Upload
others
View
6
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Drs. Michael PortzkyKlinisch Psycholoog/Gezondheidszorgpsycholoog
[email protected]+32 (0)476 207 170
Mentale veerkracht en het ‘palliatieve pallet’ als screeningstools
voor suïciderisicotaxatie
Op het menu…
• Veerkracht: wat houdt het nu concreet in?
“Back to the basics”, maar in een notedop…
• Welke correlaties vinden we met veerkracht?
Ook met betrekking tot suïcide?!
• Wat is de interpretatie van een
veerkrachtscore?
• Hoe VK+ en P³ scoren en interpreteren?
• Enkele voorbeeldprofielen
• Specifieke aandacht voor suïciderisicotaxatie
• Welke ‘alarmsignalen’ voor suïcide in de Fit In
Je Hoofd Website?
Veerkracht: de basics
• een persoonlijkheidskenmerk dat je in
staat stelt om de negatieve effecten van
stress te modereren, en je
mogelijkheden tot adaptatie vergroot
• Is niet gelijk aan ‘coping’
• Is niet gelijk aan ‘herstel’
• Geen ‘state’ maar ‘trait’!!
• Meer ‘nature’ dan ‘nurture’! Al is en blijft de wisselwerking uiteraard groot, want…
Maar wat houdt dit nu concreet in?
• Minder Veerkracht = sneller in Fight or Flight
gaan, vandaar meer cortisol, en hoe en
aanhoudende dosissen cortisol blijken
neurotoxisch te zijn!! Vertaalt zich in steeds meer
dendrietbeschadigingen, en blijkbaar al na 3
dagen van intense stress!!!
• Hoe meer schade aan het begin van de studie,
hoe meer dendrietschade aan het einde!!
Letterlijk het verschil tussen lage en hoge
veerkracht onder de microscoop
• Voor meer uitleg zie You Tube (‘Portzky’ + ‘veerkracht’)
!
ALLEMAAL SAMEN:
DIT IS GEEN DEFINITIEVE
SITUATIE!!!!!!!
• Stimulatie!!! (de lat hoog leggen; ‘double speed’ cfrNASA)
• Onthouding van middelenmisbruik!!!
• Stressbeperking… in de mate van het mogelijke uiteraard… + werken aan ‘palliatieve pallet’
• Combinatie met gewichtssporten?! Rol van IGF-1 hormoon steeds meer gekend!
• Echter in de praktijk tragische vaststelling: zij die deze stimulatie/’revalidatie’ het meest nodig hebben, hebben vaak…
Is er een noodzaak voor een 5e
pijler? Bij sommige groepen…?• Vooral bij vrouwen en wat dikkere mannen?
(beide meer oestrogeen!)
• Steeds meer personen (vooral in die groepen)
met ‘bijnieruitputting’!!
• Het eten van (veel/teveel) geraffineerde suikers
blijkt mogelijks een rol te spelen
• Meer suikers endorfineresistentie??!!
(verantwoordelijk voor kleinere stressoren te
onderdrukken) hierdoor meer cortisolafgifte
nodig uiteindelijk cortisol uitgeput??!!
Hoe gevalideerd/genormeerd mentale
veerkracht en het palliatieve pallet
meten?
Interpretatie van de veerkracht score• Hoe lager, hoe:
– lager de veerkracht en hoe hoger de
mentale/psychische kwetsbaarheid
– Hoe hoger kans op ontwikkelen depressie, burnout,
suïcidale ideatie (en poging!),
hopeloosheidsgevoelens,…
– Hoe gebrekkiger de coping (ook minder ‘surpressed’
coping?)
– Hoe groter risico op gecompliceerde rouw
– Hoe hoger absenteïsme
– Hoe lager het gevoel van persoonlijke competentie
– Hoe minder gebalanceerd de kijk op de dingen en hoe
meer neiging het slechte buiten proportie te zien
– Hoe minder overtuigd van het nut/zinvolheid der
dingen… en de zinvolheid om er dan ook (zelf!!) moeite
voor te doen
– Hoe minder doorzettingsvermogen
– Hoe meer tegenslagen op 1 domein van het leven
‘overspoelen’ naar andere domeinen
– Hoe minder men lijkt te leren uit eerdere (positieve)
ervaringen met het doorworstelen van een probleem
– Hoe meer destructieve palliatieve activiteiten
– Hoe hoger score op Neuroticiteit en hoe lager alle
andere ‘Big Five’ domeinen bij NEO (hoogst sign. cor.!)
– Hoe meer fysieke pijnklachten
Hoe ‘palliatieve pallet’ meten?
!
Opgelet: scoreblad geeft enkel de
drie totaalscores aan!
• Voor de subschalen handleiding gebruiken
(pag 29, voor manuele berekening en
interpretatie, pag 65 voor
percentielinterpretatie) OF ingeven in
testplatform Hogrefe (deze mogelijkheid
wordt aangeboden)
Enkele prototypische
voorbeeldprofielen
Voorbeeld 1: het doorgaans
normale profiel
• (en therapeutisch gewenste??)
Voorbeeld 2: het vaak geziene
psychiatrische profiel
• Het ‘omgekeerde’ profiel in landscape positie:
een stijgende curve van links naar rechts (of
dus van positief naar destructief!!). Er is dus
meer destructieve activiteit dan positieve
(ergo vermoedelijk score onder de percentiel
25 drempelwaarde van 7, of zelfs negatief!)
Voorbeeld 3: het vaker geziene
profiel bij Borderline
• Evenveel positief als destructief… maar de
status van het moment zal veel bepalen…
• (cfr. Guideline Trimbosinstituut: meer dan 4
eerdere suïcidepogingen = hogere
probabiliteit persoonlijkheidsstoornis!)
Tenslotte…
Hoe werd de studie opgezet?• Samenwerking tussen Portzky Michael en
Werkgroep Verder, via Anquinet Livia
• Studie binnen de begeleidingsgroepen van
nabestaanden, met infosessie vooraf.
• Gebruikte vragenlijsten: “VK+”, “P³”, “SCL-90”
Klachtenlijst, de Rouwvragenlijst van Paul Boelen, +
voorafgaand algemene vragen omtrent
persoonskenmerken, aard van de omstandigheden
van de suïcide en al of niet geraadpleegde hulp
nadien
• Studie/deelname was anoniem!!!
Enkele kenmerken van de groep• 50 deelnemers, bij sommige proeven werden de
begeleiders van de praatgroepen er uit gelaten (4,
waarvan ook 2 zelf nabestaanden zijn)
• Gemiddelde leeftijd 49 jaar (tss. 23-73)
• Slechts 4 mannen!
• Bij de meeste verlies van partner (46%), gevolgd
door kind (32%)
• 48% nadien professionele hulp gezocht, meestal
psycholoog (16%), huisarts (8%) of meerdere (16%)
• 46% psychofarmaca, indien ja meestal ‘meerdere’
• 14% (7 pers) met eerdere suïcidepoging!
De Resultaten?
Resultaten omtrent veerkracht• Ten eerste: de gemiddelde veerkracht scoorde
laag! (gem. score 67! = deciel 3)
Decielscore Totaal VK+ tov normale normgroep
Frequency Percent Valid Percent Cumulative Percent
Valid 1 23 46,0 46,0 46,0
2 9 18,0 18,0 64,0
3 6 12,0 12,0 76,0
4 2 4,0 4,0 80,0
5 5 10,0 10,0 90,0
6 2 4,0 4,0 94,0
7 1 2,0 2,0 96,0
8 1 2,0 2,0 98,0
9 1 2,0 2,0 100,0
Total 50 100,0 100,0
(Gem. score bij de 7 eerdere suïcidepogers slechts 60! (net nog deciel 2))
• Ten tweede: veerkracht correleert (alweer) met
zowat alles:
• Sterke correlatie met alle schalen van de P³, dus
met de mate aan ‘palliatieve’ stressreducerende
activiteiten (uiteraard negatieve correlatie met de
Destructieve Activiteiten!)
• Sterke (negatieve) correlatie (-.658, sign.000)met
SCL-90 klachtenlijst, dus met psychisch en fysiek
onwelbevinden
• Maar ook met de Rouwvragenlijst (-.660, sign
.000) en de (geschaalde) aanwezigheid van
Gecompliceerde Rouw (-.585, sign .000)!!!
Opmerkelijke verrassing (gelet op
eerdere studieresultaten):
• Net geen sign. correlatie met ‘eerdere
suïcidepoging’!?
• Misschien een te klein aantal om te kunnen
doorwegen?
• Wel een ‘tendens’, en uiteraard naar een
negatieve correlatie
• Wel een duidelijke correlatie (-.683, sign. 000)
tussen veerkracht en ‘neiging tot suïcidaliteit de
laatste maand’! Het risicoprofiel is er dus wel
degelijk…
Resultaten omtrent ‘Palliatieve Palet’
• Gemiddelde waarden ook laag! Gemiddelde
Totaalscore slechts 9,94 (voor de Vlaamse
populatie wordt 7 als ‘klinisch significante
drempelwaarde’ gehanteerd, ook op de Fit In Je
Hoofdwebsite 1 van de alarmsignalen!)
• Ook hier sterke correlaties tussen
Rouw/Gecompliceerde Rouw, met sterkere
correlaties met het Destructieve Palet! (= conform
eerdere bevindingen dat het Destructieve Palet
meer indicatief is voor psychiatrische
kwetsbaarheid!)
Totaal Positieve
Palliatieve
Activiteiten
Totaal Destructieve
Palliatieve
Activiteiten
Totaal Palliatieve
Activiteiten
Totaalscore op
Rouwvragenlijst
-.293* .412** -.466**
Is er sprake van
Gecompliceerde
Rouw?
-.338* .410** -.499**
** Correlatie significant op 0.01-niveau, * correlatie significant op 0.05-niveau
Andere noemenswaardige
bevindingen
• Correlatie (-.320*, sign.037) tussen de methode
van suïcide en de aanwezigheid/behoefte aan
professionele hulp nadien! (conform eerdere
bevindingen dat agressievere vormen van suïcide
de kans op PTSD verhogen)
• Correlatie (.345*, sign.020) tussen opstarten van
psychofarmaca en indien de vindplaats thuis was!
(meer confrontatie met die plaats = meer
herbeleving? Daardoor meer klachten?)
Dus…. Conclusies?
• Ja: veerkracht is een betrouwbare voorspeller op de
kans op Gecompliceerde Rouw
– Dus veerkrachtmetingen kunnen een meerwaarde zijn in
het werken met rouwenden, helpen personen ‘at risk’ te
detecteren
• Ja: het Palliatieve Palet blijft ook in deze materie
belangrijk; zowel ‘verklarend’/predictief, MAAR ook
bij de behandeling en adviezen! (cfr de verstoorde
metacognities) Het bewaken van het Palliatieve
Palet is bewaken van je (stress)balans!! Voldoende
Positieve Palliatieve Activiteiten kunnen de kans op
een Gecompliceerde Rouwverwerking dus mogelijks
verminderen!
Daarom 5 alarmsignalen in de Fit In
Je Hoofd Website
• Lage veerkracht (deciel 2 of lager)
• Aanwezigheid eerdere poging
• Lage Totaalscore Palliatief Palet
• Hoge Totaalscore Destructief Palliatief Palet
• Hoge scores op subschaal Suïcidaal denken bij P³
– Indien 3 van deze 5 aanwezig, stopt de website daar,
en krijgt men advies professionele hulp te zoeken
Implicaties voor zorgverlener
• Beseffen dat niemand onkwetsbaar is! Grenzen
(h)erkennen!!! De valkuil van het ‘presenteïsme’
vermijden!
• Bewaak het palliatieve pallet voldoende!!!
• In de mate van het mogelijke ‘repressieve
copingstijl’ of ‘emotionele’ copingstijl hanteren
• Naar patiënt/cliënt toe: bij zwakkere veerkracht
meer als ‘at risk’ beschouwen! Meer stringente
opvolging! Hem/haar niet louter beoordelen zoals
hij/zij functioneert op de intramurale afdeling!!!