Min hi Marija? 1

Mons. Sylvester Magro ofm

- 1998 -

Min hi Marija?

2 Min hi Marija?

ISBN 99909-48-12-7

Computer Setting: Ìwann Abela ofmDisinn tal-Qoxra: Pierre Portelli

Editur Ìenerali: George Bugeja ofmStampat: PEG Ltd.

© Edizzjoni TAU 1998

Min hi Marija? 3

Da˙la

B˙ala t˙ejjija g˙as-Sena tal-Ìublew tas-sena 2000, il-Kustodja Fran©iskana ta’ l-Art Imqaddsa riedet tippromwovi dik li ssej˙et il-Peregrinatio Mariae mondjali. L-Istatwa tal-Madonna ta’ NaΩaret b˙alissa qieg˙da ddur l-ibliet tad-dinja. L-Insara huma msej˙a biex idawwru ˙arsithom lejn Marija, l-Ewwel Dixxipla ta’ Ìesù, biex minnha jie˙du ispirazzjoni u kura©©.

Óassejna li l-presenza tal-Madonna ta’ NaΩaret f’Malta u G˙awdex g˙andna niççentrawha fuq it-tag˙lim, tag˙lim li mbag˙ad jista’ jsir ukoll çelebrazzjoni u ˙ajja.

Hu proprju g˙alhekk li qeg˙din nippreΩentaw dan il-ktejjeb ta’ tag˙lim Marjan ippreparat u miktub minn Mons. Silvestru Magro OFM, Isqof ta’ Benghazi fil-Libya.

L-iskop ta’ dan il-ktejjeb huwa biex ikompli jg˙inna nifhmu l-figura ta’ Marija ta’ NaΩaret fil-Van©eli u biex inseddqu fit-tag˙lim id-devozzjoni tag˙na lejn Omm il-Mulej.

Fit-Testment ta’ Marija, “Ag˙mlu dak li jg˙idilkom Hu”, inlaqqmu dan l-isforz çkejken tag˙na.

P. Marcello Ghirlando OFMKummissarju ta’ l-Art Imqaddsa

4 Min hi Marija?

“Sliem g˙alik Marija,bil-grazzja mimlija, il-Mulej mieg˙ek.

Imbierka inti fost in-nisau imbierek il-frott tal-©uf tieg˙ek Gesù”

Min hi Marija? 5

“Hawn hi Ommok”(Ìw 19,27)

Dak kien l-a˙˙ar testment ta’ Kristu agonizzanti.Kien l-a˙˙ar rigal li ried ja¥ti

lil kull wiehed mid-dixxipli fidili tie¥u.Minn issa ’l quddiem, skond ir-rieda ta’ Kristu

Marija hija tassew OMMOK.G˙alhekk, il-veru nisrani, b˙al iben

i˙ossu istintivament mi©bud biex i˙obb lil Marija Ommu.

Din l-esposizzjoni li ©ejja hija miktubabiex t¥arrfek bil-“˙wejjeg kbar” (Lq 1,49)

li s-Set¥ani ¥amel biex iΩejjenl-OMMU u OMMOK MARIJA

u hekk tikber fl-¥arfien, fl-im˙abba u fil-fiducja fiha dejjem iΩjed.

FTAKAR, li b˙ala iben ta¥ha,inti ¥andek post speçjali fil-Qalb ta’ Marija.

Tassew, minn fuq is-SalibÌesù mar jafdak ta˙t il-˙arsien ta’ Marija

meta qalilha:“HAWN HU IBNEK”

(Ìw 19,26)

Mons. Sylvester Magro ofmIsqof ta’ Benghazi - Libja

31 ta’ Mejju 1998Festa tal-ViΩitazzjoni Tal-Vergni Mqaddssa Marija

6 Min hi Marija?

I. Il-Qima lill-Ver©ni Marija

Il-Bibbja tixhed li Marija ¥andha rwol ewlieni u çentrali fil-Pjan tal-Fidwa, kif ©ie mfassal mill-Mulej Alla innifsu. Infatti San Pawl ji©bor dan il-Pjan fi ftit kelmiet fejn ighid: “Meta waslet il-milja taz-zminijiet, Alla ba¥at lil Ibnu imwieled minn Mara“ (Gal 4,4). Min˙abba dan ir-rwol ta¥ha, il-Ver©ni Mqaddsa ¥andha post speçjali fil-qlub tal-veri dixxipli ta’ Binha Ìesù. Miljuni ta’ Insara, ja¥tuha qima u ©ie˙, i˙obbuha u jittamaw fil-˙arsien ta’ MARIJA TA’ NAÛARET.

Tassew li l-Kattoliçi jaduraw lill-Ver©ni Marija?Hawnhekk huwa importanti u me˙tie© li jkollna tifsira

çara u eΩatta tal-kliem li nuΩaw.• Adorazzjoni: tfisser li t¥araf u ta¥ti qima li xi

Óadd min˙abba l-kobor assolut tie¥u. Dan ma’ jista’ jkun add lief Alla, il-Óallieq tas-sema u l-art. Il-Kattoliçi jaduraw lil Alla biss, Óallieq u Mulej.

• Qima: (= venerazzjoni) tfisser ta¥ti ©ie˙ b’e¥mejjel interni u esterni lil xi persuna li jist˙oqqilha rispett, qima u m˙abba.

Áalhekk l-insara veri, u l-Kattoliçi b’mod partikulari, iqimu l-˙bieb qaddisin t’Alla. Imma fost il-qaddisin, huma ja¥tu qima speçjali (imma qatt ma jaduraw) lill-Imqaddsa Ver©ni Marija.

Fi kliem ie˙or, il-Kattoliçi ja¥tu ©ieh, i˙obbu, u ifa˙˙ru lil Marija b˙ala dik il-persuna li l-aktar jist˙oqqilha rispett, im˙abba, qima, unur, tif˙ir u ©ie˙ fost il-˙lejjaq kollha ¥aliex Marija hija “Omm il-Mulej” (Lq 1,44).

Áaliex ¥andha tin¥ata qima speçjali lil Marija?Ir-ra©uni ¥aliex il-kattoliçi u nsara o˙ra iqimu lil Marija,

insibuha fl-istess Van©eli. Naqraw f’San Luqa, li meta l-an©lu

Min hi Marija? 7

Gabrijel deher lil Marija, sellmilha bil-kelmiet maghrufin: “Sliem ¥alik, mimlija bil-grazzja; il-Mulej mie¥ek” (Lq 1,28-30).

Aktar tard, il-qariba ta¥ha EliΩabetta, “mimlija bl-Ispirtu s-Santu” sellmet lil Marija u qaltilha: “Imbierka inti fost in-nisa, u mbierek il-frott tal-©uf tie¥ek” (Lq 1,40-43).

X’©ie¥el lill-an©lu u lil EliΩabetta iqmu lil Marija?San Luqa jurina, li kemm l-an©lu kif ukoll EliΩabetta

kienu imqanqlin mill-Ispirtu t’Alla meta wrew l-qima u l-m˙abba ta¥hom lejn Marija. L-an©lu kien imqabbad minn Alla innifsu biex isellem lil Marija b’dak il-kliem (Lq 1,28), filwaqt li jwasslilha il-messa©© tie¥u. Bl-istess mod, it-tislima ta’ ¥a©eb u qima ta’ EliΩabetta kienu “mqanqlin mill-Ispirtu s-Santu” (Lq 1,41).

Kien wara li ©iet mimlija bl-Ispirtu Qaddis, li EliΩabetta infexxet fit-tislima u l-qima ta¥ha lejn Marija (Lq 1,42). Bir-ra©un kollu ¥alhekk, il-Kattoliçi kollha u miljuni ta’ nsara o˙ra, ja¥tu kull ©ie˙ u qima lil Imqaddsa Ver©ni Marija, filwaqt li jinqdew bl-istess tislimiet imnebb˙in mill-Ispirtu s-Santu, li nsibu fil-Van©eli.

X’qalet Marija dwar dawn is-sinjali ta’ qima?Din il-qima universali mo¥tija lil Vergni Mbierka, hija

m˙abbra minn qabel minn Marija nfisha li, mo¥nija “bil-milja tal-grazzja”, set¥et tistqarr: “Iva, minn issa ’l quddiem, kull nisel jibda isejja˙li ˙ienja (mbierka)” Lq 1,48)1. Issejja˙ lil Marija “mbierka”, “˙ienja”, tfisser t¥olli, ssebba˙, tqim u ta¥ti ©ieh lill-¥e©ubijiet li Alla wettaq fiha: il-Maternità Divina.

Tfisser ukoll turija ta’ rispett u qima kbira lil Marija, “¥ax is-Set¥ani ¥amel mie¥i ˙wejje© kbar” (Lq 1, 48). Áalhekk il-qima li tin¥ata lill-Ver©ni Marija, taqbel perfet-tament mal-fehma u r-rieda t’Alla murija mill-an©lu u minn EliΩabetta fl-Evan©elju. Áax tassew, “imqanqlin mill-Ispirtu Mqad-des”, t-tnejn li huma wrew lil Omm t’Alla l-¥ola sinjali ta’ qima u ©ie˙.

8 Min hi Marija?

Liema huwa t-test ewlieni dwar il-qima lejn Marija?Wara li semma l-preΩenza ta’ Marija u n-nisa l-o˙ra dejn

is-Salib tal-Mulej, S. Ìwann jikteb: “Mela kif Ìesù lema˙ lil Ommu u lid-dixxiplu li kien i˙obb wieqaf ˙dejha, qal lil Ommu, ’Mara, hawn hu ibnek!’ Imba¥ad qal lid-dixxiplu, ’Hawn hi Ommok!’” (Ìw 19,26-27).

Xi jfissru dawn il-kelmiet?Dawn il-kelmiet partikularment kommoventi, fihom

b˙allikieku “xena ta’ rivelazzjoni”: huma juru is-sentimenti profondi ta’ Ìesù agonizzanti. Tassew, lejn it-tmiem ta’ ˙ajtu, filwaqt li jdur lejn Ommu u lejn id-dixxiplu l-ma˙bub, il-Messija Msallab jistabilixxi relazzjoni gdida ta’ m˙abba bejn Marija u l-insara. Il-kelmiet ta’ Ìesù agonizzanti juru li l-˙sieb ewlieni tie¥u kien li jafda id-dixxiplu f’idejn Marija; b’hekk ja¥ti lilha missjoni materna gdida. Dawn il-kelmiet, imlissnin fil-quççata tas-Sagrifiççju tal-Fidwa tie¥u, jie˙du minn din iç-çirkustanza partikularment sublimi, il-valur bla qies ta¥hom.

X’relazzjoni hemm bejn il-Maternità ta’ Marija u s-Sagrifiççju ta’ Kristu?

Min˙abba din il-missjoni materna, mill-Omm ©ie mitlub sagrifiççju ¥alija tassew doloruΩ: dak li ta¥ti l-kunsens ta¥ha ¥all-mewt ta’ Binha l-Wa˙dieni. Il-kelmiet ta’ Ìesù, “Mara, hawn hu ibnek”, jippermettu lil Marija ta¥raf ir-relazzjoni materna ©dida li tkompli ttawwal u tifrex l-ewwel wa˙da. Bl-aççettazzjoni ta¥ha ¥al dan il-pjan, Marija tfisser l-kunsens ta¥ha ¥as-sagrifiççju ta’ Kristu, li hi taççetta bil-qalb kollha marbuta b’mod s˙i˙ mar-Rieda t’Alla. Kien ¥alhekk fuq il-Kalvarju, bil-qawwa tas-Sagrifiççju ta’ Kristu, li l-missjoni materna ta’ Marija, ©iet murija fil-wisa’ universali taghha.

Kif wera iΩjed Kristu l-maternità universali ta’ Marija?Wara li kellem lil Marija, Ìesù agonizzanti dar lejn id-

dixxiplu l-ma˙bub: “Hawn hi Ommok” (Ìw 19,27). B’dawn

Min hi Marija? 9

Il-Óarba lejn l-E©ittu - bassoriljev fil-bieb prinçipalital-baΩilka tal-Annunzjazzjoni f’NaΩaret

10 Min hi Marija?

il-kelmiet Kristu wera lil Marija il-quççata tal-maternità ta¥ha: b˙ala Omm il-Feddej, hija kienet ukoll l-Omm tal-mifdijin, tal-membri kollha tal-Ìisem Mistiku ta’ l-Iben ta¥ha.

Il-Ver©ni Mbierka laq¥et fis-skiet dan il-¥ola grad tal-ma-ternità tal-grazzja, li ¥aliha di©a’ kienet tat twe©iba tal-fidi, meta qalet “Iva” dak in-nhar tat-T˙abbira ta’ l-An©lu (Lq 1,38)2.

Xi jfissru il-kliem ta’ Kristu ¥ad-dixxipli tie¥u?B’dawn il-kelmiet, Ìesù mhux biss i˙e©©e© lil Ìwanni

biex jie˙u sieb Marija b’im˙abba speçjali, imma mar jafdaha f’idejh, biex b’hekk ja¥rafha b˙ala ommu. Hekk fil-persuna ta’ Ìwanni, id-dixppili ta’ Kristu saru l-ulied spiritwali ta’ Marija. Il-kelmiet, “Hawn hi Ommok!” (Ìw 19,26), jesprimu r-rieda çara ta’ Kristu li jrid jispira fid-dixxipli tie¥u relazzjo-ni ta’ m˙abba u fiduçja f’Marija, biex iwassalhom ja¥rfuha b˙ala ommhom, l-Omm ta’ kull min jemmen.

In-nisrani ¥alhekk, ¥andu jrawwem fih relazzjoni ta’ m˙abba u devozzjoni dejjem aktar profonda lejn il-Ver©ni Mbierka, b˙ala att ta’ ubbidjenza ¥ar-rieda espressa ta’ Kristu Feddej.

Kif wettaq Ìwanni fil-prattika l-a˙˙ar rieda ta’ Kristu?Skond it-test originali Grieg, fil-Van©elu naqraw: “U

minn dak il-˙in id-dixxiplu ˙adha mal-©id li kellu” (Ìw 19,27): b’dawn il-kelmiet l-Evan©elista jinfurmana bil-mod kif Ìwanni gab ru˙u matul ajtu kollha, b˙ala il-˙arries fidil u l-iben ©wejjed tal-Ver©ni Mqaddsa.

Il-mument li fih laqa’ lil Marija, kien dak tat-twettieq tal-opra tas-salvazzjoni (Ìw 19,28). Il-maternità spiritwali ta’ Marija u l-ewwel manifestazjoni tar-rabta l-©dida bejnha u bejn id-dixxipli tal-Mulej tibda preciΩament dak il-˙in.

Xi jfissru l-klemiet, “Óadha mal-©id li kellu”?Li Ìwanni ˙a lil Marija “mal-©id li kellu” donnu jridu

jitf¥u dawl mhux biss fuq l-inizjattiva tie¥u li jie˙u l-Marija fid-dar ¥andu, imma wkoll li j¥ix il-˙ajja spiritwali tie¥u f’¥aqda ma¥ha.

Min hi Marija? 11

Infatti l-espressioni “mal-©id li kellu” ma tfissirx wisq il-©id materjali tie¥u, ¥ax kif josserva S. Wistin, Ìwanni “ma kellu xejn tie¥u”,3 imma jfissru l-©id spiritwali li rçieva min¥and Kristu: il-grazzja (Ìw 1,16), il-Kelma (Ìw 12,48;17,8), l-Ispirtu (Ìw 7,39; 14,17), l-Ewkaristija (Ìw 6,32-58). Fost dan il-©id li n¥ata lilu ¥ax kien ma˙bub minn Ìesù, id-dixxiplu laqa’ lil Marija, filwaqt li stabilixxa ¥aqda ta’ ˙ajja profonda ma¥ha4.

Liema hi ¥alhekk il-baΩi tad-devozzjoni Marjana?Id-devozzjoni tal-Knisja lejn il-Madonna, ¥alhekk,

mhijiex il-frott ta’ twe©iba spontanja ¥ad-dinjità eççez-zjonali tal-persuna ta¥ha u ¥ar-rwol importanti li kellha fis-salvazzjoni, imma hija bbaΩata fuq ir-rieda espressa ta’ Kristu agonizzanti.

Din ir-Rieda divina hija l-pedament u l-bidu tad-devoz-zjoni lejn il-Ver©ni Marija. Marija hija l-OMM ta’ kull dixxiplu ta’ Kristu5. Kull wie˙ed minnhom ¥alhekk huwa marbut serjament bir-rieda espressa ta’ Kristu, li jkun devot lejha, ¥ax MARIJA HIJA OMMU6.

Kif tissejja˙ Marija b˙ala Omm id-dixxipli ta’ Kristu?Minn dak li di©a’ ¥idna, jidher çar li jekk Marija hija

l-Omm tad-dixxipli kollha ta’ Kristu, ¥andna insej˙ulha OMM IL-KNISJA. Áax tassew, jekk Marija hija Omm Ìesù li huwa r-Ras tal-Knisja (Kol 1,18), hija wkoll Omm il-Ìisem Tie¥u li huwa l-Knisja (Ef 1,22).

Áalhekk l-insara kollha (Il-Knisja), huma fid-dmir li ja¥tu qima, ©ie˙ u m˙abba lil Marija, ¥ax din hija Om-mhom, peress li Marija hija OMM IL-KNISJA.

F’Mt 12,46-50, Ìesù juri li ma jaqbilx li tin¥ata qima lil Marija?

Meta lil Ìesù qalulu:“ommok u utek qe¥din barra jfittxu li jkellmuk”, Ìesù wie©eb: “Min hi ommi? U min huma uti? Kull min ja¥mel ir-rieda ta’ Missieri li hu fis-Smewwiet, dak huwa ˙ija u o˙ti u ommi” (Mt 12,46-50).

12 Min hi Marija?

Dan il-kliem bl-ebda mod ma jfisser li Ìesù huwa kontra li tin¥ata qima lil Ommu. Áall-kuntrarju, Ìesù qed j¥id, li kull min iwettaq ir-rieda tal-Missier, jakkwista relazzjoni familjari u intima mie¥u, daqs dik li kienu jgawdu l-istess Ommu u qrabatu.

Áandna xi prova tal-qedem tad-devozzjoni lejn Marija?Fl-iskavi li ¥amel ta˙t il-BaΩilika tal-Lunzjata ©ewwa

NaΩaret, P.Bellarmino Bagatti ofm (arkejologu ta’ fama inter-nazzjonali), meta wasal fil-livell ta’ qabel il-baΩilika li kienet inbniet fil-perijodu BiΩantin, skopra il-graffit emozzjonanti: “KHAIRE MARIA” (Ave/Ifra˙ Marija).

Din kienet l-ewwel prova assoluta tad-devozzjoni lejn Marija, ma˙ΩuΩha minn xi pellegrin ta’ l-ewwel sekli. Imma dehru aktar graffiti. Wie˙ed kien ighid: “Jien ktibt fil-post imqaddes ta’ Marija”; ie˙or jesklama: “O Ver©ni l-aktar sabi˙a!”

Wara sekli ta’ polemika kuntrarja, is-sejbiet ta’ Bagatti huma l-prova li d-devozzjoni lejn Marija, u t-talb ma¥mul lilha, twieldu mal-kristjaneΩmu nnifsu7.

FIL-QOSOR:• Il-Kattoliçi u miljuni ta’ nsara o˙ra, ja¥tu qima speçjali

lil Marija Omm Ìesù. Imma huma jaduraw biss lil Mulej Alla.

• L-An©lu Gabrijel u EliΩabetta wrew qima kbira lejn l-Omm t’Alla, u dan ¥amluh imqanqlin mill-Ispirtu s-Santu (Lq 1,40-43).

• Marija nfisha t˙abbar li ’l quddiem “kull nisel ¥ad isej˙ilha ˙ienja” [=ja¥tiha qima] (Lq 1,48).

• Kull veru dixxiplu ta’ Kristu ¥andu jqim lil Marija, ¥ax hija Ommu (Ìw 19,27). Din hija r-rieda espressa ta’ Kristu agonizzanti!

• Sejbiet ta’ l-arkejolo©ija jixhdu, li sa mill-eqdem Ωminijiet, anzi mill-bidunett tal-KristjaneΩmu, il-poplu nisrani ta qima lil Marija bla ma naqqas xejn mill-fidi fi Kristu.

Min hi Marija? 13

II. “Bint Sijon” il-Ìdida

Ìerusalem, il-belt mibnija fuq il-¥olja, kellha l-fortizza tag˙ha imsej˙a Sijon. Fuq din il-quççata s-Sultan Salamun kien bena t-Tempju. Ìewwa t-Tempju, eΩattament fil-post imsejja˙ il-Qaddis tal-Qaddisin, huwa qie¥ed l-Arka (1 Sl 8,1-8). Sijon ¥alhekk kienet meqjusa b˙ala l-aktar Ωona qaddisa ta’ Ìerusa-lem, fejn simbolikament, Alla kien j¥ammar fid-dar tie¥u8.

Xi tifsser l-espressjoni “Bint Sijon”?Skond l-uΩu tal-Bibbja, meta l-isem ta’ xi belt jew Ωona

ji©i wara l-espressjoni “bint ta’”, din tkun tifsser nazzjon, jew xi belt bic-çittadini ta¥ha.

Bl-istess mod, l-espressjoni “Bint Sijon” kienet tfisser il-Belt ta’ Ìerusalem u kull min kien j¥ammar ’l ©ewwa mill-˙itan ta¥ha(2 Sl 19,21; IΩ 10,32).

Kemm-il darba il-profeti jistiednu lil din “il-Bint Si-jon” “biex tifra˙”. Ir-ra©uni ¥al dan il-fer˙ kbir hija li Alla j¥ammar f’nofsha; ¥alhekk hi ma kellhiex ¥alfejn tibΩa’.

Fejn insibuh dan l-istedin ¥all-fer˙?9 1) Il-Profeta Sofonija. It-test tat-T˙abbira ta’ l-An©lu juri xeb˙ kbir ma’ dan l-

oraklu: “Áajjat bil-fer˙ ta’ qalbek, Bint Sijon; IΩrael semma’ le˙nek! Infexx fil-hena u ifra˙ b’qalbek kollha, O Bint Ìeru-salem!” (Sof 3,14).

• Hawnhekk insibu l-invit ¥all-fer˙: “Áajjat bil-fer˙ ta’ qalbek” (v.14).

• Tissemma’ l-preΩenza tal-Mulej: “Is-Sultan ta’ IΩrael, il-Mulej, hu f’nofsok” (v. 15).

• Insibu l-eΩortazzjoni biex ma tibΩax: “TibΩax, Sijon, t˙allix idejk jintelqu” (v.16).

14 Min hi Marija?

• Fl-a˙˙ar hemm il-we¥da ta’ l-intervent t’Alla: “Il-Mulej, Alla tie¥ek, qie¥ed f’nofsok, gwerrier li jsalva” (v.17).

Dawn it-tixbihat kollha jwassluna biex na¥rfu lil Marija b˙ala “Bint Sijon” il-©dida, li ¥andha kull raguni biex tifra˙, ¥aliex Alla ddeçieda li jwettaq il-Pjan tas-Salvazzjoni.

2) Il-Profeta Ìoel:L-istess invit ¥all-fer˙ insibuh fil-profezija ta’ Ìoel:

“TibΩax, O art, ifra˙ u thenna, ¥ax ˙wejje© kbar ¥amel il-Mulej!....U ta¥arfu li jien ninsab f’nofs IΩrael” (Ìoel 2,21-27).

3) Il-Profeta Ûakkarija:Ir-ra©uni ¥all-fer˙ fil-profezija ta’ Ûakkarija, insibuha

fil-mi©ja tal-Messija Sultan: “Ifra˙ kemm tifla˙, Bint Sijon; ¥ajjat bil-fer˙, Bint Ìerusalem! Ara, is-Sultan tie¥ek ©ej ¥andek, ©ust u rebbie˙....Hu jxandar il-paçi lill-©nus” (Ûak 9,9-10).

Bint Sijon il-Ìdida: Min hija Bint Sijon il-Ìdida?Skond il-fehma ta’ l-istudjuΩi moderni tal-Bibbja, fit-

T˙abbira ta’ l-An©lu Gabrijel lil Marija, insibu eku çar tal-messa©© li l-profeti ¥amlu lil “Bint Sijon”.

Infatti l-ewwel kelma li Gabrijel qal lill-Ver©ni kienet stedina ¥all-fer˙: “Khaire”, ji©ifieri, “Ifra˙”. Il-kelma Griega ©iet tradotta fil-Latin bil-kelma “Ave” (=Sliem). Imma t-tifsira ori©inali ta’ l-espressjoni “Khaire”, hija “Ifra˙”.

Imma wie˙ed ma jridx jinsa’ li l-an©lu jaf li qed iwassal messa©© li huwa uniku fl-istorja ta’ l-umanità. Áalhekk tislima ordinarja u sempliçi hija barra minn lokha. Áall-kuntrarju t-tifsira ori©inali tal-kelma “khaire” (=ifra˙) tidher aktar adatta ¥al din l-okkazzjoni eççezzjonali.

Áal liema ra©uni ¥andha tifra˙ Marija?Jidher çar li it-tlett ra©unijiet ta’ l-istedina ¥all-fer˙,

ji©ifieri: 1) il-preΩenza ta’ Alla li jsalva fost il-poplu tie¥u; 2) il-mi©ja tal-Messija Sultan; u 3) l-frott mo¥ti bla ˙las, isibu t-twettieq ta¥hom f’Marija. Meta l-An©lu stieden lil

Min hi Marija? 15

“Sliem g˙alik Sultana,omm tal-˙niena, ˙ajja, ˙lewwa, tama tag˙na.

Sliem g˙alik!”

16 Min hi Marija?

Marija ta¥ti l-kunsens ta¥ha ¥at-twettieq tal-we¥da messjanika, u meta ˙abbrilha d-dinjità l-aktar ¥olja b˙ala Omm il-Mulej, l-an©lu ma setax ma jistedinx lil Marija biex tifra˙.

Bint Sijon waqt it-T˙abbira.Ir-rakkont tat-T˙abbira tal-Mulej, jippermettielna

na¥arfu lil Marija b˙ala “Bin Sijon” il-Ìdida, mistiedna minn Alla biex tifra˙ bil-kbir. It-T˙abbira tesprimi r-rwol straordinarju ta¥ha b˙ala Omm il-Messija, tassew, b˙ala l-Omm ta’ l-Iben t’Alla. Il-Ver©ni Mbierka tilqa’ dan il-mes-sa©© f’isem l-umanità kollha. Infatti s-salvazzjoni nist¥u inxebb˙uha ma’ festa kbira ¥all-popli kollha fuq il-Áolja ta’ Sijon (IΩ 25,ss), li hija m˙abbra b˙ala l-Ikla ta’ l-a˙˙ar fis-Saltna t’Alla (Mt 22,1-10).

B˙ala “Bint Sijon”, Marija hija il-Ver©ni tal-Patt li Alla ¥amel ma’ l-umanità kollha. Huwa sinjifikattiv li din il-funzjoni hija ma¥mulha minn mara.

B˙ala “Il-Bint ta’ Sijon” il-Ìdida, Marija fil-fatt jixirqilha tid˙ol f’patt ta’ ¥erusija m’Alla. Aktar minn kull membru ie˙or tal-Poplu Ma¥Ωul, l-Omm Ver©ni tista’ toffri lill-Mulej, il-vera qalb ta’ Áarusa.

Áalhekk hija tilqa’ b’mod speçjali il-fer˙ li ©ie m˙abbar mill-profeti; fer˙ li jil˙aq il-milja tie¥u fit-T˙abbira ta’ l-An©lu, b˙ala t-twettieq tal- Pjan t’Alla.

FIL-QOSOR:• Áal ˙afna drabi il-profeti jistiednu lil Ìerusalem, Bint

Sijon, biex “tifra˙”, ¥aliex Alla j¥ammar f’nofsha; ¥al-hekk hi ma kellhiex ¥ax tibΩa’.

• L-orakli tal-profeti jitwettqu fil-Ver©ni Marija. Fil-mument tat-T˙abbira, Marija ssir “Bint Sijon” il-Ìdida.

• L-an©lu jsellmilha bil-kelma “Khaire=Ifra˙”, ¥aliex “il-Mulej mie¥ek” (Lq 1,28).

• Marija m’¥andhiex ¥ax tibΩa’ (Lq 1,30). L-an©lu kien qed iwassal messa©© u jitlob il-kunsens ta¥ha ¥al dinjità l-aktar ¥olja, li ssir Omm il-Mulej.

Min hi Marija? 17

III Il-Ver©ni Marija Medjatriçi tal-grazzji kollha

Il-medjazzjoni universali ta’ l-Imqaddsa Ver©ni Marija, jew fi kliem ie˙or, il-missjoni ta¥ha ta’ Omm il-bnedmin, ¥andha l-bidu ta¥ha fiΩ-Ωminijiet tal-qedem. Il-medjazzjoni ta’ Marija timla bit-tama fil-˙arsien ta¥ha, filwaqt li hija tqassam kull grazzja u barka tal-Mulej, fuq dawk li jirrikorru lejha.

IΩommu l-Kattoliçi lil Kristu b˙ala l-uniku Medjatur?Il-Medjazzjoni unika ta’ Kristu hija artiklu tal-Fidi.

B’insistenza ¥andna nistqarru li, “WIEÓED hu l-medjatur bejn Alla u l-bniedem: il-bniedem Ìesù Kristu” (1 Tim 2,5). Il-Kattoliçi jistqarru din il-verità ˙afna drabi kuljum. It-talb uffiççjali kollu tal-Knisja ja¥laq bil-kelmiet: ’B’Ibnek Ìesù Kristu Sidna li hu Alla...’ Dan ifisser, li kull talba hija ma¥mulha f’Isem u bil-medjazzjoni ta’ Kristu, uniku Medjatur.

Imma l-Kattoliçi ma jitolbux lil qaddisin ukoll?Iva! Dan ¥aliex, skond il-Bibbja, l-interçessjoni jew

it-talb lill-Madonna u lill-Qaddisin, ma jmurx kontra l-med-jazzjoni unika ta’ Kristu. Din l-interçessjoni jew medjazzjoni tal-qaddisin, hija wkoll bbaΩata fuq il-Bibbja. Infatti, San Pawl jikteb lil Timotju u j¥idlu:

“Nitolbok l-ewwelnett li jsiru suppliki, orazzjonijiet, talb u radd il-˙ajr ¥all-bnedmin kollha: ¥as-slaten, ¥al dawk kollha li ¥andhom xi awtorità, biex inkunu nist¥u n¥addu ˙ajja fil-kwiet u fis-sliem, fit-tjieba u kif jixraq. Dan hu tajjeb u jo¥©ob lil Alla s-Salvatur ta¥na, li jrid li l-bnedmin kollha jsalvaw u jaslu biex ja¥arfu l-verità. Áax wie˙ed hu Alla, u wie˙ed hu l-Medjatur bejn Alla u l-bniedem, il-

18 Min hi Marija?

Bniedem Ìesù Kristu li ta lilu nnifsu b˙ala prezz tal-fidwa ¥al kul˙add.” (1 Tim 2,1-5).

Jidher hawnhekk, li Pawlu qed jinsisti li jsir talb jew medjazzjoni mill-fidili ¥all-bnedmin kollha, ¥al dawk li ma jemmnux jew li huma wkoll ¥edewwa t’Alla. Barra minn dan l-Appostlu jistqarr li din l-interçessjoni/medjazzjoni, “hija tajba u toghgob lil Alla” (v.3).

Insibu eΩempji ta’ medjazzjoni fil-Bibbja?Il-Bibbja toffrilna afna minn dawn l-eΩempji: Insemmu

hawnhekk dawk l-aktar ma¥rufin: • Ìen 18,16-33: Alla jilqa’ t-talba/medjazzjoni ta’ Ab-

raham ¥al Sodoma u Gomorra, u huwa lest li jsalva dawk l-ibliet, jekk huma mqar jindmu.

• Ìen 20,1-8: Abimelek u martu jaqil¥u l-fejqan wara l-medjazzjoni ta’ Abraham.

• Ìen 5,1: Alla lest li ja˙fer lil Ìerusalem, imqar jekk isib bniedem wie˙ed ©ust.

• Efes 6,18-19; Rum 15,30: San Pawl jitlob li jsir talb ¥all-a˙wa; u hu nnifsu jitlob/jinterçedi ¥alihom (Fil 1,4-11; 3,14-18; Kol 1,9-12)10.

Dan it-ta¥lim ma jmurx kontra l-Medjazzjoni unika ta’ Kristu?

Assolutament le! Fit-test (1 Tim 2,1-5), ikkwotat aktar ’l fuq, San Pawl ifakkar lil Timotju li, t-talb u l-interçess-joni (medjazzjoni) tal-fidili taqla’ l-grazzja tad-dawl u l-konverΩjoni ¥al dawk li ma jemmnux. Dan it-talb iwas-salhom ukoll biex ja¥arfu lill-Uniku Medjatur, Sidna Ìesù Kristu.

Alla biss jista’ jsalva, u dan ja¥mlu bil-medjazzjoni ta’ Ibnu. B’danakollu fil-Providenza tieghu, Alla l-Imbierek jilqa’ u japprezza t-talb u l-opri tajba tal-fidili. L-interçessjoni ta¥hom hija sekondarja u subordinata ¥all-medjazzjoni ta’ Kristu.

Din ta’ l-a˙˙ar hija dejjem me˙tie©a; filwaqt li dik tal-fidili mhijiex.

Min hi Marija? 19

L-G˙ar tat-T˙abbira ta’ l-An©lu f’NaΩaretimkien meqjum u miΩmum b’g˙oΩΩasa’ mill-ewwel snin tal-kristjaneΩmu

20 Min hi Marija?

Liema huma l-pedamenti bibliçi tal-Medjazzjoni ta’ Marija u tal-qaddisin?

Barra mill-ittra ta’ San Pawl li kkwotajna aktar il-fuq, id-duttrina ta’ l-interçessjoni tal-qaddisin, hija bbaΩata ukoll fuq dak li fil-Kredu huwa ma¥ruf b˙ala ’ix-Xirka tal-Qaddisin’. San Pawl ixebba˙ din ix-xirka tad-dixxipli ta’ Kristu ma’ organiΩmu ˙aj, fejn il-membri kollha j¥inu u jΩommu lil xulxin (1Kor 12).

Fil-Ktieb ta’ l-Apokalissi jin¥ad li t-talb tal-qaddisin, jitla’ b˙al inçens minn bwieqi tad-deheb, filwaqt li huma jkantaw quddiem it-tron tal-Óaruf (Apok 5,8).

Fi kliem ie˙or, il-qaddisin jitolbu (huma medjaturi) ¥all-Knisja fuq l-art: “U d-du˙˙an ta’ l-inçens tela’ mat-talb tal-qaddisin minn id l-An©lu quddiem Alla” (Apok 8,4). Fost il-qaddisin kollha, il-Ver©ni Marija tispikka b˙ala l-aktar wa˙da perfetta u l-aktar qaddisa. Marija hija “Omm il-Mulej” (Lq 1,43) u ommna wkoll (Ìw 19,26-27).

Hija “l-Imbierka fost in-nisa” (Lq 1,43), li baqghet s˙i˙a fil-fidi anke f’ri©lejn is-Salib (Ìw 19,25). Áalhekk l-interçessjoni ta¥ha hija kbira u qawwija quddiem Binha, l-Uniku Medjatur.

Insibu fil-Van©eli xhieda tal-medjazzjoni ta’ Marija?Il-©rajja tat-Tie© ta’ Kana (Ìw 2,1-12) hija l-aktar eΩempju

çar u prova qawwija tal-medjazzjoni tal-Ver©ni Marija. Fil-©rajja ta’ Kana insibu din is-sekwenza ta’ fatti:

• Waqt ic-çelebrazzjoni tat-tie©, naqas l-imbid. Im˙assba ¥all-a˙˙ar dwar il-qa¥da ta’ l-¥arajjes, Marija tmur tafda ma’ Binha, din is-sitwazzjoni im-barazzanti: “M’¥andhomx inbid!”.

• Dik l-istqarrija kien tesprimi xewqa, talba, supp-lika, interçessjoni, ˙ier©a mill-qalb ta’ OMM: ’Ara x’tista’ ta¥mel ¥all-¥arajjes; e˙lishom minn dan is-saram!’

• Imma Ìesù wie©eb: “Is-sie¥a tie¥i ¥adha ma waslitx!” Kollox kellu jintemm ma’ din id-deçiΩjoni finali. Imma le! Minnflok ma rrassenjat ru˙ha ¥ad-

Min hi Marija? 21

deçiΩjoni ta’ Binha, b’intuwizzjoni ta’ omm, Marija ¥arfet li hi kellha influwenza kbira fuq “il-Qalb ˙elwa u umli” (Mt 11,29) ta’ Binha Ìesù. Áalhekk, b’fiduçja s˙i˙a, qalet lill-qaddejja: “A¥mlu kulma j¥idilkom hu.” (Ìw 2,5).

U l-fiduçja ta’ Marija, it-talba u l-interçessjoni materna ta¥ha ˙ar©u rebbi˙in. Il-Mulej Ìesù, laqa’ il-medjazzjoni ta’ Ommu b’risq l-¥arajjes, tant li antiçipa ’is-sie¥a’ tie¥u, u wettaq l-ewwel miraklu tie¥u (Ìw 2,11).

Liema prova o˙ra ja¥tina l-Van©elu tal-medjazzjoni Marjana?

Barra il-©rajja tat-Tie© ta’ Kana, fil-Van©elu insibu stqarrija divina, li kelma wa˙da minnha hija l-akbar prova tal-medjazzjoni ta’ Marija. X’˙in lema˙ lil Ommu f’ri©lejn is-Salib, Ìesù qal lil Gwanni, “Hawn hi OMMOK” (Ìw 19,27). B’dik l-istqarrija, Marija saret Omm id-dixxipli kollha ta’ Kristu.

Hija ¥alhekk din il-missjoni materna ta’ Marija, li fiha nfisha hija missjoni ta’ arsien, kura, interess, sieb, talb u in-terçessjoni ¥all-ulied li ©ew afdati f’idejha, li ta¥mel minn din l-OMM unika, medjatriçi quddiem Binha, ¥alkemm dejjem subordinata u dipendenti minnu.

Áandna xi dikjarazzjoni tal-Knisja dwar din id-dutt-rina?

Fil-Kostituzzjoni Dommatika fuq il-Knisja, tal-Konçilju Vatikan II, il-Knisja t¥allem:

“Il-missjoni materna ta’ Marija ¥all-bnedmin, bl-ebda mod ma ddallam jew tnaqqas l-unika medjazzjoni ta’ Kristu; ¥all-kuntrarju, turi l-qawwa ta¥ha. Hija tistrie˙ fuq il-medjazzjoni tie¥u, u tiddependi ¥al kollox minnha; bl-ebda mod ma tfixkel l-¥aqda tal-fidili ma Kristu: anzi, ssa˙˙a˙ din il-¥aqda...Il-Knisja ¥alhekk ma titnikkirx milli tistqarr din il-medjazzjoni subordinata ta’ Marija.

Hija ta¥mel esperjenza ta¥ha il-˙in kollu u tirrikmandaha lill-fidili sabiex, mimlijin fiduçja f’din l-¥ajnuna materna,

22 Min hi Marija?

jin¥aqdu aktar mill-qrib mal-Medjatur u s-Salvatur” (LG 60-62)11.

FIL-QOSOR:• Il-Knisja Kattolika tistqarr b˙ala artiklu tal-Fidi li,

“WIEÓED hu l-Medjatur bejn Alla u l-bnedmin: il-bniedem Ìesù Kristu” (1 Tim 2, 5).

• B’danakollu, im¥allma minn San Pawl (1 Tim 2,1-5) u minn bnadi o˙ra tal-Van©elu, il-Knisja tistqarr ukoll il-medjazzjoni tal-Ver©ni Marija u tal-qaddisin: medjazzjoni sekondarja u subordinata ¥al dik ta’ Kristu.

• Il-©rajja tat-Tie© ta’ Kana (Ìw 2,1-12) hija xhieda biblika qawwija tal-medjazzjoni ta’ Marija. Áall-kelma t’Ommu, Ìesù wettaq l-ewwel miraklu minkejja li “s-sie¥a tie¥u kienet ¥adha ma waslitx” (Ìw 2,4).

• Il-missjoni ta’ Marija b˙ala OMM id-dixxipli kollha ta’ Kristu (Ìw 19,27), ta¥milha tassew medjatriçi b’risq l-ulied kollha li Ìesù jafda f’idejha.

Min hi Marija? 23

IV Marija dejjem Ver©ni

Marija hija DEJJEM ver©ni. Dan huwa wie˙ed mill-privile©©i uniçi ta¥ha. Sa mill-bidunett, il-Knisja, imdawwla mill-Ispirtu s-Santu (Ìw 16,13) hija u taqra u tfisser il-Bibbja, dejjem ¥all-met u Ωammet din il-verità. Missirijiet il-Knisja12 tal-qedem (Sant’Irenew, Santu Wistin, San Ìilormu eçç.), huma vuçi wa˙da fl-istqarrija u fit-tifsir tal-ver©inità perpetwa ta’ Marija.

Kif esprimew dan it-Twemmin, l-Ewwel Insara?L-insara tal-bidu esprimew dan il-punt tal-fidi bil-kelma

Griega “aeiparthenos” = “dejjem ver©ni”. Din il-kelma ©iet uΩata biex tiddeskrivi il-persuna ta’ Marija b’mod uniku u l-aktar effettiv, u biex b’kelma wa˙da jitfisser it-twemmin tal-Knisja fil-ver©inità perpetwa ta¥ha.

Din il-kelma “aeiparthenos = Dejjem Ver©ni”, ©iet uΩata l-ewwel darba fis-simbolu tal-fidi ma¥mul minn S. Epifanju fis-sena 374, f’relazzjoni ma’ l-Inkarnazzjoni13.

L-espoΩizzjoni ta’ din il-verità biblika, se naqsmuha f’erba’ partijiet, biex tkun aktar çara ¥al dak li jrid ja¥raf sewwa dan il-privile©© ta’ l-Omm qaddisa t’Alla:

Marija Ver©ni QABEL it-TwelidL-erba’ Evan©elisti, Mattew, Mark, Luqa u Ìwanni, ilkoll

jistqarru t-tnissil ver©inali ta’ Ìesù. Dan ifisser li Marija nisslet il-Mulej, min¥ajr ma ©iet mittiefsa l-ver©inità ta¥ha.

Kif jipproponu din il-verità l-Van©eli?San Luqa jirrakkonta li l-An©lu Gabrijel abbar lil Marija:

“Ara, int se tnissel fil-©uf u jkollok iben u ssemmih Ìesù” (Lq 1,31).

Hawnhekk Marija staqsiet: “Kif ikun dan ladarba ma na¥rafx ra©el?” (Lq 1,34)

Mistoqsija stamba! “Ix-xebba m¥arrsa ma’ RAÌEL (vr

24 Min hi Marija?

17), to©©ezzjona li LI MA TAGÓRAFX RAÌEL !!” Imma kif qatt set¥et Ωa¥Ωu¥a m¥arrsa, lejlet iΩ-Ωwie© ta¥ha, tis-kanta meta jit˙abbrilha li ¥ad ikollha iben fil-futur qarib?14

X’timplika Marija bl-o©©ezzjoni ta¥ha?Bil-kelmiet, “Kif ikun dan la jiena ma na¥rafx ra©el?”,

Marija tesprimi il-pjan jew l-intenzjoni ta¥ha, il-˙sieb jew id-deçiΩjoni, li tibqa’ ver©ni. Din hija t-tifsira ovvja ta’ l-o©©ezzjoni li ¥amlet15. Marija hija kollha kemm hi kkon-sagrata ’l Alla16.

Kieku ma ¥amlet l-ebda vot jew ma ˙adet l-ebda deçiΩjoni li tibqa’ ver©ni, Marija, b˙al kull Ωag˙Ωu¥a nor-mali, kienet tifra˙ meta xi ˙add ibassrilha li se ssir omm, u kienet dlonk titlaq ti©ri biex t¥arraf lil ÌuΩeppi b’din l-a˙bar17.

Áaliex t¥arrset Marija jekk kien be˙siebha li tibqa’ ver©ni?

San Luqa huwa konxju ta’ din id-diffikultà, imma hu j¥arrafna b’din is-sitwazzjoni min¥ajr ma joffri sp-jegazzjoni.

Il-fatt li l-Evan©elista, filwaqt li jinsisti fuq l-intenzjoni ta’ Marija li tibqa’ ver©ni, jippreΩentaha b˙ala l-¥arusa ta’ ÌuΩeppi, huwa sinjal tal-verità storika ta’ dawn iΩ-Ωew© biççiet ta’ informazzjoni18.

Kif kien se jsir dan it-Tnissil?L-An©lu jserr˙ilha rasha, li ebda ra©el mhu se jkollu

sehem f’dan it-tnissil, imma kollox se jsir bil-qawwa t’Alla.“L-Ispirtu s-Santu ji©i fuqek, u l-qawwa ta’ l-Áoli tix˙et

id-dell ta¥ha fuqek. U ¥alhekk dak li jitwieled minnek ikun qaddis, u jissejja˙ Bin Alla”. (Lq 1,35).

Biex isa˙˙a˙ u jikkonferma l-fidi ta’ Marija f’dan it-tnissil umanament u naturalment impossibbli, l-an©lu j¥arrafha b’intervent divin ie˙or: “Ara, l-qariba tie¥ek EliΩabetta, fi xju˙itha, hi ukoll nisslet iben fil-©uf, u ©a ¥andha sitt xhur

Min hi Marija? 25

dik li ¥aliha kienu j¥idu li ma jstax ikollha tfal, ¥ax ¥al Alla ma hemm xejn li ma jistax isir” (Lq 1,36-37).

Min huwa x-xhud bibliku tat-tnissil ver©inali ta’ Kris-tu?

L-Evan©elista S. Mattew isejja˙ lil ÌuΩeppi b˙ala x-xhud privile©©jat ta’ dan it-tnissil divin.

ÌuΩeppi, ra©el ©ust (Mt 1,19), t˙asseb ˙afna meta lema˙ is-sinjali tal-maternità fl-Áarusa tie¥u. Wara afna t˙assib, iddeçieda “li ma jxandarhiex quddiem kul˙add, iΩda li jib¥atha bil-mo˙bi tan-nies” (Mt 1,19). San Ìilormu (PL 26,25) jfisser hekk it-t˙assib ta’ ÌuΩeppi: “Min kien ikun jaf bi ksur tal-Li©i u ma jirrapurtax lil ˙ati, kien ikun kompliçi fil-˙tija”.

Jistaqsi ¥alhekk dan id-Duttur: “Kif inhi din li l-Van©elu jsejja˙ ‘©ust’ (flok ˙ati) lil ÌuΩeppi, li ma riedx ixandar lil Marija quddiem kul˙add”, (kif kien marbut li ja¥mel bil-Li©i)?

Imma ¥alhekk ÌuΩeppi huwa x-xhud ta’ Marija. Minke-jja s-sinjali tal-maternità quddiem ¥ajnejh, huwa qatt ma ddubita mill-qdusija u s-safa ta’ l-Áarusa tie¥u. B’din id-dilemma quddiemu (maternità u ver©inità), ÌuΩeppi ma set¥ax ixandar lil Marija. Minflok, ¥aΩel li jΩomm is-skiet dwar misteru li ma setax jifhem. Kien ¥alhekk li fl-a˙˙ar ddeçieda “li ma jxandarhiex, u jib¥atha bil-mo˙bi tan-nies” (Mt 1,19).

ÌuΩeppi ji©i mdawwal minn fuqU kien preçiΩament f’dan il-mument li l-Mulej ba¥at

l-an©lu tie¥u, biex idawwlu dwar il-misteru ta’ Marija: “ÌuΩeppi bin David, xejn la tibΩa’ tie˙u lil Marija b’martek, ¥ax dak li tnissel fiha, ©ej mill-Ispirtu s-Santu” (Mt 1,20).

U Mattew itemm din il-©rajja billi j¥id, li dak it-tnissil ver©inali kien it-twettieq ta’ profezija mill-eqdem (madwar sitt mitt sena), li ˙abbret: “Ara x-XEBBA tnissel u jkollha Iben, u jsemmuh Áimmanu-El” (Mt 1,22-23).

26 Min hi Marija?

Xi jfisser it-Tnissil Ver©inali?Min-na˙a ta’ Marija, it-tnissil ver©inali mhuwiex skop

¥alih innifsu, imma huwa SINJAL. Huwa juri (jixhed, jir-rivela) li:

• Din id-darba, dak li ©ej fid-dinja, mhuwiex bniedem b˙as-soltu, imma huwa ALLA NNIFSU, li ˙a fuqu in-natura ta’ bniedem.

• It-tnissil ver©inali huwa wkoll sinjal tat-twelid mill-©did ta’ dawk li jemmnu. Dawn, j¥id S. Ìwann, “twieldu mhux mid-demm, anqas mill-©ibda tal-©isem, u anqas mir-rieda tal-bnedmin, iΩda minn Alla” (Ìw 1,11-13).

Marija, Ver©ni FIT-TwelidIl-Knisja Kattolika, b’fedeltà lejn il-Bibbja kollha, dejjem

¥allmet u tibqa’ t¥allem li Marija hija DEJJEM VERÌNI. Dan ifisser li anke fit-twelid tal-Mulej Ìesù, din l-Omm Im-qaddsa ma tilfet xejn mill-ver©inità ta¥ha. Kristu bl-ebda mod ma’ ¥arraq il-ver©inità ta’ Ommu bit-twelid tie¥u, imma sebba˙ha bil-wisq iΩjed.

Xi provi insibu fil-Bibbja ta’ din il-verità?Din id-duttrina ¥andha l-pedament taghha fil-famuΩa

profezija ta’ IΩaija, li sitt mitt sena qabel ma twieled Ìesù, kien ˙abbar u qal: “Ara x-XEBBA tnissel u jkollha Iben, u jsemmuh Áimmanu-El, li b’ilsienna jfisser, ’Alla ma¥na” (Mt 1,23).

Xi tfisser eΩattament il-kelma “ver©ni” f’din il-profezija?Fit-test ori©inali miktub bl-Aramajk, din il-profezija ma’

t˙abbarx espliçitament it-twelid ver©inali ta’ l-Áimmanu-El: Infatti il-kelma li tintuΩa (“almah”), tfisser biss “mara Ωa¥Ωu¥a”, mhux bilfors ver©ni.

Mela kif ©iet il-kelma “almah”: tradotta bil-kelma “ver©ni”?

B’danakollu, fit-tradizzjoni Griega, il-kelma Aramajka “Almah” (=Ωa¥Ωu¥a) ©iet tradotta “parthenos” (=“ver©ni”).

Min hi Marija? 27

F’dan il-fatt, li jidher b˙allikieku mod ta’ traduzzjoni, wie˙ed ¥andu ja¥raf orjentazzjoni misterjuΩa ta’ l-Ispirtu s-Santu lill-kelma ta’ IΩaija, b˙ala t˙ejjija biex ji©i mifhum it-twelid straordinarju tal-Messija.

Áaliex “almah“ ©iet tradotta bil-kelma “ver©ni”?It-traduzzjoni ta’ “almah” bil-kelma “ver©ni” hija mfissra

bil-fatt li t-test ta’ IΩaija i˙ejji ¥at-t˙abbira tat-tnissil b’mod mill-aktar solenni, u jippreΩentah b˙ala SINJAL DIVIN (IΩ 7,10-14), li jqajjem stennija fi tnissil straordinarju.

Issa li mara Ωa¥Ωu¥a miΩΩew©a tnissel iben mhix xi ˙a©a straordinarja. B’danakollu l-profezija ma ta¥mel l-ebda riferenza ¥ar-ra©el. Din il-formula ¥alhekk, issu©©eriet t-traduzzjoni (ver©ni) li wara da˙let fil-verΩjoni Griega.

Min jikkonferma il-validità ta’ din it-traduzzjoni?It-traduzzjoni tal-kelma “almah” b˙ala “VERÌNI” hija

kkonfermata mill-istess Van©elu ta’ S. Mattew. Waqt it-t˙abbira ta’ l-an©lu, li jistieden lil ÌuΩeppi jilqa’ ¥andu lil Marija b˙ala martu (“¥ax dak li tnissel fiha ©ej mill-Ispirtu s-Santu”), Mattew ja¥ti tifsira Kristolo©ika u Marjana lill-profezija. Infatti huwa jikkonkludi: “Dan kollu ©ara biex ise˙˙ dak li kien qal il-Mulej permezz tal-profeta meta qal: ’Ara, ix-XEBBA tnissel u jkollha iben, u jsemmuh Áimmanu-El’, li bi lsienna jfisser ’Alla ma¥na’” (Mt 1,22-23).

Meta kkwota il-profezija tradotta b’dan il-mod (“ver©ni-xebba”), il-Van©elu ta’ Mattew xandar it-twettieq perfett ta¥ha bit-tnissil ta’ Ìesù fil-˙dan ver©ni ta’ Marija. Áal-hekk filwaqt li t-Testment il-Qadim jindika biss il-misteru tal-maternità ta’ Marija, it-Testment il-Ìdid ixandar li fit-twelid ta’ Ìesù se˙˙u l-kelmiet tal-profeta.

Kif jista’ jkun li wa˙da Ver©ni tnissel iben? Marija kienet l-ewwel wa˙da li, kollha mista¥©ba,

¥amlet din il-mistoqsija direttament lil-An©lu Gabrijel: “Kif ikun dan, la jiena ma na¥rafx ra©el?” (Lq 1,34).

28 Min hi Marija?

U l-an©lu tal-Mulej, iwie©eb il-mistoqsija ta¥ha u ta¥na: Kollox se jsir bil-qawwa set¥ana ta’ l-Ispirtu s-Santu,.“¥ax ¥al Alla, mhemm xejn li ma jistax isir” (Lq 1,37). L-istess Alla li jista’ kollox, li ried li Ibnu jitnissel b’mod mirakoluΩ bil-qawwa ta’ l-Ispirtu s-Santu, ried u wettaq ¥a©eb (prodi©ju) ie˙or: l-Omm Ver©ni tie¥u, ikollha Iben min¥ajr ma titlef xejn mill-ver©inità ta¥ha.

“Áal Alla, ma hemm xejn li ma jistax isir” (Lq 1,37), ifakkarna l-an©lu. U a˙na nfakkru lilna nfusna u nistaqsu: Dak l-istess ©isem li twieled minn Marija Ver©ni, ma kellux ©urnata jimxi fuq wiçç il-ba˙ar? (Lq 14,25-26). Tassew, ¥al Alla, m’hemm xejn li ma jistax isir.

X’simboli o˙ra tuΩa t-Tradizzjoni biex tfisser dan it-Twelid ver©inali?

Fil-mod kif Kristu twieled min¥ajr ma ˙assar iΩda sebba˙ il-ver©inità ta’ Ommu, it-Tradizzjoni tal-Knisja ta¥raf sinjal tal-mod kif ©urnata Hu ¥ad jo˙ro© mill-qabar min¥ajr ma jikser is-si©illi tie¥u (Mt 28,2).

Missirijiet il-Knisja (S.Wistin, S. Ìilormu, S. Ambro©, eçç) jipproponu wkoll simbolu ie˙or: kif ir-ra©©i tax-xemx j¥addu mit-tieqa min¥ajr ma jkissru l-˙©ie©, hekk ukoll Ìesù, “Alla minn Alla, Dawl minn Dawl”, twieled min¥ajr ma ˙assar iΩda qaddes il-ver©inità ta’ Ommu.

X’Messa©© ja¥tina dan it-Twelid Ver©inali?It-twelid ver©inali ta’ Ìesù huwa SINJAL:• Áal darb’o˙ra jurina li Dak li twieled minn Marija

mhuwiex biss ra©el ie˙or, imma Alla ta˙t forma ta’ bniedem. Ir-ra©uni ta’ dan il-fatt tal-¥a©eb, hija d-divinità ta’ Kristu. It-tnissil u t-twelid ver©inali juru (jirrivelaw) li Ìesù Kristu huwa tassew “l-Iben ta’ Alla Óaj” (Mt 16,16), ’imnissel mill-Missier’ (Kredu).

• It-twelid ver©inali ta’ Kristu huwa wkoll sinjal profetiku: ifakkarna li Alla ¥ad ©urnata ibiddel il-©isem d¥ajjef ta¥na, fis-sura tal-©isem glorjuΩ ta’ Ibnu (Fil 3,21).

Min hi Marija? 29

Kristu nnifsu ¥ad ikun l-awtur ta’ dan il-˙olqien ©did, “¥ax ¥abu l-˙wejje© ta’ qabel” (Apok 21,4).

Marija Ver©ni WARA t-TwelidJidher li b˙allikieku l-Iskrittura m’¥andha xejn xi t¥id

dwar il-ver©inità ta’ Marija wara t-twelid ta’ Kristu. Imma dan is-skiet huwa biss apparenti. Infatti, hija l-maternità di-vina ta’ Marija, (li ¥aliha jixhdu l-erba’ Evan©elisti), li turina indirettament, ¥aliex il-Ver©ni mqaddsa, wara t-twelid ta’ Kristu, ma kellhiex tfal o˙ra: u b’hekk baq¥et ver©ni ¥al dejjem, anke wara t-twelid ta’ Ìesù.

Áaliex il-maternità divina hija r-ra©uni li ¥ali˙a Marija baq¥et ver©ni wara t-twelid?

Il-Van©eli jxandru b’mod çar, li Marija kellha Iben ewlieni: Ìesù Kristu, l-Iben ma˙bub ta’ Alla (Mt 3, 17). Dan l-Iben Wa˙dieni, huwa fl-istess waqt, il-Perfezzjoni fiha nfisha. Hu l-Mulej, Alla minn dejjem ta’ dejjem (1 Ìw 5,20).

Mela, ladarba il-Ver©ni Marija saret it-tabernaklu ˙aj ta’ l-Iben t’Alla, Ωgur li ma kien hemm xejn aktar x’set¥et tixtieq jew tittama f’din id-dinja: b’din il-maternità, Marija la˙qet perfezzjoni assoluta.

Fi kliem ie˙or, ladarba l-iskop tal-˙olqien u l-˙ajja tal-bniedem huwa l-¥aqda m’Alla (Ìw 17,21-24), qatt set¥et Marija tixtieq “xi ˙a©a aktar”, “xi ˙a©a a˙jar” (minn Alla), billi jkollha tfal o˙rajn?

Assolutament LE !! Tant hu hekk, li bis-sa˙˙a tal-mater-nità divina ta¥ha, l-Imqaddsa Marija, kienet tant mimlija b’Alla fil-©isem u fl-ispirtu, li l-eΩistenza ta¥ha kienet la˙qet l-¥ola skop ta¥ha: l-¥aqda ma’ Alla.

Ìesù kien jimla’ bi grad ¥oli u suprem ix-xewqat ta’ Ommu b˙ala ˙lejqa. Dak l-IBEN (il-Persuna tie¥u, il-missjoni, id-dedikazzjoni ta¥ha ¥aliH), kienu kollox ¥al Marija, kif il-Missier kien kollox ¥al Ìesù.

Áalhekk, ladarba iΩ-Ûa¥Ωu¥a ta’ NaΩaret, bil-materni-tà divina ta¥ha, kienet la˙qet l-o¥la quççata tal-perfezzjoni,

30 Min hi Marija?

u l-o¥la milja ta¥ha b˙ala ˙lejqa (krejatura), ma set¥etx ma tibqax ver©ni wara t-twelid ta’ Kristu: Binha infatti, kien ALLA nnifsu. Marija ma kellha xejn x’tixtieq aktar, o¥la, jew akbar minn hekk19.

Fi kliem ie˙or, billi Ìesù, (veru Alla u veru bniedem) kien ta¥ha fil-veru sens tal-kelma, Marija kienet di©a’ qed t¥ix minn din id-dinja, dak l-istat li fih j¥ixu l-beati fis-sema. Hemmhekk qal Ìesù, “la jΩeww©u u lanqas jiΩΩew©u, imma jkunu b˙all-an©li t’Alla”(Mt 22,30): i¥ixu ˙ajja ver©inali, ¥ax “Alla jkun kollox f’kul˙add” (1 Kor 15,28).

Tassew mela, li l-maternità divina ta’ Marija (u l-paternità spiritwali ta’ ÌuΩeppi), hija r-ra©uni ewlenija u evidenti tal-ver©inità perpetwa ta’ l-Omm t’Alla (u tal-Áarus l-aktar safi ta¥ha).

FIL- QOSOR• L-Iskrittura tixhed fil-wisa’ il-ver©inità ta’ l-Omm qaddisa

t’Alla.• Fiha nfisha, il-ver©inità ta’ Marija, ¥andha relazzjoni

stretta mal-Persuna ta’ Kristu l-Mulej, l-Iben il-Wa˙dieni tal-Missier.

• Áalhekk wie˙ed ¥andu j˙ares lejn dan l-IBEN, biex ikun jista’ jifhem dejjem aktar u a˙jar, il-ver©inità glorjuΩa ta’ din l-OMM.

• L-¥a©eb u l-meravilja unika tal-ver©inità perpetwa ta’ l-Omm ©iet imwettqa ’in vista’ ta’ l-Inkarnazzjoni ta’ Binha, li ¥aΩel ¥aliH ¥amara speçjali, li tixraq u tixhed ghad-divinità tie¥u b˙ala l-Iben t’Alla.

Twe©iba ¥all-O©©ezzjonijiet EwleninÁalkemm il-Van©eli ja¥tu xhieda qawwija tal-ver©inità

perpetwa ta’ l-Omm t’Alla, (kif ©ie mfisser aktar ’l fuq), b’danakollu niltaq¥u ma’ xi testi, li jo˙olqu xi diffikultajiet dwar din il-verità

Min hi Marija? 31

Jekk dawn it-testi ma ji©ux mifhumin sewwa20, jidhru b˙allikieku jmorru kontra, u sa˙ansitra ifarrku t-twemmin fil-ver©inità perpetwa ta’ l-Imqaddsa Marija.

Liema huma l-o©©ezzjonijiet ewlenin kontra l-ver©inità ta’ Marija?

Dawn l-o©©ezzjonijiet huma mniΩΩlin hawn ta˙t. Se nittrattawhom wa˙da wara l-o˙ra biex l-espoΩizzjoni tkun dejjem çara.

Ìesù u ˙utu, subien u bniet.L-ewwel o©©ezzjoni kontra l-ver©inità perpetwa ta’ Marija,

huwa l-fatt li l-erba’ Van©eli u l-Atti ta’ l-Appostli, jitkellmu dwar ’l-a˙wa ta’ Ìesù, subien u bniet’. In©ibu hawnhekk it-testi ewlenin:

• “Dan (Ìesù) m’huwiex bin il-Mastrudaxxa? Ommu m’hijiex dik li jisimha Marija, u ˙utu Ìakbu u ÌuΩeppi u Xmun u Ìuda? U ˙utu l-bniet m’humiex kollha ma¥na?” (Mt 13,55-56).

• “Dan m’huwiex il-mastrudaxxa bin Marija, u ˙u Ìakbu, u ÌoΩè u Ìuda u Xmun ? U ˙utu l-bniet m’humiex hawn ma¥na?” ( Mk 6,3).

• “Ìew ¥alih ommu u ˙utu, iΩda ma set¥ux jersqu lejh min˙abba l-folla. Xi ˙add qallu: ’Ommok u ˙utek qe¥din hawn barra u jridu jarawk’” (Lq 8, 19-20).

• “Wara dan niΩel Kafarnahum, hu, ommu, utu u d-dixxipli tie¥u” (Ìw 2, 12).

• “U lkoll qalb wa˙da kienu jitolbu, flimkien ma’ xi nisa u ma’ Marija, omm Ìesù, u ma’ ˙utu” (Atti 1,14).

Dawn it-testi ma jurux li Marija kellha tfal o˙ra?Le, mhux bil-fors !Meta nifluhom, insibu li dawn it-testi, ja¥tuna dettal

importanti ˙afna: l-evan©elisti jitkellmu biss mill-a˙wa subien u bniet ta’ Ìesù.

Imma QATT ma jsej˙ulhom ulied Marija. Ìesù BISS huwa msejja˙ l-Iben ta’ Marija (Mk 6,3).

32 Min hi Marija?

Min-na˙a l-o˙ra Marija hija msej˙a DEJJEM l-Omm ta’ Ìesù BISS, u ta’ ˙add aktar ˙liefu (Ìen 2,1; 19,25; Atti 1,14).

Áalhekk l-imsemmijin “˙ut Ìesù, subien u bniet” m’humiex bilfors ulied Marija, ¥aliex L-Evan©elisti QATT ma jsej˙ulhom uliedha.

Mela min kienu dawn l-ulied?B’xorti tajba l-Evan©elisti Mattew u Marku, kienu

mnebb˙in j¥arrfuna b’isimhom. Huma: Ìakbu, ÌuΩeppi (jew ÌoΩè), Ìuda, (mhux dak li ttradih) u Xmun (Mt 13,56; Mk 6,3).

Min kienu l-©enituri ta¥hom?Áal darb’o˙ra l-Van©eli stess ja¥tuna t-twe©iba:Fir-rakkont tal-©rajja ta’ nhar il-Ìimgha l-Kbira, San

Mattew j¥arrafna li fost il-nisa preΩenti fuq il-Kalvarju, kien hemm çertu Marija “omm Ìakbu u ÌuΩeppi”. Jikteb hekk S. Mattew:

“Kien hemm ˙afna nisa j˙arsu mill-bo¥od, dawk stess li kienu mxew wara Ìesù biex jaqduh sa minn meta kien ¥adu fil-Galilija; fosthom kien hemm Marija ta’ Magdala, Marija omm Ìakbu u ÌuΩeppi u omm ulied Ûebedew” (Mt 27, 55-56).

San Mark ja¥tina l-istess informazzjoni, fejn jikteb:“Kien hemm ukoll xi nisa j˙arsu mill-b¥id, fosthom

Marija ta’ Magdala, Marija omm Ìakbu Ω-Ω¥ir21 u ÌoΩè ,u Salomi; dawn meta Ìesù kien fil-Galilija, kienu jmorru mie¥u jaqduh. U kien hemm ukoll bosta o˙rajn li kienu tel¥u Ìerusalem mie¥u” (Mk 15,40-41).

Barra minn dan S. Mattew isejja˙ lil omm Ìakbu u ÌoΩè, “Marija l-o˙ra”. Din, u Marija ta’ Magdala, baq¥u jishru biswit il-qabar (Mt 27,61). “Meta ¥adda s-Sibt,...huma xtraw xi fwejja˙ biex imorru jidilkuh bihom” (Mk 16,1; Mt 28,1).

Áalhekk, “Marija l-o˙ra” (Mt 27,61), omm Ìakbu u ÌoΩè, ma set¥etx kienet Marija Omm Ìesù.

Min hi Marija? 33

Nist¥u inkunu nafu sewwa min kienet?Iva! S. Ìwann ja¥tina l-identità tan-nisa li kien hemm

fuq il-Kalvarju madwar is-salib:“Kien hemm wieqfha ˙dejn is-salib ta’ Ìesù Ommu, o˙t

ommu, Marija ta’ Kleofa, u Marija ta’ Magdala” (Ìw 19, 25).

Tassew mela, waqt is-si¥at ta’ l-agunija tal-Mulej, “Mari-ja l-o˙ra” kienet o˙t Omm Ìesù, li kienet ukoll jisimha Marija. Áalhekk nist¥u nikkonkludu min¥ajr dubju, li Ìakbu u ÌoΩè, hekk imsej˙in “˙utu (ta’ Ìesù) s-subien”, kienu biss ku©ini tie¥u, it-tfal ta’ o˙t Marija Omm il-Mulej.

Allura kien hemm tnejn fl-istess familja jisimhom Marija?

Óafna studjuΩi tal-Bibbja bir-ra©un kollu jΩommu, li huwa diffiçli afna tammetti li Ωew©t a˙wa ikollhom l-istess isem fl-istess familja. Áalhekk huma tal-fehma li “Marija l-o˙ra” kienet fil-fatt ku©ina tal-Ver©ni Mbierka. F’dan il-kaΩ, l-hekk imsej˙in “a˙wa ta’ Ìesù”, huma biss sekondi ku©ini tie¥u, jew a˙jar, qrabatu.

Din l-espressjoni (“a˙wa=qraba”) di©a’ insibuha fit-Testment il-Qadim (Ìen 13,8; 14,16; 29,15 etc). Hekk ukoll (“a˙wa”) kienu jissej˙u l-©irien, u l-membri ta’ l-istess klan jew tribù.

FIL-QOSOR:• L-Evan©elisti isemmu BISS “l-a˙wa ta’ Ìesù, subien u

bniet”.• Huma QATT ma jsej˙ulhom jew j¥idu li huma ulied

Marija.• Ìesù BISS huma msejja˙ l-Iben ta’ Marija (Mk 6, 3).• Marija hija msej˙a l-Omm ta’ Ìesù BISS, u ta’ ˙add iΩjed

˙liefu (Gw 2, 11).• Óut Ìesù mela kienu ku©ini jew qraba tie¥u.

34 Min hi Marija?

“U baqa’ ma ¥arafhiex sa ma kellha Iben” (Mt 1,25).Fil-Van©elu ta’ S. Mattew, niltaq¥u ma’ dan it-test li ©ej: “U

(ÌuΩeppi) baqa’ ma ¥arafhiex, sa ma kellha Iben, u semmieh Ìesù” (Mt 1,25).

Dan it-test donnu ja¥tik x’tifhem, li jekk ÌuΩeppi ma “¥arafx” lil Marija sa ma twieled Ìesù, allura bilfors “¥arafha” wara t-twelid tie¥u.

Imma meta niflu sewwa dan it-test, naraw kif din ta’ hawn fuq hija konkluΩjoni Ωbaljata (“non sequitur”).

Xi skop kellu S. Mattew li ja¥tina dan id-dettal?L-Evan©elista j¥arrafna, li an©lu tal-Mulej ©ie mib¥ut

¥and ÌuΩeppi (Mt 1,20) [im˙asseb kif kien min˙abba s-sinjali ta’ maternità fl-Áarusa tie¥u], biex jiΩgurah li Dak li se jitwieled minnha, ©ie mnissel bil-qawwa ta’ l-Ispirtu S-Santu (Mt 1,22-27).

Mela l-iskop ta’ S. Mattew meta ja¥tina dawn id-dettalji kollha huwa wie˙ed: li jinsisti fuq it-tnissil ver©inali tal-Mulej; xejn iΩjed. M’hijiex intenzjoni tie¥u li jkellimna dwar il-˙ajja ta’ Marija u ÌuΩeppi wara t-twelid ta’ Ìesù. L-¥an ewlieni ta’ l-evan©elista huwa li jurina li ÌuΩeppi ma kellu l-ebda sehem fit-tnissil ta’ Ìesù. Huwa ©ie mnissel bil-qawwa ta’ l-Ispirtu s-Santu (Mt 1,20).

San Ìilormu, wie˙ed mill-aqwa ¥orrief tal-Bibbja, im˙arre© sewwa fl-ilsna u fl-istili ta¥ha, j¥id: “Mill-fatt li jin¥ad li ‘ÌuΩeppi baqa’ ma ¥arafhiex (lil Marija) sa ma twieled Ìesù’, ma jfissirx li allura ¥arafha wara t-twelid tie¥u.

L-Iskrittura t¥idilna biss dak li ma ©arax (li ma ¥araf-hiex). Fi kliem ie˙or, l-Evan©elista j¥idilna li Ìesù ©ie mnissel bil-qawwa ta’ l-Ispirtu s-Santu, min¥ajr intervent ta’ l-ebda ra©el”22.

Ìesù l-Ewwel Iben ta’ MarijaFir-rakkont tie¥u dwar it-twelid ta’ Ìesù, S. Luqa j¥id:

“(Marija) tat lid-dinja l-ewwel iben ta¥ha, fisqietu u medditu f’maxtura” (Lq 2,7).

Min hi Marija? 35

Mela ¥ax jin¥ad li welldet “l-ewwel iben“ ta¥ha, ¥andna nikkonkludu li Marija kellha wlied o˙ra barra Ìesù?

X’tifhem il-Bibbja bl-’ewwel iben’? Fost il-Lhud (skond il-Bibbja), l-ewwel tarbija kienet

tissejja˙ l-ewwel wa˙da u tibqa’ hekk, min˙abba drittijiet u privile©©i speçjali li jkunu ta¥ha ¥ax tkun l-ewwel li twieldet (Dewt 21,15-17), ukoll jekk l-omm tkun welldet o˙rajn wara l-ewwel wie˙ed.

Barra minn hekk “l-ewwel iben” litteralment ifisser “tar-bija li ma twieled ˙add qabilha”, u fiha nfisha ma ta¥mel l-ebda riferenza g˙al tfal o˙ra li set¥u twieldu warajha.

Huwa fatt ma¥ruf, li fl-ilsna kollha u fost il-©nus u r-razez kollha tad-dinja, l-ewwel tarbija li titwieled tissejja˙ “l-ewwel wa˙da”, u dan jitwieldu jew ma jitwieldux o˙rajn warajha.

G˙andna xi konferma ta’ dan li ¥idna?Dan li ¥idna hawn fuq gie kkonfermat b’sejba

arkejolo©ika importanti. F’çimiterju Lhudi, instabet iskriz-zjoni li ©©ib id-data tat-28 ta’ Jannar tas-sena 5 qabel Kristu. L-iskrizzjoni t¥id li çerta Arsinoe mietet wara li welldet l-uniku iben ta¥ha: “Fit-tbatija li ©arrabt fit-twelid ta’ l-ewwel iben tie¥i, id-destin wassalni ¥at-tmiem ta’ ˙ajti”.

Ladarba Arsinoe mietet wara t-twelid tat-tarbija ta¥ha, jidher car li ma set¥ux twieldu o˙rajn warajha. B’danakollu, binha huwa msejja˙ “l-ewwel iben” u mhux “l-uniku’ iben”!

Il-verginità mhix fil-mentalità LhudijaÛmien ilu, dawk li ma kienux iΩommu li Marija kienet

dejjem ver©ni, kienu jinsistu li l-istat ta’ ver©inità perpetwa, kien barrani ¥all-mentalità Lhudija. Imma llum din il-fehma m’¥andhiex aktar baΩi.

Issa sar ma¥ruf u kkonfermat, li fi Ωmien Marija u ÌuΩeppi, ˙afna r©iel u nisa kienu jikkonsagraw ru˙hom lil Alla bil-kastità perpetwa.

36 Min hi Marija?

Liema provi ¥andna ta’ din il-konsagrazzjoni?L-ezistenza ta’ komunitajiet li j¥ixu fil-kastità hija kkon-

fermata mill-awtur Lhudi Filun ta’ Lixandra († 45 W.K) u minn ÌuΩeppi Flavju, storjografu Lhudi († 79 W.K.)

Dawn iΩ-Ωew© kittieba tal-qedem, isemmu komunitajiet ta’ r©iel u nisa, imsej˙in Esseni (=il-Ìusti), li kienu j¥ixu ˙ajja çelibi. Is-sebja ta’ dokumenti mill-eqdem fil-¥erien ta’ Qumran, fil-Palestina, hija konferma o˙ra tax-xhieda ta’ dawn iΩ-Ωew© awturi.

Il-kastità hija kultura, drawwa, jew don t’Alla?Barra minn dan, wie˙ed ¥andu jΩomm dejjem f’mo˙˙u,

li l-ver©inità kkonsagrata ma tiddependix mill-mentalità, drawwiet, tradizzjonijiet jew kultura ta’ xi poplu. Il-ver©inità hija essenzjalment don, kariΩma (vokazzjoni/sej˙a) minn Alla nnifsu. U l-Mulej huwa dejjem ˙ieles li ja¥ti dan il-kariΩma (tal-ver©inità) lil min irid, tkun xi tkun il-kultura u l-mentalità tal-poplu. Ìesù stess ifakkarna f’dan, fejn j¥id: “Mhux kul˙add jifhimha din il-˙a©a, imma dawk li lilhom jin¥ata li jifhmuha” (Mt 19,11).

Mela, jekk Alla soltu ja¥ni bil-kariΩma tal-ver©inità lil dawk li jsejja˙ biex jimxu warajh f’˙ajja ikkonsagrata, bil-wisq iΩjed, Ω-Ωa¥Ωu¥a ta’ NaΩaret, ma¥Ωula biex is-sir l-Omm t’Alla, ©iet “mo¥tija li tifhem” (Mt 19,11) dan id-don.

Tassew, Marija kellha “il-mimlija bil-grazzja” (Lq 1, 28), u dan ifisser li “l-Mulej kien ma¥ha” (Lq 1, 28). Marija mela kienet mimlija bil-preΩenza t’Alla. Hi kienet kollha kemm hi ta’ Dak li ©ie j¥ammar fiha.

Áalhekk il-ver©inità bla teb¥a ta¥ha kienet is-sinjal u l-effett ta’ din l-¥otja s˙i˙a ta¥ha nnifsha lil Alla wa˙du.

Marija hija Ver©ni. Imma ÌuΩeppi?Ìieli jin¥ad: wie˙ed jasal jifhem u jaççetta li Marija

hija ver©ni; imma kif qatt tista’ timma©ina li ÌuΩeppi, li ried jizΩΩewwe©, kellu l-˙sieb li j¥ix f’kastità perfetta ma’ l-Áarusa tie¥u?

Min hi Marija? 37

Il-Van©eli huma siekta dwar dan. B’danakollu S. Mat-tew jinfurmana li “Marija kienet im¥arrsa ma’ ÌuΩeppi” (Mt 1,18).; u li “ÌuΩeppi kien ir-ra©el ta’ Marija” (Mt 1,15).

Meta Ωwie© jirnexxi tassew, bla ebda dubju juri, kemm hemm armonija u ¥aqda perfetta fil-qalb u fil-fehma tal-miΩΩew©in. M’¥andniex ¥alhekk a˙na nistennew l-o¥la armonija spiritwali fil-fehma u fil-qalb bejn Marija u ÌuΩeppi? IΩ-Ωwie© ta¥hom infatti, kien “l-aktar Ωwie© li qatt irnexxa” fl-istorja, ¥aliex kien ippjanat u mfassal mill-Áerf t’Alla nnifsu in vista ta’ l-Inkarnazzjoni ta’ Ibnu23.

Áalhekk, dwar il-ver©inità, li kienet il-kwalità ewlenija taΩ-Ωwie© ta¥hom, Marija u ÌuΩeppi bilfors kienu ta’ l-istess fehma fil-qalb u fil-mo˙˙ ta¥hom.

Barra minn dan, l-Ispirtu s-Santu li kien nebba˙ lil Marija biex t¥ix ver©ni in vista ta’ l-Inkarnazzjoni ta’ l-Iben t’Alla, u li ried li dan jitwieled ©o familja, seta’ jnissel f’ÌuΩeppi wkoll, l-idejal tal-ver©inità.

Fejn insibu din l-ideja fil-Van©eli?L-an©lu tal-Mulej deherlu f’˙olma u qallu: “ÌuΩeppi bin

David, xejn la tibΩa’ tie˙u ¥andek lil martek Marija, ¥ax dak li tnissel fiha ©ej mill-Ispirtu s-Santu” (Mt 1,20).

B’dawn il-kelmiet ÌuΩeppi ircieva konferma li hu kien imsejja˙ biex j¥ix iΩ-Ωwie© tie¥u b’manjiera ¥al kollox speçjali. Permezz ta’ l-¥aqda ver©inali ma’ martu ma¥Ωula biex tkun Omm Ìesù, Alla sejja˙lu biex jikkopera fit-twettieq tal-Pjan tas-Salvazzjoni.

Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar, billi l-ver©inità hija fuq kollox l-¥otja ta’ wie˙ed lill-Mulej (1 Kor 7,32), jekk Alla ried Ωwie© ver©inali bejn Marija u ÌuΩeppi, dan riedu biex huma jkunu jist¥u j¥inu lil xulxin fl-¥otja ta¥hom infushom lilU min¥ajr ebda riserva.

Kif ifisser dan il-punt San Tumas?Meta wie˙ed iΩomm quddiem ¥ajnejh il-ver©inità ta’

Marija (li ¥aliha ©ibna tant provi aktar ’l fuq), u d-dmirijiet ta’ koppja fiΩ-Ωwie©, ¥andna nikkonkludu, li wie˙ed ma

38 Min hi Marija?

jistax iwie¥ed li j¥ix fil-kastità min¥ajr il-kunsens tal-parti l-o˙ra. “Áalhekk”, itemm j¥id S. Tumas, “Marija bilfors ik-konsagrat ru˙ha ’l Alla, flimkien ma’ ÌuΩeppi”24.

B˙alma Marija, bir-rabta tag˙ha mar-rieda ta’ Alla, uriet li kienet il-qaddejja tal-Mulej, hekk ukoll ÌuΩeppi, ir-ra©el ©ust, huwa l-qaddej veru tal-Mulej, g˙aliex g˙amel tieg˙u l-missjoni li ©iet afdat lilu minn Alla.

“Qatt tnejn minn nies ma kienu daqshekk mag˙qudin flimkien quddiem Ìesù; qatt tnejn minn nies ma Ωammew fihom it-tama u l-fer˙ tad-dinja kollha; qatt tnejn minn nies ma tg˙abbew b’responsabilità tal-g˙a©eb b˙al din; u qatt tnejn minn nies ma g˙exu f’g˙aqda daqshekk perfetta ma’ Alla, b˙al Marija u ÌuΩeppi”25.

Fil-QOSOR :• Marija u ÌuΩeppi kienu direttament ma¥Ωulin mill-Ispirtu

s-Santu, biex ikollhom sehem ewlieni (çentrali) fil-Pjan tas-Salvazzjoni.

• It-tnejn li huma, ikkonsagraw ru˙hom ’l Alla, ¥aliex il-Mulej ˙aseb u ried ¥aqda ver©inali bejniethom.

• Infatti, l-¥an ewlieni (fil-˙sieb t’Alla) taΩ-Ωwie© bejn Marija u ÌuΩeppi, ma kienx sempliçiment familja o˙ra, imma l-Inkarnazzjoni ta’ l-Iben t’Alla.

• Áalhekk Marija u ÌuΩeppi ma set¥ux ma joffrux lilhom infushom min¥ajr ebda riserva ¥at-twettieq tal-Pjan tal-Fidwa kif ©ie mfassal minn Alla nnifsu.

• Marija stess ©abret fi ftit kliem din id-disponibilitaà meta qalet lill-an©lu: “Hawn jien il-qaddejja tal-Mulej” (Lq 1, 38). U ÌuΩeppi bilfors kien ta’ l-istess fehma.

Min hi Marija? 39

V L-Immakulata Kunçizzjoni tal-Ver©ni Mqaddsa Marija

Tassew li jnissel fer˙ u fara© il-˙sieb, li fuq din l-art kiebja, mimlija korruzzjoni, dnubiet, delitti u ˙aΩen, kienet tg˙ix ˙lejqa wa˙da mnissla ming˙ajr ebda tebg˙a ta’ dnub: MARIJA. L-Im-makulata Kunçizzjoni tfisser li, l-Vergni Mbierka, sa mill-ewwel mument tat-tnissil tag˙ha, giet me˙lusa mit-tebg˙a tad-dnub tan-nisel; u dan g˙ax Alla qies minn qabel il-merti ta’ Binha Äesù.

Fuq liema pedamenti hija mibnija din il-verità?Hija l-Bibbja li toffrilna l-pedamenti ta’ din il-verità tant

kbira. Tassew, il-Knisja Kattolka, “imwassla mill-Ispirtu s-Santu g˙all-verità kollha” (ara Äw 16,13), tag˙raf il-g˙ana bla qies tal-Kelma t’Alla dwar l-Immakulata Kunçizzjoni (u dwar il-veritajiet l-o˙ra kollha tal-Fidi), fiΩ-Ωew© Testmenti, l-Qadim u l-Ädid u fit-Tradizzjoni ˙ajja tag˙ha26.

FIT-TESTMENT IL-QADIM Alla qal lis-serpent: “Jiena inqajjem mibg˙eda bejnek u

bejn il-MARA, bejn nislek u nisilha” (Äen 3,15). Dan it-test huwa t˙abbira profetika ta’ Äesù u Marija mag˙qudin flimkien f’taqtig˙a qalila kontra x-Xitan. Din l-ostilità bejn il-Mara u x-Xitan, g˙andha importanza unika, g˙ax hija stabilita espres-sament minn Alla.

Issa biex Marija tista’ tkun l-g˙adu qalil tax-xitan u n-nisel tieg˙u, je˙tie© li hi tkun ielsa mis-setg˙a tad-dnub sa mill-ewwel mument ta’ l-eΩistenza tag˙ha.

Fi kliem iehor, ix-xitan, mirbu˙ fil-©lieda mill-Iben (Äen 3, 15), ma setax itebba’ lil Ommu bid-dnub ori©inali, g˙ax din kienet marbuta mieg˙u fit-taqbida u fir-reb˙a tieg˙u fuqu.

40 Min hi Marija?

Liema figuri bibliçi huma simbolu ta’ l-Immakulata?Il-Knisja, “imwassla mill-Ispirtu s-Santu g˙all-verità

kollha” (Äw 16,13) tilma˙ l-Immakulata Kunçizzjoni f’˙afna simboli fil-Bibbja. L-Immakulata tidher prefigurata:

• Fl-Arka ta’ Noè (Äen 6,8-8,19), li elset mid-dilluvju universali: (Marija ma ©ietx mg˙arrqa mill-g˙arar tal-˙aΩen li g˙arraq lil kul˙add).

• Fl-g˙ollieq jaqbad (EΩ 3,2-3), ming˙ajr ma jin˙araq jew jintemm: (Marija baqg˙et ma n˙arqitx min-nirien tad-dnub).

• Fil-©nien mag˙luq tajjeb (G˙an 4,12) im˙ares minn kull ind˙il: (F’Marija tassew, ix-xitan ma setg˙ax jid˙ol).

• Fil-Belt imΩejna t’Alla (S 87 1,3) u t-Tempju qaddis ta’ Alla (1 Slat 8,10-11) mimli bil-glorja tieg˙u: (Marija wkoll kienet mimlija bil-glorja t’Alla: “Mimlija bil-grazzja” - Lq 1, 28) b˙al tempju mqaddes.

Il-Knisja tilma˙ ukoll lill-Immakulata prefigurata:

Fl-G˙amara t’Alla fit-Tempju:“Alla qieg˙ed is-Santwarju tieg˙u ‘fost il-Poplu tieg˙u’ (EΩek

37,26-27). G˙alhekk Äerusalem ti©i msej˙a ‘Belt tal-Mulej, Sijon tal-Qaddis ta’ Israel’ (IΩ 60,14). Billi Alla qed jg˙ammar fi ˙dan il-˙itan tag˙ha, il-glorja tal-Mulej tiddi fuq Äerusalem (IΩ 60,1.2). G˙alhekk din il-Belt m’g˙andhiex bΩonn aktar tkun imdawwla mix-xemx u mill-qamar, g˙ax Alla nnifsu huwa l-g˙ajn tad-dawl tag˙ha (IΩ 60,19-20).

Imma meta l-Verb g˙amel lilu nnifsu wie˙ed minna, ir-rwol tat-tempju tal-©ebel intemm. Issa ˙dan Marija huwa t-tabernaklu ˙aj fejn Alla jg˙aqqad lilu nnifsu man-natura tag˙na. Il-milja tal-grazzja li tg˙ammar fil-Verb (Äw 1,14), te˙tie© il-milja tal-grazzja ta’ Dik li kellha tkun l-Arka ˙ajja tieg˙u”27.

Israel fis-Sinaj: L-G˙arusa ming˙ajr Tebg˙a:F’ri©lejn il-muntanja Sinaj, Mosè, b˙ala medjatur, fisser lil

˙utu l-pjan divin: il-Mulej kellu sieb jissi©illa patt mag˙hom biex

Min hi Marija? 41

huma ‘jsiru il-poplu tieg˙u’ (EΩ 19,5.6). Meta semg˙u il-kliem ta’ dan il-ftehim, b’vuçi wa˙da il-poplu wie©eb: “Kull ma qalilna il-Mulej, a˙na nag˙mluh” (EΩ 19,8).

Dawn il-kelmiet kienu l-“Iva” ta’ Israel g˙all-g˙erusija tal-Patt li Alla g˙amel mag˙hom.

B’hekk il-©emg˙a kollha dehret b˙allikieku “g˙arusa ming˙ajr tebg˙a”, li quddiemha l-G˙arus jesklama: “Int kollok sabi˙a, ma˙buba tieg˙i, u tebg˙a fik ma hemmx!” (G˙an 4,7).

Issa dak li ntqal minn Israel f’ri©lejn il-muntanja, il-Knisja tg˙idu minn Marija.

Fi kliem ie˙or: kif Alla mar isaffi l-poplu tieg˙u minn kull tebg˙a biex ikun jista’ jag˙ti l-kunsens u jg˙id “Iva” g˙all-g˙erusija tas-Sinaj, hekk hu ˙ares lil Marija minn kull tebg˙a ta’ dnub, sabiex l-“Iva” (“Fiat”) tag˙ha fil-mument tat-T˙abbira tkun aktar libera u mimlija fer˙28.

It-Ti©did ta’ Sijon-Äerusalem:Äerusalem, li ti©bor fiha u tirrappreΩenta l-komunità tal-

poplu mag˙Ωul, hija l-g˙arusa ma˙buba ta’ Ja˙weh l-G˙arus. Il-Mulej kien fi ˙siebu jag˙mel minn Israel g˙arusa ming˙ajr tebg˙a (G˙an 4,7). Hi saret tieg˙u g˙al dejjem: fil-©ustizzja u fil-˙niena (Hos 2,19-20). Din l-im˙abba ssir aktar profonda u m˙e©©a: “b˙alma g˙arus jitg˙arras xebba, hekk jitg˙arrsek il-Bennej tieg˙ek; u b˙alma g˙arus jitg˙axxaq b’g˙arustu, hekk jitg˙axxaq bik Alla tieg˙ek” (IΩ 62,5). Issa Marija ti©bor fiha lil Sijon-Äerusalem l-antika. It-ti©did ta’ l-g˙a©eb imwieg˙ed lill-Belt Imqaddsa, isib it-twettieq s˙i˙ tieg˙u fil-Ver©ni Marija. Hija tintrefa’ fuq ix-xefaq ta’ l-istorja b˙as-seb˙ li jbassar ix-Xemx tal-Äustizzja. Ir-ra©©i tal-Verb Óallieq u Feddej tal-futur, la˙qu l-aktar fibri mo˙bija ta’ din il-krejatura umli, u ma ˙allew qatt jid˙ol fiha l-ebda dell ta’ dnub.

Tassew wie˙ed g˙andu g˙ax jitkellem minn prodi©ju tal-grazzja, minn “˙wejje© kbar” (Lq 1,49), g˙aliex l-Immakulata hija kollha kemm hi ta’ Alla. Tassew mela, li “imwassla mill-Ispirtu s-Santu g˙all-verità kollha” (Äw 16,13), il-Knisja setg˙et bil-mod tag˙raf fit-Testment il-Qadim, “il-milja tal-grazzja” li biha Marija kienet mog˙nija mill-ewwel mument tat-tnissil tag˙ha.

42 Min hi Marija?

FIT-TESTMENT IL-ÄDIDIt-test ewlieni li jipprova din il-verità insibuh fit-tislima ta’

l-An©lu lil Marija: “Sliem g˙alik, mimlija bil-grazzja” (Lq 1,28).Din hija okkaΩjoni eççezzjonali!. L-an©lu huwa konxju li qed

iwassal messa©© uniku fl-istorja kollha ta’ l-umanità! Huwa seta’ qal: “Sliema g˙alik, Marija”. Imma le! Minnflok, huwa jse˙ilha “MIMLIJA BIL-GRAZZJA”: dan huwa l-isem tag˙ha f’g˙ajnejn Alla.

B’hekk l-isem “mimlija bil-grazzja”, juri id-dimensjoni l-aktar profonda tal-personalità taΩ-Ωag˙Ωug˙a ta’ NaΩaret: imsawwra mill-grazzja u l-o©©ett ta’ l-g˙axqa t’Alla sal-punt li tista’ ti©i definita minn din il-g˙oΩΩa divina.

G˙aliex din il-bidla fl-isem?Skond l-uΩu tal-Bibbja, l-isem ifisser u jiddeskrivi il-

persuna li ©©ibu. Meta sejja˙ lil Marija “Mimlija bil-grazzja”, l-an©lu ried juri li din il-persuna (Marija) kienet tgawdi il-milja tal-g˙axqa t’Alla. Dan juri li mill-ewwel mument tat-tnissil tag˙ha, Marija kienet mog˙nija bid-dija ta’ qdusija kollha kemm hi unika. Dan g˙aliex il-milja tal-grazzja jew l-g˙axqa divina, bl-ebda mod ma jistg˙u joqg˙odu flimkien ma’ xi tebg˙a tad-dnub.

It-titlu “Mimlija bil-grazzja” li bih l-an©lu indirizza lil Marija, jirreferi g˙all-grazzja eççezzjonali mog˙tija lil Dik li kienet destinata li ssir Omm il-Feddej. G˙aldaqstant hija kellha tkun perfettament qaddisa, totalment u assolutament bla ebda tebg˙a sa mill-ewwel mument tat-tnissil tag˙ha.

“Tassew, li min˙abba l-g˙aqda intima ta’ ajja u tad-destin tag˙ha ma’ Kristu Binha, Marija giet imdawwra mill-im˙abba tal-Missier, mill-grazzja ta’ l-Iben u mid-dija tal-Ispirtu s-Santu, sa mill-ewwel mument tal-eΩistenza tag˙ha”29.

Kif jikkummentaw Missirijiet il-Knisja, Lq 1,28?Dwar “Mimlija bil-grazzja” (Lq 1,28), Missirijiet il-

Knisja jiktbu: “Il-Ver©ni l-aktar glorjuza Marija, li mag˙ha ‘is-Setg˙ani g˙amel ˙wejje© kbar’ (Lq 1,49) kienet tiddi b’abbundanza hekk kbira ta’ grazzji tas-sema, b’tant milja

Min hi Marija? 43

Wie˙ed mill-muΩajçi “Nazzjonali” li jΩejjnu l-˙itnatal-baΩilka tat-T˙abbira ta’ l-An©lu f’NaΩaret

44 Min hi Marija?

ta’ grazzja u innoçenza, li b’hekk saret il-miraklu ewlieni u primarju t’Alla, l-og˙la fost il-mirakli tieg˙u u l-Omm denja tal-Mulej. Imqieg˙dha hekk qrib t’Alla daqs kemm hu possibbli li tkun krejatura, Marija saret og˙la mill-©ie˙ ta’ l-an©li u tal-bnedmin kollha”.

Barra minn dan, il-Missirijiet jilm˙u f’Marija it-tieni Eva, ˙ier©a bla mittiefsa minn idejn Alla. Huma iqisuha akbar minn Eva, g˙aliex il-Ver©ni Mqaddsa “kompliet tistg˙ana fil-grazzja li rçeviet fil-bidu, u mhux biss ma tatx widen g˙all-kliem tas-serpent, imma bil-g˙ajnuna tas-sema, hija sa˙qet darba g˙al dejjem il-qawwa u s-setg˙a tieg˙u”.

Fil-kummentarji tag˙hom, Missirijiet il-Knisja jikkwo-taw il-Profeti biex ifa˙˙ru lil Ver©ni Marija b˙ala “il-˙amiema ming˙ajr tebg˙a” (G˙an 2,10.14; 4,1; 5,2); b˙ala “Äerusalem Qaddisa” (S 87); b˙ala “it-Tron g˙oli ta’ Alla” (Sir 24,4); b˙ala “l-Arka Mqaddsa” (EΩ 25,10; 1 Slat 8,10); b˙ala “d-Dar li l-G˙erf bena g˙alih” (Prov 9,1); b˙ala “ir-Re©ina li, mim-lija bil-g˙axqa tas-sema, u mistrie˙a fuq il-ma˙bub tag˙ha” (G˙an 8,5) ˙ar©et minn fomm Alla, g˙al kollox perfetta, tiddi, g˙aΩiΩa g˙al Alla” u qatt imtebbg˙a bid-dnub (Sir 24,3).

L-Immakulata Kunçizzjoni tfisser li Marija ma kienitx te˙tie© il-fidwa ta’ Kristu?

Bla ebda dubju, Santu Wistin g˙araf, li d-dinjità ta’ Marija b˙ala Omm ta’ Iben g˙al kollox qaddis, kienet te˙tie© safa assoluta u qdusija straordinarja. Dil-kontroversja tieg˙u ma’ Pela©ju, huwa sa˙aq: “A˙na nag˙mlu eççezzjoni g˙all- Ver©ni mqaddsa Marija li, min˙abba l-unur tal-Mulej, ma ried bl-ebda mod li ti©i msemmija b’konnessjoni mad-dnub” (“De Natura et Gratia”, 42). B’danakollu S. Pawl jiddikjara li l-bnedmin kollha ççapsu bid-dnub tan-nisel: “(il-bnedmin) kollha dinbu” (Rum5,12). Mela ulied Adam kollha g˙andhom bΩonn tal-fidwa (Rum 5,18). Kif seta’ g˙alhekk Kristu ikun tassew il-Feddej tal-Ver©ni Marija, jekk hija ma wirtitx id-dnub tan-nisel b˙all-bqija tal-bnedmin? Imma Santu Wistin ma setax iwie©eb din il-mistoqsija fundamentali.

Min hi Marija? 45

Kif ©iet meg˙luba din id-diffikultà?Madwar is-sena 1128, wie˙ed patri minn Canterbury

fl-Ingilterra30 jismu Eadmer, hu u jikteb l-ewwel trattat fuq l-Immakulata Kunçizzjoni, warrab l-o©©ezzjonijiet ta’ Santu Wistin g˙al dan il-privile©© ta’ l-Immakulata ibbaΩati fuq it-traΩmissjoni tad-dnub ori©inali fit-tnissil tal-bniedem.

Dan il-patri devot bir-ra©un innota l-figura tal-qastna “li ti©i mnissla, mitmug˙a u tikber ta˙t il-qoxra tag˙ha u fl-istess ˙in hija m˙arsa milli ti©i imneΩΩa’ minnha” (Trac. de Conc. B.M.V., 1-2).

Eadmer jargumenta: “Anke ta˙t il-qoxra ta’ att tat-tnissil, li fih innifsu g˙andu jittraΩmetti id-dnub ori©inali, Marija ©iet im˙arsa minn kull tebg˙a bir-rieda espressa t’Alla, li ovvjament kien kapaçi jag˙mel dan u ried li jag˙mel hekk. Mela jekk Alla ried li jsir hekk, hekk sar” (Ibid).

Allura kif ©iet Marija mifdija minn Kristu?Kellu jkun il-beatu Fran©iskan Ìwanni Duns Scotus

(1265-1308), li sab is-soluzzjoni g˙all-o©©ezzjonijiet kontra l-Immakulata Kunçizzjoni u Ωamm li Kristu, il-Medjatur Per-fett, wettaq l-og˙la att ta’ medjazzjoni preçiΩament f’Marija, billi ˙arisha mid-dnub tan-nisel.

Scotus g˙alhekk, da˙˙al fit-tejolo©ija l-idea tal-fidwa bil-˙arsien. Skond din l-ideja, il-Ver©ni Mqaddsa ©iet mifdija b’mod aktar tal-g˙a©eb: mhux billi ©iet me˙lusa mid-dnub, imma billi ©iet im˙arsa milli tiççappas bih.

G˙alkemm imnissla ming˙ajr dnub tan-nisel, Marija, b˙all-bqija tal-bnedmin, ©iet mifdija minn Kristu. Fil-kaΩ tag˙ha però, hija giet im˙arsa mit-tebg˙a tad-dnub ori©inali bis-sa˙˙a tad-Demm ta’ l-Uniku Medjatur Äesù Kristu (1 Tim 2,5).

Kristu jibqa’ dejjem il-veru Feddej ta’ kul˙add!Filwaqt li kull bniedem ji©i mifdi wara il-waqa’ tieg˙u/

tag˙ha fid-dnub, Kristu g˙aΩel li jifdi lil Omm Qaddisa tieg˙u b’mod aktar nobbli u perfett: Huwa fdiha billi ˙arisha minn qabel billi taqa’ fid-dnub tan-nisel.

46 Min hi Marija?

Imma Ω-Ωew© modi tal-fidwa, wara l-waqa’ (g˙all-bnedmin kollha), u l-˙arsien milli taqa’ (g˙all-Ver©ni Marija), it-tnejn ©ew imwettqa mid-Demm tal-Óaruf fuq is-Salib. B˙al Marija, kif ukoll g˙al kull bniedem individwali, Kristu jibqa’ dejjem il-Feddej u l-Uniku Medjatur (1 Tim 2, 5).

Filwaqt li n˙arsu lejn il-Ver©ni Omm t’Alla b˙ala l-ikona perfetta ta’ qdusija (LG 65), S. Pawl ifakkarna, li l-familja kbira tal-bnedmin titniehed li jasal dak il-jum meta hija ukoll tkun tista’ tidher quddiem Alla, “sabi˙a, bla tebg˙a, bla tikmix...imma qaddisa u bla tmaqdir minn ˙add” (Efes 5,27)31.

FIL-QOSOR:• G˙al darba, is-serpent qarrieq ma rnexxilux jinjetta il-

velenu tad-dnub tan-nisel fir-ru˙ l-aktar safja ta’ din il-“MARA” wa˙danija.

• Mog˙nija bil-“milja tal-grazzja” (Lq 1,28) mill-Ispirtu s-Santu, flimkien ma’ Binha, Marija rnexxielha “tis˙aq ras is-serpent” (Äen 3, 15), kif kien abbar Alla lil Adam u Eva, fil-bidu tal-˙olqien.

• Il-Ver©ni Mbierka g˙alhekk, ar©et rebbie˙a “mit-taqtig˙a” tag˙ha kontra l-ÓaΩin.

• “Imwassla mill-Ispirtu s-Santu g˙all-verita’ kollha” (Äw 16,13), filwaqt li taqra u tifli l-Iskrittura, il-Knisja tilmah l-Immakulata Kunçizzjoni fil-mod kif Alla feda l-poplu tieg˙u mid-dnub biex ilestieh ˙alli jilqa’ lill-Feddej.

• Fit-tnissil tag˙ha, hija dehret fuq ix-xefaq ta’ din id-dinja kiebja, bla ebda tebg˙a, l-aktar safja, pura u qaddisa fost ulied Adam u Eva: “IL-MIMLIJA BIL-GRAZZJA” (Lq 1, 28).

• Marija ©iet mifdija b’mod l-aktar perfett, minn Binha Äesù, li ˙elisha mid-dnub qabel ma waqg˙et fih.

Min hi Marija? 47

VI Il-Ver©ni Omm t’Alla Marija

Il-Bibbja, b’mod partikulari it-Testment il-Ädid, jixhed çar biΩΩejjed u ming˙ajr dubju, li l-Iben ta’ Marija, huwa wkoll l-Iben t’Alla “natura wa˙da mal-Missier” (Kredu). G˙alhekk, biex nuru li Marija hija tassew l-Omm t’Alla, mill-Van©eli se nag˙Ωlu biss dawk it-testi, li jsemmu il-maternità ta’ Marija u d-divinità ta’ l-Iben li twieled minnha fl-istess ˙in.

Fejn insibuhom dawn it-testi?Naqraw f’San Mattew: “Ara x-Xebba tnissel u jkollha

Iben, u jsemmuh G˙immanu-El, li bi lsienna jfisser, Alla mag˙na” (Mt 1,23).

Huwa evidenti li din ix-xebba omm hija Marija, u li binha Äesù huwa l-G˙immanu-El, “Alla mag˙na”. G˙alhekk skond S. Mattew, il-Ver©ni Mqaddsa, li nisslet u welldet lil Äesù, hija l-Omm ta’ “l-G˙immanu-El”, ta’ “Alla mag˙na” (Mt 1,23).

Naturalment, Marija ma tatx lil Äesù id-divinità tieg˙u. Imma minnha twieled Dak “li fih tg˙ammar il-milja kollha tad-divinità” (Äw 1,14). Grazzi g˙all-ministeru ta’ Marija, Dak li huwa “˙a©a wa˙da mall-Missier” (Äw 10,30) libes in-natura umana, “u deher minn barra b˙al bniedem” (Fil 2,7).

Il-Ver©ni Mbierka g˙alhekk, hija l-Omm tal-Bniedem-Alla. Marija saret l-Omm ta’ Dak li sar bniedem, ming˙ajr ma waqaf li jkun Alla.

Fil-Van©elu ta’ S. Luqa jing˙ad çar li l-Iben li tnissel fi ˙dan il-Ver©ni Marija, ikun jissejjah “Bin Alla” (Lq 1, 31-32) Mela dan huwa l-kaΩ ta’ Wie˙ed, li huwa Iben ta’ Marija u l-Iben t’Alla fl-istess waqt.

B˙ala l-Iben t’Alla, Äesù u l-Missier “huma a©a wa˙da” (Äw 10,30; 14,9). B˙ala Iben, huwa g˙andu l-istess natura divina tal-Missier: “g˙ax fih g˙o©obha tg˙ammar il-milja kollha ta’ Alla” (Kol 1,19). Huwa jissejja˙ ukoll l-Iben ta’

48 Min hi Marija?

Marija, g˙aliex “il-Verb sar bniedem” (Äw 1, 14) fi ˙dan Marija. Bir-ra©un kollu g˙alhekk, Marija tissejjah l-Omm t’Alla mag˙mul bniedem32.

B’liema mod S. Pawl ixandar il-Maternità Divina?Meta ©ie biex ji©i f’din id-dinja, Alla g˙aΩel il-medjazz-

joni ta’ mara. Ried li jkollu omm b˙alna lkoll. S. Pawl jistqarr li, “meta waslet il-milja taΩ-Ωminijiet, Alla bag˙at ’il Ibnu mwieled minn mara... biex jifdi lil dawk li kienu ta˙t il-li©i” (Gal 4,4). G˙alkemm San Pawl ma jsemmihiex b’isimha, huwa mag˙ruf li din “il-mara” hija Marija. Tassew, “Kristu, li hu fuq kollox, Alla mbierek g˙al dejjem ta’ dejjem” (Rum 9,5), huwa wkoll “l-Iben ta’ Marija” (Mk 6,3; Mt 13,55; Äw 6,42).

Min kien l-ewwel li g˙araf il-maternità divina ta’ Marija?L-ewwel persuna li g˙arfet il-maternità divina ta’ Marija

kienet EliΩabetta. Meta ltaqg˙et ma’ Marija dak inhar li din marret iΩΩurha wara t-t˙abbira ta’ l-an©lu, b’g˙a©eb qaddis staqsiet: “U minn fejn ©ieni dan, li OMM il-MULEJ tieg˙i ti©i g˙andi?” (Lq 1,43).

Ta’ min jinnota tajjeb, li EliΩabetta tkellmet hekk, mhux minn rajha, imma imdawwla mill-Ispirtu s-Santu (Lq 1,41).

It-Testment il-Ädid, jag˙ti t-titlu “MULEJ” kemm lill-Missier u kemm lil Äesù, u b’hekk jag˙rfu b˙ala Alla (1 Kor 2,8).

EliΩabetta g˙alhekk, imnebb˙a mill-Ispirtu Qaddis (Lq 1,43), hija l-ewwel persuna fil-Bibbja li g˙arfet il-maternità divina tal-Ver©ni Mqaddsa Marija33.

Imma maternità divina ma tqieg˙edtx lil Marija fiç-çentru tal-KristjaneΩmu?

F’diskors tassew famuΩ il-Papa Pawlu VI imur ipin©i ir-rwol çentrali ta’ Marija fil-Pjan tas-Salvazzjoni b’dan il-mod:

“Min huwa Kristu? Liema hi il-missjoni tieg˙u? Xi ng˙idu dwar in-natura umana u divina tieg˙u? Kif ©ie fos-

Min hi Marija? 49

Il-Familja Mqaddsa ta’ NaΩaret

50 Min hi Marija?

tna?...Tg˙id gie fostna ming˙ajr ebda relazzjoni, ming˙ajr ebda koperazzjoni min-na˙a ta’ l-umanità? Jista’ Kristu ji©i mag˙ruf, mifhum u meditat maqtug˙ mir-relazzjonjiet es-istenzjali veri u storiçi li kienet te˙tie© id-dehra tieg˙u meta kien fuq l-art? Çertament le!

“Il-misteru ta’ Kristu huwa imda˙˙al fi pjan divin bis-sehem tal-bniedem. Huwa ©ie fostna mit-triq tat-tnissil uman. Hu ried li jkollu Omm; ried li jsir bniedem permezz tal-min-isteru essenzjali ta’ mara, ta’ ‘l-imbierka fost in-nisa’ (Lq 1,42). Hu u j˙aΩΩeΩ l-istruttura fundamentali tal-KristjaneΩmu, San Pawl jikteb: ‘Meta waslet il-milja taΩ-Ωminijiet, Alla bag˙at lil Ibnu mwieled minn Mara’ (Gal 4,4). Fl-ewwel relazzjoni tag˙na mieg˙u, a˙na irçevejna lil Äesù ming˙and Marija. Hu sar bniedem b˙alna, huwa sar ˙una bil-ministeru tal-maternità ta’ Marija.

“Jekk irridu nkunu Kristjani, je˙tie© li nkunu Marjani, ji©ifieri, je˙tie© li nag˙arfu ir-relazzjoni essenzjali, vitali u providenzjali li tg˙aqqad lil Marija ma’ Äesù u li tift˙ilna t-triq li twassal g˙al g˙andu”34.

FIL-QOSOR:• Äesù Kristu, l-G˙immanu-El Alla mag˙na (Mt 1,23)

ried jid˙ol f’din id-dinja permezz tas-sehem ta’ Ver©ni wa˙danija: ta’ dik li hija “l-Imbierka fost in-nisa” (Lq 1,42).

• San Pawl, ji©bor dan il-misteru l-aktar g˙oli, li huwa ç-çentru tal-Fidi nisranija, f’erba’ kelmiet: “Meta waslet il-milja taΩ-Ωminijiet, Alla bag˙at lil Ibnu, imwieled minn mara” (Gal 4,4).

• Din il-mara, hija Marija ta’ NaΩaret. Kienet EliΩabetta, li mnebb˙a mill-Ispirtu s-Santu, stqarret g˙all-ewwel darba l-identità ta’ Marija meta qalet: “U minn fejn ©ieni dan, li OMM IL-MULEJ tieg˙i ti©i g˙andi?” (Lq 1,43).

Min hi Marija? 51

VII Il-Ver©ni Marija Kooperatriçi fir-redenzjoni

35

Matul is-sekli, il-Knisja irriflettiet afna fuq il-kooperazzjoni ta’ Marija fl-opra tas-Salvazzjoni, filwaqt li fliet sal-qieg˙ is-sehem u l-g˙aqda tag˙ha mas-Sagrifiççju tal-Fidwa ta’ Äesù. Di©a’ Santu Wistin isejja˙ lil Marija “kooperatriçi” fir-Redenzjoni36. Dan it-titlu jag˙mel emfasi fuq is-sehem mag˙qud imma subordinat ta’ Marija ma’ Kristu Redentur.

Tista’ qatt krejatura tkun kooperatriçi fir-Redenzjoni?It-tag˙lim tal-Knisja jag˙mel distinzjoni çara bejn l-Omm

u l-Iben fl-opra tal-Fidwa, filwaqt li jinsisti li l-kooperazzjoni tal-Ver©ni Marija hija subordinata g˙al dik ta’ Kristu l-Uniku Feddej (1 Tim 2,5).

Barra minn dan meta l-Appostlu Pawlu jg˙id: “...a˙na ˙addiema ma’ Alla” (1 Kor 3,9) huwa jΩomm il-possibilità vera g˙all-bniedem li jikkoopera ma’ Alla. Il-kollaborazzjoni ta’ dawk li jemmnu, li naturalment qatt ma tista’ tkun ta’ l-istess livell ma’ Kristu, hija espressa fix-xandir tal-Van©elu u fis-sehem tag˙hom biex dan irabbi l-g˙eruq fil-qlub tal-bnedmin.

X’differenza hemm bejn il-kooperazzjoni ta’ Marija u dik ta’ l-o˙rajn?

Meta napplikaw il-kelma kooperatriçi g˙al Marija, din tie˙u tifsira partikulari. Il-kollaborazzjoni ta’ dawk li jemmnu ssir wara il-©rajja tal-Kalvarju, billi huma jag˙mlu ˙ilithom biex iwasslu l-frott tag˙ha bit-talb u s-sagrifiççji tag˙hom. G˙all- kuntrarju, Marija ikkooperat fl-istess waqt li kien qed isir is-Sagrifiççju tas-Salib, u dan g˙amlitu b˙ala omm. Il-kooperazzjoni tag˙ha ti©bor fiha l-opra kollha tal-fidwa ta’ Kristu.

52 Min hi Marija?

Marija biss hija mag˙quda b’dan il-mod fis-sagrifiççju tal-Fidwa li bih ©iet salvata l-umanità kollha. Il-g˙aqda ma’ Kirstu u f’sottomissjoni lejh, Marija ikkollaborat biex taqla’ l-grazzja tas-salvazzjoni g˙all-bnedmin kollha.

Fejn insibu l-g˙ajn tal-kooperazzjoni ta’ Marija?Ir-rwol ta’ Marija b˙ala kooperatriçi g˙andu l-g˙eruq

tieg˙u fil-maternità divina tag˙ha. Meta hija tat id-dawl lil Dak li kellu jwettaq il-Fidwa tal-bnedmin, billi rabbietu, billi ippreΩentatu fit-Tempju u billi sofriet mieg˙u waqt li kien qed imut fuq is-Salib, “b’mod g˙al kollox singulari, Marija ikkooperat fl-opra tar-Redentur” (LG 61).

G˙alkemm kull min jemmen huwa msejja˙ minn Alla biex jikkoopera fl-opra tal-Fidwa, is-sehem li kellha Omm is-Salvatur fir-Redenzjoni ta’ l-umanità, hija unika u b˙ala ma tistax ting˙ata o˙ra.

Xi tfisser il-kooperazzjoni ta’ Marija fis-salvazzjoni?It-tifsira g˙andha nsibuha fil-˙sieb preçiΩ ta’ Alla dwar

Omm ir-Redentur. IΩ-Ωew© okkaΩjonijiet solenni, ji©ifieri, fit-Tie© ta’ Kana u ta˙t is-Salib, Äesù jsej˙ilha “Mara” (Äw 2,4; 19,26). Marija hija assoçjata fl-opra tas-salvazzjoni b˙ala mara. Billi alaqhom “ra©el u mara” (Äen 1,27), il-Mulej ried ukoll iqieg˙ed l-Eva il-©dida (Marija) ma©enb Adam il-©did (Kristu) fir-Redenzjoni. L-ewwel ©enituri tag˙na g˙aΩlu t-triq tad-dnub b˙ala koppja. Issa koppja ©dida, l-Iben t’Alla u l-Omm tieg˙u, jer©g˙u jerfg˙u l-umanita g˙ad-dinjità tag˙ha tal-bidu.

It-T˙abbira Meta ©iet im˙abbra l-koperazzjoni tal-Ver©ni Marija?

Wara li g˙araf lil Äesù b˙ala “Dawl biex idawwal il-©nus” (Lq 2,32), Xmun i˙abbar lil Marija it-tbatija kbira li g˙alija kien imsejja˙ il-Messija. Fl-istess ˙in huwa i˙abbar ukoll lil Marija is-sehem tag˙ha f’dan id-destin ta’ sofferenza.

Ir-riferenza li g˙amel Xmun g˙as-Sagrifiççju tal-Fidwa, li ma nsibuhiex fit-T˙abbira ta’ l-An©lu, nistg˙u inqisuha b˙ala

Min hi Marija? 53

t-tieni T˙abbira (ara Redemptoris Mater 16). Din it-t˙abbira ta’ tbatija wasslet lill-Ver©ni Mbierka biex tag˙raf aktar fil-fond il-misteru ta’ Binha.

X’˙abbrilha Xmun lil Marija?Wara li spiçça jkellem lil kull min kien presenti, hu u

jbierek lil Marija u ’l GuΩeppi, Xmun i˙abbar lilha biss li g˙ad ikollha sehem fid-destin ta’ Binha. Imdawwal mill-Ispirtu s-Santu, huwa j˙abbrilha: “Ara, dan se j©ib il-waqg˙a u l-qawmien ta’ ˙afna f’Israel; se jkun sinjal li jmeruh, - u int ukoll, sejf jinfidlek ru˙ek! - biex jinkixfu l-˙sibijiet mo˙bija fil-qlub ta’ ˙afna” (Lq 2,34-35).

Xi tfisser din il-profezija?Dawn il-kelmiet ibassru futur ta’ tbatija g˙all-Messija li se

jkollu j˙abbat wiççu ma’ oppoΩizzjoni qawwija min-nies ta’ Ωmienu. Imma ma’ ©enb it-tbatija ta’ Kristu, Xmun iqieg˙ed id-dehra tal-Qalb ta’ Marija minfuda bis-sejf. B’hekk hu jg˙aqqad l-Omm fid-destin ta’ tbatija ta’ l-Iben. Din it-tbatija til˙aq il-quççata tag˙ha fil-Passjoni, meta Marija ting˙aqad ma’ Binha fis-sagrifiççju tal-Fidwa tieg˙u.

Kif laqg˙et Marija din il-Profezija.Marija u GuΩeppi stag˙©bu meta semg˙u lil Xmun isejjah

lil Äesù “Dawl biex idawwal il-©nus” (Lq 2,32). Imma Marija, ma tg˙id xejn dwar is-sejf li g˙ad irid jinfed lil qalbha. Flimkien ma’ GuΩeppi, hija tilqa’ fis-skiet dawk il-kelmiet misterjuΩi, li qed ibassru prova ta’ tbatija, filwaqt li jag˙tu lill-PreΩentazzjoni ta’ Äesù fit-Tempju, it-tifsira awtentika tag˙ha.

It-Twettieq Meta twettqet din il-Profezija?

L-g˙aqda tal-Ver©ni Mqaddsa fil-missjoni ta’ Kristu til˙aq il-quççata tag˙ha f’Äerusalem waqt il-Passjoni u l-Mewt tal-Feddej. Jg˙id S. Äwann: “Kien hemm wieqfa dejn is-Salib ta’ Äesù, Ommu, o˙t ommu, Marija ta’ Kleofa u Marija ta’ Magdala” (Äw 19,25).

54 Min hi Marija?

Kif jiddiskrivi l-Evan©elista il-preΩenza ta’ Marija?San Äwann jg˙idilna li Marija kienet “wieqfa” f’ri©lejn

is-Salib. B’dil-kelma “wieqfa”, l-Evan©elista jurina il-qawwa straordinarja u l-kura©© ta’ Marija quddiem it-tbatija. Hija hu taqsam l-aktar sentimenti profondi ta’ Binha, Marija tilqa’ bis-sabar u bil-ma˙fra l-insulti arroganti kontra l-Messija Msallab. Fl-istess ˙in l-Omm ting˙aqad ma’ Binha fit-talba lil Missier: “A˙frilhom, g˙ax ma jafux x’inhuma jag˙mlu” (Lq 23,34).

Hija u taqsam ukoll is-sentiment ta’ abbandun g˙ar-rieda tal-Missier, li Äesù wera bl-a˙˙ar kelmiet tieg˙u minn fuq is-salib meta qal: “Missier, f’idejk ner˙i l-ispirtu tieg˙i” (Lq 23,46), l-Omm kienet b’hekk qed tag˙ti l-kunsens tag˙ha kollu m˙abba g˙as-sagrifiççju tal-Vittma li twieldet min-nha.

Hekk f’g˙aqda ma’ Kristu u f’sottomissjoni lejH, il-Ver©ni Mqaddsa Marija ikkoperat b’mod uniku biex taqla’ l-grazzja tas-salvazzjoni g˙all-umanita’ kollha.

FIL-QOSOR:• Il-Knisja sa mill-qedem g˙arfet li l-Ver©ni Marija kellha

kooperazzjoni subordinata ta’ Kristu fl-opra tal-Fidwa.• Tassew li anke San Pawl jg˙allem li l-fidili kollha b’mod

jew ie˙or, jikkooperaw fil-Fidwa b˙ala “˙addiema ma’ Alla” (1 Kor 3,9).

• Imma filwaqt li l-fidili jikkooperaw wara s-Sagrifiççju tal-Kalvarju, il-Ver©ni Marija ikkooperat b˙ala omm, waqt li kienet qed isse˙˙ dik il-©rajja.

• Il-kooperazzjoni ta’ Marija kienet im˙abbra minn Xmun meta wera lil Marija is-sehem li kien se jkollha fis-destin ta’ Binha (Lq 2,34-35).

• Din il-profezija ©iet imwettqa meta l-Omm, “wieqfa ˙dejn is-Salib ta’ Äesù” (Äw 19,25), tat il-kunsens tag˙ha kollu m˙abba, g˙as-sagrifiççju tal-Vittma li twieldet minnha.

Min hi Marija? 55

VIII Marija Omm il-Knisja

“Il-Knisja Kattolika, mg˙allma mill-Ispirtu s-Santu (Ìw 14, 26), tqim lill-Imqaddsa Marija b’im˙abba u devozzjoni filjali b˙ala Omm l-aktar ma˙buba” (LG 53).

Marija hija tassew “l-omm tal-membri ta’ Kristu”, “l-Omm tal-popli kollha”, speçjalment ta’ l-insara (LG 53, 54)37.

Kif kienu jsej˙u lil Marija l-insara tal-bidu?Sa mill-eqdem Ωminijiet, l-insara kienu jsej˙u lil Marija

bit-titlu ta’ “Omm Alla”, “Omm ta’ l-insara” jew “Ommna Marija”, u b’hekk jesprimu r-relazzjoni personali tag˙ha ma’ kull wie˙ed minn uliedha.

Meta Marija ©iet imsej˙a bit-titlu “Omm il-Knisja”?Dan it-titlu ©ie uΩat l-ewwel darba minn Ωew© sekli ilu

mill-Papa Benedittu XIV38, meta ried jiddeskrivi is-sentimenti filjali tal-Knisja li tag˙raf lil Marija b˙ala l-omm l-aktar ma˙buba tag˙ha. B’hekk il-Papa indirettment ipproklama lil Marija Omm il-Knisja.

Fejn iΩjed niltaqg˙u ma’ dan it-titlu?Kien il-Papa Ljun XIII li b’mod espliçitu qal: “Marija

bil-˙aqq kollu, hija Omm il-Knisja”39. Wara, dan it-titlu ©ie uΩat ˙afna drabi fit-tag˙lim ta’ Ìwanni XXIII u Pawlu VI.

Meta Pawlu VI ipproklama lil Marija “Omm il-Knisja”?Kien waqt l-g˙eluq tat-tielet sessjoni tal-Konçilju Vatikan

II, li Pawlu VI ipproklama: “G˙all-glorja tal-Ver©ni u g˙all-fara© tag˙na, a˙na nipproklamaw lill- aktar qaddisa Marija, ’Omm il-Knisja’, ji©ifieri Omm tal-poplu ta’ Alla, kemm tal-fidili kif ukoll tar-Rag˙ajja...u a˙na rridu li minn issa ’l quddiem il-Ver©ni Mbierka ti©i meqjuma u msej˙a mill-insara b’dan it-titlu ˙lejju”40.

56 Min hi Marija?

Liema huma l-pedamenti bibliçi ta’ dan it-titlu?It-Testment il-ÌdidFit-T˙abbira ta’ l-An©lu (Lq 1, 26-38) Marija hija mitluba

tag˙ti l-kunsens tag˙ha g˙all-wasla tas-Saltna tal-Messija, li titwettaq bit-twaqqif tal-Knisja.

F’Kana tal-Galilija (Ìw 2, 1-12) Marija talbet lil Binha Ìesù biex juΩa s-setg˙a tieg˙u ta’ Messija. Dan l-intervent ta’ Marija kien kontribuzzjoni fundamentali g˙at-tnissil tal-fidi fl-ewwel komunità (Ìw 2, 12). B’dan il-mod l-Omm im-bierka tag˙ti s-sehem tag˙ha g˙all-bidu tas-Saltna ta’ Alla, li g˙andha “iΩ-Ωerrieg˙a” u “il-bidu” tag˙ha fil-Knisja (LG 5).

Fuq il-Kalvarju (Ìw 19, 25-27) Marija ing˙aqdet mas-sagrifiççju ta’ Binha (b˙alma kien im˙abbar minn Xmun f’Lq 2, 35) u tag˙ti s-sehem tag˙ha g˙all-opra tas-salvazzjoni billi welldet fit-tbatija l-umanità l-©dida.

Meta qalilha l-kelmiet, “Mara, hawn hu Ibnek” (Ìw 19, 27) Ìesù Msallab ipproklama l-maternità ta’ Marija mhux biss g˙all-Appostlu San Ìwann, imma wkoll g˙al kull dixxiplu ta’ Kristu.

Meta l-Evan©elista nnifsu ig˙id li Ìesù kellu jmut “biex ji©bor ©emg˙a wa˙da l-ulied ta’ Alla li kienu mxerrdin” (Ìw 11, 52) juri t-twelid tal-Knisja b˙ala frott tas-sagrifiççju tal-Fidwa li mieg˙ Marija kienet maqg˙uda b˙ala OMM.

San Luqa jsemmi l-preΩenza ta’ Omm Ìesù fl-ewwel komunità ta’ Ìerusalem (Atti 1,14). B’dan il-mod huwa juri r-rwol matern ta’ Marija fil-Knisja li g˙adha titwieled, filwaqt li jxebbaha mar-rwol tag˙ha fit-twelid tal-Feddej.

Missirijiet il-KnisjaFid-dawl ta’ l-Iskrittura Mqaddsa, Missirijiet il-Knisja jilm˙u

l-maternità ta’ Marija fl-opra ta’ Kristu u g˙alehkk f’dik tal-Knisja, g˙alkemm mhux dejjem b’espressjonijiet espliçiti.

Skond Sant’Irinew (140-202) Marija “saret il-kawΩa tas-sal-vazzjoni g˙al bnedmin kollha”, u fil-˙dan safi tal-Ver©ni Mqaddsa “ulied Alla jitwieldu mill-©did”41.

Meta Klement ta’ Lixandra (c.214) jitkellem fuq il-Ver©ni Marija jg˙id: “Nie˙u gost insej˙ilha Knisja”42.

Min hi Marija? 57

Sant’Epifanju (315-402) filwaqt li jsejja˙ lil Marija “Omm il-˙ajjin”, mhux biss i˙ares lejha b˙ala Eva l-Ìdida, imma fil-maternità ta’ l-Omm ta’ Alla, jinkludi lil dawk kollha li jg˙ixu fi Kristu43.

Sant’Ambro© (339-397) ig˙id: “Kienet Ver©ni li nisslet is-Sal-vazzjoni tad-dinja, u Ver©ni li tat il-˙ajja lill-˙lejjaq kollha”44.

Sant’Anselmu (1033-1105) ikellem lil Marija b’dan il-mod: “Inti l-Omm tal-©ustifikazzjoni u ta’ dawk li ©ew i©©ustifikati, inti l-Omm tar-rikonçiljazzjoni u ta’ dawk li ©ew rikonçiljati; inti l-Omm tas-salvazzjoni u ta’ dawk li ©ew salvati”45.

Kif Pawlu VI ji©bor fil-qosor din id-duttrina?Fid-diskors memorabbli tieg˙u li bih ipproklama lil

Marija “Omm il-Knisja”, il-Papa Pawlu VI iddikjara: “Marija hija l-Omm ta’ Kristu, li fil-mument li ˙a n-natura ta’ bniedem fil-˙dan safi tag˙ha, b˙ala r-Ras, g˙aqqad mieg˙u fil-Ìisem Mistiku tieg˙u li hu il-Knisja. G˙alhekk peress li hija l-Omm ta’ Kristu, Marija hija wkoll l-Omm ta’ l-insara u r-Rag˙ajja kollha, ji©ifieri tal-Knisja”46.

FIL-QOSOR• Id-dixxipli veri ta’ Kristu dejjem assew u g˙arfu li kellhom

rabta materna tg˙aqqadhom mal-Ver©ni Marija l-Omm ta’ Ìesù.

• It-Testment il-Ìdid juri biç-çar kif minn dak in-nhar tat-t˙abbira ta’ l-An©lu sa jum il-Pentekoste, l-Omm Ver©ni kienet dejjem mag˙quda ma’ Binha fl-opra tas-salvazzjo-ni.

• Fil-kitbiet u l-priedki tag˙hom, Missirijiet il-Knisja tkellmu fuq ir-rwol matern ta’ Marija dwar il-Knisja.

• Billi hija l-Omm tar-Ras li hu Kristu (Kol 1, 18), Marija hija g˙alhekk Omm il-Ìisem Mistiku tieg˙u li huwa l-Knisja (Efes 1, 22).

58 Min hi Marija?

IX It-Tlugh fis-sema ta’ l-Imqaddsa Ver©ni Marija

Id-duttrina tat-Tlug˙ fis-sema tal-Ver©ni Mqaddsa Marija xxandar li Omm il-Mulej (Lq 1,43), wara t-tmiem ta’ ˙ajjitha fid-dinja, ©iet imtellg˙a bir-ru˙ u l-©isem fil-glorja tas-sema, flimkien ma’ Binha, Kristu Rxoxt.

B˙alma l-Mulej Äesù, rxoxta glorjuΩ, bir-ru˙ u bil-©isem, hekk ukoll Marija, bil-qawwa tal-Fidwa ta’ l-Uniku Medjatur (1 Tim 2,5), ©iet imtellg˙a bir-ru˙ u l-©isem, fil-glorja ta’ dejjem.

Din hija duttrina li l-Knisja Kattolika, “imwassla mill-Ispirtu s-Santu g˙all-verità kollha” (Äw 16,13), stqarret sa minn dejjem.

Liema hija l-baΩi biblika ta’ din id-duttrina?47

IT-TESTMENT L-QADIMIl-Ktieb tal-Äenesi jg˙idilna: “Jiena nqajjem mibg˙eda

bejnek u bejn MARA, bejn nislek u nisilha...” (Äen 3,15). Dawn il-kelmiet juru li Eva l-Ädida, (Marija) hija intimament mag˙quda ma’ Adam il-Ädid, (Kristu), fit-taqbida kontra x-Xitan.

Missirijiet il-Knisja (S. Wistin, S. Äilormu, S. Äwann Krisostmu u Damaxxenu eçç) ifissru: “B˙alma l-Qawmien ta’ Kristu, kien ir-reb˙a finali u glorjuΩa ta’ din it-taqbida, hekk ukoll g˙al Marija, li kienet imsie˙ba ma’ Binha, din it-taqbida ma setg˙etx ma tintemmx bil-glorifikazzjoni tal-©isem ver©inali tag˙ha”.

“F’lemintek is-Sultana mΩejna b’deheb ta’ Ofir....Kollha ©miel bint is-Sultan bil-©awhar, minsu© bid-deheb ilbiesha. G˙and is-Sultan je˙duha...jid˙lu fil-palazz tas-sultan” (S 45,9;14-16).

Missirijiet il-Knisja japplikaw dan it-test g˙al Marija Re©ina, “li tid˙ol glorjuΩa fil-palazz irjali tas-sema, u toqg˙od bilqieg˙da fuq in-na˙a tal-lemin tal-Feddej...Sultan taΩ-Ωminijiet ta’ dejjem”.

Min hi Marija? 59

“Qum u ejja Mulej, lejn il-mistrie˙ tieg˙ek, Int u l-Arka tal-qawwa tieg˙ek” (S 132,8).

Missirijiet il-Knisja jilm˙u “fl-Arka tat-Testment, mag˙mula minn injam li ma jitherrhiex, u mqeg˙da fit-tempju tal-Mulej, b˙allikieku xbiha tal-©isem l-aktar safi tal-Ver©ni Marija, im˙ares mit-ta˙sir tal-qabar, u mtellg˙a fl-g˙ola smewwiet”.

G˙anja 3,6 (ara 4,8; 6,9): L-G˙arusa ta’ l-G˙anja li, “tiela’ mid-deΩert b˙al s˙aba ta’ du˙˙an, mimlija bir-ri˙a tfu˙ ta’ mirra u inçens”, biex ti©i nkurunata, hija xbiha ta’ “dik l-G˙arusa tas-sema li, flimkien ma’ l-G˙arus divin tag˙ha, hija mtellg˙a fis-saltna ta’ dejjem”.

IT-TESTMENT IL-ÄDID:Dwar il-Ver©ni Mbierka naqraw: “Sliem g˙alik, mimlija bil-

grazzja” (Lq 1,28); u “Imbierka inti fost in-nisa” (Lq 1,28; 42).Missirijiet il-Knisja, b˙al S. Wistin, S. Ambro©, u o˙rajn, kienu

jqisu t-Tlug˙ is-Sema ta’ Marija b˙ala t-twettieq “tal-milja tal-grazzja” (Lq 1,28) u “tal-barka” (Lq 1,42) li bihom kienet mog˙nija l-Omm t’Alla. Barra minn dan, t-Tlug˙ is-Sema huwa wkoll barka u grazzja wa˙danija, kontra s-sa˙ta ta’ Eva.

G˙al darb’o˙ra, il-glorifikazzjoni ta’ Marija fis-sema bir-ru˙ u l-©isem, ting˙araf ukoll fid-dehra grandjuΩa li S. Äwann kellu fil-gΩira ta’ Patmos: “Deher sinjal kbir fis-sema: MARA liebsa x-xemx, bil-qamar ta˙t ri©lejha, u b’kuruna ta’ tnax il-kewkba fuq rasha” (Apok 12,1-2).

X’Messa©© g˙andu g˙alina t-Tlug˙ is-Sema ta’ Marija?It-Tlug˙ is-Sema ta’ Marija bir-ru˙ u l-©isem, m’g˙andux

biss valur fih innifsu. Barra milli huwa l-a˙˙ar u l-milja tal-glorifikazzjoni ta’ Marija, min˙abba l-g˙aqda tag˙ha ma’ Kristu, huwa wkoll sinjal g˙ad-dixxipli kollha ta’ Kristu.

It-Tlug˙ fis-sema tal-Ver©ni mbierka huwa dawl u ga-ranzija minn Alla, ta’ dik il-glorja li g˙ad til˙aq il-komunita’ kollha ta’ dawk li jemmnu fi Kristu. L-Omm ta’Alla, mg˙ollija fis-sema bir-ru˙ u l-©isem, hija x-xbiha u l-bidu tal-Knisja...li tiddi quddiem il-poplu t’Alla fi triqtu lejn is-sema, b˙ala

60 Min hi Marija?

sinjal Ωgur ta’ tama u ta’ fara©, sa ma l-Mulej jer©a’ ji©i fil-glorja (LG 68).

Fi kliem ie˙or, l-Imqaddsa Omm t’Alla, di©a’ qieg˙dha tgawdi dak l-istat ta’ glorifikazzjoni s˙i˙a, li ©urnata g˙ad jil˙qu u jgawdu d-dixxipli kollha ta’ Kristu, fil-qawmien mill-imwiet (Dan 12,2; Äw 5,28-29; Atti 24,15).

FIL-QOSOR:• Il-Ver©ni Ñag˙Ωug˙a ta’ NaΩaret hija “Omm il-Mulej” (Lq

1,42).• Marija hija dik il-MARA li flimkien ma’ Binha, tqabdet

kontra s-Serpent il-qadim, kif kien ˙abbar Alla fil-bidu tal-˙olqien (Äen 3,15).

• Il-Qawmien glorjuΩ ta’ Kristu kien ir-reb˙a grandjuΩa u s˙i˙a ta’ dik it-taqbida.

• Hekk ukoll bit-Tlug˙ tag˙ha fis-sema, Marija flimkien ma’ Binha, g˙aff©et ras is-serpent (Äen 3,15) u issa qed issaltan mieg˙u fil-glorja ta’ dejjem.

• Marija mtellg˙a fil-sema, hija x-xbiha u l-bidu tal-glorja tal-Knisja, ji©ifieri, ta’ dawk kollha li jkun emmnu u mxew wara Kristu.

Min hi Marija? 61

X Marija Re©ina tas-Sema u l-Art

“Sliema g˙alik Sultana” (Salve Regina), “Sultana tas-Sema” (Re-gina Coeli)...B’dawn it-talbiet u o˙rajn, il-Knisja Kattolika u nsara o˙ra, g˙arfu d-dinjità rjali tal-Ver©ni Marija sa minn qabel is-seklu IV. Minn barra dan, Marija giet rappreΩentata b˙ala Sultana mill-ikonografija (xibhat u pitturi) sa mill-eqdem Ωminijiet48.

Ir-Re©ina Omm49

It-titlu ’Marija Re©ina’ huwa tassew bibliku?Dan it-titlu huwa msejjes bis-s˙i˙ fuq il-Bibbja. Fit-Testment

il-Qadim, Batseba ir-re©ina-Omm, hija meqjusa b˙ala l-figura jew it-tip ta’ Marija, ir-Re©ina tat-Testment il-Ädid.

IT-TESTMENT IL-QADIM:Ta’ min jinnota li f’kuntrast mar-re©ina mart ir-re, hija biss

ir-re©ina-omm li tgawdi rwol uffiçjali li mieg˙u hemm marbutin dinjità u setg˙a speçjali.

Dment li kienet g˙adha l-g˙arusa privile©©jata u ma˙buba tas-Sultan David, Batseba tid˙ol quddiem is-Sultan, tinxte˙et wiççha fl-art, u tg˙id: “Ja Sidi, is-Sultan” (1 Slat 1,15-21). Imma meta Batseba dehret quddiem binha Salamun, li kien sar sultan wara David missieru, din id-darba huwa Salamun innifsu li jqum minn fuq it-tron u jmur jilqa’ lil ommu; huwa stess ibaxxi rasu quddiemha, u jistedinha toqg˙od fuq it-tron in-na˙a tal-lemin tieg˙u (1 Slat 2,19).

Fejn tidher il-qawwa tar-Re©ina-Omm?Il-qawwa kbira u s-setg˙a tal-medjazzjoni tar-re©ina-

omm tispikka meta Batseba tg˙id lil binha, is-Sultan Sala-mun: “Óa©a Ωg˙ira se nitlob minn g˙andek: la ddawwarx wiççek minni”. Is-sultan iwe©ibha: “Itlob, Ommi, g˙ax m’iniex se ndawwar wiççi minnek” (1 Slat 2,20).

62 Min hi Marija?

U s-Sultan Salamun, jilqa’ t-talba u l-interçessjoni ta’ Batseba, ir-Re©ina-Ommu. Dan l-episodju huwa xhieda ta’ l-interess u l-˙arsien tar-Re©ina-Omm fil-˙ajja tal-poplu tag˙ha.

Liema parti kellha r-Re©ina-Omm fit-Tie© ta’ Binha?Dak inhar taç-çelebrazzjoni tat-Tie© ta’ binha, huwa l-

privile©© tar-re©ina-omm li tinkuruna lir-re: “Ejjew, araw bniet ta’ Sijon, is-Sultan Salamun, b’dik il-kuruna li xidditlu ommu nhar l-g˙erusija tieg˙u, fil-jum tal-fer˙ ta’ qalbu” (G˙an 3,11).

U s-Salm 44, li jg˙anni t-tie© tas-sultan, jg˙idilna liema hu l-post im˙ejji g˙as-sultana: “F’lemintek is-sultana mΩejna b’deheb ta’ Ofir” (S 44,10).

Il-Messija Sultan Liema testi tat-Testment il-Ädid, juru r-regalità ta’ Marija?

Issa, l-Omm tas-Sultan hija Marija. L-an©lu Gabrijel jg˙arraf lil Marija bil-“missjoni rjali” tat-Tarbija li kienet se tnissel: “Il-Mulej Alla jag˙tih it-tron ta’ David missieru, u jsaltan fuq dar Äakobb g˙al dejjem, u g˙al saltnatu ma jkunx hemm tmiem” (Lq 1,32-33).

L-adorazzjoni tal-Ma©i hija g˙arfien tad-dinjità rjali tat-Tifel u ta’ Ommu: “Meta mbag˙ad da˙lu d-dar u raw lit-tifel ma’ ommu Marija, inxte˙tu fl-art jadurawh” (Mt 2,11). G˙ax tassew, il-Ma©i kienu ©ew Äerusalem jistaqsu: “Fejn hu dak li twieled sultan tal-Lhud?” (Mt 2,2).

Ta’ min jinnota li dak il-mument ta’ l-adorazzjoni tal-Ma©i, Mattew ifakkarna li “t-Tifel kien ma’ Ommu” (v.11). Issa g˙alhekk, Marija hija r-re©ina-Omm tal-Messija-Re li kien g˙adu kif twieled: irkobbtejha huma t-tron naturali fejn qed tistrieh il-majestà ta’ Binha.

Issaltan ma’ Kristu X’relazzjoni hemm bejn il-Qawmien ta’ Kristu u r-Regalità ta’ Marija?

Kif Kristu, bil-qawmien tieg˙u mill-imwiet, qag˙ad fuq it-tron fuq il-lemin tal-Missier, hekk ukoll Marija, imtellg˙a

Min hi Marija? 63

fil-glorja tas-sema, issa tinsab fuq il-lemin ta’ Binha (S 44,10). Kienet hi tassew, li nisslet f’qalbha u fi ˙danha, lis-Sultan tas-slaten (Apok 19,16).

Min aktar g˙andu sehem fir-regalita’ ta’ l-Iben?Il-Mulej Äesù wieg˙ed li jag˙ti sehem mill-glorja rjali

tieg˙u, lill-fidili kollha: “Jekk insofru bis-sabar, g˙ad insaltnu mieg˙u ukoll” (2 Tim 2,11); “Lir-rebbie˙ nag˙tih li joqg˙od ma©enbi, fuq it-tron tieg˙i; l-istess kif jien, meta rba˙t, qg˙adt ma©emb Missieri fuq it-tron tieg˙u” (Apok 3,20-21).

Ma kienitx Marija perfetta fil-fedeltà u t-tbatija tag˙ha?Il-Ver©ni Mbierka g˙andha sehem fil-glorja u d-dinjità

rjali ta’ Binha, b˙ala premju g˙all-fedeltà s˙i˙a tag˙ha. G˙ax tassew, mill-mument tat-T˙abbira ta’ l-An©lu sa dak in-nhar tal-Pentekoste, Marija wettqet bl-akbar fedeltà is-sehem tag˙ha fil-pjan ta’ Alla. Hija semg˙et il-kelma ta’ Binha, hija mxiet u qasmet mieg˙u il-provi kollha sa l-eqqel sieg˙a tas-sagrifiççju tieg˙u fuq is-salib (Äw 19,27).

G˙alhekk issa, Kristu iqieg˙ed lil Ommu bilqieg˙da ˙dejh fuq it-Tron tieg˙u, kif wieg˙ed li g˙ad jag˙mel mall-fidili tieg˙u (Apok 3,21), filwaqt li jag˙tiha sehem mis-setg˙a divina tieg˙u li j©ib kollox ta˙t ri©lejh (Fil 3,21).

“Il-Kuruna tal-Glorja” Xi premju wieg˙ed Alla li jag˙ti lill-qaddejja tieg˙u?

Alla jwieg˙ed li l-insara kollha jkollhom is-Saltna tieg˙u b˙ala wirt (1 Kor 6,9; Gal 5,21; Ef 5,15), g˙aliex huma mist-ednin joqg˙odu fil-mejda tas-Saltna tas-Sema (Lq 22,30 eçç). Tassew, l-Iskrittura ssejja˙ dan il-wirt, ’intronizzazzjoni’, ’inkurunazzjoni’ (Apok 22,5; Efes 2,6) tal-mag˙Ωulin.

Xi tfisser il-Kuruna?Il-kuruna hija simbolu tal-premju li Alla fl-a˙˙ar jag˙ti lil

dawk li jemmnu. Hija l-premju bla qies g˙al ˙ajja ta’ servizz fidil. San Pawl ig˙id: “Mill-bqija hemm mefug˙a g˙alija il-kuruna tal-©ustizzja, li biha f’dak il-jum i˙allasni il-Mulej...u

64 Min hi Marija?

mhux lili biss, imma ukoll lil dawk kollha li jkunu g˙exu fl-im˙abba tad-Dehra tieg˙u” (2 Tim 4,8).

Jixraq li Marija ti©i mlibbsa din il-kuruna?Bla ebda dubju, issa li da˙let g˙al dejjem fis-Saltna t’Alla,

il-Ver©ni Omm irçeviet “il-kuruna tal-glorja” (1 Pt 5,4), “il-kuruna li ma titbielx” (1 Kor 9,25), “il-kuruna tal-˙ajja” (Ìak 1,12; Apok 2,10), mweg˙da lid-dixxipli fidili ta’ Kristu.

G˙ax tassew, il-Ver©ni Mbierka hija rappreΩenta tajjeb minn dik il-Mara ta’ l-Apokalissi, li “hija liebsa x-xemx, bil-qamar ta˙t ri©lejha, u b’kuruna ta’ tnax il-kewkba fuq rasha” (Apok 12,1).

FIL-QOSOR:• It-Testment il-Ädid, jg˙idilna li l-Ver©ni Marija hija l-Omm

ta’ Kristu, il-Messija-Re. G˙alhekk Marija hija r-Re©ina-Omm, g˙aliex kienet hi li nisslet lis-Sultan tas-Slaten (Apok 19,16).

• Bhalma Kristu qieg˙ed fuq il-Tron in-na˙a tal-lemin tal-Missier, hekk ukoll Marija tinsab b˙ala Sultana fuq it-tron ˙dejn Binha (Salm 44,10).

• Kristu jwieg˙ed li d-dixxipli fidili tieg˙u kollha g˙ad joqg˙odu mieg˙u fuq it-tron fis-saltna tieg˙u (Mt 3,20-21).

• B˙alma l-Missier g˙olla fuq it-tron lil Ibnu g˙ax xejjen lilu nnifsu (Lhud 1,13), hekk ukoll l-Omm taqsam mieg˙u din id-dinjità rjali, g˙as-sehem tag˙ha fit-tbatijiet tieg˙u ta˙t is-Salib (Äw 19,27).

• Issa li da˙let fis-Saltna t’Alla, l-Omm Ver©ni jixirqilha tirçievi ming˙and Alla il-kuruna tal-glorja (1Pt 5,4).

• Din id-dinjità rjali ta’ Marija, hija mfissra tajjeb mill-Mara ta’ l-Apokalissi li tidher “liebsa x-xemx...u b’kuruna ta’ tnax il-kewkba fuq rasha” (Apok 12,1).

Min hi Marija? 65

XI Ir-RuΩarju tal-Ver©ni Marija

Ir-RUÑARJU, huwa forsi l-aktar talba popolari fost il-Kattoliçi wara il-“Missierna”. Ir-RuΩarju tassew huwa forma ta’ talb qaddis lil Alla permezz tal-Ver©ni Marija; huwa talba sempliçi u ˙afifa, li tg˙odd g˙al kul˙add, adatta ˙afna b˙ala talba komunitarja, idejali g˙all-familja u gruppi o˙ra, kbar jew zg˙ar.

Mhuwiex ir-RuΩarju forma pagana ta’ talb?Ir-RuΩarju huwa talba ripetittiva; min˙abba f’hekk u˙ud

iqisu li r-RuΩarju jmur kontra l-˙sieb ta’ Kristu, li kien wissa: “Meta titolbu, toqg˙odux tlabalbu b˙all- pagani; dawn minn g˙alihom li aktar ma jg˙idu, iktar jinstemg˙u” (Mt 6,8).

B’danakollu, din it-twissija tal-Mulej, m’g˙andhiex x’taqsam mar-RuΩarju, g˙aliex din it-talba mhijiex pagana, lanqas ma hija mag˙mula minn “tlablib vojt”. Barra minn dan, kemm Äesù kif ukoll S. Pawl bosta drabi jinsitu u jfakkru lid-dixxipli, “li g˙andhom dejjem jitolbu bla ma jaqtg˙u” (Lq 18,1); “li g˙andhom jitolbu bla waqfien“ (Rm 12,12); “ishru (fit-talb) bla ma tieqfu” (Ef 6,18).

Liema huma l-elementi ewlenin tar-RuΩarju?50

Ir-RuΩarju huwa talba Evan©elika:Mhux biss ir-RuΩarju mhuwiex pagan, imma huwa talba

essenzjalment evan©elika. L-istruttura tieg˙u hija xhieda çara ta’ dan:

• Il-Missierna: hija t-talba li g˙allimna Äesù nnifsu (Mt6, 9-13).

• L-Ave Marija: hija nis©a tat-tislima ta’ l-an©lu u ta’ EliΩabetta flimkien, kif insibuhom fil-Van©elu (Lq 1, 28; 40-43).

66 Min hi Marija?

• Il-Glorja: hija l-forma tal-Mag˙mudija kif ordna Äesù lill-appostli meta bag˙athom fid-dinja( Mt 16,15-16).

Jidher çar daqs il-kristall li f’dan kollu m’hawn xejn li huwa pagan, imma talb li fil-qofol tieg˙u huwa biss bibliku u evan©eliku, u xejn inqas. Liema forma a˙jar ta’ talb jista’ qatt wie˙ed jimma©ina, milli jtenni ta’ spiss dan it-tif˙ir ispirat minn Alla, lil Ver©ni Marija u lil Binha Äesù?

Ir-RuΩarju g˙andu lil Kristu b˙ala çentru.F’riflessjoni li baqg˙et famuΩa, il-Kardinal John Henry

Newman ig˙id: “It-tif˙ir bla jaqta’ li r-RuΩarju jag˙ti lil Ver©ni Marija, g˙andu l-pedament tieg˙u fi Kristu, li huwa t-tmiem a˙˙ari tat-tif˙ir tag˙na. It-tifhir li jing˙ata lil Marija jsir bil-g˙an li jxandar u j˙ares bil-qawwa kollha il-FIDI FI KRISTU b˙ala Alla u b˙ala Bniedem. Kull Ave Marija li ting˙ad b’tifkira eterna tieg˙u, tfakkarna li kien hemm WIEÓED li, g˙alkemm ˙ieni sa minn dejjem (fl-eternità), ma stmerrx li jitwieled mill-Ver©ni Marija g˙all-im˙abba u g˙as-salvazzjoni tag˙na midinbin”.

“L-Ave Marija, hija tif˙ir bla jaqta’ lil Kirstu, u Kristu jibqa’ l-o©©ett çentrali tar-RuΩarju, g˙aliex fil-Misteri tal-Fer˙ it-talb isir lil Äesù fil-˙ajja mo˙bija tieg˙u, fil-Misteri tat-Tbatija, nitolbu fil-Passjoni u l-Mewt tieg˙u, u fil-Misteri tal-Glorja, Kristu huwa mitlub fil-glorifikazzjoni tieg˙u li fiha g˙andhom sehem Marija u il-Knisja”.

Ir-RuΩarju huwa talba EkkleΩjali.“Il-Knisja hija l-poplu msejja˙ g˙as-salvazzjoni bil-fidi fi

Kirstu Äesù. Ir-RuΩarju joffri l-g˙arfien ta’ Kristu u tal-misteru tas-salvazzjoni filwaqt li jitlob l-att ta’ fidi tag˙na. L-iskop tar-RuΩarju jibqa’ dejjm att tal-fidi li, f’g˙aqda ma’ Marija, huwa l-aktar sinjal ekkleΩjali çar. Infatti, g˙alkemm ©ejja minn nisel Adam, Marija hija ˙a©a wa˙da mal-bnedmin kollha fil-˙tie©a tag˙ha ta’ salvazzjoni. Tassew il-Ver©ni Mbierka hija l-Omm tal-membri kollha ta’ Kristu...dment li hija ikkooperat bl-im˙abba kollha biex il-fidili jitwieldu fil-Knisja, li huma membri ta’ Kristu ir-Ras tag˙hom” (LG 53).

Min hi Marija? 67

Il-Madonna bil-Bambinpittura ta’ Duccio di Boninsegna

(miΩmuma fi Crevole, Siena)

68 Min hi Marija?

Liema huma l-valuri spiritwali tar-RuΩarju?Ir-RuΩarju huwa talba sempliçi:

G˙alkemm l-istruttura tieg˙u hija tant sempliçi, dawk li jg˙idu r-RuΩarju huma mwasslin saç-çentru tal-misteru nisrani, sal-pedamenti tal-Fidi nfisha. Ir-RuΩarju huwa talba tal-foqra, mhux biss g˙ax hu façli biex jg˙iduh dawk li huma umli, imma fuq kollox, g˙aliex jurina t-triq lejn is-sempliçità u l-faqar ta’ l-ispirtu.

Huwa talba Kontemplattiva:Ir-RuΩarju huwa skola ta’ kontemplazzjoni g˙aliex hu

jderrina nirriflettu kemm il-darba fuq xi episodju tal-˙ajja tal-Feddej f’qag˙da li tnissel fer˙, tbatija, u eΩaltazzjoni sempliçi u profonda, li tg˙ajjex il-qalb u l-mo˙˙ ta’ min jg˙idu.

Huwa talba kateketika:Barra milli huwa forma ta’ talb, ir-RuΩarju huwa wkoll

metodu sempliçi u popolari biex ixxandar u tipproponi l-fidi. Huwa forma ta’ talb li jistenna l-kunsens tal-bniedem, b˙alma it-T˙abbira ta’ l-an©lu stenniet il-kunsens ta’ Marija.

Huwa talba li tirrispetta ir-ritmi tal-˙ajja:Ir-RuΩarju jirrifletti il-˙ajja nisranija fil-faΩijiet tag˙ha

ta’ fer˙, ta’ tbatija u ta’ glorja. Il-misteri li nikkontemplaw fir-RuΩarju, huma mera tal-˙ajja tag˙na, li Äesù ˙a fuqu nnifsu meta sar bniedem. Fi kliem ie˙or, b˙al Äesù u Marija, a˙na wkoll g˙andna Ωminijiet ta’ fer˙, u o˙rajn ta’ niket u tbatija. Barra minn dan, jekk ng˙ixu fidili lejn Alla, g˙andna g˙ax nittamaw li g˙ad ikollna sehem f’dik il-Glorja li Äesù u Marija di©a’ da˙lu fiha. Min jitlob ir-RuΩarju bil-qalb, jg˙ix il-˙ajja tieg˙u fid-dawl ta’ Äesù u Marija.

Ir-RuΩarju huwa da˙la g˙al-Litur©ija:TeΩisti g˙aqda s˙i˙a bejn ir-RuΩarju u l-Litur©ija: B˙al-

Litur©ija ir-RuΩarju g˙andu dimensjoni komunitarja, huwa mog˙ni bl-Iskirttura Mqaddsa u j˙addan il-˙ajja kollha ta’

Min hi Marija? 69

Kristu. Ir-RuΩarju g˙andu sehem fis-“sagrifiççju ta’ tif˙ir” lis-Santissma Trinità”

Tista’ ting˙ata xi definizzjoni tar-RuΩarju ?Ma nistg˙ux nifformulaw definizzjoni tar-RuΩarju aqwa

minn dik li ˙are© biha il-Kardinal John Henry Newman, li kien qal: “Ir-RuΩarju huwa l-Kredu (il-Fidi tag˙na) mibdul f’talba”.

U dan g˙aliex:• Kif di©à wrejna, it-talb li fih ir-RuΩarju, huwa kollu

mislut mill-Van©eli.• Áaliex fil-Misteri kontemplati waqt ir-RuΩarju

in©ibu quddiem g˙ajnejna, il-©rajjiet ewlenin tal-Fidwa u l-˙ajja tal-Mulej Äesù: - L-Inkarnazzjoni tieg˙u, il-Passjoni u l-Mewt, u il-Qawmien u l-Glorja tieg˙u.

• Dawn il-Misteri divini, nikkontemplawhom, ni-tolbuhom u “ng˙ixuhom” ma’ Marija u permezz tag˙ha. B’hekk huma ta’ g˙ajnuna biex ti©i m˙arsa u msa˙˙a l-Fidi ta’ dawk li jemmnu fi Kristu.

• Ir-RuΩarju jg˙addi lill-ulied fidili ta’ Marija mill-misteru kollu tar-Redenzjoni. Il-forma ripetitva tieg˙u, titla’ quddiem l-Iben permezz tal-ministeru ta’ l-Omm, katina bla taqta’ ta’ tifhir.

70 Min hi Marija?

G˙eluq

• “IL-GHERF bena d-dar tieg˙u” (Prov 9,1). Alla alaq lill-Ver©ni Marija b’g˙an wie˙ed, uniku u preçiΩ: biex minnha “jibni dar g˙alih”: g˙all-Iben il-Wa˙dieni u G˙aΩiΩ tieg˙u.

• Marija hija l-og˙la opra t’Alla, wara l-Inkarnazzjoni ta’ Ibnu, li mieg˙u hija tant marbuta.

• Meta Alla g˙aΩel li jibg˙at lill-Ibnu fid-dinja, f’dak l-istess Pjan, fassal ukoll “id-Dar” fejn kellu jg˙ammar, u minn fejn kellu jitwieled b˙ala bniedem, “b˙alna f’kollox barra mid-dnub” (Lq 4,15).

• Tassew li l-Ver©ni Marija hija “Bint Sijon” il-Ädida, li g˙andha kull ra©un biex tifra˙, g˙aliex Alla jag˙mmar fiha, u g˙alhekk m’g˙andhiex m’niex tibΩa’.

• Min˙abba f’hekk, Marija ©iet mog˙nija “bil-milja tal-grazzja” (Lq 1,28). Meqjusa minn qabel il-Fidwa tal-Iben, hija ©iet im˙arsa mid-dnub tan-nisel, b˙ala l-Immakulata Kunçizzjoni.

• G˙alkemm Marija aççettat li ssir “Omm il-Mulej” (Lq 1,43), din il-maternità ma naqqset xejn, anzi qaddset il-Ver©inità tag˙ha bla mittiefsa.

• Marija baqg˙et DEJJEM VERÄNI: qabel, waqt, u wara t-twelid ta’ Binha Äesù. “g˙ax g˙al Alla, m’hemm xejn li ma jistax isir” (Lq 1,37).

• Il-ver©inità ta’ Marija hija sinjal, li Dak li twieled min-nha, mhuwiex bniedem b˙al o˙rajn, imma “l-Iben ta’ Alla ˙aj” (Mt 16,16).

• Ma setax ikun li din “id-Dar li bena Alla” (Prov 9,1) ti©©arraf (tara t-ta˙sir tal-qabar). Fi tmiem il-˙ajja tag˙ha fuq l-art, Marija ©iet imtellg˙a fis-sema bir-ru˙ u l-©isem: it-tmiem glorjuΩ tar-reb˙a tag˙ha ma’

Min hi Marija? 71

Kristu Binha, fuq is-Serpent qarrieq (Äen 3,15).• B˙alma darba f’Kana tal-Galilija (Äw 2,1-12), il-

Ver©ni Marija tibqa’ taqdi l-missjoni tag˙ha ta’ OMM: Medjatriçi b’risq l-ulied li Kristu mar jafda fil-˙sieb matern tag˙ha minn fuq is-Salib (Äw 19,27).

• Billi hija l-Omm tar-Ras li hu Kristu (Kol 1, 18), Marija hija g˙alhekk Omm il-Ìisem Mistiku tieg˙u li huwa l-Knisja (Ef 1, 22).

• “Qalbha minfuda mis-sejf” (Lq 2,35), waqt li “kienet wieqfa ˙dejn is-Salib” (Äw 19,25), l-Omm kienet mag˙quda fid-destin ta’ tbatija ta’ binha; b’hekk hija saret kooperatriçi fl-opra tas-Salvazzjoni.

• Issa li Kristu qieg˙ed fuq it-Tron in-na˙a tal-lemin tal-Missier, hekk ukoll Marija qeg˙dha fuq it-tron b˙ala Re©ina, fuq in-na˙a tal-lemin ta’ Binha (S 44,10)

• Min-na˙a tag˙hom, uliedha, mimlijin tama u fiduçja fl-interçessjoni tag˙ha, jitolbuha b˙ala Ommhom, b’mod speçjali bit-talba evan©elika tar-RuΩarju.

• B’din it-talba sempliçi u familjari, waqt li jfa˙˙ru lil Marija, uliedha, dixxipli ta’ Kristu, jikkontemplaw il-Misteru kollu tal-Fidwa li wettaq g˙alihom l-Uniku MEDJATUR bejn Alla u l-bnedmin, il-bniedem KRISTU ÄESÙ (1 Tim 2, 5).

72 Min hi Marija?

Noti1 T˙ossok b’xi mod imda˙˙al f’din il-profezija ?2 Ìwanni Pawlu II, Catechesis on the Blessed Virgin, in Oss. Rom. Eng.

Ed. 14th May 1997.3 In Ioannis evangelium Tract. 119, 3.4 Cfr. Redemptoris Mater, n. 45, note 130.5 “Marija saret l-Omm spiritwali tal-bnedmin kollha fit-tbatija kbira tal-

Kalvarju. Tassew, fil-˙dan safi ta¥ha, hija nisslet l-ulied il-Knisja b’dak li sofriet . Cfr. “Mariale”, Q 29, par. 3).

6 M’hemmx ¥alfejn n¥idu li l-persuna li Ìesù kien i˙obb l-aktar f’din id-dinja kienet Marija, preçiΩament ¥ax din kienet OMMU (Mk 6,3). Jista’ qatt in-nisrani veru u sinçier ma j˙obbx lil Marija b˙al Ìesù, issa li l-Mulej tahielhu b˙ala Omm tie¥u ?(Ìw 19,27).

7 BAGATTI jikkummenta: ‘Dawk il-graffiti (bla dubju mnaqqxin fit-tieni nofs ta’ l-ewwel seklu ta’ l-era nisranija), juru biç-çar li, il-kattoliku li llum i¥id l-Ave Marija, huwa ˙olqa f’katina twila li bdiet f’NaΩaret stess. Katina mibdija forsi minn xi ra©el mimli bil-¥omor li, qalb dawk l-¥erien fejn kienu jistkennu kemm bhejjem u bnedmin, kien jaf lil Omm Ìesù fi Ωmien meta fil-fehma ta’ kul˙add, ma kenitx ¥ajr tfajla fost ˙afna tamparha, u wara, l-armla ta’ ÌuΩeppi l-mastrudaxxa.

Ix-xhieda mnaqqxa f’dan il-©ebel turi li, l-qima tal-kattoiçi u l-Ortodossi lejn Marija, assolutament ma tmurx kontra l-fidi awtentika fi Kristu (kif ˙afna teolo©ija ta’ l-iskrivanija kienet iΩΩomm!) Ilum ¥andna l-prova, li t-talb ¥all-interçessjoni ta’ Marija, twieled mall-KristjaneΩmu nnifsu’.

8 Nuovo Dizionario di Teologia Biblica - P. Rossano, G. Ravasi, A. Girlanda, Ed. Paoline 1988, voce MARIA, p. 898.

9 John Paul II, Catechisis on the Blessed Virgin , Cfr. Oss. Rom. Eng. Ed. 8th May 1997, p. 11

10 Kull darba li titlob lil ˙abibek, saçerdot jew xi ˙add ie˙or biex jitlob ¥alik, tkun b’hekk ¥amiltu ‘medjatur’. Huwa jinterçedi, jitlob u, skond il-kobor tal-˙biberija tie¥u, joffri sagrifiççji, kbar jew Ω¥ar lil Alla, ¥all-˙ti©ijiet tie¥ek: huwa l-medjatur tie¥ek! Issa, jekk kull bniedem ordinarju bit-talb tie¥u jsir medjatur minn¥ajr ma jnaqqas xejn mill-medjazzjoni unika ta’ Kristu, ¥aliex ¥andna niç˙du biss lil Marija dan ir-rwol ta’ medjazzjoni ? Mhijiex forsi Marija l-’OMM’ ? Mhijiex il-maternità fiha nfisha, l-aqwa kwalità ¥all-medjazzjoni ?

11 Familja ordnata kif ¥andu jkun, toffrilna eΩempju prattiku u afif biex nifmhu l-medjazzjoni ta’ Marija. F’familja b˙al din, huwa r-ra©el li jaqla’ l-˙obΩa ta’ kuljum, dak li jipprovdi, li jie˙u ˙sieb, u li jaqla’ l-flus me˙tie©a biex iΩomm il-familja tie¥u. Imma mhuwiex inqas veru, li hija l-mara-OMM li, bil-flus li qala’ r-ra©el ta¥ha, ta˙seb ¥all-ikel, l-ilbies, l-edukazzjoni u l-me˙tie© kollu ¥all-ulied.

12 “Missirijiet il-Knisja” huma dawk l-Isqfijiet u Kittieba Ekklesjastiçi li fl-ewwel sekli, ¥addew lil Knisja l-wirt tal-Fidi bhala m¥allmin tal-verità, m˙arsa fedelment u infissra bil-¥aqal.

13 Cfr. Ancoratus, 119,5; DS 44.

Min hi Marija? 73

14 RENE’ Laurentin: “I Vangeli dell’Infanzia di Cristo” , Ed. Paoline, p.555

15 RENE’ Laurentin, op.cit., p. 555: “Áal Ωmien twil, dawn il-kelmiet (Lq 1,34), kienu gew eliminati mill-kritika razzjonalista, b˙ala interpo-lazzjoni (miΩjudin). Imma din il-fehma ta’ l-inqas ¥andha l-mertu li tammetti t-tifsira ovvja ta¥hom: deçiΩjoni li tibqa’ ver©ni”.

16 Il-Knisja kollha, fl-Orjent u fl-Oççident, tfakkar il-konsagrazzjoni ta’ Marija fil-21 ta’ Novembru.

17 Omm Sansun telqet ti©ri biex tinforma lil Ωew©ha bid-dehra ta’ l-an©lu li kien ˙abbrilha li kienet se tnissel iben (Im˙ 13,6).

18 John Paul II, Catechisis on the Blessed Virgin, in Oss. Rom. Eng. Ed., 28 August 1996 p.7.

19 Jekk saçerdot (u kull persuna o˙ra kkonsagrata) ja¥Ωel li j¥ix ˙ajja çelibi u b’hekk jiç˙ad li jkollu uliedu, ¥ax ikun sab f’Alla il-milja u l-iskop ta’ ˙ajtu, b’liemna grad supereminenti m’¥andux dan jin¥ad mill-Omm Imqaddsa t’Alla ?

20 Il-Van©eli, (Bibbja) mhumiex ktieb ordinarju li jinqara’ fuq fuq. Il-Kittieba Mqaddsa uΩaw ˙afna forom ta’ espressjoni, tixbihat u stili ta’ kitba, li j¥oddu ¥al dawk iΩ-Ωminijiet imbe¥da. Biex wie˙ed jifhem sewwa xi trid t¥id u tfisser il-Bibbja, ¥andu jmur lura’ lejn l-ilsien ori©inali ta¥ha u lejn il-mentalità u l-kultura mifruxin f’dawk iiΩ-Ωminijiet imbeg˙da. Inkella, wie˙ed malajr ji©i mqarraq mill-fehmiet tie¥u stess, li jkunu wisq ‘l bo¥od mill-messa©© li l-Kittieba Mqaddsa riedu jwasslulna.

21 Huwa msejja˙ ‘iΩ-Ω¥ir’, biex jint¥aΩel minn Ìakbu il-Kbir, iben Salomi u Ûebedew, u hu Ìwanni l-Appostlu l-ma˙bub ta’ Ìesù. Mexxa l-komunità nisranija ta’ Ìerusalem (Gal 1, 19; 2, 9-12). Miet martri. Kien ©ie m˙a©©ar fis-sena 62, wara t-tixwix ta’ Ananu II.

22 TIFSIRA: Nissopponu li qed jissuspettaw li int qtilt lil xi add. Óabibek, li qed jixhed ¥alik j¥id: ‘Jiena niddikjara, li sa ma kien mie¥i, Ωgur li ma qatel lil add’. Bla ebda dubju, abibek ma jridx ifisser bi kliemu, li allura inti qtilt wara li allejtu! L-intenzjoni ta’ abibek hija li jixhed, li dment li kontu flimkien, int m’¥amilt l-ebda delitt. Jekk minn din ix-xhieda xi ˙add jikkonkludi li allura int bilfors qtilt wara li nfridtu ,¥ax ˙abibek xhed li sa ma kont mie¥u int ma qtiltx, ikun qed ji©bed konkluΩjoni falza.

23 Cfr. Stefano de Fiores e Salvatore Meo, “Nuovo Dizionario di Mariologia”, voce Giuseppe.

24 Meta wie˙ed jigi biex jiddiskuti jew jitratta dwar ˙wejje© b˙al dawn, irid joq¥od attent li ma jbaxxix il-grazzja ¥all-livell tan-natura. Ilum hawn tendenza li tirriduçi t-teolo©ija ¥all-antropolo©ija. Fi kliem aktar komuni dan ifisser, li xi awturi qe¥din sempliçement japplikaw l-im©ieba umana (antropolo©ija) ¥all-ordni soprannaturali tal-grazzja (teolo©ija). Dwar Marija u GuΩeppi dan ifisser, li peress li huwa umana-ment improbabbli (jekk mhux ukoll impossibbli), li ra©el jid˙ol ¥al Ωwie© ver©inali, allura ÌuΩeppi qatt m¥addielu dan il-˙sieb minn mo˙˙u; aktar u aktar ma kellu l-ebda hsieb li jwettqu. Imma din it-tendenza (li tirriduçi t-teolo©ija ¥all-antropolo©ija) tonqos milli ta¥raf

74 Min hi Marija?

il-qawwa, l-¥erf, u l-libertà t’Alla. Hija tendenza li fil-prattika tiç˙ad l-influwenza tal-grazzja u n-nis©a misterjuΩa ta¥ha mall-liberta’ tal-bniedem, u dan ukoll fil-kaz ta’ din il-koppja (u Ωwie©) unika fl-istorja ta’ l-umanità. Hekk (it-tendenza msemmija), filwaqt li twarrab l-ordni (livell) superjuri tal-grazzja, tniΩΩel kollox fil-livell wie˙ed monotonu naturali. Imma l-Bibbja, jekk mhux ˙a©’o˙ra, hija xhieda (‘record’) ta’ l-intervent ta’ Alla fl-istorja u fil-hajja tal-bnedmin.

25 GALIZZI MARIO, Vangelo Secondo Matteo, LDC, (1995), 24-25.26 IT-TRADIZZJONI hija t-trasmissjoni orali (bil-fomm) tar-Rivelazzjoni

Divina. L-Iskrittura hija l-parti miktuba ta’ l-istess Rivelazzjoni.27 Stefano de Fiores e Salvatore Meo, Nuovo Dizionario di Mariologia, Ed.

Paoline, voce “Immacolata”, p. 693.28 Ibid., Opera citata.29 Ibid.30 Il-Festa ta’ L-Immakulta Kuncizzjoni giet imda˙˙la fil-Punent fis-seklu

IX, l-ewwel fl-Italja t-Isfel, f’Napli, imba¥ad fl-Inghilterra.31 Ghal esposizzjoni aktar fit-tul dwar l-Immakulata Kuncizzjoni, ara

“Nuovo Dizionario di Mariologia, ikkwotat aktar ‘l fuq.32 TIFSIRA: Dik il-mara li binha jsir saçerdot (jew tabib, avukat, presi-

dent etc.), ti©i mag¥rufha minn kul˙add bhala ‘omm is-saçerdot’ (it-tabib etc). Naturalment, hija ma tkunx tatu s-saçerdozju li ¥andu. B’danakollu ˙add ma jista’ jifred is-saçerdozju mir-ra©el. Tkun ˙a©a tad-da˙q. Áalhekk bir-ra©un kollu din ti©i msej˙a l-omm tas-saçerdot. Mela, ¥alkemm ma ta¥tux id-divinità tie¥u, il-Ver©ni Mbierka bir-ra©un kollu tissejja˙ ‘l-Omm t’Alla’. Dan ¥aliex, iΩ-Ωew© naturi, l-umana u d-divina, jinsabu fl-istess Persuna,

33 L-ISTORJA FIL-QOSOR: Nestorju, Patrijarka ta’ Kostantinopli, kien ça˙ad li Marija hija l-Omm t’Alla. Huwa ¥allem li kien hemm Ωew© persuni fi Kristu: umana u divina. Skond hu, Marija kienet biss l-omm tal-persuna umana.

Dan l-iΩball duttrinali, kien ta’ ˙sara kbira ghall-Fidi. Il-propaganda li saret, bil-kitba u bil-kliem kienet tassew qawwija u mifruxha. Áalhekk, fis-sena 432, ©ie msejja˙ il-Konçilju ta’ Efesu (fit-Turkija tallum). Matul bosta ©ranet, S. Çirillu ta’ Lixandru flimkien ma’ l-Isqfijiet flew bir-reqqa il-kwestjoni kollha.: ji©ifieri, jekk t-ta¥lim ta’ Nestorju kienx jaqbel mall-Fidi li ©ejja mill-appostli u mill-Bibbja. Fl-a˙˙ar jum, id-diskussjoni baq¥et sejra sa tard ˙afna bil-lejl. Barra l-kattidral ta’ Efesu, in-nies kienet qie¥da tistenna b’˙erqa kbira ir-riΩultat tal-konçilju. Fl-a˙˙ar, il-bibien tal-kattidral infet˙u, u l-Fidi ta’ dejjem giet imxandra : “Tassew, Marija hija l-OMM T’ALLA” (“THEOTOKOS”): ¥aliex fi Kristu, hemm Ωew© naturi, l-umana u d-divina, li huma ma¥qudin fl-unika persuna tal-Verb.” L-eluf ta’ nies li sem¥u din l-a˙bar, bkew bil-fer˙, u ¥ollew le˙inhom f’¥ajta qawwija u ¥anja ta’ tif˙ir lil Omm t’Alla. Matul dak il-lejl, bit-torçi f’dejhom, in-nies ta’ Efesu daru mat-toroq kollha tal-belt f’purçissjoni l-aktar twila, filwaqt li wasslu trijonfalment lill-isqfijiet sa fejn kienu joqghodu. Hekk l-ereΩija giet mirbuha. Minn dak iΩ-Ωmien, mat-tislima ta’ l-Anglu (l-Ave Maria) ©iet miΩjuda it-tieni parti: “Qad-disa Marija OMM ALLA, itlob ¥alina midinbin....”.

Min hi Marija? 75

34 Paul VI: Discourse in Cagliari, Sardegna, 1970, AAS 62, 300-301.35 Dan il-Kapitlu gie me˙ud kwaΩi kelma b’kelma, mill-Catechesis on the

Virgin Mary, tal-Papa Ìwanni Pawlu II. Cfr. Oss. Rom. Eng. Ed. 1st. Jan. 1997, 9&16 April 1997.

36 Cfr. De Sancta Virginitate, 6, PL 40,399.37 Pope John Paul II, Cathechesis on the Blessed Virgin, Oss. Rom. Eng.

Ed. Nr 39, 24th September 1997.38 Benedict VIV, Bullarium Romanum, series 2,t.2.N.61, p. 248.39 Acta Leonis XIII, 15, 302.40 Paul VI, Allocution on the 21st November 1964.41 Haereses, 3, 22, 4; PG 7, 959.42 Haereses, 4, 33, 11; PG 7, 1080.43 St. Epipanius, Panarion 78, 18; PG 42, 728C.44 St. Ambrose, Ep. 63, 33; PL 16, 1198.45 St. Anselm, Oratio, 52, 8; PL 16, 1198.46 Paul VI, Allocution of the 21st November 1964.47 Stefano de Flores e Salvatore Meo: “Nuovo Dizionario di Mariologia”,

Ed. Paoline, voce “Assunta”48 Festa Litur©ika ta’ Marija Re©ina, imwaqqfa mill-Papa Piju XII, Ençiklika

Ad Coeli Reginam, 11 ta’ Ottubru 1954.49 Ara: “Nuovo Dizionario di Mariologia”, Ed. Paoline, voce Regina.50 Cfr. Opera citata, voce “Rosario”.

76 Min hi Marija?

Werrej

Da˙la ......................................................................................... 3“Hawn hi Ommok” ................................................................... 5

I. Il-Qima lill-Ver©ni Marija ............................................ 6 II. “Bint Sijon” il-Ìdida ................................................. 13 III Il-Ver©ni Marija Medjatriçi tal-grazzji kollha ......... 17 IV Marija dejjem Ver©ni .................................................. 23 V L-Immakulata Kunçizzjoni tal-Ver©ni Marija ......... 39 VI Il-Ver©ni Omm t’Alla Marija ..................................... 47 VII Il-Ver©ni Marija ........................................................... 51 VIII Marija Omm il-Knisja ................................................. 55 IX It-Tlugh fis-sema ......................................................... 58 X Marija Re©ina tas-Sema u l-Art ................................. 61 XI Ir-RuΩarju tal-Ver©ni Marija ...................................... 65

G˙eluq ....................................................................................... 70Noti ....................................................................................... 72Werrej ....................................................................................... 76