1. N. J.

'Nan Pisst?sive de

HYPERBOLEsACRA,

DIsPUTATIO PHILOLOGICAGRADUALIs.

jyyam^jEx suffragio Ampliss. FACULT. PHlLos.

In Regia UniVersitate Aboen(i}sub PRTsIDIO

VIRI Pl, ReVerendt (sCeleberrimi,M*o. DAVsDIsL.L.Orienr. & Graecas Pros. Reg. Ord.

Rectoris h. t. Magnifici.Publica bonorum Ventilationi submittit

LAURENTIUs JOsH^U©/schol. Triv. Uhl, Con Rector.

Die 5 Julii, An. M. DC. xCiu.horis & loco silius.

Impr. apud Jo.L aurkntiiWallium.

V sOssicii dignitate, doctrina claritate,.

(s Virtutum splendoreDn. ] ACOBO FR OsTERO,

Ecclesiae Uhi. &ei annexarum Pa-stori Vigilaneissimo; nec non distri-<stos vicini Praeposiro Gravissimo.

Dn. M. LAURENTIO LITHO-VK), Pastori Lrmingoesisis Ecclesiasattencissimo, Avunculo qvibusvis os-siciis proseqvendo.

Dn. Z ACH A RI/£ ULHEGIO,Pastori in Ijo meritissimo, socerosiliali obseqvio perpetim colendo.

ECCLEsIARUM ET POLITIA-PATRONIs EXIMUs ET

CUM VOTO BENEDIIN HUMILIs OBsEQVII

OFMUNUs HOC CHAR

BENEFICUs NUMERO ML1LDEVINCTUs,

NOMINIs EORUM

RISexpeditionis juridica prudenti*adp'rme confrictus.Dn. ANDREAE M ATHEsIOi

Judici Bothn. Territoriali ob legitmperitiam dignissimo, & aevitatemlaudabili.

Dn. HENRICOConsidi Urbis Brahaeae spectaris-simo.

Dn. gabr ie li (3 $H/Considi Civ, Uhloensis prudentissi-mo, Praeceptori olim sideli.

IN BOTHNIA COLUMNIs,FAUTORIBUs OPTIMIs,CTIONIs OMNIGENAE,ET GRATI ANIMI PIGNUsFERTTAGEUM LEVIDENsETIs PONDERE MAGNIsCLILTORQVEAssIDUUs, OFFICIOsUs&

In Dissertationem$ Viri Reverendi -(s Cldri/simipsr^

Dn- LAURENTII' i s;&•«|ssß|M '

Ortro-Bothn.scholae Uhloensis Gon-Rectoris dex-terrimi,& Philosophiae Candidati meri-*

tissimi, Fautoris & Amici sisi pluri-.mum honorandi, 4,41 $

Gratulatio, ■/' sJgl>aM,pro Gradu erudite &solerter dispu-

tanti, brebern qbidem impeditus,sedsm- ■■'• r/ . :,

. ceram dedit,

A 1r Acta v ‘tpya 7iA(2i/r 'Mss<rZr niavtse. e-;; i /tt» i-' t 1 ’ - rciioe s ' ;

”

OhsscV • TTttUpLCOUtpOg n ©6 jsqm;,\ «

'■■*■*

cr£ss etTrxujur

QUITU» utst Jifrett Vpitslpp n ptyisqv:Asoct rv ‘Jttrvnriats intenn tiiQscvi %[im-Tlctsjin st, syKstai, Bsip jutyu rpti%et no*

/ I. - , . , s ' 7TVOI/ l ■ :

DAVI D si U97 £5/Acad.hct.Rector.

I.

t summus universi Con-ditor DEUs prasstan-tissimum animantiumHominem productu-rus, lingvam eius non

saporum disserentiis tantum, aliiscgusibus, brutis communibus, sed adanimi qvoque senia verbis expri-mensstun destinavit; ita Mentem lin-guas directricem peculiari facultateres qvastibet, tum ut in se sunt, aesti-mandi, tum nominibus indoli ea-rum adprime convenientibus insi-gniendi ornavit. Qyas cum eas varieinter se affectas deprehenderer,simi-litudine inprimis & harmonia,qvaeoculis ubiqve obversabatur puldira

2

8c admirabilis, commota, instigan-te natura, alliciente jucunditate,vo»cabula a nativa significatione in a-lias cerro consilio transferre cepit,arqve hac occasione tropicum si-guratnmveloqvendi modum in ipsosere primordio rerum auspicatavi-detur, in shtu integritatis qvoqveillo, ni peccasset, uiura, Huicex-colendo mortales post lapsum ino-pia verborum pressi, & matris Na-turae parsimoniam animadverten-tes,qvod non nisi rudimenta artiumhujusmodi nobis largiatur, exerci-tiis sedulis postmodum persicienda,cum vel novas res invenirent, ve!elegantiam termoni conciliare Au-derent, progressu temporis magismagisqve incubuerunt, usqve dumhunc aeqve ac artes liberales rcli-qvas cerris praeceptis comprehen-derent, &, qvi eum prositebantur,obplausibiies rerum descriptiones,&esficaciam in movendis hominum

3dssectibnsinsignem Oratores & Po-etae in rebus publicis salutarentur.Hac ratione labes illa communispraebuit multis in Rhetorica origi-nem, pluribus augmentum, qvotandem factum est, ut tropi ad se-liciorem cognationis rerum expo-sitionem inventi, elegantiae & ve-nustati jam isiserviant, non secus acvaestes ad conservanonem corporisdatae primitus,jam uturpentur ad de-cus & ornamentum.

•>

“LJisnon tantum abundantlibri, sili-ingenii acumine compo-

siri & colloqvia qvotidiana,sedipseqvoqve spineus sanctus in sacrascriptura loqvens delectatur adeo,ut qvi eos serio & pie in lingva in-primis Hebraea enucleare voluerit,qvovis savo dulciores esse deprehen-det, tum ob conlolationem, qvamafflictis suppeditanc dulcissimam

4tum ob motues doctrinarum, ceuproverbium sonat Judaeorum, qviinde dependent. Nec mirum, cumid reqvirere videatur eloqventia il-la, qva uti voluit spiritus sanctusTulliana longe nobiliore, v-mao?}»a*yts etvsyumva (olam abominatus, uti. Cor. %. dicit Paulus, ne, vel Rhe-torum praeceptis Te adstringerentesonnvroti vel lenociniis verborum,gratiam auditorum sunrum capta-rent, ut in more positum erat apudgentiles,rerum de qvibus sermo in-stituebatur, exiguitatem & vilita-tem, sacundia compensantes, undenuda tantum opinio oritur, mino-sum in tentationibus fundamentum.E re qvoqve suit occcecari intelle-ctus humani,usus troporum in sacrascriptura, ut cognitio mysteriorumhoc dicendi modo animis carnali-bus eo melius se insinuaret, admo-nitiones corda sortius percellerent.Ideo inter alia de se ipso sensibus hu-

5manis remotissimo toties la-

ctea 5 loqvitur Deus, ut sibiqvasi tribuar, & affectum erga ho-mines, nunc paternum, nunc justsvindicis, velut oculis conternplan-dum exponat & subjiciat. Adeocerta haec esse spero, qvam qvaecer-tissima, alioqvin immane qvantuma tramite veritatis deflecteretur;merae tum occurrerent in verboDEI contradictiones, converreren-tur animae deliciae in irritamentacarnis,& qvid non? cum si prim-ordia hafresium altius repetere li-buerit, sensum literae dictis figura-te intelligendis tributum non paucisoriginem praebuisle apparebit, sa-bulis Judaeorum scii, erroribus Chi-siastarum; somniis Anthropomor*phicarum, multiscg aliis,

5*

Qvod de Tropis dictum est hacte-nus, id de singulis eorum affectio-

6nibus, cum verba ad subeundumeos disponanr idecqve segregan ne-qveanr, praepnmis vero, ut scoponostro appropinqvernus magis, dehyperbole asserendum putamus, nonignari, qvam rigidos hujus censo-res habeamus, qvi eam- ac si spe-cies esset mendacii, a DEO longealieni, prorsus indignam, qva uta-tur spirirussanctus, & ad qvarn inlocorum scriptura expositione su-giant Christiani, judicant,qvos interParens e cohorte Z,vinglianorumhunc in modum scribit: Hyperbolenscripturae tribuere,est tabueremendacium,qtna hyperbole td, cjVod dicitur supraVeritatem, & esl Jpecies mendacii. EtIi D. Meisn. ex orthodoxis de-cad. r. drs-pcoxt disp. 5. q. 3. §. 4.ita disserit: Omnis hyperbole rei Verita-tem excedit, (s habet (pedem mendacir.J9vi ergo hyperbolaeum L oenUontm DEOadjeribunt, videant,ne ipjuw mendacemfaciant & blasphement. Utut aurem

7zctus horum in eo sit pius & lau-dabilis, qvod nihil temere de DEO,nec qvicqvam naturae ejus castissi-mae maculam qvandam inurens, sla-tuendum moneat, in hac tamen ma-teria non adeo justusvidetur & ne-cessarius, cum salva sianctitate Divi-na, salva qvoqve consicientia nostraasfirmari ea possir, imo urgente inscrip. rei veritate, luce meridianaclariore, omninodebeat, qvod, pras-missis ad legem methodi definitione,divisione, & sipeciebus hyperboles,seqventibus probabimus»

4-

Qvoad originem & emphasin esthoc vocabulum omnibus, qvi

linguam Graecam, cui natales debet,vel aiimine salutarunt, notissimum,ab deductu, & ipsia signifi-catione nativa, qvibus in Rhetoricausibus adhibeatur, siuperlationi ver-borum sidi. solito akiori & audaciot

8ri, prodens, nnde Hebraeis ruscan stvon Latinis audacia sac congrueappellatur: ast natura ejus per desi-nitionem exprimenda majoris vide-tur esse dissicultatis, imo funda-mentum, cui haec inter Theologos.& Philologos controversia magnaex parte innititur. Proinde ut m~offenso pede progredi qveamus,cumgrano salis accipienda venit deline-atio multis-arridens talis: qha seri-tas superatur rei augendi (s extenuandigratia. Non enim sine explicatio-ne commoda tuto admitti, potessiqvippe qvae Hyperbolen, ut verita-tis olorem, menti repraesentat,indo-km ipsi minime competentem ad-senbens. Ita namqve comparata?sunt locutiones hujusmodi, ut ve-ritas earum non sensn literae, (tumenim nulli darentur tropi nec qvic»qvam eliet verum, rusi proprium)(ed ex intentione dicentis in signi-ficatu rei qvodamraodo ob circum-

9stantias tum observandas conve-niente sit assimanda. Unde nondenotatur iis aeqve excellens & exi-guum, ac verba sonant auribus.Licetrevera omni fundamento non de-stituantur; sed ei analogum qvidtantum, compensimte naturalem vo-cum htoyeta* affectus humani ve-hementia, qva proserebantur. Com-modiorergo censetur meritodeseri-ptio alia, quam tradit Giassius Rhet.s- nag.i;8si. sva Voces insulenthu & au-duitis rerum amplificandarum aut ex-

tenuandarum gratia, a na silia signsira ■

tione in aliam traducuntur. Hinc du-as esse species ejus paret ilhco, «•

symv & uetvariv, qvarum illa in am-plificatione, haec in diminutiom rerumversatur: ntraqve autem cum sit induplici disserentia,ut ve! verbispro-priis siat comparatio solito audacior-’vel ipsie voces a communi usu esse-rantur inlolennus, hinc divisio Hy-perboles in Logicam stKhetoricam ,qvts

10

nunc in vocabulis simplicibus, nuncoratione integra se prodit.

yOorum omnium exempla occur**-®runt in scriptura sacra benemulca: unum ergo alterum ve tantumex utriusqve Testamenri libris heic{iroducam, cura exigua hae pagel-

ae omnes non capiant, ut eo ipsosine indicio, qvantus sit ulus hyper-boles in textus B blici explicatione,Cjvae sine ea multis in locis commo-da & menri spiritus s. congruensostendi non porest. PrimumRhetoricae documentum esso coilo-qviura Gen. n. 4. de-kriptum, adtsicemus nobis urbem&tur-rim, cujus caput ad costos abipsojamAugusiino,ceu patet Comment.in Gen. tale agnitum neqvaqvamsonticis absqve causis: nesas enimest tantam multitudinem & Ante-signanum in ea Nimrodurn, qvi a-

11

liarum rerum, politi carum inprimis,suit pericishrnus, adeo rudera cen-sere, ut coeli altitudinem, si non ex-acte, saltem qvantumad proposicumillud, aestimare non didicerit, cumvel oculis suis id sine ratiociniopercipere potuisset ulteriori, longecertius beneficio asironomiae, quama primis temporibus excultam ce-rate jam Nini, succellons haudmulto post Nimrodi, floruisse rese-runt Historiae. Ecqvis ergo per-pensis rite circumstantia sateri nonhabet necesse, coelum pro valde ex-cello positum, idqve iptpalnt<ug obintentionem facinoris summe de-testabilem, qva aeternum superbiaemonumentum erigere moliebanturilli homines. Alterum suppeditarDavid Psal. 6. 7. natare faciam in 0-

mni meie kQam meum, in lachrimamea hqvefaciam spondammeam, Ubi in-gentem cordis dolorem ex sensu i*rae,& paenae divinae ortum, lachri-

12

misqve praeter morem uberiorio-ribus se exerentem, indicat hyper-bole cuivis obvia. Hunc loqvendimodum ipsi qvoqve Christo sami-liarem suisse in minis, praeceptis, &

informatione evincunt concionesMath. u. 25. Et tu Capernaum, qMausqve ad costum exaltata es, ad inser-num demittens. Math. 10. 4. Neminemper Diam satutabitii, qvo disctpulis E-vangeliurn annunciaruris non in-junxit, ut fraternae charisatis wt-

Wt/Wy & morem inter Judaeos usureceptum, tam salutarem (qvid e-nim salutatio aliud, qvam intimumcordis votum pro incolumitateproximi externis gestibus declara-tum) magno obviam venientisi scan-dalo intermitterent; sed garrulita-tem & oscirantiamprohibuit, qvae illis,non secus ac colloqvia prolixa nego-tium expedienti,ut plurimum potuitesso obstaculo. Hanc obeausam Doct.‘ )siand. in 2. Reg. 4. 29. ubi eadem

13

occurrit piirasis ita: Non hek s&luta-tionis assictum ausertur , std ohsi.iculumimpedienda devotionis aboletur, «/

do mandantur divina, stqVcsirentur hu-mana. Hctc reserri meretur qvoq?Math. 29. 40. 49. Jsisvicunc/Ve penus-serit te in maxillamdextram, obverte ipst& aham; Volenti tibi judicium parari cstunicam tuam tollere dimitte ei (s pal-itum et ejvuuncjVt inegerit te miUiare u-ntttn, Vade cum eo duo. Qyorum nonest sensus; ut uno malo affecti aliosimi!! nos volentes iilico objicia-mus, ut verba volunt; seci ad inju-riamvei duplicem potius perseren-dam, qvam ut vindictae cupidi ul-lum proximo damnum inseramus,verbis asfirmantibus pro contra*rienegatis admonemur. NecD.Pau-Ium abhorruisse Hyperbole liqvetvoto ejus, qvo se rejesttm in a Chri-Jlo pro fratribus secundum carnem optatRom. 9.5. sici!, per amplificationemaffectus vehementiam, qvae hyper-

14«

.

bolen qvoquc facit, tcste Lurh. inGomm. ad Psal. n. & curam de sa-lute eorum incredibilem declarans.Alioqvin id, ut voces sonant, intel-lectum omnino suisset impossibile,variis modis impegillet in verbumDEI, qvin & modum obtinendaesalutis pervertere hoc Paulus, qvan-tsi in ipso suir,visus esset.Item r Cor.4.si decem rtiillia Prsceptorum habeatis ta

Chrtflo, qvae tamen in tantapaucitateChrisiianorum ejus civitatis darinon poterant, mn multos tamen Pa-tres. Pari modo Charitans Christia-nae excellentiam 1 Cor. 19. 1. &E-vangelii a se asserti veritatem Gal.I. g. hypOthesi Ox. s&v ctJuvaruo de-monstrat hyperbolice. Er, ut alialongo ordine a Giassio aliisqj cita-ta, & hac ratione necessario expli-canda praeteream, qvo qvaeso redu-cendae erunt tot appellationes san-cto rsi qvibus Abraham se pulverem& cinerem cora Domino Gen. 18.27«

15David pulicem & perdicem coramsaul. i sam. 26. 20. Mephibosethmortuum canem corarn Davide 2.sam. 9. 8- Clinctus salvator ver-mem Piab 22.7. Paulus minimumApostolorum se agnoscunt, qvamad extenuationemRhetoricam? Qyotot comparationes, kraelirarumcum locustis Nam. 15.cum stilla in situla. Elaj. 40. 15.magnarum umbra, vanitate & m-hiloPsal.62.10. v.144. 4. &c- qvamad extenuationem Logicam?

6.

Haec exempla jam allata satis su-perqve indicant, qvam in su-

mum abeat ratio parris adversae,esficacissiraumqve praebent ex op-posito argumentnm, Hyperbolem ne-cj)>acs\>am habere , nedum cjje specientmendacii, cum ab ipso qvoqve spiritusmBo in scriptura sacra sit usitata, utraoie lua corruant omnia, in animo

16pie cordati, ova? huic opponere so*!ec curiositas humana, sici!.Hyper-bolen variis perturbationibus & asse-ctuum imperio poct lapsutn ortumdebere, in siam perfectionis, si du-rarer, nullius istus futuram; tolera-ri posie in hominibus velut indici-um infirmitatis qvoddarn, qvi tur-binibus concupiscentiarum jacto ve-hementius, proh dolor! solent con-cuti & agitari; cum DEO vero hislibero se rem aliter habere j esse si-gmentum Hominum: dare occasio-nem abusui vocum ad sallendos a-lios,&, si qvid utilitatis inde redun-dat, per accidens fieri. Non enimpeccato, ut caulae efficienti tribuen-da erit hujus origo, sed potius re-cta; rationi, qvae occasionem indesiimsic hujus excogitandae, mota in-essabili miseria & rebus aliis, qvassine indignatione vel admirationeintueri non poterat. Numen verobenignissinuuu eo est animo, ut cum

i

17/hominibus humano more per ho-mines agat &colloqvatur, qvo ira reiin Verbo DEI expressae imago le-ctorum auduorumqve cordi phra-sibus usu apud omnes positis altiusimprimatur: eoqve libentius, qvodnulla in Hyperbole mendacii appa-reant vestigia, nulla reqvisita, ubienim heicintentio sallendi? ubicon-ceptuum arebus error? ubi cordisab ore disformitas? qvae tamen, sicaetera desint, illicita non est, ut po-te in Christo longius se iturum si-mulante, DEO Abrahamurn permactationem silii probante, Paren-tibus & Praeceptoribus liberorumdisdpulorumqve prosectus & ani-mum hoc modo expiscari solitis.Imo eo iplo qvo Hyperb. DEOremovetur ob speciem mendacii,a piis qvoqve removenda esser,cum injunctum sit, ut non tantummalo, sed etiam mali specie absti-neant. Nec obstat sictum qvidhisce

18tionibus videri: non enim omne csiod-singimus, mendacium e si, sed qvando idsingimus, cjbod nihil (ignifioat: cum au-tem siebo msira resertur ad aliqvarn si-gnificationern, non esi mendacium , sedahcsia figura ventatis. Ut icite Ar-guit objectioni huic occurrit lib. 2.qvaest. Evang. 9 41. Qyi ergoHyperbolen ulterius impugnaredecreverunt, videant ne in Rheto-ricam, ne dicam in s sacram sinenimis injurii; rejecta enim hac ec-qvid jure eodem reprehendi nonpossit in ea? cum in nullo tropo-rum verbis proprie surntis respon-deat veritas. Grave proinde da-mnii senciret Metonymia, adjunctupro subjecto,effectum pro causa, &

contra, alternans: synecdoche, par-tem pro toto osserens st, varians;Metaphora practicata rebus nnn-qva competentia attribuens; &qvidsiet de Ironia sensum verbis con-trarium inserente? qvae tamen nemo

19, .smae mentis damnavit hactenus in

s. qvoque codice reperta, alioqvinpiub dnnidia lui parte nnutilareturRhetorica. Tuto ergo concludi-mus cunn Amesio, Hyperbolem dietantum cxcessum tropicas locutio-nis, qvi orationem non talsam, ledvehementem tantum reddit & isti-usmodi lormas in (acris lirerisnon intreqventes esse, ira nt sineblasphemia non possit lallum autmendacium ex hyperbole inserri.

"i/•

A deo esficaciter perstringic ani-* 1 mos splendor veritatis hac in re,ur, qvod rarissimum est concordiasexemplum, viri eruditissimi ex o*

ranibus sere sectis ad Hyperbolenjunctis viribus ore si calamopropugnandum concurrant. Hacmente prodit e castris RabbinornmR. salomo, dum ad Deut. i. ig. ita

20

scribit; WQH DWn Wllocuta: sunt scripturae Hyperbolae.Huic consundentes esle Papillas in-dicat os Jesuvind ordinis Bellarm;1.4. de Poenit: 1.10. & MaidonatusMati). 19. 24. ita exponens; erathaec proverbialis vulgo, locutio, qvacum aliqvid impossibile signi-ficabatur, dicebatur Camelum faci-lius per acus soramen transirurum,qvam id fieri; qva formula etiamTalmudistae utuntur, ut multi doctiviri notarunt. Est autem Hyper-bole & exaggeratio talis, qvalis inproverbiis eile solet. Calviniano-rum vora exhibent acta synod.Dordrac. in explicatione Matth.n. n. ubi meram exprobrationemHyperbolicam ad incolas urbiumCorazin & Betsaidae contineri sta-tuunt, & perinde esse, cum Chri-stus ait, Tyrios & sidonios actu-ros poenitentiam, si miracula edi-disset in urbibus modo nominans

21

patrata, ac si qvis dicat hoc vel illudfuturum, si parietes loqvantur,coecivideant, pueri argumententur. dpe-

bis declarant se Photinianaereligioni addicti & hos inter smal-cius a Jacobo c. 5. 2. Hyperbolaedictum esse contendens; omnes inmultis labsinec non Psal.i4ne unumqvidem esse, a DEo qvi_‘ non decli-naverit, qvae passim occurrunt inlibris Theologorum & prolixe re-cenlentura D.Hacksp. in hb. Misc.Lutheranorum testimonia heiccoacervaresupersedeo, cum reshascsere apud omnes sit in consessb.

8.

Eo vero sine hos auctores a nobisesse citatos nemo exissimet, ac

si loca singula Hyperbolice ab iisexposita vellemus approbare; veri-tatis enim viribus convicti, cumaffectionem hanc in multis. scriptu-ras dictis admittere cogantur, ad de-

22

tortionem longe plurium & te-gmen prseconceptarum opinionumea impudenter abuti volunt. Ha?casylnm socinianorum qvories dictisclassicis peccatum originale ad-struendbus premuntur ab orthodo-xis, ut videre licer in socini Prae-lecti c. 4 p. 12. Oster.od, insiit: c.;y.smalc,contra Franz disp.a. de pecc*Orig. ubi omnem movent lapidem,uc Psalmi 51, v. 7. Hyperboltcumdie peccatis actualibus exaggeran-dis inservientern statuminare possint.Ha;c telum Pontificiorum, qvo e-ludere solent loca liberum arbitri-um evertenda, imprimis Gen. 6. y.omne sigmentumcogitationum cor-dis tantum malum omni die. qvodenervaturi Pererius 1 8. in Gen.disp y. & Bellarm 1. y. de A. G. ur-gent Hyperbolen, siqvidem paulopost Noach prodicatur justus &

perfectus in suis generationibus,non animadvertentes triplici signo

23universalitatis subjecti, actus &

temporis ipsum qvoque Noachum,qvi per gratiam talis extitir, com-prehendi. sic multi alii qvoque,dum unum extremorum vitaresiudent in aliud summo suo maloimpingunt. Ut ergo ad monitumPhaetontis msdio tutissimi eamus,h, e. Hyperbolen in dictis scriptu-rae interpretandis nec a spirituDEIasTertam negemus, nec textui abipso non intentam inseramus, omni-um primo necessanum videtur, at-tendere occasionibus usurpandae il-lius habitis?qvas ex accurata exem-plorum evidentissimomm conside-ratione siabministratas deprehen-demus ut plurimum laudibus &

vituperiis, comparationibus & de-scriptionibus, prophetiis, exhorta-tionibus, aliisque hujict generis, qvaesingulari cum affectu solent esserri& perturbationem vehementem a-pud auditores excitare, plane incre-

24dibilia qvae videntur, ut intelli-gantur pene incredibilia, laetitia veldolore, spe vel metu ruminandamenti proponendo,- qvin & in prae-ceptis locum habere aliqvando, siproverbiis apud qvosvis usu rece-ptis exprimantur. Deinde sedulocavendum erit, ne vel m his nedumaliis in locis, ubi sermo ex pro-sesso instituitur de aliqvo articulofidei, a sensu proprio ad Hyper-bolen siat transirus, nisi materiasubstrata, circumflandarum scru-tinium , antecedentium & con(e-qventium nexus, locorum paralle-lorum collatio &c. ab interpretesollicite oblervanda suppeditent cau-sam necesTariam, mansfestam, suffi-

cientem;tum DEO illuminante & scylla vitatur &

Carybdis.sIT GLORIA ALTIssIMO!