iirammt

i

mmmËm

sSÈSP-mm'-'

mmmmmmm

rrm

MA

m m

Ë 25®kÉfcSfÉ

■ ■ ■

< = ■

EXERCITATIONUM PHILOSOPHICARUMT E R T I A E T Y I C E S I M A ,

qua; eflr,

CORPORE.S L V A M

a n n u e n t e s u m m o n u m in e ,S u b P r e s i d i o

ClmJJimi VtriyD. BURCHERI d e VOLDER, Medicin*

6c Philofbphiaj Do&oris, hujufque, ut & Ma-thefeos in llluftri Academia Lugd.

Batav. Profefïoris Ordinarii.Publice defendendam ajjumit

J A C O B US E R C K E L E N S , D ordrac.-Ba t :Ad diem 30. Ian. leco horifque/olitis.

Z

L U G D U NT B A T A V O R U M ,Apud A B R AH A M U M E L Z E V I E R »

Academia: Typographum. m bc xcii.o

x

SpeSïatifftmOy té omn'i humanitate confpicuo ViroyD. JOHANNI van EYSDEN, M. D. Praóti-

co expertiflimo, Ecclefia; Chriftiapud Dor*draccnos feniori reiigiofiflimo , vigilanti/Iï-mo, vitrici filio, fèdgermani fracris inftarfempcr colendo,

D. SALOMONI van TIL, Ecclefia; Chrifti,qua; Dordraci eft, Paftori fidelilïïmo, fa-cunditftmo, ibidemque Gymnafii IlluftrisProfeflari digniflimo, Thcologo ut &Phi-lofopho ex fummis, Prjeceptori fuo mul-tum dè Te merito.

Celeberr'imo té Acuttfllmo Viro,D. BURCHERO d e VOLDER, Medicina

& Philofophia; Doófcori, hujufque faculta-tis , ut & Mathefeos in Academia Lugd.Batava ProfefTori longe meritifïimo, Prajfi-di fuo Temper honorando.

N E C N O NClarijfimOy DomJjjimpqUf

LI T ET

// ACADS\LUGD. BAT)\ B I B L . /

Hafce Thefes

D. D. D.J A C O B E R C K E L E N S .

dtfendens,

exercitationum philosophicarum

T E R T I A E T V I G E S I M A ,

qua: eft >

D E

CORPORE.T H E S I S XVIII.

erum hac in aflertione ulterius confirmandane morer diutius,definam,poftquaro rei noftra:

, applicuero commune koe axioma, ld , quo po-ifito res ponitur , & fubiato tollttur , rei iftius' conftituere Ndturam. Pofito autem corpore ex-tenfionem poni , apud omnes eft in con-feffo. Sed de hoe lis eft, an pofita exten-fione ponatur Corpus. Qua de re cum am-

. plior a^endi fit futurus locus, ubi examinaturi fumus ea , qua:circa inane fpatium Cwtefio opponit. I. Pr. ycrbulo nunc mo.nere fufficiet. Si detur alicubi extenfio, earn aut efie fubftan-tiara , aat fubftanti* modum j tertium enim proeul omni du-bio ne concipi quidem poteft ;Sin prius, illa erit fubftantiaex-tenfa: Sin vero fit fubftanti* modus , certe in erit ilia fubftan­ti* extenf* 5 adeoque, quidquid hujus fit, ccrtum eft ubicunqueeft extenfio, illic fubftantiam extenfara efte,hoc eft, jlliceftecorpus. Utut enim nonnulli extenfionem corporis negant con­ftituere Naturam , nemo tarnen eft, quod fciam, qui fubftan­tiam, qu* extenfa eft, neget elfe Corpus. Pofita igitur exten-fioné ponetur fubftantia extenfa , five Corpus. Corpus autemfublata extenfione tolli, vel ex eo liquet, quod fi cogitation^a corpore removeam omnem extenfionem , omnem tnagnitudi-nem , lonsitudinem , latitudinem & profunditatem , tollantiir

A 1 fimul

fimui omnia, tollantur omnes fenfiles qualitates , ómnis figo-ra , omne denique id» quod in Corpore percipio. Quare cumpofita extenfione ponatur Corpus , fublata tollatur, extenfio,eaque fola faciet Naturam Corporis.

X I X.Ex quibus fponte fua fequitur, fpa tium , in quo Corpus efle

dicitur, efl'e idem cum Corpore; cum eandem habeat extenfio-nem , quam Corpus; Nam in eo conceptu, quern voce fpatiidefigno, involvitur magnitudo & figura externa Corporis , fedidem hicce conceptus eft conceptus Corporis, quod in eofpa-tio e f t , rribdo iilud in genere confiderem, & ad peculiares hu-jus Corporis proprietates non attendam, Quare cum vocesfpatii & Corporis in genere, eidem conceptui conveniant, e-runt voces idem fignificantes, quatque idcirco eidem re i, nondiverfis applicari debeant. Idem ergo erit (patium 8c Corpus.•' X X .1 Quod fi fit , per fe patet nullum pofte dari inane fpatium.Nam fi fpatium idem fit cum Corpore, ubicunque certe fpatiumeft , illic Corpus eft: & certe ut fieri non poteft, ut generales,quas-confideramus in Corpore proprietates , alicubi fint, abf-que ullis particularibus , & viceverfa; fic nec fieri poteft, utfpatium , quod generatim denotat magnitudinem & figuramexternam , adeoque generales proprietates Corporum , fitabfque ullis peculiaribus Corporis proprietatibus, & viceverfa.Quibus confentaneum eft, fpatium inane, hoc e ft, magnitudo& figura Corporis,abfque Corpore ipfo, five Corpus abfqueCor-pore, manifefbm invol vere repugnantiam. Verum hoc hie brevi-ter attigifle fufficiat. Necefleenim erit imrefponfionibus ad ea,qu® contra has iflertiones adducit Fiji//. hanc rem rradare latius.

X X I .Id itaque nunc reftat, ut expendamus, quantum ;virium fit in

lifts argumentis, quibus R. Ep. omnia h*c, qua: hadenus fta-bilivimus falfitatis convinci exiftimat: ea autem duplicis effe ge­neris reperio; qutedam, qua: fu fe , & non infeliciter difputata, ait,aPbilofopbis , quorum pratcipua §. n . c. v. breviter enumerat,dein qua: f . u i . hifee de fuo addir. Singula videamus. Primum»ex iis, qua: abaliis jam deprehenfa funt, vitium in eo ponit,quod falfo ctnjeat Carttfm , id primum in corpore & cognofci & ejfe,

auod fit extenfum • prim enim ejfe haiere partes a partibus) jecretas &dtvifas, quameffe extenfum. Sed de eo non. roultum laborabit Car-tefm , utrum Corporis natura in extenfione ponatur, an vero ineo, quod habeat partes a partibus diftinótas. Exiftimtbit enim,nec opinor injuria, dicere Corpus extenfum efle, yel corpus ha­bere partes a partibus diftin&as, efle duobus diverhs Ioquendrmodis , rem unam dicere eandemque. Dico autern partes a par­tibus diftin&as , non vero cum ill. f . partes a partibus fecretas& divifas, ne forte hie loquendi modus iucum alicui facial , quidiftindas partes etiam in continuo & indivifo corpore facile in-telligi putet, non ita vero partes a partibus fecretas & divifas. Necdubito famen .quin hac in re mecum faciat ill. Pr. Neque enimper habere partes dparubut fecretasdivifas incelligit, opinor, ha­bere partes vere fadta divifione a fe invicem feparatas, divifai-que fed partes a partibus ita diftindas, ut licet jam licreta:,feparatreque non lint feparari tarnen a fe invicem, dividiqueque-ant. Hoc autern certe non haberent corpora, nth torent exten-fa Tales itaquepartes habere, eft extenfum efle & viccverfa,nec alteram ab altero quidquarn in re ipfa differr. Quod tarnennon impedit, quin redius dicatur Corporis Naturam confiftérein extenfione, quam in e o , quod partes habeat a partibus, eo, quodixi fenfu , fecretas, di'vifafque. Hoc enim poftenon conceptuquidquid dicat V M . conceptus extcnlionis manifefte eft prior,cum hoc ille nitatur. Pofterior enim hicce conceptus, non inclu-dit,corpus re Vera dividi, fed pofle dividi. Hoc autern pofle dividiconfequens eft aiicujus rei, quod in eorpore ipfo eft, & ten-damentum eft hujus potentix , cur omne corpus poffit divideHoc ieitur fundamentum, ex quo pofle Corpus- dividi fluit, entprius in conceptu ipfa ilia ad divifionem- potentia; omuis fiqui-dem potentia abfquefundamento fuo confiderata mera notio Leguc* eft, qua: in re nihil ponit; Hoc autern fundamentum cur cor­pus omne.poflit dividi, manifc-fte_eft ipfa extenfio.

X X I If '. Deinde areuit, mfundt a Cartefio extenfionem turn re extenfa-yaua f» iifmguantur , uti par tfi , & uti fattum nonnunquam ab eoell inventum iri in re extenfa, aliquid, in quo extenfio recipiatuf, et-aue fuppofittim fit. Cartefium hie confundere, (fiquidem, res eaf-dern pro iifdem habere, confundere alteram cum altera flicen-

dum fit ,) extenfiorem cum re extenfa, verum eft. lila autemduo a Canefio nonnunquam diftinfta fuifle.ut nqn memini, ficft hoc fecerit unquam, quin male fecerit, nullus dubito. Licetenim nullum attributum fit , quod non alcribatur rei , & cuinon foleamus addere vocem rei , five fubftantia , ut cum remfive fubftantiam dicimus cogitantem, extenfam, ineptum tarnen pror-fus fo rct, id quod hic rem five fubftantiam dicimus conciperetanquam aliquid , ab ip-fa cogitatione, exterifioneve diverfum,illis tarnen ambabus commune. Hoc enim fi fiat , iequereturtam extenfionem, quam cogicationem file accidentia illius com­munis fubftantiae, ideoque eandem efiè rem , in quam vel ex-tenlio vel cogicatio poffic cadere; adeoque rem extenfam & co-grtantem, Corpus & mentem efie fubftantiam ejufdem naturefobs hifee excenlionis & cogitationis accidentibus fecretam, quodnon facile quis dixerit. Vox certe hate rei five fubftantia non*tamad ip fas res extra nos pofitas pertinet, quam ad noftrum res con-cipiendi modum , nec tarn denotat, quidnam in ipfa re f it, quamquo tnodo nos rem concipiamus. Certe ubi fubftantiam extenfam& cogitantem, concipio, ilia vox fubftantice, nihil defignat,quodidem in re extenfa & cogitante reperiatur, fed folummodo nostarn extenfionis, quam cogitationis naturam concipere fe foil's,quod ipfis rebus profeóto plane externum eft. Quod nt pateatevidentius, concipiamus Deum O .M . produxifie duas fubftan-tias toto genere a feinvicem diftindtas, ita ut nihil reale fit inuna, quod etiam fit in altera. Hoc enim fieri pofie cum non repu-gnet, imo cum in fubftantia cogitante & extenfa hujus quod dicohabeamus exemplum, hate afiumtiononerit, nifi fallor, Kiev»euTHtux. Nonne itaque hoc in cafu utraque hate concipietur fe fo-la? Nonne utraqué dicetur res five fubftantia ? Qua* tamen bintecum in fe nihil habeant commune, ut fupponimus, manifeftumerit voces rei 8c fubftantia non defignare aliquid ab attributis rei& fubftantia: diverfum pr<eter modum , quo a nobis concipitur,qui modus concipiendi ad rei naturam certe non pertinet. Quid-quid enim hat voces defignant, idem quid defignant, quod cumin ipfis rebus non fic , eric tantum in conceptu noftro.

X X I I I .TS'ec infitior tamen , quin innumeris in cafibus ea, qua: rebus

adferibuntur, redfce diftinguantur ab ipfis rebus, quibus adferi-bun-

buntur. Hoe enim ut locum habet ia omnibus iliis 3 qua; 're i-adfunt ab externa caufa, fie nequaquam in illis, qua: rei adfuntab ipfa rei natura: reCfce enim ii quisagatde motu rei cxtenfe,inotum ab ipfa re-extenfa diftinxerit. Hie enim cum a caufaexterna rei adfit poterit non ad.efle. Idem au tem attributie ■gjfcntja.-lib.fis', fi ka loqui liceat, quac propree funt attributa, cum prioritantum’ fint accidentia & modi, applifqre veile perquam foretabfonum. Quod enim ex rei natura fluit, eftque idcirco rei efi~fentiale, fine eo ilia res nee concipi nee exiftere poteft. Hoe tpfamrei naturam involvit, a qua idcirco male diltinguirür. Quareaut extenjio non eft HFentiak re! éxterifa?, aut fi elt, uthoe urget Cartejius, male ab illa re difiinguitur. Quod ipfumDialectici ( licet illorum abftractis cogitandi rnodis origineinfuam debeat, quod ait F. lil. invent uw tri in re extenfa a liquid , inquo extenfio recipiatur , eique fuppofitum fit) agnoverunt fatis per-fpicue , dum in Subjeüi & Adjunctt definitionibus exprefle ca-ven t, ut illud , quod fubjefto adjungitur fit prater effettriam, lilaenim, qua: ex fubjeCti èfl'entia fluunt, non ram adjungnntur fub-je^to , quam ipfum fubjedum conftituunt: male itaque cogütatione n aft ra, abftrahimus inftar accidentiuna eflentiam rei autattributa rei elfentialia , five cx Natura rei fluentia, & cum eareciprpcantia ab ipfa Natura rei, 'profeCtp li omnia attrjbut?contenda’mus diftingui a re , cujus funt attributa, adeoque &extenfionem a re qua: extenfa eft , velimufque illam rem, utloquitur UI. Ep. efle ah q u id , in quo illud attributum five in noftrpcafu extenfio recipiatur, eique fappofiium f i t , fequetur , ilium quihoe attributum , extenfionem ex, gr, novit, non nolle tarnenrem ©xtenfam , '-utpote quar ab extepfiohe diftinéta eft. Novitidcirco accidens tantum aliquod Corporis, ipfum Corpus nonnovit. Imo quod magis eft» nulls uiiquam ratipne sd.ipbftsk"tióe hujus notitiam perveniro potgrit. Nam fi vel maxime fup-ponatur pervetjifiTe ad uiiquam hujus fubftsntia:, qu ï ext?nfaeft, notitiam, fi?fSt hoe certe per aliquam nptionem, quam inmente eftbrmaret » & qua attributum aliquod hujus fubllantia:perciperer. Hoe autem rurfus attributum , fiquidem omnia at­tributa diftinguantur a re , éujus fint attributa, neceflario con-cipietur diverfum a re qua illud recipit, eique fuppofita f i t . Non-dum ergo habemus aliquam fijbftanthe notitionem , utpote qua:

pari

]pari jure ac ab extenfione ab hoc altero. attribute diftinguiturTRedit itaque de natura fubftantiar ipfius eadem quarftio, Quaratione mariifeftuns fit , pos neceflario aut progrefluros in infi­nitum, quod abfurdum eft; aut tandem perventuros ad aliquodattributum, quod cum re, cujus eft attributum, unum idemquefit,quodque idcirco cum ipfa rereciprocatur; quale attributumCtrporis Cartefm contendit efte Extenjimati, Mtntii Cogitationem.

Annexa R.efpondentis.i .

Motus non fluit ex natura corporis fed, tantum in cor po­re modus e(i.

I I.Nulls motus au fa affignari potefl prater Deunt, qu't cer­

tain quandam quantitatem produxit , an vero fempereandem five aqualem confer v e t , incertum eft.

I I I .Omne corpus cujus par tic ul a juxta fe invicem quiefcunt

durum eft. \I V.

lila autem quies particularumnon eft unica caufaduritïèiV.

Divifibile eft omne corpus in particulas numero infinitas.V I .

Infinitum infinito poted efte majus.V I I .

Vnde liquet omnes illas ratiocinations, qua ex eo quodinfinitum infinito majus ejfe non po(ftt> deduenntur,mancas effe.

V I I I .(Mundus eft indeftnitus.

F I N I S.

- ~ a

m immi

kmsmmmm mmi m .» z#/mmm mW il 1 É> ma ( 0 * : , 7s m #* m

■ mkX^w a

m« 1« 1 mm

m m1 $fFi ö S

liifjvfl

m m %;*s 1»r^r^ ,. . ü.-

9 Ü 1m m

mil

Wl'ISL,H » . H iV \

l v \ lH Ü Sf e l i

» 1

W ÊÊi'm