Notes du mont Royal

Cette œuvre est hébergée sur « Notes du mont Royal » dans le cadre d’un

exposé gratuit sur la littérature.SOURCE DES IMAGES

Google Livres

www.notesdumontroyal.com 쐰

.R’AMEIDOS

VAILMICEI-AE»

LlBRl SEPTEM.

il .R A M A YA NA [J71CABMEN EPICUM”

DE RAM’AE REBUS GÈSTIS

FOETAE ’ANTIQUISSIMI

VALMICISOPUS.

TEXTUI CODD. [88. COLLATIS RECENSUIT

lNTERPIETATIOREI LATINAII ET ANNOTATIONBS CRITIOAS

Il)! ICI?

AUGUSTUS GUILELMUS A SCHLEGEL,

l Dit, nov. P. 0., IQUBII ORD- ÀQUILAI uvaux CL. HI. Cl]! LBHIISCO,COIIBIDATOR OID. GUILPH., BQle 033D. son VALÀDII. ET VASAI LIGIOIISQUBnouai, SOC. O. ACAD- Mill!"- BOIUSL, .06. RONCE. ACAD- PETIOPOL- IOIAC.

I? DEIOL: ART")! 21.26. SOGllT- BCIBKTT. GOTTIEGq SOGIBTT. ASIAT. CALCUTT.

PARIS. LONDIN. SOCIETT. IOIIAIBII. ET BRITANN. LITE. BUËIEIŒ- ANTIQUITu811711513. .IËDAGANDIS-

VOLUMINIS PRIMI PARS ALTERA.

jBCHNNAlË AI) RHÏNNUDI.

"ms unaus

SUMTIBUS IDITORIS.ÉDCCCIIXXYIII.

’KÂ4:’»’"ÆK( l

. J ,.nâunrzïv’uzvïtêax”,j , 7., . .A! .r L»*&..77(’ a

RAMEIDOS

VALMICEIAELIBER PRIMUS.

SERMONE LATINO EXPRESSIT

A. G. A SCHLEGEL.

PROOEMIA

IN LAUDEM POETAE x).

bâlmîcem luscinium a1) veneror , dulcem, dulcisonum,

qui in poësis ramum evectus, Râmae nomen usque cantumodulatur.

J-’D

Quis non salmis summae viam ingreditur, audiens ex0re Vâlmîcis, anachoretarum Principis 5), sonum narra-tionis de Râma? -

’fi

l) Magnopere variant codices in hisce proœmiis :- plerumquemulto plura praemittunt, quibus non poëta solum cele-bratur, sed ii quoque, qui in eius carmine partes pri-marias agunt. Non ab ipso Rame’idos auctore, si modeunus is fait , en esse profecta, per se patel. In nonnul-lis dictionis color et metri ratio factum serioris aevi ar-guit; cxempli gratin distichon, quad in editioneSrîrâma-purensi tertio loco npponitur, desumptum est e prologofabulae scenicae de Râmae rebus gestis, que Arghya-Râghava inscribilur. Eguidem ces tantummodo senten-tias servandas esse censui, quae venustate et simplicitatesese commendnrent, et in proverbium abiisse viderentur.

Q) Luscinium posui et ubique ponam pro cacilo, i. e. cuculoV nigro, ave in nostris terris ignota, quae a poëtis Indiciscodem modo, quo a nostratibus luscinia, propter cantusmiram dulcedincm prao ceteris avibus celebratur. Atta-men cocilus mas soins est canorus; femina vocem enn-(lem identidem profert, quam cuculus vulgaris, unde etnomen in utraque Iîngua.

3) Vâlmîces vitam solitarinm in silvis degisse traditur, idemet Munis et Rz’shis appellatur. Prius vocabulum anacho-rctam sive eremitam proprie designat, unde maunam, si-lentium, laciturnitas; alterum ad sapientiam praecipuespectnt. Quae "traque arole. inter se cohaerenlia et. pas-sim promiscue usurpait! per vatis appellationsm Latine

4 PROŒMIA IN Lavant PORTAE.

Scaturicns e monte Vâlmîcis , in Râmae occanum sesc

elfundcns, sanctum Râmeïdas flumen lustral orbcm uni-

versum3k

Veneror vatem illum, Prachêtasis filium 5), inte-grum vitae, qui non satiatur semper bibendo Râmae ge-storum oceanum nectareum.

3k

Salve , Anaclioretarum praeses, aime , pie, omniscientia imbutel Salve, Vâlmîce, iterumque salve!

.- Ireddere licet. A prisois enim Romanis vates dicebantur,qui de rebus divinis fatisque futuris oracula edebnnt;sera demain translatum est vocabulum ad poètes, quianimirum proprio artis poëticne nomine linguaLatina ca-rebat. Vàlmîces tum paëta fait, tum vates, quippe quipotins divinandi facultate quam cognitione aliunde pe-tita Râmae res gestas vere cecinisse perhibeatur. - Quaede vilissima Vâlmîcis conditionc, et vite flagitiosa narran-tur, (POLIER. MYTHOL. Inn. I, p. 178 sqq.) manifesta re-centiorum sunt figmenta , ciusdcm farinae vel peiorisetiam quam vita ista Homeri Pseudo- Herodotca. Nobisipsius carminis potissima sit auctoritas, in cuius libroseptimo poëta denuo in scenam prodit. Exordium etfinis Râme’idos ultima loco quidem sunt adiccta, attamen

satis antiqua.4) Subest comparatio cum Gange, cui talem virtutem vulgo

trihuunt.5) De patre Vâlmîcis nihil memoratum rappelai, uisi virum

sanctum fuisse. Nomen. commune ei est cum Varuno,Indorum Neptuno. Numeratur porro alias Prochainsinter deccm Progenitores dearum hominumque. MAN.I, 35. Ceterum videri possit nomen hoc patriVâlmîcisinditum allegoriae gratin. Namsi etymon spectamus,plane est ac si poëta Promethei filins diceretur.

.-------------.

r espar .1.ARGUMENTUM CARMINIS

NAnAnAE saumons DEGLARATUM I).

Bus Vâlmtccs, eremitarufn princeps, percunctatus est. l.facundia insigncm Nâradam, castimoniis et tacha librorumsacrorum meditatione gaudentemiz Quis, cedo, nostra ae- a, ’

tate in hoc orbe virtutibus est praeditus i’ quis fortis,instus, beneficiorum memor, veridicus, abstinentiae tenant?Quis moribus sanctis assuetus, quis erga omnes animan- a.tes benignus? quis prudens? quis munificus? quis. uniceamabilisi’ Quis rationis compas, iracundiae repressor,4.constans? quis ah omni abtrectatione alienus? Cuiusnamiram in proelia concitatam vcl DI contremiscunt? Quis 5.generosus, par vel triplici mundo tuendo? quis civiumincrementis laetusi’ quis thesaurus virtutum felicitatum-que i’ Quemnam virum prae ceteris unum formosa Lax- 6,misa) indcfessa comitaturi’ quis Aè’ri, Igui, Soli, Luna,

Indrae et Vishnui est aequiparandusi’ Id ipsum equidem Ç.

audire cupîa; vehementi sane studio flagro: tibi , o Sa-

1) Colloquium hoc habitum esse fingitur Rama adhuc super.stite, sexdecim fera annis postquam is ah erroribus re-du! regnum paternum recuperaverat.

2) Est ea Vis-lmûs uxor, tum diva Fortuna, tum summac ve-

nustatis imago. ’

6 LIE. I. CAP. I.picas coelicola 3)! adest facultas talem virum cagnoseendi.

8. Nâradas, ternarum temporum gnarus 4) , sermone istoVâlmîcis audito , compellans cum hac vocc z Auscultal

9- alacer deinde eflintus est: Magnae sunt et arduac virtutes,quas tu praedicasti, o Anachoretal Mcditatus prOIOquar:

10: audiatur, qui vir hisce sil praeditus. Is e stirpe vaâ-eûs 5) genitus Bâmae nomine per gentes celebratur: tem-

perans, fards, splendidus, librarum sacrorum peritus,u.morigerus, sollers, prudens, facundus, fortunatus, bo-

stium interfector; latis humeris, validis lacertis, cervicela. in conchae speciem tribus lineis notata 6), magnis maxil-

3) Sanscrite De’varshis. Rishis est appellatio generulis sapin]-tum, cui aliud vocabulum saepe praemittitur ad diver-sas species distinguendas. Habent et lndi septum sapien-tes sucs antiquissimos, quibus stellae Ursue maioris tri-buuntur. Brahmarsluîs est sapiens theologus; Bâjarshis,rcx sapiens; Dëvarshis, sapiens deorum sodalis. Ex bo-rum numero est Nâradns, qui tamen terram inviseresolet, multarum rerum particeps, et fabularum diversa-rum actor primarius. Cf. Episodium de NALO, Cap. Il,13 sqq.

4) "O; 7751] roi r’ êo’wa, toi 1’ s’auo’yæm, 7196 r’ étiriez.

5) vaâcus fuit Manûs legumlatoris filins, antiquissimus Côsa-

lorum rex et regiae stirpis auctor. De quo cf. L. I,Cap. LXX, 20. 91.

6) Arti physiognomicae valde addietos fuisse apparct vetcresi Indos, ita ut non soluml ex universa vultus et corporis

habita in bominibus et animalibus indolem moresque co-gnosci passe putarent, sed minuta quaque lineamentaattenderent. Gui opinioni aliqua naturae observatio sub-esse poterat; alia ad superstitiouem declinabant: qualisest nota in hoc versu memorata, ex illarum genere, inquibus chiromantia versatur. Cf. An. Co. p. 159.-et Co-LEBB. annot. Trahebant quaque ad lista hominum cius-modi signa. Cf. infra SI. 13. In Episodio de Nana,

ARGUMENTUM CARMINIS. 7

lis , amplo pectore, lugentem arcum gerens , colla toroso,hostium domitor; brachiis ad genua porrectis 7); Capitc,fronte, incessu decorus; quadratus , membris bene dispo- 13.sitis , snavi colore , maiestatis plenus , turgidis papillis,magnis oculis , faustus , nous bene auspicatis insignis;14,iustus, stans Promissis, iram et sensuum impetum coer-cens, sapiens, disciplina instructus, probus, fortitudinepraeditus; vindex generis humani, ab omni parte insu-’15.tiae vindex; tum librorum sacrorum cum corundem sub-sidiis gnarus, tum in arte sagittandi consummatus; omni :6.doctrina penitus imbutus, iuris peritus, splendidus, ergacunctos benignus , honestus , generosi spiritus , sollers;quem semper sectantur boni sieut flavii Oeeanum; Râmas, :7.omnibus virtutibus Praeditus, Causaliae maLri lactitiae au-ctor; Prafunditate Oceani instar, firmitudine mentis Hima- :8.vantis; Vislmum vigore aequans , sicuti luna gratus ad-spectu; quando iraseitur, fatali arbis eanllagrationi simi- 19.lis, patientia Telluri par; Cuvêrum, opum datorem, ae-quans liberalitate , fide quasi alterum institiae numen.Hunc Râmam, talibus virtutibus ornatum, fide insiguem,2o.carum filium , natu maximum , et virtute praecellentemrex Dasaratbas amure motus cooptai-e in imperium cupie-al.bat 8). Tune, apparatu ad hune consecrandum viso,

Cap. XIX, 14 sqq. equorum nobilitas verticibus pilorumdiiudicatur, fartasse baud iniuria, nam et Arabum ea-dem fuit opinio. Quem locurn perperam interpretatus.est Boppius.

7) Brachia brevia apud lndos deformia et ignobilia habitasunt; longn contra heroïei vigoris argumentum. Non mi-rarer, si Persae, idem statucntes, eagnomîne Arlaxer-xis prioris, ,uwepo’xup, male aGraecis intellecto, similequid significassent.

8) Non moramur nunc in explicandisiiis, quae Nâradas rap-

8V I LIE. I. CAP. I.au, illius uxor Caeceïs, cui rex olim fidem obstrinxerat de

benefieiis "cancedendis’, haec duo mimera ab eo petiit:23, exilium Râmae et Bbaratae consecrationem. Rex Dasara-z

thas iginir oflicii .vincula caërcitus , ut promissis staret,’

34. cal-nm filium Râmam in exilium egi-t. Abiit ergo in sil-vam lieras, ’fidem exsaluturus, ut patris iussa perficeret

25. et Caeceïdi gratificaretur. Migrantem hune comitatus estcarus frater Laxmanus, amoris impulsu, modestia insignis,

26. animum vere fraternum palam faciens. Dilecta Râmae con-

iux, semper intima vitae socia , e stirpe Janaei prognata,forma quasi divinnm aliquod miraculum, omnibus notis

27. faustis insignita, feminarum optima, Sîta quaque comitata

est Râmam, sicuti Lunum uxor Rôhinis 9). Quum cives28. et"pater Dasarathas per aliquantum spatium cum prose-

cuti essent , in urbe Sringavêro ad Gangis ripam aurigam29- dimisit; cum Guho, Nisbâdorum principe, congressus,

pius ille deinde Gangem transvectusi, regionem silvestrem50.intravit. Hi per silvas continuas progressi, fluviis aqua

abundantibus traiectis, secundum Bharadvâji praeceptum51. ad montem Chitracûtum accesserunt: ubi Râmas, Laxmani

ope casa amoena aedificata, habitavit cum Sîta, veste e52-llibro contexte: et nebride cinctus. Horum trium illustrium

’praesentia Cintracûtus iste splendebat, sicuti mons Mêrus,

55.Laxmide, Cuvêro et Siva in eo rèsidentibus. Râma ad

tim et interdum subobseure attingit, quandoquidem sin-gula ipso carminis tenore amplissimc declarabuntur.

9) Numen, quod lunae praesidet, apud [ados est, masculum.Uxor eius Rôhinis quartam sedem inter damas lunares

i occupat, cui quinque stellne in sidere Tauri tribuuntur.Astronomica huius comparationis ratio mibi non liquet,siquidem luna in orbe sua menstruo non ultra diei spa-tium apud singulas damas moratur.

ARGUMENTUM CARMINIS. 9

Cbiuacûtum profecto , rex Dasaratbas, filii desiderio ae-ger, ad sedes coelestes transiit, natum deplorans. Quo 34.defuncto , pfartissimus Bharatas, quanquam viri bis nati l0)Vasishtha duce ad regnum capessendum cum exhortaban-tur, istud capessere noluit. Profectus est in silvam he- ’55.ros, ut ad Râmae pedes supplex sese prosternent; ha-nesta indole impulsus oravit fratrem, talibus verbis cum 56.allocutus: » Tu, legum gnarus, omnino rex es.« - AtRâmas fortissimus patris iussu regnum recusavit; et cal-.ceis suis pro imperii pignore itlerum iterumque ei tradi- 57.Lis, frater natu maior tandem Bharatam impulit, ut re-verteretur. Is, optato non potitus, Râmae calceis acce- 58.ptis, in oppido Nandigrâmo regni sedem constituit, deillius reditu anxie sollicitas. Râmas quaque, veritus ne 59.cives popularesque denuo se adirent, monte ista relicto, insilvam Dandacam progressus est. Virâdho gigante eaeso,40-Sarabhangumrconspexit, Sutîxnum quaque et Agastium,

nec non huius fratrem. Tune Agastii consilio arcum In-4I.drae apprehendit, et acinacem, summa cum laetitia, pha-retrasque binas , sagittis inexhaustas. Dam ibi in silva 42-inter silvieolas habitabat, ut. de Daemonum et Gigantumcaede cum eo agerent, euncti anachoretae, tutelae ina- 4-5.pes, tanquam numen tutelare adierunt Râmam, loti foliaoculis referentem, conflictu arduum sicuti magnum In-dram, acinacem, arcum sagittasque gestantem. Tune ab-44.ipso, fratre auxiliante , ,Sûrpanakha , femina gigantea,saltum Janasthânum incolens, libidine furens , deformata

10) Sic dieuntur imprimis Brachmanae, in universum autemtrium ordiuum superiorum boulines, quonîam a pueritiainde’eertis sacris initiantur, qnae initia secundae nativi-vitalis instar ballentur.

10 Lin. I. CAP. I.45. est. Delnde Sûrpanakhae sermonc excitatos cunetos gi-

gantes, Kharumque Dûshanumque , monstrumque TRICEPS

46. occidit in proelio, solus ipse eunctos gigantes, eorumqneagmen, ad quatuordecim millia. ,Audita porro cognato-

47. rum caede, gigas par triplicem mundum celebratus, Râ-vanas nomine dictus, versipellis, robore pollens, gigan-

48. tum rex, bellator, ira vecors, socium’ sibi elegit gigan-49. tem, Mârîehum nomine. Idem quamvis erebro a Mârî-

eho hune in modum deterritus: i’Nulla tibi est facultas,5o. o Râvana,-valido isti resistendila nihilominus istius ser-

mone spreto, aetus fato cum Mârîcho Râmae seeessum

5L adiit. Quum istius praestigiatoris fraude ambo regis filioslonge inde abduxisset, rapuit Râmae coniugem, interfecto

53nvulture Jatâyushc. Raghuides , cum vulturem occisum,coniugemque Mithilcnsem raptam cerneret, moerpre af-

55cflictus , turbatis sensibus in lamenta se efl’udit. Deinde,

inter hune ipsum moerorem vulture Jatâyushe combusto,Sîtam in silva investigaus gigantem aliquem conspexit,

54° Cabandhum nomine, specie deformem, visu hon-ibilem;hune caesum liguis eremavit, qua facto is farmam aethe-

55. riam assumpsit. Deinde Cabandhus narravit ei de Sava-ride aseetria, et exhortatus est cum, ut feminam religio-

56. num peritam adiret. Cuius de consilio Râmas, omnisculpae insons , vigore praeclarus , hostium interfector,

57. Savaridem adiit. Ah ea Omni modo honorifice exceptas,Dasaratllae filins ad fluminis Pampae ripam cum Hann-

58. mante simio est eangressus; cuius de consilio pan-o cumSugrîvo congressus lieras praevalidus, totam rem ci ex-

’ 59. posait. Sugrîvus autem, omnibus Râmac conatibus audi-

tis, lactus amicitiam cum eo iunxit, igne saero tanquam60- teste adhibito. Deindc ex animi affectai uarrationem ple-

nissimam de simultate sua cum simiorum rege , qua af-

ARGUMENTUM CARMINIS. 1 1

flictus chat, .Râmae exposuit; hic autem protinus opem 61.suam ad interimendum Bâlinem ci pellicitusnest. Tunesimius Bâlinis robur, quantum esset, deelaravit. Attamen 62.ut sui fiduciam faceret Raghuidae, menstravit ei Sugrîvus

Dundubhis corpus cadmium, magni mentis instar. Heres 65,ille praevalidus, spectatum cadaver ludibrie habens, pe-dis polliee perlintegrum deccm parasangarum l l) spatiumproiecit. Difiidit porre septem arbores palmyras la) sa- 64.gitta, arundine baud quassata; difiidit montem et iacula-tus est in loca infera , sui fiduciam facturus.« Tune si- 65.mius ille procerus, anime alacri, cenfirmatus a Râma,cum eo profectus est ad speluncam suam, Cishcindhamdietam. Deinde Sugrtvus , simius egregius, auri colore 66.fulvus, mugitum edidit, que sono immani excitatus pre-cessit simiormn rex. Is Târam coniugem consolatus I5),67.cum Sugrîvo congressus est, ibique una sagitta cenfecitcum Raghuides; qui pestquam Sugrîvi hertatu Bâlinem in 68.

proelio necàverat, in istius imperie ipsum. Sugrîvum con-

stituit. Is inter ceteros praestans, omnes simies congre- 69.gatos in diverses ceeli plagas dimisit, Janaci filiam vi-sendi cupidus. Tune vulturis Sampâtis monitu validus 7o.

11) Hec nomine Persico reddere liceat vocabulum Sanscri-tum yôjana, quandoquidem inter mensuras apud veteresusitatas parasanges proxime ad yôjanum aeccdit, si mi-norem buius aestimatienem sequimur: variat enim caapud ipsos Indes. Cf. WILS. Lex.

12) Est arbor e palmarum genere, Borassus fibullg’fbrmis,et ligni durilie et stipitis cramitudine insignis. Cf. Box-aunan’Conou. Tub. 7l, et Banane Hem. Musa. T. l,Tub. 9. 10.-

13) Expressi vcram lectionem anumânya, pro qua in textu

avamânya perperam legitur. i

12 Lin. l. CAP. I.Hanumantes maris salsi frctum , per centum parasanges

7h expansum, transiluit. Quo facto cum urbem Lancam in-traret, Bâvanae imperio parentem, ibi censpcxit Sîtam,

72omeditabundam in vîridario Asocxs Hi) opaco. Menstral.e

ci pignere arcane , ceeptisque Râmae expositis, alio pi-gnore invicem ab illa accepte, centregit viridarii portam.

73. Quinque copiarum ducibus, nec non septem filiis mini-strorum regis caesis, adolescente Axe contrite , tandem

74. se capi passus est. Quum e laqueo semer. ipse expedi-visset, agnitis tamen Magni Parentis donis hosti concessif,

75. sua sponte fortis ille gigantes tortores toleravit. Deindeurbe Lanca incensa, paella. Mithilensi denuo visa, rever-sus est simius procerus , ut Râmae nuntium gratum affer-

76. ret. Quem assecutus, magnanimum venerabundus circum-ambulavit, et admodum lactus certierem feeit, Sîtam’ a

77. se esse visam. Tune Râmas, Sugrîva comitante, ad litusmaris immensi profectus, Oceanum concussit sagittis salis

78, radios aemulantibus. Oceanus, fluvierum dominus, ceramadspieiendum se dedit, eiusque de consilio Râmas Nalum

79,pontem iungere iussit, que strate Lancam progressas,Râvana in cal-tantine caese, Vibliîslianum in urbe Lanca

30. gigantum principem inauguravit. Sîta deinde recuperata

heros, summa pudore affectas , caetu frequenti cal-am81.probrose eam allocutus est. ’Indignata vera Sîta, mulier

casta, flammas intravit, ut se intactam probaret. Tum82. aura coelestis spiravit, et vox incorporalis insenuit: que

Ignis testimonio , simulque patris sui venerandi hortatu

Î4) Jonesia Asôca, est arbustum formosissimum, floribus cro-cois, nectu odoriferis insigne. Vide descriptioncm Rox-burgliii in ASIAT. Ras. Vol. V. Saepissilne ludunt poëtaein nomine, quad dlvnev sivc maintient"! SOIIilt.

ARGUMENTUM CARMINIS. 13

pet-motus Râmas, quum Sîtam vacuum ab omni culpa ea-

gnovissct, intemeratam recepit. Propter magnum istud 85.opus perfectnm propitii Divi , Indra duce , cum ceetuSapientium ceclicolarum Raghuidem venerati sunt. Tali 84.honore ornatus a numinibus universis, summopere ei fa-ventibus, omni negotio peracto, Râmas porra futuri se-curus, lactitiae indulsit. Divûm favore votum adeptu3,85.ut reviviscerent ipsius socii belle caesi, simiis in vitamrevocatis, eurru Pushpaco consccnse , ad oppidum Nan-digrâmum profectus est. [bi Raghuides capilles more 86,ascetarum plexes solvit, et cum fi-atribus in urbem Ayô-dhyam reversas , regiam dignitatem denuo adeptus est.Populus, lactitia alacer, tranquillus, victu abundans, legi 87.sacrae obtemperans, sanus utique, neque alla lue ailli-ctus , a caritate annonae ceterisque’ calamitatibus exemtus

mansit. Patresfamilias nunquam ibi mortem filierum ad- 88.spiciunt, mulieresque, semper obscquio erga maritos de-ditae, non fiunt viduae. Nullum ibi exstat periculum abincendiis , nec proluvie aquarum merguntur homines;nullum exstat periculum a tempestatibus, neque a latre- tnibus denique. Urbesque provinciaeque Opibus et fru- 90.menti copia florent, civeSque omnes semper sunt lacti,plane sicuti in secule aureo. Gloriosus Raghuides autemgl.centenis sacrificiis equinis litatis, aliisque magne auri di-

i spendie celebratis, immensis Opibus inter Bracbmanas di-stributis , centuplicem propagabit regain prageniem, et in 92.hoc orbe terrarum quaternes civium erdines , quemquein suis olliciis coërcebit. Denique per deccm millia an- 95.norum, decies centenis additis, Râmas imperio functus,ad Bascuusms sedem evehctur. -

3k

94.

14 v LIB. I. CAP. I.Carmen hoc de Râmae rebus gestis , lustrale , san-

ctum, librisque mais aequiparabîle qui lcgerit, is omni-bus piaculis libcrabitur.

3k

Quilibet vir, legens hocce carmcn vitale,’RAMAnNUM

dictum, cum filiis, nepotibus omnique coetu post obi-

tum in coelo amplifiçabitur. à;Brachmana hoc legens sibi parabit eloqucntiàe prin-

cipatum; vit e stirpe militari terme dominationem; mer-cator colonusve commercial-nm Prosperitatem; homo de-nique vel servili conditione, auscultans modo, capiet in-crementum.

a..0

Lin. I. CAP. Il. 15CAPUT Il.

BRACHMANIS ADVENTUS.

Audito hoc fâradac sermone, VâImîces sermonum 1..

peritus cum discipulo ad summam admirationem raptusest; et mente .tacita quidam magnus anachoreta Râmam a.adoravit , mm Nâradam ipsum est veneratus cum disci-pulo. Nâradas deinde, Sapiens coeiicola, sîcuti decet ab 3.

isto honoratus, venia abeundi petita dimissus , in Supe-rûm sedes remeavit. Quo ad mundum (livinum profecto,4.brevi post, anachoreta adiit Tamasae I) fluvii ripam, haudlonge a Gange dissilam. Ad quam simul atque accesse- 5.rat anachoreta, conspecto vado, cui nullus suberat lituus,discîpulum lateri adstantem allocutus est: Adspice, Bha- 6,radvâie 2), vadum hocce, nullo lime turbidum, iucundum

1) Exstant per Indium complures amnes buius nominis, quodsono corrupto hodie in T anse abiit. Non facit hue Ta-masa, quae in altissimis lmai (Himavantis) iugîs in Yamu-nam, baud procul ab utriusque fonte, influit. En enimvicina Gangi dici nequit, et patet e tata descriptione,secessumÀVâlmîcis non in regionibus montanis, sed inplanifie siturn fuisse. Cf. descriptio itincris ad Yamunaeet Gangis fontes , Ann. R23. Vol. XI", p. 178 et 186.-Altera Tamasa inter SamyumfGogrn) et Gômatem ver-sus Gangem decurtit; tertia cursu opposito baud mul-tum infraYamunam in eundem infunditur. Ad banc Ta-musam in dextera Gangis ripa prope confluentes seces-sus Vâlmîcis ponitur, ut luculcntissime pute! e septimoRâme’idos librô.

2) ln Râmeîdos Lib. Il, Cap. LIV. prodit in scenam anacho-reta eiusdem nominis, in secessu suc ad Yamunae et Gan-gis confluentes coetui discîpulorum praesidens, quem va-rum esse Bharadwîjum, id est a voteri memoria traditum,

16 Lui. I. CAP. Il.7,pellucidumque sicuti mens honorum. Aptum id est ad

lavandum, fundo aequali, placidum , limpidum, glareaminuta constratuxn; deponito urceum, sodas, et porrigito

3. mihi subligaculuni e libro contextum. Immergam me hocegrcgio Tamasae vado; diligenter accurctur, ne tempus

9. opportunum fraetereat. Ille magistri iussu festinanter atugurio reversas, subligaculum secum allatum magiStro ex-

[0,11ibuit. Vâlmîces e discipuli manu acccpto subligaculoindutus, in aquam immersus quum se abluisset , Precibus

",suhmissa voce recitatis, latice in Manium Deûmque ho-norem rite libato, ambulayit deinceps, silvam profundam

la, undique dispiciens. Tunc ibi conspcxit ardearum par,pulcrum visu, circa Tamasae ripam scouritatis habitu am-

I5.bu1antium. Ex hoc autem Pari alterum, marem, venatorindole ferox , qui furtim subierat inobservatus, iuxta ana-

14. choretam telo percussit. Hunc, membris cruore consper-’ sis, Palpitantem in terra videns ardea femina afflicta, fle-

I5. biliter eiulavit par aëra circumvolitans , orbata coniugesuc, alato comite, rubris permis cristato , lascivo, volu-

16. cri, secum copulato. Tali statu quum avem a venatoredeiectam vidisset, Sapiens ille pius misericordia "commo-

17. tus est. Quo tenero animi affecta porro nefas hoc de-testatus. vates , comemplans ardeam istam. flebiliter cla-

18. mitantem, haec cecinit: »Utinam ne tu, venator, per omne»aevum bona fama gaudeasi , quod ex ardearum pari al-

19. vterum necasti, amore flagrantem M Dum ita loquebatur

statuo. Ana. Cam. CAP. I , 30. Inde horum capitum au-ctor et nomen et personam hue traduxisse videtur: baudsatis apte quidem in tain diversa vitae conditionnant!-

" men consulta, ut tanto discipulo maior poëtae dignitasaccresceret.

BRÀGHMANIS ADVENTUS. 17

in conscio sui corde subnascebatur ipsi cogitatio: Quid-nam hoc est elliitum a me, moerore propter avem afilicto?Fer aliquod tempns meditatus sententiam istam. et perscru- no,tatus , discipulum Bharadvâjum lateri adstantern bis. verbis

compellavit: Vox haec, Pedibus adstricta, syllabarum nu» 2;,mero aequalis , coniuncta cum rhythmo et modulatione, a

i me moerente emissa SLocus 5) dicitor, baud aliter. Disci-Ipalus autem sermonem egregium, ah anachoreta prolatum, 22, iidem affirmando comprobavit , caritatem erga magistrùmpalam facicns. me; postquam aqua e vado isto hausta rite. 13.se adsperserat, eaudem rem secum mente revolvens, adtugurium rediit. Magnum anaclloretam subsecutus est mo- 24,destus Bharadvâjus, discipulns probatissimas, urceum aquae

Plenum secum aspartaus. Sanctus ille, quum in seçessum 25,suum inti-asset, simul. cum discipulo , considcns in tugurio,tacitus in contemplatione defixus mansit. Tune advenît 26.BRAGHMAN, ipse mundi couditor et rector, quaterna oragel-cm, augustus, egregii Sapientis invisendi gratia. Quem 27,conspicatus Vâlmices quidem subito assurgens, voce com-Pressa, manibus suppliciter iunctis, venerabundus constitit,vehementer miratus. Quum BRACHMANBM rite salutasset, et 28.

interrogassct , an perpetuo valeret, veneratus est deumvsuetis honoribus, aqua ad pedes lavandos, panera hospi-tali, et sedili apposito. Almum numen loco honestissimo 29.

3) Ludit poëta in vocis utriusque consonnntia: sôka est moe-ror, slôlca, metrum heroîcum. Vix monendum, nonlegitimam esse derivationem, sed ex eo genere notatio-num, quo fortuita similitudo ad sensum trahitura Exstanteius exempla apud Homerum et in libris Mosaiicis. Mi-mm in modum lusibus eiusmodi etymologicis indulge.

bat antiquitas. -Oa!

18 v Lin. I. En. Il.consedit; deinde Vâlmîci significawiit, ut et ipse conside-

30v ret. Coram ibi sedente prisco rerum genitore, ’Vâlmîces

in contemplatione defixus erat , mente unice in istam5..rem intenta. Lugens continuo ardeam feminam, SLocvM

hune iterum iterumqne canebat , sui sibi non conscius,152. moerori plane deditus: »Male factum a nefario venatore,

noxia consilia agitante, , quod ardeam tam dulce galiléen-

55,tem sine ulla causa OCCidit!« Hunc deinde Encans»:Lridens allocutus est anachorctarum principem: »SLocusquidem a te contextus; frustra foret hoc amplius pelu»

54. scrutai-i. Sponte sua, o Brachmana! tibi promanavitphaecmodulatio. Tu, vatum optime, totam Râmac vitam com-

55, pone. Bâmae pii, virtutibus pi-aediti, prudentis, constan-tis, res per orbcm tel-rarum gestas enarra, sicuti ex Naî-

56. rada cas audivisti. Quicquid rerum tum secreto , tutupalam gesserunt Râmas istc prudens, Sumitride comi-

5;. tante, Gigantesque quotquot sunt; nec non quicquid fa-ctum sive palam , sive secreto a puella Vidôhana: id omue

58. secundum veritatem tibi notum flet. Meo favorc nullavox falsa in carmine tuo invenietm’. Componc narratio-Inem de Râma, divinam, Slocis contextam, auditu incun-

59. dam. Quamdiu in terrae» solo montes et Humina suisquaeque locis manebunt, tamdiu Râmoïdos carmen per

40, orbem propagabitu s; quamdiu Râmcïdos cal-men a te com-

p05itum propagahitur, tamdiu subinde ad altiora ascen-4,. deus in mundis meis habitahis.« Sic locutus almus Bascu-

MAN ibidem e conspectu evanuit, quo facto Vâlmîces cum

42.discipulo ad summam admirationem raptus est; Deindecuncti eius discipuli slocum istum iterum iterumque ce-

43. cinere gaudentes, dixeruntque summopere mirati: Luctus,quem magnus vates quaternis pedibus numero syllabarumaequalibus cecinit, frequenti repetitione in 5100i naturam

ç

BRACHMANIS ADYENTUS. 19

abiit. Vati autem, contemplationi dedito, haec sententia 44.stetit: »Râmeïda totam eiusmodi sloci: a me contexi oper-

tetla Deinde vates ille gloriosus, generoso spiritu ani- 45.matus, composait de Rama illustri Carmen, famam illu-strans, versibus generosa facinora exprimentibus , incun-dis, numero syllabaruin aequalibus, per centena disticha

continuatis. iCAPUT in.

ARGUMENTI COMPENDIUM.

. vPostquam prima carminis semina vates religionibus x.addictus auditu acceperat a Nârada, Sapiente coelicola,contemplando amplius investigans copiosam eius. explica-tionem, quum aqua rite os eluisset, iunctis manihus, in- a.sistens verbenae l) culmis versus orientem directis, car- iminis ordinem prosequitur. Quicquid Râmae , Laxmano 3.

1) De verbena quidem magnopere disceptatur, utrum ea sitcerta graminis species, au potius en nomine omnia gra-mina et virgulta, quaecunque religionibus apta essent,comprehendantur. Sed neque id agi, ut speciem accufirate definirem; exprimera conatus sum usum berbaecuiusdam purae in rehus sacris, Latinis cum Indis com-munem. Nomina Sanscrita sunt cum et darbha, dicituretiam pavitra, i. e. lustralis. Botanices peritis audit FOLcruosvao’inzs Rosa. Est gramen omnium speciosissimum.Culmi magnitudine tritici, panicula pyramidalis, pedum.

« culis patentissimis. Cf. descriptionema Jonesio exhibi-tam. As. Ras. Vol. 1V, p. 243.

QO LIE. I; CAP. Il].et SitaC, tum. regi Dasarathae cum uxoribust suis, aulae

4,regnique incolis contigerat; quicquid ab iisdem dictum,decretum vel patratum etiam, id omne sanctitatis suas

5,vi secundum veritatemiperspicit. Quicquid Râmae, dam(idem promissorum servans cum binis comitibus, fratreet uxore, par silvas vagabatur, acciderat, id omne visu

6. assecutus est. Ternorum temporum cognitor mirabili fa-’cultate , quant castimoniis et rerum divinarum contem-platione sibi paravent, id omne oculis cerncbat, tanquam

7.myrohalani glandem in manu comprehensam. Quo visuprotinus apte composuit carmen de Râmae vita, gemmisrepletum sicuti oceanum, quod omnium mortalium aures

8. demulceret. Divinus ille vates, sicuti ante narrata ei fue-rant a magnanimo Nârada, composuit fata stirpis aRaghû

9. oriundae; Râmae nativitatem , egregiam virtutem, comi-

tatem erga omnes , caritatem , qua genus humanum am-to. plectehatur, patientiam, venustatem, sinceritatem; tum alias

narrationes varie mirabiles in itinere cum Visvâmitra sus-n.cepto, nuptiasque Janacidis arcumque diffractum; con-

tentionem inter Râmam utrumque , Dasaratliidaeque vir-tutes, porro Râmae consecrationem decretam, et pravum

la. Caeceïdis animum , nec non consecrationem obstructamet Râmae essilium; regis moerorem, lamenta, amentiam,

t5.denique mortem; civium tristitiam, eorundemque dimis-sionem; colloquium cum Nishâdorum rege , et aurigae.

i4. reditum; deinde Gangis transvectiouem et Bharadvâji con-spectum; hortatu Bharadvâji profectionem ad montem Chi-

15.tracûtum; casae constructionem et habitationem, Bhara-taeque adventum; Râmae placationem, et libationem patris

i6. funeri factam; calceorum inaugurationem, et sedem imfperii in oppido Nandigrâmo constitutam; profectionem

17. ad silvam Dandacam, congressum cum Sutîxno, couses-

ARGUMENTI COMPENDIUM. t QI

sumque cum Anasûya, et medicamiuis faciei traditionem;commorationem in Sarabhangi secessu et Vâsavi (Indrae)conspcctum; conspectum Agastii quaque, nec non arcum 18.

.acceptum, congressum cum Virâdho, et habitationem incampo Panchavato; derisionem Surpanakliae , eiusdcmque :9.deformationem; caedem Khan-i et TRICIPITIS, Râvanaequeconcitationem; Mârichi quoque caedem, nec non puellae 20.Vidêhanae raptum , Raghuïdae lamentationem, regisquevulturum necem, porro Cabandhi prelieusiouem, et Pam- 2Lpae fluvii conspectum, pal-iterque congressum cum Sava-.ride et cum Hannmantc; Raghuïdae magnanimi querimp- sa.niam in Pampae ripa, aditumque ad montem Rishyamû-cum, congressum cum Sugrîvo; fiduciae mutuae confir- 23.mationem, amicitiae foedus, certamen inter Bâlinem etSug’rîvum, Bâlinis caedem, Sugrîvi constitutionem in im-

perio; Târae lamenta, pactionem, noctem pluvialem per- a4.vigilatam, iram herois Raghuïdae, copiarum congregatio-nem, dimissionem simiorum in cunctas coeli plagas, orbis 25.terrarum descriptionem, annuli traditionem , speluncamursi conspectam; porro simiorum propositum vitam ine- 26.dia finiendi, nec non Sampâtis conspectum , et montisadscensum, saltumque trans mare datum; Oceanique iussu 27.montis Maenaci inspectionem; Sinhicae caedem et sedisregiae Lancae conspectum; nocturnum introitum Hanll- 28.mantis in urbem Lancam, eiusdemque deliberationem,aditum ad forum laeu publico instructum, conspectumgynaeoei regii; accessum ad viridarium asocis opacum, 29.ibique Site! conspectum, colloquiumque cum paella Mi- lthilensi, et pignoris traditionem; gemmam mutuo a Sîta 3a.traditam, pariterque arborum cladem; fugamque femina-rum gigantearum, et famulorum caedem; prehensum Aë-5I-ris natum (Ifamunanwm)l tumultum propter Lancam in-

92 « Lus. I. CAP. 1V.cens’am, deinde saltum trans mare retro datum, nec non

5g,mella comesa; Râmae consolationem et gemmant ei exhi-

t bitam; congressumque cum Oceano , pontemque Nali55.opera iunctum; traiectum Oceani; Lancam noctu obses- ,

sam , conspirationem occultam cum Vibhîshano , signifi-54.4cationem doli ad Râvanam coufieiendum, Cumbhacarni

caedem, Meglianâdi necem, Râvanae interitum, nec non55. Sitam recuperatam; Vibhîsliani consecrationem et currus

Pushpaci conspectum; adventum deorum, Bucamma duce,56.- ad fidem castitati Sîtae faciendam;’ currum Pushpacum

consccnsum, congressum cum Bharadvâjo, legationem Aë-

57.-ris filii, congressum cum Bharata; Râmae consecrationeminstanratam, totius exercitus dimissionem; Sîtaeque repu-

33- dium, et amorem civium conciliatum; quicquid deniqueeventurum erat Râmae,’ dum in terris nioraretur, id omne

in ultimo carminis libro composuit sanctus anachOreta*Vâlmîces.

CAPUT 1v. ’Rnusonoaum lNSTlTUTlO.

Mx, Quum autem vir solertissimus composuisset carmenhoc, Bdmdyanum dictum, secum cogitabat: quis illud

a. per orbem terrarum celebrare poterit? a Dum in hac co-gitatione defixus erat vates contemplationi addictus, pedeseius amplexi sunt Cusus et Lavus l), anachoretarum ha-

1) Erant hi Râmae filii gemelli, qnos Sîta, propter castita-tis violatae suspicionem a marito repudiata, in silvis enixaifuerat; suscepti deinde a Vâlmîce, et patte ignare ineius secessu educati.

RnspsonoaUM’ INSTITUTIO. 93

bitu. Pins ille adspexit regiam prolem, fi-atres gentellos, 5.illustres, vocetcanora praeditos, in ipsius secessu habi-tantes. Quos quum nosset magister adolescentes ingenio- a.sos librorum sacrorum plane peritos, studii rerum clivi-narum promovendi gratia edocuit eos carmen Rdmdya-num, in quo magna Sîtae virtus caedesque Paulastii (Rd- 5.vanda) narratur, quod auditorum aures voluptate perlim-dit; carmen, recitatione cantuque iucundum , ad ternos 6.modules accommodatum, septem tonis musicis adstrictum,cum melodia et rhythmo coniunctutn; ornatum qquue 7.variis carminum affectihus, amore, fortitudine, horrore,vehementia, risu, terrore, miseratione, miraculo et leni-tate. Postquam ambo, tum reverentia Vâlmîcis impulsi, 8.tum dulcedine carminis allecti, totum idhmemoriter edi-dicerant, VâImîces, sanctus anachoreta, in capite eos deo- 9.

sculatus, inclinato corpore coram adstantes bis verbis allo-cutus est: Cantetur hoc epos a vobis, nobilcs adolescen- l0.tes, in eremitarum consessu, et in coetu regain sapien-tum, qui piis operibus student, civiumque honestorum.Illi autem arte musica penitus imbuti, numeri et modu- Il.lationis periti , fratres voce canon praediti , Fidicinum.;coelestium instar formosi, Râmae speciem referentes quasi la.

duae imagines ex una expressae , sicuti iussi fuerant avate, «canebant cum summa mimi intentiOne. Aliquando, :5.quum convenissent eremitae contemplationi addicti, se-dentibus prope adstantes umbo cecinerunt hoc carmen.Omnes autem anaclioretae , oculos lacrimis suffusi’, ad l4.summam. admirationem rapti , acclamarunt iis: Euge!pulcre, belle! Laeto animo anachoretae isti legis sacrae l5.studiosi , laudaverunt Cusum et Lavum canentes , landedignos: 0 camus dulcedinem, et distichorum praecipue! 16.Ve] id, quod olim gestum est, quasi ante oculos posi-

Q4 i » Lus. I. CAP. 1V.l7- tum exhibetur. Sic a Sapientibus religione praest’antibus

laudati, spiritum vocemque altius subinde tollentes, ad-18. modum suaviter cancre pet-gabant. Aliquis ex anaclmre-

tis lactus dedit iis vas aquarium, aliquis dulcem fructumsilvestrem , aliquis vestem egregiam e libro contextam;

19- alius nebridem dorcadis nigrae obtulit, alins porro filummysticum; quidam ollmn testaceam, alius anachoreta fu-

iO-niculum ex herba munja 2) plexum; alias deinde laetussecurim ad ligna cgederzda illis dedit; alius vittam quaconstringerent cornant plexam, alius laetitia affectus funem

ni. ad ligna colliganda; aliquis anacho’reta vas sacrifiCum,alius fascem lignorum , alius sellam e fici materia fabri-

aa. catam; nonnulli houa vota nuncn’fabant. Tune alii Sa-pientes prae gaudio longum aevi spatium iis optabant;cuncti dotes votivasl iis concessere, verbis nunquam fal-

25. lentibus. Sic. honoratum fuit ab anachoretis lantiquumistud carmen, vitale hominibus, unde poëtae victum quae-

24. situri essent 5). Hi duo cantores autem ubique laudati

9) Est Ssccnnun MUNJA Rama, e cnius herhae fibris pic-etilur triplex filnrn , quod tanquam initiationis signumex Braclimanum humeris dependct.

3) Memorabilis sane est Sanscrita dictio, kavîmîm upajîvanam,

i. e. quo poëtae victum quaerunt; sed dubitaxi po-test, quo sensu poème dicti sint. Etenim si voeem kaoirespicis, eu significatur vantes, qui carmina pangit; sedis e Râme’ide victum quaerere proprie baud commodedici potest; intelligendusne igitur (-rit locus figurante, utindieetur , e Râme’ide petita fuisse a poëtis multorumpoematum argumenta? quod re vent factum esse sci-mus. At obstat usas, verbi upajz’v , quad valet vitamsustentare eerto quodam quaetn (cf. Roseau Rad.Sanser.s. V.) et vix figurante usurp [nm invenietur. Kavi idcosi amphore sensu accipitur, intelligi passant .rltapsodâ,

RHAPSODORUM INSTITUTIO. f Q5

in urbibus regiis etiam , regumque in aulis carmen de-eantabant. Tune in sacrificio equino Râmas quoque,,5.quum transeundo cos audivisset, honorifice habitos adduciiussit per ministros idoneos. Sedebat princeps in solio 36.aureo, divino, eireumdatus amicis inferiore loco sedenti-

. bus, fratribusque comitibns. Visis autem fratribus istis ,7.duobus, formosis ac modestis, allocutus est Râmas Laz-manum universamque aulicorum cohortem: Andiatur hocce ,3.

epos, sententiis et numeris mirifice ornatum, ex 0re ho-rum adolescentium divina specie, apte voce suavi canen-tium. Tune umbo suaviter, blaude, voce mimi afecti- ,9.bus obsequente cecinerunt carmen celebrati argumenti,admodum modulatum et numerosum; id exhilarans omnia sa.membra, animosque et corda, auditu gratum, refulsit inhominum coetu. nHi duo pueri, regiis fortune nous no-5l,Dhilitati, Cusus et Lavus, silvam sacram incolentes, men"ipsius fata , ut fertur , carmen mirabile a magne vateDVâlmîcei conditum , decantabunt.« Ambo deinde , Ra- 35,.

ghuïde cohortante’, carmen istud ex ordine cecinerunt.

Râmas ipse autem, pariterque cohors universa tota menteilluc abrepti sunt.

epica carmina recitando vitam sustentantes. Quod sua-det etiam hoc, quad certissimum sit, a rhapsodo quo-dam profecta esse quatuor priora Bâme’idos eapita.

I Prorsus simile distichon legitur in exordio Bharateae(v. 92. cd. Frank), verum id eidem dubitationi obnu-xium est.

96 . LIE. I. CAP. V.

CAPUT V. ’

URBIS AYODHYAE DŒCIthTlO.

PROOEMIUM RHAPSODORUM.

L Quorum regum vil-tute terra occano eiueta occupatafertur, a Manû inde sanctorum Operum fama illustrium,

a. immensae maiestatis; quorum priscus atavus fuit Sagarus,euius ope oceanus est elfossus, quem incedentem sexaginta

3. filiorum millia comitabantur: ex liorum regum magnani-morum vaâcuïdarum prosapia prodiit ingens hoc epos,

A4. Bdtmiyanum dictum. Id ipsum nos ambo recitabimus,integrum , continuum ab initie , cum honesto , dulci etutili coniunctum, dîgnum quod audiatur a benevolentibus.

5. Terra ampla, laetifica, prospera, Côsalorum genticognominis, adiacet Sarayûs fluminis ripae, pecore, fru-

6.mento, Opibus abundans. Ibi sita est urbs, dicta Ayô-dliya, per orbem terrarum celebrata, ab ipso Manû, ge-

7.ineris humani capite, olim condim. Magna haec urbs etopulenta per duodecim parasangas inqlongitudinem, pertres in latitudinem extensa est, variis aedificiis splendens,

8. portis et plateis per commoda intervalla distributis; splen-dens via regia, quae pulveris sedandi gratis. aqua adsper-

9- gitur; domibus continuis, nullo spatio separatis, in solocomplauato exstmcta, portis areuatis et propylaeis, tem-

Uams AYODHYAE orsemrrno. 27

plis aedibusque magnifiois repleta; portis ad platearumexitum firmata, viculis commode directis pervia, moeni-bus et fossa profunda ciucta, omni armorum genere in-structa. Rex Dasarathas nomine, magnanimus , imperiiamplificator, perinde ac: Indras regiam suam , tuebaturbanc urbem, viridariis et mangiferarum nemoribus con-sitam , ingentium arborum l) ordinibus cinguli instar cir-cumdatam, amoenam, pictam quasi quadratis versicolori-bus sicuti tabulam lusoriam 2), in xystis publicis orna-

i tain nitidis lacubus, amie aqua ad bibendum distribue-batur, Deûm altaribus tensisque decoratam; solennibuspompis festisque conventibus celebratam, turba laeta etsatura plenam; quasi gemmarum fodinam et sedem almaeFaustitatis; afiluentem eximio potu ciboque, nuuitam prae-stantissimae oryzae granis, nec non thurîs, corollarum etolei sacri gratis odoribus fragrantem; elephantis, equis,curribus frequentem, vehiculis cuiuscunque generis tritam,multorum regum legatis, mercatoribusque illustratam; ve-xillis- super alta domuum fastigia sublatis eminentem, cen-tenis balistis instructam , omni machinarum et armorumgenere munitam, ab emmi fabrorum genere. frequentatam;aurigarum et praeCOnum turba plcnam, opulentam, splen-

1) Indieatur species, mita, Sacrum aoausn, quae proptcrproceritatem laudatur.

2) Spectat boc ad murmura varii coloris, quibus domorumparietes distincti erant. Tabulam ludo seacchorum ac.commodatam intelligendam esse, ipso nomine ashtâpada(quasi danoinedov diceres) monemur; siquidem eiusmodi

tabula a singulis lateribus octona quadrata exhibet,unde in plano universo sexaginta quatuor efliciuntur.Plane diversa est ratio tabulae lusoriae sive alvei , quoveteres in ludo latrunculorum utebantur. -.

10.

t3.

i4.

t5.

Q8 LIE. I. CAP. V1; idore incomparabilem; saltatricum et ludionum. gregibns

19.undique celebratam urbem; dulcibus tyrnpanorum, tibia-rum fidiumque sonis strepentem, hymnorum cantu vocal;

no. lem, arcuum stridore rescnantem; a ducibus fortibus,Omnis anis bellicae peritis , deoruin , qui hune orbemtuentur, aemulis, militumque millibus propugnàtam, si-

ai.-cutî inferorum regîam a serpentibus; cohonestatam deni-

que Brachmanis eximiis , ignîum sacrorum cultoribus,Probis, magistris enrum qui libris sacris studcnt, muni-ficis, fide, religione, et benignitate insignibus, magno-r.um Sapientum. similibus, et omnes animi amans-coer-centibus.

CAPUT V1.

REGIS PRAECONIUM.

I. In hac urbe Ayôdhya rex fuit, Dasarathas nomine,librorum sacrorum gnarus, bono publico inventifs, longeprospiciens, magno vigore praeditus, urbanis rusticisque

3. incolis dilectus, vaâcuïdarum uniesignanus, sacrifions, iu-

stiliae observantissimus , sibi imperans , magnis Sapienti-bus similis] Sapiens regalis, per tres mandes celebratus,

3ofortjs hostium debellator, prudens , sensuum domitor,divitiisi aliisque opum cumulis Indrae et Cuvêro aequipa-

4. randus , hominum tutor sicuti Manus rex primîgenius,5.1’cgni amplificator. A tali ’viro , fidei dame servatore,

A terna hominum. studia (incundum, utile, honestum) co-lentq, custodiebalur urbs optima, veluti ab Indra Amarâ-

fixons PRAECONIUM. Q9vatis. In hac imperii sede cives erant lacti, institiae de- 6.diti, progenie fecundi, suis quisque rebus contenti, alic-narum abstinentes, veridici. Nemo locuplete penu non 7.instructus erat buius urbis incola; neque ullus Interfa-milias, quin, negotiis bene gestis, bubus, equis, pecuniafi-umentoque abundaret. .Nemo erat in regia sede male 8.vestitus vel pauper; nemo qui cibis immundis vescereturvel male oleret; nemo nimis parons vel prams; nemo 9,quin gcsmret inaures, gemmam frontalem, floridamquecorollam, et perfunderetur unguentis; nemo annillis nonornatus; nemo etiam, quin auri drachmam mercedc diurnalucraretur; neque erat ibi quisquam sordidus, vei men-dax, vel perfidus denique, non anogans, non iracunduscrudelisvc, neque sui iactator; nemo non magnanimus.erat, nemo calumniator, nemo alienis bonis se sustentans;non miSer ullus, nec mente turbatus, nec morbo metuvelabornns. Religionum observantes et constantia insignes

ocrant vil-i pariterqne feminae; vîri uxoribus suis contenti,

ac mulieres maritis unice deditae. Forma, solertia, sna-vitate, honestis moribus i’ilitutibusque praeditae erant fe-minae in urbe Ayôdhya , mundis ornamentis et vestibnsculme. Omnes Brachmanae ibi suis ipsorum officüs con-tenti erant , assidui in sacris faciundis et in voluminum

sacrorum lectione, a fastu et ampio famulorum comitatuaversi; nullus ex iis trium ignium negiector vel litandiimperitus, nullus erat quin millia nummûm largiretur;non quisquam açhcus , nec falsiloquus , nec disciplinasacra destitutus. Ordo militaris Brachmanis. dignitate ce-debat; mercatores et agricolae ordini militari obseq-ueban-

tu; operarii sua conditione contenti tribus ordinibusministrabnnt. Venerabantur singnli gradu potîore collo-catos, Patron Mmes, Deos hospitesque; aberat colluvio

-

2.

5.

Æ.

6.

30 V LIE. I. CAP. V1.sanguinis e- violato connulu’i iure orta, nec non rituum

18. gentilitiorum colluvio. Erant ibi in urbe eximia homines ilongaevi, fidei studiosi, semper cum uxoribus ,4 iiberis

19.nepotibusque sociati. Haec urbs ab vaâcuïdarum prin-.cipe plane sic sospitabatur, quemadmodum olim a Manû,

20.humani generis eapite, hicce orbis terrarum. Beliatorumignei vigoris , nunquam e Proeliis gradum referendum,muita millia tuebantur eandem, sicuti leones spcluncam

210montanam. Equis etiam plena erat urbs, e Câmbôja etVanâyuïde terra oriundis, ad Sindhum fluvium et apud

22. Vâhlicos generatis, Indrae sonipedum similibus I). Referta

quoque en; elePhantis, in Vindhii montis et Himavanlisîugo natis, robore et virtute mascula Praeditis, animosis

25. sine feritate; ex Airavati, Mahâpadmi, Anjani et Vâmani

sürPe procraatis, e specie corum qui Bhadri, Mandri et.

1) Equis generosis maxima Indiae pars est destituta; quia etperegre advectorum soboles ibi propagata degeneraresolet. Excipiuntur tamen terme ad Indum s. Sindlzumsitue. Ceteri , qui hic memorantur, exterae sunt slir-pis. Vâhlici sunt Bactri circa urbem hodiernam Balklz,euius nomen e Sanscrito contractum putant. Cambôjzîmlexicographi Angli in ipsa India versus septentrionemponant, sed falso. Etenim in descriptione plagae sep-tentrionalis, quam quartas Rameîdos liber exhibet, Câm-bôji postVâhlicos inter varias gentes barbaras nominan-tur. Cf. Inclur- "un 1V, 67 a 69. ubi Raghus, Sin-dhû traiecto, post Hunc: devictos demum Câmbôjamadit, nobilium equorum patriam. De Cambaya urbe adsinum Gurjaranum non esse cogitandum, multo minusde Cambodia in peninsula ultra Gangem, par se patet.De Vanâjû nihil definitum invenio, nisi quod nonnulliAmara-Côsbae interpretes statuerunt, equos inde di-ctos alio nomine esse Persicos. Ed. Col. p. 194.

Ruols PRAECONIUM. i 31

Mrigi dicuntur a); belluis tum dentibus tum proboscide 24.armatis, semper alacribus , montem statura aeqnantibus.Parasangae intervallo vel ultra etiam conspicua est urbs 35illa, vero nomine inexpugnabilis dicta, ubi rex fuit olim

sanctus Dasarathas. i lI-Ianc urbem Ayôdllyam, nomine suo dignam, por- 26.

tarum vectibus firmatam , domibus magnificis splendeu-tem, pulcram, multis hominum millibus frequentem, re-gebat plane Indrae similis terme dominus.

CAPUT VII.

LAUDFS MINISTRORUM REGIS.

Antistites et consiliorum participes duo aderant Cô- l.salorum regi, Vasishthas et Vâmadvêvus, vatum praestan-

tissimi 1) , Iibrorum sacrorum et disciplinai-nm cum iis

2) Eleplianti montani magis idonei ad bellicos usus habeban-tur, quam quos silvne campestres alunt: minus obesiquidem illi, sed membrorum compage firmiores. Cf.SACUNTALA, p. 31. Airavatus est Indrae clephas; ceteriin lacis inferis terme onus humeris sustentare ferunturèfilaluîpadmus versus plagnm australem. Cf. Rua. I, c.XLl ,i 18. Vâmanum et Anjanum in cupite mode laudatonon denuo memorat noster. Paullo aliter Au. SanAS,(cd. Col p. 13.) quem Wilso secutus; Vâmanô austrum, hAninno occidentem vindicaL- A dorcadum similitudinemriga dicunlur elephanti, qui maculam album in frontevel proboscide habent, quales passim in picturis Indicisvisuntur. Coteras varietates ignora. .

l) Praecipit Menus (VU, 78.) regibus, ut duos ministros ha-beant ex ordine saccrdotali, quorum alter dicitur pu-rôlzüa, religionum magister, alter rilvij, sacrorum prac-

32 LIB. I. CAP. a V1].a. coniunetarum penitus- gnari. Aderant praeterea eidem

principi octo alii ministri, integri, fidî, in curandis im-5.perii muneribus assidui: Dhrishtes , Jayantas, Vijayas,’

Siddhârthus et Arthasâdhacus , Asôcus Dharmapâlasque,

4. numero denique octavus-Sumantras a). Hi doctrina in-stituti, modesti, nobiles, cupidinum temperantes, consi-

5.1iorum ac nutuum periti, semper in amicorum commodaintenti, virtutibus prnediti, omnes valde strenui , assidc-

6. haut regi sicuti Vasues Vâsavo. Ah alîorum obtrecta-tione erant aversi , nec virtutum suarum copia superlu-

fectus. Hic utrique eodem nomine designantur; sed e se-quentibus palet, Vasish [hum priorç munere functum esse.

2) Exstat in BAH. Il, c. LXVIl, 1 --3. ministrorum regisenumeratio, ab hac longe diversn, quam ne quis suspi-cetur "ab eiusdem poëtae manu proficisci non potuisse,moneo, re vera alterum alteri non repugnare. Isticenim qui enumerantur, omnes sunt Braclunanae, intereos Vâmadêvus. Hi cum ceteris regis ministris conciliehabite, coniunctim Vasishtlmm adeunt. Scilicet Brach-munis, qui sacris in aula regia praneerant, in admini-strando quoque imperio magna tribuebatur, auctoritas;attamen non ipsi singulis belli pacisqne muneribus fun-gebantur. Qui autem hic enumcrnntur octo, horumtres priores ordinis militaris vires fuisse, ipsis nomini-bus declarutur; quartant et quintum, quorum nominuad opes quaerendas alludnnt, tertio ordini adseriberemalim. His fartasse redituum et expensarum cura fuitdemandata. Sumantras erat regis auriga, quod munusvirum militarem maxime decet. -- Vasishthas tum interseptem Sapientea recensetur, tum in Manûs codice (I, 36.)inter deccm Progenitores dcûm hominumque. Hymnialiquot in Vêdis eius nomen prae se ferunt. Semel di-ctum sit, poëtam in rebus mylhologicis rationem tem-porum plane non curare, quum aut arbitraretur, talesviros multis mortalium seculis supervixisse, ant eorumconsortio regel hero’icac nelatis illustrare vellet.

Lupus MmsmonUM RISGIS. 33

chant; lionesto cultu eraut decori, neque consiliorum ca-piendorum incerti; selleries in caussis disceptandis, ab- H.stinentes, ab omnibus probati; augentes, salva aequitate,aerariunr principis; non sibi invicem adversantes, benc- 8,vuli, atrabiles; regni incolas cuiuscunque ordinis mentes;domini dicto audientes atque in eius mentem sese insi- 9.nuantes; consiliis celandis idonei, idonei quoque subtili-bus inventis. Nihil inexploratum hi habebant, tum apud le.cives, tnm apud exteros, quod aut in praesentia agere-tur, aut actum esset; indagabant adeo per speculatores,quid homines molirentur. Pucis et belli rationes norant, n.naturali quadam dexteritatis dote praediti , vigilabantquepro regis salute, prudentiae acie oculati. Nunquam iidem I2.a se impetrassent, ut prae ira vel libidinis explendae et IAcommodiv- sui gratia falsi quid proferrent. Lenes erantin puniendo, perpensis hominum tum virihus, tum in- Afirmitate; vel filio in noxa deprehenso poenam secundum 15..ieges, inflixissent; iustitiae autem respectu ne inimico qui-dem, dummodo essét insons , erant iniurii. Neque *in’i4.urbe, nec relique in regno ullus ernt fur, aut improbushomo , necnflagitiosus quisqnam , et allcnarum uxorum -corruptor. Singuli denique ordines, sua quisque munera 15.oheuudo, incremcnta capiebant. Tranquillitate gaudebattum regnum universum, tutu urbs illa, imperii caput.Talibus hisce ministris eircumdatus rez Dasarathas tue- 16.batur iusto imperio conciliabatque sibi subditos, et sicuti 1-.sol radiis, ita ipse terram speculatoribus perlustrans, nus-quam oiYendebat liostcm nul; se potentiorem, sut sibi parem.

Hisce ministris, peritis consiliorum auctoribus, do-,18.ctis, idoneis, dexteris, sollert’ihus consociatus, rex illeadeptus est claritatem, qualem splendidis radiis sol crions.

3 .

34 Lus. I. CAP. VIH.CAPUT VIH.

Summum senne.

1. Huic tanta maiestate insigni, pic , magnanimo , defiliis procreandis sollicite, non exstiterat filins, qui stir-

2. P6111 propagent. Quae quum secum volveret vir magniconsilii, haec ei subnata est cogitatio; Quid impedit,quominus sacrificium equinum instituam , ad filios a diis

5. expetendos? Anima in banc sententiam confirmato, post-quam deliberaverat rex cum ministris in commodo. sua

4.intentis, Sumantram, optimum consiliorum socium,. allo-cutus, Protinus, inquit , adducito mihi Vasishtham cum

5. ceteris religionum- magistris. Sumantras contra, sic a regecompellatus, hune sermonem protulit ; Domine, audim-

6. tur interim, quae iam dudum ipse audivi. Sanctus Sanat-cumârus I) olim in sapientum eonsessu sermonem expli-cuit, vaticinans de futura filiorum tuorum procreatione.

7- Est quidam Casyapides 2) , dixit ille, Vibhândaci no-mine clarus; huic nascetur puer, qui Rishyasringas appel-

8.1abitur 5). Is anachoreta in silvis natus educatusque inter

1) Sanatcwmîrus , euius nomen aeternam iuventam sonat,erat BRACHMANIS filins, et c maximis natu hominum Pro-genitoribus; nihilominus tamen Sumantras ait, se exeius 0re vaticiuinm aceepisse. Cf. adnot. ad c. V1, 1-3.

9) Intellige uliquem e Casyapi posteris, innumera enim eiusproies traditur.

3) Traxerat Rlsunsnmcss nomen a domadis cornibus, quaein frontc cum gessisse fabulabantur. Cf. MAN. X, 72. etscliolion Cullûcabhalti, qui e dorcadis utero fusum fuissediserte affirmal. Nec tamen de patris concubitu cumbrute animali est cogitandum, a qua foeditate Indi lum-inopere abhorrebant. Sed Vibhândacus , quum sine

Summum: 551mo. 35feras silvestres, nullum alium mortalem cognoscet, patreexcepte. Intemeratam servabit hic magnanimus discipli-nam, qualis decet adolescentcm Brucllmanam, et ausle-rac eius castimoniac per orbem celebrabùntur. Eiusmodivitam degeuti omne tempus consumemr igue sacro sus-tentando, patrisque in obsequio. Eodem Qutem temporeLômapâdus augustus, potentissimus Angorum rex in-clarescct; euius propter piaculum aliquod siccitas hor-ronda c pluviarum defectu orta in eius ditione ad inco-larum pernicicm maltes in annos perdurabit. iHac sic-citate vehementer eonturbatus rex ille doctos-religîonumpraesules consulet de ,ciusdem remedio. Vos, viri vene-randi, inquiet, in rerum diviuarum scientia snne versati,sortis humanae quoque casus nostis; ergo declaratotevoti rationem aliquam, qua expiatio fieri possit. AuditoLômapâdi sermone Braehmanae isti eximii respondebunt:

h-n-uxore in silvis dogeret, mirabili quadam voluntatis v’inatum sibi paravissc credebatur, qualcs multi filii spi-ritales virorum sanctorum memorantur.

4) Àngorum terrum pouit noster ad confluentcs Sarayûs etGangis; uddit quoque pro more suo etymon nominis einylliologia petitum. Cf. Lib. l, c. XXVI, 14. Longealiter lexieographi Angli , dum AngosBenguliam propriesic dictam cum provinciu Bhagalpnrnna esse volunt, se-cuti V. Cl. Colebrookium, As. Bus. V, p.56. qui quidemnullum. landaverat testem. Temporis decursu sana re-gîonum nomina cum ipsis incolis aliorsum migrerepb-tuerunt. Aittamen ad vetera nomina geagraphicfrëctedefinienda firmiori prucsidio uti non possumus, quemdescriptionilms itinerum in carminibus epicis, quae ple-

9.

runique omnem dubitationem de situ locorum tollunt.’Ex itinere Dasaratlnae ad Lômapâdum (Lib. I, c. X,16. 17,) npparet, buius regnum aCôsalis non valde te.motum fuisse.

36 LIE. I. CAP. VIlI.Vibllândaci natum, 0 rez, cuiuscunque modi captionibus

16. hue adducito; quem primuxu vero Rishyasringam anacho-retae natum adduxeris, des ei filiam tuum nuptum, ritu

t :7. accurate observato. Quorum dicto audito rex meditabundusmultimodis secum volutabit, quanam captione fieri possit,

18..ut adolescens ille strenuus ad se adducatur. Quum au-tem, ipse consilii inops, in nulla sententia constiterit, tunefamiliares convocatos denuo de consilio percunctabitur,

l9- atque antistiti sacrorum domestico ministrisque instantérmandabit, ut sibi adducant honorifice habitum praeclarum

no. istum Rishyasringam. Illi vero, dicte regis andito, obse-erabunt. cum afflicti, turbato vultu , ne se anachoretam

numetuentes ce proficisci iubeat. Deinde, varies dolos reiperficiendae aptes amplius meditati, profitebuntur se utique

n.adducturos esse cum, et quidcm sine ulla noxa. Quorumcommente accuratius cognito, terrae dominus, tertio diet

25. consilio cum ministris expedito, vatîs filium illecebris me-

retricum, habitum anachoretarum imitantium, captum sub-24.tili dole e patris secessu suam in urbem adducct. Tune

pluviae copia fiet in ditione regis, simul atque eo acces-25. serit sollers anachoretae natus. Porro rex Sântam filiam

suam, forma, ingenua indole, virtutibusque praeditam, riteaôuilli in matrimonium dabit. Hunc in modum illustris Ri-

sllyasringas, gravitatc praepollens, Lômapâdilregis gent-r

37.fiet. Idem regi Dasarathae. quoque filios exoptatos com--parabit maximo sacrificio, latice pingui in altarium igues

38.1ibato. Hactenus a me sermo Sanatcumâri, quem ille insapientum coetu expromebat , fideliter et ex ordine est re-

39olatus. Laetus inde Dasarathas , invicem Sumantram allo-cutus, Arcessitum Bishyusringae, inquit, fusius mihi tunarres velim.

Lm. I. CAP. l 37.s.-x

n.CAPUT ’Ix.

EPISODIUM DE BIquAsmNoA.

Tom Sumantras ita compellatus narrare coepit, quo- l.nain (lolo a ministris regiis arcessitus sit Rishyasringas.Autistes, inquit, ministris comitantibus, coram Lômapâdo a,

hune in modum verba fecit; Dolus hicce, cui nihil dolimali subest , a nobis fuit excogitatus. Rishyasringam, 5.utpote qui sit silvicola, castimoniarum consuetudine unicecontentus, feminarum, rerum ad vitam cultiorem perti-nentium, voluptatisque ignarus, gratis sensuum blandi- 4.mentis, qualia hominum mentes commovere soient, delu-sum e silva in urbem adducendum curabimus. Instru- 5.endae sunt naves perelegantes, quibus imponantur variaearbores ad naturalium speciem arte conformatae , ondependeant multa poma odorata, e condimentis confeeta;cirea lias arbores, variis avibus frequentatas , odoratis 6.floribus abundantes, distendantur pro umbraculis uulaeavarie pieturata. Eiusmodi naviculis insistant puellae ve- 7-nustae , oculis iuveutae lascivia ebriis, omnes formosocorpore conspicuae, voce et fidibus canendi peritae, nec 8.non saltationum motibus habiles, fraudis et blanditiarumgnarae, in omni arte meretricia versatae. Anachoretarum 9.vestitu amictae eo proficiscantur puellae, et secreto cumadeuntes abducant religionibus addictum adolescentem.Rex pins, sermone antistitis et ministrorum audito, quum [0.assensum-lsuum significasset, hi protinus iussa eius per-fecere. Lauta supellectili instructac ad anachoretae seces- u.sum profectae navibus pucllac e saltatricum choris delc-

38 h Llexl. CAP. 1X.n. ctae, vastam iliam horrendamque silvam intravere. Halld

procul a tuguriolsubsistentes, id primum sedulo agcre,I ut cum eonspiciant, Vibiiândaci matu turhatae, frutici-15. bus ac virgultis sese occultantes. Postquam vero specu-

lando oompererant, senem a tugurio paullo longius ab-esse, tune in conspeetum filii prodiere, ut ci se visen-

ni. das exhiberent. Festive deinde iliae inter se ioeari, va-riis lusibus pilarumque iactatione, cantantes , ludibundae,

:5. molli motu saitantes; odoratis corollisvrediinitae, ungueu-tis bene olentibus delibutae. Nonnullae , libidine quasilanguentes, opera data in terram delabi, et rursus exsi-

16.iire. Vestibus volitantibus et delicatis armillarum orna-mentis leniter sese invicem, ferientes, venustam procacita-

I7. tem ostentant. Compedum aurearum tinnitibus et suavi’luseiniae cantu personans instar sedis Firiicinum coele-

18.stium vo’caiis tune silva ista exstitit. At illuc oculurum ac

superciliorum vibranti nutu, gestuque manuum loti floresaequantium signa furtive edentes, quibus iuvenes iaetitia

19. efi’erri soient ,l lascivientes undique prosiliehunt puellae

formosae, ut modestum anachoretae filium ad cupidin’em

20. accenderent. Rei novae et inauditae spectaculo in sum-mam admiratioriem raptus Rishyasringas festinanter ex tu-

ai. gurio egressus est: neque enim a natalibus inde sanctusadolescens aut femiuam aut murent viderat, aut aiiud quid-

quam ex earum rerum genere, quae in urhlhus agrisqueau. cultis parantur. Tune autem, quum puellas graciles, toto

corpore formosas conspexisset, nitidis vestibus (imminen-23.tisque insignes, suavi voce canentes, propius illuc acces-

sit curiositate eommotus Vibhândaci filins, et oognqscmuli

24. cupidus adstitit mente attonita. Illae biandiloquao , gran-dibus oculis conspicuae , animmlun’sa eius admiratione,

cantum cum leni susurre modulatae ,s simul ei arrisere;

EPISODIUM DE RISHYASRINGA. 39

propiusque accedentes, lascivia languidae cum sunt alle- 25.cuta’e: Quisnam tu, cuiusve natus, qui tain subito nobisadstitisti? Quamebrem seins silvam desertam pervaggris? 26.Nos quidem nosse te cnpimus, at tu verum nebis dicas,praeciare adolescens. Visis puellis nunquam antea visis, a7.formae lenecinie praeditis, nata est si ex affectu prompte.veloutas genus suum enarrandi. "Pater meus est Casya- 28.pides, Vibhândacus nomine , euius ego sum proies ge-nuina, Bishyasringas nomine dictus. Tugurium nqstrumpg,o deceri facie iuvenes, prope bine, ecce, situm est; ibivos universos hospitio excipiam, sicuti decet.« Quo ser- 50.moue audito cunctae istatuerunt istius secessum inviscre,eumque sunt leomitatae. Vibhândaci natus hospites venta-51.ratus, Ecce, inquit, pateram hospitaiem, ecce pedum lava-tionem, ecce radices esculentas et poma silvestria. Puel- 52.lac, honore libenter accepte, duice ridentes bis verbiscum allocutae sunt: Nobis queque, ecce,*pomerum exi- 55.miorum adest copia; si tibi placet, Braclnnana, pomahaec in secessu nostro nata accipe, amabo, et sine mon 54.

’ 50mede. Aqua haec e laeupuro hausta utique bibatur,o sancte adolescens. Deinde porrexerunt ci duicia bel- 55,laria, in pomerum speciem coaformata, aliaque eduiia -*varia, dulcesque lances florum nectars: saporatos. Quae de- 36.gustata persuasit sibi castus aseeta esse vera poma , quippcqui, semper in silvis habituas nunquam talia gusfasset.Puellae gaudie elatae singuiae deinceps cum ampiexatae,57.celle eius lacertos iniicere, ridentes et iascivia diffluentes,nectareisque labellis amantes in aurem ei nescio quid in- 58.

susurrare, et undique papillis turgidulis lcniter cum au lüngere. A: adolescens , iatieum oderaterum potu exhi- 59.laratus, iuveniiibus .pueiiarum artubus contactas , planedesiperc coepit. mac venia abeundi a Brachmana petita, 4o.

40 a 1 Lus. I. CAP. 1X.n .per speciem statae cuiusdam caeremonîae perfieiendae,

- 41. metun senis cita ad discessum.animunrconvert’erunt. Quum

prias secessum suum, quem simulabant, baud longe inderemotum , ei indicassent, occultis tramitibus abiere, de

43.reditu patris sollicitae. Quibusliunc in modum profectis,Rishyasringas vehementer commotus, mentis non ampiius

45. compas; desiderio aeger, hue illuc vagari. Max ad ha-bitationem suam reversus Casyapides, quum adolescentem

44- cogitabundum turbatumque vidisset, quaesivit ex eo, curse non salutaret. Hodie , inquit, .curarum quasi oceano

45.mersum , filiale , te cerne. Nunquam sane religianumcultores talem habitum prae se ferunt. Confestim mihi

46. narra, quanam re haec mutatia. sit effecta. Ita compella-tus a Casyapide adolescens patri caussam declaravit. Vir

,r venerande, ait, visi sunt hic a me boulines decaris oculis47- insignes, qui pectoribus tenerrimis mirum in modum tur-48. gentibus, me attigerunt, undique presse ampiexati. Can-

tant liquida voce, modis animum deiinientibus, continuoinvicem sese’ excipientes, luduntque mirifice cum vibranti

l 49. oculerum superoiliorumque matu. Rishyasringae sérmone

audito vir sanctus contra, Gigantes, inquit, eiusmedi for-5a.mam simulantes, ut castimonias pessum dent, sui; cre-. puseulum anachoretis insidiari salent. Nequaquam, mi51.’fili , ulia in bis fiducia est reponenda. Talibus verbis

adhortatus Rishyasringam. Casyapides , postquam ibi per-53,noctaverat, denue in silvam egressus est. At ille postri-

die iterum festinans eodem perrexit, ubi viderat puellas53.formae venustate et tenera latere nitentes. Illae autem,

simulac prospexerunt e ionginquo Casyapidae natum adse accedentem, obviam ei .prodeuntes cum hilari risu

54.hunc in modum cum salutavere: VÇni, age, adsPice se-cessum nastrum, o iuvenis venerande! Ibi summa cum

EPiSODlUM DE RISHYASIHNGA. 41

honore exceptas, deinde domum remeabis. Quo sermone 55.feminarnm istarum biandissimo audito, ille consilium enndi

cepit, puellas duces secutus. At magnanime Brachmana 56.in navem adducto , subito nomen imbrem effudit. queorbem terrarum exhilarant. Vibhândacus interim, sa- 57.piens Brachmana, ad habitationem suam accessit; radici-bus pomisque silvestribus coilectis, onere oppressas, eamintravit. Quum vere tugurium vacuum vidisset, filii de- 58.Siderio aeger, sicut erat fessus ab itinere, ne pedumsqui-dem iavatiane ourata, eiulans Rishyasrîngam nomine oia- 59.

mitavit, quaque versus circumspiciens; nec tamen uspiamfilium cernera patent sanctus vates Casyapides. Egressus 60.igitur e silva ista eonspexit pagum , et rusticos bubal-eorumque cactus omnimade percunctatus est: Cuiusnam 61.est haec regio amoena? cuiusnam sunt pagi boum gre-gibus abundantes? Vatis sermone intellecto , omnes ru- 62.stici , manibus iunctis demisse protensis, vencrabundi eiresponderunt: Ceiebratur laudibus Angarum rex, Lôma-pâdus nOmine dictas; is, a sapiens Brachinana , ’pagos 65.

hosce cum boum gregibus concessit Rishyasringae, quemVibhândaci filium esse aiunt. Ita certior- factus vates, di- 64.Vina mentis lumine rem discernens, id ip3um fate decre-tum quum cognovisset, iaetus animi reversus est. Inte- 65.rim pins anachoretae natus, in egregio navigio, cum in-genti tonitruum fragere tenebris coelo obductis , sima] 66,imbre large et vehementer efiuso, ad urbem regiam se.cessit. Quo, ex imbre rex Brachmanam advenisse* arbi-tratus, obviam ei processit , et veneratus eum est capite 67.in terram demisso; pateramque hespitalem ei obtulit, an-tistitem suum domesticum secutus. Tum rex cum auii» 68,corum. cohorte , placandi eius studiosus , .cemitatus estcum , lautissimisque deiiciis instruit , ut sibi eius favo-

49 Lin. I. CAP. X.69. rem conciliarct. Ipse quaque ei ministrabat, veritus ne

sibi irasceretur, et filiam oculis loti simiiibus nuptum ri.70.ded.it. Tali mode is ibi habitabat, a rege honorifice ha-

bitus, Rishyasringas illustris cum ceniuge sua Sânta. i

CAPUT x.

RlSlIYASRlNGAE moussues.

.I. Porro iam, regum praestantissime, ausculta serina--nem meum salutarem, quomodo vir ille, deo patrc edi-

a. tus, rem narraverit. Orietur (sic profatus est Sariatcu-nuiras) ex vaâcuidarum stirpe rex pins Dasarathas, fau-

5. 8ms, fidus promissorum servator. Huic magnanime amici-tin iungetur cum Angarum rege; nasceturque eidem puella

4. ornatissima, Sânta nomine dicta. F iliis autem carcns An-gorum rex iste , Lômapâdi nomine clams , regem Dasa-

5. radium hisce precibus adibit: Progenie ego sum destitu-tus; te, amice, dccet adoptandam mihi dure filiam Sain;mm , placidae mentis puellam venustam , e qua prelcm

6. mihi parem. Quo sermone audito Dasarathas, indole mi-sericors, conccdet filiam suam Sântam Angorum domine.

7- Is, puella accepta, sollicitudine exsolutus ad sedem suam8,revertetur, laetus, votique plane campes. Hane eandcm

puellam rex ille nuptum dabit Rishyasringae , qui et ipse9- laetus erit, talem uxarcm nactus. Rex Dasaratbas vero,

sacrificii parandi cupidus, suppliciter, utpote religionumgnarus, aBrachmanum praestantissime Bishyasringa cxpctet,

la. ut se adiuvet in sacre rite perficicndo, que filios sedcmquespud Superos ipse adipiscatur; optatoquc petietur iliius fa-

RIquAsmueAE Ancrssnos. 43vere. Deinde nascentur ci filii quatuor, incamparabiii vigarepraediti, prosapiae suae gioriam comparaturi, per univer-snm orbem celebrati.- Hunc in modum olim Sapientumcoelestium praestantissimus, sanctus ille Sanatcumâras,in anachorctarum .coetu fate eventura vaticinatns est. Tuvero, hominum princeps, ad Anges profectus , Vibhân-daçi filium honorifice habitant inde tecum adducito , ve-l

nia prias petita ab antistite qui rebus divinis apud tepraeest. Sumatrae prudenti consilio audito, Dasarathasad Vasishtham statim accessit, eumque allecutus: Suman-tras nester, inquit, taiia narrait; des mihi veniam rei ten-tandae velim. Vasishthas quaque , auditis annuels, re-spondit ei: Fiat! Gains venia impetrata rex hilari animacum auliwrum cohorte consiliorumque sociis profeotnsest ad Brachmanac sedem. Silvis fluminibnsque sensimtraiectis, quum tandem ad urbem Lômapâdi accessisset,henorifice exceptas eam intravit. Ibi cengressus cumBrachmana praestantissime in Lômapâdi regia conspexitille Sapientis fiiium , ignis accensi instar splendentem.Deinde Lômapâdus laeta anima propter vetus amicitiae

[a

I5.

4.

l 5.

18.

l9-foedus hospitii honorem ei habuit. Sic laute curatus 110920.minum princeps, apud hospitem asque ad septimum veiactavnm dieu commentas, sermonem orsus: sauta, in-zt.quit, filin tua, o vir fortis civiumque moderator, cum lmarito sue ad urbem nostram veniat, quandoquidem ma-gnum mihi negotium instat. Consentiens rex L’ômapâdus,22.

et pollicitus de profectiene docti- invenis , adiit deindevatis fiiium , ut rem cum ce communicaret. Tara ami- 23.eitiam, tutu cognationem acenrate ei exposait. Re: hiceeDasarathas, inquit , familiaris meus . est vaide dilectus.Ah ille mihi, ouin ipse proie orbus essem, et filiarum 24.-desiderio aeger , precanti in adoptionem concessa est

44 ’ Lus. I. CAP. X.35,pueiia venusta Sânta, carissima ipsius nata. Idem ille,

o Brachmanal eodem iurc que ego tous est sucer. Nanais filiis egens, a bis naterum optime! ad te tanquam

, .26. praesidium suam confugit: hune filios nancisci cupientem,mi filiale, in sacra perficiende adiuvare te decet. Profe-ctus hinc , cum uxore tua Sânta, voti cum competem

37.facito. Quo sermone audito vatis filins quaque, ultra regine, assensus, cum caniuge iter suscepit. Illi duo autem, Da-» sarathas ac strenuus Lômapâdus, dexteris inactis’iuvicem

se salutaverunt, et prae amore pectora ampicxu foverunL29.Tunc rez Dasarathas ministres rebus gerendis idoncos ad

imperii sui sedem dimisit , eptati eventus praennntias.5o, Sine mera, sic iis imperat, urbs mea festive emetur, suf-

fimentis lustretur, vici aqua conspergantur et verrantar,5;, vexille e fastigiis extallantur. Regis adventu comperto,

cives gaudie exsultantes operam dedere frequentes, ut5,,regis iussa exsequerentur. Deinde rex intravit urbem

pulcre amatam, cum concharum tympanorumque strepitu,55. Brachmana egregio in frantc agminis cellocato. Cives gau-

die elati fuel-e, quum regem reversum viderent, comitatum54. vatis filio , flammae accensae instar splendente. Populi de-

minus Vera, Rishyasringa secum adducto, arbitrabatur iamnegatium se absolvisse, voterumque piene campotem esse

55. factum. Cahors aulica quaque gavisa est, quum Sântamadveuisse videret; puellamque venustam cum caniuge sua

56.honerifice excepit. Laudibus ceiebratus prae ceteris, si-. cuti ipse rex, Brachmana insignis per aliquantum tempo-

57. ris ibi habitavit. omni obsequio caltas a Sânta, formacoelesti praedim, fulgebat is perinde atque Arundhatidisconsors Vasishthas, summi Bascunsms filins.

.-

L15. I. CAP. XI. 45

CAPUT Xi.

, CONSILIUM casseurs FACIUNDlS.

Quam primum tempus anni hibernum praeterierat, I.vere incante, rex animum intendit ad sacrificandum. Ve- 3-neratus capitis inciinatione Brachmanam illum divine splen-dore lacentem, Rishjasringam, petiit ab ce, ut in pera-gendo sacra, stirpis propagandae gratia suscepto, se ad-iuvaret. Is, regi. opem suam pollicitns, porro cum ad- 5.menait: Sine mon, o princeps! apparatus sacrorum com-portari iube. Rex deinde ad Sumantram lateri adstantem 4.conversas, Amigai inquit, cita mihi adduc reiigionummagistras, quotqnot saut. Sumantras igitur e regis iussu 5.festinans omnes Brachmanas in libris sacris penitus ver-satos adduxit: Suyajnum; Vâmadêvnmquc’, Jâvâiem, nec 6:

non Casyapidem l), et antistitem sacrorum domesticorum,Vasishtham aliasque quicunque aderant primores ex or-dine sacerdotali. Quos cangregatos veneratus rex Dasa- 7.!rathas adams est hac sermone placide, pietatis et pru-dentiae pieno. Nulla plane voiuptate fruer, continuo 8.filiorum desiderio aegcr; quapropter consiiium cepi desacrificia equino peragende. Hunc 0b caussam sacris 9..operari cupia, in quibus equus hostia est primaria, fre-

1) Hi, excepta Suyajno, denuo nominnntur Lib. il, c. LXVil,- 2. Vâmadévus inter auctores Bæanrev’azovç Vêdorum le;

fcrtur., Cf. Colebr. As. Ras. Vil], p. 392 ,v 431. Jâvâlinon diversus esse videtur aJâvdla sive Ja’bâla. Cf. WiLs.Lex. s. v. et As. Ras. VIH, p. 408. Quum Casyapides(Câxyapa) sit patronymicum generale, quinam e Cnsyapiposteris sit intelligendus, definiri acquit.

46 LIB. I. CAP. XI.tus auctoritate iuvenis huius ab anachoreta prognati, ea-

la. que qua vos, viri vencrandi , polletis dignitate. TuneBrachmanae cuncti, Vasishtlia .praeeunte, Euge! excla-mantes, haie oratiani assentiri, regemqne nitra laudare:

n. »Omnine tu adepturus es fiiios optatos valde illustres,utpote in euius anime tam pium. propesitum prolis mas-

n. culae .ebtinendae gratin exstiteritm Quo sacerdatnm re-sponso audito res, laetitia elatus, Sumantram ceterosqueconsiliorum ,ministros hune in modum commenefecit:

l5cCamportanter. bac, -,apparatus sacrorum secundum iussa, magistrarum meorum; equus, a ministris ideneis curatas,

i 14. equisone comitante.-Imanumittitor, et in êarayûs ulteriore

ripa-campus ;sacer gordinatar; piacationes praeviae quo-l5. que. rite «secundum praecepta procurantor. Cuilibet qui-

dem- regi fas est eiusmedi sacrificium suscipere, dum-modo ne malus errer sacratissimam religionem corrom-

16. pat. Sucrerum turbatores , Gigantes qui rebns divinisinitiant , vei minimum vitium rimantnr: impedito autem

17.1101: sacra susceptor eius ilica perit. Quare ita ordinan-dus est apparatus, ut sacrum hecce nostrum rite ad finem

.18.perducatur. Vos antem muneri pares nevi. --- Consilia-rum , fide data sic factum iri, dicta audieutes,omnia secundum demini iussa accurate sunt exsecuti.

19. Tarn Brachmanae isti, rege salutato et venin abeundi pe-tita; faustum eventum praefati, ce reversi saut unde ve-

ao. nerant. Haminum princeps vero , ad uxores accedensquas corde fovebat, Incipitote, inquit, lustrationes prae-vias; equidem sacra facturas sum filiorum adipiscendo-

21- rum gratia. Quo nantie gratissima intellecto muliernmfarmasarum ora loti instar florida cEuisere, veluti soientloti flores, quando hicms praeteriit.

LIBEI. CAP. X11. ’ 47

CAPUT XII. ’

Sscmncxum INCHOATUM.

Vere denua redeuute aunas orbem suam explcverat: tune r.lieras ille accinxit se ad sacrificium equinum, prolis gra-tin susceptum. Salutato-igiturVasishtha et officiose aderate, a.rex prolis cupidus hune sermonem modestum arsus est:Perficiatur mihi sacrificinm, a Brachmana, ad sancta prae- 5.cepta rite conformatnm, ne litare Aprehibeamur a malignequodam sacrorum turbatore. Tu mihi aurions es, ac fa- 4..miliaris, summusqae magister: a te igitur fer-endura esthoc .onus , sacrifieii gratin susceptum. Vir erdinis sui 5.praestantissimus regi annuens , Perfieiam, inquit, quae-cunque tu, domine, vota expetis. Deinde alloentus est 6.sacerdotes aetate provectos, sacris aperandi perites: Con-stituantur hic ad custodiam homines grandaevi ac probi;advecentur epifiecs, parierai-ü, fabri tignarii, nec non 7.fossares; astrologi aliique artifices, mimi quaque et sal-tatares. Tune ad vires doctes religieuumque gnaras con- 8.versus, Vos , inqnit , rebus divinis attenditc secundumregis iussa. Sine mora invitate bis natos ad hoc sacrifi- 9-cium, in que malta millia hespitio excipere oportet;cxstruantur deversaria regum lautissime ornata; paranda Io.quaque sunt Brachmanis cocnacnla paiera magne numero,cibi potnsque variis copiis repleta, bene ordinata; porro u.stabula ad eques eiephantosque collocandos, et .famulo-rum dormitoria, denique tabernacuia ample. , in quibusprincipum satellites, regiannm percgrinarnm incolae, de-versentur. Civium hespitio quaque paranda sunt tecta n.

48 LIB. ’I; CAP. X11.late extensa, variis dapibus et omnibus commodis instru-

13. cta; rusticorum etiam frequentia abundanter est pascenda.

Dentur in congiaria varii cibi, comiter nec nimis parce,I4.ita ut singuli erdines suo quisque honore fruantur. Ne-

mînem libidine vei iracundia suadente contemptui habere

:5. vos oportet. Qui vero praccipui sunt sacrorum ministrivel artifices, bis inprimis bonus est habendus secundum

:6. dignitatis gradus. Vos, viri honesti, id agite mente be-nevola, ut haec omnia fiant recte ordinata, nec quicquam

l7. negligatur. .Cuncti, qui convenerant, Vasishthae premi-l semnt, se mandata eius esse exsecuturos, nec quicquam18.neglectum iri. Tune , advocato Sumamra , Vasishthas

hune sermonem orsus est: Tfu reges invita, et qui pet19.orhem terrarum picrate sunt insignes: Brachmanas, viras

militaires, negotiatores, denique servilis conditionis homi-nes; multa box-nm millia e diversis terris huc advoca.

SO-Mithilensium regem Janacum, bellica virtute praestantem,’in omnibus disciplinis librisque sacris neque versatnm:

3hhunc faustum principem reverenter salutatum tu ipse ad-duc, quum veterem domini familiarem cum noris, quam-

22-013mm hoc tihi praecipue commendo. I Nec non Câsidis

regem , benignum, comi sermone semper utentem, do-350 mini nostri augusti acqualcm fama illustrem. Cêceorum

t quaque regem grandaevum, pietate insignem, .domini au-24.gustiisocerum, cum filio Suc adduc. Angorum deinceps

regem Lômapâdum, religiosum, diis similem, tu ipse re-

25.verenter salutatum tecum adduc. Denique tum princi-pes orientales, tum Sindhûs fluvii accolas Sauvîrosque,

et in Surastrene dominantes l), atque meridiem versus

1) Mithila , alio nomine Vide’ha, est regio site inter Sanda-cem et Causicem fluvios, a septentrione versus Gangem

v Sacnlrlcmn INÇHOATUM. 49

populorem duces, sine mura hue advoca. Praeterea qui 26.par orbem torr-arum nobis amici surit rages, hos quaque

decurrcntcs. A recentioribus, non a nostro, quod sci-am, Tirabhurti cadem dicta, unde coutractum nomenhodiernum Tirhoot. De Janaco, eiusque regîa scde, mul-tus est sermo in hoc ipso libro, cap. L. et LXVI. sqq.v-- Câsî est Vanînasî, urbs olim hodieque celebratissima,

Benares. -- Céceorum rex, Asvapates, erat paler Caece’i-

dis, a paterne regno sic dictae. De huius situ locuserit accurutius disserendi par occasionem itineris inLia. Il. descripti, c. LXVIIÏ et LXXI. Interim able-gare Iiceat Iectorem ad Lassenii PENTAPOT. p. 19., ubiluculentissima emendatione textuiArriani Cécci restituun-tur. - De 1112311: supra dictum est ad c.V[II, Il. ---Indi accolae ipso fluminis nominc Sindhu pro derivatoSaindhava designantur, quad in Bharalea quoquet fa-ctum video. DILuv. en. Bon. p. 71, si. 52. lhidem cumbis Sauvîri iunguntur, sed sine silus dcfinitione. .Edi-tores Srîrâm. ad Persiam cos reiiciut , quod mihi qui-dem non persuadent: neque enim est credibile, Dasa-ratham reges barbares, ab [miorum religionibus ailie-nos, ad sacrificîum celebrandum convocasse. - Sur-â.shtra, nomen regionis circa hodiernum Surate, in GraecoEuguorgiiw] agnoscitur. - Commentatores disl. 94 et25. interponunt bina disticha , quae leguntur en. Su.cap. X], 51 et 52., in codd.Bengalicis et in nostro Cu-zeratensi omisse. lubeturSumuntrns invilnrc regain Cd-salorum regcmque Magadhae. Hue respexit sine dubioauctor carminis de Rughuidarum rebus gcsris (Rame-vans) 1X, 29., Causaliam filium regis Côsnlorum, Su-mitram Mugudhensîs fuisse traduis. Idem passim (Vi,7l. 1X, 1. XVHI, 26.) Côsalos istos, quibus Dasarathasimperabat, septentrionales vocal. Statuebat nimirumpoëta recentior, gaminas exstitisse populos cinsdcni no-minis , sedibus divisos; ad quem explicationem sive con-iecturam necessario est confugiendum, si’C’aumlyd pro

patronymico a Côsala derivato accipitur. Etcnim le-gibus vetabatur Dasaratlms, uxorem e sua ipsius stirpe

4

50 m. I. en». XII.27.adducendos cura cum comitibus et cognatis. Sumantras,

Vasisbthae sermone audito, ad regcs invitandos festinan-28. ter multos numios quoquo versus dimisit. Ipse autem

vir probus profectus est, ut ex vatis mandate regcs nomi-ag.natim laudatos debita revercntia invitaret. Tune opifices

universi Vasishtbae summo Sapienti nuntiare, quaeeunque50.31). ipsis sacrificii gratia parata essent. Laetus bis nato-

rnrn praestantissimus illis respondit: Curandum est vobis,viri honesti , ne in hoc sacrificio aliquid negligatur.

51.A nemine ullo in loco quicquam contemptim est dau-dum: quod enim sic datur, id datori detrimentum certo

32.,afferet. Deinde post aliquot dies noctesque reges adve-nerunt, multas res pretiosas secum afferentes, quibus Da-

33. saratham honorarent. Quo facto Vasishtbas apud regemhune in modum verba fecit: Advenerunt, o domine! rages,

54. sicuti iussisti; qui singuli iam a me pro cuiusque dignitatehonorifice sunt excepti. Rite comportata sunt omnia a mi-

35. nistris haie muneri intentis. Procedas igitur ad litandum. versus campum sacrificio destinatum, ’amplissimo lautitia-

56. rum apparatu undique instructum. Tune utriusque, Va-sishthaeet Rishyasringae hortatu, die auspicato faustis Side-

57.ribus ortis terrae dominas eo profectus est; omnes veroBrachmanae , quorum princeps erat Vasishtbas , sacrificiiequini antistitem secuti, sacris operari coeperunt.

regia ducere. At barum rerum ne minimum quidemvestigium in reliqua Râmeîde deprebendi; et Causaliam,tam divine filio gaudentem, a felicitate dictam malim.Ofl’endit porro in priore disticbo, quod Côsalorum rex,a Dasarntba diversus, sine ulia diseriminis nota nomina-tur. Deniquc non oportebat silentio praeteriri, boscereges Dasaratbae soceros fuisse. Qunpropter cum cri-ticis Bengalicis eieci versus nimium suspectes.

Lin. 1. en). X111. 51

CAPUT XIII.

Sscamcn EQUINI CONSUMMATIO l).

Anna igitur peracto, sonipede isto geduce 2), inulteriore Sarayûs ripa regis sacrificium maturabatur. Brach-

1) De immolatiane equi, cui principatum inter sacra publics.tribuit MANUS (XI, 260.), consule Colcbrookium doctedissereutem, As. Ras. VIH, p. 436. sqq.

2) Equum sacrificia destinatum manumitti opartebat, (cf.c. XI, 13.) ut infrenis par campas silvasque vagaretur,camitante tamen equisouum cohorte. Quad si per an-num integrum a nemine prebendi patuisset , tune paruset aptus ad litundum censebntur. --- Comparato hocdisticbo cum exordîis c. XI et Xi]. , attenta lectori duoanni in apparatu sacrificii consumpti videbuntur. Vix ta-men admitti patest, banc poëtae mentem fuisse. Regain,prolis adipiscendae cupiduln, sacrificii decreti celebra-tianem ultra neces:îtatem distulisse quis credet? Annaintegro quidem opus erat propter equi probationem;idem temporis spatium ad reliqunm apparatum facilesufliciebat. Monui in praefatione ad priarem buius v0-luminîs partem, p. LVllI. , interpolatorum manum inbis capitibus vebementer grassatam esse, ita ut versusquadraginta, a Bengalis pariter repudiati, fuerint en;ciendi. Confusa temparum computatio, nisi fallor, in-terpolatianis residua quaedam pars est. Risbyasringas,paulla ante arcessitus, per aliquat menses in aula Da-saratbae commoratus fuerat. Vere ineunte deinde, anniinitia , quad Indi circa aequinoctium vernum penchant,apparari caeptum est sacrum, vere proxima celebran-durit. In c. XI et X". unius anni res gestae narrantur.Latet ergo mendum in exordia e. X", cui tamen me-delam atterre non ausus sum, quia omnes, quotquotevolvi, codices eodem confusione laborant. Bengalicarecensio evitat modo in e. XI". prima vertu disertam

52 q LIB. - I. CAP. XIII.a manne insignes, primo honoris loco Risbyasringae can-

cessofrem divinam curabant in praestantissimo bac regis3. magnanimi sacrificio. Valuminuni divinorum periti sacrifiai

4. in caeremoniis rite secundum praecepta Procedere. Ignesacra accenso et reverenter salutato, omnem ritum expia-

5. toriumqpro mactatione animalium peregerunt 5). Deindebi vates, succo asclepiadis acidae extrito’4), laeti se ac-

cinxerunt ad caercmonias perficiendas , quarum prima6. erat lustratio matutina; porro Indrae destinata partie data

est, et sanctus rex laudibus celebratus , meridiaha quo-7. "que lustratio iusto tempore facta; denique tertiam regis

magnanimi lustrationcm fecerunt pariter Brachmanum pri-8. mores, praeceptis religiose observatis. Risbyasringas ce-

terique Superos , inter quas summumdocum iobtinet In-

temparis mentîonem, et substituit banc sententiam:Equo post orbem circumambulatum redues etc.; quamutatiane re vera nibil corrigitur.

3) Quum sacrificium equinum iam olim in desuetudinem’ abierit, baud sane mirum est, commentatares ignorasse

ÛQÎIUXEIIaÇ ,uvgt’aç cum eo coniunctas, quae hie memo-

rantur. Vix quicquam nomiuibus obsoletis appariant,nisi bac: significari caeremoniam aliquam peculiarem.Itaque uibil supererat, quam ut vocabula Sanscrilu aut

i transcriberem, aut divinanda, etymalogiae ope, expli-carcm. Certiora sunt exspectanda e Vedarum capilibus,quibus sacri buius praeeeptu traduntur, si quando inlucem en prodierint. Tune etiam cum