως της επιτυχίας και διάδοσης του ήταν οι άνθρωποι. Από τη μια μεριά οι Μυκονιάτες που το δημιούργησαν και δεν υιοθέτησαν ποτέ συντηρητικά, σοβαροφανή πρότυπα, δεν αγάπησαν ποτέ τα γκρίζα και τα μαύρα χρώματα. Από την άλλη οι άνθρωποι που το αγόρασαν, το φόρεσαν, το διέδωσαν και το καθιέρωσαν ήταν σημαντικά πρόσωπα της εποχής, που επηρέαζαν και διαμόρφωναν την κοινή γνώμη. Η Μύκονος, με όλο το πλήθος των ανθρώπων που συγκεντρωνόταν εκεί, ήταν κέντρο μόδας, τάσεων και αναζητήσεων, τις οποίες οι επισκέπτες μετέφεραν σε κάθε γωνιά της γης.

ΛΥΔΙΑ ΠΑΠΑΡΡΗΓΑ-ΑΡΤΕΜΙΑΔΗ«Δίκαιο και απονομή δικαιοσύνης

στη Μύκονο της μεταβυζαντινής περιόδου»

Στις νησιώτικες κοινότητες των Κυκλάδων, ο 17ος και 18ος αιώνας σηματοδοτούνται από την ιδιαίτερη προβολή του τοπικού εθιμικού δικαίου. Το εθιμογενές δίκαιο των νησιών αυτών, διαμορφωμένο ήδη κατά την εποχή αυτή κάτω από τις όποιες επιδράσεις των προηγηθέντων Φράγκων και Βενετών κατακτητών τους καθώς και από εκείνες του βυζαντινού τους παρελθόντος, προσαρμόζεται πλέον στις ισχύουσες σε κάθε τοπική κοινότητα ιστορικές προϋποθέσεις, αυτονομούμενο πλήρως μεν από το οθωμανικό, μερικώς δε και από το εκκλησιαστικό δίκαιο.

Η Μύκονος κατά την χρονική αυτή περίοδο εμφανίζει κάποιες ιστορικές ιδιαιτερότητες: πληθυσμιακή αύξηση και ομοιογένεια, ανάπτυξη συστήματος τοπικής αυτοδιοίκησης χωρίς την πατρωνία των Ελλήνων Διερμηνέων, ανάπτυξη ναυτιλιακών και εμπορικών δραστηριοτήτων. Η έρευνα των δικαιικών θεσμών της περιόδου δείχνει ότι όλες οι ανωτέρω ιδιαιτερότητες συνέκλιναν στη διεύρυνση της αυτοδιοικήσεως του νησιού με άμεση συνέπεια την ενίσχυση της απονομής δικαστικής εξουσίας από κοινοτικά κριτήρια στους τομείς κυρίως του ιδιωτικού αλλά και του ποινικού διακαίου. Ειδικότερα η επεξεργασία και η ερμηνεία των ποικίλων γραπτών νομικών κειμένων που παρήγαγε σε αφθονία η συγκεκριμένη νησιωτική κοινότητα κατά τον 17ο και 18ο αι. παρέχει στον ιστορικό του δικαίου αψευδή τεκμήρια, για τη λειτουργία των κοινοτικών οργάνων της νήσου ως πραγματικών δικαστηρίων, για την άσκηση πρωτογενούς νομοθετικής λειτουργίας από τις συνελεύσεις του «κοινού των Μυκονίων».

Η Δήμητρα Νάζου ζει και εργάζεται στη Μύκονο απ’όπου κατάγεται. Έχει παρακολουθήσει μαθήματα χειροποίητου κοσμήματος, δέρματος, ψηφιδωτού, υφαντικής και ζωγραφικής.Από το 1985 ασχολείται με την κατασκευή κούκλας σε επίπεδο επαγγελματικό. Ξεκίνησε ως αυτοδίδακτη και η αγάπη της για αυτό το είδος την οδήγησε να παρακολουθήσει σεμινάρια ξύλινης κούκλας και μαριονέττας και στην Ολλανδία γλυπτική κούκλας με μαρμαροπηλό. Έχει παρακολουθήσει επίσης σεμινάρια «Διαχείρησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς». Είναι ενεργό μέλος του Λαογραφικού-Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Μυκόνου και συμμετείχε στις δραστηριότητές του Δ.Σ ως Πρόεδρος και ως Γραμματέας.

Διετέλεσε επιμελήτρια του Λαογραφικού Μουσείου Μυκόνου από το 2000 έως το 2005 και συνεχίζει να είναι εξωτερική συνεργάτιδά του. Είναι υπεύθυνη του Καλλιτεχνικού Παιδικού Eργαστηρίου του ίδιου Μουσείου από το 1995 και διδάσκει χειροτεχνία σε παιδιά και ενήλικες και στα σχολεία, εθελοντικά. Παράλληλα έχει ασχοληθεί εντατικά με έρευνα και καταγραφή του Λαϊκού Πολιτισμού της Μυκόνου και ειδικότερα με την υφαντική και την τοπική ενδυμασία του νησιού.

H Λυδία Παπαρρήγα-Αρτεμιάδη γεννήθηκε το 1962. Εχει σπουδάσει στο Νομικό Τμήμα της Σχολής Νομικών, Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών όπου και εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή με θέμα Η νομική προστασία της γονικής περιουσίας στη Μύκονο (17ος-18ος αιώνας). Από το 1998 εργάζεται στην Ακαδημία Αθηνών Σήμερα είναι Διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης της Ιστορίας του Ελληνικού Δικαίου του παραπάνω ιδρύματος. Ως ερευνήτρια έχει συντονίσει και οργανώσει πολλές έρευνες στο πλαίσιο ερευνητικών προγραμμάτων του ΚΕΙΕΔ και έχει συγγράψει μονογραφίες και πολλά επιστημονικά δημοσιεύματα. Μία από τις μονογραφίες που εκπονήθηκε σε συνεργασία και υπό την εποπτεία του Ακαδημαϊκού Μ.Α. Τουρτόγλου φέρει τον τίτλο Η συμβολή των δραγομάνων του στόλου στην προαγωγή της δικαιοσύνης των νήσων του Αιγαίου (Επετηρίς ΚΕΙΕΔ, τ. 36, Παράρτημα, αριθ. 2 (2002).

Μελέτες-Μονογραφίες (επιλογή): Η νομική προστασία της γονικής περιουσίας στη Μύκονο (17ος-18 αιώνας). Επετηρίς ΚΕΙΕΔ, Παράρτημα, αριθ. 1, Αθήνα 1999, Μεταβιβάσεις ακινήτου περιουσίας αναδόχων δια “βαπτιστικών” συμβολαίων στη Μύκονο (17ος-18ος

αιώνας, Μνημοσύνη, περιοδικόν της Εταιρείας Ιστορικών Σπουδών επί του Νεωτέρου Ελληνισμού, τ. 15 (2001-2002).

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΙΤΤΑΣ«Πανηγύρια του Αιγαίου Αρχιπελάγους – Πανηγύρια της Μυκόνου»

Παρ’ όλες τις μεγάλες αλλαγές που έχουν συντελεσθεί στις τοπικές κοινωνίες των νησιών του Αιγαίου τα τελευταία πενήντα χρόνια –αλλαγές που ανέτρεψαν ήθη και έθιμα αιώνων και που συνδέονταν κυρίως με την ουσία της παραδοσιακής κοινότητας– τα πανηγύρια εξακολουθούν να αποτελούν ένα σημαντικό μέσο έκφρασης και επικοινωνίας για τους κατοίκους του.

Συμμετέχοντας στα πανηγύρια οι άνθρωποι αντιστέκονται στην αποξένωση από την παραδοσιακή τους κουλτούρα, που έχει ως επίκεντρο τη συνοχή της κοινότητας. Το θρησκευτικό και το κοσμικό μέρος του πανηγυριού, –το γεύμα, το τραγούδι, η μουσική, ο χορός, το γλέντι, τα δρώμενα– αποτελούν μία αδιάσπαστη ενότητα. Τα πανηγύρια σαν κοινωνικό γεγονός είχαν και έχουν (στις μέρες μας σε μικρότερο βαθμό) μιά τέτοια συμπύκνωση ζωής και πολιτισμού που σπάνια την συναντάς σε άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις.

Από την Σαμοθράκη ως το Καστελόριζο και από την Φολέγανδρο ως την Σύμη, όπως και στη Μύκονο, στα πανηγύρια, οι ατελείωτες ώρες εθελοντικής εργασίας για την προετοιμασία του φαγητού και των διαφόρων τελετουργιών, η ομαδική δουλειά χωρίς υλική ανταμοιβή, το γενναιόδωρο δόσιμο χωρίς μετρήσεις και υστεροβουλίες, το κλίμα αλληλεγγύης και αδελφοσύνης, η αίσθηση της χαράς του και του γλεντιού, επιβεβαιώνουν και ισχυροποιούν το συναίσθημα του να ανήκεις στην κοινότητά σου και στον τόπο σου. Ανεξάρτητα απο τις ομοιότητες ή τις διαφορές των πανηγυριών απο τόπο σε τόπο (θέματα που απασχολούν τις επιστήμες της Κοινωνιολογίας, της Ανθρωπολογίας, της Μουσικολογίας, της Λαογραφίας κ.λπ.) το νόημα και το μήνυμά τους έχουν να μας διδάξουν πολλά.

Στην υποκρισία των σύγχρονων κοινωνικών συναναστροφών και στη φυγή των virtual ταξιδιών, τα πανηγύρια έρχονται να μας υπενθυμίσουν ότι υπάρχει και η ζωή. Η ζωή μαζί με τους άλλους.

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΡΩΜΑΝΟΣ «Χώρα Μυκόνου –

Διαχρονική έρευνα του δημόσιου χώρου»

Η περιβαλλοντική υποβάθμιση του δημόσιου παραδοσιακού χώρου εξαιτίας του τουρισμού είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τουριστικά ανεπτυγμένες περιοχές. Η Χώρα της Μυκόνου λόγω του ιδιόμορφου παραδοσιακού περιβάλλοντος και του μεγάλου αριθμού επισκεπτών αντιμετωπίζει μια σειρά από δύσκολα πολεοδομικά - χωροταξικά και περιβαλλοντικά προβλήματα που απασχολούν τις τοπικές και κεντρικές αρχές. Στην ανακοίνωση παρουσιάζονται τα διαχρονικά ευρήματα της έρευνας «Τεκμηρίωση Αισθητικής Ρύπανσης και Μέτρα Αντιμετώπισης της στη Χώρα Μυκόνου» που αφορούσε τα έτη 1972, 1981 και 1996-97.

Αντικείμενο της έρευνας ήταν να τεκμηριώσει τη διαχρονική εξέλιξη μεταβλητών, όπως οπτικής και ηχητικής ρύπανσης, που σημειώνονται στη Χώρα της Μυκόνου ως συνέπεια της τουριστικής δραστηριότητας. Οι μεταβολές αφορούν γενικά τη μορφή και τη χρήση του δημόσιου χώρου.

Η μέθοδος της έρευνας πεδίου για την καταγραφή των φαινομένων περιέλαβε: • φωτογραφική αποτύπωση μεταβολών στις όψεις των κτηρίων, • επισήμανση των αλλαγών στη χρήση των ισογείων των κτιρίων και στη χρήση των κοινόχρηστων χώρων (υπαίθριοι χώροι εστίασης και στάθμευσης)

• μετρήσεις θορύβων • μετρήσεις κινήσεων πεζών • υπολογισμούς χωρητικοτήτων και πυκνοτήτων.

Ο Γιώργος Πίττας γεννήθηκε το 1954 στην Αθήνα. Σχεδιαστής επίπλων και interior designer με παράλληλες σπουδές πολιτικής οικονομίας και κοινωνιολογίας στο Παρίσι. Ιδρυτικό μέλος της ομάδας «Νέο Κατοικείν» από το 1980.

Από το 1995 μοιράζει τον χρόνο του μεταξύ Αθήνας και Πάρου, όπου διατηρεί την πρότυπη ξενοδοχειακή μονάδα «Lefkes Village». Διετέλεσε μέλος των Δ.Σ. του ΣΕΤΕ και του ΞΕΕ, όπου δραστηριοποιήθηκε σε θέματα πολιτισμού.

Το 2007, εξέδωσε το βιβλίο «Σημάδια του Αιγαίου», εκδ. Ποταμός.

Ο Αριστείδης Ρωμανός είναι Αρχιτέκτων (Ε.Μ.Π.) & Πολεοδόμος Mphil London University. Από τον Ιούλιο 2005: ελεύθερο επάγγελμα και συνεργάτης του Αρχιτεκτονικού Γραφείου «Θύμιος Παπαγιάννης & Συνεργάτες». 2001-2004: Διευθυντής Ολυμπιακών Χωριών και Σύμβουλος Διοίκησης στην Οργανωτική Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων ΑΘΗΝΑ 2004. Διευθυντής της «Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας Α.Ε.». Διευθυντής Μελετών και Ερευνών στη ΔΕΠΟΣ (Δημόσια Επιχείρηση Πολεοδομίας και Στέγασης). Έχει ασχοληθεί με μελέτες προστασίας και ανάδειξης, οικιστικής ανάπτυξης, χωροταξικές καθώς και αρχιτεκτονικές. Δίδαξε επί 10 έτη στη Σχολή Architectural Association του Λονδίνου, καθώς και σε διάφορες Αρχιτεκτονικές Σχολές στη Βρετανία, Ελλάδα και Η.Π.Α. Αρθρογράφος της εφημερίδας Η Καθημερινή και του Ελεύθερου Τύπου, σε θέματα αρχιτεκτονικής, πολεοδομίας και περιβάλλοντος.

Μελέτες (επιλογή): Χωροταξική μελέτη Μυκόνου, Δήλου και Ρηνείας με τους Α. Καλλιγά, Α. Παπαγεωργίου, Ι. Πολίτη. Ανάθεση Υπουργείου Κυβερνητικής Πολιτικής, 1972-1973.

Βιβλία (επιλογή): Προβλήματα Ελληνικού Χώρου, Ειδικό Τεύχος έκδοση Η Καθημερινή, 1975. ΜΥΚΟΝΟΣ στο Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική, Τόμος 2, εκδ. επιμέλεια Δ. Φιλιππίδη, εκδ. Μέλισσα, 1982.

ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΑΜΠΑΚΟΠΟΥΛΟΥ - ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΣΑΜΨΩΝ«Η θέση της νεολιθικής Φτελιάς Μυκόνου στο αιγαιακό της πλαίσιο με βάση τη μελέτη της λιθοτεχνίας του αψιδωτού κτηρίου του οικισμού»

Ανασκαφές, που διενεργήθηκαν στη Φτελιά Μυκόνου, έφεραν στο φως τμήμα νεολιθικού οικισμού του οποίου η ίδρυση ανέρχεται στα τέλη της 6ης χιλιετίας π.Χ., στη Νεότερη Νεολιθική. Πρόκειται για έναν από τους πρωιμότερους οικισμούς με χαρακτηριστικά μόνιμης κατοίκησης στο Αιγαίο, του οποίου η έκταση, η αρχιτεκτονική και η οργάνωση υποδηλώνουν πληθυσμό αυτάρκη που κατείχε ιδιαίτερη θέση στα δρώμενα του πολιτισμικού και χρονολογικού πλαισίου του και του οποίου η δραστηριότητα επεκτεινόταν έξω από τα στενά όρια του νησιού.

Η παρούσα ανακοίνωση συνοψίζει βασικά σημεία εργασίας που εστίασε στη συστηματική μελέτη της λιθοτεχνίας από αψιδωτό κτήριο του οικισμού. Η ίδια η αρχιτεκτονική του κτηρίου τού προσδίδει ιδιαίτερη σημασία, αφού πρόκειται για το πρωιμότερο γνωστό αψιδωτό κτήριο στον αιγαιακό χώρο, προάγγελο των κτηρίων αψιδωτής κάτοψης που δεσπόζουν σε μεταγενέστερες περιόδους. Επιπλέον, τα ευρήματα που βρέθηκαν στο εσωτερικό του ή γύρω από αυτό, υποδεικνύουν μια ιδιαίτερη χρήση, πέραν της οικιακής.

Παρακάτω επιχειρείται να διαφανεί ο ρόλος που διαδραμάτισε ο οικισμός της Φτελιάς στο αιγαιακό του πλαίσιο με βάση τα πορίσματα από τη μελέτη της λιθοτεχνίας του αψιδωτού κτηρίου του. Συγκεκριμένα, η μελέτη της λιθοτεχνίας από το παραπάνω κτήριο παρέχει ενδείξεις τόσο για την οργάνωση της παραγωγής αλλά και για τον τρόπο προμήθειας των πρώτων υλών και την εμπορική δραστηριότητα που ανέπτυξαν οι κάτοικοι του οικισμού. Επομένως, μας επιτρέπει να εικάσουμε την πιθανή σχέση του συγκεκριμένου οικισμού με άλλους σύγχρονούς του οικισμούς, να επαληθεύσουμε ή να αναθεωρήσουμε στοιχεία του υλικού πολιτισμού της περιόδου αλλά και να παρακολουθήσουμε τη διαχρονική τους εξέλιξη.

H Γεωργία Ταμπακοπούλου είναι αρχαιολόγος. Σπούδασε στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην προϊστορική αρχαιολογία στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Έχει αναπτύξει έντονη ανασκαφική και ερευνητική δραστηριότητα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και του εξωτερικού. Από το 2006 εργάζεται ως συμβασιούχος αρχαιολόγος στην Κ΄ ΕΠΚΑ.

Επιστημονική δημοσίευση για το νεολιθικό οικισμό της Φτελιάς βρίσκεται σε εξέλιξη.