Contents 

 

Ian Holliday  Preface 

Li Chenyang  The Adjustment of Obama Administration’s Policies  towards Myanmar: 

Promoting Democracy in Myanmar or Containing China? 

Ashley South        Governance and Legitimacy in the Peace Process 

Kim Jolliffe        The Role of People’s Security in Peace Building 

David Allan  Business and Peace  in Myanmar: Thoughts on  Sector Risks, Related  to 

Peace and Social License to Operate Issues 

Ian Holliday        Thinking about Myanmar’s Citizenship Crisis 

Matthew J. Walton    Burmese Politics and the Pathology of Unity 

Khin Khin Lwin      The Displaced in Reform 

John Bray  Risk  Assessment,  International  Investment  and  Responsible  Business 

Practice in Myanmar: What Has Changed? 

Zhu Li  Politicization  of  China’s  Economic  Investment  in Myanmar:  Cause  and 

Impact 

Zhu Xianghui        Myanmar’s Oil and Gas Sector since 2011: Progress and Challenges 

Adam Simpson  From  ‘Outside’  to  ‘Inside’: The Transformation of Activism over Energy 

Projects in Myanmar 

Wang Zichang  Amending Constitution: Focal Point of Myanmar’s Political Development 

in 2013 

Bi Shihong  Cooperation and Competition between U.S. and  Japan’s Policy  towards 

Myanmar 

Yang Baoyun        The European Union and Future Development of Myanmar 

Pavin Chachavalpongpun  Human Security in Myanmar: Critical Hurdles 

Lei Zhuning  Development of Transport Connectivity in Myanmar and the Prospect for 

Regional Cooperation 

Liu Xuecheng  Myanmar’s  Political  Transformation  and  New  Development  of 

China‐Myanmar Relations 

Aung Aung  China‐Myanmar  Relations  (2011‐2013):  Promoting  China’s  Image  in 

Myanmar 

Lu Guangsheng      China’s Investment in Myanmar under Its Political and Economic Reform 

Nora Schlenzig  State  Transformation  and  the  Geography  of  State  Power:  Exploring 

Cross‐border Development between China and Myanmar 

Diane Tang Lee      China’s Investments and Development Assistance in Myanmar 

Khin Maung Nyo      Challenges Facing Myanmar’s Migrant Workers 

Kerstin Duell        Exile or Return? The Diaspora’s Role in Myanmar’s Political Transition 

Mung Don        Transitional Justice in Myanmar: Assessing the Alternatives 

Jacqueline Menager    Cultural Elite: Situating Hip Hop in the Transition 

Renaud Egreteau      Soldiers as Lawmakers: In Search for a Legislative Role for the Tatmadaw 

Wooyeal Paik  Authoritarian Survival Strategies  in Comparative Perspective: Myanmar, 

China and North Korea 

Joakim Kreutz       Myanmar’s Economic Potential: Peace Making or Peace Breaking? 

Andrew Selth       Obstacles to Police Reform in Myanmar/Burma 

Song Qingrun       The Prospects of Myanmar’s Economic Reform and Development 

Preface 

Ian Holliday 

 

On 17‐19 June 2013, the University of Hong Kong hosted  its seventh annual symposium on politics 

and  government  in  Myanmar.  Previous  symposia  were  held  in  Bangkok  (2007),  Xiamen  (2008), 

Kunming  (2009),  and  Hong  Kong  (2010‐12).  For  all  seven  events,  the  Singapore  office  of  the 

Konrad‐Adenauer‐Stiftung was a collaborating partner providing welcome financial support alongside 

funding also provided by  the Faculty of Social Sciences at  the University of Hong Kong. For all  five 

events  from  Kunming  forwards,  Yunnan  University  was  a  collaborating  partner  bringing  a  full 

delegation of scholars from Mainland China to the symposium. 

At  the  2013  symposium,  forty  scholars  and  practitioners  made  fifteen‐minute  presentations  to 

audiences  of  up  to  one  hundred  people.  Soon  after  the  conclusion  of  the  symposium,  thirty 

presenters submitted brief summaries of their talks in English. All thirty were then translated into the 

Myanmar language. This collection brings together the thirty summaries in both languages, with the 

English versions grouped together first and the Myanmar versions following. 

Grateful thanks for excellent administrative support are due to Florence Luk, Harold Tsang and Nikki 

Wong  in the Faculty of Social Sciences at the University of Hong Kong. For translation  from English 

into the Myanmar language, thanks go to Phyo Win Latt. 

 

1 

The Adjustment of Obama Administration’s Policies towards Myanmar: 

Promoting Democracy in Myanmar or Containing China? 

Li Chenyang 

Center for Myanmar Studies, Yunnan University 

cyli_dny2002@126.com 

 

The Aim of Rebalance Strategy  in Asia‐Pacific Region of Obama Administration: Containing China 

or Not? 

Maintaining  hegemony  and  dominance  in  Asia‐Pacific  region  is  the  key  aim  of  Obama Administration’s  rebalance  strategy.  USA  will  contain  any major  powers  which  can  challenge  its hegemony in this region, not only China. 

After three‐decade rapid development, China is rising. Maybe the U.S. government hasn’t issued the containing China strategy yet, but has taken many actions, particularly since 2009. Professor ZHENG Yongnian, the Director of EAI, NUS, pointed out that, Obama administration’s policy towards China is the engagement under  the containment. Professor HUANG  Jin at NUS, a  former  research  fellow at Brookings Institution, also thinks USA’s containing action upon China  is very clear, as the U.S. made use  of  Taiwan  issue  before  2008,  and  now  its  interferences  China’s  Tibet  and  Xinjiang  affairs. Meanwhile, USA also  instigates China’s neighboring countries against China. We can’t  ignore USA’s destructive role in the tension in South China Sea and East China Sea. 

Due  to  the China‐US  structural  contradiction  and  the  growing  of  Chinese  strength,  the  Obama Administration’s  policies  towards  China  is  no  longer  to  pull  China  into  the  US‐dominated international system and achieve China’s peaceful evolution but to fully contain China’s rise, mainly by  non‐military measures. USA makes  full  use  of  its  domination  of  international  regulations  and political values to damage China’s international image and limit China’s international spaces through the interpretation of those regulations as well as the reports of Western media. By making use of its democracy advantages, Myanmar’s nationalist sentiments and concepts of CSR, EIA and SIA, the U.S has  successfully  made  China’s  aids  and  investments  in  Myanmar  serious  obstacles  for China‐Myanmar relations. Many evidences  indicate that some NGOs from USA were  involved  in the movement  against  Myitsone  dam,  and  the  strong  interests  of  USA  in  the  coordination  and negotiation of  the  conflict  in Kachin State  is also a good example of USA’s containing action upon China. 

China also needs to realize the diplomatic faux pas in its relations with Myanmar during the past two decades. China did not paid enough attention to Myanmar ordinary people and only developed the relations with Myanmar military government; the economic cooperation mostly focused on natural resources exploring with  less  social  responsibilities and not enough help  to  the  improving of  local livelihood. These shortcomings were optimized by USA. Therefore, China needs to adjust its policies and improve the behaviors of Chinese companies and citizens in Myanmar. 

 

2 

Is  Promoting  Democracy  in  Myanmar  the  Fundamental  Goal  of  the  Adjustment  of  Obama Administration’s Policies towards Myanmar? 

Although most American people respect democracy and human rights, promoting democratic value and political system is one of the three main foreign strategic objectives of the U.S. After the ending of  apartheid  in  South  Africa,  USA’s  democracy  exporting  is  not  merely  for  interfering  in  other countries’  internal affairs, with democracy exporting as an  important object as well. That’s to meet the need of domestic politics and  foreign  relations of USA. But U.S. government will undoubtedly give up democracy and human rights protection for national interest if promoting democracy collides with the seeking of national interest. 

Thailand  and  Pakistan  also  have  long‐time  military  rule,  and  even  a  military  coup  occurred  in Thailand  in 2006, but  the U.S. didn’t  impose  sanctions upon Pakistan and  its military  cooperation with Thailand has never stopped. So some scholars are wondering why the U.S can’t lift its sanctions upon Myanmar.  The  U.S.  never  condemns Mubarak,  the  former  Egyptian  President  who  was  in power for more than 30 years and tried to make his son as his successor. Saudi Arabia, Kuwait, and Brunei are absolute monarchy nations, but the U.S. government never forces those  leaders to carry out democratizations only because they are vital for USA’s national interest. 

Democracy  is  the  best  political  system  for  human,  but  it’s  not  omnipotent  and  can’t  resolve  all complicated problems in a short time in any countries. The Philippines is an allied country of the U.S. in SEA, but it does not have good governance after independence, and now is reaching the verge of failed state. As a  responsible big country,  the U.S. not only has  to boost democratization, but also needs to help Philippines and Myanmar to improve administrative capacity and develop economics. The scholars don’t think the U.S. has done good jobs in this section. Although the efficiency of USA’s policy adjustment must be assessed by Myanmar people, an academic assessment can be given. 

After  the Obama Administration  took office  in 2009,  it adjusted  its main objective  in Myanmar  to hinder  China‐Myanmar  cooperation  in  order  to  contain  China’s  rise.  Its  declaration  that  the development of US‐Myanmar relations is not aiming at China is unbelievable for Chinese people. 

The logical relation of the policies of Obama Administration towards Myanmar: As China did not kept good  relations  with Myanmar  people  since  1988,  and  the  democratic  regime must  respect  the people’s willing, so many cooperation projects between China and Myanmar cannot be implemented smoothly after the democratization happened in Myanmar. Myitsone dam, Latpadaung copper mine and China‐Myanmar oil and gas pipeline are the targets of USA’s action. 

The Response of Myanmar to USA’s Policy Adjustment 

Myanmar society has different response to USA’s policy adjustment. 

Some Myanmar people hope USA  can pay more attention  to Myanmar.  For example, Zaw Htay, a Myanmar government official, published an article titled “Myanmar and Washington’s New Strategic Choice in Southeast Asia” in the Washington Post on November 15, 2011. The paper said that “What the West must realize  is that  in today’s geopolitical situation, particularly given the rise of China,  it needs Myanmar. Washington and others must help  facilitate Myanmar’s connection  to the outside world  at  this  critical  juncture.  My  president’s  suspension  of  the  Beijing‐backed  Myitsone  Dam signaled to the world what he stands for. If the United States neglects this opportunity, Washington will part ways with the new order in the Indochina region”. 

But  some Myanmar people complain USA. For example,  some Myanmar elites  said, Myanmar has 

3 

done so much and USA responses less. Myanmar has done better job than Afghanistan, but USA can provide  about  several billions US dollars  assistance  to Afghanistan every  year with no money but sanction  to Myanmar,  so  they are unsatisfied with  the USA’s action and  response. Another official based  in  Naypyidaw  pointed  out,  for Myanmar  foreign  relations,  India  and  China  are  the most important partner. He hopes USA will not cause Myanmar any trouble. 

According  to  the  CSIS Myanmar  Trip  Report  in  September  2012,  some Myanmar  elites  tried  to balance  between  China  and  USA.  The  report  said:  “The  widespread  belief  that  the  Myanmar government’s concern about excessive dependence on China was a primary motivator in prompting military leaders to pursue reform appears to be overstated. In fact, the group’s interlocutors stressed China’s  role as a  traditional neighbor and encouraged  the United States  to avoid zero‐sum policies toward  China.  Given  China’s  long  near‐monopoly  on  political  ties, military  sales,  and  trade with Myanmar during  the decades of military  rule,  the  country’s  rapidly warming  ties with  the United States  are  being  greeted  with  suspicion  in  China  and  are  stoking  fears  about  imagined  U.S. containment  efforts.  A  proactive  policy  of  consultation with  China  on  the  U.S.  approach  toward Myanmar could help mitigate concerns in Beijing about the United States using Myanmar to contain China”. 

The Attitude of China on the Development of Myanmar‐USA Relations: Perspective from a Chinese Scholar 

All nations must respect Myanmar’s right to develop relations with other countries. Chinese scholars fully realize the recognition from USA Myanmar’s political transition and its economic assistance will be of great  significance  for  the modernization process of Myanmar. The U.S. also has  the  right  to keep good  relations with Myanmar, and China always  supports  that.  In  June 2007, China hosted a secret meeting  between Myanmar ministers  and  U.S.  officials  in  Beijing.  After  the  2008  Nargis Cyclone, China coordinated Myanmar military government and USA to ensure U.S military aeroplane to transport disaster relief materials to Yangon airport. 

But China’s national interest must be respected by USA and Myanmar. The stability and development of  China‐Myanmar  border  areas  and  Chinese  investment  in  Myanmar  all  are  China’s  national interests, which are not allowed to be damaged. Unfortunately, they are affected by USA’s activities in Myanmar. 

Conclusion 

China and USA have the competitions in Myanmar, but both have to respect the sovereignty and the legal rights of Myanmar. No one can force Myanmar people to do anything against their willing. It’s the right time for the U.S. to remove all the sanctions upon Myanmar now. 

China needs a stable and harmonious environment  for the modernization process. As USA  is not a reliable partner, China needs  to pay more attentions  to  the neighboring nations  in Asia, and must develop the relations with neighboring countries independently. Anyhow, we hope USA will not play zero‐sum game with China in Myanmar or other regions. 

4 

Governance and Legitimacy in the Peace Process 

Ashley South 

Senior Adviser ‐ Myanmar Peace Support Initiative 

Ph.D. Candidate ‐ Australian National University 

lerdoh@yahoo.co.uk 

 

Opportunities and Risks 

• The peace process which emerged in Myanmar in late 2011 is the best opportunity in many 

decades  to address political, social, economic and cultural  issues which have driven armed 

conflict since independence. 

• The recent halt to fighting between the government and Kachin Independence Organisation 

means  that  for  the  first  time  all major  non‐state  armed  groups  have  agreed  preliminary 

ceasefires with the government. 

• However,  a number of  serious  issues  remain unresolved.  The peace process  is unlikely  to 

succeed unless these are addressed. This will be difficult, given the  long history of mistrust 

among key stakeholders. 

Ceasefires 

• People living in conflict‐affected areas benefit from ceasefires between the government and 

non‐state  armed  groups  (NSAGs):  reduced  fear,  improved  livelihood  options,  better 

opportunities for travel. 

• The primary concern of conflict‐affected communities is physical security. 

• Many ethnic nationality communities continue to experience high  levels of militarization. If 

the  Myanmar  Army  and  NSAGs  could  withdraw  from  some  non‐strategic  positions, 

perceived as threatening by communities, this would provide a boost in confidence to ethnic 

stakeholders. 

• Preliminary ceasefires need  to be consolidated, with concrete agreements  regarding  troop 

positions and behavior of armed elements (ceasefire ‘Code of Conduct’). 

• Need for ceasefire monitoring. 

• Serious  concerns  regarding  ongoing major  clashes  (e.g.  Shan  State).  Questions  regarding 

whether Myanmar Army is following government’s peace agenda ‐ or is this a case of ‘good 

cop, bad cop’? 

5 

Peace Process 

• There  is  a  need  to  move  from  the  agreement  of  preliminary  ceasefires,  to  discuss 

long‐standing  political  issues  which  have  structured  armed  and  state‐society  conflicts  in 

Myanmar. Government has agreed in principle to political negotiations, but these have yet to 

start. The clock is ticking ‐ 2015 elections. 

• Ethnic stakeholders (NSAGs, political parties, civil society) need to ensure policy and tactical 

coherence, in order to represent their communities effectively in political talks.   

• Need  to  ensure  participation  of  key  stakeholders,  including  conflict‐affected  communities, 

civil  society groups and political parties. This will be a  logistical challenge,  reflected  in  the 

complexity of the ‘Framework Agreement’ (ethnic peace plan) presented to the government. 

Outstanding  Issues  ‐  incursion  of  unregulated  business  activities  into  conflict‐affected  areas; 

land‐grabbing; mega‐projects 

• Most new business  activities  in  conflict‐affected  areas  are extractive  (logging, mining etc), 

and  often  connected  to  local  or  national  powerholders  (e.g.  Myanmar  Army,  NSAGs). 

Business  activities  in  newly  accessible  conflict‐affected  areas  are  often  associated  with 

land‐grabbing (e.g. for plantation agriculture).   

• As well as the negative social and environmental impacts, such activities can undermine trust 

and confidence in the peace process. 

• Negative impacts of the2012 Farmland Act, and 2012 Vacant, Fallow and Wasteland Act. 

• Concerns about major infrastructure projects (e.g. hydroelectric dams). 

Outstanding Issues – local autonomy and politics of governance   

• Government has committed  in principle to negotiations regarding decentralisation  in ethnic 

nationality‐populated  areas.  However,  in  the  absence  of  substantial  political  talks,  no 

progress has yet been made. 

• Ceasefire process has seen the government pushing to expand  its authority  into previously 

contested, conflict‐affected areas. This is not necessarily (or entirely) a conspiracy: it is what 

governments do ‐ apply governance to subjects. 

• Expansion of government services into previously inaccessible, conflict‐affected communities 

can be  positive  for  vulnerable  populations  (e.g.  improved  access  to health  and  education 

services, provision of  ID cards) – but can also be seen as threatening by  local communities, 

who  continue  to  regard  the  state  as  threatening,  and  the Myanmar  Army  as  violent  and 

predatory.   

6 

• Efforts  to  expand  Myanmar  government  authority  and  service‐delivery  systems  should 

therefore be undertaken in close consultations with the non‐state armed groups and affected 

communities, and relevant civil society groups. 

• In many conflict‐affected areas,  local organisations  (working cross‐border, and  from  ‘inside’ 

Myanmar)  have  for  years  been  the  only  agencies  providing  assistance  to  conflict‐affected 

communities. Many NSAGs,  and  CBOs working  in  partnership with  them,  have  developed 

long‐established,  if chronically under‐resourced, structures  in the fields of education, health 

and local administration.   

• For many  displaced  and  other  communities  in  the  conflict  zones, NSAG  and  related  civil 

society structures and personnel are perceived as more  legitimate and effective than those 

of the state. It is essential that such individuals and networks enjoy a sense of ownership in 

the peace process.   

• There  is  a  risk  that  international  and  state  agencies  entering  these  areas  can  undermine 

and/or overwhelm existing local capacities, damaging confidence in the peace process. 

• International  actors  should not  undermine  trust  and  confidence  in  the peace  process,  by 

supporting an expansion of government authority  into previously contested areas, without 

consultation (‘do no harm’).   

Political Cultures 

• Despite  commitment  to  the  peace  process,  government  and Myanmar  Army  leaders  still 

seem to regard ethnic communities as  ‘children’, whose  lives must be developed/improved 

by the government (with  international assistance) – rather than seeing ethnic communities 

(and NSAGs?) as primary actors in their own stories.   

• As  noted,  in  practice,  this  is  often  experienced  by  conflict‐affected  communities  as  the 

penetration  of  top‐down  state  services  and  governance  structures  into  previously 

inaccessible, conflict‐affected areas ‐ which can undermine trust in the peace process. 

• There  is  considerable  risk  that  peace  and  political  actors  will  avoid  difficult  challenges, 

preferring self‐congratulation to addressing the many difficult problems still affecting ethnic 

communities  and  state‐society  relations  ‐  in  which  case  opportunities  to  build  a  better 

Myanmar may be lost. 

Convergence, and ‘Federalism from Below’ 

• There is a risk that elite‐level political talks will be drawn‐out, top‐down and blueprint‐driven. 

Negotiations could get  trapped  in  legalistic discussions  (e.g. around constitutional  reform), 

with key actors adopting ‘zero‐sum’ approaches ‐ especially in the run‐up to 2015 elections. 

• Ethnic  political  actors  should  identify  issues  for  priority,  ‘fast‐track’  negotiations with  the 

government. Government needs to make some symbolic and practical concessions/gestures, 

7 

in order  to demonstrate good  faith and awareness of ethnic grievances  (e.g.  in  relation  to 

language use, land rights).   

• Support  local  activities  which  help  to  address  urgent  concerns  and  needs  of  ethnic 

communities.  Concrete  and  sustainable  attempts  to  build  peace  ‘on  the  ground’  are 

particularly  important,  given  the  likelihood  that  political  negotiations will  not  produce  a 

deliverable settlement until  late 2014  (if we are  lucky  ‐ and there remains the outstanding 

question of whether any such agreement will be acceptable to Myanmar Army or other key 

stakeholders). 

• Government and donors should undertake peacebuilding needs assessments  in partnership 

with  NSAGs,  civil  society  and  conflict‐affected  communities  ‐  in  order  to  build  common 

understandings of needs, and a joint agenda for addressing these. 

• Promote activities which help to build trust and confidence on the part of key stakeholders, 

testing  the  peace  process.  Seek  out  and  support  good  practice  (‘appreciative  enquiry’ 

approach) ‐ e.g. in fields of education, livelihoods. 

• Support ‘convergence’ between state and non‐state governance regimes and service delivery 

systems,  in ways which empower and build on  local practice.  Importance of demonstrating 

to  communities  (and  NSAGs,  civil  society)  that  the  peace  process  can  create  spaces  to 

support local agency. 

Key Questions 

• Will  the current  round of ceasefires see NSAGs continue  to control autonomous  ‘liberated 

zones’ (like the ceasefires of the 1990s) ‐ in which case, what will be the status of these areas, 

and how/will such issues be addressed as part of political negotiations? 

• The peace process has seen NSAGs enter a  (no doubt,  long and contested)  transformation 

from insurgent groups, towards – what? State and international actors mostly assume that, if 

a political settlement can be negotiated  that  is acceptable  to key stakeholders, NSAGs will 

disarm.  Some NSAGs may eventually  lay down  arms,  and become political parties; others 

may prefer to retain their weapons ‐ perhaps as part of a transformed Myanmar Army.   

• NSAGs  have  been  illegal  (according  to  the Myanmar  government,  which  itself  has  been 

regarded  as  illegitimate;  also,  lack  of  recognition  for  NSAGs  under  international  states 

system). The President has promised to rescind laws criminalizing contact with NSAGs. What 

is  the  status  of NSAGs,  for  the Myanmar  government  and Army,  and  international  actors 

(diplomats, donors,  aid  agencies)? How  should non‐state  governance  and  service delivery 

regimes relate to (be integrated with?) state structures?   

• Does government understand ethnic grievances and aspirations? Are Myanmar government ‐ 

and Army ‐ willing to address ethnic concerns substantively in political negotiations?   

8 

• Will government and international partners be willing to ensure that activities to build peace 

and bring development to conflict‐affected areas are undertaken jointly,  in partnership with 

key stakeholders? 

• The status of NSAGs as political representatives of ethnic groups is problematic ‐ BUT they do 

have  (varying  amounts  of,  often  contested)  legitimacy  among minority  communities.  The 

peace  process  has  brought  NSAGs  into  partnerships  with  government  and  international 

actors,  and  provided  opportunities  for  NSAGs  to  organize  among  previously  inaccessible 

communities  (e.g.  in  government‐controlled  areas).  Where  does  this  leave  other  ethnic 

political actors (e.g. political parties which contested the 2010 elections)?   

The Peace Process, and the ‘Anti‐politics Machine’ 

• “The  Anti‐politics  Machine:  Development,  Depoliticization  and  Bureaucratic  Power  in 

Lesotho”,  by  James  Ferguson  (1990):  ‘development’  de‐politicises  contentious  issues,  by 

framing  these as amenable  to  technical  solutions  ‐  to be  implemented by government,  in 

partnership with aid professionals ‐ rather than sites of political struggle. 

• Is the same thing happening to ethnic grievances and political agendas, as part of the peace 

process?   

• If ethnic  concerns are addressed  through political negotiations,  it might be appropriate  to 

transfer some issues from the political agenda, onto the development agenda (e.g. language 

and land rights). 

• Otherwise,  international  assistance  to  the  peace  process  may  serve  to  re‐frame  ethnic 

communities and leaders’ concerns and struggles, as technical problems to be ‘fixed’ by the 

delivery of aid and economic development. 

9 

The Role of People’s Security in Peace Building 

Kim Jolliffe 

King’s College London 

spcm88@gmail.com 

 

The Role of People in Peace Building 

Peace building  is essentially the process of consolidating ceasefires signed between armed political 

actors by strengthening institutional capacities and rebuilding conflict‐affected societies to foster an 

environment for lasting and inclusive peace.   

It is a  liberal  intervention, usually from the West, and thus peace itself ‐ normatively understood as 

the absence of fighting ‐ is not the only goal. Many totalitarian states for example have achieved that 

through  brutal  suppression  and  decisive military  victories.  Liberal  ‘peace  building’  initiatives  can 

easily become broader state‐building projects, aimed at producing a certain type of peace, one that 

goes hand‐in‐hand with the fostering of democracy,  law and order, development, human rights and 

free market capitalism all with an emphasis on state centralisation and global integration.   

There  is a prevalent understanding that civil conflict arises where there are divides along ethnic or 

other lines and real or perceived disparities between those closest to the state and others. Therefore, 

peace building theory posits that the state must reach out to conflict‐affected populations, providing 

them with a tangible benefit from the peace, known as a  ‘peace dividend’, to get them behind the 

process and to alleviate grievances and tensions.   

Focusing mostly on the peace process between the Myanmar Government and Karen National Union 

(KNU), this paper will argue that such a focus on the needs of populations is particularly important in 

Myanmar, where  for decades  the  state  and  competing ethnic  armed  actors have essentially been 

fighting  over  people.  However,  while  the  nature  of  conflict  in Myanmar  appears  to  have  been 

misunderstood, a number of  ‘peace building’ projects  linked  to  the  state’s broader pseudo‐liberal 

economic state‐building project appear to be in fact threatening the endeavour for lasting peace.   

People’s War. People’s Peace? 

People  are  the primary  object  that  armed  actors  in Myanmar’s  decades‐long  conflicts  have  been 

fighting over. Therefore, at the heart of a programme  for peace, must be a peaceful consensus on 

how, and by whom, people should be governed.   

The  Tatmadaw’s  People’s  War  Doctrine  developed  in  the  1960s  in  essence  renders  people  a 

mobolisable resource that needs to be managed  in order for  leaders to achieve their political aims. 

The doctrine was developed to make the entire citizenry exploitable for military goals, especially  in 

the event of a foreign  invasion. Though this has never happened, the doctrine has arguably shaped 

successive  regimes’  approaches  to  governance  significantly  and  has  certainly  impacted 

10 

counterinsurgency strategy.   

People are central, too, to the motivations and pursuits of the country’s myriad ethnic armed groups 

(EAGs), the majority of which claim to be  fighting  for the self‐determination and other  interests of 

their people. As a  result,  in many cases  far better services have been provided  to people by EAGs 

than  the  Government.  In  these  areas  traditional  hierarchies  based  largely  on  respect  for  elders, 

patrons, protectors and providers have  translated  into dedicated support by ethnic populations  for 

their respective EAGs.   

In  turn,  since  the  1960s  the  Tatmadaw  has  responded with  population‐centric military  strategies 

most  popularly  characterised  by  their  ‘four‐cuts  strategy’,  which  aimed  to  cut  off  all  relations 

between ethnic populations and EAGs to starve the  latter of sanctuary,  funds,  intelligence, recruits 

and  other  provisions,  and  turn  the  populations  on  them.  Beginning  as  a  multi‐faceted  popular 

support  campaign,  the  strategy has manifest most  vividly over  the decades  in mass displacement 

operations,  centering  on  the  total  decimation  of  entire  communities  and  forcible  relocation  of 

millions of people, out of EAG territories and  into Government controlled pacified areas. To varying 

degrees,  such  operations  have  come  hand‐in‐hand  with  a  wide  range  of  intimidation  methods 

including  burning  of  villages;  destruction  of  food  stores;  laying  of  landmines  in  residential  areas, 

fields  and  pathways;  extrajudicial  killing;  arbitrary  arrest  and  torture;  as well  as  sexual  and other 

forms of physical abuse.   

Empowering People for Peace 

Three reasons a focus on people is crucial to lasting peace in Myanmar: 

1. Akin to the broader struggle for democratisation in Myanmar, an evolution away from dependence 

on  armed  actors  will  take  years  and  depends  primarily  on  the  emergence  of  a  capable  and 

empowered  citizenry,  with  an  established  educated  middle  class,  to  open  up  new  spheres  of 

influence from below. Capacity building at a grassroots level is key, with the civilian population as the 

primary focus.   

2. At present,  large swathes of ethnic populations are trapped  in a vicious cycle of marginalisation, 

whereby state oppression and abuse has kept them withdrawn  ‐ or  in extreme cases, on the run  ‐ 

from  the  state,  strengthening  their  dependence  on  and  allegiance  to  EAGs.  As  a  result,  such 

populations are then persecuted further by the state, subject to population‐centric military strategies 

described above and the abuse by soldiers acting with near  impunity.  I refer not  just to those who 

have at times lost their homes and gone on the run, but to millions of people who have never had a 

real home, such as over‐60s I have interviewed that have been on the run since they were toddlers.   

3. Finally,  judging by research  I conducted  in 2012 on the  involvement of under‐18s  in Karen EAGs 

and Tatmadaw Border Guard  Forces,  for many young males passively enduring  such hardship and 

subjugation  is not an option. While Government  initiatives over the years pacified or even coopted 

EAG  leaderships,  desire  for  direct  military  action  at  a  local  level  ‐  not  to  mention  widespread 

dependence on anti‐personnel explosives to protect schools, clinics and other local service structures 

‐ have remained central to survival. No matter what gains are made today between political elites at 

the negotiation table, these highly militarised areas, fraught with insecure and hopeless populations 

11 

will not see peace until people are able to envision a future where peace means promotion of their 

everyday existence and ability to determine their own futures.   

Aspirations for Development 

Assumptions  are  often made  about what  a  ‘peace  dividend’ would  look  like  in  a  given war‐torn 

community.  Typically,  international  actors  work  alongside  or  back  the  state  to  target  key 

development  indicators,  thus  building  the  society’s  confidence  in  the  peace  building  process.  In 

Myanmar’s  case,  as well  as  the  provision  of  basic  supplies  to  IDPs,  government‐linked  and NGO 

initiatives have begun probing a number of  issues,  including demining and economic development, 

both of which remain extremely contentious issues with EAGs and associated civil society networks. 

Other projects  receiving overseas development backing, many  loosely  in  the name of peace, have 

focused on broader centralisation efforts such as building roads and government schools, particularly 

in areas where EAGs have lost leverage as a result of the ceasefires. Meanwhile, the state itself, has 

to date seemingly dedicated negligible government funding to such  initiatives, while  it continues to 

spend over USD 2 billion per year on the military. 

In the case of the Government’s ceasefire with the KNU, research  I conducted  in April  ‐  June 2013 

found  that  inchoate peace projects have done  little  to outbalance  the perceived greater  insecurity 

stemming  from  the Tatmadaw’s  relentless growth and ever‐aggressive posture, and  in  some  cases 

have  in  fact  heightened  such  fears  significantly.  While  the  numbers  of  Tatmadaw  outposts  are 

increasing and bamboo fortifications are replaced with concrete, the burgeoning Myanmar Air Force 

is repositioning machine‐gun mounted combat helicopters and test dropping bombs from its jets, all 

within clear sight of local communities.   

Through  initial consultations with  locals and ground troops of the Karen National Liberation Army,  I 

have  found  that,  for  example, while  the Norway‐backed Myanmar Peace  Support  Initiative’s pilot 

projects have been well  received,  their  limited  scope  thus  far has  allowed only minor  confidence 

building among locals. The positive influence had by such projects is also in competition with that of 

vigorous  advances  into  the  region by  extractive  and  industrial  agricultural business  ventures,  and 

overseas development projects focused on the building of roads and other  infrastructure conducive 

to state centralisation. Roads in such areas have direct strategic consequences at a time there are no 

guarantees ceasefires will hold and while villagers are seeing the Tatmadaw gain unfettered access to 

all  villages  for  comprehensive  reconnaissance  operations.  Further,  even  non‐military  related 

development  projects  introduced  in  coordination  with  state  mechanisms  with  limited 

acknowledgement  of  existing  governance  structures  (particularly  schools) have been  treated with 

great skepticism, as either part of a broader Bamanisation agenda or as subversive to  local societal 

structures.  Indeed,  such  schemes  are  clearly  a  direct  effort  to  undermine  structures  tied  to 

alternative power structures and boost the state’s influence, while attempting to win the hearts and 

minds of EAG‐linked populations. 

While stating such fears, consulted locals stressed that their societies’ own development aspirations 

had been obstructed only by the persistent decimation of their villages, farms and transport routes, 

by the military they see growing around them unhindered. As one man said,  ‘if we had not had to 

rebuild every house in every village so many times in our lives, we would have developed very far.’ As 

12 

is often heard, another explained, ‘we have no plans to build strong homes yet, because they will just 

burn them down within 2 or 3 years… their development  is just for their power.’ In essence, to feel 

the benefits of peace, people don’t need token development projects, they need security assurances, 

so  they  can  start  developing  for  themselves.  The  failure  of  numerous  initiatives  to  build projects 

around  this  indicates  a  greater  emphasis on building  a  centralised economy  than on  fostering  an 

environment conducive to  lasting peace. In the process, such endeavours risk severely undermining 

efforts made to this end and strengthen state plans to eliminate popular forms of opposition through 

force and coercion. 

13 

Business and Peace in Myanmar: 

Thoughts on Sector Risks, Related to Peace and Social License to Operate Issues 

David Allan 

Spectrum Yangon 

djallan777@gmail.com 

 

Myanmar  is embarking on “a  triple  transition  from an authoritarian military  system  to democratic 

governance;  from  a  centrally‐directed economy  to market‐oriented  reforms;  and  from 60  years of 

conflict  to peace  in  the border areas”.1  While  the courageous  reforms being undertaken  in “clean 

government and good governance” areas deserve the  international acclaim they are getting, many 

difficult and intractable issues remain. Setbacks in any and all of the transition areas affect the others. 

Without real focus on embedding reforms, changes will remain as a surface veneer and many of the 

issues that have in part led to decades of civil war and conflict will continue. The context remains an 

extremely  fragile  one.  The  expectations  for  real  results  and  quality  of  life  improvements  to  be 

delivered to impoverished are clear, yet currently largely unseen. 

A Plethora of Difficulties 

President Thein Sein characterized some of the difficulties in his speech of 10 Jan 2013. “Regardless 

of  …  reforms,  the  country  has  experienced  a  plethora  of  difficulties  and  challenges  during  the 

transition  period. Drawing  on  lessons  learned  from  the  experience  in  dealing with  the  problems 

associated with the Letpadaung Taung project, land rights, riots in Rakhine State and the breakdown 

of peace in Kachin state, the Government will continue to try to improve its management skills in the 

future.”  A  breakdown  shows  that many  of  the  factors  behind  the  problems  have  business  links: 

Lepadaung Taung (mine) – compensation issues, use of force, land loss, community rights, pollution; 

land  rights –  land grabbing, uplands,  inappropriate  laws, cadastre  issues, competing uses; Rakhine 

State  riots – general absence of  rights  for groups, continued  lack of development dividend; Kachin 

State peace/war – lack of autonomy, no resource benefit sharing, centrally decided projects. Business 

and  investment are currently more  linked to conflict than they are to peace. John Ruggie, who  led 

the  process  for  development  of  the  UN  Guiding  Principles  for  Business  and  Human  Rights, 

highlighted  that  in Myanmar,  “heightened  due  diligence  is  going  to  be  required.”2  The  “Protect, 

Respect, Remedy” framework, or the State Duty to Protect Human Rights, Corporate Responsibility 

to Respect Human Rights and the need for greater Access to Remedy for victims of business‐related 

abuse, will help.   

Key Public Concerns about Projects 

Various seminars and analyses come up with similar  lists of concerns about  impacts  for projects  in 

1  World Bank, Myanmar Strategy 2012. 

2  Responsible Business in Myanmar: Operating Context, Sanctions and International CSR Standards, Webinar, FOLEY HOAG LLP, 18 August 2012. 

14 

Myanmar.  Fifteen  key public  concerns brainstormed by  a mix of  government,  industry  and public 

interest  groups:  poor  consultation  processes;  no  support  for  future  livelihood;  lack  of  proactive 

engagement  by  corporate  culture;  lack  of  responsibility  to  communities  (safety,  environment); 

operating  standards  are poor  and need  raising;  cultural heritage  impacts not  considered; projects 

impact way of life; no budget for reasonable compensation; human rights – no proper enforcement; 

lack of community input (what are community needs?); loss of land – cultural and economic aspects; 

lack of  ability  for  tripartite  consultation  –  government, business  and  communities; no  continuous 

monitoring;  ethical  and  cultural  change  and  rise  of  crime;  health  and  safety  impacts  and 

environmental pollution. This list is remarkably similar to the list of concerns published regarding the 

Letpadaung Taung project.3  The similarity of problems in projects shows a degree of “foreseeability”. 

This highlights the importance of risk assessment and industry sector risk profiles. 

Rapid Risk Assessment on Business and Peace Issues   

A  rapid  risk  snapshot  on  business  and  peace  related  factors  by  industry  class was  prepared.  Ten 

sectors and a total of sixty four business activity types were assessed from the perspective of effect 

on the development direction and peace processes and how risk is perceived in these sectors. Basic 

energy,  infrastructure,  agriculture  and  food production,  consumer  goods,  light  industry, education 

and  services  were  considered  to  have  lower  risk  and  be  more  likely  help  development.  Some 

examples of the 64 sub‐sectors considered are village based renewable energy, vocational training, 

healthcare, community based tourism, communications, community forestry activities. 

Extractives  sectors  and  heavy  industry  were  considered  higher  risk  and  more  likely  to  hinder 

development.  Little  work  has  been  done  in  Myanmar  on  the  differences  between  sectors  and 

industries, with “business” often tending to be considered as homogenous  from a risk perspective. 

This work  is  introductory and  ideally  it should be backed up with a  large scale perception study or 

rigorous risk practice assessment. Such work should prompt  interest  in the sectors with  lower risk. 

Investors  taking higher  risks  to achieve higher  rewards are externalizing  the  impact at  the  cost of 

communities. Forseeability of risks seems critical, and as a result of the elevated risks in some sectors, 

additional complications in the peace process can be expected. 

Examples of More Detailed Sector Studies: Mining 

Recent  global  research  by  Franks  and  Davis  looked  at  50  cases  of mining  company/community 

conflict.4  The  research  showed  that  the main  costs  of  conflict  to  a  company  were  found  to  be 

management  and  staff  time,  fines,  compensation,  design modification  costs  and  production  loss 

issues, with 50 percent of the issues dealing with problems in the areas of: pollution; distribution of 

benefits; access or competition over resources; consultation and communication; community health 

and safety; vulnerable and marginalized groups; culture and customs; consent issues; population and 

demographic  change  issues.  The  International  Council  for  Mining  and  Metals  analyzed 

company/community  conflict  issues  resulting  in  reports of human  rights  abuse  in  the mining  and 

minerals sector with similar conclusions. 

3  Finalized Report of Special Investigation Commission, Mirror Newspaper, 12 March 2013. 

4  Davis, Rachel and Franks, Daniel M., The costs of conflict with local communities in the extractive industry, 2011. 

15 

Seven Joint Recommendations for Positive Development in Extractive Industries 

Seminars  on  CSR,  Social  Impact  and  Business  and Human  Rights,  developed  the  following  seven 

principles for improving practice in the extractive sector in Myanmar to address foreseeable risk.5  (1) 

A  tripartite dialogue  improvement between government, business  and  the public offers  improved 

communication, understanding and many opportunities  to  facilitate  further national development. 

The seminar  focused on CSR and human  rights  issues shows a possible  route  forward  in  improved 

understanding  between  groups  on  these  issues.  (2)  Community  participation  and  consent  in  the 

processes  of  decision making  would  overcome  many  of  the  issues  currently  resulting  from  the 

operation of extractives projects  (Free Prior and  Informed Consent or FPIC).  (3) Attention  to  land, 

livelihood,  environmental,  gender,  cultural heritage,  benefit  sharing,  safety,  community  harm  and 

community  protection  issues  are  considered  particularly  important.  (4)  The  “Protect,  Respect, 

Remedy”  Business  and  Human  Rights  Framework  offers  input  towards  improving  government, 

business  and  community  relations.  (5)  Best  Practice  Corporate  Social  Responsibility  (CSR),  and 

specifically a focus on Respect for all human rights under the Ruggie Framework, will greatly reduce 

the negative impacts. (6) Positive social license to operate will be gained by business respecting and 

following  the  various  standards  and  codes  relevant  to  various  industry  sectors.  (7)  Ongoing 

monitoring  and  improved  legal  and  non‐judicial mechanisms  for  remedy  through  valid  grievance 

mechanisms and compensation offer many avenues in helping resolve issues. While prepared for the 

extractive industries these principles are considered applicable to many industry sectors.   

Summary and Conclusions 

Projects and overall risk levels are assessed from the perspective of whether they are likely to help or 

hinder peace and development. Different sectors have a different risk and benefit profile and while 

some  sectors  have  higher  risk,  there  are  many  sectors  of  business  providing  services  that 

communities  are  likely  to welcome without  similar  risks.  These  sectors  are more  likely  to  have  a 

positive effect on the overall development direction and peace processes. Land issues, transparency 

over land use and community consent over land use issues are critical for managing social license to 

operate. Benefit sharing and high quality resource management are key issues to ethnic groups. 

Recommendations  for  improving of extractive and other sectors  in  line with Guiding Principles are 

available. To help peace, more work on agreement between all parties of the priority of sectors for 

development  and  sectors  to  avoid,  delay  or  take  special  precautions  for  is  recommended. 

Community  led  development  project  approaches  are  more  likely  to  have  lower  conflict.  Many 

business tools are available to help in quality projects. 

Considering business and human  rights will help show how  investment may help or hinder peace. 

Ideally  investors  and  planners  can  then  focus  on  lower  risk  options,  improve  risk mitigation  and 

involve the public more. 

Closing Thoughts on Community Voice   

During government, industry and public seminars some highlighted the concept of community right 

5  Spectrum Seminar, “Sharing on Corporate Social Responsibility”, 7‐8 October 2012.

16 

of  choice,  or  citizen  led  development  with  comments  like:  “Good  standards  are  followed  by 

companies  like  ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐. Yet only ##### companies come  in here. Shouldn’t we have  the  right  to 

invite the best practice companies like ‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐‐ to come in and work in Myanmar? We don’t want the 

bottom quality  companies  coming here! We would  like  to  invite  the best  companies  to  come.”  If 

citizens are in a position to choose, a more harmonious basis for business and peace would result. 

17 

Thinking about Myanmar’s Citizenship Crisis 

Ian Holliday 

The University of Hong Kong 

ian.holliday@hku.hk 

 

Citizenship comprises a bundle of civic  rights and duties  that  together generate a civic persona or 

identity. In 1949, T. H. Marshall classically argued that civic rights have three main elements. The civil 

component  comprises  “the  rights  necessary  for  individual  freedom”.  The  political  component 

comprises  “the  right  to  participate  in  the  exercise  of  political  power”.  The  social  component 

comprises “the whole range from the right to a modicum of economic welfare to the right to share to 

the  full  in  the  social  heritage  and  to  live  the  life  of  a  civilised  being  according  to  the  standards 

prevailing  in  the  society”. More  recently,  scholars  have  added  a  fourth  element  to  capture  the 

considerable  racial  and  ethnic  diversity  of many  contemporary  societies.  The  cultural  component 

comprises the right to assert and cultivate one’s cultural heritage. Today, then, while practice differs 

considerably across distinct societies,  it  is nevertheless common  to hold  that citizenship  rights are 

multifaceted,  spanning  the  civil,  political,  social  and  cultural  domains.  They  are  balanced  by  civic 

duties captured in the obligation of allegiance to a state, and any additional duties flowing from that. 

When  these many elements are pulled  together,  the  result  is  a  civic persona or  identity. One  key 

issue facing any state is the extent of uniformity or diversity to be fed into civic identity. 

In Myanmar,  there  is  currently  a  citizenship  crisis with  four main dimensions.  In  a  general  sense, 

there  is  a  broad  curtailment  of  citizenship  generated  by  provisions  in  the  2008  Constitution  and 

additional  legislation. Civil  rights are not wholly  secure, political  rights are circumscribed by direct 

military appointments  to elected assemblies at  the national and provincial  levels,  social  rights are 

often close to non‐existent, and cultural rights are highly variable. Within this context, the crisis has 

three  more  specific  aspects.  One  is  a  targeted  denial  of  citizenship  focused  on  the  Rohingya 

population  in Rakhine State and  increasingly having  implications  for other Muslim groups  in other 

parts  of  the  country.  Another  is  a  targeted  restriction  of  citizenship  affecting  all  official  national 

minorities  notably  through  limitations  on  rights  to  cultural  expression.  Still  another  is  somewhat 

different  in  nature.  This  is  a  broad  arrogation  or  appropriation  of  citizenship  undertaken  by  the 

dominant Bamar majority within the country, and shown by Matthew J. Walton to be similar in many 

core respects to white privilege in the United States and other western societies. 

When  examining Myanmar’s  citizenship  crisis,  it  is  possible  to  look  inwards  through  an  historical 

approach highlighting unique features of national history, or to look outwards through a comparative 

approach that searches  for commonalities with other national experiences. Looking  inwards  in this 

case tends to generate a  focus on  imperialism and authoritarianism. Ethnic markers were solidified 

during  the  colonial  period,  and borders were  opened  to  inward migration  of  South Asian  people 

often seen as uniquely alien. An extreme, dogmatic chauvinism was a  feature of  the authoritarian 

interlude  that opened  in  1962  and only  formally drew  to  a  close  in  2011.  From  this perspective, 

citizenship  issues appear  to be uniquely difficult  in Myanmar. By contrast,  looking outwards  in  the 

18 

Myanmar  case draws  attention  to  the  common macro  challenge  faced by many modern  states  in 

piloting  a  shift  from  racial  or  ethnic  hierarchy  to  democratic  citizenship.  In  this  sense,  although 

Myanmar of course has many specific and contingent features, it is by no means unique or alone in 

the  issues  it currently  faces, and can certainly  learn  from comparative experience. At a  time when 

many Asian  states  are only  just  starting  to  grapple with  issues of  intercultural dialogue,  and with 

linked questions of recognition and accommodation for minority groups, such experience tends to be 

most extensive  in developed western  states.  It  is English‐speaking  settler  states  such  as Australia, 

Canada, New Zealand and  the United  States, and European  states with highly diverse populations 

such as Belgium,  the Netherlands,  the UK and Scandinavian  countries,  that have  traveled  farthest 

down this road. Together, they have helped to set international standards that are monitored by the 

United Nations and other key bodies. While this disconnect from Asian settings necessitates greater 

sensitivity in undertaking comparative analysis, it does not render it impossible. 

Broadly, many western states have moved in recent decades through successive stages of civil rights 

equality, multiculturalism, and  civic  integration. For  civil  rights equality,  leadership  came above all 

from  the United  States  in  the  1950s  and  1960s.  For multiculturalism, Australia  and  Canada were 

notably  important  from the 1970s onwards. For civic  integration, a wide range of developed states 

have made key contributions. Today, multiculturalism  is the most controversial among these broad 

initiatives, with significant popular backlashes witnessed  in many western nations since the turn of 

the millennium. In 2010‐11, German Chancellor Angela Merkel claimed multiculturalism had “utterly 

failed”,  French  President Nicolas  Sarkozy  pronounced  it  “dead”,  and  British  Prime Minister  David 

Cameron made similar remarks. However, in 2010 the Multiculturalism Policy Index reported modest 

extensions of multiculturalism in most major nations, and registered only one major backlash in the 

Netherlands.  In  the  same year,  the Migrant  Integration Policy  Index  released  similar  results. Thus, 

though  undeniably  controversial,  the  attempt  to  accommodate  diversity  and  build  safeguards  for 

minorities  that  is  core  to multiculturalism  remains  a  key  feature  of  public  policy  in many  states. 

Moreover,  while  civic  integration  has  been  promoted  as  an  alternative,  triggering  more 

assimilationist attempts  to  facilitate adaptation  to  the majority culture,  it  retains many  features  in 

common with multiculturalism. 

Underlying  these  policy  initiatives  is  a  tripartite  categorization  of minority  groups  that  is widely 

accepted in western states. Again, this may not be directly transferable to Asian contexts, but it can 

help to order and perhaps stimulate thinking. The three groups are immigrant minorities with only a 

limited history inside the borders of the state, indigenous peoples in settler states that have histories 

stretching  back  into  the mists  of  time,  and  national minorities with  a  claim  to  some  element  of 

suppressed nationhood. As Myanmar  is not a settler state,  the second of  these  three categories  is 

unlikely to be directly applicable. By contrast, the other two categories appear to have considerable 

relevance to its current circumstances. 

The  Multiculturalism  Policy  Index  tracks  eight  policies  linked  to  immigrant  minorities:  political 

affirmation;  revision of  school  curricula; media  sensitivity; dress  code and other exemptions; dual 

citizenship; funding for cultural activities; funding for  language training; affirmative action.  It tracks 

six  policies  focused  on  national  minorities:  federalism;  official  language  status;  political 

representation; funding for  language training; political affirmation;  international visibility. All of this 

material is readily accessible on the Internet, and available for broad debate and analysis. Examining 

19 

Myanmar in this context, it is clear that much could be learned. The country does not yet have basic 

civil rights equality. It has very few of the policies implemented by other states with a diverse racial, 

ethnic or  cultural mix.  Thus  far,  it  has made  little  attempt  to develop  a diverse national  identity. 

However, the political reforms presently taking place generate an opportunity to do that as a means 

of building democratic citizenship. 

Thinking  about ways  to  address Myanmar’s  citizenship  crisis  remains  difficult.  Zero  tolerance  for 

racism would seem to be a prerequisite, though it will need to secure visible public support from the 

entire  political  spectrum,  including  not  just  democratic  elements  but  also  religious  and military 

leaders. In parallel, it is necessary to institute civil and political equality for all citizens. Linked to this 

could be full political affirmation of intercultural diversity. Moving beyond this core agenda would be 

still more problematic, as it would require constructive policy change in key areas such as education, 

the media, and culture. Nevertheless,  initiatives have been taken  in many different global settings, 

and are available for analysis by Myanmar policymakers. There is nothing to be lost, and potentially 

much to be gained, by taking a look. 

Most of the work in addressing Myanmar’s citizenship crisis will need to be undertaken domestically. 

It is from inside the country, at both elite and grassroots levels, that leadership on racism, rights and 

a more diverse national  identity will have  to  come. At  the  same  time, however,  the  international 

community can  support domestic efforts by  signaling  robust ongoing  support  for diversity, and by 

helping to fund policy initiatives in the spheres of education reform, media training, cultural renewal, 

and global engagement. Unless committed attempts are made to move from vertical forms of racial 

and ethnic hierarchy to horizontal forms of democratic citizenship built on intercultural diversity, it is 

hard to see how progress with the wider transition can successfully advance. 

20 

Burmese Politics and the Pathology of Unity 

Matthew J. Walton 

George Washington University/St Antony’s College, Oxford University 

matthewjwalton@gmail.com 

 

Myanmar is reaching a point in its current political transition where people inside and outside of the 

country have begun to express fears about reforms moving too quickly. These fears are often directed 

at demands  for recognition  (if not  increased political autonomy)  from various marginalized groups; 

most  commonly  in  Myanmar  these  are  the  ethnic  minorities  that  have  been  seeking  political 

recognition of their disadvantaged position in Burmese society for decades. 

The common  response  from many  (mostly Burman) political  leaders  (and more  than a  few  foreign 

observers) is that expressing these types of grievances too loudly during this fragile transition could 

jeopardize the entire process by damaging national unity at a critical moment. Thus, these grievances 

should  be  deferred  until  a  point where  the  country  is more  politically  and  economically  stable. 

Whereas  General  Aung  San  hoped  for  “unity  in  diversity,”  I  would  argue  that  in Myanmar  the 

discourse  has  been more  akin  to  “unity  through  hegemony”  and  this  construction  of  unity  will 

continue to ignore and alienate non‐dominant groups in the country. 

Unity  has  been  a  consistent  theme  among  Burmese  political  figures,  from  the  colonial  period, 

through military rule, to the present period of transition. Of course, some calls for unity have been 

for  strategic  or  psychological  reasons  but  in  this  paper  I  am  interested  in  the way  the  Burmese 

Buddhist conception of unity functions an indicator of correct moral practice or orientation. I argue 

that this conception of unity is actually an anti‐democratic impulse that inhibits the incorporation of 

diverse voices and perspectives  into the Burmese political sphere and  is an  impediment to national 

reconciliation. Furthermore, it isn’t merely a disciplining tool of former military governments, it’s also 

been effectively used by members of opposition parties and groups supposedly committed to justice, 

equality, and democratic development. 

As  a moral  concept,  unity  represents  devotion  to  a  common  purpose  and  loyalty  to  a  group  or 

community;  it requires subsuming one’s own  interests for the benefit of the whole, something that 

encapsulates the Buddhist practice of rejecting the self‐centered ego. In a late 19th century treatise of 

advice  for a king, the minister U Hpo Hlaing clearly explained the moral dimension of unity, drawn 

from the Buddha’s advice to a group of princes. He claimed that, in an effort to achieve unanimity on 

an  important matter,  the  discussion must  leave  out  individual  preferences.  Disunity,  then,  is  the 

result of a group of individuals committed only to their own benefit; it is a result of moral failure. 

Later in the text, he warned about the four agatis (biases). The failure of a political body to act in a 

unified way would  indicate that some or all of  its members are under the  influence of these biases 

and, as a  result, acting according  to  their own narrow  interests. A unified assembly, on  the other 

hand, has overcome divisions precisely because  its members had developed their moral practice to 

21 

overcome the agatis and act according to the ideal of selflessness. Unity then depends on individual 

moral development and the ability to move beyond self‐interest in making political decisions.   

Contemporary uses of the  idea of unity also stress  its nature as a moral concept.  In an article  in an 

underground journal circulated in Myanmar in the months prior to the 2007 “Saffron Revolution,” a 

monk connected unity to correct moral practice and control of one’s actions. “In a united people we 

can  see  that  the  conduct of  their body and mind  is honest,  their moral  conduct  is good, and  the 

strength of their mental qualities  is great.” He went on to state that, “unity needs control/restraint 

through  proper moral  conduct  and  an  even mind.” Note  the  implication  that  if  a  country  is  not 

unified it is because its people are morally deficient, unable to control their self‐centered impulses.   

The military  conception  of  disciplined  democracy  arises  from  the  fear  of  political  disorder, which 

intensified during the parliamentary period and provided members of the military with their view of 

themselves as the only institution capable of holding the country together. The potential divisiveness 

of democracy must be mediated by a group capable of transcending potential disunity (the military) 

that can also impose discipline on the citizenry. 

The military’s narrative of how  to develop a  lasting democracy  is also  consistent with  the general 

Burmese perspective on popular political participation that  is skeptical of the ability of the average 

person  (pu htu  zin)  to participate  in politics and wary of  the  results when  it occurs. That  is, most 

citizens  do  not  yet  have  the  moral  grounding  to  move  beyond  their  own  selfish  interests  and 

participate  in  a  potentially  divisive  democratic  process  in  a  unified  way  that  would  benefit  the 

country as a whole.     

A 2008 editorial from the government run New Light of Myanmar warned readers of the dangers of 

not practicing democracy “correctly.” The failures of the parliamentary period were “not because of 

democracy, but because of those who  implemented democracy, and those who were desperate to 

come to power with egotism, attachment to the party concerned, and selfishness.” Another editorial 

reinforced  the  idea  that  only  the military was morally  capable  of  rising  above  this  egotism  and 

working  for  the  benefit of  the  country.  The  importance of  “disciplined”  participation  implies  that 

most citizens were not and are still not morally equipped to take part in the correct manner without 

continued guidance. The strongest indicator of this moral immaturity from the military’s perspective 

was continued political opposition to the state. 

In a 2005 speech,  former Senior General Than Shwe stated that “Under a democratic system, only 

high education standards can ensure discipline and a clear perception of right from wrong.” He also 

warned of  the dangers of a  return  to  the disorder and chaos  that characterized  the parliamentary 

period  and  then  drew  on  the  four  agatis  (biases)  that U Hpo Hlaing  used  to  argue  for  collective 

decision‐making and that Aung San Suu Kyi also used to criticize military rule. “Genuine democracy 

can  flourish only when each  and every  citizen possesses  reasoning power  and  is  able  to  vote  for 

delegates without [the] four forms of partiality.” The military instituted “disciplined democracy” as a 

form of moral and political guardianship and military leaders’ claims regarding the legitimacy of their 

guardian role refer to the purity of their  intentions (non‐disintegration of the Union, as opposed to 

personal gain) and position themselves as the only group capable of making selfless decisions with 

the interest of the entire nation in mind.   

22 

This skepticism is also not just limited to past political figures or the military. In an interview just after 

his release, the 88 Generation activist Min Ko Naing stated “It is very important to have discipline and 

unity.  We  have  to  show  that  we  deserve  democracy.”  This  conception  of  unity  reinforces  an 

anti‐democratic discourse  that questions  the ability of  individual  citizens  to  (ever) have  the moral 

capacity (ability to think beyond their own interests) to effectively participate in self‐governance. 

There has also been a persistent concern for the collective political action of the party system. The 

proliferation  of  political  parties  and  events  like  the  1958  split  in  the  ruling  AFPFL  was  seen  as 

evidence  of  disunity  and  of  the moral  deterioration  of  the  government  and  the  citizens.  Seeing 

political  parties  as  evidence  of  factionalism  continued  throughout  the  period  of  military  rule, 

especially after the ill‐fated 1990 elections. A 1998 article in the New Light of Myanmar stated, “As to 

freedom of organizational activity and expression, it can be a big danger, as long as there are political 

parties  that  still  cannot  renounce  the way of  confrontation, defiance of authority and anarchy,  so 

there will  be  only  such  freedom within  the  bounds  of  rules  and  regulations.” Here,  “the way  of 

confrontation”  implies  that  any  disagreement  is  unacceptable  and  is  just  a  first  step  toward 

fragmentation and the dissolution of the country. Whereas the phrase “defiance of authority” implies 

that the authorities know what’s best; they are the (only) ones (capable of) working for the benefit of 

all, while any opposition could only be selfish and misguided. 

Finally, a discussion of unity as a moral concept cannot  ignore the ways  in which groups across the 

political spectrum have used the rhetoric of unity to quash dissent within their own organizations. In 

this way,  the  unity  discourse  has  functioned  as  a  disciplining  tool,  deployed  in  order  to win  an 

internal argument or move a group past a contentious disagreement. Multiple scholars have noted 

instances where  “moralized”  concepts  like unity have been used  to  repress dissenting or minority 

views, by  implicitly or explicitly questioning  the moral  conduct of  those who disagreed with  their 

policies.   

While  I would argue that the Burman‐dominated discourse on national unity presents the greatest 

impediment  to  national  reconciliation,  a  concern with  unity  has  stifled  difference  and  generated 

conflict within  non‐Burman  and other minority  groups  in  the  country  as well.  For  example,  even 

though Christians are not the majority among Karens, Christians have dominated the  leadership of 

the KNU and Karen ethnic oppositional identity is broadly conceived as Christian. This has resulted in 

discrimination against Buddhists and lack of recognition of Buddhist Karen within the movement. The 

split between the DKBA and the KNU is an example of the destructive effects that an over‐riding and 

homogenizing concern for unity can have on a diverse political community. 

This  brief  examination  of  unity  as  a moral  notion  also  demonstrates  the ways  in which  political 

concepts acquire additional dimensions of significance when interpreted within a Burmese Buddhist 

worldview. In this narrative, unity is an indicator of correct moral practice, of the ability of individuals 

in  a  group  to  overcome  the  natural  human  inclination  towards  self‐interest;  it  functions  as  an 

evaluative moral concept. Those who threaten unity do so because they are enslaved to selfish and 

individualistic desires and unable to see or work for the benefit of the community. Those who control 

the discourse on unity position  themselves as morally superior;  they see  themselves as capable of 

overcoming their desires, even sacrificing individual interests, to realize a goal that will benefit all. 

23 

The Displaced in Reform 

Khin Khin Lwin 

UNESCO Yangon 

kk.trublions@gmail.com 

 

The  reformists  are  leading Myanmar’s political  reform during  this  transition period. However,  the 

situation in border areas and conflict/post‐conflict zones remains highly volatile and insecure. Illegal 

trade, the grab for natural resources, economic inequity, highly contested development projects fuel 

conflict, threaten communities and the country’s potential for transformation. Military officers begin 

to  participate  in  peace  talks,  but  security  sector  reform  is  at  a  stand‐still  and  demilitarisation,  a 

sensitive  issue. Equitable distribution of power across  the political spectrum,  the peace processes, 

and constitutional  reform  remain essential  to driving  the  reform process  forward. Underneath  the 

façade of seeming progress is a well of deep injustices. Significant new freedoms have been attained 

but health, education and other basic services  remain severely  limited, and mistrust, violence and 

abuse prevail, especially for the most marginalised and vulnerable. In the midst of rapid changes and 

exciting  opportunities,  there  is  unease  within  communities  affect  by  the  conflict  in  Kachin  and 

northern Shan States. What happens to ordinary people in transition? What does an elder feel about 

being  displaced? What  are  the  real  battles  facing  youth? Who  do  the  children  fear? What  is  a 

mother’s burning question?  I would  like  to  take  this opportunity  to  raise  their voices and  to make 

them present to us. 

There  are  approximately  60,000  displaced  persons  in  KIO  or  non‐State  areas  and  40,000  in 

State‐controlled  areas.  These  villagers  fled  their  homes  due  to  direct  attacks  or  due  to  fear  of 

violence  resulting  from military.  Initially  the people  remained  close  to  their  villages, or hid  in  the 

jungle,  to monitor  the  situation,  feed  their  livestock  and  take  care  of  their  plantations. When  it 

became evident that the fighting would continue, the people began to move into church compounds, 

monasteries and places designated as “internally displaced camps.” For weeks, I sat with individuals 

or groups of survivors listening to their fears, feelings of uncertainty, pain, frustration, and struggles. 

These  individuals object  to being  labelled as  “displaced persons” and  “victims.” Their bitterness  is 

evident:  “We are neither displaced nor victims;  this  is our  land, our ancestral  land: we have  lived 

here for generations. How can we be the displaced? We are not rich or educated like you are in the 

city, but we own our land. We worked our own land for our livelihood; we lived in dignity. We were 

forced into this situation.” These feelings are prevalent in all those who are living in camps.   

The past, present and future of these  individuals speak of  loss, deprivation and anxiety. In the past, 

they  have  faced  the  loss  of  their  life’s work  and  investments;  in  the  present  they  contend with 

deprivation  of  needs,  comforts  and  opportunities;  in  the  future  they  will  face  issues  related  to 

security, loss of land, rebuilding lives and relationships. Villages remain abandoned either voluntarily 

or due  to pressure  from one or all of  the many State and non‐State armed groups  in  the area.  In 

some areas, only those of Kachin ethnicity and tribal ties are forced to move out, whereas the rest 

are allowed to remain, creating suspicion and divisions among neighbours and communities. In some 

24 

others, the  local population  is taxed and coerced by two or more of these armed groups, straining 

their  resources,  and  their  physical  and  psychosocial well‐being.  For  these  communities,  even  the 

most  insignificant  things  in  life, would  never  be  the  same.  Families  are  torn  apart:  one member 

fighting for the State army, another for a non‐State armed group or militia; decision‐making powers 

play out  in  relationships with devastating  consequences; every  family  is obligated  to provide one, 

two, three, sometimes all sons  for the  frontlines, and the daughters  for health, education or social 

services – with the exception of the few with enough connections or influence to send their children 

far away from the conflict. 

The shelters at the camps are basic:  long structures on bamboo stilts, built mainly with zinc sheets 

and  9‐ply  wood,  partitioned  into  roughly  10‐by‐15‐feet  sections  all  held  together  by  wire  and 

bamboo  scaffolding.  In  some  camps  blue  tarps  are  used  instead of  zinc  sheets.  For  almost  three 

months,  I  lived  in the  land of Loss. During the past years, the communities  in camps and  in conflict 

areas have gradually  learnt  to  live with  loss: personal  items, house and  land,  livelihood, crops and 

animals,  education  opportunities,  health  services,  dignity.  At  the  camps,  it  is  a  daily  struggle  of 

learning to live with less: less space, less solidarity among families, less relationships and contact, less 

food, less movement, less work, less will‐power, less hope, and less certainty in what the future holds. 

In a number of camps, firewood  is scarce, as are fresh meat and fresh vegetables. Some camps are 

miles away from where firewood can be collected, which means walking for miles – most of the time 

on an empty stomach; markets open once every five days, but very few can afford to purchase food; 

the majority of families cook two meals a day  in the camps: the morning meal at around eight and 

the evening meal at around  four thirty. Meals consist mainly of vegetables, roots, and on a market 

day, eggs, or a few fish; fresh meat is beyond our budget, although, from time to time, there would 

be a piece of dried meat or salted fish grounded into the roots and chillies. 

As  in every other resource‐rich state, these areas  in conflict have been plundered by every top dog 

that has passed by. Even now, whoever wins the war will battle amongst themselves to sell the state 

out to the highest bidder and divide the spoils of peace. While the locals have been forced to flee the 

fighting,  their homes have been  looted by hungry  and deprived  victors –  their  animals  killed  and 

eaten, their plantations and  forests cut down by over‐zealous patrols  from different armed groups, 

their land simply taken over by locals or outsiders with powerful connections. The majority of elders, 

who have experienced armed conflict and broken promises from both the state and the KIA, believe 

that  it  is more dignified to die fighting rather than starving  in peace times; the younger generation, 

fight  their own battles of drug addiction, sexual abuse,  intimidation, conscription, prostitution and 

HIV  while  dreaming  of  family,  friends,  success,  and  being  “hip  and  fresh;”  children  –  the most 

adaptable group of the general population – play, sing, dance under the proud but worried eyes of 

their elders, without inhibition as only they know how, but with a sense of caution and wariness.   

It has been extremely painful to be separated from their communities, land and the comfort of their 

home. Equally humiliating  to  these proud people  is  the need  to accept “hand‐outs” and  to  live  in 

often squalid and unhygienic conditions  that  lack privacy,  facilities and security,  the discrimination 

and  bullying  by  local  residents  due  to  tension  over  resources,  the  inability  to  provide  for  their 

families or  to  live up  to  traditional, expected  roles  in  the community such as organizing  important 

rituals  and  celebrations,  to  ensure  their  children’s  education opportunities,  to  seek  life‐sustaining 

support and  to access  services due  to  lack of  income. The elderly express  feelings of uselessness, 

25 

depression, sadness, deprived of their life’s work and investments – an irreparable loss with no hope 

of ever being restored in their lifetime. 

Families  in  the camps commit or  face violence and abuse due  to  the over‐consumption of alcohol 

and  lack of easy access  to drugs,  inadequate and unsafe  shelter arrangements,  risky  situations,  in 

which young boys and girls are placed, domestic violence, and unwanted pregnancies. It is extremely 

difficult  for the displaced to generate any  income while  living  in the camps, with consequences on 

various aspects of people’s lives: access to appropriate medical services, education, general sense of 

security, and negatively  impacts  their  sense of  self‐reliance and psychological health. Where  there 

are casual labour opportunities too these vulnerable communities are exploited and paid low wages. 

They are pushed  into adopting risky coping strategies such as working  illegally across the border, or 

selling self, community or  family members to human traffickers. Movement  in and out of camps  is 

strictly  regulated  by  camp  committees  enforcing  curfew  hours  and  systems  to  record  individual 

travelling  out  of  camp  for  specific  periods of  time. This  is  said  to  have  reduced  opportunities  for 

human trafficking, military recruitment and prostitution. 

When the war began, no one expected it to continue for long. As the conflict enters its second year, 

uncertainties as to when the conflict would end and what would happen should the crisis last longer 

raises  fears. This  awareness  is  very  strong  among  the displaced population,  further adding  to  the 

already uncertain projections of their  future, straining their capacity  for resilience and their will to 

survive.  How  do  they  cope? Women  quite  often  express  and  voice  out  their  frustrations,  pray 

individually or in groups, share feelings with friends and neighbours. Men consider their participation 

to be a unified and collective act of defending  the national cause, often making  reference  to  their 

sacrifice  for a worthy  cause, while others  cope by employing negative  strategies  such as drinking, 

drugs, abuse and violence. 

What do the displaced expect from the peace talks? 

Safe, dignified, voluntary return and resettlement 

Participation in informed decision‐making processes 

Fulfilment of basic needs 

Access to land and livelihood opportunities 

Rebuilding lives, restoring relationships, and community assets   

The right to determine their own and their children’s and grandchildren’s future 

26 

Risk Assessment, International Investment and Responsible Business Practice in Myanmar: 

What Has Changed? 

John Bray 

Control Risks, Tokyo 

john.bray@controlrisks.com 

 

In  late 2012,  the Corruption Perceptions  Index  (CPI) published by  the  international anti‐corruption 

NGO Transparency International (TI) gave Myanmar a score of 15 points out of 100.6  In the CPI, 100 

stands for the highest standards of transparency, and Denmark received the highest score of 90 out 

100. By contrast, Myanmar is near the bottom of the table, only just above Sudan. Looking at the CPI, 

one is tempted to believe that nothing in Myanmar has changed. 

A reading of the  international business press suggests the opposite conclusion. For example, a Wall 

Street Journal article published on 2 June begins by stating that “Interest  in Myanmar’s  investment 

potential  has  reached  feverish  levels  over  the  past  year”.7  If  one  looks  no  further  than  the  first 

sentence, it is easy to jump to the conclusion that everything has changed. However, reading further, 

one quickly  learns that foreign  investment  in Myanmar  in 2012 was only $1.4bn, roughly the same 

figure as in Laos, which has only a tenth of Myanmar’s population. Furthermore, weak governance – 

including perceived high levels of corruption – is among the deterrents to would‐be investors. Some 

things have changed, but not everything. 

International Perspectives 

Control Risks  recently  commissioned  the  Economist  Intelligence Unit  (EIU)  to  conduct  a  survey of 

International  Business  Attitudes  to  Corruption. 8   The  survey  covered  senior  legal  officers  and 

management professionals in 316 companies worldwide. It did not focus on Myanmar specifically but 

many of its findings carry lessons for the country as it presses ahead with its reform process. 

In the  first question, we asked respondents to select their two greatest concerns  from a  list of  five 

potential  areas  of  corruption  risk.  The  results  were  as  follow:  58%  of  respondents  chose  ‘risks 

associated with ensuring the smooth running of the business, e.g. demands for bribes from customs, 

police officers or tax  inspectors responsibility  for anti‐corruption’; 52% chose  ‘risks associated with 

your company’s relationship with third parties, e.g. commercial agents, consultants’; 29% chose ‘risks 

associated with winning  business,  e.g.  demands  for  bribes  to  secure  contract’;  25%  chose  ‘risks 

associated with doing business in particular countries’; and 12% chose ‘risks associated with business 

partners, e.g. joint venture partners, politically exposed persons’.   

At first sight, it is surprising that risks associated with running of the business should rank so high in 

6  See TI’s website, www.transparency.org, for a full report on the CPI, including an explanation of its methodology. 

7  Natasha Brereton‐Fukui, “WEF Meets in Myanmar as Investment Falls Short”, Wall Street Journal, 2 June 2013. http://online.wsj.com 

8  For the full text of the survey, see www.controlrisks.com. 

27 

respondents’ concerns. The reason  is that demands  for bribes  from –  for example – tax officials or 

customs officers ‐ often come across as a form of extortion. The amounts of money exchanged may 

be relatively small – often less than USD 100 ‐ but demands typically carry a threat: ‘If you don’t pay, 

your business will suffer’, whether as the result of expensive delays in customs processing or license 

applications, or  in the  form of unjustified tax requisitions.  International companies are reluctant to 

pay because US, UK and other Western law enforcement agencies are cracking down on commercial 

bribes whether they are paid at home or internationally, including in countries such as Myanmar. 

The emphasis on ‘operational bribes’ does not mean that other risks are unimportant. To gain a more 

nuanced view of how companies view them, we offered respondents a series of scenarios and asked 

them  to  comment on whether  the  risks were  ‘insignificant’,  ‘routine’ or  ‘major’‐ or whether  they 

amounted to a ‘deal‐breaker’ meaning that the company could not go ahead with the project under 

those circumstances. 

In  one  of  the  scenarios,  we  invited  respondents  to  consider  a  situation  where  ‘judges  deciding 

commercial  disputes  are  notoriously  corrupt’  Hardly  anyone  thought  that  the  risks  were 

‘insignificant’  and  nearly  a  fifth  of  respondents  thought  that  this  situation  amounted  to  a 

‘deal‐breaker’. Nevertheless, it was striking that more than 40% thought that the risks were ‘routine’. 

This  does  not  necessarily  mean  that  they  would  bribe  the  judges  where  necessary.  Instead, 

companies may manage  such  risks  by  specifying  in  contracts  that  commercial  disputes would  be 

decided outside the country concerned. Alternatively, they may decide that in the event of a dispute 

they will have to accept a negotiated settlement on terms that they consider unjust rather than risk 

going to court. The possibility that this might happen is not an absolute deterrent to investment but 

it is one among several factors that they will need to take into account. 

In a second scenario, we asked respondents to consider a situation where a potential  joint venture 

partner was a ‘cousin of the Prime Minister’ (the same kinds of issue would apply to relatives of any 

senior government official). The range of responses was striking. Nearly a quarter (23%) thought that 

the risks amounted to a  ‘deal‐breaker’, but almost as many  (20%) –  including a  large proportion of 

Western companies ‐ thought that the risks were ‘insignificant’.   

In Control Risks’ view, it would be wrong to be complacent. In certain circumstances there may well 

be  legitimate commercial reasons to work with the relative of a senior politician. Equally, there are 

key questions that need to be asked: what exactly  is the nature of the relative’s contribution to the 

joint venture, and how exactly are they rewarded? To take a cynical view – which will, after all, be the 

view taken by regulators and investigative journalists – is there a possibility that they are being paid 

for minimal services as a kind of proxy bribe  to  the official? And what happens  if  the government 

changes? 

Implications for Myanmar 

The  survey  results  point  to  a  wide  range  of  approaches  to  risks  associated  with  high  levels  of 

corruption:  not  all  companies  will  regard  such  risks  as  a  deterrent  to  investment.  However,  a 

significant minority of  companies will decide  that  they would  prefer  to put  their money  in other 

countries that present fewer problems. This is all the more damaging because these are the likely to 

28 

be  the  companies  that  operate  according  to  higher  commercial,  technical  and  corporate 

responsibility standards. 

In Control Risks’ recent experience, international companies frequently ask questions about the legal 

situation  in Myanmar as well as the wider operating environment when deciding whether or not to 

invest.  So  far,  the  answers  are  not  entirely  satisfactory,  and  this  is  one  of  the  reasons  why 

international investment has been slower than might be expected.   

Companies’ concerns are not so much to do with the letter of the law, but rather with competence of 

officials  at  every  level,  and  especially  the  judiciary. Myanmar  has  recently  signed  the  New  York 

Convention on the Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards. This  is a step  forward 

because  it means  that  in  future  it may be possible  to  resort  to  international arbitration  to  resolve 

commercial disputes. However, Myanmar’s parliament will still need to implement the provisions of 

the Convention in domestic legislation, and the long‐term objective of ensuring that Myanmar judges 

are properly trained in commercial law remains as important as ever. 

Partnership  risk  is a  second major  concern  that often  comes up  in Control Risks’ discussions with 

would‐be  investors.  At  a minimum,  they  want  to  know  whether  their  prospective  joint  venture 

partners are  included on a US  sanctions  list. More  than  that,  they want  to be able  to assess  their 

personal connections and reputations for integrity. 

To return to the question posed by the title of this article, the issue is not so much whether Myanmar 

is changing but how fast, and in what direction. President Thein Sein has recognised the need to raise 

governance  standards  and  take  concrete  steps  to  tackle  corruption.  Rapid  progress  is  an  urgent 

requirement if both domestic and international companies are to flourish in the new Myanmar. 

 

29 

Politicization of China’s Economic Investment in Myanmar: Cause and Impact 

Zhu Li 

Executive Director and Professor, Research Institute for Indian Ocean Economics 

Yunnan University of Finance and Economics 

zhuli2001@126.com 

 

The Present Situation of Sino‐Myanmar Economic Cooperation 

Due to geopolitical reasons, Sino‐Myanmar economic cooperation has a long history.   

In 2005, the volume of trade between China and Myanmar was $1.2 billion, while the bilateral trade 

volume rose to $6.97 billion in 2012. Since 2005, the China’s investment in Myanmar has increased 

considerably, surging from $110 million to $8.75 billion in recent 5 years. Most of China’s investment 

projects focus on the resources industries, such as energy, mineral industry and so on.   

On May 27, 2011, The Chinese President Hu Jingtao met with the Myanmar President Thein Sein  in 

Beijing,  both  sides  issued  a  joint  statement  of  building  the  comprehensive  strategic  partnership, 

through which they try to enhance bilateral cooperation.   

Up  to August, 2012,  the  total  investment of China  in Myanmar has  reached $14.14 billion, and  to 

Myanmar, China has become the biggest investment country compared with other foreign countries. 

The Politicization of Myanmar Economy: Two Typical Cases about China 

Myitsone Dam 

Myitsone Dam is controversial for at least six reasons: non‐transparency, minimal electricity supply to 

the domestic market, forcible displacement of residents, predominant use of Chinese labors, adverse 

environmental impacts, and disrespect of local cultural heritage.   

Some analysis points out, the transition of democratic reform in Myanmar and the prejudice hold by 

Western countries on Chinese enterprises’ investment in hydropower project of Myanmar lead to the 

suspension of the dam construction. 

The  sudden  suspension  of  construction  of Myitsone  Dam  highlights  the  political  risk  of  China’s 

investment in Myanmar. Since that time, “China’s investment in Myanmar” has entered in the most 

difficult  time, some other projects mired  in controversy and  there were no more new  investment 

projects of China since then.   

Latpadaung copper mine 

In  November  2012,  a  mass  protest  against  the  injustice  of  demolition  compensation  and  the 

30 

environmental pollution broke out in Latpadaung copper mine, the protesters occupied the camp of 

Wanbao Company near the mine, causing that the construction of the project was forced to halt.   

On December 1, Myanmar government set up a commission of inquiry. On March 12, 2013, the final 

report of  the  commission manifested  that,  the project  should  continue  to  implement, however,  it 

requires  of  necessary  improvement measures.  The  problem  of  transparency  is  put  forward many 

times  in this  report. According to  the report, due  to the  low transparency,  local people knew  little 

about the project, which leads to misunderstanding. 

The Politicization of Myanmar Economy: Cause 

(1) To Resolve a Variety of Internal Contradictions 

First,  Myanmar  government  need  to  balance  the  domestic  political  interests  and  improve  the 

government  image.  During  the  transition  period,  the  most  important  thing  for  Thein  Sein 

government is to shape a new image of government and to convert the people’s conceptions of the 

new government, enhancing the public’s trust. Therefore, the voices of the common people’s (or just 

in  the  name  of  it)  has  become  the  focus  of  Thein  Sein  government  and  it  hope  to  take  the 

opportunity  to  get  the  public’s  trust.  China  is  the  biggest  investor  in  Myanmar,  so  its  large 

construction projects must attracted great attention. 

Second,  to  accelerate  the  National  Reconciliation  and  Reduce  the  Conflicts  of  Interests  in  the 

Minority Areas.   

Third, mediate  the  conflicts  between  the  old  and  new  Interests.  China’s  investment  projects  in 

Myanmar  are  always  under  attack,  the  deep  reason  is  the  conflicts  between  the  old  and  new 

interests.   

(2) To Balance Myanmar’s Relations with Other Countries 

First, Need  to Weaken China’s  Influence. China’s  influence  in Myanmar  is growing, which deepens 

the  anxiety  of Myanmar  government  and  the  foreign  powers.  It  is  generally  believe  that  China’s 

strategic intent includes two aspects: to strengthen energy security; to open a new channel into the 

India Ocean, becoming a real sense of the “Two Ocean” country. 

Second, To Balance  International Relations and  Interests.  In  the process of balancing  international 

relations, many countries—the United States, Japan— gradually perceived the pressure from China, 

so  they  began  to  enhance  the  diplomatic  interactions with Myanmar.  Especially  after  the United 

States  implemented  the “Return to Asia‐Pacific” strategy, Myanmar has become a new hot spot of 

the  interests  game  between  China  and  the  United  States.  The  balance  strategy  of  diplomacy  in 

Myanmar  aims  to  stimulate  the  competition  between  the  great  powers  and  maximize  its  own 

interests. Western countries have canceled economic sanctions to Myanmar gradually. 

(3) The Problems of Chinese Enterprises 

We need to reflection on China’s overseas investment patterns. Most of China’s oversea investment 

projects are implemented by the state‐owned enterprises that is used to dealing with governments. 

31 

They tend to build a good relation with governments, while  ignore the social public,  leading to the 

opaque of the projects and the unfair distribution of the profits. 

Many Chinese state‐owned enterprises is lack of corporate social responsibility.   

Impacts on the Politicized Tendency of Chinese Economic Investment in Myanmar 

To Transform the Sino‐ Myanmar Relations from Bilateral to Multilateral 

The advancement of democratization process in Myanmar changed the Sino‐Myanmar relations that 

is  an  important part of Myanmar’s  foreign  relations, but not  all. What  the Myanmar  government 

need is not only the bilateral relationship with China, but also the multilateral international relations 

that includes China, it is impossible for the Sino‐Myanmar relations to go back to the previous state 

of unipolar. However, China is one of the most important neighbor of Myanmar, and China will exert 

positive  effect  on  the  development  of Myanmar.  Therefore,  both  of  them  need  to  adjust  their 

mentality and promote the regional prosperity jointly on the basis of the existing good cooperation.   

The Pain of the Transition of Myanmar Government: the Cost of the Democratization 

In  the  process  of  democratization  in  Myanmar,  the  government  also  faced  severe  economic 

challenges.  Foreign  enterprises  are  cautious  about  the  investment  in  Myanmar,  hindering  the 

economic development of Myanmar. Under  the condition of giving priority  to  the political  reform, 

the development of economy in Myanmar will be affected largely.   

Transformation of the Ways of Dealing with the Disputes 

As we can see, from the event of Myitsone Dam to the case of Latpadaung copper mine, the way of 

Thein  Sein  government  in  dealing with  complicated  international  issues  has  become  increasingly 

mature.   

Shift China’s overseas investment patterns and Its Focus on the Project of People’s Livelihood 

Cooperation  is  the balance of  interests,  rather  than  imposing  the unilateral  interests on  the other 

side, the same is to the cooperation of China and Myanmar.   

Conclusion 

The politicization of China’s investment in Myanmar is the inevitable outcome of Myanmar’s political 

transition. First of all, China  is  the main  investor of Myanmar; Secondly, many Chinese  investment 

projects came  into being during  the period of military  rule, which has become a sensitive political 

problem  in  the process of democratization  in Myanmar;  Thirdly, Myanmar need  to  rebalance  the 

international  relations  and  interests,  improving  its  international  status.  The  politicized 

tendency—including Myanmar’s domestic democratization, national reconciliation, external relations 

and  other  problems—will  pose  great  effect  on  Sino‐Myanmar  economic  cooperation.  In  the 

meantime, it will, to some extent, evolve into a hot spot in the multi‐stakeholder game. 

32 

Myanmar’s Oil and Gas Sector since 2011: Progress and Challenges 

Zhu Xianghui 

Center for Myanmar Studies, Yunnan University 

aprilxianghui@gmail.com 

 

Since  the  inauguration  of  the  new  government  in  2011,  it  has  pushed  forward  the  reform with 

poverty eradication  and  improving people’s  livelihood  as  its mantra. Thus, Myanmar’s oil  and gas 

sector is facing a new period of strategic development. The country is using a variety of technical and 

economic means to adjust the domestic investment, to ensure the domestic energy security, to make 

more rational distribution of resources into the exploration, exploitation, production and other areas 

in  the  oil  and  gas  industry.  A  close  study  of  the  oil  and  gas  sector  reveals  that  the  unique 

geographical  location and  rich of oil and gas resources give Myanmar an  important position  in  the 

regional oil and gas industry. Meanwhile, the weak infrastructure, lack of technology and capital also 

bring about great challenges for its future development. 

An Overview of Myanmar’s Oil and Gas Industry 

Myanmar used to be an  important oil exporting country  in the Southeast Asia. Although  its oil and 

gas industry declined slowly after World War II, Myanmar’s oil and gas production together with the 

position of its oil and gas industry gradually recovered since its opening‐up in 1988. According to the 

BP statistic, the country has a natural gas reserve of 7.8 trillion cubic feet and accounts for 0.1% of 

the world’s total reserves. But the data from EIA (US) reveals that the reserves of Myanmar’s oil and 

gas are 10  trillion cubic  feet. Ministry of Energy of Myanmar  (MOE) claims  that  the country owns 

0.58  billion  barrels  of  oil  deposit  and  22.5  trillion  cubic  feet  of  gas.  From  a  global  perspective, 

Myanmar  does  not  have  particularly  notable  oil  and  gas  reserves.  It’s  ranked  fortieth  for  proved 

reserves  of  natural  gas  and  seventy‐seventh  for  proved  reserves  of  oil. However,  from  a  regional 

perspective Myanmar’s  reserves are  significant. Currently, Myanmar exports  the  largest volume of 

natural gas by pipeline and the fourth largest volume of natural gas overall in the Asia‐Pacific region. 

Myanmar’s oil and gas production areas can be divided into two types: onshore production areas and 

offshore  production  areas.  It  is  reported  that Myanmar  has  a  daily  average  production  of  7500 

barrels of oil on shore and 65 million cubic feet of gas.   

Myanmar  exports  the  largest  volume  of natural  gas by  pipeline  and  the  fourth  largest  volume of 

natural gas overall in the Asia‐Pacific region. Myanmar’s oil and gas production areas can be divided 

into  two  types:  onshore  production  areas  and  offshore  production  areas. Myanmar’s  onshore  oil 

reserve is 0.5 billion barrels and natural gas reserve is 970 billion cubic feet. There are 14 onshore oil 

and  gas  basins  in Myanmar. Myanmar  has  an  offshore  oil  reserve  of  8.1  billion  barrels  and  an 

offshore natural gas reserve of 10 trillion cubic  feet. Myanmar authority divides those  into 3 areas 

and 25 blocks. The three zones are Rakhine Offshore area, Moattama Offshore area and Tanintharyi 

Offshore area.   

33 

Exploration and Excavation 

So  far, exploration and development are only  carried out  in  the Central Myanmar Basin,  the Pyay 

Embayment Basin and the Ayeyarwady Delta Basin. There are a  little or even no exploitation  in the 

other 11 basins. It’s possible to discover new oil and gas reserves in many other places in Myanmar. 

Therefore, Myanmar has great potential for oil and gas exploitation. Compared to onshore oil and gas 

resources, Myanmar has a greater potential  in offshore oil and gas exploitation. Currently, the daily 

productions  of Myanmar’s  offshore  fields  are  12  thousand  crude  oil  and  1.05  billion  cubic  feet 

natural gas. With  the new discovery of gas  in Myanmar’s  coastal areas,  its offshore gas  reserve  is 

large as well. The Yadana oil and gas field  in the block M‐5 and the Yetagun oil and gas field  in the 

blocks M‐12 and M‐13 have the highest yield in Myanmar’s offshore oil fields. The discoveries at the 

block A‐1 and block M‐9 increased Myanmar’s share of proved natural gas reserves in the Asia‐Pacific 

region from 2.6% to 4.14%, to become the seventh largest in the region. 

Natural Gas Transport 

Myanmar has built more  than  2000 miles onshore  natural  gas pipeline,  the diameter of which  is 

mostly 6‐20  inch. Compressed natural  gas  (CNG)  is  generally used  in  industry and daily  life.  From 

1986 to 2004, 5 CNG  filling stations were constructed, of which 2 are  located  in Yangon, 2 seats  in 

Yenangyaung and 1 in Chauk. Besides, Myanmar has converted 587 oil buses into natural gas vehicles. 

Myanmar’s CNG developed rapidly from 2004 to 2011. As of June 2011, Myanmar has 27472 natural 

gas buses and 45 CNG filling stations, 40 in Yangon, 2 in Mandalay, 2 in Yenangyaung and 1 in Chauk. 

The goal of Myanmar natural gas market is to build reasonable number of CNG filling stations along 

the gas pipeline. 

Export of Natural Gas 

In 1998, Myanmar became a gas exporting country. Two years  later  in 2000,  it exported the  largest 

volume of natural gas by pipeline  in the Asia‐Pacific region. Currently,  it’s the fourth  largest natural 

gas  exporting  country  in  the  region.  According  to  the  British  Petroleum  Organization, Myanmar 

became the eleventh largest country exporting natural gas by pipeline in 2006. Currently, natural gas 

is one of Myanmar’s main export products. Increasing gas exports helps Myanmar gain a rising status 

in  the  regional  oil  and  gas  exploration  area.  As  the  per  capita  use  of  natural  gas  is  growing  in 

Myanmar,  natural  gas  is  to  be  allocated  for  domestic  consumption  as  priority.  According  to  the 

Ministry of Energy, Myanmar has earned 16 billion US dollars in 2007‐2012 fiscal years. It is estimated 

that the total export of gas set a record of 3.5 billion US dollars during 2011‐2012 fiscal year. 

Governance and Transparency 

Since the inauguration of U Thein Sein government, Myanmar Government expresses its intention to 

reform  its  energy  sector,  and  to  facilitate  the  extractives  transparency. Myanmar  is  preparing  to 

implement  Extractive  Industries  Transparency  Initiatives  (EITI),  which  will  provide  a  platform  for 

conversations  though  its  multi‐stakeholder  group.  On  14  December,  President  Thein  Sein  has 

appointed U Soe Thein, Minister of the President’s Office, to  lead EITI  implementation  in Myanmar, 

and established  the EITI Leading Authority. On May 20, 2013 Minister of Energy U Than Htay and 

Special  Envoy  and  Coordinator  for  International  Energy  Affairs  Carlos  Pascual  released  a  Joint 

34 

Statement  on  Good  Governance  and  Transparency  in  the  Energy  Sector.  Through  the  Energy 

Governance  and  Capacity  Initiative  (EGCI),  the  United  States  intends  to  support  technical 

capacity‐building to  facilitate  long‐term sector management,  financial accountability and safety. On 

6th June, 2013, the 22th World Economic Forum on East Asia was held in Naypyidaw, a report titled 

New  Energy  Architecture:  Myanmar  was  released  calling  for  new  strategy  and  planning  on 

Myanmar’s oil and gas industry. 

Foreign Investment in Oil and Gas Sector 

Foreign investment in Myanmar’s oil and gas industry has increased since its opening‐up in 1989 and 

other preferential policies. Especially after 2000,  foreign companies’  involvement  in Myanmar’s oil 

and gas exploitation increased significantly. Projects, which foreign companies involved in, are mostly 

concentrated in coastal areas. Countries investing in Myanmar include ASEAN members like Thailand, 

Singapore, Malaysia,  Indonesia and Vietnam,  as well  as non‐ASEAN  states  like China,  India,  South 

Korea, Japan, Australia, Britain, Canada, and Russia and so on. Among them, companies from China 

and  India are most active. Besides, Thailand  is one of Myanmar’s  largest  investment  sources  in oil 

and gas industry. Since 2012 PTTEP has drawn bold plans to expand its fuel station and retail network 

in Myanmar. With Myanmar’s reform and opening up and the lifting of western sanctions, oil giants 

like Total, Chevron, Shell  intend to participate  in the development of Myanmar’s oil and gas sector. 

The Myanmar‐China Gas Pipeline  is  scheduled  to operate on May 2013, and  crude oil pipeline  to 

operate on September 2013.   

Generally MOGE cooperates with  foreign companies  in approach of PSC. There are altogether 101 

blocks for business cooperation with foreign oil companies: 53 onshore and 48 offshore. By January 

2012,  there are 8  foreign oil companies working  in 10 onshore blocks, 12  in 27 offshore blocks.  In 

January 2013, India has won PSC‐1 onshore block bid and on 28 May signed PSC contract with MOGE 

as holder of 77.5% shares. On April 10, 2013, Myanmar government initiated bidding for 30 offshore 

blocks, By May 2013, there are 59 pre‐qualified international companies that have been enlisted on 

the onshore blocks bidding. Competition between foreign companies brings advantages for Myanmar 

in pitting China,  India with ASEAN member’s demand for energy to require those countries provide 

reasonable economic interests to Myanmar.   

Advantages and Challenges 

The Oil and Gas  sector has made great  strides during  last  two decades. Yet  insufficient  terminals, 

defunct port system and underdeveloped transportation have undermined its potential for progress. 

Vast Potentials in Newly Explored Blocks 

Myanmar’s proved oil and gas reserves have doubled in the past decade. The revelation of block A‐1 

and block M‐9  increased Myanmar’s share of proved natural gas reserves  in the Asia‐Pacific region 

from 2.6% to 4.14%, to become the seventh largest in the region. Block A‐1 locates in Rakhine coastal 

area, near Sittwe Port. Currently, there is no accurate figure of the natural gas reserves in block A‐1. 

The conservative estimate of  its natural gas reserves  is 10 trillion cubic  feet, with about 4‐6 trillion 

cubic feet  in Shwe gas field and 5 trillion cubic feet  in the Shwe Phyu gas field.  In addition to block 

A‐1, Mya  natural  gas  field  (block  A‐3) was  also  found  in  Rakhine  coastal  area, whose  estimated 

35 

natural gas reserve is 2 trillion cubic feet. The gas reserves in M‐9 block are estimated to be 8 trillion 

cubic feet. These findings further improved Myanmar’s position in the international energy market. 

Insufficient Oil for Domestic Demand 

Compared with natural  gas, Myanmar  is not  so  rich  in  crude oil  reserves. Myanmar’s oil  and  gas 

production has  increased  since 1988. The production of  crude oil has  increased  from 4.83 million 

barrels  in 1988  to 7.62 million barrels  in 2007, with an  increasing  rate of 67%. At  the  same  time, 

Myanmar’s  oil  demand  is  also  growing.  The  demand  of  gasoline,  diesel  and  other  fuel  oil  has 

increased by four fold during nearly two decades. Diesel  import accounts for more than half of the 

domestic  consumption  and  the Myanmar  government has  to pay  for  the  subsidies  caused by  the 

different  prices  in  the  international  and  domestic markets.  Thus, Myanmar  is  still  incapable  of 

providing self‐sufficient crude oil and its import of petroleum products has been on increase. 

Deficiencies in Oil and Gas Market 

The  segmentation  and monopoly  is  serious  in Myanmar’s oil  and  gas market,  resulting  in market 

mechanism  malfunction,  business  inefficiency  and  underdevelopment  of  oil  and  gas  market. 

Moreover, there are administrative monopoly and market access restriction in Myanmar’s oil and gas 

industry.  The  state‐running  oil marketing  terminals  have  the  priority  to  gain  petroleum  products. 

During the privatization of state assets in recent three years, some fuel stations were sold to private 

enterprises,  and  since  February  2012  private  enterprises  have  been  entitled  to  importation  and 

exportation,  storage  and  sale  of  oil  and  gas  products,  but more  is  to  be  reformed  to  break  the 

monopoly and promote the effective circulation of products and service. 

Refineries to be Constructed 

Currently, Myanmar has set up only three refineries, namely, Thanlyin Refinery, Chauk Refinery and 

Thanbayakan Refinery, all of  them  locates  in Yangon  region’s Thanlyin  town and Magway division. 

The  oldest one was  built  in  1954,  and  can’t  operate  at  full  capacity  due  to  the  long  period.  The 

combined  capacity  of  the  three  refineries  is  51  thousand  barrels  per  day, which  can’t meet  the 

domestic  need.  In  the  coastal  area  of  lower  Myanmar,  natural  gas  power  generation  plays  an 

important role. Myanmar government is eager to build new refinery. In the meeting on May 27 2013, 

President U Thein Sein urged China National Petroleum Corporation’s new president Liao Yong Yuan 

to construct refinery plants in Myanmar. It  is proposed in the Myanmar‐China Oil and Gas Pipelines 

project  that a  refinery plant  in Mandalay, with a capacity of 56  thousand barrels per day,  is  to be 

constructed in order to refine the annual 2 million tons crude oil downloaded from China‐Myanmar 

pipeline.  It  can process  crude oil produced  in Myanmar or  from Middle East. Oil products  can be 

transported to destination by the pipeline after processing. The oil products of the refinery also can 

be put into local market. Therefore, building refinery in Myanmar can meet its domestic demand and 

greatly reduce the cost and risk of international transportation. 

Gas Grid to be Developed 

Although Myanmar is rich in natural gas resources, its domestic gas usage rate is growing too. Thus, it 

needs to expand gas transportation grid. It needs to improve cross‐border gas transportation grid to 

36 

strengthen  exporting  capacity,  and with  the development of Myanmar’s  economy,  residents must 

also have more gas demand. It implicates the existing 2000 kilometers gas pipeline be expanded for 

secondary supply network. When conditions permitted, natural gas pipeline can be  reach  to some 

households in large cities. 

Oil and Gas Legislation to Be Promulgated 

Myanmar  needs  develop  specific  regulations  for  energy,  and  its  legal  system  for  oil  and  gas 

exploitation needs to be  improved. Currently, foreign  investment  in Myanmar’s energy  industry has 

to  comply  with  several  laws  and  regulations.  Although  Myanmar  has  developed  some  policies 

relating  to  oil  and  gas  exploitation  and  consumption,  the  energy  sector  can’t  fully  achieve  the 

objectives due to lack of specific energy laws and regulations. 

37 

From ‘Outside’ to ‘Inside’: The Transformation of Activism over Energy Projects in Myanmar 

Adam Simpson 

Director, Centre for Peace, Conflict and Mediation, Hawke Research Institute 

University of South Australia 

adam.simpson@unisa.edu.au 

 

The search for energy security and the establishment of reliable transnational energy markets is one 

of  the  key  factors  re‐shaping politics  and  governance  throughout Asia. With  the  energy needs of 

China and  India  in particular rapidly  increasing, Myanmar, sandwiched between the two, has taken 

on greater  significance both as a  source and a  transit  route  for energy. With  the development of 

these  regional energy markets  there  is a pressing need  for effective environmental governance of 

transnational  energy projects  that have  the potential  to  inflict  serious  and widespread  social  and 

environmental  impacts.  Until  recently  most  forms  of  state‐led  governance  in  Myanmar  were 

authoritarian  and  haphazard. With  the  political  reforms  currently  underway,  however,  the  new 

government  is  attempting  to  establish  more  democratic,  rigorous  and  transparent  forms  of 

governance.  Non‐state  actors,  and  particularly  environmental  activists,  can  make  an  important 

contribution to this transition. Historically, most activism has been transnational  in nature, as  it has 

been  undertaken  by  exiled  activists  based  in  Thailand  or  otherwise  beyond  the  reach  of  the 

Myanmar state. As the opportunities for political contribution and dissent in Myanmar increase more 

activism is taking place inside Myanmar, as exiled activists return and domestic activists emerge. This 

paper explores this unfolding transformation of activism from an exiled ‘activist diaspora’ to domestic 

activism,  particularly  in  relation  to  campaigns  against  the  gas  and oil pipelines being built  across 

Myanmar to provide energy for south‐west China. 

During military  rule  the  displaced  and  rebellious  borderland  communities  were  the most  fertile 

spaces for the development of environment movements against transnational energy projects based 

in Myanmar. Despite the dangers these activists often re‐entered Myanmar  incognito to undertake 

research for NGOs that were based outside Myanmar’s borders. These activists developed networks 

between displaced communities inside Myanmar and the exiles across the border (South 2004). The 

indeterminate nature of  the zones of operation  that environmental activists  inhabited  led  them  to 

undertake  a  broad  range  of  activities. No  border‐based  environmental  groups were  simply  lobby 

groups but their activities included lobbying international actors, writing reports, undertaking covert 

field research and providing clandestine education and training in Myanmar. 

This  exodus  from  authoritarian‐ruled  Myanmar  to  engage  in  activism  in  its  borderlands  and 

neighbouring  countries  resulted  in  what  can  be  described  as  an  ‘activist  diaspora’,  which  has 

provided activist environmental governance of policies and projects  in Myanmar  (Simpson 2013a). 

The  inclusive  domain  of  the  term  ‘diaspora’  has,  at  times,  been  stretched  to  render  it  almost 

meaningless, with academic literature on, for example, liberal or queer diaspora leading Brubaker to 

argue that ‘[i]f everyone is diasporic, then no one is distinctively so’ (2005: 3). Myanmar’s expatriate 

38 

activists, however, fulfil not only traditional aspects of the term based on dislocation or ‘the dispersal 

of a people  from  [their] original homeland’  (Butler 2001: 189), but also what Sökefeld argues are 

‘imagined transnational communities’ with a ‘transnationally dispersed collectivity that distinguishes 

itself by clear self‐imaginations as community’ (2006: 267). His focus on social movement theory and 

forms of mobilisation dovetails with  the concept of an activist diasporic community. This concept, 

deriving  as  it  does  from  a  largely  progressive  and  democratic  activist  community  also  avoids  the 

pitfalls that afflict some diasporic communities, such as a  lack of trans‐ethnic solidarity and gender 

awareness (Anthias 1998). Despite friction existing between some ethnic communities of Myanmar, 

which  may  be  replicated  in  exile,  this  friction  is  largely  absent  in  the  environmental  activist 

communities  examined  here  who  have  made  significant  attempts  to  develop  multi‐ethnic 

collaboration  for both  strategic and  ideological  reasons. An additional stimulus  to cooperation has 

been the geographic reach of both the Shwe Gas Pipeline and the Salween Dams, which cross several 

ethnic states and regions, precipitating a high level of cross‐ethnic cooperation in the development of 

the  campaigns.  This  unprecedented  collaboration  is  the  first  defining  characteristic  of  an  activist 

diaspora. 

The second characteristic of an activist diaspora  is that  it actively establishes  linkages and provides 

specialist  knowledge  and  otherwise  unavailable  expertise  to  broader  campaign  networks  or 

coalitions  in foreign or ‘outsider’ communities, which contrasts with the often  isolationist approach 

of other members of diasporic communities. The importance of exiled activists to the outside groups 

lies  in  their specific  linguistic and cultural knowledge  together with a  local political understanding, 

often  sharpened by  intense personal experiences, which outsiders,  in  this  case  from  the North or 

Thailand,  are unlikely  ever  to  acquire  or  fully  comprehend.  This  ‘insider’  knowledge of Myanmar 

exiles allows them to undertake covert research back  in Myanmar proper that would otherwise be 

unachievable  and  to  provide  the  expertise  to outside  or  transnational  civil  society  groups  that  is 

inaccessible to other activists.  In this way the activist diaspora can publicise and highlight  issues of 

particular concern to their communities, drawing the attention of outsiders to their campaigns.   

The  third  aspect  of  an  activist  diaspora  is  that  contributing  expertise  to  broader  campaigns  and 

engaging with activists outside  its community plays an  important  role  in bolstering  the confidence 

and  skills,  including  English  language  proficiency,  of  exiles who may  otherwise  feel  isolated  in  a 

foreign  country. The delicate balance of emotions  that exists  in exile  communities between  ‘hope 

[and] resistance’ on the one hand and ‘helplessness, suffering and apathy’ on the other suggests that 

those who establish strong links both to their own diasporic community and the outsider community 

are  those most  likely  to  adapt  successfully  to  their new  lives  (Mavroudi  2008:  70).  The  networks 

within  Myanmar’s  activist  diaspora  have  facilitated  linkages  and  communication  with  other 

transnational  activists,  based  predominantly  in  Thailand,  that  have  successfully  conveyed  their 

campaigns,  on  both  cross‐border  energy  projects  and  democratisation  in  Myanmar,  to  a  more 

spatially dispersed transnational audience (Simpson 2013b). 

Activism over the Shwe Gas Pipeline 

Until  recently most  activism  over  the  Shwe Gas  Pipeline  Project, which  is  to  transport  gas  from 

Rakhine State to Yunnan Province in China, was undertaken by outside activists, led by the Shwe Gas 

Movement (SGM) and Arakan Oil Watch (AOW) in Chiang Mai. As under most authoritarian regimes, 

39 

political activism  in Myanmar  took unconventional  forms  so, while  there were no domestic NGOs 

established to challenge the Shwe Project directly, concerned youth channelled their energy through 

alternative organisational  structures.  In 2004 Thu Rein, a  student at  Sittwe University  in  the  state 

capital,  set  up  the  Association  of University  Stipends  and  Social  Affairs  Rakhine,  a  student  body 

nominally established  to  represent  student  interests. As  the details of  the  Shwe Project  gradually 

emerged the Association became a focal point for related debate and discussion. As well as holding 

covert  gatherings  on  the  topic  they  contacted  exiled  organisations,  such  as  AOW  and  SGM  in 

Thailand,  to  gather  more  information.  Their  activities  were  eventually  discovered  by  military 

intelligence and  in 2009 eleven Association student members were arrested, receiving sentences of 

up  to  six  years  in prison with  three  years each  for  two  illegal  activities:  ‘contacting unlawful  [e.g. 

exiled]  associations’  and  ‘illegal  border  crossings’,  into  Thailand  or  India.9  These  young  students 

were taken to prisons in other states and regions – some as far away as Kachin State at the other end 

of  the  country  – which made  it difficult  for  old  or  poor  relatives  to  visit. Although  the  easing  of 

security  tensions  under  the  new  government meant  that most  of  the  group were  released  in  a 

January  2012  amnesty,  four  remained  in  jail.10  Thu  Rein  managed  to  evade  arrest  and  fled  to 

Thailand in 2010, eventually becoming the Campaign Coordinator of AOW. 

Restrictions on these domestic political activities began to  lift  in  late 2011.  In October 2011 Energy 

Minister U Than Htay confirmed in a parliamentary speech that 80 per cent of the Shwe gas was to 

be exported  to China with much of the  rest  to be used by  factories  in central Myanmar owned by 

companies that were known to be close to the military. In response to this statement and the easing 

of political  restrictions  the  local  campaign became more open and visible. One  component of  the 

campaign was the writing of letters to the provincial governments of both Rakhine and Shan states – 

the  two  ethnic  states  that  the  pipeline  traversed  – making what  could  be  considered  procedural 

complaints about the pipeline construction such as infringing on farmers’ land, lack of compensation 

and destruction of roads.11   

A more confrontational, substantive and dissenting argument  in the campaign, which was  informed 

by  concepts of natural  resource  rights, was  the demand  that  the gas be used  to provide 24‐hour 

electricity  to  Rakhine  State  before  any  gas  was  exported.  Rakhine  State  was  one  of Myanmar’s 

poorest, with the lowest per capita electricity usage in the country according to the state‐run media. 

The emerging permissive political atmosphere convinced  local activists that  it was possible to make 

this sort of demand openly for the first time. Across the state t‐shirts, posters, stickers and calendars 

appeared  bearing  the message  ‘24 Hours  of  Electricity Now. We Have  the  Right  to Use Our Gas’ 

(Mizzima 2012). 

The demand  for 24‐hour electricity  resonated with  the more  formalised ethnic political parties  in 

Rakhine State, the Rakhine Nationalities Development Party (RNDP), which participated  in the 2010 

elections  and had parliamentarians  in  the national parliament,  and  the ALD, which boycotted  the 

2010  elections  but  agreed  to  register  as  a  party  in  late  2011  along with  the NLD.12  Both  parties 

9    Thu Rein, interview with author, Chiang Mai, Thailand, 11 February 2012. 

10    Phyo Phyo (pseudonym), interview with author, Yangon, Myanmar, 18 February 2012.   

11    Patrick (pseudonym), interview with author, Chiang Mai, Thailand, 13 February 2012. 

12    Soon  after  the ALD  decided  to  participate  in  the  elections  the  plainclothes  security  personnel who  had  been  posted  outside  the 

40 

adopted a  less confrontational approach  than activists, however, and saw potential developmental 

benefits  from  the pipeline projects, with  the Secretary of  the RNDP, Oo Hla Saw, noting  that  they 

were much  less  socially  and environmentally damaging  than  the Myitsone Dam  in Kachin  State.13 

Indeed he  ‘welcomed’  foreign direct  investment  in  Rakhine  State  although preferring US/EU over 

Chinese investment due to ‘greater transparency and respect for international norms’. While Oo Hla 

Saw felt that they were unable to stop the project anyway the RNDP argued in parliament that the 20 

per cent of gas allocated to Myanmar should be used for development in Rakhine State, setting up a 

‘24‐hour Electricity Committee’  to pursue  this objective. The ALD Secretary, Aye Tha Aung, voiced 

similar opinions  from outside  the parliamentary system, but argued  that more public participation 

was necessary  in the decision making process and that Rakhine State  ‘received nothing’ under the 

existing contracts. All technical labour was brought in from China and many of the manual labourers 

were brought in from central Myanmar.14  Local campaigners were now very openly arguing for overt 

politicisation of the gas  in  favour of Rakhine State, with activists arguing  for  it all to be kept  in the 

state rather than being sold to China in international energy markets.   

Conclusion 

Myanmar’s activist diaspora has skills and  international networks  that could be used effectively  to 

bolster the growth and efficacy of domestic ‘inside’ activism. Rapid changes in the domestic political 

and economic environment, however, poses challenges for activists based ‘outside’ to keep up with 

developments and remain relevant. As well as the Shwe Pipeline coming into commercial operation 

in the second half of 2013 there is  likely to be an explosion of energy and natural resource projects 

over  the  next  few  years  that  have  the  potential  to  cause  significant  social  and  environmental 

displocation throughout Myanmar. Civil society can contribute to the environmental governance of 

these projects not only by bringing an important alternative viewpoint but, in the case of Myanmar, 

inside activists and those with international experience can also provide skills and expertise that are 

in desperately short supply in the Myanmar government and its civil service. 

References 

Anthias, F. 1998. ‘Evaluating ‘diaspora’: Beyond ethnicity.’ Sociology, 32(3): 557‐80. 

Brubaker, R. 2005. ‘The ‘diaspora’ diaspora.’ Ethnic and Racial Studies, 28(1): 1‐19. 

Butler, K. D. 2001. ‘Defining diaspora, refining a discourse.’ Diaspora, 10(2): 189‐219. 

Mavroudi,  E.  2008.  ‘Palestinians  in diaspora,  empowerment  and  informal political  space.’  Political 

Geography. January, 27(1): 1‐138. 

Mizzima.  8  February  2012.  ‘PTT  ready  to  expand  its  Burma  oil  business’. 

http://www.mizzima.com/business/6558‐ptt‐ready‐to‐expand‐its‐burma‐oil‐business.html. 

secretary’s house for over two decades were removed. Aye Tha Aung, interview with author (translated from Arakanese by Zaw Myat 

Lin), Yangon, Myanmar, 20 January 2012. 

13    Oo Hla Saw, interview with author, Yangon, Myanmar, 20 January 2012.   

14    Aye Tha Aung, interview with author (translated from Arakanese by Zaw Myat Lin), Yangon, Myanmar, 20 January 2012. 

41 

Accessed:12 February 2012. 

Simpson,  A.  2013a.  ‘Challenging  hydropower  development  in  Myanmar  (Burma):  Cross‐border 

activism under a regime in transition.’ Pacific Review. May, 26(2). 

‐‐‐‐‐‐ 2013b. Energy, Governance and Security in Thailand and Myanmar (Burma): A Critical Approach 

to Environmental Politics in the South. Farnham: Ashgate, forthcoming.   

Sökefeld, M. 2006. ‘Mobilizing in transnational space: A social movement approach to the formation 

of diaspora.’ Global Networks, 6(3): 265–84. 

South, A. 2004.  ‘Political  transition  in Myanmar: A new model  for democratization.’ Contemporary 

Southeast Asia, 26(2): 233–55. 

 

42 

Amending Constitution: Focal Point of Myanmar’s Political Development in 2013 

Wang Zichang 

School of International Studies, Jinan University 

professorwang666@163.com 

 

On Political Development   

Here the political developments means that,  first, public sources are distributed fairer than before, 

and second, powers are obtained and operated according rules more than before; the second criteria 

must be obedient  to  the  first  criteria; One  country’s political developments are  the  results of  the 

interactions among the relative political powers.   

Why should we study Myanmar’s political development? 

It can provide us a framework to comprehend, judge and forecast Myanmar’s situation   

How to analyze Myanmar’s political development? 

It need us focus on the  interactions among the various political powers  instead of  just one political 

leader’s aspiration and action. 

Focal Points of Myanmar’s Political Development in 2013 

First, amending the 2008 constitution for Aung San Suu Kyi’s presidential dream 

In  the  period  of  one  or  two  years  afterwards,  amending  the  2008  constitution’s  request  for 

presidential qualification will be a focal point  in the Myanmar’s political development. This because 

that Aung San Suu Kyi want to race for the Myanmar’s president in 2015. According Myanmar’s 2008 

constitution，Aung San Suu Kyi cannot be elected as Myanmar’s president because she married an 

Englishman,  and  her  two  sons  are  English.  But  Aung  San  Suu  Kyi15  has  expressed  her  aspiration 

several  times  that  she want  to  race  for Myanmar’s president  in 2015.  If  she wants  to  realize her 

presidential dream, she must mobilize enough support to amend the 2008 constitution. 

According the present observation，AungSan Suu Kyi can get enough votes  if she was admitted to 

race  for the 2015 presidential election.  In the  long past period, Aung San suu kyi and the National 

League  for Democracy  (NLD)  that  she  led  struggled  arduously  and persistently with  the  junta  for 

Myanmar’s democracy. This wined Aung San Suu Kyi a coin of Myanmar’s democracy and common 

people’s support. They support her to race Myanmar’s next president to lead Myanmar after 2015. 

15  Chapter III, Article 59 (f), of the Constitution states: “He himself [the president or vice president], one of his parents, his spouse, one of 

his legitimate children or their spouses shall not owe allegiance to a foreign power, nor be the subject of a foreign power or the citizen of a foreign country. They shall not be persons entitled to enjoy the rights and privileges of a subject of a foreign government or citizen of a foreign country.” 

43 

Here  it  should point  that  though NLD  support Aung San Suu Kyi’s aspiration  to be president,  they 

didn’t take the actions that they used to, such parade on the street. Instead, they take  legal actions 

to  show  their  support,  such  as  to  participate  in  the  committee  of  amending  constitution  of 

parliament,  to  take part  in  the  international  symposium on amending  constitution. At  same  time, 

Aung San Suu Kyi also seeking  the military’s support by expressing clearly her points about armed 

forces in the future political structure. 

About amending constitution, the latest expression of Aung San Suu Kyi is that she will first lead the 

NLD participate the parliamentary election,  if NLD won the majority, then she and NLD promote to 

amend the constitution so that she can be elected as the next president by parliament.   

To  the  request  of  amending  constitution  of  Aung  San  Suu  Kyi  and NLD,  the  ruling  party  leaders 

responded differently. Aung Min  responded positively. He said he support ASSK and NLD demand. 

Htay Oo, a vice chairman of USDP, responded negatively. He said that there is not plan now to amend 

the constitution. Thein Sein, the president responded mildly, he said it will be determined by people 

and  by  the  parliament.  From  their  interaction,  it  can  be  judged  that  the  constitution  cannot  be 

amended this year.   

Second, amending the 2008 constitution to satisfy the minority peoples’ demand   

According  the  law,  the  central  government want  incorporate  the  local  armed  forces  of minority 

(LAFM) into the Board Guard forces. The LAFM felt that the treatment stipulated by the law were not 

satisfactory  and  refused  the  requirement  of  central  government.  Then  the  central  government 

attacked them. 

This time the central government takes the “carrot and stick” strategy. At the same time the attack 

was  fighting,  the  central  government  also  established  two  committees‐‐‐‐Union  Peace  Making 

Committee and the Union Peace Working Committee‐‐‐ to seek end the conflicts peacefully. In 2012, 

the  central government has  signed peace agreement with  six  LAFMs. The one  that  is  still  fighting 

with  the central government  is Kachin  Independence Organization  (KIO). The  reason of  continuing 

conflicts is that the two sides cannot agree on the preconditions to cease fire. 

The  leaders of KIO point  that  the main  reason of  the present  conflicts  is  the  central  government 

betrayed the 1947 Panglong agreements. They put forward that  it should first resolve the problems 

of  status  and  rights of  the minority peoples  in  the  federalist  government  and  then negotiate  the 

peace agreement. The central government  insists  that  it should cease  fire  first and  then negotiate 

the plans of political settlement.   

It can be concludes from the interactions between the central government and LAFMs that the focal 

points  of  the  conflicts  are  the  distribution  of  the  rights.  The  KIO want  the  high  autonomy  that 

stipulated by the 1947 Panglong agreements. Otherwise, the central government did not empower 

the autonomy the minority wanted. The sustained conflicts showed us once again that the criteria of 

fair  distribution  of  rights must  be  emphasized  in  the  political  developments  of  one  country.  The 

criteria of normalization gaining and operation of power must be obedient  to  the  former  criteria. 

Otherwise, the results may be armed conflicts in larger scale and more efficient slaughters. 

44 

Seemed understanding  this,  the central government unilaterally announced  that  It will  stop attack 

and seek to negotiate the cease  fire  in  January 2013. 28 may the  two sides will hold peace  talk  in 

Magweal Hall in Myitkyina Township with the participation of representatives of China and the UN.   

Though  the  interactions  between  the  central  government  and  KIO  have  not  promoted  the 

normalization of the power operation‐‐‐‐ promoting fair distribution by the present constitution and 

parliament, the struggle of KIO for fair right distribution is still one very important part of Myanmar’s 

political development. 

The  key  to  resolve  this  problem  is  the  honesty  and measures  of  the  central  government.  That  is 

whether  the  central government want amend  the 2008  constitution according  the 1947 Panglong 

agreements to meet the autonomy of the Kachin and other minority peoples. 

45 

Cooperation and Competition between U.S. and Japan’s Policy towards Myanmar 

Bi Shihong 

School of International Studies, Yunnan University 

bishihonggms@qq.com 

 

After the first general election in 20 years held in January 2010, an elected government took place of 

the military  junta  in March. On April 1, 2012, Myanmar opposition party,  the National League  for 

Democracy  (NLD), won  the by‐elections  and  its  leader Aung  San  Suu  Kyi was  elected Member  of 

Parliament  with  an  overwhelming  majority  of  votes.  A  series  of  changes  of  Myanmar  political 

situation brought hopes for this country’s stability and development, broadened space for Myanmar 

diplomacy and provided opportunities  for U.S. and Japan to  improve their relations with Myanmar. 

U.S. and  Japanese dignitaries visited Myanmar continuously,  launching  the efficient and pragmatic 

dialogue and cooperation with Myanmar’s new government. Cooperation and competition between 

U.S. and Japan’s policy towards Myanmar will undoubtedly affect Myanmar’s domestic and  foreign 

affairs in many aspects. Reviewing U.S. and Japan’s policies towards Myanmar, this paper will discuss 

cooperation and competition between U.S. and Japan, and its influences on China as well. 

Since  the  Obama  administration  took  office,  the  government  emphasized  Southeast  Asia  as  its 

strategic priority, declaring “Return to Southeast Asia”, enhancing cooperation with ASEAN countries, 

proposing a new mechanism of “Lower Mekong Initiative” (LMI), and taking adjustment of its policy 

towards Myanmar  into  account.  U.S.  proactive  flexible  engagement  policy  towards Myanmar  in 

certain  sense  is  an  inevitable  result  of  the  adjustment  of U.S.  global  strategy,  even  an  inevitable 

choice  of  U.S.  “Return  to  Southeast  Asia”  strategy.  From  a  micro  view,  U.S.  proactive  flexible 

engagement  policy  towards Myanmar  was  based  on  U.S.  reflection  on  inefficient  “sanction  and 

isolation”  policy  and  its  judgment  of Myanmar’s  internal  and  external  situation.  Since  2009, U.S. 

policy  towards Myanmar has  shifted  from  the  long‐term  “sanction  and  isolation”  to  the  two‐way 

“pragmatic engagement” which means simultaneous diplomatic engagement and sanction, and U.S. 

continuously showed  its willingness to  improve  its relation with Myanmar, then put  it  into practice. 

During Hilary’s visit to Myanmar in early December, 2011, Hilary particularly invited Myanmar to join 

LMI cooperation mechanism as a diplomatic observer. Hilary’s visit to Myanmar opened a new page 

for U.S.‐Myanmar relations, and  it was an  important part of “return to Southeast Asia” strategy.  In 

November 19th 2012, Obama, the first U.S. president who visited Myanmar, met Thein Sein and Aung 

San Suu Kyi  in Yangon, and declared that U.S. would provide $170 million financial aid to Myanmar. 

The  significance of Obama’s six‐hour visit  to Myanmar was more symbolic  than practical, and was 

regarded as recognition for the abolition of military governance and encouragement for the future. 

U.S. needed Myanmar as  its strategic pivot of “Return to Southeast Asia” by which U.S. wanted to 

impair China’s increasing influences in Southeast Asia. The Obama administration attempted to grasp 

the  chance  that Myanmar was undertaking  a  comprehensive  reform  and  trying  to  get out of  the 

international isolation, hoping to catalyze peaceful evolution of authoritarian regimes in East Asia by 

Myanmar’s comprehensive reform and the influence of “Arab Spring”. 

46 

Japan was greatly aware of Myanmar’s fertility, the potential huge market and business opportunities 

of more than 50 million people. For Japan, the sea routes in Southeast Asia were the lifeline through 

which  Japan  could  enter  into  the  Pacific.  From  the  long‐term  strategic  point  of  view,  Japan’s 

competing  dominance  over Myanmar’s  diplomacy  and  its  abundant  resources with  China  is  very 

important  to maintain  its maritime  lifeline.  In order  to maintain  its  influences  in  Southeast Asian 

especially  in  Myanmar  and  prevent  the  infiltration  of  China’s  influences,  Japanese  government 

continues to spread the “theory of Chinese threat to the south”  , therefore, Myanmar  is  increasing 

fears and concerns that China will force to the south someday. 

Japan’s policies towards Myanmar were the following: taking financial aid as a bait to impel dialogues 

between Myanmar’s  government  and  opposition  parties  and  reconciliation  of  ethnic minorities; 

helping  Myanmar’s  transition  towards  market  economy  system;  keeping  the  coordination  with 

European  countries  and  U.S.;  paying  continuous  attention  to  the  situation  of  human  rights  in 

Myanmar. When the people in Myanmar had enough food and clothing, they would ask the military 

junta to take reform and transfer more power to them. When  it became true, Myanmar could be a 

democratic country as  Japan had expected.  Japan always  implemented “constructive  interference” 

policy  towards  Myanmar  and  played  a  very  important  role  in  guiding  Myanmar’s  road  to 

market‐oriented economy. Japan kept a certain distance with European countries and the States, had 

the  close  ties with Myanmar  government,  and  induced Myanmar  to  keep  a  certain distance with 

China by “the carrot rather than the big stick” policy. Japan attempted to affect Myanmar’s process 

of  democratization  and  direction  of  economic  reform  by  the means  of  economic  and  technical 

assistance, the exchange of policies and dialogues, human resource development, trade cooperation 

and direct investment and so on. 

Affected  by  the  Obama  administration’s  “Return  to  Southeast  Asia”  and  “proactive  flexible 

engagement”, Japanese government included Southeast Asia into “value‐oriented diplomacy” system, 

trying to enlarge the camp of containing China and taking frequent diplomatic offensive in Southeast 

Asia.  Japan wanted to develop  further  relations with Myanmar via the transition  from the military 

junta  to  the  elected  government,  realizing  the  promise made  by  the  previous  Japanese  leaders, 

paying attention  to  the abundant human  resources and markets  to seek  the  joint development of 

mineral resources such as natural gas and rare earth. As  for economic cooperation with Myanmar, 

Japan played a more active role, trying to support the construction of democratization  in Myanmar 

via  the  enhanced  economic  relation  and  contain  China’s  influences  in Myanmar  by  signing  and 

implementing the investment agreements to strengthen financial assistance for Myanmar. 

Both U.S.  and  Japan  consider Myanmar’s  geopolitics  location  is  of  great  importance. Myanmar  is 

located in the central area of the contiguous plates of East Asia, South Asia and Southeast Asia, and it 

is the most convenient channel through which China advances south  into the  Indian Ocean, so U.S. 

and Japan naturally compete with China for their  influences  in Myanmar. Myanmar’s political elites 

also  think  the  strategic  location of Myanmar between China and  India  is more  important  than  its 

abundant natural resources. Both U.S. and Japan realize that it is necessary to further improve their 

relations with Myanmar to balance the continuously developed bilateral relation between China and 

Myanmar. Though  it will be a  long period for U.S. to  lift  its sanctions on Myanmar completely, U.S. 

will  finally do  this  to  further enhance  its  influences  in Myanmar and even  the whole Asian‐Pacific 

region. Meanwhile,  Japan  coordinates  closely with U.S.  “return  to  Southeast Asia”  strategy when 

47 

improving  its  relations with Myanmar. Thus, when  considering  the development of  their  relations 

with Myanmar,  U.S.  and  Japan  pay  great  attention  to  policy  coordination  and  close  cooperation 

between them in order to promote the political and economic reform in Myanmar. 

Japan  always  remains  close  interactions  with  U.S.  in  its  important  diplomatic  activities  because 

U.S.‐Japan  Alliance  is  the  foot  stone  of  Japan’s  diplomacy,  but  it  is  obvious  that  U.S.  can’t  fully 

understand  Myanmar’s  importance  to  Japan.  In  order  to  maintain  the  special  Japan‐Myanmar 

relations and Japan’s  interests  in Myanmar, Japan not only put pressure on Myanmar but also kept 

close relations during the military junta. As for sanctions on Myanmar, Japan showed a different and 

even double‐faced stand from U.S., which indicated Japan’s opportunism and pragmatism. 

For  Japan,  it  did  not  prepare  enough  for  U.S.  “return  to  Southeast  Asia”,  LMI  and  the 

rapidly‐developed U.S.‐Myanmar closer relations, and felt nervous because this situation was not the 

same as it had expected‐to contain China by strengthening U.S.‐Japan alliance. Japan’s elaboration of 

its  policy  towards Myanmar was  a  little  inferior  to U.S.  “return  to  Southeast  Asia”  strategy,  and 

Japan‐Myanmar cooperation space was extruded by U.S. In recent years, U.S. paid more attention to 

Myanmar,  so  Japan worried  about  its  influences on Myanmar  and  enhanced  its  cooperation with 

Myanmar to ensure its leading position in this region. 

In  other words, U.S. mighty  interference would weaken  Japan’s  influences  on Myanmar  and  the 

Southeast  Asia,  and  the  leading  position  in  Southeast  Asia  pursued  by  U.S.  and  Japan  were 

contradictory.  Both  U.S.  “proactive  flexible  engagement”  and  Japan’s  “constructive  interference” 

aimed  at  enlarging  their  influences  on Myanmar, which would  cause more  competition  between 

these two countries. In recent years, with the different strategic consideration, the strategic interests 

of U.S.  and  Japan  in  this  region were  overlapped  and  the  competition  and  cooperation  between 

these  two  countries occurred  repeatedly. Both U.S.  comeback  and  Japan’s  increased  stake  to gain 

superiority were to enhance its influences on Myanmar. U.S. and Japan would keep close cooperation 

to  improve  their  relations with Myanmar  and  the  competition  for  their  influences  on Myanmar 

would  be  inevitable,  which  would  objectively  enlarge Myanmar’s  diplomatic  space  and  improve 

Myanmar’s relations with western countries. 

In  conclusion,  Myanmar  is  very  important  for  China  in  geopolitics,  border  security  and  energy 

security  and  China  also  has  much  financial  interests  in  Myanmar.  In  recent  years,  Myanmar 

implemented  “multi‐faceted  diplomacy”  and  “the  balance  of  power”,  developing  relations  with 

neighboring  countries  such  as  China  and  India  as  well  as  improving  relations  with  the  western 

countries  including U.S. and Japan. China hopes to see a stable and prosperous Myanmar, so there 

would be a certain space for China, Japan and U.S. to cooperate diplomatically with some common 

interests  in  issues  related Myanmar. Facing U.S. and  Japan’s  recent activities, China  should  remain 

conscious  and  vigilant.  “Return  to  Southeast  Asia”  and  “proactive  flexible  engagement”  of  the 

Obama  administration  and  Japan’s  “value‐oriented diplomacy”  in  Southeast Asia  region  and  close 

economic  relation with Myanmar  aim  at  China  clearly,  planning  to  contain  China’s  influences  in 

strategic  aspect.  Besides,  U.S.  and  Japan  took  some  other measures  in  politics,  diplomacy,  and 

economy, military  and  social  culture  to  contain  China.  U.S.  and  Japan’s  improved  relations  with 

Myanmar will  not  only  inevitably  play  a  role  in  containing  China  but  also  interfere with  China’s 

strategic layout in Southeast Asia. 

48 

The European Union and Future Development of Myanmar 

Yang Baoyun 

School of International Studies, Peking University 

yangbaoyun@126.com 

 

Due  to  historical  factors  and  actual  demands,  some  European  powers  pay  an  extra  attention  to 

Myanmar. With the deepening of the European integration process, the European Union (EU) applies 

also a more unified policy towards Myanmar focused on “Values diplomacy” which is the basis of the 

EU policy on this country. With the reform of Myanmar’s new government, EU has also adjusted its 

policy. At same time, Myanmar’s government needs the help and aids from EU. A benign interaction 

between European Union and Myanmar has preliminary established, and this new relationship will 

exert some influences in the future development of Myanmar.   

The EU Policy to Myanmar’s Military Junta   

During the Myanmar’s military junta period, issues such as human rights and freedom were the EU’s 

most  important  obstacles  in  the  relations with  this  country.  Responding  to  the  Burmese  junta’s 

repression of pro‐democracy activists, the EU governments agreed to impose even tougher sanctions 

against Rangoon. The decision extended the existing the EU ban on granting visas to more than 200 

people,  including not  just members of the government but also “those who profit  from  it.” The EU 

freeze on assets of Myanmar’s nationals was also extended to cover more people, including generals, 

ministers,  and  people  working  in  the  tourism  industry  and  in  state  enterprises.  It  suspended 

preferential trade concessions  for the country several years ago. At same time, the EU banned the 

sale of arms to Myanmar.   

In  the process  to  impose  the values diplomacy on Myanmar,  the EU has on  the one hand applied 

sanctions on Myanmar for express its dissatisfaction with the human rights situation in the country; 

on  the  other  hand,  promoted  its  values  in  Myanmar  by  a  variety  of  channels,  including  the 

establishment of the non‐governmental organizations and funding the local NGO existed. 

The EU’s policy vis‐à‐vis to Myanmar has given the Myanmar’s military government a great deal of 

pressure. 

At  this  period,  the  relation  between  EU  and Myanmar  even  had  a  great  effect  on  the  relations 

EU‐ASEAN.  After  Myanmar’s  admission  to  ASEAN  on  1997,  and  in  the  process  of  institutional 

development of Asia‐Europe meeting where ASEAN and the European Union are the main problem 

of Myanmar even became one of the  issues  in the relationship between two sides. Since then, the 

ASEAN‐EU bi‐regional dialogue went into a process of atrophy.   

Adjustment of the EU Policy towards Myanmar   

Since  the  elections  in Myanmar,  the  new Government  introduced  quickly  the  political  and  social 

49 

reforms  and  carried  out  an  opening  policy;  the  European Union  has watched  and  supported  the 

remarkable process of reform in Myanmar; welcome the developments towards democracy, a strong 

Parliament,  freedom of expression, and the government’s efforts against corruption, as well as the 

efforts towards the release of remaining political prisoners.   

As the EU  is conscious that there are still significant challenges to be addressed  in  its relations with 

Myanmar, it set up the political conditions: First is to consolidate the democratic achievements so far 

and to move further towards full transition; second to unconditionally release the remaining political 

prisoners, while noting with satisfaction the creation of a review mechanism and looking forward to 

the  early  completion  of  its work;  third  to  strengthen  human  rights  and  the  rule  of  law  including 

through enhanced cooperation with the UN,  in particular to ensure the protection of all minorities; 

fourth  to  deal with  inter‐communal  violence;  fifth  to  achieve  sustainable  peace  in Myanmar  by 

addressing  long‐standing  differences  in  an  inclusive  way,  and  in  particular  calling  for  an  end  of 

hostilities  in  Kachin  State;  sixth  to  adopt  urgent  action  to  deal  with  humanitarian  risks  for  all 

displaced people in the Rakhine State. 

The economic conditions have been set up as following: First is to promote inclusive and sustainable 

growth, as well as good governance to achieve the Millennium Development Goals  in  line with the 

government’s plans; second to ensure that reforms are translated to economic benefits for ordinary 

people;  third  to  encourage  responsible  trade  and  investment while  promoting  transparency  and 

environmental protection.   

In the international affairs there are also the principles to be respected: Myanmar has to be an active 

and  respected member of  the  international  community, by  adhering  to  international  agreements, 

including in relation to human rights, land mines, non‐proliferation and disarmament, etc.   

With adjustment of its policy towards Myanmar, the EU stands ready to cooperate with Naypyidaw. 

The EU is willing to open a new chapter in its relations with Myanmar building a lasting partnership 

and  to  promote  closer  engagement  with  the  country  as  a  whole.  The  Council  invites  the  High 

Representative/Vice President to discuss and propose a comprehensive framework with priorities for 

the EU’s policy and support to the ongoing reforms  for the next three years to prepare election of 

2015  and  encourages  relevant  authorities  in Member  States  and  the  EU  institutions  to  proceed 

without delay to  joint programming of development aid for Myanmar while respecting the existing 

harmonization efforts.   

The  EU  plans  to  strengthen  relations  with Myanmar’s  parliament  by  studying  the  possibility  of 

assisting  the  reform  of  the  police  service  in  Myanmar,  in  partnership  with  all  appropriate 

stakeholders, in particular with the country’s Parliament.   

The EU  is  ready  to cooperate with Myanmar  for democratization and human  rights by  sharing  the 

recent  experience  on  political  transition  and  democratization  in  some  of  its Member  States  and 

exploring ways to promote a regular human rights dialogue with Naypyidaw.   

For  economic  cooperation  the  EU  will  maintain  increased  levels  of  development  assistance,  in 

coordination with other donors and explore the feasibility of a bilateral  investment agreement. But 

the EU will still keep the embargo on arms. In response to the changes that have taken place and in 

50 

the  expectation  that  they  will  continue,  the  Council  has  decided  to  lift  all  sanctions  with  the 

exception of the embargo on arms which will remain in place.   

The main  factors  improving EU’s policy  change  is  the  reform of Myanmar are  following:  First,  the 

achievements of social and political reforms and carried out an opening policy to the world adopted 

by new Government of Myanmar  introduced EU  to adjust  its policy  towards Myanmar  to promote 

father reform  in this country. Secondly, the EU realize the unavailability of sanctions policy.  In  fact, 

for over 14 years EU sanctions have achieved little to nothing in terms of forcing Myanmar’s military 

dictatorship  to  open  up,  as  an  example,  Piero  Fassino,  EU  Special  Envoy  for Myanmar,  has  been 

unable for long time to get permission to visit the country since his appointment in late 2007. Third, 

for reasons of economic interests. The EU is facing many challenges, such as the European debt crisis 

and weak economic development, and  its economic power has declined. Myanmar  is an  important 

market  for EU. Some big  companies of  the EU member  countries keep an eye on potential  future 

developments in Myanmar, hoping to gain an interest in this market.   

However,  there are also  some different voices on  the adjustment of policy  towards Myanmar. For 

example  the  European  Burma  Network,  a  collective  of  advocacy  and  human  rights  groups  has 

released  a  joint  statement  urging  the  European  Union  to  delay  lifting  remaining  sanctions  on 

Myanmar ahead of a review on April 22, 2013. “We are concerned that the premature  lifting of EU 

sanctions will undermine the reform process in Myanmar, and could even encourage further serious 

human rights abuses,” said the statement issued by Mark Farmaner, director of Burma Campaign UK, 

on March 26, 2013. Some other criticized that the EU Foreign Ministers have decided to trust Thein 

Sein, and throw everything they have behind him. There are no caveats or reservations—instead it’s 

a wholehearted  endorsement  of  a man whom  the United Nations  Special  Rapporteur  on  human 

rights in Myanmar twice named for personally ordering human rights abuses.   

The Myanmar Government’s Response   

Myanmar’s government shows welcome attitude to the new policy of EU.  It’s president Thein Sein 

had visited EU and requested that the remaining EU sanctions be lifted during his European visit. He 

pointed  out：”What we  lack  is  capital  and modern  technologies  ...  all  these  are  because  of  the 

economic sanctions for the last 20 years”.   

Myanmar has shown clearly that Myanmar has high expectations of EU’s aids. In 2012 the European 

Commission  allocated  €18.5 million  to  address  the  basic  humanitarian  needs  of  over  one million 

vulnerable people  in Myanmar affected by conflict, natural disasters or ethnic tensions, particularly 

along the eastern border with Thailand, in Kachin, Chin and in Rakhine State. ECHO has provided €5 

million of humanitarian aid to Kachin state, and €8 million to Rakhine state in 2012. EU’s aids eased 

the burden of Myanmar’s government to a certain extent. 

In  order  to  respond  to  the  demands  of  release  of  political  prisoners, Myanmar’s  president  has 

pardoned 93 prisoners, including at least 59 political detainees, a day after the European Union lifted 

sanctions. “Amnesties almost always coincide with  international events. Today’s amnesty coincides 

with the lifting of EU sanctions,” said Ko Ko Gyi, who was released from jail in 2012. 

Taking conscience of  role of European big companies on  the EU’s policy vis‐à‐vis  to Myanmar,  the 

51 

government of Naypyidaw will pay high attention to them in future,and increase its relationship with 

the big European enterprises,  in particular  the  links with some  transnational holding companies to 

obtain more investment and assistance from EU.   

Conclusion   

The European Union had  taken  the new policy  characterized by  the  links between  the values and 

economic assistance in Myanmar, to encourage the government of this country to continue to reform 

and opening up, and at the same time, the EU tries use economic interests to prevent the turn back 

of Myanmar’s reform.   

The European Union and Myanmar has established a preliminary benign interaction   

It  can be expected, as  long as  the Myanmar government  continues  to  implement  the  reform and 

opening up policy,  the EU will  continue  to make a positive  response,  so  that bilateral  relations  in 

different  fields,  such  as  political,  social,  economic,  cultural  and  other  will  maintain  a  stable 

development. 

52 

Human Security in Myanmar: Critical Hurdles 

Pavin Chachavalpongpun, PhD 

Associate Professor 

Centre for Southeast Asian Studies, Kyoto University 

pavin@cseas.kyoto‐u.ac.jp 

 

Domestic Discourse of “Security” 

Human security has been a relatively alien concept due to the overwhelming concentration on the 

security  of  nation‐state.  The  making  of  the  “security”  discourse  in  Myanmar  is  arbitrary.  It  is 

arbitrary because it has been shaped and reshaped according to the changing power interests of the 

Myanmar elite. The  state becomes equivalent  to  the nation. Hence,  the  security of  the nation  is 

equal  the  regime  security. Brendan Howe and  Suyoun  Jang explain  this  through  the  actor‐centric 

security paradigm.16  In  this paradigm,  security  is  an essential  component of  absolute  sovereignty 

and the cornerstone of national  interest.  It places the security of the nation‐state at the centre of 

analysis.  From  this  viewpoint,  state  is  forever  preoccupied  with  the  need  to  protect  national 

sovereignty  and  territorial  integrity  from  foreign  and  domestic  enemies,  at  the  same  time  as  it 

defends  itself  from all kinds of  threats  to  its  interest. Externally, wars are unavoidable.  Internally, 

political  stability and  social order  is  imperative. The priority has been  to ensure  security with  the 

military being assigned a primary role in the safeguarding of the nation‐state. 

In Myanmar’s case, a number of factors are responsible for the existence of state‐centric of security. 

From the bitter memory of being colonised by the British, the civil war throughout the Cold War, to 

the unending ethnic insurgencies, the security discourse nominated the state as the most important 

institution  capable of defending  the  country. This explains why  the military  rule  in Myanmar had 

endured, effectively because the  junta claimed to protect national security; yet, what exactly they 

protected remained obscured.17   

Western Advocacy: Self‐serving? 

Maung  Zarni  crafts  a  useful  framework  in  exploring  the  relationship  between  human  security  in 

Myanmar and Western advocacy. He argues that there are three discourses of “security” adopted by 

16  Brendan M. Howe and Suyoun Jang,”Human Security and Development: Divergent Approaches to Burma/Myanmar”, Pacific Focus, Vol. 

XXVIII, No. 1 (April 2003), pp. 123. 

17  For elaborate details, see, Tin Maung Maung Than, “Myanmar: Preoccupation with Regime Survival, National Unity and Stability”, Asian 

Security Practice: Material and Ideational Influences, Muthiah Alagappa, ed., (Stanford: Stanford University Press, 1998), pp.390‐416. See 

also, Mary P. Callahan, Making Enemies: War and State Building in Burma, (Ithaca: Cornell University Press, 2003).   

53 

the West. These are: national security, global security and human security.18  Whereas the first two 

discourses  have  gained  much  attention  from  Western  governments  primarily  because  of  their 

interests  involved,  the  last  has  often  been  ignored  even when  they  promoted  the  awareness  of 

human  rights  in Myanmar. Western advocacy on security  in Myanmar has heavily  focused on  the 

outside interests in the endurance of the regime and the way in which such regime has engendered 

the  impact  on  global  security.  Zarni  emphasises,  “The  third—human—or  people‐centred–security 

trails as a distant third in Western policy making. This reality is opposed to public discussions, where 

the omnipresent rhetoric of human rights masks its diminished status”.19   

As the Cold War came to an end, what also came was the shift of the West’s advocacy policy toward 

political situation  in Myanmar. The brutal crackdown on pro‐democracy protesters  in August 1988 

and the rejection of the election result in 1990 which saw the triumph of Suu Kyi’s National League 

for Democracy (NLD) partly influenced the change in the West’s position toward Myanmar’s human 

rights  situation. Yet,  the  change was merely cosmetic. The emergence of Suu Kyi as a democratic 

icon  fighting  for democracy and  the protection of human  rights perfectly  served as  the  reference 

point  in  the new  advocacy policy of  the West. But  in  reality,  the West  invested  tremendously  in 

safeguarding  its core  interests  in the Middle East and North Africa. Strategically, the United States 

was willing to enter into wars in the Middle East so as to protect those interests, be they political or 

economic.  Meanwhile,  in  2005,  the  United  States  referred  to  Burma/Myanmar  as  “outpost  of 

tyranny”. Despite being labelled as enemy of democracy, Myanmar has never been perceived as the 

United States’ core interest. 

As  part  of  readjusting  its  position,  the  American  government  implemented  a  liberal  Western 

advocacy to protest against the appalling human security situation in Myanmar. This liberal Western 

advocacy was made possible because Myanmar was one of the places where the West felt it could 

afford to  live out  its  liberal values, as  it was pursuing  its core  interests elsewhere.  In other words, 

advocacy  of  human  security  was  allowed  to  dominate  Myanmar  policy  discussions  and  media 

coverage because other Western  interests  in Myanmar were not deemed very  important.20  In the 

words of Michael Backman, “Burma is not strategically important to the United States, so it is a ‘free 

kick’ politically to take a high‐handed approach to the issue. It makes for good headlines and helps 

to pacify  the US domestic human  rights  lobby,  regardless of whether  the approach  is effective or 

not”.21  The West then imposed sanctions against the Myanmar regime, realising that the shut‐down 

of channels of communication with Myanmar would not affect  its overall global strategic  interests. 

Indeed, sanctions became the hallmark of the West’s Myanmar policy, initially endorsed by Suu Kyi 

herself. Sanctions were also  justified not only because of  the persistent military  rule  in Myanmar, 

but  also  the  terrible  human  security  situation.22  In  response,  the military  regime  intensified  its  18  Maung  Zarni,  “Burma/Myanmar:  Its  Conflicts, Western  Advocacy,  and  Country  Impact”, World  Peace  Foundation,  25 March  2013 

<http://sites.tufts.edu/reinventingpeace/2013/03/25/burmamyanmar‐its‐conflicts‐western‐advocacy‐and‐country‐impact/>  (accessed  20 

April 2013). 19  Ibid. 

20  Ibid. 

21  Backman, Michael. 2008. Asia Future Shock: Business Crisis and Opportunity in the Coming Years, (New York: Palgrave Macmillan, 2008) 

p. 120. 

22  Morten B. Pedersen, Promoting Human Rights  in Burma: A Critique of Western Sanctions Policy,  (Maryland: Rowman and Littlefield 

Publisher, 2008), p.24. 

54 

repressive  policy  vis‐à‐vis  its  own  people,  creating  an  even more  devastating  human  insecurity 

situation. For a long time, Western sanctions had proven to be futile.   

The US Shift of Myanmar Policy 

The  changes  inside  Myanmar,  at  the  same  time,  coincided  with  US  President  Barack  Obama’s 

innovative policy toward Asia—the s0‐called “Asia Pivot”. Once again, the new political landscape in 

the region forced the United States to readjust its focus on Myanmar’s regime, rather than the dire 

human rights situation inside the country. The new concept of US policy toward Myanmar is now a 

pragmatic  concept—engaging  the  regime  and  encouraging  its  democratisation  with  lucrative 

investments  from  the United  States  supposedly  to  facilitate  the  economic opening  up  after  long 

years of  the  country’s  economic  hardship.23  The  engagement with  the  Thien  Sien  government  is 

now a product of the United States’ Asia Pivot in relation to Myanmar. The United States no longer 

needs  Myanmar  dissidents  and  exile  leaders  to  legitimise  the  substance  of  its  policy  toward 

Myanmar. Together with  Suu Kyi,  the Obama  administration has  reinvented Myanmar whose old 

image  as  an  outpost  of  tyranny  was  replaced  by  a  new  friendly  business  partner  image.  In 

responding to the opening up process of Myanmar, Washington has sought to create a comfort zone 

for  the  leaders  in Naypyidaw primarily  to do business  together and at  the  same  time  to veer  the 

country  away  from  the  Chinese  influence.24  Lifting  sanctions,  engaging with  the Myanmar  elite, 

paying more attention  to Myanmar’s political  reconciliation and promoting human  rights are now 

parts of the new policy package designed to welcome Myanmar’s political transition and to ensure 

the US interests in such process.   

Apparently, the US admiration of Myanmar’s democratisation and of course  its defence of human 

rights in the country neatly unveils an ethical standpoint of the Obama administration. But the real 

gist  of  the  new  upgraded  Myanmar  policy  of  the  United  States  has  been  security‐commerce 

centric—being wary  of  the  threats  from  the  old military  elite  and  in  the meantime  needing  to 

engage  economically with  the  new  regime  for  the United  States’  own  benefits.  This  view  of  the 

realpolitik, or in a more diplomatic term—pragmatism, is indeed dominating the West in terms of its 

new approach  in dealing with developments  in Myanmar. However, pragmatism poses a dilemma 

for the West.  It needs to be pragmatic to grasp any opportunities which emerge  in the process of 

transition. But in so doing, its promotion of human rights and the support for human security could 

be compromised. Like  in the past, the security‐centric view of the West eclipsed  its seriousness to 

tackle human  insecurity  issues. Today, while the West  finds  it  is  important to remain pragmatic  in 

managing its relations with Myanmar, its concerns over the lack of human security are belittled. The 

fact that the atrocious human security situation still persists today in Myanmar is a testament of the 

ineffectiveness of the new approach by the West.   

23  U  Myint  Soe,  “Shift  in  US  Policy  towards  Myanmar”,  ASEAN‐US  Relations:  What  are  the  Talking  Points?,  edited  by  Pavin 

Chachavalpongpun, ( Singapore: Institute of Southeast Asian Studies, 2012), pp.107‐8. 

24  See, David  I. Steinberg and Hongwei Fan. Modern China‐Myanmar Relations: Dilemmas of Mutual Dependence, (Copenhagen: Nordic 

Institute of Asian Studies, 2012). 

55 

Development of Transport Connectivity in Myanmar and the Prospect for Regional Cooperation 

Lei Zhuning 

Institute of Southeast Asian Studies, Yunnan Academy of Social Sciences 

leizhuning@sina.com 

 

Myanmar stands at the conjunction of Southeast Asia, South Asia and East Asia. Due to  its strategic 

location, Myanmar  plays  an  irreplaceable  role  in  bridging  separate  and  landlocked  countries  and 

regions together. Hence, regional transport connectivity in a large part hinges on Myanmar’s progress 

in this regard.   

Confronted  by  many  difficulties  such  as  limited  financial  resources  and  technology  capabilities, 

Myanmar’s  transport  infrastructure  construction  since  1988  has  been mostly  inward‐looking.  In 

order  to  fully  utilize  Myanmar’s  comparative  advantages  and  generate  economic  benefits  for 

Myanmar  and  the  region  at  large,  it  is  necessary  to  deepen multi‐lateral  cooperation  and make 

concerted efforts to promote regional transport connectivity centered on Myanmar. 

Improvement of Transport Connectivity in Myanmar 

Myanmar has made much progress  in the area of  transport  infrastructure construction since 1988. 

However, as constrained by limited resources and economic sanctions, there is still much work to be 

done on domestic front and the progress on improving regional connectivity is limited.   

1. Progress on Transport Infrastructure Construction 

Great achievement has been  seen  in  road  construction  since 1988. Previously, before 1988,  there 

were only 13,635 miles of roads maintained by Public Works of the Ministry of Construction. By the 

end of 2011, Public Works has extended the road to over 24,000 miles in the entire nation. Particular 

effort has been  given  to  the  Yangon‐Mandalay expressway  and  road  construction on  the western 

bank of the Ayeyawady River, which has lagged behind the eastern side in development due to poor 

transport conditions. 

As to railway, Myanmar has made tremendous progress  in railway construction in  last two decades. 

Before 1988, there were 1,976 miles of railroads in the country25, of which 1,924.75 miles were built 

before 1948, and only 51.6 miles were built from 1948 to 1988. Since 1988, construction of railway 

has  been  expedited.  By  April  2011,  1,048.95 miles more  railway  had  been  added  to  the  existing 

railway system and  the  total  length of  railway has exceeded 3,000 miles. The government plans to 

further extend the railway system by a rate of building 250 miles railroads annually26.   

From Myanmar government’s point of view, in terms of importance in socio‐economic development, 

Yangon‐Mandalay  railroad  stands  first,  Mandalay‐Myitkyina  railroad  comes  second, 

25  New Light of Myanmar, Oct. 30, 2010 p.1 

26  New Light of Myanmar, June 5, 2011 p.1, p.8 

56 

Yangon‐Mawlamyine‐Ye is third and Yangon‐Pyay is fourth27. In the meantime, mush focus has been 

put on construction of railroads to areas formerly not linked with the central part of Myanmar. The 

aim  is to promote economic development  in a regionally balanced way, so as to promote equitable 

development of all parts of the country.   

Myanmar  has  also made  great  progress  in  the  area  of  air  and water  transportation  since  1988, 

although  the  achievements might  not  be  as  conspicuous  as  those  achieved  in  road  and  railway 

construction. 

2. A Similar Pattern Observed on both Road and Railway Construction 

Despite of the above‐mentioned achievements, the overall progress on transport connectivity is slow 

and Myanmar still has a long way to connect itself with its neighbors.   

Although  Asia  Highways,  ASEAN28  Highways  and  GMS29  Economic  Corridor  projects  have  been 

stated as government priorities, in reality, road construction is inward‐looking and little progress has 

been made  on  outbound  projects.  For  instance,  nearly  two  third  of  the Asian Highway  routes  in 

Myanmar are Class III road and nearly one third are still below Class III roads. A similar pattern could 

be observed on railway construction, with emphases having been put on domestic  front, and  little 

progress having been made  to bridge  the missing  links with neighboring  countries. Major missing 

links of TAR30  still exist in Myanmar as it was ten years ago. 

Opportunities and Challenges 

Deepening  regional  cooperation  on  transport  connectivity  will  bring Myanmar  and  neighboring 

countries many benefits. 

1. Market Access and Economic Cooperation 

Improvement on  regional  connectivity will provide  the  countries  in  the  region with easier market 

access to the vast regional market. Myanmar’s neighbors‐‐China, India, Bangladesh and other ASEAN 

member countries, constitutes a huge market with a total population of over 3 billion.   

Regional  integration  is gaining momentum with the establishment of China‐ASEAN Free Trade Area 

and the coming ASEAN Economic Community. Other regional cooperation mechanisms such as GMS, 

SAARC31, BIMSTEC32  are also coming along. As a result,  regional FDI33  and  technology transfer will 

increase,  together with more  job  opportunities.  As  export‐oriented  labor‐intensive  industries  are 

phasing out of the coastal areas of China, Myanmar could become a major production center of Asia 

considering  its  competitive  labor  costs  and  advantageous  location.  Moreover,  improvement  on 

transport connectivity will greatly promote the development of logistics and tourism in the region, 

and create more jobs in the service sector.   

27  New Light of Myanmar, March 15, 2011 p.8 

28  ASEAN: Association of Southeast Asian Nations 

29  GMS: Greater Mekong Sub‐region 

30  TAR: Trans‐Asian Railway. 

31  SAARC: South Asian Association for Regional Cooperation 

32  BIMSTEC: Bay of Bengal Initiative for Multi‐Sectoral Technical and Economic Cooperation 

33  FDI: Foreign Direct Investment 

57 

2. Challenges and Difficulties Confronting the Regional Routes thru Myanmar 

Financing and  technical constraints have become the two most prominent and recurring problems 

hampering the construction of regional routes. Besides, each route has its own particular problems. 

Taking  reference  from  the  GMS  transportation  and  logistics  cooperation,  exorbitant  and 

unpredictable  transit  charges,  complex  cross‐border  procedures  and  poor  condition  of  transport 

infrastructures  are  usually  cited  as major  obstacles.  Problems  usually  amass  at  border  areas  and 

security problems constitute a big challenge in and around Myanmar. Lack of mechanisms for sharing 

the benefit  and  cost  fairly  among  the  stakeholders  is  also  a problem.  In  addition,  there  could be 

externalities brought  about by  improved  regional  connectivity  such  as  trafficking of people, drugs 

and protected wildlife coming with improved transport facilities.   

The Way Forward 

To promote regional connectivity, it is necessary for stakeholders in the region to deepen multilateral 

cooperation and assist Myanmar in transport infrastructure construction.   

1．To Strengthen Multi‐lateral Cooperation 

In  the  new  era  since  the  democratic  government  sworn  in,  Myanmar  is  returning  to  its 

long‐cherished  tradition of neutrality,  and  it  is  in Myanmar’s best  interests  to maintain  a delicate 

balance  of  powers.  It  is  critically  important  for Myanmar  to  utilize  its  geographical  advantage  to 

foster  regional  cooperation,  channel  all  the  international  and  regional  resources  to  domestic 

constructive purposes while carefully avoiding becoming a battle ground  for cut‐throat geopolitical 

struggle and missing the golden opportunity for long overdue development.   

For China, a stable, prosperous and open Myanmar is in China’s interests, especially for its landlocked 

and  underdeveloped  Southwest  areas.  That’s  why  it  is  China  who  first  provided  platform  for 

Myanmar‐U.S. dialogue a few years ago.  It  is also  in the  interests of other neighboring countries of 

Myanmar to see its promising economic potential being full realized. 

To  improve  regional  connectivity  centered  on  Myanmar  is  of  great  importance  for  regional 

cooperation. Therefore,  it  is necessary  to establish a  regional multilateral  cooperation mechanism 

centered  on  Myanmar.  The  mechanism,  in  the  initial  stage,  should  involve  all  the  immediate 

stakeholders in the region, particularly Myanmar, India, Bangladesh, Thailand and China, and should 

follow the principle of inclusiveness, open to regional and global stakeholders in the long run.   

Some  efforts  have  been made  in  this  regard.  In May  2013,  India  and  China  jointly  proposed  the 

BCIM34  Economic  Corridor  initiative  following  a  successful  car  rally  from  Kolkata  to  Kunming  via 

Bangladesh and Myanmar in February and March 2013. Meanwhile, the U.S.A. is floating the idea of 

developing an  India‐Pacific Economic Corridor  through Bangladesh and Myanmar.  Japan  is making 

plans to construct high speed trains for Myanmar while China, in cooperation of Korea, is considering 

setting up factory for producing locomotives for the high speed train. In the future, more concerted 

34  The BCIM Regional Cooperation Forum  involves Bangladesh, China  (Yunnan),  India  (NER and West Bengal) and Myanmar, which was 

started with  the Kunming  Initiative  in 1999, with  the aim  to  “strengthen  regional economic cooperation and cultural exchanges and  to make the BCIM area the real ‘Suvarnabhumi’ (golden land) as they figure in ancient legends.”   

58 

efforts are needed to provide more assistance in order to further improve regional connectivity. 

2. A New Master Plan on Regional Connectivity is in Need 

It is necessary to consider the overall situation of regional connectivity, taking into account all the 

existing  routes and planned or proposed  routes. A new master plan  for  regional  cooperation on 

transport connectivity should be drawn up with flagship and pilot projects being identified. 

3. To Establish Mechanisms for Better Sharing of Benefits and Costs   

Transport routes and economic corridors in Myanmar can be regarded as “club goods” for the region 

around Myanmar. Improvement of the transport conditions in Myanmar will benefit all the regional 

stakeholders. Therefore, a set of benefits and costs sharing mechanisms should be established, and 

measures should be taken to remedy the hidden costs in social and environmental areas. 

4. To Reduce Non‐Physical Barriers and Enhance Interoperability 

Taking  reference  from  the experience of GMS Cross‐border Transport Agreement  (CBTA),  it  is also 

recommended that a similar multilateral agreement be reached among Myanmar and  its neighbors 

to facilitate customs clearance procedures and reduce transport time and costs in the region.   

Through implementation of these measures, it is hoped that a seamless regional logistics network be 

established eventually,  so as  to  fully  realize  the potential of  infrastructure  interconnectivity  in  the 

region, and the benefits of regional cooperation can be reaped and shared among all the countries in 

the region. 

59 

Myanmar’s Political Transformation and New Development of China‐Myanmar Relations 

Liu Xuecheng 

Senior Fellow 

China Institute of International Studies 

liuxuecheng@ciis.org.cn 

 

China and Myanmar are friendly neighbors, sharing the profound “pauk‐phaw” (fraternity) friendship 

with cross‐border ethnic peoples living together. They are the first Asian countries that advocated the 

five  principles  of  peaceful  coexistence  as  the  code  of  conduct  for  the  state‐to‐state  relationship. 

Myanmar has  adhered  to  the  “One‐China” policy  and  supported China’s  core  interests. China has 

supported Myanmar’s unity, sovereignty, and territorial integrity. 

Myanmar and China have constructed the strategic corridor of energy and commerce connecting the 

landlocked Southwest China to the Indian Ocean. They are the two key stakeholders in the proposed 

Four‐State  Economic  Corridor  among  China,  Myanmar,  Bangladesh,  and  India.  They  are  the 

cooperative  partners  of  the  Greater  Mekong  Sub‐regional  Cooperation  and  the  four‐state  Joint 

Patrolling against organized crimes over the Mekong River, greatly contributing to the shipping safety 

on the river. China is Myanmar’s largest investor with an investment totaling $12.32 billion in 2010. In 

2011,  the bilateral  trade  volume  reached  $6.5  billion,  seeing  an  annual  increase of  46.3 percent. 

China’s  non‐financial  direct  investment  in Myanmar  that  year  was  $460 million,  increasing  41.4 

percent over that in 2010, making China Myanmar’s second‐largest trading partner behind Thailand. 

The ASEAN‐China Free Trade Area  (CAFTA) was  realized on 1  January 2010 as over 90 per cent of 

products  classified  by  ASEAN‐6  and  China  have  been  eliminated.  The  CLMV  countries,  including 

Myanmar, will fully implement the CAFTA on 1 January 2015. 

China is happy to see Myanmar emerging from decades of the military rule and diplomatic isolation, 

shaking  off  the Western  sanctions  by  conducting  political  and  economic  reforms,  and  cultivating 

diplomatic  space  of  national  reconstruction. Under  the  new  civilian  government,  China‐Myanmar 

relations have opened a new page of  their  traditional  friendly  relationship. President U Thein Sein 

visited  China  immediately  after  assuming  the  presidency  in  May  2011.  The  joint  statement  on 

establishing  the  comprehensive  strategic  cooperative  partnership was  signed  between  China  and 

Myanmar. Chinese Foreign Minister Wang Yi met with U Wunna Maung Lwin, his counterpart from 

Myanmar, at the sidelines of ASEAN Foreign Ministers’ meeting and related meetings held in Brunei 

in July 2013. Wang described their bilateral relations by quoting two famous Chinese sayings “time 

reveals a person’s heart” and “a friend in need is a friend indeed.” Wang reaffirmed that China will, 

as always, adhere to a friendly policy towards Myanmar and support Myanmar to pursue a path of 

development that conforms to its conditions and that, such a traditional friendly relationship should 

rather  be  strengthened,  not  weakened  under  the  new  situation. Myanmar’s  Foreign Minister  U 

Wunna Maung Lwin said that Myanmar cherished the traditional friendship with China and thanked 

China for having  long offered valuable support and assistance. He reaffirmed that “Myanmar  is  in a 

60 

period  of  reform  and  transition,  but  we  will  never  change  our  good‐neighborly  and  friendly 

cooperative relations with China.” 

 

China Supports Myanmar’s Political Transformation 

Since  the  new  civilian  government  was  established  in  March  2011,  Myanmar’s  political 

transformation  has  experienced  the  two  phases.  The  first  phase  could  be  defined  as  the  one  of 

political rectification; and it has now ushered in the second phase of political democratization. 

With the seven‐step roadmap toward democracy, the new constitution adopted  in 2008 came  into 

force. The elections conducted  in November 2010 officially ended the Junta’s rule  in Myanmar. The 

civilian government was sworn‐in in March 2011. China has strongly supported the Junta’s roadmap 

toward  democracy,  the  democratic  election  in  2010  and  the  new  Government.  Chinese  official 

statements  and media  reports held positive  and  supportive positions on  political development  in 

Myanmar.  The  smooth  elections  provided  an  opportunity  for  the  international  community  to 

encourage the new civilian government to move in the direction of greater openness and reform and 

commit it to national reconciliation and economic development. 

President  Thein  Sein‐Aung  San  Suu  Kyi meeting  on  19  August  2011  was  “the  first  step  toward 

national  reconciliation.” President Thein Sein announced  in 2011  that his government would allow 

exiles  to  return  home  when  their  offences  would  be  considered  leniently.  Since  then,  the  new 

government has released hundreds of prisoners, including political prisoners. Myanmar government 

has formed a National Human Rights Commission to investigate reported abuses in the country. The 

15‐member  commission  of  retired  civil  servants  will  safeguard  citizens’  fundamental  rights  as 

specified  in the 2008 constitution. The election  law and Party registration bill have been revised to 

pave the way for opposition parties to register as legal political parties, including the National League 

for  Democracy.  The  New  Government  has  lifted  the  censorship  of  the  media  and  the  private 

newspapers and magazines and the television stations have been published and operated.   

The government has started peace talks with armed ethnic groups. The government has also formed 

a national peace committee to deal with groups seeking peace talks. The new government has signed 

ceasefire agreements with 11  leading ethnic  armed groups. The  talks with  the KIA  for  a  ceasefire 

agreement  are under way with  the  support of  the  international  community. Although  there have 

been  conflicts  and  clashes  between  the Myanmar military  and  some  armed  ethnic  groups,  the 

government has started  the process of negotiations with several armed ethnic groups and at  least 

temporarily shelved the BGF plan. 

The second phase  is characterized by preparations  for the 2015 elections. Suu Kyi and Shwe Mann 

have announced the presidential bid, and 11 ethnic parties have decided to create one party under 

the name of Federal Union Party, eyeing the 2015 elections. These new political developments have 

lifted the certain of political democratization. The key  issue  is constitutional amendment: Whether 

Suu Kyi  is qualified  to  run  for  the presidency and How  to  share power and  interests between  the 

Federal government, the local minority authorities within the federal context, and how to deal with 

sectarian  conflicts  between  Buddhists  and  Muslims  and  other  minority  communal  groups.  The 

61 

international  community  is  watching  the  interplay  of  the  internal  and  external  political  forces 

released by the political transformation in Myanmar. 

 

New Development of China‐Myanmar Relations 

After the new government was established, Myanmar’s president U Thain Sein visited China and the 

two  governments  signed  the  joint  statement  on  establishing  the  Comprehensive  Strategic 

Cooperative Partnership between China and Myanmar.  In  June 2013, Chinese State Counsilor Yang 

Jiechi  visited Myanmar  and  Called  on  President U  Thein  Sein. During  his  visit,  both  governments 

signed  the  agreement  on  implementing  the  Action  Plan  of  Comprehensive  Strategic  Cooperation 

Partnership and further pushing forward the process of neighborly and friendly cooperation. 

With the development of political and social diversity in Myanmar in the process of democratization, 

China has adjusted  its policy to Myanmar with emphasis of public diplomacy. Some geo‐strategists, 

security  experts,  and  policy  analysts  have  distorted  this  diplomatic move  as  a  China’s  effort  to 

colonize Myanmar  or  encircle  other  neighbors,  or  dominate  in  the  Indian Ocean.  I would  like  to 

explain the current dynamic China‐Myanmar relations from a Chinese perspective. Although China’s 

approach may  differ  from  others’  approaches,  its  general  goals  are  similar.  The  goals  China  has 

pursued: 

China has appointed  its capable ambassador Yang Houlan  to Myanmar and an experienced  senior 

diplomat  Wang  Yingfan  as  special  envoy  to  Asian  affairs,  first  concentrating  on  dealing  with 

developing China‐Myanmar relations. 

China has seen Myanmar as a good neighbor, a cooperative partner, and a close friend. Myanmar is 

also  seen as a  land bridge  that gives access  to  the  Indian Ocean and enables China  to bypass  the 

Malacca Straits from the geostrategic perspective. 

China  has  support  Myanmar’s  national  reconciliation  and  domestic  unity  through  constructive 

dialogue with the opposition and through negotiating peace agreements with armed ethnic groups. 

China  has  been  a  biggest  investor  and  improved  its  intra‐structure  by  the  connectivity  projects. 

Chinese  government  and  Chinese  companies  have  paid  attention  to  the  social  obligations  and 

environmental issues related to their investments. 

China  has  supported  Myanmar’s  chairmanship  of  the  ASEAN  in  2014‐2015  and  supported  this 

nation’s efforts to participate  in regional cooperation, particularly participating  in the course of the 

ASEAN  community  building.  In  developing  their  bilateral  relations,  China  has  adhered  to  the 

principles of sovereign equality, friendly consultation on an equal footing, and mutual benefits and 

win‐win cooperation. 

China has  strengthened  its  efforts  to engage with opposition parties  and  social  groups  as well  as 

consolidated  its official  government‐to‐government  relations. Chinese  government has  invited  the 

ruling USDP delegation to visit China. China has also invited the NLD delegations and leading minority 

ethnic parties or groups  to visit China,  strengthening people‐to‐people  contacts and  consolidating 

62 

the social base of China‐Myanmar friendship and cooperation. 

 

Conclusion 

The  whole  nation  is  shifting  to  an  agenda  of  political  and  economic  liberalization,  a  process 

remarkably initiated by positive interactions between President U Thein Sein and Daw Aung Shan Suu 

Kyi.  However,  a  number  of  challenges  is  facing  the  new  government  and  these  are  “serious, 

deep‐seated  and  long‐standing” problems. The Myanmar people expect  that  this political process 

will  be  conducive  to  political  reconciliation,  social  stability,  and  economic  development. Minority 

ethnic  groups  hope  that  peace will  be  achieved  by  negotiating  new  peace  agreements with  the 

civilian  government.  The  2008  constitution  excluded most  of  the  ceasefire  groups’  demands  for 

ethnic self‐determination.  It should decentralize authority, particularly  in the  fields of development 

and social welfare, to the new state‐level administrations. The fate of the ceasefires lies with the new 

government. The international community has significant interests in “stabilizing” Myanmar.   

The  international community  is expecting the new process of national reconciliation and economic 

development  sustainable  and  irreversible.  The  new  government  needs  to  cope  with  the  five 

“balancing” issues: 

1. Balancing of political democratization agenda and economic development agenda. Any political 

reform agenda without people‐centered and development‐oriented agenda are doomed to fail when 

people do not benefit from them. 

2.  Balancing  of  release  of  “political  prisoners”  and  return  of  the  internally  displaced  refugees. 

Previous  and ongoing  armed  conflicts have  forced over half‐a‐million people  to  flee  their homes, 

with 150,000 refugees and some 2 million migrant workers crossing the border to seek refuge and 

livelihood in the neighboring countries. 

3.  Balancing  political  reconciliation  between  the  opposition  and  the  government  and  the  peace 

agreements between the armed ethnic groups and the federal governments. 

4. Balancing the relations with the dominant Buddhist population and with the minority communal 

groups in terms of social and economic policy making. 

5. Balancing relations with all key stakeholders or major players in the region and the world. 

We  are  happy  to  see  that  the  new  government  has  been making  active  efforts  to maintain  the 

positive momentum  of  conducting  domestic  reforms  and  pursuing  friendly  relationships with  all 

countries, particularly neighboring countries. 

63 

China‐Myanmar Relations (2011‐2013): Promoting China’s Image in Myanmar 

Aung Aung 

Independent Researcher 

aa33mm33@gmail.com 

 

With  the  recent  democratization  in Myanmar,  the  society  of Myanmar  is  heavily  influenced  by 

Western  value  systems  such  as  democracy,  human  rights,  freedom,  and  good  governance. More 

international non‐governmental organizations  (INGOs) are coming  into Myanmar to encourage civil 

society  and  to  strengthen  nascent  democratization  process.  From  that  sense,  in  the  increasingly 

active Myanmar’s civil society, you may not survive if you are not talking about human rights. 

Currently,  international  relations and Myanmar are widely being discussed within news  journals  in 

Myanmar including China‐Myanmar relations. Many writers write about the relations between China 

and Myanmar from different point of views. Some write that Myanmar should be closer to the US. 

Some write Myanmar should be closer to European countries. Some write Myanmar should maintain 

relations with China as Myanmar cannot choose its neighbors. Among the critics, one common thing 

is that all stakeholders in politics of Myanmar do recognize the importance of China in the future of 

Myanmar. Many experts also agree that current image of China in Myanmar is severely damaged as 

China  supported  ex‐military  regimes  in Myanmar  neglecting  the  voice of  the people of Myanmar 

under suppression. 

People in Myanmar generally feel that China exploited Myanmar during its hard times meaning that 

China supported  the military mechanism of Myanmar  ignoring democracy, human  rights and good 

governance.  In turn, China purchased natural resources of Myanmar with cheap prices. As a result, 

Myanmar had become poorer more and more  relying on China  for everything.  In  this paper, how 

China can promote its image among Myanmar people will be discussed.   

It is important for China to understand Myanmar and to conduct strategic public relations diplomacy. 

In doing  so,  the  role of Chinese  embassy  in Myanmar  is  important  as  the  embassy  serves  as  the 

image of China in Myanmar. Before writing the paper, I met around 20 people from the class of Peace, 

Democracy & Development (MDRI‐CSIS)  in Yangon and also met with taxi drivers and some people 

on the streets. Based on the information obtained, in the presentation, there are recommendations 

for China to promote China’s image in Myanmar.   

In the past, China worked with the Government of Myanmar as the Government was the only main 

stakeholder  in  the politics of Myanmar. However,  today’s Myanmar  is changing meaning  there are 

more  than  one  stakeholder  such  as  civil  society,  political  parties  and  the  media.  In  order  to 

implement  a  powerful  public  diplomacy  in Myanmar,  China  should  establish  an  effective  public 

relations department at  the Embassy of China  in Yangon. Local political officers and media officers 

should be hired at the department in order to garner updated information and to keep abreast with 

the  changes. Unlike  the US  embassy, British  Embassy  and  Japanese  Embassy  in Myanmar, people 

64 

have little information about what the Chinese embassy is doing in Myanmar. China should also build 

Chinese  Centers  in Myanmar  to  provide  cultural  exchange  programs  (like  Confucius  Centers).  In 

Yangon, the American Centre and British Council are very popular among the Youth  in Myanmar to 

learn  English  and Western  culture, but no people  go  to  the Embassy of China  in Yangon  to  learn 

Chinese  culture.  In  order  to  raise  the  awareness  of Myanmar  people  on  China,  China  can  also 

advertise its achievement and values through private media in Myanmar. 

In  Chinese  project  areas,  long‐term  development  projects  for  local  people  should  be  considered. 

China can do  it  through  local NGOs or can set up a new NGO  that can  implement  the values and 

interests of China. Chinese projects  in Myanmar are also under critics  for not creating enough  job 

positions for Myanmar’s work forces meaning that China brings their own workers from China. Most 

senior positions are occupied by  those who  speak Chinese  so Chinese projects are  just  for China. 

China should also send medical teams and other humanitarian teams to support vulnerable people in 

Myanmar. Meeting closely with  local people will be one of the best tools to win minds and souls of 

Myanmar people. Myanmar is now  in the process of democratization so  it is important for China to 

understand on Myanmar meaning that the politics of Myanmar is more and more complex. So, China 

should regularly  invite  independent scholars/ researchers to China and discuss about the politics of 

Myanmar.  Students  in Myanmar have  little  information  about  scholarships  from China,  so people 

think that Chinese scholarships are  just for Chinese meaning that  if you do not speak Chinese, you 

will  not win  Chinese  scholarships.  In  order  to  promote  human  resource  development,  China  can 

receive more Myanmar students allocating the quota for them. 

In  the  views  of  Myanmar  people,  Myanmar  girls  are  often  persuaded  to  China  through 

human‐trafficking  and  are  forced  to marry  to  Chinese  disabled men  or  those  who  have mental 

problems. People think that China does not take enough actions against those crimes so China can 

take more action on it and should also let people know how China is combating on it through private 

media.  If  Chinese  leaders  visit Myanmar,  they  should  go  and  talk  to  university  students  and  civil 

organizations. For example, Western  leaders visited Myanmar and met with civil societies. Japanese 

leaders also visited Myanmar and met with civil organizations and even  they played with  children 

meaning  that within minutes,  Japan won  the  hearts  of Myanmar  people.  In  order  to  strengthen 

people‐to‐people relations, China can also send its movie stars or singers to Myanmar to meet with 

local  people  as  ambassadors.  Like  the  US  and  EU,  China  should  allow Myanmar  a  special  trade 

opportunity and can write off some debts.  In order to encourage the growth of manufacturing and 

create more  job  opportunities  in Myanmar  side,  China  should  take  some measures  to  increase 

imports  from Myanmar,  so  that  the  trade  imbalance between  the  two  countries  can  be  relieved. 

China  also  should  examine  previous  contracts  with  Myanmar  during  military  regimes  as  some 

Myanmar people think that the Military regime  in Myanmar sold out all resources to China before 

they quitted the power. Finally, China should work more closely with NLD and should invite Aung San 

Suu Kyi to China to discuss current China‐Myanmar relations. China can take this opportunity letting 

Aung San Suu Kyi know what China like or dislike.   

65 

China’s Investment in Myanmar under Its Political and Economic Reform 

Lu Guangsheng 

Institute of Southeast Asian Studies, Yunnan University 

lugs@ynu.edu.cn 

 

By  2012,  China  has  invested more  than  $  14  billion  in Myanmar,  accounting  for  about  50%  of 

Myanmar’s total foreign investment, which makes China the largest investor of Myanmar. Myanmar’s 

political and economic reform brings both new opportunities and challenges to Chinese investment. 

Myanmar’s new Foreign  Investment Law and  its efforts to open monopoly  industries to the private 

sector are attractive for foreign investors, including China. However, the suspension of Myitsone dam 

and the protest against Latpadantaung Cooper makes Chinese investors suffers a lot. Facing the new 

situation, both  the Chinese government and enterprises have adjusted  their policy  for  investing  in 

Myanmar. 

What Has China’s Investment in Myanmar Changed since 2010? 

Chinese  investment  in Myanmar  declined. By August  2012,  China  has  invested  a  total  of  $  14.11 

billion  in Myanmar, ranking the first. The  investment  is mainly  in oil and gas, electricity, mining and 

manufacturing. However,  it’s reported that no new Chinese  investment went to Myanmar after the 

Myitsone Dam was suspended in 2011. The effect of the reform carried out by the new government 

has yet to be observed. Some Chinese enterprises have stopped to invest in the Northern Myanmar 

on in recent two years. Some even plan to withdraw from Myanmar to Laos. 

The  Chinese  government  has  adjusted  its Myanmar policy  to  come  up with  the  new  situation  of 

China‐Myanmar  economic  cooperation.  A  senior  diplomat  Wang  Yingfan  was  appointed  as  the 

representatives of Asian affairs at the beginning of 2013, in charge of Myanmar affairs. Yang Houlan, 

the new Chinese ambassador to Myanmar, is actively contact with all parties, including Aung San Suu 

Kyi and leaders of Generation 88. Chinese embassy in Myanmar registered in the Face Book, viewing 

it a channel to communicate with Myanmar public. Meanwhile, the Chinese government upgraded 

the environmental  standards  for  going‐out Chinese enterprises.  In  February 2013,  the Ministry of 

Commerce  and  the  Ministry  of  Environment  jointly  issued  the  Guidelines  on  Environmental 

Protection  in  Overseas  Investment  and  Cooperation,  which  is  the  first  of  its  kind  in  China.  The 

guideline  makes  it  clear  that  the  going‐out  Chinese  enterprises  should  abide  by  the  laws  and 

regulations of  the host countries and  fulfill the  responsibility of environmental protection. Chinese 

enterprises have to get a recommendation  from the provincial (municipal) commercial department 

before invest in Myanmar after March 2013. 

Facing  the complicated situation  in Myanmar, some Chinese enterprises  introspected on  their past 

behavior,  and  took  some  actions.  They  pay  more  attention  and  invest  more  to  fulfill  social 

responsibility, promote transparency, engage with local media actively and try to “do more and talk 

less”. China Power Investment Corporation, the contractor of the Myitsone Dam, makes great efforts 

66 

to  try  to  change Myanmar’s  view  on  the  dam,  including  investing Myanmar media  to  China  to 

enhance  communication  and  dialogue with  the  local  community.  In  addition  to  pay  attention  to 

environmental protection, the China‐Myanmar Oil and Gas Pipeline contractor has  invested roughly 

$  20  million  to  improve  the  infrastructure  along  the  pipeline.  It  constructed  45  schools,  2 

kindergartens,  3  hospitals  and  21  medical  stations  and  Maday  reservoir  and  some  electric 

transmission line in Rakhine State. Wanbao Minning plans to build new school and library around the 

Latpadantaung Copper and rebuild the road. 

Prospect of China’s Investment in Myanmar 

Myanmar will be more pragmatic  towards  foreign  investment. The  investigation  report on protest 

against  Latpadantaung  Copper  points  out  that  the  copper  project  is  an  officially  signed  bilateral 

project,  unilateral  suspension will  damage Myanmar’s  reputation,  investors’  confidence,  bilateral 

relations  and  the  public’s  long‐term  interest.  It  shows  that  despite  of  some  unfriendly  behavior 

against foreign investment, the Myanmar government and the public will take a more pragmatic and 

impartial attitude towards foreign investment for the interest of the country and its people. 

Western  countries’  return  to Myanmar  will  affect  but  can’t  replace  Chinese  investors.  The  U.S. 

announced  the  suspension of economic  sanction on Myanmar  in May 2012 and President Obama 

made a historic visit  to Myanmar  in  the November. The EU officially  removed all sanctions against 

Myanmar  except  for  arms  embargo  in  April  2013.  A  month  later,  Japan  announced  to  provide 

Myanmar with 91 billion  yen ODA  and exempted 200 billion  yen debt. However, Myanmar  is not 

ready  for  large  investment at present due to  its backward  infrastructure  is backward and unsolved 

ethnic and religious crisis. In addition, the U.S. hasn’t completely abolished its sanction and not fully 

recovered from the global economic crisis. EU is in the debt crisis. Thus, it’s unreality for Myanmar to 

count Western countries on large‐scale investment and assistance in the near future. 

Generally  speaking,  there are  three main  features of China’s  investment  in Myanmar: holding  the 

bottom line, waiting and seeing, and gradually improving. Holding the bottom line is to avoid another 

Myitsone Dam Event and prevent the China‐Myanmar Oil and Gas Pipeline  from huge  impact. And 

China won’t  stop  the  effort  to  get  the Myitsone Dam  re‐start.  The on‐going Chinese projects  are 

long‐term with huge  investment, which will be carried out continually unless there  is any accident. 

Waiting  and  seeing means  China will  continue  to  observe  the  progress  and  result  of Myanmar’s 

political and economic reform, as well as its impact on Chinese investment This feature may last until 

the 2015 election has been held or even longer. The trend of slow increasing of China’s investment in 

Myanmar  won’t  be  changed  as  long  as  the  issues  mentioned  above  haven’t  been  solved  or 

Myanmar’s situation is still unclear. Gradual improving includes two aspects. One is that the Chinese 

government will enhance its guidance for Chinese enterprise in operation, environmental protection 

and  public  relation  maintain.  The  other  is  that  Chinese  enterprises  will  pay  more  attention  to 

operation strategy, environmental protection and social responsibility, as well as political, economic 

and social risks during the operation. 

Conclusion 

China  is  the  largest  investor  of Myanmar. Great  changes  have  taken  place  in Myanmar’s  internal 

67 

affairs and diplomacy since the new government took office in 2011. Although there is uncertainty in 

Myanmar economy, the overall prospect is optimistic. In the recent two years, the new government 

introduced several economic laws and regulations. It will continue to attach importance on economic 

development  and  attracting  foreign  investment. Myanmar market  will  be more mature,  and  its 

investment  environment  will  be more  open  and  in  line  with  international  practice.  The  current 

Myanmar market is just starting rising, with both risk and opportunities. Facing such challenges and 

opportunities, Chinese enterprises should be more calm, positive and objective. 

 

68 

State Transformation and the Geography of State Power: 

Exploring Cross‐border Development between China and Myanmar 

Nora Schlenzig 

The University of Hong Kong 

nora.schlenzig@hku.hk 

 

Owing  to China’s  conservative  rhetoric on  state  sovereignty but  also because many  countries  feel 

uneasy with  China’s  growing  influence,  literature  on  China’s  foreign policy  remains  dominated  by 

conventional International Relations theories that adopt a specific understanding of the state. In this 

conceptualization, the state incorporates the core features of some form of central government with 

exclusive authority over a territory and a defined population. The model moreover implies fairly neat 

distinctions between dynamics inside and outside a state’s geographical boundaries and between the 

public sphere of politics and the private sphere of society and economics.   

Being an  ideal  type  it does not directly portray  the  ‘real world’. Yet,  in  recent years many scholars 

pointed out that deviations from this standard model are key in understanding today’s cross‐border 

relations and they take issue with the dichotomies it creates. A more nuanced understanding of how 

state  type  and  cross‐border  relations  relate  thus  seems  necessary  to understand  China’s  growing 

involvement with its Southeast Asian neighbours.   

Dynamics  that matter  in  this context are  relations between central and  local authorities  in China’s 

two  border  provinces  Yunnan  and  Guangxi.  And  while  many  theoretical  debates  on  state 

transformation  also  discuss  increasingly  blurred  lines  between  state  and  non‐state  actors  more 

generally, an issue that deserves special attention in this case is the entanglement of illicit and legal 

domains. This refers to criminal activities  like drug trafficking and corruption but  it can also  include 

institutions and practices outside  the  legal  framework  that  take on more constructive  functions  in 

society.   

Including  different  geographical  layers  of  government  and  actors  outside  conventional  state 

administrative bodies  into the analysis of China’s relations with  its neighbours has  the potential to 

challenge  the  image  of  China  as  a  unitary  actor  following  clear‐cut  strategies  in  its  neighbouring 

countries  for  expanding  geopolitical  influence,  following  an  image  campaign  or  a  scramble  for 

resources. Understanding the many players with different  levels of power and goals  involved  in this 

process is key for adjusting and improving engagement strategies for Myanmar.   

The various interests and layers of conflict involved can be traced both in discourse and practice with 

regard to cross‐border relations.  I will try to substantiate these claims by exploring official rhetoric 

regarding Yunnan’s new ‘bridgehead strategy’ towards its neighbours, followed by some remarks on 

evolving state market relations in China and its impact on China Myanmar relations. 

On a visit to  the province  in 2009, then Party General Secretary Hu  Jintao announced that Yunnan 

69 

would become  a  ‘bridgehead’  for China’s opening  towards  the  southwest.  Formally  introduced  as 

part of the 12th 5 Year Plan in 2011, the declared aims of this strategy are to further China’s economic 

ties and promote regional cooperation with its neighbours. It also includes the components of border 

stability and developing a strategic connection to the Indian Ocean. 

This security concern even seems to find expression  in the name for the strategy, as ‘bridgehead’  is 

originally a military term usually employed to describe a position from which troops defend a bridge 

near an enemy. This military connotation can also be  found  in Chinese dictionaries although Baidu 

claims  it to be an economic term. Another explanation  linguists offer with regard to contemporary 

Chinese  language  is  that  it  still  employs  revolutionary  vocabulary  to  bridge  the  gap  between 

economic transition and socialist  ideals that used to once justify one party rule. As  it has also been 

referred to as the ‘gateway strategy’  in other publications however,  it might only be an unfortunate 

translation.   

Yet,  looking at a number of publications regarding the aims of the program reveals that there exist 

different readings of what the campaign should entail. The term bridgehead starts appearing in most 

publications between  2009  and  2011.  So  around  the  same  time  as  it  is  announced  as  a  national 

strategy. These texts usually highlight the official aims outlined above or emphasize domestic efforts 

designed to close development gaps between China’s coastal and inland provinces.   

However, there is a publication that places the same term in a much earlier context: a development 

report  published  by  the  economics  department  of  the  Yunnan Academy  of  Social  Science on  the 

China–ASEAN Free Trade Area indicates that the original idea behind it was probably initiated on the 

local level. Here, the focus seems to be more foreign policy oriented and economic in nature. Thus, 

one  can  speculate whether meaning  and  aims  of  the  strategy were  only  later  appropriated  and 

adjusted by central authorities.   

An article  in  the China Daily  in 2011 even  calls on Yunnan province  to  stop  treating neighbouring 

countries  as  export markets  only  to make  the  relationship more  beneficial  for  both  sides. While 

unclear  whether  this  reflects  an  honest  appeal  of  central  authorities  to  improve  the  local 

implementation of national policies or this can be read as a case of shifting blame to lower levels of 

government, it definitely suggests that there exist some tensions in centre‐periphery relations.   

The very same article also urges the border prefecture Dehong to make use of  its strategic position 

and broaden investment into Myanmar. However, a visit to the prefecture’s city Ruili ‐ a major border 

crossing to Myanmar also referred to as the  ‘big toe’ of the bridgehead strategy – casts doubts on 

which role the immediate border areas can play in the program. Once a lifeline to isolated Myanmar, 

new unrests  in Kachin state and Myanmar’s process of opening up to the rest of the world seem to 

put a damper on border trade. Dominating the city’s current image are large posters by the People’s 

Liberation Army cautioning the  importance of military education and  in Jiegao cameras are pointed 

at the heavily guarded border crossing.   

To  address  the  second  issue  of  state  – market  relations  in  China  requires  looking  at  both  formal 

regulatory development, reform of the financial sector, ownership forms and the changing bases of 

legitimacy of the Communist Party (CCP).   

70 

In terms of CCP legitimacy, economic growth increasingly builds one of pillars of support for the party. 

Also,  the  CCP  is  trying  to  embrace  private  businesses  in  different ways.  A  key  question  remains 

however whether the private sector will be serving as an agent of change inside the party or whether 

the party is ‘co‐opting’ private entrepreneurs and consolidating its power by sending party members 

into business.   

Generally, when government officials become private entrepreneurs  it can  cut both ways.  It could 

strengthen the private sector  in terms of human capital but  it can also accelerate crony capitalism. 

While the number of private entrepreneurs joining the CCP  in Yunnan seems to be growing, overall 

they make up for only a small share of the provincial party members.   

Another positive development in this context appears to be that market logics begin to infiltrate the 

state  itself. For example, SOE executive bonuses are  increasingly tied to financial performance, and 

provincial economic success matters for resource allocations and promotion within the party. 

When  looking at Yunnan and Myanmar’s case more specifically however,  the key problem remains 

that most  of  the  provinces  industries  and  the  vast majority  of  investments  into Myanmar  are  in 

sectors that remain heavily dominated by SOE’s such as tobacco production, oil and gas exploitation 

or water supplies. For local growth at least in the direct border regions this means that the argument 

of  complementarity  does  not  really  hold. Also,  the most  dynamic  part  of  China’s  economy  –  the 

private sector ‐ only plays a marginal role in cross‐border business. 

When trying  to research private sector  involvement  in China Myanmar relations  in more detail, an 

issue  that  complicates  things  are  the  sometimes  rather  confusing  categories  in Chinese  statistics. 

There are a number of different terms lumped together or used inconsistently for the private sector. 

Among  them,  one  of  the  least  transparent  terms  is  also  the  one  used  most  frequently  in  the 

statistical yearbooks of Yunnan. With regard to outward engagement one can only find international 

trade numbers without further specifying the recipient countries. 

In general, private Chinese businesses have gained a bad reputation of relying on illegal practices  in 

context  of  the  opium  replacement  strategy  and  contract  farming  in  Myanmar.  Yet  again,  the 

problems involved are too complex to justify finger pointing at private business owners only.   

Cross‐border activities are in fact often overregulated which creates high administrative hurdles and 

nuisances.   

Another  issue that remains problematic for the private sector  is the banking system  in China. Most 

businesses  have  to  rely  on  the  country’s  shadow  lending  system  that  involves  higher  risks  and 

interests rates because official banks do not provide them with loans.   

The  issue  of  Renminbi  convertibility  creates  further  problems.  Despite  recent  attempts  by  the 

Chinese  government  to  further  internationalize  the  currency, only one bank  in  Laos  and Thailand 

have so far signed swap agreements  in the Greater Mekong Area. The almost non‐existent banking 

system in Myanmar in combination with a lack of regulated financing of cross‐border investment on 

the Chinese side thus creates rather unfavourable circumstances for the sector. 

71 

While the current overall picture does not seem very favorable, understanding the different players 

and  interests  involved  in  cross‐border dynamics  also provides  some potential  for China Myanmar 

relations.  Considering  the  true  lines  of  conflict  and  competition  is  not  only  necessary  to  design 

appropriate strategies but might also create new space to  improve China Myanmar relations  in the 

future. 

72 

China’s Investments and Development Assistance in Myanmar 

Diane Tang Lee 

University of Manchester 

dianetcy@gmail.com 

 

Introduction 

My PhD thesis will examine interactions between China and Myanmar civil society in China’s foreign 

aid and investments. I recently conducted a pilot study trip in Myanmar, and would appreciate your 

comments on my preliminary observations. I broadly categorize China’s aid into economic, social and 

political aspects. The economic aspect is the infrastructure projects such as dams and bridges. These 

are usually thought of as business  investments but  it  is worthy to note that there  is sometimes an 

economic  assistance  element  in  them.  The  social  aspect of China’s  aid  is  the  initiatives  that help 

improve  livelihood, mainly the building of schools and hospitals for people  in the areas affected by 

the infrastructure projects. These are mainly done as part of the Corporate Social Responsibility (CSR) 

initiatives of  the Chinese  State‐owned Enterprises  (SOEs). The political aspect  is  the  facilitation of 

peace talks ethnic armed groups and the military.   

All  of  these  aspects  are  connected,  but  in  this  presentation  I will  narrow  down  to  the  economic 

aspect. China financed many economic projects; those that are supported with grants,  interest‐free 

loans,  or  concessional  loans  could  be  classified  as  aid.  There  are  a  host  of  aid  projects  in  the 

transportation,  manufacturing  and  agricultural  sectors  that  have  been  overshadowed  by  the 

unpopular mega infrastructures. 

It is clear that under the new political environment, Myanmar civil society is demanding more public 

participation in the decision‐making of China’s aid and other investments, while Chinese state media 

and embassy in Myanmar have also called for increased public engagement. Some efforts can already 

be seen, but I will draw from the current state of environmental governance in China to show how it 

will be a challenge for Chinese government and SOE officials, as they are not experienced  in public 

participation in environmental governance. 

Economic Aspect of China’s Aid 

China financed many economic projects with grants, interest‐free loans, or concessional loans, which 

would classify them as aid. Apart from mega infrastructures like the Myitsone Dam, there are a host 

of other projects that have been overshadowed by the unpopular mega  infrastructures. Just to cite 

some  examples,  these  projects  include  the  Yangon‐Thanlyin  Bridge  for which  China  provided  an 

interest‐free  loan  of  at  least  50 million  yuan  in  1980s,  and  other  interest‐free  loans  have  been 

provided to the power‐generation, manufacturing and agricultural sectors.   

As with China’s aid to other developing countries, many of the projects are linked with business and 

trade. China’s aid  is managed by the Ministry of Commerce and the China Export  Import Bank, the 

73 

mandate of both is to build China’s domestic economy. This contrasts with the arrangement of many 

western countries,  for example  the US Agency  for  International Development  is housed under  the 

State  Department.  This  institutional  structure  reflects  that  China  uses  aid  for  its  own  economic 

development as well as the recipient country’s, which  is made explicit  in its constant emphasis that 

development assistance is more of a “mutually beneficial cooperation”.   

China’s  provision  of  business‐linked  aid  is  coherent with  its  foreign  policy  grounded on  the  “Five 

Principles of Peaceful Coexistence” – equality, mutual benefit, and respect for sovereignty of the host 

country, which Premier Zhou Enlai introduced in 1954. The Chinese leaders to this day assert that aid 

is a partnership and not a one‐way  transfer of charity nor a tool  for hegemonic aggression.  In  fact 

many  developing  countries  such  as  Sri  Lanka, Mozambique,  Zimbabwe,  governments  view  it  as  a 

successful  model  and  an  amenable  alternative  than  that  preached  by  Western  donors  with 

burdensome conditionalities. Aside from arguments that China is protecting these countries against 

international  criticism and  reprisals,  there are a  lot of doubts especially  in Myanmar whether  the 

benefits are equally mutual or actually tilted towards China, and also, whether the local populations 

can enjoy the benefits, as the recent protests show. As these investments are geared by Chinese SOEs 

who are driven not only by diplomatic but also business interests, how do they ensure their business 

practices do not infringe on these principles of equality and mutual benefit? How, and to what extent, 

China adheres to these principles will be explored in the rest of my research. 

It is worthy to note here that China’s aid is very different from western, liberal democratic notions of 

aid,  whose  aid  or  peacebuilding  programmes  encompass  security  sector  reforms,  rule  of  law 

programming, transitional justice mechanism, election monitoring and so forth. 

China’s heavy focus in economic aid is underpinned by the belief that “development is of overriding 

importance” which ex‐President Deng  famously said  in 1970s about China’s reform and opening.  It 

also  reflects  developmentalist  notions  that  economic  development  is  the  primary  means  of 

establishing  political  legitimacy.  In  foreign  policy,  officials  also  prioritize  economic  growth  above 

other issues such as political reform and social justice. 

This  state‐centric approach  to development has extended  to  its  foreign  interventions and brought 

accusations  that China will  support  incumbent  regimes  regardless of  their nature,  and because  it 

usually  cooperates  exclusively with  the  host  government,  its  interventions may  be  conducive  to 

statebuilding  but  are  arguably  not  an  inclusive  peacebuilding  that  involves  strengthening  of  civil 

society. 

However,  I  would  argue  that  while  state‐centric  approach  describes  China’s  assistance  in  broad 

strokes, the local conditions and the host government’s priorities are the fine lines that shape China’s 

engagement. In Myanmar, China’s engagement has no doubt focused on support to the government, 

but because  the Myanmar government sees  the urgent need  to manage  the ceasefires and peace 

process with its ethnic minorities, China plays along and supports the peace talks in cooperation with 

the Myanmar government and ethnic armed groups.   

The  recent priority of Myanmar government on political opening  resulting  in more  space  for  local 

civil society to protest is also why China needs to respond to local resistance against its investments 

74 

by engaging with local populations and advocacy groups. China does have its own stake in border and 

energy security that motivates it to support peace talk and appease grievances, but the point here is 

that when local conditions, influenced by the prevailing priorities of the host government, call for an 

approach  that  is  less  straight‐forward  than  the  state‐centric,  government‐to‐government method, 

China adjusts accordingly and pragmatically. It adjusts its aid approach to be more i) comprehensive 

in terms of dimensions  (i.e. encompassing  the social and political aspects stated  in  the beginning), 

and ii) inclusive in terms of the range of actors/stakeholders involved by China. 

China Responds to Resistance – Engaging with Myanmar Civil Society 

These adjustments are a response to the mounting resistance from Myanmar civil society. From my 

observations in the pilot study, there is a strong network amongst Civil Society Organizations (CSOs) 

in  Yangon,  who  are  actively  engaged  in  various  environmental,  social,  and  cultural  issues.  The 

cohesiveness of the CSOs enabled them to cooperate together along with painters, cartoonists, poets, 

and photographers to raise awareness throughout the country. At the same time, Yangon‐based CSOs 

have  good  connections with  ethnic  political  party  leaders  and  ethnic  activists.  Their  priorities  of 

demands might be different – while Yangon‐based CSOs stress on transparency and accountability of 

investments, ethnic leaders have an added demand for increased autonomy. Nonetheless, there is a 

sense of unity among them that was galvanized during the anti‐Myitsone Dam campaign, overriding 

other differences of interests and ethnicity.   

China sees the need to respond to the resistance against its investments. After the dam suspension, 

there have been  increased efforts from the China side to engage with civil society to build dialogue 

or  for consultation.  In 2012, Chinese Embassy had a discussion about Myanmar‐China  relationship 

that  participants  thought  was  very  open.  An  official  from  Ministry  of  Commerce  carried  an 

assessment visit to Kachin to speak to local villagers and church leaders to understand their concerns.   

Although  engagement  initiated by  state officials were  largely  considered  satisfactory,  it  is not  the 

case  with  the  Chinese  SOEs.  Myanmar‐China  Pipeline  Watch  Committee  (MCPWC)  made 

recommendations to China National Petroleum Corporation (CNPC) concerning the pipeline project, 

including  improving  transparency  and  the  safety  of  nearby  communities.  MCPWC  expresses  its 

frustrations towards the denials  from CNPC. Another  informant from an ethnic party also says that 

CNPC denied all  the  facts  to  the newspapers. What  is heard  repeatedly with  several activists and 

ethnic  leaders  is  they  feel  cheated  by  the  “so‐called”  consultations  and  compensations,  where 

photos  of  the  ceremonies  would  be  published  as  proof  that  the  company  has  fulfilled  its 

responsibilities, but affected populations find unsatisfactory.   

State‐civil society dialogues have only begun recently, and Chinese SOEs are not familiar with public 

consultations. Myanmar civil  society  is pushing  the Chinese  state and SOEs on a  learning curve of 

engaging  the public. What  is  the current state of public participation  in environmental governance 

within China? How comfortable  is the Chinese government (national, provincial  levels and SOEs) to 

interact with civil society directly, and how experienced is it to respond to public demands?   

The Chinese government is not unfamiliar with environmental activism. President Thein Sein’s call to 

suspend  the Myitsone Dam  construction because of public outcry  is  in many ways  reminiscent of 

75 

Premier Wan  Jiabao’s call to suspend the Nu River Dam, also known as the Salween River,  in 2004 

because of a nation‐wide campaign in China against it.   

The  characteristics of  these  activisms  and  the  space  they  are  allowed  to operate  in however,  are 

presumably  very  different  between  China  and Myanmar.  In  China,  although  the  government  has 

enacted Environmental Impact Assessment (EIA) and public disclosure regulations in the early 2000s, 

government  officials  are  not  accustomed  to  engaging  civil  society  on  public  decision‐making  and 

there  are  various  restraints  that  limit  genuine  participation  of  Chinese  NGOs.  Moreover, 

environmental  activism  in  China  is  cooperative  rather  than  antagonistic  with  the  national 

government, as ENGOs tend to have formal or informal ties with the party‐state. 

Although  I have not  explored  in  great detail  the nature of  environmentalism  in Myanmar  and  its 

relationship with  the  state,  the CSOs  I’ve  interacted with certainly have no  formal or  informal  ties 

with the state. Therefore, Chinese officials are likely to be inexperienced about dealing directly with 

the kind of civil society in Myanmar which, unlike in China, is more independent of its own state and 

not  subject  to  the  same  conditions/restraints  that  China’s  environmental  activists  face,  not  least 

because of the opening up of the political space in Myanmar. 

Conclusion 

China’s foreign  investments are undergoing an  image crisis  in Myanmar. Chinese state officials have 

recognized  it and began to adjust  its engagement to become more comprehensive and  inclusive  in 

terms of the range of actors  involved by China. One of my  future research aims will be to  find out 

how the Chinese state (national, provincial levels and SOEs) interacts with civil society and non‐state 

actors in Myanmar in its investments and aid, and what challenges lie ahead. 

76 

Challenges Facing Myanmar’s Migrant Workers 

Khin Maung Nyo 

Senior Research Fellow, MDRI‐CESD 

kmaungnyo@gmail.com 

 

According to the Economist magazine published on 30th May, in 2009 the International Organisation 

for Migration (IOM) estimated that 10% of Myanmar’s population were living abroad. Another study 

suggests  that  there  are  between  2m  and  4m  Burmese  workers  in  Thailand,  perhaps  another 

half‐million in Malaysia, more than 100,000 in Singapore, a few thousand in Japan and South Korea, 

and then a totally unknown number  in India and China. However,  last year only $566m (or 1.1% of 

GDP) worth of remittances ended up in the coffers of the Central Bank of Myanmar. 

As  IMF observed on 22nd May, 2013, Myanmar’s  ambitious  reform program  is bearing  fruit, with 

macroeconomic stability and high  investor interest. Growth in fiscal year (FY) 2012/13 (year ending 

March) is estimated at around 6½ percent and is expected to accelerate slightly to 6¾ percent in FY 

2013/14. 

At the World Economic Forum for East Asia, Myanmar opposition leader Aung San Suu Kyi mentioned 

that “I want our country to be a sanctuary any of our people can return to and bring their talents 

back.” It indicates partly that Myanmar migrant workers are not enjoy working abroad under difficult, 

dirty  and  dangerous working  conditions.  However,  she  cannot  guarantee when  her wish will  be 

fulfilled and in what way. 

Myanmar Ministry of Labor has recently adopted a strategy to address employment and migration. It 

has opened 77 employment centers across the country to assist the youth and unemployed access 

both domestic and oversea  job markets.  In particular,  it has taken a historic change to register the 

migrant workers  in neighboring Thailand – a phenomenon previously regarded as an  illegal activity 

subject  to heavy punishment by  law.  (Framework  for economic  and  social  reforms)  It has already 

issued  half  a million  passports  and  identity  cards  to migrant workers while  cooperating with  the 

Royal  Government  of  Thailand  in  reaching  out  to  around  2 million migrant workers  in  Thailand. 

Official attempts to acknowledge and register reduced the cost of migration and  impact on poverty. 

Remittances of migrant workers could be channeled through proper banking system. 

Myanmar  government, which  pays  little  if  any  attention  to migrant workers,  adopted  policy  very 

recently  which  could  be  interpreted  some  concerns  for  migrant  workers.  Migration  policy  of 

Myanmar new government  includes to migrate via formal channel, basic rights for migrant workers 

to  be  protected,  to  reduce  the  costs  for migration,  to  focus  on  socio  economic  development  of 

migrant workers and families and gaining experience, skill and knowledge from migration. Moreover, 

migration  should  be  integrated  into  the  National  Development  Strategy.  Furthermore,  policy 

recommended data  collection,  visits  and  research  to be  conducted,  integration with  international 

organizations,  international and  local civil society. And  finally,  to endeavor  for  the development of 

77 

local and regional labor markets. 

In Malaysia, seven cases of  incidents on 30th May to 4th June killed more than 4 Myanmar workers 

and  a  thousand  arrested  for  interrogation.  It  is  related  with  group  clash  and  not  related  with 

Malaysians  (Myanmar  Deputy  Minister  for  Foreign  Affairs).  Even  some  Malaysia  businessmen 

demand  for  protection  of Myanmar workers  in Malaysia. Most  of Myanmar workers  in Malaysia 

planning to return home because of attacks  in Malaysia and concern by their  families  in Myanmar 

but  limited by Contract  terms  and  lack of document. Even  though  those who  already worked  for 

agreed term facing difficult to leave as their passports are controlled by the employees. 

According to Deputy Minister for Information ,inexperienced and low capacity of Myanmar embassy 

officials in Malaysia make unable to issue Certificate of Identity to remaining illegal Myanmar migrant 

workers  . According  to one estimation,  it amounted  to 300,000  legal migrant workers and 30,000 

illegal  workers  in  Malaysia.  Myanmar  government  could  employ  very  limited  officials  and 

coordination with  other ministries  is  still  needed,  said Deputy Minister  for  Labor.  As  of  June  19, 

10,000 Myanmar migrant workers already hold Certificate of Identity, according to Minister for Labor. 

Other Myanmar migrants who are working in different parts of Malaysia demand for the presence of 

Myanmar Counsellor in their regions as it is risky to visit Myanmar embassy in Kuala Lumpur. 

Myanmar  employment  Agencies  are  restricted  by Ministry  of  labor  to  bring workers  to Malaysia 

during  June  2013.  One  delegation  of  employment  agencies  visited  Malaysia  and  reported  that 

conflicts  in Malaysia  is  not  related with  discrimination  of  race  or  religion  but  based  on  personal 

affairs. 

There are  some  lucky groups of Myanmar migrant workers are  still waiting  to get  registered with 

UNHCR as refugee. Hundreds, if not thousands, of Myanmar nationals with refugee cards issued by 

the United Nations High Commissioner for Refugees were illegally doing business which suffer local 

businessmen.  Local  people  criticized  UNHCR’s  repeated  defence  of  refugees,  who  were  caught 

abusing their refugee status by conducting  illegal businesses. Some of the Myanmar refugees, who 

total  about  9,000,  according  to  UNHCR  data,  had  refused  to  leave  Malaysia  after  establishing 

themselves in the country (New Strait Times, 24th June, 2013). 

Myanmar  business  community  and  civil  society  actively  participated  to  bring  back  workers  in 

Malaysia. On 28th June, 12 workers are employed  in Naypyidaw and another 43 workers  in Yangon 

totally 55 out of around 1000 returnee from Malaysia (New Light of Myanmar 29th June). In general, 

their skill and experience might not fit  into the needs of  local market. However, on the other hand, 

Myanmar migrant workers are still leaving to Malaysia through official channel. 

Problems  in  Thailand  are  different  from Malaysia.  In  Thailand,  Reliability  and  credibility  of  the 

Myanmar Agents  in question related with wages and working conditions. Myanmar government  in 

collaboration  with  Thai  government  already  issued  temporary  passport  to  1.4 million Myanmar 

workers in Thailand. But as 2 million still remain, the process extended again from May 11 to Aug 11, 

2013.  The  cost  of  temporary  passport  amounted  to  3700  Bahts  per  worker  and  675  Bahts  for 

dependents and children. However, they still suffer higher cost of temporary passport through agents 

at  the  cost of 15000 Bahts). The  causes  for  registration  through agents might be  illiteracy,  lack of 

78 

information and understanding of the process, and low income level. Children of the migrant workers 

have very few access to education even though 74 schools for Myanmar migrant workers established 

in Thailand. 

Illegal Myanmar migrant workers are deported by Thai officials frequently as Thai police force trying 

to  suppress  increasing  cases of human  trafficking. On 21st  June, Myanmar  labor officials approved 

that around 150 Myanmar migrant workers are deported  through Myawaddy. Around 200 workers 

who already contracted with Thai companies but could not get permission from the Ministry of Labor 

protest in Myawaddy for delaying their migration on 28th June, 2013. 

Factors  affecting  returnees  might  be:  economic  development  in  Myanmar  ,  wage  differential, 

unemployment which  increased  from  4.01  to  8‐10  percent  (Minister  for  Labor,  31st May,  2013), 

under‐employment and low development of businesses , development of peace especially in remote 

and  ethnic  areas  and willingness  of migrant workers  among  others. Other  related  issues  include 

defining  what  is  home  country‐Thailand  or  Myanmar,  new  and  unfamiliar  social  and  physical 

environment  in  Myanmar,  adaptability  of  Myanmar  kids  born  in  Thailand  with  Myanmar 

environment, continuous training and education for Myanmar kids born in Thailand. 

There  are  some  area of development  including government policy  (Myanmar  citizens  all over  the 

world need  to be protected by  the government), easier  transfer of  remittance via  formal channel, 

establishing  Industrial  zones  near  border  areas  but  developed  slowly  because  of  constraints  in 

financing  infrastructure,  Complaint  Mechanism  for  local  and  international  labor  issues  which  is 

established on 27th June. 

79 

Exile or Return? The Diaspora’s Role in Myanmar’s Political Transition 

Kerstin Duell, PhD 

Myanmar Programme Manager, Konrad‐Adenauer Foundation Singapore 

Kerstin.duell@kas.de 

 

Introduction 

Myanmar’s tumultuous post‐colonial history has been characterised by decades of direct and indirect 

military  rule  and  corresponding  political mobilisations  ranging  from  armed  ethnic and  ideological 

insurgencies  to mass protests,  student movements, and non‐violent pro‐democracy uprisings. The 

nationalisation  and  mismanagement  of  the  economy,  the  militarisation  of  the  state,  political 

surveillance  and  oppression,  and  the  closure  of  universities  triggered  the  flight  of  millions  of 

Burmese. Several main waves of exit can be distinguished  following  (1) the 1962 military coup,  (2) 

the  onset  of  the  ‘Burma  Socialist  Programme  Party’s  direct  rule  and  the U  Thant  uprising  in  the 

mid‐1970s, (3) the 1988 mass uprisings, and (4) the 2007 uprisings respectively. The  largest exodus 

occurred between late 1988 and after the 1990 elections when the military government indefinitely 

delayed the transfer of power to the elected opposition. Thus, the Burmese diaspora was primarily 

conflict‐generated but also comprised individuals who left for educational and professional purposes. 

Political exiles  as  a  subset of  this diverse diaspora  lead  a  transnational pro‐democracy movement 

that maintained sustained challenges against the powerful military regime for over 20 years.   

Although  activism  was  only  one  among multiple  factors  that  induced  top‐down  political  reform 

beginning in 2011, the political diaspora can be credited with influencing international relations with 

their homeland and, to a lesser extent, domestic politics. The unexpected government‐driven reform 

initiative combined with  invitations ‐ but no safety guarantees or amnesty ‐ to the diaspora at  large 

to  return  home,  only  attracted  a  few  political  exiles  back.  They  currently  contribute  to  the 

politico‐economic development,  including  as  advisors  to  the present  government. However, while 

there is general agreement over the important areas where the skills and experience of the returning 

diaspora could benefit the country’s development, political exiles also meet with distrust from their 

countrymen. Disagreement among activists who remained in the country prevails when assessing the 

role and motivation of exiles  in Myanmar’s  reforms. Conflicts persist among dissident groups of a 

movement that was split between home and exile over 20 years ago and that attempts to reconcile 

different experiences into one combined effort for Myanmar’s transformation. 

Attitudes of Activists who Remained in the Country towards Exiles 

Many  activists  in  Myanmar  are  acutely  aware  of  their  lack  of  formal  education,  theoretical 

knowledge,  international  exposure  and  organisational  capacity  as  a  result  of  censorship,  the 

undermining of the education system, and the  lack of  internet access and ICT. They also  lament the 

fact that nobody in the country ever experienced the democratic freedoms and practices envisioned 

80 

for Myanmar’s future.35  Representatives of youth organisations therefore stressed that the primary 

contribution  of  returning  exiles  consisted  in  bringing  know‐how,  international  experience  and 

organisational skills to the movement and to the country’s development at large.   

Another  important area of exile experience  is the  interaction with people from other ethnic groups 

and hence a different understanding of ethnic  relations.  In exile, Burmans were  in  regular  contact 

with ethnic movement organisations as well as with  the armed groups. Not  least, key exile groups 

such as the NCGUB, DAB and NCUB were founded in the previous Karen National Union headquarters 

Manerplaw  at  the  inception  of  the  pro‐democracy  movement  between  1988‐1990.  During  the 

exodus into territories controlled by the respective rebel armies the latter provided vital help for the 

activists’  survival  in  the  jungle  and  eventual  crossing  to  neighbouring  countries.  Although 

Burman‐ethnic  relations were  far  from  smooth,  identifying  common  goals  as well  as  exposure  to 

international perspectives on ethnic rights increased mutual acceptance in the early years. 

Beyond politics, many  fields  could benefit  from  the  foreign‐educated Burmese’  valuable expertise 

and skills. For instance, exile media organisations could become catalysts for media development by 

training young  journalists, setting standards of  journalism ethics, connecting  local and  international 

media and in short, put Myanmar indigenous media outlets on the global news network map. While 

the government appears to favour returning exile media, they still need to struggle with cronies who 

oppose this new competition and who attempt to outbid or undermine exile journalists.36   

In‐country movement leaders are proud of their years of sacrifices to maintain, at great personal risk, 

underground networks across the country and contacts with the grassroots. A common criticism  is 

that  exiles  remain  close  to  their  peers  from  the  88  Group  and  political  prisoners  but  not  the 

grassroots; accordingly, exiles work with the political leaders and main stakeholders but hardly with 

the broader civil society that does not focus on strictly political issues.37  There is thus a notion that 

exiles  fail  to  approach  and  to  understand  the  general  population’s  needs  and  aspirations.38  Yet, 

considering  the nature of  the previous  clandestine work,  it  comes  at no  surprise  that  the mutual 

exposure  between  exiles  and  the  grassroots  has  been  limited  at  best.  However,  such  criticism 

contradicts  the  claims  of  the  exile  organisations  like  ABSDF,  DPNS  and  FTUB  to  have  worked 

extensively at the grassroots during the years of dictatorship.39  Whatever the case, returning exiles 

need  to  intensify  their approach  to  the grassroots  in order  to work efficiently with  the population 

and use funds wisely.40 

Incongruent expectations pose another point of contention between locals and exiles. Local activists 

are well  aware  that  decades  of  pent‐up  frustration  and  grievances  fuel  people’s  extremely  high 

expectations  to  see  immediate  improvements  in matters  of  daily  survival  such  as  food,  housing, 

electricity, transport, land issues and others. Exiles seem to hold equally unrealistic expectations but 

in  terms of  fundamental  institutional  changes  rather  than  daily  hardship. With  an  education  and 

experience  often  acquired  in  established  democracies  and  industrial  countries,  exiles  tend  to 

35  Hkun Htun Oo, ‘A Union for all of us’, Journal of Democracy 23, 4 (2012): 132‐134. 

36  Interview with former 1988 activists. Yangon, 2013. 

37  Interview with youth activists, Yangon 2013. 

38  Interview with youth activists, Yangon 2012. 

39  Duell,  Kerstin.  2011.  Transnational  Activism  and  the  Burmese  Pro‐Democracy Movement  in  India  and  Thailand.  Ph.D.  dissertation, 

Department of Political Science, National University of Singapore. 40  Interview with Ko Ko Gyi, Yangon 2013. 

81 

measure Myanmar against  the political  freedoms  in  their host countries.41  On  the one hand, such 

comparisons  imply how  removed  from  current  conditions  some  exiles may have become. On  the 

other  hand,  the  vision  of  a  full‐fledged  federal  democracy will  be  the  key  to  drive  the  country’s 

reform ahead and prevent it from stagnating at an early stage. 

Residual  resentments after a 20‐year history continue  to  impact on  relations within  the home and 

exile movement. Activists  in Myanmar have  always perceived  themselves  as  the  real martyrs  and 

crucial players, while portraying exiles to a varying degree as hypocrites leading lives in security and 

material comfort. Beyond  real dedication  to  the country’s political progress  the question of power 

lies  at  the  core  of  the matter.  In  2007  for  instance,  some  former  political  prisoners  from  the  88 

Generation stressed their unwillingness to grant political positions to returning exiles in the event of 

transition.42  In  2012,  insiders  still  question  whether  returnees  are  driven  by  concern  for  their 

country or by personal gain. As a member of the Myanmar Youth Union explained  ‘we need to call 

the exiles back to see their attitudes – whether they return for their own  interests or to really help 

the country.’43  Others on the contrary believe the returnees to be very committed to a broad‐based 

reform and therefore actively be working with many different groups and parties.44 

Conflicts also exist over past exile activities – on the exact nature and effectiveness of programmes 

and the use of funds allocated to exiles.45  It is somewhat ironic that the competition for funding that 

exacerbated some of the  internal problems of the movement  in exile now causes  friction between 

exiles and activists at home.   

Changing Donor Agendas in the Current Period and Their Implications 

The  reform process  substantially  altered  ramifications  for donors. The  flow of people,  capital  and 

information  into Myanmar  drastically  increased.  The  suspension  of most  international  sanctions 

paved  the  way  for  formal  bilateral  and  multilateral  engagement  with  the  new  administration. 

International  non‐governmental  organisations,  some  of  which  have  a  long  history  of  supporting 

Burmese refugees, IDPs, and migrant workers in the region as well as political exiles, are entering the 

country to carry out their programmes. Several trends among donors of political organisations can be 

observed. 

First,  the  traditional  donors  of  the  exile movement  shifted  their  focus  to  support  projects  in  the 

country, which are run by newly established organisations or returning exiles.   

Second, a different set of donors, international and multilateral agencies supporting political parties, 

parliaments  and  multi‐party  platforms  are  setting  up  or  expanding  their  specific  Myanmar 

programmes and staff.   

Third, funds to exile and cross‐border projects are drying up. The major donors of the movement in 

exile for 20 years – the National Endowment for Democracy, Soros and the International Republican 

Institute – continue to support some  initiatives but grants will be phased out before 2015. Donors 

41  Interview with peace movement organiser, Yangon 2012. 

42  Interviews with former political prisoners, Yangon 2007. 

43  Interview with Myanmar Youth Union, Yangon 2012. 

44  Interview with Generation Wave, Yangon 2012. 

45  Interview with NLD Youth, Yangon 2012. 

82 

may also feel compelled by their respective governments to rush into Myanmar. Yet, this quick shift 

and  ‘donor  fatigue’  have  detrimental  effects  on  humanitarian  assistance  to  IDPs  and  refugees  in 

border areas and neighbouring countries where the return of these communities remains unclear. 

Fourth and related, exile organisations need to re‐invent themselves to stay relevant. On the one side, 

the  ongoing  political  opening  undermines  arguments  to  ‘stay  behind’  in  exile.  In  fact,  the  exiled 

government  NCGUB  dissolved  in  September  2012  after  21  years.  With  Aung  San  Suu  Kyi  in 

parliament and other progress, the NCGUB had not more ‘raison d’être’, besides the group’s budget 

was  reduced  to a quarter of what  it was  five years ago.46  On the other side, human rights groups 

continue to publicise violations, restrictions of freedoms and Myanmar’s many unchanged problems. 

Perhaps the  last role  for exile organisations would be  in the mid‐term to keep a check on whether 

progress is being made towards true democratisation, rule of law and respect for human rights. 

Outlook 

The country’s underdevelopment, humanitarian and political crises engendered a ‘gold rush’ not only 

of  investors,  development  assistance  and  humanitarian  aid  but  also  of  donors  of  political 

programmes. 

Power asymmetries between donors and recipients, between exiles and  insiders and between  local 

well‐established  and  newcomer  organisations  created  a  difficult  web  of  relationships  and 

dependencies.  In addition,  the  sudden availability of  resources also  triggered  the mushrooming of 

Burmese political organisations. This is mainly due to the fact that activists feel they are finally able 

to do more and more openly, especially since everyone is preparing for the next general elections in 

2015. Genuine efforts notwithstanding, some organisations also appear to be hastily set up to siphon 

off some funds without actually offering useful programmes. 

The few returned exiles focus so far on building capacities of the main political actors in the country – 

the  government  and  parliaments,  leaders  of  political  parties  and  groups  associated  with  the 

movement. As a result, well‐known dissidents are represented in presidential advisory boards, in the 

MDRI think tank as well as  in special commissions,  for  instance to  investigate the Buddhist‐Muslim 

communal  violence or  the  security  forces’  treatment of  the protestors  at  the  Letpadaung  copper 

mine.  However  know‐how  transfer  appears  to  be  seen  as  a  one‐sided  process.  Missing  in  this 

discussion are the areas where the returning diaspora could learn from people in the country. 

The  lack  of  a  systematic,  transparent  and  nation‐wide  policy  applicable  to  the  entire  diaspora, 

including  political  exiles,  remains  a  key  issue  to  be  resolved.  Since  President  Thein  Sein’s  verbal 

invitations  have  not  translated  into  legal  assurances, most  exiles wishing  to  return  hesitate.  The 

government needs to demonstrate  its political will with an amnesty  for exiled activists  in order  for 

the country to fully benefit from its diaspora’s skills and expertise. 

46  ‘Interview NCGUB Prime Minister Sein Win: Myanmar Elections, a Changing Country and  its Exiled Opponents’, PRI’s The World, 30 

March  2012 

http://www.pri.org/stories/world/asia/myanmar‐government‐opponents‐face‐new‐reality‐in‐wake‐of‐parliamentary‐elections‐9230.html. 

83 

Transitional Justice in Myanmar: Assessing the Alternatives 

Mung Don 

The University of Hong Kong 

mangoesdam@gmail.com 

 

A transitional  justice  is usually taken place after a political transition  from authoritarian or military 

regimes  to  democratic  government  to  address  the  gross  human  rights  violations  of  the  past 

oppressive  regimes.  Several  measures  such  as  retributive  justice,  reparation,  truth  commission, 

memorialization,  affirmative  action,  institutional  reform  (vetting process)  and other measures  are 

executed to achieve  justice, accountability, national  reconciliation, peace and political stability. The 

transitional justice measures are envisaged by several human rights activists, local and international 

human  rights organizations  and  victims of  the  gross human  rights  violations  in Myanmar.  Several 

literatures on  transitional  justice of Myanmar discussed a variety of approaches  to address human 

rights violations of the past two decades.   

The International Human Rights Clinic at Harvard Law School studied the human rights violations of 

the armed  conflict between  several non‐state armed groups and Tatmadaw  in  the eastern part of 

Myanmar.  The  study  concluded  there were war  crimes,  crimes  against humanity  and other  gross 

human rights violations.47  Recently, Tomas Ojea Quintana, the Special Rapporteur on the situation of 

human  rights  in Myanmar  has  reported  to  the  UN Human  Rights  Council  suggesting  transitional 

justice measures to seek justice, truth and accountability of the past gravest violations in the political 

transitional period. Executing under his mandate, he encouraged  the  residing parliamentarians  to 

initiate  legislation  addressing  the  past  human  rights  grievances.48  Ian Holliday  briefly  discussed  a 

national measure of transitional justice in his ‘Burma Redux’ and suggested a regional or State level 

approach to addressing the past violations in his presentation of the 2012 Myanmar Conference. 

Post 2010 Election 

The human  rights activists and organizations  in abroad and domestic have campaigned  for several 

years calling  for the establishment of a commission of  inquiry of Myanmar. Since the United States 

has started engagement policy with the new elected nominal civilian government, the support and 

pressure of the  international community for the transitional justice was significantly decreased. The 

US and  some of  the European States have extended  their political engagement  to deeper military 

relationship and business  investments. The possibility of bringing  the perpetrators of gross human 

rights violations to the International Criminal Court and other ad hoc international criminal tribunals 

is extremely  low at present political settings. Some democratic opposition parties are concerned of 

47  See generally International Human Rights Clinic At Harvard Law School, Crimes In Burma (Cambridge: Harvard Law School, 2009). 

48  See generally at UN Human Rights Council, UN Human Rights Council: Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights 

in  Myanmar,  6  March  2013, A/HRC/22/58, available  at: 

http://www.ohchr.org/Documents/HRBodies/HRCouncil/RegularSession/Session22/A.HRC.22.58_AUV.pdf [accessed 15 June 2013]   

 

84 

prosecution  of  the  military  perpetrators  will  result  in  negative  impacts  on  the  reform  process 

initiated by the highly military influenced government. 

The USDP and military  representatives, over 80% of  the  representatives,  is unlikely  to  initiate  any 

legislations  to  address  the  past  human  rights  violations  or  amend  the  Section  445  of  the  2008 

Constitution which guarantees amnesty to all the actions taken by the military regimes of the past 

two decades.  The military,  the most powerful  and  influential  institution  in Myanmar politics, will 

prevent  any measures  to prosecute  the  senior military  leaders. The  full‐scale national  transitional 

justice of any measures seems impossible. 

Alternative Measures 

Jon Elster suggested the motivation for retributive justice becomes lower with the fading memory of 

the past.  In his  research on  the  trials of Germany after  the WWII,  the number of prosecution was 

dropped  in  the  later  years.49  The  gap  between  the  conflict  (violations)  and  the  measure  of  a 

transitional  justice  determines what measures  have  to  be  taken.  The  lack  of  political will  of  the 

international and national  stakeholders  raises  the question of when  the  transitional  justice will be 

initiated  in  political  transition  of  Myanmar.  Currently,  the  regional  or  State  level  measures  of 

addressing  the past human  rights violations  seems promising while  the  international and national 

transitional justice are constrained by numerous challenges. 

The  amnesty provision of  the Constitution,  the  Section 445, does not prevent  the prosecution of 

human rights violations committed by the military after 2010. Under the constitution certain human 

rights are guaranteed from violation and the perpetrators are liable under the domestic jurisdiction. 

Regardless  of  challenges  such  as  the  Supreme  Court,  the  highest  court  of  the  State,  has  no 

jurisdiction  over military  affairs  and  the  Commander‐in‐Chief  has  final  judicial  authority  over  the 

Courts‐martial. The current domestic legal system maintains the immunity of the military institution 

from the prosecution of the past human rights violations.   

Recent  human  rights  abuses  in  Kachin  State  and  northern  Shan  State  were  violations  of  the 

constitutional rights of Myanmar citizen and existing domestic laws. The litigation of those violations 

in either civilian or military courts does not interfere with the constitutional  immunity clause and  it 

will have  impact on  fighting against the  impunity enjoyed by the military. This ambitious  legal task 

requires  a  flexible  strategy  to  avoid  negative  consequences  on  the  victims.  Such  litigations were 

already  conducted  for  the  unlawfully  detained  persons  in  the  armed  conflicts  by  the  military 

intelligence  in Kachin State. The detainees were  saved  from  torture  in unknown detention centers 

and they were brought to the township and district courts. The impunity poses serious threats to the 

rule  of  law  and  democratic  society  and  it  undermines  the  political  reform  process.  The  judicial 

mechanisms are still strongly  influenced by the military and executive body. However, the  litigation 

has  revealed  the  need  of  institutional  reform  of  the  legal  system  and mechanism  of  check  and 

balance.   

The next advantage of  focusing on  recent abuses  is that most of the human  rights violations were 

well  reported,  published,  documented  and  recorded  in  video  and  audio,  and  the  international 

49  See generally at Jon Elster, Closing the books: transitional justice in historical perspective (New York: Cambridge University Press, 2004). 

85 

community was well informed about the atrocities of the conflicts. Some of the victims, relatives and 

family members of the victims, witness and the perpetrators are still alive and the evidence can be 

accessible  rather  easily.  The  2008  constitutional  provision  of  immunity  covers  the  human  rights 

violations  in Karen State, Shan State and eastern parts of Myanmar because  those violations were 

committed before the new government was installed and the 2008 constitution came into effect. The 

regional measure of Kachin State is very unique and timely approach to transitional justice. 

The current reform taken by the government, the investment interests and political attention of the 

international  community  are  supposed  to  be  favorable  ground  for  initiation  of  small  but  timely 

regional measures of  transitional  justice. The  scope and mandate of  the  alternative measures  are 

limited but it is a catalyst for national measure of transitional justice and it exposes the necessity to 

end  the  cycle  of  conflicts.  Based  on  the  precedent  cases,  the  alternative measures might  not  be 

effective  or  have  incredible  impact  on  the  institutional  reform  or  political  transition  like  the 

retributive justice conducted by the International Criminal Court, ad hoc criminal tribunals or hybrid 

courts. However,  it  is an  initiative for broader and forward‐looking national transitional  justice, and 

preliminary measure  to  lobby  the Union government and  State government  for  rehabilitation and 

reparation of the victims of violations and armed conflicts. 

Such moderate alternative measure  is supposed to avoid provoking the security concerns of retired 

Generals  and  the  litigation  should  focus  on  the  prosecution  of  physically  committed  or  directly 

complicit military personnel. The retired military Generals are not liable as they are no longer in the 

position of formal military structure. The most likely to be prosecuted under this legal approach are 

low ranking officers such as major, lieutenant and private. The highest possible responsible position 

might be  ‘Bureau of Special Operation’ and the approach opens an escape route for senior military 

officials through the  flow of command system. The Commander‐in‐Chief or other higher officials  is 

assumed not to order to commit rape, murder or torture, but non‐recognition of the violations and 

lack  of  accountability  create  collective  guilt  of  the  military  institution.  The  legal  justice  is  an 

important  step  to national  reconciliation because  it  individualizes  the  crimes  and help  the Kachin 

community  change  the perception of  collective  crimes of  the Burman. The president and General 

Myint Soe, from Bureau of Special Operation and in charge of military operation in Kachin State and 

northern Shan State, stated  that  the military personnel are  liable  for any commission of violations 

under domestic civilian laws and military laws in recent interview.50 

The  regional measure  cannot  fully  address  the  legacy  of  past  violations  but  it  can  achieve  the 

government’s recognition of those violations. The initiative will raise transitional justice as an issue in 

2015  election.  The  fact‐findings,  documentation  and  investigation  by  the  regional  measure  are 

preparatory step for wider national measures. On the other hand, the rehabilitation and reparation 

measures can acquire the necessary data from the fact‐findings and other local NGOs can initiate the 

approach to rebuild the  livelihood of the victims. The victims will not be  left behind, but equipped 

with  skills and education  to  join  the competing open market and workforce  in  the  transition. The 

development  of  people  from  war‐torn  areas  will  surely  reduce  the  burden  on  the  State  and 

strengthen the democratization process. All in all, the regional measure is a compulsory initiative for 

truth commission or other transitional justice measure and national reconciliation. 

50  Nyein Nyein & May Kha, “ Don’t Believe Everything You Hear,” The Irrawaddy, June 4, 2013. http://www.irrawaddy.org/archives/36431   

86 

Cultural Elite: Situating Hip Hop in the Transition 

Jacqueline Menager 

Australian National University 

jacqueline.menager@anu.edu.au 

 

A preoccupation since  the 2010 elections has been  the question of  ‘why now’? Over  the past  two 

days  we  have  heard  various  facets  of  this  transition  and  I  would  like  to  add  another  ‐  that  of 

generational change. Young people have grown up  in a country with a basic standard of  living and 

considerably fewer opportunities than the countries where many of them travel for university studies 

and vacations. The  role of young people  in  the current  transition cannot be overlooked: as both a 

force for change and as the  leaders of the future. It is not only an economic and political transition 

but a social one; young people have begun to expect more from their country. 

The concept of elite is a linking factor and a justification for studying culture in Myanmar. While we 

have  discussed  notions  of  political  elite  and  the  economic  transition  in  Myanmar,  I  think  it  is 

necessary to link these actors and their actions to wider society. Here culture and specifically music 

provides  one  such  link.  Hip  hop musicians  influence what  is  considered  desirable  and  this  both 

supports and drives  the current  shift  from a militarily dominated country  to a more cosmopolitan 

outwardly looking population.   

Hip  hop  is  quickly  becoming  the  most  popular  music  in  Myanmar.  While  rock  bands,  most 

prominently Iron Cross and R Zarni, have dominated the past, the future looks to be preoccupied by 

hip hop. Popular music and the cultural sphere of Myanmar  is an  important driver and measure of 

the transition. Not only does music offer an  ideal medium  for the expression of social realities and 

values, it also has the potential to challenge the status quo. Here I am not referring only to politically 

oriented music,  but more  importantly  to music which  challenges  certain moral  and  social mores 

which are outdated and repressive to many, primarily the youth of today.   

When  appraising  the  hip  hop  scene  in Myanmar,  three  distinct  categories  of musicians  can  be 

identified. Firstly, there are the children of wealthy  families who want to be  famous. Their  families 

bankroll  their  questionable  talent,  with  auto‐tuned  songs  written  and  produced  by  talented 

musicians,  excessive  advertising displaying  their  expensive photo  shoots  and  the  funds  to put on 

elaborate  shows  in  prime  locations.  The  second  group  are  artists  who  are  talented,  but  not  as 

wealthy, and have persevered with music, negotiating with censors, competing for sponsorship and 

networking for features on the wealthy artists tracks and spots  in their shows. And finally, the third 

group are artists who are classified as ‘underground’. This final group is the focus of this paper.   

Here  the  concept  of  underground  needs  to  be  unpacked.  An  underground  artist  in Myanmar  is 

someone who has never  released  an official  album,  that  is,  they have never  applied  to  the Press 

Scrutiny and Registration Board.  Instead, they have relied on the  internet to distribute their music, 

uploading  to  Youtube,  Facebook  and  other  file  sharing  sites  to  circulate  their  music.  Also,  live 

87 

performances were a crucial ground for increasing their fan base.   

Underground  artists  in  Yangon  did  not  apply  to  the  censorship  board  for  several  reasons.  Firstly, 

many have  tattoos, which were banned on posters, advertising, TV and  film  clips until November 

2012. Secondly,  their  lyrics, while not always directly political were more confrontational  than  the 

censor board would approve, most often discussing how hard  life  is  in Myanmar. While these  lyrics 

would not always directly  indict  the government nor be directly political, but  rather conform  to a 

typical hip hop practice of  talking about hustling and  life on  the  streets,  the artists predicted  the 

censorship board would not have approved and therefore did not apply.   

If they were to apply and their songs didn’t pass, they couldn’t upload them to Youtube or Facebook 

or perform them  live, as that would have had serious repercussions being a direct disregard to the 

censorship decision. Whereas if censorship was never sought, artists could simply remain under the 

radar  and  have  more  grounds  for  contestation  if  they  were  ever  confronted  for  their  music. 

Interestingly, while  this approach of skirting  the censorship board seems  risky,  I have not heard of 

any of the underground artists being punished  for such defiance.  Indeed, a video clip  for one song 

shows the artists in a physical conflict with actors, dressed as Yangon police. This was considered by 

the  artists  as  considerably  dangerous,  however  even  this  went  seemingly  unnoticed  by  the 

authorities.   

Following  the  end of  censorship  in  late  2012,  these underground  artists  are  currently working  to 

release their first official albums this year. While the albums due to be released throughout this year 

do not have to go through any censorship process, the artists are still taking a risk releasing official 

albums.  The  artists  do  not  know  what  the  results  of  their  official  releases  will  be,  especially 

considering some of their songs are openly confrontational, discussing the 1988 uprisings, political 

prisoners  and  refugees on  the  Thai‐Burma border  for  example. As with most  facets of  the newly 

forming country, the true extent of musical freedom will be tested over the next few years, through 

the release of increasingly controversial songs.   

Certainly, a free music scene is important in and of itself, however, it indicates broader changes also. 

Presenting  a model  for  youth  with  less  traditional morals,  it  offers  an  alternative  to  what  was 

previously a more conservative culture, which emulated military  force as the key marker of elitism 

and power. Now the cultural cache, which can be garnered from being conspicuously ‘cool’, is joining 

previous methods  of  gaining  power,  predominately wealth  and military  connections.  This  change 

affects many facets of Burmese society, including gender inequalities for example.   

The hip hop industry in Myanmar is a predominately male domain. This comes from the difficultly of 

women  entering  the  industry  due  to  restrictions  on  their  movements  from  parents,  husbands, 

boyfriends and  the  stigma attached  if  they do  so. Females  in  the public sphere,  including models, 

actresses and singers, who dressed provocatively by Burmese standards, who went out at night and 

acted independently from their male custodians were virtually considered prostitutes, with outraged 

comments towards photos, videos or news articles about them. This obviously stopped many from 

even considering or pursuing the occupations. This is beginning to change, with some female hip hop 

artists becoming popular, including Bobby Soxer and Sandy Myint Lwin.   

88 

This  leads to another  important aspect of Myanmar’s hip hop culture, that of  image. Popular music 

internationally  is entering a new period of music distribution and how artists make money. While 

previously  relying on profits  from album  sales, now with  the proliferation of  free downloading of 

albums,  artists  are  earning  money  from  alternative  means  including  sponsorships  and  touring. 

Myanmar’s  underground  hip  hop  artists  have  long  relied  on  sponsors,  appearing  in  promotional 

material  for  clothing  and  accessories,  state  promotional  material  and  movie  soundtracks.  This 

includes promotional material for private clothing, watches, jewelry, makeup, mobile phone launches 

and retail stores, as well as government campaigns ‐ for example several major hip hop artists have 

been commissioned to write songs and film video clips for the South East Asian Games being held by 

Myanmar in December this year. And thus, more than the music quality necessarily, hip hop artists’ 

reputations and image are becoming increasingly more important.   

As  hip  hop  becomes  more  popular  and  profitable,  so  an  increase  in  a  formalization  of  the 

management of  artists  can be  seen. Producers,  studio owners,  sponsors  and  event managers  are 

increasing becoming viable businesses, and as such  the  industry  is becoming more  formalized and 

somewhat depersonalized.  The  four most  popular hip hop  artists  in  Yangon  currently  are  Sai  Sai, 

Snare,  Bunny  Phyoe  and Hlwain  Paing.  These  artists  perform  almost  always  together  and  almost 

exclusively  for  the  event  organizer  BoBo  Entertainment.  Sponsors  for  these  events  have  recently 

begun to include Coca Cola and Tiger Music.   

An integral quality of hip hop are group affiliations. Both from groups of rappers who perform as one 

entity,  including  PBD  Hood,  Cyclone  and  Snare,  but  also  of  associations  of musicians,  the most 

prominent  of which  is  the Myanmar Hip Hop  Association  or MHA. Members  of MHA  bear  large 

tattoos of  the acronym and often perform  together  in shows and on albums. A side effect of such 

group  affiliations  are  competition  and  rivalry, which  is  currently  intensifying  in  the  Yangon  scene. 

With  the perception  that  the  industry  is about  to  take off with  increasing  foreign  investment and 

disposable  income, everyone wants to be at the head of the pack as sponsors begin to  invest more 

and the possibility of international record companies entering the market increases.   

Ultimately,  all  these  changes  indicate  hip  hop  in Myanmar  is  driving  many  social,  political  and 

economic changes, including the traditional discrimination against tattoos, gender inequality, military 

elitism,  censorship  of  freedom  of  speech  and  foreign  involvement  and  perception.  As  such,  the 

interplay  between  culture  and  politics  requires  further  analysis  and  a  greater  appreciation  in 

Myanmar Studies. 

89 

Soldiers as Lawmakers: In Search for a Legislative Role for the Tatmadaw 

Renaud Egreteau 

Research Assistant Professor, The University of Hong Kong 

regreteau@hotmail.com 

 

Under authoritarian rules, parliaments are frequently construed as “rubber stamp” legislatures. They 

are  expected  to  act  according  to  the  wishes  of  the  powerful  executive.  In  transitional  periods 

though,  the  significance  of  newly‐formed  legislatures  increases  considerably.  Newly‐elected 

parliaments can  indeed either act as obstructionist bodies defending the  interests of the old ruling 

class,  or,  on  the  contrary,  foster  democratization.  In  post‐junta  regimes,  the military  commonly 

seeks a constitutionally‐sanctioned presence in these parliaments – but not always as the case of the 

post‐1986  civil‐military  transition  in  the  Philippines  illustrate.  The  legislative  participation  of  the 

military  is usually secured through reserved seats  in national and/or  local assemblies. Through this 

presence  in  lawmaking bodies, praetorian armies  intend  to keep an eye on  the  legislative process 

and safeguarding their own  interests, beside other channels of  influence they have captured  in the 

state bureaucracy and transitional executive and other policymaking structures.  Indonesia has  long 

offered a case model with General Suharto’s New Order (1965‐1998). The Indonesian military indeed 

managed  to  institutionalize  its  participation  in  governance  and  lawmaking.  Active  generals  and 

colonels have  long populated  Indonesia’s embassies, ministries and parliaments.  It was only  in the 

early 1990s that the mandated presence of the armed  forces  in the national parliament  in  Jakarta 

began to be seriously debated. Military parliamentarians were eventually withdrawn from national 

and local legislatures in 2004.   

In Myanmar, the 2008 Constitution provided a significant opportunity  for the Tatmadaw to  follow 

this  model.  Burmese  army  delegates  represent  roughly  one  fourth  of  each  local  and  national 

assemblies  formed after  the 2010 elections. They can  therefore boast 110 seats  in Pyithu Hluttaw 

(article 109b of  the Constitution), 56  seats  in Amyotha Hluttaw  (article 141b), and a  total of 222 

seats  in  the  fourteen  state  and  region  legislatures  (article161d).  All  military  appointees  are 

nominated by the Commander‐in‐Chief of the Tatmadaw.  It was one of the  last decisions taken by 

Senior‐General  Than  Shwe  on  January  20,  2011,  before  his  retirement.  Out  of  388  first‐time 

delegates appointed by Than Shwe in 2011, there were only three army colonels in Pyithu Hluttaw, 

two  in  Amyotha Hluttaw, whilst  one  army  colonel  lead  each military  delegation  in  the  fourteen 

decentralized local assemblies, safe the Kayin State where a Brigadier‐General has been posted (he 

would thereafter be nominated Chief Minister). All other military appointees were of lower ranks – 

majors, captains, and navy lieutenant‐commanders. For many observers, their core objective in the 

parliament was to ensure the army a non‐negotiable “veto” on any potential constitutional reform; 

indeed 75 per cent of the legislators are required to pass any amendment on the Constitution.   

But  if  the presence of  the military  in  the post‐SPDC national and  local assemblies  seems  secured, 

Tatmadaw’s  legislative  power  appears  not  as  unlimited  and  unchecked  as  often  claimed  by 

pro‐democracy activists. Initially, many an observer thought the military appointees would just have 

90 

to resist potential amendments to the Constitution prepared by leading opposition MPs, secure the 

nomination  of  the  President  and  one  of  the  two  Vice‐presidents  (both with  substantial military 

background),  and  deal  with  military‐related  affairs.  But  the  political  significance  of  the  army 

representatives  in  the  national  parliament  (far more  than  in  the  local  legislatures)  has  gradually 

evolved,  in  line with  the  enduring political  salience  of  the  Tatmadaw. During  the  first  post‐2010 

elections parliamentarian sessions, newly appointed army delegates tended to keep low profile in all 

assemblies.  But  once  the  charismatic  Aung  San  Suu  Kyi  and  her National  League  for Democracy 

entered both houses after  the by‐elections held  in April 2012,  the parliament’s prestige emerged 

redeemed.  Already,  the  assertion  of  Thura  Shwe Mann’s  political  authority  as  Speaker  of  Pyithu 

Hluttaw has since 2011 strengthened  its  importance. This was all the more highlighted by rumours 

on his emerging political rivalry with the executive power and President Thein Sein.   

Above  all,  military  representatives  have  progressively  showed  skills  at  participating  in 

parliamentarian debates, discussing law propositions and arranging for shuttles of bills between the 

two  houses  of  Pyidaungsu  Hluttaw.  Special  trainings  have  been  provided  to  them  and  political 

science  teachings  are  compulsory  at  the Defence  Services Academy  (DSA). When  in  early  2013  I 

conducted interviews in Naypyidaw and Yangon with parliamentarians, some have recalled how they 

have attempted to establish some sort of friendly dialogue with their military colleagues, especially 

the mid‐rank  officers.  Discussions  within  the  premises  of  the  national  assemblies  in  Naypyidaw 

appeared  far more  forthcoming  than  initially expected. After all,  legislative mechanisms were also 

quite unfamiliar to civilian MPs, who took for the first time a parliamentarian position in 2011. 

Furthermore,  three  weeks  after  the  historical  election  of  Aung  San  Suu  Kyi  in  April  2012,  the 

substitution of 59 majors and captains with as many Brigadier‐generals and colonels as new military 

appointees  in Pyidaungsu Hluttaw underscored  an  evident policy  change  from  the  armed  forces. 

From then on, higher ranking military officers were to get thoroughly involved in legislative debates. 

This indicated the increasing importance the Tatmadaw – and more particularly its C‐in‐C Min Aung 

Hlaing – gives to a legislative branch. This is also in line with the Tatmadaw’s rhetoric on the image 

of responsibility, accountability and dedication to the public  interest that every senior army officer 

should project, including in non‐military bodies and institutions.   

Besides,  military  appointees  have  increasingly  proved  ready  not  to  vote  systematically  against 

propositions prepared by opposition MPs (far from it). On some issues once considered as “national 

security” and reserved to the sole military hierarchy during the SLORC‐SPDC era, military delegates 

have proved willing  to  listen  and,  sometimes,  align with  the opposition. When  the  support  for  a 

general  amnesty  for  prisoners  was  proposed  in  August  2011,  military  appointees  acquiesced. 

According to civilian parliamentarian themselves, the new  legislature – although far from perfect – 

therefore  in  no  way  resembles  the  tightly  controlled  National  Convention  which  drafted  the 

Constitution between 2004 and 2007.   

If the post‐SPDC national and local parliaments can prove they are no rubber‐stamping legislature, in 

which military delegates act cooperatively with  the dominant party as well as  the opposition,  the 

prospects  for a  consolidation of  the post‐SPDC  transition  through parliamentarian activism would 

therefore appear brighter. Encouragingly, the military delegates have not opposed the formulation 

of  the most significant  reform‐minded  laws since 2011 – especially at  the Union  level. The critical 

91 

role, behind closed doors, of the charismatic Thura Shwe Mann might explain. A further positive sign 

would be that the military moves beyond its primordial veto function sanctioned by the Constitution 

to  actively  participate  in  lawmaking  and  reform  planning.  This  is  however  where  the  transition 

appears  to  remain  extremely  fragile,  and  expectations  too  idealistic.  Tensions might  loom  soon. 

Opposition members and particularly Aung San Suu Kyi have repeatedly claimed that the presence of 

men  in uniform  in post‐SPDC assemblies was an anomaly that has to be corrected. They push for a 

constitutional amendment before 2015. As in Indonesia in the 1990s, how the issue is dealt with will 

prove critical to the consolidation  (or not) of a peaceful relationship between the civilians and the 

still dominant military, and this beyond the premises of the parliament.   

92 

Authoritarian Survival Strategies in Comparative Perspective: 

Myanmar, China and North Korea 

Wooyeal Paik 

Sungkyunkwan University, Seoul 

woopaik@skku.edu 

 

Three authoritarian regimes in (South and North) East Asia—Myanmar, China and North Korea—have 

been experiencing substantial challenges and changes in recent years, but have responded differently. 

Myanmar made a  transition  to market economy with  recent  significant political  reform; China has 

made  a  transition  to market economy without  fundamental political  reform; North Korea has not 

made  a  transition  to  market  economy  without  any  political  reform.  These  three  authoritarian 

regimes’ different paths for their own regime survival help us to understand authoritarian regimes in 

East Asia. More specifically, comparing the three East Asian authoritarian regimes would show their 

resilience, survival strategies, and economic and political reform and transition. 

In this vein, this paper focuses on the following four questions: (1) How have the three authoritarian 

regimes—China,  Myanmar,  and  North  Korea—in  East  Asia  been  surviving?;  (2)  Why  did  some 

authoritarian regimes make economic and/or political transition and the others not?;  (3) What are 

the roles of semi‐competitive election, authoritarian regime type, and clientele structure  in making 

such distinctions with the similar result (regime survival)?; (4) What are other critical factors beyond 

these three domestic factors?   

To answer this set of questions, this paper uses comparative political study with qualitative methods 

of  case  study of  three  regimes and quantitative methods  for  large pictures  in East Asia and other 

regions (large‐N study). To use these methods for this research, there are some concerns such as the 

“kitchen sink” method (i.e. including every possible variable in the equation); the “endogeneity” (i.e. 

the  causal  relation  runs  in both directions) problem;  and  the  “multicollinearty”  (i.e.  two or more 

predictor variables in a multiple regression model are highly correlated) problem 

Main  arguments  of  this  paper  are  as  follows.  Authoritarian  regimes  in  East  Asia  have  been 

transforming  themselves  into  different  types  of  hybrid  regime  for  its  own  survival.  The  following 

three  theoretical  frameworks  are helpful  to  analyze  their  authoritarian  resilience:  (1)  Institutional 

arrangement (electoral institution); (2) Authoritarian regime type (single‐party, military, personalistic, 

and hybrid); and (3) Their engendered similar but distinct patron‐clientele structures (at the elite as 

well  as mass  levels).  These  theoretical  frameworks,  the  further  study will be  incorporated  to  the 

context of economic and political reform(or transition).   

Case I. The Tatmadaw Regime in Myanmar 

Its institutional arrangement (electoral mechanism) has been based upon semi‐competitive national 

and  local  elections  with  increasingly  more  competitiveness  (esp.  since  2012)  with  the  ordinary 

93 

citizens’ significant electoral experiences and opposition party and charismatic leaders such as Aung 

San  Suu  Ki.  Its  authoritarian  regime  type  is  still military  type,  which  is  conventionally  the most 

unstable  and  short‐lived,  but  not  for  Myanmar  and  similar  with  the  previous  South  Korea 

1960s~1980s. Its patron‐clientele structure is composed of two sectors: at the elite level, it revolving 

around the military armed force (tatmadaw) and connected entrepreneurs and at the mass level, the 

ordinary  citizens  are  largely  excluded,  but  are  somehow  connected  into  the  military‐based 

clientelism for their own survival. 

Case 2. Chinese Communist Party Regime in China 

Its  institutional  arrangement  (electoral mechanism)  has  no meaningful  election  above  the  village 

committee election with neither opposition parties and leaders nor substantial electoral experiences. 

This regime promotes “Socialist Democracy with Chinese Characteristics”, which is not very clear. Its 

authoritarian  regime  type  can be  categorized  as  single‐party  (Chinese Communist Party), which  is 

very stable with collective leadership at the top (established succession mechanism) and more than 

82  million  party  members.  The  patron‐client  structure  of  this  single‐party  regime  has  that  of 

revolving around political and economic resources at the elite level and that of not revolving around 

elections  and  largely  between  local  governments/cadres  and  newly  emerged  entrepreneurs 

excluding most ordinary citizens at the mass level. 

Case 3. The Kim Family Regime in North Korea 

Its  institutional  arrangement  (electoral  mechanism)  has  no  meaningful  election  without  any 

opposition parties and leaders and electoral experience of ordinary citizens. Its ruling coalition is the 

smallest  among  three  cases.  Its  authoritarian  regime  type  is  a  so‐called  triple‐threat  (a  hybrid  of 

Single‐party, Military, and Personalistic) and relatively stable with succession  issue.  Its patron‐client 

structure is composed of the Kim Family and its military and party cronies at the elite level and local 

cadres and illegal businessmen at the mass level. It seems that there is no patron for ordinary citizens 

who barely survive in everyday life. 

Conclusion 

Based upon  the preliminary  research, more  specific mechanisms  related  to economic and political 

reform/transition in each case will be investigated. To be sure, some other factors for regime survival 

will  be  state  repression  (Its  proportional  change  with  political  openness?),  predatory  state  vs. 

developmental state, international factors (Nuclear Weapons, China/US…), and ideology (The Revival 

of Great Chinese People, National Unity, We Kim  Ilsung People…). Also,  these  three  authoritarian 

regimes will be compared with other authoritarian regimes from previous and current as well as  in 

East Asia and other regions for general patterns for prediction.   

94 

Myanmar’s Economic Potential: Peace Making or Peace Breaking? 

Joakim Kreutz 

Uppsala University 

Joakim.kreutz@pcr.uu.se 

 

The Myanmar reform process starting with the 2008 Constitution have so far been accompanied by 

an  increase  in political violence‐ particularly near economically  important areas. Widespread public 

protests have taken place against planned dams and pipelines, and natural resources rich areas have 

been  affected  by  clashes  between  the  government  and  non‐state  armed  groups  in  Kachin  and 

northern Shan state.  Indeed, statements by representatives  for non‐state armed groups repeatedly 

assess  that  the  current  fighting  occur  because  the  government  wants  to  capture  these  natural 

resources.  But  this  behavior  flies  in  the  face  of  established  theories  on  rational  political 

decision‐making: why  engage  in  costly  fighting  in  exactly  the  locations where  the peace dividend 

from the end of conflict will be the greatest? 

In what follows, I suggest an explanation that focuses on the dynamic nature of strategy employed by 

belligerents during civil strife. Thereby, I move away from a common assumption in scholarly work on 

internal war warring party behaviuor is determined solely by their interaction with each other. In this 

short research note, I focus explicitly on one factor – parties expected duration of the conflict – and 

one  effect  –  whether  parties  choose  to  engage  in  battle  near  or  far  from  important  economic 

resources.  Following  a  presentation  of  the  theoretical  argument,  I  explore  whether  this  can  be 

observed in Myanmar. The empirics build on the shift in government behavior in northern Myanmar 

(Kachin and Shan States) as a consequence of the reform process, and  I conclude with a discussion 

on the implications this may have for the possibility of ending civil war in the country.   

The Aims of Rebels and Governments in Conflict 

While  there  can  be many  reasons  for why  civil  strife  erupts  somewhere,  the  choice of  action  by 

governments and rebels in the initiatl stages are strikingly similar across different countries. The first 

rebel offesnives  focuses on the achieving the goal of getting  increased access to power.  In the  first 

years of post‐colonial Burma, several  rebellious movements were almost able  to succeed with  this 

but the early ABSDF government managed to defend  itself. Fighting was extremely  intense as both 

sides committed all their available resources towards the military campaign  in the expectation that 

the  conflict  soon would be  over. Most of  the  fighting was  located  at  the most  economically  and 

symbolically  important  resources,  such  as  cities,  trading  posts  and  transport  routes,  as  capturing 

them could provide important resources for post‐conflict reconstruction.   

However, unless one side succeeds in defeating the other in these early clashes, belligerents have to 

reconsider  their  strategy.  Knowing  that  they  are  unable  to  comprehensively win  the  conflict  and 

achieve  their  ultimate  goals,  they  have  to  focus  on  secondary  goals  such  as  survival  and  to 

strengthen militarily over  time.  In order  to do  this,  governments will  claim  control over  as much 

95 

territory  as possible  to be perceived  as  strong  and  legitimate. Rebels, on  the other  side, need  to 

ensure  that  they control some  territory  for  recruitment purposes and are able  to set up bases  for 

military training, political education, and the development of a political wing. Both sides also need to 

be more cautious with  their existing  resources. Thus, even  though  the competitoin still centers on 

control over territory, belligerents are less willing to commit resources for this and clashes will not be 

near  economically  important  areas.  It  is  rational  for  them  to  avoid  fighting  near  economically 

important areas since that could disrupt their income from the ongoing trade with natural resources. 

To maximize income from these areas for the warring sides, they will instead establish arrangements 

to  ensure  that  they  receive  a  share  of  the  income  from  the  trade without  having  to  risk  losing 

soldiers  or  income.  In Myanmar,  such  arrangements  have  consisted  of  for  example  taxation  of 

companies involved in logging and mining, as well as road‐blocks or protection pacts seeking revenue 

from transporting the goods towards the Thai and Chinese borders.   

If negotiations begin and the parties see these as credibly offering a way to settle the conflict, they 

will  again  reconsider  their  expectation  of  the  duration  of  conflict  and  subsequently  shift  from 

temporary  to  ultimate  goals.  In  order  to  improve  their  bargaining  position  as  well  as  secure 

important  resources  in  the  post‐conflict  society,  the  strategic  aim  of  the  parties  will  shift  back 

towards economically  important areas. At the same time, they will also be more willing to commit 

the  resources at  their disposal  to  secure  these areas  in what  is perceived as  the end‐game of  the 

conflict. This  is of course a  risky choice, an  intensification of violence  runs counter  to attempts  to 

build trust between belligerents and may lead to a breakdown of the talks and a return to protracted 

conflict.   

The Government Approach to Ethnic Minority Areas in Northern Myanmar 1948‐2007 

Ever since  independence, the government has shown  little ambition to engage with or  incorporate 

northern Kachin and Shan states  into the state formation of Burma/Myanmar. Most areas have not 

been under direct government control, and there have been few attempts to establish state presence. 

Instead, these areas have been ruled through more or less formalized networks where local saophas, 

religious  actors,  and  local  strongmen  who  have  been  trusted  with  controlling  the  political  and 

economic local life. This approach persisted even during the SLORC/SPDC “ceasefire” period. Despite 

an  opportunity  of  almost  two  decades of  reduced  violence  in  these  areas  and where many  local 

leaders explicitly requested government support for schools and healthcare, little interest was shown 

by Yangon/Naypyidaw. Tellingly, there were not even much  interest from Myanmar businessmen to 

access the  income from natural resources  in these areas, with almost all  investments only  involving 

foreign companies from, in particular, China and Thailand. The military government, and particularly 

local  commanders,  continued  to  tax  the  trade  in  these  areas which  suggest  that  they  remained 

focused  on  the  short‐term  goal  of  preparing  for  fighting  rather  than  seeking  to  consolidate  their 

long‐term power. 

The Government Approach to Ethnic Minority Areas in Northern Myanmar 2008‐ 

In my research, I have found that the prevailing view is that there was a visible change of government 

strategy  following  the  new  constitution  2008.  Since  then,  the  government  has  with  increasing 

assertiveness  focused  their  troop deployments  and political  efforts  towards  securing  control over 

96 

economically important areas. The first sign of this followed the acceptance of some non‐state forces 

to transform into border guard forces (BGF). While much of the opposition of the BGF scheme from 

non‐state armed groups focused on their unwillingness to serve under a Myanmar army commander, 

this aspect has not been the cause of as much fraction as originally expected. However, when a new 

BGF has been formed, this has usually been accompanied by a deployment of Myanmar army units at 

economically important areas nearby. The second sign that the government is paying more attention 

to  natural  resources  are  the  events  that  led  to  the  resumption  of  the  Kachin  conflict  in  2011. 

Although tension had been lingering between the government and the KIO for some time, the spark 

that  started  the  fighting  was  the  intrusion  of  government  soldiers  into  an  area  that  the  1994 

ceasefire  terms  stipulated as controlled by KIO. This should not have necessitated an escalation of 

violence that now has lasted several years, but the government forces refused to withdraw while the 

KIO were similarly  reluctant  to concede  this economically  important  territory. Finally, many ethnic 

minority representatives also claim that the governments’ priorities in the ongoing peace talks have 

been to focus first on achieving a ceasefire with those groups that controlled the most economically 

important  areas.  As  the  peace  process  has  persisted  and widened,  it  is  not  possible  in  2013  to 

suggest that the government only is interested in ceasefires only where there are natural resources. 

However, the content and uneven progress of the talks  indicate that both the government and the 

non‐state armed groups are  fully aware of  the  importance of  controlling  future economic growth: 

some groups have explicitly demanded that they are granted at least partial control over areas that 

are  considered  as  having  economic  potential.  In  some  cases,  this  has  even  included  areas  that 

currently are not under rebel control.   

This study yields three implications that can be useful for understanding the contemporary situation 

in Myanmar. First, there is a rationale behind the escalation of violence in some parts of the country 

during  the early  stages of  the peace process  as  competing  actors are  vying  for power  in a  future 

Myanmar. Second, while this may explain the violence in Kachin and northern Shan state, we should 

not underestimate the risk that this may delay or reverse the peace process. Increased violence is a 

threat  to  any  attempt  of  settling  or  implementing  a  settlement  and  there  is  a  risk  that  all  the 

Myanmar army and the non‐state armed groups move back into a mode where they expect fighting 

to persist of another generation or so. This would  likely  increase human rights abuse and challenge 

the  development  that  is  necessary  in  the  country  to  safeguard  both  the  peace  process  and  the 

political  reforms.  Third,  it  is  also  necessary  to  be  observant  on  how  this  competition  to  control 

natural resources and economic centers is manifested. An consequence of the contentious relations 

between government and non‐state armed group is that whichever actor ends up in control may also 

be  protective  against  any  other  community  or  political  organization  in  this  territory.  If  all 

economically  promising  areas  are  controlled  by  a  unique  actor  who  rejects  the  possibility  of 

non‐violent actors co‐existing in the same space, then Myanmar’s road towards both democracy and 

economic growth will be substantively longer. 

 

97 

Obstacles to Police Reform in Myanmar/Burma 

Andrew Selth 

Griffith Asia Institute 

a.selth@griffith.edu.au 

 

Despite  all  the  publicity  that Myanmar  (Burma)  has  received  since  the  inauguration  of  a  hybrid 

military‐civilian parliament  in 2011, and the  launch of an ambitious reform program by President U 

Thein Sein, there are some important issues which seem to have escaped serious study. The reform 

of the national police force, for example, has not been specifically covered in any of the president’s 

speeches about  the need  for  the  ‘rule of  law’. However,  it has become clear  that  the government 

wishes  not  only  to  reinvigorate  existing  plans  to  expand  and  remodel  the Myanmar  Police  Force 

(MPF),  but  also  to  give  it  a  more  distinctive  civilian  style  and  ethos,  and  see  it  take  greater 

responsibility  for  some  key  aspects  of  the  country’s  internal  security.  Indeed,  such  steps will  be 

essential if Myanmar is to strengthen the rule of law and make an orderly transition to a genuine and 

sustainable democracy. 

The armed  forces  (Tatmadaw) will  remain  responsible  for external defence and  for major  security 

operations such as counter‐insurgency campaigns against armed ethnic groups. However, it seems to 

be envisaged that, as part of the broad democratisation process, the MPF will assume a greater role 

in  terms of  law enforcement and  the maintenance of  internal order. Already,  there are more blue 

uniforms  than  green  uniforms  on  the  streets  of Myanmar’s  population  centres,  protecting  VIPs, 

standing static guard outside government offices and diplomatic missions.  In rural districts they are 

manning  road blocks and protecting  important  infrastructure  sites  such as bridges. The police  can 

also be expected to play a larger part in quelling outbreaks of civil unrest, with the army only called 

upon to provide aid to the ‘civil’ power during emergencies, as occurred in Arakan (Rakhine) State in 

2012 and central Myanmar in 2013.   

To this end, the MPF  is being expanded, restructured and modernised. It  is already  larger and more 

powerful  than  it has been since  the colonial era, but  the goal  is a  force of over 100,000 men and 

women, with 34 ‘security’ battalions. As seen on the MPF’s comprehensive new Myanmar language 

website, recruitment standards and officer  level entry requirements have been raised. At the same 

time,  the MPF’s  doctrine  and  training  programs  are  being  changed  to  give  greater  emphasis  to 

‘community‐based  policing’  by  unarmed  officers  working  in  close  cooperation  with  the  civil 

population.  This  approach may  not  be  completely  new  to Myanmar  but,  if  fully  and  successfully 

adopted, it will be in stark contrast to the tough paramilitary style of policing that has characterised 

the force since General Ne Win’s 1962 coup d’etat.   

As the former military regime found before 2011, however, and as post‐authoritarian governments in 

other countries — such as Indonesia — have also experienced, the reform of a national police force 

presents enormous challenges. Such transitions are never quick or easy. There are a number of areas 

where the government and police force are likely to encounter challenges during the reform process.   

98 

Inevitably, given the rapid expansion of the MPF, there will be structural and resource pressures. In 

addition,  Myanmar’s  armed  forces  remain  very  powerful.  There  will  be  some  areas,  such  as 

intelligence  collection  and  internal  security  operations,  where  the  interests  of  the  MPF  and 

Tatmadaw  will  overlap.  The  respective  roles,  responsibilities  and  associated  benefits  of  the  two 

institutions may  be  sorted  out —  probably  in  the  Tatmadaw’s  favour —  but  there  could  still  be 

friction. Also,  there  are  cultural  issues  in  the  police  force which will  take  a  long  time  to  resolve. 

Corruption and the abuse of power, for example, are deeply‐rooted problems that will be difficult to 

eradicate. Until they are, the force’s relations with the civil population will remain problematical. 

In  addition,  such  reform measures  cannot  be  implemented  in  isolation  from  other  institutions  of 

state.  As  the  president  has  said,  the  benchmark  for  public  bodies  must  be  the  rule  of  law, 

administered fairly and impartially. There can be no tolerance of a system which constantly alludes to 

the rule of law, but enables practices that contradict it. For decades, the ‘rule of  law’ was conflated 

with  ‘law and order’, as defined by the military government. There were honourable exceptions, of 

course, but all too often the police acted as if they were not subject to the laws they were charged to 

uphold.  If officials  cannot  change and embrace  the new paradigm, or are  seen  to be  irretrievably 

linked  to  the old  regime,  then  they will need  to be  replaced. A more modern and effective police 

force will be rendered impotent, for example, if prosecutors, judges, and prison governors fail in their 

responsibilities. There needs to be a clear break with the past. 

Since  2011,  several  foreign  governments,  international  institutions  and  private  foundations  have 

approached Naypyidaw with offers of help in this area. While most cite the president’s speeches and 

refer  to broad  ‘rule of  law’  issues,  a number  seem  to  envisage direct  assistance  to  the MPF. The 

ability  of  foreigners  to  reform  Myanmar’s  police  force,  however,  is  limited.  They  can  provide 

specialised instruction, technical assistance and modern equipment. They can advise on concepts like 

rights‐based and community policing. This should lift the MPF’s ability to perform its basic functions, 

enhance  its  capacity  to  control  crime  and  disorder,  and  develop  democratic  policing  models. 

However,  fundamental  reform  of  the MPF will  depend  on  sustained  support  from  Naypyidaw,  a 

paradigm shift in the force’s professional culture and the development of a relationship of trust with 

the community. These are matters which can only be dealt with by the Burmese themselves.   

Over  the  past  decade,  a  broad  consensus  has  developed  at  the  international  level  on  what 

democratic policing  looks  like. Analysts have  identified seven basic principles:  that  the police  force 

operates in accordance with the law,  is regulated by a professional code of conduct, protects  life by 

minimising  the  use  of  force,  is  accountable  to  the  public,  protects  life  and  property  through 

pro‐active  crime prevention,  safeguards  human  rights  and  dignity,  and  acts  in  non  discriminatory 

manner.  These  seven  principles  can be  condensed  to  just  three:  the police  force must  adhere  to 

international  standards  of  human  rights,  it  must  maintain  effective  internal  and  external 

accountability, and develop a partnership with local communities to achieve public safety. Measured 

against all these benchmarks, Myanmar has made some progress since the  late 1990s, and perhaps 

even since the advent of a new government in 2011, but it still has a long way to go.   

Should the MPF be able to reinvent itself, however, it has the potential to make a major contribution 

to President Thein Sein’s  reform program and  the development of a more democratic, prosperous 

and  humane  society  in Myanmar.  Also,  as  an  important  civilian  body  answerable  to  the  public 

99 

through  an  ‘elected’  government,  its  behaviour —  and  treatment  by  the  government — will  be 

important  indicators of progress  in current attempts to  implement the rule of  law  in Myanmar and 

make  the  security  forces more  accountable  for  their  actions.  These  are  all matters which will  be 

watched closely, both by the international community and by the Burmese people themselves. 

100 

The Prospects of Myanmar’s Economic Reform and Development 

Song Qingrun 

China Institutes of Contemporary International Relations 

songqingrun@cicir.ac.cn 

 

The Imperative of Myanmar’s New Round of Economic Reform 

Long period of extreme poorness of the country and people is the main driving force to push the new 

government  to  undertake  new  round  of  economic  reform.  Myanmar  is  country  full  of  natural 

resources. But, it has been one of the poorest countries since 1987. 

The urgency of  the new  round of economic  reforms. The Thein Sein government put  the political 

reform  as  its  priority，especially  during  the  first  year  of  the  new  government,  it  paid  not much 

attention  to  the  economic  reform  and  development.  Later,  the  top  official  realized  that  lagging 

economic reform would damage the political reform. 

The turmoil situation  in Arab world  in the past two years has shocked the Myanmar authority and 

pressed  them  to  accelerate  the economic  reform, because  the main  reason of  the  so  called Arab 

Spring is the high rate of unemployment of the young people.   

The Measures of Myanmar’s New Government Economic Reform since 2011 

After more than one year of political reform, the Thein Sein government pushed the second phase of 

reform‐economic reform. 

First,  the  government  set  the  scientific  plan  and  ambitious  aim  of  the  economic  reform  for  the 

following years, which will guide and drive the reform process. President Thein Sein said that, one of 

Myanmar’s economic objectives “Development of agriculture as the base and all‐round development 

of other sectors of the economy as well” has been replaced with “Building of modern industrialized 

nation  through  the  agricultural  development,  and  all‐round  development  of  other  sectors  of  the 

economy”.51 

Second,  quite  different  from  the  former  junta  government,  one  of  the  fundamental  goals  of  the 

Thein Sein government’s economic reform is to improve the common people’s wellbeing, and it pays 

much attention to the rural development and poverty alleviation.   

Third, the parliament and government has amended some out‐dated economic laws or promulgates 

a series of new laws, which has helped the country to improve the invest environment and boost the 

economic  development.  The  new  laws  have  facilitate  the  investment  and  take more  preferential 

measures the investors to attract investment.   

51“The speech delivered by President U Thein Sein at the National Workshop on Reforms for National Economic Development”, Myanmar 

President Office, August 19, 2011, http://www.president‐office.gov.mm/en/briefing‐room/speeches‐and‐remarks/2011/08/19/id‐210. 

101 

Fourth,  Myanmar  has  reshuffled  several  economic  governing  organizations,  set  up  several  new 

service  organizations,  eliminate  the  conservative  officials,  and  put  the  reformer  to  the  important 

positions.  All  the  above  mentioned  measures  have  consolidated  the  reformers’  status  in  the 

government, unified and strengthened the all the government officials’ thoughts about reform, then 

to  improve  the officials’  consciousness and efficiency of  serving  for  the  investors.  For example,  in 

January, 2013, Myanmar government has  formed a  central  committee  for  further development of 

small  and  medium‐  sized  enterprises  (SME),  pivotal  for  national  economy  and  promotion  of 

social‐economic  status of  the people. The 27‐member  central  committee  for SME development  is 

chaired by President U Thein Sein, also involving two Vice Presidents Dr. Sai Mauk Kham and U Nyan 

Tun and 20 ministers.52 

Fifth, the government strongly pushes the privation of the state owned enterprises, loosen the state 

control towards the sectors of the telecommunication, energy, finance and other fields, and then let 

the private capital and foreign capital to operate  in the above‐mentioned fields. Some state‐owned 

enterprises will be changed  into corporation and some  into private sector with the aim of boosting 

the private sector, the government wants to create a suitable environment for the private sector  in 

the reform process, then to put more dynamic into the economy. 

Sixth,  the  government  takes  the  full  advantage  of  the wisdom  of  the  domestic  and  international 

experts or  institutions. On April 11, 2011, President Thein Sein set up  the Economic Advisory Unit 

lead by Dr. U Myint, and the advisors can directly submit the economic reform advice to President 

Thein Sein. Myanmar has held several big workshops concerning the Rural Development and Poverty 

Alleviation, the reform of bank and capital market, and it has held the Myanmar Investment Summit 

every year. The Myanmar government has invited many international scholars, experts and investors 

to attend the workshops and Summit, and it has even employed several U.S. and EU experts to help 

push the economic reform. With the help of the IMF experts, on April 1, 2012, Myanmar ended the 

parallel  market  currency  exchange  rate  system  which  had  lasted  for  more  then  20  years,  and 

Myanmar’s central bank set a reference exchange rate of 818 kyat per dollar (basically according to 

the black market range of 800 to 820 kyat per dollar, which  is already used for most transactions  in 

the country) used for most everyday transactions. Besides these measures, the Myanmar banks has 

joined Visa ATM network, and they begun to  introduce the electronic transaction such as ATM and 

E‐commerce, then they has begun to conduct international credit cards transactions.   

Seventh, President Thein Sein has undertaken economic and political  reforms  that have persuaded 

Western countries to suspend even get rid of most of the sanctions. And the Myanmar government 

makes great efforts to attract the FDI from the ASEAN, U.S., EU, Japan, China, India, South Korea and 

other  countries. Myanmar  is  seriously  short  of  capital  and  techniques  to  develop  the  economy, 

because it has large amount of debt and was given heavy economic sanctions for more than 20 years. 

The Prospects of Myanmar’s Economic Reform: Asia’s Next Rising Star? 

On August 20, 2012, the Asian Development Bank released a study report, Myanmar  in Transition: 

Opportunities  and  Challenges.  The  reported  pointed  out  that, Myanmar  could  follow  Asia’s  fast 

52“SMEs lie at the core of national economic growth in developing countries and some developed countries: President U Thein Sein,” The 

New Light of Myanmar, January 12, 2013. 

102 

growing economies and expand at 7% to 8% a year, become a middle income nation, and triple per 

capita  income  by  2030  if  it  can  surmount  substantial  development  challenges  by  further 

implementing across‐the‐board reforms. Stephen Groff, ADB’s Vice President for East Asia, Southeast 

Asia and the Pacific, said that, “Myanmar could be Asia’s next rising star, but for this to happen there 

needs  to  be  a  firm  and  lasting  commitment  to  reform  .”53  Also  in May,  2013,  the  IMF  said  in  a 

statement  that, Myanmar  reforms bearing  fruit, and  its economic growth  to gain momentum, and 

Myanmar’s economy  is expected  to grow 6.75 percent  in  fiscal year of 2013, ending March 2014, 

somewhat accelerating from an estimated 6.5 percent expansion a year earlier.54 

Myanmar’s economy has the several advantages to take off in the future.   

First, the country is on the track of quick reform and development, and it has great potential in the 

economic  development,  because  almost  every  sector  of  the  agriculture  and  industry  need 

development and  investment, and Myanmar has more  than 60 million people and  it has potential 

consumption ability. 

Second, Myanmar’s economic reform and development gets a  lot of support from the  international 

society.  The  informally‐named  Paris  Club,  a  group  representing  19 major  world  economies,  has 

forgiven  $6  billion  of  Myanmar’s  debt  in  January,  2013,  then  in  May,  Japan  wrote  off  nearly 

Myanmar’s $2 billion debt and extending new aid of 51.05 billion yen ($504 million). Myanmar has 

also get a lot of loans and aids from the international society. 

Third, Myanmar  is  in  a  good  position  connecting  the  business  and  the  interflow  of  goods  and 

materials between Southeast Asia and South Asia, and Myanmar  is building  the  several economic 

zones will help Myanmar to become a center of products and logistics in the region, such as Dawei in 

Myanmar‐Thailand border area, Kyauk Phyu near the coast of India Ocean, and Thilawa near Yangon 

Port  off  the  Andaman  Sea.  These  special  economic  zones  will  better  bring  the  geographical 

advantages into play and boost its development. And there are rich natural resources in Myanmar. 

The  future  of Myanmar’s  economic  reform  and  development  seems  bright.  But,  its  reform  and 

developing process will be an arduous one full of challenges. 

First, until now, many international investors suspect the future of new round of reform. According to 

the Corruption  index 2012  from Transparency  International, Myanmar was a  still one of  the most 

corrupted  countries  in  the  world,  which  was  a  big  obstacle  to  the  economic  reform  and 

development.55  The Wall Street  Journal’s article pointed out  that, Myanmar has only  just  cracked 

open to Western  investors after a  junta government stepped down  in 2011, and the private‐equity 

firms are divided over whether Myanmar will be a source of huge profits, or  just another place to 

endure losses.56 

53“Myanmar  Will  Be  Middle  Income  Nation  If  Reforms  Stay  on  Track  –  Report,”  Asian  Development  Bank,  August  20,  2012, 

http://www.adb.org/news/myanmar‐will‐be‐middle‐income‐nation‐if‐reforms‐stay‐track‐report. 54

“Myanmar  reforms  bearing  fruit,  economic  growth  to  gain  momentum:  IMF,”  Kyodo  News  International,  May  22, 2013,http://www.globalpost.com/dispatch/news/kyodo‐news‐international/130522/myanmar‐reforms‐bearing‐fruit‐economic‐growth‐gain‐mom.   55“Corruption  index  2012  from  Transparency  International:  find  out  how  countries  compare,”  Guardian,  December  5,  2012, 

http://www.guardian.co.uk/news/datablog/2012/dec/05/corruption‐index‐2012‐transparency‐international. 56“Myanmar:Gold Mine Or Sinkhole?”, The Wall Street Journal, November 17, 2012.   

103 

Second,  the outdated economic, especially  financial  system  issue will be  the big obstacles  for  the 

economic reform. 

Third, the dilapidated infrastructure including hard and soft ware in the whole country is another big 

and long‐term barrier to the economic reform and development. 

Fourth, short of sufficient domestic and foreign investment restricts the reform and development. 

Fifth, in the economic reform process, whether Myanmar’s national industry will become stronger or 

defeated by foreign companies? Most of Myanmar’s local companies are middle and small sized ones, 

even  there  are  several  big  enterprises,  and  their  technology, management,  and  operation  lag  far 

behind the  international  level. Facing more and more powerful  international companies, what’s the 

destiny of Myanmar’s national companies? How  to make  the  local and  international companies  to 

compete or cooperate harmoniously? Then to make them develop simultaneously?   

Internationally,  the  western  investors  don’t  have  enough  capital  to  invest  in Myanmar,  and  the 

western market consumption capacity  is  relatively  low. This bad  situation means  that  the western 

investment and market can’t play great contributing role in Myanmar’s economic development.   

Short Conclusion 

Myanmar’s economic reform will boost the country’s development and  improve the mass people’s 

well‐being. The country’s development has great advantages and bright  future. But, Myanmar also 

should notice the challenges and carefully overcome the difficulties ahead. 

 

အဘားမားအစးရ၏ ျမနမာႏငငဆ ငရာ မ၀ါဒက ခနည ျခငး- ျမနမာႏငငတ ြင ဒမကေရစ တးျမငေရးေလာ၊ တ႐တက ၀နးရပတဆ႔ေရးေလာ

The Obama Administration’s Myanmar Policies Adjustment: Promoting Democracy in Myanmar or

Containing China?

Li Chenyang Center for Myanmar Studies, Yunnan University

cylidny2002@126.com

အဘားမားအစးရ၏ အာရ-ပစဖတေဒသ ခနခြငလ ာျပနညေရး မဟာဗဟာ၏ ရညရြယရငး- တ႐တက ၀နးရပတဆ႔ေရး ဟတသေလာ၊ မဟတသေလာ အာရ-ပစဖတေဒသတြင ဗလကစးမႈမႈႏင လႊမးမးႀကးစးမႈဆကလကထနးထားႏငေရးသည အဘားမားအစးရ၏ ခနခြငလာ ျပနလညထနးညႇေရး၏ ေသာခကကေသာ ရညရြယရငးျဖစသည။ အေမရကနသည တ႐တကသာလငမဟတ ယငးေဒသတြင ၄ငး၏ ဗလကစးမးမႈက စနေခၚႏငမည မညသ႔ေသာ အဓကအငအားႀကးႏငငကမဆ ၀နးရပတဆ႔သြား လမမညျဖစသည။ ဆယစႏစသးခၾကာ အလငအျမနဖြ႕ၿဖးမႈျဖစထြနးခၿပးေနာက တ႐တႏငသည ထြနးသစလာခသည။ တ႐တအား ၀နးရပတ ဆ႔ေရး မဟာဗဟာက အေမရကနက ယခအခနအထ ထတထားၿပးဖြယမရေသး ေသာလညး အထးသျဖင ၂၀၀၉ ခႏစကတညးက မားစြာေသာလပေဆာငမႈမားက ျပလပခၿပးျဖစသည။ အဘားမားအစးရ၏ တ႐တႏငငဆငရာမ၀ါဒသည ပတဆ႔၀နးရေရးေအာကတြင ထေတြ႕ဆကဆေရး ျဖစသညဟ EAI, NUS ၏ ဒါ႐ကတာျဖစသ ပါေမာကၡ Zheng Yongnin က ေထာကျပခသည။ အေမရကနသည တင၀မအေရးကစၥက ၂၀၀၈ ခႏစက အသးျပခၿပး ယခအခနတြင တ႐တ၏ တဗကႏင ရငကနးအေရးမားတြင ၀ငေရာကစြကဖကမႈမားေၾကာင တ႐တအေပၚ အေမရကန၏ ၀နးရပတဆ႔ေရးလပ ေဆာငခကမားက အထငးသားေတြ႕ျမငေနရသညဟ Brookings Institution တြင သေတသန Fellow ေဟာငးတစဥးျဖစ ခသ NUS ပါေမာကၡ Huang Jin ကလညး ယဆသည။ ထစဥ အေမရကနသည တ႐တႏငငအားဆန႔ကငရန တ႐တ၏ အမနးခငးႏငငမားကလညး ေသြးထးေပးခသည။ တ႐တ-အေမရကန အေဆာကအအဆငရာ ၀ေရာဓႏင ႀကးထြားလာေသာ တ႐တအငအားတ႔ေၾကာင အဘားမားအစးရ၏ တ႐တႏငငဆငရာ မ၀ါဒသည အေမရကနစးမးထားေသာ ႏငငတကာစနစအတြငးသ႔ တ႐တအားဆြသြငးၿပး တ႐တ၏ ၿငမး ခမးစြာ အဆငဆငေျပာငးလျခငးရရေရးက ကငသးေတာမညမဟတဘ စစေရးမဟတေစေသာ နညးလမးမားက အဓက အသးျပကာ တ႐တ၏ထြနးေတာကလာမႈက ၀နးရပတဆ႔ေရးသာ ျဖစေတာမည။ ႏငငတကာစညးမဥး စညးကမးမားႏင ႏငငေရးတနဖးမားက အသးျပၿပး တ႐တ၏ ႏငငတကာပရပက ပကစးေစရနႏင တ႐တ၏ ႏငငတကာ ေနရာက ကန႔သတရန ယငးသ႔ေသာ စညးမဥးစညးကမးမားက အနကေကာကျခငးျဖင အေမရကနသည လႊမးမးမႈမားက အျပည အ၀အသးျပခသည။ ယငး၏ ဒမကေရစအားသာခကမား ျမနမာအမးသားေရးစတဓာတမားႏင CSR,EIA ႏင SIA သေဘာ တရားမားက အသးျပျခငးျဖင တ႐တ-ျမနမာ ဆကဆေရးတြင ျမနမာႏငငရ တ႐တ၏ အေထာကအပမားႏင ရငးႏးျမပႏမႈ မားက ျပငးထနေသာ အေႏာကအယကအဆးအတားမားျဖစေစရန အေမရကနကေအာငျမငစြာ ျပလပႏငခသည အခ႕ ေသာ အေမရကန NGO မားသည ျမစဆဆညစမကနးက ဆန႔ကငသည လႈပရားမႈမားက

104

ပါ၀ငပတသကခသညက မားစြာ ေသာသကေသအေထာကအထားမားက ျပသခၾကသည။ ကခငျပညနယရ ပဋပကၡညႇႏႈငးေဆာငရြကျခငးႏင ေစစပညႇႏႈငး ေရးတြင အေမရကန၏ အားေကာငးေသာစတ၀ငစားမႈမားသညလညး တ႐တအေပၚအေမရကန၏၀နးရပတဆ႔ေရးလႈပရားမႈ၏ ဥပမာေကာငးတစခလညးျဖစသည။ လြနခသည ဆယစႏစႏစခအတြငး ျမနမာဆကဆေရးတြင မမတ႔၏ သတမနေရး ရာဆကဆေရးခၽြတေခာမႈမားကလညး တ႐တကနားလညသေဘာေပါကရနလအပသည တ႐တသည ျမနမာႏငင၏ သာမနျပညသမားအေပၚလေလာကေသာ အာ႐စကမႈမရခဘ ျမနမာစစအစးရႏငဆကဆေရးကသာ တညေဆာကခသည။ သဘာ၀အရငးအျမစ ထတယေရးကသာ အမားအားျဖင အာ႐စကခေသာစးပြားေရးပးေပါငးေဆာငရြကမႈတြင လမႈေရးတာ ၀န၀တရားမားက အားနညးခသည။ ေဒသခမား၏ အသကေမြး၀မးေကာငးတးတကရန လေလာကေသာ ကညေပးျခငးမရ ခေပ။ ယငးသ႔ေသာ လစဟာမႈမားေၾကာင အေမရကနအေပၚအေကာငးျမငစရာျဖစခသည။ ထ႔ေၾကာင တ႐တသည မမ၏မ၀ါဒမားက ခနညႇရန ႏင တ႐တကမၸဏမားႏင ျမနမာႏငငသားမား၏ အျပအမႈမားက တးတကေအာငျပလပရန လအပသည။ ဒမကေရစျမႇငတငေရးသည ျမနမာႏငငေပၚ ထားရသည အဘားမားအစးရ၏ ခနည ႇေရးအေျခခပနးတင တစခေလာ အေမရကနျပညသမားစမာဒမကေရစႏင လ႔အခြငအေရးက ေလးစားၾကသျဖင ဒမကေရစ တနဖးမားႏင ႏငငေရးစနစ က ျမႇငတငျခငးသည အေမရကန၏ အဓက ႏငငျခားေရးမဟာဗဟာရညမနးခကသးခအနကမ တစချဖစသည။ ေတာင အာဖရကတြင အသားေရာငခြျခားမႈ အဆးသတသြားၿပးေနာက အေမရကန၏ ဒမကေရစတငပ႔ျခငးသည အျခားႏငငမား၏ ျပညတြငးေရးတြင ၀ငေရာကစြပဖကရနမသာမဟတေတာဘ ဒမကေရစတငပ႔ျခငးက အေရးႀကးသည ရညမနးခကတစရပ အျဖစလညး ျဖစလာခသည ယငးသည ျပညတြငးႏငငေရးႏင အေမရကနႏငငျခားဆကဆေရး၏ လအပခကႏင ကကည ရနျဖစသည။ သ႔ေသာအမးသားအကးစးပြားရာေဖြျခငးႏင ဒမကေရစ ျမႇငတငျခငး ပြတတကမႈျဖစလင အေမရကနအစးရ သည အမးသားအကးစးပြားအတြက ဒမကေရစႏင လ႔အခြငအေရးကာကြယျခငးက စြန႔လြတမညမာ ယမားသသယရဖြယ ရာအေၾကာငးမျမငေပ။ ထငးႏငငႏင ပါကစၥတနႏငငတ႔တြငလညး ကာလၾကာရည စစအပခပမႈရခၿပး ထငးႏငငတြင ၂၀၁၆ ခႏစကစစတပ အာဏာသမးမႈတစချဖစပြားခသည။ သ႔ေသာ အေမရကနသည ပါကစၥတနအေပၚ အေရးယပတဆ႔မႈျပလပချခငးမရသလ ထငးႏငငႏငလညး ၎၏ ပးတြစစေရးေလကငမႈမားက မညသညအခါမ ရပတန႔ချခငးမရေပ။ ထ႔ေၾကာင အေမရကန သည ျမနမာႏငငအေပၚခမတထားသည အေရးယပတဆ႔မႈမားက အဘယေၾကာင မ႐ပသမးႏငရသနညးဟ အခ႕ေသာ ပညာရငမားက ေမးခြနးထတၾကသည။ အေမရကနသည ႏစေပါငး(၃၀)ၾကာ အာဏာရယထားသည အဂစသမၼတေဟာငး မဘာရတအေပၚမညသညအခါကမ မ႐ႈတခခသညအျပင သသားျဖစသကလညး သ၏ေနရာက ဆကခရန ႀကးပမးမႈျပ လပခသည။ ေဆာဒအာေရဘးယား၊ က၀တနင ဘ႐ႏငးတ႔သည အလးစသကဥးစပငဘရငစနစက ကငသးသညႏငငမား ျဖစေသာလညး အေမရကနအစးရသည အဆပါေခါငးေဆာငမားက ဒမကေရစ အသြငးကးေျပာငးမႈျပလပရန မညသည အခါကမ ဖအားမေပးခသလ ယငးတ႔သည အေမရကန၏ အမးသားအကးစးပြားအတြက မ႑တငကေသာေနရာမားတြင ရခသည။

105

ဒမကေရစသညလသားမားအတြက အေကာငးဆး ႏငငေရး စနစျဖစေသာလညး ယငးစနစသည အနတတနးခးရငမဟတ သလ ႏငငတစခခတြင အခနတအတြငး ႐ႈပေထြးေပြလေသာ ျပနာရပအားလးက ေျဖရငးႏငမညမဟတေပ။ ဖလစပင ႏငငသည အေရ႕ေတာငအာရတြင အေမရကန၏ မဟာမတႏငငတစချဖစေသာလညး လြတလပေရးရၿပးေနာကေကာငးမြန ေသာအပခပမႈမရခဘ လကရအခနတြင က႐ႈးႏငငျဖစလနးပါအေျခအေနသ႔ေရာကရေနသည။ ႀကးမားေသာႏငငတစႏငင ၏တာ၀န၀တရားအျဖစ အေမရကနသည ဒမကေရစအသြငးကးေျပာငးမႈက တးျမႇငေစရနသာမက ဖလစပငႏင ျမနမာႏငင တ႔အား အပခပေရးစြမးအား ႏင စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈတးျမႇငရနအတြကလညး အကအညေပးရနလအပသည။ ဤအပငးတြင အေမရကနသညေကာငးစြာေဖာေဆာငႏငချခငးမရဟ ပညာရငမားက ယဆၾကသည။ အေမရကနမ၀ါဒထနးညႇမႈ၏ ထေရာကႏငစြမးက ျမနမာျပညသမား အကျဖတရမညျဖစသလ ပညာရပဆငရာ အကျဖတမႈမားကလညး ထညသြငး တြကခကရမညျဖစသည။ ၂၀၀၉ခႏစတြင အဘားမားအစးရ တကလာၿပးေနာက တ႐တ၏ စနးထလာျခငးက ၀နးရပတဆ႔ရနအလငာ တ႐တ-ျမနမာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက အတားအဆးျဖစေစရနျမနမာႏငငတြင ၎၏ အဓကရညမနးခကက ခနညႇခသည။ အေမရကန- ျမနမာဆကဆေရးဖြ႕ၿဖးမႈသည တ႐တက ရညရြယျခငးမဟတဟ ၎က ေၾကညာခေသာလညး တ႐တျပညသမားအတြက မယႏငဖြယရာမရေပ။ အဘာမားအစးရသည ျမနမာႏငငဆငရာ မ၀ါဒမား၏ ယတကေသာဆကဆေရး-၁၉၈၈ခႏစကတညးက တ႐တသည ျမနမာျပညသမားႏင ေကာငးမြနေသာ ဆကဆေရးက ထနးသမးထားျခငးမရခေပ။ ဒမကရကတစအစးရသည ျပညသမား ၏ ဆႏၵက ေလးစားရမညျဖစေသာလညး ျမနမာႏငငတြင ဒမကေရစအသြငးကးေျပာငးမႈျဖစေပၚၿပးေနာက တ႐တႏငျမနမာ ၾကားမားစြာေသာ ပးေပါငးေဆာငရြကေရးစမကနးမားက ေခာမြတစြာ အေကာငအထညမေဖာႏငခေပ။ ျမစဆဆည၊ လကပေတာငးေတာငေၾကးနတးေဖာေရးႏင တ႐တ-ျမနမာေရနႏင ဓာတေငြ႕ပကလငးတ႔သည အေမရကနလႈပရားမႈ၏ ပစမတ မားျဖစၾကသည။ အေမရကနမ၀ါဒခနည ႇျခငးအေပၚျမနမာ၏ တ႔ျပနမႈ အေမရကနမ၀ါဒ ခနညႇမႈအေပၚျမနမာလအဖြ႕အစညးက အမးမးေသာ တ႔ျပနမႈမားေပးခၾကသည။ အေမရကနသည ျမနမာႏငငအေပၚ အာ႐စကမႈမားပမေပးႏငသညဟ ျမနမာျပညသ႔အခ႕က ေမာလငၾကသည။ ဥပမာ အားျဖင ၂၀၁၁ ခႏစ၊ ႏ၀ငဘာ၊ (၁၅)ရကေန႔တြင ၀ါရငတနပ႔စသတငးစာ၌ (အေရ႕ေတာငအာရတြငျမနမာႏငငႏင ၀ါရငတန၏ မဟာဗဟာေျမာကေရြးခယမႈအသစ)ဟ ေခါငးစဥျဖင ျမနမာအစးရအရာရတစဥးျဖစသ ေဇာေဌးကေရးသားခသည ေဆာငး ပါးျဖစသည။ အဆပါေဆာငးပါးတြင “အေနာကကမ ၻာကနားလညရမညမာ ယေန႔ေခတ ပထ၀ႏငငေရးအေျခအေန အထး သျဖင ျမနမာႏငငက လအပေနေသာ တ႐တ၏ ဆနးထလာမႈပငျဖစသည။ ယခကသ႔ အေရးတစႀကးျဖစေနသညကာလတြင ျပငပကမ ၻာႏငျမနမာႏငင၏ အခတအဆကက ျဖစထြနးေစရန ၀ါရငတနႏင အျခားအစးရမားက ကညရမညျဖစသည။ ေပကငး က ေကာေထာကေနာကချပထားေသာ ျမစဆဆညက ကၽြနေတာတ႔သမၼတႀကးက ရပတန႔ထားျခငးသည သ၏ရပတည ခကက ကမ ၻာအား အခကျပလကျခငးျဖစသည။ အကယ၍ အေမရကနျပညေထာငစ ယငးအခြငအေရးက မကကြယျပခ လင ၀ါရငတနသည အငဒခငးနားေဒသတြင အခငးအကငးအသစမကငးကြာသြားလမမညျဖစသည။ သ႔ေသာ အခ႕ေသာ ျမနမာျပညသမားက အေမရကနအေပၚေစာဒကတကၾကသည။ ဥပမာအားျဖင

106

အခ႕ေသာ ျမနမာ အထကတနးလႊာမားက ေျပာၾကသညမာျမနမာႏငငက မားစြာ လပေဆာငခၿပး အေမရကန၏ တ႔ျပနမႈမားကမ နညးေသးသည ဟ၍ျဖစသည။ျမနမာႏငငသည အာဖဂနႏငငထက ပမေကာငးမြနစြာ လပေဆာငခၿပးေသာလညး အာဖဂနႏငငသ႔မ ႏစစဥ ေဒၚလာဘလယေပါငးမားစြာ ရေသာ အကအညမားက အေမရကနက ေထာကပေပးေနၿပးျမနမာႏငငအေပၚမ ေငြေၾကးေထာက ပမႈမားမေပးဘ အေရးယပတဆ႔မႈမားသာ ျပလပခသညအတြက ယငးတ႔က အေမရကန၏ လပေဆာငမႈႏင တ႔ျပနမႈမားက အားမရၾကေပ။ ျမနမာႏငင၏ ႏငငတကာဆကဆေရးအတြက အႏၵယႏင တ႐တတ႔သည အေရးႀကးေသာ မတဖကမားျဖစၾကသညဟ ေနျပညေတာအေျခစက ေနာကထပအရာရတစဥးက ေထာကျပခသည။ အေမရကနသည ျမနမာႏငငက မည သညဒကၡမ ေပးႏငလမမညမဟတဟ သကေမာလငသည။ ၂၀၁၂ စကတငဘာတြင ထတျပနခသည CSIS ျမနမာခရးစဥ အစရငခစာအရ အခ႕ေသာ ျမနမာအထကတနးလႊာမားက တ႐တႏငအေမရကနၾကား ခနခြငလာညႇရန ႀကးစားေနၾကသညဟဆသည။ (ျပျပငေျပာငးလေရးကျပလပရနႀကေဆာင သည ျမနမာစစေခါငးေဆာငမားက တ႐တအေပၚျမနမာအစးရ မခေနရျခငးက ပဓာနကေသာ အားေပးလႈ႕ေဆာ သအျဖစ ပႀကးခေဖာျပခပရသညဟ ကယကယျပန႔ျပန႔ယၾကညၾကသည။ တကယတနးတြငမ အပစ၏ ၾကားခသမားမားက တ႐တ အခနးက႑က အစဥအလာ အမနးခငးႏငငအျဖစသာ အေလးထားၿပး တ႐တႏငပတသကေသာအေပါငးသည ရလဒထြက ေပၚေစ မည မ၀ါဒမားက အေမရကနျပညေထာငစက ေရာငရားေစလၾကသည။ စစအစးရခမတခသည ဆယစႏစမား အတြငး ျမနမာႏငကနသြယေရး၊ စစလကနကပစၥညးမားေရာငးခမႈ ႏင ႏငငေရးဆငရာ ဆကဆေရးအေပၚတြင ကာလၾကာ ရညစြာ တ႐တကအားလးနးပါး အပစညးထားမႈက ေပးထားခကအျဖစ ဆကလကထားရသည။ အေမရကနျပညေထာငစ ႏင ျမနမာႏငငတ႔၏ လငျမနစြာ ေႏြးေထြးလာေသာ ဆကဆေရးတ႔သည တ႐တတြငသသယ၀ငစရာမား ျဖစေပၚေနေစၿပး အေမရကနျပညေထာငစ၏ ၀နရပတဆ႔ေရးအားထတမႈမားအေပၚ ေၾကာကရြ႕စးထပမႈမား႐တတရတ ေပၚေပါကလာေစ သည။ ျမနမာႏငငအေပၚ အေမရကန၏ ခညးကပမႈႏငပတသက၍ တ႐တႏင ႀကတငတငပငေဆြးေႏြးျခငး၊ မ၀ါဒတစခ သည တ႐တက ၀နးရပတဆ႔ရနျမနမာႏငငအား အေမရကနျပညေထာငစအား အသးျပေနသညဆေသာေပကငးပပနမႈမား ေလာပါးေစရန အေထာကအကျဖစေစသည။ ျမနမာ-အေမရကန ဆကဆေရးဖြ႕ၿဖ းတးတကမႈအေပၚ တ႐တ၏သေဘာထား-တ႐တပညာရငတစ ေယာက၏ ႐ႈေထာင အျခားႏငငမားႏင ဆကဆေရးထေထာငရနျမနမာႏငင၏ အခြငအေရးက ႏငငအားလး ေလးစားရမည။ ျမနမာနငငေရး အသြငကးေျပာငးမႈက အေမရကနထမ အသအမတျပျခငးႏင ၎၏စးပြားေရး အေထာကအပမားသည ျမနမာႏငင၏ ေခတမ ေရးျဖစစဥအတြက ႀကးစြားေသာ အကးျဖစထြနးလမမညက တ႐တပညာရငမားက အျပညအ၀နားလညသေဘာေပါကၾက သည။ ျမနမာႏငငႏင ေကာငးမြနေသာ ဆကဆေရးက ထနးသမးထားရန အေမရကနတြငလညး အခြငအေရးရသည။ ယငးက တ႐တကလညး အၿမတမးအေထာကအပျပခသည။ ၂၀၀၇ ခႏစဇြနလတြင ေပကငး၌ ျမနမာ၀နႀကးမားႏင အေမရကန အရာရမား၏ လ႕၀ကအစညးအေ၀းတစခက တ႐တက လကခကငးပေပးခသည။ ၂၀၀၈နာဂစဆကကလနးမနတငးၿပး ေနာက ရနကနေလဆပသ႔ ကပေဘးေထာကပေရးပစၥညးမား အေမရကနစစဘကေလယာဥမားျဖင ပ႔ေဆာငႏငေအာင ျမနမာစစအစးရႏင အေမရကနတ႔အားတ႐တက ညႇႏႈငးေဆာငရြကေပးခသည။ သ႔ေသာ အမးသားအကးစးပြားကလညး အေမရကနႏင ျမနမာႏငငတ႔ကေလးစားရမညျဖစသည။

107

တ႐တျမနမာ နယျခားေဒသ တညၿငမေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးႏင ျမနမာရ တ႐တရငးႏးျမပႏမႈအားလးတ႔သည အပကအစးမခႏငသည တ႐တ၏အမးသား အကးစးပြားမားျဖစၾကသည။ ကအေၾကာငးမလစြာျဖင ျမနမာႏငငတြင အေမရကန၏လပရပမားေၾကာင ယငးတ႔အေပၚ သကေရာကမႈမားျဖစေပၚခသည။ နဂး တ႐တႏငအေမရကနတ႔သည ျမနမာႏငငတြင ၿပငဆငမႈမားရေသာလညး ႏစဖကစလးက ျမနမာႏငင၏အခပအျခာ အာဏာ ႏင တရားေရးဆငရာ အခြငအေရးမားက ေလးစားရမညျဖစသည။ ျမနမာျပညသတ႔အား ယငးတ႔၏ဆႏၵႏင ဆန႔ကငၿပး တစစတစခက ျပလပရန မညသတစဥးတစေယာကကမ ဖအားေပးျခငးမျပလပရ၊ ယေန႔ကာလသည ျမနမာႏငငအေပၚ ခမတထားသည အေမရကန၏ အေရးယပတဆ႔မႈအားလးက ဖယရားပစရမည အသငေတာဆးအခနျဖစသည။ ေခတမေရးျဖစစဥတစခအတြက တညၿငမၿပး ဟနခကညေသာ ပတ၀နးကငတစခ တ႐တက လအပသည။ အေမရကန သည အားထားေလာကသည မတဖကႏငငတစႏငငမဟတေသာေၾကာင တ႐တသညအာရတြင အမနးခငးႏငငမား အာ႐ စကမႈ ပေပးရန လအပၿပး အမနးခငးႏငငေရးက ဆကဆေရးက လြတလပစြာတညေဆာကရမညျဖစသည။ မညသ႔ပငျဖစ ေစ အေမရကနသည ျမနမာႏငင (သ႔)အျခားေဒသမားတြင တ႐တႏင အေပါငးရလဒ သညထြကေသာ ကစားပြက ကစားလမ မညမဟတဟ ကၽြႏပတ႔ေမာလငပါသည။

108

ၿငမးခမးေရး တညေဆာကမႈျဖစစဥတြင အပခပမႈႏင တရား၀ငျဖစမႈတ႕၏အခနးက႑

Governance and Legitimacy in the Peace Process

Ashley South Senior Adviser ‐ Myanmar Peace Support Initiative

Ph.D. Candidate ‐ Australian National University lerdoh@yahoo.co.uk

အခြငအလမးမားႏင ႀကေတြ႕ရဖြယရသည အႏရာယမား

• ၂၀၁၁ ခႏစ ေႏာငးပငးတြင ျမနမာႏငင၌ ထြကေပၚခသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည လြတလပေရးရၿပး

ကတညးက လကနကကငပဋပကၡမားျဖစပြားခရသည ႏငငေရး၊ လမႈေရး၊ စးပြားေရးႏင ယဥေကးမႈ ဆငရာ ကစၥရပမားက ေျဖရငးရန ဆယစႏစေပါငးမားစြာအတြငး အေကာငးဆးအခြငအလမးျဖစသည။

• မၾကာေသးမက အစးရႏင ကခငလြတေျမာကေရးအဖြ႕(KIO) ၾကား တကပြမားရပနားသြားျခငးသည

အစးရႏင ကနဥးအပစအခတရပစေရး သေဘာတခၿပးျဖစသည အဓကေသာ အစးရမဟတသည လကနက ကင အပစ Non State Armed Group (NSAG) မား အားလး အတြက ပထမဆးေသာ အလားအလာျဖစသည။

• သ႔ေသာလညး အေရးႀကးသညကစၥရပအေတာမားမားက မေျဖရငးရေသးေပ။ ယငးကစၥမားက

မေျဖရငးလင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥသည ေအာငျမငႏငဖြယမရေပ။ ေသာခကကေသာ သကဆငသမားၾကား ရညလားေသာ သမငးတစေလာက မယၾကညမႈမားရချခငးေၾကာင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥသည ခကခလမမည ျဖစသည။

အပစအခတရပစမႈမား • ပဋပကၡအကးဆကမားက ခစားရသည ေနရာမားတြင ေနထငၾကသမားသည NSAG မားၾကား

အပစအခတရပစမႈမားမ အကးအျမတမားရခသည။ အေၾကာကတရား ေလာကျခငး၊ အသကေမြး၀မးေၾကာငး ေရြးခယစရာမား ပမတးတကလာျခငးႏင ခရးသြား ျခငးအတြက ပမေကာငးမြနေသာ အခြငအလမးမား။

• ပဋပကၡအကးဆကမားက ခစားရသည ရပရြာမား၏ အဓကကေသာ ပပနမႈမာ ႐ပပငးဆငရာ လၿခေရး

ျဖစသည။

• မားစြာေသာ တငးရငးသားရပရြာမားတြင စစထဆြသြငးခရမႈ မားစြာဆကလက ရင ဆငရဖြယရသည။ အကယ၍ ျမနမာစစတပႏင NSAG မားက ရပရြာမားက ၿခမးေျခာကမႈအျဖစ မတယၿပး မဟာဗဟာေျမာကမဟတေသာ အခ႕ေနရာမားမ ဆတခြာႏငမညဆလင သကဆငသတငးရငးသား မားႏင ယၾကညမႈတးျမငရန အေထာကအကျဖစေစမည။

109

• ကနဥး အပစအခတရပစေရးမားသည တပေနရာခထားျခငးႏင လကနကကငတပဖြ႕မား၏ အျပအမ

(အပစအခတရပစေရး ကင၀တ) မားႏငပကသကေသာ ခငမာသည သေဘာတညခကမားႏငအတ ေရရညခငမာ ရန လအပသည။

• အပစအခတရပရပစေရး ေစာငၾကညစစေဆးျခငးအတြက လအပခက။

• လတတေလာျဖစပြားေနသည အဓကကေသာ ႏစဖကၾကားတကပြမား (ဥပမာ- ရမးျပညနယ) ႏငပကသက ေသာ အလြနတရာ စးရမပပနမႈမား။ ျမနမာစစတပသည အစးရ၏ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥအတငး လကေန သေလာ သ႔မဟတ အစးရႏင စစတပတစေယာကတစမးျဖစေနသေလာဆသညႏငပကသကသည ေမးခြနးမား။

ၿငမးခမးေရးျဖစစဥမား

• ျမနမာႏငငတြငျဖစပြားေနေသာ လကနကကငတပဖြ႕မားႏင ႏငငေတာတ႔ၾကား ပဋပကၡမားမ ေပၚထြနးခသည ကာလရည ႏငငေရးကစၥရပမားကေဆြးေႏြးရန၊ ကနဥးအပစအခတရပစေရး သေဘာတညခကမ ေရႊ႕ရနလ အပသည။ ႏငငေရး ေစစပညႏႈငးမႈမားက ျပလပရန အစးရက မအားျဖင သေဘာတထားခေသာလညး ယခ အခနအထ စတငျခငး မရေသးေပ။ ၂၀၁၅ ေရြးေကာကပြမားသည တျဖညးျဖညးနးကပလာၿပျဖစသည။

• တငရငးသားသကဆငသမား (NSAG မား၊ ႏငငေရးပါတမား၊ အရပဘက အဖြ႕အစညးမား) သည

ႏငငေရး ေဆြးေႏြးပြမား တြင မမတ႔၏ အသငးအ၀ငးမားက ထေရာကစြာကယစားျပႏငရန မ၀ါဒႏင နညးဗဟာ အဆကအစပ ရေအာင လပေဆာငရန လအပသည။

• ပဋပကၡအကးဆကက ခစားရေသာ ရပရြာမား၊ အရပဖကအဖြ႕အစညး အပစမားႏင ႏငငေရးပါတမား

အပါ အ၀င အဓကသကဆငသမား ပါ၀ငရန လအပသည။ အစးရက ထတျပနေသာ အလပမေဘာင သေဘာတ ညခက (တငးရငးသား ၿငမးခမးေရး အစအစဥ)၏ ႐ႈပေထြးမႈအရဆလင ေထာကပပ႔ေဆာငေရးဆငရာ စနေခၚ မႈတစရပရလမမညျဖစသည။

ထးျခားသည ကစၥရပမား- ပဋပကၡအကးဆကခစားရေသာ ေနရာမားတြင စညးမဥးျဖငထနးခပျခငးမရေသာ စးပြား ေရးလပငနးမား ၀ငေရာကလပကငျခငး၊ ေျမယာသမးမႈ၊ အႀကးစား စမကနးမား

• ပဋပကၡအကးဆကခစားရေသာ ေနရာမားတြင လပကငၾကသည အမားဆးစးပြားေရးလပငနးသစမားမာ သယဇာတ ထတယေရး (သစခတျခငး၊ သတတးေဖာျခငး စသည) လပငနးမားျဖစၾကၿပး ေဒသဆငရာ သ႔မဟတ ႏငငလးဆငရာ အာဏာလက၀ယရသ (ဥပမာ- ျမနမာ စစတပ၊ NSAG) တ႔ႏင ခတဆကေလ ရၾကသည။

• ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင ယၾကညမႈႏင ယၾကညစတခရမႈက ပကဆးေစႏငေသာ

အႏတလကၡဏာေဆာငသည လမႈေရး ႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ သကေရာကမႈမားကသ႔ လပေဆာငမႈမားလညးရသည။

• ၂၀၁၂ လယယာေျမဥပေဒႏင ၂၀၁၂ ခႏစ ေျမလြတေျမ႐ငးဥပေဒတ႔၏ အႏတလကၡဏာေဆာငေသာ

110

သက ေရာကမႈမား။

• အဓကေသာ အေျခခအေဆာကအအ စမကနးမား (ဥပမာ-ေရအားလပစစ ဆညမား) ႏငပကသကေသာ ပပနမႈမား။

ထးျခားသည ကစၥရပမား-- အပခပမႈ၏ ေဒသႏရ ကယပငအပခပခြငႏင ႏငငေရး

• တငးရငးသားမားေနထငၾကေသာ ေနရာေဒသမားတြင ဗဟခပကငမႈေလာခေရးႏငပကသကေသာ ေစစပည ႏႈငးမႈမားက အစးရက မအရ ျပလပခသည။ သ႔ေသာလညး ခငမာသညႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားမရသည အတြက ယခအခနအထ တးတကမႈမရေသးေပ။

• အပစအခတရပစေရး ျဖစစဥမားသည ယခငယဥၿပငတကခကေနရေသာ

ပဋပကၡအကးဆကကခစားရသည ေနရာေဒသမားသ႔ အစးရ၏ အာဏာစကက ခ႕ထြငရန တြနးအားေပးမႈတစခသာ ျဖစပရသည။

• ယခငက ရရႏငျခငးမရေသာ ပဋပကၡကးဆကက ခစားရသည ေနရာေဒသမားသ႔ အစးရ၀နေဆာငမႈမား

(ဥပမာ- ကနးမာေရးႏင ပညာေရး၀နေဆာငမႈမားရရမႈ တးျမငျခငး၊ အငဒကတမား ထတေပးျခငး) ခ႕ထြင ျခငးသည ထခကလြယသည လဥးေရအတြက အေပါငးလကၡဏာတစချဖစႏငသည။ သ႔ေသာ ႏငငအား ၿခမး ေျခာကမႈအျဖစ ဆကလကယဆေနၿပး ျမနမာစစတပကလညး အၾကမးဖကျခငးႏင ေခါငးပျဖတသဟ ယဆ ေသာ ေဒသႏရရပရြာမား က ၿခမးေျခာကမႈအျဖစလညး ႐ႈျမငသြားႏငသည။

• ထ႔ေၾကာင ျမနမာအစးရ အာဏာပငႏင ၀နေဆာငမႈေပးျခငး စနစမားတးခ႕ရန အားထတမႈမားက အစးရ

မဟတေသာ လကနကကငအပစမား၊ အကးဆကခစားရေသာ ရပရြာမား၊ အရပဖကအဖြ႕အစညးအပစ မားႏင အနးကပ တငပငေဆြးေႏြးမႈမားျပလပၿပး ေဆာငရြကသငသည။

• ပဋပကၡအကးဆကခစားရေသာ ေနရာေဒသမားစြာတြင ေဒသႏရအဖြ႕အစညးမား (နယျခားျဖတေကာ

လပကငျခငးႏင ျမနမာႏငငတြငးမ) ကသာ ပဋပကၡအကးဆကခစားရ ေသာ ရပရြာမားက အကအည မားေပးသည ေအဂငစမားအျဖစ ႏစေပါငးမားရခသည။ ေဒသႏရအဖြ႕အစညးမား ႏငလကတြ လပကငေနေသာ မားစြာေသာ NSAG မား ႏင ရပရြာအေျချပအဖြ႕အစညး (CBO) မား သညေထာကပ မႈမားကအကန႕အသတမားၾကားမလပေဆာငေနရသညတင ယငးေဒသ၏ ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ ႏငေဒသႏရအပခပေရးပငးဆငရာမားကကာလအတနၾကာကပငျဖညဆညးေပးႏငခပါသည။

• ပဋပကၡဇနမားရ မားစြာေသာ ေရႊ႕ေျပာငးခရသမားႏင အျခားေသာ ရပရြာမားအတြက NSAG ႏင

ဆကစပေသာ အရပ ဘကအဖြ႕အစညးမားႏင လပဂၢလမားအား ႏငငေတာ အဖြ႕အစညးမားႏင လပဂၢလမားထက တရား ၀ငျဖစမႈ ပမသညဟ မတယၾကသည။ ယငးသ႔ေသာ လပဂၢလမားႏင ကြနရကမားသည ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥ တြင ကယပငျဖစမႈတစခက ႏစၿခကေနျခငးသည မရမျဖစအေရးပါသည။

• အဆပါ ေနရာေဒသမားသ႔ ၀ငေရာကေနသည ႏငငတကာႏင ႏငငေတာအဖြ႕အစညးမားေၾကာင

ရေနေသာ ေဒသႏရ စြမးရညမားက ေႏာငယကဖကဆးျခငးႏင/သ႔မဟတ လြမးၿချခငး၊ ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥတြငယၾကည စတခမႈက ပကစး ေစျခငးစေသာ ရငဆငရမည အႏရာယတစခရေနသည။

111

• တငပငေဆြးေႏြးမႈမရဘ (အထအခက မရ) ယခငက ယဥၿပငတကခကေနေသာ ေနရာေဒသမားသ႔ အစးရ အာဏာပငမႈ ခ႕ထြငျခငးက ေထာကပျခငးျဖင ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင ယၾကညမႈႏင ယၾကညစတခမႈက ေႏာငယကဖကဆးမည အရာမားက ႏငငတကာ လႈပရားသမားက လပေဆာငရနမသငေပ။

ႏငငေရး ဓေလမား

• ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင ပါ၀ငလပကငေနသညတင အစးရႏင ျမနမာစစတပေခါငးေဆာငမားသည တငးရငး သား အသငးအ၀ငး (ႏင NSAG မား) က ယငးတ႔၏ ကယပငဇာတလမးမားတြင အဓက ဇာတေကာင မားအျဖစ ႐ႈျမငျခငးထက တငးရငးသား အသငးအ၀ငးက အစးရ (ႏငငတကာအေထာကအပမားႏင)က ဖြ႕ၿဖးတးတက/ တးတကေအာင လပေဆာငမႈေအာကတြငေနထငၾကရမည ကေလးသငယမားအျဖစ ႐ႈျမငေနဆျဖစသည။

• ဆခသညအတငး လကေတြ႕တြင ပဋပကၡျဖစပြားရာေနရာေဒသမားတြင မၾကာခဏႀကေတြ႕ခရသညမာ

ယခင က ေရာကရႏငျခငးမရသည၊ ပဋပကၡအကးဆကခစားရသည ေနရာေဒသမားတြင အထက-ေအာက ႏငင ၀နေဆာငမႈမားႏင အပခပမႈအေဆာကအအမား ထးေဖာက၀ငေရာကျခငးသည ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတြင ယၾကညမႈ ပကျပားေစသည။

• ၿငမးခမးေရးႏင ႏငငေရးလႈပရားသမားသည ခကခေသာ စနေခၚမႈမားက ေရာငရားၿပး

တငးရငးသားအသငး အ၀ငးႏင ႏငငေတာ-လအဖြ႕အစညးဆကဆေရးမားအေပၚ သကေရာကဆ မားစြာေသာ ခကခသည ျပနာ မားက ေျဖရငးေနျခငးျဖင ကယကကယ ခးမြမးေနရျခငးက သေဘာေတြ႕ေနမည ထညသြငးစဥးစားရဖြယ ရငဆငစရာေဘးအႏရာယတစ ခလညးရေနသည။ ထသ႔ျဖစလင ပမေကာငးမြနေသာ ျမနမာႏငငက တညေဆာက ရမည အခြငအလမးမားလညး ဆး႐ႈးသြားဖြယရသည။

ဆခကႏင ေအာကမလာေသာ ဖကဒရယစနစ

• ထပတနးအဆင ႏငငေရးေဆြးေႏြးပြမားသည အခနဆြထားျခငး၊ အထက-ေအာကႏင မၾကမးအတငးေဆာင ရြကၾကမည ရငဆငရဖြယ အႏရာယလညးရသည။ ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမားသည အဓကကေသာ လႈပရားသမား က ရလဒမခဥးကပမႈ မားက သးကာ (အထးသျဖင ၂၀၁၅ ေရြးေကာကပြမားတြင ၀ငေရာကယဥၿပငျခငး) တရားဥပေဒနညးက ေဆြးေႏြးမႈမား (ဥပမာ- ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ ျပျပငေျပာငးလေရးတြင)တြင ပတမေနႏငသည။

• တငးရငးသားႏငငေရးသမားမားသည ဥးစားေပးအတြက အေရးကစၥမားက ရာေဖြေဖာထတၿပး အစးရႏင

လငျမနေသာ ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမား လပေဆာငသငသည။ တငးရငးသားမား၏ နစနာခကမား (ဥပမာ- ဘာသာစကားအသးျပမႈႏင ေျမယာ အခြငအေရးမားႏင ဆကစပေသာ) ေကာငးမြနေသာ ယၾကညမႈႏင သတျပမႈက ေဖာထတျပသရနအလ႔ငာ အစးရက အခ႕ေသာ သေကၤတျပျခငးႏင လကေတြ႕ဆနေသာ အေလာအတငး/ဟနပနမားက ျပလပရန လအပသည။

• တငးရငးသားအသငးအ၀ငး၏ အေရးေပၚပပနမႈမားႏင လအပခကမားက ေျဖရငးရာတြင

အကအညျဖစမည ေဒသႏရလပငနးမားက အေထာကအကေပးပါ။ ေအာကေျခတြင ၿငမးခမးေရးတညေဆာကရန ခငမာၿပး ေရရည ႀကးပမးမားသည အထးအေရးႀကးလသည။ အသကေမြး၀မးေၾကာငးအေျခအေနအရ ႏငငေရးညႏႈငး ေဆြးေႏြးမႈမားသည ၂၀၁၄ ေႏာငးပငးအထ

112

တစစတရာ အတငးအတာအထ အေျခကဥးမညမဟတေပ။ (ကေကာငးခလင ယငးသ႔ေသာ သေဘာတစညခကတစရပရပက ျမနမာစစတပ သ႔မဟတ အျခားေသာ အဓက ကသည သကဆငသမားလကခၾကမလားဆေသာ ေမးခြနးက ရေနဆျဖစသည။)

• လအပခကမား၏ ဘနားလညမႈမားကတညေဆာကရနႏင ယငးတ႔အားေျဖရငးရနအတြက

ပးတြလပငနးအစအစဥတစခ ေဖာေဆာငရနအလ႔ငာ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကျခငး လအပေသာ အခကအလကမားေကာက ယ ဆနးစစရာတြင အစးရႏင အလရငမားသည NSAG မား၊ အရပဘကအဖြ႕အစညးႏင ပဋပကၡအကးဆက က ခစားရသည ရပရြာမားႏင လကတြ ေဆာငရြကသငသည။

• ၿငမးခမးေရးျဖစစဥက စမးသပျခငးႏင အဓကကေသာ သကဆငသမားကအပငးတြင ယၾကညမႈႏင

ယၾကည စတခမႈ တညေဆာကေရး အေထာကအကျဖစေစမည လပငနးမားက ျမငတငပါ။ ေကာငးမြနေသာ အေလ အထမားက (ႏစလဖြယ ေကာငးေသာ စစမးေမးျမနးခဥးကပမႈ) -ဥပမာ ပညာေရးႏင အသကေမြး၀မးေကာငး နယပယမားတြင- ရာေဖြၿပး အေထာကအကေပးပါ။

• ေဒသႏရ အေလအထက အားျဖညၿပး တညေဆာကမည နညးလမးမားျဖင ႏငငေတာႏင

အစးရမဟတေသာ အပခပမႈ အဖြ႕အစညးမားၾကားႏင ၀နေဆာငမႈေပးေသာ စနစမားၾကား ဆခကျဖစေပၚလာေအာင အေထာက အကေပးပါ။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥတြင ေဒသႏရေအဂငစက အေထာကအကျဖစေသာေနရာမားဖနတးႏငမည ၿငမးခမးေရးျဖစစဥတစရပကရပရြာမား (ႏင NSAGမား၊ အရပဘကအဖြ႕အစညးမား) ပါ၀ငေဆာငရြကျခငးသည အေရးႀကးသည။

ေသာခကကေသာ ေမးခြနးမား

• လတတေလာ အပစအခတရပစေရးမားသည NSAG မား ကယပငအပခပခြငရ လြတေျမာကဇနမား ( ၁၉၉၀ ျပညႏစ မားက အပစအခတရပစေရးမားကသ႔) ဆကလကထနးခပခြငရမညဟ ျမငသေလာ။ ထအေရးတြင ထေနရာေဒသမား၏ အဆငအတနးသည ဘာျဖစမလ။ ယငးအေရးကစၥမားသည ႏငငေရးအရ ေစစပညႏႈငး ျခငး၏ အစတအပငးတစရပအျဖစ ဘယလျဖစလာမလ/ျဖစလာလမမလ။

• ၿငမးခမးေရးျဖစစဥသည NSAG မားအား ေသာငးကနးသအပစမားအျဖစမ အသြငကးေျပာငးမႈတစခဆ

ေရာကခၿပေလာ။ ဘယကေရာကခသလ။ ႏငငေတာႏင ႏငငတကာလႈပရားသမား အမားအားျဖင ယဆၾက သညမာ ေသာခကကေသာ သကဆငသမားက လကခသည ႏငငေရးအရေျဖရငးမႈက ေစစပညႏႈငးႏငလင NSAG မားသည လကနကစြန႔ ၾကလမမညဟ ျဖစသည။ အခ႕ေသာ NSAG မားသည လကနကကစြန႔ၿပး ႏငငေရးပါတ၏မားျဖစလာၾကမည။ အျခားအဖြ႕မားကမ သတ႔၏ လကနကမားက ဆကလကစြကငလၿပး အသြငေျပာငး ျမနမာစစတပ၏ အစတအပငးတစရပ အျဖစ ျဖစႏငဖြယရသည။

• NSAG မားသည တရားမ၀ငျဖစခသည။ (ျမနမာအစးရ၏ သတမတခကအရ။ ယငးတ႔ကလညး

မမတ႔ကယက တရား ၀ငျဖစမႈမရဟ ယဆထားခ။ အျပညျပညဆငရာႏငငမား စနစအရလညး NSAG မားအတြက အသ အမတျပမႈ မရၾကေပ။) NSAG မားႏငဆကသြယျခငးက ရာဇ၀တမႈဟ သတမတေသာ ဥပေဒမားကလညး ပယဖကေပးရန သမၼတက ကတျပခၿပးျဖစသည။ ျမနမာအစးရႏင စစတပ၊ ႏငငတကာ လႈပရားသမား (သတ မနမား၊ အလရငမား၊ ေထာကပေရး ေအဂငစမား) အတြက NSAG မား၏ အဆငအတနးသည ဘာျဖစမည နညး။ ႏငငေတာ အေဆာကအအမားႏင ဆကစပေနေသာ

113

အစးရမဟတသည အပခပမႈႏင ၀နေဆာငမႈေပး သည အပခပေရးသည မညသ႔ျဖစသငသနညး။

• တငးရငးသားမား၏ နစနာမႈမားႏင ရညမနးခကမားက အစးရက နားလညသလား။ ျမနမာအစးရႏင စစတပ သည ႏငငေရး ေစစပညႏႈငးမႈမားတြင တငးရငးသားတ႔၏ ပပနမႈမားက ျပညျပည၀၀ ေျဖရငးေပးလသလား။

• ပဋပကၡအကးဆကကခစားရသည ေနရာေဒသမား ဖြ႕ၿဖးရနႏင ၿငမးခမးေရးတညေဆာကရန လပငနးမား

ေအာငျမငေစရန အစးရႏင ႏငငတကာမတဖကမားသည ေသာခကကေသာ သကဆငသမားႏင မတဖကျပ ကာ ပးတြေဆာငရြကလစတ ရမလား။

• တငးရငးသားအပစမား၏ ႏငငေရးကယစားျပမႈအျဖစ NSAG မား၏ အဆငအတနးသည ျပနာ

ျဖစသည။ သ႔ေသာ သတ႔သည လနညးစအသကအ၀နးၾကားတြင တရား၀ငျဖစမႈရၿပးျဖစသည။ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥသည NSAG မားအား အစးရ၊ ႏငငတကာအသငးအ၀ငးမားႏင မတဖကမားအျဖစသ႔ ေဆာငကဥးေပးခၿပး ယငးက ထေတြ႕ႏငျခငးမရေသာ ရပရြာမား (ဥပမာ- အစးရထနးခပထားသည နယေျမေဒသမား) ၾကားတြင စစညး ေဆာငရြကရန NSAG မားအတြက အခြင အလမးမား ရရခသည။ အျခားေသာ တငးရငးသား ႏငငေရးသမား မား (ဥပမာ- ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြမားတြင ၀ငေရာက ယဥၿပငခသည ႏငငေရးပါတမား) အတြက ဘယေနရာ ရသလ။

114

ၿငမးခမေရးတညေဆာကမႈတြင ျပညသ႔လၿခ ေရး၏ အခနးက႑

The Role of Human Security in Peace Building in Myanmar

Kim Jolliffe King’s College London spcm88@gmail.com

ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈတြင ျပညသ႔လၿခ ေရးအခနးက႑ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈတြင ေရရညတညတၿပးအားလးပါ၀ငေသာ ၿငမးခမးေရးအတြက ပတ၀နးကငတစခ ရရရန ပဋပကၡအကး ဆကခစားရေသာ လ႔အဖြ႕အစညးမား ျပနလညတညေဆာကျခငးႏင အဖြ႕အစညးဆငရာ စြမးရညမား အားေကာငးေအာင ျပလပျခငးျဖင လကနကကငႏငငေရးအကတာမား ေၾကာင လကမတေရးထးထားသည အပစအခတ ရပစမႈမား ခငမာ ေရး၏ မျဖစမေနလအပေသာ ျဖစစဥတစရပျဖစသည။ ယငးသည အေနာကႏငငမားက လာေလရသည လစဘရယကေသာ ၾကား၀ငမႈတစချဖစၿပး ၿငမးခမးေရးကယတငက (တကခကမႈမား မရျခငးဟ စအားျဖင နားလညထားၾကသည)ပနးတငတစခတညးမသာမဟတေပ။ ဥပမာအားျဖင မားစြာ ေသာ အလးစအာဏာပင၀ါဒႏငငမားတြင အၾကမးနညးျဖင ဖႏပျခငးႏင ျပတသားေသာစစေရးအရ ေအာငပြမားမတစဆင ေအာငျမငခၾကသည။ လစဘရယကေသာ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈေဖာေဆာငျခငးမားျဖင ပမကယျပန႔ေသာ ႏငင တညေဆာကေရး စမကနးမား အလြယတက ျဖစလာၾကသည။ တစစတစရာေသာ ၿငမးခမးေရးပစတစရပ ထတလပႏငရန ရညရြယကာ ႏငငေတာ ဗဟျပျခငးႏင ကမၻာလးဆငရာေပါငးစညးေရးအေပၚအေလးထားမႈတစခႏငအတဒမကေရစ၊တရား ဥပေဒစးမးမႈဖြ႕ၿဖးမႈ၊ လ႔အခြငအေရးႏင ဖရးမားကတ အရငးရင၀ါဒအားလးတ႔က ရရရနလကတြေဆာငရြကရမည နညး လမးတစချဖစသည။ ႏငငေတာႏင အျခား အနးစပဆးသမားအၾကား အမနတကယ သ႔မဟတ မတယထားသည ကြာဟ ခကမားႏင တငးရငး သား(သ႔)အျခားလငးမား ကြျပားမႈျဖစေနသညေနရာတြင အရပဘကပဋပကၡေပၚထြကလာသညဟ အမားနားလညလကခ ထားၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈသအရတြင ပါ၀ငသညမာ ႏငငေတာသည ပဋပကၡအကးဆကက ခစားရသည သမားထေရာကရရမညျဖစၿပး ယငးတ႔အား ၿငမးခမးေရး၏ အတးရငးပြားမားဟ သထားၾကသည။ ၿငမးခမးေရး ထမ အေကာငအထညရေသာ အကးအျမတမား ရရေစကာယငးတ႔အား ျဖစစဥ၏ေနာကတြင ရေနေစရနႏင ဆး႐ႈးနစနာမႈ မားတငးမာမႈမားလညး ေလာပါးေစရမညျဖစသည။ ျမနမာအစးရႏင ကရငအမးသားအစညးအရး(KNU)ၾကား ျဖစစဥအေပၚ အမားစဥးတညထားသည ယခစာတမးတြင ႏငငေတာႏင အၿပငလကနကကငတပဖြ႕မားအၾကား ဆယစႏစမားႏငခ၍ တကခကခၾကေသာ ျမနမာႏငငတြင လမား၏လအပခကအေပၚ ယငးသ႔ေသာ ဥးတညခကတစခသည အထးတစလည အေရးႀကးလေၾကာငးက တငျပသြားမညျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ျမနမာႏငငတြင ျဖစပြားေနသည ပဋပကၡ၏ သဘာ၀က နားလညမႈလြမားေနခပရသည အခနတြင ႏငငေတာ၏ အေျပာကယလေသာ အတအေယာငလစဘရယစးပြားေရးႏငင တညေဆာကေရးစမကနးႏငဆကစပေနသည ၿငမးခမးေရးတညေဆာကေရးစမကနးေတာမားမားသည ၿငမးခမးေရးတည ၿမေရးအတြက

115

အားထတမႈမားက တကယတမးတြင ၿခမးေျခာကေနပရသည။ ျပညသ႔စစပြလား၊ ျပညသ႔ၿငမးခမးေရးလား။ ျမနမာႏငငတြင ဆယစႏစမားအၾကာ လကနကကငတစဖြ႕မားအၾကား အျပနအလနတကခကေနၾကသည ပဋပကၡမားတြင ျပညသမားသည ေျမစာပငလးလးျဖစခရသည။ ထ႔ေၾကာင ၿငမးခမးေရးအစစဥတစရပ၏ အသညးႏလးတြငရ ေနသည ျပညသမား အားမညသ႔မညပ မညသက အပခပရမညက ၿငမးခမးစြာ အမားသေဘာတညခကတစရပျဖစရမည။ ၁၉၆၀ျပညႏစမားတြင ေပၚထြနးခသည တပမေတာ၏ ျပညသ႔စစပြ၀ါဒသေဘာတရားသည ေခါငးေဆာငမားကသတ႔ႏငင ေရးရညရြယခကေအာငျမငရန အလငာ ျပညသမားအား လႈ႔ေဆာစညး႐း၍ ရေကာငးေသာ ရငးျမစတစခအျဖစ စမခန႔ခြ ရန ဆသညသေဘာပငျဖစသည။ အထးသျဖင ႏငငျခား ကးေကာမႈတစရပေပၚေပါကခနတြင စစေရးရညမနးခကမား အတြက ႏငငသားမားအားလးက အသးျပႏငေစရန အဆပါ၀ါဒသေဘာတရားက ထေထာငချခငးျဖစသည။ သ႔တငထ႔သ႔ မညသညအခါမ မျဖစေပၚခဘ အဆပါ၀ါဒသေဘာတရားသည အဆကဆကေသာ အစးရမား ထေရာကစြာ အပခပႏငရန ခဥးကပမႈတစခအျဖစ အျငငးပြားဖြယရာ ပေဖာခၿပး ေသာငးကနးမႈႏမနငးေရး မဟာဗဟာ အျဖစသာ အေသအခာသက ေရာကမႈရခသည။ ကယပင ဆးျဖတခြငႏင မမတ႔ျပညသမား၏ အျခားအကးစးပြားမားအတြက တကခကေနၾကသညဟ အမားစက ဆၾကသည တငးျပည၏ေျမာကျမားလစြာေသာ တငးရငးသားလကနကကငအပစမား(EAG)မား၏ လႈ႔ေဆာမႈ ႏင လသစေဆာငးမႈတြငလညး ျပညသမားက ဗဟျဖစခသည။ ရလဒအားျဖင EAG မားက အစးရထက ျပညသမားအား မားစြာ ပမေကာငးမြနေသာ ၀နေဆာငမႈမားေပးႏငခသလ ျဖစရပမားစြာတြင ေတြ႕ခရသည။ သကႀကးရြယအမား၊ အႀကးအကမား၊ ေစာငေရာကသမားႏင ေထာကပသမားက ေလးစားမႈေပးသညအေပၚ ကယကယျပန႔ျပန႔အေျခခထား သည႐းရာအထကေအာကပစ နယပယမားတြင တငးရငးသားျပညသမားက သတ႔၏ သကဆငရာ EAG မားအား ေလးနကေသာေထာကခမႈမား ရခသညဟ ဆရမညျဖစသည။ ၁၉၆၀ ျပညႏစမားကတညးက ျပညသ႔ဗဟျပ စစေရးမဟာဗဟာမားက သးစြကာ တပမေတာက ယငးတ႔၏ ျဖတေလးျဖတ မဟာဗဟာဟ ထငရားသညနညးျဖင တ႔ျပနခရသည။ ယငး၏ ရညရြယခကမာ တငးရငးသား လမးမားႏင EAG မား ၾကားအဆကအသြယအားလးက ျဖတေတာကၿပး ခလႈစရာ၊ ရနပေငြမား၊ ေထာကလမးေရး၊ တပသားစေဆာငးျခငးႏင အျခား အေထာကအပမားျပတေတာကသြားေစရနရညရြယၿပး ျပညသမားဘကလညသြားချခငးျဖစသည။ မကႏာစာမား စြာပါ၀ငသည လအမားေထာကခရမညလႈပရားမႈ ကစၥတစရပတြင မဟာဗဟာအရ ဆယစႏစမားႏငခ၍ အစလကအၿပ လကေနရာေရႊ႕ေျပာငးျခငးမား ျပလပရမညဟ ဆၿပး အသကအ၀နးတစခလး အလးစျပနးတးသြားေရးႏင လသနးေပါငး မားစြာက အဓမၼေနရာေရႊ႕ေျပာငးျခငးအေပၚ ဗဟျပကာ EAG ပငနကေျမမားျပငပႏင အစးရထနးခပမႈေအာကတြငရေသာ စစမေဒသမားသ႔ ပ႔ေဆာငျခငးမားျပလပခသည။ ယငးသ႔ေသာ စစဆငေရးမားတြင ရြာမားက မး႐ႈ႕ျခငး၊ အစားအေသာက သေလာငသညေနရာမားက ဖကဆးျခငး၊ လေနေနရာမား၊ စကခငးမားႏင လသြားလမးမားတြင ေျမျမပမငးမားေထာင ျခငး၊ ဥပေဒမ သတျဖတျခငး၊ အဓမၼဖမးဆးႏပစကျခငးစသည နညးလမးမားအပါအ၀င ၿခမးေျခာကျခငး နညးလမးမးစတ႔ ကဒဂရအမးမးျဖင အသးျပခသည။ ယငးနညးလမးမားတြင လငပငးဆငရာႏငအျခားပစ ကာယပငးဆငရာ အၾကမးနညး မားကလညး အသးျပခသည။

116

ၿငမးခမးေရးအတြက ျပညသမားက အားေပးအားေျမႇာကျပျခငး ျပညသမားအေပၚ ဥးတညရမည အေၾကာငးသးရပသည ျမနမာႏငငတြင ၿငမးခမးေရးတညၿမရန အလြနအေရးႀကးသည။ ၁။ ျမနမာႏငငတြင ဒမကေရစ အသြငးကးေျပာငးေရးအတြက ကယျပန႔ေသာ ႀကးစား႐နးကနမႈႏင မနးရးစြပငလကနက ကငမားအေပၚ မချခငးမ ကငးေ၀းေစရနအဆငဆငေျပာငးလမႈျဖစစဥတစရပသည ႏစကာလမားစြာ အခနယရမညျဖစ ၿပး ေအာကမလာသည လႊမးမးမႈ၏ ၀နးကငသစတစရပ ပြငလငးလာေစရန ပညာေကာငးစြာတတသည လလတတနးစားတစရပႏငအတ လပႏငစြမးရၿပး ခြနအားရေသာ ႏငငသားထတစရပ ေပၚထြကလာေရးေပၚတြင အဓက မတညေနသည။ အရပသားမားက အဓကဥးတညခကအျဖစ ထားရျခငးႏငအတ ေအာကေျခအဆငတြင အရညအေသြးတညေဆာက ေရး သည ေသာခကကသည။ ၂။ လတတေလာတြငေျမာကျမားလစြာေသာ တငးရငးသားမားသည ေဘးထတဖယၾကဥခရသညအဆးေကာ သသရာ ထတြင ပတမေနၾကသည။ ႏငငေတာဖႏပမႈႏင အၾကမးပတမးကငတြယ မႈမားေၾကာင တငးရငးသားမားသည ႏငငေတာ အတြငးမ ဆတခြာျခငး(သ႔)အလြနအကၽြျဖစေသာ ကစၥရပမားတြင ႏငငေတာအတြငးမ ထြကေျပးျခငးမားျဖစေပၚၿပး EAG မားအေပၚ၎တ႔၏မခမႈႏင သစၥာခမႈမားက အားေကာငးေစခသည။ ရလဒအားျဖင ယငးသ႔ေသာလမားသည ႏငငေတာ၏ အျပစေပးမႈက ထပမခရၿပး အထကတြင ေဖာျပထားခသည လအေျချပစစေရးမဟာဗဟာ၏ ေျမစာပငျဖစကာ စစသားမား ၏ႏပစကမႈကခရသည။ ယငးစစသားမားက အျပစေပးခရျခငးမရသေလာကျဖစခသည။ ယခ ကၽြနေတာရညညႊနးသညမာ မမတ႔အးအမမားဆး႐ႈးၿပး ထြကေျပးၾကရသမားကသာမဟတဘ တစႀကမတစခါမ တကယအမမရခဘးသည သနးႏငခ ေသာျပညသမားက ရညရြယျခငးျဖစသည။ ကၽြနေတာေတြ႔ဆေမးျမနးခသည အသက(၆၀)ေကာအရြယမားကသ႔ မမတ႔ ေလးဘကသြားအရြယကတညးက ထြကေျပးခရသညသမားကသ႔ျဖစသည။ ၃။ ေနာကဆးအားျဖင ကရင EAG ႏငတပမေတာနယျခားေစာငတပဖြ႕မားတြင အသက(၁၈)ႏစေအာကမား ပါ၀င ပတသကမႈအေပၚ ၂၀၁၂ခႏစတြင ကၽြနေတာျပလပခသည သေတသနအရ ဆးျဖတရလင မားစြာေသာ လငယေယာကား ေလးမားအတြက ယငးသ႔ၾကမးၾကမးတမးတမးႏင စစသားအျဖစ အဓမၼစေဆာငးခရျခငးက မလြမေရာငသာ ခစားေနရျခငး မာ သတ႔၏ ေရြးခယမႈတစခမဟတေပ။ အစးရက ႏစကာလတစခအတြငး စစေျပၿငမးထားျခငး(သ႔) EAG ေခါငးေဆာငမား ႏငပင ပးတြေဆာငရြကေနေသာေစစပညႇႏႈငးေရးစားပြ၀ငးတြင ႏငငေရးေရပၚဆမားေၾကာင ယေန႔ကာလအတြင မညသ႔ေသာ ရလဒမား ထြကေပၚ သညပငျဖစေစ စစမကအလြနထေျပာသည ယငးေဒသမားတြင မလၿခမႈ၊ ေမာလငခကမမႈမားျဖငတငးၾကမးျပညေနေသာ ျပညသမားသည သတ႔၏ ေန႔စဥဘ၀ျဖစတညမႈႏင မမတ႔အနာဂတမားက ဆးျဖတႏငစြမးက ၿငမးခမးေရးက တးျမႇငေပးႏငစြမးရသည အနာဂတတစခက ေမာမနးႏငသညအခနအထ ၿငမးခမးေရးက ျမငႏငမညမဟတေပ။ ဖြ႕ၿဖးေရး၏ ရညမနးခက စစေဘးဒဏခခရသညရပရြာတစခတြင ၿငမးခမးေရး၏ အျမတသညမညသ႔မညပျဖစမညနညးဆသညႏငပကသကၿပး ထငျမငယဆခကမားေပးခၾကသည။ သမား႐းကအားျဖင ေသာခကကေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးညႊနးကနးမားက ပစမတထားရန ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမားသည ႏငငေတာႏင အတတကြလပေဆာငျခငး သ႔မဟတ

117

ေကာေထာကေနာကချပၿပး ၿငမးခမးေရး တညေဆာကေရးျဖစစဥတြင လ႔အသငးအ၀ငးယၾကညမႈတညေဆာကျခငး က ျပလပၾကရသည။ ျမနမာအေရး တြင IDP သ႔ အေျခခလအပခကမားေထာကပျခငး၊ မငးရငးလငးျခငးႏင စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးေရးအပါအ၀င အစးရအခတ အဆကႏင NGO ဥးေဆာငမႈမားသည ကစၥရပအေတာမားမားက စတငကငတြယခၾကသည။ ယငးကစၥႏစရပစလးသည EAG ႏင လကတြေဆာငရြကသည အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညး ကြနရကမားအတြက အျပငးအထနအျငငးပြားစရာအျဖစ ရ ေနဆျဖစသည။ ၿငမးခမးေရးေခါငးစဥေအာကတြင မားစြာေလာရရျဖစေနသည ႏငငျခားဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအပက လကခေနသည အျခားေသာစမကနးမားသည အထးသျဖင အပစအခတရပစေရး၏ရလဒေၾကာင EAG ၾသဇာက လကလႊတလကရေသာ ေနရာေဒသမားတြင လမးမားေဖာကလပျခငးႏင အစးရေကာငးမားေဆာကလပျခငးတ႔ကသ႔ ေသာ ဗဟခပကငမႈက ပမအားျပျခငးအေပၚအာ႐စကသည။ ထစဥအခနတြင ႏငငေတာကယတငကမ စစေရးအသးစရတက တစႏစလင အေမရကနေဒၚလာသနး ၂၀၀၀ ေကာ ဆကလကသးစြေနၿပး ယငးသ႔ေသာလပငနးမးမားက အစးရ၏ အသးစရတေပးျခငးက လစလ႐ႈထားပရသည။

118

ျမနမာႏငငရ စးပြားေရးလပငနးႏင ၿငမးခမးေရး- က႑အလကစြန႔စားရႏငေျခ၊ လပငနးလညပတေရးကစၥရပမားႏငဆကႏြယေသာ ၿငမးခမးေရးႏင

လမႈေရးလငစငမားေပၚ ေတြးေတာၾကညျခငးမား

Business and Peace in Myanmar: Thoughts on Sector Risks, Related to Peace and Social License to Operate Issues

David Allan

Spectrum Yangon djallan777@gmail.com

ျမနမာႏငငသည စစအာဏာရငစနစမ ဒမကေရစအပခပမႈစနစသ႔၊ ဗဟဥးစးသည စးပြားေရးမ ေစးကြကစးပြားေရးစနစ သ႔၊ နယျခားေဒသမားတြင ႏစေပါငး ၆၀ ပဋပကၡမ ၿငမးခမးေရးသ႔ အသြငေျပာငးမႈသးရပက ေဖာေဆာငလကရသည။0

1 “သန႔ရငးေသာအစးရႏင ေကာငးမြနေသာအပခပမႈနယပယမားတြင ျပျပငေျပာငးလမႈမားသတေကာငးစြာျပလပေနစဥ ယငးတ႔သည ခကခၿပး ေျဖရငးရခကေသာ ကစၥရပမားစြာကနရေသးၿပး ႏငငတကာ၏ ခးကးမႈမားပင ခထကသည။ အသြငကးေျပာငးမႈနယပယတစခခတြငေသာလညးေကာငး၊ နယပယအားလးတြငေသာ လညး ေနာကျပန ေရာကျခငးသည အျခားေသာနယပယမားကလညး အကးဆကျဖစေစမည။ နကနေသာျပျပငေျပာငးလမႈမားအေပၚ အမနတကယဥးတညမႈမရလင အေျပာငးအလမားသည အေပၚယမကႏာျပငတစခတြငသာျဖစၿပး ကနအစတပငး မားတြငရေနသည မားစြာေသာ ကစၥရပမားသည ျပညတြငးစစႏင ပဋပကၡ၏ဆယစႏစမားဆ ဆကလကေရာကရ သြားလမမညျဖစသည။ ယငးအခငးအကငးပစသည အလြနထခကလြယသညကစၥရပတစခအျဖစရေနဆ ပငျဖစသည။ အစစအမနရလဒမားႏင ဘ၀အရညေသြးတးတကမႈမားအတြက ေမာလငခကမားသည သထေရသြနျဖစသြားမညမာ အေသအခာျဖစၿပး လတတေလာတြငေတာ ထအေျခမးႀကးႀကးမားမားမေတြ႕ရေသးေခ။ လတာထကပေသာ အခကအခမား အခ႕ေသာအခကအခမားက ၂၀၁၃ ဇနန၀ါရ ၁၀ ရကေန႔တြငေျပာၾကားသည သ၏ မန႔ခြနးတြင သမၼတဥးသနးစနက ထညသြငးေျပာၾကားခသည။ “ျပျပငေျပာငးလမႈေတြ ျပလပေနေသာျငား တငးျပညဟာအသြငကးေျပာငးေရးကာလမာ လတာထက ပတ အခကအခေတြန႔ စနေခၚေတြမႈေတြက ရငဆငေနရပါတယ။ လကပေတာငးေတာငစမကနး၊ ေျမယာအေရး၊ ရခငျပညနယမာျဖစပြားတ အၾကမးဖကမႈေတြန႔ ကခငၿငမးခမးေရပကျပားရျခငးေတြန႔ပကသကၿပး ျပနာေတြ က ကငတြယေျဖရငးရာကရရလာတ အေတြ႕အႀကေတြ႕ေန သငခနးစာယၿပး အနာဂတမာ မမတ႔ရ႕ စမခန႔ခြမႈ တးတက ေအာင အစးရက ႀကးပမးသြားပါမယ” ဟေျပာၾကားခသည။ ယငးသ႔ျဖစရပမားျဖစပြားရျခငး၏ မားစြာေသာ ေနာကခ အေၾကာငးအရငးမားမာ စးပြားေရးလပငနးန႔ အဆကအစပရၾကသည။ လကပေတာင (ေၾကးနသတတြငး)-နစနာေၾကး ေပးျခငးကစၥရပမား၊ တပဖြ႕အငအားအသးျပမႈ၊ ေျမယာဆး႐ႈးမႈ၊ ရပရြာအခြငအေရးမား၊ ညစညမးမႈမား။ ေျမယာအခြင အေရး- ေျမသမးျခငး၊ ေတာငယာေျမမား၊ မေလာကနေသာဥပေဒမား၊ ေျမယာပငဆငခြင အေထာကအထားကစၥရပမား၊ အၿပငအဆငသးျခငးမား။ ရခငအၾကမးဖကမႈ- အပစမားအတြက ေယဘယအခြငအေရးမားမရျခငး၊ ဖြ႕ၿဖးေရး အသး အပြငမားမရျခငးဆကလကျဖစေပၚေနျခငး။ ကခငျပညနယ ၿငမးခမးေရး/စစပြ- ကယပငအပခပခြငမရျခငး၊ ရငးျမစ အကးအျမတခြေ၀မႈမရျခငး၊ ဗဟကဆးျဖတေသာ

1 World Bank, Myanmar Strategy 2012.

119

စမကနးမားျဖစၾကသည။ ေလာေလာဆယတြင စးပြားေရးလပငနးႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈတ႔သည ၿငမးခမးေရးထက ပဋပကၡႏငပမခတဆကေနၾကသည။ စးပြားေရးလပငနးႏင လအခြငအေရး အတြက ကလသမဂၢလမးညႊနအေျခခ မႈမားဖြ႕ၿဖးေရလပငနးစဥမားက ဥးေဆာငေနသည John Ruggie က ျမနမာႏငင တြင “လးလထတႀကးပမးမႈကျပငးျပငးထနထနလပေဆာငရနလအပေနသည” ဟ မးေမာငးထးျပခသည။1

2 “ကာကြယမႈ၊ ေလးစားမႈ၊ ကသမႈ” မေဘာင၊ သ႔မဟတ လ႔အခြငအေရးကာကြယရနအတြက ႏငငေတာတာ၀န၊ လအခြငအေရး ေလးစား လကနာရန ေကာပရတတာ၀န၀တရားမားႏင စးပြားေရးလပငနးႏငဆကႏြယေသာ အလြသးခရသမား အား ကသမႈေပး ရန ပမေကာငးမြနေသာနညးလမးမားလအပခကတ႔သည အေထာကအကျပေပလမမည။ စမကနးမားႏငပကသကေသာ ျပညသမား၏ အဓကပပနမႈမား ျမနမာႏငငရစမကနးမားအေပၚသကေရာကမႈမားႏငပကသကေသာ အလားတစာရငးမားသည အမးမးေသာ ေဆြးေႏြး ပြမားႏင ေလလာသးသပမႈမားမ ထြကေပၚလာသည။ အစးရ၊ လပငနးႏင ျပညသ႔အကးစးပြား အပစမားပါ၀ငေဆြးေႏြးရာ မထြကေပၚလာသည ျပညသ႔အမား၏အဓကပပနမႈ ၁၅ ခကမာ တငပငေဆြးေႏြးမႈလပငနးစဥမားခ႕ငျခငး၊ အနာဂတ အသကေမြး၀မးေၾကာငးအတြက အေထာကအပမျပျခငး၊ ေကာပရတယဥေကးမႈအရ ႀကတငထေတြ႕ဆကဆမႈမရျခငး၊ ရပရြာမားအတြက တာ၀နယမႈ (လၿခမႈ၊ သဘာ၀ပတ၀နးကင) မရျခငး၊ လပငနးလညပတေရးစခနစညႊနးမားသည နမ ကၿပး ျမႇငတငရနလအပျခငး၊ ယဥေကးမႈဆငရာအေမြအႏစမားအေပၚ အကးဆကမားက ထညသြငးမစဥးစားျခငး၊ စမ ကနးမားက သဘ၀ေနထငပနညးလမးက ႐ကခတျခငး၊ နစနာေၾကးေပးရနအတြက လေလာကေသာ ဘကဂကမရ ျခငး၊ လ႔အခြငအေရး- သငေလာေသာကငတြယမႈမရျခငး၊ ရပရြာသ႔အကးမျဖစျခငး (ရပရြာက မညသညအရာက လအပ သနညး)၊ ေျမယာဆး႐ႈးျခငး- ယဥေကးမႈႏင စးပြားေရးမကႏာစာမား၊ သးပြငဆငတငပငေဆြးေႏြးႏငစြမးမရျခငး-အစးရ၊ စးပြားေရးလပငနး၊ ရပရြာမား၊ စဥဆကမျပတေစာငၾကညထနးခပမႈမရျခငး၊ ကင၀တဆငရာ၊ ယဥေကးမႈဆငရာ အေျပာငးအလႏင ရာဇ၀တမႈျမငမားျခငး၊ ကနးမာေရး၊ လၿခေရးအကးဆကမားႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငညစညမးမႈတ႔ ျဖစၾကသည။ အဆပါစာရငးသည လကပေတာငးေတာငစမကနးႏငပကသကေသာ ေရးသားထတေ၀ခသည ပပနမႈစာရငးမားႏင အလားတပငျဖစသည။2

3 စမကနးမား ျပနာမားအလာသ႑ာနဆငေနရျခငးမာ ေရ႕ကႀကျမငႏငစြမး ပမာဏကျပသေနျခငးျဖစသည။ ယငးသည စြန႔စားရႏငေျခအကျဖတခကႏင လပငနးက႑စြန႔စားရႏင ေျခစာရငးမား၏ အေရးပါပက မးေမာငးထးျပေနျခငးျဖစသည။ စးပြားေရးလပငနးႏင ၿငမးခမးေရးကစၥရပမားအေပၚ စြန႔စားရႏငေျခ လပတျပကအကျဖတခက လပငနးအဆငက စးပြားေရးလပငနးႏငၿငမးခမးေရးႏငဆကႏြယေသာ အေၾကာငးအရငးမားအေပၚ စြန႔စားရႏငေျခ လကတျပကအကျဖတခကက ျပငဆငခသည။ ယငးက႑မားတြင စြန႔စားရႏငေျခက မညသ႔ယဆသနညး၊ ဖြ႕ၿဖးေရး လမးေၾကာငးႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမား အေပၚသကေရာကမႈ၏ အျမငမားမ က႑ ၁၀ ခႏင စးပြားေရးလပငနး ၆၄ ေလးခက၏ လပငနးပစမားက ဆနးစစ ေကာကယခသည။ အေျခခစြမးအင၊ အေျခခအေဆာကအအ၊ စကပးေရးႏင အစားအေသာကထတလပေရး၊ စားသးသကနပစၥညးမား၊ မးလငးေရးလပငနး၊ ပညာေရးႏင ၀နေဆာငမႈသည စြန႔စားရ ႏငေျခနညးပါးသညဟ မတယၾကကာ ဖြ႕ၿဖးေရးက အေထာကအက ပမျဖစေစႏငဖြယရသည။ ထညသြငးတြကခက ထားေသာ လပငနးခြ ၆၄ မး၏ အခ႕ဥပမာမားမာ ေကးရြာအေျခစက ျပနလညျပညၿဖးျမစြမးအင၊ အသကေမြး၀မး ေကာငးသငတနး၊ ကနးမာေရး၀နေဆာငမႈ၊ ရပရြာအေျချပ ခရးသြားလပငနး၊ ဆကသြယေရး၊ ေကးရြာသစေတာ လပငနးမားတ႔ျဖစၾကသည။

2 Responsible Business in Myanmar: Operating Context, Sanctions and International CSR Standards, Webinar, FOLEY HOAG LLP, 18 August 2012. 3 Finalized Report of Special Investigation Commission, Mirror Newspaper, 12 March 2013.

120

သယဇာတတးေဖာေရးလပငနးက႑မားႏင အႀကးစားစကမႈလပငနးမားမာ စြန႔စားရႏငေျချမငသညဟ ယဆၿပး ဖြ႕ၿဖး ေရးက အဟန႔အတား ပမျဖစေစဖြယရသည။ က႑မားႏင လပငနးမားၾကား ျခားနားခကမားအေပၚ ျမနမာႏငငတြင အနညးငယသာလပကငေဆာငရြကရေသးၿပး စးပြားေရးလပငနးမားက စြန႔စားရႏငေျခအျမငမ ဗလကစးမႈမႈအျဖစ မၾကာခဏျဖစၾကေလရသည။ ယခေလလာမႈသည မတဆကမသာျဖစၿပး ပမာဏႀကးမားေသာ အသအျမငေလလာမႈ တစခ သ႔မဟတ စြန႔စားရႏငေျခအေလအထမားအကျဖတျခငး အားသြနခြနစကလပေဆာငမႈတစျဖင ဆကလကလပ ေဆာငသငသည။ ယငးသ႔ေသာအလပမးက စြန႔စားရႏငေျခနမေသာ လပငနးမားက အခနမဆငးဘလပေဆာင သငသည။ အကးအျမတျမငျမငမားမားရရနအတြက စြန႔စားမႈျမငျမငမားမားလပသည ရငးႏးျမႇပႏသမားမာ ရပရြာမား ကေပးဆပရသည အကးဆကထညမတြကျခငးျဖစသည။ စြန႔စားရႏငေျခမားက ႀကျမငႏငစြမးသည အလြနအေရးႀကး ၿပး အခ႕က႑မားတြင စြန႔စားရႏငေျခမားက ျမႇငထားသညရလဒေၾကာင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမားတြင ေနာကထပ ႐ႈပေထြးမႈမားရလာႏငသညဟ ေမာလငႏငသည။ က႑ပငးေလလာမႈမား၏ပအေသးစတကသည ဥပမာမား- သတတြငး Franks ႏင Davis တ႔ မၾကာေသးမကျပလပခေသာ ကမၻာလးဆငရာသေတသနတြင သတတြငး ကမၸဏ/ရပရြာ ပဋပကၡ ျဖစရပ ၅၀ ကေလလာခသည။3

4 ကမၸဏတစခအတြက ပဋပကၡ၏အဓကအကးဆကမာ စမခန႔ခြမႈႏင ၀နထမးမား အခန၊ ဒဏေၾကးမား၊ နစနာေၾကး၊ ဒဇငးျပနချခငးကနကစရတ၊ ထတလပမႈအပကအစးကစၥ ရပမားျဖစသညက ေတြ႕ရခၿပး ေနရာေဒသမားတြင ကငတြယရသညျပနာမား၏ ၅၀ ရာခငႏႈနးမာ ညစညမးမႈ၊ အျမတခြေ၀မႈ၊ ရငးျမစမား ရယျခငး သ႔မဟတ ၿပငဆငျခငး၊ တငပငေဆြးေႏြးျခငးႏင ဆကသြယေရး၊ ရပရြာကနးမာေရးႏင လၿခေရး၊ ထခကလြယၿပး ဖယကဥခထားရေသာ အပစမား၊ ဓေလမားႏင ထးတမးမား၊ သေဘာတညမႈကစၥရပမား၊ လဥးေရႏင လဥးေရအေျပာငးလကစၥမားျဖစၾကသညက သေတသနက ရာေဖြေတြ႕ ရခသည။ မငးတြငးႏင ဓာတသတတးေဖာေရးက႑တြင လ႔အခြငအ ေရးခးေဖာကမႈ အစရငခစာမားတြင ေတြ႕ရရသညကမၸဏ/ရပရြာပဋပကၡက The International Council for Mining and Metals မသးသပရာတြငလညး အလားတရလဒမးပငထြကေပၚခသည။ သယဇာတတးေဖာေရးလပငနးမားတြင အေပါငးလကၡဏာေဆာငေသာ ဖြ႕ၿဖးမႈအတြက ပးတြအၾကျပခက ၇ ရပ CSR၊ လမႈေရးသကေရာကမႈ၊ စးပြားေရးလပငနးႏင လ႔အခြငအေရး ေဆြးေႏြးပြက ႀကျမငႏငေသာ စြန႔စားရႏင ေျခမားက ကငတြယေျဖရငးရန ျမနမာႏငငတြင သယဇာတတးေဖာေရးက႑၌ အေလအထမား တးတကေစရနအတြက ေအာကပါ အေျခခမ ၇ ရပက ေဖာထတခသည။4

5 (၁) ေနာကထပ အမးသားဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးမား အဆငေျပေခာေမြ႕ေစရန တးတကေသာ ဆကသြယေရး၊ နားလညမႈႏင အခြငအလမးမားစြာက ေပးရန အစးရ၊ စးပြားေရးလပငနးႏင ျပညသတ႔ ၾကား သးပြငဆငဒငယာေလာက တးတကေအာငေဆာငရြကရန။ (၂) CSR ႏင လ႔အခြငအေရးကစၥရပမားက ဥးတည သည ေဆြးေႏြးပြတြင ယငးကစၥရပမားေပၚ အဖြ႕မားၾကား နားလညမႈတးတကရန ေရ႕ဆကရမည လမးတစခ ေတြ႕ရ ခသည။ ဆးျဖတခကခသညလပငနးစဥမားတြင ရပရြာမားပါ၀ငမႈႏင သေဘာတညမႈတ႔သည သယဇာတတးေဖာေရး စမကနးမားလညပတရာမ လတတေလာထြကေပၚလာသည မားစြာေသာ ကစၥရပမားက ေကာလႊားႏငမညျဖစသည။ (Free Prior and Informed Consent or FPIC)။ (၃) ေျမယာ၊ အသကေမြး၀မးေၾကာငး၊ သဘာ၀ပတ၀နးကင ဆငရာ၊ လမႈလင၊ ယဥေကးမႈဆငရာ အေမြအႏစ၊ အကးအျမတခြေ၀ျခငး၊ လၿခမႈ၊ ရပရြာထခကမႈႏင ရပရြာအကာအကြယေပး ျခငးကစၥရပမားအေပၚ

4 Davis, Rachel and Franks, Daniel M., The costs of conflict with local communities in the extractive industry, 2011. 5 Spectrum Seminar, “Sharing on Corporate Social Responsibility”, 7‐8 October 2012.

121

အာ႐စကျခငးက အထးအေရးႀကး လပငနးတစရပအျဖစ ထညသြငးစဥးစားရမည။ (၄) စးပြားေရးလပငနးႏင လ႔အခြငအေရး “ကာကြယျခငး၊ ေလးစားျခငး၊ ကသျခငး” မေဘာငသည အစးရ၊ စးပြားေရး လပငနးႏင ရပရြာဆကဆေရးတးတကမႈဆသ႔ အကးျဖစေစသည။ (၅) ေကာပရတလမႈတာ၀နမား (CSR) အေကာငးဆး အေလအထႏင Ruggie ၏ မေဘာငအရ လ႔အခြငအေရးအားလးက ေလးစားမႈအေပၚ အထးတလည ဥး တညခကတစခထားျခငးသည အႏတလကၡဏာေဆာငေသာ သကေရာကမႈမားက မားစြာေလာခသြားေပလမမည။ (၆) အမးမးေသာလပငနးက႑မားႏငဆေလာ သည အမးမးေသာ စခနစညႊနးမားႏင ကင၀တမားက ေလးစားလကနာ ျခငးျဖင စးပြားေရးလပငနးသည လပငနးလညပတရန အေပါငးလကၡဏာေဆာငေသာ လမႈေရးလငစငက ရရေပလမ မည။ (၇) ခငမာသည နစနာမႈယႏယားႏင နစနာေၾကးေပးျခငးမတစဆင ကစားရနအတြက ကငသးဆ ေစာငၾကည ထနးခပျခငးႏင တးတကေသာ ဥပေဒဆငရာႏင တရားေရးဆငရာမဟတေသာ ယႏယားမားသည ကစၥရပမားက ေျဖရငးရာတြင အေထာကအကေပးမည အရာမားစြာက ျဖစထြနးေစမည။ သယဇာတတးေဖာေရးလပငနးမားအတြက ျပင ဆငခနတြင ယငးအေျခခမမားသည မားစြာေသာလပငနးက႑မားတြင အသးျပႏငမညျဖစသည။ အႏစခပႏင နဂးမား စးပြားေရးမားႏင စြန႔စားရႏငေျခအလးစက ယငးသည ၿငမးခမးေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးက အေထာကကျဖစသေလာ၊ အဟန႔ အတားျဖစေစသေလာဆသည အျမငမ ဆနးစစႏငသည။ ကြျပားေသာ က႑မားတြင ကြျပားေသာ စြန႔စားရႏငေျခမားႏင အကးအျမတမားရေနၿပး အခ႕က႑မားတြင စြန႔စားရႏငေျချမငမားေနခနတြင မားစြာေသာ စးပြားေရးလပငနး က႑ မားကေပးသည ၀နေဆာငမႈမားက အလားတစြန႔စားရႏငေျခမပါဘ ရပရြာမားက ႀကဆၾကဖြယရသည။ ယငးက႑ မားသည ဖြ႕ၿဖးမႈဥးတညရာႏင ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ အလးစေပၚ အေပါငးလကၡဏာေဆာငေသာ သကေရာကမႈတစခ ပျဖစဖြယရသည။ ေျမယာကစၥရပမားတြင ေျမယာအသးျပမႈအေပၚ ပြငလငးျမငသာမႈႏင ေျမယာအသးျပမႈကစၥရပမား တြင ရပရြာသေဘာတညမႈသည လပငနးလညပတရန လႈမႈေရးလငစငရရရနအတြက အလြနအေရးႀကးသည။ အျမတ ခြေ၀ျခငးႏင အရညအေသြးျမင ရငးျမစစမခန႔ခြမႈသည တငးရငးသားအပစမားတြင ေသာခကကေသာ ကစၥရပမားျဖစ သည။ လမးညႊနအေျခခမမားႏငအည သယဇာတတးေဖာေရးႏင အျခားက႑မားတးတကရနအတြက အႀကျပခကမားရရ ႏငပါသည။ ၿငမးခမးေရးက အေထာကအကျဖစေစရန ဖြ႕ၿဖးေရးက႑မား၏ ဥးစားေပးႏငေရာငရားရန၊ ဆငးငထား ရနသ႔မဟတ အထးႀကတငသတျပရနမားက သကဆငသအားၾကား သေဘာတညခကယျခငးေပၚ ပမလပေဆာငရန အႀကျပပါသည။ ရပရြာဥးေဆာငေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးခဥးကမႈမားသည ပဋပကၡျဖစမႈပမနညးပါးဖြယရသည။ အရညအေသြးျပည႔၀ေသာ စမကနးမားက အေထာကအကျဖစေစရန မားစြာေသာ စးပြားေရးလပငနးနညးနာမားလညး ရရႏင ပါသည။ စးပြားေရးလပငနးႏင လ႔အခြငအေရးမားက ထညသြငးစဥးစားျခငးသည ရငးႏးျမႇပႏမႈက ၿငမးခမးေရးက မညသ႔ အေထာကအကျပေစသည သ႔မဟတ မညသ႔အဆးအတားျဖစေစသညက ျပသလကရသည။ ဆရလင ယခေနာက တြငမ ရငးႏးျမႇပႏသမားႏင အစအစဥေရးဆြသမားသည စြန႔စားရႏငေျခနမၿပး စြန႔စားရႏငေျခေလာပါးေအာင လပ ႏငစြမးပရေသာ ျပညသမား ပမပါ၀ငမႈအေပၚ ဥးတညႏငၿပျဖစသည။ ရပရြာအသအေပၚ ေနာကဆးပတအေတြးစမား အစးရ၊ လပငနးႏင ျပညသ ေဆြးေႏြးပြမားအတြငး မးေမာငးထးျပခသည ရပရြာလထ၏ ေရြးခယပငခြင၊ သ႔မဟတ ႏငငသားဥးေဆာငေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးသေဘာတရားအေပၚ မတခကျပၾကသညမာ “------ လကမၸဏေတြကေတာ ေကာငး မြနတ စခနစညႊနးေတြက လကနာပါတယ. #### ကမၸဏေတြကပ အခအခန ဒက၀ငလာေသးတာ။ ျမနမာႏငငက ၀ငလာၿပး အလပလပဖ႔ ------------ လ ကမၸဏေတြလ႔ အေကာငးအဆးအေလအထရတ ကမၸဏေတြက ဖတေခၚဖ႔ ကၽြနေတာတ႔မာ အခြငအေရးမရသငဘးလား။ အနမဆးအရညအေသြးရတ ကမၸဏေတြ

122

ဒကလာတာက ကၽြနေတာတ႔ မလလားဘး။ အေကာငးဆးကမၸဏေတြဒကလာဖ႔ ကၽြနေတာတ႔ ဖတေခၚလပါတယ” စသည မတခကမားျပခၾကသည။ အကယ၍ ႏငငသားတစေယာကသည ေရြးခယႏငသညအေနအထားတြငရခ လင စးပြားေရးလပငနးႏင ၿငမးခမးေရး အတြက ပၿပးဟနခကညေသာအေျခခတစခထြကေပၚလာမညျဖစသည။

123

ျမနမာႏငင၏ ႏငငသားျဖစမႈ အကပအတညးက စဥးစားၾကညျခငး

Thinking about Myanmar’s Citizenship Crisis

Ian Holliday The University of Hong Kong

ian.holliday@hku.hk

ႏငငသားျဖစမႈသည ႏငငသားျဖစမႈႏငဆငေသာ အျပငပနးေပၚလြငသည သ႐ပသကန သ႔မဟတ

အမတအသားသ႐ပတ႔ အတတကြရၿပး ႏငငသားျဖစမႈႏငဆငေသာ အခြငအေရးမားႏင တာ၀နမားက

ေပါငးစညးထားျခငးျဖစသည။ ႏငငသားျဖစမႈဆငေသာ အခြငအေရးမားတြင အဓကအခြငအေရးသးရပ

ရသညဟ T. H. Marshall က ၁၉၄၉ ခႏစတြင ဆခသည။ ျပညသျပညသားဆငရာ အပငး တြင

တစဥးခငးလြတလပခြငအတြက လအပေသာ အခြငအေရးမားပါ၀ငသည။ ႏငငေရးဆငရာ အပငး တြင

ႏငငေရးအာဏာက ရယကငသးရာတြင ၀ငေရာကေဆာငရြကခြင ပါ၀ငသည။ လမႈေရးဆငရာ အပငး တြင

သငတငေသာ စးပြားေရးအကးခစားခြင၊ လမႈေရးဆငရာ အေမြအႏစ အျပည႔အ၀ မေ၀ခြငမသည

လ႔အဖြ႕အစညးတစခတြင ျပဌာနးထားသည အဆငအတနးမားႏငအည ဘ၀ရပတညရငသနခြငမား အထ

အလးစပါ၀ငသည။ မားစြာေသာ မကေမာကေခတလ႔အဖြ႕အစညးမား၏ ထညသြငးစဥးစားဖြယ လမးေရး

ႏင တငးရငးသားမးစမႈက ဆပကငမေစရန စတတေျမာကအပငးက ပညာရငမားက မၾကာေသးမကပင

ထပမထညသြငးခၾကသည။ ယဥေကးမႈဆငရာ အပငးတြင တစစတရာေသာ ယဥေကးမႈဆငရာ အေမြ

အႏစက အသအမတျပေဖာထတျခငးႏင ျပစပးေထာငျခငးတ႔ပါ၀ငသည။ ယေန႔ကာလတြင ကြျပား ေသာ

လ႔အဖြ႕အစညးမားတြင အေလအထမား သသသာသာျခားနားေနလငကစား ကငသးေလရၾကသည

ႏငငသားျဖစမႈအခြငအေရးမားမာလညး မကႏာစာမားစြာရကာ ျပညသျပညသားဆငရာ၊ ႏငငေရး ဆငရာ၊

လမႈေရးဆငရာႏင ယဥေကးမႈဆငရာမကႏာစာမားျဖင လႊမးၿခထားသည။ ယငးတ႔က ႏငင တစႏငငအား

သစၥာခရာတြင လကနာရမညတာ၀န၀တရားမားပါ၀ငသည ႏငငသားျဖစမႈႏငဆငေသာ တာ၀နမားျဖင

ခနညထားသည။ ယငးမဆငးသကလာေသာ ေနာကထပတာ၀နတစရပရပကလညး လကနာေစသည။

အဆပါ အပငးမားစြာက အတအကြလကနာကငသးျခငးခနတြင ရလဒမာ ႏငငသား ျဖစမႈႏငဆငေသာ

အျပငပနးေပၚလြငသည သ႐ပသကန သ႔မဟတ အမတအသားသ႐ပတ႔ ျဖစသည။ ႏငငတငးရငဆင

ေနရေသာ ေသာခကကသညကစၥတစရပမာ ႏငငသားျဖစမႈႏငဆငေသာ အမတ အသားသ႐ပက အသ

အမတျပရန တညျဖစမႈ သ႔မဟတ မးစကြျပားမႈပမာဏပငျဖစသည။

ျမနမာႏငငတြင အဓကမကႏာစာေလးခပါေသာ ႏငငသားျဖစမႈအကပအတညးတစခႏင လတတေလာ

ရငဆငႀကေတြ႕ေနရသည။ ေယဘယအားျဖငဆရလင ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒႏင ေနာကထပ

ျပဌာနးေသာ ဥပေဒမားတြင ျပဌာနးခကမားအရ ႏငငသားျဖစမႈက ကယျပန႔လသည ဆးတားျဖတ

ေတာကမႈ တစခရေနသည။ ျပညသျပညသားႏငဆငေသာအခြငအေရးမား အလးစရရျခငးမရဘ

ျပညေထာငစအဆင႔ ႏင႔ တငးေဒသႀကး/ျပညနယဆငရာအဆငမားတြင လႊတေတာကယစားလယမားက

ေရြးေကာကတင ေျမာက ရာတြင စစတပကတက႐ကခန႔အပျခငးျဖင ႏငငေရးဆငရာအခြငအေရးမား

124

ျဖတေတာကခထားရကာလမႈေရးဆငရာအခြငအေရးမားသညလညး မရသလျဖစေနၿပး ယဥေကးမႈဆငရာ

အခြငအေရးမားသည မားစြာေထြျပားေနသည။ အဆပါအခငးအကငးအတြငး အကပအတညးတြင ပၿပး

အေသးစတကေသာ မကႏာစာသးရပရေနသည။ ပထမဆးတစခမာ ရခငျပညနယရ ႐ဟငဂာမားက

တက႐ကပစမတထားသညႏငငသားျဖစမႈျငငးပယျခငးျဖစၿပးတငးျပည၏အျခားေဒသမားရ မြတစလင

အပစမား အတြက ႐ႈပေထြးမႈမားတးပြားလာလကရသည။ ေနာကထပတစခမာ ယဥေကးမႈဆငရာထတ

ေဖာေျပာဆပငခြင အေပၚ ထးထးျခားျခား ကန႔သတျခငးျဖင တရား၀င တငးရငးသား လနညးစမား အားလး

ကသကေရာကသညႏငငသားျဖစမႈကပစမတထားကန႔သတျခငးျဖစသည။ ေနာကဆးတစခကမ သဘာ၀

အရကြျပားျခားနားမႈတစခ႕ရသည။ ႏငငအတြငးႀကးစးထားေသာဗမာလမားစကသတမတသညႏငငသား

ျဖစမႈ၊ ကယျပန႔သည ပငစးပငနငးျပမႈ သ႔မဟတ ေမာငပငစးျခငးျဖစသည။ Matthew J. Walton

ႏႈငးယဥျပခကအရ အေမရကနျပညေထာငစႏင အျခား အေနာကလ႔အဖြ႕အစညးမားတြင လျဖအခြင

ထးခမႈကရရသည မားစြာေသာေကာ႐းမကႏာစာမားႏင ဆငတသည။

ျမနမာ၏ႏငငသားျဖစမႈအကပအတညးကဆနးစစရာတြငႏငငသမငး၏တစမထးေသာသြငျပငလကၡ

ဏာမားက မးေမာငးထးျပသညသမငးဆငရာခဥးကပမႈတစချဖငအတြငးသ႔ၾကညျခငးသ႔မဟတ အျခား

ႏငငမား၏ အေတြ႕အႀကႏငေယဘယတညခကမားကရာေဖြသညႏႈငးယဥခဥးကပနညးတစချဖင

အျပငသ႔ၾကညျခငးတ႔ ျဖစႏငဖြယရသည။ ယချဖစရပတြငအတြငးသ႔ၾကညျခငး၌ နယခ႕၀ါဒႏင

အာဏာရင၀ါဒအေပၚအာ႐စကၿပးခဥးကပလသည။ တငးရငးသားမား၏ ျပယဂသညကလနေခတအတြငး

အေျခတညျဖစေပၚလာၿပး ေတာငအာရသားမား ျပညတြငးသ႔ ေရႊ႕ေျပာငးအေျခခေစရန နယျခားမားက

ဖြငေပး ချခငးသည ယငးေတာငအာရသားမား ကမမတ႔ႏငမးမတေသာ တငးတပါးသားမားအျဖစ

ျမငၾကေလရေအာငတြနးပ႔ေပးခသည။ အစြနးေရာကအျမငတစရပမာအစြသနေသာလမးႀကး၀ါဒသည

၁၉၆၂ ခႏစမစခၿပး ၂၀၁၁ အထေရာကခသညဟဆရမညအာဏာရင၀ါဒ၏ အသြငအျပငတစရပ

ျဖစချခငးျဖစသည။ ယငးအျမငမ ခဥးကပလင ႏငငသားျဖစမႈ အေရးသည ျမနမာႏငငတြငတစခတညး

ေသာခကခသညအရာျဖစေနပရသည။ ဆန႔ကင ဘကအားျဖင ျမနမာႏငငအေရးတြငအျပငသ႔ၾကညျခငး

ျဖင ၾကညမညဆလငလမး သ႔မဟတ တငးရငးသားအထကေအာကစနစမဒမကရကတစႏငငသားျဖစမႈ

သ႔ ေျပာငးေရႊ႕မႈတစခက စမးသပျပလပသည ေခတသစႏငငမားစြာ ႀကေတြ႕ခရသညေယဘယ မကခ႐

စနေခၚမႈမားသ႔ ေရာကရသြားမည ျဖစသည။ အဆပါအျမငတြင ျမနမာႏငငတြငသးျခားျဖစၿပး အေရး

ေပၚျဖစသည အသြငအျပငမားစြာ ရသညတင လကရရငဆငေနရေသာကစၥရပမားတြင တစမးတညး

သ႔မဟတ တစႏငငတညး သာမဟတေတာဘ ႏႈငးယဥႏငေသာ အေတြ႕အႀကမားမ ေလလာသငယ

ႏငသညမာ အေသအခာပင ျဖစသည။ အာရႏငငမားစြာက အဆပါကစၥရပမားက စတငကငတြယခခနက

ဖြ႕ၿဖးၿပး အေနာက ႏငငမားတြင ကာလအရညဆးႀကေတြခရသည အေတြ႕အႀကမားကသ႔ ယဥေကးမႈ

ဖလယဒငယာ ေလာမား၊လနညးစအပစမားအားအသအမတျပျခငးမားႏငေနရာခထားျခငးႏငဆကႏြယ

ေနေသာေမးခြနးမားျဖငသာစတငခၾကသည။ အဂၤလပစကားေျပာအေျခခေနထငသမားျဖစၾကသည

ၾသစေၾတးလ၊ ကေနဒါ၊ နယးဇလန၊ အေမရကနျပညေထာငစတ႔ ႏင မးစကြျပားမႈမားျပားသည

ဘယလဂယန၊ နယသာလန၊ ယေကႏင စကငဒေနးဗးယနးႏငငမားသည ယငးလမးက အေရာကႏငဆး

ေလာကခသညႏငငမားျဖစၾကသည။ ထ႔အတ ကလသမဂၢႏင အျခားေသာခကကသညအဖြ႕အစညးမား

125

က ေစာင ၾကညကြပကႏငမည စခနစညြနးမားခမတရာတြင ယငးႏငငမားက အကအညျဖစေစခသည။

ထပစမးသည အာရအခငးအကငးႏင အဆကအစပမရသညအတြက ႏႈငးယဥေလလာသးသပမႈျပရာတြင

သတ ႀကးစြာထားၿပး ကငတြယရနလၿပး ျဖစႏငဖြယရာမရျခငးမဟတေပ။

မားစြာေသာ အေနာကႏငငမားသည မၾကာေသးေသာ ဆယစႏစမားတြင ႏငငသားအခြငေရးတညမႈ၊

ယဥေကးမႈမးစ၀ါဒႏင ႏငငသားဆငရာေပါငးစညးမႈမား၏ ေအာငျမငေသာ အဆငသ႔ ကယကယျပန႔

ျပန႔ေရာကရသြားခၿပးျဖစသည။ ႏငငသားအခြငအေရးတညမႈအတြက ၁၉၅၀ ျပညႏစမားႏင ၁၉၆၀ ျပည

ႏစမားတြငအေမရကနျပညေထာငစမအထကမလာေသာ ေခါငးေဆာငမႈျဖင ျဖစထြနးခသည။ ယဥေကးမႈ

မးစ၀ါဒအတြကမ ၾသစေၾတးလႏငကေနဒါတ႔သည ၁၉၇၀ ျပညႏစမားမစၿပး မတသားေလာကစရာ

အေရးပါခသည။ ႏငငသားေပါငးစညးမႈအတြက ေျမာကမားလစြာေသာ ဖြ႕ၿဖးၿပးႏငငမားက ေသာ

ခကကေသာေနရာမ ပါ၀ငခၾကသည။ ယေန႔ကာလတြင ယဥေကးမႈမးစ၀ါဒသည ကယကယျပန႔ျပန႔

ဥးေဆာငဥးရြကျပခသမားၾကား အျငငးပြားဖြယရာအျဖစဆးျဖစေနၿပး ေထာငစႏစကးေျပာငးခနကတညး

က အေနာကႏငငအမားစတြင အမားစ၏ သသာထငရားေသာ ေ၀ဖနမႈမားႏင ရငဆငႀကေတြ႕ ခရသည။

၂၀၁၀-၁၁ ခႏစတြင ယဥေကးမႈမးစ၀ါဒသည “အလးစ က႐ႈး” ခသညဟ ဂာမန၀နႀကးခပ

အနဂလာမာကယက ေျပာခၿပး ျပငသစသမၼတ နကလပစဆာေကာဇလညး “ေသဆး” သြားခၿပဟဆခကာ

ၿဗတသ၀နႀကးခပ ေဒးဗစကငမရြနးကလညး အလားတမတခကမးေပးခသည။ သ႔ေသာလညး ၂၀၁၀

တြငယဥေကးမႈမးစ၀ါဒမ၀ါဒအညႊနးကနးအရအမားစေသာ အဓကကသညႏငငမားတြငယဥေကးမႈမးစ

၀ါဒသည အေတာအသငကယျပန႔ခသညကေတြ႕ရၿပး နယသာလနႏငငတစႏငငတညးတြငသာေနာကျပန

သြားသည႔အေျခအေနမးရခသည။ထ႔ႏစမာပငေရႊ႕ေျပာငးအေျခခႏငထငသမား၏ ေပါငးစညးႏငမႈ အညႊနး

ကနးကလညးအလားတ ရလဒမးထတျပနခသည။ထ႔ေၾကာင မျငငးႏငေသာအျငငးပြားဖြယရာမား ရသည

တငလနညးစမားအတြကမးစကြျပားမႈကေဖာေဆာငရနႏငအကာအကြယမားကတညေဆာငရန

ယဥေကးမႈမးစ၀ါဒက မ႑ငျပရနမာ မားစြာေသာႏငငမားတြင ျပညသ႔ေရးရာမ၀ါဒ၏ ေသာခကကေသာ

လကၡဏာတစရပအျဖစရေနေသးသည။ ထ႔ျပင ႏငငသားေပါငးစညးမႈက အသြငကြျပားမႈတစခအျဖစ

ျမငတငခစဥအလကသငေနလသမားကလမားစယဥေကးမႈကလကခေရးက ပမႀကးပမးခၾကၿပး

ယငးသညပင ယဥေကးမႈမးစ၀ါဒတြင ေယဘယျဖစေသာ လကၡဏာမားစြာက ျပနလညရရေစခသည။

ယငးမ၀ါဒမားစတငကငစြျခငးသည အေနာကႏငငမားတြငကယကယျပန႔ျပန႔လကခထားသညလနညးစ

အပစမားအား အမးအစားသးခခြျခားျခငးျဖစသည။ တစဖန ယငးသည အာရအခငးအကငးသ႔ တက႐က

လႊေျပာငး ႏငဖြယမရေသာလညး အစအစဥတကျဖစရနအေထာကအကျပႏငၿပး ေတြးေခၚမႈကႏႈးဆြေပး

ႏငဖြယရသည။ အပစသးခမာႏငငေတာ၏နယေျမအတြငး အကန႔အသတရေသာ သမငးတစခသာရသည

ေရႊ႕ေျပာငးအေျခခလနညးစမား၊ အလြနေ၀းကြာသညကာလအထျပနေကာကႏငသညသမငးမားရသည

နယပယသစတြင အေျခခေနထငရာႏငငေတာမားရကနဥးတငးရငးသားမားႏငဖႏပခထားရေသာ အမး

သားႏငငဘ၀၏ အခ႕ ေသာ အစတအပငးမားအျဖစ ေခၚဆႏငမညအမးသားလနညးစမားျဖစၾကသည။

ျမနမာႏငငသညနယပယ သစတြင အေျခခေနထငသညႏငငေတာတစခ မဟတသညအတြက အဆပါ

အမးအစားသးခတြင ဒတယေျမာကအမးအစားက တက႐ကအသးျပရန ျဖစႏငမညမဟတေပ။

ဆန႔ကငဘကအားျဖင ယငး၏ လကရ အေျခအေနမားအရ အျခားအမးအစားႏစခသည

126

ထညသြငးစဥးစားႏငဖြယရေသာ ဆေလာမႈရပရသည။

ယဥေကးမႈမးစ၀ါဒ မ၀ါဒအညႊနးကနးသည ေရႊ႕ေျပာငးအေျခခေသာ လနညးစမားႏငဆကစပသည

မ၀ါဒရစ မးျဖင ခြျခားသတမတသည။ ယငးတ႔မာ ႏငငေရးခြျခားမႈမရျခငး၊ ေကာငးသငခနးစာမားက

ျပနလညျပငဆင ျခငး၊ မဒယာအကဆတမႈ၊ အ၀တအစားသတမတခကစႏင အျခား ကငးလြတခြငမား၊

ႏစႏငငသားခယမႈ၊ ယဥ ေကးမႈဆငရာ လႈပရားမႈမားအတြက ဘ႑ာေငြေထာကပမႈ၊ ဘာသာစကား

သငတနးအတြက ဘ႑ာေရး ေထာကပမႈႏင လမး၊ အသားအေရာငအရ အႏမခရျခငးခြျခားေရးကင

စဥတ႔ျဖစသည။အမးသားလနညးစ ႏငဆကစပသည မ၀ါဒေျခာကမးရသည။ ၊ဖကဒရယစနစ၊

႐းသးဘာသာစကားအဆငအတနး၊ ႏငငေရးကယစားျပမႈ၊ ဘာသာစကားသငတနးအတြက ဘ႑ာေငြ

ေထာကပမႈ၊ ႏငငေရးအရခြျခားမႈမရျခငး၊ ႏငငတကာျမငသာမႈတ႔အေပၚ အာ႐စကသည မ၀ါဒတ႔ ျဖစသည။

အဆပါအခကအလကမားအားလးက အငတာနကတြငအသငရရႏငၿပးကယျပန႔ ေသာ စကားအေျခ

အတငေဆြးေႏြးမႈႏင ေလလာသးသပမႈမားျပလပႏငသည။ ျမနမာႏငငက အဆပါအခငးအကငး ျဖင

ဆနးစစျခငးျဖင မားစြာသငယႏငမညမာ ရငးလငးေနသည။ တငးျပညသည ယေန႔အခနအထ အေျခခ

ႏငငသားဆငရာ အခြငအေရးမား ညမမႈမရေသးေပ။ မးစကြျပားေသာ လမး၊ တငးရငးသား သ႔မဟတ

ယဥ ေကးမႈဆငရာ ေရာေႏာမႈတစခႏင အျခားႏငငမားက အေကာငအထညေဖာသည အနညးငယေသာ

မ၀ါဒမား သာရသည။ ယခအခနအထ ျမနမာႏငငသည မးစကြျပားေသာ အမးသား၀ေသသတစခ

ေဖာေဆာငရန ႀကးပမးမႈအနညးငယသာျပလပခသည။ သ႔ေသာလညး လကတေလာေဖာေဆာငေနေသာ

ႏငငေရးျပျပင ေျပာငးလမႈမႈမားသည ဒမကရကတစႏငငသားျဖစမႈတညေဆာကေရး နညးလမးတစရပ

အၿဖစ လပေဆာငရန အခြငအလမးတစရပက လမးဖြငေပးထားသည။

ျမနမာႏငငသားျဖစမႈအကပအတညးက ေျဖရငးရန နညးလမးမားက စဥးစဥးျခငးသည အခကအခ

အျဖစရေနဆျဖစသည။ လမးေရးအတြက သညးခမႈသညသာထားရျခငးသည အျဖစမေနေျဖရငးရမည

အခကျဖစသည။ ယငးကေျဖရငးရန ဒမကေရစအင အားစမားသာမက ဘာသာေရးႏင စစဘကေခါငး

ေဆာငမားအပါအ၀င အေသြးအေရာငစ ႏငငေရး အငအားစ မားက ျမငသာေသာ လထေထာကခမႈက

ရရရနလအပေပလမမည။ ယငးႏငအၿပငတြင ႏငငသားအားလးအတြက ႏငငသားဆငရာႏင ႏငငေရး

ဆငရာ ညမမႈမားရရရန မလြမေသြ လအပသည။ ယငးႏစဆကစပၿပး ယဥေကးမႈခငးကးလးဆကႏြယမး

စကြျပားမႈ၏ ႏငငေရးခယခကအျပည အ၀က ရရႏငမည။ မ႑ငကေသာ ယငးအဂငဒါကလြနလင

ျပနာပမရစရာႏငစရာရေနဆျဖစၿပး ပညာေရး၊ မဒယာႏင ယဥေကးမႈကသ႔ေသာ ေသာခကကသည

နယပယမားတြင အျပသေဘာေဆာငသည မ၀ါဒ အေျပာငးအလမား လအပလမမညျဖစသည။ သ႔တင

ကနဥးေဖာေဆာငမႈမားက မတညေသာ ကမၻာလးဆင ရာ အခငးအကငး အမးမးတြငလပေဆာငခၿပး

ျဖစကာ ျမနမာမ၀ါဒခမတသမား၏ ေလလာသးသပမႈလညး ရရႏငသည။ ယငးတ႔ကၾကညလကျခငးျဖင

ဆး႐ႈးစရာအေၾကာငးမျမငဘ ရႏငစရာရသည အလာအလာမားစြာ ရသည။

ျမနမာႏငငသားျဖစမႈအကပအတညးကေျဖရငးရာတြင လပငနးအမားစက ျပညတြငးအေနအထားအားျဖင

ျပလပရနလအပသည။ လမးေရး၊ အခြငအေရးမားႏင ပမမးစကြျပားေသာ အမးသား၀ေသသအေပၚ

127

ေခါငး ေဆာငမႈျပေနၾကသည ႏငငတြငး၌ ထပပငးအဆငႏင ေအာကေျခလထအဆငႏစမးစလးသည

ပါ၀ငၾကရ မညျဖစသည။ သ႔ေသာလညး တစခနတညးမာပင ႏငငတကာအသငးအ၀ငးသည မးစကြျပား

မႈအတြက လကရေဆာငရြကေနေသာ အားပါးတရေထာကပမႈကျပသျခငးျဖငလညးေကာငး၊ပညာေရး

ျပျပငေျပာငးလမႈ၊ မဒယာသငတနးေပးျခငး၊ ယဥေကးမႈဆငရာျပနလညဆနးသစျခငးႏင ကမၻာလးဆငရာ

ထေတြ႔ဆကဆျခငးတ႔ ၏ နယပယမားတြင မ၀ါဒဆငရာေဆာငရြကမႈမားက ဘ႑ာေငြေထာကပရနက

ညျခငးျဖငလညးေကာငးျပညတြငးအားထတမႈမားကအေထာကအပေပးႏငသည။ ႀကပမးေဆာငရြကမႈမား

က လမးေရးႏင တငးရငးသား ထကေအာကပစ၏ ေထာငလကပစမားမ ယဥေကးမႈျခငးကးလးဆကႏြယ

မးစကြျပားမႈအေပၚတညေဆာက ထားသည ဒမကရကတစႏငငသားျဖစမႈ၏ အလားလကပစမားက

အေကာငအထညေဖာျခငးမျပလင ကယျပန႔ေသာအသြငကးေျပာငးမႈက ေအာငျမငစြာအေကာငအထည

ေဖာၿပး တးတကမႈျဖစထြနးမႈက ေတြ႕ျမင ႏငရန ခယဥးသြားမညျဖစသည။

128

ျမနမာႏငငေရးႏင စညးလးညညြတေရး၏ေရာဂါေဗဒ

Burmese Politics and the Pathology of Unity

Matthew J. Walton George Washington University/St Antony’s College, Oxford University

matthew.walton@sant.ox.ac.uk

ျမနမာႏငင၏ လကရႏငငေရး အသြငးကးေျပာငးမႈတြင ျပျပငေျပာငးလမႈမားသည အလြနလငျမနလြနျခငး ေၾကာင ျပညတြငးေကာ ျပညပတြငေနထငၾကသည ျပညသမားက ေၾကာကရြ႕စးထတမႈမား စတငထတ ေဖာျပသခသည ပြငတစခသ႔ ေရာကရေနသည။ ယငးေၾကာကရႊ႕မႈမားေၾကာင အမးမးေသာ ဖယၾကဥ ခ အပစမားက (အကယ၍ကယပငအပခပမႈတးတကမရရခလင) အသအမတျပျခငးအတြက ေတာငး ဆမႈမားေပၚေပါကလာေလရသည။ ေယဘယအကဆးဆရလင ျမနမာႏငငတြင အဆပါ တငးရငး သားလနညးစမားသည ဆယစႏစေပါငးမာစြာ ဗမာလ႔အဖြ႕အစညးတြင မမတ႔၏ အကးယတခရေသာ အေနအထား၏ ႏငငေရးအသအမတျပမႈက ရာေဖြေနခၾကသည။ မားစြာေသာ (အမားအားျဖငဗမာ) ႏငငေရးေခါငးေဆာငမား (ႏငႏငငျခားေလလာေစာငၾကညသမား) ထမလာသည ေယဘယတ႔ျပနမႈမာ ထလြယရလြယအသြငကေျပာငးေရးကာလအတြငး ယငးသ႔ေသာ ပစမးနစနာ ခကမားက ကယကယ ေလာငေလာငထတေဖာျပသျခငးသည အလြနအေရးႀကးသညကာလတစခတြင အမးသားစညးလးညညြတ ေရးကပကျပားေစျခငးျဖင ျဖစစဥတစခလးက ပကစးသြားေစႏငသညဟ ဆ ၾကသည။ ထ႔ေၾကာင တငးျပညသည ႏငငေရးႏင စးပြားေရးအရ တညၿငမမႈပမရရလာသည အခနတစခ ေရာကသညထယငး နစနာခကမားက ေရႊ႕ဆငးထားသငသည။ ဗလခပေအာငဆနးေမာလငခသည “မးစကြျပားမႈရလကႏင စညးလးညညြတမႈ”ဆသညကကၽြနေတာအေနျဖငမႈ ျမနမာႏငငေရးပစမာ “ဗလကစးမး ျခငးျဖင စညးလး ညညြတျခငး” ႏငပတေနၿပး စညးလးညညြတမႈက ထသ႔တညေဆာကျခငးသညတငး ျပညတြငးရလနညး စအပစမားက ဆကလကလစလ႐ႈၿပး စစမနေသာစညးလးညညြတမႈမကငးကြာေစမညဟသးသပလ ပါသည။ စညးလးညညြတမႈဆသညမာ ျမနမာႏငငေရးေခါငးေဆာငမားၾကား ကလနေခတ၊ စစအပခပေရးကာလ တ႔မသညယေန႔အသြငကးေျပာငးေရးကာလအထ စဥဆကမျပတရခေသာ သေဘာတရားတစချဖစခသည။ အခ႕ေသာစညးလးညညြတမႈေတာငးဆျခငးမားမာမဟာဗဟာ သ႔မဟတ စတပငးဆငရာအေၾကာငးတရား မားအတြကျဖစခေသာလညးယခစာတမးတြငမ ကၽြနေတာသညမနကနေသာ ကင၀တသလအေလအကင သ႔ မဟတစတသနသညအရာ၏ ညႊနးကနးတစခက စညးလးညညြတမႈလပေဆာငခကမား၏ ဗမာဗဒၶ ဘာသာ အယအဆပနညးလမးကသာတငျပလပါသည။ အဆပါစညးလးညညြတမႈအယအဆသည တကယတမး အားျဖင ျမနမာႏငငေရး အ၀နးအ၀ငးအတြငးသ႔ မးစေသာ အသမားႏင ႐ႈေထာငမား၏ ေပါငးစညးပါ၀ငေစရန ေဆာကရြကရာတြင ဒမကေရစ မဆနေသာ နညးလမးတစချဖစၿပးအမးသားျပနလညသငျမတေရးအတြက ခလပကနသငးတစခလညး ျဖစသည။ ထ႔အျပငယငးနညးလမးသညယခငစစအစးရကသာလငကငစြကငသးခသညနညးလမးတစခမသာမဟတ ဘအတကအခႏငငေရးပါတ၀ငမား ႏငတရားမတမႈ၊ တနးတ ညမမႈ၊ ႏင ဒမကေရစဖြ႕ၿဖးေရးကအားထတ ေဆာငရြကရနကတက၀တျဖငဖြ႕စညးတညေထာငထားေသာအဖြ႕မားပငလင ထထေရာကေရာကကငသး ခသည နညးလမး ျဖစသည။ ကယကငသလသေဘာတရားတစခအျဖစ စညးလးညညြတျခငးဆသညမာ ဘရညရြယခကတစခအတြက

129

ျမပႏျခငးႏင အပစတစခ သ႔မဟတ အသငးအ၀ငးတစခက သစၥာချခငးျဖစကာ အားလး၏အကးအတြက တစဥးတစေယာက၏ကယပငအကးစးပြားစြန႔ ရနလအပၿပး မမကယကဗဟျပသညအတက ျငငးပယသည ဗဒၶလမးစဥထမ ထတႏတခကပငျဖစသည။ ၁၉ ရာစေႏာငးပငးတြင ေယာအတြငး၀နဥးဖးလႈငက မငးည မငးသားတ႔အားဗဒၶေဟာၾကားခသညတရားေတာထမထတႏတၿပးစညးလးညညြတမႈ၏ ကယကငသလ ဆငရာက ရငးလငးစြာ ရငးျပခသည။ အေရးႀကးေသာ ကစၥရပတစခတြင ညညညြတညြတေအာငျမငရန အားထတရာတြင တစဥးခငးအႀကကေဘးဖယထားရမညဟ သကဆသည။ ထ႔ျပင မညညြတမႈဆသညမာ ပဂၢတစဥးခငး၏ အပစတစစသည မမတ႔၏အကးစးပြားကသာေဆာငရြကၾကသည ရလဒျဖစၿပး ယငးသည ကယကငသလ ပကယြငးျခငး၏ ရလဒျဖစသည။ ကမး၏ေနာကပငးတြင အဂတတရားေလးပါးအေၾကာငးက သက သတေပးခသည။ စညးလးညညြတေသာ နညး လမးတစချဖငလပေဆာငရာတြင ႏငငေရးအဖြ႕အစညးတစခ၏ က႐ႈးမႈမာ အခ႕သမား သ႔မဟတ အဖြ႕၀င အားလးသည အဂတတရားမား၏ လႊမးမးမႈခေနရၿပး ရလဒအားျဖင မမတ႔ကယပငကဥးေျမာငး ေသာ အကးစး ပြားမားအရသာ ေဆာငရြကၾကေတာသည။ အျခားတစဖကတြင စညးလးညညြတေသာ ညလာခသည ယငးတ႔ ၏အဖြ႕၀ငမားသည အဂတတရားကေကာလႊားရနႏင အတကငးမႈ၏ စနမနာအ တငးေဆာငရြကရနသတ႔၏ ကယကငသလမားက တညေဆာကၿပးျဖစေသာေၾကာင ကြျပားမႈမားက တတပပေကာလႊားသြားႏငသညဟ ဆသည။ ထ႔ေၾကာင စညးလးညညြတမႈဆသညမာ တစဥးခငးစ၏ ကယကငသလဖြ႕ၿဖးကာ ႏငငေရးဆး ျဖတခကမားခမတရာတြင ကယကယစးပြားထကေကာလြနၿပးလပ ေဆာငႏငစြမးအေပၚမတညေနသည။ ေခတၿပငသးစြေနသညစညးလးညညြတေရးအငဒယာမားလညးယငးသဘာ၀ကပင ကယကငသလ သေဘာ တရားပငျဖစသည။ “၂၀၀၇ ေရႊ၀ါေရာငေတာလနေရး” မတငမလမားက ျမနမာႏငငတြငထတ ေ၀ခသည ေျမေအာကဂာနယတစခတြငပါရသည ေဆာငးပါးတစခတြင စညးလးညညြတမႈဆသညမာ မနကနေသာကယကငသလႏင တစဥးတစေယာက၏လႈပရားမႈက ထနးခပျခငးျဖစသညဟ သဃာေတာ တစပါးကဆသည။ “ညညြတသတ႔မာ ကယ၊ စတအမအရာတ႔ ႐းေျဖာငမႈရျခငး၊ ကယကငသလတရား ေကာငးျခငး၊ ပညာဥာဏဂဏႀကးမားျခငးတ႔ ျပညစေနသညကေတြ႕ရမညျဖစသည”။ “ညညြတျခငးသည မတေသာအသဥာဏ၊ကယကင တရားတ႔ျဖင ထနးခပျခငးတ႔လအပမည” ဟသက ဆကလကေရးသား ထားသည။ ႏငငတစႏငင မညညြတျခငး မာ ျပညသမား ကယကငသလအားနညးျခငးေၾကာငျဖစၿပး ယငးတ႔၏ မမကယက ဗဟျပသညေစေစာမႈမားက ထနးခပရနမတတႏငေသာေၾကာငဟ မတသားရေတာ မညပရေနသည။ စစတပ၏ စညးကမးျပည၀ေသာ ဒမကေရစသေဘာတရားမာ ပါလမနေခတအတြငး ျပငးထနခေသာ ႏငငေရး မၿငမသကမႈက ေၾကာကရြ႕မႈမ ေပၚထြကလာၿပး စစတပကသာ တငးျပညကတစစညးတစလးျဖစ ေအာငကင တြယႏငသည တစခတညးေသာ အငစတကးရငးအျဖစယငးတ႔ဘာသာ ႐ႈျမငေစခသည။ ဒမေရစ၏ကြျပားႏငေသာ အလားအလားမားသညအလားအလာရေသာစညးလးညညြတမႈျပကြမႈ (စစတပ) က ျပလပႏငသည အပစတစခကသာျပလပႏငၿပး ႏငငသားတ႔အေပၚတြငလညး စညးကမးမားျပဌာနးလာ ေစခသည။ ဒမကေရစတညျမေရးက မညသ႔မညပအေကာငအထညေဖာရမညဆသည စစတပ၏အျမငမာ ႏငငေရး တြင သာမနလပဂၢလမား (ပတဇဥ) မား၏ အစြမးအစမာ သသယျဖစဖြယေကာငးၿပး ထသ႔ျဖစလာလင ရလဒက သတထားရမညဟေသာ ေပၚျပလာႏငငေရးတြငပါ၀ငျခငးအေပၚ ေယဘယဗမာအျမငႏငလညး ကကညေန သည။ ထ႔ေၾကာငပင ႏငငသားအမားစသည မမတ႔၏ ကယကးစးပြားမားထကေကာလြနၿပး ေရ႕ဆကလမးရန ကယကငသလဆငရာအေျခခတစခကေရာကရႏငျခငးမရေသးဘ တစႏငငလး

130

အေနျဖငအကးျဖစထြနးမည ညညြတေသာနညးလမးတစခတြင အလားအားျဖင အဆးအျဖတေပးႏငသည ဒမကရကတစျဖစစဥတစရပတြင လညးပါ၀ငျခငးမရၾကေပ။ အစးရသတငးစာတစေစာငျဖစေသာ ျမနမာအလငးသတငးစာတြင၂၀၀၈ ခႏစ၌ပါရသည အယဒတာ အာေဘာ တစခတြင ဒမကေရစကမနကနစြာမကငသးျခငး၏အႏရာယမားက စာဖတသမားအားသတေပး ထားသည။ ပါလမန ဒမကေရစေခတမေအာငျမငျခငးမာ ဒမကေရစေၾကာငမဟတဘ ဒမကေရစက ေဖာေဆာငသ ေၾကာငသာျဖစၿပး အာဏာက အတ၀ါဒျဖငကငသးသမားေၾကာငးျဖစကာ ပါတစြ၊ အတစြမားေၾကာငျဖစ သညဟ ေရးသားထား သည။ ေနာကထပအယဒတာအာေဘာတစခတြငလညး စစတပသညသာယငးအတစြကေကာလႊားႏငစြမးရၿပးတငးျပညအကးသယပးႏငသညဆေသာအငဒယာ က ေရးသားခသည။ စညးကမးရစြာပါ၀ငေရး၏ အေရးႀကး ပကပေဖာထားသညမာလညး ႏငငသားအမားစ သည ဆကလကလမးညႊနမႈမရဘ မနကနစြာပါ၀ငႏငရန ကယကငတရား မရေသးျခငးတ႔ျဖစေနၾကသည ဟဆျပနသည။စစတပအျမငအရယငးသ႔ ကယကငတရားမျဖစငျခငးအားအေကာငးဆးခနတြင ႏငင ေတာအားဆန႔ကငသည ႏငငေရးအတကအခမားျဖစလာခၾက သညဟ ဆသည။ “ဒမကေရစစနစေအာကမာပညာရညျမငမားသေတြသာစညးကမးတကေနႏငၿပးအမနအမားက ခြျခား သျမငႏငတယ”ဟအၿငမးစားဗလခပမးႀကးသနးေရႊက၂၀၀၅တြငေျပာၾကားသညမန႔ခြနးတစခ၌ ထညသြငး ေျပာ ၾကားခသည။ ပါလမနေခတကသ႔ တငးျပညမၿငမမသကျဖစမညအေျခအေနက ျပနေရာကသြားမည ျဖစေၾကာငးကလညး သကသတေပးခၿပး စေပါငးဆးျဖတခကခရာတြင ေယာမငးႀကးဥးဖးလႈငေျပာေလ ရသည အဂတ တရားေလးပါးအေၾကာငးကလညး ထညသြငးေျပာၾကားခသည။ ထအဂတတရားေလး ပါးဆသညကေဒၚေအာငဆနးစၾကညကစစတပအားေ၀ဖနရာတြငသးေလရသည။ “စစမနတဒမကေရစ ဆတာ ႏငငသားတငးကဆငျခငႏငစြမးရၿပး အဂတတရားေလးပါးကငးတကယစားလယက ေရြးႏငတအ ခနမာထြနးကားႏငတယ”။စစတပကေဖာေဆာငသညစညးကမးျပည၀ေသာဒမကေရစဆသညမာ ကယ ကငသလႏင ႏငငေရးအရ ထနးေကာငးေပးမည ပစတစရပျဖစၿပး မမတ႔သညသာ ကယကးမငဘ တစႏငငလးအကးစးပြားက ေဆာငကဥး ေပးႏငသည တစခတညးေသာအဖြ႕အစညးအျဖစ ပေဖာထားၿပး (ျပညေထာငစမၿပကြေရး၊ ကယကးစး ပြားမငေရး) မမတ႔၏ စငၾကယေၾကာငးညႊနးဆကာ သတ႔၏ တရား၀ငျဖစမႈအျဖစ စစေခါငးေဆာငမားကျပသေနျခငးျဖစသည။ အဆပါသသယ၀ါဒသည အတတကႏငငေရးေခါငးေဆာငးမားႏင စစတပအေပၚတြငသာ အကန႔အသတ ျဖငရေနသညလညးမဟတေပ။ ၈၈မးဆကေကာငးသားေခါငးေဆာငမငးကႏငသည သအကဥးေထာငမ လြတလာၿပးစတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈတစခေျဖၾကားရာတြင “စညးကမးရဖ႔န႔ ညညြတဖ႔ အလြနအေရးႀကးပါ တယ။ ကၽြနေတာတ႔ဟာ ဒမကေရစန႔ထကတနေၾကာငး ျပသရပါမယ” ဟေျဖၾကားခသည။ ညညြတမႈေပၚ ယငးသေဘာ ထားသည မမကယမမအပခပမႈတြင ထထေရာကေရာကပါ၀ငျပးကယကငသလစြမးအား (မမတ႔အကးစးပြားကေကာလြနၿပး စဥးစားႏငစြမး) ရရန(အျမ) ႏငငသားတငး၏စြမးေဆာငရညက ေမးခြနးထတသည ဒမကေရစမဆနေသာသေဘာတရားက အားေကာငးေစသည။ ပါတစနစ၏ စေပါငးႏငငေရးလပေဆာငမႈအတြက အျမရေနခေသာ ပပနမႈတစရပလညး ရေနခသည။ ႏငငေရး ပါတမားမားျပားေနျခငးႏင ၁၉၅၈ တနးကကသ႔ အာဏာရ ဖဆပလ ႏစျခမးကြမႈျဖစရပမားက မညညြတမႈ၏ သကေသတစခအျဖစ႐ႈျမငၿပး အစးရႏငႏငငသားမား၏ ကယကငသလပကယြငးျခငး အျဖစလညး ႐ႈျမငသည။ စစအစးရအပခပသည ကာလတစေလာကလးႏငငေရးပါတမားက အပစဖြ႕၀ါဒ၏ သကေသအျဖစဆကလက ႐ႈျမငခၾကၿပး အထးသျဖင အာဏာလြမေပးခသည ၁၉၉၀ ျပညေရြးေကာကပြ ေနာကပငးတြငျဖစသည။ ၁၉၉၈ တြင ျမနမာအလငးသတငးစာ ေဆာငးပါးတစခ၌ ေရးသားခသညမာ “အဖြ႕အစညးမား၏ လႈပရားမႈမားလြတလပ ခြငႏင လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြငအရဆလင ႏငငေရး

131

ပါတမားက ထပတကရငဆငျခငး၊ အာဏာဖ ဆနျခငး ႏင မငးမစ႐ကက မစြန႔လႊတသမကာလပတလး အႏရာယႀကးႀကးမားမားေတြ႕ႏငသည။ ယငးသ႔ ေသာ လြတလပမႈမးသည စညးမဥးစညးကမးေဘာငထ တြငသာ ရရေပလမမည”။ ယခေနရာတြင “ထပတက ရငဆငေရး လမးေၾကာငး” ဆသညမာသေဘာမည မႈတစခခကမလကခလမမညမဟတဘ တငးျပညၿပကြၿပးအစတစတအမႊာမႊာျဖစမညပထမဆးေျခလမး ျဖစသညဟဆလျခငးျဖစသည။ “အာဏာပငမားက ဖဆနျခငး” ဆသညမာလညး အာဏာပငမားသည မညသညအရာေကာငးသညက သၿပး အားလးအကးအတြကလပႏင စြမးရသမားသာျဖစသျဖငအတကအ ခမနသမသည အတႀကးကာလမးလြေနသျဖစသညဟ ဆလျခငးျဖစသည။ ေနာကဆးအားျဖင ညညြတျခငးက ကယကငတရားသေဘာတရားအျဖစေဆြးေႏြးျခငးတစရပသည မမတ႔၏ကယပငအဖြ႕အစညးအတြငးသေဘာထားကြလြမႈကေခမႈနးရနညညြတျခငးဆေသာစကားက ႏငငေရး အေသြး အေရာငစၾကားသးစြခသညသညနညးလမးက လစလ႐ႈရနမျဖစႏငေပ။ ထနညးလမးျဖင ညညြတမႈသေဘာတရားသည စညးကမးထနးခပေရးနညးလမးတစရပအျဖစအလပလပၿပး အဖြ႕အစညး တြငးအျငငးအခက အႏငရရန သ႔မဟတ အစဥအဆကသေဘာထားမတညမႈတစခကအတတ တြငထားၿပး ေရ႕ဆကရနသးၾကသည။ ကယကငတရားဇာတသြငးထားေသာ ညညြတမႈကသ႔သေဘာတရားသည သေဘာထားကြလြျခငး သ႔မဟတ လနညးစအျမငမားက ဖႏပရာတြငသးၾကသညဟ ပညာရငမားစြာက မတခကျပခသည။ မမတ႔၏ မ၀ါဒမားက သေဘာမတသမားအား ကယကငတရားလကနာကငသးမႈက ႐ႈပ႐ႈပေထြးေထြးသ႔မဟတရငးရငးလငးလငးေမးခြနထတျခငးျဖငသးၾကျခငးျဖစသည။ အမးသားညညြတ ေရးအေပၚ ဗမာႀကးစးေသာ သေဘာတရားေၾကာင အမးသားျပနလညေသြးစညးည ညြတေရး အတြက အႀကးမားဆးအတားအဆးတစချဖစသညဟ ကၽြနေတာကဆခနတြင တငးျပညတြငး၌ ဗမာမဟတသ မားႏင အျခားေသာ လနညးစအပစမားၾကားတြငလညး ညညြတမႈႏငပကသကၿပး ကြျပား မႈမားျပညႏကေနၿပးပဋပကၡမားလညးေပၚေပါကေစခသည။ ဥပမာ ခရစယာနမားသည ကရငတငးရငးသား မားၾကားတြငလမားစမဟတသညတင ရစယာနမားသည KNU ၏ ေခါငးေဆာငမႈေနရာမားတြင စးမးထား ၿပး ကရငတငးရငးသား အတကအခ၀ေသသက ခရစယာနအျဖစကယကယျပန႔ျပန႔မတယၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ဗဒၶဘာသာမားက ခြ ျခားသညရလဒထြကေပၚခၿပး လႈပရားမႈအတြငး ဗဒၶဘာသာကရငမားက အသအမတျပမႈမရခေပ။DKBA ႏငKNU တ႔ၾကား အကြအျပသည မးစကြျပားေသာ ႏငငေရးအသကအ၀နး တစခတြင ညညြတမႈရရႏငေရးႏငပကသကၿပး ေရာထပပစျခငးႏင ဗလကစးမးျခငးတ႔၏ အဖကသေဘာ သကေရာကမႈမား၏ ဥပမာတစရပျဖစသည။ ညညြတမႈကကယကငသလသေဘာတစခအျဖစအကဥး႐းဆးျဖတျခငးသညလညး ဗမာဗဒၶဘာသာေလာ ကအျမငအတြငး အနကေကာကခနတြင ႏငငေရးသေဘာတရားအရ ေနာကထပထငရားေသာမကႏာစာ မားထတ ယသညနညးလမးမားျဖငလညး ရၾကသည။ ညညြတမႈသည မနကနေသာကယကငတရားကင သးျခငး၏ ညႊနးကနးတစချဖစသညဆေသာယငးသေဘာတရားအရအပစတစခတြငလပဂၢလမား၏စြမး ေဆာငႏငရညသညကယပငအကးစးပြားဆသ႔တမးညြတတကသည လ႕သဘာ၀က ေကာလႊားႏငမညျဖစ သည။ ယငးလပေဆာငခကမားက ကယကငသလသေဘာတရားအကျဖတခကတစခအ ျဖစ႐ႈျမငျခငး ျဖစသည။ ညညြတမႈကၿခမးေျခာကသသညအတႏြထနစေနၿပး တစကယရညဆႏၵ၏တြငးနကထကေနကာ အသကအ၀နး၏ အကးအျမတအတြက ႐ႈျမငရန သ႔မဟတ လပကငရန မတတႏငသျဖစရမည။ ညညြတမႈ သေဘာတရားက ထနးခပထားသတ႔သည မမတ႔ကယက ကယကငသလအားျဖင ျမငျမတသအျဖစထား ၾကၿပး မမတ႔သည မမတ႔၏ဆႏၵမားက ေကာလႊား ႏငသမားအျဖစ႐ႈျမငကာ အားလးအတြကအကးရမည ပနးတငတစခသ႔ ေရာကရရန တစဥးတစေယာက၏အကးစးပြားမားကပင စေတးသည။

132

ျပျပငေျပာငးလေရးကာလတြင ေနရာေပာကေနရသမား

The Displaced in Reform

Khin Khin Lwin

UNESCO Yangon kk.trublions@gmail.com

ယခအသြငကးေျပာငးမႈကာလအတြငး ျပျပငေျပာငးလေရး၀ါဒေတြက ျမနမာႏငငေရး ျပျပငေျပာငးလမႈက ဥးေဆာငေနၾကတယ။ ဒါေပမယလညး နယစပေဒသမားန႔ ပဋပကၡ/ပဋပကၡအလြနဇနမားက အေျခအေန ကေတာ မတညၿငမမႈန႔ မလၿခမႈ ျမငမားေနဆပါပ။ တရားမ၀ငကနသြယမႈ၊ သဘာ၀သယဇာတေတြ ထတယမႈ၊ စးပြားေရးမညမမႈန႔ ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးေတြအတြက အျပငးအထနယဥၿပငေနမႈေတြဟာ ပဋ ပကၡေတြက မးထးေပးၿပး ရပရြာမားန႔ တငးျပညရ႕ အသြငေျပာငးေရးအလားလာက ၿခမးေျခာကလကရ ပါတယ။ ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြေတြမာ စစတပအရာရေတြစတငပါ၀ငလာၾကေပမယ ၿငမးခမးေရးက႑ ျပျပငေျပာငးလမႈဟာ ေရ႕မတးေနာကမဆတႏင စစဘကဆငရာလႈပရားမႈကငးပျခငးတ႔န႔ ကင တြယရခကတ ကစၥတစရပအျဖစရေနဆပါပ။ ႏငငေရးဆငရာ အေသြးအေရာငစေတြၾကား ညမေသာ အာဏာခြေ၀မႈ၊ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥမားန႔ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ ျပျပငေျပာငးလေရးတ႔ဟာလညး ျပျပငေျပာငးလေရးျဖစစဥေရ႕ဆကဖ႔ ေမာငးႏငရမယ မရမျဖစကစၥအျဖစ ရေနဆပါ။ တးတကေနပရတ အျပငပနးသ႑ာနရ႕ေနာကကြယမာေတာ တရားမတမႈမရျခငးက နက႐ႈငးစြာရေနပါတယ။ သသာ ထငရားတ လြတလပမႈအသစေတြရရခေပမယ ကနးမာေရး၊ ပညာေရးန႔ အျခား အေျခခ၀နေဆာငမႈေတြ ကေတာ ဆးဆးရြားရြားကန႔သတခထားရဆျဖစၿပး အထးသျဖင အဖယကဥခရဆးန႔ အထခကလြယ ဆးသေတြအတြက မယၾကညမႈေတြ၊ အၾကမးဖကမႈေတြန႔ ဆးရြားစြာျပမႈမားရေနပါတယ။ ျမနဆနတ အေျပာငးအလေတြန႔ စတလႈပရားစရာ အခြငအလမးေတြေပၚထြနးေနေပမယ ကခငန႔ ရမးျပည ေျမာကပငးေတြက ပဋပကၡေတြရ႕ အကးဆကကခစားရတ ရပရြာေတြထမာေတာ မသကမသာ ျဖစေန ပါတယ။ အသြငကးေျပာငးေရးမာ သာမနျပညသေတြ ဘာေတြျဖစေနသလ။ ေရြ႕ေျပာငးခဘ၀န႔ ေနထငရ တာက သကႀကးရြယအမား ဘယလခစားရသလ။ လငယေတြ ရငဆငေနရတ တကယတကပြေတြက ဘာလ။ ကေလးသငယေတြ ေၾကာကရြ႕ထတလန႔ေအာင ဘယသေတြ လပတာလ။ မခငေတြရ႕ ေခါငးထ မာေတာကေလာငေနတ ေမးခြနးကဘာလ။ ဒအခြငအလမးက အသးခၿပး သတ႔ရ႕အသက ေဖာထတကာ ကၽြနမတ႔က သတ႔ကယစားေျပာျပသြားပါရေစ။

ကခငလြတေျမာကေရးအဖြ႕(KIO) သ႔မဟတ အစးရမထနးခပတေဒသေတြမာ ေရႊ႕ေျပာငးခရသ ၆၀၀၀၀ နးပါးရၿပး အစးရထနးခပထားတေဒသေတြမာ ၄၀၀၀၀ နးပါးရပါတယ။ တက႐ကတကခကခရမႈ ဒါမမဟတ စစတပေၾကာငျဖစလာတ အၾကမးဖကမႈေတြက ေၾကာကရြ႕ထတလန႔လ႔ ရြာသားေတြဟာသတ႔ အမေတြကေနထြကေျပးခၾကတယ။ အစပငးတနးကေတာ အေျခအေနက ေစာငၾကညဖ႔၊ သတ႔အမေမြး တရစာၦနေတြက အစာေကၽြးဖ႔န႔ သတ႔စကခငးေတြက ေစာငေရာကဖ႔ လေတြက သတ႔ရြာနားေလး ဒါမမ ဟတ ေတာထမာေနေနခၾကတယ။ တကပြေတြဆကျဖစမယအေနအထားလညးျဖစလာေရာ လေတြဟာ ဘရားေကာငး၀ငေတြ၊ ဘနးႀကးေတြန႔ ျပညတြငးေရႊ႕ေျပာငးခရသေတြအတြက သတမတထားတ ဒကၡ သညစခနးေတြက စေျပာငးခၾကတယ။ ရကသတပတေပါငးမားစြာ အသကရငလြတေျမာကခတ လတစ ဥးခငး ဒါမမဟတ အပစလက ကၽြနမေတြ႕ဆၿပး သတ႔ရ႕ ေၾကာကရြ႕စးထတမႈ၊ မေရမရာခစားရမႈ၊ နာကင မႈ၊ စတဒကၡန႔ ႐နးကနမႈေတြက နားေထာငခတယ။ အဒလပဂၢလေတြတစဥးခငးစကေတာ “ေရႊ႕ေျပာငးခ

133

ရတ သေတြ” ဒါမမဟတ “စစရ႕သားေကာင” လ႔ အမညတပခခရတယ။ သတ႔ရ႕ခါးသးမႈေတြကေတာ အထငအရားပါပ။ “တ႔ေရႊ႕ေျပာငးခရသေတြလညးမဟတဘး။ စစရ႕သားေကာင ေတြလညး မဟတပါဘး။ ဒါ တ႔ေျမ၊ တ႔ရ႕ ဘးဘြားပငေျမ။ တ႔ဒေျမမာ တ႔ေတြမးဆကေပါငးမားစြာ ေနထငခၾကတယ။ တ႔က ဘယလလပ ေရႊ႕ေျပာငးခရသေတြျဖစရမာလ။ တ႔က ၿမ႕ကလေတြလ ခမးလညးမခမးသာ၊ ပညာ လညး မတတေပမယ တ႔ရ႕ေျမက တ႔ပငတယ။ တ႔အသကေမြးဖ႔ တ႔ပငတေျမမာ တ႔အလပလပၾကတယ။ တ႔ေတြ ဂဏသကၡာရရ ရငသနေနထငၾကတယ။ တ႔ေတြက ဒအေျခအေနေရာကေအာင အဓမၼလပခၾကတာ”။ ဒလခစားမႈမးေတြဟာ ဒကၡသညစခနးေတြမာေနထငရသေတြအားလးမာရၾကတယ။

အတတ၊ ပစၥပန၊ အနာဂတ ကာလသးပါးစလးမာ ဒလပဂၢလေတြရ႕ေျပာတ ဆး႐ႈးမႈ၊ ခ႕ငမႈန႔ ပပနမႈေတြရ ေနပါတယ။ အတတတနးက သတ႔ေတြဟာ သတ႔ဘ၀ရ႕ အလပအကငန႔ ရငးႏးျမပႏမႈေတြ ဆး႐ႈးရတာန႔ ရငဆငခၾကရတယ။ ပစၥပနမာလအပခကေတြ၊သကေသာငသကသာျဖစမႈေတြန႔အခြငအလမးေတြ ခ႕ခ႕ငင န႔ ရငဆငေနရတယ။ အနာဂတမာေတာ သတ႔ေတြဟာ လၿခမႈန႔ဆငတကစၥေတြ၊ ေျမယာဆး႐ႈးမႈေတြ န႔ ဘ၀ေတြန႔ေဆြမးသားခငးေတြ ျပနလညတညေဆာကဖ႔ေတြန႔ ရငဆငၾကရမာပါ။ ေဒသမာရတ မားစြာ ေသာ အစးရန႔ အစးရမဟတတလကနကကငအပစတစစ ဒါမမဟတ အားလးရ႕ ဖအားေၾကာင ဒါမမဟတ ကယသေဘာန႔ကယ ေကးရြာေတြက စြန႔သြားခတယ။ တစခ႕ေဒသေတြမာ ကခငတငးရငးသားေတြ န႔ လမးစႏြယ၀ငေတြဟာ အဓမၼေမာငးထတခရေပမ ကနတသေတြက ဆကေနခြငေပးၿပး အမနးခငးေတြန႔ ရပရြာေတြၾကား သသယန႔ကြျပားမႈေတြ ဖနတးၾကတယ။ အျခားေဒသေတြမာေတာ ေဒသခေတြဟာ အဒ လကနကကငအပစႏစစ ဒါမမဟတ ႏစစထကပတအပစေတြရ႕ အခြနေကာကျခငးန႔ အကပကငျခငးခရ ၿပး သတ႔ရ႕ ရငးျမစေတြ၊ သတ႔ရ႕ ႐ပပငးဆငရာန႔ စတပငးဆငရာသာယာမႈေတြ ပကစးခရတယ။ အဒ ရပရြာေတြအတြကေတာ ဘ၀မာ မထငရားဆးအရာေတြမာေတာင ဘယေတာမ တမာမဟတပါဘး။ မသားစေတြ တစကြတစျပားျဖစၿပး တစေယာကက အစးရစစတပအတြက တကပြ၀ငခနမာ ေနာကတစ ေယာကက အစးရမဟတတ လကနကကငအပစ ဒါမမဟတ ျပညသ႔စစအတြက တကေနရတယ။ ေဆြ မးသားခငးအေရးမာ ဆးျဖတခကခခြငအာဏာေၾကာင ဆးရြားတ အကးဆကေတြျဖစခရတယ။ မသား စတငးဟာ သားတစေယာက၊ ႏစေယာက၊ သးေယာကက ေရ႕တနးပ႔ရၿပး တစခါတစေလမာ သားေတြ အားလးက ေရ႕တနးပ႔ခရတယ။ သမးေတြကေတာ ကနးမာေရး၊ ပညာေရး ဒါမမဟတ လမႈေရး၀နေဆာင မႈေတြအတြက ေပးလကရၿပး အဆကအသြယေကာငးေကာငး သ႔မဟတ လႊမးမးမႈေကာငးေကာငးရရင ေတာ သတ႔ကေလးေတြက ပဋပကၡန႔ေ၀းရာဆက ပ႔ႏငတ ေမာလငခကနညးနညးေတာရပါတယ။

ဒကၡသညစခနးမားက ေနအမေတြက အေျခခအားျဖင ၀ါးတငေတြကအသးျပၿပး သြပန႔ ကးထပသားမး ကာထားကာ အၾကမးအားျဖင ၁၀ေပx ၁၅ ေပ အခနးေတြက ၀ါးကပေတြန႔ ကာရထားတာပါ။ တစခ႕ စခနးေတြမာဆရင သြပအစား တာလပတအျပားေတြက အသးျပထားပါတယ။ အဆး႐ႈးခေတြရ႕ ေျမမာ ကၽြနမ သးလနးပါးေလာကေနထငခပါတယ။ ၿပးခတႏစေတြမာ စခနးေတြန႔ ပဋပကၡျဖစပြားရာေဒသေတြ က ရပရြာေတြဟာ တစကယရညသးပစၥညးေတြ၊ အးအမန႔ေျမယာ၊ အသကေမြး၀မး ေၾကာငးမႈ၊ ေကာကပ သးႏန႔ တရစာၦနေတြ၊ ပညာေရးအခြငအလမးေတြ၊ ကနးမာေရး၀နေဆာငမႈေတြ၊ ဂဏသကၡာစတ ဆး႐ႈးမႈေတြန႔ေနထငတကေအာင တစျဖညးျဖညးသငယခပါတယ။ စခနးေတြမာ ေနရာခ႕တတာ၊ မသား စေတြၾကားစညးလးညညြတမႈခ႕တတာ၊ ဆကဆေရးေတြန႔ အဆကအသြယခ႕တတာ၊ အစားအေသာက ခ႕တတာ၊ အသြားအလာခ႕တတာ၊ အလပအကငခ႕တတာ၊ စတခြနအားခ႕တတာ၊ ေမာလငခကခ႕တ တာ၊ အနာဂတမာဘာျဖစလာမလဆတ ေသခာမႈခ႕တတာစတ ခ႕တမႈေတြန႔ေနထငတကေအာင ေန႔စဥ ႐နးကနေနရပါတယ။ စခနးအေတာမားမားမာ ထငးမးလညးရားသလ လတဆတတ အသားငါးန႔ အသး အရြကလညးရားပါတယ။ တစခ႕စခနးေတြမာဆ ထငးေခြဖ႔ မငန႔ခၿပး အေဟာငးေလာငးန႔လမးေလာက

134

သြားရတယ။ ေစးေတြကလညး ငါးရကတစေစးပဖြငေပမယ လနညးစပ အစားအေသာက၀ယႏငပါ တယ။ စခနးေတြက မသားစအမားစကေတာ တစေန႔မာ ႏစနပပခကႏငပါတယ။ မနကစာက နနက ၈ နာရ ေလာကမာ ခကၿပး ညေနစာကေတာ ေလးနာရခြေလာကမာ ခကၾကပါတယ။ ခကျပတစားၾကတာ ကေတာ အဓကအားျဖင အသးအရြက၊ သစျမစသစဥေတြျဖစၿပး ေစးေန႔မာဆရငေတာ ဘဥ၊ ၾကကဥ ဒါမ မဟတ ငါးနညးနညးပါပါတယ။ အသားလတလတဆတဆတကေတာ ကၽြနမတ႔တတႏငတအေနအထား မရပါ ဘး။ တစခါတစခါေတာ အသားေျခာက ဒါမမဟတ ငါးပေကာငက ဂးျမစေတြ၊ င႐တသးေတြန႔ ေၾကာ ခကစားတအခါလညးရပါတယ။

သယဇာတၾကြယ၀တအျခားတငးျပညေတြမာလပ အဒေဒသက ပဋပကၡေတြမာမာလညး တစဗလဆငး တစဗလတကန႔ ပစၥညးဥစၥာေတြက သမးႀကးယငငသြားၾကတာပါပ။ အခအခနအထေတာ စစပြမာ ဘယ သႏငႏင တငးျပညက ေစးအျမငဆးေပးႏငသလကထေရာငးဖ႔ သတ႔ေတြၾကား တကပြေတြျဖစၿပး ၿငမး ခမးေရးရ႕ အကးရလဒေတြက ခြေ၀ၾကမာပါ။ တကပြေၾကာင ေဒသခေတြ ထြကေျပးေနရစဥမာ သတ႔ အးအမေတြကေတာ ဆာေလာငၿပး မ၀ေရစာျဖစေနတ ေအာငႏငသေတြက သမး၊ အမးမး ေသာ လကနကကငတပဖြ႕ေတြက ေလာဘေဇာတကေနတ ကငးတပဖြ႕ေတြက သတ႔တရစာၦနေတြက သတျဖတ စားေသာက၊ သတ႔စကခငးေတြန႔ သစေတာေတြက ခတလ၊ သတ႔ရ႕ေျမယာက အာဏာရသေတြရ႕အဆက အသြယန႔ ေဒသခေတြ သ႔မဟတ ျပငပက လေတြက သမးယတာကခၾကရတယ။ လကနကကင ပဋပကၡ အေတြ႕အႀကရၿပး အစးရန႔ ေကအငေအႏစဖြ႕စလးက ကတေတြခးေဖာကတာခရဖးတ လႀကးအမားစက ေတာ ၿငမးခမးတကာလေတြမာ ငတမြတေနတာထကစာရင တကပြ၀ငရငးေသသြားတာက ပၿပး ဂဏ သကၡာရတယလ႔ယၾကညၾကတယ။ မသားစ၊ သငယခငးအေပါငးအသငး၊ ေအာငျမငမႈႏင -စတာေတြက စတကးယဥအပမကမကေနစဥမာ ငယရြယသေတြကေတာ သတ႔ရ႕ မးယစေဆးစြျခငး၊ လငပငးဆငရာ ဆးဆးရြားရြားျပမခရျခငး၊ ၿခမးေျခာကခရျခငး၊ အဓမၼစစသားစေဆာငးခရျခငး၊ ျပညတနဆာအျဖစ သြတ သြငးခရျခငးႏင HIV စတ သတ႔ရ႕ ကယပငတကပြက ဆငႏႊေနၾကပါတယ။ အားလးထမာ အသားက ေအာင အေနတတဆးအပစျဖစတ ကေလးငယေတြကေတာ စးရမေပမယ ဂဏယေနတ သတ႔ရ႕လႀကးသ မေတြရ႕မကစေအာကမာ သတ႔သဘာ၀အတငး အခပအျခယမရဘ ကစားျခငး၊ ေတးဆျခငး၊ ကခနျခငး ေတြကျပေနၾကေပမယ သတျပစရာတစခခရေနၾကပါတယ။

သတ႔ရပရြာေတြ၊ ေျမယာေတြန႔ သကေသာငသကသာရလတ သတ႔ရ႕အမေတြကေန ခြခြာေနရာတာဟာ အလြနပနာၾကငခစားခရပါတယ။ ဂဏယစြာန႔ေနထငလာခတ ဒလေတြအတြကတစေျပးည ရကစရာ ေကာငးေစတာကေတာ ေပးစာကမးစာကလကခရတာ၊ စတျပတၿပး တစကယရညသန႔ရငးမႈလညးမရဘ ကယပငဘ၀၊ ပစၥညးပစၥယန႔ လၿခေရး မရတေနရာမးေတြမာ ေနရေလရတာ၊ ရငးျမစေတြန႔ပကသကၿပး ျဖစလာတ တငးမာမႈေတြေၾကာင ၿမ႕ခရြာခေတြရ႕ ခြျခားဆကဆျခငးန႔ဗလကျခငးခရတာ၊ သတ႔မသားစေတြ က မေထာကပႏငတာ ဒါမမဟတ ႐းရာအစဥအလာအတငးမေနႏငတာ၊ အေရးႀကးတ ႐းရာန႔ ပြလမး သဘငေတြ ကငးပတာမးလ ရပရြာမာ ေမာလငထားတ အခနးက႑က မလပႏငတာ၊ သတ႔ကေလးေတြရ႕ ပညာေရးအခြငအလမး ေရရာဖ႔၊ ဘ၀တစေလာကအေထာကအပျဖစရာက ရာေဖြဖ႔န႔ ၀ငေငြမရတာေၾကာင ၀နေဆာငမႈေတြရဖ႔ပျဖစပါတယ။ လႀကးသမေတြကေတာ အသးမ၀ငျဖစမႈ၊ စတကမႈ၊ ၀မးနညးမႈ၊ သတ႔ဘ၀ ရ႕ အလပန႔ ရငးႏးျမပႏမႈေတြ မျပညစမႈစတာေတြဟာ ခစားခကေတြက ေဖာျပၾကတယ။ ဒါေတြဟာ သတ႔သကတမးမာ ေမာလငလ႔မရေတာဘ ျပနမရ ႏငေတာတ ဆး႐ႈးမႈတစရပပါပ။

စခနးေတြမာရတ မသားစေတြဟာ အရကအလြနအကၽြေသာကတာ၊ မးယစေဆြ၀ါးအလြယမရႏငတာ၊ အရညအေသြးမျပညမ၀န႔ လၿခမႈမရတ ေနရာထငခငးေတြ၊ အႏရာယရတအေျခအေနေတြ၊ ေယာကၤားေလး ေတြန႔ မနးကေလးေတြက နးနကပကပရေနတာ၊ အမတြငးအၾကမးဖကမႈန႔ မလခငဘ ကယ၀နေဆာငရတာ

135

ေတြစတ အၾကမးဖကမႈန႔ ဆးဆးရြားရြားျပမမႈေတြက ကးလြနတာ ဒါမမဟတ ရငဆငရာတာေတြရပါတယ။ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရသေတြဟာ ဒကၡသညစခနးေတြမာေနထငစဥ ၀ငေငြရာဖ႔ အလြနခကတာေၾကာင လေနထငမႈရ႕ ေနာကဆကဆြအကးဆကေနေတြျဖစတ သငေလာတ ေဆး၀ါးကသမႈ၊ ပညာေရး၊ လၿခစတချခငးက ခစား ရမႈစတာေတြ မကႏာစာအမးမးန႔ရငဆငရၿပး ကယေျခေထာကေပၚကယရပဖ႔န႔ စတပငးဆငရာ ကနးမာ ေရးေတြမာ အႏႈတလကဏၡာေဆာငတ သကေရာကမႈေတြျဖစေစခပါတယ။ အဒ ထခကလြယတ ရပရြာေတြ က လကလပလကစားအလပသမားေတြရ႕ အခြငအလမးေတြဟာလညး ေခါငးပျဖတခရၿပး လပခနညးနညး ပရၾကပါတယ။ သတ႔ေတြဟာ တရားမ၀ငနယျခားျဖတေကာ အလပလပတာ၊ ကယကကယ၊ ရပသရြာသား ဒါမမဟတ မသားစ၀ငေတြက လေမာငခသမားေတြလကထ ေရာငးစားတာမးေတြလ အႏရာယရေသာ လညး မျဖစမေနေရြးရမညဗဟာေတြထ သကဆငးခရပါတယ။ စခနးေတြရ႕ အ၀င၊ အထြကကလညး စခနး ေကာမတမားက တငးတငးၾကပၾကပ စညးကမးထတထားၿပး စခနးအျပငမထြကရ နာရမားန႔ အျပငသ႔ ခရးသြားသက စခနးအျပငတြငထြကတအခနကာလေတြ မတတမးတငတစနစမားေတြထားရပါတယ။ အဒ လလပတာဟာ လေမာငချခငး၊ စစတပ စစသားစေဆာငးျခငးန႔ ျပညတနဆာအျဖစသြငးသြငးျခငးစတ အခြငအလမးေတြ ေလာကေစခဖ႔လ႔ ဆပါတယ။

စစပြျပနျဖစတအခနမာ အၾကာႀကးဆကျဖစေနဖ႔ ဘယသတစဥးတစေယာကကမ မေမာလငခၾကပါဘး။ ပဋပကၡဟာ ဒတယႏစထ၀ငလာခနမာေတာ ပဋပကၡအခနၿပးမာလ၊ အကပအတညး ရညၾကာလာရင ဘာျဖစလာမာလဆတ မေရရာမႈေတြေၾကာင ေၾကာကရြ႕ထတလန႔မႈေတြ ျမငလာပါတယ။ ေရြ႕ေျပာငးေန

ထငရသေတြၾကားမာ သတတရားက လြနစြာအားေကာငးၿပး သတ႔ဘ၀ရ႕ မေရရာေသာ အနာဂတေၾကာင သတ႔ရ႕ ဒေပနာေပခႏငစြမးန႔ သတ႔ဘ၀အတြက ရငသနေနထငလစတေတြဟာလညး ယယြငးလာေနပါ တယ။ သတ႔ေတြ အေျခအေနအရ ဘယလကငတြယမလ။ အမးသမးေတြကေတာ သတ႔ရ႕ စတညစညး စရာေတြက အေတာေလးထတေဖာေျပာဆေလရၾကၿပး တစဥးခငး ဒါမမဟတ အပစေတြလက ဆေတာငး တာေတြ၊ အမနးခငးေတြ၊ မတေဆြေတြန႔ ခစားခကေတြ မေ၀တာေတြ လပၾကပါတယ။ အမးသားေတြက ေတာ သတ႔ရ႕ပါ၀ငမႈဟာ အမးသားေရးက ကာကြယဖ႔ ညညြတၿပး စေပါငးလပေဆာငမႈတစချဖစရမယလ႔ စဥးစားၾကတယ။ သတ႔ရ႕ အနစနာခမႈဟာ ထကတနတအေရးတစခအတြကျဖစတယလ႔ ယဆေလရၾက တယ။ တစခ႕ေတာ အရကေသာကျခငး၊ မးယစေဆးသးျခငး၊ ဆးရြားစြာျပမႈျခငးန႔ အၾကမးဖကျခငးေတြလ အကးမျဖစေစတာမးေတြက လပၾကတယ။

ေျပာငးေရႊ႕ေနထငရသေတြဟာ ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြကေန ဘာက ေမာလငပါသလ။

• လၿခစတခရေသာ၊ ဂဏသကၡာရေသာ၊ အခနတနအမျပနရနႏင ျပနလညအေျခချခငး

• ျဖစစဥကေသခာစြာသၿပးေသာ ဆးျဖတခကခသည ျဖစစဥမားတြင ပါ၀ငျခငး

• အေျခခလအပခကမား ျဖညဆညးျခငး

• ေျမယာႏင အသကေမြး၀မးေၾကာငးအခြငအလမးမား ရရျခငး

ဘ၀မားက ျပနလညတညေဆာကျခငး၊ ဆကဆေရးမားျပနလညထေထာငျခငးႏင ရပရြာအေဆာကအအ မားသတ႔ကယပင၊ သတ႔သားသမးမားႏင သတ႔ေျမးျမစမား၏ အနာဂတက ဆးျဖတပငခြင

136

137

ျမနမာႏငငတ ြငရငးႏးျမ ပႏမႈဆငရာစြန႔စားရႏငေျခဆနးစစမႈ ႏငငတကာရငးႏးျမ ပႏမႈႏင စးပြားေရးလပငနးအေလအထမားဘာေျပာငးလခသလ

Risk Assessment, International Investment and Responsible Business Practice in Myanmar:

What Has Changed?

John Bray Control Risks, Tokyo

john.bray@controlrisks.com

၂၀၁၂ ေႏာငးပငးတြင အျပညျပညဆငရာ အဂတလကစားမႈတကဖကေရး အငနဂအ Transparency International (TI) က ထတျပနခေသာ Corruption Perception Index (CPI) အစအရငခစာတြင အမတ ၁၀၀ အနကျမနမာႏငငက ၁၅ မတသာေပးထားခသည။6 CPI တြင အမတ ၁၀၀ သည ပြငလငးျမငသာမႈ အျမငဆးစခနစညႊနး ျဖစၿပး ဒနးမတႏငငက အမတ ၁၀၀ တြင ၉၀ ရရခသည။ ဆန႔ကငဘကအားျဖင ျမနမာသည ဇယား၏ ေအာကဆးေရာကလလတြငရေနကာ ေအာကတြင ဆဒနသာရေတာသညကေတြ႕ရ ပါသည။ CPI ကၾကညလင ျမနမာႏငငတြင ဘာအေျပာငးအလမ မရခဟ ထငျမငရေတာမညပေပါကေန သည။ ႏငငတကာ စးပြားေရးသတငးစာမားက ဖတၾကညေသာအခါ ဆန႔ကငဘကေကာကခကမားက ေတြ႕ရ သည။ ဥပမာဆရလင ဇြနလ ၂ ရကေန႔တြင ထတေ၀သည Wall Street Journal ေဆာငးပါးတစပဒတြင “ျမနမာရငးႏးျမပႏမႈအလားအလာက စတ၀ငစားမႈသည ၿပးခသညႏစအတြငး အလြနစတလႈပရားစရာ ေကာငးသည အဆငသ႔ ေရာကရခသည” ဟ ေရးသားထားသည။7 အကယ၍ တစေယာကေယာကက ပထမဆး၀ါကထက ေရ႕ဆကမဖတေတာလင အရာအားလးေျပာငးလခၿပဟ အလြယတကေကာကခက ခသြားမညျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ဆကဖတၾကညမညဆလင ၂၀၁၂ ၌ ျမနမာႏငငတြင ႏငငျခားရငး ႏးျမပႏမႈပမာဏသည ေဒၚလာ ၁ ဒသမ ၄ ဘလသာရခသညက အလငအျမနသႏငမညျဖစၿပး အၾကမး ဖငးအားျဖင ျမနမာလဥးေရ၏ ဆယပတစပသာရေသာ လာအတြင ရငးႏးျမပႏသညပမာဏႏင အတတ ပငျဖစသည။ ထ႔ျပင အဂတလကစားမႈအဆငမားျမငမားျခငးအပါအ၀င အားနညးေသာ အပခပမႈသည ရငးႏးျမပႏၾကမညသမားအတြက အဆးအတားမားထတြင ပါ၀ငသည။ အခ႕အရာမား ေျပာငးလခေသာ လညး အရာအားလးေတာမဟတေပ။ ႏငငတကာ အျမငမား Economist Intelligence Unit (EIU) က ကမကထျပခၿပး မၾကာေသးမက Control Risks အဖြ႕က အဂတ လကစားမႈအေပၚ ႏငငတကာစးပြားေရးလပငနးမား၏ သေဘာထားစစတမးတစခက ေကာကယခသည။8

6 Transparency International ၏ website မာ www.transparency.org ျဖစျပး အစအရငခစာ အျပညအစ ႏငအစအရငခစာျပစရာတြငအသး ျပသညသေတသနနညးစနစမားက အဆပါ website တြငၾကည႐ႈႏငပါသည။ 7 Natasha Brereton‐Fukui, “WEF Meets in Myanmar as Investment Falls Short”, Wall Street Journal, 2 June 2013. http://online.wsj.com

8 သေဘာထားစစတမးအျပညအစက www.controlrisks.com website တြငၾကည႐ႈႏငပါသည။

138

ဤစစတမးတြင ကမၻာတစ၀နးရ ကမၸဏ ၃၁၆ ခမ ဥပေဒေရးရာႏင စမခန႔ခြေရး အဆငျမငအရာရမားက ေမး ျမနးခသည။ ယငးစစတမးသည ျမနမာႏငငအားအထးတလည ဥးတညထားချခငးမရေသာလညး စစတမး ေတြရခကမားစြာမာ ေရ႕တြင ျပျပငေျပာငးလမႈျဖစစဥမားကရငဆငရာေတာမညႏငငတစင အတြက သင ခနးစာမားစြာရရမညျဖစသည။ ပထမဆးေမးခြနးတြင အဂတလကစားမႈအႏရာယ၏ ျဖစလာႏငဖြယရေသာ ေနရာဧရယာငါးမးစာရငးမ ယငးတ႔အေလးထားရဆးႏစမးက ေျဖဆသမားအား ေမးျမနးခသည။ ရလဒမာေအာကပါအတငးျဖစသည။ ဥပမာ အေကာကခြန၊ ရအရာရ သ႔မဟတ အဂတလကစားမႈတကဖကေရးအတြက တာ၀နရ ေသာ အခြနစစေဆးေရးအရာရမားက လာဘေပးရနေတာငးဆျခငးကသ႔ေသာ လပငနးေခာေမြ႕စြာလည ပတႏငေရးႏငပကသကသည စြန႔စားရႏငေျခမားက ေျဖဆသ ၅၈ ရာခငႏႈနးက ေရြးခယခသည။ ဥပမာ လပ ငနးႏငပကသကသည ပြစားမား၊ အတငပငခမားကသ႔ တတယလမားႏင မမကမၸဏၾကားဆကဆ ေရး ႏငပကသကေသာ စြန႔စားရႏငေျခမားက ၅၂ ရာခငႏႈနးက ေရြးခယခသည။ ဥပမာ ကနထ႐ကရရန အတြက လာဘေပးရနေတာငးခမႈမးကသ႔ စးပြားေရးလပငနးေအာငျမငျခငးႏငပကသကသည စြန႔စားရ ႏငေျခမားက ၂၉ ရာခငႏႈနးက ေရြးခယခသည။ ႏငငတစခခတြင စးပြားေရးလပငနးလပကငရသညႏင ပကသကေသာ စြန႔စားရႏငေျခမားက၂၅ရာခငႏႈနးက ေရြးခယခသည။ ဥပမာ လပငနးပးတြလပကင ဖက၊ ႏငငေရးအရထေတြ႕မႈရသမားစသည စးပြားေရးလပငနးလပကငဖကမားႏငပကသကေသာ စြန႔စား ရႏငေျခမားက ၁၂ ရာခငႏႈနးက ေရြးခယခသည။ ႐တတရကၾကညလင စးပြားေရးလပငနးလညပတမႈႏင ပကသကေသာ စြန႔စားရႏငေျခမားသည ေျဖဆ သမား၏ အေလးထားမႈတြင အလြနျမငမားေနသညက အအားသငစရာျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင အခြန အရာရမား သ႔မဟတ အေကာကခြနအရာရမားက လာဘေပးရန ေတာငးဆျခငးမးျဖစသည။ ယငးသ႔ ေတာငးခမႈမးသည ပစတစမးျဖငလာေလရသည။ ေပးရသည ေငြေၾကးပမာဏသည စးပြားေရးလပငနး တစခအေနျဖငဆလင နညးပါးသညဟဆဖြယရာရသညပမာဏျဖစေသာအေမရကနေဒၚလာ ၁၀၀ ေအာကသာျဖစတကေသာလညး ေတာငးခမႈမားသည ထးစလျဖစေနသည ၿခမးေျခာကမႈတစချဖစ သည။ “မငးမေပးရငမငးလပငနးထခကသြားမယ” ဆသညသေဘာျဖင အေကာကခြနလပငနးမား ေဆာငရြကျခငး သ႔မဟတလငစငေလာကထားျခငးတ႔တြငအကနအကႀကးမားသည ၾကန႔ၾကာမႈမးျဖစ ျခငး သ႔မဟတ တရားမတမႈမရေသာ အခြနေကာကချခငးပစမးကသ႔ျဖစသည။ အေမရကန၊ ယေကႏင အျခား အေနာကႏငငမား၏ ဥပေဒေရးရာအဖြ႕မားက ျမနမာႏငငကသ႔ေသာ ႏငငမားအပါအ၀င ျပညတြငး ျဖစေစ၊ ႏငတကာတြငျဖစေစ ကးသနးေရာငး၀ယေရးဆငရာ လာဘေပးမႈမားက ႏမနငးေနေသာေၾကာင ႏငငတကာကမၸဏမားက ေပးရနလကတြန႔ၾကသည။ “လပငနးလညပတမႈဆငရာ လာဘေပးမႈမား” က အေလးထားေျပာဆသျဖင အျခားေသာ စြန႔စားရႏငေျခ မားသည အေရးမႀကးဟ မဆလေပ။ ယငးတ႔က ကမၸဏမားမညသ႔ ႐ႈျမငသနညးဆသညက အနညး ငယကြျပားသည အျမငတစခရရရန ေျဖဆသမားအား အခငးအကငးမးစေပးၿပး စြန႔စားရႏငေျခမား သည “သသာထငရားျခငးမရ” ၊ “လပ႐းလပစဥ” သ႔မဟတ “အဓကသည” က မတခကေပးရန ေမးျမနး ခသည။ ထသ႔မဟတလင “ၾကားပြစား” က ေငြေၾကးပမာဏတစခေပးရမညဆလင ယငးသ႔ေသာ အေျခ အေနမးေအာကတြင ကမၸဏကဆကလပႏငျခငးမရေတာဟဆလသလားဟ ေမးျမနးခသည။ အခငးအကငးတစခတြင “တရားသႀကးမားက ကးသနးေရာငး၀ယေရးဆငရာ အျငငးပြားမႈမားသည နာ မညဆးျဖငေကာၾကားလေသာ အဂတလကစားမႈတစရပျဖစေနသညဟ ဆးျဖတေသာ” အေျခအေနတစ ခက စဥးစားၾကညရန ေမးျမနးေသာအခါ စြန႔စားရႏငေျခမားသည “သသာထငရားျခငးမရ” ဟ မညသ အားလးနးပါးက မထငျမငၾကဘ ယငးအေျခအေနတြင “ၾကားပြစား” မားက ေပးရမညဟ ေျဖဆသ ငါးပ တစပက ထငျမငၾကသည။ သေသာျငားလညး စြန႔စားရႏငေျခမားသည “လပ႐းလပစဥ” အျဖစ ၄၀

139

ရာခငႏႈနးေကာကထငျမငၾကသည။ မလြမေရာငသာ ႀကရသညအခါ သတ႔သည တရားသႀကးမားက လာဘေပး ရမညဟ ေသခာေပါကဆလျခငးမဟတေပ။ ထသ႔ျပလပမညအစား ကနထ ႐ကစာခပမားတြင အထးအခကမားထညသြငးျခငးျဖင ကးသနးေရာငး၀ယေရးဆငရာ အျငငးပြားမႈမား က သကဆငႏငင၏ ျပငပတြင ဆးျဖတမညျဖစရာ ယငးသ႔ေသာ စြန႔စားရမႈမားက ကမၸဏမားက ကင တြယသြားဖြယရသည။ အျခားတစနညးအားျဖင အျငငးပြားမႈျဖစသညေနရာတြငပင ဆးျဖတျခငးျဖင တရား႐းသ႔ေရာကမည စြန႔စား ရႏငေျခထကတရားမတမႈမရဟယဆေသာလည ညႏႈငးေျပလညသညနညးက လကခၾကလမမည ျဖစသည။ ယငးသ႔ျဖစႏငေျခမားသည ရငးႏးျမပႏမႈအတြက လး၀ဥသ အတားအဆးတစချဖစေကာငးျဖစ ဖြယမဟတေသာလညး ယငးတ႔ထညသြငးတြကခကရနလအပမည မားစြာ ေသာ အေၾကာငးတရားမားထမ တစချဖစသည။ ဒတယအခငးအကငးတြင အလားအလာရသည လပငနးပးတြလပကငမည မတဖကသည ၀နႀကးခပႏင ေဆြမး၀မးကြေတာစပသည (အလားတကစၥရပမားတြင အစးရအဖြ႕ထပတနးအရာရတစဥးဥးႏင ေဆြ မးေတာစပသညဟလညး စဥးစားရမည) ဟ စဥးစားရန ေျဖၾကားသမားအား ေမးျမနးခသည။ တ႔ျပနမႈ မား၏ အဆငမာ သသသာသာကြျပားသြားခသည။ ၂၃ ရာခငႏႈနးနးပါက စြန႔စားရႏငေျခမားသည “ည လငၿပးသည” အရာဟ ထငျမငခၾကသည။ အေနာကႏငင ကမၸဏအမားစအပါအ၀င ၂၀ ရာခငႏႈနးနးပါး က စြန႔စားရႏငေျခမားသည “သသာထငရားမႈမရ” ဟ ထငျမငခၾကသည။ Control Risks အျမငတြင ေကနပေလာကသညအေျဖရရနမာ မားယြငးဖြယရသည။ တစစတရာေသာ အေျခအေနမားတြင ထပတနးႏငငေရးသမားတစေယာက၏ ေဆြမးသားခငးႏင အလပလပရန တရား ၀ငျဖစမႈရေသာ စးပြားေရးအေၾကာငးရငးခေကာငးတစချဖစဖြယရသည။ အလားတပင ေမးျမနးရမည ေသာခကကေသာ ေမးခြနးမားလညးရသည။ ပးတြလပငနးမားအား ေဆြမးသားခငး၏ ထည၀ငမႈ သ ဘာ၀က အတအကဆရလင ဘာျဖစမညနညး။ သတ႔ရရမည ဆလာဘသည အတအကအားျဖင မညသ႔ျဖစမညနညး။ စညးကမးထနးသမးေရးသမားမားႏင စစမးေဖာထတေရးသားသည သတငးစာ ဆရာမားၾကညေလရသည သသယမကလးျဖငၾကညမညဆလင အရာရက အျခားတစနညးျဖင လာဘ ေပးမႈတစခအျဖစ အနညးဆးေသာ ၀နေဆာငမႈအတြက ေပးရမည အလားအလာရသလား။ အကယ၍ အစးရအဖြ႕ အေျပာငးအလျဖစလင ဘာျဖစသြားမညနညးဆသည ေမးခြနးမားရသည။ ျမနမာႏငငအတြက ႐ႈပေထြးမႈမား အဂတလကစားမႈ ျမငမားေသာ အဆငမားႏငဆကစပေနသည စြန႔စားရႏငေျခမားအား ခဥးကပမႈမားစြာ ျဖင ျပလပခသည သေဘာထားစစတမးအရ ယငးသ႔ေသာ စြန႔စားရႏငေျခမား ရငးႏးျမပႏမႈအတြက အဆးအတားတစခအျဖစ ကမၸဏအားလးက ယဆလမမညမဟတေပ။ သ႔ေသာလညး အနညးစေလး သာျဖစေသာ ကမၸဏမားကသာ ျပနာပနညးေသာ အျခားႏငငမားတြင ယငးတ႔၏ ေငြမားက ရငးႏး ျမပႏရာ ပမလလားႏစသကေၾကာငး ဆးျဖတၾကလမမညျဖစသည။ အဆငျမငမားေသာ စးပြားေရး လပငနးဆငရာ၊ နညးပညာဆငရာႏင ေကာပရတ တာ၀န၀တရား စခနစညႊနးမားအရ လညပတမည ကမၸဏမားျဖစဖြယရေသာေၾကာင အဖကဖကတြင အဆးအ႐ႈးပမားမညျဖစသည။ Control Risks ၏ မၾကာေသးမက အေတြ႕အႀကမားတြင ႏငငတကာကမၸဏမားေမးျမနးေလရသည ေမး ခြနးမားမာ ျမနမာႏငင၏ တရားေရးအေျခအေနျဖစသလ ရငးႏးျမပႏမႈ ျပ၊ မျပဆးျဖတခနတြင ပမကယ ျပန႔ေသာ လပငနးလညပတမႈ ပတ၀နးကငအေျခအေနလညးပါ၀ငသည။ ယခအခနအထ အေျဖမားက လးလးလားလားေကာနပစရာမရေပ။ ယငးအခကသည ႏငငတကာရငးႏးျမပႏသမား ေမာမနးထားခ သညထက အ၀ငေႏးခသည အေၾကာငးတစခကလညးျဖစသည။

140

ကမၸဏမားသည ဥပေဒပါအခကမားအတငးလပဆာငရမညက မားစြာမပပနဘ အဆငတငးရ အရာရ မား၏ အရညအေသြးက ပမအေလးထားသည။ အထးသျဖင တရားစရငေရးတြငျဖစသည။ျမနမာႏငငသည New York Convention on the Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards က မၾကာ ေသးမက လကမတေရးထးခသည။ ယငးသ႔လကမတေရးထးျခငးသည ေရ႕သ႔ေျခလမးတစလမး ျဖစၿပး အနာဂတတြင ကးသနးေရာငး၀ယေရးဆငရာ အျငငးပြားမႈမားက အျပညျပညဆငရာ ခသမာဓသ႔ တငမညအလားအလာရသြားသညသေဘာျဖစသည။သ႔ေသာလညးျပညတြငးဥပေဒျပမႈတြင ကြနဗငးရငး၏ ျပဌာနးခကမားကျမနမာလႊတေတာကအေကာငအထညေဖာရနလေနဥးမညျဖစသည။ ျမနမာတရားသႀကး မားကးသနးေရာငး၀ယေရးဆငရာဥပေဒကသငေလာစြာေလကငသငၾကားေပးရမည ေရရညရနမနး ခကမာ ယခငအတငး အေရးတႀကး ကစၥတစရပအျဖစရေနမညျဖစသည။ ရငးႏးျမပႏဖြယရသမားႏင Control Risks တ႔ ေဆြးေႏြးမႈမားတြင လပငနးလပကငဖက စြန႔စားရႏငေျခမာ ဒတယအဓကအကဆး ပပနမႈအျဖစေပၚထြကလာတကသည။ အနညးဆးအားျဖင မမတ႔၏ အလားအလာ ရေသာပးတြလပငနးလပကငဖကမားသညအေမရကန အေရးယပတဆ႔သညစာရငးတြငပါမပါ သလၾက သည။ ထထကပၿပး သလၾကသညမာ ဂဏသကၡာအတြက ယငးတ႔၏ ပဂၢလေရးအဆကအသြယမားႏင နာမညဂဏသတငးမားက လကလမးမလၾကသည။ ယခစာတမးတြင ေခါငးစဥတပထားသည ေမးခြနးက ျပနသြားရလင ျမနမာႏငငသည ေျပာငးလေနသလား၊ မေျပာငးလဘေနသလားအေပၚမားစြာအျငငးပြားေနသညမဟတဘဘယေလာကျမနသလႏင ဘယက သြားေနသလဆသညက ေမးခြနးထတလျခငးျဖစသည။ အပခပမႈ စခနစညႊနးမားက ျမငတငရနႏင အဂတလကစားမႈတကဖကေရးအဆငမားကခငမာေအာငျပလပရမညက သမၼတဥးသနးစနက အသ အမတျပခၿပးျဖစသည။ ေျခလမးသစမားေလာကလမး ေနေသာ ျမနမာတြင ျပညတြငးႏင ႏငငတကာ ကမၸဏမား ႀကးထြားေအာငျမငဖ႔ဆလငအလငအျမနတးတကေရ မာ အေရးတၾကးလ အပခကတစချဖစသည။

141

ျမနမာတြင တ႐တ၏ စးပြားေရးရငးႏးျမ ပႏမႈမားက ႏငငေရးဇာတသြငးျခငး - အေၾကာငးတရားႏင သကေရာကမႈ

Politicization of China’s Economic Investment in Myanmar: Cause and Impact

Zhu Li

Executive Director and Professor, Research Institute for Indian Ocean Economics Yunnan University of Finance and Economics

zhuli2001@126.com တ႐တ-ျမနမာစးပြားေရး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ၏ လကရ အေျခအေန ပထ၀ႏငငေရး အေၾကာငးတရာမားေၾကာင တ႐တ-ျမနမာ စးပြားေရးပးေပါငးေဆာငရြကမႈသည ရညလားေသာ သမငးတစခရခသည။ တရတႏင ျမနမာၾကား ကနသြယေရး ပမာဏသည ၂၀၀၅ ခႏစတြင ေဒၚလာ ၁ ဒသမ ၂ ဘလရခရာမ ၂၀၁၂ တြင ႏစႏငငကနသြယေရး ပမာဏသည ေဒၚလာ ၆ ဒသမ ၉၆ ဘလသ႔ တးျမငလာခသည။ ျမနမာႏငငတြင တ႐တ၏ ရငးႏးျမပႏမႈသည ၂၀၀၅ ခႏစကတညးက သသသာသာတးျမငခၿပး မၾကာ ေသးေသာ ငါးႏစအတြငး ေဒၚလာ ၁၁၀ ဘလမ ေဒၚလာ ၈ ဒသမ ၇၅ ဘလအထ တးျမငခသည။ တ႐တ၏ ရငးႏးျမပႏမႈစမကနးအမားစမာ စြမးအင၊ သတတေဖာေရးတ႔ကသ႔ေသာသဘာ၀သယဇာတလပငနးမား အေပၚဥးတညသည။ ၂၀၁၁ ေမလတြင တ႐တသမၼတ ဟကငေတာငႏင ျမနမာသမၼတ ဥးသနးစနတ႔ ေပကငးတြင ေတြ႕ဆခ ၿပး ႏစႏငငၾကားပးေပါငးေဆာငရြကေရးတးျမငရနႀကးပမးမႈတစရပအျဖစ ခငမာအားေကာငးေသာ မဟာ ဗဟာမတဆက တညေဆာကျခငး ပးတြေၾကညာခကတစရပက ႏစဘကစလးက ထတျပနခသည။ ျမနမာႏငငတြင တ႐တ၏ ရငးႏးျမပႏမႈမာ ၂၀၁၂ ၾသဂတလအထ ေဒၚလာ ၁၄ ဒသမ ၁၄ဘလ ေရာကရ ခၿပး အျခားႏငငျခားတငးျပညမားႏငယဥလင တ႐တသည ျမနမာႏငငအတြက ပမာဏအႀကးမားဆး ရငးႏးျမပႏသျဖစလာခသည။

ျမနမာစပြားေရးကႏငငေရးဇာတသြငးျခငး-တ႐တႏငပကသကေသာ ျဖစ႐းျဖစစဥ အေၾကာငးႏစရပ ျမစဆဆညေရအားလပစစ စမကနး ျမစဆဆညေရအားလပစစ စမကနးသညပြငလငးျမငသာမႈမရျခငး၊ ျပညတြငးေစးကြကသ႔ လပစစေရာငးခမႈ နညးပါးျခငး၊ ေဒသခေနထငသမားက အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးေနရာချခငး၊ တ႐တလပသားမား က အသးမားျခငး၊ သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ ဆးရြားလေသာ သကေရာကမႈမား၊ ေဒသခ ယဥေကးမႈ အေမြအႏစမားက ေလးစားမႈမရျခငး စသည အနညးဆးအေၾကာငးျပခကေျခာကခအတြက အျငငးပြားစရာျဖစခသည။

ျမနမာတြင ဒမကရကတစျပျပငေျပာငးလမႈ အသြငကေျပာငးျခငးႏင ျမနမာ ေရအားလပစစစမကနးတြင

142

တ႐တလပငနးမား၏ ရငးႏးျမပႏမႈအေပၚ အေနာကႏငငမားကထားရေသာ အာဃာတမားေၾကာင ဆည ေဆာကေရး ရပတန႔သြားရျခငးျဖစသညဟ ေလလာသးသပသအခ႕က ေထာကျပၾကသည။

ျမစဆဆညေဆာကလပေရး ႐တတရကရပတန႔သြားျခငးေၾကာင ျမနမာတြင တ႐တ ရငးႏးျမပႏမႈ၏ ႏငင ေရးဆငရာ စြန႔စားရႏငေျခမား အထငးသားေပၚလြငခသည။ ထအခနမစကာ “ျမနမာတြင တ႐တ ရငးႏး ျမပႏမႈ” သည အခကခဆးကာလတစချဖစလာခၿပး အျခားစမကနးအခ႕လညး အျငငးပြားဖြယရာထတြင တစ၀လညလညျဖစကာ ရငးႏးျမပႏမႈအသစမားလညး ထပမမရေတာေပ။

လကပေတာငးေတာင ေၾကးနသတတြငးစမကနး လကပေတာငးေတာင ေၾကးနသတတြငးစမကနးေၾကာင ျဖစေပၚလာသည သဘာ၀ပတ၀နးကငညစညမး မႈႏင တရားမ တမႈမရေသာ နစနာေၾကးက မေကနပသည ေဒသခမားဆႏၵျပမႈႀကးတစရပ ၂၀၁၂ ႏ၀ငဘာ တြငျဖစခၿပး ဆႏၵျပသမားက သတတြငးအနးရ ျမနမာ-ဝမေပါင ေကာပါးလမတက ၏ စခနးက သမးပကချခငး ေၾကာင စမကနးလပငနးမား ရပတန႔ခရသည။

ဒဇငဘာ ၁ ရကေန႔တြင ျမနမာအစးရ ကလကပေတာငးေတာင စစမးစစေဆးေရး ေကာမရငက ဖြ႕စညးခ သည။ ၂၀၁၃ မတ လ ၁၂ ရကေန႔တြင ထတျပနသည ေနာကဆးအစရငခစာတြင စမကနးက ဆကလကအေကာငအထည ေဖာသငေသာလညး လအပေသာတးတကမႈတငးတာျခငးမားျပလပရမညဟ ေကာမရငက အႀကျပထား သည။ ပြငလငးျမငသာမႈျပနာက အဆပါအစရငခစာတြက အႀကမမားစြာ ထညသြငးထားသည။ အစရင ခစာအရ ပြငလငးျမငသာမႈနညးပါးသျဖင စမကနးႏငပကသကၿပး ေဒသခ ျပညသမား နညးနညးသာသသျဖင နားလညမႈလြမားေစခသညဟ ဆသည။

ျမနမာစးပြားေရးက ႏငငေရးဇာတသြငးျခငးအေၾကာငး

(၁) ျပညတြငး၀ေရာဓမးစက ေျဖရငးရန ပထမဥးဆးအေနျဖင ျမနမာအစးရသည ျပညတြငးႏငငေရးအကးစးပြားမားက ခနညရနႏင အစးရပရပက ျမငတငရန လအပသည။ အသြငကးေျပာငးေရးကာလအတြငး ဥးသနးစနအစးရအတြက အေရးႀကးဆးအရာ မာအစးရ၏ ပရပသစက ပေဖာရနႏင အစးရသစအေပၚ ျပညသ႔မား၏ သေဘာထားက ေျပာငးရနျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင သာမနျပညသမား၏ အသသည (သ႔မဟတ ယငးအသဟဆရမည) ဥးသနးစနအစးရ၏ အာ႐စကစရာျဖစလာၿပး ယငးအခြငအေရးက အမအရဆပကငၿပး ျပညသ႔ယၾကညမႈရရမညဟ ေမာလငရ သည။ တ႐တသည ျမနမာတြင ပမာဏအႀကးမားဆးရငးႏးျမပႏသျဖစေသာေၾကာင ႀကးမားေသာ ေဆာက လပေရးစမကနးမားႀကး အာ႐စကမႈႀကးႀကးမားမားရရမညျဖစသည။

ဒတယအခကအေနျဖင အမးသားျပနလညစညးလးညညြတေရးက အရနျမငရနႏင လနညးစတငးရငး သားလမးစေဒသမားတြင အကးစးပြားမား ပဋပကၡကေလာခရမည။

တတယအခကအေနျဖင အကးစးပြားအသစမားႏင အေဟာငးမားၾကား ပဋပကၡမားက ၾကား၀ငရမည။ ျမနမာတြင တ႐တရငးႏးျမပႏမႈစမကနးမားသည အျမတကခကခေနရသည နက႐ႈငးေသာ အေၾကာငးမာ အကးစးပြား အသစမားႏင အေဟာငးမားၾကား ပဋပကၡျဖစသည။

143

(၂) အျခားႏငငမားႏင ျမနမာဆကဆေရးက ခနညရန

ပထမဆးအေနျဖင တ႐တလႊမးမးမႈ အားေလာသြားရနလအပသည။ ျမနမာတြင တ႐တ၏ ၾသဇာလြမးမးမႈ သညႀကးမားေနသျဖင ျမနမာအစးရႏင ႏငငျခားပါ၀ါမား စးရမပပနမႈက နကနက႐ႈငး႐ႈငးျဖစေပၚေစခ သည။ တ႐တ၏ မဟာဗေျမာကရညရြယမႈတြင စြမးအငလၿခေရးက ခငမာအားေကာငးေစရနႏင “ႏငင တစႏငင၊ သမဒၵရာႏစခ” ဆေသာအခကက တကယျဖစလာေစရန အႏၵယသမဒၵရာသ႔ လမးေၾကာငးသစ တရပပြင ရနဆသည မကႏာစာႏစရပရသညက ေယဘယအားျဖင ယၾကညၾကသည။

ဒတယအခကမာ ႏငငတကာဆကဆေရးႏင အကးစးပြားမားက ခနညရနျဖစသည။ ႏငငတကာဆကဆ ေရးခနညျခငး ျဖစစဥတြင အေမရကနႏင ဂပနအပါအဝင ႏငငမားစြာတ႔က တ႐တႏငငမ ဖအားမားရလာ ၿပက တျဖညးျဖညးသရလာသျဖင ျမနမာႏင သတမနေရးရာ အျပနအလနဆကဆမႈမား စတငတးျမငခၾက သည။ အထးသျဖင အေမရကနျပညေထာငစက “အာရ-ပစဖတသ႔ ျပနလာျခငး” မဟာဗက အေကာင အထညေဖာၿပးေနာက ျမနမာသည တ႐တႏင အေမရကနျပညေထာငစၾကား အကးစးပြားကစားပြ၏ အခကအျခာေနရာသစတစခ ျဖစလာခသည။ ျမနမာ၏ သတမနေရးရာခနညေရးမဟာဗဟာသည မဟာ ပါ၀ါႀကးမားၾကား ၿပငဆငမႈက ႏႈးဆြရနႏင မမကယပငအကးစးပြားက အမားဆးခ႕ထြငရန ရညရြယသည။ အေနာကႏငငမားက ျမနမာအေပၚခမတထားသည စးပြားေရး အေရးယပတဆ႔မႈမားက တျဖညးျဖညး ပယ ဖကခသည။

(၃) တ႐တလပငနးမား၏ ျပနာမား

တ႐တ၏ ႏငငရပျခား ရငးႏးျမပႏမ ပစမားက ျပနလညဆနးစစရန လအပသည။ တ႐တ၏ ႏငငရပျခား ရငးႏးျမပႏမႈစမကနး အမားစမာ အစးရမားႏင ဆကဆလပကငရေလရသည ႏငငပငလပငနးမားက အေကာငအထညေဖာျခငးျဖစသည။ အစးရမားႏင ဆကဆေရးေကာငးတစခ တညေဆာကရနသာ ယငး တ႔က ႀကးပမးေနၿပး ျပညသမား၏ လမႈဘ၀က လစလ႐ႈချခငးသည စမကနးမား မရငးမလငးအေန အထားသ႔ေရာကရေစၿပး အကးအျမတမားခြေ၀ရာတြင မမမတျဖစေစခသည။

မားစြာေသာ တ႐တ၏ ႏငငပငလပငနးမားသည ေကာပရတလမႈတာ၀န၀တရားမား ပကကြကၾကသည။

ျမနမာတြင တ႐တစးပြားေရး ရငးႏးျမ ပႏအား ႏငငေရးဇာတသြငးလမႈအေပၚ သကေရာကမႈမား

တ႐တ-ျမနမာဆကဆေရးက ႏစႏငငဆကဆေရးမ ႏငငစဆကဆေရးသ႔ အသြငေျပာငးရန

ျမနမာတြင ဒမကေရစအသြငးကးေျပာငးေရးျဖစစဥမားတးတကမႈေၾကာင ျမနမာႏငငျခားဆကဆေရး၏ အေရးႀကးေသာ အစတအပငးျဖစသည တ႐တ-ျမနမာဆကဆေရး ေျပာငးလခေသာလညး အလးစ ေျပာငး လခသညေတာ မဟတေပ။ ျမနမာအစးရလအပသညမာ တ႐တႏင ႏစႏငငၾကားဆကဆေရးသာမကဘ တ႐တအပါအ၀င ႏငငစႏငငတကာဆကဆေရးျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင တ႐တ-ျမနမာဆကဆေရးသည ၀င ႐းတစခတညးရခသည ယခငအေျခအေနသ႔ျပနေရာကရန မျဖစႏငေတာေခ။ သ႔ေသာလညး တ႐တသည ျမနမာ၏ အေရးအပါဆးအမနးခငးႏငငတစချဖစၿပး ျမနမာ၏ ဖြ႕ၿဖးေရးအေပၚ တ႐တက ေကာငးေသာ အကးသကေရာကမႈမား ေပးမညျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင လကရ ဆကဆေရးေကာငးေပၚအေျခခၿပး ေဒသ တြငး ေကာငးစားေရးကပးတြတးျမငရနႏင မမတ႔၏ စတပငးဆငရာက ခနညရန ႏစဘကစလး လအပမည ျဖစသည။

144

ျမနမာအစးရ၏ အသြငကးေျပာငးေရး နာကငမႈ- ဒမကေရစအသြငကးေျပာငးေရးအတြက ေပးဆပရသည တနဖး

ျမနမာ ဒမကေရစအသြငကးေျပာငးမႈ ျဖစစဥတြင အစးရသညလညး ျပငးထနလေသာ စးပြားေရးစနေခၚမႈ မားျဖင ရငဆငခရသည။ ႏငငျခားလပငနးမားက ျမနမာတြင ရငးႏးျမပႏမႈႏငပကသကၿပး သတႏငလပ ေဆာငေနၾကသျဖင ျမနမာစးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈအတြက အဆးအတားျဖစခရသည။ ႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈ က ဥးစားေပးထားရသည အေျခအေနေအာကက ျမနမာစးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးမႈက ႀကးႀကးမားမားသကေရာကမႈ ရမညျဖစသည။

အျငငးပြားမႈမားက ကငတြယေျဖရငးျခငးနညးလမးမား အသြငေျပာငးျခငး

ကၽြနေတာတ႔ ေတြ႕ျမငခရသညအတငး ျမစဆဆညအျဖစအပကမ လကပေတာငးေတာင ေၾကးနသတတြငး စမကနး ကစၥ အထ ႐ႈပေထြးလသည ႏငငတကာအေရးကစၥမားက ကငတြယရာတြင ဥးသနးစနအစးရ၏ နညးလမးသည ပမရငကကလာခသည။

တ႐တ၏ ႏငငရပျခားရငးႏးျမပႏမႈပစက ေရႊ႕ျခငးႏင ျပညသမား၏ အသကေမြး၀မးေၾကာငးအေပၚ စမကနး က ဥးတညျခငး

ေကာပေရးရငးသည အျခားတစဖကအေပၚ တစဘကသတအကးစးပြားခမတျခငးထြက အကးစးပြား ထနး ညျခငးက ျပလပရသည။ တ႐တႏင ျမနမာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈသည ထသ႔ပငျပလပရမည။

နဂး

ျမနမာတြင တ႐တရငးႏးျမပႏမႈက ႏငငေရးဇာတသြငးျခငးသည ျမနမာႏငငေရး အသြငကးေျပာငးမႈ၏ မလြ မေရာငသာေသာ ရလဒျဖစသည။ ပထမဆးအခကမာ တ႐တသည ျမနမာ၏ အဓက ရငးႏးျမပႏသျဖစ သည။ ဒတယအခကမာ မားစြာေသာ တ႐တရငးႏးျမပႏမႈစမကနးမားသည စစအစးရအပခပသညကာလ အတြငး ေရာကလာခၾကသညအတြက ျမနမာ ဒမကေရစအသြငကးေျပာငးမႈျဖစစဥတြင အထမခေသာ ႏငင ေရးျပနာတစရပျဖစလာခသည။ တတယအခကမာ ျမနမာသည ႏငငတကာအဆငအတနးက ျမငတင ရငး ႏငငတကာဆကဆေရးႏင အကးစးပြားမားက ျပနလညခနညရနလအပသည။ ျမနမာ ျပညတြငး ဒမ ကေရစအသြငကးေျပာငးမႈ၊ အမးသား ျပညလညစညးလးညညြတေရး၊ ျပငပဆကဆေရးႏင အျခားေသာ ျပနာမားအပါအ၀င ႏငငေရးဇာတသြငးလမႈသည တ႐တ-ျမနမာ စးပြားေရး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ႀကး ႀကးမားမား သကေရာကမႈရလမမညျဖစသည။ ထအခနတြင အတငးအတာတစခအထ လစပါေသာ ကစား ပြတြင အခကအျခာေနရာတစချဖစသြားလမမညျဖစသည။

145

၂၀၁၁ခႏစမစတငၿပးျမနမာေရနႏင ဓာတေငြ႔ က႑-တးတကမႈႏင စနေခၚမႈမား

Myanmar’s Oil and Gas Sector Since 2011: Progress and Challenges

Zhu Xianghui Center for Myanmar Studies, Yunnan University

aprilxianghui@gmail.com ၂၀၁၁ ခႏစတြင အစးရသစကမးသစၥာကနဆခၿပးကတညးက ဆငးရမြေတမႈပေပာကေရးႏင ျပညသမား၏ ဘ၀တးတက ေရးက ဂါထာရြကသလ တတြတတြတရြကဆၿပး ျပျပငေျပာငးလမႈ ေရ႕ဆကရန တြနးခၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာ ေရနႏင ဓာတေငြ႕က႑သည မဟာဗဟာေျမာက ဖြ႕ၿဖးမႈ၏အပငးသစတစခႏင ရငဆငလကရသည။ တငးျပညသည ျပညတြငးရငး ႏးျမပႏမႈက ခနညႇရန၊ ျပညတြငးစြမးအငလၿခမႈရေစရန၊ ေရနႏင ဓာတေငြ႕လပငနးတြင စမးသပရာေဖြျခငး၊ တးေဖာျခငး၊ ထတလပျခငးႏင အျခားနယပယသ႔ ပမနညးလမးတကရေသာ ရငးျမစခြေ၀မႈမားျပလပရန မးစေသာ နညးပညာမားႏင စးပြားေရးနညးလမးမားစြာက အသးျပလကရသည။ အမားႏငမတဘ တစခတညးေသာ ပထ၀၀ငဆငရာ တညေနရာႏင ေရန ႏင ဓာတေငြ႔ရငးျမစမား ၾကြယ၀မႈေၾကာင ျမနမာႏငငသည ေဒသဆငရာ ေရနႏင ဓာတေငြ႕နယပယတြင အေရးႀကးေသာ ေနရာတစခ အျဖစတညရေနသညဟ ေရနႏင ဓာတေငြ႕က႑ အနးကပေလလာမႈတစရပက ေဖာထတသရခသည။ ထအခနတြင အားနညးေသာ အေျခခအေဆာကအအ နညးပညာႏင အရငးအႏးမရျခငးတ႔ကလညး ၎၏အနာဂတဖြ႕ၿဖးမႈ အတြက ႀကးစြာေသာ စနေခၚမႈမားကလညး ေစာငကဥးလာခသည။ ျမနမာေရနႏင ဓာတေငြ႕လပငနးအား အၾကမးဖဥးသးသပခက ျမနမာႏငငသည အေရ႕ေတာငအာရတြင အေရးပါေသာ ေရနတငပ႔သည ႏငငတစႏငငျဖစေလရခသည။ ဒတယကမၻာစစၿပး ေနာက၎၏ ေရနႏင ဓာတေငြ႕လပငနးကဆငးခသညတင ၁၉၈၈ တြငတခါးဖြငခခနကတညးက ျမနမာႏငင၏ေရနႏင ဓာတေငြ႕လပငနးထတလပမႈမာ တျဖညးျဖညးျပနလညေကာငးမြနလာခၿပး ယခငေနရာသ႔ ျပနလညေရာကရလာခသည။ BT ကနးဂဏနးမားအရ တငးျပညတြင အရနသဘာ၀ဓာတေငြ႕ကဗေပ ၇ ဒသမ ၈ ထရလရၿပး ကမၻာစစ ေပါငးအရနဓာတေငြ႕ပမာဏ၏ ၀ ဒသမ ၁ရာခငႏႈနးရသညဟ သရသည။ သ႔ေသာEIA (US)က ထတျပနသည ကနးဂဏနးမားအရ မတးေဖာရေသးသည ျမနမာေရနႏင သဘာ၀ဓာတ ေငြ႕သည ကဗေပ ၁၀ ထရလရသညဟ သရသည။ ျမနမာ စြမးအင၀နႀကးဌာန(MOE)ကမတငး ျပညတြင မတးေဖာရေသးသည ေရနစညေပါငး ၀ ဒသမ ၅၈ ဘလႏင ဓာတေငြ႕ကဗေပ ၂၂ ဒသမ ၅ ထရလ ပငဆငထားသညဟဆသည။ တစကမၻာလးအတငးအတာရဆလင ျမနမာႏငငသည အထးတလညထညသြငးတြကခကရမည အရနေရနႏင ဓာတေငြ႕ပမာဏ ပငဆငျခငးမဟတေပ။ အရနဓာတေငြ႕ပမာဏ ပငဆငမႈအဆငသည (၄၀)တြငရၿပး အရနေရနပငဆငမႈအဆငသည (၇၇) တြငရေနသည။ သ႔ေသာလညး ေဒသတြငးအတငးအတာရမ ျမနမာေရနႏင ဓာတေငြ႕ပမာဏသည အေတာမားျပားသညဟ ဆႏငသည။ လကရအခနတြငျမနမာႏငငသည အာရပစဖတေဒသတြင ပကလငးျဖင ဓာတေငြ႕တငပ႔မႈပမာဏအမားဆးႏငငျဖစ သည။ သဘာ၀ဓာတေငြ႕ပငဆငမႈပမာဏ စတတေျမာကအမားဆးျဖစသည။ ျမနမာေရနႏင ဓာတေငြ႕ထတလပျခငးနယ ပယတြင ႏစပငးခြျခားႏငသည။ ကနးတြငးထတလပျခငးနယပယႏင ကမးလြနထတလပျခငးနယပယဟ၍ျဖစသည။ ျမနမာႏငင သညကနးတြငးေရနထတလပမႈမာ တစေန႔လငပမးမ စညေပါငး(၇၅၀၀)ရၿပး ဓာတေငြ႕ကဗေပ (၆၅)သနးထတလပသည။

146

လကရအခနတြင ျမနမာႏငငသည အာရပစဖတေဒသတြင ပကလငးျဖင ဓာတေငြ႕တငပ႔မႈပမာဏအမားဆးႏငငျဖစ သည။ သဘာ၀ဓာတေငြ႕ပငဆငမႈပမာဏ စတတေျမာကအမားဆးျဖစသည။ ျမနမာေရနႏင ဓာတေငြ႕ထတလပျခငးနယ ပယတြင ႏစပငးခြျခားႏငသည။ ကနးတြငးထတလပျခငးနယပယႏင ကမးလြနထတလပျခငးနယပယဟ၍ျဖစသည။ ျမနမာကနးတြငး ေရနအရနပမာဏမာ စညေပါငး ၀ ဒသမ ၅ဘလယႏင အရနသဘာ၀ဓာတေငြ႕ပမာဏကဗေပ ၉၇၀ ဘလယရသည။ ျမနမာတြငကနးတြငး ေရနဓာတေငြ႕ တးေဖာသညေနရာ ၁၄ခရသည။ ျမနမာႏငငတြင ကမးလြနအရနေရနပမာဏ စညေပါငး ၈ ဒသမ ၁ဘလယႏင ကမးလြန အရနသဘာ၀ဓာတေငြ႕ပမာဏ ကဗေပ ၁၀ ထရလရသည။ ယငးတ႔က ျမနမာအာဏာ ပငမားက နယေျမသးခႏင လပကြက ေပါငး (၂၅)ခပငးျခားထားသည။ ဇန(၃)ခမာ ရခငကမးလြနနယေျမ၊ မတမကမးလြနနယေျမႏင တနသၤာရ ကမးလြနနယေျမ တ႔ျဖစၾကသည။ စမးသပရာေဖြျခငးႏင တးေဖာျခငး ယေန႔အခနထ စမးသပရာေဖြျခငးႏင တးေဖာျခငးမားက ျမနမာႏငငအလယပငးေရနေျမမားျဖစသည ျပညေရနေျမႏင ဧရာ၀တ ျမစ၀ကၽြနးေပၚေရနမားတြင ေဆာငရြကလကရသည။ အျခားေရနေျမ ၁၁ခတြင အနညးငယ(သ႔)လး၀ပင မတး ေဖာ သညအေျခအေနတြင ရေနသည။ ျမနမာႏငင၏ အျခားေနရာမားစြာတြင ေရနႏင ဓာတေငြ႕သကအသစမား ရာေဖြေတြ႕ ရႏငသည အလားအလာမားရသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာႏငငသည ေရနႏင ဓာတေငြ႕ထးေဖာမႈအတြက အလားအလာ ႀကးႀကးမား မားရေနသည။ ကနးတြင ေရနႏင သဘာ၀ဓာတေငြ႕ႏင ႏႈငးယဥလင ျမနမာသည ကမးလြနေရနႏင သဘာ၀ ဓာတေငြ႕ထတယေရးတြင ပမႀကးမားေသာ အလားအလာတစရပရသည။ ေလာေလာဆယျမနမာ ကမးလြနေရနလပကြက မားမ ေန႔စဥ ထတလပမႈမာ ေရန႐ငးစညေပါငး ၁၂၀၀၀ႏင သဘာ၀ဓာတေငြ႕ကဗေပ ၁ ဒသမ ၀၅ ဘလယရသည။ ျမနမာ ကမး႐းတနးေဒသမားတြင သဘာ၀ဓာတေငြ႕အသစရာေဖြေတြ႕ရမႈႏႈငအတ ကမးလြနသဘာ၀ဓာတေငြ႕သကမာလညး ႀကးမားမားရေနသည။ လပကြကM-5 ရရတနာေရနတြငးႏင ဓာတေငြ႕တးေဖာျခငးႏင လပကြက M-12 ႏင M-13 တ႔ရ ရတခြနေရနတြငးတ႔သည ျမနမာ ကမးလြနေရနလပကြကမားတြင ဓာတေငြ႕ အမားဆးထတယရရသည လပကြကမား ျဖစၾကသည။ လပကြက A-1 ႏင လပကြက M-9 တ႔တြင ရာေဖြေတြ႕ရမႈမားေၾကာင စမးသပေတြ႕ရထားသညျမနမာ သဘာ၀ဓာတေငြ႕ပမာဏသည အာရပစဖတေဒသတြင ၂ ဒသမ ၆ ရာခငႏႈနးမ ၄ ဒသမ ၄ ရာခငႏႈနးထတးလာခၿပး ေဒသတြငး၌ သတမေျမာကအႀကးဆးျဖစလာခသည။ သဘာ၀ဓာတေငြ႕ပ႔ေဆာငျခငး ျမနမာႏငငသည အမားအားျဖင အခငး ၆ လကမမ ၂၀ လကမထရေသာ ကနးတြငး သဘာ၀ဓာတေငြ႔ပကလငး မင၂၀၀၀ ေကာက တညေဆာကခၿပးျဖစသည။ သန႔စငသည သဘာ၀ဓာတေငြ႕(CNG)က လပငနးမားႏင ေန႔စဥဘ၀တ႔တြင ေယဘယ အားျဖင အသးျပၾကသည။ ၁၉၈၆မ ၂၀၀၄ထ CNG ဓာတေငြ႕ျဖညတငးသညေနရာငါးခတညေဆာကခၿပး (၂)ခမာ ရနကန တြငရကာ (၂)ခမာေရနေခာငးတြငရၿပး တစခမာ ေခာကတြငရသည။ ထ႔ျပင ျမနမာႏငငသည ေလာငစာဆအသးျပသည ဘတစ ကား(၅၈၇)စငးက သဘာ၀ဓာတေငြ႕သးယာဥမားအျဖစေျပာငးလခသည။ ျမနမာ CNG သည ၂၀၀၄ ခႏစ ၂၀၁၁ ခႏစတြင အလငအျမနဖြ႕ၿဖးလာခသည။ ၂၀၁၁ခႏစ ဇြနလတြင ျမနမာႏငင၌ သဘာ၀ဓာတေငြ႕သး ဘတစကားေပါငး ၂၇၄၇၂စး ရခၿပးCNG ဓာတေငြ႕အေရာငးဆငေပါငး (၄၅) ဆငရခကာ ရနကနတြငဆင(၄၀)၊ မႏေလးတြင

147

(၂)ဆင၊ ေရနေခာငးတြင (၂)ဆင၊ ေခာကတြင (၁)ဆငရသည။ ျမနမာသဘာ၀ဓာတေငြ႕ေစးကြက၏ ပနးတငမာ ဓာတေငြ႕ပကလငးသစေၾကာင CNG အေရာငး ဆငမား ပမာဏတစခထတညေဆာကသြားရနျဖစသည။ သဘာ၀ဓာတေငြ႕တငပ႔ျခငး ျမနမာႏငငသည ၁၉၈၈ ခႏစတြင ဓာတေငြ႕တငပ႔သညႏငငျဖစလာခသည။ (၂)ႏစၾကာၿပးေနာက ၂၀၀၀ျပညႏစတြင အာရ ပစဖတေဒသမ ပကလငးျဖင သဘာ၀ဓာတေငြ႕အမားဆးတငပ႔ခသည။ ေလာေလာဆယတြင ေဒသတြငး၌ ဓာတေငြ႕ တငပ႔မႈတြင စတတေျမာကအမားဆးျဖစသည။ ၿဗတသေရနအဖြ႕အစညးသည အဆအရ ျမနမာႏငငသည ၂၀၀၆တြင ပကလငး ျဖင ဓာတေငြ႕တငပ႔မႈ ၁၁ႏငငေျမာက အႀကးဆးႏငငျဖစလာခသည။ ေလာေလာဆယတြင သဘာ၀ဓာတေငြ႕သည ျမနမာႏငင၏ အဓက ႏငငျခားပ႔ကနမားထမ တစချဖစသည။ ဓာတေငြ႕တငပ႔မႈ တးျမႇငလာမႈေၾကာင ျမနမာႏငငသည ေရနႏင သဘာ၀ဓာတေငြ႕ရာေဖြမႈနယပယတြင အဆငအတနး ျမငလာ ေစခသည။ ျမနမာႏငငတြင လတစဥးခငးအလက သဘာ၀ဓာတေငြအသးျပမႈ တးပြားလာစဥတြင သဘာ၀ ဓာတေငြ႕က ျပညတြငးစားသးမႈအတြက ဥးစားေပးအျဖစ ထားရလာသည။ စြမးအင၀နႀကးဌာန၏အဆအရ ၂၀၀၇-၂၀၁၂ ဘ႑ာေရးႏစမား တြငျမနမာႏငငသည အေမရကနေဒၚလာ ၁၆ ဘလယရရခသည။ ၂၀၁၁-၂၀၁၂ ဘ႑ာေရးႏစတြင ဓာတေငြ႕တငပ႔မႈ စစေပါငး သညအေမရကနေဒၚလာ ၃.၅ ဘလယျဖင စခနတငရရခသညဟ ခန႔မနးၾကသည။ အပခပမႈႏင ပြငလငးျမငသာမႈ ဥးသနးစနအစးရတကလာၿပးကတညးက မမတ႔၏ စြမးအငက႑က ျပျပငေျပာငးလမႈမား ျပလပရန ရညရြယထားသညက ျမနမာႏငငအစးရက ေဖာထတေျပာဆခၿပး သဘာ၀သယဇာတထတယေရးတြင ပြငလငးျမငသာမႈမား ရေစရမညဟ ဆခသည။ ျမနမာႏငငသည Extractive Industries Transparency Initiatives (EITI)က အေကာငအထညေဖာရနျပငဆငလကရၿပး ယငး ကအေကာငအထညေဖာျခငးျဖင ၎၏ ပါ၀ငပတသကေနသအမားအျပားရသည အပစက ထနးသမးေရးအတြက လမး ေၾကာငးတစခရရလမမညျဖစသည။ ဒဇငဘာ ၁၄ ရကေန႔က သမၼတဥးသနးစနက သမၼတ႐း၀နႀကး ဥးစးသနးအား ျမနမာႏငငတြင EITI အေကာငအထညေဖာေရးက ဥးေဆာငရနခန႔အပခၿပး EITI ဥးေဆာငအာဏာပငအဖြ႕က ထေထာငခ သည။ ၂၀၁၃ ခႏစ ေမလ(၂၀)ရကေန႔တြင စြမးအင၀နႀကး ဥးသနးေဌးႏင ႏငငတကာ စြမးအငေရးရာအထးသတမနႏင ညႇ ႏႈငးေဆာငရြကေရးမး Carlos Pascual က စြမးအငက႑တြင ေကာငးမြနေသာ အပခပမႈႏင ပြငလငးျမငသာမႈ ေဖာေဆာငရနပးတြေၾကညာခကတစရပထတျပနခသည။ Energy Governance and Capacity Initiative (EGCI)မတစ ဆငေရရညက႑ စမခန႔ခြမႈ ဘ႑ာေရးတာ၀နခမႈႏင လၿခမႈတ႔ ေဖာေဆာငရန နညးပညာပငးဆငရာ စြမးရညတညေဆာက ေရးေထာကပရနအတြက အေမရကနက ရညရြယထားသည။ ၂၀၁၃ ခႏစဇြနလေျခာကရကေန႔တြင ေနျပညေတာ၌ကငးပခ သည ၂၂ႀကမေျမာက အေရ႕အာရဆငရာကမၻာ႔ စးပြားေရးဖရမက စြမးအင ဗသကာသစဟေသာေခါငးစဥျဖင အစရငခစာ တစေစာငထတျပနခသည။ ျမနမာႏငငသည ျမနမာ ေရနႏငသဘာ၀ဓာတေငြ႕လပငနး စမကနးႏင မဟာဗဟာသစက ရာ ေဖြေနသညဟ ထတျပနခသည။ ေရနဓာတေငြ႕က႑တြင ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈ

148

၁၉၈၉ ခႏစတြင စတငတခါးဖြငခၿပးေနာက အျခားေသာဥးစားေပးမ၀ါဒမားျပလပၿပးကတညးက ျမနမာေရနႏင ဓာတေငြ႕လပ ငနးတြင ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈ တးတကလာခသည။ အထးသျဖင ၂၀၀၀ ျပညႏစေနာကပငးတြင ျမနမာ ေရနႏင ဓာတေငြ႕ တးေဖာေရးတြင ႏငငျခားကမၸဏမား၏ ပါ၀ငပတသကမႈမာ သသသာသာတးျမႇငလာခသည။ ႏငငျခားကမၸဏမားပါ၀ငပတ သကသည စမကနးမားမာ အမားအားျဖင ကမး႐းတနးေဒသမားတြင လပကငၾကသည။ ျမနမာႏငငတြင ရငးႏးျမပႏသည ႏငငမားသည ထငးႏငင၊ စငကာပ၊ မေလးရား၊ အငဒနးရားႏင ဗယကနမတ႔ကသ႔ အာဆယႏငငမားပါ၀ငသလ တ႐တ၊ အႏၵယ၊ ေတာငကရးယား၊ ဂပန၊ ၾသစေၾတးလ၊ ၿဗတန၊ ကေနဒါ ႏင ႐ရား အစရသျဖင အာဆယအဖြ႕၀ငမဟတေသာ ႏငငမားလညးပါ၀ငသည။ ထ႔ျပငထငးႏငငသည ေရနႏင ဓာတေငြ႕လပငနးတြင ျမနမာႏငင၏အႀကးမားဆး ရငးႏးျမပႏမႈရငးျမစ တစချဖစသည။ ၂၀၁၂ခႏစကစၿပး PTTEP သည ျမနမာႏငငတြင ၎၏စကသးဆအေရာငးဆငမားႏင လကလကြနရကမား က တးခ႕ရနႀကးမားသညအစအစဥတစရပ ေရးဆြခသည။ ျမနမာႏငင၏ ျပျပငေျပာငးလေရးႏင တခါးဖြငလာျခငးတ႔ႏငအတ အေနာကကမၻာ၏ အေရးယပတဆ႔မႈမား ႐ပသမးလာချခငးတ႔ေၾကာင Total ၊ Chevron၊ ႏင Shell တ႔ကသ႔ေသာ ေရနကမၸဏႀကးမားသညလညး ျမနမာေရနႏင သဘာ၀ဓာတေငြ႕လပငနး ဖြ႕ၿဖးေရးတြငပါ၀ငရန ရညရြယလာၾကသည။ ျမနမာ-ဓာတေငြ႕ပကလငးက ေမလ(၂၀၁၃)ခႏစတြင လညပတရန အခနဇယားဆြထားၿပး ေရနစမးပကလငးက ၂၀၁၃ စက တငဘာလတြင လညပတမညျဖစသည။ ေယဘယအားျဖငႏငငျခားကမၸဏမားႏင MOGE တ႔ပးေပါငးေဆာငရြကရာတြင PSC ခညးကပနညးျဖင လပကငၾကသည။ ႏငငျခားေရနကမၸဏမားျဖင စးပြာေရးလပငနးပးေပါငးေဆာငရြကမႈအတြက လပကြကေပါငး ၁၀၁ ကြကတြင အတတကြလပ ကငၾကၿပး ၅၃ ကြကမာ ကနးတြငးျဖစကာ ၄၈ ကြကမာ ကမးလြနျဖစသည။ ၂၀၁၂ခႏစဇနန၀ါရလအထ ကနးတြငးလပကြက ၁၀ခတြင လပကငႏငသည ႏငငေရနကမၸဏ ၈ ခရၿပး ကမးလြနလပကြက ၂၇ခတြငလပကငေနသည ႏငငျခားကမၸဏ ၁၂ခ ရသည။ ၂၀၁၃ ခႏစ၊ဇနန၀ါရလတြင အႏၵယက PSC – 1 လပကြကက တငဒါေအာငခသည။ MOGE ကရယယာပငဆငမႈ၏ ၇၇ ဒသမ၅ ရာခငႏႈနးျဖင ေမလ ၂၈ ရကေန႔တြင PSC ကနထ႐ကစာခပလကမတေရးထးခသည။ ၂၀၁၃ခႏစ ဧၿပလ ၁၀ ရကေန႔တြင ျမနမာအစးရက ကမးလြနလပကြက ၃၀ အတြက တငဒါေခၚယခၿပး ၂၀၁၃ ေမလတြငသတမတ အရညအခငးျပညမ သညႏငငတကာ ကမၸဏ ၅၉ ခတ႔က ကနးတြငးေရနလပကြကမားတြင တငဒါစာရငးသြငးခၾကသည။ ႏငငျခားကမၸဏမား ၾကားၿပငဆငမႈသည ျမနမာႏငငအား တစစတရာေသာ စးပြားေရးအကးအျမတမား ေပးကာ စြမးအငရရရနအတြက ႀကးပမးေနၾကသည တ႐တ၊ အႏၵယႏင အာဆယႏငငမားႏင လပကငေနၾကသည ျမနမာႏငငအတြက အားသာခကမားေဆာငကဥး လာခသည။ အားသာခကမားႏင စနေခၚမႈမား ၿပးခသည ဆယစႏစႏစခအတြငးေရနႏငသဘာ၀ဓာတေငြ႕က႑သည ႀကးႀကးမားမားတးတကခသည။ အရညအေသြးမျပည မေသာ ဆပကမးမားႏင ယယြငးေနသည ကနတငကနခစနစႏင ဖြ႕ၿဖးမႈနမသည သယယပ႔ေဆာငေရးတ႔ေၾကာင တး တကေရးအတြက အလားအလာေကာငးမား ပကစးခရသည။ အသစစမးသပရာေဖြေသာလပကြကမားရႀကးမားကယျပန႔ေသာ အလားအလာမား ျမနမာႏငင၏ရာေဖြေတြ႕ရထားေသာ ေရနႏင ဓာတေငြ႕သကသည လြနခသည ဆယစႏစတြင ႏစဆျမငတကခသည။ လပကြက A-1 ႏင လပကြက M-9 တ႔ေဖာထတႏငခမႈေၾကာင အာရပစဖတေဒသတြင ျမနမာႏငင၏ရာေဖြေတြ႕ရၿပး ေသာ သဘာ၀ဓာတေငြ႕ ပမာဏ ရယယာမာ ၁ ဒသမ

149

၆ ရာခငႏႈနးမ ၄.၁၄ ရာခငႏႈနးတးလာခၿပး ေဒသတြငး၌ သတမေျမာကအႀကးဆျဖစလာခ သည။ လပကြက A-1 သည စစေတြဆပကမးအနး၊ ရခင ကမး႐းတမးေဒသတြငတညရသည။ ေလာေလာဆယတြင လပကြက A-1 တြငရသည သဘာ၀ဓာတေငြ႕ပမာဏက အတအကတြကခကႏငျခငးမရေသးေပ။ ယခငနညးေဟာငးအတငး တြကခကမႈအရ ေရႊဓာတ ေငြ႕လပငနးတြငကဗေပ ၄ ဒသမ ၆ ထရလႏင ေရႊျဖ ဓာတေငြ႕တြင ကဗေပ ၅ ထရလခန႔ႏငအတသဘာ၀ဓာတေငြ႕ကဗေပေပါငး ၁၀ထရလခန႔ရသညဟ ခန႔မနးၾကသည။ လပကြက A-1 အျပင သဘာ၀ဓာတေငြ႕ကဗေပေပါငး ၂ ထရလခန႔ရမညဟ ခန႔မနး ထားသည။ ျမသဘာ၀ဓာတေငြ႕လပငနး(လပကြက A-3)ရခငကမး႐းတမးေဒသတြင ေတြ႕ရခသည။ လပကြက M-9 တြငရ သည သဘာ၀ဓာတေငြ႕ပမာဏသည ကဗေပ ၈ ထရလရမညဟ ခန႔မနးထားၾကသည။ အဆပါေတြ႕ရမႈမားေၾကာင ႏငငတကာစြမးအငေစးကြကတြင ျမနမာႏငင၏အေနအထား မာ ထပမတးျမငလာခသည။ ျပညတြငးလအပခကအတြက ေရနမလေလာကမႈ သဘာ၀ဓာတေငြ႕ႏငယဥလင ျမနမာႏငငသည ေရနစမးသကမားစြာ ၾကြယ၀ျခငးမရေပ။ ျမနမာေရနႏင သဘာ၀ဓာတေငြ႕ထတ လပျခငးသည ၁၉၈၈ ခႏစကတညးက တးတကလာခသည။ ေရနစမးထတလပမႈမာ ၁၉၈၈ခႏစတြင စညေပါငး ၄ ဒသမ ၈၃ သနးရခရာမာ ၂၀၀၇ခႏစ ၇ ဒသမ ၆၂ သနးသ႔တးတကခသည။ တးတကမႈႏႈနးမာ ၆၇ ရာခငႏႈနးရသည။ တစခနတညးမာ ပငျမနမာေရန လအပခကမာလညး တးပြားလကရသည။ ဓာတဆ၊ ဒဇယႏင အျခားေလာငစာဆလအပခကမာ ဆယစႏစႏစခနးပါးအတြငး ေလးဆျမငတကခရသည။ ဒဇယသးဆြမႈပမာဏ၏ ထက၀ကေကာခန႔က ႏငငျခားမတငသြငး ခရၿပး ႏငငတကာေစးကြကႏင ျပညတြငးေစးကြကတြင ေစးႏႈနးကြာျခားခကေၾကာင အစးရက စကထတကခမႈမား ျပလပခရသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာႏငငသည မမႏငငအတြက လေလာကေသာ ေရနစမးက ထတလပေပးႏငျခငးမရေသးဘ ေရနထြကကနပစၥညးတငသြငးရမႈမာလညး တးခသည။ ေရနႏင ဓာတေငြ႕ေစးကြကတြင မထေရာကမႈမား ျမနမာေရနႏင ဓာတေငြ႕ေစးကြကတြင အပငးလကခြျခားျခငးႏင လက၀ါးႀကးအပမႈမားဆးဆးရြားရြားျဖစေနသညအကး ရလဒအားျဖင ေစးကြကယႏယားလညပတမႈမမနျခငး၊ စးပြားေရးလပငနးမထေရာကမႈႏင ေရနႏင ဓာတေငြ႕ေစးကြက ဖြ႕ၿဖး မႈနမျခငးမားျဖစခရသည။ ထ႔အျပင ျမနမာေရနႏင ဓာတေငြ႕လပငနးတြင အပခပေရးပငးဆငရာ လက၀ါးႀကးအပမႈႏင ေစးကြက၀ငေရာကႏငမႈ အကန႔အသတမားရသည။ မၾကာေသးေသာ သးႏစတာကာလအတြငး ႏငငေတာပင မားက ပဂၢလကပငျပလပစဥ အတြငးအခ႕ေသာ စကသးဆအေရာငးဆငမားက ပဂၢလကလပငနးမားသ႔ေရာငးခခသည။ ၂၀၁၂ခႏစ ေဖေဖာ၀ါရလက တညးက ပဂၢလကလပငနးမားသည ေရနႏင ဓာတေငြ႕ထတကနမားတငပ႔ျခငး၊ တငသြငးျခငး၊ သေလာငေရာငးချခငးမားက တရား၀ငျပလပခေသာလညး လက၀ါးႀကးအပမႈက ရပတန႔ရနႏင ထတကနမားႏင ၀နေဆာငမႈမား ထေရာကေသာ လညပတမႈတးျမႇငေစရန ျပျပငေျပာငးလမႈမား ပမလပေဆာငရမညျဖစသည။ တညေဆာကရမည ေရနခကစက႐မား ေလာေလာဆယတြင ျမနမာႏငငက သနလငေရနခကစက႐၊ ေခာကေရနခကစက႐ႏင သပရာကန ေရနခကစက႐ဟ ၍ ေရနခကစက႐သးခသာတညေဆာကထားၿပး ၎တ႔အားလးမာ ရနကနတငးေဒသႀကးရ သနလငၿမ႕နယႏင မေကြးတငး ေဒသႀကးတြငသာ တညရသည။

150

သကတမးအရညဆး ေရနခကစက႐တစခက ၁၉၅၄ ခႏစတြငတညေဆာကခၿပး ႏစကာ လမားရညၾကာလာေသာေၾကာင အျပညအ၀လညပတႏငျခငးမရေတာေပ။ စက႐သးခေပါငး ခကလပႏငမႈပမာဏမာ တစႏစလင ေရနစညေပါငး (၅၁၀၀၀)ရၿပး ယငးပမာဏသည ျပညတြငးလအပခကျဖညဆညးႏငျခငးမရေပ။ ျမနမာႏငင ေအာကပငး ကမး႐းတမးေဒသမားတြင သဘာ၀ဓာတေငြ႕ ဓာတအားေပးစက႐သည အေရးႀကးေသာ အခနးက႑တစခတြင ပါ၀ငသည။ ျမနမာအစးရက ေရနခကစက႐သစ အသညးအသနတညေဆာကလသည။ ၂၀၁၃ ခနစေမလ ၂၇ ရကေန႔တြင ကငးပသည အစညးအေ၀း၌ သမၼတဥးသနးစနက တ႐တအမးသားေရနေကာပေရးရငး၏ ဥက႒အသစ Liao Yong Yuan အားျမနမာႏငငတြင ေရနခကစက႐မားတညေဆာကရန တကတြနးခသည။ အဆျပထားသည ျမနမာ-တ႐တေရနႏင ဓာတေငြ႕ပကလငးစမကနးတြင မႏေလး၌ ေရနခကစက႐တညေဆာကရနပါ၀ငသည ယငးစက႐မ တစေန႔လင ေရနစည ေပါငး (၅၆၀၀၀)ကခကလပႏငမညျဖစသည။ ထစက႐တညေဆာကျခငးျဖင တ႐တ-ျမနမာပကလငးမ တစႏစလင ေရန စမး တနေပါငးႏစသနးက ထတယခကလပႏငမညျဖစသည။ ထစက႐တြင ျမနမာႏငင(သ႔)အေရ႕အလယပငးမ ထတလပ သည ေရနစမးမားက ခကလပႏငမညျဖစၿပး ေရနထြကကနမားကလညး ထတလပၿပးေနာက ပကလငးေရာကရရာ ေနရာ မားသ႔ပ႔ေဆာငႏငမညျဖစသည။ ေရနခကစက႐၏ ေရနထတကနမားသည ျပညတြငးေစးကြကတြငးသ႔ပ႔ေဆာငႏငမည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာႏငငတြင ေရနခကစက႐တညေဆာကျခငးသည ျပညတြငးလအပခကက ျဖညဆညးႏငသည ႏငငတကာ သယယပ႔ေဆာငေရး၏ ကနကစရတႏငစြန႔စားရႏငသညမားက ႀကးႀကးမားမားေလာခႏငမညျဖစသည။ တညေဆာကရမည ဓာတေငြ႕ပကလ ငး ျမနမာႏငငတြင သဘာ၀ဓာတေငြ႕ရငးျမစမားၾကြယ၀သလ ျပညတြငးဓာတေငြ႕အသးျပမႈမာလညး တးပြားလကရသည။ ထ႔ေၾကာင ဓာတေငြ႕ပ႔ေဆာငေရးပကလငးမားက တးခ႕ရန လအပသည။ ႏငငျခားသ႔ တငပ႔သည စြမးအငအားေကာငးေစ ရန နယျခားျဖတေကာ ဓာတေငြ႕ပကလငးမားတးတကရန၊ လအပသည။ ျမနမာစးပြားေရးဖြ႕ၿဖးလာမႈႏငအတ ႏငငတြငေနထင ၾကသမားကလညး ဓာတေငြ႕မားပမလအပလာမညျဖစသည။ အရနပ႔ေဆာငေရး ကြနရကအတြက လကရကလမတာ ၂၀၀၀ ရညေသာ ဓာတေငြ႕ပကလငးတးခ႕ရနလညးပါ၀ငသည။ အေျခအေနမားက ခြငျပလာခနတြင သဘာ၀ဓာတေငြ႕ပကလငး သည ၿမ႕ႀကးမားရ အခ႕ေသာ အမေထာငစမားထသ႔ ေရာကရႏငမညျဖစသည။ ျပ႒ာနးရမည ေရနႏင သဘာ၀ဓာတေငြ႕ဥပေဒ ျမနမာႏငငသည စြမးအငအတြက တကေသာ စညးကမးမား၊ အခြနေဆာငရနလအပသည ေရနႏင ဓာတေငြတးေဖာေရးအတြက ၎၏ တရားေရးစနစက တးတကေအာငျပလပရန လအပသည။ ေလာေလာဆယတြင ျမနမာႏငင၏စြမးအငလပငနးက ႏငငျခား ရငးႏးျမပႏမႈမာ မားစြာေသာ ဥပေဒမား၊ စညးမဥးစညးကမးမားက လကနာေနရသည။ ျမနမာႏငငသည ေရနႏင ဓာတေငြ႕တးေဖာထတလပေရးႏင စားသးမႈ တ႔ႏငဆကစပေသာ အခ႕မ၀ါဒမားက ေဖာေဆာငခသညတင သည တကေသာစြမးအငဥပေဒမား၊ စညးမဥးစညးကမးမားမရေသာေၾကာင စြမးအငက႑သည ရညမနးခကက အျပညအ၀ေအာငျမငေအာငေဆာငရြကႏငျခငးမရေပ။

151

“အျပင” မသည “အတြငး” ဆသ႔ - ျမနမာႏငင၏ စြမးအငစမကနးမားကတနျပနသည တကၾကြလႈပရားမႈမား အသြငေျပာငးလလာျခငး

From ‘Outside’ to ‘Inside’: The Transformation of Activism over Energy Projects in Myanmar

Adam Simpson

Director, Centre for Peace, Conflict and Mediation, Hawke Research Institute University of South Australia

adam.simpson@unisa.edu.au

စြမးအငလၿခေရး ရာေဖြျခငးႏင ယၾကညကးစားေလာကေသာ ႏငငျဖတေကာစြမးအငေစးကြကမား တညေထာငျခငးသည အာရတစေလာက ႏငငေရးႏင အပခပမႈျပနလညပေဖာျခငး ေသာခကကေသာ အေၾကာငးတရားတရားမားထမ တစချဖစသည။ တ႐တႏင အႏၵယတ႔၏ စြမးအငလအပခကမား လင လငျမနျမနတးပြားေနျခငးႏငအတ အဆပါ ႏငငႀကးႏစခၾကားတြင တညရေနသည ျမနမာႏငငသည စြမး အငရငးျမစတစခႏင စြမးအငအလႊအေျပာငးလမးေၾကာငး တစရပအျဖစႏစႏငငလးအတြကအလြနသ သာထငျခငးသည ေနရာတစခအျဖစသ႔ေရာကရခသည။ ေဒသဆငရာ စြမးအငေစးကြကမား ဖြ႕ၿဖးမႈႏင အတ လမႈေရးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ သကေရာကမႈမား ျပငးျပငးထနထနႏင ကယကယျပန႔ ျပန႔ ျဖစပြားမည အလားအလာမားရသညႏငငျဖတေကာစြမးအငစမကနးမာ၏ ထေရာကေသာသဘာ၀ ပတ၀နးကငဆငရာ အပခပမႈ အတြက အေရးတႀကးလအပခကတစချဖစလာသည။ မၾကာေသးမကာ လအထ ျမနမာတြင အစးရ ဥးေဆာငေသာအပခပမႈပစမားသညအာဏာပင၀ါဒႏင ျဖစကတကဆနးျဖစ ခသည။ သ႔ေသာလညးလကရေဖာေဆာငေနသညႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားႏငအတအစးရ သစသည ဒမကေရစနညးလမး ပကေသာ၊ အားေကာငးၿပး ပြငလငးျမငသာသည အပခပမႈပစ မားက ေဖာေဆာငရန ႀကးပမးေနသည။ အစးရမဟတေသာ လႈပရားသမား အထးသျဖင သဘာ၀ ပတ၀နးကင ဆငရာ တကၾကြလႈပရားသမားသည အဆပါ အသြငကးေျပာငးမႈတြင အေရးႀကးေသာ ပးေပါငးပါဝငမႈ တစရပျပလပႏငသည။သမငးေၾကာငးအရတကၾကြလႈပရားမႈအမားစသညႏငငျဖတေကာပစ ျဖစသညမာသဘာ၀ပငျဖစၿပး ထငးႏငငတြငအေျခစကေသာ ျပညေျပးတကၾကြလႈပရားသမား သ႔မဟတ ျမနမာအစး ရလကလမးမမႏငသည အျခားေနရာမားတြင အေျခစကသမားက လပ ေဆာငခၾကသည။ ႏငငေရးအရ ထည၀ငမႈႏင အတကအခမားအတြက အခြငအလမးမား ျမနမာ ႏငငတြင တးပြားလာ ခနတြင ျပညေျပး တကၾကြလႈပရားသမားလညး ျပနလာၿပး ျပညတြငးတကၾကြ လႈပရားသမားလညး ထြကေပၚလာကာ ျမနမာႏငငတြငး ၌ တကၾကြလႈပရားမႈမားပမျဖစထြနးလာခသည။ ယခစာတမးသည ႏငငရပျခား ေရာက ျပညေျပးတကၾကြလႈပရားမႈမားမသည ျပညတြငးတကၾကြ လႈပရားမႈဆသ႔ အသြင ေျပာငးလာ သည ယငးတကၾကြလႈပရားမႈက ရာေဖြေဖာထတထားျခငးျဖစသည။ အထးသျဖင တ႐တ အေနာက ေတာငပငးအတြက စြမးအငေထာကပရန ျမနမာႏငငကျဖတကာ တညေဆာကလကရသည ေရနႏင သဘာ၀ဓာတေငြ႕ပကလငးက ဆန႔ကငသည လႈပရားမႈမားႏင ဆကစပေနသညမားက ရာေဖြေဖာထတ ထားျခငးျဖစသည။ စစအစးရလကထကအတြငး ေရႊ႕ေျပာငးခရၿပး ပနကနထၾကြေသာ နယျခားေဒသ ရပရြာမားသည ျမနမာ ႏငင တြငအေျခစကသည ႏငငျဖတေကာ စြမးအငစမကနးမားက ဆန႔ကငသည သဘာ၀ပတ၀နးကင ေရး ရာလႈပရားမႈမား ဖြ႕ၿဖးေရးအတြက အလြနေကာငးေသာေနရာမားျဖစခသည။ အႏရာယမားရေန သည ၾကားမပင အဆပါတကၾကြလႈပရားသမားသည ျမနမာနယျခားအျပငဘကတြငအေျခစကသည NGOမား အတြကသေတသနျပလပရန ႐ပဖကၿပး ျမနမာႏငငအတြငး ျပနလည၀ငေရာကေလရၾက သည။ အဆပါ

152

တကၾကြလႈပရားသမားသည ျမနမာႏငငတြငးရ ေရႊ႕ေျပာငးခရပရြာမားႏင နယျခား ေဒသရျပညေျပးမား ၾကား ကြနရကမားက တညေဆာကခၾကသည။(South-2004) လပငနးလပ ေဆာငရာဇနမား၏ ၾကားခ သဘာ၀အရ သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ တကၾကြလႈပရားသမားသည အမးမးေသာ လႈပရားမႈမားက လပေဆာငရန အေျခအေနတစရပရရခသည။ နယစပအေျခ စကမဟတေသာ သဘာ၀ပတ၀နးကင ေရးရာအပစမား သည ႐းရငးလစြာပင ေလာဘ အပစမား ျဖစၾကၿပး ယငးတ႔၏ လႈပရားမႈမားတြင ႏငငတကာလႈပရားသမားက ေလာဘလပျခငး၊ အစရငခစာ ေရးသားျခငး၊ အသြငယ ကြငးဆငးသေတ သနျပလပျခငး၊ ျမနမာႏငငတြင ပနးလးကြယလးပညာ ေပးျခငးႏင သငတနးေပးျခငးမားေဆာငရြကျခငးတ႔ ပါ၀ငသည။ စစအစးရအပခပသည ျမနမာႏငငမထြကေျပးလာခၾကေသာ ထသမား ျမနမာနယျခားေဒသမားႏင အမ နးခငးႏငငမားတြင တကၾကြလႈပရားမႈမားတြငပါ၀ငၾကေသာအခါ ျမနမာႏငငတြင သဘာ၀ပတ၀နးကင ဆငရာ အပခပမႈမမားႏင စမကနးမားႏငပကသကသည တကၾကြလႈပရားသမားက ေထာကပခသည “ျပညပေရာက တကၾကြလႈပရားသမား” အျဖစေခၚဆႏငသည ရလဒတစချဖစလာခသည။ (Simpon 2013a)။ “ျပညပႏငငေရာကသမား” ဆေသာ ေ၀ါဟာရ၏ အားလးၿခႏငေသာ နယပယတစရပ ဆြဆန႔ႏငရန ႀကပမးခသညအခါ တစခါတစရ အဓပၸယ မလနးပါျဖစတကသည။ ဥပမာအားျဖင ပညာ ရပဆငရာ စာေပအရ လစဘရယ သ႔မဟတ တစမထးေသာ ျပညပႏငငေရာကသမားဆသည အဓပၸယ မးမာ Brubaker အဆအရ “လတငးလတငးသည ျပညပႏငငမားသ႔ သြားေရာကေနသမားျဖစၾကလင မညသတစဥးတစေယာကကမ ကြကြျပားျပားသတမတႏငေတာမညမဟတ” ဟ ဆသည အေနအထား သ႔ေရာကရသြားေစမည။ (2005: 3)။ သ႔ေသာလညး ျပညပႏငငရ ျမနမာ တကၾကြလႈပရားသမား ေ၀ါ ဟာရ၏ အစဥအလာ မကႏာစာမားေပၚတြင “ေနရာေရႊ႕ေျပာငးျခငး သ႔မဟတ မခငႏငငမ ပ႕ႏလာျခငး” (Butler 2001: 189) စသည အဓပၸယ အေပၚ အေျချပ႐သာမက Sokefeld ၏ အဆအတငး အသကအ၀နးအျဖစ မမဘာသာ ရငးလငးစြာ စတကးပထားသည မမတ႔ဘာသာထငရားမႈမားရေသာ အစအဖြ႕လကႏငငျဖတေကာပ႕ႏ လာျခငးျဖင “စတကးပေဖာထားသည ႏငငျဖတေကာ အသက အ၀နးမား”(2006: 267) ျဖစေနၾကသည။ ျပညပႏငငေရာက တကၾကြလႈပရားသမား အသကအ၀နး တစခႏင အကကျဖစသည စညး႐လႈ႕ေဆာျခငးပစမားႏင လမႈေရးဆငရာလႈပရားမႈ သအရအေပၚ သက ဥးတညသးသပျခငးျဖစသည။ အဆပါ အယအဆသည တငးရငးသားမားၾကား စညးလးညညြတမႈ ႏင လမႈလငဆငရာ ႏးၾကားမႈမရျခငးကသ႔ အခ႕ေသာ ျပညပႏငငေရာကအသကအ၀နးမားတြင ျဖစတတ သည အႏရာယမား (Anthias 1998)က ေရာငရားၿပး တးတကမႈႀကးႀကးမားရၿပး ဒမကေရစနညး ကေသာ တကၾကြ လႈပရားသအသကအ၀နးတစခမ ဆငးသကလာျခငးျဖစသည။ ျမနမာႏငင၏ တငးရငးသားအသကအ၀နးအခ႕ၾကား ျပညေျပးဘ၀ေရာကခနတြင ေမးမနသြားဖြယရသညသေဘာ ထားကြလြမႈ မားရသညတင အဆပါသေဘာထားကြလြမႈမားသည သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ တကၾကြ လႈပရားသ မားအသကအ၀နးတြင အေတာပငမရသေလာကျဖစၿပး မဟာဗဟာေျမာကျခငးႏင သေဘာ တရားေရးရာ အေၾကာငးရငးခႏစခစလးအတြက တငးရငးသားေပါငးစ ပးတြေဆာငရြကျခငးဖြ႕ၿဖးရန မညသက သသာ ေသာ ႀကးပမးမႈမား ျပလပခသနညးဆသညျဖငသာ ဆးျဖတၾကသည။ ပးေပါငး ေဆာငရြကေရးျဖစထြနးေစတ ေနာကထပအေၾကာငးတရားတစခကေတာ တငးရငးသား ျပညနယမားစြာ န႔ ေဒသမားစြာက ျဖတသနးသြားၿပး ပထ၀အားျဖင ေရာကရေစတ ေရႊ ဓာတေငြ႕ပကလငးန႔ သလြငျမစ ဆညမားေၾကာငျဖစၿပး လႈပရားမႈမားဖြ႕ၿဖးမႈတြင တငးရငးသားေပါငးစပးေပါငးေဆာငရြကမႈမာ အဆင ျမငျမငမားမားျဖစခကာ အလငအျမနပးေပါငးၾကသည။ ေမာမနးမထားသည ယငးပးေပါငး ေဆာငရြကမႈ သညျပညပႏငငေရာကတကၾကြလႈပရားမႈတစခ၏စ႐ကလကၡဏာအျဖစပထမဆး အဓပၸယဖြငဆရာ ျဖစသည။ ျပညပႏငငေရာက တကၾကြလႈပရားမႈတစခ၏ ဒတယေျမာက စ႐ကလကၡဏာမာ အခတအဆကမား

153

တကၾကြစြာတညေဆာကျခငးႏင အထးျပအသပညာမားေထာကပျခငးအျပင ျပညပႏငငေရာက အသက အ၀နး၏ အျခားေသာ အဖြ႕၀ငမား တကယေတာခဥးကပမႈႏင ဆန႔ကငဘကျဖစေလရသည ႏငငျခား သ႔မဟတ “ျပငပ” အသကအ၀နးမားတြင ကယျပန႔ေသာ လႈပရားမႈ ကြနရကမား သ႔မဟတ ညႊန႔ေပါငး မားျဖစေပၚလာေစရန မရႏငေသာ ကၽြမးကငမႈမားရေထာကပျခငးျဖစသည။ ျပငပအပစမားအတြက ျပညေျပးတကၾကြလႈပရားသမား၏ အေရးပါမႈမာ ယငးတ႔၏ ျပညတြငးႏငငေရးကနားလညျခငးႏငအတ ယငးတ႔၏ သးျခားဘာသာစကားဆငရာႏင ယဥေကးမႈဆငရာ အသပညာမားေပၚတြငမတညေနသည။ တစခါတစရတြင ေျမာကပငး သ႔မဟတ ထငးႏငငတ႔မာ လပငနးကစၥမားတြင ျပငပလမား မညသညအခါ မ ရရႏငဖြယမရေသာ သ႔မဟတ အျပညအ၀နားမလညႏငေသာ ခငမာသည ပဂၢလကအေတြ႕အႀကမား ေၾကာင ပမထေရာကခသည။ ျမနမာျပညေျပးမား၏ “အတြငးလ” အသပညာမားေၾကာင အျခားနညးျဖင မေအာငျမငႏငေသာ ျမနမာႏငငသ႔ျပန၀ငကာ ပေျပာငး သေတသနလပရနႏင အျခားေသာ တကၾကြ လႈပရားသမား လကလမးမမႏငသညကၽြမးကငမႈမားက ျပငပလမား သ႔မဟတ ႏငငျဖတေကာ အရပဘက လ႔အဖြ႕အစညးမားေထာကပေပးခသည။ ထနညးျဖင ျပညပႏငငေရာက တကၾကြလႈပရား သမားသည ယငးတ႔၏ အသကအ၀နးအတြက ထးထးျခားျခားသကဆငသည အေရးကစၥမားက အမား သေအာငလပျခငးႏင မးေမာငးထးျပျခငးမားျပလပလာႏငၿပး ယငးတ႔၏ လႈပရားမႈမားအား ျပငပလမား ၏ အာ႐စကမႈမား ရရလာသည။ ျပညပႏငငေရာက တကၾကြလႈပရားသတစေယာက၏ တတယမကႏာစာမာ ပမကယျပန႔ေသာ လႈပရား မႈမားလပေဆာငရန ကၽြမးကငမႈမားေပးျခငးႏင ျပငပတကၾကြလႈပရားသမားႏင ဆကဆလပကငျခငး ျဖင မမတ႔၏ အသကအ၀နးတြင အေရးပါေသာအခနးက႑ကရရကာ ႏငငျခားတငးျပညတစခတြင အထးတညးျဖစမႈက ခစား ရဖြယရသည ျပညေျပးမားတြင အဂၤလပဘာသာစကားကၽြမးကငမႈအပါအ၀င မမကယကယယၾကညမႈ ႏင ကၽြမးကငမႈမားတးျမငေစခသည။ ျပညေျပးအသကအ၀နး မားၾကား တြငရသည တစဖကတြင “ေမာလငခက (ႏင) ခခမႈ” ႏင အျခားတစဖကတြင အားနညးျခငးႏင အျခားတစဖက “ေမာလငခကမမႈ၊ နာကငမႈႏင စတပါ၀ငစားမႈမရျခငး”တ႔ၾကား စတခစားမႈမားက ခနည ႏငမႈအားနညးျခငးက မမတ႔၏ ျပညပႏငငေရာက အသကအ၀နးႏင ျပငပအသကအ၀နးၾကား အား ေကာငးေသာ အခနအဆကႏစက ထေထာငျခငးျဖင ထသတ႔သည မမတ႔၏ ဘ၀သစမားတြင ေအာင ေအာငျမငျမငအသားတကအျဖစႏငဆးျဖစၾကမညဟ ယဆၾကသည။ (Mavroudi 2008: 70)။ ျပညပ ႏငငေရာက ျမနမာတကၾကြလႈပရားသမားၾကား ကြနရကမားသည ထငးႏငငတြင ယခငကတညးက အေျခစကတညရခသလပင အျခားေသာ ႏငငျဖတေကာ တကၾကြလႈပရားသမားႏင အခတအဆက၊ အဆကအသြယမားက ရရေစခၿပး နယျခားျဖတေကာ စြမးအငစမကနးႏင ျမနမာျပည ဒမကေရစအသြင ကးေျပာငးေရး လႈပရားမႈႏစရပစလးက လပေဆာငႏငခၿပး ႏငငရပျခား လထပရသတၾကား ပမျပန႔ႏ႔ေစ ခသည။ (Simpon 2013b) ေရႊ သဘာ၀ဓာတေငြ႔ပကလ ငးႏငပကသကေသာ တကၾကြလႈပရားမႈမား ရခငျပညနယမ တ႐တႏငင၊ ယနနျပညနယသ႔ ဓာတေငြ႕မားပ႔ေဆာငမည ေရႊ ဓာတေငြ႕ပကလငးႏင ပကသကေသာ တကၾကြလႈပရားမႈမားက ခငးမငရ ေရႊ သဘာ၀ဓာတေငြ႕လႈပရားမႈ (SGM) ႏင ရခင ေရနေစာငၾကညေရး (AOW)တ႔က မၾကာေသးမကအထ အမားဆးဥးေဆာငခၾကသည။ အာဏာရငအစး ရ အမားစေအာကတြငျဖစေလရသညအတငးပင ျမနမာႏငငတြင ႏငငေရးတကၾကြလႈပရားမႈမားမာ သမား႐း ကပစမားသာျဖစၿပး ေရႊ စမကနးက တက႐ကစနေခၚမည ျပညတြငး NGO မားထေထာငျခငး မရဘသကဆငေသာ လငယမားက မမတ႔စြမးအားက အျခားေသာ အဖြ႕အစညးဆငရာ အေဆာကအအ တြငးမပါ၀ငခၾကသည။ ၂၀၀၄ခႏစတြငရခငျပညနယၿမ႕ေတာတြငတညရသည စစေတြတကသလ ေကာငးသားတစဥးျဖစသသရနသညေကာငးသားအေရးက ကယစားျပသည ေကာငးသားအဖြ႕ အစညး

154

တစခ ျဖစသည တကသလပညာသငစရတေထာကပေရးႏင ရခငလႈမႈေရးအသငးက ထေထာငခသည။ ေရႊစမကနး၏အေသးစတအခကအလကမားတျဖညးျဖညးထြကေပၚလာခနတြင အသငးသည သကဆင ေသာ စကားအေျခအတငစစထးပြႏင ေဆြးေႏြးမႈတ႔အတြက ဆခကျဖစလာခသည။ အျခားပစတစရပျဖင ျပလပေသာ စေ၀းေဆြးေႏြးမႈမားလပသလ သတငးအခကအလကမားပမရရရန ထငးႏငငရ AWO ႏင SGM တ႔ကသ႔ေသာ ျပညေျပးအဖြ႕အစညးမားႏငလညး ဆကသြယခၾကသည။ သတ႔၏ လႈပရားမႈမားက စစေထာကလမးေရးမားက ေဖာထတခၿပး ၂၀၀၉ ခႏစတြင အဖြ႕၀ငေကာငးသား ၉ ဥးဖမးဆးခခရကာ မတရားသငး (ဥပမာ-ျပညေျပး) မားႏငဆကသြယမႈ၊ ထငး သ႔မဟတ အႏၵယသ႔ တရားမ၀ငနယျခားျဖတ ေကာမႈစသည တရားမ၀ငလႈပရားမႈႏစခအတြက ေထာငဒဏသးႏစစျဖင ေထာငဒဏေျခာကခခမတခခ ရသည။9 အဆပါ ေကာငးသားငယမားသည အျခားေသာ ျပညနယမားႏင ေဒသမားရ အကဥးေထာင မားသ႔ ပ႔ေဆာငခခရၿပး အခ႕မာ ႏငငေျမာကဖားပငးရ ကခငျပညနယအထ ပ႔ေဆာငခခရၿပး အသက အရြယႀကးေသာ သ႔မဟတ ဆငးရေသာ မဘေဆြမးမား သြားေရာကရန ခကခေစခသည။ အစးရသစ လကထကတြင လၿခေရးအရေျဖေလာမႈမားျပလပၿပး အဖြ႕၀ငအမားစက ၂၀၁၂ ဇနန၀ါရ၀ါရတြင လြတ ၿငမးခမးသာခြငျပခသညတင ေလးဥးမာ ေထာငဒဏကခေနရဆျဖစသည။10 သရနသည ဖမးဆးခရ မညအေရးမ တမးေရာငႏငခၿပး ၂၀၁၀ တြင ထငးႏငငသ႔ ထြကေျပးလာခၿပး AOW ၏ လႈပရားမႈ ညႏႈငး ေဆာငရြကေရးမးပင ျဖစလာခသည။ အဆပါ ျပညတြငး ႏငငေရးလႈပရားမႈမားအေပၚ ကန႔သတခကမားက ၂၀၁၁ ေႏာငးပငးတြင စတင ႐ပ သမး လာခသည။ ေရဓာတေငြ႕၏ ၈၀ ရာခငႏႈနးက တ႐တႏငငသ႔ တငပ႔ေရာငးခၿပး ကနဓာတေငြ႕ထမ အမားစက ျမနမာႏငငအလယပငးရ စစတပႏငနးစပသညဟ ေကာၾကားေသာ ကမၸဏမားပင စက႐မား တြင အသးျပမညဟ စြမးအင၀နႀကး ဥးသနးေဌးက ၂၀၁၁ ေအာကတဘာတြငေျပာၾကားသည လႊတ ေတာမန႔ခြနးတြင အတညျပခသည။ အဆပါအတညျပခကက တ႔ျပနျခငးႏင ႏငငေရးဆငရာ ကန႔သတ မႈမား ေျဖေလာျခငးတ႔ေၾကာငး ျပညတြငးလႈပရားမႈသည ပမပြငလငးၿပး ျမငသာလာခသည။ လႈပရားမႈ တြငပါ၀ငသညေဆာငရြကခကတစခမာ ပကလငးျဖတသြားသည တငးရငးသားျပညနယႏစချဖစေသာ ရခင ျပညနယႏင ရမးျပညနယ အစးရမားထသ႔ စာမားေရးသားၿပး လယသမားမား၏ လယယာေျမမား က ကးေကာျခငး၊ နစနာေၾကးေပးရန ပကကြကျခငးႏင လမးမားပကဆးျခငးတ႔ကသ႔ေသာ ပကလငး တည ေဆာကႏငပကသကၿပး တငၾကားခကမားက မညသ႔လပေဆာငမညနညးက ေမးျမနးခသည။11 ဓာတေငြ႕က တငပ႔ေရာငးချခငးမျပမ ရခငျပညနယက ၂၄ နာရလပစစမးေပးရနအတြက ဓာတေငြ႕က အသးျပရနေတာငးဆမႈပါ၀ငသည သဘာ၀သယဇာတအခြငအေရးမား၏ အယအဆမားက ထညသြငး ေဖာျပထားေသာ လႈပရားမႈတြင ပမထပတကေတြ႔ဆကာ ခငမာၿပး ဆန႔ကငေသာ အဆမားလညး ျဖစ လာခသည။ ရခငျပညနယသည ျမနမာႏငင၏ အဆငးရဆးျပညနယတစချဖစကာ လတစဥးခငးစ လပ စစဓာတအားအသးျပမႈ အနမဆးျဖစသညဟ ႏငငပငသတငးစာအရသရရသည။ အသစျဖစထြနးလာ သည လြတလပခြငေပးေသာ ႏငငေရး၀နးကငေၾကာင ျပညတြငး တကၾကြလႈပရားသမား ယခကသ႔ ေတာငးဆမႈမးက ပထမဆးအႀကမအျဖစ ပြငလငးစြာ လပေဆာငရန ျဖစလာႏငခသည။ ျပညနယတစ ၀မးတြင “၂၄ နာရ လပစစမး အခေပး။ ကၽြႏပတ႔ ဓာတေငြ႕ကသးရန ကၽြႏပတ႔ အခြငအေရးရသည” ဆ ေသာ စာသားမား ႐ကႏပထားသည တရပမား၊ ပစတာမား၊စတစကာမားႏင ျပကၡဒနမားေပၚထြကလာခ သည။ (Mizzima 2012)။ ၂၄ နာရ လပစစမးရရေရး ေတာငးဆမႈသည ရခငျပညနယရ တငးရငးသားပါတမားျဖစေသာ ၂၀၁၀ ေရြး

9 သရနႏငေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး၊ ခငးမင ထငးႏငင၊ ၁၂ ေဖေဖာဝါရ ၂၀၁၂။ 10 ျဖးျဖး (အမညရငးမဟတ) ႏငေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး၊ ရနကန ျမနမာႏငင၊ ၁၈ ေဖေဖာဝါရ ၂၀၁၂။ 11 Patrick (အမညရငးမဟတ) ႏငေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး၊ ခငးမင ထငးႏငင၊ ၁၃ ေဖေဖာဝါရ ၂၀၁၂။

155

ေကာကပြတြငပါ၀ငယဥၿပငၿပး အမးသားလြတေတာအတြငး လႊတေတာကယစားလယမားရသည ရခင အမးသားဖြ႕ၿဖးေရးပါတ (RNDP) ႏင ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြကသပတေမာကခေသာလညး ၂၀၁၁ တြင NLDႏငအတ ပါတတစရပအျဖစမတပတငခေသာ ရခငဒမကေရစအဖြ႔ခပ (ALD) တ႔ ႏငအတ အသဟနးလာခသည။12 ႏစပါတစလးတကၾကြလႈပရားထက ထပတကေတြ႕ဆမႈနညးေသာလညး ပကလငးစမကနးမ အလားအလာရေသာ ဖြ႕ၿဖး ေရးဆငရာ အကးအျမတမားက ေတြ႕ျမငခၿပး ကခင ျပညနယတြင တညေဆာကသည ျမစဆဆညထက လမႈဘ၀ေရးရာႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ ပကစးမႈမားစြာနညးပါးသညဟ RNDP အေထြေထြအတြငး ေရးမး ဥးဥးလေစာက မတခကျပခသည။13 တကယတမးတြင ရခငျပညနယ၌ ႏငငျခားတက႐ကရငးႏးျမပ ႏမႈမားက သကႀကဆေသာလညး ပြငလငးျမငသာမႈႏင ႏငငတကာစႏႈနးမားက ေလးစားမႈ ပရေသာ အေမရကန ႏင ဥေရာပသမဂၢ တ႔က တ႐တထကပမႏစသကသညဟ ဆသည။ မညသ႔ပငဆေစ မမတ႔သည စမကနးက ရပတန႔ႏငမညမ ဟတေစကာမ ကန ၂၀ ရာခငႏႈနးေသာ ဓာတေငြ႔မားက ရခငျပညနယဖြ႕ၿဖးေရးအတြက အသးျပသင သညဟ ဥးဥးလေစာက လႊတေတာတြင တငျပခၿပး ယငးရညမနးခကက အေကာငအထည ေဖာရန “၂၄ နာရ မးလငးေရး ေကာမတ” တစရပက ထေထာငရန အႀကျပခသည။ ALD အေထြေထြ အတြငးေရးမး ဥးေအးသာေအာငကလညး လႊတေတာျပငပမ အလားတထငျမငခကမး ထတေဖာေျပာဆ ခေသာလညး ဆးျဖတခကခသညျဖစစဥမားတြင ျပညသမား၏ပါ၀ငမႈပမလအပေၾကာငးႏင လကရကနထရကစာ ခပမားအရ ရခငျပညနယသည “ဘာမ မရရ” ဟ ဆသည။ နညးပညာပငးဆငရာ အလပသမားမား အားလးက တ႐တႏငငမေခၚေဆာငလာၿပး အလပၾကမးသမားမားစြာက ျမနမာႏငငအလယပငးမ ေခၚ ေဆာငခသည။14 လကရအခနတြင ေဒသခလႈပရားသမားက ရခငျပညနယမထြကရေသာ ဓာတေငြ႕မား ႏငပကသကၿပး ႏငငေရးအရ အလြနပြငလငးစြာေတာငးဆခၾကၿပး ႏငငတကာစြမးအငေစးကြကတြင တ႐တကေရာငးခေနျခငးထက ဓာတေငြ႕အားလးက ျပညနယတြငသာဆကလကထားရရန တကၾကြလႈပ ရားသမားက ေတာငးဆၾကသည။ နဂး ျပညပေရာက ျမနမာတကၾကြလႈပရားသမားသည ျပညတြငးရ “အတြငး” တကၾကြလႈပရားမႈမား၏ ႀကးထြား ဖြ႕ၿဖးမႈႏငထေရာကမႈတ႔က တးျမငလာေစရန ထေရာကစြာ အသးျပႏငမည ကၽြမးကငမႈမားႏငႏငငတကာ ကြနရကမားရၾကသည။ သ႔ေသာလညး ျပညတြငးႏငငေရးႏင စးပြားေရးပတ၀နးကငတြင လငျမန ေသာ အေျပာငးအလမားေၾကာင ဖြ႕ၿဖးေရးမားလပငနးမားက ဆကလကလပကငေနေသာ “ျပငပ” အေျခ စက တကၾကြလႈပရားသမားအတြက စနေခၚမႈမားျဖစေပၚေစၿပး ဆေလာေနဆျဖစသည။ ၂၀၁၃ ဒတယႏစ၀ကတြင ေရႊဓာတေငြ႔ပငးလငးသည စးပြားျဖစလပငနးလညပတမႈျပလာမညျဖစသလ ျမနမာႏငငတစ၀မးလးတြငလညး လမႈေရးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ သသာေသာ ေရႊ႕ေျပာငးမႈမား ျဖစေပၚေစမည အလားအလာမားရသည စြမးအငႏင သယဇာတစမကနးမား လာမညႏစအနညးငယ အတြငး အမားအျပားေပၚထြကလာဖြယရသည။ အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမားသည အဆပါစမကနး မား၏ သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ အပခပမႈတြင အေရးႀကးေသာ အျခားအျမငတစရပျဖင ပါ၀ငႏင႐သာမ က ျမနမာအေရးတြင အတြငးရ တကၾကြလႈပရားသမားႏင ႏငငတကာအေတြ႕အႀကရသမားသည ျမနမာ အစးရႏင ယငး၏ ျပညသ႔၀နေဆာငမႈမားတြင ဆးဆးရြားရြားလစဟငးေနသည ကၽြမးကငမႈမားႏင ပညာ ရပဆငရာ ကၽြမးကငမႈမားကလညး ေထာကပေပးသြားႏငမညျဖစသည။

12 ရခငဒမကေရစအဖြ႔ခပ ကေရြးေကာကပြဝငရနဆးျဖတခတချပးမၾကာမတြငပင ပါတအေထြေထြ အတြငးေရးမး ၏ေနအမေရ႕တြင ႏစေပါငးႏစဆယ ေကာၾကာခထားေသာ အရပဝတႏငလျခေရးမား ကဖယရားေပးခသညဟသရသည။ ဥးေအးသာေအာငႏငေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး၊ ရနကန ျမနမာႏငင၊ ၂၀ ဇနနဝါရ ၂၀၁၂။ (ေဇာျမတလငး ရခငဘာသာမျပနဆေပးသည) 13 ဥးဥးလေစာႏငေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး၊ ရနကန ျမနမာႏငင၊ ၂၀ ဇနနဝါရ ၂၀၁၂။

14 ဥးေအးသာေအာငႏငေတြ႕ဆေမးျမနးျခငး၊ ရနကန ျမနမာႏငင၊ ၂၀ ဇနနဝါရ ၂၀၁၂။ (ေဇာျမတလငး ရခငဘာသာမျပနဆေပးသည)

156

ရညညြနး

Anthias, F. 1998. ‘Evaluating ‘diaspora’: Beyond ethnicity.’ Sociology, 32(3): 557‐80. Brubaker, R. 2005. ‘The ‘diaspora’ diaspora.’ Ethnic and Racial Studies, 28(1): 1‐19. Butler, K. D. 2001. ‘Defining diaspora, refining a discourse.’ Diaspora, 10(2): 189‐219. Mavroudi, E. 2008. ‘Palestinians in diaspora, empowerment and informal political space.’

Political Geography. January, 27(1): 1‐138.

Mizzima. 8 February 2012. ‘PTT ready to expand its Burma oil business’. http://www.mizzima.com/business/6558‐ptt‐ready‐to‐expand‐its‐burma‐oil‐business.html. Accessed: 12 February 2012.

Simpson, A. 2013a. ‘Challenging hydropower development in Myanmar (Burma):

Cross‐border activism under a regime in transition.’ Pacific Review. May, 26(2).

‐‐‐‐‐‐ 2013b. Energy, Governance and Security in Thailand and Myanmar (Burma): A Critical Approach to Environmental Politics in the South. Farnham: Ashgate, forthcoming.

Sökefeld, M. 2006. ‘Mobilizing in transnational space: A social movement approach to the

formation of diaspora.’ Global Networks, 6(3): 265–84.

South, A. 2004. ‘Political transition in Myanmar: A new model for democratization.’ Contemporary Southeast Asia, 26(2): 233–55.

157

ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပငဆငေရး ၂၀၁၃ တြင ျမနမာႏငငေရးဖြ႕ၿဖးမႈ၏ ဆခကပြ င

Amending Constitution: Focal Point of Myanmar’s Political Development in 2013

Wang Zichang School of International Studies, Jinan University, Guangzhou

China professorwang666@163.com

ႏငငေရးဆငရာဖြ႕ၿဖးမႈ

ယခစာတမးတြငဆလသည ႏငငေရးဆငရာဖြ႕ၿဖးမႈဆသညမာ ပထမအခကအေနျဖင ျပညသ႔ရငးျမစ မားက ယခငကထက မတစြာခြေ၀လာျခငး၊ ဒတယအခကအေနျဖင အာဏာမားက ယခငကထက ဥပေဒစး မးမႈအရ လကခရရျခငးႏင ကငသးျခငးတ႔ျဖစသည။ ဒတယ စႏႈနးသည ပထစႏႈနးက မျဖစ မေနလကနာရမညျဖစသည။ ႏငငတစႏငင၏ ႏငငေရးဆငရာ ဖြ႕ၿဖးမႈမားသည ႏငငေရးအာဏာရသ မားၾကား အျပနအလနဆကဆေရးမားမ ထြကေပၚလာေသာ ရလဒမားျဖစသည။ ျမနမာႏငငေရးဖြ႕ၿဖးမႈက ကၽြႏပတ ဘာအေၾကာငးေၾကာင ေလလာသငသနညး။ ကၽြႏပတ႔အား ျပညစေသာ ေကာကခကခရနႏင ျမနမာအေျခအေနမားက ခန႔မနးရန မေဘာငတစခက ေပးႏငေသာေၾကာငျဖစသည။ ျမနမာႏငငေရးဖြ႕ၿဖးမႈက ဘယလေလလာသးသပမႈျပမညနညး။ ႏငငေရးေခါငးေဆာငတစေယာက၏ ျပငးျပေသာဆႏၵႏင လပေဆာငမႈမားကသာ ဥးတညမညအစား မားစြာေသာ ႏငငေရးအာဏာရသမားအၾကား အျပနအလနဆကဆေရးမားက ကၽြႏပတ႔ ဥးတညရန လ အပသည။ ၂၀၁၃ တြင ျမနမာႏငငေရးဖြ႕ၿဖးမႈ၏ ဆခကပြ င ပထမအခကအေနျဖင ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ သမၼတျဖစေရးအပမကအတြက ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခ ခဥပေဒ ျပငဆငေရး ယခမစၿပး လာမညတစႏစ သ႔မဟတ ႏစႏစကာလအတြငး သမၼတ၏ အရညအခငးမားအတြက ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒျပငဆငေရးေတာငးဆမႈသည ျမနမာႏငငေရးဖြ႕ၿဖးမႈ၏ ဆခကပြငျဖစလာလမ မည။ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည ၂၀၁၅တြင ျမနမာႏငင သမၼတျဖစေရးအတြက ၀ငေရာကယဥၿပငလ ေသာေၾကာငျဖစသည။ ျမနမာႏငင၏ ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒအရ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည အဂၤလပလမးႏငလက ထပခၿပး အဂၤလနႏငငသား သားႏစေယာကရေသာေၾကာင ျမနမာႏငင၏ သမၼတအျဖစ ေရြးေကာကခ

158

ႏငမညမဟတေပ။ သ႔ေသာ ၂၀၁၅ ခႏစတြင သမၼတျဖစေရးအတြက မမေရြးေကာကပြယဥၿပငလ ေၾကာငး ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက သမ၏ ျပငးျပေသာဆႏၵက အႀကမမားစြာ ထတေဖာေျပာဆခသည။ သမ၏ သမၼတျဖစေရးအပမကက သမ အမနတကယအေကာငအထညေဖာလလင ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ျပငဆငရန လေလာကေသာေထာကခမႈရရေအာင သမလႈ႕ေဆာစညး႐းရမညျဖစသည။15 လတတေလာ ေလလာေစာငၾကညမႈမားအရ ၂၀၁၂ တြင သမၼတျဖစေရးအတြက သမသာ တကယ တနးလပေဆာငမညဆပါက ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည လေလာကေသာ မအေရအတြကက ရႏင သည။ ရညၾကာခေသာ အတတကာလတြင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ (NLD) တ႔သည ျမနမာဒမကေရစအေရးအတြက သမဥးေဆာငကာ စစအစးရအား မဆတမနစ တကပြ၀ငခသည။ ထသ႔ႀကးပမးခမႈေၾကာင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည ျမနမာဒမကေရစျပယဂျဖစခ ၿပး သာမနလထ၏ ေထာကခမႈရရချခငးျဖစသည။ ၂၀၁၅ ေနာကပငးတြင ျမနမာႏငငက ဥးေဆာငရန အတြက ျမနမာႏငင၏ လာမညသမၼတေရြးေကာကပြ၀ငေရာကယဥၿပငရန သတ႔က ေထာကခၾကသည။ ယငးေနရာတြင ေဒၚေအာငဆနးစၾကည သမၼတျဖစေရးက NLD ကေထာကခခသည အခကမာ ယငးတ႔ လပေနၾကအတငး လမးေပၚထြက စတနးလမးေလာကျခငးကသ႔ လပေဆာငမႈမားက မလပချခငးျဖစ သည။ ထအစား ယငးတ႔၏ ေထာကခမႈကျပသရန လႊတေတာ၏ ဖြ႕စညးပအေျခ ခဥပေဒျပငဆငေရး ေကာမတတြငပါ၀ငျခငး၊ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒျပငဆငေရးႏငပကသကေသာ ႏငငတကာေဆြးေႏြး ပြမားတြငပါ၀ငျခငးမားကသ႔ တရား ဥပေဒဆငရာ လႈပရားမႈမားကသာလပေဆာငခသည။ တစခန တညးမာပင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညကလညး အနာဂတႏငငေရးအေဆာကအအတြင လကနကကင တပဖြ႕မားႏငပကသကေသာ သမ၏ အျမငမားက ရငးရငးလငးလငး ထတဖာေျပာဆျခငးျဖင စစတပ ေထာကခမႈရရန ႀကးပမးခသည။ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒျပငဆငေရးႏငပကသကၿပး ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ ေနာကဆးထတေဖာျပသ ခကမာ လႊတေတာေရြးေကာကပြတြင ပါ၀ငယဥၿပငျခငးျဖစၿပး NLD သာ အမားစ အႏငရခပါက ေနာက သမၼတအျဖစ လႊတေတာက ေရြးခယႏငရန သမႏင NLD တ႔သည ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒျပငဆငေရး က ႀကးပမးၾကသည။ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒျပငဆငေရးအတြက ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင NLD တ႔၏ ေတာငးဆမႈက အာဏာရပါတေခါငးေဆာငမားက အမးမးတ႔ျပနခၾကသည။ ဥးေအာငမငးက ေကာငးေသာတ႔ျပနမႈေပး ခသည။ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင NLD တ႔၏ ေတာငးဆမႈက မမေထာကခသညဟ သက ေျပာဆခ သည။ ျပညေထာငစႀက႕ခငေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးပါတ USDP ဒတယ ဥကဌ ဥးေဌးဥးက ဆးေသာ တ႔ျပနမႈ ေပးခသည။ လကရအခနတြင ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒက ျပငဆငရန အစစဥမရဟ သက ဆသည။ သမၼ တဥးသနးစနက ေပာေပာေပာငးေပာငးတ႔ျပနခသည။ အဆပါကစၥက ျပညသမားႏင လြတေတာက ဆး ျဖတၾကလမမညဟတ သက ဆသည။ အျပညအလနေျပာဆမႈမားကၾကညလင ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒက ယခႏငတြင ျပငဆငႏငမညမဟတ ဟ

15 ၿပညေထာငစသမၼတၿမနမာနငငေတာ ဖြ႔စညးပအေၿခခဥပေဒ၊ အခနး (၃) နငငေတာသမၼတနင ဒတယသမၼတမား၊ ပဒမ ၅၉ (စ) တြငေအာကပါ အတငး ျပဌနး ထားပါသည။ “မမကယတငေသာလညးေကာငး၊ မမ၏မဘ တစပါးပါး ေသာလညးေကာငး၊ မမ၏ဇနးသမဟတ ခငပြနးေသာလညးေကာငး၊ မမ၏ တရား ဝငသားသမးတစဦးဦးေသာလညးေကာငး၊ထတရားဝငသားသမးတစဦးဦး၏ဇနးသမဟတခငပြနးေသာလညးေကာငးနငငျခားအစးရ၏ ေကးဇးသစၥာေတာက ခယ ေစာငေရာကရေသသသမဟတ နငငျခားအစးရ၏လကေအာကချဖစသသမဟတတငးတစပါး၏ နငငသားျဖစသ မားမျဖစေစရ၊ထသမားသည နငငျခားအစးရ၏ လကေအာကချဖစသေသာလညးေကာငး၊တငးတစပါး၏ နငငသားေသာလညးေကာငးခစား ရေသာ အခြငအေရးမားနင ေကးဇး ခစားခြငမားက ခစားနငခြငရသမားမျဖစေစရ၊”

159

ေကာကခကခႏငသည။ ဒတယအခကေေနျဖင လနညးစတငးရငးသားမား၏ ေတာငးဆမႈက ျဖညဆညးရန ၂၀၀၈ ဖြ႕စညး ပအေျခခဥပေဒက ျပငဆငေရး ဥပေဒအရ လနညးစတငးရငးသားမား၏ ေဒသခလကနကကငတပဖြ႕ LAFM မားက နယျခား ေစာငတပ BGF အျဖစ အသြငေျပာငးရန ဗဟအစးရက လလားသည။ ဥပေဒတြင ျပဌာနးထားသည အခကမားမာ စတေကနပေလာကဖြယမရဟ LAFM မားက ယဆၿပး ဗဟအစးရ၏ လအပခကမားက ျငငးဆခသည။ ထ႔ေနာက ဗဟအစးရက ယငးတ႔အား တကခကခသည။ ယခအခနတြင ဗဟအစးရသည “ေခာတစခါ ေျခာကတစလည” မဟာဗဟာက ကငသးသည။ တကပြ မားျဖစပြားေနခနမာပင ပဋပကၡက ၿငမးခမးစြာ အဆးသတရန ဗဟအစးရက Union Peace Making Committee ႏင Union Peace Working Committee ႏစရပကလညး ဖြ႕စညးခသည။ ၂၀၁၂ ခႏစတြင ဗဟ အစးရသည LAFM ေျခာကဖြ႕ႏင ၿငမးခမးေရးသေဘာတညခက လကမတေရးထးခသည။ ဗဟအစးရ ႏင ဆကလကတကခကေနေသာ အဖြ႕တစခမာ ကခငလြတေျမာကေရးအဖြ႕ KIO ျဖစသည။ ပဋပကၡ မားဆကလကျဖစပြားေနရသည အေၾကာငးမာ အပစအခတရပစေရးအတြက ကနဥးသေဘာတညခက မားက ႏစဖကစလးက သေဘာမတႏငေသာေၾကာင ျဖစသည။ လတတေလာ ပဋပကၡမား၏ အဓကအေၾကာငးတရားမာ ဗဟအစးရက ၁၉၄၇ ပငလစာခပက ေဖာက ဖကခေသာေၾကာငျဖစသညဟ KIO ေခါငးေဆာငမားက ေထာကျပသည။ ဖကဒရယအစးရေအာက တြင လနညးစတငးရငးသားမား၏ အဆငအတနးႏင အခြငအေရးမားဆငရာျပနာမားက ပထမဆး ေျဖရငး ၿပးမသာ ၿငမးခမးေရးသေဘာတညခကမားက ညႏႈငးသငသညဟ ယငးတ႔က ယဆသည။ ဗဟ အစးရ ကမ အပစအခတရပစေရးကသာ ဥးစြာသေဘာတၿပး ႏငငေရးအရ အေျဖရာမညအစအစဥမားက ညႏႈငးမညဟ တစစကမတမတေျပာဆခသည။ ဗဟအစးရႏင LAFM မားၾကား အျပနအလနဆကဆေရးမားကၾကညၿပး ပဋပကၡမား၏ ဆခကမာ အခြင အေရးမားခြေ၀ျခငးျဖစသညဟ ေကာကခကခႏငသည။ ၁၉၄၇ ပငလစာခပပါ အျမငဆးကယပငအပ ခပခြငက KIO က လခငသည။ ဗဟအစးရကမ လနညးစတငးရငးသားမားလလားေသာ ကယပငအပ ခပခြငက မေပးလေပ။ ကာလရည ပဋပကၡမားကၾကညလင ႏငငတစႏငင၏ ႏငငေရးဖြ႕ၿဖးမႈတြင အခြငအေရးမား မတစြာခြေ၀ျခငး စႏႈနးမားက အေလးထားရမညဟ ကၽြႏပတ႔ ထပမေတြ႕ရရျပနသည။ မလအေျခအေနက ျပနသြားျခငးႏင အာဏာကကငသးျခငး စႏႈနးသည ယခငစႏႈနးမားက လကနာရ မညျဖစသည။ ထသ႔မဟတလင ရလဒသည ပမာဏႀကးမားေသာ လကနကကင ပဋပကၡျဖစသြားဖြယရ ၿပး ပမျပငးထနေသာ သတျဖတမႈမားဆ ေရာကရသြားဖြယရသည။ တကခကမႈမားက ရပၿပး အပစအခတရပစေရးေဆြးေႏြးမႈမားျပလပသြားမညဟ ၂၀၁၃ တြင ဗဟအစးရ က တစဖကသတေၾကညာခသည။ ေမလ ၂၈ ရကေန႔တြင တ႐တႏင ကလသမဂၢကယစားလယမား ပါ၀ငၿပး ျမစႀကးနားရ Magweal ခနးမတြင ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြမားကငးပခသည။ ဗဟအစးရႏင KIO ၾကား အျပနအလနဆကဆေရးတြင ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒႏင လြတေတာတြင မတ ေသာ ခြေ၀မႈကတးျမငေရးကသ႔ အာဏာကငသးမႈ၏ မလအေျခအေနက တးျမငႏငျခငးမရခဘ အခြင အေရးမတစြာခြေ၀ျခငးအတြက KIO ၏ ႀကးပမးမႈသည ျမနမာႏငငေရးဖြ႕ၿဖးမႈ၏ အေရးႀကးေသာ အစတအပငးတစရပျဖစေနဆျဖစသည။

160

ျပနာေျပလညေရး အဓကေသာခကမာ ဗဟအစးရ၏ ႐းေျဖာငမႈႏင လပေဆာငမႈမားပငျဖစသည။ ကခငႏင အျခားတငးရငးသားလနညးစမား၏ ကယပငအပခပခြငရရန ၁၉၄၇ ခႏစ ပငလသေဘာတ ညခကမားအရ ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒက ဗဟအစးရက ျပငဆငလသေလာဆသညပငျဖစသည။

161

ျမနမာႏငငအေမရကနႏငဂပနတ႔၏ မ၀ါဒအၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကမႈႏင ၿပ ငဆ ငမႈ

Cooperation and Competition between U.S. and Japan’s Policy towards Myanmar

Bi Shihong School of International Studies, Yunnan University

bishihonggms@qq.com ၂၀၁၀ ျပညႏစ ဇနန၀ါရလတြင ႏစေပါငး၂၀ အတြငးပထမဆးအႀကမကငးပခသည အေထြေထြေရြးေကာကပြၿပးေနာက မတလတြင စစအစးရ၏ေနရာက ေရြးေကာကခအစးရက ၀ငေရာကလာခသည။ ၂၀၁၂ခႏစ ဧၿပလ ၁ ရကေန႔တြင ျမနမာအတကအခပါတ အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပ (NLD) ၾကားျဖတေရြးေကာကပြတြင အႏငရရချပး ပါတေခါငးေဆာင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသညလညး မအျပတအသတအႏငရကာ လႊတေတာကယစားလယျဖစလာခသည။ ျမနမာႏငငေရး အေျခအေနအေျပာငးအလမားေၾကာင တငးျပည၏ တညၿငမမႈႏင ဖြ႕ၿဖးမႈအတြက ေမာလငခကမားေဆာငၾကဥးလာခၿပး အေမရကနႏငဂပနတ႔အတြက ျမနမာႏငငႏင လညးေကာငးတ႔၏ ဆကဆေရးတးျမႇငရနအခြငအလမးမားရရခကာ ျမနမာ သတမနေရးအတြက ေနရာကယျပန႔လာခသည။ အေမရကနႏငဂပန ကယစားလယမားသည ျမနမာႏငငသ႔ အဆကမျပတ သြားေရာကလညပတခသည။ ျမနမာအစးရသစႏငထေရာကၿပး လကေတြ႕ကေသာ ဒငယာေလာမားျပလပကာ ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈမားစတငၾကသည။ ျမနမာႏငငအေပၚ အေမရကနႏင ဂပနမ၀ါဒအၾကားပးေပါငးေဆာငရြကမႈႏင ၿပငဆငမႈတ႔ သည ျမနမာျပညတြငးေရးႏင ႏငငျခားဆကဆေရးတြင မကႏာစာမားစြာ သကေရာကလမမညက ယမားသသယရစရာ အေၾကာငးမျမငေပ။ ျမနမာႏငငအေပၚ အေမရကနႏင ဂပနတ႔၏ မ၀ါဒမားက သးသပရငး ယခစာတမးက ဂပနႏင အေမရ ကနၾကားပးေပါငးေဆာငရြကမႈႏင ၿပငဆငမႈက ေဆြးေႏြးသြားမညျဖစသည။ တ႐တအေပၚလႊမးမးမႈကလညးေဆြးေႏြးသြား မညျဖစသည။ အဘားမားအစးရအာဏာရရကတညးက အေရ႕ေတာငအာရအား ၎၏ မဟာဗဟာေျမာကဥးစားေပးအျဖစ အစးရ အေလးထားခၿပး “အေရ႕ေတာငအာရသ႔ ျပနလာျခငး”ဟေၾကညာကာ အာဆယႏငငမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားတးျမႇင ၿပး“Lower Mekong Initiative”(LMI) ယႏယားအသစက အဆျပကာ ျမနမာႏငငအေပၚ ၎၏မ၀ါဒခနညႇျခငးက လညး ထညသြငးျပလပခသည။ ျမနမာႏငငအေပၚ အေမရကန၏ျပငလြယ၊ ေျပာငးလြယ ထေတြ႕ဆကဆေရးေပၚလစသည အေမရကန၏ ကမၻာလးဆငရာ မဟာဗဟာခနညႇမႈ၏ ေရာငလြမရႏငေသာ ရလဒတစချဖစကာ အေမရကန၏ အေရ႕ေတာင အာရသ႔ ျပနလာျခငးမဟာဗဟာ၏ ေရာငလြမရႏငေသာ ေရြးခယမႈတစရပေနႏငလညးျဖစသည။ အေသးစတ အျမငမၾကည လင ျမနမာႏငငအေပၚ အေမရကန၏ ျပငလြယေျပာငးလြယျဖစေသာ ထေတြ႕ဆကဆေရးေပၚလကစသည ထေရာကေသာ ပတဆ႔မႈႏင အထးကနျဖစေစမႈ မ၀ါဒႏင ျမနမာ၏ျပညတြငးေရးႏင ျပငပအေျခအေနတ႔က ၎၏ဆးျဖတခကအေပၚ အေမရ ကနက ေရာငျပနဟပျခငးအေပၚတြင အေျခခခသည။ ၂၀၀၉ ခႏစကစ၍ ျမနမာႏငငအေပၚအေမရကနမ၀ါဒသည ကာလ ၾကာရည အေရးယပတဆ႔ျခငးႏင အထးကနျဖစေစျခငးမ လကေတြ႕ကေသာ ႏစလမးသြားထေတြ႕ဆကဆမႈသ႔ ေျပာငးလလာ ခၿပး သတမနထေတြ႕ဆကဆမႈႏင အေရးယပတဆ႔မႈက တစခနတညးျပလပသည နညးလမးျဖစသည။ ျမနမာႏငငႏင ဆကဆေရးက တးတကရန ဆႏၵရေၾကာငးက အေမရကနက စဥဆကမျပတျပသခသည။ လကေတြ႕လညးကငသးခ သည။ ၂၀၁၁ ခႏစ ဒဇငဘာလ အေစာပငးတြင ဟလာရ၏ ျမနမာခရးစဥအတြငး LMI ပးေပါငးေဆာငရြကေရးယႏယားတြင သတမနေရးရာ ေစာငၾကညေလလာသအျဖစပါ၀ငရန ျမနမာႏငငအား ဟလာရအား

162

အထးတလညဖတၾကားခသည။ ဟလာရသည ျမနမာႏငငခရးစဥတြင အေမရကန-ျမနမာဆကဆေရး၏ စာမကႏာသစက ဖြငလစခၿပး ၎သည အေရ႕ ေတာငအာရသ႔ ျပနလာျခငး မဟာဗဟာ၏ အေရးႀကးေသာ အစတအပငးတစရပျဖစခသည။ ၂၀၁၂ခႏစ ႏ၀ငဘာလ ၁၉ ရကေန႔တြင ျမနမာႏငငသ႔ ပထမဆးအႀကမသြားေရာကလညပတသည အေမရကနသမၼတျဖစသ အဘားမားသည သမၼတဥး သနးစနႏင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညတ႔က ရနကနတြင ေတြ႕ဆကာ အေမရကနက ျမနမာႏငငအားဘ႑ာေရးအကအညေဒၚ လာသနး ၁၇၀ ေထာကပမညဟ ေၾကညာခသည။ အဘားမား၏ (၆)နာရၾကာ ျမနမာခရးစဥသည ႐ပျပထက လကေတြ႕ပက ခသည။ စစအစးရအပခပမႈအဆးသတသြားေၾကာငး အသအမတျပျခငးႏင အနာဂတအတြက အားေပးမႈအျဖစ ယဆရ သည။ အေရ႕ေတာငအာရတြင တ႐တ၏ လႊမးမးမႈတးပြားလာျခငးက ေလာခေနေသာ အေမရကန၏ အေရ႕ေတာငအာရသ႔ ျပနလာ ျခငး၏ မဟာဗဟာ မ႑ငအျဖစ ျမနမာႏငငက အေမရကနက လအပခသည။ ျမနမာႏငငက ကယျပနေသာ ျပျပငေျပာငးလမႈက ျပလပခၿပး ႏငငတကာအလယတြင အထးကနဘ၀မ လြတေျမာကေအာငႀကးပမးသည အခြငအေရးက အဘာမားအစးရ မ ဆတကငရနႀကးပမးခၿပး ျမနမာႏငင၏ ကယေျပာေသာ ျပျပငေျပာငးလမႈႏင အာရပေႏြဥး၏ လႊမးမးမႈတ႔သည အေရ႕အာရတြင အာဏာရင အစးရမား ၿငမးခမးစြာ အသြငးေျပာငးေစျခငးျဖစေစမညဟ ေမာလငလကရသည။ ျပညသသနးေပါငး(၅၀)ေကာရေသာ အလားအလာေကာငးသည ေစးကြကႀကးႏင စးပြားေရးအခြငအလမးျဖစသည ျမနမာႏငင၏ ဖးပြငလာမႈက ဂပနက ႀကးစြာသတျပမခသည။ ဂပနအတြကမ ပစဖတသ႔ ဂပန၀ငေရာကႏငမည အေရ႕ေတာငအာရ ပငလယေရေၾကာငးလငးသည အသကေသြးေၾကာျဖစခသည။ ေရရည မဟာဗဟာအျမငမ ၾကညလင ျမနမာႏငင ၏ သတမန ေရး အေပၚဂပနက စးမးႏငရနၿပငဆငျခငးႏင ျမနမာႏငင၏ ေပါကြယ၀လေသာ သယဇာတမားအား တ႐တႏငယဥၿပငျခငးတ႔ သည ၎၏ အဏၰ၀ါေရေၾကာငးအသကေသြးေၾကာက ဆကလကထနးသမးရနမာ အလြနအေရးႀကးသည။ အေရ႕ေတာင အာရ အထးသျဖင ျမနမာႏငငတြင ၎၏ လႊမးမးမႈက ဆကလကထနးသမးရနႏင တ႐တလႊမးမးမႈ၏ၾကား၀ငလာမႈက ကာကြယ ရနအလငာ ဂပနအစးရသည ေတာငဘကသ႔ တ႐တၿခမးေျခာကေနသညဟေသာ သအရက ဆကလက ျဖန႔လကရသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာႏငင သည အေၾကာကတရားမား တးပြားလာၿပး တစေန႔ေန႔ တစခနခနတြင ေတာငဘကသ႔ အငအားအသးျပ လာမညက စးရမလကရသည။ ျမနမာႏငငအေပၚဂပန၏ မ၀ါဒမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည။ ျမနမာအစးရႏင အတကအခၾကား ဒငယာေလာ ေဖာေဆာငရနႏင တငးရငးသားလနညးစမား ျပနလညေပါငးစညးေရး အတြက ဘ႑ာေရးအေထာကအပက ငါးစာအျဖစ အသးျပျခငး၊ ျမနမာေစးကြကစးပြားေရးစနစသ႔ အသြငကးေျပာငးျခငးက ကညျခငး၊ အေမရကန-ဥေရာပႏငငမားႏင ညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈကဆကလကလပေဆာငျခငး၊ ျမနမာႏငငတြင လ႔အခြငအ ေရးအေျခအေနေပၚအာ႐စကမႈအေပၚ အၿမမျပတေပးျခငးတ႔ျဖစသည။ ျမနမာျပညသမားတြင အစားအေသာကႏင အ၀တ အထညလေလာကသညအခနတြင ယငးတ႔သည စစအစးရအား ျပျပငေျပာငးလမႈျပလပရန ေတာငးဆၿပး မမတ႔အား အာဏာပမလြေပးရန ေတာငးဆၾကမညျဖစသည။ ထအတငးသာ ျဖစလာခနတြင ျမနမာသည ဂပနေမာလငသ႔ ဒမကရက တစႏငငတစချဖစလာမညျဖစသည။ ဂပနသည ျမနမာႏငငအေပၚ အျပသေဘာေဆာငေသာ ၾကား၀ငမႈမ၀ါဒက အၿမကင သးခၿပး ျမနမာႏငင၏ေစးကြကစးပြားေရးသ႔ သြားရာလမးက လမးညႊနရာတြင

163

အလြနအေရးႀကးေသာ က႑တစရပမ ပါ၀ငခ သည။ ဂပနသည ဥေရာပႏငငမား၊ အေမရကနႏငငတ႔ႏင ခပလမးလမးေနခၿပး ျမနမာအစးရႏင အလြနနးကပေသာ ဆက ဆေရးရခကာ နညးနညးေပးမားမားယ မ၀ါဒက ကငသးသည တ႐တႏင ခပလမးလမးေနရနအၿမတမး နားခခသည။ ဂပနသည ျမနမာႏငင၏ဒမကေရစအသြငးကးေျပာငးေရး ျဖစစဥႏင စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈ လမးေၾကာငးမားက သကေရာက မႈရေစရန စးပြားေရးႏင နညးပညာအကအညမားေပးျခငး၊ မ၀ါဒေရးရာႏင ဒငယာေလာမားအျပနအလနဖယလယျခငး၊ လ႔ စြမးအားရငးျမစဖြ႕ၿဖးေရးေဖာေဆာငျခငး၊ ကနသြယေရးပးေပါငးေဆာငရြကမႈႏင တက႐ကရငးႏးျမပႏမႈမား အစရသျဖင နညးလမးမားျဖင ႀကးပမးခသည။ အဘားမားအစးရ၏ အေရ႕ေတာငအာရသ႔ ျပနလာျခငးႏင ျပငလြယေျပာငးလြယထေတြ႕ဆကဆေရးအကးဆကေၾကာင ဂပနအစးရက အေရ႕ေတာငအာရတြင တနဖးအေျချပသတမနေရးရာ စနစအပါအ၀င တ႐တက ၀နးရပတဆ႔ေရးအပစတြင ပါ၀ငေအာငႀကးပမးျခငးႏင အေရ႕ေတာငအာရတြင သတမနေရးရာ တကခကမႈမားမၾကာမၾကာ ျပလပခသည။ စစအစးရ မ ေရြးေကာကခ အစးရတ႔အသြငကးေျပာငးေနေသာ ျမနမာႏင ဆကဆေရးက ဂပနက ေနာကထပဖြ႕ၿဖးလေသာေၾကာင ယခင ဂပနေခါငးေဆာငမား၏ ကတမားက အေကာငအထညေဖာျခငး၊ သဘာ၀ဓာတေငြ႕ႏင ရားပါးသတမားကသ႔ ေျမေအာက သယဇာတမား၏ ပးတြဖြ႕ၿဖးေရးက ေဖာေဆာငရနေစးကြကႏငေပါၾကြယ၀ေသာ လသားအရငးျမစမားက အာ႐စကျခငး စသညနညးလမးမားျဖင ႀကးပမးခသည။ ျမနမာႏငငႏင စးပြားေရး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈတြင ဂပနသည ပၿပး တကၾကြသည အခနးက႑မ ပါ၀ငခၿပး ျမနမာအတြကဘ႑ာေရးအကအညမားအားေကာငးေစရန ရငးႏးျမပႏမႈသေဘာတညခကမား လကမတေရးထးျခငးႏင အေကာငအထညေဖာျခငးတ႔ျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင တ႐တ၏ လႊမးမးမႈက ၀နးရပတဆ႔ရနႏင စးပြားေရးဆကဆေရးတးျမႇငျခငးတ႔မ ျမနမာႏငငတြင ဒမကေရစတညေဆာကျခငးက အေထာကအကျပရန ႀကးပမးလကရ သည။ ျမနမာႏငင၏ ပထ၀ႏငငေရး တညေနရာသည အလြနအေရးႀကးသညဟ အေမရကနႏင ဂပနႏစႏငငလးက ယဆၾက သည။ ျမနမာႏငငသည အေရ႕အာရ၊ ေတာငအာရ ႏင အေရ႕ေတာငအာရတ႔၏ဗဟတြင တညရေနသည။ အႏၵယသမဒၵရာသ႔ တ႐တ၏ ေတာငဘကထြကေပါကမတစဆင အသကသာဆး လမးေၾကာငးျဖစေသာေၾကာင အေမရကနႏင ဂပနတ႔သည ျမနမာႏငငတြင ၎တ႔၏ လြမးမးမႈတ႔အတြက တ႐တႏင သဘာ၀အားျဖင ၿပငဆငၾကသည။ ျမနမာႏငင၏ ႏငငေရး အထကတနးလႊာမားကမ တ႐တႏင အႏၵယၾကားရ ျမနမာႏငင၏ မဟာဗဟာေျမာက တညေနရာသည ၎၏ ေပၚၾကြယ၀ေသာ သဘာ သယဇတထကပအေရးႀကးသညဟလညးယဆၾကသည။ တ႐တႏင ျမနမာႏငငအၾကား ဆကလကျဖစထြနးေနသာ ႏစႏငငဆက ဆေရးက ခနခြငလာညႇရန ျမနမာႏငငႏင မမတ႔ဆကဆေရးက ေနာကထပတးျမႇငေအာငေဆာငရြက ရနမာ မလြမေသြလအပ သညဟ အေမရကနႏင ဂပနႏစႏငငလးက သေဘာေပါကၾကသည။ ျမနမာႏငငအေပၚခမတထားသည ၎၏ အေရးယပတဆ႔ မႈမားက အျပညအ၀႐ပသမးရနမာ အေမရကနအတြကအခနမားစြာယရဥးမညျဖစသညတင ေနာကဆးတြင အေမရကန သည ျမနမာႏငငအေပၚ၎၏ လႊမးမးမႈမားတြငေနာကထပျမႇငတငေအာငေဆာငရြကလမမညျဖစသည။ အာရ ပစဖတေဒသ တစခလးကပငထသ႔ေဆာငရြကလမမညျဖစသည။ ထအခနတြင ဂပနသည ျမနမာႏငငႏင ၎၏ဆကဆေရးက တးျမႇငေန ခနတြင အေရ႕ေတာငအာရသ႔ျပနလာျခငးမဟာဗဟာက အေမရကနႏင အနးကပညႇႏႈငးေဆာငရြကေနသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာႏင ၎တ႔၏ ဆကဆေရးဖြ႕ၿဖးမႈက စဥးစားခနတြင ျမနမာႏငငတြင ႏငငေရးႏငစးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမားတး ျမႇငရနအလငာ ၎တ႔အၾကားနးကပေသာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈႏင မ၀ါဒပငဆငရာညႇႏႈငးေဆာငရြကမႈမားက အေမရကနႏင ဂပနတ႔က အႀကးအကယအာ႐စကၾကမညျဖစသည။ ဂပန၏သတမနေရးရာ အေျခခသည အေမရကန ဂပနမဟာမတျဖစေသာေၾကာင ၎၏အေရးႀကးေသာ သတမနေရးရာ လပေဆာငမႈမားတြင ဂပနက

164

အေမရကနႏင နးနး ကပကပအၿမအျပနအလနေဆာငရြကလကရေနခေသာလညး ျမနမာႏငငသည ဂပနအတြက အဘယေၾကာငအေရးႀကးသည က အေမရကနက အျပညအ၀နားမလညႏငသညမာ ထငရားေနသည။ ဂပန-ျမနမာအထးဆကဆေရးႏင ျမနမာႏငငရ ဂပနအကး စးပြားမားက ဆကလကထနးထားႏငရန ဂပနသညစစအစးရကာလအတြငး ျမနမာႏငငအေပၚဖအားေပးျခငးသာမကနးကပေသာ ဆကဆေရးမားလညး ထားရခသည။ ျမနမာႏငငအေပၚအေရးယပတဆ႔ေရးတြင ဂပနက အမားႏငျခားနားခၿပး ဂပန၏အခြငအေရးပဓာန၀ါဒႏင လကေတြ႕ ပဓာန၀ါဒကကငသးကာ အေမရကနႏငမတဘ မကႏာစာႏစရပျဖငဆကဆခ သည။ ဂပနအတြကမအေမရကန၏ အေရ႕ေတာငအာရသ႔ျပနလာျခငး၊ LMI ႏင အလငအျမနဖြ႕ၿဖးလာေသာ အေမရကန-ျမနမာ နးကပသည ဆကဆေရးအတြက လေလာကေသာ ျပငဆငမႈမျပလပခေပ။ ဂပန-အေမရကန မဟာမတ ျဖစျခငးက အား ေကာငးေအာင ျပလပျခငးျဖင တ႐တက ၀နးရပတဆ႔ရန ေမာလငခသည မတေသာ ထအေျခအေနေၾကာင ဂပနမာ ဇေ၀ ဇ၀ါျဖစသြားခရသည။ ျမနမာႏငငအေပၚ၎၏ ေပၚလကစတြင ဂပနက ေဖာေဆာငမႈသည အေမရကန၏ အေရ႕ေတာငအာရ သ႔ျပနလာျခငး မဟာဗဟာထကအနညးငယနမပါးခသည။ အေမရကနေၾကာင ဂပန-ျမနမာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈနယပယ သည အနညးငယေလာပါးသြားခသည။ မၾကာမႏစမားတြင ျမနမာႏငငအေပၚ အေမရကနက ပမအာ႐စကလာေသာေၾကာင ဂပနသည ျမနမာႏငငအေပၚ ၎၏လႊမးမးမႏငပတသကၿပး စးရမမႈမားျဖစကာ ေဒသတြငး၌ ၎၏ ဥးေဆာငအေနအထား တညၿမေစရန ျမနမာႏငငႏငပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားတးျမႇငခသည။ အျခားတစဖကမ ၾကညလင အေမရကန၏အားေကာငး ေသာ ၾကား၀ငမႈသည အေရ႕ေတာငအာရအေပၚ ဂပန၏လႊမးမးမႈသည အားနညးသြားမညျဖစသည။ အေရ႕ေတာငအာရ တြင ဥးေဆာငေနရာက အေမရကနႏင ဂပနတ႔အၿပငလၾကျခငးသည ၀ေရာဓတစရပျဖစသည။ တကၾကြေသာ ျပငလြယ ေျပာငးလြယ ထေတြ႕ဆကဆမႈက ကငသးသည အေမရကနႏင အျပသေဘာေဆာငးေသာ ၾကား၀ငမႈက ကငသးသည ဂပနတ႔ႏစဥးစလးရညရြယခကမာ ျမနမာအေပၚ မမတ႔၏ လႊမးမးမႈက ခထြငရနျဖစၿပး ထရညရြယခကေၾကာင ယငးႏစႏငင ၾကားၿပငဆငမႈမားပမျဖစပြားလာမည။ မတညေသာ မဟာဗဟာေျမာကထညသြငးတြကခကမႈက ကငဆြထားေသာ အေမရကနႏင ဂပနတ႔သည ယငးေဒသ၏ မဟာဗဟာ အကးစးပြားမာ မၾကားေသးမႏစမားအတြငး တစခႏင တစခတက လကရကာ အဆပါႏစႏငငၾကားၿပငဆငမႈႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမား ထပခါတစလလျဖစေပၚခသည။ အေမရကန ျပန လာျခငးႏင ဂပန၏ အေနအထားတးျမႇငျခငး ႏစခစလးမာ ျမနမာႏငငအေပၚ ၎တ႔၏ လႊမးမးမႈက တးျမႇငၿပး အထကစးရ ယရနျဖစသည။ ျမနမာႏငငႏင ၎တ႔၏ ဆကဆေရးတးျမႇငရန အနးကပပးေပါငးေဆာငရြကမႈသည ဆကလကလပေဆာငၾက မညျဖစကာ ျမနမာႏငငအေပၚ ၎တ႔၏ လႊမးမးမႈအတြက ၿပငဆငမႈက ေရာငလႊရမညမဟတေပ။ ထသ႔ ၀ေရာဓေၾကာင ျမနမာႏငင၏ သတမနေရးရာနယပယသည ပမကယျပနၿပး အေနာကေနာကႏငငမားႏငျမနမာႏငင၏ ဆကဆေရးလညး တးျမႇငလာမညျဖစ သည။ နဂးခပအျဖစ ျမနမာႏငငသည ပထ၀၀ငႏငငေရး နယျခားလၿခေရး စြမးအငဖလေရးတ႔တြင တ႐တအတြက အလြနအေရးႀကး သည ျမနမာႏငငတြင တ႐တ၏ ဘ႑ာေရး အကးစးပြားလညး မားစြာရေနသည။ မၾကာေသးမႏစမားအတြင ျမနမာႏငငသည မကႏာစာေပါငးစသတမနေရးႏင ပါ၀ါခနခြငရာညႇေရးက အေကာငအထညေဖာၿပး တ႐တႏင အႏၵယကသ႔ အမနးခငးႏငင မားႏင ဆကဆေရးကလညး တးျမႇငကာ အေမရကနအပါအ၀င အေနာကႏငငမားႏင ဂပနတ႔ႏငဆကဆေရးကလညး တးျမႇငေအာငအေကာငအထညေဖာခသည။ တ႐တကမ တညၿငမးၿပးၾကြယ၀လာေသာ ျမနမာႏငငတစရပက ျမငေတြ႕ရရန ေမာလငထားေသာေၾကာင ျမနမာႏငငႏင ပတသကေသာ အခ႕ကစၥမားတြင ဘအကးစးပြားအခ႕ႏငအတ တ႐တ၊ ဂပန၊ အေမရကနတ႔ သတမနေရးအရ

165

ပးေပါငးေဆာငရြကရနအတြက ေနရာတစခရလာမညျဖစသည။အေမရကနႏင ဂပနတ႔၏ မၾကာေသးမက လႈပရားမႈမားက ရငဆငရငး တ႐တသည သတႏင ရေနမညပေပၚသည။ အေရ႕ေတာငအာရတြင အဘားမားအစးရ၏ အေရ႕ေတာင အာရသ႔ ျပနလာျခငးႏင တကၾကြေသာ ျပငလြယေျပာငးလြယထေတြ႕ဆကဆမႈႏင ဂပန၏ တနဖးအေျချပ သတမနေရးရာတ႔ႏင ျမနမာႏငငႏင နးကပေသာ စးပြားေရးဆငရာဆကဆေရးတ႔သည တ႐တက ရညရြယသညမာ ရငးလငးေနၿပး မဟာဗဟာမကႏာစာတြင တ႐တ၏ လႊမးမးမႈက ၀နးရပတဆ႔ရနစစဥျခငးျဖစသည။ ထ႔ အျပင အေမရကနႏင ဂပနတ႔သည တ႐တက ၀နးရပတဆ႔ရန ႏငငေရး၊ သတမနေရး၊ စးပြားေရး၊ စစေရးႏင လမႈယဥေကး မႈဆငရာမားတြင အခ႕ေသာ ေဆာငရြကမႈမားရခသည။ ျမနမာႏငငႏငဆကဆေရးက အေမရကနႏင ဂပနတ႔ တးျမႇငေရးသည တ႐တက၀နးရပတဆ႔ရာတြင မေရာငသာေသာ က႑တစရပျဖစသလ အေရ႕ေတာငအာရတြင တ႐တ၏ မဟာဗဟာ အခငးအကငးက ၀ငေရာကၾကား၀ငျခငးမားျဖစသည။

166

ဥေရာပသမဂၢႏင ျမနမာဖြ႔ၿဖးေရးအနာဂတ

The European Union and Future Development of Myanmar

Yang Baoyun School of International Studies, Peking University

yangbaoyun@126.com

သမငးဆငရာ ဖကတာမားႏင အမနတကယလအပခကမားေၾကာင အခ႕ေသာ ဥေရာပအငအားႀကး ႏငငမားတြင ျမနမာႏငငအားေနာကထပအာ႐စကမႈမားျပလာၾကသည။ ဥေရာပေပါငးစညးေရးျဖစစဥနက႐ႈငးလာျခငးႏငအတ ဥေရာပသမဂၢ (EU)သည ျမနမာႏငငအေပၚEU မ၀ါဒ၏ အေျခချဖစသည တနဖးအေျချပသတမနေရးရာအေပၚ အာ႐စကကာ ျမနမာႏငငႏင ပတသကေသာ ပမညညႊတသည မ၀ါဒမားကလညး ကငသးၾကသည။ ျမနမာအစးရသစ၏ ျပျပငေျပာငးလမႈႏင အတ EU ကလညး ယငး၏ မ၀ါဒက ခနညႇခသည။ တစခနတညးမာပင ျမနမာအစးရကလညး EUထမ အကအညႏင အေထာကအပ မား ဥေရာပ သမဂၢႏင ျမနမာႏငငၾကား ႏးညေပာေပာငးေသာ အျပနအလနဆကဆေရးက ကနဥးကပငထေထာငခၿပးျဖစကာ ယခ ဆကဆေရးသစသည ျမနမာဖြ႕ၿဖးေရးအနာဂတတြင လႊမးမးမႈမားပမျဖစထြနးလာမညျဖစသည။ ျမနမာစစအစးရအေပၚ EU မ၀ါဒ ျမနမာစစအစးရ သကတမးအတြငး လ႔အခြငအေရးႏင လြတလပခြငစေသာ ကစၥရပမားသည ျမနမာႏငငႏငဆကဆေရးတြင EU၏ အေရးႀကးဆးေသာ အစညးအတားမားျဖစခသည။ ဒမကေရစအေရး တကၾကြလႈပရားသမားသည ဖႏပသည ျမနမာအစးရက တ႔ျပနျခငးအျဖင ရနကနအေပၚ ပမျပငးထနေသာ အေရးယပတဆ႔မႈမားကမတရာတြင EU အစးရမားက သေဘာတခၾကသည။ ယငးဆးျဖတခကတြင အစးရအဖြ႕၀ငမားသာမက ယငးတ႔ထမ အကးအျမတရရသမားအပါအ၀င လေပါငး၂၀၀ ေကာက ဗဇာထတေပးရန EU ကပတပငျခငးမား အထ ပါ၀ငခသည။ စစဗလခပမား ၀နႀကးမား၊ ခရးသြားလပငနးႏင ႏငငပငလပငနးတ႔တြင လပကငေနၾကသည လမားအပါအ၀င ပမေသာ လမားက ခမေစရန ျမနမာ ႏငငသားမား၏ ပငဆငမႈက EUက သမးဆညးထားျခငးလညးပါ၀ငသည။ လြနခေသာ ႏစေပါငးမားစြာက တငးျပညအေပၚ ဥးစားေပးကနသြယေရး အေလာေပးျခငးမားကလညး ရပတန႔ခသည။ တစခနတညးမာပင ျမနမာႏငငအေပၚ လကနက ေရာငးချခငးက EUကပတပငခသည။ ျမနမာႏငငအေပၚ တနဖးအေျချပ သတမနေရးရာကငသး ေရးျဖစစဥတြင ႏငင၌လ႔အခြငအေရးးအေျခအေနမားက ေကနပႏစသကျခငးမရေၾကာငးေဖာျပရနအတြက ျမနမာႏငငအေပၚ အေရးယပတဆ႔မႈမားတစဖကတြင EU ကျပလပခၿပး အျခားတစ ဖကတြင အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညးမားထေထာငျခငးႏင တညရေနေသာ ေဒသခ NGO မားက ရနကနတြငေထာကပ ျခငးအပါအ၀င လမးေၾကာငးမးစျဖင ျမနမာႏငငတြင ၎၏တနဖးမားက တးျမႇငခသည။ EU၏ ျမနမာႏငငအေပၚမ၀ါဒသည ျမနမာစစအစးရအေပၚအလြနႀကးမားေသာ ဖအားမားျဖစေစခသည။ ယငးကာလတြင EUႏငျမနမာႏငငၾကားဆကဆေရးသည EU - အာဆယဆကဆမႈအေပၚတြင သကေရာကမႈႀကးႀကးမားမား ျဖစခ သည။ ၁၉၉၇ ခႏစတြင ျမနမာႏငငက

167

အာဆယ၀ငခြငေလာကထားခၿပးေနာက အာရ-ဥေရာပ အစညးအေ၀းမား၏ အဖြ႕အစညး ဆငရာ ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးစဥတြင အာဆယႏင ဥေရာပသမဂၢတ႔က ႏစဖကၾကားဆကဆေရးတြင ျမနမာအေရးသည အဓက ျပနာမားထမ တစရပျဖစလာခသည။ ထအခနမစ၍ အာဆယ-EU ႏစဖကၾကားေဒသဆငရာ ဒငယာေလာသည အားနညးသည ျဖစစဥတစရပျဖစသြားခသည။ ျမနမာႏငငအေပၚEU မ၀ါဒခနည ႇမႈ ျမနမာႏငငတြင ေရြးေကာကပြမားကငးပၿပးကတညးက အစးရသစသည ႏငငေရးႏင လမႈေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမားအလင အျမနစတငျပလပခၿပး တခါးဖြငေရးမ၀ါဒက ေဖာေဆာငခသည။ ဥေရာပသမဂၢက ေစာငၾကညခၿပး ျမနမာႏငငတြင ထငရားေသာ ျပျပငေျပာငးလေရးျဖစစဥမားက အေထာကအပေပးခသည။ ဒမကေရစအားေကာငးေသာ လႊတေတာတစခ လြတလပစြာ ထတေဖာေရးေျပာဆခြငဆသ႔ဥးတညေသာဖြ႕ၿဖးမႈႏင အာဂတလကစားမႈတကဖကေရး အစးရ၏ အားထတမႈ မားကႀကဆခသလ ကနရေနေသာ ႏငငေရးအကဥးသားမားလႊတေပးေရး လပေဆာငမႈမားကလညး ႀကဆခသည။ ျမနမာႏငငႏင ၎၏ ဆကဆေရးတြင ေျဖရငးရမည သသာထငရားေသာ စနေခၚမႈမားရေနေသးသညက EU ကအသရေနခနတြင ႏငငေရးအေျခအေနမားက ထေထာငခသည။ ပထမအခကမာ ယခအခနအထ ရရၿပးေသာဒမကေရစ ေအာငျမငမႈမားက ခငမာရနႏင အျပညအ၀အသြငကးေျပာငးမႈဆသ႔ ေနာကထပဆကလကေလာကလမးရန ျဖစသည။ ဒတယအခကမာသး သပေရး ယႏယားတစခဖနတးျခငးႏင ၎၏လပငနးမားက အေစာတလငၿပးေျမာကေအာင ဆကလကေလာက လမးမႈက ေကနပေၾကာငးျပသစဥကနရေနေသာ ႏငငေရးအကဥးသားမားအားလးက အၾကြငးမလႊတေပးေရးျဖစသည။ တတယ အခကမာအထးသျဖငလနညးစအားလးအား အကာအကြယရေစရန ကလသမဂၢႏငပးေပါငး ေဆာငရြကမႈတးျမႇငေရး အပါအ၀င လ႔အခြငအေရးႏင တရားဥပေဒစးမးေရး အားေကာငးေစ ရနျဖစသည။ စတတအခကမာ လ႔အဖြ႕အစညးမားၾကား အၾကမးဖကမႈမားက ကငတြယေျဖရငးရနျဖစသည။ ပဥၥမအခကမာအားလးပါ၀ငႏငေသာ နညးလမးတစခတြင ကာလၾကာ ရညကြျပားမႈမားက ေျဖရငးျခငးျဖင ျမနမာႏငငတြင ေရရညတညၿမေသာ ၿငမးခမးေရးရရေစရနျဖစသည။ အထးသျဖင ကခင ျပညနယတြင အၾကမးနညးျဖငကငတြယမႈအားလးက ရပတန႔ရန ေတာငးဆျခငးျဖစသည။ ဆ႒မအခကမာ ရခငျပညနယရ ေရႊ႕ေျပာငးခရသအားလး ရငဆငေနရသည လသားခငးစာနာေထာကထားေရးဆငရာ အႏရာယမားက ေျဖရငးရန အေရး ေပၚေဆာငရြကမႈမားျပလပရနျဖစသည။ စးပြားေရးအေျခအေနမားကလညး ေအာကပါအတငး ခမတထားသည။ ပထမအခကမာ အားလးပါ၀ငၿပး ေရရညတညတ ေသာဖြ႕ၿဖးမႈကတးျမႇငရမညျဖစသလ အစးရ၏စမကနးမားအတငး ေထာငစႏစရညမနးခကမားေအာငျမငရန အပခပမႈ ေကာငးတးျမႇငရမညျဖစသည။ ဒတယအခကမာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားသည သာမာနျပညသမားအတြက စးပြားေရးအကး ျမတမားခစားႏငေစရနျဖစသည။ တတယအခကမာ ပြငလငးျမငသာမႈႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ အကာအကြယေပး မႈ မားက တးျမႇငေနခနတြင တာ၀နယမႈရေသာ ကနသြယေရးႏင ရငးႏးျမပႏမႈမားေပၚထြနးလာေစရနျဖစသည။ ႏငငတကာဆကဆေရးတြငလညးေအာကပါမမားက ေလစားရမညျဖစသည။ လ႔အခြငအေရးေျမျမပမငးမား၊ လကနကမျပန႔ ပြားေရးႏင ထနးခပေရးအစရသညတ႔အပါအ၀င ႏငငတကာ သေဘာတညခကမားက လကနာေဆာငရြကျခငးျဖင ျမနမာႏင ငသည ႏငငတကာအသငးအ၀ငး၏ တကၾကြေသာ၊ ေလးစားလကနာေသာအဖြ႕၀င ျဖစရမညျဖစသည။ ၎၏ျမနမာႏငငဆငရာ မ၀ါဒခနညႇျခငးႏငအတ EUသည ေနျပညေတာႏင

168

ပးေပါငးေဆာငရြကရနအသငျဖစေနသည။ EU သည ျမနမာႏငငႏင ၎၏ဆကဆေရးကတညၿမေသာ မဟာမတဖကအျဖစ တညေဆာကျခငးျဖင က႑သစတစရပဖြငလစ ရနႏင တစႏငငလးအတငအတာျဖင ပမနးကပေသာ ထေတြ႕ဆကဆမႈမားျပလပရန ဆႏၵရေနသည။ EU မ၀ါဒမား အတြက ဥးစားေပးအရာမားႏငအတ ျပညစေသာမေဘာငတစခ အဆျပရနႏင ေဆြးေႏြးရန အဆငျမငကယစားလယ/ဒသမၼတက ဥေရာပေကာငစက ဖတေခၚထားသည။ လကရ ဟနခကညေရးအားထတမႈမားက ေလးစားမႈျပသေနခနတြင ျမနမာႏငငအတြက ဖြ႕ၿဖးေရးအကအညမား၏ ပးတြအစအစဥမား၊ ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာမႈမရဘ ဆကလကေဆာငရြကႏငရန အဖြ႕၀ငႏငငမားႏင EU အဖြ႕အစညးမားရ သကဆငေသာ အာဏာပငမားက တကတြနးထားၿပး ၂၀၁၅ ေရြးေကာကပြျပင ဆငရန လာမည သးႏစအတြက ျပလပဆျပျပငေျပာငးလမႈမားက အေထာကအပေပးသည။ အထးသျဖင ျပညေထာငစလႊတေတာတြင သငေလာေသာ သကဆငသမားအားလးႏင လကတြေဆာငရြကမႈ ျပလပၿပး ျမနမာႏငင၌ ရတပဖြ႕၀ငေဆာငမႈမားျပျပငေျပာငးလေရးအကအညမားက ေပးရာတြင ျဖစႏငဖြယရာမားက ေလလာျခငးျဖစ သည။ ျမနမာလႊတေတာႏင ဆကဆေရးက အားေကာငးေစရန EUက စစဥသည။ မမအဖြ႕၀ငႏငငတစခ႕ မၾကာေသးမက ႀကေတြ႕ခရသည ႏငငေရးအသြငကးေျပာငးမႈႏင ဒမကေရစေဖာေဆာငမႈအေတြ႕ အႀကမားက မေ၀ျခငးျဖင ဒမကေရစေဖာေဆာငျခငးႏင လ႔အခြငအေရးအတြက ျမနမာႏငငနင ပးေပါငးေဆာငရြကရန EUက အဆငသငရေနသည ေနျပညေတာႏငပမန လ႔အခြငအေရး ဒငယာေလာမားတးျမႇငရနနညးလမးမား ရာေဖြလကရသည။ စးပြားေရးပးေပါငးေဆာငရြကေရးအတြကမ EUသည အျခားအလရငမားႏင ညႇႏႈငးေဆာငရြကၿပး ျဖစႏငဖြယရာရေသာ ႏစ ဖကရငးႏးျမပႏမႈ သေဘာတညခကတစခက ရာေဖြကာ ဖြ႕ၿဖးေရးအေထာကအကမားကလညး ဆကလကတးျမႇငေပးသြား မညျဖစသည။ သ႔ေသာ လကနကတငပ႔ေရာငးခမႈပတပငျခငးက ဆကလကထားရမညျဖစသည။ ျပလပခၿပးေသာ အေျပာငး အလမားႏင ဆကလကျပလပမညဟေမာလငထားသည အေျပာငးအလမားက တ႔ျပနျခငးအေနျဖင ဥေရာပေကာငစက ဆကလကခမတထားမည လကနကတငပ႔ေရာငးခမႈပတပငေရးမအပ ပတဆ႔အေရးယမႈအားလးက႐ပသမးရန ဆးျဖတခၿပး ျဖစသည။ ျမနမာႏငငျပျပငေျပာငးလေရးအေပၚ EU မ၀ါဒမား အေျပာငးအလျဖစေစခသည အဓက ဖကတာမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည။ ပထမအခကမာ လမႈေရးႏင ႏငငေရးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားေအာငျမငမႈႏင ျမနမာႏငင တြင ေနာကထပျပျပငေျပာငးလမႈတးျမႇငရန ျမနမာႏငငဆငရာ ၎၏မ၀ါဒက ခနညႇရန ျမနမာအစးရက ကမၻာကလကခ သညတခါးဖြငေရးမ၀ါဒတစခက ေဖာေဆာငၿပး EU ႏင မတဆကျခငးျဖစသည။ ဒတယအခကမာ အေရးယပတဆ႔ေရး မ၀ါဒ ၏ အခညးအႏးျဖစမႈက EUက သေဘာေပါကျခငးျဖစသည။ တကယတနးတြင ၁၄ႏစေကာၾကာ EU၏ အေရးယပတဆ႔ အတြက တခါးဖြငရန ျမနမာစစအာဏာရငအား ဖအားေပးရာတြင မျဖစစေလာကသာ ေအာငျမငမႈရခသည။ ဥပမာအားျဖင ၂၀၀၇ခႏစေႏာငးပငးကတညးက ျမနမာႏငငဆငရာ EU အထးသတမနအျဖစ ခန႔အပျခငးခရသည Piero Fassino သည ျမနမာႏငငအတြငးသ႔သြားေရာကခြငရရရန ကာလၾကာရည မတတႏငချခငးျဖစသည။ တတယအခကမာ စးပြားေရးအကး စးပြားေၾကာငျဖစသည။ ဥေရာပႏငငမား ေၾကြးၿမးအကပအတညးႏင စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈအားနညးလာျခငးစသညတ႔ကသ႔ စန ေခၚမႈေပါငးမားစြာက EUကရငဆငေနရၿပး ၎၏စးပြားေရးအငအားမာကဆငးခသည။ ျမနမာႏငငသည EU၏ အေရးႀကး ေသာ ေစးကြကတစချဖစသည။ EU အဖြ႕၀ငႏငငမား၏ အခ႕ေသာ ကမၸဏႀကးမားသည ျမနမာႏငငက အနာဂတဖြ႕ၿဖးမႈ၏ အလားအလာမားက မပကေစာငၾကညေနၿပး ယငးေစးကြကမ အကးအျမတတစခရရရနေမာလငလကရသည။ သ႔ေသာ လညးျမနမာႏငငဆငရာ မ၀ါဒ ခနညႇအေပၚ

169

ကြျပားေသာ အသတစခ႕လညးထြကေပၚလာခသည။ ဥပမာအေနျဖင လႈ႔ေဆာ ေရးႏင လ႔အခြငအေရးအပစမားေပါငးစညးထားသည ဥေရာပ ဘားမားကြနရကက ၂၀၁၃ခႏစ ဧၿပလ ၂၂ ရကေန႔တြင သးသပခကတစခမတငမ ျမနမာႏငငအေပၚခမတထားသည ကနရေနေသးေသာ အေရးယပတဆ႔မႈမား ႐ပသမးျခငးက ဆငးငထားရန ဥေရာပ သမဂၢအားတကတြနးသည ပးတြေၾကညာခကတစရပထတျပနခသည။ (EU အေရးယပတဆ႔မႈေတြက အခနမတငမ ႐ပသမးေပးတာဟာ ျမနမာႏငငက ျပျပငေျပာငးလေရးျဖစစဥက အေႏာငအယကျဖစမာက ကၽြႏေတာတ႔ စးရမ ပါတယ။ ၿပးေတာ ေနာကထပျပငးထနသည လ႔အခြငအေရးေဖာကဖကမႈေတြျဖစလာေအာင လပေပးသလျဖစႏငပါတယ)ဟ Burma Campaign UK ၏ ဒါ႐ကတာ Mark Farmanerက ၂၀၁၃ခႏစ မတလ ၂၆ရကေန႔တြင ထတျပနေသာ ေၾကညာခကတြင ေျပာၾကားခသည။ EU ႏငငျခားေရး၀နႀကးမားက ဥးသနးစနအေပၚယၾကညမႈေပးရန ဆးျဖတခၾကသည။ အရာအားလးက ေနာကတြင ခနထားချခငးအတြက အျခားသအခ႕ကလညးေ၀ဖနခၾကသည။ ျမနမာအစးရ၏ တ႔ျပနမႈ EU၏ မ၀ါဒသစအေပၚ ႀကဆေၾကာငးသေဘာထားက ျမနမာအစးရျပသရနျမနမာသမၼတဥးသနးစနသည EU သ႔အလည အပတခရးသြားေရာကခၿပး ဥေရာပခရးစဥမတငမ ကနရေနေသာ EU အေရးယပတဆ႔မႈမားက ႐ပသမးေပးရန ေတာငးဆခ သည။ “ကၽြနေတာတ႔မာ အရငးအႏးႏင ေခတမနညးပညာေတြမရပါဘး. . . .ဒါေတြအားလးဟာ ႏစႏစဆယၾကာ စးပြားေရး အေရးယပတဆ႔မႈေၾကာငျဖစရတာပါ”ဟ သကေထာကျပခသည။ EU၏ အကအညမားက ျမနမာႏငငက ေမာလငလကႀကးႀကးထားခေၾကာင ရငးရငးလငးလငးျပသခၿပျဖစသည။ အထးသျဖင အေရ႕ဘက ထငးနယျခားေဒသတစေလာက ကခင၊ ခငး၊ ရခငျပညနယတ႔တြင ျဖစပြားခေသာ ပဋပကၡမား၊ သဘာ၀ေဘးအႏရာယမား သ႔မဟတ တငးရငးသား ပဋပကၡမား၏ အကးဆကမားက ခစားရသည ထလြယခကလြယရ ေသာ ျပညသတစသနးေကာ အေျခခလသားခငးစာနာေထာကထားေရး လအပခကမားက ေျဖရငးရန ၂၀၁၂ခႏစတြင ဥေရာပေကာမရင ေပါင ၁၈.၅ သနးေပးခသည။ ကခငျပညနယသ႔ လသားခငးစာနာေထာကထားေရးဆငရာ အကအည ေပါင ၅သနး၊ ရခငျပညနယသ႔ ေပါင ၈သနးက ၂၀၁၂ခႏစတြင ECHOက ေပးခသည။ဥေရာပ အကအညမားေၾကာင ျမနမာအစးရ၏ ၀နထတ၀နပးမားတစစတစရာအတငးအတာထ သကသာရရခသည။ ႏငငေရးအကဥးသားမားလႊတေပးရန ေတာငးဆမႈမားက တ႔ျပနမႈအေနျဖင ဥေရာပသမဂၢက အေရးယပတဆ႔မႈမား႐ပသမးေပးၿပး တစရကအၾကာတြင ႏငငေရးအကဥးသား အနညးဆး၅၉ဥးအပါအ၀င အကဥးသား ၉၃ဥးက ျမနမာသမၼတက လႊတ ၿငမးခမးသာခြငျပခသည။ “လႊတၿငမးခမးသာခြငအားလးနးပါက အၿမတမးပ ႏငငတကာျဖစရပေတြန႔ တကဆငေနတယ။ ဒေန႔လႊတၿငမးခမးသာခြငကလညး EU အေရးယပတဆ႔မႈေတြ တကဆငေနတယ”ဟ ၂၀၁၂ ခႏစတြငလြတေျမာကလာ သည ကကႀကးကေျပာသည။ ျမနမာႏငငအေပၚထားရသည EU မ၀ါဒအေပၚတြင ဥေရာပကမၸဏႀကးမား၏ အခနးက႑က ထညသြငးစဥးစားရမညျဖစကာ အနာဂတကာလတြင ယငးတ႔အေပၚေနျပညေတာအစးရက အာ႐စကမႈႀကးႀကးမားမားေပးထားလမမညျဖစသည။ ဥေရာပ လပငနးႀကးမားႏင ၎၏ဆကဆေရးက တးျမႇငသြားမညျဖစသည။ အထးသျဖင EU ထမ ရငးႏးျမပႏမႈမားႏငအေထာက အပမားပမရရရန ႏငငစကမၸဏႀကးအခ႕ႏင ဆကစပ၍ျဖစသည။

170

နဂး ျမနမာႏငင၏ ျပျပငေျပာငးလေရးႏင တခါးဖြငေရး ဆကလကလပေဆာငရနအစးရအား အားေပးႏငရန ျမနမာႏငငတြင တနဖးမားႏင စးပြားေရးအကအညမားၾကား ဆကစပမႈမားျဖင ပေဖာထားေသာ မ၀ါဒအသစက ဥေရာပသမဂၢက ေဖာေဆာင ခသည။ တစခနတညးမာပင ျမနမာျပျပငေျပာငးလမႈ ေနာကျပနလညျခငးမ ကာကြယရနစးပြားေရး အကးစးပြားမားက အသးျပကာ EUက ႀကးပမးလကရသည။ ကနဥးကတညးကရခသည ဥေရာပသမဂၢႏင ျမနမာႏငငၾကားေပာေျပာငးေသာ အျပနအလနဆကဆေရး ျမနမာအစးရက ျပျပငေျပာငးလေရးႏင တခါးဖြငေရးမ၀ါဒက ဆကလကအေကာငအထညေဖာေနသလ EUသည အေပါငးလကၡဏာေဆာငေသာ တ႔ျပနမႈမားက ဆကလကျပလပလမမညဟ ေမာလငရသည။ ထသ႔ျပလပျခငးမာ ႏငငေရး လမႈေရး၊ စးပြားေရး၊ ယဥေကးမႈကသ႔ေသာ ကြျပားေသာနယပယမားတြင ႏစဖကဆကဆေရးခငၿမေစရနအတြက အျခားနညး လမးမားျဖင တညၿငမေသာ ဖြ႕ၿဖးမႈမားက ဆကလကထနးသမးသြားလမမညျဖစသည။

171

ျမနမာႏငငတ ြငလသားလၿခမႈအေျခအေန - အလြနဆးရြားေသာ အခကအခမား

Human Security in Myanmar: Critical Hurdles

Pavin Chachavalpongpun, PhD Associate Professor

Centre for Southeast Asian Studies, Kyoto University pavin@cseas.kyoto‐u.ac.jp

လၿခေရး၏ ျပညတြငးသေဘာတရား အမးသားႏငငမား၏လၿခေရးအေပၚတြငအေလးထားျခငးေၾကာငလသားလၿခမႈဆသညသေဘာတရားႏငကငးကြာေနခသည။ ျမနမာႏငငတြင“လၿခေရး”သေဘာတရားကခမတရာတြင အတေနာမတ ျဖငသာတစဖကသတခမတသည။ ျမနမာထပပငးေခါငးေဆာငမား၏ေျပာငးလေနေသာ အာဏာအ ကးစးပြားအရပေဖာချခငးႏင ျပနလညပေဖာချခငးတ႔ေၾကာငတစဖတသတျဖစခရျခငးျဖစသည။ State ႏင Nation အတတျဖစလာသည။ ထ႔ေၾကာင Nation ၏ လၿခေရးသည အပခပသအစးရ၏ လၿခေရးႏင တညသည။ ထသေဘာတရားကအကတာဗဟျပ လၿခေရးပါရာဒငးျဖင Bredan Howe ႏင Suyoun တ႔ကရငးျပသည။အဆပါပါရာဒငးတြင ၿခေရးသညအလးစေသာအခပအျခာအာဏာ၏ မရမျဖစအေရးပါေသာ အစတပငး ျဖစၿပး အမးသားအကးစးပြား၏ အေျခအခအတျမစျဖစခသည။ အမးသားႏငငေတာ(Nation-State) ၏ လၿခေရးက ေလလာသးသပမႈ၏ ဗဟတြင ထားရသည။ ယငးအျမငအရ State က ျပညပႏင ျပညတြငးရနမားမ အမးသားအခပအျခာ အာဏာႏင နယေျမ ဆငရာဂဏသကၡာတ႔ကာကြယေပးရနလအပသညဟအျမယဆခၿပးတစခနတညးမာပင ယငး၏ အကးစးပြားမားအား ျခမးေျခာကမႈအားလးမ မမကယတငကာကြယရမညျဖစသည။ ျပငပအားျဖင စစသညေရာငလြရေကာငးေသာအရာမဟတ။ ျပညတြငးအေနျဖင ႏငငေရးတညၿငမမႈႏင လမႈေရး တညၿငမမႈတ႔သညမလြမေသြရရမညအရာမားျဖစၾကသည။ အမးသားႏငငေတာတစရပ (Nation State) က ကာကြယထနးသမးေစာငေရာကရာတြငစစတပက ပဓာနျပထားသညအခနးက႑တြင တာ၀နေပးထားသည လၿခမႈရေရးသည ဥးစားေပးျဖစသည။ ျမနမာႏငင၏ျဖစရပတြငႏငငေတာဗဟျပလၿခေရးျဖစတညမႈအတြကတာ၀နရသည မားစြာေသာ အေၾကာငး တရားမားစြာရသည။ ၿဗတသ၏ကလနျပကငျခငးခခရသည ခါးသးေသာအတတမသည စစေအးေခတတစေလာကျပညတြငးစစ မၿပးဆးႏငေသာ တငးရငးသားအၾကြမႈမားေၾကာင လၿခေရး သေဘာတရား တြင ႏငငေတာကတငးျပညကာကြယေရးကစြမးေဆာငႏငသည အေရးႀကးဆးေသာ အငစတကးရငးအျဖစရေနေစခသည။အမးသားလၿခေရးကကာကြယရနစစအစးရကဆခၿပး အထကပါအေၾကာငး မားေၾကာင ျမနမာႏငငတြင စစအပခပမႈ သကတမးရညခရျခငးျဖစသည။ သ႔တငယေန႔အခနအထ သတ႔ဘာက ကာကြယေနသနညးဆသညမာမရငးလငးေပ။ အေနာကတငးစတငေဆာၾသမႈ-ကယတငကာကြယျခငးလား ျမနမာႏငငႏင အေနာကတငးစတငေဆာၾသမႈတြငရသညလသားလၿခမႈၾကားဆကဆေရးက ရာေဖြေဖာ ထတရာတြငေမာငဇာနညကအသး၀ငေသာမေဘာငတစခက တညေဆာကျပခသည။ အေနာက တငးကလကခထားသညလၿခေရးသေဘာတရားသးရပရသညဟသကဆသည။ ယငးတ႔မာအမး

172

သားလၿခေရး၊ကမၻာလးဆငရာလၿခေရးႏငလသားလၿခေရးတ႔ျဖစသည။ ယငးတ႔အနကပထမႏစမး မာအေနာကႏငငအစးရမား၏အကးစးပြားမားပါ၀ငပကသက ေနေသာေၾကာငယငးတ႔၏ အာ႐စကမႈ မားစြာရရခၿပး ေနာကဆးတစခမာမ ျမနမာႏငငတြင လ႔အခြငအေရးအသပညာမားတးျမႇငေရးလပ ေဆာငေနခန တြငပင မၾကာမၾကာလစလ႐ႈခရေလရ ခသည။ ျမနမာႏငငရ လၿခေရးအေပၚ အေနာကတငးစတငေဆာၾသမႈ မာ အစးရ၏ ခႏငရညျပငပ အကးစးပြားမားႏင ကမၻာလးဆငရာလၿခေရး အေပၚသကေရာကမႈျဖစေစမညအစးရမးကသ႔ ေသာနညးလမးတ႔တြငသာ ႀကးမားမားအာ႐စက သည။ “တတယ-လသား-သ႔မဟတ ျပညသ-ဗဟျပ-လၿခေရး သေဘာတရားမားက အေနာကတငး မ၀ါဒခမတျခငးတြင ေ၀းကြာ ေသာ တတယအဆငသာျဖစေစသည။ စစေအးေခတၿပးဆးသြားခနတြင ျမနမာႏငငေရးအေျခအေနအေပၚ အေနာကတငးေဆာၾသမႈမ၀ါဒ သညလညး ေျပာငးသြားခသည။ ၁၉၈၈ ခႏစၾသဂတလတြင ဒမကေရစလလားသမားအား အၾကမး ဖကႏမနငးမႈႏငေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပေအာငပြခခသည၁၉၉၀ ျပညႏစေရြးေကာကပြရလဒကျငငးပယျခငးတ႔ကျမနမာလ႔အခြငအေရးအေျခအေနအေပၚ အေနာက တငး၏ အေန အထားအေျပာငးအလတြင တစစတတစပငးလႊမးမးမႈရခသည။ ေဒၚေအာငဆနးစ ၾကညသည ဒမကေရစ ရရေရးႏင လ႔အခြငအေရးကာကြယေရးအတြက ဒမကေရစေခါငးေဆာငအ ျဖစ ထြကေပၚလာျခငးသည အေနာကတငး၏ ေဆာၾသေရးေပၚလစသစတြင ရညညႊနးစရာပြငတစခ အျဖစ ျပညျပည၀၀ အေထာက အကျဖစခသည။ သ႔ေသာ တကယအရတရားတြငမ အေနာကတငး သည အေရ႕အလယပငးႏင ေျမာကအာဖရကတ႔ရ မမတ႔၏ပငမအကးစးပြားကကာကြယထနးသမး ေစာငေရာကရန အႀကးအကယရငးႏး ျမႇပႏခသည။ မဟာဗဟာအားျဖင ယငးသ႔ေသာ မမတ႔၏ ႏငငေရးအရ သ႔မဟတ စးပြားေရးအရအကးစးပြားမားက ကာကြယျခငးအျဖစအေမရကနကအေရ႕ အလယပငးရစစပြမားအတြငးသ႔၀ငေရာကလသည။ ထစဥအခနတြငး ၂၀၀၅ ခႏစတြင ဗမာ/ျမနမာ အား အေမရကနျပညေထာငစက “အာဏာရငစနစ၏ေျခကပ” ဟ ရညညႊနးခသည။ ဒမကေရစ၏ ရနသေတာအျဖစ တဆပကပထားသည တင ျမနမာႏငငအား အေမရကနျပညေထာငစ၏ ပငမအကးစးပြားအျဖစမညသညအခါကမမတယခ ျခငးမရခေပ။ ယငး၏အေနအထားကျပနလညခနညႇမႈ၏အစတအပငးတစရပအျဖစဆးရြားမႈမားက ဆန႔ကငဆႏၵ ျပရနလစဘရယအေနာကတငးစတငေဆာၾသမႈကအေမရကနအစးရက အေကာငအထညေဖာခ သည။ ယငး လစဘရယအေနာကတငးစတငေဆာၾသမႈကလပရျခငး၏ ျဖစႏငဖြယရာအေၾကာငး အရငးမာ အနယနယ အရပရပတြင ၄ငး၏ပငမအကးစးပြားကရာေဖြျခငးလပင ျမနမာႏငငသည လစဘရယတနဖးမားက သြငးသြငးႏငစရာေနရာတစခဟ အေနာကတငးက ယဆေသာေၾကာင ျဖစသည။ အျခားတစနညးဆရလင ျမနမာေရးရာမ၀ါဒေဆြးေႏြးပြမားႏင မဒယာတ႔တြငလသားလ ၿခေရးေဆာၾသမႈ စးမးထားခသည အေၾကာငးအရငးမာ ျမနမာႏငငတြငအေနာကတငး၏ အျခားအ ကးစးပြားမားသည အလြနအေရးမပါေသာ ေၾကာငျဖစသည။ မကကယဘကခမးေျပာခေသာစကား မာ “ျမနမာသညအေမရကအတြကမဟာဗ ဟာအရအေရးမပါတာေၾကာငကစၥရပက အထကစးက ခဥးကပဖ႔အတြက “ဖရးကစ” မ၀ါဒကကငသးတာပါ။ ခဥးကပမႈဟာ ထေရာကသညျဖစေစ၊ မထ ေရာကသညျဖစေစ သတငးစာေခါငးႀကးပငးေကာငးေကာငးျဖစဖ႔န႔ အေမရကနျပညတြငး လအခြင အေရးလႈပရားသေတြရန ၿငမးသြားဖ႔ပါပ” ဟ ျဖစသည။ အေနာကတငးက ျမနမာအစးရအေပၚအေရး ယပတဆ႔မႈမားခမတၿပး ျမနမာႏငငႏငဆကဆေရးလမး ေၾကာငးမားက ပတပစရနလပေဆာငျခငး သည၄ငး၏ကမၻာလးဆငရာအကးစးပြားအားလးကသကေရာကမႈရမညမဟတေပ။ ေဒၚေအာငဆနး စၾကညကယတငကနဥးတြငေထာကခခသညအေရးယပတဆ႔မႈမားသညတကယတမးတြင အေနာကတငး၏ ျမနမာေရးရာ မ၀ါဒျပယဂျဖစလာခ သည။ အေရးယပတဆ႔မႈေၾကာင ျမနမာႏငင တြငစစအပခပမႈကသကဆးရညေစခသလဆးရြားေသာလသားလၿခေရးအေျခအေနလညးျဖစ

173

ေပၚေစခသည။ အေရးယပတဆ႔မႈမားက တ႔ျပနေသာအားျဖငစစအစးရသညမမ၏ျပညသမားအား ဖႏပျခငးက ျပငးျပငးထနထနျပလပခၿပး ပ၍ပငဆးရြားလသည လသားမလၿခအေျခအေနတစရပ ကပင ျဖစထြနးေစခသည။ အေမရကန၏ ျမနမာေရးရာမ၀ါဒ အေျပာငးအေရႊ႕ ျမနမာႏငငတြငးေျပာငးလမႈမားျဖစလာသည အခနတြင အေမရကနသမၼတ ဘရကအဘားမား၏ တထြငဆနးသစေသာ အာရေရးရာမ၀ါဒ “အာရမ႑င” က စတငခနႏငတကဆငေနသည။ ထ႔အျပင ေဒသတြငး၌ ႏငငေရး အခငးအကငးသစကလညး တငးျပညအတြငး ဆးရြားေသာ လ႔အခြငအေရး အေျခအေနမားထက ျမနမာအစးရအေပၚ အေမရကန၏ ဥးတညခကမားက ျပနလညခနညႇ ေစခသည။ ျမနမာႏငငအေပၚ အေမရကန၏ သေဘတရားသစသည ယခအခါ လကေတြ႕ကေသာ သေဘာတရားျဖစၿပး အစးရႏငထေတြ႕ဆကဆရငး ရညၾကာေသာ တငးျပည၏ စးပြားေရးအခကအခ ႏစကာလမားလြနၿပးေနာက စးပြားေရးတခါးဖြငမႈအဆငေျပေစရန အေမရကန ထမ ရငးႏးျမႇပႏမႈအမားအျပားျဖင ျမနမာႏငင၏ ဒမကေရစေဖာေဆာငေရးက အားေပး မညဟဆ သညသေဘာတရားပငျဖစသည။ ဥးသနးစနအစးရႏငထေတြ႕ဆကဆျခငးသညယေန႔ ကာလ ျမနမာႏငငနငဆကဆေရးတြင အေမရကန၏ အာရ မ႑ငမ၀ါဒ၏ ထတကနတစချဖစသည။ ျမနမာအတကအခမားႏင ျပညပေရာက ေခါငးေဆာငမားသည ျမနမာႏငငအေပၚထားရသည ယငး၏မ၀ါဒခငမာမႈက တရား၀ငျဖစေအာငလပ ေဆာငရမညျဖစသည။ အာဏာရငစနစ၏ေျခကပ အျဖစရခသည ပရပေဟာငးမခစၾကညရငးႏးေသာ စးပြားေရးမတဆက ပရပသစသ႔ ျပနလညပ ေဖာရန အဘားမားအစးရသည ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏငအတလကတြေဖာေဆာငေနသည။ ျမနမာႏငင၏ ပြငလငးလာေသာ ျဖစစဥမား က တ႔ျပနရာတြင စးပြားေရးလပငနးအတတကြလပ ေဆာငရန ပဓာနကသည ေနျပညေတာရ ေခါငး ေဆာငမားအတြက သကေသာငသကသာဇန တစခဖနတးရန ၀ါရငတနကႀကးပမးခၿပး တစခနတညးမာ ပင တ႐တ၏လႊမးမးမႈမကငးေ၀းရာသ႔ ျမနမာႏငငေရာကရရနလညး ႀကးပမးခသည။ အေရးယပတဆ႔မႈ မား႐ပသမးျခငး၊ ျမနမာအထက တနးလႊာမားႏင ထေတြ႕ဆကဆျခငး၊ ျမနမာႏငငေရးျပနလညေပါငး စညးေရးက ပမအာ႐စကျခငး ႏင လ႔အခြငအေရးျမႇငတငျခငးတ႔သည ယခအခနတြင ျမနမာႏငငေရး အသြငကးေျပာငးမႈကႀကဆ ရနႏင ယငးသ႔ေသာလပငနးစဥမားတြင အေမရကန၏အကးစးပြားရရေစ ေရးတ႔အတြက ျပငဆင ထားသည မ၀ါဒသစ၏ အစတအပငမားပငျဖစသည။ ေလာေလာဆယအားျဖင ျမနမာဒမကေရစေဖာေဆာငမႈအား အေမရကနအားေပးမႈႏင တငးျပည တြငယငး၏ လ႔အခြငအေရးကာကြယမႈအေနအထားမားသည အဘားမားအစးရ၏ ကင၀တဆငရာ ရပတညခကတစခက တတပပေဖာထတျပလကျခငးပငျဖစသည။သ႔ေသာအေမရကန၏ အဆငျမင ထားေသာ ျမနမာေရးရာမ၀ါဒသစ၏ တကယပေဖာမႈသည စစဘကအထကတနးလႊာအေဟာငးမား ထမၿခမးေျခာကမႈမားက သတထားေနရသည လၿခေရး-ကးသနးေရာငး၀ယေရး ဗဟျပျဖစခၿပး တစခနတညးမာပငအေမရကန၏ ကယပငအကးစးပြားမားအတြကအစးရသစႏငထေတြ႕ဆကဆ ရနလညးလအပေန သည။ Realpolitik ၏ အျမငအရ သ႔မဟတ ပၿပးသတမနေရးရာဆနသည စကားလးႏငဆရလငလကေတြ႕ပဓာန၀ါဒအရယငး၏ ခဥးကပမႈအသစအရဆလငအေနာကတငး က တကယတမးစးမးထား သညမာ ျမနမာႏငငတြင ဖြ႕ၿဖးေရးမားႏင ဆကဆလပကငျခငးပငျဖစ သည။သ႔ေသာလညးလကေတြ႕ပဓာန၀ါဒသညအေနာကကမၻာအား လပခညးတညးလညးအေျခ အေနတစခႏငရငဆငရေစသည။ အသြငကးေျပာငးေရးျဖစစဥမ ထြကေပၚလာသည အခြငအလမး တစခခက ဆပကငရနမာလညး လကေတြ႕ပဓာန၀ါဒက ကငသးရနလအပသည။ အတတတနးက ကသ႔ပငအေနာကတငး၏ လၿခေရးဗဟျပအျမငသည လသားလၿခေရးကစၥရပမားက ကငတြယေရး

174

တြငယငး၏ျပငးျပမႈမ ထငတငးမေပါကျဖစေနသည။ ျမနမာႏငငႏင ယငးတ႔ၾကားဆကဆေရးက ကငတြယရာတြငလကေတြ႕ပဓာနကကဆက လကရေရးသည အေရးႀကးသညဟအေနာကတငး ကေတြ႕ရထားသညယေန႔ကာလတြငလသားလၿခမႈ မရျခငးအေပၚ ေ၀ဖနစရာျဖစေနသည။ ျမနမာႏငငတြငလသားလၿခေရးအားအစအလကအၿပလကထခကႏငေသာ အေျခအေနမားရေန ေသး သညမာ မနကနေနျခငးသည အေနာကတငး ကကငသးသည ခဥးကပမႈအသစ၏ မထေရာကမႈအား စမးသပမႈတစရပျဖစေနေလေတာသည။

175

ျမနမာ ပ႔ေဆာငဆကသြယေရး ဖြ႕ၿဖးမႈႏင ေဒသတြငးပးေပါငးေဆာငရြကမႈ အလားအလာ

Development of Transport Connectivity in Myanmar and the Prospect for Regional

Cooperation

Lei Zhuning Institute of Southeast Asian Studies, Yunnan Academy of Social

Sciences leizhuning@sina.com

ျမနမာႏ င င သည အေရ႕ေတာငအာရ၊ ေတာငအာရႏင အေရ႕အာရတ႔၏ လမးဆလမးခြတြင ရသည။ ၄ငး၏ မဟာဗဟာေျမာကတညေနရာေၾကာင ျခားနားေနၿပး ကနးတြငးပတႏငင မားႏင ေပါငးကးေပးျခငးႏင ေဒသဆငရာ အတအကြျဖစမႈတ႔တြင အစားထးမရေသာ အခနး က႑တစချဖစေနသည။ထ႔ေၾကာငေဒသဆငရာပ႔ေဆာငဆကသြယေရးသည ယငးက႑ တြငျမနမာႏ င င ၏တးတကမႈေပၚတြငႀကးစြာေသာအစတအပငးတစရပအျဖစ တညရေန သည။ အကန႔အသတရေသာ ဘ႑ာေရးရငးျမစမားႏင နညးပညာ စြမးေဆာငရညမားကသ႔မားစြာ ေသာ အခကအခမား ရငဆငခရေသာေၾကာင ျမနမာပ႔ေဆာငေရး အေျခခအေဆာကအအ မား တညေဆာက ေရးသည ၁၉၈၈ ခႏစကတညးက မားေသာအားျဖင ထငတငးမေပါကခ ေပ။ ျမနမာႏ င င ၏ သသာေသာအားသာခကမားကအျပညအ၀အသးျပရနႏင ေယဘယ အားျဖငျမနမာႏငေဒသတြငးအတြကစးပြားေရး အကးအျမတမားဓမၼဒဌာနကက ထတေဖာ ရနမာ ႏငငစေကာပေရးရငးမား နကနက႐ႈငး႐ႈငးပါ၀ငရနႏင ျမနမာႏ င င အေပၚဗဟျပထား ေသာေဒသဆငရာပ႔ေဆာငဆကသြယေရး တးျမငေရးအတြက ခငမာေသာ အားထတမႈမား ျပလပရန မလြမေသြ လအပသည။ ျမန မာႏ င င တြင ပ႔ေဆာငဆကသြယေရး တးတကမႈမား ျမနမာႏ င င သည ပ႔ေဆာငေရး အေျခခအေဆာကအအမားေဆာကလပေရးနယပယတြင ၁၉၈၈ ကတညးက မားစြာေသာ တးတကမႈမားက ေဆာငရြကခသည။ သ႔ေသာလညး အကန႔အသတရေသာ ရငးျမစမားႏင စးပြားေရး ပတ ဆ႔မႈမား၏ အခပအေႏာငအဆး အတားမားေၾကာင ျပညတြငးပငးတြင ေဆာငရြကရမည လပငနးမားစြာရေနေသးၿပး ေဒသ ဆငရာ ပ႔ေဆာငဆကသြယေရးတးျမငေရးအတြကမာလညး အကန႔ အသတရေနသည။ ၁. ပ႔ေဆာငဆကသြယေရး အေျခအခအေဆာကအအ ေဆာကလပေရးတြင တးတကမႈ လမးေဆာကလပေရးတြင ၁၉၈၈ ကတညးက ႀကးမားေသာ ေအာငျမငမႈမားရရခသည။ ၁၉၉၈ မတငမ ျပညသ႔ေဆာကလပေရး၀နႀကးဌာနေအာကတြင လမးမငေပါငး ၁၃၆၃၅ မငသာရခသည။ ၂၀၁၁ တြင တစႏငငလး၌ လမးမငေပါငး ၂၄၀၀၀ ေကာအထ ျပညသ႔ ေဆာကလပေရးလပငနးက တးခ႕ခၿပးျဖစ သည။ ထးျခားေသာ အားထတမႈမာ ရနကန-မႏေလး အျမနလမးမႏင ပ႔ေဆာငေရးခ႕ငမႈေၾကာင အေရ႕ ျခမးထက

176

ဖြ႔ၿဖးေရးတြင ေနာကကကနခရေသာ ဧရာ၀တျမစအေနာကဘကကမး တြင လမးေဆာက လပေရးမား ျဖစၾကသည။ မးရထားလမးဘကတြငလညး ျမနမာႏ င င သည ၿပးခသညဆယစႏစအတြငး ႀကးမားေသာ တးတကမႈမားရခ သည။ ၁၉၈၈ မတငမက ႏငငတြင မးရထားလမးမငေပါငး ၁၉၇၆ မငသာ ရခသည။15

16 ၁၉၄၈ မတငကတညး က ၁၉၂၄.၇၅ မငေဖာကလပထားခၿပးျဖစရာ ၁၉၄၈ ႏင ၁၉၈၈ အတြင မးရထားလမး ၅၁.၆ မငသာ ေဖာကလပချခငးျဖစသည။ ၁၉၈၈ မစကာ မးရထားလမးေဖာကလပေရးက အရျမငခသည။ ၂၀၁၁ ဧၿပ လအထ လကရ မရထားလမး စနစတြင ေနာကထပ မးရထားလမးမငေပါငး ၁၀၄၈.၉၅ မငထပမေဖာက လပခၿပး မးရထား လမးစစေပါငးအရညသည မငေပါငး ၃၀၀၀ ေကာသြားခသည။ ႏစစဥ မးရထားလမး မင ၂၅၀ ႏႈနးျဖင မရထားလမးစနစက တးခ႕ရန အစးရကစစဥေနသည။16

17 ျမနမာအစးရ၏ အျမငတြင လမႈ-စးပြားဖြ႕ၿဖးေရးအေရးပါမႈအရ ရနကန-မႏေလး ရထားလမး သည ပထမ ျဖစၿပး မႏေလး- ျမစႀကးနား ရထားလမးက ဒတယလကကာ ရနကန-ေမာၿမင-ေရး ရထားလမးက တတယေနရာတြငရၿပး ရနကန-ျပညရထားလမးက စတတ ျဖစသည။17

18 ထကာလအေတာအတြငး ျမနမာႏ င င သည ၁၉၈၈ ခႏစမစကာေလေၾကာငးႏင ေရေၾကာငး ပ႔ေဆာငေရးနယပယမားတြငလညး ႀကးမားေသာတး တက မႈမားရရခေသာလညးေမာေတာ ကားလမးႏင မးရထားလမးေဆာကလပေရးတ႔တြငရရခေသာ ေအာငျမငမႈ မးေလာက မရခ ေပ။ ၂. ေမာေတာကားလမးႏင မးရထားလမးတညေဆာကေရးႏစခစလးတြင ေလလာေတြ႕ရခရေသာ အသြငတပစ ႏစရပ အထကတြငေဖာျပခသည ေအာငျမငမႈမားရခေသာျငားပ႔ေဆာငဆကသြယေရး က႑ဘကစတး တကမႈမာ ေႏးေကြးေန ၿပးတငးျပညကအမနးခငးႏငငမားႏင ခတဆကရန အခနမားစြာယရဥး မညျဖစသည။ အာရအျမနလမးမမား၊ အာဆယ18

19 အေ၀းေျပးလမးမမားႏင GMS20 စးပြားေရးေကာရစဒါ စမကနး မား ကအစးရ၏ ဥးစားေပးအျဖစထားရသညဆေသာလညးတကယတမးတြငမ ေမာေတာကားလမး ေဆာကလပေရးမာျပညတြငးကသာအားျပေနၿပး ႏငငျပငပစမကနး မားတြငသာတးတကမႈအနညး ငယရခသည။ လတတေလာတြင ျမနမာႏ င င တြင အာရအျမနလမးမမား၏ သးပႏစပနးပါး မာအဆင III တြငရေနၿပးသးပတစပနးပါးမာအဆင III ေအာကတြငရေန သည။ အလားတပစမး ကရထားလမးေဆာကလပေရးတြငလညးေတြ႕ရႏငၿပး ျပညတြငးဘကကသာအေလးထား ေနကာ အမနးခငးႏငငမားႏင အခတအဆကျပတေနသည တတားတညေဆာကေရးမားတြင အနညး ငယေသာ တးတကမႈသာရခသည။ TAR21 ၏ အဓကအခတအဆကျပတေနေသာေနရာမားမာ လြနခ သည ဆယႏစက အတငးပင ရေနေသးသည။ အခြငအလမးမားႏင စနေခၚမႈမား

16 New Light of Myanmar, Oct. 30, 2010 p.1 17 New Light of Myanmar, June 5, 2011 p.1, p.8 18 New Light of Myanmar, March 15, 2011 p.8 19 ASEAN: Association of Southeast Asian Nations 20 GMS: Greater Mekong Sub‐region 21 TAR: Trans‐Asian Railway.

177

ပ႔ေဆာငဆကသြယေရးအေပၚ ေဒသဆငရာပေပါငးေဆာငရြကမႈ နကနက႐ႈငး႐ႈငးျဖစေပၚျခငးသည ျမနမာႏ င င ႏင အမနးခငး ႏငငမားအားမားစြာေသာအကးအျမတမားကရရေစမညျဖစသည။ ၁.ေစးကြကေပါကေရာကမႈႏင စးပြားေရးပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ေဒသတြငးပ႔ေဆာငဆကသြယေရးတးတကလာျခငးသည ကယျပန႔လေသာေဒသတြငးေစး ကြကသ႔ ေဒသတြငး ႏငငမားသ႔ ေစးကြကပမလြယကစြာေပါကေရာကသြားေစမညျဖစသည။ ျမနမာႏ င င ၏ အမနးခငးမားျဖစေသာတ႐တ၊ အႏၵယ၊ ဘဂၤလားေဒရႏင အျခားအာဆယႏငင မားသည စစေပါငးလဥးေရသနး ၃၀၀၀ ေကာရသည ႀကးမား ေသာ ေစးကြကတစချဖစသည။ တ႐တ-အာဆယလြတလပစြာကနသြယမႈနယေျမကထေထာငချခငးႏင ေပၚထြနးလာေတာမည အာဆယစးပြား ေရး အသကအ၀နးေၾကာင ေဒသတြငးေပါငးစညးမႈ အရနအဟနရလာေနသည။ GMS၊ SAARC22 ၊ BIMSTEC23 စသည ေဒသတြငးပးေပါငးေဆာငရြကေရး ယႏယားမားလညး တၿပငနကေပၚထြနးလာေနသည။ ရလဒတစခ အျဖစ ေဒသတြငး FDI24 ႏင နညးပညာလႊေျပာငးမႈ လညးတးပြားလာမညျဖစကာအလပအကငအခြငအလမးမား လညးပမျဖစထြနးလာမညျဖစသည။ ပ႔ကနဥးစားေပးလပအားအသးျပ စကမႈလပငနးမားတ႐တကမး႐းတနးမား တြငအရနေလာလာ ခနတြင ျမနမာႏ င င ၏ ယဥၿပငႏငစြမးရေသာအလပသမားစရတႏင တညေနရာအားသာခက မားကထညသြငးစဥးစားလင အာရ၏ အဓကကေသာထတလပေရးစငတာျဖစလာႏငသည။ ထ႔ျပငပ႔ေဆာင ဆကသြယေရးတးတကမႈသည ေဒသတြင ကနစညပ႔ေဆာငေရးႏင ကမၻာလည ခရးသြားလပငနးမား၏ ဖြ႕ၿဖးမႈက ႀကးႀကးမားမားတ႔ျမငႏငၿပး ၀နေဆာငမႈက႑တြင အလပအ ကငမားပမဖနတးေပးႏငမညျဖစသည။ ၂. ျမနမာႏ င င ကျဖတသနးမည ေဒသတြင လမးေၾကာငးမားရငဆငေနရသည စနေခၚမႈမားႏင အခကအခမား ဘ႑ာေငြေထာကပျခငးႏင နညးပညာပငးဆငရာအကန႔အသတအတားအဆးမားသည အသသာဆး အခက အခ ႏစခႏင ေဒသတြငးလမးေၾကာငးမားေဆာကလပေရးအတြက အဆးအတားျဖစေစမည ႀကေတြ႕ရေလရ သည ျပနာမားျဖစေနသည။ ထ႔ျပင လမးေၾကာငးအသးသးတြင သးျခားႀကေတြ႕ေန ရေသာ ျပနာမားရၾက သည။ သတမတႏႈနးထားမဟတဘမခန႔မနးႏငေသာကနစညလႊေျပာငးခ ေကာကခမႈမား၊ ႐ႈပေထြးေသာနယျခား ျဖတေကာ လပငနးစဥမားႏင ပ႔ေဆာငေရးအေျခခအေဆာကအ အမားညဖငးျခငးစသညတ႔သညGMS ပ႔ေဆာငေရးႏငကနစည ပ႔ေဆာငေဆာငေရးပးေပါငး ေဆာငရြကမႈ တြင အဓကေသာအဆးအတားမားအျဖစ ကးကားခရ ေလရသည အေၾကာငးတရားမား ျဖစၾကသည။ နယျခားေဒသမားတြငျပနာမားထေျပာလၿပးလၿခေရးျပနာမားမျမနမာႏငငတြငးႏင ျမနမာႏ င င တစ၀ကတြင ႀကးမားေသာစနေခၚမႈတစရပျဖစေနသည။ ထ႔ျပင ေဒသတြငး ခတဆကမႈ တးတကလာျခငး က ေဆာငကဥးလာေသာပ႔ေဆာငေရးအေဆာကအအမားတးတကလာျခငး ႏငအတ လကနကးျခငး၊ မးယစေမာငခ ေရာငး၀ယျခငးႏင ေတာ႐ငးတရစာၦနမားကာကြယေရးစသည ေဘးထြက ျပနာမားလညးရလာႏငသည။ ေရ႕သ႔ဆကေလာကရမည လမး ေဒသတြငးခတဆကမႈကတးျမငရန ေဒသတြငးသကဆငသမားက ႏငငစပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ပမနက႐ႈငးရန ႏင

22 SAARC: South Asian Association for Regional Cooperation 23 BIMSTEC: Bay of Bengal Initiative for Multi‐Sectoral Technical and Economic Cooperation 24 FDI: Foreign Direct Investment

178

ပ႔ေဆာငေရးအေျခခအေဆာကအအမားတညေဆာကမႈတြင ျမနမာႏ င င ကကညမႈမားလပေဆာငရန မလြမေသြ လအပ သည။ ၁.ႏငငစ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ အားေကာငးေစရန ဒမကရကတစအစးရကမးသစၥာကနဆၿပးကတညးကေခတသစတြင ျမနမာႏ င င သည ကာလ ရညကငစြခေသာမမ၏ အစဥအလာျဖစသည ၾကားေနေရးက ျပနသြားေနၿပးသမေမြ႕ေသာ ပါ၀ါထနးည မႈက ဆကလကထနးသမးရနမာ ျမနမာႏ င င ၏ အေကာငးဆးအကးစးပြားအျဖစတြငရေနသည။ အျပတရငးမည ပထ၀ႏငငေရးတကပြအတြက စစေျမ ျပငတစရပ ျဖစလာမညအေရးႏင ကာလရည လကလြတခသည ဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ေရႊအခြငအလမးတစရပက လကလြတမည အေရးကသတျဖငေရာင ေနစဥ ျပညတြငးေဆာကလပေရးရညရြယခကမားအတြက ႏငင တကာႏင ေဒသတြငးရငးျမစမားအား လးကအသးျပရန၊ ေဒသတြငးပးေပါငးေဆာငရြကမႈက ျမငတငရန ပထ၀ အေနအထားအရ အားသာခက မားကအျပညအ၀အသးခရနမာ ျမနမာႏ င င အတြက အလြနတရာအေရးႀကးသည။ တ႐တအတြကမတညၿငမေသာ၊ ၾကြယ၀ေသာ၊ ပြငလငးေသာ ျမနမာႏငငတစရပျဖစရနမာတ႐တအကး စးပြား မားထတြင ရေနၿပးအထးသျဖင ကနးတြငးပတျဖစၿပးဖြ႕ၿဖးမႈနမကေသာယငး၏ အေနာကေတာင ေဒသမား အတြက ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာ-အေမရကန ဒငယာေလာ လမးေၾကာငးကတ႐တက လြနခသညႏစ အနညးငယကပထမဆးလမးေဖာကေပးချခငးျဖစသည။ ျမနမာႏ င င ၏အလားအလာရ ေသာစးပြားေရးအခြငအလမးမားကအျပညအ၀အေကာင အထညေပၚလာေစလၾကသညမာလညး ျမနမာႏ င င ၏ အျခားအမနးခငးႏငငမား၏ အကးစးပြားထ တြငပါ၀ငသည။ ျမနမာႏ င င ကဗဟျပထားသည ေဒသတြငးအခတအဆကတစခတးတကလာရနမာ ေဒသတြငး ပးေပါငးေဆာငရြကေရး အတြက အလြနအေရးႀကးေသာအရာျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာႏ င င က ဗဟျပထားသည ေဒသတြငးႏငငစ ပးေပါငးေဆာငရြကေရး ယႏယားတစခထေထာငရနမာမလြမေသြ လအပသည။ ယႏယားကနဥးအဆငတြင ေဒသတြငးတြင သကဆငမႈအရဆးျဖစသည အထးသျဖင ျမနမာ၊ အႏၵယ၊ ဘဂၤလားေဒရ၊ ထငးႏင တ႐တတ႔ ပါ၀ငသငၿပးေရရညတြင အားလးပါ၀ငမႈရေသာ မကကငသးၿပးေဒသတြငးႏင ကမၻာလးဆငရာသကဆငသမား အားလးကလမးဖြငေပးထားသငသည။ အခ႕ေသာအားထတမႈမားကထအေၾကာငးျဖငပငျပလပခသည။ ၂၀၁၃ ေဖေဖာ၀ါရႏင မတလတ႔တြင ဘဂၤလားေဒရ ႏင ျမနမာႏ င င တ႔ကျဖတၿပးကးလကတားမ ကမငးသ႔ ေအာငျမငေသာကားေမာငးၿပငပြ တစခ၏ လမးေၾကာငးကလကၿပး BCIM25 Economic Corridor တစခကစတငရန အႏၵယႏင တ႐တတ႔က ၂၀၁၃ ေမလတြင အဆျပခသည။ ထစဥ အေမရကနကမဘဂၤလားေဒရႏင ျမနမာႏ င င တစေလာက India-Pacific Economic Corridor တစခကအေကာငအထည ေဖာမည အငဒယာတြင ေမာပါေနသည။ တ႐တက ေတာငကရးယား၏ ပးေပါငးမႈျဖင ျမနႏႈနးျမငရထားအတြက ရထားတြမား ထတလပရန စက႐တညေဆာကေရး ကစဥးစားေနဥ ဂပနက ျမနမာႏ င င အတြက ျမနႏႈနးျမငရထား မားတည ေဆာကေရးကစစဥေနသည။ အနာဂတတြင ေဒသတြငအခတအဆက ေနာကထပတးတကေစ ရနအလ႔ငာအေထာက အပမားပမေထာကပရန ပမခငမာ ေသာအားထတမႈမားလအပေနသည။

25 BCIM Regional Cooperation Forum တြင ဘဂၤလား ေဒ႐၊ တရတျပညသ႕သမၼတနငင(ယနန)၊ အနၵယ(အေရ႕ေျမာကေဒသႏင

အေနာကဘငေဂါျပညနယ)၊ ႏင ျမနမာႏငင တ႕ပါဝငျပး ေဒသတြငးပးေပါငးေဆာငရြကမႈႏငယဥေကးမႈဖလယေရးမားကျမႇငတင၍

သကဆငရာေဒသတစခလးက ဒဏၵာရလာ သဝဏၰဘမ ေရႊေျမကသ႕ တးတကဖြ႕ျဖးေစရနရညရြယခကျဖင၁၉၉၉ခႏစတြင ကမငးျမ႕၌စတငခသည။

179

၂. ေဒသတြငးခတဆကမႈတြင မာစတာစမကနးသစတစခလအပသည ေဒသတြငးခတဆကမႈ၏ အားလးလြမးၿခႏငေသာအေျခအေနတစရပကထညသြငးစဥးစားရနမလြမေသြ လအပၿပးလကရလမးေၾကာငးမား၊ စစဥထားေသာသ႔မဟတ အဆျပထားေသာလမးေၾကာငးမားအားလးက ထညသြငးတြကခကရနလအပသည။ ပ႔ေဆာငဆကသြယသြယေရးဆငရာေဒသတြငးပးေပါငးေဆာငရြကမႈ အတြက မာစတာစမကနးသစတစခတြင ရာေဖြေဖာထတထားသည အေရးႀကးဆးႏင စမးသပစမကနးမား အတငး ျပလပသငသည။ ၃.အကးခစားခြငႏင ကနကစရတမား ပမေကာငးမြနစြာခြေ၀ျခငးအတြက ယႏယားမားကထေထာငျခငး ျမနမာႏငငရပ႔ေဆာငေရးလမးေၾကာငးမားႏင စးပြားေရးစၾကၤနမားက ျမနမာ၀နးကငေဒသမားအတြက “club good” အျဖစမတယႏငသည။ ျမနမာႏ င င တြင ပ႔ေဆာငေရးအေျခအေနမားတးတကမႈသည ေဒသတြငးသကဆငသမားအားလအကးခစားခြငရရလမမည။ ထ႔ေၾကာင အကးခစားခြငႏင ကနက စရတမားခြေ၀ျခငး ယႏယားတစစကတညေထာင သငၿပးလပေဆာငမႈမားေဆာငရြကရာတြင လမႈေရးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာဧရယာမားတြင မျမငႏငေသာစရတမားကကစားရန ေဆာငရြကသငသည။ ၄. ႐ပပငးဆငရာမဟတေသာအဆးအတားမားကေလာခၿပးႏင လပငနးေဆာငရြကႏငစြမးက ျမငတငရန GMS နယျခားျဖတေကာ ပ႔ေဆာငေရးသေဘာတညခက (CBTA) ၏ အေတြ႕အႀကမ ေလလာခကအရ အေကာကခြန ရငးလငးေရးလပငနးစဥမားေခာေမြ႕ရနႏငပ ေဒသတြင ပ႔ေဆာငအခနႏင စရတေလာခရန ျမနမာႏ င င ႏင ယငး၏အမနးခငးႏငငမားၾကားအလားတႏငငစသေဘာတညခကမးရရမညဟအၾကျပထားသည။ အဆပါလပငနးမားကအေကာငအထညေဖာျခငးျဖင အျပတအေတာကမရေသာေဒသတြငး ကနစညပ႔ေဆာငေရးကြနရကတစခကပင တညေထာငၿပးျဖစမညဟေမာလငထားၿပးေဒသတြငး အေျခခ အေဆာကအအအျပနအလန ခတဆကမႈ၏ အလားအလာမားလညးအျပညအ၀အေကာငအထညေပလာ မညျဖစသည။ ေဒသတြငးပးေပါငးေဆာင ရြကမႈ၏ အကးခစားခြငမားကေဒသရႏငငမားအားလးၾကား ေ၀မခစားႏငမညျဖစသည။

180

ျမနမာႏငငေရးအသြငးေျပာငးျခငးႏင တ႐တ-ျမနမာဆကဆေရးဖြ႔ၿဖ းမႈအသစ

Myanmar’s Political Transformation and New Development of China‐ Myanmar Relations

Liu Xuecheng Senior Fellow

China Institute of International Studies liuxuecheng@ciis.org.cn

တ႐တႏငျမနမာႏငငတ႔သည ခစၾကညရငးႏးေသာ အမနးခငးမားျဖစၾကသည။ နယျခားျဖတေကာတငးရငးသားလမးမား အတ ေနထငမႈႏငအတ ထငရားေသာ ေပါကေဖာ(ညရငးအက)မတဖကဆကဆေရးရခၾကသည။ ထႏစႏငငသည ႏငငအခငးခငး ဆကဆေရးတြင ကငသးလကနာရမည ကင၀တအျဖစ ၿငမးခမးစြာ အတယဥတြေနထငေရး မငါးရပက စတငေဆာငရြက ခ သည ပထမဆးေသာ အာရႏငငမားျဖစၾကသည။ ျမနမာႏငငသည တ႐တတစႏငငတညးမ၀ါဒက လကနာၿပး တ႐တ၏အဓက အကးစးပြားမားက ေထာကခခသည။ တ႐တကလညး ျမနမာႏငင၏ ညညႊတမႈ အခပအျခာအာဏာႏင ပငနကနယေျမဆငရာ ဂဏသကၡာက ေထာကခခသည။ ကနးတြငးပတတ႐တတကပြမ အႏၵယသမဒၵရာသ႔ ဆကသြယသည မဟာဗဟာေျမာကစြမးအငႏင ကးသနးေရာငး၀ယေရး လမးေၾကာငးက ျမနမာႏငငႏင တ႐တတ႔ တညေဆာကခၾကသည။ ၎တ႔သည တ႐တ-ျမနမာ ဘဂၤလားေဒရႏင အႏၵယတ႔ အၾကားေလးႏငငစးပြားေရး မတဖကက အဆျပခရာတြင အဓကပါ၀ငပတသကသ ႏစဥးျဖစသည။ ယငးတ႔သညမဟာမေခါင ေဒသတြငး ပးေပါငးေဆာငရြကမႈႏင ျမစအတြငးသေဘၤာမားလၿခစတခစြာ သြားလာႏငေစမည မေခါငျမစေၾကာငးတစ ေလာက အစအစဥတကကးလြနသည ရာဇ၀တမႈမားက တားဆးရန ေလးႏငငပးေပါငးကငးလညျခငးတ႔၏ ပးေပါငးေဆာင ရြကေရး မတဖကမားျဖစၾကသည။ တ႐တသညျမနမာႏငင၏ အႀကးမားဆး ရငးႏးျမပႏသျဖစခၿပး ၂၀၁၀ျပညႏစတြင စစ ေပါငးရငးႏးျမပႏမႈ အေမရကနေဒၚလာ ၁၂.၃၂ ဘလယရခသည။ ၂၀၁၁ခႏစတြင ႏစႏငငၾကားကနသြယမႈသညအေမရကန ေဒၚလာ ၆.၅ ဘလယသ႔ေရာကရခၿပး တစႏစတာ တးတကမႈ ၄.၆ ရာခငႏႈနးရခသည။ ျမနမာႏငငတြင တ႐တ၏တက႐က ဘ႑ာေရးမဟတေသာ ရငးႏးျမပႏမႈမာ အေမရကနေဒၚလာ သနး၄၆၀ ရခၿပး ၂၀၁၀ျပညႏစတြင ၄.၁၄ ရာခငႏႈနးတးတက ခကာတ႐တ သညထငးႏငင၏ေနာကတြင ျမနမာႏငင၏ဒတယအႀကးဆး ကနသြယဖကျဖစခသည။ အာဆယ-တ႐တလြတလပ စြာကနသြယေရးနယေျမ(CAFTA)က ၂၀၁၀ျပညႏစ ဇနန၀ါရလတြင အေကာငအထညေဖာခၿပးအာဆယ-၆ ႏင တ႐တ တ႔က သတမတထားေသာ ထတကနဟ၉၀%ေကာသည လြတလပစြာ ကနသြယခြငရခသည။ ျမနမာႏငငအပါအ၀င CLMV ႏငငမားသည ၂၀၁၅ခႏစ ဇနန၀ါရလတြင CFTA က အျပညအ၀အေကာငအထညေဖာလမမညျဖစသည။ ဆယစႏစမားႏငခေသာ စစအပခပမႈႏင သတမနေရးရာ အထးကနျဖစမႈမ ျမနမာႏငငျပနလညထြကလာျခငး၊ ႏငငေရးႏင စးပြား ေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားျပလပျခငးျဖင အေနာကကမၻာေရးယပတဆ႔မႈမားက ပယဖကႏငျခငးႏင အမးသားျပနလညတည ေဆာကေရး၏ သတမနေရးရာ ေနရာက ရယႏငျခငးတ႔က တ႐တက ေတြ႕ျမငလသည။ အရပသားအစးရသစ၏လက ေအာကတ႐တ-ျမနမာဆကဆေရးသည မမတ႔၏ အစဥအလာ ခစၾကညရငးႏးေသာ ဆကဆေရး၏စာမကႏာသစက ဖြငလစ ခၿပးျဖစသည။ သမၼတဥးသနးစနသည သမၼတရာထးရယၿပး မၾကာမ

181

၂၀၁၁ ေမလတြင တ႐တသ႔ အလညအပတခရးသြား ေရာကခသည။ ျပညစေသာ မဟာဗဟာေျမာကပးေပါငးေဆာငရြကေရး မတဖကထေထာငျခငးအေပၚ ပးတြေၾကညာခကက တ႐တႏင ျမနမာၾကားလကမတေရးထးခၾကသည။ တ႐တႏငငျခားေရး၀နႀကး Wang Yi သည ၂၀၁၃ခႏစဇလငလတြင ဘ႐ႏငးတြငကငးပသည အာဆယ ႏငငျခားေရး၀နႀကးမားအစညးအေ၀းႏင ဆကစပအစညးအေ၀းမား၏ ျပငပတြင ျမနမာႏငငျခားေရး၀နႀကး ဥး၀ဏၰေမာငလြငႏငအလြတသေဘာေတြ႕ဆခသည။ ၎တ႔၏ ႏစဖကဆကဆေရးက ေကာ ၾကားေသာ တ႐တစကားပႏစချဖစသည “လတစေယာကရ႕ႏလးသားက အခနကသကေသျပမာပါ”ႏင လအပခနမာ ရေန တာဟာ မတေဆြေကာငးပါဟေသာ စကားပက ကးကား၍ ေဖာျပခသည။ တ႐တသညျမနမာႏငငအေပၚ ခစၾကညရငးႏးေရး မ၀ါဒ ကအၿမတမးဆကလကကငစြကာ ၎တ႔၏ ထးတမးစဥလာႏငအည ဖြ႕ၿဖးမႈလမးေၾကာငးက ျမနမာေလာကလမးႏငရန အေထာကအပျပကာ ယငးသ႔ေသာ အစဥအလာ ခစၾကညရငးႏးေသာ ဆကဆေရးက ပမအားေကာငးလာရမညျဖစၿပး အေျခအေနအသစေအာကတြင အားနညးသြားမညမဟတဟ ထပမေျပာၾကားခသည။ တ႐တႏငအစဥအလာခစၾကညရငး ႏး မႈက အေလးထားေၾကာင ျမနမာႏငငျခားေရး၀နႀကး ဥး၀ဏၰေမာငလြငကေျပာၾကားခၿပး အဖးတနေသာ အေထာကအပမား အကအညမားက ကာလၾကာရညေပးချခငးအတြက တ႐တက ေကးဇးတငပါသညဟ ဆသည။ “ျမနမာႏငငဟာ ျပျပငေျပာငးလ ေရးႏငအသြငကးေျပာငးေရးကာလတစခတညးေရာကရေနတယဆေပမယ တ႐တႏငအမနးခငးေကာငးအျဖစႏင ခစၾကည ရငးႏးေသာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈရသည ဆကဆေရးမားက ဘယေသာအခါမ ေျပာငးလမာမဟတပါ”ဟ ဥး၀ဏၰေမာငလြင က ထပမေျပာၾကားခသည။ ျမနမာႏငငေရးအသြငေျပာငးလျခငးက တ႐တက ေထာကချခငး ၂၀၁၁ ခႏစမတလတြင အရပသားအစးရသစတကလာၿပးကတညးက ျမနမာႏငငေရးအသြငးေျပာငးမႈသည အပငးႏစရပႏင ေတြ႕ႀကခရသည။ ပထမအပငးတြင ႏငငေရးအရ ျပျပငေျပာငးလမႈအျဖစေခၚဆႏငၿပး ယခေရာကရေနသည ဒတယအပငး မာ ႏငငေရးအရ ဒမကေရစေဖာေဆာငေရးအပငးျဖစသည။ ဒမကေရစေဖာေဆာငေရးအတြက လမးျပေျမပခႏစရပႏငအတ ၂၀၀၈ခႏစတြင ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒသစတစရပက အတညျပခၿပး အသက၀ငခသည။ ၂၀၁၀ျပညႏစ ႏ၀ငဘာတြင ေရြး ေကာကပြမားကငးပခၿပး ျမနမာႏငငတြငစစအစးရအပခပမႈ တရား၀ငအဆးသတခသည။ ၂၀၁၁ခႏစမတလတြင အရပ သားအစးရ ကမးသစၥာကနဆခသည။ စစအစးရ၏ ဒမကေရစေဖာေဆာငေရးလမးျပေျမပ ခႏစရပ၊ ၂၀၁၀ဒမကေရစေရြး ေကာကပြႏင အစးရသစက တ႐တက အငတကအားတကေထာကခခသည။ တ႐တတရား၀ငထတျပနခကမားႏင မဒယာ တ႔သည ျမနမာႏငငတြင ႏငငေရးဖြ႕ၿဖးမႈအေပၚ အေကာငးျမငမႈႏင ေထာကခသညအေနအထားတြင ရပတညၿပးတငျပခၾက သည။ အဆငေျပေခာမြတေသာ ေရြးေကာကပြမားေၾကာင ပမပြငလငးၿပး ျပျပငေျပာငးလမႈရေသာ လမးေၾကာငးတစရပသ႔ ေလာကလမးရန အစးရသစအား ႏငငတကာအသငးအ၀ငးက အားေပးအားေျမာကျပရန အခြငအလမးတစရပရရၿပးအမးသား ျပနလညေသြးစညးညညႊတေရးက ေဖာေဆာငရနအခြငအလမးလညးရရေစခသည။ ၂၀၁၁ခႏစ ၾသဂတလ ၁၉ ရကေန႔တြင သမၼတဥးသနးစနတ႔ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညတ႔ေတြ႕ဆမႈသည အမးသားျပနလည ေသြးစညးညညႊတေရးဆသ႔ ပထမဆးေသာ ေျခလမးတစရပျဖစခသည။ မမတ႔အစးရသည ျပညပေရာကေနသမားအား မခင ႏငငသ႔ ျပနလာရန ခြငျပၿပး ၎တ႔၏ ျပစမႈမားက သကညာခြငေပးမညဟ သမၼတဥးသနးစနအား ၂၀၁၁ခႏစတြင ေၾကညာ ခသည။ ထအခါမစ၍ အစးရသစသည ႏငငေရးအကဥးသားအပါအ၀ငရာႏငခေသာ အကဥးသားမားက လႊတေပးခသည။ ႏငငအတြငး၌ တငၾကားလာေသာ ခးေဖာကမႈမားက စစမးစစေဆးရန ျမနမာအစးရက

182

အမးသားလ႔အခြငအေရးေကာမရင ကဖြ႕စညးခၿပး အၿငမးစားျပညသ႔၀နထမး(၁၅)ဥးျဖင ဖြ႕စညးထားသည ေကာမရငသည ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒတြင ျပ႒ာနးထားသညအတငး ႏငငသားတ႔၏အေျခခအခြငအေရးမားက ကာကြယေစာငေရာကသြားလမမညျဖစသည။ အမးသား ဒမကေရစအဖြ႕ခပအပါအ၀င အတကအခပါတမား တရား၀င ႏငငေရးပါတသစ မတပတငခြငျပႏငရန ေရြးေကာကပြဥပေဒ ႏင ပါတမတပတငျခငးဥပေဒမားက ျပငဆငေပးခသည။ အစးရသစသည မဒယာအေပၚစစစေရးက ဖကသမးခၿပး ပဂၢလက သတငးစာမား၊ မဂၢဇငးမားႏင ႐ပသဌာနမား၊ ထတေ၀လညပတလပကငခၾကသည။ အစးရသည တငးရငးသားလကနက ကငအပစမားႏင ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြမား စတငခၾကသည။ အဆပါအပစမားႏင ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြမားျပလပရန အမးသားၿငမးခမးေရးေကာမတကလညး အစးရက ဖြ႕စညးခသည။ အစးရသစသည တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕(၁၁)ဖြ႕ႏင အပစအခတရပဆေရး သေဘာတညခကမား လကမတေရးထးခၿပးျဖစသည။ အပစအခတရပဆေရးအတြက KIA ႏငေဆြးေႏြးပြမားက ႏငငတကာအသငးအ၀ငးအကအညျဖင ျပလပေနဆျဖစသည။ ျမနမာစစတပႏငအခ႕ေသာ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားအၾကား ပဋပကၡႏင ရငဆငတကခကမႈမားရေနသညတင အစးရသည မားစြာေသာ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႕မားႏင ေစစပညႇႏႈငးေရးျဖစစဥက စတငခၿပး အနညးဆး ယာယ အားျဖင နယျခားေစာင တပဖြ႕အစအစဥက ခေပးခသည။ ဒတယအပငးမာ ၂၀၁၅ ေရြးေကာကပြအတြကျပငဆငသညအပငးျဖစသည။ ၂၀၁၅ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင ဥးေရႊမနးတ႔ က သမၼတျဖစလသညဟ ေၾကညာခၿပး တငးရငးသားပါတ၁၁ခကလညး ၂၀၁၅ ေရြးေကာကပြအတြက ဖယဒရယယနယ ပါတ အမညျဖင ႏငငေရးပါတတစရပထေထာငရန ဆးျဖတခၾကသည။ အဆပါ ႏငငေရးဖြ႕ၿဖးမႈအသစမားသည ႏငငေရးအရ ဒမ ကေရစေဖာေဆာငျခငး အေျခအေနတစရပျဖစလာေစခသည။ ေသာခကကေသာ ကစၥမာ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒျပငဆငေရး ျဖစသည။ သမၼတေနရာက ယဥၿပငရနအတြက ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက အရညအခငးျပညမခလင ဖယဒရယအစးရ၊ ဖယဒရယစနစအတြငး ေဒသႏရ လနညးစႏႈင အာဏာပငမားအၾကား အာဏာႏငအကးစးပြားမား မညသ႔ခြေ၀မညဗဒၶဘာသာ ၀ငမားႏင မစလငဘာသာ၀ငမားအၾကား၊ အျခား လနညးစလအပစမားအၾကား ဂဏးဂဏဆနေသာ ပဋပကၡမားက မညသ႔ ကငတြယမညနညး။ ျမနမာႏငငတြင ႏငငေရးအသြငးေျပာငးမႈမားမ ထြကေပၚလာေသာ အေတြးႏင ျပငပႏငငေရးအငအားစမားအၾကားကစားပြ မားက ႏငငတကာအသငးအ၀ငးမားက ေစာငၾကညလကရသည။ တ႐တ -ျမနမာဆကဆေရး ဖြ႕ၿဖးမႈအသစ အစးရသစဖြ႕စညးၿပးေနာကျမနမာသမၼတဥးသနးစနသည တ႐တႏငငသ႔သြားေရာကလညပတကာ တ႐တႏင ျမနမာၾကား ၿပးျပညစေသာ မဟာဗဟာေျမာကမတဖကထေထာငျခငး ပးတြေၾကညာခကက အစးရႏစရကက လကမတေရးထးခသည။ ၂၀၁၃ခႏစ ဇြနလတြင တ႐တႏငငျခားေရး၀နႀကး Yang Giechi ျမနမာႏငငသ႔ သြားေရာကလညပတၿပး သမၼတဥးသနးစနႏင ေတြ႕ဆခသည။ သ၏ခရးစဥအတြငး ၿပးျပညစေသာ မဟာဗဟာေျမာကပးေပါငးေဆာငရြကေရး မတဖကသေဘာတညခက၏ လပငနးအေကာငအထညေဖာေရး သေဘာတညခကက ႏစဖကအစးရ လကမတေရးထးခၿပး အမနးခငးပသစြာျဖင ခစၾကညရငးႏးစြာ ပးေပါငးေဆာငရြကေရးျဖစစဥမားဆသ႔

183

ခတကရနတြနးအားျဖစခသည။ ျမနမာႏငင တြင ဒမကေရစအေကာငအထညေဖာေရးျဖစစဥ၏ ႏငငေရးႏင လမႈေရး မးစကြျပားမႈ ဖြ႕ၿဖးမႈႏငအတ ျပညသ႔သတမနေရးက အေလထားၿပး ျမနမာႏငငအေပၚ၎၏ မ၀ါဒအား တ႐တက ခနညႇခသည။ အခ႕ေသာ ပထ၀ မဟာဗဟာကၽြမးကငသမား၊ လၿခေရးကၽြမးကငသမားႏင မ၀ါဒေလလာသးသပသမားက အဆပါသခငးတမနခငးသည တ႐တက ျမနမာက ကလနျပရနအားထတျခငး(သ႔မဟတ)အျခားအမနးခငးမားက ၀ငးျခငး (သ႔မဟတ) အႏၵယသမဒၵရာက စးမးရန ႀကးပမးမႈတစရပျဖင ပဖကၾကသည။ လတတေလာ ရငသနတကၾကြေနသည တ႐တ-ျမနမာဆကဆေရးက တ႐တ လမးတစေယာက၏အျမငျဖင ကၽြနေတာရငးျပလပါသည။ တ႐တ၏ ခဥးကပမႈသည အျခားသမား၏ ခဥးကပမႈႏင ကြျပား ေကာငးကြျပားမညျဖစေသာလညး ၄ငး၏ေယဘယပနးတငမားမာ ဆငတသည။ တ႐တက ႀကးပမးေဖာေဆာငသည ပနးတငမားမာ တ႐တက လပႏငစြမးရေသာ သအမတ Yang Houlan အား ျမနမာသအမတအျဖစႏငလညးေကာငး၊ အေတြ႕အႀကရေသာ ထပတနးသတမန Wang Yingfan က အာရေရးရာ အထးသတမနအျဖစလညး ခန႔အပချခငးမာ တ႐တ-ျမနမာဆကဆေရး ဖြ႕ၿဖးေရးႏငအတ ပထမဆးအႀကမအာ႐စးစကလာျခငးျဖစသည။ တ႐တသည ျမနမာႏငငအား အမနးခငးေကာငး၊ ပးေပါငးေဆာငရြကေရးမတဖကႏင ရငးႏးေသာမတေဆြအျဖစ ျမငထားခ သည။ ျမနမာႏငငအား အႏၵယသမဒၵရာသ႔ ကနးလမးျဖငေပါကေရာကႏငသညေနရာႏင မလကာေရလကၾကားက တ႐တ ျဖတသနးႏငမညေနရာအျဖစ ပထ၀မဟာဗဟာ႐ႈေထာငမ ျမငထားခသည။ ျမနမာႏငင၏ အမးသားျပညလညေသြးစညးညညြတေရးႏင ျပညတြငးညညြတမႈက အတကအခမားျဖင အျပသေဘာေဆာင ေသာ ဒငယာေလာမားျဖငလညးေကာငး၊ တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႕မားႏင ၿငမးခမးေရးသေဘာတညခက ေစစပညႇ ႏႈငးျခငးျဖငလညးေကာင အေထာကအပျပခသည။ တ႐တသည အႀကးဆး ရငးႏးျမႇပႏသျဖစခၿပး လမးပမးဆကသြယေရး စမကနးမားျဖင အေျခခအေဆာကအအမားတးတကေအာင ေဆာငရြကခသည။ တ႐တအစးရႏင တ႐တကမၸဏမားသည မမတ႔၏ ရငးႏးျမႇပႏမႈႏငဆကႏြယေနေသာ လမႈတာ၀န၀တရားမားႏင သဘာ၀ပတ၀နးကငကစၥရပမားက အေလးထားခ သည။ တ႐တသည ၂၀၁၄-၂၀၁၅ တြင ျမနမာႏငင အာဆယဥကဌျဖစေရးအတြက ေထာကခခၿပး ေဒသတြငးပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ပါ၀ငရန အထးသျဖင အာဆယအသကအ၀နးတညေဆာကေရးတြင ပါ၀ငျခငးအတြက ေထာကခခသည။ မမတ႔၏ ႏစႏငင ဆကဆေရးဖြ႕ၿဖးေရးတြင အခပအျခာအာဏာညမမႈ၊ ညမေသာအေျခခေပၚတြင ရငးႏးစြာတငပငေဆြးေႏြးမႈ၊ ႏစဖကအကး အျမတႏင ႏစဖကစလးအသာရမည ပးေပါငးေဆာငရြကေရးမမားက တ႐တက ကငစြခသည။ တ႐တသည အတကအခႏငငေရးပါတမား၊ လမႈေရးအဖြ႕မားႏင ထေတြ႕ဆကဆေရးက အားေကာငးေအာငေဆာငရြကခ သလ အစးရခငးတရား၀ငဆကဆေရးကလညး ခငမာေအာငတညေဆာကခသည။ တ႐တအစးရသည အာဏာရ ၾက႕ခငဖြ႕ ၿဖးေရးပါတကယစားလယမားက ဖတေခၚခသည။ NLD ကယစားလယမားႏင ဥးေဆာငလနညးစတငးရငးသားပါတမား သ႔မဟတ အဖြ႕မားကလညး တ႐တကဖတေခၚခကာ ျပညသခငးဆကဆေရးအားေကာငးေစရနႏင လမႈေရးအေျချပ တ႐တ-ျမနမာ ခစၾကညေရးႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားကလညး ခငမာေအာင ေဆာငရြကခသည။

184

နဂး သမၼတဥးသနးစနႏင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညတ႔ၾကား အေပါငးလကၡဏာေဆာငေသာ အျပနအလနဆကဆေရးျဖင သသသာ သာ ျဖစထြနးလာေသာ ျဖစစဥတစရပအျဖစ တစႏငငလးသည ႏငငေရးႏင စးပြားေရးလစဘရယလကေဇးရငး ဧဂငဒါတစခ သ႔ ေရႊ႕သြားၾကသည။ သ႔ေသာလညး အစးရသစသည စနေခၚမႈေပါငးမားစြာက ရငဆငေနရၿပး ယငးတ႔သည ျပငးထနကာ အျမစတြယေနသည ေရရညျပနာမားျဖစသည။ ယငးႏငငေရးျဖစစဥသည ႏငငေရးျပနလညေပါငးစညးမႈ၊ လမႈေရးတည ၿငမမႈႏင စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈမားက ျဖစေပၚေစလမမညဟ ျမနမာျပညသမားက ေမာလငၾကသည။ အရပသားအစးရလကထက ႏင ၿငမးခမးေရးသေဘာတညခကအသစေစစပေဆြးေႏြးၿပး ၿငမးခမးေရးက ရရႏငမညဟ တငးရငးသားလနညးစမားက ေမာ လငၾကသည။ ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒသည တငးရငးသားမား ကယပငဆးျဖတခြငအတြက အပစအခတရပစေရးအဖြ႕ မား၏ ေတာငးဆခကအမားစက ဖယထတထားသည။ ႏငငေတာအဆငအပခပေရးအသစတြင ဗဟခပကငမႈမရေသာ အာဏာပငျဖစသငသည။ အထးသျဖင ဖြ႕ၿဖးေရးႏင လမႈဖလေရးနယပယတြငျဖစသည။ အပစအခတရပစထားသည အဖြ႕ မား၏ ကၾကမၼာသည အစးသစအေပၚတည မတညေနသည။ ႏငငတကာအသငးအ၀ငးက ျမနမာႏငငတညၿငမးေရးတြင အထးစတ၀ငတစားရၾကသည။

185

တ႐တ-ျမနမာ ဆကဆေရး (၂၀၁၁-၂၀၁၃)- ျမနမာႏ င င တြငတ႐တပရပက ျမငတငေရး

China‐Myanmar Relations (2011‐2013): Promoting China’s Image in Myanmar

Aung Aung Independent Researcher aa33mm33@gmail.com

ျမနမာႏငငတြင မၾကာေသးမက စတငေဖာေဆာငခသည ဒမကေရစအသြငကးေျပာငးေရးႏင အတ ျမနမာလ႔အဖြ႕အစညးသည ဒမကေရစ၊ လ႔အခြငအေရး၊ လြတလပမႈႏင ေကာငးမြနေသာ အပခပမႈအစရသည အေနာကတငး တနဖးစနစမားက မားစြာလႊမးမးထားခသည။ အရပ ဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားက အားေပးရနႏင ဖြ႕ၿဖးစဒမကေရစအသြငကးေျပာငးေရးျဖစစဥ မားက အားေကာငးေစရန ျမနမာႏငငတြငးသ႔ ႏငငတကာ အစးရမဟတေသာ အဖြ႕အစညး (INGO) မား ပမလာေရာကလကရသည။ ယခအေျခအေနရအဆလင ပမတကၾကြလာေသာ ျမနမာအရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမားတြင လ႔အခြငအေရးအေၾကာငး မေျပာလင ရငသနႏင မညမဟတေပ။ လတတေလာအားျဖင တ႐တ-ျမနမာဆကဆေရးအပါအ၀င ျမနမာႏငငႏငႏငငတကာ ဆကဆ ေရးက ျမနမာသတငးဂာနယမား တြင ကယကယ ျပန႔ျပန႔ေဆြးေႏြးလကရသည။ မားစြာ ေသာ စာေရးဆရာမားသည တ႐တႏင ျမနမာၾကားဆကဆေရးက ႐ႈေထာငအမးမးမ ေရး သားၾကသည။ ျမနမာႏငငသည အေမရကနႏငနးကပသငသညဟ အခ႕ကေရးၾကသည။ ဥေရာပ သမဂၢႏင နးကပသငသညဟ အခ႕က ေရးၾကသည။ အခ႕ကမ ျမနမာႏငငသည အမနးခငးက ေရြးခယ၍ မရႏငသျဖင တ႐တႏငဆကဆေရးက ထနးထားသငသညဟ အခ႕ကေရးၾက သည။ မညသ႔ပငဆေစကာမ ျမနမာ၏ အနာဂတတြင တ႐တသည အေရးႀကးသညဟ ႏငင ေရးႏငသကဆငသအားလးအသအမတျပၾကေၾကာငး ေယဘယေကာကခကတစခ ေ၀ဖနသ မားၾကားရေနသည။ တ႐တသည စစအစးရကေထာကခခၿပး ဖႏပမႈေအာကတြငေနခရသည ျပညသမား၏ အသကလစလျပခသျဖင ျမနမာႏငငတြင တ႐တ၏လကရပရပသည ဆးဆး ရြား ရြား ပကစးေနသညဟ ကၽြမးကငသအမားစကလညးသေဘာတၾကသည။ ဒမကေရစ၊ လ႔အခြငအေရးႏင ေကာငးမြနေသာအပခပမႈက လစလ႐ႈၿပး စစတပယႏယားက တ႐တက အေထာကအပျပချခငးျဖင ခကခေသာ ကာလမားတြင တ႐တသညျမနမာႏငငက အျမတထတခသညဟ ျမနမာျပညသမားက ခစားၾကသည။ ထသ႔ ျပလပချခငးေၾကာငး တ႐တသည ျမနမာႏငင၏ သဘာ၀သယဇာတမားက ေစးေပါေပါျဖင ၀ယယခၾကသည။ ရလဒအားျဖင ျမနမာႏငငသည ပဆငးရလာကာ အရာရာတငးတြင တ႐တအေပၚ ပ၍ ပ၍ မခခရသည။ ယခစာတမးတြင ျမနမာျပညသမားအၾကား မမ၏ပရပက တ႐တမည သ႔တးျမငႏငေၾကာငး ေဆြးေႏြးသြားမညျဖစသည။ ျမနမာႏငငက နားလညရနႏင မဟာဗဟာေျမာက ျပညသ႔ဆကဆေရး သတမနေရးရာက ကင သးရန တ႐တအတြက အေရးႀကးသည။ ထသ႔ျပလပရာတြင ျမနမာႏငငရ တ႐တသ႐း၏ အခနးက႑သည ျမနမာႏငငတြင တ႐တ၏ ပရပကျပေသာ သရးတစခအျဖစေဆာငရြကရန အေရးႀကးသည။ ယခစာတမးမေရးသားမတြင ကၽြနေတာသည ရနကနရ Peace, Democracy & Development (MDRI-CSIS) အတနး၏ ေကာငးသား ၂၀ ခန႔ႏငေတြ႕ဆခ ၿပး အငားယာဥေမာငးမားႏင အခ႔သမားကလညး လမးေပၚတြင ေတြ႕ဆခသည။ ရရခေသာ သတငးအခကအလကမားက အေျခခၿပး ေဆြးေႏြးတငျပမႈတြင ျမနမာႏငငတြင တ႐တ၏ ပ ရပတးျမငရန တ႐တအတြက အၾကျပခကမားထညသြငးေဆြးေႏြးသြားမညျဖစသည။

186

အတတကာတတြင တ႐တသည ျမနမာႏငငေရးတြင အဓကသကဆငသသည အစးရသာျဖစ သညဟ မတယၿပး ျမနမာအစးရႏငအလပလပခသည။ သ႔ေသာလညး ယေန႔ျမနမာႏငငတြင အေျပာငးအလမားျဖစေပၚေနၿပး အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမား၊ ႏငငေရးပါတမားႏင မဒ ယာမားကသ႔ေသာ တစခထကပသည သကဆငသမားရလာၿပျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင စြမး အားႀကးမားေသာ ျပညသ႔သတမနေရးရာက အေကာငအထညေဖာႏငရန တ႐တသည ရနကနရ တ႐တသ႐းတြင ထေရာကေသာ ျပညသ႔ဆကဆေရးဌာနတစခ ထေထာငသင သည။ အခနႏငတစေျပးည သတငးအခကအလကမားရရနႏင အေျပာငးအလမားႏငအည ေဆာငရြကႏငရန ဌာနတြင ျပညတြငး ႏငငေရးအရာရမားႏင မဒယာအရာရမားက ငားရမး သငသည။ ျမနမာႏငငရ အေမရကနသ႐း၊ ၿဗတသသ႐းႏင ဂပနသ႐းမားတ႔လမဟတဘ ျမနမာႏငငတြငလပကငေဆာငရြကေနၾကသမားမာ တ႐တသ႐းႏငပကသကၿပး သတငးအခက အလကအနညးငယသာရရၾကသည။ ယဥေကးမႈဖလယေရး အစအစဥမားက (ကြနျဖးရပ စငတာ ကသ႔) ေဆာငရြကရန တ႐တသည ျမနမာႏငငတြင တ႐တစငတာမား ထေထာင သငသည။ ရနကနတြင အေမရကနစငတာႏင ၿဗတသေကာငစတ႔သည အဂၤလပစာႏင အေနာကတငးယဥေကးမႈက သငယလသည လငယမားအၾကား အလြနေရပနးစားေသာ လညး တ႐တသ႐းသ႔မ တ႐တယဥေကးမႈေလလာရန မညသမ သြားေရာကျခငးမရၾကေပ။ တ႐တ အေပၚ ျမနမာျပညသမား ပမသတျပမလာေစရန တ႐တသည မမ၏ ေအာငျမငမႈမားက ျမန မာရ ပဂၢလက မဒယာမားမတစဆင ေၾကာျငာသငသည။ တ႐တစမကနးနယပယတြငလညး ေရရညဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမားတြင ေဒသချပညသမား အတြက ထညသြငးစဥးစားသငသည။ ထလပငနးမားက ျပညတြငး NGO မားမေသာလညး ေကာငး၊ NGO အသစတစခထေထာင၍ေသာလညးေကာငး တ႐တ၏ တနဖးမားႏင အကး စးပြားမားက အေကာငအထညေဖာရန တ႐တက ေဆာငရြကႏငသည။ တ႐တစမကနးမား တြင ၄ငးတ႔၏ကယပငလပသားမားကသာ ေခၚယအသးျပသျဖင ျမနမာ အလပအငအားစ မားအတြက အလပအကငေနရာမားလေလာကစြာဖနတးမေပးႏငသျဖင ျမနမာႏငငရ တ႐တစမကနးမားသည ေ၀ဖနမႈမားႏငရငဆငေနရသည။ ထပပငးေနရာအမားစတြငလညး တ႐တစကားေျပာသမားသာ ရယထားသျဖင တ႐တစမကနးမားသည တ႐တအတြကသာ ျဖစခသည။ တ႐တသည ျမနမာႏငငရ ထခကလြယေသာ ျပညသမားက အေထာကအပျပ ရန ေဆးအဖြ႕မားႏင အျခားလသားခငးစာနာေထာကထားေရးဆငရာ အဖြ႕မားကလညး ေစလႊတသငသည။ ေဒသချပညသမားႏင နးနးကပကပေတြ႕ဆျခငးသည ျမနမာလမးမား ၏ စတႏင ၀ဥာဥက သမးပကရန အေကာငးဆး နညးလမးတစရပျဖစလမမည။ ျမနမာႏငငသည ယခအခါတြင ဒမကေရစအသြငကးေျပာငးေရးျဖစစဥမားကေဖာေဆာငေနသျဖင ျမနမာႏငင ေရးသည ပ၍ ပ၍ ႐ႈပေထြးလာသညက ျမနမာႏငင အေပၚ တ႐တနားလညရနအတြက အေရးႀကး သည။ ထ႔ေၾကာင တ႐တသည လြတလပေသာ ပညာရငမား/သေတသနသမားမား တ႐တသ႔ ပမနဖတေခၚၿပး ျမနမာႏငငေရးႏငပကသကေသာ ေဆြးေႏြးမႈမားျပလပသငသည။ ျ ျမနမာႏငငရ ေကာငးသားမားသည တ႐တကေပးေသာ ပညာသငဆမားႏငပကသကၿပး သတငးအခက အလကအနညးငယသာရရသျဖင တ႐တပညာသငဆမားသည တ႐တမားအတြကသာျဖစၿပး တ႐တစကားမတကလင တ႐တပညာသငဆက မရႏငဟ ယဆၾကသည။ လစြမးအားအရငး အျမစဖြ႕ၿဖးေရးက တးျမငရန တ႐တသည ျမနမာေကာငးသားမားအား ေ၀စတစခခြတမးခ ၿပး လကခႏငသည။ ျမနမာျပညသမား၏ အျမငတြင ျမနမာအမးသမးငယမားသည တ႐တသ႔ လေမာငခကနကး ရန ဆြေဆာငခရေလရၿပး တ႐တမသနစြမးသ အမးသားမား သ႔မဟတ စတေ၀ဒနာရငမား ႏင အဓမၼထမးျမားျခငးခရသညဟ ျမငေနၾကသည။ အဆပါ ရာဇ၀တမႈမားက တ႐တက လ ေလာကေသာ

187

အေရးယမႈမားမျပလပဟ ျပညသမားကထငျမငေနၾကသျဖင တ႐တသည အဆပါရာဇ၀တမႈမားက အေရးယမႈမားပမျပလပၿပး တ႐တက အဆပါရာဇ၀တမႈမားက မညသ႔တကဖကေနေၾကာငး ပဂၢလကမဒယာမားမတဆငျပညသမားက အသေပးရမည။ တ႐တေခါငးေဆာငမား ျမနမာျပညသ႔ သြားေရာကလညပတလငလညး တကသလေကာငး သားမားႏင အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားထ သြားေရာကၿပး စကားေျပာသငသည။ ဥပမာ အေနာကႏငငေခါငးေဆာငမားျမနမာႏငငသ႔ သြားေရာကလညပတခၿပးအရပဘကအဖြ႕ အစညးမားႏငေတြ႕ဆခသည။ ဂပနေခါငးေဆာငမားလညး ျမနမာႏငင သ႔သြား ေရာကလညပတခၿပး အရပဘကလမႈအဖြ႕အစညးမားႏငေတြ႕ဆခကာ ကေလးငယမားႏင ကစားခသျဖင ထမနစ ပငးေၾကာင ဂပနသည ျမနမာျပညသမား၏ အသညးႏလးက ရယႏငခသည။ ျပညသခငး ဆကဆေရး အားေကာငးေစရန တ႐တသည မမ၏ နာမညေကာသ႐ပေဆာငမား သ႔မဟတ အဆေကာမားက ျမနမာႏငငသ႔ေစလႊတၿပး သတမနအျဖစ ျမနမာျပညသမားႏငေတြ႕ဆ ေစႏငသည။ အေမရကနႏင အးယတ႔ကသ႔ပင တ႐တသည ျမနမာႏငငအား အထးကနသြယေရး အခြငအလမးေပးၿပး ေၾကြးမအခ႕ကေလာ ပစသငသည။ ျမနမာႏငငတြငကနေခာထတလပေရးလပငနးမား ႀကးထြားဖြ႕ၿဖးမႈကအားေပး ရနႏင အလပအကငအခြငအလမးမား ပမ ဖနတးေပးအလ႔ငာ ႏစႏငငၾကား ကနသြယေရးမညမမႈက ယၾကညႏငေစရန တ႐တသည ျမနမာႏငငထမ သြငးကနမား တးျမငတငသြငးျခငးအခ႔က ျပလပသငသည။ အာဏာမလႊ ေျပာငးမ ျမနမာႏငငတြင စစအစးရသည သယဇာတအားလးက တ႐တသ႔ေရာငးခသြားခသညဟ ျမနမာျပညသအခ႕က ယဆျဖင စစအစးရလကထကအတြငး ျမနမာႏငငႏငခပဆထားခေသာ ယခငကနထ႐ကစာ ခပမား ကလညး တ႐တက သးသငသည။ ေနာကဆးအေနျဖင တ႐တ သည NLD ႏင ပမနးကပစြာဆကဆၿပး လကရ တ႐တ-ျမနမာ ဆကဆေရးက ေဆြးေႏြးရန ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက တ႐တသ႔ ဖတေခၚသငသည။ အဆပါအခြငအလမးက ရယၿပး တ႐တ ဘာႀကကသည၊ မႀကကသညက ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသရေအာင တ႐တက ျပလပႏငသည။

188

ျမနမာႏငငေရးႏငစးပြားေရးျပျပငေျပာငးလေရးကာလအတြငး ျမနမာတြင တ႐တရငးႏးျမပႏမႈ

China’s Investment in Myanmar under Its Political and Economic Reform

Lu Guangsheng Institute of Southeast Asian Studies,

Yunnan University lugs@ynu.edu.cn

၂၀၁၂ ခႏစ၌ ျမနမာႏငငတြငတ႐တရငးႏးျမပႏမႈပမာဏသည ေဒၚလာသနး ၁၄၀၀ ေကာခၿပး ျမနမာ ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈစစေပါငး၏ ၅၀ ရာခငႏႈနးေကာခကာ ျမနမာတြင တ႐တသည အမားဆးရငးႏးျမပႏ သျဖစခသည။ ျမနမာႏငငေရးႏင စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားသည တ႐တရငးႏးျမပႏမႈမားအတြက အခြငအလမးအသစမားႏင စနေခၚမႈအသစမား ႏစမးစလးက ေဆာငကဥးလာခသည။ ျမနမာ ႏငငျခား ရငးႏးျမပႏမႈဥပေဒသစႏင ႏငငပငလပငနးမားက ပဂၢလကသ႔ လႊေျပာငးရန အားထတမႈမားေၾကာင တ႐တအပါအ၀င ႏငငျခားရငးႏးျမပႏသမားအတြက ဆြေဆာငစရာျဖစခသည။ သ႔ေသာလညး ျမစဆ ဆညေဆာကလပေရး ရပတန႔ျခငးႏင လကပေတာငးေၾကးနစမကနးက ဆန႔ကငဆႏၵျပမႈမားေၾကာင တ႐တရငးႏးျမပႏသမား အထနာခသည။ အေျခအေနသစႏငရငဆငရင တ႐တအစးရႏင လပငနးမား ႏစဥးစလးတ႔သညျမနမာႏငငတြငရငႏးျမပႏျခငးအတြကမမတ႔၏မ၀ါဒမားကထနးညမႈမားျပလပခၾကသည။ ၂၀၁၀ ကတညးက ျမနမာႏငငတြင တရတရငးႏးျမ ပႏမႈ ဘာမားေျပာငးလခသနညး ျမနမာႏငငတြင တ႐တရငးႏးျမပႏမႈကဆငးခသည။ ၂၀၁၂ ၾသဂတလအထ တ႐တသည ျမနမာႏငငတြင အေမရကနေဒၚလာ ၁၄ ဒသမ ၁၁ ရာခငႏႈနးရငးႏးျမပႏခၿပး ပထမေနရာတြငရေနခသည။ ရငးႏးျမပႏမႈ မာ အဓကအားျဖင ေရနႏင ဓာတေငြ႕၊ လပစစဓာတအား၊ သတတြငးႏင ကနေခာထတလပေရးလပငနး မားတြငျဖစၾကသည။ သ႔ေသာလညး ၂၀၁၁ တြင ျမစဆဆည ရပဆငးခရၿပးေနာက ျမနမာႏငငသ႔ တ႐တ ရငးႏးျမပႏမႈအသစမား ထပမ၀ငေရာကလာျခငးမရေတာဟ သတငးမားကဆသည။ အစးရသစက ေဖာ ေဆာငေနသည ျပျပငေျပာငးလမႈ၏ အကးဆကမားက ယခအခနအထ ေစာငၾကညေနဆျဖစသည။ တ႐တလပငနးရငအခ႕သည မၾကာေသးသည ႏစႏစတာကာလအတြငး ျမနမာႏငငေျမာကပငးတြင ရငး ႏးျမပႏမႈမားက ရပတန႔ခၾကသည။ အခ႕ကမ ျမနမာႏငငမ လာအသ႔ဆတခြာရန စစဥၾကသည။ တ႐တအစးရက တ႐တ-ျမနမာ စးပြားေရးပးေပါငးေဆာငရြကမႈ အေျခအေနသစႏငအည မမ၏ ျမနမာေရး ရာ မ၀ါဒက ထနးညခသည။ ထပတနးသမတန Wang Yinfan က ၂၀၁၃ အစပငးတြင အာရေရးရာ ကယ စားလယအျဖစခန႔အပခၿပး ျမနမာေရးရာတာ၀နချဖစလာခသည။ ျမနမာႏငငဆငရာ တ႐တသအမတသစ Yang Houlan သည ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင ၈၈ မးဆကေကာငးသားေခါငးေဆာငမားအပါအ၀င ႏငငေရးပါတအားလးႏင တကၾကြစြာ ဆကသြယလကရသည။ ျမနမာႏငငဆငရာ တ႐တသ႐းသည ေဖစ ဘြတသးစြခၿပး ျမနမာျပညသမားႏင ဆကသြယရန လမးေၾကာငးတစခအျဖစ အသးျပလကရသည။ ထစဥ ႏငငျပငပတြင လပကငၾကမည တ႐တလပငနးမားအတြက သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ စခနစ ညႊနးမားက တ႐တအစးရက ျမငတငခသည။ ၂၀၁၃ ေဖေဖာ၀ါရလတြင ကနသြယေရး၀နႀကးဌာနႏင သဘာ၀ပတ၀နး ကငေရးရာ၀နႀကးဌာတ႔ပးတြၿပး ႏငငရပျခား ရငးႏးျမပႏမႈႏင ေကာပေရးရငးမားတြင သဘာ၀ပတ၀နးကင ေရးရာ လမးညႊနခကမားက ထတျပနခၿပး ယငးအမးအစားတြင ပထမဆးေသာ ထတျပနခကျဖစခသည။ ႏငငရပျခားတြင သြားေရာကလပကငၾကမည တ႐တလပငနးအားလးသည အမ ရငႏငင၏ ဥပေဒအားလးက

189

လကနာရမညျဖစၿပးသဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာကာကြယေရးတာ၀န ၀တရားမားကလညး ျဖညဆညးရ မညဟ လမးညႊနခကမားတြင ရငးရငးလငးလငး လမးညႊနထားသည။ ၂၀၁၃ မတလ ေနာကပငတြငး ျမနမာႏငင၌ ရငးႏးျမပႏမႈမျပမ တ႐တလပငနးမားသည ျပညနယ (ျမနစပါယ) ကနသြယေရးဌာနထမ အၾကျပေထာကခခကတစခရယရမညျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင ႐ႈပေထြးေနေသာ အေျခအေနမားႏငရငဆငရငး အခ႕ေသာ တ႐တလပငနးမားသည ယငးတ႔၏ အတတကအျပအမမားက ကယတငျပနလညဆနးစစျခငးမားျပလပၿပး အေရးယမႈအခ႕ျပ လပခၾကသည။ သတ႔သည အာ႐ပစကလာၿပး လမႈတာ၀န၀တရာမားကျဖညဆညးေရး၊ ပြငလငးျမငသာမႈ ျမငတငေရး၊ ျပညတြငးမဒယာမားႏင တကတကၾကြၾကြထေတြ႕ေရးႏင “အေျပာေလာၿပး အလပပလပ” ရန ပမရငးႏးျမပႏလာၾကသည။ ျမစဆဆည ကနထ႐ကစာခပခပဆသျဖစသည Chinese Power Investment Corporation သညေဒသချပညသမားႏငေျပာဆေဆြးေႏြးျခငးႏငတ႐တႏငျမနမာမဒယာမားၾကားဆကသြယ ေရးတးျမငျခငးတ႔အပါအ၀ငဆညအေပၚ ျမနမာအျမငေျပာငးလေစရနအားထတမႈႀကးႀကးမားမား ျပလပခ သည။ ထ႔ျပငသဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ ကာကြယေရးက အာ႐စကရန တ႐တ- ျမနမာ ဓာတေငြ႔ပကလငး ကနထ႐ကစာခပခပဆသညလပငနးက ပကလငးတစေလာက အေျခခ အေဆာကအအမား တးတကေရး အတြက အၾကမးဖငး အေမရကနေဒၚလာသနး ၂၀ ရငးႏးျမပႏခသည။ CPIC ကစာသငေကာငး ၄၅ ေကာငး၊ မႀကေကာငး၂ေကာငး၊ေဆး႐၃႐ႏငေဆးခနး၂၁ခနး၊မေဒးေရေလာငကနႏငရခငျပညနယတြင လပစစဓာတ အားလငးအခ႕တညေဆာကခသည။ ၀မေပါငသတတြငးကမဏကလညး လကပေတာငးေၾကးနစမကနး တစ၀က ေကာငးအသစႏငစာၾကညတကေဆာကလပရန၊ လမးမားျပနလညေဖာကလပရန စစဥေနသည။ ျမနမာႏငငတြင တ႐တရငးႏးျမ ပႏမႈ အလားအလား ျမနမာႏငငသည ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈမားတြင ပၿပး လကေတြ႕အကးစးပြားက ေရး႐ႈလာလမမည။ လကပ ေတာငးေတာင ေၾကးနစမကနးက ဆန႔ကငဆႏၵျပျခငးအေပၚ စစမးစစေဆးေရးေကာမရင အစရငခစာက ေထာကျပသညမာ ေၾကးနစမကနးသည ႏစဖကသေဘာတလကမတေရးထးထားသည စမကနးျဖစၿပး တစဖတသကရပဆငးပါက ျမနမာ၏နာမညဂဏသတငးက ထခကေစလမမညျဖစကာ ရငးႏးျမပႏသမား ၏ ယၾကညမႈ၊ ႏစႏငငဆကဆေရးႏင ေရရညျပညသ႔အကးစးပြားမားကလညး ပကျပားေစမညဟ ဆသည။ ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈမားက မႏစသကသည အျပအမအခ႕ရေသာလညး တငးျပညႏင မမျပည သတ႔၏ အကးစးပြားအတြက ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈမားအေပၚတြင ပမလကေတြ႕အကးစးပြားကကာ သမာသမတကေသာ သေဘာထားမားက ျမနမာအစးရႏင ျပညသမားက ထားရသြားလမမညဟ ျပသေန သည။ အေနာကႏငငမား ျမနမာႏငငသ႔ျပနလည၀ငေရာကလာျခငးသည အကးဆကမားရလမမညျဖစေသာ လညး တ႐တေနရာက ယႏငမညမဟတေခ။ အေမရကနသည ၂၀၁၂ ေမလတြင ျမနမာႏငငအေပၚခမတ ထားသည စးပြားေရး အေရးယပတဆ႔မႈမားက ဆငးငထားေၾကာငး ေၾကညာခၿပး ႏ၀ငဘာလတြင သမၼတ အဘားမားသည ျမနမာႏငငသ႔ သမငး၀င အလညအပတခရးသြားေရာကခသည။ ၂၀၁၃ ဧၿပလတြင လက နကတငပ႔ေရာငးချခငးမအပ ျမနမာႏငငအေပၚခမတထားသည အေရးယပတဆ႔မႈအားလးက အးယက ႐ပသမးခသည။ ေနာကတစလအၾကာတြင ဂပနက ျမနမာႏငငအား ODA ယနး ၉၁ သနးေထာကပၿပး ေၾကြးမ ယနး ၂၀၀ ဘခေလာလကသညဟ ေၾကညာခသည။ သ႔ေသာလညး ျမနမာႏငငသည ယငး၏ ေခတ ေနာကကနေနေသာ အေျခခအေဆာကအအမားႏင ေခတေနာကကေနၿပး မေျဖရငးႏငေသးေသာ တငး ရငးသားေရးရာႏင ဘာသာေရးအကပအတညးမားေၾကာင ေလာေလာဆယတြင ႀကးမားေသာ ရငးႏးျမပႏ မႈအတြက အသငမျဖစေသးေပ။ ထ႔အျပင အေမရကနသည ၄ငး၏ အေရးယပတဆ႔မႈအားက အျပညအ၀ ႐ပသမးချခငးမရေသးဘ ကမၻာလးဆငရာ စးပြားေရးအကပအတညးမလညး အျပညအ၀နာလနထျခငးမရ

190

ေသးေခ။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာႏငငသည မေ၀းေတာသည အနာဂတတြင အေနာကႏငငမားထမ ပမာဏႀကးမား ေသာ ရငးႏးျမပႏမႈႏင အကအညမားရႏငရနမာ လကေတြ႕အေကာငအထညေပၚမညမဟတေပ။ ေယဘယအားျဖင ေျပာရလင ျမနမာႏငငတြင တ႐တရငးႏးျမပႏမႈ၏ အဓကသြငျပငလကၡဏာသးရပမာ ေနာကဆးအေျခအေနက ဆပကငၿပး ေစာငၾကညကာ တျဖညးျဖညးတးတကေအာငျပလပျခငးျဖစသည။ ေနာကဆးအေျခအေနက ဆပကငျခငးဆသညမာ ေနာကထပ ျမစဆဆညအေျခအေနမးက ေရာငလႊရန ႏင တ႐တ-ျမနမာဓာတေငြ႔ပကလငးက အလြနႀကးမားေသာ သကေရာကမႈမကာကြယရနျဖစသည။ တ႐တသည ျမစဆဆညျပနလညစတငမည အားထတမႈမားက ရပတန႔မညမဟတေပ။ လကရတ႐တ၏ ရငးႏးျမပႏမႈမား မာ ပမာဏႀကးမားၿပး ေရရညရငးႏးျမပႏမႈမားျဖစသည။ မေတာတစဆမႈ တစခခမရလင ထလပငနးမားက စဥဆကမျပတလညပတသြားႏငလမမညျဖစသည။ ေစာငၾကညျခငးဆသညမာ တ႐တသည ျမနမာႏငင ေရးႏင စးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမား၏ ရလဒႏင တးတကမႈမားက ဆကလကေစာင ၾကညေလလာသြား မညျဖစသလ တ႐တရငးႏးျမပႏမႈအေပၚသကေရာကမႈကလညး ေစာငၾကညသြားမည ျဖစသည။ အဆပါ သြငျပငလကၡဏာသည ၂၀၁၅ ေရြးေကာကပြကငးပခနအထေသာလညးေကာငး၊ ထထကပမရညၾကာ သညအထေသာလညး ျဖစဖြယရသည။ ျမနမာတြင တ႐တရငးႏးျမပႏမႈ၏ ေႏးေကြးမႈ တးပြားလာသညလမး ေၾကာငးသည အထကတြငေဖာျပထားသည ကစၥရပမား ေျဖရငးႏငျခငးမရလင သ႔မဟတ ျမနမာအေျခအေန သည ရငးရငးလငးလငးမရေသးဘျဖစေနခနအထ ေျပာငးလမညမဟတေပ။ တစျဖညးျဖညးတးတကျခငး တြငမကႏာစာႏစရပရသည။မကႏာစာတစရပမာတ႐တလပငနးမားလပငနးလပကငေရး၊ သဘာ၀ပတ၀နး ကငကာကြယေရး၊ လထဆကဆေရး ထနးသမးေရးတ႔အတြက မမ၏ လမးညႊနခကမားက တ႐တက တးျမင သြားလမမညျဖစသည။အျခားမကႏာစာမာတ႐တလပငနးမားသညလပငနးလညပတႈ မဟာဗဟာ၊ သဘာ၀ ပတ၀နးကငကာကြယေရးႏင လမႈတာ၀န၀တရားမား က ပၿပး အာ႐စကလာလမမညျဖစသလ လပငနး လညပတစဥအတြငး ႏငငေရး၊ စးပြားေရးႏင လမႈေရး စြန႔ စားရႏငေျခမားကလညး ပၿပးအာ႐စကလမ မညျဖစသည။ နဂး တ႐တသည ျမနမာႏငင၏ ပမာဏအမားဆးရငးႏးျမပႏသျဖစသည။ ၂၀၁၁ တြင အစးရသစတကၿပး ကတညးက ျမနမာျပညတြငးေရးႏင သတမနေရးတြင အလြနႀကးမားေသာ အေျပာငးအလမား ျဖစေပၚခ သည။ ျမနမာစးပြားေရးတြင မေရရာမႈမားရေနသာျငား အလားအလာအားလးက ၿခၾကညလင အေကာငး ဘကသ႔ ေရာကေနသည။ ၿပးခသည ႏစႏစတြင အစးရသစသည မားစြာေသာ စးပြားေရးဥပေဒမားႏင စညးမဥး စညးကမးမားက စတငျပဌာနးခသည။ စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈ၏ အေရးပါမႈက ဆကလကဆပကင သြားမညျဖစ ၿပး ႏငငျခားရငးႏးျမပႏမႈမားကလညး ဆြေဆာငသြားလမမညျဖစသည။ ျမနမာေစးကြကသည ပမရငသနလာလမမညျဖစၿပး ရငးႏးျမပႏမႈပတ၀နးကငသညလညးပၿပးပြငလငးလာကာ ႏငငတကာကငထး မားႏငအညျဖစလာလမမညျဖစသည။လတတေလာျမနမာေစးကြကသည စြန႔စားရႏငေျခမား၊ အခြငအလမး မား ျဖငစတငႏးထစျဖစသည။ယငးသ႔ေသာစနေခၚမႈမားႏငအခြငအလမးမားက ရငဆငရငး တ႐တ လပငနး မားသည ပၿပး တညၿငမကာ အေကာငးဘကကၾကညၿပး ဓမၼဒဌာနကသငသည။

191

ႏငငေတာအသြငေျပာငးျခငးႏင ႏငငေတာပါ၀ါ၏ ပထ၀၀င - တ႐တႏင ျမနမာၾကား နယျခားျဖတေကာဖြ႕ၿဖ းမႈတြင ရာေဖြျခငး

State Transformation and the Geography of State Power:

Exploring Cross-border Development between China and Myanmar

Nora Schlenzig The University Hong Kong nora.schenzing@hku.hk

ႏငငေတာအခပအျခာအာဏာႏငပတသက၍တ႐တေရး႐းစြအယအဆေပၚတြငအရငးခထားၿပး ႏငငအမားစ ကမ တ႐တ၏ႀကးထြားလာေသာ လႊမးမးမႈက မသကမသာခစားရသညတင ႏငငေတာ၏အေသးစတနား လညစရာတစရပ က ထတယထားသည သမား႐းကႏငငတကာဆကဆေရး သအရမားကတ႐တႏငငျခား ေရးမ၀ါဒဆငရာစာေပေပၚတြငရေနဆျဖစသည။ အဆပါသေဘာတရားထတယျခငး အရ ႏငငေတာဆ သညမာ နယေျမပကနကတစခႏင သတမတထားေသာ လဥး ေရအေပၚ သးသန႔ အာဏာပငမႈႏငအတ ဗဟအစးရ၏ အခ႕ပစမားျဖငမ႑ငျပ တညေဆာကထားျခငးျဖစသည။

တကယကမၻာက တက႐ကပေဖာထားျခငးမျပသည စျပပစတစရပအျဖစတညရေနသည။ ယငးပစမ ေသြဖယျခငး သည ယေန႔ ကာလ၏ နယျခားျဖတေကာဆကဆေရးမားက နားလညရာတြငအဓက ေသာခကျဖစသညဟ မၾကာေသးမႏစမားက မားစြာေသာ ပညာရငမားက ေထာကျပခသည။ ဖနတးထား သညႏင မားစြာျခားနားေသာ အေရးကစၥမားက သတ႔က ထတႏတျပခသည။ ႏငငေတာပစႏင နယျခားျဖတေကာဆကဆေရးမား မညသ႔ မညပဆကႏြယသညက ပမနက႐ႈငးစြာနား လညရနမာ တ႐တ၏ အေရ႕ေတာငအာရအမနးခငးမားႏင ပါ၀င ပကသကမႈတးပြားလာျခငးက နားလညရန မလြမေသြ လအပပေပၚသည။

အဆပါအခငးအကငးတြင လႈပရားသက၀ငေနေသ ကစၥရပမားသည တ႐တ၏ နယစပျပညနယႏစခ ျဖစေသာယနနႏင ေဂါငဇျပညနယႏစခ၏ ေဒသႏရအာဏာပငမားႏင ဗဟၾကား ဆကဆေရးတ႔ျဖစၾကသည။ ထ႔ျပင ႏငင ေတာအသြငေျပာငးျခငးအေပၚ မားစြာေသာသအရဆရာ အျငငးအခမားတြင ႏငငေတာႏင ႏငငေတာမဟတေသာ အကတာမားၾကားရပငးျခားထားေသာ မဥးမာ ပၿပးမႈန၀ါးလာသညမာ ပ၍ေယဘယ ကသညဟလညး ေဆြးေႏြးေနၾက စဥ ယချဖစရပတြင တရားမ၀ငႏင တရား၀ငလမးေၾကာငးမားေရာေထြး ေနသညက အထးအာ႐စကရမည ကစၥတစရပ ျဖစသည။ ယငးသည မးယစေမာငခမႈႏငျခစားမႈတ႔ကသ႔ ေသာ ရာဇ၀တမႈေျမာကသညလပငနးမားက ညႊနးဆေသာ လညး လ႔အဖြ႕အစညးအတြငး ပၿပးအျပသေဘာ ေဆာငသညလပငနးမားျဖစသည တရား၀ငမေဘာင၏ ျပငပမ အငစတကးရငးမားႏင အေလအထမား ကလညး ရညညႊနးႏငသည။

သမား႐းကႏငငေတာအစးရအဖြ႕ အစညးမား၏ ျပငပမ အစးရမားႏင အကတာမား၏ အမးမးေသာ ပထ၀ဆငရာ အလႊာမားအပါအ၀င တ႐တႏင ယငး၏အမနးခငးမားၾကားဆကဆေရးက ေလလာသး သပရာတြင ၄ငး၏အမနးခငးႏငငမား အား ပထ၀ႏငငေရးအရလႊမးမးမႈခ႕ထြငေရးႏင ရငးျမစမားအတြက ပရပျမႇငတငေရး သ႔မဟတအလအယကႀကးပမးေရးတ႔တြငတစဥးတညးေသာအကတာအျဖစတ႐တ၏ ပရပကစနေခၚမႈႏငမညအလားအလာမားရခသည။ ယငးျဖစစဥတြငပါ၀င ပကသကေနသည မားစြာေသာ

192

ပေလယာမားတြင မတညေသာအဆငမားႏင ပနးတငမားရေနသညကနားလညျခငးသည ျမနမာႏငင အတြက ထေတြ႕ဆကဆေရးမဟာဗဟာမား ထနးညေရးႏင တးတကေရးတြင ေသာခကျဖစသည။

ပဋပကၡ၏ အမးမးေသာအကးစးပြားမားႏင အလႊာမားက နယျခားျဖတေကာဆကဆေရးမားႏင ပတသက ေသာသေဘာတရားမားႏငအေလအထႏစခစလးျဖငေျခရာေကာကႏငသည။ ယငးအဆမားက ခငမာေစရန တ႐တႏငငရႏငငေတာေစးကြကဆကဆေရးမားႏငတ႐တ-ျမနမာဆကဆေရးအေပၚယငး၏ ႐ကခတမႈမား မထြကေပၚလာသည မတခကမားက ေကာကႏတျပရငး အမနးခငးမားအေပၚယနန ျပညနယ၏ “Bridgehead Strategy” အသစႏငစပဆကေသာ တရား၀ငေျပာ ၾကားျခငးမားက ေဖာထတျခငးျဖင ႀကးပမးျပသသြားမညျဖစသည။

ယနနသညအေနာကေတာငဘကဆဆ တ႐တ၏လမးပြငရနအတြက “Bridgehead Strategy” ျဖစလာ မညဟ၂၀၀၉ ခႏစတြငယငးျပညနယသ႔သြားေရာကေသာခရးစဥ၌ပါတအေထြေထြအတြငးေရးမး ဟကင ေတာငကေျပာၾကားခသည။ ပမနအားျဖင ၂၀၁၁ ခႏင ၁၂ ႀကမေျမာက ၅ ႏစစမကနး၏ အစတအပငးတစ ရပက စတငမတဆကျခငးအျဖစ အမနးခငးႏင ငမားႏင တ႐တ၏ ေနာကထပစးပြားေရးဆကဆေရးႏင ေဒသတြငးပးေပါငးေဆာငရြကမႈကတးျမႇငရနမာ ယငးမဟာဗဟာ၏ ေၾကညာခေသာ ရညမနးခကမား ျဖစသည။ ယငးရညမနးခကမားတြင နယျခားေဒသတညၿငမေရးလပငနးမားႏင အႏၵယ သမဒၵရာသ႔ မဟာဗဟာေျမာကခတဆကမႈတစခ ေဖာေဆာငေရးတ႔လညးပါ၀ငသည။

မဟာဗဟာအတြက အမညအားျဖငေဖာျပရာတြင လၿခေရးဆငရာကစၥရပကပင ရာေဖြေတြ႕ပရသည။ “Bridgehead” ဆ သညမာ မလကအားျဖင စစေရးေ၀ါဟာရျဖစၿပး ရနသ႕အနးအနားရ တတားတစခက ခခကာကြယရသည တပဖြ႕မားက ေဖာျပရာတြင သးေလရၾကသည။ အဆပါ စစေရးေ၀ါဟာရက တ႐တအ ဘဓာနတြင “Baidu” ဟေတြရႏငၿပး စးပြားေရးေ၀ါဟာ ရတစခလညးျဖစသည။ ေခတၿပငတ႐တဘာသာစ ကားႏငဆကစပ၍ အျခားေသာဘာသာေဗဒရငးလငးခကမာ တစပါတ အပခပမႈရခသည ဆရယလစစ မားႏင စးပြားေရးအသြငကးေျပာငးမႈၾကား ကြာဟခကက တတားထးေပးရန ေတာလနေသာ ေ၀ါဟာရအျဖစ လညး သးေနၾကဆျဖစသည။ အျခားေသာ စာေစာငမားတြင “ဂတေပါက မဟာဗဟာ” အျဖစလညး သးေန ၾကျခငးသည ယငးသည ကအေၾကာငးမလေသာ ဘာသာျပနမႈတစသာလညးျဖစေကာငးျဖစမည။

ပ႐ဂရမ၏ရညမနးခကမားႏငသကဆငေသာ ထတေ၀ေရးသားမႈမားစြာကဖတ႐ႈၾကညရာတြင မညသညလႈပရားမႈလပသင သညက အမးမးေရးသားရသညက ေတြ႕ရသည။ “Bridgehead” ဆေသာေ၀ါဟာရက ၂၀၀၉ ႏင ၂၀၁၁ ၾကားတြင ထတေ၀ ေရးသားမႈမားစြာတြင စတငခသည။ ယငးကာလတစ၀ကတြငပင အမးသားမဟာဗဟာကလညး ေၾကညာခသည။ ယငးစာ သားမားက အထကတြငေဖာျပခသည တရား၀ငရညမနးခကမား သ႔မဟတ တ႐တကမး႐းတနးေဒသမားႏင ကနးတြငးျပည နယမားၾကားဖြ႕ၿဖးေရးကြာဟာမႈကဆြေစရနရညမနးထားသည အေလးအနကျပေသာ ျပညတြငးအားထတမႈမားတြင အသးျပ ၾကသည။

သ႔ေသာလညး ထေ၀ါဟာရက မားစြာေစာသညအေရးအသားတစခတြငအသးျပကာ ထတေ၀ေရးသားမႈ တစခတြငပါရခသည။ တ႐တ-အာဆယလြတလပစြာကနသြယေရးႏငပကသကေသာ ယနနလမႈေရးသပၸ အကယဒမ၏ စးပြားေရးဌာနကထတသည ဖြ႕ၿဖးေရးအစရငခစာတစခတြငပါ၀ငချခငးျဖစကာ ယငး၏ ေနာကကြယမ မလအငဒယာက ေဒသဆငမစတငခပရသညဟ ဆရမညျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင

193

ဥးတညခကသည သေဘာသဘာ၀အရ ႏငငျခားေရးမ၀ါဒအသားေပးႏင စးပြားေရးပဆနပရ သည။ ထ႔ေၾကာငပင မဟာဗဟာႏင အဓပၸာယႏင ရညမနးခကမားသည ေနာကပငးတြငမသာ ဗဟအာဏာပငမားက သင ေလာသလ ခနညႇခၾကသညဟ မနးဆႏငမညျဖစသည။

ယနယျပညနယအေနျဖင အမနးခငးႏငငမားက ပ႔ကနေစးကြကတစခအျဖစသာဆကဆေနျခငး ကရပတန႔ရနလျပးႏစဖကစလးအတြက အကးအမးပမျဖစထြနးသည ဆကဆေရးကကငသးရန ၂၀၁၁ တြင ထတေ၀သည တ႐တေန႔စဥသတငးစာပါ ေဆာငးပါး၌ပင တကတြနးခသည။ ယငးတကတြနးခကသည အမးသားမ၀ါဒမားက ေဒသဆငရာအဆင၌ အဆင၌ အေကာငအထညေဖာရာတြငဗဟအာဏာပငမားက ႐း႐းသားသားတကတြနးျခငးေလာ၊ သ႔တညးမဟတ အစး ရ၏ ေအာကေျခအဆငမားက အျပစပချခငးေလာ ဆသညမာ မသကြေပ။ သ႔တင ဗဟ-နယစြနနယဖားဆကဆေရးတြင အခ႕ေသာတငးမာမႈမားရေနသညဟ ယဆႏငသည။

နယစပရ ဒဟြနးခ႐ငကငလညး မမ၏မဟာဗဟာေျမာကအေနအထားက အသးျပၿပး ျမနမာႏငငသ႔ ရငးႏးျမႇပႏမႈခ႕ထြငရန အထကကေဆာငးပါးႏငအလြနတေသာေဆာငးပါးတစပဒတြငလညး တကတြနး ထားသည။ သ႔ေသာလညး “Bridgehead” မဟာဗဟာ၏ ထပပငးအျဖစလညး ရညညႊနးသည ျမနမာႏငင သ႔ အဓက၀ငေပါကနယျခားၿမ႕ျဖစေသာ ယငးခ႐ငရ ေရႊလ ၿမ႕သ႔ သြားေရာကသညအခါတြင ပ႐ဂရမတြင ယငးနယျခားေဒသမားသည မညသ႔ပါ၀ငကျပႏငမညနညးဆသညက သသယေပၚခသည။ ကခင ျပညနယရ မၿငမသကမႈမားႏင ကမၻာသ႔တခါးဖြငေနသည ျမနမာ၏လပငနးစဥမားေၾကာင တစခန က အထးကနျမနမာႏငင၏အသကေသြးေၾကာျဖစခေသာနယျခားကနသြယေရးသည ကသြားမညပရေနသည။ ျပညသ႔လြတေျမာကေရးတပေတာကထားရေသာ ၿမ႕အႏရေနသည ပစတာအႀကးစားႀကးမားတြင စစပညာ သငၾကားေရး မညမအေရးႀကးပက သတေပးေနၿပး နယျခားျဖတေကာျခငးကလညး ကငမရာမားျဖငခနကာ တငးတငးၾကပၾကပ ေစာင ၾကညလကရသည။

တ႐တႏငငရ ႏငငေတာ-ေစးကြကဆကဆေရး၏ ဒတယကစၥရပကေျဖရငးရနမာ ႏစဖကစလး၌ ပမနစညး ကမးထနးခပမႈဖြ႕ ၿဖးေရးကၾကညရန၊ ဘ႑ာေရးက႑၊ ပငဆငမႈပစမားျပျပငေျပာငးလမႈႏင ကြနျမနစပါတ (CCP) အေမြဆကခမႈ၏ ေျပာငး လေနေသာ အေျခခမားက ၾကညရနလအပသည။

CCP အေမြဆကခမႈအရဆလင စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈသည ပါတအတြကေထာကတငတစခခအျဖစ ပမျဖစလာေနသည။ ပဂၢလကလပငနးမားက နညးလမးအမးမးႏငလကခရနလညး CCP က ႀကးပမး လကရသည။ သ႔ေသာလညး ေသာခကက သညေမးခြနးမာ ပဂၢလကက႑သည ပါတတြငးအေျပာငးအလ ၏ဧဂငျဖစအျဖစရမညေလာ သ႔မဟတ ပါတက ပဂၢလကစြန႔ဥး လပငနးရငမားက ေရြးခယတးခ႕ခန႔ထားၿပး စးပြားေရးလပငနးတြငးသ႔ ပါတ၀ငမားပ႔ေဆာငျခငးျဖင ၄ငး၏အာဏာခငမာေရး က လပေဆာငမညေလာ ဆသညပငျဖစသည။

ေယဘယအားျဖငဆလငအစးရအရာရမားပဂၢလကစြန႔ဥးလပငနးရငမားျဖစသြားခနတြင အသြားႏစဖကပါ ဓားလျဖစသြားႏငသည။ လသားအရငးအႏးအားျဖင ပဂၢလကက႑က အားေကာငးေစႏငေသာလညး ခ႐န အရငးရငစနစကလညး အရနျမင သြားေစႏငသည။ ယနနျပညနယတြင ပဂၢလကစြန႔ဥးလပငနးရငမား CCP သ႔၀ငေရာကမႈတးပြားေနသညဆေသာလညး ျပညနယတစခလးပါတ၏အေရးအတြကႏငယဥလင နညးပါး ေနေသးသည။

194

ယငးအေနအထားတြင ေနာကထပအေပါငးလကၡဏာေဆာငေသာဖြ႕ၿဖးမႈမာ ႏငငေတာအတြငးသ႔ ေစးကြကသေဘာတရား မား စမ၀ငသြားမညအျဖစမးပငျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင ႏငငပငလပငနးမားရ အမေဆာငမား၏ဆေၾကးမားသည ဘ႑ာ ေရးစြမးေဆာငရညအလကတးပြားလာျခငးႏင ပါတအတြငး ရငးျမစခြေ၀မႈႏငရာထးတးျခငးအတြက ျပညနယဆငရာ စးပြား ေရးေအာငျမငမႈမားျဖစေပၚလာျခငးျဖစသည။

သ႔ေသာလညး ယနနျပညနယႏင ျမနမာအေရးက ပၿပးအေသးစတကကၾကညလင ေသာခကကေသာ ျပနာမာ ျပညနယ လပငနးအမားစႏင ျမနမာႏငငတြငးသ႔၀ငေရာက ျမႇပႏမႈအမားစ ေဆးရြကႀကး ထတလပေရး၊ ေရနႏင ဓာတေငြ႕တးေဖာေရး ႏင ေရအရငးအျမစကသ႔ေသာ ႏငငပငလပငနးမားႀကးစးထား သညလပငနး အမားအျပားျဖစေနျခငးပငျဖစသည။ အနညး ဆးအားျဖင နယျခားေဒသမားတြင တစဖကလ အပခကက တစဖကျဖညကာ ေဒသဖြ႕ၿဖးတးတကေရးက တကယတမးမကင တြယႏငေသးေခ။ တ႐တစး ပြားေရး၏ အားအေကာငးဆးအပငးျဖစေသာ ပဂၢလကလပငနးက႑သညလညး နယျခားေဒသ စးပြားေရး လပငနးမားတြင ေဘးထြကေနရသညအေနအထားတြငသာရေနေသးျခငးျဖစသည။

တ႐တ-ျမနမာဆကဆေရးတြင ပဂၢလကက႑ပါ၀ငပကသကမႈက ပၿပးအေသးစတကကသေတသနျပ လပရန ႀကးပမးရာ တြင ေရာေထြးေနသညအရာမားသည တစခါတစရတြင တ႐တ၏စာရငးအငးမားတြင ႐ႈပေထြးေနေသာ အမးအစားမားျဖစသည ကစၥျဖစသည။ ပဂၢလကက႑အတြက မတညေသာေ၀ါဟာရမား အတေရာေနျခငးသ႔မဟတေရ႕ေနာကမညအသးျပ ထားျခငးမား အေတာမားမားရေနျခငးျဖစသည။ ယငးတ႔ ၾကားတြင ပြငလငးျမငသာမႈအနညးဆးေ၀ါဟာရတစခကလညး ယနန၏ တစႏစတာစာရငးအငးစာအပထ တြငမၾကာမၾကာအသးျပျခငးျဖစသည။ အျပငဘကထေတြ႕ျခငးႏငပကသကၿပး ရာလသညဆပါက အျပည ျပညဆငရာကနသြယေရးကနးဂဏနးမားကသာ ရာေဖြႏငၿပး လကခသညႏငငမာ၏အေသးစတ မာ ထပမ မပါရေပ။

ေယဘယအားျဖင တ႐တပဂၢလကစးပြားေရးလပငနးမားသည ျမနမာႏငငတြင ဘနးအစားထးမဟာဗ ဟာႏငကနထ႐ကလယယာေျမလပကငျခငးတြငတရားမ၀ငလပရပမားအေပၚမခထားျခငးေၾကာင နာမညဆးရရခၿပးျဖစသည။ ပဂၢလက စးပြားေရးလပငနးပငရငမားကသာ လကညးထးအျပစပခရနမာလညး ပါ၀ငပတသကေနေသာ ျပနာရပမားမာ အလြန ႐ႈပေထြးလြနးလျပနသည။

နယျခားျဖတေကာလပငနးမားသညတစခါတစရတြင လအပသညထကစညးကမးတငးၾကပသျဖင အပခပေရးပငးဆငရာ အတားအဆးမားႏင အေႏာငအယကမားျမငမားေစသည။

ပဂၢလကက႑အတြကျပနာတစရပအျဖစရေနေသးသည ေနာကထပကစၥတစရပမာ တ႐တရ ဘဏစနစ ျဖစသည။ တရား ၀ငဘဏမားက၄ငးတ႔အား ေငြမေခးေသာေၾကာင စးပြား ေရးလပငနးအမားစမာ စြန႔စား ရႏငေျခႏင အတးႏႈနးျမငမားေသာ တငးျပည၏ဘဏမဟတေသာေငြေခးစနစအေပၚ အားထားေနရျခငး ျဖစသည။

ယြမ(Renminbi) လလယျခငးကစၥကလညး ေနာကထပျပနာမားက ျဖစေပၚေစသည။ ေငြေၾကးက ႏငင တကာတနး၀ငေအာင ေနာကထပလပေဆာငရန တ႐တအစးရက မၾကာေသးမကႀကးပမးခသညတင ယခအခနအထမဟာမေခါင ေဒသတြင လာအႏင ထငးႏငငတ႔ရ ဘဏတစခစကသာ ေငြလလယေရး သေဘာတညခကမားက လကမတေရးထးထားသည။ တ႐တဘကတြင နယျခားျဖတေကာရငးႏးျမႇပႏမႈ၏ ဘ႑ာေရးစညးမဥးမရမႈႏငအတ ျမနမာႏငငတြငလညး ထ႔အတြကဘဏစနစတစခမရေသးေသာေၾကာင

195

အဆပါက႑အတြက မကႏာသာမေပးသညအေျခအေနမားျဖစေပၚေစ သည။

လကတေလာကစၥရပအားလးက မကႏာသာအလြနမေပးသညအေျခအေနတြငရေနပရေသာလညး အမးမးေသာ ပေလယာ မားႏင အကးစးပြားမားပါ၀ငပကသကေနသည နယျခားျဖတေကာသက၀င ေနမႈမားကၾကညျခငးျဖင တ႐တ-ျမနမာဆကဆ ေရးအတြက အခ႕အလားအလာမားရေနသညဟ ဆရမည။ ပဋပကၡႏင ၿပငဆငမႈက ပငးျခားထားသည အစစအမနမဥးမား က ထညသြငးစဥးစားျခငးသည သငေလာေသာမဟာဗဟာတစခေရးဆြရာတြင လအပသညသာမက အနာဂတကာလတြင တ႐တ-ျမနမာဆကဆေရးတးတကရန ေနရာသစတစခတညေဆာကရနအတြကလညးျဖစသည။

196

ျမနမာႏငငက ေပးသည တ႐တ၏ ဖြ႕ၿဖးေရးအကအည

Exploring China’s Investments and Development Assistance in Myanmar

Diane Tang Lee Humanitarian and Conflict Response Institute, University of Manchester

diane.tang@postgrad.manchester.ac.uk

မတဆက

ကၽြနေတာ၏ ေဒါကတာဘြ႕စာတမးသည ျမနမာႏငငအား မတညေလလာမည တ႐တ၏ ဖြ႕ၿဖးေရး အကအည တရား၀ငျဖစမႈ၏ အေျခခသေဘာတရားက ဆနးစစေလလာသြားမညျဖစသည။ ကၽြနေတာသည ျမနမာႏငငသ႔ ပဏာမေလလာမႈခရးစဥသြားေရာကခၿပးျဖစကာ ကၽြနေတာ၏ ကနဥးေတြ႕ရခကမားအေပၚ လႀကးမငးတ႔၏ မတခကမားက ၀မးေျမာက၀မးသာႀကဆပါသည။ တ႐တ၏ အကအညက စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ႏငငေရးမကႏာစာမားဟ၍ အၾကမးဖငးအားျဖင အမးအစားခြျခားထားပါသည။ စးပြားေရး မကႏာစာတြင အတးမေခးေငြျဖင ျမစဆဆညေဆာကလပေရးက ေထာကပျခငးကသ႔ အေျခခ အေဆာကအအစမကနးမားႏင အမးမးေသာ စက႐မား၊ ပ႔ေဆာကေရးအေျခခအေဆာကအမားႏင လပစစဓာတအားေပး စက႐မားအပါအ၀င အျခားလပငနးစမကနးမားျဖစၾကသည။ ထအရာမားက စးပြားေရးလပငနးရငးႏးျမပႏမႈမားဟ အစဥယဆၾကေသာလညး ထစမကနးမားသည စးပြားေရး အေထာကအပတစခအျဖစ မတယထကသည။ တ႐တအကအည၏ လမႈေရးမကႏာစာဆသညမာ အေျခခအေဆာကအအစမကနးမား၏ အကးဆကမားကခစားရေသာ ေနရာေဒသမားတြင ျပညသမား အတြက ေကာငးမားႏင ေဆး႐မားေဆာကလပျခငးတ႔ အဓကပါ၀ငေသာ အသကေမြး၀မးေကာငးတး တကေရး အကအညေပးမႈမားျဖစသည။ ယငးတ႔သည တ႐တႏငငပငးလပငနးမား (SOE) က ေဆာင ရြကသည ေကာပရတလမႈတာ၀န၀တရား (CSR) ၏ အစတအပငးတစရပအျဖစ အဓကအားျဖင လပ ေဆာငျခငးျဖစသည။ ယငးမကႏာစာအားလးမာ ခတဆကေနေသာလညး ယခတငျပမႈတြင စးပြားေရးမကႏာကသာ တငျပသြား မညျဖစသည။ တ႐တသည စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈအကအညေပးျခငးတြင အေလးထားျခငးေၾကာင ကာလၾကာ ရညကပငထငရားခသည။ ႏငငဗဟျပႏင အေျခခအေဆာကအအဘကကသာအားျပသညမအပ တ႐တ အကညအား ျမနမာအစးရႏင ျပညတြငးအေျခအေနမား၏ ဥးစားေပးမႈမားကလညး မညသ႔လႊမးမးမႈရ သညက တ႐တ စးပြားေရးအကအည၏ အေျခခမမားအား ေဆြးေႏြးသြားမညျဖစသည။ ႏငငေရးပတ၀နးကငသစေအာကတြင တ႐တအကအညမားႏင အျခားရငးႏးျမပႏမႈမားအား ဆးျဖတ ခကခရာတြင ျပညသမားပါ၀ငမႈပမရရန ျမနမာအရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမားက ေတာငးဆေနၿပး တ႐တႏငငပငမဒယာႏင ျမနမာႏငငရ တ႐တသ႐းကလညး ျပညသ႕ထေတြ႕မႈတးျမငရမညဟ ဆထား သညမာ အထငးသားေတြ႕ျမငေနရသည။ အျခားေသာ အားထတမႈမားက ေတြ႕ျမငႏငခၿပျဖစေသာလညး သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာ အပခပမႈတြင ျပညသမား၏ပါ၀ငမႈ အေတြ႕အႀကမရခၾကေသာ တ႐တအစးရႏင ႏငငပငလပငနး (SOE) အရာရမားရငဆငရမည စနေခၚမႈမား ျပသရန သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာအပခပမႈ၏ လကရအေျခအေနမားက ကၽြနေတာဆြထတျပသြားမညျဖစသည။

197

တ႐တသည စးပြားေရးစမကနးမားစြာက အေထာကအပမား၊ အတးမေခးေငြမား၊ ႏစရညေခးေငြမား ေပးခၿပး ယငးတ႔ကကပင အကအညအျဖစ သတမတရမညျဖစသည။ ျမစဆဆညကသ႔ေသာ အႀကးစားအေျခခ အေဆာကအအမားမအပ လႀကကမားေသာ အႀကးစားစမကနးမား၏ အရပထးခရေသာ အျခားစမကနးမား လညးရသည။ ဥပမာအခ႕ကျပရလင ၁၉၈၀ ျပညႏစမားတြင ယြမေငြ အနညးဆး သနး ၅၀ က အတးမေခးေပး ခသည ရနကန-သနလငတတားအပါအ၀င စမကနးမားႏင လပစစဓာတအား ေပးလပငနး၊ ကနထတလပ ေရးႏင စကပးေရးလပငနးက႑မားသ႔ အတးမေခးေငြမားေပးျခငးျဖစသည။ အျခားေသာဖြ႕ၿဖးဆႏငငမားကေပးသည တ႐တအကအညမားလပင စမကနးအမားစမာ စးပြားေရး လပငနးႏင ကနသြယမႈတ႔ျဖင ဆကစပေနသည။ တ႐တအကအညမားက တ႐တျပညတြငးစးပြား ေရးတညေဆာငရန အခြငအာဏာရၾကသည ကးသနးေရာငး၀ယေရး၀နႀကးဌာနႏင တ႐တပ႔ကန၊ သြငးကနဘဏတ႔က ကငတြယ သည။ ယငးသ႔ကငတြယျခငးသည အေနာကႏငငမားစ ကငတြယပႏင ဆန႔ကငဘကျဖစေနသည။ ဥပမာ အား ျဖင ႏငငတကာဖြ႕ၿဖးေရးဆငရာ အေမရကနေအဂငစသည ႏငငျခားေရး၀နႀကးဌာန၏ လကေအာကတြငရ သည။ ယငးသ႔ေသာ အဖြ႕အစညးဆငရာတညေဆာကပ အရ တ႐တသည မမ၏စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈအတြက အက အညမားက အသးျပသလ အမရငႏငငမား၏ စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈအတြကလညး အသးျပသညက ျပသေနျခငးျဖစ သည။ ထ႔ေၾကာင ယငး၏ ဖြ႕ၿဖးေရးအကအညသည “ႏစဖကအကးစးပြားအတြက ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး” က ပမအားစကခသညမာ အလြနရငးေနၿပျဖစသည။ တ႐တ၏ကနသြယေရးႏငဆကစပၿပးအကအညေပးျခငးမာ၁၉၅၄ ခႏစတြင တ႐တ၀နႀကးခပ ခအငလငး ခမတခသည တနးတညမမႈ၊ ႏစဖကအကးအျမတႏင အမရငႏငင၏ အခပအျခာအာဏာက ေလးစားမႈ စသညတ႔ပါ၀င“ၿငမးခမးစြာ အတယဥတြေနထငေရးမႀကးငါးရပ”က အေျခခထားသည ယငး၏ ႏငငျခားေရး မ၀ါဒအရလပေဆာငျခငးျဖစသည။ ယေန႔ကာလ တ႐တေခါငးေဆာငမားကလညး အကအညေပးျခငးက မတဖကျပျခငးတရပအျဖစ႐ႈျမငၿပး တစေၾကာငးသြား အလဒါန သ႔မဟတ ဗလကစးမးေရးလကနကအျဖစ အသးျပ ျခငးမဟတဟ ႐ႈျမငၾကသည။ တကယတမးတြင သရလကၤာ၊ မဇမဘစ၊ ဇငဘာေဘြတ႔ကသ႔ေသာ ဖြ႕ၿဖးဆႏငင မားစြာတြင ယငးနညးလမးက ေအာငျမငသည မဒယတစရပအျဖစ အစးရမားက႐ႈျမငၿပး အေနာကကမၻာအလ ရငမား၏ ၀နထတ၀နပးျဖစေစမည ျခြငးခကမားျဖငေပးေသာ အကအညမားထက ျပနရနငမည အျခားနညး လမးတစရပအျဖစ ႐ႈျမငသည။ ထ႔အျပင တ႐တသည အဆပါႏငငမားအား ႏငငတကာ ေ၀ဖနမႈႏင လကတ႔ ျပနျခငးတ႔မ အကာအကြယေပးလကရသျဖင အေတာမားမား သသယ ရၾကသညမာ အကးအျမတသည ႏစ ဖကညမ၏ေလာ၊ တ႐တသာ အကးပျဖစထြနးသေလာဆျခငး ျဖစသည။အထးသျဖင မၾကာေသးမကဆႏၵျပမႈမားျဖစခေသာျမနမာႏငငတြငေဒသခလထကေကနပလကခ ၾကသေလာဆသညပငျဖစသည။အဆပါ ရငးႏးျမႇပႏမားမား သတမနေရးအားျဖငသာမက စးပြားေရးအကး အျမတအားျဖငပါလပေဆာငၾကသညအတြကအထကတြငေဖာျပခသည တနးတညမေရးႏင ႏစဖကအကး ျဖစထြနးေရးမႀကးမားမ ေသြဖညမသြားရနမမတ႔၏ စးပြားေရးလပငနးအေလအထမားက မညသ႔ကငသး ၾကမညနညး။ ျပလပရနကနရသည သေတ သနတြင အဆပါမမားက တ႐တမညသ႔ကငတြယမညနညးက ကၽြနေတာတတႏငသမ ရာေဖြေဖာထတသြား မညျဖစသည။ တ႐တ၏ အကအညမားသည လစဘရယဒမကရကနညးမားကငသးသည အေနာကႏငငမားကေပးသည လၿခေရးက႑ျပျပငေျပာငးလမႈမားကတစဆငေပးေသာ အကအည သ႔မဟတ ၿငမးခမးေရးတညေဆာက ျခငး အစအစဥမား၊တရားဥပေဒစးမးေရးလပငနးမား၊အသြငကးေျပာငးေရးကာလတရားမတမႈ ယႏယားမား၊ ေရြးေကာကပြေစာငၾကညေလလာျခငးစသညတ႔ႏငမားစြာကြာျခားသညက အထးတလညမတသားထားသင သည။

198

စးပြားေရးအကအညတြင တ႐တအလြနအမငးဥးတညသညမာ တ႐တျပျပငေျပာငးလေရးႏင တခါးဖြင ေရးႏင ပကသကၿပး ၁၉၇၀ျပညႏစမားတြင ေျပာၾကားခသည ၀နႀကးခပေဟာငး တန႔ေရာငဖန႔၏ ေကာၾကားေသာ မတခကျဖစသည “ဖြ႕ၿဖးေရးသညသာ အေရးႀကးဆး”ဆသည ယၾကညခကကအေျခခ ထားျခငးျဖစသည။ ယငးသည စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈသည ႏငငေရးအရတရား၀ငျဖစမႈတညေဆာငေရး၏ပဓာန ကေသာနညးလမးျဖစသည ဟသည ဖြ႕ၿဖးေရးပညာရငမားက အဆကလညး ထငဟပေနသည။ ႏငငျခား ေရးမ၀ါဒတြငလညး အရာရမားသည ႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈႏင လမႈတရားမတမႈတ႔ထက စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးမႈက ဥးစားေပးၾကသည။ ဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ႏငငေတာဗဟျပခဥးကပမႈက တ႐တ၏ ႏငငတကာၾကား၀ငမႈမားတြငတြငပါကငသးခၿပး တ႐တသည ယငးတ႔၏သဘာ၀က ထညမတြကဘ အာဏာလကရအစးရမားကသာ ေထာကပလမမည ဟေသာ စြပစြမႈ မားေပၚေပါကေစခသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ တ႐တသည အမရငႏငငမား၏ အစးရ မားႏငသာသးသန႔ပးေပါငးေဆာငရြကေလရခရာယငးနညးလမးသည ႏငငေတာတညေဆာကေရး အတြက အေထာကအကျဖစဖြယရေသာလညး အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမား ခငမာအားေကာငးေစျခငးပါ၀ငသည အားလးပါ၀ငေသာ ၿငမးခမးေရးတညေဆာကမႈတစခေတာမဟတေပ။ သ႔ေသာလညး ႏငငေတာဗဟျပခဥးကပနညးက ကငသးကာေပးအပေနသည တ႐တ၏အကအညမား သည ကမၻာအရပရပတြငေ၀ဖနမႈမားႏငရငဆငေနရခနတြင ေဒသခအေျခအေနမားႏင အမရငအစးရတ႔၏ ဥးစားေပး အရာမားသည တ႐တ၏ ထေတြ႕ဆကဆေရးကပေဖာေနသည အရာမားျဖစသည ကကၽြနေတာ တငျပသြားမညျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြငတ႐တ၏ထေတြ႕ဆကဆမႈသည အစးရအားအေထာကအပျပရန ျဖစသညမာသယသျဖစဖြယရာမရေသာလညး ထသ႔ျပလပရသညအေၾကာငးမာ တငးရငးသားလနညးစ မားႏင မမတ႔ၾကားအပစအခတရပစေရးႏငၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမားက အေရးေပၚကငတြယရနလအပေန သညဟ ျမနမာ အစးရက႐ႈျမငေသာေၾကာငတ႐တကျမနမာအစးရႏင တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႕ မားႏငအတ ပေပါငး ေဆာငရြကရာတြင ၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြမားက အေထာကအပေပးျခငးႏင ပါ၀ငကညျခငးတ႔က လပေဆာငခ ျခငးျဖစသည။ မၾကာေသးမက ႏငငေရးပြငလငးမႈအေပၚ ျမနမာအစးရက ဥးစားေပးလာခသည ရလဒအျဖစေဒသခ အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမား ဆႏၵျပရနေနရာပရလာျခငးကလညး ေဒသခလထ၊ ေဆာၾသေရးအပစ မားႏငထေတြ႕ဆက ဆျခငးျဖင မမတ႔၏ ရငးႏးျမႇပႏမႈမားက ေဒသခမား၏ ဆန႔ကငမႈက တ႐တက တ႔ျပနမႈေပးရန လအပေၾကာငး ျပသေနျခငးျဖစသည။ နယျခားေဒသႏင စြမးအငလၿခေရးတြင မမကယပင အေရးေၾကာင တ႐တသည ၿငမးခမး ေရးေဆြးေႏြးပြႏင နစနာခကေတာငးဆ မႈမားက ေထာကပသည အေၾကာငးတရားမားရေသာလညး ေဒသခ အေျခအေနမားေၾကာင ထသ႔ျပလပရခနတြငပင အမရငအစးရ ၏ ဥးစားေပးကစၥရပမား၏ လႊမးမးမႈရၿပး ယငးခဥးကပမႈတြင ႏငငေတာဗဟျပၿပး အစးရခငးေဆာငရြကၾက သည႕လမးအတငး တညမသြားေတာဘ လအပခကအရေသာလညးေကာငး၊ လကေတြ႕အကးစးပြားအရ ေသာလညးေကာငးတ႐တကခနညႇေဆာငရြကသညနညးျဖစသည။ခနညႇထားေသာယငး၏ အကအညတြင ပမျဖစႏငသညမာ ၁) မကႏာစာအရ ဘကစ ပါ၀ငျခငး (ဥပမာ- အစတြငေဖာျပထားခသည လမႈေရးႏင ႏငငေရးမကႏာစာမားမ)၊ ၂) တ႐တပါ၀ငပကသကျခငးရသညအကတာမား/သကဆငသမား အဆငဆင ပါ၀ငသည အားလးပါ၀ငမႈတ႔ျဖစသည။ တ႐တ၏ တ႔ျပနမႈမာျမနမာအရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမားႏင ထေတြ႕ျခငး၊ ခနညႇမႈမား လပေဆာငရျခငး မားၿဖစျပး၊ ျမနမာအရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမားထမ ဆန႔ကငမႈမားျမငတကလာျခငး ေၾကာငျဖစသည။ ကၽြနေတာ၏ ပဏာမေလလာေတြ႕ရခကမားအရ သဘာ၀ပတ၀နးကငေရးရာ၊ လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈ ဆငရာကစၥရပမားစြာတ႔တြင တကတကၾကြၾကြပါ၀ငၾကသည ရနကနရ အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညး(CSO)

199

မားၾကားကြနရကခတဆကမႈ အားေကာငးသညက ေတြ႕ရသည။ CSO မား၏ ေပါငးစညးညညြတမႈ ေၾကာင ႏငငတ၀နး အသပညာေပးျခငးကလပေဆာငႏငရန ပနးခဆရာမား၊ ကာတြနးဆရာမား၊ ကဗာဆရာ မား၊ ဓာတပဆရာမားအတတကြပးေပါငးပါ၀ငရန လပေဆာငႏငခၾကသည။ တစခနတညးမာပင ရနကနအေျခ စက CSO မားသည တငးရငးသားႏငငေရးပါတေခါငးေဆာငမား၊ တငးရငးသားတကၾကြလႈပရားသမားႏင အခတအဆကေကာငးေကာငးရၾကသည။ ရနကနအေျခစက CSO မားက ပြငလငးျမငသားမႈႏင တာ၀နခမႈ က အေလးထားေတာငးဆၿပး တငးရငးသားေခါငးေဆာငမားက ကယပငအပခပခြငပေပးရနကပါေတာငး ဆၾကသညအတြကသတ႔၏ဥးစားေပးေတာငးဆမႈမားမာ ကြျပားေကာငး ကြျပားႏငသည။ သ႔ေသာျငားလညး ျမစဆ ဆညဆန႔ကငေရးလႈပရားမႈအတြကလႈ႕ေဆာခၾကရာတြင ယငးတ႔အၾကား ညညြတေသာစတဓာတရ ခၾကၿပးအျခားေသာအကးစးပြားႏငတငးရငးသားမတညမားကေကာလႊားႏငခၾကသည။ မမ၏ ရငးႏးျမႇပႏမႈ မားကဆန႔ကငမႈမားအားတ႔ျပနမႈေပးရနလအပသညဟတ႐တက႐ႈျမငသည။ျမစဆ ဆညတညေဆာကေရး ဆငးငၿပးေနာကအရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမားႏင ထေတြ႕ကာ ဒငယာေလာျပလပေရး သ႔မဟတ တငပင ေဆြးေႏြးေရးအတြကတ႐တဘကအားထတလပေဆာငမႈမားတးပြားလာခသည။၂၀၁၂ခႏစတြငတ႐တ-ျမနမာ ဆကဆေရးႏငပကသကေသာ ေဆြးေႏြးပြတစခက တ႐တသ႐းကျပလပခၿပး ယငး ေဆြးေႏြးပြသည အလြနပြငလငးခသညဟ တကေရာကသမားက ထငျမငၾကသည။ ၄ငးတ႔၏ ပပနမႈမားက နားလညႏငရန အတြကေဒသခေကးရြာသားမား၊ဘာသာေရးအႀကးအကမားႏငစကားေျပာဆရနတ႐တ ကးသနးေရာငး ၀ယေရး၀နႀကးဌာနအရာရတစဥးသညအခကအလကေကာကယေရးခရးစဥအျဖစ ကခငျပညနယသ႔ သြားေရာကခသည။ ႏငငေတာအရာရမားက ဥးေဆာငၿပး ထေတြ႕ဆကဆမႈေၾကာင ေကနပႏစသကၾကမညဟ အမားစက ထငျမငယဆၾကသညတင တ႐တႏငငပငလပငနးမားကေတာ ထသ႔မဟတေပ။ ပြငလငးျမငသာမႈႏင အနးအနားရ ရပရြာမား၏ ေကနပလကခမႈတးျမႇငျခငးအပါအ၀ငပကလငးစမကနးႏငပကသကေသာ အေရးကစၥမားက တ႐တအမးသားေရနေကာပေရးရငး (CNPC) သ႔ ျမနမာ-တ႐တ ပကလငးေစာငၾကည ေရးေကာမတ (MCPWC) က အၾကျပခကမားေပးခသည။ CNPC က ျငငးပယမႈက MCPWC က မားစြာ စတပကခရသည။ CNPC သည သတငးစာထတြင အခကအလကမနအားလးက ျငငးပယခသညဟ တငးရငးသားပါတတစခမ ေျဖဆသတစဥး ကေျပာၾကားခသည။ ကမၸဏသည တာ၀နမားက အျပညအ၀ မယသကသ႔ အမညခ တငပငေဆြးေႏြးျခငးႏင နစနာေၾကးေပးျခငး အခမးအနားကငးပရာဓာတပမား က သတငးစာမားတြငထညသြငးေဖာျပျခငးျဖင လမ ညာေနသညဟ မမတ႔ခစားရေၾကာငး တကၾကြလႈပရားသ မားစြာႏင တငးရငးသားေခါငးေဆာငမားစြာထမ အႀကမႀကမၾကားခရျပး အကးဆကခစားရေသာ လထကလညး ေကနပလကချခငးမရေပ။ ႏငငေတာ-အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးဒငယာေလာသည မၾကာေသးမကသာစတငခၿပး တ႐တႏငငပင လပငနးမားသည အမားျပညသႏငတငပငေဆြးေႏြးျခငးႏင ရငးႏးကၽြမး၀ငျခငးမရၾကေပ။ ျမနမာအရပဘက လ႔အဖြ႕ အစညးမား တ႐တႏငငႏင ႏငငပငလပငနးမားအား ျပညသလထႏငထေတြ႕ဆကဆျခငးက သငယႏငရန တြနးအားေပးလကရသည။ တ႐တႏငငအတြငး သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာအပခပမႈတြင ျပညသလထပါ ၀ငမႈ၏ လကရအေျခအေနမညသ႔ရ သနညး။ တ႐တအစးရ (ႏငငအဆင၊ ျပညနယအဆင မားႏင ႏငငပငလပငနးမား) သည အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမားႏင တက႐ကအျပနအလနဆကဆျခငး က မညသ႔မညပသကေသာငသကသာျဖစေအာငလပေဆာငမညနညး။ ျပညသလထေတာငးဆခကမားက တ႔ျပနရနမညသ႔ေသာ အေတြ႕အႀကမားရရထားသနညး။ တ႐တအစးရသည သဘာ၀ပတ၀နးကငေရးရာ တကၾကြလႈပရားမႈမားနင ရငးႏးကၽြမး၀ငျခငးမရေပ။ ျပညသလထက ေဒါသတစႀကးတ႔ျပနမႈေၾကာင သမၼတဥးသနးစနက ျမစဆဆညတညေဆာကေရး ဆငးငလကျခငးသည ၂၀၀၄ ခႏစ၌ တ႐တႏငငတစ၀နးျပညသမား၏ ဆန႔ကငမႈေၾကာင ႏျမစဆည

200

(သလြငျမစ) တညေဆာကေရး က ၀နႀကးခပ၀နကားေပါငကဆငးငရနဆးျဖတလကျခငးအား ျပနလည အမတရေစသည။ သ႔ေသာလညး အဆပါတကၾကြလႈပရားမႈမား၏ စ႐ကလကၡဏာႏင ၄ငးတ႔ရရထားသညေနရာတ႔တြင တ႐တႏင ျမနမာၾကားမားစြာကြာျခားသည အေနအထားတြငရသည။ တ႐တႏငငတြငမ အစးရကသဘာ၀ ပတ၀နးကငဆငရာ အကးဆကမားဆနးစစျခငး(EIA)က ျပလပၿပး၂၀၀၀ ျပညႏစအေစာပငးတြင ျပညသ႔ သေဘာထားစညးမဥးစညးကမးမားကေဖာေဆာငခသညတင အစးရအရာရမားသည ျပညသမားပါ၀င သည ဆးျဖတခကခေရးတြငအရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမားႏငထေတြ႕ဆကဆသညအေလအထမး မရခေပ။ တ႐တ NGO မား အမနတကယပါ၀ငႏငေရးတြင မားစြာေသာ အကန႔အသတမားရေနသည။ ထ႔ျပင တ႐တႏငင၌သဘာ၀ ပတ၀နးကငေရးရာ တကၾကြလႈပရားမႈမားသည အစးႏငစငၿပငေဖာေဆာငမႈ ထကအစးရႏငပးေပါငးေဆာငရြက ေရးသာျဖစၿပး ENGO မားသည ပါတ-ႏငငေတာႏင ပမနျဖစေစ၊ ပမနမဟတေသာနညးလမးျဖငျဖစေစ အခတအဆကရၾကသညသာျဖစသည။ ျမနမာႏငငရသဘာ၀ပတ၀နးကငေရးရာတကၾကြလႈပရားသမား၏သဘာ၀ႏငယငးတ႔ႏငႏငငေတာၾကား ဆကဆေရးက ကၽြနေတာ အေနျဖင အလြနအေသးစတကက မေဖာထတခသညတင ကၽြနေတာဆကဆခ ေသာ CSO မား ႏငင ေတာႏင ပမနျဖစေစ၊ ပမနမဟတေသာနညးလမးျဖငျဖစေစ အခနအဆကမရၾက သညမာအေသအခာပငျဖစသည။ထ႔ေၾကာငတ႐တကသ႔မဟတဘမမတ႔၏ ႏငငေတာတြင ပၿပးလြတလပမႈ ရကာတ႐တသဘာ၀ပတ၀နးကငေရးရာတကၾကြလႈပရားသမားရငဆငရသညအေျခအေနမား/အကန႔ အသတမားလ ရငဆငရျခငးမရသည ျမနမာႏငငရ အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမးႏင တက႐ကဆကဆ ရသည အေတြ႕အႀကမး တ႐တအရာရမားတြင မရၾကပေပၚသည။ အနညးဆးအားျဖင တ႐တသဘာ၀ ပတ၀နးကငေရးရာတကၾကြလႈပရားသမား ျမနမာႏငငရ ပြငလငးလာေသာႏငငေရးေနရာမး မရၾကျခငး ျဖစသည။ တ႐တ၏ ဖြ႕ၿဖးေရးအကအညမားသည ျမနမာႏငင၌ တရား၀ငျဖစမႈအကပအတညးႏင ရငဆငေနရသည။ ဤသညက တ႐တအရာရမားက အသအမတျပၿပး ယငး၏ ခဥးကပမႈက ခနညႇရနစတငခကာ ၁) အကအည၏ လမႈ ေရး ႏင ႏငငေရးမကႏာစာမားကပါ ထညသြငးျခငးျဖင ခငမာျပညစေရး၊ ၂) တ႐တပါ၀ငပကသက ျခငးရသည အကတာမား/သကဆငသမား အဆငဆငပါ၀ငသည အားလးပါ၀ငမႈတ႔ ပမျဖစလာေစရနျဖစ သည။ အနာဂတတြငကၽြနေတာျပလပမည သေတသန၏ ရညရြယခကတစခမာ တ႐တႏငင (ႏငငအဆင၊ ျပညနယအဆငမား၊ ႏငငပငလပငနးမား) သညမမ၏တရား၀ငျဖစမႈတးတကရန မမ၏ အကအညလပထး လပနညးမားကျမနမာႏငငရအရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမား၊အစးရမဟတေသာအကတာမားႏင မညသ႔ပး ေပါငးလပေဆာငမညနညးႏငေရ႕တြငမညသ႔ေသာစနေခၚမႈမားရေနသနညးဆသညက ရာေဖြေဖာထတ သြားရနျဖစသည။

201

ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား ရငဆငေနရေသာ စနေခၚမႈမား

Challenges Facing Myanmar’s Migrant Workers

Khin Maung Nyo Senior Research Fellow, MDRI‐CESD

kmaungnyo@gmail.com ေမလ ၃၀ ရကေန႔တြင ထတေ၀ခေသာ The Economist မဂၢဇငးတြင ျမနမာလဥးေရ၏ ၁၀ ရာခငႏႈနးသည ႏငငရပ ျခားတြင ေနထငလကရေၾကာငး ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားအတြက အျပညျပညဆငရာအဖြ႕အစညး (IOM) ကခန႔မနးခသည။ ထငးႏငင တြင ျမနမာအလပသမား ၂ သနးမ ၄ သနး၊ မေလးရားႏငငတြင ၅ သနးခန႔၊ စငကာပတြင ၁ သနးေကာ၊ ဂပနႏင ေတာငက ရးယားတြင ေထာငဂဏနးႏင အႏၵယႏင တ႐တတ႔တြင ကနးဂဏနးမသသည ပမာဏရသညဟ အျခားေလလာမႈတစရပ ခန႔ မနးခသည။ သ႔ေသာလညး ယမနႏစတြင ႏငငျခားေရာကႏငငသားမား၏ လႊေျပာငးေပးသညေငြေၾကး အေမရကနေဒၚလာ ၅၆၆ သနးသာ (သ႔မဟတ ဂဒပ၏ ၁ ဒသမ ၁ ရာခငႏႈနး) ျမနမာႏငင ဗဟဘဏသ႔ ေရာကရခသည။ ျမနမာႏငင၏ ရညမနးခကႀကးမားေသာ ျပျပငေျပာငးလေရးအစအစဥသည မကခ႐စပြားေရး တညၿငမမႈ၊ ရငးႏးျမႇပႏသမား စတ၀ငစားမႈ ျမငမားလာျခငးႏငအတ အသးအပြငမားသးပြငလာသညဟ အျပညျပညဆငရာေငြေၾကးရနပေငြအဖြ႕ (IMF) က ၂၀၁၃၊ ေမလ ၂၂ ရကေန႔တြင ထတျပနခသည။ ၂၀၁၂/၁၃ (မတလတြင ကနဆးသည) ဘ႑ာေရးႏစ (FY)တြင ဖြ႕ၿဖးတး တကမႈသည ၆ ဒသမ ၅ ရာခငႏႈနးရခသညဟ ခန႔မနးခၿပး ၂၀၁၃/၁၄ ဘ႑ာေရးႏစတြင ၆ ဒသမ ၇၅ ရာခငႏႈနးသ႔ အနညး ငယတးတကမညဟ ခန႔မနးထားသည။ အေရ႕အာရဆငရာ ကမၻာစးပြားေရးဖရမတြင ျမနမာအတကအခေခါငးေဆာင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက “ကၽြနမတ႔ႏငင ကၽြနမတ႔လမးေတြ သတ႔ရ႕ အစြမးအစေတြယေဆာငလာၿပး ျပနလာႏငတ ရပၿမတစချဖစခငတယ” ဟ ေျပာခသည။ ယငး ကၾကညလင ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားသည ခကခေသာ၊ ညစပတေသာ၊ အႏရာယမားေသာ လပငနးခြငအေျခအေန ေအာကတြင ႏငငရပျခား၌ အလပလပရသညက မေပာပကေၾကာငး တစစတတစပငးေဖာျပျခငးျဖစသည။ သ႔ေသာလညး သမဆႏၵသည မညသညအခနတြင ျပညၿပး မညသညနညးျဖငအေကာငအထညေဖာမညက သမက အာမမခႏငခေပ။ အလပအကငႏင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငျခငးက ေျဖရငးရန ျမနမာအလပသမား၀နႀကးဌာနက မၾကာေသးမက မဟာဗဟာတစခ ခမတခသည။ လငယမားႏင အလပမရသမားအတြက ျပညတြငးႏငႏငငျခား အလပအကငမားရာေဖြရာတြင အကအညေပး ရန အလပသမား၀နႀကးဌာနက ႏငငတ၀နးတြင အလပအကငရာေဖြေရးစငတာ ၇၇ ခဖြငလစခသည။ အထးသျဖင ယခင တရားမ၀ငလပရပအျဖစယဆခၿပး ဥပေဒအရ ႀကးေလးေသာ အျပစေပးခခရမည လကၡဏာတစရပျဖစသည အမနးခငး ထငးႏငငရ ေရႊ႕ ေျပာငးလပသားမားက မတပတငရန သမငး၀ငအေျပာငးအလတစခ ျပလပခသည။ (စးပြားေရးႏင လမႈေရး ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက မေဘာင) ထငးေတာ၀ငအစးရႏငပးေပါငးေဆာငရြကၿပး ထငးႏငငရ ၂ သနးခန႔ရေသာ ေရႊ႕ ေျပာငးအလပသမားမားခေရာကရရန ႀကးပမးေနစဥ ၅ သနးခန႔အား ႏငငလကမတမားႏင အသအမတျပကတျပားမား ထတေပးခၿပျဖစသည။ အသအမတျပၿပး မတပတငခြငျပရန တရား၀ငႀကးပမးမႈသည ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား၏ စားရတႏင

202

ဆငးရမြေတမႈအကးဆကမားက ေလာခႏငမညျဖစသည။ ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား၏ ျပနပ႔ေငြသညလညး သငေလာေသာ ဘဏစနစမတစဆင ေရာကရႏငေတာမညျဖစသည။ ျမနမာအစးရ၏ မားမၾကမက ေဖာေဆာငခသည မ၀ါဒမးက ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားအတြက အနညးငယသာ အာ႐စကခ လင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားအတြက အခ႕ေသာ ပပနမႈမားက သကသာရာရေစမညျဖစသည။ ျမနမာအစးရသစ၏ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငျခငးမ၀ါဒတြင ပမနလမးေၾကာငးမတစဆငထြကခြာသည႕ေရႊ႕ေျပာငးသမားပါ ၀ငၿပး ေရႊ႕ေျပာငးလပသား မားအတြက အေျခခအခြငအေရးမားကကာကြယရန၊ ေရႊ႕ေျပာငးေနထငျခငးအတြက စားရတမားေလာခရနႏင ေရႊ႕ေျပာငး လပသားမား၊ မသားစမား၏ လမႈစးပြားဖြ႕ၿဖးမႈႏင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငျခငးမရရလာမည အေတြ႕အႀကမား၊ ကၽြမးကငမႈမားႏင အသပညာမားေပၚတြင ဥးတညရနပါ၀ငသည။ ထ႔ျပင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငျခငးက အမးသားဖြ႕ၿဖးေရးမဟာဗဟာတြငးသ႔ ေပါငးစညးသငသည။ ထထကပ၍ မ၀ါဒအရ အခကအလကေကာကယျခငး၊ ခရးသြားျခငးႏင သေတသနျပျခငးတ႔ကလညး ျပလပရမညျဖစကာ ႏငငတကာအဖြ႕အစညးမား၊ ႏငငတကာႏင ျပညတြငးအရပဘကအဖြ႕အစညးမားႏင ေပါငးစညးရမည။ ေနာကဆးအေနျဖင ျပညတြငးႏင ေဒသတြငး လပသားေစးကြကမား ဖြ႕ၿဖးေရးက အားထတႀကးပမးရနျဖစသည။ မေလးရား၌ ေမလ ၃၀ ရကေန႔မ ဇြနလ ၄ ရကေနအထျဖစပြားခေသာ တကခကမႈ ၇ ခတြင ျမနမာလပသား ေလးဥးအသတခ ခရၿပး ေထာငႏငခ၍ ဖမးဆးစစေဆးခခရသည။ ယငးသည အပစလကတကခကမႈသာျဖစခၿပး မေလးရားလမးမားႏင မပက သကခေပ။ (ျမနမာႏငငျခားေရး ဒတယ၀နႀကး)။ အခ႕ေသာ မေလးရားစးပြားေရးလပငနးရငမားကပင မေလးရားရ ျမနမာ လပသားမားက အကာအကြယေပးရန ေတာငးဆခၾကသည။ မေလးရားရ ျမနမာလပသားအမားစမာ မေလးရားတြင တက ခကခရမႈႏင ျမနမာႏငငရယငးတ႔၏ မသားစမား၏ ပပနမႈေၾကာငေၾကာင မခငႏငငသ႔ျပနရနစစဥၾကေသာလညး စာခပပါ ကန႔သတခကႏင စာရြကစာတမးမျပညစမႈမားရေနသည။ သေဘာတထားသည ကာလအတငး အျပညအ၀လပကငခၿပး သညလပသားမားပငလင အလပရငမားက သတ႔၏ ႏငငကးလကမတမားက ထနးသမးထားသျဖင ျပနထြကရန အခကအခ ႏင ရငဆငေနရသည။ မေလးရားရ ျမနမာသ႐းအရာရမား၏ အေတြ႕အႀကနညးၿပး စြမးရညနမမႈေၾကာင တရားမ၀ငျဖစေနဆ ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးလပ သားမားက လကမတထတေပးႏငျခငးမရဟ ျပနၾကားေရး ဒတယ၀နႀကး၏ အဆအရ သရသည။ ခန႔မနးခကတစခအရ မေလးရားတြင ထအေျခအေနႏငရငဆငေနရသေပါငး တရား၀ငေရႊ႕ေျပာငးလပသား ၃၀၀၀၀၀ ႏင တရားမ၀ငလပသား ၃၀၀၀၀ ရသညဟ သရသည။ ျမနမာအစးရသည ၀နထမးမားက အကန႔အသတျဖငသာခန႔ထားႏငၿပး အျခား၀နႀကးဌာနမား ႏငလညး ညႇႏႈငးေဆာငရြကရန လအပေနသညဟ အလပသမား၀နႀကးဌာန ဒတယ၀နႀကးကဆသည။ ဇြနလ ၁၉ ရကေန႔ တြင ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးလပသား ၁၀၀၀၀၀ သည အသအမတအျပလကမတမား ရရၿပးျဖစသညဟ အလပသမား၀နႀကးက ေျပာဆသည။ ကြာလာလမပရ ျမနမာသ႐းသ႔သြားေရာကရနမာ အႏရာယမားေသာေၾကာင မမတ႔ေဒသမားတြင ျမနမာသမး မားထားရေပးရန မေလးရား၏ နယေျမအသးသးတြင လပကငေနေသာ အျခားျမနမာလပသားမားက ေတာငးဆခသည။ မေလးရားသ႔ အလပသမားမား ပ႔ေဆာငျခငးမျပရန ျမနမာအလပအကငရာေဖြေရးေအဂငစအားမား ၀နႀကးဌာနက ၂၀၁၃ ဇြနလတြင တားျမစခသည။ မေလးရားသ႔သြားေရာကခသည အလပအကငရာေဖြေရးေအဂငစကယစား လယတစဥးကမ မေလးရားတြငျဖစေပၚေနသည ပဋပကၡမားမာ လမး သ႔မဟတ ဘာသာေရးခြျခားမႈႏငဆကစပၿပးျဖစ ေပၚသညမဟတဘ ကယေရးကယတာျပနာေၾကာင႔ျဖစပြားရသညဟ ဆသည။

203

ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား၏ ကေကာငးေသာအခ႕အပစမားကမ ဒကၡသညအျဖစ UNHCR မတပတငရန ေစာငဆငးေန ၾကဆျဖစသည။ ကလသမဂၢဒကၡသညမားဆငရာ မဟာမငးႀကး႐းကထတေပးေသာ ဒကၡသညကတမားကငေဆာငထားသည၊ ေထာငႏငမခလငပင ရာဂဏနးရမညျဖစေသာ ျမနမာႏငငသားမားသည တရား၀ငအလပလပခြငမရသညအတြက ေဒသခ စးပြားေရးသမားမားအတြကနစနာသည။ မမတ႔၏ ဒကၡသညကတအဆငအတနးက အလြသးၿပး တရားမ၀ငအလပမားလပ ကငေသာေၾကာင ဖမးဆးခရခနတြင ဒကၡသညမားက အႀကမႀကမကာကြယေပးေသာေၾကာင UNHCR က ေဒသခမားက ေ၀ဖနၾကသည။ UNHCR ကနးဂဏနးမားအရ လဥးေရ ၉၀၀၀ ခန႔ရေသာ ျမနမာဒကၡသညအခ႕သည တငးျပညတြင မမတ႔ ဘာသာ အေျခခငသြားၿပးေနာကမေလးရားမထြကခြာသြားျခငးမရၾကဟဆသည။ (New Strait Times, 24th June 2013) မေလးရားရ လပသားမားက ျပနလညေခၚေဆာငရန ျမနမာစးပြားေရးလပငနးအသငးအ၀ငးႏင အရပဘကအဖြ႕အစညး မား က တကတကၾကြၾကြပါ၀ငၾကသည။ မေလးရားမျပနလာသ ၁၀၀၀ ၀နးကငအနက ဇြနလ ၂၈ ရကေန႔တြင ေနျပညေတာ၌ အလပသမား ၁၂ ေယာက၊ ရနကန၌ အလပသမား ၄၃ ေယာက စစေပါငး ၅၅ ေယာကက အလပခန႔ထားခသည။ (ျမနမာ အလငး ဇြနလ၊ ၂၉ ရက)။ ေယဘယအားျဖင ၄ငးတ႔၏ ကၽြမးကငမႈမားႏင အေတြ႕အႀကမားသည ျပညတြငးေစးကြကလ အပခကႏင အ၀ငမညမဟတေပ။ သ႔ေသာလညး အျခားတစဖကတြင ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားသည တရား၀ငလမး ေၾကာငးမားမတစဆင မေလးရားသ႔ ဆကလကထြကခြာေနၾကသည။ ထငးႏငငရ ျပနာမာ မေလးရားႏငမတေပ။ ထငးႏငငတြင ျမနမာေအးဂငမား၏ အားထားရမႈႏင ယၾကညကးစားရမႈက ေမးခြနးထတရသညမာ လပခလစာႏင လပငနးခြငအေျခအေနပငျဖစသည။ ျမနမာအစးရသည ထငးအစးရႏင လကတြ ေဆာငရြကၿပး ထငးႏငငရ ျမနမာလပသား ၁ ဒသမ ၄ သနးအတြက ယာယႏငငကးလကမတမားထတေပးၿပးျဖစသည။ သ႔ ေသာ ၂ သနးမာ ကနရေနဆျဖစၿပး ယာယႏငငကးလကမတထတေပးျခငးလပငနးစဥက ၂၀၁၂ ခႏစ၊ ေမလ ၁၁ ရကေန႔မ ၾသဂတလ ၁၁ ရကေန႔အထ ထပမသကတမးတးထားသည။ ယာယႏငငကးလကမတကနကစရတမာ အလပသမားတစဥး လင ဘတ ၃၇၀၀ ျဖစၿပး မခသမားႏင ကေလးမားအတြက ၆၇၅ ဘတစကသငသည။ သ႔ေသာလညး ပြစားမားမတစဆင ယာယႏငငကးလကမတျပ လပသညကနကစရတမာ ဘတ ၁၅၀၀၀ ခန႔အထကသငေနဆျဖစသျဖင ယငးတ႔ နစနာေနဆ ျဖစသည။ ပြစားမားမတစဆင ယာယႏငငကးလကမတလပသမားသည စာမတတသမား၊ သတငးအခကအလကႏင လပငနးစဥကနားလညျခငးမရသမားႏင ၀ငေငြနမသမားျဖစေကာငးျဖစႏငသည။ ထငးႏငငတြင တညေထာငထားသည ျမနမာ ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားအတြက ေကာငးေပါငး ၇၄ ေကာငးရသညတင ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမား၏ ကေလးငယမားသည ပညာေရးက အလြနနညးပါးသညပမာဏကသာ ရရသည။ တရားမ၀ငျမနမာေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားသည ထငးရတပဖြ႕၏ႏငထတျခငးက မၾကာခဏခစားရသလ ထငးရတပဖြ႕က လေမာငခကနကးျခငးအျဖစ အမႈႀကးေအာငလပျခငးလညးခရသည။ ဇြနလ ၂၁ ရကေန႔တြင ျမနမာေရႊ႕ေျပာငးလပသား ၁၅၀ သည ျမ၀တမတစဆင ႏငထတျခငးခခရသညဟ ျမနမာအလပသမားေရးရာအရာရမားက အတညျပခသည။ ထငးကမၸဏ မားႏင စာခပခပဆၿပးသားျဖစေသာလညး အလပသမား၀နႀကးဌာန၏ ခြငျပခကက မရႏငသျဖင သ႔တ၏ ေျပာငးေရႊ႕သြား ေရာကျခငးက ေႏာငေႏးေအာငျပလပသညဆကာ ျမနမာအလပသမား ၂၀၀ က ၂၀၁၃ ခႏစ ဇြနလတြင ျမ၀တ၌ ဆႏၵျပခၾက သည။

204

ျပနလာၾကသမား ႀကေတြ႕ရဖြယရသည ဖကတာမားမာ ျမနမာႏငင၏ စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈ၊ လပခလစာကြာျခားမႈ၊ အလပလကမ ႏႈနး ၄ ဒသမ ၀၁ ရာခငႏႈနးမသည ၈ ရာခငႏႈနးမ ၁၀ ရာခငႏႈနးတးျမငလာမႈ (အလပသမား၀နႀကးဌာန၊ ၂၀၁၃ ၊ ေမ ၃၁) အလပအကငရားပါးမႈႏင ဖြ႕ၿဖးမႈနမေသာ စးပြားေရးလပငနးမား၊ အထးသျဖင နယစြနနယဖားႏင တငးရငးသားေဒသမားတြင ၿငမးခမးေရး ဖြ႕ၿဖးမႈႏင အျခားသမားၾကား ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားက ခန႔အပလမႈတ႔ျဖစသည။ အျခားစပဆကေနေသာ ကစၥ ရပမားမာ မခငႏငသည ထငးႏငငေလာ၊ ျမနမာႏငငေလာ၊ အသစျဖစၿပး မရငးႏးေသာ ျမနမာႏငငရ လမႈေရးႏင ႐ပပငး ဆငရာဖြ႕ၿဖးမႈ၊ ထငးႏငငတြငေမြးဖြားသည ကေလးငယမား ျမနမာပတ၀နးကငႏင အသားကမႈ၊ ထငးႏငငတြင ေမြးဖြားေသာ ျမနမာကေလးငယမားအတြက စဥဆကမျပတသငတနးမားႏင ပညာေရးတ႔ျဖစသည။ အစးရမ၀ါဒ (ကမၻာတစ၀နးရ ျမနမာႏငငသားအားလးက အကာအကြယေပးရန လအပသည)၊ ျပနပ႔ေငြက ပမနလမးေၾကာငး မ ပမလြယကစြာလႊေျပာငးျခငး၊ နယျခားေဒသမားအနးတြင စကမႈဇနမားထေထာငျခငး (အေျခခအေဆာကအအမားသ႔ ဘ႑ာေရးေထာကပမႈအကန႔အသတေၾကာင ေႏးေကြးစြာ ဖြ႕ၿဖးျခငး)၊ ဇြနလ ၂၇ ရကေန႔တြင ထေထာငခသည ျပညတြငးႏင ႏငငတကာအလပသမားအေရးမား တငၾကားမႈယႏယားတ႔အပါအ၀င ဖြ႕ၿဖးမႈျဖစေပၚလာသည နယပယအခ႕ရသည။

205

ျပညေျပးေလာ၊ ျပညေတာျပနေလာ - ျမနမာႏငငေရးအသြငကးေျပာငးမႈတြင ျပညပေရာကမား၏ အခနးက႑

Exile or Return? The Diaspora’s Role in Myanmar’s Political Transition

Kerstin Duell, PhD Myanmar Program Manager, Konrad-Adenauer Foundation Singapore

မတဆက ျမနမာႏငင၏ ၀႐နးသနးကားႏငလေသာ ကလနေခတလြနသမငးက လကနကကငတငးရငးသားႏင ၀ါဒသေဘာတရား ေရးဆငရာအၾကြမႈမားမသည လထဆႏၵျပမႈမား၊ ေကာငးသားလႈပရားမႈမားႏင အၾကမးမဖကဒမကေရစလႈပရားမႈမား စသည ႏငငေရးႏးၾကားမႈမားႏငသကဆငေသာ ျဖစရပမားႏင ဆယစႏစမားႏငခေသာ စစတပ၏ တက႐ကေသာ လညးေကာငး၊ သြယ၀ကေသာနညးအားျဖငေသာလညးေကာငး ပသြငးခခရသည။ စးပြားေရးက ႏငငပငျပလပျခငးႏင လြမားေသာစမခန႔ခြမႈ၊ တငးျပညကစစ၀ါဒဇာတသြငးမႈ၊ ႏငငေရးေစာငၾကပ ႏပကြပျခငးႏင တကသလမားပတလကျခငး တ႔ေၾကာင သနးႏငခေသာ ျမနမာမားသည ႏငငရပျခားသ႔ ထြကေျပးခၾကရသည။ ထြကေပါကရာခသည မားစြာေသာ လႈငးမားက (၁) ၁၉၆၂ ခႏစ စစတပအာဏာသမးမႈ၊ (၂) ၁၉၇၀ ျပညႏစမားအလယတြငျဖစပြားခသည ျမနမာဆရယ လစလမးစဥပါတ၏ တက႐ကအပခပမႈႏင ဥးသန႔အေရးအခငး၊ (၃) ၁၉၈၈ လထအၾကြမႈႏင (၄) ၂၀၀၇ လထအၾကြမႈ အသးသးတ႔အျဖစ ခြျခားၾကည႐ႈႏငမညျဖစသည။ ျပညပသ႔အမားဆးထြကေျပးခၾကသညကာလမာ ၁၉၈၈ ေႏာငးပငးႏင ၁၉၉၀ ေရြးေကာကပြအၿပး၌ ေရြးေကာကခအတကအခက အာဏာလႊေပးေရးအား စစတပကမေရမရာျဖင အခနဆြေန သည ကာလအတြငး၌ျဖစသည။ ထ႔ျပင ျပညပေရာကျမနမာမားသည အဓကအားျဖင ပဋပကၡေၾကာငထြကခြာၾကသမား ျဖစသညသာမက လပဂၢလတစဥးခငးအလက ပညာေရးႏင ပေရာဖကရငနယရညမနးခကမားျဖင ထြကခြာၾကသည လညးရၾကသည။ ႏစေပါငး ၂၀ ေကာ အငအားႀကးေသာစစအစးရက ဆန႔ကငသည ခငျမေသာ စနေခၚမႈမားက ေတာကေလာကလပလာခသည ႏငငျဖတေကာဒမကေရစအေရး လႈပရားမႈတစခက မးစေသာ ျပညပေရာကျမနမာ မားအနက လတနးစားတစရပဥးေဆာငကာ ႏငငေရးျပညေျပးမားအျဖစ လႈပရားခၾကသည။ ၂၀၁၁ တြင စတငသည အထက-ေအာက ႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈကျဖစေစသည မားစြာေသာအေၾကာငးတရားမား အနက တကၾကြလႈပရားမႈသည တစခတညးေသာ အေၾကာငးတရား ျဖစေသာလညး ႏငငေရးအေၾကာငးတရားျဖင ျပညပတြငေနထငၾကသမားကမ မခငႏငငႏင ႏငငတကာဆကဆေရးက လႊမးမးမႈျပခသညက အသအမတျပႏင ရမည ျဖစသည။ ျပညတြငးႏငငေရးက ပမာဏတစခအထေတာ အကးသကေရာကမႈရခေပသည။ ေမ ာလငမထားေသာ အစးရ ဥးေဆာငသည ျပ ျပငေျပာငးလေရးလပေဆာငခနတြင ျပညပေရာကႏငငသားမားအား ျပညေတာျပနရနဖတ ေခၚခေသာလညး လၿခစတခရမႈအာမခခကႏင လြတၿငမးခမးသာခြငမားမေပးခဘ ႏငငေရးဆငရာ ျပညေျပးအခ႕ကသာ ျပနေခၚချခငးျဖစသည။ ေလာေလာဆယတြင လကရအစးရ၏ အႀကေပးမားအပါအ၀င သတ႔သည ႏငငေရး-စးပြားေရး ဖြ႕ၿဖးမႈတြင ပါ၀ငေနၾကသည။ သ႔ေသာလညး ျပညေတာျပနလာသမား၏ ကၽြမးကငမႈမားႏင အေတြ႕အႀကမားက တငးျပည၏ဖြ႕ၿဖးေရးတြင အကးျပႏငမည အေရးႀကးေသာနယပယမားတြင ေယဘယသေဘာတညခကရေနခနတြင ႏငငေရးျပညေျပးမားသည မမတ႔တငးသျပညသားမား၏ ယၾကညမႈကမရျခငးႏငလညး ရငဆငေနရသည။ ျမနမာ ျပျပငျပငေျပာငးလေရးမားတြင ျပညေျပးမား၏ အခနးက႑ႏင စတျပငးျပမႈမားက အကျဖတရာတြင တငးျပညတြငး၌ ကနရခသည တကၾကြလႈပရားသမားၾကား သေဘာထားကြလြမႈရသည။ ႏစေပါငး ၂၀ ေကာ ျပညတြငးႏင ျပညေျပးမား ၾကားကြျပားခသည လႈပရားမႈတစခ၏ အတကအခအပစမားၾကား ရေနသည ပဋပကၡမားရေနခၿပး ျမနမာႏငငအသြင ေျပာငးေရးအတြက

206

စေပါငးအားထတမႈတစခအတြငးသ႔ မတညေသာ အေတြ႕အႀကမားေပါငးစညးရန ႀကးပမးခၾက သည။ ျပညေျပးမားအေပၚထားရသည ျပညတြငး တကၾကြလႈပရားသမား၏ သေဘာထား စစစေရး၊ ပညာေရးစနစပကစးမႈ၊ အငတာနကသးစြမႈႏင ICT မရချခငးေၾကာငးျဖစေပၚခသည မမတ႔၏ ေကာငးပညာေရး၊ သအရဆငရာဗဟသတ၊ ႏငငတကာအေတြ႕အႀကႏင အဖြ႕အစညးဆငရာစြမးရညမား မရျခငးက ျမနမာတကၾကြ လႈပရားသမားစြာက ေကာငးစြာသတျပခၾကသည။ျမနမာအနာဂတကေဖာေဆာငရာတြင ဒမကရကတစလြတလပမႈ မားႏင အေလအထမား တငးျပည၌ မညသမ အေတြ႕အႀကမရသည အခကကလညး သတ႔ပပနၾကသည။ ထ႔ေၾကာင တငးျပညဖြ႕ၿဖးေရးႏင လႈပရားမႈမားအတြက တတသမႈမား၊ ႏငငတကာအေတြ႕အႀကႏင အဖြ႕အစညးဆငရာ ကၽြမးကငမႈမားေဆာငကဥးလာသည ျပညေတာျပနျပညေျပး မား၏ ပါ၀ငေဆာငရြကမႈမားက လငယအဖြ႕အစညးမား၏ ကယစား လယမားက အေလးထားၾကသည။ ျပညေျပးမားအေတြ႕အႀကရခသည အေရးႀကးေသာ ေနာကထပနယပယတစခမာ အျခားေသာတငးရငးသား အဖြ႕မားမ လပဂၢလမားႏင အျပနအလနဆကဆေရးျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင တငးရငးသားဆကဆေရးတြင ကြျပားေသာနားလညမႈ တစခရရခသည။ ျပညေျပးျဖစေနစဥ ဗမာမားသည တငးရငးသားလႈပရားမႈအဖြ႕မားႏင ပမနအဆကအသြယရသလ လကနကကငတပဖြ႕မားႏငလညး အဆကအသြယရသည။ NCGUB၊ DAB ႏင NCUB ကသ႔ေသာ အဓကျပညေျပးအပ စမားသည ၁၉၈၈-၁၉၉၀ ၾကား ဒမကေရစအေရးလႈပရားမႈတြင ကရငအမးသား အစညးအ႐း(KNU) ဌာနခပျဖစသည မာနယပေလာတြင သေႏၶတညဖြ႕စညးချခငးျဖစသည။ သကဆငရာသ ပနတပဖြ႕မားကထနးခပထားသည နယေျမမား အတြက ထြကေျပးျခငးသည ေနာကပငးတြင တကၾကြသမားရငသနရပတညေရးအတြက ပငမအေထာကအကျဖစေစခ ၿပး အမနးခငးႏငငမားသ႔ သြားေရာကရာတြငပငအေထာကအကျဖစေစခသည။ ဗမာႏငတငးရငးသားဆကဆေရးသည အဆငေျပေခာေမြ႕ရန အလမးကြာသညတင ဘရညမနးခကပနးတငမားက ေဖာထတျခငးႏင တငးရငးသားအခြင အေရးအေပၚႏငငတကာအျမငမားျဖငထေတြ႕လာျခငးတ႔ေၾကာင အေစာပငးႏစကာလမားတြင ႏစဖကလကခႏငမႈ တးျမငခသည။ ႏငငေရးနယပယကေကာလြနၿပး ႏငငျခားပညာတတဗမာမား၏ တနဖးရေသာ ပညာရပဆငရာကၽြမးကငမႈ ႏင ကၽြမးကငမႈမားမ အကးအျမတရရႏငသည နယပယမားစြာရသည။ ေလာေလာဆယအားျဖင လငယသတငးစာ ဆရာမားက သငတနးေပးျခငးျဖင မဒယာေလာကဖြ႕ၿဖးေရး၊ ဂာနယလစကင၀တမား၏ စမားက သတမတျခငး၊ ျပညတြငးႏင ႏငငတကာမဒယာမားက ခတဆကေပးျခငးႏင တတေျပာရလင ျမနမာဌာေနတငးရငးသားမဒယာမား က ကမၻာလးဆငရာ သတငးကြနရကေျမပေပၚတငေပးျခငးတ႔အတြက ျပညေျပးမဒယာအဖြ႕အစညးမားသည အေျပာငး အလကအေထာကအကေပးသမား ျဖစလာ ႏငၾကသည။ ျပညေတာျပနလာေသာ ျပညေျပးမဒယာမားက အစးရက မကႏာသာေပးပေပၚေသာလညး ၿပငဆငမႈအသစမားက ဆန႔ကငၿပး ျပညေျပးဂာနယလစမားက အမအရေခၚယရန သ႔မဟတ ဖကဆးရနႀကးပမးေနသည ခ႐နမားႏင ၿပငဆငရနလညး လအပေနဆျဖစသည။ တငးျပညတြငးရလႈပရားမႈေခါငးေဆာငမားကလညး သတ႔စေတးၿပးဂဏယခၾကသည လပဂၢလအရအႏရာယႀကး ႀကး မားမားရေသာ တစႏငငလး၌ ေျမေအာကကြနရကမားထားရျခငးႏင ေအာကေျခလထႏင အဆကအသြယျပလပျခငး တ႔ကဆကလကထနးထားလသည။ ျပညေျပးမားသည သတ႔ႏငေခတတ ၈၈ မးဆက ေကာငးသားအဖြ႕၊ ႏငငေရး အကဥးသားမားႏငသာ နးကပေနခၿပး ေအာကေျခလထႏငမနးစပဟ ေ၀ဖနေလရၾကသည။ ျပညေျပးမားသည ႏငင ေရးေခါငးေဆာငမား၊ အဓကသကဆငသမားႏငသာလပကငၾကၿပး ႏငငေရးကစၥမားကသာသးသးသန႔သန႔ဥးမတည သည ကယျပန႔ေသာ အရပဘကလ႔အဖြ႕အစညးမားႏင လပကငခၾကသည။ ထ႔ေၾကာငျပညေျပးမားသည သာမနျပည သလထ၏ လအပခကမားႏင စတဆႏၵမားက နားလညရနႏင ခဥးကပရန ပကကြကခၾကသညဟ ဆသည။ ယခငက ပနးလးကြယလးလပကငခရသည သဘာ၀ကထညသြငးစဥးစားလင ျပညေျပးမားႏင ေအာကေျခလထၾကား ႏစဖက ထေတြ႕မႈသည

207

အကန႔အသတရခသညမာ အၾသစရာမရေပ။ သ႔ေသာလညး အာဏာရငလကေအာကတြငရခသည ႏစကာလမားအတြငး ABSDF ၊ DPNS ႏင FTUB တ႔ကသ႔ေသာ အဖြ႕အစညးမားသည ေအာကေျခလထႏင အေတာ ပငထေတြ႕လပကငျခငးေၾကာင ယငးေ၀ဖနမႈသည ၀ေရာဓမားျဖစေပၚေနသည။ မညသ႔ပငျဖစေစ လထႏငထေရာက စြာလပကငရနႏင ရနပေငြမားက ဥာဏပါပါအသးျပရနအလ႔ငာ ျပညေတာျပနျပညေျပးမားသည ေအာကေျခလထသ႔ ယငးတ႔၏ ခဥးကပမႈက အားစကလပေဆာငရမညသာျဖစသည။ မအပစပေသာ ေမာမနးခကမားေၾကာင ျပညတြငးေနမားႏင ျပနေတာျပနမားၾကား အခတအဆက၏ ေနာကထပပြ င တစခထပျဖစေစခသည။ ဆယစႏစမားႏင ကာလၾကာရညဆငးရႀကးစြာေနခၿပး နစနာခကမားရခေၾကာင ျပညသမား သည အစားအေသာက၊ အမယာ၊ လပစစဓာတအား၊ ပ႔ေဆာငေရး၊ ေျမယာကစၥရပမားႏင အျခားတ႔ကသ႔ ေန႔စဥရပ တညရငသနေရးကစၥမားက တမဟတခငးတးတကသညကျမငေတြ႕လ႔သည အလြနတရာျမငမားေသာ ေမာမနးခက မားရၾကသညက ျပညတြငးတကၾကြလႈပရားသမားက ေကာငးစြာသတျပမၾကသည။ ျပညေျပးမားတြငလညး ယငးသ႔ အရတရားမဆနေသာ ေမာလငခကခကမားကပငစြကငထားပရၿပး ေနစဥဒကၡမားအထြက အဖြ႕အစညးဆငရာအေျခခ ကေသာအေျပာငးအလမားက ျမငလၾကသည။ ဒမကေရစခငမာစြာအျမစတြယေသာ စကမႈႏငငမားတြင ရရခၾကသည ပညာေရးႏင အေတြ႕အႀကတစခႏငအတ ျပညေျပးမားသည သတ႔သြားေရာကေနထငခရာႏငငမားရ ႏငငေရးလြတလပ မႈမားႏငယဥၿပး ျမနမာႏငငက တငးတာလၾကသည။ အျခားတစဖကတြင ယငးသ႔ေသာ ႏႈငးယဥမႈမားေၾကာင အခ႕ ေသာ ျပညေျပးမားသည လကရအေျခအေနမာမညသ႔ဖယရားခခရျခငးက ႐းရငးစြာပငထငဟပျပေနသည။ ေနာကတစ ဖကတြင အလးစျပည၀ေသာ ဒမကေရစေမာမနးခကသည တငးျပည၏ အနာဂတတြငျပလပမညျပျပငေျပာငးလမႈမား ကေမာငးႏငမညေသာခကတစချဖစၿပး အေစာပငးအဆငတြငပငပကသနးသြားမညအေျခအေနမာ အကာအကြယေပး ထားသည။ ႏစေပါငး ၂၀ ၾကာအေျခတညခေသာ မေကခမးမႈမားသည ျပညတြငးႏင ျပညေျပးလႈပရားမႈမားၾကားရေနသည ဆကဆ ေရးမားက ဆကလက႐ကခတေနဥးမညျဖစသည။ ျမနမာႏငငရ တကၾကြလႈပရားသမားသည မမတ႔ကယက တကယ အာဇာနညမားႏင အလြနအေရးပါသညပေလယာမားအျဖစ အျမမတယထားၾကၿပး ျပညေျပးမားသည လၿခမႈႏင အသး အေဆာငေကာငးမားတြင ေနလသညအေခာငသမားအျဖစ ဒဂရအမးမးျဖင ပေဖာၾကသည။ တငးျပည၏ႏငငေရးတး တကမႈအေပၚ အမနတကယေကးဇးရျခငးထကေကာလြနၿပး မညသညတြငပါ၀ါရသလဆသညမာ အေရးကစၥ၏ ပငမ ျဖစေနမည ေမးခြနးျဖစသည။ ၂၀၀၇ တနးကဆလင ၈၈ မးဆကေကာငးသားမားအဖြ႕မ အခ႕ေသာႏငငေရးအကဥး သားေဟာငးအခ႕က အသြငကးေျပာငးေရးကာလတြင ျပညေတာျပနလာသည ျပညေျပးမားက ႏငငေရးေနရာမား မေပး လၾကသညဆႏၵရခၾကသည။ ျပညေတာျပနလာၾကသမားသည တငးျပညအကးအတြကေလာ၊ မမကယကး အတြကေလာဆသညက ျပညတြငးေနသမားက ၂၀၁၂ အထ ေမးခြနးထတၾကဆျဖစသည။ “သတ႔အကးစးပြားအတြက သတ႔ျပနလာၾကတာလား၊ တငးျပညက တကယကညခငလ႔ျပနလာၾကတာလားဆတ သတ႔ရ႕သေဘာထားက သဖ႔ အတြက ျပညေျပးေတြက ကၽြနေတာတ႔ ျပနေခၚဖ႔လအပပါတယ” လ႔ ျမနမာလငယမားအစညး႐း၀င တစေယာကက ရငး ျပခသည။ ျပနလာၾကသမားသည ကယျပန႔ေသာျပျပငေျပာငးလမႈမားကျပလပရန အလြနတရာျမႇပႏၿပး ျပနလာၾကျခငး ျဖစသည၊ ထ႔ေၾကာင မတညေသာ အပစမားႏင ပါတမားစြာႏင တကတကၾကြၾကြလပကငေဆာငရြကေနျခငးျဖစသည ဟ၍ ယငးအျမငႏငမတေသာယၾကညမႈမားလညးရသည။ အတတကာလျပညေျပးလပငနးမားႏငပကသကေသာ ပဋပကၡမားလညးရေနၾကသည။ ပ႐ဂရမမား၏ သေဘာသဘာ၀ ႏင ထေရာကမႈမား၊ ျပညေျပးမားကေပးသည ရနပေငြမားအသးျပမႈႏငပတသက၍ ျဖစသည။ ျပညေျပးလႈပရားမႈမား၏ အတြငးေရးျပနာအခ႕မာ ရနပေငြအတြက ၿပငဆငၾကရာမာႀကးထြားလာျခငးျဖစၿပး ယခအခါတြင ျပညေျပးမားႏင ျပညတြငးၾကြလႈပရားသမားၾကား အပစမားကြထြကေနျခငးမာလညး အထငႏငအျမငတစျခားစျဖစေနသည။

208

လကရအခနတြင အလ ရငမား၏ ဧဂငဒါမားေျပာငးလမႈႏင ယငးတ႔၏ ဂယက႐ကခတမႈမား ျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးမားသည အလရငမားအတြက လႈငးဂယကမားက တျဖညးျဖညးေျပာငးလေစခသည။ ျမန မာႏငငတြငး လမား၊ အရငးအႏးမားႏင သတငးအခကအလကမားစး၀ငမႈသည ႐တျခညးတးပြားခသည။ ႏငငတကာ အေရးယပတဆ႔မႈအမားစ ဆငးငလကျခငးသည အစးရသစႏင ပမန ႏစဖကၾကားႏင ႏငငစသေဘာတညခကမား အတြက လမးေပါကေစခသည။ ျမနမာဒကၡသညမား၊ IDP၊ ေဒသတြငးရ ေရႊ႕ေျပာငးလပသားမားက သမငးႏငခၿပး ေထာကပခသလ ျပညေျပးမားကေထာကပခသည အခ႕ေသာအဖြ႕အစညးမားအပါအ၀င အစးရ မဟတေသာ ႏငငတကာဖြ႕အစညးမားသည မမတ႔၏စမကနးမားက ေဆာငရြကရနႏငငတြငးသ႔ ၀ငလကရၾကသည။ ႏငငေရး အဖြ႕ အစညမား၏ အလရငမားၾကား မားစြာေသာတ႐ခကလမးေၾကာငးမားက ေစာငၾကညေလလာႏငသည။ ပထမတ႐ခကမာ ျပညေျပးလႈပရားမႈမား၏ အစဥအလာအလ ရငမားသည တငးျပညတြငး၏ စမကနးမားကေထာကပ ရန သတ႔၏ဥးတညခကကေရႊ႕ခၾကၿပး ယငးတ႔ေထာကပသညအဖြ႕အစညးမားမာ အသစတညေထာငထားေသာ အဖြ႕ အစညးမား သ႔မဟတ ျပညေတာျပနျပညေျပးမားက လပကငေနေသာ အဖြ႕အစညးမားျဖစၾကသည။ ဒတယတ႐ခကမာ အမးမးေသာအလရငမား၊ ႏငငေရးပါတမား၊ လႊတေတာမားႏင ပါတစစနစက ေထာကပသည ႏငငတကာႏင ႏငငစအဖြ႕မားသည သတ႔၏ျမနမာႏငငအထးျပစမကနးမားႏင ၀နထမးမားက ထေထာငျခငး သ႔မ ဟတ ခ႕ထြငျခငးမားလပေဆာငလကရၾကသည။ တတတတ႐ခကမာ ျပညေျပးမားႏင နယျခားဖကေကာစမကနးမားအား ရနပေငြေပးမႈေလာနညး လာျခငးျဖစသည။ ႏစေပါငး ၂၀ ေကာၾကာ ျပညေျပးလႈပရားမႈမား၏ အဓကအလရငမားျဖစၾကေသာ National Endowment for Democracy၊ Soros ႏင International Republican Institute တ႔သည အခ႕ေသာ လပငနးမားက ဆကလကေထာက ပေသာလညး အခ႕ေထာကပမႈမားသည ၂၀၁၅ မတငမအၿပးသတမညျဖစသည။ သတ႔သကဆငရာအစးရမားဖအားက ခရေသာေၾကာငလညး အလရငမားသည ျမနမာႏငငတြငးအသ႔ အေျပးအလႊား ေရာကလာၾကသည။ ယငးသ႔ အလင အျမနေျပာငးျခငးႏင “အလရငလကပနးကမႈ” တ႔ေၾကာင နယျခားေဒသႏင အမ နးခငးႏငငမားရ ျပနလာရနမေသခာ ေသာ အသငးအ၀ငးမားရ IDPs ႏင ဒကၡသညမားက ေပးေနသည လသားခငး စာနာေထာကထားေရးဆငရာ အက အညမားက ဆးကးျဖစေစခသည။ စတတႏင ဆကစပေနေသာ တ႐ခကမာ ေလာညမႈရေစရန ျပညေျပးအဖြ႕အစညးမားသည မမတ႔ကယက ျပနလညပ ေဖာရန လအပျခငးျခငးျဖစသည။ တစဖကတြင ျဖစေပၚေနေသာႏငငေရးပြငလငးမႈေၾကာင ျပညေျပးဘ၀တြငဆကလက ေနရသညဆေသာ အဆကပကစးေစသည။ တကယတမးအားျဖငလညး ျပညေျပးအစးရ NCGUB သည ၂၁ ႏစၾကာၿပး ေနာက ၂၀၁၂ စကတငဘာတြင ဖကသမးခသည။ လႊတေတာတြငေဒၚေအာငဆနးစၾကညပါ၀ငလာျခငးႏင အျခားတး တကမႈမားႏငအတ NCGUB သည ဆကလကတညရစရာအေၾကာငးမရေတာသညအျပင အဖြ႕၏ ရနပေငြကလညး လြန ခသညငါးႏစက ရရခသညထက ေလးပတစပသ႔ေလာခလကသည။ အျခားတစဖကတြငမ ျမနမာႏငငရ မေျပာငးလ ေသာျပနာမား၊ ခးေဖာကမႈမား၊ လြတလပမႈကကန႔သတမႈမားက လ႔အခြငအေရးအပစမားက ဆကလကေဖာထတ ၾကသည။ ျပညေျပးအဖြ႕အစညးမားအတြက ျဖစႏငဖြယရသည ေနာကဆးအခနးက႑မာ တးတကမႈမားသည အစစ အမနဒမကေရစေဖာေဆာငမႈ၊ တရားဥပေဒစးမးမႈႏင လ႔အခြငအေရးေလးစားလကနာမႈမားဆသ႔ဥးေနသေလာဆသည က ၾကားကာလတြင ဆကလကေစာငၾကညရနျဖစသည။

209

သေဘာထားအျမင တငးျပည၏ ဖြ႕ၿဖးမႈနမကမႈ၊ လသားခငးစာနာေထာကထားေရးႏင ႏငငေရးဆငရာအကပအတညးသည ရငးႏးျမႇပႏသ မား၊ ဖြ႕ၿဖးေရးအကအညမား၊ လသားခငးစာနာေထာကထားေရးအကအညမား အေျပးအလႊားလာေရာကရမညေနရာ ျဖစေစသလ ႏငငေရးပ႐ဂရမမား၏ အလရငမားအတြကလညး ထနညးတပငျဖစသည။ အလရငမားႏင လကခသမားၾကား၊ ျပညေျပးမားႏင ျပညတြငးေနသမားၾကား၊ ျပညတြငးအေျခကၿပးသမားႏင အသစ ၀ငလာသည အဖြ႕အစညးမားၾကား ပါ၀ါခြေ၀မႈမညမ ျခငးသည ဆကဆေရးမားႏင မခမႈမား၏ ႐ႈပေထြးလေသာ ပငက အမသဖြယျဖစေစခသည။ ထ႔ျပင ရငးျမစမား႐တတရကႀကးရလာျခငးကလညး ဗမာႏငငေရးအဖြ႕အစညးမား မႈေပါက သလေပါကလာေစခသည။ ယငးတ႔ေသာ အေၾကာငးမားေၾကာင ေနာကဆးတြင မမတ႔သည ပမလပေဆာငရနႏင ပမ ပြငလငးရနလပေဆာငလာႏငၾကသညဟ တကၾကြလႈပရားသမားကခစားၾကၿပး အထးသျဖင ၂၀၁၅ တြငကငးပမည အေထြေထြေရြးေကာကပြအတြက အားလးကျပငဆငလာၾကျခငးပငျဖစသည။ အစစအမနအားထတမႈမား ရလငကစား အခ႕ေသာ အဖြ႕အစညးမားက အသး၀ငမညပ႐ဂရမမားအမနတကယမရေသာဘ အခ႕ရနပေငြမားက ကယရန အျမန ေထာငထားၾကပလညးရေနသည။ အနညးငယသာျပနလာၾကေသာ ျပညေျပးမားသည တငးျပညတြင အဓကႏငငေရး အကတာမားျဖစ ၾကသည အစးရ ႏငလႊတေတာမား၊ ႏငငေရးပါတမား၊ လႈပရားမႈႏငဆကစပသည အပစမား၏ ေခါငးေဆာငမား၏ စြမး ေဆာငရညတညေဆာကေရးအေပၚသာ ယခအခနအထ အာ႐စကေနၾကသည။ ရလဒအားျဖင နာမညေကာအတကအခမားသည သမၼတ၏ အၾကေပးအဖြ႕၊ MDRI ပညာရငအဖြ႕တြငပါ၀ငျခငးျပသလ ေလာေလာဆယတြင ဗဒၶဘာသာ၀ငမားႏငမြတ စလငဘာသာ၀ငမားၾကား အပစလကအၾကမးဖကမႈ သ႔မဟတ လကပေတာငးေၾကးနစမကနး၌ ဆႏၵျပသမားအေပၚ လၿခေရးတပဖြ႕၀ငမား၏ျပမႈခပတ႔က စစမးစစေဆးရန အထးေကာမရငမားတြငလညးပါ၀ငလာၾကသည။ သ႔ေသာ တတသပညာမားလႊေျပာငးေပးပ႔မႈသည တစဖကသတျဖစစဥအျဖစသာျမငေတြ႕ေနရသည။ ယခေဆြးေႏြးမႈတြင မပါရ ေသးသည နယပယမာ ျပညပမျပနလာၾကသမားသည ႏငငတြငးရျပညသမားထမ သငယႏငသေလာဆသညပင ျဖစသည။ ႏငငေရးျပညေျပးမားအပါအ၀င ျပညပေရာကေနသအားလးအတြက အသးျပႏငမည စနစကၿပးပြငလငးျမငသာမႈရေသာ ႏငငလးဆငရာမ၀ါဒမရျခငးသည ေျဖရငးရမည ေသာခကကေသာကစၥရပတစအျဖစရေနေသးသည။ သမၼတဥးသနးစန ၏ ႏႈတအားျဖငဖတၾကားမႈက ဥပေဒပငးဆငရာေသခာမႈတစခအျဖစအနကမေေကာကႏငေသးသညအတြက ျပနလာလ သည ျပညေျပးအမားစမာ တြန႔ဆတေနၾကသည။ ျပညပေရာကမမႏငငသားမား၏ ကၽြမးကငမႈမားႏင သကဆငရာ ပညာရပနယပယကၽြမးကငမႈမားမ တငးျပညအတြက အျပညအ၀ကးျဖစေစရန ျပညေျပးတကၾကြလႈပရားသမားအား လြတၿငမးခမးသာခြငျပျခငးႏငအတ မမ၏ႏငငေရးဆႏၵက အစးရကထတေဖာျပသရနလအပသည။

210

ျမနမာႏငငတ ြင အသြငကးေျပာငးေရး တရားမတမႈ-အျခားနညးလမးတစရပက သးစြျခငး Transitional Justice in Myanmar: Assessing the Alternatives

Mung Don

University of Hong Kong mangoesdam@gmail.com

အာဏာပင၀ါဒ(သ႔မဟတ)စစအစးရအပခပမႈမ ဒမကေရစအစးရသ႔ ႏငငေရးအသြငကးေျပာငးၿပးေနာက ဖႏပေသာ ယခငအစးရ ေဟာငး၏လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈအ၀၀က ေျဖရငးရန အသြငကးေျပာငးေရး တ႐ားမတမႈေဖာေဆာငေလရ ၾကသည။ ေနာကေၾကာငးျပနတ႐ားစရငေရး၊ ျပခသမအတြက အစားျပနေပးျခငး၊ အမနတရားေကာမရင၊ အထမးအမတမား ေဖာေဆာငျခငး၊ လမးအသားအေရာငမတညသမားအဖအႏပခရျခငးက ေကာလႊားေရးကငစဥ၊အဖြ႕အစညးဆငရာ ျပေျပာငးလေရး (စစစေရးျဖစစဥႏင အျခားလပေဆာငမႈမားကသ႔ မားစြာေသာ ေဆာငရြကမႈမားက တရားမတမႈ၊ တာ၀နခမႈ၊ အမးသား ျပနလညေသြးစညးညညႊတမႈ၊ ၿငမးခမးေရးႏင ႏငငေရးတညၿငမမႈရရေအာငျပလပၾကျခငးျဖစသည) အသြငကးေျပာငးေရး ကာလတရားမတမႈက မားစြာေသာ လ႔အခြငအေရးတကၾကြလႈပရားသမား၊ ျပညတြငးႏင အျပညျပညဆငရာ လ႔အခြငအေရး အဖြ႕အစညးမား၊ ျမနမာႏငငတြင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈအ၀၀က ခစားခရသမားအားလးက ေဖာေဆာငၾကျခငးျဖစ သည။ ၿပးခသည ဆယစႏစႏစခက လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက ေျဖရငးရန အမးမးေသာ နညးလမးမားတြင ျမနမာ ႏငင၏ ေျမာကျမားစြာေသာအသြငကးေျပာငးကာလ၊ တရားမတမႈဆငရာ စာေပမားျဖင ေဆြးေႏြးခၾကသည။ ဟားဗကဥပေဒေကာငးမ ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးကစားေရးအဖြ႕က ျမနမာႏငငအေရ႕ပငးတြင မားစြာေသာအစးရမဟတ သညလကနကကငအဖြ႕မားႏင တပမေတာတ႔ၾကား ျဖစပြားခသညလကနကကငပဋပကၡမား၏ လ႔အခြငခးေဖာကမႈမားက ေလလာခၾကသည။ ေလလာမႈအရ ယငးတ႔သညစစရာဇ၀တမႈမား၊ လသားအေပၚကးလြနသည ရာဇ၀တမႈမားႏင အျခား လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈအ၀၀တ႔ျဖစၾကသညဟ ေကာကခကခထားသည။ ႏငငေရးအသြငကးေျပာငးမႈကာလတြင အတတကာလက ဆးရြားဆး ခးေဖာကမႈမား၏တာ၀နခမႈ၊ တရားမတမႈႏင အမနတရားတ႔က ရာေဖြရနအသြငကးေျပာငးေရး ကာလ တရားမတမႈလပငနးမားက ျမနမာႏငငဆငရာ လ႔အခြငအေရးအထးကယစားလယ Tomas Ojea Quintana က ကလသမဂၢလ႔အခြငအေရးေကာငစသ႔ မၾကာေသးမက အႀကျပခသည။ သ၏ လပပငခြငအရ အတတကာလ လ႔အခြငအေရး နစနာခကမားက ေျဖရငးမည ဥပေဒတစရပျပၾကရနလကရ လႊတေတာအမတမားက သက တြနးအားေပးခသည။ အသြင ကးေျပာငးေရးကာလတရားမတမႈ၊ အမးသားေရးလပငနးစဥက Iam Holliday က Burma Redux စာအပတြင အကဥးမ ေဆြးေႏြးခသည ၂၀၁၂ခႏစျမနမာကြနးဖရန႔တြင သ၏တငျပေဆြးေႏြးမႈ၌ အတတကာလခးေဖာကမႈမားက ေျဖရငးရာတြင အသးျပရမည ေဒသဆငရာ (သ႔)ႏငငေတာအဆငခညးကပနညးမားက အႀကျပခသည။ ၂၀၁၀ေရြးေကာကပြကာလ ျမနမာႏငင၏ စစမးေရးေကာမရငတစရပ ထေထာငေရးက ျပညတြငးႏင ျပညပရလ႔အခြငအေရးတကၾကြလႈပရားသ မားႏင အဖြ႕အစညးမားက ႏစေပါငးမားစြာ

211

လႈပရားမႈမားျပလပၿပးေတာငးဆခၾကသည။ အရပသားအစးရဟ ေခၚဆရမညေရြး ေကာကအစးရသစႏင အေမရကနျပညေထာငစက ထေတြ႕ဆကဆေရး မ၀ါဒက စတငကငသးကတညးက အသြငကးေျပာငး ေရးကာလ တရားမတမႈအတြက ႏငငတကာအသငးအ၀ငး၏ ေထာကခမႈႏင ဖအားမား သသသာသာေလာကခသည။ အေမရကနႏင အခ႕ေသာဥေရာပႏငငမားသည ၎တ႔၏ ႏငငေရးထေတြ႕မႈက ေကာလြနကာ စစေရးဆကဆမႈႏငစးပြားေရး လပငနး ရငးႏးျမပႏမားအထ ေရာကခၾကသည။ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈအ၀၀အား ကးလြနခၾကသမားက အျပညျပည ဆငရာ ရာဇ၀တမႈတရား႐းႏင အျခားႏငငတကာ ယာယရာဇ၀တမႈအခြန႐းမားသ႔ ပ႔ေဆာငေရးျဖစႏငဖြယမာ လတတေလာ ႏငငေရးအခငးအကငးအရ အလြနနမေနသည။ စစေရးအရ ကးလြနခသမားက အျပစေပးျခငးေၾကာင စစတပက အမားစ လႊမးမးထားသည အစးရက ေဖာေဆာငေနေသာ ျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးစဥမားအေပၚ အႏတလကၡဏာေဆာငေသာ သကေရာကမႈမား ျဖစေပၚမညက အခ႕ေသာ ဒမကရကတစ အတကအခပါတမားက ပပနၾကသည။ ကယစားလယေပါငး ရာခငႏႈနး(၈၀)ေကာရသည ျပညခငၿဖးႏင စစတပကယစားလယမားကမ အတတကာလ လ႔အခြင အေရးခးေဖာကမႈမားက ေျဖရငးရန(သ႔)လြနခသည ဆယစႏစမားက ေျဖရငးရန(သ႔)လြနခသည ဆယစႏစႏစခတြင စစအစးရက ျပလပခသမအားလးက လြတၿငမးခမးသာခြငျပထားသည ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပ၏အပဒ၄၄၅ ကျပငဆငရနဥပေဒ တစခခက ျပ႒ာနးၾကလမမညမဟတေပ။ ျမနမာႏငငေရးတြင ပါ၀ါအရဆးႏင လႊမးမးမႈအရဆး အငစတကးရငးျဖစသည စစတပသည ထပပငးစစတပေခါငးေဆာငမားက အျပစေပးသည လပေဆာငမႈက ကာကြယသြားလမမညျဖစသည။ အမးသားအသြငကးေျပာငးေရးကာလဆငရာ တရားမတမႈ အျပညအ၀ေဖာေဆာငမႈလပငနးတစရပရပသည ျဖစလာႏငဖြယရာ မျမငေပ။ အျခားေသာနညးလမးျဖင ကငတ ြယျခငး ေနာကေၾကာငးျပန တရားစရငေရးအတြက လႈ႔ေဆာမႈသည အတတကာလ၏ အမတတရမားတျဖညးျဖညးလြငျပယျခငးႏင အတ နမကလာသညဟ Jon Elster ကယဆခသည။ ဒတယကမၻာစစၿပးေနာက ဂာမန၏တရားခြငမားအေပၚ သ၏သေတသနတြင တရားစြဆျခငးမား၊ ၿပးခသညႏစတြင ႐ပသမးခသညဟ ေရးသားခသည။ ပဋပကၡ(ခးေဖာကျခငးႏင အသြငကး ေျပာငးမႈဆငရာ တရားမတမႈလပငနးၾကားကြာဟခကသည မညသညလပငနးက ေဖာေဆာငရမညဟ ဆးျဖတျခငးျဖစ သည) ႏငငတကာႏင ႏငငအတြငးရ သကဆငသမားႏင ႏငငေရးဆႏၵမရမႈေၾကာင ျမနမာႏငင၏ႏငငေရးအသြငကးေျပာငးမႈ ကာလဆငရာ တရားမတမႈက မညသညအခနတြင စတငမညနညးဟ ေမးခြနးထြကေပၚလာခသည။ လကတေလာအခနတြင ႏငငတကာႏင ႏငငဆငရာ အသြငကးေျပာငးမႈကာလ တရားမတမႈသည မားစြာေသာ စနေခၚမႈမားေၾကာင အကန႔အသတ ျဖစေနခနတြင ေဒသဆငရာ (သ႔)ႏငငဆငရာအဆငတြငအတတကာလ၏ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈလပငနးမားက ေျဖရငး ေရးလပငနးမားမာ အလားအလာေကာငးမြနရေနသည။ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ အခနး၄၄၅တြငျပ႒ာနးထားသည လြတၿငမး ခမးသာခြငသည ၂၀၁၀ေနာကပငးစစတပကးလြနသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈ ျပစဒဏမားက အကာအကြယ မေပး ျခငး ဖြ႕စညပအေျခခဥပေဒမားခးေဖာကမႈတစခခမ လ႔အခြငအေရးက အာမခေပးထားၿပး ခးေဖာကသမားက ျပညတြငး တရားစရငမႈေအာကတြင တရားစြဆႏငသည။ ႏငင၏ အျမငဆးျဖစၿပးစစေရးဆငရာ တရားစရငမႈမားမရသည တရား႐းခပကသ႔ေသာ စနေခၚမႈမားက ထညသြငးစဥးစား ျခငးမရလင ကာကြယေရးဥးစးခပသည စစခ႐းေနာကဆးတရား ေရးဆငရာ အာဏာပငျဖစသည။ လကရ ျပညတြငးတရားေရးစနစတြင အတတကာလ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက တရားစြခြငမ စစတပအဖြ႕အစညးမားအား ကငးလြတခြငေပးထားသည။

212

ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယေျမာကပငးတ႔တြင မၾကာေသးမက ျဖစပြားခသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားသည ျမနမာႏငငသားမား၏ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒက ေပးထားေသာ အခြငအေရးႏင တညဆျပညတြငးဥပေဒမားက ခးေဖာက ျခငးမားျဖစၾကသည။ ယငးသ႔ေသာ ခးေဖာကမႈမားက တရားစြဆျခငးသည ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒတြငကငးလြတခြငျပထား ေသာအပဒႏင အရပဘကတရား႐း(သ႔)စစဘကတရား႐းက ၀ငေရာကစြကဖကခြင ျပရမညမဟတ၊ယငးတရားစြဆျခငးသည ကငးလြတခြငႏငေပာပကေနေသာ စစတပအား တကခကရာတြင သကေရာကလမမညျဖစသည။ ထသ႔ ရညမနးခကႀကး ေသာတရားေရးဆငရာလပငနးသည ခစားရသမားအေပၚ အႏႈတလကၡဏာေဆာငေသာအကးဆကမားေရာငရားႏငရန ေျပာငးလြယျပငလြယျဖစေသာ မဟာဗဟာတစရပလအပသည။ ယငးသ႔ေသာ တရားစြဆမႈက ကခငျပညနယတြင စစေထာကလမးေရးက လကနကကငပဋပကၡတြင ဥပေဒမ ထနးသမးခရသညသမားအတြက ေဆာငရြကၿပးျဖစသည။ ထနးသမးခရသမားသည အမညမသထနးသမးေရးစငတာမား၌ ႏမစကျခငးမ ကငးလြတခၿပး ယငးတ႔အားၿမ႕နယႏငခ႐င တရား႐းမားသ႔ ေခၚေဆာငခရသည။ ကငးလြတခြငသည တ႐ားဥပေဒစးမးေရးႏင ဒမကရကတစလ႔အဖြ႕အစညးအတြက ျပငးထနေသာ ၿခမးေျခာကမႈမားျဖစေပၚေစၿပး ႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈလပငနးစဥမားက အေႏာကအယကျဖစေစသည။ တရားစရငေရး ယႏယားမားကလညးစစတပႏင အပခပေရးအာဏာပငမားက ေကာငးေကာငးႀကးလႊမးမးထားဆ ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး တရားေရးစနစ၏ အဖြ႕အစညးဆငရာျပျပငေျပာငးလေရး လအပခကႏင အထနးႏငအဓ ကႏယားက လအပခကက အဆပါက တရားစြဆမႈက ေဖာထတျပခသည။ မၾကာေသးမက ျဖစပြားခသည လ႔အခြင အေရးခးေဖာကခရမႈမားက ဥးတည ျခငး၏ေနာကထပအားသာခကမာ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈအမားစက ေကာငးမြနစြာ ေရးသားထတေ၀ မတတမးတငၿပး ႐ပသသ႔မဟတ အသသြငးထားၾကျခငးျဖစသည။ ႏငငတကာ အသငးအ၀ငးသည ပဋပကၡ၏အစအလကအၿပလကသတ ျဖတမႈႏင ပတသကၿပး ျပညစစြာသရခၾကသည။ အခ႕ေသာ ခးေဖာကခရသမား၊ ၎တ႔၏ေဆြမးမားႏင မသားစ၀ငမား၊ သကေသမားႏင ကးလြနၾကသမားမာ အသကရငလကရေနၾကျခငးျဖစသည။ သကေသအေထာကအထားမားက အလြယ တကပင ရာေဖြႏငသည။ ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒက ျပ႒ာနးထားသည ကငးလြတခြငသညအစးရသစမတကမႏင ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒအာဏာမသကေရာကမကးလြနခေသာ ခးေဖာကမႈမားျဖစေသာေၾကာင ကရငျပညနယ၊ ရမး ျပညနယႏင ျမနမာႏငင၏ အေရ႕ပငးေဒသတ႔တြင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအထ အကး၀ငသည။ ကခငျပညနယ၏ ျပညနယဆငရာ လပေဆာငမႈမားမာ အသြငးကးေျပာငးေရးကာလဆငရာ တ႐ားမတမႈအတြက အလြနတရာတစခတညး ျဖစသည။ အခနကကလညးျဖစသည။ အစးရက ေဖာေဆာငေနေသာ လကရျပျပငေျပာငးလမႈ၊ ႏငငတကာ အသငးအ၀ငး၊ ရငးႏးျမပႏမႈ အကးစး ပြားႏင ႏငငေရး အာ႐စကမႈတ႔သည ေသးငယၿပးေဒသဆငရာအရ အခနကကျဖစသည အသြငးကးေျပာငး မႈကာလဆငရာ တရားမတမႈစတင ကငတြယရနအတြက အဆငေျပသညအခငးအကငးျဖစပရသည။ အျခား ေသာနညးလမး၏နယပယႏင လပပငခြငတ႔သည အကန႔အသတရေသာလညး အသြငကးေျပာငးမႈကာလ ဆငရာ ႏငငလးအဆငေဖာေဆာငမႈအတြက နမနာပစတစချဖစကာ ပဋပကၡဆငရာ စက၀ငးက အဆးသတ ရနလအပျခငးလညးျဖစေၾကာငးေဖာျပျခငးျဖစသည။ယခငျဖစရပမားကအေျခခ ၿပး အျခားေသာနညးလမးမ လပေဆာငမႈသည ႏငငတကာရာဇ၀တဆငရာယာယခ႐းမား၊ ေပါငးစပတရား႐းမားက ေဆာငရြက ခသည ေနာကေၾကာငးျပန တရားစရငမႈကသ႔ေသာအဖြ႕အစညးဆငရာ ျပျပငေျပာငးလမႈ(သ႔)ႏငငေရးအသြငကး ေျပာငးမႈ အေပၚသကေရာကမႈရေကာငးမ ရႏငမညျဖစသလ(သ႔မဟတ)သသာေသာအကးဆကရေကာငးမ ရႏငမည။ သ႔ေသာလညးယငးသ႔ေသာေဆာငရြကမႈတစခသည ပမကယျပန႔ေသာ ႏငငလးအဆငအသြငကး

213

ေျပာငးေရးကာလဆငရာ တရားမတမႈ ဆသ႔ ဥးတညေနသည။ ျပညေထာငစအစးရႏင ျပညနယအစးရမား အား ကနဥးေဆာၾသစညး႐းရမညလပငနးမာ ခးေဖာကမႈ မားႏင လကနကကငပဋပကၡမားက ခစားခရသမား၏ ျပနလညထေထာငေရးႏင အစားေလာေပးျခငးအတြကျဖစသည။

214

ယဥေကးမႈလ႔မလငမား - အသြငကးေျပာငးေရးတြငဟစေဟာဂတ၏ေနရာ

Cultural Elite: Situating Hip Hop in the Transition

Jacqueline Menager Australian National University

Jacqueline.menager@anu.edu.au

၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြမတငမကတညးက “အခမ ဘာေၾကာငျဖစရတာလ” ဆသည ေမးခြနးက ရၿပးျဖစသည။ ယငး အသြငကးေျပာငးမႈ၏ မကႏာစာမားစြာက လြနခသညႏစရကအတြငး ကၽြႏတ႔ၾကားခရၿပးျဖစကာ ကၽြနမက ေနာက တစခက ထပျဖညလပါသည။ ယငးကား မးဆကအေျပာငးအလပငျဖစသည။ လငယမားသည အေျခခလေနမႈ အဆငအတနးသာရသည တငးျပညတစခတြင ရငသနႀကးျပငးခရၿပး တကသလပညာသငၾကားရနႏင အားလပရက ခရးထြကတတၾကသည ႏငငမားမ လငယမားထက အခြငအလမးမားနညးပါးခၾကသည။ လကရ အေျပာငးအလ တြငလငယမား၏ အခနးက႑ကခနလပထားရနမျဖစႏငေပ။ သတ႔သညအေျပာငးအလအတြကအငအားျဖစသလ အနာဂတ၏ ေခါငးေဆာငမားလညး ျဖစၾကသည။ စးပြားေရးႏင ႏငငေရး အသြငကးေျပာငးမႈသာမက လမႈေရး အေျပာငးအလကလညး ထညသြငးတြကခကရမညျဖစသည။ လငယမားသည မမတ႔တငးျပညထမ ပမၿပး ေမာ လငလာခၾကၿပျဖစသည။ လ႔မလငဆေသာ အယအဆသည ျမနမာႏငငရ ယဥေကးမႈဆငရာ ေလလာမႈအတြက ဆကစပေနေသာ အေၾကာငး အရာျဖစၿပး အဆးအျဖတေပးႏငသည အရာလညးျဖစသည။ ျမနမာႏငငရ ႏငငေရးအထကတနးလႊာမားႏင စးပြား ေရးအသြငကးေျပာငးမႈဆငရာ သေဘာတရားမားက ကၽြနမ တ႔ေဆြးေႏြးၾကစဥ အဆပါအကတာမားႏင သတ႔၏ လပေဆာငခကမားသည ပမကယျပန႔ေသာ လအဖြ႕အစညးတစရပႏငခတဆကမႈရ မလြမေသြရေနသညဟကၽြနမ ထငျမငသည။ ဟစေဟာဂတသမားမား၏လႊမးမးမႈကလညး ထညသြငးစဥးစားရနလအပၿပး စစအပခပမႈရခသည တငးျပည အျဖစမ ျပငပကမၻာက ၾကညတတသည အေရာငအေသြးစလမားအျဖစ လကရအေျပာငးအလတြင ယငးတ႔သည အေထာကအပႏင ေမာငးႏငအားမားျဖစခၾကသည။ ဟစေဟာသည ျမနမာႏငငတြင လႀကကအမားဆးဂတအျဖစ အလငအျမနျဖစထြနးလာေနသည။ မေ၀းလေသာ အတတကာလ တြင ေရာခဂတတး၀ငးမား အထးသျဖင Iron Cross ႏင Rဇာနညတ႔က အထငအရားလႊမးမးထား သညတငအနာဂတတြငဟစေဟာေခတစားမညလမးစမား ယခငကပငရခၿပးျဖစသည။ ျမနမာႏငငရ ေပၚျပလာဂတ ႏင ယဥေကးမႈဆငရာ အ၀နးအ၀ငးသည အေျပာငးအလ၏ အေရးပါေသာ ေမာငးႏငအားႏင လပေဆာငမႈတစခ ျဖစသည။ ဂတသည လမႈေရး ဆငရာ အရတရားႏင တနဖးမားကထတေဖာျပသရနအတြက စျပၾကားခတစခ ျဖစသညသာမက ပေနျမကားေနျမအေန အထားက စနေခၚမည အလားအလာလညးရသည။ ယခစာတမးတြင ႏငငေရးဂတမားအေၾကာငးကသာ ေျပာဆသြား မညမဟတဘ လအမားေပၚ အဓကအားျဖင ယေန႔ေခတလငယမား အေပၚ ဖႏပေနၿပး ေခတမမေတာသည တစစတစ ရာေသာ ကယကငသလမားႏင လမႈေရးအေလအထမားက စနေခၚသညဂတမားက ပမအေရးတယထညသြငးေဆြးေႏြးသြားမညျဖစသည။ ျမနမာႏငငရဟစေဟာျမငကြငးကအကျဖတခနတြင ဂတသမားအမးအစားသးမး သသသာသာကြျပားေနသညက ေတြ႕ရရမညျဖစသည။ပထမအမးအစားမာခမးသာေသာမဘမားမဆငးသကလာၿပးေကာၾကားလသည လငယမား ျဖစၾကသည။ပါရမရေသာဂတပညာရငမားေရးသားထတလပေပးသညအေခာသတသခငးမားျဖငသတ႔၏ မေရရာ ေသာဂတပါရမက သတ႔မသားစေငြမားျဖင စမးသပၾကၿပး ေငြကနေၾကးကႀကးမားမားကခ႐ကကးထားေသာ ဓာတပ မားျဖင ဗနးေပါလေအာေၾကာျငာၿပး အခကအျခာေနရာမားတြင ေဖာေျဖပြမားျပလပရန ေငြကသးစြၾကသည။ ဒတယအမးအစားမာ ပါရမရေသာ အႏပညာရငမားျဖစေသာလညး ေငြေၾကးမၾကြယ၀သမားျဖစၾကသည။ သတ႔၏

215

သးခငးမားက ရင၀ယပကၿပး ဆငဆာအဖြ႕မားႏငညႇႏႈငးမႈမားျပလပကာ စပြနဆာရရနႏင ခမးသာေသာ အႏပညာ ရငမား၏ သခငးမားႏင သတ႔၏ ဂတေဖာေျဖပြမားတြင အလကသခငးဆရနအတြက အခတအဆကရရန ၿပငဆင ၾကရသည။ ေနာကဆးျဖစသည တတယအမးအစားမာ “Underground” အမးအစားျဖစၾကသည။ ယခစာတမးတြင ေနာကဆးအပစက ဥးတညသြားမညျဖစသည။ Underground ၏ သေဘာတရားက ယခဖြငထတျပသရန လအပလာၿပျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင Underground အႏပညာရငမားသည မညသညအခါကမ အယလဘမထြကခၾကျခငးမရေသာေၾကာင သတ႔သည စာေပစစစ ေရးႏင မတပ တငေရးဥးစးဌာနသ႔ ခြငျပခကေလာကခၾကရျခငးမရေပ။ ထအစား သတ႔၏ ဂတမားက ျဖန႔ေ၀ရန အငတာနကကသာ အားကးခၾကၿပး YouTube၊ Facebook ႏင ဖငမားမ ေ၀ႏငသည အျခား၀ဘဆငမားသ႔ သတ႔၏ဂတမားက ျဖန႔ေ၀ခၾက သည။ ထ႔ျပငသတ႔၏ တက႐ကေဖာေျဖပြမားကလညး သတ႔ပရတသတတးပြား ေစမည အလြနအေရးပါေသာ ေနရာ တစချဖစခသည။ ရနကနရ Underground အႏပညာရငမား စစစေရးသ႔ မေလာကၾကသည အေၾကာငးအရငးမားစြာရသည။ ပထမဆး အေၾကာငးအရငးမာ ၂၀၁၂ အထ ပစတာမား၊ ေၾကာျငာမား၊႐ပသႏင ႐ပရငျပကြကမားတြင ပတပငထားသည တကတးမား သတ႔အမားစတြငရၾကျခငးျဖစသည။ ဒတယအေၾကာငးအရငးမာ သတ႔၏ သခငးစာသားေၾကာငျဖစသည။ ႏငငေရးအရအျမတက႐ကမဟတေသာလညး စစစေရးခြငျပခကရဖ႔ထက ထပတကရငဆငရဖြယရသညအေၾကာငး အရငးမာ အမားအားျဖင ျမနမာႏငငရ ခကခလေသာဘ၀မားအေၾကာငးက ေရးသားထားၾကျခငးေၾကာငျဖစသည။ အဆပါသခငးစာသားမားသည အစးရက တက႐ကပတခတထားျခငးမဟတသလ ႏငငေရးက တက႐ကဖြ႕ဆထားျခငး မဟတေသာလညး ဟစေဟာသခငးမားေရးကသကးေနၾကပစမားမာ ပားပနးခတျခငးႏင လမးေပၚက ဘ၀မား အေၾကာငးျဖစသည အတြက စစစေရးက ခြငျပမညမဟတဟ အႏပညာရငက ႀကတငခန႔မနးၿပး မေလာကၾကျခငးျဖစ သည။ သတ႔ေလာကခၿပးသတ႔သခငးေတြက ခြငမျပခလငသခငးမားက YouTube သ႔မဟတ Facebook ေပၚသ႔တငျခငး သ႔ မဟတ ဂတပြမားတြငေဖာျခငးမား ျပလပႏငေတာမညမဟတေပ။ ထသ႔ျပလပလင စစစေရး၏ ဆးျဖတခကက တက` ႐က မေလးမစားျပရာေရာကၿပး ျပငးျပငးထနထနအေရးယခရမညျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင စစစေရး တစခါမ မတငလငအႏပညာရငမားသညစစစေရးမကလးေအာကမ ႐း႐းရငးရငးပငလြတကငးေနၿပး တငစရာ၊ ဆစရာေနရာ မား ပမ ရရကာ သတ႔ဂတအတြက မညသညအခါကမ ထပတကရငဆငချခငးမရဘသကသ႔ျဖစေနေတာသည။ စတ၀ငစားစရာ ေကာငးသညမာ စစစေရးကေရာငျခငးသည အႏရာယမားသညပျဖစေနေသာလညး ထကသ႔ အာချခငးေၾကာင Underground အႏပညာရငတစဥးဥး အျပစေပးခခရသညက တစခါမ မၾကားမေခ။ တကယတမး တြငသခငးတပဒ၌ဇာတလကႏငရနျဖစေနသသညရနကနရတပဖြ႕၀င၀တစ၀တဆငထားသညက ဗဒယျပကြက တစခတြငပါ၀ငခသည။ အဆေတာမားအေနျဖင အဆပါျပကြကသည အႏရာယအေတာႀကးသညဟ ထငျမငေသာ လညး အာဏာပငမား သတျပမချခငးမရခေပ။ ၂၀၁၂ ခႏစေႏာငးပငးတြင စစစေရးဖကသမးသြားၿပးေနာက အဆပါ Underground အဆေတာမားသည ယခႏစ တြငသတ႔၏ပထမဆးေသာတရား၀ငအယလဘမထတေ၀ရနျပငဆငလကရသည။ ယခႏစတြင အယလဘမထတ ေ၀ပါက စစစေရးသ႔ တငစရာမလေတာေသာလညး အဆေတာမားသည တရား၀ငအယလဘမ ထြကရျခငးအတြက စြန႔စြန႔စားစားလပေဆာငရျခငးျဖစသည။သတ႔အေခြတရား၀ငထြကရျခငးအတြကမညသ႔ျဖစလာ မညက အဆေတာ မား မသၾကေသးေခ။ အထးသျဖင သတ႔အေခြမားတြင ပြငပြငလငးလငးဆထားသည သခငးမားပါ ၀ငၿပး ၈၈လထ အၾကြမႈ၊ ႏငငေရး အကဥးသားမားႏင ထငး-ျမနမာနယစပရဒကၡသညမားအေၾကာငးက စပဆထား ျခငးျဖစသည။ အသစပေဖာေနသည ႏငငတရပအေနျဖင အျငငးပြားဖြယရာသခငးမားထတေ၀ျခငးျဖင လာမည ႏစ အနညးငယ အတြငး ဂတဆငရာလြတလပမႈက တစစတရာအတငးအတာအထ စမးသပခသြားၾကလမမညျဖစသည။ လြတလပေသာ ဂတသည တကယတမးပင အေရးႀကးၿပး အဆပါဂတကယတငကပငလင ပမကယျပန႔ေသာ အေျပာငးအလကလညး ညႊနးကနးတစချပသႏငသည။ အစဥအလာကင၀တမားက ေလာထားသည လငယမား အတြက မဒယတစခက တငဆကရငး ယခငက ေရး႐းပစြေသာ ယဥေကးမႈမားအတြက ေဖာကထြကသြားသည

216

နညးလမးမားက ေပးကာ စစတပသည လ႔မလင၀ါဒႏင အာဏာက အဓကဖနတးသအျဖစ ပေဖာထားၾကသည။ ယခအခါ ယဥေကးမႈဆငရာလကနကပနးသည ယခငက ပါ၀ါရယခသည လမးစဥမား၊ အစဥအဆကခမးသာသ မားႏင စစတပႏင အခတ အဆကရသမားႏငအတ ခတဆကလာၿပျဖစသည။ ျမနမာႏငငရဟစေဟာဂတရပ၀နးသည ယခငကတညးက အမးသားမားအားေကာငးခသည။ မဘမား၊ ခငပြနးသည မားႏငခစသရညးစားမားက သတ႔၏ လႈပရားမႈမားက ကန႔သတခပျခယထားေသာ၊ ၿပး ထသ႔လပလင အမညးစက ထငမညျဖစေသာေၾကာင အမးသမးမားဟစေဟာရပ၀နးသ႔၀ငရနခကခခသည။အမးသမးေမာဒယမား၊ အမးသမး သ႐ပေဆာငမားႏငအမးသမးအဆေတာမားအပါအ၀င အမးသမးမား ယငးလမႈ၀နးကင၏ ဗမာစႏင ေဖာသညဟ ယဆသညအ၀တအစားမား၀တၿပး အေဖာအမးသားမပါဘညဘကအျပငထြကလငအျပငပနးအားျဖင ျပည႔တနဆာ မားဟ ယဆၾကၿပး ထသ႔ဓာတပမား၊ ဗဒယျပကြကမား သ႔မဟတ ထအေၾကာငး သတငးမားေအာကတြငလညး ဆးရြား ေသာမတခကမားျပၾကသည။ ထအေၾကာငးမားေၾကာင အမားစက ယငးအလပက ေခါငးထထညျခငး သ႔မဟတ လပ ကငျခငး မျပၾကသညမာ ထငရားသည။ ယခအခါတြင စတငေျပာငးလလာၿပးျဖစၿပး Bobby Soxer ႏင စႏၵျမငလြင အပါ အ၀ငအမးသမးဟစေဟာအဆေတာအခ႕မာလႀကကမားလာေသာ အဆရငမားျဖစလာၾက သည။ ယငးေၾကာငျမနမာဟစေဟာယဥေကးမႈ၏အေရးႀကးေသာအျခားမကႏာစာတစရပျဖစသည ပရပဆသ႔ ဥးတညသြား ေစသည။ ႏငငတကာအားျဖင ေပၚျပလာဂတသည ဂတျဖန႔ခေရးႏင ဂတသမားမား၀ငေငြရာေရး၏ အခနကာလ သစတစခသ႔ ၀ငေရာကလကရသည။ယခငကမအေခြေရာငးသညအေပၚကရသညအကးအျမတကသာ အားထားခ ရ ေသာလညး ယခကာလတြငမ သခငးေခြမား အငတာနကတြငအခမရယႏငၿပး ျပန႔ႏျခငးႏငအတ စပြနစာေပးမႈႏင ဂတေဖာေျဖပြခရးစဥမားအပါအ၀ငအျခားနညးလမးမားျဖငလညး၀ငေငြရရလကရသည။ ျမနမာဟစေဟာအဆ ေတာမား သည စပြနဆာမား၊ အ၀တအထညမားႏင လ႔အသးအေဆာငမားအတြက အေရာငးျမႇငတငျခငးမား၊ ႏငငေတာ၀ါဒျဖန႔ ခေရးပစၥညးမားႏင႐ပရငသခငးမားကသာ အားထားခရသည။ ယငးတ႔တြငပဂၢလက အ၀တ အထညမား၊ နာရမား၊ လက၀တရတနာမား၊ မတကပ၊ မဘငးလဖနးမတဆကျခငးႏင လကလအေရာငးဆငမား အတြက အေရာငးျမႇငတငေရးပစၥညးမားပါ၀ငသလ ယခႏစဒဇငဘာလတြင ျမနမာႏငင၌ကငးပမည အေရ႕ေတာင အာရအားကစားၿပငပြအတြက သခငးမားေရးသားျခငးႏင ႐ပရငျပကြကမားတြင မားစြာေသာ အဓကဟစေဟာ အဆရငမားပါ၀ငျခငးကသ႔အစးရ၏ လႈ႕ေဆာေရး လႈပရားမႈမားတြငလညး ါ၀ငသည။ ထ႔ေၾကာင သခငးစာသား၏ အရညအေသြးထကဟစေဟာအဆေတာ မား၏ဂဏသတငးႏငပရပတ႔သညပမတးပြားလာျခငးသည ပအေရးပါ သည။ ဟစေဟာသညပၿပးလႀကကမားလာကာ အကးအျမတျဖစထြနးလာခနတြင အဆေတာမားအား ပမနစစဥမႈမား ပတး လာသညက ေတြ႕ျမငႏငသည။ ထတလပသမား၊ စတဒယ ပငရငမား၊ စပြနဆာမားႏင ပြစစဥသမားအတြက ေအာငျမင မညစးပြားေရးလပငနးျဖစလာေနၿပး အဆပါလပငနးသညလညး ပစတကျဖစလာကာ အခ႕ေနရာတြင လပဂၢလက ဥးတညသညပစမားေပာကလာသည။ ရနကနတြငလႀကကအမားဆး ဟစေဟာအဆေတာေလးဥးမာ စငးစငး၊ Snare၊ ဘနနၿဖးႏင လႊမးပငတ႔ျဖစၾကသည။ ယငးအဆေတာမားသည အျမအတေဖာေျဖေလရၾကၿပး Bo Bo Entertainment က ပြစစဥသအျဖစ လပေလရသည။ ယငးေဖာေျဖပြမားအတြက မၾကာေသးမကပင Coca Cola ႏင Tiger Music တ႔က စပြနဆာ စတငေပးခၾကသည။ ဟစေဟာ၏ ေပါငးစညးအရညအေသြးမာ အဖြ႕မားေပါငးေဖာေျဖျခငးျဖစသည။ PBD၊ Cyclone ႏင Snare တ႔အပါအ၀င ေခါငးစဥတစခ ေအာကတြင အဖြ႕ႏစခမ Rapper မားေဖာေျဖျခငးျဖစၿပး အဆရငမားစဖြ႕ထားသည အသငးအဖြ႕မားလညးရကာ အထငရားဆးအသငးမာ Myanmar Hip Hop Association သ႔မဟတ MHA ျဖစသည။ MHA အဖြ႕၀ငမား သည စာလးေပါငးအတေကာကက ေဆးမငေၾကာငအႀကးစားႀကးမားထးထားၾကၿပး ေဖာေျဖပြ မားႏင အေခြမားတြင တစခါတစရစေပါငးေဖာေျဖၾကသည။ အဖြ႕မားေပါငးေဖာေျဖၾကျခငး၏ ေဘးထြကဆးကးမာ

217

ယခေလာေလာဆယ ရနကနတြင ျပငးထနေနသည ၿပငဆငျခငးႏင ျပငဘကျဖစျခငးတ႔ျဖစၾကသည။ ယခလပငနး သ႔ ႏငငျခားအရငးအႏးမား ပမ၀ငေရာကလာၿပး၀ငေငြေသာကေသာကလရႏငမညဟေသာအျမငျဖင စပြနဆာမား ကရငးႏးျမႇပႏမႈမားပမစတင လာခနႏင ႏငငတကာေတးသသြငးကမၸဏမားက ေစးကြကတြငးပမ၀ငေရာကလာ ဖြယရခနတြင အားလးက ထပဆး တြငရေနလၾကသည။ ယငးေျပာငးလမႈအားလးသည ျမနမာႏငငရဟစေဟာက ေဆးမငေၾကာငမားက ခြျခားသညအေလအထ၊ ကားမ တနးတညမမႈ၊ စစတပလ႔မလင၀ါဒ၊ လြတလပစြာေျပာဆခြင၊ ႏငငျခားပါ၀ငပကသကျခငးႏင သေဘာတရား တက စစစကန႔သတျခငးတ႔အပါအ၀ငမားစြာေသာလမႈေရး၊ ႏငငေရးႏငစးပြားေရးအေျပာငးအလကေမာငးႏငေနသညမာ အေသ အခာပငျဖစသည။ ယငးသ႔ ႏငငေရးႏင ယဥေကးမႈၾကားအျပနအလနသကေရာကေနျခငးက ေနာငထပ ေလလာသးသပ မႈမားျပလပရနလအပၿပး ျမနမာအေရးေလလာမႈတြင ႀကးႀကးမားမားေနရာေပးရမညျဖစသည။

218

လြတေတာအမတတစျဖစလ စစသားမား- တပမေတာအတြက ဥပေဒျပေရးအခနးက႑တစခက ရာေဖြျခငး

Soldiers as Lawmakers: In Search for a Legislative Role of the Tatmadaw

Renaud Egreteau Research Assistant Professor The University of Hong Kong

regreteau@hotmail.ocm

အာဏာရငလကေအာငတြင ပါလမနက “ရာဘာ တဆပတး” ဥပေဒျပအမတမားအျဖစ နားလညေလရၾကသည။ သတ႔ သည အာဏာရေသာ အႀကးအက၏ ဆႏၵအတငးလပေဆာငၾကရသည။ အသြငကးေျပာငးေရးကာလတြင ပစသစျဖင ဥပေဒျပအမတမား သသသာသာတးပြားလာၾကသည။ အသစေရြးေကာကတငေျမႇာကခရေသာ ပါလမနသည အပခပသလတနးစားအေဟာငး၏ အကးစးပြားက ခခကာကြယရာတြင အဖကအငအားစမားျဖစႏငသလ ဆန႔ကင ဘကအားျဖင ဒမကေရစေဖာေဆာငေရးသ႔လညး သြားႏငသညအငအားစမားျဖစႏငသည။ စစအစးရဆငးၿပး တကလာ သည အစးရ လကထကတြင စစတပသည ေယဘယအားျဖင အဆပါပါလမနမားတြင ဖြ႕စညးပအရျပဌာနးၿပးေနရာယ ၾကေလရေသာ လညး ၁၉၈၆ ခႏစအလြန ဖလစပငတြငေပၚထြနးသည အရပဘက-စစဘကအသြငေျပာငးေရးတြငမ ထသ႔ျဖစခသည မဟတေပ။ စစတပ၏ ဥပေဒျပေရးပါ၀ငမႈသည အမးသားလႊတေတာႏင/သ႔မဟတ ျပညနယလႊတ ေတာမားတြင ေ၀စေနရာ မားထားရၿပး ယေလရၾကသည။ ဥပေဒျပလႊတေတာမားတြင ထသ႔ေ၀စရယထားျခငးျဖင စစတပသညဥပေဒျပေရးျဖစစဥမားကမကေျခမပကေစာငၾကညရနႏင မမတ႔၏ ကယကးစးပြားက ကာကြယထနးသမး ေစာငေရာကရနရညရြယသညအျပငႏငငေတာဗ႐ကေရစ၊ အသြငကးေျပာငးေရးဆငရာ အႀကးအကမားႏင အျခားမ၀ါဒ ခမတျခငးအေဆာက အအမားကလညး လြမးမးမႈလမးေၾကာငးတစခချဖင သတ႔လကထတြငရေစရနျဖစသည။ ဗလခပႀကးဆဟာတ၏ New Order (၁၉၆၅-၁၉၉၈) ျဖင အငဒနးရားသည ကာလၾကာရည ေလလာစရာကစၥတစရပ ျဖစခသည။ အငဒနးရားစစတပသည အမနကယတမးတြငလညး အပခပမႈႏင ဥပေဒျပမႈတ႔တြင သတ႔၏ပါ၀ငမႈက အဖြ႕အစညးမေဘာငအေလအထျဖစေစရန စမခသည။ တကၾကြေသာ ဗလခပမားႏင ဗလမးႀကးမားသည အငဒနးရား သ႐းမား၊ ၀နႀကးဌာနမား ႏင လႊတေတာမားတြင ကာလၾကာရညေနရာယခၾကသည။ ၁၉၉၀ ျပညႏစအေစာပငးေရာက မသာ ဂကာတာရ အမးသား လႊတေတာတြင စစတပေနရာရယခြငက အျပငးအထနျငငးခေဆြးေႏြးခၾကသည။ ၂၀၀၄ ခႏစေရာကမသာ စစတပလႊတေတာကယ စားလယမားသည အမးသားလႊတေတာႏင ျပညနယလႊတေတာမားမ ထြကခြာသြားခၾကသည။ ျမနမာႏငငတြင အဆပါမဒယအတငးလကရန ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ၌ တပမေတာအတြက ထးထးျခားျခား အခြငအလမးမားေပးထားသည။ ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြၿပးေနာက ျမနမာတပမေတာသား ကယစားလယမားသည အမး သားလႊတေတာ၊ ျပညသ႔လႊတေတာႏင ျပညနယတငးေဒသႀကးလႊတေတာမားတြင ကယစားလယအေရအတြက၏ ေလးပတစပရယထားသည။ ထ႔ေၾကာင ျပညသ႔လႊတေတာတြင ကယစားလယ ၁၁၀ (ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ အပဒ ၁၀၉-ခ)၊ အမးသားလႊတေတာတြင ကယစားလယ ၅၆ ဥး (အပဒ ၁၄၁-ခ) ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးလႊတေတာ ၁၄ ရပတြင ၂၂၂ ဥး (အပဒ ၁၆၁-ဃ) တ႔ရရထားသည။ ထဆးျဖတခကသည ဗလခပမးႀကးသနးေရႊက သအနားမယမ ၂၀၁၁ ဇနန၀ါရ ၂၀ ရကေန႔တြင ေနာကဆးခမတသြားခသည ဆးျဖတခကျဖစသည။ ၂၀၁၁ ခႏစတြင ဗလခပမးႀကး သနးေရႊခန႔အပသြားခေသာ ပထမဆးအသတ တပမေတာသားကယစားလယ ၃၈၈ ဥးတြင ျပညသ႔လႊတေတာ၏ ဗလမး ႀကး ၃ ဥးႏင အမးသားလႊတေတာ၏ ဗလမးႀကး ၂သာရခၿပး ျပညနယႏငတငးေဒသႀကးလႊတေတာမားတြင တပမ ေတာသားကယစားလယမားက ဗလမးႀကး ၁ဥးစကဥးေဆာငေစခကာ ကရငျပညနယတြငသာ ဗလမးခပတစဥးက ခန႔အပထားခသည။(ေနာကပငးတြငသသည

219

ျပညနယ၀နႀကးခပအျဖစလာထားျခငးခရသည)။အျခားေသာ တပမေတာ သားလႊတေတာကယစားအားလးပါ ရာထးနမသည ဗလမး၊ ဗလႀကးႏင ေရတပဗလႀကးမားသာျဖစၾက သည။ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒကျပငမညဆလင ၇၅ ရာခငႏႈနးေကာေသာလႊတေတာကယစားလယမားက၏ ေထာကခ မႈကလ အပသညတင ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒျပငဆငေရးအလာအလာတစခခက ေစစပညႇႏႈငးမရႏငေသာ ဗတျဖငပယ ခရနမာ ယငးတ႔၏ အဓကရညမနးခကျဖစေသာေၾကာင စစတပကယစားလယမား လႊတေတာတြငထားရျခငး ျဖစ သညဟ ေလလာသးသပသမားစြာက ယဆသည။ SPDC အလြန တငးျပျပညျပလႊတေတာႏင ေဒသဆငရာလႊတေတာမားတြင တပမေတာ၏ေနရာသည ခငျမေနသညဆ လင ဒမကေရစအေရးတကၾကြလႈပရားသမားမၾကာခဏေ၀ဖနသလ တပမေတာ၏ ဥပေဒျပေရးအာဏာသည အကန႔ အသတမၿပး အထနးမရဟဆရမညျဖစသည။ တပမေတာသားကယစားလယမားထားရျခငးသည အတကအခကယစား လယမားက ဥးေဆာငၿပး ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒျပငဆငေရးႀကးပမးလာလငခခရန၊ သမၼတေလာငးတစဥးႏင ဒသမၼတ ေလာငးႏစဥးအနကတစေနရာ (ႏစဥးစလးသည စစတပေနာကခအျပညရရမည) ရရရနႏင စစတပႏငသကဆငေသာ ကစၥရပမားက ကငတြယရနျဖစမညဟ ေလလာသအမားစက ကနဥးထငျမငခၾကသည။ သ႔ေသာ တပမေတာသားကယ စားလယမား၏ ႏငငေရးအရာသသသာသာပါ၀ငလာမႈမားသည တငးျပျပညျပလႊတေတာ (ေဒသဆငရာလႊတေတာမား ထကပသည) တြင တစျဖညးျဖညးတးလားၿပး တပမေတာ၏ ႏငငေရးအရအသတတမႈမလညး အနညးငယေျပာငးလာခ သည။ ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြၿပးေနာက ပထမဆးအႀကမ လႊတေတာတြင အသစခန႔အပခရသည တပေတာသားလႊတ ေတာကယစားလယမားသည လႊတေတာအရပရပတြင မထငမရားေနရနရညရြယခသည။ သ႔ေသာ ၾသဇာတကမႀကး မားသည ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင အမးသားဒမကေရစအဖြ႕ခပတ႔သည ၂၀၁၂ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြၿပးေနာက လႊတေတာႏစရပသ႔၀ငေရာကလာခနတြငမ လႊတေတာ၏ ဂဏသကၡာက အဖတဆယႏငခသည။ ၂၀၁၁ ခႏစကတညး က ျပညသ႔လႊတေတာဥကဌအျဖစတာ၀နယခသည သရဥးေရႊမနး၏ႏငငေရးအာဏာ၏ခငမာမႈမာလညး ယငးအေရးပါ မႈက ပမအားေကာငးေစခသည။ အမားကအဓကထားေျပာဆၾကသညမာ သသည သမၼတဥးသနးစနႏငႏငငေရး ၿပငဘကျဖစေနၿပဆေသာ ေကာလာဟလမားပငျဖစသည။ အထကပါအားလးတြင တပမေတာသားကယစားလယမားသည ပါလမနအေျခအတငေဆြးေႏြးပြမားတြငပါ၀ငျခငး၊ ဥပေဒပါျပဌာနးခကမားကေဆြးေႏြးျခငးႏင ျပညေထာငစလႊတေတာ၏လႊတေတာႏစရပၾကားဥပေဒမားအတြက စစဥ ျခငးတ႔ျဖင ကၽြမးကငမႈမားက တးတကျပသခၾကသည။ ၄ငးတ႔အား အထးသငတနးမားေပးၿပး ႏငငေရးသပၸဘာသာ ရပက စစတကသလ (DSA) တြင မသငမေနရဘာသာရပတစခအျဖစ သငၾကားေပးသည။ ၂၀၁၃ ခႏစအေစာပငးတြင ေနျပညေတာႏင ရနကန၌ လႊတေတာကယစားလယမားႏင ေတြ႕ဆေမးျမနးခခနတြင မမတ႔၏ စစတပလပေဖာကင ဖကမားအထးသျဖင အလတတနးအရာရမားႏင ရငးႏးေသာ ဒငယာေလာကတညေဆာကရန မမတ႔မညသ႔ ႀကးပမးခ ရေၾကာငး အခ႕က ျပနေျပာငးေျပာဆၾကသည။ ေနျပညေတာတြငလႊတေတာမားမစမတြင ေဆြးေႏြးမႈမားျပလပခရာ တြင ကနဥးေမာမနးထားသညထက မားစြာခရးေပါကခပေပၚသည။ ထအရာမားအားလးအျပင ၂၀၁၁ ခႏစတြငမ ပထမ ဆးအႀကမလႊတေတာတြင တာ၀နထမးေဆာငခရသည အရပသားကယစားလယမားသညလညး ဥပေဒျပေရးယႏယား မားႏင မားစြာရငးႏးကၽြမး၀ငျခငးမရၾကေပ။ ထ႔ျပင ၂၀၁၂ ခႏစၾကားျဖတေရြးေကာကပြတြင ေဒၚေအာငဆနးစၾကည အႏငရရၿပး သးပတအၾကာတြင ျပညသ႔လႊတ ေတာတြင ဗလမးႏင ဗလႀကး၅၉ ဥးေနရာတြင ဗလမးခပမားႏင ဗလမးႀကးမားက အစားထးခန႔အပျခငးသည တပမေတာထမ မ၀ါဒအေျပာငးအလသကေသတစခက ေတြ႕ရရျခငးပငျဖစသည။ ထမစ၍ ရာထးျမငေသာ တပမေတာ ကယစားလယမား ဥပေဒျပေရးအေျခအတငေဆြးေႏြးပြမားတြင

220

ျပညျပည၀၀ပါ၀ငလာခၾကသည။ ယငးမာ တပမေတာ (အထးသျဖင ကာကြယေရးဥးစးခပ ဗလခပမးႀကး မငးေအာငလႈင)သည ဥပေဒျပေရးမ႑ငက အေရးထားမႈပမတး လာေၾကာငး ညႊနျပေနျခငးျဖစသည။ ထ႔ျပင တပမေတာသည တာ၀နယမႈ၊ တာ၀နခမႈႏင ျပညသ႔အကးစးပြားေရ႕တနး တငမႈတ႔၏ ပရပကျမႇငတငသညစကားမားေျပာလာျခငးႏငအတ တပမေတာထပတနးအရာရတငးသညလညး စစတပမဟတေသာ အဖြ႕အစညးမားႏင အငစတကးရငးမားအပါအ၀င ရညမနးစရာမားထားရၾကသည။ ထ႔ျပင တပမေတာသားကယစားလယမားသည အတကအခကယစားလယမားတငသြငးလာသည အဆမား (ထထကပ ေသာအရာမား)က ဆန႔ ကငရာတြင စနစတကစမထားျခငးမဟတေသာ မေပးမႈမားလညး ပမတးပြားလာခသည။ SLORC-SPDC ေခတအတြငး “အမးသားလၿခေရး” ႏင တပမေတာထကေအာကပစျဖငသာ သးသန႔ထားသညဟ တစခနကယဆ ထားသည အခ႕ေသာ ကစၥရပအခ႕တြငလညး တပမေတာသားကယစားလယသည နားေထာငလစတ ရေၾကာငးျပသခၿပး အခ႕ေနရာမားတြင အတကအခမားႏင သေဘာညေနသညက ေတြ႕ရသည။ ၂၀၁၁ ခႏစ ၾသဂတလ တြင တငျပသည အကဥးသားမားအတြက အေထြေထြလြတၿငမးခမးသာခြငတစခက ေထာကခခနတြင တပမေတာသား ကယစားလယမားကသေဘာတခၾကသည။ အရပသားကယစားလယမားကယတငကလညး အသစစကစကဥပေဒျပ လႊတေတာကယစားလယမားျဖစေနၾကသညအတြက မျပညစေသးသညတင ၂၀၀၄ ႏင ၂၀၀၇ အတြငး ဖြ႕စညးပအေျခ ခဥပေဒ မၾကမးေရးဆြခသည တငးတငးၾကပၾကပထနးခပထားေသာ အမးသားညလာခက ျပနလညေခၚယရန လမးမရ ေသးေခ။ ပါလမနတကၾကြလႈပရားမႈဒါ၀ျဖင SPDC အလြန ခငမာအားေကာငးေရးအတြက အလားအလာမားမာလညး ပမလငး လကေတာကပလာမညဟ ဆရမညျဖစသည။ အားတကဖြယေကာငးသညမာ တပမေတာသားကယစားလယမားသည ၂၀၁၁ ခႏစကတညးကစတငခသည သသာထငရားေသာ ျပျပငေျပာငးလေရးအေျချပဥပေဒမားေဖာေဆာငမႈက ဆန႔ ကငသမႈမျပချခငးျဖစသည။ အထးသျဖင ျပညေထာငစအဆငတြငျဖစသည။ ဖးကြယေနသည ၾသဇာႀကးေသာ သရ ဥးေရႊမနး၏ အလြနအေရးပါေသာ အခနးက႑ကလညး ေဖာထတရမည။ ေနာကထပ ေကာငးေသာလကၡ ဏာတစရပမာ စစတပသည ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒကေပးထားေသာ လက၀ယရသည ဗတမသည ဥပေဒျပျခငးႏင ျပျပငေျပာငးလေရး စစဥျခငးတ႔တြင တကတကၾကြၾကြပါ၀ငလာျခငးျဖစသည။ သ႔ေသာလညး အသြငကးေျပာငးမႈသည အလြနတရာကး ပကလြယသညအေနအထားတြငရေနၿပး ေမာလငခကမားမာလညး အလြနတရာ စတကးဆနေနေသးသည။ တငးမာ မႈမားကမၾကာမ ဘြားကနေပၚထြကလာေကာငး လာႏငသည။SPDCေခတအလြနတြငလႊတေတာ မားတြငး၌ယနေဖာငး ၀တမားရေနျခငးသည မမနမဟတေၾကာငးႏင ျပငဆငရမညျဖစေၾကာငး အတကအခမားအထးသျဖငေဒၚေအာငဆနး စၾကညက ထပတလလေျပာၾကားခသည။ ၂၀၁၅ မတငမတြင ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒျပငဆငေရး က သတ႔က တြနးေန ၾကသည။ ၁၉၉၀ ျပညႏစမားတြင အငဒနးရား၌ျဖစခသလပင ကစၥရပမားက မညသ႔ကငတြယလင အရပသားမားႏင စးမးထားဆစစတပၾကား ၿငမးခမးေသာ ဆကဆေရးတစရပ ခငမာရန (သ႔မဟတ မခငမာရန) သကေသျပလမမညနညး ဟ၍ ျဖစၿပး ယငးကစၥသည လႊတေတာဥပစာက ေကာလြနသည။

221

အာဏာရငအစးရမား၏ ရငသနေရးမဟာဗဟာမား ႏႈငးယဥေလလာခက- ျမနမာ၊ တ႐တႏင ေျမာကကရးယား

Authoritarian Survival Strategies in Comparative Perspective: Myanmar, China and North Korea

Wooyeal Paik Sungkyunkwan University (Seoul, South Korea)

woopaik@skku.edu အေရ႕အာရ (ေတာငႏင ေျမာက) တ႔ရ အာဏာရငအစးရသးချဖစေသာ ျမနမာ၊ တ႐တႏင ေျမာကကရးယား တ႔သည မၾကာေသးမႏစကာလမားအတြငး အားျပငးသည စနေခၚမႈမားႏင အေျပာငးအလမားက ေတြ႕ႀကခ ရေသာလညး သတ႔ ၏ တ႔ျပနပမားက မတၾကေပ။ ျမနမာသည မၾကာေသမက သသာထငရားေသာ ႏငငေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမားျပလပၿပး ေစးကြကစးပြားေရးစနစသ႔ အသြငကးေျပာငးမႈတစခ ျပလပခသည။ တ႐တသည အေျခခကေသာ ႏငငေရးျပျပင ေျပာငးမႈမျပလပဘ ေစးကြကစးပြားေရးစနစတစခသ႔ အသြငကးေျပာငးမႈ ျပလပခ သည။ေျမာကကရးယားသညႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈမလပသလေစးကြကစးပြားေရးနစသ႔လညးအသြငကးေျပာငး မႈမလပခေပ။ ယငးအာဏာရင၏အစးရသးရပကသတ႔ ရငသနရပတညေရးအတြက မတညေသာလမးေၾကာငးမား ကေလလာလင အေရ႕အာရရ အာဏာရငအစးရမားအေၾကာငးက ကၽြႏပတ႔နားလညရန အေထာကအကျဖစေစ သည။ ထ႔ထကပၿပး ထးထးျခားျခား ဆရလင အေရ႕အာရအာဏာရငအစးရမားက ႏႈငးယဥၾကညေသာအခါ သတ႔၏ ဒေပနာေပခမႈ၊ ရငသနရပတညေရး မဟာဗဟာမား၊ စးပြားေရးႏင ႏငငေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမားႏင အသြငကး ေျပာငးမႈမားက ေတြ႕ရမညျဖစသည။ ထသေဘာကအေျခခၿပး ယခစာတမးတြငေအာကပါေမးခြနးမား(၁)အေရ႕အာရရအာဏာရငအစးရသးရပျဖစေသာ ျမနမာ၊တ႐တႏငေျမာကကရးယားတ႔သညမညသ႔ရပတညရငသနခသနညး၊(၂)အခ႕ေသာအာဏာရငအစးရမားက စးပြားေရးႏင/သ႔မဟတႏငငေရးအသြငကးေျပာငးမႈကအဘယေၾကာငျပလပခၿပးအျခားအစးရမားကအဘယ ေၾကာင မျပလပသနညး၊ (၃) တစ၀ကတစပကယဥၿပငရသည ေရြးေကာကပြ၊ အာဏာရငအစးရပစ၏ အခနး က႑က ဘာလႏင အလားတရလဒ (အစးရ ရပတညရငသနမႈ)ႏငအတ ယငးသ႔ေသာထးျခားမႈမားကျပလပရာတြင ျဖစေနကပစမားကဘာလ၊ (၄) အဆပါျပညတြငးဖကတာသးရပထကပၿပး အျခားအလြနအေရးပါသညဖကတာမား ကမညသည တ႔ျဖစသနညးတ႔က ေမးျမနးထားသည။ အဆပါေမးခြနးမားက ေျဖဆရန အာဏာရငအစးရသးရပ၏ ျဖစရပမားက အရညအေသြးအေျချပနညးလမးမားႏင အေရ႕အာရႏင အျခားေဒသမား (arge-N Study) တြင ႀကးမားေသာ ကနးဂဏနးမားအတြက အေရအတြကေျချပ နညး လမးမားျဖင ႏႈငးယဥေလလာသညနညးက ယခစာတမးတြင အသးျပထားသည။ ယခသေတသနတြင အဆပါနညးလမး မားက အသးျပရန ------- ယခစာတမး၏ အဓကအဆမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည။ အေရ႕အာရရ အာဏာရငအစးရမားသည မမတ႔၏ ရငသနရပတညေရးအတြကအမးမးေသာ ကျပားအစးရပရပစမားသ႔ မမတ႔ဘာသာ အသြငေျပာငးလကရခၾက သည။ ေအာကပါ သအရဆငရာမေဘာငသးမးသည သတ႔၏ အာဏာရငမားဒေပနာေပခမႈက သးသပရန အေထာကအကျဖစ ခသည။ ယငးတ႔မာ (၁) အငစတကးရငးဆငရာ စစဥေဆာငရြကျခငး (ေရြးေကာကပြဆငရာ အငစတကးရငးမား)၊ (၂) အာဏာရင အစးရပစ (တစပါတ၊ စစတပ၊ ပဂၢလေရးဆငရာႏင ကျပားပစ) ႏင (၃) သတ႔ေမြးထတထားသည ဆငတေသာ ထငရားသည ဆရာေမြး-တပညေမြးပစမား (ထပပငးတြငလညးျဖစသလ လမားစအဆငတြငလညး ျဖစသည) တ႔ျဖစၾက သည။ ယငးသအရဆငရာမေဘာငမားျဖင ေနာကထပေလလာမႈ မားတြင စးပြားေရးႏင ႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈ (သ႔မဟတ အသြငကးေျပာငးမႈ)၏ အခငးအကငးမားကလညး ထညသြငးေလလာသြားမညျဖစသည။

222

ျဖစရပ (၁)- ျမနမာႏငငရ တပမေတာအစးရ အငစတကးရငးဆငရာ စစဥေဆာငရြကျခငး (ေရြးေကာကပြ ယႏယား) အေပၚ အေျခခထားသည တစ၀ကတစ ပကၿပင ဆငရေသာ ျပညေထာငစအဆငႏင ေဒသဆငရာအဆငေရြးေကာကပြမားတြင သာမနႏငငသားမား သသာထငရား သညေရြးေကာကပြဆငရာ အေတြ႕အႀကမားရရၿပး အတကအခပါတႏင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက သ႔ ၾသဇာတကမႀကး မားသည ေခါငးေဆာငမားပါ၀ငလာျခငးေၾကာင ယဥၿပငမႈမား ပမျမငတကလာခသည။ အာဏာရငအစးရပစသညစစတပပစသာရေနေသးၿပးသမား႐းကအားျဖငတညၿငမမႈမရဆးႏင သကတမးတေသး ကာျမနမာႏငငတြငပငမဟတ ဘ ၁၉၆၀-၁၉၈၀ ျပညႏစမားရ ယခငေတာငကရးယားပစႏငဆငတသည။ ၄ငး၏ ဆရာေမြး-တပညေမြးပစမာက႑ႏစရပတြငျဖစထြနးေနသည။ယငးတ႔မာစစတပ(တပမေတာ) မ ဆငးသကလာ သည ထပပငးအဆငႏင အဆကသြယေကာငးရသည စြန႔ဥးလပငနးရငမားႏင သာမနျပညသမားက ပထတထား သည အမားျပညသအဆငတ႔တြငျဖစေသာ လညး အခ႕ကေတာ မမတ႔၏ရပတညရငသနေရးအတြက စစတပ၏ လကေ၀ခအျဖစ အဆကအသြယ ေကာငးရာၾကသည။ ျဖစရပ ၂-တ႐တရ တ႐တကြနျမနစပါတအစးရ ယငး၏ အငစတကးရငးဆငရာ စစဥေဆာငရြကျခငး (ေရြးေကာကပြ ယႏယား)သည ေကးရြာေကာမတအထကအ ဆငတြင အဓပၸာယျပည၀ေသာေရြးေကာကပြမားမဟတဘ အတကအခပါတမားႏင ေခါငးေဆာငမားမရသလ ေရြးေကာကပြဆင ရာအေတြ႕အႀကလညး ေကာငးစြာမရၾကေပ။ “တ႐တနညးတ႐တဟန ဆရယလစဒမကေရစ” က အစးရက ေၾကြးေၾကာ ေသာလညး ဘာမနးရငးရငးလငးလငးမရေပ။ ယငးအာဏာရငအစးရပစက တစပါတ (တ႐တကြနျမနစပါတ) ပစ အျဖစ အမးအစားခြႏငၿပး ထပပငးတြင (ခငမာေသာ အဆငအဆငဆကခသည ယႏယား) စေပါငးေခါငးေဆာငမႈသည တညၿငမၿပး ပါတ၀င ၈၂ သနးေကာရသည။ ယငးတစပါတအစးရ၏ ဆရာေမြး-တပညေမြးပစမာ ထပပငးအဆင၌ ႏငငေရးႏင စးပြားေရးတ႔တြငသာျဖစထြနးေနၿပး ေရြးေကာကပြမား၊ ေဒသႏရအစးရမား/ေကဒါအမားစၾကားႏင အသစထြကေပၚလာ ေသာ စြန႔ဥးသမားမားၾကားျဖစထြနးျခငးမရဘ လထအဆင သာမနႏငငသားအမားစမာ ပထတခထားရသည။ ျဖစရပ ၃-ေျမာကကရးယားရ ကငမသားစအစးရ ယငး၏အငစတကးရငးဆငရာစစဥေဆာငရြကျခငး(ေရြးေကာကပြယႏယား)သညအတကအခပါတႏင ေခါငးေဆာင မားမရဘအဓပၸာယျပည၀ေသာေရြးေကာကပြမရသလသာမနႏငငသားတ႔သညလညးေရြးေကာကပြဆငရာ အေတြ႕ အႀကမရေပ။အပခပသညႊန႔ေပါငးသညယချဖစရပသးခတြငအနညးဆးျဖစသည။အာဏာရငအစးရပစသည အမညခ သးပြငဆင (တစပါတ၊ စစတပႏင လပဂၢလ) ျဖစၿပး ထသ႔ေသာေၾကာင အာဏာအေမြဆကခရာတြင တညၿငမသည။ ၄ငး၏ ဆရာေမြး-တပညေမြးပစမာ ထပပငးအဆငတြင ကငမသားစ၊ ၄ငး၏ စစတပႏင ပါတခ႐န မားရၿပးလထအဆငတြငေဒသခေကဒါမားႏငတရားမ၀ငစးပြားေရးသမားမားရၾကသည။ ေန႔စဥဘ၀တြင မေသ႐တ မညရငသနေနရေသာ သာမနႏငငသားမားသည ဘယသ႔ကဆရာတငရမနးပငသပမေပၚေပ။ နဂး ပဏာမသေတသနအေပၚေျခခၿပး ျဖစရပအသးသးရ စးပြားေရးႏင ႏငငေရး ျပျပငေျပာငးလမႈ/အသြငကးေျပာငးမႈႏင ဆကစပေသာ ပ၍အေသးစတကေသာယႏယားမား စစမးေဖာထတသြားမညျဖစသည။ ေသခာသညမာ အစးရမား ရငသနေရးအတြက အျခားေသာဖကတာအခ႕မာ အစးရ၏ဖႏပျခငး (ႏငငေရးပြငလငးမႈႏငအတ အခး ကေျပာငးလ သြားမည)၊ ေခါငးပျဖတသညႏငင Vs ဖြ႕ၿဖးေရးႏငင၊ ႏငငတကာဖကတာမား (ႏကလးယားလကနက မား၊ တ႐တ/ အေမရကန)ႏင ၀ါဒေရးရာ (မဟာတ႐တလမးႀကး၊ အမးသားစညးလးညညြတမႈ၊ ငါတ႔ကအေဆာင ျပညသစသညတ႔ ျပနလညေခါငးေထာငလာျခငး) တ႔ျဖစေပလမမည။ အဆပါ အာဏာရငအစးရသးရပက ယခငႏင

223

ယခတြငရေနသည အျခားေသာ အာဏာရငအစးရမားႏင ႏႈငးယဥသြားမညျဖစသလ ခန႔မနးမႈအတြက ေယဘယပစမားရရရန အေရ႕အာရ ႏင အျခားေဒသမားႏငလညး ႏႈငးယဥသြားမညျဖစသည။

224

ျမနမာစးပြားေရး အလားအလာ- ၿငမးခမးေရးေဖာေဆာငျခငးေလာ၊ ၿငမးခမးေရးက ခးဖကျခငးေလာ

Myanmar’s Economic Potential: Peace Making or Peace Breaking?

Joakim Kreutz Uppsala University

Joakim.kreutz@pcr.uu.se ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒႏင အစျပခေသာ ျမနမာျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးစဥမားသည ယခအခနအထ ႏငင ေရးအၾကမးဖကမႈတးပြားလားျခငးတစခပါပါဘာခသည။ အထးသျဖင စးပြားေရးအရ အေရးပါေသာ ေဒသမား အနးတြင ျဖစသည။ ေဆာကလပဆ ဆညမားႏင ပကလငးမားက ျပညသမား၏ ဆန႔ကငဆႏၵျပမႈမား ကယကယ ျပန႔ျပန႔ျဖစ ေပၚ ခၿပး ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယေျမာကပငးတ႔တြင အစးရႏင အစးရမဟတေသာ လကနက ကငအဖြ႕မားၾကား တကပြမားေၾကာင သဘာ၀သယဇာတၾကြယ၀ေသာ ေဒသမားတြင အကးဆကမားခစားခရ သည။ အစးရမဟတေသာ လကနကကငတပဖြ႕မားက ကယစားျပသညေၾကညာခကမားတြင လတတေလာတက ခကမႈမားျဖစေပၚေနရျခငးမာ အစးရက သဘာ၀သယဇာတမားက သမးပကလကေသာေၾကာငျဖစရသညဟ ထပတလလေၾကညာခသည။ သ႔ေသာ ဆငျခငနညးကႏငငေရး ဆးျဖတခကချခငးဆငရာ ခငမာသညသအရ မားႏငရငဆငရသညအခါ ယငးသ႔ေသာ အျပ အမမားသည လကခႏငစရာမရေပ။ အဆးအ႐ႈးႀကးစြာျဖငတကခက ေနေသာေနရာမားတြငပဋပကၡမား အဆးသတျခငးမၿငမးခမးေရးအသးအပြငမားရရႏငသည အေကာငးဆးမဟတပါ ေလာ။ ေအာကတြင ျပညတြငးစစကာလအတြငး ရနလမႈမားေၾကာင သးၾကေသာ မဟာဗဟာ၏ သက၀ငေနေသာ သဘာ၀ အေပၚ ဥးတည ရငးလငးခကတစခ အႀကျပလသည။ ထ႔ေၾကာင ျပညတြငးစစတြင တကခကၾကသမားက သတ႔၏ တစဥးႏငတစဥးအျပနအလနဆကဆျပမမႈမားကသာ အဆးအျဖတေပးျခငးအေပၚ ပညာရငဆငရာ ေယဘယက သည အေကာကအယတစခ ဖယခြာတငျပသြားမညျဖစ။ တေတာငးလသည ယခသေတသနတြင ပဋပကၡအတြငး တကခက ၾကသမားေမာလငထားသည ဖကတာခကသာ ရငးလငး စြာ ဥးတညသြားမညျဖစၿပး တကခကၾကသမား အေရးပါေသာ စးပြားေရးရငးျမစမားႏင နးရာ သ႔မဟတ ေ၀းရာတြင တကပြဆငႏႊရနေရြးခယမႈအေပၚ သကေရာကမႈ တစခကသာ တငျပမညျဖစသည။ သအရပငးဆငရာအဆတစခက တငျပရာတြင ျမနမာႏငငတြင ေလလာႏင သေလာဆသညကသာ တငျပသြားမညျဖစသည။ ျမနမာႏငငေျမာကပငး (ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယ) တ႔တြင အစးရ၏ အျပအမအေျပာငး အလအေပၚ လကေတြ႕အေျခအေနမားအေပၚတညေဆာကျပသြားမညျဖစသလ ျပျပငေျပာငးလေရး လပငနးစဥမား၏ အကးဆကမားကလညး တငျပသြားမညျဖစသည။ ပတသကေနေသာ အေၾကာငးအရာမားက ေဆြးေႏြးျခငးျဖင အဆး သတသြားမညျဖစၿပး ထေဆြးေႏြးမႈက တငးျပညတြင ျပညတြငးစစ အဆးသတေရး ျဖစႏငဖြယရာတစခရရဖြယရသည။ ပဋပကၡတြင အစးရႏင သပနမား၏ ရညမနးခကမား အခ႕ေနရာမားတြင ျပညတြငးစစမားျဖစပြားေနသညအေၾကာငးအရငးမားစြာရေနႏငၿပး ပထမအဆငတြင အစးရႏင သပနမား၏ တကခကရနေရြးခယမႈမားမာ အျခားေသာႏငငမားႏင အလားတပငျဖစသည။ သပနမား၏ ပထမဆး တကခကမႈမာအာဏာပမရရရန ရညရြယခကေအာငျမငေရးအေပၚဥးတညသည။ ကလနေခတလြန ျမနမာႏငင၏ ပထမဆးႏစကာလမားတြင သပနအေျမာကအျမားတ႔၏ လႈပရားမႈသည ယငးရညရြယေအာငျမငရနႀကးပမးျခငးျဖစ ေသာလညး ABSDF အစးရက ေစာစးစြာပင ခခကာကြယႏငခသည။ တကပြက အျမနဆးအဆးသတသြားေစရန ေမာမနးခကျဖငႏစဖကစလးကရသမလသလကနကအငအားျဖငအစြမးကနတကခကခၾကသည။တကပြအမား ဆးမာၿမ႕ျပ မား၊ ကနသြယေရးဆပကမးမားႏင ပ႔ေဆာငေရးလမးေၾကာငးမားကသ႔ေသာ စးပြားေရးအား

225

ျဖငေသာလညးေကာငး၊ သေကၤ တအားျဖငေသာလညးေကာငး အေရးႀကးဆးေနရာမားတြငျဖစပြားၾကၿပး ထေနရာမားက သမးပကျခငးျဖင စစပြအလြနျပနလညတညေဆာကေရးအတြက အေရးႀကးေသာ ရငးျမစမားက ရရႏငမညျဖစသည။ သ႔ေသာလညး အေစာပငးတကပြမားတြင တစဖကဖကက တစဖကဖကက မေခမႈနးႏငေသာအခါ တကခကသ မားက သတ႔၏ မဟာဗဟာမားက ထညသြငးစဥးစားၾကေတာသည။ သတ႔သည စစပြတြင အၿပးသတေအာငႏငၿပး မမတ႔၏ အဆးစြနပနးတငမားသ႔ေရာကရႏငမညမဟတ သၾကသညအခါ သတ႔သည ရငသနရပတညေရးႏင အခနႏငမ စစအငအားေကာငးေရးတ႔ကသ႔ေသာ ဒတယပနးတငမားအေပၚဥးတညလာၾကရျပနသည။ အဆပါ ပနးတငမားသ႔ ေရာက ရရန အစးရဘကကလညး အားေကာငးၿပး တရား၀ငျဖစမႈရသညဟ ခယႏငရနျဖစႏငသမ နယေျမမားက ထနးခပရန ႀကးပမးသည။ အျခားတစဖကတြင သပနမားကလညး တပသားသစမားစေဆာငးရန၊ စစေရးေလကငရန အေျခခစခနး မားတညေဆာငႏငရန၊ ႏငငေရးပညာသငၾကားရနႏင ႏငငမကႏာစာထေထာင ရနတ႔အတြက နယေျမအခ႕က ထနး ခပရနလအပသည။ မမတ႔၏ လကရရငးျမစမားက ပၿပးသတထားရနလညး ႏစဖကစလးကလအပသည။ ထ႔ေၾကာင ၿပငဆငမႈသည နယေျမထနးခပျခငးအေပၚဗဟျပသညတင တကခက ၾကသမားက ရငးျမစမားက ထအတြကအသးျပ လမႈနညးပါၿပး စးပြားေရးအရအေရးပါေသာေနရာမားအနးတြင တကပြမားျဖစလမမညမဟတေပ။ သဘာ၀သယဇာတ မားေရာငး၀ယေဖာကကားျခငးမ ရရေနေသာ သတ႔၀ငေငြ ထခကသြားႏငသညအတြက စးပြားေရးအရအေရးပါေသာ ေဒသမားအနးတြင တကခကမႈကေရာငရားရနမာ ယငးတ႔ ၏ ဆငျခငမႈတစရပျဖစသည။ စစပြဆငႏႊရနအတြက အဆပါ ေဒသမားမ၀ငေငြမားက အမားဆးရရႏငရန သတ႔၏ စစသား သ႔မဟတ ၀ငေငြက မစေတးရဘ ကနသြယျခငးမ ၀ငေငြ ပမာဏတစခရရေစရန သတ႔သည ခငမာေသာ အစအစဥမားခမတၾကသည။ျမနမာႏငငတြငထသ႔ေသာ၀ငေငြရာျခငးမးမာဥပမာအားျဖငသစခတျခငးႏင သတတး ေဖာျခငးတ႔လပကငၾကသည ကမၸဏမားက အခြနေကာကချခငးတ႔ျဖစသလ ထငးႏင တ႐တနယစပေဒသမားဆသ႔ ကနစညမားပ႔ေဆာငျခငးမ ၀ငေငြရာေဖြရာတြငလမးပတဆ႔ျခငးသ႔မ ဟတအကာအကြယေပးေရး သေဘာတည ခကမားျဖငရာေဖြျခငးလညး ပါ၀ငသည။ အကယ၍ ေစစပညႇႏႈငးမႈမားစတငၿပး ယငးတ႔သည ပဋပကၡကေျဖရငးေပးႏငမည ယၾကညစတခရေလာကေသာ နညး လမးအျဖစ ႏစဖကက ႐ႈျမငၾကလင သတ႔သည ပဋပကၡ၏ကာလအတြငး သတ႔၏ေမာလငခကမားက ျပနလညထည သြငးစဥးစားၾကၿပး တဆကတညးမာပင ယာယပနးတငမားမ အဆးသတပနးတငမားဆသ႔ ေရႊ႕ ၾကေတာသည။ သတ႔၏ အေပးအယအေနအထားတးတကရနပါသလ ပဋပကၡလြနလ႔အဖြ႕အစညးတြင အေရးပါ ေသာ ရငးျမစမားရရေစရန ႏစ ဖကစလး၏ မဟာဗဟာရညမနးခကမားသည စးပြားအေရးအရအေရးပါ ေသာေဒ သမားသ႔ ျပနလညေရာကရသြားျပနသည။ တစခနတညးမာပငပဋပကၡ၏အဆးသတကစားပြဟ မတယခနတြင သတ႔စတႀကကသးခြငရသည ရငးျမစမား က ပမလၿခေသာေနရာေဒသမားတြင ပမထားရလလာၾကေပလမမည။ ယငးသည စြန႔စားရေသာ ေရြးခယမႈတစချဖစၿပး တကခကၾကသႏစဖကၾကား ယၾကညမႈတညေဆာကေရး ႀကးပမး မႈသည တကပြမားျပငးထနျခငးႏငရငဆငႀကေတြရ လင ေဆြးေႏြးပြမားပကစးသြားေစႏငၿပး ပဋပကၡ၏မလလမး ေၾကာငးေပၚ ျပနေရာကသြားမညျဖစသည။ ၁၉၄၈-၂၀၀၈ ျမနမာႏငငေျမာကပငးရ တငးရငးသားလနညးစေဒသမားသ႔ အစးရ၏ ခဥးကပမႈ လြတလပေရးရၿပးကတညးကပင အစးရသည ဗမာ/ျမနမာ၏ ႏငငေတာအသြငကးေျပာငးမႈအတြငးသ႔ ေျမာကပငး ကခင ျပညနယႏငရမးျပညနယမားအား ထေတြ႕ဆကဆျခငး သ႔မဟတ ပေပါငးေစျခငးတ႔ လပလသည ရညရြယ ခကနညးခ သည။ နယေျမေဒသအမားစမာ အစးရ၏တက႐ကထနးခပမႈေအာငတြင မရဘ ႏငငေတာတညရမႈ ကထေထာငရန ႀကး ပမးမႈအနညးငယသာရခသည။ ထအစား ယငးေဒသမားက သကဆငရာေစာဘြားမား၊ ဘာသာေရးေခါငးေဆာငမားျဖင ပမနခတဆကမႈ ပမျခငး သ႔မဟတ နညးပါးျခငးရေသာ ကြနရကမားမတစဆင အပခပခၿပး ႏငငေရးႏင စးပြားေရးဘ၀ ဆငရာ ေဒသခဘ၀မားက ထနးခပထားၿပး ယၾကညစတခရသည

226

ေဒသခအႀကးအကမားႏငလညးအပခပၾကသည။ယငးခဥးကပမႈသညSLORC/SPDCေခတ“အပစအခတရပစေရး” ကာလအထပင တညတခသည။ အဆပါေဒသမား တြင ဆယစႏစ ႏစခနးပါးတငေအာင အၾကမးဖကမႈမား ေလာခႏငမည အခြငအေရးရခၿပး ေဒသခေခါငးေဆာငမားက ေကာငးမားႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမား ေထာကပေပးရနအစးရက ရငးရငးလငးလငးေတာငးဆခသညတင ရနကန/ေနျပညေတာက စတ၀ငစားမႈအနညး ငယသာျပသခသည။ေျပာရမညဆလငျမနမာစးပြားေရးသမားမားပငလင အဆပါေဒသမားတြက၀ငေငြရာရနမားစြာ စတ၀ငစားမႈမရၾကလဘ ရငးႏးျမႇပႏမႈအားလးနးပါးမာ ႏငငျခားကမၸဏ မားျဖစၾကၿပး အထးသျဖင တ႐တႏငထငး တ႔မျဖစသည။ စစအစးရ အထးသျဖင သကဆငရာနယေျမတငးမႈးမားသည ယငးေဒသမားတြင ကနသြယေရး အခြနမားေကာကခေနျခငးေၾကာင သတ႔၏ ေရရညပါ၀ါခငျမေရးအတြကထက ေရတ တကခကေရးအတြကဥး တညခကထားေနဆျဖစသညဟ ယဆရသည။ ၂၀၀၈- ျမနမာႏငငေျမာကပငးရ တငးရငးသားလနညးစေဒသမားသ႔ အစးရ၏ ခဥးကပမႈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒသစေနာကပငး အစးရ၏ျမငသာေသာအေျပာငးအလတစခက ကၽြႏပ၏သေတသနတြင အထင အရား ေတြ႕ျမငခရသည။ ထအခါမစ၍ အစးရသည စးပြားေရးအရ အေရးပါသညေနရာမားက ထနးခပ ႏငေစမည မမ၏ တပမားေနရခထားမႈႏင ႏငငေရးအရ အားထတမႈမားအေပၚ အခငအမာဥးတညမႈတးပြား လာခသည။ ယငးဥးတညခက ၏ ပထမဆးလကၡဏာမာ အစးရမဟတေသာလကနကကငတပဖြ႕မားက နယျခား ေစာငတပမား (BGF) အျဖစလကခခ ျခငးျဖစသည။ ျမနမာစစတပ၏ ကြပကမႈေအာကတြင တာ၀နထမးေဆာငလ စတမရျခငးအေပၚဥးတညထားေသာ အစးရ မဟတသညလကနကကကတပဖြ႕မားက BGF အစအစဥက ဆန႔ကင မႈအမားမျပားရေနစဥ ယငးမကႏာစာ၌ မလေမာ မနးထားသေလာက အဖြ႕မားကြထြကသြားချခငးေတာမရေပ။ သ႔ေသာလညး BGF အဖြ႕သစတစခဖြ႕ၿပးသြားခနတြင စး ပြားေရးအရ အေရးပါေသာ ေနရာေဒသမားအနးတြင ျမနမာစစတပတပရငးမားကလညး ထားရထားၿပးျဖစသည။ ဒတယ လကၡဏာမာ အစးရက သဘာ၀သယဇာတ အေပၚပၿပးအာ႐စကလာျခငးျဖစကာ ၂၀၁၁ တြင ကခငပဋပကၡျဖစေစသည အေျခအေနသ႔ေရာကရသြားေစခ သညဟေသာ အေကာကအယမားျဖစျဖစေစခသည။ တစခါတစရ အစးရႏင KIO ၾကား တငးမာမႈမားျမငတကခ သညတင ရငဆငတကပြမားျဖစပြားရျခငးသည ၁၉၉၄ ခႏစအပစအခတရပစေရးသေဘာတည ခကအရ KIO ထနးခပထားေသာ နယေျမမားသ႔ အစးရတပဖြ႕မား နယကၽြသြားျခငးေၾကာင စျဖစရျခငးျဖစသည။ ႏစကာလမားစြာ ရခသည တကခကမႈမားမျမငတကသငေသာလညး အစးရတပမားက ဆတခြာရနျငငးဆခသလ KIO ကလညး အလားတပင စးပြားေရးအရအေရးပါသညနယေျမမားက လကလြတမခေပ။ ေနာကဆးတြင မားစြာေသာ တငးရငး သားကယစားလယမားကလညး ေတာငးဆၾကသညမာ လကရၿငမးခမးေရးေဆြးေႏြးပြမားတြင အစးရ၏ ဥးစားေပး လပငနးမားတြင စးပြားေရးအရအေရးပါဆးနယေျမမားက ထနးခပထားသည အဆပါအဖြ႕မားႏင အပစအခတရပစ ေရး ေအာငျမငရန ဥးစြာပထမဥးတညထားရမညဟ၍ျဖစသည။ ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥမားတညျမၿပး ကယျပန႔လာ သညႏင အမ အစးရသည သဘာ၀သယဇာတမားရသညေနရာမားတြငသာ အပစအခတရပစေရးကလပေဆာင ရနမာ ၂၀၁၃ တြင ျဖစႏငဖြယမရဟ ယဆရနသာရေတာသည။ သ႔ေသာလညး တးတကမႈမညေသာ ၿငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးပြမားက ၾကညလင အစးရေကာ အစးရမဟတသညလကနကကငတပဖြ႕ ႏစဖကစလးသည အနာဂတစး ပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈ က ထနးခပေရး၏ အေရးပါပက အျပညအ၀သေဘာေပါကၾကသညက ျပသေနသည။ အခ႕ေသာ အဖြ႕မားကမ စးပြား ေရးအလားအလာရသညဟ ယဆထားသည နယေျမမားက အနညးဆး တစစတ တစပငးျဖစေစသတ႔ရထကသညဟရငးရငးပငေတာငးဆခၾကသည။အခ႕ေနရာမားတြင လကရအခန၌ သပနမား ထနးခပထားျခငးမရသည နယေျမေဒသမား ပငပါရေနသည။ ယခေလလာမႈသည ျမနမာႏငငရ ေခတၿပငအေျခအေနက နားလညရနအတြက အသး၀ငႏငေသာ နယပယသး ရပက ေဖာထတထားသည။ ပထမဆးတစခမာ အနာဂတျမနမာႏငငတြင အာဏာရရရနအတြက အၿပငအကတာ မား လးပနး ေနသည ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ အေစာပငးအဆငမားအတြငး တငးျပည၏ အခ႕ေနရာမားတြင ျဖစပြားေနသည တကခကမႈမားျမငတကလာျခငး၏ ေနာကကြယတြငရေသာ ဆငျခငပတစချဖစသည။ ဒတယ

227

တစခမာ ကခငျပညနယ ႏင ရမးျပညနယေျမာကပငးတြငျဖစပြားေနသည တကခကမႈမားက ယခေလလာမႈရငးျပ သြားရငး ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥ၏ ေႏာငေႏးမႈမား သ႔မဟတ ခနလပထားမႈမားက ကၽြႏပတ႔ေလာမတြကသင ေၾကာငးျဖစသည။ တးပြားလာသည တကခကမႈသည အေျခကမႈတစခအတြက အေျခကေရး သ႔မဟတ အေကာင အထညေဖာေရးႀကးပမးမႈတစခခအတြက အႏရာယတစချဖစၿပး ျမနမာစစတပႏင အစးရလကနကကငတပဖြ႕မား ေမာလငထားခသည ေနာကမးဆကတစခ သ႔ မဟတ အစရသျဖင တကခကမႈမားျဖစေနမည ပစတစရပသ႔ျပန လညေရာကရသြားမည အႏရာယျဖစသည။ ထသ႔ျဖစ လင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားတးပြားလာဖြယရၿပး ၿငမးခမးေရးလပငနးစဥႏင ႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈ ႏစရပ စလးက ကာကြယထနးသမးေစာငေရာကရနတငးျပည ၌လအပသည ဖြ႕ၿဖးေရးစနေခၚမႈမားႏငႀကေတြ႕ရမညျဖစသည။ တတယတစခမာ သဘာ၀သယဇာတမားႏငစးပြား ေရးစငတာမားက ထနးခပရနၿပငဆငျခငးက မညသ႔ကငတြယေျဖ ရငးမညက ေစာငၾကညေလလာရနလအပျခငး ျဖစသည။ အစးရႏင အစးရမဟတေသာလကနကကငတပဖြ႕မားၾကား စဥဆကမျပတဆကဆေရးမား၏ အကး ဆကတစခသည မညသကနယေျမတစခက ထနးခပသြားႏငသညျဖစေစ ထေဒသအတြငးရ အျခားအသကအ၀နး သ႔မဟတ ႏငငေရးအဖြ႕အစညးတစခခအတြက အကာအကြယျဖစေစရမည ျဖစသည။ အကယ၍ စးပြားေရးအလား အလာေကာငးသညနယေျမေဒသအားလးက တစစတစေယာကေသာအကတာက ထနးခပထားၿပး ယငးေနရာ တြငပငရသည အၾကမးမဖကအကတာမား၏ အလားအလားမားက ပယဖကခလင ျမနမာႏငင၏ ဒမကေရစႏင စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကမႈသ႔သြားရာလမးသည သသသာသာပင ရညလားသြားလမမည ျဖစသည။

228

ျမနမာ/ဗမာရ ရတပဖြ႕ျပျပငေျပာငးလေရး အဆးအတားမား

Obstacles to Police Reform in Myanmar/Burma

Andrew Selth Griffith Asia Institute

a.selth@griffith.edu.au ၂၀၁၁ တြင စစဘက-အရပဘကလႊတေတာတစရပကမးသစၥာကနဆခၿပးကတညးက ျမနမာ(ဗမာ) က အားလးသရခ ၾကၿပး သမၼတဥးသနးစနဥးေဆာငသည ရညမနးခကႀကးမားေသာ ျပျပငေျပာငးလေရး အစအစဥတစရပက စတငခသည တင အေလးအနကေလလာျခငးမကငးလြတေနခသည အေရးႀကးေသာအခ႕ နယပယမားကနရေနပရသည။ ဥပမာ အားျဖင တငးျပည၏ ရတပဖြ႕ျပျပငေျပာငးလေရးသည “တရားဥပေဒ စးမးေရး” လအပခကႏငပကသကၿပးေျပာၾကားခ သည သမၼတ၏ မညသညမန႔ခြနးတြငမ အထးတလညထည သြငးေျပာၾကားချခငးမရေပ။ သ႔ေသာလညး ျမနမာႏငင ရတပဖြ႕ (MPF) ကတးခ႕ရနႏင ျပနလညပသြငးရန လကရအစအစဥမားက အသစျပနလညအားျဖညရန သညသာမက အရပဘကပဆနေသာ ဟနပနႏင ကင၀တမားေပးရနႏင တငးျပည၏ျပညတြငးလၿခေရး၏ ေသာခက ကေသာ အခ႕ မကႏာစာမားက ပမတာ ၀နယမႈျမငေတြ႕ရရန အစးရကဆႏၵရသညမာ အထငအရားပငျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင စစမနၿပး ေရရည တညတ ေသာ ဒမကေရစစနစသ႔ အစအစဥတကအသြငကးေျပာငးရနႏင တရားဥပေဒစးမးေရးအား ေကာငးရနမာ ယငးသ႔ေသာ အဆငမားသည အမနတကယအားျဖင မရမျဖစလအပသည။ တပမေတာသည ျပငပကာကြယေရးႏင တငးရငးသားလကနကကငတပဖြ႕မားႏငရငဆငမည ဆပမႈႏမနငးေရး တ႔ကသ႔ အဓကကေသာ လၿခေရးဆငရာစစဆငေရးမားအတြကသာ တာ၀နရေပလမမည။ သ႔ေသာလညး ကယျပန႔ေသာ ဒမကေရစေဖာေဆာငေရးလပငနးစဥမား၏ အစတအပငးအျဖစ တရားဥပေဒအသက၀ငေရးႏင ျပညတြငးတည ၿငမေရးက ထနးသမးရနအတြက MPF သည ပမႀကးမားေသာ အခနးက႑တြငရမညျဖစသည။ ယခတြငလညး ျမနမာႏငင၏ လေနထထပရာေနရာမား၏ လမးမားထကတြငလညးေကာငး၊ အေရးႀကးပဂၢလမားက အကာအကြယေပးရာတြငလညး ေကာငး၊ အစးရ႐းမားႏင သတမနမစရငမားအျပငဘကတြင ရပေနေသာ လၿခေရး အေစာငမားတြငလညးေကာငး အစမးေရာငယနေဖာငးမားထက အျပာေရာငယနေဖာငးမားပမရေနၿပးျဖစသည။ ျပညတြငးေရးမၿငမသကမႈမားက ကငတြယရာတြင ရတပဖြ႕ပမႀကးမားေသာ အစတအပငးတစရပတြငပါ၀ငၿပး စစတပကမ ၂၀၁၂ ခႏစတြင ရခငတြငျဖစ ပြားခသလ၊ ၂၀၁၃ ခႏစတြင ျမနမာႏငငအလယပငးတြငျဖစပြားခသလ အေရးေပၚအေျခအေနအတြငး အရပဘက အာဏာက အေထာကအကျပရန အသငအေနအထားသာရေနမညဟ လညး ေမာလငႏငသည။ အဆးသတအားျဖင MPF က တးခ႕ျခငး၊ ျပနလညပသြငးျခငးႏင ေခတမေအာငလပေဆာငျခငးကျပလပရမည။ ကလန ေခတကတညးက ပမႀကးမားကာ အာဏာပရၿပးျဖစေသာလညး ပနးတငမာ အမးသား၊ အမးသမးတပဖြ႕၀င ၁၀၀၀၀၀ ေကာရၿပးလၿခေရးတပရငး ၃၄ ရငးရသည တပဖြ႕တစချဖစရနျဖစသည။ ျမနမာဘာသာျဖင လႊငတငထား သည ျပညစေသာMPF၀ဘဆငတြငျမငေတြ႕ခရသညမာတပဖြ႕၀ငစေဆာငးေရးစခနစညႊနးမားႏင အရာရအဆငသ႔ ၀ငေရာကရန လအပခကမားက ျမႇငတငထားၿပးျဖစသည။ တစခနတညးမာပင လကနကကငေဆာငထားျခငးမရ ေသာ အရာရမားက အရပသားမားႏငအနးကပပးတြေဆာငရြကျခငးျဖင ရပရြာအေျချပရတပဖြ႕လပငနးမား ေဆာငရြကေရးက ႀကးႀကးမား မားအာ႐စကရန MPF ၏ သေဘာတရားေရးရာႏင ေလကငေရးအစအစဥမားက လညး ေျပာငးလခၿပးျဖစသည။ ယငး ခဥးကပမႈသည ျမနမာႏငငအတြက လး၀အစမးႀကးမဟတေသာလညး ျပညျပည၀၀ႏင ေအာငျမငစြာအေကာငအထည ေဖာႏငခလင ၁၉၆၂ ခႏစတြင ဗလခပႀကးေန၀ငးအာဏာသမးၿပး ကတညးက ပသြငးထားခသည တငးမာသည ျပညသ႔ စစပစရတပဖြ႕အျဖစမသည ဆန႔ကငဘကအေနအထားသ႔

229

ေျပာငးသြားလမေပမည။ သ႔ေသာလညး ၂၀၁၁ ခႏစမတငမက ယခငစစအစးရတညေထာငခသလ အငဒနးရားတ႔ကသ႔ေသာ အျခားႏငငမား တြင အာဏာရင အစးရ မားေခတလြနေတြ႕ႀကခရသလ ႏငငရတပဖြ႕၏ ျပျပငေျပာငးလေရးမာ ပစၥကၡအခနတြင မေရမတြကႏငေသာစနေခၚမႈမားရေနသည။ယငးသ႔ေသာအသြငကးေျပာငးမႈမးသညမညသညအခါကမ မလငျမနခ သလ လြယလညးမလြယကခေပ။ ျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးစဥအတြငး အစးရႏင ရတပဖြ႕တ႔ရငဆငႀကေတြ႕ရ ဖြယရသည စနေခၚမႈနယပယအေတာမားမားရသည။ MPF တးခ႕ေရးအလငအျမန ျပလပရန မလြမေရာငသာႀကေတြ႕ရလင တညေဆာကပဆငရာႏင ရငးျမစဖအား တ႔ရမည ျဖစသည။ ထ႔ျပင ျမနမာစစတပသည အလြနတနခးထြားလကရေနဥးမညျဖစသည။ ေထာကလမးေရး လပငနးမား ေဆာငရြကျခငးႏင ျပညတြငးလၿခေရးစစဆငေရးမားကသ႔ေသာ အခ႕နယပယမားတြင MPF ႏင တပမေတာတ႔၏ အကးစးပြားခငး တကလကရေနေပလမမည။ တပမေတာကခြငျပဖြယရလင အငစတကးရငး ႏစခၾကား အခနးက႑ မား၊ တာ၀နမားႏင ဆကစပအကးအျမတမားက သးျခားစခြျခားထားႏငဖြယရေသာလညး ေရာေထြးမႈမားဆကလကရ ႏငေသးသည။ ရတပဖြ႕တြင ကာလၾကာရညအျမစတြယခေသာ ဓေလမားကစၥကလညး ေျဖရငးရမညျဖစသည။ ဥပမာ အားျဖင နကနက႐ႈငး႐ႈငးအျမစတြယေနေသာ ျပနာမားျဖစသည ျခစားမႈႏင အာဏာအလြသးစားလပမႈတ႔သည အျမတျဖတရနခကခေနေပဥးမည။ ထအခနအထ အရပသားမားႏင ရတပဖြ႕ၾကားဆကဆေရးသည ျပနာအျဖစ ဆကလကရေနပါလမမည။ ထ႔အျပင ယငးသ႔ေသာ ျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးမားက ႏငငေတာအျခားအဖြ႕အစညးမားမသးျခားကငးလြတၿပး ေျဖရငးႏငမညမဟတေပ။ သမၼတေျပာခသလပင ျပညသ႔၀နေဆာငမႈေပးသညအဖြ႕အစညးမား၏ စသတမတခက မာတရားဥပေဒစးမးမႈရရႏင မမတတ ဘကမလဘအပခပျခငးျဖစသည။ တရားဥပေဒစးမးမႈႏငပြတတကမႈ အျမျဖစေန မည စနစတစခ၏ခႏငရနမရႏငေသာလညး ကငသးႏငသညတင ၀ေရာဓျဖစေနမည။ စစအစးရ အဓပၸာယသတမတ ခသညအတငး တရားဥပေဒစးမးေရးသည ၿငမ၀ပပျပားေရးေအာကတြင ဆယစႏစမားႏငခကာ တမျမပေနခသည။ ႐း႐းသားသားကငးလြတခြငမားရေသာလညး ရတပဖြ႕၀ငတစေယာကသည ဥပေဒႏငမညဘ အႀကမႀကမျပကငခ လင အေရးယအျပစေပးခရမညျဖစသည။ အကယ၍ အရာရမားက ပါရာဒငးအသစက လကခၿပးမေျပာငးလႏငခလင အစးရ ေဟာငးလကထကကအကငမားအတငးမေျပာငးႏငေသးဟေတြ႕ရလင သတ႔က အစားထးရမညျဖစသည။ အတတႏငအလဥးျပတသားရနလအပသည။ ယငးနယပယတြင အကအညေပးရနအတြက ႏငငျခားအစးရမား၊ ႏငငတကာအငစတကးရငးမားႏင ပဂၢလက ေဖာင ေဒးရငးမားသည ၂၀၁၁ ကတညးက ေနျပညေတာအား ခဥးကပခသည။ သမၼတ၏မန႔ခြနးအမားဆး ကကးကားၿပး ကယ ျပန႔ေသာ တရားဥပေဒစးမးေရးကရနညႊနးျခငးၾကရာ အမားစမာ MPF က တက႐ကအ ကအညမားေပးရနျဖစပရသည။ သ႔ေသာလညး ျမနမာရတပဖြ႕ျပျပငေျပာငးလရနအတြက ႏငငျခားသားမား၏ စြမးေဆာငႏငမႈမာ အကန႔အသတရ သည။ အထးျပလမးညႊနးခကမား၊ နညးပညာအကအညမားႏင ေခတမ လကနကကရယာမားကသား သတ႔ေထာက ပ ႏငသည။ အခြငအေရးအေျချပျခငးႏင ရပရြာအေျချပ ရတပဖြ႕ လပငနးကသ႔ သေဘာတရားမားကသား သတ႔အၾကေပး ႏငသည။ ရတပဖြ႕၏ အေျခခလပငနးမားက ေဆာငရြကရန စြမးေဆာငရညမားတးျမႇငျခငး၊ ရာဇ၀တမႈႏင မတညၿငမ မႈမားက ထနးခပရန စြမးေဆာငရညမား တးျမႇငျခငးႏင ဒမကေရစနညးလမးကရတပဖြ႕မဒယမားက ေဖာေဆာငျခငး တ႔ျပလပသငသည။ သ႔ေသာလညး MPF ၏ အေျခခကေသာ ျပျပငေျပာငးလမႈသည ေနျပညေတာထမ ခငမာေသာ အေထာကအပ၊ တပဖြ႕၏ ပေရာ ဖကရငနယဓေလ၏ ပါရာဒငးအေရြ႕ႏင ရပရြာႏငယၾကညမႈရေသာ ဆကဆေရးဖြ႕ၿဖးမႈ တ႔အေပၚတြငသာ မတညသည။ အဆပါကစၥရပမားက ျမနမာေတြကယတငသာ ကငတြယေဆာငရြကႏငမညျဖစသည။ ဒမကေရစနညးလမးကရတပဖြ႕လပငနးမားေဆာငရြကျခငးသည မညသ႔မညပနညးဆသညအေပၚ ႏငငတကာ

230

အဆင၌ ကယျပန႔ေသာသေဘာတညမႈမား လြနခသညဆယစႏစကနညးရ ရရခၿပးျဖစသည။ အေျခခမ ၇ ရပက ေလလာသးသပ သမားက ေဖာထတသတမတခၾကသည။ ယငးတ႔မာ ရတပဖြ႕သည ဥပေဒႏငအညတာ၀နထမး ေဆာငျခငး၊ ပေရာဖက ရငနယကင၀တျဖင စညးကမးသတမတျခငး၊ အငအားသးျခငးကအနညးဆးအသးျပ ျခငးျဖင လ႔ဘ၀မားက ကာကြယ ျခငး၊ ျပညသက တာ၀နချခငး၊ ရာဇ၀တမႈမားႀကတငႏမနငးျခငးျဖင လ႔ဘ၀မားႏင ပငဆငမႈမားက ကာကြယျခငး၊ လ႔ အခြငအေရးႏင ဂသကၡာက ကာကြယထနးသမးေစာငေရာကျခငးႏင ခြျခား ဆကဆမႈမျပျခငးတ႔ျဖစၾကသည။ ယငးမ ၇ ရပက ရတပဖြ႕သည အျပညျပညဆငရာလ႔အခြငအေရးစႏႈနးမားအ တငး လကနာေဆာငရြကျခငး၊ အဖြ႕စညးအတြငးႏင ျပငပတြင ထေရာကေသာတာ၀နခမႈက ထနးသမးျခငးႏင ျပညသ႔ဘ၀လၿခမႈရေစရန ေဒသခရပရြာလထမားႏင လကတြ ေဆာငရြကျခငးစသည မသးရပသ႔အကဥးခပ ႏငသည။ ယငးစသတမတခကမားႏငတငးတာၾကညလင ျမနမာႏငင သည ၁၉၉၀ ျပညေႏာငးပငးကတညးကစ ၾကညလင တးတကမႈအခ႕ရခၿပး ၂၀၁၁ တြင အစးရသစတကၿပးေနာက သသာခဖြယရေသာလညး ေရ႕ဆကေလာကလမးရမည မားစြာရေနေသးသည။ သ႔ေသာလညး MPF သည မမကယတငျပနလညပေဖာႏငသငၿပး ထသ႔ဆလင ျမနမာႏငငတြငသမၼတဥးသနးစန၏ ျပျပငေျပာငးလေရး အစအစဥႏင ပၿပးဒမကေရစဆနကာေပါၾကြယ၀ၿပး လသားဆနေသာလ႔အဖြ႕အစညးတစရပ ဖြ႕ၿဖး ေရးက အဓကကေသာထည၀ငမႈမားျပလပႏငမညအလားအလာျဖစသည။ အေရးႀကးေသာ အရပဘကအ ဖြ႕အစညးတစရပအေနျဖင ေရြးေကာကခအစးရ၊ မမတ႔၏ အျပအမ-ေရြးေကာကခအစးရ၏ ကငသးမႈ- တ႔မတစဆင ျပညသမား အတြက အေျဖရာေပးႏငျခငးသည ျမနမာႏငငတြင တရားဥပေဒစးမးေရး အေကာငအထညေဖာရနႏင မမတ႔၏လပရပမားအတြက ပၿပးတာ၀နခႏငေသာ လၿခေရးတပဖြ႕ျဖစရန လကရႀကပမးမႈမားတြင တးတကမႈ၏ အေရးႀကးေသာ ညႊနး ကနးတစရပျဖစေပလမမည။ ယငးကစၥအားလးတ႔က ႏငငတကာအသငးအ၀ငးအေနျဖင ေသာလညးေကာငး၊ ျမနမာ ျပညသမားကယတငကေသာလညးေကာငး ႏစဖကစလးက အနးကပေစာငၾကညရလမ မညျဖစေပေတာသည။

231

ျမနမာစးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈႏင ဖြ႕ၿဖ းမႈအလားအလာမား

The Prospects of Myanmar’s Economic Reform and Development

Song Qingrun China Institutes of Contemporary International Relations

songqingrun@cicir.an.cn

ျမနမာစးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈအသစ၏ အလြနအေရးပါေသာအရာမား တငးျပညႏင ျပညသမား ကာလၾကာျမငစြာ အလြနအမငးဆငးရချခငးတ႔သည အစးရသစအား စးပြားေရး ျပျပင ေျပာငးလမႈအသစ ေဖာေဆာငရန တြနးအားေပးသည အဓက ေမာငးႏငအားျဖစသည။ ျမနမာႏငငသည သယဇာတ ေပါၾကြယပါ၀သည တငးျပညျဖစသည။ သ႔ေသာ ၁၉၈၇ခႏစမစ၍ဆငးရဆးႏငငတစႏငင ျဖစခရသည။ စးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈအသစ၏ အလငစလအေျခအေနမားရသည။ သမၼတဥးသနးစနအစးရသည ႏငင ေရးျပျပငေျပာငးလမႈက အစးရ၏ ဥးစားေပးတစရပအျဖစ ေဖာေဆာငထားရသည။ အထးသျဖင အစးရသစ၏ ပထမႏစအတြငး စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈႏင ဖြ႕ၿဖးမႈကမားစြာ အာ႐စကချခငးမရခ။ ေနာကပငးတြင စးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈေနာကကျခငးသည ႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈက ပကစးေစမညဟ ထပတနးအရာရမားက သေဘာ ေပါကခသည။ လြနခသညႏစႏစ၌ အာရပကမၻာတြငျဖစပြားခသည ၀႐နးသနးကား အေျခအေနေၾကာင ျမနမာအာဏာပငမား ေသြးပက ထတလန႔ခရၿပး စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈက အရနျမႇငရန ၎တ႔အေပၚ ဖအား ျဖစေစခသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ အာရပေႏြဥးဟ ေခၚဆသည အျဖစအပက၏ အဓကအေၾကာငးအရငးမာ လငယမား အလပအကင မရသညႏႈနး ျမငမားလာျခငးေၾကာငျဖစသည။ ၂၀၁၁ ခႏစမစ၍ ျမနမာအစးရသစ၏ စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈ လပေဆာငမႈမား ႏငငေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမား တစႏစေကာၾကာ ျပလပၿပးေနာက သမၼတဥးသနးစနအစးရသည စးပြားေရး ျပျပင ေျပာငးလမႈ၏ ဒတယအပငးက ျပလပခသည။ ပထမအဆငတြင ျပျပငေျပာငးလေရး ျဖစစဥမားက လမးညႊနေမာငး ႏငမည လာမညႏစကာလမားအတြက စးပြား ေရးျပျပငေျပာငးလမႈ၏ သပၸနညးကအစအစဥႏင ရညမနးခကႀကး မားေသာ အစအစဥမားက ခမတခသည။ သမၼတ ဥးသနးစနေျပာၾကားခသည ျမနမာစးပြားေရးဥးတညခကမား အနကတစရပမာ စကပးေရးက အေျခခၿပး အျခားစးပြားေရး က႑မား ဘကစဖြ႕ၿဖးေရးတးတကေရးဆသည ဥးတညခကအား စကပေရးမတစဆင ေခတမစကမႈ ႏငငေတာ တညေဆာကေရးႏင အျခားစးပြားေရးက႑မား ဘကစဖြၿဖးတးတကေရး တ႔ျဖစသည။ ဒတယအဆငသည ယခင စစအစးရႏင အလြနျခားနားၿပး ဥးသနစနအစးရစး ပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈ၏ အေျခခပနးတငမားအနကတစခမာ ျပညသမား၏ဘ၀အေျခအေန တးတကေရးႏင ေကးလကဖြ႕ၿဖးေရး ဆငးရမြေတမႈပေပာကေရးတ႔တြင မားစြာအာ႐စကေရးတ႔ျဖစသည။ တတယအဆငမာ လႊတေတာႏင အစးရတ႔သည ရငးႏးျမပႏမႈပတ၀နးကင တးတကရနႏင စးပြားေရးဖြၿဖးမႈ တးျမငရာတြင တငးျပညက အေထာကအကျဖစေစမည လပေဆာငခကအျဖစ ေခတမမေတာေသာ စးပြားေရး

232

ဆငရာ ဥပေဒမားက ျပငဆငျခငးႏင ဥပေဒသစမားက ေဖာေဆာငျပ႒ာနးျခငးျဖစသည။ ဥပေဒသစမားေၾကာင ရငးႏးျမပႏမႈ ေခာမြတၿပး ရငးႏးျမပႏမႈမားက ဆြေဆာငရန ရငးႏးျမႇပႏသမား၊ ပမလကခ မည လပေဆာငမႈမား က ေဆာငရြကၾက ရနျဖစသည။ စတတအဆငမာျမနမာအစးရသည စးပြားေရးဆငရာ အပခပေရးအဖြ႕အစညးအေျမာကအျမားက အေျပာငးအလ ျပလပခၿပး ၀နေဆာငမႈေပးသည အဖြ႕အစညးသစအေျမာကအျမားက ထေထာငကာ ေရး႐းစြအရာရမားက ထတပယ ၿပး အေရးႀကးေသာ ေနရာမားတြင ျပျပငေျပာငးလေရးသမားမားက ခန႔အပခသည။ အထကပါလပ ေဆာငမႈမားအားလး သည အစးရအဖြ႕တြင ျပျပငေျပာငးလသအဆငအတနးက ခငမာေစခၿပး အစးရအရာရအား လး၏ ျပျပငေျပာငးလေရး ႏငပကသကေသာ ေတြးေတာမႈမားကအားေကာငးေစခကာ ရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက အစးရအရာရမား၏အသစတႏင ထေရာကစြာ၀နေဆာငမႈေပးျခငးတ႔ တးတကလာခသည။ ဥပမာအားျဖင ျပညသ မား၏လမႈစးပြားအဆငအတနးက ျမႇင တငျခငးႏင တငးျပညစးပြားေရးအတြက မ႑ငျဖစေသာ အေသးစားႏင အလတစားလပငနးမား (SME) ေနာကထပ ဖြ႕ ၿဖးေရးအတြက ဗဟေကာမတတစရပက ၂၀၁၃ ခႏစ ဇနန၀ါရလ တြင ျမနမာအစးရက ဖြ႕စညးခသည။ အဖြ႕၀င ၂၇ ဥးပါ ၀ငေသာ SME ဖြ႕ၿဖးေရးေကာမတက သမၼတဥးသနးစနက ဥးေဆာငၿပး ဒတယ သမၼတႏစဥးျဖစေသာ ေဒါကတာ စငးေမာကခမးႏင ဥးဥာဏထြနးတ႔အပါအ၀င ၀နႀကး ၂၀ ဥးပါ၀ငသည။ ပဥၥမအဆငမာ ႏငငပငလပငနးမားက ပဂၢလကပငျပလပေရးသ႔ အစးရက အားေကာငးေကာငးျဖငေဆာငရြကခၿပး တယလဖနးဆကသြယေရး၊ စြမးအင၊ ဘ႑ာေရးႏင အျခားနယပယမား၏ က႑မားက အစးရ၏ထနးခပထားမႈမား ေျဖေလာေပးခကာအထကပါနယပယမားတြငပဂၢလကအရငးအႏးမား ျပညပအရငးအႏးမားျဖငလပကင ေဆာငရြကခြငျပခသည။ အခ႕ေသာ ႏငငပငလပငနးမားက ေကာပေရးရငးမားအျဖစသ႔ေျပာငးလလမမညျဖစၿပး အခ႕ကမ ပဂၢလ က က႑တးျမႇငရနရညရြယခကျခင ပဂၢလကက႑မားသ႔ခြငလမမညျဖစသည။ ျပျပငေျပာငး လေရးလပငနးစဥမားတြင ပဂၢလကက႑အတြက သငေတာေသာ ပတ၀နးကငတစခဖနတးရနအစးရကလလားၿပး စးပြားေရးအတြငးသ႔ ပမသက ၀ငလႈပရားမႈမားျဖစေစမညျဖစသည။ ဆဌမအဆငမာ ျပညတြငးႏင ႏငငတကာ ကၽြမးကငပညာရငမားႏင အငစတကးရငးမား၏ ဥာဏပညာ၏ အခြငသာ ခကမားက အစးရက အျပညအ၀ယသြားမညျဖစသည။ ၂၀၁၁ ခႏစ ဧၿပလတြင ေဒါကတာဥးျမငဥး ေဆာငေသာ စးပြား ေရးအႀကေပးအဖြ႕က သမၼတဥးသနးစနကဖြ႕စညးခၿပး အႀကေပးပဂၢလမားသည သမၼတသ႔ စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလ ေရးအႀကဥာဏမားတက႐ကေပးႏငမညျဖစသည။ ေကးလကေဒသဖြ႕ၿဖးေရးႏင ဆငးရမြ ေတမႈတကဖကေရး၊ ဘဏႏင ေငြအရငးအႏးေစးကြကမားျပျပငေျပာငးလေရးႏငပကသကေသာ အလပ႐ေဆြးေႏြး ပြႀကးမားကလညး ျမနမာႏငငတြင ကငးပခၿပး ျမနမာရငးႏးျမႇပႏမႈညလာခကလညး ႏစစဥကငးပခကာ စးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈမားက တြနးအားေပးရာ တြင အေထာကအကျဖစရန အေမရကနႏင EU ကၽြမးကငသမားစြာကပင ခန႔ထားခသည။ IMF ကၽြမးကငသမား၏ အကအညျဖင ျမနမာႏငငသည ႏစေပါငး ၂၀ ေကာၾကာတညျမခေသာ ေစးကြကေပါကေစးအတငး ေငြလလယသည စနစက ၂၀၁၂ ဧၿပလ ၁ ရကေန႔တြင အဆးသတႏငခၿပး ျပညေထာငစျမနမာႏငငေတာ ဗဟဘဏက အေမရ ကနေဒၚလာ တစေဒၚလာလင ျမနမာ ကပေငြ ၈၁၈ ကပျဖင (တငးျပညတြင ေငြလႊမႈအမားဆးအတြက အသးျပၾကေလ ရခၾကသည ေမာငခေစးကြကတြင အေျခခအားျဖင တစေဒၚလာလင ၈၀၀ ကပမ ၈၂၀ ကပရသည) ေစးႏႈနးသတမတ ေပးခကာ ေနစဥေငြလႊမႈ အမားဆးအတြက အသးျပၾကသည။ ထသ႔လပေဆာငမႈမားအပါအ၀င ျမနမာဘဏမားသည Visa ATM ကြနရကႏငခတဆကခၿပး ATM ႏင E-commerce တ႔ကသ႔ အလကထရြနးနစေငြလႊမားက စတငအသးျပခ ၾကကာ ေနာကပငးတြင ႏငငတကာခရကဒစကတမားေငြလႊျခငးက စတငအသးျပခၾကသည။ သတမအဆငမာ အေနာကႏငငမားက အေရးယပတဆ႔မႈမားက ဆငးငျခငးႏင အမားစကပယဖကေပးျခငး တ႔ျဖငဆြ ေဆာငခေသာ စးပြားေရးႏငႏငငေရးျပျပငေျပာငးလမႈမားက သမၼတဥးသနးစနက လပေဆာငချခငး

233

ျဖစသည။ ထ႔ေနာက ျမနမာအစးရသည အာဆယ၊ အေမရကန၊ EU၊ တ႐တ၊ အႏၵယ၊ ေတာငကရးယားႏင အျခားႏငငမားထမာ ႏငငျခား တက႐ကရငးႏးျမႇပႏမႈမား (FDI) က ဆြေဆာငရန အားသြနခြနစကလပေဆာငခ သည။ ႏစေပါငး ၂၀ ေကာၾကာ စးပြား ေရးပတဆမႈက ႀကးႀကးမားမားခခရၿပး ေၾကြးၿမပမာဏႀကးမားခေသာေၾကာင ျမနမာႏငငသည စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးရန အရငး အႏးႏင နညးပညာမား အသညးအသနလအပေနသည။ ျမနမာစးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈႏင ဖြ႕ၿဖ းမႈအလားအလာမား- အာရ၏ ထြနးသစစၾကယပြငလား ၂၀၁၂ ၾသဂတလတြင အသြငကးေျပာငးေနဆျမနမာ-အခြငအလမးမားႏငစနေခၚမႈမားဆသည ေခါငးစဥျဖင အစရငခစာ တစေစာငက အာရဖြ႕ၿဖးေရးဘဏက ထတျပနခသည။ ျမနမာသညအာရ၏ ႀကးထြားတးတကမႈ ျမနဆနေသာ စးပြားေရး မားေနာကက လကႏငၿပး တစႏစအတြင ၇ ရာခငႏႈနးမ ၈ ရာခငႏႈနးသ တးတကကာ ၀ငေငြအလယအလတရေသာ ႏငငတစချဖစလာကာ ျပျပငေျပာငးလမႈမားက အရနအဟနျဖငေနာကထပ ေဖာေဆာငျခငးျဖင ဖြ႕ၿဖးေရးစနေခၚမႈမားက ေကာလႊားႏငလင ၂၀၃၀ တြင ႏငငသားတစဥးခငး၀ငေငြသည သးဆျဖစလာမညဟ အစရငခန႔စာက ဆသည။ “ျမနမာ ႏငငဟာ အာရရ႕ေနာကထပထြနးသစစၾကယတစပြင ျဖစလာႏငတယဆေပမယ ဒလျဖစလာဖ႔ ျပျပငေျပာငးလမႈက ခငခငျမျမန႔ မဆတမနစေဖာေဆာငဖ႔လအပပါတယ” ဟ အေရ႕အာရ၊ အေရ႕ေတာငအာရႏင ပစဖတဆငရာ ADB ဒတယဥကဌ Stephen Groff က ေျပာဆခသည။ ျမနမာျပျပငေျပာငးလေရးသည အသးအပြငမားဖးပြငလာေနၿပး အရန အဟနရရန စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးတးတကလာကာ ၂၀၁၄ မတလတြငကနဆးမည ၂၀၁၃ ခႏစ ဘ႑ာေရးႏစတြင ျမနမာစး ပြားေရးသည ယခငႏစက ခန႔မနေျခ ၆ဒသမ ၅ ရာခငႏႈနးတးတကခရာမ ၆ ဒသမ ၇၅ ရာခငႏႈနးအထ တးတကရနေမာ မနးထားသညဟလညး ၂၀၁၃ ခႏစ ေမလတြင IMF ကေျပာၾကားခသည။ ျမနမာစးပြားေရးသည အနာဂတတြငဥးေမာရန အခြငေကာငးမားစြာရသည။ ပထမအခကမာ တငးျပညသည ျပျပငေျပာငးလေရးႏင ဖြ႕ၿဖးေရးလမးေၾကာငးေပၚသ႔ အလငအျမနေရာကရျခငး ျဖစၿပး စကပးေရးႏင စကမႈလပငနးက႑တငးတြင ဖြ႕ၿဖးမႈႏင ရငးႏးျမႇပႏမႈလအပၿပး သနး ၆၀ ေကာေသာ ျမနမာျပညသမား သည စားသးႏငစြမးအလားအလာပရလာခေသာေၾကာင စးပြားေရးဖြ႕ၿဖးမႈတြင အလားအလာႀကး ႀကးမားမားရသည။ ဒတယအခကမာ ျမနမာစးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈႏင ဖြ႕ၿဖးေရးတြင ႏငငတကာအသငးအ၀ငးထမာ အေထာကအ ပမားစြာရရေသာေၾကာငျဖစသည။ ပါရကလပဟ ေခၚဆၾကသည ကမၻာစးပြားေရးအငအားႀကး ၁၉ ႏငငက ၂၀၁၃ ဇနန၀ါ ရလတြင ျမနမာႏငငအေပၚတငရသည ေၾကြးမ အေမရကနေဒၚလာ ၆ ဘလက ေလာေပးခၿပး ေမလတြင ဂပနႏငငက ျမနမာေၾကြးမ အေမရကနေဒၚလာ ၂ ဘလကေလာေပးခကာ အကအညသစ ယနး ၅၁ ဒသမ ၀၅ သနး (အေမရကန ေဒၚလာ ၅၀၄ သနး) က ဆကလကေပးခသည။ ျမနမာသည ႏငငတကာအ၀ငးအ၀ငးထမ ေခးေငြႏင အကအည မားစြာလညးရရခသည။ တတယအခကမာ ျမနမာႏငငသည အေရ႕ေတာငအာရႏင ေတာငအာရၾကား ကနစညမားစး၀ငရနႏင စးပြားေရး ခတ ဆကျခငးအတြက ေနရာေကာငးတြငရေနျခငးျဖစသည။ ျမနမာႏငငတညေထာငလကရေသာ စးပြားေရးဇနမား စြာသည ျမနမာ-ထငးနယျခားေဒသတြင ထား၀ယဆပကမး၊ အႏၵယသမဒၵရာ ကမး ႐းတနးအနးတြင ေကာကျဖ ဆပကမး အနဒ မန ပငလယထြကေပါက ရနကနဆပကမးအနးတြင သလ၀ါဆပကမးမားကသ႔ ေဒသတြငး၌ ထတကနႏင သယယပ႔ ေဆာငေရး စငတာတစချဖစလာမည ျမနမာႏငငက အေထာကအကျဖစေစလမမည။ ယငးထးစးပြားေရးဇနမားသည ျမနမာႏငင၏ ဖြ႕ၿဖးေရးတးျမငေစမည ပထ၀၀ငဆငရာ အခြငသာခကမားအျဖစ ပမေကာငးမြနစြာေဆာငကဥးလာေပ လမမည။ ထ႔ျပင ျမနမာႏငင၌ သယဇာတလညး ေပါၾကြယ၀သည။ ျမနမာစးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈႏင ဖြ႕ၿဖးေရးအနာဂတသည ေတာကပေနပရသည။ သ႔ေသာ ယငး၏ျပျပငေျပာငး

234

လမႈ ႏင ဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးစဥမားသည စနေခၚမႈအျပညျဖင ခကခၾကမးတမးသညလမးတစခလညး ျဖစေပလမမည။ ပထမအခကမာ မားစြာေသာ ႏငငတကာရငးႏးျမႇပႏသမားသည ျပျပငေျပာငးလေရးအေကာသစ၏ အနာဂတက သသ ယရၾကသည။ Transparency International ကထတျပနသည ၂၀၁၂ အကငပကျခစားမႈညႊနးကနးအရ ျမနမာႏငင သည ကမၻာေပၚတြင ျခစားမႈအမားဆးႏငငတစချဖစေနဆျဖစကာ ယငးသည စးပြားေရးျပျပငေျပာငး လမႈႏင ဖြ႕ၿဖးေရး တ႔၏ ႀကးမားေသာ အတားအဆးျဖစသည။ ျမနမာႏငငသည ၂၀၁၁ တြင စစအစးရဆငးသြား ၿပးေနာက အေနာကႏငင ရငးႏးျမႇပႏသမားအတြက ပြငကာစသာျဖစေနၿပး ပဂၢလကလပငနးမားအေနျဖင ျမနမာႏငငသည အျမတႀကးႀကးမားမား ရႏငသညေနရာေလာ၊ အျခားေနရာသည အဆး႐ႈးနညးမညေလာက ေ၀ခြမရျဖစေနသည။ ဒတယအခကမာ ေခတေနာကကေနေသာ စးပြားေရးျဖစၿပး အထးသျဖင ဘ႑ာေရးစနစကစၥသည စးပြားေရးျပျပင ေျပာငးလမႈအတြက ႀကးမားေသာ အတားအဆးျဖစသည။ တတယအခကမာ တစႏငငလးရ အၾကမးထညႏငအႏထညမားအပါအ၀င ယယြငးပကစးေနေသာ အေျခခ အေဆာက အအမားျဖစၿပး ယငးသညလညး စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈႏင ဖြ႕ၿဖးေရးအတြက ႀကးမားၿပး ေရရညျဖစသည ေနာက ထပအဆးအတားတစချဖစသည။ စတတအခကမာ လေလာကေသာ ျပညတြငးႏင ႏငငျခားရငးႏးျမႇပႏမႈမရျခငးကလညး ျပျပငေျပာငးလေရးႏင ဖြ႕ၿဖးမႈ အတြက ကန႔သတမႈျဖစသည။ ပဥၥမအခကမာ စးပြားေရးျပျပငေျပာငးလေရးလပငနးစဥတြင ျမနမာအမးသားလပငနးမားသည ပအားေကာငးလာမ လား သ႔မဟတ ႏငငျခားကမၸဏမားေၾကာင က႐ႈးသြားမလားဆသညပငျဖစသည။ ျမနမာကမၸဏအမားစမာ အေသး စား ႏင အလယအလတလပငနးမားျဖစၾကၿပး ႀကးမားေသာလပငနးအမားအျပားရသညတင ၄ငးတ႔၏ နညးပညာ၊ စမခန႔ခြမႈ ႏင လပငနးလညပတမႈတ႔မာ ႏငငတကာအဆငေနာကတြငကနေနသည။ ပမၿပးအငအားႀကးသည ႏငငျခားကမၸဏမား ႏင ရငဆငၾကေတြ႕ရသညအခါ ျမနမာအမးသားကမၸဏမား၏ ကၾကမၼာမညသ႔ျဖစမညနညး။ ျပညတြငးႏင ႏငငျခားကမၸ ဏမား မညသ႔ယဥၿပငမညနညး သ႔မဟတ ဟနခကညစြာပးေပါငးေဆာငရြကမညနညး။ ထ႔ေနာက ယငးတ႔က တစခန တညးဖြ႕ၿဖးေအာင မညသ႔ျပမညနညး။ ႏငငတကာအားျဖငလညး အေနာကတငး ရငးႏးျမႇပႏသမားတြင ျမနမာႏငင၌ရငးႏးျမႇပႏရန အရငးအႏးအလအေလာက မရေခ။ အေနာကတငးေစး ကြကစားသးမႈမာလညးနမကသည။ယငးသ႔အေျခအေနဆးမားေၾကာငျမနမာစးပြားေရးဖြ႕ၿဖးေရးတြငအေနာကတငး ရငးႏးျမႇပႏမႈႏင ေစးကြကသည ေနရာႀကးႀကးမပါ၀ငႏငမညမဟတေပ။ အကဥးခပနဂး ျမနမာစးပြားေရးျပျပငေျပာငးလမႈသည တငးျပညဖြ႕ၿဖးမႈႏင ျပညသအမားဘ၀ယာသာမႈက တးတကေစေပလမ မည။ တငးျပည၏ ဖြ႕ၿဖးေရးတြင အခြငသာမႈႀကးႀကးမားမားႏင ေတာကပေသာအနာဂတရသည။ သ႔ေသာ ျမနမာႏငငသည စနေခၚမႈမားက သတျပၿပး ေရ႕တြငႀကေတြ႕ ရမည အခကအခမားက ဂ႐တစစကေကာလႊား သငသည။

235