Upload
vuongdang
View
247
Download
11
Embed Size (px)
Citation preview
Liblu Ftuk
LIBLU FTUK
( RIDDLE BOOK)
compiled & i l lustrated by
Cum Saya
Pillplno translation by
Neri Zamora
SUMMER INSTITUT'E OF LINGUISTICEr+hiltpptnes, Inc. TRANS1 ATORS 1979 PUBLISHERS
Published in cooperation with Bureau of Elementary Education and Institute of National Language of the Ministry of Education and Culture Manila, Philippines
Blaan R i d d l e s
00.29-879-5 . . 4C 54.20D-796065N
Printed in the Philippines
SIL Press
Additional copies of this publication may be obtained from:
FilLit Box 2270 Manila
or FilLit Nasuli, Mataybalay Bu kidnon
Some of the glary of the Philippines lies in the beautiful variety of people and languages within its c o a s t s . It is to the great credit of the national leadership over the years that no attempt has been made to destroy this national heritage. The goal has been instead to preserve its integrity and dignity while building on this strong foundation a lasting super- structure of natianal language and culture.
The present book is one of many,designed for this purpose. It recognizes the pedagogical importance of dividing literacy and second-language learning into two 'steps--literacy being the 'first. When a student has learned to read the language he understands best, the resulting satisfaction in his accomplish- aent gives the drive and confidence he needs to learn the national langua.ge-. His ability to read, . furthermore., is the indispensable tool for the study this program will require.
The Ministry of Education and Culture of the Philippines is proud to present this latest volume on a nationwide series designed to teach the national language through literacy in hhe vernacvlars. It will strengthen both the par i s of the nation and the whole.
Juan L. Manuel Minister of E k c a t i o n and Culture
PREFACE
This book was compiled and i l l u s t r a t e d by Cuma Saya d u r i n g h i s p a r t i c i p a t i o n i n a Nat iona l Wr i t e r s1 Workshop sponsored by t h e Summer I n s t i t u t e of L i n g u i s t i c s i n Nasu l i , Bukidnon.
The purpose of t h i s book i s t o provide a d d i t i o n a l r ead ing materials f o r t h e Blaan people o f Southern Mindanao.
~ h ; l e t t k s of t h e Blaan a lphabe t a r e : 5, b, k, &,, 2, e, f, g, h, i, 1, m, n, x, 0, g, t , 11, xs and (Z loT ta l stopT. The g l o t t a l i s symbolized only Ghen preceding a-consonant o r ' i n word f i n a l p o s i t i o n . The l e t t e r e has t h e sound of t h e Spanish e similar t o t h e vowel i n t h e ~ n g l i s h word ' l e t ' ; t h e l e t t e r e -S I s like t h e second vowel of t h e Engl i sh word 'above.' A l l o t h e r l e t t e r s c l o s e l y r e p r e s e n t t h e i r counter p a r t s i n t h e Nat iona l Language.
Kathy Rowel1 S a l l y Shekleton
1. S f a t i le mabal na lbatb .
Panto tabeng bukay ta fulk .
~ a m i na ikk na a f u l
2. Kulang a l e gawek tabal3 rig
mnak awek.
3 . Ngol ma Kabol k l o n t o maloh rnool.
4. Kayu d l lsok sen gumihok. 5. Libun di Sbh l i b u t t u t i l .
Ihan
t'\
Tafaga
6. Nun sewe lamngab banwe.
Dalan
7 . Manak magu t u a libun l o
msut u lun .
Fatak
8. Nun lwe aweng bay lo
satu mebe dun.
9. Nalaf d l tala s b a l h ba.
Kumu t
1.0. Nun 1we saflanek k l o l a t o
sagin bay la s i t e le.
11. Mluy bateng balnig i snaba
t l u lagi.
Mata
12. Meye gu moo1 sen teengu fa1 bakug; kagol.
Lirnan
13. Nun kud; silang kmaan ku 14. Lanaw k l f u h sewe ku mdu.
snakayam.
Klud
15. Meye gu moo1 sen t e e n gu sudeng dad maloh ngol.
Fnuan
16 . Nun u l a d lmibutuad. 17. Nbutan fanday fa tukay.
S a b i t a n
18. Kmadaw y6an sudeng ngaan.
Tambasal
19. ~ n g h sit sankawit . 20. Byayung di Mtutung 16
di 1s tafung.
Kalwawong ~ g h anuk
21. Kalabaw di Mtutung mlatuh sol ilungan.
Sol ahok
22. adi it& tadini.
Mata
2 3 . Ku minum faswet bay ku
f tud fatlaweng.
24. ~ i m b knaan h l a s b a t a n msehan y6 l o n nw6 eelan.
Xun tukay. bal ebdeng tah 26. ' Kayu di .bilil sen lawll.
lamisa bay y6 knaanan tnaiq. .
27. I b u t a n suwe tbu i doonan suwe sandang i bulekan suwe
klita i bengan suwe b u t u l .
28. Kayu d i Liti samfils b a l i . 2 9 . F b tukay samwal kanto
bong tala.
Gumege a lung Sgat ong
3 0 . Nun a n i i u l u n lmanaf i lawehan t e k i ikongan t o .
31. Mnga k l l s o k b a l i n g tung 32 . Nun a n i s a a l a n t e k didingan
flasok. t e k na a t a f a n t e k bay 1 mn8
laman l ands ulun.
Salmun
33. Ku md& d l t a n 3 lo lwe b l l a n k a n t o k e l di awekan taamong
f a t b l l a n na fat sigalan na f a t matan na fat k l i n g e r ns fat.
scl ilungan na lwe baan na Iwe ~ l u n na .lwe lawehan.
To s m i b i ng;
34. 'Nun a 0 1 661gu d l tah bay 35. Ku sudeng mdatah bay
lands gumalohan. ku tadag Man&.
Ayem
36. Kayu sanbabg menge lumh.
Falangwak
2 4
37. Kudagu l ahan k a n t o
gu snakay tamabb-.
38. Libun d i ~ a n i l a l l b u t nga.
Salwal Saging
39. Magu fitam to s d u l e mati kdee to.
40. Magu bongdatb klon
t o samnung gumnean.
41. Mnga Fide .1s gse.
Fnu Falak
Nag-away s i qalapad a t s i Mataba. Nang tumulong s i P u t i , Lahat s i la ay pumula.
(bunga, ikmo a t apog)
I sang u r i ng p a l a y o k , Nasa baywang ang kamay.
( t s a r e r a )
Sipon ng tatay n i Kabol, Pa lag ing umaagos.
( t u b i g )
Isang kahoy sa ibaba , B a w a l t mapadaa'y napapakuskos.
(hasaan)
Babae sa Sbu, Napa l i l i bu t an ng suso .
(papaya)
May i s a n g kobrang Nagpaikut-ikot sa buong bayan.
(daan)
I sang natandang babae, Naglalakad nang tah imik , Ulo l a n g n i y a a n g n a k i k i t a .
( suso)
8. Dalawang bangka , Isa .lang ang nagdada la .
(tsinelas na s i p i t )
9. Sa d a g a t ay may isda Na magkabikabila ang bunganga.
( kumot -)
1 0 . May dalawang magkapatid, Magkasama s i l a n g palagi. Nguni t k a i 1-anma1 y D l pa n a k l t a , Ang isart isa.
(mata)
11. Gumulong na t r o s o Na g a l i n g sa bundok, Ta t long l a l a k i ang surnunggab d i t o .
( t a o n g p a t a y )
12. Turningin ako sa i b a b a , Nakaki ta ako rig isang kuba.
( b i t a g o s i l o )
13. May i s a n g kabayong Kapag s i n a k y a ' y Saka p a lamang kaka ln .
( kudkuran)
Kung maw ay sawa, Kung gab1 ay lawa.
(bani@;)
Sa ibaba ay turningin ako, Anott n a k i t a koV.y Isang halamang nakaupo N a ang d a g t a ' y tumutulo.
(halamang Fnuan)
May i a ang ahas, Nakapulupot sa i s a n g tuod.
( s i n t u r o n )
Kahit mal l i t p a v y Nag-aanluwagi na.
(karayom)
Ang ina ay gumagapang pa, Ang anak a y umuupo na.
(ka l abasa )
20, Pakwan sa Matutum, Tainpok n i t o t y Di malaman, Kung nasaan.
( i t l o g )
. . .. . .
21 . Kalabaw sa Matutum, Sandaan ang' b u t a s n g i l o n g .
( b u t a s na pagta tamnan n a likha .ng dulos ) . I 1 .
22. Naroon, . .
N a r i t o . Ano i t @ ?
( m a t a )
23 Kung i n l i n u m a t y nakatuwad, Kung nagpapahinga ' y nakasabi . t . . . . . .
( t a s a )
24 . Nagsa ing s i Ku las , Kinuha ang h u g a s , I t i n a p o n ang b i g a s .
( g a t a ng n i y o g )
25. May i s a n g p r i n s e s a , Nakaupo sa mesa. Ang i t i n a e n i y a , Ang k i n a k a i n n l y a .
( g a s e p a o i l a w a n )
26. May i s a n g pun0 Sa paanan ng bundok, Nagbib igay ito ng buhay.
(suso ng i n a )
2.7. Ang pun0 nlya'y parang tuba , Ang dahon n i y a t y parang espada, Ang bulaklak n i y a l y parang p u g l t a , Ang bunga n i y a l y parang b o t i l y a .
(mais)
2.8 . Ang kahoy sa ~ e y t e , Makintab ang k a b i l a .
(sa lamin)
29 Nakapantalon noong m a l l i t pa, Nang lumaki n a t y h l n d i na.
( t a l o n g )
30. Ang u l o n i y v y hayop, Ang katawsn n l y a t y baka l , Ang bunto t n i y a l y t ao .
( taong nag-aararo)
31. Nanganak ang inang ibon. Paglabas ng anak ay naka t lwar ik .
(puso ng sag ing)
32 . Ang sahig n i y a l y la ta , Ang dingding n i y a t y l a t a , Ang a t l p n iya ' y la ta , Nguni l t walang u l o Ang d i t o t y n a k a t i r a .
(salmon)
33. May i s a n g t q o n g nakatayo. Mula s a l u p a ay dalawa ang paa. Pagda t ing sa baywang, Paa niyavy nag ing a p a t , Katawan n i y a l y n a g i n g dalawa, P a t i u l o n l y a l y nag ing dalawa.
( t a o n g may ka rgang bata)
34. May b a l o n ako s a i taas Pero wala namang b u t a s .
( n i y o g )
35. Mataas kung nakat ayo, Mababa kung nakaupo.
( a s01
36 . May punongkahoy sa l b a b a , Kaluban ang naging bunga.
( falangwak- ism.g u r i n g halamang nakakain ang bunga)
37. Kabayo kong p a y a t , Saka pa l a n g tumataba Kapag s i n a s a k y a n ko.
( p a n t a l o n )
380 Babae sa Maynila, N a p a l i l i b u t a n ng bata.
(papaya)
39 . Dumaan ang negro, Biglang namatay ~ n g lahat ng t a o .
( g a b i )
40. Kapag lumalakad ang pinuno, Dala-dala n i y a axlg kaniyan'g bahay .
(pagong)
4 1 . Nanganak s i Fide , Hindi mabilang ang anak.
(buhangin)