JOHANNES DUNS SCOTUS

OPERA OMNIA

XI.

1

JOHANNES DUNS SCOTUS

OPERA

OMNIAXL1

o1969

GEORG OLMS VERLAGSBUCHHANDLUNGHILDESHEIM

Die Originaivorlage

fiir

diesen Faksimiledruck

ist

im

Besitz

der Niedersaclisischen Staats- und Universitatsbibliothek Gottingen.Signatur: 2 Patr. Lat. 1842/3

Die

falsche Paginierung sowie die teilweise

schlecht ausgedruckten Passagen der Originalvorlage

wurden

beibehaiten.

3165

0716393

Reprografischer Nachdruck der AusgabePrinted in

Lyon 1639

GermanyWeihert, Darmstadt

Herstellung: fotokop

W.

Best.-Nr. 5101864

V

ioanniYdvnscoTL DOCTORIS SVBTILIS,sORDINIS MINORVM,

REPORTATAnemcitationibus

PARISIENSIA,QjfMoinfertis tliuflratzt,

^Annotationihui marginalibM, Dotorumque celehriorum ante quamlihet

exomata ,

^ Scholijs per textum

per R.'P,F.

Hvcoi^EM C a v e l l v m.

HAC VERO' EDITIONE AD VETVSTORVMcxemplarium collationem recognita,$C innumeris prope mendis cxpurgata, opera R. P. F. Ly cje V a d d i n gi

Hiberni.

TOMI VNDECIMI PARS PRIMA.

LVGDVNLSumptibusLAVRENTII*3f.

DVRAND.REGIS.

T>C.

XXXIX.

CVM PRIVILEGIO

.

.

CENS VR A

WADDINGI H R NI

R.

P.

R LVCJEI

B E

T>E

REPORTAnSEMoeft,

T A R l S I E N S I BVS.Parifiis legifTe,

quincgct Scotum

& repctitis Com:

I.

mentariis Magiftrum

illuftrafle.

ScCtHt LU" fusc,non tamen integre , vti nius perfecit , ad fingulas diftindiones adhibita interprc- tetUJiritatione. Plurima ex illo opere reportauit , feu tranfportauit fpt. * Vidc ccad hos Commentarios qua de caufa paffim Reportata fcu,',

Primo id prarftitit Oxonij difalias * prxmonuimus hicplc-

Ofiu

ijee

furani pr^fixa operi

Reportationesrtjienjis.

,

vocantur

,

&: a loco

,

Scriptum

,

feu Leclura Pa-

Opus hoc magnopere commendant , atque a con- Oxonicfi. Vnde Retraftiori ftylo a clariori methodo , a fohdiori refolutione Oxo& Hugo Cauellus in hmine fuarum editionum. portatonienli prceferunt loanncs Maior rum nomtn. Ego profedo non contemncndum putem , imo fidenter dixcrim valdc placiturum iis,,,

clariiis cupiunt cdocequi in vafto , &: vario rerum Theologicarum ftudio brcuius An Oxri. Oxonicnli non aufim prxferre, quippc ilhnc potillima quxque huc tranflata funt, nienp prtvtile corapendium. Solahic ferendua. ncqueahud hoc videtur, quam Oxonienfis planum,

&

&

raro interfcrit Philofophica, qux tamen paflim in Oxonienfi , maThcologica tradat, ximo ahquando legcntium tacdio , permifcct. Quseftionum refolutiones ferm^ cjedem rariflimc fecundum hoc opus difcrcpat a primo. iunt vtrobique, Libros non eodcm quo numerantur ordine prxlcgit poft primum interprctatus eft quartum , dcindc fecundum, tcrtium poftremo. Exipfoopercitaoftcndo. Frcqucntcrin quarto , fcd maxime dift.iz.quxft.^.num.ii. citat hbrum primum , &ibidcmqu2Eft.y. num. I z. ait fe egifle de formis accidcntahbus, vt de quantitate , augmentatione, &: rarefadione, in dift. 1 7. hbri primi , atque ilhc promififle , quod in quarto de iifdem dcnuo tradarcr. Porro fecit eodem loco hbri primi,num.6. deindc dift.^^.quacft. y .num.9. refcrt fe dixifle in primo, quod voluntas non fruatur neccflario fuo finc. Ita dixit ibidem dift. i

&

&

,

,

:

II.^^uo ordine^uutuor huimoperidbri funtfcripii.li'

quarft.i.

Primum itaquc hbrum quarto prarmifit.fccundum indc conftat quod dift. i,.

Poft quartum fcripfifle

quxft. i n..

i .

hbri quarti

III.

moucns, &: motum fimul eflc id prxftat in t. Fofl ipttirtum Doiier quxft. 3. & d.z y ibidem qua:ft.i. num.6. promittit fe ahbi didurum , an rclationcs dift. 9. fcriffit ftfpecificentur, aut multiplicentur ex fundamentis. Mxc habes in z.d. i quaeft.7. Tcrtium cMndum, dift.^y quaeft.i. num.i 3. ait fe difturum ahas quod iingulare fitper fc intclhgibilc. Hoc dixitin i. d.3.quazft.^.& d.iz.quxft.8. Quartumdift.^^.quazft.^. num.19. remittitad fecundum amplius cxplicandum, quid fit bonum commodum ? explicat ibidemd. 6. q.i. Quintum dift.^^.q.i. n.i 3. aflerit fe ahas oftenfurum cfficaciam voluntatis rcfpedu aliarum potentiarum oftendit in i.dry .Demum in 1.^.43 .q. vnic.n.y & 6.citat hbnim quartum d.49. q.9.& d.i 4. q.i. quibus locis, qux citat,habcntur. IV. Tcrtium item hbrum poft quartum fcripfifle illinc probo , quod in 4. d.4. quatft.3 n.6 /lem & ter' Scoti oper. Tem. XI. dicat tihm. 3 i"poliiceatur fe ahas traftaturum an oporteat. :

.

.

:

.

.

dicat fc

tiam, vel ad

adurum in tercio, in matcria dc habitibus, qualitcr habitusconcurratad fubftanmodum adus ? & paul6 infra promictat fe didurum in tertio ad quid opor.

teat poncrc fidem infufam.

Porro vtrumque habetur ibidcm d.z 5 licet eo vfque Scotus Commcntarios non produxcrit , vti ftatim fubiungam. Dift. 49. quaeft.i. num. 9. inquit: quod fcihcet adus lit nobilior habitu. De perfedionc autem Sicut dicetur in tertio Itbro aftus,& comparationc ad habitum agit in 3 .d. 1 4 quxft. z Praetcrca dift. i y .quaeft.^.n. 14. agens de reddenda pecunia abfquc fcenorc aut kicro ait De hoc in tertio tn niateri/t de 'vjurii. Sed de hac materia non cgit in libro tercio operis Oxonienfis , neque in Parifienfi,.

,

,

:

,

pcruenit ad diftindionem 37. vbiin fecundaparte ilHus diftindionis Magifter tradat i^t^ ^^^ quacftionis dicit agendum cfle in tertio dc hac matcria. Simihtcr ibidcm, num.

V.Hunc

mn

^folutt.

5

.t-

openbusprsfixacap.S.

V

I-

VUinMpars^linT^td

Adfcnftum Oxemefem. *Icaapiuribus voca-

Porro de mcndacio agitur in 3 dift. 3 o. ad cuius in Oxonienfi hacc prsetermifit. Dift. 19. cxphcationemnon peruenit in opere Parifien, nLim,9. incidcns inilUiddubium , an hcite committi poflit peccatum veniale adfugiendum ahquam pccnam , ait , de hoc forte dicetur injecundo (cA non agit de hoc in fecundo, Iicctdift.iz.ahquaprxftruxeritfundamcnta,exquibus dcfumipoflit rcfolutio. Propius acccdit ad hoc dubium enucleandum in tertio Oxonien. d. z8.num.14. Monco tamen ahquando Dodorem in quarco citarc fecundum, auttcrtium,a fciam confcriptum, Oxonicnfem fcihcct,vti in ipfis locis, in quibus hsec occurrunt, ad margincm indigito. Dodor porro vcrfabatur in cxpHcationc diftindionis 18. hbri tcrtij, quando Coloniam amandatus eft , & abfquc mora , quod in eius vita*diximus Superioris prajcepco obfecucurus , Lucccia abfccflic ; vnde ad finem ilhus diftindionis in omnibus , quos conEtficfinit difputationis tn auU. Quaj auccm fe^ fului , codicibus , hxc verba apponuncur quuncur in hac cdicione , prodicrunc ex oflicina ahcuius Scociftar:,qui obfcur^,&; confuse facis illas confarcinauit ex fcripto Oxonienfi , ic quatuor poftrcmas adiunxit ex eodem fcripto diftindioncs. Porro illas priores , ccfi minus prajlo dignas , prodire permifimus , nc qua: ahj habcnt codices , occultare vidcamur , aut ledori dcnegare , fi quid inde, quod valde modicum erit , capiat emolumcnti. Poftremas quatuor diftindioncs omnino omifimus , haud arquum iudicantes idipfum inani repecitione bis in codcm opcrc ledoribus obcruderc. Hinc eciam dudi , quarcum huius fcripci Parifienfis hbrum damus incomplecum. Abfoluerat certe Scocus fcd qui fcripcum Oxonienfe complccum edere cogicarunc , a quac^^"^ ^*" diftindionis49. vfque adfincm hinc omnia cranftulerunc. Cum icaquc in omnibuscdicionibusfcripciOxonicnfishaec habcancur , noluimus caiUinc rcpecerc,& huic fuo gcnuino loco rcftitucrc. Atqui ad locum hunc ifthaec fpcdarc , habco ex manifeftotcftimonioVVilhclmi de Miffalc Aquitani , vctufti Dodoris, qui ante annos

de reftitutionc famae

,

& dc mcndacio.

n

.

&

;

:

;

in quafdam tabulas redegit omnia , qux occurrcrant Dodoris duccntos dearticulauit , opgfa i^ tabuHs fupcr opus Commcntarij Oxonienfis poft quaeftionem dccimam tcrtiamdift.49. quae eft dc impaflibihtatc corporis gloriofi , ita admonuit. Plus noneomfUfeVidccgfuram d- f*it de ordtnatione * qu/trti , Magtfier loannes Scotus: c^uud autem Jequttur ^ totum efi de Rctur opus

&

dcmprsfi- fortatione. xam. Opus dcmum iftud

non per otium , aut fuccifiuis horis in cubiculo fcripfifile , neque VII. vltima Uma adhibita eo finc compofuiflc vt in omnium ederet confpcdum fcd imporOpM ijiud tuno, & coado ftudio in fchoUs lcgifle, conftat cx iUis verbis pauI6 antea rclatis ad finem, ,

Ittlum tn

ex hbro quarto dift.^y .quseft.z. jjifti|-ionis I S.hbri tcrtij, SicfinU dHputationis in anU. num.ix. vbi dumprobarctquodanimafeparatarecordeturcorum, quae in corpore geffit ait , (juiaficut heri arguebatur, &c. vbi in margine notauimus hxc relatiuc dida ad ea,,

&

quac die pracccdcnti legerat in fchohs.

VIII.Eft Scoti

Tandem foctum huncnes,

efle Scoti

Icgitimum , vel indc manifcfte probamus quod om,

lenHinHmhoc (fuode

mus.

qui dc Scoti operibus fcribunt , affirmcnt etiam Reportata Parificnfia compofuiflc. jsjon tamcn illa, quae hucufquc circumferebantur , fed quac hic cxhibcmus , gcnuina cfle manifcftis conuincimus argumcncis. Quaeftiones aliquot operi Oxonienfi , prazfcrtim in

primo addicas , vci func illae quac adiunguncur ad fincm quaeftionis 6. dift,^. illuc cx Reportatis , ibidcm monetur in margine in omnibus ferme editionibus, nos probamus in fcholio primo ad hanc quaeftonem in ifta edicione fed neque hac quacftiones , ncquc aliac fimiles addiciones , fic habcncur in aliis Rcportatis , fed in his noftris duntaxat habcntur vcrbatim. Dcindc Mauritius Archiepifcopus Tuamen. in notationibus ad quacftioncs Metaphyficae Scoti citat multa cx Reportatis , qux in his tantumlcguntur. Tcrtio Gregorius Ariminenfis Scoti fuit fynchronos, collegain Academia Parificnfi 5 & fcripfit fccundum librum Sententiarum ann, 1 5 41. a mortc Scoti.3 4.\^}^^Q,

cfle tranflatas

&

;

m

in primum poft annos duos dedit Commcntarios. In iftis libris pftflim citat Rcportata, fcriptum Parifienfc Scoti , vti adnotaui locis plcril(que,& Reportationcs , lcduram , indicat fe familiarem habuiflc Scotum, atquc cum co non fcmcl certamen Scholafticum paginas ferme integras fidehter tranjniifle. Multa cx his Rcportatis verbatim refcrt,

&

&

&

reliquis , ne pariam faftidium. Inprimumdift.i.q.i.art.i.concl.i.recitatfideliflimcnullovcrboomiflb^f^ptem argumenta,quibus Scotus cadcm dift.q. 3 .n.3 .c6nteridit probatc odium, triftitiam rcaliter differre. Hzc autem defumpta efle ex hoc codice,quem nos offerimus non ex illo, quem alij fub ReportMtorum nominc circumfcrcbant, videbit ledor fi volucrit excmplaria conferrc. In fccundum d.i .q. i.art. i.tranfcribit amplam rationem, qua Scotus ibidem num.8. probatquodcffcftus immcdiatc produftus a Deo, ab eo folo caufetur. Ibidem d. feqq.pro9.q. I .in principio multas congcritrationcs Scoti,quibus cadem dift. num.4. bat Angelum pofle naturahtcr viderc cogitationes altcrius Angeli fed \\xc omnia har bcntur fecundum omnes apiccs in his noftris Rcportatis,& dcfunt in aliis. Demum librum quartum germanum prioribus efle conuincitur, quod alternis citationibus fe confirment primus &: quartus , vti fupra pracmonui , & Guliclmus Alueuicus citatus moneat ex Reportatis poftremam partcm libri quarti tranflatam efle ad fcriptum Oxonienfe. Noftri autem codicis pars illa tranflatacohjcrctad verbum , dilcrepat infcribit.

Duo,vel tria,fl cxpcriri vclit lcftor , indico loca,omiflis

&

,

,

&

:

^'//^^^,tu,

.

^.

&

vetcribus Reportatis.

Vnde vero hajc noftra prodicrint poft trina faecula fcifcitanti dicam librum primum haud nunc primum in lucem prodire. Etenim fub ipfam Typographiic infantiam im,

-^''

"^

preflus eft, adhibitis

ad finem tempore

& authoribus imprcflionis,his vcih\s:lonnU ScotiConuentm Bonenijt.emendatx cumdiligentia^

optu tmenturni

de Ordine Minorum ptcrjt TheologtA profejforit frxcelUntipimi ,fuper primum Sententiarum qudfiiones Reportationum Pttrifienfium a Bartholomao Bellato Feltrenfe ,facr*pnginA Do&oreclarifimo, necnon Regente erudito tunc temporisfiniuntfeliciter : nec non operata charafferizat^que fublimi literarum effigie duSiudr tmpenfis1/iri circumjj>eii

Demini leannit de Annuntiata de Augufia. laus Dco pararoftt^ue Firgini

Mari/t,nec non toti Curid c^lefti triumphanti. Annofalutii Dominicdmenfis Aprilii fextaferia.

M. CC CC.LXXV 1 1 1.

Primo huius libri afpedu hacfitaueram , admiratus quantum difcreoarct ab illo , quera pra: manibus repetitis praelis habebamus , & cui potius fidem adhiberem,anceps dubitaui , donec in Bibliotheca Vaticana occurrit permagnus codex vctuftus membrancus MS. paucis annis poft Scoti obitum cxaratus. Numero fignatur 876. &: in principio monetur Thomam de Sarzana , qui poftea fuit Nicolaus V. illum accepiflie a Magiftro loanne Georgij de Caltehnis Ordinis Minorum, facrarum Scripturarum Magiftro. In eo practer alia Scoti opcra continentur primus , ac fecundus liber Reportatorum,

fub hoctitulo , Leiura

Partfienfis.

& in fine primi libri habetur,

:

Expltciunt

Reportationes ,feu,

magna additiones adprimum lihrum^zm^ vti diximus in Cenfura fcripti Oxonienfis multa in hoc operc traftauit , quac in Oxonicnfi omifit & hinc ad complefunt.

rupta libri impreffi

dcprauata , corTypographia: infantia ferebat,correxi , quac dcerant, fuppleui. In Bibliotheca Conuentus fandi Francifci Tranf-Tyberini alium codicem inlibrum quartum ex eaueni MS. libri fecundi Rcportatorum Vaticano cohacrcntcm , dcm Bibliothecaaccepi. Vtrumque codicem rcligiofi Fratres acceperunt ante annos ducentosdonoPhilippi Barbaryci Venetifedis Apoftolicae Protonotarij. Vnde vcro librum tertium huius operis corrigeremus,aut probaremus, nullum nafti excmpiar vctuftum,&: afluetum,diligenter tamen a nobis recognitum, reliquis adiunximus. vulgare illud Rcportatorum cxemNefcio ex quo penu depromptum commune , ^J'^' pIar,quod toties luci inucdum,totics etiam eft negIedum,propter dcnfas, quibus ofFun- ^f f ^1^^ innumeros, quibus fcatcbat,errores. loannes Maior primusedi cu- r.ppofitidebaeur,'rcncbras ,,

mentum illius operis tranflata

Ex hoc codice Vaticano plurima

&

vti rudis illa

&

&

&

^

&

rauit

opc duorum Baccalaureorum Parifienfium ann.i

y i

S.aitque fe repcrifTc Parifiis,

quo*dio

tmm.

camen loco , vel Bibliotheca non fignificat. Sed duo , quae occurrerunt cxcmplariaternofefitu obliterata:

vndecfuaque cerrupta, dixityfcahrefa, portentofa, a verttate Theologtcaprcrfu^ i*liena, cr vemodicum tamcn , aut nullum adhibuit laborcm , vt , vt indolucritaut terfa prodirent , quippc fiue eius in recognofcendo negligentia , fiue Baccalaureorum ofcitantia , talia excufa funt, qualianullus vellct Icgerc, aut poflct intcl,

nitida

ligcre

cditionem

fcetum viri in eius operibus vcrfati omnino cflc negarcnt. Sccundam Vcnetiisann. 1597. Magifter Guido Bartoluccius , eif dcm tamen foedis erroribus maculatam , aliifque additis foediorcm , licct prarlo poriorcm , notis marginahbus , citationibus , &: brcuiufculis refolutiouibus audiorcm. Tcrtiam parabar R P.,

& Scotifccit

t

3

Hugo

Hugo

Cauellus frequcntibus Scholiis ,'Dodorum citationibus , notls marginalibus , varioque culcu ornatiflimam , fedad Archiepifcopatum Armacanum afrdmptus , paulo poft morte praeuentus , vcl non potuit tcxtum corrigcre , vel corrcdus codex e manibus

&

confodaUum dilapfus apud Typpgraphum eft delideratus. Adhibitum itaque exempiar Vcnctum magnaque incuria abfquc vUo prorfus examinc , editum eft, prifcis erro, ,

Xhc''^'

1 1.

ribus nouis adiundis. Reiedo proindc tcncbricofo,confufo, &: prorfus imperceptibiU,

hoc adulterino opere,,

^id pn tandemgcnuinum,&vcrumfoetum cdimus aUorum ornamenta qux potuimusjlitHm in?>"'

,

fuis

locis diftinximus

DoJ:orum citatiopes , SchoUa ab lUuftriffimo CaueUo per iUud opus Philofopho^ifpcrfa , huic adaptauimus ; noftra, vbi opus erat , adiunximus , Patrum , rum authoritates apud ipfos confuluimus , &: diftind^ citauimus , mendas omnes , poft trinam maculas abftcrfimus , omniquc conatu cautura eft , vt ppft tot fxcula , fpurij operis , Scoto prorfus indigni , fallaciffimam cditioncm ifta noftra emaculata ,,

&

&

&

fuis

numeris abfolqta prodirct, Ipfius

libri

,

& mci laboris

&

pcnes ce , prudens Le6lor,

efto iudicium,

INDEX

.

.

4 1

.

1

I

ND2.3.

E

Xfimplicitcr poflitibid.

Diftindionum & Qu^ftionum Reportatorum Parifienfium. Vtrum primitas conucTKOLOCyS.^*fi.I.

^^^^^fl^ Trum Deiis fub propriaracione Deitatis poffit

nire rcbus altcrius raiionis.

cfle

liibiedum

alii

Vtrum cn$ fimplicitcr primum refpcdu omnium pofteriorum iit adu infinitumintcnfiue.3

^.Artic.I.

-.

cuius fcientiaj. ^a^.

Quid

requiritur

ad rationem

fcien1

4.

tix. 2.

Quid requiritur ad rationcmicdi alicuius fcicnrise.

primi fub3

y.

Vtrum primumcns fimpliciterfittantum vnum numcro. 3 3 Vtrum eflTentia: diuina: repugnet produ

.

.

139%..

fet in cuftodito.

3

08

Vtrum caufabile , antcquam caufetur in adu , habeat verum ejfe rcaj^ a caufafua.

Vtrum Angeli poifinta rebus,

proficere in cogni-

tione naturali accipiendo cognitionem

Z43

3

4,

Vtrum Deus pofllt aliquid crearc. 147 Vtrum Dcus produxcrit mundum fineprincipio durationis.

DISTINCTIO.

311XII.

c^Afi.

I

Vtrum matcria fit

cntitas diftinfta

zy

i

y,

Vtrumcreatio

fit

idemnatura: crcataj.i j6

1.

^forma. Vtrum matcria

31poflit eflc finc

forma

vir-

Vtrum relatio crcaturas ad Deum in ra- tione caufae fit cadem creaturae. ibid, 7. Vtrum relatio creatura: ad creaturam fit eadem fundamento. 160 t> I S T I N C T I O II. ^dfi.i. Vtrum exiftcntia rei perhianentis.z,

tutc alicuius caufar.3.

310fic

Vtrum materia

in rebus matcrialibus

principium diftinguendi indiuidua. 3 1 formalc 4. Vtrum quahtitas fit principium indiuiduandi fubftantiam materialem.ibid.f.

menfuretur alia mefura,quam x,\xo.i6^ Vtrum Angclus fit in loco. x6%

Vtrumfubftantiamatcrialis pcrfe fitindiuidua.

l^^

^.Vtrum

1

& Qu^ftionum.6.

VtrumVtrumpcr

fubftaiitia matcrialisfit

pcr aliquid

D

I s

r I N c ri

XXVII.374

pofitiuum7.e"f

hxc.fit

fubftantia materialis

19 indiuidua3

^aft.vnic.^dft.vnic.

DisriNcriotia pofl[it

Vtrum gratia fit virtus.

XXVIII.3

adualis cxiftcntiae.

330

Vtrum libcrum arbitriu fine gracauere a mortali peccato.

8.

Vtrum

fubftantia matcrialis pcr aliquid

pofitiuum pertinens ad genus fubftantia^jlit

D/sriNcrio.

7y

K X tx

indiuidua.

331

D

I

s

rS

I

N

c r1

XIII.333

^ift. I Vtrum in nobis rcquiratur gratia,vt principium adiuum. 377i.

^afi.vnic.

Vtrum lumen fit propria fpcciesXIV.fubftanria fim-

Vtrum iuftitia originalis in Adam fuit do-

fcnfibilis lucis corporalis.

Diu/tji.\.

TI NC rI Vtrum calum fitI

num fupernaturalc. D IS rlNC T

380l

XXX.

plex.1.3.

33^

Vtrumfintplurescoclimobilcs.

339

Vtrum ftella: aliquid agat in infcriora.3 41 XF. D I s rjNcr1 vnic. Vtrum mancant clcraenta in ^sft.mixto.

^tft.i. Vtrum quilibet naturaliter propagatus contrahat aliquod peccatum.3 8 r. Vtrum peccatum originale fit carcntia iuftitiaeoriginalis. 381

Dle

I s

^Aft.vnic.

XXXI. rINc rI Vtrum animacontrahatoriginaa carne infefta.ibid.

DisriNcrio^/tjf. vnic.

343

peccatumI s

XVI.

D D

ri N c rIVtrum pcccatumI

XXXII.originale reibid.

Vtrum imago

Trinitatis confi-

Slutft.vnic.

ftat in tribus potcntiis

animac diftindis.

mittatur in Baptifmo.I s

r

DSla*^-'^-

I s

rINc rI

XVII.fuit crcata in

Slu*ft.vnic.

XXXIII. c r I Vtrum fola poena damni debeaibid.

N

Vtrum anima Adx

tur peccato originali.

1.

3yo VtrumParadifusfitlocus conucnicnshabitationi humana: natura:. i 3 jcorporc.

DISTlNCriO^dtft.vnic.

XXXIV.

Vtrum bonum fit caufa mali. 390I

D D D

I

DisriNcrio

Sr I N CTrI

XXXV.formalitcrfic

XVIII.

^uft.vnic.I s

Vtrum pcccatum

Sla^P- 1 Vtrum in materia naturali fit ratio fcminalis ad formam cduccndam deipfa.z.3 y

corruptio boni.

394

1

^dft.vnic.cati.

N c r I XXXVI. Vtrum pcccatum fit pcena pec398i

Vtrumformabatur corpus Euaedcvt de ratione fcminali.

cofta

D^tfi.

I

sr I N c riVtrum in

3^5

I s

rINcr

o

XX XV 11.

XIX.hoibid.

vnir.

ftatu innoccntia:

mo fuifiTctlimmortalis. D I s r I N crn oSji*ft1

^rf/.i. Vtrum materialc pcccati fitimmcdiateaDco. 39? 2. VtrumadusillefitaDco, vt pcccatum.

xx.

40035-7

Vtrum filij

in ftatu innoccntiarfuif-

fent confirmati in iuftitia.2.

Vtruminftatuinnoccntias fuiflcnt folumilli

gcncrati,quiI

modo funt clcdi.o XXI.

D

s

rcflTc

i

Nc rI

3^8

XXXVIII. NcrI Vtrum intcntio fit aftus Voluntatis circa finem vltimum. 404 XXXIX. D Is rI Nc rI Vtrum Synterefis cft in voluntatc. Si*ft'

D

I

s

rI

c^Aft.vnic.

I

^tft.vnic.potuit

Vtrum primum pcccatum Ada:veniale.

4052.

DisriNcrio^xft.vnic. Vtrum pcccatumuiffimiun.

359x\xii.

Vtrum confcicntia fitluntatc.

in intellcdu

,

& voibid.

Adx

fuit gra-

Dfine.

I

sr I N

c r

I

o

XL.bonus ex

DisriNcrioDI

360

^tft.vnic.

Vtrum omnis

ain-

cxfirjtamcn repugnac

cx relationibns,fi-

quod

ignciras ita pcr fe cft detcrminara ad pui;

Prim.

ne quibus non cft principium (juo-.non ciiim poteft fundare prim6 nifi deccrminatas relationes produccndi detcrminatas perfonas, quia ilix lelationcs funt alterius rationis5

res ignes

quia

illj

igncsqnatuum ad proprieta-

res indinidualcs funtlicet

omnino

alretius rationis,:

natura ignis

fit

in cis vnius rationisejfe

illa

& aliqaod vniim

cnini ibi vltima conftitutiua infiint

indiuiduali

fe ad aliquam pluralicaccm diucrforum fecundimi racioncm,& ideo liccc ex fenon dctcrminecur adfuppofica produda, tamcn dctcrminatur pcr relationcm.

poccftdcrcrminari ex

ptimo diuctfa

ficut h!c,&; eft ita;im6,

magis

Inc vna natura in diftindis petfonaHccribi in diftindis indinidu.-ilitcr.

quamx6.Srfund^.Htne.

Item /ccundo

ficjSi jd eft

idcm

B omnino rc,A",

tuimdt.

vera,quando principium ^uo fe habet ad produdioncs plurcs ^nius racionis quando autem produdioncs plueft:

Alitcr dicerecur

qu6d maior

5c ratione, quidquid conuenit y1 conucnit c conucrfo,oppofitum includit (ed antc

&&

difitit-

contradidionem: Uioncfbtmaad extra.inin rcli

omnem rcfpcdum eflcnciit

v'l! n/as/'-

rcs func alccrius racionis,licet produdlafint vnius racionis,

tclledus

& voluntas funtillo;

omnino idcm

cfjetpiia/ipiriFilij,

non habet

illa

veritatcm

,

quia ad

illas

ratione,per te;ergo in

primo, quidquid con-

(2?'

telleilii:

Spi-

produ(5liones altcrius indcterminata pluralitatepoteft aliquidriias

ucnit vni,&

vnum

detcrminari cx

fe

,

& vltc-

pcr teica eft

,

mcdianttbus

illii

ad ptoda&i

,

quia produ-

alij fcd in illo priori ptoducuntur, perfonx ; per tc crgo in illa ptodndionc voluntas principium gignendi Vcfbuni,iiciit

ritusfn'ici:.

Qu^ftioficutraem6ria;&.c4!^.i(S.difFusc tra(Skat,quomodo plcnitudo

tia de fapientia,& vtrumtjue

vna fapientia

non

vna perfona , non autcm

plcna rationum,quafi iUa: ra-

plcnitudo charitatis,& idco pcrfona prima, qus maxime producitur pet adlum intcUcdus,vci (apientia:,

tioncs dift)n(5tx fint in (blo Verbo , imo funt acquc diftinda: in inteUigcntra Patris, vt Patris.

producitur ab vnaperfonajfecunda au-

Scdtitia

ita

lem*7Jmfugnnturtertii re^ors-

,

quae producitur per

a6lum voluntacis , vel

propter

hocquod ci.

compctunt FiUo per appropriationem vi produ(flionts fua: cft no-

charitacis producitur a duabus.

dctcrminatiua corum.qua: habituaUtcrconPatris

Itera terti6 fic

:

produdlioncs FiUjinefft

& Spiricusdiftindlio-

tincntur in mcmoriapaterna: IntcUigcntia au-

fanfti

iam pofitxeft

non habent

tcm

non habet rationcm

fic

produU

,

U-

nem in Ubertatc, quia in creatis aftus voUuitati jiam eUcitusquaedam quaUtas naturaUs involuntate.ficut intelledio in intellc6tu:Sed difibi, cft in prinfecentia Ubcrtatis quC eft hic

cetipfa vt improdu(fla habcat rationes omniiim

po

ttrti.

produdlorum cognofccndorum.

Ad aUammus

&

adlus intclUgcndi in diuinis,

rationcm,quando accipit quod prieft principium

30.

Ad

fecundX

^uedtiss

Spiri-

cipiis iftorum

adkuum Eigo:

fi

cftaUadiftindkio

fnnHus

in hocfiUus

preduettti r

liberi,nen Tilius^pritur tx

fpiratur & , quod Spiritus fan&us Ubcrc non Uberi , fed naturaUtcr , oportct hanc

ptoduccndi Vcrbum ifta eft falfadupUciccr; Piimo, quia nuUusadtus intcHigendi propric eft principium produccndi Vetbum. Sccundo.quia

rttonem.

Primus nfr

diffcrentiara eifc in per fc principio

produccndiindi-

non

primus. Probatio primi

1/^ejl

:

diuerfitat*

hic

& ibi

quia aut intelUgit gendi non

;

ergo

non

eft

omnimodo idcm

frintif^.

ftinftum;nec valet

ifta

diftindio pcr rclationjs,

a(5lum inieUigendi eflc principium ^uo produ- prineiflum cendi Vcrbum.vt ptincipium.id eft,a6lum prin- frodiicendi

quiavtrobique rclatio ellcntiaUtcr rcfpicit rclationem oppofitam. Rationes, quibas probat quod diftinftio raT>uiu rMi- tionis non poteft prxcedcre produdionem Verdesn.tt.fo- bi,non cogunt:quod enim dicit, quod qujccunfitM ni eonfludtrt ofiendit.

cipatiuum, fiue produ(Sl:iuum,fiue primofiue fccundo;{cd

modo, nuUo modo eft piincipiom cum

Verlium.

qucDcus intelUgit.inteUcftu diftindlo^inteUigit Vcrbo iam produfto, videturelTc falfum quia Patcr omncm operationem & fecundum om: ,

intelligere fit ipfitis intcUigentiVfecundiim Auguftinum ij.de Trinit.cap.y. dico in- Aucufl. tclUgcnciam.qua incclUgimus pioducere autcm Vcrbum, (eu haberc principium formale producendi,nonconuciiit intclUgenciac, fed mcmoria*: ergo ncucro modo aliquis ailus iniclUgcndi cft

omne

Tter om-

ncm modum

fibi

utmhet

ferfe-

prior origine Filio

poHibilcm habet a fc , vt eft hoc i fe , tam obieftiui, ,

principium.dcclarabitur

Hoc ampUusqu6ddicere

parebit infcriuscft

,

vbi

Hienem hk fe , vtt^trbo.

&

non

aliquod

intelli-

qu^mtri

clicitiuc

;

ita

quod

ficut Filius

non

ell

Pa-

gere.ncctio

aiam

intcIIed1ioaliqn,i eft formalis ra-

frttr origint

principium cUcicndi aUqucm adlum Patris, ita ncc cft fibi ratio obiedHua neceirario requifita ad aUqucm adtum cius PatcraU^quo

modo

cxprimendi Vcibum. Sccundum patct cx diftis: quia adlumproducendi Verbum pr.Tceditoriginc intelle(flio diftincfta Patris,

:

vt Pacris.InttlleHinTiitrisfrt.ce-

enim tam obicftum quam principiii elicitinum omnis operationis lux hibct in fc,& a fe. Ergofipoflibilecft

Ciim

arguit qtvJd naturalitcr producitnr pcr:

a(flum incelledus

crgo primoatfVu intelligen-

Patrem nollc

diftinftciftas ratio;

di:non fequitur,quia quorumcunquc*adtuiim intel!c(fbus eft

dit

pradu-

liiontm Verbi.

nes

,

fiue elTentjam fub iftis

fic diftindlc

nolfc

principium,

omnium

eorii cft prin-

neccflario fibi competit, prout eft prior origineFilio.Angttft.

cipium perU'cct iftefit

modum naturae.Vclprimus

poteft dici,qu6d

a(3:us intclligcndi produ(l:i-

Confirmaturligit,fi>i diligit:

iftud pet

Auguftinumfi

if.de Tri-

uus

,

non ramen primus

aiflus intelligendi

,

fedReiponjio itd

nir.cp.7. ,(UT

fcnsin intelle;

in pcrfeaiflimo

aducft

fpeculationis vcrira6. Eihic. fcd vltra;

tis/juac

eftadus fapicntix, exfelicitatis

crgo conclufioin Phyficaeft principiuminMctaphyfica:ergo Phyfica e(t prior Metaphyfica.

a/y/Jf/. cut probatum cft fupra ti.i.* dc Dco tanquam vtpruTio (ubicao,

quod eft aliqua notitia nobis poflibilis pert\ot omni noiitia naturali.,

tantum

cit

vna

fcientia

,

qna:

r

pon

cft

Mctaphyfica.Et hoc probatur fic:de om-

ARTICVLVS PRIMVS.Vtrum Deusjit ohie(fum primum inOHetaphj/fca?

iii

fubiedo etiam (cientix fiibaltcrnats ftatim

ex fcnfibus cognofcitur quod cft fic, quod fibi non rcpngnat efTc , vt patct dc fubicdo Pcrfpeftiuae:ftatim enim ex fcnfibus apprehcnditur li-

ncamprimo cft controuctfia intcr Auicennam Aucrrocm. Ponit enim Auicenna quod non cft fubiedum in Mctaphyfica , quia SLT').r;w* Peus jiuUafcientiaprobat fuumfubicdium.Mctaphyftitntui

vifibilcm cffc

:

ficutcnim principia ftatimfcnfi-

DE &

apprchenduntur apprchenfis terminis exbii$,ita

tamcn qiiod fubicdum non

fit

poftcrius

ficusknttt.

autem ptobat

Deum

efle:igitur,&c.

fuo principio , ncc ignotius , oportet fubicdum in fcientia apprehendi ft.iiim ex fcnfibus (cd nuUa ratio propiia Dci conccptibiUs a nohis,:

Auerroi-s rcprehcndit

Commentoiori

Auiccnnam in vltimo fumpta eadcm macontra Auiccnam cupit probarc quod Dcuspriani Phyfic.quiz

ftatim apprchcnditur ab intcliciTtu Viatoris; igitur nullaeflc

fcicntia naruraliter

acquifita poteft

dc

Dco

fub .tliqua ratione propria. Proba:

&

fubftantia: feparata: funt

fubicftum in Metain

tio

Minoris

Primaeft,

ratiofit

phyfica,

&

quod Dcuni cftc non probatur

mns de ipfo,ratio

quod

Dei , quam primum ens

concipi:

fed

hxc

Metaphyfica , quia nulUim genus fubftantiarum fcparatarum potcft probari e(Ic nifi per motum, quod pertinct ad Phyficam.

non apprehenditur

a

nobis cx fenfibus, fcd

prius oportct a nobis concipi compoflibilitatcm

vnionis iftorum

SCHOLIVMAuicennam reprehendityiuerroes,

I.

(jHia

nega-

Htrat Deumeffe fHhieSiHm in Metafhyfica sfed reile ita negaffe prohat Scotu duahus petijfimitmrationihHS mutnatis ex fcripto Oxonien. ^.}. prol. ad argumentum fecundum quaflmis i. n. 10.

&

duorum tcrminorum : vnde antequam fciamus h.inc compofl!ibiIitatcm,oportet quod demonftreturaliquod cns efleprimum: igirur, &c. Vnde conccdo cum Auicenna, qu6d Dcus non fit fubiedum in Metaphyfica. Nec obuiat diftum Philofbphi primo Mctaphyf. diccntis , quod Metaphyficaejlcirca caufas altiffirnat, quia loquitur, ficut locutns eft primo Priorum cijm Aicit primU oportet dicere circa ijuiddetiacjuo,

A,;ft^t.

&

teniamadditpna.

hic, ijuia nulla fitentia naturaltter

quoftiam circa demonfirationem,Gi' de dif-

^cquiftta potefi

aliejuaratione proeffe d' Deefuh Diffuse de hac controtjterfin oppofittfcjtie Auerreis fhttentiis agit Uh- 1 rJMe yiutcennt

ciplina demonfhatiua, id eft.de vniucrfali fcicn-

dcmonftrandi fiuc fyllogizandi. Vndc circa;

&

propric notat circumftantiam caufit finaliscut

fi-

taphyfq.x.

& caufq?

ipatctialis

:

Vndc

Mctaphyfic?. ctlcirca

Quieftio 11.circa altiflimas caufas finalitet,

21It DtiqMit

ad quarum co-

gnitionera tcrminatur fcicntia Mctaphyficalis.

tut iraperfedla : fcd talis non poteft quictarc ap- Nnlla eognU peritum noftrum ad cognofccndum Deum,quia tio imftrfemfi

indiftinda

igicur in

& imper^^aa cognitio quietarci; quocunque in quo illud fubic(5tum in,

tstnts.

ARTICVLVS SECVNDVS,VtritM hahcfts

diftind^ poteft a nobis cognofciquicrari;

ibi

poflcmus

fed

non repugnat

fibi

ex ratione fui,

primum ^fupremum

quodhahi^tur,&

quafi indiftindc in cteatura reprrcfcnteibi indiftinftc

cognofcatur,

,

crgo increa,

tUM fcie/tti mturaliter acquifita, poptfcire

tura pofTiimus quicrari

& fic bcaiificarific:

quod

ex purii naturalihus omnia C0g>7ofcihilit iff Deo ?

faifum

cft.

Ex

tertia

Maiori arguitur

Etfi

omnis co-

gnitio noftra.

dcDco naturahter

ik obfcura.pof-

'Y\^ fccundo artjculo dubium potcft vidcri.fiX-^^pofluraus ex naturalibus puris cognofcere de Deoomnia nobis poffibilia cognofci de ipfo? alij Philofophi quod Et diceret Ariftoteles ,

libilc eft

nobis habere claram cognitionem dcpotfllitia inferiori

eo:igitur,&c. Probatio Minofis:

^ionis in

,

quod eft perfenon rcpugnat eflcpotcntia PerfeiHo ft'ttnti*.rioris

&

in fuperiori-,fed

hoc

eft perfc(5tionis in

fic

,

quia omni porentia: padlua: naturali corrcf-

fenfitiua,qu6d poteft habere notitiam claram dcexiftcntia

inft're-

|>ondet potentia adiua naturaiisiigitur,6(c.

SCHOLIVMyt omnia cognofcimta de Deoquia ebfcura.,

n.tjuia fcientia

obicdi ipfum intuendo , vt patct dc fugnatfuft' potcntia vifiua igitur hoc non rcpugnat potentiat intellciftiua: , fed vt oftenfum eft , Deus fub:

ntn

ratione Deitatis, cft pcr fc obicdura intclledusnoftri:

tiegat nos ex purii naturalibus pojfe cognofce-

igimr,&c.

tMm

mftra de Deoeft imperfecia,tum ^Hf4ConfHfa,tHm

ARTICVLVS TERTIVS.:

SEd cntra kocqHibilfdampcrfuafionibuspomaiore Omnisteft

argui fic,fumpta triplici

ytrum lidtor hahere pofsit aliquamnotitiam de Deo perfeffiorem omni noti'tia naturali ?

cognitio noftranaiuralis de Dcocft pcr effedum zquiuocum.Itcm ,omnis cognitio rtoftra naturalis gnofci ex nsde Deo cft indiftinifla. ltcm,omniscognitionotf.rdihut , naturalis de Deo eft obfcura , quia non de frehntur *x ftra trflid eafi' ipib prxfente intclleftui fccundum fuam eftcniUtti neqititftrfetii

(

PErcet

prxdiiflapatet ad tcrtium articulum^fcili- Fefiibilem,

quod

efl

aUqua notitia nobis,:

pofTibiiis,

ejfe

viatcri

qua:

fit

perfedlior orani notitia

quam habcre

ccgnitienem

tt.

tiam a6tua!em. Ex prima maiori arguonoftra deeHco-

fic

J

fi

omnis cognitioaiquiuo-

Deo naturalis eft per effedtum

tofsihilti

cum,

tiixtcri

hnperfeib : fcd poflibihs eftcO* gnitio perfe(Jlior de Deo.vt illa.quacognofeiturigiturcft

gHitio nobitier tnttHrati.

in aduali cxiftentia principaliter ; igitur ex puris naturaUbus non poflumus haberc omnl cognidoncm nobis poUlbilem. Probatur aflumptum: omnis potcntia habens aliquod obieftum pri-

pollumus cx naturahbus hoc probatur fic; natMnM, poffibile cft nobis diftin^Sle cognofccrc finem huraanorum adluum. Quaeroigitur , an pofTum cognofcerc Deum clarum in fc intnendum , etlc finem humanoruraa(ftuum,annonrfi fic,habctur propofitum,cum illum ex naturalibus nonpoffimus habcrc,& ita fequitur quod feUcitas noftra

&

ftrfeHiorim

non

mum communchabctquodlibct contentum fubipib pro per fe obiedlo,inquod potcft,aliter noiieflet

ille a(5kus non fit naautem non poiliimus cognofcere Deum fic efTc finem noftrum, & tamen necell.irium eft nobis hoc cognofccre ctgo pofliimusfit

aftus naturalis.cum

Telicitits

nt'

tutalis. Si

flrM

efl

aclut

fuftminuralis.

:

obiedum fibi adaequaru,fi

porentia aUquod,

percipere,qu6d ratio naturalis deficit,& pcrcon-

contentum fub

ipfb rton rcfpicerct

fed

ahquud

fcqucns intclligcre,

quod

fit

aliqua cognitiofa-

inferiusdfet obie(Stumada:quatum:fedDeus fubtationc Dcitatis,vt in {c,cft contcntum fub entc,

pcrnaturalis nobis poffibih's.

quod

eft

per

icobieAum primum intcUediHS nofc,eil:

SCHOLIVMProbat pojfibilcmeffc

III.

ftri.Igitut

Dcus,vt hi,

pcr ie obiedlum intelviatori aliam notitiam per-

ledus

noftri

igitur intellcdlus nofter poteft co-

gnoiceretXi

Deum

in fua acluah' exiftentia.

feiliorem ornni notitia natuyali^iietnde /iddit lan-

Item, naturale defiderium incft nobis ex efFc* cognofcere caufam ptimam ; fed dcfiderium

ijuam corolUrium qMnftionis multacognofcihilia de Dco,vtpotecuntttrtjHtt

ejfe

naturaliter

naturale

non

quiefcit,

, fi

Deusnon

cognofcitut

tanquam ex effeSilbiu

a poftinori cogncf: alia vero non effi,

quihbet experitur in feipfoi cum igirur dcfiderium naturalenon fit fruttra, fequitur quod poffumus cognofccrc Deum inficut

per cfFe^bum

perceptibilta

mfi iumine fu^ernaturali

atc^ue ital.

docet infcripto Oxonienfitj.i .prol.num. i ^.cr

d-y^.i.&pofftyDeum

ijHodl.i^.ejft

&

collait\o.

naturaLter fctrieffe

fua atfluah exiftentia.AARist.

vnMn,non tamen

trtnunt.

Item,fccundo Metaphyfica:,t.f .probatut quod hoh eft proccfllus in infinitum in caufis,quia tunc

non contingeret aliquid fcircjigitut ad petfc^am fcicntiam contingit fcire omnes caufas aliter cnifn infiniras caufarum non impcditec ipfum;

fi:ire:fed

non

fufficit

cognitio confufacaufatum;

quia tunc

non diftindte cognofceretur caofatum;

igitur pofnbile cfl nobis habcre diftindam cognitioncm primc caufar:ergo,&c. Ex fecunda Maiori arguitut fic fi omnis co:

ad qua:ftioncm:qu6d ReJ^onfio ad poffumus cx naturalibus qutjHenem cognofcerc deDeo,& ahquas non,quiaqu.Tcun- frinctfalem. Aliqut, vtque ex his , quae in cfFc^kibus funt nota de Deo, ritates funt dc Deo : quia per de- naturnlittt potfunt a nobis cognofci monftrationcm quia efl pofllimus conCludcrc il- fcibiUi di Del , alit la inclfc Deo fcd muka pofTunt eflc nobis notadi^ais patct refponfio

EX aUquas

veritatcs

:

dc

Deo

in eftedlir, vt p.itct in fcientiis Philofo-

ncn.

gnitio nofti a de

Deo naturalis eft indiftinda.igi-

phorum,ide6 phira pcr dc.r.onftratioiicni, qnia^ poffumus fcire naturaliter de Dco.Et

11bilcs dc

Prologitorum, &viatorum.

Et ex oppofito.quod quia mukx veritatcs fciDeo.non pofTunt cire notac ex his , qux:

Trimam

ait effe

omnium

te-

gnofcitiuam ratione ^rimi obie^i. Secundam aiteffe

rclucent cx efFc(aibusfcibilcs

ideo raulcae funt veriratesfe:

de omnibM fctbtlibm, qutppe qua nonfunt in~,

dc

Dco

fecundiim

,

quas naturalitcr

finita

&

cognofci poffunt virtute primi obie6H,

non

polfuraus fcire de

Deo

fupernacuralitcr taeft.

met poflumus.vt oftenfura

Ad priraum argumcntum principalc dicen7primum dum, quod aftus fapiencia: incellcdualis non eft Mr.princif4- fclicicas.niii fccuhdura ^f(^,ordinatus lad vifio-r^dli.

necjue alimde ait habere hanc Theologicam limitationem ctrca fcibilta, qttam exvoluntate Dei ofiendcntti in effentia fua tanquam in

Theologiei

fpeculo voluntarto cjudtfibi placent. Tertiam negtttejfe

de ommbui fctbtlibui,

,

tum propter defettum

nera cdcmiae diuinac, Vndc felicitas fecundum quod pofuit Philofophus in vita ifta polTibilis

inielieiliu noftrt

tum

,

quia habet terminum ex

A4 ficundlf.

non cft felicicas fimplicitcr , fed tancum (ccundum qutd. Ad ahud quafte refponfioncs aliorum & eohabcri,,

volumate Dei reutlantis tfcut Thtologia beatorum "^Dei libere in effentia reprtfentantis. Addit etittm hic incidenter,eai veritatesliter,

tjua

natura-

& ex effeEitbus fciri poffunt de Deo, fpeBare,

tum improbationcs,&

propriarailloruni rcfpon:

ad Metaphyficam , fed fecundu,m quidpliciter.

nonfim-

fioncm. Sed nunc dicendum eft brcuicer quod non (equitur : contingit cogmfcere prima frinci-

pia n^ttfraliter igitur cognofcimni conclufiones, minoribus fubfumquia cx tahbus principiis:

&

SEd contri

,

aUqiMC vcritates

fcibilcs;

de

Deoad

lo.

pertinent ad Mctaphyficam

non

igitur

ptis

non (cquunturnificonclufioncs,qua:fimul c(Tc

prasdieft

jllam fcienciam,

cant conceptuscomuniflimos, vt impoflibile

Angelum

& non eflej& huiufmodi.

Rcfponfio, omnis vcritas pertinct fimpHcitet ad illam fcienciam, vbi fcitur^rc^^er quidizd il-

^d

ttnium.

Ad tertium refpondco , negando confcquenliam, quia maioris pcrfc^kionis cft narura capax,qukm fit jlla, ad quam habct vitturem adiuam. Vnde impcrfedlionis cft, qu6d potcntix fcnfitinx poflint ex naturalibusfuam pcrfc6lionem acquAd pptentixratio-

lam vcr6 vbi

fcicur

cantum

tjuia efi:non percinec

nififecundun-i cjuid.

Exemplum:Ifta conclufio,qu6d mr^y roiun

pocentia quae refpicit obieftutn

commune , nonvhimus tanquo pcrfedif:

?

quodD.Tlicmastiis

ert

obicdnmfruitionisdebitis circumftan:

^io memA. urt. i.

&q.^.

i

i.i.

circumftantionatarcperitur

hic cft finis,

Potentiant^"L".*''"''

^ ti;t?7y8

honiil. hlciirf.j.t].x.

Do^ot

in fcripto

pcrfedlc quietatur nifi in illo

in

Oxcnitnfiiitt.d.l.q.l

&^d.^9

hmcprimamqua:-

Irca diftiniflioncm

riturde/r in comparatione ad

luum obicaum;fed voluntas relp-cit proobicSo fiio bonum communc igitur non quictatut nifi in ilio in quo perfedifiiinis reperitur ratio boni , & hic elt tantijm vkimus,

niffim^ c],.

tentofubfuo ohieSo ad*'^***'*'

fuum ohie&anr,vtrum perfe obie5ium frmtionisjfr^um. frifnum. Gatat.^.fit

finis;igitur,&c.

vltimm

fiuis

?

Probatio Maioris,quia quod eft obicftnracui potenti2,&

ali-

primum obicAum,

illius,fi

rcpe-

Ambtor.

GzXzl.S.frucini ..uternfpirttM charitM,gmdiiim, &c. vbi glolla ex AmbrofioiJy? Pater'i/)^ Spiritwn fanfiu in

& FiUusJpirptFiUum,&

j^

quiditatejied difparatae paffiuae ncutrottiul ftanr,

modo

fajfiMAfic.

tatcnri

hinc futnitur refponfio ad aurtioriAnielmi.

&

quatum vnuifunfi Opinio Gandauenfis eft qtlod fpidiligitfic

Opinio

G/m-

rant

amore concordi,quo Patcraliquo

f^^tienfit.

Adfi

relatio diftinguat

aliudpro oppofira opinione citm dicitur: , aut fecundum quiditatcm,

e conuetfo,&

modo

vt diftindii.eft

Concra

,

in

quocunquc figno

principium

Rtiieittir,

Jii fn4aut jiyntum' D.

fccundum eJfe^Dko

&

fecundiim efe

,

& fe-

condiim quiditatem, quia idcm funt ejje, quiditas in quolibet. Et ciim dicirur , (ecundum effe

&

produ(ftiuum in fuppofico conueniente produ(ftioni,in illo poteft efle pfodu^flioper taleprin-

cipium:voIuntas infinita habensgibile infinicu fibipraefens,

oDic(3;i5 intclii-

Dico qyod ctfi quidlibec tranfit , & manct non tamen manet fine refpe^ftu , quia fi ad aliquid,non flc manet,iam non eft ad aliquid. F-t intelligo tranfire non per compofirioneiii cum eflcntia. Et ciim diftinguitur, quod relatio botcft accipi in habitudinc ad terminum,& non ad fundamcnrum, & in habitudine ad terminum noq in habitudinc ad certninum. Dico, qu6d,

tranfit.,

quod

eft

principiumcfl

produ(ftioni$ SpiricusS.eftaliquo

modo prius in

Parrc.quam Patcr

diligit

Filiu,&c c6uerfo,&

in fuppofitoconucniente huic produAioni:igitut prius aliquo modo Spiricus S. producitur,

quim

Pater

& Filiusconcorditer diligant fe:igitHr,&c.fic^habitudocft

Minot probatur dupliciter,prim6potcntii? ad

^

obiefium primum priot

habitu-

dine

Qu^mo(.t:tr

II.

& III.,

89non aulitMrein' ulnu flttrificantur atUecfiit,

dine ad fecundarium, Maxirac quando potcntiaTilius

ccditur in diuinis adiedliaa plurificati

non habetnifi

Jiabiuklinein ad obic!gmper naturam,& voluntatem,ejio in

aclio

alierum.

quodani Dodorc , quod per, ahquando conftruitur cuni vcrbo tranfitiuo, vcljntranfitiuo.

Excmplum

prjnv

:

Ift? fcindic

pec

ImcToU ratione djferant. Vide 'Doiiorern Oxon.Uie an.i dehiidijferentem,

Ofi

Qu^ftio Vnica.X.frim ofMoJEgid.

91

OPinio

vna pdnit qu^d diftinguiintur pcr

Contra omnes iftasquacuor opiniones irguo:Ifta

terminosjfcilicct pcr pcr{onas,quia

motus

&

diftinguitur per tcrminos.(.P/y/.r*A:.fow.4.t^48.

ra,&

Imfugnan diftindio gcncracionis i proceflione eft ve- tur omtut prarcifajfcd nulla pracdidarura opinionum frJtdiHtfttl'

Contra,pioduiSlioncs idx diftinguunt formaAtiftot.Reiicitur

aflignac

caufam praecifam quare przcisc ifta: pro-

tentia.

primo.q.t.n.i.

probatum cft ^ioc patet ram dc fpccie rcfpeftu indiniduo-

quia vltimo

ft

Pra;terck,a(flns voluiuatis vt pofitus in d.l^.fertet.Cakt,ij i. Dcftot Oxon.if vnica. Suarez p.i.traSt.i.l.i i. r.j. W i{(\.dif.\-jc.

tanttjm vt prxintelligitur in vohin-

4S.^8.

D.Bonauent. d.i^.art,i,q.s.e,\..^\

vo-

tatcpraeccdemenaturnIitcr:igiturprodu(ftioSpi1 . . . .

d.n.art.i.^f

mI.

i.it^,5 fanjf^i^ yj inrcllieitur pofita in tffe , non cft P fcnunT '11 * r I,. r ''^''^ lcd in prnicipio vt pracintclligitur ipirattfe non tsl tiom fcd in eflencia, vt eft omnino rc rationc bhir.

^untatU

vt

1

R c A diftinaioncmagii

XIV.& XV. indc miffione tcf ilj,

&

quibus Magiftcrporali Spiritustur

Mlnerproba#*. primb.

idcm ,non intelhgitur libertas ; igitur fi cflentia immediatum principium cmanationura , feqnerctnr quod produ^n^io Spiritus fanciti non ellct pcr moJum liberratis. Minor probatur duplicitcr, fcilicct qu6d a(ftus voluntatis formalitcr non eft liber quia velic pofitum in ejfe efteflet vt fic, ,

fin(!ii,(.V

qnxri-

tant Ftltum

&

vtrum omnes ferfon/t dtuifit mitSpirirum facium}Qu.6d non vi- Arg.mmumconfcpnparte g/niua,'**''*

dccur,quia

fi

fic, igitur Filius mittit fc:^ed

qucns vidctitr falfum, quia fccundum Be jara in Homilia Dominica: primae poft Afccnfioncm,&ponitur inlircra;

accidcns

ita naturaliter pcfficiens

voIuntatem,fi-

SpirittufanHi mijfio eft eitu pro-

cut albcdo panctcmjigiturin fcnonplus parrici-

ceffto\CTgo fimilitcr

de

Filio

,

fed Filius

non pro-

pat ratione libcrtatis,quam albcdo

,

igitur foliim

ccdit a fe.quia

non gcncrat

ft

,&

ita

nec Spiritus

dicicur liber qiiatcnus yolfitas, vt prarintelligittic

fan(ftus procedit a fc,crgo,&c.

fccundumiiit

nitura,libcra eft:vndclibeitas conue-

porencix vitali,qualis no cft aflus voluntatis. Itcm (ecinid6 fic.quod cft de fe libcrum,cuiuftft

Secund6 Cicfi Fi.iusmitcat fc,& Spiritus (an- Srriimdum ftusmittat fc,igirur Filius rcfcrtur ad fe, Spi-

&

ritus fiiKftus fimilitcr relationc iniitctis& miffi:

^ecunio.Yelleejlprin-

cumque

principium.crit principium per nio-

fed

hoc vidctur falfumjquia rclationcs

iftx liint

dum

libcnatis.fed

cuiufcumque

velle eft princi-

pet

modum a^flionis,

& paffionis

,

qiia:

funt in-

ftp'urr>tiMU'

pium mcrc pcr modum naturx.vt parct dc habitibus, qui gcncrantur pcr aus.

{entialcvt fic,& hoc cft fecundum eius per

fe fi-

il!a confticuet angulum rcduni tt(^cL\x vcriufque hnex procradx ad duo pun6tz in maiori citculo.Iteni, fequitur

quod non

foliim,

fit

cofta

comfibi

6.Ccft erit "i"*'" "'*"

menfurabilis diametro quadtati,

fed erit

SOjieniittien

C H,

OL VMI,

II.,

zquahs quia fi defcribatur quadratum protractum diamecro procraCto, duco duas iineas a jrati.fifcinduobus pundlisimmediatis coftz ad duo pundla tmuum ift

vt videtHr

demenfiratiue

continuum

componi ex

indiuifibili,

Vlde rationes Aiathe-

maticM,idem.

immediata coftac oppoficac , ifta: fecabunt diame- * indiuifitrum , aut in duobus pundis imraediatis,& tunc *'''**" '' * non plura elTent pumia in diametro,quam in co- ^**' Aa. Si fecent diametrum in duobus pundis intrinfecis igirur a pundlo mcdio ad coftam protrahattirrc^alinca;ipfa igitur concurrac in pun;

4.utd tertiunti

Continuumnnbut.ejft

aliud dico , quod aliquod rucceflluumeft continuum (icut permanens , & tale non componitut ex indiuiftbilibus. Et probat hoc

AD

&o cum altera linea laterali, & tunc fequitur paconcurrere,quia iftae duz diftabunc in concurrenc in cofta. Et prster hoc diamecro , fequeretur , duas lineas redas plus diftarc in merallelas

&

tx

Ariftoteles de fucccfEuo ex parte proportionis

ind$utJ!t>iU'

Geometricx , quia d componitur ex tribus indiuiHbilibus , Bat mocus in illo,in duplo velocius pertraniibit idem fpatinm immediatc; igitur in inftanti , Sc diroidio. Et fubdit quodeiufdem rationis eft de magnirudine , quia (icut duo indiuiiibiliain magnicudine non pofTunt facere magis extenfum pernianens iic ncc duo indiuiiibilia in tempore poifunt facere maius fecundijm durationem ,(1 vnum efTer immediatc poft aliud, quia maior poftet elTe apparentia , quod iic in,

dio,qu^m

in principio,veI fine.

Dices , iftz rationcs conciudunt de quanto, provt quantum eft,non autem dcquanto natura]i,quin poflitlibus.

componi

cxindiuifibilibus natura-

Contr

&,

quod fuit tanta, ide6 non fuiiret glo-

nullum eerum firmiter ajferit, ^uianon reperit certitiidtnem.PrimM efi,luhiliter

,

fed

inalterahiliter.

Vnde

fi

inueniretur

qu6d

illud,

quod alTumpfitjnunquldepofuir^dicendum qu6d hoc verum eft manente illo quod aftumpfit fed, ;

SCHOLIVMSementia Hugonit

I.

fi

totum iIlud,quoda(rumpfii,defiit eftepercorruptionem alterius termini , non eft verum ;

&

Magiftri , Chriftum fuife

&

hominem in triduo mtrtis,ftiadetur,^uiafoU forma efiquitUtMi^Hod mnltu frobatHT.

ide6

licec alTumpfit

nuuratD humanam,& huroa-

Ad

Qu^ftio Vnica.De haeD.re

fhoma-4-

p.i.q7S

in 4.CI.44

&

p.}.q.5o.a.4.

hanc quacdionsm primo refponclendum eft , quod Thcologi non tradant an Chriftus fucrithomo uuriduo, quantum ad vim fecmonis, vcrum fcilicet f^p^erius przdicetur de in.feriori,nuc inferius Ht, ii/ie noh f^d cradant an:

AD

S

C H O L

I

V

M

S05II.

t^ugufi.ctr Damafc.

Probat Chrifium Honfitijfe hominem in triduo ex multit ratiomiM prchat ma-

&

teriam

ejfe

dequiditate compofiti.KtfelHtOpin.giflrt,

Chriftus in triduo fucritdlu,itaHujra httfe

quod Chriftus tunc

ftcns in aftu:&

homo exiftcns iii cffefucrit bomo exidicuni Hugo,& Magiftcr.cap.vlt.,

tPHtm.

Opini tt*iijiri.

enim de Sacramentii lib. i. parte /ieuneU ponit quod Chriftus in iriduo fuit homo , quia dixit quod homo non eft nifi anima vtcns corpore , & quia Verbum fuic vnitum animz poft repaiaiionem animza corpore,idco dixit qu6d Chriftus in triduo fuit homo. SedMagifter fuic mocus alia de caufa , dfxit enim qu64 vnio iftorum , fcilicec animzjSc coiporis ad Verbum,eft formalis catio quare Verbum dicitur homo, licer non vniantuc(ic:moii taraen diuerfa ratione.Hugo

quod

primopecauftoricatcm Auguflini 15. dcCiuicare Dei , cap.z 5. Homo non ejl corpiujolum , necanimafiUtfifiquid ex animaconfiat,

SEd contra Hugonem, & Magiftrum arguitur

Matcti

poteft.

non concludit falfum quando diciturqu6d thateria impcdit ne tjuodcjuidefi ,f\x. idem cum eo euius eft , fciliPrartctea tcrtia tatfoeft;

10.Adtertiami

enimcet

i.Afetitpb.cap.i.nii-

me, & in te funt numero diuerfa, ficut & mbuenSjfed vniuerfali rarione funt eadem. Similitcry.

immaterialis idem

cum habente materiam cft cum

,

ficut ijuod

^uid rei

re immateriali, ita

Metaph.

text.^^.fiilieet devnlt*tedefinitia-

nu

,

ficut firaul

totum

cft

ex hac matetia

,

& forfof-

ina hac: animal vet6,&

homocx matcria,&

^odquidtei matetialis eft idem cum remateiialihabcnteprim6,^W^/& creantem aircnfumde iUi$,dc quibus obie

515

&

(iiiiil

iter

infufam

,

poceft credccc

Hnc ha-

bitu in voluntatc.

Adatgumentum^dico quoda voluntatenon mouctur , (icut \ caufaimmcdiaic fupplente vifett^ factre ccm obicAi.Nam non potrum ctcderc mihi ipfi, ad altS fiiii, vt fi dicat mihi voluntas , credo quod hzc ailra fnfficit qHod viluntM non funt paria.ldeo ccrtum eil qu6d voluntas nec fic centr inO' mouet fine obiedbo. Non poteft moucre mc ad *t. vidcndum fine oculo,uec fine caufa poteft mouere ad atum altcrius potenciae. t dico quod credibilia mouent aliquo modo quandoque ex fideII.VtluntM nen infura.

DISTINCTIO XXVI.QviESTio Vnica. DE SPE.Vtrum ^es fifvirttuTheologica afide (p*charitate diBinSia ?AlenC$.^.j 75. >.i.e^ r.

Vnde pofita fide acquifita,non

cft

volun-

D. Thom. hic

q.

%.rt.x,^ x.x.

cas necefiaria.Habita

enim apprehenfione termi-

q.iy.art.i^. D.Bonaucnc.^f^ rr.t.j.j.Richaid.orr.^. q.

norum , & fadtacompofitione , & fide acquifita, quam caufat voluntas , &fide infufa inclinante,nonvirtute obiedi,,

i.*tt,

tio eft adlus faiendi

vel defiderandi

fcd

idcm

habitus poteft eife fttfficiens quiefcendi volandefiderandi illud tatem ordinatc in obicdlo , ordinate.quia fecundum Auguftinum .

III.,

tucem.Vnde foccis in illo a6lu fe maxime diligic, quia in hoc faciendo habet fummuro adium vi(tutis, qux eft fummum bonum fibi.Contrli,

diligit illHd,

dupbus propofitisfit,

id

magis:

diligitur,

Thom.

nendamligi.

,

(juiafine

charitMem fO' ilU non potefi Detufitper omnia di,

& Henrici

cui, vt

bene

eligitur aliud

ticus vult fe,

& vircuces fuas

non eflc fcd poltnon efle , vt ben^ fitfe

Goffredtu oppofitnm tenet

^ia

pars plm amat

comrounitati

totHm,