De Zon

Maurits Dorlandt

Inhoud• Wat is (er te zien op) de zon?• Vroeger… (toen opa en oma er nog lang niet waren

• De zon van binnen• Energie bron van de zon (Kernfusie)• Zonsverduisteringen en corona• Het waarnemen van de zon• De rotatie van de zon• De levensloop van de zon• De zon op internet

Een grote hete gasbol…• Diameter van zo’n 1,4

miljoen km.• 109 aardes op een rij• De massa van de zon is

333.000 keer groter dan die van de Aarde en maakt 99,99% van de totale massa van het zonnestelsel uit.

Vroeger…..

- Zon om de aarde?

- Oude chinezen

- G. Galilei

De zon van binnen…

15 miljoen graden

De zon van binnen

De kern• 200.000 km diameter• 15 miljoen graden• Druk: 150x die op Aarde• Kernfusie

• Stralingstransportzone• Convectiezone• Rotatie zorgt voor

magnetisch veld• Grillig magnetisch veld

Ja maar, waar bestaat ie nou uit?

• 73.46% H (Waterstof)• 24.85% He (Helium)• 0.77% O (Zuurstof)• 0.29% Fe (IJzer)• 0.12% Ne (Neon)• 0.09% N (Stikstof)• 0.42% Overige (o.a. Si, Mg, S)

Hoe weten we dat?

De wondere wereld van spectra

Waterstof

IJzer

Absorptiespectrum

De energie bron van de Zon!

ν

ν

γ

γ

Proton

Neutron

Positron

Het geheim is een scheikundig truckje…

Waarnemen met SatellietFilters laten soms meer zien!

C: SOHO

Zonnevlekken

4000

4500

6000

De granulatie op de zon bestaat uit grote gasbellen, die we granulen noemen. Deze gasbellen zijn in voortdurende beroering en hebben een korrelig uiterlijk. De granulen hebben een doorsnede van duizend tot tweeduizend kilo meter en hebben een levensduur van gemiddeld ongeveer vijftien minuten.

Zonnevlekkencyclus 11 jaar

De aardse magnetosfeer

Op Aarde

De levensloop van de zonProtosterren

• Ontstaan uit een grote gaswolk

• Verdichtingen in de wolk groeien uit tot sterren

• Protoster wordt steeds heter en gaat stralen in zichtbaar licht

• Druk en temperatuur zo hoog dat kernfusie mogelijk is

De Toekomst

De levensloop van de zonRode reus

• H raakt op• Zwaartekracht gaat

zon samenpersen• Energie wordt

opgewekt, zon zwelt op tot Rode reus

• He fuseert tot C• Buitenlagen worden

weggeblazen: planetaire nevel

Zonsverduisteringen en coronaWat is een zonsverduistering?

ZonsverduisteringenEen gelukkig toeval!

• Maan is 400x zo klein als zon

• Staat 400x zo dichtbij• Toevallig past maan

precies voor zon en kunnen wij corona en protuberansen zien

Speciale waarneming coronaTijdens de verduistering

• Corona

• Protuberansen

De corona

• ijle atmosfeer van de zon• Strekt zich miljoenen

kilometers uit• Miljoenen graden• Zichtbaar licht,

radiostraling, röntgenstraling

• Constante deeltjesstroom: zonnewind

Zonneactiviteit

• Met een H-alphafilter kan men ook heldere lussen uit de rand van de Zon zien schieten, dit worden Protuberansen genoemd.

• Verschillende mechanismen in de zonneactiviteit veroorzaken uitbarstingen (protuberansen) in de chromosfeer, waardoor zonnematerie omhoog geslingerd wordt.

Zonneactiviteit

• Deze protuberansen kunnen enorm groot worden, en zijn enkele waargenomen die zich meer dan 500.000 km boven het zonsoppervlak verhieven.

Hoe bekijk je de zon?Het “blote” oog

Kijk nooit direct in de zon!Niet gebruiken:• Beroet glas• Cd’s• Belichte zwart-wit negatievenWel veilig:• Lasglas vanaf nummer 14• Eclipsbrilletje (solar screen)

Hoe bekijk je de zon?Pojectie of filter

• Niet door de verrekijker of telescoop kijken

• Niet te lang achter elkaar projecteren

• Sommige oculairen zijn minder geschikt

Het waarnemen van de zon

• Granulatie• Zonnevlekken en

vlekkengroepen• Fakkelvelden• De zon fotograferen

Het waarnemen van de zon

• Venus- en Mercurius overgangen

• Groene flits• Zonsverduisteringen• Bijzonnen en halo’s

De rotatie van de zon

• Je kunt rotatie waarnemen door verschuiven van zonnevlekken

• Draait rond evenaar sneller dan aan de polen: differentiële rotatie

De zon op internet• http://www.michielb.nl/od95/kaft_nl.htm• http://www.zonsverduistering.nl• http://www.spaceweather.com• http://www.poollicht.nl• http://umbra.nascom.nasa.gov/images/• http://sohowww.nascom.nasa.gov/• http://ulysses.jpl.nasa.gov/• http://dot.astro.uu.nl• http://www.astro.uiuc.edu/~kaler/sow/sowlist.html• www.astronieuws.nl

Bedankt!!!