Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Si Pelaas wey
Si Beriengkati
Ilianen Manobo
r- . ( l uhli atio~s Copy
:;o r~n £n:f0 1/E
Si Pelaas wey
Si Beriengkati
"The Lizard" and "Beriengkati"
SUMMER INSTITUTE OF LINGUISTICS-PHILIPPINES, Inc. TRANSLATORS 1984 PUBLISHERS
Published in cGOperation with Bureau of Elementary Education
and Institute of National Language
of the Ministry of Education, Culture and _Sports
Manila. Ph111pp1nes
/
Funds for the production of this publication were provided by the Canadian International Development Agency (CIDA).
llianen Manobo Easy Reader I
21.32-1183-5.35C 52.20P-836062N Printed in the Philippines
PALJNAl'{J SAU TA
Ang isang katangiang masasabi tungkol sa Pilipinas ay ang pagkakaroon nito ng iba't ibang pangkat etniko na nag-aangkin ng kani -kanilang wikang katutubo Gayon man, ito'y hindi naging balakid sa pag-unlad ng bansa, bagkus nagpatibay pa nga sa pagbubuklod at pagkakaisa ng mga mamamayan tungo sa pagkakaroon ng isang diwang panlahat.
Ang aklat na ito ay isa sa serye ng ganitong uri ng mga babasahing inihahanda para sa higit na ikalilinang ng mga kaalaman, kakayahan. kasanayan, pagpapahalaga at pagmamahal sa sariling wika ng mga mag aaral
Sinikap na malakipan ang aklat ng mga paksang inaaakalang magdudulot ng malak1 at makabuluhang kapakinabangan sa mga gagamit nito Sa paghahanda ng mga ito'y isinaalang-alang ang mga pangkalahatang layun1n ng bansa. Isinaalang-alang din ang mga pangkasalukuvang pangangailangan ng mga mag-aaral sa pagpapalawak at pagpapavaman ng kanilang talasalitaan, paglinang ng kakayahang gumamit ng wikang gamitin at wastong pagsulat nito Mav ini1akip ding mga pagsasanay na inaakalang ma·katutulong sa mabi sang pag-aaral ng wika. Matitiyak na ganap na nilang natutuhan at nauunawaan ang wika kung ito'y buong katalinuhan na n1iang natatalakay sa klase at naiuugnay o nagagam1t sa tunav na huha~
Buong pagmamaiak"Ing in1hahandog ng Ministri ng Edukasyon, Kultura at Palakasan ang aklat na ito taglay ang matapat na hangarin at mithiing lalo pang mapataas ang uri ng edukasyon para sa di marunong bumasa at sumulat sa pamamagitan ng pag-aaral ng kinagisnang wika. At inaasahan din sa gayon ang medaling pagkatuto ng wikang pambansa.
ONOFRE D. CORPUZ Ministro ng Edukasyon, Kultura at Palakasan
PREFACE
This book contains two stories from Ilianen Manobo oral literature· "Si Pelaas'' as related by Mr. Ampatuan Ampalid, and ''Si Beriengkati" as told by Mrs. Pengenda Mengsenggi I id·. The stories were tape-recorded and transcribed by Hazel Wrigglesworth of the Sununer Institute of Linguistics to provide additional reading material in Manobo for the advanced reading curriculum. Students must have completed the pre-reading workbook KE RUDSUAN TE KEBPENGADl and the basic primer PEHENAYAN NE RIBERU, along with its companion workbook by the 5ame title, before beginning to read this book.
The letters of the llianen Manobo alphabet are: a, b, k, d, ~· l• ~. !· ~· n. !!.&_, £_, r, ~· !_, ~· ~· ~· r_. Glottal-stop is represented by l\Yphen T-l after consonants and by the grave accent (')elsewhere, except between vowels where it is not symbolized. The alphabet was designed to closely resemble that of the National Language; however, some differences are necessary in order to symbolize those sounds which occur in ~anobo but not in the National Language. For example, v represents fricative b while e represents schwa following the example of the alphabet used in current publications in Magindanao.
When this reading book has been completed, the student is encouraged to continue developing his facilities in reading through the following advanced reading materials in Ilianen Manobo: "Si Beuu Wey Pelaas" wey "Ke Erimaung Wey Selareni," "Turtle am-Lizard" and "Ilon and Deer"; "Deruwa ne Terem te Menuw," '"l\>.o Stories in Mancix>"; ''Ke'2uunan te"Me_1;8e Raru," '"Die Beginn:inJs of Sidmesses'~; " e Kinelauf n. Eb}ieretiyaya," "Pictorial Pilgrim's Progzess"; "S -Pllanduk" wey "Si Umeremaya," "PilarXluk" ani "Uneranaya"; "Si Pelaas" wey "Si Beriengkati," ''Lizard" and ''Beriengkati," arnf others --
Si Pelaas
Hane diyl te p~ ma ki pelaas. Ini se pelaas
ini ne duen suled din timbang te tempera din en te
pused su misan engkey en se ed-ul-ulaan dan ne
seveka ra se ebperumeey ran. Ini se pekat din ini
ne selareng. Tuus nu ma te ebpekat dan nevenar kayi
te selareng pinedtimbang dut te pelaas te suled din.
Su misan engkey se egketuentuen kayi te pelaas ne
edtemperen dan en kayi te selareng misan deisek d~
ne a, ramig se a, ebpekerutey uvag sikandan langun
imbe te ed-ul-ulaan dan ne seveka.
l
Guna su nehuet ne mibmehingey en ini se pelaas.
A, ne wey pe be iya se kedtuganur huntaan kayi te
selareng kayi te pelaas ini su ken~ en gaid
ebpekeegel-egel.
Ke se selareng ne, "Kayi ke re be Pelaas SU
wey mevahatbahat ke en an ne iyan kayi te kedi ne
itung ebpempementiyari a uvag te egkekaan ta," ke
si Selareng ini.
~ ' ' T1, are en iya rema ubpaubpa en ini se pelaas
ini ne ebpenenahad te pekat din ini ne eopekeull ini
se selareng ini. Ne engkey re be ne ibehey rin en
kayi te pelaas.
Gun a su neuhet ne mid-anak en ini se pelaas
ini. I, engkey ve guntaan kayi te menge anak din
ini migurimengkahan ma. . ' ne Ew, wey iya med-ubpaubpa
ini se p~laas ini se edtuganur kayi te anak din ini
2
ne riyan en te ma uvag kayi te selareng ini se
ebpekewariwari IDa huntaan se edtuganur.
Guna su ebpekeereg-ereg en ini se pelaas ini
' ne migkahi en sikandin te, ke sikandin pe ma te,
"Selareng, iyan kayi te kedl ne huntaani ne andew ' .. ' ne ubpa ke pe be su haata nu pa ini se anak ku.
Su edtukew e p~ ebpenikep," ke sikandin pe ma, "su
a, andang din en te"egkevukadtung ad ini te kena ad
utew ebpekipanew." h
3
"Ne," k.e s~ selareng ini ne,. "wey embiya maa
' engkey antap nu su kena ke en egkerukat ne ipanew (
ke en."
"Tl, kena ad buwa," ke s i Pelaas ini. Ara da iya ne mebpenikustikus en ini se pelaas ini ne
migkuwa rin en se kuwa rin alat ne engket~ ded se
ambung din.
Wey Ice be iya med-ipanew se ebpependiya te . ...
dekela n~ wayig. t
4
Nekeuma ka ne pelaas ini ne midseneb ke e.n. A, . '
... ne wa ka utew meuhet, Pelaas,, ne nekeherilm ke en imbe . ' 1ya te rekela ne urarang.
"I," ke se pelaas ini, "bagl en ini." Wey rin
en be iya keniya kua ini se urarana ini penike.pa.
A, ne nekeheram. da dema ini se urarang ini ne itung
duen ebpekekameykamey kandin ne mibpelahuy en.
s
. ' Wey ran embe iya ken1ya mebpelahuy se urarang
ne wey en be iya rema edtelukuni kayi te pelaas ne
peketidtuwa nu ma huntaan te n~levug huntaan se
wayig ini te ulaula ni Pelaas ki Urarang te
ebpetelukuney.
Hane wey en be iya keniyl su mekepeurayik ne
mekepelaras ini se urarang ini ne keta ma iya se
edtelukunan kayi te pelaas ini.
' A, engkey pe be se nekekuwa en ini se pelaas ' ini n~ i, kena din iya egke~aut.
6
··4 ,-. .-) <..•
Wa utew meuhet in1 ne nehuyamer en kayi te
urarang ini se beuu ini ne midlengkib. I, wey
mekeheram ini se beuu ini te duen ini
ebpekekameykamey kandin ne i; ke sikandin ne,
"Ebpelahuy a su engkey ini ebpekekaid buwa ini se
nekita ku ini ne ebavavava te metarem din," ke
sikandin pe ma~ .... ... "Enduen te rumpil eye ke kena
sevat," ke se kuwa pe ma beuu.
A, rnigaun en ini se beuu ini. _Wey ke be iya
keniya mebpelahuy en ini se beuu.· Waka utew meuhet,
Beuu, ne edsendengen ka te buaya.
"I," ke se buaya, "engkey en buwa se ibpelahuy
ni Beuu iya maa ke ed-ewit-ewit te valey rin, kema
ke duen ebpkekaid," ke sikandin pe ma.
Midsahad keta si Beuu ne migkahi en si Buaya
te, "Engkey sika Beuu?"
' "Ke ka egkuwa su duen ini ebpekekaid."
8
"Ew ne engkey ara ngaran din?"
"Ew, si Urarang eye se ed-ewit-ewit te bangkew
' rin eye se engkey vuwa se ebpelehuyan din. Ne
' mibpelahuy a mula su kema ke egkepilak a ni Urarang,"
-ke sikandin pe ma.
"I' ' i, ke ka iya," ke se kuwa ini bual)"a.
"I benar imbe iya, '' ke si Beuu. Wey ura
mebpelahuy si Beuu keta.
9
--'1-. Nekita ra ni Buaya ne migaun en dema sikandin,
migkuwa rin se limbutung din ini ne .ikagkag nu. "Su
' ikagkag ku pa," ke si lruwa ini Buaya, "su lcema ke
engkey iya maa se ebpekeuma an ne kenl ku igkekuwa
igkeseluub su mevehat. Iyan mepiya," ke sikandin •
" pe ma, "se egkemeraan."
" ' Ara da ini se ne migaun en se buaya ini ne
ingkagkag din en ini se limbutung din ini.
10
Hane diya te pe ma rema te kuwa ini belensahan.
' Ini se belensahan ne riya dema te ed-ubpaan din
diya te vudsi. Ar~ en be ara se mid-ubpaubpa ini
se belensahan ini.
Guna su neuh~t en ne mibpeniruwang ini se
belensahan ini. I, engkey ve se iyan din nekita se
limbut~ng ni kuwa ini Buaya.
"i, " lee sikandin ' "ke nekegawas ' maa, pe ma, eye
1 imbu tung ne nekegkuey nelevug ' se maa te eye se
wayig ini, kema ke engkey se kewahaan keniya. Ma an
... enduen egkesasew se buaya ' II
ara ke te eye.
1 1
' \ Ara da ne nesandeng din en dema si Beuu ini se ebavavava te baley rin.
... "I, i," ke si B:elensahan ini ne, "kena .. egkepakey ne kena egkuan ini ebpegitungen te mevaher.
Iyan kayi te kedf ne ebesalen 1ru ini se ahung ku."
Wey rin imbe kua se kuwa ahung din ini t?, ne
' wey ura besala kayi te belensahan ini ne engkey pe da te neelimukawan en ini se sela~eng kayi te
kinerahfl\,g kayi te ahung kayi te belensahan.
12
'
....
.... Ew, wey iya meelimukawi su ini rema med-ubpaubpa
se selareng kayi te renged te belensahan ini.
Medwalengwaleng se selareng ini ne wey iya
mebadewbadew keta sikandin seliyu iya se
nekebadewbadew keta. Ne wey rin ura nehieki ini se
langun ne anak kayi te pelaas. Ne engkey nu pe da
se itung- minatey ini se menge pelaas ini ne anak
kayi te mibpenikep.
Ew, ne ara da iya se nekuwa kayi te selareng
i~i se nekepatey en sikandin ne mibpelahuy en dema.
Wey iya mebpelahuy huntaan ini se selareng ini ne
) ' ' ti, wa ma mula huntaan egkuan nu te selareng su
13
tevulug nekepelahuy ne wa egkekahi ne maawang ne wa ..
egkekahi ne meribpes, wa egkekahi ne kelendihan ne
wa egkekahi ne tupangen etawa sampew pA ketA SU
edlungkesuwen din iya.
Guna su rieuhet ini ne ke se pelaas ini ne, "A,
' andang te wa bes egkeutel ku ini maa ke mibpelahuy
ke sem ara ne neheram ku." Are en da wey huntaan
' ' med-uli kuwa ini pelaas. I, engkey pe da guntaan
te nekeu~a ne langun dut te anak din ne minatey en.
I 1
"Babeba," ke se pelaas, ...
"ne ware en. Ala,"
ke se pelaas, "dekela be in i ne kukuman. Su
mid-imetayan ni Selareng ke langun ne anak ku. 'lo ... .. Kena egkepakey ve·guntaan ne kena ku ibpendiya te
~ r a tU in i . "
.. ' Ara da ne midwalengwaleng se pelaas ini ne
mid-ipanew en. Wa din en mengetahak se ambung din
su nengeewit-ewit din en. Ke se pelaas ini ne,
"Ebpekeabet-abet te ed-ipanew su apey a egketevangi
' rut te r a tu . "
15
Wey en be iya huntaani med-ipanew ini pelaas
ini. Ne nekeuma se pelaas kayi te baley te ratu ne
' ware en mibpenehetiat ne mibpemenayik en. Nekeuma
ra ne ke sikandin pe ma ne, "Keretuan, ne
mibpengkayi a."
"Ew, ne, ne," ke se ra tu, "engkey se bed tu te
hinawa nu?"
' "Ew, dekdekela," ke sikandin pe ma, "se
impengkayi ku SU anak ku ne minatey. Ara be ara se
kinepengkayi ku su tevangi e pa te kebpekesigkem ki
Selareng su maa ke mid-imetayan din ke anak ku te
lius ku -te mibpenikep," ke se kuwa pe ma ini pelaas.
16
ratu.
Ar• d~ ne midtawag en te ratu ke sakup din ne
impetawag din en ini se selareng ini su impepemenga.
Hane wera utew iya rema neuhet se kineipanew
kayi te suhu te ratu ne nekeull.en. ' I, engkey pe
' da te netapik dan en si Selareng, wey ran be keniya
nekeumaan.
... ' Ke se ratu pe ma te, "Laus ka kayi, Selareng."
Midlaus.
' "Meambe," ke sikandin pe ma, "ke ruen inriklamu
kay i te kedi ?"
Ke se selareng pe ma ne. "Engkey se mid-riklamu
kayi te keykew?"
"Ew, mid-riklamu ini se pelaas te mid-imeteyan
nu kun ke langun ne anak din."
' ' "I," ke se kuwa ini selareng, "wera ku ara
tivevaa ugaid ne neriekan ku ara. lyan ku ve
kegkerieki," ke sikandin pe ma, "ne mibasal se
belensahan te ahung din ne siaken dema ne ini a te
renged din ne wey a metingkemed," ke sikandin pe ma, "ne nekebadewbadew a. ' Engkey pe be te itung
l-iey nepatey ku en ke menge anak duen te pelaas."
I B
'
'
"A, are en da maan ini," ke se ratu, "ne
tewaha niyu ke belensahan." Wey en be tewaha rut
te ratu ke belensahan.
Nekeuma, na ke se ra tu, "Nesuhuan ka su ruen ini ...
inriklamu kayi te kedi."
"Ne engkey se riklamu?" ke se belensahan.
"Ew, iyan mid-riklamu ne ini se pelaas ini ne
mid-imetayan kayi te selareng ini se anak din. Ne
iyan nekahi dut te selareng ne nehiekan din kun te
"A," ke se belensahan, "benar iya rema an,
Keretuan, ugaid ne iyan ku kinekibasal dut ahung ku
su ebpenenewag a te etew su enta ke mesehip~ eye se
mekita ku ne mekeandek."
... "Ew," ke se ratu, "engkey se mekeandek ne
nelcita nu?''
"Ew, iyan ku nekita ne si Beuu se midsahad wey
ke buaya ve ne itung impenggaun din langun ne
sanakap din, limbutung din, ara ne nekuwa keta," ke .. . . se kuwa pe ma in1 belensahan, "su egketekew rema
20
'
ratu.
e~e se egkelevug ayan se dekdekel~ ne wayig. Ara
be ara se kinetawag ku keta SU apey a egketevanji
ke engkey eye se egketemanan keniyl te ebpemelahuy." .. ...
Ara ara se kuwa ni kuwa ini Belensahan.
"A," ke sikandin pe ma ne, "tewaha niyu," ke
sikandin pe ma, "sika buaya." Wey embe tewaha ini
se buaya ini.
"Ne," ke se ratu ini ne, "Buaya," ke sikandin
p~ ma, "duen nekeuma ne riklamu."
"Ew, ne engkey?" ke se buaya.
21
"Ew, iyan riklamu se nepa tey kayi te selareng
ke anak dut te pelaas su nengeriekan din. Ne iyan
din kun kinekerieki su si Belensahan ne mebasal
din kun ke ahung din su nekekita keniyu engki Beuu
te egkesasew ne si Beuu ne ebpelahuy en su ewit-ewit
te baley rin ne egkesehip~ ku se egkesiyu se wayig
ne egkelevug.
' "Ara be se kinekuwa ku te limbutung su kema
iya maa ke engkey se ebpekekaid ne ken~ ku
' egkepenehenaan," ke sikandin pe ma. "Ne i, ebpatey
ve mula," ke sikandin pe ma, "l\e kena ku ara
egkekuwa se limbutung ku ara," ke se buaya.
22
•
"Tewahe en maa si Beuu ini." Nekeuma si Beuu.
"'Meambe, Beuu, ke iyan nu ebpulungan," ke s ikandin,
"ed-ewi t- ewi t ka te bal ey nu?"
"I, kena ka mula mekeewit-ewit," ke sikandin
p~ ma, "te edlendiglendig e red," ke sikandin pe ma,
"ne ebpeng eteku tak ad," ke s ikandin p~ ma, "ni
Urarang ini ne mibpelahuy ad mula su egkelelegit a
ke itung egkeserab," ke sikandin pe ma, "ni kuwa
Urarang te ed-ewi t-ew-i t te bangkew ran. Su etuwey,
deruwa se bangkew ni Urarang ne memeharang ~e be
mul~ iya ne embiya menge pilak a, ne migkuwa ka en
Suhil te ratu.
uva1 mul~," ke sikandin pe ma, "ke baley ku su kema
ke iyan egkeserava ebpengeleheng keniyan te
ebpevunbullUey ne ebpekelelegit a. Arl he se
kinekuwa ku en te baley ku te kinehaun ku en su
idtapid ku mula," ke se beuu ini.
Ke si ratu ne, "Tewaha niyu si Urarang." Wey
eabe nelcehaun en si Urarang ini ne etuw,ey, budtuk
ma imbe iya te rekela ne si Urarang iya huntaani su
embe iya ma ini se sipit nu ini ne egkehiyen ne
' bangkew ne taru nu ke enduen te lisen, tuus nu te
neer-eraman ne urarang. Megaun ini, nekeuma.
24
"Na," ke se ra tu pe ma ini, "ne . tawag ka ini Urarang."
' "Ew, ne meambe?" ke se urarang pe ma ini.
"Ew, ne iyan nu kineketawag ne ruen riklaau kayi ne nekeuma te ki Pelaas ini ne minatey·ke anak din su nehiekan ni Selareng su neelimukavan sikandin te kinebasal ni Belensahan ~e ahung din. Ne iyan kinebasal dut te belensahan te ahung din su nekita rin se beuu ki Buaya ini se mibpelahuy. Si Buaya ne ingkuwa rema ni Beuu ke baley rin midtapik. Ne
' si Buaya ne migkuwa rin dema ke limbutung din ara," .. ... . . ke se ratu pe ma in1.
25
"A," ke se urarang ne, "iyan ku kineengengketa,
Keretuan, se egkeewit-ewit ku ke vangkew ku su
ebpelahuy a."
"Ew, meambe ke ebpelahuy ka ?"
"Kuwa ka mull ki Pelaas a te itung ebmulikapen
ayan te deligdihan ne wey a mesabper nikandin. I,
ne mibpelahuy ad ne wey iya edtelukuni, edtelukuni
nikandin," ke si.kandin pe ma, "peketidtuwen ta se
mekel!aras a ne mekesuva a. A, ne embiya war} a
mebpemikar," ke se kuwa urarang, "na neutel ad."
Arl se kahi ni Urarang ini.
26
I (\
Guna SU neiped en ara ne mlbpeeneng-eneng en
ke kuwa ratu su migkuwa rin en ke kukuman eye su
neibped din en ke langun dut te mibpuunan dut te
kinepatey dut te anak te pelaas. \
Guna su neuhet ne migkahi ke kuwa pe ma ini
ratu, "Enduen Pelaas ayan se menge anak nu ne wey ...
minatey iya,".ke sikandin pe ma, "ugaid ne keykew
red ne kerupangan uya ma imbe iya," ke sikandin pe ma, "pemekepelahuy ma imbe iya ke urarang ne engket~
ke beuu ne ebpekevetungtung ke kuwa belensahan sabap
se sikuna iya se rudsuan ini se maan iya ke
ebpengingutel ka te ruma nu."
"Kuwa," ke si _r'!elaas ini te, "wey ebpebperudsun
' a uvag te anak ku," ke sikandin pe ma.
27
A, ne diyan en ta ke ratu se, "Wera buwa
egketempuwan nu keniyan su. keykew ired ne kerupangan.
Ara be ket~ ne itung iyan din be ar~ neiringan en "'"'
1untaani ne an se pelaas. Kahi nu ve embiya
egkeutel en an se pelaas ne edtingkaran ke ilcug din
ne ibpesenggeley red maa igkuwa red maa rut te naping
din su keta ded maa idtiyuk su apey iy~n ded maa
egkevaluy ne senggeley ke ikug din."
' .. ' Ketii taman ara se teterema ni Pelaas.
. ..--.----
28
Beriengkati
Hane, riya ke pe ma te ki Beriengkati. Mesl
kun si Beriengkati ini ne langun en kun imbe te
et:eW ne beriengkati ne wera edliyu ki Beriengkati
ini. Su tuus te Beriengkati iya nevenar ne etew su
' bata se meritan ne meama ne kenakan ne neutangan en
imbe ni Beriengkati.
Huna su ini en be se wey ed-ubpawb"'·. ea; Hui 1
se Beriengkati ini SU ara en imbe se ibpeguyag din
se endei se egkekita rin ne kuwa te ruma rin ne
engkata rin maan. ' Ed-utangen imbe iyan te kena din
en egketuenan ke engkey en se ibayad.
zg
Ebpeketidtuwen te pe be se engkey ve se
kebp~kevayad ni Beriengkati ini te nganl pi te
egkeumanan se utang ni Beriengkati ini.
Hane huna su mid-ubpaubpa en ini si
Beriengkati ini ne iyan din ned-ulaula si
Beriengkati se minatey en si Beriengkati. Su
nekedaru si Beriengkati.
Na, wey engkey pe be se egkekaan din te wara
en ma egkeutangan din ini? ' Ara en se kinepatey ni
Beriengkati.
30
Huna su minatey en si Beriengkati ne
neketukew en ini se senge etew ini he mid-utangan
ni Beriengkati. Ke sika senge etew ne mid-utangan
ni Beriengkati te, "Minatey en si Beriengkati,"
' kahi pe Jll& te meama. "Ne edmenmenuwen ku en be ... buwa ke mid-utang din kediey?" kahi pe ma te
meama. "Se matag en minatey si Beriengkati," kahi
pe ma te kenakan ini, "ne wara ad beyari ni
Beriengkati. Tehaad ne minatey en si Beriengkati,"
' . ke sika meama ini ne, "iyan ku ra egketuenan ne
kebpekebayad ni Beriengkati se egkuan ku si
Beriengkati su eguyuren ku tumi\," kahi p~ ma te
' meama. "Peveyaren ku si Beriengkati, su engkey pe
be se ibayad d.li.n kedl te minatey en ma iyan?"
Medwaleng ini se meama ini ne iketi te tali si
Beriengkati kayi te paa. Guyura ka1i te meama
ini. ') Ne wey t1 neulug en si Beriengkati kayi te
eheran ini su inggenat d~ kayi te mibpereyasan ki
31
Beriengkati ne miguyud en kayi te etew ne taman te
neulug en su mibigkat en. Neketdna si Beriengkati
diyl te tan~ ne nekeegngek ubpiya si Beriengkati.
Nekerena d~ si Beriengkati ne wey ura tuyuka kayi
te meama ini te ebpelelahuy si Beriengkati te ~
nevenaran ke ma te ki Beriengkati su wey engkey pe
be mula kena dekdekll en ne ned-ulaula rin su ke
' peka iya ni Beriengkati ne ebpekerikais dut te tana
ne nehudguran imbe, nelislis ini se peka ni
Beriengkati.
32
Nekeuma ini se mearna ini ne egkuwa ini .. edtuntut ki Beriengkati ini keta te endei se
nekuan din maan ini neutangan ni Beriengkati ne
keta nu en irena si Beriengkati. Midsulew maan ini
se senge e'tew ini ne ke sika meama ne midenaan kayi
te minatey ini ne, "Engkey ve eta118 ini se minatey?" . ' kahi pe ma te meama ini. Midsulew ini se meama ne
engkey ve te si Beriengkati. "Embiya kenA edlalim,''
' kahi pe ma te meama ini ne kemuney kayi te baley
ini, "se eguyhuyuren ini ne si Beriengkati beneng
in i," kah i pe ma te meama. "A ne tehaad ne iring
33
.. duen te minatey en si Beriengkati ne engkey pe be
buwa se ibpekebayad din kediey?" kahi pe m& te kuwa
ini meama. "Minatey en ma si Beriengkati. Iyan
tum~ se ebpeveyaren ku," kahi pe ma te kuwa ini
meama.
Ew, wey ura maa geweri maan ini se tali ne
in-iket kayi te peningting ni kuwa ini Beriengkati
ne wey ura maa tuytuyuka si Beriengkati ne
nevenaran ke ma ki Beriengkati ini.
Hane, huna su nekekuwa si kuwa ini
Berienakati ini ne tuus en te rekel~ en ne
ned-ulaula ni Beriengkati su impesemsembeyey kew en
embe iyan te edtuyuk ki Beriengkati. ' Su meriyu pa
se merani ne ibpebpevaya en ni Beriengkati ini ne
mekelived kayi te mibpuunan din te edtuyuk ne
mekelevundus si Beriengkati. Iyan nepengkusan ni
Beriengkati ini se tekew re be ne tulan si
34
Ber,iengkati su mibpesemsembeye~ te miguyud su
ebpevayad ki Beriengkati.
Hane ke si ke kuwa pe ma ini datu ini ne,
"Netahu te hinawa ku," kahi pe ma te ratu ini ne,
"tehaad ne nerineg ku si Beriengkati eyan se
eguyhuyuren," kahi p~ ma tt! ratu, "ne ipengkayi
niyu," kahi pe ma te ratu, "si Beriengkati.
Guyura niyu kayi si Berieng~ati su ed-intengan ku
si Beriengkati," kahi p~ ma te ratii.
rl guyura maan diya te ratu ini. Nekeuma ini
' si Beriengkati ne wara nu en bulug nekilala si
~~ ~IJ!1JLl1Llm1 ,m;mtfmil
Beriengkat1 su langun te lawa rin ne nelundis imbe
wey egkeevul en su ma geina pe be ne edtuytuyuken
si Beriengkati. Su wey ura ibpelelahuy si
Beriengkati su ebpeveyaren imbe.
Hane huna su nekeuma si Beriengkati keta te
lama rut te ratt) ne midsulew ini se ratu. "Engkey
ve ayan?" kahi pe ma te ra tu. "Engkey ayan se
eguyhuyuren niyu?" kahi. pe ma te rat~.
36
" Migkal:i en ini se meama te, ke sika meama pe
ma ini ne, "Ini imbe si Beriengkati ne iyan din
netemanan si Beriengkati ini se nelundis se lawa.
rin su langun en dut sikami ne neutangan din," kahi p' ma te meama ne, ''miguyudguyud si Beriengkati su
ata da ke egketuenan dey ne ibpekebayad ni kuwa ini
Beriengkati. Su wey eguyhuyuren dey en lavew .. su apey mekuwa an se lawa rin," kahi pe ma te
menge etew ini.
31
' ' • ' a ' Ke s i ka ra tu pe ma ini ne, ''Kel imul imu ad
keniyu ne engkeri niyu en te eguyudguyud si
Beriengkati su keyru rin en,'' kahi pe ma te rattl.
·~eambe ke iyan niyu ebpeveyaren si kuwa ayan
Beriengkati?" kahi pe ma te ratu. ''Engketa 1mbe
aril," kiahi pe ma te ratu, "se m1natev en s1
Beriengkati ne pineimeley en be imbe ara dut te
Kerenan si kuwa ini Beriengkati 5U midt~hikur din
en," kahi pe me te ratu. "Na, tehaad ne iring
keta," kahi pe ma te ratu, "ne suhati niyu en,"
kahi l)~ ma te ra tu. "Su mibpevayad kew en," kah i p~
mate rat~, "dut te mid-utang ni Beriengkati.
38
' Siaken dema," kahi pe ma ni kuwa Beriengkati te
ratu, "rekdekela imbe rema se kandin ne neutang ... keyi te kediey." Migkahi ini se ratu ini te,
' "Tehaad ne s ik iyu ke mera.kel ne etew," kahi pe ma
te ratu, ''ne iyan niyu tekebjl te kinepatey ni
Beriengkati te ebpeveyaren niyu," kahi pe ma te
ra tu i.ni, "ne uya nes esangan en ara," kah i p~ ma te ratll. ''Asal siaken ini," kahi pe ma te ratu, "ne
... nesengevira en buwa ini se itungap ku," kahi pe ma
te ratu. "Su kena ku en iya ebpegtitungen se
ebpeveyaren ku p~ lavew si Beri.engkati keniyan te
mid-utang,'' kahi pe ma te ratu, "kediey. Iyan be
engketa," ke sika ratu p~ ma ne, "ibehey ku en
" edutun ne limus ki kuwa ini Beriengkati," kahi pe \ ' ma te ratu, "su wara en egketuenan ku ne idtaveng
ku ki Beriengkati an te engkeniyan en se
ned-ulaula rin," kahi pe ma te ratu. "Na, ' ara en
' ' se ebeluyen ku," kahi pe ma te ratu, "ne idlimus ku en ki Beriengkati ayan se mjd-utang din kedjey,"
kahi pe ma te ratu. "Kena ciin en utang," kahi o~
ma te rat~, "su idlimus ku en kandin," kahi J-·e ma
te ratu. "Sebseveka ne eLl-'enecen~en kt , ' ....
kahi pe
ma te ratu, "su edtepenayan ku k1 kuwa ini
leriengkati," kahi p~ ma te ratu, ''ne ke etuvangan
dut Eleteala se k~a te Eleteala si Beriengkat1
Telimaa rin te meupiya su keyru ni Eer1engkat1 su
kahi nu ma ebpekeangkat ~i Beriengkati SU wara ma
iya kandin," kahi pe ma te ratu. "Ne ebuvuen ku ve
rut te etuvar.g~n dut te Kerenan," kahi pe ma te
ratll ini, "ne telimaa nu nev:enar ne Eleteala,'' kahi
' ' k pe ma te ratv ini, "su duandL.an ni Rerien~ ati.
Atag be maan dut te mid-utang ni Beriengkati kayi
te kedl ne kena en ara egkevaluy ne heyar'an lave\'I
ni kuwa ini Beriengkati su idlimus ku en su ... .,. ...
id-unung ku en kandin ara se ked1 ara ne tamuk,"
kahi ' ratu. ''Na, tehaad i ririg duen, II pe ma te n.e
kahi ' ratu ini, 11 ne ' duma, II kahi ....
pe ma te wera pe ma
' "ne edleveng ki Beriengkati sjak lavew, te ratu, ne
40
II
kahi pe ma te ratu ini, "su .Jtag te ke limu ku en
imbe ini ki Beriengkati," kahi pe ma te rat,:J. I
Ara da se nekahi kayi te datu ini ne migkuwa
rin en si Beriengkati, ne inleveng din en si
Beriengkati, sikandin en se mibayad ne iyan en
mibpegelugan te hewii ni Beriengkati ini se ratit
ini SU budtuk te lilimuen ne ratu ne wera edliyu
kayi te ratu ini ne midleveng ki Beriengkati. ' "Ara
be imbe," ke sika kuwa p~ ma ini ratu, ''su iyan ku
' ... pe be ara ibmera~t te nanarn te i~ing ki
41
.... ' Beriengka ti su s iaken ini," ke s i ka ra tu pe ma, ''n€
sebseveka mull guntaani ne ebpeke~alen ku te
hi.nawa ku," kahi pe ma te da tll ini, "ke El eteala ne
.... ' m.iJt>aal keyta," kahi pe ma te datu. "Na ke ....
Bleteala re be iya ke metau ne edtan~ang keyta,"
kahi pe ma te ratu ini.
Wey keta da taman. Nepupus en.
42