New کﺎﭘ یادﺰﻡارﻮها مﺎﻥ ﻪﺑsakhtoparvaz.ir/Uploads/admin/Docs/EL13.pdf · 2018. 10. 7. · ﯽﻳﺎﻗﺁ نﺎﻓﺮﻋ : ﻒﻴﻟﺎﺕ و ﻪﻤﺟﺮﺕ

عرفان آقايی: ترجمه و تاليف " ی مدل آشنايی با هواپيما" کتاب http://yazilarim.blogfa.com

عرفان آقايی: ترجمه و تاليف " ی مدل آشنايی با هواپيما" کتاب http:// www.esnips.com/web/80

١

به نام اهورامزدای پاک

ايران و به نام

ت. سارا : تقديم به



٢

رار تفاده ق ورد اس رده و م ود ک اب را دانل ن کت ه اي تانی ک ه دوس از همداری را رعايت ،ن اثر خواهشمندم در نقل مطالب اي ، ميدهند اخالق م

د ازگو کنن ع آن را ب ام منب ه . کرده و ن انون خاصی ب اصول جز هيچ قدارد حترام به مترجم کتاب و ا یاخالق شاپيش . برای اين کار وجود ن پي

عرفان آقايی . از همکاری شما سپاسگزارم

جنگها با دل مجروح بالکش دارم ...... سن زلف که من ناوک غمزه بيار و َر

اولجلد



٣

:فهرست موضوعی

)۴ص ( پيشگفتار -١ )۵ص (ميت آن هواپيمای مدل و اه -٢ )٧ص (هواپيما چگونه پرواز ميکند -٣ )٧ص ( نيروهای وارد بر هواپيما -۴ )٨ص ( نيروی َبرا در بالها -۵ )٩ص ( تئوری ايروفويل -۶ )١١ص ( آشنايی با ايروفويل -٧ )١٢ص ( ساير مفاهيم -٨ )١٣ص ( انواع بالها -٩ )١۴ص ( محل نصب بالها -١٠ )١۴ص ( انواع مختلف دم -١١ )١٧ص ( فلپها بر افزا و -١٢ )١٩ص ( ارابه فرود -١٣ )٢٠ص ( پايداری پرواز -١۴ )٢٣(تاثيرات عرضی و ديناميکی -١۵ )٢۴ص ( کنترل هواپيمای مدل -١۶ )٢۵ص ( اجزاء يک هواپيما -١٧ )٢۶ص ( کارائی هواپيمای مدل -١٨ )٢٩ص ( اصول برخاستن -١٩ )٣٠ص ( فرود -٢٠ )٣١ص ( تاثيرات باد و شيب باند -٢١ )٣١( موتوره کنترل هواپيمای دو -٢٢ )٣٢ص ( ساختار هواپيمای مدل -٢٣ )٣۴( مانور –حرکتهای نمايشی -٢۴ )٣۶(شبيه سازها -٢۵ )٣۶( نگهداری -٢۶ )٣٧ص ( انواع هواپيمای مدل -٢٧ )۴٠ص ( انتخاب هواپيمای مدل -٢٨ )۴٠ص ( آشنايی با موتور -٢٩ )۴٢ص ( ساختار موتورها -٣٠ )۴٣ص ( عملکرد موتورها -٣١ )۴۴ ص (ديگر موتورهای مدل -٣٢ )۴۶ص ( آشنايی با شمع -٣٣ )۴٧ص ( منبع سوخت -٣۴ )۴٨ص ( فيلترها -٣۵ )۴٨ص ( کاربراتور -٣۶ )۴٩ص ( صدا خفه کن يا اگزوز -٣٧ )۵١ص ( روشن کردن موتور -٣٨ )۵٣ص ( ملخ هواپيمای مدل -٣٩ )۵۵ص ( راديو کنترل -۴٠ ) ۵٩ص ( سروها -۴١ )۶٠ص ( نصب سروها -۴٢ )۶٢( نگهداری از موتورهای مدل -۴٣ )۶٢( ليست و توصيه پايانی چک -۴۴ )۶٣ص ( واژه نامه -۴۵

:مطالب جلد دوم

الکتريکی یابا موتورهآشنايی آشنايی با باطريها

)ESC(آشنايی با سامانه کنترل آشنايی کامل با موتورهای جت مدل

)FADEC(آشنايی با سامانه ....و

:مطالب جلد سوم

آشنايی با موشک های مدل موتورهای رم جت آشنايی با

آشنايی با موتورهای پالس جت آشنايی با قايقهای مدل

آشنايی با بالگردهای مدل ....و

:به زودی طراحی هواپيمای مدل -١ راهنمای ساخت هواپيمای مدل -٢ موتورهای هواپيما-٣ راهنمای ساخت موتورهای شمعی - ۴



٤

:پيشگفتار

به نام يزدان پاک

نم ! است مقدمه نويسی برای من کاری دشوار بوده ،واره هم وقتی شروع به نوشتن ميکانم ، ق ، جسته و گريخته ميتوانم با هر زحمتی که هست آن را به پايان برس رای خل ا ب ام

شوم ارم باشد دچار مشکل مي ی ک ده هدف کل ازگو کنن اب . پيشگفتار مناسبی که ب ن کت ايد يش از تول ی ا ،پ ود ز مجموعه اي ی ب ون های فن ای همت ه دني ه ب ه و عشقی ک ه خاطر عالق ه ب ک

وردی دارم تفاده ،هوان ه و اس س از ترجم رده و پ ردآوری ک صی ام ، گ يو شخ ا را در آرش آنهامانی . نگهداری ميکردم ی در و پيکر سروس ن آرشيو ب با گذشت زمان به اين فکر افتادم که به اي

ا را ب ود آنه ر فرصتی ب ن داده و اگ دان اي اير عالقمن ار س اب الکترونيکی در اختي ه شکل يک کت .رشته قرار دهم

ان ،بهانه خاصی نمی تواند مد نظرم باشد ان پيرامون خودم اگر از چشم يک راهب بودائی به جهتن ، زندگی چيزی جز حرکت نيست ،نگاه کنيم تن و رف ه ، رف ستن ب دن و جستجو کردن و زي دي

ودن و خدمتِ ،در اين مسير ! . خاطر خود زيستن د و راهگشا ب ه ديگران مفي ه آرامش و ، ب مايه ، بهانه ايی برای دوست داشتن ،همه ما بهانه ايی برای نفس کشيدن داريم . تسلی آدمی است بهان ..... و دليلی برای دلواپسی و ،ايی برای رفتن

ه می شود سان گرفت ا از ان ه ه د کردن الجرم چاره اي ،وقتی همه بهان ا بخشی و هدفمن ی جز معن ! بايد کاری کرد و اال بيهودگی قلب و روحمان را ميدرد، بايد بهانه ايی داشت ،زندگی نداريم

رواز ... و فکر کردن به ، کتاب ، موسيقی ، نقاشی ،برای من دگی ام ،و پ ه های زن . هستند بهانن ديمتان ميک ه تق ای ديگری ک ايد کتابه اب و ش رزخ هستی ،م و اين کت اپوی من در ب بخشی از تک

ای شما گشوده باشم ،محسوب می شوند با اين اميد تسلی بخش ن ،که پنجره تازه ايی به دني ا اي ب .آرزو که گامی کوچک در راه شناساندن و معرفی دانش هوانوردی برداشته باشم

ه ،کامل و بدون نقص نميباشد ،شک ندارم که اين کتاب ذيرم ک ه ميپ ه ک وارد آن گون ه برخی م بی را ، قبول دارم که ممکن است دچار اشتباهی ناخواسته شده باشم ،بايد نپرداخته ام شايد جمله اي

ر ،بدرستی ترجمه نکرده ام و يا ترجمه آن غلط بوده ار و دقت افزونت ا ک ايد ب می ، ميپذيرم که شزمند آرامش و اندکی شادمانی است که درحال اما اين کار نيا ،شد کتابی به مراتب بهتر تاليف کرد

اميدوارم کاستی های آن را بر من ببخشيد و ، با اين همه . حاضر من هيچيک از اين دو را ندارم . مرا از پيشنهادهای خودتان محروم نکنيد

شاپيش بخاطر فانه امالی من ضعيف است و پي ه متاس انم ک در پايان به اطالع همه دوستان ميرس !از شما پوزش ميخواهم ،های اماليی کتاب غلط



٥

:هواپيمای مدل و اهميت آن ا ،شايد شما نيز همانند بسياری از افراد ديگر رای سرگرمی و ي ی ب يله اي دل را وس هواپيماهای م

ز فکری متاسفانه چنين طر . تنها يک بازيچه برای کودکان و نوجوانان بدانيد ،در حد پائين تر آن ی ) به ويژه در ايران ( ان وجود دارد و حت اهی در مي رده کشورمان آگ شجو و تحصيل ک شر دان ق

تی از ود درس ن دانش وج داراي شورها ن اير ک ر خالف س وردی ، د و ب اخه از دانش هوان ن ش ايران آنچنان که بايد و شايد گسترش پيدا نکرده و به جز چند شهر اط ،اي اير نق ردم ، در س هی اآگ م

ی در شهرهايی . و اهميتی برای آن قائل نيستند درستی از هواپيمای مدل نداشته با کمال تاسف حتد ران همانن ز ، ته از ُم، تبري ورد ني وازم م شهد ل شود و اصفهان و م ه درستی عرضه نمي دلرها ب

ا وجو (هر چند اين وضع در تهران . برخی از وسايل را نميتوان تهيه کرد ه مشکالت ب ا ) د هم تانگر ، قاط کشور است بهتر از ساير ن حدودی سائل بي ن م ه اي ا هم ه ام ی مهری ب وجهی و ب ی ت ب

.محسوب ميشود صنعت هواپيمای مدل ر در ن هن ابی اي ابقه حضور و راه ي ران س وط می شود ، اي يش از انقالب مرب ه دوره پ ا ،ب ه ب ک

ان انقالب کارشان هسته های فعالی در چند شهر کشورمان تش ،تالش دولت وقت ا زم کيل شد و ترار داد و واردات . ادامه يافت ی ق وقوع جنگ ايران و عراق اين کاال را در رديف مصارف تجمل

دتها اين رشته مواد و وسايل مورد نياز ا م ر اقتصادی شد و عمال ت ا غي محدود و هزينه کار واقع .عالقمندان هواپيمای مدل از کار و فعالبت دور ماندند

وردی رفتن دانش هوان ا جان گ ان ب ا و ،در کشورمان در ده سال گذشته همزم ز احي ن شاخه ني ايا امروز ،بازگشت خود موزشهای آن رفته رفته به حالت سابق آ ان و ت ا همچن د ، ام ه باي ه ک آنگون

وده اين هنر در کشو شايد دو عامل اساسی مانع ترقی . پيشرفت نکرده است ه ) هست و (رمان ب ک . ميتوان به تبليغات ضعيف و از سويی گران بودن محصوالت و لوازم اين رشته اشاره کرد

ت ديون اس دل م ای م ه هواپيماه وردی ب ای هوان ا . دني ان را ب ته کارش ن رش زرگ اي ان ب طراحدن اخته ش يش از س ی پ ای تجرب سياری از طرحه د و ب رده ان روع ک دل ش ای م ا کمک ، هواپيم ب

ود ابی و محاسبه ارزي مدلهای مقياسی ع اشکال و بهب ه رف ايانی ب ا شده و به اين ترتيب کمک ش آنهيش از ساخت ، تا هواپيماهای جنگی مدرن ،از شاتل های فضايی . شده است ه کمک ، همگی پ ب

.مندان تجربه های گرانقدری از اين راه بدست آورده اند و دانش آزمايش شده ،مدلها

يک هواپيمای مدل نظامی

وردی شورهای اروپايی پيشرفت های خود توان گفت که ک به جرات می ه هوان ديون را در زمين م

دل هستند ن . صنعت و هنر هواپيماهای م رويج اي شويق و ت ا ت د ب االی مفي ه شدن ،ک باعث نهادينن شاخه دانش هوانوردی در ميان مردم شده و به اين ترتيب ذهن ه اي ا استعداد را ب های خالق و ب

.جذب ميکنند



٦

ه از کاربردهای نظامی ، برای هواپيماهای مدل نميتوان محدوديتی قائل شد داد گرفت ات ام ا عملي ت . ميتوان از اين وسايل سودمند استفاده کرد ،و نجات

اربَ ه ک دارد ک ان وجود ن درنی در جه ن وسايل . ر پهپادهای نظامی نباشد امروزه هيچ ارتش م ايز ده اعجاب انگي ا پرن د کيلومتره شرفته ميتوانن دايت پي رل و ه ای کنت امانه ه ه س ز شدن ب ا مجه ب

د افتی خود کنن صاوير و اطالعات دري ال ت ه ارس دام ب رده و اق رواز ک اه اصلی پ ر از پايگ . دورتامروزه حتی هواپيماهای راديو کنترلی ساخته شده است که رکورد مداومت پرواز را شکسته اند و

. در آسمان باقی بمانند ميتوانند تا مدتها

را برای پرواز آماده ميکنندX-36مهندسان ناسا مدل هواپيمای

هواپيماهای مدل در يکی از رزمايشهای ارتش ايران

د در خدمت ،هواپيمای مدل بازيچه و سرگرمی نيست ی مفي يله اي وان وس ه عن د ب د ميتوانن هر چن

يد اما با ،اوقات فراقت مردم باشند ل باش اين پرنده ها به احترام برخورد کنيد و برايشان ارزش قائرای ساخت . ه ب د ک آنها همانند يک هواپيمای واقعی پرواز کرده و از همان اصولی پيروی ميکنن

. هواپيماهای بزرگ استفاده می شود



٧

:هواپيما چگونه پرواز ميکند د ته اي اری داش رواز تج اهی پ دون شک گ ود ،ب رای خ رين ب ا يکی از شگفت آورت ن هواپيماه م

سافربری . چيزهايی هستند که هر روز ميبينم ای م شوم ٧۴٧وقتی وارد يک هواپيم ع ، مي در واقداقل ايی حمل ح ه توان ده ام ک ی ش يله اي ی ۵٠٠سوار وس سافر را دارد ۶٠٠ ال ا ! م ا ب ن هواپيم اي

د ٨٧٠٠٠٠وزنی در حدود د جادوئی ، پون د ،همانن د شده و ميتوان د بلن ل ٧٠٠٠از روی بان ماي !واقعا باورنکردنی است ! دريائی پرواز کند

د و ر تعجب ميکني ن ام ر از اي ن غ اگ ه اي زی ب ه چي د چ د بداني نگين وزن وميخواهي ر ول س ا ه يتار را بخوا هواپيمای ديگری اجازه ميدهد تا به ه . د ي نپرواز در آيد اين نوش دم ب ا ق ن بخش م در اي

.ی پرواز را بررسی خواهيم کرد قدم تئور

:نيروهای آيرودينامکی ای هواپ ه باله زی ب ه چه چي رد ک ا اجازه پيش از هر چيز ما اين موضوع را بررسی خواهيم ک يم

اه دارد مان نگ ا آن را در آس د ت روی . ميده ار ني ه چه اهی ب ت نگ را : و الزم اس وزن ) lift(ب)weight ( پيشرانش)thrust(و پسار)drag (، داشته باشيم .

: رابطه زير بايد برقرار باشد ،برای آنکه يک هواپيما بتواند به شکل مستقيم پرواز کند

Thrust = Drag پسار= ه يا پيشران Lift = Weight برا= يا وزن

سار روی پ ی ني ه هر دليل شران ) drag(اگر ب روی پي شتر از ني ر،باشد ) thrust(بي واز سرعت پ

د ی ياب اهش م ا ک د . هواپيم سار باش روی پ شتر از ني شران بي روی پي ر ني رعت ،و اگ ا س هواپيما .بيشتری خواهد داشت رواز هواپيم اع پ ر از وزن باشد ارتف را کمت روی ب و به همين شکل اگر ني

.کم می شود :بررسی نيروهای وارد بر هواپيما

يله هواپيما. توليد شود " پسار " نيرويی است که بايد برای غلبه بر :تراست ه وس ها اين نيرو را بد یموتورها اد ميکنن ا موتورهای جت ايج ز از وسايل . ملخ دارد و ي ی موتورهای موشک ني حت

روی " تراست " در تصوير باال . را محسوب ميشوند توليد نيروی بَ شران " يا ني تفاده از " پي ا اس به های ن که شبيه يک پ يک موتور ملخ دار به وجود آمده است ان تيغ وا را از مي رده و ه که عمل ک

.خود عبور ميدهد سار يال : پ سم در س ک ج ت ي ر حرک ه در براب اميکی است ک روی آيردين ک ني وا ( ي ا ه ) آب ي

دست خود را از پنجره اتوبوس بيرون بياوريد هنگام حرکت ،اگر هنگام مسافرت .مقاومت ميکند



٨

ه دست شما وارد . کل ساده ايی از آن را تجربه کنيد ميتوانيد ش ،دادن دستتان ه ب ی ک دار نيروي مقستگی دارد وا ب دازه دست شما و سرعت و غلظت ه شود شما .ميشود به ان م ب هر چه سرعت ک

ه وجود دارد اسک .راحتر دست خودتان را حرکت ميدهيد ن زمين ه در اي ازانی یمثال ديگری ک بد . يا مسابقات ديگر ميبينيم هستند که در بازيهای المپيک و رای اينکه سريعتر حرکت کنن ،آنها ب

د ! ميشوند ) خم (دوال اهش ميدهن در واقع آنها با کوچکتر کردن خودشان مقاومت جريان هوا را ک .تا سريعتر به پائين تپه برسند

ا شود چرخه د مي د بلن ا از روی بان د چرا پس از اينکه هواپيم يده اي ان پرس مع يش را جآيا از خودتم شود ! درست است ! احتماال علت آن را ميدانيد ! ميکند ؟ سار ک روی پ درست ! بخاطر اينکه ني

د م ميکنن ان را خ ه خودش ازانی ک ان اسکی ب ل هم د ،مث ا تولي ای هواپيم ه چرخه ساری ک دار پ مقاد است سيار زي د ب ين شرايطی ميکنن ا و در چن ه نهواپيماه از ب رواز و دور زدن ني رای پ روی ب ي

.زيادی دارند رواز است :نيروی وزن اهيم پ انترين مف ين هر جسمی دارای وزن . اين يکی از آس ر روی زم ب

واز بايد بتواند آن را تحمل کند تن وزن دارد و باند پر۴٣۵ نزديک به ٧۴٧يک هواپيمای . است ا آن یترين نيروي نيروی َبرا هواپيما را در آسمان نگاه ميدارد و احتماال پيچيده : را َب ا ب ه م است ک

د بالها با توليد نيروی بَ .روبرو هستيم ا را تحمل ميکنن را .را وزن هواپيم روی ب شريح فيزيکی ني تروی ه ب. نيروی برا يک نيروی عکس العمل شناخته ميشود : توضيح ميدهد که ا ني طوری که باله

.د ميکننديبرا را با به پائين فرستادن هوا تول

:ا در بالها نيروی بر

ن تصوير باشد ! به تصوير باال خوب نگاه کنيد ا اي . شايد ساده ترين راه برای توضيح برا در باله

وده و دارای ،شما در اين تصوير مقطع يک بال هواپيما را ميبينيد سطح باالئی بال دارای انحناء بدر نظر بگيريم و دو نقاط ) مثل هوا ( اگر دو خط آبی را دو جريان يک سيال . شکلی خميده است

ال ه ،آبی را به مثابه يک گوی تجسم کنيم ا را شرح با استفاده از اين شکل ميتوانيم خواص ب واپيمد ،د اين دو گوی ينحال فرض ک . بدهيم ائين ! بر روی اين دو جريان هوا رها شده ان گوی مسير پ

ه آن ( نتهای بال و گوی مسير باالئی ميبايست اين مسير را طی کرده و در ا ان فارسی ب ه در زب کا تر واضح است که گوی باالئی بايد اين مسير را سريع ،به هم برسند ) لبه فرار ميگوئيم طی کند ت

يالها " ( شاره " اين تصوير به سادگی يکی از مهمترين قوانين ديناميک .وی پائينی برسد گبه ) سشود يعنی اگر سيالی در يک شارع ! را بيان ميکند م مي شارش ک د . سرعتش زياد شود ف ن کلي و اي

!معمای پرواز محسوب ميشود

ی ش م م شارش ک اد و ف اال سرعتش زي وا در ب ان ه ال جري ر ب وا در زي ان ه ه جري الی ک ود در ح

د نيرويی به سمت باال ايجاد چون فشار سطح هوای پائين بال بيشتر ميشو. سرعتش تغييری نميکند ه شد از نظر علمی دارای . د که همان نيروی برا ناميده می شود می کن ا ارائ ه در اينج تعريفی ک

ه اين شکل نيستند و حتی در ساخت هواپيماها زيرا در عمل همه بالها بتعجب نکنبد ! اشکال است ه ! از بالهايی استفاده ميشود که کامال قرينه هستند ادر ب ا ق ن تعريف هواپيماه ق اي و از طرفی طب



٩

ين نيست ،پرواز وارانه نخواهند بود ه پس ! در حالی که ميدانيم چن ری ب اه دقيقت د نگ در بخش بع .ايرفويل خواهيم انداخت

:ل تئوری ايرفوي

ه ه اصوال از دو سطح قوس دار ک ان ک ده جري دايت کنن ايرفول را ميتوان به صورت يک شکل هاد باشد طول و پهنای آن نسبت به ضخامتش ی زي رد ، خيل ل را . تعريف ک اال يک ايرفوي شکل ب

ه است رار گرفت وا ق شاهده . نشان ميدهد که در مسير جريان ه ن شکل م ه از روی اي ه ک همانگوند ،ميشود د می آي از پدي ان گ ری در جهت جري ی در ، در نزديکی و روی سطح ايروفويل تغيي ول

سمت . د جريان اصلی انحراف دائمی به وجود نمی آي ه دو ق جريان در موقع رسيدن به لبه پيشرو بسرو ه پ ی در لب ل يعن ای ايرفوي شود و در انته سيم مي رار ( تق د ) ف ی پيوندن ديگر م ن . بيک در اي

ه وجود ای موضعی ب ا اختالله صورت نيروهای اعمال شده تنها آنهايی هستند که اثر اصطکاک يان اصلی اين اير،ن ميدهد يل ديگر را نشا شکل بعد يک ايرفو .می آيند ه جري سبت ب ل ن ل ،فوي قب

ه " اين زاويه را . بطور مايل قرار گرفته است تحت زاويه ، رسيدن به لبه پيشرو از " زاويه حملدايش . ميناميم ه پي ه منجر ب د ک د می آي در اين صورت يک اختالل قابل توجه در جريان سيال پدي

ين .ن ميشود زياد در جريا ) محلی (انحراف موضعی برای اين که اين انحراف در جريان گاز از بن ترتيب ، ايرفويل بايد نيروئی به جريان وارد سازد ،برود روی عکس مساوی ، به اي و يک ني

شود ل وارد مي ه ايرفوي ا ممکن . در جهت مخالف توسط هوا ب ن نيروه ه اي رو ب ر حسب ني است ب . بيان شود ا فشار استاتيکیمده ب بر آازاء واحد سطح

يده ه سکون رس شار کل ( برای يک مقدار ثابت از فشار ب ل ،) ف ر ايرفوي تاتيکی در زي شار اس ف

ود بيشتر از سطح روئ د ب ل . ی آن خواه ان دور يک ايرفوي ع جري م ،در واق ستقيم است و ه م م هی تاتيکی در اطرا . دايره اي شار اس ع ف ر توزي د فدر تصوير زي شان ميده ل را ن کل . يک ايرفوي

ده : نيروی عمود بر ايرفويل از دو موئلفه تشکيل شده است روی باالبرن ود ) Lift(يکی ني ه عم که مقاومت م ميباشد و ديگری بر امتداد سرعت ورودی داد سرعت ورودی ) Drag(وئلف ا امت ه ب ک

د نيروی باالبرنده از توزيع نامتعادل فش. موازی ميباشد و ار بر روی سطح ايرفويل بوجود می آيا . نيروی مقاومت از تنش برشی در سطح و در نتيجه از اليه مرزی ناشی ميشود اليه مرزی غالب

ولی پس از آن . ميباشد ) Laminar(منظم ،در جهت جريان لبه پيشرو ، برای يک مسافت کوتاه فته . ميشود ) مغشوش (آشفته ه مرزی آش ر از مقاومت الي نظم کمت مقاومت ناشی از اليه مرزی م .بنابر اين تا حد امکان بايد از اين وضعيت جلوگيری شود . است



١٠

دون اينطور بردا ،از تعاريف ارائه شده :اليه مرزی ال ب ر روی ب وا ب ان ه ه جري شود ک شت ميد .اصطکاک است اده جام از و م ين گ در صورتی که جريان روی بال بخاطر وجود اصطکاک ب

ر صفر ،درست بر روی سطح ميچسبد ) بال و هوا ( يعنی سرعت جريان بر روی سطح بال برابه از .اهد داشت است و يک ناحيه نازکی از جريان ُکند شده در مجاورت سطح وجود خو ن ناحي اي

.گويند جريان لزج که بخاطر وجود اصطکاک روی سطح به وجود آمده است را اليه مرزی می

: جريان سيال در اطراف يک ايرفويل ترکيب دو نوع جريان است " : يون سسيرکوال" وران يا َد

ا س ان چرخشی و ي ل و ديگری جري ان آزاد سيال حول ايروفوي يرکوالسيون در يکی حرکت جري .اطراف يک ايرفويل

ال شار روی ب اهش ف ه علت ک ه ب وان توضيح داد ک ن ،علت سيرکوالسيون را اينگوه ميت هوای اي

ال ائين ب ه پشت و پ تادن آن ب ال و فرس وی ب قسمت شتاب گرفته و اين امر باعث کشيدن هوا از جلدا شود . است ايگزينی پي د ج ر مکان حول ،برای اين مقدار هوا باي ه تغيي وا شروع ب ن ه ابر اي بن

ال نزديک .محور بال ميکند ر ب وا از زي ه ه ن است ک ال اي روشنترين نتيجه سيرکوالسيون حول ب ده و باعث به وجود آمدن جريان رو به باال ميشود ش

سبت ،زمانی که هوا از لبه فرار بال جدا ميگردد : گردابه های بال مسير جريان از سطح باالئی ند و در نتيجه يک به سطح پائينی مورب بوده و يک اد ميکن مسير مارپيچی و يا گردابه ايی را ايج

ا در نوک . به جای گذاشته می شود خطی از مسير گردابه ها در پشت بال ه ه ن گرداب مقاومت ايان ميرسد ه پاي انی ب ه و در نقطه مي اهش يافت ال ک در تصوير . بالها قويتر بوده و به طرف ميانه ب

.زير ميتوان گردابه های نوک بالها را ديد که در پشت هواپيما امتداد يافته است



١١

:آشنايی با ايروفويل بالها

ل ) : Leading Edge(ه لبه حمل اولين نقطه مقطع عمودی بال يا مقطع آيروديناميکی است که قب

. برخورد مينمايد هوااز هر قسمت ديگر با الياف هوا تماس دارد و در آن نقطه آخرين نقطه از مقطع عمودی که با ) :Trailing Edge(لبه فرار

. مقطع آيروديناميکی را ترک ميکند ،هوا جريان ده " حط وتر " وصل ميکند خط مستقيمی که لبه حمله را به لبه فرار ) : Chord C(وتر خط نامي

شود ا از . مي اميکی هر ج ه مباحث آيرودين ی در هم ر " بطور کل شود " وت رده مي ام ب منظور . نر " همان طول ين و رسم می " خط وت ر اساس آن تعي اميکی ب ای مقطع آيرودين ه ويژگيه است ک

.شودای ) : Mean Camber(مساز خط ني ه انته ر شروع و ب خط يا منحنی است که از ابتدای خط وت

اطع . بطوريکه مقطع آيروديناميکی را به دو قسمت مساوی تقسيم مينمايد . آن ختم ميشود رای مق بق است ر منطب ی روی خط وت ا منحن ن خط ي ارن اي ای . متق ين ويژگيه ساز در تع کل خط نيم ش

اميکی مقطع ال آيرودين م است ب سيار مه ی خط . ب ای منحن اکزيمم انحن دازه م ارامتر يکی ان دو پاء اکزيمم انحن ر است و ديگری محل م ايان و ،نيمساز که ماکزيمم فاصله اش تا خط وت کمک ش

.مار ميرود شاز بمسارزنده ايی در جهت تعيين خط نيائين ) Upper Camber(کمان باال ان پ ه ا ) : Lower Camber(و کم امال ک ز روی شکل ک

.مشخص بوده و نيازی به توضيح ندارد ل ی ايروفوي ا :طراح ل هواپيم ی ايرفوي رای طراح ار ، ب ل چه تاندارد ايرفوي واع اس وان از ان ميت

ازمان ی س ش رقم ا ش ی و ي ا " رقم ی " ( ناک ای فعل رد ) ناس تفاده ک ط . اس ا توس ن ايرفويله ايده و مشخص ان آيروديناميک طراحی ش دان کارشناس ار عالقمن دهايی در اختي ه شکل ک ا ب ات آنه

نم . ( است ه ) چون در اينجا قصد آموزش طراحی هواپيما را ندارم به چگوگی آن اشاره نميک البتد انتر ميکنن ار شما را آس ه ک سيار خوبی وجود دارد ک رای . امروزه نرم افزارهای رايانه ايی ب ب

ق ) winfoil( افزار جامعی مثل نمونه برای طراحی ايرفويل ميتوان به نرم ه از طري اشاره کرد کزار . در شبکه اينترنت قابل دسترسی است ) http://www.winfoil.com(اين نشانی رم اف اين ن

ا ار يک طراح هواپيم دل ( قدرتمند ابزار مفيدی است که ک ا م را ) اعم از هواپيماهای واقعی و ي )م . ستفاده ميکنم من از اين نرم افزار ا. ( آسانتر ميکند

winfoilنمايی از نرم افزار



١٢

:ساير مفاهيم ه هندسی : زاويه حمله ن ) Geometric angel of attack(در دانش هوانوردی زاويه حمل ه اي ب

رار وصل ( زاويه بين وتر نسبی بال : صورت تعريف ميشود ه ف ه لب ال را ب ه ب ه حمل ه لب خطی ک .و جهت باد نسبی ) ميکند

وثر ه م ه ) Effective angel of attack(ما برای بحث خودمان از زاويه حمل يم ک تفاده ميکن اس

ه در د . رايی توليد نميکند نيروی بَ ، در آن بال وردی شما بايد بين زاويه حمله هندسی ک انش هوانت از آن استفاده ميکنند ل شويد و زاويه حمله موثر که در اينجا مورد استفاده واقع ميشود اخ الف قائ

ی " رابطه بين نيروی برا و زاويه حمله در . ه بحران شود ) Critical angle" (زاوي در . قطع ميد ال ميکن دا شدن از ب ال . اين زاويه نيروها آن قدر قوی ميشوند که هوا شروع به ج ن حين ب در اي

روی نيروی بَ زايش ني د و باعث اف ه . دد ميگر " از سپَ " رای خود را از دست ميده ه حمل در زاوي .ميشود ) Stall" (واماندگی " بال وارد مرحله ، ینبحرا

رات آن از اهش اث ه و ک ه حمل تفاده " اسلت " و " اسالت " در هواپيماها برای افزايش زاوي ا اس ه

شود ده مي ه يک اسلت دي ام کُ . ميکنند که در تصوير باال نمون ا در هنگ شوند ت لتها جمع مي روز اس .ايش پسار نشوند باعث افز

اين . زاويه ايی بين وتر ريشه بال و خط مرکزی بدنه را زاويه نصب بال گويند :زاويه نصب بال

ه بَ . زاويه ميتواند ثابت يا متغيير باشد از را در زاويه نصب بال بايد آن مقدار باشد ک ورد ني رای مه نص . شته باشد سرعت سير ايجاد کند و حداقل پسار را دا ا زا زاوي ال ب ی ي وب ب ه رابطه اي ه حمل

.مستقيم دارد

سبت :) Aspect Ratio(نسبت منظری ال را ن ر ب ه طول وت ا ب بطور کلی نسبت عرض هواپيمد د هوا. منظری ميگوين ال مستطيل شکل دارن ه ب ايی ک د ،پيماه اد است مانن شان زي سبت منظري ن

در ای گالي ت . هواپيماه وان گف سبت منظری ميت ف خالصه ن ر : در تعري ه وت ال ب ه ب سبت دهن ن . در شکل زير دو هواپيما با نسبت منظری متفاوت را ميبينيد . متوسط آيروديناميکی است



١٣

:ی هواپيماانواع بالها

)Tapered(بال ذوذنقه ايی -١ )Rectangular(بال مستطيلی -٢ )Delta(بال مثلثی يا دلتا -٣ )Swept back(بال پيکانی -۴



١٤

)Elliptical(بال بيضوی -۵ ) Swept forward(بال جلوگرد -۶

وع دل از ن ای م ستطيلی ، در هواپيماه ضوی ،م ال بي ا و ، ب ال ،دلت ای ب اير طرحه شتر از س بيتفاده طرا مورد رار اس رد حان ق ا دارا .ميگي ن طرحه ه هر يک از اي ای خاصی است ک ی ويژگيه

. را انتخاب ميکنند يکی از آنها طراحان با توجه به پارامترها و پيش فرض هايی که دارند

اين هواپيمای مدل از بال مستطيلی شکل استفاده ميکند

ا صب باله ل ن اال :مح د ب ا ميتوان صب باله ل ن ط ،مح د و ، وس ه باش ائين بدن ا پ ن . ي ر يک اي ه

ن . روشهای نصب ويژگيهای خاصی به هواپيمای مدل ميدهد ال از اي بطور کلی روشهای نصب ب :قرار است

)High wing(بال باال -١ )Mid wing(بال وسط -٢ )Low wing(بال پائين -٣ )Parasol wing(بال باالتر -۴

ک از ر ي راح ياه ه ط ايبی دارد ک ا و مع ها مزاي ا ن روش رح و ي وع ط ه ن ه ب ا توج ا ب هواپيم .پارامترهای خواسته شده يکی از آنها را انتخاب ميکند

ه هستند ) :High wing( باال باال -١ ا ميل ال تقويت شده ب ه دارای ب دلی ک رای هواپيماهای م ( بد . مناسب است ) همانند تصوير باال رود می آين ر روی آب ف همچنين برای هواپيماهای مدلی که ب

در مناسب ميباشد و . ين گزينه ممکن بشمار ميرود بهتر اال . برای هواپيماهای کايت و گالي ال ب بچون بالها بهم وصل هستند بال دارای . اثر زمين را کم کرده و اثر سراشيبی بال را افزايش ميدهد

روی . رای بيشتری است ضريب بَ سای هواپيمای مدل در هنگام نشستن عملکرد بهتری دارد و ني پ .بال پايدار کننده است

.يک هواپيمای مدل آب نشين



١٥

ب ائين دارد :معاي ال پ ا ب سه ب شتری در مقاي سای بي روی پ شتری دارد . ني رد در . وزن بي عملکد شتر ميکن د را بي ين طول بان ر زم را اث ال . برخاستن بدتر است زي د از ب اتيکی بع از نظر آکروب

.پائين قرار ميگيرد ين عملکرد در برخ ):Low wing( پائين بال-٢ ر است به دليل تاثير زم ا وزن .استن بهت هواپيم

اال دارد یکمتر ال ب سا . نسبت به انواع ب ری دارد پ اتری داشته و . ی کمت ايی ظاهر زيب سای الق پ . از بال باالست تراز نظر آکروباتيکی به. کمتر است

اال :معايب ال ب ه ب سبت ب ری ن رای کمت ر است . دارد ضريب ب ال کمت ر سراشيبی ب عملکرد . اثدتری دارد ستن ب ه ُد. نش ه حمل د زاوي اهش ميده ر دم را ک سئله اث ن م د و اي م ميکن روی . م را ک ني

.پسای بال ناپايدار کننده است . کل اصلی آن اضافه وزن است مشولی . بين دو حالت قبلی است ) :Mid wing( بال وسط -٣

ای آن از مز . د و بايد خوب تقويت شوند ی چپ و راست از يکديگر جدا هستن چون تيرکهای اصل ايرين رد و مهمت ميتوان به زيباتر بودن آن نسبت به دو نوع قلبی و شکل آيروديناميکی بهتر اشاره ک

. عيب آن نيز همانگونه که عنوان شد وزن آن محسوب می شود تفاده ر آد در هواپيماهايی که اين بال اغلب ) :Parasol wing( بال باالتر -۴ د اس ب فرود می آين

ا . می شود ی ب دارد و حت دل عموميت ن ال البته در هواپيماهای م وع آب ب دل ن وان م م ميت ائين ه پشتر . نشين ساخت مزايای اين نوع بالها شبيه به انواع بال باالست و معايب آن نيز وزن و پسای بي

.آن است

:بيشتر بدانيم ه ان ال زاوي راف ب ای ) :Sweep(ح شتر هواپيماه ال بي ب

ين انگيزه اصلی .نحراف است اامروزی دارای زاويه چنت روز باالس رعتهای ک سا در س روی پ اهش ني اری ک ک

روی . علت ديگر اين امر ميتواند به جابجا کردن مرکز نيه َب ال ب شه ب رای بال به سمت جلو يا عقب محل اتصال ري

ه انحراف همچنين هواپيم .بدنه باشد اهايی که دارای زاوياال وده و در سرعتهای ب دارتر ب به سمت عقب هستند پاي

د ری دارن رد بهت رين . عملک ی بهت ای جنگ ال هواپيماه ب .مثال برای اين مورد است

ی ه اي ال ذوزنق وع ) :Taper(ب ن ن تفاده از اي ت اس علوی اس بال ه نح ال ب ذاری ب ع بارگ ا توزي ن ه ه اي ت ک

د بارگذاری در نو ه ای . ک بالها کاهش می ياب ال ذوزنق بشود ا مي ار در نوک باله اهش ب در هواپيماهای . باعث ک

دل از د م تفاده ميکنن ز اس ا ني وع باله ن ن ی از اي و برخ .مدلهای ورزشی به اين نوع بال مجهزند

راز زاويه هفتی ه ف ا زاوي ای آموزشی ) :Dihedral(ي رای هواپيم داری عرضی و طولی ب پاي .در کل باعث افزايش پايداری ميشود . و با دادن زاويه هفتی به بالها بدست می آيد وب استمطل



١٦

.طراحان سعی ميکنند با خم کردن بالها به پايداری هواپيما کمک کنند

ف دم وع مختل رار : ان تفاده ق ورد اس ا م اگون در هواپيماه وع دم گون ه دوازده ن ک ب ا نزدي تقزيب

د ميگيرد دل دارن شتری در هواپيماهای م که از اين ميان ما تنها به شرح چهار نمونه که کاربرد بيا شد ،خواهيم پرداخت اير طرحه تفاده از س وان منکر اس ه از ، هر چند نمی ت ار نمون ن چه ا اي ام

.انواع پرکاربرد و مطرح هستند



١٧

ولی تفاده : دم معم وع دم اس ن ن دل از اي ای م شتر هواپيماه د بي ت و . ميکنن ان اس ی آن آس طراحد ا دارن واع دم ه ين ان رين وزن را در ب ند و معموال کمت ا ميباش ه دم ه . پاسخگوی وظايف سه گان

.تصوير پائين مدلی را نمايش ميدهد که از اين نوع دم استفاده ميکند

شود : شکل ) T(دم تی تفاده مي دل اس ز در هواپيماهای م وع دم ني ر از دم . اين ن معموال سنگين تد ويتر باش د ق ی باي ل دم افق ودی جهت تحم ولی است چون دم عم ی در . معم ود دم افق ر وج در اث

از دارد دم عمودی ب ،باالی دم عمودی به علت کاهش مساحت عمودی ری ني در . ه مساحت کمتد ،اين نوع اهش ميده ل مساحت آن را ک ين دلي . دم افقی دور از جريانات بال و ملخ است و به هم

ر است ی کمت رزش دم افق ين ل ق . همچن دگی عمي ال وامان ه احتم ن است ک ن دم اي کالت اي از اش)Deep Stall ( در هواپيماهای مدل وجود دارد.

وع د: شکل ) V(دم وی ن ن ودی و ،ر اي ای عم ی دم نيروه ای وار،افق ای نيروه ه ه ر موئلف د بن خاطر مساحت دم . بوده و لذا دم وی شکل هم نقش دم عمودی و هم افقی را دارد Vسطح ه اي ب

V دگی ر آن پيچي ب ديگ ی عي ری دارد ول داخلی کمت سای ت ين پ ت همچن ولی اس ر از دم معم کمتدلها .سامانه کنترل دم محسوب ميشود ز م ه در ري دلهای عادی ، البت د م ا همانن رل هواپيم ه کنت ک

. اين نوع دم می تواند وزن و سادگی سامانه را افزايش دهد ،مطرح نيست

. ا بين دم تی شکل و دم معمولی است دارای ويژگيهايی م:دم صليبی

ا ه ) : High Lift Devices(برافزاه ه زاوي ال ک ر روی ب ده ب زات نصب ش ا تجهي ايل و ي وسه ) Slot(و اسالت ) Slat(مانند اسلت . وسايل بر افزا ميگويند ،واماندگی را افزايش ميدهند را ک پيش از اين به آنها اشاره شد

د فلپها ) :Flaps(فلپها ا موجب . سطوحی هستند که در لبه فرار بال قرار دارن ی فالپه بطور کل

اد شدن ،از طريق زياد کردن زاويه حمله بال يا سطح موثر بال ،را افزايش نيروی بَ ا زي راه ب هموع ) Trailing edge flap(در هواپيماهای مدل از . زاويه حمله ميشوند ه ازن استفاده می شود ک

د . بشمار ميروند ) Simple flape (فالپ ساده و يا شکيل ميدهن اين فالپها قسمتی از لبه فرار را تد ائين حرکت کن ه سمت پ ا . که به بال هواپيما لوال شده و ميتواند ب وع ديگری از فالپه Split(ن



١٨

flaps ( شود رار محسوب مي ه ف واع . يا فالپ جدا شونده ناميده ميشوند اين فالپ بخشی از لب از انه فالپ زپ ديگ وان ب اولر ) Zap flaps(ر فالپ ها ميت رد ) Fowler flaps(و فالپ ف . اشاره ک

ستند دل ه ای م اربرد در هواپيماه م ک واع ک ه از ان تفاده . ک اخت و اس ادگی س اطر س در ،بخ .هواپيماهای مدل از نوع فالپهای ساده استفاده ميکنند که توسط يک سرو به حرکت در می آيد

ال خارجی ) :Ailerons(شهپرها سمت ب ال و در ق رار هر ب سطوح متحرکی هستند که در لبه ف)Outer Wing ( د رار دارن رار دارد . ق ال يک عدد شهپر ق دل در هر ب هر . در هواپيماهای م

د ه حرکت در می آي ديگر . شهپر توسط يک سرو ب ال در خالف جهت يک حرکت شهپرها دو با . پائين حرکت کند ديگری به باال حرکت خواهد کرد يعنی اگر يکی به سمت . ميباشد همانند فالپه

. شهپرها نيز دارای انواع مختلفی هستند که در زير نمونه های ساده و شکاف دار آن را ميبينيد ،



١٩

رده و آن را ) :Landing Gears( فرود ارابه دل را تحمل ک ای م ی هواپيم رود وزن کل ه ف ارابدار نگ دارد در حالت پاي رود . ه مي ام ف رواز ،درهنگ ل از پ د و قب ی ميکن ضربات را جذب و خنث

دو نوع چرخ فرود در هواپيماهای امروزی استفاده می . امکان سرعت گيری را به هواپيما ميدهد ه ود ک ت : ش رود ثاب ه ف ونده ) Fixed landing Gears(اراب ع ش رود جم ه ف ری اراب و ديگ

)Retractable Landing Gears( ام دارد تفاده . ن ت اس وع ثاب شتر از ن دل بي ای م در هواپيماهشمار مي از، هزينه کم ،سادگی ساخت . ميشود تفاده آن ب ه . رود عوامل اس رود خود ب ای ف چرخه

و ،) دو چرخ جلو و يک چرخ کوچک درزير مجموعه دم (ارابه فرود با چرخ دم : دو زير گروه ای ه ه ری اراب رخ ديگ ه چ رود س ک چ(ف ب رخ دي رخ در عق و و دو چ شوند ،) رجل سيم مي . تق

ا ا و وزن هواپيم ر اساس ويژگيه شوند و طراح آن را ب چرخهای فرود در انواع اندازه ها ارائه ميای . انتخاب ميکند معموال هر چه هواپيما بزرگتر و سنگينتر باشد به ارابه فرود محکمتر و چرخه

دلها موضوع مهمی که ميب . بزرگتری نياز دارد ه م ايست در اينجا به آن اشاره کنم اين است که هم را انجام نميدهند و برخی از مدلها فاقد چرخ فرود هستند و بجای آن از ازاز روی زمين عمل پرو

و برای . البته اين نوع مدلها بيشتر جنبه کاربردهای نظامی دارد . استفاده ميکنند " چتر بازيافت " ن رواز در آوردن اي ه پ اب ب کوهای پرت دل از س ای م وع هواپيماه ر (ن تفاده ) النچ اتيکی اس پنوم

د د . ميکنن اری ميتوان ين ک ت چن ست و برخاست ،عل رای نش بی ب ل مناس ه مح ی ب دم دسترس عد از طرفی چنين ابزارهايی سرعت برخ . هواپيما باشد زايش ميدهن مطلب ديگر آنکه . است را اف

.رخ فرود ندارند هواپيماهای مدل آبنشين نيازی به چ

هواپيمای مدل مجهز به چرخ فرود دم

) جلو و دو چرخ در عقب يک چرخ ( ابه فرود سه چرخ هواپيمای مدل مجهز به ار



٢٠

مدل جت هواپيمایپرتابگر پنوماتيکی برای يک نوع

ابابيل " هواپيمای شناسايی ( بازيافت هواپيمای مدل توسط چتر

)و ساخت ايران طراحی "

) :Stability(پايداری پرواز تالطم ،برای يک هواپيما : پايداری استاتيکی ان م ا جري ، بدان معناست که اگر توده ايی از هوا ي

روی با ،بشود ) مانند جهت آن ( باعث تغيير در حالت فعلی ه وجود می يک ني ده در آن ب زگرداننتالطم ،باشد اگر هواپيمايی درست طراحی شده آيد و ا هوای م ه حالت او ، پس از برخورد ب ل ب

ادل می شود و خود بازگشته ه آنکه . متع داری : نکت ادل ) Stability(پاي ا تع رق ) Balance(ب فشتاور . دارد ه گ ادل است ک شود ) Torque(هواپيما زمانی متع ه آن وارد ن داری . خالصی ب ،پاي

. لی خود پس از مواجه با اغتشاش هواست تمايل هواپيما برای بازگشت به وضعيت قبرل داری و کنت ارت است از :پاي داری عب اده پاي ف س رای : تعري ا ب ل هواپم دم تماي ا ع ل و ي تماي

رايط ر ش ت تغيي ان جه ايی يک خلب رل توان ده و کنت ين ش يش تعي روازی از پ رايط پ رواز در ش پ



٢١

رد ،ی خاص برای اينکه يک هواپيما در شرايط پرواز . پروازی هواپيما رار گي ادل ق در حالت تعد صفر باشد ، ر آن باي ايی در . مجموع کليه نيروها و گشتاورهای اعمال شده ب ال هواپيم رای مث ب

د ا وزن . حالت پرواز مستقيم و يکنواخت را در نظر بگيري را ب روی َب ن حالت ني ا ،در اي سا ب و َپشی ب شاور چرخ ه گ يچ گون ساوی است و ه شرانه م روی پي د ني ل نميکن ا عم ابراين ،ر هواپيم بن

.هواپيما در حالت تعادل قرار دارد رد رار گي وا ( حال چنانچه هواپيما در شرايط مغشوش ق شاش در ه يله اغت ه وس ه ) ب و دماغه آن ب

د ( سمت باال متمايل گردد زايش ياب ود ) يعنی زاويه حمله اف د ب ادل نخواه . ديگر در وضعيت متعاد شده ،شتاورهای به وجود آمده جديد اگر اين نيروها و گ ه ايج ه حمل زايش زاوي يله اف ه وس ، که ب

رددد دار ،باعث باال بردن دماغه هواپيما به زاويه بيشتر گ تاتيکی ناپاي ه صورت اس ا ب ن هواپيم ايولی در صورت تمايل اوليه هواپيما .بوده و حرکت واگرايی نسبت به وضعيت تعادل خواهد داشت

ان حالت مغشوش شده ثابت به ادامه دا رواز در هم ن وضعيت ،دن به پ تاتيکی " ، اي داری اس پايا ،از طرف ديگر . ناميده ميشود " خنثی يله هواپيم ه وس چنانچه نيروها و گشتاورهای توليد شده ب

د ، ادل باش ستقيم و متع روازی م ت پ ه حال شت دادن آن ب ه برگ ل ب ن وضعيت ، تماي داری " اي پاي .خواهد بود يا ديناميک " استاتيکی

تاتيکی است داری اس ا دارای پاي ه هواپيم ود ک رض ش ر ف ت ،اگ ه حال اثير س ان دارد تحت ت امک

ه –الف : متفاوت حرکت نسبت به زمان قرار گيرد رار گرفت ائين ق دماغه هواپيمای مدل به سمت پائين و در دوباره تحت زاويه کمت، سپس بازگشت نموده و به سمت باال متمال شده ، ه سمت پ ری ب

د ه ده ستقيم يکنواخت ادام رواز م ی پ ود يعن ی خ ادل قبل رايط متع ه ش وع حرکت . نهايت ب ن ن اي .است " پايداری ديناميکی " نوسانی کاهنده مشخص مينمايد که هواپيما دارای

ه ثابت نوسان ا -ب ا دامن ائين ب اال و پ ه طرف ب ه حالت بعدی آن است که به حرکتهای دماغه ب دامی " دهد که اين وضعيت اميکی خنث داری دين ده می شود " پاي دترين وضعيت . نامي امکان ،در ب

ت ن حال ه اي د ک ايئن حرکت نماي اال و پ ه ب ان ب ده نوس ه فزاين ا دامن دل ب ای م وی هواپيم " دارد جله صورت دين . خواهد بود " ناپايداری ديناميکی د ب دل ميتوان دار ب هواپيمای م ی ودهاميکی ناپاي ول

تنده رامين فرس ان از ف تفاده خلب ق اس ر از طري ن ام ه اي د ک ته باش رواز را داش ت پ ان قابلي ( کماکی متحرک د و ) سکان افق ام ده ن عمل را انج د اي ده ال او نباي ا در شرايط اي ذير است ام امکان پ

.هواپيمايی که اينگونه طراحی شود دارای کيفيت پروازی ضعيفی است

محورهای طولی و عرضی هواپيما



٢٢

ده است ا تعريف ش رای يک هواپيم داری ب وع پاي ه ن ل س ه -١: در ک داری طولی ک رل و پاي کنتت ه حرک وط ب ا ) Pitching(مرب ی (ي ور عرض ول مح ت ) دوران ح رل و-٢. هواپيماس کنت

دن هواپيماست ) Lateral(پايداری جانبی داری عرضی -٣. که مربوط به حرکت غلتي رل پاي کنتپايداری جانبی و عرضی . است ) دوران حول محور قائم (يا ) Yawing(که در ارتباط با حرکت

داری ط پاي وان آن را فق ات ميت وده و در نتيجه بعضی اوق به بطور نزديکی با يکديگر در ارتباط ب . بی ناميد جان

تمايل هواپيمای مدل به بازگشت ، پايداری طولی ) :Longitudinal stability(پايداری طولی وا . به يک وضعيت خاص پس از مواجه با جريان متالطم هواست فرض کنيد توده متالطمی از ه

د ، ه . زاويه حمله بال هواپيما را زياد کن ه حمل زايش زاوي را ،اف روی ب د را ) Lift( ني اد ميکن . زيه ه حمل اهش زاوي شود و در نتيجه باعث ک ال حول مرکز ِجرخش مي اين افزايش باعث چرخش ب

ه . ميگردد ه شروع ب ی ک ال را در خالف جهت ه ب به عبارت ديگر گشتاور چرخشی وجود دارد کد ود ميچرخان رده ب د ،چرخش ک داری ميگوين ن حالت پاي ه اي ن ب ابر اي ايی . بن فرض شود هواپيم

نظم شده است جه وده و . ت پرواز تحت زاويه خاصی ت ادل ب ا در حالت تع ه هواپيم ی ک دين معن بدارد ) Pitch(هيچ گونه گشتاوری حول مرکز ثقل هواپيما که تمايل به حرکت . داشته باشد وجود ن

ی متحرک در يک زا منظور از پرواز در شرايط تعادلی خاص اين ه سکان افق ه تنظيم ي واست کل فموقعيت ا. گشتاور کلی در اين حالت حول مرکز ثقل هواپيما صفر است ميگردد و فی مرکز ثق

ال تاتيکی ب داری اس ر پاي سزايی ب اثير ب ا دارد ،ت ل هواپيم تاتيکی ک داری اس ر پاي ن ب ابر اي . و بنرا ( چنانچه مرکز ثقل کامال در جلوی مرکز آيروديناميکی روی ب شترين ني ه بي ال ک به قسمتی از ب

تاتيکی است ،قرار گيرد ) اويه ايی خاص در آنجا ايجاد ميشود تحت ز . هواپيما دارای پايداری اسه ،ال به طرف عقب حرکت داده شود مرکز ثقل هواپيما ک حال اگر د داشت ب نقطه ايی وجود خواه

ود د ب ی خواه ه صورت افق شتاو ب ه صورت ي در ا ،نام نقطه حنثی که منحنی گ ا ب ن حالت هواپيم . ايدار است پخنثی

سمت چپ مرکز ثقل جلوتر از مرکز در تصوير ،تاثير مرکز ثقل در پايداری هواپيما

.آيروديناميکی بال و در هواپيمای سمت راست مرکز ثقل عقب تر از آن است ا ی هواپيم ا ،دم افق ل هواپيم شتاور ک ی گ رل در منحن ل کنت شتاور قاب هم را در گ رين س لی ت اص

د دمه. داراست ای افقی بزرگ پايداری استاتيکی بيشتری را نسبت به دمهای کوچکتر فراهم ميکننه از آن فاصله داشته باشد . دار ک ه هر مق م است و ب سيار مه ل ب ا از مرکز ثق ،فاصله دم هواپيم

.پايداری استاتيکی هواپيما تقويت ميشود داری عرضی سياری از اصول پا ) :Directional stability(پاي وان در ب داری طولی را ميت ي

ه ،در شرايط معمول تعادلی . پايداری عرضی بکار برد هواپيما به صورتی پرواز ميکند که زاويyaw ه ،حال به منظور حصول پايداری عرضی استاتيکی . صفر است ا ب در وضعيتی که هواپيم

شتاو ،سمت زاويه منفی عرضی منحرف شده Yawingر ميبايست يک زاويه عرضی مثبت و گود د ش ی تولي د دارای . منف ظ نماي ود را حف ده خ رف ش عيت منح ا وض ه هواپيم داری " چناچ پاي

ود " عرضی خنثی زايش حالت انحراف . خواهد ب ه اف ل ب دل تماي ای م دور شدن از ( اگر هواپيما و دم عمودی . هواپيما به صورت عرضی ناپايدار است ،داشته باشد ) حالت تعادل ، بدنه هواپيم

ا تحت شرايط انحراف شده . دو جزء اصلی موثر در پايداری عرضی هستند ه هواپيم هنگامی کد ه بطور کلی بدنه هواپيما ب ،قرار گيرد زايش ميده تنهايی گشتاوری ايجاد ميکند که انحراف را اف

.و لذا حالت ناپايدار برقرار ميگردد ود زء اصلیدم عم ع ج تاتی عرضیداري در پای درواق ان. است یکي اس بب ایزم ه س ه ب ادي ک ج

رار مهي زاوکي در ی عرضیحرکت انحراف ه ق انبیروي نکي رديگي حمل دي مدي تولی ج ه کن کانب نيفاصله ب( گشتاور یحاصلضرب آن با بازو ل ج ا ي هواپی مرکز ثق امک يرودي و مرکز آ م دم ین

يک گشتاور پايدار کننده را سبب ميشود )یعمود



٢٣

ه . صفر دارد ) Yaw angle(داندن هواپيما به زاويه عرضی که تمايل به برگر اد دم عمودی ب ابع

.عوامل بسياری بستگی که در اينجا به آن اشاره ايی نميکنم

انبی داری ج س از ) : Lateral stability(پاي ه پ ت ک انبی اس داری ج ائی دارای پاي هواپيمه خاص روی شی تحت زاوي شاش جوی و غلت ا يک اغت ا و Yawمحور برخورد ب د نيروه بتوان

ادل را داشته رواز متع گشتاورهايی ايجاد کند که تمايل به کاهش اين زاويه غلتش و تامين شرايط پد راز . باش ه ف ستند در ) (Dihedral(از زاوي ده ه ی خمي کل هفت ه ش ه ب ت ک ايی اس ور باله منظ

يله ا ) بخشهای قبل به چنين بالهايی اشاره شد وان وس انبی معموال به عن داری ج ود پاي رای بهب ی ب يه . موقعيت نصب بال نسبت به بدنه نيز در پايداری جانبی موثر است . استفاده می شود برای نمون

ند در حالی که نوع بال پائين تاثير ناپايداری در ک هواپيمايی با بال باال به پايداری جانبی کمک مي ،شی دارد ايی ،حرکت غلت ين باله ا اعم، پس در چن شتر ب راز بي ه ف امطلوب ،ال زاوي اثير ن ن ت اي

. کاهش يافته و به پايداری جانبی کمک ميشود

اميکی ی و دين اثيرات عرض عيت :ت ا در وض ای هواپيم ه حرکته ت ک وان گف ه ميت ور خالص بط

ابال حرکات عرض Yawعرضی به گونه ايی است که حرکت غلتشی باعث ايجاد حرکت ی و متقا شی ميگردد باعث ) Yaw(هواپيم اد حرکت غلت ن . ايج ابر اي ين ،بن اط نزديک ب وع ارتب يک ن

ل اثير متقاب سه ،پايداری استاتيکی عرضی و پايداری استاتيکی طولی وجود دارد که در اثر اين تشود دار مي اميکی پدي ) Directional divergence( واگرايی حرکت سمتی -١: نوع حرکت دين

)Dutch roll( غلتش هلندی -٣) Spiral divergence( واگرايی حرکت مارپيچی -٢د ) Directional(در نتيجه عدم پايداری هواپيما به صورت عرضی :واگرايی سمتی . رخ ميده

د ام ميده شی را انج ا غلت ا حرکت سمتی و ي ه هواپيم انبی ر سُ ،هنگامی ک ال ر خوردن ج ه دنب ا باد که نيروهای جانبی بر روی ه بطوری ،خواهد داشت ا باعث ايج ن نيروه د شده و اي واپيما تولي

.رخوردن جانبی را افزايش ميدهد گشتاور عرضی گرديده و ُسارپيچی ی م ته :واگراي اد داش داری زي صورت عرضی پاي ه ب ايی است ک ی ،مشخصه هواپيم ول

ود مهواپي: برای مثال ،پايداری جانبی آن کافی نباشد زرگ ب ه دارای سکان عمودی ب ه ای مدلی کن حالت ،و هيچ گونه زاويه فراز نداشته باشد وده و ، در اي تش ب ا درحالت غل ه هواپيم هنگامی کد ام ميده انبی را انج انبی ،سر خوردن ج اد ، نيروهای ج ه طرف جهت ب ه چرخش آن ب ل ب تماي

رای . نسبی را دارند روی ب روين حرکت سريعی دارد و در نتيجه ني د ) Lift(بال بي شتری تولي بيد مي تش ميکن شتری غل ه های بي ا در زاوي د و در نتيجه هواپيم داری . کن ه پاي ن حال هيچگون در اي

د ی کن ن حرکت را خنث د اي ه بتوان دارد ک انبی ن ده و . ج ادتر ش ه زي ان ادام تش همچن ه غل ذا زاوي لر خوردن د و وارد يک ُس ه ده ه چرخش خود ادام ا ب ارپيچی " موجب ميگردد هواپيم انبی م " ج

.نگ شود بسيار تمتی و واگرايی : غلتش هلندی حرکتی است که نشانگر مشخصه های هر دو وضعيت واگرايی َس

داری عرضی ضعيف ،برای اين نوع حرکت . مارپيچی است ی پاي وده ول وی ب انبی ق داری ج پايد نچنا. است ا رخ ده انبی در حرکت هواپيم ه يک انحراف ج ا ا ب،چ ان ب ه همزم ردد ک عث ميگ



٢٤

د ،هواپيما حرکت عرضی ام ده ن . چرخشی خارج از مسير اصلی و در جهت مخالف انج در اي .وضعيت هواپيمای مدل ُدم خود را از يک طرف به طرف ديگر تکان ميدهد

:کنترل هواپيمای مدل ی ه اجزاء کل پيش از اينکه به چگونگی کنترل يک هواپيمای مدل بپردازيم نگاهی خواهيم داشت ب

دل اری .يک هواپيمای م د رفت ا درست همانن ن سطوح و اجزاء و عملکرد آنه نم اي ادآوری ميک يشود ده نمي ن دو دي ين اي ن نظر ب اوتی از اي ! است که در يک هواپيمای واقعی رخ ميدهد و هيچ تف

عبارت است از توانايی خلبان به منظور ،کنترل يک هواپيمای واقعی و يا مدل پايدار و يا ناپايدار را را روی صفحاتی . روازی هواپيما تغيير شرايط پ اين امر بوسيله استفاده از وسايلی که نيروی َب

. امکان پذير است ،که به آنها متصل بوده و تغيير ميدهند

.کنترلهای اصلی در يک هواپيمای واقعی

د ی در هواپيماهای واقع . سطوح کنترل يک هواپيمای مدل همانند يک هواپيمای واقعی عمل ميکنه حرکت در می آورد عمل ابين خود ب اين سطوح به وسيله اهرمهای کنترلی که خلبان از داخل ک

ده ،ميکنند اما در هواپيماهای مدل اين سطوح به وسيله امواج ارسالی از فرستنده و به کمک گيرن . و ِسروها به حرکت در می آيند

در می آيندسطوح کنترل در هواپيمای مدل به کمک سروها به حرکت

شهپرها -٢. سکان افقی متحرک به منظور فراهم نمودن کنترل طولی -١: اين سطوح عبارتند از . سکان عمودی متحرک به منظور کنترل عرضی -٣. جهت کنترل جانبی



٢٥

يله آن ،تاثير پذيری يک هواپيمای مدل ه وس رل ب ه چگونگی عملکرد سطوح کنت ی است ک ميزانی ،طور کلی ب. سنجيده می شود ه کل سطح کنترل به هر ميزان که سطوح کنترل متحرک نسبت ب

ود ،که به آن متصل است بزرگتر باشد د ب شتر خواه رل آن بي ذيری کنت اثير پ ين . ت سطوح ،همچند االيی دارن ائين ،کنترلی که نسبت منظری ب ه سطوح منظری پ سبت ب ا ن ذيری آنه شتر ، تاثيرپ بي

.است :اجزاء يک هواپيما

اجزاء يک هواپيمای مدل

. نيروی مورد نياز برای به حرکت در آوردن ملخ هواپيما را تامين ميکند ) :Engine ( موتور . نيروی گردشی موتور را به نيروی کششی تبديل ميکند ) :Propeller ( ملخ

. در واقع يک پوشش آيروديناميک محسوب ميشود ): Spinne (کاسه ملخ ين دو ) :Vertical Stabiliser (سکان عمودی ه و ب ای بدن ر انته اين سکان به طور عمودی ب

ادل عرضی در ظ تع اد و حف ه اصلی آن ايج رار دارد و وظيف مت چپ و راست ق ی س کان افق س .پرواز و جلوگيری از انحراف ناخواسته آن به چپ و راست است

همانند يک بادنما به چپ و راست ميتواند) :Rudder ( راِدر و يا سطح متحرک سکان عمودی .حرکت کرده و باعث گردش هواپيما به سمت چپ و يا راست شود

. همان گونه که از نامش پيداست باعث ثبات طولی هواپيما ميشود) :Stabiliser ( سکان افقی ش ، بخش متحرک سکان افقی ) :Elevator ( باالبر ا مي تن دم هواپيم ائين رف ود که باعث باال و پ

.در مجموع با همراه شهپرها از سطوح اصلی پروازی به حساب می آيند ا " لبه فرار " در دو سمت باال و در انتهای ) :Ailerons(شهپر ط هواپيم قرار دارند و باعث غل

ا . حول محورهای عرضی خود ميشود ه ب حرکت شهپرها خالف جهت يکديگر است بدين معنی کا . پائين ديگری به باال حرکت ميکند حرکت يکی از شهپرها به طرف ط هواپيم اين عمل باعث غل

.ميشود " رول " يا در اصالح

.اجزاء يک هواپيمای واقعی با يک هواپيمای مدل تفاوتی ندارد



٢٦

:کارائی هواپيمای مدل ی همه تالشها معطوف به افزايش کارائی و اطمينان پذير ، ازهمان آغاز :فن آوری مورد استفاده

ه ،مشکالت پيش روی اين صنعت . اين وسايل پرنده حساس و ظريف بوده است شتر ب امروزه بيه ور ب دل مجب ين هواپيماهای م ه طراحان اول ی ک ه واقعيت ا ب يک داستان علمی تخيلی شبيه است ت

د وده ان ا ب ا آنه ارويی ب ده . روي تند و گيرن زات فرس رين تجهي شرفته ت ه از پي ما ک رای ش ايد ب شن عکس در ، ديدن تصوير پائين شگفت آور باشد ،زی استفاده ميکنيد امرو د اي ژه اگر بداني به وي

.واقع اولين فرستنده ی ساخته شده برای کنترل هواپيماهای مدل را نمايش ميدهد

تصويری که ميبينيد از اولين هواپيماهای مدل راديو کنترل محسوب

استفاده توليد کننده پالس تلفننده از يک صفحه کنترل فرست. ميشود .بدون شک کنترل هواپيما به اين روش دشوار بود . ميکرد

ديون شرفت خود را م دل پي هواپيماهای مد صنعت الکترونيک در ترقی گامهای بلن

د هستند يکی از . و ساخت ابزارهای جديدل ای م ی هواپيماه شکالت اساس مود و از ا ب دايت آنه رل و ه يک کنت کالسامانه ودن س نگين ب اطر س ه خ ی ب طرف

ده د ،گيرن ور بودن ان مجب طراحر از آن ود را بزرگت دل خ ای م هواپيماهستيم اهد آن ه روزه ش ا ام ه م زی ک چي

سازند داری و . ب دگی و دشواری نگه پيچيه ،تعمير اين هواپيماها دست کمی از نمون

ت ود نداش ی خ ای واقع ای . ه تنده ه فرسودی داشته و بخاطر اوليه نيز کارائی محد

دلهای د م شان مانن نگين بودن ی و س بزرگ . امروزی خوشدست نبودند

وع ا يک ن اال را ب تنده ب صوير فرس حاال ترو ( فرستنده مدرن امروزی ) تصوير روب

.مقايسه کنيد



٢٧

ر روی ستونی ب دل پي ای م سام موتوره واع و اق ت و ان ای ج ايی موتوره اهد خودنم روزه ش ام يکی از اساسی ترين مشکالت ١٩۴٠ الی ١٩٣٠ در حالی که در سالهای ،ستيم هواپيماهای مدل ه

رای هواپيماهای ،طراحان ئن و سبک ب دل ساخت موتورهای مطم ود م ه . خود ب رای رسيدن ب بادی راد زي شيده شده و اف ادی ک ای زي د زحمته رده ان ی آن را کسب ک ه موتورهای فعل جايگاهی ک

رد ار ک ن ک دگی خود را وقف اي د زن شرفتهای صنعتی . ه ان سياری ديگر از پي د ب د همانن ،هر چنوده ،جنگ و کاربردهای نظامی اين وسايل پرنده ن ، است يکی از عوامل اصلی ترقی آنها ب ا اي ب

وايی شهای ه رای آزماي زاری ب ا اب وان يک ورزش و ي ه عن اه خود را ب حال آنها توانسته اند جايگاده شده ای از موتورهای اولين موتورهای سا . تثبيت کنند وع س دل ن رای هواپيماهای م خته شده ب

ا ساخت موتورهای شمعی و بعدها ب. دست و پاگير بودند که البته سنگين و ،پيستونی معمولی بود .راه برای ساخت موتورهای امروزی هموار شد ،پيستونی سبک

به همراه . د ش مياولين واحد گيرنده که بر روی هواپيماهای مدل کالسيک نصب

!يک دسته کنترل که خلبان ميبايست آن را بدست ميگرفت

)با تصوير باال مقايسه کنيد ( !يک نمونه از گيرنده های امروزی



٢٨

ارتش آمريکا از اولين کاربران هواپيمای مدل بود و به اهميت آن در

.آموزش نيروهای پدافند هوايی خود پی برد

ارايی گذشته از ه برخی ديگر از معيارهای ک دل ب تفاده در هواپيماهای م ورد اس ن آوری م نوع ف .آنها ميپردازيم

سا " مهمترين پارامتر آيروديناميکی ) :Lift-to-Drag Ratio(نسبت برا به پسا نسبت برا به پد L/D گفته می شود و آن را به صورت D به Lاست که اغلب به آن نسبت " ايش ميدهن ن . نم اي

ارامتر ،نسبت وان پ ه عن برا و پسای هواپيمای مدل را به يک واحد تبديل ميکند که ميتوان آن را برو هستند . کارائی هواپيمای مدل در نظر گرفت سا هر دو ني را و پ د ،چون ب ن واحد دارای ُبع اي

ودن واحد است ای عددی ب شتر باش . نيست که اين به معن سا بي ه پ را ب سبت ب ن ،د هر چه ن ه اي ب .معناست که هواپيمای مدل با کارايی بيشتری نيروی برا توليد ميکند

در ساخته L/Dشما ميتوانيد . نسبت گاليد است ، L/D ،در هوای ساکن دل گالي ای م يک هواپيم

ابی . شده از چوب بالسا را با محاسبه نسبت گاليد آن بدست آوريد اع پرت ا ارتف نسبت گاليد برابر بشانه . سافت طی شده توسط گاليدر است به م ا يکی از ن سبت حداکثر باشد ام ن ن ه اي د است ک بعي

. های چگونگی تنظيم گاليدر است ايی ،اگر موتور هواپيمای مدل به هر علتی از کار بيفتد ) :Glide(گاليد د توان دل باي ای م هواپيم

دل . گاليد را داشته باشد ای م ده باشد در چنين شرايطی وزن هواپيم ين کنن د تعي ای . ميتوان هواپيمدون آسيب يمدل با د آن را ب د بتواند مسافتی را بدون استفاده از توان موتور گاليد کند تا خليان بتوان

ارايی . به زمين بنشاند مسافت گاليد و توانايی يک هواپيمای مدل در گاليد کردن از پارامترهای ک .آن بحساب می آيد اده ) :Takeoff Performance(کارائی برخاستن سبتا س دل موضوع ن ای م برخاستن هواپيم

ت ی اس رعت . اي شتر از س رعت آن بي ا س رد ت تاب ميگي رواز ش د پ ر روی بان دل ب ای م هواپيمد يمفاده از فرستنده هواپيما را از ز سپس خلبان با است ،واماندگی شود د ميکن در هواپيماهای . ن بلن

ر محدود مدل مسافت برخاست بر خالف د مت ه چن ا ب اه تنه م است و گ ی ک ه های واقعی خيل نموند . ميشود دلی . در واقع مسافت برخاست از پارامترهای کارائی به حساب می آي ای م يک هواپيم

ور و . به مسافت برخاست زيادی نياز نخواهد داشت ،که بخوبی طراحی شده باشد وان موت ه ت البتدمان وزن هواپيما در مسافت برخاست ت ا دارای محدوديت ران ه موتوره ا هم ادی دارد ام اثير زي

رد ن عوامل را در نظر بگي اد . هستند و طراح هواپيما ميبايست اي اثير ب سافت برخاستن تحت ت م



٢٩

در صورتی که هواپيمای مدل را در جهت باد به پرواز درآوريم مسافت برخاستن . نيز قرار دارد . بود کوتاهتر از حالت معمول آن خواهد

رود ام ف ی هنگ د ول تفاه ميکن ه خود اس روی محرک ا ني درت ي شترين ق هواپيما هنگام برخاستن از بيا خالص است اموش و ي ور خ وال موت رود . معم ام ف دل در هنگ ا م ه ،هواپيم وا ب رواز در ه از پ

ه . حرکت روی باند تغيير وضعيت می دهد د ب ا از حرکت روی بان اما در حالت برخاستن هواپيمد ر وضعيت ميده د . پرواز در هوا تغيي ه معکوس يکديگر هستند از چن روازی ک ن دو حالت پ اي

:جهت با ديگر مراحل پروازی اختالف دارند رو -١ ی در ديگر مراحل پ تابدار است ول ا ش رود الزام تن و ف د ازحرکت در برخاس ميتوان

.بدون شتاب باشد رات ا،دربرخاستن و فرود -٢ ه تغيي ه حمل ا غلب زاوي ا ، دارد یدزي ی در ديگر حالت ه ول

.پروازی چنين نيست ارابه فرود نقش مهمی دارد ولی در ديگر مراحل تقريبا هيچ ،در اين دو مرحله پروازی -٣

.نقش و وظيفه ايی ندارد ن " واماندگی " خطرات مختلفی از جمله -۴ و برخورد با موانع زمينی و سقوط ناخواسته اي

.ستن را تهديد ميکند به ويژه برخا،دو مرحله فالت و ، خاکی ،چمن ( در اين دو مرحله است که باند فرود اهميت پيا ميکند -۵ هر ...) آس

.چند بيشتر هواپيماهای مدل قادر به پرواز از روی همه اين باندها هستند )بخاطر مصرف سوخت( لحظه فرود است تر از مدل هنگام برخاستن سنگينهواپيمای -۶

:اصول برخاستن

: دارای سه مرحله است ، برخاستن هواپيمای مدل از روی زمين و پس از طی مسافتی روی باند حرکت روی باند –الف حرکت انتقالی –ب حرکت در هوا –ج

:برای به پرواز در آوردن هواپيماهای مدل سه چرخ ميتوان به روش زير عمل کرد

ان مسلط ش -١ تنده خودت ه فرس ار ب ر . ويد پيش از آغاز ک دل را ب ای م ل از اينکه هواپيم قبد ه حرکت در آوري د ب ته ،روی بان ه دس د و ب ايش کني تنده را آزم ای فرس عملکرد کاناله

ا . آن مسلط شويد ) جوی استيک ( های کنترل د ت و ببري سپس دسته گاز را به آرامی جلد د حرکت کن ه در صورتی . هواپيمای مدل بر روی بان ين پرواز ک ن اول ان محسوب اي ت

.می شود با احتياط عمل کنيد د -٢ د حرکت کن ر روی بان ستقيم ب ه و در يک خط م در . اجازه بدهيد هواپيما سرعت گرفت

د ائين بياوري از را پ صورتی که احساس ميکنيد نمی توانيد هواپيما را کنترل کنيد دسته گ .و مدل را به جايگاه قبلی خود بازگردانيد

ين يک هواپيمای آموزشی خو -٣ ه سرعت مناسب از روی زم د از رسين ب ات بع ب و با ثبا .بلند می شود وی هواپيم ا چرخ جل د ت اال بياوري ور را کمی ب در غير اين صورت الويت

. مراقب باشيد تا هواپيما دچار واماندگی نشود . اندکی از زمين کنده شود ی آي -۴ رواز در م ه پ ده و ب دا ش ين ج ا از زم وم هواپيم ه س س از مرحل د ،د پ اال ميتواني ح

تنظيمات سکان افقی را به حالت قبل بازگردانيد رواز است -۵ اد از شما دور شود در . اکنون هواپيمای مدل شما در حال پ د زي اجازه ندهي

ی . هر حال شما ميبايست دور زده و مسير پروازتان را عوض کنيد ابتدا کمی سکان افق سپس به آرامی سکان عمودی ،ا کمی اوج بگيرد را باال بياوريد و اجازه بدهيد تا هواپيم

رم ( را به چپ و يا راست بگردايند ی ن ا دسته دوم ) خيل اال سمت ( در عين حال ب احتم



٣٠

د ) راست دل دور بزن ای م ا هواپيم . شهپر بال مخالف جهت دور زدن را پائين بياوريد تان فراموش نکنيد همه اين کارها را خيلی نرم و آهسته انجام داده ه خودت و مهمتر آنکه ب

. فرصت بدهيد و عجله نکنيد :م ميتوان به روش زير عمل کرد با چرخ ُد،برای به پرواز در آوردن هواپيماهای مدل

. دسته کنترل گاز را به آرامی باال بياوريد تا هواپيما شروع به حرکت نمايد -١ی در انواع مدلهايی که از چرخ دم استفاده ميکنند با توج -٢ پس از ،ه به زاويه نصب دم افق

.طی مسافتی دم هواپيما ميبايست از زمين بلند شود ور -٣ دکی الويت ی ( حاال ان ده شود ) سکان افق ين کن ا از زم ا دم هواپيم د ت ائين بياوري . را پ

.مراقب ميزان زاويه حمله بال باشيد د -۴ رواز ميکن ه پ ده شده و شروع ب ين کن ه ، در اين مرحله هواپيما از زم د از رسيدن ب بع

.ارتفاع مناسب الويتور را به حالت اول بازگردانيد .برای دور زدن از همان روشهای قبلی استفاده کنيد -۵

يد دگی باش ت وامان ب حال ا مراق دن هواپيم د ش ام بلن . در هنگ

ر سنجيد و بهت ع اطراف ب فاصله خودتان را با درختها و يا موان و بدون موانع طبيعی پرواز کنيد آن است که در يک محيط باز

عمليات فرود از بسياری جهات شبيه پروسه برخاستن است ) : Landing Procedure(فرود

رواز است ،فرود . منتها با جهت معکوس ، رواز . انتهای پ دای پ ی برخاستن ابت ،برخاستن . ولين ا از زم دا شدن هواپيم د (ج ين ،) بان ا زم رود تماس ب ی ف د با( ول داقل . است ) ن رود از ح در ف

شود تفاده مي دگی اس و برن روی جل اهی صفر (ني ور ) گ روی موت داکثر ني تن از ح ی در برخاس ول .فرود بدون موتور امکان پذير است اما برخاستن بدون موتور محال است . استفاده ميشود

ارايی ،همانند برخاستن رود ، مهمترين عامل ارزيابی ک ام ف رود است طول بان ، هنگ هرچه . د فتابدار است . کارايی فرود بهتر است ،اين طول کمتر باشد ی ش د برخاستن حرکت ز مانن رود ني ،ف

اد . عمل فرود همانند برخاستن کاری دشوار است . منفی است ،شتاب حرکت ولی عواملی مانند بد ، لغزش روی باند ،جانبی شمار می آي ر . از عوامل سانحه ساز ب ات ف ه سه عملي وان ب ود را ميت

:بخش تقسيم کرد )Approach(تقرب –الف )Rotation( چرخش -ب ) Stop( توقف –ج

ه ) Descent( در حال کاهش ارتفاع ،پيش از آنکه هواپيمای مدل وارد مرحله فرود شود است کشود رود . در آن حالت معموال زاويه هواپيما با افق کم مي ا حالت ،در شروع ف رد کردن هواپيم ِگ

)Flare ( ع . يعنی دماغه را تا حد امکان باال ميبرد تا آماده فرود شود ،به خود ميگيرد در اين موقم می ،سرعت هواپيما کاهش يافته است و همزمان با کاهش سرعت کم کم فاصله هواپيما با باند ک

رود اصلی ه ف د ) دو چرخ عقب (شود تا اراب دا کن د تماس پي ا بان ه محض . ب رود ب ه ف تماس اراب



٣١

دا ،اصلی با باند د تماس پي ا بان ز ب رود فرعی ني ه ف ا اراب دماغه حول ارابه فرود اصلی ميچرخد ت . ا به صفر رسيده و متوقف ميشود کند در مرحله سوم پس پيمودن مسافتی سرعت هواپيم

ا آن خود را :)Vs(سرعت واماندگی د ب وا نگه حداقل سرعتی است که هواپيمای مدل ميتوان در ه

د ،اگر سرعت هواپيما از سرعت واماندگی کمتر باشد . دارد افی تولي رای ک روی َب د ني بال نميتوانه . کند و وزن بر نيروی َبرا غلبه ميکند و در نتيجه هواپيمای مدل ارتفاع خود را از دست ميدهد ب

ی . ن از زمين نيست عبارت ديگر هواپيما با سرعت کمتر از سرعت واماندگی قادر به بلند شد وقتد دل ميخري ای م ک هواپيم رده و ،ي ت ک ا دق ازنده هواپيم وی س ده از س ه ش صات ارائ ه مشخ ب

ع ا در موق د ت ان را بداني دل خودت م م پارامترهايی همچون سرعت واماندگی و ديگر کميت های مه .پرواز دادن آن با مشکلی مواجه نشويد

:رود تاثير باد و شيب باند در برخاست و ف

رديم ی ک تابدار معرف روازی ش ات پ رود را دو عملي ن دو . برخاست و ف ات اي سياری جه ا ،از ب بدو عامل باد و شيب باند در عمليات برخاستن و فرود تاثيرات . ديگر مراحل پروازی تفاوت دارند

ا عکس العمل مناسب را . زيادی دارند ل هر يک از آنه د در مقاب دل باي ای م ان هواپيم شان خلب ن :اين دو عامل خود به پنج نوع زير تقسيم ميشوند . بدهد باد روبرو -١ باد پشت سر -٢ باد جانبی -٣ شيب مثبت باند -۴ شيب منفی باند -۵

ا ديگری اختالف دارد ل ب ن عوام ر يک از اي اثيرات ه رو . " ت اد روب سا و " ب را و پ ای َب نيروهاد پشت سر . هد و طول برخاستن را کاهش ميد،محرکه را افزايش داده ه ب ه ( در حالی ک ادی ک ب

آن نيروها را کاهش داده و طول باند برخاست را ) در خالف جهت حرکت هواپيمای مدل می وزد د ( افزايش ميدهد ) يعنی هواپيمای مدل بايد مسافت بيشتری را برای بلند شدن از روی باند طی کن

رود ني ام ف اد پشت سر در هنگ شابه برخاستن است تاثيرات باد روبرو و ب ن رو خ . ز م ان از اي لب . باد فرود آيد و بلند شود هميشه سعی ميکند در خالف جهت

ه . تاثيرات ديگری نيز بر برخاستن و فرود دارد " باد جانبی " ه دو مئلف انبی را ب اد ج اگر جهت بيم سيم کن ا تق وازی جهت حرکت هواپيم ود و م اث،عم ان ت وازی جهت حرکت هم ه م اد موئلف ير ب

ر ميگذارد و ،روبرو و پشت سر را دارد ر جهت حرکت در جهت حرکت اث ولی موئلفه عمود بد ی مدل ميتواند هواپيما ه ساز است و . را از مسير خود منحرف کن شه منفی و حادث ر همي ن اث اي

.خلبان می بايست پرواز در چنين شرايطی را بياموزد

:کنترل هواپيماهای دو موتوره ن م هواپيماهای مدل دو موتوره بسيار کم است و مع ر شما هر چند وال تنها از سوی با تجربه های اي

ه . کار پرواز داده ميشوند دلها ب وع م ن ن اين بخش تنها به خاطر آشنايی شما با کنترل و کارکرد ايه هر دو مل . اين کتاب افزوده شده ديمی ک دلهايی ق خ هواپيماهای مدل دو موتوره صرف نظر از م

: به دو گروه زير تقسيم ميشوند ،های آنها در جهت و يا خالف جهت ساعت ميچرخيد .هواپيماهايی که پروانه د رجهت مخالف ولی به سوی يکديگر می گردند -١ .هواپيماهايی که ملخ ها در جهت مخالف و بسوی نوک بالها می گردند -٢



٣٢

ا دره خ ه ه های عملکرد مل رين گزين ن دو روش از بهت شوند اي وره محسوب مي واپيماهای دو موتند ) يا شار ملخ " (تورک " زيرا به خاطر خنثی شدن رين حالت ممکن ميباش خ در . ( بهت شار مل

ده يح داده ش خ توض ه مل وط ب ش مرب ان دارد ) بخ ه امک ايی ک ا ج وره ت ای دو موت در هواپيماهادن ار افت ا در صورت از ک شوند ت ه وصل مي ه بدن ک ب ا نزدي رل موتوره ا کنت ی از موتوره يک

د ا را دشوار ميکن رل هواپيم ور ديگر کنت . هواپيما امکان پذير باشد زيرا بر اثر چرخشی ملخ موتار ا در صورت از ک د ت تفاده کنن ری اس وره ميبايست از سکان عمودی بزرگت هواپيماهای دو موت

. افتادن يکی از موتورها امکان کنترل هواپيما وجود داشته باشد

اده يک ار افت ه يکی از موتورهای آن از ک ،ی از اساسی ترين مشکل هواپيماهای دو موتوره ايی ک

ت رايط . دور زدن اس ن ش ت و در اي الم کاس ور س رعت موت ان دارد از س ه امک ايی ک ا ج د ت باي .همانگونه که گفته شد سکان عمودی مناسب ميتواند کمک بزرگی برای خلبان باشد

:) Fuselage(ل ساختار هواپيمای مد

بلکه هدف من از ترجمه و گردآوری ،دهد اين کتاب ساخت هواپيمای مدل را به شما آموزش نمی ود سام آن ب واع و اق دل و ان ای م ا هواپيم نايی شما ب ز من قصد ،اين مجموعه آش ن بخش ني در اي

واد ،پرداختن به هنر ساخت مدل را ندارم ه روشها و م اه ب ی کوت تفاده در بلکه اشاره اي ورد اس مدل ای م ده نزديک ساخت هواپيم ساخت هواپيماهای مدل خواهيم داشت و اگر فرصتی باشد در آين

. را در کتاب آموزشی ديگری پی خواهم گرفت ود دارد دل وج ای م اخت هواپيم رای س ادی ب های زي ی از . روش وه برخ د انب رای تولي روزه ب ام

ری تحت دل از روشهای قالب گي ا م شود هواپيماه تفاه مي ز اس شار ني شتر از . ف دلها بي ل م ن قبي ايه پالستيک ساخته ميشوند و دارای ساختار ساده ايی هستند و تنها با پيچ و يا چفت شدن اجزاء آن ب

. يکديگر آماده پرواز ميشوند

دل ای م رواز دادن هواپيم دتی آموزش و پ ه ساخت ،معموال پس از م د ب ما عالقمن سياری از ش ب

چنين حسی قابل درک است زيرا پرواز دادن هواپيمای مدل ساخت . هواپيمای خودتان خواهيد شد . دست انسان لذت ديگری دارد



٣٣

ه اسکلت ا ی دوکی شکل هستند ک ه اي ا را از چوب هواپيماهای مدل امروزی دارای بدن صلی آنهد نس پوشش ميدهن ان ج ازکی از هم ای ن ا ورقه سازند و ب سا مي سب . بال ا چ وب و ي سب چ از چ

برای ساخت کاناپی هم معموال . اپوکسی برای چسباندن اجزائ اسکلت و پوشش آن استفاده ميشود ه ادهاز يک ورق پالستيکی شفاف استفاده ميکنند که به کمک قالب دست سازی آن را شکل د و ب

شود وسيله چسب بر روی بدنه نصب را . مي د دارای استحکام مناسبی ب دل باي ه م ی جای دادن بدنور در . سوخت باشد گيرنده و سروها و مخزن ه موت يچ کردن سروها و پاي د امکان پ همچنين باي

.نظر گرفته شود

شود تفاده مي سا اس وع . برای ساخت بال نيز از چوب بال ه ن سته ب ال و ب د ، طراحی ب ا چن از دو ي

محل . بال را يک تکه و يا دو تکه ميسازند و سپس به يکديگر می چسبانند . د تيرک استفاده ميکنن . قرار گيری فالپها به ظريف کاری يبيشتری نياز دارد و ميبايست به دقت ساخته شود

تفاده از ا اس ده و ب دل بري د و بست های مخصوص در چوبهای بالسا بر اساس نقشه هواپيمای م قي

د رار ميگيرن ار يک ديگر ق ليقه شخصی رنگ ،پس از ساخت . کن ر اساس س دل را ب وان م ميترد زی ک ا . آمي در و ي د و " کشی " هواپيماهای گالي تفاده ميکنن ر و سبکتری اس اده ت از اسکت س

.معموال ساخت آنها نيز زحمت کمتری دارد

دل استفاده می از چوب صنوبر و تخته سه ال ني ز در ساخت هواپيمای موان ان ساخت هواپيمای مدل هنری است . شود ه نميت د خط ک ا چن را ب

وزش داد ،توضيح دادن ی . آم ی پ ه اي اب جداگان ن بحث را در کت اي .خواهم گرفت



٣٤

) :مانور (حرکتهای نمايشی

ه ( غير ساده است کلمه ايی انگليسی و در اصطالح به معنی هر حرکت ،کلمه مانور در فارسی ب

ی ،در اصطالح هوانوردی ) آن نمايش هوايی ميگوئيم دار افق مانور به انتقال از حالت حرکت پاياره ،در سرعت و ارتفاع ثابت تابدار عمودی و دوب درا ش ه حالت پاي ه ،ب ه حالت اولي بازگشت ب

ا وجود دارد در مانور حداقل يکی از َدوران . گفته ميشود ا توسط چ . ه ن دورانه خش سطوح راير اساس سرعت . کنترل هواپيمای مدل ايجاد ميشود دلی ب ای م ارزيابی قدرت مانوری هر هواپيم کارائی آن هواپيما باالتر ،هر چه کنترل هواپيمايی آسانتر باشد . دوران هواپيما حول محورهاست

ه . ز مانورهاست دور زدن پايه بسياری ا . است انور ب ام م شتری وارد ساز هنگ شار بي ا ف ه هواپيمواع مانورهای . پس هواپيماهای مدل بايد توانايی تحمل بارهای وارده را داشته باشد ،ميشود از ان

رواز معکوس ،) Dive( شيرجه ،) Spin(فرچرخ : مشهور ميتوان به چرخش ،) Inverted( پدگی ،) Roll 90( درجه ٩٠ حرکت اس ،) Loop(ودی دور زدن در صفحه عم ،) Stall( وامان

)S (، اشاره کرد ..... و شمار آورد يودور زدن با زا : دور زدن انور ب واع م رين ان اده ت وان از س م را ميت در . ه چرخش کد ،دور زدن ی ميکن ره را ط شی از داي ا بخ ام و ي دل تم ای م ی . هواپيم د افق ره ميتوان ن داي ،اي

ی اينکه هواپيمايی بتواند هنگام دور زدن شعاع دايره خود برا. عمودی يا دارای زاويه با افق باشد ا X الزم است همزمان دو دوران حول محور ،را ثابت نگه دارد Zو حول محور ) چرخش ( ه

ا . انجام دهد ) گردش (ها د و هواپيم اال می آي ال ديگر ب رود و ب ائين مي ال پ در اين صورت يک ب . شروع به دور زدن ميکند

ه غيریهواپيماها. توانايی چرخش دارند امی هواپيماهای مدل تم :چرخش ن عمل را ب انوری اي م

د ،آرامی انجام ميدهند ام دهن ار را سريعتر انج ن ک د اي چرخش . ولی هواپيماهای مانوری ميتواننه چرخش در . هاست Xهواپيما َدوران حول محور ان شهپرها را مخالف جهت يک ديگر ب خلب

ال می آورد و به دل ه راست ب ا نيم ال ي ه چپ ب رای نيم ساوی نيروهای َب ا حول ،يل عدم ت هواپيمور د Xمح د چرخي ا خواه دار زا. ه ستگی دارد يومق ا ب انوری هواپيم درت م ه ق رخش ب . ه چ

د از ود درجه : چرخشهای معروف عبارتن Roll( درجه ١٨٠ چرخش ،) Roll 90(چرخش ن . و چرخش مداوم ، ٣۶٠ چرخش ،) 180رخ ودی چ ور عم ول مح ک ) : Loop(ش ح دل ي ای م انور هواپيم ن م ل را در در اي ره کام داي

يم . طی ميکند ) عمود بر افق ( X-Zصفحه ری و در ن ره اوجگي يم داي به عبارت ديگر در يک ن . دايره دوم با کاهش ارتفاع به ارتفاع قبلی بازميگردد



٣٥

ن . ا کامال پشت و رو می شود ن مانور هواپيم يادر ) : Inverted(پرواز معکوس ا در اي هواپيم . حالت بطور افقی پرواز ميکند

وده است ) : Spin(فرچرخ دل ب سياری از هواپيماهای م انور باعث سقوط ب ن م هواپيماهای . اي

شتر در معرض خطر هستند د بي ه دم و سکان عمودی کوچکتری دارن ن . مدلی ک رق اصلی اي فن . ن است که هواپيما وارد حالت واماندگی می شود مانور با ديگر مانورها اي ه اي حالت فرچرخ ب

شود و شکل ايجاد می شود که يک بال زودتر دگی مي اد عدم ي ااز ديگری وارد وامان ن موجب ايجردد سا ميگ روی پ را و ني روی َب ارن در ني را موجب . تق روی ب ارن در ني دم تق رخش ع اد چ ايج

ن دو ارن در پسا م و عدم تق هدپيرامون محور طولی ش حرکت ،وجب گردش می شود و ترکيب اي )سمت راست .تصوير پائين ( . مارپيچی به سمت زمين را ايجاد ميکند

ودی فحه عم دگی در ص وع ) : Hammerhead-stall(وامان ودی از ن دگی عم انور وامان م

د ه شمار می آي انور هو . واماندگی معمولی نيست و يک مانور زيبا ب ن م دل بطور در اي ای م اپيما ) درجه ٩٠( عمودی ری ب ه اوجگي ادر ب شروع به اوجگيری ميکند و چون هواپيماهای عادی ق

ا . لذا سرعتشان به صفر خواهد رسيد ، درجه نيستند ٩٠زاويه هواپيما پس از يک لحظه توقف بز وزن است و ا کمتر اردر لحظه توقف در آسمان نيروی بَ . شروع به سقوط ميکند ،هدايت خلبان

)تصوير باال سمت چپ . ( ی گويند به آن اصطالحا واماندگی عمودداول آن واع مت ی از ان ه برخ ا ب ا تنه ا در اينج ادی دارد و م سام زي واع و اق ا ان ای هواپيم مانوره

ا . پرداختيم يد ت فراموش نکنيد برای انجام تمامی اين حرکتها بايد دارای تجربه و مهارت کافی باش .پيمای مدل خودتان آسيب نرسد به هوا



٣٦

ه آموزش را ) : Simulator(شبيه سازها ه هزين ی هستند ک ه اي ه های رايان شبيه سازها برنامد دل کمک کنن ای م رواز هواپيم ادگيری پ ه شخصه . کاهش داده و ميتوانند به شما در امر ي من ب

س ول ري ان و قب ا ،ک آن توصيه ميکنم بجای پرواز دادن هواپيمای مدل خودت اری ب يش از هر ک پر . پرواز دادن هواپيمای مدل را تمرين کنيد ،استفاده از شبيه ساز اين کار از پرداخت هزينه تعمي

د ل نميکن ه شما تحمي ادی را ب ه ی زي بيه ساز . بهتر است و هزين رم افزارهای ش ژه آنکه ن ه وي بميتوانند چيزهای زيادی را به شما زيادی وجود دارند که قيمت و کيفيت خوبی داشته و بدون شک

:ن نوع شبيه سازها از نشانی زير قابل دسترسی است ياه ايی از نمون. بياموزند html.e_index/fms/mmoeller/student/ch.ethz.n://http /com.aeroflypro.www://http

ان :نگهداری ای خودت سته کردن هواپيم اگر شما هم از آن دسته افرادی هستيد که حوصله باز و بن رده و اي ن توصيه عمل ک ه اي د ب داری کني ه هست نگه را نداريد و مايليد آن را به همان شکلی ک

:اشته باشيد موارد را در نظر درواز د ،پس از پ دار خارج نمائي اطری را از م رده و ب اک را خالی ک ای . سوخت داخل ب هواپيم

ر روی آن وچود نداشته مدل خودتان را در جای مناسبی قرار دهيد تا خطر افتادن اشياء ديگری بد . باشد داری کني شها و ،اگر مجبوريد آن را برای مدتی در هوای آزاد و يا در جايی نگه از روک

انيد ه را بپوش رده و بدن تفاده ک دل اس ای م ا کاوره ابع . ي ار من ان در کن دل خودت رار دادن م از ق .مراقب رطوبت محل نگهداری باشيد . حرارتی خوداری کنيد



٣٧

:هواپيماهای مدل را ميتوان به چهار گروه زير تقسيم بندی کرد :انواع هواپيماهای مدل یهواپيماهای ِکش -١ هواپيماهای کنترل الين -٢ هواپيماهای گاليدر -٣ هواپيماهای راديو کنترل -۴

دل محسوب می : هواپيماهای کشی -١ وع هواپيماهای م رين ن ه ت م هزين رين و ک اده ت يکی از سوند ه صورت . ش ا ب رل و ي د کنت رواز آزاد " اصوال فاق ستند " پ ه . ه رای ب از ب ورد ني روی م ني

اصول کار به اين شکل است که . ا توسط يک حلقه کش تامين ميشود حرکت در آوردن ملخ هواپيم د يک حلقه کش را از قسمت دماغه به ملخ متصل کرده و انتهای آن را به دم هواپيما متصل ميکنن

دن ) Dowelبه گيره ايی به نام ( ا چرخان امال مشخص است و ب چگونگی کار اين سامانه ساده کخ ) کوک ( ای ساعت کش جمع ملخ هواپيما در جهت عقربه ه ا کردن مل کش ،شده و پس از ره

. تابيده شده باعث چرخش ملخ هواپيما ميشود

ستگی دارد تفاده ب ورد اس . مدت زمان پرواز اين مدلها محدود بوده و به ميزان کوک و نوع کش م

دايت ( اين مدلها پس از رها شدن به شکل آزاد دون ه د و اگر ) ب رواز ميکنن ه شکل مناسب و پ بد " درستی طراحی شده باشند پس از کاهش سرعت و يا تمام شدن کوک به شکل رود می " گالي ف

دل . آيند ن هواپيماهای م اد گردش در اي وعی باعث ايج هر چند ميتوان با روشهای ساده ايی به ن . شده و تا حدودی پرواز آنها را تحت کنترل داشت

تفاده از يک ، ديده می شود همانگونه که در اين تصوير ا اس ع ب اصول کار پيچيده نيست و در واق

که معموال پشت ريشه محور ملخ ساخته می شود ) در نقش يک بادامک ( زائده يا شکاف هندسی باعث ايجاد حرکت با قاعده و دايره شکلی می شوند که به کمک ميله ايی راِدر هواپيما را بحرکت

د داشت و چون اين . در می آورد ه خواه خ ادام ن امر موجب چرخش ،کار تا زمان گردش مل اي . متوالی هواپيمای مدل در يک مسير مشخص و تقريبا دايره شکل می شود

. چوب بالسا و فوم ساخته ميشوند ،هواپيماهای مدل کشی از پالستيک



٣٨

ن -٢ رل الي ای کنت رين : هواپيماه ن يکی از مزخرف ت ه نظر م ال( ب دوام ام ه را امي ن کلم ی ايرواز دادن . نوع هواپيماهای مدل ميباشد ) درست نوشته باشم نظر شخصی من اين است که لذت پ

زی جز سرگيجه ،يک هواپيمای مدل کشی ه چي ن است ک رل الي دلهای کنت شتر از م صد برابر بيد . ندارند شود و شما باي رل مي يم کنت د رشته س يله چن ه وس ان در اين نوع مدلها هواپيما ب دورخودت

د رل کني رواز در آورده و کنت ه پ ا را ب ا هواپيم د ت ز وجود . بچرخي دلها ني ن م ور دار اي واع موت انرل آن از ه کنت اوت ک دارند و ساختمان و عملکردشان شبيه هواپيماهای مدل معمولی است با اين تف

.اين روش پرواز دادن مدلها در حال منسوخ شدن است . طريق سيم انجام ميشود در -٣ ای گالي ذت واقعی : هواپيماه ه شگفت آور ! يک ل ه ! يک تجرب ی است ک ا تعريف ن تنه اي

د و از ،هواپيمای گاليدر ! . ميتوانم ارائه بدهم رواز ميکن ور پ هواپيمايی است که بدون کمک موتست ری ني زوز خب ا اگ خ و ي ار مل دل . صدای ناهنج ای م ه هواپيم د را پس از اينک اب ميکني ،پرت

در يک روز آفتابی و با کمک نسيم ماليمی ميتوان . مهارت شما عامل اصلی پرواز آن خواهد بود رد رو . ( پروازی خوب و به ياد ماندنی را تجربه ک يله ازروش پ ه وس اب ب د شامل پرت دادن ميوان

)دست و يا بکسل باشد

ور است چون ه . يکی از مشخصات اصلی هواپيماهای گاليدر طول بال آنهاست دون موت ا ب واپيمذيری رل پ ات و کنت شتر از ،برای ايجاد نيروی برای کافی و همچنين ثب درها بي ای گالي طول بالهداری ) Dihedral(انوع هواپيماهای مدل معولی است و معموال دارای زاويه فراز ه پاي ا ب هستند ت

د پرواز گاليدرها هزينه ای ندارد چون از سوخت و مو . آنها کمک شود طول . تور استفاده نميکننستگی دارد اير . مدت پرواز به مهارت و شرايط جوی ب د س در همانن دل گالي دايت هواپيماهای م ه

د . مدلهای راديو کنترل است و دارای گيرنده و سرو هستند ه ميتوان االی يک تپ پرتاب گاليدر از بری اس . نتيجه بخش باشد ی نظي ذت بخش و ب ه ل م اما در هر حال تجرب د آن را دست ک ه نباي ت ک

.گرفت

رل و کنت ای رادي ای :هواپيم هواپيماهای ر گروهه ه زي ود ب رل خ و کنت رادي

ور دار ستونی ( موت ت ،پي ، جدر ( موتور و بدون ) الکتريکی ) گالي

ده سيم ش واع تق ی : و در ان ،آموزشک ی ،آکروباتي رعت ، رزم و ، س

وند تفري ی ش دی م ی رده بن . ح به شما ، مدل راديو کنترل یاهواپيماه

دل ای م ا هواپيم د ت ان ميدهن امکته و ار داش امال در اختي ان را ک خودت

د دايت کني ی از . آن را ه ه اي مجموعتنده اختار ،فرس روها س ده و س گيرن

ر ی ب يک هواپيمای مدل را تکميل ميکنند و هر يک همانند يک پيکره زنده وظايف تعريف شده اي . اين کتاب تا آنجايی که بتوانم بخشهای مختلف آن را برايتان شرح خواهم داد عهده دارند که در



٣٩

ور دار هودر ه کمک موتورهای ،ايپماهای راديو کنترل موت ا ب از هواپيم ورد ني ه م روی محرک ني

امين ) ی انواع مختلفی است اکه خود دار ( پيستونی و موتورهای جت و يا موتورهای الکتريکی ت . توجه به پيکره و ساختار هواپيما رده بندی می شوند و با. می شود .از متداولترين نوع است و انتخاب اول يک تازه کارمحسوب ميشوند : آموزشی -١ک -٢ ا : آکروباتي ال پ شتر از ب دلها بي وع م ن ن ام يئاي صوص انج د و مخ تفاده ميکنن ن اس

حرکتهای نمايشی ساخته می شوند رود و دارای بدنه ست برای مسابقات سرعت بکار ميانگونه که از نامش پيدا هم: سرعت -٣

ايی کشيده هستند ر از ديگر : رزمی -۴ برای مسابقات رزم هوايی بکار ميروند و معموال از بدنه ايی محکمت

.مدلها برخوردارند ز تعريف شده تفريحی يا پارک فالير که در رد -۵ د ه مدلهای آموزشی ني اربردی همانن و ک

.ت که بيشتر توسط افراد آماتور پرواز داده می شوند آن دارند با اين تفاو

ی نادرست است ن . شکی نيست که اين تقسيم بندی از نظر يک مدلر حرفه اي من ايدله ر اساس م ه از نظر من ایتقسيم بندی را ب ران انجام داده ام و البت رايج در اي

جود دارد تالف نظر وهمچنين در تعريف کارکرد برخی از مدلها اخ. ايرادی ندارد ن آن را سيم بو م رده ام در تق ت نک ود رعاي دی خ ثال . ن ای م ران هواپيم در اي .به ندرت استفاده ميشود مدل دو باله



٤٠

:انتخاب هواپيمای مدل د بسياری ه ی خود در نظر ميگيرن ين تجرب رای اول ور را ب اگرچه . از مردم يک مدل بدون موت

رواز مناسب يک مدل بدون موتور آهست ه تر پرواز ميکند اما به نظر من برای شروع و آزمايش پ .است

ای ان هواپيم ين يک خلب د و همچن ه نامي ی تجرب وان ب ور را نميت دون موت ای ب ان هواپيم يک خلب .موتور دار را لزوما نميتوان خلبان ماهر و کارکشته ايی دانست

رد وردار را انتخاب ک راه يک با فرض اينکه شما يک مدل موت ان را بهم نم کارت د توصيه ميک ه اي )تصوير ( راهنما و هواپيمايی با ترکيب زير شروع کنيد

دوالی با بالی نسبتا بلند ،اين نوع دی مت دارای پيکربنشود ده مي دلهای آموزشی دي شتر م ه در بي . " است ک

اين مدل در بخش پائينی دارای انحناء کمی " ايرفويل دی . است وع پيکربن ا سرعت ن د ب ه آن اجازه ميده ب

د ته باش ی داش رود آرام ايی ف م توان ه در . ک دلی ک مسيار وزش ب روع آم رای ش شود ب ده مي صوير دي تمناسب است و از پايداری پروازی خوبی برخوردار

.اين ويژگی به خاطر استفاده از بال باال و توزيع مناسب وزن ايجاد ميشود . ميباشد د فرام ن وجود نباي د آن را در با اي سيار حساس هستند و باي ا ب وع از هواپيماه ن ن ه اي د ک وش کني

ين از . هوای مناسبی پرواز بدهيد يد و همچن ال باش شما به عنوان يک مبتدی بايد مراقب لبه های ب . انجام حرکتهای دشوار پروازی و نمايشی خوداری کنيد

د د کوچک باش دل آموزشی خوب نباي داری و،يک م را نگه تفاده از آن دشوار است و زي ه اس بد وارتر ميکنن ادگيری را دش ار ي ستند و ک ساستر ه وی ح ای ق د . باده ابی نباي دل انتخ ين م همچن

از ! آنقدرها بزرگ باشد ری ني رود بزرگت د ف ه بان ل آن دشوار است و از طرفی ب زيرا حمل و نقدل متوسط آم . دارد و قيمت آنها هم مقرون به صرفه نيست ايی پس يک م ا توان شرفته ب وزشی پي

د پرواز در سرعت پائين و زاويه واماندگی ه ..( باالبهترين انتخاب ممکن به حساب می آي دها ب بع )اهميت اين انتخاب پی خواهيد برد

مناسب برای ،پيکربندی مشابه نوع ديگری از مدل آموزشی با

.آموزش و يادگيری پرواز

سانتی متر با يک نسبت منظری باالست ١۵٠اندازه معقول برای بال يک هواپيمای مدل آموزشی د . تفاده ميکنن ای مربعی شکل اس دلها از باله وع م ن ن دان ،با کمی دقت ميبينيم که بيشتر اي ن ب اي

.وی تمام سطح آن امکانپذير ميکند ر توزيع متعادل وزن را برعلت است که اين نوع بال امکاند از ال نباي ر ب روی وارد ب ول ني رود معق رای يک ف شتر باشد g/sq 60ب ان . بي روی وارده هم ني

شود ع مي ال توزي طح ب ه در س ت ک ه . وزن هواپيماس ين درج يب "همچن رون ش ال " ب ت ،ب کيفي .د بخشيده است پايداری را در مدلهای مورد نظر ما بهبو

ای ان يک هواپيم ه خودت د ک هواپيماهای مدل به نظر ساختار ساده ايی دارند و شايد به سرتان بزند طراح ،! . مدل بسازيد د باي اين کار هر چند امکان پذير است اما کسی که دست به اين کار ميزن

ه باشد چيره دستی بوده و اصول آيروديناميک و علم مواد و پيکربندی را به خ را گرفت ا . وبی ف امر ( يک راه آسانتر د ) گرچه گرانت ان را بخري ورد نيازت ه شما وسايل م ن است ک ه صورت ( اي ب

ر ) کيت کيت های بسيار زيادی در انواع و اقسام طرحها و قيمت ها ارائه ميشوند و شما ميتوانيد ب( تکرار ميکنم مدلی که تهيه ميکنيد دوباره ،حسب توانايی مالی خودتان يکی از آنها را تهيه کنيد

ا يد ويژگيهای مناسبی که پيشتر برشمر بايد دارای ) چه بصورت آماده و چه بصورت کيت م باشد تار ممکن آن . با خيال آسوده به فراگيری فنون خلبانی آن بپردازيد و مشکلی نداشته باشيد رين ک بهت



٤١

ا سا. است که شما يک مدل آماده و ساخته شده بخريد ار سختی نيست ام ا ک خت کيت های هواپيما ظرافت و دقت شما بايد برخی قطعات را بسازيد و يا ميبايست الگوهايی را برروی چوب بالسا بدکی ين ان اد و همچن ستلزم دقت و حوصله ی زي ار م ن ک ه اي ببريد و آنها را به يکديگر بچسبايند ک

. فاقد آن هستند مهارت فنی است که بيشتر عالقمندان به فنون پروازپرواز تقريبا " به معنی آماده پرواز و يا ) ARF يا almost ready to fly(اين مدلها در دو نوع

اده دلهای " آم ا also ready to fly(و در م شود ) RTFي ه مي ار بخاطر سهولت . ارائ ن ک ايرد دی صورت ميگي راد مبت رای اف وع . آموزش ب رين " ای ار اف " در ن ه بهت رای ک دل ب وع م ن

ين (ساخت بحساب ميايد قطعه های پيش ساخته آن توسط بست های مخصوص داخل يکديگر ) پشوند صل مي ديگر مت ره بيک يچ و مه يله پ ا بوس ده و ي ل ش وال از . قف دلها معم وع م ن ن ات اي قطع

. آلياژهای سبک يا پالستيک سبک و مقاوم ساخته شده اند وال نيازی به استفاده از رنگ و چسب و ساير مواد شيمايی ديگر در ساخت اين نوع مدلها شما معم

امال " ار تی اف " در مدل بعدی که . برروی بدنه و يا بالها نداريد دل ک شوند شما يک م ده مي ناميوی . آماده را خريداری ميکنيد ی رادي از و حت ورد ني بسيار ی از اين مدلها به همراه کليه وسايل م

شوند ه مي ا فروخت د آنه ا ميتوان د انه دم خري ا ع د و ي ه خري ستند ک انبی ه ايل ج و معموال دارای وسد اری باش ا اختي اری و ي ردن . اجب ط زحمت روشن ک د فق ما پس از خري دلها ش وع از م ن ن در اي

.موتور آن را به عهده خواهيد داشت د يعی داري اب وس ما حق انتخ ر روی ش ه ه ه اصول طراحی آيروديناميک وارد،ب ر ب ستيد اگ ه

د سب زدن را داري دن و چ له بري ر حوص ا اگ د و ي ی کني ان را طراح ای دلخواهت د هواپيم ميتوانياده امال آم دل ک زرا زده و يک م ه چي د هم ميتوانيد کيت مدل مورد نظرتان را بسازيد و يا اينکه قي

.تهيه کنيد

:آشنايی با موتور دلهای تفاده در م ورد اس ای م شتر موتوره وع ا) R/C(بي داختی ز ن ا گ معی ي ای ش glow(موتوره

engines ( و يا از نوع الکتريکی)electric motors ( هستند. الف ر خ ی ب راق داخل ای احت موتوره

ی ای الکتريک ود ،موتوره ه وزن خ سبت ب نود ن وج ا اي د ب د ميکنن ادی تولي رژی زي ان

ز م ی ني ای الکتريک اص موتوره ای خ زيتهد وع اول . خودشان را دارن ثال موتورهای ن م

راوش ستعد ت د و م ادی دارن دای زي سروصای ا در موتوره ستند ام وخت ه ن و س روغ

.الکتريکی اين مشکالت وجود ندارد :موتورهای احتراق داخلی دو نوع هستند

ه ار زمان ه ) four - stroke(چه و دو زمان)two - stroke(

ای دو وع موتوره اربردترين ن ه از پرک زمانسوب دل مح ای م تفاده در هواپيماه ورد اس م

شوند اده . مي اختمان س ت ،س اربرد راح ، کنگهداری آسانتر و قيمت مناسب از ويژگيهای

د ی آي ساب م ا بح ن موتوره ارز اي ای . ب د موتوره ه دارن اری ک يکل ک ه س ه ب ا توج ه ب البت .ز مناسبی انتخاب شود پرسروصدايی هستند و بايد برای آنها اگزواربران ين ک ه در ب ای چهارزمان ود را دارد ،موتوره اص خ دان خ داران و عالقمن را . طرف زي

ائين است شان پ صرف سوخت د و م ری دارن داری و سروصدای کمت ی ام . پاي سبت وزن و ار پ نری داشته ) دور بر دقيقه - RPM(پائينی که دارند روی کمت شتاور خوبی تو ،ني ا گ د و ام د ميکنن لي

.امکان استفاده از ملخهای بزرگتر را فراهم ميسازند ه ا هزين وع باعث شده ت ن ن ای اي د برخی ويژگيه ه دارن ه موتورهای چهارزمان با همه محاسنی ک

د االتر باش ا ب داری آنه واری را . ساخت و نگه ای مهندسی دش ا ظرافت ه طراحی و ساخت آنه نگهداری و تعمير اين موتورها را سخت تر ميکند و در نتيجه ، ميطلبد و نياز به قطعه های بيشتر

م دردسرهای خاص خود را . قيمت آنها نيز باالتر است رواز ه رای پ ا ب اده سازی آنه تنظيم و آم )با همه معايبی که دارند ( دارد در حالی که کار کردن با موتورهای دوزمانه بسيار ساده تر است

.نمونه ايی از موتورهای دوزمانه *



٤٢

ن در مقايسه به ابعاد ظريف آ. نه يک موتور چهار زما*

!با دست انسان توجه کنيد

:ساختار موتورهای احتراق داخلی ور را در خود ) :Crankcase(کارتل -١ که بدنه اصلی موتور است و بخشهای داخلی موت

.جای ميدهد يلندر -٢ ر س سته ) :Head(س ر روی آن ب ور ب راق موت مع احت شود و ش يچ مي ل پ ه کارت ب

.همچنين دارای زائده های پره مانندی است که باعث خنک شدن موتور ميشود . ميشود .باعث کاهش صدای گازهای خروجی از موتور ميشود ) : Muffler(لوله اگزوز -٣رده و باعث ) : Carburettor(کاربراتور -۴ امين ک ور را ت از موت ورد ني ميزان سوخت م

.مخلوط شدن سوخت و هوای مورد نياز می شود ل ) : Prop Shaft( حائل و يا انتقال قدرت ميله -۵ ه خارج از کارت بخشی از ميلنگ است ک

ده دارد ه عه ا را ب خ داخل محور آن . قرار داشته و وظيفه انتقال قدرت به ملخ هواپيم ملشود ی محکم مي ره اي ستون . قرار گرفته و بوسيله مه ميلنگ حرکت رفت و برگشتی پي

. ميکند موتور را به حرکت دورانی تبديل

بخشهای مختلف يک موتور دو زمانه



٤٣

:نگاهی دقيقتر به عملکرد موتور ردازيم ه بپ پيش از آنکه به عملکرد موتورهای دو زمانصوير ه ت اره ب اهی دوب ا نگ نم ت وت ميک ما دع از ش

ن تص . روبرو بيندازيد و به اجزاء آن توجه کنيد وير ايوری دانست را در واقع ميتوان نمای برش خورده موت

رح دادم ان ش ل آن را برايت صوير قب ه در ت ن . ک در ايروج ل ورود و خ وبی مح ه خ د ب ما ميتواني صوير ش تن ی اي اختمان داخل ا س ی ب د و از طرف وخت را ببيني س

ويد نا ش ا آش وع موتوره دل . ن ای م ه موتوره ر چ اگی دارن سام مختلف واع و اق د ان دلهای چن ی در م د و حت

ر خطی ( سيلندری شوند ) اعم از خطی و غي ه مي ارائه شرح يکايک اب ب ن کت اما با توجه به اهداف اوليه ايه توضيح در ه ارائ ا ب اين مدلها اشاره ايی نميکنم و تنه

ی وع آن يعن داولترين ن ه " مورد مت ردازم " موتورهای دو زمان صميم دارم بررسی و . ميپ ه ت البت . طالعه بر روی موتورهای مدل را در کتابی جداگانه به طور جامعتری ادامه بدهم م

ه ور دوزمان ه ) two - stroke(در يک موت ار زمان د موتورهای چه نج ) four - stroke(همانن پ و تخليه است ، توليد نيرو ، احتراق ، تراکم ،مکش : عمل اساسی انجام ميشود که به ترتيب همان

از دريچه ورودی ) سوخت ( ت که با حرکت پيستون بطرف باال مخلوط هوا و بنزين بدين صور . يلندر ل ( وارد س ا کارت شرده ) و ي وط ف ن مخل رود اي اال مي ستون بطرف ب ه پي انطور ک ده و هم ش

منظور مجرای ورود سوخت و خروج دود است ( ميشود تا جائيکه دو مجرای موجود در سيلندر .ر گرفته و مسدود ميشوند در مقابل پيستون قرا)

راق ان ام وقتی که پيستون به نقطه باال رسيد و اين مخلوط کامال فشرده شد توسط شمع عمل احت جانول ر سوختن مت ه در اث وا ) سوخت ( ميگيرد ک ائين ،و ه ه طرف پ ستون ب سط شده و پي گازمنب

ل . رانده ميشود دن از مقاب ائين آم ام پ ستون در هنگ ار رفت دود به محض آنکه پي مجرای دود کن .بخارج تخليه ميگردد

ور وا و سوخت موت وط ه ه و مخل اال رفت سمت ب اره ب يد دوب ائين رس هنگاهی که پيستون به نقطه پشود ) مرحله ( بداخل سيلند فرستاده ميشود و سيکل د در هر . ديگری آغاز مي ه ميبين انطور ک هم

ی ،سيکل پيستون يک رفت و برگشت داشته است ل يعن ه در هر سيکل مي در موتورهای دوزماند ی . لنگ يک دور ميزن اره اي م اش ا ه ن موتوره ده اي ه يکی از معايب عم ا الزم است ب در اينج

انی ،داشته باشيم و آن داغ کردن اين نوع موتورهاست راق نصف زم انی دو احت را فاصله زم زيود دارد ه وج ار زمان ای چه ه در موتوره ما نگ. است ک ه ش يد البت سئله نباش ن م را در ! ران اي زي

د روز ميکن شکلی ب ين م درت چن ه ن دل ب ای م راکم و .موتوره ه ت د مرحل ر ميتواني صوير زي در ت . را ببينيد ) two - stroke(احتراق در موتورهای دو زمانه

ه اص مربوط،الزم است به آن اشاره کنم نکته ی مهمی که * توجه . الح شمع است ط بته ب ما در م داش ه ش معی ک ا ش دل ب ای م مع موتوره ه ش يد ک د اش ل ميبيني ور اتومبي وت

شود و همچنين امروز ديگربندرت از بنزين به عنوان سوخت . تهايی دارد تفاو استفاده مي .می مخلوط روغن کرچک استفاده ميکنند با کبجای آن از متانول

نمای برش خورده يک موتور دو زمانه



٤٤

: ديگر موتورهای مدل دل را مدل توض یادر ابتدای مبحث موتوره ا م امی موتوره ه تم رداختن کامل ب يح دادم که قصد پ

ه ديگر ،ندارم سبت ب اما حاال احساس ميکنم که رها کردن اين موضوع بدون آنکه ذهن شما را ن شما و بدون آنکه یگاهپس تنها برای آ. ی است اشتباه کار ،رانه های هواپيما روشن کنم انواع پيش

ی دو ن ه معرف ات شوم ب ود در وارد جزئي ا خواهم پرداخت و اگر فرصتی ب وع ديگر از موتوره .کتاب جداگانه ايی به طور مفصل و جامع در مورد موتورهای هواپيما خواهم نوشت

ی شو : موتورهای ديزل ا محسوب مي وع موتوره رين ن اده ت د شمع ،د ناز س ا فاق وع موتوره ن ن ايه شار ب اد می شود هستند و عمل احتراق در نتيجه حرارت ناشی از ف اد . سوخت ايج ای ايج گرم

د شده در اثر فشرده شدن گاز با درجه ر ميکن شار تغيي رای ا . ف ا ب وع موتوره ن ن شار در اي اد ف يجل تنظيم متغيير در موتور يک پيس يله پيچی قاب ه بوس ه ک تون متغيير در باالی سيلندر وجود دارد ک

يچ آن . است ر پ يلند اگ م س انيم حج ل بچرخ سمت داخ شردگی ررا ب زان ف ه مي ده و در نتيج م ش ک . گازافزايش خواهد يافت



٤٥

ای َو ل موتوره ای :نک ده موتوره اوت عم ل " تف ا م" ونک ستونیب ای پي ه وتوره ن است ک در ايشود د شتاور مي ه گ ديل ب ستون تب ه در ،رموتورهای پيستونی حرکت رفت و برگشت پي در حالی ک

ا ه دور خود و در داخل يک سی شکلدستون هني وانکل پیموتوره ه جای حرکت طولی ب آن به محور خود ) سيلندر(محفظه هندسی شکل ميچرخد و اين نيرو را به وسيله يک جعبه دنده ساده ب

ستونی ،در موتورهای ونکل . انتقال ميدهد ه پي ه و چهارزمان د موتورهای دو زمان ار ،همانن چهين و تخليه به شک ، احتراق ،تراکم ،عمل مکش اوتی ب ن نظر تف ام می شود و از اي ل دورانی انج

.اين موتور و انواع ديگر موتورهای احتراقی وجود ندارد

دمان خوب ،جيبی نيست نکل در دنيای هواپيماهای مدل چيز ع حضور موتورهای وَ درت و ران ق

د را برای کاربردهای هوايی م اين نوع موتورها ، سويی شکل مناسبی که دارند و از ،ناسب ميکناميکی آن زيرا آنها را ميتوان به راحتی در داخل بدنه دوکی شکل هواپيما جای داد و شکل آيرودين

.نظامی از موتورهای ونکل به فراوانی استفاه ميشود " پهپادهای " درامروزه . را حفظ کرد

مقايسه يک موتور شمعی و يک موتور مدل ونکل



٤٦

:آشنايی با شمع امانه ی وال از س ی معم ای احتراق موتوره

ی ل پالتين امل يک کوي ی ش اده اي يم ( س سرای . به عنوان شمع ساخته ميشوند ) پيچ ب

ار ه ک روع ب تارت ( ش وع) اس ن ن ايم ،موتورها ی ه يک باطری يک و نيم ولت

ه حالت ی ب يچ پالتين يم پ ا س د ت کفايت ميکنيده و باعث داختگی رس وخت گ راق س احت

ور انول،موت امل مت ه ش ی ک دار معين و مقود د ش ک ميباش ن کرچ اليان . روغ در س

دل ه ( اول ساخت موتورهای م منظور دهو ) ميالدی ميباشد ٣٠ د از ساختمان موت ا تقلي ل ب ولی ، ر اتوميب ا شمع معم ز ب دل ني موتورهای م

وند زين ش تعال بن ث اش ا باع شدند ت احته مي دل . س ای م اختن موتوره بکتر س رای س دها ب ا بع امانول بخشهايی مثل پالتين و دلکو و ساير بخشهای دست و پاگ شين ساختن مت ا جان ير حذف شد و ب

انول . وزی هموار شد های سبکتر امر راه برای ساخت موتور ،به عنوان سوخت ا مت سه ب در مقايائينتری دارد و انول بنزين نقطه اشتعال پ ا مت ز در برخورد ب ين ني ز پالت ه حالت فل ه خود ب خود ب

رد و . گداختگی ميرسد ظ ک دل را حف اری موتورهای م وان سيکل ک ز ميت ن فل تفاده از اي پس با اسه نياز به استفاده از ) استارت ( تنها برای شروع کار ور ب اطری خواهيم داشت و پس از آن موت ب

.صورت عادی و بدون نياز به عامل ديگری به راحتی بکار خود ادامه خواهد داد :دو نوع شمع قابل دسترس است که به طور خالصه به ويژگی آنها اشاره ميکنم

االتر cc 2/5نوعی که بر روی موتورهای کوچکتر از سمت عايق . . نصب ميشود و ب ا اگر ق و يداختگی ، احتماال قسمت عايق صدمه ميبيند ،الکترودهای شمع خيلی داغ باشد روز گ و يا قبل از ب

شود ، اد مي ه سطح عايق . پيش اشتعال ايج ای عملکرد شمع ب ه در معرض سوخت ،دم ری ک فنستگی دارد رارت ب سير ح ول م رد و ط رار ميگي راکم ق انی . " مت رود مي ايق الکت ا ع مع ب يک ش

اريکتری است ،هتر و کلفت تر کوتا دتر و ب انی بلن رود مي ه دارای الکت در ، نسبت به يک شمع کد ار ميکن ری ک ک ت رايط خن مع . ش ی را ش ور اول دين منظ رد " ب مع " س ی را ش " داغ " و دوم

ی ( اگر موتوری با دور و قدرت باال . مينامند ی ام و ام ای پ ريم ) ار پ ميبايست ،را بکار ميگي . جلوگيری شود " پيش اشتعال " استفاده کنيم تا از وقوع " سرد " مع از ش

دو نوع مختلف از شمع ها را نشان ميدهد که دارای سيم پيچهای پالتينی متفاوتی

. موتورها بکار ميروند هستند و هر يک بر روی مدل خاصی از

ه در ساخت آن ضخامت و طول ،حرارت شمع به چند عامل بستگی داد از جمله آلياژ به کار رفترار ( قطر چاه سيم پيچ ،کويل پالتينی ی داخل آن ق ل پالتين ه کوي منظور محفظه ی شمعی است ک

ه شمع ،) ميگيرد ا خيل . و جنس بدن اتوری ي راق معموال در موتورهای ميني رای احت ی کوچک بنم . بهتر از هيدروژن استفاده ميشود وری توصيه ميک وع موت به هر روی پيش از استفاده از هر ن

د اهی بيندازي ازنده نگ ای شرکت س ا و کاتالوگه ه راهنم شود . ب ده مي صوير دي ه در ت ه ک همانگونه ش االمنت پالتينی درون چ ان ب ه و در پاي رار گرفت ه آن ه شمع و يا حفره آن ق ه بدن کل تکه نخی ب

شمع مورد استفاده در موتورهای مدل



٤٧

ت ورده اس وش خ ث . ج ی باع ن ويژگ ده اي ه ش ستند و گفت وردگی ه خ خ معها دارای پ ی ش برخ .دجلوگيری از نشت تراکم در اطراف شمع ميشو

:) Fuel Tank (منبع سوخت

ای . دارای چندين ورودی سوخت از منبع هستند هواپيما موتورهای ه هواپيم اين بدان علت است کال ايع در داخل تانک دارای در ح د و سوخت م ای مختلف حرکت کن د در محوره رواز ميتوان پ

ور در محورهای .وضعيت ثابتی نيست ه موت ان و سوخت رسانی ب و برای افزايش ضريب اطمين سوخت رسانی به موتور مختلف منبع سوخت دارای چندين انشعاب است که به لوله و مسير اصلی

رای در موتورهای .ختم ميشود د و ب تفاده ميکنن ری اس اده ت شعابها از روش س ن ان ه جای اي دل ب می تداوم سوخت رسانی در حالت های مختلف پرواز از يک شلنگ پالستيکی که بر سر آن وزنه اي

.اين وزنه شلنگ را در داخل سوخت نگه ميدارد . نصب شده استفاده ميکنند

شيد که منابع سوخت توجه داشته با. نمونه ايی از يک منبع سوخت

.شکل و شمايل مختلفی دارند

ه د ب د نباي ال ميدهن ور انتق ه موت ه سوخت را ب لنگهايی ک ششوند رای اينکه . شکلی خم شده باشند که دچار گرفتگی ب ب

ای واره و در وضعيت ه وخت هم ل س لی حام لنگ اص شی ه اي مختلف پرواز داخل مايع سوخت باشد به سر آن وزن

. تا همواره داخل مايع سوخت باشد اضافه ميکنندافی سوخت برای جلوگيری از هوا گرفتگی و عدم عبور ک

ه اربراتور لول مت ک ه س ک راه ب ل تان ه داح وايی را ب هد وخت . ميدهن ا س ه ب ت ک کلی اس ه ش ه ب ن لول ر اي س

د دا نميکن اطی پي ی در برخی از هواپيماهای . ارتب از طرفرا شار الزم ب امين ف داری مدل برای ت ع سوخت و پاي ی منب

اديری از گازهای خروجی را سوخت رسانی به موتور مقد توجه . به وسيله لوله ايی به داخل تانک متصل ميکنند باي

رواز ت پ ا کيفي دازه ی مخزن سوخت ب ه ان يد ک ته باش داشايع درون آن . رابطه دارد زرگ و م يک مخزن سوخت ب

عود هواپ ه س ل و زاوي ز ثق ايی مرک اثير در جابج ا ت يم .ميگذارد



٤٨

:انندازه مناسب برای تانک های سوخت اينگونه توصيه ميشود 3.5cc (.21) and 6.5cc (.40) is 150 - 250cc

مخزن سوخت و شلنگهای رابط

به هر روی الزم ميبينم چند نکته را . لوله های انتقال سوخت از مواد قابل انعطافی درست ميشوند

ا . ريان سوخت گوشزد کنم در مورد لوله های ج ه های سوخت ب ه لول همواره توجه داشته باشيد ک . د موتور تماسی نداشته باشند تا در اثر حرارت آسيب نبينند وخ

د ازنده باي را شرکت س د داشت زي ورد نخواهي ن م شکلی در اي يد م ده باش ی خري اده اي دل آم ر م اگه اما . استانداردهای الزم را رعايت کرده باشد دازه لول سازيد ان دل را مي در صورتی که خودتان م

دقت کنيد که لوله سوخت پشت ) نه زياد و نه کوتاه ( های جريان سوخت را اندکی بزرگتر بگيريد اربراتور ( باشد و دارای نشتی " ديوراه آتش " ه شير ک ) چه از محل تانک سوخت و چه از ناحي

م کردن آن از بست های فلزی و يا پالستيکی استفاده کنيد اگر الزم بود ميتوانيد برای محک. نباشد

: فيلترها ودگی و اری از آل روزی ع وختهای ام وال س معمتفاده از ا اس ستند ام ا ه رای موتوره ضر ب واد م م

شود يه مي ب توص ر مناس يش از . فيلت وخت پ سرده و ور ک ا عب ن صافی ه ور از اي رسيدن به موت

الی ق احتم افی و معل ای اض وخت را جرمه در ست ث اخ ه باع ذب الل درک شوند ج ور مي ار موت ک

د ا . ميکن ودن فيلتره الم ب رواز از س يش از پ پ . صافی ها از تورهای سيمی و يا شبکه هايی از جنس فلز ساخته ميشوند . مطمئن شويد

:کاربراتور

ان ،وظيفه اصلی کاربراتور ه در هر زم وط من ، تامين سوخت به مقداری است ک ورد مخل اسب مانيزمی است . نياز موتور را فراهم سازد اربراتور شامل مک ری در يک ک سيستم اصلی اندازه گي

سبت ه يک ن وای – سوخت "ک ا ثابت را " ه يعی از سرعتها و ،اساسی و تقريب دوده وس در محری شامل يک .بارها تامين ميکند دازه گي وری " سيستم اصلی ان ور " ونت وا از آن عب ه ه است ک

ر ،از افت فشار ايجاد شده در گلوگاه ونتوری در هنگام جريان هوا . ميکند ا غي ستقيم ي ه طور م بشود ،مستقيم تفاده مي ه اس ق يک روزن ا . برای کنترل شدت جريان سوخت از طري سپس سوخت ب

. با هوای ورودی مخلوط ميشود ، به صورت قطرات ريز ،استفاده از يک شيپوره



٤٩

دازه گي سبت سوخت :ری سوزن ان ر ن رای تغيي اده ب وا –يک راه س وزن ، ه رار دادن يک س قه اصلی سوخت ،مخروطی شکل است ه ، که در داخل و خارج روزن ا در داخل و خارج روزن ي

د ت کن وخت حرک ی س انيزم . کمک ه کمک يک مک ا ب تی و ي ه صورت دس وزن ب ن س ت اي حرک . خودکار صورت ميگيرد

:ا اگزوز صدا خفه کن ي موتورهای ، موتورهای شمعی با همه حسنی که دارند ،همانگونه که در بخشهای قبلی عنوان شد

پرسروصدايی هستند و ميبايست برای جلوگيری از آلودگی صوتی محيط از صدا خفه کنهای ويژه ت ندارد يم اهفت آنقدرهار ميشوند اما اين ُاصدا خفه کنها باعث کاهش توان موتو. ايی استفاده کرد

. که مزايای آن را ناديده بگيريم



٥٠

دشوار ، طراحی صدا خفه کن مناسب. ارائه ميشوند یصدا خفه کنها در طرحها و شکلهای مختلف ا مخروطی شکل هستند و برخی ديگر . است و نياز به تجربه بااليی دارد برخی از صداخفه کنه

شتری دار ای بي وده و در عوض فيلتره اه ب د کوت رل صدا . ن ا در کنت ه کنه م صدا خف طول و حجا اصول کار . توسط آنها نقش عمده ايی دارد ا صداخفه کنه ه ب ن شکل است ک ه اي اده ب ان س ه زب ب

آن کنترل گازهای خروجی از فشار آن کاسته و با استفاده از مواد جاذب و يا فيلترها توری صدای ه خازج از محفظه آن خفه کنها گازهای در همه صدا . را کاهش ميدهند ستقيم ب خروجی به شکل مشوند دايت نمي ت اصلی تول. ه را عل دزي وای ي ور و ه شارگازهای خروجی از موت اوت ف صدا تف

ه فشار آن را کاسته ،پس با هدايت گاز به محفظه داخل صدا حفه کن . خارج از آن است و سپس بوع م در . بيرون هدايت ميکنند ر صدا خفه کنها بسته به ن د فيلت ا چن ارکرد آن از يک و ي ور و ک وت

.ری از صدا خفه کنها را ميبينيد در تصوير زير نوع ديگ. ميشوداستفاده

رد تفاده ک ر اس ن . برای ساخت اين نوع صدا خفه کنها ميتوان از ترکيب بندی زي دازه و طول اي ان

.است شده در جدول زير مشخص ،نوع صدا خفه کن بر اساس نوع موتور



٥١

ه شرح و طراحی نوع مخروطی صدا خفه کنها دشوارتر است و نياز به محاسبات رياضی دارد ک

واهتو ی خ اب ديگری پ ت ضيح آن را در کت اهی از . م گرف رای آگ ن بخش ب ان اي يش از پاي ا پ ام :توجه شما را به تصوير زير جلب ميکنم ،صدا خفه کنها نوع ساختمان داخلی برخی از اين

د همان صوير ميبيني ه در ت ه ک راق ،گون ل از احت ای حاص روج ، گازه س از خ رای پ وارد مج

شوند د و سپس وارد محفظه دوم مي رار ميگيرن شار ق ده و تحت ف تفاده از ح،مخروطی ش سن اسرده و محفظه مخروطی شکل آ راهم ک ه محفظه دوم را ف ه فرصت و امکان تخلي شتاب ن است ک

د الزم برای وارد شدن گازها راهم ميکن انی را ف ه محفظه سوم و بخش پاي شکيل .ب ا ت از سويی بشود يلندر مي داری از سوختهای خارج شده از س ی موجب بازگشت مق در بخش امواج ضربه اي

دايت می پايانی با کمک لوله خروجی مشبکی سرعت گازها کم شده و به حازج از صدا خفه کن ه .شوند

:روشن کردن موتور ور شمعی ربرای روشن ک از ،دن موت دا شير گ يش از ابت د دور ب ور را چن موت

د از کني ادی ب دازه ع خ ،ان دن مل ا چرخان ود را روی ورودی ، و ب شت خ انگشود وا وارد آن ن تفاده از يک ،کاربراتور قرار دهيد تا ه ا اس اطری را ب سپس ب

خ ه گيره ب دن مل ه گردان ا ضربه انگشت شروع ب د ب رده و بع سر شمع وصل که .نصورت موتور بايد بعد از دو سه ضربه روشن شود آ در ،نمائيد تا آنجايی ک

ودن ،تجربه نشان داده شدن موتورشمعی در درجه اول ضعيف ب علت روشن ند اطری ميباش اطری ،ب را ۵/١ يک ب يد زي ته باش ترس داش زرگ در دس ت ب ول

شيده شود باطريهای کوچک دارای ظرفيت کافی نبوده و اگر کار زيادی از آن کشود ، وی . در عرض يک دقيقه خالی مي افی ق دازه ک ه ان اطری ب در صورتيکه ب

کم . باشد ولی موتور روشن نشود ايراد در زياد و يا کم بودن مقدار سوخت است وان از دار سوخت را ميت ودن مق ر " و يا زياد ب ودن " ت ا خشک ب شخيص داد و ي يلندر ت ی ،س حت

شمع را ميتوانيد با باز کردن و اتصال آن به باطری آزمايش ،ه باشد ممکن است شمع موتورسوخت شود سوخته ،کنيد الم و اگر قرمز ن يم سرشمع سرخ شود س ای استارت و . است اگر س ويژگيه

ستگی دارد ز ب وخت مصرفی ني ه س معی ب ای ش دن موتوره ای ش،روشن ش رای معی موتوره ب موتور بخوبی ،از سوخت تعيين شده استفاده شود ده اند اگر ترکيبات خاصی از سوخت طراحی ش

. کار خواهد کرد



٥٢

سمت ٧سوخت عادی موتورهای شمعی از . همچنين شرايط جوی نيز در کار سوخت تاثير دارد قشود شکيل مي دکی ،متانول و سه قسمت روغن کرچک ت زودن ان ا اف ان " ب ور " نيترومت ار موت ک

ز ،بر زياد نمودن دور و قدرت موتور عالوه نيترومتان ،بهتر خواهد شد عمل روشن کردن را نيود شد بهب رد . ميبخ اال ميب ت آن را ب وخت قيم ان در س ود نيترومت ای ورزشی ،وج ( در موتوره

نسبتهای سوخت را ميتوان . با حداکثر پنج درصد نيترومتان عرضه ميشود ) برای مدلهای اسپرت از دارد ،تلف تغيير داد برای حفظ حداکثر راندمان در مناطق مخ . البته اين کار به تجربه باالئی ني

ت ب اس ا مناس ای آنه رای موتوره ه ب وختی ک زين س وال از ارزانت دل معم ای م دگان هواپيم دارند سوخت ،استفاده ميکنند ار کن ه خوبی ک ور ب رده و موت ور را زود روشن ک ه موت هر سوختی کا م . مناسبی است رای روشن کردن موتوره رد ب تفاده ک تارترهای الکتريکی اس وان از اس ه ( يت ب

د و در تصوير باال ) جای چرخاندن ملخ با انگشت دست تارتها را ميبيني وع اس ن ن ی از اي ه اي نمونشود ده مي دل دي در برخی .در سمت راست آن نيز سوختها استاندارد ارائه شده برای موتورهای م

ری رم دستیاز موتورها برای روشن کردن موتور از اه تارتر فن ا اس تفاده )recoil starter( ي اس .می شود

د :روشن کردن موتورهای ديزل اد ميکنن ری ايج . موتورهای ديزل از نظر سوخت مشکالت کمترات ۴اگرچه اضافه نمودن ل نيت ل نيتريت ) Amil Nitrat( درصد امي ه ) Amil Nitrit(و امي ب

ا تف ،سوخت د ام رم ميکن ور را ن اد نمی شود کار موت ور ايج وان موت م . اوتی در ت رای ک اهی ب گ .به سوخت ديزل اضافه ميشود ) Nitro Benzene(نمودن مصرف سوخت قدری نيتروبنزن

شود شکيل مي درت . روغن معمول ديزل به نسبت مساوی از اتر و پارافين يا روغن موتور ت ر ق اترس ام کمپ راق را در هنگ ل احت ا عم ته و تنه راق نداش د احت ان مينماي ای کوچک . آس در موتوره

زل ه ،دي ر ب دار ات د مق د ۴٠باي زايش ياب ای ديگر سوخت . درصد اف دار روغن را ،در حالته مقزود رای روشن کردن يک ،ميتوان کم کرد و در عوض به پارافين آن اف دار آن ب در هر حال مق

د سازندگان موتورها ترکيب . درصد کمتر باشد ٢۵ نبايد از ورموت ه ميدهن مناسب سوخت را ارائد و توصيه ميکنم از سوختهای بسته تفاده کني تاندارد اس زل . بندی شده و اس سوخت موتورهای دي

.ر قوطی سربسته ايی نگهداری شود بسيار فرار است و ميبايست د

درصد اتر تشکيل ميشود۴٠سوخت موتورهای ديزل کوچک از

داری در صورتی که موتور و ي ازگی خري ا هواپيمای مدل خودتان را بت

د رده اي د ،ک رار ندهي تفاده ق ورد اس کل م ان ش ه هم ز آن را ب ، هرگدی شوند د آب بن ن منظور ،موتورهای نو پيش از استفاده باي رای اي ب .اجازه بدهيد تا مدتی به شکل عادی و درجا کار کند



٥٣

) : Propeller(ملخ ه تصوير . يک بال چرخنده محسوب می شوند ،ملخها به صورت خيلی ساده ال ب رای مث ر ، ب زي

ميدانيم که . ايرفويلهای ملخ به وضوح شبيه بال هستند . دقت کنيد که برشهايی از يک ملخ ميباشد روی بَ د ني رای تولي وا ب رای . را است وظيفه بال به پائين راندن ه وا را ب ز ه خ ني شابه مل بطور م

ه شران ب روی پي د ني د تولي ب ميران شران در . عق روی پي د ني رای تولي يله ب دترين وس خ کارآم مل .توان موتور ميتواند توسط ملخها به نيروی جلوبرنده تبديل شود % ٨۵ ،سرعتهای پائين است

ه سرعت ا ب د ت د و آن را شتاب ميده ملخ در هر دوری که ميزند مقداری از هوا را به عقب ميران

د شتری برس ه دا،بي ساحت ملخی ک وای رای م دار ه را مق ری دارد زي ارائی بهت د ک شتری باش بيری ،برای همان نيروی پيشرانش . بيشتری را به سمت عقب ميراند خ کوچکتر هوای کمت يک مل

ارائی آن می شود اهش ک ن باعث ک ه اي د ک ه عقب ميران در هواپيماهای . را با سرعت بيشتری ب . کم ميتوان پرواز طوالنی تری داشت مدل کشی با يک ملخ بزرگتر و سرعت دوران

مورد استفاده در هواپيماهای مدلهايی از ملخ نمونه

ادی است زرگ . اندازه ملخ و سرعت چرخش آن تحت تاثير عوامل زي اول اينکه ساخت ملخی ب

ذير نيست ين امکان پ ا زم ا از طرف . که با سرعت کمی ميچرخد به خاطر محدوديت فاصله ت امم است رابطه برقرار کردن بين سرعت ديگر . ملخ در حال گردش با نوع موتور موجود خيلی مه

وت رعت ص ر س خ زي وک مل رعت ن تن س ا نگهداش راه ب ل هم ن دو عام ب اي اطر ( ترکي ه خ به شکلی ) سروصدای ايجاد شده وافزايش توان اتالفی ا ب باعث شده تا ملخهای موجود روی هواپيم

د باشد که شما امروزه ميب ده های . يني خ از چرخ دن رل سرعت مل رای کنت دل ب در هواپيماهای م )اين نوع بيشتر در موتورهای الکتريکی کاربرد دارد ( .کاهنده سرعت استفاده می شود



٥٤

وان موت دازه و ت ر اساس ان خ ب رای مل ادی دارد ورانتخاب مساحت مناسب ب ره . اهميت زي اگر پ)Blade ( ور ارد شده بر مو خيلی کوچک باشد نيروی و ه ت ور ب ه موت انی ک شود و زم م مي ی ک خيل

RPM ا يش از حد و ي اد برسد دچار گردش ب ن باعث وارد شدن می) Over-rev( زي شود و ايزرگ باشد . د می گردخسارت به آن ادر نيست آن و از سويی اگر تيغه های ملخ خيلی ب ور ق موت

.منتقل کند وروتمام توان خود را به موترا به سرعت بهينه برساند و در تنيجه نميتواند ا از جنس پالستيک دل ملخه شوند ، چوب ،در هواپيماهای م اخته مي واد مرکب س ای . و م ملخه

ه خاطر انعطافی ا ب اد است ام ه ) االستيک ( پالستيکی قيمت پائين تری دارند و کاربردشان زي کای سه ملخها معموال . دارند در سرعتهای باال دچار افت ميشوند دو پره هستند اما استفاده از ملخه

. تيغه هم رايج است

ملخ ساخته شده از مواد مرکب

هايی از ملخ پالستيکی مدل

و می ) :Propeller pitch(گام ملخ رده و بجل مسافتی که ملخ در يک دور کامل در هوا طی ک

ين زا ااين مسافت ب . رود طبق تعريف گام ملخ ناميده می شود وا و همچن سيته ه ه ي و تغيير دان ه تيغ شرايط جوی مقدار صورت که با تغيير ارتفاع يا دگرگونیتغيير ميکند بدين) Blade Angle(ها

نکه نکته آ. کم و يا زياد ميشود) Thrust(جرم هوای عبوری از ملخ تغيير کرده و در نتيجه مقدار ر زاويه ايست که د) Blade Angle(زاويه تيغه يا خ و وت ين سطح دوران مل ر هر نقطه از تيغه ب

. مقطع آيروديناميکی در آن نقطه به وجود می آيد



٥٥

:راديو کنترل شوند هواپيماهای دايت مي رل ه مدل بوسيله سامانه راديو کنت

ه . اين سامانه با ارسال امواج الکترومغناطيسی فرامين را بزات اساسا ت .سرورهای هواپيما انتقال ميدهد از ) C/R(جهي

شکيل يک فزستنده راديويی مرکب ا ويی ت ال رادي د کان ز چنده اس ا ش ن کاناله ک از اي ر ي تفاده از ه ا اس ان ب ه خلب ت ک

د ال ميده ا انتق ه هواپيم رامين را ب رو . ف صوير روب در تاطری و سرورها ( ميتوانيد يک سامانه راديويی به همراه ب

ا شتر ) فرمانبره تفاده در بي ورد اس دل را م ای م هواپيماهد وع . ببيني ن ن ادی از اي دلهای زي ه م يد ک ته باش ه داش توج

د و ساخته شده و هر يک دارای ويژگی و فرستنده ها توليواج هر ک. توانايی خاصی هستند ا ارسال ام ويی ب ال رادي ان

ا را وييراد ا شهپرهای هواپيم ل سکانها و ي ی بخش هايی مثاوت است رد ا ُب. به حرکت در می آورند ا متف تنده ه ين فرس

ومتر را پوشش اما در انواع معمولی بردی در حدود دو کيلدل . ميدهند ای م رواز دادن هواپيم ذت پ را ل داريم زي از ن ردی ني البته در اغلب موارد ما به چنين ب

ده ه خوبی دي دل ب ای م ات هواپيم سافتی عملي ين م ه در چن الی ک يم در ح ه آن را ببين در آن است ک .ود نميش

:فرستنده آشنايی با

وان ۶ الی ۴يک فرستنده راديويی مناسب برای هواپيماهای مدل حداقل بايد دارای کانال باشد تا بت

د وظايفی همچون خاموش . سطوح مختلف هواپيما را کنترل کرد کانالهای اضافی معموال ميتواننا زدن چرخه از ک ا ب ا و ي ردن چراغه ن ک ه چ ( و روش دلهايی ک شوند درم ع مي ا جم ا ) رخه و ي

.را انجام بدهند .... کارهايی همچون کنترل دورببن عکاسی و جوی ( در تصوير نمايش داده شده شما يک فرستنده پنج کاناله را ميبينيد که دارای دو دسته فرمان

د ، پائين ،است که حرکتهای باال ) استيک رل کن د کنت ا را ميتوان تن . و چپ و راست هواپيم ده فرس .از کانالهای ديگر برای کنترل ساير فرامين استفاده ميکند

ار کردن وده و ک د خوش دست ب هنگام خريد به اين نکته ی ظريف توجه داشته باشيد که راديو بايد ده نباش رل آن پيچي ی کنت د و از طرف ان باش ا آن آس رد را از روی . ب اطری و ب زان مصرف ب مي

راه کتابچه های . کاتالوگ های سازنده کنترل کنيد ه هم يک سازنده معتبر فرستنده های خود را بتنده ) به ويژه در ايران ( سعی کنيد . آموزشی ارائه ميکند از فروشنده کمک بگيريد و يا آنکه فرس

.ايی را که معلم خلبانی به شما توصيه ميکند بخريد د دل را بده ا در .يک فرستنده مدرن بايد به شما امکان کنترل کامل م ريم تب ه رل ت ه کنت از جمل

ره هپرها و غي رخش ش زان چ ا مي دل و ي ای م ژه .... هواپيماه ه وي وارد ب ن م ام ،اي ام انج هنگ



٥٦

دل ،اهميت زيادی دارد ) مانور آکروباتيک (حرکتهای نمايشی ر روی م زيرا هر چه کنترل شما ب .بيشتر باشد قادر به انجام حرکتهای متنوع و بيشتری خواهيد بود

امانه ژ . هستند " رگشت ب" فرستنده های امروزی اغلب دارای س ه وي امانه ب ن س راد اي رای اف ه ب

ا . مبتدی ميتواند سودمند باشد دل از دست شما خارج شده و ي رل م اين سيستم در صورتی که کنتيد ه حالت عادی نباش دن آن ب ا را در حالت پاي ،قادر به بازگردان ده و هواپيم ه کمک شما آم دار ب

د . قرار ميدهد وط کنن م مخل ا ه ال را ب د کان رامين چن . همچنين فرستنده های پيشرفته قادر هستند فای وی شکل ه از ُدمه دلهايی را ک رل م ايی کنت ن توان د ) V - tai(اي انتر ميکن د آس تفاده ميبرن . اس

اربران همچنين فرستنده های مدرن امروزی دارای پردازنده پر سرعت و حافظه هايی هستند که کزی ش د را قادر ميسازد پروازهای برنامه ري ام دهن وع . ده را انج ن ن ادر در اي ا شما ق تنده ه فرس

رود رواز و ف اهد پ ا ش رده و سپس تنه ات مخصوص آن را تعريف ک رواز و عملي سير پ ستيد م ه !خودکار مدلتان باشيد

ت ان اش روزی امک ای ام تنده ه ه فرس ب توج ای جال ر توانائيه ردن آن است از ديگ د ( راکی ک مانند ) بازيهای رايانه ايی رل کنن . با اين کار دو نفر ميتوانند از يک فرستنده استفاده کرده و آن را کنت

رين های ری تم اين توانايی هنگام آموزش بسيار مفيد است و معلم خلبان ميتواند به شکل شايسته تال آموزشی را به همراه دانشجوی خود انجام دهد و مفاه ه شاگرد خود انتق ه خوبی ب رواز را ب يم پ

.رد يگکنترل هواپيما را به سرعت بدست بدهد و در صورت بروز مشکلی ميتواند انس دهای فرک وال روی بان دل معم ای م تفاده در هواپيماه ورد اس ويی م ای رادي تنده ه ٢٧فرس

د ار ميکنن اهرتز ک ای . مگ انس ه دوده فرک ا از مح اهرتز اس٧٢در آمريک ود مگ در . تفاده می شانس ائی از فرک شورهای اروپ د ٣۵ک تفاده ميکنن اهرتز اس ای ( مگ ا ۵۵کاناله رای چک ) ٩٠ ت ب

:کردن فرکانس های محل سکونت خودتان ميتوانيد به نشانی زير مراجعه کنيد html.internat/org.ukrcc.www://http

ت د ميباس تفاده ميکني تنده اس ه از فرس امی ک هنگروز اشکال های واج و ب داخل ام ز از ت برای پرهي

پرچم های رنگی ناخواسته به آنتن فرستنده خودتان چم های رنگی مشخص اين پر . مخصوصی ببنديد

رای زاميکنند که شما الی ب چه طول موج و چه کانتفاده ميکني ان اس دل خودت ای م دايت هواپيم و ،د ه

د شد اه خواهن ن امر آگ . بدين ترتيب ديگران از ايه ٢٧برای فرکانس مگاهرتز يک پرچم سه گوش بانس های . متصل ميگردد آنتن فرستنده رای فرک ب

ين ۵۴اللی ۵٠بين ی ٧٢ مگاسيکل و ب ا دو ٧۶ ال ب



٥٧

ا . پرچم و يا يک روبان و يک پرچم مشخص ميگردند رچم ه اد پ نچ است ١ × ١۶ابع ه . اي اه ب گا مرتکب رچم ه شخيص پ علت شلوغ بودن محيط پرواز و يا به هر دليل ديگری ممکن است در ت

دن آن شود يس موجب سقوط هواپيمای مدل و آ اشتباه شويم و اين اشتباه ز از هر . ب دي رای پرهي بير که در تصو. استفاده کرد " فرکانس چک " گونه اشتباهی در تشخيص کانالهای خالی ميتوان از

ال ،موجود های اين دستگاه با چک کردن فرکانس . نمونه ايی از آن را ميبينيد باال خالی یا ه کانانس . جلوی بروز اشتباه را ميگيرد را مشخص ميکند و مگاهرتز را ٣۵جدول زير کانالهای فرک

.نمايش ميدهد

.يد مگاهرتز را ميبين ٧٢ و ۵٣و ٢٧در جدول زير رنگ پرچم برای باندهای



٥٨

د ،کريستالی ) Oscillator(فرستندها از يک نوسان ساز مطابق با نوسان مورد نظر استفاده ميکننتقويت شده و از آنتن منتشر ميشود ) Power Amplifier(نوسان ايجاد شده توسط تقويت کنندها . ایمدوالسيون. )Frequency Modulation (FMو ) AM) Amplitude Modulation ه . انواع پرکاربرد در فرستنده ها هستند از

ا . حساسيت بيشتری دارند FM اما نسبت به مدوالسيون دقيقتر بوده AMامواج بيشتر فرستنده ه

ده فرستنده ،با تغيير طول موج . عمل ميکنند AMبر اساس مدوالسيون ه گيرن رامين الزم را ب فد از ،ارسال ميکن ده دارای بخش آشکار س وج ) Detector( گيرن شخيص طول م ا ت ه ب د ک ميباش

.دريافتی آن را به سروها انتقال ميدهد

تن شو ) Aerial(امواج از طريق آن يچ تنظيم مي يم پ تنده شده و توسط خازن و س در . د نوارد فرس

ده بخش شان داده ش دار ن ل ) Double tuned RF(م ع عم اززايی " در واق ام داده و " ب را انجشوند فرکانس های ضعي ابی مي ين ،ف با وارد شدن در بخش دوبل مدار تنظيم شده و بازي سپس هم

ويی انس رادي ده فرک تقويت شده و وارد ميکسر ) RF amplifier(امواج توسط بخش تقويت کنن)Mixer ( د شده توسط بخش .ميشوند در اين بخش امواج ارسال شده توسط فرستنده با نوسان تولي)Local Oscillator (انی مخلو واج مي ده دوم ام شوند ) Several If(ط شده و وارد تقويت کنن مي

ايی و سپس توسط بخش ) Detector(و توسط توسط آشکار ساز شائی ) Decoder(شناس د گ ک . شده و به هر يک از سروها انتقال می يابد

د تفاده کنن دی اس دی د ( سامانه ای فرستنده ميتوانند از چندين روش برای کد بن د بن ا را ک رصد خطد ال . کاهش داده و امنيت امواج ارسالی را تضمين ميکن تنده های ديجيت ن روش معموال فرس از اي

شد . استفاده ميکنند تفاده مي و اس ر از فيلترهای اکتي ديمی ت ه ) در روشهای ق وان ب ه ميت ه از جمل ک : روشهای زير اشاره کرد

١- PPM System) Pulse Position Modulation( ٢- PCM System) Pulse Code Modulation( ٣- IPD System) Intelligent Pulse Decoding( ۴- DSR System) Digital Signature Recognition(

ه ا دارای ويژگيهای مخهر يک از اين روشه وين در زمين ای ن صوصی هستند و از جمله فن آوريها . کنترل و هدايت و امنيت فرامين محسوب ميشوند ن روشها يکی ديگر از علت ه تفاده از اي ی اس

وده ال ب ن آوری ديجيت شرفت ف ا و از سويی پي ز تراشه ه ده های مجتمع و ري رشد چشمگير گيرندايت . است رل و ه رای کنت ديمی ب های ق وان از روش الی ديگر نميت ای ديجيت ده ه اخت گيرن ا س ب



٥٩

درن و پ . سامانه ها استفاده کرد ده های م ايی از گيرن شرفته امروزی را در تصوير زير نمونه ه ي . اندازه کوچک و وزن کم اين گيرنده ها امکان ساخت ريز مدلها را فراهم ميکنند ،مشاهده ميکنيد

)Servos ( سروها: ستند ويی ه رل رادي ره کنت ک زنجي ر ي ای آخ ه ه روها حلق . س

ا و ،سروها باعث روشن و يا خاموش شدن موتور کنترل فلپ هشوند يا باز و بسته شدن چرخه شکل . ای هواپيما مي يک سرو متور ده ،شده است از يک موت ه دن اژ ، جعب ده ولت سيم کنن رد ، تق ُب

امانه را در خود ن س ه اي الکترونيکی و يک محفظه پالستيکی کد ای ميده رار . ج ط ق يمهای راب ا و س ز بازوه ه ني ر روی بدن ب

ديل جه رای تب رو و دومی ب ال ني رای انتق ی ب ت گرفته اند که اوله گردشی ( نيرو ا از خطی ب ه خطی و ي ثال از گردشی ب ه ) م ب

بازوی سروها معموال از يک قطعه پالستيک که بر روی آن سوراخهای وجود دارد . کار ميروند شود ،ساخته شده است يچ مي ان پ ه های فرم ن سوراخها ميل ا کمک سروها . در اي ا ب ه ه ن ميل اي

.و يا کنترل جريان سوخت در موتور ميشوند باعث به حرکت در آمدن سکان هواپيما د ) rotary(امروزه بازوهای شتری دارن اربرد بي ده ک ا ،يا چرخن د ت وع ميتوان ن ن ه ۴۵ اي درجه ب

ه عملکرد و . چپ و راست حرکت کند ستگی ب ازوی آن ب وع ب وع سرو و ن ن حال انتخاب ن ا اي برل ،ه مثال بازوی شعاعی و يا چرخند ،محل استفاده آن دارد رای کنت ی ب بی هيچ شک و شبهه اي

.سکان عمودی هواپيما مناسب است و نود و هشت درصد مدلها از اين روش استفاه ميکنند

ه وان ب ه آن را ميت دار چرخش اولي ه حرکت و مق ه زاوي ی است ک انيزم مجزاي هر سرو دارای مک

ا هر سرو به . تنظيم کرد ) خازن متغيير ( وسيله يک پتانسيومتر ده خود ي سه کنن يله واحد مقاي وسارتی د شده ) pulse width comparator(به عب سهای تولي ا پال ه سرو را ب سهای وارد شده ب پال

يله ) pulse locally generated(توسط رای يکسان کردن سطح اختالف بوس رده و ب سه ک مقايد د ) pulse stretcher(واح دام ميکن وع پا . اق تفاده از ن ا اس روها ب شخيص س افتی ت سهای دري ل

الس . ميدهند که اين پالسها از نوع کاهنده است و يا از نوع افزاينده اگر پالس دريافتی بزرگتر از پان داخلی باشد واحد بازآفرينی سرو برای جبران آن اقدام ميکند و چون اين کار مستلزم عبور جري

ادل آن را ت تع ه حال يدن ب ا رس رم ت شود الج رو مي ور س دارد از موت ه حرکت وامي ر حسب ،ب به های ) ارورهای مثبت و يا منفی ( فرامين کاهنده سرو ميتواند در جهت مخالف و يا موافق عقربرين توضيح . ( ساعت بچرخد اده ت ن س انم اي ا بگم تباه باشد ام ا اش شايد اين تعريف به نظر برخيه

شود رای عملکرد سروها محسوب مي سهای . ممکن ب ه پال ثال ترجم رای واحد م pulseکمکی ب



٦٠

stretcher الس و ، اشتباه به نظر ميرسد رايش پ م ... به هر روی ميتوان آن را به نوعی واحد پي ه .در تصوير زير ميتوانيد تصوير شماتيک بخشهای مختلف يک سرو را ببينيد ) م .گفت

ه و مصرف بر ا هزين د ام انی دارن ل اطمين ال سرعت و عملکرد قاب شتر سرورهای ديجيت شان بي ق

:سروها درابعاد و وزنهای زير توليد ميشوند . است

سمت چپ از نوع کشوئی و ،ل را نشان ميدهد اين تصوير دونوع سرو متداو

محسوب ميشود که با ) rotary(سمت راست از نمونه های خوب سروهای مکانيزمی جالب کنترل طولی و عرضی را امکان پذير ميکند

Giant - weights around 100g(3.5oz) Standard - 45gr(1.6oz) Mini - 20gr(70oz) Micro - 8gr(28oz) Pico - 5.5gr(18oz) Wes Technik - 2.1gr(08oz) Falcon Servo - 1.7 gr

:نصب سروها ا بخش ه متناسب ب دی ک رم و کن سروها به علت حرکت نهای کنترل انجام ميدهند ميبايست بدون لرزش و خالصی

وند صب ش ود ن ل خ رزش . در مح وگيری از ل رای جل به دور محور پ ،سرو دهای الستيکی ک يچ و آنرا توسط بن

د ه وصل ميکنن ه بدن رد ب رار ميگي ره ق ن ،مه ه ممک البتار برخورد ن ک رای اي است شما با روشهای ديگری نيز ب

د در آن رعايت شده " ثابت و محکم بودن " کنيد اما در هر صورت موئلفه محل نصب سروها بايه همچنين در سروهايی که حرکت مکانيکی به سوئيچ انتقال جريان الکتريکی .باشد شود ب تبديل مي

. همين شکل عمل شده و آن را به قاب بدنه سرو محکم ميکنند داری و سقوط آن شوند ا لرزشها باعث عدم پاي . آزاد بودن پيچ و مهره در محل نصب کافيست ت

ديواره های داخلی بدنه و محل نصب ،بخاطر جلوگيری از لرزش و جابجايی قطعات داخلی مدل ده ، سروها ،وخت بخشهايی مانند تانک س ای الستيکی ، گيرن ا ورقه رم ي ه پوششی از اسفنج ن ب

رو در سروها . مجهز ميشود ال ني مورد ديگری که نبايد فراموش کنيم محکم بودن قطعه های انتقزاحم املی م ين ع ند و همچن دون خالصی باش م و ب ود محک ای مناسب خ ست در ج ه ميباي است ک

ر . حرکت آنها نباشد دل سمت راست از در تصوير زي ه م د ک ا را ميبيني ه ه ن قطع ه از اي دو نمون



٦١

اميم ازوئی مين صاوير . نوع دورانی و نوع ديگر آن را را ب ا در ت ه ه ل قطع ن قبي شئويی اي وع ک ن .قبلی ديده می شود

دلها خالی از لطف نباشد ز م ه ري دل . شايد در پايان اين بخش اشاره ب وع از هواپيماهای م ن ن ايسيار شوند ب ه مي البی ارائ سيار ج دلهای ب ده و در م اخته ش دون . ظريف و سبک س دون شک ب ب

د پيشرفت فن آوری در زمينه الکترونيک اين مدلها هرگز فرصت ظهور و مجال خودنمائی نميافتند . ه ميدهن ا و شادی بخش را ارائ روازی زيب ا پ ا در نهايت سادگی و ،اين هواپيماه ساختمان آنه

شود معموال از ل رواز . وله های نازک فوالدی و يا آلومينيم ساخته مي ان اصول پ دلها از هم ز م ريا رين ساختار است ت اده ت مدلهای عادی استفاده ميکنند اما هدف طراحان اين نوع پرنده ها ارائه س

اد و . ابتکار عمل خود را به نمايش بگذارند ان ب ه جري ا ب اد آنه دلها حساسيت زي ن م ای اي از عيبهر ،شواری رفتار با آنهاست د د در براب ه باي ان ظريف و حساس هستند ک ه چن منظورم اين است ک

ه ای داشت ل مابان ار جنت ا رفت ج . آنه ن دخترهای زود رن ه ! معموال اي ه مخصوصی ارائ ا جعب ب در تصوير زير نمونه ی جالبی از اين مدلها را ميبيند . ميشوند و مدت زمان پرواز محدودی دارند



٦٢

:نگهداری از موتورهای مدل داری ر و نگه ه تعمي از ب ار ني دتی ک س از م ا پ ه موتوره هم

ار دشواری نيست . دارند ور ک ز نگه داشتن موت پس از ،تميرس تفاه يک ُب ا اس ان را ب ا ( هر بار پرواز بدنه موتور خودت ي

سواک ه ) م وختی روی بدن ا س ن و ي ر روغ د و اگ ز کني تميود آن ه ب د ريخت اک نمائي زی پ تمال تمي ا دس دلرها . را ب ه م هم

رده و آن از ک ای خود را ب ور هواپيم ا زود ميبايست موت دير يد ز کنن ه .را تمي اطی ب رخ خي ن چ ره روغ د قط دن چن چکان

ه .درون سيلندر و کاربراتور توصيه می شود ا هم فانه ب متاساربران ن امر ک اد شده و اي اب زي ن کت تالشی که کردم حجم اي

د ه ميکن ی عالق ود آن ب اب ،اينترنت را به دانل ام بن ه ن اب ديگری ب دل " راين در کت " موتورهای ما را آموزش ،ضمن آشنايی با انواع مختلف موتورها دار از آنه چگونگی باز و بسته کردن و نگه

دل در پايان جلد اول اين کتاب الزم است به اين نکته اشاره کنم که هنگام پرواز .خواهم داد دادن ميد اطری . خودتان ابزارهای تعمير و نگهداری مورد نياز را بهمراه داشته باش ، چسب ،معموال ب

دل . و مقداری ابزار بهمراه هر مدلری وجود دارد د ،برای سوار کرد اجزاء م ر روی قي آن را برای ابزااين نگهدارنده ها . دوبل وی شکلی قرار ميدهند که با اندازه مدل هماهنگ است ر مفيدی ب

. ه فرود محسوب ميشوند و به نگهداری مدل کمک ميکنند نصب راحت بال و ارب

):پيش از پرواز(چک ليست اي ،بعد از نصب بالها و آماده شدن مدل -١ ورد آزم ور را م د ش ميبايست موت رار دهي ار ،ق ن ک اي

ن منظور ،شود ميتواند بر روی نگهدارنده مونتاز و يا بر روی زمين انجام ا را برای اي دم هواپيم .به اين طريق از کار کرد آن مطمئن شويد . بدست بگيريد و سپس دور موتور را اندکی زياد کنيد

. برد فرستنده را مورد ارزيابی قرار دهيد -٢ال را -٣ از عملکرد شهپرها و سکان عمودی هواپيمای مدل خودتان مطمئن شويد و بالنس بودن ب

يد تا انحرافی نداشته باشد چک کن . وزن مدل و مقدار سوخت را چک کنيد -۴

ه الزم است : توصيه های پايانی ا تجرب ی ب يد و . برای پرواز اولتان وجود يک مرب سرد باش خونشود . از حرکتهای تند پرهيز کنيد ام ن ا سوخت تم يد ت شه . زمان پرواز را در نظر داشته باش همي

اب د وپشت به آفتاب بايستي د ی حتما از عينک آفت اد را در نظر داشته استفاده کني و جهت وزش ب .موفق باشيد : و اينکه . نکنيد وشپرچم های آنتن را فرام. باشيد



٦٣

:)برخی از لغات و اصطالحات ( واژه نامه )Aileron: ( شهپر )Airfoil: ( باعث ايجاد فويلها اير، ماهيواره

پيما ميشوند نيروی برا در بالهای هوا )ARF: ( مدلهای تقريبا آماده پرواز )RTF: ( مدلهای آماده پرواز )Dihedral: (برای ايجاد ،اويه فراز بال ز

ی جانبی بيشتر راپايد )Elevator: ( سکان افقی هواپيما ،باال بر )Engine: ( پيشران هواپيما ، موتور )Fin: ( سکان عمودی هواپيما )Fixed (Landing) Gear: ( ارابه فرود )Flap: ( ابزارهای برافزا که در لبه فرار بال

نصب شده و باعث افزايش برا ميشوند )Fuel Tank: ( منبع سوخت )Fuselage: ( بدنه هواپيما )Glow Fuel: ( سوخت موتورهای شمعی که

متشکل از متانول و روغن کرچک است )Glow Plug: (باعث عمل ،ی شمع گداخت

های مدل است وراحتراق در موت )Horizontal Stabilizer: ( متعادل کننده

منظور سکان افقی هواپيماست،افقی )Kit: ( معموال به مجموعه ايی ، بسته لوازم

د که برای ساخت وشاز لوازم آماده ايی گفته مي از سوی شرکت های سازنده ، ايی يک وسيله

شده و آماده ارائه ميشود به صورت بسته بندی .ن ميپردازد مونتاژ کردن آار تنها بهو خريد

)Loop: ( یچرخش حول محور عمود )Propeller: (ملخ هواپيما )Radio Transmitter: ( فرستنده راديويی

)Four-stroke: ( موتورهای چهار زمانه )Two-stroke: ( موتورهای دو زمانه

)Brushless: (ورهای الکتريکی بدون موت

جاروبک )Brushed Motor: ( موتورهای الکتريکی

جاروبکی )Stall: ( زاويه حمله زياد موجب ، واماندگی

جدا شدن کامل اليه مرزی از روی ايرفويل .شده و نيروی برا بشدت کاهش می يابد

)Servo arm: ( که نيروی سرو . بازوی سرو

.قال ميدهد را به کنترلهای هواپيما انت )Battery: ( منبع تامين انرژی برای ، باطری

استارت موتور )Roll: ( چرخش )Rudder: ( سکان هدايت )Servos: ( که باعث . يا فرمانيارها ، سروها

چرخش کنترلهای هواپيما ميشوند )Stabilizer: ( منظور سکان ، متعادل کننده

افقی هواپيماست )Receiver(: که ، گيرنده ، دريافت کننده

امواج ارسالی از فرستنده را دريافت و به سروها انتقال ميدهد

)recoil starter : ( خی ر در ب،استارتر فنری رواز موتورها با کشيدن يک اهرم دستی موت

.روشن ميشود



٦٤

پايان جلد اول

د دوم د و سوم ادامه مطالب کتاب را در جل ری کني . پيگيد اب داري ن کت در صورتی که نظر و يا انتقادی در مورد اي

د ان بگذاري ن در مي ا م ل آن را ب يله ای مي تن . ( بوس م )خودتان را به التين بنويسيد

[email protected]

تاليف اين کتاب بع داخلی و خارجی مورد استفاده برایمنا: توجه

در جلد سوم معرفی خواهند شد http://www.esnips.com/web

***

Documents

New کﺎﭘ یادﺰﻡارﻮها مﺎﻥ ﻪﺑsakhtoparvaz.ir/Uploads/admin/Docs/EL13.pdf · 2018. 10. 7. · ﯽﻳﺎﻗﺁ نﺎﻓﺮﻋ : ﻒﻴﻟﺎﺕ و ﻪﻤﺟﺮﺕ