MEGARON 2012-1

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ E-DERGİSİYILDIZ TECHNICAL UNIVERSITY FACULTY OF ARCHITECTURE E-JOURNAL

CİLT (VOLUME) 7 - SAYI (NUMBER) 1 - YIL (YEAR) 2012

TÜBİTAK ULAKBİM, EBSCO Host Art & Architecture Complete, DOAJ ve Gale/Cengage Learning dizinlerinde yer almaktadır.

Indexed in TUBITAK ULAKBIM, EBSCO Host Art & Architecture Complete, DOAJ, and Gale/Cengage Learning.

E-ISSN 1309 - 6915

PLANLAMA, MİMARLIK, TASARIM VE YAPIMPLANNING, ARCHITECTURE, DESIGN AND CONSTRUCTION

M

E

GARON

KARE YAYINCILIKİSTANBUL

PLANLAMA, MİMARLIK, TASARIM VE YAPIMYILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ E-DERGİSİ

PLANNING, ARCHITECTURE, DESIGN AND CONSTRUCTIONTHE E-JOURNAL OF YTU FACULTY OF ARCHITECTURE

GENEL YAYIN YÖNETMENİ (MANAGING DIRECTOR)

Murat SOYGENİŞ

Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi Dekanı

EDİTÖR (EDITOR)

Faruk TUNCER

Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü

YARDIMCI EDİTÖRLER (CO-EDITORS)

Yiğit EVREN (Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü)

M. Tolga AKBULUT (Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü)

YAYIN KURULU (ASSOCIATE EDITORS)

Alev Erkmen ÖZHEKİM (Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü)Aynur ÇİFTÇİ (Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü)

Ebru SEÇKİN (Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü)Elif Örnek ÖZDEN (Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü)

Sevgül LİMONCU (Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü)

BİLİMSEL DANIŞMA KURULU (EDITORIAL BOARD)

Ali MADANIPOUR (Newcastle Üniversitesi, İngiltere)Anna GEPPERT (Paris Üniversitesi, Sorbonne, Fransa)

Arzu ERDEM (İstanbul Teknik Üniversitesi)Ashraf SALAMA (Katar Üniversitesi, Katar)

Ayşe BALANLI (Yıldız Teknik Üniversitesi)Ayşe Nur ÖKTEN (Yıldız Teknik Üniversitesi)

Brian CARTER (Buffalo Üniversitesi, ABD)Bülent TARIM (Yıldız Teknik Üniversitesi)

Can BİNAN (Yıldız Teknik Üniversitesi)Cengiz CAN (Yıldız Teknik Üniversitesi)

Deniz İNCEDAYI (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi)Dennis A. ANDREJKO (Buffalo Üniversitesi, ABD)

Ferah AKINCI (Yıldız Teknik Üniversitesi)Feridun ÇILI (İstanbul Teknik Üniversitesi)

Funda KERESTECİOĞLU (Yıldız Teknik Üniversitesi)Gül AKDENİZ (Yıldız Teknik Üniversitesi)

Gülay KELEŞ USTA (Karadeniz Teknik Üniversitesi)Gülay ZORER GEDİK (Yıldız Teknik Üniversitesi)

Gülçin PULAT GÖKMEN (İstanbul Teknik Üniversitesi)Güner YAVUZ (Yıldız Teknik Üniversitesi)

Güven Arif SARGIN (Orta Doğu Teknik Üniversitesi)Güzin KONUK (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi)

Harun BATIRBAYGİL (Okan Üniversitesi)Hüseyin CENGİZ (Yıldız Teknik Üniversitesi) Izabela MIRONOWICZ (Wrocław Teknoloji Üniversitesi, Polonya)İclal DİNÇER (Yıldız Teknik Üniversitesi) İlhan ALTAN (Yıldız Teknik Üniversitesi)John LOVERING (Cardiff Üniversitesi, İngiltere)Manuel da COSTA LOBO (CESUR, Teknik Enstitüsü, Portekiz)Michael LUCAS (California Politeknik Üniversitesi, ABD)Murat ŞAHİN (Yeditepe Üniversitesi)Peter ACHE (Helsinki Teknoloji Üniversitesi, Finlandiya)Robert G. SHIBLEY (Buffalo Üniversitesi, ABD)Seda TÖNÜK (Yıldız Teknik Üniversitesi)Simin DAVOUDI (Newcastle Üniversitesi, İngiltere)Steve BADANES (Washington Üniversitesi, ABD)Suna GÜVEN (Orta Doğu Teknik Üniversitesi) Suha ÖZKAN (Orta Doğu Teknik Üniversitesi)Willem SALET (Amsterdam Üniversitesi, Hollanda)Yehuda KALAY (The Technion, İsrail / California Üniversitesi, Berkeley, ABD)Zekiye YENEN (Yıldız Teknik Üniversitesi)Zeynep ENLİL (Yıldız Teknik Üniversitesi)

E-ISSN 1309 - 6915

CİLT (VOLUME) 7 - SAYI (NUMBER) 1 - YIL (YEAR) 2012

YıldızTeknikÜniversitesiMimarlıkFakültesiadına Sahibi (Owner) MuratSOYGENİŞ Genel Yayın Yönetmeni (Managing Director) MuratSOYGENİŞ Editör (Editor) FarukTUNCER Editör yardımcıları (Co-Editors) YiğitEVREN M.TolgaAKBULUT

Yazışma adresi (Correnspondence address) YıldızTeknikÜniversitesi,MimarlıkFakültesi, MerkezYerleşim,Beşiktaş,34349İstanbul,Turkey

Tel +90(0)2122366537 Faks (Fax) +90(0)2122610549 e-posta (e-mail) [email protected] Web www.megaronjournal.com

Yayına hazırlama (Publisher):KAREYayıncılık|karepublishingTel:+90(0)2165506111-Faks(Fax):+90(0)2165506112-e-posta(e-mail):[email protected]

Yayınlanma tarihi (Publication date): Ağustos(August)2012

Yayın türü (Type of publication):Süreliyayın(Periodical)

Sayfa tasarım (Design): AliCANGÜL

İngilizce editörü (Linguistic editor): KatherineHUNTER

Megaron amblem tasarım (Emblem): M.TolgaAKBULUT

Dört ayda bir yayınlanır. (Published three times a year).

MegaronDergisi2008yılındanitibarenEBSCOHostArt&ArchitectureCompletetarafındantaranmaktadır.Dergi07.04.2008tarihindeTÜBİTAKtarafındanULAKBİMSosyalBilimlerVeriTabanılistelerinde“UlusalHakemliDergi”statüsünealınmıştır.

DOAJ,Gale/CengageLearning’dedizinlenmektedir.As from 2008 Megaron has been indexed in EBSCO Host Art & Architecture Complete. On 07.04.2008 it was recognised as national

refereed journal in the Social Science Data Base of ULAKBIM by TUBITAK. Indexed in DOAJ, Gale/Cengage Learning.

©2012YıldızTeknikÜniversitesiMimarlıkFakültesi- © 2012 Yıldız Technical University, Faculty of Architecture

TürkçeveİngilizcetammetinlereInternetulaşımıücretsizdir.(www.megaronjournal.com)Free full-text articles in Turkish and English are available at www.megaronjournal.com.

KARE PUBLISHINGISTANBUL

PLANLAMA, MİMARLIK, TASARIM VE YAPIMYILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ E-DERGİSİ

PLANNING, ARCHITECTURE, DESIGN AND CONSTRUCTIONTHE E-JOURNAL OF YTU FACULTY OF ARCHITECTURE

İçindekiler / Contents

YazarlaraBilgi ................................................................................................................................................................... iv

GÖRÜŞ (VIEWPOINT)

Next Generation of Regional Inequality: Digital Divide

Yeni Nesil Bölgesel Eşitsizlik: Sayısal Uçurum

Özbakır A................................................................................................................................................................. 1

MAKALELER (ARTICLES)

Urban Growth and Sprawl of Mersin City, Turkey:

Change Analysis Based on Earth Observation and Socio-Economic Data

Mersin Şehrinin Kentsel Büyümesi ve Saçaklanması:

Dünya Gözlem Verisine ve Toplumsal-İktisadi Verilere Dayalı Değişim Çözümlemesi

Beyhan B, Taubenböck H, Suffa S, Ullmann T, Rauh J, Dech S............................................................................... 3

İstanbul’da Suçun Kentsel Sorun Algısındaki Yerinin Birliktelik Kuralları ile İncelenmesi

Urban Crime Investigation Association Rules in Istanbul Location of the Perception of the Problem

Bilen Ö, Ökten A, Gökalp F................................................................................................................................... 26

Türkiye’de İnşaat Sektöründe Yüklenici Firmaların Markalaşma Kriterleri Üzerine Bir Çalışma

A Study on the Criteria for Branding Contractor Construction Sector Companies in Turkey

Çako S, Çınar C...................................................................................................................................................... 36

Tasarım Çalışmaları-1 Stüdyosunda Uygulanan Yaratıcı Drama Etkinliklerinin Mimarlık Öğrencilerinin Yaratıcı Düşünce Becerilerinin Gelişimine Etkisi

The Effect of Creative Drama Activities Performed at the “Design Studies-1” Studio on Development of Creative Thinking Skills of Architecture Students

Arıdağ L, Aslan AE................................................................................................................................................. 49

Türkiye Yapı Sektöründe Tutkallı Tabakalı Ahşap Teknolojisinin Benimsenmeme Nedenlerinin

Ercoşkun Modeli ile Değerlendirilmesi

Evaluation of the Assessment of the Adoption of Glued-Laminated Timber Technology by

Ercoşkun Model in the Turkish Construction Industry

Avlar E, Karaçar Ercoşkun P.................................................................................................................................. 67

Information for the Authors ........................................................................................................................................... 77

IIICİLT VOL. 7 - SAYI NO. 1

Yazarlara Bilgi

MegaronDergisi,YıldızTeknikÜniversitesi,MimarlıkFakültesi’ninyayın organıdır.Megaron, planlama,mimarlık, tasarım ve yapımalanındakiorijinalmakaleleri,araştırmaözetlerini,kitapinceleme-lerinivemeslekalanınailişkingünceltartışmavegörüşleriyayınlar.Dergidearaştırmayazılarınaöncelikverilmekte,bunedenlederle-metüründekiyazılardaseçimölçütleridahadartutulmaktadır.Bire-dergiolanMegaronyıldaüçkezyayınlanmaktadır.2008yılındanitibarenEBSCOHostArt&ArchitectureCompletetarafındantaran-maktaolanMegaronDergisi,07.04.2008tarihindeTÜBİTAKtara-fındanULAKBİMSosyalBilimlerVeriTabanılistelerinde“UlusalHa-kemliDergi”statüsünealınmıştır.

DergideTürkçe ve İngilizce yazılmışmakaleler yayınlanabilir.Ma-kaleler içintercihedilenyazıuzunluğudipnotlarvekaynakçada-hil6000,görüşvearaştırmaözetleriiçin2000-2500kelimedir.Tümyazılarönceeditörveyardımcılarıtarafındanöndeğerlendirmeyealınır;dahasonraincelenmesiiçindanışmakuruluüyelerinegön-derilir.Tümyazılardayazaradlarıgizlenerekanonimdeğerlendir-mevedüzeltmeyebaşvurulur;gerektiğinde,yazarlardanbazısoru-larıyanıtlanmasıveeksikleritamamlanmasıistenebilir.Dergideya-yınlanmasınakararverilenyazılaryayınahazırlıksürecinealınır;buaşamadatümbilgilerindoğruluğuiçinayrıntılıkontrolvedenetim-dengeçirilir;yayınöncesişeklinegetirilerekyazarlarınkontrolüneveonayınasunulur.

Dergiyeyazı teslimi,çalışmanındahaönceyayınlanmadığı,başkabiryerdeyayınlanmasınındüşünülmediğiveMegaronDergisi’ndeyayınlanmasının tüm yazarlar tarafından uygun bulunduğu anla-mınagelmektedir.Yazar(lar),çalışmanınyayınlanmasınınkabulün-denbaşlayarak,yazıyaaitherhakkıYıldızTeknikÜniversitesiMi-marlıkFakültesi’nedevretmektedir(ler).Yazar(lar), izinalmaksızınçalışmayı başka bir dilde ya da yerde yayınlamayacaklarını kabuleder(ler).Gönderilenyazıdahaönceherhangibirtoplantıdasunul-muşise,toplantıadı,tarihivedüzenlendiğişehirbelirtilmelidir.Li-sansüstütezçalışmalarındanüretilmişyazılardatezinismivehazır-landığıkurumyazınınbaşındadipnotilebelirtilmelivetezyürütü-cüsüikinciyazarolarakeklenmelidir.

Yazıların hazırlanması: Yazılar (A4) kağıda, 12 punto büyüklükte“TimesNewRoman”yazıkarakterindeikisatıraralıklıolarakhazır-lanmalıdır.Sayfanınherbiryüzündeüçercmboşlukbırakılmalıvetümsayfalarnumaralandırılmalıdır.Sayfalaragöresıralama,başvu-rumektubu(1.sayfa);başlıksayfası(2.sayfa);Türkçeözet(3.say-fa);yazınınİngilizcebaşlığıveözeti(4.sayfa)şeklindeyapılmalıdır.Sonrakisayfalardaiseyazınınbölümleriilevarsateşekkürvekay-naklaryeralmalıdır.

Başvurumektubunda yazının tüm yazarlar tarafından okunduğu,onaylandığıveorijinalbirçalışmaürünüolduğuifadeedilmeliveyazar isimlerinin yanında imzaları bulunmalıdır. Başlık sayfasındayazınınbaşlığı, yazarlarınadı, soyadıveunvanları, çalışmanınya-pıldığıkurumunadıveşehri,eğervarsaçalışmayıdestekleyenfonvekuruluşlarınaçıkadlarıyeralmalıdır.Busayfayaayrıca“yazışma-dansorumlu”yazarınisim,açıkadres,telefon,faks,mobiltelefonvee-postabilgilerieklenmelidir.Özetler250kelimeyigeçmeyecekşekildehazırlanmalıdır.

Tablo, şekil, grafik ve resimler:Tümtablo,şekilvegrafiklermetninsonunda,herbiriayrıbirkâğıdabasılmışolarakveherbirininaltı-nanumaralarıveaçıklayıcıbilgileryazılmışolarakgönderilmelidir.Şekillerinanametin içerisindeki yerlerimetin içinde, ayrıbirpa-ragrafaçılarakyazıile(örneğin“Şekil1buradayeralacaktır”ifade-

sikullanılarak)belirtilmelidir.Yazarlaraaitolmayan,başkakaynak-larcadahaönceyayınlanmıştümresim,şekilvetablolariçinyayınhakkınasahipkişilerdenizinalınmalıveizinbelgesiyazıylabirliktegönderilmelidir.

Kaynak gösterimi:Makaleiçindegeçenkaynaklar,“kısaltılmışkay-nakbilgisi”olarak,diğeraçıklamanotlarıilebirliktemetiniçinde-kikullanımsırasınagörenumaralandırılarakvesayfasonunadip-nothalindeverilmelidir.Kısaltılmışkaynakbilgisinde,aşağıdakiör-nekteolduğugibi,sadeceyazarınsoyadı,yılıvealıntıyapılansay-fasıbelirtilmelidir.

1Kuban,1987,s.43.2Ünsal,1972,s.135.3Alkım,1958,s.201.4Yazarhernekadarbukonuda…5Kuban,2002,s.97.

Kullanılantümkaynaklarınbirlistesiisealfabetiksıraileanamet-ninsonundaaşağıdakiörneğeuygunolarakverilmelidir.Eğerkul-lanılankaynaklardaaynıyazarınoyılaaitbirdenfazlaeserivarsa2008a,2008b,2008cdüzenindegösterilmelidir.

Süreli yayın için; (makale, ansiklopedi maddesi)Andreasyan,H.D.(1973)“EremyaÇelebi’ninYangınlarTarihi”,TarihDergisi,Sayı27,s.57-84.

Kitap içinde bölüm için; Tekeli,İ.(1996)“Türkiye’deÇoğulculukArayışlarıveKentYönetimiÜzerine”,Ed.:F.BayramoğluYıldırım(editör)KentteBirlikteYaşa-makÜstüne,İstanbul,DünyaYerelYönetimveDemokrasiAkade-misiYayınları,s.15-27.

Kitap için;Demircanlı, Y. (1989) İstanbulMimarisi için KaynakOlarak EvliyaÇelebiSeyahatnamesi,Ankara,VakıflarGenelMüdürlüğüYayınları.

Basılmış bildiri için;Kılınçaslan,T.,Kılınçaslan,İ.(1992)“RaylıTaşıtSistemleriveİstan-bulUlaşımındaGelişmeler”,İstanbul2.KentiçiUlaşımKongresi,16-18Aralık1992,İstanbul,İnşaatMühendisleriOdasıİstanbulŞube-si,s.38-48.

Basılmamış tez için;Agat,N.(1973)“Boğaziçi’ninTuristikEtüdü”,BasılmamışDoktoraTezi,İstanbulTeknikÜniversitesi,MimarlıkFakültesi.

İnternet kaynakları isekaynakçalistesininensonundaveayrıbirbaşlıkaltındaaşağıdakigibiverilmelidir:

http://www.ia.doc.gov/media/migration11901.pdf [Erişim tarihi14Nisan2008]

Makale gönderme: Yazılar (şekil, resimler ve tablolar ilebirlikte)üçtakımçıktıhalindeveCD’yekopyalanmışolarakMegaronDer-gisi,YıldızTeknikÜniversitesi,MimarlıkFakültesi,MerkezYerleşim,Beşiktaş,34349İstanbuladresinegönderilmelidir.CDüzerineoku-naklıbirşekildeyazıbaşlığı,birinciyazarınadıvegönderildiğitarihyazılmalıdır.Buşartlarauymayanyazılardeğerlendirmeyealınmaz.Editörün,kabuledilmeyenyazılarınbütününüyadabirbölümünü(tablo,resim,vs.)iadeetmezorunluluğuyoktur.

İletişim:Tel:+90(0)2122366537Faks:+90(0)2122610549E-posta:[email protected]

iv CİLT VOL. 7 - SAYI NO. 1

Next Generation of Regional Inequality: Digital Divide

Yeni Nesil Bölgesel Eşitsizlik: Sayısal Uçurum

Ayşegül ÖZBAKIR

GÖRÜŞ / VIEWPOINT

m

garonjournal.c

om

1CİLT VOL. 7 - SAYI NO. 1

MEGARON 2012;7(1):1-2

Department of City of Regional Planning, Yıldız Technical University, Faculty of Architecture, İstanbul, Turkey

Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, İstanbul

Başvuru tarihi: 14 Haziran 2012 (Article arrival date: June 14, 2012) - Kabul tarihi: 21 Haziran 2012 (Accepted for publication: June 21, 2012)

İletişim (Correspondence): Dr. Ayşegül ÖZBAKIR. e-posta (e-mail): [email protected]

© 2012 Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi - © 2012 Yıldız Technical University, Faculty of Architecture

With the rapid development of Information andCommunication Technologies (ICT) in recent years,a significant gap has emerged between regions andcountriesintermsofaccessibilityandtheuseofsuchtechnologies.Inparticular,theincreasinguseofsmartdevices enables us to connect to the internet any-whereatanytime.Neverthelessnotallsectorsofso-cietyarecapableofabsorbingthebenefitsofICTuse.Hencethesubjectofunequalaccesstoanduseofin-formationtechnologies,theso-called“digitaldivide,”hasstartedtoattractattentionsincethelate90sbothinTurkeyandtheworldinacademic,privateandpub-lic sectors. Before that time,more general conceptssuch as information inequality, information gap orknowledgegapandcomputerormedialiteracywereused.Duringthelastfewdecadesmanycountrieshaveattempted to define strategical tools and policies toreduce thedigital gapbetweennations, regions andcities.TheUnitedNations(UN)hasorganizedthe“Mil-lenium2000Summit”whereactionagainstthedividewasdiscussed.Similarly, theOkanawaSummitofG8Countriesin2000emphasizedthat“thegapbetweenrich-knowledgeandpoor-knowledgesocietiesisalsoamajordeterminantofachievementsineconomicwel-fare, education, health, and literacy levels. Further-more,itisalsomentionedthatthedigitalgapcauses

long-lastingeffectsanddifferencesamongnations.

Amongmanystrategiesandactionplansproposedtodecreasethedigitaldivide,theDigitalOpportunityIndex(DOI) introducedbytheInternationalTelecom-municationUnion(ITU)oftheUnitedNationshasbeenfrequentlyused.Althoughthis index isamongmajortechniquesthatmeasuresthedivide,itisalsoarguedthat theparametersused to construct the indexarethesameforallcountries.However,mostoftherecentresearchindicatesthatonesizedoesnotfitallduetothegeographic,social,economicalandculturaldiffer-encesamongcountries.Forthisreason,whenrankedaccordingtotheresultsofthisindex,countriesorre-gionsmightrevealmisleadingperformanceresults.

Preliminary digital divide research that startedaroundthelate90’sinTurkeyhasledtotheequivalen-cyofmediaortechnologyaccesswithphysicalaccess.Paralellwiththeworld’sawarenessonthesubjectof“digital inequalities”, the Information and Commu-nicationTechnologiesAuthority (ICTA)of Turkeywasfoundedin2000andreleaseditsfirststrategicplantodecrease the digital divide in the country. Currently,themajorityof this researchstill focusesonphysicalaccess. However, since the year 2002, an increasingnumberofresearcherssuggestgoing‘beyondaccess’,

2 CiLT VOL. 7 - SAYI NO. 1

toreframetheoverlytechnicalconceptofthedigitaldivideandtopaymoreattentiontoeconomic,social,psychologicalandculturalbackgrounds.Itcanbeob-served that analyses covering geographical location,socio-economicstatusandlocalregulationshavebeenincompleteregardingthedigitaldivideconceptthatisrapidlyincreasingandcoveringnewdynamicsparalleltochangingtechnologies.

Atthispoint,themainquestionis:howwillthisnewgenerationof“divide”thatincreasessorapidlyamongregionsandcountrieseffectplanning?Whatwill thenewpositionofthecitiesandregionsthatarestillun-der the transition process from industrial to servicesector in this global phenomenon be? As planners,howandwithwhichtoolswillwedirectthesechang-es in a positive way? Before answering these ques-tions,notonlythedimensionof“physicalaccess”butalso“social”and“cultural”dimensionsof thedivide,shouldbewellanalyzed.

ReferencesBertotJ.C.,(2003),“TheMultipleDimensionsoftheDigital

Divide:More than the Technology “haves” and “havesnot”,GovernmentInformationQuarterly20(2):185-91.

Clatworthy, J., Buick, D., Hankins, M., Weinman, J. and

Horne,R.,(2005),“Theuseandreportingofclusteranal-ysis in health psychology: A review”. British Journal ofHealthPsychology,10p.329-58.

Dijk V.J.A.G.M., (2006), “Digital Divide Research, Achieve-mentsandShortcomings”,Poetics,(34),p.221-35.

DolnicarV.,VehovarV.andSicherlP.,(2004),“BenchmarkingDigitalDivide:DefinitionsUsedandMethodsApplied”,26th International Conference Information TechnologyInterfacesITI,June2004,Cavlat,Crotia.

Gan,G., ChaoqunM. and JianhongW., (2007),Data Clus-tering:Theory,Algorithms,andApplications,ASA-SIAMSeriesonStatisticsandAppliedProbability,SIAM,Phila-delphia,ASA,Alexandria,VA,USA.

Gunkel,D., (2003),“SecondThoughts:TowardaCritiqueoftheDigitalDivide”,NewMediaandSociety5(4),p.499-522.

GrubesicT.,(2004),“TheDemographicCorrelatesofBroad-band Access and Availability in the United States”,TelematicsandInformatics,(21),p.335-58.

OECD,2000,TheDigitalDivide:Diffusionanduseof ICT’s,Paris,OECD.

Tou,J.T.andRafaelC.G.(1974),PatternRecognitionPrin-ciples, Addison-Wesley Publishing Company, AdvancedBookProgramReading,Massachusets,USA.

UnitedNations,“TheDigitalDivideReport:ICTDiffusionIn-dex2005”,U.N.ConferenceonTradeandDevelopment,NewYorkandGeneva,2006.

Urban Growth and Sprawl of Mersin City, Turkey: Change Analysis Based on Earth Observation and Socio-Economic Data

Mersin Şehrinin Kentsel Büyümesi ve Saçaklanması: Dünya Gözlem Verisine ve Toplumsal-İktisadi Verilere Dayalı Değişim Çözümlemesi

Burak BEYHAN,1 Hannes TAUBENBÖCK,2 Simon SUFFA,3 Tobias ULLMANN,2 Jürgen RAUH,3 Stefan DECH2

Bu çalışmanın amacı Türkiye’nin güneyinde yer alan Mersin kıyı bitişik-kentleşmesinde (konürbasyonunda) yaşanan kent-sel büyüme ve saçaklanmanın bağlamlaştırılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda, uzaktan algılama ve toplum bilimlerinin yön-temleri kullanılarak disiplinlerarası bir yaklaşım geliştirilmiştir. 1987 ve 2009 arası dönem için elde edilebilir olan bir seri uydu görüntüsü kullanılarak tespit edilen örnek alanlar, bir çoklu-za-mansal değişim tespiti yaklaşımı eşliğinde elde edilebilen ista-tistiki veriler ve yerinde yapılan incelemeler ile gelişme örüntü-lerinin anlaşılabilmesi ve bağlamlaştırılması amacıyla incelikli biçimde araştırılmıştır. Bu çalışmadan ortaya çıkmıştır ki, kent-sel büyüme ve saçaklanmanın disiplinlerarası bir bakışaçısı ile irdelenmesi, kent ve bölge planlama çalışmalarında kullanabi-leceğimiz sonuçları bizlere daha vakitlice sunmaktadır.

Anahtar sözcükler: Kentsel saçaklanma; kaçak yapılaşma; sosyal ko-nut; seçkin ayırımı; üçüncüleşme; uzaktan algılama.

MAKALE / ARTICLE

m

garonjournal.c

om

3CiLT VOL. 7 - SAYI NO. 1

MEGARON 2012;7(1):3-25

1Faculty of Architecture, Department of City and Regional Planning,Mersin University, Mersin, Turkey2German Remote Sensing Data Center (DFD), German Aerospace Center (DLR), Wessling, Germany3Institute of Geography, University of Würzburg, Germany

1Mersin Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Mersin, Türkiye2German Remote Sensing Data Center (DFD), German Aerospace Center (DLR), Wessling, Almanya3Institute of Geography, University of Würzburg, Almanya

Başvuru tarihi: 5 Ekim 2011 (Article arrival date: Oct 5, 2011) - Kabul tarihi: 11 Haziran 2012 (Accepted for publication: June 11, 2012)

İletişim (Correspondence): Dr. Burak BEYHAN. e-posta (e-mail): [email protected]


TheaimofthisstudyisthecontextualizationofurbangrowthandsprawlexperiencedinthecoastalconurbationofMersininsouthernTurkey.Forthispurpose,aninterdisciplinaryapproachhasbeendevelopedbyusingmethodsofremotesensingandsocialsciences.Thesampleareas,identifiedbyusingaseriesofsatelliteimagesavailablefortheperiod1987-2009,havebeenexaminedusingamulti-temporalchangedetectionapproachincombinationwithavailable statisticsandon-siteexcursions inordertounderstandthepatternofdevelopment.Whatisevi-dentfromthisstudyisthataninterdisciplinaryperspectiveontheexaminationofurbangrowthandsprawlprovidesuswithtimelyresultsthatcanbeemployedinurbanandregionalplan-ningactivities.

Key words:Urbansprawl;informalsettlement;socialhousing;elitesegregation;tertiarisation;remotesensing.

IntroductionThe formerUnitedNation (UN)Secretary-General,

Mr. Kofi Annan, called our time the “urban millen-nium”(UNPressReleaseSG/SM/7479).AccordingtorecentUNprognoses,almost60%oftheglobalpopu-lationwillliveinurbanareasbytheyear2030(UnitedNations,Department of Economic and Social Affairs,PopulationDivision2009).InTurkey,theurbanizationratehasevenincreasedto76.2%in2010.

Due to these developments, urban spaces havecomeintothefocusofregionalscience.Closelyrelat-ed to theeffectsofpolarizationwithinglobalization,academicexaminationsfocusespeciallyonthefieldofglobalcitiesintheNorthernHemisphere(BrennerandKeil2010)andmegacities,whichareprimarilylocatedintheSouthernHemisphere(BorsdorfandCoy2009).Thelatteronesareseenas“newsocio-economicandpolitical ‘laboratories of the future’ as they seem toreflect globaldevelopment trends compactly” (Kraas2007,80).

FollowingKraas(2007),therearefivedimensionsofchange,whichstructurethemainresearchquestionsinthisfield:

- Geo-ecological change (vulnerability; land con-sumption;sustainability),

- Geo-economic change (globalization; transna-tionalmarkets;informalsector),

- Geo-social change (migration; transnational so-cialspaces;socialjustice;humansecurity,urbanlifestyles),

- Geo-cultural change (urbanethnicity; globalur-banscapes;globalmedia;socialmovements;ur-banculturaldiversityandhybridity),

- Geo-political change (resource security; globalurban regulation; geo-political competitiveness;social stability;participation; social justice;wel-fare;transnationalNon-GovernmentalOrganiza-tions(NGOs)).

One fundamental issue for researchers and cityplannersinthiscontextisuncontrolledurbangrowthduetotheurbansprawl.Owingtotheirdynamicsanddimensions,itisdifficulttomonitortheurbansprawlbyemployingtheexistingconservativemethods, likeon-site interviews and mapping. In this paper, weshowthefirststepstowardstacklingthisproblemwiththe interdisciplinary cooperation of remote sensingandsocialscience.

Urban sprawl is an inevitable consequence of thespontaneous development of cities. Although thecauseofsprawlcanbeconsideredtobemarketmech-anismatwork(thetendencyofconsumersandbusi-nessto“preferoutlying locationswhere land is inex-pensive and congestionmoderate”, decreasing needforface-to-facecontactduetomoderntelecommuni-cations,anddiminishingtravelcostsallowing“peopleto live far fromtheirplacesofwork”andshopping),landmarketswithlackofgoodinformationandsimilarkindsofmarketimperfectionscanalsobeconsideredthemaincausesinducingsprawl(uncertaintiesintherateoflandappreciationcauselandspeculationsandsubsequently urban sprawl) (Ewing, 1997:110-111).Overall, Ewing (1997) considers twomain categoriesforthecausesofurbansprawl:market-relatedcauses(consumerpreferencesandtechnological innovation)andcausesstemmingfrommarketfailures(subsidiesandexistenceofpublicandquasi-publicgoods).

There is no doubt that from the point of view ofurbanandregionalplanning,thedesirabilityofurbansprawl is questionable, particularly if it is conducivetoproblems in theproper functioningofcities.Thus,plannersshouldbeequippedwiththeanalyticaltoolsbothtounderstandthenatureofthesprawlandalsotointerveneintotheprocess.Withinthiscontext,itisimportanttonotethattheemploymentoftheconceptofurbansprawl inthe literature leadstosomeambi-guities.AsGalsteretal. (2001:681)remarks,“[i]tex-plains everything and nothing”. Definition of sprawlcanbegroupedintosixgeneralcategories(Galsteretal.,2001:683-685):(1)asadirectexamplefromapar-ticularcity, (2)asanaesthetic judgment(usuallyuglydevelopment),(3)asacauseofanunwantedexternal-ity,(4)asaconsequenceofsomeindependentvariable(suchasfragmentationofcontroloverlanduse),(5)asanexistingpatternofdevelopment(suchascontinuousdevelopment,ribbondevelopmentalongcorridorsandleapfrogdevelopment),and(6)asaprocessofdevel-opment(asastageinthedevelopmentofacity).

Departingfromthefactthat“athingcannotsimul-taneouslybewhatit isandwhatcausesitorwhatitcauses”, in theirstudyGalsteretal. (2001:685)pro-posethaturbansprawlcanbeempiricallydefinedas“apatternoflandusein[anUrbanArea]thatexhibitslow levels of some combination of eight distinct di-mensions: density, continuity, concentration, cluster-ing,centrality,nuclearity,mixeduses,andproximity”.Testing theirdefinitionon13urbanareas in theUS,Galster et al. (2001) show that each dimension pro-posedforthemeasureofurbansprawlisnotonlyfree


Beyhan et al., Urban Growth and Sprawl of Mersin City


ofjudgmentabouttheirintrinsicvalue,butalsomea-surableonacontinuumandcomparableacrossurbanareas. Parallel to these considerations, in this study,urbansprawlisconceptualizedasapatternoflandusecharacterizedbylowlevelsofintegrationwithinanur-banarea, in termsofdifferentdimensionsof spatialconfigurations suchas theonesproposedbyGalsteretal.(2001).

Urbansprawlcanmanifest itself indifferentformssuchasleapfrogorscattereddevelopment,stripdevel-opment, and low-density or single-use development(Ewing,1997:108).Nevertheless,asEwing(1997:109)remarks,anyattempttoassociatesprawlwithrelatedformsofdevelopmentcanbeeasilydefied“unlessthechoice is (1)quantifiableand(2)relatedto impacts”.Ifurbansprawlisnotconsideredtobedesirable,itisimportanttonoticethat“itistheimpactsofdevelop-mentthatrenderdevelopmentpatternsundesirable,notthepatternsthemselves”(Ewing,1997:109).Basedonthisdistinction,paralleltothedifferentdimensionsofurbansprawldefinedbyGalsteretal. (2001:685),Ewing(1997:109)alsodefinessomesprawlindicators,suchaspooraccessibilityandlackoffunctionalopenspacethatcanbeeasilyoperationalizedandmeasuredowingtotheirrecognitionofthereal-worlddevelop-mentpatterns,asamatterofdegreeratherthansim-plearchetypes.

Byusingtheseindicatorsanddimensions,onecandistinguish sprawl fromotherdevelopmentpatterns.Nevertheless, such an effort is out of orbit of thisstudy. In this study, themain intention is to presentand discuss the merits of interdisciplinary coopera-tion between remote sensing and social science fortheobservationandexplanationoftheurbangrowthandsprawlincitiessubjecttorapidchange.Althoughthiscanbeaproblemforbigcities,manyoftheissuesshownabovearealsoapplicabletosmallerurbanag-glomerations,whicharesubjecttomanyofthesameunderlying processes in the context of rapid urbangrowth.Due to their spatialmanageability, theseur-banspacescanbeseenas laboratories,offering richavenuesofresearchtotestnewtechniquesinordertosophisticatedlymonitortheactualurbangrowth inarevisableandproperway.

Theemploymentofremotesensingtomonitorthegrowthofcitiesisquitecommontoday.Remotesens-ingtechniqueshavealreadyprovenusefulformappingurbanareasatvariousscalesandobtainingdatafortheanalysisofurbanlandcoverchange(BattyandHowes,2001).Theliteratureondigitalimageclassificational-gorithms presents a wide variety of methodologies.

Basically,onecandistinguishbetweensupervisedclas-sification, unsupervised classification and classifica-tionapproachesinvolvingartificialintelligence(Jensen2005).Classificationalgorithmsbasedonstatisticalap-proaches such asmaximum-likelihood, box classifier(Landgrebe2003;Mather2004)andneuralnetworkshavebeenusedfrequentlyatthepixellevel(Shackel-fordandDavis2003;Benediktsonetal.2003).Recent-ly object-based classificationmethods have receivedincreasing attention (Blaschke, 2010), especially inthe urban domain.Multi-temporal change detectionapproacheshavebeenpresented in recent literatureaswell.Forexample,Mas(1999)compareddifferentchangedetectiontechniquessuchasimagedifferenc-ing, selective principal component analysis or post-classificationchangedetection.Zhou,TroyandGrove(2008)presentedandcomparedobject-basedvs.pixelbased post classification change detectionmethods.NemmourandChibani(2006)appliedsupportvectormachinestomapurbanexpansionovertime.

Many studieshavebeen conducted tomap,mea-sure and characterize urban sprawl usingmulti-tem-poralremotelysenseddata.Researchstudiesonlong-termmonitoringofthespatialeffectsofurbanizationaremostly based onMR data from sensors such asLandsatorSPOT,withgeometricresolutionsof10-30metersduetothelong-timeavailabilityofdata.Thesestudies range from individual case studies (Griffiths,Hostert,GruebnerandvanderLinden,2010;Jietal.,2006)tocrosscitycomparisons(SchneiderandWood-chock,2008;Taubenböcketal.,2009b).Angel,Shep-pard,andCivco(2005)evenclassified90citiesattwotimesteps(1990and2000)andappliedspatialmetricstocomparethedynamicsandpatternsofspatialurbangrowth.Angel(2011)extendedthisstudyto120citiesacrosstheworld,applyingvariousmethodstoanalyzeurbanlandcover,itsdensity,fragmentation,compact-nessandcentrality.

Nevertheless,themajorityoftherespectivestudiesareusuallyconductedonbigmetropolitanareaswhileotherareasreceivelittleattentionincomparison.Thisseems tobe also true for Turkeywheremostof thestudiesinthefieldofremotesensingareconductedonİstanbul(MaktavandErbek2005;Coşkunetal.2005;KayaandCurran2006;Taubenböck2008;GeymenandBaz2008).Yet,itisimportanttonotethattheremotesensinganalysisofthegrowthofcities inTurkeycanalsobeobservedforurbanspacesotherthanİstanbul(seeforinstanceAlphan(2003)forAdana,thebiggestcity in theÇukurova (Cilicia) RegionwhereMersin islocated; Doygun and Alphan (2006) for İskenderun

(Alexandratte),anotherconsiderableporttownlocat-edalong theMediterraneancoastofTurkey in closeproximitytoMersin;Sancaretal.(2009)forTrabzon,an important port city located along the Black SeacoastofTurkey;andlastlyÖzenTuranetal.(2010)forKastamonu,oneofthemostpreservedcitiesintermsof its historical and traditional buildings in theBlackSeaRegionofTurkey).Ascanbeseen,therehasbeenanincreasingnumberofstudiesonbothinlandcitiesand port cities in Turkey. Although some of the im-portanturbanspaceslocatedinsouthernTurkeyhavereceivedattentionintermsofemploymentofremotesensingtechniquesintheanalysisofcitygrowth,therehasbeennostudyconductedforMersin,eventhoughitisthesecondlargestmetropolitancityintheÇuku-rovaregionafterAdanaandithasbeenrapidlygrow-ingfordecades(Figure1).

For the examination of the causal and contingentrelationshipsthatareoperativebehindthegrowthofcities,weemployamethodthatequatesanalyticalpri-orities of not only space and society, but also spaceandtime. The respective socio-spatial dialectic (Soja1980;Soja1985;Soja1989)canalsobeobservedim-plicitlyinotherstudiestryingtoenrichtheresultsof

remotesensinganalysiswithavailablestatisticsforthegrowthandthedemographicpropertiesofthecities.Martinuzzietal.(2007)conductedananalysisofurbansprawl inPuertoRico; Longetal. (2007) studied theanalysisof socio-economicdriving forcesof land-usechangeinKunshan,China.Taubenböcketal. (2009a)clearly showed correlations between urban spread,the resultingmorphological structure types and twosocio-economicparameters(‘incomepermonth’and‘valueofproperty’)forthecityofPadang,Indonesia.Although these studies tried to reveal the causativeprocesses behind land-use change in cities, most ofthemdidnotemployadetaileddatabaseatthespatiallevelofcityneighborhoods.Inthisrespect,itisimpor-tant tonote thataverydetaileddatabase isused inthisstudyinordertodivulgethecausativeandcontin-gentprocessesbehindthespreadandtheincreaseofbuildingdensityinMersinMetropolitanAreabyfocus-ing on neighborhoods of the city. There is no doubtthatthephenomenonofurbansprawlandgrowthcanbe studied atmultiple levels (from themetropolitanlevel down to the building-unit level) by combiningremotesensingtechnologyandsocio-economicdata-bases(Hasse,2008).

850000

800000

750000

700000

650000

600000

550000

500000

450000

400000

350000

300000

250000

200000

150000

100000

50000

01870 1880 1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010

1876

; 754

218

79; 7

705

1890

; 900

0

1895

; 113

00

1900

; 150

00

1910

; 190

00

1922

; 220

00

1927

; 211

47

1935

; 276

20

1940

; 300

07

1945

; 331

48

1950

; 364

63

1955

; 501

04

1960

; 684

85

1965

; 866

92

1970; 115145

1975; 155260

1980; 222730

1985; 316186

1990; 422357

1997; 499452

2000; 537842

2007; 696765

2008; 807694

2009; 842230

Fig. 1. Population of Mersin City according to years for which information is available (Sources: Beyhan (2009) updated using the information available from TUIK for 2009).



Building on the introductory framework givenabove,inthefollowingchapterswewillpresentthere-sultsofaninterdisciplinaryanalysisthathasexploredtheactualgrowthoftheCityofMersinbydealingwiththe following research questions: (1)HowmuchhastheCityofMersinphysicallygrownduringthelastde-cadesbothoverallandonasmall-scalelevelintermsofitscoveredareaanditsbuildingdensity?(2)Whicheconomic, social and demographic processes havedriventhisgrowth?Inrelationtothequestionsgivenabove, it shouldbeparticularly emphasized that thebasiccontributionofthisstudyistheanalysisandcon-textualizationof thenatureof theurban sprawlandgrowth of Mersin City by combining the geospatialtechnologyofremotesensingwiththesocio-econom-icdataavailableforthecityattheneighborhoodlevel.

DataEarthObservationData

This studyusesmulti-temporal andmulti-sensoralremotesensingdatasetsfromtheopticalLandsatsen-sorsaswellastheGermanRadarSatelliteTerraSAR-X.FromtheLandsatprogramofNASA,dataoftheThe-

maticMapper (TM) (forAugust10th1987)aswellasoftheEnhancedThematicMapper(ETM)(forJuly13th 2000)wereavailable.Toextendthetimeseriesofre-mote sensing data sets, an orthorectified EnhancedEllipsoidCorrected(EEC)TerraSAR-Xradar-scenefromAugust28th2009wasalso applied.All three sceneswere georeferenced, showing a good accordance af-tersemiautomatedcoregistrationofopticalandradardata.TwoadditionalFreeandOpenSourceSoftwareapplicationsforGIS(gvSIGandMapwindowGIS)werealso employed for georeferencing purposes. The re-sultsofthesettlementchangedetectionwererevisedonsite.Figure2displaystheLandsatdatafrom2000oftheseaportofMersinanditslongishpatternalongtheMediterraneancoastline.

StatisticalCensusandSurveyData

To revise the results of the remote sensing analy-sesandtoexplainthecausativeprocesseswhich ledtothedetectedchangesintheurbanmorphology,weemployedsecondarydataoftheInstituteofStatisticsof Turkey (TUIK), which is from the currently avail-ablepopulationcensusofTurkey (censusyear2000)

Fig. 2. Landsat imagery of Mersin in 2000 (Source: NASA Landsat ETM: 2000).


and from thebuilding censusofTurkey (censusyear2000), provided on the level of neighborhoods (ma-halleler1).Additionally,weconductedqualitativeinter-views(semi-structured)withinhabitantsoftheneigh-borhoodsonsite,aswellaswiththeexpertsandcityplanners inMersin,whohavebeenwatchingcertainprocessesintheurbanstructureofthecityduringthelastdecade.

MethodologyAnalysisofRemoteSensingData

Enormouspopulationgrowthoftengoesalongwithspatialurbansprawl.Oneaimofthisstudywasbothtoidentifytheurbanbuilt-upareasofMersinCityandtomonitorandmeasurethechangesinurbanexpan-sionfrom1987until2009.Earthobservationdataal-lowforatimeseriesofspatialdatasets.Thedatasetsneededrequirealargeswathcoveringatleast20kmx25kmoftoday’sapproximateurbanextentinMersinCity,andageometricresolutionthatallowsdelineat-ingurbanizedfromnon-urbanizedareas.

With these data requirements, the Landsat pro-grammeisanobviousandcost-effectivechoice.Datasets from the sensors Landsat TM from 1987 andETM+fromtheyear2000wereavailable.Thedatasetshavea28.5mgeometricresolutionandsevenspectralbands. Furthermore TerraSAR-X data were availableforthelatesttimestep2009.Thestandardmodeforclassificationof theurban footprint is the ‘stripmap’singlepolarizedmodewithapproximately3mspatialresolution.Theswathwidthis30km.Withthecom-binationofopticaldatasetsoftheseriesLandsatTMandETM+aswellasradardatasetsfromtheTerraSAR-Xsatellite,weintendtocovertheextentofthelargeurbanizedareaofMersinCityatthreetimestepsfrom1987until2009.Due to thedifferentdata types,wefocusedonlyon thedifferentiationofurbanizedandnon-urbanizedareas.

Forthepurposeofclassification,anobject-orientedhierarchicaltop-downmethodologyhasbeenappliedforthetimeseriesofLandsatdata(Taubenböck2008;Taubenböcketal.2008).Weappliedauserinterfacewithafixedprocessingchain,withapre-definedfea-tureset,butwiththepossibilitytointeractivelyadaptclassificationthresholds to thespecificspectralchar-acteristicsoftheparticularimagery(Abelen,Tauben-böckandStilla,2011).Thedevelopedservicechainisasemi-automatic,object-basedclassificationprocedure

implementedasDefiniensArchitectsolution.Theap-proachutilizesspectral,shapeandtexturefeaturesaswellasprincipalcomponentanalysistoextracturban-izedareasfromtheLandsatdatasets.Theresultsareindividual land-cover classifications for the availableLandsat data sets differentiating urbanized and non-urbanizedareasattherespectivetimestep.

In addition, a classification of built-up structuresbasedonstripmapdatafromTerraSAR-Xenablesustocontinue themonitoringof urbanized areasuntil to-day.Anobject-orientedmethodologytoextractsealedareashasbeenpresentedinBreunig(2008),Eschetal.(2006),andThieletal.(2008a,2008b).ThealgorithmtakesadvantageofspecificcharacteristicsofurbanSARdatashowingstrongscatteringduetodoublebounceeffects inhighlystructuredurbanareas.Detectionofsettlementareas fromTerraSAR-Xstripmapdatawasdoneby theuseof speckledivergenceand intensitydata(Eschetal.,2011).Usingtheoptimizedsegmenta-tionalgorithmanobject-orientedmethodologyisuti-lizedtoinferbuilt-upareas,whicharecharacterizedashighly texturedsurfacesdue toacomparativelyhighdirectional non-Gaussianbackscatter. In combinationwithhighvalues inbackscatter intensityanautomat-ed threshold-based image analysis procedure allowsdelineatingurbanizedfromnon-urbanizedareas.Thecompleteprocessingchainhasbeenpresentedinde-tailinEschetal.(2010)andTaubenböcketal.(2012).

Theterms‘urbanizedarea’or‘urbanfootprint’arewidelyusedinliteratureandbasicallyrefertothespa-tialextentofurbanizedareasonaregionalscale;how-ever,itisafuzzyandinconsistentdefinition.WerefertothedefinitionusedinTaubenböcketal.(2012)whereurbanizedareasaredefinedas‘settlementmask’con-sisting of buildings, streets and impervious surfaces.Theaccuracyassessment (quantified in thenext sec-tion) is based on this definition. The multi-temporalchangedetection is shown in Figure 3. Tomatch theclassification results of Landsat data and TerraSAR-Xdata,adownsamplingtoLandsats’pixelspacingof28.5metersandageoreferencingoftheSARdatawereper-formed. Subsequently, post-classification change de-tectionisappliedtoidentifyspatialurbangrowthovertime.Moststudiesonmulti-temporalchangedetectionusingimagefusiontechniquesuseinputdatafromthesamesensoratvarioustimes(e.g.RiddandLiu,1998).Although algorithms for multi-source change detec-tionexist(e.g.Zengetal.,2010),themostnaturalandstraight-forwardprocedureforindicatingchangesfrommulti-sourceandmulti-temporalremotelysenseddatawith differing geometric resolutions, varying spectral

1 ‘mahalleler’meansneighborhoodsinTurkish.



behavior due todifferent atmospheric situations andtimesofrecordingaswellasthecombinedusageofra-darandopticaldata sets ispost-classificationchangedetection. This has also been put forward by Mas(1999)whocompareddifferentchangedetectiontech-niquessuggestingpost-classificationchangeanalysistobethemostaccurateprocedureandhavingtheadvan-tageofindicatingthenatureofthechanges.Therefore,independently,weimplementedapixel-basedcompar-ativeanalysisoflandcoverclassificationsfortheavail-abletimest1,t2andt3tomonitorandanalyzethelandcoverchangesinMersin.

AccuracyAssessment

Accuracy assessment has been performed on themulti-temporalchangedetectionderivedfrommulti-sensoral remotely sensed data.We assessed the ac-curacyofeveryindividualclassificationresultwith250randomly distributed pixels. Due to missing groundtruthdata,theaccuracyassessmentwasdonevisuallyby comparing classification results to the Landsat aswellastheTerraSAR-Xdata.Thus,thisassessmentofaccuracyalready includesuncertainties.Even so, theaccuracy assessment reveals high overall accuraciesrangingfrom85%ofthe1987LandsatTMto91%forthe 2000 Landsat ETM+ and finally to 93% correctlyclassifiedpixelsforthe2009TerraSAR-Xdataset.

This high reliability of the results of our remotesensinganalysisprovideduswiththepossibilitytopre-ciselydetectthequantitativechangeoftheurbanex-

pansionindifferenttimeperiodsonasmall-scalespa-tiallevel,belowthelevelofneighborhoods.Wehavebeenabletorevealzonedhotspotsofurbanspreadanddensification,whichweexaminedonsiteregard-ingtheirgenesis.Asdiscussedinthenextsub-section,parallel to employment of remote sensing data, wealsofocusedontheexplanationofthedrivingdemo-graphic,socialandeconomicprocessesleadingtotheurbandensity increases,usingconservativemethodsofsocialscience.Thecoincidenceoftheresults,whichwerecollaterallyelaboratedbyquantitativeandquali-tativemethods,underlinestheirhighreliabilityforthetimeperiod1987-2000.Fortheperiod2000–2009,weusedonlyqualitativemethodsofsocialscienceasthereisnosecondarystatisticaldataavailableyet.Butastheascertainedgenesesoftheneighborhoodsarehighlyreplicableandasthereisahighcomplianceofthe various statements in the conducted interviews,we assume a high quality of the results also for thesecondperiod.

In-situAnalyses

Theresultsoftheremotesensinganalyseswerere-visedon site, and the causative and contingent pro-cessesthat ledtothedetectedchangesintheurbanmorphology were analyzed. As aforementioned, weemployedsecondarydatafromtheInstituteofStatis-ticsofTurkey(TUIK).Hence,weobtainedinformationfrom thepopulation census2000about thenumberofhouseholdsperneighborhood(mahalle)andabout

Fig. 3. Change detection for Mersin 1987, 2000, 2009 and quantification of urban growth (Source: own calculation).


theprofessionandtheplaceofbirthoftheresidents.Fromthebuildingcensus2000,weacquireddatare-garding the number of buildings constructed from1960to2000perneighborhood,thecorporationtypeof theawardingauthorities, theheightsof construc-tion by numbers of stories, the land tenure of thebuildings,thenumberofroomsindwellingunitsandthebuildingmaterialused in theconstructionof thebuildings (Figure 7-14). This data was used for con-ducting descriptive statistics, in particular frequencyanalysisforthetimeperiod1987-2000.

Ontheotherhand,weconductedqualitativeinter-views(semi-structured)withinhabitantsoftheneigh-borhoodsandservicestaff,suchasprivatewatchmenon site, aswell aswith experts and city planners inMersin,whohavebeenwatchingcertainprocessesintheurbanstructureofthecityduringthelastdecade.These interviews were transcribed and interpretedusing qualitative content analysis (Mayring, 2008) inorder to understand the geneses of the respectiveneighborhoods and the driving forces behind theirdevelopment.Foreachsamplearea(SA)atleasttworesidents,muhtar2oftheneighborhoodunitcoveringtherespectiveSAandarealestateagentoperatingintheareawereinterviewedinordertorevealtheorigin

oftheneighborhoodunit(earlycomersandhistoricaldevelopment)andgeneralsocio-economiccharacter-istics of the respective neighborhood by conductingsemi-structuredandin-depthinterviews.

Results and DiscussionSpatialUrbanSprawlofMersinCity

Mersin City is rapidly sprawling. Figure 3 displaystheurban footprintofMersin in1987and itsspatialexpansionover22yearsuntil2009. From1987until2000,theurbanizedareasmorethandoubledwithintheAreaof Interest (AOI).Until2009,wemeasureaslightdecreaseinspatialurbangrowth,resultinginanurban footprint1.4timesasbigas in theyear2000.The urban footprint of the coastal city is orientatedinasouth-westtonorth-westdirection,followingthemaintransportaxisconnectingTarsusandAdanaCitylocated innorth-eastdirection toErdemli andSilifkelocatedinsouth-westdirection.

In general, we notice a re-densification in the in-ner citydistricts. Furthermore, the changedetectionreveals two main development directions: a domi-nant sprawl in north-east to south-west directions,correspondingtothemaintransportaxisalongSilifke-Erdemli-Mersin-Tarsus-Adana,andaseconddevelop-mentdirectionisorientatedfromtheseatothehin-terland,followingroughlysouth-easttonorth-westdi-rectionasanurbanconcentrationaroundthecenter.Infact,thedecreasingurbansprawlinthelastdecade

Fig. 4. Sample Areas (SAs) of the in-situ revision (Source: Our own drawing based on the information compiled from the Greater Municipality of Mersin).

2Muhtaristhelocalgovernmentofficialelectedbytheresidentsofavillageorneighborhoodunitastheheadoftherespectivevillageorneighborhood.



withintheAOIispartlymisleadingduetothesprawlalongthisaxisoutsidetheAOI.Regardingtheindivid-ualneighborhoods(SelectedAreas(SA)1-10inFigure4),theprocessofphysicalurbanizationhasbeenana-lyzedinamoredetailedcontext. Itbecomesobviousthattheperipheralneighborhoodsoftheurbancenter(especially Yenimahalle, Ellinciyıl and Halkkent) havedeveloped after 1987 and experienced high growthratessince2000(Figure5).

Inadditiontothis,theanalysisofthebuilt-updensi-tyrevealsenormousre-densificationprocessesinthecentraldistrictsofÖzgürlükandGüneşresultinginthehigh-density areasof today.While for thesedistrictsclosertothecenterbuilt-updensitiesofupto90%andmorecanbeidentified,theperipheralneighborhoodsstillshowlowdensityratesof15-30%(relatedtotheadministrativearea)(Figure6).

Fig. 5. Bar chart (100%) of urbanized area 1987 and spatial growth until 2000 and 2009 per neighborhood (Source: own calculation).

100%

90%

80%

70%

60%

50%

40%

30%

20%

10%

0%

Özgürlük

Güneş

Yenimah.

Ellinciyıl

Çilek

Karaduvar

Halkkent

Güveneler

Hüriyet

AOI

Uncovered Area

Area covered 2000 to 2009

Area covered 1987 to 2000

Status 1987

Özgürlük

120

100

80

60

40

20

0Güneş Yeni Ellinciyıl Çilek Karaduvar Halkkent Güveneler Hüriyet AOI

198720002009

Fig. 6. Built-up density per neighborhood (%) (Source: own calculation).


In-situRevision

Theresultsoftheurbansprawlanddensitychangedetectionwererevisedonsiteinselectedsamplear-eas(SA),whereaccordingtoourresults,thebuildingdensity has increasedup to 100%andmoreduringatleastoneofthetimeperiodsanalyzed(Figure5).For the period 1987–2000, the causative processeshave been additionally analyzed using secondarydata of the 2000 census,whichwas obtained fromTUIK(seethesectionentitledin-situanalyses).TheseSAswerestudiedinordertorevisetheresultsandtocontextualizethepatternofthedevelopmentindif-ferentpartsofthecity.Atthispoint,aspecialeffortismadetorepresentthetotalityofthemetropolitanarea (Figure 4). For each SA, the results of the set-tlement changedetectionareprovenbyqualitativeinterviewsheldwiththeinhabitantsonsiteandsup-portedbythestatisticsofTUIK(Figure7-12).

Migration and Segregation:ThefirstSAintheeastof the city is located in the Özgürlük neighborhoodunit,whichisnorthoftheportarea(Figure4).Accord-ingtoourremotesensinganalyses,itcoveredatotalbuilt-up area of 0.36 square kilometers in 1987 andunderwentadynamicgrowthtill2000,asthebuilt-upareasprawled234%(Figure5), reaching1.21squarekilometers.Inthesametime,itwascompactedbyanincrease inbuildingdensityof53% (Figure6).Quali-tativeinterviewsconductedwiththeresidentsduringthefieldsurveyrevealedthatthisgrowthwascausedbymassive immigration in the 1990s, which sloweddowninthefollowingdecade.Accordingly,wemoni-

toredamoderateincreaseofthebuilt-upareaof18%spreadand14%additionaldensificationfortheperi-od2000-2009, reachinga covered total areaof 1.43squarekilometersata totalbuildingdensityof90%.The inhabitantsof theSAgenerally immigrated fromthe provinces of Gaziantep and Adıyaman, which isalsoconfirmedby thedataof the2000censuscom-piledfromTUIK.Followingthepopulationstructureintheseprovinces,Özgürlük’shouseholdsare relativelylarge,as42%consistof5to7peopleandalmost9%count8ormorefamilymembers(Figure7).

The inhabitantsmainly earn their livelihood in lo-calagriculturalcompanies(Figure8).Duetotheirmi-grationbackground, theiremploymentstructureandthe neighborhood’s typical buildingmorphology, theSAcanbedescribedaspartof a typical ‘gececondu’(squatterhousingarea).Themainlyoneortwostorybuildings (Figure9)havebeen raisedby the inhabit-antsontheirown(Figure10).Concretearmoredpillarsonthetoproofspointtothepossibilityofincreasingthenumberofstoriesinthefutureif,feasibleandnec-essary.Theroofsareusually lappedbyamasonbal-ustrade,which gives them the functionof a terrace.Piecesof furnitureandself-madeawningsshowthatthe families owning thebuildingsuse these roofs asadditionallivingspaceinthesummer,e.g.asasleep-ingareaduringhotnights.Vastnumbersofplantpots(usually former food cans) with agricultural plantsgreenthetoproofs.Vegetables,tomatoes,herbsandsunflowersaregrownhereandinvegetablepatchesintheopenareasaroundthehousesfortheself-supply

80

70

60

50

40

30

20

10

0Güneş

47,8

1

40,0

6 54,8

0

1 2-4 5-7 8+

66,4

3 65,5

4

27,1

4

49,5

0 56,6

9

70,3

1

62,9

2

56,0

1

Özgürlük YeniEllinciyıl Viranşehir Çilek Karaduvar Halkkent Güveneler Hüriyet MMA

Fig. 7. Share of households in the neighborhood units accommodating the selected SAs and MMA according to the size of the household (%) (Source: TUIK 2009a). Mersin Metropolitan Area (MMA).



oftheownerfamilies.Thisunderlinesthetypicalmix-tureofelementsofruralandurban lifestyle ingece-condular(Wedel2004).

NexttothisfirstSA,weselectedthreefurtherSAsintheeasterndistrictofAkdeniz(Figure4).Ourresultshaveshownextremegrowthratesduringthelasttwodecades:Inthisrespect,asecondSAlocatedtowardsthe north-east of the city is in Güneş neighborhoodunit.Coveringatotalbuilt-upareaof0.25squareki-lometersin1987,italsounderwentarapidspread(of158%)tilltheyear2000,accompaniedbyacompactionrateof52%.Like inthecaseofÖzgürlük, thereasonforthisdevelopmentwasastrongimmigration,whichfadedinthe2000s,resultinginaretardedgrowthoftheneighborhood (Figure5, Figure6).Nevertheless,the building morphology of the two neighborhoodsdiffersfromeachother,asthehousesinGüneşaresig-nificantlyhigher.

Indeed,inGüneşonecanfindmanybuildingswithupto4storiesadded(Figure9),whichgenerallyhavelessplantedsurfacesandhaveamoreurbanappear-

ance than those inÖzgürlük. Thismorphology sup-portsthecharacterizationoftheneighborhoodasafurtherdevelopedsquatterhousingarea.TheaveragehouseholdsizeinGünesisalsoslightlysmallerthaninÖzgürlük(Figure7),indicatingafurtherprogressedurbanization and economic rise of the population.Still,theemployment-structureoftheneighborhoodshowsavastmajorityof82%beingemployedinthefirst sector but only 12%working inmanufacturing(Figure8).ItisknownthattheinhabitantsofGüneşmostlyimmigratedfromtheprovincesofDiyarbakır,BatmanandBitlis.

LikewiselocatedinAkdenizmunicipalityareSAfiveandsix,whichareintheneighborhoodsofÇilek3(fifthSA) andofKaraduvar (sixth SA) respectively.Accord-ingtoouranalysis,Çilekalsounderwentanextremegrowthfrom1987to2000aswedetectedanincreaseofitsbuilt-upareaof424%,reaching1.31squarekilo-metersatabuildingdensityof43%(+35%).Thereaf-teritfacedafurther,thoughmoderatespreadof76%,reaching an area of 2.3 square kilometers at a highdensification rate of currently 75% (Figure 5, Figure6). Covering already1.42 square kilometers in 1987,Karaduvar’sbuilt-upareaspread70%until2000.Asin

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0Güneş Özgürlük YeniEllinciyıl Viranşehir Çilek Karaduvar Halkkent Güveneler Hüriyet MMA

2,18

2,13

13,2

6

10,7

7

7,52

2,16

10,0

5

7,83

24,7

2

20,7

3

9,60

SCIENTIFIC-TECHNICALCIVIL SERVANTSSERVICEMANUFACTURE

ENTREPRENEURS DIRECTORSTRADEAGRICULTURE

Fig. 8. Profession of the people living in the neighborhood units accommodating the selected SAs and MMA (%) (So-urce: TUIK 2009a).

3 ‘Çilek’means‘strawberry’inTurkish.


thecaseofthelatterthreeSAs,Karaduvargrewmoremoderately in the 2000s, spreading 58% until 2009,when itcovered3.8squarekilometersatarelativelymoderatebuildingdensityof42%(Figure5,Figure6).TherelativelyhighergrowthoftheSAsfiveandsixinrelation to theSAsoneand two in theperiod2000-

2009isduetothesimplefactthatthereisunspoiledagriculturallandnorthandeastofÇilekandKaraduvar,while Özgürlük and Güneş had already been lockedby new emerging neighborhood units. Most of thepeople residing in Çilek neighborhood migrated toMersinfromthesouth-easternAnatolianprovincesof

100

80

60

40

20

0

MMA

99,3

6

99,8

2

60,4

9

53,6

9

64,1

4

99,2

2

98,1

0

2,24

97,4

3

94,0

8 88,7

8

PrivatePublicConstruction Cooperative

Fig. 10. Housing stock in the neighborhood units accommodating the selected SAs and MMA according to the share of major forms of provision (%) (Source: TUIK 2009b).

Viranşehir

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0GüneşÖzgürlük YeniEllinciyıl Çilek Karaduvar Halkkent Güveneler Hüriyet MMA

63,7

01 2 3 4 5 6 7-9 10+

47,2

1

39,0

3

24,5

0

51,8

2

54,6

7

31,3

2

41,9

0

3,44

8,14

Fig. 9. Distribution of the existing housing stock in the neighborhood units accommodating the selected SAs and MMA accor-ding to number of stories (%) (Source: TUIK 2009b).


Özgürlük

GüneşYeni

Ellinciyıl

Çilek

Karaduvar

Viranşe

hir

Halkkent

GüvenelerHüriy

et


Adıyaman,DiyarbakırandŞanlıurfa.TheinhabitantsofKaraduvar mainly immigrated from the provinces ofHatay,ŞanlıurfaandMardin.

As expected, the twoneighborhoodunits of Çilekand Karaduvar also show the typical social-demo-graphicprofileofgececondular,comprisingbighouse-hold sizes and an employment structure with highscoresinunskilledjobs.Theavailablestatistics(censusyear2000)fortherespectivedistrictsshowthat42%ofthehouseholdsinÇilekarecomposedof5to7per-sonsand29%arecomposedof8ormorepeople.ThisisthebiggestfigureamongallconsideredSAs(Figure11).Althoughalmost50%ofKaraduvar’shouseholdsconsistof1–2persons,37%arelargerthan5and13%largerthan8persons.ThemajorityofÇilek’spopula-tionwork as unskilled laborers (Figure 8) in near in-dustrialenterprisesatalowincome.ThisissimilarinKaraduvar,wherea significantnumberofemployeesarealsoworkinginagriculture,anothertypicalsourceof employment and income for inhabitants of gece-condular. Nevertheless, almost 18% of Karaduvar’sworking population is self-employed, running littleenterprises,predominantlyinthefieldsofcraftsman-ship, servicesand retail. Thebuildingmorphologyofthe twoneighborhoods isdominatedbysimpleone-storiedhouses.Accordingtoourstudiesonsite,these

have been built by their occupants (Figure 10),whousuallyownthebuildings(Figure11).Asweassessed,thefindingsfromTUIKdataarebasicallyalsovalidforthetimespan2000to2009.

Thus,allfouroftheconsideredneighborhoodunitsin thedistrictofAkdenizarepredominantly inhabitedbyimmigrants,whocametoMersinfromeastern,southeasternandmidAnatoliafromthelate1980son.Thesepeoplefirstworked inseasonal jobsthatweremostlyavailable in theagriculturaland relatedsectors in theregion.Today,mostoftherespectiveresidentsstillworkasunskilledworkersinagriculture,inthenearbyindus-trialcompanies,intheharbororinagriculturalwhole-sale(Figure8)(Doğan1999;Meçin2004).

Theareaswheretheysettleddownbyconstructingtheirownhousesonillegallysubdividedlandincloseproximity to their workplaces had previously beenpubliclandorhadbeenusedforagriculturalproduc-tion.Smalllotsintherespectivelandweresoldtotheimmigrantsbylocalfarmersbeginningfromthe1970sonwards.InthecaseofÖzgürlük,GüneşandÇilek,thesettlers built their gececondular on agricultural landbeginningfromthe1960sonwards(Figure12).

As the name of Çilek neighborhood suggests, therespectivefieldshadpreviouslybeenknownforstraw-

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

80,7

0

79,7

4

69,7

1

60,7

4

60,6

5 65,0

4

62,4

7

55,4

2

64,2

5

63,4

0

62,6

2

OWNER TENANT NOT-PAYING RENT

Güneş

ÖzgürlükYeni

Ellinciyıl

ViranşehirÇilek

Karaduvar

Halkkent

GüvenelerHüriy

etMMA

Fig. 11. Tenure distribution of the residents in the neighborhood units accommodating the selected SAs and MMA (%) (Source: TUIK 2009b).


100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

403 10

90

709

197

232

848

644

580

160

315

3166

3

1960-1969 1970-1979 1980-1989 1990-2000

berryproduction.Incontrast,Karaduvarisanancientsettlement sitewith provenHellenistic / Roman ori-gins (Seton-Williams1954,122). Itused tobean in-dependent village until the late 1960s when it wasannexed into theemerging gececondular around.Aseverywhere in Turkey, “[the] loss of valuable fertileagriculturallandtoillegalsubdivisionsisthecauseforgreatconcernin[Mersin]”(Türel2001,3).Therespec-tivesettlementsthatwerebuiltbefore1986wereof-ficiallyauthorizedby theNationalAmnestyLaw (lawno:2981)enacted in1984.Ouron-siteobservationsalso reveal that themajority of dwellingswithin theSAsthatwerebuiltbetween1987and2000havebe-comeinstitutionalizedintermsofinfrastructureinthemeantime.Publicandlocalservices(suchaselectric-ity, drinkingwater, sewerage system, telephone andgarbagecollection)areprovidedintheneighborhoodsbypublicandlocalbodiesandalldwellersbenefitfromthese services. Furthermore, all buildings are regis-teredbythestreetaddresssystem(AddressInforma-tion System) of themunicipality and the inhabitantsdeclaredtopaytheEnvironmentCleaningTax.

Althoughthepublicandlocalservicesareprovided,an important segment of the inhabitants is still notcoveredbythepublicsocialinsurancesystemandhasless opportunity to build savings. Only in Karaduvar

the share of residents who have a social assuranceseems tobeslightlyhigher than in theotherSAs lo-catedinAkdenizmunicipality,whichsuitsKaraduvar’srelativelyhighernumberofself-employedpeople.

Intheearlyyearsofmigration,family-networksandcompatrioticrelationships(so-calledhemşehrilik)usu-allysubstitutedforthe lackingpublicsocial insuranceandrespondedtotheimportantproblemsofdailylife,suchascushioningthecostsofnecessarymedicaltreat-ment or providing care for elderly people. They fur-thermediate jobs,buildbusinessnetworks,andhelpnewcomers from their native regions to gain ground(Erengezgin2009).Ascustomary ingececondular,thedensity of the respective areas has “been graduallyincreasedbytheadditionofnewfloorsontopoftheinitial structures” (Türel 2001, 3). In compliancewithourbuildingdensityanalysis(Figure6),thiscanbeob-servedespeciallyinGüneş,wheretheinhabitantshaveobviouslybeeneconomicallyslightlymoresuccessful,asasignificantnumberofhousesreachesaconstruc-tionheightof2–3stories,whileintheotherconsideredneighborhoodsoneusuallyfinds1–2storiedbuildings(Figure9).Generally,theunauthorizedstockofhousingischaracterizedbyrelativelylow-risebuildings(Figure9)astheownersoftherespectivehousescannotaffordtobuildhighermulti-storiededifices.

Fig. 12. Housing stock according to the share of the construction period by the neighborhood units accommodating the selected SAs and MMA (%) (Source: TUIK 2009b).


ViranşehirGüneşÖzgürlük YeniEllinciyıl Çilek Karaduvar Halkkent Güveneler Hüriyet MMA


100.00

90.00

80.00

70.00

60.00

50.00

40.00

30.00

20.00

10.00

0.00

1 2 3 4 5 6 7+

ViranşehirGüneşÖzgürlük YeniEllinciyıl Çilek Karaduvar Halkkent Güveneler Hüriyet MMA

Paralleltothis,itisobservedthatthemajorityofthedwellingunitsinÖzgürlük,Güneş,ÇilekandKaraduvarneighborhoodunitscharacterizedbysquattertypeofhousinghaveatmost3rooms(Figure13).Theshareofdwellingunitshavingonly1or2roomsarealsohigherin therespectiveneighborhoodunitscomparedwithbothMMAandtheneighborhoodunitscoveringotherSAs,which is in linewithourexpectation for the re-spectiveareas.Astheownersoftherespectivehousescannotaffordtobuildlargerdwellingunits,theybuilddwelling units having generally atmost 3 roomsde-spitethefactthattheiraveragehouseholdsizeishigh-erthantheresidentsoftheotherSAs.

Furthermore, what is evident from the buildingcensus isthatthemainbuildingmaterialusedintheconstructionofthedwellingunitsintheneighborhoodunitscoveringtheSAscharacterizedbysquattertypeof housing is hollow concreteblock,which is oneofthecheapestbuildingmaterialsinTurkey(Figure14).

Interestingly,Türel(2001,11)showsthat“althoughthe supply of authorized housing has been much

greaterthantheneed(definedasnewhouseholdfor-mations)duringthelast15years…morethanathirdof thehousingstockconstructed [inMersin]hasnotbeenauthorized”. Itcanbeassumedthat,unlessthepurchasing power of the people increases by creat-ingemploymentopportunitiesofferinggoodsalaries,most immigrantswillcontinuetosolvetheirhousingproblemby constructing their own houses as itwasthecaseintheformationofthesquattertypeofhous-inginAkdenizmunicipality.

Social Housing: Incontrasttothegececondular,onecanalsofindplannedsocialhousinginMersin.Anex-ampleforsuchhousingareasistheseventhSA,whichislocatedatthenorthofthecityaspartoftheHalk-kent4neighborhoodunitwithinthedistrictofToroslar(Figure4).Thecheapestflats inMersin (even inTur-key)aresoldhereatcurrentprices(February2010)ofapproximately35,000-45,000TLs5(470TLspersquaremeter).Thebuildingprocessofthisareahadalreadybeguninthe1990s.Accordingtoouranalyses,start-ingfromalmostzero,0.29squarekilometersofbuilt-upareawereconstructedbetween1987and2000intherespectivearea.Until2009,Halkkentgrewfurther121%,doubling itsbuildingdensityto52%(Figure5,Figure6).Theseresultsmatchthedataofthebuilding

Fig. 13. Distribution of the existing housing stock in the neighborhood units accommodating the selected SAs and MMA according to the number of rooms in dwelling units (%) (Source: TUIK 2009b).

4 ‘Halkkent’means‘public-city’inTurkish.51TL=0.4844€(http://www.tcmb.gov.tr/yeni/eng/;18.02.2010;15:30GMT+2).


census2000(Figure12),whichclearlyunderlinestheplannedcharacterofHalkkentneighborhoodunit.Fig-ure10illustratesthatnearlyallofthebuildingsinthearea (97%)havebeenbuiltbyconstructioncoopera-tives,whichreflectsthattheareaisaplanneddistrict.Figure9andFigure13supportthisviewbyhighlight-ingthefactthatthereisaruleforthemaximumheightofthebuildingsinthearea(max.fourstories)andalsothenumberof rooms indwellingunits. Thebuildingmorphologyof thehouses is almosthomogenous. Itischaracterizedbyaflatroofandbalconiesthatsur-roundeveryfloor.Houseblocksarenotproperlysepa-rated from each other by any regular concretewall.Comparedwiththegecedondularortheplannedde-velopmentsobservedalongthewesternendofMMA(seebelow),onefinds fewgreenings inHalkkentex-ceptsmallgreenedareasandsometreesplacedalongthepropertylines.

The population of Halkkent clearly shows its ownstructure:ThemajorityoftheinhabitantswereborninMersin.57%ofthehouseholdsconsistof2–4,35%of5–7people.Avastmajorityoftheworkingpopulation

isemployedinmanufacturing,17%inservices,12.5%in tradeand11% in civil services. Yetalmost8%areemployedinscienceandlessthan2%workinagricul-ture (Figure 8). It is important to notice that almost100%(99.18%)ofthedwellingunitsintheareahave3rooms,whichisinlinewiththeplannedsocialhous-ingcharacteristicsof thearea (Figure13).ComparedwiththeSAscharacterizedbysquattertypeofhous-ing,inHalkkentcoveringtheseventhSAitisobservedthatthemainbuildingmaterialisbrickwhichisamoredurableandexpensivebuildingmaterialthanthehol-lowconcreteblockwidelyusedinsquatterareas(Fig-ure14).Ourbuildingdensity changeanalysesof theperiod2000to2009,backedupbythequalitativein-terviewsonsite, revealed that thearea is stillunderconstruction.

Conversion of Holiday Homes to Middle-Class Apartments: In addition to the growing gececonduareasofthecityincloseproximitytothecitycenterandtoavastamountofsocialhousinginthenorthernoutskirts,muchmore“housinghasbeenbuiltinnew-lydevelopingpartsofthecity,mostnotablyinMezitliandYenişehirinthe1990s”(Türel2001,7)6especiallyforvacationpurposes.ThethirdSA,whichislocatedinthewestendofthecity,inYenimahalleneighborhoodunit(closetoViranşehir),whichispartofthedistrict

100.00

90.00

80.00

70.00

60.00

50.00

40.00

30.00

20.00

10.00

0.00ViranşehirGüneşÖzgürlük YeniEllinciyıl Çilek Karaduvar Halkkent Güveneler Hüriyet MMA

Hollow Concrete Block

Brick

Stone

Fig. 14. Distribution of the existing housing stock in the neighborhood units accommodating the selected SAs and MMA according to the material of building (%) (Source: TUIK 2009b).

6 TheshareofunauthorizedhousinginMersinin2000amountsto39%(Türel,2001).



ofMezitli,reflectsthisdevelopmentproperly(Figure5).TheSAandtheareasurroundingitarecharacter-izedbyadominanceofmulti-storiedresidentialbuild-ings(apartmenthousesupto9floors),oftenwithroofterracesinrelativeproximitytothewaterfront.Manyof them are associated with a series of amenities,such as private swimming pools, sport facilities andlittleparks.Theaveragefloorareaoftheapartmentsreachesupto250-300m².Theobjectshadbeenbuiltinthe1990sbymedium-sizedconstructionfirmsandconstruction cooperatives as vacationdomiciles andhadbeensold“mostlytoupper-incomebuyersfromcentralandeasternAnatoliancities” (Türel2001,3).Duringthe1980sand1990s,ahighamountofthesemulti-storiedapartmentbuildingswerebuiltclosetothecoastlineofMezitli,whoseoriginscanbetracedback to the IronAge. In theancientworld, thecon-temporary district of Mezitli had been the locationof a city called Soli Pompeiopolis (today coveredbyViranşehirneighborhoodunit)(Seton-Williams1954,168).AstheextensionofthisconurbationalongthewesterncoastlineofMersincontinued in the1990s,thevillageofMezitlimerged intoMersinMetropoli-tanArea(MMA).

Asour spatialanalyses show, theneighborhoodofYenimahallemainlyemergedafter1987(Figure5).By2000ithadreachedabuilt-upareaof0.24squarekilo-metersatamoderatebuildingdensityof13.5%(Figure6).Inthefollowing9years,thecoveredareaunderwentarapidspreadof140%,includingafurtheragglomera-tioninbuildingdensityof19%.Thedistrictlostitsfunc-tionofarecreationalzoneasthebeachesbecameun-sightly, due to the constructionof further apartmentblocksandtheincreasingpollutionofthesea.Overthelast10years,therespectiveneighborhoodshavebeenconvertedintosuburbanhousingareas.

ThisdevelopmentisreflectedbythetenthSA,whichisalsolocatedinYenimahalleneighborhoodunit(alsoViranşehir), close to the remains of the ancient cityof Soli Pompeiopolis. In terms of building morphol-ogy, it doesnot generally showmajordifferences toSAthree.Oncloserexamination,onerealizesthatthenewbuildingswithinSAtenareofbetterbuildingqual-ityandshowaslightlyhigher levelof luxurywithre-gardstotherespectiveamenitiesthantheolderonesinSAthree.Indeed,comparedwithbothotherneigh-borhoodunitsandYenimahallecoveringthethirdSA,

theshareofdwellingunitshaving5roomsishighestinViranşehir,partlycoveringthetenthSA(Figure13).Ac-tually,comparedwithotherneighborhoodunits, themajorityofthedwellingunitsinbothYenimahalleandViranşehircoveringSAthreeandtenhavegenerally4or5rooms,whichiscompletelyinlinewithourexpec-tationforthearea.ParalleltoHalkkentneighborhoodunitcoveringtheseventhSA, it isalsoobservedthatthemainbuildingmaterialinbothViranşehirandYen-imahalleisbrick.

Qualitative interviews with doormen and real es-tateagentsonsiterevealedthattherecentbuildingsinthetenthSAhadbeenconstructedasregularapart-mentblocksfortheupper-middleandupperclasses.Theattractivenessofthisresidentialareaseemstobepositivelyinfluencedbythefactthatthearea,whichcontains remainsof Soli Pompeiopolis, isnowunderprotectionwithongoingexcavations.Thisarcheologi-calsitecoversquiteabigareaofapproximately0.73squarekilometers(around0.47km²oftherespectiveareaisscheduledasafirstdegreearchaeologicalsiteandtheremaining0.26km²arescheduledasaseconddegree archaeological site).7 It has a park-like atmo-sphereandpreventsanyfurtherliningintherespec-tivearea.

Todaymanyoftheformerhighqualityapartmentsare leased or sold (Figure 11) to young couples andyoung families (with one or two children) of Mer-sin’smiddle-class (Figure7,Figure8).This functionalchangeofMezitlifromleisureandrecreationaccom-modationtopermanentresidenceshowsMersin’son-going elongation along thewestern coastline to thecityofErdemli.

Elite Segregation:Likethe lattertwo,theforthSA(Figure4)turnsoutasaprojectthathadbeenbuiltinaccordancewiththeUrbanImprovementLaw(lawno:3194).TheSAislocatedonformerpasturelandinthelowerfoothillsoftheTaurus,whichreachesthewest-ern outskirts of Mersin. Its east-oriented expositionoffersapanoramicviewoverthecitycenterofMer-sinand theGulfof Iskenderun,while theorographicexpositionensuresacomfortablemicroclimateunderpermanent influence of land-sea / sea-land breezes.Administratively,theSAispartofEllinciyıl8neighbor-hood unit, which is part of the district of Yenişehir.Here,theplanningprocessoftheconstructionofresi-dentialunitshadbeeninitiatedin1973bytheestab-lishmentofahousingcooperativenamedafterthe50th anniversaryoftheTurkishRepublic.Accordingtoouranalyses,effectivebuildingstarted in1987(Figure5)at thewesternendof theareaofEllinciyılneighbor-

7 TheareacoveredbythearcheologicalsiteiscalculatedaccordingtotheformalsiteboundariesgiveninSarıkayaLevent(2008,139).

8 ‘Ellinciyıl’means‘fiftiethanniversary’inTurkish.


hood(Figure3):Hereappearsonsitethecampusofaprivatehighschool,namedPalmiyeKoleji,whichwasfoundedin1987andexpandedfurtherinthefollow-ingyears.Lateron,severalotherprivatehighschoolswerebuilt rightnext to it.Theconstructionof theseeducationalcomplexesinthe1990sisidentifiedtobeespeciallycausativefortheappearanceof0.53squarekilometersofbuilt-upareaataquitelowbuildingden-sityof8%intheSAfrom1987to2000(Figure5,Figure6).Thebuildingmorphologyoftherespectiveareaisfunctional:Spaciousflat-roofedschool-buildingswithup to four floors and tarred schoolyards in betweenpredominate.

Furthernorth-eastonefinds threeemergingcom-plexesofresidentialareas,whicharefoundtobethereasonforthedoublingofthebuilt-upareaintheSAafter theyear2000,whichreached1.06squarekilo-meters in2009 (Figure5)andcamealongwitha re-doublingof thebuildingdensityup to-stillmoderate-16%(Figure6).Beingfencedinbymassivewallsandguardedbythepermanentpresenceofprivatesecu-rity services, the respective complexesare identifiedasgatedcommunities (Websteretal.2002).StartinginTurkey’swesternmetropolises in the1980s,gatedcommunities nowadays appear all over the country(Baycan-Levent and Gülümser 2007). Realizing thefavorable exposition of the area, the gated commu-nities inEllinciyıl compriseavariationof four tofivedifferentmodelsoftwo-andthree-storiedvillaswithtile-coveredpitchedroofs.Themainbuildingmaterialused in theconstructionof thedwellingunits in therespectiveneighborhoodisbrick,whichisinlinewithourexpectationfor thearea (Figure14).Eachvilla isenclosedbyasmallstandard-typegarden,comprisinga little terrace followedby a small grassed area andsomebushesandtreesonthe linetotheneighbor’sproperty. The respectivehouseswerebuilt relativelyclosetoeachotherinlotswitheighttotenrows,eachofwhichaccommodating15to20villas.Asprovedbyqualitative interviews with watchmen on site, thesehouseshaveobviouslybeenbuiltinordertomeetthestandards of Mersin’s ambitious upper middle-classfamilies.Itiswell-knownthatthemembersoftheear-lierconstructioncooperativeswerenotfromMersin,butfromotherplacesinTurkey,whichshowstheproj-ects’statusasinvestmentobjects.

Tertiarisation: A totally different process is caus-ativeforthedetectedextremeincreasesinsettlementdensitywithintheSAseightandnine,whicharelocat-edinthewestoftheoldcitycenter.TheseSAsarecov-eredbyGüvenevlerandHürriyetneighborhoodunits,whicharelocatedwithinthequarter9ofPozcu.Thede-velopmentoftherespectivequarterasabusinessandhousingdistrictofthemiddle-classstartedduringthe1970sand1980s.Agreatchangecame in2006withthebeginningoftheconstructionofForumMersin,ashoppingmallof66,000square-metersbaseareaonanundevelopedareainHürriyet.ItwasopenedinOc-tober2007afteratotal investmentofapproximately€ 200 million (ICSC 2009). The mall contains morethan 200 commercial units on a gross leasable areaof71,500square-meters;mostofthemarebranchesofinternationalandnationalclothingandaccessoriescompanies in the middle and upper price segment,aswellasdifferentkindsofcateringandleisuretimefacilities.Furthermore,asupermarketandabigstoreforconsumerelectronicsareincluded.Thearchitectsplanned spacious open-air areas between the salesbuildings, which are amended by various fountainsandwaterfeatures,sailsusedforshadingovergrassedareaswithpalmtreesandwoodenbridgesthatcon-nect upper floors of neighboring buildings. Themallisvisitedbyapproximately3.4millionpeoplep.a.andoffers about 2,500 job opportunities (ICSC 2009). Atrepeatedinspectionsonsite,wecouldnotdetectanyvacancies.TheregularpresenceofsignificantnumbersofcarsfromSyriaandtheLebanonintheconsumersparkingareas indicates the reachof themall’seffectontheneighboringcountries.

The building of this intact shopping and leisurecenter,whichseemstofitwellintotheneighborhooddistrict,actuallyledtoanupgradingofthesurround-ingarea,which,inturn,resultedininvestmentsinfur-therbusinessandhousingobjects in thedistrict,es-pecially inHürriyet andGüvenevler (Figure 5, Figure6).Asaconsequenceofthisfunctionalreassessment,Pozcu becameMersin’s currently biggest sub-center.Majority of the dwelling units in both Hürriyet andGüvenevlerhave4rooms(Figure13),whichconfirmsthedevelopmentoftherespectiveareaasadistrictformiddleincomegroupwhocanaffordtobuyrelativelybighouses.TheupgradingoftheareasurroundingFo-rum Mersin canalsobeseeninFigure14intermsoftransformingnatureofbuildingmaterial inGüvenev-ler.Indeed,althoughthemainbuildingmaterialusedin the construction of the dwelling units in HürriyetaccommodatingForum Mersin isbrick, it isobservedthat theshareofbuildingsconstructedbyusinghol-

9 Heretheterm‘quarter’isusedinordertorefertotheTurkishterm‘semt’,whichusuallydefinesanareathatdoesnothaveaclearbo-undaryunlikeformaldistricts(suchasAkdeniz,Mezitli,YenişehirveToroslarinMersin)andneighborhoodunits(suchasÇilek,Özgürlük,HürriyetandYenineighborhoodunitsinMersin).



lowconcreteblockandbrickisclosetoeachotherinGüvenevler(Figure14).

Accordingtoouroutcome,theinterdisciplinaryco-operationof remote sensing and social science is ofhighefficiencyforanalyzingquicklydevelopingurbanareasinspaceandtime.Theemploymentofmethodsof remote sensingprovides thechance toeffectivelymonitor the development of urban areas in total bydetecting high activity areas. These can be assessedindetailonsiteconcerningtheirgenesis,allowingthedirecteduseof limitedgroundresourcesforclassicalfieldwork.

Conclusion and OutlookIn this paper we have shown that contemporary

methodsof remotesensingoffertools tosophisticat-edly analyze the spatial spread and the densificationofurbanspaces.Owingtotheavailabilityofhighspa-tialresolutionsatelliteimages,itispossibletoidentifygrowingorshrinkingareasonasmall-scalelevel.Thisenablesustorevisetheresultsonsiteandtofurtherstudyselectedareasconcerningthecausaleconomic,socialanddemographicprocessesbyemployingbothquantitativeandqualitativemethodsofregionalanaly-ses. In this respect,oneof thebasic contributionsofthis study can be considered the employment of re-motesensingtechnology incombinationwiththeso-cio-economicdatabasesfortheanalysisandcontextu-alizationoftheurbansprawlandgrowthofMersinCity.

InthecaseofMersin,wehavebeenabletoshowthecity’sgrowthduringtheperiodbetween1987-2009-particularlyintermsofthespreadofthebuilt-upareasand the building density at the neighborhood level.Wefurthermoreexposedthespatiallyfragmentedandsocially segregated structureof the citybyanalyzingtheprocessesthat ledtogrowthindifferentdistrictsofMersin. These can be described as rural-to-urbanmigrationandre-settlement;plannedsocialhousing;functionalchangeofaholidaydistricttoaresidentialareaofthemiddle-class;elitesegregationinthecon-textofemergenceofgatedcommunitiesandprivateschools, and lastly tertiarisation of a district by theemergenceofashoppingandleisuremall.

Asour results reflect ahighdegreeof spatial andfunctional heterogeneity,we support the hypothesisthatthephysicalurbanfabricisareflectionofthesoci-etythatcreatedit(GonzalezandMedina2004).Thus,anisolatedanalysisofsocialquestionsdetachedfromgeospatialquestionsdoesnotdojusticetothecapa-bilitiesofthetworesearchdisciplines–remotesens-ingandsocialscience.Indeed,asitisevidentfromthis

study,similarpatternsofurbandensitychangedetect-edbyemployingremotesensingtoolsmaystemfromquitedifferentsourcesandmotivations.

Considering the fact that social construction ofspaceismanifestedindifferentdimensionsandscales,inthisstudySAssubjecttoincreasingbuildingdensityhavebeenanalyzedbyconductingonsiteexcursionsand mapping the available statistics for the respec-tive areas. Even today, high-resolution remote sens-ingdataandobject-orientedmethodsofclassification(Blaschkeetal.2000;NeubertandHerold2008)bearthe potential tomonitor not only the spectral char-acteristics, but also the geometrical, neighborhood-andcontext-relatedcharacteristics(BaatzandSchäpe2000;Benzetal.2004;Eschetal.2006)ofurbanspac-es.Thisrendersthepossibilitytohyper-accuratelyex-tracttheurbanlandcoverageanditsstructure.Thereisnodoubtthatthislineofresearchiscompletelyinlinewiththebasicrationalebehindsocio-spatialdia-lecticthesis.

Postulatingthatthesociety incontemporarygrow-ing urban agglomerations of developing regions, likemegacities, ishighly segregated,which is reflected infragmentedbuildingmorphologies,methodsofremotesensingcandifferentiateurbanspacesby theparam-eters “structure” and “position”. Further postulatingthevalidityofSoja’shypothesisofthesocio-spatialdia-lectic(Soja1980),thestructureofurbanspacecanbeunderstoodasacrucialparameter in theexplanationofsocialbehavior (Anasetal.1998;Hoffmeyer-Zloyt-nik2000;Wlodarczyk2005). Insocio-spatialdialectic,asPlummerandSheppard(2006)remark,interactionsbetween agents are conditioned by not only socialstructure,butalsospatialconfiguration.Thiscanonlybemadevisiblebyassigningequalanalyticalprioritiestospaceandtime,asitisdoneinthispaper.Inotherwords,socio-spatialdialecticthesisurgesasocio-spa-tialrepresentationofrealworldeventsandprocesses.

Althoughahistoricalanalysisofthesocialprocess-es tends to reveal causal relationsbetweennotonlyagents but also agents and social structure, a socio-spatial representationhas the capacity to reveal thecontingentfactorsdecisiveintheformationoftheur-banfabricinacity.Withinthiscontext,theanalysisofthebuildingdensitychange inMersin for theperiodbetween1987and2009underthe lightoftheavail-ablestatisticsandon-siteexcursionshaverevealedtheroleplayedbythecontingentfactors inthedevelop-mentoftheurbanfabricofthecity.Restructuringandformationofcertainpartsofthecityinrelationtotherespectivecontingent factorshavemanifested them-


selvesintheformofrural-to-urbanmigrationandre-settlement,plannedsocialhousing,functionalchangeofaholidaydistricttoaresidentialareaofthemiddle-class,elitesegregationinthecontextofemergenceofgatedcommunitiesandprivateschools,andlastlyter-tiarisationofadistrictbytheemergenceofashoppingandleisuremall.

Departingfromthefactthatsocio-spatialdialecticactuallycallsforasearchintherepresentationofthesocio-spatial processes by assigning equal analyticalprioritiestonotonlyspaceandsociety,butalsospaceandtime, inthisstudy ithasalsobeenexposedthatany socio-spatial representation should be based onnotonlycausal,butalsocontingentexplanationswhichcreateanopen-endednessthatpreventstheproblemofmismatchingof theories and realities. In order torepresent socio-spatial, a conceptualization exposingthat space should be considered as part and condi-tionofanypieceofrealworldeventsandprocessesisrequired.Inevitablythisbringsaboutanopen-ended-nessembracingcontingencies.Thisisduetonotonlythespatiality,butalsotheincreasingrolesoftheactorsshapedbyandshapingthatspatiality.Inotherwords,as it ishypothesized insocio-spatialdialectic,humanbeingsdonotonlyexistoverspace,butalsoconstitutepartofit.Withinthisframework,formativepowersofactorsthroughspaceoversocialstructurenecessitatethatasocio-spatialrepresentationshouldbalancenotonly analytical priorities of time and space, but alsoformativepowersofactorsandstructure.

Overall, the quest for socio-spatial representationnecessitates that in order to understand real worldeventsandprocesses,spatialityshouldbeconsideredaspartof theprocesses throughwhichexplanationsareconstructed.Thebasicthrustbehindthisnecessitycanbedescribedasthedesiretoaccountforcontin-genciesembeddedinsocialprocesses(Beyhan,2007).Studiespointingout the inadequacyof social theorytoaccountforspatialdimensiondirectlyorindirectlyexpressthisnecessity(Soja1985and1989;Urry1985;Sayer 1985; Lefebvre 1996; Harvey 1997). Followingthisconcept,asisdoneinthispaper,correlatingsocio-demographic and socio-economic data of the urbanpopulationwithparametersofthebuildingmorphol-ogybearsahighpotentialofachievinginformationofnotonlythemorphological,butalsothesocialstruc-tureofurbanagglomerationareasbymethodsofre-motesensing.Thus,explicitlysearchingforabroaderperspectivethatencompassesseveraldisciplines,westronglypleadinfavorofaninterdisciplinarycoopera-tionofremotesensingandsocialscienceinthisfield.

Inthisrespect,asitisalreadyrevealedbyXu,Wangand Xiao (2000), integration of remote sensingwithGISparticularlyseemstoofferinterestinginsightsfortheexplorationandexplanationof socio-spatial pro-cesses occurring in growing cities and metropolitanregions.Crossfertilizationofremotesensingandgeo-graphicinformationsystemscanprovideuswithabet-terunderstandingoftheinteractionbetweenphysicaland socio-spatial processes. For example, analyzingthe urban growth patterns in the Zhujiang Delta ofSouthChinabyusingaGIS-basedmodellingapproachincombinationwithremotesensingtechniques,Weng(2001)revealstheimpactofurbangrowthonsurfacetemperatures.Inasimilarvein,Weddingetal.(2011)combineremotesensingwithGISprojectdatabaseinordertobetterunderstandthecoralreefecosystemsforspatialmanagementinWestHawai’i.Theintegra-tionofremotesensingandGIS intheanalysisofthesprawl of cities is also gaining importance (see forexampleHasse’s(2008)study).Futurestudiesontheanalysisofurbangrowthandsprawlmayparticularlyfollowthislineofresearchandlookforthepossibilitiesofcrossfertilizationofremotesensingandgeographicinformationsystems,whichalsoprovidesus,asHasse(2008) remarks, with the tools that can be used inorder to steerurbanization towards lessproblematicforms.Indeed,theintegrationofremotesensingandGIScanhelpusdevelopsprawlanalyticalmethodsthatcanbeemployednotonlybyacademics,butalsobypolicymakersandpractitioners.

AcknowledgementsTheauthorswouldliketospecificallythanktheTer-

raSAR-Xscience teamforprovidingSARdata for thisstudybenefiting fromtheproposal “Spatio-TemporalMonitoring of Urbanization”. They also greatly ac-knowledgetheInstituteofStatisticsofTurkeyandtheSocialInsuranceInstitutionofTurkeyforprovidingthestatisticsusedinthisstudy.Lastly,theauthorswouldalso like to thank two anonymous referees for theirhelpfulcommentsandsuggestions.

References Abelen S, TaubenböckH, StillaU (2011) Interactive classi-

ficationofurbanareasusingdecisiontrees.InStillaU.,GambaP.,JuergensC.,MaktavD.(Eds)JURSE2011-JointUrban Remote Sensing Event,Munich, Germany, April11-13,pp.373-376.

AlphanH(2003)LandusechangeandurbanizationofAd-ana, Turkey. Land Degradation and Development 14:575–586.AbelenS,TaubenböckH,StillaU(2011):Inter-activeclassificationofurbanareasusingdecisiontrees.In:StillaU.,GambaP.,JuergensC.,MaktavD.(Eds)JURSE2011 - Joint Urban Remote Sensing Event --- Munich,



Germany,April11-13,pp.373-376.Anas A, Arnott R, Small K (1998)Urban Spatial Structure.

JournalofEconomicLiterature36:1426–1464.Angel S (2011) Making room for a planet of cities. Cam-

brigde.AngelS,SheppardSC,CivcoDL(2005)Thedynamicsofglob-

alurbanexpansion,102.TransportandUrbanDevelop-mentDepartment,theWorldBank,Washington,D.C.

Baatz M, Schäpe A (2000) Multiresolution segmentation– an optimization approach for high qualitymultiscaleimage segmentation. Paper presented at Angewandtegeographische Informationsverarbeitung XII: BeiträgezumAGIT-Symposium,Salzburg,Austria.

BattyM, Howes D (2001) Predicting temporal patterns inurbandevelopmentfromremoteimagery.InJPDonnay,MJBarnsley,PALongley(Hrsg.),RemoteSensingandur-bananalysis.London:TaylorandFrancis,185–204.

Baycan-LeventT,GülümserAA (2007)GatedCommunitiesinIstanbul:TheNewWallsoftheCity.Paperpresentedat theThirdConference“Diversity incities:Visibleandinvisiblewalls”,UCL,London,UK.

BenediktsonJA,PesaresiM,ArnasonK(2003)Classificationandfeatureextractionforremotesensing imagesfromurban areas based on morphological transformations.IEEE Transactions on Geoscience and Remote Sensing41:1940–1949.

Benz,U,HofmannP,WillhauckG., Lingenfelder I, HeynenM(2004)Multi-resolution,object-oriented fuzzyanaly-sis of remote sensing data for GIS-ready information.ISPRS JournalofPhotogrammetryandRemoteSensing58:239–258.

BeyhanB(2007)EvrimBenzetisi,KurumsalİktisatveÇağdaşBölge-Mekan Bilimi (Evolutionary Metaphor, Institu-tional Economics and Contemporary Regional-SpatialScience).InÖzveren,E.(ed.),Kurumsalİktisat,İmge,An-kara,401-440.

BeyhanB (2009)MersinHotels: AChronological and Spa-tialInquiry.InMersintheMediterraneanWorld,andtheTwentiethCentury- IntersectingTrajectories,BaşakOf-set,Mersin,191-236.

BlaschkeT (2010)Objectbased imageanalysis for remotesensing. ISPRSJournalofPhotogrammetryandRemoteSensing65:2–16.

BlaschkeT, Lang S, LorupE, Strobl J, Zeil P (2000)Object-oriented imageprocessing inan integratedGIS/remotesensingenvironmentandperspectivesforenvironmen-talapplication.In:CremersA,GreveK(eds)Environmen-talInformationforPlanning,PoliticsandthePublicVol-umeII,Metropolis-Verlag,Marburg,555–570.

BorsdorfA,CoyM(2009)MegacitiesundGlobalerWandel– Beispiele aus Lateinamerika [Megacities and globalchange–examplesfromLatinAmerica].Technologiefol-genabschätzung–TheorieundPraxis18:17–26.

Brenner N, Keil R (2010) The Global Cities Reader. Rout-ledge,NewYork.

BreunigM(2008)PotentialehochauflösenderRadardatenim urbanen Raum [Potentials of high resolution radardatainurbanspaces].DiplomaThesis,ChairofRemote

Sensing,InstituteofGeography,Julius-MaximiliansUni-versitätWürzburg-Germany[unpublished].

CoşkunMZ,SaroğluM,BektaşE(2005)LandUsePatternsInEasternIstanbul,Turkey.Paperpresentedatthe5thIn-ternationalSymposiumRemoteSensingofUrbanAreasURS-2005,14-16March2005,Arizona,USA.

DoğanAE(1999)Küreselleşmevekentlerindönüşümü:Mer-sinörneği[Globalisationandthetransformationofcities:ThecaseofMersincity].Master’sThesis,DepartmentofAdministrative Sciences,Graduate School of Social Sci-ences,MersinUniversity,Mersin-Turkey[unpublished].

Doygun H, Alphan H (2006) Monitoring urbanization ofİskenderun, Turkey and its negative implications. Envi-ronmentalMonitoringandAssessment114:145–155.

ErengezginBC(2009)Classandconsciousnessformationina localsetting:ASocio-SpatialApproachtothecaseofBursaindustrialworkers.LapLambertAcademicPublish-ing.

EschT,RothA,DechS (2006)AnalysisofUrbanLandUsePatternBasedonHighResolutionRadarImagery.PaperpresentedattheGeoscienceandRemoteSensingSym-posium,IGARSS2006,Denver,USA.

EschT,ThielM,SchenkA,RothA,MehlH,DechS (2010)DelineationofurbanfootprintsfromTerraSAR-Xdatabyanalyzingspecklecharacteristicsand intensity informa-tion.IEEETransactionsonGeoscienceandRemoteSens-ing,48:905–916.

EschT,SchenkA,UllmannT,ThielM,RothA,DechS(2011).Characterization of land cover types in TerraSAR-X im-ages by combined analysis of speckle statistics andintensity information. IEEE Transactions on Geosci-ence and Remote Sensing IEEE Xplore. doi:10.1109/TGRS.2010.209164415pp.

EwingR(1997)IsLosAngeles-stylesprawldesirable?,Jour-naloftheAmericanPlanningAssociation,63:107-126.

GeymenA,Baz İ (2008)Monitoringurbangrowthandde-tectingland-coverchangesontheİstanbulmetropolitanarea. Environmental Monitoring and Assessment 136:449–459.

GalsterG,HansonR,RatcliffeMR,WolmanH,ColemanS,Freihage J (2001)Wrestling Sprawl to theGround:De-finingandMeasuringanElusiveConcept,HousingPolicyDebate12:681-717.

GonzalezRR,MedinaJS(2004)Theories,ModelsandUrbanRealities.FromNewYorktoKathmandu.Dela21:64–81.

GriffithsP,HostertP,GruebnerO,vanderLindenS(2010)Mappingmegacity growth withmulti-sensor data. Re-moteSensingofEnvironment114:426–439.

HarveyD (1997)BetweenSpaceandTime:Reflectionsonthe Geographical Imagination. In: Barnes T, Gregory D(eds)ReadingHumanGeography,Arnold,London,256–279.

HasseJE(2008)UsingremotesensingandGISintegrationtoidentifyspatialcharacteristicsofsprawlatthebuilding-unit level. InMesevV (ed) IntegratingRemoteSensingandGIS,JohnWiley&Sons,London,117-147.

Hoffmeyer-Zlotnik JHP (2000)Das ‘Wohnquartier’ als Hin-tergrundmerkmal zur Erklärung vonUmfragdaten [The


residential quarter as an attribute for the explana-tionofpollingdata]. Festschrift fürMaxKaase. ZUMA,Mannheim.

ICSC(2009) ICSCEuropeanShoppingCenterAwards2009.Retrieved January 15, 2010 from http://www.icsc.org/euroawards.

Jensen JR (2005) Introductory Digital Image Processing: ARemoteSensingPerspective,PearsonEducation.

JiW,MaJ,TwibellRW,UnderhillK(2006)Characterizingur-bansprawlusingmulti-stageremotesensingimagesandlandscapemetrics.Computers,EnvironmentandUrbanSystems30:861–879.

Kaya S, CurranPJ (2006)Monitoringurbangrowthon theEuropeansideoftheİstanbulmetropolitanarea:Acasestudy.InternationalJournalofAppliedEarthObservationandGeoinformation8:18–25.

KraasF(2007)MegacitiesandGlobalChange:KeyPriorities.GeographicalJournal173:79–82.

Landgrebe,DA(2003)SignalTheoryMethodsinMultispec-tralRemoteSensing,NewYork,Wiley.

LefebvreH(1996)TheProductionofSpace.Blackwell,Ox-ford.

Long H, Tang G, Li X, Gerhard KH (2007) Socio-economicdrivingforcesofland-usechangeinKunshan,theYang-tzeRiverDeltaEconomicAreaofChina.JournalofEnvi-ronmentalManagement83:351–364.

MaktavD,ErbekFS (2005)Analysisofurbangrowthusingmulti-temporalsatellitedatainİstanbul,Turkey.Interna-tionalJournalofRemoteSensing26:797–810.

MartinuzziS,GouldWA,Ramos-GonzálezOM(2007)Landdevelopment,landuse,andurbansprawlinPuertoRicointegratingremotesensingandpopulationcensusdata.LandscapeandUrbanPlanning79:288–297.

Mas JF (1999)Monitoring land-cover changes:A compari-sonofchangedetectiontechniques.InternationalJour-nalofRemoteSensing20:139–152.

Mather, PM (2004) Computer Processing of Remotely-SensedImages:AnIntroduction.3rded.,NewYork,JohnWiley.

Mayring P (2008) Qualitative Inhaltsanalyse. GrundlagenundTechniken.10thed.Basel.

Meçin M (2004) The question of urban integration andforcedmigrationfromeastandsoutheastAnatolianre-gions after 1980: The case ofMersin.Master’s Thesis,DepartmentofUrbanPolicyPlanningandLocalGovern-ment,GraduateSchoolsofSocialSciences,MiddleEastTechnicalUniversity,Ankara-Turkey[unpublished].

NASA Landsat Program (1987) Landsat TM scenep175r35_5t19871008,USGS,SiouxFalls,10/26/2003.

NASA Landsat Program (2000) Landsat ETM+ scenep175r035_7k20000613_z36, USGS, Sioux Falls,10/26/2003.

NemmourH,ChibaniY(2006)Multiplesupportvectorma-chines for land cover changedetection:Anapplicationformappingurbanextensions. ISPRS JournalofPhoto-grammeryandRemoteSensing61:125-133.

NeubertM, Herold H (2008) Assessment of remote sens-ingimagesegmentationquality.Paperpresentedatthe

GEOBIA2008,Calgary,Canada.Özen Turan S, Kadıoğulları Aİ, Günlü A (2010) Spatial and

TemporalDynamicsofLandUsePatternResponsetoUr-banizationinKastamonu.AfricanJournalofBiotechnol-ogy9:640–647.

PlummerP,SheppardE(2006)Geographymatters:agency,structuresanddynamicsattheintersectionofeconom-ics and geography. Journal of Economic Geography 6:619-637.

RiddMK,Liu J (1998)Acomparisonof fouralgorithmsforchange detection in an urban environment. RemoteSensingofEnvironment63:95-100.

Sancar C, Özen Turan S, Kadıoğulları Aİ (2009) Land Use-Cover Change Processes in Urban Fringe Areas: Trab-zonCaseStudy,Turkey.ScientificResearchandEssay4:1454–1462.

Sarıkaya Levent Y (2008) Conservation of ArchaeologicalSites in Urban Areas in Turkey: Soli-Pompeiopolis as acasestudy.PhDthesis,DepartmentofCityandRegionalPlanning, Graduate School of Natural and Applied Sci-ences,Middle East Technical University, Ankara-Turkey[unpublished].

SayerA(1985)TheDifferencethatSpaceMakes.In:GregoryD, Urry J (eds) Social Relations and Spatial Structures,Macmillan,London,49–66.

Schneider A, Woodcock CE (2008) Compact, dispersed,fragmented,extensive?Acomparisonofurbangrowthintwenty-fiveglobalcitiesusingremotelysenseddata,patternmetricsandcensus information.UrbanStudies45:659–492.

Seton-WilliamsMV(1954)CilicianSurvey.AnatolianStudies4:121–174.

Shackelford AK, Davis CH (2003) A combined fuzzy-pixelbased and object based approach for classification ofhigh resolution multi-spectral data over urban areas.IEEE Transactions on Geoscience and Remote Sensing41:2354–2363.

SojaEW(1980)Thesoci-spacialdialectic.AnnalsoftheAs-sociationofAmericanGeographers70:207–225.

Soja EW (1985) Regions in context: spatiality, periodicity,and the historical geography of the regional question.EnvironmentandPlanningD:SocietyandSpace3:175–190.

Soja EW (1989) The reassertion of Space in Critical SocialTheory.Verso,London.

TaubenböckH(2008)VulnerabilitätsabschätzungderMega-cityIstanbulmitMethodenderFernerkundung[Assess-ingthevulnerabilityofthemegacityIstanbulbymethodsof remote sensing].Würzburg, Germany: University ofWürzburgWebsiteathttp://www.opus-bayern.de/uni-wuerzburg/volltexte/2008/2804/

TaubenböckH,EschT,FelbierA,WiesnerM,RothA,DechS(2012)Monitoringofmegacitiesfromspace.InRemoteSensingofEnvironment117:162-176.

TaubenböckH,EschT,WurmM,ThielM,UllmannT,RothA,SchmidtM,MehlH,DechS(2008)Urbanstructureanal-ysisofmegacityMexicocityusingmulti-sensoralremotesensingdata.PaperpresentedattheSPIE–Theinterna-



tionalSocietyforOpticalEngineering,Cardiff,Wales,UK.TaubenböckH,WurmM,SetiadiN,GebertN,RothA,Strunz

G,BirkmannJ,DechS(2009a)IntegratingRemoteSens-ingandSocial Science–Thecorrelationofurbanmor-phologywithsocioeconomicparameters.Paperpresent-edattheUrbanRemoteSensingJointEvent,Shanghai,China.

Taubenböck, H, Wegmann M, Roth A, Mehl H, Dech S(2009b) Urbanization in India -Spatiotemporal analysisusingremotesensingdata.Computers,EnvironmentandUrbanSystems33:179–188.

ThielM,EschT,DechS (2008a)ObjectorienteddetectionofsettlementareasfromTerraSAR-XData.In:JürgensC(ed)RemoteSensing–NewChallengesofHighResolu-tion,CD-ROM,242–248.

ThielM, TaubenböckH, Esch T, RothA,WurmM,Dech S(2008b) Classification of urban environmentswith Ter-raSAR-XandALOS-PALSARdata.PaperpresentedattheSPIE–TheinternationalSocietyforOpticalEngineering,Cardiff,Wales,UK.

TUIK(TurkishStateInstituteofStatistics)(2009a)PopulationCensus2000.

TUIK (Turkish State Instituteof Statistics) (2009b)BuildingCensus2000.

TürelA(2001)HousingandHousingIndustryinMersin.Pa-perpresentedatthe31stAnnualIUFAConference:TheProblemsofUrbanGrowth:PreservingWhileDevelop-ing,Mersin,Turkey.

UnitedNations,DepartmentofEconomicandSocialAffairs,Population Division (2009) World Urbanization Pros-pects:The2009Revision(POP/DB/WUP/Rev.2009/1/F2)(NewYork)

UrryJ(1985)SocialRelations,SpaceandTime.In:GregoryD, Urry J (eds) Social Relations and Spatial Structures,

Macmillan,London,20–47.WebsterC,GlaszeG,FrantzK (2002)Theglobalspreadof

gatedcommunities.EnvironmentandPlanningB:Plan-ningandDesign29:315–320.

WeddingLM,GibsonBA,WalshWJ,Battista,T(2011)Inte-gratingremotesensingproductsandGIStoolstosupportmarinespatialmanagementinWestHawai’i.JournalofConservationPlanning7:60-73.

WedelH (2004)AlltagslebenundpolitischePartizipation -Gecekondu-Viertel als gesellschaftlicher Ort [Everydaylife and political participation - gecekondu-neighbor-hoods as social places]. European Journal of TurkishStudies 1,Web site at http://ejts.revues.org/index140.html.

WengQ (2001)A remote sensing-GISevaluationofurbanexpansionanditsimpactonsurfacetemperatureintheZhujiangDelta, China. International Journal of RemoteSensing22:1999-2014.

WlodarczykD (2005)StructuralAnalysisofurbanspace inresidential areas. In: Vestbro DU, Hürol Y,WilkinsonN(eds)Methodologies inHousingResearch,Urban Inter-nationalPress,NewcastleuponTyne,173–187.

XuH,WangX,XiaoG(2000)AremotesensingandGISinte-gratedstudyonurbanizationwith its impactonarablelands:FuqingCity,FujianProvince,China.LandDegrada-tionandDevelopment11:301-314.

ZengY,ZhangJ,vanGenderenJL,ZhangY(2010)Imagefu-sionforlandcoverchangedetection.InternationalJour-nalofImageandDataFusion.1:193-215.

ZhouW,TroyA,GroveM(2008)Object-basedLandCoverClassificationandChangeAnalysisintheBaltimoreMet-ropolitanAreaUsingMultitemporalHighResolutionRe-moteSensingData.Sensors8:1613-1636;doi:10.3390/s8031613.


İstanbul’da Suçun Kentsel Sorun Algısındaki YerininBirliktelik Kuralları ile İncelenmesi

Urban Crime Investigation Association Rules in Istanbul Location of the Perception of the Problem

Ömer BİLEN,1 Ayşenur ÖKTEN,2 Fulya GÖKALP1

The emerging problems of rapid urbanization in Turkey has caused social, economic and structural transformations in cities since the 1950s. Istanbul is the city most affected by this issue and is the biggest city in Turkey with a population of around 14 million. Also, crime is one of the major problems caused by rapid urbanization. Therefore, it is becoming more crucial to understand the place of crime among all urban problems. In this study, it is aimed to state the problems of the metropolitan areas of Istanbul and determine whether the gender and the distribution of crime in different neighborhoods have an affect on the perception of crime. According to results, the number of problems reported by women is greater than men, and the problems reported in the neighborhoods with high crime rates are greater than the neighborhoods with low crime rates.

Key words:Associationrules;urbanproblem;crime;crimepercep-tion;datamining.

MAKALE / ARTICLE

m

garonjournal.c

om

MEGARON 2012;7(1):26-35

1Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi İstatistik Bölümü, İstanbul2Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, İstanbul

*Bu yazı 1. yazarın Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi Şehir Bölge Planlama Anabilim Dalı'nda hazırlamış olduğu doktora tez çalışmasından üretilmiştir.

1Department of Statistics, Yıldız Technical University, Faculty of Science, Istanbul2Department of City and Regional Planning, Yıldız Technical University, Faculty of Architecture, Istanbul

* This paper reveals some of the findings of 1st authors’ PhD research atYildiz Technical University, Department of City and Regional Planning.

Başvuru tarihi: 09 Nisan 2012 (Article arrival date: April 09, 2012) - Kabul tarihi: 15 Mayıs 2012 (Accepted for publication: May 15, 2012)

İletişim (Correspondence): Dr. Ömer BİLEN. e-posta (e-mail): [email protected]


1950’li yıllar itibari ile Türkiye’de ortaya çıkan hızlı kentleş-me sorunukentlerde sosyal, ekonomik ve yapısal dönüşüm-lere neden olmuştur. İstanbul yaklaşık 14milyon nüfusu ilehızlı kentleşme probleminden etkilenen en büyükmetropolşehrimizdir. Bu hızlı kentleşmeninmeydana getirdiği önemliproblemlerdenbirisuçtur.Bubağlamdasuçunkentselsorun-lariçindekiyerinigörmekönemkazanmaktadır.Buçalışmaileİstanbulmetropolitenalanındakentselproblemlerinbelirlen-mesi ile problemlerin algılanmasında cinsiyet vemahalleler-dekisuçdağılımınınetkisininolupolmadığınıntespitedilmesiamaçlanmıştır.Eldeedilensonuçlaragörekadınlarınerkekleregöredahafazlasayıdasorunbildirdiği,suçoranınınyüksekol-duğumahallelerdedüşükolanmahallelereoranlasorunsayı-sınındahafazlaolduğutespitedilmiştir.

Anahtar sözcükler:Birliktelikkuralları;kentselsorun;suç;suçalgısı;verimadenciliği.


Giriş1950’li yıllar itibariyle Türkiye’de etkisini gösteren

hızlı kentleşmedenençoketkilenenşehir İstanbulol-muştur. Nüfus sayımı verileri incelendiğinde İstanbulnüfusununTürkiyenüfusuiçindekioranındakideğişimbuetkiyiortayaçıkarmaktadır.Bunun için1990,2000ve2010yılınüfusverileriniincelemekyeterliolacaktır.1990yılındaİstanbulnüfusununTürkiyenüfusuiçinde-ki oranı%12.74 iken bu oran 2000 yılında%14.76’yayükselmiştir (Türkiye İstatistik Yıllığı,2009).[1] İstanbul,Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) 2010 yılıverilerine göre nüfusu 73.722.988 olan Türkiye’nin13.255.685 nüfuslu en büyük metropolüdür. Veriler-dendegörüleceğiüzereTürkiye’dekinüfusun%17.98’iİstanbul’dayaşamaktadır.1990yılından2010yılınaka-dar geçen sürede İstanbul nüfusunun Türkiye nüfusuiçindekioranındaki%41.11’likartışdikkatçekmektedir.Diğerönemlibirgerçekiseİstanbul’dayaşayannüfusun%98.98’ininkentselalanlardayaşamaktaolmasıdır.[2]

Bu veriler ışığında İstanbul’u etkileyen kentleşmekavramınınvehızlıkentleşmenintanımlanmasıönemkazanmaktadır.Kentleşme,daranlamda,kentsayısınınvekentlerdeyaşayannüfusunartmasıolaraktanımla-nabilir.Ancakbutanımsadecenüfusvekentsayısınadayandırılarakyapıldığıiçinyeterlideğildir.KentleşmeKeleş tarafından; “sanayileşmeye ve ekonomik geliş-meyekoşutolarakkentsayısınınartmasıvebugünkükentlerin büyümesi sonucunu doğuran, toplum yapı-sında artan oranda örgütleşme, işbölümü ve uzman-laşmayaratan,insandavranışveilişkilerindekentlereözgü değişikliklere yol açan bir nüfus birikim süreci”olarak tanımlanmaktadır.Bu tanımdameydanagelendeğişimlerinaşırıderecedegerçekleşmesihızlıkentleş-meyidoğurmaktadır.[3]

Hızlıkentleşmesürecisonucundakentmekânlarınınfizikselolarakbüyümesimevcutkentmerkezlerinideetkilemektedir.[4]

Bu süreç; kentlerde sosyal, ekonomik ve yapısaldönüşümlere neden olur. Hızlı kentleşme ile birlikteaşırı kalabalıklaşma ve yaşam standartlarının altındayaşayan nüfus oranında artış, işsizlik ve fakirlik, suç,kirlilik, kültürel değişim ve çatışma, izolasyon, çocukistihdamı,ailelerinkentyaşamınaentegreolamaması,gecekondulaşma, kalitesiz konut stokunun oluşması,estetikyapınınbozulması,trafikproblemleri,gelecekleilgilibelirsizlikveanksiyetegibiçeşitlisorunlarortayaçıkar.Budeğişimlerkentleilgiliçeşitlisorunlarınortayaçıkmasınanedenolmaktadır.[5]

Kentleşmeilebirlikteortayaçıkankentselproblem-lerdenbiriolansuçvesuçnedeniileortayaçıkansuç

korkusukentyaşamıüzerindesosyal,ekonomik,kültü-rel,davranışsal,mekânsalvezamansal(temporal)etki-leroluşturur.[6]Bunoktadandagörüleceğiüzerekentproblemleribirbirlerinietkilemeözelliğinesahiptirler.

Wilson ve Kelling tarafından Atlantic MonthlyDergisi’ndeyayınlanan‘kırıkpencereler’başlıklıyazıdadaözelliklekonutalanlarındagörülenfizikselvesosyalsorunlarınsuçunvesuçkorkusununalgılanmasındaet-kiliolduğuvurgulanmaktadır.[7]

Kent yaşamı üzerinde önemli derecede olumsuzetkisi olan kentsel sorunların belirlenmesi, kent yö-neticileri ve plancılar için kentte izlenen politikalarınbelirlenmesinde kritik rol oynayacaktır. Zira öncelikliolansorunlarınortayaçıkarılması,busorunlarınhan-gi sorunlarla birlikte algılandığının belirlenmesi; hemgeçmişteuygulananpolitikalarınnegibietkilerininol-duğununortayaçıkmasınanedenolurkenhemdege-lecekteuygulanacakolanpolitikalarındanelerolmasıgerektiğineışıktutacaktır.

Kentyaşamı ile ilgili sorunlarınanalizindeverima-denciliği tekniklerindenolanbirliktelikkurallarıanali-zikullanılacaktır.Birliktelikkurallarıanalizianketlerdebirdenfazlacevapistenensorularınanalizineuygunbirtekniktir.Birliktelikkurallarıanalizi ilebirsoruyaveri-len cevapların birlikte dağılımı elde edilebilir ve eldeedilendağılımlarkullanılarakçizilenyıldızgrafikleri ilecevaplar arasındaki ilişkiler görselleştirilebilir.Böyle-likle incelenen kitlenin ve bu kitleye ait alt gruplarınincelenenkonubazındakideğerlendirmelerindekifark-lılıklardaortayaçıkarılır.

Bu çalışma ilebirlikte İstanbul’da yaşayankent sa-kinlerinin;

• Kentselproblemalgılarının,

• Önemli kentsel problemlerden olan suçun kentsakinleriiçinnederecedeönemliolduğunun,

• Kentselproblemlerdenhangilerinindahaçokönplanaçıktığının,

• Kentsel problem algısında kadınlar ile erkeklerarasındabirfarklılaşmanınsözkonusuolupolma-dığının,

• Suç yoğunluğununyüksekvedüşükolduğuyer-lerde kentsel problem algılamalarında ne gibifarklılıklarolduğunun,

• Hangiproblemlerininbirliktealgılandığınınbelir-lenmesiamaçlanmaktadır.

Eldeedilmesitekrarplanlanansonuçlarınanaliziiçinbirverimadenciliğitekniğiolanbirliktelikkurallarıana-


Bilen ve ark., İstanbul’da Suçun Kentsel Sorun Algısındaki Yerinin Birliktelik Kuralları İle İncelenmesiBilen ve ark., İstanbul’da Suçun Kentsel Sorun Algısındaki Yerinin Birliktelik Kuralları İle İncelenmesi

28 CİLT VOL. 7 - SAYI NO. 1

lizikullanılmıştır.Sıklıklapazararaştırmalarındakulla-nılan birliktelik kuralları analizinin kentsel sorunlarlailgili araştırmalarda da kullanılabileceği gösterilmiştir.BirliktelikkurallarıanaliziningerçekleştirilmesiiçinSASEnterpriseMinerClient6.2programıkullanılmıştır.

İstanbul’un Kentsel SorunlarıYıldız ve İnalhan’a göre küreselleşme, uluslararası

dünyayaaçılma,hızlıenformasyonakışınıngerçekleş-mesi İstanbul’un ve sakinlerinin değişimini etkileyenönemli faktörler olmuştur. İstanbul’un sosyokültürelyapısında ve kent kimliklerinde radikal dönüşümlergerçekleşmiştir.Budönüşümlersonucundaİstanbul’dakentselmekandaayrışma,ikiliyapıvekutuplaşmabaş-lamıştır.Dolayısıylabudeğişimlerdekentleilgiliçeşitlisorunlarınortayaçıkmasınanedenolmaktadır.[8]

Bir kentteki sorunları tespit etmede kullanılacakolan yöntemlerden bir tanesi direk olarak algılanansorunlarındenekleresorulmasıolabileceğigibiyaşamkalitesi ile ilgili yürütülen araştırmalarda incelenenyaşamkalitesibileşenlerindenmemnuniyetvebubi-leşenlerinönemderecesininsorulmasıdakenttekiso-runlarıntespitindeönemli ipuçlarıverecektir.Ülenginvd. İstanbul’da kentsel yaşam kalitesini ölçmek içinyürütmüşolduklarıaraştırmadaİstanbul’unenönem-li sorunları olarak sırasıyla trafik, yaşam maliyeti vebarınmamaliyeti ortaya çıkmıştır. Yine bu çalışmadakonjoint analizi yapılarak incelenen 17 vasıf arasındaönemderecesienyüksekolanvasıflardanilkbeşisıra-sıylatatminediciişbulmafırsatları,altyapıvebelediyehizmetleri,trafik,yaşammaliyetivebarınmamaliyetiolmuştur.Enönemlisorunolarakortayaçıkan3vasıfındenekler tarafından2.,3.ve4.derecedeöneçıkarıl-masıönemlibirbulgudur.İşbulmanınönemlibirvasıfolduğu ama önemli bir sorun olarak görülmediği dedikkatçekmektedir.[9]

Keyder, İstanbul’un 1950’li yıllarda 1.000.000 olannüfusunun2000yılında10.000.000’aulaştığınıbelirte-rekgöçedennüfusunşehreekonomikolarakentegras-yonununönemliolduğunuvurgulamaktadır.Ekonomikentegrasyonunsağlanmasının en önemli kaynağı iseistihdamikenişsizlikvefakirliknedeniyledoğançatış-malarsosyaldışlanmanınkaynağıdır.[10]

Geniş, İstanbul’daki güvenlikli siteleri inceledi-ği makalesine Kemer Yapı A.Ş.’nin bir yayınına atfenİstanbul’unenönemlisorunununodönemdeönplan-daolansorunlarolangürültü,kirlilik,trafiknedekala-balıkveyüksekyaşammaliyetleriolmadığınıkaybolanaitolmahissininolduğunubelirtmektedir.Ancaksade-ceelittabakayahitapedenbuyaklaşımdabilebirön-cekicümledebelirtildiğigibiodönemkentteinsanların

yaşamışolduğuproblemleredeğinilmektedir.[11]

CNBCE-Business dergisinde Burak Mavi imzalı ya-yımlanan yazıda; Türkiye’de gerçekleştirilen KentlerAraştırmasısonuçlarınagöre İstanbul’un2009yılında2008yılınagöreyaşanabilirliksıralamasında3.sıradan5.sırayagerilemişolduğugörülmektedir.İşveyatırım,sağlık,trafikvekenthayatıkonularıdabiröncekiyılagöregerileyenbaşlıklararasındayeralmaktadır.[12]

2009 yılında Yrd. Doç. Dr.Murat Şeker tarafındanİstanbul’da gerçekleştirilen yaşam kalitesi araştırmasısonuçlarına göre de İstanbul’un en önemli 3 sorunusırasıyla trafik, nüfus yoğunluğu ve asayiş olarak be-lirlenmiştir.Busorunlaraekolarakçevrekirliliği,gece-kondulaşma,altyapıbozukluğu,sosyalyaşamalanları-nınyetersizliği, suvekanalizasyonvb. sorunlarortayaçıkmıştır.[13]

Sondönemlerdeyapılanaraştırmalarincelendiğindeİstanbul’untemelsorunlarıolarak;istihdam,trafik,gü-venlik,kirlilik,gürültü,sağlık,yaşammaliyeti,barınmamaliyeti,kalabalıkgibibaşlıklarönplanaçıkmaktadır.

Birliktelik KurallarıBuçalışmadakullanılananketekatılanlarınsorunal-

gılamalarınıntespitiiçin,birliktelikkurallarıanalizikul-lanılmıştır.Gelişenteknolojivebunaparalelolarakar-tanveritoplama/saklamakapasiteleri,verimadenciliğitekniklerinin önemini arttırmıştır. Verimadenciliğininenyaygınkullanılantekniklerindenbiriolanbirliktelikkuralları;HanveKambertarafından,büyükverisetle-rindeilginçbirliktelikleribulmayıamaçlayanbirteknikolaraktanımlanmıştır.[14]

Madenciliğin kelime anlamı düşünüldüğünde; bir-liktelik kuralları bu madende elmas aramak gibidir.Bulduğunuzbuelmas,verinizhakkındadahaöncedenbilmediğinizilginçvedeğerlibilgilerverecektir.

MatematikmodeliAgrawal,ImielinskiveSwamita-rafındankurulanbuteknik;tümürünlerin(items)oluş-turduğuanaverikümesivegerçekleştirilenişlemlerin(transactions) oluşturduğu işlemler kümesinin belir-lenmesiylebaşlamaktadır.[15]Bumodelde; I= {i1,i2,…in} tümnesnelerkümesiveD= {t1,t2,…tm}işlemlerkümesiolarakbelirtilmiştir.Gerçekleştirilenher işlemebirveyalnızbirIDatanmaktavekuralA → Bşeklindetanım-lanmaktadır.Bukural,Anesnesi,işiveyaolgusumey-danageldiğinde,sıkolarakBnesnesi,işiveyaolgusu-nundaaynıolayveyahareket içindegerçekleşeceğinibelirtmektedir.[16]

Kuralıdahaiyikavramakiçinliteratürdeçokyaygınolansüpermarketveritabanınıörnekverecekolursak;tümnesnelerkümesiI= {un, süt, yumurta, şeker}olsun.

Bu kümeden bir kural; {un, süt} → {yumurta} şeklin-degerçekleşmişolsun.Budurumda,unvesütalanbirmüşterinin,yumurtadaaldığısöylenebilir.Buveben-zeri kuralların süpermarketten, örneğin bir ay içindealışverişyapantümmüşteriler içinçıkarıldığıdüşünü-lürse;böylebirkurallarbütünününsüpermarketinge-lecekpazarlamastratejilerinibelirlemekaçısındançokbüyükbirönemesahipolduğuanlaşılacaktır.

Yukarıdaverilenörnektesözügeçenbirliktelikkuralıliteratürde;pazar sepetanalizi (marketbasketanaly-ses)olarakyeralmaktadır.“Pazarsepetanalizi,hangiürünlerinbiraradasatınalındığıveenmakulpromos-yanlarınbelirlenmesihakkındabilgivermektedir.”[17]

Birliktelik kuralları uygulamaları perakende sektö-ründe direk olarak yer alsa da; diğer sektörlerde deamacıiyibelirlenmişbirlikteliklerintespitedilmesindesık sıkkullanılır.Veridekimaddelerin,buaraştırmadacevapların(algıların),arasındakiaçıkilişkiler;fonksiyo-nelbağımlılıklardaolduğugibiverininkendidoğasındavarolanbirnedenselliğiyadakorelasyonugösterme-mektedir.[18]Birliktehareketeden,birbiriniçekenmad-deleriişaretetmektedir.Ancakbubirlikteliğinilginçvedeğerlibirbilgiolmasınadikkatedilmelidir.

İlginçvedeğerligibitanımlamalarlasoyutolarakifa-deedilenbukurallar,birtakımölçümlerlesomuthalegetirilmiştir. Bu ölçümlerin başında destek (support)değerigelmektedir.Budeğerbelirlibirişlemintoplamişlemler arasındaki sıklığını gösterir ve aşağıdaki gibiformüleedilir:

malardakullanılmaktadır.Birliktelikkurallarındakulla-nılanalgoritmalararasında:AIS,SETM,Apriori,Partiti-on,RARM-RapidAssociationRuleMining,CHARMyeralmaktadır.Bualgoritamlararasındaençokkullanılanı,tümverisetiiçindesık(frequent)olanürünleriçeşitliiterasyonlarlabelirleyenApriorialgoritmasıdır.

YöntemBilimsel araştırmalarda deneklerle değişik şekiller-

degörüşmelergerçekleştirilebilir.Bugörüşmelereldeedilen verilerin ölçülebilir ya da ölçülemez olmasınagörekalitatifvekantitatifaraştırmalarolaraksınıflana-bilir.GörüşmeteknikleriArslanveÖktentarafındanüçgruptaincelenmiştir:[20]

• Mülakat:Araştırmacınınbiryadaikikişiilekarşı-lıklıolarakgerçekleştirdiğiyüzyüzegörüşmedir.

• Grup tartışmaları: Araştırmacının mülakattakin-dendahafazlasayıdakişininoluşturduğubirtop-lulukilegerçekleştirdiğitoplantıdır.

• Anketyadayığıngörüşmeleri:Anketgörüşmesi-nimülakatyadagrupgörüşmelerindenayıranenönemliözellikdahabüyükkitlelerle ve standartsorucetvelleriilegerçekleştirilmesidir.

İstanbul’dakentsakinlerininalgıladığıkentselprob-lemlerinbelirlenmesiiçinkalitatifaraştırmayöntemleriiçindeolanmülakatvegruptartışmalarıyerinekantita-tifaraştırmayöntemleriiçindeyeralananketyöntemitercihedilmiştir.Anketyöntemininseçilmesindekine-denler;maliyetinindüşükolması,istenilenörneklemeyöntemininkullanılabilmesi,analiziçinbirçokistatistikyönteminkullanılabileceğiverilerüretmesivb.olaraksayılabilir.[21](UralveKılıç,2011):

Anketçalışmalarındaeldeedilecekbulgularınsağlıklıolmasıiçinkullanılacakolansorutipininseçimi,sorula-rınanketformundasıralanmasıvesorularıntarafsızveamaca uygun olması gibi temel koşulların sağlanmasıbeklenir[20,22] (Arıkan,2007 ve Ökten ve Arslan, 1994).Buçalışmadakentselproblemlerinbelirlenmesindede-neklerinyönlendirilmemesiamacıilekentselproblem-lerleilgilisoruanketinbaştarafındaveaçıkuçluolaraksorulmuştur. Deneklerden belirtilecekleri sorunlarıön-celik sırasına göre belirtmeleri istenmiştir. Denekleresorunlarhakkındaherhangibirhatırlatmayapılmamış-tır.Denekler tarafından verilen cevaplar ise sonradankodlanarakkantitatifanalizehazırhalegetirilmiştir.

AnketçalışmasınınörneklemiİstanbulMetropolitenAlanı’nın kentsel alanlarını yansıtacak şekildebelirlen-miş olup 1837 kişi ile görüşülerek gerçekleştirilmiştir.Buörneklem,anakütleyioluşturan3950168hanehak-kında%95 güven düzeyinde (+/-)%2.29 hata payı ile

Destek (Support) (A →B) = A ve B’yi birlikte içeren işlemlerin sayısı

Toplam işlem sayısı[1]

Güven (Confidence) (A →B)= A ve B’yi birlikte içeren işlemlerin sayısı

A’yı içeren tüm işlemlerin sayısı[2]

Birişleminilginçveyadeğerlisayılabilmesiiçindes-tek(support)değerinin,kullanıcıtarafındanbelirlenenminumum değerden büyük olması gerekmektedir.Diğer bir ölçüm, güven değeri (confidence) de, yinebirliktelik kuralları işlemlerinde çok kullanılmaktadır.AslındabudeğerAverildiğindeBnindemevcutoldu-ğunugösterenkoşulluolasılık tanımıdır.[19]Güvende-ğeri kuralın sol tarafındakiürünü içeren işlemlerara-sındasağ tarafındakiürününbulunması sıklığını verirveaşağıdakigibiformüleedilir:

“Güven (confidence) elde edilen birliktelik kuralınıngücünüölçerken;destek(support)bukuralınveri taba-nındanekadarsıkmeydanageldiğinigöstermektedir.”[18]

Buölçümler;birliktelikkurallarınıoluşturanalgorit-


Bilen ve ark., İstanbul’da Suçun Kentsel Sorun Algısındaki Yerinin Birliktelik Kuralları İle İncelenmesi

Sorunlar Yüzde

1 İşsizlik 31.52 Trafik/Ulaşım 22.93 Çevre kirliliği/ çevre temizliği/çöpler 19.74 Nüfus kalabalığı/Göç 15.95 Sağlık hizmetlerinin yetersizliği 13.86 Pahalılık/ekonomik sorunlar/Zamlar/Vergiler 13.57 Alt yapı 11.88 Eğitimin yetersizliği/eğitim sisteminin bozuk olması 11.39 Güvenlik yetersiz/suç oranları fazla/asayiş 10.510 Geçim sıkıntısı/yoksulluk 8.911 Çarpık kentleşme/düzensiz yapılaşma 6.5

Tablo 1. Sorunların yüzdesel dağılımı

Güven Destek Kural(Confidence) (Support)

41.67 4.61 EY ==> SH 39.06 4.61 SH ==> EY 29.17 3.44 SH ==> IS 28.89 3.19 EY ==> IS 28.21 2.03 GS ==> IS 27.84 5.71 CK ==> IS 26.74 4.48 PA ==> IS 26.4 2.89 GY ==> IS 26.12 4.67 NK ==> IS 25.26 3.01 AY ==> CK 24.74 2.95 AY ==> IS 23.93 1.72 GS ==> TU 23.89 2.64 EY ==> PA 22.86 1.97 CA ==> CK 22.47 2.46 GY ==> CK 20.71 1.78 CA ==> NK 20.71 1.78 CA ==> IS

Tablo 2. Tüm örneklem için kural matrisi

tahminlergerçekleştirmektedir.Bubağlamdaanalizdeanket sonuçları ağırlıklandırılarak kullanılmıştır. Anketçalışmasınailişkinyürütülenörneklemeçalışmasınailiş-kinbazıkavramlarvetanımlarıaşağıdaverilmektedir:

Anakütle: İstanbul’da kıyı bölgelerinde aktivitedebulunan15yaşüzeribireyler

ÖrneklemeYöntemi:TabakalıİkiAşamalıKümeÖr-neklemesi

ÖrneklemÇerçevesi:TabakalardaBulunanMahalle-lerdeBulunanSokaklar

ÖrneklemBirimi:Çerçevedebelirlenensokaklardakihanelerde15YaşÜzeriBireyler

Örnekleme aşamasında tabakalar mahallelerin suçoranlarınagöreoluşturulmuştur.Bubağlamdaİstanbulkendiiçerisindesuçoranlarınagörenormaldağılan12tabakayaayılmışolupanalizde ilkaltı tabaka suçora-nıdüşüksonraki6 tabaka isesuçoranıyüksekolaraksınıflandırılmıştır. Suç oranı yüksek olarak tanımlananmahallelerinbulunduğuilçesayısı35ikensuçoranıdü-şükolaraktanımlananmahallerinbulunduğuilçesayısı39’dur.SuçoranıyoğunolaraktanımlananmahallelerinoranınınyüksekolduğuilçelerarasındaFatih,Kadıköy,Üsküdar,Beşiktaş,Kartal,Ümraniye,Maltepe,Sarıyer,ŞişliveBeyoğluilçeleriyeralmaktadır.SuçoranıdüşükolaraktanımlananmahallelerinoranınınyüksekolduğuilçelerarasındaiseEsenyurt,Çatalca,Bahçelievler,Bağ-cılar,Zeytinburnu,Sultangazi,Sultanbeyli,Şile,Sancak-tepe,Çekmeköy,EsenlerveArnavutköyilçeleriyeral-maktadır.Suçoranıyüksekvedüşükmahallelerinbelirliilçelerdeyoğunolarakbulunduğugörülsedegeneldesuçoranıyüksekvedüşükmahallelerinilçeiçerisindekidağılımındaikilibiryapıoluştuğudikkatçekmektedir.

Anket sonucunda elde edilen bulgular birliktelikkuralları analizi ile değerlendirilmiştir. Analiz aşama-sında öncelikli olarak ankete cevap veren deneklerintamamına ilişkin birliktelik analizi gerçekleştirilmiştir.Geneldeğerlendirmeyeekolarakdenekleryaşadıklarımahallelerinsuçoranınınyüksekyadadüşükolmasınave cinsiyetlerinegöre ikişer grubaayrılmışlardır. Tümdenekler için gerçekleştirilen birliktelik kuralı analizioluşturulangruplariçindetekrarlanmıştır.

SonuçlarAçıkuçluolaraksorulan“Sizceİstanbul’unenönemli

sorununedir?”sorusunafrekansdüşüklüğünedeniilediğervasıfıaltındadeğerlendirilencevaplarharicindetoplam36farklıcevapverilmiştir.BusorunlarvediğerbaşlığıaltındadeğerlendirilensorunlarınlistesiEk1’degörülmektedir.%5’inüzerindeoranasahipolancevap-larınyüzdeseldağılımlarıTablo1’degörülmektedir. Şekil 1. Tüm örneklem için yıldız grafiği.


İstanbul’un en önemli sorunları Kısaltmalar

1 Trafik/Ulaşım TU2 İşsizlik IS3 Alt yapı(Sel/subaskını/dere yatakları/ışıklandırma yetersiz) AY4 Çevre temizliği/çöpler CK5 Güvenlik yetersiz/suç oranları fazla/asayiş GY6 Nüfus artışı/Göç NK7 Pahalılık/ekonomik sorunlar/Zamlar/Vergiler(gelir dağılımının farklılık göstermesi, vergiler1) PA8 Geçim sıkıntısı/yoksulluk GS9 Sağlıkhizmetlerininyetersizliği SH10 Eğitimin yetersizliği/eğitim sisteminin bozuk olması EY11 Çarpık kentleşme/düzensiz yapılaşma (tarihi dokunun bozulması, kentsel dönüşümün tam olarak yapılmaması, gecekondulaşma) CA12 Gürültü kirliliği GK13 Park yeri/otopark problemi PY14 Havakirliliği HK15 Yollların bozukolması (yol çalışmaları,dar olması) YB16 Hırsızlık/kapkaç/gasp/taciz HG17 Çevre düzenlemesi/Yeşil alan problemi CD18 Belediye hizmetlerinin yetersizliği/yerel yönetimler BH19 Çeteleşme/serseriler/sokak terörü CE20 İnsan/komşuluk ilişkileri zayıf/güvensizlik KI21 Kiralar yüksek/kiracıların sorunları KY22 Su kirliliği SK23 Toplutaşıma/ücretleri TT24 Kültürel/sosyal faaliyetlerin az olması (oyun alanı/çocuk parklarının/spor alanı az) KS25 Kültürel farklılıklardan kaynaklanan sorunlar (sosyal çürüme, saygısızlık) KF26 Barınma/Konut Sorunu (sokaktaki evsiz insanlar, konut/yerleşim) BK27 Engellilerinsorunları ES28 Uyuşturucu/Tinerbağımlılığı UT29 Kaldırımlar yetersiz/Kaldırım işgali KA30 Deprem DE31 Başıboş köpekler/ hayvanlar BA32 Yolsuzluk (yönetimdeyolsuzluk,rüşvet) YO33 Elektrik /su kesintileri ES34 Güvenlik güçleri ile ilgili olumsuzluklar (polis baskısı/polisin rüşvet alması/polisin öğrencilere orantısız güç kullanması) GG35 Siyaset/politikacılar SP36 Pazaryerleri PZ37 DİĞER DG

Güvencesiz çalışma, ısınma, sorumsuzluk, akbil kuyruğu, kadın olmak, kayıtsız yaşayanlar, resmi kurumların yetersizliği, sahipsiz araçlar, tapu, Taksim’deki yılbaşı kutlamaları, ahlak, büyük marketlerin çoğalması, küçük esnafın bitmesi, trafik ışıkları, öğrencilerin sorunları, hay-vanlara ilgisizlik, iş yoğunluğu, stres, alışveriş problemi, TOKİ.

Ek 1. İstanbul’un en önemli sorunları nelerdir sorularına verilen cevaplar ve kodları

Elde edilen sonuçlar incelendiğinde İstanbul’un enönemli5sorunuolarakkarşımıza işsizlik, trafik-ulaşım,çevrekirliliği,nüfuskalabalığı,sağlıkhizmetlerininyeter-sizliğiönplanaçıkmaktadır.Ancakgüvenlikyetersizgibigenelolaraktanımlanansorunahırsızlık,sokakçeteleri,uyuşturucu özelde ifade edilen sorunlar eklendiğinde

güvenlik sorununun yüzdesi %16.3’e yükselmekte vebelirtilen4.önemlisorunolarakkarşımızaçıkmaktadır.

Tüm Örneklem İçin Birliktelik Analizi Sonuçları

Denekleringenelolaraksorunalgılamalarınıntespitiiçin,birliktelikanaliziuygulandığında;sorunlarınbira-




44.21 7.05 EY ==> SH 41.18 7.05 SH ==> EY 37.89 6.04 PA ==> IS 36.36 3.36 GY ==> IS 36.27 6.21 SH ==> IS 32.63 5.2 EY ==> IS 32.26 1.68 IS & EY ==> SH 29.09 2.68 GS ==> IS 28.79 3.19 AY ==> CK 27.5 1.85 CA ==> CK 27.27 3.02 AY ==> IS 27.03 1.68 SH & IS ==> EY 24.3 4.36 CK ==> IS 23.94 2.85 NK ==> IS 23.81 1.68 SH & EY ==> IS 23.64 2.18 GY ==> CK 23.64 2.18 GS ==> TU 23.16 3.69 PA ==> TU

Tablo 3. Suç oranı düşük olan mahalleler için kural matrisi

Şekil 2. Suç oranı düşük olan mahalleler için yıldız grafiği.

radadağılımlarınailişkinkurallarınyeraldığıkuralmat-risiüretilmiştir.Analizdeoluşturulankurallarıngrafiktedüzgüngörülebilmesiiçinbukurallarkodlanmıştır.KodlistesiEk1.’degörülmektedir.Bumatristeyeralanku-rallardanbirtanesiEY ==> SHkuralıdır.Bukural,eğitimyetersizliğinin bir sorun olarak bildirildiğinde, sağlıkhizmetleriyetersizliğinindebirsorunolarakbildirildi-ğinigöstermektedir.Kuralmatrisindeayrıcakuralınsoltarafındayeralansorununbildirildiğicevaplarınyüzdekaçındakuralınsağındayeralansorunundayeraldığı-nıgösterenGüven (Confidence)değeri ve toplamce-vaplarınyüzdekaçındabelirlenenkuralınyanikuralınsağındakivesolundakiprobleminbiraradaolduğunugösteren Destek (Support) değeri de yer almaktadır.Tablo2’yiincelersek;eğitiminyetersizliğiniönemlibirsorunolarakbildirenlerin%41.67’sınınsağlıkhizmetle-riyetersizliğinideönemlibirsorunolarakbildirmişler-dir.İkincienyüksekgüvenyüzdesinesahipbirlikteliğindeyinesağlıkveeğitimhizmetleriarasındayeraldığıgörülmektedir.Sağlıkhizmetleriniproblemolarakbe-lirtenlerin%39.06’sıeğitimyetersizliğinidesorunola-rak belirtmişlerdir. Tablo 2’deki tüm satırlar buman-tıklaincelenebilmektedir.Bumatristeendikkatiçekenişsizliksorunununbirçoksorunlabirlikteyüksekgüvendeğerinesahipbirliktelikleroluşturmasıdır.Sağlıkhiz-metleri yetersizliği, eğitimyetersizliği, geçim sıkıntısı,çevre kirliliği, pahalılık/ekonomik sorunlar/zamlar/vergiler,güvenlikyetersizliği/suçoranıfazlalığı/asayiş,nüfusartışı/göç,altyapı,çarpıkkentleşmesorunlarınınişsizlik ilebirliktevekendiaralarındaikilibirliktelikleroluşturduklarıkuralmatrisindenanlaşılmaktadır.Tümörneklemiçingerçekleştirilenbirliktelikanalizindebe-lirtilen37sorundan11tanesininönplanaçıktığıgörül-mektedir.17adet2’libirlikteliksözkonusudur.

Kuralmatrisineekolarak;yıldızgrafiği,birliktelikku-rallarını görselolarakanlayabilmemizeve resminbü-tününügörmemizeyardımcıolmaktadır.Gösterilenşe-kildeişsizliktümsorunlarınmerkezindebulunmaktadırveenbüyükbelirleyicidüğümdür(Şekil1).Kuralmat-risindedegördüğümüzgibiişsizliksorunudiğerbirçoksorunlabirliktebağlantıyasahiptir.Yukarıdaişsizlikilesaydığımızsorunlar,yıldızgrafiğindedeikinoktayıbir-birine bağlayan çizgiler olarak görülmektedir. Ayrıcaişsizlik sorunuyla birlikte belirtilen bu sorunlar kendiaralarında da birlikteliğe sahiptir. Özellikle sağlık hiz-metlerininyetersizliğiveeğitimyetersizliğiarasındakiçizgibelirginolarakgözeçarpmaktadır.Grafikteişsizlikilebağlanangeçimsıkıntısı,trafik/ulaşımsorunuiledebağlanmaktadır. Trafik/ulaşım sorununa ait dairenindiğerlerinegöredahabelirginvebüyükolmasıbuso-runun katılımcılar tarafından sıkça bildirildiğini işaretetmektedir.İstanbul’dakiönüalınamayantrafiksorunu

düşünüldüğündebeklenenbirsonuçtur.Ayrıcagüven-liksorununundaişsizlikvetrafiksorunukadarolmasada sık söylenen sorunlar arasında yer aldığı söylene-bilir.

Suç Oranı Düşük Olan Mahalleler İçin Sorun AnaliziSuçoranıdüşükolanmahallelerdebirliktelikkuralı

uygulandığında; ikili kuralların yanı sıra üçlü birlikte-liklerindegerçekleştiğigörülmektedir.Kadın,erkekveörneklemin genelinden elde edilen sonuçlara benzer


Şekil 3. Suç oranı yüksek olan mahalleler için yıldız grafiği.


38.82 3.2 EY ==> SH 36.67 3.2 SH ==> EY 32.94 2.71 EY ==> PA 31.25 1.45 NK & CK ==> IS 30.77 1.55 PY ==> IS 29.52 6.49 CK ==> IS 29.41 1.45 GK ==> CK 27.42 1.65 GS ==> IS 26.82 5.72 NK ==> IS 25.42 1.45 NK & IS ==> CK 24.71 2.03 EY ==> IS 24.19 1.45 GS ==> TU 24 2.33 CA ==> TU 23.81 1.45 HK ==> PA 23.44 2.91 AY ==> CK 23.44 2.91 AY ==> IS 22.56 6.49 IS ==> CK 22.39 1.45 IS & CK ==> NK 21.95 2.62 GY ==> CK 21.95 2.62 GY ==> IS 21.82 4.65 NK ==> CK 21.35 3.68 PA ==> CK 21.15 4.65 CK ==> NK 21.11 1.84 SH ==> IS 21 2.03 CA ==> NK 21 2.03 CA ==> CK 20.79 3.59 PA ==> IS 20 1.74 SH ==> PA 20 1.94 CA ==> IS

Tablo 4. Suç oranı yüksek olan mahalleler için kural matrisi olarak;suçoranıdüşükolanmahallelerdesağlıkveeği-timhizmetlerindeki yetersizlik ilk sıradayeralmakta-dır.İşsizlikyinesorunlarınmerkezindeyeralırkendiğersorunlarla ikili ve üçlü birliktelikler oluşturmaktadır.İşsizlikveeğitimyetersizliğisorunlarınınikisinidesöy-leyenlerin%32.26’sı sağlık hizmetlerini de en önemlisorunlararasındabildirmişlerdir.Toplam11sorunönplanaçıkarkengerçekleşenbirlikteliksayısı18’dir(Tab-lo3).

Suç oranı düşük olanmahallelere ait yıldız grafiği(Şekil2)incelendiğinde;işsizliksorunuyinemerkezdebulunmaktadır.Buradadikkatiçekennokta;suçoranıdüşükolanmahallelerdebilegüvenlikyetersizliliği/suçoranının fazlalılığı/asayiş sık olarak bildiren sorunlararasında yer almış; işsizlik ve çevre kirliliği/çöpler ileikilibirliktelikleroluşturmuştur.

Suç Oranı Yüksek Olan Mahalleler İçin Sorun AnaliziSuçoranıyüksekolanmahallelerdeikiliveüçlübir-

likteliklerinsayıcaarttıklarıgözeçarpmaktadır.Toplam29birlikteliğingerçekleşmesioldukçadikkatçekicidir.Belirtilensorunsayısı14’tür.Eğitimvesağlıkhizmetle-rindekiyetersizlikyineönplandaikenişsizlikyinemer-kezsorunolarakkarşımızaçıkmaktadır(Tablo4).

Suçoranıyüksekolanmahalleleriçinoluşturulanyıl-dızgrafiği(Şekil3)incelendiğinde;hernekadarişsizliğinmerkezdeolması,sağlıkveeğitimhizmetlerininyetersiz-liğisorunlarınınsıkçabirliktesöylenmesiörnekleminge-neliilebüyükbenzerliklergöstersede;suçoranıyüksekmahallelerde çevre probleminin de 2. birmerkez ola-rakkarşımıza çıktığı görülmektedir.Dahaönce sıkola-raksöylenensorunlararasındayeralmayanparkyeri/otoparkproblemininde,suçoranıyüksekolanmahal-lelerde belirtildiği görülmektedir. Ayrıca şehrin fizikselözellikleriveekonomiktemellisorunlarkendiaralarındavediğersorunlarlaikilibirliktelikleroluşturmaktadır.Suçoranıyüksekmahallelerde,güvenlikyetersizliği/suçora-nıfazlalığı/asayişsorunu,çevrekirliliği,çöplerveişsizlikileikilibirliktelikleroluşturmuştur.

Kadınlar İçin Birliktelik Analizi SonuçlarıKadınlar tarafından bildirilen sorunlar tüm örnek-

lemde gerçekleştirilene analiz sonuçlarına benzersonuçlar göstermektedir. Bununla birlikte kadınlarınbelirttiklerisorunlardabirtakımfarklılıklarındasözko-nusuolduğusaptanmıştır.Örneğin;kadınlarınçevreyevekentinfizikseldurumunakarşıdahaduyarlıolduklarıgörülmüştür.Zirahavakirliliği,çevrekirliliği/çevrete-mizliği/çöpler,çarpıkkentleşme,gürültükirliliği,altya-pısıkçasöylenensorunlararasındayeralmıştır.Örnek-




43.33 4.89 SH ==> EY 43.33 4.89 EY ==> SH 30.43 1.76 GS ==> IS 29.82 2.13 CA ==> NK 29.73 2.76 GY ==> CK 28.26 1.63 GS ==> TU 28.05 2.89 AY ==> CK 26.67 1.51 HK ==> PA 26.67 1.51 GK ==> NK 26.67 1.51 GK ==> CK 26.61 4.14 PA ==> IS 25.56 2.89 SH ==> IS 24.84 4.89 NK ==> IS 24.68 4.89 CK ==> IS 24.32 2.26 GY ==> IS 22.81 1.63 CA ==> CK 22.22 2.51 EY ==> IS 21.02 4.14 NK ==> CK 20.89 4.14 CK ==> NK 20.73 2.13 AY ==> TU 20.27 1.88 GY ==> TU

Tablo 5. Kadınlar için kural matrisi

Şekil 4. Kadınlar için yıldız grafiği.

lemin geneliyle elde edilen sonuçlara paralel olarak;sağlıkhizmetlerinienönemlisorunlararasındabildirenkadınların,%43.33’ününeğitimyetersizliğinidebildir-diklerigörülmüştür. İşsizlikyinesorunlarınmerkezin-deyeralmaktadır.Geçimsıkıntısı/yoksulluk,pahalılık/ekonomik sorunlar/zamlar/vergiler, nüfus kalabalığı/göçgibiekonomiktemellisorunlaryineekonomikbirsorunolanişsizlikilebirliktesöylenmiştir.Kadınların37sorundan13’ünüönplanaçıkardıklarıgörülmektedir.21adetikilibirliktelikgerçekleşmiştir(Tablo5).

Kuralmatrisiningörselleştirilmişşekliolanyıldızgra-fiğinde(Şekil4);işsizliğinyinemerkezdeyeraldığıgö-rülmektedir. Trafik/ulaşımproblemi örneklemin bütü-nündeolduğugibikadınlararasındadaönemlibirsorunolarakalgılanmaktadır.Genelolarak;örneklemintama-mındanfarklıolarakkadınlar,çevreveşehrinfizikselso-runlarınadahaduyarlıdırdenebilir.Ayrıcaörneklemingenelindeçevrekirliliğiveişsizlikileberabersöylenengüvenliksorunu;kadınlartarafındanbuikisorunailaveolaraktrafiksorunuiledebirliktebildirilmiştir.

Erkekler İçin Birliktelik Analizi SonuçlarıErkekler içinde işsizlik sorunumerkezsorunolarak

görülürken sağlık hizmetleri yetersizliği ve eğitim ye-tersizliği sorunlarıarasındakianlamlıbirliktelikerkek-


40 4.33 EY ==> SH 35.56 3.85 EY ==> IS 35.29 4.33 SH ==> EY 32.35 3.97 SH ==> IS 30.68 6.5 CK ==> IS 30 3.25 EY ==> PA 28.57 3.85 AY ==> IS 27.88 3.49 GY ==> IS 27.61 4.45 NK ==> IS 26.85 4.81 PA ==> IS 26.76 2.29 GS ==> IS 25.3 2.53 CA ==> IS 23.21 3.13 AY ==> CK 22.89 2.29 CA ==> CK 22.82 4.09 PA ==> CK 21.15 2.65 GY ==> PA 21.13 1.81 GS ==> TU 20.48 2.05 CA ==> AY 20 6.5 IS ==> CK

Tablo 6. Erkekler için kural matrisi

lerdededikkatçekmektedir.İşsizliksorunuyineenüstsıralarayerleşmiştir.Erkeklertoplam11adetsorunbil-dirirkenbusorunlararasındatoplam19adetbirliktelikgerçekleşmiştir(Tablo6).

Erkekler için yıldız grafiği (Şekil 5) incelendiğinde;işsizlik yine merkezde bulunurken, sağlık hizmetleriyetersizliği, eğitim yetersizliği, güvenlik yetersizliği/suçoranıfazlalığı/asayiş,pahalılık/ekonomiksorunlar/zamlar/vergiler,çevrekirliliği/çöpler,çarpıkkentleşme,altyapı, geçim sıkıntısı/yoksulluk ile ikili birliktelikler


oluşturmuştur.Ayrıcakentinfizikselözellikleriniyansı-tançevrekirliliği/çöpler,çarpıkkentleşme,altyapıso-runlarıkendiaralarındaikilibirliktelikleroluşturmakta-dır.Ayrıcatrafik/ulaşımsorunuyineçokbelirginolarakyıldız grafiğinde yer almaktadır. Kadınların çevreyeolan duyarlılığı; erkeklerde yerini ekonomik sorunla-rabırakmaktadır.Erkeklerinekonomiksorunlarakarşıdahaduyarlıolduğusöylenebilir.

Tartışma

Tümbusonuçlargenelanlamdadüşünülürse;işsiz-liğin İstanbul için önemli bir sorunolarak algılandığısöylenebilir. İşsizlik, insanların en sık söylediği so-runlararasındayeralmaktavesıksıkdiğersorunlarlabirliktekatılımcılar tarafındanbildirilmektedir.Ayrıcaeğitim ve sağlık hizmetlerinin yetersizliği suç oranıyüksek ve düşük mahalle gruplamaları, cinsiyet veörneklemin geneli içinde güçlü birliktelikler oluştur-maktadır.Sağlıkveeğitimhizmetlerininİstanbulhalkıtarafındanbirliktealgılanansorunlarolarakgörüldüğüaşikardır.Şehrinfizikseldurumuveçevrekirliliğiileil-gili problemler de yine insanlar tarafından belirtilenenönemlisorunlararasındayeralmaktadır.Ayrıcatra-fiksorunuhernekadarbiryadaikisorunlaikilibirlik-telikoluşturmuşolsada; tümgrafiklerdebelirginbirşekildekarşımızaçıkmaktadır.Kadınlarınerkeklerevegenelörneklemegöresorunlaradahaduyarlıoldukla-rıdikkatçekmektedir.Suçoranıyüksekmahallelerdeçevrekirliliğiproblemlerinindekarşımızaçıkmasıkırıkpencerelerkuramınınçevrekalitesiilesuçarasındakiilişkiyi savunan yaklaşımını destekler nitelikte görül-mektedir.

Kaynaklar1. TürkiyeİstatistikYıllığı(2009),TUİK,Ankara.2. www.tuik.gov.tr.3. Keleş,R.,(2006),KentleşmePolitikası,9.baskı,İmgeKi-

tabevi,Ankara,İstanbul.4. Ulu,A.,Dökmeci,V., “Merkezi İşAlanlarının Fiziksel ve

EkonomikOlarakYenidenYapılanması:EskişehirÖrneği”,İTÜDergisi/A,Cilt2,Sayı1,99-110.

5. Turan,M.T.,Beşirli,A.,(2008),“Impactsofurbanization-processonmentalhealth”,AnatolianJournalofPsychia-try2008;9:238-43.

6. Erdoğan,A.,(2010),“Whatdoplace-basedcrimepreven-tionstrategiesmeanfortheTurkishplanningsystemand ur-bantransformation?” Journal ofGeographyandRegionalPlanningVol.3(11),p.271-96.

7. Wilson,J.,Kelling,G.,(1982),“BrokenWindows”,Atlan-ticMonthly,March,p.29-38.

8. Yildiz,H.T., Inalhan,G., (2007),“CulturalandSpatialDy-namics of Istanbul: New HousingTrends”, ENHR 2007InternationalConference‘SustainableUrbanAreas’,Rot-terdam.

9. Ülengin,B.,Ülengin, F.,Güvenç,Ü., (1999), “Amultidi-mensional approach to urban quality of life: The caseofIstanbul”,EuropeanJournalofOperationalResearch,130,p.361-74.

10.Keyder,Ç.,(2005),“GlobalizationandSocialExclusioninIstanbul”, International Journal of Urban and RegionalResearch,Vol.29.1,p.124–34.

11.Geniş,Ş.,(2007),“ProducingEliteLocalities:TheRiseofGatedCommunitiesinIstanbul”,UrbanStudies,Vol.44,No.4,p.771-98.

12.Mavi,B.,(2010)“KentlerAraştırması”,CNBC-eBusinessEylül,p.20-59.

13.Şeker,M.,(2011),“İstanbul’daYaşamKalitesiAraştırması”,İTOYayınları

14.Han,J.,Kamber,M.,(2001),“DataMining,ConceptsandTechniques”,p.225-76.

15.Agrawal,R.,Imielinski,T.,Swami,A.,(1993),“MiningAs-sociationRulesBetweenSetsofItemsinLargeDatabas-es”, In: Proceedings of theACMSIGMOD InternationalConferenceonManagementofData(ACMSIGMOD’93),207-216,Washington,USA,p.207-21.

16.ZhuH.,(1998),“On-LineAnalyticalMiningofAssociationRules”, MSc. Thesis, Simon Fraser University, Ottawa,Canada.

17.Berry M., Linof G., (1997), “Data Mining Techniques”,JohnWiley&Sons,USA,p.124.

18.Groth,R.,(1999),DataMining:BuildingCompetitiveAd-vantage,PrenticeHallPTR,NewJersey,p.84-8.

19.Dunham,M.,(2002),“DataMining:IntroductoryandAd-vancedTopics”,PrenticeHallPTR,NewJersey,p.164-92.

20.Arslan,R.,Ökten,A.,(1994),AraştırmaYöntemleri,Y.T.Ü.MimarlıkFakültesiBaskıİşliği,İstanbul.

21.Ural,A.,Kılıç,İ.,(2011),BilimselAraştırmaSüreciveSPSSileVeriAnalizi,DetayYayıncılık,Ankara.

22.Arıkan, R., (2007), Araştırma Teknikleri ve RaporHazırlama,AsilYayınDağıtım,Ankara.


Şekil 5. Erkekler için yıldız grafiği.

Türkiye’de İnşaat Sektöründe Yüklenici Firmaların Markalaşma Kriterleri Üzerine Bir Çalışma

A Study on the Criteria for Branding Contractor Construction Sector Companies in Turkey

Seher ÇAKO, Candan ÇINAR

Today, corporate brand is also important for companies that participate in the construction industry as with all companies. Corporate culture of construction companies, marketing and contact points of view, characteristics of products or services, provide the required quality standards, out of the institution professional services, to follow the technology and research and development work are very important to create institu-tion’s brand value. In this study, contractor in the construction sector in Turkey how they understand the “brand value” and fulfill the conditions necessary to reveal the “brand value” cre-ation processes and how well they fulfill them was investigat-ed. For this reason the criterias which are company structure, brand positioning, brand communication, product, marketing & sales and innovation in technology have been evaluated in a survey to understand to follow up the contractor companies in the construction sector in Turkey. Branding and market po-sitioning depend on fullfillment of certain conditions and crite-rias. It has been realised that corporate culture of companies, quality of the product, professional services, marketing and communications perspectives constitute an important process to increase the perceived value of a product or a company in the market.

Key words:Brand;brandvalue;brandingcriteria;buildingcontrac-tor.

MAKALE / ARTICLE

m

garonjournal.c

om

MEGARON 2012;7(1):36-48

1Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, İstanbul

1Department of Architecture Yildiz Technical University, Faculty of Architecture, İstanbul, Turkey

Başvuru tarihi: 16 Şubat 2012 (Article arrival date: February 16, 2012) - Kabul tarihi: 10 Mayıs 2012 (Accepted for publication: May 10, 2012)

İletişim (Correspondence): Dr. Candan ÇINAR. e-posta (e-mail): [email protected]


Günümüzde kurummarkası, tümfirmalardaolduğu gibi inşa-atsektöründeyeralanfirmalar içindehedeflerineulaşmakdaönem taşımaktadır. İnşaat firmalarının kurum kültürleri, pa-zarlamaveiletişimebakışaçıları,ortayakoyduklarıürünyadahizmetlerin nitelikleri, gerekli kalite standartlarını sağlamaları,kurum dışı profesyonel hizmetleri, teknolojiyi takip etmeleri,araştırmavegeliştirmeçalışmaları kurumaaitmarkadeğerinioluşturmaktaoldukçaönemlidir.Buçalışmada,Türkiye’deinşaatsektöründeyeralanyüklenicifirmaların“markadeğeri”ninasılifadelendirdikleri ve “marka değerini” oluşturma süreçlerindeyerinegetirmelerigerekenkoşullarınortayakonmasıvebunla-rınedüzeydeyerinegetirdiklerininirdelenmesiamaçlanmıştır.Bununiçinfirmayapısı,markakonumlandırma,markailetişimi,ürün,pazarlama-satışveteknolojiveyeniliklerintakibikriterle-rininTürkiye’dekiinşaatsektöründefaaliyetgösterenyüklenicifirmalardanasılbiruygulamaalanıbulduğuanketçalışmasıylaortayakonmayaçalışılmıştır.Markalaşmanınbirürünyadafir-manınpazardakialgılanandeğeriniyükseltebilmesivepazardaöngörülen şekilde konumlanmasını sağlayabilmesinin belirlikoşullara ve kriterlere bağlı olduğu kararından yola çıkılarak,inşaatfirmalarınınkurumkültürlerini,ortayakoyduklarıürününniteliklerini,pazarlamaveiletişimebakışaçılarınıvekurumdışıprofesyonel hizmetlerini gözden geçirmenin kurum markasıoluşturmaktaönemlibirsüreçolduğusonucunavarılmıştır.

Anahtar sözcükler: Marka; marka değeri; markalaşma kriterleri;yüklenicifirma.


Çınar ve ark., Türkiye’de İnşaat Sektöründe Yüklenici Firmaların Markalaşma Kriterleri Üzerine Bir Çalışma

GirişPiyasadakirekabetkoşullarıdikkatealındığında,tü-

keticitercihlerindefarkındalıkyaratmakhergeçengündahadazorlaşmaktadır.Ürünvehizmetlerinbirbirinebenzeyerekaynı işlevleriyerinegetirebilmeleri,ürün-lerinfarklılıkyansıtacakbellibirdeğerüzerindentüke-ticiyesunulmasınıvebudeğeriletüketicizihnindeyeralmakadınapazarlamave iletişimfaaliyetlerigerçek-leştirmeyizorunluhalegetirmektedir.Tüketicininsatınalmakararsürecinietkileyenveşekillendiren,ürünleribirbirindenayıranmarka;bufaaliyetlerinodaknoktasıhalinegelmiştir.

Marka, çeşitli niteliklerde ürün ile hizmetlerin bir-birindenkolaycaayrılmalarınısağlayan,tasarımlarıilebenzerlerindenfarklılaştırılan,piyasayasunanfirmala-rı tanımlayan,medyayoluylagenişkitlelereduyuran,tanıtan, hukuk kuralları çerçevesinde koruyan; isim,sözcük grubu, harf, rakam, renk, şekil ve tasarım bi-leşimiolaraktanımlanabilir.1Rekabettekifirmalar içinayrıştırıcı bir unsur olarak marka, tüketicilerin hangiürünüsatınalacağına,kullanacağınakararvermesindeyönlendirici bir ipucudur. Bu özelliği ilemarka, tüke-ticininzihnindediğermarkalardanayrıve farklıbir izoluşturmakiçinözetlenmişbiralgılanandeğerifadesiolarakdatanımlanmaktadır.Marka,enbasitbiçimiiletüketicininsatınalmakararıvermedenöncegözönün-debulundurduğubütünlüktür.2

Ürünlerin benzer nitelikte olmalarına, aynı üretimmetoduylaüretilmelerine,benzerdağıtımvesatışson-rasıhizmetözelliklerinesahipolmalarınarağmenmar-kasıdahagüçlüolanfirmanın,rakibinegöredahafazlatalepgörmesiyüksekmarkadeğerininbirsonucudur.Buaçıklamayabağlı olarak,bir ürünümarkalamadansatmaklamarkalayaraksatmakarasındakifarkınmarkadeğeriniifadeettiğinisöyleyebiliriz.3

Bir firmanın ürettiği bir ürün ya da hizmetin her-kesçebilinmesi, duyulması, çokmeşhur olması onunbirmarkadeğeritaşıdığınıgöstermez.Markalaşmaya,doğruzamandadoğrustratejilerlebilimselbilgiyeda-yalı sağlambir temeletrafındabaşlanmalıdır.Marka-laşma, tümfirmastratejilerininbirbütünolarakdav-ranmasısonucuoluşabilmektedir.Marka,omarkanıngüçlü ve zayıf noktaları, olumlu ve olumsuz taraflarıgibi, çoğunlukla kontrol edilebilir algılarının bir arayagelmesiileoluşmaktadır.Bualgılarmarkayladoğrudanyadadolaylıolarakyaşanantecrübelersonucuzaman-lameydanagelmektedir.4Buanlamdafirma,yönetim,organizasyon, sistem, ürün/hizmet, pazarlama, satış,

dağıtım,servisvetanıtım(reklam,görselkimlik,halklailişkiler)ürün,müşteriilişkileristratejileri,güvenilirlik,kalite, yaratıcılık, ileri teknoloji, müşteri odaklılık ko-nularıbirticariorganizasyonunbütünüolarakgörmesidurumundabaşarılıolabilmektedir.

İnşaatsektöründefaaliyetgösterenfirmaların,rakip-lerindenayrışaraktercihedilmesi,tüketiciningüveninikazanabilmesi, kurumsalmarka algısı oluşturabilmesivebunlarınsonucuolarakmarkadeğeritaşıyabilmesiiçinmarkalaşmasüreçlerininçokciddişekildeplanlan-ması ve yönetilmesi gerekmektedir. Ancakülkemizdeinşaat sektöründe faaliyet gösteren firmalar adınakurumstratejilerininvemarkamodellerininbelirlibirçerçeveyesahipolmadığıgörülmektedir.

Çalışmanın temel çıkış noktası; inşaat sektöründefaaliyet gösteren firmaların, rakiplerinden ayrışaraktercihedilmesi,tüketiciningüveninikazanabilmesi,ku-rumsalmarkaalgısıoluşturabilmesivebunlarınsonucuolarakmarkadeğeritaşıyabilmesiiçinmarkalaşmasü-reçlerininçokciddişekildeplanlanmasıveyönetilmesigerektiğidir.Ancakülkemizdeinşaatsektöründefaali-yetgösterenfirmalardakurumstratejilerininvemarkamodellerininbelirlibirçerçeveyesahipolmadığıdabirgerçektir.Çalışmanıntemelamacıise;inşaatsektörün-demarkadeğeritaşıyanbirfirmaolmaçabasındaolankurumlarınmarkalaşma süreçlerinde yerine getirme-lerigereken;firmayapısına,markakonumlandırmaya,marka iletişimine,ürüne,pazarlama&satışa, teknolojiveyeniliklerintakibineilişkinkriterlerin,Türkiye’dein-şaatsektöründeyeralanyüklenicifirmalartarafındannedereceyerinegetirildiğini gözlemlemek,kurumsalmarkaalgılarınıbelirlemekveinşaatfirmalarınamarkaçalışmalarınınönemikonusunadikkatçekmektir.

İnşaat sektöründe markalaşmaTürkiye’de90’lıyıllarınsonunadoğruyaşananeko-

nomik kriz ortamında yüksek faiz ve enflasyon sebe-biyle inşaat sektörü yeterli gelişimi gösterememiştir.İnşaat sektörününbuekonomikkriziatlatmasınınar-dındanhareketlenmebaşlamış,büyükölçeklişirketleryurt dışında yürüttükleri projelerine devam ederken,ortaölçeklifirmalardayurtdışınaaçılmaeğilimigös-termiştir.Bununlaberabersondönemlerdetüketicininbilinçlenmesi kaliteli, güvenduyulanfirmalar tarafın-daninşaedilmiş,estetikdeğertaşıyan,yaşamkalitesiniyükseltenprojelereyönelmeyebaşlamasıyladainşaatsektöründe rekabetortamıbüyümüşvecanlanmıştır.Böyleycefirmalaryapılarınıgözdengeçirerekkurumsalbirmarkaolma ihtiyacınaöncelik vermeyebaşlamış-lardır.Budafirmalararasındakirekabetinartırmasına,markaçalışmalarınınönemkazanmasınayolaçmıştır.


1 Ak,1998. 3 PrideandFerrell,2000.2 Uztuğ,2003. 4 PerryandWisnom,2004.


Sononyıllıkdönemdeinşaatsektörümaksimumreka-betedayalıbiryapıyaulaşırken,firmalarpazarpayları-nıartırmakveprojelerisürdürebilmekiçinyönetimselbir çabaya girişmemişler, işlerin kaliteli yapılmasınınmüşteri bulmak için yeterli olduğunu düşünmüşler-dir. Bununla beraber teknolojik ilerlemeler, müşteriisteklerinin değişmesine neden olmuş ve buna bağlıolarak da üreticilerinmaliyetteönderlik, farklılaşmakveodaklanmanınyanısırakurumsallaşmavepazarla-madolayısıylamarkalaşmakonusunadahafazlaağırlıkvermelerinenedenolmuştur.5Sosyalihtiyaçlar,pahalıbirtüketimmalzemesiolması,depremvegüvenihtiya-cıgibisebeplerleyaşananbusüreçtemimarlarınpro-jelerekatkılarımarkakavramınıninşaatsektöründeönplanaçıkmasındaetkiliolmaktadır.

BudoğrultudaTürkiye’deinşaatsektöründefirmala-rınbüyümevemarkaolmanedenlerini;

• Ürünbilinirliğiniartırarakpazarpayınıbüyüt-mekvesağlamlaştırmak,

• Özelliklekonuttakaliteninayrıbirönemesa-hipolmasındandolayı,markatüketiciyekarşıka-litegarantisivererekşirketeavantajsağlamak,6

• Artan müşteri memnuniyetsizlikleri sebebiy-le, tüketici tarafında fiyat önceliği yerini kalite,garanti,özgünlük,satışsonrasıhizmetgibidiğeretmenlerebırakmak,

• Güvenin,markanınbüyümesi,kendineyatırımyapmasıyolundavazgeçilmezbirunsurolması,

• Uluslararasımarkalarınrekabetinekarşıkoya-bilecekmaliyet avantajına sahip olmak ve ulus-lararası olmanın getireceği sosyal statüye sahipolmakistemek,

• Olasıekonomikdurgunluğunetkilerinimarkabirşirketolarakminimumaindirmekistemek,

• Markabir şirketolarakpiyasadaki faaliyetveilişkilerin getireceği teknolojik etkileşimden fay-dalanmak,dünyateknolojisineuyumsağlayacakbirvizyonasahipolmak,

• 1999Marmaradepremleri,Türkinşaatsektö-ründemarkalaşma sürecine ivme katan önemlibir etmen olmuş, deprem sonrası güven arayışıiçindeolantüketiciile2001ekonomikkrizisonra-sıçözümarayanüreticinin;tercihinimarkalaşma-danyanakullanmasıolaraksıralayabiliriz.7

Kurum markalaşması, tüm firmalarda olduğu gibi

inşaat sektöründeyeralanfirmalar içindehedeflereulaşmakdaoldukçaönemlidir.Buaşamadainşaatsek-töründe yeralan firmaların kurum kültürleri, ortayakoydukları ürünün nitelikleri, pazarlama ve iletişimebakışaçılarıvekurumdışıprofesyonelhizmetleri,ku-rummarkasını oluşturmakta önemli bir süreç olarakkarşımızaçıkmaktadır.Türkiye’dekiinşaatfirmalarıço-ğunluklaprofesyonelkişileryerine,belirlibirsermayesahibiolankişilerinbireyselgirişimleriilekurulmakta-dır. Firmaların çoğunluğunun en üst düzey yöneticisibirprofesyoneldeğil,firmanınenbüyükortağıolmak-tadır.Budafirmalarınkurumsallaşmasınıengellemek-tedir.8 Bu problemin yanı sıra, inşaat yatırımlarınınsahip olduğu kendine has özellikleri, üretim yerininherprojededeğişmesi,üretimintekrarlanamazoluşu,açıkta imal edilmesi sebebiyle çevresel faktörlerdenetkilenmesi, değişik tipte riskler altında oluşu inşaatsektörünüdiğersektörlerdenayırmaktadır.Busebep-ledeinşaatprojelerininyönetiminiüstleneceknitelikliyöneticiihtiyacıgündemegelmektedir.9

İnşaat sektöründeki üst yönetim kadroları değişenteknolojikgelişmeleridikkatealıpbukoşullarıbünye-lerine adapte etmelerine rağmen, insan faktörününönemini göz ardı ettikleri için hedefledikleri noktala-ra firmalarını taşıyamadıkları görülmektedir. İnşaatsektörünün birçok meslek grubundaki firmalarla bir-likteçalışmasınıgerektirenyapısısebebiyleprojelerindüzenli ilerleyebilmesi içinetkinvetutarlıbir iletişimesastır.Budurumayrıcakurumsalalgınınoluşumundaetkiliolanbirunsurdur.Herprojeninfarklıişgücü,araç,makinevenakit ihtiyacıgündemegetirdiğinden,çalı-şılanfirmalarileplanlamaişleriönplanaçıkmaktadır.Buplanlamalarındoğruyapılmasıveenverimlişekildehayatageçirilmesiinşaatfirmalarınınkurummarkalaş-ması yolunda faydalı olabilmektedir. Kurumsalmarkainşasıiçinönemarzedenfirmayapısıvestratejilerininbirbütünlükoluşturmasınınyanısırafirmayöneticileritarafındankurummarkasınıntüketicileriçinbirnokta-yakonumlandırılmasıgerekmektedir.

Sonon yıllık dönemde iletişimalanındaki teknolo-jikilerlemeler,müşteriisteklerinindeğişmesinenedenolmuş ve buna bağlı olarak da üreticilerin maliyetteönderlik, farklılaşmak ve odaklanmanın yanı sıra ku-rumsallaşmavepazarlamadolayısıylamarkalaşmako-nusunadahafazlaağırlıkvermelerinenedenolmuştur.BudoğrultudaTürkiye’deinşaatsektöründefirmalarınbüyüme vemarka olma çabası, bilimsel çalışmalarlabelirlenen bazı öncelikli kriterin firmalar tarafındanmarkalaşmasüreçlerindeyeterincedeğerlendirmelerigerektiğiniortayakoymaktadır.Bubölümdebukriter-lerüzerindedurulmaktadır.

1 Makinde,2006. 7 MilliyetGazetesi,2006. 9 KuruoğluveArslan,2002.2 Farquar,1990. 8 Güneş,1990.


Marka Konumlandırma

İnşaat sektöründe marka konumlandırma, inşaatpiyasasındarekabetinartmasıvepazarlamayönetimiuygulamalarında yapılabilecek hataların maliyetleriartırması gibi nedenlerden dolayı firmaların sağlıklıgelişimiaçısındangiderekdahafazlaönemkazanmak-tadır. Tüketicilerin, güven ve kalite ihtiyacı nedeniyletanınmışfirmalarayönelmesivebutalebinberaberin-demarkakonumlandırmayıgüçlendirmektedir. İnşaatsektöründe yer alan şirketlerin rekabet üstünlüğünüelegeçirmekanlamındamarkalarınıgüvenunsuruüze-rine konumlandırmanın katkısı olabilmektedir. Günü-müzdemarkakonumlandırmamüşteriprofiliyaratmakadınaönemarzetmektedir.Kurumveürünüzerindengerçekleştirilentümmarkakonumlandırmaçalışmalarıistenen hedefe ulaşmayı kolaylaştırmaktadır. Ülkemizinşaatfirmalarınınsahipolduklarıyadahedeflediklerikurummarkasınıntüketicinezdindebaşarılıbirşekildekonumlandırılabilinmesi içinetkilimarkailetişimyön-temlerininkullanılmasıdaönemarzetmektedir.

Marka İletişimi

İnşaat sektöründe yaşanan büyüme ve sektörünTürkiyeekonomisininlokomotifihalinegelmesiinşaatşirketlerinin iletişim olanaklarını keşfetmelerine ola-nak tanımıştır. Başarılı birmarka yaratabilmek ve bumarkayıuzunyıllarkoruyabilmek içinpazarlama,rek-lamvehalkla ilişkilerinbirlikteliği ile tüketiciler etkinbir iletişim kurmayı temel alanbütünleşik pazarlamailetişimi inşaat sektörü tarafından benimsenmeyebaşlanmıştır. Bütünleşik pazarlama iletişiminin temelaraçlarıreklam,halklailişkiler,tutundurmaçalışmaları,kişisel satış,medya iletişimi vediğer iletişimçabalarıolaraksıralanabilir.

Tüketicileremarkanın varlığını duyurmak veürüneya da hizmete olumlu bir tutum yaratmak amacıy-lakullanılan reklamçalışmaları,ürününyüksekkaliteözelliklerini garanti ederek tüketicide marka değeribilinci yaratmayı amaçlamaktadır. Reklamın iletişimamacıbilindiğigibi tarafsızbir iletişimdeğil, tamter-sineüreticitarafındanbilinçliolarakyönlendirilmiş,bi-çimlendirilmişbiriletişimaracıdır.

Yoğuniletişimçalışmalarıaltındakitüketicilerindik-katiniçekmekiçinsektördefaaliyetgösterenfirmalarkurumsal kimliklerinedeönemvermeyebaşlamışlar-dır.Örneğinfirmalar kurumsal logo, renk, yazı karak-terigibikonulardageçmişyıllarınaksinehalklailişkileruzmanlarındanve reklamajanslarındandestekalma-ya başlamışlardır. Artan rekabet ortamında firmalarürünlerini farklılaştırmak, markanın akılda kalıcılığınısağlamak ve güvenilirliği artırmakamacıyla kamuoyu

ile iletişim sağlamaktadır. İnşaat sektöründe kurum-salhalklailişkiler,firmanınsahipolduğutümbasılıvegörselmalzemelerdeaynıstandardıyakalamayaçalışır,broşür,kartvizit,websitesi,kuruluşbülteni,tanıtımveuygulamafilmi,tanıtımkitapları,kurumsalkimlikreh-berininoluşturulmasıgibiçalışmalarınyapılmasınısağ-lamaktadır. Kurumsal bütünlüğü tüm basılı ve görselmateryallerdesağlayanfirmalarınetkili iletişimidahakolaysağladığıvebununlabirliktekurummarkalaşma-sınakatkısağladıklarıgörülmektedir.

Sosyalpaydaşlarilegerçekleştirilendüzenliiletişim,sosyalsorumlulukprojeleri,sponsorluklarvebaşarıilesunulanprojelerrekabetgücününvemarkabilinirliğiniartırabilmektedirler.Buçalışmalarkurumuyadaürünütanıtarakalgıoluşturmaktavedolaylıolaraksatınalmatercihinietkileyerekamacınıyerinigetirmektedir.

Basılı,görselveyenimedyanınkullanımınınartışıy-la birlikte tüm sektörlerdemedya iletişimine yapılanyatırımlarda artış gözlemlenmektedir. Türkiye’de enönemliyatırımaraçlarındanbiriolaninşaatyatırımla-rınınartmasıilebirliktesektörünkendiiçindegenişle-mesibiryanasektördemedyakullanımıdaçokönemliölçüdeartmıştır.

Sektördegenelliklereklamvehalklailişkilerçalışma-larıyazılıbasınadayandırılsadaprojelerinbüyüklüğü-ne,detayınayadahedef kitlesinegöredahakurum-sallaşmış firmalar kendilerini farklı konumlandırmakamacıylatelevizyon,radyo,açıkalan,internetvesos-yalmedyagibi farklı tercihlerkullanmayabaşlamıştır.Facebook, Twitter ve Friendfeed gibi sosyal paylaşımsiteleridefarklıiletişimyöntemlerikullanmakisteyenşirketleriçinyenialternatifmecralarolmuştur.

Gelişenvesürekli rekabetinarttığı inşaatsektörün-de şirketler için farklı alanlarda uzmanlaşma ihtiyacıdoğmuştur. Bu noktada iletişim anlamında fuarlar vesergilerönemkazanmıştır.Bilgivedeneyimlerinpayla-şılması,yeniürünlerinsektörlebuluşması,yeniişortak-lıklarınınyaratılmasıkonusundahemkatılımcıfirmalarahemdeorganizasyonziyaretçilerinebüyükkatkısağla-maktadır.Ayrıcaprojelerini hedef kitleye vemedyayatanıtmak, sektörel gelişimler hakkında toplumu bilgi-lendirmekamacıylainşaatsektörüneilişkinkonferans,seminervetoplantılardadüzenlenmektedir.

Ürün

Firmalarsadecetüketicininistediğiürünübelirleyipbunutüketiciyesunarakbaşarıyaulaşamamaktadırlar.Üretim ve hizmet sektörlerinde satış artırıcı çabalarolaraktanımlanantutundurmaçalışmaları inşaatsek-töründedeyoğunolarakuygulanmaktadır.


İnşaat firmaları inşa ettikleri projeler hakkında tü-keticilerebilgiverme,iknaetme,inandırma,istenilendavranışayöneltmevehatırlatmaçabaları içintutun-durmaçalışmalarıiçindedir.Buçalışmalarsektördeenhareketlidönemdesatışıartırmakverakiplerarasındanseçilebilmek için yapılırken,düşüşegeçilendönemdedemevcuttalebiartırmakamacıylayapılmaktadır.Et-kinbiriletişimgerçekleştirmekiçinsürdürülentümbufaaliyetler tüketicilerin ilgisinimarkaya yönlendirmekamacıylayapılmaktadır.Ancakbunoktadadikkatinyö-neldiğimarkayaaithizmetyadaürününbazınitelikleribünyesindebarındırmasıdabeklenmektedir.

Ürünler firmaların temel dayanağını oluşturarakkuruluşamacınıtemsilettiğinden,piyasadakipozisyo-nunu belirleyen başlıca değişkenlerden biridir. İnşaatsektörünün ortaya koyduğu ürünleri ele aldığımızda,diğerürünlerdenfarklılığıdikkatçekmektedir.Özellik-le tüketim süreci, yatırım malzemesi olması, çok sıksatınalınıptüketilenbirürünolmaması,hayatiönemtaşıyanniteliklerbarındırmasıgibisebeplerbufarklılığıyaratmaktadır.

İnşaatsektöründeüretimsüreci,biryapınıngerçek-leştirilmesinin yanı sıra, birbiriyle ilişkili ve birbirinebağlı birçok faaliyetin yerine getirilmesiyle sağlanır.Bunedenle inşaat sektöründe kalite kavramıdaüre-timin sonunda ortaya çıkan yapının kalitesinin yanısıra,buyapıyıortayakoymakiçingerçekleştirilendiğerfaaliyetlerin kalitesini de kapsamaktadır. Bu kapsamaalanının genişliğine rağmenmal ve can emniyeti ba-kımından,yapınınsağlamlığı,kullanılanmalzemelerinbozulmazlığı ve insan sağlığına uygunluğu kullanıcıyagüvenvermelidirvekalitedeenönemliveenvazgeçil-mezunsurdur.

Son dönemde ülkemiz yapı sektöründe farklı bo-yut kazanan teknolojik gelişmeler ile hızlı ekonomikdeğişimler, işverenlerin, müşterilerin veya ortaklarındeğişenihtiyaçlarıveuluslararasırekabetortamı,yapısektöründe yeni açılımları ve ürünleri beraberindegetirmiştir.Ürün ve şirket rekabetininher geçen günarttığı inşaat sektöründe rakiplerinden farklılaşmakiçin şirketler yeni yöntemler geliştirmek zorunda kal-maktadırlar.Fiyatvekaliteyoluylaürünfarklılaştırmagibigelenekselyöntemlereekolaraketkinbiraraçvebir rekabetunsuruolarak tasarımvebunlarınhayatageçirilmesideönplanaçıkmaktadır.

Pazarlama ve Satış

Kurummarkalaşmasınakatkısağlayacakolanürünvehizmetinbarındırdığıniteliklerinyanısıramarkaolmakadınaönemsemesigerekenkonulardanbiridekurumyadaürününpazarlanmasıvesatışıdır.Özellikleinşaat

sektörügibirekabetinyoğunyaşandığıbirsektördepa-zarlamastratejisiolmaksızınpiyasadavarolmakolduk-çagüçtür. İnşaatsektörü,neredeyse isteyenveparasıolanherkesiniçerisinegirebileceğikalabalıkverekabe-tinyoğunbirsektörolmasınedeniylefirmalarkendile-rini sektöründahaaz kalabalıkolan köşelerinealmakçabası içindedirler. Pazarlama bu bakımdan oldukçaönemlibirkonumasahiptir.Pazarlama,birşirketinürünveya hizmetlerine olan talebini belirlemek, uyarmak,doyurmak,ürünvehizmetlerienetkinbirşekildehazırbulunduraraktalebikarşılamakvekareldeetmekiçinyapılanşirketfaaliyetlerininbütünüdür.

Sektöründekurummarkalaşmasıyolundailerlemekisteyenbirfirmamarkayaaitpazarkoşullarınıiyiana-lizetmekzorundadır.Bunaekolarakfiyat liderliği vepazar payında güçlü bir konumda yer alması ve yenipazarlama modellerini bünyesinde barındırması dabeklenmektedir.Pazaryapısıverekabetkoşullarınınin-celenmesi,hedeftüketicileribelirlemekvetüketicininbeklentilerinianlamak için tüketicianalizleri yapmak,küreselleşme ve yerelleşmenin gerektirdiklerini yeri-ne getirmek pazar koşullarına uyum sağlamak adınagereklidir.Tüketiciodaklıyaklaşımda;kaliteyi,müşteribeklentiveisteklerininbelirlenmesi,ürünvehizmetinbubelirlemeleregöreyapılantasarımauygunyapılma-sı, fiyatın satın alınabilir seviyedeolması ve kullanımsürecindeperformansı içingereklihizmetlerin (servishizmetlerinin)verilmesişeklindetanımlayabiliriz.Olu-şanbuyenipazarkoşullarınındaetkisiyle inşaatsek-töründe ürün odaklı pazarlamadüşüncesinden süreçodaklıpazarlamadüşüncesinegeçmekgerekmektedir.

Pazarpayınıartırmayıbaşaranfirmalarabakıldığındafirmalarınedilgendeğil,etkenbirtavırsergilediklerigö-rülmektedir.Rakiplerininneyapacağınıbeklemekyeri-ne,tüketicibeklentilerineodaklananvehareketegeçenbufirmalarpazarpayınıartırmakiçingerekliolanreka-betgücünübünyelerindebarındırmaktadırlar.

Teknoloji ve Yeniliklerin Talebi

Artanrekabetlebirlikteteknolojikyeniliklerleverim-liliksağlama,ürünlerinyaşameğrisininkısalması,talepyapısındakideğişimlervetümbudeğişimlereuyumsağ-lamaisteğigibinedenlerlefirmalarteknolojikgelişmele-riyakındanizlemekdurumundadırlar.Firmalar,iletişimvebilgiteknolojileriaracılığıylamarkayıüretimsürecin-denbaşlayaraktümbileşenleriilesürdürülebilirrekabetgücünüele geçirmenin yollarını aramaktadırlar.Günü-müzde, hem proje aşamasında koordinasyon amaçlıhemdetüketicilerle iletişimamaçlıbilişimteknolojile-rinikullanmakrakipleringerisindekalmamakvekurummarkalaşmasıadınafaydalıbiretkenolabilmektedir.



Araştırmanın Yöntemi ve Verilerin Analizi

Yukarıdaaçıklanan;firmayapısı,marka konumlan-dırma,markailetişimi,ürün,pazarlama-satışvetekno-lojiveyeniliklerintakibikriterlerininTürkiye’dekiinşaatsektöründefaaliyetgösterenyüklenicifirmalardanasılbiruygulamaalanıbulduğuyapılananketçalışmasıylaortayakonmayaçalışılmıştır.Anketsorularıiçeriklerinegöre seçmeli, evet/hayır ve 1’den (önemsiz) 5’e (çokönemli)kadarolacakşekildebeşli likertölçeği ileha-zırlanmış ve sonuçların gösterindehemçubukdiyag-ram hem de yüzde gösterimli tablolar kullanılmıştır.Firmalarfaaliyetalanlarına,sonbeşyıliçerisindeyap-mışolduklarıprojesayılarıvegerçekleştirdikleriprojetiplerinegöregruplandırılmışveanket sonuçlarındaneldeedilenverilerışığındayüzdeoranlarıkarşılaştırıla-rakdeğerlendirilmişlerdir.TürkMüteahhitlerBirliği’neüyefirmalararaştırmaalanıolarakseçilmiştir.TürkMü-teahhitlerBirliği’neüyeolan148firmavebufirmalardışındaaynıkriterleriyerinegetirdikleriöngörülen18firmaylaberabertoplam166firmaya13sorudanolu-şananketsorularıe-postayoluilegönderilmişveyapı-lanaraştırmaçalışmasıhakkındabilgilendirilmişlerdir.Bufirmalarıntümüneanketsorularıgönderilmişve32adetfirmadangeridönüşeldeedilmiştir.

Sözkonusufirmalardan29tanesi“İnşaatsektörün-de marka bir firma olduğunuza inanıyor musunuz?’’sorusunaevetcevabıvererekfirmalarınıülkemizinşaatsektöründemarkaolaraknitelendirmiş,3tanesimarkaolduklarınainanmadıklarınıbelirtmişlerdir.Araştırma-nıngereğieldeedilenveriler,kendilerinimarkaolarakdeğerlendirenfirmalarınyanıtlamışolduklarıanketlerüzerindeneldeedilmiştir.Bunagörefirmalarıngerçek-leştirdiklerifaaliyetalanınagöredağılımlarıTablo1’degösterilmiştir.

Firmaların%91’likkısmıinşaatsektöründemarkabirfirmaolduğunainandığıbelirtirken,%9’lukkısmımarkabirfirmaolduklarınainanmadıklarınıbelirtmiştir.

Firmalarınanketsorularınaverdiklericevaplaragöre“marka konumlandırma” kriterinde belirtildiği üzere;markanın ifadeettiği faktörlervekonumlandırmaça-lışmaları ileilgilisorularaverdikleriyanıtlardanşuso-nuçlareldeedilmiştir:

• Yalnızca yüklenici olarak faaliyet gösterenfirmalariçinbilinirlikenönemlifaktörken,diğeralanlardadafaaliyetgösterenfirmalariçinisegüvenenönemlifaktörolarakdikkatçekmektedir(Tablo2).

• Yükleniciolmanınyanısıradiğeralanlardadafaa-

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

Yüklenici Yüklenici+Diğer Alanlarda Faaliyet Gösteren Şirketler

%10

%28

%72

%28

%7 %10%17

Yükl

enic

i + T

asar

ım

Yükl

enic

i + P

roje

Yön

etim

i

Yükl

enic

i + T

asar

ım +

Pro

je

Yöne

timi

Yükl

enic

i + T

asar

ım +

Pr

oje

Yöne

timi +

Mal

zem

e

Yükl

enic

i + M

alze

me

Tablo 1. Şirketlerin faaliyet alanları


liyetgösterenfirmaların,yalnızcayükleniciolarakfaaliyetgösterenfirmalaragöremarkaolgusunadahafazlaanlamyüklediklerigörülmektedir(Tab-lo2).

• Yüklenici olmanın yanı sıra tasarım,proje yöne-timi,malzemeyadabirdenfazlaalandafaaliyet

gösteren firmalarda daha fazla oranda markayıgüven,markadeğeri,pazarpayı&karlılık,bilinirlikvekalite ileözdeşleştirdiklerigörülmüştür.Özel-likle yüklenici ve tasarım faaliyetlerini gösterentümfirmalariçinbufaktörlermarkaadınaönemarzetmektedir(Tablo2).

%50

Marka Değeri Pazar payo & Karlılık Bilinirlik Güven Kalite

%50

%50

%50

%50%50%50

%81%95

%90

%76%62

%13%88

%88

%88

%88

%100%100

%100%100

%100

%100

%100

%50Yükleyici

Yükleyici & Tasarım

Yükleyici & Proje Yönetimi

Yükleyici & Malzeme

Yükleyici & Diğer

• İnşaat sektöründemarka olduğunu belirten fir-malar içinmarkakimliğivefarkındalıkyaratmaküzerekonumlandırmaçalışmalarıincelendiğinde;yükleniciliğinyanısıradiğeralanlardadafaaliyetgösterenfirmaların,yalnızcayükleniciolarakfaa-liyet gösterenfirmalara kıyaslabukonudadahaetkin oldukları çok açık şekilde görülmektedir.Yükleniciolanfirmalaradınamarkalaşmastrateji-lerinesahipolmaoranı%38iken,diğeralanlardada faaliyetgösterenfirmalar içinbuoran%71’eulaşmaktadır(Tablo3).

• Sadeceyükleniciolarakfaaliyetgösterenfirmala-rın%63’ümarka ile ilgili profesyonel birime sa-

hipken,bunakarşılıkyalnızca%38’imarkakimliğivefarkındalıkyaratmaküzerekonumlandırmaça-lışmalarıyapmaktadır.Budurumdiğeralanlardadafaaliyetgösterenfirmalardaparalellikgösterir-ken,sadeceyükleniciolanfirmalardatamtersibirdurumortayaçıkmaktadır(Tablo3).

• Yalnızcayükleniciolarakfaaliyetgösterenfirma-larladiğeralanlardadafaaliyetgösterenfirmalarkarşılaştırıldığında ciddi farklılıklar dikkat çek-mektedir.Sadeceyükleniciolanfirmalarıntümüfiyatınmarkaolmakiçinayırtedicibirözellikol-duğunu belirtirken, diğer alanlarda da faaliyetgösterenfirmalar içinfiyatmarkaolabilmek için

Tablo 2. Marka olgusunun firmalara ifade ettiği faktörler



ayırtedicibirözellikolmamıştır(Tablo4,Tablo5,Tablo6,Tablo7).

• Ayrıcadiğeralanlardadafaaliyetgösterenfirma-lar için güven ve kalite kavramlarımarkaolmakiçinayırtediciözellikolarakdahafazlatercihedil-diğigörülmektedir(Tablo4,Tablo5,Tablo6,Tab-lo7).

• Marka olan firmaları diğer firmalardan ayıranözellikler açısından konut ve aynı zamanda ko-nutdışıyapılarüretenfirmalarilekonut,altyapıveendüstriyapılarıüretenfirmalarkarşılaştırıldı-

Tablo 3. Firmalarda marka konumlandırma çalışmaları

Yüklenici

Konumlandırma Çalışmaları

%62

Evet Hayır

%38

%29

%71Yüklenici & Diğer

Tablo 4. Marka firmaları ayırt eden özellikler

Evet Hayır

Marka Şirketleri Ayırt Eden Özellikler(Yüklenici Şirketleri)

Kalite Talep-Şikayetlere Verilen Önem

ÖzgürlükFiyat Güven

%50%75 %75 %75

%50

%100

%25 %25 %25


Evet Hayır

Marka Şirketleri Ayırt Eden Özellikler(Yüklenici & Diğer Alanlarda Faaliyet Gösteren Şirketler)



%10%29

%90 %90

%90 %100%71

%10 %10


Evet Hayır

Marka Şirketleri Ayırt Eden Özellikler(Konut & Konutdışı)



%17

%100%84

%83%100 %100

%16

Evet Hayır

Marka Şirketleri Ayırt Eden Özellikler(Konut & Konutdışı)



%33 %33

%67 %67

%67%100

%67

%33 %33


ğındaçokbelirginbir farklılıkdikkatçekmemek-tedir.Yalnızcakonut,altyapıveendüstri yapılarıüretenfirmalarıntümügüvenkavramınınmarkafirmalarıdiğerfirmalardanayırdığınıbelirtmişler-dir.Fiyatiseikigrupiçindeayırtediciolmayanbirfaktörolarakortayakonulmuştur(Tablo4,Tablo5,Tablo6,Tablo7).

Firmalarınanketsorularınaverdiklericevaplaragöre“markailetişimi”kriterindebelirtildiğiüzere;pazarlamavereklamçalışmalarınınkurumsalkimlikkonularıylail-gisikurulmayaçalışılmıştırveşusonuçlaraulaşılmıştır:

• Yalnızcayükleniciolarakfaaliyetgösterenfirma-lardamarka,pazarlama,reklamvekurumsalkim-likkonularıylailgilenenprofesyonelbirimesahipolma oranının diğer alanlarda faaliyet gösterenfirmalaragöredahadüşükolduğugörülmektedir(Tablo8).

• Marka, pazarlama, reklam ve kurumsal kimlikkonularıylailgilenenprofesyonelbirimilemarka-laşmastratejilerinesahipolmaarasındabirpara-lellik görülmektedir. Bu konularda uzmanlaşmışkişiler ile çalışanfirmalarınmarkalaşmastrateji-lerigeliştirerekçalışmalaryaptıklarıanlaşılmakta-dır(Tablo8).


• İletişim faaliyetleri açısından yüklenici ve diğeralanlarda da faaliyet gösteren firmalar benzertercihlerde bulunmuşlardır. Tüm firmalar enönem verdikleri iletişim faaliyetlerinin başındamedya iletişimi gelmektedir. Reklam çalışmalarıdafirmalarındikkatettiğidiğerönemlifaktörol-maktadır. İsim-logo, sosyal sorumluluk-sponsor-luk ve tutundurma çalışmalarının diğer iletişimfaaliyetlerine göre daha az tercih edildikleri gö-rülmektedir(Tablo9,Tablo10,Tablo11).

• İsim-logoçalışmalarınınyalnızcayüklenicifirma-lartarafındanhiçtercihedilmemişolmasıdadik-katçekmektedir(Tablo9,Tablo10,Tablo11).

Firmaların anket sorularına verdikleri cevaplar-da “pazarlama ve satış” kriterinde belirtildiği üzere;kurum markalaşması yolunda ilerlemek isteyen birfirmanın markaya ait pazar koşullarını analiz etmesikonularıyla ilgisikurulmayaçalışılmışveşusonuçlaraulaşılmıştır:

• Firmaların ürün ve pazarlama faktörlerini dahaçok tercihettikleri görülürken,firmayapısı, tek-nolojivekonumlandırmaçalışmalarıdahasonrakifaktörlerolarakyeralmaktadır.Sadeceyükleniciolanfirmaların%63’üpazarlamanınöncelikver-diklerifaktörolduğunubelirtmişlerdir.Yüklenici-liğinyanısıradiğeralanlardadafaaliyetgösterenfirmaların ise%81’i ürünü tercihetmiştir (Tablo12,Tablo13).

• Ancak firmalar son 5 yıl içerisinde gerçekleştir-dikleri proje sayısına göre karşılaştırıldıklarında10veya10’danazprojegerçekleştirenfirmaların,10’dan fazla proje gerçekleştiren firmalara göreürünvepazarlamayıdahaçoktercihettiklerigö-rülürken, teknolojiyi geri planda bıraktıkları gö-rülmektedir(Tablo14,Tablo15).

• Ayrıcason5yıliçerisinde10’danfazlaprojeger-çekleştirenfirmalarınözelliklepazarlamayıtercihetmemişolmalarıdikkatçekmektedir.Bununyanısıraürünveteknolojiüzerindeyoğunlaştıklarıgö-rülmektedir(Tablo15).

İnşaat sektöründe marka olduğuna inandığını be-lirterekanketekatılmışolanfirmalarbugünkükurummarkadeğerindebelirtilenfaktörlerinneölçüdeetkiliolduğunudeğerlendirdiklerindeiseaşağıdakisonuçlareldeedilmiştir;

• Ülkemizinşaatsektöründemarkaolduğunainan-dığını belirten firmaların yaklaşık %90’ının bu-günkü marka değerlerine ulaşmalarında kurumfelsefesineaitfaktörlerileüstdüzeyyöneticilerin

Tablo 8. Kurumsal kimlik konularıyla ilgili profesyonel birime sahip olma

Tablo 9. Firmaların iletişim faaliyetleri


Yüklenici

Profesyonel Birime Sahip Olma

%37

Evet Hayır

%63

%24

%76Yüklenici & Diğer

Evet Hayır

İletişim Faaliyetleri(Yüklenici Şirketler)

Reklam SosyalSorumluluk- Sponsorluk

Tutundurma Çalışmaları

Medya İletişim

İsim-Logo

%50%75 %75

%50

%100

%25

%100

%25


Evet Hayır

İletişim Faaliyetleri(Yüklenici & Diğer Alanlarda Faaliyet Gösteren Şirketler)



Medya İletişim

İsim-Logo

%38%86 %76

%62

%86

%14%14 %24

%81

%19

Evet Hayır

İletişim Faaliyetleri(Pazarlamayı Tercih Eden Firmalar)



Medya İletişim

İsim-Logo

%21

%93 %86%79

%93

%7%7 %14

%93

%7



Tablo 13. Markalaşmak isteyen bir firmanın öncelik verdiği faktörler

Evet Hayır

Markalaşmak İsteyen Bir Şirketin Öncelik Verdiği Faktörler(Yüklenici & Diğer Alanlarda Faaliyet Gösteren Şirketler)

Şirket Yapısı Pazarlama TeknolojiKonumlandırma Ürün

%81

%19

%81

%19

%19

%81

%62 %76

%38%24



Evet Hayır

Markalaşmak İsteyen Bir Şirketin Öncelik Verdiği Faktörler(Son 5 Yılda 10 veya 10’dan Fazla Proje Gerçekleştiren Şirketler)

%85%62

%38

%85

%38

%15%38

%62

%15

%62



Evet Hayır

Markalaşmak İsteyen Bir Şirketin Öncelik Verdiği Faktörler(Son 5 Yılda 10 veya 10’dan Az Proje Gerçekleştiren Şirketler)


%81 %87

%19%37

%75

%19 %13

%81%63

%25

Evet Hayır

Markalaşmak İsteyen Bir Şirketin Öncelik Verdiği Faktörler(Son 5 Yılda 10 veya 10’dan Az Proje Gerçekleştiren Şirketler)


%87%62 %62

%37 %50

%13%38 %38

%63 %50

Tablo 16. Firmaların marka değerini belirleyen faktörler

Vizyon MisyonOrtalama: 3.80

Yönetim BiçimiOrtalama: 4.27

Yönetici NitekilkleriOrtalama: 4.55

Tutarlı SüreçlerOrtalama: 4.15

İş BirliğiOrtalama: 4.10

KüreselleşmeOrtalama: 3.88

%34%14

%0

%0

%0

%0

%0

%0

%0

%0

%0

%14%45

%41

5/çok önemli 4/önemli 3/orta önemli 2/çok az önemli 1/önemsiz

%52

%3

%7

%3

%21%10

%3

%3

%34

%62

%21

%28

%62

%28

%34

%38


nitelikleriveyöneticilerinkararlarıileilgilifaktör-leriönemlibulduklarıgörülmektedir(Tablo16).

• Ayrıca yöneticilerinmaliyet ve kalitedeğerlerinidengede tutacak tutarlı süreçleri sağlanmasınınmarkadeğeriiçinkritikolduğunundafarkındaol-

duklarınıbelirtmişlerdir(Tablo16).

• İnşaat sektörünün yapısı gereği disiplinler arasıişbirliği ve küreselleşme yönünde çalışmalardafirmalarınyaklaşık%70’i içinönemarzettiğigö-rülmektedir(Tablo16).

Tablo 17. Şirketlerin marka değerini belirleyen faktörler

Pazar TakibiOrtalama: 3.77

Anket ÇalışmalarıOrtalama: 3.69

İnternet SitesiOrtalama: 4.20

TutundurmaOrtalama: 3.27

Resmi FuarlarOrtalama: 3.13

Sosyal AktivitelerOrtalama: 3.04

%10

%17%7

%31%34

5/çok önemli 4/önemli 3/orta önemli 2/çok az önemli 1/önemsiz

%38%34

%3%0

%24

%10

%38%14

%10

%28

%0

%14%7

%31%62

%7

%24%21

%14%34

%14

%10

%17%21

%38

Hedef Kitle

İsim&Logo

Ürün Geliştirme

Satış Sonrası Hizmet

Pazarlama Departmanı

Güçlü&Zayıf Yönler

Rakiplerin Takibi

Evet Hayır

%10

%21

%34

%24

%31

%38

%7

%66

%76

%69

%62

%93

%90

%79


Bilgi Teknolojileri

Teknoloji

Teknolojinin Katkıları

AR-GE

Sosyal Sorumluluk

Kurumsal İletişim

Fuar&Konferans

Yarışma

Evet Hayır

%7

%7

%7

%45

%34

%24

%55

%83

%55

%66

%76

%45

%17

%93

%93

%93




• İnşaatşirketlerininbüyükçoğunluğureklamçalış-malarınıbelirlibirhedefkitleyeyönelikyapmak-tadırlar.

• Ülkemizde yüklenici olarak faaliyet gösteren fir-maların yüksek oranda teknolojiyi kullandıklarıgörülmektedir.İşsüreçlerindebilgiteknolojilerinibiraraçolarakkullandıklarıbunaekolarakyapımsürecinde ve kurum içerisinde kullanılmasınınkurummarka değerine katkı sağladığını düşün-düklerini belirtmişlerdir. Ancak buna karşılık fir-malarınsadeceyarısıürüngeliştirmekveürünlerüzerindedeğişiklikyapmaküzereAR-GEçalışma-larıyaptıklarınıbelirtmişlerdir(Tablo17,Tablo18,Tablo19).

• Firmalarmarkalaşma yolunda anket çalışmaları,tutundurmaçalışmaları,fuarvekonferanslaraka-tılım,sosyalaktivitegibialanlarıdahaazkullan-maktadırlar. Firma logosunu barındıran ürünler,müşterikitlesininkatıldığısponsorlukfaaliyetleri,bağışvebursaktiviteleri, ilgiliticariveresmifu-arlara katılım, internet sitesinin güncellenmesi,yarışmakonularındayeterliçalışmagerçekleştir-memektedirler(Tablo17,Tablo18,Tablo19).

Sonuç ve ÖnerilerÜrünyadahizmetlerinbirbirindenayırtedilmelerini

sağlayan,benzerlerindenfarklılaştırılan,medyayoluy-lagenişkitleleretanıtan,hukukkurallarıçerçevesindeşirketlerikoruyanmarka,günümüzdehersektördeol-duğugibi inşaatsektöründedevazgeçilmezunsurlar-danbiridir. İstek ve ihtiyaçları sürekli olarakartanvegiderekdahazorbeğenirhalegelenmüşterilerinsada-katini kazanabilmek içinmüşteri ilemarkaarasındakiilişkiyigüçlendirmekgerekmektedir.Kurumstratejileriilebütünleşenmarkalaşmaçalışması,ülkemizdeinşaatsektörüadınaincelenmesigerekenönemlibiralandır.

Buçalışmadainşaatsektöründeyükleniciolarakfaa-liyetgösterenfirmalarınmarkaolmanıngerekliliklerininedereceuyguladıklarıaraştırılmıştır.Yüklenicifirma-larilegerçekleştirilenanketlersonucundagörülmüştürki, ülkemizde faaliyet gösteren firmalar markalaşmasürecindeolumlu aşamalar kaydetmelerinin yanı sırayerinegetirmelerigerekenbirçokçalışmamevcuttur.

Yükleniciolmanınyanısıratasarım,projeyönetimi,malzeme ya da birden fazla alanda faaliyet gösterenfirmaların, yalnızca yüklenici olarak faaliyet göste-renfirmalara göremarkaolgusunadaha fazla anlamyükledikleri ve markayı güven, marka değeri, pazarpayı&karlılık, bilinirlik ve kalite ile özdeşleştirdiklerigörülmüştür.Ayrıcamarkalaşmastratejilerine,konum-landırma çalışmalarına ve marka, pazarlama, reklam

ve kurumsal kimlik konularıyla ilgilenen profesyonelbirimesahipolmaoranlarınındadahayüksekolduğugörülmüştür.Fiyatodaklıolmakyerinegüvenvekali-tekavramlarınınmarkaolmakiçinayırtediciözelliklerolarakbelirtmişlerdir.

Bunakarşılıksadeceyükleniciolanfirmalarıntümüfiyatınmarkaolmakiçinayırtedicibirözellikolduğunubelirtirken,yükleniciolmanınyanısıradiğeralanlardadafaaliyetgösterenfirmalarınhiçbiri içinfiyatmarkaolabilmekiçinayırtedicibirözellikolmamıştır.Ayrıcateknoloji takibinin ve kullanımının sadece yükleniciolarakfaaliyetgösterenfirmalaradınadahayoğunola-rakdikkatealındığıgörülmüştür.

Tümbuveriler ışığındayükleniciolmanın yanı sıratasarım, proje yönetimi,malzeme ya da birden fazlaalandafaaliyetgösterenfirmaların;üretimmerkezliol-manınyanısıramarkaileilgiliçalışmalarıdahayoğunbirşekildegündemlerinealdıklarınıbelirtebiliriz.Diğerbiryandanisesadeceyükleniciolarakfaaliyetgösterenfirmalar;enkritikişlevleriolanüretimüzerineyoğun-laşarakbualanakatkısağlayacakteknolojivefiyatçer-çevesindeyoğunlaşmalarıdaanlamlıgözükmektedir.

İnşaatsektöründefaaliyetgösterenfirmalarmarkaolmasüreçlerinde farklınoktalarıdagözönündebu-lundurarak marka firmalar haline gelebileceklerdir.Markalaşmasüreçlerindefirmalarınmarkayıbilinirol-manındışındagüven,markadeğeri,pazarpayı&karlılıkve kalite ile özdeşleştirmeleri gerekmektedir. Firma-larda marka, pazarlama, reklam ve kurumsal kimlikkonularıyla ilgilenen profesyonel birime sahip olarakkoşullara uygunmarkalaşma stratejileri geliştirmelerimarkalaşmasüreçlerinekatkıdabulunacaktır.

Medya iletişimi; reklamçalışmaları, isim-logo, sos-yal sorumluluk-sponsorlukve tutundurmaçalışmalarıbütünselolarakelealınarakprofesyonelekiplerceyü-rütülmelivetoplamiletişimçözümlerisunularakplanlıbirşekildemarkayadeğerkatılmalıdır.

Markalaşmanınbirürünyadafirmanınpazardakial-gılanandeğeriniyükseltebilmesivepazardaöngörülenşekildekonumlanmasınısağlayabilmesibelirlikoşullaravekriterlerebağlıdır.Kurummarkalaşması,tümfirma-lardaolduğugibi inşaat sektöründeyeralanfirmalariçindeürünlerivehizmetlerimarkaylabirbirinebağla-yanyapısıilehedeflereulaşmakadınadikkatçekenenönemli başlıklardan biridir. İnşaat firmalarının kurumkültürlerini,ortayakoyduklarıürününniteliklerini,pa-zarlamaveiletişimebakışaçılarınıvekurumdışıpro-fesyonelhizmetlerinigözdengeçirmekkurummarkasıadınaönemarzedenbirsüreçtir.Algıgerçektirveinşa-atfirmalarıdamüşterilerininalgılarınıyönetmekadına


markaolmasüreçlerinebütünselolarakönemvererekhayatageçirmeli,bunusadecekısabirsüre içindeğiltutarlıvesürekliliksağlayarakgerçekleştirmelidirler.

KaynaklarAk,M., (1998)., Firma veMarkalarda Kurumsal Kimlik, Işıl

OfsetSanayiLimitedYayınları,İstanbul.Aktuğlu, I.K., (2004)., Marka Yönetimi: Güçlü ve Başarılı

MarkalarİçinTemelİlkeler,İletişimYayınları,İstanbul.Capital Aylık İş ve Ekonomi Dergisi, “İnşaattaki yükseliş

2012’ye kadar sürecek”, http://www.capital.com.tr/in-saattaki-yukselis-2012ye-kadar-surecek-haberler/21502.aspx?1.Page,1Temmuz2010.

CapitalAylıkİşveEkonomiDergisi,PazarPayıBüyütmeLid-erleri, http://www.capital.com.tr/pazar-payi-buyutme-liderleri-haberler/7126.aspx,1Nisan2010.

Capital Aylık İş ve Ekonomi Dergisi, Pazar Payının Yerini“Fırsat Payı” mı Alıyor?, http://www.capital.com.tr/pa-zar-payinin-yerini-firsat-payi-mi-aliyor-haberler/18893.aspx,1Mayıs2006.

Çöklü, Y.E., (2004)., Halkla İlişkilerdeMedya Yönetimi, SetSistem,İstanbul.

Erbil,Y.,(2009).,“Teknoloji,YenilikVeYapıSektörüÜzerine”,TMMOBMimarlarOdasıİstanbulBüyükkentŞubesi,Mi-marist,(31):79-83.

Farquar,H.P.,(1990).,ManagingBrandEquity,in:JournalofAdvertisingResearch,Aug./Sept.1990,7-12.

Güneş, H., (1990)., Türkiye’de İnşaat Sektörün Yapısı VeİstanbulMüteahhitlerininYapısı, İstanbulTicaretOdası,(23),İstanbul.

Kent,M.,(2001).,TeachingMediatedPublicRelations,Pub-licRelationsReview.27(1):59-71.

Koç,E.,(2008).,TüketiciDavranışıvePazarlamaStratejileri,SeçkinYayıncılık,1.Baskı,Ankara.

Kuruoğlu, M., Arslan, M., (2002)., “Türk İnşaat Sek-töründe Proje Yöneticileri için Bilgi ve BecerilerinDeğerlendirilmesi”,IVMimarlıkMühendizlikSempozyu-mu,Haziran2002,Balıkesir.

Makinde, S., (2006).,Marketing Practices of U.S. Contrac-tors, Yüksek LisansTezi, Illinois Instituteof Technology,Chicago.

Milliyet Gazetesi, Konut Sektörü Nereye Koşuyor?, http://www.milliyetemlak.com/haber/konut-sektoru-nereyekosuyor/haber.html?haberID=2641,21Ekim2007.

Öğüt, A., Çavuş,M.F., (2005)., İşletmelerde E-Ticaret Uyg.MarkaİmajıOluşturmaveİmajYönetimiGeliştirmeSüre-cineEtkileri,MarkaYönetimiSempozyumu,14-15Nisan2005,Gaziantep.

Perry, A., Wisnom, D., (2004)., Markanın Dna’sı, Eşsiz veDayanıklı Markalar Yaratmanın Kuralları, MediacatKitapları,İstanbul.

Polat, G., (2009)., İnşaat Sektöründe Pazarlama Anlayışı,DünyaİnşaatDergisi,(3),84-88.

Pride, W.M., Ferrell, O.C., (2000)., Marketing Concepts andStrategies,HoughtonMifflinCompany,Boston,NewYork.

Tek, Ö.B., (1997)., Pazarlama İlkeleri: Global YönetimselYaklaşımTürkiyeUygulamaları,BetaYayınevi,7.Basım,İzmir.

Uztuğ,F., (2003).,MarkanKadarKonuş,3.BaskıMediacatKitapları,İstanbul.


Tasarım Çalışmaları-1 Stüdyosunda Uygulanan Yaratıcı Drama Etkinliklerinin Mimarlık Öğrencilerinin Yaratıcı Düşünce

Becerilerinin Gelişimine Etkisi

The Effect of Creative Drama Activities Performed at the “Design Studies-1” Studio on Development of Creative Thinking Skills of Architecture Students

Levent ARIDAĞ,1 A. Esra ASLAN2

The aim of this research is determining the effectiveness of te-aching methods based on creative drama activities performed at the “Design Studies-1” studio on creative thinking and de-sign skills. The research’s work group consisted of 67 students who attended the 15-week Design Studies-1 studio (45 female, 22 male). The research is a one-group pretest-posttest experi-mental design. The theoretical basis of the research is cogni-tive creativity. The practices stimulating the imagination and flexible thinking skills with the basis of creative drama were used as the creativity-improving techniques. Based on the as-sumption that creative thinking is teachable, the hypothesis that the “Design Studies-1” program conducted by the first re-searcher will improve the students’ creative thinking skills was accepted. The data were collected through Creative Thinking Tests (Form A and B), which was developed by Torrance (1974 and 1984) and whose Turkish version was composed by Aslan (1999, 2006). For the data analysis, SPSS 13 program was used. In data analysis, related group t-test and Mann-Whitney U sta-tistical test were applied. The pretest and posttest scores mean of the students were compared and significant positive results were found in favor of posttest between the means of figural fluency, figural originality, abstractness of the titles, expressi-veness of the titles, intrinsic visualization, liveliness of imagery, richness of imagery, fantasy, verbal fluency, verbal flexibility and verbal originality.

Key words: Arcitectural design education; design and creativity; cre-ative drama; the basic design studio.

MAKALE / ARTICLE

m

garonjournal.c

om


MEGARON 2012;7(1):49-66

1Beykent Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, İstanbul2Marmara Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, İstanbul

1Department of Architecture, Beykent University, Faculty of Engineering-Architecture, Istanbul, Turkey. 2Department of Architecture, Marmara University, Faculty of Architecture, İstanbul, Turkey.

Başvuru tarihi: 16 Nisan 2012 (Article arrival date: Apr 16, 2012) - Kabul tarihi: 25 Haziran 2012 (Accepted for publication: June 25, 2012)

İletişim (Correspondence): Levent ARIDAĞ. e-posta (e-mail): [email protected]


Bu araştırmada, “Tasarım Çalışmaları-1” stüdyosun uygula-nan yaratıcı drama etkinliklerine dayalı öğretim yöntemininyaratıcı düşünce ve tasarım becerisi üzerindeki etkililiğininsaptanması hedeflenmektedir. On beş haftalık “Tasarım Ça-lışmaları-1”stüdyosunualan67öğrenci(45kadın,22erkek)araştırmanınçalışmagrubunuoluşturmaktadır.Araştırma,öntest-sontest tekgrupludeneyselmodeldir.Araştırmanınku-ramsaldayanağını,bilişselyaratıcılıkoluşturmuştur.Yaratıcılığıgeliştiricitekniklerolarakyaratıcıdramayöntemleritemelindehayal gücünü, esnek düşünce becerisini uyarıcı uygulamalarkullanılmıştır. Yaratıcı düşüncenin öğretilebilirliği varsayımıilehareketedilerek,birinciaraştırmacınınyürüttüğüTasarımÇalışmaları-1 programının, öğrencilerin yaratıcı düşünce be-cerisinigeliştireceğihipotezikabuledilmiştir.VerilerTorrance(1974ve1984)tarafındangeliştirilenveAslan(1999,2006)ta-rafındanTürkçeformuoluşturulanTorranceYaratıcıDüşünceTestleri(AveBformları)veKişiselBilgilerAnketiiletoplanmış-tır.VerilerinanaliziSPSS13programıileyapılmıştır.Verianali-zindeilişkiligrupt-testiveMann-Whitney-Uistatistiktestlerikullanılmıştır. Öğrencilerin ön ve son test puan ortalamalarıkarşılaştırıldığındaşekilselakıcılık;şekilselorijinallik,başlıkla-rınsoyutluğu,başlıklarınaçıklayıcılığı,içselgörselleştirme,ha-yalgücürenkliliği,hayalgücüzenginliği,fantezi,sözelakıcılık,sözelesneklik,sözelorijinallikpuanortalamalarıarasındasontestlehineanlamlısonuçlarbulunmuştur.

Anahtar sözcükler: Mimari tasarım eğitimi; tasarım ve yaratıcılık;yaratıcıdrama;temeltasarımstüdyosu.

GirişOnbeş haftalık “Tasarım Çalışmaları-1” stüdyosun-

dauygulananyaratıcılığıgeliştiriciöğretimyöntemininyaratıcıdüşüncevetasarımbecerisiüzerindekietkilili-ğininincelendiğibuaraştırmanıngirişbölümündeku-ramsaldayanaklarsunulacaktır.Bukapsamdatarihselperspektifte temel tasarım stüdyosunun gelişimi, de-neyim-beden(flesh)kavramı,Geştaltyaklaşımıveya-ratıcıdramaylaolanilişkileritartışılacaktır.

Mimarlık Eğitiminde Temel Tasarım Stüdyolarının YeriMimarlıkeğitimindeveözelolarakbirinci yıl stüd-

yosunda, tasarım becerilerinin ve yaratıcılığın geliş-tirilmesi hayati bir öneme sahiptir. Ancak tasarım veyaratıcılığıngeliştirilmesiyöntemaçısından,öğrenciveöğretim sorumlusu için bilinmezlikler içeren zorlayıcıbir süreçtir.Çünkü, tasarım stüdyolarımimarlıkeğiti-mindegerçekanlamdameslekleilktanışılanyerlerdir.Mimaradayıburadahemtasarımıdeneyimler,hemdetasarlamanın bilgilerini öğrenir. Dört yıllık eğitim sü-recinde tasarım stüdyosu her dönem tekrar etmeklebirlikte,birincisınıftakistüdyo,mimarlıkla ilgilibirönöğrenmeolmaksızın,ilkkeztasarımınyapılmayaçalışıl-dığı,eşzamanlıolarakyaratıcılığınkeşfedilmesi,kulla-nılmasıgerekenbiryerolarakmimarlıkeğitimsürecinivegeleceğinmimarınıetkileyeceközelbirönemesa-hiptir.Buaçıdan tarihselperspektiftemimari tasarımeğitiminingelişimsüreciniincelemekönemlidir.

Mimari tasarım eğitiminin gelişiminde önemli roloynayanikianaparadigmadanbirincisiBeaux-Artsge-leneğidir.Beaux-Artsgeleneği,stilevetipeuygunürünverentasarımanlayışıdoğrultusundatarihiyinelediği,iki boyutlu ve simetrik kompozisyon anlayışı, elitist,aristokratikyaklaşımıgibiözelliklerinedeniyleeleştiril-mektedir(Uluoğlu,1990).Bunarağmenilkstüdyosis-temiEcoledesBeaux-Arts’dauygulanmıştır.Dewey’inFransa’da 19. yüzyılda Ecole des Beaux-Arts’da mi-marlarıneğitimindeatölye1 sistemiyle ilgili erkendö-nembirçalışmasıbulunmaktadır(Kuhn,2001).Dewey(1987)buçalışmasıylaprojeleraracılığıylaöğrenenöğ-rencilerinyanyanameslektaşlarıvehocalarıylaişbirli-ğiiçindeprobleminkarşılıklısoruşturmasıylayoğunbirsürecipaylaştıklarınıveaynı zamanda tasarlamayıdadeneyimlediklerinigöstermiştir(Tschimmel,2010).

Mimaritasarımeğitimineikincibakışaçısı,Bauhausekolüdür. Bauhaus’unBeaux-Artsmodelindenenbü-

yükfarklılığıöğrenciyihertürkoşullanmadankurtarıpyaratıcılığını,hayalgücünü,bireysel ifadeolanaklarınıönplanaçıkarmakolduğusöylenebilir.Gropius,eğiti-minamacınınbellibirbilgi-becerikazandırmaktançok,sorunlara bir yaklaşım biçimi, bir yöntem öğretmekolduğunu dile getirir. Bu nedenle de akademik gele-nekteönemliyertutançizimvetarihderslerinedahaazyerverir.Bunakarşılıkgörsel iletişiminvebiçimseldilin geliştirilmesinde daha nesnel bilgi kaynaklarınagüvenilerek,optik,biyoloji,fizyolojivepsikolojidalla-rındakigelişmelerinyakındanizlenmesigerektiğinisa-vunur(Akt.Droste,2002).Bauhaus’unTemelTasarımeğitimininkurucusuItten’ınamacıdaaçıkçaöğrencinindahaönceedindiğişemalarıyadadüşüncekalıplarınısorgulayabilmesini,kararvermedenöncesorunlarıtu-tarlıbirbiçimdedüşünebilmesinivebunlarıkişiliğininbütünlüğüiçindedeneyimleyebilmesinidesağlamaktır(Lerner,2005).Buçerçevededahi,usta-çırakilişkisininBeaux-Arts’dakinden farklıolmaklaberaberatölyeler-dentamamenortadankalktığınısöyleyebilmekmüm-küngörünmemektedir.Beaux-Arts’dausta,dahafazlaotorite sahibi, sonuçürününoluşmasındahâkimgüçolarakkarşımızaçıkar.Buradakideneyimkesinkurallarıolanhazırbiçimlerintekrarıylaeldeedilir.Kullandıklarıyöntemvemimarayüklediklerirolfarklıolmaklabirlik-te,BauhausileBeaux-Artsarasındabazıortakyönler-dende sözedilebilir.BunlardanbirincisiBauhaus’un,Beaux-Arts’daolduğugibi,tasarımeğitiminibirdavra-nış geliştirme süreci olarak görmesi, ikincisi ise, istermimarın kendisinde olsun, isterse doğada aransın,evrensel doğruların varlığını kabul edişidir (Uluoğlu,1990).

Mimari tasarım eğitimi, Beaux-Arts ve Bauhausekollerinden günümüze stüdyo geleneğinin değişenyapısınedeniyleönemlihalegelmektedir.Günümüzdetasarım stüdyoları öğrencilerin kendi kişisel deneyimvearayışlarınıdesteklemekleberaber,stüdyoyürütü-cüsününmesleki,pedagojikyetkinliğininvezaaflarınınetkisindeolduğudabirgerçektir.Busorunuaşmakiçinbazımimarlık bölümleri ünlümimarları öğretimkad-rolarınakatmayaçabalarken,diğerbazılarıdameslekiuygulamadeneyimininaktarılmasıyoluylatasarımeği-timinin gerçekleştirilmesini çok önemli görmektedir.Bizimgörüşümüzegöreise,tasarımstüdyosuyürütü-cülerinin tasarımın yapılması ile öğretilmesinin farklıbecerilerolduğunukabuletmelerieğitimigeliştirecekbirbaşlangıçnoktasıolacaktır.

Tasarım stüdyosu,Dewey’in (1987), okulu tanımla-dığınabenzerbirbiçimde,öğrenciyebilgiverendeğil,hayattadavranışyolunubulmayaalıştıran,buamaçiçindedüşünmealışkanlığıverenyerolaraktanımlanabilir.


1 Güzelsanatlardabirsanatçınınçalışmaarkadaşlarının,yardımcılarınınyadaöğrencilerinintümü.Birsanatokulunda,birakademide,ünlübirhocanınyadasanatçınınöğretimbirimi;öğrencilerinintümü(Atölyeustanınadıylaanılır)(BüyükLarousseSözlükveAnsiklopedisi,1993,s.1003).


Dolayısıylaburada tasarlamanınnasıl yapıldığıyla ilgilibirdavranışbecerisinin kazandırılması sözkonusudur.Dewey,(2007)“DeneyimveEğitim”adlıkitabındaya-paraköğrenmeyinesneler,kavramlararasındaneden-sel ilişkiler kurmak içinbir yololarak irdeler. Tasarımıkişiselbütünleştiricidüşünceninpratiğiolaraktanımlar.Ona göre, ilişkilerin kavranarak başka durum ve za-manlardayenidenbenzerbiçimlerdeinşaedilebilmesi,başka durumları yorumlamakta veya çözümlemektekullanılması önemlidir (Özkar, 2009). Günümüzde buyaklaşım“flesh”kavramıyla farklıboyutlardageliştiril-miştir. Modern coğrafyacılar yerin deneyimlenmesinitanımlayabilmek için beden (body) kavramının yeterliolmadığınıveyenibirbedendurumuolaraksınırlarınıyaşanmışlıklaryoluylagörünendençokuzaklarageniş-letebilen,hisseden,algılayanve tümbuduyumsama-lar sonunda bir anlam üreterek dünyayı tanımlayan,yere angaje beden (flesh) kavramını önermektedirler(Grange 1985). Bu tanımlanan beden görünürmaddibedeninkatı,doluveyerçekiminebağlıhalinintersineboşlukluveşeffaftır.Şeffaftır,çünküdışdünyanınetkile-rineaçıktır.Boşlukludur,çünküdışdünyadangelentümverilerbuboşluksayesindebedeniniçindeyankılanabi-lirvetümdeneyimler,anlamüretimleri,kavrayışlarbuyankılanma üzerinden oluşur. Beden duyumsamanın,hissedişin,değerlendirmeninmekânıhalinialır.Dene-yim,dışdünyadangelenverilerinyankılanmasıyanian-lamlıhalegelmesi,ilişkikurulmasıvedolayısıylabunla-rınkaydedilmesiileoluşur.Yaniöğrencitasarımabedenolarak angaje olur. Tasarım stüdyosunda öğrencilerintasarımıdeneyimlemeleri,bedenolarakangajeolabil-meleri sayesinde gerçekleşir. Dolayısıyla duyumsama,hissetme,anlamüretme,değerlendirme, ilişkikurma,kavramanın olduğu bir stüdyo sürecinde öğrencilerinyaratıcıdüşüncebecerisineihtiyaçlarıvardır.

Tasarım ve Yaratıcılığın Kuramsal TemelleriYaratıcılık “creare” latincekökendengelenbir keli-

meolupdoğurmak,yaratmak,meydanagetirmekan-lamındadır(San,1985;Young,1985).Noller,yaratıcılığısembolikbireşitlikolaraktanımlamıştır(akt.Isacksen,DorvalveTreffinger,2000)(Bkz.Şekil1).

Yaratıcılığı içeren tasarım süreci öğrenci için birproblemiarama-tanımlamadurumudur.Buradaprob-lem hem kişinin hedefine ulaşmasına bir engel veya

zorlukhemde,varolanfikirleremeydanokuyarakyenibirfikrioluşturmakiçinfırsatolaraktanımlanmaktadır.LumsdaineveLumsdaine(1995)deproblemifırsatvetehditolarakyaratıcılığıyeşertenyadaengelleyenbirolguolaraktanımlanabileceğinibelirtir.

Yaratıcı düşüncemimaridentıbbakadar tümbilimalanları için gerekli beceri olmanın yanı sıra eğitimintemel çıktıları arasında sayılmaktadır (Aslan ve Puc-cio,2006).YaratıcıdüşünceTürkMilliEğitimsistemin-deilköğretimtemelilkeleriiçindehedeflenirken,ünlüAmerikalıeğitimciBloomtarafındandatamöğrenme-ninçıktısıolaraksunulmaktadır2(MilliEğitimBakanlığı,2011).Ayrıca1998’debaşlayanBolognasürecikapsa-mında“Yükseköğretim,toplumdayeniliğinveyaratıcı-lığıngelişebilmesiiçin,herdüzeydesanatsalaraştırmave gelişim temelli olmalıdır” denmekte ve “öğrencimerkezlieğitim” teşvikedilmektedir (YüksekÖğretimKurumu,2009).

Pedagojikanlamdayaratıcıdüşünceiçinüçayrıdu-rumtartışılmaktadır:Yaratıcı bir şekilde öğretmek, ya-ratıcılık için eğitmek, yaratıcı öğrenmeyi desteklemek (Craft,2005).Bunlarınhepsiüstdüzeypedagojikdu-yarlılıkvebecerigerektirmeklebirliktebirbirinekarış-mariskiolankavramlardır.Herbirideneyimçevre,öğ-renenler,öğretimvaatleri,etkialanı,hareketaçısındanfarklılıkları olan kavramlardır. Bu nedenle eğitimcininhedefini çok kesin olarak belirlemesi gerekmektedir.BuaraştırmayakonuolanTasarımÇalışmaları-1stüd-yosutasarımkavramınayaratıcıbirbakışkazandırmakiçin“yaratıcılık içineğitmekveyaratıcıbirşekildeöğ-retmek”amacınıhedeflemektedir.

Heröğrencikendialgısıylazihninivetasarımını,ya-ratılanortamdahazırbulunuşlukdüzeyinegöreyeni-denorganizeeder.Çünküöğrenci zihinselolarak ileribirdurumayoğunlaşmıştır.Dolayısıylabukeşif sürecidekendineözgüdür.Öğrencikendisinisürecinbirpar-çasına dönüştürerek kontrol etmek durumundadır.Burada ikili bir yapıdan bahsedilebilir: Birincisi, yara-tıcı tasarımın öznesinin davranışının geliştirilmesi veikincisi, yaratıcı tasarımnesnesininaçığaçıkartılması-dır. Bunedenle grupdinamiklerinin katkısı önemlidir(Swede,1993;ReidveSolomonides,2007).Dolayısıylayaratıcılıkla birlikte stüdyo için sıklıkla üç tanımlamayapılır.Bunlarişbirliği,hızlıiletişimvegenişsosyaliliş-kidir(Schön,1985).İşbirliğinedayalıöğrenme,yalnızcabilgiteknolojisinedayalıdeğil,aynızamandaöğrenci-lerin işbirliğine nasıl motive edildiklerine de bağlıdır

C= fa (K,I,E)

K: Bilgi I; Hayalgücü E: Değerlendirme

Şekil 1. Noller’in yaratıcı düşünce tanımı.

2 “…Beden,zihin,ahlâk,ruhveduygubakımlarındandengelivesağlıklışekildegelişmişkişiliğevekaraktere,hürvebilimseldüşünmegücüne,genişbirdünyagörüşünesahip,insanhaklarınasaygılı,kişilikveteşeb-büsedeğerveren,toplumakarşısorumlulukduyan;yapıcıyaratıcıveverimlikişilerolarakyetiştirmek”.

Arıdağ ve Arslan, Mimarlık Öğrencilerinin Yaratıcı Düşünce Becerilerinin Gelişimi

(Shih,HuveChen,2006;Kreitler,2009.).Stüdyoyürü-tücüsübu yapıyı oluşturanpedagojik konseptinmer-kezindedir. Stüdyo yürütücülerinin sınıf ve müfredatorganizasyonununyanındariskalmavegüvenlidinginortamsunmagibiyardımcıdestekleyiciçevreoluştur-malarıdaönemlidir(RutlandveBarlex,2008).Öğren-cilerinöğrenimyollarında,kendilerinidönüştürebilenvekendinegüvenenprofesyonellergereklidir.Öğrenciyaratıcılığını teşvik eden ve ilerleten profesyonel pe-dagojik pratikler, süreç ve risk almanın getirdiklerinideğerlendirme,bilgiyiçözümlenecekbirproblemedö-nüştürmeyi,bilinenvebilinmeyendeyolculuklaeğitimsürecini öğrencilerle paylaşmayı içerir (Craft, 2005).Pedagojinin oluşturmacı (constructivist) modelini or-tayakoyanJeanPiaget(1954),LevVygotsky(1978)veGlaserfeld (1989) görede, etkileşim stüdyonunayrıl-mazbirparçasıdır.

Bunlardan hareketle, genel olarak takip edilen ge-leneksel tasarım stüdyosundaki yöntemler yerine, buaraştırmadaetkisisaptanmakistenenyaklaşımveyön-temleişlenenbirtasarımstüdyosudeneyimininetkile-rininnelerolabileceğisorusuaraştırmayayönvermiştir.Bununiçinonbeşhaftaboyuncayaratıcıdramayöntemolarak kullanılarak okuma-tartışma-eleştiri etkinlikleriyapılmıştır. Yaratıcıdramaöğretimyöntemi ileöğren-cilerinkendileriylevebirbirleriyletasarımkonusunda-ki paylaşım ve iletişimleri sağlanmıştır. Yaratıcı dramaetkinlikleri; kuramsal boyutun oluşturulması yanı sıraoyunlaştırma, canlandırma ve doğaçlama temel alın-mak üzere stüdyo çalışmaları çerçevesinde yürütül-müştür (ArıdağveÇiftçi,2008;Arıdağ,2009).Drama,yaşam durumlarını oyunda var olan “kurallar içindeözgürlük”öğesini kullanarak yaratıcı süreçleredönüş-türmekyoluylaöğrencilerekendini keşfetme, tanıma,başkalarınıtanıma,kendinibaşkalarınınyerinekoyabil-mefırsatveolanaklarınıverir.Böylecedramabirdisip-lin,biröğretimyöntemiçağrışımların,duyguların,bilgivedeneyimlerinözgürleştiğibirortamınsağlanmasıdır(Üstündağ, 1994).Deneyimin vebunabağlı yaratıcılı-ğınoluşmasınısağlayacakbiryöntemolarakkullanılanyaratıcı drama, öğrencilerin farklılıklarını ortaya çıka-racaksürecibaşlatarakönemlibir rolüstlenir.Yaratıcıdramanıneğitseldeğeri,öğrencilerinpsikolojikaçıdankendiyaptıklarının,zihinsel,algısalvedavranışsalözel-likleriylebedenlerininfarkınavarmasındaoynadığırol-denkaynaklanır.Öğrenci,dramaylakendisini,insanlarıtanır,çevresiniöğrenir,hayalveyorumgücünükullanır,duygularını, heyecanlarını harekete geçirerek iletişi-mini güçlendirir. Bu paylaşım öğrenci-öğrenci, öğren-ci-stüdyo yürütücüsü etkileşimiyle gerçekleştirilmiştir.Kuramsalbilgileröğretimortamındayaratıcılığınıkısıt-layıcıdeğil,hareketegeçiriciaraçolarakkullanılmıştır.

Araştırmadatasarımkavramınıelealırken,sezgiselbilişiaraştıran, tasarımın temelyapısıolarakgörmek-önermek-görmek,tasarlananınvekeşfetmeninbiret-kileşimiolanyansımalıbirkonuşmaolduğunusavunan;SchönveWiggins(1992),Behesti’nin(1993),KolodnerveWills (1996),Weth (1999),Dorst veCross (2001),AkınveAkın(1996),Liu(1995)çalışmalarındanhare-ketedilmiştir.Buaraştırmacılarınbakışaçısınagöreta-sarım,problemçözmedendahaçokproblemileçözümarasındaköprükurma,yeniproblemlerbulmasüreci-dir.Tasarımiçebakıştemelindeincelenmeli,problemveçözümarasındakisüreçtepekçokmuhtemelçözümseçeneğiarasındananiaydınlanma(a-h-anoktası) ileenözgünçözümeulaşılmalıdır.Busüreçte,tasarımbili-şindevehesaplamalarındaörüntügörme,örüntülerinyeniden yapılandırılması önemlidir. Tasarımcıların bi-lişselsüreçleriniçalışanaraştırmacılar;Lawson(1986),Schön (1985), Cross, Dorst ve Roozenburg (1992),Goldschmidt(1994),Oxman(1999;2002),tasarımsü-recindetasarımdüşüncesiniproblemçözümüneveyabilgisürecineindirgemeninçokkarmaşıkolduğunaişa-retederler.Gelenekselolarak1960’lardanberitasarımsüreçlerirasyonelveyayaratıcıproblemçözmesüreç-leriolaraktanımlanır (Archer,1965;Simon1969;Rit-tel1970)vebirçokdurumdadahalaöyledirler.TauraveNagai,(2010)ise,gelecektasarımyaklaşımları için“idealiarama”nınöneminedeğinirveproblemçözmeyaklaşımınınsorunuidealizeetmedenoankiproblemeçözümürettiğini,bunundayeniamaçlaryaratmadığı-naişaretederler.

Özetle, Tasarım Çalışmaları-1 stüdyosunda öğren-cilerinbilişsel,duyuşsal,davranışsalgelişimlerineola-naksağlayacak,tasarım-yaratıcılıkarasındailişkikurupkendilerini yenidenorganizeedebilecekleri bir ortamyaratılmaya çalışılmıştır.Öğrencinin böyle bir deneyi-meaçıkhalegelmesiyani,bedeniniangajeedebilmesi,olasılıkları farkederekbilgiyizihnindeyenidenkodla-yıprasyonelleştirmesiidealiyleyaratıcıtasarımdüşün-cesininortayaçıkartılmasıiçinyaratıcıdramayöntemikullanılmıştır.

Araştırma HipotezleriTasarımÇalışmaları-1stüdyosundaöğrencinintasa-

rımprobleminitanımlayıpproblemileçözümarasındaköprükurarak, yaratıcıdüşüncebecerisini kullanmasıistenmektedir.Bunedenledeöğretimyöntemiolarakyaratıcılığı ortaya çıkaracak yaratıcı drama etkinlikle-riyle zenginleştirilen öğretim yöntemi vemalzemelerkullanılmıştır.BuaraştırmayakonuolanTasarımÇalış-maları-1 stüdyosununöğrencilerinyaratıcılığı vedersbaşarılarınaetkisininsınanmasıdaaraştırmanıntemelprobleminioluşturmaktadır.Araştırmayaratıcıdüşün-


ceyeteneğininherinsandabelliderecedevarolduğuveyaratıcıdramayöntemiylegeliştirilebileceğivarsayı-mınadayanmaktadır.

Hipotez 1: Yaratıcı eğitim anlayışıyla yürütülen Ta-sarımÇalışmaları-1stüdyosuöğrencilerininönvesontestyaratıcılıkpuanlarıarasındasontestlehinefarklılıkvardır.

Hipotez2:TasarımÇalışmaları-1stüdyosuöğrenci-lerininyaratıcılıksontestpuanlarıdersbaşarıpuanlarıarasındailişkivardır.

Hipotez3:TasarımÇalışmaları-1stüdyosuöğrenci-lerininyaratıcılıkpuanları cinsiyetegöre farklılaşmak-tadır.

YöntemAraştırmatekgrupöntestsontestdeneyselmodele

göreoluşturulmuştur.

Çalışma GrubuAraştırma 2009- 2010 eğitim-öğretim yılında Bey-

kentÜnüversitesiMimarlıkBölümün’deöğrenimgörenve Tasarım Çalışmaları-1 stüdyosunu alan öğrenciler(N=84) üzerinde gerçekleştirilmiştir. Analize, dersleredüzenlidevamedenveyaratıcılıkönvesontestlerinieksiksiz ve puanlanabilir şekilde dolduran öğrenciler(47kadın;20erkek)dahiledilmiştir.Grubunyaşortala-ması18’dir.Deneyselçalışmanınuygulanmasısırasındaöğrencilerikiayrıgruphalindetasarımstüdyosunade-vametmişlerdir.

Veri Toplama AraçlarıAraştırmanın hipotezlerini sınamak üzere yaratıcı

düşünce becerisinin ölçümünde Aslan (1999), AslanvePuccio(2006)tarafındanTürkçe’yeuyarlanmışolanTorranceYaratıcıDüşünceTestleri(FormAveB)Türkçeve İngilizce formu kullanılmıştır (Torrance, 1974; Tor-ranceveBall,1984).AnadiliTürkçeolanöğrencileriçinTürkçeformları,yabancıuyrukluöğrencileriçiniseİn-gilizceformlarıtercihedilmiştir.

TorranceYaratıcıDüşünceTestlerisözelformundan;“Soru sorma,Nedenleri tahmin Etme, Sonuçları Tah-min Etme, Ürün Geliştirme” adlı alt testler uygulan-mıştır.Şekilselformdanda;“ResimOluşturma,ResimTamamlama,Daireler/ParelelÇizgiler”isimlialttestleruygulanmıştır.

Torrance Yaratıcı Düşünce Testleri (TYDT), ilk kez1966yılındayayınlanmıştır.Sözelveşekilselyaratıcılı-ğıölçmeküzereE.Paul Torrance tarafındangeliştiril-miştir.Testdoğrudanyaratıcıdüşünceyiölçenbiraraçolup,paralelformlarıvardır.Araştırmada1984yılında

revize edilmiş ve B formları kullanılmıştır (Torrance,1974;TorranceveBall1984).

Orijinalformungüvenirlikçalışmalarındapuanlamagüvenirliği, test-tekrar-test, yapı geçerliği çalışmalarıgerçekleştirilmiştir. Geçerlilik çalışmaları kapsamındazekâtestleriveüstünyetenekliöğrencilerlegerçekleş-tirilençalışmalarıvardır.

Testinanaokulu,ilköğretim,liseveyetişkiniçinolanAveBformları içinAslan(1999)tarafındandilseleş-değerlik, güvenirlik ve geçerlik çalışmaları yapılmış-tır. Bu çalışma kapsamında üç ayrı uzman tarafındanTürkçe’ye çevrilmiş ve elde edilen Türkçe ve İngilizceformlarıikidilidebilen30kişilikbirgrubauygulanmış-tır. Sözel test için .64- .86 arasındadeğişen vep<.01düzeyindeanlamlıkorelasyondeğerleri,şekilselkısımiçinise,.50ile.96arasındadeğişen,p<.01vep<.05dü-zeyindeanlamlısonuçlareldeedilmiştir.

AyrıcapuantürlerinintümüiçinİngilizceveTürkçeformortalamalararasıfarklılıkt-testiileanalizedilmiş-tir,t-testisonuçlarınagörefarksızlıkbeklenmekteikenyedialttesttürü içinortalamalararasıanlamsızfark-lılık elde edilirkenbaşlıkların soyutluğu (şekilsel test)alt puan türü için anlamlı sonuç elde edilmiştir. Aynıyönergeyebağlıolarakuygulanandiğeryedi test içinanlamsızlıkeldeedildiğindenbusonucunörnekleminözelliğinden kaynaklanan bir durumolduğu düşünül-müşvetestinTürkçeyönergesininkullanılmasınakararverilmiştir(Aslan2001;AslanvePuccio,2006).

Veri Çözümleme YöntemleriMimari tasarım stüdyosu uygulamasından önce ve

sonra sırasıyla TYDTA veB formuuygulanmış vepu-anlar ilişkili grup t testi ile sınanmıştır. TYDTA formuöntestpuanlarıkendiiçindeyüzdelikdeğerlerinegöresıralanmış ve üçüncü yüzdelik Y75 (yaratıcı olanlar) vebirinciyüzdelikY25(normalolanlar)şeklindetanımlan-mıştır.Üstvealtgrubuntasarımstüdyosubaşarıortala-malarıarasındakifarkilişkisizgrupttestiilesınanmıştır.

Cinsiyetinyaratıcılıküzerindeetkisinisınamaküzeredekadınveerkeklerinöntestyaratıcılıkpuanortala-malarıarasındaMann-WhitneyU-testiyapılmıştır.

Araştırma ve İşlem SüreciAraştırmaya konu olan TasarımÇalışmaları-1 stüd-

yosu için, ders hedeflerinin belirlenmesi veders pla-nınınhazırlanmasıilebaşlanmıştır.Dersplanındadershedefleri mimarlık eğitiminin öngördüğü ilk tasarımstüdyosuhedefleriniiçermekteolupbuaraştırmakap-samında yaratıcı düşüncebecerisini geliştirici yaratıcıdrama yöntemleri ve buna bağlı hedefler de eklen-miştir(Bkz.Tablo1).Stüdyoeğitimialtısaatlikhaftalık



derslerleonbeşhaftasürmüştür.Bununilkikisaatiya-ratıcıdrama-gevşeme-grupçalışmaları vemetineleş-tirisi-tartışma,diğerdört saat teorikders sunumuvetasarımuygulamalarıolarakgerçekleştirilmiştir.

Bu araştırmanın uygulandığı tasarım stüdyosu içineğitimfelsefesitemeliolarakyaratıcıdüşünceyigeliştiri-ciyaratıcıdramayöntemiveGeştaltpsikolojisininbakışaçısıkabuledilmiştir.Yaratıcıdramaaracılığıylaöğren-cininvarolantasarımkavramına ilişkin farkındalığınınarttırılması, geliştirilmesi, yeniden oluşturması hedef-lenmiştir.Öğrencileryaratıcıdramaçalışmasıesnasında

kazandıkları soyutlama ve kavramlaştırma pratiklerini(hazıroluş düzeyi) çalışmadan sonra kullanabilir halegelmiştir.Çalışma sonrasında,bupratikleri tasarımveyaratıcılıklailişkilendirmeyisomutolarakyapabilmeleri,metinler üzerinde gösterebilmeleri için tasarımla ilgilitartışmalaravesonrasındaherhaftaayrıbirkonuolarakkurgulanandersinteorikkısmınaveuygulamasınage-çilmiştir.Tartışılacakmetinleröğrencilerebirhaftaön-cedenokumaları içinverilmiş,sorularsormaları isten-miş vebu sorular temelinde tartışmaları sağlanmıştır.Tartışmalara,konutıkandığındailerlemesinisağlayacakliderlikrolüdışındamüdahaleedilmemiştir.


Yaratıcı Drama (YD): Sağ-dan sola isim söyleme, top atarak isim öğrenme oyu-nu. Belgesel: Beynimiz-1. Ödev (Ö): Tanıtıcı cv; “mi-marlığı isteyerek mi seçti-niz, hobileriniz nelerdir?” vb. sorular üzerinden A4 fotolu özgeçmiş.

YD: Tanışma; günaydın, benim ismim, Yürüyüşler; serbest yürüyüş, hızlı yü-rüyüş, yağmurda yürüyüş, çamurdan geçme, köşe kapmaca.Okuma-Tartışma (OT): Beyin fırtınası nedir ve na-sıl yapılır?Uygulama (U): Beyin fırtı-nası (Nokta, çizgi, düzlem) U: Bedenle daire perfor-mansı (grup çalışması). Bir-likte en geniş daireyi ve en küçük daireyi oluşturma, bunu beden ve sesle ifade etme. Kendi şehirleri üzerinden nokta-çizgi-yuvarlak hika-yesi yazma. Seçilen metin-lerin okunması.Ödev (Ö): İstanbul’u fo-toğraflama ve İstanbul üzerinden nokta-çizgi-yu-varlak hikâyesi.

Eleştirel düşünce becerisi

Analiz edebilmeEsnek düşünme becerisi Örüntüyü algılamaİfade (yazma) becerisini geliştirme

Tablo 1. Tasarım çalışmaları-1 ders planı (Devamı için Bkz. Ek 1)

Hafta Konu Kazanım Öğretim teknikleri Yaratıcı düşünceyi geliştirici yönü

Derse giriş: Genel dersin içeriği verilmesi. Neden yaratıcı drama? Yaratıcılık –iletişim-yaratıcı drama ara-sındaki ilişkiler nelerdir?

Nokta-Çizgi-Düzlem/Pla-tonik Formlar

1

2

Birbirinin farkına varma, iletişim kurma, bedeni ta-nıma işleyişini beyin üze-rinden kavrama, öğrenme, hafıza, hatırlama, yaratıcı düşünce kavramlarını sor-gulama.

Yaşanılan çevrenin mima-ri ve tasarım özelliklerini farklı bir bakış açısı ile ana-liz edebilme. Canlı-cansız arasında iletişimin olduğu-nun farkına varma.

TasarımÇalışmaları-1stüdyosununherhaftagerçek-leşensüreciGeştaltkuramının“şimdiveburada”yak-laşımı ile önceden yapılandırılmadan oluşmuş, spon-tanlık içindegelişmiştir.Öğrenci bu stüdyo sürecinde

“şekli”,uygulananyöntemlervebütünyaşananlarda“zemini” oluşturmuştur. Böylece her bir stüdyo inte-raktifolarakyapılanmıştır.Bustüdyosürecindekitasa-rımetkinliğininçıktısıiyibirtasarımürününeulaşmak


Tablo 2. Araştırma grubu yaratıcılık ön ve son test puan ortalamaları t testi analizi

Yaratıcılık puan türleri Ortalama N Std. Sapma Ort. Std. Hatası t sd Anlamlılık†

Sözel akicilik Xön

= 29,61 Sdön

=9,79 SHön

= 1,18 X

son=26,13 69 Sd

son=9,19 SH

son=1,11 2,850 68 ,006**

Sözel esneklik Xön

=18,67 Sdön

= 4,86 SHön

= 0,58 X

son=14,23 69 Sd

son= 4,42 SH

son= 0,53 7,07 68 ,000***

Sözel orijinallik Xön

=11,83 Sdön

= 6,99 SHön

= 0,84 X

son=14,68 69 Sd

son= 7,78 SH

son= 0,94 -2,78 68 ,007**

Şekilsel akıcılık Xön

=21,00 Sdön

= 8,59 SHön

= 1,03 X

son=17,41 69 Sd

son= 6,49 SH

son= 0,78 3,36 68 ,001**

Şekilsel orij. Xön

=16,55 Sdön

= 8,81 SHön

= 1,06 X

son=13,32 69 Sd

son= 5,58 SH

son= 0,67 2,86 68 ,006**

Sek. bas. soy. Xön

=7,84 Sdön

= 6,10 SHön

= 0,73 X

son=11,23 69 Sd

son= 3,07 SH

son= 0,37 -4,39 68 ,000***

Şek. zen Xön

=11,99 Sdön

= 2,54 SHön

= 0,31 X

son=5,97 69 Sd

son= 4,28 SH

son= 0,52 11,25 68 ,000***

Er. kap. dir. Xön

=1,12 Sdön

= 1,18 SHön

= 0,14 X

son=1,25 69 Sd

son= 1,28 SH

son= 0,15 -0,65 68 ,521

Duy. ifa. Xön

=0,74 Sdön

= 1,61 SHön

= 0,19 X

son=0,46 69 Sd

son= 0,88 SH

son= 0,11 1,39 68 ,169

Hik. an. Xön

=1,14 Sdön

= 1,67 SHön

= 0,20 X

son=1,03 69 Sd

son= 1,49 SH

son= 0,18 0,62 68 ,539

Har. Xön

=0,91 Sdön

= 1,45 SHön

= 0,17 X

son=1,30 69 Sd

son= 1,52 SH

son= 0,18 -1,67 68 ,099

Baş. açık. Xön

=3,67 Sdön

= 4,26 SHön

= 0,51 X

son=5,38 69 Sd

son= 5,21 SH

son= 0,63 -3,47 68 ,001**

Şek. sentezi Xön

=0,17 Sdön

= 0,57 SHön

= 0,07 X

son=0,10 69 Sd

son= 0,43 SH

son= 0,05 0,93 68 ,357

Çiz. sen. Xön

=0,03 Sdön

= 0,17 SHön

= 0,02 X

son=0,00 69 Sd

son= 0,00 SH

son= 0,00 1,43 68 ,159

Alışıl. gör. Xön

=0,35 Sdön

= 0,68 SHön

= 0,08 X

son=0,90 69 Sd

son= 1,14 SH

son= 0,14 -3,15 68 ,002**

İçsel gör. Xön

=0,06 Sdön

= 0,29 SHön

= 0,04 X

son=0,42 69 Sd

son= 0,85 SH

son= 0,10 -3,58 68 ,001**

Sınır. uzat. Xön

=0,29 Sdön

= 0,73 SHön

= 0,09 X

son=0,77 69 Sd

son= 1,25 SH

son= 0,15 -2,66 68 ,010*

Mizah Xön

=0,67 Sdön

=1,42 SHön

= 0,17 X

son=0,39 69 Sd

son= 0,93 SH

son= 0,11 1,40 68 ,166

Hayal. zen. Xön

=3,35 Sdön

=4,42 SHön

= 0,53 X

son=2,29 69 Sd

son= 2,04 SH

son= 0,25 1,96 68 ,054*

Hayal. renk. Xön

=2,83 Sdön

=2,53 SHön

= 0,30 X

son=1,14 69 Sd

son= 1,19 SH

son= 0,14 5,79 68 ,000***

Fantazi Xön

= 1,23 Sdön

=1,19 SHön

= 0,14 X

son=0,58 69 Sd

son= 0,83 SH

son= 0,10 3,86 68 ,000***

*p<.05; **p<.01; *** p<.001; †İki yönlü.


değil,aksinemimaradayının tümkişiselözellikleriylebizzat kendisi, yaratıcı düşünceleridir (Arıdağ, 2005).

Bunagöre,buaraştırmanınhedefideuygulananyön-teminöğrencilerinyaratıcıdüşünceleriningelişmesine


Şekilsel ak. son

Şekilsel orij. son

Sek. baş. soy. son

Sek. zen. son

Ekd. son

Duy. ifa. son

Hik. an. son

Hareket. son

Bas. açık. son

Tseksen Ciz.sen Alışıl. gor. İcsel. gor. Sınır. uzat. Mizah Hay. zen. Hay. renk. Fantazi Sözel akıcılık son Sözel esneklik son

Sözel orij. son

Xdüşük= 20,55

Xyüksek

= 21,45X

düşük= 16,05

Xyüksek

= 16,05X

düşük= 6,20

Xyüksek

= 9,95X

düşük= 11,65

Xyüksek

= 12,40X

düşük= 1,05

Xyüksek

= 1,25X

düşük= 0,60

Xyüksek

= 0,75X

düşük= 1,30

Xyüksek

= 0,95X

düşük= 0,90

Xyüksek

= 0,90X

düşük= 2,70

Xyüksek

= 4,25X

düşük= 0,10

Xyüksek

= 0,00X

düşük= 0,05

Xyüksek

= 0,00X

düşük= 0,25

Xyüksek

= 0,45X

düşük= 0,10

Xyüksek

= 0,05X

düşük= 0,10

Xyüksek

= 0,25X

düşük= 0,70

Xyüksek

= 0,75X

düşük= 3,20

Xyüksek

= 2,90X

düşük= 3,10

Xyüksek

= 2,65X

düşük= 1,05

Xyüksek

= 1,35X

düşük= 30,30

Xyüksek

= 30,35X

düşük= 19,25

Xyüksek

= 18,70X

düşük= 11,45

Xyüksek

= 20,55

Sddüşük

= 10,55Sd

yüksek= 8,45

Sddüşük

= 11,41Sd

yüksek= 6,90

Sddüşük

= 6,40Sd

yüksek= 4,98

Sddüşük

= 2,85Sd

yüksek= 2,28

Sddüşük

= 1,15Sd

yüksek= 1,29

Sddüşük

= 1,64Sd

yüksek= 0,91

Sddüşük

= 1,84Sd

yüksek= 1,23

Sddüşük

= 1,17Sd

yüksek= 1,25

Sddüşük

= 4,14Sd

yüksek= 3,55

Sddüşük

= 0,45Sd

yüksek= 0,00

Sddüşük

= 0,22Sd

yüksek= 0,00

Sddüşük

= 0,64Sd

yüksek= 0,76

Sddüşük

= 0,45Sd

yüksek= 0,22

Sddüşük

= 0,45Sd

yüksek= 0,64

Sddüşük

= 1,03Sd

yüksek= 1,48

Sddüşük

= 2,78Sd

yüksek= 1,86

Sddüşük

= 2,90Sd

yüksek= 1,76

Sddüşük

= 0,94Sd

yüksek= 1,09

Sddüşük

= 9,20Sd

yüksek= 12,33

Sddüşük

= 5,50Sd

yüksek= 4,58

Sddüşük

= 5,98Sd

yüksek= 10,55

SHdüşük

=2,36SH

yüksek= 1,89

SHdüşük

= 2,55SH

yüksek= 1,54

SHdüşük

= 1,43SH

yüksek= 1,11

SHdüşük

= 0,64SH

yüksek= 0,51

SHdüşük

= 0,26SH

yüksek= 0,29

SHdüşük

= 0,37SH

yüksek= 0,20

SHdüşük

= 0,41SH

yüksek= 0,28

SHdüşük

= 0,26SH

yüksek= 0,28

SHdüşük

= 0,93SH

yüksek= 0,79

SHdüşük

= 0,10SH

yüksek= 0,00

SHdüşük

= 0,05SH

yüksek= 0,00

SHdüşük

= 0,14SH

yüksek= 0,17

SHdüşük

= 0,10SH

yüksek= 0,05

SHdüşük

= 0,10SH

yüksek= 0,14

SHdüşük

= 0,23SH

yüksek= 0,33

SHdüşük

= 0,62SH

yüksek= 0,42

SHdüşük

= 0,65SH

yüksek= 0,39

SHdüşük

= 0,21SH

yüksek= 0,24

SHdüşük

= 2,06SH

yüksek= 2,76

SHdüşük

= 1,23SH

yüksek= 1,02

SHyüksek

= 1,34SH

düşük= 2,36

-0,30

0,00

-2,07

-0,92

-0,52

-0,36

0,71

0,00

-1,27

1,00

1,00

-,90

0,45

-0,86

-0,12

0,40

0,59

-0,93

-0,02

0,34

-0,30

36,27

31,26

35,82

36,25

37,46

29,75

33,24

37,80

37,13

19,00

19,00

38

27,94

34,02

33,90

33,16

31,28

37,25

35,15

36,80

36,27

0,77

1,00

0,05*

0,36

0,61

0,72

0,49

1,00

0,21

0,33

0,33

,37

0,66

0,40

0,90

0,69

0,56

0,36

0,99

0,73

0,77

20

20

20

20

20

20

20

20

20

20

20

20

20

20

20

20

20

20

20

20

20

Tablo 3. Ders başarısına göre ders etkinliklerinin yaratıcı düşünce becerisine etkisi

Yara. Puan türü N Ortalama Std. sapma Ort. std. hatası t df Anlamlılık†

†Anlamlılık. Kısaltmalar: (Sekilsel ak. son) Şekilsel akıcılık son test, (sekilsel orij.son) şekilsel orijinallik son test, (Sek. baş. soy. son) şekilsel başlıkların soyutluğu, (Sek.zen.son) şekilsel zenginleştirme son test, (Ekd.son) Erken kapamaya direnç son test, (Duy.ifa.) duygusal ifadeler, (Hik.an.) hikâye anlatma, (hareket) hareket, (Bas. Acik.) başlıkların açıklayıcılığı, (Sek.on) şekilsel sentezi, (Ciz.sen.), çizgilerin sentezi, (Als.gor.) Alışılmadık görselleştirme, (İc.gor.) içsel görselleştirme, (Sin.uz.) sınırları uzatma, (Mizah) mizah, (Hay.guc.zen.) hayal gücü zenginliği, (Hay.renk.) hayal gücü renkliliği, (fantezi) fantezi.

olanetkisinitespitetmektir.

BulgularAraştırmanın birinci hipotezinde; “Yaratıcı eğitim

anlayışıyla yürütülen Tasarım Çalışmaları-1 stüdyosu öğrencilerinin ön ve son test yaratıcılık puanları ara-sında son test lehine farklılık vardır” şeklindedüzen-lenmiştir.

Buhipotezitestetmeküzere67kişilikaraştırmagru-bunaöntestolarakTorranceYaratıcıDüşünceTestleriA formu, son test olarak TYDT B formu uygulanarakeldeedilen21farklıpuantürüarasındagerçekleştiri-lenttestisonuçlarıTablo2’deverilmiştir.

AraştırmagrubunundersöncesivesonrasındaeldeedilenTorranceYaratıcıDüşünceTestleriA veB formpuanortalamalarıarasındayapılanttestinde21puantüründen 13 tanesinde farklı düzeylerde anlamlı so-nuçeldeedilmiştir. Sözelesneklik (t=7,07),başlıklarınsoyutluğu (t=-4,39), zenginleştirme (t=11,25), hayalgücürenkliliği(t=5,79),fantazi(t=3,86)puantürleriiçinp>.001seviyesinde;sözelakıcılık(t=3,36),sözelorijinal-lik(t=-2,78),şekilselorijinallik(t=2,86),başlıklarınaçık-layıcılığı (t=-3,47), alışılmadık görselleştirme (t=-3,15),içselgörselleştirme(t=-3,58),puantürleriiçinp<.01dü-zeyinde;sınırlarıuzatma(t=-2,66)vehayalgücüzengin-liği(t=1,96),puantürüiçindep<.05düzeyindeanlamlısonuç elde edilmiştir. Bu sayısal bulgular öğrencileringereksözel,gerekseşekilselyaratıcılıkbecerilerininaltboyutlarında gelişmenin olduğunu; sözel esneklik iledaha fazlaboyuttaolaylaraveolgularabakabildikleri-ni,başlıklarınsoyutluğuilemecazlarveçağrışımlardanyararlanarakşekillerebaşlıkverebildiklerini,zenginleş-tirme ileortayakomulandüşünceürününedetaybe-zemeler yapabildiklerini, hayal gücü renkliliği, fantezigibialttestpuanlarıdaöğrencilerindahafazlatasavvurederekfikirürettiklerini;alışılmadıkbakışaçısıveiçselgörselleştirmetipikbiryaratıcıdüşüncebakışaçısıolupolayveolgularınherkestarafındangörülmeyenkısımla-rınaodaklanabildiklerinigöstermektedir.

Araştırmanın ikinci hipotezi, “TasarımÇalışmaları-1stüdyosuöğrencilerininyaratıcılıksontestpuanlarıdersbaşarı puanları üzerinde fark yaratmaktadır” şeklinde

düzenlenmiştir.Bununiçin67kişiliköğrencigrubununbaşarınotuortalamasınagöreY25’ninaltındakalanlar1.grup(düşükbaşarılılar)Y75değerininüzerindeolan-lar3.grup(başarılı)öğrencilerolarakgruplandırılmıştır.Buyüksekvedüşükbaşarılıöğrencilerinayrıştırılmasın-daN=0,27formülükullanılmıştır.N1=21N3=23kişidir.Başarı notuna göre grupların kesme değerleri birinciçeyrekiçinyaklaşık57(Y25=57,22),üçüncüçeyrekiçinyaklaşık65(Y75=64,60)’dir(Tablo3).

Analizsonuçlarınagöre,yaratıcılığıdestekleyicieği-timininöğrencilerindönemsonundasadecebaşlıklarınsoyutluğu(t=-2,07)puantürüiçinp<.05düzeyindeba-şarıpuanlarıyüksekolangruplehineanlamlıbirfarklı-laşmayanedenolduğudiğeryaratıcılıkpuantürlerindeanlamlıbirfarklılaşmaolmadığısaptanmıştır.

Araştırmanınüçüncühipotezi “TasarımÇalışmaları1stüdyosuöğrencilerininyaratıcılıkpuanlarıcinsiyetegörefarklılaşmaktadır.”şeklindedir.Buhipotezitestet-mekiçinMann-WhitneyUtestiyapılmıştır.

Tablo4’degörüldüğügibi,sözelyaratıcılıkpuantür-leriaçısındanbakıldığındakadınvererkeköğrenciler-de yaratıcı düşünce açısından anlamlı bir farklılaşmaolmadığı gözlenmiştir. Norm dayanaklı yaratıcı puantürlerinden şekilsel zenginleştirme puanları (Z=-3,10)cinsiyetegörep<.01seviyesindeanlamlı farklılıkgöz-lenmiştir.Farklılıkkadınların(sıraortalamasıkadın=40,11,sıraortalamasıerkek=24,09)lehinedir.

YaratıcıKuvvetlerListesipuanlarından,Hikâyeanlat-ma(Z=-2,06)p<.05düzeyinde,başlıklarınaçıklayıcılığı(Z=-3,37)p<.01düzeyinde(sıraortalamasıkadın=38,12,ortalamasıerkek=28,34)kadınlarınlehine,sınırlarıuzat-ma(Z=-2,02)p<.05düzeyinde(erkek=28,34)kadınla-rınlehine,sınırlarıuzatma(Z=-2,02)p<.05düzeyinde(sıra ortalamasıkadın=37,83, sıra ortalamasıerkek=37,83)kadınlarınlehine,hayalgücüzenginliği(Z=-2,54)p<.05düzeyinde (sıra ortalamasıkadın=39,11, sıra ortalama-sıerkek=26,23) kadınların lehine, hayal gücü renkliliği(Z=-2,61) p<.05 düzeyinde (sıra ortalamasıkadın=39,11,sıraortalamasıerkek=26,23)anlamlıfarklılıkgözlenmiştir(Bkz.Tablo5).


Tablo 4. Cinsiyete göre sözel ve norm dayanaklı puan türleri arasında yapılan Mann-Whitney U testi sonuçları

Soz.ak.on Soz.esn.on Soz.orj. Sek.ak. Sek.orj. Sek.zen Sek.b.so Sek.ekd

Mann-Whitney U test 449,50 505,50 509,00 508,00 515,50 277,00 429,50 438,00Z -0,87 -0,15 -0,10 -0,12 -0,02 -3,10 -1,13 -1,06Asymp. Sig. (2-tailed) 0,38 0,88 0,92 0,91 0,99 0,00 0,26 0,29


Kısaltmalar: (Soz.ak.on) Sözel akıcılık ön test, (Soz.esn.on) Sözel esneklik ön test, (Soz.orj.) Sözel orijinallik, (Sek.ak.) şekilsel akıcılık, (Sek.orj.) şekilsel orjinallik, (Sek.zen.) şekilsel zenginleştirme, (Sek.b.so.) şekilsel başlıkların soyutluğu, (Sek.ekd.) şekilsel erken kapamaya direnç.

Tartışma Yaratıcı düşünce genel anlamda tüm eğitim basa-

maklarıvekonualanlarıveyaşambecerilerindeönem-lidir. Ancak mimari tasarım ve eğitiminde önemi vegerekliliğibirkatdahaartmaktadır.Bugerekçeyeda-yanarak yaratıcı düşünceyi destekleyici yöntemlerleyürütülen Tasarım Çalışmaları-1 stüdyosunda yapılaneğitimveöğretiminöğrencilerinyaratıcıdüşüncebe-cerisineetkisininsınandığıbirincihipotezdeTYDTAveBformlarıpuanortalamalarıarasındayapılanttestin-de 21 puan türünden 13 tanesinde farklı düzeylerdesontestlehineanlamlısonuçlareldeedilmiştir.Testinsözelkısmındaakıcılık,esneklikveorijinallikpuantür-leriiçindeanlamlısonuçbulunmuştur.Sözelorijinallik,öğrencilerinbellibirsözeluyarıcıyakarşıçoksayıdafi-kirüretebildiklerini,esneklikise,olayveolgularıfarklıboyutlardadüşünebildikleriniveorijinalliktekendiyaşgruplarınakıyaslabuöğrencilerindahaorijinalfikirlerüretebildiklerinigöstermektedir.

Araştırmamız,stüdyoyürütücüsüolanbirinciyazarınkullandığırepertuvarındakiyaratıcıdüşüncegeliştirmeteknikleriveağırlıklıolarakyaratıcıdramailesınırlıdır.Kullanılanbuyöntemöğrencilerinsoyutdüşünebilme,tasavvur edebilmenin yanı sıra olaylara ve olgularafarklıaçılardanbakabilmebecerilerinigelişmesinene-denolmuştur.Bulgulardaki sözelesneklik, alışılmadıkgörselleştirme,içselgörselleştirme,başlıklarınsoyutlu-ğugibialttestleriçinönvesontestlerarasındakiista-tistikiolarakanlamlıfarklılaşmabunugöstermektedir.

Araştırmamızdaistatistikiolarakanlamlıçıkanyara-tıcılıkaltboyutlarımimaradayınıntasarımkonusundazihnindeorijinalbirtasarımürünüoluşturabilmekiçinbazı alt yapıların oluştuğunu göstermektedir. Kowal-towski, Bianchi, Teixeira de Paiva, (2009)’ninmimaritasarımeğitimindeyaratıcılığıgeliştiricitekniklerinet-kileriüzerineyaptığıçalışmasıdaaraştırmamızlapara-lelolarakbeyinfırtınası,öğrencininalışılmadıkdersiçigörevlerlekarşıkarşıyabırakılmasınınmerakıvemoti-vasyonuarttırdığınıvurgulamaktadır.

Araştırmamızınüçüncühipoteziaçısındankadınveerkek öğrencilerde yaratıcı düşünce bakımından an-lamlıbirfarklılaşmaolmadığıgözlenmiştir.Literatürdearaştırmalarda cinsiyetin yaratıcı düşünce üzerindekietkisi konusunda değişken sonuçlar bulunmaktadır.Baer,(akt.Ayyıldız-PoturveBarkul,2009),cinsiyetde-ğişkeninegörebireylerin ıraksakdüşünmeyeteneğinikarşılaştıranyaklaşık80araştırmayayönelikgenişkap-samlı literatür taramasında,budeneysel çalışmalarınyarısındançoğunun istatistikselolarakanlamlısonuç-lar ortaya koymadığını, yaklasık üçte birinin kadınlar,yaklasık altıda birinin ise erkekler yönünde farklılıkgösterdiğinibelirtmiştir.

Öğrencilerinyaratıcılıksontestpuanlarıyladersba-şarı puanları arasında ilişkiyi sorgulayanaraştırmanınikincihipoteziiçin,21adetyaratıcıpuantürünbaşlık-larından, sadece başlıkların soyutluğu puan türü içinanlamlıilişkisaptanmıştır.Buhipotezindoğrulanmadı-ğınıgöstermektedir.Yaratıcıdüşüncepekçokülkeninulusaleğitimhedefleriarasındaolsabileakademikba-şarıdeğerlendirmeleriiçindeyeralmamaktadır.Ancakbu çalışmadadaTasarımÇalışmaları-1 stüdyosudersbaşarısınıölçümlemeküzereuygulanannotsistemiyleyaratıcı düşünce becerilerinin ölçümlenmediği düşü-nülmektedir.

Üstündağ (2007), Aykaç veAdıgüzel’in (2011) ger-çekleştirdiği ve yaratıcı drama etkinliği öğretim yön-temini kullandıkları araştırmalarda ders başarısındaolumlubirartışsağlandığıgözlenmiştir.Buaraştırma-larınsonuçları ileçalışmamızınbulgusuörtüşmemek-tedir.Budurumun,dersbaşarısıiçinkullanılandeğer-lendirme kriterlerinin yaratıcı düşünme becerilerininkazanımını ölçümlemeye uygun olmamasından veyaiçerikteuygulanantekniklerdekifarklılıklardankaynak-lanabileceğidüşünülmektedir.

Araştırmamızınüçüncühipoteziaçısındankadınveerkek öğrencilerde yaratıcı düşünce bakımından an-lamlıbir farklılaşmaolmadığıgözlenmiştir.Araştırma-larda cinsiyetin yaratıcı düşünceüzerindeki etkisi ko-


Tablo 5. Cinsiyete göre yaratıcı kuvvetler listesi puan türleri arasında Mann Witney U testi sonuçları

Duy. ifa. Hik. an Hareket Bas. cik. Sek. on Ciz. sen Als. gor. İc. gor. Sin. uz. Mizah Hay. güc Hay. Fantazi

zen. renk

Mann- 458 370,50 438,50 259 493 517 482 427,50 384 452 324 324 425

Whitney U

Z -0,97 -2,06 -1,07 -3,37 -0,76 0,00 -0,49 -1,53 -2,02 -1,27 -2,54 -2,61 -1,34

Asymp. 0,33 0,04 0,29 0,00 0,45 1,00 0,62 0,13 0,04 0,21 0,01 0,01 0,18

Sig. tailed)

nusundadeğişkensonuçlarbulunmaktadır.Baer,(akt.Ayyıldız-Potur ve Barkul, 2009), cinsiyet değişkeninegörebireylerin ıraksakdüşünmeyeteneğinikarşılaştı-ranyaklaşık80araştırmayayönelikgenişkapsamlılite-ratürtaramasında,budeneyselçalışmalarınyarısındançoğunun istatistiksel olarak anlamlı sonuçlar ortayakoymadığını,yaklaşıküçtebirininkadınlar,yaklaşıkal-tıdabirinin iseerkekler yönünde farklılık gösterdiğinibelirtmiştir.

ÖnerilerAraştırma bulgularımız ve literatür incelemelerine

dayanarakaşağıdakiönerilerverilebilir:

• Eğitimin sonal hedeflerinden biri olan yaratıcıdüşünme becerisinin kazandırılması öğrencile-rebireyselveülke içindepahalıbiryatırımolaneğitimden en yüksek düzeyde verim alınmasınısağlayacaktır. Bu nedenle her konu alanı içindeyaratıcı düşünmeyi geliştirici yöntemlerin uygu-lanmasıhemokonualanıiçinüstdüzeybirbilgibeceri kazanımını,hemdeyenilik vebuluşyap-mayayatkınbeyinlergeliştirilmesinenedenola-caktır.

• Yaratıcıdüşünmebecerisiileortayaçıkanürünle-rinrekabetgücüyüksektir.Hatta,DeBono(2000),budurumiçinrekabetüstüteriminikullanmakta-dır.Globalleşendünyadaöğrencilerinartıkoülkeiçinderekabetetmektençokdünyadakidiğerya-şıtlarıylarekabetiçindeolduğudüşünülürseböy-lesibirbilişseldonanıma ihtiyaçlarıolduğuaçık-tır.Bizeğitimcileredekendimizibuyeniöğretimyöntemvebecerileriyledonatmakdüşmektedir.

• Üniversiteöğretimüyeliğidiğereğitmengrupla-rındanayrılmaktadır.Anaokulundanortaöğretimgrubunakadarheröğretmenbualanahazırlananözel bir eğitimden geçerken üniversitede eğiticiolmakiçinyüksekakademikbaşarı,konualanınıiyibilmek,araştırmayapmabilgivebecerisinesa-hipolmakgibiözellikleraranmaktadır.Dolayısıylakonuiçeriğinibilmekonuöğretebilmekanlamınagelmemektedir.Budurumunyarattığısorunlarınçeşitli bilimsel toplantılarda dile getirilmesi iledoktorayeterlik sınavınagirmedenönceplanla-maölçmevedeğerlendirme,gelişimveöğrenmepsikolojisigibiderslerinalınmasızorunluhalege-tirilmiştir.Sözügeçendersleröğretimüyeaday-larınaeğitimciolmakiçinbirdonanımsağlasadayaratıcıeleştireldüşünmebecerilerigibibecerile-ri kazandıracaköğretimyöntemlerininbugrubakazandırılmasınınönemlivegerekliolduğudüşü-nülmektedir.

• Sonolarak,eğitimsistemindeherkademedekika-liteninyıllariçindedüşmesibirgerçektirvebunutersineçevirmek için farklıeğitimyöntemlerinindenenmesi,yaratıcıdüşünmebecerilerikazandır-magibiyollarlayaratıcılığıngelişmesidesteklene-bilir.

KaynaklarAkın,Ö.,Akın,C.,(1996).,Framesofreferencearchitectural

design:analysingthehyperacclamation(A-h-a!),DesignStudies,17,341-361.

Archer,B., (1965)., SystematicMethod forDesigners. Lon-don:TheDesignCouncil.

Arıdağ, L., (2005)., Mimari Tasarım Stüdyo Eğitimindeİletişim,Yayımlanmamışdoktoratezi,İ.T.Ü.FenBilimleriEnstitüsü,İstanbul.

Arıdağ,L.,ÇiftçiN.,(2008).,“Warm-up,Game,Goal”,PaperpresentedattheDesigntrainCongressTrailerII,Amster-dam,134-45.

Arıdağ,L.,(2009).,TasarımÇalışmaları-1:StüdyoDran.Mi-mari Tasarım Eğitimi ’09: “Bütünleşme” SempozyumKitabı,Y.T.Ü.,234-242.

Aslan, E., (1999)., Adaptation of Torrance Test of CreativeThinking, Paper presented at the International Confer-enceonTestAdaptationProceedings.EducationalTest-ingService.WashingtonD.C.

Aslan,A.E.,andPuccio,G.,(2006).,DevelopingandTestingATurkishVersionofTorranceTestsofCreativeThinking:AStudyofAdults.JournalofCreativeBehavior,Massa-chusetts:40(3),163-78.

Aslan,A.E., (2001).,TorranceYaratıcıDüşünceTestiTürkçeVersiyonu. Marmara Üniversitesi AEF Eğitim BilimleriDergisi.İstanbul:14,19-40.

Aykaç, M., Adıgüzel, Ö., (2011)., Sosyal Bilgiler DersindeYaratıcıDramanınYöntemOlarakKullanılmasınınÖğrenciBaşarısınaEtkisi,KastamonuEğitimDergisi,19(1),297-314.

Ayyıldız-Potur,A.,Barkul,Ö., (2009).,Genderand creativethinking in education: A theoretical and experimentaloverview,İstanbulTechnicalUniversityAzDergisi,6(2),44-57.

Beheshti,R.,(1993).,Designdecisionsanduncertainty,De-signStudies,14,85-95.

Bono,E.,(2000).,RekabetÜstü,çeviri:OyaÖzel,RemziKi-tabevi,İstanbul.

Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, (1993). LibrairieLarousseInterpressBasınveYayıncılıkAş.,1003,İstanbul.

Craft,A.,(2005).,CreativityinSchoolsTensionsandDilem-ma.USAandUK:RoutledgeTaylor&FrancisGroup.

CrossN.,Dorst,K.,Roozenburg,N.,(Eds.).(1992).,ResearchInDesignThinking,Delft:DelftUniversityPress.

Dewey,J.,(1987).,ÖzgürlükveKültür,çeviri:VedatGünyol,Remzi Kitabevi Yayınları, Evrim Matbaacılık, İstanbul(original: 1939, Freedom and Culture, C. P. Putnam’sSon’s,NewYork).

DeweyJ.,(2007).,DeneyimveEğitim,çev.SinanAkıllı,An-kara:ODTÜYayıncılık.



Dorst,K.,andCross,N.,(2001).,Creativityinthedesignpro-cess: co-evolutionofproblem-solution,DesignStudies,22,425-37.

Droste,M.,(2002).,Bauhaus1919-1933,TaschenGmbH.Glaserfeld, E., (1989)., Cognition, construction of knowl-

edge,andteaching,Synthese,80(1),121-40.Goldschmidt,G.,(1994).,Onvisualdesignthinking,Design

Studies16(2),189-209.Grange J., (1985)., “Place Body and Situation”, Dwelling,

Place and Environment, editörler: D. Seamon and R.Mugerauer,MartinusNijhoffPublisher,Hollanda,71-83.

Isacksen,S.G.,Treffinger,D.J.,Dorval,K.B.,(2000).,CreatıveApproachToProblemSolvıng.AFrameworkforChange,Kendall/HuntPub.Co.Buffalo.

Kolodner,J.,andWills,L.M.,(1996).,Powersofobservationincreativedesign,Designstudies,17,385-416.

Kowaltowski, D.C.C.K., Bianchi, G., Teixeira de Paiva, V.,(2009).,Methodsthatmaystimulatecreativityandtheiruse in architectural designeducation. Springer ScienceandBusinessMediaB.V.IntJTechnolDesEduc,20,453–476.

Kreitler,S., (2009).,Motivationforcreativity indesignstu-dents,CreativityResearchJournal21(2-3),282-93.

Kuhn,S.,(2001).,Learningfromthearchitecturestudio:im-plactionsfromtheproject-basedpedagogy,Internation-alJournalofEngineeringEducation,17(4-5),349-352.

Lawson,B., (1986).,Howdesigners think.London:TheAr-chitecturalPress.

Lerner,F., (2005).,Foundations fordesigneducation:Con-tinuingtheBauhausVorkursVison,StudiesinArtEduca-tion.AJournalofIssuesandResearch,46(3),211-26.

Liu,Y.T.,(1995).,Somephenomenaofseeingshapesinde-sign,DesignStudies,16,367-385.

Lumsdaine,E.,andLumsdaine,M., (1995).,CreativeProb-lem Solving Thinking Skills for a ChangingWorld.USA:McGrawHillInternational.

MilliEğitimBakanlığı(2011).Belgelerkitaplığı.[veridosyası].http://www.belgeler.com/blg/2xi/milli-egitim-temel-kanunuerişim24707/2011.

Oxman,R.,(1999).,Educatingthedesignerlythinker,DesignStudies.20(2),107-122,

Oxman,(2002).Thethinkingeye:Visualre-cognationinde-signemergence,DesignStudies23(2),135-164.

Özkar, M., (2009)., Soyut Düşünme ve Yaparak Öğrenme:TemelTasarımEğitimi’ninAmerika’dakiBaşlangıçları.(s.135-51).Bauhaus:ModernleşmeninTasarımı:Türkiye’deMimarlık, Sanat,TasarımEğitimiveBauhaus,editörler:ElçinGen,AliArtun,EsraAliçavuşoğlu,İletişimYayınları,İstanbul.

Piaget,J.,(1954).,TheConstructionofRealityintheChild.NewYork:BasicBooks.

Reid,A.,andSolomonidesI.,(2007).,Designstudents’expe-rienceofengagementandcreativity,Art,Design&Com-municationinHigherEducationVolume6,Number1.

Rittel, H., (1970)., Der Planungsprozess als iterativer Vor-

gang von Varietaetserzeugung und Varietaetsein-Schraenkung, In Entwurfmethoden in der Bauplanung.Stuttgart/Berlin:KramerVerlag.

Rutland,M.,Barlex,D., (2008).,Perspectivesonpupil cre-ativityindesignandtechnologyinthelowersecondarycurriculuminEngland,IntJTechnolDesEduc18,139.

San, İ., (1985)., Sanat ve Eğitim, Ankara ÜniversitesiBasımevi,Ankara.

Schön,D.,andWiggins,G.,(1992).,Kindsofseeingandtheirfunctionsindesigning.DesignStudies,13,135-56.

Schön, D., (1985)., The Design Studio, RIBA PublicationsLimited,London.

Shih,S.G.,Hu,T.P.andChen,C.N.,(2006).,Agametheory-basedapproachtotheanalysisofcooperativelearningindesignstudios,DesignStudies.(27),711-722.

Simon,H.,(1969).,TheSciencesoftheArtificial.3rdEdition.Cambridge,Massachusetts:TheMITPress.

Swede,G., (1993).,Creativity:ANewPsychology,Toronto:Wall&Emerson.

Taura,T.,Nagai,Y.,(2010).,DiscussiononDirectiononDesignCreativity Research (Part 1). New Definition of Designand Creativity: Beyond the Problem Solving Paradigm,PaperpreasentedatICDC2010InternationalConferenceonDesignCreativity,edt:Taura,T.;Nagai,Y.SpringerVer-lagLondon,3-9.

Torrance, E.P., (1974), Norms-Technical Manual TorranceTests of Creative Thinking. USA: Scholastic Testing Ser-vice.

Torrance,E.P.,Ball,O.E.,(1984).,TorranceTestsofCreativeThinking.Streamlined(revised)manual.Bensenville, IL:ScholasticTestingService.

Tschimmel, K., (2010)., Design as a Perception-in-ActionProcess, ICDC2010 International Conference onDesignCreativity, Editor. Taura, T.; Nagai, Y, 223-230, SpringerVerlag,London.

Uluoğlu,B., (1990).,MimariTasarımEğitimiTasarımBilgisiBağlamında Stüdyo Eleştirileri, Yayımlanmamış doktoratezi,İ.T.Ü.FenBilimleriEnstitüsü,İstanbul.

Üstündağ,T., (1994).,GünümüzEğitimindeDramanınYeri,YaşadıkçaEğitim,37.

Üstündağ,T.,(2007).,DramadaÖğrenmeveÖğretmeSüre-ci,İlköğretimdeDrama,editör:A.Öztürk.Eskişehir:An-adoluÜniversitesiYayınları:1765,49-73.

Vygotsky,L.,(1978).,MindinSociety.Cambridge,MA:Har-vardUniversityPress.

Weth,R.,(1999).,Designinstinct?-thedevelopmentofindi-vidualstrategies,DesignStudies,20,453-463.

Young G.J., (1985)., What is Creativity? J. Creat. Behav.,19(2):77-87.

Yüksek Öğretim Kurumu (2009). Bologna Süreci 2020-Yeni On Yılda Avrupa Yükseköğretim Alanı AvrupaYükseköğretimden Sorumlu Bakanlar KonferansıBildirgesi Leuven bildirgesi. http://bologna.yok.gov.tr/?page=yazi&c=2&i=85-144.




Hafta

3

4

5

Konu

Parça-bütün

Ritim-Tekrar

Doku-Örüntü: Yüzey üzerine O:Barbara-Zafer Baran)

.

Kazanım

Konuşma becerisi; etkin oku-ma, dinleme ve konuşabilme.

Eleştirel düşünce becerisi: Açık ve net soru geliştirme, soyut düşünceleri düşünce-yi ifade için kullanma, karşıt görüşleri değerlendirebilme, iyi sorgulanmış sonuçlara ulaşabilme ve bunları ben-zer ölçüt ve standartlarla test edebilme.Grafik anlatım becerisi; uy-gun sunumlar yapmak tasa-rım sürecinin her aşamasını ifade edebilme, yapabilme Araştırma becerisi; tasarım süreçlerinde ilgili bilgileri elde etme, değerlendirme, kayıt etme ve uygulama ya-pabilme

Konuşma becerisi; etkin oku-ma,, dinleme ve konuşabil-me.Sistem düşüncesine daya-lı tasarım becerisi; iki ve üç boyutlu tasarım; düzenleme sistemlerinin oluşum, gelişim ve uygulamalarını anlamaTakım çalışması becerileri; bireysel yetenekleri arttırıcı farklı rolleri teşhis etme ve üstlenme yolu ile tasarım eki-binin bir üyesi olarak ve diğer ortamlarda başarıyla birlikte çalışma yapabilme.

Konuşma becerisi; etkin oku-ma, dinleme ve konuşabilme.Sistem düşüncesine daya-lı tasarım becerisi; iki ve üç boyutlu tasarım; düzenleme sistemlerinin oluşum, gelişim ve uygulamalarını anlamaGrup çalışması becerileri; Bireysel yetenekleri arttırıcı farklı rolleri teşhis etme ve üstlenme yolu ile tasarım eki-

Öğretim teknikleri

YD: Yürüme egzersizleri: Ser-best yürüme, koluna girerek yürüme, omuz omuza, par-maktan dokunarak. Kendi isminin hikayesi: İsmini kim koymuş, anlamı nedir?OT: Fran Lebowitz ile Mimar-lar üzerine.U: A3 beyaz kağıda milimet-rik oranlar çektirilerek 1x1 alt sınır 1x0.5 alt sınır 2x4 üst sınır kenar kıvırma 3 kenarı kesip serbestleşen kenarı kı-vırma.Ödev: Serbest düzende dik açılı olmayan biçimlerde.

YD: Yürüyüşler, 3 şıpşıp 2 boom. OT: “İletişim sürecinde yaratı-cı drama” Dr. Tülay Üstündağ U: A3 beyaz kağıda milimet-rik oranlarla 1x1 alt sınır 1x0.5 alt sınır 2x4 üst sınır kenar kı-vırma 3 kenarı kesip serbest-leşen kenarı kıvırma-katlama (min. 2 noktadan maks. 3 nokta.Ö: Serbest düzende dik açılı olmayan biçimlerde.

YD: Köşe kapmaca, 5’li, 10’lu, 20’li gruplarla köşe kapmaca, sayı her defasında 2’ye kat-lanarak..Grup performansı: Film canlandırma; son umut, paranın rengi, iyi-kötü-çirkin, yapay zeka, incir çekirdeği, 3 maymun. O: “Yeni teknolojilere meraklı değilim” Achille Castiglioni.U: 20x20 bir yüzey üzerine 2

Yaratıcı düşünceyi geliş-tirici yönü

Eleştirel düşünce becerisianaliz edebilme,esnek düşünme becerisi ,Sözel ifade becerisi (fikirle-ri söze dökme),Örüntüyü algılama bece-rileri.

Grup içinde farklı rolleri üstlenebilme, eleştirel düşünce becerisi,analiz edebilme,esnek düşünme becerisi,örüntüyü algılama becerileri.

Grup içinde farklı rolleri üstlenebilme, eleştirel düşünce becerisi,analiz edebilme,esnek düşünme becerisi, sözel ifade,örüntüyü algılama,becerileri.

Ek-1

Tasarım Çalışmaları-1 ders planı

6

7

Işık

Montaj

binin bir üyesi olarak ve diğer ortamlarda başarı ile birlikte çalışma yapabilme.Grafik anlatım becerisi; uy-gun sunumlar yapmak tasa-rım sürecinin her aşamasını ifade edebilme, yapabilme.Araştırma becerisi; tasarım süreçlerinde ilgili bilgileri elde etme, değerlendirme, kayıt etme ve uygulama ya-pabilme.

Konuşma becerisi; etkin oku-ma, dinleme ve konuşabilme yapabilme.Sistem düşüncesine daya-lı tasarım becerisi: iki ve üç boyutlu tasarım; düzenleme sistemlerinin oluşum, gelişim ve uygulamalarını anlama.Grafik antalım becerisi; uy-gun sunumlar yapmak tasa-rım sürecinin her aşamasını ifade edebilme, yapabilme.Araştırma becerisi; tasarım süreçlerinde ilgili bilgileri elde etme, değerlendirme, kayıt etme ve uygulama ya-pabilme.

Konuşma becerisi; etkin oku-ma, dinleme ve konuşabilme yapabilme.Eleştirel düşünce becerisi; açık ve net soru geliştirme, soyut düşünceyi ifade için kullanma, karşıt görüşleri değerlendirebilme, iyi sorgu-lanmış sonuçlara ulaşabilme ve bunları benzer ölçüt ve standartlarla test edebilme.Sistem düşüncesine daya-lı tasarım becerisi; iki ve üç boyutlu tasarım; düzenleme sistemlerinin oluşum, gelişim ve uygulamalarını anlama.Grafik anlatım becerisi; uy-gun sunumlar yapmak tasa-rım sürecinin her aşamasını ifade edebilme.Araştırma becerisi; tasarım süreçlerinde ilgili bilgileri

alternatif doku üretmek: Kat-lanarak, kaldırarak, kıvırarak. Ö: Aynı tasarımın 3 malzeme kullanarak ifade edilmesi (Balsa, metal-tel, şeffaf-asetat renkli).

YD: Serbest yürüyüş, ip atla-ma, en yükseğe sıçrama, bir-şey ararmış gibi çömelme, bi-rine yalvarmak için çömelme Farklı ruh hallerine göre yürü-yüşler, düşme vb. İle ısınma.OT: “İyi işverenler olmadan iyi mimarlık da olamaz” M. Pei U: Işıkta doku: Işık-gölge iliş-kisinin sorgulanması, dokula-rı fotoğraflama.Ö: Fotoğrafların seçilerek ba-sılması.

YD: Selamlaşma: Uzun za-mandır görmedikleri biriyle selamlaşma, dekanla selam-laşma, mahalledeki teyzeyle selamlaşma. İsim söyleme ve bedenle ifade.OT: Montaj üzerine “6 kural”Uygulama: Doku üzerinden yapılan uygulamanın fotoğ-raflanarak montajlanması.Ödev: Montaj.

Eleştirel düşünce becerisianaliz edebilme,esnek düşünme becerisi, sözel ifade,örüntüyü algılamabecerileri.

Grup içinde farklı rolleri üstlenebilme, eleştirel düşünce becerisi,analiz edebilme,esnek düşünme becerisi,sözel ifade,örüntüyü algılamabecerileri.


8

9

10

11

Ara sınav

Denge

Kurban bayramı

Arkeoloji müzesini ziyaretEskiz teknikleri

elde etme, değerlendirme, kayıt etme ve uygulama ya-pabilme.

Konuşma becerisi; etkin oku-ma, dinleme ve konuşabilme.Eleştirel düşünce becerisi: Açık ve net soru geliştirme, soyut düşünceyi ifade için kullanma, karşıt görüşleri değerlendirebilme, iyi sorgu-lanmış sonuçlara ulaşabilme ve bunları benzer ölçüt ve standartlarla test edebilme.Sistem düşüncesine daya-lı tasarım becerisi; iki ve üç boyutlu tasarım; düzenleme sistemlerinin oluşum, gelişim ve uygulamalarını anlama, strüktürel denge bilgisini kavrama.Grafik anlatım becerisi; uy-gun sunumlar yaparak tasa-rım sürecinin her aşamasını ifade edebilme.Araştırma becerisi; tasarım süreçlerinde ilgili bilgileri elde etme, değerlendirme, kayıt etme ve uygulama ya-pabilme.

Yaşanılan çevredeki mimari ve tasarım özelliklerini farklı bir bakış açısı ile analiz ede-bilme. Yaşanılan çevreyle ilgili tarih-sel perspektif kazanma.İnsan-Çevre-Coğrafya-İklim-Yaşantı arasındaki ilişkileri kavramaları ve insan davra-nışları: Fiziksel çevre ile insan arasındaki etkileşimi anlama,canlı-cansız arasında iletişi-min olduğunun farkına var-ma. Konuşma becerisi; etkin oku-ma, dinleme ve konuşabilme.

YD: Daire olarak birlikte ısın-ma: 1,2,4,5,6,7,8,9-tüm uzuv-lar (önce eller, sonra ayaklar ve geriye dönerek koşu). İle-tişim-güven çalışması: Göz-ler açık ve eşlerden birinin gözeleri kapalı; kol kola, sırt sırta, parmak ucuyla, bir ses işaretiyle, eşlerden birinin gözleri kapalı olarak. Kelime-yi bedenle ifade etme ve ta-mamlama. Okuma: “Bilmenin ikinci bir yolundan” E.B. BollesUygulama: Tekli, ikili, üçlü bedenlerin birbiriyle olan ilişkisinde fiziksel denge du-rumlarının incelenmesi., iki ve üç boyutlu denge analizi çalışmaları.Ö: İki boyutta tasarlanan be-denin fiziksel durumunun 3 boyutlu olarak strüktüre dö-nüşmesi.

YD: Oluşturulan grupların ve-rilen konular doğrultusunda müzede araştırma yapma-sı: Yemek kültürü, Barınma, Düğün, Geçim kaynakları, Müzik, Giyim-kuşam, El sanat-ları, Doğa, Eğlence anlayışları, Haberleşme, Eğitim, Mimari, Siyasi yaşam ve gruplarla mü-zede performans.OT: Eskiz teknikleri.U: Müzede seçilen objelerin eskizinin yapılması.Ö: Müzeyle ilgili deneyimleri-nin yazılması.

Grup içinde farklı rolleri üstlenebilme, eleştirel düşünce becerisi,analiz edebilme,esnek düşünme becerisi, sözel ifade,örüntüyü algılamabecerileri.





12

13

YD: Dans, nesne geçirme, Miro, Kandinsky, Klee gibi res-samların tabloları üzerinden performans.O: “Bir düşünceye sahip olma-yı öğretmeye imkan yoktur” Richard Sapper.Ö: Bedenin devamında işe ya-rar bir uzuv oluşturma (Grup çalışması).

YD: Nefes alma teknikleri ve çocukluktan bir anı veya oyun canlandırma.O: Bu işleri nasıl alıyorlar? Ei-

Grup içinde farklı rolleri üstlenebilme, eleştirel düşünce becerisi,analiz edebilme,esnek düşünme becerisi,sözel ifade,örüntüyü algılama.

Grup içinde farklı rolleri üstlenebilme, eleştirel düşünce becerisi,analiz edebilme,

Eleştirel düşünce becerisi; açık ve net soru geliştirme, soyut düşünceyi ifade için kullanma, karşıt görüşleri değerlendirebilme, iyi sorgu-lanmış sonuçlara ulaşabilme ve bunları benzer ölçüt ve standartlarla test edebilme yapabilme.Sistem düşüncesine daya-lı tasarım becerisi; iki ve üç boyutlu tasarım; düzenleme sistemlerinin oluşum, gelişim ve uygulamalarını anlama. Grafik anlatım becerisi; uy-gun sunumlar yaparak tasa-rım sürecinin her aşamasını ifade edebilme.Araştırma becerisi; tasarım süreçlerinde ilgili bilgileri elde etme, değerlendirme, kayıt etme ve uygulama ya-pabilme.

Konuşma becerisi; etkin oku-ma, dinleme ve konuşabilme.Eleştirel düşünce becerisi: Açık ve net soru geliştirme, soyut düşünceyi ifade için kullanma, karşıt görüşleri değerlendirebilme, iyi sorgu-lanmış sonuçlara ulaşabilme ve bunları benzer ölçüt ve standartlarla test edebilme.Sistem düşüncesine daya-lı tasarım becerisi: İki ve üç boyutlu tasarım; düzenleme sistemlerinin oluşum, gelişim ve uygulamalarını anlama, Grafik anlatım becerisi; uy-gun sunumlar yaparak tasa-rım sürecinin her aşamasını ifade edebilme.Araştırma becerisi; tasarım süreçlerinde ilgili bilgileri elde etme, değerlendirme, kayıt etme ve uygulama ya-pabilme.

Konuşma becerisi; etkin oku-ma, dinleme ve konuşabilme.Eleştirel düşünce becerisi; açık ve net soru geliştirme,

Oran-Ölçek-Antropo-metri

Boşluk ve mekanın dö-nüştürülmesi I: Boşluk-Mekan-Sınır, Boşluğu örüntü olarak

14

görme.

Boşluk ve mekanın dö-nüştürülmesi II: Boşluk-Mekan-Sınır, Boşluğu örüntü olarak görme.

soyut düşünceyi ifade için kullanma, karşıt görüşleri değerlendirebilme, iyi sorgu-lanmış sonuçlara ulaşabilme ve bunları benzer ölçüt ve standartlarla test edebilme.Sistem düşüncesine daya-lı tasarım becerisi; iki ve üç boyutlu tasarım; düzenleme sistemlerinin oluşum, gelişim ve uygulamalarını anlama, Grafik anlatım becerisi; uy-gun sunumlar yaparak tasa-rım sürecinin her aşamasını ifade edebilme.Bilgisayar teknolojilerini içe-ren ifade araçlarını kullana-bilme.Araştırma becerisi; tasarım süreçlerinde ilgili bilgileri elde etme, değerlendirme, kayıt etme ve uygulama ya-pabilme.

Konuşma becerisi; etkin oku-ma, dinleme ve konuşabilme.Eleştirel düşünce becerisi; açık ve net soru geliştirme, soyut düşünceleri düşünce-yi ifade için kullanma, karşıt görüşleri değerlendirebilme, iyi sorgulanmış sonuçlara ulaşabilme ve bunları ben-zer ölçüt ve standartlarla test edebilme.Sistem düşüncesine daya-lı tasarım becerisi; iki ve üç boyutlu tasarım; düzenleme sistemlerinin oluşum, gelişim ve uygulamalarını anlama, Grafik anlatım becerisi; uy-gun sunumlar yapmak tasa-rım sürecinin her aşamasını ifade edebilme.Bilgisayar teknolojilerini içe-ren ifade araçlarını kullana-bilme.Araştırma becerisi; tasarım süreçlerinde ilgili bilgileri elde etme, değerlendirme, kayıt etme ve uygulama ya-pabilme.

senmanU: Küp ve beden 18x18x18 cm: Dik açılı çalışma. Ö: “Küp ve beden 18x18x18cm: Dik açılı çalışma”sını tamamlama.

YD: Mekan canlandırma: Pa-zar yeri, Beykent Üniversitesi yemekhanesi, Metro istas-yonu, otobüs terminali, AKM önü, otobüs durağı, İstanbul modern, Kapalı Çarşı.O: “Sezgi kapıları” Manu Chao U: Küp be Beden (18x18x18cm):Küpün serbest düzende dönüştürülmesi.Ödev: “Küp be Beden (18x18x18cm):Küpün serbest düzene dönüştürülmesi” ça-lışmasını tamamlama.

esnek düşünme becerisi, sözel ifade,örüntüyü algılamabecerileri.





15 Belgesel: İnsan Beyni II. U: Ders portfolyosunun ha-zırlanmasına giriş.Ö: Ders portfolyosunun ha-zırlanması.

Eleştirel düşünce becerisi,analiz edebilme,esnek düşünme becerisi, sözel ifade,örüntüyü algılama,becerileri.

Konuşma becerileri; etkin okuma, dinleme ve konuşa-bilme yapabilme.Eleştirel düşünce becerisi; açık ve net soru geliştirme, soyut düşünceyi ifade için kullanma, karşıt görüşleri değerlendirebilme, iyi sorgu-lanmış sonuçlara ulaşabilme ve bunları benzer ölçüt ve standartlarla test edebilme.Grafik anlatım becerisi; uy-gun sunumlar yapabilme.

Photoshop

Ders notu ağırlıkları; Ödevler: %25, Vize: %25, Final: %50

Türkiye Yapı Sektöründe Tutkallı Tabakalı Ahşap Teknolojisinin Benimsenmeme Nedenlerinin Ercoşkun Modeli ile

Değerlendirilmesi

Evaluation of the Assessment of the Adoption of Glued-Laminated Timber Technology by Ercoşkun Model in the Turkish Construction Industry

Erkan AVLAR,1 Pelin KARAÇAR ERCOŞKUN2

Today, developments in glued laminated timber technology have been ongoing worldwide and are being used widely by many developed countries. In Turkey, although the technique and understanding of the production of timberwork had been on the same level with other examples in the past, it is remark-able that this technology has a limited number of applications in today’s conditions. Therefore, the reasons for non-adoption of glued laminated timber technology is investigated within the scope of this study. The Ercoşkun model consists of four process-es: 1. Information Gathering, 2. Persuasion, 3. Decision-Making 4. Testing. This study deals with the information gathering pro-cess which is the first process of the Ercoşkun Model. In this context, the necessary data was researched and an evaluation made according to the steps created for the implementation of the model. Within the scope of this study, the reasons for disuse of glued laminated timber technology in Turkey are determined and the requirements for the adoption of the model according to the conditions of the country are recommended. The result obtained in the study might provide guidance for the correct selection of technologies in the adoption of technological inno-vations for other construction products, or in determining the reasons for disuse of new technologies and the solution.

Key words:Constructionsector;adoptionoftechnologicalinnova-tion;Ercoşkunmodel;gluedlaminatedtimbertechnology;informa-tiongatheringprocess.

MAKALE / ARTICLE

m

garonjournal.c

om


MEGARON 2012;7(1):67-76

1Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, İstanbul2Yeditepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi İç Mimarlık Bölümü, İstanbul

1Department of Architecture, Yildiz Technical University, Faculty of Architecture, Istanbul2Department of Interior Architecture, Yeditepe University Faculty of Fine Arts, Istanbul

Başvuru tarihi: 03 Nisan 2012 (Article arrival date: Apr 03, 2012) - Kabul tarihi: 06 Haziran 2012 (Accepted for publication: June 06, 2012)

İletişim (Correspondence): Dr. Erkan AVLAR. e-posta (e-mail): [email protected], [email protected]


Günümüzdetutkallıtabakalıahşapteknolojisindekigelişmelerdevametmektevebuteknolojibirçokgelişmişülketarafındankullanılmaktadır.Türkiye’deise,geçmişteahşapyapıüretimin-deçağındiğerörnekleriileaynıdüzeydeteknikveanlayışasa-hipolunmasınakarşın,günümüzkoşullarındabuteknolojininsınırlı sayıdauygulamaörneklerininbulunması vebu tekno-lojininbenimsenmemesidikkat çekicidir.Bunedenle tutkallıtabakalı ahşap teknolojisinin Türkiye’de benimsenmeme ne-denleriçalışmakapsamındaaraştırılmaktadır.TutkallıtabakalıahşapteknolojisininTürkiye’debenimsenmemenedenlerininbelirlenmesindesezgisel,sınama-yanılmayöntemlerinedayalıyaklaşımlar yerine, ErcoşkunModeli* kullanılmıştır. Çalışma,dörtsüreçtenoluşanbumodelinilksüreciolanbilgiedinmesüreciilesınırlandırılmıştır.Bubağlamdagerekliverileraraştı-rılmışvemodelinuygulanmasıiçinoluşturulanadımlaragöredeğerlendirmeyapılmıştır.Buçalışmakapsamında,sözkonu-suteknolojininTürkiye’debenimsenmemenedenleribelirlen-mekteveülkekoşullarındabenimsenmesiiçingerekliönerilerverilmektedir. Ayrıca, çalışmada elde edilen sonucun diğeryapı ürünleri için, teknolojik yeniliklerin benimsenmesindedoğruteknolojilerinseçimiveyayeniteknolojilerinkullanılma-manedenlerininbelirlenmesindeveçözümündeyolgöstericiolacağıdüşünülmektedir.

Anahtar sözcükler: Yapı sektörü; teknolojik yenilik benimseme;Erçoşkun modeli; tutkallı tabakalı ahşap teknolojisi; bilgi edinmesüreci.

GirişTeknoloji, insan eylemlerinde ve toplumun gelişi-

minde önemli rol oynar. Teknolojideki gelişmeler, bi-reyselorganizasyonlarveendüstrilerinrekabetortam-larıyla bağlantılıdır. Bu nedenle, teknolojik gelişme,ekonomikbüyümevehayatstandartlarıiledeilişkilidir.

Yenilik;süreç,ürün,organizasyonyapısıveyöntemle-riniaramak,keşfetmek,geliştirmek,iyileştirmek,adap-te etmek ve ticarileştirmektir. Yenilik, hem bir sürecehemdebirsonucaişaretedençiftyönlübirkavramdır.[1]

Yeniliğin benimsenmesi, hayata geçen yeniliklerinbaşkalarıtarafındanüretilmesini,geliştirilmesiniveuy-gulamasınıkapsayanbirsüreçtir.Busüreç,potansiyelmüşterilerinyeniüründenhaberdarolmaları,onude-nemelerivesonuçtakabulveyareddetmelerisüresin-cedevametmektedir.[2]

Teknolojikyenilikbenimsemeise,yenibirürünveyateknoloji içinpazar yaratmaktakullanılanbir yöntembilimdir.Birürününpazarailkçıktığıandanbaşlayıp,ilkaşamadahedeflemediğimüşterikitlelerinekadarulaş-masısırasındageçtiğisürecitanımlamaktadır.[3]

Yapısektöründeteknolojikavramı;araç,ürün,yön-tem,teknikvebilgigirdilerininsüreçlerveyönetimselsistemlerkullanılarakeldeedilenürünçıktısı,yaniya-pınınoluşturulmasıaşamalarınıntümüdür.Yapıtekno-lojisi,yeniürünleringeliştirilmesindevebinalarınyapı-mındaetkiliolmaktadır.[4]

Yapısektöründeteknolojikyenilik,yapımmaliyetinidüşürmek, yapı performansını artırmak ve iş perfor-mansınıgeliştirmekyoluylayapıüretiminidestekleyenteknolojilerinuygulanmasıdır.Teknolojikyeniliğinsun-duğuolanaklarınüretimdeverimliliğivekaliteyiartır-ması,rekabetsağlamadaönemliroloynamaktadır.[5]

Örneğin; gelişen teknoloji ile birlikte ahşap, küçükparçaların tutkal yardımıyla yapıştırılması sonucumal-zemenin en ufak parçasına kadar yararlanmayı sağ-layan, daha geniş açıklıklar geçebilen ve istenilen hertürlüşeklinverilebildiğiçağdaşbirmalzemeolarakkul-lanılmaktadır.1905yılındapatentalınmasıilebaşlayan,1930-1940 yılları arasında askeri amaçlı üretilen özelyapıştırıcılarınyapıalanındakullanılmasısonucuhızka-zananveuygulamaolanaklarıgünümüzekadargelişentutkallıtabakalıahşapteknolojisi,AvrupaülkelerindeveAmerika’dauzun yıllardanbu yanauygulanmaktadır.[6]

Türkiye’deise,uzunbirdönemsivilmimariyapıyıoluş-turanvemimaribirdönemitemsiledenkimliğiylegele-nekselörneklerinigünümüzekadartaşıyanahşapyapıüretiminindünyadakiteknolojikdüzeyeulaşamadığıvetutkallıtabakalıahşapteknolojisininyaygınkullanılma-dığıvebuteknolojininsınırlıuygulamaalanıbulabildiğigörülmektedir.[7]Türkiye’de,özelliklebüyükaçıklıklıya-pılarda tutkallı tabakalı ahşap teknolojisinin uygulan-masının yapı sektörüne yenilik ve çeşitlilik getireceği,depremkuşağında yer alanbuülkedeuygulamada vekullanımdaavantajlarsağlayacağıdüşünülmektedir.

Çalışmada,dünyadatutkallıtabakalıahşapteknolo-jisindekigelişmelerveyaygınkullanımakarşın,Türkiyeyapı sektöründe tutkallı tabakalı ahşap teknolojisininbenimsenmemiş olması ve bir kaç uygulama dışındayaygınlaşmamasısorunolarakbelirlenmiştir.Çalışma-nınamacı,Türkiye’debuteknolojininbenimsenmemenedenlerinin belirlenerek kullanılabilirliğinin sağlan-ması için çözüm önerilmesidir. Ayrıca, bu çalışmanınyapıürünleri içindoğruteknolojilerinseçimindeveyayeni teknolojilerin benimsenmeme nedenlerinin be-lirlenmesinde ve çözümünde yol gösterici olabileceğivarsayılmaktadır.

Teknolojikyeniliklerileortayaçıkanyeniyapıürün-leri için kullanılan sezgisel, sınama-yanılmayöntemle-rinedayalıyaklaşımlardatekbirnoktayaodaklanılması,doğrubirbelirlemeyapmaolanağınıazaltmaktadır.Buyöntemlerdekieksiklikler,yapısektöründekiuygulama-lardayanlışürünseçimine,ekonomikaçıdanürün,za-manveişçilikkayıplarınanedenolmaktadır.Ayrıca,bueksikliklersonucuyapınınperformanskoşullarıetkilen-mekte,bunabağlıolarakyapınınservissüresikısalmak-ta,çevreileolanetkileşimizarargörmektevekullanı-cılaraçısındanolumsuzkoşullarortayaçıkmaktadır.Bunedenleyapısektöründeyeniyapıürünlerininbenim-senmesinin sistematik karar verme yöntemleriyle ya-pılması,amacauygunürünseçimiaçısındanönemlidir.

Ercoşkun ModeliOldukça karmaşık ve kapsamlı bir karar problemi

olanveçeşitli sosyal,ekonomikve teknolojiketmen-lerdenetkilenenyenilikbenimseme için,bugünedekbirçok model geliştirilmiştir. Dünyada Rogers (1995),Narayanan(2001),Davis(1989),Kamal(2006)veGuy-nor(1996)’ınyenilikbenimsememodellerigibiyenilikbenimsemeye yönelik genel model çalışmaları yanısıra, Tangkar ve Arditi (2000),Winch (1998), Emmittve Yeomans (2008), Hartmann vd. (2006), Slaughter(1993),Sextonvd.(2006)’ınyenilikbenimsememodel-lerigibiyapısektöründeyenilikbenimsemeyeyönelikmodelçalışmalarıvardır.[8]


1 Lowe,1995. 5Toole,1998,s.323.2 Damanpour,1991,s.55. 6Avlar,2000,s.68.3 Moore,1999. 7Avlar,2008,s.71.4 McGinn,1991.


Bumodellerdenbiri,Erçoşkun’un(2010)yapıürün-leri içingeliştirdiği teknolojik yenilikbenimsememo-delidir.Bumodelde;bilgiedinme,iknaolma,kararver-mevetestetmeolmaküzeredörtsüreçvardır.[9](Şekil1.). IDEF0modelleme tekniği ile geliştirilen ErcoşkunModeli’nde süreçlerin her biri; girdiler, kontroller vesınırlamalar, mekanizmalar ve çıktılardan oluşmakta-dır.Girdi,benimsenecekürününsürecedahiledilmesiolaraktanımlanmaktadır.Kontrolvesınırlama,sürecin

kontroledilmesinivesınırlanmasınısağlamaktadır.Sü-reç, çalışmaları doğrudan etkilemekte ve yönetmek-tedir. Mekanizma, girdiyi çıktıya dönüştürerek süreciişletmektedir.Çıktıise,sürecinsonucudurvediğersü-reçlereaktarılmaktadır.[10]

Yapıürünleriiçingeliştirilenbumodel,bilgiedinmesüreci ilebaşlamaktadır.Bilgiedinmesürecindeeksik-liklerin oluşması durumunda, doğru ve yeterli bilgiye

8 Avlar,Erçoşkun,2010,s.69. 9Ercoşkun,2010. 10Avlar,Ercoşkun,2010,s.71. 11Ercoşkun,Avlar,2010,s.33.

ulaşmakoldukçazordur.Busüreçteeldeedilenvedoğ-ruolmayanbilgi,yanlışsonuçlarayolaçabilir.Buneden-lebilgiedinmesüreci,yapıürünleriiçinteknolojikyeni-liklerinbenimsenmesindeilkveenönemlisüreçolarakelealınmalıvesistematikolarakdoğrubilgiyeulaşmakiçingerekliaşamalardoğruşekildekurgulanmalıdır.

Modeldeyeralanbilgiedinmesürecindedoğruveyeterlibilgiyeulaşabilmekiçin;iletişim,ağoluşturma,bilgideğerlendirmevebilgiölçeğininbelirlenmesiaşa-malarıvardır(Şekil2).Bilgiedinmesürecindeeldeedi-lendoğrubilgi,iknaolmasürecinindavranışoluşumuaşamasınıngirdisinioluşturmaktadır.[11]

Şekil 1. Ercoşkun modeli.[8]

-Gereksinimleri ve problemleri hissetme-Yenilikçilik- Yeni teknolojiler

Bilgi edinme

Geribildirim

İkna olma

Karar verme

Test etme

Yeni teknoloji istemi

Kabul etme

İkna olma

Doğru bilgi

Yetersiz bilgi

İkna olmama

Kararsızlık

Reddetme

A0

B0

C0

D0

Şekil 2. Bilgi edinme sürecinin aşamaları.[11]

-Gereksinimleri ve problemleri hissetme-Yenilikçilik- Yeni teknolojiler

İletişim

Bilgideğerlendirme

Bilgi Ölçeğinin Belirlenmesi

Davranışoluşumu

Ağ OluşturmaBilgi Tabanı

Bilgi Tabanı

Doğru Bilgi

Bilgi aktarımı

A1

A3

A4B1

A2

Yetersiz Bilgi

Avlar, Türkiye Yapı Sektöründe Tutkallı Tabakalı Ahşap Teknolojisinin Benimsenmeme Nedenlerinin Değerlendirilmesi

İletişim aşaması (A1)İletişim, programlanmış bir veri setidir ve bilginin

hammaddesini oluşturmaktadır. İletişim aşamasınınamacı, kullanıcının bir konudaki düşüncelerini değiş-tirme,değerlendirmeveyadavranışıüzerindeetkiya-ratmaktır. İletişim aşamasındaki girdiler; gereksinim-leriveproblemlerihissetme(A1a),yenilikçilikveyeniteknolojiler(A1b),sosyo-ekonomiketkenler(A1c),ile-

tişimözellikleri (A1d)vekişiseldeğişkenler (A1e)’denoluşmaktadır. Mekanizmalar ise; paylaşım platformu(A1f),web(A1g),mesajvemedya(A1h)’dır.Kontrollervesınırlamalar;uzmanlar(A1j),lisansvepatent(A1k),sözleşmeler (A1l) ve ülke koşulları (A1m)’dır. İletişimaşamasında elde edilen bilgi tabanı (A1n) çıktısı, ağoluşturma ve bilgi değerlendirme aşamasına aktarıl-maktadır[11](Şekil3).


Şekil 3. İletişim aşaması.[11]

Ağoluşturmaaşaması(A2)

Ağ oluşturma, veri tabanları için fiziksel ortamınoluşturulduğu ve karmaşık işlemlerin gerçekleştiğibiraşamadır.Ağoluşturmaaşamasınıngirdileri; ileti-şimaşamasıgirdisi(A2a),deneyimveuzmanlık(A2b),kültür (A2c), stratejikdurum (A2d)ve sosyalbilgiağı(A2e)’dır. Mekanizmalar, işlenmemiş veriler (A2f) vebilişim sistemleri (A2g)’dir. Kontroller ve sınırlama-lar;deneyimveuzmanlık(A2h) ilekurumsalhedefler(A2j)’den oluşmaktadır. Ağ oluşturmanın çıktısı olanveri tabanları (A2k), bilgi değerlendirme aşamasınınkontrolvesınırlamagirdisidir[11](Şekil4).

BilgiDeğerlendirmeAşaması(A3)

Bilgi değerlendirme aşaması, değişimin yaşandı-ğıhersüreçtesözkonusuolmaktadır.Buaşama,bilgiedinmesürecindeönemlibirrolesahiptir.İletişimaşa-masındangelenbilgitabanı(A3a)dışındabuaşamanın

girdileri,tesadüfler(A3b)vebilgiprensipleri(A3c)’dir.Mekanizmalar; sosyal sistem (A3d), denenebilirlik(A3e),yazılım(A3f)vebilgiaramavetoplama(A3g)’dır.Ağoluşturmaaşamasındangelenveritabanları(A3h)dışındakontrollervesınırlamalar;bilgikaynakları(A3j),seçimiyapanlar(A3k),uzmanlar(A3l),istemvesunum(A3m), standartlar ve mevzuat (A3n)’tır. Çıktı olarakeldeedilenbilgiaktarımı(A3p),bilgiölçeğininbelirlen-mesinegirdiolarakaktarılmaktadır[11](Şekil5.).

BilgiÖlçeğininBelirlenmesiAşaması(A4)

Bilgi ölçeğinin belirlenmesi aşaması,model kurgu-sundabilgiyenekadarodaklanıldığıileilgilibiraşama-dır.Buaşamadagirdiler;bilgiaktarımı(A4a)veuzman-lık kaynakları (A4b)’dır.Mekanizmalar;bilgininanalizi(A4c),tahmin(A4d)vefiltreleme(A4e)’dir.Kontrollervesınırlamalar;bilgidüzeyi(A4f),belirsizlik(A4g),ge-rekli öğrenmedüzeyi (A4h) vedeneyimsizlik (A4j)’tir.Buaşamanındoğrubilgiveyetersizbilgiolmaküzereikibilgiçıktısı(A4k)vardır.Çıktıolarakeldeedilendoğ-ruveyeterlibilgi,iknaolmasürecinindavranışoluşu-

Mesaj veMedya(A1h)

-Gereksinimleri ve problemleri hissetme(A1a)-Yenilikçilik ve yeni teknolojiler

Ağ Oluşturma

Bilgi değerlendirme

İletişim

A2

A3

A1

Sözleşmeler(A1)

Sosyoekonomiketkenler (A1c)

İletişimözellikleri (A1d)

Kişisel

Değişkenler(A1e)

PaylaşımPlatformu

(A1f)

Bilgi Tabanı(A1h)

Web(A1g)

Uzmanlar(A1j)

Lisans Patent(A1k)

Ülke koşulları(A1m)

11Ercoşkun,Avlar,2010,s.33.

Şekil 5. Bilgi değerlendirme aşaması.[11]

Bilgi Aktarımı (A3p)

Bilgi Tabanı (A1n,A3a)

Standartlar Mevzuat (A3n)

Tesadüfler (A3b)

Bilgi prensipleri (A3c)

Uzmanlar

(A3j)İstem vesunum(A3m)

SeçimiYapanlar

(A3k)

Sosyalsistem(A3d) Yazılım

(A3f)Denenebilirlik

(A3e)

Bilgi Arama

Toplama(A3g)

Bilgi kaynakları

(A3j)Bilgi Tabanı (A1n, A2a) Veri tabanları (A2k, A3h)

-Gereksinimleri ve problemlerihissetme (A1a)-Yenilikçilik ve yeni teknolojiler (A1b)

İletişim A1

Ağ Oluşturma



A2

A3

A4


muaşamasınaaktarılmaktadır.Yetersizbilgiçıktısıise,bilgiedinmesürecininiletişimaşamasınageribildirimyapmaktadır[11](Şekil6).

ModelinUygulamaAdımları

ErcoşkunModeli’ninyapıürünlerineuygulanmasın-

da,hemeksikveyanlışuygulamanınyapılmamasıhemdemodelinsüreçleriveaşamalarıarasındailişkininsı-ralıvedüzenlibiribiçimdekurulmasıiçinyolgöstericiadımlarbelirlenmiştir.Adımlar,modeldegeliştirilensü-reçlerinbirdizinşeklindeaçılımıilegerçekleştirilmek-tedir.Budizinde,modeldeyeralanbilgiedinme,iknaolma,kararvermevetestetmedenoluşandörtsüreçanaadımlarolarakadlandırılmaktadır.Altadımlarise,

Şekil 4. Ağ oluşturma aşaması.[11]

Ağ Oluşturma

A2

İletişim

A1

Bilgi Değerlendirme Bilgi Ölçeğinin

BelirlenmesiA3A4

-Gereksinimleri ve problemleri hissetme(A1a)-Yenilikçilik ve yeni teknolojiler

Deneyim ve uzmanlık (A2b)

Kültür (A2c)

Stratejik koşullar (A2d)

Sosyal bilgi ağı (A2e)

Bilgi Tabanı(A1n, A2a)

İşlenmemi ş veriler (A2f )

Deneyim ve uzmanlık

(A2h)

Kurumsal hedefler

(A2j)

Bilgi Tabanı (A1n)

Bilişimsistemleri

(A2g)

11Ercoşkun,Avlar,2010,s.33.


süreçlerdeyeralanaşamalarileaçıklanmaktadır.

Anaadımlaragöresüreçleritanımlayanvealtadım-larda yer alan aşamaların girdi, mekanizma, kontrolvesınırlamaveçıktıadımtürünegöreadımaçılımlarıyapılmaktadır.Modelinherhangibiryapıürününeuy-gulanmasında, adım açılımları doğrultusunda yapılanaraştırmalar sonucu elde edilen verilere göre değer-lendirme yapılarak, teknolojik yeniliğin ülke koşullarıaçısındanyeterliveyetersizyönleribelirlenmektedir.[9]

Türkiye Yapı Sektöründe Tutkallı Tabakalı Ahşap Teknolojisinin Benimsenmeme Nedenlerinin Erçoşkun Modeli ile DeğerlendirilmesiTürkiye’dekiyapısektöründetutkallıtabakalıahşap

teknolojisininErcoşkunModeli’ndedeğerlendirilmesi,modelin başlangıcında yer alan, en önemli aşamayıoluşturan ve eksiklikler ve/veya yetersizlikler nede-niylemodelindiğersüreçlerinegeçişiengelleyenbilgiedinmesüreci ilesınırlandırılmıştır.Modeldeyeralanbirsonrakisürece(iknaolmasüreci)geçilebilmesiiçin,bilgiedinmesürecindekiyeterlilikoranının%100olma-sıöngörülmektedir.

Değerlendirmeiçingerekliverilerineldeedilmesi

Türkiye koşulları açısından tutkallı tabakalı ahşap

teknolojisinin değerlendirilmesi için gerekli veriler,Ercoşkunmodeli’ndeyeralanbilgiedinmesürecinde-ki iletişim,ağoluşturma,bilgi değerlendirmevebilgiölçeğininbelirlenmesi aşamaların adım türü veadımaçılımıizlenerekeldeedilmektedir.Buverilerinyeterlidüzeyde olup olmadığı bilgi edinme süreci açısındanönemlidir. Bu nedenle değerlendirmenin ayrıntılı birşekilde yapılması, yeterli ve yetersiz yönlerin doğrubirbiçimdebelirlenmesiiçin,çalışmakapsamındaçokyönlübiraraştırmayapılmışveseksenbeşveriderlen-miştir.Diğeraraştırmalardaverilerinsayısı,teknolojiyeve araştırmacılara göre değişiklik gösterebilir. Ancak,teknolojikyenilikbenimsemeiçinülkekoşullarınıbelir-lemedeyararlanılacakverilerinsayısalyeterlilikdüzeyi-ninönemliolduğubilinmelidir.

Araştırmasonucueldeedilenveriler;

İletişimaşaması(A1)/girdiadımı

(A1a): 1999 yılında meydan gelen Kocaeli (Türki-ye) depremi sonrasında ahşap yapı üretimine ilgininartması[7] (+), (A1b): yenilikçilik ve yeni teknolojilerinvarlığı açısından tutkallı tabakalı ahşapürünlereolanilginin,1999yılıKocaelidepremisonrasıyıkılaneğitimyapılarıyerine,tutkallıtabakalıahşapileüretilengeçiciokulyapılarıileoluşmayabaşlaması[7](+),(A1c):tutkal-lıtabakalıahşapyapıtekniğinindoğruyapıtüründevedoğruarsadaseçilmesiileeldeedilebilecekolaneko-nomiküstünlüklerininşaatsektörütarafındanalgılan-


Şekil 6. Bilgi ölçeğinin belirlenmesi aşaması.[11]

Bilgi Tabanı (A1n,A3a)

Yetersiz bilgi (A4k)

Bilgi Tabanı (A1n, A2a)

Veri tabanları(A2k, A3h)

Gerekli Öğrenme Seviyesi (A4h)Bilgi düzeyi (A4f )

Bilgiaktarımı

(A3p, A4a)

Belirsizlik(A4g)

Deneyimsizlik (A4j)

Uzmanlıkkaynakları

(A4b)

DoğruBilgi (A4k)

Bilginin analizi(A4c)

Tahmin (A4d)

Filtreleme(A4e)

-Gereksinimleri ve problemlerihissetme (A1a)-Yenilikçilik -Yeni teknolojiler

İletişim A1

Ağ Oluşturma



Davranış oluşumu

A2

A3

A4 B1

9Ercoşkun,2010.

maması(-),maliyetinyüzeyselincelenmesialışkanlığı-nın tutkallı tabakalı ahşap kullanımını engellemesi[12] (-),(A1d):tasarımcı,uygulamacıvekullanıcılarlainter-netortamındailetişimkurulabilmesi(+),

(A1e):Türkiye’debaştakonutolmaküzerediğeryapıtiplerindeistemvesunumolarakbetonarmeyapılarıntercihedilmesi(-),ahşapsistemlerleilgiliyanlışgörüşvebilgilerinolması[12](-),

İletişimaşaması(A1)/mekanizmaadımı

(A1f):yapısektörüneyönelikvetutkallıtabakalıah-şapürünlerleilgiliolarakinternetortamındapaylaşımplatformlarınınolması (+), (A1g):webortamındatut-kallıtabakalıahşapürünlerileilgiliyerliveyabancıtop-lam91500kaynağaulaşılabilmesi(+),(A1h):yapısek-törüneyöneliketkinliklerin(fuar,sempozyum,seminervb.)düzenlenmesi(+),bukonularınilgilileremedyaka-nallarıileduyurulabilmesi(+),

İletişimaşaması(A1)/kontrolvesınırlamaadımı

(A1j):ahşapyapılardersininmimarlıkvemühendis-lik bölümlerinde ayrı bir ders olarak az sayıda (yedi)üniversitede verilmesi (-), üniversitelerinmimarlık veinşaatmühendisliğibölümlerindeahşapyapıveuygu-lamaesaslarınınyeterlidüzeydeverilmemesi(-),ahşapyapı sektöründetasarımcıveuygulamacıolanmimarvemühendislerinahşapyapılarlailgilibilgilerimeslekieğitimsırasındayeterlidüzeydealamaması(-),araştır-mavegeliştirmeçalışmalarınınyetersizolması(-),bukonudauzmanlarınyetişmemesi(-),deneyimliekiple-rinbulunmaması(-),bukonudaçalışanazsayıda(altı)firmanınolması (-), tasarımveuygulamakonularındayurtdışındaürünleriüretenveuygulayanfirmalardanuzmanlık desteği alınabilmesi[12] (+), (A1k): lisans vepatentliolaraktutkallı tabakalıahşapürünlerinüreti-miniyapanfirmanınolmaması(-),birsanayitesisiningerektirdiğikoşullarınoluşmaması(-),bukonudaher-hangibirgarantivesertifikabulunmaması(-),tabakalıtutkallıahşapyapıteknolojisiileilgili12standartlarınolmaması(-),

AByasavekodlarınınTürkyapıpazarınauyumsü-recininçokzayıfolması(-),Ahşapyapınınruhsatalmasürecinde sorunlar oluşması (-), ahşap malzeme veteknolojisinin kendisini denetleyen, kalite oluşturan,garantiverenvekamutarafındanotoriteolarakkabuledilen kurumlar bulunmaması (-), (A1l): Türkiye’deüretilmeyen diğer teknolojik yapı ürünleri gibi bu

ürünün de proje sözleşmesine dahil edilebilmesi (+),(A1m): yapı sektörü yönündenorman alanlarının ye-tersizveverimsizolması(-),sürdürülebilirormankal-kınmaplanlarınınyapılmaması(-),hammaddeveürüntemininin dışa bağımlı olması (-), ekipman teminininyetersizdüzeydeolması(-),

İletişimaşaması(A1)/çıktıadımı

(A1n): iletişimaşamasındanağoluşturmaaşaması-navebilgideğerlendirmeaşamasına(bilgitabanı)girdioluşmaması(-),

Ağoluşturmaaşaması(A2)/girdiadımı

(A2a):tutkallıtabakalıahşapürünlerileilgiliiletişimaşamasıçıktısınınağoluşturmaaşamasındagirdiola-rak değerlendirilememesi (-), (A2b): web ortamındatutkallı tabakalı ahşap ürünler ile ilgili paylaşım plat-formukurabilecekveveritabanlarıoluşturabilecekde-neyimveuzmanlığınmevcutolması (+), (A2c):ahşapyapı kültürününgeçmişte varolması (+), günümüzdegelenekselahşapyapıörneklerininmevcutolması(+),ahşap yapı ile geleneğin günümüze aktarılması (+),(A2d): Türkiye’nin deprem kuşağında bir ülke olması(+), (A2e):üniversiteler,firmalarvekuruluşlararasın-da,gerekwebortamındagereksedüzenlenenetkinlik-lerlesosyalbilgiağlarıkurulabilmesi(+),

Ağoluşturmaaşaması(A2)/mekanizmaadımı

(A2f): tutkallı tabakalı ahşap ürünlerle ilgili işlen-memişverilerinwebortamındadeğerlendirilebilmesi(+),(A2g):tutkallıtabakalıahşapürünlerleilgilibilişimsistemlerininwebortamındadeğerlendirilebilmesi(+),

Ağ oluşturma aşaması (A2)/kontrol ve sınırlamaadımı

(A2h):Tutkallıtabakalıahşapürünlerileilgilidene-yimsahibiuzmanlarınazolması(-),(A2j):Tutkallıtaba-kalıahşapürünlerinkullanımınıngerekekolojik,fizik-sel vemekanik özellikleri ile gerekse kalite açısındanrekabethedefineulaşılabileceğininbilinmesi(+),

Ağoluşturmaaşaması(A2)/çıktıadımı

(A2k):ağoluşturmaaşamasındakieksikliklernede-ni ile çıktı olarak veri tabanları oluşmadığından, bilgideğerlendirmeaşamasınakontrolvesınırlamaolarakaktarılamaması(-),

Bilgideğerlendirmeaşaması(A3)/girdiadımı

(A3a): iletişim aşamasındaki eksiklikler nedeni ilebilgi değerlendirme aşamasında bilgi tabanı girdisioluşmaması (-), (A3b): tutkallı tabakalı ahşapürünlerileilgiliöğrenilenbilgilerveyaörneklerolabilmesi(+),(A3c): tutkallı tabakalı ahşap ürünler ile ilgili bilginin


7 Avlar,2008,s.71.12Avlar,2008.


Bilgiölçeğininbelirlenmesiaşaması(A4)/girdiadımı

(A4a):bilgideğerlendirmeaşamasındabilgiaktarımıolmaması(-),(A4b):yeterlideneyimesahipuzmankay-naklarındeğerlendirilmesininsözkonusuolmaması(-),

Bilgiölçeğininbelirlenmesiaşaması(A4)/mekanizmaadımı

(A4c):mekanizmaolarakbilgininanalizedilmesininbilgitabanıgirdisieksikliğinedeniyleyapılamaması(-),(A4d): tahminlerde bulunma işlemlerinin bilgi tabanıeksikliğinedeniileuygulanamaması(-),(A4e):filtrele-meişlemlerininbilgitabanıeksikliğinedeniileuygula-namaması(-),

Bilgiölçeğininbelirlenmesiaşaması(A4)/kontrolvesınırlamaadımı

Bilgidüzeyininbelirlenmesi(A4f):eksikbilgitabanıoluştuğundan kontrol ve sınırlamada bilgi düzeyi be-lirlenmesininyapılamaması (-), (A4g):belirsizlikdere-cesinin yüksek olması (-), (A4h): bilgi tabanı eksikliğinedeni ilegerekliöğrenmedüzeyinin sağlanamaması(-),(A4j):bilgitabanıeksikolduğundanvebilgidüzeyibelirlenemediğindenoluşanolumsuzkoşullarnedeniy-ledeneyimsizlikoranınınyüksekolması(-),

Bilgiölçeğininbelirlenmesiaşaması(A4)/çıktıadımı

(A4k): doğrubilgi çıktısı yerine yetersiz bilgi çıktısıoluşması (-),bilgi sürecinegeridönülmesininzorunluolması(-)şeklindetespitedilmiştir.

Tutkallı Tabakalı Ahşap Ürünlerin Ercoşkun Modeli’nin Bilgi Sürecinde DeğerlendirilmesiTürkiye’dekiyapısektöründetutkallıtabakalıahşap

teknolojisinin benimsenmesinin Ercoşkun Modeli’ninilksüreciolanbilgiedinmesürecindedeğerlendirilme-sisonucueldeedilenverilerTablo1’deverilmektedir.Bilgiedinmesürecindeyeralanaşamalaragöreyeter-lik oranları; iletişim aşamasında %28, ağ oluşturmaaşamasında%75,bilgideğerlendirmeaşamasında%27vebilgiölçeğininbelirlenmesiaşamasında%0’dır.Adımtürünegöreyeterlikoranları;girdiadımında%58,me-kanizma adımında%69, kontrol ve sınırlama adımın-da%12,5 ve çıktı adımında%0’dır. Girdiler vemeka-nizmalar oranının yüksek olmasına karşın, kontrol vesınırlamaoranınınçokdüşükolmasınedeniyleçıktılaretkilenmekte, yeterli çıktıoranı%0olmaktadır.Dola-yısıylakontrol ve sınırlamalarınçıktıoluşumunu,me-kanizmavegirdilerdendahayüksekdüzeydeetkilediğigörülmektedir.Adım/Aşamayeterlikgeneloranı,%31düzeyindekalmıştır.Bunagöre;bilgiedinmesürecininheraşamasındayeterlibilgiyeulaşılamadığıgörülmek-tedir.Ayrıca,heraşamanınçıktıadımındakiyetersizlik


gerekwebortamındangerekseetkinliklerileöğrenile-bilmesi(+),

Bilgideğerlendirmeaşaması(A3)/mekanizmaadımı

(A3d):betonarmeveçeliktaşıyıcısistemlerindahaçok tercih edilmesi (-), (A3e): tutkallı tabakalı ahşapürünlerleyapılmışörneklerinmevcutolması(+),(A3f):tutkallı tabakalıahşapürünler ile ilgiliolarak internetkaynaklarındanyazılımkoşullarınınsağlanabilmesi(+),(A3g):tutkallıtabakalıahşapürünlerileilgiliolarakin-ternetkaynaklarındanbilgiaramavetoplamakoşulla-rınınsağlanabilmesi(+),

Bilgideğerlendirmeaşaması(A3)/kontrolvesınırlamaadımı

(A3h):ağoluşturmaaşamasındaveri tabanları çık-tısıoluşmadığından incelemeyapılamaması (-), (A3j):tasarımcı,uygulamacıvekullanıcılarıntutkallıtabakalıahşapürünlerhakkındawebsitesiyayınlarındanbilgisahibiolabilmesi (+), tutkallı tabakalıahşapürünlerleilgiliyerliveyabancıkaynaklarınazolması(-),bukonu-daçalışanTürkfirmalarınınyayınlarınınolması(+),Ulu-salAhşapBirliği,meslekodalarıvebazıkurumlardakiyetkililerden, üniversite öğretim üyelerinden ve yapısektöründe tasarımcı veuygulamacı firmalardan (altıfirma)tutkallıtabakalıahşapürünlerileilgilibilgieldeedilebilmesi(+),(A3k):tutkallıtabakalıahşapürünler-le ilgili beceri, uzmanlık ve seçimi yapanların eğitimdüzeyininyeterliolmamasıveuygulamayapılmaması(-), (A3l): tutkallı tabakalı ahşapürünlerin tasarımveuygulamasınıyapanyeterlisayıdafirmaolmaması(-),Yeterlisayıdauzmanolmaması(-),(A3m):ahşapyapı-laraistemvesunumunazolması(-),bilgivetanıtımıneksik olması (-), bilinçsiz üretimler olması (-), üretimteknolojisininyetersizolması (-),ekonomikkoşullarınyetersizolması (-),ahşapyapılardaçokkatlıyapılarınyapılamaması(-),ahşapyapılarınyangındayanımınazolduğudüşüncesininolması (-),ahşapyapılarınbeto-narmeyapılarkadarsağlamolmadığıdüşüncesininol-ması(-),betonarmeyapılaraistemvesunumunyüksekolması(-),(A3n): imaryönetmeliğindeahşapyapılarasınırlılıkgetirilmişolması(-),deprembölgelerindeya-pılacakyapılarhakkındayönetmelikteahşapyapılarlailgilikurallarınolmaması(-),genelteknikşartnamedeahşap yapılara yer verilmemesi (-), standartların ye-tersizolması(-),yangınyönetmeliğindeahşapyapılarasınırlılıkgetirilmişolması[3](-),

Bilgideğerlendirmeaşaması(A3)/çıktıadımı

(A3p): bilginin değerlendirmesi aşamasından bilgiölçeğinin belirlenmesi aşamasına bilgi aktarımı oluş-maması(-),

nedeniylebilgiedinmesürecininbirbiriniizleyendörtaşamasıarasındabilgiaktarımısağlanamamaktadır.

Ercoşkun Modeli’nin bilgi edinme sürecinde yapı-landeğerlendirmesonucunda;ahşapsistemlerle ilgiliyanlışgörüşvebilgilerinolması,firmasayısı,uzmanlarve deneyimli ekiplerin yeterli olmaması, standart veyönetmeliklerde yetersizlikler ve sınırlılıkların olması,istemvesunumeksikliği,hammaddeveürüntemindedışabağımlıolunması,lisansvepatenteksikliklerigibikonulardadoğruveyeterlibilgiedinmedevebu tek-nolojinin benimsenmesinde engel oluşturduğu tespitedilmiştir.

SonuçTürkiye’de tutkallı tabakalı ahşap teknolojinin be-

nimsenmemesinin ilknedeniolarak, yapı sektöründebetonarmesisteminçokyaygınkullanılmasıyanısıra,mevzuatların ahşap yapı üretimine büyük kısıtlılıklargetirmesigösterilebilir.

Türkiye’de yapı sektöründe tutkallı tabakalı ahşapteknolojisinin benimsenmeme nedenlerinin değer-lendirilmesi konusunda yapılan bu araştırmada; yapısektöründeyeniürünlerinkullanımınındüşükolması,yeniürünbenimsemelerinyavaşolması ve sektörde-ki yenilik çalışmalarında yasa ve yönetmeliklerin çokyavaş değişmesi veya değişmemesi, yapı sektörününyeniteknolojilerletanışmasınıvebuyeniliklerinsektörtarafındanbenimsenmesiniengellediğigörülmektedir.

Türkiye’nin uzun dönemde ekonomik gelişmesinisürdürebilmesi ve rekabet gücünü artırabilmesi için;teknolojik yeteneğini hızla güçlendirmesi, teknolojikyeniliklerileüretkenlikartışısağlamasıveteknolojiyo-ğun sanayilerin gelişmesiyle üretimve ihracat yapısı,teknolojiyoğunürünleredönüştürülmelidir.

Yapılan değerlendirmedeelde edilen sonuca göre,


Türkiye’detutkallıtabakalıahşapteknolojisininbenim-senmesiiçin;

• İstemvesunumunartırılmasındagerekliönlem-lerinalınması,

• Yasaldüzenlemeleringözdengeçirilmesiveyönet-meliklerveşartnamelerinyenidendüzenlenmesi,

• Gereklistandartlarıngeliştirilmesiveuygulamayakonulması,

• Tüm gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, Türkiye’dedeahşapmalzemeve teknolojininkendisinide-netleyen,kaliteoluşturan,garantiverenvekamutarafındanotoriteolarakkabuledilenenstitülerinkurulması,

• Türkiye’detutkalıtabakalıahşapteknolojisikonu-sundamimar,mühendis,inşaatşirketlerivekulla-nıcılarıhedefleyenyayınlarçıkarılması,

• ÜniversitelerinMimarlık ve İnşaatbölümlerindeahşapyapılarkonusundaderslerinaçılması,açı-lan derslerin güncel teknolojiye göre düzenlen-mesivebubölümlerdeuzmanlaryetiştirilmesi,

• Tutkalıtabakalıahşapteknolojisiileilgilietkinlik-lerdüzenlenmesigereklidir.

KaynaklarAvlar,E.,(2000),“AhşabınYapıüretimindekiYeri”,VillaDeko-

rasyonDergisi,Yıl:5Sayı:18,s.68-71,2000.Avlar, E., (2008), “Türkiye’deki Yönetmeliklerde Yer Alan

Ahşap Yapı Tasarım Kurallarının Günümüz Ahşap YapıÜretim Koşulları Açısından Değerlendirilmesi’’, Kent-sel Rehabilitasyon Süresinde Yapı Fiziği ve MalzemeSorunlarıSemineri,MSGSÜMimarlıkFakültesiMimarlıkBölümü Yapı Fiziği veMalzeme BilimDalı, İstanbul, 20Haziran2008.

Avlar,E., (2008), “Türkiye’deAhşapYapıÜretimineYönelik

Tablo 1. Değerlendirme sonucu elde edilen veriler

Bilgi edinme süreci

Adım türü

GirdiMekanizmaKontrol veSınırlamaÇıktıAşamalar toplamıAşamalar oranı %

Aşamalar Adımlar Adımlar oranı toplamı (%)

İletişim Ağ oluşturma Bilgi Bilgi ölçeğinin değerlendirme belirlenmesi (A1) (A2) (A3) (A4)

A342-9

28

B4-

181

2372

C74

201

32100

A621-9

75

B1-113

25

C7221

12100

A233-8

27

B11

191

2273

C34

221

30100

A-----0

A1196-

2631

B2342

11100

B84

425

5969

C2342

11100

C1913485

85100

Yeterlik oranı5869

12.50

Eksiklik oranı4231

87.5100

Adım/Aşama Genel Toplamı

Adım/Aşama Genel Oranı


DurumTespiti”,MimarlıktaMalzemeDergisi,sayı:8,71-76,2008.

Avlar,E.veErcoşkun,P.(2010)“AModelProposalforDeci-sionMakingProcess inOrder to Select TechnologicallyNewProducts”,EducatingArchitectsTowardsInnovativeArchitecture International Conference European Net-workofHeadsofShcoolsofArchitectureEuropeanAsso-ciationforArchitecturalEducation,YTU,İstanbul,71-77,17-19June2010.

Avlar, E. veErçoşkun,P. (2010) “AModelProposal for theSelectionProcessofSustainable Technologic Construc-tionProducts“,SteelStructures:Culture&Sustainability2010 International Symposium, İstanbul, 69-78, 21-23September2010.

Damanpour,F. (1991)“Organizational Innovation:AMeta-Analysis of Effects of Determinants and Moderators”,AcademyofManagementJournal,34(3):55-90.

Karaçar Ercoşkun, P. ve Avlar, E. (2010) “Yapı ÜrünlerindeTeknolojik Yeniliklerin Benimsenmesinde Bilgi EdinmeSüreciİçinModelÖnerisi”,YTÜMimarlıkFakültesiE-der-gisi–MEGARON,Cilt5,Sayı1,33-42,2010.

Karaçar Ercoşkun, P., “Yapı Ürünleri için Teknolojik YenilikBenimseme Modeli”, Doktora tezi, YTÜ FBE, İstanbul,2010.

Lowe,P. (1995)Themanagementoftechnology,Chapman&Hall,London.

McGinn, R.E., (1991), Science, Technology, and Society,Prentice-HillInc,EnglewoodCliffs,N.J.

Moore, G.A., (1999), Crossing the Chasm, Marketing andSellingHigh-TechProductstoMainstreamCustomer,re-visededition,HarperCollinsPublishers,NewYork.

Toole,T.M.,(1998),“Uncertaintyandhomebuilders’adop-tionof technological innovations”, JournalofConstruc-tionEngineeringandManagement,124(4):323-32.


Information for the Authors

MegaronisanofficialpublicationofYıldızTechnicalUniversity,FacultyofArchitecture. It isananonymouslypeer-reviewede-journal that considers for publication original articles, re-searchbriefs,book reviewsandviewpointsonplanning,ar-chitecture,designandconstruction.Priorityofpublicationsisgiventooriginalstudies;therefore,selectioncriteriaaremorerefined for reviews. Three issues arepublishedannually.Asfrom2008Megaronhasbeen indexed inEBSCOHostArt&ArchitectureComplete.On07.04.2008 itwas recognised asnational refereed journal in theSocial ScienceDataBaseofULAKBIMbyTUBITAK.

Manuscriptsmay be submitted in English or in Turkish. Thepreferredlengthformanuscriptssubmittedis7000wordsin-cludingNotesandReferencesforarticles,or2500-3000words(includingNotesandReferences)forviewpointsandresearchbriefs. All submissions are initially reviewed by the editors,and then are sent to reviewers. Allmanuscripts are subjectto editing and, if necessary,will be returned to the authorsforresponsestooutstandingquestionsorforadditionofanymissinginformation.Foraccuracyandclarity,adetailedmanu-script editing is undertaken for allmanuscripts accepted forpublication.Finalgalleyproofsaresenttotheauthorsforap-proval.

Submission of a manuscript implies: that the work has notbeenpublishedbefore;that it isnotunderconsiderationforpublicationelsewhere;andthatitspublicationinMegaronisapprovedbyallco-authors.Theauthor(s)transfer(s)thecopy-righttoYıldızTechnicalUniversity,FacultyofArchitecture,ef-fectiveifandwhenthemanuscriptisacceptedforpublication.The author(s) guarantee(s) that the manuscript will not bepublishedelsewhere inanyother languagewithoutthecon-sentoftheFaculty.Ifthemanuscripthasbeenpresentedatameeting,thisshouldbestatedtogetherwiththenameofthemeeting,date,andtheplace.

Manuscript preparation: Manuscripts should have double-linespacing,leavingsufficientmarginonbothsides.Thefontsize(12points)andstyle(TimesNewRoman)ofthemaintextshouldbeuniformlytakenintoaccount.Allpagesofthemaintext should be numbered consecutively. Cover letter,manu-scripttitle,authornamesandinstitutionsandcorrespondenceaddress,abstractinTurkish(forTurkishauthorsonly),andab-stractinEnglishshouldbeprovidedbeforethemaintext.

Thecoverlettermustcontainabriefstatementthatthemanu-scripthasbeenreadandapprovedbyallauthors,thatithasnotbeensubmittedto,orisnotunderconsiderationforpubli-cationin,anotherjournal.Itshouldcontainthenamesandsig-naturesofallauthors.Abstractsshouldnotexceed250words.

Figures, illustrations and tables:Allfiguresandtablesshouldbenumberedintheorderofappearanceinthetext.Thedesiredpositionoffiguresandtablesshouldbeindicatedinthetext.Legends shouldbe included in the relevantpartof themaintext.Authorsarethemselvesresponsibleforobtainingpermis-siontoreproducecopyrightmaterialfromothersources.

References:

Allreferencesshouldbenumberedintheorderofmentioninthetextandshouldbegiveninabbreviatedform(author,yearofpublicationandpagenumbers)infootnotes.Thestyleandpunctuationoftheseabbreviatedreferencesshouldfollowtheformatsbelow:

1Kuban,1987,s.43.

2Ünsal,1972,s.135.

3Alkım,1958,s.201.

4Havingprovidedanoverviewof the literature, thissectionfocuseson….

5Kuban,2002,s.97.

Thereferencesshouldbelistedinfullattheendofthepaperinthefollowingstandardform.Ifseveralpapersbythesameauthorandfromthesameyeararecited,a,b,c,etc.shouldbeputaftertheyearofpublication.

Journal article;

Andreasyan,H.D.(1973)“EremyaÇelebi’ninYangınlarTarihi”,TarihDergisi,Sayı27,s.57-84.

Chapter in book;

Tekeli, İ. (1996) “Türkiye’de Çoğulculuk Arayışları ve KentYönetimiÜzerine”,Ed.: F.BayramoğluYıldırım(editör)KentteBirlikteYaşamakÜstüne,İstanbul,DünyaYerelYönetimveDe-mokrasiAkademisiYayınları,s.15-27.

Book;

Demircanlı,Y.(1989)İstanbulMimarisiiçinKaynakOlarakEv-liyaÇelebiSeyahatnamesi,Ankara,VakıflarGenelMüdürlüğüYayınları.

Proceedings;

Kılınçaslan, T. ve Kılınçaslan, İ. (1992) “Raylı Taşıt SistemleriveİstanbulUlaşımındaGelişmeler”,İstanbul2.KentiçiUlaşımKongresi, 16-18 Aralık 1992, İstanbul, İnşaat MühendisleriOdasıİstanbulŞubesi,s.38-48.

Unpublished thesis;

Agat,N.(1973)“Boğaziçi’ninTuristikEtüdü”,BasılmamışDok-toraTezi,İstanbulTeknikÜniversitesi,MimarlıkFakültesi.

Internet sourcesshouldbelistedattheendofthereferencelistinthefollowingstandardform:

http://www.ia.doc.gov/media/migration11901.pdf [Accessed14April2008]

Manuscript submission:Pleasesendthreecopiesofyourman-uscript(includingfiguresandtables)andanelectroniccopyoftheminaCDto:MegaronJournal,YıldızTechnicalUniversity,FacultyofArchitecture,MerkezYerlesim,BarbarosBulvarı,Be-siktas,34349,Istanbul-Turkey.Tel:+90(0)2122366537Fax:+90(0)2122610549.

E-mail:[email protected]

CİLT VOL. 7 - SAYI NO. 1 77

Documents

MEGARON 2012-1