Yuuhanna 1:1 1 Yuuhanna 1:15

NO YUUHANNA YOTTINIRI LINJIILAON NON

Fii Daaluyee on e Ngurndanɗan1 Ka fuɗɗoode, hari Daaluyee on no woodi, tawi

Daaluyee on no wondi e Alla, tawi kadi Daaluyee on koAlla, 2 tawi himo wondi e Alla ka fuɗɗoode. 3Ko rewrudee Daaluyee on Alla tagiri kala huunde, hay huunde e kotagaa kon alaa ko tagaa e ɓaawo makko. 4 Awa kadi ko emakko ngurndan ɗan woni. Ko ɗan ngurndan kadi wonindaygu yimɓe ɓen. 5 Ndaygu ngun jalbi ka nder niɓe,laatii niɓe ɗen foolaali ngu.

6 Woodii neɗɗo mo Allaahu on nuli no wi'ee Yaayaa.7 On ardi wa seedee fii seeditanagol ndaygu ngun, fiiyo fow gomɗinir sabu makko. 8 Hinaa non kanko wonindaygu ngun, kono ko o ardi ko fii seeditanagol ndaygungun, 9ɗun ko nguu ndaygu haqiiqawu arngu e oo aduna,ndayginayngu kala neɗɗo.

10 Hari daaluyee on no e oo aduna, awa kadi aduna onko e makko tagiraa, kono aduna on andaali mo. 11 O ariika makko, kono ɓe makko ɓen jaɓɓaaki mo. 12 Konokala jaɓɓiiɓe mo, gomɗini innde makko nden, ko ɓen onewnani wonugol ɓiɓɓe Alla. 13 Ɗun ko ɓen heɓaaɓeimmorde e Alla, hara hinaa immorde e ƴiiƴan maa embeleeɗe ɓandu maa e faale neɗɗanke.

14 Daaluyee on wonti neɗɗo, o hoɗi hakkunde men,ɗun ko on heewuɗo moƴƴere e goonga. Awa-le enpunnike mangu makko ngun, ngun mangu ngu Biɗɗobajjo on heɓi e Baabaajo on.

15 Yaayaa seeditanii mo, ewnii, o wi'i: «Ko oo miwowlunoo fii mun, mi wi'i: ‹Araynooɗo ɓaawo an on ko

Yuuhanna 1:16 2 Yuuhanna 1:26ɓurɗo lanmawnude, ko fii hari himowoodaa ko adii lan!›»

16 Awa en fow en heɓii moƴƴere e hoore moƴƴereimmorde e ko woni e makko kon fow. 17 Ko fii Sariya onko e Muusaa ardi, kono sulfu on e goonga on ko e IisaaAlmasiihu on ardi. 18 Haa hande hay gooto yi'aali Alla.Kono Bajjo on, on wonɗo Alla, wonduɗo e Baabaajo on,on ɓanginanii en fii makko.

Fii Seeditoore Yaayaa nden(Mat. 3.1-12; Mrk. 1.1-8; Luk. 3.15-17)

19 E hino seeditoore Yaayaa nden, fewndo ko hooreeɓe*Yahuudiyankeeɓe ɓen Yerusalaam immini *yottinooɓesadaka ɓen e Lewiyankeeɓe ɓen fii landagol mo, ɓe wi'i:«An ko a hombo nii?». 20 O qirritii e hoore o yeddaali, owi'i: «Wonaa min woni *Almasiihu on.»

21 Ɓe landii mo kadi, ɓe wi'i: «E hara ko a hombo non?Kaa ko an woni Iiliiya?»O jaabii ɓe, o wi'i: «Hinaa mi on.»Ɓe landii mo kadi, ɓe wi'i: «E hara ko an woni

Annabaajo on?»Ɗun kadi o jaabii: «Oo'o.»22 Onsayɓe wi'i mo: «E hara ko a hombo non fii yomen

jaabitoyo nulɓe men ɓen? Ko honɗun wi'itiɗaa an tigi?»23 O jaabori ɓe wano annabi *Isaaya wiirunoo non, o

wi'i: «Ko min woni hawa ewnotooɗo ka wulaa on, wi'a:‹Fewnee laawol Joomiraaɗo on!› » a

24 Tawi ɓen imminanooɓe ko ka *Fariisiyaaɓe ɓeniwri. 25 Onsay ɓe landii mo, ɓe wi'i: «Ko fii honɗun non*lootantaa maande tuubuubuyee, si tawii wonaa an woniAlmasiihu on maa Iiliiya maa Annabaajo on?»

26 Kanko Yaayaa o jaabii ɓe, o wi'i: «Min ko ndiyan miwoni *lootirde maande tuubuubuyee. Kono goɗɗo no ea 1:23 1.23 Isa. 40.3

Yuuhanna 1:27 3 Yuuhanna 1:40hakkunde mon mo on andaa, 27wonɗo arude ɓaawo an,mo mi hewtaa hay firtugol ɓoggi paɗe mun!»

28 Ɗun ko *Betanii funnaange Yurdayniwol waɗi, kaYaayaa lootaynoo maande tuubuubuyee ɗon.

Fii Baalun Alla kun29 Bimbi nden ɲande, Yaayaa haccii ka Iisaa arata e

makko, o ewnii, o wi'i: «E hino *Baalun Alla ɓooraykunjunuubi aduna on kun. 30 Ko oo woni mo mi wowlannooon fii mun fewndo ko mi wi'i: Goɗɗo aroyay ɓaawo an,on ko Ɓurɗo lan mawnude, ko fii hari himo woodanoo koadii lan. 31Min hari mi andaamo, kono ko fiiɓanginangoljamaa *Isra'iila on fii makko waɗi si mi ari lootirgolndiyan.»

32 Kanko Yaayaa o seeditii kadiɗunɗoo, o wi'i: «Mi yi'iiRuuhu Allaahu on no iwra ka kammu tippora wa gabooru,wona e hooremakko. 33Konomin hari mi andaamo, konoNuluɗo lan yo mi lootir ndiyan on daalanii lan: ‹On moyi'uɗaa Ruuhu an on no tippoo wona e mun woo, harayon ko *Ruuhu Seniiɗo on lootirta.› 34Min non mi yi'ii, miseeditike kadi, ko on woni *Ɓiɗɗo Alla on.»

Fii no Iisaa Fuɗɗori Heɓirde Taalibaaɓe35 Bimbi nden ɲande kadi tawi Yaayaa no ɗon, himo

wondi e taalibaaɓe makkoɗiɗo. 36O yi'i ka Iisaa feƴƴata,o wi'i: «E hino Baalun Alla kun!»

37 Ɓen taalibaaɓe makko ɗiɗo nani ɗin konguɗimakko, jokki Iisaa. 38 Onsay Iisaa yeƴƴitii, o tawi hiɓejokki mo, o wi'i ɓe: «Ko honɗun ɗaɓɓoton?»Ɓen kadi jaabii: «Rabbi*», (ɗun no firi ‹Karamoko'en›)

«ko honto hoɗuɗon?»39 O jaabii ɓe, o wi'i: «Aree yi'on.»Ɓe yahi, ɓe yi'i ka o hoɗi. Nden ɲande ɓe woni takko

makkoɗon, tawi kowa ka alansaraa. 40Tawi oowi'eteeɗoAndaraawu, ɗun ko oo musiɗɗo Sim'uunu Petruusu, ko

Yuuhanna 1:41 4 Yuuhanna 1:51

o goɗɗo e ɓen ɗiɗo nanuɓe konguɗi Yaayaa ɗin ejokkuɓe Iisaa ɓen. 41 Kanko Andaraawu o adii yiidude eSim'uunu neene-gooto makko on, o wi'i mo: «Men yi'oyiiAlmasiihu on.» (Ɗun no firi «Toɗɗaaɗo on.»)

42 Onsay o addi mo e Iisaa. Iisaa ndaari mo, wi'i:«Ko an woni Sim'uunu mo Yuunusa, jooni ko Petruusunoddeteɗaa.» (Ko woni firo ɗun ko «fetere.»)

Fii no Iisaa Noddiri Filiipu e Natanayiila43 Bimbi nden ɲande, tawi kanko Iisaa himo faalaa

yahude Jaliilu, o tawoyi Filiipu, o wi'i mo: «Jokkan.»44 Tawi Filiipu ko mo Bayti-Sa'iida ka saare oo wi'eteeɗoAndaraawu e Petruusu.

45 Onsay Filiipu tawoyi oo wi'eteeɗo Natanayiila, o wi'imo: «Men yi'ii onmofiimunwindii ka SariyaMuusaa e kadefte annabaaɓe ɓen, ɗun ko Iisaa oo jeyaaɗo Naasirata,ɓiɗɗo Yuusufu.»

46 Onsay Natanayiila wi'i mo: «Hara huunde moƴƴereno waawi yaltude Naasirata?»Filiipu jaabii mo wi'i: «Aru ndaaraa!»47 Ɓay Iisaa yi'ii Natanayiila no ara e makko, o sifii fii

makko, o wi'i: «E hino Isra'iilayankeejo haqiiqaajo moaldaa e ƴoyre.»

48KankoNatanayiila o jaabii: «Kohonno andirɗaami?»Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko ado Filiipu noddude ma,

fewndo ko wonnoɗaa ka ley ƴibbehi, hari mi yi'ii ma.»49 Natanayiila wi'i: «Karamoko'en, ko onon woni

Ɓiɗɗo Alla on e Lanɗo Isra'iila on!»50 Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko fii mi wi'ii mi yi'ii

ma ka ley ƴibbehi gomɗinirɗaa? A yi'ay ko ɓuriɗunɗoomawnude. 51 Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, on yi'aykammu ngun no udditii, malaa'ikaaɓe Alla ɓen no waɗaƴawa jippoo e hoore *Ɓii-Aaden on.»

Yuuhanna 2:1 5 Yuuhanna 2:122

Fii no Iisaa Wayliri Ndiyanɗan NjaramWiiɲu1 Balɗe tati ɓawto ɗun, peera waɗi ka wi'etee Kanaa,

ɗun ko e nder Jaliilu. Tawi yumma Iisaa no ton. 2 Iisaae taalibaaɓe mun ɓen kadi saatinaa e on peera. 3 Ɓaynjaram *wiiɲu ɗan lellii, yumma makko kanko Iisaa wi'imo: «Njaram ɗan lellirii ɓe.»

4 Onsay Iisaa jaabii yumma mun, wi'i: «Neene, kohonɗun faalanaɗonmi? Ko fii saa'i an on hewtaali taho!»

5 Yumma makko wi'i kurkaaɗi ɗin: «Waɗee kala ko owi'i on.»

6 Tawi no ɗon looɗe kaaƴe jeegoo eɓɓanaaɗe fii kaYahuudiyankeeɓe ɓen salligoo, tawi nde bee e majje nowaɗa embere liitir teemedere. 7 Iisaawi'iɓe yoɓe hebbinɗen looɗe ndiyan, kamɓe kadi ɓe loowi e majje haaɗe heewi. 8 Onsay o wi'i ɓe yo ɓe ɲeɗu, ɓe naɓanaardotooɗo fii ɲaameteeji on. Ɓe ɲeɗi, ɓe naɓani mo.9 Ardotooɗo fii ɲaameteeji on kadi mettii ɗan ndiyanwaylaaɗan njaram wiiɲu. Tawi o andaa ko honto ɗannjaram iwi, kono tawi kurkaaduuɓe ƴooguɓe ndiyanɗanɓen kaɲun no andi. Onsay o noddi wonɗo tiggude on, 10owi'imo: «Mo kala ko njarammoƴƴanɗan adotoo yeɗude,si yeɗoya jaasuɗan ɗan, tuma yaraa moƴƴa. Kono an,hiɗa mari njaram moƴƴan ɗan haa jooni!»

11 Ko ndee maande hawniinde o attii waɗude kankoIisaa, ɗun ko ka wi'etee ɗon Kanaa e nder diiwal Jaliiluwaɗi. Ko nii o ɓanginiri darja makko on, taalibaaɓemakko ɓen kadi gomɗini mo.

Fii no Iisaa Raɗori Yeeyooɓe ɓen ka Juulirde Mawnde(Mat. 21.12-17; Mrk. 11.15-19; Luk. 19.45-48)

12 Ko ɓawto ɗun, o yaadi e yumma makko e neene-gootooɓe makko ɓen e taalibaaɓe makko ɓen Kafer-nahuum. Ɓe weeri ɗon balɗe seeɗa.

Yuuhanna 2:13 6 Yuuhanna 2:25

13 Tawi juldeere Yahuudiyankeeɓe ɓen, ɗun ko*Juldeere Yawtaneede nden, ɓadike. Onsay Iisaa yahi*Yerusalaam. b 14 O tawi yeeyooɓe na'i e baali e gaboojie waɗooɓe sensa-sensita no jooɗii ka dingiral *juulirdemawnde. 15 Onsay o moƴƴini paatawol ɓoggi, o raɗiiɓe fow ka dingiral juulirde mawnde wondude e baali ɗine na'i ɗin, o saakiti kaalisiiji waɗaynooɓe sensa-sensitaɓen, o liɓi taabeɗen. 16O wi'i yeeyaynooɓe gabooji ɓen:«Ittee ɗu'un ɗoo! Wota on waɗu suudu Baaba an ndunsuudu yeeyirdu!»

17 Onsay taalibaaɓe ɓen anditi wonde ɗunɗoo nowindinoo: ‹Giggol ngol mi joganii suudu maa ndun no ean wa yiite wonge lan ɲaamude.›c

18 Onsay hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen ƴetti haalakan wi'i mo: «Ko maande hawniinde honde waawuɗaamen hollude fii ɓangingol hiɗa gasa warrude nii?»

19 Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Lancee ndee juulirde, miimmintinay nde e nder balɗe tati!»

20Onsay kamɓe Yahuudiyankeeɓeɓenɓewi'i: «E nderduuɓi cappanɗe nay e jeegoo ndee juulirde no darneede,an non a immintinay nde e nder balɗe tati?» 21Kono tawikanko juulirde nde o wonnoo wowlude fii mun nden, koɓandu makko ndun. 22Ɓay wonoyii non o immintinaamae hakkunde mayɓe ɓen, taalibaaɓe makko ɓen anditoyiwonde hari o wi'uno ɗun, onsay ɓe gomɗini bindi ɗin engol kongol ngol Iisaa wi'unoo.

23 E nder ko Iisaa wonnoo Yerusalaam kon, ɗun ko kaJuldeere Yawtaneede, buy gomɗini innde makko ndensabu maandeeji hawniiɗi ɗi o waɗaynoo ɗin. 24 KonoIisaa hoolanooki ɓe, ko fii hari himo andunoo yimɓe ɓenfow, 25 awa kadi o hatonjinaa e humpiteede fii yimɓeɓen,ko fii himo andunoo ko woni ka nder ɓernde neddanke.b 2:13 2.13 Egg. 12 c 2:17 2.17 Zab. 69.10

Yuuhanna 3:1 7 Yuuhanna 3:133

Fii Yewtere nden hakkunde Iisaa e Nikodiyuusu1 Tawi no e hakkunde fedde *Fariisiyaaɓeɓen hooreejo

Yahuudiyankeeɓe no wi'ee Nikodiyuusu. 2 On ari jemmatakko Iisaa, o wi'i: «Karamoko'en, meɗen andi ko ajannoowo iwruɗo ka Alla, ko fii hay gooto waawataawaɗude ɗii maandeeji hawniiɗi ɗi wonɗaa e waɗude, sitawii Alla aldaa e ontigi.»

3 Onsay Iisaa jaabii, wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqami andiniima, si neɗɗo jibintinaaka, o waawataa yi'ude *laamu Allangun.»

4 Nikodiyuusu kadi jaabii, wi'i: «Ko honno goɗɗowaawetee jibintinireede e nder nayeewu mun? E harahimo waawa naatitude kadi ka dimdimol neene makko, ojibintinee?»

5 Iisaa jaabii kadi fahin, wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqa miandinii ma, si neɗɗo jibiniraaka ndiyan e Ruuhu Alla on,haray o waawataa naatude ka laamu Alla. 6 Ko jibiniraaɓandu kon ko ɓandu, ko jibiniraa kadi Ruuhu Alla on konko ruuhu. 7Wota a ŋalɗu fii mi wi'ii ma bee jibintineɗonkesun. 8 Ko fii hendu ndun no wifirde ka faaliraa woo,hiɗa nanude hawa kan, kono a andaa ko honto ndu iwrimaa ko honto ndu fewri. Ko nii kadi fii kala heɓiraaɗoRuuhu Alla on.»

9 Nikodiyuusu ƴettiti haala kan kadi, wi'i: «Ɗun kohonno gasirta wonirde?»

10 Iisaa jaabii, wi'i: «Ko a jannoowo *Isra'iilayankeeɓeɓen e a andaa ɗun? 11 Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii ma,ko komen andimenwowlata, awa kadi ko komen yi'i menseeditotoo, kono onon on jaɓataa seeditoore amen nden.12 Si on gomɗinaali fii piiji adunayankeeji ɗi mi yewtion fii mun ɗin, haray ko honno gomɗinirton piiji kam-muyankeeji ɗi mi yewtoyta on fii mun ɗin? 13Hay gooto

Yuuhanna 3:14 8 Yuuhanna 3:26ƴawaali ka kammu si hinaa Iwruɗo ka kammu on,ɗun ko*Ɓii-Aaden on. 14Wano Muusaa townirnoo mboddi ndinnonkawulaa, ko beeƁii-Aadenonkadi towniree non, 15fiikala gomɗinɗo mo yo heɓu *ngurndan poomayankejan.

16 «Ko fii hakkee ko Alla yiɗi aduna on, o yeɗii moƁiɗɗomakko bajjo on, fii kala gomɗinɗomowota halko,kono yo ontigi heɓu ngurndan poomayankejan. 17 Kofii Allaahu on addaali Ɓiɗɗo makko on e oo aduna fiiɲaawugol aduna on, kono ko fii yo aduna on dandire sabumakko. 18 On gomɗinɗo mo ɲaawetaake, kono on mogomɗinaali mo ɲaawaama wuren, ɓayru o gomɗinaaliinnde Ɓiɗɗo Bajjo Alla on. 19 Awa e hino ɲaawoorenden: ndaygu ngun arii ka aduna, kono yimɓe ɓen yiɗiiniwre nden ɓuri ndaygu ngun, ɓay kuuɗe maɓɓe ɗenko bonɗe. 20 Ko fii kala waɗoowo bone haray no aɲindaygu ngun, ontigi arataa ka ndaygu fii wota kuuɗemakkoɗen feeɲu. 21Konoonhuutoroowogoongaon arayka ndaygu fii yo weeɓite wonde kuuɗe makko ɗen ko eAlla huuwiraa.»

Fii Seeditoore Yaayaa Ɗimmere nden22Ɓawtoɗun Iisaa e taalibaaɓemunɓen yahi e ngal di-

iwal *Yahuuda. O ɲallidi e maɓɓe ɗon, tawi himo *lootamaande kisiyee. 23 Tawi Yaayaa kadi no *lootude maandetuubuubuyee ka wi'etee ɗon Enuuna, ɗun ko takko Sali-ima, ɓay tawi ndiyan buy no ɗon. Yimɓe no yahaynooɗon fii yo o lootu ɓe, 24 ko fii tawi Yaayaa waɗaaka tahoe kaso. 25 Kono yeddondiral immii hakkunde taalibaaɓeYaayaaɓen eYahuudiyankeejo goo e telen-ma laɓɓinegolngol. 26 Ɓen ɓadii Yaayaa, ɓe wi'i mo: «Karamoko'en,mo wondunoɗaa on gaɗa Yurdayniwol, ɗun ko on moseeditiɗaa fii mun, himo lootude yimɓe ɓen, awa kadifow no yaarude e makko!»

Yuuhanna 3:27 9 Yuuhanna 4:527 Onsay Yaayaa jaabii ɓe, wi'i: «Neɗɗo ko ko okkaa

ka kammu kon tun waawi hendaade. 28 Onon tigi ko onseedeeɓe an wonde mi wi'ii hinaa min woni *Almasiihuon, kono ko mi imminaaɗo yeeso makko. 29 Ko hombojeyi jomba? Ko jombuɗo mo on. Ko wonani njaatigijom-jomba ko daragol takko makko, heɗoo mo, nanahito makko, heewa weltaare, nden weltaare an-le timmii.30 Bee on ɓeydoo, min mi ɗuytoo. 31 Ko fii on Iwruɗodow no e hoore fow. On mo ka leydi ko mo ka leydi, owowliray kadi wa mo ka leydi. Kono Iwruɗo ka kammuon no e hoore fow. 32 On non no seeditaade ko yi'i kone ko nani kon, kono hay gooto jaɓataa nden seeditooremakko. 33 Kala on jaɓuɗo nden seeditoore makko, harayɓanginii wonde Alla ko goonga. 34 Ko fii on mo Allaahuon nuli, ko daaluyeeji Alla ɗin o wowlata. Ko fii Allaahuon yeɗay mo Ruuhu mun on no heewiri. 35 Baabaajo onno yiɗi Ɓiɗɗo on, awa kadi o wattii fow e juuɗe makko.36 Kala gomɗinɗo Ɓiɗɗo on, haray no mari ngurndanpoomayankejan, kono on mo halfinaaki e Ɓiɗɗo onyi'ataa ngurndan, ko fii tikkere Alla nden wonay e hooremakko.

4Fii no Iisaa Yewtidiri e Debbo Samariyankeejo on

1 Fariisiyaaɓe*ɓen nani wonde Iisaa noɓurude Yaayaaheɓude taalibaaɓe, o loota ɓe, 2 (kono tawi wonaa kankoIisaa tigi wonnoo lootude, kono ko taalibaaɓe makko ɓenwonnoo lootude). 3 Ɓay Iisaa humpitike ɗun, o iwi kadiiwal Yahuuda ɗon, o yiltitii ka diiwal Jaliilu. 4 Tawi-lebee o taƴitoya *Samariiya.

5 E nder ɗun, o hewti e saare jeyaande e Samariiyano wi'ee Sikaara e binde ngesa mba Yaaquuba okkunoo

Yuuhanna 4:6 10 Yuuhanna 4:18

ɓiɗɗo mun on, ɗun ko Yuusufu. 6 Tawi woyndu Yaaqu-uba ndun no ɗon. Iisaa jooɗii ka binde woyndu saburonkere yaadu ndun, ɗun ko wa tumbere ɲalorma.

7 Debbo Samariyankeejo ari ƴoogugol ndiyan. Iisaa wi'imo: «Okkoran mi yara.» 8 (Ko fii hari taalibaaɓe makkoɓen no yahi ka saare fii soodugol ɲaametee.)

9 On debbo Samariyankeejo wi'i mo: «Ko honno ana Yahuudiyankeejo torortaa mi ko yaraa, mi Samariyan-keejo?» (Ko fii huuwondiral alaa hakkunde Yahuudiyan-keeɓe ɓen e Samariyankeeɓe ɓen.)

10 Iisaa jaabii mo, wi'i: «Si hiɗa andunoo dokkal Allangal e Wi'uɗo ma ‹okkoran mi yara› on, hanno ko antorotonoo mo ko yaraa, o okkore ndiyan wurnayɗan.»

11 Kanko debbo on o jaabii mo, o wi'i: «Koohoojo, a alaahay huunde ko ƴoogiraa, awa-le woyndu ndun no luggi. Ehara ko honto heɓaynoɗaa nonɗan ndiyan wurnayɗan?12 E hara a ɓuru ben amen Yaaquuba mawnude, onokkuɗo men nduu woyndu, kanko tigi o yari e mayruwondude e ɓiɓɓe makko e jawle makko?»

13 Iisaa jaabii, wi'i: «Kala yaruɗoɗan ndiyanɗonɗoytekadi. 14 On yaruɗo non ndiyan ɗan mi okkorta mo ɗan,ɗonɗetaake hande kadi. Kono ndiyanɗanmi okkortamoɗan wontay emakkoɓundu ndiyan, ɓuloojan fii yeɗugol*ngurndan poomayankejan.»

15 Debbo on jaabii mo, wi'i: «Koohoojo, okkoran ɗanndiyan, haramiɗonɗetaake hande kadi, e harami artaaliɗoo hande kadi ƴoogugol.»

16 Onsay kanko Iisaa o wi'i mo: «Yahu noddoyaa moodimaa, araa.»

17 Debbo on jaabii mo, wi'i: «Mi alaa moodi.»Iisaa wi'i mo: «Awowlii haqiiqa, ko wi'uɗaa konwonde

a alaa moodi. 18 Ko fii a heɓii dewle jowi, awa kadi mo

Yuuhanna 4:19 11 Yuuhanna 4:30wonduɗaa on fewndo ɗoo wonaa moodi maa. E ɗun nona wowlii goonga.»

19 Debbo on wi'i mo: «Koohoojo, mi tawii ko aannabaajo. 20 Menen Samariyankeeɓe ɓen, baabiraaɓeamen ɓen non rewii Alla e ngoo fello. Kono ononYahuudiyankeeɓe ɓen, hiɗon wi'i ko Yerusalaam woninokkuure ka Alla rewetee ɗon.»

21 Iisaa wi'i mo: «Hey ko an yo debbo, hoolo lan,saa'iiji goo no aroya hara hinaa e hoore ngoo fello, hinaaYerusalaam rewoton Baabaajo on. 22 Ko fii onon hiɗonrewude ko on andaa, menen meɗen rewude ko men andi,ko fii kisiyee mo Alla yeɗata on ko e Yahuudiyankeeɓeɓen ardi.d 23 Kono saa'i on no arude, ɗun-le wureno hewtii, ka rewooɓe e haqiiqa ɓen rewira Baabaajoon Ruuhu e goonga, ko fii ko sifa ɓen rewirooɓe monon, Baabaajo on woni ɗaɓɓude. 24 Alla ko Ruuhu, beerewooɓe mo ɓen rewira mo Ruuhu e goonga.»

25 Debbo on wi'i mo kadi: «Miɗo andi wonde *Almasi-ihu on aroyay, ɗun ko Toɗɗaaɗo on. Nde o aroyi, oyewtay men fow.»

26 Iisaa jaabiimowi'i: «Komin ooWonɗomawowlandenii woni on.»

Fii Misal Ƴettaangal e Baagol27 Onsay taalibaaɓe ɓen hewti, ɓe ŋalɗi ko o wonnoo

e yewtidude e debbo on kon. Kono hay gooto e maɓɓelandaaki mo, wi'i: «Ko honɗun faalaɗaa?» maa «Kohonɗun yewtidantaa e makko?».

28 Debbo on kadi acciɗon loonde nden, o yahi ka saare,o wi'i yimɓeɓen: 29«Aree ndaaron neɗɗowowlanɗo lankala komiwaɗi. Taw siwonaa kankowoniAlmasiihu on?»30Onsay ɓen yalti ka saare, ɓe ari e makko.d 4:22 4.22 Ɗun no faamora kadi ko Yahuudiyankeeɓe ɓen yottinigandal fii kisiyee.

Yuuhanna 4:31 12 Yuuhanna 4:4631Wa fewndoonsay, tawi taalibaaɓeɓenno jeejudemo,

wi'a: «Karamoko'en, nafee!»32 Kono o jaabii ɓe, o wi'i: «Miɗo mari ɲaametee ko mi

ɲaama ko on andaa.»33 Onsay taalibaaɓe ɓen wi'indiri: «E hara ko goɗɗo

addani mo ko o ɲaama?»34 Iisaa wi'i ɓe kadi: «Neema an on ko waɗugol faale

Nuluɗo lan on e timmingol golle makko ɗen. 35 E onwi'aali kadi: ‹Ɗoo e baagol ngol no heddii lebbi nay?›Hey, mi wi'ii on, ɓantee gite ɗen, ndaaron gese ɗen,ɗe wojjanii baagol! 36 Jooni wa'oowo on heɓay njoddi,o mooɓa neema fii ngurndan poomayankejan ɗan, fii yosankoowo on e wa'oowo on weltodu. 37 Ko fii ngal misalɗoo ko goongawonde: ‹Ko goɗɗo aawata, oya on soɲita.›38Mi nulii on soɲitoygol ko on remaano. Woɓɓe remiino,ko e nder yangi ɓen kin naatuɗon.»

39 Samariyankeeɓe ɗuuɗuɓe e nden saare gomɗiniIisaa sabu ngol kongol ngol oo debbo seeditanii mo, o wi'i:«Owowlanii lan kala komiwaɗi.» 40Ɓay Samariyankeeɓeɓen arii e makko, ɓe torii mo wonugol takko maɓɓe,laatii o woni ɗon balɗe ɗiɗi.

41 Gomɗinɓe ɓen ɓurti ɗuuɗude kadi sabu kongolmakko ngol, 42 tawi hiɓe wi'a on debbo: «Hinaa sabukongol maa ngol hande kadi men gomɗiniri, kono ko ɓaymenen tigi men heɗike mo. Meɗen andi wonde ko kankowoni Dandoowo aduna on.»

Fii Maande Ɗimmere Hawniinde Iisaa nden43 Ɓay ɗen balɗe ɗiɗi feƴƴii, Iisaa iwi ɗon fii yahugol

Jaliilu, 44 fii kala o seeditike kanko tigi wonde annabaajoalaa teddungal ka leydi mun. 45Ɓay wonii o hewtii Jaliilu,ɓe Jaliilu ɓen jaɓɓii mo, sabu tawde hari ɓe yi'ii ko waɗiYerusalaam kon fow ka fewndo juldeere, ɓay kamɓe kadiɓe yahuno juldeere nden. 46O yiltitii kadi Kanaa, ɗun ko

Yuuhanna 4:47 13 Yuuhanna 5:3-4e nder Jaliilu, ka o waylunoo ndiyan ɗan njaram *wiiɲuɗon.Tawi ɓiɗɗo yeesoojo laamateeri ndin, wonɗo Kafer-

nahuum, no nawni. 47 Ɓay o nanii wonde Iisaa iwii kadiiwal Yahuuda arii Jaliilu, on ari tawi mo, o torii moyahugol ndikkinoya on ɓiɗɗo makko wonɗo e daandemayde.

48 Iisaa wi'i mo: «Onon si on yi'aali maandeeji ekaawakeeji, on gomɗintaa few!»

49 Kono on yeesoojo laamateeri ndin wi'i mo:«Koohoojo, seenee ado paykun an kun maayude!»

50 Iisaa wi'i mo: «Yahu, ɓiɗɗo maa on ndikkii.»On neɗɗo hoolii kongol ngol Iisaa wi'i mo ngol, o yahi.

51 E nder ko o yiltitotoo kon, o fotti e kurkaaɗi makkoɗin, ɓen wi'i mo wonde ɓiɗɗo makko on ndikkii. 52 Olandiiɓe ko e saa'i hombo hayfani paykun kun. Ɓen jaabiimo: «Ko hanki tumbere ɲalorma nguli ɓandu kin yaltie makko.» 53 Onsay kanko baabaajo on o anditi ko e onsaa'i tigi Iisaa wi'i mo «ɓiɗɗo maa on ndikkii.» Onsay ogomɗini, kanko e yimɓe suudu makko ndun fow.

54 Ko ndee maande hawniinde ɗoo woni ɗimmere ndeo waɗi ɓay o iwii ka diiwal Yahuuda, o arii Jaliilu.

5Fii no Iisaa Selliniri Jukkunnaajo

1 Ɓawto ɗun, juldeere Yahuudiyankeeɓe waɗi. Iisaayahi Yerusalaam. 2 Tawi beelun no Yerusalaam ɗon kabinde dambugal wi'eteengal Dambugal Baali. Kun beelunno wi'ee e haala Yahuudiyanke Betesada, caaliiji jowino hundi kun. 3-4 Nawnuɓe ɗuuɗuɓe no waalii e ley

Yuuhanna 5:5 14 Yuuhanna 5:15

ɗin caaliiji, ɗun ko gila e bumɓe e boofooɓe e maaya-ɓanduuɓe, ɗ 5 Tawi goɗɗo no ɗon, ɲawɗo gila duuɓicappanɗe tati e jeetati. 6 Iisaa yi'i on no waalii, o andi onno ɗon gila neeɓii. Kanko Iisaa o wi'i on: «Hiɗa faalaahettude cellal?»

7 Ɲawɗo on jaabii mo, wi'i: «Koohoojo, mi alaa haygooto ko yollammi ka nder beelun si ndiyan ɗan mem-minike. Ɗoo yo wonu mi hewtii, haray goɗɗo attike lanyollaade.»

8 Onsay Iisaa wi'i mo: «Immo, ƴettaa dankun maa kun,yahaa.» 9Ɗon kisan on neɗɗo hetti cellal, o ƴetti dankunmakko kun, o woni e jindugol.Ɗun hawrondiri e *aseweere,ɗun ko *ɲalaande fowte-

teende e mun nden. 10 Hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓenwi'i on sellinaaɗo: «Ko ɲalaande fowteteende nii! Handedaganaaki ma ƴettugol danki maa kin!»

11 Kono o jaabiiɓe, o wi'i: «Ko sellinɗo lan on wi'immi:‹Ƴettu dankun maa kun, yahaa.› »

12 Onsay ɓen landii mo: «Ko neɗɗo hombo wi'u-maa:‹Ƴettu, yahaa›?» 13 Kono tawi on sellinaaɗo andaa kohombo, ko fii hari Iisaa majjitorii mo e hakkunde yimɓewonnooɓe e nden nokkuure ɓen.

14 Ɓawto ɗun Iisaa tawti mo ka *juulirde mawnde, owi'i mo: «E hino a hettii cellal. Wota a waɗitu junuubuhande kadi, fii wota goɗɗun goo heɓe ko ɓuri ɗunɗoobonde.» 15 Onsay on neɗɗo yiltitii, wi'i hooreeɓe Yahu-udiyankeeɓe ɓen wonde ko Iisaa sellini mo.ɗ 5:3-4 5.4 Bindi goo no ɓeyditi ɗun ka lannoode aaya on:habbiiɓe memminagol ndiyan beelun kun. Ko fii harimalaa'ikaajo no woowi tippaade e kun beelun e saa'iijigoo, o yeƴa ndiyan ɗan. Kala non on adinooɗo yollaadeɓawto memminagol ndiyan ɗan, o ndikkay, ɗun nonnawnaare nde o wondunoo woo.

Yuuhanna 5:16 15 Yuuhanna 5:27Fii hakkunde Ɓiɗɗo on e Baabaajo on

16 Ko waɗi si hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen cukkiiIisaa, ko sabu tawde owaɗiiɗun e aseweere. 17Kono Iisaajaabii ɓe, wi'i: «Ben an no gollude haa jooni. Min kadimiɗo gollude.» 18 Sabu ɗun hooreeɓe Yahuudiyankeeɓeɓen ɓurti ɗaɓɓude no warira mo, ɗun non hinaa fiitun himo bonni Sariya on e asewe, ɗun ko ɲalaandefowteteende nden, kono ko fii himo inni kadi Alla ko Benmakko, ko nii o waɗitori himo fota e Alla.

19 Kono Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqa miandinii on, Ɓiɗɗo on waawataa waɗude hay huundeimmorde e makko kanko tigi, si hinaa ko o yi'i Baabaajoon no waɗa kon. E kala ko Baabaajo on waɗi, Ɓiɗɗo onkadi waɗiray wano non. 20 Ko fii Baabaajo on no yiɗiƁiɗɗo on, o hollay mo kadi kala ko o waɗata. Awa kadi ohollay mo kuuɗe ɓurɗe ɗee ɗoo, fii no woniron e nderŋalaw. 21 Ko ɗun waɗi, wano Baabaajo on immintinirtamayɓe ɓen non, o wurnita ɓe, ko wano non kadi Ɓiɗɗoon wurnitirta on mo o faalaa wurnitude. 22 Ko wattii eɗun, Baabaajo on ɲaawataa hay gooto, kono o wattii kalaɲaawoore e juuɗe Ɓiɗɗo on, 23 fii yo fow teddin Ɓiɗɗoon wano ɓe teddiniri Baabaajo on non. On mo teddinaaliƁiɗɗo on haray teddinaali Baabaajo on, on Nuluɗo mo.

24 «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, kala on heɗiiɗokongol an ngol, gomɗini Nuluɗo lan on, haray on noe *ngurndan poomayankejan. Awa kadi o aretaake eɲaaweede, ko fii haray o iwii e mayde, o arii e ngurndan.25 Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, saa'i araynooɗo onko fewndo ɗoo, nde mayɓe ɓen nani hawa *Ɓiɗɗo Allaon, ɓen nanuɓe wuura. 26 Ko wano non, nde tawnoo koBaabaajo on woni ɓundu ngurndan, ko wano non kadio yeɗiri Ɓiɗɗo on wonugol ɓundu ngurndan, 27 o yeɗimo kadi bawgal waɗugol ɲaawoore nden, ɓay ko kanko

Yuuhanna 5:28 16 Yuuhanna 5:43woni *Ɓii-Aaden on. 28Wotaɗun ŋalɗin on, ko fii saa'i noarude mo tawata wonɓe ka genaale ɓen fow nanay hawamakko kan, ɓe immitoo. 29 Waɗunooɓe ko moƴƴi ɓenimmitoo ummutal ngurndan, waɗunooɓe ko boni ɓenimmitoo ummutal ɲaawoore. 30 Min non, mi waawataawaɗude hay huunde immorde e an min tigi, ko ko minaniri Alla kon mi ɲaawirta. Ɲaawoore an nden-le kofeewunde, ko fii hinaa faale an on mi woni waɗude, konoko faale Nuluɗo lan on.»

Fii Seeditooje Ɓiɗɗo on31 «Si ko min woni seeditanaade hoore an, haray seedi-

toore an nden wonaa goonga. 32Ko goɗɗo goo seeditaniilan. Miɗo andi non kon ko o seeditii fii an ko goonga.33Onon on nelii woɓɓe e Yaayaa, o seeditanii goonga on.34Min non mi hatonjinaa yo neɗɗo seeditano lan. Ko miwowliri fii seeditoore Yaayaa nden, ko fii yo on dande.35 Yaayaa hari ko lampu huɓɓuɗo ndayguɗo, faalaɗonweltorde ndaygu makko ngun e nder saa'ihun.

36 «Min miɗo mari seedee ɓurɗo mo Yaayaa onmawnude, ko fii kuuɗe ɗe Baabaajo on jonni lan fiilaatingol ɗen, ko ɗen kuuɗe tigi woni seeditanaade lanwonde ko Baabaajo on nuli lan. 37 On non BaabaajoNuluɗo lan, kanko tigi o seeditike fii an. Haa hande onnanaali hito makko, maa yi'on mbaadi makko, 38 awa kadidaaluyee makko on tabitaa e mon, ko fii on gomɗinaalimo o nuli on. 39Hiɗon taskoo bindi ɗin, ɓay hiɗon sikkako kanji heɓirton ngurndan poomayankejan, e hin-le koɗin seeditii fii an. 40 E hara-le on faalaaka arude e an fiiheɓugol ngurndan ɗan.

41 «Min-le, mi alaa ɗaɓɓude no yimɓe ɓen manti-rammi. 42 Kono miɗo andi on, on joganaaki Alla giggol.43 Min ko e innde Ben an mi ari, kono on wernaalilan. Kono si goɗɗo arii e innde mun, on wernay mo.

Yuuhanna 5:44 17 Yuuhanna 6:1044 Ko honno gomɗinirton onon, si tawii ko mantindirgolyiɗuɗon, hara hinaa ɗaɓɓugol mantoore iwrunde kaAllaahu Bajjo on nden?

45 «Wota on sikku min mi felay on yeeso Ben an. KoMuusaa woni feloowo on on, onmo hoolorɗon. 46Ko fii sion gomɗinno Muusaa, on gomɗinayno lan min kadi, ɓayhimo windi fii an. 47 Kono si on gomɗinaa bindi makkoɗin, haray ko honno gomɗinirton konguɗi an ɗin?»

6Fii no Iisaa Ɲamminiri Yimɓe Guluuje Njowo(Mat. 14.13-21; Mrk. 6.30-44; Luk. 9.10-17)

1 Ɓawto ɗun Iisaa yahi, wontiri gaɗa *Weendu Jaliilundun. (Ndun weendu no wi'ee kadi Tiberiyaada.) 2 Tawijamaa ɗuuɗuɗo no jokki mo sabu maandeeji hawniiɗiɗi ɓe yi'aynoo himo waɗa ɗin e hoore nawnuɓe ɓen.3 Kanko Iisaa o ƴawi ɗon e hoore fello, o jooɗodi ɗon etaalibaaɓe makko ɓen. 4Tawi juldeere Yahuudiyankeeɓeɓen, ɗun ko *Juldeere Yawtaneede nden, ɓadike.

5 Onsay Iisaa ɓanti gite ɗen, yi'i on jamaa ɗuuɗuɗono ara e makko. O wi'i Filiipu: «Ko honto soodeten ɗooɲaametee fii koɓee yimɓeɲaama?» 6 (Ko owiirunooɗunkofii ndarndagolmo, kofii hari himo andunoo kohonɗuno waɗata.)

7 Filiipu jaabii mo, wi'i: «Hay *dinaruuji teemeɗɗeɗiɗi yonataa ko soodee bireedi haa ɗun yona fii yo mokala heɓu seeɗa!»

8 Goɗɗo e taalibaaɓe makko ɓen no wi'ee Andaraawu,ɗun ko oo miɲɲiraawo Sim'uunu Petruusu, wi'i mo:9 «Suka no ɗoo marɗo bireediije jowi e liƴƴi ɗiɗi. Konoko honɗun ɗun nafata oo jamaa ɗoo fow?»

10 Onsay Iisaa wi'i: «Joɗɗinee yimɓe ɓen.» Tawi huɗobuyno e ndennokkuure. Ɓen jooɗii, tawi kowaɓeworɓe

Yuuhanna 6:11 18 Yuuhanna 6:24guluuje njowo. 11Ɓawtoɗun Iisaa ƴetti bireedi on, o jarniAlla, o senditani wonɓeɗon ɓen. O waɗiri liƴƴiɗin kadiwano non haa mo ɓee heɓi yeru faale mun on.

12 Ɓay wonii ɓe haarii, o wi'i taalibaaɓe makko ɓen:«Mooɓitee kunte luttuɗeɗenfiiwota hayhuunde bonu.»13 Ɓen hocci ɗe, ɓe hebbini debeeje sappoo e ɗiɗi koɲaamaa luttinaa ko iwi e ɗen bireediije jowi.

14 Ɓay ɓen yimɓe yi'ii nden maande hawniinde ndeIisaa waɗi, ɓe wi'i: «Ko oo tigi woni Annabaajo haanuɗoarude ka aduna on!» 15 Ɓay Iisaa andii wonde ɓe faan-danike ƴettugol mo lammina, o sortii e hakkundemaɓɓe,o woni feere ka fello ton.

Fii no Iisaa Seppiri ka hoore Ndiyan(Mat. 14.22-33; Mrk. 6.45-52)

16 Ɓay wonii niɓɓii, taalibaaɓe makko ɓen tippori kaweendu. 17 Ɓe bakii e laakun fii yahugol e ngoya sengoweendu ndun, ɗun ko Kafernahuum, tawi niwre ndenwaɗii,ɓe yiitidaali e Iisaa taho. 18Onsay hendu dolnunduwifi, ndiyan weendu ndun yeƴii. 19Ɓay wonii ɓe awƴiniilaakun kun wa kilomeeterji jowi maa jeegoo, ɓe hacciiIisaa no seppa ara ka hoore ndiyan, himo ɓadaade laakunkun, onsay ɓe huli. 20 Kono Iisaa wi'i ɓe: «Ko min nii!Wota on hulu!» 21 Tawi hiɓe faalaa mo ƴettude tumba kander laakun, tun laakun kun hewti leydi ka ɓe yahaynooɗon.

22 Bimbi nden ɲande, jamaa wonnooɗo e ngoya sengoweendu ndun ndaari tawi ko laakun gootun wonnooɗon,awa kadi Iisaa bakodaano e taalibaaɓe mun ɓen e kunlaakun, kono ko taalibaaɓe ɓen tun yahi. 23Onsay laakoygoo iwroyi Tiberiyaada, ɓe ari e binde ndee nokkuurende ɓen ɲaamunoo bireedi e mun ɓawto Koohoojo onjarnude. 24 Ɓay ɓen yimɓe ndaarii tawii Iisaa woo,

Yuuhanna 6:25 19 Yuuhanna 6:37taalibaaɓe mun ɓen woo alaa ɗon, ɓe bakii kamɓe tigie koy laakoy, ɓe yahi Kafernahuum fii ɗaɓɓitoygol Iisaa.

Fii no Iisaa Woniri Bireedi Wurnoowo25 Ɓen yimɓe tawtiroyi Iisaa ka gaɗa weendu, ɓe wi'i

mo: «Karamoko'en, nde hewtuɗon ɗoo?»26 Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii

on, hinaa fii on yi'ii maandeeji hawniiɗi wonɗon miɗaɓɓitirde, kono ko fii on ɲaamii haa on haarii. 27Wotaon yangano ɲaametee lannoowo on, kono yanganeeɲaametee luttoowo fii *ngurndan poomayankejan ɗanon, ɗun ko on mo *Ɓii-Aaden on yeɗata on, ko fii ko emakko Alla Baabaajo on noti maande mun nden.»

28 Ɓen kadi wi'i mo: «Ko honɗun men waɗata fii yomen huuwu kuuɗe ɗe Alla faalaa ɗen?»

29 Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ko woni kuugal ngal Alla faalaangal, ko yo on gomɗin on mo o nuli.»

30 Ɓe wi'i mo kadi: «Ko maande hawniinde hondewaɗataa jooni, men yi'a, men gomɗine? Ko kuugalhongal waɗataa? 31 Baabiraaɓe men ɓen ɲaamuno‹*manna› ka wulaa, wano windori non: ‹O okkori ɓebireedi immorde ka kammu.› » e

32 Onsay Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqa miandinii on, hinaa Muusaa okkori on bireedi immorde kakammu, kono ko Ben an okkori on bireedi tigi-tigiijoiwrude ka kammu. 33Ko fii bireedi Alla on ko on Iwroowoka kammu, yeɗa yimɓe ɓen ngurndan.»

34 Onsay ɓe wi'i mo: «Koohoojo, awa okkor men saa'ikala on bireedi.»

35 Iisaa wi'i ɓe kadi: «Ko min woni Bireedi Wurnoowoon: kala arɗo e an weeletaake hande kadi, e kala ongomɗinɗo lan ɗonɗetaake hande kadi. 36 Kono miandinii on, on yi'ii lan, kono on gomɗinaali. 37 Kono ɓeBaabaajo on yeɗi lan ɓen fow aray e an, kala non on arɗoe 6:31 6.31 Egg. 16

Yuuhanna 6:38 20 Yuuhanna 6:52e an mi raɗotaako mo. 38 Ko fii hinaa waɗugol faale anon tippinimmi iwrude ka kammu, kono ko waɗugol faaleNuluɗo lan on. 39 Ko fii e hino faale on Nuluɗo lan: kowota hay gooto e ɓe o yeɗimmi ɓen hayru, kono ko yomi immintin ɓe ka ɲalaande sakkitorde. 40 Ko woni faaleBen an on kon, ko kala yi'uɗo Ɓiɗɗo on, gomɗini mo, yoheɓu ngurndan poomayankejan, awa kadi mi immintinamo ka ɲalaande sakkitorde.»

41 Onsay Yahuudiyankeeɓe ɓen fuɗɗii ŋunude fiimakko, ɓay hari o wi'ii ko kanko woni Bireedi Iwruɗo kakammu on. 42Tawi hiɓe wi'a: «E hara hinaa oo woni Iisaa,ɓiɗɗo Yuusufu on, on mo anduɗen yumma mun e benmun? Ko honno non on wi'irta ko ka kammu o iwri?»

43 Onsay Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Wota on ŋunu hakkundemon. 44Hay gooto waawataa arude e an si hinaa hara koBaabaajo Nuluɗo lan on pooɗi mo, mi immintinoya moka ɲalaande sakkitorde. 45No windii ka defte annabaaɓeɓen wonde: ‹Alla jannay ɓe fow.›f Kala on nananɗoBaabaajo on, jaɓi gandal iwrungal ka makko ngal, aray ean. 46 Hay gooto yi'aali Baabaajo on, si hinaa on Iwruɗoka Alla, on kaɲun yi'ii Baabaajo on. 47 Ka haqiiqa haqiiqami andinii on, kala gomɗinɗo haray heɓii ngurndanpoomayankejan ɗan. 48 Ko min woni Bireedi Wurnoowoon. 49 Baabiraaɓe mon ɓen ɲaamuno ‹manna› ka wulaa,kono ɓe maayuno. 50 E hino ɗoo Bireedi tippiiɗo iwrudeka kammu on, fii kala ɲaamuɗo mo wota maayu. 51 Komin woni Bireedi Wurɗo tippiiɗo iwruɗo ka kammu on,kala ɲaamuɗo oo bireedi, ontigi wuuray haa poomaa. Koɓandu an ndun woni on bireedi mo mi okkitirta, fii noaduna on wuurira.»

52 Onsay Yahuudiyankeeɓe ɓen sonki hakkundemaɓɓe, ɓe wi'i: «Ko honno oo waawirta okkude enteewu mun ngun, yo en ɲaamu?»f 6:45 6.45 Isa. 54.13

Yuuhanna 6:53 21 Yuuhanna 6:67

53 Onsay Iisaa wi'i ɓe: «Ka haqiiqa haqiiqa mi andiniion, si on ɲaamaali teewu Ɓii-Aaden on, yaron ƴiiƴanmakko ɗan, haray on heɓataa ngurndan. 54 Ko fii kalaɲaamuɗo teewu an ngun, yari ƴiiƴan anɗan, haray heɓiingurndan poomayankejan, awa kadi mi immintinay mokaɲalaande sakkitorde. 55Ko fii teewu an ngun ko neematigi, awa kadi ƴiiƴan an ɗan ko njaram tigi. 56 Ko fii kalaɲaamuɗo teewu an ngun, yari ƴiiƴan an ɗan, haray ohumondirii e an, min kadi mi humondirii e makko. 57ƁayBaabaajo Wurɗo on nulii lan, awa kadi miɗo wuuririBaabaajo on, ko non kadi kala on ɲaamuɗo lan wuurirtasabu an. 58 Ko oo ɗoo woni Bireedi tippiiɗo iwri kakammu on. O wa'aa wa mo baabiraaɓe mon ɓen ɲaamion, ɓe maayi. Kala on ɲaamuɗo oo bireedi ɗoo wuurayhaa poomaa.» 59 Ko ɗun Iisaa wi'unoo wa fewndo ko ojannaynoo ka juulirde Kafernahuum.

60Ɓayɓe naniiɗun, buy e hakkunde taalibaaɓemakkoɓen wi'i: «Ngol kongol no satti. Ko hombo waawi jaɓudengol?»

61 Ɓay Iisaa andanii hoore mun wonde taalibaaɓemakko ɓen no ŋunude fii ɗun, o wi'i ɓe: «E hara ɗunfeggin on? 62 E si on yi'ii non Ɓii-Aaden on no ƴenta kawonnoo ton? 63 Awa, ko Ruuhu Alla on wurnata, ɓandundun nafataa huunde. Ɗii konguɗi, ɗi mi yewtata on, koiwruɗi e Ruuhu Allaahu yeɗoowo ngurndan on. 64 Konowoɓɓe no e hakkunde mon ɓe gomɗinaa.» (Ko Iisaawi'irnoo ɗun, ko fii hari himo andi gila ka fuɗɗoode kohombo woni mo gomɗinaa, e ko hombo janfoytoo mo.)

65 O ɓeyditi kadi, o wi'i: «Ko ɗun waɗi si mi wi'iion: Hay gooto waawataa arude e an si hinaa taw hara koBaabaajo on yeɗi ontigi.»

66 Gila nden ɲande ɓuy e taalibaaɓe makko ɓen yiltii,ɓe acciti yaadugol e makko. 67 Onsay Iisaa wi'i sappoo e

Yuuhanna 6:68 22 Yuuhanna 7:9

ɗiɗooɓe ɓen: «E onon-le, on faalaaka yahude?»68 Onsay Sim'uunu Petruusu jaabiimo, wi'i: «Koohoojo,

men jokka hombo? Ko onon jogii konguɗi ngurndanpoomayankejan ɗan. 69 Awa men gomɗinii, men andiikadi wonde ko onon woni *Seniiɗo mo Alla!»

70 Onsay Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «E wonaa ko min suɓii on,onon sappoo e ɗiɗooɓe ɓen? Kono goɗɗo e mon ko moIbuliisa.» 71Tawi koYudaasimo Sim'uunu Iskariiyu owoniwowlude fii mun, ko fii ko on janfoytoo mo, on ko goɗɗoe sappoo e ɗiɗooɓe ɓen.

7Fii Angal Gomɗinal Musiɓɓe Iisaa ɓen

1 Ɓawto ɗun Iisaa woni e jindugol e nder diiwal Jaliilungal, tawi o yiɗaa jindude fewender diiwal Yahuudangal,ko fii hari hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen no ɗaɓɓudeno warira mo. 2 Hawrondiri juldeere Yahuudiyankeeɓe,wi'eteende nden *Juldeere Togooji, ɓadike. 3 Onsayneene-gootooɓe makko ɓen wi'i mo: «Iwu ɗoo, yahaa kadiiwal Yahuuda, fii yo taalibaaɓe maa ɓen yi'u kuuɗe ɗewonɗaa waɗudeɗen. 4Ko fii hay gooto waɗataa huundee nder gundoo si tawii himo ɗaɓɓude andeede e kene. Sia waɗay ɗii piiji, hollito e aduna on.» 5 Tawi ɓen neene-gootooɓe makko tigi gomɗinaa mo kanko Iisaa.

6 Onsay Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Saa'i on hewtanaali lantaho, kono onon saa'i kala no moƴƴani on. 7 Ko fiiaduna on waawataa on aɲude, min non, himo joganiilan ngayngu, ɓay miɗo seeditaade e hoore makko wondekuuɗe makko ɗen ko bonɗe. 8 Onon yahee ka juldeere.Minmi alaa yahude taho e nden juldeere, ko fii saa'i an onhewtaali taho.» 9Ɓay wonii o wi'ii ɓe ɗun, o wonti Jaliiluɗon.

Yuuhanna 7:10 23 Yuuhanna 7:23Fii Yewtere nde Iisaa Yewti nden ka Juldeere

10 Ɓay wonii neene-gootooɓe makko ɓen yahii kajuldeere, kanko kadi o yahi, kono e nder gundoo e ɓaawohollitagol. 11 Tawi hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen noɗaɓɓa mo, wi'a: «Ko honto o woni?»

12 Tawi ŋunu-ŋunu fii makko on no ɗuuɗi e hakkundeyimɓe ɓen. Woɓɓe e maɓɓe no wi'a: «Ko o neɗɗomoƴƴo», ɓeya ɓen kadi no wi'a: «Oo'o, o majjinay wonijamaa on.» 13Kono tawi hay gooto alaa wowlude fiimakkoe kene sabu kulol hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen.

14 Wa fewndo ko juldeere nden feccii e hakkunde, Iisaayahi ka *juulirde mawnde woni e jannugol. 15 OnsayYahuudiyankeeɓe ɓen ŋalɗi, ɓe wi'i: «Ko honno ooandiri bindi ɗin, o jangaali!»

16 Onsay Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Gandal an ngal hinaa ean iwi, kono ko e Nuluɗo lan on. 17Kala faalaaɗo waɗudefaale Alla on anday si ko e makko ndee jannde iwri, esi tawii ɗii konguɗi an ko e immorde e an min. 18 Onmo no wowlude konguɗi iwruɗi e mun, haray ko hooremun woni ɗaɓɓande darja, kono on mo no ɗaɓɓudedarja nuluɗoɗun on, haray on ko goongaajo, haray angalpeewal alaa emakko. 19EharaMuusaa jonnaano on Sariyaon? Kono hay gooto e mon jokkaali on Sariya. E ko fiihonɗun non eɓɓanton warugol lan?»

20 Yimɓe ɓen jaabii mo, wi'i: «An, jinnaaru no e maa!Ko hombo woni ɗaɓɓude no warire?»

21 Onsay Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Mi waɗii kuugal gootal,on fow on ŋalɗii. 22 Muusaa yamirii on *sunningol,hay si tawii non ɗun wonaa e makko iwri, kono ko emaamaaɓe mon ɓen. Kono onon hiɗon waɗude ɗun e*ɲalaande fowteteende nden. 23 Si goɗɗo sunninaamae asewe, fii tun wota Sariya Muusaa on bonne, haray kofii honɗun seytinanton mi fii miɗo sellini goɗɗo o fow

Yuuhanna 7:24 24 Yuuhanna 7:36makko e asewe, ɗun ko ɲalaande fowteteende e munnden? 24Awa accee ɲaawirgol ko sikkuɗon kon tun, konoɲaawee ɲaawoore feewunde.»

Fii Landal si ko Iisaa Woni Almasiihu on25 Tun, woɓɓe e hoɗuɓe Yerusalaam ɓen woni e

wi'ugol: «E hara hinaa oo wonaa ɗaɓɓeede fii waregol?26 E hino ka o woni wowlude e kene, o alaaka wi'eede hayhuunde. E taw si hara yeesooɓe ɓen fottii wonde ko oowoni *Almasiihu on? 27E hin-le hiɗen andi ooɗoo ko moo honto, kono nde Almasiihu on ari, hay gooto andataa komo o honto.»

28 Onsay Iisaa ewnii fewndo ko o jannata ka juulirdemawnde, o wi'i: «Hiɗon andi lan, hiɗon andi kadi komo mi honto. E hara-le wonaa hoore an mi arani, konoImminɗo lan onkoo goonga, onon-le on andaamo. 29Minnon miɗo andi mo, ɓay ko ka makko mi iwri, ko kankonulimmi.»

30 Onsay ɓe woni e ɗaɓɓugol no ɓe nangira mo, konolaatii hay gooto fawaali mo jungo, ko fii hari saa'i makkoon hewtaali. 31Buy e hakkunde jamaa on gomɗini mo, ɓewi'i: «E hara, nde Almasiihu on aroyi, taw si o waɗoyaymaandeeji hawniiɗi ɓurɗi ɗi oo ɗoo waɗi ɗin?»

32 Ɓay *Fariisiyaaɓe ɓen nanii ko jamaa on woni sown-daade fii makko kon, onsay hooreeɓe *yottinooɓe sadakaɓen e Fariisiyaaɓe ɓen immini suufaaɓe ko nanga mo.

33 Kono Iisaa wi'i: «Miɗo wondi e mon taho seeɗa si miyiltitoo ka Nuluɗo lan on. 34 Onsay on ɗaɓɓitay lan, onyi'ataa lan, e ka mi wonoyta ɗon, on waawoytaa yahoydeɗon.»

35 Onsay hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen wi'indiri: «Ehara ko honto o yahoyta fii wota en tawoy mo? E hara oyahay e jamaa men saakitiiɗo e hakkunde *Gereekiyan-keeɓe ɓen, o janna ɓen Gereekiyankeeɓe? 36Ko honɗunwoni ngol kongol ngol o wi'i wonde: ‹On ɗaɓɓay lan, on

Yuuhanna 7:37 25 Yuuhanna 7:50yi'ataa lan, e ka mi yahata ɗon on waawataa hewtoydeɗon?› »

37Ɲalaande sakkitorde juldeere nden,ɗun koɲalaandeɓurnde mawnude nden, Iisaa immii, o ewnii, o wi'i:«On mo no ɗonɗaa yo aru e an, o yara! 38 Ko fii kalaon gomɗinɗo lan, canɗi ndiyan wurnayɗan ɓulay eontigi, wano bindi ɗin wi'iri non.» 39 Tawi ko Iisaa woniwowludefiimunkoRuuhuAllaahumogomɗinɓemoɓenyeɗoytee on, ko fii hari Ruuhu Allaahu on yeɗaaka taho,ɓay hari kanko Iisaa o ƴentinaaka taho ka mangural.

40 Ɓay woɓɓe goo e hakkunde jamaa on nanii ɗinkonguɗi, ɓe wi'i: «Sikke woo alaa, ko oo woni Annabaajohabbanooɗo on!»

41 Tawi ɓeya no wi'a: «Ko oo woni Almasiihu on!»Ɓeya kadi no wi'a: «E hara ko diiwal Jaliilu Almasiihu onfeeɲirta? 42 E hara defte ɗen wi'aali wonde Almasiihu onko e jurriyaDaawuuda on iwata, e hooreɗunko e koɗolunno wi'ee Bayti-Lahiimi, ɗun ko ka Daawuuda wonnooɗon, o feeɲata?» 43 Ɗun waɗi haa jamaa on yeddondirisabu makko. 44 Woɓɓe e hakkunde maɓɓe faalaa monangude, kono hay gooto fawaali mo juuɗe.

Fii ko Suufaaɓe ɓen Jaabitii Nulnooɓe ɓe ɓen kon45 Onsay suufaaɓe ɓen yiltitii ka hooreeɓe yottinooɓe

sadakaɓen e ka Fariisiyaaɓeɓen, ɓen wi'i suufaaɓeɓen:«Fii honɗun on addaali mo?»

46 Suufaaɓe ɓen jaabii ɓe, wi'i: «Hay gooto yewtiraaliwano oo neɗɗo yewtirta nii!»

47 Fariisiyaaɓe ɓen jaabii ɓe kaɲun kadi, wi'i: «E haraonon kadi, ɗun faljinii on? 48Kaa hara no woodi goɗɗo eyeesooɓe ɓen maa goɗɗo e Fariisiyaaɓe ɓen gomɗinɗomo? 49 Kono oo jamaa mo andaa Sariya ko huɗaaɗo!»50 Onsay Nikodiyuusu jeydaaɗo e maɓɓe kamɓe Fari-isiyaaɓe ɓen, ɗun ko yiidoynooɗo e Iisaa e saa'i goo, wi'i

Yuuhanna 7:51 26 Yuuhanna 8:11ɓe: 51 «E hara Sariya men on no waawi ɲaawude sifa ooneɗɗo ado jentaade mo, anden ko honɗun o waɗi?»

52 Kamɓe kadiɓe jaabii mo, ɓe wi'i: «E hara an kadi, komo a Jaliilu? Tasko moƴƴa, a taway annabaajo feeɲirtaaJaliilu.» 53Onsay mo kala e maɓɓe yiltitii ka suudu mun.

8Fii Debbo Nangidaaɗo e Jinaa on

1 Iisaa kaɲun yaari ka Fello *Zaytuuni. 2 Kono noweetirnoo, o arti kadi ka *juulirde mawnde. Jamaa onfow kadi ari e makko, o jooɗii, o woni e jannugol ɓe.3 Onsay jannooɓe fii Sariya on ɓen e *Fariisiyaaɓe ɓenaddi debbo mo ɓe nangi no waɗa jinaa, ɓe joɗɗini mohakkunde. 4Ɓe wi'i Iisaa: «Karamoko, oo debbo nanga nowaɗa jinaa. 5 Ko fii ka Sariya, Muusaa no yamiri fiɗugolsifa oo kaaƴe. An non, ko honɗun wi'uɗaa?» 6 Tawi koɓe wonnoo wi'irde ɗun, ko fii ndarndagol mo fii no ɓeheɓira feere no ɓe tooɲira mo.Kono Iisaa ugginii, o nangi windirgol hondu makko

ndun ka leydi. 7Nde tawnoo hiɓe catii e landagol mo tun,o ɓantii, o wi'i ɓe: «On mo aldaa e junuubu hakkundemon yo ado fiɗude mo hayre.» 8 O ugginii kadi, o wonie windugol ka leydi.

9 Ɓay wonii ɓen nanii ɗun, ɓe sortori gooto gooto,gila e ɓurɓe mawnude ɓen, lutti ɗon Iisaa tun e debbowonnooɗo on ka hakkunde. 10 Ɓawto ɗun Iisaa ɓantii,wi'i mo: «Debbo, honto tooɲuɓe ma ɓen woni? E haygooto fawaali ma ɲaawoore?»

11 Debbo on jaabii, wi'i: «Koohoojo, hay gooto.»Iisaa kadi wi'i mo: «Min kadi men, mi faawaali ma

ɲaawoore. Yahu, wota a waɗitu junuubu hande kadi.»Fii no Iisaa Woniri Ndaygu Aduna on

Yuuhanna 8:12 27 Yuuhanna 8:2312 Ɓawto ɗun Iisaa yewti yimɓe ɓen, o wi'i: «Ko min

woni Ndaygu aduna on. Kala on jokkuɗo lan yahataa hankadi ka nder niɓe, e hoore ɗun, ontigi heɓay ndaygungurndan ɗan.»

13 Sabu ɗun Fariisiyaaɓe ɓen wi'i mo: «Hiɗa seed-itanaade hoore maa, awa seeditoore maa nden wonaagoonga.»

14 Iisaa kadi jaabii ɓe, wi'i: «Hay si mi seeditani hoorean, haray nden seeditoore an ko goonga, ko fii miɗo andiko honto mi iwi e ko honto mi yahata. Kono onon onandaa ko honto mi iwi e ko honto mi yahata. 15 Onon,ko no yimɓe ɓen ɲaawirta non ɲaawirton, min non,mi ɲaawataa hay gooto. 16 Min si mi ɲaaway, harayɲaawoore an nden ko nde goonga, ko fii haray wonaamin tun, miɗo wondi e Baabaajo on, ɗun ko on Nuluɗolan. 17 No windii ka Sariya mon wonde seeditoore ɗiɗoko goonga. 18Min miɗo seeditanaade hoore an, awa kadiBaabaajo, Nuluɗo lan on, no seeditaade fii an.»

19 Onsay ɓen wi'i mo: «Ko honto non ben maa woni?»Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «On andaa lan, min woo, Ben an

woo. Si hiɗon andunoo lan, harayno hiɗon andi Ben an.»20Ko ka nder nokkuure ka arkawal sadaka ngal woniɗon,Iisaa wowli ɗii konguɗi, fewndo ko o jannata ka juulirdemawnde. Laatii hay gooto nangaali mo, ko fii hari saa'imakko on hewtaali taho.

21 Iisaa wi'iɓe fahin: «Mi yahay, kono onɗaɓɓitay lan,maayon e nder junuubu. Onon on waawataa hewtoyde kamin mi yahata ton.»

22 Onsay hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen wi'indiri: «Ehara owartoto,ɓay owi'ii: ‹Onwaawataa hewtoyde kamiyahata ton›?»

23 Owi'iɓe kadi: «Onon ko onɓe ley gaa, min komomikadow. Kofii onon, ko onɓe oo aduna,minnonwonaamo

Yuuhanna 8:24 28 Yuuhanna 8:36mi oo aduna. 24Ko ɗun waɗi si mi wi'ay on, on maayay ender junuubi mon. Ko fii, si on gomɗinaali wonde ko minwoni Wonɗo on, on maayay e nder junuubu mon.»g

25 Onsay ɓen landii mo: «Ko hombo wonu-maa an?»Iisaa kadi jaabii ɓe, wi'i: «Ko ko mi wi'i on kon gila

ka fuɗɗoode. 26 E telen-ma mon, miɗo mari buy ko miwowla e ko mi ɲaawa. Kono Nuluɗo lan on ko o goonga,awa kadi ko mi naniri mo kon, mi hollay ɗun aduna on.»

27 Laatii ɓe faamaali ko fii Baabaajo on o yewti ɓe.28 Iisaa wi'i ɓe fahin: «Nde yowuɗon *Ɓii-Aaden on,onsay on anday ko min woni Wonɗo on, awa kadi mi alaawaɗude hay huunde immorde e an min, kono ko wanoBaabaajo on jannirimmi nonmi woni yewtirde. 29Nuluɗolan on no wondi e an, o accitaali lan min tun, ko fii minmiɗo waɗude soono woo ko welata mo kon.» 30 Ɓay owowlirii nii, ɗuuɗuɓe gomɗini mo.

Fii Ndimankaaku e fii Jurriya Ibraahiima on31 Onsay Iisaa wi'i Yahuudiyankeeɓe gomɗinɓe mo

ɓen: «Si on duumike e wuurirgol kongol an ngol, harayka haqiiqa, ko on taalibaaɓe an. 32Onsay on anday goongaon, goonga on watta on rinɗinaaɓe.»

33 Onsayɓen jaabii mo,ɓe wi'i: «Menen komen jurriyaIbraahiima, haa hande men wonaali maccuɓe hay gooto.Ko honno non wi'irtaa men wonay rinɗinaaɓe?»

34 Iisaa jaabii, wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on,kala waɗoowo junuubu haray ko o maccuɗo junuubu.35Maccuɗowontataaɓeynguure jeyɗoɗun haa poomaa,konoɓiɗɗo on koɗon jeyaa haa poomaa. 36Koɗunwaɗisi Ɓiɗɗo on non rinɗinii on, haray on wonii rimɓe tigi.g 8:24 8.24 «Ko min woni Wonɗo on», no yaadi e taariika kan ka pitahunhuɓɓukun ka Eggudu ndun ka Tawreeta 3.14, ka Alla daaliɗon: «Ko min woni Wonɗo on.»

Yuuhanna 8:37 29 Yuuhanna 8:4837Miɗo andi wonde ko on jurriya Ibraahiima, kono hiɗonɗaɓɓude no wariron mi, ko fii kongol an ngol heɓaaliwerde e mon. 38Min non miɗo wowlude ko mi yi'i ka Benan kon. Kono onon hiɗon waɗude ko nanirɗon baabamon kon.»

39 Onsay ɓen jaabii mo, ɓe wi'i: «Ko Ibraahiima woniben amen.»Iisaa kadiwi'iɓe: «Si tawii ko on iwdi Ibraahiima, haray

waɗee kuuɗe Ibraahiimaɗen. 40Kono jooni onon, hiɗonɗaɓɓude no wariron mi, min oo neɗɗo wowlanɗo ongoonga mo mi naniri Alla, kono Ibraahiima kan waɗaaliko nandi e ɗun. 41 Ko kuuɗe baaba mon ɗen wonɗonwaɗude!»Ɓen kadiwi'imo: «Menenhinaamenɓiɓɓe heɓiraaɓe

nii, ko gooto men mari baaba, on-le ko Alla!»42 Onsay Iisaa wi'i ɓe: «Si tawii ko Alla wonnoo Ben

mon, on yiɗayno lan, ko fii ko ka Alla mi iwri, mi ari.Mi aranaa hoore an, kono ko kanko nulimmi. 43 E ko fiihonɗun on alaa faamude ko mi woni on wowlande kon?Ko ɓay on waawataa heɗaade konguɗi an ɗin. 44 Ko fii,ko Ibuliisa woni baabamon, e hin-le hiɗon faalaawaɗudefaaleeji baaba mon ɗin. On-le o woniino waroowo gila kafuɗɗoode, o jaɓaali daraade e goonga, ɓay goonga onalaa e makko. Nde o wowli fenaande nden woo, harayɗun ko e jikku makko on iwri, ko fii ko o fenoowo, awakadi ko o baaba penaale. 45Min non, ɓay miɗo wowludegoonga, on hoolotaako lan. 46 Ko hombo e mon waawihollude wonde mi waɗii junuubu? Si mi wowlii goonga,ko honɗun haɗata hooloɗon mi? 47 Ko fii, mo Alla onheɗoto daaluyeeji Alla ɗin. Kono onon, on heɗotaako,ɓay hinaa on ɓe Alla.»

48 Onsay Yahuudiyankeeɓe ɓen jaabii mo, wi'i: «Keremen alaa goonga si men wi'i ko a Samariyankeejo, awakadi jinna no e maa?»

Yuuhanna 8:49 30 Yuuhanna 9:249 Kono Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Min, jinna alaa e an,

konomi teddinaywoni Ben an, konoononhiɗonhayfindelan. 50Min mi alaa ɗaɓɓande hoore an darja. No woodiWonɗo lan ɗaɓɓande, ɲaawa kadi. 51Ka haqiiqa haqiiqami andinii on, mo ɗoftike kongol an ngol, o maayataafew.»

52Yahuudiyankeeɓeɓenwi'imo: «Jooni nonmen andiijinna no e maa. Ko fii Ibraahiima maayiino, annabaaɓeɓen kadi wano non, an non hiɗa wi'ude: moɗoftike kon-gol an ngol, o maayataa few. 53 E hara a ɓuru Ibraahiimabaaba amen mawnude? On-le maayii, annabaaɓe ɓenkadi maayii. Ko hombo waɗuɗaa hoore maa?»

54 Iisaa jaabii ɓe kadi, wi'i: «Si mi mawninii hoore an,haray darja an on ko fus. Ko Ben an darjintammi, on mowi'uɗon ko Alla mon. 55 E hara-le on andaa mo, min nonmiɗo andi mo. Si mi wi'iino mi andaa mo, harayno miwonii fenoowo, mi wa'ii wa mon. Kono-le miɗo andi mo,miɗo ɗoftii kongol makko ngol. 56 Ben mon Ibraahiimaweltorno yi'ugol ɲalaande arugol an, ɓay o yi'ii nde, oweltii.»

57 Hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen kadi wi'i mo: «Haya heɓaali duuɓi cappanɗe jowi, a yi'ii Ibraahiima?»

58 Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqa mi andiniion, ado Ibraahiima woodeede, hari min miɗo woodaa.»h59 Ko sabu ɗin konguɗi ɓe hocciri kaaƴe fii fiɗugol mo,kono Iisaa suuɗii, yalti ka juulirde mawnde.

9Fii Heɓidaaɗo e Mbundan on

1 E nder ko Iisaa feƴƴata kon, o yi'i neɗɗo heɓidaaɗoe mbunɗan. 2 Taalibaaɓe makko ɓen landii mo, wi'i:h 8:58 8.58 «Miɗo woodaa» no yaadi e «Ko min woni Wonɗo on»,ndaaree Eggudu ndun ka Tawreeta 3.14.

Yuuhanna 9:3 31 Yuuhanna 9:15«Karamoko'en, e hara oo e mawɓe mun ɓen, ko homboe maɓɓe waɗi junuubu haa si o heɓidaa e mbunɗan?»

3 Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Hinaa kanko, hinaa mawɓemakko ɓen waɗi junuubu, kono ko fii no kuuɗe Alla ɗenfeeɲira e makko. 4 Ko ɲalorma haanuɗen gollirde golleNuluɗo lan on. Ko fii jemma no ara mo tawata hay gootowaawataa gollude e mun. 5 Fannii miɗo ka aduna, ko minwoni Ndaygu aduna on.»

6 Ɓay o gaynii wi'ude ɗun, onsay o tutti ka leydi, owaɗiri tuutaaɗe ɗen loopun, o ƴetti kun loopun, o wujika gite bunɗo on. 7 O wi'i mo: «Yahu sulmoyoɗaa kabeelun Siluwaama.» (Siluwaama no firi «nulaaɗo».) Oyahi, o sulmoyii ɗon, tawi ko o artata ko o wuntuɗo.

8 Onsay kawtalɓe makko ɓen e woowunooɓe yi'udehimo toroo ɓen nangi e wi'ugol: «E hara hinaa oojooɗinoo no toroo?»

9 Woɓɓe e maɓɓe wi'i: «Ko kanko.»Ɓeya kadi wi'i: «Wonaa, ɓe nandu tun.»Onsay kanko tigi o wi'i: «Ko min tigi.»10 Ɓe wi'i mo: «Ko honno wuntirɗaa?»11 O jaabii ɓe, o wi'i: «Ko goɗɗo no wi'ee Iisaa waɗi

loopun, wuji ka gite an, wi'immi: ‹Yahu sulmoyoɗaaSiluwaama.› Min kadi mi yahi, mi sulmoyii. Awa e hinomi wuntii.»

12 Ɓe wi'i mo: «Ko honto on neɗɗo woni?»O jaabii ɓe: «Mi andaa.»13 Onsayɓe naɓi onwumunooɗo ka *Fariisiyaaɓeɓen.

14 (Tawi ko e *ɲalaande fowteteende emun,ɗunko asewe,woni ko Iisaa waɗi loope ɗen ka gite makko, o wuntinimo.) 15 Ko ɗun waɗi si Fariisiyaaɓe ɓen kadi landii mo,ɓe wi'i ko honno o hettiri gite makko ɗen. O jaabii ɓe:«Ko loope o waɗi ka gite an, mi sulmii tun, mi yi'i!»

Yuuhanna 9:16 32 Yuuhanna 9:2716 Ko e hoore ɗun Fariisiyaaɓe goo wi'i: «Oo neɗɗo

hinaa iwruɗo ka Alla, ko fii o alaa teddinde ɲalaandefowteteende nden.»Tawi woɓɓe no wi'a: «Ko honno neɗɗo waɗoowo

junuubu waawirta waɗude sifaɗii maandeeji hawniiɗi?»Onsay yeddondiral waɗi hakkunde maɓɓe.

17 Ɓe wi'i fahin wumunooɗo on: «An ko honɗunwi'uɗaa fii on wuntinɗo ma?»O jaabii: «Ko o annabaajo.»18 Tawi hooreeɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen hoolanooki

wonde ko wumunooɗo wunti, ado ɓe noddude mawɓemakkoɓen,ɓe landoo, 19ɓe wi'a: «Oomowi'oton heɓidae mbunɗan, ko ɓiɗɗo mon? Ko honno oo woni yiirudejooni?»

20 Mawɓe makko ɓen jaabii, wi'i: «Menen, meɗenandi oo ko ɓiɗɗo amen, awa kadi o heɓida e mbunɗan.21Konomen andaa ko honno o yiiri jooni. Men andaa kadiko hombo wuntini mo. Landee mo kanko, o heɓii duuɓifii yewtangol hoore makko.» 22 Tawi ko mawɓe makkoɓenwi'iriɗun kofii hari hiɓe huli hooreeɓeYahuudiyan-keeɓe ɓen, ko fii hari ɓen nanondirii wonde mo qirritikeIisaa ko *Almasiihu, ontigi yaltinte ka juulirde. 23Ko ɗunwaɗi si mawɓe makko ɓen wi'i: «O heɓii duuɓi, landeemo.»

24 Onsay Fariisiyaaɓe ɓen nodditi fahin on neɗɗowumunooɗo, ɓe wi'i mo: «Woondirii Alla! Ko fii menenmeɗen andi oo neɗɗo ko junuubankeejo.»

25 Kanko kadi o jaabii ɓe, o wi'i: «Si tawii on kojunuubankeejo, min mi andaa. Miɗo andi tun huundewootere: hari ko mi bunɗo, jooni mi wuntii.»

26 Ɓen wi'i mo fahin: «Ko honɗun on waɗan-maa? Kohonno o wuntinir-maa?»

27 Kanko kadi o jaabii ɓe, o wi'i: «Hari mi wowlanii on,kono on heɗaaki. Ko honno faaliraɗon nanirde kadi? Ehara onon kadi on faalaa wonude taalibaaɓe makko?»

Yuuhanna 9:28 33 Yuuhanna 9:41

28 Onsay ɓe yenni mo, ɓe wi'i: «Ko an woni taalibaajomakko on, menen ko men taalibaaɓe Muusaa. 29 Ko menandi, Alla yewtiino Muusaa, kono oo ɗoo, men andaa komo o honto.»

30 Onsay on neɗɗo jaabii ɓe, wi'i: «E hino ko ŋalɗinikon, ko ko tawi kon o wuntinii lan, e hin-le on andaako mo o honto. 31 Kono hiɗen andi Alla jaabinantaajunuubankeejo, kono si goɗɗo ko dewo Alla, o waɗiifaale makko on, haray o jaabinanay mo. 32 Awa kadi haahande en nanaali no wi'ee goɗɗo wuntinii heɓidaaɗoe mbunɗan. 33 Si tawiino oo neɗɗo wonaa mo Alla, owaawataano waɗude hay fus.»

34 Onsay ɓen jaabii mo, wi'i: «An, oo heɓidaaɗo a fowmaa e junuubu, ko an jannata men?» Onsay ɓe bugii moka yaasi.

35 Iisaa humpitii wonde ɓe ferike on wumunooɗo kayaasi. Onsay kanko Iisaa o ari, o tawimo, o wi'i mo: «Hiɗagomɗini *Ɓii-Aaden on?»

36 On jaabii mo, wi'i: «Ko hombo woni on, yaa anKoohoojo, fii yo mi gomɗin mo?»

37 Iisaawi'i mo: «A yi'ii ontigi. Oowonɗomawowlandeko kanko.»

38 Kanko kadi o wi'i: «Koohoojo, mi gomɗinii.» Onsayo sujjani mo.

39 Iisaa wi'i fahin: «Ko fii ɲaawoore addimmi ka adunaɗoo, fii yo ɓe yi'ataa ɓen yi'u, e yo yi'ooɓe ɓen wumu.»

40Ɓaywoɓɓe e Fariisiyaaɓewondunooɓe emakkoɓennaniiɗin konguɗi,ɓewi'i mo: «Keremenen kadi, komenbumɓe?»

41 Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Si tawno hara ko on bumɓe, onheɓataano junuubi, kono ɓay jooni hiɗon wi'ude hiɗonyi'a, ko non luttidirton e junuubi mon.»

Yuuhanna 10:1 34 Yuuhanna 10:1510

Fii Ngaynaako Moƴƴo on1 «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, on mo ƴawi nokku

goo, naati ka kula baali, hara hinaa ka dambugal o rewri,haray on neɗɗo ko ngujjo, jattoowo. 2 Kono on naatirɗoka dambugal kula, ko on woni ngaynaako baali ɗin.3 Aynoowo dambugal kula on udditanay mo, baali ɗinnana hawamakko, o noddira baaliɗi o jeyiɗin inɗemajji,o yaltina ɗi. 4 Nde o yaltini ɗi makko ɗin fow woo, owontay yeeso majji, ɗi jokka mo, ko fii hiɗi andi hawamakko kan. 5Ɗi jokkataa janano few, kono ɗi dogay mo,ɗi woɗɗitoo, ko fii ɗi andaa hawa jananɓe ɓen.» 6 ƁayIisaa waɗanii ɓe ngal misal, laatii ɓe faamaali ko o wi'iɓe.

7 Iisaa wi'i ɓe kadi: «Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on,ko min woni dambugal baali ɗin. 8 Adinooɓe lan arudeɓen fow ko wuyɓe e jattooɓe, kono baali ɗin heɗanookiɓe. 9 Ko min woni dambugal ngal. Mo naatirii lan odandete, o naatay, o yalta, o heɓa faggorde. 10 Ngujjoon kan ko aranta ko fii wujjugol, wara, hayrina. Min nonko mi arani ko fii yo baali ɗin heɓu ngurndan, hara kongurndan heewuɗan.

11 «Ko min woni Ngaynaako Moƴƴo on, ko fii ngay-naako moƴƴo on okkitiray ngurndan mun ɗan fii baalimun ɗin. 12 Kono wonaa faggiroowo fii njoddi on woningaynaako on, wonaa on jeyi baali ɗin. No onɗonyi'iri saafaandu no ara, o accay ɗon baali ɗin, o doga,saafaandu ndun ukkoo emajji, saakitaɗi. 13Ko on neɗɗowaɗirta ɗun ko fii ko njoddi wonani mo e ɗen golle, ohaajetaake e ɗin baali.

14 «Ko min woni Ngaynaako Moƴƴo on. Miɗo andibaali an ɗin, awa kadi baali an ɗin no andimmi, 15wanoBaabaajo on andirimmi non e wanomi andiri Baabaajo on

Yuuhanna 10:16 35 Yuuhanna 10:30non, awa kadi mi okkitiray ngurndan an ɗan fii baali anɗin. 16Miɗomari baali goo kadiɗi tawaaka e oo kulaɗoo.Ɗin kadi bee si mi adduɗi,ɗi nana hawa an kan,ɗi wonawuro wooto, ɗi wona e ngaynaako gooto. 17 Baabaajoon no yiɗi lan, ko fii mi okkitiray ngurndan an ɗan, mihettitoya ɗan kadi. 18Hay gooto sortataa ɗan e an, konoko min tigi okkitirta ɗan. Miɗo mari bawgal okkitirgolɗan e bawgal hettugol ɗan. Ɗun ko yamiroore nde miheɓiri Ben an non.»

19 Sabu ɗin konguɗi, yeddondiral waɗi hakkundeYahuudiyankeeɓe ɓen kadi. 20 Buy e maɓɓe tawi nowi'a: «Jinna no e oo. Oo ko feetuɗo. Ko fii honɗunheɗantoɗon mo?»

21 Tawi ɓeya ɓen kadi no wi'a: «Ɗii konguɗi hinaa ɗimo jinna. E hara jinnawii no waawi wuntinde bumɓe?»

Fii no Iisaa Aɲiraa22 Tawi juldeere fii anditugol laɓɓintineede *juulirde

mawnde nden no waɗude Yerusalaam, ɗun hawrondiriko dabbunde. 23 Tawi Iisaa no jinda ka *Tungarru Su-laymaana, ɗun ko ka juulirde mawnde. 24 Onsay Yahu-udiyankeeɓe ɓen hundi mo, ɓe wi'i mo: «Ko haa hondetuma humpintaamen? Si tawii ko anwoni *Almasiihu on,laaɓan men!»

25 Iisaa kadi jaabii ɓe, wi'i: «Mi yeetike on, kono onhoolaaki. Kuuɗe ɗe mi woni waɗude ɗen e innde Benan no seeditii fii an. 26Kono on hoolotaako,ɓay wonaa onbaali an. 27 Kono baali an ɗin kan heɗoto lan, min miɗoandi ɗi, ɗi jokkay lan kadi. 28 Mi yeɗay ɗi *ngurndanpoomayankejan ɗan, hara ɗi mulataa han kadi, awa kadihay gooto ittataaɗi e juuɗe an. 29Ben an, on Yeɗuɗo lanɗi, nomawniɓuri fow, awa hay gooto waawataa ittudeɗie juuɗe Baabaajo on. 30Min e Baabaajo on komenGooto.»

Yuuhanna 10:31 36 Yuuhanna 11:331 Yahuudiyankeeɓe ɓen hocci kadi kaaƴe fii fiɗugol

mo. 32 Iisaa wi'i ɓe kadi: «Mi hollii on kuuɗe moƴƴe buyiwruɗe ka Baabaajo on. E hara ko hongal e ɗen kuuɗewonɗon mi fiɗirde kaaƴe?»

33 Onsay Yahuudiyankeeɓe ɓen jaabii mo, wi'i: «Menfiɗirtaa ma fii kuugal moƴƴal, kono ko fii ko hoynuɗaakon, e tawde kadi an, ko a neɗɗo, hiɗa waɗitii Alla.»

34 Iisaa jaabii ɓe kadi, wi'i: «E hara windaaki ka Sariyamon: ‹Allaahu on daali: ko on allaaɓe.›?i 35 Ɓay nonAlla noddirii ɓee ɓe daaluyee makko on tuggaa e mun:‹allaaɓe›, e hin-le bindi ɗin montotaako, 36 haray kohonno wi'irton on mo Baabaajo on suɓii, nuli ka adunano hoynude, fii tun mi wi'ii ko mi *Ɓiɗɗo Alla? 37 Simi waɗaali kuuɗe Ben an ɗen, haray wota on hoololan. 38 Kono si mi waɗii ɗe, hay si on hoolotaako lan,hooleeɗe kanje kuuɗeɗen, fii no andiron faamonwondeBaabaajo on no e an, min kadi miɗo e makko.» 39 Ɓeɗaɓɓi kadi no ɓe nangira mo, kono o laawii ɓe.

40 Ɓay Iisaa iwii ɗon, o yiltitii gaɗa Yurdayniwol kaYaayaa *lootaynoo maande tuubuubuyee ɗon aranun, odaakii ɗon. 41 Yimɓe buy ari e makko, tawi hiɓe wi'a:«Yaayaa kaɲun waɗaali maande hawniinde woo, kono koYaayaa wi'i e hoore oo neɗɗo kon fow ko goonga.» 42Buygomɗini mo ɗon.

11Fii no Laazaru Nawniri haa o Maayi

1 Gorko wi'eteeɗo Laazaru nawnuno ka saare *Betanii,ka Mariyatu e miɲan mun Mariyama hoɗunoo ɗon. 2KoMariyama on juurunoo angiri ka koyɗe Koohoojo on,o fittiri ɗe sukundu makko ndun. Tawi ko Laazaru oonawnunooɗo woni bandiraawo makko on. 3 Onsay ɓeni 10:34 10.34 Zab. 82.6

Yuuhanna 11:4 37 Yuuhanna 11:18bandiraaɓe Laazaru ɗiɗo immini goɗɗo haa e Iisaa koandinoya mo, wi'a: «Koohoojo, giɗo maa on no nawni.»

4 Ɓay Iisaa humpitike ɗun, o wi'i: «Wonaa ndee naw-naare ɗoo warata mo, kono nde hollay mangural Allangal, fii no *Ɓiɗɗo Alla onmawniniree sabumayre.» 5Kofii hari Iisaa no yiɗi Mariyatu e Mariyama miɲɲiraawomun on, kaɲun e Laazaru bandiraawo maɓɓe on. 6 Ɓaywonii o andii on no nawni, o wonti e nden nokkuure ka owonnoo ɗon balɗe ɗiɗi.

7 Onsay o wi'i taalibaaɓe ɓen: «Yiltitoɗen ka diiwalYahuuda.»

8 Taalibaaɓe ɓen wi'i mo: «Karamoko'en, ko neeɓaalikoo, Yahuudiyankeeɓe ɓen no etaade no fiɗira on kaaƴe.E on yiltitoto ɗon?»

9 Iisaa kadi jaabii ɓe, wi'i: «E nder ɲallal ngal hinaasaa'iiji sappoo e ɗiɗi? Awa si goɗɗo yaarii ɲalorma,o feggotaako, ɓay haray himo yi'irde ndaygu oo aduna.10 Kono si goɗɗo yaarii jemma, o feggoto, ko fii harayndayganaa mo.»

11 Ɓawto ɗin konguɗi o wi'i ɓe: «Laazaru, giɗo menon, ɗaanike, kono miɗo yahude fii findingol mo.»

12 Taalibaaɓe ɓen wi'i mo: «Koohoojo, si tawii oɗaani,o ndikkay.» 13 Tawi Iisaa ko yewti ko fii mayde Laazarunden, kono kamɓe ɓe sikki ko fii ɗoyngol tun o wowli.

14 Onsay Iisaa laaɓani ɓe, o wi'i ɓe: «Laazaru maayii.15 Kono miɗo weltii fii mon tawde hari mi alaa ton fii nogomɗiniron. Jooni yahen ka o woni ton.»

16 Onsay Tooma, jammaaɗo Siwtaaɗo on, wi'i taal-ibaaɓe heddiiɓe ɓen: «Mahen enen kadi, maayiden emakko!»

Fii no Iisaa Woniri Ummutal ngal e Ngurndanɗan17 Ɓay wonii Iisaa hewtii, o tawi Laazaru heɓii balɗe

nay ka yenaande. 18 Tawi hakkunde Betanii ɗon e

Yuuhanna 11:19 38 Yuuhanna 11:33Yerusalaam yonaa kilomeeterji tati leydi. 19 Tawi Yahu-udiyankeeɓe buy no ari ka Mariyatu e Mariyama fiiyarlingol ɓe mayde bandiraawo maɓɓe on. 20Ɓay woniiMariyatu humpitike wonde Iisaa no arude, o yahi fottugole makko, Mariyama kaɲun lutti jooɗaade ka suudu.

21 Mariyatu wi'i Iisaa: «Koohoojo, si tawno hiɗon ɗoo,bandiraawo an on maayataano. 22 Kono haa jooni miɗoandi kala ko toriɗon Alla, Alla waɗanay on.»

23 Onsay Iisaa wi'i mo: «Bandiraawomaa on immitoto.»24 Mariyatu jaabii mo, wi'i: «Miɗo andi o immitoyto ka

ummutal, ɗun ko ka ɲalaande sakkitorde.»25 Iisaa kadi wi'i mo: «Ko min woni Ummutal ngal e

Ngurndan ɗan. Kala gomɗinɗo lan wuuray, hay si omaayii non. 26 Kala wurɗo gomɗinɗo lan maayataa hankadi. Hiɗa hoolii ɗun?»

27 Mariyatu wi'i mo: «Eyyo, yaa an Koohoojo, miɗogomɗini ko an woni Almasiihu on, Ɓiɗɗo Alla, haanuɗoarude ka aduna on.» 28 Ɓay kanko Mariyatu o wi'ii ɗun,o yiltitii, o noddoyi Mariyama miɲɲiraawo makko on,o wi'i mo e gundoo: «Karamoko'en no ɗoo, hiɓe nod-dude ma.» 29 Nde Mariyama nanirnoo ɗun, o hawtii ndewootere, o yahi e makko. 30 Tawi hari Iisaa naataali tahoka nder hoɗo, himo e nden nokkuure ka Mariyatu fot-tunoo e makko ɗon. 31Yahuudiyankeeɓe wondunooɓe eMariyama ka suuduɓen fii yarlingol mo yi'i himo hawtootun yalta, ɓen kadi jokki mo, ko fii hari hiɓe sikka himoyahude wulloygol ka yenaande.

32 Ɓay wonii Mariyama hewtii ka Iisaa woniɗon, o yi'iimo, o yani e ley koyɗemakko, o wi'i: «Koohoojo, si tawnohiɗon ɗoo, bandiraawo an on maayataano!»

33 Ɓay Iisaa yi'ii himo wulla, awa kadi Yahuudiyan-keeɓe ɓe o ardi ɓen kaɲun kadi no wullude, ɗun yurmi

Yuuhanna 11:34 39 Yuuhanna 11:47mo ka wonkii haa ɓernde makko jiɓii. 34 Onsay kankoIisaa o wi'i: «Ko honto surruɗon mo?»Ɓe jaabii mo: «Koohoojo, seenee tinon!»35 Iisaa mbojji. 36 Onsay Yahuudiyankeeɓe ɓen wi'i:

«Ndaaree no ɓe yiɗirnoo mo!»37Woɓɓe e hakkundemaɓɓe wi'i: «Kanko, oo wuntin-

nooɗo bumɓe, e hara owaawataanowaɗude kadi hara ooneɗɗo maayaali?»

Fii no Iisaa Immintiniri Laazaru38 Ɗun yurmi Iisaa kadi, o ari ka yenaande, tawi ko

fammeere ombiraande hayre. 39 Iisaa wi'i: «Pottineehayre nden.»Mariyatu bandiraawo mayɗo on wi'i mo: «Koohoojo, o

luuɓii jooni, ko fii ko balɗe nay on nii.»40 Kono Iisaa wi'i mo: «E hinaa mi wi'iino ma, si tawii

hiɗa gomɗini, a yi'ay mangural Alla ngal?»41 Onsay ɓe pottini hayre nden. Iisaa ɓanti gite mun

ɗen, fewtini dow, wi'i: «Baaba, mi weltanike ma fii kojaabinanɗaa mi kon. 42Min miɗo andi hiɗa jaabinandelan saa'i kala, kono ko sabu ɓee yimɓe dariiɓe ɗoo miwowliri, fii yo ɓe gomɗin wonde ko an nulimmi.»

43 Ɓay wonii o wi'ii ɗun, o ewnii ko tiiɗi, o wi'i:«Laazaru, yaltu!» 44 Onsay mayɗo on yalti, tawi koyɗeɗen e juuɗe ɗen no haɓɓiraa lincoy, himo buumiraakasannge on.Onsay Iisaa wi'i ɓe: «Firtee mo, accon o yaha.»45 Onsay ɓay buy e Yahuudiyankeeɓe arnooɓe ka

Mariyama ɓen yi'ii ko Iisaa waɗi kon, ɓe gomɗinimo. 46 Kono woɓɓe e maɓɓe yahi tawoyi *Fariisiyaaɓeɓen, andini ɓen ko Iisaa waɗi kon. 47 Onsay hooreeɓe*yottinooɓe sadaka ɓen e Fariisiyaaɓe ɓen mottindiridental fewjooɓe ɓen, ɓe wi'i: «Ko honɗun waɗeten?Ko fii oo neɗɗo no waɗude maandeeji hawniiɗi buy.

Yuuhanna 11:48 40 Yuuhanna 11:5748 Si en accii o jokkirii nii, fow gomɗinay mo, awa kadiRoomiyankooɓe ɓen aroyay jatta nokkuure men hor-morde nden e jamaa men on.»

49 Onsay goɗɗo e maɓɓe no wi'ee Qayaafa, tawi ko onwonnoo yottinoowomawɗo sadaka e nden hitaandeɗon,o wi'i ɓe: «Onon on faamaali huunde. 50 Onon on andaawonde no moƴƴani yimɓe ɓen ka aaden gooto maaya fiijamaa on, hara jamaa on fow mulaali.»

51 Tawi ngol kongol hinaa emakko kanko tigi iwri, konoko ɓay ko kanko wonnoo yottinoowo mawɗo sadaka ender nden hitaande ɗon, o hiitii* wonde Iisaa no haanimaayude fii jamaa *Isra'iila on. 52 Ɗun non hinaa fiioo jamaa tun, kono ko fii no fayɓe Alla saakitiiɓe ɓenmottindiriree, wona *moftal gootal. 53 Gila nden ɲandeɓe fottani fii warugol mo.

54 Laatii tawi Iisaa jindataa han kadi e kene hakkundeYahuudiyankeeɓe ɓen. O iwi ɗon, o yahi e leydikawtirndi eɗon ndin ka wulaa e saare nowi'ee Efrayiima,o wondi ɗon e taalibaaɓe makko ɓen.

55 Tawi juldeere Yahuudiyankeeɓe, ɗun ko *JuldeereYawtaneede nden, ɓadike. Buy e yimɓe leydi ndin yahiYerusalaam fii yo ɓe laɓɓino ado Juldeere Yawtaneedendenhewtude. 56Tawimobee emaɓɓenoɗaɓɓa Iisaa ka*juulirdemawnde, wi'a: «Ko sikkuɗon? E hara o arataa kajuldeere few?» 57 Tawi non hooreeɓe yottinooɓe sadakaɓen e Fariisiyaaɓe ɓen yamiriino wonde, si tawii goɗɗono andi ka o woni, yo o wowlu fii no ɓe nangira mo.

12Fii no Debbo Juuriri Angiri ka Koyɗe Iisaa(Mat. 26.6-13; Mrk. 14.3-9)

Yuuhanna 12:1 41 Yuuhanna 12:131Balɗe jeegoo ado *JuldeereYawtaneedenden, Iisaa ari

ka wi'etee ɗon *Betanii ka Laazaru, oo mo o immintin-noo e hakkunde mayɓe ɓen. 2 Ɓe moƴƴinani mo ɗonnafakka. Tawi ko Mariyatu wonnoo ɓannude, awa kadiLaazaru ko goɗɗo e wonnooɓe ɲaamidude e makko ɓen.3 Mariyama kadi ƴetti wa feccere liitir angiri laaɓundi,satta-cogguuri, no wi'ee ‹naar›, o juuri ka koyɗe Iisaa, ofittiri koyɗe on ɗen sukundu makko ndun, suudu ndunheewi urngol angiri ndin.

4 Onsay goɗɗo e taalibaaɓe makko ɓen, ɗun koYudaasi Iskariiyu, ɗun ko oo janfoytooɗo mo, wi'i:5 «Ko fii honɗun en yeeyaali ndii angiri yeru *dinaruujiteemeɗɗe tati, okken miskinɓe ɓen?» 6 Tawi o wiiraaliɗun wa si tawii himo aanannoo miskinɓe ɓen, kono koɓay hari ko o ngujjo, awa kadi ko kanko joginoo bonfo on,o ƴettayno ko waɗaa ton woo.

7 Kono Iisaa wi'i: «Terto mo, ko fii ɲande mi surrete omarirnoo ndii angiri. 8Miskinɓe ɓen kan, hiɗon wondie maɓɓe soono woo, kono min, on wondataa e an soonowoo.

9 Tawi jamaa Yahuudiyankeeɓe ɗuuɗuɗo humpitikewonde himo ɗoo. Ɓe ari, tawi hinaa sabu Iisaa tun, konoko fii yi'ugol Laazaru kadi, onmo o immintini e hakkundemayɓe ɓen. 10 Hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen aadiiwarugol Laazaru kadi, 11ɓay hari ko sabu makko waɗi siYahuudiyankeeɓe buy no sortaade e hakkunde maɓɓe,gomɗina Iisaa.

Fii Naatugol Iisaa Yerusalaam(Mat. 21.1-11; Mrk. 11.1-11; Luk. 19.28-40)

12 Bimbi nden ɲande jamaa ɗuuɗuɗo ari fii juldeerenden, ɓe humpitii kadi wonde Iisaa aray Yerusalaam.13Onsay ɓe ƴetti baape tugi, ɓe yalti fii jaɓɓagol mo, ɓewoni e ewnagol, wi'a:

Yuuhanna 12:14 42 Yuuhanna 12:24«*Hosannaa!Yo barki wonan oo wonɗo arudee innde Joomiraaɗo on,ɗun ko oo lanɗo *Isra'iilayanke'en!»j

14 Iisaa kadi tawi mbabun, o ƴawi e hoore makkun, ojooɗii wano windori non:15 «Wota a hulu, yo jamaa *Siyuuna!E hino lanɗo maa on ka arata,

himo jooɗii e hoore ɓikkun mbabba!»k16 Tawi taalibaaɓe makko ɓen faamaali fii ɗun fow taho,kono ɓay wonii Iisaa ƴentinaama ka mangural, onsay ɓeanditi wonde ɗii piiji no windinoo fii makko, awa ko ɗuntigi laatinanaa mo.

17 Tawi yimɓe wondunooɓe e Iisaa ɓen fewndo ko onoddata Laazaru ka qaburu, o immintina mo e hakkundemayɓe ɓen, no seeditaade fii ko ɓe yi'i kon. 18 Ko sabuɗun waɗi si jamaa on ari, jaɓɓii mo, ko fii hari ɓe naniiwonde o waɗii nden maande hawniinde. 19 Tawi *Fari-isiyaaɓeɓennowi'indirde: «On yi'ii en alaawaawudehayhuunde, ɓay fow jokkii mo!»

Fii no Iisaa Hiitori fii Mayde mun nden20 Tawi *Gereekiyankeeɓe goo no e hakkunde yimɓe

yahunooɓe rewugol Alla ɓen ɲande juldeere nden. 21Ɓeɓadii oowi'eteeɗo FiliipumoBayti-Sa'iida,ɗun ko e nderJaliilu, ɓe landii mo, ɓe wi'i: «Moodibbo, meɗen faalaayiidude e Iisaa!» 22 Filiipu kadi yahi, wowlani Andaraawu,onsay Andaraawu e Filiipu yahi, wowlani Iisaa.

23 Onsay Iisaa jaabii ɓe, wi'i: «Saa'i mo *Ɓii-Aadenon mawnintee e mun on hewtii. 24 Ka haqiiqa haqiiqami andinii on, si abbere yanii e leydi, nde maayaali, ndewonay kayre tun, kono si nde maayii, nde rimay ɓiɓɓej 12:13 12.13 Zab. 118.25 k 12:15 12.15 Zak. 9.9

Yuuhanna 12:25 43 Yuuhanna 12:38buy. 25 Kala yiɗuɗo ngurndan mun ɗan, ɗan hayriraymo, kono kala non aɲuɗo ngurndan mun ɗan ka adunaɗoo, haray ko fii *ngurndan poomayankejan o maraniɗan. 26 Awa kala on kurkantooɗo lan yo jokkan, ko fii koka mi woni ɗon, ko ɗon kurkaadu an ndun wonata. Kalanon on kurkaniiɗo lan, Baabaajo on teddinay mo.

27 «Jooni ɓernde an nden jiɓike. E ko honɗun miwi'ata? Hara mi wi'ay: Baaba an, dandan oo saa'i? Oo'o,ɓay kofiiɗunmi arani haa e oo saa'i. 28Baaba an,mawnininnde maa nden!»Onsay hawa iwri ka kammu nowi'a: «Mi mawninii nde,

mi mawninay nde kadi!» 29 Jamaa wonnooɗo ɗon naniɗun on wi'i ko riggannde, woɓɓe wi'i ko malaa'ikaajowowlani mo.

30 Iisaawi'i kadi: «Hinaa fii an kaa hawa nanori, kono kofii mon. 31Ko jooni non aduna on ɲaawetee, ɓay ko jooninon lanɗo aduna on bugetee ka yaasi. 32Min non tumami townaa ka hoore leydi, mi pooɗitay yimɓe ɓen fow ean.» 33 Tawi ko o wowliri ɗun, ko fii hollugol ko honno omaayirta.

34 Onsay jamaa on jaabii mo, wi'i: «Sariya on no wi'imen wonde *Almasiihu on woodete haa poomaa. Harayko honno non wi'irɗaa bee Ɓii-Aaden on townee? Kohombo non woni on Ɓii-Aaden?»

35 Iisaa jaabii ɓe kadi, wi'i: «Ndaygu no e hakkundemon taho seeɗa. Yahee fewndo ka marɗon ndaygu ɗon,fii wota niwre nden juhu on. Ko fii on yahoowo e niwreandaa ka yahata. 36Awa fewndo ka marɗon ndaygu ɗon,hoolee ngu, fii nowoniron fayɓe ndaygu ngun.» Ɓay Iisaawi'ii ɗun, onsay o yahi, o suuɗii ɓe.

Fii no Yahuudiyankeeɓe ɓen Salori Gomɗinde37 Fii kala o waɗii wa ɗii maandeeji hawniiɗi yeeso

maɓɓe, kono ɓe gomɗinaano mo. 38 Ko nii kongol ngol

Yuuhanna 12:39 44 Yuuhanna 12:50

annabi Isaayawowlunoongol laatori,ɗun ko ka owi'unooɗon:«Joomiraaɗo, ko hombo gomɗini waaju amen ngun?E ko hombo sookewo Joomiraaɗo on feɲɲinanaa?» m

39 Ɓe waawataano hoolaade, ɓay wano Isaaya wi'irnoonon kaɗi:40 «Allaahu on wuminii ɓe,o uddii ɓerɗe maɓɓe ɗen,fii wota ɓe yiiru gite maɓɓe ɗen,e hita ɓe faamir ɓerɗe maɓɓe ɗen,haa ɓe tuuba, o sellina ɓe.»n41 Ko ɗun woni ko *Isaaya yewti, ɓay wonii o yi'ii darjaIisaa Almasiihu on, o yewti fii makko. 42Kono e nderɗun,hay e hakkunde yeesooɓe ɓen, buy e maɓɓe gomɗinimo, kono sabu Fariisiyaaɓe ɓen ɓe suusaali qirritaade,fii wota ɓe pottine ka juulirde, 43 ko fii hari hiɓe yiɗiweltingol yimɓe ɓen ɓuri weltingol Alla.

44 Onsay Iisaa ewnii, wi'i: «Kala on gomɗinɗo lan,haray wonaa min o gomɗini, kono ko Nuluɗo lan on! 45 Ekala yi'uɗo lan, haray o yi'ii Nuluɗo lan on. 46Kofiiwonu-gol Ndaygu addimmi e oo aduna, hara kala gomɗinɗo lanwonaali e nder niwre nden. 47 Kala nanuɗo konguɗi anɗin kadi, ronki ɗi huutorde, hinaa min ɲaawoyta mo. Kofii mi ariraali fii ɲaawugol aduna on, kono ko fii dandugoladuna on. 48Kala non bugitiiɗo lan, salii jaɓude konguɗianɗin, nomariɲaawoowo. Ko fii ko konguɗiɗi mi yewtiɗinɲaawoytamokaɲalaande sakkitorde. 49Ɓaykonguɗian ɗin wonaa e an iwri, kono ko Baabaajo imminɗo lanon tigi yamirimmi ko mi haala e ko mi wi'a. 50 Awa-le miɗo andi yamiroore makko nden ko nde ngurndanpoomayankejan. E hin-le, ko mi wi'i kon, ko no Baabaajoon wi'irimmi non mi wowliri.»m 12:38 12.38 Isa. 53.1 n 12:40 12.40 Isa. 6.10

Yuuhanna 13:1 45 Yuuhanna 13:1413

Fii no Iisaa Sembiri Taalibaaɓe mun ɓen1 Ɓay *Juldeere Yawtaneede nden ɓadike, tawi kanko

Iisaa o andii saa'i makko iwugol e oo aduna, yaha kaBaabaajo on, hewtii. Kanko Iisaa himo yiɗunooɓemakkoɓen e oo aduna ɗoo haa ka rawnoode. 2 E nder ko ɓenafotoo kon, tawi Ibuliisa waɗii e ɓernde Yudaasi moSim'uunu Iskariiyu janfagol mo. 3 Nde tawnoo Iisaa noandi wonde Baabaajo on wattii fow e juuɗe makko, awakadi ko kaAlla o iwi, ko kaAlla kadi o ruttotoo, 4o immii kaɓe ɲaamaynoo ɗon, o ɓortii burmusu makko on, o ƴettilefol bagi, o daditii. 5 Onsay o wancini ndiyan e miran, owoni e sembugol taalibaaɓe ɓen, o fittira koyɗe maɓɓeɗen bagi mo o daditinoo on.

6 Ɓay wonii o hewtii Sim'uunu Petruusu, on wi'i mo:«Koohoojo, ko an sembatammi?»

7 Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko mi woni waɗude kon afaamataaɗun fewndoɗoo, kono a faamoyayɗun onsay.»

8KankoPetruusu owi'imo: «Oo'o, a sembataa lan few!»Iisaa kadi jaabii mo, wi'i: «Si mi sembaali ma, haray a

alaa geɓal e an few.»9 Onsay kanko Sim'uunu Petruusu o wi'i: «Koohoojo,

awa hinaa koyɗe anɗen tun, kono hay juuɗeɗen e hoorenden!»

10 Iisaa wi'i mo kadi: «Lootiiɗo hatonjinaa e lootagol siwonaa sembagol, ko fii o fow ko o laaɓuɗo. E hin-le ko onlaaɓuɓe, kono non hinaa on fow.» 11Ko fii hari himo andijanfotooɗo mo on. Ko ɗun waɗi si o wi'i: ‹Hinaa on fowwoni laaɓuɓe.›

12 Ɓay wonii o gaynii ɓe sembude, o ɓornii burmusumakko on, o jottii, o wi'i ɓe: «On faamii fii koo ko miwaɗani on? 13Hiɗon noddirammi Karamoko e Koohoojo.On wowlii goonga, ko fii ko mi ɗun. 14 Si tawii non minKoohoojo on, min Karamoko mon, mi sembii on, haray

Yuuhanna 13:15 46 Yuuhanna 13:27onon kadi hiɗon haani sembindirde. 15Ko fii, mi waɗaniion misal, fii no onon kadi waɗiron wano mi waɗirani onnon. 16Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on, kurkaadu ɓuraajom mun teddude, nulaaɗo kadi ɓuraa nuluɗo ɗun onteddude. 17 Jooni non, ɓay on andii ɗun, si on huutorii,haray on malii.

18 «Hinaa non fii mon on fow mi wi'i ɗun, miɗo andiɓe mi suɓii ɓen. Kono bee ko windii kon laatoo:‹On mo mi hawtidi bireedi dartike lan.›ɲ19 «Ko ɗun waɗi, gila jooni mi yeetoto on ado ndenhuunde hewtude, fii tuma nde hewtoyi yo on hooloyo komin woni Wonɗo on. 20Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on,kala jaɓuɗo mo mi nuloyta on, haray jaɓii lan, awa kadikala jaɓuɗo lan, haray jaɓii Nuluɗo lan on.»

Fii no Iisaa Feɲɲiniri fii Janfotooɗo mo on(Mat. 26.17-29; Mrk. 14.12-26; Luk. 22.7-23)

21 Ɓay wonii kanko Iisaa o yewtii ɗun, ɓernde makkonden aani, o holli ɗunɗoo, o wi'i: «Ka haqiiqa haqiiqa miandinii on, goɗɗo e mon janfoto lan.»

22 Onsay taalibaaɓeɓen ndaarindiri, ɓe jiɓii ko homboowi'i. 23Tawi goɗɗo e taalibaaɓeɓen, mo Iisaa yiɗunoo,no jooɗii ka sera taabal takko Iisaa. 24 Onsay Sim'uunuPetruusu sowndii on, wi'i: «Lando ko hombo o woniwowlude fii mun.»

25 On taalibaajo kadi ugginii ka fewndo ɓernde Iisaa, owi'i: «Koohoojo, ko hombo woni on?»

26 Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko momi jullani kuntunbireedi ka mi ɲaamata ɗon, mi jonni woo.» Onsay o jullibireedi on, o jonni Yudaasi mo Sim'uunu Iskariiyu. 27NoYudaasi hendornoo kun kuntun bireedi, Ibuliisa naati eɓernde makko.ɲ 13:18 13.18 Zab. 41.10

Yuuhanna 13:28 47 Yuuhanna 13:38Iisaa wi'i mo: «Waɗu ko waɗataa kon heɲa.» 28 Kono

hay gooto e ɓe o ɲaamidaynoo ɓen faamaali ko fiihonɗun o wi'irani mo ɗun. 29 Nde tawnoo ko Yudaasijogii bonfo on, woɓɓe ɓen sikki ko Iisaa wi'i mo wondeko yo o soodu ko ɓe handi e mun fii juldeere nden, maaokkorgol miskinɓe ɓen goɗɗun. 30 Onsay Yudaasi ƴettikuntun bireedi kun, yalti heɲa, hari niɓɓii.

Fii Yamiroore Heyre nden31 Ɓay wonii Yudaasi yaltii, Iisaa wi'i: «Jooni non *Ɓii-

Aaden on mawninaama, awa kadi Alla mawniniraamamo. 32 Si tawii non Alla mawniniraama mo, Alla kadimawninay mo immorde e mun, o mawnina mo kisan.»

33 O wi'i kadi: «Ko onon yo fayɓe an, miɗo wondi emon kadi seeɗa. On ɗaɓɓoyay lan, kono jooni miɗoyeetaade on onon kadi wano mi wiirunoo non hooreeɓeYahuudiyankeeɓe ɓen: ‹Ka mi yahata ton on waawataahewtude.›

34 «Miɗo yamirde on yamiroore heyre: Yiɗindiree.Wano mi yiɗiri on non, onon kadi yiɗindiree. 35 Si onyiɗindirii, fow anday ko on taalibaaɓe an.»

36 Onsay Sim'uunu Petruusu wi'i mo: «Koohoojo, kohonto yahataa?»Iisaa jaabii, wi'i: «Ka mi woni yahude ton a waawataa

lan jokkude fewndoɗoo, kono a jokkitoyay lan si neeɓii.»37 Petruusu wi'i mo fahin: «Koohoojo, ko honɗun

haɗata mi waawe jokkude fewndo ɗoo? Mi okkitirayngurndan an ɗan fii maa!»

38 Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «A okkitiray ngurndanmaaɗan fii an? Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii ma, ndontoƴoggataa few hara a yeddaali fii an haa timma laabi tati.»

14Fii Laawol ngol e Goonga on e Ngurndanɗan

Yuuhanna 14:1 48 Yuuhanna 14:14

1 «Wota ɓerɗe mon ɗen aanu. Gomɗinee Alla,gomɗinon lan, min kadi. 2Wonundeeji buy no woodi kagalle Ben an. Si hinaano ɗun, harayno mi yeetike on, kofii miɗo yahude parangol on wonunde. 3 Jooni si mi yahii,mi paranoyii on wonunde nden, mi aranoyay on, fii yo onwonoy onon kadi ka mi woni ton. 4 Ka mi woni yahudeɗon, hiɗon andi ngol laawol.»

5 Kono Tooma wi'i mo: «Koohoojo, men andaa kaseenotoɗon ton. Ko honno non men andirta laawolngol?»

6 Iisaa jaabii mo, wi'i: «Ko min woni Laawol ngol eGoonga on e Ngurndanɗan. Hay gooto waawataa yahudeka Baabaajo on si wonaa e an o rewri. 7 Si hiɗon andi lan,on andoyay kadi Ben an. Kono gila jooni hiɗon andi mo,awa kadi on yi'ii mo.»

8 Onsay Filiipuwi'i mo: «Koohoojo, hollumen Baabaajoon, ɗun haray yonii men.»

9 Iisaa wi'i mo: «Filiipu, koo ko mi neeɓi wondude emon fow, e a andaali lan? Kala yi'uɗo lan, haray yi'iiBaabaajo on. An non, ko honno wi'irtaa: ‹Hollu menBaabaajo on›? 10 A hoolaaki wonde miɗo humondiri eBaabaajo on, kanko Baabaajo on kadi himo humondiri ean? Ɗii konguɗi ɗi mi woni on wowlande, wonaa e an ɗiiwri. Ko Baabaajo Wonɗo e an on woni waɗude kuuɗemun ɗen. 11 Gomɗinee lan wonde miɗo humondiri eBaabaajo on, kanko Baabaajo on kadi himo humondiri ean. Si hinaaɗun, gomɗiniron bete sabuɗee kuuɗeɗemiwoni waɗude. 12Ka haqiiqa haqiiqami andinii on, kala ongomɗinɗo lan, kaɲun kadi waɗay kuuɗe ɗe mi waɗataɗen, o waɗa ko ɓuri mawnude, ko fii miɗo yaarude kaBaabaajo on. 13Awa kala ko toriɗon e innde an, miwaɗay,fii no Baabaajo onmawniniree immorde e Ɓiɗɗo on. 14 Sion torike goɗɗun e innde an, mi waɗay ɗun.»

Yuuhanna 14:15 49 Yuuhanna 14:28Fodaari fii Arugol Ruuhu Seniiɗo on

15 «Si hiɗon yiɗi lan, on ɗoftoto yamirooje an ɗen.16 Min kadi mi toroto Baabaajo on, o yeɗa on Ballogoo, hara ko Wondoowo e mon haa poomaa: 17 on nonko Ruuhu Wonduɗo e Goonga mo aduna on waawataajaɓude, ɓay ɓe yi'ataa mo, ɓe andataa mo. Kono ononhiɗon andi mo, ɓay himo humondiri e mon, awa kadio hoɗay e mon. 18 Mi accataa wonon aliyatiimaaɓe, miaray e mon. 19 E nder seeɗa nii aduna on yiitataa lan hankadi, kono onon on yi'ay lan. Ɓay miɗo wuuri, awa ononkadi on wuuray. 20Nden ɲande on andoyay wonde miɗohumondiri e Baaba an, onon kadi hiɗon humondiri e an,min kadi miɗo humondiri e mon. 21 Yiɗuɗo lan on kojaɓuɗo yamirooje an ɗen, ɗoftii. Kala yiɗuɗo lan, Benan yiɗay mo, min kadi mi yiɗay mo, mi hollitoo mo.»

22 Onsay oo wi'eteeɗo Yahuuda, (hara hinaa YudaasiIskariiyu), wi'i mo: «Koohoojo, ko honno hollitortaa eamen menen tun, hara hinaa e aduna on?»

23 Iisaa jaabii mo, wi'i : «Kala yiɗuɗo lan ɗoftotokongol an ngol, Ben an yiɗa mo, men ara e makko, mendaakoo kamakko. 24Kala non onmo yiɗaa lanɗoftotaakokonguɗi an ɗin. Ngol kongol ngol wonɗon e nanudehinaa e an iwri, kono ko e Baabaajo Nuluɗo lan on.

25 «Mi yewtii on ɗun wa fewndo ko mi wondi e mon.26Kono on Ballo,ɗun ko *Ruuhu Seniiɗo mo Baabaajo onaddoyta e innde an on, ko on jannoyta on kala huunde,andintina on kala ko mi wi'unoo on. 27Miɗo accande onɓuttu, ko ɓuttu an ngun mi woni on okkude. Mi alaa onnon okkirde wano aduna on okkirta non. Wota ɓerɗemon ɗen jiɓo, wota ɗe hulu kadi.

28 «On nanii ko mi wi'i on kon wonde miɗo yahude,kono mi artoyay e mon. Si hiɗon yiɗunoomi, on wel-torayno ko mi woni yaarude ka Baabaajo on kon, ɓay

Yuuhanna 14:29 50 Yuuhanna 15:10Baabaajo on no ɓuri lan mawnude. 29 Ko mi woni onwowlirande ɗii piiji jooni, ado ɗi hewtude, ko fii nde ɗihewtoyi ko yo on gomɗin. 30Mi yewtidoytaa e mon buyhan kadi, ko fii lanɗo aduna on no arude, kono o maraabawgalwoo ehoore an. 31Kono aduna onnohaani andudewonde miɗo yiɗi Baabaajo on, ko ɗun waɗi si miɗowaɗirde wano Baabaajo on yamirimmi non. Immee, iwenɗoo!»

15Fii Daƴƴere e Calɗi mun

1 O wi'i ɓe kadi: «Ko min woni daƴƴere tigi-tigiirenden, ko Baaba an woni Tutuɗo on. 2O taƴay kala salnduwonndu e an ndu rimataa, o feppita rimooji ɗin fow haaɗi laaɓa fii yo ɗi ɓurtu rimude. 3Ɗun-le wuren on woniilaaɓuɓe sabu kongol ngol mi feɲɲinani on ngol. 4 Awaduumee e humagol e an, wano min kadi mi duumori ehumagol e mon non. Ko fii salndu tun waawataa rimude,hara ndu siŋaaki e daƴƴere nden. Onon kadi wano non, sion humaaki e an, haray on waawataa rimude.

5 «Ko min woni daƴƴere nden, ko onon woni calɗiɗin.Kala on humondirɗo e an, wano min kadi mi humondirie makko non, o rimay buy. Ko fii on waawataa waɗudehay huunde e ɓaawo an. 6 Kala mo humaaki e an, kobugorteeɗo wa salndu taƴaandu yoori, sifa ɗin calɗi komooɓeteeɗi, bugee ka yiite, sunnee. 7 Si on humike ean, konguɗi an ɗin kadi wonii e mon, haray toree kalako faalaɗon, ɗun newnante on. 8 E hino no Baaba anmawninirtee: ko yo on rimu koɗuuɗi, wonon taalibaaɓean.

9 «Wano Baabaajo on yiɗirimmi non, ko non min kadimi yiɗiri on. Tabitee e giggol an ngol. 10 Si on ɗoftikeyamirooje anɗen, wanomiɗoftori yamirooje Ben anɗen

Yuuhanna 15:11 51 Yuuhanna 15:25

non, haray on tabitay e giggol an ngol, wano mi tabitiri egiggol makko ngol non. 11 Ko mi yewtirani on nii ko fiiyo weltaare an nden wonu e mon, e fii yo weltaare monnden onon kadi wonu timmunde. 12E hino yamiroore ndemi yamiri on nden: Yiɗindiree wano mi yiɗiri on non.13Hay gooto alaa giggol ɓurngol mawnude wa okkitirgolngurndan mun ɗan fii yiɓɓe mu'un ɓen. 14 Si on waɗiiko mi yamiri on kon, haray ko on yiɓɓe an. 15Mi innataaon hande kadi kurkaaɗi, ko fii kurkaadu andaa ko jommun waɗata. Mi wi'ii on yiɓɓe, ko fii ko mi andiri Benan kon fow mi andinii on. 16 Awa kadi hinaa onon suɓiilan, kono ko min suɓii on, toɗɗii on kadi, fii yo on yahurimoyon, kon ko rimuɗon lutta, e yo Baabaajo on yeɗu onkala ko toriɗon mo e innde an. 17 Ko mi yamiri on, ko yoon yiɗindir.»

Fii no Taalibaaɓe ɓen Aɲirtee ka Aduna18 «Si aduna on non aɲii on, andee o aɲiino lan ko adii

on. 19 Si tawiino ko on ɓe oo aduna, aduna on yiɗaynoon,ɓay ko onɓemakko, kono nde tawnoo hinaa onɓe ooaduna, awa kadi mi suɓike on e hakkunde oo aduna, koɗun waɗi si aduna on no joganii on ngayngu. 20 Anditeengol kongol ngol mi wi'unoo on wonde kurkaadu ɓuraajom mun teddude. Si ɓe cukkike lan, ɓe cukkoyto ononon kadi. Si ɓe ɗoftike kongol an ngol, ɓe ɗoftoytokonguɗi mon ɗin kadi. 21 Kono ɓe waɗay on ɗun fowsabu innde an nden, ɓay ɓe andaa Nuluɗo lan on. 22 Sitawno mi araali, maa mi wowlanaano ɓe, harayno ɓefelnaaki. Kono jooni non ɓe alaa lamitorgal fii junuubaajimaɓɓe ɗin. 23 Ko fii kala aɲuɗo lan, haray aɲii Ben an.24 Si tawnomi waɗaali e hakkunde maɓɓeɗee kuuɗeɗehay gooto waɗaali, harayno ɓe felnaaki, kono jooni nonɓe yi'ii, ɓe aɲii lan, ɓe aɲii Ben an. 25 Kono bee ngol

Yuuhanna 15:26 52 Yuuhanna 16:13kongol windiingol ka Sariya maɓɓe laato, ɗun ko ngolwi'ungol: ‹Ɓe aɲii lan e ɓaawo hujja.›ŋ

26 «Kono tuma Ballo on ari, ɗun ko on mo mi nulata emon immorde e Baabaajo on, ɗun ko Ruuhu Wonduɗo eGoonga, on Ruuhu mo tawata ko iwruɗo ka Baabaajo on,o seeditanto lan. 27 Awa onon kadi, on seeditanoyto lan,ko fii hiɗon wondunoo e an gila ka fuɗɗoode.»

161 «Komi wowlirani onɗun ko fii wota on faljinoye. 2Ko

fii ɓe yaltinoyay on ka juulirɗe, hay saa'i kadi aroyay ndetawata kala warɗo on sikkay o waɗii ko Alla yiɗi. 3 Koɓe waɗiroyta ɗun, ko ɓay ɓe andaali Baabaajo on, ɓeandaali lan kadi. 4Komiwowlirani onɗun, ko fii nde saa'ion hewtoyi, yo on anditoy wonde mi wowlaniino onɗun.Ko haɗi mi wowlana on ɗun gila ka fuɗɗoode, ko fii harimiɗo wondi e mon.»

Fii Golle Ruuhu Seniiɗo on5 «Jooni non miɗo yiltitorde ka Nuluɗo lan on, kono

hay gooto e mon landaaki lan ko honto mi yahata. 6Ɓaymi wowlirii nii annde heewii e ɓerɗe mon. 7 E hin-lemiɗo wowlande on goonga, no moƴƴani on ka mi yaha.Ko fii si mi yahaali, Ballo on arataa e mon. Kono si miyahii, mi nulay mo e mon. 8 Tuma o aroyi, o weeɓitanayaduna on fii junuubu e peewal e ɲaawoore: 9 ka baŋŋejunuubu, ko ɓay hari ɓe hoolaaki lan, 10 ka baŋŋe peewal,koɓaymiɗo yaarude ka Baabaajo on, awa kadi on yiitataalan han kadi, 11 ka baŋŋe ɲaawoore, ko ɓay lanɗo ooaduna ɲaawaama.

12 «Miɗo mari fahin piiji buy ko mi yewta on, kono onwaawataa faamude ɗi fewndo ɗoo. 13 Tuma on RuuhuWonduɗo e Goonga ari, o ardoyto on e kala goonga, koŋ 15:25 15.25 Zab. 35.19 e 69.5

Yuuhanna 16:14 53 Yuuhanna 16:24fii konguɗi makko ɗin wonaa e makko iwroyta, kono oyewtoyay kala ko o nani, o yewta on kadi fii piiji aroyayɗi.14 O mawninoyay lan, ko fii o ƴettoyay e ko wonanimmikon, o feɲɲinana on. 15Ko fii, kala ko Baabaajo on jeyi komin wonani. Ko ɗun waɗi si mi wi'i wonde, o ƴettay e koan kon, o feɲɲinana on.

Fii no Iisaa Wakkiliniri Taalibaaɓe mun ɓen16 «Si ɓurii nii seeɗa, on yiitataa lan han kadi, onsay si

nettii seeɗa, on yiitoyay lan kadi.»17 Onsay woɓɓe e taalibaaɓe ɓen wi'indiri: «Ko

honɗun oo woni en wi'ude: si ɓurii nii seeɗa, en yiitataamo hande kadi, e hoore ɗun si nettii seeɗa en yiitay mo,e himo yaarude kadi ka Baabaajo on.»? 18Tawi koɓe woniwi'ude: «Ko honɗun o wi'i ɗoo: ‹Si ɓurii nii seeɗa›? Enandaa ko honɗun o woni wowlude.»

19 Ɓay Iisaa andii wonde hiɓe faalaa mo landaade,onsay o wi'i ɓe: «Hiɗon landondira fii koo ko mi wi'i: ‹Siɓurii nii seeɗa on yiitataa lan han kadi, awa kadi si nettiiseeɗa on yiitay lan.› 20 Ka haqiiqa haqiiqa mi andinii on,on wulloyay feson, aduna on kaɲun weltoo, wonoyon ender annde, kono annde mon nden wattoyte weltaare.21 Nde debbo no jibina, haray himo e annde, ko fii haraysaa'i muuseendi hewtanii mo. Kono si o jibinii, haray oanditoytaa hande kadi fii ndin muuseendi makko, sabuweltaare ko o jibini boobo on kon. 22 Onon kadi hiɗonmari annde jooni, kono mi yiitidoyay e mon kadi, ɓerɗemon ɗen weltoyto. Onsay hay gooto ittoytaa weltaaremon nden. 23 E nden ɲalaande, on landotaako lan fii hayhuunde hande kadi, ko fii, ka haqiiqa haqiiqa mi andiniion, Baabaajo on okkay on kala ko toriɗon e innde an. 24Kofii haa jooni on toraaki hay huunde e innde an. Toree, onheɓay, fii no weltaare mon nden timmira.

Yuuhanna 16:25 54 Yuuhanna 17:425 «Ko mise mi yewtiri on ɗun fow. Saa'i no aroya mo

tawata mi yewtirtaa on mise hande kadi, kono hara kono laaɓiri poy mi yewtirta on fii Baabaajo on. 26 Ndenɲande on toroyto e innde an, kono mi wi'aali on wondemi toranoyto on Baabaajo on, 27 ko fii haray Baabaajo ontigi no yiɗi on. Ko waɗi si kanko tigi o yiɗi on, ko ɓayhari on yiɗiino lan, awa kadi on gomɗiniino wonde ko kamakko kanko Alla mi iwi. 28 Ko ka Baabaajo on mi iwi, miari e oo aduna. Jooni nonmiɗo iwude e oo aduna, mi yahaka Baabaajo on.»

29 Onsay taalibaaɓe makko ɓen wi'i mo: «E hino jooninon hiɗon wowlude no laaɓiri, e on alaa wowlirde misewoo. 30 Jooni non meɗen andi wonde hiɗon andi kalahuunde, awa kadi jaraa ka goɗɗo landoo on. Koɗunwaɗisi meɗen gomɗini wonde ko ka Alla iwruɗon.»

31 Iisaa kadi jaabii ɓe, wi'i: «On gomɗinii jooni? 32Awae hino saa'i no arude,ɗun-le wuren o hewtii, ka tawata onsaakitete, mo kala yaara sengo, accon mi min tun. Konoharay mi weddaaki ko fii Baabaajo on no wondi e an.

33 «Ko mi wowlirani on nii, ko fii yo on heɓu ɓuttu ean. On heɓoyay satteendeeji e oo aduna, kono wakkilee,ko fii min mi foolii aduna on!»

17Fii no Iisaa Tororani Taalibaaɓe mun ɓen

1 Ɓay wonii o wowlirii nii, onsay Iisaa ɓanti giteɗen, ofewti ka dow, o wi'i:«Baaba an, saa'i on hewtii. Mawnin Ɓiɗɗo maa on, fii

no Ɓiɗɗo maa on mawninira fii maa, 2 wano yeɗirɗaamo bawgal e hoore kala neɗɗo non, fii no o yeɗira kalamo okkuɗaa mo *ngurndan poomayankejan. 3Ngurndanpoomayankejan ɗan ko yo ɓe ande an Alla Bajjo Goon-gaajo on, e Iisaa Almasiihu,monuluɗaa on. 4Mimawninii

Yuuhanna 17:5 55 Yuuhanna 17:19ma ka hoore leydi, mi timminii kuuɗe ɗe yamirɗaa miwaɗugolɗen. 5 Jooni non an kadi, yo Baaba an,mawninantakko maa tigi, hara ko mangu ngu mi joginoo takko maangun ado aduna on woodeede.

6 «Mi feɲɲinii innde maa nden e hakkunde yimɓe ɓeokkuɗaa mi ka aduna ɗoo ɓen. Ko an ɓe wonannoo, aokkii lan ɓe, awa ɓe ɗoftike daaluyee maa on. 7 Jooniɓe andii wonde ko yeɗuɗaa mi kon fow ko e maa iwri.8Ko fii, mi hewtinii ɓe daaluyeejiɗi jonnuɗaa miɗin, ɓejaɓii ɗi, awa ɓe andii ka haqiiqa wonde ko ka maa mi iwi,awa kadi ɓe gomɗinii wonde ko an nulimmi. 9 Ko ɓenmi woni toranaade. Hinaa aduna on mi woni toranaade,kono ko ɓe yeɗuɗaa mi ɓen, ɓay ko ɓe maa. 10 Wanotawiri non kala ko mi jeyi ko an jeyi, awa kadi kala kojeyuɗaa ko min jeyi, e hoore ɗun ko e maɓɓe mangu anngun feeɲiri. 11 Hande kadi mi alaa e oo aduna. Kamɓehiɓe ka aduna, min miɗo yahude ka maa. Yaa Baabaajo*Seniiɗo, hiwirɓe inndemaande okkuɗaaminden, fii noɓewonira gootowanowonirɗen gooto non. 12Fewndomiwondi e maɓɓe, mi marirno ɓe innde maa nde okkuɗaami nden,mi hiwiɓe. Hay gooto emaɓɓemajjaali, si hinaamuuyanaaɗo hayrugol on, fii no ko *hiitanoo ka defte konlaatora.

13 «Jooni non miɗo yahude ka maa. Ko mi yewtiriɗun ka aduna ɗoo, ko fii no weltaare an nden timmirae maɓɓe. 14Mi hewtinii ɓe kongol maa ngol. Aduna onaɲii ɓe, ɓay ɓe jeyaaka e oo aduna, wano tawiri non minkadi mi jeyaaka e oo aduna. 15Mi toraaki ma yo a suutuɓe e oo aduna, kono ko yo a dandu ɓe Bonɗo on. 16 Ɓejeyaaka e oo aduna, wano tawiri non min kadi mi jeyaakae oo aduna. 17Ko daaluyee maa on woni goonga on, waɗuɓeɓemaa rewrude e goonga on. 18Wanonulirɗaami nonka aduna, min kadi mi nulirii ɓe non e oo aduna. 19Min

Yuuhanna 17:20 56 Yuuhanna 18:3kadi nonmiwaɗitikemomaafiimaɓɓe, fii yo kamɓe kadiɓe waɗito ɓe maa rewrude e goonga on.

20 «Hinaa non kamɓe tun mi woni toranaade, konohay gomɗinoyooɓe lan ɓen sabu konguɗi maɓɓe ɗin,21 fii no ɓe fow, ɓe wonira gooto wano an Baabaajo onwonirɗaa e annon,min kadimiwoniri emaanon. Kamɓekadi, yo ɓe wonir non e men fii no aduna on gomɗinirawonde ko an nulimmi. 22 Min non mi okkii ɓe mangungu yeɗuɗaa mi ngun, fii no ɓe wonira gooto, wanowonirɗen gootonon. 23Miwona emaɓɓe, an kadi, wonaae an, fii no ɓe wonira gooto few, e no aduna on andirawonde a nulii lan, awa kadi a yiɗii ɓe wano yiɗirɗaa minon.

24 «Baaba an, miɗo yiɗi yo ɓe okkuɗaa mi ɓen wonuka mi woni ɗon, fii no ɓe yi'ira mangu an ngu yeɗuɗaami ngun, ɓay a yiɗiino lan ado aduna on woodeede.

25 «Baaba an Feewuɗo, aduna on andaali ma, konomin,mi andii ma, awa ɓeeɗoo kadi andii ko an nulimmi. 26Miandiniiɓe inndemaa nden, awa kadimi andinayɓe, fii nogiggol ngol yiɗuɗaa mi ngol wonira e maɓɓe, min kadimi wona e maɓɓe.»

18Fii no Iisaa Nangiraa(Mat. 26.47-56; Mrk. 14.43-50; Luk. 22.47-53)

1 Ɓay Iisaa gaynii toraade, o yaltidi e taalibaaɓe makkoɓen, ɓe yahi e gaɗa joolol no wi'ee Kidruuna ka tu-tateeri woni, o naatidi ɗon e taalibaaɓe makko ɓen.2 Tawi Yudaasi, ɗun ko janfotooɗo mo on, no andunoonden nokkuure, ko fii hari Iisaa e taalibaaɓe mun ɓenno mooɓondiraynoo ɗon soono woo. 3 Yudaasi ardi edental suufaaɓe e yeesooɓe goo, ɓe tawata ko hooreeɓe*yottinooɓe sadaka e *Fariisiyaaɓe ɓen immini, ɓe yahika o woni ɗon, tawi hiɓe jogii lampuuji e jowli e jogaaji.

Yuuhanna 18:4 57 Yuuhanna 18:144Nde tawnoo Iisaa no andi ko arata mo e heɓude kon fow,o ɓadii ɓe, o wi'i: «Ko hombo ɗaɓɓitoton?»

5 Ɓen jaabii mo, ɓe wi'i: «Ko Iisaa, oo jeyaaɗo Naasir-ata.»O wi'i ɓe kadi: «E hino lan.» Tawi Yudaasi, janfiiɗo mo

on, no wondi e maɓɓe. 6 Fewndo ko Iisaa wi'i ɓe «e hinolan», ɓe yiltitori ɓawre-ɓawre, ɓe yani ka leydi.

7 O landitii ɓe, o wi'i: «Ko hombo wonɗonɗaɓɓitude?»Ɓe wi'i fahin: «Ko Iisaa, oo jeyaaɗo Naasirata.»8 Iisaa jaabii ɓe fahin, wi'i: «Mi innii on: e hino lan.

Si tawii ko min wonɗon ɗaɓɓitude, accitee ɓee ɗoo, ɓeyaha.» 9Ko nii kongol ngol o wi'unoo ngol laatori wonde:«Hay gooto e ɓe jonnuɗaa mi ɓen hayriraali lan.»p

10 Tawi Sim'uunu Petruusu no jogii kaafa. Onsay o sortika, o soppi kurkaadu yottinoowo mawɗo sadaka on, o ittimo nowru ɲaamuru ndun. Tawi ndun kurkaadu no wi'eeMalkuusa.

11 Tun Iisaa wi'i mo kanko Petruusu: «Wattu kaafa maakan ka holgo! A sikku mi yarirtaa jardukun tampere kunBaaba an yeɗimmi kun?»

Fii no Iisaa Addiraa Yeeso Hooreeɓe Diina ɓen(Mat. 26.57-58; Mrk. 14.53-54; Luk. 22.54)

12 Onsay ngal dental suufaaɓe e hooreejo mun eyeesooɓe Yahuudiyankeeɓe ɓen nangi mo kanko Iisaa,ɓe haɓɓi. 13 Ɓe naɓiri mo taho ka Hannaana, on koesiraawo Qayaafa, yottinoowo mawɗo sadaka on e ndenhitaande. 14 Awa kadi ko Qayaafa on waajinoo Yahu-udiyankeeɓe ɓen wonde no ɓuri ka aaden gooto maayafii jamaa on.

Fii no Petruusu Yeddiri fii Iisaa(Mat. 26.69-75; Mrk. 14.66-72; Luk. 22.54-62)

p 18:9 18.9 Yhn. 6.39

Yuuhanna 18:15 58 Yuuhanna 18:2515 Sim'uunu Petruusu e taalibaajo goo jokkiti Iisaa.

Tawi yottinoowomawɗo sadaka on no andi on taalibaajo,o naatidi e Iisaa ka nder tata yottinoowo mawɗo sadakaon. 16 Kono Petruusu kaɲun wontiri ka binde baafal kaɓaawo. Oya taalibaajo, mo yottinoowo mawɗo sadaka onandunoo on, yalti, yewti debbo aynoowo dambugal ngal,o naadi Petruusu. 17On kurkaadu aynuɗo dambugal ngalwi'i Petruusu: «E hara an kadi, hinaa a tawdaaɗo e ɓeetaalibaaɓe oo neɗɗo?»O jaabii: «Wonaa mi tawdaaɗo e maɓɓe.»18 Tawi kurkaaɗi ɗin e aynooɓe ɓen, ɗun ko dari-

nooɓeɗonɓen, no huɓɓi yiite, ko fii hari jaangol ngol nowoodi, ɓe woni e iwlagol. Tawi Petruusu kadi no wondi emaɓɓe, no iwloo.

19 Onsay yottinoowo mawɗo sadaka on landii Iisaa fiitaalibaaɓe mun ɓen e fii ko o jannaynoo kon. 20 Iisaajaabii mo, wi'i: «Mi yewtayno aduna on e kene. Ko mijannaynoo kon fow ko ka juulirɗe e ka *juulirde mawndeka Yahuudiyankeeɓe ɓen fow fottaynoo ɗon. E hooreɗun mi wowlaali hay fus e gundoo. 21 Ko honɗun nonlandortaa mi? Lando nanirɓe lan ɓen ko honɗun miwowlani ɗun. E hino hiɓe andi ko mi wi'i kon.»

22 Ɓay Iisaa wi'ii ɗun, goɗɗo e ɓen aynooɓe won-nooɓe ɗon bantii Iisaa, e hoore himo wi'a: «Ko niijaabortaa yottinoowo mawɗo sadaka on?»

23 Iisaa jaabii, wi'i: «Si mi wowlii ko boni, holluko honɗun e ko boni. Si tawii non ko ko moƴƴi miwowli, haray ko honɗun piyirtaami?» 24Onsay Hannaanafeƴƴini mo ka Qayaafa, ɗun ko ka yottinoowo mawɗosadaka on, e hoore himo haɓɓii.

25 Tawi kaɲun Sim'uunu Petruusu no darii ɗon, noiwloo. Onsay ɓe wi'i mo: «An kadi, hinaa a goɗɗo etaalibaaɓe makko ɓen?»O yeddi, o wi'i: «Hinaa mi taalibaajo makko few!»

Yuuhanna 18:26 59 Yuuhanna 18:3626 Onsay goɗɗo e kurkaaɗi yottinoowomawɗo sadaka

on,ɗun komusiɗɗo oomo Petruusu ittunoo nowrumun,wi'i: «Taw si hinaa an e makko mi yi'idi ka tutateeri?»

27 Petruusu yeddiɗun kadi. Tun ndontoori ndin ƴoggi.Fii no Pilaatu Landori Iisaa(Mat. 27.1-2, 11-26; Mrk. 15.1-15; Luk. 23.1-7, 13-25)

28 Ɓay ɓe iwii ka Qayaafa, ɓe naɓi Iisaa ka suudulaamu. Tawi ko ka subaka, laatii kamɓe tigi ɓe naataalika suudu laamu fii wota ɓe tuunintino, fii no ɓe ɲaamiraka *Juldeere Yawtaneede. 29Onsay Pilaatu lanɗo on yalti,tawoyi ɓe, o wi'i ɓe: «Ko feloore honde wonɗon fawudeoo neɗɗo?»

30 Ɓen jaabii, wi'i: «Si tawno o waɗaano bone, menaddantaano ma mo.»

31 Ko e hoore ɗun Pilaatu wi'i ɓe: «Ƴettee mo, onontigi, ɲaawiron mo sariya mon on.»Kono Yahuudiyankeeɓe ɓen wi'i mo: «Men new-

nanaakawarugol goɗɗo.» 32 (Tawi ko nii kongol ngol Iisaawi'unoo ngol laatorta fii ɓangingol ko mayde honde omaayata.)

33 Onsay Pilaatu naatiti ka suudu laamu, o noddi Iisaa,o landii mo, o wi'i: «Hara ko an woni lanɗo Yahu-udiyanke'en?»

34 Iisaa jaabii mo, wi'i: «E ko an wowlani ɗun hooremaa, kaa ko woɓɓe wowlan-maa ɗun fii an?»

35 Pilaatu kadi jaabii mo, wi'i: «E hara ko mi Yahu-udiyankeejo? Ko jamaa maa on e hooreeɓe yotti-nooɓe sadaka ɓen wattu-maa e juuɗe an. Ko honɗunwaɗuɗaa?»

36 Iisaa jaabii mo fahin, wi'i: «Laamateeri an ndin hinaajeyaandi e oo aduna. Si tawno laamateeri an ndin kojeyaandi e oo aduna, kurkaaɗi an ɗin haɓanayno lan fiiwota mi watte nun e juuɗe Yahuudiyankeeɓe ɓen. Konolaamateeri an ndin hinaa jeyaandi ley gaa.»

Yuuhanna 18:37 60 Yuuhanna 19:6

37 Onsay Pilaatu wi'i mo: «Ko a lanɗo-le?»Iisaa jaabiimo, wi'i: «Ko kowowluɗon kon onon tigi, ko

mi lanɗo. Ko sabu ɗun mi heɓiraa e ko fii ɗun mi aranika aduna: ko fii seeditanagol goonga on. Kala jeyaaɗo egoonga heɗoto kongol an ngol.»

38 Pilaatu wi'i mo fahin: «Ko honɗun woni goonga?»Ɓay wonii o wi'ii ɗun, o yalti kadi, o tawi Yahuudiyan-

keeɓe ɓen, o wi'i ɓe: «Min mi yi'aali hujja woo fawuɗomo donkineede. 39 Kono Juldeere Yawtaneede kala, nowoowi ka mi accitana on kasoojo gooto. Hara hiɗon yiɗiyo mi accitan on lanɗo Yahuudiyanke'en?»

40 Onsayɓe ewnii, ɓe wi'i: «Kono hinaa non ooɗoo, koBarabaasi!» Tawi-le Barabaasi ko murtunooɗo.

19Fii no Iisaa Ɲaawiraa Happanaa Wareede

1 Onsay Pilaatu yamiri yo ɓe naɓu Iisaa, ɓe focca.2 Suufaaɓe ɓen kadi sacci katanwol bulle, ɓe waɗi ngolka hoore Iisaa, ɓe ɓorni mo kadi dolokke boɗeejo.q 3Ɓeɓadii mo kadi kanko Iisaa, ɓe wi'i: «Salminaango e maa,yaa an lanɗo Yahuudiyankeeɓe!» Ɓe helloo mo bantekadi.

4 Pilaatu yaltiti fahin, wi'i hooreeɓe Yahuudiyankeeɓeɓen: «Awa miɗo yaltinande on mo fii no andiron wondemi yi'aali hujja woo fawuɗo oo donkineede.» 5Onsay Iisaayalti, tawi katanwol bulle ngol no ka hoore makko, himoɓornii kadi dolokke boɗeejo. Pilaatu wi'i ɓe: «E hinoaaden on!»

6 Ɓay hooreeɓe *yottinooɓe sadaka ɓen e suufaaɓeɓen yi'ii mo, ɓe ewnii, ɓe wi'i: «Fempee mo! Fempeemo!»q 19:2 19.2 Ko dolokke boɗeejo lanɗo on ɓornotonoo.

Yuuhanna 19:7 61 Yuuhanna 19:16

Pilaatu kadi wi'i ɓe: «Ƴettee mo onon tigi, fempon. Kofii min mi yi'aali hujja fawuɗo mo donkineede.»

7 Yahuudiyankeeɓe ɓen jaabii fahin, wi'i: «Meɗenmari Sariya, tippude e on Sariya himo haani wareede, kofii himo waɗitii *Ɓiɗɗo Alla!»

8Ɓay Pilaatu nanii ngol kongol, oɓurti hulude. 9Onsayo naatiti ka nder suudu laamu, o wi'i Iisaa: «Ko hontoiwuɗaa?» Kono laatii Iisaa jaabaaki mo. 10Pilaatu wi'i mokadi fahin: «A wowlantaa lan? E a andaa miɗo mari feereaccitugol ma, maa fempugol ma?»

11 Onsay Iisaa jaabii mo, wi'i: «A heɓataa feere woo ehoore an si hinaa taw hara a yeɗa immorde ka dow. Koɗun waɗi, on wattuɗo lan e juuɗe maa fawtike junuubuɓurɗo mawnude.»

12 Gila e on saa'i ɗon, tawi Pilaatu no ɗaɓɓude noaccitira mo, kono Yahuudiyankeeɓe ɓen woni e ewnagolwi'a: «Si a accitii mo, haray hinaa a giɗo lanɗo mawɗoRoomu on! Ko fii kala waɗitiiɗo lanɗo, haray hollitike koo gaɲo lanɗo mawɗo Roomu on!»

13 Ɓay Pilaatu nanii ɗin konguɗi, o yaltini Iisaa kayaasi, kanko Pilaatu o jooɗii ka ɲaawirde e nokku-ure no wi'ee ‹Meltaande›, nden no wi'ee kadi e haalaYahuudiyanke ‹Gabbata›. 14 Tawi ko ɲande hebulanagol*Juldeere Yawtaneede nden, wa ka tumbere ɲalorma, owi'i Yahuudiyankeeɓe ɓen: «E hino Lanɗo mon on!»

15 Kono ɓe ewnii, ɓe wi'i: «Yo o ware! Yo o ware!Fempee mo!»Pilaatu kadi landii ɓe: «Yo mi fempu Lanɗo mon on?»Onsay hooreeɓe yottinooɓe sadakaɓen jaabii mo, wi'i:

«Menen men maraa lanɗo goo si wonaa lanɗo mawɗoRoomu on!»

16 Onsay o watti mo e juuɗe maɓɓe fii yo o fempe.Kamɓe kadi ɓe ƴetti Iisaa, ɓe naɓi.

Yuuhanna 19:17 62 Yuuhanna 19:24Fii no Iisaa Fempiraa(Mat. 27.32-44; Mrk. 15.21-32; Luk. 23.26-43)

17 Iisaa yalti e nden saare, himo rondanii hooremakko *leggal altindiraangal ngal. O sutanii nokkuurewi'eteende Golgotaa e haala Yahuudiyanke, ko woni firoɗun ko ‹Nokkuure Laalagal Hoore›. 18 Ko ɗon ɓe fempimo wondude e yimɓe ɗiɗo goo, mo bee e maɓɓe sengogoo, kanko Iisaa o woni ka hakkunde.

19 Pilaatu windi, waɗi ka dow leggal altindiraangal:«Iisaa oo jeyaaɗo Naasirata, Lanɗo Yahuudiyanke'en.»20 Buy e Yahuudiyankeeɓe ɓen jangi kon ko windii,ko fii nden nokkuure nde Iisaa fempaa e mun noɓattinoo saare nden, tawi ɗin bindi ko e haala Yahu-udiyanke e haala Roomiyanke e haala Gereekiyankewindii. 21 Onsay hooreeɓe diina Yahuudiyankeeɓe ɓenwi'i Pilaatu: «Wota a windu ko o lanɗo Yahuudiyankeeɓeɓen, kono windu: O wi'ii wonde ko kanko woni lanɗoYahuudiyankeeɓe ɓen.»

22 Kono Pilaatu jaabii ɓe, wi'i: «Ko mi windi kon miwindii.»

23 Ɓay wonii suufaaɓe ɓen fempii Iisaa, ɓe ƴetti concimakko ɗin, ɓe waɗi ɗi pecce nay, suufaajo kala heɓifeccere. Ɓe ƴetti kadi fokiya makko on, tawi on hinaaɲo'aaɗo, ko o alluwal gootal gila dow haa ley. 24 Onsayɓe wi'indiri: «Wota en seeku mo. Waɗen urɓa, ɗunhollay ko hombo owonanta.» Tawiɗun ko fii ko bindiɗin*hiitinoo kon no laatora, ɗun ko:«Ɓe senditii conci an ɗin,ɓe waɗii fokiya an on urɓa.»rKo ɗun suufaaɓe ɓen waɗi.

Fii Mayde Iisaa nden(Mat. 27.45-56; Mrk. 15.33-41; Luk. 23.44-49)

r 19:24 19.24 Zab. 22.19

Yuuhanna 19:25 63 Yuuhanna 19:3625 Tawi yumma makko e miɲɲiraawo yumma makko,

ɗun ko Mariyama sonna oo wi'eteeɗo Kulopaasi, eMariyama Magaduuna no darii ka binde leggal altindi-raangal ngal Iisaa fempaa e mun ngal. 26 Ɓay Iisaayi'ii yumma mun, awa kadi oo taalibaajo mo o yiɗi nodarii takko yumma makko, onsay o wi'i yumma makko:«Neene, ko on ɗon woni ɓiɗɗo mon on.» 27 O wi'itaalibaajo on kadi: «E hino ɗon yumma maa.» Gila e onsaa'i ɗon, taalibaajo on naɓi Mariyama neene Iisaa kamun.

Fii Mayde Iisaa nden(Mat. 27.45-56; Mrk. 15.33-41; Luk. 23.44-49)

28 Ɓawto ɗun, nde tawnoo Iisaa no andi wonde fowhuuɓii, o wi'i: «Miɗo ɗonɗaa!» fii ko bindi ɗin wi'i konno laatora. 29Tawi loonde tew njaram lammuɗan noɗon.Ɓewaɗi linsere e salndu leggal nowi'ee *hisoopu,ɓe yollinde ka ndiyan, ɓeɓanni ka hundukomakko. 30Ɓay woniio ƴettii ɗan njaram, o wi'i: «Fow laatike!» Ɓawto ɗun oliiƴi hoore nden, o timmi.

31 Nde tawnoo nden ɲande ko hebulanagol fii*ɲalaande fowteteende nden e tawde kadi ndenɲalaandeko mawnde. Tawi Yahuudiyankeeɓe ɓen faalaaka yofureeji ɗin acce ka leɗɗe altindiraaɗe. Onsay ɓe toriiPilaatu yo koyɗe fureejiɗin hele siɗi itteeɗon. 32Onsaysuufaaɓe ɓen ari heli koyɗe arano on e oya kadi moo fempidanoo e mun. 33 Ɓay wonii ɓe hewtii Iisaa, ɓetawi o maayiino, laatii ɓe helaali mo koyɗe ɗen. 34Konogoɗɗo e suufaaɓe ɓen tufiri mo conkenwal ka beccal,tun ndiyan e ƴiiƴan yalti. 35 Yi'uɗo mo on seeditike, awaseedee makko on ko goonga. Kanko non himo andi kogoonga o wowli, fii onon kadi no gomɗiniron. 36 Ɗunwaɗiri fii ko bindi ɗin wi'i kon no laatora wonde: «Ƴi'al

Yuuhanna 19:37 64 Yuuhanna 20:2makko woo heletaake.»s 37 Nokku goo bindi ɗin no wi'ikadi: «Ɓe ndaaray mo ɓe tufi on.»t

Fii no Iisaa Surriraa38 Ɓawto ɗun goɗɗo no wi'ee Yuusufu jeyaaɗo Raa-

mati, tawi on ko taalibaajo Iisaa nun, kono ko e ndergundoo sabu tawde himo hulunoo hooreeɓe Yahuudiyan-keeɓe ɓen, o torii Pilaatu yo o newnan mo o ƴetta fureeIisaa on. Pilaatu newnani mo. Onsay o ari, o ƴetti fureeon. 39 Nikodiyuusu oo yahunooɗo ka Iisaa ɲande goojemma, o ari kadi, o addori wa kiloo cappanɗe tati tiirijillaandi *mirri. 40 Onsay ɓe ƴetti furee Iisaa on, ɓetumbi e kasanngewondude e urngallooji,ɓay tawi koɗunwoni naamu Yahuudiyankeeɓe ɓen fii surrugol. 41 Tawitutateeri no e nden nokkuure nde o fempaa e mun, ender ndin tutateeri kadi tawi no ton qaburu keso mo haygooto surraaka emun taho. 42Nde tawnoo ndenɲande koɲalaande nde Yahuudiyankeeɓe ɓen woni hebulanaadefii aseweere nden, awa kadi ko on qaburu ɓuri ɓadaade,ɓe surroyi Iisaa e on qaburu.

20Fii Immitagol Iisaa Almasiihu on(Mat. 28.1-8; Mrk. 16.1-10; Luk. 24.1-12)

1 E alat, ɗun ko ɲallal aranal e nder yonterenden, Mariyama jeyaaɗo Magaduuna dawi bimbi law kayenaande, tawi hentaaki taho. O tawi hayre nden ittaamaka yenaande. 2Onsay o dogi, o tawoyi Sim'uunu Petruusue oya taalibaajo mo Iisaa yiɗunoo, o wi'i ɓe: «Ɓe ittiiKoohoojo on ka yenaande, men andaa ko honto ɓe waɗimo!»s 19:36 19.36 Egg. 12.46, Ada. 9.12, Zab. 34.21 t 19:37 19.37 Zak. 12.10

Yuuhanna 20:3 65 Yuuhanna 20:16

3 Onsay Petruusu e oya taalibaajo yalti, yaari kayenaande. 4 Ɓe ɗiɗoo non ɓe dogi, kono oya taalibaajodogi ɓuri Petruusu, o adii hewtude ka yenaande. 5 Ougginii, o yi'i kasannge on ka waalii, kono o naataali.6 Sim'uunu Petruusu iwtirnooɗo ɓaawomakko on kaɲunkadi hewti, o naati ka nder yenaande, o haynii kasanngeon no waalii ɗon 7 e lefol waɗanoongol ka hoore Iisaangol, tawi ngol wondaa e kasannge on, kono tawi hingoltaggaa, hingol feere. 8 Onsay oya taalibaajo, adinooɗohewtude ka yenaande kaɲun kadi naati, o yi'i, o hoolii.9 Tawi hari ɓe faamaali taho ko bindi ɗin wi'i kon wondehimo haani immitaade e hakkunde mayɓe ɓen. 10 Onsaykamɓe taalibaaɓe ɓen ɓe yiltitii ka maɓɓe.

Fii no Iisaa Feeɲirani Mariyama Magaduuna(Mrk. 16.9-11)

11 Tawi Mariyama Magaduuna no darii ka ɓaawoyenaande no wulla. E nder ko o wullata kon, himougginii, himo ndaara nder yenaande nden. 12 O yi'imalaa'ikaaɓe ɗiɗo ɓorniiɓe daneeji no jooɗii ka fureeIisaa on waalinoo ɗon, goɗɗo on telen ka hoore, oya ontelen ka koyɗe.

13 Ɓen wi'i mo: «Debbo ko honɗun wullataa?»Kanko debbo on o jaabii ɓe, o wi'i: «Ko fii ɓe ittii ɗoo

Koohoojo an on, mi andaa ka o waɗiraa.» 14 E nder ko owi'ata ɗun kon, o yeƴƴitii, o yi'i Iisaa no darii, kono tawio andaa wonde ko Iisaa non.

15 Onsay Iisaa wi'i mo: «Debbo ko honɗun wullataa eko hombo ɗaɓɓitataa?»Nde tawnoo himo sikka ko golloowo ka tutateeri, o wi'i

mo: «Koohoojo si tawii ko an naɓi mo, haray yeeto lan kohonto waɗuɗaa mo, mi yahana mo.»

16 Iisaa wi'i mo kadi fahin: «Mariyama!»

Yuuhanna 20:17 66 Yuuhanna 20:25Debbo on fewti mo, wi'i e haala Yahuudiyanke: «Rab-

bunii!» (Ko woni ɗun ko «Karamoko'en».)17 Kono Iisaa wi'i mo: «Wota a jogito lan, ko fii mi

ƴentaali taho ka Ben an. Kono yahu ka musiɓɓe anɓen, wi'aa ɓe wonde miɗo ƴentude ka Ben an e ka Benmon, ka Alla an e ka Alla mon.» 18Onsay kanko MariyamaMagaduuna o yahi, o wi'i taalibaaɓe ɓen wonde o yi'iiKoohoojo on, awa kadi kanko Iisaa o yewtii mo ɗun.

Fii no Iisaa Feeɲirani Sahaabaaɓe ɓen(Mat. 28.16-20; Mrk. 16.14-18; Luk. 24.36-49)

19 E alat kiikiiɗe, ɗun ko ɲalaande aranere e nderyontere nden, tawi taalibaaɓe ɓen sokii baafe ɗen kaɓe woni ɗon sabu kulol ngol ɓe huli Yahuudiyankeeɓeɓen ngol. Onsay Iisaa ari darii hakkunde maɓɓe, o wi'iɓe: «Yo jam wonu e mon!» 20 Ɓay wonii o wi'ii ɗun,onsay o holli ɓe juuɗe makko ɗen e beccal makko ngal.Taalibaaɓe ɓen weltii fii ko ɓe yi'i Koohoojo on kon.

21 Iisaa wi'i ɓe kadi fahin: «Yo jam wonu e mon! Minkadi mi nulirii on wano Baabaajo on nulirimmi non!»22Ɓawto ɗin konguɗi, o wutti e hoore maɓɓe, o wi'i ɓe:«Jaɓee *Ruuhu Seniiɗo on. 23Ɓe yaafaniɗon junuubaajimun woo, ɗi yaafante ɓe. Ɓe on yaafanaaki junuubaajimun woo, haray ɗi yaafaaka.»

Fii Sikkitannde Tooma nden24 Tawi Tooma jammaaɗo Siwtaaɗo tawdaaɗo e sap-

poo e ɗiɗooɓe ɓen wondaa e maɓɓe fewndo ko Iisaaari. 25Onsay taalibaaɓe heddiiɓe ɓen wi'i mo: «Men yi'iiKoohoojo on!»Kono o wi'i ɓe: «Si mi yi'aali batte peŋe ɗen ka juuɗe

makko, mi fawa hondu an ndun e batteɗen peŋe, mi fawakadi jungo an ngon ka beccal makko, haraymi hoolotaakofew.»

Yuuhanna 20:26 67 Yuuhanna 21:526 Ɓay yontii, tawi taalibaaɓe Iisaa ɓen no ka suudu

kadi, tawi hiɓe wondi e Tooma. Onsay Iisaa ari dariihakkunde maɓɓe, tawi baafe ɗen no sokii, o wi'i ɓe: «Yojam wonu e mon!» 27 E hoore ɗun o wi'i Tooma: «Ɓannuɗoo hondu maa ndun, ndaaraa juuɗe an ɗen, ɓannaakadi jungo maa ngon, meemaa beccal an ngal. Wota awonu mo hoolotaako, kono gomɗin!»

28 Onsay Tooma jaabii mo, wi'i: «Joomi an e Alla an!»29 Iisaa wi'i mo kadi: «Ko ɓay a yi'ii lan si hooliɗaa.

Kono maloore wonanii ɓen hooliiɓe ɓe yi'aali!»30 Iisaa waɗii kadi maandeeji hawniiɗi goo ɗuuɗuɗi

e tawnde taalibaaɓe makko ɓen, ɗi windaaki e ndeedeftere. 31 Kono ɗunɗoo ko windanaa ko fii nogomɗinironwonde ko Iisaawoni *Almasiihu on e *ƁiɗɗoAlla on, e fii no heɓiron ngurndan e nder gomɗingolinnde makko nden.

21Fii no Iisaa Feeɲirani Taalibaaɓe mun ɓen ka Daande

Weendu1 Ɓawtoɗun Iisaa feeɲitani kadi taalibaaɓe munɓen e

daande nduu *Weendu Tiberiyaada. E hino no o feeɲiraniɓe. 2 Tawi Sim'uunu Petruusu e Tooma jammaaɗo Siw-taaɗo e Natanayiila oo mo Kanaa, ɗun ko e nder Jaliilu,e ɓiɓɓe oo wi'eteeɗo Zabadii e taalibaaɓe makko ɗiɗogoo no wondi. 3 Sim'uunu Petruusu wi'i ɓe: «Miɗo yaadeyungugol.»Kamɓe kadi ɓe wi'i mo: «Menen kadi men yaaday e

maa.» Ɓe yalti, ɓe yahi, ɓe bakoyii ka laakun. Laatii e onjemma ɗon ɓe nangaali hay huunde.

4Ɓayweetii, tawi Iisaa nodarii ka daandeweendu, konotawi taalibaaɓe ɓen andaa wonde ko Iisaa. 5 Kanko Iisaao wi'i ɓe: «Fayɓe on heɓaali hay lingii?»Ɓe jaabii mo: «Hay gootii!»

Yuuhanna 21:6 68 Yuuhanna 21:156Onsay owi'iɓe: «Bugoree *jalaajiɗin ka sengoɲaamo

laakun kun, on heɓay!» Ɓe bugii ɗi, tawi hakkee ko liƴƴiɗin ɗuuɗi, ɓe alaa feere pooɗugol jalaaji ɗin.

7 Onsay taalibaajo mo Iisaa yiɗunoo on wi'i Petruusu:«Ko Joomi on nii!» Nde Sim'uunu Petruusu nanirnoowonde ko Joomi on nii, o ɓornii dolokke makko on, kofii hari himo ɓortii, onsay o iwi ka laana o cikkii kander ndiyan. 8Ɓeya taalibaaɓe ardi e laakun kun e nderpooɗorgol jalaaji ɗin e hoore hiɗi heewi tew liƴƴi, kofii hari hiɓe woɗɗitori pencen on wa sogone teemeɗɗeɗiɗi. 9Ɓay wonii ɓe tippike ka leydi, ɓe yi'i ɗon liƴƴi nofawii e hoore yiite, wondude e bireedi.

10 Iisaa wi'i ɓe: «Addee goɗɗi e liƴƴi ɗi nanguɗonjooni ɗin.»

11 Onsay Sim'uunu Petruusu ƴawi ka laakun, o pooɗijalaaji ɗin, o tippini ka leydi. Tawi ɗin jalaaji no heewiliƴƴi njani yonuɗi teemedere e cappanɗe jowi e tati.Fii kala non hiɗi ɗuuɗunoo, kono jalaaji ɗin seekaaki.12 Iisaa wi'i ɓe: «Aree ɲaamon.» Laatii hay gooto etaalibaaɓeɓen suusaali mo landaade wi'a: «Ko an hombonii?» Ko fii hari hiɓe andi ko Joomi on. 13 Onsay Iisaaɓadii, o ƴetti bireedi on e liƴƴi ɗin, o jonni ɓe. 14Tawi kotammun ɗun non Iisaa no feeɲana taalibaaɓe mun ɓengila o immintinaa e hakkunde mayɓe ɓen.

Fii Kaliifu mo Iisaa Halfini Petruusu on15 Ɓay ɓe gaynii ɲaamude, Iisaa wi'i Sim'uunu Petru-

usu: «Ko an yo Sim'uunu mo Yuunusa, e hara hiɗa yiɗilan ɓuri ɓee ɗoo?»O jaabii mo, o wi'i: «Hiiyii Joomi an, hiɗa andi miɗo

yiɗu-maa.»Onsay Iisaa wi'i mo: «Awa danko baaloy an koy.»u

u 21:15 21.15-17 Ko wonaa wi'eede «baaloy» ɗoo ko jokkuɓe Iisaaɓen.

Yuuhanna 21:16 69 Yuuhanna 21:2516 Iisaa wi'i mo kadi: «Enee Sim'uunu mo Yuunusa,

hiɗa yiɗimmi?»Kanko Sim'uunu o jaabii mo, o wi'i: «Hiiyii Joomi an,

hiɗa andi miɗo yiɗu-maa.»Onsay Iisaa wi'i mo: «Awa aynu baali an ɗin.»17 O wi'i mo kadi tammun: «Sim'uunu mo Yuunusa, e

hara hiɗa yiɗi lan?»Ɗun aanini Petruusu fii ko o wi'i mo kon tammun si

himo yiɗi mo. O jaabii mo, o wi'i: «Joomi an, hiɗa andikala huunde. Hiɗa andi miɗo yiɗu-maa.»Iisaa wi'i mo kadi: «Awa danko baali an ɗin. 18Ko fii ka

haqiiqa haqiiqa mi andinii ma, wa fewndo ko wonnoɗaasuka, a daditantono hoore maa dolokke maa on, yahaa kafaalaɗaa. Kono si a nawyoyii, a fontay juuɗe maa ɗen,goɗɗo dade, o naɓe ka a faalanooka.» 19 Tawi ko o wi'iriɗun, ko fii hollugol komayde honde Petruusumaayata fiimawningol Alla. Ɓay o gaynii yewtudemoɗun, owi'i mo:«Jokkan!»

20 Kanko Petruusu o yeƴƴitii, o yi'i oo taalibaajo moIisaa yiɗi ka jokkata ɓe, ɗun ko oo liiƴinooɗo ka ɓerndeIisaa fewndo ko ɓe ɲaamaynoo, o wi'i: «Koohoojo kohombowoni wattoowo on e joge.» 21Ɓay o yi'ii mo, kankoPetruusu, o wi'i Iisaa: «Oo ɗoo non Joomi an, ko honɗunheɓoyta mo?»

22 Iisaa jaabii mo, wi'i: «Si miɗo faalaa o wona haa ndemi artoyi, haaju maa e ɗun? An jokkan tun!» 23 E hooreɗun, kan haala jonnondiraa e hakkunde musiɓɓe ɓenwonde on taalibaajo maayataa. E hara-le Iisaa wi'aali mowonde on maayataa, kono ko o wi'i ko: «Si miɗo faalaa owona haa nde mi artoyi, haaju maa e ɗun?»

24 Ko on taalibaajo seeditii fii ɗin piiji windi ɗi. Awahiɗen andi nden seeditoore makko ko goonga. 25 Iisaawaɗuno piiji goo kadi buy. Si men winduno ɗun men

Yuuhanna 21:25 70 Yuuhanna 21:25fensiti, mi sikkaano si ɗen defte ɗe men windaynooheƴayno e aduna on.

71Version Pular Fuuta-Jallon

The New Testament in the Fouta-Jallon Pular language of Guineacopyright © 2010 Pioneer Bible TranslatorsLanguage: PularTranslation by: Traducteurs Pionniers de la BibleContributor: Pioneer Bible Translators

This translation, published by Pioneer Bible Translators, was published in 2011.If you are interested in obtaining a printed copy, please contact wab.admin@pbti.org.The translation was completed in collaboration with Christian Reformed WorldMission.This translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not make any derivative works that change any of the actual words or

punctuation of the Scriptures.Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2018-02-06PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 5 May 2020 from source files dated 4 May2020024b8126-79ef-5039-bc54-7d61889f8ae6