แผนการจัดการเรียนรู้เพื่อเสริมสร้างคุณลักษณะอยู่อย่างพอเพียง รหัสวิชา ว30245 รายวิชาชีววิทยา 5 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์

หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ความหลากหลายทางชีวภาพ ชั้นมัธยมศึกษาปีท่ี 6 แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 6 เรื่อง อาณาจักรฟังไจ (Kingdom Fungi)

เวลา 4 ชั่วโมง *********************************************

1. มาตรฐาน / ผลการเรียนรู้

ว1.2 ม.4-6/3 สืบค้นข้อมูลและอภิปรายผลของความหลากหลายทางชีวภาพที่มีต่อมนุษย์และสิ่งแวดล้อม

ว8.1 : ใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์และจิตวิทยาศาสตร์ในการสืบเสาะหาความรู้ การแก้ปัญหา รู้ว่าปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดขึ้นส่วนใหญ่มีรูปแบบที่แน่นอน สามารถอธิบายและตรวจสอบได้ ภายใต้ข้อมูลและเครื่องมือที่มีอยู่ในช่วงเวลานั้น ๆ เข้าใจว่าวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี สังคม และสิ่งแวดล้อม มีความเก่ียวข้องสัมพันธ์กัน

ผลการเรียนรู้ 1. สืบค้นข้อมูล ส ารวจตรวจสอบ อภิปราย และสรุป ลักษณะที่เหมือนและแตกต่างกันของ

สิ่งมีชีวิตในอาณาจักรต่างๆ 2. สืบค้นข้อมูล อภิปราย และน าเสนอ คุณค่าของความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตกับการใช้ ประโยชน์ของมนุษย์ ที่มีผลต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม

2. สาระส าคัญ อาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) เห็ด ราและยีสต์มีลักษณะทั่วไปคล้ายกับพืชและโปรติสต์ ต่างกันตรงที่ไม่มีรงควัตถุเพ่ือใช้ในการสังเคราะห์ด้วยแสง ส่วนใหญ่จึงด ารงชีพ โดยเป็นผู้ย่อยสลายอินทรีย์สาร ประกอบด้วยกลุ่มของเซลล์ ซึ่งมีลักษณะเป็นเส้นใยเรียกว่า (HYPHA) ซึ่งเจริญมาจากสปอร์ กลุ่มของไฮฟา เรียกว่าไมซีเลียม(MYCELIUM) โดยมีไรซอยด์ช่วยยึด ไฮฟาติดกับแหล่งที่อยู่ ราแยกเป็นกลุ่มต่างๆดังนี้ 1. DIVISION ZYGOMYCOTA ราด า(Rhizopus sp.)ที่ข้ึนบนขนมปัง 2. DIVISION ASCOMYCOTA ยีสต์ (Saccharocyces sp.) และราสีแดง (Monascus sp.) 3. DIVISION BASIDIOMYCOTA เห็ดชนิดต่างๆ ตัวอย่างเช่น เห็ดฟาง เห็ดหอม และราสนิม 4. DIVISION DEUTEROMYCOTA ราสีเขียว (Penicillium sp.) ที่ใช้ในการผลิตยาเพนิซิลิน เราใช้ในการผลิตกรดซิตริก (Aspergillus niger) เป็นต้น

3. จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. สืบค้นและอธิบาย อภิปรายเกี่ยวกับอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) (K) 2. จ าแนกและสร้างเกณฑ์ของอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) (P)

3. ตระหนักถึงความส าคัญของอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI)กับการด ารงชีวิตของมนุษย์ (A) 4. น าความรู้เรื่องอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI)ไปใช้ประโยชน์ในชีวิตประจ าวัน (A)

4. สาระการเรียนรู้

1. ความหมายของอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) 2. จ าแนกและสร้างเกณฑ์ของอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) 3. ประโยชน์ของอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) 5. สมรรถนะส าคัญ 1. ความสามรถในการสื่อสาร 2. ความสามารถในการคิด 3. ความสามารถในการใช้เทคโนโลย ี 4. ความสามารถในการแก้ปัญหา 5. ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต 6. คุณลักษณะอันพึงประสงค์ 1. ใฝ่เรียนรู้ 2. อยู่อย่างพอเพียง 3. มุ่งม่ันในการท างาน 4. มีวินัย 7. ชิ้นงาน / ภาระงาน ชิ้นงาน : สมุดบันทึก จัดนิทรรศการ ภาระงาน : ใบงานที่ 1 อาณาจักรฟังใจ (KINGDOM FUNGI) รายงานอาณาจักรฟัง

ไจ (KINGDOM FUNGI) 8. กระบวนการจัดการเรียนรู้

กิจกรรมน าสู่การเรียน 1. ขั้นสร้างความสนใจ

1.1 ให้นักเรียนสังเกตภาพสายวิวัฒนาการของอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI)

1.2 นักเรียนทั้งหมดร่วมกันยกตัวอย่างสิ่งมีชีวิตในอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI)ร่วมกันอภิปรายถึงลักษณะ รูปร่าง การด ารงชีวิต และความหลากหลายของพืช รวมทั้งผลที่เกิดขึ้นกับมนุษย์และการน าไปใช้ประโยชน์ 1.3 ให้นักเรียนร่วมกันตั้งค าถามเกี่ยวกับสิ่งที่ต้องการรู้ จากเนื้อหาที่เกี่ยวกับเรื่องอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) กิจกรรมพัฒนาการเรียนรู้ 2. ขั้นส ารวจและค้นหา

2.1 แบ่งนักเรียนเป็นกลุ่มละ 4 คน 2.2 นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสืบค้นและทดลองลักษณะ รูปร่าง การด ารงชีวิต และความ

หลากหลายของอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) 2.3 นักเรียนแต่ละกลุ่มอภิปรายร่วมกันถึงลักษณะ รูปร่าง การด ารงชีวิตและความ

หลากหลายของอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) 3. ขั้นอธิบายและลงข้อสรุป

3.1 นักเรียนแต่ละกลุ่มน าเสนอผลการสืบค้นและทดลองลักษณะ รูปร่าง การด ารงชีวิต และความหลากหลายของอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) 3.2 นักเรียนแต่ละกลุ่มได้ผลการสืบค้นและผลการทดลองเหมือนกันหรือแตกต่างกันอย่างไร เพราะเหตุใด

3.3 ครูตั้งค าถามว่า - ฟังไจมีวิวัฒนาการมาอย่างไร และมีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกับสิ่งมีชีวิตในกลุ่มใด - ฟังไจมีควรมีลักษณะอย่างไรจึงจะเหมาะส าหรับการด ารงชีวิตแบบผู้ย่อยสลายและปรสิต - ลักษณะที่ส าคัญของเห็ด รา และยีสต์เป็นอย่างไร - ลักษณะสปอร์และจ านวนสปอร์ของเห็ดและรามีผลต่อการด ารงชีวิตของเห็ดและราอย่างไร - ยีสต์มีการแพร่กระจายพันธ์อย่างไร

- นอกจากฟังไจยังมีสิ่งมีชีวิตใดที่ด ารงชีวิตด้วยการย่อยสลายสารอินทรีย์ 3.4 นักเรียนทั้งหมดร่วมกันสรุปผลจากการสืบค้นและทดลอง ก าเนิด ลักษณะ รูปร่าง การด ารงชีวิต และความหลากหลายของฟังไจ (KINGDOM FUNGI)

กิจกรรมรวบยอด 4. ขั้นขยายความรู้ 4.1 ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มน าเสนอแนวคิดในการท าให้พืชในท้องถิ่นมีความหลากหลาย

4.2 ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มเสนอแนวคิดในการแก้ปัญหาโจทย์เกี่ยวกับ- ฟังไจมีวิวัฒนาการมาอย่างไร และมีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกับสิ่งมีชีวิตในกลุ่มใด

- ฟังไจมีควรมีลักษณะอย่างไรจึงจะเหมาะส าหรับการด ารงชีวิตแบบผู้ย่อยสลายและปรสิต

- ลักษณะที่ส าคัญของเห็ด รา และยีสต์เป็นอย่างไร - ลักษณะสปอร์และจ านวนสปอร์ของเห็ดและรามีผลต่อการด ารงชีวิตของเห็ดและราอย่างไร - ยีสต์มีการแพร่กระจายพันธ์อย่างไร

- นอกจากฟังไจยังมีสิ่งมีชีวิตใดที่ด ารงชีวิตด้วยการย่อยสลายสารอินทรีย์ 4.3 นักเรียนแต่ละกลุ่มเสนอแนวคิดในการน าความเข้าใจเกี่ยวกับอาณาจักรฟัง

ไจ (KINGDOM FUNGI) ไปใช้ประโยชน์ 4.4 นักเรียนแต่ละกลุ่มร่วมกันสรุปเกี่ยวกับการศึกษาอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) 5. ขั้นประเมินผล

5.1 ให้นักเรียนแต่ละคนย้อนกลับไปอ่านบันทึกประสบการณ์เดิม สิ่งที่ต้องการรู้ และ ขอบเขตเป้าหมาย แล้วตรวจสอบว่าได้เรียนรู้ตามที่ตั้งเป้าหมายครบถ้วนหรือไม่เพียงใด ถ้ายังไม่ครบถ้วนจะท าอย่างไรต่อไป (อาจสอบถามให้ครูอธิบายเพิ่มเติม สอบถามให้เพ่ือนอธิบาย หรือวางแผนสืบค้นเพ่ิมเติม)

5.2 ให้นักเรียนท าแบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนด้านพุทธิพิสัย 5.3 ให้นักเรียนบันทึกหลังเรียน 5.4 ครูให้คะแนนทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และคะแนนจิตวิทยาศาสตร์ จาก

เกณฑ์การให้คะแนน สมุดบันทึก รายงานการทดลอง และผลงาน หากข้อมูลไม่เพียงพอใช้วิธีสัมภาษณ์เพ่ิมเติม 9. สื่อและแหล่งเรียนรู้

สื่อ 1. ใบงาน 2. ใบความรู้ เรื่อง อาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) 3. แผนภาพสายวิวัฒนาการของอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI)

4. Power Point อาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) วัสดุอุปกรณ์

1. ขนมปัง อาหาร ผลไม้

2. เห็ด

3. ยีสต์

4. แว่นขยาย

5. กล้องจุลทรรศน์

6. กลีเซอรีน

7. มีดโกน เข็มเขี่ย หลอดหยด

แหล่งเรียนรู้

1. ห้องสมุด

2. ฐานข้อมูล Internet http://www. members.thai.net/krusurnkru.main.htm 3. หนังสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม ชีววิทยา เล่ม 5 4. ชุมชน

10. วิธีการวัดและประเมินผล 1.) ด้านความรู้

จุดประสงค์ เครื่องมือ

เกณฑ์การประเมิน

1. K - ใบงานที่ 1 - แบบประเมินการท างานกลุ่ม

ผ่าน / ไม่ผ่าน ผ่านเกณฑ์การประเมิน 80%

2. P - แบบประเมินการน าเสนองาน

ผ่าน / ไม่ผ่าน ผ่านเกณฑ์การประเมิน 80%

3. A - แบบประเมินคุณลักษณะ - แบบประเมินสมรรถนะ

ผ่านระดับดีข้ึนไป

11. การน าหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในการจัดการเรียนรู้ 11.1 ผู้สอนน าหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้จัดการเรียนรู้ 3 ห่วง ประเด็น

พอประมาณ มีเหตุผล ภูมิคุ้มกัน

เนื้อหาสาระ ก าหนดเนื้อหา ออกแบบการจัดการเรียนรู้ให้เหมาะสมกับเวลาและศักยภาพของนักเรียน

จัดกิจกรรมการเรียนการสอนให้บรรลุมาตรฐานตัวชี้วัด เพ่ือให้นักเรียนเกิด K : P : A สมรรถนะและคุณลักษณะอันพึงประสงค์

- จัดเตรียมเนื้อหาให้เหมาะสมกับเวลาและศักยภาพของนักเรียน - มีการเตรียมการสอนล่วงหน้า

กิจกรรมการเรียนรู้ จัดกิจกรรมโดยการสืบค้นข้อมูลและน าเสนอที่เหมาะสมกับความสามารถของผู้เรียน สอดคล้องกับเวลา

สอดคล้องกับความสามารถของผู้เรียนและชิ้นงานมีคุณภาพ พัฒนานักเรียนให้

วิธีการสอนและกิจกรรมที่หลากหลาย สามารถปรับเปลี่ยนตามสภาพการณ์

งบประมาณในการท างาน สอดคล้องกับตัวชี้วัด 3 ห่วง ประเด็น

พอประมาณ มีเหตุผล ภูมิคุ้มกัน

สื่อ / วัสดุอุปกรณ์ - ข้อมูลจากแหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ ในชุมชน

นักเรียนได้ใช้สื่อในการจัดการเรียนรู้ เพ่ือให้เกิดองค์ความรู้

- จัดสื่ออุปกรณ์ สื่อส ารองในการจัดการเรียนรู้ - มีวิธีการคิด ประดิษฐ์สื่ออย่างหลากหลาย

เวลา เวลาที่ก าหนดเหมาะสมกับภาระงาน / ชิ้นงานที่มอบหมาย

รูปแบบกิจกรรมส่งผลให้นักเรียนสามารถท าภาระงาน / ชิ้นงานได้ตามเวลาที่ก าหนด

ใช้เวลาได้เหมาะสมกับกิจกรรมและเกิดความคุ้มค่า

การวัดและประเมินผล

ก าหนดเกณฑ์การวัดและประเมินผลให้สอดคล้องกับภาระงาน ตัวชี้วัดและศักยภาพของนักเรียน

การวัดและประเมินผลสอดคล้อกับมาตรฐานและตัวชี้วัด สมรรถนะและคุณลักษณะอันพึงประสงค์

วางแผนติดตาม ประเมินผลการท างานของนักเรียนเป็นระยะ ๆ อย่างต่อเนื่อง

ความรู้ 1. ครูมีความรูในหลักสูตรและเนื้อหาสาระ 2. ครูมีความรู้ในการออกแบบการจัดการเรียนรู้ 3. ครูมีความรู้ในการใช้สื่อเทคโนโลยี

คุณธรรม 1. มีความรับผิดชอบ 2. มีความขยันหมั่นเพียรและอดทน 3. มีความพอเพียง

11.2 ผู้เรียนเกิดคุณลักษณะอยู่อย่างพอเพียง 3 ห่วง 2 เงื่อนไข 4 มิติ

หลักพอประมาณ หลักมีเหตุผล หลักการสร้างภูมิคุ้มกันในตัวท่ีดี 1. ปฏิบัติหน้าที่ได้เหมาะสมตามศักยภาพ 2. ใช้เวลาในการสืบค้นข้อมูลเหมาะสม 3. ใช้วัสดุอุปกรณ์ในการน าเสนอได้อย่างคุ้มค่า 4. ใช้งบประมาณอย่างคุ้มค่าและประหยัด

1. วิเคราะห์อาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) 2. รู้จักเลือกแหล่งเรียนรู้ได้เหมาะสม 3. เลือกวิธีการน าเสนอข้อมูลได้เหมาะสม (เอามาจากจุดประสงค์) - คุณลักษณะอันพึงประสงค์ - สมรรถนะ

1. ปฏิบัติหน้าที่ได้เหมาะสม ตามศักยภาพ 2. รู้จักการวางแผนการท างานอย่างเป็นระบบ 3. สักเรียนรู้จักการวางแผนในการใช้สื่อเทคโนโลยี

ความรู้

1. ความหมายของอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) 2. จ าแนกและสร้างเกณฑ์ของอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) 3. น าความรู้เรื่องอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) ไปใช้ประโยชน์ในชีวิตประจ าวัน 4. มีความรู้ด้านเทคโนโลยีในการสืบค้น / น าเสนอข้อมูล

คุณธรรม

1. รู้บทบาทและหน้าที่ของตนเอง 2. มีวินัยในการท างาน 3. ความรับผิดชอบ 4. มีความมุ่งม่ันในการท างาน 5. มีความซื่อสัตย์ 6. มีจิตสาธารณะ 7. มีเจตคติในการน าเอาหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในการด าเนินชีวิต

11.3 ประเมินผลลัพธ์ (K : P : A) ที่เกิดขึ้นกับผู้เรียนจากการจัดกิจกรรมการเรียนรู้บูรณาการหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

ผลลัพธ์ อยู่อย่างพอเพียง สมดุลและพร้อมรับการเปลี่ยนแปลงด้านต่าง ๆ

วัตถุ สังคม สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรม ความรู้

(K) - ใช้วัสดุอุปกรณ์ในการน าเสนอได้อย่างคุ้มค่า

- มีปฏิสัมพันธ์ที่ดี - นักเรียนมีความรู้เกี่ยวกับอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) ที่มีต่อสิงแวดล้อม

-

ทักษะ (P)

- มีกระบวนการในการสืบค้น น าเสนอข้อมูล - เลือกใช้วัสดุอุปกรณ์ได้อย่างเหมาะสม

- มีทักษะในการท างาน / สืบค้น - มีความสามารถในการน าความรู้ไปร่วมกันแก้ปัญหา

- ใช้ประโยชน์จากอาณาจักรฟังไจ (KINGDOM FUNGI) ในสิ่งแวดล้อมอย่างระมัดระวังและคุ้มค่า

ด ารงชีวิตอยู่ในสังคมอย่างมีความสุข

ค่านิยม (A)

- ตระหนักถึงผลที่เกิดจากการใช้เทคโนโลยี - ใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า

- มีความรับผิดชอบต่อการท างานของกลุ่ม - ยอมรับความคิดเห็นซึ่งกันและกัน - มีความเสียสละ อดทน - เป็นสมาชิกที่ดีของชุมชน

การใช้แหล่งเรียนรู้โดยใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น

แบบบันทึกผลหลังสอน

ผลการจัดการเรียนรู้

ความรู้ความเข้าใจ ทักษะกระบวนการ การมีส่วนร่วม ปัญหา / อุปสรรค และ ข้อเสนอแนะ / แนวทางแก้ไข

ปัญหา / อุปสรรค ข้อเสนอแนะ / แนวทางแก้ไข

ประมวลผลการเรียนรู้ทั้ง 3 ด้าน ด้านความรู้

นักเรียนที่อยู่ในระดับด ี จ านวน ........... คน จากทั้งหมด ........... คน คิดเป็นร้อยละ ........... นักเรียนที่อยู่ในระดับพอใช้ จ านวน ........... คน จากทั้งหมด ........... คน คิดเป็นร้อยละ ........... นักเรียนที่อยู่ในระดับปรับปรุง จ านวน ........... คน จากทั้งหมด ........... คน คิดเป็นร้อยละ ...........

ด้านทักษะ/กระบวนการ/กระบวนการคิด นักเรียนที่อยู่ในระดับด ี จ านวน ........... คน จากทั้งหมด ........... คน คิดเป็นร้อยละ ........... นักเรียนที่อยู่ในระดับพอใช้ จ านวน ........... คน จากทั้งหมด ........... คน คิดเป็นร้อยละ ........... นักเรียนที่อยู่ในระดับปรับปรุง จ านวน ........... คน จากทั้งหมด ........... คน คิดเป็นร้อยละ ...........

ด้านคุณลักษณะอันพังประสงค์ นักเรียนที่อยู่ในระดับด ี จ านวน ........... คน จากทั้งหมด ........... คน คิดเป็นร้อยละ ........... นักเรียนที่อยู่ในระดับพอใช้ จ านวน ........... คน จากทัง้หมด ........... คน คิดเป็นร้อยละ ........... นักเรียนที่อยู่ในระดับปรับปรุง จ านวน ........... คน จากทั้งหมด ........... คน คิดเป็นร้อยละ ........... ลงชื่อ…………….……………….…………………..ผู้สอน (นางสาวพจนีย์ เคยสนิท) …………/……………./………… ความเห็นของหัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์

ความเหมาะสมของแผนการสอน รายการประเมิน

ระดับคุณภาพ ข้อเสนอแนะ

4 3 2 1

จุดประสงค์การเรียนรู้ เนื้อหาสาระ กิจกรรมการเรียนการสอน สื่อการสอน การวัดผลประเมินผล ความสอดคล้อง (ข้อ 1-5)

(4 = มากที่สุด, 3 = มาก, 2 = พอใช้, 1= ควรปรับปรุง)

............................................................................................................................. .................................................

..................................................................................................................................... ......................................... ลงชื่อ…………….……………….…………………..

(นางสาวกรวรรณ งามสม) หวัหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์

ความคิดเห็นของรองผู้อ านวยการฝ่ายวิชาการ

ความเหมาะสมของแผนการสอน รายการประเมิน

ระดับคุณภาพ ข้อเสนอแนะ

4 3 2 1

จุดประสงค์การเรียนรู้ เนื้อหาสาระ กิจกรรมการเรียนการสอน สื่อการสอน การวัดผลประเมินผล ความสอดคล้อง (ข้อ 1-5)

(4 = มากที่สุด, 3 = มาก, 2 = พอใช้, 1= ควรปรับปรุง)

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. ................................................. ลงชื่อ…………….……………….…………………..

(นายนันธชัย แย้มโสพิศ) รองผู้อ านวยการฝ่ายวิชาการ

ความคิดเห็นของผู้อ านวยการ

ความเหมาะสมของแผนการสอน รายการประเมิน

ระดับคุณภาพ ข้อเสนอแนะ

4 3 2 1

จุดประสงค์การเรียนรู้ เนื้อหาสาระ กิจกรรมการเรียนการสอน สื่อการสอน การวัดผลประเมินผล ความสอดคล้อง (ข้อ 1-5)

(4 = มากที่สุด, 3 = มาก, 2 = พอใช้, 1= ควรปรับปรุง)

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. ................................................. ลงชื่อ…………….……………….…………………..

(นายวินัย กรานมูล) ผู้อ านวยการโรงเรียนสอาดเผดิมวิทยา

ใบความรู้ เรื่อง อาณาจักรฟังไจ (Kingdom Fungi)

อาณาจักรฟังไจ (Kingdom Fungi) สิ่งมีชีวิตที่อยู่ในอาณาจักรฟังไจ ประกอบด้วย รา เห็ด และยีสต์ ลักษณะของสิ่งมีชีวิตในอาณาจักรฟังไจ 1. เซลล์เป็นแบบ Eucaryotic cell มีเยื่อหุ้มนิวเคลียส 2. ไม่มีคลอโรฟิลล์ ด ารงชีวิตเป็นผู้ย่อยสลายสารอินทรีย์ที่เน่าเปื่อย 3. ผนังเซลล์เป็นสารไคตินกับเซลลูโลส 4. มีทั้งเซลล์เดียวและเป็นเส้นใยเล็ก เรียกว่าไฮฟา (Hypha) รวมกลุ่มเรียกว่าขยุ้มรา (mycelium) ลักษณะของเส้นใยแบ่งออกเป็น 2ชนิด 4.1 เส้นใยมีผนังกั้น (Septate hypha) 4.2 เส้นใยที่ไม่มีผนังกั้น (Nonseptate hypha or coencytic hypha)

สิ่งมีชีวิตในอาณาจักรนี้แบ่งเป็น 4 ไฟลัม คือ 1. ไฟลัมไซโกไมโคตา (Phylum Zygomycota) ราที่มีวิวัฒนาการต่ าสุด ลักษณะ 1. เซลล์เดี่ยวเจริญอยู่ในน้ า บนบก และซากพืชซากสัตว์ 2. เส้นใยชนิดไม่มีผนังก้ัน 3. ต้องการความชื้น 4. ด ารงชีวิตแบบปรสิต(Parasite) และผู้ย่อยสลาย (saprophyte) 5. การสืบพันธุ์ - แบบไม่อาศัยเพศ สร้างสปอร์ เรียกว่า sporangiospore - แบบอาศัยเพศ สร้างสปอร์ เรียกว่า zygospore ประโยชน์

1. Rhizopus oryzae ผลิตแอลกอฮอล์ 2. R. nigricans ผลิตกรดฟูตริก โทษ ท าให้เกิดโรคในพืชและสัตว์

ภาพแสดงวงชีวิตของ Zygomycetes , Rhizopus

2. ไฟลัมแอสโคไมโคตา (Phylum Ascomycota) ลักษณะ 1. เซลล์เดียว ได้แก่ ยีสต์ นอกนั้นเป็นพวกมีเส้นใยมีผนังกั้นและเป็นราคล้ายถ้วย (cup fungi) 2. ด ารงชีวิตบนบก 3. การสืบพันธุ์ - แบบไม่อาศัยเพศ สร้างสปอร์เรียกว่า conidia ที่ปลายไฮฟา ส่วนยีสต์จะแตกหน่อ - แบบอาศัยเพศ สร้างสปอร์ ที่มีชื่อว่า ascospore อยู่ในถุงเรียกว่า ascus ประโยชน์ 1. Saccharomyces cerevisiae ใช้ผลิตแอลกอฮอล์ และมีโปรตีนสูง 2. Monascus sp. ใช้ผลิตข้าวแดงและเต้าหู้ยี้ โทษ เกิดโรคกับคนและสัตว์

ภาพแสดงวงชีวิตของ Ascomycetes

3. ไฟลัมเบสิดิโอไมโคตา (Phylum Basidiomycota) ลักษณะ 1. เส้นใยมีผนังกั้นและรวมตัวอัดแน่นเป็นแท่งคล้ายล าต้น เช่น ดอกเห็ด 2. การสืบพันธุ์ - แบบไม่อาศัยเพศ สร้างสปอร์เรียกว่า codiospore ใน conidia - แบบอาศัยเพศ สร้างสปอร์ที่สร้างโดยอาศัยเพศสร้างบนอวัยวะคล้ายกระบองหรือเบสิเดียม (basidium) เรียกว่า แบสิดิโอสปอร์ (basidiospore) ประโยชน์ ใช้เป็นแหล่งอาหาร โทษ 1. ท าให้เกิดโรคในพืช เช่น ราสนิม ราเขม่า 2. เห็ดรา มีสารพิษเข้าท าลายระบบประสาท ทางเดินอาหาร ตับ หัวใจ

ภาพแสดงวงชีวิตของ Basidiomycetes

4. ไฟลัมดิวเทดโรไมโคตา (Phylum Deuteromycota) ลักษณะ 1. เส้นใยมีผนังกั้น 2. สืบพันธุ์ไม่แบบอาศัยเพศเท่านั้น โดยสร้างสปอร์ที่เรียกว่า โคนิเดีย (conidia) จึงเรียกราในกลุ่มนี้ว่า Fungi Imperfecti 3. แต่หากเม่ือใดมีการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศจะไปอยู่ใน Ascomycetes และ Basidiomycetes ประโยชน์ 1. Penicillium chrysogernum ใช้ผลิตยาปฏิชีวนะเพนิซิลลิน 2. Aspergillus wendtii ใช้ผลิตเต้าเจี้ยว 3. A. oryzae ใช้ผลิตเหล้าสาเก โทษ 1. ท าให้เกิดโรคในพืช 2. สร้างสารพิษ ท าให้เกิดโรค 3. ท าให้เกิดโรคในคน เช่น กลาก เกลื้อน โรคเท้าเปื่อยหรือฮ่องกงฟุต

ใบงานที่ 1

ชื่อ..............................................................................………………………. เลขที.่.................. ชั้น.................... ชื่อหน่วยการเรียนรู้ ................................................................. ชื่อเรื่อง ............................................................ 1. ขอบเขตและเป้าหมายของประเด็นที่จะเรียนรู้ ที่นักเรียนและครูก าหนดร่วมกัน …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……… 2. ผลการทดลองลักษณะของฟังไจตอนที่ 1 3. ผลการทดลองลักษณะของฟังไจตอนที่ 2 4. แต่ละกลุ่มได้ผลการสืบค้นและผลการทดลองเหมือนกันหรือแตกต่างกันอย่างไร เพราะเหตุใด …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……… 5. ฟังไจมีวิวัฒนาการมาอย่างไร และมีความสัมพันธ์ที่ใกล้ชิดกับสิ่งมีชีวิตในกลุ่มใด …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……… 6. ฟังไจมีควรมีลักษณะอย่างไรจึงจะเหมาะส าหรับการด ารงชีวิตแบบผู้ย่อยสลายและปรสิต …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……… 7. ลักษณะที่ส าคัญของเห็ด รา และยีสต์เป็นอย่างไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……… 8. ลักษณะสปอร์และจ านวนสปอร์ของเห็ดและรามีผลต่อการด ารงชีวิตของเห็ดและราอย่างไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……… 9. ยีสต์มีการแพร่กระจายพันธ์อย่างไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……… 10. สรุปผลการทดลองลักษณะของฟังไจ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……… 11. นอกจากฟังไจยังมีสิ่งมีชีวิตใดที่ด ารงชีวิตด้วยการย่อยสลายสารอินทรีย์ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……… 12. ข้อมูลเกี่ยวกับเห็ดในท้องถิ่น และเห็ดกินได้-กินไม่ได้ ที่ได้จากการสืบค้น …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……… 13. แนวคิดในการน าความเข้าใจเกี่ยวกับอาณาจักรฟังไจไปใช้ประโยชน์ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………