Ngườithôngminhgiảiquyếtvấnđềnhưthếnào?

Originaltitle:

ProblemSolving101:ASimpleBookforSmartPeople

byKenWatanabe

Copyright©2007,2009byKensukeWatanabe

VietnameseEdition©byFirstNews–TriViet.

PublishedbyarrangementwithDeltaStudio,Inc.c/oLevineGreenbergLiteraryAgency,Inc.throughTuttle-MoriAgencyCo.,Ltd.

Tạoebook:HoàngNghĩaHạnh

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

LờinóiđầuEbookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

Chúngtaluônphảiđưaranhữngquyếtđịnhtrongđời.Dùbạnlàsinhviênhaylàphụhuynhhọcsinh,làdoanhnhân,haycólàtổngthốngMỹđinữathìngàyngàybạnvẫnphảiđốimặtvớinhiềuvấnđềcầnđượcgiảiquyết.Nhữngvấnđềấycóthểrấtkhácnhau:Cóthểbạnphảivượtquakỳthimôntoán,phảiquyếtđịnhxemnênsốngởđâu,hoặcđangphảitìmcáchcảithiệntìnhhìnhhoạtđộngcủacôngty…Cũngcókhivấnđềcủabạnchỉlàbạnmuốngiảmđivàicânhayđơngiảnhơnchỉlàlàmsaođểchơigolfgiỏihơn.

Dùvấnđềcủabạnlớnhaynhỏ,chúngtađềuphảiđặtranhữngmụctiêuchochínhmình,dámđốimặtvớithửtháchvànỗlựcvượtqua.

Tôiviếtcuốnsáchnàyvớimongmuốnmanglạichomọingườimộtphươngphápđơngiảnđểđươngđầuvớinhữngvấnđềrắcrốitrongcuộcsống.Nhưngtôisẽkhôngđưaramộttậphợpnhữngkỹnăng.Giảiquyếtvấnđềkhôngchỉcầncáckỹnăng,màcòncầnhơnlàmộthệthốngtưduygiúpconngườipháthuytốiđakhảnăngcủamìnhvàtạoramộtthếgiớitốtđẹphơn.Nhữngngườimuốngiảiquyếtvấnđềthựcsựítkhichấpnhậnnhữngđiềukiệnhiệncómàluônchủđộngtìmcáchcảithiệnmôitrườngxungquanhmình.HãytưởngtượngthếgiớisẽthayđổirasaonếunhữngnhàlãnhđạonhưMahatmaGandhi,MartinLutherKingJr.,EleanorRoosevelt,JohnF.KennedyvàSteveJobsthiếuđinhữngtácphongấy.

Tôihyvọngcuốnsáchnàysẽtruyềnđộnglựcchotrẻemvàcảngườilớnđểchúngtapháttriểnlốitưduychủđộng,trướctiênlàbằngcáchvượtquanhữngkhókhăntrongcuộcsốngbảnthân.Saukhiđãhọcđượccáchgiảiquyếtnhữngvấnđềcánhân,bạnsẽthấyrằngmìnhhoàntoàncóthểvươntớinhữngmơướcvàthànhtựulớnlao.

Tạisaotôiviếtcuốnsáchnày?

Trướckhibắttayvàoviếtcuốnsáchnày,tôilàcốvấncủatậpđoàntưvấnquảnlýtoàncầuMcKinsey&Company.Suốtsáunămliền,tôilàmviệcvớinhiềucôngtylớntrênthếgiớinhằmgiúphọgiảiquyếtnhữngkhókhăntrongkinhdoanhbằngmộtbộcôngcụđơngiảnnhưnghếtsứchiệuquả.

Đólànhữngcôngcụmàaicũngcóthểsửdụng.Nhữngcôngcụnàykhông

đòihỏiphảicóphầnmềmmáytínhphứctạphaytậphợpnhữngchuyêngiaphântíchhàngđầumàchỉlàcáchtiếpcậngiúptưduycủamộtcánhântrởnênthoánghơnvàcótrậttựhơnđốivớivấnđề,đểtừđótìmramộtgiảiphápkhảthithậtrõràng.

Năm2007,thủtướngNhậtchọnngànhgiáodụclàmưutiênhàngđầucủaquốcgia.Khicảnướchướngsựtậptrungvàohệthốnggiáodục,tôibịthôithúclàmbổnphậncủamình.Mặcdùnhữngchủdoanhnghiệp,cácnhàsưphạmvànhiềuchínhtrịgiatừlâuđãthườngnóiđếnsựthayđổitừ“phươngphápgiáodụcchútrọngvàotrínhớ”sang“phươngphápgiáodụcchútrọngvàogiảiquyếtvấnđề”nhưngchưaaitìmramộtgiảiphápvữngchắcvàhiệuquảđểhiệnthựchóađiềunày.

ThếnêntôiquyếtđịnhrờikhỏiMcKinseyđểviếtcuốnsáchnàyvàgiảngdạytrựctiếpchocácemhọcsinh.MụctiêucủatôilàdạychotrẻemNhậtcáchsuynghĩgiảiquyếtvấnđề,đóngvaitròchủđộngtrongcôngcuộcgiáodụcdànhchochínhcácemvàcảithiệncuộcsốngcủachínhcácem.TôicốgắngđúckếtnhữngcôngcụđãđượcsửdụngởMcKinseythànhmộtphươngpháptưduykháthúvịvàdễtiếpcậnđểcácemthấyrằngcáchápdụngnhữngkỹnănggiảiquyếtvấnđềvàothựctiễnsẽđưacácemtớinhữngthànhcông.Mặcdùtôikhôngkhẳngđịnhmìnhlàmộtchuyêngiagiáodụcnhưngtôihyvọngítnhấtcuốnsáchnàycũngmanglạiđượcchocácemmộtđiểmkhởiđầulýthú.Điểmkhởiđầunàysẽchuyểnnhữngtranhcãixungquanhviệcchúngtacónênđưacáckỹnănggiảiquyếtvấnđềvàogiáodụchaykhôngthànhviệclàmthếnàođểthựchiệnđượcđiềuđó.

Thếrồimộtđiềukinhngạcđãxảyra:cuốnsáchnhưmộtquảbombùngnổmạnhmẽtrongnhiềugiớiđộcgiả-khôngchỉlànhữngđộcgiảnhỏtuổinhưbanđầutôidựđoán.NóbắtđầubùngcháytrongphânkhúcdoanhnhânvàtrởthànhcuốnsáchbánchạynhấtvềđềtàikinhdoanhtạiNhậtBảntrongnăm2007.Sauđócuốnsáchđượcđộcgiảtronggiớigiáodụcráoriếtkiếmtìm.Vàcònrấtnhiềunhữngđộcgiảkháccũngsănlùngvàcoicuốnsáchnàynhưmộtcuốncẩmnangchoriêngmình.HóaracórấtnhiềuđộcgiảởtuổitrưởngthànhcủaNhậtBản,từnhữngbậcphụhuynhhọcsinh,nhữnggiáoviênchođếnnhữngnhàlãnhđạoquảnlýcấpcaocủanhiềutậpđoànlớnđềuđangkhaokháttìmkiếmmộtphươngpháphướngdẫnnhữngkỹnănggiảiquyếtvấnđềđơngiảnvàhiệuquả.

Lúcnàytôibắtđầutậptrungvàoviệcgiúptrẻemápdụngcácphươngphápgiảiquyếtvấnđềvàothựctiễn.Tôinghĩchúngtacầnnhấnmạnhvàonhữngkinhnghiệmmàbọntrẻthunhậnđượctừkhitrongđầuchúngxuấthiệnmột

ýtưởng,rồibắttayvàokhởiđầuýtưởngđóvàcuốicùnglàrútrabàihọctừcảthànhcôngvàthấtbại.Vìvậy,tôitạocơhộichocácemhọchỏitừnhữngbàihọctìnhhuốngthựctếtrongcuộcsốngnhiềuhơnthayvìchỉhọcnhữngbàihọctrênlớp.

Khitiếnhànhcôngviệcdạydỗbọntrẻ,tôíkhôngmởđầubằngcáchdạynhữngkỹnăngtrongcuốnNgườithôngminhgiảiquyếtvấnđềnhưthếnào?trênlớp.Thayvàođó,tôiđểchochúngđượchọctheocáchnhưWarrenBuffettđãtừnghọc.Buffettđãhọcđượckinhnghiệmkinhdoanhđầutiêncủamìnhkhiôngchỉmớisáutuổi,bằngcáchmuanhữngchaiCocatừcửahàngcủaôngnộivàbánlạikiếmlời.Cáchọctròcủatôibắtđầukinhdoanhđồănvànướcuốngtrênmộtchiếc

Volswagenđời1965màtôiđãdànhcôngsứcsửalạilàmcửahànglưuđộngchobọntrẻ.Bọntrẻtựquyếtđịnhsẽbánnhữngđồănvànướcuốnggì,bánởđịađiểmnàovàlàmthếnàođểvượtquáđượcnhữngnhómbánhàngkhácchỉbằngchínhnhữngsảnphẩmtựtaymìnhnấunướngvàchếbiến.Bọntrẻkhôngnhữngđãhọcđượcnhữngkỹnănggiảiquyếtvấnđềmàcònlĩnhhộiđượccảnhữngkỹnănglãnhđạo,cộngtác,tínhsángtạo,sựkiêntrì,khảnăngthuhútkháchhàngvàliêntụcđổimớiđểbiếnmụctiêuthànhhiệnthực.Chỉsautrảinghiệmđó,tôimớihỗtrợbằngcáchđưaranhữngcâuhỏiquantrọngđểtraochocácemnhữngkỹnănggiảiquyếtvấnđềmàchúngsẽthấyvốcùngbổíchtrongnhữngdựántươnglai.

Rõrànglàgiátrịcủalốitưduytậptrungvàogiảiquyếtvấnđềđãđượcmởrộng,vượtxakhỏiphạmvilớphọcđểđivàomọimặtcủađờisống.Nógiúptakiểmsoátnhữngkhókhănthửtháchvàcũnggiúptatạoramộtthếgiớitốtđẹphơn.

Trântrọng,

KenWatanabe(*)

NOTES

(*)KenWatanabelớnlênởNhậtvàtheohọctạitrườngĐạihọcYalevàtrườngKinhtếHarvardởMỹ.ÔngtừnglàcốvấnquảnlýởtậpđoànMcKinsey&Companytrongsáunăm.HiệnnayôngđanglàngườisánglậpvàgiámđốcđiềuhànhCôngtyGiáodục,GiảitrívàTruyềnthôngDeltaStudiocủamình.HiệnôngđangsốngtạiTokyo.

BÀIHỌCSỐ1:BÀIHỌCCĂNBẢNĐỂGIẢIQUYẾTVẤNĐỀKHÔNGBAOGIỜLÀQUÁMUỘNĐỂTRỞTHÀNHNGƯỜIBIẾTCÁCHGIẢIQUYẾTVẤNĐỀ

Đâylàmộtcuốnsáchhướngdẫncáchgiảiquyếtvấnđề.Sẽcónhiềuthửtháchkhálắtléo–lắtléođếnmứccólẽhầuhếtmọingườiphảigiơtayđầuhàng.NhưngnhữngNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềkhônggiốngnhưhầuhếtmọingười–mặcdùhầuhếtmọingườinênhọccáchlàmđượcnhưhọ.

Nhưbạnthấy,nhữngNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềcóthểởnhiềuđộtuổikhácnhau,hìnhvóccơthểcũngkhácnhau.Cóthểbạntưởngrằnghọcótàinăngđặcbiệthayítracóvậnmaykhakhá,nhưngthậtsựhọcũngchỉlànhữngngườinhưbạnnhưnglạihơnbạnởchỗhọđãhọcđượccáchtưduy,cáchraquyếtđịnhvàhànhđộngcủariêngmình,từđóđịnhhìnhchomìnhmộtcuộcsốngnăngđộng.Nhữngconngườiấyđãtựđúckếtvàtìmtòiđượcnhữngcôngcụgiảiquyếtvấnđềrấtcóíchtrongcuộcsống.

Nếubạnlàmtheocácbàihọcrấtđơngiảntrongnhữngtrangsáchnày,bạncũngcóthểtrởthànhmộtNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đề.Bạnđừngchorằngcuộcsốngcủabạnđangvượtngoàitầmkiểmsoát,màhãynhậnlấytráchnhiệmvềmìnhvàtừđó,từngbướcthayđổithếgiớixungquanh.Đừngđểbảnthânbịnhữngkhókhănthửtháchhàngngàyđánhgụcmàhãyhọccáchtrảinghiệmvàvượtquanhữngkhókhănthửtháchđó.

Saukhiđọcxongcuốnsáchnàybạnsẽthấymìnhthậtsựtiếnbộhơnrấtnhiều.Nhữngmơướcvàmụctiêudườngnhưluônnằmtrongtầmtaybạn.Bạnsẽthànhcôngtrongbấtkỳlĩnhvựcnàomàbạncóđủđammêvàóctưởngtượngđểkiêntrìtheođuổi.

ƯớcmơhaymụctiêucủabạncóthểchỉđơngiảnlàtrởthànhmộtvũcônggiỏihơnhaybiếtcáchlàmbánhngọtkiểuPháp.Cũngcóthểlàmộtmụctiêulớnhơnnhưđiềuhànhchínhphủhoặcgiảiquyếtthảmhọanónglêntoàncầu.Dùđólàgìthìbạncũngsẽhọcđượccáchgiảiquyết.

Giảiquyếtvấnđềlàmộtnănglựckhôngchỉgiớihạnởmộtsốítngườimaymắn.Thậtrađólàmộtkỹnăngvàmộtthóiquenmàchúngtahoàntoàncóthểhọcđược.Cuốnsáchnàysẽgiớithiệuchobạncáchtiếpcậnđểgiảiquyếtvấnđềcơbảnthôngquabatìnhhuốngthựctiễn:

NhữngNgườiThíchNấm–mộtbannhạcmớirađờiđangcốgắngổnđịnhsốlượngkhángiảhâmmộ.

JohnBạchTuộc-mộtthanhniênsángdạnuôihoàibãotrởthànhhọasĩđồhọavitínhđangcầnmuachiếcmáytínhđầutiên.

Kiwi-mộtcầuthủbóngđáđầyđammêđangtìmtrungtâmhuấnluyệntốtnhấtởBrazil.

Cuốnsáchcũngcungcấpchobạnđầyđủnhữngkỹnănggiảiquyếtvấnđềđãđượcchứngminhtrongthựctiễn,đâycũngchínhlànhữngkỹnăngmànhiềucôngtyvàtậpthể,cánhântrêntoànthếgiớivậndụngthànhcôngđểgiảiquyếtvấnđề.Nhưngtrướckhibắtđầuhọccáchtiếpcậngiảiquyếtvấnđề,chophéptôigiớithiệuvớibạnnhữngNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềcùngnhữngngườibạncủahọ.

NHỮNGNGƯỜI-BIẾT-CÁCH-GIẢI-QUYẾT-VẤN-ĐỀVÀNHỮNGNGƯỜIBẠN

Đếnlúcnày,cólẽbạncònchưabiếtchínhxácđiềugìkhiếnngườitatrởthànhNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đề.Trướctiên,hãynóivềnhữngngườikhôngbiếtcáchgiảiquyếtvấnđề.Nhiềuquanđiểmthôngthườngcóthểgâytrởngạichoviệcgiảiquyếtvấnđềhiệuquả.Mặcdùnhữngnhânvậtsauđâycóthểlàbứctranhbiếmhọacủamộtsốngườicóthậtngoàiđời,tôivẫnchắcrằngbạnsẽthấycógìđórấtquenthuộcởnhữngnhânvậtkhôngbiếtcáchgiảiquyếtvấnđềđó.Chắcrằngbạnsẽgặpnhữngngườinhưthếtrongtrườnghọchaytrongcôngsở.Cóthểđólàbạnbèhayngườithâncủabạn.Mộtsốnhânvậtthậmchícóthểkhiếnbạnliênhệtớichínhbảnthânmình!

VídụnhưcôThởDài.

CôThởDàitiêubiểucholoạingườiluônbỏcuộcngaykhiphảiđốimặtvớithửthách,chodùthửtháchđóchẳnghềtotátgì.Đứngtrướckhókhăn,côchỉthởdàivànói:“Tôikhôngbaogiờlàmđượcviệcđó”.Điềuđócónghĩa

làkểcảkhicốthửlàmviệcđóthìcôvẫnkhôngthểnàothànhcông.Đôilúccôcũngcónhữngýtưởngtuyệtvờihaynhậnbiếtđượcmộtsốvấnđềvẫncókhảnănggiảiquyết.Nhưnglúcnàocôcũngsợvấpngãvàbịmọingườicườinhạo.Thếnênthayvìnóirahayhànhđộng,côchỉngồithừngườimàthấtvọngvềbảnthân.

CôThởDàikhôngkiểmsoátđượccuộcsốngcủachínhmình.Côthấynhưkhôngaihiểumìnhvàđổlỗichomọingườichungquanhkhirắcrốixảyra.Côluônlặpđilặplạinhữngcâuthếnày:

“Tôikhôngbaogiờlàmđượcđiềuđó.Tôikhônggiỏitronglĩnhvựcđó.”

“Tôisẽkhôngthửđâu.Nếutôithấtbạithìsao?Ngườitasẽcườitôichomàxem.”

“Tạichamẹtôi.Tạicáixãhộinày.Tạicảbạnnữa!”

“Chẳngaichịuhiểutôi.Chẳngaiquantâmđếntôi.Ngườitaluônxalánhtôi.”

ThếnhưngchàngChỉTríchthìhoàntoànngượclại,khôngbaogiờchàngngạilêntiếng.Chànglàmộtngườichỉtríchchuyênnghiệp.Dùkếhoạchthếnàochăngnữa,chàngcũngluônsẵnsàngchỉracácthiếusótvàbácbỏýtưởngcủangườikhác.Nếuaiđóthửlàmviệcgìvàthấtbại,chàngsẽlàngườiđầutiênlêntiếng:“Tôiđãbảomà!”.Chàngrấthàohứngchêtráchngườikhácmỗikhicósaisótxảyra.

Chàngcóthểnóirấtnhiềuvềsaisótcủamọingườinhưngdườngnhưchẳngmấykhiđềcậpđếnsailầmcủabảnthân.Bạnbiếtđấy,đứngbênngoàimàchỉtríchthườngrấtdễ,nhưngbắttayvàolàmthìthậtsựkhôngđơngiảnchútnào.Ngaycảkhibiếtcáchlàmmọiviệcđinữamàbạnkhôngchịuxắntayvàolàmthìcũngchẳngíchgì.ChàngChỉTríchkhôngnhậnrarằngngườitakhônghềhàilòngtrướcnhữnglờichỉtríchcủachàngvìhọmớichínhlànhữngngườithựcsựbỏcôngsứcđểcốgắnghoànthànhcôngviệc.Cóthểchàngquásợtráchnhiệmvàkhôngdámđốidiệnvớisựthậtlàchínhchàngđãlàmsai.

CóthểbạnsẽnghechàngChỉTríchhaynóinhữngcâuthếnày:

“Xemnào,chắcchắnviệcđósẽkhôngthànhcông.Saomàngớngẩnthếchứ!”

“Tôiđãnóilàmọiviệcsẽrốitinhlênmà.Tấtcảlàtạicậu.”

“Này,tôiđãnóichocậubiếtlànênlàmgì.Vậymàtạisaocậuvẫnkhônglàmđược?”

ChàngChỉTríchcóthểkhiếnbạnxuốngtinhthần,còncôMơMộngthìđầuóclúcnàocũngnhưởtrênmây.Côthíchđưaranhữngýtưởngmới.Nhưngmọiviệcchẳngtiếntriểnđượctớiđâu.Côchẳngbaogiờthèmsuynghĩxemlàmthếnàođểbiếnnhữngýtưởngđóthànhkếhoạchthựcsựvàchắcchắnchẳngbaogiờmuốnlàmxongviệcgì.Côhàilòngvớiviệcchỉsuynghĩvềnhữngmơướcvĩđạicủamình.Dùsaothìtrongđầucô,chúnglúcnàocũngtốthơnsovớitrongthựctế.

CôMơMộngcónhữngmơướcrấttáobạo–nhữngướcmơdườngnhưchẳngbaogiờcóthểtrởthànhhiệnthực:

“Mìnhmuốnviếtmộtcuốntiểuthuyết!”

“Nếumìnhmởmộtdoanhnghiệpthìsẽthànhcônglắmnhỉ?”

“Mìnhmuốnkhilớnlênsẽtrởthànhbácsĩ.”

“Mìnhlàconngườicủaýtưởng.Đừnglàmmìnhrốivớinhữngchitiếtvụnvặt.”

NếugặpchàngXôngXáolầnđầu,bạnsẽthấychàngrấtgiốngmộtngườigiảiquyếtđượcvấnđề.Chắcchắnchàngkhôngphảilàloạingườilongạitrướcnhữngkhókhănvàkhônghềcónhữngýnghĩtiêucực.Khicósaisótxảyra,chàngnhanhchóngbắttayvàohànhđộng.Chàngluônnhìnnhậnsựviệcbằngtháiđộ“Tôikhôngthểthayđổiquákhứ.Nhưngngaylúcnàyđâytôicóthểlàmđượcmộtviệcgìđó”.RõrànglàchàngXôngXáorấtngoancườngvànăngđộng.

Tuynhiên,nếuchàngbiếtdừnglạivàsuynghĩmộtchúttrướckhihộctốclaovàolàm,chàngsẽđạtđượcnhiềuthànhcônghơn.Chàngcóxuhướngđổlỗimọithấtbạiđơngiảnlàvìthiếunỗlực–chàngtinrằngmọivấnđềđềucóthểgiảiquyếtbằngcáchcốgắnghơnnữa.Mộtkhiđãraquyếtđịnh,chàngkhôngmuốncóbấtcứsựthayđổinào.Chàngkhôngthíchtìmhiểunguyênnhângốcrễcủavấnđề,cũngkhôngcóthóiquencânnhắcnhữngphươngánthaythế.Đơngiảnlàchàngkhôngnhậnrarằngdừnglạiđểsuynghĩcũngquantrọngkhôngkémviệcbắttayngayvàohànhđộng.

ChàngXôngXáothườngcónhữngcâunhư:

“Tôikhôngbaogiờbỏcuộc.Tôisẽvượtquakhókhănnày!”

“Mìnhphảicốgắnghơnnữa!Khôngđượcnảnchí!”

“Tôibiếtviệcnàysẽthànhcôngnếutôinỗlựcthêmchútnữa.”

“Tạisaophảinghĩtrướckhilàm?Chỉphíthờigianthôi.Vấnđềlàphảihànhđộngngay!”

Bạncóthuộcmộttrongnhữngtuýpngườinàykhông?Bạncóbaogiờthởdàivàbỏcuộc?Bạncónghĩrằngchỉtríchmọingườidễdànghơnnhiềusovớibắttayvàolàm?Bạncóthíchmơmộngnhưngghétlậpkếhoạchkhông?Bạncólaovàogiảiquyếtvấnđềngaylậptứcnhưnglạikhôngdừnglạiđểsuynghĩthêmkhichưađạtđượckếtquảgì?Nếutrảlời“Không”chonhữngcâuhỏitrênthìbạnchínhlàmộtNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềrồiđấy!

NhữngNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềthậtsựcótàitrongviệcđặtramụctiêuvàhànhđộngđểđạtđượcmụctiêuđó.Họvượtquakhókhănmộtcáchdễdàng.CũngnhưchàngXôngXáo,họkhôngngầnngạitrướcnhữngthửthách.NhưngkhôngnhưchàngXôngXáo,họluônsuynghĩvềcănnguyênvấnđề,vạchramộtkếhoạchhiệuquảtrướcvàtrongkhihànhđộng,vàsẵnsànglàmlạikếhoạchkhixuấthiệnnhữngthửtháchmới.Bằngcáchcânbằnggiữasuynghĩvàhànhđộng,họcóthểđạtđượcnhữngthànhquảđángngưỡngmộ.NhữngNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềrấtsaymêhọchỏitừnhữngthànhcôngcũngnhưthấtbạicủamình.

BộđồnghềBíQuyếtcủaNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềlàxácđịnhnguyênnhâncănbảncủavấnđềvàđặtranhữngmụctiêucụthể.Họluônnhìnnhậnmọiviệcbằngmộttháiđộtíchcựcvàtậptrungvàonhữngđiềucóthểlàmđượcthayvìchỉnghĩđếnnhữnggìđãxảyra.Sauđó,họđưaranhữngkếhoạchhànhđộngcụthểđểgiảiquyếtvấnđềvàbắttayvàothựchiệnngay.Trongquátrìnhhànhđộng,họluôntheodõivàgiámsátchặtchẽtiếnđộcôngviệccủamình.

BạnthườngnghemộtNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềnóithếnày:

“Đượcrồi,mìnhsẽđạtđượcđiềunàytrongvòngbathángnữa.”

“Đâylàmộttrởngại,nhưngthayvìlosợnó,mìnhsẽtìmracáchkhắcphục

nó.”

“Nguyênnhânthậtsựcủaviệcnàylàgìnhỉ?”

“Đểgiảiquyếtviệcnày,mìnhphảilàmx,yvàz.Phảithửngaymớiđược.”•“Vậyphảicónhữngyếutốnàothìviệcnàymớithànhcôngđây?Cógìsaisótnhỉ?Cócáchnàođểlầnsaumìnhlàmtốthơnkhông?”

Biểuđồdướiđâysẽsosánhnămtínhcáchchúngtavừathấyởtrênvànêubậtđượcđiểmkhácbiệtgiữanhữngtínhcáchấy:

Trongbiểuđồ,cảnămnhânvậtđềucómộtvấnđềcầngiảiquyết.

CôThởDàichỉquanhquẩnởđiểmxuấtphát.Dĩnhiên,côchẳngtiếnđượcbướcnào.

ChàngChỉTríchtựtinrằngmìnhbiếtcáchgiảiquyếtvấnđềvànhanhchóngchỉchomọingườithấyhọđãlàmsaichỗnào.Nhưngchàngkhônglàmgìcảvànhữngđiềuchàngchỉtríchcũngchẳnggiúpaigiảiquyếtđượcvấnđề.Đườnggạchnốitừđiểmkhởiđầucủachàngchínhlànhữngkếhoạchcủamọingườibịchàngbácbỏ.

CôMơMộngcũngkhôngđạtđượcmụctiêu.Côchỉchiêmngưỡngthànhquảđạtđượcnhưmộtvìsaorựcrỡlunglinhtuyệtđẹp.Côngồiyênởđiểmxuấtphát,mơđếnnhữnggiảiphápvĩđạivàtuyệthảođểgiảiquyếtvấnđề,nhưngkhôngbaogiờcốgắngbiếnchúngthànhhiệnthực.

Khônggiốngnhưbangườitrước,ítrachàngXôngXáocũngđạtđượcmụctiêu.Chàngkhôngbaogiờbỏcuộcvàluôncốgắnghếtsứcmình.Tuyvậy,chắcgìchàngđãchạyđúnghướng.Khipháthiệnramìnhđãlạcđường,chàngquayđầuvàlạicốhếtsứcđểrồibắtđầulaovàomộthướngđisaikhác.Chàngkhôngbaogiờdừnglạiđểxácđịnhnguyênnhâncủavấnđềhaynghĩramộtkếhoạchkháchiệuquảhơn.Thậtđángbuồn,vìchắcchắnchàngcóthừanghịlựcđểđạtmụctiêu.

NhữngNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềđạtđếnđíchnhanhhơnvàtrựctiếphơntấtcảmọingười.HọvừacóđầyđủquyếttâmcũngnhưtốcđộhànhđộngcủachàngXôngXáo,vừacókhảnăngtìmranguyênnhângốcrễcủavấnđềcầngiảiquyếttrướckhiđưaramộtkếhoạchkhảthivàbắttayvàoviệc.Trongkhitiếndầnđếnmụctiêu,họkhôngngừngtheodõitiếntrìnhhànhđộngcủabảnthânđểđảmbảomìnhđangđiđúnghướng.Trongkhinhữngngườikhácchẳngđiđếnđâuhaychỉlaovàonhữngconđườngchẳngđemlạikếtquảnhưmongđợi,nhữngNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềđãđạtđếnmụctiêuthứnhấtvàhướngđếnmụctiêutiếptheo.

Giảiquyếtvấnđềkhôngphảilàtàinăngmàngườinàycó,ngườikháckhôngcómànóchínhlàmộtthóiquen.NếubiếtcáchpháttriểnđúngnhữngkỹnăngvàcómộttháiđộđúngđắnthìbấtkỳaicũngcóthểtrởthànhNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đề.

NGƯỜI-BIẾT-CÁCH-GIẢI-QUYẾT-VẤN-ĐỀTIẾNVỀPHÍATRƯỚCVỚITỐCĐỘCHÓNGMẶT

NhữngNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềkhôngchỉđạtđượcmụctiêunhanhhơnmàhọcòntiếnvềphíatrướcnhanhhơn.Họluônquansátkếtquảảnhhưởngtừcáchànhđộngcủamìnhvàcốgắnghọchỏisaunhữngthànhcôngcũngnhưthấtbại.

Nếukhônghànhđộng,bạnsẽkhôngbaogiờcóđượcphảnhồitừnhữngnỗlựccủabảnthân,mànếuthiếuđinhữngphảnhồiđó,bạnsẽkhôngbaogiờtrởthànhmộtNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đề.Ýtưởngvĩđạitrongđầubạnsẽmãimãichỉlàmộtýtưởng.Chỉkhihànhđộng,mỗimộtkếtquảmớitrởthànhmộtcơhộiphảnánhthựcchấtvấnđềvàgiúpbạnrútranhiềubàihọchữuích.Chodùnhữngkinhnghiệmmàbạnthunhậnđượccóvẻchẳngtotátgìnhưngtấtcảnhữngđiềunhỏbéấycộnglạicũngtạoramộtsựkhácbiệtlớntrongquátrìnhlâudài.

Hãyxemxéttìnhhuốngsau:Alex,BiancavàCliffđềubántráicây,mỗingườibánđược100quảdưahấumộttháng.KếtquảbuônbáncủaAlextăngtrưởngvớitốcđộ1%mỗitháng,trongkhiBiancatăng5%vàClifftăng10%.Doanhsốbándưahấucủahọsẽkhácbiệtnhưthếnàosau3năm?

Sau3năm,Alexsẽbánđược143quảdưahấumỗitháng.Tuynhiên,Biancabánđượcđến579quảcònCliffsẽđạtđếnconsố3.091quảmỗitháng.TrongkhiBiancabánđượcnhiềudưahấuhơnAlexđến5lầnthìCliffbánđượcnhiềuhơnAlexnhữnghaimươihailần.Hẳnlàcậusẽcầnmộtcửahàngtráicâytohơnđểcóthểchứahếtsốdưađó.Hãytưởngtượngsựkhácbiệtđósẽlớnnhưthếnàonếutasosánhdoanhsốcủahọtrongmộtkhoảngthờigiandàihơnlà10hay30năm!

Ởbiểuđồbêndưới,kếtquảkinhdoanhcủaCliffvượtxanhữngbạnhàngkhác.Chỉcó10%khácbiệtvềtốcđộtăngtrưởngtưởngnhưnhỏbéấynhưngthậtsựlạirấtcóýnghĩatrongthờigiandài.

Khitrảiquatấtcảnhữngthànhcôngcũngnhưthấtbại,bạnsẽthấykỹnănggiảiquyếtvấnđềcủamìnhpháttriểnđếnmứcbạnkhôngchỉgiảiquyếtđượcvấnđềcủariêngmìnhmàtrênthựctếcòncảithiệnmôitrườngquanhbạn.Khởiđầubạncóthểdẫndắtđộichơithểthaohaydẫnđầuvềhọctậpởtrườnghoặchướngcộngđồngcủamìnhlàmnhữngviệclớnlaohơn.Thậmchíbạncóthểtạoramộtdoanhnghiệplớnhaygiảiquyếtnhữngvấnđềkhókhănnhấttrênthếgiới.

GIẢIQUYẾTVẤNĐỀLÀGÌ?

Giảiquyếtvấnđềlàmộtquátrìnhcóthểchianhỏlàmbốnbước:(1)hiểurõtìnhhuống;(2)xácđịnhnguyênnhângốcrễcủavấnđề;(3)thiếtlậpkếhoạchhànhđộnghiệuquả;và(4)triểnkhaithựchiệnkếhoạchchođếnkhivấnđềđượcgiảiquyết,đồngthờiđưaranhữngđiềuchỉnhnếucần.

Nhữngbướcnàycóliênquanchặtchẽvớinhau.Trướckhigiảiquyếtchuyệngì,trướctiênbạnphảinhậnrađólàmộtvấnđề.Khiđó,chỉxácđịnhnguyênnhângốcrễcủavấnđềvẫnlàchưađủ.Bạnphảisuynghĩthấuđáolàmthếnàomớicóthểgiảiquyếtđượcvấnđề,rồithựcsựtiếnhànhnhữngbướccầnthiếtđểkhắcphụcnó.Giảiquyếtvấnđềlàmộtcôngviệckếthợpsuynghĩvàhànhđộng.Chỉthựchiệnmộttronghaiviệcđósẽkhôngđưabạnđếnmộtkếtquảtốtđẹpnào.

Điềunàynghequathìrấtđơngiản.Nhưngmấuchốtlàởchỗchúngtathườngkhônglàmnhữngviệctưởngnhưđơngiảnvàrõràngấy.Vídụ,hãyxétmộthọcsinhcóđiểmsốmôntoáncứgiảmdần.Cũngnhưmọingười,cóthểcậutasẽnói:“Mìnhphảicảithiệnđiểmsố”rồicứhyvọngđạtđượcđiềuđómàkhônghềlàmgìđểcảithiệnchúng.Khảnănglàđiểmsốmôntoáncủacậutasẽđứngyênvìcậuchẳnghềđểtâmtìmhiểugốcrễcủavấnđềvànhữnggiảiphápcậutanênlàmđểgiảiquyếtvấnđềđó.

Haycũngcóthểcậunghĩrằng:“Chắcmìnhphảinghỉchơibóngđểcónhiềuthờigianhọchơn”.Ngaycảkhiquyếttâmcaođộnhưthếnhưngđiểmsốcủacậutavẫnsẽkhôngtiếnbộhơnnếunguyênnhângốcrễcủavấnđềkhôngphảilàthờigiancậudànhchoviệchọcmàlàhiệuquảviệchọccủacậu.Tạisaolạiphảibỏphícơhộichơibóngcùngcácbạn,khiviệcđóchẳngđemlạiíchlợigìcả?

VậyNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềsẽlàmgìtrongtìnhhuốngđó?Hãyxemmộtvídụ:

Người-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềsẽbắtđầutựhỏi:“Mìnhđanglàmsainhữngdạngtoánnàonhỉ?”.Sauđócậuphânloạicácdạngtoánthànhcácdạngnhưhìnhhọc,phânsố,đạisố.Bằngcáchsosánhđiểmsốgiữacácdạngtoánkhácnhau,cậunhậnrarằngđiểmsốmônđạisốthậtrađangtănglên,trongkhiđiểmmônphânsốđứngyên,vàchỉcóđiểmmônhìnhhọclàgiảmxuống.Chỉnhìnvàoxuhướngtrungbìnhcủađiểmsốmôntoánsẽkhônggiúpcậunhậnthấyđiềuđangthựcsựdiễnra.

Vậynếuhìnhhọclànguyênnhânduynhấtkhiếnchođiểmmôntoánđixuống,bướctiếptheosẽlàchianhómđiểmsốmônhìnhhọcthànhcácchủđềnhỏhơnbaogồmdiệntích,gócvàthểtíchđểxácđịnhcụthểhơnloạivấnđềnàođanggâykhókhăn.

Từviệcchỉnóicâu“Điểmsốmôntoáncủamìnhđanggiảmxuống”,cậuđãcóđượcmộtnhậnxétchitiếthơn:“Điểmsốmôntoáncủamìnhđanggiảmxuốngvìmìnhkhônghọctốtbanhómchủđề:diệntíchhìnhthang,thểtíchhìnhtrụvàápdụngđịnhlýPi-ta-go”.Khiđãthấuhiểuvấnđềrõrànghơnthìhiệuquảcủakếhoạchcậuđặtravàkếtquảchungsẽtạorađượcmộtkhácbiệtđángkể.

KhiNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềxácđịnhđượcloạivấnđềmàmìnhđanggặpphảithìbướctiếptheosẽlàđịnhhướngchínhxácnhữngviệcphảilàmđểcókếtquảtốthơn.Cậucónêndànhnhiềuthờigianhơnchomôntoán,haycảithiệnhiệusuấthọctậpcủacậu,haythựchiệncảhaiviệc

đó?Đểtăngthờigianhọctoán,cậucóthểdậysớmhơnbamươiphúthoặcdànhbamươiphúttrướckhingủđểtậplàmnhữngdạngbàitậpđó.Cảithiệnhiệusuấthọctậpnghĩalàthayđổiphươngpháphọctập.Cậucóthểđổisangmộtquyểnsáchdạytoánhayhơn,nhờthầycôvàbạnbègiúpđỡtrongnhữngvấnđềgútmắcsaugiờhọc,haynóichamẹtìmchomìnhmộtgiasư.

Ởmỗingườithìnguyênnhânđiểmtoángiảmxuốngsẽkhácnhau.Dođó,tấtnhiêncáchtốtnhấtđểgiảiquyếtvấnđề“kỹnăngtoánhọc”cũngsẽkhácnhauđốivớitừngngười.Đólàlýdobạnphảiluôntựhỏi“tạisao”và“nhưthếnào”đểpháttriểnmộtkếhoạchhànhđộngchoriêngmình.

Nhưbạnđãthấy,giảiquyếtvấnđềkhônghềquáphứctạp.Tấtcảnhữnggìbạncầnlàmlàhiểurõtìnhhuống,xácđịnhnguyênnhângốcrễcủavấnđề,đưaramộtkếhoạchhiệuquảvàthựcthikếhoạchđó.Ngaycảkhibạnphảiđốimặtvớimộtvấnđềrấtlớnvàphứctạp,nếubiếtcáchchianóthànhnhiềuvấnđềnhỏhơnvàcótínhkhảthihơnthìbạnsẽgiảiquyếtđượcthànhcôngvấnđềđó.

Côngcụgiảiquyếtvấnđề:Sơđồcâylogic

Sơđồcâylogiclàmộtcôngcụhếtsứchữuíchđốivớinhữngaicầngiảiquyếtvấnđề.Đólàmộtcôngcụtrựcquangiúpbạnxácđịnhnhữngnguyênnhâncóthểcócủamộtvấnđềvàtạorarấtnhiềugiảiphápchovấnđềđó.

Chúngtasẽlấymộtvídụthậtđơngiảnđểdễhìnhdunghơn.Làmthếnàođểchiacáchọcsinhlớp4thànhnhiềunhóm?Cáchđơngiảnnhấtlàtheogiớitính:namvànữ.Cáchkháclàtheochiềucao:caotrên1,2métvàtừ1,2méttrởxuống.Bạncũngcóthểchiatheonhómtaythuận:thuậntayphải,thuậntaytráihaythuậncảhaitay.

Sơđồcâylogicchonhữngcáchchianhỏnàysẽcódạngsau:

Kháđơngiảnphảikhông?Bạncónhậnrarằngkhitạoracácnhánhnhưthếthìkhôngmộthọcsinhnàobịbỏsótvàcũngkhôngcónhánhnàogiaovớinhaukhông?

Bâygiờ,làmthếnàođểchialớphọctheonhómcâulạcbộmàhọcsinhthamgia?

Liệubạncóthểtạomộtsơđồcâylogicđểkhôngbỏsóthọcsinhvàcũng

khôngbịtrùnglặpkhông?

Khitạosơđồcâylogic,bạnkhôngcầnđidầntừtráiquaphảimàchỉcầnliệtkêbấtkỳđiềugìbạnnghĩratrêngiấy.Đểlậpcâylogic,bạnhãyđặtchủđềchính(thamgiacâulạcbộ)bêntaytrái,sauđóđếnnhữngchủđềnhỏhơn(thểthao,nghệthuật…)bêntayphải.Nhómnhữngchủđềtươngtựlạivớinhau(cácmônthểthaođồngđội,cácmônthểthaocánhân).Tiếptheolàtạoranhiềunhánhnhỏ.Bắtđầutừbênphải,bạnhãyđặtcâuhỏichotừngnhóm:“Mìnhcóthểđặttêngìđạidiệnchocảnhómnày?”vẽmộtnhánhvềbêntráivàviếttêncủanhómđó.Từnhánhbêntráicủasơđồ,đặtcâuhỏichomỗichủđềlớnhơn:“Cụthểlànhữnggì/thếnào?”đểchiathànhcácnhánhphụvềphíatayphải.Nhưsơđồcâytrangbên,khihoànthành,câysẽtodầntừtráisangphải.

Hãythửmộtvídụkhác:

Làmthếnàođểtăngsốlượnghạttiêurơiratừlọtiêumàkhôngcầnlàmmạnhtayhaylắcnhanhlọtiêu?Dùngsơđồcâylogicđểđưaracàngnhiềuýtưởngcàngtốt(giảsửnhưđộẩmkhôngảnhhưởngđếnsốlượnghạttiêurơirangoài).

Đểtạosơđồcâylogicnày,bạnbắtđầuvớivấnđềbêntaytrái:“Làmthếnàođểtănglượnghạttiêurơirakhỏilọ?”.Sauđóhãytạoracácnhánhbằngcáchđưaranhữnggiảiphápcóthểxảyra.Haigiảiphápcóthểlà:(1)tăngdiệntíchnắplọhay(2)tănglượnghạttiêurơirakhỏinắplọ.Đểtiếptụcphânnhánhtừlựachọn(2),cóhaikhảnăngcóthểlàmtănglượnghạttiêurơirakhỏinắplọlà(1)tăngsốlượnglỗtrênmộtđơnvịdiệntíchhay(2)tănglượnghạttiêurơirakhỏimỗilỗ.Cuốicùng,bạncóthểtăngsốlượng

hạttiêurơirakhỏimỗilỗbằngcáchtăngkíchthướclỗhaygiảmkíchthướchạttiêu.Thậtra,tăngkíchthướclỗchínhlàcáchlàmtăngdoanhsốcủacôngtysảnxuấtgiavị!

Trongkhibạntạosơđồcâylogic,đôilúcbạncóthểhìnhdungramộtbứctranhtổngthểcủavấnđề.Nógiúpbạnxácđịnhnhữngthôngsốcóthểthayđổi.

Bạncóthểsẽphảimấtmộtthờigianmớilàmquenvớisơđồcâylogic,nhưngkhiđãthaotácthànhthục,nósẽgiúpbạnvượtxahơnhẳnýtưởngbanđầuvàđưabạnđếnvớinhữnggiảiphápmớivàđầyhiệuquảchovấnđềđangcầngiảiquyết.

Saukhihọcđượcnhữngkiếnthứccơbảntrongcáchtiếpcậngiảiquyếtvấnđề,bạnsẽkhôngcònlosợvàtrởnêntựtinhơnkhigiảiquyếtmọivấnđềtrongcuộcsống,chodùđólàchuyệnđiểmsố,côngviệchayvấnđềtrongđờisốngcánhân.

Ởnhữngbàihọctiếptheo,chúngtasẽtìmhiểuvềcáchtiếpcậngiảiquyếtvấnđềvàcáccôngcụđượcnhữngNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềkhácnhausửdụng:mộtbannhạcrockmangtênNhữngNgườiYêuNấmmuốntăngsốlượngkhángiảhâmmộ,JohnBạchTuộcmuốnmuamộtchiếcmáyvitính,coiđónhưbướckhởiđầuchoướcmơtrởthànhmộthọasĩvàđạodiễnphimởHollywoodcóthểsửdụngcôngnghệmáytínhđểtạohìnhảnh,vàKiwi,mộtcầuthủbóngđáđầyđammêđangtìmkiếmmộttrungtâmhuấnluyệnhàngđầuởBrazilđểnângcaokỹnăngcủamình.

BÀIHỌCSỐ2:BANNHẠCROCKVÀNHỮNGNGUYÊNNHÂNGỐCRỄCuộcsốngquanhtađầyrẫynhữngthửthách.Tấtcảchúngtađềuphảiđốimặtvớivôsốtrởngạitrênconđườngvươnđếnmụctiêuvàmơướccủamình.Ngaycảnhữngvấnđềxuấthiệntrongcuộcsốnghàngngàynhiềukhicũngtrởthànhnhữngvấnđềkhôngthểchịunổi.

Nhưngđiềuđókhôngcónghĩalàbạnnênbỏcuộc!

Thayvàođó,hãythửlùilạimộtbướcvàtìmranguyênnhângốcrễcủavấnđềvàcáchthứcvượtquakhókhănđó.

Quátrìnhnàyrấtgiốngvớicáchbácsĩchữabệnhchobệnhnhân.Hãynhớlạinhữngđiềubácsĩlàmkhibạnđếnkhámbệnh:họhỏibạnnhữngcâuhỏivềtriệuchứng,vềbiểuhiệnvàđonhiệtđộcủabạn.CóthểhọcònchobạnlàmxétnghiệmmáuhaychụpX-quang.Họđangthuthậpthôngtinvàphântíchchúngđểxácđịnhnguyênnhângốcrễgâynênchứngbệnhcủabạn.Chỉsaukhixácđịnhđượctriệuchứng,họmớiquyếtđịnhkêđơnthuốcrasao,cóthểlàthuốccảmthôngthường,cóthểlàmộtcuộcphẫuthuậtcắtbỏkhốiu.Hãychúýđếnsựkhácnhaugiữatriệuchứng(nhứcđầu),nguyênnhângốcrễ(sốt)vàđơnthuốc(thuốccảm).Bạncànghiểurõtriệuchứngvàxácđịnhnguyênnhângốcrễchínhxácđếnđâu,bạncàngcóthểđưaragiảipháphiệuquảđếnđó.

Trongchươngnày,chúngtasẽđitheonhữngbướcrấtquenthuộc.Cáchtiếpcậnnhưsau:

Bước1:Phântíchtìnhhìnhvàxácđịnhnguyênnhângốcrễ

1A.Liệtkêtấtcảnhữngnguyênnhâncóthểcócủavấnđề

1B.Đưaragiảthuyếtvềnguyênnhâncóthểxảyranhất

1C.Xácđịnhnhữngphântíchvàthôngtincầnthiếtđểkiểmtragiảthuyết

1D.Phântíchvàxácđịnhnguyênnhângốcrễ.

Bước2:Đưaragiảipháp

2A.Đưaranhữnggiảiphápkhácnhauđểgiảiquyếtvấnđề

2B.Đưaralựachọnưutiên

2C.Đưarakếhoạchhànhđộng

Hãycùngxemquátrìnhnàyvậnhànhnhưthếnàoquamộttìnhhuốngápdụng:mộtbannhạcrocktrẻmangtênNhữngNgườiYêuNấm.

CỨULẤYNHỮNGNGƯỜIYÊUNẤM!

Banămtrước,nàngNấmvàhaingườibạnlàCàTímvàĐậuPhụđãlậpnênmộtbannhạcrockmangtênNhữngNgườiYêuNấm.

MọichuyệnbắtđầukhinàngNấmxembannhạcTheRollingStonesbiểudiễnởquảngtrườngMadison.Ngaysaubuổibiểudiễn,nàngNấmhàohứnggọiđiệnchoCàTímvàĐậuPhụ.Nàngnói:“Này,ngàymaichúngtasẽlậpramộtbannhạcrocknha.Dĩnhiên,tớsẽlàcasĩ.CàTím,cậuchơiđànnhé!CònĐậuPhụ,cậusẽlàtaytrống,đượckhông?Ngaysaugiờtanhọcngàymaichúngtasẽgặpnhauvàbắtđầuluyệntập!”.

CàTímlêntiếng:“Khoanđã…”.

ĐậuPhụcũngnói:“Chờchút…”.

NhưngnàngNấmgácmáyngaykhikếtthúcnhữngchỉthịcủamình.CàTímvàĐậuPhụchỉcònbiếtthởdài.Họcảmthán:“Lạithếnữarồi!”.NhưngcảhaingườiđềuyêuquýNấmnênmỗikhinàngmuốnđiềugì,họđềucốgắnglàmmọithứđểbiếnướcmơcủanàngthànhhiệnthực.

Hômđó,CàTímmượncâyđàncủaanhtraimìnhvàbắtđầutựhọcđàn.ĐậuPhụchơitrốngbằngmộtđôiđũavàmộtchiếcthùnggiấymàphảiđếnmộtnămsau,khicậudànhdụmđủtiềnthìmớimuađượcmộtchiếctrốngcũ.GiọnghátcủanàngNấmkhủngkhiếpđếnnỗiCàTímvàĐậuPhụphảiđeonútchặntaiđểngănbớttiếnghátcủanàng.Nhưngsuốtbathángqua,nàngđãtiếnbộđángkểvàgiờđâynàngđãcóđượcmộtgiọngcarấtkhỏe.Saumỗilầndiễntập,nàngNấmlạicườitươi“Chúngtacũngkhôngtệchứhả?”.

Bathángsau,ĐậuPhụ,CàTímvànàngNấmcùngđếntrường.CàTímvà

ĐậuPhụđangcốgắngnhắcnàngNấmvềbàikiểmtratoánchiềuhômấynhưngnàngkhônghềchúýđến.Nàngchỉluônmiệng“Ừ,ừ!”vàgậtđầu.Dườngnhưtâmtrínàngđangđểởmộtnơinàokhác.Độtnhiên,nàngdừngbướcvàtuyênbố:“Chúngtasẽtổchứcmộtbuổibiểudiễnởsânthểdụcvàothứbảytuầnsau!Mỗithángchúngtasẽbiểudiễnmộtlần.Cáccậunghĩsao?”.

CàTímthảngthốt:“Thứbảytuầnsauá?Khôngthểnào!”.

ĐậuPhụcũnglalên:“Nhàtrườngsẽkhôngchochúngtadùngsânthểdụcđâu.Họcsinhkhôngbaogiờđượcdùngsânthểdụcvàomụcđíchcánhân!”.

NàngNấmlậptứcnổicơnlôiđình.Nàngghétnghenhữngcâunhư“Khôngthểnào”hay“Chưaaitừnglàmthế”.

Nànghétlên:“Cáccậubịsaovậy?Tớghétcáchnóichuyệnkiểuđólắmnhé!Chúngtađangcốgắngtrởthànhmộtbannhạcchuyênnghiệp,phảikhông?Làmsaochúngtacóthểbiểudiễntrướcmộtđámđôngnếuchúngtakhôngnhanhchóngkhởiđộng?Ngaybâygiờtớsẽđigặpthầyhiệutrưởngvàxinphépthầyđượcsửdụngsânthểdục.CàTímvàĐậuPhụnày,cáccậubắtđầuthôngbáovớimọingườivềbuổibiểudiễnđi.Tacùngbắttayvàoviệcnào!”.

NàngNấmxoayngườichạyvềphíatrườnghọc.CàTímvàĐậuPhụnhìnnhauthởdài:“Tụimìnhlàmgìbâygiờ?”.

NàngNấmrấtcótàixoayxởmọiviệcvàkhôngbaogiờngầnngạisửdụngsựquyếnrũcủamìnhkhicầnthiết.Ngaylậptức,thầyhiệutrưởngchophépnàngđượcmượnsânthểdục.CàTímvàĐậuPhụkểvớivàingườibạnvềbuổidiễn,vàsựkiệnđóđãdiễnrađúngnhưkếhoạch.

BathángtrôiquavàbannhạcNhữngNgườiYêuNấmđãtổchứcđượcbabuổidiễn.NhưngtrôngnàngNấmlạicóvẻcáukỉnh:“Tạisaolạichỉcómườilămngườixemkhitớđãbỏthờigiancôngsứcratổchứcmộtbuổidiễnnhưthế?Buổidiễnđầutiêncủachúngtachỉcómườingườixemvàlầntiếptheochỉmườilămngười,rồilầnthứbacũnglạimườilăm.Vấnđềởchỗnào?Khôngphảicáccậuchịutráchnhiệmlàmchosânthểdụcchậtcứngngườisao?Sắpđếnbuổidiễnthứtưrồi,lầnnàycáccậuphảikhiếnnóchậtcứngđấy!”.

NhìnvàođôimắtngânngấnnướccủanàngNấm,CàTímvàĐậuPhụhứavớilòngmìnhrằnghọsẽtìmranguyênnhângốcrễcủavấnđềkhángiảvà

sẽlàmchosânthểdụcthậtđôngkhángiảvàobuổidiễnsau.

Bước1:PhânTíchTìnhHìnhvàXácĐịnhNguyênNhânGốcRễ

1A:LIỆTKÊTẤTCẢNHỮNGNGUYÊNNHÂNCÓTHỂCÓCỦAVẤNĐỀ

RấtítngườiđếnxemnhữngbuổidiễncủaNhữngNgườiYêuNấm.Bannhạcmuốntìmhiểuxemtạisaovàhọcóthểlàmgìđểkhắcphục.

Hãybắtđầuvớicâuhỏitạisao:Tạisaomọingườikhôngđếnxembiểudiễn?Nguyênnhâncóthểlàgì?

Hóaracórấtnhiềunguyênnhâncóthểxảyrachứkhôngchỉcómộtnguyênnhân.

Đểmọingườiđếnxembiểudiễn,trướctiênhọphảibiếtrằngcómộtbuổibiểudiễnsắpsửađượctổchức.Sauđóhọphảimuốnđếnxembiểudiễn,vàhyvọnghọsẽtiếptụcmuốnđếnxemnhữngbuổibiểudiễnkhácsaukhixemmàntrìnhdiễnxuấtsắccủaNhữngNgườiYêuNấm.

Vậylà,nhưbạnthấytrênsơđồcâylogic,mộtsốngườicóthểkhôngbiếtđếnsựtồntạicủabuổidiễn(A),sốkháccóbiếtđếnnhưngkhôngmuốnđếnxemhayvìmộtlýdogìđókhôngthểđếnxem(B)vànhữngngườikháccóthểđếnxemmộtlầnnhưnglạikhôngtiếptụcđixemnhữngbuổidiễnsaunày(C).

SơđồcâylogicnàycóthểchuyểnđổithànhsơđồcâyCó/Không.SơđồcâyCó/KhôngphânloạinhữngngườihoặcnhữngđốitượngthànhtừngnhómdựatrêncâutrảlờiCó/Khôngcủahọ.Bằngcáchchiamọingườivàmọiđốitượngliênquanthànhtừngnhóm,bạncóthểdễdàngnhậnthấycốtlõicủavấnđề.Đốivớisơđồcâylogictrên,sơđồcâyCó/Khôngtươngứngsẽtạoracácnhómbằngcáchtrảlờicáccâuhỏi:

1.Họcóbiếtđếnbuổibiểudiễnkhông?

2.Nếubiết,họđãxembiểudiễnbaogiờchưa?

3.Nếuhọđãtừngđixem,họcóthamgiathườngxuyênkhông?

Mỗikhángiảđềuphảithuộcmộttrongnhữngnhómnày,khônghềcóngoạilệ.

Đểxácđịnhnguyênnhângốcrễcủavấnđềthamdựcủakhángiả,CàTímvàĐậuPhụphảitìmrađộlớncủamỗinhóm.Sauđóhọcầnxemxétnhữngcâuhỏicụthểhơn:

“Tạisaomộtsốngườikhôngbiếtđếnbuổibiểudiễn?”

“Tạisaomộtsốngườikhôngđếnxembiểudiễndùhọcóbiết?”

“Tạisaomộtsốngườikhôngđếnxembiểudiễnnữa?”

Côngcụgiảiquyếtvấnđề:SơđồcâyCó/Không

BạncóthểdùngsơđồcâyCó/Khôngđểnhậnranguyênnhângốcrễcủavấnđềhaycânnhắccáchgiảiquyếtvấnđề.Đểtạosơđồ,bạnphảitrảlờimộtloạtnhữngcâuhỏiCó/KhôngnhưCàTímvàĐậuPhụđãlàmtrongkhảosátcủamình.Hãycùngxemmộtvídụkhác:Thửtưởngtượngtrườnghợpbạnngủquên.Lẽrabạnphảithứcdậylúc6giờđểlàmvệsinhcánhân,ănsángvàđónxebuýtlúc7giờ8phút.Nhưngbạnlạibậtdậylúc6giờ53phút.Vừahốihảđánhrăngvừamặcquầnáo,bạntựhỏi:“Saomìnhkhôngthứcdậysớmnhỉ?Chuôngbáothứccóbịtắtkhông?Haynóbịhỏng?”.

Giảsửlúcnàybạnkhôngphảivộivãbắtxebuýt,hãyvẽmộtsơđồcâyCó/Khôngđểtìmhiểuxemtạisaobạnkhôngthứcdậyđúnggiờ.Ghiranhữngcâuhỏi,rồisuynghĩxemmỗicâutrảlời“Có”hoặc“Không”sẽdẫnđếnmột(hoặcnhiều)lờigiảithíchhaycâuhỏikhác.Lặplạiquátrìnhnàyđốivớitừngcâuhỏinhỏchođếnkhibạncóđượchàngloạtnhữnglờigiảiđápkhảdĩchovấnđềnày.

Bạnlàmđượckhông?DướiđâylàmộtsơđồcâyCó/Khônggiúpgiảithíchtạisaobạnlạingủquên.Sơđồcủabạnkhôngnhấtthiếtphảigiốnghệtsơđồdướiđây,nhưngnóphảicónhữngcâuhỏiCó/Khônggiúpbạnnhậnranhữngnguyênnhânkhiếnbạnngủquên.

1B.ĐƯARANHỮNGGIẢTHUYẾTVỀNGUYÊNNHÂNCÓTHỂXẢYRANHẤT

Bâygiờhãyđưaranhữnggiảthuyếtđểgiảithíchtạisaomọingườilạikhôngđếnxembiểudiễn.

Mỗigiảthuyếtlàmộtđiềudựđoán.Đólàđiềumàbạntinrằngcóthểlýgiảichokhókhăncủamìnhtuybạnchưathểkhẳngđịnhchắcchắngiảthuyếtđólàđúng.

Bằngcáchxácđịnhnhữnggiảthuyếtvàsuynghĩcặnkẽvềnguyênnhânsâuxacủavấnđề,bạnsẽkiểmchứngđượcxemgiảthuyếtđócóđúngkhông.Từđó,bạntiếnđếnviệcđưaranhữngquyếtđịnhchắcchắnđemlạinhữnggiảipháphiệuquả.

Hãylấyvídụrấtthựctếtrongcuộcsốnghàngngày:Mộthômbạnđếnthămbàngoạisốngởmộtthịtrấncáchđó30dặm.Tuynhiên,bạnchợtnhậnrahômđólàngàyngaysaulễTạơnvàmọicửahàngtrongthịtrấnđềuđang

cóđợtđạihạgiá.Mọingườiđổxôđếnkhumuasắm,đồngnghĩavớiviệckẹtxekhủngkhiếp.Bạnmuốndànhcàngnhiềuthờigianbênbàcàngtốt,nhưngbạnphảicómặtởnhàtrước10giờtốivìsángsớmhômsaubạncómộtbuổitậpkhúccôncầu.

Điềugìsẽxảyranếubạnlaovàohànhđộngmàkhôngtínhtoántrước?Bạnluônđếnthămbàbằngxebuýt,chonênhômnaycũngkhôngngoạilệ,bạnvẫnchọnxebuýt.Bạnmuavé,tìmchỗngồi,vàkếtquảlàchiếcxebuýtđókẹtxesuốthaitiếngđồnghồ.Khibạnđếnnhàbà,bạnchỉcònđủthờigianđểômhônbàtrướckhinhảylênxetrởlạiđểbắtchuyếnxemệtnhoàivềnhà.

Nếubạnsuynghĩmộtchúttrướckhiđónxebuýt,chuyếnđicóthểsẽhoàntoànkhác.Bằngcáchđặtramộtgiảthuyếtvềtìnhhìnhgiaothôngcóthểxảyravàtìmmộtphươngánđơngiảnđểkiểmchứng,bạnsẽpháthiệnđượcmộtphươngtiệnđilạitốiưuvàcóthểdànhnhiềuthờigianbênbàhơn.

Giảthuyếtcủabạnsẽlà:“Vìđườngsẽrấtđôngnênmìnhcóthểđónxeđiệnmàkhôngbắtxebuýtnữa”.Nguyênnhânhợplýcủagiảthuyếtnàylà“ĐườngsásẽkẹtxelắmvìhômnayđangcóđợtđạihạgiásaulễTạơn”.Maymắnlàtrongtìnhhuốngnày,việckiểmtragiảthuyếtcủabạnrấtnhanhchóngvàđơngiản.Tấtcảnhữnggìbạncầnlàmlàmởtivihayradiolênvànghebáocáovềtìnhhìnhlưuthông.Bạncũngcóthểgọiđiệnthoạihỏicáicôbạnlúctrướcnóisẽbắtxebuýtđixembóngđáđểbiếttìnhhìnhđườngsáxecộởđórasao.Khicóthêmnhữngthôngtinđó,bạncóthểđưaraquyếtđịnhcuốicùng.

Bạncóthểthựchiệnquátrìnhnàymộtcáchtựnhiênmàkhôngcầnđầutưsuynghĩnhiềulắm,phảikhông?Bạnđãtrởthànhmộtngườiđặtgiảthuyếtthànhcôngrồiđấy.Tấtcảcũngchỉcầncóthế.

BâygiờchúngtahãycùngquaylạivớiNhữngNgườiYêuNấm.CàTímvàĐậuPhụđãđưaramộtgiảthuyếtvềvấnđềkhángiảcủahọ:nguyênnhângốcrễchínhlàsựthiếuthôngtin.Mọingườikhôngthamgiavìngaytừđầu,họkhônghềbiếtsẽcómộtbuổibiểudiễn.

Hãykiểmtralạinguyênnhânnày:

Họnghĩrằngmọingườikhôngbiếtlàvìhọđãkhôngcốgắngloantruyềnthôngtinnày.NhưĐậuPhụnói:“Chúngtachỉmớibáotinchomộtsốbạnngồigầntronglớpbiếtmàthôi,cònnàngNấmcólẽchẳngmờiaivìtuynàngtrôngcóvẻkiêungạonhưngthựcralạihayxấuhổ”.Giảthuyếtcủahọlàchỉcó1/20sốhọcsinhtrongtrường(khoảng5%)biếtđếnbuổibiểudiễn.

Sauđóhọướclượngcókhoảng60%nhữngngườibiếtthôngtinvềbuổidiễnsẽxuấthiện.Cơsởcủasựướclượngnàylàhọdựavàodựđoáncókhoảng60%họcsinhởtrườngthậtsựthíchnhạcrockvàtheonhưCàTímthì“Nếubạnthíchnhạcrockvàbiếtđượccómộtbuổibiểudiễnởtrường,chắcchắnbạnsẽđếnxem.Tớchắcnhưthế!”.

Cuốicùng,họchorằng100%khángiảsẽquaylạixemnhữngbuổidiễnkếtiếp.Họcốnhớxemnhữngaiđãđếnxemtrongbabuổidiễntrướcđó.Sânthểdụchơitốivàhọquáchútâmchơinhạcnênkhôngnhớchínhxácnhữngaiđãcómặt.ĐậuPhụnói:“Tớnghĩrằngcólẽnhữngngườixembiểudiễnởcácbuổichỉlàmột.Vìchúngtachơikhátốtnênmộtkhihọđãnghechúng

tachơithìthếnàolầnsauhọcũngsẽquaytrởlại.Chắcchắn100%nhữngngườiđixemsẽtiếptụcxem”.

Vớilýlẽđó,họkếtluậnrằngvấnđềlớnnhấtcủahọlàviệcthôngtin.Nếugiảthuyếtnàyđúng,họnêntậptrungvàoviệctăngcườngquảngbáthôngtin.Hãychờxemhọcóđúngkhông.

1C.XÁCĐỊNHNHỮNGPHÂNTÍCHVÀTHÔNGTINCẦNTHIẾTĐỂKIỂMTRAGIẢTHUYẾT

GiờđâyCàTímvàĐậuPhụphảikiểmtralạigiảthuyếtcủamình.Đểlàmđiềuđó,họphảikhảosátmộtchút.

Lúcnàychínhlàlúcquátrìnhthuthậpthôngtinvàphântíchtrongviệcgiảiquyếtvấnđềpháthuyvaitrò.Bạnkhôngchỉthuthậpthôngtinrồixếpxómộtchỗhaychỉphântíchchovuimàphảihiểurằngviệcđósẽgiúpbạnđưarađượcnhữngquyếtđịnhđúngđắnhơn.

ThếCàTímvàĐậuPhụphảiphântíchnhữnggì?Vàhọcầnnhữngthôngtingìđểphântích?

Phântích#1:Baonhiêungườithuộcnhóm“biếtthôngtin”?

HãynhìnlạisơđồgiảthuyếtcủaCàTímvàĐậuPhụ.Chúngtacóthểchianhómnhữnghọcsinhởtrườngthànhbốnnhóm:(1)khôngbiếtđếnbuổidiễn,(2)biếtnhưngkhôngthamdự,(3)thamdựítnhấtmộtlần,và(4)thamdựthườngxuyên.Vấnđềlàlàmsaobiếtmỗinhómgồmcóbaonhiêungười?

Việcgặpgỡtấtcả500họcsinhtrongtrườngđểhỏitừngngườixemhọthuộcnhómnàosẽrấtkhókhănvàtốnnhiềuthờigian.NgaycảkhinàngNấmgiúpmộttaythìnếuhọphỏngvấnmỗingàymộtngười,côngviệcnàycũngtốnmấtnửanăm(167ngày).Vậythìhọnênlàmtheocáchnào?

Saukhisuynghĩlàmthếnàođểcónhữngthôngtincầnthiết,CàTímvàĐậuPhụquyếtđịnhlậpramộtdanhsáchcâuhỏivànhờtấtcảgiáoviêntrongtrườnggiúpphỏngvấnvàobuổiđiểmdanhsángthứhai.Cácgiáoviênchỉcầnhỏibacâuvàghilạisốhọcsinhgiơtaytrảlờichomỗicâuhỏi(vàtínhluôncâutrảlờicủacảgiáoviên):

1.NếubạnbiếtđếnbuổidiễnhàngthángcủabannhạcNhữngNgườiYêuNấm,hãygiơtaylên.

2.NếubạnbiếtđếnbuổidiễncủaNhữngNgườiYêuNấmvàđãtừngđếnxem,hãygiơtaylên.

3.NếubạnthườngxuyênđếnxembuổidiễncủaNhữngNgườiYêuNấm,hãygiơtaylên.

Cáchphỏngvấnnàyrấtđơngiảnvàhiệuquả.Mỗigiáoviênchỉmấtkhôngđầybaphútđểhoàntấtnhữngcâuhỏi.

Phântích#2:Tạisaocónhữngngườibiếtvềbuổidiễnlạikhôngthamdự?

CàTímvàĐậuPhụphảitìmhiểuxemtạisaolạicónhữngngườikhôngđếnxembiểudiễndùhọcóbiếtđếnchúng.Nếucóđủthờigianvànguồnlực,CàTímvàĐậuPhụsẽphỏngvấntừngngườimộttrongtrường.Nhưngcólẽđiềuđólàkhôngcầnthiết.Chỉcầnhọphỏngvấnkhoảngnămngười,họcóthểhìnhdungralýdochínhrồisauđósẽquyếtđịnhnhờcácthầycôghilạitêncủamộtsốhọcsinhbiếtđếnbuổidiễnnhưngkhôngđếnxemđểhọsắpxếpphỏngvấnsau.

Phântích#3:Tạisaolạicónhữngngườikhôngthamdựthườngxuyên?Trongtươnglai,liệumọingườicóthamdựthườngxuyênkhông?

Việcphỏngvấnkhoảng5ngườicũnggiúpCàTímvàĐậuPhụcócáinhìnkháiquátchonhữngcâuhỏinày.Họquyếtđịnhtìmhiểunhữngđiểmmọingườithíchvàkhôngthíchtrongnhữngbuổidiễntrước.

Họhyvọngrằngmìnhsẽtìmđượcnhữnggợiýcóíchvềphươngphápcảithiệnđểlầnbiểudiễnsaumọingườisẽquaylạixem.Họbiếtrằngđểduytrìmộtlượngkhángiảhâmmộthìdễhơnnhiềusovớitìmkiếmnhữngkhángiảmới.

HãynhớrằnggiảthuyếtcủaCàTímvàĐậuPhụlàmộtkhikhángiảđãđếnxemmộtbuổidiễn,họsẽtiếptụcthamgianhữngbuổisau,nhưngcóthểkhôngnhấtthiếtphảilànhưthế.Họquyếtđịnhtìmhiểunhữngngườikhôngđếnnữađểbiếtnguyênnhân.Nếumaymắn,họsẽbiếnnhữngkhángiảchỉđếnxemmộtlầnthànhnhữngngườihâmmộtrongtươnglai.

Mọingườithườngquanhquẩnvớiviệcthuthậpthôngtinvàtiếnhànhnhữngphântíchchẳngrađâuvàođâu.Đừngquênmụcđíchcủatấtcảnhữngnghiêncứunàylàđểbạncóquyếtđịnhsángsuốthơn.Hãythuthậpvàphântíchthôngtinmộtcáchhiệuquả.Việcnàysẽgiúpbạnsửdụngthời

gianvànguồnlựccóhạntốthơn.

Côngcụgiảiquyếtvấnđề:BảngKếHoạchGiảiQuyếtVấnĐề

Nếubạnbắtđầuthuthậpvàphântíchthôngtinmàkhôngxácđịnhrõnhữngcâuhỏiđangcầngiảiđápthìbạnchỉphíthờigianvàcôngsức.Rốtcuộcbạnsẽbốirốigiữamộtkhốilượngthôngtincựclớnvàsauđómớinhậnraphầnlớnthôngtinấychẳngmanglạilợiíchgì.

Đểtránhtìnhtrạngđó,bạnnêncómộtkếhoạchgiảiquyếtvấnđềtrướckhitìmkiếmthôngtin.Trongbảngkếhoạchnày,bạncầnghirõnhữngvấnđềphảigiảiquyết,ghirõnhữnggiảthuyếtvàcơsởhiệncó,liệtkênhữngphântích,hànhđộngvàthôngtincầnthiếtđểkhẳngđịnhhaybácbỏnhữnggiảthuyếtđó.Lậpbảngkếhoạchnàytrướckhibắtđầukhảosátsẽtănghiệusuấtgiảiquyếtvấnđềcủabạnlênđángkể.

Hơnnữaviệcviếtkếhoạchragiấykhôngchỉgiúpbạnthấyrõnhữngsuynghĩcủamình.Nếubạnlàmviệctheonhóm,kếhoạchnàycòngiúpđồngđộicủabạnbiếttậptrungvàonhữnggìcầnlàmvàđặtnềntảngchotrítuệtậpthểpháthuykhảnăng.Bạnchỉcầntậptrungvàonhữngđiềubạnthấythậtsựcầnbiếtđểđưaraquyếtđịnh.

KếhoạchgiảiquyếtvấnđềcủaCàTímvàĐậuPhụlànhưthếnày:

1D.PHÂNTÍCHVÀXÁCĐỊNHNGUYÊNNHÂNGỐCRỄ

Phântích#1:Baonhiêungườitrongmỗinhóm“biếtthôngtin”?

CácthầycôđãđồngýgiúpCàTímvàĐậuPhụphỏngvấnvàdữliệubắtđầutrànvề.Họtổnghợptấtcảcáccâutrảlờivàchorakếtquảnhưsau:

Khángiảtiềmnăng:500họcsinhvàgiáoviên

Câuhỏi1:BạncóbiếtđếnbuổibiểudiễncủanhómnhạcNhữngNgườiYêuNấmkhông?

Đápán1:Có=150người(30%)

Không=350người(70%)

Câuhỏi2:NếubạnđãbiếtvềnhữngbuổidiễncủaNhữngNgườiYêuNấm,

bạncóbaogiờđixemkhông?

Đápán2:Có=15người(10%)

Không=135người(90%)

Câuhỏi3:BạncóthườngxuyênđixemnhữngbuổidiễncủaNhữngNgườiYêuNấmkhông?

Đápán3:Có=12người(80%)

Không=3người(20%)

Vớidữliệunày,ĐậuPhụvàCàTímđãcóthểchianhỏmọingườithànhtừngnhóm:

a.Nhữngngườikhôngbiếtđếnbuổidiễn:350người(70%)

b.Nhữngngườibiếtđếnbuổidiễnnhưngchưabaogiờđixem:135người(27%)

c.Nhữngngườiđãtừngđixembiểudiễnnhưngkhôngđếnxemnữa:3người(1%)

d.Nhữngngườithườngxuyênxembiểudiễn:12người(2%)

CàTímvàĐậuPhụchorằngmọingườikhôngđếnxembiểudiễnchủyếulàvìhọkhôngbiếtđếnnóvàkhimọingườicóbiếtđến,khoảng60%sốhọcsinhsẽđếnxem(khoảng300người).

Nhưngkhinhìnlạidữliệucủamình,họpháthiệnracóđến30%họcsinhbiếtđếnbuổidiễnchứkhôngphảichỉ5%nhưhọdựđoán.CóvẻnhưnhữngngườiđượcCàTímvàĐậuPhụmờitrựctiếpvànhữngngườiđếnxembiểudiễnđãkểvềnóvàtừđótintứcbắtđầulanđi.

Mặtkhác,họcứđinhninhrằngcóđến60%sốngườibiếtđếnbuổidiễnsẽđếnxem,nhưngthựctếhọnhậnrachỉcókhoảng10%!Córấtnhiềungườibiếtđếnbuổidiễnnhưngkhônghềđếnxem.Cóvẻnhưviệctruyềnthôngtinkhắptrườngsẽkhônglôikéonhiềukhángiảđếnxembiểudiễnhơn.Họquyếtđịnhtìmhiểuxemtạisaomọingườilạikhôngmuốnđếnxem.

Tuyvậy,ướclượngcủahọvềtỷlệkhángiảsẽquaytrởlạilầnnữahóarakhôngsailệchlắm:cóđến80%,sovớiướclượngbanđầucủahọlà100%.Khihọbiếtcómộtsốkhángiảkhôngđếnxemnữa,họmuốntìmhiểunguyênnhântạisao.

Nhưbạnthấyđó,kếtquảphântíchthườngkhácxanhữnggiảthuyếtbanđầu.ĐiềugìsẽxảyranếuCàTímvàĐậuPhụhànhđộngdựatrêngiảthuyếtbanđầumàkhôngkiểmtraxemnócóchínhxáchaykhông?Chắclàhọsẽdánquảngcáovàpháttờrơikhắptrườngvàkếtquảlàsốlượngkhángiảkhôngtăngđượcbaonhiêu(vìdùhọquảngbátốtđếnđâu,chỉcó10%nhữngngườibiếtđếnbuổidiễnsẽđếnxem).Đólàlýdotạisaobạnnênkiểmtralạinhữnggiảthuyếtnếubạncóthểtìmracáchthựchiệnhiệuquả.

SơđồsautổnghợpnhữngkhácbiệtgiữagiảthuyếtbanđầucủaCàTímvàĐậuPhụvàkếtquảthựcsựcủanghiêncứu:

Phântích#2:Tạisaocónhữngngườibiếtđếnbuổidiễnnhưnglạikhôngđếnxem?

CàTímvàĐậuPhụnhậnthấycórấtnhiềungườibiếtđếnbuổidiễnnhưnglạikhôngthamdự.Đểtìmhiểunguyênnhân,họphỏngvấn5ngườithuộcnhómnày.

Họnhậnđượcnhữngcâutrảlờirấtkhácnhau:

Ừ,tớcónghenóirằngcáccậusẽbiểudiễnhàngtháng.Tạisaotớkhôngđixemhả?À,tớkhôngbiếtcáccậusẽchơiloạinhạcgì,vànóithậtnhé,tớkhôngbiếtcáccậuchơicóhaykhông…

Tớkhôngquencáccậu.Tớcóngheđồnvềbannhạccủacáccậu,nhưngtớchỉnghĩ“họlàai?”.

Cậuđùaà?Cáccậuchỉlàbannhạccủatrường,chẳngđángxemvàongàythứbảy.Dùsaođinữa,tớtinrằngmọingườicũngnghĩcáccậudiễnchẳnghayđâu.

Tớmuốnđilắm,nhưngbuổibiểudiễnlạidiễnravàochiềuthứbảy,đúngkhông?Tớphảichơikhúccôncầunên…FrankvàMikecũngkhôngthểđixemvìlýdođó.

Tớchẳngthíchnghenhạc.Ởnhàtớcònkhôngnghe.Vậytớđếnxemlàmgì?

Từnhữngnhậnxétđó,họđúckếtlạibalýdochínhkhiếnmọingườikhôngthamdựbuổidiễncủaNhữngNgườiYêuNấm:

1.Họkhôngbiếtloạinhạcchúngtasẽchơihaychúngtachơihaydởthếnào.

2.Thờigianbiểudiễnkhôngphùhợpvớilịchcủahọ.

3.Họhoàntoànkhôngthíchâmnhạc.

ĐậuPhụthốtlên:“Tuyệtthật!Cóthểchúngtakhómàlôikéođượcđốitượnglànhữngngườikhôngyêunhạcđếnxembiểudiễn,nhưngchắcchắnchúngtaphảicócáchnàođóđểhấpdẫnđượcsốkhángiảcònđangbănkhoănvìkhôngbiếtchúngtachơiloạinhạcgì,chúngtachơihaydởthếnàovàcảnhữngkhángiảđangchorằngthờigianbiểudiễncủachúngtalàchưahợplý”.CàTímvàĐậuPhụtiếnhànhphỏngvấnthêm10ngườivànhậnthấymọingườicóthểsẽđếnxemnhiềuhơnnếubannhạcchuyểnthờigianbuổidiễnthànhtốithứbảy.CàTímkhẳngđịnh:“Tớdámchắclàviệcnàysẽmanglạihiệuquả”.Họbắtđầucảmthấytràntrềhyvọngvìgiờđâyhọđãhiểurõcănnguyêncủavấnđề.

Phântích#3:Tạisaocónhữngngườikhôngđếnxemthườngxuyên?Liệusaunàyhọcóđếnxemkhông?

Cuốicùng,CàTímvàĐậuPhụphỏngvấnnămngườiđểbiếtlýdotạisaohọkhôngđếnxembiểudiễnnữavàđểkiểmtraxemsaunàykhángiảcórờibỏhọkhông.

Nhữngcâutrảlờihọnhậnđượclà:

Tớrấtthíchcáccậu!Lẽracáccậuphảilàmộtbannhạcchuyênnghiệp!Tớsẽkhoevớimọingườirằngtớđãđixemtừbuổidiễnđầutiêncủacáccậu!Dĩnhiên,tớsẽđixemtấtcảnhữngbuổidiễncủacáccậu!

GiọnghátmạnhmẽcủaNấmthậttruyềncảm!Tớđãkhócthầmkhinghenànghátballad…Tớsẽluôncómặt!

Tớnghĩmọingườikhángạcnhiênvàthíchthúkhixemcáccậudiễn.Nhưngnhữngcakhúccáccậubiểudiễncứlặpđilặplạicảbalần.Nếucáccậucứchơinhữngbàiđó,khángiảsẽphátchán.

CàTímnày,tớthíchđoạnđộcdiễnguitarcủacậu!TớtừngnghĩcậuchỉlàchỗquenbiếtvớiNấmmàthôi…Thậtđángngạcnhiên!Cólẽtớsẽkhôngđếnxemđượctấtcảcácbuổidiễn,nhưngtớsẽcốthuxếpđểđếnxem.

Nhạchayđấy,nhưngcáccậucứchơimỗibấynhiêubàilặpđilặplạimãi…Cáccậuphảikhiếnkhángiảháohức,sốngđộng.Cáccậukhôngchánkhicứbiểudiễnnhữngbàiđóhếtlầnnàyđếnlầnkhácsao?

Cóvẻnhưmứcđộthỏamãnnóichungrấtcao.Haithànhviêncủachúngtarấtvuisướngkhinghenhậnxéttrựctiếptừnhữngngườihâmmộ.Mặcdùbêncạnhnhữnglờikhenngợi,họcònnhậnđượcnhữngchỉtríchkhôngmấydễchịu.Tuyvậy,cảkhenngợivàchêbaiđềurấtquantrọngnếubạnthậtsựmuốncảithiệnmình.Haingườibắtđầusuynghĩnhưnhữngnhạccôngthựcthụ.

Nhậnxétquantrọngnhấthọrútrađượctừnhữngcuộcphỏngvấnnàylàkhángiảsẽphátchánvàcóthểsẽkhôngđếnxemnữanếuhọcứtiếptụcchơinhữngbàicũ.

Kếđến,họphỏngvấnbangườikhôngđếnxemnữavàhỏitạisaohọkhôngthamgia.Cảbađềutrảlờirằng:“Vìcáccậucứchơilạinhữngbàiđó,theophongcáchđó,nêntớchán!”.Lúcnàyrõrànghọcầnphảithayđổi.Họcầnthổithêmmộtchút“tươimới”vàonhữngbuổidiễncủamình.

Bằngcáchthuthậpthôngtinvàtiếnhànhphântích,CàTímvàĐậuPhụđã

bácbỏgiảthuyếtcủahọvàgiờđâyhọđãhiểurõhơncănnguyêncủavấnđềkhiếnlượngkhángiảđếnxembiểudiễnquáthấp.

BâygiờhọđãtiếngầnhơnđếnmụctiêukhiếnnàngNấmhàilòngbằngmộtsânthểdụcđầykhángiả.Chínhbảnthânhaingườicũngmongngóngđểđượcbiểudiễntrướcđámđôngkhángiả-vàrồimộtngàyhọsẽxuấthiệnnhưmộtbannhạcrockchuyênnghiệp.

Bước2:ĐưaRaGiảiPháp

2A.ĐƯARANHỮNGGIẢIPHÁPKHÁCNHAUĐỂGIẢIQUYẾTVẤNĐỀ

GiờđâyCàTímvàĐậuPhụđãhiểurõcănnguyêncủavấnđề.Nhưngnếuchỉdừnglạiởđó,tấtcảcôngsứchọbỏrachẳngmanglạiđiềugìtốtđẹpcả.Lúcnàyhọcầnphảitiếntớiviệcđưaranhữnggiảipháp.

Suốtquátrìnhphỏngvấnvàphântích,haingườinhậnrarằnghọkhôngchỉcầnchomọingườibiếtđếnbuổibiểudiễnmàhọcònphảilôikéođượcnhữngkhángiảđóđếnxem.

Họlạivẽmộtsơđồcâylogicđểliệtkênhữngphươngphápkhácnhaucóthểquảngbáchobuổidiễn.Nhưbạnthấyđấy,córấtnhiềucáchtruyềnthôngtin–baogồmsáchbáovàtạpchí,bảngthôngbáo,thưđiệntử-cóthểmanglạihiệuquảcaohơnnhiềusovớiviệchaingườitrựctiếpđikểvớicácbạnvềbuổidiễn.ĐiềuquantrọngtronggiaiđoạnnàylàCàTímvàĐậuPhụkhônggạtbỏmộtýtưởngnàoquásớm,khôngphảnứngvớinhữngcâunóikiểunhư“Sáchbáohả?Đàiphátthanhá?Khôngthểnào!”.Họliệtkêcàngnhiềuýtưởngcàngtốt,sauđómớicânnhắcđếnkhảnăngvàhiệuquảcủatừngýtưởng.Ngaycảkhimộtsốýtưởngnghecóvẻđiênrồnhưngcóthểsẽmangđếnmộtgiảiphápsángtạovàlýthú.Nguyêntắcquantrọngnhấtlàliệtkêcàngnhiềuýtưởngcàngtốtrồiphânloạiưutiênsau.

SaukhiCàTímvàĐậuPhụviếtratấtcảnhữngýtưởngkhảquan,họđánhdấunhữngphươngtiệnthôngtintiềmnăngtrênsơđồcâylogicvàcùngnhauthảoluậncụthểvềcáchthứcthựchiệnsaochopháthuytốtnhấttácdụngcủanhữngphươngtiệnđónhằmđưakhángiảđếnvớibuổidiễncủahọ.

Khiđánhgiácáclựachọn,cảhailuônghinhớđiềuhọcầnkhôngchỉđơnthuầnlàquảngbáthôngtinmàcònphảilàmsaohấpdẫnđượcmọingườiđếnxembiểudiễn.Vídụ,khitruyềntinquađàiphátthanhcủatrường,nếuhọchỉthôngbáongàygiờ,địađiểmbuổidiễn,tấtcảnhữnggìhọlàmchỉlàquảngbá.Nhưngnếuhọphátcảnhữngbàihátcủahọtrênsóng,mọingườisẽngheđượcloạinhạchọbiểudiễnvàcóthểđánhgiáđượcđộchuyênnghiệpcủahọ,nhờđóhọhyvọngrằngsốngườimuốnđếnxembiểudiễnsẽtănglên.

Bằngcáchchútrọngvàocảhaimụctiêu,CàTímvàĐậuPhụđãsửdụngnhữnghiểubiếtcủamìnhthunhậnđượctừquátrìnhphântích.Nếuhọbỏquanhữnggìrútratừdữliệuthuđược,tấtcảcôngsứccủahọđãbịbỏphí.Dướiđâylàdanhsáchnhữngphươngtiệnliênlạcmàhọquyếtđịnhsẽxemxét.Họđánhdấunhữnghànhđộngkhiến(1)mọingườibiếtđếnbuổidiễnvà(2)khiếnmọingườimuốnthamdựbuổidiễn.

*Dấukiểmcóchấmthểhiệnhiệuquảhạnchế.

CàTímvàĐậuPhụbổsungthêmbahànhđộngvàodanhsáchdựatrênnhữnggìhọnhậnthấytrongquátrìnhphỏngvấn.Họquyếtđịnhthayđổithờigianbiểudiễnđồngthờinhậnracáchlàmchobuổidiễnluônmớimẻ.Sauđâylànhữnggìhọđưara:

11.Thayđổithờigianbắtđầudiễnvào5giờchiều

12.Thay20%sốbàihátcũbằngbàimớivàthayđổithứtựbiểudiễncácbàiđểbuổidiễnluônsốngđộngvàtạođượcbấtngờ.

13.ĐậuPhụsẽkểchuyệncườivềbannhạc,chengiữacácbàihátđểkhángiảthấyvuithíchvàhứngthú.

Vậylàgiờđâyhọcómườibaýtưởng.Nhưngliệuhọcóthểtriểnkhaitấtcảnhữngýtưởngđótrongvòngchưađầymộtthángchuẩnbịchobuổidiễntiếptheo?Mộtsốýtưởngsẽmấtnhiềuthờigianvàcôngsức,sốkháclạiđòihỏinguồnkinhphínhấtđịnhmớibắttayvàothựchiệnđược.

CàTímvàĐậuPhụchỉcóthểtriểnkhaivớithờigianvànguồnkinhphíhạnchế.Họthấycầnphảisắpxếpthứtựưutiênnhữngýtưởngnàyđểquyếtđịnhphảitheođuổiphươngánnào.

2B:ĐƯARALỰACHỌNƯUTIÊN

LàmthếnàoCàTímvàĐậuPhụsắpxếpmứcđộưutiêncủacácphươngánhànhđộng?Họquyếtđịnhđưaratươngquangiữatácđộngcóthểxảyracủacácphươngánvàmứcđộcôngsứcphảibỏra.Mờibạnxemmatrậndướiđây.

Đểtạoramatrận,họxếphạngmứcđộảnhhưởngtừcaoxuốngthấptheotrụctung.Trêntrụchoành,họghimứcđộdễtriểnkhai,từkhóđếndễ.Nhữngphươngántốtnhấtsẽnằmởôtrênbênphải,cómứcđộảnhhưởnglớnnhấtvàdễthựchiệnnhất.Nhữngphươngáníthiệuquảnhấtnằmởgócdướibêntrái,vừakhóthựchiệnvừaíthiệuquả.

Vídụ,hãyxemhọnênđặthànhđộng1(biểudiễnởtừnglớptronggiờđiểmdanh)tạivịtrínào.Ảnhhưởngcủahànhđộngnàysẽrấtlớn:nókhôngchỉnângcaohiểubiếtcủamọingườivềbuổidiễnmàkhitrựctiếpnghexemnhómNhữngNgườiYêuNấmháthayđếnmứcnào,họsẽlạimuốnđếnbuổibiểudiễnđểnghenhiềuhơnnữa.Tuynhiên,mứcđộdễdàngcủaviệctriểnkhailạirấtkhókhănvìsẽphảimấtnhiềuthờigianvàchơilầnlượtởcả

mườihailớp.Vìvậy,CàTímvàĐậuPhụđặtnóvàogóctrênbêntráicủamatrận.

Hãylấymộtvídụkhác.Hànhđộngthứ6(dánthôngtinchitiếtvềbuổidiễnlênbảngthôngbáocủamỗilớp)thìsao?Họnênđặthànhđộngnàyởđâu?Mứcđộảnhhưởngsẽthấpvìrấtítngườixemthôngbáovàomộtngàynhấtđịnh,vàthậmchínếucóaiđọcthôngtinchitiếtvềbuổidiễn,việcđócũngchỉtăngmứcđộthôngtinmàthôi.Cóđượcthôngtinchitiếtchưahẳnsẽkhiếnchongườitamuốnđếnxembiểudiễn.Tuynhiên,mứcđộdễdàngđểtriểnkhaiphươngánhànhđộngnàylạirấtnhiềuvìhọchỉcầnlàmmỗimộtviệclàviếtthôngtinchitiếtlênbảng.Vìvậy,CàTímvàĐậuPhụđặtnótronggócdướibênphải.

2C:ĐƯARAKẾHOẠCHHÀNHĐỘNG

VậythìCàTímvàĐậuPhụnênchọnphươngánnàođểtriểnkhai?Ưutiênhàngđầucủahọlànhữnghànhđộngnằmởgóctrênbênphảivìchúngcómứcđộảnhhưởngcaovàdễthựchiện.Ưutiêntiếptheosẽlànhữnghànhđộngởgóctrênbêntráihoặcgócdướibênphải.Nhữngphươngánkémhấpdẫnnhấtlànhữngphươngánnằmởgócdướibêntrái.

CàTímvàĐậuPhụđãsắpxếpmứcđộưutiêngiữacáchànhđộngdựatrêngiảđịnhrằnghọsẽtựmìnhthựchiệnmọiviệc.Tuynhiên,nếuhọtìmngườigiúpđỡthìsao?

Vídụnhưhànhđộngsố4(làmposterquảngcáovàdánquanhtrường).KhôngaitrongsốcácthànhviêncủanhómNhữngNgườiYêuNấmcókhảnăngvẽđẹp,vàcũngkhôngaicókinhnghiệmlàmposter,vìthếhọđặtnóởgócdướibêntrái(ảnhhưởngítvàkhótriểnkhai).Tuynhiên,ĐậuPhụđãnghĩđếnmộtviệc“nếuchúngtanhờJohnBạchTuộclàmposterchochúngtathìsao?Biếtđâucậuấysẽlàmđượcmộttờcựcđẹpđấy!”.BằngcáchnhờJohnlàmposter,vịtrícủahànhđộngsố4đãchuyểntừgócdướibêntráisanggóctrênbênphải,nhưhìnhtrên.

Tươngtự,họxếphànhđộng8(tạomộtđĩaCDđểphátchohọcsinhtrongtrườngkèmtheoghichúvềbuổidiễnsắpđến)cómứcđộảnhhưởngcaonhưngkhótriểnkhaivìhọkhôngbiếtlàmthếnàođểghiđĩaCD.Tuynhiên,họbiếttronglớpcóbạnbiếtlàm.Họcũngcóthểnhờaiđógiúpđỡtronghànhđộng10(tạomộttrangweb)

Nếunhờvàosựgiúpđỡcủamọingười,họcóthểtheođuổicảmườibaýtưởng.Mỗingườicómộtthếmạnhriêng.Bạncóthểthànhcônghơnbằngcáchcộngtácvớinhữngngườicóthếmạnhmàbạnthiếu.

DùCàTímvàĐậuPhụcóthểtriểnkhaitấtcảcácýtưởngcủamìnhnhưngkhôngphảilúcnàocũngthế.Hãynhớsắpxếpthứtựưutiêncácphươngánvàlênkếhoạchtriểnkhai.

BUỔIBIỂUDIỄNKẾTIẾPCỦANHỮNGNGƯỜIYÊUNẤM

VậybuổibiểudiễnsauđócủaNhữngNgườiYêuNấmrasao?

Khoảngthờigianmộtthángchuẩnbịchobuổibiểudiễntiếptheođãtrôiquathậtnhanhchóng.NàngNấm,CàTímvàĐậuPhụmộtlầnnữalạilênsânkhấu.Khihọkếtthúcmànbiểudiễncakhúcyêuthíchnhất-“Bộba”-thìcảsânthểdụchoàntoànlặngyên.Nghenhưthểcóaiđóvừabấmnúttắtâmthanhcủamộtcáitivikhổnglồ.

NhữngNgườiYêuNấmhồihộpnhìnđámđôngkhángiảtrongsânthểdụcmờtối.Thếrồithậtđộtngột,nhữngtràngvỗtayvàhoanhôvỡòaratrongkhôngkhíđầysốngđộng.Tiếngvanglớnđếnnỗicảkhánphòngnhưmuốnrunglên.

VậylànhữngcốgắngvànỗlựccủaCàTímvàĐậuPhụđãđượcđềnđáp!Haitrămngườiđãđếnxembuổibiểudiễn.

“Nấm!Nấm!CàTím!CàTím!ĐậuPhụ!ĐậuPhụ!”,đámđôngvẫntiếptụchòreovangdội.

Bangườibạndiễnnhìnnhaungượngngùng.Mắthọlonglanhnước.

ThấyCàTímvàĐậuPhụkhóc,nàngNấmhétlên:“Này,haingười,tạisaolạikhócchứ?Đừngcócảmtínhquánhưthế!”.Rồibỗngnhiênnàngdừnglahétvàchạyđếnômhọthậtchặtmàkhôngsaongănnổinhữngdòngnướcmắtđangtràorơitrongniềmhạnhphúcchanhòa.

Nàngthútthít:“Cảmơncáccậu,cảmơnhaingườirấtnhiều!”.

BuổibiểudiễnthứtưcủaNhữngNgườiYêuNấmlàmộtthànhcôngvangdội.Nhờnângcaosốngườibiếtđếnbuổidiễnlên90%vàđưa50%trongsố

đóđếnvớibuổidiễn,CàTímvàĐậuPhụđãthuhútđượchơn200người.Hơnthếnữa,90%sốhọcsinhấydựđịnhsẽtiếptụcxemnhữngbuổidiễnsau!

BÀIHỌCSỐ3:NHỮNGMỤCTIÊUCHƯAĐỊNHHÌNHVÀNHỮNGTHÀNHQUẢVỮNGCHẮCCHIANHỎMỘTƯỚCMƠLỚNTHÀNHNHIỀUMỤCTIÊUNHỎ

NhữngNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềkhôngchỉcónhữngướcmơlớn,họcòntheođuổimụctiêulớnhơnbằngcáchchianórathànhnhữngmảnhnhỏvàtựhỏi:“Nămnaymìnhsẽlàmgì,haytrongbathángtới,hayhômnaymìnhsẽlàmgì?”.NhữngbướctiếnnàyđịnhhướngchoNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềtiếngầnđếnvớiướcmơvàtiếpthêmnghịlựcchohọ.Mộtkhiđãđịnhramộtkếhoạchđểđạtđượcmơước,họsẽtìmracáchhiệuquảnhấtđểđạtđượctừngmụctiêunhỏvàthựchiệnnhữngviệccầnthiết.

Trongbàihọcnày,chúngtasẽtheodõixemJohnBạchTuộc,ngườithiếtkếpostertuyệtvờicủanhómNhữngNgườiYêuNấm,đãcốgắngthếnàođểđạtđếnmụctiêucủamình.JohnmơướcđượcđếnHollywoodvàtrởthànhhọasĩphimhoạthìnhkiêmđạodiễndùngcôngnghệmáytínhđểtạohìnhảnh(CGI).Còntrướcmắt,mụctiêuđầutiêncủaJohnlàmuamộtchiếcmáyvitínhđểhọcđồhọaCGI.

Người-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềcómộtquátrìnhtiếntớimụctiêuđãđượcchứngminhlàrấthiệuquả.

Bước1:Xácđịnhmụctiêucụthể

Bước2:Xácđịnhkhoảngcáchgiữamụctiêuvàtìnhtrạnghiệntại

Bước3:Đưaragiảthuyếtvềcáchrútngắnkhoảngcáchấyđểđạtđếnmụctiêu

3ALiệtkêtấtcảnhữngýtưởngvàlựachọn

3BChọnýtưởngtốtnhấtlàmgiảthuyết

Bước4:Kiểmtragiảthuyếtrồiquaylạibước3nếugiảthuyếtbịbácbỏ

4APhântíchvàxácđịnhnhữngthôngtincầnthiếtđểkiểmtragiảthuyết

4BPhântíchvàlênkếhoạchhànhđộng

HãyxemJohnápdụngquátrìnhnàynhưthếnào

GIẤCMƠVĨĐẠICỦAJOHNVÀMỤCTIÊUĐẦUTIÊN

BạnhãygặpgỡJohnnhé.MộthômJohncùngcôbạnSarahđixemmộtbộphimCGIvàcậurấtthích.Hìnhvẽthậtđẹpvàcácnhânvậttrônggiốngthậtđếnnỗicậucóthểthềrằnghọthậtsựsốngngoàiđời.Nộidungphimcũnghay.GiờđâycậumuốntrởthànhmộtđạodiễnởHollywood.Cậuđãhìnhdungratiêuđềcủacáctạpchí:“ĐạodiễnđầysứcsángtạoJohnBạchTuộcđãgiànhđượcgiảithưởngHànlâm”vớitấmảnhcậumặclễphụcđen,taygiơcaotượngOscar.

Nhưngcómộtvấnđềrắcrối…

Johnkhôngbiếtlàmthếnàođểtạorahìnhảnhbằngmáyvitính.Thựctếlàcậucònkhôngcócảmộtchiếcmáyvitínhnữa.Vậythìtrướctiêncậuphảitìmcáchmuamộtchiếcmáyvitính.CậumuốnthựchànhthiếtkếbằngcáchtựlàmnhữngtấmthiệpGiángsinhchogiađình.Điềuđócónghĩalàcậusẽphảicómáyvitínhmuộnnhấtlàvàođầutháng12,tứclàchỉcòn6thángnữa.

Cậubiếtrằngmìnhphảinghĩramộtkếhoạchlớn!

Bước1:XácĐịnhMụcTiêuCụThể

BướcđầutiêncủaJohnlàđặtramộtmụctiêuthậtcụthể.Thếmụctiêucủacậulàgì?Hãysuynghĩmộtchút,tưởngtượngbạnlàJohnvàghiranhữngýtưởngcủabạnvềmụctiêucủaJohn.

Câutrảlờicủabạnlàgì?

Cóthểbạnchỉviếtrằng“Tôimuốncómộtchiếcmáyvitính”hay“Tôi

muốnmuamộtchiếcmáyvitính”.Tuyvậy,đókhôngphảilànhữngcâutrảlờitốtnhất.Quantrọnglàbạnphảighithậtcụthể,chitiết.

Vídụkhôngtốt:“Tôimuốncómộtchiếcmáyvitính”,“Tôimuốnmuamộtchiếcmáyvitính”.

Vídụtốt:“TôimuốnmuamộtchiếcmáyvitínhcũhiệuApplecógiádưới500đô-latrongvòng6thángmàkhôngphảimượntiềncủaai”.

Vídụthứnhấtquámơhồ.NókhôngdiễnđạtrõnhữnggìJohnmuốn,khinàoJohnmuốncóhaybằngcáchnàoJohnđạtđượcnó.Trongvídụthứhai,nhữngchitiếtđóđượcxácđịnhrõràng:

Tôimuốngì=MộtchiếcmáyvitínhcũhiệuApplegiádưới500đôla.

Khinàotôicónó=Trongvòng6tháng.

Làmthếnàotôiđạtđượcđiềuđó=Tôimuốnmuamáyvitínhmàkhôngphảimượntiềncủaai.

Johnphảixácđịnhrõloạimáyvitínhnàophùhợpnhấtchonhucầucủacậu.Córấtnhiềuchủngloạimáytính.Mộtsốphùhợpchoviệcsửdụngthưđiệntửvàsoạnthảovănbản.SốkhácthíchhợphơnvớimụcđíchCGI,nhưngcóthểđắthơn.Johnghéquanhữngcửahàngvitínhvàlụctìmtrêninternetvàcuốicùngtìmđượcmộtchiếcmáytínhthíchhợp,mộtchiếcApplecũtrôngkháđẹpgiá500đô-la.Lúcnàycậuđãcómụctiêucụthểđểnỗlực.

Kếđếncậuphảixácđịnhkhinàocậumuốncóchiếcmáyvitínhđótrongtay.Cáchtốtnhấtđểthuhẹpkhoảngcáchgiữatìnhtrạnghiệnnaycủacậu(khôngcómáy)vàmụctiêucủacậu(muamáyvitính)sẽthayđổiphụthuộcvàokhinàocậucầncómộtchiếcmáyvitính.Nếucậumuốncómáyvitínhtrongvòng3nămtới,cậucóthểmuađượcchỉnhờvàosốtiềndànhdụm.Tuynhiên,nếucậumuốnmuatrongvòng6thángtớithìchắcsẽphảinỗlựcnhiềuhơn.Cóthểcậuphảitìmthêmnguồnthunhậpkhác.

Nếubạncónhữngđiềukiệncụthểđểđạtđếnmụctiêu,bạnnênđềcậpđếnnótrongkhikhẳngđịnhmụctiêucủamình.TrongtrườnghợpcủaJohn,cậuxácđịnhrằngcậumuốnmuamáyvitínhchứkhôngphảimượnhaythuêcủaai,vàcậucũngkhôngmuốnmượntiềnngườikhácđểlàmviệcđó.

Mụctiêucàngcụthể,kếhoạchhànhđộngsẽcàngkhảthi.Mỗikhiđặtra

mụctiêu,bạnhãytậpthóiquentựhỏi:“Mìnhthậtsựmuốnđạtđượcđiềugì?Khinàomìnhsẽđạtđược?Mìnhcầnnhữngđiềukiệncụthểnàođây?”.

Bước2:XácĐịnhKhoảngCáchGiữaMụcTiêuVàTìnhTrạngHiệnTại

Mộtkhiđãđặtramụctiêucụthể,bạnphảixácđịnhkhoảngcáchgiữamụctiêuvàtìnhtrạnghiệntạicủabạn.Nếukhoảngcáchđónhỏ,giảiphápsẽrấtdễdàng.Nhưngnếukhoảngcáchđókhálớn,bạnphảisuynghĩthậtkỹphươngphápthựchiệnđểđạtđếnmụctiêu.

HãyxemtrườnghợpcủaJohn.

HiệntạiJohncó150đô-latiềntiếtkiệm.Mỗithángchamẹchocậu20đô-lavàcậucó3đô-lamỗituầnnhờviệcdắtchónhàhàngxómđidạo,tứclà12đô-lamỗitháng.Nhưngtrungbìnhcậulạichihết15đô-lamộttháng.

LiệuJohncóthểmuamáyvitínhnếucậuduytrìtìnhhìnhthunhậpvàchitiêuhiệntại?Đểtrảlờicâuhỏinày,cậuphảitínhtoánsốtiềncóđượctrong6thángnếugiữnguyênhiệntrạng.Nếuconsốđólớnhơn500đô-la,cậusẽcóthểmuamáyvitínhmàkhôngcầnlàmgì.

Dựtoánthunhậpsau6tháng:

Tiềntiếtkiệmhiệntại+sốthángx(tiềnchitiêuhàngtháng+tiềndắtchóđidạohàngtháng–tiềnchitiêuhàngtháng)=$150+6x($20+($3x4)-$15)=$252

Johnthấyrằngsốtiềncậucóđượcsẽlà252đô-la.Nghĩalàcậusẽkhôngthểmuamáyvitínhnếucứtiếptụcbằnglòngvớitìnhtrạngthunhậphiệnnay.Cậuphảitìmcáchlấpđầykhoảnthiếuhụtlà248đô-la.

Bước3:ĐưaRaGiảThuyếtVềCáchRútNgắnKhoảngCáchẤyĐểĐạtĐếnMụcTiêu

3A:LIỆTKÊTẤTCẢNHỮNGÝTƯỞNGVÀLỰACHỌN

GiờđâyJohnbiếtrằngcậuphảilàmthêmcôngviệcgìđóđểthuhẹpkhoảngcáchnày.Nhưngcậunênlàmgì?Hãydànhramộtphútsuynghĩ.Hãycàngcụthểcàngtốt.

Bạnđưarađượcgiảiphápnào?Bạncónghĩrađượcnhiềuýtưởngkhông?Đôikhiviệcđộtphátrongcáchsuynghĩvàđưaranhữngýtưởngsángtạorấtkhókhăn.Nhữnggiảiphápnhưthếnàyrấtcósứccámdỗ:

Xinmẹchothêmtiềnhàngtháng.

Đểdànhtiềntiếtkiệm.

Muavésố.

ÝtưởngđầutiêncóthểkhônghiệuquảvìJohnmuốntựmìnhđạtđượcmụcđích.Ýtưởngthứhaikhôngđủcụthể,vàýtưởngthứbacóvẻquámayrủi.Mộtsốngườisẽbỏcuộcởđâyvàkếtluậnrằngkhôngthểnàođểdànhthêmtiềnđược.

Tuynhiên,bằngcáchsửdụngsơđồcâylogicđượcgiớithiệuởbàihọcsố1,bạnsẽcóthểđưaranhiềugiảiphápđadạngvàcụthể.HãyxemsơđồcâylogicmàJohnđãtạora:

Cậubắtđầutừbêntráivớivấnđềchínhcủamình(làmthếnàođểmuamộtchiếcmáyvitínhcũhiệuAppletrongvòng6thángmàkhôngphảimượntiềncủaaikhác?).Sauđócậuchianhánhđầutiênthành“tăngthunhập”và“giảmchitiêu”.

Johnsuynghĩvềnhữngcáchgiúpcậutăngthunhập.Cậulạiphânlàmhai

nhánh:“tiềntừngườikhác”và“thunhậptựtạo”.

Bênphía“giảmchitiêu”,cậuchianhữngkhoảnchitiêuratừngmụcnhỏ“giảitrí”,“đồăn,thứcuống”và“khác”.

Đểmởrộngcâysơđồtheochiềudọc,hãythườngxuyêntựhỏimình:“Cócáchnàokhácđểgiảiquyếtvấnđềkhông?”vàbạncóthểmởrộngsơđồcâytheochiềungangvớicâuhỏi:“Nhữnghànhđộngnàosẽthuộcvàonhómnày?”.Theocáchnày,bạnsẽcóđượcrấtnhiềuýtưởngcụthể.

3B:CHỌNÝTƯỞNGTỐTNHẤTLÀMGIẢTHUYẾT

SaukhiJohntạonêncâysơđồlogic,cậubắtđầutìmkiếmnhữngýtưởngtốtnhấtmàcậusẽphảitheođuổivớimộtgiảthuyếtlàmthếnàođểbùđắpđượckhoảnthiếuhụt248đô-lađó.

Mỗimộtnhánhcủasơđồcâylogiclàmộtýtưởng.Nếuthấyýtưởngnàokhônghiệuquảhaybấtkhảthihoặcđingượcnhữnggiátrịcủabạn,hãyxóabỏnhánhcâyđó.Vídụ,trongtrườnghợpcủaJohn,cậucắtbỏtoànbộnhánh“tiềntừngườikhác”vìmụctiêucủacậulàgiảiquyếtvấnđềnàymàkhôngphảinhờđếnsựgiúpđỡcủabấtkỳai.Cậucũngcắtbỏnhánh“tăngthờigianlàmviệc”vìcậuphảitiếptụcluyệntậpkhúccôncầuvàlàmbàitậpnênkhôngthểdànhthêmthờigianlàmviệc.Cậucòncắtluôncảhainhánh“đầutư”và“muavésố”vìcậukhôngbiếtđầutưthếnàocònxácsuấttrúngxổsốthìrấtthấp.

Bằngcáchcắtbỏmộtsốnhánhvàđánhdấunhữngnhánhmàcậucholàtốtnhấttrênsơđồ,Johnđãđưarađượcgiảthuyết“mìnhcóthểmuamáyvitínhtrongvòng6thángnếuchuyểnsanglàmmộtcôngviệccóthunhậpcaohơn,bánbớtsáchcũ,khôngmuađĩaCDvàchơigamenữa”.

Johndùngthápgiảthuyếtsauđểminhhọacholậpluậntrên.Nhìnvàotháp

này,tathấyngayđượcgiảthuyếtchính(tôicóthểmuamộtchiếcmáyvitínhcũhiệuApplegiá500đô-latrongvòng6tháng)vànhữngđiềukiệncụthể(làmthếnào)dướichânthápđểhỗtrợchogiảthuyếtchính.

VậythìtạisaođâyvẫnchỉlàgiảthuyếtmàkhôngphảilàgiảiphápthậtsựcủaJohn?Nóvẫncònlàgiảthuyếtvìchúngtavẫnchưabiếtđượcnócóđúnghaykhông.

Vídụ,mộtphầngiảthuyếtcủaJohnlàcậucóthểchuyểnsangcôngviệccóthunhậpcaohơn.CậunghĩđiềuđólàcóthểvìcậunghenóiKevinbạncậuđãkiếmđượcđến8đô-lamộtgiờ.Tuynhiên,JohnkhôngbiếtcôngviệcthựcsựcủaKevinlàgì,cậucóthểlàmđượccôngviệctươngtựhaykhông,vàcôngviệcđócócầnngườimớihaykhông.

Nhưngkhibạnđưaragiảthuyếtcụthểvàhợplý,bạncóthểtìmkiếmnhiềuthôngtinvàtiếnhànhphântíchhiệuquảhơnđểkiểmtraxemgiảthuyếtcủabạncóđúngkhông.

Côngcụgiảiquyếtvấnđề:ThápGiảThuyết

ThápGiảThuyếtlàmộtcôngcụrấthiệuquảđểtổchứcsắpxếpnhữngcơsởlậpluậncủabạn.Bạncóthểdùngnóđểxácđịnhrõkếtluậncầncóvànhữngcơsởcủabạntrướckhitiếnhànhthuthậpdữliệuvàphântíchđểnângcaohiệuquảmộtcáchđángkể.Côngcụnàyrấthữudụngtrongviệctruyềnđạtgiảthuyếtcủabạnchomọingười.

Kếtcấucơbảncủathápbaogồmkếtluậnhaytiêuchíchínhđượcđặttrênđỉnhthápvàdanhsáchnhữngcơsởlậpluậnnằmdướichântháp,trôngtựa

nhưnhữngviêngạchtạonênkimtựthápvậy.

Hãyxemxétmộtvàivídụđểtìmhiểucáchhoạtđộngcủanó.Bạnhãysắpxếpnhữngôvấnđềnhưsauđểtạonênmộtcấutrúckimtựthápchothấymốiliênquangiữanhữngvấnđềđó.

Cóhailoạithápgiảthuyếtchính:loạicócấutrúcnhómvàloạicócấutrúccơsở.Vấnđề1ởtrênthuộcdạngcấutrúcnhóm.Kếtluận“đihọcrấtvui”đượctạonênbởinhữngnhậnxétriêngbiệtnhưngcóliênquanđếnnhaunhư“chơithểthaoởtrườngrấtvui”,“ăntrưarấtvui”và“lớphọcrấtvui”.

Nhữngôhỗtrợcóthểtrảlờichonhữngcâuhỏitạisao,nhưthếnàovàcáigìđặtrachomệnhđềchínhởtrênđỉnhtháp.Đốivớicấutrúcnhóm,ngaycảkhimộtôhỗtrợbịbácbỏ,kếtluậnvẫngiữnguyên.Trongtrườnghợpvídụnày,bạnvẫncóthểtuyênbố“đihọcrấtvui”mặcdùlậpluận“lớphọcrấtvui”đượcchứngminhlàsai.

Vấnđề2làvídụchocấutrúccơsở.Trongdạngthápnày,nhiềulậpluậnchắcchắnnhư“cáhồilàcá”,và“cábơigiỏi”đãđưađếnkếtluận“cáhồibơigiỏi”.Khônggiốngnhưcấutrúcnhóm,cấutrúccơsởchothấynếumộtlậpluậnkhôngđúngthìkếtluậnchínhtấtyếusẽsai.

Bước4:KiểmTraGiảThuyết.QuayLạiBước3NếuGiảThuyếtBịBácBỏ

4A:XÁCĐỊNHNHỮNGPHÂNTÍCHVÀTHÔNGTINCẦNTHIẾTĐỂKIỂMTRAGIẢTHUYẾT

Saukhiđãcóđượcgiảthuyếthướngđếnkhảnăngđạtđượcmụctiêu,bướctiếptheoJohnphảilàmlàtìmxemnhữngthôngtinvàphântíchnàocầnthựchiệnđểkiểmtragiảthuyết.Nhưbạnthấydướiđây,Johndùngmộtsơđồgiảiquyếtvấnđềđểlàmrõvấnđề,giảthuyếtvàcơsở,cũngnhưnhữngphântíchvàthôngtincầnthiết.

Đểkiểmtragiảthuyếtđầutiên“MìnhcóthểgiảmphầnlớnchitiêunếungừngmuađĩaCDvàgame”,Johnquyếtđịnhphântíchchitiêutrongvòng3thángvừaquacủacậu.Cậuliệtkêdanhsáchnhữnggìcậumuanhờvàohóađơnvàtrínhớcủamình.Bằngcáchphânloạinhữngchitiêumuasắmvàocácmụcnhỏ,cậuxácđịnhrõhơnnhữngkhoảnnàonêncắtgiảmvàtácđộngcủaviệccắtgiảmđósẽlớnnhưthếnào.

Cậucũngđưaranhữngkếhoạchhànhđộngtươngtựvớihaigiảthuyếtcònlạinhưsơđồgiảiquyếtvấnđềbêntrênđãmôtả.

Lúcnàycậuđãbiếtrõmìnhphảilàmgì.

XácđịnhnhữngkhoảnchitiêucầncắtgiảmVấnđề

Tìmkiếmthôngtingiácảvàcáchbánhàng

HỏibạnbèvềthunhậpcủanhữngcôngviệcbánthờigianđHỏithămhàngxómđểxinviệclàmbánthờigian

4B:PHÂNTÍCHVÀLÊNKẾHOẠCHHÀNHĐỘNG

TiếptheoJohntiếnhànhphântích.Trướctiêncậunghĩcáchlàmsaocắtgiảmchitiêu.

Phântích#1:Johncóthểcắtgiảmchitiêubaonhiêu?

Cậubắtđầunhớlạivàliệtkêmọithứcậumuatrongvòng3thángtrướcđó:“Nào,thángtrướcmìnhmuamộtđĩagame9đô-lavàmộtthanhsô-cô-la1đô-la.Còngìnữanào?À,mìnhmuatruyệntranhmất4đô-lamỗithángvàlạitốntiềnmuanướcngọtsaumỗitrậnkhúccôncầuvàothứbảynữa”.

Bằngcáchsửdụngtiếntrìnhkhoahọcchínhxácnày,Johnlậpbảngdữliệuchitiêucủamìnhtrongvòng3thángquanhưsau.

Tiếptheocậutínhtoánxemchitiêutrungbìnhmỗithángcủacậuvàomỗiloạilàbaonhiêurồitạonênbiểuđồsau:

Khinhìnvàobiểuđồ,JohnnhậnrarằnggiảthuyếtcậusẽcóthểcắtgiảmphầnlớnchitiêucủamìnhbằngcáchthôimuađĩaCDvàgamelàsai.Thậtracậuchitiêuphầnlớnsốtiềnvàonướcngọtvàmuatruyệntranh.MặcdùchúngrẻhơnđĩaCDvàgamenhưngcậumuachúngthườngxuyênhơn.

Johnbốirốikhipháthiệnđiềunày.Cậutựhỏi:“Mìnhcóphảithôiuốngnướcngọtkhông?Cònmấycuốntruyệntranhyêuthíchthìsao?Mìnhluônkhátnướcsaumỗitrậnkhúccôncầu,cònnếumìnhkhôngmuatruyệnnữathìmìnhsẽbịlạclõngkhicácbạnởtrườngkểvềchúng”.CóvẻnhưcómộtsốthứJohnsẵnsàngcắtbỏvàmộtsốthứkhácthìkhông.

NhữngthứJohncóthểbỏlà:

NgheđĩaCDmới

Chơinhữngtrògamemới

NhữngthứJohnkhôngmuốncắtgiảm:

Uốngnướcngọtsaumỗitrậnkhúccôncầu

Đọctruyệntranh

Ănkẹo

Đểquyếtđịnhxemmìnhsẽthuhẹpchitiêunhưthếnào,Johnphảicânnhắcxemviệcloạibỏmộtmónđồsẽgiảmchitiêucủamìnhđượcđếnđâuvàcậucóthểnhịnnóđếnkhiđạtđượcmụctiêukhông.CũngnhưNhữngNgườiYêuNấmtrongbàihọctrước,Johndùngmộtmatrậnđểsắpxếpnhữngsuynghĩcủamình:

Nhưbạnthấyđấy,Johnsắpxếpmứcchitiêutrungbìnhhàngthángtrêntrụctung,trêntrụchoànhlàcácmóncậukhôngmuốncắtgiảmởbêntráivàcácmóncậucóthểcắtgiảmbêntayphải.

Khisắpxếpcáckhoảnmuasắmvàomatrận,lậptứccậuthấyrõmìnhnêncắtgiảmmuađĩaCDvàgame.Chúngnằmởgóctrênbênphải,nghĩalàchúngvừadễtừbỏvừacóảnhhưởnglớnlênchitiêuhàngtháng.Mặtkhác,kẹonằmởgócdướibêntrái,nghĩalàcậuchitiêukhôngnhiềuvàođóvàcũngkhôngmuốntừbỏ.Vìkẹokhôngcótácđộnglớnđếnchitiêu,cậuquyếtđịnhkhôngtừbỏnó.

Nhưngcòntruyệntranhvànướcngọtthìsao?Dùcậukhôngmuốntừbỏchúngnhưngnếucóthểgiảmnhữngkhoảnnày,chúngsẽcótácđộnglớn

đếntổngchitiêucủacậu.Johnquyếtđịnhsuynghĩthêmxemlàmthếnàođểgiảmnhữngkhoảnmuasắmnày.

Cậunghĩranhữngýtưởngrấttuyệt.Thayvìmuanướcngọtsaumỗitrậnkhúccôncầu,cậunhậnramìnhcóthểmuabột,phasẵnởnhàvàmangtheotrongbìnhnước.Cậucũngquyếtđịnhsẽchungtiềnmuatruyệntranhvớicácbạn.Nhữngthayđổinàysẽcắtgiảmchitiêuvàonướcngọtvàtruyệntranhlàkhoảng50%.

Johnđãcóthểgiảmmứcchitiêuhàngthángtừ15đô-laxuốngcòn5đô-la.Việcnàysẽlàmtăngtổngsốtiềntiếtkiệmlên60đôla(6tháng,mỗitháng10đôla),vậylàchỉcònlạikhoảngcách188đô-lasovớimụctiêu.

Phântích#2:Johncóthểkiếmđượcbaonhiêutừviệcbánlạinhữngthứkhôngcòncầnthiết?

Johnvẫncònphảirútngắnkhoảngcách188đô-lacònlại.Vậynêncậuràsoáttrongphòngmìnhvàcảnhàkhođểtìmnhữngthứcậuvàgiađìnhkhôngcòndùngđến.

Cậubắtđầutìmtrongphòngmìnhtrước.Cậutìmđượcmộtđốngtruyệntranhvàmộtcuốntựđiểnmớitinhmàcậuchưabaogiờdùngđến.Cậukiểmtratrêntrangwebbánsáchcũvàthấymìnhcóthểbánsốsáchđóvớigiá25đô-la.

Kếđếncậuvàonhàkho.Cậutìmđượcmộttúigậychơigônmàchacậugiànhđượctrongmộtgiảiđấucủacôngty,mộtchiếcgăngtaybóngchàycậutừngdùnglúchọctiểuhọcvàmộtđốngquầnáocũkhôngmặcvừanữa.Johnnghĩ:“Chiếctúigậygônnàycóthểbánđượcnhiềutiềnlắmđây.Mìnhnghĩchacómộtchiếckhácđãcũ.Đểmìnhhỏilạimẹxemmìnhcóthểbánnókhông.Chiếcgăngbóngchàyvàsốquầnáocũnàycóthểrấtthíchhợpchođứaemcủabạnmình!Hãychonócáinày.Chắclànósẽvuilắm”.

Tấtnhiênmẹcậuchophépluôn.Thậtrabàcòncảmơncậuđãdọndẹpnhàkho.Bànói:“Trongđóthậtlàlộnxộn.Chúngtacóquánhiềuthứchẳngbaogiờdùngđến!”.

Johnnhảycẫnglênvuisướng.Cậuchạyđếncửahàngdụngcụthểthaogầnnhàđểxemcóthểbánchiếctúigậygônđượcbaonhiêu.Họtrảcậu25đô-la.

Thếlàcậucó25đô-labánsáchvà25đô-labántúigậygôn.Johnreolên:“Tuyệtvời!Giờmìnhđãcóthêm50đô-lanữa”.

Cậuvẫncònthiếu138đô-la.Lúcnàycậuphảitìmmộtcôngviệcbánthờigiancóthunhậpcaohơnđểthuhẹpkhoảngcách138đô-lađó.

Phântích#3:Johncóthểtăngthêmbaonhiêuthunhậpnhờthayđổiviệclàm?

Johnbắtđầuhỏinămngườibạnvềnhữngcôngviệcbánthờigiancủahọvàthùlaonhậnđược.Họtrảlờicậunhưthếnày:

Hãysuynghĩmộtchútvềnhữngcâutrảlờinày.Chúngtacóthểrútrakếtluậngì?

Johnnhậnrarằngnếucậucómộtkhảnăngđặcbiệt,nhưkỹnăngthiếtkếtrangwebchuyênnghiệphayngoạingữ,cậucóthểkiếmđược6đến8đô-lamỗigiờ.Thunhậpcóvẻíthơnnếucậukhôngcókỹnăngđặcbiệtnào.Cậucũngnhậnthấythunhập3đô-lamỗigiờnhờdắtchóđidạocũngkhôngtệchútnàotrongkhinhữngcậubékhácchỉđượctrảcó2đô-lakhilàmcôngviệcnày.

Kếđếncậuhỏithămhàngxómxemnhữngcôngviệcnàocóthểđangcầnngười.Họchocậubiết:

VậyJohncónênbỏcuộchayvẫncòncáchkhácđểthuhẹpkhoảngcách?Đểcóđược138đô-latrongsáutháng,cậuphảităngthunhậpthêm23đô-lamỗitháng,nghĩalàtăngthunhậpmỗigiờlêngần6đô-la.

Nhưbạnthấyđấy,Johnsốngtrongmộtkhuphốtrảtiềnlàmthêmchohọcsinhrấtthấp.Khôngaiđềnghịvớicậumộtcôngviệccaohơnmức3đô-lamỗigiờmàcậuđangcó.Johngầnnhưđãbỏcuộc,nhưngtrướctiêncậucốgắngnghĩramộtsángkiếnnàođóđểtăngthêmthunhậpmàkhôngphảilàmthêmgiờ.Bỗngnhiên,cậuchợtnảyramộtýtưởnghayho.

“Nếumìnhdắt2chúchóđidạocùnglúcthìsao?Mìnhsẽcóthểkiếmđược9đô-lamỗigiờnếumìnhdắtcả3chúchóđidạocùngmộtlúc!MìnhđãthấyngườitalàmvậyởthànhphốNewYork!Tuyệtvời"

Johnhỏinhữngngườichủnuôichóxemcậucóthểcùnglúcdắtmấyconchóhaykhông?CảbađềuvuivẻđồngývớiJohn,đặcbiệtkhihọnhậnrađiềuđósẽgiúpcậumuađượcmộtchiếcmáyvitínhvàtheođuổigiấcmơHollywood.Họnói:“Saukhinổitiếngcháuquaylạivàtặngảnhchochúngtôinhé”.

Johnđãtiếnđượcmộtbướcdàivàcóđượcmộtkếhoạchtuyệthảo!

BƯỚCQUANTRỌNGNHẤT:TIẾNHÀNH

Johnđãvượtquatấtcảnhữngquátrìnhtừđầubàihọcnày.Cậuđãđặtramộtmụctiêurõràng,nhậnđịnhđượckhoảngcáchgiữamụctiêuvàtìnhtrạnghiệntại,đưaragiảthuyếtlàmthếnàođểthuhẹpkhoảngcáchvàkiểmtranhữnggiảthuyếtxemchúngcóhiệuquảkhông.Lúcnàycậutiếnđếnbướcquantrọngnhất:TiếnHành.

GiờđâyJohncómộtkếhoạchtuyệtvờiđểđạtđếnmụctiêulàmuamộtchiếcmáyvitínhcũhiệuAppletrong6tháng,nhưngcậukhôngdừngởđó!

Hiệuquảcủanhữnghànhđộngcủabạnđượcđobằngcôngthứcsau:

Hiệuquả=HiệuquảcủakếhoạchxChấtlượngtiếnhành

Đểđạtđượchiệuquảcaonhất,bạnphảicómộtkếhoạchhiệuquảvàtiếnhànhthậttốt.Nếubạnchỉcómộttronghaiđiềuđó,bạnsẽkhôngthểđạtđếnmụctiêu.Bạncầnphảicócảhaiyếutốnày.

Saukhibạnđãcómộtkếhoạchchắcchắnđểđạtđượcmụctiêu,đừngquênlậpmộtbảngtiếnđộcụthể.Hãyghiratấtcảnhữnggìbạnphảilàmvàkhinàocầnlàm.

Nhớtheodõiquátrìnhthựchiệncủabạnvàđánhgiálạikếhoạchkhicần.Trongcuộcsốngcórấtítthứdiễnrahoànhảonhưkếhoạch.Nếuhàngxómcủabạnkhôngcầnbạndắtchóđidạonữathìsao?Nếuvậy,bạnkhôngcầnphảilosợnữa,vìgiờđâybạnđãbiếtcáchgiảiquyếtvấnđề.Chỉcầndùngnhữngphươngpháptiếpcậnmàchúngtađãhọcđượctrongcuốnsáchnày!

BÀIHỌCSỐ4:ƯUKHUYẾTĐIỂMCỦACÁCTRƯỜNGDẠYBÓNGĐÁNhữngNgười-Biết-Cách-Giải-Quyết-Vấn-Đềlànhữngngườiquyếtđịnhrấtgiỏi.Hiếmkhihọhốitiếcvìnhữnglựachọncủamìnhvìhọđãdànhthờigianxemxéttấtcảcáclựachọnvàtìmragiảipháptốtnhấtchomình.

Trongbàihọcnày,chúngtasẽtheodõixemKiwi,mộtngôisaobóngđátrẻchọntrườngmớichomìnhnhưthếnào.Kiwilàmộtđứatrẻsángdạvàluônbiếtrõmìnhmuốngì.

KIWI,CÔBÉBÓNGĐÁ

MờicácbạngặpKiwi.Kiwirấtyêubóngđá.Côđãchơibóngtừkhimớichậpchữngbiếtđi.Hàngngàycôlừabóng,dắtbóngtrênđườngđếntrường,dùtrờimưahaynắng.Ngaycảkhicótuyếtrơicôcũngluyệntập.

Côbéthấpngườivànhỏnhắnnhưngnhờcótốcđộnhanhnhưđiện,sựlinhhoạtvàkỹnăngtuyệthảo,côtrởthànhmộtcầuthủtuyệtvời–thậtrahiệnnaycôđanglàtrungphongchođộituyểnU17quốcgiadùcôchỉđanghọcnămđầutiêncấptrunghọc.Thậtấntượngphảikhôngcácbạn?

Kiwivừacùngđồngđộitrởvềsauchuyếnduđấuvòngquanhthếgiớivàingàytrước.Từhômđó,tấtcảnhữnggìcôquantâmlàphảichuyểnđếnBrazilđểđượchuấnluyện.ĐộibóngcủacôđágiaohữuvớiđộiU17Brazilvàthua0-10.Côhoàntoànkhôngthểlàmgìđượctrongtrậnđấuđó.ĐơngiảnlàvìnhữngcầuthủBrazilgiỏihơnđộicủacôvềmọimặt.Kiwibắtđầunghĩđếnviệcmìnhcầnluyệntậpvàthiđấutrongmộtmôitrườngcạnhtranhhơnnếucômuốntheođuổihoàibãotrởthànhmộtcầuthủđẳngcấpquốctế.

Khiđộibóngcủacôduđấuquanhthếgiới,thiđấuởchâuÁ,NamPhi,châuÂuvàvùngTrungĐông,Kiwicũngnhậnramìnhphảihọchỏirấtnhiềuđiềuvềthếgiới.Đólàlầnđầucôbéxanhàvàcônhậnrarằnghóarahiểubiếtcủacôvềthếgiớicònrấthạnhẹp.Bâygiờcômuốnsốngởmộtquốcgiakhácvàbiếtđếnhainềnvănhóa,haingônngữ.

BẮTĐẦUCUỘCTÌMKIẾMCỦAKIWI

Kiwilàmộtcôbéưahànhđộng.Mộtkhiđãquyếtđịnhlàmgì,côsẽhànhđộngngay.TrướctiêncôxinphépchamẹchomìnhđượcchuyểntrườngđếnBrazilđểchơibóng.CảmđộngtrướcđammêvàquyếttâmcủaKiwi,họđồngý.Tuyvậy,họbắtcôphảicânbằnggiữaviệcchơibóngvớiviệchọcvànóirằngcôphảichọnmộttrườngcóhọcphíthấphơn3.000đô-lamộtnăm.

Kiwihếtsứcvuisướng.CôlaođếnmáytínhvàbắtđầutìmtòinhữngtrườngdạybóngđáởBraziltrêninternet.Côtìmthấyhaitrườngnổitiếngnhấtvàghilạinhữngưukhuyếtđiểmcủatừngtrườngvàosổtay.HóaratấtcảnhữngngôisaobóngđácủađộibóngBrazilđềuđượcđàotạotừmộttronghaingôitrườngnày.Kiwibiếtrằngmìnhđãđiđúnghướng.

CôbắtđầutìmhiểutrườngtrunghọcRio,quánquâncủagiảivôđịchbóngđácáctrườngtrunghọcBrazilnămtrước.KiwirấtấntượngvớitrangchủcủatrườngRio,nókhôngchỉcótiếngBồĐàoNhamàcócảtiếngAnh,TâyBanNha,Ý,PhápvàNhậttrongmẫuđơnxinnhậphọcdànhchongườinướcngoài.

Khicômởtrangchủra,âmnhạcdìudặtvanglênkhimộtthôngđiệpcuộnquamànhình:

KiwirấtấntượngvớitrangwebcủatrườngRio.CôquyếtđịnhmìnhnêntheohọctạitrườngtrunghọcRio.CôcũngthấyrằngngôitrườngnằmởthànhphốRiodeJaneiro,mộtthànhphốcôluônmongmuốnđượcghéthăm.Côthốtlên:“Ồ,nónằmởRiodeJaneiro!Cuốicùngmìnhcũngcóthể

thửlướtvántrênnhữngbãibiểnấy!”.Côcũngkiểmtrahọcphítrênmạngvàthấyrằngnónằmtrongkhảnăngchophép,mỗinăm3.000đô-la.Còngìtốthơnnữa?

TiếpđếncôtìmkiếmtrườngtrunghọcAmazon,mộttrườngrấtnhiềutriểnvọngtrongmùagiảinămngoái.Côlướtquanhữngmụctìmkiếmkhácnhaunhư“trườngtrunghọcAmazon”và“độibóngđáBrazil,triểnvọng,trườngtrunghọc”nhưngkhôngcáinàođưacôđếntrangchủcủatrường.Maymắnthay,KiwiđangtheohọctiếngBồĐàoNhaởtrường.Côthửmộttừkhóakhác“AmazonasEscola”.Gầncuốidanhsáchkếtquảtìmkiếm,côtìmđượctrangwebcủatrườngtrunghọcAmazon.Tuynhiên,khôngnhưtrườngtrunghọcRio,trangwebcủahọchỉcótiếngBồĐàoNhamàthôi.

CôsửdụngcuốntừđiểnAnh–BồĐàoNhađểmàymòtrêntrangwebcủatrườngtrunghọcAmazonvàcuốicùngcũnglầnranhữngthôngtinsau:

ĐộibóngcủatrườngtrunghọcAmazonđúnglàđộitriểnvọngnămngoái.

Khôngcóhọcsinhnướcngoàinàođangtheohọcởtrườngnêndĩnhiên,khôngcóchươngtrìnhđặcbiệtnàodànhchohọcsinhnướcngoài.

TrườngnằmtrongmộtdãynúicáchxaRiohơnhaigiờchạyxe.đHọcphílà5.000đô-la,tứclànhiềuhơnnguồnkinhphícủacô2.000đô-la.

Kiwidùngmộtbảngsosánhưukhuyếtđiểmđốivớicảhaitrường.Bằngcáchsắpxếpưukhuyếtđiểmcủahaitrườngcạnhnhau,côcóthểnhanhchóngxácđịnhtrườngnàolàlựachọntốthơn.

Nhìnvàobảng,Kiwinhanhchóngđưaraquyếtđịnh:“TrườngtrunghọcAmazonkhôngchỉítthuhúthơnmàcònvượtquátúitiềncủamình.TrườngtrunghọcRiosẽphùhợpvớimìnhhơn”.Côthứcđến4giờsángđểđiềnđơnxinnhậphọctrựctuyếnchotrườngtrunghọcRiorồimớiđingủ.Mặcdùđãrấttrễnhưngmắtcôvẫnráohoảnh.Côkhôngthểkhôngsuynghĩvềchuyếnđithúvịphíatrước.

Côngcụgiảiquyếtvấnđề:ƯuvàKhuyếtđiểm,TiêuchívàĐánhgiá

Đâylàhaicôngcụrấthữuíchkhibạncầnđánhgiánhiềukhảnăngđểtìmraphươngántốtnhất.

CÔNGCỤ1:ƯUVÀKHUYẾTĐIỂM

CôngcụđầutiênlàƯuvàKhuyếtđiểm.Kỹthuậtnàygiúpbạnđàosâunghiêncứunhữngphươngánlựachọnvàxemxétcảnhữngkhíacạnhtốt(ưuđiểm)vàxấu(khuyếtđiểm)củaphươngánđótrướckhiđưaraquyết

địnhcuốicùng.Hãygiảđịnhrằng,cũngnhưKiwi,bạnđangmuốnchọnmộttrườngtrunghọcmớiđểtheohọc.CôngcụƯuvàKhuyếtđiểmcóthểgiúpbạnphânloạinhữngkhácbiệtgiữacácphươngán.

Bước1:LiệtKêTấtCảCácPhươngÁn

Trướctiên,bạnhãyliệtkêtấtcảnhữngphươngán.Vídụnhưtrongtrườnghợpnày,bạncó3ngôitrường:trườngtrunghọcArmadillo,trườngtrunghọcBeavervàtrườngtrunghọcCougar.

Bước2:LiệtKêƯuvàKhuyếtĐiểmCủaTừngPhươngÁn.

Sauđó,bạnliệtkêtấtcảưuvàkhuyếtđiểmcủatừngphươngán.Ngaycảkhibạnnghĩmộtphươngánnàođóhấpdẫnhơnhẳn,bạncũngnêntậpthóiquentựhỏi:“Phươngánnàykhôngcókhuyếtđiểmnàosao?Còncóưuđiểmnàokháckhông?”.Chúngtathườngbịtácđộngbởiấntượngđầutiên.Nếutrướctiênchúngtanghĩmìnhthíchmộtđiềugì,chúngtathườngcốtìmranhữnglýlẽchứngminhchosuynghĩđó.Ngượclại,nếuchúngtakhôngthíchđiềugìlắm,chúngtathườngchỉchúývàonhữngkhuyếtđiểm.Điềuquantrọnglàchúngtaphảitránhxuhướngnàyđểđưaramộtquyếtđịnhđúngđắn.Danhsáchưukhuyếtđiểmcủabangôitrườngcóthểtươngtựnhưsau:

Bước3:ĐánhGiáTầmQuanTrọngCủaTừngĐiểmMạnhvàYếuBạnĐãLiệtKê.

Khôngphảicơsởđểủnghộhaybácbỏmộtphươngánnàocũngcótầmquantrọngnhưnhau.Bướctiếptheolàđánhgiátầmquantrọngcủatừngyếutố.

Vídụhãyđánhgiánhưsau:

+++/---:rấthấpdẫn/rấtkhônghấpdẫn

++/--:tươngđốihấpdẫn/tươngđốikhônghấpdẫn

+/-:íthấpdẫn/ítkhônghấpdẫn.

Giảsửnhưbạnđánhgiáchấtlượnggiáodụcvàhọcphílàrấtquantrọng(nênnósẽđượcgántrọngsốlà+/-3)trongkhituổicủangôitrườngkhôngquantrọnglắm(tứclàtrọngsố+/-1)

Bước4:ChọnPhươngÁnHấpDẫnNhất

Bướccuốicùnglàchọnraphươngántốiưudựatrênnhữngưukhuyếtđiểmcótrọngsốmàbạnđãliệtkê.Trongtrườnghợpnày,cólẽlựachọntốtnhấtchobạnlàtrườngBeavervìnócónhiềuđiểmcộngvàítđiểmtrừnhất.

CÔNGCỤ2:TIÊUCHÍVÀĐÁNHGIÁ

CôngcụthứhailàTiêuchívàĐánhgiá.Bạncóthểsửdụngcôngcụnàyđểxácđịnhrõnhữngtiêuchínào,hayphẩmchấtnào,nênđượcdùngđểđánh

giácácphươngán,quyếtđịnhtầmquantrọngcủatừngnhómtiêuchívàđánhgiánhữngphươngánmộtcáchhiệuquả.

Bước1:LiệtKêTấtCảNhữngPhươngÁn

CũngnhưcôngcụƯuvàKhuyếtđiểm,trướctiênhãyliệtkêtấtcảcácphươngán.Mộtlầnnữa,chúngtasẽlạichọngiữatrườngtrunghọcArmadillo,trườngtrunghọcBeavervàtrườngtrunghọcCougar.

Bước2:LiệtKêTấtCảNhữngTiêuChíĐánhGiá

Khibạnnhậnxétmộttrườngtốthaykhôngtốt,bạnmuốnnóiđếntiêuchínào?Chúngtasẽdùngnhữngtiêuchísau:

Chấtlượnggiáodục

Khảnăngduhọc

Xếphạngcủađộibóngchày

Sốlượngbạnbècóthểtheohọc

Khoảngcáchđếntrường

Cơsởvậtchấtmới

Họcphí

Bước3:XácĐịnhMứcĐộQuanTrọngCủaTừngTiêuChí

Bướctiếptheolàxácđịnhmứcđộquantrọngcủatừngtiêuchíbạnvừaliệtkê.Bạncóthểdùngbacấpđộnhưcao,trungbìnhvàthấphoặcdùngthangđo10điểmđềuđược.Chúngtasẽthửđặttrọngsốchocáctiêuchínhưsau:

Chấtlượnggiáodục:cao

Khảnăngduhọc:cao

Xếphạngcủađộibóngchày:trungbình

Sốlượngbạnbècóthểtheohọc:trungbình

Khoảngcáchđếntrường:thấp

Cơsởvậtchấtmới:thấp

Họcphí:cao

Bước4:ĐánhGiáTừngPhươngÁnDựaTrênCácTiêuChíCóTrọngSố

Tiếptheobạnsẽđánhgiátừngphươngándựatrênnhữngtiêuchíđãđặtra.Bạncóthểđánhgiátheobaonhiêucấpđộtùythích.Trongvídụnày,chúngtasẽsửdụngphươngphápđánhgiábacấpđộ,từ+++tứcrấthấpdẫnđến+làkhônghấpdẫn.

Nhưbạncóthểnhìnthấyởhàng“khoảngcáchđếntrường”,bạncóthểghi

consốcụthể(vídụnhư25phút).Nếubạncódữliệucụthể,bạncóthểthêmvàođểhiểurõhơn.Nếuđiềugìcóthểđánhgiábằngcâutrảlờicóhaykhông(vídụnhưkhảnăngduhọc)bạncũngcóthểghira.

Bước5:ChọnPhươngÁnTốtNhất

Cuốicùng,bạnchọnraphươngántốtnhất.Hãynhớđánhgiácảtrọngsốcủatừngtiêuchíđánhgiákhiđưaraquyếtđịnhcuốicùng.Mộtlầnnữa,trongvídụnàycólẽbạnvẫnnênchọntrườngBeavervìtrườngnàyđạtđiểmcaotrênnhữngtiêuchíquantrọngnhưchấtlượnggiáodụcvàkhảnăngduhọc,tuynhiênlạiđượcđiểmthấpởnhữngtiêuchíítquantrọnghơnnhưkhoảngcáchđếntrườngvàcơsởvậtchấtmới.

CảkỹthuậtƯuKhuyếtđiểmvàkỹthuậtTiêuChívàĐánhGiáđềusẽgiúpbạnđưaracùngmộtkếtquả,giúpbạnchọnđượcphươngántốiưu.Đâykhôngchỉlànhữngcôngcụgiúpbạnhệthốnglạitưduycủamìnhmàcòngiúpchỉranhữngthôngtincóthểbạnđãbỏsótvàđưaranhữngcâuhỏimàcóthểbạnsẽcầnphảiđặtrađểxácđịnhtrongđầubạnđiềugìthậtsựquantrọng.Khôngchỉcóvậy,bạncòncóthểtìmranhữngphươngphápđểgiảmđinhữngthiếusóttrongcácphươngán.

PHÂNTÍCHTHÚVỊCỦANHÀBÌNHLUẬN

Ngàyhômsau,Kiwitheodõimụctintứcthểthaobuổichiềuvàđócũnglàmộtthóiquenhàngngàycủacôbé.Cómộtchươngtrìnhđặcbiệtmangtên:“TạisaođộiYankeeskhôngthểchiếnthắng?”vàlờiphátbiểucủamộtnhàphântíchđãthuhútsựchúýcủaKiwi:“TạisaođộiYankeeslạikhônggiànhđượcchiếnthắngngaycảkhihọcórấtnhiềucầuthủngôisao?Hãyđặtbạnvàohoàncảnhcủamộtcầuthủchưatừnglàtânbinhvìôngchủđộibóng(ngườichẳngbiếtchútgìvềbóngchày)luônquyếtđịnhmualạinhữngcầuthủđãnổitiếngtrướcđótừcácđộikhác.Đólàđiềuthêthảmnhấtđốivớicáctânbinh.Hãynghĩmàxem:nhữnganhchàngnàyhầunhưkhôngbaogiờcócơhộitrởthànhtânbinh.Làmthếnàođểhọpháthuytàinăngnếuhọkhôngđượcthiđấu?Mộtđộimạnhchưachắcđãlàmôitrườngtốtnhấtchosựpháttriển.Khôngcógìngạcnhiênkhitinhthầnthiđấucủađộibónglạirấtthấp.”

Kiwinhìnchằmchằmvàomànhìnhtivi,lẩmbẩmmộtmình:“Mộtđộimạnhchưachắcđãlàmôitrườngtốtnhấtchosựpháttriển…”.Nhàbìnhluậncólý.ĐộtnhiênKiwitựhỏimìnhđãdùngđúngcáchđểđánhgiátrong

việclựachọntrườnghuấnluyệnchưa.

Kiwicânnhắclạimụctiêubanđầucủamình:“Mụctiêucủamìnhkhôngphảilàchơichođộibóngmạnhnhất.Mìnhmuốntrởthànhcầuthủgiỏinhấtcóthểvàđểđạtđượcđiềuđóthìmìnhphảiđượchuấnluyệnởmộttrườngbóngđátốtnhất.Mụctiêuthứhaicủamìnhlàtiếpthuhainềnvănhóavàhaingônngữ”.

Côviếtvộidanhsáchnhữngtiêuchíđánhgiáđểchọntrườngvàmứcđộquantrọngcủatừngthứragiấy.Khithựchiệnquátrìnhnày,nhiềucâuhỏibắtđầuhiệnratrongtâmtrícô.CôbắtđầuđánhgiálạidiễntiếntưduyđãđưamìnhđếnkếtluậnrằngtrườngtrunghọcRiokhôngchỉtốthơnmàcònphùhợphơnvớikhảnăngtàichính.Côbắtđầutựhỏivànghingờnhữnggiảđịnhcủamình.

Môitrườngtốtđểpháttriểnbóngđá:Vậyyếutốthenchốtcụthểnàosẽgiúpmìnhquyếtđịnh“môitrườngtốtđểpháttriểnbóngđá”?

Môitrườngtốtđểtiếpthuhainềnvănhóa,haingônngữ:“ChươngtrìnhđặcbiệtdànhchohọcsinhnướcngoàicủatrườngRiocóvẻhấpdẫn,nhưngnótốtđếnmứcnào?Liệuviệccóhơn30họcsinhMỹđangtheohọccóthậtsựcólợikhôngkhimìnhđãđếntậnBrazilđểtrảinghiệmmộtnềnvănhóakhácvàhọcmộtngônngữmới?”.

Chiphí:“Mìnhkhôngthểthayđổihọcphícủacáctrường,nhưngliệumìnhcóthểđạtđượchọcbổngnàokhông?”.

GầnRio:“Điềunàykhôngquantrọnglắmtrongmụctiêuchínhcủamình.

Cólẽmìnhđãđánhgiáquácaođiềukiệnnày”.

Kiwiđãphạmmộtsailầmrấtphổbiến.Chúngtathườngđưaranhữngquyếtđịnhquantrọngmàkhôngdànhđủthờigianđểsuynghĩthấuđáotấtcảnhữnglựachọnvàtìmkiếmnhữngthôngtinchínhxác.

HãylàmtheonhữnggìKiwiđanglàm.Bạnnênđánhgiálạicáchsuynghĩcủamình.Vàođêmthứhailiêntiếp,Kiwilạithứcđếngầnsáng.Nhưngcôvẫncảmthấymìnhchưađạtđượcđiềugìcả.Tâmtrícôcứmãiquanhquẩnvớinhữngcâuhỏi.

Kiwitựnhủ:“Chỉlolắngvàbănkhoănvớinhữngcâuhỏiấysẽkhôngđưamìnhđếnđâu.Mìnhcầnnghĩxemmìnhcóthểlàmgìđểđưaraquyếtđịnh

chínhxáchơn”.Khighiranhữngviệccầnlàm,côcảmthấynhẹnhõmvàthanhthảnđivàogiấcngủ.CômơthấymìnhđangvẫytaychàođấtnướcBrazil,bướcxuốngmáybayởphitrường,lòngngậptrànhyvọng.Giấcmơmớithựctếlàmsao!Côcóthểnghethấyrõràngtiếnggiađìnhvàbạnbèchúccômaymắn,cảmnhậnđượccảvòngtayấmápcủahọkhiômtạmbiệtcô.

Tìmkiếmmôitrườngpháttriểnbóngđátốtnhất

Sánghômsau,KiwigọiđiệnchohuấnluyệnviênJonesvàxinlờikhuyêncủaông.Ôngbảo:“Điềuquantrọngnhấtđốivớiemlàcónhiềucầuthủgiỏibêncạnhđểemvừacóthểluyệntậpvừacóthểđọsứcthườngxuyênhàngngày”.Ôngcũngbảocôphảidànhcàngnhiềuthờigianchơibóngcàngtốt.Ởđộtuổicô,áplựckhithiđấuthựcsựsẽgiúpíchnhiềunhấtchosựpháttriểnkỹthuậtvàthểlực,vàđặcbiệtlàtinhthần.

ÔngcũngchỉchoKiwinhữngmẹomàcôchưabaogiờnghĩđến.Ôngnóivớicôrằngmộtsốđộibóngcóxuhướngchonhữngcầuthủhạnghaivàhạngbangồighếdựbị.Chonêncôcầntìmkiếmmộtđộibóngmanglạicơhộichotấtcảcáchạngcầuthủcùngthiđấu.Ôngnghĩrằngchấtlượnghuấnluyệncũngrấtquantrọng,mặcdùmôitrườngcạnhtranhvàthờigianthiđấuvẫnlàưutiênhàngđầu.

KiwihỏihuấnluyệnviênJonesxemcônênđếntrườngnào.Huấnluyệnviênbảorằngtuyôngbiếtcảhaitrườngđềunằmtrongsốnhữngtrườngdạybóngđátốtnhấtthếgiới,nhưngôngvẫnkhôngcóđủhiểubiếtđểđánhgiáđượckháchquan.Thayvàođó,ônghứasẽgiớithiệuKiwivớihuấnluyệnviênZico,mộthuấnluyệnviênngườiBraziltrướcđâytừnglàđồngnghiệpvớiông.

KiwihếtlờicảmơnhuấnluyệnviênJonesvềlờikhuyên.Côrấtngạcnhiênkhichỉmộtbướcnhỏlạimangđếnnhữngthôngtinvàcơhộigiátrịđếnthế.GiờđâycôđãcónhữngtiêuchícụthểđểđánhgiámôitrườngpháttriểnbóngđácủatrườngRiovàAmazon.Ngoàira,cònaicóthểcholờikhuyêntốthơnhuấnluyệnviênZicongườiBrazil?

Chiềuhômđó,trongkhiKiwitảnbộvềnhàsaubuổitập,cônhậnđượcđiệnthoạicủahuấnluyệnviênZico:“Xinchào,cóphảiKiwiđấykhông?TôicónghethầyJonesnóirằngemđangnghĩđếnviệctheohọcởRiohayAmazon.Hãychotôibiếttôicóthểgiúpđượcgìchoem?”.ÔngtròchuyệnvớiKiwisuốthơnmộttiếngđồnghồ.Cuốicùng,ôngnóirằngônghoàntoàn

đồngývớinhữngtiêuchímàhuấnluyệnviênJonesđưarađểđánhgiámộtmôitrườngbóngđátốt.

Ôngnói:“ChắcchắntôisẽkhuyênemnênvàohọcởtrườngAmazon.Mặcdùcảhaitrườngđềucónhữngcầuthủxuấtsắcnhưngthậtramôitrườngcủahọlạirấtkhácnhau.TrườngRionổitiếnglàchỉđểnhữngcầuthủbắtđầutỏasángthiđấu.Nếuemkhôngnằmtrongnhómgiỏinhất,emsẽkhôngđượcthiđấunhiều.Ngượclại,trườngAmazonchophéptấtcảcáccầuthủthiđấusốtrậnngangbằngnhau.Emsẽcócơhộitạorasựkhácbiệtkhálớnnếuemmuốnpháttriểnthànhmộtcầuthủgiỏi”.

HuấnluyệnviênZicocũngnghĩrằngtrườngAmazoncóchếđộhuấnluyệntốthơn.TrườngRiocónhữnghuấnluyệnviênnổitiếng,nhưnghọcũnghuấnluyệnchođộituyểnquốcgiavàdànhítthờigianởtrường.Ngượclại,nhữnghuấnluyệnviêncủatrườngAmazondànhrấtnhiềuthờigiantiếpxúcvớicầuthủ.ÔngZiconhậnxét:“Nhữngngườinàytuykhôngnổitiếngnhưngkhôngcónghĩalàhọkhônggiỏi.TôiđãtừnggặprấtnhiềuhuấnluyệnviêntrongđờivàcáchuấnluyệnviêncủatrườngAmazonlànhững

ngườigiỏinhấttôiđãtừngtiếpxúc”.

KiwithấyhuấnluyệnviênZiconóihếtsứcthuyếtphục.Côrấtvuivìcócơhộitraođổivớiông.Giờđâycôđãcóthểđiềnđầyđủvàchínhxácbảngthôngtintiêuchívàđánhgiávềmôitrườngpháttriểnbóngđátốtnhất.

Tìmmôitrườngtốtnhấtđểtiếpthuhainềnvănhóavàhaingônngữ

LúcnàyKiwicầnxácđịnhnơinàosẽtốthơnchoviệctiếpthuvănhóavàngônngữcủacô.CôliênhệvớivănphòngtrườngtrunghọcRiovànhậnđượcthôngtinđểliênlạcvớibahọcsinhMỹđangtheohọcởtrường.Khicôliênhệvớibạnđầutiên,cônhậnđượccâutrảlời:“Chươngtrìnhđặcbiệtdànhchohọcsinhnướcngoàiđượcthiếtkếrấttốt.HọdạychậmhơnởtấtcảcáclớpđểchúngtacóthểtheokịpdùtrìnhđộtiếngBồĐàoNhacủabạnkhôngđượccaolắm.NhưngnếumụctiêuchínhcủabạnlàtiếpthuhainềnvănhóavàhaingônngữkhácnhauthìtớnghĩbạnnênđếntrườngAmazon.Vănphòngnhàtrườngcóthểkhôngthíchnhữnggìtớnóivớicậu,nhưngtớvẫnphảinóithật.Cậunêncómộtmôitrườnghoàntoànbảnđịa”.

HọcsinhthứhaiởRiomàcôliênlạclạiphànnànvềsốhọcsinhMỹởtrường:“TrườngRiocóhơnbamươihọcsinhMỹtheohọctấtcảcácmônhọcvàtụtậpvớinhausaugiờhọc,khônghòanhậpthânthiệnvớinhữnghọc

sinhngườibảnxứ.ĐôikhitớcócảmgiácmìnhvẫnđangsốngởMỹ.NhiềuđứatrongsốbọntớvẫnchưanóitrôichảyđượctiếngBồĐàoNhadùbọntớđãởđâyhơnhainăm”.

Họcsinhthứbacũngcónhậnxéttươngtự:“Mìnhkhôngcónhiềubạnbảnxứlắm.Nếubạnthậtsựmuốntrảinghiệmvănhóaởđâyvàhọctiếng,bạnnênđếnmộttrườngchỉtoànhọcsinhbảnđịa”.

Kiwibấtngờvớinhữnggìmìnhnhậnđượcnhưnghầunhưcảbađềunóicùngmộtđiều.Ngàyhômsau,côhỏivàihọcsinhnướcngoàiởtrườngmìnhrằngmôitrườngnàotốtnhấtchoviệcduhọc.CũngnhưnhữnghọcsinhởRiomàKiwiđãliênhệ,họđềunhấnmạnhtầmquantrọngcủaviệchộinhậptoàndiệnvớiđịaphươngmìnhđến.

Vớinhữngthôngtinnày,Kiwiđãđiềnvàođầyđủsơđồtiêuchívàđánhgiácủamình.

Lúcnàymọiviệcđangdầndầntrởnênphứctạp.KiwiđãnhậnratrườngtrunghọcAmazonhấpdẫnhơntrườngRio,cảvềmôitrườngbóngđácũngnhưvănhóavàngônngữ,nhưngvẫncònmộtvấnđềvềhọcphí.CôphảilàmcáchnàođóđểtìmđượcmộtquỹhọcbổngnếucôthậtsựmuốntheohọctạitrườngtrunghọcAmazon.

Tìmquỹhọcbổng

KiwithửtìmkiếmnhữngtổchứccóthểcấphọcbổngđểcôtheohọctạitrườngAmazon.Tuynhiên,côthấtbạithảmhại.TrườngAmazonkhôngcóchínhsáchhỗtrợchosinhviênnướcngoài.CôtìmđượcmộtsốhọcbổngcủacáctổchứcvàchínhphủnhưnghạnchótnộpđơnđãquavàhiệphộibóngđáMỹkhôngcóhọcbổngchosinhviênnămhai.

Kiwilàngườihiếmkhithấtvọng,nhưngtrongmấyngàyvừaquacôsuysụpmộtcáchbấtthường.Sautấtcảmọinỗlực,cuốicùngthìcólẽcôcũngvẫnphảilựachọnviệchọcởtrườngRiothôi.ThậtđauxótkhicônhậnratrườngAmazonlạitốthơnnhiều.

TrongbuổitậpsángthứBảy,huấnluyệnviênJonesgọiKiwiđếnhỏithăm.Ônghỏi:“Kiwinày,emtraođổivớithầyZicosaorồi?”.

Kiwitrảlời:“Thưathầy,cámơnthầyrấtnhiềuvìđãgiớithiệuemchothầyấy.Thầyđãchoemlờikhuyênrấthữuích.GiờđâyemhoàntoàntinchắctrườngAmazonlàtốtnhấtchomình”.Côhơicúiđầu:“Nhưng…cómộtvấn

đềnhỏ”.

HuấnluyệnviênJonestỏvẻquantâm:“Chuyệngìvậy?”.

“Emkhôngthểtrảnổihọcphíthầyạ.Những5.000đô-lamộtnăm,vượtquákhảnăngcủaem.Vàemcũngkhôngtìmđượchọcbổngnào”.

HuấnluyệnviênJonescaumàynhìnKiwimộtlúc,rồibúngngóntay.Ôngnói:“Chờtôimộtchút,Kiwi”.Rồiônggọiđiệnchoaiđó.“Philhả?Tôiđây.Khỏekhông?Này,cậunhớKiwichứ?Tiềnđạonămnhấtmàhômkiacậuvừaxemấy?Ừ,đúngrồi,chínhlàngườicậuhỏithămtớấy”.CóvẻnhưhuấnluyệnviênJonesđangtraođổivớimộtngườivừaxemKiwithiđấutrậntrướcđó.Kiwilặnglẽchờđợi,tronglòngtựhỏikhôngbiếtviệcnàysẽrasaonữa.

“Ừ,trườngtrunghọcAmazonởBrazil.Ừ,conbémuốnđingay.5.000đôlamộtnăm.Tuyệtvời,tớsẽbảoconbégọichocậu.CámơnPhilnhé.Hômnàođiăntrưanhé!”

SauđóôngcúpmáyvàquaysangKiwicườitươi.Ôngthốtlên:“Vềsoạnđồ

đi,Kiwi.EmsẽđếntrườngAmazon”.

Kiwikhôngbiếtnóigìnữa.Côkhôngbiếtchắcchuyệngìvừaxảyra.HuấnluyệnviênJonesnói:“Nghenày,ôngấylàtrưởngphòngtiếpthịcủahãngNike.Họmuốntàitrợchoem.Họsẽtrảmọithứ-tiềnhọcphívàchiphísinhhoạt.Thậmchíhọcòncungcấpdụngcụchoem–bấtcứthứgìemcần.Khôngtệchứhả?Emhãyvềthưalạivớichamẹrồiđếnvănphònggặpôngấy”.

Kiwikhôngthểtinnổi.Côđứngbấtđộngmộtlúc,nhưngrồinhữnggìhuấnluyệnviênvừanóithấmngayvàođầuvàcônhảycẫnglênvuisướng.“Ôi,thậttuyệtvời!Cámơnthầynhiềulắm,thầyJones!”.

ỞSÂNBAY

Mộtthángsau,KiwiđứngởphitrườngJohnF.KennedytrênđườngđếnBrazil.CôđãchấpnhậnđềnghịcủaNiketàitrợhọcphíchocô.Saukhichàotạmbiệtchamẹ,haiđứaemsinhđôi,huấnluyệnviênJonesvàcácđồngđộiđếntiễncô,côxoayngườivềphíacửavàmởtomắt.“Mìnhđãtừngthấycảnhnàyrồi,đúngyhệt!”.CônhậnrađâychínhlàgiấcmơcôđãcóvàođêmcôlậpdanhsáchnhữngviệccầnlàmvàquyếtđịnhxinlờikhuyêncủahuấnluyệnviênJones.ĐiềukhácbiệtduynhấtlàcôđangđếntrườngAmazonchứkhôngphảilàtrườngRio.

Kiwithầmnghĩ:“Mìnhcóthểthayđổisốphậnnếutựmìnhnỗlực!”.Cômỉmcườivàbướclênmáybay,lòngtrànđầyhyvọng.

CólẽmộtngàynàođóchúngtasẽgặpcôởCúpBóngđáThếgiới.Hãychờxem.

Chủđộngthayđổicuộcsốngcủabạnbằngcáchđánhgiánhữngquyếtđịnh

NghenhưKiwiđangcómộtquãngđờithúvịphíatrước,phảikhông?Cóthểbạnnghĩrằngcôbéchỉgặpmay,nhưngtấtcảnhữngviệcnàydiễnrachỉvìcôcânnhắclạiđịnhkiếncủachínhmình,vìcôđãchủđộnghànhđộngvàvìcôkhôngchỉcótàinăngchơibóngmàcònsiêngnăngluyệntậpsuốtnhiềunămđểpháttriểnkỹnăngcủamình.Tínhcáchtốtbụngvàdễthươngcủacôbécũngkhiếnmọingườiquanhcôsẵnsàngdangtaygiúpđỡ.NhưSenecađãnói:“Bạnsẽcóđượcmaymắnkhiđãchuẩnbịsẵnsàngmọithứvàchớpđượcthờicơ”.ChúngtacóthểrútravàibàihọctừKiwi:

Dànhítthờigianhơnđểlolắngvềmọiviệcvànhiềuthờigianhơnđểsuynghĩvềnhữngviệccầnthựchiệnnhằmtiếngầnhơnđếnmụctiêuvàhànhđộngđểđạtđượcmụctiêuđó.

Xinlờikhuyên.Bạnkhôngnhấtthiếtphảitựmìnhtìmramọithứ.Hãytìmkiếmthôngtinđểgiúpbạncóđượcquyếtđịnhtốtnhấttrongmộtkhoảngthờigiannhấtđịnh.

Xemlạiquátrìnhtưduycủachínhmìnhvànhữngkếtluậncóđược.Hãytựhỏinhữngcâusau:

Ưukhuyếtđiểmcủatừngcáilàgì?Mìnhđãcóđầyđủthôngtinchưa?Vớitấtcảnhữngưukhuyếtđiểmấy,lựachọnnàohấpdẫnhơn?Nhữngưukhuyếtđiểmđócóthậtsựlàưukhuyếtđiểm?Mìnhcóthểlàmgìđểtăngnhữngưuđiểmvàgiảmbớthoặcloạibỏkhuyếtđiểm?

Nhữngtiêuchícụthểnàomìnhcầnphảixemxét?Mìnhđãđặtđúngtiêuchíchưa?Mìnhcóđánhgiáđúngtầmquantrọngcủamỗitiêuchíkhông?

Sựđánhgiácủamìnhcóchínhxáckhông?Dựavàonhữngthôngtinnàomàmìnhđánhgiánhưthế?Nócóchínhxácvàđượccậpnhậtkhônghaychỉdựavàochủquan?Mìnhnênlàmgìđểnhữnglựachọnnàythêmhấpdẫn?

ChúngtađãhọcđượcrấtnhiềutừKiwi,nhưngngaychínhcôbécũngnêncónhữngđánhgiátốthơnnữavềcácphươngánlựachọncủamình.TrườngAmazonrấttốt,nhưngliệuđócóphảilàlựachọntốtnhấtchưa?CólẽcôbénênlướtquacáctrườngkhácởBrazil,haynhữngnướckháccũngcóthểcónhữngchươngtrìnhhuấnluyệnbóngđátuyệtvời.Dĩnhiên,cóthểcôchỉcóchừngấythờigianđểđưaraquyếtđịnh,cũngnhưtấtcảchúngtađềuphảiđốimặtvớithờihạnchomỗicôngviệc.Tuyvậy,điềuquantrọnglàchúngtaphảikhôngngừngthửtháchtưduycủamìnhvàtìmkiếmnhữngphươngánlựachọnkhácmàcóthểchúngtađãxemnhẹ.

TôihyvọngcâuchuyệncủaKiwiđãmanglạichobạnmộtsốbíquyếtđểcóthểđưaranhữngquyếtđịnhtốthơnvàcảithiệncuộcsốngcủamình.

Giảiquyếtvấnđềrấtđơngiảnkhibạnbiếtcáchđặtramộtmụctiêucụthể,tìmcáchđạtđượcmụctiêuvàtheođuổiđếncùngmụctiêuđó.Bạncũngđừngquênđánhgiáquátrìnhthựchiệnvàcónhữngthayđổikhicầnthiết.

Nếubạnbiếnviệcgiảiquyếtvấnđềthànhmộtthóiquen,bạnsẽcóthểpháthuytốtnhấttiềmnăngcủamìnhvàchủđộngtrongcuộcsống.Bạnkhông

chỉcókhảnănggiảiquyếtvấnđềcủamìnhmàcòngiảiquyếtđượccảnhữngvấnđềcủatrườnglớp,củacôngtyvàcủacộngđồng–thậmchícóthểlàvấnđềcủathếgiớinữa.

LờicảmơnTôimuốngửilờicảmơnđếntoànthểgiađình,bạnbè,nhữngngườicốvấn,bạnhọc,thầycô,đồngnghiệpởMcKinseytừkhắpnơitrênthếgiới,độingũpháthànhsáchbảngốctiếngNhậtcũngnhưphiênbảntiếngAnhởMỹ,cáchọasĩminhhọa,ngườiđạidiệnvàđộingũởphòngthiếtkếDeltavềtấtcảnhữnggìmọingườiđãhỗtrợ,hướngdẫntôivàbiếntrảinghiệmnàythànhnhữngkiếnthứcquýbáuvàđặcbiệt.Tớiđây,khônglâunữa,tôisẽđếnthămtừngngườiđểtrựctiếpnóilờicảmơn.

TôicũngmuốngửilờicámơnđặcbiệtđếnôngMasaoHirano,cựuquảnlýcủacôngtyMcKinseyởTokyo,biêntậpviênCourtneyYoung,họasĩvẽtranhminhhọaAllanSandersvàcácnhânviênSeitaYui,TakashiYamashitaởphòngthiếtkếDelta.ÔngMasaođãhỗtrợtôirấtnhiềukhitôibướcvàolĩnhvựcgiáodụcvàmangđếnchotôicơhộiviếtcuốnsáchnày.AnhCourtneyđãdànhrấtnhiềuthờigianvàcôngsứcđểbiêntậpchocuốnsách–khôngcósựhỗtrợnhiệttìnhvàhếtmìnhcủaanhthìcuốnsáchnàycóthểkhôngđượcxuấtbản.CảmơnAllanvềnhữnghìnhminhhọahếtsứcthúvịcủaanh–chúngthựcsựđemlạisứchấpdẫnchocuốnsách.CảmơnsựhỗtrợcủaSeitavàTakashidànhchophòngthiếtkếDelta.Cácbạnđãkhiếncôngviệcnàytrởnênhếtsứcvuivẻ,nồngấmvàthúvị.