KWR Annual Report 2011

KWR – de kennisondernemingThe knowledge enterprise

Jaa

rverslag

| Annual Report 2011

Meer artikelen, foto’s en video’s in ons online jaarverslag

More articles, images and videos in our on line annual report

jaarverslag.kwrwater.nl annualreport.kwrwater.nl

Jaarverslag | Annual Report 2011

Bekijk de KWR corporate film Watch the KWR corporate movie



2 Jaarverslag 2011

oor de kennisonderneming KWR kenmerkte het afgelopen jaar

2011 zich door vernieuwing. Enerzijds als een zich steeds maar

weer herhalend credo bij het vinden van ingenieuze praktijktoepas

singen met behulp van degelijk wetenschappelijk onderzoek.

Anderzijds gericht op het creëren van een wervende formule voor

kennisdeling met partnerinstituten in Europa en daarbuiten:

Watershare®.

Samen met onze aandeelhouders hebben we het vertrouwen

in de koers van KWR vertaald in een nieuw meerjarig collectief

onderzoekscontract met de kernwoorden organiseren en verbinden.

De nationale ambitites in het Bestuursakkoord Water hebben onder

meer geleid tot een gezamenlijke onderzoeksagenda met STOWA en

Stichting RIONED.

In 2011 is ook besloten tot nieuwbouw op eigen terrein. Door de

centrale ligging en goede bereikbaarheid, maar vooral toch ook door

het open architectonische ontwerp zal ons nieuwe hoofdkantoor

dienen als vruchtbare ontmoetingsplek. Voor de eigen medewerkers

en voor vele relaties in de watersector. Begin 2013 gaat de eerste

spade de grond in. In de zomer van 2014 verwachten we te verhuizen.

Ik bedank de onderzoekers en ondersteuners van KWR voor hun

toegewijde werk. Opnieuw hebben we overtuigend aangetoond

met wetenschappelijk onderzoek midden in de wereld te staan en

– samen met prima partners – een brug te kunnen slaan naar prak

tische toepassingen. In crisissituaties (Moerdijkbrand, EHEC

affaire), met geprezen concepten en modellen (AiRO, Fresh Keeper),

als innovatieve kennisdelers.

En grijp de kans om in dit jaarverslag voor het eerst van gedrukte

tekst weg te ‘browsen’ naar onze website, of via QRcodes naar

een mobiele variant daarvan. We verrassen u daar graag met de

inter actieve wereld van KWR. En daarvan volgend jaar meer!

Veel leesplezier!

Engaged in the world together with our partners

For the knowledge enterprise that is KWR, 2011 was a year marked by innovation. This took the form, on the one hand, of a reiterated belief in the discovery of ingenious practical applications founded upon solid scien-tific research. And, on the other, of a focus on the creation of a compelling formula for sharing knowledge with partner institutes in Europe and beyond: Watershare®.

Together with our shareholders we have expressed our confidence in KWR’s course through a new, multi-annual collective research contract, governed by two key words: organise and connect. The ambitions of the Netherlands contained in the National Administrative Agreement on Water have, among other things, led to the creation of a joint research agenda with STOWA and RIONED Foundation.

In 2011, we also took the decision to construct a new building on our own property. Thanks to its central location and easy access, but most of all to its open architectural design, our new headquarters will serve as a fruitful meeting place – for our own staff and for our many water sector associates. In early 2013 the first spade will break the ground, and we expect to be moving in the summer of 2014.

I would like thank the KWR researchers and supporters for their dedi-cated work. Again, through our scientific research, we have clearly demon-strated our engagement in the world and our capability – together with our first-class partners – of building bridges to practical applications: in crisis situations (Moerdijk fire, EHEC outbreak), through acclaimed concepts and models (AiRO, Fresh Keeper), and as innovative sharers of knowledge.

And do be sure to grab the first-time opportunity to “browse” away from the annual report’s printed text to our website, or via QR codes to a mobile version of it. We will happily surprise you there with KWR’s interactive world. And there’s more to come next year!

Enjoy your read!

V

MIDDEN IN DE WERElD, SAMEN MET pARTNERS

Wim van Vierssen

Directeur | CEO

Annual Report 2011 3

VoorwoordForeword

4 Jaarverslag 2011


3 Voorwoord | Foreword 8 Tijdlijn | Time line 2011

10 Watershare®

Onderzoek | Research

16 Onderzoeks thema’s | Research themes 18 Watertelefoon biedt uitkomst bij

Moerdijkbrand | Water Telephone assists with Moerdijk fire

20 Nanotechnologie: scoren met piepkleine

voetballetjes | Nanotechnology: scoring with tiny little footballs

22 Kijk uit! Het water is blauw! | Watch out! The water’s blue!

24 Biologisch stabiel water | Biologically stable water

26 Onderzoek tijdens de EHEC epidemie Research during the EHEC epidemic

28 Water in de stad van de toekomst | Water in the city of the future

30 Ecologisch herstelonderzoek is teamwerk Ecological restoration research is teamwork

32 Menyanthes® overbrugt de kloof tussen data

en hydrologie | Menyanthes® — bridging the gap between data and hydrology

34 Hoogwaardig hergebruik van reststoffen

High-quality reuse of residuals 36 De zoethouder: brak water winnen en

zuiveren | Fresh Keeper: abstracting and treating brackish water

38 Asset management: pareltjes uit het

onderzoek | Asset management: the research gems

40 Asset management: de opbrengsten

Asset management: the dividends 42 Organische microverontreinigingen

Organic micro-pollutants 44 Kennis actueel houden met praktijk richt

lijnen | Keeping knowledge up-to-date through operational guidelines

Samenwerking | Collaboration

48 Europa | Europe 50 Voor Nederlandse watermanagers gaat zeker

heid vóór de toekomst | For Dutch water managers safety comes before the future

Inhoud | Contents

10

28

22

20

Scoren met piepkleine voetballetjes | Scoring with tiny little footballs

Water in de stad van de toekomst Water in the city of the future

Onderzoek | Research

Watershare®

Kijk uit! Het water is blauw! | Watch out! The water’s blue!

14

De kennisonderneming The knowledge enterprise

6 Jaarverslag 2011

52 Naar een duurzame drinkwatervoorziening in

2040 | Towards a sustainable drinking water provision in 2040

54 Onderzoek voor Nederlandse en Vlaamse

waterbedrijven | Research for Dutch and Flemish water companies

56 CEOconferentie Letland: grote verschillen

binnen Europa | CEO conference in Latvia: big differences within Europe

58 Onderzoeksprogramma Industrie en

Water | Industry & Water Research Programme

60 Samenwerking met Nederlandse onderzoeks

partners | Collaboration with Dutch research partners

62 Kennis delen met de hele waterketen

Sharing knowledge with all water cycle partners

64 Samenwerking met Europese onderzoeks

partners | Collaboration with European research partners

66 Klimaatverandering en de waterketen

Climate change and the water cycle

Organisatie | Organisation

70 Ambities | Ambitions 72 Promoties en prijzen | Doctorates and awards 76 Organigram | Organisation chart 77 Managementteam | Management Team 77 Wetenschappelijke Adviesraad | Scientific

Advisory Council 78 Naar een nieuw, slim gebouw voor KWR

Many high-quality KWR publications 80 Publicaties en rapporten | Publications and

reports 82 Raad van Commissarissen | Supervisory

Board 83 Balans | Balance sheet 84 Winst en verliesrekening | Profit and loss

account 85 Kasstroomoverzicht | Cash flow 86 Aandeelhouders | Shareholders 88 Colofon | Colophon

Dit pictogram wordt gebruikt voor de aanduiding van partners in samenwerkingsverbanden. This pictogram will be used to indicate partners in collaboration.

Over dit jaarverslag About this Annual Report

QR codes: Via de QRcode gaat u met uw mobiel naar meer achtergrondinformatie. With your smartphone you can scan the QR code to access more background information.

Verwijzingen naar het online jaarverslag: Dit pictogram verwijst naar achtergrondinformatie op de website. This pictogram refers to background information on the website.

44 78

Kennis actueel houden | Keeping knowledge up-to-date

52

Waterbedrijf Groningen

32

345

86

76

41

176

178

71

88

44

WMD water

Vitens

PWN

Waternet

Dunea

Oasen

Evides

Brabant Water

WML

Afwassen/Drinken/EtenOverig

Wastafel

Wasmachine

WC

Douche

12%4%

4%

12%

40%

28%

Zacht

Gemiddeld

Vrij hard

Hard

Zeer zachtWaterbedrijf Groningen

WaterleidingmaatschappijDrenthe

PWN WaterleidingbedrijfNoord-Holland

Waternet

Dunea

Evides

WML

Vitens

Oasen

Brabant Water

87

KWR in een nieuw gebouw

KWR in a new building


MEIjANuARI fEBRuARI MAART APRIL juNI

19 Samenwerkingsovereenkomst KWR en Wateropleidingen

22 Bestuursakkoord Water met STOWA en RIONED

19Ondertekenen BTOcontract en nieuwbouwbesluit akkoord AvA

25 Eerste nieuws over EHECepidemie in Duitsland

26 Seminar ‘Samen de waterketen in’

29 Mark van Loosdrecht Koninklijke onderscheiding: Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw

15 Dynamische filtratie maakt rioolwaterzuivering tot energiefabriek

16 Geen EHEC gevonden in Rijn en Elbe

22 Start Delft Urban Water

20 Promotie Rinske Valster

5 Moerdijkbrand, ChemiePack

14 Bijeenkomst over WarmteKoudeOpslag bij KWR in Nieuwegein

14 Start Vakantiecursus nr 63 bij TU Delft over drink en afval water

8 UK Sustainable Water Technology Mission op bezoek bij KWR Delegates van o.a. British Water en Cranfield University

20 Nieuwbouwbesluit akkoord RvC

10 Prijs ‘beste paper’ SIGMETwedstrijd. Start BTOconferentie ‘Microbial growth …’

11-12 BTOconferentie ‘Microbial growth in drinking water distri b u tion systems and tap water installations’

10 Drugs en kalmeringsmiddelen in oppervlaktewater

22 Aankondiging BTO conferentie ‘Microbial growth in drinking water distri b u tion systems and tap water installations’

‘Knagende vragen: Waarom smaakt water anders (niet lekker) wanneer je het eerst bevriest en dan weer ontdooit? ‘ — 13 april, 10:25

Two ‘Young Professionals’ Awards op IWA Congress Small Sustainable Solutions 4 Water, Venice 1822 april 2011— 26 april, 15:32

‘Theo van den Hoven gekozen tot vicepresident van het Europese Water Technologie Platform WssTP‘ — 25 mei, 11:18

KWRonderzoeker Rinske Valster promoveerde aan de WUR: Met DNAtechniek meer inzicht in vrijlevende protozoa in drin... — 20 juni, 17:21

‘STOWA, RIONED en KWR gaan hun samenwerking intensiveren i.k.v. Top Team Water en Bestuursakkoord Water ‘ — 22 juni, 14:51

‘KWR peer reviewed: Concentration and Diversity of Uncultured Legionella spp. in Two Unchlorinated Drinking Water Sup... ‘ — 14 januari, 8:05

‘KWR peer reviewed: Quantifying the vulnerability of well fields towards anthropogenic pollution; The Netherlands as ... ‘ — 5 februari, 17:36

KWR peer reviewed: Detection of Protozoan Hosts for Legionella pneumophila in Engineered Water Systems by Using a Bi... — 14 januari, 8:20

‘Carolyn Steel gastspreker bij DWSIdenktanksessie over ‘Hoe de stad van 2040 te voorzien van water, voedsel en energ... ‘ — 8 april, 11:36

Sectoroverschrijdend Nutriënten Platform zet hergebruik en efficiënter gebruik van nutriënten op de agenda — 8 april,9:47

‘Wim Hijnen wrote ‘Quantitative Methods to Assess Capacity of Water Treatment to Eliminate MicroOrganisms‘ — 7 februari, 14:52

‘KWR Watercycle Research Institute participeert in... RT @tudelft: Delft Urban Water bundelt kennis over stedelijk water‘ — 21 maart, 13:30

KWR researcher Andrew Segrave on identifying the stateoftheart in backcasting methods and theory — 28 maart, 15:57

KWRonderzoeker Annemieke Kolkman toont op Labanalyse 2011 in De Kuip analyse methoden voor het aantonen van ‘emergin... — 30 maart, 14:53

‘KWR peer reviewed: Radial transport processes as a precursor to particle deposition in drinking water distribution s... ‘ — 4 februari, 17:36

‘Marthe de Graaff over nieuwe concepten voor grondstofterugwinning in het blad VV+ (feb) van UnetoVNI‘ — 3 maart, 13:35

‘Recent onderzoeksnieuws over water (#drugs in ‘t riool, #EHEC en #HUS, #energie, #nanotechnologie, #WsstP)‘ — 6 juni, 17:47

‘Marthe de Graaff over nieuwe concepten voor grondstofterugwinning in het blad VV+ (feb) van UnetoVNI‘ — 13 mei, 8:55

‘KWR onderzoekt herstel veenvormende moerassen in grootste natuurreservaat in Vlaanderen, de Zwarte Beek vallei ‘ — 28 januari, 16:04

‘KWR deed gisteren monsternames in de Rijn en trof geen EHEC aan‘ — 10 juni, 20:02


Tijdlijn | Time line 2011KWR peer reviewed: Fate of hormones and pharmaceuticals during combined anaerobic treatment and nitrogen removal by ... — 4 januari, 9:03

19 Start Lifewatch, virtueel platform voor biodiversiteit en ecosysteemstudies

8 Jaarverslag 2011

26 Einde EHECepidemie

28 Winnende poster op LESAMconferentie

30 CAVLAR® (Criticality Analysis Valve Locations And Reliability), ondersteuningssoftware voor het beheer van afsluiters

18 Start samenwerking KWR en EPAL

13 KWR feliciteert Kiwa met overname

20 Boek ‘Stochastic Water Demand Modelling’ verschijnt

25 Webversie REWAB opgeleverd

29 Bespreking ‘City Blueprints van Venlo en Maastricht’ interactieve bijeenkomst`

28 KWR draagt bij aan onderzoek naar detectie van kabels en leidingen

23 Nieuwe voorzitter IWA Specialist Group HRWM

30 Aftrap NanoNextNLprogramma ‘Risico’s voor het milieu’

22 Einde GISreis naar de VS

9 Start GISreis naar de VS

7 Seminar ‘Samen de waterketen in’

22 Promotie Igor Mendizabal aan de VU

23 Onderzoeksresultaten gepresenteerd: “herstel van Elzenbroek door bevloeiing” tijdens symposium

12 Waddenacademieprijs Jan Post

15-17 CEOconferentie Letland

KWR Peer Reviewed: Limited filamentous bulking in order to enhance integrated nutrient removal and effluent quality — 15 augustus, 15:00

Het 4de IWA NOM congres in Costa Mesa (Californië) — 25 augustus, 16:55

KWRonderzoeker Mirjam Blokker brengt boek uit over het modelleren van waterverbruik.— 27 oktober, 10:53

onderzoeker Koen Zuurbier zoekt met BE De Lier naar oplossingen voor gietwatertekort in OostlandWestland — 23 november, 9:01

organiseert wereldwijd interlaboratoriumonderzoeken. Het jaarprogramma 2012 voor de ‘ring’onderzoeken is online— 15 december, 14:35

published peer reviewed: Addressing the impact of atmospheric nitrogen deposition on Western European Grasslands — 28 december, 12:00

met 7 presentaties van jonge wetenschappers goed vertegenwoordigd op 23e Nationaal Symposium BodemBreed — 30 november, 12:02

NOVEMBERjuLI AuguSTuS SEPTEMBER OKTOBER DECEMBER

KWR en Deltares werken samen aan DNA techniek die #blauwalg sneller en zekerder detecteert. Lees Volskrant Wetenschap, p 2. #cyanobacterie— 9 juli 11 om 11:17

Duurzaamheid stedelijke waterketen af te leiden uit quick scan met 24 indicatoren (Vakblad H2O, nr 13, 2011) — 5 juli 11 om 12:16

KWR organiseert (1517 sep) in Riga/Letland zijn 8ste conferentie voor CEO’s uit de watersector over Baltische uitdagingen— 16 september, 11:00

KWR werkt met SKIW en KNW aan kennisuitwisseling over behandeling industrieel (biologisch) afvalwater — 10 oktober, 10:45

Gertjan Zwolsman informed Takahiro Matsuo (Tokyo Bureau of Waterworks) of Dutch water resources management in the co... — 21 november, 8:51

Extra info over Jan Posts Waddenacademieprijs En over zijn Blue Energy proefschrift — 9 december, 17:50

scientific researcher Kees Roest spoke at #AquaTech about #WastewaterResources and Wastewater Treatment Plants #yam— 4 november, 15:22

KWR toont samenwerkingsprojecten op Wetsus Congres — 18 oktober, 16:06

Gertjan Medema van KWR nieuwe voorzitter IWA Specialist Group HealthRelated Water Microbiology— 5 oktober, 21:34

‘The Dutch Miracle’, krnwtr zonder chloor RT @Waterbedrijf: Waarom krnwtr? Een plaatje zegt soms meer dan 1000 woorden— 7 september, 17:21

WHO lanceert nieuwe Guidelines for Drinkingwater Quality met Water Safety Plan als kern (m.m.v. RIVM, KWR en TUD)— 5 juli 11 om 11:36

6 Arbo Informatieblad ‘Legionella’ herzien

4 Ride for Roses

29 Consortium 23 kennisinstituten LifeWatch en de Nationale Roadmap ‘Grootschalige Onderzoeksfac.‘

1 Michiel Hootsmans Chief Information Officer


WATERSHARE®Geavanceerde Nederlandse kennis

delen met Europese partners

KWR Watercycle Research Institute helpt de samenleving om de waterketen optimaal in te richten en in te zetten voor de volksgezondheid. Het onderzoeksinstituut heeft een brede

blik op wat die samenleving is, legt directeur Wim van Vierssen uit. “Europa is ons speelveld. We kunnen niet anders.

In Europa delen we immers de idealen voor een gezond watermilieu en een vooruitstrevende watersector.”

Idsart Dijkstra [email protected]

10 Jaarverslag 2011

WR werkt op veel manieren samen met andere Europese

(onderzoeks)organisaties, onder meer om organisaties in de

watersector te helpen hun doelen nog efficiënter na te streven. Van

Vierssen: “De helft van de inwoners van Europa blijkt namelijk nog

steeds klachten te hebben over water in en om het huis. Dat zijn 250

miljoen mensen. Er is in de praktijk nog steeds wel wat aan de hand.”

Die klachten zijn een duidelijke aanwijzing dat er grote behoefte

bestaat aan slagkracht op de werkvloer, constateert Van Vierssen.

Maar de watersector is in veel landen erg versnipperd. Deze landen

zijn daarom geholpen met topdeskundigen die op operationeel

niveau kunnen meedenken. “Ik denk dat KWR op dat vlak iets te

bieden heeft. Wij herkennen hun situatie uit ons eigen recente ver

leden en kunnen vanuit onze ervaring vertellen hoe we met elkaar

in Nederland een uniek verbond hebben gesloten tussen kennis en

toepassing.” Om in het buitenland die match tussen kennis en toe

passing te verbeteren heeft KWR in 2011 het initiatief tot het concept

Watershare®: Sharing advanced Dutch knowledge with European partners

KWR Watercycle Research Institute helps society optimally organise and operate its water cycle in the interest of public health. KWR has a broad vision of this society. As managing director Wim van Vierssen explains: “Europe is our playing field. It can be no other way. After all, with Europe we share the ideals of a healthy water environment and an advanced water sector.”

This is the reason that KWR engages, in a variety of ways, in collaborations with other European (research) organisations. One of the motivations is to assist these organisations pursue their objectives more efficiently. “The fact is that half of the inhabitants of Europe still have complaints about their water, both in and around their homes,” he says. “That’s 250 million people. There is still quite a bit that is not right about

K

“De helft van de inwoners

van Europa blijkt nog steeds

klachten te hebben over water

in en om het huis. Dat zijn 250

miljoen mensen.”

Lees meer over Watershare® Read more about Watershare®

Voorbereiding van

monstername voor

ringonderzoek, een

methode om de kwali

teitsstandaarden bij

waterlaboratoria te

waarborgen. Delen

van één watermonster

worden in verschil

lende laboratoria

geanalyseerd. KWR

vergelijkt de analyses

met elkaar.

Preparation of samples for collabora-tive studies: a method of ensuring the qual-ity standards of water laboratories. Parts of a single water sample are analysed by differ-ent laboratories. KWR then compares the analyses.


WATERSHARE®

In veel Europese landen ontbreekt nog een onderzoeksinstituut dat

de kennis over de gehele waterketen bundelt. Voor die landen ontwik

kelde KWR Watershare®. (Publieke) kennisinstituten werkzaam in de

waterketen kunnen profiteren van de Nederlandse kennis door lid te

worden van Watershare®. Het lidmaatschap geeft toegang tot hoog

waardige Watershare®producten en diensten. De partners kunnen

die vervolgens zelf toepassen bij het oplossen van praktijkproblemen

bij hun klanten.

Het pakket van Watershare® omvat:

Snelle toegang tot experts en laboratoria, die helpen problemen op te

lossen, bijvoorbeeld in het geval van een ramp die de watervoorziening

bedreigt.

Bijzondere technieken waarin de deelnemers worden opgeleid, zoals de

Fresh Keeper die voorkomt dat een waterbron verzilt.

Softwarepakketten van Waterware®, die de deelnemers na training zelf

standig kunnen inzetten.

programma’s waarmee deelnemers analyses kunnen maken en maatre

gelen doorvoeren, bijvoorbeeld City Blueprint voor geïntegreerd stedelijk

watermanagement.

Deelname aan lopende onderzoeksprojecten, zoals Water Connect,

waarin de deelnemers profiteren van elkaars onderzoeksresultaten en

een collectief kennisgeheugen opbouwen.

•

•

•

•

•

Many European countries still lack a research institute that brings together

knowledge about the entire water cycle. For such countries KWR has

developed Watershare®. (Public) knowledge institutes, whose work concerns

the water cycle, can benefit from the Dutch knowledge by becoming

members of Watershare®. This membership gives them access to top-quality

Watershare® products and services. The partners can then themselves apply

them to help solve problems in the practices of their clients.

The Watershare® package includes:

Quick access to experts and laboratories, which provide problem-solving

assistance, for instance, in the event of a catastrophe that threatens water

provision.

Training in the application of special techniques, for example, Fresh Keeper,

which prevents the salination of water sources.

Waterware® software packages, which members can use on their own after

receiving training.

Programmes with which members can conduct analyses and implement

measures; City Blueprint, for example, a programme for integrated urban

water management.

Participation in ongoing research projects, such as Water Connect, in which

participants profit from each other’s research results and build up a collective

knowledge memory.

•

•

•

•

•

the sector’s operations.” Van Vierssen points out that these complaints clearly indicate that there is a huge need for greater capability on the work floor. But the water sector is badly fragmented in many countries. These countries could profit from the assistance of top experts who are able to think in operational terms. “I believe that KWR has something to offer in this regard. We recognise their situation from our own recent past, we can share our experience with them and recount how we, in the Netherlands, have forged a unique bond between knowledge and application.”

With a view to improving this match between knowledge and applica-tion in countries abroad, KWR took the first steps in 2011 in launching the Watershare® concept. “In Watershare® we have packed forty years’ experi-ence with applied knowledge into handy products. When you open them up, a whole world of useful insights and practical solutions is revealed,” says Van Vierssen. “We can substantiate what we say to European clients: ‘Just open the box and you’ll find the ingredients for a solution, which you can adapt to your own particular situation’. ”

Watershare® genomen. “Daarin hebben we veertig jaar ervaring met

toegepaste kennis verpakt in handzame producten. Als je die opent,

ontvouwt zich een wereld aan bruikbare inzichten en praktische

oplossingen,” zegt Van Vierssen. “We kunnen waarmaken dat we

tegen Europese afnemers zeggen: maak de doos maar open, hierin

zit de aanzet tot een oplossing, die jij kunt aanpassen aan je eigen

situatie.”

12 Jaarverslag 2011

Lees meer over de Watershare®producten Read more about the Watershare® products

Bekijk de foto’s View the photos


Op zoek naar meta

foren voor de kern

activiteiten van KWR

stuitte industrieel ont

werper Lotte de Raadt

op een arsenaal aan

glazen gereedschap

in de KWRlaboratoria.

Ivar Pel fotografeerde

het opvallende glas

werk voor de huisstijl

van Watershare.

While searching for metaphors for KWR’s core activities, indus-trial designer Lotte de Raadt came across an arsenal of glass-ware and equipment in the institute’s labs. Ivar Pel photographed the striking glassware for the Watershare® house style.

Onderzoek Research


14 Jaarverslag 2011


gezond water Healthy water

Gezond water gaat over de relatie

tussen onze gezondheid en de water

kwaliteit van de bron tot de kraan.

We monitoren het water voor, tijdens

en na zuivering, in het distributienet

en aan de kraan, maar we onderzoe

ken ook de kwaliteit van natuurlijk

zwemwater. Zo ontwikkelen we bij

voorbeeld barrières tegen ziektever

wekkers en gaan we na of ‘nieuwe’

stoffen in het water gevaarlijk zijn.

Healthy water refers to the relationship between our health and the quality of water, from source to tap. We monitor the water before, during and after its treatment, in the distribution network and at the tap; but we also study the quality of natural bathing water. Thus, for example, we develop barriers against pathogens and we examine whether “emerging” substances in the water are dangerous.

ONDERzOEKSTHEMA’SRESEARCH THEMES

KWR hanteert vier thema’s die richting geven aan het onderzoek.KWR’s research is governed by four themes.

OnderzoekResearch

16 Jaarverslag 2011

Efficiënt water Efficient water

Efficiënt water draait om doelmatig

heid op vele vlakken: de inrichting van

de waterketen, water & energie en de

effectiviteit van samenwerken.

Voorbeelden zijn onderzoeken naar

efficiëntere methoden voor waterwin

ning en –productie, het ontwikkelen

van beslissingsondersteunende

modellen in de bedrijfsvoering, en het

onderzoek naar kennisnetwerken.

Efficient water relates to the quest for efficiency in various areas: the design of the water cycle, water & energy, and the effectiveness of collaborations. Examples include research into more efficient water abstraction and production methods, the development of decision-support models in operational management, and research into knowledge networks.

Vooruitstrevend water Advanced water

Vooruitstrevend water maakt veelbe

lovende technologische ontwikkelin

gen toepasbaar voor de watersector.

Denk aan onderzoek naar de ontwik

keling van nieuwe materialen in de

fijnchemie en nanotechnologie,

keramische membranen, harsen voor

ionenwisseling en ontwikkelingen in

de vloeistofdynamica, chemie en –

fysica. Ook nieuwe meettechnieken

en het verbeteren van sensoren voor

de waterkwaliteit vallen hieronder.

Advanced water involves making promis-ing technological developments applicable for the water sector. This includes research into the development of new materials in fine chemicals and nanotechnology, ceramic membranes, resins for ion exchange, and developments in fluid dynamics, chemistry and physics. New measurement techniques and the improvement of water quality sensors also come under this theme.

Duurzaam water Sustainable water

Duurzaam water richt zich op produc

tie, distributie en afvalverwerkings

methoden die zuiniger omgaan met

grondstoffen en energie, maar ook op

de relatie tussen water en natuur. Zo

bieden we een antwoord op klimaat

verandering, toenemend energie

gebruik en verstedelijking. We verken

nen het gebruik van brak grondwater

en zeewater als alternatieve drink

waterbronnen, waterhergebruik en

een meer decentraal ingerichte

waterketen.

Sustainable water focuses on production, distribution and wastewater treatment processes that make more efficient use of raw materials and energy, but also on the relationship between water and the natu-ral environment. In this way, we offer an answer to climate change, growing energy use and urbanisation. Our investigations encompass the use of brackish ground-water and seawater as alternative sources for drinking water, water reuse and a more decentralised water cycle.


Kees van Leeuwen [email protected]

Leo Puijker [email protected]

WATERTELEfOON BIEDT uITKOMST

BIJ MOERDIJKBRAND

Op woensdag 5 januari ontstond er een grote brand bij Chemiepack in Moerdijk. Een rook pluim met zichtbare roetdeeltjes dreef rich ting Dordrecht. Waterbedrijf Evides, dat spaarbekkens en pompstations heeft in de Biesbosch, Dordrecht en Rotterdam, belde donderdagochtend 6 januari met KWR.

vides had de bekkens tijdelijk buiten gebruik genomen en zelf al

de eerste onderzoeken gedaan. Nu was vervolgonderzoek nodig.

De rookpluim trok verder naar het noordoosten. Voor de zekerheid

liet ook Waternet KWR een spaarbekken in loosdrecht onderzoeken.

Voor het waterschap in WestBrabant deed KWR metingen naar

verontreinigd slootwater.

“Het weer was redelijk onvoorspelbaar,” herinnert wetenschappe

lijk medewerker leo puijker zich. “En een roetwolk in combinatie

met een plaatselijk regenbuitje kan vervuiling op de bodem en in

het oppervlaktewater opleveren.” De onderzoekers van KWR werkten

hard door. Vrijdagmiddag om vijf uur waren de eerste resultaten

bekend: het spaarbekken Baanhoek in Dordrecht was verontreinigd

met organische stoffen uit de brand. Voor de bekkens in de Biesbosch

en loosdrecht had de wind gunstig gestaan: die waren schoon.

“We hielden nauw contact met onderzoekers van het RIVM en van

Rijkswaterstaat,” vervolgt puijker, “om tussentijdse resultaten te

delen. Het werk van de een hielp de ander weer verder.”

Het hele weekend hebben vijf KWRlaboranten doorgewerkt aan

het onderzoek. “Elk nieuw resultaat belden we direct door, tussen

tijdse rapportjes verstuurden we per email. We zijn erin geslaagd

om in vliegende vaart de benodigde informatie te verzamelen. Snel

en nauwkeurig samenwerken vraagt de uiterste concentratie van

een team. Dat maakte de klus heel speciaal.”

Water Telephone assists with Moerdijk fire

On Wednesday, 5 January, a huge fire broke out at the Chemie-Pack plant in Moerdijk. A plume of smoke containing visible black soot particles started drifting towards Dordrecht. On Thursday morning, 6 January, Evides, the water company which has water reservoirs and pumping stations located in the Biesbosch area and in Dordrecht and Rotterdam, contacted KWR.

Evides had temporarily stopped using its reservoirs and had already conducted the initial investigations itself. Now follow-up research work was needed.

The smoke plume headed further towards the northeast. For the sake of safety, Waternet also called on KWR to investigate a reservoir in Loosdrecht. And the West-Brabant waterboard asked KWR to measure pollution levels in the ditch water.

“The weather was relatively unpredictable,” recalls KWR’s scientist Leo Puijker. “And a soot cloud coupled with local showers can result in pollution on the ground and in the surface water.” The KWR researchers put in a lot of hard work.

De Watertelefoon

The Water Telephone

“Snel en nauwkeurig samen

werken vergt uiterste

concentratie.”

“Het werk

van de een

hielp de

ander weer

verder.”

E

18 Jaarverslag 2011

OnderzoekResearch

gezond waterHealthy water

De Watertelefoon

De Watertelefoon bestaat ruim 30 jaar.

gemiddeld wordt er een tot twee keer per

jaar gebruik gemaakt van het nummer.

Waterbedrijven kunnen dag en nacht bellen

naar aanleiding van een calamiteit, maar

komen soms ook met een theoretische

vraag, bijvoorbeeld : we weten dat er een

tijdelijke vervuiling van een bestrijdings

middel in het oppervlaktewater zit, kan

dat kwaad? Vervolgens werkt een team van

deskundigen zo snel mogelijk aan een advies

voor de best denkbare oplossing.

0900 – WATER

The Water Telephone

The Water Telephone has existed for over 30 years.

The number is used once or twice every year.

Water companies can call, day and night, when

they are confronted with a calamity, but also

sometimes when they have a theoretical question,

for instance: we know that some pesticide is

temporarily polluting the surface water, could it

cause any harm? A team of specialists then works

as quickly as possible on coming up with a

recommendation for the best conceivable solution.

At five o’clock on Friday afternoon, the first results were in: the Baanhoek reservoir in Dordrecht was polluted with organic material from the fire. But the wind had been kind to the reservoirs in Biesbosch and Loosdrecht: they were clean. “We kept in close contact with the researchers at RIVM and the Directorate for Public Works and Water Management,” contin-ues Puijker, “to share each other’s interim results. The work done by one helped the other move ahead.”

Five KWR lab technicians worked throughout the weekend on the research. “We immediately phoned through every new result and sent out interim reports by e-mail.” “We succeeded at breakneck speed to collect the information we needed. Working together quickly and precisely demands extreme concentration from a team. That’s what made the job very special.”

Bluswerkzaam heden

tijdens de grote brand

in Moerdijk, die ont

stond bij het chemi

sche bedrijf Chemie

Pack op 5 januari 2011.

KWRmedewerkers

hielpen om de water

kwaliteit van nabijlig

gende spaarbekkens

en Brabants sloot

water te bewaken.

Fire-fighting during the huge fire at the Chemie-Pack chemi-cal plant in Moerdijk, 5 January 2011. KWR staff helped keep guard over the water quality in the neigh-bouring reservoirs and Brabant ditch water.

RIVM, Rijkswaterstaat, Evides, Waternet, Waterschap Brabantse Delta


Annemarie van Wezel [email protected]

NANOTECHNOLOgIE: SCOREN MET pIEpKlEINE

VOETBAllETJES

“Stel je piepkleine voetballetjes voor die bestaan uit zestig, zeventig

of tachtig koolstofatomen,” zegt Annemarie van Wezel. Ze is lid van het

KWRmanagementteam en programmadirecteur Milieurisico’s binnen NanoNextNL. Dat is een samenwerkings verband van overheid, bedrijven en kennis instellingen die onderzoek doen naar de toepassingen en risico’s van nano technologie.

an Wezel heeft het over fullerenen. KWR heeft deze nanodeel

tjes geanalyseerd. De onderzoekers hebben methoden die in de

literatuur beschreven waren, gevoeliger gemaakt met chromatogra

fie en massaspectrometrie. Ze ontdekten dat fullerenen veranderen

onder invloed van zuurstof of licht: ze krijgen andere eigenschappen,

en chemische groepen die ‘uit de voetbal steken’. Daardoor versprei

den ze zich op verschillende manieren in het milieu. “Het is voor onze

gezondheid belangrijk om te weten of ze snel worden afgebroken, of

dat ze zich juist ophopen in dieren en planten,” zegt Annemarie van

Wezel. De nieuwe analysemethode is inmiddels gepubliceerd in het

tijdschrift Environment International.

Nanotechnology: scoring with tiny little footballs

“Just imagine the tiniest little footballs consisting of sixty, seventy or eighty carbon atoms”, says Annemarie van Wezel, who is a member of KWR’s management team and Environmental Risks programme director at NanoNextNL. This is a consortium which includes government, companies and knowledge institutes that conduct research into the applications and risks of nanotechnology.

Van Wezel is talking about fullerenes. KWR has analysed these nanoparticles. The researchers have developed a sensitive method through the use of liquid chromatography and accurate mass spectrometry. They discovered that fullerenes change under the influence of ionization, oxygen or light: they acquire other characteristics and chemical groups that “stick out from the foot-ball”.

They therefore may disperse in a variety of ways in the environment. “It is important for our health to know whether they are quickly broken down, or whether they actually accumulate in plants and animals”, says Annemarie van Wezel. The new analytical method has since been the subject of an article in the magazine Environ-ment International.

Buckminster fullereen

C60 2Dskelet

Buckminster fuller-enes c60 2d-skeleton

V

20 Jaarverslag 2011

OnderzoekResearch

Vooruitstrevend waterAdvanced water

fullerenen in het algemeen en buckminster

fullereen (C60) in het bijzonder zijn genoemd

naar de Amerikaanse architect Richard

Buckminster fuller, omdat de moleculaire vorm

van deze stoffen doet denken aan de structuur

van zijn geodetische koepels.

Fullerenes in general, and the buckminster fullerenes

(C60) in particular, were named after the US architect

Richard Buckminster Fuller, because the molecular shape

of these compounds remind one of the structure of his

geodesic domes.

Lees meer over het onderzoek naar nanotechnologie Read more about nanotechnology research

Annemarie van Wezel

bij de Biosphère, een

museum in Montréal

(Canada). Dit gebouw,

dat lijkt op een sterk

uit vergroot nano

deeltje, is een ontwerp

van Richard

Buckminster Fuller.

Annemarie van Wezel at the Biosphère museum in Montréal (Canada). This build-ing, which looks a lot like a hugely magni-fied nanoparticle, was designed by Richard Buckminster Fuller.

UvA, VU, WUR, DLO/Alterra, Deltares, Philips, RUN, RIVM, TNO, UU, BTO


KIJK uIT! HET WATER IS

BLAuW!

RIVM, Waterdienst (RWS)OnderzoekResearch


22 Jaarverslag 2011

Bart Wullings [email protected]

Leo Heijnen [email protected]

Edwin Kardinaal [email protected]

De kwaliteit van ons oppervlaktewater wordt steeds beter bewaakt en dan met name op die plaatsen waar mensen zwemmen. Ziekte verwekkende bacteriën in het zwemwater kunnen een risico vormen voor de gezond heid. De snelste manier om die te vinden, is met nieuwe DNAopsporings methodes.

ls het maar een beetje warm is, zwemmen we. In de zee,

in af gravingen, meertjes en uiterwaarden van rivieren. Om te

voorkomen dat we een risico lopen te worden besmet met ziekte

verwekkende bacteriën, zijn water beheerders wettelijk verplicht

om het zwemwater te testen op zogenaamde indicatorbacteriën.

Deze indicatorbacteriën, te weten E. coli en enterococcen, komen voor

in de ontlasting van mensen en andere warmbloedige dieren en

zijn relatief eenvoudig op te sporen. Hun aanwezigheid verraadt

de mogelijke aanwezigheid van allerlei bacteriën en virussen uit

ontlasting die ziektes kunnen veroorzaken. Een andere bacterie

die waterbeheerders nauwlettend in de gaten houden, zijn

Cyanobacteriën, die we in de volksmond kennen als blauwalgen.

Tijdens het zwemseizoen kan snelle groei van deze bacteriën een

risico vormen doordat ze giftige stoffen (toxines) produceren die

bij zwemmers huidirritatie veroorzaken. Maar niet alle blauwalgen

zijn schadelijk. Met behulp van DNAtechnieken zijn we in staat

om snel te bepalen of we met een gevaarlijke soort blauwalg te

maken hebben.

Watch out! The water’s blue!

The quality of our surface water is being better and better monitored, particularly in places where people bathe. Pathogenic bacteria in bathing water can represent a health hazard. The fastest way of finding them is through new DNA detection methods.

As soon as it gets a little warmer we like to go out for a swim: in the sea, in quarries, small lakes and river floodplains. To avoid exposing ourselves to the risk of becoming infected with pathogenic bacteria, water managers are legally obligated to test bathing water for so-called indicator bacteria. These indicator bacteria – namely, E. coli and enterococcus – are present in the faeces of humans and other warm-blooded animals, and are relatively easy to detect. Their presence indicates the possible presence of all kinds of other bacteria and viruses, also present in faeces, that can cause illness. Cyanobacteria – in popular parlance known as blue algae – are another type of bacteria that water managers watch out closely for. During the bathing season, the rapid growth of these bacteria can create a hazard because they produce poisonous substances (toxins), which can cause skin irritations. But not all blue algae are harmful. With the help of DNA techniques, we are capable of demonstrat-ing the presence of only the dangerous types.

A

E. colibacterie

E. coli bacterium

“Niet alle

blauw

algen zijn

schadelijk”


Paul van der Wielen [email protected]

BIOLOgISCH STABIEL WATERMicrobiologisch wateronderzoek heeft tot doel, de biologische kwaliteit van ons drinkwater stabiel te houden. Een greep uit het onderzoek.

Invloed van het seizoen en de watersamenstelling op groei van microorganismen

In de zomer en winter is er op verschillende

plaatsen onderzoek gedaan naar verschil

lende diverse microorganismen die schade

lijk kunnen zijn voor mensen met een ver

minderde weerstand. Het seizoen en de

watersamenstelling lijken geen effect te

hebben op de hoeveelheid onderzochte

schimmels en bacteriën in het leidingnet.

In een vervolg kijken de onderzoekers naar

de mogelijke invloed van temperatuur,

watersamenstelling, leidingmateriaal en

sediment – de afzetting van deeltjes uit het

water op de leidingwand op de micro

organismen.

legionellagroeipotentie

Er is een methode ontwikkeld om de legio

nellagroeipotentie van het watertype te

bepalen: als het water minder dan 1 micro

gram makkelijk afbreekbaar organisch

materiaal bevat, dan treedt er geen groei

van Legionella pneumophila op.

Vervuiling van membranen

KWRonderzoekers bestudeerden vervuiling

van ontziltingsmembranen in het kader van

het Europese project Medina: Membrane

based desalination: An integrated approach.

De membranen worden ingezet bij het

winnen van brak water en zeewater. Enkele

doelen van het onderzoeksproject zijn: meer

schoon water winnen en optimalisatie van

membranen voor energie en kostenbespa

ring. De belangrijkste opbrengst was

het vaststellen van meetmethoden om

biofouling, het meest voorkomende vervui

lingsprobleem, aan te tonen en daardoor

met gerichte maatregelen te kunnen

voorkomen.

Kennisuitwisseling

Op 11 en 12 mei vond de internationale confe

rentie ‘Microbial growth in drinking water

distribution systems and tap water installa

tions’ plaats. Er waren zo’n honderd mensen

uit zestien verschillende landen. Sprekers uit

Nederland, de Verenigde Staten, Canada,

Japan en Duitsland gingen in op waterkwali

teitsproblemen als gevolg van nagroei van

organismen in het leidingnet, methoden om

biologische stabiliteit te meten en preventie

van nagroei. Tijdens dit symposium nam

24 Jaarverslag 2011

OnderzoekResearch


microbioloog Dick van der Kooij (zie foto)

afscheid. Onder zijn leiding is veel onder

zoek verricht naar de oorzaken van nagroei

en biofilmvorming in distributiesystemen.

Al bijna 30 jaar is hij betrokken bij de proble

men met Legionella in leidingwaterinstalla

ties. Sinds 1 juli is Dick van der Kooij met

pensioen.

DNAtechnieken

Er zijn snelle methoden ontwikkeld, geba

seerd op DNAtechnieken, om eencellige

diertjes in water aan te tonen. Daarnaast

hebben de onderzoekers gekeken welke

soorten in drinkwater voorkomen en welke

rol deze eencellige dieren spelen bij de ver

meerdering van Legionella pneumophila in

drinkwater.

Lees meer over biologisch stabiel water | Read more about biologically stable water

Biologically stable water

The goal of microbiological water research is to keep the biological quality of drinking water stable. What follows is a selection of some of the research projects involved.

The influence of the seasons and the water composition on the growth of micro-organismsDuring the summer and winter, research was conducted on the occurrence of various micro-organisms, which are potentially harmful to people with weakened resistance, in drinking water sampled at different locations. Season and water composition do not seem to have an impact on the quantities of fungi and bacteria studied in the mains network. In a follow-up study, scientists are examining the possible influence of temperature, water composition, pipe material and sediment (the deposits of par-ticles on the pipe wall) on these opportunistic pathogens.

Legionella growth potentialA method has been developed to determine the Legionella growth potential by water type: if the water contains less than 1 microgram of easily degradable organic matter, then there is no growth of Legionella pneumophila.

Membrane foulingKWR scientists are studying the fouling of desalination membranes within the framework of the European project Medina: “Membrane-based desalination: An integrated approach”. The membranes are employed in the abstraction of brackish water and seawater. The research project’s objectives include the abstraction of more clean water, and the optimisation of membranes for energy- and cost-saving purposes. The most important benefit has been the establishment of measurement methods to demonstrate the presence of biofouling – the most common fouling problem – and thus enabling its prevention through targeted measures.

Knowledge exchangeOn 11-12 May, the international conference enti-tled “Microbial growth in drinking water distri-bution systems and tap water installations” was held. Approximately one hundred people from sixteen different countries were in attendance. Speakers from the Netherlands, the US, Canada, Japan and Germany addressed water quality problems caused by organism regrowth in mains networks, methods to measure biological stabil-ity, and regrowth prevention. Microbiologist Dick van der Kooij (see photo) bade farewell during this symposium. Under his leadership, a great deal of research was carried out into the causes of regrowth and biofilm formation in dis-tribution systems. For almost 30 years, he worked on the Legionella problem in water distribution installations. Dick van der Kooij took his retire-ment on 1 July 2011.

DNA techniquesFast methods have been developed, based on DNA techniques, to detect small unicellular organisms in water. In addition, researchers have looked into what species occur in drinking water and what role these unicellular creatures play in the regrowth of Legionella pneumophila in drink-ing water.

Legionellabacterie

Legionella bacterium

BTO, WUR, Medina: 6 andere universiteiten, 7 onderzoeksinstituten BTO, WUR, Medina: 6 other universities, 7 research institutes


1

31

8

11

4

ca. 2400

10

123

Gertjan Medema [email protected]

ONDERZOEK TIJDENS DE

EHECEPIDEMIEensen die besmet zijn met de EHECbacterie, scheiden hem via

hun ontlasting weer uit. In de rioolwaterzuivering wordt hij

maar deels verwijderd. Zo komt hij in het oppervlaktewater terecht,

net als via afspoeling van mest van besmette runderen.

“Als we in dat oppervlaktewater zwemmen, ervan drinken of onze

groenten ermee afspoelen, kan de bacterie weer bij de mens terecht

komen,” legt Chief Science Officer Gertjan Medema uit. “En omdat deze

besmettingsroutes eerder tot EHECuitbraken hebben geleid, blijven

we waakzaam.”

Al in 2003 heeft KWR, naar aanleiding van een uitbraak van EHEC

via drinkwater in Canada, een methode ontwikkeld om EHEC in

water aan te tonen. De bacterie werd in 2004 aangetoond in riool

water en in 2 van de 27 oppervlaktewatermonsters, beide in veeteelt

gebieden. Medema: “Met de drinkwaterbedrijven is toen gekeken

naar de verwijdering van zulke bacteriën door de zuivering en gecon

cludeerd dat ons drinkwater er heel goed tegen beschermd is.” In het

onderzoek in Duitsland is de EHECbacterie niet aangetroffen in de

Rijn of Elbe, wel in een beek bij Frankfurt.

Research during the EHEC epidemic

In early June, KWR carried out research into the presence of EHEC in the Rhine, following the wave of EHEC infections in Germany.

People who are infected with the EHEC bacte-rium excrete it in high numbers in their faeces. The bacterium is then only partially removed during wastewater treatment. For this reason, and because of the run off of the manure of infected cattle, the bacterium ends up in the surface water.

“If we swim in that surface water, drink it or rinse our vegetables with it, the bacterium can get back into us”, explains Gertjan Medema, Chief Science Officer. “And because these infec-tion pathways have led to EHEC outbreaks in the past, we keep a watchful eye on them”.

As early as 2003, KWR developed a method to demonstrate the presence of EHEC in water, following an EHEC outbreak via drinking water in Canada. The bacterium was identified in wastewater and in 2 of the 27 surface water samples, both taken in cattle farming areas. “Together with the drinking water companies”, says Medema, “we looked into the removal of such bacteria in the treatment process and con-cluded that our drinking water is very well pro-tected against them”. The research in Germany did not find the EHEC bacterium in the Rhine or the Elbe, but did in a brook near Frankfurt.

‘Ons

drinkwater

is er heel

goed tegen

beschermd’

M

KWR heeft begin juni 2011 onderzoek gedaan naar het voorkomen van EHEC in de Rijn, na de golf van EHECbesmettingen in Duitsland.

Aantal bekende

EHECziektegevallen

op 5 juni 2011. De epi

demie sloeg vooral in

Duitsland toe.

Number of known EHEC cases on 5 June 2011. The epidemic struck Germany primarily.

BTO

26 Jaarverslag 2011

OnderzoekResearch


Hoewel aanvankelijk

komkommers verdacht

waren, vormden

hoogstwaarschijnlijk

rauwe kiemgroenten

zoals taugé de belang

rijkste besmettings

bron van de

EHECuitbraak.

Although cucumbers were initially sus-pected, the main source of the EHEC outbreak were most probably raw vegeta-ble sprouts, like bean sprouts.

EHECbacterie EHEC-bacterium


Naam Achternaam [email protected]

WATER IN DE

STAD VAN DE TOEKOMSTVolgens voorspellingen is er in 2030 wereldwijd 40% meer vraag naar water dan er feitelijk beschikbaar is. Omdat in 2030 naar verwachting 70 tot 80% van de mensen in de steden leeft, vraagt het probleem om een aanpak op stadsniveau. Onderzoeker Kees van leeuwen helpt Europese steden om stappen in de goede richting te zetten.

Kees van Leeuwen [email protected]

28 Jaarverslag 2011

OnderzoekResearch

Duurzaam waterSustainable water

Deltares, European Benchmark Cooperation, Gemeente Rotterdam, Sustainable Society Foundation, TRUST, UNEP, Waternet

Wat

ervo

etaf

dru

k

Wat

ersc

haar

ste

Zelfv

oorz

ieni

ngOpperv

laktew

aterk

walit

eit

Grondwaterkwaliteit

Drinkwatervoorziening

Lekverliezen

Doelmatigheid verbruik

DrinkwaterverbruikDrinkwaterkw

aliteit

Aansluiting riolering

Kwaliteit zuiveringsslib

Energie-e�

ciëntie

Ener

giew

inni

ng

Nut

riënt

enw

inni

ng

Onderhoud

Materiaalverbruik

Commitments

Veiligheid

Klimaatrobuustheid

Biodiversiteit

Attractiviteit

Governance

Publieke participatie

Bekijk de quick scan van andere steden op de site | See the results of other cities on the website

Water in the city of the future

The forecasts say that in 2030 the worldwide demand for water will outstrip supply by 40%. Since it is also expected that in 2030 between 70 and 80% of humanity will be living in cities, the problem demands to be tackled at the city level. Researcher Kees van Leeuwen helps European cities to take steps in the right direction.

“If cities want to face up to the challenges of the future, we can help them with a quick scan, which tells them what they’re doing well and what not so well when it comes to water”, says Van Leeuwen. “On the basis of 24 indicators – including the ‘water footprint’, water consump-tion and energy-efficiency – they can compare their performance with those of other cities. They can also share their answers to the chal-lenges with these other cities, and thus learn from each other.” Since the autumn of 2011, several European cities have been scanned.

“Als steden het hoofd willen bieden aan de

uitdagingen van de toekomst, kunnen wij

ze daarbij helpen met een quick scan, die

hun vertelt wat ze goed en minder goed

doen met water. Op 24 indicatoren, waar

onder de ‘watervoetafdruk’, het waterver

bruik en energie-efficiëntie kunnen ze

zich vergelijken met andere steden en

hun oplossingen voor de uitdagingen met

elkaar delen. Daardoor leren ze van elkaar.”

Meerdere Europese steden zijn sinds het

najaar van 2011 doorgelicht.

Bekijk de quick scan van andere steden | See the results of other cities

Quick scan Rotterdam 2011


Ecological restoration research is teamwork

“Our brook valleys often still look quite lovely, but they are frequently dried out. Research studies look at the possibilities for ecological restoration of these valleys by rewetting. This is a help to restore biodiversity”.

These are the words of Uko Vegter, ecohydrologist at the Waterboard Hunze and Aa’s, and refer to the research into the restoration of peat-forming bogs in brook valleys. “Among other things, I keep an eye on whether we can complement the research results with water management measures”, says Vegter, who is also co-chairperson of the Beekdal-landschap (Brook Valley Landscape) expert team. “The research, in the lab and at experimental field sites, makes it clear what happens, for instance, if we raise the brook bottom, or if we mow the brook less intensively with a mowing boat”.

Piet Schipper, a landscape ecologist at Staats-bosbeheer, who took part in the thinking about good research locations, says that “you can pick a spot that looks nice, but, because of large-scale interventions in the surrounding area, it is not representative. If you measure incorrectly, you’ll be wasting a lot of energy”. He too is happy with the practical approach – as he says, “researchers with a broad field knowledge, who have an in-depth understanding of such systems, are extremely valuable”.

The waterboards, Staatsbosbeheer, other land managers, researchers and policy-making officials are all involved in the ecological restoration research. Translating research in this field into policy is essential in Vegter’s view. “KWR is here also to talk to the managers. This has to be kept up; moreover it helps understand the practice. You get the best results working together”.

“Onze beekdalen ogen vaak nog fraai, maar zijn veelal verdroogd. Het ecologisch herstelonderzoek geeft aan waar kansen liggen voor vernatting van beekdalen. Dat komt de biodiversiteit ten goede.”

at zegt uko Vegter, ecohydroloog bij het

Waterschap Hunze en Aa’s over onder

zoek naar herstel van veenvormende moeras

sen in beekdalen. “Ik bewaak onder meer of

wij met waterbeheermaatregelen handen en

voeten kunnen geven aan de onderzoeksre

sultaten,” zegt Vegter, tevens duovoorzitter

van het deskundigenteam Beekdallandschap.

“Door het onderzoek, in het lab en op proef

locaties, wordt duidelijk wat er gebeurt als

we bijvoorbeeld de beekbodem verhogen, of de beken minder inten

sief maaien met een maaiboot.”

piet Schipper, landschapsecoloog bij Staatsbosbeheer, heeft mee

gedacht over goede onderzoekslocaties: “je kunt een plek kiezen die

wel aardig lijkt, maar die door grootschalige ingrepen in de omge

ving niet representatief is. Als je verkeerd meet, gaat er veel energie

verloren.” Ook hij is blij met de praktische handvatten: “onderzoe

kers met een brede veldkennis die zulke systemen doorgronden, zijn

heel waardevol.”

Bij het onderzoek zijn de waterschappen betrokken, Staatsbos

beheer, andere terreinbeheerders, onderzoekers en beleidsambte

naren. De vertaling van onderzoek naar beheer noemt Vegter essen

tieel: “KWR is ook hier geweest om met de beheerders te praten.

Daar moet je mee doorgaan, om ook de praktijk te begrijpen. Samen

bereik je het beste resultaat.”

D

ECOlOGISCH HERSTElONDERZOEK

IS TEAMWERK

Camiel Aggenbach [email protected]

Ministerie van ELI, Het Bosschap, Waterschap Hunze en Aa’s, Staatsbosbeheer, andere terreinbeheerders | other land managers

30 Jaarverslag 2011

OnderzoekResearch


Lees meer over het OBNnetwerk | Read more about the OBN knowledge network

‘Onderzoekers met een

brede veldkennis die zulke

systemen doorgronden,

zijn heel waardevol.’

Van links naar rechts:

Piet Schipper

(Staatsbosbeheer),

Uko Vegter (Water

schap Hunze en Aa’s)

en Camiel Aggenbach

(KWR) in het veld.

From left to right: Piet Schipper (Staats-bosbeheer), Uko Vegter (Waterboard Hunze en Aa’s) and Camiel Aggenbach (KWR) in the field.

Ontwikkeling en Beheer Natuurkwaliteit

Het onderzoek maakt deel uit van het

kennisnetwerk Ontwikkeling en Beheer

Natuurkwaliteit (OBN), dat voor het

natuurbeheer en herstel onderzoek en

praktijk samenbrengt. Het Bosschap is

gedelegeerd opdrachtgever namens het

Ministerie van Economische zaken,

Landbouw en Innovatie.

The research is part of the Ontwikkeling en

Beheer Natuurkwaliteit (Development and

Management of Environmental Quality) (OBN)

knowledge network, which brings together

research and practice in environmental

management and restoration. The Bosschap has

been appointed coordinator of OBN by the

Ministry of Economic Affairs, Agriculture and

Innovation.



TU Delft, Alterra, Artesia, OBN

Menyanthes® helpt bijvoorbeeld bij de

herstructurering van de Grensmaas om grip

te krijgen op de grondwaterstand en zo de

kwetsbare natuur op de Belgische oever te

beschermen.

Menyanthes® maakt deel uit van het

KWRaanbod van praktische software

pakketten Waterware®.

MENyANTHES®OVERBRuGT DE KlOOF TuSSEN DATA EN HyDROlOGIE

Menyanthes® is het veelzijdige computer programma dat op een eenvoudige wijze zichtbaar maakt hoe veranderingen in de grondwaterstand verlopen. Het geeft inzicht in de effecten van ingrepen, en maakt het mogelijk gegevens efficiënt en overzichtelijk te beheren.

Jos von Asmuth wijst op het belang van ruimtelijke patronen. Jos von Asmuth underscores the importance of spatial patterns.

Bekijk de video Watch the video

OnderzoekResearch


32 Jaarverslag 2011

Willem Jan Zaadnoordijk [email protected]

Inke Leunk [email protected]

Jos von Asmuth [email protected]

Menyanthes® — bridging the gap between data and hydrologyMenyanthes® is the many-sidead computer program that allows one to easily visualise how changes in groundwater levels evolve. It provides insight into the effects of inter-ventions, and makes possible the efficient and clear management of data.

For example, Menyanthes® is being used in the Grensmaas restructuring project to help get a grasp on the groundwater level, thus protecting the fragile natural environment on the Belgian bank of the river. Menyanthes® is a component of Waterware®, KWR’s practical software package offering.

Gedragen analyse

In een arbitragezaak rond de drinkwater

winning in Terwisscha (friesland) is

Menyanthes® gebruikt om een langdurige

discussie te beslechten over de verlaging

van de grondwaterstand en de

bijbehoren de landbouwschade die

optreedt door de winning. Een serie van

eerdere onderzoeken en modellen gaf

daarover verschillende uitkomsten, met

meningsverschillen en uiteindelijk de

arbitrage tot gevolg. Met behulp van

Menyanthes® is het gelukt deze verschillen

te verklaren en weg te werken, en zo tot

een gezamenlijk gedragen analyse te

komen.”

Commonly-accepted analysisMenyanthes® was used in an arbitration case

concerning drinking water abstraction in

Terwisscha (Friesland) to settle a long-standing

dispute about the decrease in groundwater levels

and associated agricultural damage caused by the

abstraction. A series of previous studies and

models had produced conflicting results, which

led to differences of opinion and ultimately to the

arbitration. The application of Menyanthes®

succeeded in explaining and eliminating the

differences, leading to a commonly-accepted

analysis.


Bas Hofs [email protected]

HOOgWAARDIg HERgEBRuIK VAN RESTSTOffEN

Onthardingsreactoren

dienen om kalk uit

het water te halen.

Het water wordt met

ca. 80 meter per uur

omhooggepompt.

De kalkkorrels zakken

door hun zwaarte naar

beneden en worden

afgetapt. We zien de

stroming en – in kleur

– de snelheid van het

water in de reactor.

Water softening reactors are used to remove calcium from the water. The water is pumped upwards at about 80 meters per hour. Because of their weight, the lime pel-lets sink to the bottom where they are drawn out. We see the flow and – in colour – the velocity of the water in the reactor.

Sinds 1995 helpt de Reststoffenunie de drinkwaterbedrijven om hun reststoffen in te zetten als grondstof voor industrieën. Hergebruik van hoogwaardige restmaterialen past in het duurzaamheidsdenken van de waterbedrijven.

laf van der Kolk is commercieel operationeel manager bij

de Reststoffenunie. Hij onderhoudt contacten met afnemers

en dienstverleners, zodat het product van de juiste kwaliteit

op de juiste manier en op de juiste tijd wordt afgeleverd.

“We bewerken de reststoffen waar nodig voordat we ze

afleveren,” zegt Van der Kolk. “Wij vragen aan de klanten welke

kwaliteit ze nodig hebben. KWR doet onderzoek naar manieren

om die kwaliteit te bereiken. Met de drinkwaterbedrijven maken

we dan afspraken om het proces zo te organiseren dat we een

constante kwaliteit kunnen leveren.“

High-quality reuse of residuals

Since 1995, the Reststoffenunie (Residuals Union) has assisted drinking water companies in supplying their residuals as raw materials for other industries. The reuse of high-quality residual products fits in well with the water companies’ sustainability philosophy.

Olaf van der Kolk is commercial operational manager at the Reststoffenunie. He maintains contacts with buyers and service providers, thus ensuring the delivery of a product of the right quality, in the right manner and at the right time.

“Whenever necessary, we process the residu-als before delivering them”, says Van der Kolk. “We ask the clients what quality they need. KWR studies how that quality can be achieved. We then agree with the drinking water compa-nies about how they can organise their processes so that we can deliver a constant quality”.

O

Reststoffenunie, Dunea, PWN, Waternet, WML

34 Jaarverslag 2011

OnderzoekResearch


Lees meer over het onderzoek naar kalkkorrels | Read more about the research on pellets

Kalkkorrels zonder zandkern voor

glas en papierindustrie

KWR hielp bij het verbeteren van kalkkorrels door de zandkern te

vervangen door een calcietkern, waardoor ze onder meer kunnen

worden gebruikt als grondstof voor paraboolspiegels. “Die worden

ingezet om zonneenergie op te vangen. De kalkkorrels in het glas

moeten zuiver zijn, zodat het glas helder is en zo veel mogelijk licht

opvangt. Ook de papierindustrie kan de korrels gebruiken, als basis

voor mooi glimmend kalkpapier, dat bijvoorbeeld in glossy’s

gebruikt wordt. Ze kan geen korrels met zandkern gebruiken, omdat

de messen bij het snijden van het papier te snel zouden slijten. Door

het verbeteren van de korrels komt ook die afzetmarkt in zicht.”

Lime pellets without sand nuclei for the glass and paper industries

KWR helped with improving lime pellets, by replacing their sand nucleus with a calcite nucleus: this makes it possible to use them, among other things, as a raw material for the production of parabolic mirrors. “These are employed to capture solar energy. The lime pellets in the glass have to be pure, so that the glass is clear and captures as much light as possible”, explains Van der Kolk. “The paper industry can also use the pellets as a basic ingredient in their attractive, shiny tracing paper – it is used in glossies for instance. They can’t make use of pellets with sand nuclei, since the knives used to cut the paper would wear out too quickly. The pellet improvement opens up prospects in this market as well”.

Zuivere kalkkorrels,

zonder zandkern

(links)

Pure lime pellets, without sand nuclei (left)

Olaf van der Kolk en

Bas Hofs tonen kalk

korrels met zandkern

(boven).

Olaf van der Kolk and Bas Hofs show the lime pellets with sand nuclei (above).

Koeien

Kalkkorrels zijn ook te gebruiken in de agrarische

sector, voor ligboxen van koeien. Van der Kolk:

“Nu liggen ze in een bed van stro of gftcompost.

Daar kunnen bacteriën lekker in leven. Dat heeft

gevolgen voor het aantal ziektekiemen in de

melk. Als je aan het koeienbed een kalkmengsel

toevoegt, leidt dat tot minder ziektekiemen.”

Cows Lime pellets can also be employed in the agricultural

sector, namely, for cow lying-boxes. “Cows currently lie

in a bed made of straw or KGW compost”, explains

Van der Kolk. “Bacteria feel right at home there. And this

has an impact on the number of pathogens in the milk.

By adding a lime mix to the bed you reduce the number

of pathogens”.



Klaasjan Raat [email protected]

DE zOETHOuDER:BRAK WATER WINNEN EN ZuIVEREN

Fresh Keeper: abstracting and treating brackish water

In coastal areas like the Netherlands the availability of fresh groundwater is limited. This is why KWR Watercycle Research Institute has developed clever solutions for the sustainable supply of fresh water in saline environments. One example is the so-called Fresh Keeper.

Pumping up fresh groundwater in these coastal areas sometimes leads to the intrusion of under-lying brackish water into the well. By abstracting the intruding brackish water using a separate, deeper well, you can very effectively prevent the salinisation of the fresh water well. Moreover, this abstracted brackish water, by means of membrane technology, can be desalted and then used as process water for industry, irrigation water or drinking water.

In kustgebieden als Nederland is de beschikbaarheid van zoet grondwater beperkt. KWR Watercycle Research Institute ontwikkelt daarom slimme oplossingen voor duurzame zoetwatervoorziening in een zilte omgeving. Een voorbeeld daarvan is de zogenaamde zoethouder.

n kustgebieden leidt het oppompen van zoet grondwater er soms

toe dat ook onderliggend brak water naar de put stroomt. Door het

toestromende brakke water met een aparte, diepere put te winnen,

voorkom je uiterst effectief verzilting van de zoetwaterput.

Bovendien kan dit brakke water met membraantechnologie worden

ontzilt tot proceswater voor de industrie, giet of drinkwater.

I

Nederlandse kust bij Renesse

Dutch coast at Renesse

36 Jaarverslag 2011

OnderzoekResearch


Lees meer over het onderzoek Read more about the research

Verziltende put Zoethouder

1

2

38,000 mg CI/L

3,000 mg CI/L

1,000 mg CI/L

30 mg CI/L

Kleilaag

Watervoerend pakket

Kleilaag

Watervoerend pakket

Kleilaag

Op veel plekken in Nederland is brak grond

water ondiep in de ondergrond aanwezig. Als

je het bovenliggende zoete grondwater wint,

loop je het risico van ‘opkegelen’: onderlig

gend brak grondwater stroomt omhoog naar

de put (links). Het vermengde zoete en brakke

water dat je dan oppompt, is niet meer een

voudig te gebruiken als bron voor drink of

proceswater.

zoet en brak grondwater kunnen in de onder

grond gescheiden blijven door beide met een

apart putfilter te winnen. Dat wordt de zoet

houder genoemd (1). Het gewonnen brakke

water kan met behulp van membranen

worden ontzilt (2): Een membraan laat alleen

het zoete water door. Dat water kan gebruikt

worden als tweede waterbron. De zoute rest

stroom die bij de ontzilting overblijft, wordt

in een diepere grondlaag teruggepompt (3).

De eerste veldproeven met dit concept zijn

veelbelovend.

In many areas of the Netherlands brackish water is

present underground at shallow levels. In the process

of abstracting the fresh water lying above, you run

the risk of “upconing”, that is, that the underlying

brackish water will flow up into the well (left).

The fresh-brackish mix of abstracted water cannot

then be simply used as a source for drinking or

process water.

Fresh and brackish waters can be kept apart

underground by abstracting them each with a

separate well screen. This is known as the “Fresh

Keeper” (1). The abstracted brackish water can be

desalted using membranes (2). These membranes

only let through small water molecules and not

the salt. This desalted water can then be used as

a second water source. The saline residual stream

that is left over from the desalination is injected

back into a deeper aquifer (3). The concept’s field

tests have been succesful.

De zoethouder | Fresh Keeper

Bemonsteren

To take samples

prijs voor innovatief onderzoek

Op 15 mei 2012 ontving KWR samen met

Vitens en Brabant Water een Honour Award

van de International Water Association

(IWA) voor het onderzoek naar de zoethou

der. De Honour Awards worden eens per

twee jaar uitgereikt voor innovatieve onder

zoeksprojecten op het gebied van (drink)

water. Drie Nederlandse inzendingen vielen

in de prijzen.

Award for innovative research On 15 May 2012, KWR, together with Vitens and Brabant Water, received an Honour Award from the International Water Association (IWA) for their Fresh Keeper research. These IWA awards are attributed every two years to innovative research projects in the field of (drinking) water. Three Dutch submissions were granted prizes.

BTO, Vitens, Brabant Water


Ralph Beuken [email protected]

Asset management: the research gems

A large part of the water distribution network in the Netherlands has been in the ground for more than fifty years. Water distribution companies assume that they will need to replace many of their water mains in the years to come. Having knowledge about the condition of the network helps one to make smart decisions. Rob de Bont, the asset management departmental manager at drinking water company Dunea, talks about the value of the research:

“We in the Netherlands have a good distribution network compared to the rest of Europe, and even to the rest of the world: we have a low amount of leakage and an outstanding continu-ity of supply. The supplied drinking water is hygienically reliable, safe and healthy. We have a duty to keep it this way into the future. The asset management research helps us in this task.

“The water companies’ asset age structure calls for good asset management. If you have to replace a large number of mains, you will want

Een groot deel van het Nederlandse water leiding net ligt al meer dan vijftig jaar in de grond. Waterleidingbedrijven gaan ervan uit dat ze de komende jaren veel leidingen moeten vervangen. Kennis over de conditie van het leidingnet helpt om daarin slimme keuzes te maken. Rob de Bont, afdelingsmanager asset management bij drinkwater bedrijf Dunea, benoemt de waarde van het onderzoek.

ergeleken met de rest van Europa, maar zeker met de hele

wereld, hebben wij in Nederland een goed leidingnet, met lage

lekverliezen en een grote leveringszekerheid. Het water is hygiënisch

betrouwbaar, veilig en gezond. We hebben de plicht dat voor de toe

komst ook zo te houden. Het onderzoek rond asset management

helpt daarbij.”

“De leeftijdopbouw van de waterbedrijven vraagt om goed asset

management. Als je mogelijk grote hoeveelheden leidingen moet

vervangen, wil je slimme keuzes maken om het geld goed te beste

den. De leidingen puur op leeftijd vervangen, is zeker niet effectief.

Je zoekt een balans tussen prestatiebehoud van je distributienet,

beheersing van risico’s en kosten. Dat is een complexe afweging.”

“Leidingen met een hoog risicoprofiel – een grote invloed op

bedrijfsvoering , omgeving of grote hoeveelheden klanten of leidin

gen die te frequent storingen geven – slecht voor je imago vervang

je eerder. Bij andere leidingen is het geaccepteerd om het einde van

de levenscyclus af te wachten. Onderzoek naar de levensduur van lei

dingen en onderzoek met geografische informatiesystemen (GIS)

dragen daaraan bij.”

“Neem ook de uniforme storingsregistratie. Als elk bedrijf voor

zich storingen zou bijhouden, waren we misschien nog vijf jaar

bezig voor we voldoende informatie hadden om statistisch onder

bouwde beslissingen te kunnen nemen. Door het samenvoegen van

de gegevens, hebben we sneller inzicht in de sterke en zwakke plek

ken van verschillende soorten leidingen en van het net als geheel.

Daarnaast zijn er businesscases die ons bijvoorbeeld inzicht geven in

kosten en opbrengsten van leidinginspectietechnieken. Zo geeft het

“V

ASSET MANAgEMENT:pARElTJES uIT HET ONDERZOEK

Een deel van

de huidige

waterleiding

bedrijven

heeft zijn

wortels in het

eind van de

19e eeuw.

BTO, DPW

38 Jaarverslag 2011

OnderzoekResearch

Efficiënt waterEfficient water

to make smart decisions to ensure you allocate your money well. Replacing mains simply on the basis of their age is certainly not effective. You have to find a balance between preserving the performance of your distribution network, risk management and costs. It’s a complex balancing act.

“Water mains with a high-risk profile – i.e., that are important in terms of their location or because of the large number of customers they service – or those that frequently fail – which is bad for your image – you replace sooner. In other cases it is acceptable to wait until they reach the end of their life-cycle. Research into the remaining life of water mains, and research using geographic information systems (GIS), contribute to this effort.

“And take the uniform failure registration. If every company were to keep its mains’ failure information to itself, it would probably take us another five years to have the information we need to make statistically significant decisions. By amalgamating the data, we gain insight more rapidly into the strong and weak spots in differ-ent types of mains and in the network as a whole. Moreover, there are business cases that throw light, for example, on the costs and bene-fits of mains inspection techniques. In this way, the research provides us with applied knowledge to help us take the right decisions: What do I replace now and what do I leave for later?

“The value of SIMDEUM® for a good network design has in the meantime been clearly demon-strated. This helps in making decisions concern-ing new investments and improvements to the current network. The same goes for research on particles behaviour, which gives insight into the interaction between a water main, effective design, operational management and water quality. These are real gems in the research!”

onderzoek ons vele handvatten om de juiste beslissingen te nemen:

waar ga ik vervangen en wat stel ik uit?”

“De waarde van SIMDEuM® voor een goed netontwerp is inmid

dels wel bewezen. Dat helpt bij beslissingen over nieuwe investerin

gen én verbeteren van het bestaande netwerk. Zo ook het deeltjes

model, dat inzicht geeft in de interactie tussen een goede leiding,

effectief ontwerpen, de bedrijfsvoering en de waterkwaliteit. Dat

zijn echte pareltjes in het onderzoek!”

In 1853 de eerste drinkwaterleiding

Een deel van de huidige waterleidingbedrijven

heeft zijn wortels in het eind van de 19e eeuw.

In 1853 is de eerste drinkwaterleiding aange

legd, vanuit de zandvoortse duinen naar

Amsterdam. Rond 1900 hadden de meeste

grotere steden een drinkwatervoorziening via

leidingen. In de zeventiger jaren van de twin

tigste eeuw zijn de laatste landelijke aanslui

tingen aangelegd.

Some of today’s water distribution companies have

their roots in the end of the 19th century. The first

drinking water main was laid in 1853, and ran from

the Zandvoort dunes to Amsterdam. Around 1900,

most large cities were supplied with drinking water

through water mains. The last rural connections were

completed in the 1970s.


Bekijk de SYMDEUM® video Watch the SYMDEUM® video

Het Nederlandse ondergrondse waterleidingnet

is 25 miljard euro waard. The underground water

distribution network in the Netherlands is worth € 25 billion.


Ralph Beuken (KWR,

links) en Rob de Bont

(Dunea, 2e van links)

op locatie bij onder

houdswerkzaamheden

aan het leidingnet.

Ralph Beuken (KWR, left) and Rob de Bont (Dunea, 2nd from left) on location during maintenance work on the mains network.

Risico breuk lijkt beperkt

Het risico op schade bij een waterleidingbreuk

lijkt beperkter dan eerder verwacht. In een proef

gebied berekenden onderzoekers met nieuwe

rekenregels tot hoever in de omgeving een lek

kage effect zou hebben. ze kwamen tot een

effectzone die iets meer dan de helft kleiner is

dan tot nu toe verondersteld.

Tijdig vervangen

Een onderzoek combineerde de kennis over de

levensduur van leidingen met gegevens over

storingen. In samenwerking met experts van

waterbedrijven leidde dat tot een indeling van 22

groepen leidingen met voor elk een schatting van

de levensduur. Die indeling is gebaseerd op het

leidingmateriaal, de diameter, de aanlegperiode

en de omgeving. Met een stappenplan kunnen

waterbedrijven een investeringsprognose

uitvoeren.

lek op het spoor

Met de nieuw ontwikkelde VLPVmethode

kunnen waterbedrijven gericht zoeken naar

lekken in het leidingnet. VLPV staat voor

Vergelijking van LeveringsPatroon Verdelingen.

Het patroon van de waterlevering is vaak com

plex en moeilijk in detail te interpreteren. Met

VLPV kun je oorzaken van veranderingen in dat

patroon vaststellen en onderscheiden, zoals

een groter verbruik als bewoners in tijden van

droogte hun tuinen sproeien, of het ontstaan

van een nieuw lek.

Toekomstscenario’s

In 2040 kan de watervraag op wijkniveau sterk

verschillen, bijvoorbeeld door het toepassen van

waterbesparende technieken in duurzaam

gebouwde wijken. Dat kan ertoe leiden dat water

te langzaam stroomt of te lang in de leiding blijft,

met mogelijk negatieve effecten op de water

kwaliteit. Bij het ontwerp van het leidingnet

zullen waterbedrijven daar rekening mee moeten

houden.

Storing geeft informatie

Een aantal waterbedrijven heeft afgesproken om

hun storingen op dezelfde manier te registreren

in een centraal gegevensbestand: uSTORE. zo

krijgen ze meer inzicht in het storingsverloop van

groepen leidingen en in de mogelijke oorzaken

daarvan. KWR evalueerde de eerste drie jaren en

concludeerde dat de actief deelnemende bedrij

ven nu over aanzienlijk meer informatie

beschikken.

Bruin water voorspellen

Om erachter te komen wat het risico is dat

mensen thuis bruin water uit de kraan krijgen,

gebruiken de waterbedrijven de ‘opwervelings

potentieelmethode’. De metingen met deze

methode blijken niet vanzelf een betrouwbaar

beeld te geven, is de conclusie uit een onderzoek

in de praktijk. Het onderzoek geeft richting aan

de ontwikkeling van een betrouwbaarder model

om vervuiling te voorspellen.

ASSET MANAgEMENT: DE OPBRENgSTEN

Ontgrondingskuil | Underground cavity De VLPVmethode | The CFPD method Storing geeft informatie | Failures provide information

40 Jaarverslag 2011

OnderzoekResearch


Zullen steeds meer mensen een ‘power shower’ gaan gebruiken? | Are more and more people going to start using ‘rain showers’?

Asset management: the dividends

Improved risk calculation of water-main breakage impactThe consequences of a pipe burst on the sur-roundings are in many situations less than pre-viously thought. Researchers claim that applying new calculation rules results in a drastic reduc-tion of effect zones. At a case-study the impact of pipe bursts on the surrounding area was investi-gated. The results in this particular study resulted in an effect zone which was little more than one half smaller than had hitherto been assumed. Meaning that water companies are able to make better judgements on the risks of water mains to the surroundings.

Timely replacementA research project combined knowledge about the life spans of water mains based on burst data. This was followed – in collaborative work with water company experts – by the classification of the water mains into 22 different groups, based on their estimated life spans. The classification took into consideration the mains’ material, diameter, installation period and surrounding environment. The water companies can now undertake better founded decisions on invest-ment planning of water mains.

Tracking leakagesThanks to the newly developed CFPD method, water companies can specifically target their search for leakages in the distribution network. CFPD stands for “comparison of flow pattern distributions”. The pattern of water delivery is frequently complex and the details are difficult to interpret. With CFPD you can establish and distinguish the causes of pattern changes – for example, when water usage increases when residents water their gardens in dry periods, or when a new leakage occurs.

Future scenariosBy 2040, the demand for water could vary signif-icantly from one neighbourhood to another – due for example to the application of water- saving techniques in more sustainably built neighbourhoods. This might mean that the water will flow more slowly or remain too long in the water mains, which could have negative effects on the water quality. When designing their distribution networks, water companies will have to take this into account.

Failures as an information sourceA number of water companies agreed to register burst in mains uniformly and in a central data-base: USTORE. In this way they obtain greater insight into the amount of failures of certain cohorts of water mains and into their possible causes. KWR has evaluated the first three years of this process and concluded that the actively participating companies had considerably more information at their disposal.

Predicting brown waterTo discover the level of risk of people having brown water flowing from their taps, water com-panies make use of the “resuspension potential method”. But research into measurements taken with this method in practice concludes that they do not in themselves provide a reliable picture. The research however provides new directions for the development of a more reliable model to pre-dict brown water.

Lees meer over de onderzoeken Read more about the research projects

BTO, DPW, Kennis voor Klimaat


Jan Hofman [email protected]

BDS, Berson, BGU (Israël), BTO, Deltares, DLO/Alterra, EAWAG (Zwitserland), EMCDDA, Greater Cincinnati Water Works (VS), GWRC, Niva (Noorwegen), Philips , Philips Lighting, RIVM, RIWA, RUN, STOWA, TNO, TUD, UA (België), UJI (Spanje), UU, UvA, Van Remmen UV Techniek , VU, Waterdienst (RWS), Water Research Foundation, verschillende waterschappen, Wetsus, WUR

Monstername voor wateronderzoek

Taking samples for water research

42 Jaarverslag 2011

OnderzoekResearch


Lees meer over het onderzoek Read more about this research

Gezond water bevat geen medicijnen

Het medicijngebruik neemt de laatste jaren

toe: gedeeltelijk door de vergrijzing, deels ook

doordat er steeds meer (nieuwe) medicijnen

beschikbaar komen. Een groot deel van die

medicijnen komt uiteindelijk via het afvalwa

ter in het milieu terecht. De laatste jaren is uit

onderzoek gebleken dat in het Nederlandse

oppervlaktewater tal van medicijnen en hun

afbraakproducten kunnen worden aangetrof

fen. Rioolwaterzuiveringsinstallaties zijn (nog)

niet ingericht om dergelijke verbindingen

optimaal te verwijderen. Daarom is er op

grote schaal onderzocht welke medicijnen (en

afbraakproducten) in het water voorkomen,

wat hun chemische en fysische eigenschappen

zijn, en wat het effect van verschillende ver

wijderingstechnieken voor drink en afvalwa

ter is op deze verbindingen.

Organische microverontreinigingen

Sinds 2000 geldt de Europese Kaderrichtlijn

Water, bedoeld om de kwaliteit van het

oppervlakte en grondwater in Europa in 2015

op orde te brengen. De Europese Commissie

heeft als onderdeel daarvan onder meer de

prioritaire stoffenlijst Kaderrichtlijn Water

opgesteld. Op de lijst staan de stoffen die een

groot risico vormen in en via het watermilieu.

Het onderzoek naar die stoffen krijgt dus

voorrang. KWR doet verschillende onderzoe

ken naar organische microverontreinigingen.

Organic micro-pollutants

Healthy water does not contain any pharmaceuticalsThe use of pharmaceuticals has grown: in part because of our aging population and in part because an increasing number of (new) medi-cines have become available. Many of these pharmaceuticals ultimately end up in the environment through our wastewater. Research over the last few years in the Netherlands has shown that a number of pharmaceuticals and their breakdown prod-ucts can be found in the country’s surface water. Wastewater treatment plants are not (yet) equipped to optimally remove such com-pounds. That is why large scale research is being conducted into which pharmaceuticals (and breakdown products) are present in water, what their chemical and physical properties are, and what impact the different removal techniques for wastewater and drinking water have on these compounds.

Organic micro-pollutantsSince 2000, the European Water Framework Directive (WFD) has been in force, with the objective of bringing the quality of surface and groundwater in Europe up to standard by 2015. As one component of this, the European Commission has drawn up a list of priority substances under the WFD. The list contains those substances that represent a substantial risk in and via the aquatic environment – research into these substances therefore has precedence. KWR is engaged in different research projects focused on organic micro-pollutants.

ORgANISCHE MICROVERONTREINIgINgEN

Bekijk de fotoserie van de monstername See the photos of the sampling


Martin Meerkerk [email protected]

De Hygiënecode

Drinkwater geeft richt

lijnen voor onder

andere de opslag van

drinkwaterbuizen.

The Drinking Water Hygiene Code includes guidelines for the storage of drinking water pipes.

44 Jaarverslag 2011

OnderzoekResearch


Praktijkrichtlijnen

Drinkwater

De Nederlandse drinkwaterbedrijven wisselen kennis en ervaring uit op het gebied van productie en distributie van drinkwater en alles wat daarmee samenhangt. Zij doen dit binnen het platform Bedrijfsvoering, dat in 2003 is opgericht.

Behalve de Nederlandse drinkwaterbedrijven is ook certificatie-

instelling Kiwa Nederland vertegenwoordigd. Sinds 2008 bundelt

het platform Bedrijfsvoering de kennis en ervaring in zogenaamde

praktijkrichtlijnen: praktische handvatten voor de winning, behan

deling, distributie en levering van drinkwater. De richtlijnen zijn

adviezen om op een bepaalde manier te handelen, ze hebben geen

bindend karakter. Geregeld worden ze aangepast aan nieuwe kennis,

regelgeving en omstandigheden. Zo leiden nieuwe inzichten uit

onderzoek en het delen van ‘best practices’ tot een blijvend effici

ente, kwalitatief hoogwaardige bedrijfsvoering.

Voorbeelden van (updates van) praktijkrichtlijnen zijn:

het Kennisdocument putten(velden),

de Hygiënecode Drinkwater; Opslag, transport en distributie,

een richtlijn voor drinkwaterreservoirs,

een richtlijn voor drinkwaterleidingen buiten gebouwen.

•

•

•

•

•

•

•

•

Keeping knowledge up-to-date through operational guidelines

The Dutch drinking water companies share their knowledge and experience in the area of the production and distribution of drinking water and everything connected to it. They do this within the Platform Bedrijfsvoering (Management Platform), which was established in 2003.

Apart from the water companies, the certifica-tion agency, Kiwa Nederland, is also represented. Since 2008, the Platform Bedrijfsvoering has assembled this knowledge and experience in the form of so-called operational guidelines, which provide practical handles for the abstraction, treatment, distribution and delivery of drinking water. The guidelines are recommendations to operate in a certain way, but are not binding in character. They are regularly adjusted to reflect developments in knowledge, regulations and cir-cumstances. In this manner, the new insights produced by research as well as the sharing of best practices lead to permanently efficient, high-quality operational management.

Examples of (updates of ) operational guidelines – printed in Dutch – include: The Wells (fields) Expert Document.Drinking Water Hygiene Code; storage, transport and distribution.A guideline for drinking water reservoirs.A guideline for drinking water pipes outside buildings.

KENNIS ACTuEEl HOuDEN MET

PRAKTIjKRICHTLIjNEN

Platform Bedrijfsvoering Management Platform


Samenwerking Collaboration


46 Jaarverslag 2011

Evides Industriewater

designed and realised the

Demi Water Plant (DWP)

at the Botlek in Rotterdam

using AiRO technology

developed by KWR


“Good collaboration is crucial for KWR. Collaboration within and between our own knowledge groups, and with our clients and other knowledge institutes,” says Idsart Dijkstra, member of the management team. “The Knowl-edge Management Group studies the optimal ways of collaborating. It also attempts to collabo-ratively make the connection between our prod-ucts and services and the knowledge questions being raised in Europe. And, naturally, we keep a steady eye on the future: What developments lie on the horizon for the water sector and how are we going to deal with them? What knowledge do we need, how do we develop this knowledge in networks, and how do we organise this in research programmes? These questions are obvi-ously answered in the research we do, but also in the manner in which we organise ourselves and our networks. This produces fine results, but we are far from finished with making discoveries. Thus, all I can say for now is: to be continued!”

“Goed samenwerken is cruciaal voor

KWR. Binnen en tussen kennisgroepen

hier, en ook met klanten en andere ken

nisinstituten,” zegt Idsart Dijkstra, lid

van het managementteam. “De kennis

groep Kennismanagement onderzoekt

optimale manieren van samenwerken.

Daarnaast probeert het onze producten

in samenhang te laten aansluiten op de

kennisvragen die in Europa leven. En van

zelfsprekend houden we ons bezig met de

toekomst: welke ontwikkelingen komen

op de watersector af en hoe gaan we

daarmee om? Welke kennis hebben we

nodig, hoe ontwikkelen we die in netwer

ken en hoe organiseren we dat in onder

zoeksprogramma’s? Die vragen worden

uiteraard beantwoord in onderzoeken die

we doen, maar ook in de manier waarop

we onszelf en onze netwerken organise

ren. Dat leidt tot mooie resultaten, maar

we zijn nog lang niet klaar met ontdek

kingen doen. Dus ik kan nu al zeggen:

wordt vervolgd!”

Europa Europe

SamenwerkingCollaboration

48 Jaarverslag 2011

Membraanautopsie:

een membraan dat

vervuild is geraakt,

wordt opengesneden

en onderzocht op de

oorzaken van

vervuiling.

Membrane autopsy: a fouled membrane is cut open to discover the causes of the fouling.


Andrew Segrave [email protected]

For Dutch water managers safety comes before the future

Brazilian and Japanese water managers are inspired and motivated by matters that lie further in the future than are their Dutch colleagues. That is one of the conclusions of Andrew Segrave’s research into time perception.

“The time horizon you consider when making decisions determines what problems you per-ceive, what questions you ask, and what solu-tions you look for,” says Segrave. He interviewed over 300 scientists, managers and operational workers in the water sectors of four countries.

The perception of time varies considerably. “Brazil compares its situation to that of the US and Europe, and realises that it can’t close the gap in three or four years. A need to look further into the future is therefore generally acknowl-edged. And Brazilians have a clear, ideal vision for their future. The Japanese were generally more motivated by principles that always apply than temporary objectives. When it comes to time perception, Ghana seems to resemble the Netherlands the most. The Dutch are usually quite pragmatic, and Ghanaian plans tend to depend on electoral results and the associated financing.”

Water professionals in the Netherlands have a shorter time perspective than their Brazilian and Japanese colleagues. Segrave has an explanation: “Our water sector has already accomplished a lot. This is part of the reason why the Dutch are more focused on management, maintenance and cer-titude. That’s fine for now, but it is not good over the long term. We have to beware that a head-start can also be a handicap’.”

Segrave hopes to receive his doctorate on this subject in early 2013.

Braziliaanse en Japanse waterprofessionals laten zich inspireren en motiveren door zaken die verder in de toekomst liggen dan hun Nederlandse collega’s. Dat is een van de conclusies uit het onderzoek naar tijdsbeleving van Andrew Segrave.

e termijn waarbinnen je vooruitdenkt, bepaalt welke proble

men je ziet, welke onderzoeksvragen je stelt en welke oplossin

gen je zoekt,” zegt Segrave. Hij interviewde ruim 300 wetenschap

pers, managers en operationeel medewerkers uit de watersector in

vier landen.

De tijdsbeleving verschilt aanzienlijk. “Brazilië vergelijkt zijn

eigen situatie met die van de VS en Europa en realiseert zich dat

de achterstand niet in drie of vier jaar in te halen is. Daar is dus een

noodzaak om verder vooruit te kijken. En ze hebben een duidelijk

ideaalbeeld voor de toekomst. Japanners denken meer op basis van

principes die altijd gelden dan op basis van tijdelijke doelen. Ghana

lijkt in tijdsbeleving het meest op Nederland. Nederlanders zijn heel

pragmatisch, en de Ghanezen laten hun plannen steeds afhangen

van de verkiezingen en de daaraan verbonden financiën.”

Nederlandse waterprofessionals kijken minder ver vooruit dan

hun Braziliaanse en Japanse collega’s. Segrave heeft een verklaring:

“Onze watersector heeft al veel bereikt. Nederlanders zijn mede

daardoor meer gericht op beheer, behoud en zekerheid. prima voor

nu, maar op de lange termijn is dat niet goed. We moeten oppassen

voor de wet van de remmende voorsprong.”

Segrave hoopt begin 2013 op dit onderwerp te promoveren.

“D

VOOR NEDERlANDSE WATERMANAGERS GAAT

zEKERHEID VóóR DE TOEKOMST

“Omdat de toekomst

onzeker is, kunnen we

er nog weinig mee.”

50 Jaarverslag 2011


Nederland

Operationeel medewerker

Manager

Wetenschapper

Gemiddeldetijdshorizon

(in jaren) Brazilië Japan Ghana

40

30

20

10

0

40

30

20

10

0

20

10

0

“Met de optimistische levens

houding van de Brazilianen

lijkt alles mogelijk. Kijk naar

de architectuur in de hoofd

stad Brasilia.”

Tokyo

Elmina, Ghana

Brasilia, kathedraal

Brasilia, cathedral

Fo

to G

ary

yim

/ S

hu

tter

sto

ck

Tijdsperspectieven van operationeel medewer

kers, managers en wetenschappers binnen de

watersector uit Nederland, Brazilië, Japan en

Ghana.

Time perceptions (in years) of operational workers, managers and scientists in the water sectors of the Netherlands, Brazil, Japan and Ghana.

Lees meer over het onderzoek Read more about this research


Chris Büscher [email protected]

Towards a sustainable drinking water provision in 2040

“In 2040, we will have to be able to provide sustainable drinking water that satisfies quality and quantity requirements. But that’s not going to happen automatically”, smiles Chris Büscher.

Büscher was part of a project team of the National Institute for Public Health and the Environment (RIVM) that conducted futures research on the provision of drinking water in the Netherlands in 2040. The commission came from the Ministry of Infrastructure and the Environment. “Then you tackle questions like: What will the environment be like in 2040? What developments should we take into account? What will the demand for drinking water be?” and, concludes Büscher, “How will we satisfy that demand in terms of availability and quality?”

Working together across national and sectoral bordersThe team, which for the most part consisted of scientists, made use of existing scenario studies: Welfare, Prosperity and Quality of the Living Environment (WLO) scenarios and those of the Royal Netherlands Meteorological Institute (KNMI) for the climate. “We therefore looked not only at the technical aspects, but also at eco-nomic, social and administrative developments”. In this context, Büscher’s background in organi-sational sciences came in very useful.

The final report serves as basic input to the Drinking Water Policy Document, which contains government policy concerning the provision of drinking water and is reviewed every six years. “One of the recommendations coming out of the research is that the parties in the water cycle should look beyond the borders of their (specialist) fields when seeking solutions. Technique is not the answer to everything”, concludes Büscher.

NAAR EEN DuuRzAME DRINKWATERVOORzIENINg IN 2040

üscher nam zitting in een projectteam van het Rijksinstituut

voor Volksgezondheid en Milieu dat een toekomstverkenning

deed van de drinkwatervoorziening in 2040. De opdracht kwam van

het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. “Dan stel je vragen als:

hoe ziet de omgeving er in 2040 uit? Met welke ontwikkelingen

moeten we rekening houden? Wat is de drinkwatervraag? En hoe

komen we daaraan tegemoet, in termen van beschikbaarheid en

kwaliteit?”

Samenwerking over grenzen van landen en sectoren

Het team, dat voor een groot deel bestond uit natuurwetenschap

pers, maakte gebruik van bestaande scenariostudies: de welvaart

en leefomgevingscenario’s (WlO) en de scenario’s van het KNMI over

klimaat. “We keken dus niet alleen technischinhoudelijk, maar ook

naar economische, maatschappelijke en bestuurlijke ontwikkelin

gen.” Daar kwam Büschers achtergrond als organisatiewetenschap

per goed van pas.

Het eindrapport dient als basismateriaal voor de Nota

Drinkwater, die het overheidsbeleid over onze drinkwatervoorzie

ning bevat. De nota wordt eens in de zes jaar herzien. “Een van de

aanbevelingen uit het onderzoek is dat de partijen uit de watercy

clus over grenzen van (vak)gebieden moeten kijken om vraagstukken

op te lossen. Techniek lost niet alles op.”

“In 2040 moeten we duurzaam drinkwater kunnen leveren dat kwalitatief en kwantitatief voldoet. Maar dat gaat niet automatisch,” glimlacht Chris Büscher.

B

52 Jaarverslag 2011


Infiltratiegebied van

drinkwaterbedrijf PWN

Infiltration area of the drinking water company PWN

Lees meer over de conclusies Read more about the conclusions

RIVM


Waterbedrijf GroningenWMDVMWPidpa

BTO

DWSI

DPW

DuneaPWNWaternet

De DommelRijn en IJssel

WetsusWitteveen+Bos

GrontmijStichtse Rijnlanden

Hollands NoorderkwartierRWS

STOWAKNW

Aa en MaasBrabantse Delta

Brabant WaterEvidesVewinVitensWML

12 deelnemers(excl. KWR)

67 afgeronde projecten

120 lopende projecten


13 projecten

11 onderzoeken


8 trendalerts

3 denktanksessies

Tussen de samenwerkingsverbanden vindt kruisbestuiving plaats.

Cross-fertilisation takes place between the collaborations.

Anne Mathilde Hummelen [email protected]

ONDERzOEK VOOR NEDERLANDSE EN VLAAMSE

WATERBEDRIjVENResearch for Dutch and

Flemish water companies


54 Jaarverslag 2011


BTO

Het bedrijfstakonderzoek van de Nederlandse en twee Vlaamse

waterbedrijven richt zich op een betrouwbare levering van drink

water van onberispelijke kwaliteit tegen aanvaardbare kosten, met

zorg voor natuur en milieu. KWR is hoofduitvoerder en coördinator

van dit meerjarige onderzoek.

The research programme of the Dutch and two Flemish water companies is dedicated to offering a reliable provision of drinking water of perfect quality, at an acceptable cost and with due regard for nature and the envi-ronment. KWR is the coordinator of, and main actor in, this multi-annual research.

DpW

De drie duinwaterbedrijven Dunea, pWN en Waternet gebruiken

infiltratie van oppervlaktewater in de duinen als zuiveringsmethode.

KWR ondersteunt hen met gericht onderzoek. Het DpWonderzoek

richt zich op het voorkómen van problemen in de toekomst, in het

hoofdproces van drinkwaterlevering en in het natuurbeheer van de

duinen. Het onderzoek sluit aan bij het bedrijfstakonderzoek (BTO),

bijvoorbeeld door het ‘op maat’ maken van BTOonderzoek voor de

DpWbedrijven. KWR is hoofduitvoerder en coördinator van dit

onderzoek.

The three dune water companies, Dunea, PWN and Waternet (DPW), use infiltration of surface water in the dunes as their treatment method. KWR supports them with specific research. The DPW research concentrates on the prevention of future problems regarding the primary process of supply-ing drinking water and the environmental management of the dunes. The research is connected to the water sector’s joint research programme (BTO), for example, when BTO research is “customised” for the DPW companies. KWR is the coordinator of, and main actor in, this research.

DWSI

Dutch Water Sector Intelligence brengt voor de watersector de toe

komst in kaart. KWR onderzoekt veranderingen, ontwikkelingen en

trends. Gezamenlijk kijken de partners hoe ze hier het beste op

kunnen inspelen.

Dutch Water Sector Intelligence charts the future for the water sector. KWR studies changes, developments and trends. Together, the partners examine how they can best capitalise on these.

Jos Frijns [email protected]

Dieuwke Voorhoeve [email protected]

Waterbedrijf GroningenWMDVMWPidpa

BTO

DWSI

DPW

DuneaPWNWaternet

De DommelRijn en IJssel

WetsusWitteveen+Bos

GrontmijStichtse Rijnlanden

Hollands NoorderkwartierRWS

STOWAKNW

Aa en MaasBrabantse Delta

Brabant WaterEvidesVewinVitensWML


67 afgeronde projecten

120 lopende projecten


13 projecten

11 onderzoeken


8 trendalerts

3 denktanksessies

Door het BTO kan KWR (inter)nationaal een vooraanstaande rol spelen in drinkwateronderzoek.

Through BTO, KWR can play a prominent (inter)national role in drinking water research.

Onderzoek voor DPWbedrijven wordt vaak ‘vertaald’ voor het BTO.

Research for DPW companies is frequently “translated” for BTO.

De inzichten uit DWSI leiden tot nieuwe onderzoeksonderwerpen in het BTO.

The DWSI insights lead to new research subjects in BTO.

Lees meer over de samenwerkingsverbanden Read more about the collaborations


Dieuwke Voorhoeve [email protected]

CEO conference in Latvia: big differences within Europe

KWR organises a conference every year at which Chief Executive Officers from the Dutch and Flemish water cycle companies share knowledge with their partners abroad. Hans Gaillard, chairperson of the RIONED Foundation, talks about the recent trip to the Baltic states.

“It was an instructive and well conceived trip. We spoke to top-quality people working in the water cycle there. Their stories clearly demon-strated that things there were still years behind the West.

“It became all the clearer to me how many things we’ve sorted out well in our water cycle. But this is no reason for conceit. Increased urbanisation challenges us to maintain this quality. Besides, we have, in our knowledge, a valuable export product. Our engineering consultancies are global leaders in this field.

Human face“We learned that 40 to 60 percent of the people in rural areas depend on water wells and small water sources, and that these do not always pro-duce reliable water. But, as a sociologist, statis-tics are not enough for me to get a full picture. That’s why I was struck by the introduction given by writer Jan Brokken, on the basis of his book Baltische zielen (Baltic Souls). Among other things, he told us the story of the Rozes, a Lat-vian book-dealer family from Riga, and how the family members were marked by the occupation of Latvia, first by the Russians, then by the Germans, and then again by the Russians. For me, this gave these countries a human face.”

Jaarlijks organiseert KWR een conferentie waarin de Chief Executive Officers van Nederlandse en Vlaamse bedrijven uit de waterketen kennis uitwisselen met buitenlandse partners. Hans Gaillard, voorzitter van stichting RIONED, vertelt over de recente reis naar de Baltische staten.

et was een leerzame reis, die goed in elkaar was gezet. We spra

ken met mensen van een stevig niveau uit de waterketen daar.

Hun verhalen maakten duidelijk hoe men daar nog jaren achterloopt

op het Westen.”

“Het liet me des te duidelijker zien dat wij een heleboel zaken in

de waterketen goed voor elkaar hebben. Daar moeten we niet zelfin

genomen over zijn. Verdere verstedelijking vormt juist een uitdaging

die kwaliteit te behouden. Bovendien hebben we met onze kennis

een waardevol exportproduct in handen. Onze ingenieursbureaus

op dit gebied zijn wereldwijd toonaangevend.”

Menselijk gezicht

“We hoorden dat 40 tot 60 procent van de mensen in de landelijke

gebieden afhankelijk is van waterputten en kleine waterbronnen,

en dat het water daaruit niet altijd even betrouwbaar is. Maar als

socioloog krijg ik niet echt een beeld bij cijfers alleen. Daarom trof

mij de inleiding die schrijver Jan Brokken gaf op basis van zijn boek

‘Baltische zielen’. Hij vertelde onder meer het verhaal over de letse

boekhandelaarsfamilie Roze uit Riga, en hoe het lot van de familie

leden werd getekend door de bezetting van letland in de vorige

eeuw door eerst de Russen, vervolgens de Duitsers en daarna weer

de Russen. Daardoor hebben deze landen voor mij een menselijk

gezicht gekregen.”

“H

CEOCONFERENTIE lETlAND:

gROTE VERSCHILLEN BINNEN EuROPA

56 Jaarverslag 2011


“Er zijn grote

verschillen

binnen de Eu,

op relatief

korte afstand.”


Industry & Water Research Programme

The Industry & Water Research Programme tackles current questions related to the re(use) of water in industry. Industrial clients, wastewater companies, waterboards and local and provincial government entities jointly formulate and finance the research projects. Implementation is in the hands of KWR’s Industry, Wastewater & Reuse team.

Closing cyclesThe programme’s biggest project, OPIW 52, was completed in mid Septem-ber. KRW set up a protocol for closing cycles in industry. A closing cycle refers to the use of the clean water, which is left over after treatment in a wastewater treatment plant or process water treatment plant, as a source for industrial process water. On the basis of literature searches and inter-views, the researchers drew up an inventory of elements that companies should take into account when implementing a closing cycle. The protocol contains organisational and technical aids for the design of a closing cycle.

Thirteen different parties were involved in the project, including drink-ing water companies, industrial water companies, waterboards and compa-nies in the (petro)chemical, metal and food industries.

Het Onderzoeksprogramma Industrie en Water pakt actuele vraagstukken over het (her)gebruik van water in de industrie op. Industriële opdrachtgevers,

afvalwaterbedrijven, waterschappen en lokale en provinciale overheden formuleren en financieren samen onderzoeksprojecten. De uitvoering ligt in

handen van het KWRteam Industrie, Afvalwater en Hergebruik.

Kringloopsluiting

Het grootste project uit het programma, OpIW 52, is half september

afgerond. KWR heeft een protocol opgesteld voor kringloopsluiting

bij de industrie. Kringloopsluiting is het inzetten van het schone

water dat overblijft na het zuiveringsproces op een rioolwaterzuive

ringsinstallatie of proceswaterzuiveringsinstallatie als bron voor

proceswater in de industrie. Op basis van literatuurgegevens en

interviews hebben de onderzoekers geïnventariseerd waar bedrijven

op moeten letten bij het invoeren van kringloopsluiting. Het proto

col bevat organisatorische en technische handvatten om kringloop

sluiting vorm te geven.

Aan het project hebben dertien partijen deelgenomen, waaron

der drinkwaterbedrijven, industriewaterbedrijven, waterschappen

en bedrijven uit de (petro)chemische industrie, metaalindustrie en

levensmiddelenindustrie.

ONDERZOEKSpROGRAMMA

INDuSTRIE EN WATER

Danny Traksel [email protected]

58 Jaarverslag 2011


Water wordt in de

industrie op allerlei

manieren gebruikt, bij

voorbeeld voor het rei

nigen van autobanden

(geheel links), in een

koelbassin (links), voor

stofbestrijding bij

kolen (boven) en om

staal te koelen in een

warmbandwalserij

(rechts).

Industry makes use of water in all sorts of ways, for example, to clean car tyres (far left), in a cooling basin (left), to control coal dust (above) and to cool steel in a hot-strip rolling mill (right).


17

8

11

18

1

5

3

20

2412

14

22

1021 15

13232

97 16

4

19

6

SAMENWERKINg MET NEDERLANDSE

ONDERzOEKSPARTNERS

Acacia Water

Alterra

Deltares

Ecofys

ECN

FOM

Hogeschool utrecht

KEMA

KNMI

Movares

Radboud universiteit Nijmegen

Rijksuniversiteit Groningen

RIONED

RIVM

STOWA

TNO

Tu Delft

Tu Eindhoven

universiteit van Amsterdam

universiteit Twente

universiteit utrecht

Vrije universiteit

Wageningen universiteit

Wetsus


Collaboration with Dutch research partners

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

60 Jaarverslag 2011

Kennis voor KlimaatHet onderzoeksprogramma ‘Kennis voor

Klimaat’ richt zich op het ontwikkelen van

wetenschappelijke en toegepaste kennis die

helpt de inrichting van Nederland ‘klimaat

bestendig’ te maken. KWR neemt deel aan

vijf van de acht onderzoeksthema’s: zoet

watervoorziening en waterkwaliteit,

klimaatbestendig maken van het platteland,

klimaatbestendige steden, infrastructuur

en netwerken, en hoge kwaliteit klimaat

projecties voor adaptatie.

Knowledge for ClimateThe Knowledge for Climate research programme is focused on the development of scientific and applied knowledge to help make the Netherlands “climate proof”. KWR is participating in five of the programme’s eight research themes: fresh water supply and water quality, climate adapta-tion for rural areas, climate proof cities, infra-structure and networks, and high-quality climate projections for adaptation.

utrecht Sustainability InstituteuSI verbindt onderzoek en ontwikkeling op

het gebied van duurzame urbane regio’s met

de concrete toepassing daarvan. Het onder

zoek richt zich op onderling samenhan

gende veranderingsprocessen op mondiale

en regionale schaal. Het kijkt zowel naar bij

voorbeeld klimaat en ecosysteem, als naar

de socioeconomische factoren die daar

invloed op uitoefenen. KWR is betrokken bij

de ontwikkeling van de eerste

onderzoeksprojecten.

Utrecht Sustainability Institute (USI)USI connects research and development in the field of sustainable urban regions with their con-

crete application. The research work is directed at interrelated processes of change, both at global and regional levels. For example, it examines both climate and ecosystems, as well as the socio-economic factors that influence them. KWR is involved in the development of the initial research projects.

Technologisch Top Instituut Watertechnologie WetsusTTIW Wetsus koppelt bedrijfsleven en

wetenschap aan elkaar. Het stemt de

behoefte aan kennis af op het aanbod.

Het instituut richt zich daarbij op innova

tieve doorbraaktechnologieën, waarvan

de commerciële toepassing op de langere

termijn ligt.

Wetsus, Centre of Excellence for Sustainable Water TechnologyWetsus connects the worlds of business and science to each other. It harmonises the demand and supply of knowledge. Specifically, the insti-tute focuses on innovative, breakthrough tech-nologies with long-term commercial application potential.

Kennisagenda Waterketen en Stedelijk WaterbeheerIn het stedelijk waterbeheer en de waterke

ten zijn de komende jaren grote investerin

gen nodig. De waterveiligheid, de zoetwa

tervoorziening en de (ecologische)

waterkwaliteit moeten op niveau worden

gehouden en de wateroverlast worden

beperkt. Omdat de financiële middelen juist

beperkter zijn, vraagt dat om een grote doel

matigheid. Een ‘kennisagenda’ zet de weg

uit naar onderzoek dat deze doelen moet

ondersteunen. (Zie p. 62–63)

Knowledge agenda for the water cycle and urban water managementOver the next few years, large investments will have to be made in urban water management and the water cycle. Water safety, fresh water provision and the (ecological) quality of water have to be maintained up to standard and water flooding contained. But because the financial resources are becoming more limited, a great deal of effectiveness is called for. A “knowledge agenda” points the way for the research that will have to support these objectives. (See p. 62–63)

NanoNextNLNanoNextNl is een samenwerkingsverband

van overheid, bedrijven en kennisinstellin

gen die onderzoek doen naar de toepassin

gen en risico’s van nanotechnologie. Binnen

het programma Milieurisico’s ontwikkelt

KWR analysemethoden. Ook bestuderen de

onderzoekers het gedrag en de risico’s van

nanodeeltjes. Daarnaast kijkt KWR naar de

mogelijkheden van nanotechnologie voor

drinkwaterzuivering. (Zie p. 2021)

NanoNextNLNanoNextNL is a consortium, including govern-ment, companies and knowledge institutions that conduct research into nanotechnology’s applications and risks. KWR is developing ana-lytical methods within the framework of the Environmental Risks programme. The research-ers are also studying the behaviour of nanoparti-cles and the risks they might represent. KWR is also examining the possibilities of applying nanotechnology in drinking water treatment. (See p. 20-21)

Samenwerkingsverbanden

Collaborations

Lees meer over de onderzoeksprojecten Read more about the research projects


KENNIS DELEN MET DE HElE WATERKETEN

Hoe behouden we de huidige waterkwaliteit bij veranderende omstandigheden, en hoe houden we de kosten zo laag mogelijk? Dat is het uitgangspunt van het Bestuursakkoord Water 2011. Daarin hebben rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en drinkwaterbedrijven afspraken gemaakt over hun doelen en taken.



62 Jaarverslag 2011

Sharing knowledge with all water cycle partners

How can we maintain today’s water quality under changing circumstances, and how can we keep costs as low as possible? These concerns form the starting point for the National Administrative Agreement on Water of 2011, within which the national government, provinces, municipalities, waterboards and drinking water companies reached agreements on their objectives and tasks.

On the basis of one of these agreements, three knowledge institutions – STOWA, RIONED Foundation and KWR Watercycle Research Insti-tute – produced a joint Knowledge Agenda for the Water Cycle and Urban Water Management, which appeared in April 2012. The agenda serves as a foundation for the coordination of research programmes, and for the elaboration of research projects in which the knowledge needs of the water cycle partners coincide.

“We worked on the basis of the quest for effectiveness contained in the Administrative Agreement, but also of the challenges that lie on the water sector’s horizon”, says Chief Science Officer, Gertjan Medema. “And we constantly sought knowledge questions that involved prac-tical applications, which would assist the sector in its ambition to manage the water cycle – questions like healthy drinking and bathing water, sustainability, climate proofness and the reinforcement of the liveability of our environ-ment”.

“The joint knowledge agenda is a good result, but it is actually only a beginning”, says Medema. “It allows the sector to work on developing the knowledge and innovations so that the Nether-lands can have an effective water cycle and top-quality water management. In addition, the agenda constitutes a contribution to the export of innovations within the framework of “Water Top Sector”, the Dutch knowledge bid to face up to international challenges like water safety and water scarcity”.

Kennisagenda

Waterketen en

Stedelijk Waterbeheer

Knowledge Agenda for the Water Cycle and Urban Water Management

p basis van zo’n afspraak in het Bestuursakkoord hebben de

drie kennisinstellingen STOWA, Stichting RIONED en KWR

Watercycle Research Institute een gezamenlijke kennisagenda voor

de waterketen opgesteld. De ‘Kennisagenda Waterketen en Stedelijk

Waterbeheer’ is in april 2012 verschenen. De agenda dient als vertrek

punt voor het afstemmen van onderzoeksprogramma’s, en voor het

uitwerken van onderzoeksprojecten waar de kennisbehoefte van

partners in de waterketen elkaar raakt.

“We zijn uitgegaan van de vraag naar doel

matigheid uit het bestuursakkoord, maar

ook van de uitdagingen die op de watersec

tor afkomen,” zegt Chief Science Officer Gertjan

Medema. “En steeds hebben we gezocht naar

kennisvragen met een praktische toepassing

die de sector ondersteunen in haar ambities

bij het beheren van de waterketen. Denk

daarbij aan gezond drink en zwemwater,

duurzaamheid, klimaatbestendigheid en het versterken van de leef

baarheid van de omgeving.”

“De gezamenlijke kennisagenda is een mooi resultaat, maar

vormt eigenlijk pas het begin,” zegt Medema. “Hiermee werkt de

sector aan kennis en innovaties voor een doelmatige Nederlandse

waterketen en hoogwaardig waterbeheer. Daarnaast draagt dit bij

aan de export van innovaties in het kader van de Topsector Water, die

Nederlandse kennis inzet om internationale uitdagingen als water

veiligheid en waterschaarste het hoofd te bieden.”

“De gezamenlijke

kennis agenda is een mooi

resultaat, maar vormt

eigenlijk pas het begin”

O

Lees meer over de Topsector Water Read more about Topsector Water



53 42

35

37

56

34

36

28

1544

41

39

3

29

55

43

5

104

8

30

1422

32

26

11

31

23

27

221

4820

24

13

6

9

1

464725

17712

185419

50

10

5116

38

40

3345

49

52

SAMENWERKINg MET EuROPESE

ONDERzOEKSPARTNERS

KWR heeft een groot

aantal onderzoeks

partners verspreid over

heel Europa. Op de

kaart staan de onder

zoeksinstituten waar

mee KWR een relatie

heeft binnen vijf grote

samenwerkingsver

banden en projecten.

(De overige partners,

zoals waterbedrijven,

bedrijfsleven en die

buiten Europa, staan

niet vermeld.)

KWR has a large number of research partners spread all over Europe. The map shows those research institutions with which KWR has a relationship within five major collabora-tion agreements and projects. (The other partners, like water companies, businesses and non-European ones, are not shown.)

AIDICO

Alma Mater Studiorum –

università di Bologna

Aquateam – Norsk vann

teknologisk senter

British Geological Survey

Brunel university

CEIT

Cemagref / Irstea

Center for Ecology &

Hydrology

CETaqua

Cranfield University

Crimean Scientific and

Research Centre

CSTB

CTM

Danish Water Forum

Deltares

DHI

DVGW Technologie zentrum

Wasser

DVGW

European Membrane House

Fachhochschule Nordwest

schweiz (FHNW)

Fondazione Amga

GEuS

ICCS

Institut National des

Sciences Appliquées

Instituto Superior Técnico

(universidade Técnica

de lisboa)

Instytut Ekologii Terenów

Uprezemysłowionych

IRSACNR

ITA – universitat politècnica

de València

IVl – Swedish Environ

mental Research Institute

IWW – Duitsland

Joaneum Research

Kompetenzzentrum Wasser

Berlin

KWR Watercycle Research

Institute

labein Tecnalia

leitat

lNEC

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

National Technical

university of Athens

Niva

NTNu

SINTEF

STOWA

SuEZ

Environne ment – CIRSEE

The James Hutton Institute

TNO

uKWIR

universidad Complutense

de Madrid

universidad de

Extremadura

universität Innsbruck

university of Bradford

university of Exeter,

Verenigd Koninkrijk

University of Sheffield

university of Surrey

Veolia Environnement

Recherche et Innovation

SNC

VITO

VTT

WATERpOOl

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

Collaboration with European research partners

64 Jaarverslag 2011

ARC – Aqua Research CollaborationARC is een samenwerkingsverband tussen

vijf Europese kennisinstituten die toegepast

wetenschappelijk onderzoek doen in de

watercyclus. Zij willen alle partijen in de

watercyclus ondersteunen met (collectief)

onderzoek, met hulp en advies bij de imple

mentatie van kennis en door de eigen erva

ring in te brengen bij de opbouw van kennis

infrastructuur in andere lidstaten.

ARC – Aqua Research CollaborationARC is a collaboration between five European knowledge institutes which conduct applied sci-entific research into the water cycle. Their desire is to support all parties involved in the water cycle with (collective) research, with assistance and advice in the implementation of knowledge, and by contributing, on the basis of their experi-ence, to the development of knowledge infra-structures in other EU Member States.

PREPARED‘pREpARED – enabling change’ is een

Europees project dat kleine stedelijke water

ketens wil voorbereiden op de gevolgen van

klimaatverandering. Twaalf Europese

steden, waaronder Eindhoven, werken

hierin mee. Het project richt zich op de ont

wikkeling van vernieuwende technologieën

en oplossingen voor drinkwaterproductie en

(afval)waterzuivering.

PREPARED“PREPARED – enabling change” is a European project aimed at preparing small urban water cycles for the consequences of climate change.

Twelve European cities, including Eindhoven, are taking part. The project focuses on the develop-ment of innovative technologies and solutions for drinking water production and (waste)water treatment.

gWRC – global Water Research CoalitionBinnen de GWRC werken twaalf gerenom

meerde onderzoeksinstituten samen op het

gebied van drink en afvalwater. Hun onder

zoeken richten zich op waterkwaliteit, kli

maatverandering, energie-efficiëntie en ste

delijke waterconcepten. Ze stemmen hun

onderzoeksagenda’s met elkaar af en doen

gezamenlijk onderzoek.

GWRC – Global Water Research CoalitionTwelve renowned research institutions work together within the GWRC in the areas of drink-ing water and wastewater. Their research is directed at water quality, climate change, energy-efficiency and urban water concepts. They coordinate their research agendas and also conduct joint research.

WssTP – Water supply and sanitation Technology PlatformWssTp telt 70 leden in 27 landen: bedrijven,

universiteiten, onderzoeksinstituten,

beleidsmakers en waterbedrijven. Het plat

form is in 2004 in opdracht van de Eu inge

steld, onder meer om invulling te geven aan

de Europese onderzoeksagenda op het

gebied van water en om efficiëntie in de

sector te vergroten.

WssTP – Water supply and sanitation Technology PlatformWssTP has 70 members in 27 countries: busi-nesses, universities, research institutes, policy-makers and water companies. The platform was established in 2004 on a commission from the EU with the task, among others, of giving shape to the European research agenda in the field of water and of enhancing efficiency in the sector.

TRuST – Transitions to the urban water Services of TomorrowHet Europese samenwerkingsproject TRuST

ging in mei 2011 van start en ontwikkelt

nieuwe methoden en technieken waarmee

waterbedrijven een duurzaam stedelijk

waterbeleid kunnen doorvoeren. TRuST

richt zich daarbij op de gehele watercyclus

en houdt rekening met kosteneffectiviteit,

performance, veiligheid en duurzaamheid.

Het project brengt 31 internationale partners

samen, en kent Waternet en Schiphol als

Nederlandse partners.

TRUST – Transitions to the Urban water Services of TomorrowThe European collaboration project, TRUST, was launched in May 2011 with the goal of develop-ing new methods and techniques, which water companies can use in their pursuit of sustainable urban water policies. TRUST directs its efforts at the entire water cycle, taking account of cost-effectiveness, performance, safety and sustaina-bility. The project brings together 31 interna-tional partners, including Waternet and Schiphol as the Dutch representatives.

Samenwerkingsverbanden

Collaborations

Lees meer over de samenwerkingsverbanden Read more about the collaborations


Patrick Smeets [email protected]

KLIMAATVERANDERINg EN DE WATERKETEN

Climate change and the water cycle

Climate change has an impact on water management: in one place there is drought and elsewhere there are floods. In order to be well prepared, water cycle partners are working together on Water Cycle Safety Plans. The first step is to explore the problems.

“Eindhoven already faces water problems,” says Frank van Swol, project leader for the municipal-ity. “This is the result of historical factors. Streets find themselves underwater when it rains heav-ily, and in wet winters many a cellar gets flooded. Add climate change to the equation and you’ve got yourself a fine challenge!”

In workshops, experts have mapped out different scenarios: the consequences of rising temperatures, drought and extreme precipita-tion. Erik van Kronenburg, of Waterboard De Dommel, contributed his vision as an expert in the water system: the way in which surface

Klimaatverandering heeft invloed op de waterhuishouding: op de ene plek verdroging, ergens anders wateroverlast. Om goed voorbereid te zijn, werken partners in de waterketen samen aan Water Cycle Safety Plans. De eerste stap is het verkennen van de problematiek.

indhoven heeft nu al waterproblemen,” zegt Frank van Swol,

projecttrekker namens de gemeente. “Dat is historisch zo

gegroeid. Straten komen onder water te staan bij zware regenval,

bij natte winters loopt een aantal kelders vol. Tel daar klimaat

verandering bij op en daar ligt een mooie uitdaging!”

In workshops hebben deskundigen verschillende scenario’s in

kaart gebracht: de gevolgen van temperatuurstijging, droogte en

extreme neerslag. Erik van Kronenburg van Waterschap De Dommel

keek mee als kenner van het watersysteem: de manier waarop

oppervlaktewateren en het grondwater met elkaar verbonden zijn.

“Het is lastige materie,” zegt hij, “want aan welke knop moet je

draaien? Je weegt risico’s en kosten af. Kun je een teveel aan water

naar een rivier leiden, of kun je het ergens parkeren?”

Ook Mark Eck van Brabant Water dacht mee. “We stonden rond

een kaart van Eindhoven en iedereen zag iets anders. Er speelt veel

in de stad. Het is wel inspirerend om zo breed te kijken. We hebben

beter in beeld waar de risico’s zitten, voor de stad, waterwinning

en zuivering.”

“E

66 Jaarverslag 2011


Lees meer over PREPARED in Eindhoven Read more about PREPARED in Eindhoven

Lees meer over PREPARED Read more about PREPARED

water and groundwater interconnect. “It’s a tough subject,” he says, “because you wonder what knob to turn. You weigh the risks and the costs. Can you direct excess water to a river, or can you park it somewhere?”

Mark Eck of Brabant Water also participated in the thinking. “We all stood around a map of Eindhoven and each saw something different. There’s a lot going on in the city. It really is inspiring to take such a broad view. We have a better idea of where the risks are – for the city, for water abstraction and treatment.”

Voorbereiding van een

Water Cycle Safety

Planworkshop met de

GIStafel. Rechts Frank

van Swol, links Bernard

Raterman (KWR).

Preparations for a Water Cycle Safety Plan workshop with the GIS table. Right: Frank van Swol, left: Bernard Raterman (KWR).

pREpARED

KWR coördineert het Europese pro

ject PREPARED dat zich richt op kli

maatverandering en beheersstrate

gieën voor drink watervoorziening,

zuivering van afvalwater en

watersystemen.

KWR coordinates the European PREPARED project, which focuses on climate change and manage-ment strategies for drinking water provision, wastewater treatment and water systems.

Drinkwaterbedrijf

Waterwinning, zuivering,

transport via drinkwaterleiding

net en ononderbroken levering

drinkwater

Drinking water companyWater abstraction, treatment,

transport via the drinking water

distribution network, and

uninterrupted water supply

gemeente

• Zorg voor het hemelwater

• Zorg voor het afvalwater

(waaronder riolering: leiding

net en functioneren)

• Zorg voor het grondwater

Municipality• Responsible for rainwater

• Responsible for wastewater

(including sewerage: network

and functioning)

• Responsible for groundwater

Waterschap

• Waterketen Transporteren en

zuiveren van afvalwater

• Watersysteem Waterkwanti

teits en –kwaliteits beheer

van oppervlaktewater

• Inname rioolwater, zuivering

en terugbrengen in opper

vlaktewater

Waterboard• Water cycle Transport and

treatment of wastewater

• Water system Management of

surface water quantity and quality

• Sewerage water intake, treatment

and return to surface water

Rijkswaterstaat

Beheer rijksoppervlaktewater

Department of Public WorksManagement of national surface waters

partners in de watercyclus | Partners in the water cycle


Organisatie Organisation


68 Jaarverslag 2011


Yet again, our researchers were praised and honoured on a large number of occasions, both in the Netherlands and abroad. Our practice-ori-ented scientific research has produced a steadily growing number of articles and citations in the peer-reviewed literature. The Scientific Advisory Council, with a few new members, functions as a critical sounding board in this regard.

An appealing work environment is also some-thing that corresponds to KWR’s ambitions. In close consultations with our shareholders, we decided to put up a new building in Nieuwegein next to our current office. The new facility will be modest but modern.

Thus KWR is also a knowledge enterprise that is continuously developing.

Opnieuw was er een groot aantal gele

genheden waarbij onderzoekers werden

geprezen of gelauwerd, zowel in

Nederland als daarbuiten. Ons op de

praktijk georiënteerde wetenschappelijk

onderzoek toont een gestage groei van

artikelen en citaties in de peer-reviewed

literatuur. De Wetenschappelijke

Adviesraad, met enkele nieuwe leden,

fungeerde daarbij als kritisch klankbord.

Bij de ambities van KWR past ook een

aansprekende werkomgeving. In nauw

overleg met onze aandeelhouders is

besloten om een nieuw gebouw te laten

plaatsen in Nieuwegein, naast het hui

dige kantoor. Daarbij passen ingetogen,

maar moderne voorzieningen.

Zo blijft KWR ook als kennisonder

neming in ontwikkeling.

Ambities Ambitions

70 Jaarverslag 2011

OrganisatieOrganisation


promoties en prijzen | Doctorates and awards

APRIL

Beste paper

Bei Wen, KWRonderzoeker en promovendus

aan het Rathenau Instituut, won de SIg/MET

wedstrijd voor de beste paper van 2011.

De titel van haar paper was ‘Mapping science

through bibliometric triangulation: an experi

mental approach applied to water research’.

SIg/MET is de Special Interest group for

Metrics: het meten van informatieproductie

en gebruik.

Best paper Bei Wen, KWR researcher and doctoral student at the

Rathenau Institute, won the SIG/MET competition

for the best paper of 2011. Her paper is entitled

“Mapping science through bibliometric

triangulation: an experimental approach applied to

water research”. SIG/MET is the Special Interest

Group for Metrics: for the measurement of

information production and use.

APRIL

Koninklijk onderscheiden

Op 29 april ontving Mark van Loosrecht een

koninklijke onderscheiding: hij werd benoemd

tot Ridder in de Orde van de Nederlandse

Leeuw. Van Loosdrecht is hoogleraar aan de

Technische universiteit Delft en senior onder

zoeker bij KWR.

Royal decorationOn 29 April, Mark van Loosrecht received a royal

decoration: he was named Knight of the Order of the

Lion of the Netherlands. Van Loosdrecht is professor

at Delft University of Technology and senior

researcher at KWR.

MEI

Theo van den Hoven vicepresident WssTp

De leden van WssTP (het Europese

Watertechnologie platform) kozen Theo van

den Hoven tijdens de ledenvergadering van 24

mei tot vicepresident. Samen met de overige

bestuursleden heeft hij de taak om de positie

van WssTP, en daarmee de Europese onder

zoekssector, verder te versterken.

Theo van den Hoven vice-chair WssTPDuring their meeting on 24 May, the members of

WssTP (the European Water supply and sanitation

Technology Platform) chose Theo van den Hoven to

be vice-chair. Together with the other directors, he

was given the mission of further strengthening the

position of WssTP and, thereby, of the European

research sector as well.

Bei Wen Mark van Loosdrecht Theo van den Hoven


72 Jaarverslag 2011

SEPTEMBER

Beste poster

Op het LESAMcongres in Müllheim, Duitsland

won george Mesman de prijs voor de beste

poster, samen met collegaonderzoeker Bart

Schultz van Oasen. LESAM staat voor Leading

Edge Strategic Asset Management.

Best posterAt the LESAM conference in Müllheim, Germany,

George Mesman, together with research colleague

Bart Schultz from Oasen, was awarded the prize for

best poster. LESAM stands for Leading Edge Strategic

Asset Management.

SEPTEMBER

Voorzitter IWA Specialist Group in microbiologie

gertjan Medema, de Chief Science Officer van

KWR, is verkozen tot voorzitter van de Health

Related Water Microbiology Specialist group

van de IWA, de International Water

Association, die waterprofessionals van over

de hele wereld samenbrengt.

Chairperson IWA Specialist Group in microbiologyGertjan Medema, KWR’s Chief Science Officer, was

chosen to be chairperson of the Health-Related Water

Microbiology Specialist Group of the IWA, the

International Water Association, which brings

together water professionals from all over the world.

OASEN, PO Box 122, 2800 AC Gouda, the Netherlands2.

y = -3.5475x + 43.691

0

10

20

30

40

50

60

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

log t (sec)

σY (M

Pa)

50 year

25 year

Three test methods are developed and tested to determine the (initial) quality of the PVC: the failure break surface inspection, the resistance of the material to DiChloroMethane at a specified Temperature (DCMT) test and the Resistance against Slow Crack Growth (RSCG). With these test methods failures can be analysed together with the loading pattern to determine the cause of failure and which subsequent action is best. A protocol for testing is developed that helps to determine the appropriate and most economical asset management strategy.

Condition assessment of PVC pipes will give an answer to the question which part of a failed main has to be replaced. For the condition assessment of PVC pipes three techniques have to be combined. These techniques are: • Visual inspection of the cracks of failed pipes on particles; • DCMT test on the investigated pipe; • Assessment of the resistance against slow crack growth. By using a protocol for ranking the techniques the total number of experiments can be limited. An answer to the question whether the whole main or just the failed pipe has to be replaced will follow from the protocol.

Conclusions

Figure 6. Scheme for condition assessment of PVC drinking water mains.

G.A.M. Mesman1,*, B. Schultz2

Condition assessment of PVC water mains

Watercycle Research Institute

110802gm

* Corresponding author: [email protected]

This project was conducted within the Joint Research Program of the Dutch water companies

IntroductionThe Dutch drinking water network has a total length of about 116.000 km. More than 50% of this network is made of PVC pipes and the cohort has an average age of about 30 years, ranging from 60 to 0 years. The failure rate, as recorded systematically in a national database, shows to be low (0.025 failure/km/year). There is no clear time dependency in the failure pattern, which can be explained by earlier research results showing the material not to deteriorate under normal ground conditions. Failure is due to overloading of the pipe or insufficient initial quality.

KWR Watercycle Research Institute, PO Box 1072, 3430 BB Nieuwegein, the Netherlands1.

Figure 1. Failed PVC drinking water main.

No

Bad quality PVC.Replace main

Yes

Replace pipeand monitor

failure rate of main

No

Wrong choice SDR.Replace main

Yes

Failure ratehigh?

Yes

Particlespresent?

Yes

.

Failedpipe?

Yes

ConditionPVC main?

Yes

DCMT =attacked

Yes

Failure ratehigh?

NoNo

No

No RSCG50y< 12.5 MPa

Figure 4. Particles in the PVC matrix

on the surface of the crack, probably

crystaline PVC. Growth rings caused

by slow crack growth can be seen

around the particle.

Figure 2. Result from DCMT test “Attacked”.

Figure 3. Result of a test for the

resistance against slow crack

growth, σγ below 12.5 MPa for

50 years. The 95% confidence

interval lies between the dotted

lines.

0

0.010.02

0.030.04

0.050.06

0.07

1956-1960

1961-1965

1966-1970

1971-1975

1976-1980

1981-1985

1986-1990

1991-1995

1996-2000

2001-2005

2006-2010

Years

Failu

re ra

te (#

/km

/yea

r)

freq USTOREweb

5

Figure 5. Averaged failure frequency of PVC water mains for

the years 2009-2010 for the different years of construction.

1

4

2

3

Gertjan Medema

De winnende poster | The winning poster

Lees meer over promoties en prijzen Read more about doctorates and awards


promoties en prijzen | Doctorates and awards

NOVEMBER

promotie Igor Mendizabal

Op 22 november promoveerde Igor

Mendizabal aan de Vrije universiteit van

Amsterdam. Hij bepaalde de hydrochemische

status van grondwaterbronnen in Nederland

aan de hand van waterkwaliteitsdata van het

meetnet van puttenvelden voor de openbare

drinkwatervoorziening. zijn proefschrift is

getiteld: ‘Public supply well fields as a valuable

groundwater quality monitoring network’.

Igor Mendizabal doctorateOn 22 November, Igor Mendizabal received his

doctorate from VU University Amsterdam. He

determined the hydrochemical status of groundwater

sources in the Netherlands, on the basis of water

quality data from the monitoring network of well

fields for public drinking water supply. His thesis is

entitled: “Public supply well fields as a valuable

groundwater quality monitoring network”.

DECEMBER

Waddenacademieprijs

De Waddenacademieprijs 2011 ging naar jan

Post, voor zijn proefschrift ‘Electricity produc

tion from salinity gradients by reverse elec

trodialysis’, over de mogelijkheid om energie

te winnen uit het mengen van zoet en zout

water. De Waddenacademie maakt deel uit

van de Koninklijke Nederlandse Academie van

Wetenschappen. jan Post is teamleider

Drinkwaterbehandeling bij KWR.

Wadden Academy PrizeThe 2011 Wadden Academy Prize went to Jan Post,

for his thesis entitled: “Electricity production from

salinity gradients by reverse electrodialysis”, about

the possibility of generating energy from mixing

fresh and salt water. The Wadden Academy is part of

the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences.

Jan Post is Drinking Water Treatment team leader at

KWR.

De Waddenzee

Igor Mendizabal


74 Jaarverslag 2011

Van links naar rechts:

Wim Hijnen, Gertjan

Medema, Erwin

Beerendonk en Willem

Koerselman met de

prijs.

From left to right: Wim Hijnen, Gertjan Medema, Erwin Beerendonk and Willem Koerselman with the award.

Willem Koerselmanprijs 2011 naar drie KWRonderzoekers

jaarlijks rijkt KWR onder haar onderzoekers de Willem Koerselmanprijs

uit aan de auteur(s)van het meest geciteerde artikel in een wetenschap

pelijk tijdschrift. Dit jaar ging de prijs naar Wim Hijnen, Erwin Beerendonk

en gertjan Medema voor het artikel ‘Inactivation credit of uV radiation

for viruses, bacteria and protozoa (oo)cysts in water: A review’.

2011 Willem Koerselman Award to three KWR researchersEvery year, KWR grants the Willem Koerselman Award to its researcher(s) who has

published the most-cited article in a scientific journal. This year the award went to

Wim Hijnen, Erwin Beerendonk and Gertjan Medema for their article: “Inactivation

credit of UV radiation for viruses, bacteria and protozoa (oo)cysts in water: A review”.

Lees meer over promoties en prijzen Read more about doctorates and awards


Organigram | Organisation chart

Aandeelhouders

Shareholders

Raad van

Commissarissen

Supervisory Board

Directie

Executive Board

Ondernemingsraad

Works Council

Directiesecretariaat &

Communicatie

Executive Board Secretariat & Department of Communications

Kennisgroep

Watersystemen

en Technologie

• Drinkwaterbehandeling

• Waterinfrastructuur

• Industrie, Afvalwater

en Hergebruik

• Geohydrologie

• Ecohydrologie

• Werkplaats

Watersystems and Technology Knowledge Group• Drinkingwater

treatment

• Waterinfrastructure

• Industry,Wastewater

and Reuse

• Geohydrology

• Ecohydrology

• Workshop

Kennisgroep

Waterkwaliteit

en Gezondheid

• Microbiologie

• Laboratorium voor

microbiologie

• Chemie

• Laboratorium voor

Materialenonderzoek

en Chemische Analyse

Water Quality and Health Knowledge Group• Microbiology

• MicrobiologyLaboratory

• Chemistry

• LaboratoryforMaterials

Research and Chemical

Analysis

Kennisgroep

Kennismanagement

• Kennisnetwerken en

Toekomstverkenningen

• Europa

• Watershare®

Knowledge Manage-ment Knowledge Group• KnowledgeNetworks

and Future Studies

• Europe

• Watershare®

Wetenschappelijke

Adviesraad

Scientific Advisory Council

Managementteam

Management Team

Wetenschapsraad

Scientific council• Chief Science Officer

Bedrijfsvoering

• Human Resources

• Financiën & Control en ICT

• Facilitaire Dienst

Business Operations• HumanResources

• Finance&ControlandICT

• FacilitiesServices

76 Jaarverslag 2011


Kwaliteitsborging van het

onderzoek

KWR Watercycle Research Institute

staat voor hoogwaardig en excellent

onderzoek. De kwaliteit van het

onderzoek wordt gewaarborgd

door de interne Wetenschapsraad

– hoofdonderzoekers bij KWR – en

de externe Wetenschappelijke

Adviesraad (WAR). De WAR geeft

de directie van KWR gevraagd en

ongevraagd advies over het onder

zoeksprogramma. De leden van de

WAR zijn gerenommeerde externe

deskundigen uit de verschillende

onderzoeksgebieden van KWR.

Quality assurance for the research


stands for high-quality, excellent

research. The quality of the research is

assured by the internal Scientific Council

– made up of KWR’s principal scientists –

and by the Scientific Advisory Council

(SAC). This council provides KWR

management with requested and

unrequested advice on the institute’s

research programme. The members of

the SAC are renowned specialists in the

different fields of KWR’s research

activities.

Van links naar rechts: jos Boere – Kennisgroep

Watersystemen en Technologie, Annemarie van

Wezel – Kennisgroep Waterkwaliteit en

gezondheid, Wim van Vierssen – directeur,

Ted Huijboom – Bedrijfsvoering, Idsart Dijkstra –

Kennisgroep Kennismanagement.

From left to right: Jos Boere – Water Systems and

Technology Knowledge Group, Annemarie van Wezel –

Water Quality and Health Knowledge Group, Wim van

Vierssen – CEO, Ted Huijboom – Business Operations,

Idsart Dijkstra – Knowledge Management Knowledge

Group.

Van links naar rechts: prof. dr. ir. Nick

van de Giesen, Technische Univer

siteit Delft, prof. dr. ir. Paulien Herder,

Technische Universiteit Delft, prof.

dr. ir. Cees Buisman, Technologisch

TopInstituut Watertechnologie

Wetsus, drs. Leo Halvers (voorzitter),

Adviesraad voor Wetenschaps en

Technologiebeleid (AWT), prof. dr. ir.

Bert Brunekreef, Universiteit Utrecht.

From left to right: Prof. Nick van de

Giesen, Delft University of Technology,

Prof. Paulien Herder, Delft University of

Technology, Prof. Cees Buisman, Wetsus,

Centre for Excellence for Sustainable

Water Technology, Leo Halvers (Chair),

Advisory Council for Science and

Technology Policy (AWT), Prof. Bert

Brunekreef, Utrecht University.

ManagementteamManagement Team

Wetenschappelijke Adviesraad Scientific Advisory Council



Opbouw van het gebouw:

• heldere structuur van twee beuken en

een middenzone

• getrapte atriumvloer in de middenzone

verbindt de verdiepingen

• grote hal als afsluiting van de middenzone

• opslag in donkerste gedeelte, directe connecties

tussen beuken d.m.v. doorgangen en bruggen

• visuele relaties

• heldere ontsluiting en vaste voorzieningen

• makkelijk lineair uitbreidbaar

Building features:

• transparentstructurewithtwogeneric

bays and a central zone

• steppedatriumfloorinthecentralzone

connecting the floors

• largeconnectinghallinthecentralzone

• storageinthedarkerpart,directconnections

between bays via passages and bridges

• visualconnections

• clearaccessesandfixedfacilities

• easytoextendlinearly

Mireille Henst [email protected]


78 Jaarverslag 2011

Oppervlaktes:

• Begane grond : 3.500 m² • 1e verdieping: 2.400 m² • Bijgebouwen: 360 m²

Surface areas:

• Groundfloor:3,500m² • 1stfloor:2,400m² • Annexes:360m²

“Duurzaamheid, samenwerking en ‘KWR in de

wereld’, dat is waar het nieuwe gebouw van

KWR voor staat.” Directiesecretaris Mireille

Henst is projectleider van de nieuwbouw van

KWR. De verhuizing, medio 2014, is nodig

omdat het huidige gebouw niet meer voldoet

aan de eisen van deze tijd. “En dat gaf ons een

kans om na te denken over een omgeving

waarin we, met plezier, nóg betere resultaten

bereiken.”

In het najaar heeft de selectiecommissie dit

ontwerp van cepezed gekozen. “Het past bij

wat wij nastreven in alles wat we hier doen,”

vervolgt Henst. “Het is transparant, duurzaam

en bevordert de samenwerking. Neem de

grote ruimte in het midden, die de onderzoe

kers de ruimte biedt om elkaar, maar ook onze

partners en klanten, te ontmoeten.” Het

gebouw kent allerlei slimme oplossingen om

extra zuinig om te gaan met energie en mate

rialen. “Kortom: het is gericht op de toekomst.

Net als KWR.”

To a new, smart building for KWR

“Sustainability, collaboration and ‘KWR in the world’:

that is what KWR’s new building stands for,” says

company secretary, Mireille Henst, who is project

leader for the new building. The move, which will

take place in mid 2014, is necessary because the

current building no longer meets the needs of our

times. “And this offered us an opportunity to think

about an environment in which we would enjoy

ourselves and produce even better results.”

In the autumn, the selection committee chose

this design by cepezed. “It fits in with what we

aspire to in everything we do here,” continues

Henst. “It is transparent, sustainable and stimulates

collaboration. Take for instance the large space in

the middle, which offers the researchers the room

to meet with each other, but also with our partners

and clients. The building contains all kinds of

smart solutions for using energy and materials

with extra efficiency. In short: it looks to the future.

Just like KWR.”

NAAR EEN NIEuW, SLIM gEBOuW VOOR KWR

360° beeld van het ontwerp van cepezed 360° view of the design by cepezed


publicaties en rapporten | Publications and reports

3Artikelen in online

peerreviewed journals

Publica tions in online peer-reviewed journals

De wetenschappelijke publicaties van KWR zijn sinds 2008 in aantal

en in kwaliteit toegenomen. Onze publicaties worden 1,5 keer vaker

geciteerd dan die van onze collega’s. Vooral publicaties vanuit ons

eigen instituut en die samen met internationale collega’s scoren

hoog.

In 2011 heeft het Center for Science and Technology Studies (CWTS)

op verzoek van KWR een bibliometrische analyse uitgevoerd van de

publicaties van KWRonderzoekers in wetenschappelijke tijdschrif

ten. Het CWTS heeft daarin onder meer bekeken hoe invloedrijk de

tijdschriften zijn waarin we publiceren en hoe vaak onze kennis in

publicaties van anderen wordt gebruikt. In 2008 is ook zo’n analyse

uitgevoerd in een peer review.

Many high-quality KWR publications

KWR’s scientific publications have increased in both number and quality since 2008. Our publi-cations are cited 1.5 times more often than those of our colleagues. Publications by our own insti-tute and those published jointly with interna-tional colleagues score particularly highly.

In 2011, the Center for Science and Technol-ogy Studies (CWTS), at KWR’s request, conducted a bibliometric analysis of the publications of KWR researchers in scientific journals. Among other things, the CWTS examined how influen-tial the journals we publish in are, and how often our knowledge is used in the publications of others. In 2008 we also had such an analysis done.

Veel KWRpublicaties van hoge kwaliteit

60Artikelen in peer

reviewed journals

Publica tions in peer-reviewed journals

74Artikelen in vakbladen

Publications in professional journals

5Boeken

Books

10Artikelen in boeken

Book sections

67BTOrapporten

BTO reports

80 Jaarverslag 2011


Zie het overzicht van alle publicaties en rapporten | See the list of all publications and reports

241017 19 22 20 17 20 20 22 22 37 29 58 54

’96 ’97 ’98 ’99 ’00 ’01 ’02 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10

63

’11

71691 121 146 197 199 259 302 327 420 424 524 591 763

’96 ’97 ’98 ’99 ’00 ’01 ’02 ’03 ’04 ’05 ’06 ’07 ’08 ’09 ’10

960

’11

Totaal peerreviewed artikelen per jaar Total peer-reviewed articles per year

Totaal citations per jaar Total citations per year

112KWRrapporten

KWR reports

21Rapporten in samen

werking met derden

Collaborative reports with third parties



Ir. D. luteijn MSc (1943)

Voorzitter | Chairman

Eerste benoeming | First appointment 16112006

Tweede benoeming | Second appointment

01072010

Benoemd tot | Appointed until

01072014

Ir. R.G. Campen MSc (1946)

Eerste benoeming | First appointment

16112006


01072010


01072014

Drs. p. Jonker MSc (1950)


29062006


01072011


01072015

prof. dr. ing. S. Schaap phD (1946)


01072008


01072012

Ir. p. Vermaat MSc MBA (1965)


01012010


01072011


01072015

De Raad van Commissarissen van KWH Water B.V. bestaat uit

The Supervisory Board of KWH Water B.V. consists of

Raad van Commissarissen | Supervisory Board

Zie het overzicht van nevenfuncties See the list of other positions

82 Jaarverslag 2011


Bedragen x € 1.000 | Amount x € 1,000 2011 2010

Activa | Assets

Vaste Activa | Fixed Assets

Materiële vaste activa | Tangible fixed assets 5.089 6.206

Vlottende activa | Current assets

Onderhanden opdrachten | Work in progress 1.786 2.253

Debiteuren | Receivables 2.245 3.006

Overige vorderingen en overlopende activa | Other prepayments and accrued income 332 350

4.363 5.609

Liquide middelen | Cash and cash equivalents 8.609 6.422

Totaal activa | Total assets 18.061 18.237

Passiva | Liabilities

Eigen vermogen | Shareholders equity

Nominaal kapitaal | Nominal capital 155 155

Agioreserve | Share premium reserve 7.763 7.763

Overige reserves | Other reserves 3.411 2.631

Bestemde reserve innovatie | Innovation reserve 484 624

Resultaat lopend jaar | Net income current year 1.039 640

10.774 11.813

Voorzieningen | Provisions

Reorganisatie | Reorganisation 0 16

preFpu | Pre-Flexibel pension and retirement scheme 0 27

Diensttijdgratificatie | Long-service bonus 192 194

Sloopkosten huidige pand | Demolition costs of current building 205

397 237

Kortlopende schulden | Current liabilities

Crediteuren | Payables 693 698

Belastingen en sociale lasten | Taxes and national insurance contributions 1.694 425

Overige schulden en overlopende passiva | Other debt and accrued liabilities 4.503 5.064

6.890 6.187

Totaal passiva | Total liabilities 18.061 18.237

Balans | Balance sheet

Geconsolideerde balans voor winstbestemming per 31122011

Consolidated balance sheet before appropriations for profit 31-12-2011



Bedragen x € 1.000 | Amount x € 1,000 2011 2010

Netto omzet | Net turnover 17.910 17.357

Mutatie onderhanden werk | Movement in work in progress 468 247

Overige bedrijfsopbrengsten | Other operating revenues 513 600

Bedrijfsopbrengsten | Total revenues 17.955 18.204

lonen en salarissen | Salaries 8.022 7.476

Sociale lasten en pensioenpremies | National insurance and pension contributions 2.137 1.989

Overige personeelskosten | Other personnel expenses 934 1.016

Afschrijvingskosten | Depreciation1 1.667 833

Subcontracting | Subcontracting 1.741 2.624

Overige bedrijfskosten | Other operating expenses 3.572 3.704

Bedrijfskosten | Total operating expenses 18.073 17.642

Bedrijfsresultaat | Earnings before interest and taxes 118 562

Rentebaten | Interest income 86 78

Rentelasten | Interest charges2 86 0

financiële baten en lasten | Net interest income 0 78

Bruto Resultaat | Gross income 118 640

Belastingen | Taxes2 921

Netto resultaat | Net income 1.039 640

1 Als gevolg van het besluit tot nieuwbouw wordt het bestaande pand tot en

met 2014 versneld afgeschreven.

As a result of the decision to build the new premises, the depreciation of the current building is being accelerated and will be completed by 2014 (inclusive).

2 In 2011 is vastgesteld dat KWH Water B.V. vanaf 2006 vennootschapsbelastingplichtig

is. Als gevolg hiervan wijken deze posten eenmalig af.

In 2011, it was determined that KWH Water B.V. has been subject to corporation tax as of 2006. As a result, these items show a one-time deviation.

Winst en verliesrekening | Profit and loss account

Geconsolideerde winst en verliesrekening 2011

Consolidated profit and loss account 2011

84 Jaarverslag 2011


Bedragen x € 1.000 | Amount x € 1,000

Kasstroom uit operationele activiteiten 2011 2010 Cash flow from operating activities

Bedrijfsresultaat | Earnings before interest and taxes 118 562

Aanpassingen voor | Adjustments for:

· afschrijvingen | depreciation 1.667 833

· dotaties voorzieningen | addition to provision 241 35

· onttrekkingen aan voorzieningen | withdrawal from provision 54 25

· vrijval voorzieningen | provision release 27 107

Veranderingen in werkkapitaal | Movement in working capital:

· toe/afname handelsvorderingen | in-/decrease trade account receivables 761 228

· toe/afname overlopende activa | in-/decrease accrued income 90 9

· toe/afname voorraad onderhanden werk | in-/decrease work in progress 468 247

· toe/afname handelscrediteuren | in-/decrease trade account payables 5 642

· toe/afname belastingen en sociale premies | in-/decrease taxes and national insurance contributions 1.269 122

· toe/afname overlopende passiva | in-/decrease accrued liabilities 1.374 482

Kasstroom uit bedrijfsoperaties | Cash flow from business operations 2.737 432

Ontvangen interest | Interest received 86 78

Betaalde interest | Interest paid 86

Kasstroom uit operationele activiteiten | Cash flow from operating activities 2.737 354

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Cash flow from investment activities

Investeringen in materiële vaste activa | Investment in tangible fixed assets 550 541

Desinvesteringen in materiële vaste activa | Disinvestment in tangible fixed assets 0 0

Kasstroom uit investeringsactiviteiten | Cash flow from investment activities 550 541

Netto kasstroom | Net cash flow 2.187 895

Kasstroomoverzicht | Cash flow

Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2011

Cash flow statement 2011



distributie

afleveringdrinkwater

1.093

inkoopbuitenland

11

huishoudens

786buitenland

3

zakelijke markt

303

lek- en spui-verliezen (2)

36

zuivering

geproduceerddrinkwater

1.136

productie-verliezen (1)

36

grondwater675

natuurlijkduinwater

12

oever-grondwater74

oppervlakte-water395

directeverwerking

982

kunstmatigeinfiltratie

184

174

(1) Inclusief meetverschil engros geleverd halabricaat vs. engros ingekocht halabricaat

(2) Inclusief niet verrekende verkoop (bijv. bluswater en meetverschillen

inkoop bijderden

6

1.156


32

345

86

76

41

176

178

71

88

44

WMD water

Vitens

PWN

Waternet

Dunea

Oasen

Evides

Brabant Water

WML


Wastafel

Wasmachine

WC

Douche

12%4%

4%

12%

40%

28%

Zacht

Gemiddeld

Vrij hard

Hard




Waternet

Dunea

Evides

WML

Vitens

Oasen

Brabant Water

(1) Inclusief meetver

schil engros geleverd

halffabricaat vs.

engros ingekocht

halffabricaat

(2) Inclusief niet verre

kende verkoop (bijv.

bluswater en

meetverschillen

Aandeelhouders | Shareholders

Drinkwaterbalans 2010 (in miljoen m3) Drinking water balance 2010 (in million m3)


32

345

86

76

41

176

178

71

88

44

WMD water

Vitens

PWN

Waternet

Dunea

Oasen

Evides

Brabant Water

WML


Wastafel

Wasmachine

WC

Douche

12%4%

4%

12%

40%

28%

Zacht

Gemiddeld

Vrij hard

Hard




Waternet

Dunea

Evides

WML

Vitens

Oasen

Brabant Water

Drinkwater 2010 naar toepassing Drinking water 2010 according to use


86 Jaarverslag 2011

Bron: Vewin kerngegevens drinkwater 2011

Source: Vewin drinking water key figures 2011


32

345

86

76

41

176

178

71

88

44

WMD water

Vitens

PWN

Waternet

Dunea

Oasen

Evides

Brabant Water

WML


Wastafel

Wasmachine

WC

Douche

12%4%

4%

12%

40%

28%

Zacht

Gemiddeld

Vrij hard

Hard




Waternet

Dunea

Evides

WML

Vitens

Oasen

Brabant Water


32

345

86

76

41

176

178

71

88

44

WMD water

Vitens

PWN

Waternet

Dunea

Oasen

Evides

Brabant Water

WML


Wastafel

Wasmachine

WC

Douche

12%4%

4%

12%

40%

28%

Zacht

Gemiddeld

Vrij hard

Hard




Waternet

Dunea

Evides

WML

Vitens

Oasen

Brabant Water

Aandeelhouders KWR en voorzieningsgebieden KWR shareholders and areas of supply


32

345

86

76

41

176

178

71

88

44

WMD water

Vitens

PWN

Waternet

Dunea

Oasen

Evides

Brabant Water

WML


Wastafel

Wasmachine

WC

Douche

12%4%

4%

12%

40%

28%

Zacht

Gemiddeld

Vrij hard

Hard




Waternet

Dunea

Evides

WML

Vitens

Oasen

Brabant Water

Drinkwaterproductie in miljoen m³ Drinking water production in million m³

Hardheid van drinkwater (in Duitse hardheid) Hardness of drinking water


Bekijk alle Vewin kerngegevens View all Vewin key figures


Contact

postadres | Mailing address


postbus | P.O. Box 1072

3430 BB Nieuwegein

Nederland | The Netherlands

Bezoekadres | Visiting address


Groningenhaven 7

3433 pE Nieuwegein

Nederland | The Netherlands

T +31 30 60 69 511

F +31 30 60 61 165

E [email protected]

I www.kwrwater.nl

@KWR_Water

KvK | Chamber of Commerce27279653

Colofon | Colophon

Tekst en redactie | Text and editingKWR Communicatie

Kees Bals

Ingrid van Gaalen (VOF Stroomkoning)

Vertaling | TranslationJim Adams

Ontwerp en illustraties

Design and illustrationsflow design + communicatie

Fotografie | PhotographyKWR Watercycle Research Institute

Ivar pel

Shutterstock (p. 2, 16, 23, 24, 25, 27, 28, 35, 44, 51, 52, 57, 66, 74)

Hollandse Hoogte (p. 19, 62)

Bart Wullings (p. 24)

Beeldbank Rijkswaterstaat (p. 36)

Ivar pel/Evides (p. 4647)

Michiel Wijnbergh (p. 53)

Tata Steel (p. 58, 59)

Flow (p. 63)

patrick Smeets (p. 67)

cepezed (p. 70, 78)

Druk | PrintingDrukkerij Aeroprint

© 2012 KWR Watercycle Research Institute

All rights reserved. Texts, layout, illustrations, scripts and

other articles may not be copied or otherwise reproduced

and distributed without prior written permission from

KWR Watercycle Research Institute.

printed on environmentally friendly paper

88 Jaarverslag 2011



Jaa

rverslag

| Annual Report 2011

Meer artikelen, foto’s en video’s in ons online jaarverslag

More articles, images and videos in our on line annual report

jaarverslag.kwrwater.nl annualreport.kwrwater.nl


Bekijk de KWR corporate film Watch the KWR corporate movie

Documents

KWR Annual Report 2011