This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International (CC BY-ND 4.0) License (https://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/), which permits copying and redistribution, commercial and non-commercial, provided that the article is properly cited. © Copyright by Instytut Jzyka Polskiego PAN, Kraków 2020. Publisher: Institute of Polish Language, Polish Academy of Sciences [Wydawca: Instytut Jzyka Polskiego Polskiej Akademii Nauk]
DOI: http://dx.doi.org/10.17651/ONOMAST.64.16 Onomastica LXIV, 2020
PL ISSN 0078-4648
M A T E R I A Y [ M A T E R I A L S ]
JUSTYNA B. WALKOWIAK https://orcid.org/0000-0001-7301-4591 justwalk@amu.edu.pl Uniwersytet im. Adama Mickiewicza Pozna, Polska
WSPÓCZESNE NAZWISKA POLAKÓW O MOLIWEJ GENEZIE LITEWSKIEJ NIEOBECNE
W LP, POWIADCZONE W KARTOTECE ANTROPONIMICZNEJ LKI
Sowa tematyczne: polskie nazwiska, nazwiska pochodzenia litewskiego, etymologiczno-moty- wacyjny sownik nazwisk, kartoteka, Instytut Jzyka Litewskiego
Niniejszy artyku odwouje si do szerszego opracowania (Walkowiak, 2019) wspóczesnych nazwisk polskich o genezie litewskiej (tj. o rdzeniu i/lub for- mancie litewskim), stanowicych ok. 2% sporód co najmniej 400 tys. nazwisk uywanych wspóczenie w Polsce (por. Rymut, 1999: vi). Stanowi jego uzu- penienie, wzbogacajc go o powiadczenia nazwisk polskich podejrzewanych o litewsk genez, których nie udao si znale w dwutomowym sowniku nazwisk litewskich „Lietuvi pavardi odynas” (LP). Pomimo czasu, jaki upyn od publikacji tego sownika, jest on do dzi podstawowym ródem, które pomaga wykaza bd przynajmniej uprawdopodobni litewsk genez nazwisk, podobnie jak jego nieco uzupeniona posta elektroniczna (LPe)1 oraz nieomal z ni tosama litewska baza nazwisk „Pavardi duomen baz”2 (dalej PDB).
Przedstawione zarówno w ww. opracowaniu, jak i w niniejszym artyku- le nazwiska stanowi zatem z jednej strony uzupenienie LP, a z drugiej — poprzez obecno w materiale historycznym form polskich z sufiksem -ski oraz eskich na -owa, -ówna — take swoiste uzupenienie „Antroponimii Polski” (por. Cielikowa, 2007–2016), w której Kresy pónocne s sabo reprezentowane, oraz powiconej wycznie Kresom pracy L. Dacewicz (2014).
1 http://pavardes.lki.lt/ 2 http://lkiis.lki.lt/pavardziu-duomenu-baze
LP dotyczy XX w., jednak ma sporo luk, gdy dane, na podstawie któ- rych go opracowano3, zbierano poprzez badania terenowe gównie na obszarze przedwojennej Republiki Litewskiej (Vanagas, 1976, 1994), badania terenowe nie objy natomiast obszarów nalecych przed wojn do Polski (polsko-litew- skie stosunki dyplomatyczne zostay nawizane dopiero w roku 1938). Po woj- nie te dane uzupeniano o nazwiska z przyczonej do LSRR Wileszczyzny, ale zapewne nie uwzgldniono nazwisk Polaków przesiedlonych do Polski w latach 1944–1945 oraz 1957–1959 — cznie blisko 200 tys. osób (Hryciuk, 2008, s. 85, 99), za przy uzupenieniach dotyczcych Kajpedy i Wileszczyzny posikowa- no si w znacznej mierze dokumentami (LP I, s. 32). Ponadto, co podkrela D. Mikulnien (2012), „w bardzo szczegóowym sowniku nazwisk litewskich (Lietuvi pavardi odynas) nie zostay zarejestrowane nazwy osobowe, które zachoway si w archiwum Karowicza”4. Z tych wszystkich powodów LP jest dla badacza nazwisk polskich pochodzenia litewskiego ródem oczywicie funda- mentalnym, ale w niektórych konkretnych przypadkach niewystarczajcym, gdy we wspóczesnym onomastykonie polskim istniej nienotowane w LP nazwiska, w wypadku których mona zasadnie podejrzewa genez litewsk.
Dlatego cennym wsparciem w takich badaniach — i uzupenieniem danych zawartych we wspomnianym opracowaniu (Walkowiak, 2019) — moe by kar- toteka nazw osobowych wyekscerpowanych z rkopimiennych i drukowanych róde historycznych z XVI–XIX w. (ok. 200 tys. papierowych fiszek5) groma- dzona od kilku dekad w Instytucie Jzyka Litewskiego (LKI) w Wilnie. Sama lista tych róde — wród których przewaaj ksigi metrykalne — jest poka- na, wypenia oddzielny segregator kartoteki. Pojedyncza fiszka zawiera nazwisko (bd antroponim o charakterze protonazwiska) w oryginalnym zapisie róda (cyrylica, ligatury, dawne diakrytyki itp.), czsto te towarzyszy mu imi, z regu- y take miejsce oraz rok lub do wski przedzia czasowy powiadczenia (co jest szczególnie typowe dla ksig metrykalnych). W przypadku danych metry- kalnych charakterystyczna jest te informacja o charakterze, w jakim referent danego antroponimu wystpuje (np. matka chrzestna, wiadek). Czsto na fiszce znajduje si równie nazwisko pracownika LKI, który dokona ekscerpcji. Na to, e ekscerpcji dokonywao kilka rónych osób, wskazuj rozmaite charaktery pis- ma, ponadto cz fiszek jest w caoci sporzdzona rcznie, a cz drukowana z miejscami do uzupenienia.
3 W wyniku tych bada powstao 260 tys. fiszek, do dzi przechowywanych w LKI (por. http:// lki.lt/baltu-kalbu-ir-vardyno-tyrimu-centras/#1494772804079-a2f4cc40-9786).
4 Jan Karowicz (1836–1903), badacz o wielorakich zainteresowaniach naukowych (m.in. jzyko znawstwo i etnografia), pozostawi po sobie w znacznej mierze niewykorzystane badawczo zbiory antroponimii litewskiej, obecnie przechowywane w Litewskim Pastwowym Archiwum Historycznym (F1135|10), zob. Mikulnien, 2012.
5 http://lki.lt/baltu-kalbu-ir-vardyno-tyrimu-centras/#1494772804079-a2f4cc40-9786
Przeprowadzona kwerenda6 miaa na celu potwierdzenie bd przynajmniej uprawdopodobnienie litewskiej (czy, szerzej, batyckiej — czsto trudno to jed- noznacznie rozgraniczy, por. Kondratiuk, 2000) genezy nazwisk nieobecnych w LP, lecz mimo to z istotnych przyczyn wczonych do wspomnianego wyej opracowania. Takimi czynnikami mogy by: charakterystyczna budowa morfo- logiczna nazwiska, jego wystpowanie w innych opracowaniach antroponimii litewskiej/batyckiej, istnienie odpowiednika we wspóczesnej antroponimii litew- skiej czy ewentualnie otewskiej, dodatkowo te wany by wspóczesny rozkad geograficzny w Polsce. Warto mie na uwadze, e omawiany materia trudno pod- daje si jednoznacznej interpretacji lingwistyczno-kulturowej, a zaproponowane etymologie s niejednokrotnie hipotezami.
W wyniku kwerendy znaleziono dwojakiego rodzaju powiadczenia: bezpo- rednie i porednie. Przykadowo forma Auklatis stanowi bezporednie powiad- czenie litewskiego pochodzenia dla wspóczesnego nazwiska Aukschlat), nato- miast forma Alsutaytis porednio powiadcza niegdysiejsz obecno antropo- nimu Alsut, od którego jest sufiksalnie derywowana. W dalszej czci tekstu, ze wzgldu na szczupo miejsca, skupiono si gównie na nazwiskach powiad- czonych bezporednio.
Jedn z cech waciwej badanemu okresowi (do XIX w. wcznie) wariantywno- ci morfologicznej nazw osobowych (czsto ju o statusie nazwisk) jest równolege istnienie form o kocówce litewskiej oraz spolonizowanych (z polskimi sufiksami -ski, -cki, -owicz oraz eskimi -owa, -owna), nierzadko zapewne w odniesieniu do tej samej osoby. Sufiksalne formy polskie tworzono zarówno od litewskich rdzeni (apelatywnych, imion litewskich oraz litewskich postaci imion chrzecijaskich), jak i od spolszczonych batyckich nazw miejscowych — w ostatnim wypadku pier- wiastek litewski wystpuje w apelatywie fundujcym tak nazw.
Powiadczenia uszeregowano wedug podobiestwa morfologicznego do formy, dla której stanowi potencjalne powiadczenie. W nawiasach okrgych umieszczono dopiski ekscerpujcych znajdujce si na fiszce, w kwadratowych — uwagi autorskie. W wypadku wtpliwoci co do postaci mianownika nazwy miej- scowej pozostawiano j we waciwym jzykowi litewskiemu dopeniaczu, opa- trujc dopiskiem [dop.]. Rozwizania skrótów odnoszcych si do nazw miejsco- wych oraz do typów ksig metrykalnych znajduj si na kocu artykuu.
ALKA, ALKE (prus. n. o. Alke, Trautmann, 1974, s. 12): Alkowna 1666 Pun — cho moliwe te pochodzenie od powiadczonego w LP *Alkas (of. Alk).
6 Badanie finansowane z grantu NCN 2018/02/X/HS2/02008. Okres realizacji projektu: 2019– 2020. Autorka skada niniejszym podzikowanie p. dr Albinie Auksorit, dyr. Instytutu Jzyka Litewskiego (Lietuvi kalbos institutas, LKI), za zgod na publikacj danych, p. prof. Grasildzie Blaien za zaproszenie na kwerend oraz pracownikom LKI za konsultacje.
214 JUSTYNA B. WALKOWIAK
AUSZTOL: Auztolis 1777 sen. Vlk, w. Darguiai. Przekonanie M. Kondratiuka (2004, s. 21) o zwiz- ku z n. Auksztol (< aukštuõlis : áukštas wysoki’) znajduje potwierdzenie w podobnych uprosz- czeniach zbitek spógoskowych w innych nazwiskach, jak np. Casimirum Ausztakais, Joepho Auztakaius, Marianna Auztakojowa, Petro Auztokoisz (< lit. n. Aukštakõjis : lit. áukštas wysoki’, kója noga’).
BAKSA (prus. n. o. Baxe, Trautmann, 1974, s. 16): Bakks, Baaks 1757–1767 Rag, Baks 1757– 1767, 1769–1822 Rag; Baxys 1795 par. Daugai, Koczany; Evam Baxaicia [f] 1653, Baxis 1655 Lnkl; Baksis 1754 de Janiszki (Jon J); Elisabetha Baksicia 1770 de Kanczuny; Andrzey Baxiewic 1626 K.
BATUK (lit. baltukas bielinek’, ac. Pieris): Casimiri Batuc 1694 Ad G; Stanisaw Batuk 1702 vls. Kelms, w. Uzniowkanie; Baltuciowa 1816 Sd; Batukaytie 1658 Kr KR; Batukiewicz 1657, Baltukiewicz 1664 Kr KR; Juzefa [sic] i Zuzanny Anczewkiewiczow Batukiewiczow 1832 Mrc KR.
BARAT (wsp. lit. n. Baraitis < Bãras?): 1537 vls. Viešvnai; Boraitys 1637 Lukni [dop.] mst. [Lukniai? Lukns?]; Baraytis 1657, 1659, 1662 Kr KR.
BIERAGA (lit. n. o. Beragis): Catharinæ Beragiczia 1764–1786 Up KR. BILMON (wsp. ot. n. Blmanis): Jozef Bilman 1780–1785 K. BITAN (ot. n. Bitns, Bitainis): Bitanis de Bitany 1652–1672 Vdn KR; Bitanis 1691–1781 Vdn J;
Vilhelmo Byten 1809 Imbr KR; Byte 1809 Imbr. BIWAN (< lit. n. zo. Bìvainis, Bivanis, Byvainis, Byvanis?): Bywan 1729–1776 Ut J; Biwanelis
1652–1672 Vdn KR. BOLENAJC (< *Bolenaitis?): Bolenaytis 1653 w. Szawkienie [Šauknai, Szawkiany]. BOTUN (wsp. n. lit. Baltunis i ap. botun/batun mieszanina wody z otrbami, grub mk razo-
w z dodatkiem drobno posiekanych ziemniaków lub warzyw (karma dla byda)’, Rieger, 1996, s. 84): Baltun, Catharina Batuniczia, Anna Batunienia 1729–1771 Ut KR; Baltunowna 1729– 1776 Ut J; Valentij Batunia 1694 vls. Krt, zacianek Lygnugari [dop.]; Antoni Batunia 1767 Krt, w. Vlaiiai; Józef Batunis 1755 r. Krtn, w. Vaineikiai.
BOZAN (wsp. lit. n. Bolzanas): Sophia Bozanka 1681 Papariai KR. BOMBLIS (< lit. n. Bumblys? Por. te lit. bamblys rozpieszczone, rozpuszczone dziecko; dziecko
lub dorosy z duym brzuchem; papla, pleciuch; paksa, mazgaj, beksa’): Bomblis 1659, 1661, 1662, 1663, 1664, 1667, 1669 Ad G; Bomblis 1662 vls. Krk, w. Pokorkle; Casimirus Bblis 1699 Ad G; Bomblis 1800, 1810 Ad M; Catherina Bomblowa 1661 Ad G; Johanna Bomblowna 1807 par. Kl KR; ’ 1650 Akm.
BORGULAT (< *Bargulaitis? Por. lit. n. Bargáila, Bargelis): Cristinam Bargiuowna 1681 Lnkl J. BRAZGALSKI (lit. brazgùliai dzwonki, dzwoneczki, zwaszcza kilka maych dzwoneczków przy-
mocowanych do chomta’, brazguli/brazguny, w gwarze wileskiej metalowe brzkada na uprzy koskiej, janczary lub dzwoneczki u szyi byda’; por. wsp. lit. n. Brazgulis, Rieger, 1996, s. 84, SPG 82, 149–150): Brazgis 1637 vls. Als, w. Wilkaicie.
BROLNICKI (lit. brólis brat’): Dorothea Brolnicka 1680, Caper Brolnicki 1684 Papariai KR. BUJWICKI (n. m. Bujwidze, lit. Buivydiai, i Bujwidy, lit. Buivydai, oba od lit. n. o. Bùivydas,
Buvydas, Buividas): Buywickas 1729–1776 Ut J; Agatha Buywicka 1760 Kieydany KR. BUMBIERYS (wsp. lit. n. Bimberis, ot. n. Bumberis, Bumbieris): Tomasz Bumber 1795 Varna. BUSE (prus. n. o. Buse, Busse, Buze, Trautmann, 1974, s. 21; jednak prus. n. o. Bawse ma zapew-
ne inn genez, por. Ivoška, 2018, s. 56, 68): , 1882 vls. .
BUTRYN (wsp. lit. n. Butrinas): Casimiri Butrin 1701 No KR; Tomasz Butrynaytis II po. XVI w., aps. Rt, w. Wilki; Petri Butris 1693 Ad G.
CIWIEL (lit. n. Civilis < ivìlis, ivylis < lit. ivylis makolgwa’): Catharina Ciwielanka, Barbara Ciwilenia, Ciwilis [5 powiadcze] 1652–1672 Vdn KR; Ciwilis [6 powiadcze] 1691–1781 Vdn J.
WSPÓCZESNE NAZWISKA POLAKÓW O MOLIWEJ GENEZIE LITEWSKIEJ... 215
CYLWISKI (wsp. lit. n. Tilvinas, moe zwizek z lit. tilvìkas ptak z rodziny bekasowatych, kulik’): Jan Cilwin 1790 Upyna.
CZEKIE (wsp. lit. n. ekenis): Samuel Czekonis 1642 Švn par. G; Adam Ciekienas 1655 par. Troki, dw. Alešišks, w. Lelance; Catharina Czekienia 1729–1771 Ut KR.
CZEPOLONIS (wsp. lit. n. epalionis, epolionis): Anna Czepolanowa, Anna Czepolowna 1678– 1693 Up KR; Casimiri et Catherinae Czepaenow, Catherina Czepalenowa 1729–1771 Ut KR.
CZYELSKI (< *ielis < ias?): Czyzelis, Czyelis 1678–1693 Up KR; Czyzel Dgl KR; Michaelis Czyzela 1729–1771 Ut KR; Czyelowna 1759–1787 Krns KR.
WIRBUT (lit. n. o. Tvirbutas < lit. tvérti tworzy, zakada’, tvìrtas silny’, bti by’, btìs byt, istnienie’): Cwirbutowic 1676 Lnkl.
DAGIL (prus. n. o. Dagil (Trautmann, 1974, s. 22), ale te lit. n. Dagìlis, Dagilys, Dagìlius < lit. dagìlis oset; rzep, np. opianu; ostroe (rolina, ac. Cirsium); szczygie (ac. Carduelis car- duelis)’): Kazimierza Dagila [dop.] 1771–1773 K.
DAJNA, DOJNIA, DAJNOWSKI (lit. n. o. Dainys, Danius, lit. daina pie’, dainys, danius piewak, piewca’): Doyniskis 1561 vls. Jurbarkas, w. Doynie; Doinis 1610 Ukm, dw. Deltuva; Doynis 1616 par. Ašmena, dw. Geranainys-Subatninkai, w. Gierdziuny; Dorotha Dayniowna 1643 Švn G; Doynowski/Doynowska 1665, 1666, 1667, 1680 Papariai KR; Helena Dayniowa 1669 Kr; Daynicie de Daynie 1678–1691 Krns KR; Doynorowic, Anna Doÿnarowicowna, Doynowski 1685–1731 Dgl KR; Mathia Daynis 1759, Mathia Daynie 1763 Buczuny (Kdn KR); Daynawski 1830 Srj.
DEPKUN (< Dapknas? Dabknas < Dãbkus? — geneza niejasna, by moe sowiaska): Martinus Depkunas, Lucia Depkiniowa 1690 Ad G; Georgius Depkinas 1691–1781 Vdn J; Stas, Marek Depkaycie II po. XVI w., aps. Rt, w. Sprawdzie; Depkowski Ut KR 1729–1771.
DIETRICHKEIT (niem. n. o. Dittrich, Dietrich ze skróconym lit. sufiksem patronimicznym -aitis): Didrikace 1757–1767 Rag.
DIEWS (rdze diev- jak w lit. Dievas Bóg’): Martini et Annae Dieus [Dievs?] 1729–1771 Ut KR. DOGWIO (< *lit. n. o. zo. Dagvilas, Dòvgvilas, Daugvilà < lit. dag duo, wiele, wielu’, viltìs
nadzieja’): Dagwiaitis, Daugwiaitis, Zophia Daugwiaicia 1600 Jon (por. te Ragauskait, 2019, s. 180 — Daugwiaitis 1602 Jon); Joannes Dowgwi 1727, Anna Dowgwilenia 1726 Dt KR; 1882 ., ., .; Daugwil 1637 mst. Krk; Pawe Parobek Daugwiaicia 1662 vls. Krk, w. Pokorkle; Daugwi 1695 par. Dt J; Daugwilas 1695, Daugwiaytis 1705, Joanes Daugwiowicz 1726 Dt KR.
DOWGAJO (d. lit. im. mskie Daugáila i n. Dowgiao < Daugla, Daugela, por. te Dowgiao 1693 K (Ragauskait, 2005, s. 132)): 1528 Veliuona; 1528 r; Dowgal 1705 No KR; Dowgaa 1732 K J.
DOWGUN (od imion skróconych na Dag- < lit. dag duo, wiele, wielu’ — por. Sinkeviit, 2006, s. 119, Zinkeviius, 2008, s. 199): Christophorum Daugunis de Auguny 1691–1781 Vdn J.
DRUCIS (lit. n. Drtys): Drucis 1653 Lnkl J; Drucius 1693 Skaruliai. DULGIS (ot. n. m. Dugis, bagno w Kurlandii na otwie): Catharina Duelgiowa 1747 Grz M. DUMALEWSKI (prus. n. m. Dumele < prus. dumis dym’, lit. dmlis dymek, mgieka’): Kazimierz
Dumelis, Stanisaw Dumelis 1637 mst. Als; Micha Dumelis 1662 mst. Varn, w. Poukscie; Stanisawa Dumelia 1662 mst. Varn; Magdalena Dumelowna 1669 Kr.
DYKANIEC (*Dikonis < Dìkas < pol. dzik lub niem. Dick, Dieck czy Dykinis < lit. dykinis le, wa- ko, próniak’?): Dikinis, Dikiniowa 1685–1731 Dgl J; Dikinis, Dikynis, Dykinis, Dikinowna, Dykanowna 1729–1771 Ut KR; Dikys 1640, Dikis 1645, Dykis 1684 Grz J.
DYRSOWICZ (< lit. dirs stokosa, ac. Bromus’): Dyrsewicz 1759–1787 Krns KR. DZIADEL (< Ddlis? < Ddl < lit. dd wujek, stryjek; kady starszy mczyzna’): dom Macieia
Diedelia 1609 V; Thomaßa Diedela 1628 V; Ioanne Dziedelonis 1640 Švn G, Joannem Diedelonis 1647 Lnkl J; Christophorus Dziedalis 1680 Papariai KR; Catharina Dziedeowa 1689 Ad G; Georgij Dziedelan 1690 Ad G. Na rozchwianie ortograficzne, zapewne odzwier- ciedlajce rozbienoci artykulacyjne samogosek e, a wskazuj równoczesne powiadczenia Dziedonis 1643, 1644 i Dziadonis 1642, oba Švn G.
216 JUSTYNA B. WALKOWIAK
DZIEWGU (wsp. lit. n. Devgutis): Dziewgiecz 1602–1615 V; Dziauguc 1655, 1680, 1698 Ad G; Dziawgocki 1655 Ad G; Joannis Dieuga 1657 Ad G; Martini Dziauga 1659 Ad G; Diauguc 1670 Ad G; Dziawguc 1698 Ad G.
EITEL (< prus. n. o. Eytil, Eytel, Trautmann, 1974, s. 27, lub ew. niem. eitel zarozumiay, nadty’): 1542 Šln; Catharina Eytelkowna, Lucia Eyteluszkowna 1729–1776 Ut J.
GERUSCHKAT (< *Geruškaitis?): Juchno Gierusowicz 1554 dw. [Raudondvaris] Nemenin (Niemenczyn); Gieruska [f] 1759–1787 Krns KR.
GEYSKI (wsp. lit. n. Geinis < Geys?): Micha Gielynis 1694 vls. Krt, w. Buniai; Giezynis, Gieynis 1711 Krt; Gielzynis 1767 Krt graf., w. Buniai; Marcianna Gieyniowa (kr. mot.) 1802 par. Krt — jedyne powiadczenie bez litery „l”; Marianna Gielzynowa (kr. mot.) 1804 par. Krt [jeli ta sama co powyej, to by sugerowao, e jest to znieksztacone n. Gelinis < gelinis, geleinis elazny’].
GIEREJKO (< lit. n. Geraitis?): Stanilawowi Giereykowi 1625 K. GIERUKAS (< lit. gras dobry’): Jacobus Gerukas 1729–1771 Ut KR. GIEWIEL (wsp. ot. n. velis, Gvelis, Gevelis, lit. gvelis, gvelys szczyt dachu; chudy czo-
wiek lub zwierz; czowiek sabego zdrowia; gupek, gamo, gapa’): Christina Giewelowa 1678–1691 Krns KR; Simon Giewialis, Christina Giewiaowa, Cristina Giewielenie 1740– 1760 Link KR; Critina Giewielowna 1760–90 Link KR; Anna Gewilowna 1658, 1659 Kr; Stanislai Giewilis 1658 Kr.
GIEZGAA (< lit. n. o. Gezgailas, Kzgaila, Kzgailas, Kzgilas? Zinkeviius, 2008, s. 205, 212): Jurgis Kiezgi 1695 Paj, dw. Švkšna, woyt. Awgilowe [rozchwianie k, g — por. n. Geys, pot. Keys (LP I, s. 662)].
GIRGEL (wsp. lit. n. Girgelis): Woyta Girgiela 1616 Jon; Teresa Giergeiowna (?) [dopisek LKI] 1701 No KR.
GIRSA (pol. gw. girsa < lit. girs, girsa, dirs, dirsa stokosa, ac. Bromus’): Casimirus Girsa 1729–1776 Ut J.
GIRYS (lit. n. o. Gìris < lit. gìrti(s) chwali (si)’ lub lit. dial. gìrti pi’; Zinkeviius, 2008, s. 94, 283): Giris 1759–1787 Krns KR.
GIWOJNO (lit. n. o. Gyvainas, Zinkeviius, 2008, s. 613): Jery Giwoyna 1743, Stanisaw Giwoyna 1759, 1763 Ps v., w. Pasvalieiai.
GORGEL (lit. gõrgelis pijak’ lub gargãlis beksa; kto, kto chrapie; kto, kto krzyczy ochrypym gosem’): Stanislaw Gargiel 1782 w. Sarginie, sen. Prienai [Preny]; Gargieaytis 1686 Pun.
GRAULIS (wsp. lit. n. Graulys, lit. gralas, graulys ogryzek; zeschnita kromka chleba’): Ignatius Grawzlis 1804 par. Kl.
GRECZAN (< lit. greionis Greczyn, Grek’?): Marta Greczanis 1875 Krsn; Greczius 1691–1781 Vdn J; Greczys 1708–1740 Link KR; Basilius greckian [sic] 1680, Martini Greckien 1694 Ad G; Matthei Greckienas 1691 Ad G; Marianna Greckienie 1695 Ad G; Marianna Greckiena 1698 Ad G.
GRODEL (wsp. lit. n. Grodelis): Grodelis de Grodzie 1652–1672 Vdn KR [kilka powiadcze]; Grodelis 1678–1693 Up KR; Grodelis 1685–1731 Dgl KR, J [kilka powiadcze].
GRUSZTEL (< lit. n. Grštà, Grùštas, Grùtas < lit. grtìs, grtis bóle brzucha; kolka niemow- lca; bóle serca; al, zmartwienie’): Martinum Gruszteaitis 1664 Vlkv r., Lnkl J; Annam Gruztelowna 1691–1781 Vdn J.
GRYKIEL (wsp. lit. n. Grikelis): Georgÿ Grikiel 1729–1771 Ut KR. GRYSZKUT (< lit. *Griškutis < Grìškus < Griškà < ?): Marinam Gryszkucia 1691 Lnkl J. GUDWIOWICZ (lit. im. zo. Gùdvilas, Zinkeviius, 2008, s. 96): Barbara Gudwiowa 1816 Sd. GULAN (ot. n. Guns, Gulns): Annæ de Domo Guanowna 1807 Imbr KR. GURGIELEWICZ (< Gurgeláitis < lit. gurglys kto, kto burczy, bulgocze, gulgocze’? Zinkeviius,
2008, s. 579): Ignacy Gurgielewicz z Kowna 1808 (1791–1827 K M). JAGUCZASKI (prus. n. o. Jagutte, Jagotthe, Jagawde, Trautmann, 1974, s. 38): Elisabetha
Jaguczanska 1670 Kr KR; Jaguczanski 1671 K; , 1882 vls. .
WSPÓCZESNE NAZWISKA POLAKÓW O MOLIWEJ GENEZIE LITEWSKIEJ... 217
JAKA (< Jakáitis < Jãkas Jakub, Joachim’? Ale por. te Jaka, struga w woj. podlaskim, etymolo- gia niejasna, Babik, 2001, s. 137): Agatha Jakaciowna 1813 Švn M; Stasia Jakajcia [dop.] 1597 vls. Tendiogala, w. Daunagiai; Waa Jakaycia [dop.] 1629 V, dw. Nemenin [Niemenczyn]; Jakaic 1637 mst. Papil; vls. Papil, w. Jonaicie; Christinæ [?] Jakaÿcia 1645 Lnkl J.
JAKUBIAOJ (< *Jokubelaitis < lit. Jãkubas Jakub’): Dawid Jakubeaytys 1695 Paj, dw. Švksna; Stanisaw Jakubelaytis 1695 Paj, dw. Švksna, woyt. Rawdziowe; Annae Jakubelowna, Jakubeayczia 1808–1820 Vad KR.
JANCZUKAJTIS (lit. n. Janiùkas < Janys): Elisabetha Janczukayciowa 1680 Papariai KR. JASIUNIEC (d. lit. n. Jasiunis): Jasiuniec 1803, 1815, 1818, 1820 Int; Angella Jasiuncówna 1821
Int M; Barbarae de domo Jasiuniczia 1729–1771 Ut KR; Andreas Jasiunis 1764–1786 Up KR. JAWID (d. lit. n. o. zo. Jóvydas, Zinkeviius, 2008, s. 72): Franciszek Jawid pleban simnien-
ski [lit. Simnas, pol. Simno] 1782; Jawidis 1729–1776 J, 1729–1771 Ut KR [kilka powiad- cze]; Michàl Jowidis, Nicolai Jowidis, Adamus Jowidis de Jowidzie, Catharine Jowidaycia, Catharinae Jowidis de Jowidzie, Sophia Jowidziowa de Jowidzie 1678–1691 Krns KR; Ambrozi Jawidanis 1678–1693 Up KR.
JEMAN (lit. n. o. zo. Jasmanas, Jašmanas i wsp. lit. i ot. n. Jesmanas, Jasmanis): S Piotrem Jesmanem 1598 par. Ukm; Kazimierz Jemon 1694 vls. Krt, w. Bdvieiai; Casimirus Jesmont 1729–1771 Ut KR; Ewa Jesmonayczia, Laurentius Jesmont, Helena Jesmontowna, Mariannae Jesmanticzia 1764–1786 Up KR.
JODDA (lit. n. m. Juoda < lit. juodas czarny’): Joannes Jodacis de Joda 1652–1672 Vdn KR; Jana Juoda 1662 mst. Varn; Laurentij et Zofiae Joda 1729–1771 Ut KR.
JONAN (< Janónis < Jãnas, Janys? Zinkeviius, 2008, s. 366): Jonanis 1630 Lnkl J, 1640, 1643 Švn G, 1621–1646, 1685–1731 Dgl J, 1697–1719 Vb J, 1696–1719 Krns J, 1765 St. ojciewskie, w. ojcie; 1765 sen. Subaius, w. Piweniszki i Bohdaniszki, aps. Ukm.
JUNAJTYS (< Jonáitis lub Jenáitis? By moe forma gwarowa, por. Zinkeviius, 2008, s. 365–367): Baniul Junaicis 1600 Bern vls.; Stanislaus Junaitis 1600 Jon, Laurins Junaitis 1615 Jon; Stephanus Junaytis 1645 Grz J; Symon Junaitys 1750 dw. Klm, w. Šlyišk.
KANTEL (prus. n. o. Cantele, Kantele, Cantelyn, Trautmann, 1974, s. 42): Kantel 1690, 1692, 1781–1788 K.
KARNAT (wsp. lit. n. Karnaitis): Tomasz Karnaytis 1619 Vdk, dw. Šln, w. Bodkuni; Antonio Karnas 1691–1781 Vdn J.
KARTUNOWICZ (lit. kartnis, kartninis obuolys gorzkie jabko’; w polszczynie okolic Puska kartuny, kartunki to gorzkie jabka’): Kartunas 1808–1820 Vad KR.
KARUK (lit. kariukai lekki paradny wóz; siedzenie z oparciem na wozie, z resorami; sanie do prze- wozu belek, kód’, Rieger, 1996, s. 90): Karukas 1729–1771 Ut KR.
KAUKEL (lit. kaukelis mandragora lekarska, ac. Mandragora officinarum’ lub d. lit. n. o. Kaukl < lit. kaukas, kakas duch domowy, skrzat domowy przynoszcy domowi bogactwo; diabe; starszy czowiek o czerstwej cerze, z rozczochranymi wosami’): Nicolao Kaukelis 1637 Lnkl J; Kaukeaytis 1676 Pun; Kaukelowa, Kaukielowna 1679 Pun; ophiae Kaukeliciae 1685– 1731 Dgl KR.
KAUSZEL (wsp. lit. n. i n. m. Kaušelis < lit. kaušlis maowina uszna; daszek od czapki; cz kosiarki do siana’): Laurentÿ et Sophiae Kauzel 1740–1759 Krns KR; Józef Kauszel 1765 St. Kurkleckie, w. Kurklecie; Kauzelowna, Kauszewicz, Kauzelis 1759–1787 Krns KR (kilka powiadcze); Kauszalis 1697 Skaruliai; Kauszalowna 1759–1787 Krns KR, 1729–1771 Ut KR; Stephano Kauselunas 1656 Lnkl J.
KIEMEL (lit. kiemelis dziedziniec, podwórko’ i lit. n. m. Kiemeliai (rejon poswolski) oraz kilka d. n. m.): Simon Kiemel 1553 K; Wawrzyniec Kiemelelis 1784 r. Rk, w. Taraldiai.
KIERA (moe pokrewne lit. n. Kras, Kras, Kerys < lit. kras obcity lub zamany pie drze- wa ze wszystkimi korzeniami; rolina z pniem i korzeniami; krzew, krzak’, keróti, dobrze si rozwija, rosn; rozrasta si, rozgazia si’, kerùs kótliwy, pyskaty, zaczepny, zadzior- ny’): Kiera [kilka powiadcze] 1729–1771 Ut KR, 1729–1776 J; Micha Kiera 1765 vls. Up, w. Mikuny i Korkoryszki.
218 JUSTYNA B. WALKOWIAK
KIERKLA (lit. kerklys krzykacz’): Urban Kierka 1637 vls. Varn, w. Kuianie [!]; ’ ’ [?] 1537 vls. Karšuva.
KIERUN (etymologia niejasna — p. Kiera): Georgij et Evae Kieruna, Stanislaus Kierunas, Georgius Kierunas/Kierunasz, Eva Kierunowa, Catharina Kierunowa 1729–1771 Ut KR; Zofia Kerunowna 1729–1776 Ut J.
KIEZA (moe od lit. n. o. Keà, Kas, Keys < lit. kas karze’, Zinkeviius, 2008, s. 557): Kieaicia 1650 Lnkl J; Kieziewicz 1695, Kiezewiczowna 1701 par. Dt; Kieziowna 1691–1781 Vdn J; Kieziczie [f], Kiezis 1729–1771 Ut KR.
KIRCIO (lit. n. Kirius < kirius drwal, rbacz’, por. kirtis uderzenie, cios’): 1584 dw. Laukstin [dop.]; Stanilaus Kircza 1669 Grz J.
KIRPSZA (wsp. lit. n. Kìrpša < lit. kìrpša czowiek z krótko obcitymi wosami’): Kirpsza 1695 Skaruliai.
KIWERSKI, KIWIEROWICZ (lit. n. Kìveris, Kìvaras, ot. n. ivers — moe z lit. kìveras rodzaj dawnego onierskiego nakrycia gowy’, kìveris dawna wysoka onierska czapka’, ot. ivere
wojskowy hem; gowa’): Kiweraÿtis 1637, Kiweraytis 1639 Lnkl J. KONTRAT (wsp. lit. n. Kontraitis): Elisabetha Kontratowna 1759–1787 Krns; ’
1537 vls. Dirvnai KR. KOSPAT (wsp. lit. n. Kaspaitis, Kaspait): Kaspat 1675 Grz J. KORSZU (< *Karšunis < Karšys, Keršys, Kéršis, Keršas, Kéršius i lit. ap. kéršas, keršas srokaty
(o koniu); aciaty, pstry, pstrokaty, rónokolorowy; prgowany, prkowany’): Karszunas 1625 K; Karszunowna 1830 Srj.
KRAWEL, KRAWIEL (wsp. ot. n. Kravelis): Krawiel 1662, 1669 Ad G; Krawielis 1780 Int J; Krawielewicz 1627 K; Sophia Krawielucia 1656 Ad G; Krawielowa 1660, 1668 Ad G; Elisabethae Krawielicia 1685–1731 Dgl KR; Elisabetha Krawieliczowna 1729–1771 Ut KR.
KRYSZAJTYS (moe zwizek z lit. n. o. Krišaitis lub Krišas, Zinkeviius, 2008, s. 411, 285): Krysaytis 1677 Šiluva; Krias 1757–1767 Rag; Krisz 1665 K.
KULWEIT (wsp. lit. n. Kulvaitis, Kulveitis < Kùlvis?): Kuwaicia 1648 Lnkl J; Caterina Kulwaÿcia 1721 Lnkl J; Kuwaytis 1757, 1760 Tauczuny, Kdn KR; Kulwaytis, Anna Kuwayczia 1763 Tauczuny, Kdn KR; pracowitey Katarzyny z Kulwayciow 1829 Kdn M.
LAMUT (wsp. lit. im. Lamutis): amuytis 1677 Šiauliai [Szawle]. LANKAJTES (wsp. lit. n. Lankaitis < Lánkas): Lankaytis II p. XVI w., aps. Rt. LEJSZA (lit. leišà, lešis powolny, ciki, lamazarny czowiek; (pej.) Litwin; mieszkaniec
Auksztoty’): Leysiewicz, Leyszowna 1668 Kr KR; Leyszowa 1685–1731 Dgl KR; Leysa 1691–1781 Vdn J; Magdal. Leyze 1729–1771 Ut KR; Leiz 1797 Pnd.
OKU (lit. loktis niedwiedzitko’): 1537 vls. ’; okuytis 1648, 1685, Lokuytis 1688 Grz J; Lakutis 1735 Skd; okuciewki 1739–1759 Krns J; okuciewska, okuciewka 1740–1759 Krns KR.
OWKIS (lit. n. Lakis (of. Lawkis), Laukys < lit. lakis ysy; goy; (zwierz) z bia plamk na czole’): owkis 1698 Lauksodis, 1689 Ad G, 1765 St. Sitaskie w. Puczakany aps. Ukm, 1780, 1782 Int J, 1795 dw. Ad w. Bagdinai, 1802, 1827 Ad M; Cristina owkisowa 1829 Ad M; Catharina owkisowna 1827 Ad M; 1882 .
MAJNO, MAJNA (prus. n. o. Maine (?), Mainote (Lewy, 1904, s. 52) i dawna n. m. Subice-Mayno; por. te Ivoška, 2018, s. 94): Maynis 1664 Ad G; Manas 1678 dw. Ps, w. Rogowce; Maynas 1751, 1759, 1771 vls. Ps., w. Ragaudiai.
MAKSZYS (lit. makšys czowiek wyrzdzajcy drugim szkody, szkodnik’): Makszys 1760–1790 Link KR; Maxis 1708–1740 Link KR; Maxis, Maxiz 1729–1771 Ut KR; Makszewski 1626 K.
MARGATIS (lit. Márgaitis, Margáitis < Márgis < lit. márgis, margis co kolorowego, wielobarw- nego’): Margace 1757–1767 Rag.
MEJUK, MIEJUK (< *Meiliukas < lit. meilius fajtapa, ciapa’ i sufiks deminutywny -ukas): Meylukaytis, Margaritha Meylukowa 1678–1691 Krns KR.
MEGAW (wsp. ot. n. Melgalvis < ot. melns czarny’, galva gowa’): z Grigiem Melgawiem 1597 vls. Tendiogala, w. Daunagiai.
WSPÓCZESNE NAZWISKA POLAKÓW O MOLIWEJ GENEZIE LITEWSKIEJ... 219
MIEGAS (< migas sen’, miegóti spa’ lub migas ssiek, zasiek, wydzielone miejsce w stodole do przechowywania zboa’?): Mieygias 1652–1672 V KR; Miegis 1677 Vilkija.
MIEGU (< *Miegutis? Por. lit. miegutis < migas sen’): Miegu 1803, 1804, 1807, 1808, 1810, 1823, 1829 Ad M; Mieguiowna 1805 Ad M; Mieguciowa 1807, 1810, 1815, 1817, 1820, 1823 Ad M; Mieguiowa 1807 Ad M; Mieguc 1689, 1692, 1694 Ad G; 1751 Ad, w. Gruodiai; 1815, 1825 Ad M; Miegucz 1689 Ad G; Miegudz 1739 vls. Ad, w. Gruodiai; Luciae Miegutowny 1764–1786 Up KR; Miegutis 1764–1786 Up KR, 1685–1731 Dgl KR; Miegutowicz 1685– 1731 Dgl KR.
MIKOU (< *Mikaluitis?): Joannes Mikauytis 1602 Jon; Mikouytis 1617 Jon, 1643 Grz J; Mikoluytis 1681 Grz J, 1756 Jon.
MIKUANIEC (< *Mikulanis?): Mikulanis 1671, 1672 par. Pun; 1830 Srj; 1678–1693 Up KR; 1729–1776 Ut J; Martha Mikuaniowa 1685–1731 Dgl KR; Mikulan 1624 dw. Aknystos, w. Bernatkaviiai; 1666 Ad G.
MIEJSZO (wsp. lit. n. Mileiša, Mileišis i n. m. Mileišišks — ob. dzielnica Wilna): Mieyza, Mileyszowa 1708–1740 Link KR; Mileyszysz [!], Mieyszowna, Mieyzowna, Mileyszowna 1760–1790 Link KR; Miesis 1694 Kn sen., w. Jachimišks; Stanisaw Mileyszys 1705 dw. Grauai, w. Grawzyki; 1528 Vdk; 1528 Rs; Mieysziunas Vb J 1678–1680.
MIONAJ (wsp. lit. n. Milanaitis): Milianaytis 1666 par. Pun; Millionis 1656 Kr KR; Mionis 1678–1680 Vb J.
MINAUT (prus. n. o. Minaute, Mynawthe, Mynawte, Mynaute, Mynauthe, Mynnaudt, Minawte, Menawthe, Menaute, Trautmann, 1974, s. 60): 1537 vls. Dirvnai; Minaytis Krns KR 1678–1691; 1592 vls. Vdk.
MINKSZTYN (lit. minkštas mikki’): Thomæ Minxtinalis 1652–1672 Vdn KR; Anna Minksztynowa 1729–1771 Ut KR; Vincentus Minksztas 1818 Švn M.
MISIUKAJTIS (wsp. lit. n. Misiukaitis): Hedwige Misiukaycia 1660 Papariai KR; Zofia Miukayciowna 1703 No KR.
MISIULANIEC (< *Misiulionis?): Jan Misiulanis 1673 par. Ukm, w. Gumbele; Casimiro Misiulaniec 1691–1781 Vdn J.
MUSIULANIEC (< *Musiulionis?): Barbara Musiulaniowna 1824 Šr, Kiaukliai M; Musiul 1678– 1693 Up KR; Musiulis 1764–1786 Up KR.
NARWAT (< Narvaitis < lit. n. Narvys? Ta ostatnia forma jest notowana w LP): Casper Narwaytis 1617 Jon KR; Jan Norwatis 1694 vls. Krt, w. Baltmiškiai.
OSZKIEWICZ (< *Oškeviius < *Okeviius < lit. okà koza’?): Casimiri et Annæ Oszkiewicz 1729–1771 Ut KR.
OSZKAO, OKAO (lit. (gw.?) okela < okel, okà kózka, koza’): Oszkea, Oszkela 1654 Ps; Oszkielis 1678–1693 Up KR, 1691 Skaruliai; Anna Oszkielicia 1687–1719 Vb J.
PANELAS (lit. ponlis panicz; saby, may pan’, panl panienka; nieyczka przebinieg, ac. Galanthus nivalis; przywrotnik pospolity, ac. Alchemilla vulgaris; ostróka, ac. Delphinium’): Ponelacze 1769–1822, 1769–1864 Rag; Ponelatis 1769–1822 Rag; Poneleit, Ponelyte 1769– 1864 Rag.
PAPUCIS, PAPUCZYS (d. lit. ap. paputis nadty’): Tomulis i Bartlomiey Paputelis 1673 par. Ukm, w. Heynary; Thomas Paputys 1761 de Jawneykie [Jauneikai], Jon J.
PIEKUTIEN, PEKUTIEN, PEKUTIE (< Piekutien < Piekutis?): Mathai Pekuitis 1600 Jon; Piekus 1755 r. Krtn, w. Nausdai, w. Upelkiai, sen. piltis [Impiltis]; Pekute 1769–1822 Rag.
PIERSZTEL, PERSZTEL (lit. pirštlis may palec’): Elizabeth Pierstelowa 1659 Ad G; Helena Pierstelowa 1660 Ad G.
PIWISZKIS (znieksztacone n. Pieviškis? < *pieviškis mieszkaniec ki’ < lit. pìeva ka’, analo- gicznie do ap. typu kalniškis mieszkaniec gór’ < kalnai góry’): Bartomiey Piwizkis 1827 par. Zr, w. Kukle [jedyne powiadczenie bez „e”]; Elibieta [!] Piewiszkiowa, Dominik Piewiszkis 1835 par. Zr, w. Azoreyscie.
220 JUSTYNA B. WALKOWIAK
PLIKUS (lit. plìkas ysy, goy’, plìkis czowiek ysy; czowiek nagi; biedak, ndzarz’): Juko Plikus 1561 K.
PREDYKAJT (*Pridikaitis < lit. im. Prydikis < niem. im. Friedrich? Por. te ot. n. Priede < ot. priede sosna, wierk’ itp.): Pridzikate, Pridzik 1769–1822 Rag.
PRESKI (lit. prskas przany, bez zakwasu, niekwany; niesony, o delikatnym smaku’; por. lit. n. Prskinis): Anatazia Preskacia 1675 Lnkl J; Mariana Prekiowa 1691–1719 Krns KR; Preskinis 1663 Lnkl J.
PULAKIS (lit. plakis czowiek o chorych oczach; pioch’): Antoni Puakis 1765 vls. Pienionys, m. [!] Andraniszki; Puak 1693 par. V, dw. Dubovsizna, w. Minikanie; Maryanna Puakowna 1702 No KR; Puak 1798 Šd graf., w. Veliai; Puakowski 1816 Sd.
RADYKO (lit. n. Radìkas (pot. te Radyka), Radykas, Radìkis, Radykis, Rodikis < Radys, Rãdis, ety- mologia niepewna — por. te Radyk 1811, Paštuva/Kvesai w rej. kowieskim (Maciejauskien, 1993, s. 104): Radyka 1662, 1824 K; Radykowna 1741 eimiai Jon; Magdalena Radykowa „z Koniuch” 1763–1791 M, 1783 K; 1882 .
RAPOTA, RAPOTI, RAPACKI ((n. m. Rapaty) < prus. n. o. Rapote, Rapotho, Rappoth, Trautmann, 1974, s. 82, Bijak, 2001, s. 171, por. te prus. rapa anio’ (EV) oraz prus. n. o. Rapotin 1352 (Ivoška, 2018, s. 99)): Rapacka 1662, 1666, 1668 Papariai KR; Rapaytis 1663, 1665 Kr KR; 1647 vls. Vilkija, dw. Varputinink [dop.], w. Grymaycie; Rapacki 1667 Kr KR; i 1882 .
RASZAT (< *Rašaitis, etymologia niepewna): 1537 vls. Gandinga; Raszaytis 1611 Rt. RAUBU, ROWBU (wsp. lit. n. Raubutas, Raubutis): Raubuytis 1660, 1681 Grz J. RIEKEIT (riekas, griekas grzech’, wic riekaitis grzesznik’? Por. te rkas = rksnys krzykacz’;
rkas krzyk, wrzask’): Cristinam Rekaicia 1653 Lnkl J. RODAJTYS (wsp. lit. n. Rodaitis): () , 1528
Kr; 1528 vls. Uventis; 1537 . ’; Rodaitys 1662 vls. Krk, w. Pokorkle; Anna Radayte 1670 Kr; Radaytis 1695 Paj, dw. Švkšna, woyt. Mikuziewe [Mikuiai]; Rodaytis 1698 Lauksodis; Zophia Rodaycia 1702 Dt KR.
RUSKUL (wsp. lit. n. Ruskulis, ot. n. Ruskulis, Ruskuls, Ruskus): Ruskul 1810, 1812 Imbr KR. SARGALIS, SARGIALIS, SERGIALIS, SIERGIALIS, SIERGIEL (lit. sargãlis, sargãlius, sergalis,
sirgãlius czowiek chorowity’): Helena Sargaylowa, Magdale Sergaylowa 1729–1771 Ut KR; Anna Sargiejowna 1729–1776 Ut J; 1802 Šiauliai.
SAUGUT, SAGUT, SOGUT, SUGUT, SUGUTT (prus. n. o. Sawgut(t)e, Sawgotthe, Sowgutte, Saugutte, Trautmann, 1974, s. 90): Joannes Sauguytis 1677 Grz J; Joannes Saugwitis 1670 Grz J.
SAWU (*Savutis, zapewne od Sãvas < brus. i ros. im. , ): Woyciulis Sawucianis 1673 par. Ukm, w. Sawucie [!].
SEREWIS (< Sereivis? Etymologia niejasna): Serewicowna 1660 Papariai KR. SILKE (lit. silkis led’, silk led, ac. Clupea; chudy czowiek’): Martini Silke/Silkiewicz 1663,
Martini Silkiae 1667, Martini Silkie 1669 Papariai KR; Silkutaytis 1642 Rs, w. Meldikviršiai; Catharinae Silkicia 1644 Švn G, Matheus Silkinenas 1643 Švn G, Jeduige Sylkucia 1643 Švn G; Heduigem Silkinaycia 1690 Lnkl J; Magdalena de domo Silkiewiczowna 1729–1771 Ut KR; Mathias Sylkiewicz, Jacobus Silkiewicz 1729–1776 Ut J.
SKORULSKI (< Skorule, lit. Skaruliai, dawna wie i posiado rodu Skorulskich, ob. dzielnica miasta Jonava k. Kowna < lit. skarà dua, zwykle weniana chusta na plecy, gow; cier- ka, szmata, achman, gagan; marna, znoszona, pozdzierana odzie’, skãris co znoszonego, zniszczonego, obszarpanego, oberwanego’, skárti (o odziey) strzpi si, pru si’): Skorulski 1600 par. Upyt i in.; 1625 K; 1720 Švenionys; Skorulska 1668, 1679, 1682 Papariai KR; 1783 Medeksze; Skorulki 1669, 1679, 1680, 1681 Papariai KR; 1816 Sd; 1882 .; 1882 .; 1542 dw. .
SKORWID (lit. n. Skorvydas): Nikodema Skorwida (kunig.) [ksidza] 1829 Mrc KR. SOWUL (lit. n. Savùlis < Sãvas < brus. i ros. im. , , lub od im. Savlijus): Georgium
Sowulinos 1679 Lnkl J; Euam Sawulowa 1689 Lnkl J.
WSPÓCZESNE NAZWISKA POLAKÓW O MOLIWEJ GENEZIE LITEWSKIEJ... 221
STANKU (< Stankutis < Stankus < pol. im. Stanisaw lub jego odpowiedniki w innych jzykach sowiaskich): 1592 vls. Vdk, w. .
STRASDUN (wsp. lit. n. Strazdnas, Strãzdas < lit. strãzdas drozd’): Strazduanis 1621–1646 Vb J. SUDAJTIS (lit. n. o. *Sudas, Sudeikas, Sudeikis i prus. n. o. Sud, Sudeke, Sudenne, Trautmann, 1974,
s. 100, Ivoška, 2018, s. 60): 1537 vls. Tverai; Sudatis 1694 vls. Krt, w. Bdvieiai; 1659 Pun.
SUREL (moe od skróconej lit. n. o. zo. na Sur-; por. te lit. srelis < sris ser’ i sufiks deminu- tywny -elis): Surelis 1598 par. Ukm, mst. Panemunis; 1685–1731 Dgl KR.
SWIRKAITIS (lit. n. o. Svìrka, zapewne poch. sow., i wsp. lit. n. Svirkas): Januka Swirkoycia [dop.] 1651 woj. wileskie (WKL), w. Drevininkai.
SZALUNAS (wsp. lit. n. Šalinas): Szalunas 1830 Srj [kilka powiadcze]; Rozalia Szalunowa 1830 Srj.
SZAMEITAT (< lit. n. emaitáitis): Samace, Szamaitacze, Samaitatis, Samat 1757–1767 Rag; Samatis 1757–1767, 1769–1822 Rag; Samate 1769–1822 Rag.
SZAWDYLAS (lit. šiaudlis odyka lnu; somka, rurka w ksztacie dba somy; wypiek w kszta- cie somki’, šiaudl dudek, ac. Upupa epops’): Szaudalis 1663, 1662–1689 K; Edwiga Szawdeowa 1695 Ad G.
SZCZESIUL (etymologia niejasna, moe zwizek z lit. n. esiùlis): [?] Baili Sczezul 1693 Ad G. SZEJBUT (wsp. lit. n. Šeibutas): Szeybut 1641 Švn par. G; 1798 vls. Maeikiai, w. Poškn [dop.];
1798 Šd graf., Pavartyi k.; Szeybutas 1701 Lauksodis; Anastasiæ Szeybutowna 1764–1786 Up KR.
SZERSZNOWICZ (*Šeršnaviius < lit. n. Šeršnys < lit. šeršnys osa’): Szerszniewicz 1792 Alexoto (1791–1801/1827 K M) [Aleksota to ob. dzielnica Kowna].
SZTURGULEWSKI (< *Sturgulis? — etymologia niejasna, por. te lit. šturgelis, w regiolekcie z okolic Szyokarczmy przedmiot do straszenia ryb (by je zapdzi do sieci)’. Wymienno Szt- i St- potwierdza choby fakt, e w ksidze J par. Lnkl (r. Vlkv) wystpuje zarówno n. Sturaitis (1651, 1657) i Sturacia 1679, jak i Sturaitis 1665, Szturaytis 1689 [2 razy], 1691): Tomasza Sturgulewskiego kunigas [ksidz’] 1776 Krns.
SZUKIANIEC (moe derywowane sufiksem deminutywnym od lit. n. Šukna < Šukys): Szukianiec 1708–1740 Link KR, 1806 Švn M; Szukian 1801 Švn M; zukaya de Szukiany 1678–1680 Vb J.
SZWIRAKIS (< lit. vrãkis czowiek o oczach jak u zwierzcia’): brak powiadcze tej postaci, ale oboczno sz (š) / () uprawdopodabniaj nastpujce powiadczenia: Szwinakis 1692, 1694 Skaruliai / winakis 1795 Klm dw. [3 róne osoby]; Zwinakis 1747, 1751 w. Paverpenis [2 ró- ne osoby], 1751 w. Paverpenis [2 róne osoby]; Szwirblowna 1760–1790 Link KR [por. lit. n. virblys]; zwerelis 1691–1781 Vdn J [por. lit. n. vrelis]; Szwerys 1779–1781 sen. Palanga, w. ozdyniki [por. lit. n. vrìs].
TANANIS (< Tananas, of. te Tanano, pochodzenie sowiaskie lub od lit. imienia Tãnas < Antãnas Antoni’; moliwy te zwizek ze skróconymi lit. n. o. na Tan-, Zinkeviius, 2010, s. 30): Tananis 1609 par. Ukm, dw. Panemunis, w. Cywancy; Tananiewicz 1830 Srj.
TOMSZYS (d. lit. n. Tamšys, Tomšis, zapewne od lit. imienia Tòmas Tomasz’): Tomzene, Tomzin 1757–1767 Rag; Tomziunas Vb J.
TREKIEL (*Trekelis, moe od Traklis < Trãkas < trãkas lena polana, przecinka’, (gw.) trãkas ysy; oszalay’, trakùs (o wietrze) porywisty, (o koniu) porywczy, gwatowny, narowisty’, tràkti szale, dokazywa, wariowa’): Martinus Trekelis 1657 Ad G [jedyne powiadczenie].
TRIBIO (< lit. tribilà papla, pleciuga, pleciuch’): Annam Matthæ Tribilas filia, 1621–1646 Vb J; Mathia Trybelis 1759–1787 Krns KR.
UNDRUL (wsp. ot. n. Undrulis, por. te lit. Undráitis < Andráitis, Uñdrius < Añdrius Andrzej’): Vndruenas 1685–1731 Dgl KR; Catharina Undrulowa 1691–1719 Krns KR; Undrulanis 1764–1786 Up KR.
UNDRUNAS (wsp. lit. n. Undrnas < Andrinas < lit. im. Añdrius Andrzej’): Undrunas 1649 Švn G; Undrunas 1691–1719, 1719–1740, 1740–1759, 1759–1787 Krns KR, oraz spis mieszkaców
222 JUSTYNA B. WALKOWIAK
1846 [b. liczne powiadczenia]; Undriunas 1691–1719, 1719–1740 Krns KR; Undruniowa 1691–1719, 1719–1740, 1740–1759 Krns KR; Undrunowa 1719–1740, 1740–1759, 1759–1787 Krns KR; Undrunowna 1719–1740, 1740–1759 Krns KR; Undrunoycza 1759–1787 Krns KR; Undruniowna 1808–1820 Vad KR.
UZULIN (ot. n. Uzuls, Uzols, zuls, Uzulns (zulns), Uzuleš (zuleš) < ot. ozols, atg. zuls db’): Basilius Vzulis 1685–1731 Dgl KR.
WALIO (etymologia niejasna, por. lit. Valis, Valys < Vãlentas, Valeñtas Walenty’): Walis [wiele powiadcze, najstarsze 1606 K]; Valis 1633 Lnkl J; Elisabeth Walia 1678 Papariai KR; Walys Uciana J 1729–1776; Catarina de Domo Waliowna 1760–1790 Link KR.
WASKIAN (lit. Vasas < Vosylius, ros. , brus. i): Vaskian 1670 Ad G, Waskan 1668 Ad G; Waskienas, Woskienas 1697 Ad G; Elisabetha Wokienia 1697–1719 Vb J.
WEITUSCHAT (lit. n. Vaitušaitis < lit. vaitas wójt’): Georgius Waituaitis 1668 Lnkl J. WERELIS (etymologia niejasna): Chritophorus Werelis 1679–1693 Krns J. WERKUN (*Verkunas, *Verknas, por. lit. ap. virknas, verkuõnis, virkuõnis, paczek, paksa, beksa’
< verkti paka’): Scesny Werkunas 1627 K; Samuel Werekunas 1694 par. Dt J. WEZALIS, WEZEL (lit. ap. vzas, vzdas kij, laska’ i sufiks deminutywny -elis, lub Vlis < Vys
< lit. ap. vys rak’; jak si wydaje, z oraz s w powiadczeniach uywane wymiennie): Wezelis 1604 mst. Kdn; Marcin y Pawe Wezelowie 1624 dw. Aknystos [k. Dobejek], w. Bernatkaviiai; Wezea [dop.] 1625 K; Agnes Wezelowa de Wezele [dopisek na karcie: Veliai (w.)], Vdn KR 1652–1672; Weel 1655, Wezel, Wezelowa 1669 Ad G; Wezelis 1663 Švkšna, 1607, 1610 K, 1659 Kr KR, 1609 par. Ukm dw. Panemunis, 1632 vls. Telšiai, dw. Gawreli [dop., niejasna forma mianownika]; Heduigis Weelowa 1665, Weelis 1661, 1666 Kr KR; Wezelis (de Wezele) 1678–1693 Up KR, 1652–1672 Vdn KR; Wezelowa (de Wezele) 1678–1693 Up KR; Alberti Wealis, Alberti Weelis, Albertus Wezelis 1685–1731 Dgl KR.
WIDEN (lit. im. Vydnis i prus. n. o. Wydenne, Kuzavinis i Savukynas, 2009, s. 326, Trautmann, 1974, s. 117): Catharina Widenicia 1652–1672 Vdn KR; Widzanski 1664 par. Punia; Widzienas 1689 Ad G; Chrystyna Widzianicia 1708–1740 Link KR; Widzienicia, Andreæ et Cristinæ Widzianow, Anna Widzianowa 1729–1771 Ut KR.
WIDRUK (< *Vidrukas, por. lit. n. Vidrà < lit. vidrùs gwatowny, porywczy, raptowny, nagy; sil- ny’, vydra, vidrà wichura, burza’): Casimiri Wydruk, Marjannæ Wydrukowa 1740–1760 Link KR; Eduiga Widrucia 1694 Ad G.
WIEKSZA (moe zwizek z lit. véikus szybki’, vikas, viekas moc, sia’, por. wsp. ot. n. Vekšs): Martino Weksaa 1665 Lnkl J; Casimirus Weks[s]ie 1697–1719 Vb J; [?] Ludovici Wiekzl 1660 Papariai KR.
WICKIEL (< *Venckelis < Veñckus < Veñcius, zapewne pochodzenie sowiaskie z lit. sufiksem): Jacobi Wckielis 1691–1719 Krns KR; Catharina Wickielunowa 1704 No KR.
WILMONT (lit. im. zo. Vìlmantas): Wilmont 1697, 1701 No KR; Stanislaus Wilmt 1705 No KR; Elena Wilmontowna 1699 No KR; Eufrazina Wilmontowna 1700, Maryna Wilmtowna 1704, Eufroina Wilmtowna 1706 No KR.
WILNAT (< *Vilnaitis < Vilnius? Por. lit. vìlna wena’): Orsula Wilnaÿcia 1620 Lnkl J; Caterina Winaicia 1630 Lnkl J; z markiem wilnaiciem, Marek wilnaits 1637 vls. Gardai, w. Borÿnianÿ.
WIRBU (wsp. ot. n. Virbulis): Mathiam Wirbulis 1659 Lnkl J; Marta Wirbulowna de [?]ongo, 1719–1740 Krns J.
WOITUN (wsp. lit. n. Voitunas, Vaitnas, Vaitunas): Waytunas, Bogumila Waytuniowa, Ludowica Waytuniowa 1810 Imbr KR; Gidruta [!] Waytunowa 1678–1693 Up KR; Evæ de Domo Waytuniowna 1807 Imbr KR.
WOJCIANIS (wsp. lit. n. Vaiionis): Jacobus Woycianis, Bartholomæi Woycianis 1652–1672 Vdn KR; Jana Woyciania [dop.] 1665, 1685 K; Waycienas 1685–1731 Dgl KR, 1759–1787 Krns KR.
WOJTKIEO (wsp. lit. n. Vaitkelis): Jakubellis Woitkielioiciz [sic!] 1562–1564 K, Jakuba Woitkieliothiz [!] 1566 K (< lit. ap. éntas zi’, por. Ragauskait, 2018, s. 62–66); Pauluka
WSPÓCZESNE NAZWISKA POLAKÓW O MOLIWEJ GENEZIE LITEWSKIEJ... 223
Wotkiela 1660 V; Woiciech woitkielis 1637 vls. Gardai, w. Kubakie; Stanisaw Woitkieaitÿs 1662 vls. Gardai, w. Degucie; Barbara Woytkielowa 1685–1731 Dgl KR; Woytkielewicz 1830 Srj.
WOJTOKAS (zapewne od Vatkus, Vaitikus, Vaitikas, Vaitiekà < pol. imi Wojciech); Dorotea Waytokaycia 1727 Dt KR; Christyna Waytakowa 1729–1771 Ut KR.
WYSKIEL (wsp. lit. n. Viskelis i prus. n. o. Wyske, Trautmann, 1974, s. 119): Wiskialis, Wiskielis 1729–1771 Ut KR; Anna de domo Wiskieliczie 1729–1771 Ut KR.
ARNIEWICZ (lit. ap. arnà jelito’): Christophorus arniewki 1719–1740 Krns KR; Jan arniewicz 1765 St. Pupaskie, w. Pupany, aps. Ukm.
ELWETRO (wsp. lit. i ot. n. elvetro): elwetryn 1809 Int J. YNDA, ENDA (lit. n. ìnda, iñdis < lit. ìndyti (o kobiecie) karmi piersi; (o samicy zwie-
rzcia) karmi mode’ oraz lit. ap. indà dawny rodzaj uspokajajcego smoczka dla niemow- lcia (zwykle kawaek posodzonego chleba owinity w szmatk); odamki, okruchy powsta- jce przy krojeniu tpym ostrzem’: ynda 1697, 1699, Maryanna yndowa 1699, Elizabeth yndaycia 1700 No KR.
YWANOWSKI (prus. n. o. Zivan, Dziwan, Trautmann, 1974, s. 25): Joannem iwonaÿtis 1620 Vlkv r., Lnkl J.
Wyekscerpowane antroponimy, bdce spolonizowanymi formami litew- skich nazw osobowych, egzemplifikuj zarazem opisane w literaturze przedmio- tu (Maciejauskien, 1991, s. 169–214; Zinkeviius, 2010; Zinkeviius, 2011) mechanizmy polonizacji fonetycznej i morfologicznej, a w odniesieniu do wspó- czesnej grafii jzyka litewskiego (w czasach, z których pochodz powiadcze- nia, jeszcze nieustabilizowanej) — take graficznej. Nazwiska wykazuj wyso- k wariantywno graficzn (Wilmont/Wilmt, Bomblis/Bblis, Jakubeaytys/ Jakubelaytis). Oprócz naturalnego, szczególnie przed XVIII w., nieustabilizowa- nia formy nazwiska (i samego jzyka) powodem jest i fonetyka, na przykad typo- wa dla mechanizmów polonizacyjnych zmiana o > a: Woycianis > Waycienas, Boraitys (> Baraytis) > Barat (jak wskazuje Maciejauskien, 1991, s. 172, zmia- na ta nastpuje raczej w temacie ni w kocówce, co i w omawianym tu mate- riale znajduje potwierdzenie). Odwrotna zmiana a > o jest z kolei czsta w ko- cówce: Dowgaa > Dowgajo, Radyka > Radyko. Innymi typowymi zjawiskami fonetycznymi wymienionymi przez V. Maciejauskien (1991, s. 172), a znajdu- jcymi odzwierciedlenie w badanym materiale, s monoftongizacja dyftongu uo > o (Juoda > Jodda), a take zmiana au > aw, ow (Szaudalis > Szawdylas, Laukis > owkis), ai > oi (Jakubeaytys > Jakubiaoj). Jak ponadto wskazuje A. Ragauskait (2018, s. 57), odbiciem polonizacji (slawizacji) jest te zapis ie zamiast e, w omawianym materiale egzemplifikowany np. przez Kierkla < kerklys, Czekie < ekenis, oraz > z (por. Wezalis, Wezel).
Najistotniejsz zmian morfologiczn jest odrzucenie litewskiej kocówki fleksyjnej mskiej: Kulvaitis > Kulweit, Vydenis > Widen, Auztolis > Ausztol, zdarza si take zastpienie jej sufiksem polskim: Czyelis > Czyelski, przy czym szczególnie typowe s w tego typu substytucjach sowiaskie sufiksy patro- nimiczne -ewicz, -owicz w miejsce litewskich sufiksów patronimicznych -aitis,
224 JUSTYNA B. WALKOWIAK
-owna: Bargiuowna, owkisowna, Waytuniowna, rzadziej litewskie: Batunienia, Krawielicia, Tomzene, Wokienia.
Istotna cz wyekscerpowanych ze wspóczesnego antroponomastykonu pol- skiego nazwisk podejrzewanych o pochodzenie batyckie nie znalaza powiad- cze w kartotece. S wród nich nazwiska o moliwej genezie pruskiej (ew. ja- wieskiej), jak np. Alnis, Antyk, Bajno, Kojtek, Miszto czy Wutrych/Wotrych7. Brak ich powiadcze niekoniecznie musi t genez cakowicie wyklucza, gdy na obszarach, z których pochodziy róda wykorzystane przez twórców kartoteki, antroponimy pruskie mogy wystpowa w stopniu nieznacznym, za te obecne we wspóczesnym onomastykonie polskim mogy do dotrze bezporednio z Prus Wschodnich, nalecych przed 1945 r. do Niemiec (z wyjtkiem przyczonego do Litwy w 1923 r. Kraju Kajpedy). Dotyczy to w szczególnoci nazwisk o charak- terystycznych morfologicznych cechach wskazujcych na pochodzenie z Litwy Maej (tzw. Pruskiej), jak Adumejt, Berenat, Birenat, Wannuschkat, Weiduszat. W bardzo ograniczonym zakresie wystpuj te w kartotece nazwiska o moli- wej (jak Dadulewicz, moe od Dadus — gw. forma ot. im. Tadeušs) bd nie- wtpliwej (Lielbriedis) genezie otewskiej.
Nie odnaleziono take powiadcze niektórych nazwisk polskich o mo- liwej motywacji apelatywami litewskimi, jak np. Audul (por. lit. ap. audùlis tkacz’), Bejemski (bemis, bemininkas bez ziemi, bezrolny’), Begedza, Begiedza, Bugieda (begda bezwstyd; osoba bezwstydna’; begdis, bgdis bezwstydnik, wintuch’)8, Bendryn (bendrìnis pospolity, wspólny, ogólny’), Biuta (bi wesz’)9, Bryzgalski (brìzgalas, brìzgas, bryzgas gaganek, szmatka, skrawek materiau’), Burbutowski (burbùtis rodzaj chrzszcza’), Burel (burlis baranek, jagni’ lub brlis kóko, gromadka’), Czupiel (iùpelis, iùplis, iplis, iùpel maruda, guzdraa, osoba powolna, zwlekajca z dziaaniem’), Kowejsza, Kawejsza, Kowiejsza (kaváiša noga’) i in. Generalnie nie udao si równie znale powiadcze nazwisk odmiejscowych, derywowanych sufik- sem -ski od spolszczonych toponimów litewskich, jak np. Antokolski, Batygolski, Rosieski czy Urdomiski.
7 Na temat obocznoci u oraz o w zapisach pruskich nazw wasnych w dokumentach zakonu krzyackiego, por. Ivoška, 2015, s. 46, przypis 12.
8 Por. te imi bohatera Begiedis bezwstydny’ (Dowojna Sylwestrowicz, 1894, s. 390–394). 9 Moe spolszczona litewska forma eska nazwiska: Biit < Biys.
WSPÓCZESNE NAZWISKA POLAKÓW O MOLIWEJ GENEZIE LITEWSKIEJ... 225
ROZWIZANIE SKRÓTÓW NAZW MIEJSCOWOCI ORAZ WSI I/LUB PARAFII
Ad — Adutiškis (Hoduciszki) Al — Alytus (Olita) Als — Alsdiai (Olsiady) Dgl — Daugailiai (Daugiele) Dt — Dotnuva (Datnów) Grz — Gruzdiai (Grudzie) Imbr — Imbradas (Imbrody) Int — Inturk (Inturki) Jon — Joniškis (Janiszki) K — Kaunas (Kowno) Kdn — Kdainiai (Kiejdany) Kl — Kuliai (Kule) Krk — Kraks (Kroki) Krns — Kriaunos Krsn — Krosna (Krasna) Krt — Kartena (Korciany) Krtn — Kretinga (Kretynga) Kr — Kraiai (Kroe) Link — Linkmenys (yngmiany) Lnkl — Lankeliškiai (ankieliszki, rejon wykowyski), w. i par. Mrc — Marcinkonys (Marcinkace) Ms — Mosdis (Masiady) No — Noia (Nacza, brus. ) Paj — Pajris (Pojurze) Ps — Pasvalys (Poswol) Pun — Punia (Punia) Rag — Ragain (Ragneta) Rt — Rietavas (Retów/Retowo) Rk — Rokiškis (Rokiszki) Rs — Raseiniai (Rosienie) Sd — Sedos (Siady) Skd — Skuodas (Szkudy) Srj — Seirijai (Sereje) Šd — Šeduva (Szadów) Šln — Šiaulnai (Szawlany) Švn — Švenionys (wiciany) Šr — Širvintos (Szyrwinty) Taur — Taurag (Taurogi) Ukm — Ukmerg (Wikomierz) Ut — Utena (Uciana) Up — Upaliai (Upol/Uszpole) V — Vilnius (Wilno) Vad — Vadokliai (Wodakle) Varn — Varniai (Wornie) Vb — Vabalninkas (Wobolniki) Vdk — Vidukl (Widukle) Vdn — Videniškiai (Widzieniszki)
226 JUSTYNA B. WALKOWIAK
ROZWIZANIE POZOSTAYCH SKRÓTÓW
aps . (lit. apskritis) — d. powiat (ujezd) w Wielkim Ksistwie Litewskim dop. — dopeniacz dw. — dwór G — ksiga urodze J — ksiga zalubionych KR — ksiga chrztów kr. mot. — matka chrzestna lit. — litewski atg. — atgalski ot. — otewski M — ksiga zgonów mst . — miasteczko n. — nazwisko n. m. — nazwa miejscowa n. o. — nazwa osobowa par. — parafia pol. — polski prus. — (staro)pruski r. — rejon sen . (lit. seninija) — starostwo; gmina vls. , . (lit. valsius, ros. ) — jednostka terytorialna w Wielkim Ksistwie Litewskim (woost,
wo) w. — wie wsp. — wspóczesny zo. — zoona
LITERATURA
Babik, Z. (2001). Najstarsza warstwa nazewnicza na ziemiach polskich (w granicach wczesno- redniowiecznej Sowiaszczyzny) [The oldest naming layer on Polish soil (within the limits of early medieval Slavdom)]. Kraków: Universitas.
Bijak, U. (2001). Nazwy miejscowe poudniowej czci dawnego województwa mazowieckiego [Place names of the southern part of the former Mazovian voivodeship]. Kraków: DWN.
Ciel ikowa, A. i in. (red.). (2007–2016). Antroponimia Polski od XVI do koca XVIII wieku: wybór artykuów hasowych oraz wykazy nazwisk wraz z chronologi i geografi [Polish anthropo- nymy of the 16th-18th c.: a selection of entries and surname lists, including surname chrono- logy and geographical distribution] (T. 1–5). Kraków: Lexis, Instytut Jzyka Polskiego PAN.
Dacewicz, L. (2014). Historia nazwisk na kresach pónocno-wschodnich Rzeczpospolitej (XVI– XVIII w.) [History of surnames in the north-eastern part of the Polish-Lithuanian Commonwealth (16th–18th c.)]. Biaystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Biaymstoku.
WSPÓCZESNE NAZWISKA POLAKÓW O MOLIWEJ GENEZIE LITEWSKIEJ... 227
Dowojna Sylwestrowicz, M. (1894). Podania mujdzkie [Samogitian legends] (cz. 1). Warszawa: Skad gówny w ksigarni M. Arcta. https://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/publication/36/edition/64
EV — Bezzenberger, A. i Simon, W. (1966). Das Elbinger Deutsch-preussisches Vokabular. 17 Tafeln in Lichtdruck. W: V. Maiulis, Prs kalbos paminklai [Monuments of the Prussian lan- guage] (s. 59–75). Vilnius: Mintis.
Hryciuk, G. (2008). Polacy [Poles]. W: W. Sienkiewicz, G. Hryciuk (red.), Wysiedlenia, wypdze- nia i ucieczki 1939–1959: Atlas ziem Polski: Polacy, ydzi, Niemcy, Ukraicy [Displacements, expulsions and escapes, 1939–1959. An atlas of Poland’s lands. Poles — Jews — Germans — Ukrainians] (s. 32–103). Warszawa: Demart.
Ivoška, D. (2015). Litauische Personennamen in den Ordensdokumenten. Acta Linguistica Lithuanica, 73, 38–54.
Ivoška, D. (2018). Baltische Eigennamen in den Dokumenten des Deutschen Ordens. Vilnius: Lietuvi kalbos institutas.
Kondrat iuk, M. (red.). (1990). Bato-sowiaskie zwizki jzykowe [Balto-Slavic language con- tacts]. Wrocaw–Warszawa–Kraków: Zakad Narodowy im. Ossoliskich.
Kondrat iuk, M. (2000). Nazwiska pochodzenia batyckiego w regionie biaostockim [Surnames of Baltic origin in the Biaystok region]. Acta Baltico-Slavica, 25, 123–150.
Kondrat iuk, M. (2004). Odapelatywne nazwiska litewskiego pochodzenia w jzyku polskim i bia- oruskim [Genetically Lithuanian surnames of appellative origin in Polish and Belarusian]. W: S. Musijenko (red.), Droga ku wzajemnoci [A road to reciprocity] (cz. 1, s. 16–29). Grodno: GAUPP.
Kuzavinis, K. i Savukynas, B. (2009). Lietuvi vard kilms odynas [Etymological dictionary of Lithuanian given names]. Vilnius: Mokslo ir enciklopedij leidybos institutas.
Lewy, E. (1904). Die altpreussischen Personennamen. Breslau: Buchdruckerei H. Fleischmann. LP — Vanagas, A., Maciejauskien, V. i Razmukait, M. (1985–1989). Lietuvi pavardi ody-
nas [Dictionary of Lithuanian surnames] (T. 1–2). Vilnius: Mokslas. Maciejauskien, V. (1991). Lietuvi pavardi susidarymas XIII-XVIII a. [The formation of
Lithuanian surnames, 13th-18th c.]. Vilnius: Mokslas. Maciejauskien, V. (1993). Lietuvi vardijimas XIX a. pirmojoje pusje [Lithuanian personal
names in the first half of the 19th c.]. Lietuvi kalbotyros klausimai, 32, 100–113. Mikulnien, D. (2012). Jzykoznawstwo lituanistyczne [Lithuanistic linguistics]. W: D. Miku-
lnien, Jan Karowicz jako animator ycia naukowego i kulturalnego przeomu XIX i XX w. (projekt badawczy VAT-36/2012) [Jan Karowicz as a scholar and cultural activist at the turn of the 19th and 20th c., research project VAT-36/2012]. http://www.karlowicz.flf.vu.lt/Jezyko znawstwo-lituanistyczne-935.html
Ragauskai t, A. (2005). XVI–XVIII a. kauniei asmenvardiai [Personal names of the inhabitants of Kaunas in the 16th–18th c.]. Vilnius: Lietuvi kalbos instituto leidykla.
Ragauskait, A. (2018). XVII a. kdainiei lietuviškos kilms asmenvardiai [Lithuanian personal names of the inhabitants of Kdainiai in the 17th c.]. Acta Linguistica Lithuanica, 78, 53–75.
Ragauskai t, A. (2019). Joniškiei vyr asmenvardi darybos tendencijos seniausioje Lietuvoje 1599–1621 m. Joniškio krikšto metrik knygoje [Trends in the formation of male personal names of the inhabitants of the village of Joniškis in Lithuania’s oldest baptism register (1599–1621)]. Acta Linguistica Lithuanica, 80, 177–194.
Rieger, J. (1996). Sownictwo „wileskie” ze zbioru Leonarda Jaszczanina dzi [“Vilnius” lexis in the collection of Leonard Jaszczanin revisited]. W: J. Rieger (red.), Jzyk polski dawnych Kresów Wschodnich [The Polish language of the former Eastern Borderlands] (T. 1, s. 79–110). Warszawa: Semper.
Rymut, K. (1999). Nazwiska Polaków: Sownik historyczno-etymologiczny [Surnames of Poles: a historical and etymological dictionary] (T. 1). Kraków: Instytut Jzyka Polskiego PAN.
Sinkeviit, D. (2006). Lietuvi dvikamieni asmenvardi trumpiniai ir j kilms pavards [Abbreviations of Lithuanian two-stem personal names and the surnames derived from them]. Vilnius: Vilniaus universiteto leidykla.
SPG — Rieger, J., Masoj, I. i Rutkowska, K. (red.). (2006). Sownictwo polszczyzny gwarowej na Litwie [Polish dialectal lexis in Lithuania]. Warszawa: DiG.
Trautmann, R. (1974). Die altpreußischen Personennamen. Göttingen: Vandenhoeck and Ruprecht. Vanagas, A. (1976). Principy i struktura slovarâ sovremennyh litovskih familij [The principles and
the structure of a dictionary of contemporary Lithuanian surnames]. W: L. Kalakuckaâ (red.), Onomastika i norma [Onomastics and the norm] (s. 71–79). Moskva: Nauka.
Vanagas, A. (1994). Prof. A. Salys ir pavardi bei vietovardi komisija [Prof. A. Salys and the surname and placename committee]. Lietuvi kalbotyros klausimai, 34, 64–71.
Walkowiak, J. (2019). Litewskie nazwiska Polaków [Lithuanian surnames of Poles]. Pozna: Wydzia Neofilologii UAM. https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/24507/1/ Walkowiak-2019_9788395414411.pdf
Zinkeviius, Z. (2008). Lietuvi asmenvardiai [Lithuanian personal names]. Vilnius: Lietuvi kalbos institutas.
Zinkeviius, Z. (2010). Lietuviškas paveldas Suvalk ir Augustavo krašto Lenkijoje pavardse [Lithuanian heritage in the surnames of the Suwaki and Augustów region in Poland]. Vilnius: Mokslo ir enciklopedij leidybos centras.
Zinkeviius, Z. (2011). Lietuviškas (baltiškas) paveldas Balstogs vaivadijos Lenkijoje pavardse: slavizacijos apybraia [Lithuanian (Baltic) heritage in the surnames of the Biaystok voivodeship in Poland: an outline of Slavicisation]. Vilnius: Mokslo ir Enciklopedij leidybos institutas.
SUMMARY
CONTEMPORARY POLISH SURNAMES OF POSSIBLE LITHUANIAN ORIGIN ABSENT FROM THE DICTIONARY OF LITHUANIAN SURNAMES (LP), ATTESTED IN THE ANTHROPONYMIC FILES OF
THE INSTITUTE OF THE LITHUANIAN LANGUAGE
The aim of the article is to present the attestations of contemporary Polish surnames of Lithuanian ori- gin which are absent from the dictionary of Lithuanian surnames (“Lietuvi pavardi odynas”, LP), excerpted from the anthroponymic index card files that have been stored in the Lithuanian Language Institute in Vilnius and continually enlarged for several decades now. The files contain data excerpt- ed from historical sources of the 16th to 19th centuries and consist of about 200,000 index cards (the actual number of excerpted anthroponyms is lower since some recur in various sources). Due to space limitations, generally only directly attested names have been included in the article, to the exclusion of those whose relationship with the researched name can be inferred rather than consid- ered proven. Each listed attestation of an anthroponym (probably not in all cases an already estab- lished hereditary surname) is accompanied by information concerning its location and year (or time bracket), wherever available in the card index file. Given names or other details (e.g. the role of the person mentioned in documents, such as godmother in the data excerpted from baptismal registers) have only been included occasionally, if there was some reason to do so.
Keywords: Polish surnames, surnames of Lithuanian origin, etymological and motivational sur- name dictionary, index card files, Institute of the Lithuanian Language
_GoBack
__DdeLink__2670_1645507881
_Hlk18064812
_Hlk18132529
firstHeading542
firstHeading262
firstHeading232
firstHeading311
firstHeading411
firstHeading342
firstHeading192
firstHeading292
firstHeading302
firstHeading511
firstHeading382
firstHeading422
__DdeLink__2965_3012695646
__DdeLink__3000_3012695646
tw-target-text
__DdeLink__33965_557424413
__DdeLink__2198_1222856322
__DdeLink__936_18895733591
__DdeLink__3550_3395535195
__DdeLink__1008_2554444209
__DdeLink__1769_2993347470
__DdeLink__1180_3894470284
__DdeLink__5743_3073730260
__DdeLink__24040_4244178828
0,06
__DdeLink__3265_2277187045
__DdeLink__1818_2725438199
__DdeLink__6167_214531193
__DdeLink__1968_4051769901
0,11
__DdeLink__3729_890734703
__DdeLink__2938_961680453
0,0
18,3
0,1
33,0
__DdeLink__5158_1384340646
0,01
0,02
3,46
0,04
24,1
29,14
0,05
__DdeLink__39011_3778856036
__DdeLink__38047_557424413
_Hlk482030362
Micha Morda
The first ICOS “Methods of Onomastics” Summer School in Helsinki (26.08-30.08.2019)
Marcin Kojder
W subie nauki i kraju. Wspomnienie o Pani Profesor Aleksandrze Cielikowej
Katarzyna Janik-Borecka
Ewa Wolnicz-Pawowska
Voprosy onomastiki, red. E.L. Berezovi, t. 16, nr 1–4, 2019, 244, 295, 251, 275 ss.
Maria Biolik
Névtani Értesít, nr 40, 41, red. Tamás Farkas, Budapest 2018, 292 s.; 2019, 284 s.
Urszula Bijak
Folia onomastica Croatica, red. Anela Frani, knj. 28, Zagreb 2019, 276 s.
Grzegorz Bubak
Rivista Italiana di Onomastica RION, vol. XXV, Anno XXIV, no 1–2, primo — secondo semestre 2019, s. 1060, direttore Enzo Caffarelli.
Pawe Swoboda
Acta onomastica, ronik LX, íslo 1–2, red. Pavel Štpán. Praha 2019, 345 s.
Artur Gakowski
Pawe Swoboda
Anela Frani
ARTYKUY I ROZPRAWY
Podstawowe zasady standaryzacji nazw obiektów fizjograficznych w Polsce Cz. II
The Basic Principles of the Standardization of the Names of Physiographic Objects in Poland. Part II
Urszula Wójcik
Leksem winia i formy pokrewne jako wyrazy motywujce w polskiej onimii
The lexeme winia and related forms as words founding appellative motivation in Polish onymy
Tomasz Jelonek
Kapliczki i krzye przydrone w nazwach terenowych
Roadside shrines and roadside crosses in geographical names (as exemplified by the microtoponyms of gmina Wrczyca Wielka near Kobuck in the north of Silesian voivodEship)
Irena Kauyska
Czy istnieje potrzeba leksykograficznego opracowania terminów antroponomastycznych?
Is there a need for a lexicographic study of anthroponomastic terms?
Evelin Mozga
Processes used in the creation of anthroponyms in Old Hungarian
Wojciech Woskowicz
Nazwy austro-wgierskich jednostek wojskowych. Studium polityki nazewniczej z zakresu chrematonimii wojskowej
Names of Austro-Hungarian military units. A study in name policy in the field of military chrematonymy
IZABELA UC
NAZWY GÓRNOLSKICH KAWIARNI W ORBICIE KULTURY KONSUMPCYJNEJ
THE NAMES OF UPPER SILESIAN CAFÉS IN THE SPHERE OF CONSUMPTION CULTURE
Terhi Ainiala
Aspects of localness: a pilot study of kiosk and grill food names in Finland
Agnieszka Sieradzka-Mruk
Nazwy stacji drogi krzyowej (przemiany struktury i funkcji w XX wieku)
Names of the stations in the Way of the Cross service (changes in their structure and function in the 20th century)
Edyta Grotek
Onimiczny obraz wiata w tumaczeniu poprzez jzyk trzeci na przykadzie antroponimów w zbiorze „Zbieracz porostów” autorstwa Zhang Weia
AN Onymic image of the world in translation via a third language on the example of anthroponyms in the collection of stories „Baummoos pflücken” (lit. “The Lichen Collector”) by Zhang Wei
materiay
Wspóczesne nazwiska Polaków o moliwej genezie litewskiej nieobecne w LP, powiadczone w kartotece antroponimicznej LKI
RECENZJE, OMÓWIENIA I POLEMIKI
Nowy etap bada nad toponimi sowack (uwagi po lekturze ksiki Ivety Valentovej „Lexika slovenských terénnych názvov. Koncepcia lexikografického spracovania”)
A new phase in the investigation of Slovak toponymy (reading Iveta Valentová’s book “The lexis of Slovak anoikonyms (conception of lexicographical processing)”)
Pawe Swoboda
Acta onomastica, ronik LX, íslo 1–2, red. Pavel Štpán. Praha 2019, 345 s.
Artur Gakowski
Rivista Italiana di Onomastica RION, vol. XXV, Anno XXIV, no 1–2, primo — secondo semestre 2019, s. 1060, direttore Enzo Caffarelli.
Pawe Swoboda
Folia onomastica Croatica, red. Anela Frani, knj. 28, Zagreb 2019, 276 s.
Grzegorz Bubak
Névtani Értesít, nr 40, 41, red. Tamás Farkas, Budapest 2018, 292 s.; 2019, 284 s.
Urszula Bijak
Voprosy onomastiki, red. E.L. Berezovi, t. 16, nr 1–4, 2019, 244, 295, 251, 275 ss.
KRONIKA YCIA NAUKOWEGO
Achievements of professor Aleksandra Cielikowa in the field of onomastic word-formation
Ewa Wolnicz-Pawowska
W subie nauki i kraju. Wspomnienie o Pani Profesor Aleksandrze Cielikowej
In the service of science and the country. Memories of professor Aleksandra Cielikowa.
Katarzyna Janik-Borecka
The first ICOS “Methods of Onomastics” Summer School in Helsinki (26.08-30.08.2019)
Marcin Kojder
Micha Morda
_GoBack