Д

№ Х

1

Эрүүсалбатөхөөтуслахөрөнхэмж5 дабүх эрүүлтөвүүтоногтехниханга

Дундговь айма

Хэрэгжүүлэх үйлажиллагаа

үл мэндарын төрөмж, түамжийн сүлжээнгө оруулалжээг 2016 он гэахин нэмэгдүүшатны эмнэ

л мэндүдийг орчин үег төхөөрөик хэрэгслана.

г Эрүүл мэнди

л

дийн оног үргэн эний лтын эхэд үлж, элэг, дийн еийн өмж, лээр

Нэгдсэнсая төгрхангалтыхөрөнгө

нийлүүлЭМГазар2016 онтөвүүдэдАймгийннийлүүл Э

мрэ“Он9габ

МОНГОЛ УМӨРИ

йн газар

эмнэлэгт 2012рөгийн, 2015 оыг ЭМЯам, Ооруулалтыг ту

лэгдэж, орчин үрт ашиглагдажы 07 дугаар сад хуваарилаж, н Нэгдсэн эмлэгдсэнээс: ЭМССХ-3 төслимэндийн яамнырентген аппараэмэгтэйчүүдийнОлимпус” марнийлүүлэгдэж, д9 сая төгрөгөөрадна дизель цбайна.

УЛСЫН ЗАСГИЙН ХӨТӨЛБӨ

2 онд 298.6 онд 96.1 сая ОНХС, ДЗОУБ, ус тус хийсэн ба

үеийн техник тож байсан хуучинарын 18-ны өдрхүлээлгэн өглөмнэлэгт нийт

ийн хүрээнд цуы улсын төсвиат, Франц улсн мэс заслын ркийн хэвлийндотрын тасагт р хийгдэж үйлчлцахилгаан үүсгэ

ИЙН ГАЗРЫН ҮРИЙН 2016 ОН

Хэрэ

сая төгрөгийнтөгрөгийн, 20төрийн болонайна.

Эрүүл мхөрөнгөөхүрээнд өртөг бүэмнэлэгтбаригч 5цахилгаауншигч ажиллах төвд 7.9төхөөрөмтөгрөгийн

оног төхөөрөмжн 12 компьютеррийн 50-р тогтоөө.

28 нэр тө

усны банканд нийн хөрөнгө осын "ACTION дурангийн н

н хөндийн дур1 үеийн төгсөллүүлэгчийн ая эврийн шинэчл

ҮЙЛ АЖИЛЛАГАНЫ ХЭРЭГЖИЛ

эгжилт

н, 2013 онд 016 онд 1337.1 төрийн бус б

эндийн салбаөр хэрэгжиж аймгийн Эрүүлүхий 36 комт 245.4 сая төгр51, сервер ан үүсгүүр 1, з

4 зэрэг тоноорчин нөхцөл

9 сая төгрөгиймж, уламжлалн өртөг бүхий 6жөөр хангагдларыг ЭМЯамнааоолын 2-р хавс

өрлийн 974.7

ийт 133292417руулалтаар 16MONGOLIA "

нийгэмлэг хамрангийн мэс лтийн хандив ттухтай орчинг лэлд 46.3 сая

ААНЫ ЛТ

314.7 сая төгр1 сая төгрөгийбайгууллага, ху

арт БНХАУ-ын буй “Цахим л мэндийн газампьютер тоногрөгийн өртөг бкомпьютер 2

зураасан код хог төхөөрөмжл бүрдлээ. Зойн өртөг бүхилт анагаах ух6 компьютер тоаа. ас ирүүлсэн зөвсралтаар анхан

сая төгрөги

7.31 төгрөгний т69 сая төгрөгнтөрийн бус бтран 395 саязаслын иж бтусламжаар эрбий болгосон.төгрөгийн хөрө

2016.1

рөгийн, 2014 ойн тоног төхөөувь хүний сана

хөнгөлөлттэйэрүүл мэнд” арт 86,3 сая тг төхөөрөмж, бүхий 51 компь2, хэвлэгч 10хэвлэгч 2, зуражийн хангалтооноз өвчин сий 3 компьютхааны төвд оног төхөөрөмж

влөмжийн дагун шатны эрүүл

ийн тоног тө

тоног төхөөрөмний аналоги сбайгууллага, Мя төгрөгний үбүрэн аппаратрчимт өрөөний Мөн нэгдсэн эөнгө оруулалт

12.13

Хув

онд 336.9 өрөмжийн аачлагаар

й зээлийн төслийн

төгрөгийн нэгдсэн

ьютер, тог 0, дизель аасан код хийгдэж

судлалын тер тоног 14.3 сая ж тус тус

уу ИТХ-ын л мэндийн

өхөөрөмж

мж, Эрүүл системтэй Монголын нэ бүхий т тус тус тохижилт эмнэлгийн хийгдсэн

10

вь

00

  

2

Телеүндэсбайгуонош

емедицины сний сүлжуулж, зшлогоог өргөтгө

Охн

ОЭэсдн

Уа

“МЭб

Үр дүн:сайжирчэмчилгэнийт 21ЭХО шиЭХЭМҮТилрүүлээмчилсэгажигтай/уруул таНэгдсэншаардлаЭрүүл монтой ха

жээг зайн өнө.

Энэ онд мэргэжиэмнэлги

Орон нутгийн хөгжлийн бэрхшнэр төрлийн 29 Орон нутгийн эЭрүүл мэндийн эрт илрүүлэгт суманд гар утдаралтын аппанийлүүлсэн. Улсын Онцгой автомашины паМянган бэлэг” ЭМТөвд түргэнбайгуулж, Оношилгоо, э

ч, 3 дах шатлаэ хийлгэх боло1 өвчтөнд хийжинжилгээг 346Т-д илгээж шаэх скрининг шиэн 9, одоо хянай 4 нярай төрагнайн сэтэрхиэмнэлгийн стаагатай тоног төмэндийн салбаарьцуулахад 4.нийт 18 удаагиилтэн давхардйн мэргэжилтэ

Дэлхийн зөн шээлтэй хүүхдүширхэг 854447эрүүл мэндийн тусламж үйлчшинэ технолосын хэмжээтэйарат, таблет гэ

Байдлын Ерөарк шинэчлэлтиТТБ-аас “ЭРҮҮ тусламжийн а

эмчилгээний толын тусламж аомж нөхцөл бүрж, 3 дах шатла6 жирэмсэн эхаардлагатай тинжилгээг хийжалтанд байгаа сөн ба үүнээс ий-2, илүү хурууандартын дагууөхөөрөмжийн харын тоног төх

4 дахин өссөн ийн теле хуралдсан тоогоор 8эн хамрагдсан

заслын үндэмгэгтэй 1,эмнэлгээс ноношилгоо,Амбулаторимаягтаар 3

2 

ОНХХ-ийн “Биүүдийн сэргээн78.72 төгрөгийнтогтолцоог сайилгээг явуулыногийн тоног тй ЭХО аппараэх мэт нийт 1

өнхий Газраасийг 30 сая төгрҮЛ ЭНХИЙН МЯавтомашиныг

оног төхөөрөмжавах үйлчлүүлэрдсэн. Одоогийалын тусламж, хчүүдэд 13, 20тусламжийг үзж өөрчлөлт илэ13 нярай байг 2 нь эхийн хутай-2/ нь оношу тоног төхөөрхангалт 88.2 хувхөөрөмж, түргэбайна.

л хийгдэж Эрүү82 хүн , зайны байна. 2016 одэсний төвөөс тархины цус хнойр булчирха эмчилгээнийиор үйлчлүүл

3 дах шатлалд

ид нэг тэнгэртн засах тусламн тоног төхөөрөйжруулах ажлын хэлбэрээр зотөхөөрөмжийг ат, зүрхний цах1 сая төгрөгий

Дэлгэрхангай өгөөр шийдвэрЯНГАН ЖАРГАбэлэглэх 1000

жөөр хангагдсэгчдийн чирэгдйн байдлаар хэүйлчилгээг үз

0, 32 долоо хзүүлсэн., Төрсэрсэн 69 байгагаагаас давтанхэвлийдээ буюшлогдсон байнрөмжийн хангалвьтай байна. н тусламжийн

үл мэндийн газаы сургалт 37 оны эхний 11 с тархины гэмтхарвалттай 1 хүайн хурц үрэвслй зөвлөгөөг лэгсдээс 1820шилжүүлэн эм

тэй” төслөөс мж үзүүлэх кабиөмжийг нийлүүын хүрээнд ЭМохион байгууланэвтрүүлэх зохилгаан бичлэйн тоног төхөө

сумын ЭМТ-ирлэсэн. АЛАН” уриан до0 төгрөгний ая

санаар оношилдэл багасч, орэвлийн хөндийзүүлсэн байна. хоногтойд хийсөн 727 нярайаагаас ЭХЭМҮ үзлэгийн хувь

юу ургийг 5, 8 на. лт 86.3, эрүүл

сүлжээний хө

ар, нэгдсэн эмудаа зохион сарын байдлаатэлтэй 2 хүндхүүхдэд, Улсынслийн 1 тохиолонлайн хэлб

0, стационаранэлгийн туслам

Эрүүл мэндийинетын тохижиүлсэн. МСЯ, ДЭМБ-тайах, халдварт буорилгоор Гурвгийн аппарат, өрөмжийн иж

ийн түргэн тус

ор Баянжаргалныг орон даяа

лгоо эмчилгээнон нутагтаа онйн дурангийн мэУргийн гажиг

йж 13 гажгийг йд түнхний диҮТөв рүү 7, дөь 54 байна. Тсартайд нь га

мэндийн төвүү

өрөнгө оруулал

нэлгийн удирдбайгуулагдажар Гэмтэл согод, ЭХЭМҮТөвө клиникийн 1 длдолд буюу нибэрээр авсанаас 55 өвчтмж үйлчилгээг

йн газарт илтонд 15

й хамтран ус өвчний вансайхан электрон бүрдлийг

сламжийн

лан сумын ар зохион

ний чанар ношилгоо, эс заслыг илрүүлэх илрүүлж

исплазийг өрөөвчөөр Төрөлхийн аж хөгжил

үдийн нэн

лтыг 2012

длага, эмч 241 эмч, ог сэргээн өөс цусны дүгээр төв йт 5 хүнд н байна. төнг 13а үзүүлж

    3    

ажиллалаа. Эмгэг судлал, эс судлалын чиглэлээр “Telepatalogy”, “TeleHospital” төсөл хэрэгжиж эмгэг судлаач, эс судлаач эмч нар сургагдаж, мэдээлэл солилцон, зөвлөгөө авч байна. MON/005 Люксенбургийн “Эх, нярайн эрүүл мэнд” зайн оношилгооны төслийн хүрээнд зүрх судасны зайн оношлогооны чиглэлээр эмч мэргэжилтнийг сургах, цахим өвчний түүхээр мэдээлэл солилцох ажил тасралтгүй хийгдэж байна. ww.telemidicine.mn сайтаар дамжуулан MnCardia программыг ашиглан эмч Ц.Дэлгэрцэцэг,

У.Буяндэлгэр нар ЗСТөв болон 21 аймгийн зүрх судасны эмч нартай холбогдон ЗСӨвчтэй үйлчлүүлэгч нартаа зөвөлгөө авч санал бодлоо хуваалцан ажиллаж байна. 2016 оны эхний 11 сард ЭХОКГ-ийн шинжилгээг 99 хүнд хийсэнээс өвчлөл илэрсэн 8, хүнд өвчтөнд зөвлөгөө авсан 13 тохиолдол. Бусад аймгууд болон дүүргийн 123 хүнд зөвөлгөө өгч санал туршлагаа хуваалцсан. Одоогоор тус программд 1246 хүний мэдээллийг бүртгээд байна.

www.tubis.mn сайтаар дамжуулан сүрьеэгийн бүртгэл мэдээллийн системд холбогдон ХӨСҮТ-ийн сүрьеэгийн тандалт судалгааны албанд 41 түрхэц илгээж, эм уулт 16, сарын мэдээ 11 удаа, сүрьеэгээр өвдсөн түрхэц эерэг 18 хүний мэдээлэлийг бүртгэлээ.

Нярайн түнхний үений скрининг үзлэгийн хувь 96.9 % байна. Үүнээс B хэлбэр 49, C хэлбэр 6, D хэлбэр 1 тус тус оношлогдсон байна. Нийт 727 нярайд скрининг үзлэг хийгдсэнээс одоогоор хяналтанд байгаа 13, дөрөөвчөөр зассан 9, дөрөөвчтэй 2 нярай хяналтанд байгаа ба нийт 69 өөрчлөлт илэрсэн байна. Түнхний мултрал оношлогдсон 9 нярайд зөвлөгөө авч ЭХЭМҮТөв рүү шилжүүлсэн.

Үр дүн: Телемедицинээр ЭМЯ, ЭМХТ болон 3-р шатлалын эмнэлгүүдтэй холбогдсоноор 50 тохиолдолд оношлогоо, эмчилгээний зөвлөгөө авч, өвчтөнд шаардлагатай тусламж үйлчилгээг цаг алдалгүй үзүүлж, шатлал хооронд явах чирэгдлийг багасган Нэгдсэн эмнэлгийн тасгуудаас 13а маягтаар 3-р шатлалд илгээсэн өвчтний тоо 2015 оны энэ үед 57 байсан бол 2016 онд 55 болсон нь өнгөрсөн оноос мөн үеэс 2-оор буурсан, цахим хурал, сургалтанд 643 эмч мэргэжилтнүүд хамрагдсан нь өнгөрсөн оны мөн үеэс нэмэгдсэн төдийгүй орон нутагтаа ажлын байран дээрээ бодлого арга зүй, зөвлөмж, сургалтаар хангагдан мэдлэг мэргэжлээ дээшлүүлж, бүх сумдын эмнэлэг, эрүүл мэндийн төвүүд интернэтэд холбогдон, мэдээ мэдээлэл, албан бичгийг цахимаар авч, өгөх шуурхай байдал хангагдсан.

90

3

Нэг өвчтөнд ногдох сувилагчийн тоог олон улсын жишигт хүргэж өвчтөнд үйлчлэх асаргаа сувилгааны чанар хүртээмжийг дээшлүүлнэ. ИЗНН

Эрүүл мэндийн яамнаас баталсан төсвийн хүрээнд аймгийн нэгдсэн эмнэлэг болон сумдын эрүүл мэндийн төвүүдийн батлагдсан төсөвт сувилагч нар орон тоогоор 100 хувь хангагдан ажиллаж байна. Гэвч аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн бүтэц үйл ажиллагааны MNS5095:2013 стандартаар 69 сувилагч ажиллах стандарттай боловч 62 сувилагч ажиллаж байгаа ба мөн туслах сувилагч 62 ажиллахаас одоогийн байдлаар нэг ч ажиллаагүй байна. Нэг сувилагчид оногдох үйлчлүүлэгчийн тоо 2015 онд 192.8 байсан бол 2016 онд 284.3 болж, 91.5 хувиар өссөн байна. Олон улсын жишигт хэрэглэгдэж байгаа “COPE”- буюу “Үйлчлүүлэгчид чиглэсэн үйлчилгээ үзүүлэгчийн үр дүнтэй үйлчилгээ” аргыг

90

    4    

Нэгдсэн эмнэлэг, Эрдэнэдалай, Луус, Өлзийт, Дэрэн, Адаацаг, Сайнцагаан, Дэлгэрхангай сумдын сувилагч, эмнэлгийн тусгай мэргэжилтнүүд өөрсдийн үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлж, чанарыг тусгай үнэлгээний аргаар үнэлж байгаа нь гарсан алдаа дутагдлыг богино хугацаанд шийдвэрлэхэд онцгой ач холбогдол өгч байна. Олон улсын сувилагч, тусгай мэргэжилтний өдрийг “Хэрэглэгчдэд ээлтэй-Сувилахуйн тусламж, үйлчилгээ ” уриан дор тэмдэглэн өнгөрүүлж, эрүүл мэндийн салбарын сувилагч, эмнэлгийн тусгай мэргэжилтнүүдийн үйл ажиллагааг телевиз болон, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр сурталчилж, сүүлийн үед зонхилон тохиолдож байгаа өвчлөлийн талаарх мэдээлэл өгч, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг үзүүлэх, сургалт сурталчилгаа хийх зэрэг олон талт үйл ажиллагааг зохион байгуулсан нь сувилахуйн тусламж, үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг сурталчилсан ажил болж чадсан. Энэ арга хэмжээнд эрүүл мэндийн салбарын 150 гаруй эмнэлгийн сувилагч, тусгай мэргэжилтэн оролцож, 2000 гаруй хүнд эрүүл мэндийн тусламжийг ард иргэдэд үзүүлж, үйл ажиллагаагаа сурталчилсан байна. Үр дүн: Сум, өрхийн эрүүл мэндийн төвүүд 100 хувь сувилагчийн орон тоогоор хангагдсан, харин аймгийн нэгдсэн эмнэлэг батлагдсан төсөвт орон тоонд багтсан сувилагчаар хангагдан ажиллаж байна.

4

Анагаахын боловсрол олгох, мэргэжил дээшлүүлэх, нарийн мэргэшлийн эмчийг дотоод, гадаадад бэлтгэх тогтолцоог боловсронгуй болгоно.

Аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн дотор, зүрх судасны эмчийг Тайланд болон Солонгос улсад 10-21 хоног, мэс заслын дурангийн хагалгааны чиглэлээр мэс заслын эмчийг Франц улсад 1 сарын хугацаагаар сургалтанд тус тус хамруулж мэргэжил ур чадварыг дээшлүүллээ. Мөн дотоодын богино хугацааны сургалт, ажлын байран дээрх болон зайн сургалтанд эмч, мэргэжилтнүүдийг бүрэн хамруулж багц цагын баталгаажилтыг 100 хувь биелүүлээд байна. Нэгдсэн эмнэлэгт эх барих эмэгтэйчүүдийн 1 эмчийг шинээр бэлтгэн ажиллуулж, нэгдсэн эмнэлэгт эх барих эмэгтэйчүүд, дотор, Эрдэнэдалай сумын сум дундын эмнэлэгт мэс заслын эмч 1-ийг тус тус төрийн сангийн санхүүжилтээр бэлтгэж байна. Мөн Эрдэнэдалай сумын сум дундын эмнэлэгт эмэгтэйчүүдийн дүрс оношлогооны чиглэлээр 1, нэгдсэн эмнэлэгт эх барих, эмэгтэйчүүдийн дурангийн мэс заслын чиглэлээр 1 эмчийг тус тус төрийн сангийн зардлаар төгсөлтийн дараах сургалтанд 6 сараас 2 жилийн хугацаатай хамруулж байна. Боржигонмандал өрхийн эмч Улаанбаатар хотноо болсон “Өрхийн эрүүл мэндийн төвийн дарга нарыг чадавхжуулах нь” сургалтанд, мөн 4 жилд 1 удаа болдог Монголын Өрхийн Анагаах Ухааны мэргэжилтнүүдийн холбооны 4 дүгээр чуулганд тус тус оролцлоо. Үр дүн: Эдгээр нарийн мэргэжлийн эмч нарын 1067% нь гадаадын, 100% нь дотоодын богино хугацааны сургалтанд хамрагдсан байна.

100

5

Эх, хүүхэд, өндөр настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд үзүүлэх эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний чанар хүртээмжийг дээшлүүлнэ.

Эх хүүхэд: “Нөхөн үржихүйн эрүүл мэнд” үндэсний 4 дэх хөтөлбөр 2012-2016 он, “Нярайн эрт үеийн нэн шаардлагатай тусламж үйлчилгээг хэрэгжүүлэх” стратеги 2014-2020 он, “Хүүхдийг осол гэмтлээс сэргийлэх” стратеги 2014-2020 он, Тогтвортой хөгжлийн гурав дахь зорилгыг хэрэгжүүлэх, эх, хүүхдийн тусламж, үйлчилгээг нотолгоонд тулгуурласан батлагдсан стандарт, журам, заавар, удирдамж тус бүрийг хэрэгжүүлэх зорилгоор Эрүүл мэндийн газрын даргын 2016 оны А/61 тушаалаар “Эх, хүүхдийн өвчлөл, эндэгдлийг бууруулах арга хэмжээний тухай” буюу эх, хүүхдийн тусламж, үйлчилгээний чанарыг сайжруулж ажиллах талаар эмнэлэг, эрүүл мэндийн төвүүдийн дарга нарт үүрэг, чиглэл өгч,

100

  

хэрэгжүү Эх, хүүүнэлэх, тавих, эхяналт, үзлэгт ха1 дүгээрхийлээ. Тушаалы

Үзлэгийн

Дотрын бамбайнсэжигтэй10, чихзөвлөгөө

үлэх үйл ажиллүхдийн тусламжэх, хүүхдийн тэмнэлэг, эрүүлүнэлгээ хийх амруулах ажлыр хавсралтаар

ын хэрэгжилти

н багт эх бари

эмчийн үзлэгин булчирхайн й-10, цусны эмрийн шижин-2өг өгч ажиллал

лагааны төлөвлж, үйлчилгээнитусламж, үйлчи мэндийн төвүбуюу нөхөн үыг зохион байгур эмнэлэг, эрү

ийг хангаж, этусламж, үэх, хүүхдшийдвэримөрдөлтөнтөвүүдэд х

их эмэгтэйчүүдхүнийг үзлЭх барих хамрагдсашинээр жбайна.

ийн 70-80%-ийэмгэг-9, элэггэг-1, зүрх суда

2, арьсны өвчлаа.

ЭХО-геман1 нийшилж

5 

лөгөөг боловсрий чиглэлээр гилгээний эмнэлүүдийн эх, хүүүржихүйн наснуулах удирдамүүл мэндийн тө

мнэлэг, эрүүлүйлчилгээнд “Ддийн тусламжйн хэрэгжилтинд хяналт , үхийж, мэргэжил

д, хүүхэд, дотолэг, шинжилгэээмэгтэйчүүдий

ан ба эрсдэлтжирэмсэн эмэгт

йг ХБТЭ, ШБТний хатуурал-асны дутагдалчин-1, астма-2

ийн шинжилгэнгиом-4, элэгнит 18 тохиолдлыжүүллээ.

руулан ажиллагарсан бодлогол зүйн удирдаүхдэд үзүүлж бы эмэгтэйчүүдмжийг Эрүүл мөвүүдэд хүргүү

л мэндийн төвДэмжлэгт хяналж, үйлчилгээнийг үнэлэх, эмүнэлгээ хийх л арга зүйн зөв

ор, дүрс оношинд хамрууллаайн үзлэгт 2280т бүлгийн эмтэй 8 илрүүлж

Э эзэлж байса-5, ходоодны -1, элэгний үрэ

2 зэргийг онош

ээгээр цөсний ий уйланхай-1, ыг шинээр илрү

аснаар хэрэгжио, тушаал, шимж, стандартыбайгаа тусламжд болон таь хмэндийн газрынүүлж, дэмжлэ

вүүдийн эх, хлт”-ыг хийж, туий чиглэлээрмнэлзүйн удиражлыг 12 эм

влөмжийг өгч аж

илгооны эмч на. 0 нөхөн үржихмэгтэйчүүдийн ж, ЖСАХ-д 11

ан ба шарх эвсэл-шилж,

чулуу-10, бөөэлэгний хавдаүүлж, холбогдо

лт 94.8%-тай бийдвэрийн хэрэын хэрэгжилтэнж үйлчилгээнихүртэлх насны н даргын А/83 тгт хяналтыг 1

хүүхдэд үзүүлжушаалд заагдсар батлагдсан рдамж, журам, мнэлэг, эрүүл жиллалаа.

нар ажиллаж н

хүйн насны эмэ62.3% нь ха

6 эмэгтэйг ха

рний суналт-1ар-1, бөөрний уох эмч нарын х

байна. эгжилтийг нд хяналт ий чанарт хүүхдийг

тушаалын 2 суманд

ж байгаа аны дагуу тушаал, зааврын мэндийн

нийт 3734

эгтэйчүүд амрагдаж, мруулсан

, элэгний уйланхай-хяналтанд

  

сэдвүүдэАнхан эхчүүдихүндрэлэхчүүдишилжүүлхүндрэлтусламжоношлогтоног төЭх, хүүхЭМТөвүдаалгавхүргүүлжХүүхдийашиглагчадварыдэвтрийзэрэг аждээр онцбайгаатаОНХХ-тэсэдэвт с

ээр ажлын байшатны эмнэлйн хяналтын тэй төрөх эхчйг эрсдлээс нлж тусламж үээс сэргийлж жийг авч төрсөнгооны дэмжлэөхөөрөмжүүдийхдийн талаарх үдээс авч нэгар, албан тоож ажиллалаа. йн эрүүл мэнгдаж байгаа уыг сайжруулах,н ашиглалтыгжлыг хэрэгжүүлцгой анхаарал ай уялдууланэй хамтран “Нясургалтыг зохио

Хүүхдийн эмтураал-23, хүөвчлөлийг шнарын хяналт

ХүүхдийнАдаацаг, ажиллаж,үйлчилгээхийж,“Амхэлбэрүүднярайн э“Амьсгал

йрны сургалтыглэг, эрүүл мэчанарт онцгочүүдийг 2,3-рнь хамаарч өрүйлчилгээг таснийт төрсөн эн байна. Аймгиг үзүүлэх” (MNйг нийлүүлж, замэдээллийг тугтгэн, дүгнэлт от, сэрэмжлүү ндийн тусламжудирдамж, заа, эцэг эх асрасайжруулах,

лэн ажилласнахандуулж ажи“Олон улсын ярайн эрт үеийон байгуулж ни

6 

мчийн үзлэгт нүнд хэлбэрийншинээр илрүүлтанд хариуцуул

н эндэгдлийг Эрдэнэдал

, эх хүүхдэнд хянальсгалын д”, “Дутуу болэмчилгээ, асар

хямралын г зохион байгууэндийн төвүүдйлон анхаарчзэрэглэлийн э

ртөмтгий бүлэгсралтгүйгээр чэхчүүдийн 93,5ийн Нэгдсэн эмNG4R203) төслайны оношлогосгай хүснэгтийхийж, мэргэжиүлэг зөвлөмжи

ж үйлчилгээг авар, журмыг ан хамгаалагч хүүхдийн өвчнар сэргийлж боиллалаа. Нялхсэх баригчдын

йн нэн шаардлаийт 28 эмч, эмн

нийт 854 хүүхн рахит-51, цулж, эрүүлжүүлэлан өглөө.

магадлан хэллай сумдадийн тусламжлт үнэлгэ

дутмагшлыон бага жинтэргаа сувилгаа

хам шинжуллаа. дийн жирэмсэ, төрөх эхчүүэмнэлгүүдэд игт ангилан, начанартай хүргэ5% нь эмэгтэймнэлгийн төрөхлөөр нярайн ионы чадавхийгн дагуу долоо ил арга зүйн ийг бүх шатны

сайжруулах хэрэгжүүлэх, нарт сургалт ний цогц менеолох өвчнөөр хсын эндэгдэлдн өдөр”-ийг тоагатай тусламжнэлгийн мэргэж

хэд хамрагдсанус багадалт-29эх төлөвлөгөө

лэлцэх ажлынад ж, ээ ын эй а”, ж”

эн үдийн нэрсийгилгээж, хяналарийн мэргэжлэснээр жирэмйчүүдийн нарих тасагт “Эх, няинкубатор, ургиг нэмэгдүүллээхоног бүрийн зөвлөгөө өгч ы эмнэлэг эрү

чиглэлээр ээмч мэргэжи

явуулах, эх хүежментийн хэхүүхдийн эндэд нярайн эндэгдохиолдуулан “Дж үйлчилгээнд жилтэн хамрагд

наас зүрхний 9, васкулит-1 өг гаргаж, сум

н хэсэг Дэлг

г сар бүрээр танд байгаа жлийн эмчийн хсний болон тийн мэргэжлийярайн тусламжийн КТГ зэрэг э. 5дах өдрүүдэдЭМГ-ын даргыүүл мэндийн

мчилгээ, оношилтнүүдийн мэүүхдийн эрүүл рэгжилтийг сагдэл гаргахгүй длийн эзлэх хуДундговь Зэлхэх баригчдын длаа. Мөн анха

гажиг-10, нийт 114 мдын эмч

гэрхангай,

гаргаж, жирэмсэн хяналтанд төрөлтийн н эмчийн жинд зайн аппарат,

д эмнэлэг, ын албан төвүүдэд

шлогоонд эдлэг, ур мэндийн

айжруулах байх тал увь өндөр хийн Зөн” оролцоо” ан шатны

    7    

эрүүл мэндийн төвүүдийн эх, хүүхдийн тусламж үзүүлэгч эмч, мэргэжилтнүүдэд “Нярайн эрт үеийн нэн шаардлагатай тусламж үйлчилгээ” сургалтыг ЭХЭМҮТөвийн нярайн тасгийн эрхлэгч С.Энхтуяатай хамтран зохион байгуулж, тэдний мэдлэг, ур чадварыг сайжруулах ажлыг зохион байгууллаа. /нийт 60 эмч, мэргэжилтэн/ Эх барихын яаралтай тусламжийн багаж хэрэгсэлийн хангалт 91,3% , эм тарианы хангалт 93,7%-тай, төрөлтөнд нэг удаагийн цомгийг төрөлт бүрт хэрэглэж хэвшээд байна. Ургийн гажиг илрүүлэх ЭХО шинжилгээг 346 жирэмсэн эхчүүдэд 13, 20, 28, 32 долоо хоногтойд хийж байгаа ба 13 ургийн гаж хөгжлийг оношилж, ЭХЭМҮТ-д илгээгээд байна. Эх, нярайн тусламж үйлчилгээний стандарт, удирдамжуудын хэрэгжилтийг ЭМС-ын 256-р тушаалын дагуу хяналтын хуудсаар нийт 103 удаа шалгахад хэрэгжилт 86,1%-тай, эх хүүхдийн тусламж үйлчилгээний талаар сэтгэл ханамжийн судалгааг үйлчлүүлэгчдээс авахад сэтгэл ханамжтай тусламж үйлчилгээ авагчид 97,1% -тай байна. Ураг, нярайн гажиг хөгжлийг тогтмол бүртгэн мэдээлж, нярайн эндэгдлийн 9 тохиолдол, эхийн ноцтой хүндрэлийн 2 тохиолдлыг ЭМГ-ын даргын 2016 оны А/55 тоот тушаалын дагуу хэлэлцэж гарсан алдаа зөрчилд дүгнэлт хийж, зөвлөмж өгч ажилласан. Жирэмсэн эхчүүдийн сургалтыг хань нөхөр, ар гэрийнхэнтэй нь хамт зохион байгуулснаар 69 удаагийн сургалтанд 1600 гаруй эх хамрагдсанаас 24 нь гэр бүлийн хамт хамрагдаж жирэмслэлт, төрөлтийн хүндрэлээс сэргийлж ажиллаж байна. Эх барих эмэгтэйчүүдийн зөвлөх эмчийн тойрон үзлэгийг 47 удаа хийж 318 хүний оношлогоо, эмчилгээний асуудлыг шийдвэрлэсэн. Орон нутгийн телевизээр “Хүүхдийг ахуй ослоос сэргийлэх” нь 12 төрлийн шторк өдөрт 3 удаагийн давтамжтай нийт 2268 удаа, 2 төрлийн зар өдөрт 4 удаагийн давтамжтай 420 удаа цацагдаж олон нийтэд хүргэгдсэн. ЭХЭМҮТөвөөс гаргасан “Нярайн эрт үеийн нэн шаардлагатай тусламж” сэдэвт теле киног орон нутгийн 2 телевизээр цацаж олон нийтийн хүртээл болгосон.

Үр дүн: 2016 оны эхний 11 сарын байдлаар эхийн эндэгдэлгүй ажиллалаа. Төрөлт өнгөрсөн оноос 13 төрөлтөөр буурсан. Жирэмсний эрт хяналт 84.1 хувьтай байгаа нь өнгөрсөн оны мөн үеийнхээс 2.3 хувиар, жирэмсэн эхийн цус багадалт 0.3 хувиар буурч, 1000 амьд төрөлтөд нялхсын эндэгдэл 10.2, нярайн эндэгдэл 6.8, перинаталь эндэгдэл 13.3, тав хүртэлх насны хүүхдийн эндэгдэл 11.5, амьгүй төрөлт 6.7 промилиэр тус бүр өссөн үзүүлэлттэй байна. Эмэгтэйчүүдийн нарийн мэргэжлийн эмчийн тусламж авч төрж байгаа эхчүүд нийт төрөлтөнд 93.5%-ийг эзэлж байна.

Ахмад настан: Ахмадын эмч, ахмад настанд эрүүл мэндийн боловсрол олгох хөтөлбөрийн дагуу 7 хоног бүрийн 3 дахь өдөр 11 цагаас “Эрүүл зан үйлийг заавал хэвшүүлэх 21 дадал”, “Настанд зонхилон тохиолдож буй эмгэгүүд түүнээс урьдчилан сэргийлэх”, “Харшлын эмгэгээс сэргийлэх”, “Нүдний зонхилон тохиолдох эмгэгээс сэргийлэх”, “Хавдараас сэргийлэх”, “Ундны усны чанар аюулгүй байдал”, “Иргэн та нийгмийн идэвхтэй гишүүн”, “Эмийн зохистой хэрэглээ”, “Антибиотик эмийн хэрэглээ ба настангуудын онцлог”, “Уламжлалт анагаахын урт наслалт ба идээ ундаа”, “Амьдралын буруу хэвшлээс үүдэлтэй өвчнөөс сэргийлэх”, “Осол гэмтлээс сэргийлэх” зэрэг сэдвүүдээр анхны

    8    

тусламжийг хэрхэн үзүүлэх талаарх сургалтыг тогтмол хийж, давхардсан тоогоор нийт 2300 гаруй ахмадыг хамруулсан байна. Эрүүл мэндийн газрын чийрэгжүүлэлтийн кабинетаар 300 гаруй ахмад биеэ тэтгэн чийрэгжүүлэх хийн дасгал, иог, рейки бясалгалаар тогтмол хичээллэж, нийтийн цэнгээнт бүжигт идэвхтэй оролцож, 7 хоног бүрийн 4 дэх өдөр бүр өөрсдийн сонирхсон спортын төрлүүдээр хичээллэж дасгал хөдөлгөөнийг тогтмол хийснээр хөдөлгөөний хомсдолоос сэргийлж байна. Аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн ахмадын кабинетаар 3684 ахмад үзлэгт хамрагдсанаас урьдчилан сэргийлэх үзлэг 29.5%, гэрийн идэвхитэй эргэлт 5.1%-ийг эзэлж, сумдаас 626 ахмадыг хүлээн авч үзсэнбайна. Ахмадын кабинетаар 210 ахмадыг хэвтүүлэн эмчилж, 3 дахь шатлалын эмнэлэгт 99 настанг илгээж, 270 ахмадыг настанг рашаан сувилалд сувилуулж, 176 ахмад настанг нөхөн сэргээх эмчилгээгээр эмчлилсэн байна. Настны эрүүл мэндийн бүлгийг шинэчлэн тогтоож, зонхилон тохиолдох халдварт бус өвчний илрүүлэг үзлэгийг хийж, судалгаанд баяжилтыг тогтмол хийж хэвшсэн. Эрүүл мэндийн I бүлэгт 46 буюу 16.4%, II бүлэгт 1568 буюу 35.2%, III бүлэгт 1879 буюу 43.0%, IY бүлэгт 770 буюу 18.0%, Y бүлэгт 102 буюу 2.33% тус тус багтаж байна. Ахмад настны эрүүл мэндийн өвчлөлийн бүтцэд зүрх судасны өвчлөл, бөөр, шээсний замын өвчлөл, амьсгалын замын өвчлөл өвчлөлийн тэргүүлэх шалтгаан болж, нас баралтын шалтгаанд хавдар, зүрх судасны өвчлөл ихэнх хувийг эзэлж байна. Ахмад настнуудын дунд олон нийтийг хамарсан тэмдэглэлт өдөр, ахмадын өдөр, багуудын өдөрлөгөөр төрөл бүрийн тэмцээн уралдааныг тогтмол зохион байгуулж, тэдний оролцоог нэмэгдүүлэн ажиллалаа. Үүнд: хөдөлгөөний хомсдолоос сэргийлэх, цагийг үр бүтээлтэй өнгөрүүлөх зорилгоор “Залуужуулах 5 дасгал”-ын тэмцээн, “Явган аялал”, “Ахмад настанд тохирох дасгал хөдөлгөөн” сэдвээр зохиомжит дасгалын тэмцээн, “Хийн дасгалыг хэн сайн хийх вэ” биеэ тэтгэн чийрэгжүүлэх хийн дасгалын тэмцээн, ахмад настнуудыг ач, зээ нарын хамт оролцуулсан “Ургийн хэлхээ” буухиа тэмцээн, даам, дардас, цэнгээнт бүжгийн тэмцээн зэргийг зохион байгуулж 1300 гаруй ахмадыг хамрууллаа. “Ахмадын настны эрүүл мэндийг дэмжих” сарын аяны хүрээнд “Эрүүл ирээдүй-Эрүүл насжилт” аяныг зохион байгуулж 5 ахмад настныг “Эрүүл мэндээ дээдлэгч иргэн”-ээр шалгаруулж, “Өргөмжлөл” гардуулж мөнгөн шагналаар шагнасан. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тусламж, үйлчилгээ: Аймгийн хэмжээнд хөгжлийн бэрхшээлтэй нийт иргэдийн 50.3 хувь нь урьдчилан сэргийлэх үзлэгт хамрагдсан байна. Аймгийн нэгдсэн эмнэлгийн амбулаториар 151 хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэнийг дугаар харгалзахгүйгээр үйлчилж, шинээр хөгжлийн бэрхшээлтэй 50 хүнийг илрүүлэн, диспансерийн хяналтанд бүртгэн авч, хөдөлмөрийн чадвар алдалтыг тогтоосон байна. Эрүүл мэндийн газраас санаачлан хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн сэргээн засах тусламж

үйлчилгээ үзүүлэх кабинетыг байгуулах “Бид тэнгэртэй” төслийг орон нутгийн Дэлхийн зөн ОНХХ-т хүргүүлснээр дэмжлэг авч, 15 нэр төрлийн 29 ширхэг буюу 8.5 сая төгрөгийн сэргээн засах, хөдөлгөөн засал эмчилгээний тоног төхөөрөмжөөр хангагдлаа. Хөдөлгөөн засалч эмчийг

    9    

төрийн сангийн санхүүжилтээр сургаж байна. Хөгжлийн бэрхшээлтэй 558 иргэнд “Эмчдээ хэрхэн үзүүлж байх”, “Осол гэмтэлд өртөхгүй байх”,

“Архи тамхины хор уршиг” сэвдүүдээр сургалтыг зохион байгуулсан. Улаанбаатар хотын Монголиан Азиа Рийч байгуулагын дэргэдэх “Гэрэл-Өөд”хөгжлийн төвийн

хөдөлгөөн засалч н.Долгормаа, хэл ярианы мэргэжилтэн н.Энхцэцэг, хүүхдийн мэдрэлийн эмч н.Дүүрэнбаяр нар аймаг сумдын хөгжлийн бэрхшээлтэй 86 хүүхдэд үзлэг хийж эцэг эх, асран хамгаалагч нарт зөвлөгөө өгч, 8 хүүхдийг хөдөлгөөн засалд хамруулахаар Гэрэл-Өөд хөгжлийн төвд илгээсэн.

ЭМСЯам, НЭМХ, тэргэнцэртэй иргэдийн холбооноос зохион байгуулсан “Хөгжлийн бэрхшээлтэй эмэгтэйчүүдийн эрх, НҮЭМ-ийн хүртээмжтэй тусламж, үйлчилгээ” цахим хуралд Эрүүл мэндийн газар, нэгдсэн эмнэлгийн удирдлагууд, эх барих эмэгтэйчүүдийн эмч, өрхийн эмч, эх баригч, НХҮХ-ийн мэргэжилтэн, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн холбооны тэргүүн нар нийт 20 гаруй хүн оролцлоо.

Хөнгөвчлөх эмчилгээтэй болон хөгжлийн бэрхшээлтэй, хүнд хэвтрийн өвчтөний судалгааг гарган нөхөн сэргээх, хөнгөвчлөх эмчилгээ шаардлагатай үйлчлүүлэгчдэд гэрээр ерөнхий ба төрөлжсөн сувилахуйн тусламж үйлчилгээг үзүүлж, амин үзүүлэлтийг хэмжих, толгой угаах, амны хөндий цэвэрлэх, эмчийн заалтаар тариа хийх, цооролт цэвэрлэх зэрэг асаргаа сувилгааг үзүүлж, хүнд өвчтний асран хамгаалагч ар гэрийнхэнд өвдөлттэй өвчтний асаргаа, арьс цооролтоос урьдчилан сэргийлэх, нэгэнт цоорсон арьсыг цэвэрлэх зэрэг аргуудыг зааж зөвлөж өглөө. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн эрхийг хамгаалах өдрийг тохиолдуулан хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тусламж үйлчилгээг сайжруулах зорилгоор Эрүүл мэндийн сайдын албан бичигийг эмнэлэг, эрүүл мэндийн төвүүдэд хүргүүлэн, хэрэгжилтийг ханган ажиллаж байна. Аймгийн хэмжээнд 2016 оны байдлаар асаргаа сувилгаа шаардлагатай 178 хүний судалгааг гаргаж, хэвтрийн 133 хүнд байнгын эргэлт хийж, эмчилгээ сувилгааны зөвлөгөө өгч ажиллаж байна. “Аясал “ ТББ-тай хамтран гэрийн асаргаа сувилгаа шаардлагатай хэвтрийн 73 хүнд гэрээр очиж асаргаа сувилгаа үзүүлэн, эмчилгээний зөвлөгөө өглөө. Сайнцагаан сумын хэмжээнд хөгжлийн бэрхшээлтэй 621 иргэд байдгаас нийгмийн халамжийн тэтгэвэр авч байгаа 217, байнгын асаргаанд байдаг 58, амьжиргааг дэмжих мөнгөн тэтгэмж авч байгаа 54, байнгын асаргаанд байдаг 45 хүүхэд, амьжиргааг дэмжих мөнгөн тэтгэмж авдаг 56 хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэд байна. Өөрөө өөрийгөө үнэлэх чадваргүй хэвтрийн 92 иргэнд эрүүл мэндийн тусламжийг үзүүлж, байнгын асаргаа шаардлагатай байсан тул зохих байгуулагад уламжилж өгсөн. Хөдөлмөрийн чадвар алдалттай 558 иргэнийг эмч нарын магадлан хэлэлцэх хурлаар оруулж, 77 өвчтөнд үнэгүй эм олгосноор өвчин дахин сэдрэхээс урьдчилан сэргийлж ажиллалаа. Үр дүн: Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн урьдчилан сэргийлэх үзлэг өнгөрсөн оноос 1.0 хувиар нэмэгдэж, хүүхдэд сэргээн засах тусламж үйлчилгээ үзүүлэх кабинеттай боллоо.

    10    

6

Хүүхдэд гэр бүл, цэцэрлэг, сургуулийн орчинд эрүүл мэндийн боловсрол олгох, эрүүл зан үйлийг төлөвшүүлэх, орчны эрүүл мэндийг сайжруулах бодлогыг нийгмийн эрүүл мэндийн үндсэн чиглэл болгож, утаа хөрс усны бохирдолтоос болж эрүүл мэндээр хохирсон иргэний оношлогоо, эмчилгээний зардлыг буруутай этгээдээр нөхөн төлүүлэх хариуцлагын тогтолцоог бүрдүүлнэ.

“Эрүүл ирээдүй” аяны хүрээнд “Эрүүл мэндийг дэмжигч сургууль, цэцэрлэг” шалгаруулах болзолт уралдааныг зарлаж, болзолт уралдаанд аймгийн төвөөс МСҮТ, 3 сургууль, 2 цэцэрлэг, сумдаас 5 сургууль, 7 цэцэрлэг тус тус материалаа ирүүлж, шалгаруулалтанд оролцлоо. Уралдаанд оролцсон хүүхдийн байгууллагууд нь байгууллагынхаа гадаад, дотоод орчинд тохижилт хийж, ажилчид, сурагчдыг урьдчилан сэргийлэх үзлэгт хамруулж, багш ажилчид, сурагчдыг хичээлийн завсарлагаанаар хөгжимт дасгал хийлгэдэг болгосон, өвлийн улиралд багш ажилчид, сурагчдын үдийн цай хөтөлбөрт халуун аарч, чацарганы жүүс өгөх журмыг баталж, эрүүл мэндийн хичээлийн хуваарийг баталж программд оруулсан зэрэг эрүүл мэндийг дэмжигч орчинг бүрдүүлж ажиллалаа. Мөн “Архи, тамхины хор хөнөөл”, “Сүүн шүдийг хэрхэн хамгаалах вэ?”, “Эрүүл шүдний 4 алхам”, “Амилуулах суурь тусламж”, “Улаанбурхан өвчин гэж юу вэ?”, “Хуванцар савны хэрэглээ”, “Гар угаах дараалал”, “Элэгний өвчний шалтгаан, урьдчилан сэргийлэх арга зам” зэрэг сэдвүүдээр эрүүл мэндийн мэдээлэл, сургалт сурталчилгааг зохион байгуулаа. Сургууль, цэцэрлэгүүдүүдийн дунд зохион байгуулсан “Эрүүл ирээдүй аян”-ы хүрээнд хийсэн онцлог ажлуудаас дурдвал: Аймгийн төвийн 3-р цэцэрлэг өдрийн цайны цагийн амралтын 1-2 цагт багш, ажилчдын бие

бялдрыг эрүүлжүүлэх, өвчлөлөөс сэргийлэх зорилгоор ажлын байрны дасгалыг тогтмол цагт хийж, гүйлтийн зам, айзамт, хөгжимт дасгал хийхэд зориулагдсан телевиз, хөгжим нийт 4-7 хэрэгслийг хөгжмийн танхимд хэрэглээ болгон байрлуулсан.

Гурвансайхан сумын сургууль “Архи, тамхигүй хамт олон болцгоое” уриалга гаргаж, 1.1 сая төгрөгөөр багш, ажилчдын амрах өрөөг тохижуулсан.

Эрдмийн далай цогцолбор сургууль бага ангийн нийт 916 хүүхдийг амны хөндийн урьчдилан сэргийлэх үзлэгт хамруулж, шүдээ эмчлэх шаардлагатай хүүхдүүдийн судалгааг гаргаж, эрүүлжүүлэлтийг хийж, зөвлөгөө өгч ажилласнаар эрүүлжилтийн хувь 50 хувьтай байна. Мөн ахлах ангийн 128 хөвгүүд, 140 охидыг нөхөн үржихүйн эрүүл мэндийн сургалтанд хамруулж, 31 охидийг нарийн мэргэжилийн эмчийн үзлэгт хамруулсан байна.

Мандал сургууль сурагчдынхаа эцэг эхчүүдийг хуваарийн дагуу эрүүл мэндийн сургалтанд хамруулж, дотуур байрны 41 охидыг “Бэлгийн эрүүл ахуй” сургалтанд хамруулсан байна.

“Осол гэмтлээс сэргийлье”, “Анхны тусламжийг үзүүлж сурцгаая” сэдвээр ерөнхий боловсролын 7-12 ангийн 102 сурагчдыг үеийн тэнгийн сургагч багшаар бэлдсэн ба бэлгэгдсэн үе тэнгийн сургагч багш нар тус бүрийнхээ сургуулийн сурагчдад сургалтыг үргэлжлүүлэн зохион байгуулж байна. Сургуулийн үдийн цай хөтөлбөрт улирал тутам хяналт тавин ажиллаж, үдийн цай бэлтгэдэг тогооч болон ханган нийлүүлэгч байгууллагын ажилчдад МХГ-тай хамтран “Хоол хүнсээр дамжих халдварт өвчин, түүнээс урьдчилан сэргийлэх нь” сэдэвт сургалтыг зохион байгуулж, сургалтанд нийт 5 сургууль, 7 цэцэрлэг, 5 ханган нийлүүлэгч байгууллагын 38 хүн оролцсон. Үр дүн: ЕБС-ийн 1600 гаруй хүүхдэд эрүүл зан үйл төлөвшүүлэх сургалт хийгдэж, сурагчдын эрүүл зан үйлийн талаарх мэдлэг, хандлага 85-90% болж дээшилсэн. “Осол гэмтлийн үед үзүүлэх анхны тусламж”-ийн 102 үе тэнгийн сургагч багш бэлтгэгдсэн.

90

    11    

7

Бүртгэл мэдээллийн цахим санд тулгуурласан хяналтын бие даасан тогтолцоог бүрдүүлж, эм, хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдлыг хангана.

Хүн ам, эрүүл мэндийн байгууллагыг чанартай, аюулгүй, эмчилгээний идвэхтэй эмээр хангах зорилгоор эмийн бүртгэлд бүртгэгдсэн эмээр үйлчилж байна. Эмийн сангуудад бар код унших машинаар эмийн орлого, зарлагаа авч хэвшүүлсэн. Эмийн аюулгүй байдлыг хянах ажлын хүрээнд эмийн гаж нөлөө болон аюулгүй байдлын мэдээллийг бүртгэн мэдээлэх журмын дагуу эмэн эмчилгээний зохицуулах хороогоор 12 эмийн гаж нөлөөний тохиолдлыг хэлэлцэж, Эрүүл мэндийн хөгжлийн төвд мэдээлсэн. Үүнээс 11 гаж нөлөө нь эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлэгч нарт илэрсэн бол 1 гаж нөлөө нь гэрээр эм хэрэглээд илэрсэн гаж нөлөө байна. Үр дүн: Орон нутгийн 21 эмийн сангууд нь e-pharmm програмыг шинэчлэн шинээр эмийн орлого, зарлага гаргаж байгаа эм бүрт бар код, серийн дугаарыг уншуулан эмийн чанар аюулгүй байдалд хяналт тогтмол хийгдэж байна. Сар бүрийн хөнгөлөлттэй жороор үйлчилсэн эмийн тайлан мэдээг цахимаар нийгмийн даатгалын газарт хүрүүлж ажллаж байна.

90

168. Монгол хүний эрүүл мэндийн эрсдэлийг бууруулах.

8

168.3 Мал, амьтнаас хүнд дамжин халдварладаг зоонозын өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, эрүүлжүүлэх ажлыг зохион байгуулна.

Малаас хүнд халдварладаг тарваган тахал, боом, шувуунй томуу, хачигаар дамжих халдваруудын байгалийн голомтот нутгуудад хяналт шинжилгээг хийлээ. Үүнд: Тарваган тахлын байгалийн голомтын төлөв байдал идэвхижилийг тогтоох зорилгоор 8 сард Говь-

Угтаал, Баянжаргалан сумын Хараатын өр голомтын 36000 га талбайд байгалийн голомт хяналтын гүнзгийрэл шинжилгээг хийлээ. Судалгаанд хамрагдсан талбайн тарваганы нэг бүлийн дундаж амьтан 1.7 байж, нягтшил өмнөх оноос 0.3 хувиар буурсан дүнтэй байна. Тарваганд 2, алаг дааганд 5, чичүүлэнд 1 зүйлийн бүүрэг тодорхойлогдлоо. Шинжилгээний хугацаанд 4 зүйлийн 35 мэрэгч амьтан, мэрэгчийн үс ноолуурын бүүрэг 240, махчин шувууны гулгидас 56 нийт 331 материалд лабораторийн шинжилгээг хийхэд эерэг сорьц болон тарваган тахлын нян илрээгүй бөгөөд голомт тайван, тарваган тахал өвчний эрсдэлгүй гарлаа.

4 сард Хачгаар дамжих халдварын хайгуул шинжилгээг Эрдэнэдалай сумын Цагаан-Овоо, Сангийн далай багийн нутагт 36000 га талбайг хамруулан хийж гүйцэтгэлээ. Шинжилгээний хугацаанд бэлчээрт 34 дарцаг/км-т ажиллан 80 хачиг, 4 цэгт газарт 20 малд хачиг хайгуулдан 10 хачиг цуглуулан нийт 90 хачиганд холбогдох судалгааг хийн хачгуудын зүйлийн бүрдэл, тархалт, тоошил, байгаль цаг уурын онцлог шинжүүдийг судлан, дүгнэлт өгч ажиллалаа. Судалгаанд хамрагдсан нутагт D.nuttalli зүйлийн хачиг тархсан, бэлчээр дэхь хачгийн тоошил 2.35 дарцаг/км, нэг мал дахь хачигны ноогдоц 0.5 байлаа. Уг шинжилгээгээр цуглуулсан 89 хачгийн сорьцийг ЗӨСҮТөвийн лавлагаа лабораторит хачигт риккетсиоз, ку халуурал, хачигт боррелиоз, бартонелла, хачигт энцефалит, хулгана тахал өвчний үүсгэгчийг молекул биологийн аргаар шинжилэхэд 68 /76.4%/ хачиганд хачигт риккетсиозын үүсгэгчийн ДНХ илэрч, бусад халдварын ДНХ тодорхойлогдоогүй. Тус суманд D.nuttalli зүйлийн хачиг тархсан, хачигт риккетсиоз өвчний байгалийн голомттой (хачгийн халдваржилт 76.4%) нь тогтоогдсон байна.

Ус намгийн шувуудын зүйлийн бүрдэл тоошил, шувууны томуу өвчний эрсдлийг тогтоох зорилгоор Сайнцагаан, Адаацаг, Дэрэн, Цагаандэлгэр сумдын нутагт тогтсон нуур усанд ус намгийн шувуудын ажиглалт тооллогыг 5 болон 9 саруудад хийсэн. Дэрэнгийн Сангийн далай, Хороотын

100

    12    

нууранд тогтсон нуур ус байхгүй тул нүүдлийн шувууд ажиглагдаж тоологдоогүй. Харин Адаацаг сумын “Сүм хөх бүрд”, Сайнцагаан сумын “Тэвшийн говийн уурхайн урд нуур”, Цагаандэлгэр сумын Их Цэгээний нууранд нийт 13 зүйлийн 732 ус намгийн шувуу тоологдлоо. Шувуудын зүйлийн бүрдэл баялаг, тоошил өндөр байсан ба шувуудын дунд томуу өвчин гарах эрсдэл бага, хүний өвчлөл гаргах эрсдэл мөн бага байлаа.

Сайхан-Овоо, Адаацаг, Дэлгэрцогт, Өлзийт, Сайнцагаан сумдын нутагт үйл ажиллагаа явуулдаг 9 жуулчны бааз, 1 зочид буудлаас холер өвчний хяналт шинжилгээнд 100 сорьц материал дээжилж, ЗӨСҮТөвийн нян судлалын лабораторид илгээхэд үүсгэгч илрээгүй. Шинжилгээнд хамрагдсан газруудад холер өвчин гарах эрсдэлгүй байна.

Дэрэн сумын Долоодын дов, Цагаандэлгэр сумын Азарган ухаа, Эрдэнэдалай сумын Түлээт, Хулд сумын Дөшин жирэм зэрэг боом өвчнөөр үхсэн малыг булсан газар болон үхсэн нийт 15 цэг газраас, Сайнцагааан сумын нутагт үйл ажиллагаа явуулдаг Тогтохмандал хүнсний захын мах, цагаан идээний худалдагчдын лангуу, жин хэмжүүр, хормогчноос 20ш арчдас нийт боомын хяналтын шинжилгээнд 88 сорьц дээжлэн шинжилгээнд хамруулсан. Нян судлалын шинжилгээгээр боом өвчний үүсгэгч илрээгүй. “Зооноз халдварт өвчний эрсдэлийг бууруулах нь” сэдэвт бүсийн сургалтыг 2016 оны 03 дугаар сарын 31-нээс 04 дүгээр сарын 01-ний өдрүүдэд Эрдэнэдалай суманд зохион байгуулж Эрдэнэдалай, Дэлгэрхангай, Адаацаг, Луус, Хулд, Сайхан-овоо сумдын эрүүл мэндийн төвүүдийн эмч ажиллагсад нийт 75 хүн оролцлоо. Тус сургалтаар зоонозын халдварт өвчний төлөв байдал, тарваган тахал, боом, галзуу, ям, хачигт халдвар зэрэг халдварт өвчний урьдчилан сэргийлэлт, оношилгоо, эмчилгээ, хариу арга хэмжээ болон Дундговь аймгийн хэмжээнд хийгдсэн хачигт халдвар, тарваган тахлын байгалийн голомт хяналтын шинжилгээний дүнгийн талаар тус тус мэдээллүүдийг хийлээ. Эрүүл мэндийн газраас 15 сумын эрүүл мэндийн төвийн зоонозын халдварын голомтонд ажиллах бэлэн байдал, хамгаалах хувцас хэрэгслийн нөөцөд хяналт хийн, зөвлөмж өгч ажиллалаа. Мөн нэгдсэн эмнэлгийн сүрьеэгийн тасгийн үйл ажиллагаа болон сумдын сорьц тээвэрлэлт, эерэг гарсан эмчлүүлэгчийн эмчилгээнд хяналт тавин ажиллаж байна. Сумдын эмнэлгээс сэжигтэй тохилдлуудыг тухай бүр тээвэрлэж байгаа бөгөөд энэ оны эхний 11 сарын байдлаар 87 сорьцыг тээвэрлэн шинжилгээнд хамруулнаас 1 эерэг тохиолдлыг эрт илрүүлэн эмчилгээнд хамруулсан. Сүрьеэ оношилогдон эмчилгээнд хамрагдаж байгаа өвчтөнүүдийн өдөр тутмын эмийн эмчилгээнд сайн дурын идэвхтнүүдийг бэлтгэн ажиллуулж давхар хяналт тавьж байгаа бөгөөд эмчилгээний хамрагдалт 100 хувьтай байгаа ба эмчилгээний тасалдалт байхгүй байна. 2016 оны эхний 11 сард сүрьеэгийн 14 тохиолдол бүртгэгдсэн ба хавьтал 29 хүнд урьдчилан сэргийлэх үзлэг, 14 хүнд цээжний рентген зургийн оношилгоо, 8 хүүхдэд сорил тавьж, шаардлагтай 1 хүүхдэд изониазид эмийн эмчилгээг урьдчилан сэргийлэхээр хийсэн. “Үлэмж зоогийн газар”-тай гэрээ байгуулан хоол эмчилгээг хийж байгаа бөгөөд зардлыг Монголын сүрьеэтэй тэмцэх нийгэмлэгээс олгож, хоол эмчилгээний тасалдал үүсэхгүй ажиллаж байна. Үр дүн: Зоонозын өвчнүүдийн голомт нутгуудад хяналт шинжилгээ хийгдсэн. Эмч, эмнэлгийн ажилтнуудын зоонозын халдварт өвчлөлүүдийн оношилгоо, эмчилгээний талаарх мэдлэг, чадвар

    13    

дээшилсэн. Боом, холер, шувууны томуу, тарваган тахалын өвчлөл гараагүй. Сүрьеэгийн 1 тохиолдлыг эрт илрүүлэн хяналтанд авч, сүрьеэгийн эмчилгээний хамрагдалт 100 хувьтай, эмчилгээний таслалт байхгүй байна.

185. "Эрүүл хот, сургууль, цэцэрлэг, хотын эрүүл мэнд" хөтөлбөрийг боловсруулж хэрэгжүүлэх

9

185.2 Хүн амын эрүүл мэндэд хотжилтын нөлөөлөх нөлөөг судлан “Хотжилт ба эрүүл мэнд” хөтөлбөр боловсруулж хэрэгжүүлнэ.

“Хотжилт ба эрүүл мэнд” үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний саналыг ЭМСЯаманд хүргүүлсэн. Хөтөлбөрийн хүрээнд хийгдсэн ажлын талаар: Дэлхийн Зөн Дундговь ОНХХ-тэй хамтран аймгийн төвийн гэр хорооллын 600 айл өрхийн ундын

усны хэрэглээ, эрүүл ахуйн байдалд судалгааг хийлээ. Судалгаанд хамрагдсан өрхийн 80 хувь нь ундны усыг зөөвөрлөх, хадгалахадаа зориулалтын бус хуванцар савыг хэрэглэдэг, мөн усыг цэвэршүүлэн хэрэглэх талын мэдлэг хангалтгүй байна гэсэн дүгнэлт гарсан байна. Судалгааны дүнгийн хүрээнд “Ус ба эрүүл мэнд”, “Ундны ус ба халдварт өвчин”, “Ундны ус хадгалах савны хэрэглээ ба эрүүл ахуй”, “ Ус хэрэглэх соёл” зэрэг сэдвүүдээр сургалтыг зохион байгуулж, сургалтанд 1785 иргэдийг хамруулж, “Ундны усны ариун цэвэр, эрүүл ахуйн тухай” гарын авлагыг тараалаа.

Нэгдсэн эмнэлэгт эмнэлгийн гаралтай хог хаягдлыг цуглуулах байрыг 4.6 сая төгрөгийн өртөгөөр барьж ашиглалтанд оруулсан.

Орон нутгийн хөгжлийн сангийн 8 сая төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар хог хаягдлыг зөөвөрлөх автомашины асуудлыг шийдвэрлүүлсэн.

Төрийн болон хувийн хэвшлийн эмнэлгүүдийн эмнэлгийн гаралтай хог хаягдлыг нэгдсэн эмнэлэг дээр төвлөрүүлж, зориулалтын машинаар тээвэрлэж, хог хаягдлын менежментын дагуу устгалыг хийж нийт 32487.7 кг хог хаягдлыг устгасан байна.

Эрүүл мэндийн хөгжлийн төв, ХӨСҮТ-тэй хамтран ЭМСайдын 2014 оны 186, 187 дугаар тушаалын дагуу “Эмнэлгийн халдварын сэргийлэлт, хог хаягдлын менежмент” сэдвээр эмнэлэг, эрүүл мэндийн төвүүдийн нийт 145 эмч, эмнэлгийн мэргэжилтэнүүдэд сургалт зохион байгууллаа.

Хог хаягдлын устгах, ариутгалын ажилтан 4 хүнийг ХӨСҮТөвд бэлтгэн ажиллуулж байна. “ДОХ-ын асуудалд бүх нийтээрээ анхаарал хандуулах өдөр”-ийн хүрээнд аймгийн Улаан

загалмайн хороотой хамтран “БЗДХ/ДОХ-оос сэргийлэх нь бидний гарт” уриатай 10 хоногийн аяныг зарлаж, өдөрлөгийн арга хэмжээг зохион байгуулж, “Дэлхий болон Монгол улс дахь ДОХ-ын өвчлөлийн тархалт”, “ХДХВ/ДОХ-ын тухай ойлголт, урьдчилан сэргийлэлт” зэрэг сэдвээр мэдээлэл, сургалтыг хийж, сургалтанд нийт 68 иргэн хамрагдлаа. ХДХВ/ДОХ-оос сэргийлэх нь та бидний гарт” аяны хүрээнд сургуулиудйын ахлах ангийн сурагчдын дунд гар зураг, ЭССЭ бичлэгийн уралдааныг зарлаж, шалгарууллаа.

Аймгийн хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулж буй зах, хүнсний дэлгүүр, нийтийн хоолны газруудад халдварт болон халдварт бус өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх суртачилгааны материалуудыг байрлуулсан.

90

    14    

Үр дүн: Халдварт болон халдварт бус өвчин, осол гэмтэлийн чиглэлээр сургалт суртачилгааг тогтмол хийснээр иргэдийн эрүүл мэндийн талаарх мэдлэг хандлага сайжирсан. Халдварт өвчний дотроос бэлгийн замаар дамжих халдварт өвчнүүд өмнөх оны мөн үеэс 11.5 хувиар буурсан үзүүлэлттэй байна.

Нийт дүн 94.4

ХЭРЭГЖИЛТ ГАРГАСАН: ЭХ, ХҮҮХДИЙН АСУУДАЛ ХАРИУЦСАН МЭРГЭЖИЛТЭН Д.НЯМТОГТОХ

ХЯНАСАН: ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ГАЗРЫН ДАРГА Ц.ЭНХСАЙХАН