Xuv rä> ©fw

DISSERTATIODE

DIFFERENTIA VOCUM

METANOIASKAI

METAME AEIAT.Qvam

CONS. AMPL1SS. ORDIN. PHILOSOPH.INREGIA ACADEMIA

PRjESIDE,

Mag. JOHANNEFLODERO,

Gr^c. Ling. Prof. Reg et Ord.IN AUDITORIO CAROL. MAJ. DIE V. MARTII

A. MDCCLXXIV.H. A. M. S.

Exhibet

Claudius Mich. Lundgreen,.StIP. Zedrits.

Uplandus.

upsalijE,Typis Edmannianis*

Till

DIRECTEURSKANHOCjAD LA

Fru ANNA JOHANNAGRILLNådiga Fru.

ßllfynt ädelmod fom manbos Eder funnit,Har gjordt att lyckligt 1 den ratta dran vunnit;

Er dygd ur [orgers moln frambrutit mera tackt 5Och ofta afitndJielj titt billig vördnad väckt,

Jag har af famma drift de flör(la prof fatt röna /Ert nöje varit har att hjelpa och belöna;

Min Faders hela hus, ford/drar, fy(kon, jag,Ha kant var vördnads plickt fornyas dag frän dag.

Förmågan fattas mig , at Edert lof befkrifva ;For vittra Skalder det ett ar,me borde blifva

Får lat, att jag da ej en ofldmd harpa rör ,Men af mitt fnilkprof blott Er ett offer gör..

Lat denna ringa fkdnk Er Näde val behaga;v

Täcks den fom et bevis af florfla vördnad taga 1Dä endaff upfyld blir min önfkan och ?nitt hopp ,

Nar fdllhet följer Er i alt Ert lefnads lopp.

KÅDIGA FRU DIREGTEUK SKANS'

-Äldrn odmjukafte tjenaveClaes Mich. Lundgreen.

VIRO ADMODUM REVERENDO

D oERICOÖHRSTRÖMPastori EcCLES. Tegelsmörens. meritissimo, at"

que Districxus Orbyhus. Prä:positddignissimo*

A d defignandam piam meutern & longe gratiffimamob plurima in fe collata beneficia atque indui-

gentiam plane paternam, hasce pagellas ea? quapar eft, fubmiffione dat, dicat, dedicat

ADMODUM REVEREND! NOMINIS TUI

Hutnillitnus cultorCiaud, Mich, Lundgreen#

§. l

Plurima a Graecis fcriptoribus ufurpari conftatvocabula ad deftgnandam illam mentis mu¬tationen!, qua, agnito errore, ad faniora

tranfeat confilia: ut funt, {ÅSTctymcrmv, dvunfåsiv,dva(pgoveiv> t usrccvohv, (ASTupéÅsSxi &c.Quorum fubtilius penetranti naturam & nativam fi-gnificandi vim, aliqua fe forte obtulerit differentia:fed quae tanta tarnen non deprehenditur, quin pro-rnifcue ufurpari & poffint & foleant. Utique quodad poftrema verba, (jlstmosw & ^era^ixs^ca, atti-net, non adeo fuerunt fcriptores, vel lacri vel pro-fani, fcrupuiofi, ut, negle&o exiguo, quod ifta in-ter intercefferit, difcrimine, non alterum nonun-

quam loco alterius adhibuerint: fecus ac BEZAatque hunc fecuti interpretes alii exiftiparuntJ Ille

A enim

& ] > c &cnim in obfervationibus ad Matthsei III. 2- dicic tq

fjLSTfflosiv, quum proprie fit, pofl faäum fapere <ifde errore admijjb ita dolere, ut corrigas, quod La-tinis efl refipifcere, nunquam ufurpari nifi in bo-no, femperqne nv pLTjrayoix jun&um efie rdu.vicrpLoy t at contra to (iSTupLsteBai efie, pofl rem aü<quam facia?n folicitum ejje <Zf anxium> neqne adeocomple&i vitse & confilii mutationem in melius, fedufurpari etiam pofie in vitio. Et licet neque nosnegandum efie exiftimemus, pLYjTotpLSteiav tribui illis,qui excruciantis fentiünt confcienciae dolores, laneullo inde fequente crutycwpä > nam Judas pLSTctpe-ZqSek dmjy^ctTo Math. XXVil. 3, concedendum ta¬rnen nobis vicifiim eft, etiam falutari efFe&u ftipa-tam poenitentiam eodem nomine fignari nonnun-quam , atque y.STotvow contra adhiberi de illis,in quibus refipifcentiae locus reli&us efi: nullus: idquod paucis hoc Schediafmate demonfiratum i-bimus.

ß. ILPerquirendum ergo primo omnium efl, an na-

tales vocabulorum horumce ifti patrocinentur difcri-mini, quod ftatuit BEZA. Ano vosXv, menteagitare, inteüigere, dedu£frim verbum pLSTCtvohv, prodiverfa fignificatione praepofitionis pLSTä> diverfam

ad-

tt ] 3 C «admittit notionem- Si iilius habeatur notionis ra»

tio, qua 'perå notat, poft, eft jieravoetv poß intel-hgere, atque hoc fenfu opponitur tS ngmhv, ut inhis EPICHARMl verbis apud STOBZEÜM a).

Ou fxerccvoeiv ocÅÅcs ngovcstv %grj rov uvfycc <ro(pov.Quomodo ettiam PLATO b) loquitur: lotvtot vgO'vofaavt usv, hmiot, psTavorjo-aei fö dvUxTtx. Hucrefpiciens CLEMENS ALEXANDR. c) explicatpLSTcivoictv per ßouföiw yvücriv^ tardam cognitionem•Sed habet praeterea prsepofirio [xsrci notionem mti-tationis & mocus, quod ex vocabulis nonnullis,cum quibus committitur, psTeßoAyj, psTabecig > ps*TQMtitv, peroixtfav, aliisqae compluribus, conficitur.Hujus habita ratione, eft (jlstmosiv, mutare fenten-tiam: ut, fi quod pro bono quis prius habuerit,id poftmodum malum effe judicet, atque inde vo»luntatis a£lu reftliat, aut contra. Nam ut vohv re»

fertur non ad intelie&um tantum, verum etiamadvoluntatem , ut, quum dicimus, !<$>.£, xaxä vosivtm, ita compofitum, peravosiv , non eft tantum mu¬tare Judicium intelle&us, fed voluntatem quoque &cupiditatem. Ifta fententiae & voluntatis mutatio,quas proprie vocatur psTavoia, locum habere poteft

A 2 eti-

g) Fiorileg. Tit. i, b) InGorgia. c)Strom. u»p. $70»

& 3 4 C &

etiam ubi nulla fit proprie fic di£te pera psXsta,quod ex nativa hujus vocabüli notione conftabit.Dicunt quidem fjL6TCt[ié>.siuy includere notionem Sov*ctge<nj<reug & drfettg, fed ex ipfis vocabuli natali-bus Id vix unquam demonftrabunt* Non enim co-

gnat-as voces, petei 9 émpéÅeta, iåsXsty} continent infe notionem anxietatis & moleftise Ted curae, dili-gentiae & ftudii: adeo ut (jc£Tay,s?iSia,l indem pro di-verfa fignificatione praepofitionis fjLS7ccy fignificet flu-dium & diligentiam, vel fero adhibitam, vel muta-tam: ut fi, quum per dpsteiav in malum incideris,ipfi poftmodum avertendo aut corrigendo operamimpendere occipias,aut impenfum reicüiquam ftu-dium, animadverfo 'errore, in contrarium mutare

nitaris, proprie tunc dicaris /JLsrafi&s&ai. Qnod fiergo ad propriam utriusque vocabuli fignificationemrefpiciatur, dicendum efie videtur, (jlstcivoixv ante-cedere & gignere quafi nsTapiteiatv: tieri enim nonpoteft, ut quis in re aliqua feram adhibeat diii¬gentiam, aut priorem mutet, nifi accepta per ä-péteiav darrma aut prioris ftudii vitia deprehendateaquejcorrigendi volontate trahatur, h. e. nifi ante-cedat fASTuma. Confici etiam inde poteft rfj psTa*voiqt locumaliquem cfle pofie, ubi 7# /usTapeXei# nullusconcedicur. Qui in peccatis Infre/nti curfu pergunt,

Ii-

5K 3 5 C 5Klicet animo obßinavifie videantur nulliscedereadmo*nitionibus aut retrorfum vela dare, impedire tarnennon poffiinc, quominus expergifcantur fubinde atquead fe nonnihil redeant: animadvertunt errorem fu-um, illum damnant, atque ut admifTus eflet nun-quam cupiunt , h. e. peravoStri , Ted illa [Asrdmacaret effeftu, relabuntur mox eodem, nullamquecorrigendis vitiis prioribus curam impendunt, h. e.é fJLSTCty.£X0VT0ii. Quin etiam, quod ex infra dicen-dis patebit, tribuitur etiam damnafis in inferno pe-7dvoia, quod eruciatibus admoniti fero tandem intel«ligunt & improbant vitse nxvos ante affcae, quumfic tarnen illorum corrigendorum facultas non ex-ftet ampliüs neque adeo ulla fequatur (JLsrotfxi^sioe.Uc vero fic calculos ponere nos jubeat perpenfanatura & originatio vocum, tarnen fi ufum loquen-di fpe&emus, confhbit, neglefto ifto difcrimine,promiicue utrumque adhiberi vocabulum ad defi-gnandam modo aegritudinem animi ex malefa&i con-feientia ortam, modo lententiae confiliique mutatio-nem & tranfitum ad meliora. Id, quod nuncfequitur ut exemplis probemus.

$• HI-LUCIANUS d) memorat Pantomimum, quum

A 3 Aja-677'

& ] 6 [ &

Ajacem furentern ageret, eo imitationis artificio pro-ceffifle, ut non cam furcntem imirari, quam, ipfe po•tius furere videretur: sc, quum sd fe rediiffet, di¬elt illum atCO [ASTOiVCtfGOil i(p eis t7lbif\(T2V) a^S VOfffjCCCt V7i0Av7if]st Heic pslam efl yerccvoefv nihil figni-ficare a-iiud, niti quod yeruys?-,sB-cci notare dicitur, nempeangi animo ad cogitationem admifläe turpitudinis.Neque tarnen aliunde manifeftius conftac ysTuyéheiocv& ysTccvciav pro fynonymis ufurpari poffe,quamexFLU I ARCHI difputatione de Tranquillitate animi:poftquam enim e) commenda videt ftudium honefta-tis & pietatis, tanquam cereiflimum animi tranquii*litatis inftrumentum, hxc addit: male faciorumconjcientia, tamqnam ulcus in cavne^ kvoc7ioKkt7isi4njx9! Tyv yercoysAeiocv ctt/Actva&accv och y&j vvtraxaccv. Teesysv yup ocKKccs Avtsocs ccvcciget o Keyos ^ TVjV Je ysTocvocotv ccu«ros egycc&Toci, dotwcyevw avv oc/a^vvTj rijs Y&{ koKoo»goyévYjv vfi dvTtjs. Vides, quomodo ysrooyétetotv &yerdvoiocv ufiirpet heic promiscue ad eamdem de-fignandam mentis; adfe&ionem, asgritudinem putaillam, quam na Ii confcientia excicare folet. Quinetiam, ubi in libello mg) tixramluf-, dixit, utile efleillis, qui ifto vi&i vitio peccaverunt, imprefla menci T«uYiysM rS fyyyg få rys yeruyeÅhocs plurimum tempo¬

ris

t) p. 47^

& ] 7 [ $ris recordari & contueri, iliuftrat id fimili: quemadmodum, inquit f), viatores ubi in faxum impe-gerunt, ö3 nauta, ficubi navim ad Promontoriumaliquod adlifirunt, Jui memores capas, zzöt2 i/fo f/za-

ad qiice ojfenclerunt, fed c? ßmilia horum borrentv itänt, ita qui vitiofi pudoris damna continenter

revolvunt animo yerocvctvn ^ Soiy.voy.hcc, non facilerur*fius in peccata prolabentur. Ubi animus yeravdv ScSocyvoysvos efl animus fentiens poenitentiae morfum,quem in fuperioribus vocavit Sriyyov ypj yerooyskeiocv»Ut vero in iftis aliisque locis compluribus yerc&vcicßnon tam notac (implicem mentis mutationem& red*itum ad meliora, quam Swccfawiv illam, quas na-fcitur ex confcientia malaj a&ionis, quamque vo-cari ajant ysruysAsiocv, Latinis poenitentiam; ita vi*ciffim adhibetur yeruyékei& ad defignandam confiliimutationem, quum alias apud THUCYDIDEM,tum in his maxime Cleonis verbis 5*): KokXocyts yhhSri eyooye yyf #Akors eyvoov Srjyoy^ccrioov, qti dSvvccrcs e^tvfTe^oov cog%ev > yookt^oc Se h rij vuv vyerégcc 7feq) }AiTvkflvociccvftiTUfteÅhx. Qu® verba redduntur a VALLA &STEPHANO: quum fcepe alias ego flatum populä¬rem minime aptum judicavi ad imperium in alios

obti-

f) Vid, p. 536. g) L, III. p. is>3»

- 5K ] 8 [ &

öbtinenämn, tum vem pracipue nunc in hac veßrade Mitylenais fententia mutatione hoc palam per-fpicio. Qaomodo etiam 77oiii§5ou tjoXKocs [ustcc/asåsiocs'ISOCRATI eft Jubinde fententiam mutare. Fre-quentati a Grsecis fcriptoribus promifcüi ufus vocum harumce non immemores vetufti Lexicogra-phi akerum explicant per alterum. HESYCHIÜSenim exponit ^rccßksmv per percZvotcck SVIDASro fJLsrocfxeKei reddic fAsrccvoetj fusrccpshos yiyveroci. Atquein Etymologico Magno exponitur ^&ro6^kKoy.cn perto fjierccvow ^ peTccyivooexoo.

§. IV.Adlatis fuperiori §. exemplis addere lubet alla

ex fcriptoribus depromta Ecclefiaflicis & facris,unde manifeftius conftet id, de quo heief praecipueambigitur, nempe {xstUvomv etiam ufurpari de illis,quos commiflorum angit peccatorum confcientia,nulia fequence emendatione vitae. Aiwn/, inquit CLE¬MENS ALEXANDRINUS b), fetv n fÅsrccvotcc, tjfj,h xcivyj, In) Too 7Tß7rÅripfisAwhoci, r <Je ty\v (pumv t%s ccpocg-tIc6£ KC6T06jJ(,06$8(TC6 ? 0i(p!<CUcBc6l T8 CCfAOCgTKVetV C6VT& KC6TC&

77(30'

I) Strom, L* VI, p; 66$.

$ ] 9 [ ■»

Ttporiyåpevpv Kcyov Tie&ei, a> s7fSToci ro ■ pq ccpccgruvetv.Quo quidem loco diftingvicur psrumu illa, cujusconfequens fit non peccsre> a coirmuni illa, quaensfcitur ex peccati confcientia, qua?que adeo nongignit faiutarem iftnm efFe£him. Atquealio loco dscu;CLEMENS ille i) : e&cc Je 7tovr\(>ov percc rrjv hSévie c&7t-ctÅ\ocyyjv peruvoiotv jcevjjv ctpot rtpo^ioi tf^ocrrgtßero&i. Ucc&wvis re VY\7rio£ syva. Ifta pfofcfto peru\ciot, qua poft ex-ceftum e vita adficiontur flagitiofi , nullius ftipaturemendationis comitatu, neque confiftere poteft niftin anxietate mentem excamificante, .Quomodo e-tiam au£tor libri fapientix k) dicit, irnpios ubi vifu-ri fint juftos falutis corona redimiri> perocvobrus ^A« ^evox^locv sevoc&vrcc?, fecnm di&uros efie: Ires ?v,ov scrxcpev Tiors sis ykXoorcc v&j hs Troc^oißohiv cveiiiapii.Ut vero in iftis locis perocvoioc 8z petocvc!>v vindicanturillis, qui confcienciae fentiunc angorem, nullius ad-ferentem emendationis confecutionem: ita viciffimufurpatur psrdpeXeioc de poenitentia efficaci a GRE«GORIO NYSSENO l)\ yz, inquit, femel elegeritquidquid hl hac vita fvave (it & jucundum, necpoenitentia duftus fiolidum confilium emenåaveritf K01 W §e$ct7tévaois ev, perapeÅeia^ rrjv ctßallccv) iliacCCS■fiivi ßbi efficit locum bonorum. Quin alio etiarn

B lo-

i) Admonit,adgentesp.58. k) c. V. v. 3. I) Dial. dcan. & refurreå.

JK ] io C "JKloco dick GREGORIUS m"] iilos, qui virtutibusvitam iliaflrant, <fc £7j:ifj.s?\8S fJisrctfisKsfo^s eocvrés fax&Btfcetydiligenti poeniUntia feipfos purgare. Ubi etiam pe-rcifAsheix defignat poenitentiam cum emendationeconjun&am. Neque minus ufu venit, ut fcripto-res N. T. quamvis frequentiffirne adhibeant voca-bula, perccvoiocv & y.sTuvosiv, ubi tranfitum anirnae adfaniora confilia commendant, atquerc/zgr«//^}^ vi-ciffim tribuanc illis, qui torqueantur doloribus con-fcientiae fine emendationis confecutione, ut quumJudas dicitur Math. XXVII. 3 tarnen& hoc nonnunquam ufurpent, loco r2 psruvce)v, addefignandum regresffum ab impietate ad vitasfan&itatem. Sic filius ille nequam in parabo*ia CHrifti apud Matthaeum c. XXI: v. 29. quumprius renuifTet operam fuam commodare patri invinea ejus, v^sgcv /xsToifjisAyjBs^ d^hBe. Quam para»bolam ad feniores populi Judaici adcommodans fal-vätor dicit V. 32« vpel's 3s Üovrss, é ftsrepetoiBfiTa vis-f>ov rS 7tidsxi(Toct dvTw. Utroque in loco ifto ek ^sroc^s-te&cct, ita redire ad agniticnem prästeritx dementia^ut ad illam, fecutura pietate, ccrrigendam fe quisreduci patiatur».

5. V.

vi) Ecclef Örat» VIb

& 3 11 C £$. V.

Porro dicit BEZA grascum vsroc^Xe&cn expri-mere Hebraeorum DHJ, atque ro perccvoeiv refponde-re TGO Hebraeerum W, quod revertendi notionemhabet; Quo vero id jure dicatur, & an Graeci Bi-bliorum interpretes ifhm conftanter obferventßsiccv, pauca prolata exempla declarabunt. VerbaDavidis ij> CX. 4. EftJ1 mrP JDiM reddunt LXX.oo/jtoae Kvqtcs yg) é juera/ueÅti&rjo-erott. Atque I. Sam. XV.35. CRJ mn* itidem graece redduntur: xvgw /^r^-hfåri. At ejusdem capitis v. 29 bis occurrens idemverburn Dfij reddit ur peTwoén: éde, inquit ibi Samuel,/uercw)fc«, ert é% ds uvSgooros irt rS psrccvoriacif dvrog,Sic etiam Jeremias verba haec. VIII. 6. WH p&j

reddunt LXX ax ht» dvB^ros c peroivoov dr,oTijt KOwlcCS CCVT& , atque c. IV. 28 > ubi utrumque occur-rit verbum sitf & DH3 reddi tr* illud dncs^Qetv at¬

que hoc jueruvesiv. Quomodo etiarn Joe Iis verba c.II. v. 14 öruiWJWO, transferuntur: rU Av h

fjtsrotvoYjcei, Qoapropter non effe videtur,cur BEZA in fuac pradidium lententiae excitee ver¬ba Petri a£fc. Iii. 19. fjLSTUvcfYicoor? ng^ri^^é^ars 1 at-quePauli hxc a£L XXVI. 20. rols eByeatv dryjyyefav pera-ymv Y&j int^sQsw ert rev Qeov , quafi ^roovdeiv illic expri-meret hebrasorum 3W, atque additum es-

fet

5K ] 'a C »fet declarandi caufla quid psroncsiv (ignfficet. nempereverti a malitia : quum dicendum potius üz ptra-vow refpondere rS> DPJ & r<p nw, quomo-

do vidiinus fupra LXX ifta verba red-dere confveviffe.

Ad Dofiijfimum Dominum Refpondentem,Ami cum Diltcfum.

npuam ut femper, ab eo usque momento, quo amici-\ dam mihi Tecum jüngere, contigit, in déliciis ha-bui felicitafem; ita mihimet ipfi vix, aut ne vix qui-dem, temperare potui, quo minus hilarem animi ad-fecturo de egregiis, quos oftenfum is, progreflibus, pu¬blice declararem. Commodiorem verooccafionem a?gremihi occurfuram exiftimavij exfcltantem jam gratu-labundae mentis Ixtitiam teftatam facere volui. Quippe,me vel tacente, exaélum tempus adcurate infuperin-ftituta disquifitio Vocabulorum MeTctjueÅétcce} n&j Mercc-

vctois-, anfam dudum preeripuere omnibus fufpicandi, Teunquam id confulto aåurum, ut pra?teriti poenireat.Faxit tantum Providum Numen, ut pra?mia, meritis Tuisdigna, refpondeant, imo ex pe^ore vovetTui

-AmiafljinnsG. Wallmo.