Upload
raymondgtambunan
View
216
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
1/53
LAPORAN RESMI
PRAKTIKUM ANALISIS BAHAN
PENGUKURAN TEGANGAN MUKA DAN KEKENTALAN ZAT CAIR
NAMA : 1. FERGIE FEBRINA
2. RAYMOND G. TAMBUNAN
NIM : 1. 14/367202/TK/4239
2. 14/363424/TK/4149
!ARI/TANGGAL : "ENIN/16 MARET 201
A"I"TEN : INA"ANTI PANDAN #ANGI
LABORATORIUM ANALISIS BAHAN
JURUSAN TEKNIK KIMIA
FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS GADJAH MADA
2015
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
2/53
LEMBAR PENGESAHAN
LAPORAN RE"MI PRAKTIKUM ANALI"I" BA!AN
D$%&'% ()*)+ ,'-' '-), :
PENGUKURAN TEGANGAN MUKA DAN KEKENTALAN ZAT CAIR
D))% O+$:
N',' P'-'% NIM T'%*' T'%&'%
F$&$ F$%' 14/367202/TK/4239
R'5,%* G. T',)%'% 14/363424/TK/4149
Y&5''-' 4 M$ 201
D$% P$,,%& P'-), A-$%
Y)% K)),'-)- ".T. M.E%&. I%''%- P'%*'% #'%&
NIP : 19830624 200812 1003
2
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
3/53
PENGUKURAN TEGANGAN MUKA DAN KEKENTALAN ZAT CAIR
I. TUUAN PERCOBAAN
T)()'% *' $''% % '*'+':
1. M$,'', $%&$-'% *'' -$&'%&'% ,)'.
2. M$,'', ,$-*$ -$'%'% ,',), &$+,'%& *'% $%''% ' '+$ )%-)
$%$%-)'% -$&'%&'% ,)'.
3. M$%$%-)'% $''% $%-'+ $+'-; *' )'-) ''% *$%&'% ' $'&' ,+$)+ +$ $'-
$%&&' -$&'%&'% ,)'%5' $)'%&.3. ' > (' '+$ (' > (' '+$ ''% ,$%$%-)'% $' *',$-$ &$+$,)%& 5'%&
*'+'%. "$,'% $' (' > (' '+$ ,'' $,'% $' )+' -$&'%&'%
,)'%5'.
4. R''- ,'' 5'%& *&)%''% '*'+' ''- ,'' ''% *'+', ,'%,$-$ *'% ''-
,'' ''% *'+', $('%'. ' $+ '%-'' ''- ,'' '*' ,'%,$-$ *$%&'%
''- ,'' '*' $('%' $,'% $' ,'' -$&'%&'% ,)'%5' $,'% $' ()&'.
B$$'' ,$-*$ $%$%-)'% -$&'%&'% ,)' *'%-''%5':
1. M$-*$ T$'%'% M',), G$+$,)%&
3
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
4/53
B'&'% $%-%& ,$-*$ % '*'+' $%$%-)'% -$'%'% ,',), &$+$,)%& 5'%&
' *$-') *$%&'% $+)'%5' &$+$,)%& )*'' '*' )()%& ' 5'%& *$+)'%
$ *'+', ''%. T$'%'% )*'' *'+', ' ,',), ''- (' > (' &$+$,)%&
',' *$%&'% '. D$%&'% ,$%5',''% -$'%'% 5'%& $$(' '*' $('%' *'%
,'%,$-$ ,'' -$&'%&'% ,)' *''- *-$%-)'%. ?#''% 2012@
2. M$-*$ K$%''% K'+$
")'-) ''% ''+' *,')'% ' '+$ $ *'+',%5' ,''
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
5/53
P%
$('%5'
'*'+'
-$-$'% ''%
('-) '+')
-$&'%&'%
$,)''%
' $$'' %-%5':
1. D&)%''% *'+', %*)-5 ''%& > ''%& $-' +'- 5'-) '*' ''-
$%*%&%'% $-''% )%-) ,$%&$+)''% ,%$% *' $-''%.
2. "$'%&&' *''- %&&' * $,)''% ' '$%' '*'%5' -$&'%&'% ,)'.
3. T$&'%&'% ,)' '++ *'% '%-$- 5'%& $%*' *$+)'% )%-) ,$,''
$+)) $,)''% )+- 5'%& +)'.
4. P$%))%'% -$&'%&'% ,)' ' *$%&'% $%',''% *$-$($% ''% ,$%%&'-'%
$,',)'% ' *'+', ,$,$'% -'% 5'%& ,$+$'- '*' '''% *++.
A. M$-*$ T$'%'% M',), G$+$,)%&
P'*' %%5' ,$-*$ % ,$%&&)%''% % -$'%'%
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
6/53
ρ 1 & 1 PB 2 γ
r ρ 2 & 2 PB ?6@
2 γ
r & ? ρ 1 1 = ρ 2 2 @ ?7@
γ 1
2 & ? ρ 1 1 = ρ 2 2 @ ?8@
D$%&'%: $;$% -$&'%&'% ,)' *5%$/,
& &'-' ), ,/2
(' > (' &$+$,)%& *'+', ' '+$ ,
1 ,'' ($%
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
7/53
1. M'%,$-$ *&)%''% )%-) ,$%&)) $$*''% $-%&&'% ''% ''- ''+ *'%
$-$+' *-$'%.2. B)$- *&)%''% )%-) ,$%&$+)''% ''% *'+', $%-) -$-$'%.
3. E+$%,$5$ *&)%''% )%-) ,$%',)%& ''% *'% )$-.
4. "$+'%& *&)%''% $'&' -$,'- ,$%&'+%5' )*''.
. P' '+$ *&)%''% )%-) ,$%&'+'% )*'' $*'+', ''% '*' &$+' $$.
"$-' ,$-*$ 5'%& *&)%''% )%-) $%&))'% *'+', )'-) $''% '- ,$,+
$+$'% *'% $)'%&'% ,'%& > ,'%&. K$+$'% *' ,$-*$ % '%-'' +'%:
1. P$%$%-)'% $$*''% $-%&&'% ?$,'''% '+ $''%@ +$ ,)*' *'%*%&
,$-*$ $%''% ' '+$.2. P$)''% -$'%'% *''- *'-) *$%&'% '%.
7
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
8/53
K$)'%&'% *' ,$-*$ % '%-'' +'%:
1. P$%&$(''%%5' +$ ),-2. K$)+-'% *'% )($--' ''- ,$%$%-)'% &$+$,)%& 5'%& (' > ('%5' ','
*$%&'% ' '+$.
3. R'%&''% '+'- +$ ),-.
B. M$-*$ K$%''% P' K'+$ A'+' ' '+$ *,')'% $ *'+', ''% ,'' ''% -$$)- ''%
,$%&'+', $%''% $,)''% * *'+', ' '+$. !'+ % '$%' '*'%5' &$('+'
'+'-'. P$,)''% ''% * *'+', ' '+$ ()&' ''% ,$%&'+', *)'
$,)%&%'% 5'-) -$('*%5' ,$%) $,)%& '-') ,$%) $)%&. D)'
$,)%&%'% % $&'%-)%& '*' &'5' '*$ *'% $. A*$ '*'+' &'5' -' >
,$%' '%-' ,+$)+ -*' $($% $*'%&'% $ '*'+' &'5' -' > ,$%' '%-'
,+$)+ $($%. A'+' &'5' '*$ +$ $' *' &'5' $ ,'' 5'%& -$('*
'*'+' ,$%) $)%&. A'+' $'+%5' ,'' 5'%& -$('* '*'+' ,$%)
$,)%&. "$)' *$%&'% ), )-',' *-'-' ,'':
PA PB ?9@
P)* P)* & > ?&'5' ''- -$&'%&'% ,)'@/?+)' $%','%& '@ ?10@
0 & >γ (2πr )(cosθ)
π r2
?11@
2 γ
ρgh cosθ
?12@
γ ρghr
2cosθ
?@
8
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
9/53
N+' θ -$&'%-)%& ($% ''%. P'*' ' 5'%& ,$,'' $+)) *%*%& '
'+$ ,'' θ 0. "$%&&' θ 1. D$+$ $',''%:
γ ρghr
2 ?13@
A+'- > '+'- 5'%& *&)%''% *'+', '-), % -*' $),- '%&''% '+'- '*' ,$-*$
-$'%'% ,',), &$+),)%&. F)%& '%&''% '+'- '*' ,$-*$ % '*'+':
1. P' '+$ *&)%''% )%-) ,$%&','- $%''% ''%& *'% $-%&&'%
%-'% ''%.
2. P$%&&' *&)%''% )%-) ,$%&)) $-%&&'% %-'% ''% '*' '
'+$.
"',' '+%5' *$%&'% ,$-*$ $$+),%5' ,$-*$ % ()&' '*' '*' $+$'% *'%
$)'%&'%%5'. K$+$'% *' ,$-*$ % '*'+':
1. R'%&''% '+'- $''% 5'%& *&)%''% $*$'%'2. C'' $%&$(''% $''% +$ '-
M$-*$ % ()&' ,$,+ $)'%&'% '%-'' +'%:
1. K$)+-'% ,$%$%-)'% $-%&&'% %-'% ''% '*' ' '+$
2. P$+) $-$+-'% *'% $-'(','% $%&+'-'% '-'% *'+', ,$,''
$%&&'
3. A), θ 0 $%&&' $-)%&'% '+ $''% )'%& ')'-
-' ''% $))%&'% *$%&'% $$%-'+'%. -' $%* '*'+'-+' +,' 5'%& ,$%&&',''% $-$% -$'*' '+'% ;+)*' ?' $)' ' '-')
&'@. C%- $*$'%'%5' ) ,$,+ -' +$ -%&& *''*' '. P$+)
$)'-'% +$ )%-) ,$,%*''% $$%* ) *'%*%& $$%* ' '$%' )
+$ )' ,$%&'+ * $-' $%* ?+$ $%-'+@. R$-$% % *$''% +$
&$$'% 5'%& *'+'% +$ ,+$)+ ''% *'% ,$,$%&') $(') ,'%' ''%
''% ,$%$%-'%& ($ ,$+'+) '+ -). ?"*'%- 201@F'- > ;'- 5'%& ,$,$%&') -' *'%-''%5' ?#''% 2012@:
1. ")) $,'% -%&& )) $,'% $%*' -' ''% '$%' &'5' &$$'%'%-',+$)+ $,'% +','-.
2. R''- ,'' '*' kinematic viscosity ''- ,'' $'%*%& -$'+ *$%&'% %+'
-' ''%.3. K%$%-' $' %$%-' $'%*%& +)) *$%&'% $' %+' -' ''%.
9
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
10/53
U%-) $%&))'% -' ''% '*' '-), % ,$%&&)%''% ,$-$
O-'+*. P'*' %%5' '+'- % ,$%&&)%''% )), P$)++$ 5'%& ,$%&'-''%
'' +),$ ''% 5'%& ,$%&'+ *'+', '-) - $+)' *' ' *$%&'% '*)
'%('%& + *'% $*' -$'%'% P. "$%&&' *$+$ $',''%:
v=π ρ o g h ro
4t o
8ηo l =
π ρ g h r4
t
8η l ?14@
P$%&))'% -' $'' -$'- *$%&'% $',''% *'-' )+- -$'' '$%' %+'
*'% + 5'%& )+- *-$%-)'%. M'' )%-) ,$%&%*' '+ % $%&))'% *$%&'%
,$-$ O-'+* ,$%&&)%''% ''% $,'%*%&. "$%&&' *$+$ $',''%:
μrelatif =
μ
μo=
ρ r4
t
ρo ro4 t o ?1@
D$%&'% ρo ''- ,''
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
11/53
P$''% % ,$%&&)%''% 3 '+'- )-',' 5'-) ,$-$ O-'+* '-$'-
*'% *,$-$. F)%& *' ,'%& > ,'%& '+'-:
1. ,$-$ O-'+* *&)%''% )%-) ,$%&)) '-) '+ $*' -$&'%-)%& '*' ($%
,$% 5'%& *&)%''%2. A+'% *'' *'+', $,)+) *''
3. P$%&'+'% ' *'+', ,' PDAM $ ),' '&'
4. "''- ,$%&&$%& ,%5' &$%& 5'%& ''+%5' $%-'+ ''% ,$%('* +$ '
$-$+' *'%''%.
A*' $$'' '+'- )) -' $)- $$'' *'%-''%5':
1. ,$-$ C) *'% B
P% $('%5' ',$+ *&$$ *'+', )'%&'% '%-'' *%*%& +)' B *'% *%*%&
*'+', *' C) *,'%' B ,') $ *-$%&' > -$%&'. ?B* 1993@2. ,$-$ C%$ '%* P+'-$
P% $('%5' '*'+' ',$+ 5'%& *-$,'-'% *-$%&' > -$%&' ''% $,)*'%
*%''% %&&' *'' $))-. K$))- -$$)- *&$''% +$ ,-
*$%&'% $,'', $$'-'% *'% ',$+%5' *&$$ **'+', )'%& $,- '%-''
''% 5'%& *', *'% $,)*'% $))- 5'%& $)-'. ?B* 1993@3. ,$-$ !+$
P% $(' '+'- % '*'+' *$%&'% ,$%&)) '-) 5'%& *))-)'% +$ $)'
+&', +' )%-) ,$+$'- ''% *$%&'% -%&& -$-$%-) ?B* 1993@
4. ,$-$ O-'+*
P% $(' '+'- % '*'+' *$%&'% ,$%&)) '-) 5'%& *)-)'% +$ $(),+'
-$-$%-) ''% )%-) ,$%&'+ ,$+'+) ' '+$ *$%&'% &'5' 5'%& *$''%
+$ $'- ''% -) $%*. ?R$'- 1981@
11
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
12/53
III. METODOLOGI PERCOBAAN
A. B''%
B''% 5'%& *&)%''% '*' '-), % '*'+':
1. Aquadest 5'%& *$+$ *' L''-), A%'+ B''% ))'% T$% K,'
F')+-' T$% U%$-' G'*(' M'*'.2. L')-'% N'C+ 1H 5'%& *$+$ *' L''-), A%'+ B''% ))'% T$%
K,' F')+-' T$% U%$-' G'*(' M'*'.
3. M%5' &$%& 5'%& *$+$ *' L''-), A%'+ B''% ))'% T$%
K,' F')+-' T$% U%$-' G'*(' M'*'.
B. R'%&''% A+'-
A+'-='+'- 5'%& *&)%''% *'+', $''% % *-)%()'%
+$ &',' $)-:
Keterangan
1. A 2. B)$- 0 ,L
3. C''% $%& ,'%,$-$
?' '%@4. C''% ',$+ ?aquadest
'-') N'C+@
. E+$%,$5$
6. G$+' $$ 20 ,L7. K+$,
8. M'%,$-$
9. P' '+$ 10. "-'-;
11. "$+'%& $%&))%&
12.T$,,$-$ '++ 110C
12
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
13/53
Ga!"ar 1# Rang$a%an A&at Met'(e Te$anan Ma$)%!*! Ge&e!"*ng
Ga!"ar 2# Rang$a%an A&at Met'(e Kena%$an
P%+a Ka+%&er
Keterangan
1. G$+' $$ 20 ,L2. P' '+$
3. P$%&&'
4. L')-'% ',$+ ?aquadest '-') N'C+@
5. T$,,$-$ '++ 110C
Keterangan
1. A 2. B+' $%&'
3. Circulating bath
4. G')
. G$+' )) 20 ,L6. !*,$-$
7. K% $%&'-) ))
8. P$%($- '5)9. "-$$
10. T$,,$-$ '++ 110C
11. Thermostat 12. T,+ power
13. T,+ cooling
14. ,$-$ O-'+* 06
,, $ aquadest
15.,$-$ O-'+; 10
,, $ ,%5' 13
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
14/53
Ga!"ar ,# Rang$a%an A&at Peng*$*ran V%)$')%ta) -at .a%r
C. C'' K$('1. M$-*$ T$'%'% M',), G$+,'%&
D',$-$ *'+', ' '+$ *)) *$%&'% $%&&'. G$+' $$ * *$%&'%
aquadest *'% )) *)) *$%&'% -$,,$-$. K'% )$- *-)-) *'% )$- *
*$%&'% ' +$*$%& ',' ', $%). T%&& ''% * ' '%'% *'% '
,'%,$-$ * $,'%&'%. !0 ?-%&& ''% *'+', ,'%,$-$ ''- $,'%&@
*)) *'% *'-'-. P' '+$ 5'%& )*' *'%&' *$%&'% $+'%& *,')'% *'
,'%,$-$ $ *'+', &$+' $$ $*'+', 2 ?20 ,@ *' $,)''% ''%. K'%
)$- *)' $'' $+''%. !, ?$,)''% ' *'+', ' -$)'@ '*'
,'%,$-$ *'' -$'- ''- &$+$,)%& ''% +$' '*' )()%& ' '+$ ?$%-)
&$+$,)%& J +'@. P$''% *)+'%& %&&' **''-'% *'-' *'% '+ 5'%& ','
*+')'% *$%&'% +')-'% N'C+ 1H. L')-'% N'C+ 1H *$,'+'% $ -+
$%5,'%'%%5' $-' '+'- > '+'- *$'%.
2. M$-*$ K$%''% P' K'+$
D',$-$ *'+', *' 3 )' ' '+$ *)) *$%&'% $%&&'. G$+' $$
* *$%&'% aquadest *'% ))%5' *)) *$%&'% -$,,$-$. P' '+$ *'%
14
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
15/53
$%&&' *,')'% $ *'+', &$+' $$. P' '+$ *-' $ '-' ','
-%&& ''% *'+', ' '+$ %-'%. T%&& $%''% aquadest *'+', '
'+$ -$'*' $,)''% ''% aquadest * *'+', &$+' $$ ?,$%) $)%&
''%@ *)). P$''% *)+'%& $%&&' *$+$ *'-'. P$''% $,)*'%
*)+'%& *$%&'% 2 ' 5'%& +'%. P$''% 5'%& ',' *+')'% $,'+ *$%&'%
+')-'% N'C+ 1H. L')-'% N'C+ 1H *$,'+'% $ -+ $%5,'%'%%5' $-'
'+'- > '+'- *$'%.
15
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
16/53
3. K$$%-'+'% Z'- C'
Water bath **)'% *'% % )) *'-) '*' )) 30C. M%5' * $
*'+', ,$-$ O-'+* $*',$-$ 10 ,,. *'% aquadest $ *'+',
,$-$ O-'+* $*',$-$ 06 ,,. &$+' )) 20 ,L * *$%&'% ,%5'
&%& *'% *,$-$ *,')'% $ *'+',%5'. ,$-$ ?*$%&'% '%-)'%
$%($- '5)@ &$+' )) *'% -$,,$-$ '++ 110C *+$-''% $ *'+',
'-$ '- ,$%('* )'-) '%&''% '+'-. #'-) $,'%''% '-$ '- *-)%&&) 1
,$%- '&' )) ;+)*' ,$%*$'-/',' *$%&'% )) '-$ '-. "$-$+' )) 30 C
-$'' )) -$$)- *'-'- $'&' )) ''+ ?T0@. K$,)*'% +'%&'
$$+),%5' *)+'%& )%-) )) 0C 60C *'% 70C. #'-$'- *,'-'% $-$+'
$,)' $''% $+$' *'% ,%5' &$%& *$,'+'% $ -+ $%5,'%'%%5'
$-' '+'- > '+'- *$'%.
4. P$%,'%&'%
K$*)' %,$-$ %& 2 ,L *$'% *'% *-,'%& $$-' -)-)%5'
*$%&'% %$'' '%'+ *&-'+ *'% '+%5' *'-'-. P%,$-$ 2 ,L 5'%& $
aquadest ',' $%) *-,'%& *$%&'% %$'' '%'+ *&-'+ *'% '+%5' *'-'-.
Aquadest *$+)''% *'% %,$-$ *$'% $-' *$%&'%. L')'% ''
5'%& ',' *$%&'% %,$-$ 5'%& $ +')-'% N'C+ 1H. "$-$+' $+$'
$,'+'% +')-'% N'C+ 1H $ -+ $%5,'%'%%5' *'% %,$-$ *) $-'
*$%&'%.
16
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
17/53
D. ANALI"I" DATA
1. M$%$%-)'% R''- M'' Z'- C'
'. M$%$%-)'% R''- M'' Z'- C'
M'' ''% ?,'' %,$-$-)-)''%@ > ?,'' %,$-$-)-)@ ?18@
+),$ ''% +),$ %,$-$ ?19@
R''- ,'' ''% massacairan
volumecairan?20@
. M$%&-)%& $'+''% $+'-; $-)%&'% ''- ,''
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
18/53
2. M$%$%-)'% T$&'%&'% M)' *$%&'% M$-*$ T$'%'% M',), G$+$,)%&
• 1 2 ?,=@ ?24@
• h́1= Σh1
n ?2@
• h́2= Σh2
n?26@
• D
2?27@
• T$&'%&'% M)' ?@
1
2 & ? ρ1 h́1− ρ2 h́2 ¿ ?28@
*$%&'% & $$'-'% &'-' ?981 ,/2@
('=(' &$+$,)%& *'+', ' '+$ ?,@
D *',$-$ ' '+$ ?,@
1 ''- ,'' ''% *'+', ,'%,$-$ ?&',/,L@
2 ''- ,'' ''% )( ?&',/,L@
-$&'%&'% ,)' ?*5%$/,@
$-%&&'% ''% '*' ,'%,$-$ $$+), ' '+$ *$+)'%
?$-' $-%&&'% ' *'% '%'% ,'%,$-$ ','@ ?,@
, $-%&&'% ''% '*' ' -$)' ,'%,$-$ $-' -$$%-)
$-$%&' &$+$,)%& '*' )()%& ' '+$ 5'%& -$$+) ?,@
1 $+ $-%&&'% ''% '*' ,'%,$-$ ?,@
2 $+ -%&& $,)''%
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
19/53
h́ 1 $+ $-%&&'% '-'='-' ''% '*' ,'%,$-$ ?,@
h́ 2 $*'+','% ' '-'='-' *' $,)''% ''% ?,@
% (),+' $''%
P$-)%&'% 5'%& ',' *+')'% )%-) aquadest *'% +')-'% N'C+ 1H.
3. M$%$%-)'% T$&'%&'% M)' *$%&'% M$-*$ K$%''% P' K'+$
• h́= Σh
n?29@
• D2
?30@
• 1
2 & h́ ρ ?31@
• γ́ ( γ rata−rata )= Σ γ
n?32@
*$%&'% -%&& ''% *'+', ' '+$ ?,@
h́ -%&&
''% '-'='-' *'+', ' '+$ ?,@
D *',$-$ ' '+$ ?,@
& $$'-'% &'-' ), ?981 ,/2@
('=(' ' '+$ ?,@
ρ ''-
,''
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
20/53
4. M$%$%-)'% K$'+''% R$+'-; R'-'=R'-' γ ?T$&'%&'% M)'@ Aquadest
γ $;$$% *$-') *$%&'% ,$-*$ %-$+' $*'''% *'-' 5'%& **''- *'
+-$'-).T −T 1
T 2−T 1= γ −γ 1γ 2−γ 1 ?33@
*$%&'% T )) $''% C
T1 )) $;$$% *'' )) *'-' $''% C
T2 )) $;$$% *'-' )) *'-' $''% Cγ
-$&'%&'% ,)' $''% *5%$/,γ 1
-$&'%&'% ,)' $;$$% '*' T1 *5%$/,γ 2
-$&'%&'% ,)' $;$$% '*' T2 *5%$/,K$'+''% $+'-; $%&))'% -$&'%&'% ,)' ' )%-) ,$-*$ -$'%'% ,',),
&$+$,)%& ,'))% $%''% ' '+$ *-)%& *$%&'% ),) $)-:
K$'+''% $+'-; |γ referensi−γ percobaanγ referensi | 100H ?34@. K$$%-'+'% Z'- C'
• t́ 1/3 ?-1-2-3@ ?3@
• T́ T awal + T akhir
2?36@
• D viskosimeterst!al"
2?37@
• μrelatif = μ min#ak
μa$ua"est =
ρ r4
t́
ρ0r04
t́ 0?38@
*$%&'% μ
-' C
ρ0 ''-
,'' aquadest &',/,L
20
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
21/53
ρ ''-
,'' ,%5' &',/,L
('=(' ,$-$ O-'+* )%-) aquadest, ,
('=(' ,$-$ O-'+* )%-) ,%5' ,
t́ 0 '-)
'+ '-'='-' )%-) aquadest, *$-
t́ '-)
'+ '-'='-' ,%5' *$-
T́ ))
;+)*' '-' > '-' C
• μ *%', ,%5' μ $+'-; μ -'%*' ?aquadest @ ?39@
-'%*' ')'*$- * *''- *' $,'''% ,$&&)%''% nomograph.
21
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
22/53
C'' ,$,'' nomograph '*'+' $'&' $)-:
1. M$%' *%'- ?5@ *'
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
23/53
K$'+''% $+'-; $',''% $%$%'+ μ persamaan – μ percobaan
μ persamaan &
100H ?4@
K$,)*'% *''- *' %+' $'+''% $+'-; '-'='-'%5'
K$'+''% $+'-; '-'='-' ∑ kesalahan relatifn
?46@
23
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
24/53
I. !A"IL DAN PEMBA!A"AN
A. P$%&))'% T$&'%&'% M)'
D'+', $''% -$&'%&'% ,)' *+')'% *$%&'% *)' ,$-*$:
1. M$-*$ T$'%'% M',), G$+$,)%&
M$-*$ -$'%'% ,',), &$+,'%& '*' %%5' '*'+' -$'%'% 5'%&
*'+', (' *'+', ' '+$
,'' *-)+' -$'%'% )*'' * *'+', ' '+$ ,$%'' ,',), *'% *$%&'%
$&-) -$&'%&'% ,)' *''- *-)%&. D' $''% *$+$ %+' -$&'%&'% ,)'aquadest '*' )) 27C '*'+' $$' 189629 *5%$/, *$%&'% $'+''% $+'-;
$$' 734H. K$'+''% $+'-; 5'%& )) $' *$''% $-*'-$'-'%
,$,'' ,'%,$-$ *'+', '-'% $-%&&'% 5'%& *'' )'% '*' ''- -$'-
$-$%&' &$+$,)%& -$$%-). "$+'% -) $*'+','% ' '+$ ''- $%&))'%
-*' $+'+) -$'- 2 ,. "$*'%&'% %+' -$&'%&'% ,)' +')-'% N'C+ 1H '*' ))
27C '*'+' $$' 462222 *5%$/,.D' *'-' *'-' *$+$ '' %+' -$&'%&'% ,)' N'C+ 1H +$ $' *'
%+' -$&'%&'% ,)' aquadest '*' )) 5'%& ','. !'+ % *'$%''% &'5' '-'%
'%-',+$)+ N'C+ 1H +$ )'- *'%*%&'% '-'% '%-',+$)+ '*' aquadest .
!'+ -$$)- ,$%5$''% +')-'% N'C+ 1H ,$,+ %+' -$&'%&'% ,)' 5'%&
+$ $' *''*' aquadest '-%5' )%-) ,$,)'- &$+$,)%& '*' +')-'% N'C+
1H $+) -$'%'% 5'%& +$ $' *'%*%& *$%&'% aquadest .
A), > '), 5'%& *&)%''% '*' ''- '-), '*'+':
1. L')-'% ,&$%
2. K$*'+','% ' '+$ '*' ''- $%&))'% -'+
3. ")) ''% %-'%
4. G$+$,)%& 5'%& -$)) -$'- $$%-) $-$%&' +'
24
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
25/53
25
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
26/53
"$,$%-'' $)+-'% > $)+-'% 5'%& *'+', $+',' '-), '*'+':
1. K$)+-'% )%-) ,$%$%-)'% &$+$,)%& 5'%& (' > ('%5' ',' *$%&'% ('
> (' ' '+$
2. K$)+-'% )%-) $%&))'% $-%&&'% ''% '*' ,'%,$-$ *$%&'%
,$%&&)%''% $%&&' $'' ')'-
3. K$)+-'% )%-) ,$%('&' '&' $*'+','% ' '+$ %-'%
4. K$)+-'% )%-) ,$+')'% %-+ )) *'% -$'%'% ''% ''' %-'%
$+',' $%&))'% '-') -*'
2. M$-*$ K$%''% P' K'+$
P% 5'%& *&)%''% '*' ,$-*$ % '*'+' ''% ''% %' +$ -%&& '*'
' '+$ *'%*%&'% $,)''% *+)' '. D' '+ $''% *$+$ *'-'
'+ $%&))'% -$&'%&'% ,)' *$%&'% ,$-*$ % 5'-) -$&'%&'% ,)' aquadest
'*' )) 27C '*'+' $$' 426666 *5%$/, *$%&'% $'+''% $+'-; $$'
4047H. "$*'%&'% %+' -$&'%&'% ,)' +')-'% N'C+ 1H '*'+' $$' 68177
*5%$/, '*' )) 5'%& ','. D' *'-' *'-' *$+$ -$&'%&'% ,)' +')-'% N'C+ 1H +$ $' *'%*%&'% *$%&'% -$&'%&'% ,)' aquadest . !'+ -$$)-
$)' *$%&'% -$ 5'%& )*' *($+''% '*' ,$-*$ $$+),%5' 5'-) &'5' '-'%
'%-',+$)+ +')-'% N'C+ 1H 5'%& '%&'- )'- $%&&' -$&'%&'% ,)'%5' +$
$' *'%*%&'% aquadest .
A), > '), 5'%& *&)%''% $+',' '-), '*'+':
1. C''% ,&$%
2. T*' '*'
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
27/53
. P$%&))'% *',$-$ *'+', -' ' '+$ -$$)-
27
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
28/53
K$)+-'% > $)+-'% '*' ,$-*$ % '%-'' +'%:
1. K$)+-'% )%-) ,$%$%-)'% $-%&&'% %-'% ''%
2. K$)+-'% ,$,'' $'' ')'- $%''% ''% '*' $%&&' '$%' $+)
$%&+'-'% 5'%& -'(',.
3. -' Z'- C'
P% $(' *'% $%&))'% ,$-$ O-'+* '*'+' '' $-' ''- '), 5'%& *&)%''% '*'+':
1. ")) '*' ''% ,$'-'
2. C''% $)) %-'%
3. T*' '*'
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
29/53
Ga!"ar /# Gra%$ H*"*ngan &n μ V%)$')%ta) (engan 13T
Ga!"ar 5# Gra%$ H*"*ngan μ V%)$')%ta) (engan T
29
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
30/53
D' *'-' &',' *'-' *''- *+'- '' *'-' *'-' )*' $)' *$%&'% -$ 5'%&
'*' 5'-) $%''% )) ,$%5$''% %+' -' ''% ,$%))% ?R$* $- '+ 1987@.
30
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
31/53
. KE"IMPULAN
1. F'- 5'%& ,$,$%&') %+' -$&'%&'% ,)' ''% '*'+' ($% ''% *'% )).
• $% ''% 5'%& &'5' -' ,$%' '%-',+$)+%5' $,'% -%&& ,'' -$&'%&'%
,)'%5' $,'% $'.
• "$,'% -%&& )) ,'' $,'% $+ -$&'%&'% ,)'%5'.
2. B$$'' ;'- 5'%& ,$,$%&') -' '*'+':
• R''- ,'' $,'% $' ''- ,'' )'-) ''% ,'' $,'% $' )+'
-'%5'
• ")) $,'% -%&& )) ,'' $,'% $*' -'%5'
3. D' $''% *$+$ *'-' $'&' $)-:
'. P$%&))'% T$&'%&'% M)'
. M$-*$ T$'%'% M',), G$+$,)%&
• Aquadest 189629 *5%$/,
• L')-'% N'C+ 1H 462222 *5%$/,
. M$-*$ K$%''% P' K'+$
• Aquadest 426666 *5%$/,
• L')-'% N'C+ 1H 6 8177 *5%$/,
. K$'+''% $+'-; $%&))'% -$&'%&'% ,)' aquadest
. M$-*$ T$'%'% M',), G$+$,)%& 734H
. M$-*$ K$%''% P' K'+$ 4047H
. -'
31
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
32/53
. P$',''% +% μ ?=87098@3514,0042
T
• D$%&'% $'+''% $+'-; $$' 228H
. P$',''% μ ?1649710=4@$3514,0042
T
• D$%&'% $'+''% $+'-; $$' 00H
4. D' $''% *$+$ '' ,$-*$ 5'%& '+%& ' )%-) ,$%$%-)'% -$&'%&'% ,)'
'*'+' ,$-*$ $%''% ' '+$.
. D' $''% *$+$ '' $%*$'-'% 5'%& '+%& ' )%-) -' ''% '*'+'
$',''% +%$.
6. D' '+ $''% *'% $-)%&'% *$+$ %+' -$&'%&'% ,)' aquadest '*'+'
189629 *5%$/, *$%&'% ,$-*$ -$'%'% ,',), &$+$,)%& *'% 426666 *5%$/,
*$%&'% ,$-*$ $%''% ' '+$. "$*'%&'% %+' -$&'%&'% ,)' +')-'% N'C+ 1H
'*'+' 462222 *5%$/, *$%&'% ,$-*$ -$'%'% ,',), &$+$,)%& *'% 68177
*5%$/, *$%&'% ,$-*$ $%''% ' '+$.
7. D' $*)' ,$-*$ *$+$ '' -$&'%&'% ,)' +')-'% N'C+ 1H +$ $' *'
aquadest '+ % *$''% '-'% '%-',+$)+ +')-'% N'C+ 1H 5'%& +$ )'- *'%
''- ,''%5' 5'%& +$ $' *'%*%& aquadest .
32
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
33/53
I. DAFTAR PU"TAKA
D'* R. L*$ $*. 200 CRC !'%* ; C$,-5 '%* P5 Q$= *'$
-'%&&'+ 21 M'$- 201 *' S--://.%$-'$.,.
D$'% % A. 1999 L'%&$ !'%* ; C$,-5 1- E*-% Q$= *'$
-'%&&'+ 21 M'$- 201 *' S--://;-+.)/+-$'/'4%/*$'%.*; .
E%*5' 2006 F$%,$%' A%-',)' *',+ *' S--://$%*5'.$.)&,.'.*/=
%-$%-/)+'*/2006/10/'%-',)'1.*; -'%&&'+ 12 A+ 201.
E
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
34/53
T$ E%&%$$%& T+ D5%', A+)-$ '%* K%$,'- -5 Q%+%$ *'$
-'%&&'+ 10 M$ 201 *' S--://.$%&%$$%&-+.,/*5%',='+)-$=
%$,'-=-5=*W412.-,.
34
http://www.engineeringtoolbox.com/dynamic-absolute-kinematic-viscosity-d_412.htmlhttp://www.engineeringtoolbox.com/dynamic-absolute-kinematic-viscosity-d_412.htmlhttp://www.engineeringtoolbox.com/dynamic-absolute-kinematic-viscosity-d_412.htmhttp://www.engineeringtoolbox.com/dynamic-absolute-kinematic-viscosity-d_412.htmhttp://www.engineeringtoolbox.com/dynamic-absolute-kinematic-viscosity-d_412.htmlhttp://www.engineeringtoolbox.com/dynamic-absolute-kinematic-viscosity-d_412.htmhttp://www.engineeringtoolbox.com/dynamic-absolute-kinematic-viscosity-d_412.htm
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
35/53
II. LAMPIRAN
A. I*$%-;' !'
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
36/53
'. ' 5'%& -$('* '*'+' -$,,$-$ '++ $' ,'' '++ 5'%&
-$$$ *' -$,,$-$ *$' *$%&'% ,$%&&)%''% ' -'%' '-')
$) '5).
. ' 5'%& -$('* '*'+' +)' '' ,'' +)' -$$)- $&$' *+' *$%&'%
' ,$%&'+ '-') *$+)'% * *'+', ', $ '. '%&'% &)%''% *+
)%-) ,$%)-) +)' '' -$$)-. ' '' $&$' ))%& -, ,$*.
B. P$%&&)%''% A+'- P$+%*)%& D
1. ' L''-),
' +''-), 5'%& *&)%''% ') $)' $-$%-)'% ?+$%&'% '%('%&@. F)%&%5'
'*'+' )%-) ,$+%*)%& -)) *' $'% '-') -),''% ''% > ''% -$)-','
''% 5'%& $)) -%&& ,'))% $;'- -'% '-') ''% ;.
2. M'$
#'+'))% $''% % -*' ,$%&&)%''% ,'))% ,$%&'+'% &' $''5'
,'$ ') -$-' *&)%''% )%-) ,$%$&' -$)%5' &' +'%%5' *
+''-), 5'%& $''5'.
3. "')%& T'%&'%
U%-) ,$+%*)%& -'%&'% ''+' -$('* %-' *$%&'% ''% -$)-',' ''% 5'%&
$)) -%&& $$- ,%5' *'% aquadest .
4. Goggles
G&&+$ *% *&)%''% )%-) ,$+%*)%& ,'-' ''+' -$('* $'% *' ''%
-$)-',' N'C+ 1H 5'%& *''- ,$%5$''% -'.
. "$'-) T$-)-) *'% K' K'
U%-) ,$+%*)%& ' ''+' -$('* $-),''% ''% -$)-',' ''% $))
-%&&.
36
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
37/53
C. M'%'($,$% L,'
1. Aquadest ' ''+' -*' -$'' +'& *$,'+'% $ -+ $%5,'%'% '-')
-$.
2. N'C+ 1H *$,'+'% $ -+ $%5,'%'%%5'.
3. M%5' &$%& *$,'+'% $ *'+', -+ ,%5'.
4. M'$ *)'%& $ -$,'- ','.
37
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
38/53
D. D'-' P$''%
'. P$%&))'% T$&'%&'% M)'
. M$-*$ T$'%'% M',), G$+$,)%&
Datar I# Data Ha)%& Per4'"aan Peng*$*ran Tegangan M*$a (engan Met'(e
Te$anan Ma$)%!*! Ge&e!"*ng *nt*$ Aquadest.
N
Aquadest T 27 0C
D',$-$ ' 03 ,
, ,, 2,
1 1 60 20
2 2 64 20
3 1 64 20
4 1 63 20
2 62 20
Datar
II#
Data Ha)%& Per4'"aan Peng*$*ran Tegangan M*$a (engan Met'(e Te$anan
Ma$)%!*! Ge&e!"*ng *nt*$ Lar*tan Na.& 15#
N
L')-'% N'C+ 1H T 27 0C
D',$-$ ' 03 ,
, ,, 2,
1 1 68 20
2 1 67 20
3 2 6 20
4 2 6 20
2 6 20
38
N
Aquadest T 270C
P' 1 * 03 , P' 2 * 02 , P' 3 * 01 ,
1 0 06 24
2 04 0 23
3 04 06 24
4 0 06 24
0 0 23
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
39/53
!. M$-*$ K$%''%
P' K'+$
Datar
III#
Data
Ha)%&
Per4'"aan Peng*$*ran Tegangan M*$a (engan Met'(e Kena%$an P%+a Ka+%&er
*nt*$ Aquadest.
Datar IV# Data Ha)%& Per4'"aan Peng*$*ran Tegangan M*$a (engan Met'(e
Kena%$an P%+a Ka+%&er *nt*$ Lar*tan Na.& 15#
". P$%,'%&'%
Datar V# Data Ha)%& Pen%!"angan (engan Nera4a Ana&%)%) D%g%ta
39
N L')-'% N'C+ 1H T 270C
P' 1 * 03 , P' 2 * 02 , P' 3 * 01 ,
1 06 06 22 06 07 2
3 06 08 2
4 0 07 2
06 07 2
N O($ 5'%& *-,'%& B$'- &',
1 P%,$-$ %& -)-) ?N'C+@ 26146
2 P%,$-$ %& -)-) ?aquadest @ 236683
3 P%,$-$ N'C+ 1 H 69632
4 P%,$-$ aquadest 014
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
40/53
40
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
41/53
4. P$%&))'% K$$%-'+'% Z'- C'
Datar VI# Data Ha)%& Per4'"aan Peng*$*ran Ke$enta&an -at .a%r#
N
")) ?T@
,%5'
&/,+
- ,%5' - aquadest
T 0CT'
0C1 2 3 1 2 3
1 30 30 0901 :
0606
1 :
0607
1 :
013
0 :
2194
0 :
2203
0 :
2228
2 40 40 09000 :
403
0 :
616
0 :
87
0 :
2037
0 :
2029
0 :
2006
3 0 0 0890 :
3193
0 :
3062
0 :
3678
0 :
173
0 :
1703
0 :
1697
4 60 61 08900 :
3391
0 :
313
0 :
3084
0 :
1669
0 :
166
0 :
1622
70 70 08800 :
279
0 :
23
0 :
233
0 :
13
0 :
100
0 :
107
41
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
42/53
E. P$-)%&'%
1. M$%$%-)'% ''- ,'' 236683 &', 268471 &',
+),$ aquadest 2 ,L
B$*'''% #erry$s Chemical %ngineer$s &andbook 'th %dition:
$;$$% aquadest '*' )) 27C '*'+' 0996 &/,L
$''% aquadest 26,841 gram
25 m' 10739 &/,L
• L')-'% N'C+ 1 H
M'' N'C+ 1 H 69632 &', > 26146 &', 308086 &',+),$ N'C+ 1H 2 ,L
$''% N'C+ 30,8086 gram
25m' 12323 &',/,L
. M$%&-)%& $'+''% $+'-; $-)%&'% ''- ,''
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
43/53
15−12
16−12=
ρ−1,083
1,1140−1,083
?1H 2C@ 11064 &/,L
• +')-'% N'C+ 1H '*' T40C
40−1216−12
= ρ−1,00
1,0!!4−1,00
?1H 40C@ 10994 &/,L
P$-)%&'%:
• +')-'% N'C+ 1H '*' T27C
2 ( ) −25( ) 40 ( ) −25( )
= ρ−1,1064
1,0!!4−1,1064
?1H 27C@ 110 &/,L
$;$$% 110 &/,L
P$-)%&'%:
• K$'+''% $+'-; aquadest
|0,!!65−1,03!0,!!65 |&100=,
• K$'+''% $+'-; N'C+
|1,1055−1,2323
1,1055 |& 100=11,4
2. M$%$%-)'% T$&'%&'% M)' Z'- C' *$%&'% M$-*$ T$'%'% M',),
G$+$,)%&
43
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
44/53
• Aquadest
C%- $-)%&'% ,$%&&)%''% *'-' 1 *';-' I
1 2 ?60=1@
18000 ,
D$%&'% '' 5'%& ',' *$+$ *'-' '*' *';-' II
Datar VII# Data Ha)%& Per6%t*ngan 61 Aquadest +a(a S*6* 278.
N
.
, , , 2 , 1 ,
1 1 60 20 18000
2 2 64 20 24000
3 1 64 20 26000
4 1 63 20 24000
2 62 20 20000
Σ 100000 112000
D' *'-' *'-' *''- *-)%&:
h́1=11,2000cm
5 =2,2400 cm
h́2=10,0000 cm
5 =2,0000 cm
r=0,30 cm
2 =0,1500 cm
M'' -$&'%&'% ,)' *''- *-)%&:
ρ1= ρ2= ρ a$ua"est =1,03! g /m'
γ =1
2* g * r [ ρ1 * h́1− ρ2 *h́2 ]
¿1
2 * g * r * ρ [ h́1−h́2 ]
¿1
2 ?981 ,/2 @ ?10739 &/,L@ ?0100 ,@ ?22400 , > 20000 ,@
44
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
45/53
γ 189629 *5%$/,
• L')-'% N'C+
C%- $-)%&'% ,$%&&)%''% *'-' 1 *';-' II
1 2 ?68 , = 1 ,@
3400 ,
D$%&'% '' 5'%& ',' *$+$ *'-' '*' *';-' III
Datar VIII# Data Ha)%& Per6%t*ngan 61 Lar*tan Na.& +a(a S*6* 278.
N
.
, , , 2 , 1 ,
1 1 68 20 34000
2 1 67 20 32000
3 2 6 20 26000
4 2 6 20 26000
2 6 20 26000
Σ 100000 144000
D' *'-' *'-' *''- *-)%&:
h́1=14,4000 cm
5 =2,8800 cm
h́2=10,0000 cm
5 =2,0000 cm
r=0,30 cm
2 =0,1500 cm
M'' -$&'%&'% ,)' *''- *-)%&:
ρ1 10739 &/,L ρ2 12323 &/,L
γ =1
2 ?981 ,/2@ ?0100 ,@ Q?10739 &/,L . 28800 ,@ > ?12323
&/,L . 20000 ,@γ 462222 *5%$/,
45
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
46/53
3. M$%$%-)'% T$&'%&'% M)' *$%&'% M$-*$ K$%''% P' K'+$
' Aquadest
C%- $-)%&'% ,$%&&)%''% *'-' 1 *';-' III
h́=(0,5cm+0,4cm+0,4cm+0,5cm+0,5cm)5
04600 ,
r=0,3cm
2 0100 ,
γ =1
2 ?981 ,/2@ ?10739 &/,L@ ?0100 ,@ ?04600 ,@
36346 *5%$/,
D$%&'% '' 5'%& ',' *$+$ *'-' '*' *';-' I
Datar I9# Data Ha)%& Per6%t*ngan Tegangan M*$a Aquadest +a(a S*6* 278.
(engan Met'(e Kena%$an P%+a Ka+%&er
N * , h́1 , , γ *5%$/,
1 03 04600 0100 36346
2 02 0600 01000 294979
3 01 23600 0000 62163
Σ 1279998
D' *'-' *'-' *''- *-)%&:
γ́ =12,!!!8 "#ne/cm
3 426666 *5%$/,
. L')-'% N'C+
C%- $-)%&'% ,$%&&)%''% *'-' 1 *';-' I
h́=(0,6 cm+0,6 cm+0,6cm+0,5 cm+0,6 cm)
5 0800 ,
r=0,3cm
2 0100 ,
γ =1
2 ?981 ,/2@ ?12323 &/,L@ ?0100 ,@ ?0800 ,@
2866 *5%$/,
D$%&'% '' 5'%& ',' *$+$ *'-' '*' *';-'
46
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
47/53
Datar 9# Data Ha)%& Per6%t*ngan Tegangan M*$a Lar*tan Na.& 15 +a(a
S*6* 278. (engan Met'(e Kena%$an P%+a Ka+%&er
D' *'-'
*'-' *''- *-)%&:
γ́ =10,4530 "#ne/cm
3 68177 *5%$/,
2 M$%$%-)'% K$'+''% R$+'-; R'-'='-' T$&'%&'% M)' Aquadest
T$&'%&'% ,)' aquadest ,$%))- $;$$%:
γ 2C 7199 *5%$/,
γ 30C 7120 *5%$/,
D$%&'% %-$+':2( ) −25 ( ) 30( ) −25 ( )
= #−1,!!
1,20−1,!!
5 716740 *5%$/,
T$&'%&'% ,)' aquadest '*' T 27Cγ 716740 *5%$/,
'. K$'+''% $+'-; $%&))'% -$&'%&'% ,)' aquadest *$%&'% ,$-*$ -$'%'%
,',), &$+$,)%&
Kesalahan relatif =|1,640−18,!62!1,640 |&100=3,54
. K$'+''% $+'-; $%&))'% -$&'%&'% ,)' aquadest *$%&'% ,$-*$ $%''% '
'+$
Kesalahan relatif =|1,640−42,66661,640 |&100=40,4
47
N * , h́1 , , γ *5%$/,
1 03 0800 0100 2866
2 02 07000 01000 433110
3 01 200 0000 74
Σ 170430
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
48/53
3 P$-)%&'% K$$%-'+'% Z'- C'
' M$%&-)%& '-) '-'='-' aquadest *'% ,%5'
C%- $-)%&'% *',+ *' *'-' 1 *';-' I
t́ a$ua"est =1
3 ?2194 2203 2228@ 220833
t́ min#ak =1
3 ?6606 6607 613@ 6433
T́ =30 ( ) +30 ( )
2 =30,0000 ( )
D$%&'% '' 5'%& ',' *$+$ *'-' '*' *';-' I
Datar 9I# Data Ha)%& Per6%t*ngan :a$t* Rata;rata Aquadest (an M%n
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
49/53
D$%&'% '' 5'%& ',' *$+$ *'-' '*' *';-' II
Datar 9II# Ha)%& Per6%t*ngan V%)$')%ta) Re&at% M%n
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
50/53
M$%&-)%& -' *%', ,%5'
Ga!"ar =# Nomograph *nt*$ V%)$')%ta) Aquadest +a(a Te$anan 1 at!
B$*'''% $,'''% nomograph µ -'%*' aquadest '*' )) 30C '*'+'
0800 C%- $-)%&'% *',+ *' *'-' %.1 *';-' II
µ *%', 20018 . 0800 17426
D$%&'% '' 5'%& ',' *$+$ *'-' -' *%', '*' *';-' III
Datar 9III# Ha)%& Per6%t*ngan V%)$')%ta) D%na!%$ M%n
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
51/53
N
T7 0C µ
$+'-; µ aquadest 7 C. µ *%',7 C.
1 300000 20018 0800 17426
2 400000 191410 07000 133987
3 00000 134763 06000 8088
4 60000 13724 04800 6148
700000 114188 04000 467
* P$,)'-'% &'; ))%&'% )) -$'*' -'
C%- $-)%&'% ,$%&&)%''% *'-' %. 1 *';-' III *'% )) -$+' * %$
,$%('* K$+% #=lnμ=ln1,4265
%=1
T́ =
1
303,0000 K =0,0033 K
D$%&'% ,$%&&)%''% $',''% *'-' *$+$ *'-' '*' *';-' I
Datar 9IV# Data Ha)%& Per6%t*ngan Met'(e Regre)% L%n%er
N
T K K = 1 T K
2 µ *%', 5 = +% µ 5
1 3030000 00033 1,08!2 * 10−5 17426 2880 00094
2 3130000 00032 1,020 *10−5 133987 292 00083
3 3230000 00031 !,5851 *10−6 8088 20901 0006
4 333000 00030 8,!!10 *10−6 6148 18741 0006
3430000 00029 8,4!!! *10−6 467 1190 00044
Σ 161000 001 4,815 * 10−5 499933 109363 00342
a=5 * 0,0342−0,0155 * 10,!363
5 * 4,815 * 10−5− (0,0155 )2
=3514,0042
b=10,!363−3514,0042 * 0,0155
5 =−8,0!8
A ' 3514,0042
B $ 16497 . 10=4
D$+$ $',''% $%$%'+
51
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
52/53
µ (1,64! *10−4 ) e3514,0042
T́
*' $',''% +&'-,
lnμ=−8,0!8+3514,00!2
T́
C%- $-)%&'% *',+ *' *'-' %.1 *';-' Ilnμ=−8,0!8+
3514,00!2
303,0000 28876
Kesalahan relatif =|2,886−2,85802,8580 |& 100=1,03 D$%&'% '' 5'%& ',' *$+$ *'-' '*' *';-'
Datar 9V# Data Per6%t*ngan Ke)a&a6an Re&at% H*"*ngan &n (an 13T
K$'+''%
K$'+''%
$+'-; '-'=
'-'
11,42
5 =2,28
!))%&'% '%-'' μ "engan T́ "
µ (1,64! *10−4 ) e3514,0042
T́
C%- $-)%&'% *',+ *' *'-' %.1 *';-'
µ (1,64! *10−4 ) e3514,0042
303,0000 =1,!502
52
N T K 1/T +% µ .$:64''% +% µ .$2',''%K$'+''%
R$+'-; H
1 3030000 00033 2880 28876 104
2 3130000 00032 292 2171 301
3 3230000 00031 20901 2169 380
4 333000 00030 18741 18370 21
3430000 00029 1190 131 106
Σ 1142
8/19/2019 LAPRES FERGMON Comment 1danRevisi1
53/53
K$'+''% $+'-; |1,!502−1,42651,4265 |&100=2,!
D$%&'% '' 5'%& ',' *$+$ *'-' *' *';-' I
Datar 9VI# Data Per6%t*ngan Ke)a&a6an Re&at% H*"*ngan (an T
N T K 1/T µ .$:64''% µ .$2',''%
K$'+''%
R$+'-; H
1 3030000 00033 17426 17902 301
2 3130000 00032 133987 123924 71
3 3230000 00031 8088 8739 826
4 333000 00030 6148 6211 460
3430000 00029 467 46420 163
Σ 201
K$'+''% $+'-; '-'='-' 25,01
5 =5,00