8/17/2019 May 12. March 2016.pdf

1/8

8/17/2019 May 12. March 2016.pdf

2/8

2 LOS BAÑOS TIMES

E D I T O R I A L S T A F FCharmaine Distor Heidecel SerranoCamille Anne MendizabalRicarda Villar Editors-in-Chief 

Czarina ArevaloDebbie MelgarejoRenee Marsha BabaoAssociate Editors 

Jaztine CalderonJordan CabarlesJuan Gabriel TalensVicente MoranoRicarda Villar Layout Artists 

Elijah Jesse PineLisa Cabrera

Winifredo DagliRosa Pilipinas F.-FranciscoAdvisers 

Jhom Marvin SurioDionelyn ServañezZane Cortez and Jhobel LaurenteNews Editors 

The Los Baños Times  is produced by the students astaff of the Department of Development Journalis

at the UP Los Baños College of Developme

Communication in partnership with collaborators frolocal government agencies, civil society organizationand schools in Los Baños. No part of this pap

may be reproduced or distributed in any form or any means stored in a database or retrieval syste

without prior consent. All rights reserve

The Los Baños Times  is located at Rm. 201Department of Development Journalis

College of Development CommunicatioUniversity of the Philippines Los Bañ

College, Lagu

Tel. No.: (049) 536-2511 local 401 or 4Email: lbtimes@devcom.edu

Website: http://lbtimes

NEWSLB-GAD nagsagawa ng fnancial literacy training 

Libreng bakuna sa mga hayop isinagawa sa Los Baños

nina Anna Nicole Teston at Aliana Bianca Baraquio

ni Dionelyn Servañes

RMBabao ■ DZBulfa ■ MCabillan ■ JCalderon ■ MFCiasico ■ZACortez ■ FMFlores ■ MTJFungo ■ MIlang-Ilang ■ GTItchon■ RMManahan ■ PMarvida ■ CAMendizabal ■ NAMercado

■ RLMojado ■ JGTalens ■ AQuinones ■ JPRington ■  ASarmiento ■ DServañezWriters 

Jahn Patrice RingtonFlorianne Amion AlvarezRoi Louis Mojado and Joy Camille LuzaFeature Editors 

Idinaos ng Gender and DevelopmentGAD) Ofce ng Los Baños ang Pinoy WISE

Training on Family and Income Managementnoong ika-4 ng Marso 2016 sa New MunicipalBuilding Multipurpose Hall.

Ang seminar  ukol sa pagpapaunlad ngnancial literacy  ay para sa mga kapamilya ngmga overseas Filipino workers  (OFWs) mula

a Los Baños, kasalukuyang nagtatrabaho onagretiro na. Ito ay isinagawa upang matugunanang mga pampinansyal na pangangailanganng mga kapamilya ng mga OFW mula sa LosBaños.

Tinalakay sa seminar ang mga positibo atnegatibong dulot ng migration, at ang konseptong pagtitipid at epektibo at tamang goal setting .Sinundan ito ng mga workshop  sa needsassessment , budgeting , at tracking expenses .Bukod sa budgeting , ipinaliwanag din angbenepisyo ng pagkakaroon ng mga investment  bilang isang paraan kung saan mapapalago ngmga kapamilya ng OFWs ang naiipon nila.

Kasama ring tinalakay sa seminar  ang mga positibo at negatibong epekto ng

 pagtatrabaho sa ibang bansa sa pamilya ngmga OFW, lalo na sa mga anak nila, upangmapanatili ang kaayusan ng pamilya.

Ang 15 trainers  ng naturang seminar  ay pawang mga empleyado ng ProvincialPublic Employment Service Ofce na

mayroon ring mga kamag-anak na OFWs.Ayon kay Karen Lagat-Mercado, ang

head ng GAD Ofce, layon ng programana makabuo ng Los Baños OFW FamilyCircle kung saan magkakaroon ngorganisasyon ng mga asawa, anak, kamag-anak at kapamilya ng mga OFWs, OFWreturnees , at dating OFW workers .

Ang seminar  ay naisagawa sa pagtutulungan ng Pinoy WISE - PINOYWISE (Worldwide Initiative for SavingsInvestment and Entrepreneurship),International Fund for Agricultural

Development, Union of Local Authorities othe Philippines, Public Employment ServiceOfce ng Los Baños, Atikha Overseas Workand Communities Initiative, Inc., at Migratifor Development.

 Ang Pinoy WISE Movement ay binubng Athika at ng Philippine Consortium onMigration and Development (PHILCOMDE

upang mabigyan ng tamang impormasyong pinansyal ang mga OFWs at ang kanilang m pamilya tungkol sa sa pag-iipon, pag-i-inveat pagpapalago ng pera sa pamamagitan ng

 pagnenegosyo. Maliban sa Laguna, ginaganna ang naturang programa sa ibang probinsytulad ng Batangas, Laguna, Tarlac, at iba patulong ng International Fund for AgriculturaDevelopment - Financing Facility forRemittances.

Para sa karagdagang impormasyon,maaring bisitahin ang Pinoy WISE Internatiwebsite  sa www.pinoywiseinternational.org

Humigit kumulang na 1,699 na alaganghayop ang nabigyan ng libreng bakuna saaunang Anti-Rabies Vaccination mula ika-28

ng Pebrero hanggang ika-17 ng Marso.

Ang proyektong ito ay handog ngTanggapan ng Pambayang Agrikultor sapakikipagtulungan ng University of thePhilippines Society for the Advancementof Veterinary Education and Research (UP-SAVER), at University of the Philippines Rodeo

Club.Isinagawa ang proyekto bilang bahagi ng

pagdiriwang sa National Rabies AwarenessMonth ngayong Marso at upang isulong angayuning gawing “rabies-free community”  ang

Los Baños sa darating na 2020.

Kabilang sa mga barangay na nabigyanng libreng bakuna ang mga barangay ngAnos, Mayondon, Malinta, Bayog, SanAntonio, Maahas, at Bambang. Ayon kayMariel Rebosura, bise-presidente ng UPSAVER, napili ang mga benipisyaryo basesa mga komunidad na hindi pa naaabot ngserbisyo, at sa dami ng populasyon ng mgaalagang hayop gaya ng aso at pusa sa bawat

 barangay.

Ang Brgy. Anos ang una at may pinakamaraming nabigyan ng libreng bakuna na may bilang na 375 noongPebrero 28. Sinundan ito ng Brgy.Bambang (363), Mayondon (269), Lalakay(258), Bayog (205), San Antonio (114),Maahas (81), at Malinta (34). Ang mga

libreng bakuna ay mula sa Bureau of AnimaIndustry.

Apat hanggang limang volunteer  kasamng isang veterinarian ang nakadestino sa ba

 barangay. Karamihan sa mga volunteer  ayestudyante ng UPLB Veterinary Medicine.

Ayon sa mga ng UP SAVER, ngayongtaon ay naging mas madali ang pagkuha ng

 partisipasyon sa mga tao sa programa.

Maliban sa mga posters , gumamit dinngayon ang mga organisasyon ng social mesites upang mas madaling ipakalat ang balitukol sa gaganaping libreng pagbabakuna.

Ayon kay Baby Villegas, residente ngSan Antonio, taun-taon ay dumadalo siya sa

Itutuloy sa pah

8/17/2019 May 12. March 2016.pdf

3/8

LOS BAÑOS TIMES

I-share ang inyong mgalarawan/videos tungkol sLos Baños dito sa

Los Baños Times! 

Mapa-Facebook, Twitter, o Instagrman, gamitin lamang ang mgasumusunod na hashtags paramailathala namin ang inyong mga

posts.#LBTimes #RondaLB

#LBTimes #TatakLB

#LBTimes #UlatBayan

NEWSDOST-PCAARRD holds SIPAG Fiesta

y Gabrielle Therese Itchon and Raymond Martin Manahan

 DOST Sec. Mario Montejo checks out various exhibits at the PCAARRD Innovation and Technology Center. (Photo by GItchon)

The Philippine Council for Agricultural,Aquatic, and Natural Resources Researchand Development (PCAARRD) showcasedproducts of scientic research during theStrategic Industry S&T Programs for Agri-aqua Growth (SIPAG) through the Farms andndustry Encounters through the Science and

Technology Agenda (FIESTA) from March

2-4.The SIPAG Fiesta featured PCAARRD’s

achievements for the past six years in theexhibits on technologies and products, andseries of fora about innovative technologies onagriculture, aquatic resources, livestock, crops,forestry, and natural resources. There were alsobazaars featuring S&T-based products and a“convergence hub” for technology users andnvestors in the agriculture and aquatic sectors.

The rst day of the SIPAG esta wasalso the opening and blessing of the DOST-PCAARRD Innovation and Technology

Center (DPITC). It is where the scienceand technology innovations of the differentpartners and research-based institutions wereshowcased.

DOST Secretary Mario G. Montejosaid that the breakthroughs of science andechnology were well-showcased and was donen a festive manner.

Several seminars about innovations onagriculture, aquatic resources, livestock, andforestry were simultaneously held during theevent. Some of the topics discussed includedechnologies on the shrimp, mangrove crab,

and milksh industries in the Philippines.According to Dr. Danilo Cardenas, thehead coordinator of SIPAG Fiesta, the main

 purpose of the event was to showcase theachievements of DOST-PCAARRD to theirvaried stakeholders.

Aside from partner local governmentunits and research-based institutions,students were also invited to SIPAG Fiestato “encourage them to go into sciencecourses, become agriculturists themselves .”Dr. Cardenas also pointed out that theyneed a new generation of agriculturists.SIPAG Fiesta was organized in the pursuitof “bringing out those knowledge, thoseinformation, and converting that knowledge

that (the) public can appreciate, can use,can see for themselves,”  said Dr. Cardenas.

Farmers, sherfolk, high school andcollege students, and educators from differeacademic and research-based institutions aswell as investors and other technology usersattended the SIPAG Fiesta where academicresearch institutions exhibited their scientiand technology innovations.

 Sen. Cynthia Villar, chair of the senateCommittee on Agriculture and Food, attendthe event and emphasized that SIPAG Fiest

 proved that “merong pag-asa ang agriculturPilipinas.”

CALABARZON lmmakers join Pelikultura 2016 y Raymond Manahan

Southern Tagalog lmmakers showcasedheir craft in the 6th CALABARZON Film

Festival entitled “Pelikutura 2016”  held athe University of the Philippines Los BañosUPLB) from March 1-3 .

Eighteen entries were shortlisted as nalistsnd were featured in the free lm screening part

of the festival.

The entry “Uli ” by UPLB alumnus Markan Billante won Best Film in the studentategory, while “Kyel ” by Arvin Belarmino

won the same award in the open category.

Other awardees in the student categoryncluded: “Uli ” (Best Editing); “Para Po ”

by Kristina Macaraeg (Best Sound Design);Indifference ” by Alfonso Raphael SilvaBest Production Design); Dennis Llanes and

Steven Victor (Best Director for “Tangis ”);Spaceman” by Miguel Eleazar Pablo (Best

Cinematography); “Uli ” (Best Screenplay);Uli ” (Best Performance).

For the open category, the other awardeeswere: “Kyel ” (Best Editing); “Itlog na Hindi

Masyadong Maalat ” by Lexian LosleyAvestrus (Best Sound Design); “Kyel ”(Best Production Design); Arvin Belarmino(Best Director for “Kyel ”); “Kyel ” (BestCinematography); “Tina ” by RhonKenneth Mercado (Best Screenplay); FrankFerguson (Best Performance for “Kyel ”).

Arvin Belarmino, director of the award

winning short lm “Kyel ”, addressedaspiring lm makers during the closingceremony of the event. “Yung mga mahiliggumawa ng pelikula, gawa lang ng gawa,hindi dahilan ang pera sa paggawa ng

 pelikula,”  said Belarmino.

Pelikultura was rst conceptualized in2010, and was based on Cinema Rehiyon,a regional lm festival showcasingmasterpieces of artists in each region of thecountry. Cinema Rehiyon is a project ofthe National Commission for Culture andthe Arts, which was also one of the co-

 presenters of Pelikultura 2016.

 Para sa lahat ng posts tungkol sa bayan  Los Baños - larawan o video ng aktibidabalita, trafc report, at iba pa

 Para sa mga natatanging kwento ng mgaindibidwal o samahan mula sa inyongbarangay o opisina na nais niyong mailadito sa Los Baños Times

 Para maipamahagi ang mga gawain at proyekto ng inyong barangay, samahan, ahensya sa bayan ng Los Baños

8/17/2019 May 12. March 2016.pdf

4/8

4 LOS BAÑOS TIMES NEWS

SPES 2016 magsisimula na

Tuntungin-Putho, wagi sa idinaos na ‘Juana Got Talent’

i Faith Marie Flores

ina Zane Andrei Cortez at Roi Louis Mojado

Inaasahang magsisimula na sa daratingna ika-18 ng Abril ang summer job ng mgakabataang mag-aaral mula Los Baños sa

lalim ng programang Special Program forEmployment of Students (SPES). Ang SPESy isang programang inilulunsad ng Public

Employment Service Ofce (PESO) tuwingbakasyon para sa mga estudyanteng may edad5 hanggang 25.

Ang SPES ay alinsunod sa Republic ActRA) No. 7323  na inamyendahan sa ilalim ng

RA No. 9547. Ang batas na ito ay nagtatakdangmabigyan ng mapagkakakitaan ang mgakapos ngunit karapatdapat na mag-aaral upangmasuportahan ang kanilang pag-aaral.

Ayon kay Gliceria Trinidad, punong-agapamahala ng PESO sa Los Baños, ang

SPES ay naglalayong “makapagbigay nghanapbuhay sa mga estudyante para makapag- ral” partikular sa mga kabataang kapos sa

pantustos sa kanilang pag- aaral.”  

“Gagamitin nila yun [sweldo] kasi angpurpose talaga nun ay gamitin sa pag- aaral,makapag enroll… yung sobra, pangbili ng gamita school,” dagdag pa niya.

Ayon sa isa sa mga aplikante, si JeneroseGeronda, 22 taong gulang, mula Brgy.Batong Malake, nag-apply  siya sa SPES para

 Nagwagi ang grupo ng mga kababaihanmula sa Brgy. Tuntungin-Putho sa ginanap nauana Got Talent noong ika-18 ng Marso saagong munisipyo ng Los Baños. Ipinagdiwangg programa ang pagtatapos ng Buwan ng mga

Kababaihan na may temang “Kapakanan niuana, Isama sa Agenda! ”

Labintatlong grupo ng mga kababaihanmula sa bawat barangay ng Los Baños angagtagisan ng talento sa pagsayaw. Tangan anganilang mga ngiti at kumpyansa, nagwagi angrupo ng Brgy. Tuntungin-Putho sa kanilangayaw na Egyptian-style . Tumanggap sila ngash prize  na nagkakahalagang PhP 15,000.

Ayon sa head  ng ng Gender andDevelopment (GAD) Ofce na si KarenMercado, ang pagdiriwang ay isinagawa upangasalamatan ang mga kababaihan na lagingumusuporta sa mga aktibidad ng bayan. Itoy para rin sa matagumpay na pagdiriwang ng

Buwan ng Kababaihan na nagsimula noong

ebrero 29.Para sa ilang kababaihan na dumalo,

mahalaga ang ganitong uri ng programaahil naipapakita nila ang kanilang talento atapapatunayan nila na ang kanilang kakayahany hindi lamang nalilimitahan sa mga gawaing

 pandagdag ng baon sa darating na pasukan.Para naman kay Raiza Terrobias, 14 taonggulang, ng Brgy. Bayog, gagamitin niya ang

 perang kikitain sa SPES para pambili ngschool supplies  sa susunod na pasukan.

Para sa taong ito, nagsimula ang pagtanggap ng mga aplikante noongEnero. Nagsagawa rin ng pagsusulit parasa mga aplikanteng taga-Los Baños noongika-18 ng Enero. Mula sa mahigit 150na kumuha ng pagsusulit, 20 aplikanteang natatanggap. Isang orientation angisinasagawa pagkatapos ng pag-aayossa mga kinakailangang dokumento. Ditotinatalakay ang tamang asal sa trabaho atinaanunsyo ang pampublikong ahensyao pribadong kumpanya na kanilang

 pagtatrabahuhan.Dagdag ni Trinidad, madalas ay dine-

deploy  ang mga mag-aaral na kalahok ngSPES sa mga pampublikong ahensya. Kunghindi pa ito sapat ay nakikipag-uganayanang PESO sa mga pribadong kumpanya.Dagdag pa niya, ang mga mag-aaral aynagtatrabaho ng clerical work sa loobng 20-50 na araw. Kumikita ang mgakalahok ng minimum wage  tulad ng ibangmanggagawa.

 bahay. Bukod pa rito, nagkakaroonrin sila ng oras upang makisama atmakipagkaibigan sa kapwa nila kababaihan.

Ayon kay Baby De Castro ng Brgy.San Antonio, “Nagkakatipon-tipon ang mgakababaihan [dito]. Kumbaga, yung mgananay na talagang mga pambahay lang,nagkakaroon ng tsansang maka-attend saganitong gathering.”

Para naman kay Donna Lalap ng Brgy.Maahas, “mas nae-expose ang mga nanay,natututong makihalubilo, or magshare sa mganitong ano [programa].”

Ito ang unang beses na nag-organisa ngganitong gawain ang GAD Ofce.

 Kapit-bisig na napagtagumpayan ng mga kababaihan mula sa Brgy. Putho-Tuntungin ang naganna Juana Got Talent noong ika-18 ng Marso sa munisipyo. (Larawang kuha ni Roi Mojado)

BFP, nanguna...Mula sa pahina 1

Itutuloy sa p

sunog. Sinundan ito ng Brgy. San Antonio atMayondon na kapwa may dalawang sunog nnaitala. Habang tig-isang insidente ng sunog

ang naitalan sa Brgy. Maahas at Brgy. BambGinanap ang isang motorcade  noong ik

ng Marso kung saan nakilahok ang re brigang bawat barangay sa Los Baños, iba’t-ibangsponsors, civil society organizations, InternaRice Research Institute (IRRI), at Philippine

Isinulong ng BFP ang pakikilahok ng mmiyembro ng komunidad at pamilya sa kanmga programa. “Ang paghihikayat sa bawatsa atin to join as a volunteer ng LGU ay sana

 palakasin pa natin kasi ‘pag ang lahat ay maang lahat ay nakakaintindi (ng re safety), si

 po mas mami-minimize natin ang casualty…everybody knows kung anong gagawin,” sabdating Municipal Fire Marshall Renato Sam

Maliban sa isinagawang training , nag-orin ang BFP ng iba’t-ibang aktibidades kungsaan binigyan ng pagkakataong lumahok anmga estudyante ng elementarya, sekundaryakolehiyo. Kasama rito ang drawing contest psa elementarya, poster making contest para ssekundarya, at Musika Laban sa Sunog  paraestudyante sa kolehiyo.

 Nagsagawa rin ng open house ang BFPsaan inimbitahan ang mga estudyante ng LoBaños Central Elementary School upang ibaang iba’t-ibang pamamaraan sa pag-iwas sa

at ipamulat ang propesyon ng pagiging baha

8/17/2019 May 12. March 2016.pdf

5/8

LOS BAÑOS TIMESNEWSLBCES YES-O holds climate change seminar for elementary studentby Maria Teresa Jane Fungo and Juan Gabriel Talens

The Youth for Environment in SchoolsOrganization (YES-O) of the Los BañosCentral Elementary School (LBCES) launchedSiyensiya sa Pagbabago ng Klima , a seminaron climate change mitigation on March 28at LBCES. The seminar was spearheaded byLBCES YES-O adviser, Robert Rodriguez, incooperation with the Municipal Disaster Risk

Reduction Management Ofce of Los Baños.

Fifty-six (56) Grade 5 and 6 pupils fromLBCES attended the seminar that was organizedo educate the pupils about the basics of proper

waste segregation in Los Baños, and the causes,effects, and misconceptions about globalwarming and climate change.

Dr. Antonio Alcantara, currentdesignated Municipal Environmentand Natural Resources o dfcer andformer dean of the UPLB School ofEnvironmental Science and Management,discussed waste segregation in Los Baños.During his talk, he stated that Los Bañosspends PhP 9M annually for solid waste

management. Despite this, there are still parts of the municipality where peopleneed discipline. Dr. Alcantara stressedthe importance of children in the crusade.“Children are the champions of theenvironment,”  he claimed. He closed hisdiscussion with a challenge to the studentsto use the knowledge they gained to join

the Science Research Contest of the DivisioLaguna and become part of the solution.

“Climate change hits the poor the hardsaid Martin Imatong, a consultant on disastrisk reduction and climate change mitigatioserved as the second resource person for theseminar. In his lecture, Imatong discussed tlocal aspect of climate change and highlighits repercussions to underprivileged people as food insecurity, loss of lands, and naturadisasters.

The lecture-seminar ended with an opeforum followed by the launching of LBCESnew program, Nasa Iyong Kamay angKalikasan.

ibreng paturok. Aniya ito ay para sa safety  at para maging rabies-free  ang kanyang mgaalagang aso at pusa. Nalaman niya ang proyektoa anunsiyo ng barangay, sa Facebook, at

mga tarpaulin na nakapaskil sa kalsada. Kungkukumpara sa nakalipas na taon ay mas

marami ang dumalo ngayon.

“Ang laking tulong ng campaign na rabies- free community in terms sa safety ng mga tao.Nalilimitahan ‘yung mga nakakagat at naho- hospitalize. Kung may mga ganyang campaign,mas madali ang pagpapanatili ng safety sabarangay level,” ayon kay Marissa Esguerra,ang barangay secretary ng Maahas.

Libreng bakuna...

Pulong sa PNR...

LB celebrates...

Mula sa pahina 2 

Mula sa pahina 1

Mula sa pahina 1

ng mga lote ng PNR na gawing pabahay.

Magkakaroon din ng housing validation 

ng mga lupa na kung saan susukatin ng LIACng lupang kinatitirikan ng mga kasalukuyang

nakaokupa sa lugar. Pagkatapos ma-validate  ng kanilang lupang kinatitirikan, mabibigyanila ng Certicates of Entitlement of Lot

Allocation (CELA) bilang patunay na sila ayehitimong nakatira sa lupa ng PNR at magiging

benepisyaryo ng pabahay.

Iminungkahi din sa pagpupulong namagkaroon ng eleksyon ng mga opisyal ang

homeowner’s association ng bawat kalapit-komunidad ng mga riles. Ang mahahalal naopisyal ay papayuhan na magsulat ng isangliham sa PNR na bibilhin ang kanilanglupa upang magkaroon ng lehitmong tituloat security of tenure  ang mga naninirahandoon. Ayon sa MUDHO ay puwede silangmagbigay ng liham sa PNR kapag nataposna ang naturang housing validation.

Ang LIAC ay pinumumunuan niMayor Caesar Perez. Kasama rin sa

Sang ayon dito si Kagawad de Jesus deUna, Jr. ng Malinta. Aniya, malaking tulongang proyekto sa paglilimita ng pagkalatng rabies  sa kanilang barangay. Bagama’tmayroon pa ring mga nakakagat ng aso ay

 paunti na ng paunti ang bilang ng mga ito.

Ani de Una, malaking tulong din angginagawang seminar  at information drive  ng munisipalidad sa pagpapalaganap ngimpormasyon sa wastong pangangalaga nghayop.

Bukod sa libreng pabakuna, taun-taon ding nagsasagawa ang Tanggapan

would help increase the awareness about HIVand AIDS.

Miss Tourism Queen International 2015Leren Mae Bautista, who served as the keynotepeaker, discouraged prejudice against HIV-nfected people and encouraged everyone to

become advocates against the disease.

According to Isabelita Dacug, treasurerof Brgy. Baybayin and one of the participantsfor the event, this year’s program of activities

was especially entertaining because of thisyear's new portion, Juana Got Talent , which

showcased the talents of women in LosBaños. “ Masaya, kasi iyon 'yung time namagtitipun-tipon kayong mga kababaihan,”she said.

The Women's Month activities weremade possible through the collaborationof the GAD Ofce, Department ofSocial Welfare and Development, Public

Employment Service Ofce, Philippine NatiPolice, Federation of Persons with Disabiliti

Municipal Health Ofce, and other memberthe Gender and Development Council.

The month-long celebration of Women’Month started with a kick-off event on Febru29 and the series of programs ended with GaJuana  on March 18.

naturang komite ang isang kinatawan naipadadala ng HUDCC, maging ang mga lokna kagawaran gaya ng Municipal HousingOfce (MHA), Department of Social Workand Development (DSWD), Department ofEnvironment and Natural Resources (DENRMUDHO.

Ang susunod na mga pagpupulong aygaganapin sa huling lingo ng Marso 2016matapos ma-validate  ang mga lote ng PNR.

ng Pambayang Agrikultor ng information aeducation campaigns  sa mga mabababang psa iba’t ibang barangay ng Los Baños.

Paliwanag ni Andre Fabella, isang agritechnologist , tinatalakay dito ang wastong

 pangangalaga ng hayop, mga ordinansa, at  pamamaraan sa pag-iwas sa rabies .

Ang programang ito ay sinimulan noonat taunang isinasagawa sa Los Baños.

8/17/2019 May 12. March 2016.pdf

6/8

6 LOS BAÑOS TIMES FEATURE

siya ay mag-uuwi ng ani sa kanilang bahay matapos ang 67 taon ng pagsasaka.Magreretiro na ang pinakamatandangmagsasaka sa bayan ng Los Baños.

 “Last na tanim ko na ngayon, tumigilna ‘ko,” matapos ang higit kalahating siglong pagsasaka, napagdesisyunan na din niMang Nanding na magretiro.

Walang makapagsasabi na madali ang pagsasaka at aminado naman din dito si

Mang Nanding. Subalit sa kabila ng mga

 Nagpakita ng talento at talino ang mganatatanging buntis mula sa iba’t ibang barangayng Los Baños sa ginanap na Search for MostDesirable and Gorgeous (MDG) Buntis samultipurpose hall  ng bagong munisipyo noongka- 11 ng Marso. Ang Search for MDG Buntis

ay bahagi ng Buntis Congress , isang proyekto ngMunicipal Health Ofce (MHO) ng Los Baños.

Kaisa ang Philippine Obstetrical andGynecological Society Southern LuzonChapter, Makiling Medical Society, at ResearchTriangle Insitute-Luzon, ang programang ito aynaglalayong ipakita ang kahalagahan ng regularna pagpapakonsulta ng mga buntis sa kanilangbarangay health center .

Kaugnay ng programang ito, nagbahaging kanyang kaalaman si Dr. Jane Revilla ngMakiling Medical Society tungkol sa dangerigns in pregnancy .

Ayon kay Cristella De Villa, isa sa mga nag-organisa ng Buntis Congress at kasalukuyang

maternal health coordinator  ng MHO, malakingulong ito sa mga hindi nakakaalam ng mgaintomas ng delikadong pagbubuntis.

Matagal nang pinapatigil ng kanyang mgaanak sa pagsasaka si Mang Nanding. Ngunitang mga usapang ito ay nauuwi lamang sapag-aaway sapagkat anumang pilit ng mga anakni Mang Nanding, palaging pinipili niya namanatili sa pagsasaka sapagkat ito ang kanyanggawaing minahal.

Lahat ng kwento ay may wakas. Noongka-3 ng Marso ngayong taon, tinahak ni Mang

Nanding sa huling pagkakataon ang kanyang

upang sinasaka. Ito na ang huling beses na

Mga Natatanging Buntis ng Los Baños

Libreng prosthetic legs  para sa 4 na LBamputees, handog ng Rotary Club

nina Dianne Zenith Bulfa at Marie Francine Ciasico

Lorelie Liwanag, miyembro ng Los Baños Federation of Persons with Disabilities at focal person ng

Los Baños Ofce for Persons with Disabilities

Ang huling ani...

Lakbay Alalay...

Mula sa pahina 8 

Mula sa pahina 1

Tampok sa Buntis Congress  ang pagtatagisan sa pagsasayaw at sa pagsagotsa mga tanong ng mga kalahok sa Searchfor MDG Buntis . Isa sa mga pinakabatangkalahok dito ay may edad na 14.

Ayon sa ulat ng United NationsPopulation Fund, ang Pilipinas ang may

 pinakamataas na bilang ng mga kabataangmaagang nabubuntis sa Asya. Sinasabing isasa bawat sampung kababaihan sa Pilipinas,na may edad 15-19, ay teenage mothers .

Sa Los Baños, 343 ang naitalangteenage mothers noong 2015, ayon sa datosng MHO. Sinasabi din na pababa nang

 pababa ang edad ng mga batang maagangnabubuntis. Ayon kay Mary Jane Gonzales,isa sa barangay midwives , ang naitalangedad ng pinakabatang nabuntis noong 2015ay 13 taong gulang.

Ayon naman sa Adolescent and YouthHealth Program Report ng Department

of Health, mas malaki ang posibilidadna magkaroon ang mga teenage mothers

ng anemia , vitamin A deciency , at iba pangmga sakit na maaaring maging sanhi ng mgakomplikasyon sa pagbubuntis.

Apat na amputees  mula sa Los Baños angmabibigyan ng libreng prosthesis  sa daratingna Mayo bilang bahagi ng Regalo, Handoga Magandang Kinabukasan na proyekto ng

ba’t-ibang Rotary Club (RC) chapters  saCALABARZON. Kabilang dito ang RC-LosBaños, Cabuyao Circle, Lipa-West, at Sariaya.

 Noong March 22, sinukatan para sakanilang libreng prosthetic legs  ang apat nabeneciaries na sila Marilyn Latuga ng Brgy.Bambang, Alberto Artisola ng Brgy. Malinta,Oliver Maningas ng Brgy. Mayondon, at TrishaOpena ng Brgy. Putho-Tuntungin. Ito ay ginanapa Brgy. Sala Basketball Court, Cabuyao City,

Laguna. Kasama nila ang mga napiling amputeesmula sa CALABARZON na hahandugan rin ngRC ng prosthesis .

mga miyembro ng Sangguniang Barangayng Timugan ang mga tao na pumunta salugar na sakop ng Makiling Forest Reserve(MFR) [bilang bahagi ng SUMVAC 2016]”Ang mga outpost ng Makiling Center forMountain Ecosystem (MCME) sa MagnetiHills ay binantayan ng mga tanod ng Brgy.Timugan kasama si Brgy. Capt. Florencio DBautista. Dagdag pa ni Kag. Parabuac,“humkumulang sa 300 katao ang pumunta sa ibaibang lugar na sakop ng MFR” . Kabilang smga binisita ng mga residente at turista ang National Arts Center, Grotto, at Boy Scoutthe Philippines Jamboree site.

Ayon sa ulat ng LBMDRRMO, walannaganap na malaking sakuna. Ilan sa mganaitalang aksidente ay mga residente at turna nasugatan, napilayan, at nahilo habangumaakyat sa Mt. Makiling. Sila ay nalapataagarang paunang lunas.

hirap na ito, iba aniya ang sayang naibibigakanya tuwing siya ay magtatrabaho sa palay

Sa loob ng halos pitong dekada, nagsilbsi Mang Nanding sa bayan ng Los Baños

 bilang isang magsasaka - isang magsasakansinisiguradong mayroong kanin na ihahain ating mga hapag-kainan sa araw-araw.

 Nagtipon-tipon ang mga buntis mula sa iba’t-ibang barangay ng Los Baños, kasama angkanilang pamilya, sa ginanap na Buntis Congre2016 noong ika--11 ng Marso sa multipurpose ng bagong munisipyo ng Los Baños.(Larawangkuha ni Marie Francine Ciasico)

Aksidente sa motor ang sanhi ng pagkapilay ni Latuga habang diabetes namanang sanhi ng kay Artisola. Nasagasaan ngtren ang paa ni Maningas kung kaya siya ay

naging amputee habang si Opena naman aymay cancer sa buto na sanhi ng kaniyang

 pagkapilay.

 Nakipagtulungan ang Los BañosFederation of Persons with Disabilities(LBFPWD), Inc. sa Rotary Club ng LosBaños sa pamumuno ng kanilang presidentena si Dr. Donald Padua upang mabuo anglistahan ng beneciaries  sa bayan ng LosBaños.

Ang tulong na mabigyan ng libreng prosthetic leg ay pagbibigay din ng pag-asa para sa mga beneciary .

8/17/2019 May 12. March 2016.pdf

7/8

LOS BAÑOS TIMESFEATURE

y Jahn Patrice Rington and Agatha Quinones

BFP nanguna...Mula sa pahina 4 

BFP.

Patuloy rin na nagsasagawa ng re  at earthquake drill  sa mgaskwelahan, opisina, at mga pampublikong gusali ang BFP upangsulong ang kaligtasan ng mga mamamayan ng Los Baños sa panahon ngakuna. Gumagamit rin ng social media site  ang tanggapan upang lalong

maibahagi at maipakalat ang mga kaalaman sa pag-iwas at pag-apula ng

poy.Layunin ng BFP na maabot ang target  na isang bumbero para sa

awat 2,000 na mamamayan. Sa kasalukuyan, merong isang bumberoa bawat 5,000 na mamamayan ang Los Baños. Ibig sabihin, ang bawatumbero sa Los Baños BFP ay responsable para sa higit doble sa normal

na bilang ng mamamayang sinisilbihan.

Matapos ng orientation sa pag-aapula ng apoy ay isinabak angmga boluntaryo ng bawat barangay sa isang kompetisyon sa aktwal naag-aapula ng apoy. Ang Brgy. Batong Malake ang nagwagi at naging

kinatawan ng Los Baños sa Provincial Fire Olympics na ginanap noongMarso 29 sa Plaza Halang, Calamba. Sinamahan ni Berong Bumbero, ang opisyal na mascot ng BFP, ang mga

mag-aaral ng Los Baños Central Elementary School sa kanilang pag-iiko sa tanggapan ng BFP. Bilang bahagi ng ginanap na open house, tinuruanng  Los Baños reghters ang mga mag-aaral ng re safety tips at iba’t

ibang gawain ng mga bumbero. (Larawang mula sa Los Baños Laguna BF Facebook Page)

A Farmer’s Other Half:Dairy-Based Opportunities from Carabao through CBLouie Octaviano, a farmer from Brgy. Bayog, regards his carabao

not only as his helper in draft power, but also his productive partner indairy production.

Octaviano started selling carabao’s milk in November 2015. Hes able to collect almost six liters of milk from his carabao everyday.

He would then sell them for PhP 50 per liter. Octaviano is one of thearmers in Los Banos who benet from the Carabao-Based Enterprise

Development Program (CBED) of the Philippine Carabao Center

PCC).

CBED is a program that promotes carabao-based livelihoodpportunities for small-scale farmers and their families. It is aomponent of the Carabao Development Program (CDP), a PCCroject that aims to increase the buffalo-based and buffalo-relatednterprises in the country.

The CBED initiative gave Octaviano access to additionalncome from milk sales. To be part of the program, he accomplishedreliminary documents and attended a required technical training onuffalo management. Additionally, accomplished an evaluation formssessing his experiences and capabilities related to dairy buffaloroduction and his willingness to be part of the program.

Jose Canaria, a senior science specialist and the ofcer-in-charge

f PCC in Los Banos, said, “ Hindi mo lang kina-capacitate ‘yungfarmers, ine-empower mo siya to produce and to be an entrepreneur.Kapag nase-strengthen mo ‘yung capacity niya, nagkakaroon siya ngegosyo [You do not only capacitate the farmers; you also empowerhem to produce and be an entrepreneur. Once you strengthen theirapacity, they end up having their own business.]”

In Laguna, all carabao-based enterprises focus on marketing thearabao milk. The PCC-UPLB branch has a Dairy Corner store knownor its choco milk. This is why Octaviano decided to focus on milking,oo.

The carabao’s milk should be acknowledged not only for its role inoosting the dairy industry and for its nutritional value. A 2012 studyublished in The Journal of Functional Foods in Health and Disease  

tated that carabao’s milk contains higher levels of crude protein, fat,alcium, and phosphorus compared with those of cow’s milk, makinghe buffalo milk ideal for processing into value-added dairy products,oo.

As such, a variety of healthy dairy products can be derived frothe carabao’s milk. The PCC sells choco milk and yogurt ice creamconsumers at affordable prices.

Canaria believes that the carabao industry can create a massivimpact to the overall economic development of the country.

In 2014, PCC estimated that smallholder-farmers owning 99%carabao resource, sold a volume of 6.6 million liters, pegged to beat PhP 330 million.

Also, more carabao products could be made available to localconsumers. Canaria added that carabao products could become parlocal culture.

Consequently, more products need to be produced when thathappens. To meet the growing demand, PCC also covers widedisciplinary areas of research in order to upgrade the genetic potenthe Philippine carabao. Some elds under the development of this are breeding and genetics, biotechnology, nutrition and forage/pastand animal health.

 Jannick, the 12-year-old son of Louie Octaviano, helps his father by cleathe pen before milking the carabao. (Photo by CAQuiñones)

8/17/2019 May 12. March 2016.pdf

8/8

 Mga natatanging kwento ng Los BañosAng huling ani 

a Neil Arwin Mercado at Pettina Marvida

 Itutuloy sa p

Tinatayang dalawa’t-kalahating kaban ng bigas ang kinakain ngwat Pilipino sa loob ng isang taon. Ang kinakain nating sinangag sa

ahan, kanin sa tanghali, at bahaw sa hapon ay mula sa dugo’t pawis nga magsasaka.

May mga magsasaka na halos kalahati ng kanilang buhay ay inilaanpagsasaka. Iyan ang kwento ng kinikilala bilang pinakamatandanggsasaka sa buong Los Baños na si Fernando Galang Maligalig.

Mas kilala sa pangalang Mang Nanding, siya ay pinanganakong ika-31 ng Mayo, taong 1935 sa Brgy. San Antonio sa Los Baños.gaman ang kanyang mga magulang ay hindi tubong Los Baños, silanglong magkakapatid ay lumaki at tumanda na rin sa Brgy. San Antonio.g ama ni Mang Nanding ang nagsasaka sa bukid habang ang kanyangnaman ay ang katulong nilang nagbebenta ng mga ani.

Sa murang edad ay katulong na si Mang Nanding ng kanyang mgagulang sa pagsasaka. Bumabangon siya nang alas-kwatro ng umagaa ihanda ang mga kalabaw na gagamitin ng kanyang ama. Pagsapitala-siete ay papasok na siya sa paaralan kung saan siya ay nagbebentaice drop  upang mayroong ipambaon sa eskwela. Pagbalik niya ng

hay galing paaralan ay muling tutulong si Mang Nanding sa kanilangkahan.

 Nasa unang baitang pa lamang ay kasama si Mang Nanding sanor roll  ng kanilang klase hanggang sa pagtatapos ng elementarya.hil dito, ninais ng kanyang ama na pumasok siya sa UP Rural Highhool upang doon ipagpatuloy ang pag-aaral.

 Ngunit, nang dahil sa labis na kahirapan, hindi nagawa ni Mangnding na makapasok sa nasabing eskwelahan. Bagaman hinikayatama na ituloy ang pag-aaral, napagdesisyunan ni Mang Nanding na

mulong na lamang sa sakahan upang mapadali ang trabaho ng ama atang tulungang makapagtapos ang kanyang pitong kapatid. Sa kanyang

gsasaka, naging inspirasyon niya ang ama na nagsusumikap para sanilang mag-anak.

 Nang mapagdesisyunang hindi na siya tutuloy ng pag-aaral, ni Mang Nanding ang kanyang atensyon sa kanilang sakahan. Ay

Mang Nanding, napakahaba ang araw ng isang magsasaka.Araw-araw pagsapit ng alas kwatro ng umaga, bumabangon

Mang Nanding upang pakainin ang kanilang mga alagang kalabaMatapos nito ay didiretso siya kasama ang kanyang ama upang siang pag-aararo sa lupain. Sila ay magpapahinga pagsapit ng alas-onse ng umaga hanggang ika-isa ng hapon at magpapatuloy na mhanggang ika-apat ng hapon. Dahil maagang nagsimula sa pagsasnapamahal na dito si Mang Nanding at hindi na naisipang maghaibang trabaho.

 Noong 1972, dumating ang pinakamalaking hamon sa pamilMang Nanding. Kasama ang Los Baños sa 14 probinsiya sa Luzoapektado ng 1972 Great Flood of Luzon hatid ng Bagyong GlorinLubog sa baha ang lahat ng tanim ni Mang Nanding at ni isang buwala siyang naani. Paghupa naman ng baha ay siyang nagsilabasa

mga daga na nagpatagal pa sa pagbangon ng kanilang pamilya.

Mayroon mang ganitong mga pagsubok sa buhay ni Mang Nanding, mas pinipili niyang alalahanin ang magagandang bagaynangyari sa kanilang pamilya. Isa sa pinakamagandang ala-ala nMang Nanding bilang isang magsasaka ay nang minsan siya ay ung 180 kaban ng bigas.

“Ang pinakamasaya [sa pagsasaka] ay ‘yung ikaw ay umaanmaganda. Number one ‘yun kapag nakaani ka ng maganda,”  ika nMang Nanding.

 Nang dahil sa kanyang kasipagan, sa kasalukuyan aynakapagpatayo na ang pamilya ni Mang Nanding ng sariling bahaBagamat may magandang kama at makinis na sahig ang bahay, m

 pinipili ni Mang Nanding ang simpleng buhay – ang matulog sa l

ng isang tagpi-tagping bahay na kanyang itinayo katabi ng kanyanmagandang bahay.