Upload
tranthuy
View
247
Download
12
Embed Size (px)
Citation preview
KÛJI KANA MASARAKA NÎKÛJI KANA MASARAKA NÎKÛJI KANA MASARAKA NÎKÛJI KANA MASARAKA NÎ
SÛRASÛRASÛRASÛRANNNN̰ MBO MBO MBO MBO
A Massalit language lexicon
with pictures
Un lexique de la langue massalit avec des images
asee soror asee soror asee soror asee soror millet le mil
د��
kâcamuukâcamuukâcamuukâcamuu sorghum le sorgho
ذرة
KÛJI KANA MASARAKA NÎKÛJI KANA MASARAKA NÎKÛJI KANA MASARAKA NÎKÛJI KANA MASARAKA NÎ
SÛRASÛRASÛRASÛRANNNN̰ MBO MBO MBO MBO
A Massalit language lexicon
with pictures
Un lexique de la langue massalit avec des images
Association SIL
B.P. 4214, N’Djaména, TCHAD
2011
Langue: massalit, parlée au Tchad dans la Préfecture d’Assoungha et au Soudan, surtout dans l’Etat fédéral du Darfour occidental.
Language: Massalit, spoken in Chad in the Assoungha prefecture and
in Sudan, especially in the Federal State of West Darfur.
Genre: littérature didactique Genre: Didactic literature
Illustrations: Illustrations: Illustrations: Illustrations: Youssouf Mbodou, Edji Mahmout, Mbanji Bawe Ernest,
SIL International Illustrations, Adam Daud Hisen
Adaptation de l’ouvrage paru en toubou/français sous le titre: Kîtab Kîtab Kîtab Kîtab
taŋu gubuditaŋu gubuditaŋu gubuditaŋu gubudi----in tudaga yê naharka yê (Mon premier livre de vocabu-in tudaga yê naharka yê (Mon premier livre de vocabu-in tudaga yê naharka yê (Mon premier livre de vocabu-in tudaga yê naharka yê (Mon premier livre de vocabu-laire toubou et français) laire toubou et français) laire toubou et français) laire toubou et français) (1999) par Louise McKone, Abdel-Salam Wahali Brahim, Edji Mahmout, Kalli Mahamat, Mark Ortman
(Kandamaï). Adaptation of a work in Toubou/French published as Kîtab taŋu Kîtab taŋu Kîtab taŋu Kîtab taŋu gubudigubudigubudigubudi----in tudaga yê naharka yê (My first vocabulary book in Toubou in tudaga yê naharka yê (My first vocabulary book in Toubou in tudaga yê naharka yê (My first vocabulary book in Toubou in tudaga yê naharka yê (My first vocabulary book in Toubou
and French)and French)and French)and French) (1999) by Louise McKone, Abdel-Salam Wahali Brahim,
Edji Mahmout, Kalli Mahamat, Mark Ortman (Kandamaï).
© 2010, 2011 Association SIL
2ème édition: 2000 exemplaires / 2000 copies
3
Kana gîlaŋgu ndâŋin gureyaKana gîlaŋgu ndâŋin gureyaKana gîlaŋgu ndâŋin gureyaKana gîlaŋgu ndâŋin gureya
Kûju gi ndira kana masaraka nî hille Kuma Rebem enayeKûju gi ndira kana masaraka nî hille Kuma Rebem enayeKûju gi ndira kana masaraka nî hille Kuma Rebem enayeKûju gi ndira kana masaraka nî hille Kuma Rebem enaye. . . . Ndira gi Ndira gi Ndira gi Ndira gi
Angela Prinz mbo Eunice Kua mbo Marthinus Steyn mboAngela Prinz mbo Eunice Kua mbo Marthinus Steyn mboAngela Prinz mbo Eunice Kua mbo Marthinus Steyn mboAngela Prinz mbo Eunice Kua mbo Marthinus Steyn mbo. . . . HâHâHâHâbuto buto buto buto
kûji Tubu nîm ninda molok ndâŋin naŋ enaye. Kana masaraka kûji Tubu nîm ninda molok ndâŋin naŋ enaye. Kana masaraka kûji Tubu nîm ninda molok ndâŋin naŋ enaye. Kana masaraka kûji Tubu nîm ninda molok ndâŋin naŋ enaye. Kana masaraka
nunduŋa wi dûkum Bredjing mbo Treguine mbo hille Kuma Rebe nunduŋa wi dûkum Bredjing mbo Treguine mbo hille Kuma Rebe nunduŋa wi dûkum Bredjing mbo Treguine mbo hille Kuma Rebe nunduŋa wi dûkum Bredjing mbo Treguine mbo hille Kuma Rebe
mbo Adré mbo lon enaye. Ka i de dummo kana masaraka landir mbo Adré mbo lon enaye. Ka i de dummo kana masaraka landir mbo Adré mbo lon enaye. Ka i de dummo kana masaraka landir mbo Adré mbo lon enaye. Ka i de dummo kana masaraka landir
nîkelawi Abubakar Aduma Adam nuŋ Harun Idriss Yakub nuŋ Juma nîkelawi Abubakar Aduma Adam nuŋ Harun Idriss Yakub nuŋ Juma nîkelawi Abubakar Aduma Adam nuŋ Harun Idriss Yakub nuŋ Juma nîkelawi Abubakar Aduma Adam nuŋ Harun Idriss Yakub nuŋ Juma
Ibrahim Harun nuŋ Ishak Kamis Mahamat nuŋ Ilyas Dahiya Ismail Ibrahim Harun nuŋ Ishak Kamis Mahamat nuŋ Ilyas Dahiya Ismail Ibrahim Harun nuŋ Ishak Kamis Mahamat nuŋ Ilyas Dahiya Ismail Ibrahim Harun nuŋ Ishak Kamis Mahamat nuŋ Ilyas Dahiya Ismail
nuŋ Abdalla Mahamat Ibrahim nuŋ ye. nuŋ Abdalla Mahamat Ibrahim nuŋ ye. nuŋ Abdalla Mahamat Ibrahim nuŋ ye. nuŋ Abdalla Mahamat Ibrahim nuŋ ye.
ForewordForewordForewordForeword
This picture dictionary was put together by the Massalit language
development team in Hadjer Hadid: Angela Prinz, Eunice Kua and
Marthinus Steyn. It is adapted from a Toubou-French picture
dictionary. The Massalit words were given by Massalit people
from the Bredjing and Treguine refugee camps, Hadjer Hadid and
Adré. Final check of the Massalit words was done by Abubakar
Aduma Adam, Harun Idriss Yakub, Juma Ibrahim Harun, Ishak
Kamis Mahamat, Ilyas Dahiya Ismail and Abdalla Mahamat
Ibrahim.
AvantAvantAvantAvant----ProposProposProposPropos
Ce dictionnaire avec des images a été produit par l’équipe de développement de la langue massalit à Hadjer Hadid: Angela Prinz, Eunice Kua et Marthinus Steyn. Il est adapté d’un
dictionnaire visuel Toubou-Français. Les mots massalit ont étés fournis par des Massalits des camps de réfugiés de Bredjing et Treguine, de Hadjer Hadid et d’Adré. Le contrôle final des mots massalit a été fait par Abubakar Aduma Adam, Harun Idriss Ya-
kub, Juma Ibrahim Harun, Ishak Kamis Mahamat, Ilyas Dahiya Ismail et Abdalla Mahamat Ibrahim.
4
basalbasalbasalbasal onion un oignon
�
InInInIn̰aaaaniŋa: sîŋgniŋa: sîŋgniŋa: sîŋgniŋa: sîŋgeeeeeeee nnnn̰inininin̰ mbo landi mbo mbo landi mbo mbo landi mbo mbo landi mbo
birinjalbirinjalbirinjalbirinjal tomato une tomate
�� ��
tûtûtûtûmmmm garlic l’ail
��م
alinjialinjialinjialinji okra un gombo
���
chettechettechettechette chili pepper un piment
����
gonjagonjagonjagonja cucumber un concombre
��ر/ ����
ûseeûseeûseeûsee beans des haricots
���
birinjal birinjal birinjal birinjal dûdûdûdûŋgiŋgiŋgiŋgi eggplant une aubergine
ن� ذ
lâmunlâmunlâmunlâmun lemon un citron
����ن
gâgâgâgâmarkumarkumarkumarku hibiscus l’oseille
آ$آ"ى
jazarjazarjazarjazar carrot une carotte
&%ر
bumbaybumbaybumbaybumbay sweet potato une patate douce
'��ة� (
rûrûrûrûsugesugesugesuge pumpkin un potiron
��$)
5
aŋgaleaŋgaleaŋgaleaŋgale cassava le manioc
�$ة
fîlfîlfîlfîl peanut une arachide
��ل ا�,�دا *
tumurtumurtumurtumur date une datte
.�
ababatababatababatababat maize /corn le maïs
ام ا ت
asee soror asee soror asee soror asee soror millet le mil
د��
kâcamuukâcamuukâcamuukâcamuu sorghum le sorgho
ذرة
gindagindagindaginda soap tree fruit le fruit du savonnier
0��� ه
kunjikunjikunjikunji tamarind le tamarin
ارد23
kûkûkûkûkurumkurumkurumkurum groundnut un pois de terre
ا� (�ي
ââââbaribaribaribari fig une figue
��ْ�ِ
dddduuuummmm doum palm fruit un doum
دوم
kurcakurcakurcakurca jujube une jujube
8�
6
musmusmusmus banana une banane
��ز
nananananananana mint la menthe ع;<
moŋgemoŋgemoŋgemoŋge mango une mangue
�� �
kâyikâyikâyikâyi grape une grappe de raisins
2;�
arkanarkanarkanarkan̰iiii watermelon une pastèque
=�(
bambusbambusbambusbambus papaya une papaye
ي
juwafajuwafajuwafajuwafa guava une goyave
&�ا��
7
âburandiâburandiâburandiâburandi stirrer un baton à remuer
��$اآ�
isartiisartiisartiisarti stirrer un baton à remuer
��$اآ�
karbalkarbalkarbalkarbal sieve un tamis
ل$>
anjolanjolanjolanjolo o o o ladle une louche
/ �?$ا�� آ�@�
ddddûûûûrtirtirtirti pot une marmite
��$
kûndukkûndukkûndukkûnduk mortar un mortier
�;"ق
sutasutasutasuta pot une marmite à sauce
��$
sirandisirandisirandisirandi hearth un foyer
�"اي
wasiwasiwasiwasi fire le feu
ر
sîŋgesîŋgesîŋgesîŋgeeeee wood le bois
2('
kkkkûtiûtiûtiûti stool un tabouret
$�;
Taŋi taŋ mamuntaTaŋi taŋ mamuntaTaŋi taŋ mamuntaTaŋi taŋ mamunta
hamudahamudahamudahamuda pestle un pilon
�)"�
8
aŋgoaŋgoaŋgoaŋgo salt du sel
.��
sukkar sukkar sukkar sukkar sugar du sucre
$BC
sôsôsôsôgigigigi flour la farine
د(�8
kopkopkopkop tin / can une boîte
����
kicimikicimikicimikicimi charcoal le charbon
�D� maŋgatmaŋgatmaŋgatmaŋgat brazier un brasero
آ �ن
gazaza gazaza gazaza gazaza bottle une bouteille
(%ازة
nnnn̰amiamiamiami oil l’huile
E3ز
jarkana / jjarkana / jjarkana / jjarkana / jîrgisîrgisîrgisîrgis jerrycan un bidon
&$آ ن
jasjasjasjas kerosene le pétrole
ز&
jokajokajokajoka knife un couteau
��BC
wânji wânji wânji wânji millstone une meule
آ�'$�
kibirit kibirit kibirit kibirit matches des allumettes
E3$آ�
kondolakondolakondolakondola millstone une pierre à écraser
آ�'$� arartiarartiarartiararti live coal la braise
$�&
9
chayechayechayechaye tea le thé
يF
susususu sauce la sauce
�Hح
nnnn̰uguriuguriuguriuguri porridge la boule
��"ة
sidadasidadasidadasidada cover un couvercle ء(>
finjalfinjalfinjalfinjal cup une tasse
ل�;�
sufura sibina / asetsufura sibina / asetsufura sibina / asetsufura sibina / aset plate une assiette
�J$ة
kubbayekubbayekubbayekubbaye glass un verre
آ� ي
barradbarradbarradbarrad teapot une théière
$اد
sufurasufurasufurasufura tray un plateau
�J$ة
sansansansan dish / bowl un bol
�DJ
sabbara sabbara sabbara sabbara thermos flask un thermos
رة�J
korakorakorakora pot un pot
آ�رة
10
ibirikibirikibirikibirik plastic kettle une bouilloire
83$ ا
makhaddamakhaddamakhaddamakhadda pillow un oreiller
�K"ة
dargadargadargadarga curtain un rideau
رةLC
dokorodokorodokorodokoro large water pot un canari
ز$3
gungungungun̰ugiugiugiugi small water pot une jarre
$&
battaniyebattaniyebattaniyebattaniye blanket une couverture
�� (
martabamartabamartabamartaba mattress un matelas
���$�
kaarakaarakaarakaara bed un lit
$3$C
maliŋgamaliŋgamaliŋgamaliŋga spoon une cuillère
�M<��
koskoskoskos mug un gobelet
آ�ب
milaye milaye milaye milaye sheet un drap
�3H�
11
andabalaandabalaandabalaandabala woven dish un van
ل�$
sallay sallay sallay sallay carpet un tapis
�Hي
guffa / kokotandiguffa / kokotandiguffa / kokotandiguffa / kokotandi basket un panier
��C
kudusikudusikudusikudusi broom un balai
�,;B�
kkkkuuuursirsirsirsi chair une chaise
*C$آ
tâtâtâtârbezarbezarbezarbeza table une table
�%ة$�
râdiyerâdiyerâdiyerâdiye radio une radio
راد�3santa santa santa santa trunk une malle
J;"وق
baji baji baji baji mat une natte
$ش
habbaba / wis igeghabbaba / wis igeghabbaba / wis igeghabbaba / wis igeg fan un éventail
� ه�
12
gamisgamisgamisgamis shirt une chemise
�)�P
Ndûm mâciNdûm mâciNdûm mâciNdûm mâci
wedegelde wedegelde wedegelde wedegelde mbo libas mbo libas mbo libas mbo libas mbombombombo djellaba une djellaba
نLآ�
mmmmîîîîdidididi dress une robe
نL,�
ssssuuuuweterweterweterweter jacket un blouson
$L3�C
iskirti / jupiskirti / jupiskirti / jupiskirti / jup skirt une jupe
أ�BC$ت
fâfâfâfânilenilenilenile T-shirt T-shirt
���;�
mantalonmantalonmantalonmantalon pants un pantalon
;)��ن
kâkâkâkâbutibutibutibuti coat un manteau
آ��ت
ttttûûûûnjumanjumanjumanjuma turban un turban
���
taratarataratara headscarf un voile
�'$�
buluzabuluzabuluzabuluza blouse une blouse
��زة
13
naddaranaddaranaddaranaddara spectacles des lunettes
رةR
juzulanjuzulanjuzulanjuzulan purse un porte-monnaie
&%Sن
churabachurabachurabachuraba socks des chausettes
F$اب
matafilta matafilta matafilta matafilta shoes des chaussures
�$آ�ب
darsalim / didarsalim / didarsalim / didarsalim / diŋgilaŋgilaŋgilaŋgila earring une boucle d’oreille
ت/ �$ص )H'
nnnn̰eleŋaye /eleŋaye /eleŋaye /eleŋaye /kodirtakodirtakodirtakodirta necklace un collier
"M�
njindinjindinjindinjindi bracelet un bracelet
�Cار
koyoŋakoyoŋakoyoŋakoyoŋa ring une bague
�� �
sasasasa watch une montre
�� C
kimarkimarkimarkimar bandana un foulard
�;"ل
berjeŋ ndettaberjeŋ ndettaberjeŋ ndettaberjeŋ ndetta flip-flops des tongues
ل<
14
Ndû kaŋgi taNdû kaŋgi taNdû kaŋgi taNdû kaŋgi ta
kogikogikogikogi eye un œil / les yeux
���
kûmi kûmi kûmi kûmi eyebrow un sourcil
2& '
nnnn̰îîîîramramramram eyelash un cil
ر��ش
koyekoyekoyekoye ear une oreille
أذن
kîjikîjikîjikîji hair les cheveux
$<F
uyogiuyogiuyogiuyogi forehead le front
���& durmidurmidurmidurmi nose le nez
U أ nnnn̰egegemiegegemiegegemiegegemi chin le menton
ذ(�
koti koti koti koti neck le cou
ر(��
sawarintasawarintasawarintasawarinta moustache la moustache
2;F
kâmarikâmarikâmarikâmari beard la barbe
��D�
KÛKÛKÛKÛJOJOJOJO head la tête
رأس
agaraagaraagaraagara throat la gorge
'��Mم
kalalakalalakalalakalala ché k la joue
"�
15
gelmendigelmendigelmendigelmendi tongue la langue ن,�
katafkatafkatafkataf shoulder une épaule
ULآ gâgâgâgâlililili chest la poitrine
J"رkûnkûnkûnkûn̰iiii stomach le ventre
�( dumidumidumidumi navel le nombril
C$ةkadinkadinkadinkadin̰oooo kné un genou
رآ��
awaawaawaawa thigh la cuisse
%K�
sargi ; ku sargi ; ku sargi ; ku sargi ; ku back le dos ; les reins
$WX
gîregîregîregîre waist la taille
2�J
tollo tollo tollo tollo shin le tibia
قC
KANAKANAKANAKANA mouth la bouche ��
kâciŋekâciŋekâciŋekâciŋe tooth une dent �C
kana kana kana kana lip une lèvre ��F
halagahalagahalagahalaga uvula la luette
ةW�
kârukârukârukâru arm un bras
ذراع
môtorkonmôtorkonmôtorkonmôtorkon̰iiii elbow le coude
آ�ع/ �8�$
katala katala katala katala calf le mollet
�Y�
JOJOJOJO leg la jambe
ر&�
16
îîîîrdirdirdirdi stomach l’estomac
�"ة �
KOROKOROKOROKORO hand la main
"3
daladaladaladala thumb le pouce
مW أ
JO JO JO JO DÂDÂDÂDÂWIWIWIWI foot le pied
("م
nnnn̰agaramagaramagaramagaram toe l’orteil
Z�Jأ
adiŋgisiti adiŋgisiti adiŋgisiti adiŋgisiti hé l le talon
�]�$ ا�M"م
jo kogijo kogijo kogijo kogi ankle la cheville
آ>2
afafaj afafaj afafaj afafaj lungs les poumons
رأة
kûkûkûkûriririri heart le cœur
2�)
ŋatinŋatinŋatinŋatin̰aaaa liver le foie
آ�"
kûkûkûkûnnnn̰inininin̰aŋaaŋaaŋaaŋa intestines les intestins
�$ان
lukluklukluklukluklukluk muscle le muscle
�Y�
kûkûkûkûriririri palm la paume
Uآ
nnnn̰agaramagaramagaramagaram finger le doigt
Z�Jأ
konjikonjikonjikonji bone un os
�R�
17
Malta mbo sede mbo hacharatta mboMalta mbo sede mbo hacharatta mboMalta mbo sede mbo hacharatta mboMalta mbo sede mbo hacharatta mbo
berebereberebere horse un cheval
&�اد ن'
bartala / bartala / bartala / bartala / barndalabarndalabarndalabarndala foal /colt un poulain
$W�
lerilerilerileri donkey un âne
ر�'
dededede cow une vache
M$ة
bartala / bartala / bartala / bartala / barndalabarndalabarndalabarndala donkey colt un ânon
د'�
dakaladakaladakaladakala calf un veau
���
diyediyediyediye camel calf un chamelon
���
dîdîdîdîriririri camel un chameau
��&
18
dikdikdikdik rooster un coq
د3\
kokorikokorikokorikokori chicken une poule
�& د&
bâtubâtubâtubâtu cat un chat
ه$ة
tarmbatarmbatarmbatarmba duck un canard
�(
sîsîsîsî goat une chèvre
/ ا %ا�3 �>%ة
âjawiâjawiâjawiâjawi shé p une brebis
^[ن
njakalanjakalanjakalanjakala kid un cabri
�KC
andiyakandiyakandiyakandiyak chick un poussin �$وج
armbalaarmbalaarmbalaarmbala lamb un agneau
��'
înjeînjeînjeînje dog un chien
آ�2
înjalaînjalaînjalaînjala puppy un chiot
&$و
hamamhamamhamamhamam pigeon un pigeon
�� �'
nnnn̰atuatuatuatu kitten un chaton
`)
19
gortegortegortegorte----gortegortegortegorte spider une araignée
�;��Bت
irgi irgi irgi irgi termite un termite
أر^�
afurfuraŋgiafurfuraŋgiafurfuraŋgiafurfuraŋgi butterfly un papillon
�Fا$�
atiyeatiyeatiyeatiye ant une fourmi
���
arkoarkoarkoarko grasshopper un criquet
&$اد
tîniŋgitîniŋgitîniŋgitîniŋgi bé une abeille
��D
aburŋgulaaburŋgulaaburŋgulaaburŋgula wasp une guêpe-maçon ز ��ر
anjulgianjulgianjulgianjulgi mosquito un moustique
>�ض
anananan̰iŋgiiŋgiiŋgiiŋgi fly une mouche
� ذ
ajiŋgetiajiŋgetiajiŋgetiajiŋgeti tick une tique
ا� ($دان
akiakiakiakiŋŋŋŋgigigigi louse un pou
��)
20
taraŋgitaraŋgitaraŋgitaraŋgi snake un serpent
* دا
jujujuju mouse une souris
�[رة
maamamaamamaamamaama rabbit un lapin
أر 2
kachirkekachirkekachirkekachirke frog une grenouille
��"�^
ttttîîîîriŋgeriŋgeriŋgeriŋge scorpion un scorpion
�M$ب
kurkurikurkurikurkurikurkuri bat une chauve-souris
ش��
fatarŋgifatarŋgifatarŋgifatarŋgi monitor lizard un varan ورل
densedensedensedenseŋgemiŋgemiŋgemiŋgemi hedgehog un hérisson
b�;)
liraliraliralira chameleon un caméléon ء$'
meskejemeskejemeskejemeskeje rock hyrax un daman
ا��Kر أر 2
21
aliŋgialiŋgialiŋgialiŋgi ostrich une autruche
م<
muŋgimuŋgimuŋgimuŋgi elephant un éléphant
���
adiŋgiadiŋgiadiŋgiadiŋgi baboon un babouin
�M�
ŋŋŋŋââââwrewrewrewre jackal un chacal
>@�م
amaraamaraamaraamara lion un lion
"Cا
jjjjeeeergirgirgirgi gazelle une gazelle
<%ال
ââââwiyewiyewiyewiye hyena une hyène
��<�$�
gurgigurgigurgigurgi monkey un singe
��($د/
kucikucikucikuci bird un oiseau
$��
kunkunkunkun̰oooo fish un poisson
\�C
ggggânjiânjiânjiânji crocodile un crocodile
ح,��
22
gggguuuuye ye ye ye hump une bosse
��HC
kurakurakurakura tail la queue
ذ 2
tebeberitebeberitebeberitebeberi mane la crinière
����C
barabarabarabara skin la peau
�$وة
jo dulufjo dulufjo dulufjo duluf hoof un sabot
U� ذ
23
endelndeleŋendelndeleŋendelndeleŋendelndeleŋ tail feather la plume de la queue
2 "� ر�3 ه; ا
dakindakindakindakin̰aaaa spur un ergot
�@��ر
aŋgonaŋgonaŋgonaŋgon̰iiii nipple un trayon
�"ي
toyi toyi toyi toyi udder un pis
درة
nnnn̰efefeldiefefeldiefefeldiefefeldi wing une aile
ح;&
kâmikâmikâmikâmi horn une corne
($ن
circiracirciracirciracircira comb la crête
�$ف
kanakanakanakana beak le bec
رM;�
nnnn̰agaraagaraagaraagara wattles des barbillons
8� M�
24
gokora gokora gokora gokora clearing the field préparer le champ
���. ا�%رع
ndisandisandisandisa sowing le semis
3%رع
jaŋgabjaŋgabjaŋgabjaŋgab second weeding le désherbage
d e� ا�D$ث ا
asee geferaasee geferaasee geferaasee gefera harvesting la récolte
د'
Âsurtu geyaÂsurtu geyaÂsurtu geyaÂsurtu geya
goyagoyagoyagoya weeding le binage
'$ث
25
asee doraasee doraasee doraasee dora threshing le battage دق
asee lar geyaasee lar geyaasee lar geyaasee lar geya transport le transport
��<� �M ا
domoŋgam loykadomoŋgam loykadomoŋgam loykadomoŋgam loyka storing le stockage
�M;"� ���J ا�>�� �* ا
asee njuraasee njuraasee njuraasee njura winnowing le vannage
دران
asee jiraasee jiraasee jiraasee jira measuring out mesurer
ل�B�
asee loykaasee loykaasee loykaasee loyka bagging verser dans les sacs
�g�<�
26
Malta Malta Malta Malta nî nî nî nî kidimekidimekidimekidime
kariyo kariyo kariyo kariyo milk jug une baratte
آ�3$
Jî tike.Jî tike.Jî tike.Jî tike. She is milking. Elle trait.
2�D�.
jî jummajî jummajî jummajî jumma sour milk le lait caillé
��� روب
nnnn̰ami de taami de taami de taami de ta butter le beurre
ز"ة
jî bororojî bororojî bororojî bororo fresh milk le lait
2��' ���
rayerayerayeraye goatherd un berger
*� را
zârdigzârdigzârdigzârdig sling une fronde
�HMع
akokoyaakokoyaakokoyaakokoya stone une pierre
$�KJ$ة/ ' Tîce nTîce nTîce nTîce n̰ara inara inara inara in̰e.e.e.e. The goats are grazing. Les chèvres sont en train de paître.
Z�$� م ;>Sأ.
gitgitgitgit fetter une entrave
"�)
hawuyehawuyehawuyehawuye saddle une selle
>,�ر
berberberber whip un fouet
�Cط
silsilesilsilesilsilesilsile halter un rêne
�Cر
27
dukandukandukandukan shop une boutique
دآ ن
batariyebatariyebatariyebatariye torch / flashlight une torche
ر�3(
baskawitbaskawitbaskawitbaskawit biscuits des biscuits
E3�B,
hajar batariyehajar batariyehajar batariyehajar batariye battery une pile
ر�3( $�'
sabunasabunasabunasabuna soap un savon
� � J
gongongongon̰ayeayeayeaye padlock un cadenas
����
gechgechgechgech tea le thé
ىF
halawahalawahalawahalawa swé ts des bonbons
'Hوة
riyariyariyariya perfume le parfum
$(�
Sûgko geyaSûgko geyaSûgko geyaSûgko geya
28
Kidime kâddurKidime kâddurKidime kâddurKidime kâddur
magasmagasmagasmagas scissors des ciseaux
PM�
suwafa suwafa suwafa suwafa mirror un miroir
�$ا�3
zirarzirarzirarzirar button un bouton
زرارة
makanamakanamakanamakana sewing machine une machine à coudre
�� آ;� ���
kûtikûtikûtikûti cloth le tissu ش�)
târzi / binije nuntetârzi / binije nuntetârzi / binije nuntetârzi / binije nunte tailor un tailleur
ط��
sawisawisawisawi razor un rasoir
��س
anananan̰iriiriiriiri thread le fil
`��
sustasustasustasusta zip une fermeture éclair
L,C
illin / ibreillin / ibreillin / ibreillin / ibre né dle une aiguille
أ$ة
kulal / kulal / kulal / kulal / kûjo isirtegkûjo isirtegkûjo isirtegkûjo isirteg comb un peigne
`@�
29
nîmeginîmeginîmeginîmegi mason un maçon
ء;
berwita berwita berwita berwita whé lbarrow une brouette
"3 ��$�
tûtûtûtûbbbb brick une brique
��ب
azamaazamaazamaazama pick-axe une pioche
�>�ل
korekkorekkorekkorek spade une pelle
آ�ر3\
asimentiasimentiasimentiasimenti cement le ciment
E;�Cأ
mâmâmâmâstarinastarinastarinastarina trowel une truelle
�3$(,�
kâkâkâkâbaŋgarbaŋgarbaŋgarbaŋgar straw hat un chapeau de paille
j�)
bosoŋgobosoŋgobosoŋgobosoŋgo bellows un soufflet
�� �
tîmanditîmanditîmanditîmandi anvil une enclume
�� C;"ا
kilabakilabakilabakilaba tongs les tenailles
�F آ�
kulekulekulekule blacksmith un forgeron '"اد
30
nocokorenocokorenocokorenocokore carpenter un menuisier
ر�
muncharmuncharmuncharmunchar saw une scie
ر@;�
musmarmusmarmusmarmusmar nail un clou
ر�,�
musmarmusmarmusmarmusmar screw une vis
���� J
kachabkachabkachabkachab plank une planche
2@�
anananan̰enenenen̰eldi eldi eldi eldi glue la colle
�MJS دة �
kilabakilabakilabakilaba vise un étau
زرد�3
târbezatârbezatârbezatârbeza desk un bureau
�%ة$�
durujdurujdurujduruj drawer un tiroir
درج
hâbuto kana hâbuto kana hâbuto kana hâbuto kana katab igegikatab igegikatab igegikatab igegi typewriter une machine à écrire
�� �(� أ�� ا
chakuchchakuchchakuchchakuch hammer un marteau
�)$(�
31
tabchiratabchiratabchiratabchira chalk une craie
��@�$ة
sabbura / lsabbura / lsabbura / lsabbura / lâwe kâddiâwe kâddiâwe kâddiâwe kâddi blackboard un tableau noir ��Cرة
âfandi / gâfandi / gâfandi / gâfandi / gâr nindigegâr nindigegâr nindigegâr nindigeg teacher un enseignant
��<�
waragatawaragatawaragatawaragata paper le papier
أوراق
galamgalamgalamgalam pen un bic
$�' ��)
galamgalamgalamgalam pencil un crayon
صJر ��)
inikayeinikayeinikayeinikaye sharpener un taille-crayon
��$اة
kkkkûtiûtiûtiûti bench un banc
آ;��
kitabkitabkitabkitab book un livre
بLآ
llllââââwe sibinawe sibinawe sibinawe sibina slate une ardoise
��ح
masa / fut nigegmasa / fut nigegmasa / fut nigegmasa / fut nigeg eraser une gomme
�DC �
32
andurtiandurtiandurtiandurti wound une blessure
&$ح
dâwaydâwaydâwaydâway doctor un médecin
2���
nasiŋaranasiŋaranasiŋaranasiŋara patient un patient
k3$�
dawedawedawedawe medicine un médicament
دواء
habubhabubhabubhabub pill un comprimé
�� / '��ب
dâway dâway dâway dâway kâkâkâkâciŋ nîciŋ nîciŋ nîciŋ nî dentist un dentiste
ن;C2 ا���
nnnn̰aŋgatiaŋgatiaŋgatiaŋgati bandage un bandage
دة �^ / �F F
ibireibireibireibire injection une injection
�;M'
33
ToŋoToŋoToŋoToŋo
taŋitaŋitaŋitaŋi hut une case
()�� / آ�زي
odaodaodaoda brick building une maison en briques
�$ة'
dûsuŋodûsuŋodûsuŋodûsuŋo door une porte
ب
barraŋibarraŋibarraŋibarraŋi window une fenêtre
�bة
tatartatartatartatar wall un mur
�Cر
giriŋgegiriŋgegiriŋgegiriŋge shelter un hangar
� رآ�
siramisiramisiramisirami courtyard une cour
�� J
dinjartidinjartidinjartidinjarti gate un portail
��ا
34
TîTîTîTîrimbil taŋ hâbuturimbil taŋ hâbuturimbil taŋ hâbuturimbil taŋ hâbutu
tîtîtîtîrimbil rimbil rimbil rimbil car / truck une voiture / un camion
�$�
koronakoronakoronakorona axle le pont arrière
آ$و �
nameknameknameknamek jack un cric
�L3$ا�
yaytayaytayaytayayta leaf springs les ressorts
Pl �)
adimadimadimadim exhaust pipe le pot d’é-chappement
دم�
lediyeterlediyeterlediyeterlediyeter radiator le radiateur
��$د
batariyebatariyebatariyebatariye battery une batterie
ر�3(
zaradiyezaradiyezaradiyezaradiye pliers une pince
زرد�3
mufakmufakmufakmufak screwdriver un tournevis
\��
muftamuftamuftamufta spanner une clé
حL��
musmar musmar musmar musmar kûkûkûkûjo jo jo jo nut un écrou
���� J
musmarmusmarmusmarmusmar bolt un boulon
ر�,�
35
ggggûrûrûrûr steering wheel le volant
��Mد
farmalafarmalafarmalafarmala brake la pedale de frein
���$�
buta buta buta buta uluwiguluwiguluwiguluwig gear lever le levier de vitesse
�M�@<�
suwafasuwafasuwafasuwafa windscré n le pare-brise ز& ج
kosikosikosikosi headlight un phare �ر
sanduksanduksanduksanduk bed un pont
J;"وق
jojojojo tyre un pneu
ا� ر
jalunjalunjalunjalun jerry-can un bidon
���C/ &���ن
birmilbirmilbirmilbirmil barrel un fût
���$
nindilasirenindilasirenindilasirenindilasire oil filter un filtre à huile
ة��
jazulinjazulinjazulinjazulin diesel le gasoil
��� ز&
lisiŋ uluwiglisiŋ uluwiglisiŋ uluwiglisiŋ uluwig clutch l’embrayage
` )
kûjokûjokûjokûjo bonnet / hood le capot
آ��ت
asarko ninjeyaasarko ninjeyaasarko ninjeyaasarko ninjeya accelerator l’accélérateur
��$,� �%ود ا
banzinbanzinbanzinbanzin petrol l’essence �3%;
36
Mi mige wiMi mige wiMi mige wiMi mige wi
Tibiya.Tibiya.Tibiya.Tibiya. He is lying down. Il est couché.
dM�L,3.
TunTunTunTun̰uŋa.uŋa.uŋa.uŋa. He is sitting. Il est assis.
m��3.
TTTTaŋe.aŋe.aŋe.aŋe. He is drinking. Il boit.
.3@$ب
Sa toyke.Sa toyke.Sa toyke.Sa toyke. He is pouring water. Il verse de l’eau.
ء��.32 ا
TinTinTinTin̰ari.ari.ari.ari. He is running. Il court.
3�$ي.
Tiye.Tiye.Tiye.Tiye. He is walking. Il marche.
*@�3.
Tusula.Tusula.Tusula.Tusula. He is standing. Il est debout.
U)وا.
TinTinTinTin̰e.e.e.e. He is eating. Il mange.
3 آ�.
Kumo tarcice.Kumo tarcice.Kumo tarcice.Kumo tarcice. He is throwing a stone. Il jète une pierre.
$�' �)%3.
37
Ticiŋge.Ticiŋge.Ticiŋge.Ticiŋge. He is pulling. Il tire.
$�3.
Fallag tige.Fallag tige.Fallag tige.Fallag tige. He is pushing. Il pousse
Z�"3.
NNNN̰uguru tiruguru tiruguru tiruguru tiri.i.i.i. She is making porridge. Elle bat la boule.
=�(�.
Tûduki.Tûduki.Tûduki.Tûduki. She is pounding. Elle pile. �D,3.
Ron tulusi.Ron tulusi.Ron tulusi.Ron tulusi. She is buying. Elle achète.
.L@3$ي
Katab tige.Katab tige.Katab tige.Katab tige. He is writing. Il écrit.
2LB3.
NdîNdîNdîNdîŋ toroke.ŋ toroke.ŋ toroke.ŋ toroke. He is selling. Il vend.
Z��3.
Tayi.Tayi.Tayi.Tayi. He is coming in. Il entre.
��"3.
Tîŋari.Tîŋari.Tîŋari.Tîŋari. He is going out. Il sort.
.K3$ج
Gâr tige.Gâr tige.Gâr tige.Gâr tige. He is reading. Il lit.
.M3$ا
Su tûre.Su tûre.Su tûre.Su tûre. She is cooking sauce. Elle prépare la sauce.
.�)�= ا��Hح
38
AAAA
ababat, 5
aburŋgula, 19
adim, 34
adiŋgi, 21
adiŋgisiti, 16
afafaj, 16
afurfuraŋgi, 19
agara, 14
ajiŋgeti, 19
akiŋgi, 19
akokoya, 26
alamat, 13
alinji, 4
aliŋgi, 21
amara, 21
andabala, 11
andiyak, 18
andurti, 32
anjolo, 7
anjulgi, 19
aŋgale, 5
aŋgo, 8
aŋgon ̰i, 23
an ̰en̰eldi, 30
an ̰iŋgi, 19
an ̰iri, 28
ararti, 8
arkan̰i, 6
arko, 19
armbala, 18
asarko ninjeya, 35
asee, 24, 25
asee soror, 5
ÂÂÂÂ
âbari, 5
âburundi, 7
âfandi, 31
âjawi, 18
âwuye, 21
BBBB
baji, 11
bambus, 6
banzin, 35
bara, 22
barndala, 17
barraŋi, 33
barrat, 9
bartala, 17
basal, 4
baskawit, 27
batariye, 27, 34
battaniye, 10
bâtu, 18
ber, 26
bere, 17
berjeŋ ndetta, 13
berwita, 29
binije nunte, 28
birinjal, 4
birinjal dûŋgi, 4
birmil, 35
bosoŋgo, 29
CCCC
circira, 23
chakuch, 30
churaba, 13
DDDD
dakala, 17
dakin̰a, 23
dala, 16
darga, 10
dâway, 32
dâway kâciŋ nî, 32
de, 17
denseŋgemi, 20
dik, 18
dinjarti, 33
diye, 17
dîri, 17
dokoro, 10
domoŋga, 25
dora, 25
dukan, 27
dum, 5
dumi, 15
durmi, 14
durti, 7
duruj, 30
dûsuŋo, 33
CHCHCHCH
chaye, 9
chette, 4
aset, 9
asimenti, 29
atiye, 19
awa, 15
azama, 29
buluza, 12
bumbay, 4
buta uluwig, 35 FFFF
fallag tige, 37
farmala, 35
fasfas, 16
fatarŋgi, 20
fânile, 12
finjal, 9
fîl, 5
GGGG
galam, 31
gamis, 12
gazaza, 8
gâli, 15
gâmarku, 4
gânji, 21
gâr tige, 37
gech, 27
gefera, 24
gelmendi, 15
ginda, 5
giriŋge, 33
git, 26
gîre, 15
gokora, 24
gon̰aye, 27
gonja, 4
endelndeleŋ, 23
EEEE
fut nigeg, 31
gorte-gorte, 19
goya, 24
guffa, 11
gun ̰ugi, 10
gurgi, 21
39
HHHH
habbaba, 10
habub, 32
hajar batariye, 27
halaga, 15
halawa, 27
hamam, 18
hamuda, 7
hâbuto kana katab
igegi, 30
IIII
ibire, 28, 32
ibirik, 9
illin, 28
inikaye, 31
in̰e, 26
isarti, 7
iskirti , 12
ÎÎÎÎ
înjala, 18
înje, 18
îrdi, 16
JJJJ
jalun, 35
jaŋgab, 24
jas, 8
jazar, 4
jazulin, 35
jergi, 21
jarkana, 8
hawuye, 26
irgi, 19
gûye, 22
gûr, 35
jo, 15, 35
jo dâwi, 16
jo duluf, 22
jo kogi, 16
joka, 8
ju, 20
jup, 12
juwafa, 6
juzulan, 13
jî jumma, 26
jî bororo, 26
jî, 26
jîrgis, 8
jira, 25
KKKK
kachab, 30
kadin̰o, 15
kalala, 14
kana, 15, 23
karbal, 7
kachirke, 20
kariyo, 26
katab tige, 37
kataf, 15
katala, 15
kâbaŋgar, 29
kâbuti, 12
kâcamuu, 5
kâciŋe, 15
kâmari, 14
kâmi, 23
kâru, 15
kâyi, 6
kaara, 10
kicimi, 8
kilaba, 29, 30
kimar, 13
kitab, 31
kîji, 14
kodirta, 13
kogi, 14
kokori, 18
kokotandi, 11
konji, 16
konndola, 8
kop, 8
kora, 9
korek, 29
koro, 16
korona, 34
kos, 9
kosi, 35
koti, 14
koye, 14
koyoŋa, 13
ku, 15
kubbaye, 9
kuci, 21
kudusi, 11
kulal, 28
kule, 29
kumo, 36
kunji, 5
kun ̰o, 21
kura, 22
kurca, 5
kurkuri, 20
kibirit, 8
kûmi, 14
kûnduk, 7
kûn ̰i, 15
kûn ̰in̰aŋa, 16
kûri, 16
kûti, 7,31
kûti, 28
kûkurum, 5
kûjo isirteg, 28
kûjo, 14, 35
kursi, 11
LLLL
lar geya, 25
lâmun, 4
lâwe, 31
lediyeter, 34
leri, 17
libas, 12
lira, 20
lisiŋ uluwig, 35
loyka, 25
lukluk, 16
MMMM
magas,28
makana, 28
makhadda, 10
maliŋga, 9
mantalon, 12
maŋgat, 8
martaba, 10
masa, 31
matafilta, 13
mâstarina, 29
maama, 20
40
NNNN̰
n̰agara, 23
n̰agaram, 16
n̰ami, 8
n̰ami de ta, 26
n̰aŋgati, 32
n̰ara, 26
n̰atu, 18
n̰efefeldi, 23
n̰egegemi, 14
n̰eleŋaye, 13
n̰îram, 14
n̰uguri, 9, 37
OOOO
oda, 33
RRRR
raye, 26
râdiye, 11
riya, 27
ron , 37
rûsuge, 4
SSSS
sa, 13
sa, 36
ŋâwre, 21
ŋatin̰a, 16
ŊŊŊŊ
milaye, 10
mîdi, 12
moŋge, 6
môtorkon̰i, 15
mufak, 34
mufta, 34
munchar, 30
muŋgi, 21
mus, 6
musmar, 30, 34
musmar kûjo, 34
NNNN
naddara, 13
namek, 34
nana, 6
nasiŋara, 32
nindilasire, 35
nîmegi
nocokore, 30
NDNDNDND
ndisa, 24
ndîŋ, 37
meskeje, 20
NJNJNJNJ
njakala, 18
njindi, 13
njura, 25
sabuna, 37
sallay, 11
san, 10
sanduk, 35
santa, 11
sargi, 15
sawarinta, 14
sawi, 28
sidada, 9
silsile, 26
sirami, 33
sirandi, 7
sî, 18
sîŋge, 7
sôgi, 8
su, 9, 37
sufura, 9
sufura sibina, 9
sukkar, 8
susta, 28
suta, 7
suwafa, 28, 35
suweter, 12
TTTT
tabchira, 31
sabbura, 31
sabbara, 10
taŋi, 33
tara, 13
taraŋgi, 20
tarca, 36
tarmba, 18
tatar, 33
tayi, 37
târbeza, 11,
30
târzi, 28
tebeberi, 22
tibiya, 36
ticiŋge, 37
tike, 26
tin̰ari, 36
tin̰e, 36
tiri, 37
tiye, 36
tîce, 26
tîmandi, 29
tîŋari, 37
tîniŋgi, 19
tîrimbil, 34
tîriŋge, 20
tollo, 15
toroke, 37
taŋe, 36
toyke, 36
tulusi, 37
tuman ̰, 14
tumur, 5
tun̰uŋa, 36
tusula, 36
tûb, 29
tûduki, 37
tûm, 4
tûnjuma, 12
tûre, 37
UUUU
uyogi, 14
ÛÛÛÛ
ûsee, 4
WWWW
waragata, 31
wasi, 7
wânji, 8
wedegelde, 12
wis igeg, 10
YYYY
yayta, 34
ZZZZ
zaradiye, 34
zârdig, 26
zirar, 28
toyi, 23
Hâbuto kâddurmo naci: ase Hâbuto kâddurmo naci: ase Hâbuto kâddurmo naci: ase Hâbuto kâddurmo naci: ase ---- tîlo, asee tîlo, asee tîlo, asee tîlo, asee ---- kâddur ye / ûse kâddur ye / ûse kâddur ye / ûse kâddur ye / ûse ---- tîlo, ûsee tîlo, ûsee tîlo, ûsee tîlo, ûsee ---- kâddur ye kâddur ye kâddur ye kâddur ye
The doubling of the final vowel indicates the plural in words where the singular and plural are
differentiated only by tone/stress/length. E.g. arko (singular), arkoo (plural).
Le redoublement de la dernière voyelle indique le pluriel pour des mots où le singulier et le pluriel sont distingués seulement par le ton/l’accent/la longueur. Par exemple, arko (singulier), arkoo (pluriel).
ABC Masarak Abécédaire en langue massalit / Massalit Alphabet Chart
a A
arko
â Â
âburandi
b B
bere
c C
ceke
ch Ch
chette
d D
dîri
e E
ereŋgi
ê Ê
sîŋgê
f F
fatarŋgi
g G
gaŋgaŋ
h H
halawa
i I
ibirik
î Î
înje
j J
ju
k K
\
kûnduk
l L
leri
m M
maama
mb Mb
mba
n N
nima
nd Nd
ndara
n̰ N̰
n̰uguri
nj Nj
njakala
ŋ Ŋ
ŋâwre
ŋg Ŋg
ŋgacire
o O
oda
ô Ô
mûcô
r R
râdiye
s S
sî
t T
taŋi
u U
umura
û Û
ûse
w W
wasi
y Y
yây
z Z
zirar