Maturski Rad Omerovic

8/20/2019 Maturski Rad Omerovic

1/17

Javna ustanova Mješovita srednja škola „ Hasan Kikić“ GradačacMedicinska školaMedicinska sestra-tehničar

MATURSKI RADTema: olesti nad!u!re"nih "lije#da

$čenik: Mentor:%merović &umedina Hasanović dr' (dnan

Gradačac) maj *+,


2/17

&adr"aj

$vod''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''.,' (natomija nad!u!re"ne "lije#de''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''/*' Gra0a nad!u!re"ne "lije#de'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''1

.' Krvne "ile nad!u!re"nih "ije#da'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''/' 2ivci nad!u!re"ne "lije#de''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''31' iosinte#a kortioksteroida'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''3' Meta!oli#am kortikosteroida'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''33' Kontrola sinte#e i sekrecije kortikosteroida''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''44' 5ushin6ov sindrom''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''4

4', 7tilo6ija i 8ato6ene#a''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''94'* Klinička slika''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''',+9'. Kom8likacije'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''',+9'/ ija6no#a i di;ernecijalna dija6no#a''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''',,9'1


3/17

Uvod

?ad!u!re"ne "lije#de mo6u 8roi#voditi 8reviše jedno6 &G višehormona' $#rok mo6u !iti 8romjene u samim nad!u!re"nim "lije#dama &G 8rekomjerno 8oticanje hi8o;i#e' &im8tomi i liječenje ovise o tome koji se hormoni 8roi#vode 8rekomjerno) andro6eni steroidi)kortikosteroidi ili aldosteron'


4/17

1. Anatomija nadbubrežne žlijezde

&>BK(', (?(T%MBJ( ?($C72?BH 2>BJ=(


5/17

?ad!u!re"na je "lije#da @6landula &u8rarenalisA je 8arni endokrini or6an smještenna 6ornjem 8olu !u!re6a'?ad!u!re"na "lije#da je anatomski jedinstven or6an' Me0utimona sadr"ava ;unkcionalno i ra#vojno dva 8ot8uno ra#ličita endokrina or6ana) koru samsr"' Kora nad!u!re"ne "lije#de se ra#vija i# celomno6 e8itela) a i"lučuje hormon 8oduticajem stimulacije adenokortikotro8no6 hormona 8rednje6 re"nja hi8o;i#e'

sr" nad!u!re"ne "lije#de) ra#vija se na8rotiv) od osnove 8arasim8atičkih 6 7n6leska) ai#lučuje hormon na stimulaciju 8re6an6leolarnih vlakana sim8atikusa'Kora ja mo"dinanad!u!re"ne "lije#de ra#likuju se i ;ilo6enetski !udući da unajni"ih kičmenjaka @n8r'ri!aAćine dvao dvojena or6ana: interrenalni i adrenalni or6an'%!lik desne i lijeve nad!u!re"ne"lije#de je ra#ličit' esna nad!u!reDna "lije#da je trokutasta) a lijeva je 8olumjesečasta' ?a nad!u!re"nim "lije#dama mo"emo ra#likovati tri 8lohe jana: 8rednju @;acies anteriorA)straDnju @;acies 8osteriorA) ja in;erolateralnu 8loštinu @;aciesrenalis) osnovica 6landulaesu8rarenalisA '$ ;erolateralna 8loština je udu!ljena o!uhvaća 6ornji 8ol !u!re6a od koje6 je odijeljenja ra#ličito de!elim slojem masno6 ur!an tissue ur!ano' &tra"nja 8ovršina 8lohe je uska i dodiruje dija;ra6mu' ?a 8rednjoj 8loštini nala# sam se!i du!oka ! ra#da @hilusA i# koje i#la#i nad!u!re"na vena @v'su8rarenalisA 'BJ7=(

?a 8resjeku kro# nad!u!re"nu "lije#du mo"emo već na temelju makrosko8sko6istra"ivanja uočiti ra#ličitu 6radu kore sam sr"i' Kora je čvrsta i #avodom je !oje) a sr" je


6/17

mekana i sivo-crvenkaste !oje'


7/17

&lika'. Gra0a !u!re6a

". #iv$i nadbubrežne žlijezde

?ad!u!re"nu "lije#du inerviraju sim8atička nervna vlakna'


8/17

lanca nastaje estradiol) estron dok nastaje i# ,9 %H elta androstediona' &inte#u Blučenje kortikosterida u kori nad!u!re"nih "lije#da kontroliše adenokortikotro8nihormonalni @(5THA koji se i#6ra0uje u 8rednjem re"nju hi8o;i#e'

). Metabolizam (orti(o'teroida%ko 9+ korti#ola koji se i#luči i# kore nad!u!re"nih "lije#da u cirikulaciju

ve#a nema je #as8eci;ični 6lo!ulina transkritin'


9/17

&>BK( /' Kontrola sinte#e i sekrecije kortikosteroida

>učenje kortikosteroida je u #avisnosti od viših #naka slo!ode mo#6a)hi8otalamusa i 8rednje6 re"nja hi8o;i#e'Hi8otalamus luči hormonalni @H& -(5THodnosnočinilac koji oslo!a0a kortikotro8in -Kortikotro8ina reali#irati-;aktor-5CIAkoji stimuliše adenohi8o;i#u da i#lučuje (5TH) (5TH djeluje na koru nad!u!re"nih"lije#da) 8odstičući sinte#u i lučenje njenih hormona' (ko se smanji koncentracijaslo!odno6 korti#ola u 8la#mi) dola#i učiniti lučenja H&-(5TH) što dovodi učiniti 8ovećanja koncentracija (5TH u cirikulaciji mi je činiti sekretorne aktvinostinad!u!re"nih "lije#da'


10/17

&>BK( 1' 5ushin6ov sindrom

+.1 tilo-ija i /ato-eneza

5ushin6ov sindrom odnosi se na !olesnike koji nemaju tumor hi8o;i#e' Kaoetiološki činioci ovo6 8atološko6 stanja navode se hi8er8la#ija @+ -3/A ili karcinom@*1-*4A i vrlo rijetko nodularna hi8er8la#ijaKore nad!u!re"ne "lije#de)koji u6lavnom luče 8ovećane količine 6lukokortikoida'7ktro8ični tumori koji ne 8ri8adaju kori nad!u!re"nih "lije#da i 8rednjem reDnju hi8o;i#emo6u !iti 8raćeni 5ushin6ovim sindromom'To su neo8la#me 8luća) timusa) 8ankerasa) 8rostate ) ovarijuma) testisa) !u!re6a' %vi tumori najčešće nedi;erentovani karcinomi 8roi#vode !jelančevinu koja je !iološki iimunološki slična kortiko8inu @(5THA) koji 8ro#rokuje !ilateralnu adenokortikalnu hi8er8la#iju 8ovećanom sekrecijomkortikosteroida a inhi!išu sekreciju endo6eno6 (5TH'Tumori 8luća i medijastinumamo6u i#6ra0ivati ne samo (5TH vec i va#o8resin i serotonin'u6otrajno davanje (5TH

ili 6lukokortikoida i njihovih sintetičkih derivata dovesti učiniti 5ushin6ovo6 sindroma@jatro6eni 5ushin6ov &indromA' Hi8er8lastičn je kora) adenom i karcinom 8ovećano lučekorti#ol) a u nekih !olesnika (ldosteron ja hormon i# o8cija andro6ena i estro6ena'$sljed 8ovećane sekrecije korti#ola 8ojačana je 6likoneo6ene#aja najvjerovatnijesmanjeno iskorištavanje u6ljenih hidrata u 8eri;ernim tkivima' =ato se javljahi8er6likemija s 6liko#urijom'%vaj &teroidni dija!etes- mani;estan je u oko *+ !olesnika'


11/17

Količina dehidroe8iandrosterona @H7(A je u6lavnom 8ovećana u adenokortiklnomkarcinomu'$ svakom 8ojedninom slučaju klinička slika 5ushin6ovo6 sindroma #avisiteDine i ti8 meta!oličkih sto nastalih usljed kom!inacije 8ovećanja sekrecije ra#ličitih6ru8a hormonalni kore nad!u!re"nih "lije#da'% tome kakva je ulo6a L nastanku ove !olesti 6ljivične !a#o;ilnih ćelije hi8o;i#e) njihove hijalilne de6eneracije) odnosno

8risustvo adenom u 8rednjem re"nju hi8o;i#e'

+.2 Klini0(a 'li(a

olest 8očinje dosta ne8rimjetno i 8odmuklo'ešće o!oljevaju "ene ne6omuš[email protected]/ 8utaA ' ?ajčešće se is8oljava i#me0u *+' i /1' 6odine "ivota) ali je o8isana i u djece istaraca' &u!jektivne te6o!e se odnose na o8štu sla!ost)umor) 6ojenje) na 8oremećaje L

menstrualnom ciklusu @amenoreaA) dok muškarci ističu 6u!ljenje li!idai 8otencije'olesnici često imaju 8olidi8siju i 8oliuriju) 6lavo!olju #ujanje u ušima iote"ano disanje) a nisu rijetke ni 8shične i#mjene'


12/17

. Kom/li(a$ije ?ala#i 8ovećana osjetljivost na in;ekcije u# smanjenje imunih reakcija'

=!o6 osteo8oro#e) H== te su;rakture kičmenih 8ršljenova i lijek ih kostiju skeleta

." Dija-noza i dierne$ijalna dija-noza'

$o!ičajna !iohemijska is8itivanja elektrolita nedovoljna su #a 8ostavljanjedija6no#e 5ushin6ovo6 sindroma' &manjen !roj eo#ino;ila i lim;ocita) dok su manjekarakteristične neutro;ilija i 8olicitemija'$ i#vjesno6 !roja !olesnika 8ostojihi8er6likemija i dija!etesni savjet krive 8oslije o8terećenja 6luko#om'$ jednetrećine ovih !olesnika mo6u se naci hi8okalijemija i hi8ohloremija) dok je H 5%.nešto 8ovećan 8reci#nu dija6no#u 8otre!no je odrediti vrijednosti slo!odno6 korti#ola),3-%H5&) ,3-Ks i dru6ih intermedijarnih 8rodukata u !a#nim ulovima i 8oslijestimulacije i su8resije' @?ormalna vrijednost koncentracije korti#ola u 8la#mi je od ,+ to

*1 mc6 ,+++ mlCano ujutru) a manja od ,+ mc6 ,+++ ml kasno uveče' $ standardnim uslovimanormalne oso!ei#lučuju mokraćom .-3 M6 ,3-%H5& na 6 kreatinina) a / do ,+ m6 ,3-Ks ?( 6 kreatiinaA 'B#lučivan je ovih streoida u !a#nim uslovima je 8ovećano'


13/17

.% 3ro-noza

esto tre!a du6o vremena da se ra#vije slika 5ushin6ovo6 sindroma) ali o se!i

tre!a is8oljiti što #avisi od etološko6 u #roka'Bnterkurentne in;ekcije @/)A ikardiovaskularni 8oremećaji @/+A !ili su osnovni u#rok smrti !olesnika sa5ushin6ovim sindromom' Konstatna hi8er8la#ija koja 8rati ovaj sindrom tre!a !iti u#rok i dru6im vaskularnim insultima'%8isane su i s8ontano remisije u toku 5ushin6ovo6sindroma mada jedva 8redstavljaju rijetkost' (ko se!i !olest ne liječi) du"ina trajanja"ivota i#nosi 8ri!li"no 16odina' B 94 (u ja !om!ardovanjem elektronima kro# linearni akcelorator'Tako0ese 8remjenjuje hi8o;i#ektomija &G kriohi8o;i#ektomija) koja je relativno netraumatska 8rocedura'sve ove metode nisu dale #adovoljavajuće re#ultate) često nakla8anje ne"eljenekom8likacije @8anhi8o8ituitari#am i dr'A ilateralna totalna adrenalektomija jenajkorisniji tera8ijski 8ostu8ak) mada dovodi učiniti (ddisonove !olesti koja se lako

liječi-umjesto 5ushin6ovo6 sindroma'iječenje adenomse sastoji u va0enju tumora vrlo često je neo8hodno da se odstrani cijela "lije#da' =!o6atro;ije ne#ahvaćene nad!u!re"ne "lije#de 8otre!no je s8rovesti su8stituciono liječenjekorti#olom i (5TH 8oslije o8eracije'Kada je u 8itanju karcinom kore nad!u!re"nih"lije#da) tre!a hiruški odstraniti tumor ukoliko je mo6uće' (ko ne 8ostoje metasta#e)us8jeh tera8ije tre!a !iti #adovoljavajući' =račna tera8ija 8oslije o8eracije ne dajere#ultate jesu ovi karcinomi radiore#istentni'


14/17

(ddisonova !olest #ahvaća oko / na svakih ,++'+++ ljudi' olest tre!a #a8očeti u !ilokojoj do!i i #ahvatiti 8odjednako i sam muškarce "ene' $ .+ ljudi sa (ddisonovom !olešću nad!u!re"ne "lije#de ra#ori rak) amiloido#a) in;ekcija kao što je tu!erkulo#a ilineka dru6a !olest koju se mo"e 8re8o#nati' $ dru6ih 3+ u#rok se ne tre!a sa

si6urnošću utvrditi) ali #nanstvenici temeljito sumnjaju da nad!u!re"ne "lije#de tre!ara#oriti autoimuna reakcija'

&lo!oda si6urnosti nad!u!re"ne "lije#de tre!a !iti 8otisnuta i kod ljudikoji u#imaju kortikosteroide)?


15/17

mišićima) mučninu) 8ovraćanje ja 8roljev' Mno6i ne mo6u 8odnositi hladnoću' &ve dok ne !olest 8ostane teškom) sim8tomio!ično 8ostaju očiti samo #a vrijeme stresa'(ko se !olest ne liječi) tre!a doci do jakih tr!ušnih !olova) i#ra#ite sla!osti) oso!itonisko6 krvno6 8ritisaka) #atajenja !u!re6a i soka) naročito ako je tijelo i#lo"eno stresu)kao što su o#ljeda) hirurški #ahvat ili teška in;ekcija' $!r#o tre!a doći raditi smrti'

14.2. Dija-noza Adi'onove -ljivi0ne bole'ti

udući da sim8tomi mo6u 8očeti 8ola6ano i !iti !la6i i kako nijedna 8ojedinala!aratorijska 8retra6a nije konačna) doktori često u 8očetku ne sumnjaju u (disonovu !olest' Kad kada neki veliki stres) kao što je nesreća)o8eracija i teška !olest činesim8tome ocituju u!r#avaju stres'


16/17

5a(lju0a(

TUM6RI 7AD&U&R#7 #8I95DTumori nad!u!re"ne "lije#de najčešće se otkrivaju slučajno tijekom dija6nostičke

o!rade dru6ih sim8toma @incidentalomiA' $ 8ravilu je riječ o do!roćudnim tumorima) nokod onih većih od / cm koji su nehomo6eno6 8rika#a na radiološkim snimkama @5T)MCA mo"e se raditi o karcinomu' Fećina tumora nad!u!re"ne "lije#de su hormonskineaktivni dok rje0e 8roi#vode neki od hormona nad!u!re"ne "lije#de što u#rokujekarakteristične sim8tome'Tumori koji 8roi#vode aldosteron mani;estiraju se 8ovišenim krvnim tlakom) a 8onekad iniskom koncentracijom kalija i krvi=a tumore koji 8roi#vode korti#ol karakterističan je na6li 8orast tjelesne te"ine) 8ojavalju!ičastih strija 8o ko"i te stvaranje modrica već nakon manje6 udarca) a kod "ena i 8oremećaj menstruacijsko6 ciklusa'Tumori koji 8roi#vode andro6ene @muške s8olne hormoneA dovode do 8ojačano6 rasta

dlaka kod "ena dok kod tumora koji 8roi#vode adrenalin i noradrenalin dola#i dokarakterističnih na8ada 8ovišeno6 krvno6 tlaka) u!r#ano6 rada srca) #nojenja i6lavo!olje'Tumore veće od / cm) kao i one koji luče neki od hormona nad!u!re"ne "lije#de) 8otre!no je o8erirati dok ostale tre!a samo 8ovremeno kontrolirati'ADDIS676:A &68ST

(ddisonova !olest karakteri#irana je nemo6ućnošću nad!u!re"ne "lije#de da 8roi#vede korti#ol i aldosteron) steroidne hormone neo8hodne #a "ivot' olesnici kojiimaju ovu !olest osjećaju se umorno) nemaju a8etit) 6u!e na tjelesnoj te"ini) 8rimjećujutamnjenje ko"e) imaju niski tlak i "elju #a jako slanom hranom'olesnicima s (ddisonovom !olešću 8otre!na je do"ivotna 8rimjena

hidrokorti#ona @#amjena #a korti#olA) a najčešće i ;ludrokorti#ona @#amjena #aaldosteronA' &to6a je va"no 8rovesti edukaciju !olesnika i njihovih o!itelji o načinuliječenja i 8rila6o0avanju tera8ije stilu "ivota' olesnici s (ddisonovom !olešću 8onekadimaju i 8oremećaj ;unkcije dru6ih "lije#da'K67G7ITA87A ADR7A87A ;I3R38A5I9A

Kon6enitalna adrenalna hi8er8la#ija 8redstavlja 6ru8u 8oremećaja kod kojih je#!o6 8oremećaja en#ima koji sudjeluju u sinte#i hormona smanjena 8roi#vodnja korti#olai aldosterona) a 8ovećana 8roi#vodnja andro6ena' Kod "ena se ovaj 8oremećaj najčešćeočituje već u djetinjstvu 8ojavom odre0enih karakteristika muško6 s8ola @dvosmislenos8olovilo koje nalikuje više muškom ne6o "enskom) 8ojačan rast dlakaA' Kod dječaka 8oremećaj se mo"e mani;estirati 8ojavom sekundarnih s8olnih karakterstika @rast

s8olovila) 8u!ična dlakavost) ra#voj muskulatureA u ranoj do!i' >iječenje uključuje 8rimjenu 6lukokortikoida @hormoni slični korti#oluA čime se vrijednosti andro6enavraćaju na normalu' %vi !olesnici kod 8laniranja o!itelji tre!aju 6enetsko savjetovanje'

http://www.endokrinologija.com.hr/file/files/nadomjesna%20terapija.pdfhttp://www.endokrinologija.com.hr/file/files/nadomjesna%20terapija.pdfhttp://www.endokrinologija.com.hr/file/files/nadomjesna%20terapija.pdfhttp://www.endokrinologija.com.hr/file/files/nadomjesna%20terapija.pdfhttp://www.endokrinologija.com.hr/file/files/nadomjesna%20terapija.pdf


17/17

8iteratura

,'Bnterna medicina- &'&tevanović @eo6rad -=a6re!) ,944'6'A

*' (natomija čovjeka Jelena Kr8otić - ?emanjića

.' htt8:OOO'vasdoktor'commedicina-od-a-do-#8edijatrija31.-!olesti-nad!u!rene-lije#de

/' htt8:OOO'endokrinolo6ija'com'hr#a-8acijenteo-!olestima!olesti-nad!u!re#ne-#lije#de

1' htt8:OOO'amoic'hr?($C7=?(-=>BJ7=(639'as8P

' olesti nad!u!re"ne "lije#de Brena Qu!ljak *-3+ strana

3' 7ndokrilni sistem ) anatomija i ;i#iolo6ija- dr' Qarac ,-.9 strana
http://www.vasdoktor.com/medicina-od-a-do-z/pedijatrija/753-bolesti-nadbubrene-lijezdehttp://www.vasdoktor.com/medicina-od-a-do-z/pedijatrija/753-bolesti-nadbubrene-lijezdehttp://www.vasdoktor.com/medicina-od-a-do-z/pedijatrija/753-bolesti-nadbubrene-lijezdehttp://www.endokrinologija.com.hr/za-pacijente/o-bolestima/bolesti-nadbubrezne-zlijezdehttp://www.endokrinologija.com.hr/za-pacijente/o-bolestima/bolesti-nadbubrezne-zlijezdehttp://www.endokrinologija.com.hr/za-pacijente/o-bolestima/bolesti-nadbubrezne-zlijezdehttp://www.amoic.hr/NADBUBREZNA-ZLIJEZDA/g79.aspxhttp://www.vasdoktor.com/medicina-od-a-do-z/pedijatrija/753-bolesti-nadbubrene-lijezdehttp://www.vasdoktor.com/medicina-od-a-do-z/pedijatrija/753-bolesti-nadbubrene-lijezdehttp://www.endokrinologija.com.hr/za-pacijente/o-bolestima/bolesti-nadbubrezne-zlijezdehttp://www.endokrinologija.com.hr/za-pacijente/o-bolestima/bolesti-nadbubrezne-zlijezdehttp://www.amoic.hr/NADBUBREZNA-ZLIJEZDA/g79.aspx

Documents

Maturski Rad Omerovic