87
Page 1 of 87 Iwks ^ 8thA Iwks ^ 8thA Iwks ^ 8thA Iwks ^ 8thA ftPkL^fJfsjk; ftPkL^fJfsjk; ftPkL^fJfsjk; ftPkL^fJfsjk; 20^25 20^25 20^25 20^25 PpdK tkb/ gqPB PpdK tkb/ gqPB PpdK tkb/ gqPB PpdK tkb/ gqPB feZE/, ed'A ns/ fet/A feZE/, ed'A ns/ fet/A feZE/, ed'A ns/ fet/A feZE/, ed'A ns/ fet/A fJfsjk;ekoK B/ ;z;ko d/ fJfsjk; B{z fejV/ fszB GkrK ftu tzfvnk ;h< wZX ekbhB Gkos ftu 16 th ;dh ftu fejV/ pkdPkjK B/ Gkos T[Zs/ oki ehsk ;h< Gkos ftu nkX[fBe ekb dk nkozG ed'A j'fJnk < jB/o :[Zr s'A eh Gkt j? . j?dokpkd dh BhAj fe;B/ s/ ed'A oZyh< :{oghnB PeshnK d/ Bkw dZ;'< w[rb ;kwoki d/ gsB fgS'A Gkos s/ eh n;o fgnk< nkX[fBe Gkosh fJfsjk; ftu fJfsjkf;e fJwkosK d/ Bkw fby'< Gkos ftu Jh;N fJzvhnk ezgBh dh Pesh dh ;EkgBk Gkos ftu Jh;N fJzvhnk ezgBh dh Pesh dh ;EkgBk Gkos ftu Jh;N fJzvhnk ezgBh dh Pesh dh ;EkgBk Gkos ftu Jh;N fJzvhnk ezgBh dh Pesh dh ;EkgBk Gkosh :{og tgko s/ fszB o;fsnK ftu gfjb/ o;s/ dk eh Bkw ;h < g[osrkbh egskB Gkos ftu ed'A s/ feZE/ gjz[funk ;h< tgko :[ZX s'A eh Gkt j? < Gkos ftu g[osrkbhnK dhnK gqwZ[y p;shnK fejVhnK ;B< Jh;N fJzvhnk ezgBh dh ;EkgBk ed'A j'Jh< 1690 JhH ftu nz ro/IK B/ feZE/ nkgDh p;sh ;Ekfgs ehsh s/ T[E/ fejV/ feb/ dh T[;koh eotkJh < gbk;h dh bVkJh ed' ns/ fezBK ftueko j'Jh < pe;o dh bVkJh ed'A ns/ fezBK ftueko j'Jh < d'joh PkPB gq Dkbh s' eh Gkt j? < Gkos ftu nzro/Ih ;kwoki d/ ft;Eko eoB ftu fejV/ rtoBo iBobK B/ :'rdkB gkfJnk < j?donbh feZEA' dk ;[bskB ;h ns/ T[ ; dh w' s ed'A j'Jh < gqPk;fBe pDso qPk;fBe pDso qPk;fBe pDso qPk;fBe pDso, p;shtkdh ;?Bk ns/ f;tb gqPk , p;shtkdh ;?Bk ns/ f;tb gqPk , p;shtkdh ;?Bk ns/ f;tb gqPk , p;shtkdh ;?Bk ns/ f;tb gqPkPB dk ftek; B dk ftek; B dk ftek; B dk ftek; o?r{b/fNzr n?eN ed'A gk; ehsk frnk< fgN; fJzvhnk n?eN ed'A gk; ehsk frnk< ukoNo n?eN ed'A gk; ehsk frnk< Gkos ftu f;tb ;oft; dk w'Yh e" D ;h< fJzvhnB bkn efwPB dh ;EkgBk ed'A ns/ fet/A ehsh< g/Av{ ihtB ns/ ;wki g/Av{ ihtB ns/ ;wki g/Av{ ihtB ns/ ;wki g/Av{ ihtB ns/ ;wki ;EkJh pzd'p;s fe; B/ ns/ ed' P{o[ ehsk < oJhnstkVh gqpzX ed'A ns/ fe; B/ P{o[ ehsk < feqPh dk tDiheoD fet/A j'fJnk< feqPh tDiheoD dhnK w[Zy c;bK d/ Bkw dZ;' < feqPh tDiheoD d/ d' w[Zy bkG d;' <

Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

  • Upload
    others

  • View
    9

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 1 of 87

Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thAIwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj k;

20^2520^2520^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb/ gqPBPpdK tkb/ gqPBPpdK tkb/ gqPB

feZE /, ed'A ns/ fet/AfeZE /, ed'A ns/ fet/AfeZE /, ed'A ns/ fet/AfeZE /, ed'A ns/ fet/A

� fJfsjk;ekoK B/ ;z;ko d/ fJfsjk; B{z fejV/ fszB GkrK ftu tzfvnk ;h< � wZX ekbhB Gkos ftu 16th ;dh ftu fejV/ pkdPkjK B/ Gkos T[Zs/ oki ehsk

;h< � Gkos ftu nkX[fBe ekb dk nkozG ed'A j'fJnk < � jB/o :[Zr s'A eh Gkt j? . � j?dokpkd dh BhAj fe;B/ s/ ed'A oZyh< � :{oghnB PeshnK d/ Bkw dZ;'< � w[rb ;kwoki d/ gsB fgS'A Gkos s/ eh n;o fgnk< � nkX[fBe Gkosh fJfsjk; ftu fJfsjkf;e fJwkosK d/ Bkw fby'<

Gkos ftu Jh;N fJz vhnk ezgB h dh Pesh dh ;EkgB kGkos ftu Jh;N fJz vhnk ezgB h dh Pesh dh ;EkgB kGkos ftu Jh;N fJz vhnk ezgB h dh Pesh dh ;EkgB kGkos ftu Jh;N fJz vhnk ezgB h dh Pesh dh ;EkgB k

� Gkosh :{og tgko s/ fszB o;fsnK ftu gfjb/ o;s/ dk eh Bkw ;h < � g[osrkbh egskB Gkos ftu ed'A s/ feZE/ gjz[funk ;h< � tgko :[ZX s'A eh Gkt j? < � Gkos ftu g[[osrkbhnK dhnK gqwZ[y p;shnK fejVhnK ;B< � Jh;N fJzvhnk ezgBh dh ;EkgBk ed'A j'Jh< � 1690 JhH ftu nzro/IK B/ feZE/ nkgDh p;sh ;Ekfgs ehsh s/ T[E/ fejV/ feb/

dh T[;koh eotkJh < � gbk;h dh bVkJh ed' ns/ fezBK ftueko j'Jh < � pe;o dh bVkJh ed'A ns/ fezBK ftueko j'Jh < � d'joh PkPB gqDkbh s' eh Gkt j? < � Gkos ftu nzro/Ih ;kwoki d/ ft;Eko eoB ftu fejV/ rtoBo iBobK B/

:'rdkB gkfJnk < � j?donbh feZEA' dk ;[bskB ;h ns/ T[; dh w's ed'A j'Jh <

gggg qPk;fBe pDsoqPk;fBe pDsoqPk;fBe pDsoqPk;fBe pDso , p;s htkd h ;?Bk ns/ f;tb gqPk, p;s htkd h ;?Bk ns/ f;tb gqPk, p;s htkd h ;?Bk ns/ f;tb gqPk, p;s htkd h ;?Bk ns/ f;tb gqPk PPPP B dk ftek;B dk ftek;B dk ftek;B dk ftek;

� o?r{b/fNzr n?eN ed'A gk; ehsk frnk< � fgN; fJzvhnk n?eN ed'A gk; ehsk frnk< � ukoNo n?eN ed'A gk; ehsk frnk< � Gkos ftu f;tb ;oft; dk w'Yh e"D ;h< � fJzvhnB bkn efwPB dh ;EkgBk ed'A ns/ fet/A ehsh<

g /Av{ ihtB ns/ ;wki g /Av{ ihtB ns/ ;wki g /Av{ ihtB ns/ ;wki g /Av{ ihtB ns/ ;wki

� ;EkJh pzd'p;s fe; B/ ns/ ed' P{o[ ehsk < � oJhnstkVh gqpzX ed'A ns/ fe; B/ P{o[ ehsk < � feqPh dk tDiheoD fet/A j'fJnk< � feqPh tDiheoD dhnK w[Zy c;bK d/ Bkw dZ;'< � feqPh tDiheoD d/ d' w[Zy bkG d;' <

Page 2: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 2 of 87

p;shtkd ns/ epkfJbh ;wkip;shtkd ns/ epkfJbh ;wkip;shtkd ns/ epkfJbh ;wkip;shtkd ns/ epkfJbh ;wki

� epkfJbh ;wki s'A eh Gkt W<

� epkfJbh ;wki d/ b'eK d/ w[Zy Xzd/ fejV/ ;B<

� yk;h; ephb/ dk w'Yh e"D ;h<

� nzro/÷K d[nkok yo'X ephb/ dk w[ZyhnK fe; ftnesh Bz{ pDkfJnk frnk<

� epkfJbh ;wki d/ b'eK B/ fejV/-fejV/ okiK ftu nzro/÷K fto[ZX ftdo'j ehs/<

d;sekoh ns/ T[d:'rd;sekoh ns/ T[d:'rd;sekoh ns/ T[d:'rd;sekoh ns/ T[d:'r

� bx{ T[d:'rK d/ gsB d/ d' ekoB dZ;'<

� Gkos ftu ;{sh eZgVk T[d:'r dk gfjbK ekoykBk ed'A ns/ feZE/ brkfJnk frnk<

� gN;B T[d:'r fe; ezw nkT[dk ;h<

� ukj dk gfjbK pkr fe;B/ s/ ed'A brtkfJnk<

� ekch dk gfjbk pkr ed'A s/ feZE/ brkfJnk frnk ;h<

1857 JhL dk ftdo'j1857 JhL dk ftdo'j1857 JhL dk ftdo'j1857 JhL dk ftdo'j

� 1857 JhL dh eqKsh d/ d' okiBhfse ekoB dZ;'A<

� 1857JhL d/ ftdo'j d/ d' ;wkfie s/ Xkofwe ekoBK d/ pko/ dZ;'<

� 1857 JhL d/ ftdo'j d/ d' nkofEe ekoB dZ;'<

� 1857 JhL d/ ftdo'j dk ssekbh ekoB eh ;h<

� 1857 JhL d/ ftdo'j dh n;cbsk d/ d' ekoB dZ;'<

f;Zfynk ns/ nzro/÷h okif;Zfynk ns/ nzro/÷h okif;Zfynk ns/ nzro/÷h okif;Zfynk ns/ nzro/÷h oki

� BthA f;Zfynk gqDkbh s'A eh Gkt W<

� t[Zv fv;g?u sA' eh Gkt W<

� nbhrVQ nzd'bB dh ô[o{nks fe;B/ ehsh<

� pV'dk ftôt ftfdnkfbnK dh ;EkgBk fe;B/ s/ ed'A ehsh<

� d:kBzd n?rbA' ;e{b ed'A ns/ feZE/ y'fbnk frnk<

� w[jzwvB n?rbA' Uohn?ANb ekbi dh ;EkgBk ed'A s/ feZE/ j'Jh<

fJ;sohnK ns/ ;[XkofJ;sohnK ns/ ;[XkofJ;sohnK ns/ ;[XkofJ;sohnK ns/ ;[Xko

� 19thA ;dh d/ Gkosh ;wki ftu fJ;sohnK dh jkbs fe; soK dh ;h<

� 19thA ;dh d/ Gkosh ;wki ftu fJ;sohnK dh jkbs d/ e'Jh p[o/ gfjb{ eh ;B<

� ;sh gqEk Bz{ ed'A ekBz{B okjh pzd eo fdZsk frnk<

� ;tkwh d:kBzd ih B/ fe; rZb s/ ÷'o fdZsk<

� fBozekoh nzd'AbB d/ ;z;Ekge e'D ;B<

� BkwXkoh bfjo dh ;EkgBk fe;B/ ns/ ed'A ehsh<

Page 3: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 3 of 87

� f;zx ;Gk bfjo dh BhAj ed'A ns/ feZE/ oZyh rJh<

� d{i/ ftnkj s/ gkpzdh ed'A ns/ fe; d/ :sBK ;dek brkJh rJh ;h<

ikshikshikshiksh ---- gqEk Bz{ uD'shgqEk Bz{ uD'shgqEk Bz{ uD'shgqEk Bz{ uD'sh

� fort?fde ekb ftu ;wki fejV/ uko torK ftu tzfvnk j'fJnk ;h<

� i'fspk c{b/ e'D ;B ns/ T[j fe; gqKs d/ ofjD tkb/ ;B<

� toswkB nKXok gqd/ô oki d/ ;wki d/ g?rzpo fe; Bz{ fejk ikdk W<

� vkH Ghw okU nzp/deo B/ ;oeko sA' fe; uh÷ dh wzr ehsh<

� wjkswk rKXh ih B/ BhthA iksh d/ b'eK bJh fe; ôpd dh tos'A ehsh ns/ T[; dk noE eh ;h<

p;shtkd ns/ ôfjoh gfotosBp;shtkd ns/ ôfjoh gfotosBp;shtkd ns/ ôfjoh gfotosBp;shtkd ns/ ôfjoh gfotosB

� BôfjoheoD s'A eh Gkt W<

� p;shtkd dk Gkt noE eh W<

� wdok; fty/A fejVhnK t/yD :'r EktK jB<

� pzpJh feZE/ ;fEs W ns/ nZieZb fJ; dk Bkw eh W<

� nzro/÷K B/ nkgDh gfjbh tgkfoe c?eNoh ed'A ns/ feZE/ ;Ekfgs ehsh<

� fdZbh Bz{ g[okD/ ;w/A ftu fe; Bkw Bkb ikfDnk iKdk ;h ns/ fJj fe; Bdh d/ ezv/ s/ ;fEs W<

� Brogkfbek ekog'o/ôB dh ;EkgBk fe; ezgBh B/ ed'A ehsh<

� Gkos ftu gfjbh o/bt/A bkJhB ed'A, feZE'A s'A feZE/ sZe pDkJh rJh<

ebktKL fuZsoekoh, ;kfjs, ebktKL fuZsoekoh, ;kfjs, ebktKL fuZsoekoh, ;kfjs, ebktKL fuZsoekoh, ;kfjs, GtB fBowkD ebk nkfd ftu gfotosBGtB fBowkD ebk nkfd ftu gfotosBGtB fBowkD ebk nkfd ftu gfotosBGtB fBowkD ebk nkfd ftu gfotosB

� 19thA ;dh ns/ 20thA ;dh d/ nozG ftu Gkos ftu fejV/ ;kfjs dk pj[s ftek; j'fJnk<

� pzrkbh ;kfjs d/ gqf;ZX ftdtkB fejV/ ;B<

� w[Bôh gq/w uzd d/ d' BktbK d/ Bkw dZ;'. T[BQK ftu fe; tor dh rZb ehsh rJh W<

� Gkos d/ gqf;ZX ethAnK d/ Bkw dZ;'<

� Gkos ftu SkgkykBk ;G s'A gfjbK ed'A ns/ fe; d[nkok ô[o{ ehsk frnk ;h<

� pkb rzrkXo fsbe B/ fejV/ d' nypko SkgD/ ô[o{ ehs/ ;B<

� wdok; ebk ;e{b d/ gqf;ZX ebkekoK d/ BK fby'A<

okôNoh nzd'okôNoh nzd'okôNoh nzd'okôNoh nzd' AAAA bB 1885bB 1885bB 1885bB 1885 ---- 1919 JhL1919 JhL1919 JhL1919 JhL

� GkoshnK ftu okôNoh u/sBk g?dk j'D d/ d' ekoB dZ;'A<

� Gkosh okôNotkd dh T[Zsgsh j'D d/ pknd fejVhnK ;z;EktK dh ;EkgBk ehsh rJh<

� fJzvhnB B?ôBb eKro; dh ;EkgBk ed'A ns/ fe; B/ ehsh<

Page 4: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 4 of 87

� T[Zrotkdh :[Zr d/ gqw[Zy B/sktK d/ Bkw fby'<

� fJzvhnB B?ôBb eKro; dhnK d' gqw[Zy wzrK pko/ dZ;'<

� pzrkb dh tzv ekoB Gkosh ;[szsosk nzd'bB s/ fejV/ d' gqGkt gJ/<

� ;td/ôh nzd'bB feT[A ô[o{ j'fJnk<

� w[;fbw bhr dh ;EkgBk ed'A j'Jh ns/ fJ; dk gqw[Zy B/sk e'D ;h<

� rdo gkoNh dh ;EkgBk ed'A ns/ feZE/ ehsh rJh<

� j'w o{b nzd'bB dh ;EkgBk ed'A, feZE/ s/ fe; d[nkok ehsh rJh<

Gkosh ;[zssosk bJhGkosh ;[zssosk bJhGkosh ;[zssosk bJhGkosh ;[zssosk bJh ;zxoô;zxoô;zxoô;zxoô ,,,, 1919 1919 1919 1919 ---- 1947194719471947 JhLJhLJhLJhL

� rKXh :[Zr s'A eh Gkt W<

� wjkswk rKXh ih dk iBw ed'A ns/ feZE/ j'fJnk ;h<

� wjkswk rKXh ih B/ fejV/ d' nzd'bB ô[o{ ehs/ ;B<

� o'bN n?eN s'A eh Gkt W<

� ifbQnKtkbk pkr jZfsnkeKv ed'A ns/ feT[A j'fJnk<

� Bk fwbtosD nzd'bB ed'A ns/ fe; B/ ô[o{ ehsk ;h<

� r[od[nkok ;[Xko bfjo ed'A ns/ feT[A ô[o{ ehsh rJh<

� B"itkB Gkos ;Gk dh ;EkgBk fe;B/, feZE/ ns/ ed'A ehsh<

� f;tb Bk cowkBh nzd'bB fe;B/ ns/ ed'A ubkfJnk ;h<

� Gkos SZv' nzdA'bB fe;B/ ns/ ed'A ô[o{ ehsk ;h<

;[szs osk s' A pknd dk Gkos;[szs osk s' A pknd dk Gkos;[szs osk s' A pknd dk Gkos;[szs osk s' A pknd dk Gkos

� Gkosh ;zftXkB ;Gk B/ ed'A BtK ;zftXkB pBkT[Dk P[o{ ehsk ns/ fJj ed'A g{ok

j'fJnk < � Gkosh ;zftXkB edA' gk; j'fJnk< � d/;h fonk;sK d/ J/eheoB eoB dk f;jok fe; d/ f;o j?< � j?dokpkd fonk;s Bz{ Gkos Bkb fet/A fwbkfJnk frnk< � gzuPhb d/ e'Jh d' f;XKs fby'< � r[N fBob/g bfjo dh gfjbh ekBcoz; ed'A ns/ feZE/ j'Jh ;h<

7777 0000 ^7^7^7^7 5 PpdK tkb/ gqPB5 PpdK tkb/ gqPB5 PpdK tkb/ gqPB5 PpdK tkb/ gqPB

feZE /, ed'A ns/ fet/AfeZE /, ed'A ns/ fet/AfeZE /, ed'A ns/ fet/AfeZE /, ed'A ns/ fet/A

� g[;seK fJfsjkf;e ;q's d/ o{g ftZu ;kvh ;jkfJsk fet/A eodhnK jB. � fJfsjkf;e fJwkosK pko/ ;zy/g ikDekoh fdT[. � ;oekoh d;skt/I, nypkoK, o;kb/ w?rIhB fJfsjkf;e ;q'sK d/ o{g ftZu ;kvh fet/A

wdd eod/ jB. � c[Neb ;'qs fJfsjkf;e ;q'sK d/ o{g ftZu ;kvh wdd fet/A eod/ jB.

Gkos ftZu J h;N fJzvhnk ezgB h dh Pesh dh ;EkgB kGkos ftZu J h;N fJzvhnk ezgB h dh Pesh dh ;EkgB kGkos ftZu J h;N fJzvhnk ezgB h dh Pesh dh ;EkgB kGkos ftZu J h;N fJzvhnk ezgB h dh Pesh dh ;EkgB k

� tgko :[ZX d/ pko/ dZ;'. � nzro/Ih Jh;N fJzvhnk ezgBh s/ B'N fby'.

Page 5: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 5 of 87

� coK;h;h Jh;N fJzvhnk ezgBh s/ B'N fby'. � eoBkNe d/ gfjb/ :[ZX s/ B'N fby'. � eoBkNe d/ d{i/ :{ZX s/ B'N fby'. � eoBkNe d/ shi/ :[ZX s/ B'N fby'. � gbk;h dh bVkJh s/ B'N fby'. � pe;o dh bVkJh s/ B'N fby'. � ;jkfJe ;zXh s/ B'N fby'. � d'joh Pk;B gqDkbh s/ B'N fby'. � b?g; dh Bhsh s/ B'N fby'.

g qPk;fBe pDso, p;s htkd h g qPk;fBe pDso, p;s htkd h g qPk;fBe pDso, p;s htkd h g qPk;fBe pDso, p;s htkd h ;?Bk ns/ f;tb gqPk;B dk ftek;;?Bk ns/ f;tb gqPk;B dk ftek;;?Bk ns/ f;tb gqPk;B dk ftek;;?Bk ns/ f;tb gqPk;B dk ftek;

� o?r[b/fNzr n?eN s/ B'N fby'. � ukoNo n?eN s/ B'N fby'. � f;tb ;oft; s/ B'N fby'. � Gkos d/ gqPk;fBe ;zrmB ftZu ;?Bk dh ftt;Ek pko/ dZ;'. � Gkos d/ gqPk;fBe ;zrmB ftZu g[fb; dh G{fwek pko/ dZ;'. � Gkos d/ gqPk;fBe ;zrmB ftZu fBnK ftt;Ek pko/ dZ;'.

g /Av{ ihtB ns/ ;wkig /Av{ ihtB ns/ ;wkig /Av{ ihtB ns/ ;wkig /Av{ ihtB ns/ ;wki

� fJIko/dkoh gqDkbh s/ ;zy/g B'N fby'. � ;EkJh pzd'p;s s/ ;zy/g B'N fby'. � ;EkJh pzd'p;s d/ bkG dZ;'. � ;EkJh pzd'p;s dhnK jkBhnK dZ;'. � oJhnstkVh gqpzX d/ bkG s/ jkBhnK dZ;'. � wfjbtkVh gqpzX s/ B'N fby'. � y/sh tDiheoB d/ gqGktK s/ B'N fby'. � Bhb ftdo'j s/ B'N fby'.

p;shtkd ns/ epkfJbh ;wkip;shtkd ns/ epkfJbh ;wkip;shtkd ns/ epkfJbh ;wkip;shtkd ns/ epkfJbh ;wki

� epkfJbh ;wki s/ ;zy/g B'N fby'. � T[Zso g{oph y/so ftZu epkfJbh b'r d[nkok ftdo'j pko/ dZ;'. � S'Nk Bkrg[o y/so ftZu ephfbnK d/ ftdo'j pko/ dZ;'. � fpo;k w[zvk pko/ dZ;'. � w[zvk ftdo'j d/ Bshfi nK pko/ dZ;'.

d;sekoh ns/ T[d: 'rd;sekoh ns/ T[d: 'rd;sekoh ns/ T[d: 'rd;sekoh ns/ T[d: 'r

� 19thA ;dh ftZu S'N/ T[d:'r dk gsB feT[A j' frnk. � bx{ T[d:'rK d/ gsB d/ eh ekoB ;B< � nkX[fBe Gkosh T[d:'rK pko/ dZ;'. � ;{sh egVk T[d:'rK s/ gN;B T[d:'rK pko/ dZ;'. � Bhb T[d:'r s/ ukj d/ pko/ dZ;'. � nkX[fBe T[d:'fre ftek; dh wjZssk pko/ dZ;'.

Page 6: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 6 of 87

1857 JhH dk ftdo'j1857 JhH dk ftdo'j1857 JhH dk ftdo'j1857 JhH dk ftdo'j

� 1857 JhH d/ ftdo'j d/ ;o{g pko/ dZ;'. � 1857 JhH dh eqKsh d/ okiBhfse ekoB eh ;B< � 1857 JhH dh eqKsh d/ ;wkfie s/ Xkofwe ekoB eh ;B< � 1857 JhH d/ ftdo'j d/ nkofEe ekoB eh ;B< � 1857 JhH d/ ftdo'j d/ ;?fBe ekoB eh ;B< � 1857 JhH d/ ftdo'j dhnK xNBktK pko/ dZ;'. � 1857 JhH d/ ftdo'j ftZu gzikphnK d/ :'rdkB pko/ dZ;'. � 1857 JhH d/ ftdo'j dh n;cbsk d/ eh ekoB ;B< � 1857 JhH d/ ftdo'j d/ eh Bshi/ fBeb/<

f;Z fynk ns/ nzro/Ih okif;Z fynk ns/ nzro/Ih okif;Z fynk ns/ nzro/Ih okif;Z fynk ns/ nzro/Ih oki

� nkX[fBe f;Zfynk d/ fJfsjk; pko/ uouk eo'. � nkX[fBe f;Zfynk P[o{ eoB d/ T[d/PK pko/ dZ;'. � jzNo ewhPB s/ B'N fby'. � gZSwh f;Zfynk gqDkbh d/ eh gqGkt gJ/< � okik okw w'jB okJ/ s/ ;zy/g B'N fby'. � ;tkwh d:kBzd ;o;tsh B/ ;[Xkoe ti'A eh G{fwek fBGkJh< � ;tkwh ftt/ekBzd s/ Pqhwsh n?Bh p/;?AN B/ ;wki ;[Xkoe ti'A eh G{fwek fBGkJh< � pV"dk ftPtftfdnkbk pko/ ;zy/g B'N fby'. � ;o ;Z:d nfjwd yK s/ ;zy/g B'N fby'. � nbhrVQ w[;fbw ftPtftfdnkbk pko/ dZ;'.

fJ;sohnK s/ ;[XkofJ;sohnK s/ ;[XkofJ;sohnK s/ ;[XkofJ;sohnK s/ ;[Xko

� fJ;sohnK dk ;[Xko eoB bJh nzd'bBK dh b'V feT[A gJh< � okik okw w'jB okJ/ s/ ;zy/g B'N fby'. � nkohnk ;wki s/ ;zy/g B'N fby'. � ;o ;Z:d nfjwd yK B/ fJ;sohnK dh dPk ;[XkoB bJh eh ehsk< � BkwXkoh nzd'bB B/ fJ;soh iksh gqsh eh ;[Xko ehs/< � f;zx ;Gk nzd'bB B/ fJ;soh iksh gqsh eh G{fwek fBGkJh< � ;tkwh ftt/ekBzd ih B/ fJ;soh iksh gqsh eh G{fwek fBGkJh< � gowjz; ;Gk B/ fJ;sohnK dh dPk ;[XkoB gqsh eh G{fwek fBGkJh< � gqkoEBk ;wki B/ fJ;soh iksh Bz{ ;[XkoB bJh G{fwek fBGkJh<

iks h gqE k Bz{ u[D"s hiks h gqE k Bz{ u[D"s hiks h gqE k Bz{ u[D"s hiks h gqE k Bz{ u[D"s h

� i'fspk c{b/ dk iksh gqEk gqsh eh BIohnk ;h< � tho ;fbzrw B/ ;wki ;[Xkoe d/ s"o s/ eh :'rdkB fdZsk< � Pqh BokfJD r[o{ B/ ;wki ;[Xkoe d/ s"o s/ eh :'rdkB fdZsk< � vkH Ghw okU nzp/deo B/ ;wki ;[Xkoe d/ s"o s/ eh :'rdkB gkfJnk< � wjkswk rKXh ih fJZe ;wki ;[Xkoe ;B fet/A< � Gkosh ;wki ;[XkoeK dhnK ;orowhnK d/ eh gqGkt gJ/<

Page 7: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 7 of 87

p;shtkd ns/ Pfjoh g fotosBp;shtkd ns/ Pfjoh g fotosBp;shtkd ns/ Pfjoh g fotosBp;shtkd ns/ Pfjoh g fotosB

� Bt/A e;fpnK d/ T[EkB d/ pko/ ftZu B'N fby'. � Bt/A e;fpnK d/ T[EkB ftZu wdok; Pfjo s/ B'N fby'. � Bt/A e;fpnK d/ T[EkB ftZu pzpJh s/ B'N fby'. � Bt/A e;fpnK d/ T[EkB ftZu BthA fdZbh s/ B'N fby'. � Bt/A e;fpnK d/ T[EkB ftZu ebeZsk Pfjo s/ B'N fby'. � 1857 JhH d/ ftdo'j s'A pknd nzro/IK d[nkok gqPk;fBe ;[XkoK ftZu BrogkfbektK

dh G{fwek s/ uouk eo'. � nzro/IK d[nkok gqPk;fBe ;[XkoK ftZu o/bt/ bkJhBK dk eh wjZst ;h< � nzro/IK d[nkok gqPk;fBe ;[XkoK ftZu g[fb; dh eh G{fwek ;h<

ebktK L fu Zsoekoh, ;kfjs, GtB fBowkD ebk nkfd ftZu g fotosBebktK L fu Zsoekoh, ;kfjs, GtB fBowkD ebk nkfd ftZu g fotosBebktK L fu Zsoekoh, ;kfjs, GtB fBowkD ebk nkfd ftZu g fotosBebktK L fu Zsoekoh, ;kfjs, GtB fBowkD ebk nkfd ftZu g fotosB

� 19thA ;dh s/ 20thA ;dh d/ nkozG ftZu Bktb, ejkDh dk fet/A ftek; j'fJnk< 19thA

;dh ftZu ns/ 20thA ;dh d/ nkozG ftZu gq?; d/ ftek; dh uouk eo'. � 19thA ;dh ftZu ns/ 20thA ;dh d/ nkozG ftZu fuZsoekoh ebk dk ftek; fet/A

j'fJnk< � ebktK ftZu gfotosB s'A eh Gkt j?< � fgqz; nkca t/bI fwT{Ihnw s/ B'N fby'. � fteN'ohnk NowhB; s/ B'N fby'.

okPNoh nzd'bB 1885^1919 JhHokPNoh nzd'bB 1885^1919 JhHokPNoh nzd'bB 1885^1919 JhHokPNoh nzd'bB 1885^1919 JhH

� GkoshnK ftZu okPNoh u/sBk g?dk j'D d/ eh ekoB ;B< � Gkosh okPNotkd dh T[Zsgsh s/ B'N fby'. � fJzvhnB B?PBb eKro; dh ;EkgBk s/ B'N fby'. � fJzvhnB B?PBb eKro; d/ gqw[Zy T[d/PK dh uouk eo'. � T[dkotkdh :[Zr s/ B'N fby'. � pzrkb dh tzv s/ B'N fby'. � ;td/Ph nzd'bB s/ B'N fby'. � rowdb d/ T[EkB d/ eh ekoB ;B< � w[;fbw bhr dh ;EkgBk s/ B'N fby'. � eqKshekoh nzd'bB s/ B'N fby'. � rdo gkoNh s/ B'N fby'. � 1909 JhH d/ fwzN' wkob/ ;[Xko s/ B'N fby'.

Gkosh ;[szsosk bJh ;zxoP 1919^1947Gkosh ;[szsosk bJh ;zxoP 1919^1947Gkosh ;[szsosk bJh ;zxoP 1919^1947Gkosh ;[szsosk bJh ;zxoP 1919^1947

� wjkswk rKXh ih B/ nIkdh gqkgs eoB bJh fejV/ f;XKs ngDkJ/< � o'bN n?eN s/ ;zy/g B'N fby'. � ifbQnKtkbk pakr jZfsnkeKv s/ ;zy/g B'N fby'. � Bk^fwbtosB nzd'bB s/ ;zy/g B'N fby'. � r[od[nkok ;[Xko bfjo s/ B'N fby'. � eqKshekoh bfjo s/ ;zy/g B'N fby'. � f;tb Bk cowkBh nzd'bB s/ B'N fby'. � Gkos SZv' nzd'bB s/ ;zy/g B'N fby'. � e?fpB/N fwPB s/ ;zy/g B'N fby'.

Page 8: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 8 of 87

� Gkosh ;[szsosk n?eN s/ B'N fby'.

;[szs osk s' A pknd dk Gkos;[szs osk s' A pknd dk Gkos;[szs osk s' A pknd dk Gkos;[szs osk s' A pknd dk Gkos

� ;zftXkB d/ fBowkD s/ B'N fby'. � d/;h fonk;sK d/ J/eheoB s/ B'N fby'. � Gkos dh ftd/Ph Bhsh s/ B'N fby'. � Gkos dh T[ZBsh ns/ ftek; d/ okj ftZu ;zgqdkfJesk fe; soK o[ektN gkT[Adh j?. � Gkos dh T[ZBsh ns/ ftek; d/ okj ftZu nBgVQsk fe; soQK o[ektN gkT[Adh j?. � Gkos dh T[ZBsh ns/ ftek; d/ okj ftZu tZXdh nkpkdh fe; soQK o[ektN gkT[Adh j?. � nIkdh s'A pknd T[d:'rK dh ;fEsh fe; soQK dh ;h< � Gkos s/ gkfe;skB d/ nkg;h ;zpzXK s/ B'N fby'. � Gkos s/ uhB d/ nkg;h ;zpzXK s/ B'N fby'. � Gkos s/ nwohek d/ ;zpzXK dh uouk eo'.

200^250 PpdK tkb/ g qPB200^250 PpdK tkb/ g qPB200^250 PpdK tkb/ g qPB200^250 PpdK tkb/ g qPB

feZE /, ed'A ns/ fet/AfeZE /, ed'A ns/ fet/AfeZE /, ed'A ns/ fet/AfeZE /, ed'A ns/ fet/A

� Gkosh fJfsjk; d/ nkX[fBe ekb s/ fJZe Mks ;zpzXh toDB eo'. � nkX[fBe Gkosh fJfsjk; d/ gqw[Zy ;'qsK dh uouk eo'.

Gkos ftZu J h;N fJzvhnk ezgB h dh Pesh dh ;EkgB kGkos ftZu J h;N fJzvhnk ezgB h dh Pesh dh ;EkgB kGkos ftZu J h;N fJzvhnk ezgB h dh Pesh dh ;EkgB kGkos ftZu J h;N fJzvhnk ezgB h dh Pesh dh ;EkgB k

� nzro/Ih Jh;N fJzvhnk ezgBh s/ ft;Eko g{ote B'N fby'. � n?Arb' coK;h;h ;zxoP dk toDB eo'. � bkov t?bIbh d/ PkPB ekb ;w/A nzro/Ih ;kwoki d/ ft;Eko dk toDB eo'.

g qPk;fBe pDso, p;s htkd h ;?Bk ns/g qPk;fBe pDso, p;s htkd h ;?Bk ns/g qPk;fBe pDso, p;s htkd h ;?Bk ns/g qPk;fBe pDso, p;s htkd h ;?Bk ns/ f;tb gqPk;B dk ftek;f;tb gqPk;B dk ftek;f;tb gqPk;B dk ftek;f;tb gqPk;B dk ftek;

� nzro/Ih ;kwoki ;w/A Gkos ftZu f;tb ;oft; d/ pko/ ftZu dZ;'. � nzro/Ih ;kwoki ;w/A Gkos ftZu ;?fBe, g[fb; ns/ fBnK gqpzX pko/ ;zy/g toDB

eo'. � nzro/Ih ;oeko d[nkok Gkos ftZu ehs/ rJ/ ;zftXkfBe gfotosBK dk ;zy/g toDB

eo'.

g /Av{ ihtB ns/ g /Av{ ihtB ns/ g /Av{ ihtB ns/ g /Av{ ihtB ns/ ;wki;wki;wki;wki

� ;EkJh pzd'p;s s/ ft;Ekog{ote B'N fby'. � fe;kB ftdo'j dk ft;Ekog{ote toDB eo'. � Gkos ftZu nzro/Ih Pk;B d"okB bkr{ ehs/ rJ/ ;EkJh pzd'p;s, oJhnstkVh gqpzX

s/ wfjbtkVh gqpzX pko/ ;zy/g toDB eo'.

p;shtkd ns/ epkfJbh ;wkip;shtkd ns/ epkfJbh ;wkip;shtkd ns/ epkfJbh ;wkip;shtkd ns/ epkfJbh ;wki

� epkfJbh ;wki s/ ft;Ekog{ote B'N fby'. � epkfJbh b'eK d/ ftdo'j pko/ ft;Eko g{ote B'N fby'.

Page 9: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 9 of 87

d;sekoh ns/ T[d: 'rd;sekoh ns/ T[d: 'rd;sekoh ns/ T[d: 'rd;sekoh ns/ T[d: 'r

� bx{ T[d:'rK d/ gsB d/ eh ekoB ;B< � nkX[fBe Gkosh T[d:'rK pko/ ft;Ekog{ote B'N fby'. � nkX[fBe T[d:'fre ftek; dh wjZssk pko/ ft;Ekog{ote B'N fby'.

1857 JhH dk ftdo'j1857 JhH dk ftdo'j1857 JhH dk ftdo'j1857 JhH dk ftdo'j

� 1857 JhH d/ ftdo'j d/ eh ekoB ;B< � 1857 JhH d/ ftdo'j dhnK w[Zy xNBktK eh ;B< � 1857 JhH d/ ftdo'j d/ eh Bshi/ fBeb/ ;B<

f;Z fynk ns/ nzro/Ih okif;Z fynk ns/ nzro/Ih okif;Z fynk ns/ nzro/Ih okif;Z fynk ns/ nzro/Ih oki

� nkX[fBe f;Zfynk d/ ftek; dh uouk eo'. � f;Zfynk d/ ftek; ftZu ;wki ;[XkoeK B/ eh G{fwek fBGkJh. � ;o ;Z:d nfjwd yK ns/ nbhrVQ nzd'bB pko/ ft;Ekog{ote ukBDk gkT[.

fJ;sohnK ns/ ;[XkofJ;sohnK ns/ ;[XkofJ;sohnK ns/ ;[XkofJ;sohnK ns/ ;[Xko

� fJ;sohnK d/ ;[Xko eoB bJh nzd'bBK dh b'V feT[A gJh< � okik okw w'jB okJ/ ns/ nkohnk ;wki d[nkok ;wki ;[XkoB bJh eh :sB ehs/

rJ/< � fBozekoh nzd'bB s/ f;zx ;Gk nzd'bB pko/ ft;Ekog{ote B'N fby'. � wjkokPNo d[nkok fJ;sohnK dh dPk ;[XkoB ;zpzXh B'N fby'.

iks h gqE k Bz{ u[D"s hiks h gqE k Bz{ u[D"s hiks h gqE k Bz{ u[D"s hiks h gqE k Bz{ u[D"s h

� I'fspk c{b/ ns/ tho ;fbzrw B/ iksh gqEk d/ fto'X ftZu eh ekoi ehs/< � vkH Ghw okU nzp/deo ns/ wjkswk rKXh ih B/ iksh gqEk d/ ;zpzX ftZu nkgDk eh

:'rdkB fdZsk. � Gkosh ;wki ;[XkoeK d[nkok BhthA iksh d' b'eK dh jkbs ;[XkoB bJh ehshnK

;orowhnK d/ eh gqGkt gJ/<

p;shtkd ns/ Pfjoh g fotosBp;shtkd ns/ Pfjoh g fotosBp;shtkd ns/ Pfjoh g fotosBp;shtkd ns/ Pfjoh g fotosB

� fBPfjoheoB ns/ Bt/A e;fpnK d/ T[EkB s/ ft;Ekog{ote B'N fby'. � nzro/Ih oki ;w/A ebeZsk Pfjo dh wjZssk dk toDB eo'. � fdZbh Pfjo dk ft;Eko Bkb toDB eo'.

ebktK L fu ZsoeebktK L fu ZsoeebktK L fu ZsoeebktK L fu Zsoe koh, ;kfjs, GtB fBowkD ebk nkfd ftZu g fotosBkoh, ;kfjs, GtB fBowkD ebk nkfd ftZu g fotosBkoh, ;kfjs, GtB fBowkD ebk nkfd ftZu g fotosBkoh, ;kfjs, GtB fBowkD ebk nkfd ftZu g fotosB

� 19thA ns/ 20thA ;dh d/ nozG ftZu fuZsoekoh ebk d/ ftek; dk toDB eo'. � 19thA ns/ 20thA ;dh d/ nozG ftZu gq?Z; d/ ftek; dk toDB eo'. � ftPk nfXn?B w[zpJh ns/ u/BZJh dk toDB eo'.

Page 10: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 10 of 87

okPNoh nzd'bB, 1885^1919 JhHokPNoh nzd'bB, 1885^1919 JhHokPNoh nzd'bB, 1885^1919 JhHokPNoh nzd'bB, 1885^1919 JhH

� Gkosh ftZu okPNoh u/sBk g?dk j'D d/ eh ekoB ;B< � fJzvhnB B?PBb eKro; dh ;EkgBk, T[d/P s/ gqw[Zy wzrK s/ uouk eo'. � row db d/ T[EkB s/ T[BQK d/ T[d/PK pko/ dZ;'. � w[;fbw bhr dh ;EkgBk s/ T[; d/ T[d/PK dh uouk eo'. � 1909 JhH d/ fwzN' wkob/ ;[Xko n?eN ns/ rdo gkoNh d/ nzd'bB pko/ toDB eo'.

Gkosh ;[szsosk bJh ;zxoP 1919^1947Gkosh ;[szsosk bJh ;zxoP 1919^1947Gkosh ;[szsosk bJh ;zxoP 1919^1947Gkosh ;[szsosk bJh ;zxoP 1919^1947

� wjkswk rKXh :Z[r dk toDB eo'. � wjkswk rKXh ih d/ Bk^fwbtosB nzd'bB dk toDB eo'. � eqKshekoh nzd'bB dk toDB eo'. � r[od[nkok ;[Xko bfjo pko/ toDB eo'.

;[szs osk s' A pknd dk Gkos;[szs osk s' A pknd dk Gkos;[szs osk s' A pknd dk Gkos;[szs osk s' A pknd dk Gkos

� 1947 JhH s'A pknd okPNoh ns/ y/soh ftek; pko/ uouk eo'. � Gkos dh ftd/Ph Bhsh pko/ uouk eo'. � Gkos dhnK ;wkfie^nkofEe ;wZf;nktK pko/ ft;Ekog{ote B'N fby'. � Gkos d/ gkfe;skB s/ uhB Bkb ;zpzXK pko/ uouk eo'.

jmwqjmwqjmwqjmwq–––– nOvInOvInOvInOvI ivSwivSwivSwivSw----ieiqhwsieiqhwsieiqhwsieiqhws

ie`k AMkie`k AMkie`k AMkie`k AMk vwly pRSn vwly pRSn vwly pRSn vwly pRSn

pUrvpUrvpUrvpUrv----ieiqieiqieiqieiqhws Aqy kWsw hws Aqy kWsw hws Aqy kWsw hws Aqy kWsw Xug dIAW siBAqwvWXug dIAW siBAqwvWXug dIAW siBAqwvWXug dIAW siBAqwvW

� pUrv ieiqhws qoN kI Bwv hY? � ieiqhwisk mnuK dy Xug qoN kI Bwv hY? � mnuK dI auqpqI ikvNy hoeI? � DWqW dI Koj kdoN hoeI? � iprwimf qoN kI Bwv hY? � Awid mnuK qoN kI Bwv hY? � pUrv ieiqhws mwnv dIAW iksmW bwry d`so? � A`g dI Koj bwry d`so? � buDIDwrI jIv bwry d`so? � sMdW qoN kI Bwv hY? � Awid mnuK dy ivSvwSW bwry d`so? � nvIn p`Qr Xug qoN kI Bwv hY? � mwqw dyvI qoN kI Bwv hY? � sUrj dI prjw qoN kI Bwv hY? � klw qNo kI Bwv hY? � kWsI Xug iv`c ikhVy rwjW dw auQwn hoieAw? � mYsoptwmIAW dI siBAqw qoN kI Bwv hY? � imsr dI siBAqw qoN kI Bwv hY? � cIn dI siBAqw qoN kI Bwv hY?

Page 11: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 11 of 87

muFly lohmuFly lohmuFly lohmuFly loh----Xug dw smwjXug dw smwjXug dw smwjXug dw smwj

� lohy dI Koj qoN kI Bwv hY? � BwrqI siBAqw qoN kI Bwv hY? � AwrIAw dI siBAqw qoN kI Bwv hY? � BwrqI siBAqw dy SurU iv`c ikhVy rwjW dI sQwpnw hoeI? � rwjnIiqk ivkws qoN kI Bwv hY? � mOrIAW vMS qoN kI Bwv hY? � gMDwr dI klw SYlI kI sI? � smIkrx qoN kI Bwv hY? � rwjnIiqk AvsQw qoN kI Bwv hY? � smwijk AvsQw qoN kI Bwv hY? � pirvwr qoN kI Bwv hY? � AwdrS qoN kI Bwv hY? � cwr vydW dy nwm d`so? � DwqU klw dy nmUny ikhVy hn? � kwlIdws dIAW rcnwvW d`so? � cInI siBAqw dy ivkws dy bwry d`so? � cInI siBAqw iv`c rwjw kI krdw sI? � XUnwnI siBAqw bwry d`so? � romn siBAqw bwry dso?

m`D kwlIn sMswrm`D kwlIn sMswrm`D kwlIn sMswrm`D kwlIn sMswr

� swmMqvwdI ivvsQw bwry qusI kI jwxdy ho? � crc qoN kI Bwv hY? � vxj qy vpwr qoN kI Bwv hY? � a`uqr m`DkwlIn Xug qoN kI Bwv hY? � swihq qoN kI Bwv hY? � Bvn auswrI bwry d`so? � Arb s`iBAqw qoN kI Bwv hY? � Bwrq dw smwijk jIvn ikho ijhw sI? � Bwrq dw AwriQk jIvn ikho ijhw sI? � Bwrq dy siBAwcwr qoN kI Bwv hY? � Bwrq dy ivigAwink ivkws qoN kI Bwv hY?

AwDuink kwl dw AwrMBAwDuink kwl dw AwrMBAwDuink kwl dw AwrMBAwDuink kwl dw AwrMB

� swmMqvwd iv`c igrwvt qoN kI Bwv hY? � ikswnW dy ivdroh qoN kI Bwv hY? � punr jwigRqI qoN kI Bwv hY? � 'qrkvwd dw AwrMB' ies qoN kI Bwv hY? � mwnvvwd qoN kI Bwv hY? � Drm suDwr AMdoln qoN kI Bwv hY? � kYQoilk Drm suDwr qoN kI Bwv hY? � vpwr qy vixj qoN kI Bwv hY? � inrMkuSvwd qoN kI Bwv hY? � AwriQk kwrx qoN kI Bwv hY?

Page 12: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 12 of 87

pihlw ivSv XuDpihlw ivSv XuDpihlw ivSv XuDpihlw ivSv XuD

� pihly ivSvXuD qoN kI Bwv hY? � AMqrrwStrI rok qoN kI Bwv hY? � ivroDI gutW iv`c vMf qoN kI Bwv hY? � do-p`KI imqrqw qoN kI Bwv hY? � iqMn dySI sMDI qoN kI Bwv hY? � bsqIAW leI sMGrS qoN kI Bwv hY? � morwko sMkt qoN kI Bwv hY? � pxfubIAW dy XuD qoN kI Bwv hY? � XuD dy AMiqm pVwA qoN kI Bwv hY? � pYirs dy SwqI sMmyln qoN kI Bwv hY? � 'vrswie dI sMDI' qoN kI Bwv hY? � 'inaUlI dI sMDI' qoN kI Bwv hY? � sMswr dI dubwrw vMf qoN kI Bwv hY?

1919 eI.q1919 eI.q1919 eI.q1919 eI.qoN dUsry ivSv XuD q`k dw sMswroN dUsry ivSv XuD q`k dw sMswroN dUsry ivSv XuD q`k dw sMswroN dUsry ivSv XuD q`k dw sMswr

� ivSvXuD smyN sMswr ikhVy do gutW iv`c vMifAw igAw sI? � AwriQk mMdhwlI qoN kI Bwv hY? � 'lytrn' dI sMDI kI sI? � musoilnI dy do smwijk kMm d`so? � nwzIdl dy koeI do isDWq d`so? � Dwrimk nIqI bwry nwzIvwd dw kI ivcwr hY? � jpwn dy SihrW auqy iks swl bMbwrI hoeI? � jpwn Aqy AmrIkw ny XuD iv`c ikauN ih`sw ilAw? � pYirs sMmyln qoN kI Bwv hY? � punr inrmwx dIAW smisAwvW qoN kI Bwv hY? � jrmnI dy pqn qoN kI Bwv hY? � sMXukq rwStr sMG dI sQwpnw iks leI hoeI?

dUdUdUdUjy ivSvXuD qoN ip`CoN dw sMswrjy ivSvXuD qoN ip`CoN dw sMswrjy ivSvXuD qoN ip`CoN dw sMswrjy ivSvXuD qoN ip`CoN dw sMswr

� nwto qoN kI Bwv hY? � SIq XuD qoN kI Bwv hY? � 'iseyto' kI Bwv hY? � XuD inrlyp gut qoN kI Bwv hY? � rwStrI AMdoln qoN kI Bwv hY? � pUrn svrwj qoN kI Bwv hY? � 'P`ut pwE qy rwj kro' dI nIqI kI hY? � iezrweIl dI auqp`qI qoN kI Bwv hY? � XUnysko qoN kI Bwv hY? � fbilaU.AYc.E. qoN kI Bwv hY? � AweI.AYs.E.qoN kI Bwv hY? � AweI.Awr.E.qoN kI Bwv hY? � sOlIfYrtI PMf qoN kI Bwv hY? � inSqrIkrx kimSn qoN kI Bwv hY? � rMg Byd dI nIqI qoN kI Bwv hY? � prmwxU hiQAwrW qoN kI Bwv hY? � APrIkw dI AwzwdI leI jwigRqI ikvyN pYdw hoeI?

Page 13: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 13 of 87

BwrqI jwgRqIBwrqI jwgRqIBwrqI jwgRqIBwrqI jwgRqI

� ivdroh qoN kI Bwv hY? � ivdroh dy srUp qoN kI Bwv hY? � 1857 eI.dy ivdroh dw qqkwlI kwrn kI sI? � 1857 eI. dy ivdroh dw pRSwSink kwrn kI sI? � 1857 eI. dy ivdroh dw rwjnIiqk kwrn kI sI? � 1857 eI. dy ivdroh dw smwijk kwrn kI sI? � 1857 eI. dy ivdroh dw sYink kwrn kI sI? � 1857 eI. dw ivdroh sPl ikauN nhIN hoieAw? � 1857 eI. dI kRWqI qoN bwAd ikhVy nvyN vpwirk kyNdr hoNd ivc Awey? � 1857 eI. dI kRWqI qoN bwAd ikhVIAW nvIAW smwijk sRyxIAW hoNd iv`c AweIAW? � AwrIAw smwj dI sQwpnw kdoN qy ik`Qy kIqI geI sI? � pRwrQnw smwj bwry dso? � rwm ikRSn imSn qoN kI Bwv hY? � iQausoPIkl sBw qoN kI Bwv hY? � AlIgVH AMdoln qoN kI Bwv hY? � nwmDwrI AMdoln qoN kI Bwv hY? � cIP Kwlsw dIvwn qoN kI Bwv hY?

Bwrq dw suqMqrqw sMgRwmBwrq dw suqMqrqw sMgRwmBwrq dw suqMqrqw sMgRwmBwrq dw suqMqrqw sMgRwm

� ieMfIAn nYSnl kWgrs dI sQwpnw kdoN ik`Qy qy iks duAwrw hoeI? � kWgrs dw audyS kI sI? � grm dl qoN kI Bwv hY? � kWgrs dI vMf kdoN hoeI? � svdySI AMdoln qoN kI Bwv hY? � kRWqIkwrI AMdoln qoN kI Bwv hY? � gdr pwrtI dI sQwpnw iksny, ikQy Aqy kdoN kIqI ? � nojvwn Bwrq sBw bwry d`so? � gurduAwrw suDwr AMdoln kI sI? � iKlwPq AMdoln qoN kI Bwv hY? � nw-imlvrqn AMdoln qoN kI Bwv hY? � rolt AYkt qoN kI Bwv hY? � pUrn svrwj kI sI? � mzdUr sMG qoN kI Bwv hY? � ikswn sMgTn qoN kI Bwv hY? � Bwrq C`fo AMdoln kI sI?

iqMn AMkWiqMn AMkWiqMn AMkWiqMn AMkW vwly pRSnvwly pRSnvwly pRSnvwly pRSn

pUrvpUrvpUrvpUrv----ieiqieiqieiqieiqhws Aqy kWsw Xug dIAW siBAqwvWhws Aqy kWsw Xug dIAW siBAqwvWhws Aqy kWsw Xug dIAW siBAqwvWhws Aqy kWsw Xug dIAW siBAqwvW

� pUrv ieiqhws qy not ilKo? � mnuK dI auqp`qI qy not ilKo? � Awid mnuK qy not ilKo? � buDIDwrI jIv bwry ilKo? � purwqn p`Dr Xug qy not ilKo? � nvIn p`Dr Xug qy not ilKo? � pSUpwlx qy not ilKo? � sMgiTq jIvn qy not ilKo

Page 14: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 14 of 87

� AwvwjeI dy swDnW bwry qusI kI jwxdy ho? � "pUjw" bwry not ilKo? � kWsI Xug qy not ilKo? � kWsI Xug dy smwijk jIvn qy not ilKo? � kWsI Xug iv`c Drm bwry d`so? � kWsI Xug iv`c ivigAwn qy not ilKo? � kWsI Xug iv`c klw bwry d`so? � isMD GwtI dI siBAqw qy not ilKo?

muFly lohmuFly lohmuFly lohmuFly loh----Xug dw smwjXug dw smwjXug dw smwjXug dw smwj

� BwrqI siBAqw qy not ilKo? � BwrqI siBAqw iv`c lohy dI Koj qy not ilKo? � BwrqI siBAqw iv`c morIAw vMS qy not ilKo? � BwrqI siBAqw iv`c rwjnIiqk AvsQw qy not ilKo? � BwrqI siBAqw iv`c smwijk AvsQw qy not ilKo? � BwrqI siBAqw dy siBAwcwr qy ivigAwink dyx qy not ilKo? � BwrqI siBAqw iv`c Drm bwry qusI kI jwxdy ho? � cInI siBAqw iv`c rwjnIiqk ivvsQw bwry ilKo? � cInI siBAqw iv`c swmijk pRbMD qy not ilKo? � cInI siBAqw iv`c AwriQk AvsQw qy not ilKo? � cInI siBAqw iv`c klw qy not ilKo? � XUnwnI siBAqw iv`c smwijk AvsQw qy not ilKo? � romn siBAqw dy pRbMDkI FWcy qy not ilKo?

m`D kwlIn sMswrm`D kwlIn sMswrm`D kwlIn sMswrm`D kwlIn sMswr

� swmMqvwdI ivvsQw qy not ilKo? � crc dI BUimkw bwry d`so? � m`D kwlIn sMswr iv`c vpwr qy vxj dI kI siQqI sI? � m`D kwlIn sMswr iv`c is`iKAw qy not ilKo? � m`D kwlIn sMswr iv`c swihq qy not ilKo? � Arb siBAqw iv`c ieslwm dy auQwn qy not ilKo? � Arb siBAqw iv`c sMsikRqI qy ivigAwn qy not ilKo? � Bwrq dy swmijk jIvn qy not ilKo? � Bwrq dy AwriQk jIvn qy not ilKo? � Bwrq dy siBAwcwr Aqy ivigAwink ivkws bwry d`so?

AwDuAwDuAwDuAwDuink kwl dw AwrMBink kwl dw AwrMBink kwl dw AwrMBink kwl dw AwrMB

� swmMqvwd iv`c igrwvt dy kI kwrx hn? � punrjwigRqI qy not ilKo[ � Drm-suDwr AMdoln qy not ilKo[ � bsqIvwd qy not ilKo[ � XUrp iv`c rwStrI rwjW dy auQwn dy smwijk kwrn kI sn? � XUrp iv`c rwStrI rwjW dy auQwn dy AwriQk kwrn kI sn? � XUrp iv`c rwStrI rwjW dy auQwn dy rwjnIiqk kwrn kI sn?

pihlw ivSv XuDpihlw ivSv XuDpihlw ivSv XuDpihlw ivSv XuD

� pihly ivSvXuD dy kI kwrn sI? � iqMn dySI sMDI qy not ilKo[

Page 15: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 15 of 87

� ieMglYNf Aqy PrWs dy smJoqy bwry not ilKo[ � bsqIAW dy sMGrS qy not ilKo[ � morwko sMkt qy not ilKo[ � pUrbI smisAw qy not ilKo[ � pihly ivSv XuD qy not ilKo[ � pYirs SwqI sMmyln qy not ilKo[ � vrswie dI sMDI qy not ilKo[ � sMswr iv`c nvyN rwStrW dy auBwr qy not ilKo[ � sMswr dI dubwrw vMf qy not ilKo[ � pihly ivSvXuD dy smwijk is`ty d`so[ � pihly ivSvXuD dy AwriQk is`ty d`so[

1919 eI.qoN dUsry iv1919 eI.qoN dUsry iv1919 eI.qoN dUsry iv1919 eI.qoN dUsry ivSv XuD q`k dw sMswrSv XuD q`k dw sMswrSv XuD q`k dw sMswrSv XuD q`k dw sMswr

� AwriQk sMkt qy not ilKo? � 1929 eI. dy AwriQk mMdvwVw qy not ilKo[ � ietlI iv`c PwsIvwd qy not ilKo[ � jrmnI iv`c nwzIvwd qy not ilKo[ � jwpwn iv`c sYnIkrx qy not ilKo[ � rwStrIsMG dI AsPlqw qy not ilKo[ � PwisstW dy audySW qy not ilKo[ � dUjy mhWXuD dy rwjnIiqk BwvW auqy not ilKo[ � dUjy mhWXuD dy AwriQk pRBwvW auqy not ilKo[ � punr inrmwx dIAW smisAwvW auqy not ilKo[

dUdUdUdUjy ivSvXuD qoN ip`CoN dw sMswrjy ivSvXuD qoN ip`CoN dw sMswrjy ivSvXuD qoN ip`CoN dw sMswrjy ivSvXuD qoN ip`CoN dw sMswr

� eySIAw iv`c rwStrI AMdoln qy not ilKo? � APrIkw iv`c rwStrI AMdoln qy not ilKo? � lyitn AmrIkw iv`c rwStrI suqMqrqw AMdoln qy not ilKo[ � nvyN suqMqr rwStrW dy ivkws qy not ilKo[ � gut inrpyK AMdoln qy not ilKo[ � AMqr rwStrI AwriQk nIqI iv`c suqMqr dySW dI Buimkw qy not ilKo[ � inSSqrIkrn auqy not ilKo[ � SIq XuD qy not ilKo[ � ivkwSSIl dySW dI smisAwvW qy not ilKo[ � rwStrI sMG dI sihXog dI nIqI bwry not ilKo[

BwrqI jwgRqIBwrqI jwgRqIBwrqI jwgRqIBwrqI jwgRqI

� 1857 eI. dy ivdroh dy pRSwSink kwrnW qy not ilKo[ � 1857 eI. dy ivdroh dy rwjnIiqk kwrnW qy not ilKo[ � 1857 eI. dy ivdroh dy smwijk kwrnW qy not ilKo[ � 1857 eI. dy ivdroh dy sYink kwrnW qy not ilKo[ � 1857 eI. dy ivdroh dI AsPlqw dy kI kwrx sn? � 1857 eI. dy ivdroh dy is`ty ilKo[ � nvyN vpwirk kyNdrW qy sMKyp not ilKo[ � nvIAW smwijk SyRxIAW qy sMKyp not ilKo[ � nvIAW smwijk SRyxIAW dy Xogdwn qy crcw ilKo[ � bRhmo smwj qy not ilKo[ � AwrIAw smwj qy not ilKo[

Page 16: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 16 of 87

� AlIgVH AMdoln qy sMKyp not ilKo[ � nwmDwrI AMdoln qy sMKyp not ilKo[ � isMG sBw AMdoln qy sMKyp not ilKo[ � rwStrI cyqnw qy not ilKo[

Bwrq dw suqMqrqw sMgRwmBwrq dw suqMqrqw sMgRwmBwrq dw suqMqrqw sMgRwmBwrq dw suqMqrqw sMgRwm

� BwrqI rwStrI kWgrs qy sMKyp not ilKo[ � grm dl qy not ilKo[ � kWgrs dI vMf qy not ilKo[ � svdySI AMdoln qy not ilKo[ � kRWqIkwrI AMdoln qy not ilKo[ � gdr pwrtI qy not ilKo[ � gurduAwrw suDwr lihr qy not ilKo[ � nOjvwn Bwrq sBw qy not ilKo[ � iKlwPq AMdoln qy not ilKo[ � nw-imlvrqn AMdoln qy not ilKo[ � jilAWvwlw bwg dy hiqAwkWf qy not ilKo[ � pUrn svrwj dI mMg qy not ilKo[ � mzdUr sMG qy not ilKo[ � smwjvwdI AMdoln dy aupr sMKyp not ilKo[ � Bwrq C`fo AMdoln dy aupr sMKyp not ilKo[ � Azwd ihMd POj qy sMKyp not ilKo[

Cy AMkW vwly pRSnCy AMkW vwly pRSnCy AMkW vwly pRSnCy AMkW vwly pRSn

pUrvpUrvpUrvpUrv----ieiqieiqieiqieiqhws Aqy kWsw Xug dIAW siBAqwvWhws Aqy kWsw Xug dIAW siBAqwvWhws Aqy kWsw Xug dIAW siBAqwvWhws Aqy kWsw Xug dIAW siBAqwvW

� pUrv ieiqhws mnuK dy jIvn, ivkws Aqy rihxsihx dy FMg nMU ivsQwr nwl ilKo[

� pUrv ieiqhws mnuK dy Drm, ivSvwS qy klw bwry ivsQwr nwl ilKo[ � DwqW dI Koj nwl mnuK dy smwijk sMgTn Aqy ivigAwn dw kI ivkws hoieAw? � kWsI Xug smyN ivigAwn dI jwxkwrI bwry ivsQwr nwl ilKo[ � hV`pw dI sMsikRqI auqy iek not ilKo[ � mYsopotwmIAW dI siBAqw dy bwry ivsQwr nwl ilKo[ � cIn dI siBAqw qy ivsQwr pUrvk not ilKo[

muFly lohmuFly lohmuFly lohmuFly loh----Xug dw smwjXug dw smwjXug dw smwjXug dw smwj

� AwrIAw dI siBAqw bwry ivsQwr nwl ilKo? � loh Xug smyN cInI siBAqw dI ivsQwr nwl jwxkwrI idE[ � iskMdr dy swmrwj bwry ivsQwr nwl ilKo[ � loh Xug smyN romn swmrwj dI SwSn pRbMDkI Aqy kwnMUn dw vrxn kro[ � loh Xug dy smwj iv`c XUnwnI siBAqw dI sMKyp jwxkwrI idE[

m`D kwlIn sMswrm`D kwlIn sMswrm`D kwlIn sMswrm`D kwlIn sMswr

� m`D kwlIn XUrp dy smwj iv`c swmMq Aqy crc dI BUimkw bwry ivsQwr nwl d`so[ � ArbW dI siBAqw dw vrxn kro[ � ArbW dI siBAqw dI sMsikRqI Aqy ivigAwn nMU kI dyx hY? � m`D kwlIn Bwrq dI smwijk, AwriQk qy sMsikRiqk AvsQw dw vrxn kro[

Page 17: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 17 of 87

AwDuink kwl dw AwrMBAwDuink kwl dw AwrMBAwDuink kwl dw AwrMBAwDuink kwl dw AwrMB

� Drm suDwr AMdoln bwry ivsQwr sihq vrxn kro? � XUrp iv`c rwStrI rwjW dy auQwn dw ivsQwr pUrvk vrxn kro[

pihlw ivSv XuDpihlw ivSv XuDpihlw ivSv XuDpihlw ivSv XuD

� pihly ivSv XuD dy kwrnW dw vrxn kro[ � pihly ivSv XuD dIAW muK GtnwvW dw sMKyp vrxn kro[ � pYirs dI SwqI smJoqy dI ivAwiKAw kro[ � ivSv XuD dy AwriQk Aqy smwijk is`itAw dw ivsQwr pUrvk vrxn kro[ � morwko sMkt dw ivsQwr pUrvk vrxn kro[

1919 eI.q1919 eI.q1919 eI.q1919 eI.qoN dUsry ivSv XuD q`k dw sMswroN dUsry ivSv XuD q`k dw sMswroN dUsry ivSv XuD q`k dw sMswroN dUsry ivSv XuD q`k dw sMswr

� AwriQk mMdhwlI kI sI? ivSv dy dySW auqy ies dw kI pRBwv ipAw? � jrmnI iv`c ihtlr qy nwzIvwd dI crcw kro[ � jwpwn dy sYnwvwd dy ies auqy kI pRBwv pey? � rwStr sMG kI sI Aqy ieh AsPl ikauN irhw? � dUsry mhWXuD dy kwrnW dI crcw kro[ � dUsry mhWXuD dIAW GtnwvW auqy not ilKo[ � dUsry mhWXuD ipCoN rwjnIiqk qy AwriQk p`Ko ikhVy pRBwv pey sn?

dUdUdUdUjy ivSvXuD qoN ip`CoN dw sMswrjy ivSvXuD qoN ip`CoN dw sMswrjy ivSvXuD qoN ip`CoN dw sMswrjy ivSvXuD qoN ip`CoN dw sMswr

� dUjy mhWXuD qoN ipCoN SurU hox vwlw SwqI XuD kI sI? ies dw sMswr auqy kI pRBwv ipAw[

� rwStrI suqMqrqw AMdoln dw lYitn AmrIkw dy sMdrB iv`c vrxn kro[ � prmwxU bMbW Aqy inSSqrIkrx auqy not ilKo[ � sMXukq rwStr sMG dy ivSv SwqI leI kIqy XqnW dw mulWkx kro[

BwrqI jwgRqIBwrqI jwgRqIBwrqI jwgRqIBwrqI jwgRqI

� 1857eI. dy ivdroh dy kwrnW bwry ivsQwr pUrvk vrxn kro[ � 1857eI. dy ivdroh dI AsPlqw qy is`itAW dw ivsQwr pUrvk vrxn kro[ � bRhmo smwj dw ivsQwr pUrvk vrxn kro[ � nwmDwrI AMdoln bwry ivsQwr pUrvk vrxn kro[ � rwStrI cyqnw dy jwigRq hox dy kI kwrn sn? � isMG sBw AMdoln dw ivsQwr pUrvk vrxn kro[ � BwrqI BSwvW Aqy swihq bwry ivsQwr pUrvk not ilKo[ � nw-imlvrqn lihr qy ivsQwr pUrvk vrxn kro[

Bwrq dw suqMqrqw Bwrq dw suqMqrqw Bwrq dw suqMqrqw Bwrq dw suqMqrqw sMgRwmsMgRwmsMgRwmsMgRwm

� kWgrs dI sQwpnw Aqy kwrj pRxwlI bwry ivsQwr pUrvk ilKo[ � grm dl qy ivsQwr pUrvk not ilKo[ � nojvwn Bwrq sBw dI sQwpnw Aqy gqIivDIAW dw ivsQwr sihq vrxn kro[ � gurduAwrw suDwr AMdoln dy kwrx, kwrjpRxwlI qy is`itAW dw vrxn kro[ � nw-imlvrqx AMdoln bwry ivsQwr pUrvk vrxn kro[ � isvl-nw-PrmwnI AMdoln bwry ivsQwr sihq vrxn kro[ � ikswn sMgTnW dy aupr not ilKo[ � mzdUr sMgTnW bwry ivsQwr pUrvk vrxn kro[ � smwjvwdI AMdoln bwry qusI kI jwxdy ho?

Page 18: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 18 of 87

� Bwrq C`fo AMdoln bwry ivsQwr sihq ilKo[ � Bwrq dI vMf dw vrxn kro[

ebk; debk; debk; debk; d Z;thZ;thZ;thZ;th ;wkfie f;Zfynk;wkfie f;Zfynk;wkfie f;Zfynk;wkfie f;Zfynk

g fjbk ;w?;Nog fjbk ;w?;Nog fjbk ;w?;Nog fjbk ;w?;No fJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aB

g zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PskJhnK ns/ T[jBK d k fJ; d/ fJ fsjk; T[Zs/ g qGktg zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PskJhnK ns/ T[jBK d k fJ; d/ fJ fsjk; T[Zs/ g qGktg zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PskJhnK ns/ T[jBK d k fJ; d/ fJ fsjk; T[Zs/ g qGktg zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PskJhnK ns/ T[jBK d k fJ; d/ fJ fsjk; T[Zs/ g qGkt

� gzikp ;apd sA' eh Gkt j?< � gzikp B{z Gkos dk gqt/; d[nko feT[ fejk iKdk j?< � :{BkBhnK B/ gzikp B{z eh Bkw fdZsk< � wjKekft ns/ g[okDK ftZu gzikp B{z fe; Bkw Bkb p[bkfJnk iKdk ;h< � wZXekb ftZu gzikp dk eh BK ;h ns/ fJ; dh okiXkBh feZE/ ;h< � wjkokik oDihs f;zx d/ ;w/ gzikp B{z fe; BK Bkb p[bkfJnk iKdk ;h< � Gk;ak d/ nkXko s/ gzikp dh tzv ed'A ehsh rJh< � gzikp d/ T[Zso gZSw ftZu ;fEs ;G s' gqf;ZX dZo/ dk BK dZ;'< � fjwkfbnK gops dh ;G s' T[Zuh u'Nh fejVh ;h< � gzikp dhnK gzi BdhnK d/ BK fby'< � gzikp B{z fezBQK BktK Bkb ikfDnk iKdk ;h< � gzikp B{z gqkfeqse iK G{r'fbe fdq;aNh nB[;ko fezB/ GkrK ftZu tzfvnk iKdk ;h< � gzikp dh T[so^gZSwh ;hwk s/ ;fEs gzi dfonktK d/ BK fby'< � sokJh gqd/;a feZE/ ;fEs j?< � d[nkp ;apd s' eh Gkt j?< � pkoh d'nkp s' eh Gkt j?< � uZi d[nkp s' eh Gkt j?< � wkbtk gqd/;a feZE/ ;fEs j?< � wkbtk gqd/;a d/ uko BroK d/ BK dZ;'< � gzikp dh ibtk:{ fej' fijh j?< � gzikp dhnK T[j fejVhnK BdhnK jB fiBQK d/ nkXko s/ T[;dk BK gzikp fgnk< � gzikp ftZu j'D tkbhnk e[M fBoDkfJe bVkJhnK d/ BK fby'<

r[o{ B kBe d/t ih sA' gfjbK d/ g zikp dh okiB hfse ns/ ;wkfie nt;Ekr[o{ B kBe d/t ih sA' gfjbK d/ g zikp dh okiB hfse ns/ ;wkfie nt;Ekr[o{ B kBe d/t ih sA' gfjbK d/ g zikp dh okiB hfse ns/ ;wkfie nt;Ekr[o{ B kBe d/t ih sA' gfjbK d/ g zikp dh okiB hfse ns/ ;wkfie nt;Ek

� gzikp s/ b'Xh tz;a d/ fezBQK ;ak;eK dk ;akPB fojk< � d'bs yK b'Xh e"D ;h< � pfjb'b yK b'Xh e"D ;h< � fJpokjhw b'Xh dk e'Jh fJZe r[D dZ;'< � pkpo B/ gzikp T[Zs/ fiZs edA' gqkgs ehsh< � pkpo d/ jwb/ d/ ;w/ gzikp dk rtoBo e"D ;h< � fJpokjhw b'Xh B/ d"bs yK b'Xh B{z fdZbh feT[ p[bkfJnk< � d'bs yK b'Xh B/ pkpo B{z Gkos s/ jwbk eoB bJh feT[A ;Zdk G/fink< � nkbw yK b'Xh e'D ;h<

Page 19: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 19 of 87

� nkbw yK tZb' pkpo Bkb ehsh ;zXh dhnK w[Zy ;aosK fby'< � r[o{ BkBe d/t ih B/ pkpo d/ fe; jwb/ dh fBzfdnk ehsh j?< � r[o{ BkBe d/t ih d/ ;w/ fdZbh s/ fe; tzP d/ fe; ;[bskB dk ;ak;B ;h< � gkDhgs dh bVQkJh ed' j'Jh ;h ns/ fJ; ftZu e"D fiZfsnk ;h< � gzikp d/ fse"D/ ;zxoP s' eh Gkt j?< � pkpo d/ Gkos jwb/ d/ d' ekoB dZ;'< � w[;fbw ;wki fejVhnK^2 Pq/DhnK ftZu tzfvnk j'fJnk ;h< � T[bwk pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � w[;fbw ;wki d/ G'iB pko/ dZ;'< � ;Z:d e"D ;h< � w[;bwkBK d/ wB goukt/ d/ ;kXBK dk toBD eo'<

r[o{ B kBe d/t ih ns/ T[jB K dhnr[o{ B kBe d/t ih ns/ T[jB K dhnr[o{ B kBe d/t ih ns/ T[jB K dhnr[o{ B kBe d/t ih ns/ T[jB K dhn k f;ZfynktKk f;ZfynktKk f;ZfynktKk f;ZfynktK

� r[o{ BkBe d/t ih dk iBw ed'A ns/ feZE/ j'fJnk< � r[o{ BkBe d/t ih d/ iBw ;EkB B{z nZieZbQ eh fejk iKdk j?< � r[o{ BkBe d/t ih d/ wksk fgsk dk eh BK dZ;'< � r[o{ BkBe d/t ih dh gsBh dk BK dZ;'< � r[o{ BkBe d/t ih d/ g[ZsoK d/ BK dZ;'< � r[o{ BkBe d/t ih B/ ;Zuk ;"dk fet/A ehsk< � r[o{ BkBe d/t ih B/ iB/T{ gfjBD s' fJBeko feT[ ehsk< � r[o{ BkBe d/t ih B{z ;[bskBg[o feT[ G/fink frnk< � r[o{ BkBe d/t ih ;[bskBg[o feZE/ B"eoh eod/ ;B< � r[o{ BkBe d/t ih d/ w[ZYb/ ihtB Bkb ;pzfXs d' ;EkBK d/ BK dZ;'< � r[o{ BkBe d/t ih B{z frnkB dh gqkgsh feZE/ j'Jh ;h< � r[o{ BkBe d/t ih B/ fGzB^2 ;EkBK dhnK fijVhnK :ksoktK ehshnK, T[BQK B{z

eh efjzd/ jB< � r[o{ BkBe d/t ih B/ T[dk;hnK ftZu fezB/ ;kb pshs ehs/< � r[o{ BkBe d/t ih B/ ed'A ns/ fe; Bro dh ;EkgBk ehsh< � eoskog[o s'A eh Gkt j?< � T[dk;hnK d/ pknd r[o{ ;kfjp B/ feZE/ fBtk; ehsk< � gfjbh T[dk;h ftZu r[o{ ih B/ fezBQK w[Zy ;EkBK dh :ksoK ehsh< � r[o{ BkBe d/t ih nkgDh gfjbh T[dk;h d/ d"okB n;kw ftZu fe; Grs Bkb

fwb/< � r[o{ BkBe d/t ih B/ fejVhnK w[Zy pkDhnK dh ouBk ehsh< � eoskog[o ftZu r[o{ BkBe d/t ih B/ fejVhnK d' ;z;EktK dh ;EkgBk ehsh< � f;Zy Xow d/ ;z;Ekge e"D ;h< � r'oywsk B{z r[o{ BkBe d/t ih dh :ksok d/ pknd eh BK fdZsk frnk< � feos s'A eh Gkt j?< � Bkw o{g ftZu r[o{ BkB e d/t ih B/ fe; n"os dk ikd{ ns/ ukbK n;cab pDk

fdZshnk< � nksw ;wogD s'A eh Gkt j?< � ehosB dh gqEk fe; r[o{ B/ P[o{ ehsh< � r[o{ BkBe d/t ih B/ nkgDh sh;oh T[dk;h d"okB feBQK d' gqf;ZX w[;fbw ;EkBK

dh :ksok ehsh ;h< � ;G s' gfjbK fejVk ftnesh r[o{ BkBe d/t ih dk u/bk pfDQnk< � r[o{ BkBe d/t ih d/ nB[;ko wB[Zy d/ gzi d[PwD fejV/ jB< � r[[o{ BkBe d/t ih ed'A ns/ feZE/ i'sh i's ;wkJ/<

Page 20: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 20 of 87

r[o{ nzrd d/t ih s' r[o{ s/rpjkdo ih sZe f;Zy r[o{nK dk :'rdkBr[o{ nzrd d/t ih s' r[o{ s/rpjkdo ih sZe f;Zy r[o{nK dk :'rdkBr[o{ nzrd d/t ih s' r[o{ s/rpjkdo ih sZe f;Zy r[o{nK dk :'rdkBr[o{ nzrd d/t ih s' r[o{ s/rpjkdo ih sZe f;Zy r[o{nK dk :'rdkB

� f;ZyK d/ d{i/ r[o{ dk eh BK ;h< � GkJh bfjDk fe; r[o{ dk gfjbk Bkw ;h< � r[o{ nzrd d/t ih B{z fJj Bkw fe;B/ fdZsk ;h< � r[o{ nzrd d/t ih dh Xkofwe rshftXhnK dk e/Ado fejVk ;h< � r'fJzdtkb ftZu pkT[bh dh BhAj fe; r[o{ B/ oZyh ;h< � r[o{ nzrd d/t ih dk r[o{ ;wK dZ;'< � f;Zy Xow d/ shi/ r[o{ ih dk Bkw dZ;'A< � r'fJzdtkb ftZu pkT[bh dk fBowkD fe; r[o{ ih B/ eotkfJnk ;h< � wzih gqEk fe; B/ ;[o{ ehsh ;h< � id' r[o{ nwodk; ih r[orZdh s/ p?m/ sK T[jBK dh T[wo fezBh ;h< � r'fJzdtkb ftZu pkT[bh ;kfjp dhnK fezBhnK g'VhnK jB< � r[o{ nwodk; ih B/ fezB/ ;apdK dh ouBk ehsh< � r[o{ nwodk; ih B/ fezBhnK wzihnK dh ;EkgBk ehsh< � r[o{rZdh B{z iZdh fe; r[o{ B/ pDkfJnk< � r[o{ nwodk; ih B/ nkgDk T[ZsokfXekoh fe; B{z fB:[es ehsk< � fejVk w[rb pkd;akj r[o{ okwdk; ih e'b nkfJnk ;h< � w;zd gqEk fe; B/ P[ao{ ehsh ;h< � r[o{ okwdk; ih dk n;bh BK eh ;h< � r[o{ okwdk; ih d/ fszB g[ZsoK d/ BK dZ;'< � nzfwqs;o dh ;EkgBk fe; r[o{ B/ ehsh ;h< � r[o{ okwdk; Bkb nepo dh w[bkeks feZE/ j'Jh< � ftnkj d/ ;w/ bktK dh gqEk fe; r[o{ B/ P[o{ ehsh< � gzit/A r[o{ ;kfjpkB ih dk BK fby'< � r[o{ noiB d/t ih dk r[orZdh ;wK dZ;'< � jfowzdo ;kfjp s' eh Gkt j?< � jfowzdo ;kfjp dh BhAj fe; w[;fbw ceho B/ oZyh< � jfowzdo ;kfjp ih dk gfjbk rqzEh e"D ;h< � nkfd rqzE ;kfjp dk ;zebB ed'a g{ok j'fJnk< � r[o{ noiB d/t ih dh ;ajhdh ed'A j'Jh< � fgqEh uzd e"D ;h< � bkj"o ftZu pkT[bh dk fBowkD fe; r[o{ B/ eotkfJnk ;h< � w;zd gqEk B{z fe; r[o{ ih B/ ;zrfms ehsk ;h< � d;tzX s' eh Gkt j?< � BthA Bhsh fe; r[o{ B/ ngDkJh ;h< � r[o{ jor'fpzd f;zx ih dk r[o{ ekb fby'< � r[o{ jor'fpzd ih B/ fejVhnK d' sbtkoK XkoB ehshnK ;B< � r[o{ jor'fpzd ih d/ fezBQ/ nzr oZfyne ;B< � r[o{ jor'fpzd ih B/ nekb sys dh T[;koh feZE/ eotkJh ;h< � r[o{ jor'fpzd ih B/ fe; febQ/ dh T[;koh eotkJh< � r[o{ jor'fpzd ih B/ oki;h mkm dk fejVk fuzBQ XkoB ehsk ;h< � nekb syas s' eh Gkt j?< � r[o{ jor'fpzd f;zx ih B/ fe; ;afjo dh T[;koh eotkJh< � r[o{ jor'fpzd ih B/ fejVhnK uko bVkJhnK bVhnK< � ;ZstA/ f;Zy r[o{ ih dk Bkw dZ;'< � r[o{ jfookJ/ ih B/ fe; w[rb okie[wko dh wZdd ehsh ;h<

Page 21: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 21 of 87

� f;Zy Xow ftZu pkb r[o{ d/ Bkw Bkb fe; B{z ikfDnk iKdk j?< � r[o{ jfo feq;aB ih B/ nkgDk T[ZsokfXekoh fB:[es eoB bJh i'sh i's ;wkT[D s'

gfjbK fejV/ ;apd ej/ ;B< � r[o{ s/rpjkdo ih B/ gzikp ftZu fejV/ uko ;EkBK dh :ksok ehsh ;h< � r[o{ s/rpjkdo ih fe; w[rb ;?Bkgsh d/ Bkb nk;kw rJ/< � r[o{ s/rpjkdo ih dh ;ajhdh d/ ;w/ r'fpzd okfJ dh T[wo fezBh ;h< � r[o{ s/rpjkdo ih dh ;ajhdh ed'A j'Jh ;h< � r[o{ s/rpjkdo ih dh ;ajhdh s' gfjbk T[BQK d/ fejV/ fszB f;ZyK B{z ;ajhd ehsk

frnk< � fiZE/ r[o {s/rpjkdo ih dh ;ajhdh j'Jh ,T[ZE/ fejVk r[od[nkok pfDnk j'fJnk j?< � 'fjzdh dh ukdo' BK Bkb fejV/ r[o{ ;kfjp B{z ikfDnk iKdk j?< � r[o{ s/r pjkdo ih dh r[o{ d/ o{g ftZu gfjukD fe; B/ ehsh< � s/r pjkdo ih dk eh Gkt j?< � r[o{ s/rpjkdo ih dk r[orZdh dk ;wK dZ;'< � nkBzdg[o ;kfjp dk gfjbk BK eh ;h<

fszB Bzp oK tkb/ g q;aBfszB Bzp oK tkb/ g q;aBfszB Bzp oK tkb/ g q;aBfszB Bzp oK tkb/ g q;aB

g zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ fJ fsjk; T[Zs / T[BQ K dk gqG ktg zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ fJ fsjk; T[Zs / T[BQ K dk gqG ktg zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ fJ fsjk; T[Zs / T[BQ K dk gqG ktg zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ fJ fsjk; T[Zs / T[BQ K dk gqG kt

� gzikp ;apd s' eh Gkt j? ns/ gzikp B{z Gkos dk gqt/;a d[nko feT[ fejk iKdk j?< � gzikp d/ tZy tZy BktK pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � fGzB^2 ekbK ftZu gzikp dhnK jZdK pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � fjwkfbnk dhnK gjkVhnK d/ e'Jh uko bkG dZ;'< � e'Jh fszB d[nkfpnK dk ;zy/g toBD eo'< � gzikp d/ dfonktK B/ fJ; d/ fJfsjk; s/ eh gqGkt gkfJnk j?< � gzikp d/ fJfsjk; B{z fjwkfbnk gops B/ fe; soQK gqGkfts ehsk< � gzikp dhnK BdhnK B/ fJ; d/ fJfsjk; B{z fe; soQK gqGkfts ehsk<

r[o{ B kBe d/t ih s'A g fjbK d/ gzikp dh okiB hfse ns/ ;wkfie nt;Ekr[o{ B kBe d/t ih s'A g fjbK d/ gzikp dh okiB hfse ns/ ;wkfie nt;Ekr[o{ B kBe d/t ih s'A g fjbK d/ gzikp dh okiB hfse ns/ ;wkfie nt;Ekr[o{ B kBe d/t ih s'A g fjbK d/ gzikp dh okiB hfse ns/ ;wkfie nt;Ek

� pfjb'b b'Xh pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � fJpokfjw b'Xh pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � fJpokfjw b'Xh d/ d' n"r[DK dk toDB eo'< � f;zedo b'Xh dh Xkofwe Bhsh dk toBD eo'< � f;ezdo b'Xh d/ oki gqpzX dk toBD eo'< � fJpokfjw b'Xh d/ ;w/ j'JhnK prktsK dk toBD eo'< � fJpokfjw b'Xh B/ d'bs yK b'Xh B{z fdZbh feTA[ p[bkfJnk< � nkbw yK B/ gzikp B{z jfEnkT[D bJh eh eh :sB ehs/< � gkDhgs d/ w?dkB ftZu fJpokjhw b'Xh ns/ pkpo dh c'i dh ftTA[s pzdh dZ;'< � pkpo ns/ fJpokjhw b'Xh d/ ;?Bk gqpzX pko/ fby'< � w[;bwkB b'e eh yKd/ ghd/ jB<

Page 22: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 22 of 87

r[o{ B kBe d/t ih ns/ T[jB K dhnk f;ZfynktKr[o{ B kBe d/t ih ns/ T[jB K dhnk f;ZfynktKr[o{ B kBe d/t ih ns/ T[jB K dhnk f;ZfynktKr[o{ B kBe d/t ih ns/ T[jB K dhnk f;ZfynktK

� r[o{ BkBe d/t ih dh f;Zy Xow B{z eh d/D ;h< � r[o{ BkBe d/t ih d/ gqwkswk ;pzXh ftukoK dk ;zy/g toBD eo'< � r[o{ BkBe d/t ih dh iB/T{ dh o;w dk toBD eo'< � r[o{ BkBe d/t ih B/ w[ZYb/ ihtB ftZu eh eh feZs/ ngDkJ/< � r[o{ BkBe ih gfjbh T[dk;h ;w/ fejV/ 2 ;EkBK s/ rJ/< � r[o{ BkBe d/t ih dhnK T[dk;hnK d/ eh T[d/;a ;B< � r[o{ BkBe ;kfjp dk wkfJnk dk ;zebg eh j?< � r[o{ BkBe d/t ih B/ fejV/ gqufbs Xkofwe ft;atkPK ns/ o;wK dk yzvB ehsk< � r[o{ BkBe d/t ih d/ gqwkswk ;pzXh eh ftuko jB< � r[[o{ BkBe d/t ih d/ r[o{ ;pzXh eh ftuko ;B<

r[o{ nzrd d/t ih s' r[o{ s/r pjkdo ih sZe f;Zy r[o{nK dk :'rdkBr[o{ nzrd d/t ih s' r[o{ s/r pjkdo ih sZe f;Zy r[o{nK dk :'rdkBr[o{ nzrd d/t ih s' r[o{ s/r pjkdo ih sZe f;Zy r[o{nK dk :'rdkBr[o{ nzrd d/t ih s' r[o{ s/r pjkdo ih sZe f;Zy r[o{nK dk :'rdkB

� r[o{ nzrd d/t ih d[nkok f;Zy Xow bJh fdZs/ :'rdkB pko/ ;zy/g ftZu dZ;'< � r'fJzdtkb ftZu pkT[bh dk fBowkD pko/ toDB eo'< � wzih gqEk s/ fJZe B'N fby'< � r[o{ nwodk; ih d/ ;wkfie ;[XkoK pko/ dZ;'< � r[o{ nwodk; ih B/ ftnkj dhnK ohsK ftZu eh eh ;[Xko ehs/< � w;zd gqEk s/ B'N fby'< � okwdk;g[ok dh ;EkgBk s/ B'N fby'. � jfowzdo ;kfjp dh T[;koh pko/ dZ;'< � nkfd rqzE ;kfjp d/ ;zebB s/ B'N fby'< � whoh ns/ ghoh s/ B'N fby'< � nekb syas dh T[;koh s/ B'N fby'< � nzfwqs;o dh febQ/pzdh s/ B'N fby'<

6 nzeK tkb/ gqPB

g zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ T[jBK dk fJ; d/ fJfsjk; T[Zs/ g qGktg zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ T[jBK dk fJ; d/ fJfsjk; T[Zs/ g qGktg zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ T[jBK dk fJ; d/ fJfsjk; T[Zs/ g qGktg zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ T[jBK dk fJ; d/ fJfsjk; T[Zs/ g qGkt

� gzikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK dk toDB eo'< � gzikp d/ w?dkBh y/so dk toBD eo'< � gzikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK dk T[; d/ fJfsjk; T[Zs/ gqGkt dk toBD eo'<

r[o[ B kBe d/t ih s'A gfjbK d/ g zikp dh okiB hfse ns/ ;wkfie nt;Ekr[o[ B kBe d/t ih s'A gfjbK d/ g zikp dh okiB hfse ns/ ;wkfie nt;Ekr[o[ B kBe d/t ih s'A gfjbK d/ g zikp dh okiB hfse ns/ ;wkfie nt;Ekr[o[ B kBe d/t ih s'A gfjbK d/ g zikp dh okiB hfse ns/ ;wkfie nt;Ek

� r[o{ BkBe d/t ih sA' gfjbK d/ gzikp dh okiBhfse nt;Ek dk toDB eo'< � pkpo dh gzikp T[Zs/ fiZs dk toBD eo'< � w[;bwkBK dh ;wkfie d;ak dk toBD eo'<

Page 23: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 23 of 87

� fjzd{nK dh ;wkfie d;ak dk toDB eo'<

r[o{ B kBe d/t ih ns/ T[jB K dhnK f;ZfynktKr[o{ B kBe d/t ih ns/ T[jB K dhnK f;ZfynktKr[o{ B kBe d/t ih ns/ T[jB K dhnK f;ZfynktKr[o{ B kBe d/t ih ns/ T[jB K dhnK f;ZfynktK

� r[o{ BkBe d/t ih dhnK e'Jh gzi f;ZfynktK pko/ fby'< � r[o{ BkBe d/t ih d/ ihtB pko/ ;zy/g ftZu toDB eo'< � r[o{ BkBe d/t ih d/ gowkswk ;pzXh ftukoK dk toDB eo'< � r[o{ BkBe d/t ih dhnK T[dk;hnK dk toDB eo'<

r[o{ nzrd d/t ih sA' r[o{ s/rpjkdo ih sZe f;Zy r[o{nK dk :'rdkBr[o{ nzrd d/t ih sA' r[o{ s/rpjkdo ih sZe f;Zy r[o{nK dk :'rdkBr[o{ nzrd d/t ih sA' r[o{ s/rpjkdo ih sZe f;Zy r[o{nK dk :'rdkBr[o{ nzrd d/t ih sA' r[o{ s/rpjkdo ih sZe f;Zy r[o{nK dk :'rdkB

� r[o{ nzrd d/t ih d/ f;Zy Xow bJh fdZs/ :'rdkB dk toDB eo'< � r[[o{ nwodk; B/ f;Zy Xow d/ ftek; bJh eh eh ekoi ehs/< � r[o{ okwdk; ih B/ f;Zy Xow d/ ftek; bJh eh :'rdkB gkfJnk< � r[o{ noiB d/t ih B/ f;Zy Xow d/ ftek; bJh eh :sB ehs/< � r[o{ jor'fpzd ih dh BthA Bhsh dk toDB eo'< � r[o{ s/rpjkdo ih dhnK :ksoktK dk ;zy/g ftZu toDB eo'<

^^^^^^^^^^^

jmwq jmwq jmwq jmwq –––– dsvINdsvINdsvINdsvIN

ivSwivSwivSwivSw----ieiqhwsieiqhwsieiqhwsieiqhws

dUjw smYstrdUjw smYstrdUjw smYstrdUjw smYstr

ie`k nMbr ie`k nMbr ie`k nMbr ie`k nMbr vwly pRSn vwly pRSn vwly pRSn vwly pRSn

guru goibMd isMG jI dw jIvn, Kwlsy dI isrjxw Aqy SKSIAqguru goibMd isMG jI dw jIvn, Kwlsy dI isrjxw Aqy SKSIAqguru goibMd isMG jI dw jIvn, Kwlsy dI isrjxw Aqy SKSIAqguru goibMd isMG jI dw jIvn, Kwlsy dI isrjxw Aqy SKSIAq

� gurU goibMd isMG jI dw jnm kdoN Aqy ik`Qy hoieAw sI? � gurU goibMd isMG jI dy mwqw ipqw dw kI nwm sI? � gurU goibMd isMG jI dI dsqwrbMdI dI rsm kdoN Aqy iks duAwrw kIqI geI sI? � gurU goibMd isMG jI ny is`iKAw iks qoN pRwpq kIqI? � gurU goibMd isMG jI nMU gurg`dI kdoN pRwpq hoeI? � gurU qyg bhwdr jI nMU kdoN Aqy ik`Qy ShId kIqw igAw sI? � gurU goibMd isMG jI dy b`icAW dy kI nwm sn? � pwauNtw swihb dI kI mhwnqw hY? � Kwlsw dI swjxw qoN pihlW ikhVI lVweI hoeI sI? � Kwlsw dI swjxw kdoN Aqy ik`Qy hoeI? � Kwlsw dI sQwpnw iks ny kIqI Aqy pMj ipAwirAW dy nwm ilKo? � auqr Kwlsw kwl qoN kI Bwv hY?

Page 24: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 24 of 87

� auqr Kwlsw kwl dIAW lVweIAW dy nwm d`so? � gurU goibMd isMG jI kdoN Aqy ik`Qy joqI joq smwey? � nwdOx dw XuD ikMnW ivckwr hoieAw? � AwnMdpur swihb dI pihlI lVweI kdoN hoeI? � SwhI it`bI dI lVweI ikMnW ivckwr hoeI? � cmkOr swihb dw XuD kdoN Aqy ikMnW ivckwr hoieAw? � cwlI mukiqAW qoN kI Bwv hY? � gurU goibMd isMG jI dIAW rcnwvW dy nwm ilKo?

bMdw bhwdr Aqy is`K imslWbMdw bhwdr Aqy is`K imslWbMdw bhwdr Aqy is`K imslWbMdw bhwdr Aqy is`K imslW

� mwDo dws gurU gooibMd isMG jI nMU ik`Qy imilAw? � bMdw bhwdr ny smwxy qy hmlw ikauN kIqw sI? � sFOrw dw hwkm kOx sI? � bMdw bhwdr ny AwpxI rwjDwnI iks nMU bxwieAw sI? � srihMd qy bMdw bhwdr ny hmlw ikauN kIqw sI? � mugl bwdSwh bhwdr Swh dI mOq kdoN qy ik`Qy hoeI? � gurdws nMgl dI lVweI iv`c bMdw bhwdr ny ik`Qy Srn leI sI? � bMdw bhwdr nMU kdoN ShId kIqw igAw sI? � imsl Sbd dw kI ArQ hY? � PYzlpurIAW imsl dw moFI kox sI? � BMgI imsl dy pRmuK nyqw dw kI nwm sI? � AwhlUvwlIAw imsl dy pRmuK nyqw dw kI nwm sI? � Sukrc`kIAw imsl dw moFI kox sI? � f`lyvwlIAW imsl dw nwm f`lyvwlIAW imsl ikauN ipAw? � kroVisMGIAW imsl dw nwm kroVisMGIAW imsl ikauN ipAw? � inSwnvwlIAw imsl dw nwm inSwnvwlIAw imsl ikauN ipAw?

rxjIq isMGrxjIq isMGrxjIq isMGrxjIq isMG----mu`Flw jIvn, pRwpqIAW Aqy AMgryzW nwl sMbMDmu`Flw jIvn, pRwpqIAW Aqy AMgryzW nwl sMbMDmu`Flw jIvn, pRwpqIAW Aqy AMgryzW nwl sMbMDmu`Flw jIvn, pRwpqIAW Aqy AMgryzW nwl sMbMD

� rxjIq isMG dw jnm kdoN Aqy ik`Qy hoieAw sI? � rxjIq isMG dy mwqw-ipqw dw kI nwm sI? � rxjIq isMG dI mwqw rwj kOr nMU 'mweI mlvYx' ikauN ikhw jWdw hY? � KVk isMG kOx sI? � 'iq`kVI dI srpRsqI' dy kwl qoN kI Bwv hY? � lwhor dI ij`q rxjIq isMG ny kdoN pRwpq kIqI? � mweI suKW kOx sI? � AMimRqsr qy hmlw ikauN kIqw igAw? � AkwlgVH qy rxjIq isMG ny kdoN hmlw kIqw? � jMmU nMU rxjIq isMG ny kdoN ij`iqAw? � mhrwjw rxjIq isMG ny mulqwn nMU kdoN ij`iqAw?

AMgryzW Aqy is`KW dy Xu`D Aqy pMjwb au`qy AMgryjW dw kbzwAMgryzW Aqy is`KW dy Xu`D Aqy pMjwb au`qy AMgryjW dw kbzwAMgryzW Aqy is`KW dy Xu`D Aqy pMjwb au`qy AMgryjW dw kbzwAMgryzW Aqy is`KW dy Xu`D Aqy pMjwb au`qy AMgryjW dw kbzw

� AMgryzW qy is`KW ivckwr pihlI lVweI kdoN hoeI[ � lwl isMG kOx sI? � qyjw isMG kOx sI?

Page 25: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 25 of 87

� mudkI dI lVweI kdoN hoeI? � iProjSwh dI lVweI kdoN hoeI? � AlIvwl dI lVweI kdo hoeI? � lwhor dI sMDI kdoN hoeI? � BYrovwl dI sMDI kdoN hoeI? � AMgryzW Aqy is`KW dw dUjw XuD kdoN hoieAw? � rwmngr dI lVweI kdoN hoeI? � AMgryjW qy is`KW dI dUjI lVweI ikMnW sQwnW qy hoeI? � pMjwb nMU AMgryzI swmrwj iv`c kdoN Swiml kIqw igAw? � pMjwb dw AwKrI is`K mhwrwjw kOx sI?

AwzwdI dy sMGrS iv`c pMjwb dI dyxAwzwdI dy sMGrS iv`c pMjwb dI dyxAwzwdI dy sMGrS iv`c pMjwb dI dyxAwzwdI dy sMGrS iv`c pMjwb dI dyx

� AwzwdI dI pihlI jMg kdoN SurU hoeI? � kUkw lihr dI nINh iksny r`KI? � AMgryjW ny kUikAW nMU szw iks FMg nwl id`qI? � AwrIAw smwj dy bwnI kox sn? � ikswn lihrW iv`c ikhVy nyqwvW ny Xogdwn id`qw? � gdr pwrtI dw jnm iks duAwrw Aqy kdoN hoieAw? � kwmwgwtw mwrU dI Gtnw kdoN vwprI? � jilAWvwlw bwg dI Gtnw kdoN vwprI? � iKlw&q lihr dI AgvweI ikhVy nyqwvW ny kIqI? � SRomxI gurduAwrw pRbMDk kmytI kdoN hoNd iv`c AweI? � jYqoN dw morcw ikMny swl c`ilAw? � sweImn kimSn kdoN Bwrq AwieAw qy ausdw pRDwn kOx sI? � nOjvwn Bwrq sBw dI sQwpnw iksny Aqy kdoN kIqI? � Azwd ihMd Poz dI sQwpnw iksny Aqy kdoN kIqI? � suBwS cMdr bos ny ikhVw nwArw id`qw?

iqMniqMniqMniqMn nMbrnMbrnMbrnMbrW W W W vwly pRSn vwly pRSn vwly pRSn vwly pRSn

gurU goibMd isMGgurU goibMd isMGgurU goibMd isMGgurU goibMd isMG

� gurU goibMd isMG jI dy muFly jIvn bwry d`so? � gurU goibMd isMG jI dI gurg`dI pRwpqI bwry d`so? � pwautW swihb ivKy grU goibMd isMG jI ny Awpxy Awp nMU iks qrW sMgiTq kIqw? � auqr Kwlsw kwl dIAW lVweIAW bwry vrxn kro? � Kwlsw dI sQwpnw dy kwrn kI sn? � Kwlsw dI isrjxw qy not ilKo[ � Kwlsw dy isDWqw dI ivAwiKAw kro[ � Kwlsw dI isrjxw dy kI is`ty inkly? � AwnMdpur swihb dI pihlI lVweI qy not ilKo[ � iKdrwxw dI lVweI qy not ilKo[ � iek mnuK dy rUp iv`c gurU goibMd isMG jI bwry d`so[ � iek kvI Aqy ivdvwn dy rUp iv`c gurU goibMd isMG jI qy not ilKo[

Page 26: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 26 of 87

bMdw bhwdr Aqy is`K imslWbMdw bhwdr Aqy is`K imslWbMdw bhwdr Aqy is`K imslWbMdw bhwdr Aqy is`K imslW

� bMdw bhwdr dy do pRmuK hmilAW bwry d`so[ � bMdw bhwdr ny ij`qy hoey ielwikAW dw pRbMD iks qrHW kIqw? � gurdws nMgl dI lVweI qy sMKyp not ilKo[ � imsl Sbd dI pirBwSw idE[ � Sukrc`kIAw imsl qy sMKyp not ilKo[ � AwhlUvwlIAw imsl qy sMKyp not ilKo[ � rwmgVHIAw imsl qy sMKyp not ilKo[

rxjIq isMGrxjIq isMGrxjIq isMGrxjIq isMG----mu`Flw jIvn, pRwpqIAW Aqy AMgryjW nwl sMbMDmu`Flw jIvn, pRwpqIAW Aqy AMgryjW nwl sMbMDmu`Flw jIvn, pRwpqIAW Aqy AMgryjW nwl sMbMDmu`Flw jIvn, pRwpqIAW Aqy AMgryjW nwl sMbMD

� rxjIq isMG dy muFly jIvn bwry d`so[ � rxjIq isMG dIAW muFlIAW ij`qW bwry vrxn kro[ � AMimRqsr dI ij`q dw vrxn kro[ � jMmU dI ij`q qy not ilKo[ � rxjIq isMG dI kWgVy dI ij`q qy not ilKo[ � rxjIq isMG dI mulqwn dI ij`q qy not ilKo[ � rxjIq isMG dI kSmIr dI ij`q qy not ilKo[ � rxjIq isMG dI ipSwvr ij`q qy sMKyp not ilKo[ � iqMn p`KI sMDI qy sMKyp not ilKo[

AMgryzW Aqy is`KW dw XuD Aqy pMjwb au`qy AMgryzW dw AiDkwrAMgryzW Aqy is`KW dw XuD Aqy pMjwb au`qy AMgryzW dw AiDkwrAMgryzW Aqy is`KW dw XuD Aqy pMjwb au`qy AMgryzW dw AiDkwrAMgryzW Aqy is`KW dw XuD Aqy pMjwb au`qy AMgryzW dw AiDkwr

� AMgryjW Aqy is`KW dy pihly XuD dy kI kwrn sn? � mudkI dI lVweI qy sMKyp not ilKo[ � iProzSwh dI lVweI qy sMKyp not ilKo[ � b`dovwl dI lVweI qy sMKyp not ilKo[ � sBrwauN dI lVweI qy sMKyp not ilKo[ � lwhOr dI sMDI qy sMKyp not ilKo[ � BYrovwl dI sMDI qy sMMKyp not ilKo[ � AMgryjW qy is`KW dy dUjy XuD dy kI kwrn sn? � rwmngr dI lVweI qy sMKyp not ilKo[ � icilAWvwlw dI lVweI qy sMKyp not ilKo[ � mulqwn dI lVweI qy sMKyp not ilKo[ � gujrwq dI lVweI qy sMKyp not ilKo[

AzwdI dy sMGrS iv`c pMjwb dI dyxAzwdI dy sMGrS iv`c pMjwb dI dyxAzwdI dy sMGrS iv`c pMjwb dI dyxAzwdI dy sMGrS iv`c pMjwb dI dyx

� nwmDwrI jW kUkW AMdoln bwry sMKyp not ilKo[ � AwrIAw smwj qy sMKyp not ilKo[ � gdr AMdoln qy sMKyp not ilKo[ � kwmwgwtw mwrU dI Gtnw qy sMKyp not ilKo[ � jilAWvwlw bwg dI Gtnw qy sMKyp not ilKo[ � gurduAwrw suDwr lihr qy sMKyp not ilKo[ � sweImn kimSn qy not ilKo[

Page 27: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 27 of 87

� nOjvwn Bwrq sBw qy sMKyp not ilKo[ � Azwd ihMd Poz qy sMKyp not ilKo[

Cy nMbrW Cy nMbrW Cy nMbrW Cy nMbrW vwly pRSn vwly pRSn vwly pRSn vwly pRSn

gurU goibMd isMGgurU goibMd isMGgurU goibMd isMGgurU goibMd isMG

� gurU goibMd isMG jI jIvn bwry qusI kI jwxdy ho? � Kwlsw dI isrjxw dy kI kwrx sn? � Kwlsw dI sQwpnw krn dI loV ikauN peI? � gurU goibMd isMG jI dIAW pUrv Kwlsw kwl dIAW lVweIAW bwry dso[ � gurU goibMd isMG jI dIAW auqr Kwlsw kwl dIAW lVweIAW dw vrxn kro[ � iek mnuK dy rUp iv`c gurU goibMd isMG jI bwry qusI kI jwxdy ho?

bMdw bhwdr qy is`K imslWbMdw bhwdr qy is`K imslWbMdw bhwdr qy is`K imslWbMdw bhwdr qy is`K imslW

� bMdw bhwdr dIAW muFlIAW ij`qW bwry vrxn kro[ � bMdw bhwdr ny ij`qy hoey ielwikAW dw pRbMD ikvyN kIqw? � bhwdr Swh ny is`KW ivruD kwrvweI iks qrHW kIqI? � PruKsIAr dIAW is`KW ivruD kwrvweIAW dw vrxn kro[ � is`K imslW iv`coN cwr imslW bwry ivsQwr pUrvk vrxn kro[

rxjIq isMG: m`urxjIq isMG: m`urxjIq isMG: m`urxjIq isMG: m`uFlw jIvn, pRwpqIAW Aqy AMgryzW nwl sMbMDFlw jIvn, pRwpqIAW Aqy AMgryzW nwl sMbMDFlw jIvn, pRwpqIAW Aqy AMgryzW nwl sMbMDFlw jIvn, pRwpqIAW Aqy AMgryzW nwl sMbMD

� rxjIq isMG dy muFly jIvn bwry ivsQwr nwl vrxn kro[ � rxjIq isMG dIAW muFlIAW ij`qW bwry vrxn kro[ � mhwrwjw rxjIq isMG dI mulqwn qy kSmIr ij`q dw vrxn kro[ � rxjIq isMG dI ipSwvr ij`q dw vrxn kro[ � AMgryjW qy is`KW dy sMbMDW dw vrxn kro[

AMgryjW Aqy is`KW dy Xu`D Aqy pMjwb au`qy AMgryzW dw kbzwAMgryjW Aqy is`KW dy Xu`D Aqy pMjwb au`qy AMgryzW dw kbzwAMgryjW Aqy is`KW dy Xu`D Aqy pMjwb au`qy AMgryzW dw kbzwAMgryjW Aqy is`KW dy Xu`D Aqy pMjwb au`qy AMgryzW dw kbzw

� pihly AMgryjW qy is`KW dy XuD dy kI kwrn sn? � pihly AYNgloN is`K XuD dIAW GtnwvW dw ivsQwr pUrvk vrxn kro[ � dUsry AYNgloN is`K XuD dy kwrnW dw ivsQwr pUrvk vrxn kro[ � dUsry AYNgloN is`K XuD dIAW GtnwvW dw vrxn kro[ � dUsry AYNgloN is`K XuD dy kI is`ty inkly?

AzwdI dy sMGrS iv`c pMjwb dI dyxAzwdI dy sMGrS iv`c pMjwb dI dyxAzwdI dy sMGrS iv`c pMjwb dI dyxAzwdI dy sMGrS iv`c pMjwb dI dyx

� 1857 eI. dI AzwdI dI jMg iv`c pMjwbIAW dw kI Xogdwn sI? � kUkw AMdoln bwry ivsQwr pUrvk not ilKo[ � AwrIAw smwj bwry ivsQwr pUrvk not ilKo[ � gdr AMdoln bwry ivsQwr pUrvk not ilKo[ � gurduAwrw suDwr lihr qy ivsQwr pUrvk not ilKo[

Page 28: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 28 of 87

� Azwd ihMd Poz qy ivsQwr pUrvk not ilKo[

Iwks 10O1Iwks 10O1Iwks 10O1Iwks 10O1 ftPkL fj;NohftPkL fj;NohftPkL fj;NohftPkL fj;Noh

;w?;No ^ 1;w?;No ^ 1;w?;No ^ 1;w?;No ^ 1 fJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aB

f;zX xkNh dh ;fGnskf;zX xkNh dh ;fGnskf;zX xkNh dh ;fGnskf;zX xkNh dh ;fGnsk

� f;zX xkNh dh ;fGnsk dh y[dtkJh eokT[D tkb/ uko ftneshnK d/ BK dZ;'< � f;zX xkNh dh ;fGnsk B{z jVZgk ;fGnsk feT[A fejk iKdk j?< � f;zX xkNh dh ;fGnsk d/ e'Jh uko e/doK d/ BK dZ;'< � jVZgk ;z;feqsh dk ekb fejVk ;h< � tZvk ;o'to feZE/ fwfbnk j? ns/ fJ; dh bzpkJh ,u"VkJh ns/ v{zxkJ h fezBh ;h< � w'jBi'dV' dk eh Gkt j? ns/ fJ; e/Ado dh y'ia ezw ;G s' gfjbk dk fe;B/

ns/ ed'A P[o{ ehsk< � w'jBi'dV' dhnK w[Zy ;VeK dhnK fd;aktK dZ;'< � f;ZX xkNh ;fGnsk d/ b'eK d/ tos'A ftZu nkT[D tkb/ e'Jh uko jfEnkoK d/ BK

dZ;'< � f;zX xkNh dhnK d' w[Zy c;bK ns/ ykD tkb/ d' j'o gdkoEK d/ BK dZ;'< � e/tb w'jBi'dV' s' gqkgs j'D tkbhnK w'joK dh frDsh dZ;'< fJjBK w'joK dh

tos' fe; bJh ehsh iKdh ;h< � b'Eb e;pk fejV/ d' ezw fdzdk ;h< � Gkos ns/ J/PhnK d/ uko fJbkfenK d/ BK dZ;'A fijBK Bkb f;zX xkNh ;fGnsk

d/ b'eK d/ tgkoe ;pzX ;B< � f;zX xkNh s' fBo:ks ehshnk ikD tkbh t;sK d/ BK dZ;'< � Xks dh Boseh dh w{osh feZE/ fwbh j? ns/ fJj fe; Xks dh j?< � f;zX xkNh dh ;fGnsk d/ fwZNh d/ GKfvnK T[ZsA/ gqkgs uko fe;wK d/ Bw[{B/ fejV/

;B< � f;zX xkNh ;fGnsk dhnK w'joK s/ pDhnK j'JhnK e'Jh uko ikBtoK dhnK

w{oshnK d/ BK dZ;'< � f;zX xkNh ;fGnsk d/ b'eK d/ w[Zy d/th ns/ d/tsktK d/ BK dZ;'< � f;zX xkNh ;fGnsk dh fbZgh dhnK e'Jh fszB ft;a/PsktK dZ;'< � f;zX xkNh dh ;fGnsk tkb/ w[ofdnK dk ;z;eko fet/A eod/ ;B< � f;zX xkNh ;fGnksk d/ b'eK d/ nkofEe ihtB dhnK d' ft;a/PsktK dk toDB

eo'< � f;zX xkNh dh ;fGnsk d/ e'Jh nfij/ d' sZs dZ;' i' nZi th Gkosh ftZu fdykJh

fdzd/ jB< � f;zX xkNh ;fGnsk d/ gsB d/ ekoB dZ;'< � f;zX xkNh dh ;fGnsk dhnK d' w[Zy T[gbZpXhnK dk toDB eo'< � f;zX xkNh dh ;fGnsk d/ uko e/AdoK d/ BK dZ;' i' Gkos ftZu jB< � f;zX xkNh ;fGnsk dh d/D pko/ dZ;'<

Page 29: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 29 of 87

Gkosh nkohnk b'eGkosh nkohnk b'eGkosh nkohnk b'eGkosh nkohnk b'e

� Gkosh nkohnk fe; EK s' Gkos ftZu nkJ/ ;B ns/ ed'A< � Gkosh nkohnK b'eK dh nkfd G{wh d/ pko/ dZ;/ ikD tkb/ uko fJbkfenK d/ BK

dZ;'< fJBQK ftZu' fe;B{z tX/o/ Go';/:'r wzfBnk iKdk j?< � nkohnK dh w{b Gk;ak ftZu' fejVhnK j'o :{ogh Gk;aktK fBebhnK jB< � P[o{ ftZu nkohnK b'eK dk w[Zy Xzdk eh ;h ns/ T[jBK dh d'bs dk wkg eh ;h< � uko t/dK d/ Bkw dZ;'< fJjBQK ftZu' ;G s' g[okDk t/d fejVk j?< � owkfJD ns/ wjKGkos d/ b/yeK d/ Bkw dZ;'< � gDh ;apd s' eh Gkt j?< � fort/d ftZu fejVhnK uko BdhnK dk fiaeo nkfJnk j?< � okik ;[dk; fejV/ ephb/ sA' ;h ns/ fJ; dk fiaeo fe; ;zdoG ftZu nkT[Adk j?< � oki;{: :[Zr dk eh wjZst j?< � ;G s' wjZstg{oB ;EkB fe; :Z[r B{z gqkgs ;h ns/ fJ; ftZu fe; gP{a dh pbh

fdZsh iKdh ;h< � Gkos ftZu nkozG ftZu ftef;s j'D tkb/ uko ;afjoK d/ BK dZ;'< � 600 Jh g{L ftZu Gkos ftZu ;Ekgs 16 wjkiBgdK ftZu e'Jh uko okiK d/ Bkw

ns/ T[BQK dhnK okiXkBhnK d/ BK dZ;'< � t?fde ekb ftZu nkohnk b'e fejV/ gP{ gkbd/ ;B< � t?fde ekb dhnK uko ftdtkB fJ;sohnK d/ BK dZ;'< � fJzdo fe; uhia dk d/tsk ;h< � ;kXkoB ihtB d/ uko nk;aow fejV/ ;B< � dfti s' eh Gkt j? ns/ fejV/ fszB toDK B{z fJj ;EkB gqkgs ;h< � fezBK d' ;z;ekoK Bkb nrBh d/tsk dk ;pzX ;h< � to[D ;apd dk noE eh j?< fJ; ;apd dh P[o{ ftZu tos'A fe; gfo;fEsh ftZu

j'Jh< � fort?fde ekb ftZu tgko fet/A j[zdk ;h< � T[Zso t?fde ekb ftZu nkohnk d/ fszB wZ[y d/ts/ fejV/ ;B<

i?B ws ns/ p[ZXwsi?B ws ns/ p[ZXwsi?B ws ns/ p[ZXwsi?B ws ns/ p[ZXws

� S/th ;dh JhL g{ot ftZu T[Zso Gkos ftZu e[Zb fezB/ wjkiBgd iK oki ;B< fJBK ftZu e'Jh uko wjZstg{oD okiszsoh okiK d/ BK dZ;'<

� 6th ;dh ftZu j'J/ d' okfinK d/ Bkw dZ;' fiBQK d/ :sBK ti'A wrX oki B/ ;aesh;akbh ;kwoki dk o{g XkoD eo fbnk<

� niks;aso{ e"D ;h< T[; dh okiXkBh dk eh BK ;h< � S/thA ;dh Jh ag{L ftZu fejVh Bth Gk;ak gqufbs j'Jh ns/ fJj fejV/ b'eK dh

Gk;ak ;h< � S/th ;dh Jh ag{L ftZu pqkjwD Xow ftZu gqufbs uko w[Zy p[okJhnK fejVhnK

;B< � nkihftek dk w[Zyh e"D ;h< nkihftek d/ d' f;XKs eh ;B< � r';akb w;eh g[Zso Bkb ;pzXfs nzd'bB dk eh BK ;h ns/ fJ;B{z fe; ;akPe dh

;ogq;sh gqkgs ;h< � wjKtho dk w[ZYbk BK eh ;h ns/ T[BQK dk ;pzX fejV/ ephb/ Bkb ;h< � i?B Xow d/ e[Zb fezB/ shoEzeo ;B. T[BQK d/ d' nzfsw shoEzeoK d/ BK dZ;'< � toXwkB wjKtho dk iBw ed'A ns/ feZE/ j'fJnk ;h< � fsqosB s'A eh Gkt j?< � i?B Xow dhnK f;ZfynktK d/ d' ft;a/P f;XKs eh ;B<

Page 30: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 30 of 87

� wjKtho ih dk d/jKs ed'A ns/ feZE/ j'fJnk< � ;G sA' gqGkt;akbh i?B wzdo fejVhnK d' EktK s/ jB< � fsqfgNeK d/ BK eh jB< fJj fejVh Gk;ak ftZu fby/ rJ/ jB< � bzek ftZu p[ZX ws T[s/ fbyhnK rJhnK d' g[;seK d/ BK eh ;B< � wjkswk p[ZX dk nkozfGe BK eh ;h s/ T[j fejV/ rDoki d/ okie[wko ;B< � p[ZX dh gsBh ns/ g[Zso dk BK eh ;h< � r"sw p[ZX B{z frnkB gqkgsh feZE/ j'Jh< � Xow^uZeo gqtosB s'A eh Gkt j? ns/ fJj fe; ;EkB s/ j'fJnk< � r'sw p[ZX dk d/jKs edA' ns/ feZE/ j'fJnk< � wjKgfofBot kD dk eh Gkt j?< � p[ZX Xow feBQK d' w[Zy ;zgodktK ftZu tzfvnk frnk< fJ; dk eh gqGkt fgnk< � fsqfgNe rqzE fejV/ ;B ns/ fJj fe; Gk;ak ftZu fby/ rJ/< � p[ZX ws Gkos s'A pkjo fejV/ uko d/;aK ftu frnk< � ;s{g fe; xNBk dk gqshe ;h ns/ fJ; ftZu eh oZfynk iKdk ;h< � :kB dk ;akpfde noE eh ;h ns/ p[ZX Xow ftZu p'Xh ;ZstK d/ ftuko Bkb i[Vh

j'Jh ;zgodk dk eh BK ;h< � Bkrko[B dk ;pzX fejVh p'Xh ;zgodk Bkb ;h< T[; okjh fby/ rJ/ wjZstg{oD

p'Xh rqzE dk BK dZ;'< � p[ZX Xow d/ Gkos ftZu S/sh c?bD s/ jowB fgnkok j' ikD d/ uko w[Zy ekoD eh

;B< � Gkos ftZu p[ZX Xow d/ gsB d/ uko w[Zy ekoD dZ;'<

w'ohnk ekbw'ohnk ekbw'ohnk ekbw'ohnk ekb

� w'ohnk ekb d/ fJfsjk; dh ikDekoh d/ ;'fwnK dhnK uko fe;wK d/ BK dZ;'< � rzXko dh okiXkBh dk eh BK ;h ns/ fJ; Bkb ;pzfXs d' JhokBh ;ak;eK d/ BK

dZ;'< � f;zX Bdh sA' gko d/ fJbkfenK ftZu tosh ikD tkbh fbgh dk BK dZ;' ns/ fJ;

T[Zs/ fe; d/;a dh fbgh dk n;o ;h< � ;z;ko dk ;G s'A gfjbk fJfsjk;eko fejVk wzfBnk iKdk j?, T[j GkoshnK pko/

fejVhnK d' fdbu;g rZbK fbydk j?< � f;zedo d/ ;zgoe ftZu nkJ/ gzikp d/ d' okfinK d/ BK dZ;'< � f;ezdo B/ Gkos T[s/ jwbk ed'A ehsk< T[; ;wA/ wrX dk okik e"D ;h ns/ T[;

dh okiXkBh dk BK dZ;'< � f;ezdo dh w"s ed'A s/ feZE/ j'Jh< � uzdor[gs w'ohnK dk ;pzX fe; ephb/ s/ to[D Bkb wzfBnk iKdk j?< � uzdor[gs w'ohnk B/ nkgD/ okiBhfse ihtB d/ P[o{ ftZu T[so gZSw ftZu fejVk

fJbkek fiZfsnk ns/ fJZE/ T[j fe; i/s{ B{z fwfbnk ;h< � uzdor[gs w'ohnk d/ w[Zy ;bkjeko ns/ T[;dh g[;se dk BK dZ;'< fJ; dk

fJfsjk;e wjZst eh j?< � uzdr[gs w'ohnk B/ Bzd tz;a d/ fe; ;akPe B{z jok e/ wrX T[s/ fiZs gqkgs ehsh,

wrX fto[ZX :[ZX ftZu uzdor[gs dk fejVk ;kEh wkfonk frnk< � uzdor[gs w'ohnK d/ dopko ftZu nkJ/ :{BkBh okid{s dk eh BK ;h ns/ T[;B/

fejVh g[;se fbyh< � uzdor[gs d/ d' T[ZsokfXekohnK d/ BK dZ;'< � efbzr B{z fiZsD tkbk w'ohnk ;ak;e e"D ;h ns/ fJj fiZs ed'A gqkgs ehsh rJh< � n;a'ek dh skig'Ph fejV/ ;kb j'Jh< T[;d/ ;ak;B ekb d/ fwsh eqw bJh fJj

;kb feT[ wjZstg{oD j?<

Page 31: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 31 of 87

� w'ohnk c'ih gqpzX d/ uko w[Zy Gkr fejV/ ;B< � w'ohnk ekb ftZu gZSwh Gkos d/ fe; ;EkB s/ fe; ;wokN d/ nkd/;a s/ fe;

rtoBo B/ fe; Mhb dh T[;koh eotkJh< � w'ohnk oki gqpzX ftZu fibQ/ ns/ fJ; d/ fszB w[Zy nfXekohnK B{z eh fejk iKdk

;h< � w'ohnk ekb ftZu gqufbs f;Ze/ dk eh BK ;h ns/ T[j fe; Xks dk ;h< � w'ohnk ekb ftZu fe; gqeko d/ f;Ze/ gqufbs ;B< � w'ohnk ekb d/ fwb/ mZfgnK tkb/ f;Zfenk T[Zs/ fej' fij/ ;ze/s fuzBQ jB< � w'ohnk ekb d/ gsB d/ uko ekoD dZ;'< � w'ohnk tz;a dk nkyoh ;wokN e'D ;h, T[; dh fe;B/ jZfsnk eoe/ fejV/ Bt/ tz;a

dh BhAj oZyh< � n;'ae d/ f;abkb/y fejVhnK d' fbghnK ftZu ;B< � n;a'e d/ Ezw iK Xow d/ uko wjZstg{oD f;XKs dZ;'< � n;a'e B/ Xow dk gquko eoB bJh fejV/ ft;a/; nfXekoh fB:[es ehs/< � n;a'e B/ fejV/ d' BroK dh ;EkgBk ehsh<

r[gs ekbr[gs ekbr[gs ekbr[gs ekb

� r[gs ekb d/ fJfsjk; dh ikDekoh bJh uko fe;w d/ ;'w/ fejV/ ;B< � fejVhnK d' ftd/;ah Gk;aktK ftZu w'ohnK ;kwoki d/ gsB d/ pknd d/ ekb pko/

;{uBktK d/D tkb/ ;'w/ fwbd/ jB< � g[;a:fwZso e"D ;h< � ;[zar ns/ ezBt tz;aK d/ ;z;EkgeK d/ BK dZ;'< � T[Zso gZSw Gkos ftZu ;G s'A gqf;ZX :{BkBh oki/ ns/ T[; dh okiXkBh dk BK

dZ;'< � gfjb/ gjbt (gkoEhnb) ;akPe dk BK ns/ T[; dh okiXkBh dk BK dZ;'< � PZeK dk oki fejV/ uko gqd/;aK ftZu ;h < ;aeK dk gfjbk okik e"D ;h< � ;G sA' gqf;ZX ;aZe PkPe e"D ;h ns/ T[; Bkb ;pzfXs nfGb/y dk BK dZ;'< � e[;akB ephb/ d/ gfjb/ d' ;ak;eK d/ BK dZ;'< � e[;akB ekb ftZu p[ZX Xow dh fezBth ;Gk ns/ feZE/ p[bkJh rJh ;h< � e[;akB ekb d/ fejV/ ;akPe Bkb ;aZe ;zws i'fVnk iKdk j? ns/ fJj nZi eZbQ

fe; d/;a dk ;oekoh ;zws j?< � ekob/ dk u?sZ: ns/ nwoktsh dk ;s{g fejV/ okitz;a d/ ;w/ ftZu pDkJ/ rJ/

ns/ fJjBK dk ;G s' wjZstg{oB ;akPe e"D ;h ns/ T[;dk oki fe; fJbke/ sZe c?fbnk j'fJnk ;h<

� r[gs tzP dk gfjbk wjkB ;wokN e"D ;h< T[; B/ ed'A s'A ed'A sZe oki ehsk< � r[gs tz;a d/ shi/ ;akPe dk BK eh ;h< T[; B/ fe; tz;a dh oki e[wkoh Bkb

ftnkj ehsk ;h< � r[gs ;zws fe; ;akPe B/ ubkfJnk ns/ fJj fe; ;kb s' nkozG j[zdk ;h< � ;w[zdor[gs dhnK fiZsK pko/ dZ;D tkbk nfGb/y fe; ;ak;e d/ pDtkJ/ j'J/ ;szG

s' fwbdk j? ns/ fJj feZE/ j?< � gqkuhB Gkos d/ fe; ;akPe B{z Gkosh B?g'bhnB fejk iKdk j?< � uhBh :ksoh ckjh:kB fejV/ ;akPe d/ okiekb ftZu nkfJnk ;h ns/ T[; dk

okiekb eh ;h< � wzB{ dh fbyh j'Jh g[;se dk eh BK j? ns/ fJ; ftZu ;wki d/ fejV/ tor B{z

nfjwhns fdZsh iKdh j?<

Page 32: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 32 of 87

� r[gs ekbhB d' gqf;ZX fufes;eK d/ BK dZ;'< T[BQK B/ fejV/ rqzEK dh ouBk ehsh< � b'j ;szG fe; ;akPe Bkb ;pzXs j?< � 'fjzd;K' s' eh Gkt j?< � r[gsekb ftZu ;z;feqs ftnkeoB ftZu ;G s' gqf;ZX d' BK dZ;'< � g[okDK dk ;zebB fejV/ ekb ftZu j'fJnk ns/ fJj G{s , GftZy ns/ toswkB

fejV/ ekb ftZu fby/ rJ/< � ekbhdk; dhnK d' gqf;ZX ouBktK d/ BK dZ;'< fJBQK dh Gk;ak fejVh ;h< � r[gsekb ftZu dZyD dh fejVh Gk;ak ftZu ;kfjs fbfynk frnk ns/ fJ; ;kfjs

B{z eh fejk iKdk ;h< � r[gs ekb d/ uko gqf;ZX wzdoK d/ BK dZ;'<

toXBK d k T[EkB ns/ T[ BtoXBK d k T[EkB ns/ T[ BtoXBK d k T[EkB ns/ T[ BtoXBK d k T[EkB ns/ T[ B QK d k ;wKQK d k ;wKQK d k ;wKQK d k ;wK

� toXBK d/ Pk;aB ekb dh ikDekoh d/ uko w[Zy ;'w/ dZ;'< � j{D e"D ;B< d' j{D ;akPeK d/ BK dZ;'< � pkDGZN e"D ;h< T[; dhnK d' ouBktK d/ BK dZ;'< � joPtoXB d/ okiekb ftZu nkT[D tkb/ uhBh :ksoh dk BK eh ;h ns/ T[j ed'A

sZe Gkos ftu fojk< � uko toXB ;ak;eK d/ BK fby'< fJ; tz;a dk w"Yh e"D ;h< � jo;atoXB dh G?D dk eh BK ;h ns/ fJj fe; okitzP ftZu ftnkjh j'Jh ;h< � jo;atoXB dk okiekb eh ;h, T[;d/ dopko dk gqf;ZX oki^eth e"D ;h< � toXB ;akPeK dh gfjbh ns/ pknd dh okiXkBh fejVh ;h< � P;aKe feZE' dk ;akPe ;h ns/ T[;B/ fejVk gqf;ZX doZys eNtk fdZsk< � g[be/fPB d{ik e"D ;h < T[;dk jo;a Bkb :[ZX ed'A j'fJnk ns/ fJ; dk eh f;ZNk

fBefbnk< � jo;a dk ;woki feZE' s'A feZE/ sZe c?fbnk j'fJnk ;h< � ukb[e: tz;a d/ ;akPeK dhnK fszB ;akyktK d/ BK dZ;'< � dZyD d/ gZbt ;akPeK dh okiXkBh fejVh ;h< T[BQK d/ f;abkb/yK dk fttjkfoe

Gkr fe; Gk;ak ftZu j?< � jo;atoXB d/ ;wekbhB gZbt ;akPe dk BK ns/ T[;dk oki ekb dZ;'< � jo;a d/ ;w/ wd[okfJ ftZu fe; tz;a dk oki ;h ns/ fJj fezB/ ;kbK sZe pfDQnk

fojk< � fe; ;ak;e d/ ;w/A fe; ftjko B{z dkB ftZu 200 fgzvK dh ikrho iK brkB

fwfbnk j'fJnk ;h< � jo;a d/ ekb ftZu Bkbzdk ftZu ofjD tkb/ fGyPa{nK dh frDsh eh ;h ns/ fJZE/

fejV/ Xkofwe ns/ ;z;kfoe ft;a/ gVQkJ/ iKd/ ;B< � joP d/ e'Jh d' wzsohnK d/ BK dZ;'< � eh jo;a d/ ;w/ ;VeK s/ nkT[D ikD d/ o;s/ ;[oZfyns ;B< � dZyDh Gkos d/ fejV/ uko ;EkBK ftZu gqkuhB ekb d/ gqGkt;akbh wzdo fwbd/

jB< � gjkVh B{z eZN e/ pDkfJnk frnk e?bk;aBkE dk wzdo feZE/ j? ns/ fJj fejV/ tz;a

d/ okiekb ftZu g{ok j'fJnk< � Bk:Bko ns/ nkbtko Grs nkgDhnK ouBktK fejVh Gk;ak ftZu fbyd/ ;B<

T[BQK d/ GiB ;zrqfj ;pzXh d' rqzEK d/ BK dZ;'< � ;azeoukfonK feZE' d/ ofjD tkb/ ;B ns/ T[jBK B/ uko w[Zy wZmK dh ;EkgBk feZE/

ehsh ;h<

Page 33: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 33 of 87

� T[Zsoh Gkos d/ fejV/ fJbke/ jo;a d/ ;kwoki s'A pkjo ;B< � fjT{B;Kr fe; ;wokN d/ okiekb ftZu Gkos nkfJnk ns/ T[;B/ nkgDh Gkos

:ksok dk toDB fe; g[;se ftZu ehsk < � jo;atoXB d[nkok ou/ rJ/ fszB BkNeK d/ BK fby'< fJBQK dh ouBk fe; Gk;ak

ftZu ehsh rJh< � g{be/fPB ^2 B{z fszB :[ZXK ftZu jokT[D tkbk ;{otho ;ak;e e"D ;h < shi/ :[ZX dk

eh wjZstg{oB f;ZNk fBefbnk< � gZbt ;akPeK d/ okiekb ftZu j'J/ ;z;feqs d/ ;G s' wjkB ftdtkB ns/ T[;dh

gqf;ZX ouBk dk BK dZ;'<

okig{s ekbokig{s ekbokig{s ekbokig{s ekb

� okig{s ekb gzikp dhnK gjkVhnK ftZu fejV/ uko okiK dk T{d/ j'fJnk< � okig{s ekb ftZu ekwo{g fejV/ fszB d/PK ftueko tgko dh eVh ;h< � f;zX T[Zs/ nopK d/ jwb/ dk ssekfbe ekoD eh ;h< � nopK d/ jwb/ ;w/ f;zX d/ oki/ dk eh BK ;h ns/ fJj jwbk ed'A j'fJnk< � fjzd{;akjh tz;a d/ uko ;akPeK d/ BK dZ;'< wfjw{d riBth B/ ed'A ns/ fejV/

fjzd{;akjh ;akPe B{z jokfJnk ;h< � wfjw{d riBth B/ XB gqkgs eoB bJh Gkos d/ fejV/ uko ;afjoK T[Zgo jwb/

ehs/< � wfjw{d riBth d/ Gkos jwfbnK dk w[Zy T[d/;a eh ;h< � riaBth Bkb Gkos nkJ/ ftdtkB ns/ T[;dh g[;se dk BK dZ;'< � eB"i bJh ;zxo;a eoB tkb/ fszB w[Zy okitz;aK d/ BK dZ;'< � okig{s ekb s'A eh Gkt j?< okig{s dk noE eh j?< � okig{sK dh T[sgZsh pko/ fejVk ftuko mhe wzfBnk iKdk j?< � gqshjko tz;a d/ okfink B{z r[oio gqshjko feT[A fejk iKdk j?< � gqshjko tz;a dk ;G s' wjkB ;ak;e e"D ;h ns/ T[;dk okiekb eh ;h< � gqshjko tzP d/ uko ;G sA' gqf;ZX ;akPeK d/ BK dZ;"< � ok;aNoe{N tz;a dk w"Yh e"D ;h ns/ ok;aNoe{N oki dk ;kwoki ftZu gfotosB

fe; ;akPe d/ ;w/A ftZu j'fJnk< � gkb tz;a dk ;G s'A ;aesh;akbh ;kaPe e"D ;h < T[;B/ ed'A s/ ed'A sZe oki ehsk< � sokfJB dhnK bVkJhnK fejV/ ;kbK ftZu j'fJnk ns/ fJBQK ftZu bVB tkbk

okig{s ;akPe e"D ;h< � fdZbh dk gfjbk Bk eh ;h ns/ fJ; dh BhAj ed'A oZyh rJh ;h< � okig{sK dk ;G s' g[okDk tzP fejVk ;h. fJ; dk gfjbk ;akPe e"D ;h ns/

T[;B/ ed'A oki ehsk< � u'b tz;a d/ d' ;G sA' gqf;ZX ;ak;eK d/ BK ns/ T[BQK dk okiekb dZ;'< � fe; u'b ;akPe dk ekb uhB ns/ dZyD g{oph J/;ahnK Bkb tgko d/ ftek; bJh

gqf;ZX j?. T[; ;akPe dk okiekb th dZ;'< � nXhB okfinK bJh ;kwzs ;apd dh tos'A fe; ekb ftZu ;[o{ j'Jh ns/ fe; ekb

ftZu ;kwzs gqEk nkgD/ f;yo T[Zs/ g[Zi rJh< � okig{s ekb ftZu Xkofwe nB[dkB b?D tkfbnK B{z eh nfXeko gqkgs j[zd/ ;B< � okig{s ekb ftZu fgzv ftZu pokdoh dk ;EkB fe; ;z;Ek B/ b? fbnk ;h ns/

fJ; dk w[Zy ezw eh ;h< � oki;EkB ftZu fejV/ uko d/tfsnk B{z ;wofgs wzdo fwbd/ jB< � okig{s ekb ftZu gqufbs ;aeshws dhnK ft;a/PsktK dZ;'<

Page 34: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 34 of 87

� P?tws Bkb ;pzfXs uko ;zgodktK d/ BK dZ;'< fJBQK ftZu' ;wkfie fdq;aNh s' fejVh ;zgodk tX/o/ wjZstg{oD ;h<

� okwkB[i fe; gqd/;a d/ ofjD tkb/ ;B ns/ T[BQK dk iBw feZE/ j'fJnk ;h< � fejV/ uko fe;w d/ b'e szi'ao d/ wzdo Bkb ;pzfXs ;B< � oki;EkB ftZu ;G s' ;[zdo i?B wzdo fe; ;EkB T[Zs/ fwb/ jB ns/ fJBQK ftu'

fe;/ fJZe wzdo dk BK dZ;'< � e'Bkoe dk wzdo ni'e/ Gkos d/ fe; oki ftZu j? ns/ fJj fe; d/tsk B{z

;wofgs j?< � y[iokj' d/ finkdkso wzdo fe; d/tsk B{z ;wofgs jB, fJBQK ftZu' fJZe gqf;ZX

wzdo dk BK dZ;'< � okisozfrDh dk b/ye e"D ;h ns/ T[j fe; oki Bkb ;pzX oZydk ;h< fJ; ouBk

dk fJfsjk;e wjZst eh j?< � fgqEthoki u'jkB B{z fe; B/ jokfJnk< T[; bVQkJh dk BK dZ;' fi; ftZu T[;dh

jko j'Jh, fJj bVkJh ed'A j'Jh ;h<

fd Zbh ;bsBsfd Zbh ;bsBsfd Zbh ;bsBsfd Zbh ;bsBs

� fdZbh ;bsBs d/ fJfsjk; dh ikDekoh bJh uko fe;wK d/ ;'w/ dZ;'< � nwho y[;o' dhnK fbysK fejV/ fszB ;[bskBK d/ okiekb pko/ dZ;dhnK jB< � w[jzwd r'oh B/ w[bskB, bkj"o s/ fdZbh dh fiZs fejV/ ;kb ftZu gqkgs ehsh< � sokfJB dh d{ih bVQkJ h edA' j'Jh ns/ fJ; bVQkJh ftZu fe; dh jko j'Jh< � w[jwzd r"oh d/ uko dk; ;?BkgshnK d/ BK dZ;'< � :bd'ia feZE' dk ;akPe ;h ns/ T[; B{z o'eD bJh n?pe B/ fdZbh dh EK fejV/

;afjo B{z nkgDh okiXkBh pDkfJnk< � e[spT[ZdhB n?pe dh w's ed'A ns/ fe; soQK j'Jh< T[; dk T[ZsokfXekoh e"D

pfDnk< � fJbs[sfw;a B/ fe; wzr'b B/sk d/ jwb/ B{z Nkfbnk ns/ T[;d/ fe; d[;awD B{z

fdZbh ftZu ;aoB d/D s' fJBeko ehsk ;h< � fJbs[sfw;a d/ s[oe nwhoK bJh pknd ftZu fe; BK dh tos' ehsh ikD bZrh< � fJbs[sfw;a B/ fejV/ d' f;Ze/ ubkJ/< � ;[bskB d/ d?th nfXeko sA' eh Gkt ;h< � pbpB B/ fejV/ uko gqd/;K ftZu prktsK B{z dpkfJnk< � pbpB B/ wzr'bK d/ jwfbnK B{z o'eD bJh eh ft;P :sB ehs/< � yabiah tz;a dh ;EkgBk fe; B/ ns/ ed'A ehsh < T[;B/ ed'A sZe oki ehsk< � fdZbh ;bsBs d/ ft;Eko bJh fejV/ ;[bskB dk ekb ;G s' wjZstg{oD j?, T[;

B/ ed'A s' ed'A sZe oki ehsk< � nbkT[ZdhB fybiah d/ uko gqf;ZX ;?BkgshnK d/ BK dZ;'< T[; dhnK dZyD dhnK

fiZsK fe; ;?Bkgsh B/ jk;b ehshnk ;B< � nbkT[AdhB dh fus"V dh fiZs Bkb fejVh b'e rkEk ;zpzfXs j?< T[; ;w/ fus"V

T[s/ fe; dk oki ;h< � s[rbe tz;a d/ gfjb/ d' ;akPeK d/ BK ns/ T[BQK dk oki ekb dZ;'< � fdZbh ;bsBs d/ gsB dk p[fBnkdh ekoB eh ;h< � wz[jwd fpB s[rbe B/ dZyD ftZu fejV/ Bro B{z nkgDh d{ih okiXkBh pDkfJnk

ns/ fJ; dk eh BK oZfynk< � T[bwk b'e ;[bskB w[zjwd s[rbe sA' feTA[ Bkokia ;B<

Page 35: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 35 of 87

� wz[jwd fpB s[rbe B/ fejV/ f;Ze/ d/ ;EkB s/ ;ze/fse w[dok ubkJh ns/ fJj fejVh Xks dh ;h<

� fco'ia s[rbe d/ uko T[ZsokfXekohnK d/ BK ns/ Pk;aB ekb dZ;'< � fco'I s[rbe B/ nwhoK B{z y[;a eoB bJh eh ehsk< � nyhob/ s[rbe ;ak;e dk eh BK ;h ns/ T[;dk oki ed'A ;wkgs j'fJnk< � fco'i s[rbe dh w"s s' pknd fejV/ uko BtA/ ;[szso oki ;Ekgs j'J/< � pkikao ezNo'b fe; ;[bskB B/ ehsk ns/ e'Jh uko t;sK d/ BK dZ;'< fiBQK d/ w[Zb

fJ; d/ nXhB fB:s ehs/ rJ/< � ;bsBs ekb ftZu u'Xoh fe; B{z efjzd/ ;B< � ;Z:d tz;a dk w"Yh e"D ;h < T[; B/ fdZbh T[s/ ed'A nfXeko ehsk< � pNkJh s' eh Gkt ;h< � eBe{s s' eh Gkt ;h< � fejV/ ;[bskB d/ ;w/ brkB dh do ;G s' tZX ;h ns/ feT[< � iaeks s' eh Gkt j?< � ;bsBs ekb ftZu fJesk sA' eh Gkt ;h< � e[spwhBko feZE/ j? ns/ fJ; dhnK fezBhnK wzfiabk jB. fJ; dh T[;koh dk

nkozG fe; B/ ehsk ns/ fJ; B{z g{ok fe; d[nkok ehsk frnk< � fdZbh ftZu fejV/ uko tz;aK d/ ;[bskBK d/ wepo/ fwbd/ jB< � ;[zBh ns/ PhnK w[;abwkBK ftZu eh nzso ;h<

dZyDh Gkos d/ okidZyDh Gkos d/ okidZyDh Gkos d/ okidZyDh Gkos d/ oki

� 13th ;dh ftZu dZyD d/ uko w[Zy okitz;aK d/ BK dZ;'< � d/tfroh d/ oki tz;a d/ d' ;akPeK d/ BK dZ;'< � frnk;[ZdhB d/ ;w/ tkozrb ns/ d[nko ;w[zdo d/ ;ak;eK d/ BK dZ;'< � d'bskpkd d/ nfXekohnK d/ r[ZN B{z eh fejk iKdk ;h ns/ T[BQK B/ fe; ;kb fJZe

;[szso oki dh ;EkgBk ehsh< � pkjwDh ;kwoki dhnK d' okiXkBhnK d/ BK ns/ T[BQK d/ d' 2 ;ak;eK d/ BK dZ;'< � bzp/ ;w/ sZe oki eoB tkb/ e'Jh uko pkjwDh ;[sbkBK d/ BK dZ;'< � pkjwDh ;bsBs d/ ;G s' :'r wzsoh dk BK eh ;h ns/ T[j fe; d/;a s' nkfJnk

;h< T[; dh w"s ed'A j'Jh< � pkjwBh ;[bskBK d/ dopko ftZu nwho fejV/ d' r[ZNK ftZu tzv/ j'J/ ;B< � wfjw{d ;akj d/ ;ak;B ekb ftZu pkjwBh ;kwoki fejV/ gzi okiK ftZu tzfvnk

frnk j?< � poko ns/ fpdo B{z fejV/ ;kbK ftZu dZyD dhnK fejVhnK d' j'o ;bsBsK B/

jVZg fbnk< � dZyD ftZu ;kwzs ns/ u"Xoh dh EK fejV/ BktK dh tos' ehsh iKdh ;h< � pkjwBh ;bsBs dhnK fJwkosK d/ fejV/ uko soQK d/ Bw[{B/ fwbd/ jB< � r'b r[zpd feZE/ j? ns/ fJj fejV/ ;[bskB dk wepok j? s/ fezB/ y/so ftZu

c?fbnk j'fJnk j?< � fti? Bro ;kwoki d/ uko okitz;K d/ BK dZ;'< � fti? Bro ;afjo fe; Bdh d/ ezY/ T[Zs/ t;kfJnk frnk ns/ fJ; dk ;z;Ekge e"D

;h< � fti?Bro ;kwoki d/ gfjb/ okitz;a d/ uko ;G s' :'r ;akPeK d/ BK dZ;'< � fti?Bro ;kwoki dk ;G s'A gqf;ZX ;akPe e"D ;h ns/ T[j fejV/ okitza; ftZu'

;h<

Page 36: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 36 of 87

� fe;aB d/t okJ/ ed'A fti?Bro dk ;wokN pfDnk< T[;dh skig';ah ed'A j'Jh< � skbhe'N dh bVkJh ed'A ns/ fe;^2 d/ ftueko j'Jh< � fti?Bro ;kwoki d/ oki gqpzX ftZu ;G s' wjZstg{oB fszB ftGkr fejV/ ;B< � fti?Bro ;woki ftZu BkfJeK (;kwzsK) dh frDsh eh ;h ns/ T[j ;wokN B{z

nXhBsk ti'A eh fdzd/ ;B< � fti?Bro ;woki ftZu nfXekohnK B{z sBykj fe; o{g ftZu fdZsh iKdh ;h< � fti?Bro ;woki dk w'Yh e"D ;h < fJ; dk ;G s' wjkB ;ak;e e"D wzfBnk iKdk

j?< � fti?Bro d/ ;ak;e feq;aB d/t okJ/ B{z g[osrkbhnK dh fwZsosk s' eh bkG

j'fJnk< � feq;aB d/t okJ/ B/ fti? Bro d/ B//V/ nkgDh wksk d/ BK s/ fejV/ Bro dh ;EkgBk

ehsh< � fti? Bro ;kwoki d/ ;ak;eK d/ ;w/ fejV/ d' ftd/;ah :ksoh nkJ/ ns/ T[jBQK B/

fJ; dh noE ftt;Ek pko/ eh fbfynk j?< � fti? Bro ;kwoki d/ gsB d/ uko w[Zy ekoD dZ;'<

fszB nzeK tkb/ gq;aBfszB nzeK tkb/ gq;aBfszB nzeK tkb/ gq;aBfszB nzeK tkb/ gq;aB

f;zX xkNh dh ;fGnskf;zX xkNh dh ;fGnskf;zX xkNh dh ;fGnskf;zX xkNh dh ;fGnsk

� f;zX xkNh dh Bro :'iBK dhnK eh ft;a/PsktK ;B< � f;zX xkNh ;fGnsk dh seBkb'ih T[Zs/ ukBDk gkU< � f;zX xkNh ;fGnsk d/ Xow dhnK eh ft;a/PsktK ;B< � f;zX xkNh ;fGnsk d/ okiBhfse ihtB dk toDB eo'< � f;zX xkNh ;fGnsk dh fbgh pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � f;zX xkNh ;fGnsk d/ gsB d/ ekoB dZ;'< � f;zX xkNh ;fGnsk dh d/D pko/ dZ;'< � w'jBi'dV' s' fe; fe;w dhnK w[joK fwbhnK jB<

Gkosh nkohnkGkosh nkohnkGkosh nkohnkGkosh nkohnk

� fort/d s' dk;K dh ;fEsh pko/ eh gsk ubdk j?< � ;Gk ns/ ;fwsh s' eh Gkt j?, � nkohnk d/ ;w/ y/shpkVh dhnK eh ft;a/PsktK ;B< � iksh^ftt;Ek dhnK ft;a/PsktK dZ;'< � uko nk;aow s' eh Gkt j?< � nkohnk d/ ;w/ gfotko dh ;z;Ek dhnK e'Jh uko ft;a/PsktK dZ;'< � nkohnk b'eK d/ w[Zy d/tfsnk pko/ dZ;'< � t?fde ekb d/ nkohnK ftZu gqufbs nktkrwB s/ eow f;XKs s' eh Gkt j?< � nkohnk d/ Xkofwe s/ ;wkfie ihtB ftZu :Zr dk eh wjZst j?< � nkohnk dh Gkosh ;fGnsk B{z eh d/D j?<

i?B Xow ns/ p[ZX Xowi?B Xow ns/ p[ZX Xowi?B Xow ns/ p[ZX Xowi?B Xow ns/ p[ZX Xow

� niks;aso{ d/ ;w/ wrX oki dh ;aesh d/ eh ekoD ;B< � S/th ;dh Jh g{ot dhnK okiBhfse s/ ;wkfie gfo;fEshnK i?B Xow ns/

Page 37: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 37 of 87

p[ZX Xow d/ iBw bJh fet/A nB{e[b ;B<

� wjkswk wjKtho dhnK w[Zy f;ZfynktK iK i?B Xow d/ w[Zy f;XKs fby'< � wjKtho ih dh f;Zfynk nB[;ko i?B fGyPa{nK B{z fe; soQK dk ihtB pshs eoBk

j[zdk ;h< � wjKtho dhnK f;ZfynktK dk ;kXkoD wB[Zy d/ ihtB bJh eh wjZst ;h< � r"sw p[ZX dhnK w[Zy f;ZfynktK ;zy/g ftZu fby'< � wjkswk p[ZX d/ n;aN wkor sA' eh Gkt j?< � wjkswk p[ZX d[nkok ubkJh rJh ;zx ftt;Ek dhnK eh ft;a/PsktK ;B< � ebk d/ gZy s'A ;s{g dk eh wjZst ;h< � p[ZX Xow d/ S/sh c?bD ns/ jowB fgnkok j'D d/ w[Zy ekoB eh ;B< � Gkos ftZu p[ZX Xow d/ gsB d/ ekoB dZ;'<

w'ohnk ekbw'ohnk ekbw'ohnk ekbw'ohnk ekb

� eh f;ezdo dk jwbk Gkos d/ fJfsjk; ftZu fJZe wjZstg{oB xNBk j?< � w?r;EBhi B/ w'ohnK ;wkoki d/ gq;k;aB pko/ eh fbfynk < � n;a'e dh efbzr dh fiZs dh wjZssk dZ;'< � w'ohnk oki d/ Bro gqpzX pko/ dZ;'< � w'ohnK ekb ftZu ek;asekoK ns/ y/shpkVh dh eh ;fEsh ;h< � w'ohnk ekb dhnK ft;a/PsktK eh ;B< � n;a'e d/ Xow (Xzw) T[Zs/ ;zy/g B'N fby'< � w'ohnk ;kwoki d/ gsB d/ w[Zy ekoB eh ;B<

r[gs ekbr[gs ekbr[gs ekbr[gs ekb

� e[;akB ;ak;eK dh Gkos d/ fJfsjk; ftZu eh wjZssk ;h< � ;kstkjB okfinK dk Gkosh fJfsjk; ftZu eh wjZst ;h< � r[gs ;ak;eK d/ ;?fBe gqpzX dh w'ohnk ;ak;eK d/ ;?fBe gqpzX Bkb s[bBK eo'< � r[gs ekb ftZu fJ;sohnK dh d;ak fej' fijh ;h< � nkohnk GZN dk y[r'b ftfrnkB d/ y/so ftZu eh :'rdkB j?< � yN;akPso pko/ dZ;'< � ekbhdk; T[Zs/ ;zy/g B'N fby'< � eh r[gs ekb B{z Gkosh fJfsjk; dk ;[Bfjoh ekb fejk ik ;edk j?<

toXB K dk T[ZE kB ns/ T[jBQK dk ;wKtoXB K dk T[ZE kB ns/ T[jBQK dk ;wKtoXB K dk T[ZE kB ns/ T[jBQK dk ;wKtoXB K dk T[ZE kB ns/ T[jBQK dk ;wK

� ukb[e: ;akPe g[be/f;aB d{i/ dhnK fiZsK d/ pko/ dZ;'< � jo;atoXB d/ nXhB okfinK Bkb fej' fij/ ;pzX ;B< � jo;a d/ oki dhnK gqPkPfBe fJekJhnK ns/ T[jBK d/ eowukohnK pko/ dZ;'< � jo;atoXB d/ nXhB brkB ftt;Ek ns/ brkB w[es G{wh pko/ dZ;'< � ;zaeoukohnK d/ do;aB ns/ ezw pko/ dZ;'< � jo;atoXB d/ ;w/ Bkbzdk ftjko dh eh ;fEsh ;h< � toXBekb ftZu wzdo dh ;z;Ek dk ;wkfie wjZst eh ;h< � dZyD ftZu BkfJBko ns/ nkbtko GrsK pko/ dZ;'<

Page 38: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 38 of 87

okig{s ekbokig{s ekbokig{s ekbokig{s ekb

� okig{sK d/ ;w/A dh ;kwzs gqDkbh dk T[b/y eo'< � wfjw{d riaBth d/ jwfbnK d/ ekoB dZ;'< � fjzd{;akjh ;ak;eK fto[ZX wfjw{d riaBth dh fiZs d/ eh ekoB ;B< � eB"Ai bJh fejV/ fszB okitzPK ftZu ;zxoP j'fJnk ns/ fJ; dk eh f;ZNk

fBefbnk< � okfizdo u"b dhnK gqkgshnK dk t/otk fdU< � okig{s ekb ftZu wzdoK dk eh wjZst ;h< � eh okig{s ekb B{z nzX^ekb efjDk mhe j't/rk<

fd Zbh ;bsBsfd Zbh ;bsBsfd Zbh ;bsBsfd Zbh ;bsBs

� fJbs[sfw;a B/ fdZbh ;bsBs B{z fe; soQK wip{s pDkfJnk< � pbpB B{z dk; tz;a dk wjkB ;[bskB feT[ fejk iKdk j?< � dZyDh Gkos dhnK fiZsK bJh nbkT[dhB fybiah B/ fe; gqeko dh Bhsh ngDkJh< � w[jzwd^fpB^s[rbe d/ fejV/ gqPk;afBe gq:'rK ekoD b'eK ftZu n;zs'y c?fbnk< � fco'I s[rbe dhnK fejVhnK BhshnK B/ fdZbh ;bsBs d/ gsB ftZu fjZ;k

gkfJnk< � eh fdZbh ;bsBs B{z Xow szso efjDk T[fus j't/rk< � fdZbh ;[bskBK d/ ;akPe tor Bkb fej' fij/ ;pzX ;B<

dZyDh Gkos d/ okidZyDh Gkos d/ okidZyDh Gkos d/ okidZyDh Gkos d/ oki

� pkjwBh ;kwoki d/ ftxNB ftZu gq;k;afBe ftt;Ek ns/ ;ak;e tor dk eh jZE ;h<

� fti?Bro ;kwoki dh T[ZBsh ftZu feq;aB d/t okJ/ B/ eh fjZ;k gkfJnk< � fti? Bro ;kwoki d/ PkPB gqpzX dhnK gqw[Zy ft;aPsktK eh ;B< � fti? Bro ;kwoki d/ gsB d/ w[Zy ekoD eh ;B<

nZm nzeK tkb/ g q;aBnZm nzeK tkb/ g q;aBnZm nzeK tkb/ g q;aBnZm nzeK tkb/ g q;aB

f;zX xkNh dh ;fGnskf;zX xkNh dh ;fGnskf;zX xkNh dh ;fGnskf;zX xkNh dh ;fGnsk

� f;zX xkNh ;fGnsk dh y'i, ft;Eko ns/ ekb pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � f;zX xkNh d/ b'eK dh Bro :'iBk dk ;zy/g ftZu toDB eo'< � f;zX xkNh ;fGnsk d/ ;wkfie, nkofEe ns/ Xkofwe ihtB dh uouk eo'< � f;zX xkNh ;fGnsk d/ gsB d/ eh w[Zy ekoB ;B< fJ; ;fGnsk dh Gkosh

;fGnsk s/ ;z;feqsh B{z ;EkJh d/D dk fiaeo th eo'<

Gkosh nkohnkGkosh nkohnkGkosh nkohnkGkosh nkohnk

� nkohnk d/ w{b fBtk; ;EkB pko/ s[;h eh ikDd/ j'< Gkosh nkohnk dh ;fGnsk dh ikDekoh d/ ;kfjse ;'fwnK dk T[b/y eo'<

� Gkosh nkohnk d/ okiBhfse ;zrmB ns/ nkofEe ihtB dk toDB eo'< � Gkosh nkohnk d/ ;wkfie ihtB dhnK w[Zy ft;a/;sktK dh uouk eo'< � t?fde ekb ftZu nkohnk d/ Xkofwe ft;atkPK s/ gqEktK dk toDB eo'< � Gkosh nkohnk dh d/D iK nkohnk ;z;feqsh d/ gqGktK pko/ ikDekoh fdU<

Page 39: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 39 of 87

i?B Xow ns/ p[ZX Xi?B Xow ns/ p[ZX Xi?B Xow ns/ p[ZX Xi?B Xow ns/ p[ZX X owowowow

� T[BQK okiBhfse, ;wkfie s/ Xkofwe gfo;fEshnK dk toDB eo', fiBQK B/ i?B Xow ns/ p[ZX Xow B{z iBw fdZsk<

� toXwkB wjKtho d/ ihtB ns/ w[Zy f;ZfynktK dk jkb fby'< � p'Xh ;zx pko/ s[;h eh ikDd/ j'< fJ;d/ b'e^szsoh sZsK dk yk; s'o s/ T[b/y

eo'< � wjKswk p[ZX d/ ihtB ns/ f;ZfynktK pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � pZ[ZX Xow d/ S/sh Bkb jowB fgnkok j' ikD d/ ekoD ns/ Gkos ftZu gsB d/ eh

ekoD ;B< � p[ZX Xow d/ Gkosh b'eK d/ okiBhfse, Xkofwe ,;wkfie ns/ ;z;feqfse ihtB

T[Zs/ eh gqGkt gJ/<

w'ohnk ekbw'ohnk ekbw'ohnk ekbw'ohnk ekb

� w'ohnk ekb d/ w[Zy ;'fwnK dk toDB eo'< � uzdor[gs w'ohnK dhnK fiZsK dk ft;Eko g{ote toDB eo'< � efbzr d/ :[ZX dk ;zy/g toDB eo'< n;a'e d/ okiBhfse ns/ ftneshrs ihtB

ftZu fJ; dk eh wjZst ;h< � w'ohnk ;kwoki d/ oki^gqpzX dk ft;Eko g{ote toDB eo'< � n;a'e d/ Xow pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � w'ohnk ;woki d/ gsB d/ ekoBK dk toDB eo'< � w'ohnk ekb d/ ;wkfie s/ ;z;feqfse ihtB, nkofEe ihtB dk toDB eo'<

r[gs ekbr[gs ekbr[gs ekbr[gs ekb

� r[gs ekb d/ w[Zy ;'fwnK dk toBD eo'< � ;wz[dor[gs ns/ uzdor[gs d{i/ nXhB r[gs ;wkoki dh ;EkgBK ns/ ft;Eko

dk toDB eo'< � r[gs ekb d/ gsB d/ ekoBK dk toDB eo'< � r[gs ;wokNK d/ ;akPB gqpzX dk ft;Eko g{ote toDB eo'< � r[gs ekb ftZu ;wkfie, nkofEe s/ Xkofwe ihtB dk toDB eo'< � r[gs ekb dhnK ;z;feqfse gqkgshnK dk toDB eo'< � r[gs ekb B{z gaqkuhB Gkosh fJfsjk; dk ;[Bfjoh :[Zr feT[A fejk iKdk j?<

toXB K dk T[ZE kB ns/ T[BQ K toXB K dk T[ZE kB ns/ T[BQ K toXB K dk T[ZE kB ns/ T[BQ K toXB K dk T[ZE kB ns/ T[BQ K dk ;wKdk ;wKdk ;wKdk ;wK

� joPtoXB dhnK fiZsK ns/ T[;d/ ;kwoki d/ ft;Eko dk toDB eo'< � joPtoXB d/ oki gqpzX dhnK w[Zy ft;a/PsktK fpnkB eo'< � toXBK d/ :[Zr dh eh d/D j?<

okig{s ekbokig{s ekbokig{s ekbokig{s ekb

� wfjw{d riBth d/ Gkos T[Zs/ ehs/ rJ/ wjZstg{oB jwfbnK dk ;zy/g jkb fby'. T[; d/ jwfbnK d/ T[d/;aK ns/ gqGktK dk th T[b/y eo'<

Page 40: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 40 of 87

� okiokik ns/ okfizdo u'b d/ nXhB ftZu u'b ;aesh d/ T[EkB dk 250^300 ;apdK ftZu jkb fby'<

� okig{s ekb d/ w[Zy okitz;aK dk ;zy/g ftZu toDB eo'< � okig{s ekb ftZu ;kwzs ftt;Ek dhnK w[Zy ft;a/PsktK ns/ fJ; d/ fJfsjkf;e

wjZst T[Zs/ b/y fby'< � okig{s ekb dh wjZssk iK ;EkJh d/D dZ;'<

fd Zbh ;bsBsfd Zbh ;bsBsfd Zbh ;bsBsfd Zbh ;bsBs

� w[jwzd r'oh dk Gkos T[s/ jwfbnK dk toDB eo'. T[;d/ jwfbnK d/ eh f;ZN/ fBZeb/<

� w[jwzd r'oh ns/ e[spT[dhB n?pe dhnK T[Zsoh Gkos dhnK fiZsK dh uouk eo'< � fJbs[sfw;a dhnK gqkgshnK dk toDB eo'< T[; B{z fdZbh ;bsBs dk n;bh w'Yh

feT[A fejk iKdk j?< � pbpB dhnK gqkgshnK dk t/otk fdU, T[;B{z dk; tz;a dk ;G s' wjkB ;[bskB

feT[ wzfBnk iKdk j?< � nbkT[ZdhB fybiah dhnK fiZsK dk jkb fby', fiBQK ekoD T[;B{z fdZbh ;bsBs dk

;G s' wjkB ;ak;ae wzfBnk iKdk j?< � fco'ias[rbe dh ftd/P Bhsh ns/ T[;d/ gqPk;afBe ;[XkoK dk toDB eo'. T[j

fdZbh ;[bsBs d/ gsB bJh feZE' sZe fizw/tko ;h< � fdZbh ;bsBs d/ e/Adoh gqKse s/ ;EkBe ;akPB gqpzX dk toDB eo'<

dZyDh Gkos d/ okidZyDh Gkos d/ okidZyDh Gkos d/ okidZyDh Gkos d/ oki

� pkjwBh oki d/ T[EkB ns/ gsB dk jkb fby'< � fti?Bro ;kwoki dh ;EkgBk ns/ ftek; pko/ dZ;'< fJ;d/ gsB d/ eh ekoD

;B< � fti?Bro ;kwoki d/ ;akPe feqPB d/t okJ/ dhnK gqkgshnK dh gVu'b eo'< � fti?Bro ;kwoki d/ ;ak;B gqpzX dhnK w[Zy ft;a/;sktK fpnkB eo'<

BePBePBePBeP /

e[Zb nze 6O5 &11

� Gkos d/ BeP/ ftu f;zX xkNh ;fGnsk d/ ;EkB fdykT[ ns/ T[jBK ;EkBK dh ftnkfynk th eo'<

� Gkos d/ BeP/ ftu nP'e d/ ;kwoki dk ft;Eko fdykT[ ns/ T[; dh ftnkfynk th eo'<

� Gkos d/ BeP/ ftu ;w[dor[gs d/ oki dk ft;Eko fdykT[ ns/ T[; dh ftnkfynk th eo'<

� Gkos d/ BeP/ ftu wjZstg{oB fJfsjk;e ;EkB fdykT[ ns/ T[jBK T[Zgo B'N th fby'<

Page 41: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 41 of 87

Iwks 10O1Iwks 10O1Iwks 10O1Iwks 10O1 ftPkL fj;NohftPkL fj;NohftPkL fj;NohftPkL fj;Noh

;w?;No ^ 2;w?;No ^ 2;w?;No ^ 2;w?;No ^ 2 fJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aB

;wkfie Xkofwe nzd'bB;wkfie Xkofwe nzd'bB;wkfie Xkofwe nzd'bB;wkfie Xkofwe nzd'bB

� Gkos ftZu ntk;h w[;bwkB fejVhnK uko ;q/DhnK sA' ;B< � ;afjoK ns/ fgzvK ftZu fJ;bkw XkoB eoB tkb/ d' torK d/ BK dZ;'< � tgkfoe ikshnK feZEA' dh nkofEe fizdrh dh ezri'V ;B< � Gkos ftZu fJ;bkw d/ fszB ;zgodktK d/ BK dZ;'< fJjBK ftZu i' ;G s' tZX

frDsh fejVh ;zgodkfJ dh ;h< � T[bwk b'e fejV/ d' ftf;anK d/ ftdtkB ;B< � T[bwk b'eK d/ ft;atkP fejV/ d' ;o'sK s/ nkXkfos ;B< � ;{øh b'e pkjoh wfonkdk dh EK fe; B{z finkdk wjZst fdzd/ ;B< � fdZbh ;bsBs d/ ekb ftZu ;{cahnK d/ d' ;G s'A wjZstg{oB f;bf;fbnK d/ Bkw

dZ;'< � fu;ash f;bf;b/ dh BhAj fe; ;{cah ;a/y B/ oZyh ns/ fJj feZE/ t; rJ/< � fu;ash f;bf;b/ Bkb ;pzfXs uko w[Zy ;{ch ;/ayK d/ BK dZ;'< � ;[joktodh f;bf;b/ dh BhAj fe; B/ ns/ feZE/ oZyh< � fu;ash f;bf;b/ Bkb ;pzfXs uko gqf;ZX ;{ch nkr{nK d/ BK dZ;'< � fu;ash f;bf;b/ d/ uko e/AdoK d/ BK fby'< � ;{øhnK d[nkok ;aKswJh Yzr Bkb fJ;bkw B{z c?bkT[AD bJh fejVhnK d' rZbK

;jkJh j'JhnK< � i'rh dk ws w[Zy o{g ftZu fejVhnK d' rZbK fto[ZX gqshfeqnk ;h< � ezBcN/ i'rh s' eh Gkt j?< � gzikp ftZu r'oyBkEhnK d/ fezB/ wZm ;B ns/ fJj fe; dh fBrokBh j/m ;zrfms

;B< � wZXekbhB Gkos ftZu ft;aB{z d/ fejV/ d' ntskoK dh g{ik gqf;ZX ;h< � feaqPB GFrsh d/ d' w[ZYb/ nkr{nK d/ BK dZ;'< T[j dZyD d/ fejV/ d' gqd/;aK ftZu'

;B< � t?;aBt Grsh dh T[Zsgsh feZE/ j'Jh< fJ;d/ uko gqf;ZX gqtoseK d/ BK dZ;'< � t?;aBt Grsh d/ w[Zy f;XKs eh ;B< � okXk^feqPB dh g{ik ftXh fe;B/ ns/ feZE/ gqufbs ehsh< � u?sfBnK nB[;ko w[esh dk gq:'iB eh ;h< � okw Grsh dk gaquko eoB tkb/ T[Zsoh Gkos d/ gqf;ZX Grs fejV/ ;B ns/ T[j

fe; Bro d/ ofjD tkb/ ;B< � r[o{ rqzE ;kfjp ftZu fiBQK GFrsK s/ ;zsK dhnK ouBktK ;akfwb ehshnk rJhnk

jB, T[BQK ftZu' e'Jh uko d/ BK dZ;'< � ;zs epho, Bkwd/t , ;XBk ns/ oftdk; ih d/ eh eh g/;a/ ;B< � pBko; Bkb ;pzXs d' ;zsK d/ BK dZ;'< � rhs r'fpzd d/ b/ye e"D ;B< � ;zs epho dk iBw ed'A ns/ feZE/ j'fJnk< T[BQK d/ w[Zy T[gd/;a eh ;B< � Grsh nzd'bB dk ;kfjs ns/ ebk d/ y/so ftZu eh gqGkt fgnk<

Page 42: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 42 of 87

r[o{ B kBe ;kfjp ns/ f;Zy gzE d h ;EkgBkr[o{ B kBe ;kfjp ns/ f;Zy gzE d h ;EkgBkr[o{ B kBe ;kfjp ns/ f;Zy gzE d h ;EkgBkr[o{ B kBe ;kfjp ns/ f;Zy gzE d h ;EkgBk

� f;Zy gzE pko/ ikDekoh bJh r[ow[Zyh d/ uko wjZstg{oB ;'w/ fejV/ jB< � j[ewBkw/ eh jB< ;G s' finkdk frDsh ftZu j[ewBkw/ fejV/ d' r[o{ ;kfjpkB d/

fwb/ jB< � r[o{ BkBe ;kfjp dk iBw ed'A, feZE/ ns/ fe; gfotko ftZu j'fJnk< � r[o{ BkBe ;kfjp B{z ;Zu dh gqkgsh feZE/ ns/ seohpB fe; T[wo ftZu j'Jh< � r[o{ BkBe ;kfjp wB[Zy d/ fejV/ gzi t?ohnK dh rZb eod/ ;B< � r[o{ nzrd d/t ih dk w[ZYbk Bkw eh ;h ns/ T[j ed'A sZe r[orZdh s/ oj/< � r[o{ nzrd ih dhnK Xkofwe ;orowhnK dk e/Ado fejVk ;h ns/ T[jBK B/ fejV/

e;p/ dh T[;koh ;[o{ eotkJh< � r[o{ nwodk; ih B/ pkT[bh dk fBowkD feZE/ eotkfJnk ns/ fJ; ftZu fezBhnK

g'VQhnK ;B< � wzihnK dh ;EkgBk fejV/ r[o{ B/ ehsh ns/ T[j ed'A sZe r[orZdh s/ oj/< � nzfwqs;o dh BhAj oZyD tkb/ ns/ ;o'to dh y[dtkJh eotkT[D tkb/ d' r[o{

;kfjpkBK d/ BK fby'< � r[o{ noiB ;kfjp B/ fejV/ fszB BroK dh BhAj oZyh ns/ fJj fejV/ d'

d[nkfpnK ftZu jB< � nkfd rqzE ;kfjp dk ;zebB fezBK B/ ns/ ed'A g{ok ehsk< � nkfd rqzE ;kfjp ftZu fiBQK r[o{nK dh pkDh ;akwb j?, T[jBK d/ BK dZ;'< � r[o{ noiB d/t ih B{z fejV/ w[rb Pkfjiakd/ B{z nk;ahotkd d/D d/ d';a ftZu fejV/

w[rb pkd;akj B/ ed' ;ajhd eotkfJnk< � @whoh ns/ @ghoh@ d hnK sbtkoK fe; B/ XkoB ehshnK ns/ fe; dhnK gqshe

;B< � r[o{ jor'fpzd ih dk r[orZdh ;wK dZ;'< � r[o{ jor'fpzd ;kfjp B{z fejV/ w[rb pkd;akj B/ fejV/ feb/ ftZu Biaopzd

eotkfJnk ;h< � fgqEhuzd e"D ;h ns/ T[;d/ nB[:kJhnK B{z eh fejk iKdk ;h< � Xhowb fe; dk g'sk ;h ns/ T[j fe; irQK s/ ofjD bZr fgnk ;h< � r[o{ jfookfJ ih fe; d/ g's/ ;B ns/ T[jBK dh r[orZdh dk ;wK eh ;h< � r[o{ jfookfJ ih s/ fejV/ w[rb pkd;akj B/ fejV/ ;akfjikd/ dh ;jkfJsk dk d';a

brkfJnk ;h< � r[o{ s/rpjkdo ih B/ ed'A r[onkJh ;zGkbh ns/ fJ; t/b/ T[j fejV/ fgzv ftZu ;B

ns/ fJj fejV/ d' ;afjoK ftueko j?< � r[o{ s/rpjkdo ;kfjp B/ fejVh gjkVh fonk;s d/ fJbke/ ftZu fejV/ BtA/ e;p/

dh BhAj oZyh ns/ pknd ftZu fe; BK Bkb gqf;ZX j'Jh< � r[o{ s/rpjkdo ;kfjp B{z fejV/ ;kb ftZu, fejV/ ;afjo ftZu ns/ fejVh irQK

;ajhd ehsk frnk< � r[o{ r'fpzd f;zx ih dh gfjbh bVkJh fe; ;EkB T[s/ ns/ fejV/ okfinK fto[ZX

j'Jh< � r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ nkBzdg[o ;kfjp dh ;[oZfynK bJh fejV/ uko fefbQnK dh

T[;koh ehsh ;h< � r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ ykb;k dh ;kiDk ed'A ehsh < T[; fdB T[BQK dh ;Gk ftZu

fezB/ b'e jkiao ;B< � r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ uko ;kfjpiakfdnK d/ BK dZ;'< � r[o{ r'fpzd f;zx ih i'sh i's ed'A ns/ feZE/ ;wkJ/< � r[o{ r'fpzd f;zx ih dhnK uko wjZstg{oB ouBktK dZ;'<

Page 43: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 43 of 87

w[rb ;kwoki dh ;EkgB kw[rb ;kwoki dh ;EkgB kw[rb ;kwoki dh ;EkgB kw[rb ;kwoki dh ;EkgB k

� w[rb ;kwoki d/ fJfsjk; dh ikDekoh d/ ;q'sK dhnK uko fe;wK d/ BK dZ;'< � Gkos d/ w[rb ;ak;e nkgD/ nkg B{z fe; dk T[ZsokfXekoh ;wMd/ ;B< ns/ T[;

dh okiXkBh fejVh ;h< � pkpo d/ fgsk dk BK eh ;h ns/ T[j fe; fonk;s T[Zs/ oki eodk ;h< � 16th ;adh d/ ;[o{ ftZu T[so Gkos d/ uko w[Zy okiK d/ BK dZ;'< T[; ;w/ fdZbh

ns/ w/tkV dk ;ak;e e"D ;h< � fJpokjhw b'Xh d/ fto'ZXh d' ;odkoK d/ BK dZ;'< � fJpokjhw b'Xh d/ Bkb pkpo dh bVQkJh feZE/ ns/ ed'A j'Jh< � fJpokjhw b'Xh d/ fto[ZX pkpo dh fiZs d/ d' w[Zy ekoB dZ;'< � pkpo ns/ okDk ;Krk ftueko bVQkJh feZE/ ns/ fejV/ ;kb ftZu j'Jh< � pkpo B/ gzikp s/ fe; ;kb epIk ehsk ns/ T[; dh w"s edA' j'Jh< � pkpo d/ p/fNnk d/ BK dZ;'< T[BQK ftu' ;G s' tZvk e'D ;h< � j[wk:z{ d/ fejV/ d' fo;as/dkoK B/ T[; d/ fto[ZX ftdo'j ehsk< � j[wk:{z B/ r[ioks fejV/ ;[bskB s' fiZfsnk ;h ns/ T[ZE/ fe; B{z jkew pDkfJnk< � ;a/o yK fe; ephb/ sA' ;h ns/ T[; B/ P[o{ ftZu fejV/ fJbke/ ftZu nkgDh skes

ekfJw ehsh< � j[wk:{z B/ pzrkb d/ o;s/ ftZu fejV/ feb/ B{z x/ok gkfJnk ns/ fJj fe; d/ epia/

ftZu ;h< � j[wk:{z ns/ ;a/o yK ftukeo d' c?;bk^e[zB bVQkJhnK feZE/ ns/ fejV/ ;kbK ftZu

j'JhnK< � ;a/o;akj B/ nktkikJh dh ;j{bhns bJh fejV/ d' ezw ehs/< � ;a/o;akj sA' jkoB d/ pknd j[wk:{z B{z fe; d/;a d/ fejV/ ;ak;e s' wZdd fwbh< � nepo dh skig';ah feZZE/ j'Jh ns/ T[; t/b/ T[; dh T[wo eh ;h< � nepo d/ ;ogq;s dk BK dZ;' ns/ fejV/ ;kbK ftZu T[;dk n;o o;{y fojk< � nepo dh nXhBsk wzBD tkbhnK uko okig{s fonk;sK d/ BK dZ;'< T[; ;w/

ekfbiao dk ;akPe e"D ;h< � nepo B/ dZyD dhnK fejVhnK uko ;bsBsK B{z nkgD/ tehb G/i/< � ;G s' gfjbK nepo dh nXhBsk wzBD tkbk dZyD d/ fe; oki dk ;akPe ;h ns/

T[; dk BK eh ;h< � ijKrho dk w[ZYbk BK eh ;h ns/ T[j ed'A rZdh s/ p?fmnk< � ijKrho B/ B{oijK Bkb ed'A ftnkj ehsk ns/ T[;dk gfjbk BK eh ;h< � B{oijK d/ fgsk ns/ Gok d/ BK dZ;'< � nfjwdBro fejV/ pkd;akj d/ ;w/ ns/ ed'A w[rb ;kwoki ftZu fwbk fbnk

frnk< � ;akjijK B/ wZX J/;ahnk dh fiZs bJh fejV/ ;akfjpiakfdnK B{z ns/ ed'A G/fink< � PkjijK d/ uko p/fNnK d/ BK dZ;'. fJBQK ftZu ;G s' tZvk e"D ;h< � T[ZsokfXekoh dk :[ZX ed'A j'fJnk ns/ n"ozri/p B/ dkok B{z feBQK d' bVQkJhnK ftZu

jokfJnk< � PkjijK dk oki fejV/ ;kb ftZu y[; frnk ns/ T[j ed'A sZe fiazdk fojk< � n"ozria/p dZyD ftZu fe; ;kb s'A fe; ;kb sZe fojk< � n"ozria/p B/ phikg[o ed'A fiZfsnk ns/ fJ; dk nkyoh ;[bskB e"D ;h< � n"ozri/p B/ r'be[zvk ed'A fiZfsnk ns/ fJ; ;w/ fJ; dk ;[bskB e"D ;h< � w[rb ;kwoki d/ gsB d/ ekoBK dh iVQ eh ;h<

Page 44: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 44 of 87

w[rb oki gqDkbh d/ ;ak;B gqp zXw[rb oki gqDkbh d/ ;ak;B gqp zXw[rb oki gqDkbh d/ ;ak;B gqp zXw[rb oki gqDkbh d/ ;ak;B gqp zX

� w[rbK dh oki gqDkbh dk ;o{g eh ;h< � BkfJp^J/ nwho^nb^w'wBhB dk eh noE ;h< � wkjIo T[Zs/ ed'A d;sys ehs/ rJ/ ns/ fJ; ftZu nepo B{z eh nkfynk frnk< � nepo B/ r?o w[;bwkBK sA' bJ/ ikD tkb/ fejV/ d' eo ;wkgs eo fdZs/< � nepo d/ wB;pdkoh gqpzX dk w[Zy wzst eh ;h< � nepo B/ fejV/ d' soQK d/ wB;p pDk fdZs/< � 500 s' tZX wB;p b?D tkfbnK dh frDsh fezBK ftZu j[zdh ;h ns/ nepo d/ d'

gqf;ZX wB;pdkoK d/ BK dZ;'< � ikrho fe; B{z nkfynk iKdk ;h< � ykb;k fe; B{z nkfynk iKdk ;h< � ikrhoK dh pdbh dk fe;kBK s/ eh n;o g?Adk ;h< � n"ozri/p d/ ;w/ sZe ;kwoki dh e[b nkwdBh dk fezBk fjZ;k ikrho ftZu fdZsk

iKdk ;h< � dhtkB d/ w[Zy ezw dZ;'< � wB;pdkoK ns/ ;akjh ekoykfBnK Bkb ;pzfXs d' wzsohnK d/ BK dZ;'< � nepo ns/ n"ozri/p ;w/ gqksK dh frDsh fezBh ;h< � ekB{zBr' fe; gZXo dk nfXekoh ;h ns/ fJ; dk w[Zy ezw eh ;h< � u"Xoh feBQK ftueko eVh dk ezw fdzdk ;h< � gNtkoh fe; Bkb ;pzfXs foekov oZydk ;h< � gzukfJsK fejVhnK d' gZXoK s/ MrV/ BfiZm b?dhnK ;B< � nepo d/ ;w/ fejV/ rI dh tos' ehsh iKdh ;h ns/ T[j fe; uhia dk pfDnk

j'fJnk ;h< � B;e s' eh Gkt j?< � pNkJh s'A eh Gkt j/< � w[rb ;oeko T[;koh d/ fejV/ uko gqeko d/ ezwK s/ XB you eodh ;h< � nepo B/ fejVk BtK ;afjo t;kfJnk ns/ T[; dh fJwkosekoh dk fJZe

;akBdko Bw{Bk dZ;'< � nkro/ dk bkb febQk fe;B/ pDtkfJnk ns/ fejV/ pkd;akj B/ fJ; B{z tZvk

eotkfJnk< � j[wk:{z, nepo, ijKrho ns/ ;akjijK d/ wepo/ fejVhnK EktK s/ jB< � n"ozri/p B/ fejVhnK d' w;fiadK dk fBowkD eotkfJnk< � ;akjijK d[nkok d' tZy tZy ;afjoK ftZu pDtkJhnK j'JhnK d' ;[zdo fJwkos

fejVhnK jB ns/ fJj fejV/ ;afjoK ftZu ;B< � w[rbekb d/ uko gqf;ZX fusoekoK d/ BK fby'< � fejV/ fszB w[rb pkd;akjK B{z ;zrhs ;[DB dk ;a'e ;h ns/ skB;/B fe; d/ dopko

ftZu ;h< � nepo d/ ;w/ cko;h d/ fszB gqf;ZX ethnK d/ BK dZ;'< � w[rb oki ftt;Ek ns/ gqPk;aB dh ikDekoh d/ ;o'sK dhnK uko fe;wK d/ BK

dZ;'<

Page 45: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 45 of 87

dZyD ftZ u BthnK ;aes hnK dk T[E kBdZyD ftZ u BthnK ;aes hnK dk T[E kBdZyD ftZ u BthnK ;aes hnK dk T[E kBdZyD ftZ u BthnK ;aes hnK dk T[E kB

� wokfmnK d/ fJfsjk; dh ikDekoh d/ ;'fwnK dhnK uko w[Zy fe;wK d/ BK dZ;'< � fJfsjk;eko fejVh ;dh B{z @wokfmnk dk ekb@ efjzd/ jB ns/ feT[< � f;atkih dk iBw ed'A j'fJnk ns/ T[BQK B/ oki dh ;EkgBk dh e'f;aP ed' ;[o{

ehsh< � fPtkih d/ fgsk dk BK eh ;h ns/ T[;B/ dZyD dhnK fejVhnK ;bsBsK s'

ikrhoK gqkgs ehshnk ;B< � f;atkih B/ fejVh pzdorkj B{z b[ZfNnk ns/ fe; w[rb ;?Bkgsh B{z jokfJnk< � f;atkih B/ w[rbK Bkb fejVh ;zXh ehsh ns/ fJj fe; dhnK e'fPPK Bkb j'Jh< � f;atkih dh skig';ah feZE/ ns/ ed'A j'Jh ns/ T[jBK B/ fejVh T[gkXh XkoB ehsh< � fPtkih dh w"s ed'A j'Jh< � fPtkih d/ wzsoh wzvb B{z eh fejk iKdk ;h ns/ T[; dk gXkB e"D ;h< � u'E ns/ ;od/;a w[Zyh s'A eh Gkt j?< � Pkj{ fe; dk p/Nk ;h ns/ T[; B/ nkgDh okiXkBh fejVh pDkJh< � Pkj{ B/ nkgDk g/;atk fe; B{z ns/ ed'A pDkfJnk< � 18th ;dh d/ uko wjZstg{oB g/;atktK d/ BK dZ;'< � fejV/ d' g/;atktK d/ ;w/ wokfmnK dh ;aesh nkgD/ f;ayoK s/ gjz[u rJh ns/

T[jBK dk ekoiekb eh ;h< � 1740 Jh s'A gfjbK wokfmnK B/ T[Zso Gkos d/ fejV/ d' fJbkfenK s/ nkgDh

gqG{;Zsk iwQK bJh< � gkBhgs dh shih bVQkJh ed'A ns/ feBQK ftukeko j'Jh< � j'beo ;odko fe; fJbke/ s/ oki eod/ ;B ns/ T[jBK dh okiXkBh fejVh ;h< � gkBhgs dh bVQkJ h sA' pknd Bt/ g/;atK dk eh BK ;h ns/ T[; dh okiXkBh feZE/

;h< � wokmk fejV/ w[rb pkd;akj B{z ns/ ed'A fdZbh b? e/ nkJ/< � nzro/iK B/ fdZbh s/ edA' nfXeko ehsk ns/ fejV/ w[rb pkd;akj B{z nkgD/ gqGkt

j/m b? fbnk< � 1802^03 Jh ftZu nzro/iK B/ fejV/ uko wokmk ;odkoK Bkb ;zXhnK ehshnK < � j?dokpkd d/ ;akPe B{z w[rb pkd;akj tZb' fejVhnK T[gkXhnK s/ ed'A fdZshnK

rJhnk ;B< � fBiakw^T[b^w[be wokfmnK s' fejVhnK d' bVkJhnK ftZu ns/ ed' jkfonk< � j?do nbh ed'A ns/ fe; oki dk w[Zy ;?Bkgsh pD frnk< � j?do nbh B/ wokfmnK Bkb ;[bQk ed'A ehsh ns/ T[jBK B{z fezBk o[fgnk d/Dk wzB

fbnk< � j?do nbh dh w"s ed'A j'Jh ns/ T[;d/ T[ZsokfXekoh dk BK eh ;h< � Nhg{ ;[bskB B/ nkgD/ nkg B{z ;[szso ;akPe ed'A x'f;as ehsk ns/ T[; dh w's

ed'A ns/ feBQK Bkb bVd/ j'Jh<

T[Zso T[Zso T[Zso T[Zso ftZu Bt hnK ;aes hnK dk T[ZE kBftZu Bt hnK ;aes hnK dk T[ZE kBftZu Bt hnK ;aes hnK dk T[ZE kBftZu Bt hnK ;aes hnK dk T[ZE kB

� T[Zso Gkos dhnk BthnK skesK d/ T[EkB pko/ ikDekoh d/ ;'fwnK dhnK uko fe;wK dZ;'<

� 18th ;dh d/ fJfsjk; pko/ r[ow[Zyh ftZu ;G s'A wjZstg{oB fbys fejVh j? ns/ fJj fe;B/ fbyh<

Page 46: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 46 of 87

� 18th ;dh ftZu ;[szso j'D tkbk T[Zsoh Gkos dk gfjbk w[rb gqKs fejVk ;h ns/ fJ; d/ ;{p/dko dk BK dZ;'<

� nbhtodh yK B/ ed'A s'A ed'A sZe ns/ feZE/ Pk;aB ehsk< � nbhtodh yK d/ nXhB fejV/ fszB w[rb gqKs ;B< � ntX dk fejVk ;{p/dko brGr ;[szso j' frnk ns/ fejV/ ;kb ftZu ;{p/dko

pfDnk ;h< � ;[ikT[Zd'bk fejV/ ;kb byBT[ dh rZdh s/ p?mk ns/ fJj fejV/ ;kb ftZu fejV/

w[rb pkd;akj dk w[Zy tihao pfDnk< � ;[ikT[d'bk fejV/ ;kb nzro/iK s' jkfonk ns/ T[jBK dh ;jkfJsk Bkb fejVk

fJbkek ed'A fiZfsnk< � ;[ikUd'bk dh w"s edA' j'Jh s/ T[;dk T[ZsokfXekoh e"D ;h< � o[j/b/ gmkDK d/ d' ;G sA' wjZstg{oB nkr{nK d/ BK dZ;'< � nbhw[jzwd yK o[j/b/ B{z fejV/ w[rb pkd;akj s' fezBk wB;p ns/ fejVk fyskp

fejV/ ;kb ftZu fwfbnk< � fejV/ ;kb ftZu o[j/byzv s/ ntX dk nfXeko j' frnk ns/ nbh w[jzwd yK d/

p/N/ B{z nzro/iK B/ fejVh fonk;s d/ fdZsh< � gkBhgs dh bVQkJ h d/ pknd nfjwd;akj npdkbh ns/ w[rb pkd;akj tb'

Bihp^T[d^d'bk B/ fejVhnK d' fizw/tkohnK ;zGkbhnK. � ikN fejV/ fJbke/ ftZu w[rb ;kwoki fto[ZX T[Zm/ ;B ns/ T[jBK d/ w[ZYb/ B/sk

dk BK dZ;' ns/ T[; dh w"s ed'A j'Jh< � pdB f;zx dh okiXkBh fejVh ;h ns/ T[; B{z w[rb pakd;kj tZb' okik dk fyskp

ed'A fwfbnk< � w[rb ;kwoki d/ ewi'ao g? ikD s/ gzikp d/ w?dkBK ns/ gjkVh fJ bkfenK ftZu'

fejV/ fszB b'eK dhnK y[dw[yfsnko fonk;sK j'Ad ftZu nkJhnK ;B< � r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ gjkVh okfinK Bkb fejVhnK d' bVQkJhnK ed' bVhnK< � r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ S'N/ ;kfjpiakfdnK B{z fe; B/ ;ajhd eotk fdZsk ;h< � r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ fejV/ w[rb pkd;akj B{z fuZmh G/ih ns/ T[j fe; w[rb

pkd;akj B{z fwb/< � r[o{ r'fpzd f;zx ih ed'A ns/ feZE/ i'sh i's ;wkJ/ ns/ fJj irQK ni'e/ Gkos d/

fejV/ oki ftZu j?< � dZyD ftZu r[o{ r'fpzd f;zx ih B{z fejVk p?okrh fwfbnk ns/ T[j pknd ftZu fe;

BK Bkb gqf;ZX j'fJnk< � pzdk pjkdo B/ fejV/ febQ/ dh T[;koh eotkJh ns/ T[;d/ f;Zfenk s/ fejVh fbgh

T[eoh j'Jh ;h< � 1716 Jh s' 1752 Jh sZe bkj"o d/ uko w[rbK ;{p/dkoK d/ BK dZ;'< � f;ZyK B{z ikrho fejV/ ;{p/dko B/ fdZsh ns/ Btkp dk fyskp fejV/ f;Zy nkr{ B{z

fdZsk frnk< � fejV/ w[rb ;{p/dko B/ GkJh wBh f;zx ih B{z ns/ feZE/ ;ajhd eotk fdZsk< � nfjwd;akj npdkbh B/ Gkos s/ gfjbk jwbk ed'A ns/ fe;d/ ;Zd/ s/ ehsk< � r[owsk s'A eh Gkt j?< � tZvk xZb{xkok ed'A feZE/, ns/ fezBQK ftueko j'fJnk< � 18th ;dh d/ uko w[Zy f;Zy ;odkoK d/ BK ns/ T[jBK dhnK okiXkBhnK d/ BK

dZ;'< � iZ;k f;zx nkjb{tkbhnK dk oki fejV/ d' d[nkpK ftZu ;h ns/ T[;dh okiXkBh

fejVh ;h< � nzfwqs;o s/ r[ioks d/ d' Gzrh ;akPeK d/ BK dZ;'< � uVQs f;zx ;eouZehnK d/ fJbke/ fejV/ d' d[nkpK ftZu ;B ns/ T[;dh okiXkBh

fejVh ;h<

Page 47: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 47 of 87

� nkbk f;zx fejV/ tz;a s' ;h ns/ T[;dh okiXkBh fejVh ;h< � 18th ;dh ftZu f;Zy ;odkoK d[nkok ubkJ/ rJ/ d' o[fgnK d/ BK dZ;'< � fejV/ d' okiK B/ nfjwd;akj npdkbh dk f;Zek ubkfJnk< � 1784^85 sZe fejVk f;Zy ;odko ;G s' tZX skesto j'D bZrk ns/ fJj fe;

dk p/Nk ;h< � wjK f;zx dh w"s ed'A ns/ fe;d/ Bkb bVQB t/b/ j'Jh<

wjkokik oDihs f;zxwjkokik oDihs f;zxwjkokik oDihs f;zxwjkokik oDihs f;zx

� wjkokik oDihs f;zx d/ oki dh ikDekoh pko/ uko fe;w d/ ;'w/ fejV/ jB< � wjkokik oDihs f;zx d/ ;wekbh d' fJfsjk;ekoK d/ BK ns/ T[BQK dhnK ouBktK

dZ;'< � wjkokik oDihs f;zx dk iBw ed'A j'fJnk ns/ T[j fe;dk p/Nk ;h< � oDihs f;zx ed'A rZdh s/ p?fmnk ns/ T[; t/b/ T[; dh okiXkBh fejVh ;h< � oDihs f;zx B/ bkj"o dh fiZs ed'A ns/ fe; dh wZdd Bkb gqkgs ehsh< � G;hB ftZu fejV/ d' ;akPe oDihs f;zx fto[ZX ob rJ/ ns/ oDihs f;zx B/

nzfwqs;o fezBK sA' fiZfsnk< � w[ZYb/ ;kbK ftZu oDihs f;zx d/ jwkfJsh fsz B f;Zy ;odkoK d/ BK dZ;'< � oDihs f;zx B/ okwrVQhnk ns/ ;dk e"o d/ fJbke/ fejV/ ;kbK ftZu fiZs/< � csfj f;zx nkjb{tkbhnK fejV/ ;kb ftZu eg{oEbk B{z SZv e/ ;sb[i gko ubk

frnk ns/ T[; B/ oDihs f;zx dh nXhBsk ed'A wzB bJh< � 1806^07 Jh ftZu wjkokik oDihs f;zx B/ ;sb[i d/ gko fejV/ uko fJbkfenK

s/ epiak eo fbnk< � 1806^1808 ftZu wjkokik oDihs f;zx B/ fiBQK f;Zy okiK s' yoki fbnk T[jBK

ftZu' uko d/ BK dZ;'< � wjkokik oDihs f;zx B/ nzro/iaK Bkb ;zXh ed'A ns/ feZE/ ehsh< � oDihs f;zx B/ brGr fezBhnK gjkVh fonk;sK s/ nfXeko eo fbnk ns/

T[jBQK ftZu fe;/ uko dk BK dZ;'< � :{ogh nc;oK dh ;jkfJsK Bkb oDihs f;zx B/ nkgDh c'ia d/ fejV/ fszB

fjZf;nK B{z wip{s pDkfJnk< � oDihs f;zx dh ;?Bk ftZu nc;oK d/ uko nj[Zfdnk d/ BK dZ;'< � oDihs f;zx d/ e/Adoh gqpzX ftZu fvT{Vhdko d/ nj[Zd/ s/ fejV/ d' ftnesh oj/

;B< � fw;o p/bh okw ns/ ceho nIhi T[ddhB fejV/ ezw ;zGkbd/ ;B< � oDihs f;zx d/ oki d/ uko ;{fpnK d/ BK dZ;'< � oDihs f;zx d/ uko gqf;ZX BkfiawK$;{p/dkoK d/ BK dZ;'< � ekodko dh ;jkfJsk eoB tkb/ d' ;EkfBe nfXekohnK d/ BK dZ;'< � fgzvK ftZu MrfVQnK B{z fejVh ;z;Ek fe; nkXko s/ BfiZm b?dh ;h< � oDihs f;zx d/ uko :{ogh nc;oK d/ BK dZ;'< � wjkokik oDihs f;zx dh ;ogq;sh feBQK XowK d/ b'eK B{z ns/ fe; o{g ftZu

fdZsh rJh< � oDihs f;zx d/ fejV/ uko ;wekbhB ;kPeK Bkb oki;h ;pzX ;B< � oDihs f;zx fejV/ nzro/I rtoBo iBob B{z ed'A ns/ feZE/ fwfbnk ;h< � oDihs f;zx d/ fszB T[ZsokfXekohnK d/ BK ns/ T[jBK ftZu' fe;/ fJe dh wK dk

BK dZ;'< � oDihs f;zx dh w"s ed'A j'Jh ns/ bkj"o oki dk nzs ed'A j'fJnk<

Page 48: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 48 of 87

:{ oghBK dk nkrwB s/ ;ot^T[Zu sk bJh ;zxo;a:{ oghBK dk nkrwB s/ ;ot^T[Zu sk bJh ;zxo;a:{ oghBK dk nkrwB s/ ;ot^T[Zu sk bJh ;zxo;a:{ oghBK dk nkrwB s/ ;ot^T[Zu sk bJh ;zxo;a

� Gkos ftZu :{oghnK dhnK tgkfoe ns/ f;nk;h ;orowhnK pko/ ikDekoh d/ ;q'sK dhnK uko fe;wK d/ BK dZ;'<

� nzro/Ih Jh;N^fJzvhnk ezgBh d/ tgkfoe foekov fe; BK Bkb ikD/ iKd/ jB ns/ fJj feZE/ T[gbpZX jB<

� :{og ftZu Gkos sA' w[Z y o{g ftZu fejVhnK t;sK dh pVh wzr ;h< � Gkos d/ gZSwh feBko/ s/ gj[zuD tkbk gfjbk :{ogh e"D ;h ns/ T[j edA' s/ feZE/

gj[zfunk< � g[osrkb d/ b'e Jh;kJh Xow d/ fe; ;zgodkfJ B{z wzBd/ ;B s/ T[j fe; B{z nkgDk

Xkofwe B/sk wzBd/ ;B< � Gkos ftZu g[osrkbhnK d/ uko wjZstg{oB e/AdoK dk BK dZ;'< � fe; wjKdhg ftZu fe; d/;a dh Gkb Bkb g[srkbhnK dh Gkos ftZu fdbu;gh xZN j'

rJh< � vZu b'eK d/ tgkfoe ;zrmB dk eh BK ;h ns/ fJj ed'A pfDQnk< � nzro/iK d/ tgkfoe ;zrmB dk BK eh ;h ns/ fJj ed'A pfDQnk< � w[rb pkd;akj ijKrho d/ dopko ftZu fe; nzro/I gqshfBXh B/ ns/ ed'A tgkfoe

fonkfJsK gqkgs eoB dh n;cab e'f;aP ehsh< � nzro/Ih ezgBh dk fejVk gqshfBXh fe; w[rb pkd;akj sA' fe; ;kb tgkfoe

fonkfJsK b?D ftZu ;cb j'fJnk< � nzro/I ezgBh dhnK wdok; ns/ ebeZsk dhnK c?eNohnK ed'A ;Ekfgs j'JhnK< � nzro/I Gkos s' feBQK uko t;s{nK B{z pkjo G/id/ ;B< � nzro/I :{og sA' Gkos ftZu t/uD bJh fejVhnK uko t;sK b? nkT[Ad/ ;B< � nzro/iak B{z pzrkb ftZu fpBQK wfj;{b tgko eoB dk nfXeko fe; w[rb pkd;akj s'A

ns/ ed'A fwfbnk< � fe; :{ogh d/P B/ ;G s' nyho ftZu Gkos ftZu nkgDh tgkfoe ezgBh ;Ekfgs

ehsh ns/ ed'A< � coK;h;hnK dhnK d' w[Zy c?eNohnK fejVhnK ;B ns/ fJj ed'A ;Ekgs ehshnk

rJhnK< � eoBkNe dh gfjbh bVQkJh feBQK d' :{ogh ez gBhnK ftZu bVh rJh ns/ fJ; ftZu

fe; ezgBh dk jZE T[Zuk fojk< � eoBkNe dh d{ih bVQkJh d/ d'okB coK;h;hnK B/ feBQK d' Gkosh okiK d/ MrfVnK

ftZu fjZ;k fbnk< � eoBkNe dh sh;oh bVQkJh ftZu nzro/iK B/ coK;h;hnK d/ fejV/ d' w[Zy e/doK s/

epiak eo fbnk ;h � f;oki{d"bk feZE' dk ;akPe ;h ns/ fJ; B/ fe; nzro/I c?eNoh s/ ns/ ed'A jwbk

ehsk< � feBQK d' nzro/ia nc;oK B/ ebeZsK s/ w[V epiak eo fbnk ns/ ed'A< � gbk;h dh bVkJh ed'A ns/ feBQK ftueko bVh rJh< � pe;o dh bVkJh ed'A ns/ fezBK ftueko bVh rJh< � pe;o dh bVkJh d/ pknd pzrkb d/ d' eZmg[sbh BtkpK d/ BK dZ;'< � fe; nzro/i nc;o B/ fejV/ w[rb pkd;akj sA' ns/ ed'A pzrkb dh dhtkBh d/

nfXeko gqkgs ehs/< � dhtkBh d/ pdb/ nzro/iK B/ w[rb pkd;akj B{z eh d/Dk wzB fbnk<

Page 49: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 49 of 87

fp qfN;a ;kwoki dk ft;Eko s/ ;zrmBfp qfN;a ;kwoki dk ft;Eko s/ ;zrmBfp qfN;a ;kwoki dk ft;Eko s/ ;zrmBfp qfN;a ;kwoki dk ft;Eko s/ ;zrmB

� Gkos ftZu nzro/Ih ;kwoki d/ ftek; ns/ ;zrmB pko/ ikDekoh d/ ;q'sK dhnK uko fe;wK d/ BK dZ;'<

� Gkos ftZu nzro/ih ;kwoki d/ ft;Eko ftZu fejV/ fszB rtoBo iBobK B/ ft;a/P :'rdkB gkfJnk<

� j/;fNzria ns/ vbj"iah d/ BK fejVhnK d' Gkosh skesK dh fiZs bJh ikD/ iKd/ jB<

� t?biabh dk ekoiaekb eh ;h< � j?donbh dh nzro/IK Bkb bVkJh ed'A j'Jh ns/ Nhg{ ;[bskB B/ nzro/iaK Bkb

fejVh ;zXh okjh ;[bQk eo bJh< � wokmk ;odkoK d/ uko e/Ado fejV/ ;B< � p;hB dh ;zXh ed'A ns/ feBQK ftueko j'Jh< � 1803 Jh dhnK ;zXhnK okjh fejV/ fJbkfenK s/ nzro/iaK dk nfXeko ;Ekfgs j'

frnk< � wokfmnK dh skes dk nzs g{oh soQK fejV/ rtoBo iBob d/ ;wA/ ftZu j'fJnk

ns/ fJ; dk ekoiekb eh ;h< � B/gkb Bkb izr ed'A j'Jh ns/ fe; ;zXh d[nkok fejV/ fszB gjkVh fJbke/

nzro/iaK nXhB nk rJ/< � powk Bkb izr ed'A j'Jh ns/ fJ; d/ f;ZN/ ti' fejVk Gkosh fJbkek nzro/iaK d/

gqGkt j/m nkfJnk< � f;zX nzro/Ih ;kwoki ftZu ed'A fwbk fbnk frnk ns/ fJ; d/ pknd Gkos ftZu

fejVk ;[szso oki pkeh ofj frnk< � wjkokik oDihs f;zx dk ;G s' S'Nk p/Nk e"D ;h ns/ T[j ed'A rZdh s/ p?fmnk s/

T[; dh ;ogq;s e"D pDh< � jkofvzr B/ ykb;k c'i d/ fto[ZX bVQkJh dk n?bkB ed'A ehsk ns/ fJ; :[ZX dhnK

fszB wjZstg{oB bVkJ hnK fejVhnK ;B< � nzro/iK d/ Bkb f;ZyK dk gfjbk :[ZX ed'A ysw j'fJnk ns/ ykb;k c'ia dk

nzro/iaK s' jkoB dk w[Zy ekoB eh ;h< � nzro/iaK ns/ f;ZyK ftueko gfjb/ :[ZX d/ pkknd fejVh ;zXh j'Jh ns/ ed'A< � nzro/iaK B/ e;awho fe; B{z fdZsk ns/ T[j gfjbK feZE' dk okik ;h< � d;zpo 1846 Jh ftZu fejVh ;zXh j'Jh ns/ fJ; d/ okjh fe; B{z bkj"o ftZu

ezgBh dk o?Aihv?AN fB:[ es ehsk frnk< � gzikp B{z ed'A ns/ fejV/ rtoBo iBob B/ nzro/Ih ;kwoki ftZu fwbk fbnk< � b?Ag; d/ f;XKs s'A eh Gkt ;h< � bA?g; d/ f;XKs nXhB fejVhnK uko gqw[Zy fonk;sK yasw eo fdZshnk rJhnK< � 1856 Jh ftZu ntX B{z fe; dbhb d/ nkXko s/ nzroIh ;kwoki ftZu fwbk

fbnk frnk ns/ fJ; t/b/ T[; dk ;akPe fejVk ;h<

fp qfN;a ;k;aB nXhB nkofEe ns/ ;wkfie gfotos Bfp qfN;a ;k;aB nXhB nkofEe ns/ ;wkfie gfotos Bfp qfN;a ;k;aB nXhB nkofEe ns/ ;wkfie gfotos Bfp qfN;a ;k;aB nXhB nkofEe ns/ ;wkfie gfotos B

� fJzrb?Av ftZu T[d:'fre eqKsh feBQK ;kbK ftZu gqc[bs j'Jh< � poskBth T[d:'rgshnK B{z Gkos ftZu fpBk eo tgko eoB dh y[Zb fejV/ ;kb

fwbh ns/ fJ; Bkb fezB/ bZy gkT{Av w[Zb dk nzro/ih w;ahBh eZgVk Gkos ftZu nkfJnk<

Page 50: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 50 of 87

� 1856 Jh ftZu poskBhnK dhnK fwZbK ftZu pfDQnk j'fJnk fe; w[Zb dk eZgVk Gkos ftZu nkfJnk ns/ fezB/ w[Zb dk eZgVk Gkos s' pkjo G/fink frnk<

� Gkos ftZu gfjbh eZgVk fwZb ed',A feZE/ ns/ fe; B/ brkJh< � 1880 Jh sZe Gkos ftZu fezBhnK eZgVk fwZbK ;B ns/ fJjBK ftZu fezB/ wId{o

ezw eod/ ;B< � 20 th ;dh ftZu fejVhnK uko fe;wK d/ T[d:'r Gkos ftZu ftef;s j'J/< � 1930 Jh d/ pknd Gkos ftZu ftef;s j'D tkb/ d' T[d:'rK d/ BK dZ;'< � Gkos ftZu Bhb dh y/sh ed'A Po{ j'Jh ns/ fJj feBQK d/ jZEK ftZu ;h< � nzro/Ih ezgBh dh uhB dh ukj dh fJiako/dkoh ed'A ysw j'Jh ns/ @nk;kw Nh

ezgBh@pDkJh rJh< � Gkos ftZu gfjbh sko bkJhB ed'A ns/ fejV/ d' ;afjoK ftZu ;Ekfgs ehsh

rJh< � fe; rtoBo iBob B/ fJZe jh w[Zb dk vke fNeN ;[ao{ ehsk ns/ fJ; dk w[Zb eh

;h< � ih aNh ao'v fejV/ d' ;afjoK B{z i'Vdh ;h ns/ fJ; dk ni'ek BK eh j?< � ih aNh ao'v fejV/ ;kb ftZu gZeh ehsh rJh ns/ 1947 sZe Gkos ftZu ;VeK dh

eZ[b bzpkJh fezBh ;h< � Gkos ftZu nkX[fBe bhjK s/ gfjbh ijkiaokBh ezgBh ed'A y'bh rJh ns/ 1939

Jh sZe fezBhnK ezgBhnK pD rJhnK< � Gkos ftZu ;G sA' gfjbh o/bt/ bkJhB fejBK d' ;afjoK ftueko ns/ ed'A pDh

ns/ fJ; dh bzpkJh fezBh ;h< � 1857 Jh dk ftdo'j fejVhnK skohy ns/ fejVh EK s' ;[o{ j'fJnk< � Gkosh f;gkjhnK B/ fe; B{z nkgDk pkd;akj pDk fbnk ns/ T[j fJ; t/b/ fejV/

;afjo ftZu ;h< � fiBQK EktK s/ Gkosh f;gkjhnK B/ prkts eo fdZsh ;h T[jBK ftZu' uko d/ BK

dZ;'< � 1857^58 Jh dh prkts d/ w[Zy B/sktK ftZu' uko d/ BK dZ;'< � 1857^58 Jh dh prkts ftZu feBQK uko torK B/ fjZ;k Bjh ;h fbnk< � poskBhnK dh ;oeko B/ Jh;N fJzvhnk ezgBh s/ ed'A ns/ fe; n?eN d[nkok

fB:zsoB tkXkT[Dk ;[o{ ehsk< � edA' ns/ fe; n?eN d[nkok pzrkb ftZu rtoBo iBob pDk fdZsk frnk< � p'ov nkc ezNo'b ed'A ns/ fe; n?eN d/ nzsors pfDnk ns/ fJ; ftZu fezB/

w?Apo ;B< � fejV/ ;kb ftZu f;tb ;oft; d/ fJwfsjkB ftZu gfjbk Gkosh ekw:kp j'fJnk

ns/ T[; dk BK eh ;h< � f;tb ;oft; ftZu GkoshnK d/ nkT[D bJh d' w[Zy n"eVK fejVhnK ;B< � gq'c?;aBb ;oft; dk ;pzX fejV/ uko ftGkrK Bkb ;h< � 1758 Jh d/ pknd GkoshnK B{z ;?BK ftZu c'Ih B"eoh d/ gZy' fejVhnK d' ikshnK

ftZu tzv fdZsk frnk< � fJzvhnB bkn efw;aB ed'A pDkfJnk frnk ns/ fJzvhnB g?Bb e'v ed'A fsnko

ehsk frnk< � ;G s' gfjbK fejV/ fszB ;afjoK ftZu ekog'o/ PBK iK tZvhnK Bro gkfbektK

;Ekfgs ehshnK rJhnK<

Page 51: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 51 of 87

;wkie ns/ Xkofwe nzd'bB;wkie ns/ Xkofwe nzd'bB;wkie ns/ Xkofwe nzd'bB;wkie ns/ Xkofwe nzd'bB

� Gkos ftZu ;G s' gfjbh Xkofwe s/ ;wkfie bfjo fe; gqKs ftZu ns/ fe; ftukoXkok d/ n;o j/m ;[o{ j''Jh<

� fotkJht fbiaw s'A eh Gkt j?< � pqjw' ;wki dk w"Yh e"D ;h< � fJ;sohnK dh jkbs ;[XkoB bJh okik okw w'jB okJ/ B/ feBQK d' rZbK s/ i'ao

fdZsk< � ftXtk ftnkj d/ jZe ftZu ekBz{B ed'A gk; j'fJnk ns/ ebeZsk ftZu gfjbk

ftXtk ftnkj ed'A j'fJnk< � pqjw' ;wki d' fjZf;nK ftZu ed'A tzfvnk frnk ns/ fJjBK d/ B/sk e"D ;h< � okwfe;aB fw;aB dk ;z;Ekge e"D ;h ns/ fJj fe; d/ BK s/ ubkfJnk frnk< � ;tkwh ftt/ekBzd B/ fezBQK uko rZbK dk i'aodko yzvB ehsk< � wjKok;aNo ftZu Xkofwe ns/ ;wkfie ;[Xko bJh gfjbk ;zrmB fejVk ;h ns/

fJj ed'A pfDnk< � i'shpk c{b/ fJ;sohnK dh jkbs ;[XkoB bJh fezBQK d' rZbK d/ jZe ftZu ;B< � wjKok;aNo ftZu gqkoEBK ;wki dh ;EkgBk ed'A j'Jh ns/ fJ; d/ d' w[Zy nkr{

e"D ;B< � nkohnk ;wki d/ ;z;Ekge e"D ;B ns/ fJj fe; fJbke/ s' ;B< � ;tkwh d:kBzd dh fbyh j'Jh gqf;ZX feskp dk BK eh ;h ns/ fJj fejV/ ;kb

ftZu Sgh< � ;tkwh d:kBzd B/ feBQK uko rZbK dk fto'X ehsk< � gzikp ftZu ;G sA' gfjb/ n?Arb' t?fde ;e{b ns/ ekbi ed'A ns/ feZE/ ;Ekfgs

j'J/< � ;o ;Z:d nfjwd yK B{z @;o@ dk fyskp ed'A fwfbnk ns/ T[jBK dh w"s ed'A

j'Jh< � w[jzwvB T[ohn?ANb ekfbi dh ;EkgBk ed'A ns/ feZE/ j'Jh ns/ fJj nbhrVQ

w[;fbw :{Bhtof;Nh ftZu ed'A spdhb j' frnk< � fe; ;kb ftZu Gkos s' XzB dh fBek;h ;[o{ j' rJh ns/ dkdk GkJh Bko'iah d/

nB[;ko d/;a s' jo ;kb fezBh oew fJzrb?Av iKdh ;h< � ;EkJh pzd'p;s fe; B/ P[o{ ehsk ns/ fJj ed'A ns/ fe; tor Bkb ehsk frnk< � ;EkJh pzd'p;s d/ nzsors fJbkfenk d/ BK eh ;B< � nzro/iK d/ nXhB brkB gqpzX dhnK ;kohnK ftt;EktK ftZu Gkos d/ fejV/ tor

B{z yk; ckfJdk j'fJnk< � 1951 Jh sZe Gkos ftZu fejVhnK d' fe;wK d/ jbK dh tos'A ehsh iKdh ;h ns/

fJjBK ftZu' fe; dh tX/o/ tos'A j[zdh ;h< � Gkos ftZu Jh;kJh fw;aBohnK B{z nkgD/ e/Ado ;Ekfgs eoB dh y[Zb ed'A fwbh

ns/ fJjBK d/ ;e{bK^ekbiaK ftZu fe; sohe/ dh f;Zfynk fdZsh iKdh ;h< � fw;aBohnk d/ gGkt nXhB fejVk ekB{zB pfDnk< � Gkos ftZu ;sh d/ fotki B{z ed'A ns/ fejV/ rtoBo ^iBob B/ r?o ekB{zBh

eoko fdZsk< � 1835 Jh ftZu f;Zfynk ;pzXh eh c?a;bk j'fJnk ns/ fJ; Bkb ;pzfXs nzro/ia

nfXekoh dk BK eh ;h< � nzro/Ih ;kwoki dk ;G s' tX/o/ bkG fejV/ tor Bz{ j'fJnk ns/ fJ; tor Bkb

;pzfXs gzi feZfsnk d/ BK dZ;'<

Page 52: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 52 of 87

okiBhfse u/sB k ns/ g qshfBXh ;oeko bJh ;zxo;aokiBhfse u/sB k ns/ g qshfBXh ;oeko bJh ;zxo;aokiBhfse u/sB k ns/ g qshfBXh ;oeko bJh ;zxo;aokiBhfse u/sB k ns/ g qshfBXh ;oeko bJh ;zxo;a

� Gkos d/ ;[szsosk ;zxo;a d/ fJfsjk; d/ ;q'sK dhnK uko fe;wK d/ BK dZ;'< � pkb rzrkXo fsbe s/ wjkswK rKXh B/ fejV/ nypko eZY/< � GkoshnK d/ w[ZYb/ okiBhfse ;zrmBK ftZu' ;G s'A wjZstg{oB fejVk ;h ns/ fJ;

B{z fe;B/ ed'A ns/ feZE/ ;Ekfgs ehsk< � fJzvhnB n?;';hJ/;aB dhnK d' wzrK fejVhnK ;B< � fJzvhnB B?;aBb eKro; dh ;EkgBk ed'A j'Jh ns/ fJ; ftZu fe; nzro/ia

nc;o dk ekch jZE ;h< � eKro; dk gfjbk ib;k feZE/ ns/ fe;dh gqtkBrh j/m j'fJnk ns/ fJ; ftZu

fezB/ v?bhr/N ;akfwb j'J/< � 1905 sZe eKro; d/ uko g[okD/ nkr{nK d/ BK dZ;'< � 1905 sZe eKro; d/ fszB Bt/ nkr{nK d/ BK dZ;'< � pzrkb dh tzv ed'A ns/ fejV/ rtoBo iBob d/ ;w/A j'Jh ns/ fJ; ;w/ pzrkb

gqKs ftZu fejV/ fszB fJbke/ ;akwb ;B< � pzrkb dh tzv d/ f;bf;b/ ftZu fejVh bfjo ubkJh rJh ns/ fJ; ftZu fezBQK

t;s{nK d/ pkJhekN s/ i'ao fdZsk frnk< � dfj;as g;zd ;zrmBK T[Zgo feBQK fszB ftneshnK dh ftukoXkok dk n;o ;h< � wdB bkb YhArok feZE' dk ofjD tkbk ;h ns/ fJ; B/ ed'A feZE/ ns/ fejV/

nzro/I nc;o B{z r'bh wkoh ;h< � w[;fbw bhr dh ;EkgBk ed'A j'Jh ns/ fJ; dk T[d/;a eh ;h< � uko ok;aNotkdh w[;bwkB nkr{nK d/ BK dZ;'< � gzikp d/ d' w[;bwkB eKro;h nkr{nK d/ BK dZ;'< � 1909 d/ n?eN B{z fe; BK Bkb ikfDnk iKdk j? ns/ fJ; ftZu w[;bwkBK dh

fejVh wzr ;akfwb eo bJh rJh ;h< � fjzd[;skB rdo gkoNh dh ;EkgBk ed'A j'Jh ns/ fJ; d/ nypko ns/ ;zgkde dk

BK dZ;'< � nbhrVQ nzd'bB s'A eh Gkt j?< � gzikp ftZu w[;bwkBK ftZu Xkofwe ns/ ;wkfie ;[XkoK bJh pDhnK ;z;EktK B{z

eh fejk iKdk ;h ns/ 1890 sZe gzikp ftZu fJjBK dh frDsh fezBh j' rJh ;h< � fwoiak r[bkw nfjwd dk ;pzX fe; bfjo Bkb ;h ns/ fJjBK dk iBw gzikp

ftZu ed'A ns/ feZE/ j'fJnk< � nfjwdhnK b'eK B/ Gkos sA' pkjo nkgD/ ws dk gquko fejV/ fszB wjKdhgK ftZu

ehsk< � fBozekoh ;zgodkfJ d/ w[Zyh e"D ;B ns fJjBK dk iBw feZE/ ns/ fejV/ gfotko

ftZu j'fJnk< � pkpk fdnkb d/ T[ZsokfXekoh dk BK dZ;' ns/ T[jBK B/ fe; d[nkp ftZu gquko

ehsk< � BkwXkoh bfjo d/ w"Yh e"D ;B ns/ fJjBK B/ nkgD/ Xkofwe ftukoK dk gquko

gzikp d/ fejV/ d[nkp ftZu ehsk< � BkwXkohnK d/ gfjokt/ dhnk uko ft;a/PsktK fejVhnK ;B< � pkpk okw f;zx ih B/ n"osK dh d;ak ;[XkoB bJh fejVhnK fszB rZbK s/ i'ao

fdZsk< � b'e BkwXkohnk B{z @e{e/@ feTA[ nkyD bZr gJ/. � 1871 Jh ftZu BkwXkohnK B/ fejVhnK d' EktK s/ p[uVK B{z wkfonk ;h ns/ T[jBK

B{z eh ;iak fdZsh rJh< � pkpk okw f;zx ih B{z ozr{B ed'A G/fink frnk ns/ T[jBK dh w"s ed'A j'Jh<

Page 53: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 53 of 87

� ;G s' gfjbhnK d' f;zx ;GktK ed'A ns/ feZE/ ;Ekfgs j'JhnK< � f;zx ;GktK ftZu fejV/ uko torK d/ b'e ;akwb jB< � uhc ykb;k dhtkB ed'A ns/ feZE/ ;Ekfgs j'fJnk< � f;zx ;Gk bfjo d/ uko nkr{nK d/ BK dZ;'< � 20th ;dh d/ gfjb/ d' djkfenK ftZu f;zx ;GktK B/ r[odtkfonK d/ ;[Xko bJh

fejVhnK d' fe;wK dhnK e'f;a;K ehshnK<

;[szs osk bJh ;zxo;a;[szs osk bJh ;zxo;a;[szs osk bJh ;zxo;a;[szs osk bJh ;zxo;a

� o'bN fpZb ed'A ekBz{B pfDnk< � 1921 ftZu fejVh oki;h gkoNh B/ gzikp ftZu u'DK fiZshnK ns/ fJ; d/ d'

nkr{nK d/ BK dZ;'< � ;toki gkoNh dk w[Zy wzst eh ;h< � ;toki gkoNh d/ d' nkr{nK d/ BK dZ;'< � ;toki gkoNh d/ gqGkt j/m fejV/ d' n?eN oZd j' rJ/< � 1920 ftZu r[od[nkok ;[Xko bJh fejV/ d' ;zrmB j'Ad ftZu nkJ/< � r[od[nkok ;[Xko bfjo ftZu brGr fezB/ b'e wko/ rJ/ ns/ fezB/ cZNV j'J/< � r[od[nkok n?eN ed'A gk; j'fJnk ns/ fJ; d[nkok r[od[nko/ fejVh ;z;EK d/

ezNo'b ftZu j' rJ/< � 1922 Jh ftZu ub oj/ fejV/ d' nzd'bB nfjz;k s/ nkXkfos ;B< � pZpo nekbh fe; fe;w d/ ;zxoP ftZu ft;atkP oZyd/ ;B ns/ fJjBK dk wzst

eh ;h< � ifbQnktkbk pKr eKv ftZu fezB/ b'e wko/ rJ/ ns/ fezB/ iaywh j'J/< � fybkcs sA' eh Gkt j?< � fybkcs nzd'bB d/ uko nkr{nK d/ Bkw dZ;'< � fybkcs ew/Nh B/ Bk^fwbtosB nzd'bB Po{ eoB dk n?bkB ed'A ehsk ns/ fJ;

ftZu ;G s' gfjbK e"D ;akfwb j'fJnk< � Bk^fwbtosB nzd'bB d/ T[;ko{ gZy fejV/ ;B< � Bk^fwbtosB nzd'bB dk you ubkT[D bJh fejVk czv ekfJw ehsk frnk< � B"itkB Gkos ;Gk dh BhAj ed'A ns/ fejV/ gqKs ftZu oZyh rJh< fJ; ;Gk d/

fe;/ gqf;ZX eqKshekoh dk BK dZ;'< � 1929 Jh ftZu e/adoh n;?Apbh ftZu pzp ;[ZND tkb/ d' eqKshekoh e"D ;B ns/ T[BQK

dk eh T[d/;a ;h< � Grs f;zx B{z fe; g[fb; nca;o B{z wkoB d/ ia[ow ftZu ns/ ed'A cK;h j'Jh< � Grs f;zx d/ Bkb fejV/ d' j'o eqKshekohnK B{z cK;ah dh ;iak j'Jh< � uzdo;/ayo nkiakd B/ fejV/ eqKshekoh ;zrmB dh ;EkgBk ftZu :'rdkB gkfJnk

ns/ T[j ed'A wkfonk frnk< � T{Xw f;zx B/ ed'A, feZE/ ns/ fejV/ nzro/ia nca;o B{z r'bh wkoh ;h< � ;kJhwB efw;aB ed'A ns/ fe; bJh fB:[es j'fJnk< � GkoshnK B/ ;kJhwB efw;aB dk fto'X feTA[ ehsk ns/ gzikp dk fejVk nkr{

fJ; fto'X ftZu Iywh j'fJnk ns/ T[; dh w"s j' rJh< � wjkswk rKXh B/ f;tb Bk cowkBh nzd'bB dk nkozG fe; EK s' ed'A ns/ fe;

soQK ehsk< � ykB npd[Zb rcako yK fe; BK Bkb gqf;ZX j'J/ ns/ T[BQK B/ fejVh ;z;Ek ekfJw

ehsh<

Page 54: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 54 of 87

� 1929 Jh d/ eKro; d/ ;?;aB ftZu fejVk Mzvk bfjokfJnk frnk ns/ fejVk fdB ;[szsosk bJh fB;afus j'fJnk<

� gfjbh r'bw/ia ekBcoz; ed'A feZE/ ns/ fe; bJh p[bkJh rJh< � wjkswk rKXh B/ ed'A ns/ fejVh r'bw/ia ekBcoz; ftZu fjZ;k fbnk< � gzikp d/ d' ;afjoK d/ BK dZ;' fiBQK ftZu f;tb Bk^cowkBh nzd'bB d"okB b{D dk

ekB{zB s'fVnk frnk< � shih r'bw/ia ekBcoz; ed'A p[bkJh rJh ns/ fJ; ftZu fe; n?eN dk YKuk

fsnko ehsk frnk< � 1935 Jh d/ n?eN nB[;ko e/Ado ftZu fejVhnK uko ;z;EktK ;Ekgs eoB dk

c?;bk ehsk frnk< � 1935 Jh d/ n?eN nXhB e/Ado ftZu ;Ekgs ehsh rJh vkfJnkoeh s' eh Gkt

;h< � 1935 Jh d/ n?eN nXhB gqufbs ehsh rJ/ gqKse ;t? ;akPB s'A eh Gkt ;h< � 1937 Jh ftZu fejV/ d' gqKsk ftZu r?o eKro;h wzsoh wzvb pD/. � gkfe;skB dh wzr ed'A ns/ fe; d[nkok ehsh rJh ns/ fJj fe; f;XKs T[Zs/

nkXkfos ;h< � d{ik ft;at :[ZX ed'A P[o{ j'fJnk ns/ eKro;h tiahok B/ n;shc/A ed'A fdZs/< � Gkos SZv' dk wsk ed'A gk; j'fJnk ns/ fJ; nzd'bB ftZu fezB/ b'e wko/ rJ/< � ;[GkP uzdo p'; B/ fejV/ d' ;zrmB pDkJ/< � d{ik ft;at :{ZX ysw j'D fgS' niakd fjzd c'ia d/ fejV/ fszB nc;oK T[Zs/ w[eZdwk

ubkfJnk frnk< � fJzN/fow e?fpB/N ed'A pDkJh rJh ns/ fJ; d/ gqXkB wzsoh e"D ;B< � fejV/ rtoBo^iBob B/ ns/ ed'A Gkos dh tzv dh o{g o/yk dk n?bkB ehsk< � 1947 Jh dh Gkos dh tzv dk n;o fejV/ uko ;{fpnK T[s/ fgnk< � Gkos ns/ gkfe;skB d/ d' ;[szso oki ed'A j'Ad ftZu nkJ/ < feBQK d' gqksK dh

Gkos ns/ gkfe;skB ftZu tzv j'Jh< � ;[szso Gkos ns/ gkfe;skB d/ gfjb/ rtoBo^iBobK d/ BK dZ;'<

g zi nze tkb/ gq;aBg zi nze tkb/ gq;aBg zi nze tkb/ gq;aBg zi nze tkb/ gq;aB

;wkfie Xkofwe nzd'bB;wkfie Xkofwe nzd'bB;wkfie Xkofwe nzd'bB;wkfie Xkofwe nzd'bB

� T[bwK b'eK d/ p[fBnkdh ft;atkP eh ;B< � ;{chnK d/ p[fBnkdh ft;atkP eh ;B< � r'oy gzEh i'rhnK d/ p[fBnkdh ft;atkP eh ;B< � nkbtko GrsK sA' eh Gkt j?< � okwkB[iukohnk s/ fJZe B'N fby'< � okwkBzd s/ fJZe B'N fby'< � ;zs bfjo d/ p[fBnkdh ft;atkP eh ;B< � ;zs epho ih d/ p[fBnkdh ft;atkP eh ;B< � oftdk; ih s/ fJZe B'N fby'< � r[o{ BkBe d/t ih d/ p[fBnkdh ftPtkP eh ;B<

r[o{ B kBe ;kfjp ns/ f;Zy gzE d h ;EkgBkr[o{ B kBe ;kfjp ns/ f;Zy gzE d h ;EkgBkr[o{ B kBe ;kfjp ns/ f;Zy gzE d h ;EkgBkr[o{ B kBe ;kfjp ns/ f;Zy gzE d h ;EkgBk

� r[o{ BkBde d/t ih dhnK :ksoktK iK T[dk;hnK pko/ dZ;'<

Page 55: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 55 of 87

� r[o{ BkBe d/t ih dh wkfJnk dk ;zebg eh ;h< � r[o{ BkBe d/t ih B/ fejV/ gqufbs ft;atk;K ns/ fttjkoK dk yzvB ehsk< � r[o{ nzrd d/t ih d/ f;Zy gzE d/ ftek; ftZu fdZs/ :'rdkB dk toDB eo'< � r[o{ nwodk; ih d/ ;wkfie ;[XkoK s/ fJZe B'N fby'< � wziah gqEk s/ fJZe B'N fby'< � w;zd gqEk s/ fJZe B'N fby'< � nkfd rqzE ;kfjp d/ ;zebB ns/ wjZst pko/ dZ;'< � r[o{ jor'fpzd ih dh BthB Bhsh dhnK ft;a/PsktK dZ;'<

w[rb ;kwoki dh ;EkgB kw[rb ;kwoki dh ;EkgB kw[rb ;kwoki dh ;EkgB kw[rb ;kwoki dh ;EkgB k

� pkpo ns/ b'Xh ncrkBK ftueko ;zxoP pko/ dZ;'< � eBtkj d/ :[ZX pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � j[wk:{z ns/ pjkdo ;akj ftueko bVQkJh pko/ dZ;'< � j[wk:{z ns/ ;a/o;akj ;{oh ftukeo ;zxo;a pko/ dZ;'< � ;a/o;akj ;{oh fejV/ ezwK bJh gqf;ZX j?< � nepo B/ okig{skBk ;pzXh eh Bhsh ngDkJh< � n'ozrI/p dh dZyD Bhsh d/ eh f;ZN/ fBZeb/<

w[rb oki gqDkbh s/ ;akPB gqpzXw[rb oki gqDkbh s/ ;akPB gqpzXw[rb oki gqDkbh s/ ;akPB gqpzXw[rb oki gqDkbh s/ ;akPB gqpzX

� wkjIo s' eh Gkt ;h ns/ fJ; dk eh wjZst ;h< � nepo nXhB w[rb oki gqDkbh iK pkd;akjh dh Bth ftukoXkok dk toDB eo'< � wB;pdkoh gqDkbh eh j?< � iks ns/ ;tko s/ fJZe B'N fby'< � nepo d/ nXhB okfinK Bkb fe; soQK d/ ;pzX ;B< � w[rb ;wkoki dh e/Adoh ;oeko ftZu fejV/ wzsoh ;B ns/ T[BQK d/ w[Zy ezw eh

;B< � nepo d/ ;w/ gaqufbs iapsh ftt;Ek s' s[;h eh ;wMd/ j'<w[rbK nXhB GtB

T[;koh d/ ftek; dh uouk eo'< � w[rbK nXhB ;kfjs d/ ftek; dh youk eo'<

dZyD ftZ u BthnK ;aes hnK dk T[ZE kBdZyD ftZ u BthnK ;aes hnK dk T[ZE kBdZyD ftZ u BthnK ;aes hnK dk T[ZE kBdZyD ftZ u BthnK ;aes hnK dk T[ZE kB

� wokmk ;aesh d/ T[EkD d/ eh ekoD ;B< � f;atkih d/ oki gqpzX dhnK w[Zy ft;a/PsktK dZ;'< � u'E ns/ ;od/;aw[Zyh s' eh Gkt ;h ns/ fJBQK dk eh wjZst ;h< � pkbkih ft;atkBkE B/ okik ;akj{ dh ;fEsh B{z wip{s eoB ftZu eh d/D fdZsh< � wokfmnK d/ fJfsjk; ftZu gkBhgs dh shih bVkJh dh eh wjZssk j?< � gqw[Zy wokmk ;odko ns/ T[jBK d/ fJbke/ fejV/ ;B< � wjKdih f;zv/(f;zXhnk) B/ wokfmnK dh skes tXkT[D ftZu eh :'rdkB fdZsk<

Page 56: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 56 of 87

T[Zso ftZu Bt hnK ;aes hnK dk T[ZE kBT[Zso ftZu Bt hnK ;aes hnK dk T[ZE kBT[Zso ftZu Bt hnK ;aes hnK dk T[ZE kBT[Zso ftZu Bt hnK ;aes hnK dk T[ZE kB

� BihpT[d"bk dh ;aesh d/ T[EkB pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � ikNK dh ;aesh dk T[ZEkB fe; soQK j'fJnk< � r[o{ r'fpzd f;zx ;kfjp d/ w[rbK Bkb ;pzXK dhnK w[Zy xNBktK dk toDB eo'< � pzdk pjkdo B/ f;ZyK dk oki fe; soQK ;Ekfgs ehsk< � iaeohnK yK B/ f;ZyK Bkb fBgND bJh eh :sB ehs/< � d{ik xZb{xkok iK tZvk xb{xkok s'A eh Gkt j?< � nfjwd;akj npdkbh dh f;ZyK fto[ZX n;cbsk d/ eh ekoD ;B< � fw;bK dh T[Zsgsh pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � r[owsk^e/Adoh ;z;Ek s/ fJZe B'N fby'<

wjokik oDihs f;zxwjokik oDihs f;zxwjokik oDihs f;zxwjokik oDihs f;zx

� wjkokik oDihs f;zx B/ fiZs/ j'J/ fJbkfenk dh ftt;Ek fet/A ehsh< � wjkokik oDihs f;zx d/ c"iah gqpzX dhnK w[Zy ft;a/PsktK eh ;B<< � wjkokik oDihs f;zx d/ ;ak;e tor ftZu fe; ;wkfie fgS'eV d/ b'e ;B ns/

T[BQK d/ wjkokik Bkb fe; soQK d/ ;pzX ;B< � wjkokik oDihs f;zx dk goik gqsh eh tshok ;h< � nzfwqs;o dh ;zXh fejVhnK gfo;fEshnK ftZu j'Jh< � nzfwqs;o dh ;zXh dh wjZssk dZ;'< � c'I^J/ etkfJd s'A eh Gkt j?<

:{ oghBK dk nkrwB s/ ;ot^T[Zu sk bJh ;zxoP:{ oghBK dk nkrwB s/ ;ot^T[Zu sk bJh ;zxoP:{ oghBK dk nkrwB s/ ;ot^T[Zu sk bJh ;zxoP:{ oghBK dk nkrwB s/ ;ot^T[Zu sk bJh ;zxoP

� Gkos ftZu g[osrkbhnK B/ nkgDh ;aesh fejVhnK go;fEshnK ftZu ;Ekgs ehsh<

� Gkos ftZu g[osrkbhnK dh ;aesh xZN j' ikD d/ eh ekoB ;B< � Gkos ftZu nzro/iah ezgBh d/ tgkfoe e/AdoK ns/ tgko pko/ ;zy/g B'N fby'< � coK;h;h ezgBh d/ fto[ZX nzro/iah ezgBh dh ;cbsk d/ eh ekoN ;B< � gbk;h dh bVkJh d/ eh ekoB ;B< � gbk;h dh bVQkJh dh wjZssk dZ;'< � pe;o dh bVQkJh d/ eh ekoB ;B< � pe;o dh bVQkJh dh wjZssk dZ;'< � nzro/iaK B/ pzrkb dh @dhtkBh@ fe; soQK gqkgs ehsh ns/ fJ; dk eh wjZst

;h<

fp qfN;a ;kwoki dk ft;Eko s/ ;zrmBfp qfN;a ;kwoki dk ft;Eko s/ ;zrmBfp qfN;a ;kwoki dk ft;Eko s/ ;zrmBfp qfN;a ;kwoki dk ft;Eko s/ ;zrmB

� ;jkfJe ;zXh gqDkbh s' eh Gkt j?<

Page 57: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 57 of 87

� 1803 Jh dh ;zXh dk wokfmnK dh skes s/ eh n;o fgnk< � b?g; f;XKs eh j?< � gzikp B{z nzro/iaK B/ fe; soQK nkgD/ nXhB ehsk< � 1857 Jh ftdo'j d/ ;?fBe ekoB eh ;B< � 1857 Jh d/ ftdo'j dh n;cbsk d/ ekoB dZ;'< � 1857 Jh d/ ftdo'j d/ Bshi/ dZ;'< � ukoNo n?eN s/ fJZe B'N fby'< � nzro/ih ;kwoki nXhB f;tb ;oft; d/ ;zrmB pko/ ;zy/g ftZu dZ;'< � 1858 Jh fgSA' Gkosh ;?Bk ftZu fejVhnK spdhbhnK j'JhnK< � nzro/Ih ;wkoki nXhB fBnK^ftt;Ek dk GkoshnK T[Zs/ eh gqGkt fgnk<

fpq fN;a ;ak;B nXhB nkofEe s/ ;wkfie gfotos Bfpq fN;a ;ak;B nXhB nkofEe s/ ;wkfie gfotos Bfpq fN;a ;ak;B nXhB nkofEe s/ ;wkfie gfotos Bfpq fN;a ;ak;B nXhB nkofEe s/ ;wkfie gfotos B

� nkofEe ;a'PD s' eh Gkt j?< � nzro/ih ;kwoki B/ Gkkos ftZu ftd/;ah g{zihgshnK dh ;jkfJsk fe; soQK ehsh< � Gkos ftZu nzro/ih ;wkoki nXhB o/bK d/ ft;Eko d/ ekoB ns/ T[BQK dk wjZst

dZ;'< � ;EkJh pzd'p;s s'A eh Gkt j?< � o:hnstkVh ftt;EK s' eh Gkt j?< � wfjbtkVh ftt;Ek s' eh Gkt j?< � fejV/ Bt/ ftukoK d/ gqGkt nXhB Gkos ftZu ;wkfie ;[Xko eoB d/ :sB ehs/

rJ/< � Gkos ftZu nzro/iK B/ f;Zfynk ;pzXh eh Bhsh ngDkJh< � nzro/ih ;wkoki B/ Gkos ftZu wZX tor d/ T[ZEkB ftZu eh :'rdkB fdZsk<

;wkfie s/ Xkofwe nzd'bB;wkfie s/ Xkofwe nzd'bB;wkfie s/ Xkofwe nzd'bB;wkfie s/ Xkofwe nzd'bB

� ;[Xkoe nzd'bBK dh T[Zsgsh d/ ekoBk pko/ dZ;'< � pqjw' ;wki dh ;EkgBk ns/ T[d/;ak pko/ dZ;'< � okwfeq;B fw;aB dh ftukoXkok ns/ gq'rokw pko/ dZ;'< � gqkoEBk ;Gk s/ fJZe B'N fby'< � ;o ;Z:d nfjwd yK dh ;wkfie ns/ Xkofwe ;[XkoK pko/ ftukoXkok eh ;h< � nbhrVQ nzd'bB s'A eh Gkt j?< � fBozekoh nzd'bB d/ w[Zy f;XKs fejV/ ;B< � BkwXkoh nzd'bB d/ w[Zy f;XKs fejV/ ;B< � f;zx ;Gk nzd'bB dh T[Zsgsh d/ eh ekoD ;B< � f;zx ;Gk nzd'bB d/ T[d/;a eh ;B< � nfjwdhnK bfjo dk Xkofwe gZy eh ;h<

okiBhfse u/sB k ns/ g qshfBXh ;oeko bJh ;zxoPokiBhfse u/sB k ns/ g qshfBXh ;oeko bJh ;zxoPokiBhfse u/sB k ns/ g qshfBXh ;oeko bJh ;zxoPokiBhfse u/sB k ns/ g qshfBXh ;oeko bJh ;zxoP

� gfjb/ d' djkfenK ftZu fJzvhnB B?;aBb eKro; dhnK wzrK pko/ dZ;'<

Page 58: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 58 of 87

� ;oeko gqsh eKro; d/ otZJhJ/ ftZu spdhbh feBQK ekoBK eoe/ j'Jh< � pzrkb dh tzv dk ;[szsosk d/ nzd'bB T[Zs/ eh n;o fgnk< � ;td/;ah nzd'bB s' eh Gkt j?< � w[;fbw bhr dh ;EkgBk d/ eh ekoB ;B< � rado nzd'bB dk eh T[d/;a ;h ns/ Gkos d/ ;[szsosk nzd'bB ftZu fJ; dk eh

wjZst ;h< � j'w o{b nzd'bB s/ fJZe B'N fby'< � j'w o{b nzd'bB d/ wjZst T[Zs/ B'N fby'< � 1919 d/ n?eN dhnK ft;a/PsktK fby'<

;[szs osk bJh ;zxo;a;[szs osk bJh ;zxo;a;[szs osk bJh ;zxo;a;[szs osk bJh ;zxo;a

� o'bN n?eN s/ fJZe B'N fby'< � ifbQnKtkbk pkra d/ jZfsnk eKv s/ fJZe B'N fby'< � fybkcas nzd'bB s/ fJZe B'N fby'< � Bk^fwbtosB nzd'bB d/ T[d/;a ns/ gq'rokw pko/ dZ;'< � ;toki gkoNh d/ wzst ns/ :'rdkB dh uouk eo'< � r[od[nkok nzd'bB pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � nkszetkdh nzd'bB s'A eh Gkt j?< � Bfjo{ fog'N s/ fJZe B'N fby'< � Grs f;zx nkfd eqKshekohnK dhnK ;orowhnK pzrkb ns/ wjKok;aNo d/

dfj;asg;zdK s' fe; soQK fGzB ;B< � f;tb Bk^cowkBh nzd'bB dk gq'rokw eh ;h< � 1937 Jh d/ pknd fcoe{ okiBhsh ftZu tkXk fe; soQK j'fJnk< � Gkos SZv' nzd'bB s/ B'N fby'< � nkiakd fjzd c'I pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � fezBQK jkbksK ftZu fJzrb?Av dh ;oeko B/ Gkos B{z nkiakdh d/D dk c?;bk ehsk< � 1947 Jh ftZu Gkos dh tzv fezBQk gfo;fEshnK ftZu j'Jh< � 1947 Jh ftZu d/;a dh tzv dk gzikp T[Zs/ eh gqGkt fgnk<

10 BzpoK tkb/ gq;aB10 BzpoK tkb/ gq;aB10 BzpoK tkb/ gq;aB10 BzpoK tkb/ gq;aB

;wkfie Xkofwe nzd'bB;wkfie Xkofwe nzd'bB;wkfie Xkofwe nzd'bB;wkfie Xkofwe nzd'bB

� Grsh nzd'bB dh T[sgZsh d/ ekoB ns/ f;XksK dk ft;Ekog{ote toDB eo'< � t?PBt Grsh dh T[Zsgsh ns/ gq;ko dk jkb fby'< � Grsh nzd'bB d/ gqGktK dk ft;Eko g{ote toDB eo'<

r[o{ B kBe ;kfjp ns/ f;Zy r[o{ B kBe ;kfjp ns/ f;Zy r[o{ B kBe ;kfjp ns/ f;Zy r[o{ B kBe ;kfjp ns/ f;Zy gzE d h ;EkgBkgzE d h ;EkgBkgzE d h ;EkgBkgzE d h ;EkgBk

� r[o{ BkBe d/t ih d/ iBw d/ ;w/ gzikp ns/ Gkos dhnK ;wkfie s/ Xkofwe gfo;fEshnK dk ;zy/g ftZu toDB eo'<

� r[o{ BkBe d/t ih dh f;ZfynktK dk ft;Ekog{ote toDB eo'< � r[o{ noiB d/t ih dh ;ajhdh d/ ekoBK ns/ wjZst dk toDB eo'< � r[o{ s/rpjkdo ih dh ;ajhdh d/ ekoBK ns/ wjZst dk toDB eo'<

Page 59: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 59 of 87

� ykb;k gzE dh ;EkgBk d/ ekoB, fB:w ns/ wjZst dk ft;Eko ;fjs toDB eo'<

w[rb ;wkoki dh ;EkgB kw[rb ;wkoki dh ;EkgB kw[rb ;wkoki dh ;EkgB kw[rb ;wkoki dh ;EkgB k

� pkpo d/ jwb/ d/ ;w/ Gkos dh okiBhfse nt;Ek fej' fijh ;h, ft;Eko ;fjs toDB eo'<

� pkpo dhnK fiZsK dk toDB eo'< � nepo dhnK fiZsK dk toDB eo'< � w[rb ;wokNK dh dZyD Bhsh dk nkb'uBkswe toDB eo'<

w[rb oki gqDkbh s/ ;ak;B gqp zXw[rb oki gqDkbh s/ ;ak;B gqp zXw[rb oki gqDkbh s/ ;ak;B gqp zXw[rb oki gqDkbh s/ ;ak;B gqp zX

� w[rb ;wokNK d/ e/Adoh gqKse s/ ;EkBe gqPk;aB ns/ T[BQK dh brkB gqDkbh dh ;zy/g ftZu uouk eo'<

� w[rbK dh wB;pdkoh gqDkbh ns/ ikrhodkoh gqDkbh dk 250^300 ;apdK ftZu toDB eo'<

� w[rbK d/ fBnK gqpzX dhnK w[Zy ft;a/;skJhnK fpnkB eo'< � w[rbekb ftZu GtB T[;koh s/ bfbs ebktK d/ ftek; dh uouk eo'<

dZyD ftZ u BthnK ;aes hnK dk T[ZE kBdZyD ftZ u BthnK ;aes hnK dk T[ZE kBdZyD ftZ u BthnK ;aes hnK dk T[ZE kBdZyD ftZ u BthnK ;aes hnK dk T[ZE kB

� f;atkih dhnk fiZsK dk ft;Eko g{ote toDB eo'< � f;atkih d/ ;ak;B^gqpzX dk ft;Eko g{ote toDB eo'< � gkBhgs dh shih bVkJh d/ ekoB, xNBktK ns/ wjZst dk toDB eo'< � 18th ;dh ftZu g/PtK ns/ wokmk ;odkoK nXhB wokmk ;aesh d/ T[Gko dk jkb

fby'< � w?;{o d/ j?do nbh T[Zs/ 250^300 ;pdK ftZu fBpzX fby'< � Nhg{ ;[bskB T[Zs/ 250^300 ;apdK ftZu fBpzX fby'<

T[Zso ftZu Bt hnKT[Zso ftZu Bt hnKT[Zso ftZu Bt hnKT[Zso ftZu Bt hnK ;aes hnK dk T[ZE kB;aes hnK dk T[ZE kB;aes hnK dk T[ZE kB;aes hnK dk T[ZE kB

� 18th ;dh ftZu T[so Gkos ftZu BthnK ;aeshnK dk ;zy/g ftZu jkb fby'< � 18th ;dh d/ gfjb/ nZX ftZu pzrkb ns/ ntX d/ ;[szso okiK d/ T[ZEkB dk t/otk

fdT< � pzdk pjkdo dhnK fiZsK dk ft;Ekog{ote toDB eo'< � npd[Zb ;wZd yK, IeohnK yK ns/ who wzB{ okjh f;ZyK T[Zs/ ehs/ rJ/ nfsnkukoK

dk ;zy/g ftZu toDB eo'< � nfjwd;akj npdkbh dh f;ZyK gqsh n;cbsk iK f;Zy dh ;cbsk d/ ekoBK dk

toDB eo'< � f;Zy fw;bK dh T[Zsgsh s/ ftek; dk toDB eo'<

Page 60: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 60 of 87

wjkokik oDihs f;zxwjkokik oDihs f;zxwjkokik oDihs f;zxwjkokik oDihs f;zx

� wjkokik oDihs f;zx dhnK fiZsK dk ft;Ekog{ote toDB eo'< � wjkokik oDihs f;zx d/ nzro/iK Bkb ;pzXK dk ft;Eko g{ote toDB eo'< � wjkokik oDihs f;zx d/ ;akPB gqpzX dhnK w[Zy ft;a/;sktK dk toDB eo'< � wjkokik oDihs f;zx d/ ;?fBe gqpzX dk ft;Ekog{ote toDB eo'<

:{ oghBK dk nkrwB s/ ;ot^T[ usk bJh ;zxoP:{ oghBK dk nkrwB s/ ;ot^T[ usk bJh ;zxoP:{ oghBK dk nkrwB s/ ;ot^T[ usk bJh ;zxoP:{ oghBK dk nkrwB s/ ;ot^T[ usk bJh ;zxoP

� Gkos ftZu nzroIh Jh;N fJzvhnK ezgBh ns/ coK;h;h Jh;N fJzvhnk ezgBh dhnK d[;awDh iK :[ZXK dk toDB eo'<

� nzro/iaK dh ;cbsK iK coK;h;hnK dh n;cbsk d/ ekoBK dk toDB eo'< � gbk;h dh bVQkJh d/ ekoBK ,xNBktK ns/ wjZst dk ft;Ekog{ote toDB eo'< � pe;o dh bVQkJh d/ ekoBK, xNBktK ns/ wjZst dk ft;Ekog{ote toDB eo'<

fp qfN;a ;kwoki dk ft;Eko s/ ;zrmBfp qfN;a ;kwoki dk ft;Eko s/ ;zrmBfp qfN;a ;kwoki dk ft;Eko s/ ;zrmBfp qfN;a ;kwoki dk ft;Eko s/ ;zrmB

� ;jkfJe ;zXh gqDkbh eh j?< fJ; dhnK ft;a/PsktK dk toDB eo'< � Gkos ftZu fpqfNP ;kwoki dk ft;Eko eoB ftZu t?biabh,j/;fNzri ns/ vbj'iah

B/ eqwtko eh eh :'rdkB fdZsk< � b?g; d/ f;XKs s/ 250^300 ;apd fby'< � 1857^58 Jh d/ ftdo"j d/ okiBhfse ,gq;akPfBe ,nkofEe ;wkfie ns/ Xkofwe

ns/ ;?fBe ekoDK dk ;zy/g ftZu toDB eo'< � 1857^58 Jh d/ ftdo'j dh n;cbsk d/ ekoBK dk toDB eo'< � 1857^58 Jh d/ ftdo'j d/ BshfinK dk toDB eo'< � nzro/iK nXhB Gkos dh f;tb ;oft; ns/ ekB{zB s/ fBnK ftt;EK pko/ s[;h eh

ikDd/ j'< � nzro/iK nXhB Gkos ftZu ;?Bk, g[fb; ns/ nca;o;akjh, ;EkBe ;z;EktK dk

;zy/g ftZu toDB eo'<

fp fNqP PkPB nXhB ;wkfie s/ nkofEe gfot osBfp fNqP PkPB nXhB ;wkfie s/ nkofEe gfot osBfp fNqP PkPB nXhB ;wkfie s/ nkofEe gfot osBfp fNqP PkPB nXhB ;wkfie s/ nkofEe gfot osB

� nzro/iaK d/ ;akPB nXhB Gkos ftZu j'J/ nkofEe s/ ;wkfie gfotosBK dh uouk eo'<

� fpqfN;a ;akPB nXhB Gkos dhnK tZy tZy brkB gqDkbhnK dk toDB eo'< � ;EkJh pzd'p;s pko/ s[;h eh ikDd/ j' < fJ; d/ w[Zy bkG ns/ jkBhnK dZ;'< � nzro/ih ;kwoki nXhB f;Zfynk d/ ftek; dh uouk eo'< � nzro/iK d/ ;ak;B ekb ftZu Gkos ftZu BthnK ;wkfie ;q/DhnK d/ T[EkB dk

toDB eo'< ;wkfie;wkfie;wkfie;wkfie s/ Xkofwe nzd'bBs/ Xkofwe nzd'bBs/ Xkofwe nzd'bBs/ Xkofwe nzd'bB

� ;[Xkoe nzd'bBK dh T[Zsgsh d/ ekoBK dk ft;Eko g{ote toDB eo'< � pqjw' ;wki,nkohnk ;wki ns/ nbhrV nzd'bB d/ nkr{nK ns/ w[Zy ft;a/;sktK

dk toDB eo'< � BkwXkoh nzd'bB dhnK w[Zy ft;a/PsktK dh uouk eo'<

Page 61: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 61 of 87

� nkohnk ;wki nzd'bB pko/ s[;h eh ikDd/ j'< fJ; dhnK w[Zy gqkgshnK dk w[ZbKeD eo'<

� f;zx ;Gk nzd'bB d/ ftek; fJ; d/ w[Zy T[d/;ak ns/ gqkgshnK dk ft;sko g{ote toDB eo'<

okiBhfse u/sB k ns/ g qshfBXh ;oeko bJh ;zxo;aokiBhfse u/sB k ns/ g qshfBXh ;oeko bJh ;zxo;aokiBhfse u/sB k ns/ g qshfBXh ;oeko bJh ;zxo;aokiBhfse u/sB k ns/ g qshfBXh ;oeko bJh ;zxo;a

� ok;aNoh u/sBK d/ ekoBK dk ft;sko g{ote toDB eo'< � fJzvhnB B?;aBb eKro; d/ iBw ns/ T[d/;a dh uouk eo'< � row db d/ T[EkB d/ ekoBK dk toDB eo'< � pzrkb dh tzv fgZS' uZb/ ;td/a;h s/ pkJhekN nzd'bB ns/ T[; T[gozs eqKsehekoh

ns/ nzd'bB dk ;zy/g ftZu toDB eo'< � wkob/ fwzN' ;[XkoK (1909) dhnK w[Zy ft;a/PsktK dZ;'< � 1919 Jh d/ r'ofwzN nkca fJzvhnk n?eN dhnK w[Zy ft;a/;sktK fpnkB eo'<

;[szs osk bJh ;zxo;a;[szs osk bJh ;zxo;a;[szs osk bJh ;zxo;a;[szs osk bJh ;zxo;a

� Gkos d/ ;[szosk ;zxo;a ftZu wjkswk rKXh d/ :'rdkB dh gVu'b eo'< � Bk^fwbtosD nzd'bB dk toDB eo'< rKXh ih B/ fJ; nzd'bB B{z feTA[ w[bsth

ehsk ns/ fJ; nzd'bB dk eh gqGkt fgnk< � 1923 Jh s' 1947 Jh sZe Gkosh ;[szsosk nzd'bB dhnK w[Zy ft;a/PsktK fpnkB

eo'< � f;tb Bk^c[owkBh nzd'bB pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � Gkos SZv' nzd'bB dh ft;Ekog{ote uouk eo'< � feqg; fw;aB ns/ e?pfBN fw;aB :'iBk pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � Gkosh ;[szsosk n?eN fezBK gfo;fEshnK ftZu gk; j'fJnk< fJ; n?eN dhnK

w[Zy XkoktK eh ;B< e[Zb nze 8O7 &15e[Zb nze 8O7 &15e[Zb nze 8O7 &15e[Zb nze 8O7 &15

BePBePBePBeP/

� 1526 JhL ftu Gkos dh ;fEsh Bz{ wkBfuZso ftu fdykT[ ns/ B'N th fby'< � nepo d/ ;kwoki Bz{ Gkos d/ BeP/ ftu fdykT[ ns/ fJZe B'N th fby'< � wjkokik oDihs f;zx d/ ;kwoki Bz{ do;kT[d/ j'J/ fJZe B'N th fby'< � Gkos d/ BeP/ ftu wjZstg{oB fJfsjk;e ;EkB fdykT[ ns/ T[jBK T[Zgo B'N th

fby'<

;q/Dh pkoQth

ft;ak^ fJfsjk; ;w?;No ^ 1

e[Zb nze 8O7 &15e[Zb nze 8O7 &15e[Zb nze 8O7 &15e[Zb nze 8O7 &15

g zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ T[BQ K dk fJ fsjk; s/ gqGktg zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ T[BQ K dk fJ fsjk; s/ gqGktg zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ T[BQ K dk fJ fsjk; s/ gqGktg zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ T[BQ K dk fJ fsjk; s/ gqGkt

� gzikp ;apd dk eh Gkt j?< � ni'e/ gzikp ftZu fezBhnk BdhnK tfjzdhnK jB< � Gk;ak d/ nkXko s/ gzikp B{z ed'A tzfvnk frnk<

Page 62: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 62 of 87

� Gk;ak d/ nkXko s/ gzikp B{z fezB/ GkrK ftZu tzfvnk frnk s/ fejV/ < � d[nkp ;apd s' eh Gkt j?< � gzikp B{z gfjbk fejV/ 2 BktK Bkb p[bkfJnk iKdk ;h< � wZXekb ftZu gzikp B{z eh fejk iKdk ;h< � gzikp B{z NZe d/;a feT[ fejk iKdk ;h< � pkoh d[nkp B{z wkMk feT[ fejk iKdk j?< � :{BkBhnK B/ gzikp B{z eh Bkw fdZsk< � wkbtk feZE/ ;fEs j?< � sokfJB dh gfjbh s/ d{;oh bVQkJh ed'A j'Jh< � uZi d[nkp s' eh Gkt j?< � fp;s ibzXo d[nkp s' eh Gkt j?< � G{r'fbe fdq;aNh s' gzikp d/ d' wjZstg{oB Bro dZ;'< � gzikp B{z Gkos dh yVr G[ik feT[ fejk iKdk j?< � gzikp d/ gqf;ZX dZo/ i' T[so gZSw fd;ak tZb ;B, T[BQK d/ Bkw fby'< � gzikp B{z nzro/iah ;kwoki ftZu ed'A ;akfwb ehsk frnk< � wjkokik oDihs f;zx d/ okiekb ftZu gzikp B{z eh fejk iKdk ;h< � wjkokik oDihs f;zx d/ oki dh okiXkBh fejVh ;h<

g zikp d/ fJ fsjkf;e ;'w/g zikp d/ fJ fsjkf;e ;'w/g zikp d/ fJ fsjkf;e ;'w/g zikp d/ fJ fsjkf;e ;'w/

� fJfsjkf;e ;'fwnK s' eh Gkt j?< � nkfd rqzE dk ;zebB fe; B/ eotkfJnk< � nkfd rqzE dk ;zebB ed'A j'fJnk< � gzikp d/ fJfsjk; d/ r[ow[yh fbyh d/ d' ;o'sK d/ Bkw dZ;'< � ig[ih ;kfjp s/ ikg ;kfjp dh ouBk fe;/ B/ ehsh ;h< � pkpo s/ ijKrho dh nksw eEk dk eh Bkw ;h< � f;ZyK dh Xkofwe e//Adoh g[;se dk eh Bkw ;h< � GkJh r[odk; ih e"D ;B< � iacoBkwk fe; dh ouBk j?< � pfuZso BkNe eh j?, � d;w rqzE dk ;pzX fe; r[o{ ;kfjp Bkb j?< � "j[ewBkw/@ s' eh Gkt j?< � iBw ;kyhnK s' eh Gkt j?< � f;ZyK dh Grs wkbk dh ouBk fe;/ B/ ehsh< � g[oksB iBw ;kyh dk ;zgkdB fe; B/ ehsk< � nekb sys dk fBowkD fe;/ B/ eotkfJnk< � uko^pkr J/ gzikp Bkw dh g[;se dh ouBk fe; B/ ehsh< � ykb;k dopko foekov fe; Gk;ak ftZu j?< � GkJh r[odk; ih e"D ;B< � j[D sZe fezB/ j[ewBkw/ gqkgs j'J/ jB< � r[o{ r'fpzd f;zx s/ r[o{ s/rpjkdo ih d/ fezB/ j[ewBkw/ gqkgs jB<

;'bth ;dh d/ nkozG ftZu g zikp dh okiBhfse ;wkife ns/ nkofEe d;ak ;'bth ;dh d/ nkozG ftZu g zikp dh okiBhfse ;wkife ns/ nkofEe d;ak ;'bth ;dh d/ nkozG ftZu g zikp dh okiBhfse ;wkife ns/ nkofEe d;ak ;'bth ;dh d/ nkozG ftZu g zikp dh okiBhfse ;wkife ns/ nkofEe d;ak

� b'Xh tzP d/ nkyoh ;[bskB dk eh Bkw ;h< � d'bs yK b'Xh e'D ;h<

Page 63: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 63 of 87

� pkpo B/ Gkos s/ ed'A gfjbk jwbk ehsk< � fse'D/ ;zxo;a d/ nykV/ ftZu fejVhnK fszB ;aeshnk ;B< � f;zedo b'Xh fe; soQK dk ;ak;ae ;h< � b'Xh tz;a d/ gzikp d/ d' ;{p/dkoK d/ Bkw dZ;'< � ;"bth ;askpdh d/ nkozG ftZu gzikp dk ;akPe e"D ;h< � pkpo B/ gzikp s/ jwbk feT[ ehsk< � gkDhgs dh gfjbh bVQkJh ed'A j'Jh< � fJeskdko e"D j[zd/ jB< � T[bwK e"D jz[d/ jB< � ;"bth ;askpdh ftZu w[;fbw f;Zfynk d/ d' e/Ado dZ;'< � gkDhgs dh gfjbh bVQkJh ftZu pkpo dh ;cbsk dk w[Zy ekoB eh ;h< � T[; ;w/ gzikp d/ fjzd{nK dhnK w[Zy ikshnK d/ BK dZ;'< � 16th ;dh d/ ;[o{ ftZu gzikp dh okiBhfse d;ak fej' fijh ;h< � r[o{ BkBe d/t ih B/ pkpo d/ fe; jwb/ dh s[bBk 'gkgK dh izM' Bkb ehsh j?< � ;zrs s/ gzrs s' eh Gkt j?< � 16th ;adh d/ ;[o{ ftZu gzikphnK d/ w[Zy feZs/ fejV/ ;B< � w[;bwkBK dhnK d' w[Zy ;zgodktK fejVhnK ;B< � iaIhnK s' eh Gkt j?<

r[o{ B kBe d/t ih dk iht B ns/ f;ZfynktK r[o{ B kBe d/t ih dk iht B ns/ f;ZfynktK r[o{ B kBe d/t ih dk iht B ns/ f;ZfynktK r[o{ B kBe d/t ih dk iht B ns/ f;ZfynktK

� r[o{ BkBe d/t ih d/ iBw n;EkB B{z nZi eZb eh fejk iKdk j?< � r[o{ BkBe ih dk Bkw @BkBe@ feT[ oZfynk frnk< � r[o{ BkBe d/t ih dh gsBh s/ g[ZsoK d/ BK fby'< � r[o{ BkBe ih B/ ;Zuk ;"dk fe; soQK ehsk< � r[o{ BkBe ih ;[bskBg[o feTA[ rJ/< � r[o{ BkBe d/t ih B/ T[dk;hnK ftZu fezB/ ;kb pshs ehs/< � r[o{ BkBe d/t ih B/ fejV/ Bro dh ;EkgBk ehsh< � eoskog[o s' eh Gkt j?< � r[o{ BkBe d/t ih gfjbh T[dk;h d'okB n;kw ftZu fe; Grs B{z fwb/< � r[o{ BkBe d/t ih B/ fejVhnK w[Zy pkDhnK dh ouBk ehsh< � eoskog[o ftZu r[o{ BkBe d/t ih B/ fejVhnK d' ;z;EktK dh ;EkgBk ehsh< � f;Zy Xow d/ ;z;Ekge e"D ;B< � feos s' eh Gkt j?< � nksw^;wogD s' eh Gkt j?< � ehosB dh gqEk fe;B/ ;[o{ ehsh< � r[o{ BkBe d/t ih d/ nB[;o wkBt ihtB dk w[Zy T[d/;a ehj?< � @Bdfo @s/ @j[ew@ ;apd s' eh Gkt j?< � eh r[o{ BkBe d/t ih dh G/N ;zs epho ih Bkb j'Jh ;h< � r[o{ BkBe d/t ih d[nkok nkgDh sh;oh T[dk;h d'okB fejV/ d' gqf;ZX w[;fbw

;EkBK dh :ksok ehsh rJh< � T[BQK ftneshnK d/ Bk fby', fiBQK d/ Bkb r[o{ ih dk ;?:Zdg[o d/ ;EkB s/ bVQkJh

MrVk j'fJnk<

Page 64: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 64 of 87

r[o{ nzrd d/t , r[o{ nwod k; ns/ r[o{ okwd k; d/ nXhB r[o{ nzrd d/t , r[o{ nwod k; ns/ r[o{ okwd k; d/ nXhB r[o{ nzrd d/t , r[o{ nwod k; ns/ r[o{ okwd k; d/ nXhB r[o{ nzrd d/t , r[o{ nwod k; ns/ r[o{ okwd k; d/ nXhB f;Zy Xow dk ftek; f;Zy Xow dk ftek; f;Zy Xow dk ftek; f;Zy Xow dk ftek;

� f;ZyK d/ d{;o/ r[o{ dk eh BK ;h< � f;ZyK d/ d{;o/ r[o{ dk r[o{ ekb eh ;h< � r[o{ nzrd d/t ih dhnK Xkofwe rshftXhnK dk e/Ado fejVk ;h< � r[o{ nzrd ;kfjp d/ ekb ftZu fejV/ w[Zy okrh ;B, fiBK B/ ;zrs dk nB[kPkPB

Gzr ehsk< � r[o{ nzrd d/t ih dh T[sokfXekoh ti' fB:[ esh B{z f;Zy fJfsjk; ftZu feT[

wjZstg{oB wzfBnk iKdk j?< � r[ow[yh fbgh dk nX[fBe o{g fe;/ B/ g/;a ehsk< � r'fJzdtkb dh ;EkgBk fe; B/ ehsh< � f;ZyK d/ shi/ r[o{ e"D ;B, T[BQK dk r[o{ ekb dZ;'< � r[o{ nwodk; ih dk iBw ed'A s/ feZE/ j'fJnk ;h< � r'fJzdtkb ;kfjp ftZu pkT[bh dk fBowkD fe; B/ ehsk< � wziah gqEk dh ;EkgBk fe; B/ ehsh< fJ; dk noE dZ;'< � pkpk w'jB s/ pkpk w'joh e"D ;B< � phph dkBh s/ phph GkBh e"D ;h< � r[o{ okw dk; ih dk iBw ed' s/ feZE/ j'fJnk< � r[o{ okw dk; ih d/ pZfunk d/ BK dZ;'< � r[o{ okwdk; ih d/ fszB g[ZsoK d/ BK dZ;'< � w;zd gqEk fe; B/ ;[o{ ehsh< � fgqEh uzd e"D ;h< � ftnkj d/ ;w/ bktK dh gqEk fe; r[o{ B/ ;[ao{ ehsh < � nzfwqs;o dh BhAj ed'A ns/ fe; B/ oZyh<

r[o{ noiB d/t ih ns/ T[jBK dh ;ajhdhr[o{ noiB d/t ih ns/ T[jBK dh ;ajhdhr[o{ noiB d/t ih ns/ T[jBK dh ;ajhdhr[o{ noiB d/t ih ns/ T[jBK dh ;ajhdh

� ";kvk fJj d'jsk pkDh dk p'fjEk j't/rk @ fJj ;apd fe; B/ fe; bJh ej/ ;B< � r[o{ noiB d/t ih dk iBw ed'A ns/ feZE/ j'fJnk< � fgqEhnk e"D ;h< � jfowzfdo ;kfjp s' eh Gkt j?< � jfowzfdo ;kfjp dh BhAj fe; w[;fbw caeho B/ oZyh< � jfowzfdo ;kfjp dk gfjbk w[Zy rqzEh e'D ;h< � jfowzfdo ;kfjp dk fBowkD fe; r[o{ B/ ed'A eotkfJnk< � jfowzfdo ;kfjp ftZu nkfd rqzE dk gqekP ed'A ehsk frnk< � jfor'fpzdg[o dh ;EkgBk fe; B/ ns/ feT[ ehsh< � w;zd gqDkbh fe; B/ P[o{ ehsh ns/ fJ; dk findk ftek; fe; B/ ehsk< � r[o{ noiB d/t ih B/ nkfd rqzE fbyD ftZu fe; dh ;jkfJsk ehsh< � nkfd rqzE ;kfjp ftZu fezB/ GrsK dh pkDh doia j?< � ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ftZu fezB/ r[o{nK dh pkDh doia j?< � f;ZyK dh e/Adoh Xkofwe g[;se dk eh Bkw ;h< � fwjopkB e"D ;h< T[;dk w[ZYbk Bkw eh ;h< � uzd{ ;akj e"D ;h< � soBskoB s/ eoskog[ o dh ;EkgBk fe; B/ ns/ ed'A ehsh< � fgqEhnk B/ fe; ;zgodkfJ dh ;EkgBk ehsh<

Page 65: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 65 of 87

� pkpk p[ZYk ih e"D ;B< � ;a/y nfjwd ;ofjzdh e"D ;h< � r[o{ noiB d/t ih d/ ;aoXkb{ T[BQK B{z fe; Bkw Bkb g[ekod/ ;B< � eoskog[o ;apd s' eh Gkt j?< � soBskoB s' eh Gkt j?< � ;ajhdh d/D tkb/ gfjb/ r[o{ dk eh Bkw ;h< � r[o{ noiB d/t ih dh ;ajhdh ed'A ns/ feZE/ j'Jh<

r[o{ jor'fpzd ih ns/ f;Zy Xow dk o{g KsoD r[o{ jor'fpzd ih ns/ f;Zy Xow dk o{g KsoD r[o{ jor'fpzd ih ns/ f;Zy Xow dk o{g KsoD r[o{ jor'fpzd ih ns/ f;Zy Xow dk o{g KsoD

� gfjb/ gzi r[o{nK d/ BK eqw nB[;ko fby'< � f;ZyK d/ S/t/ r[o{ fejV/ ;B< � r[o{ jor'fpzd ;kfjp dk iBw ed'A s/ feZE/ j'fJnk< � r[o{ jor'fpzd ih dk r[o{ ekb fejVk ;h< � whoh^ghoh dh gqEk fe;B/ ;[o{ ehsh< � whoh ns/ ghoh dhnK sbtkoK s' eh Gkt ;h< � nekb syas dk fBowkD fe;B/ eotkfJnk < � nekb sys dk fBowkD ekoi ed'A ;[o{ j'fJnk s/ ed'A g{ok j'fJnk< � r[o{ jor'fpzd ih B{z pzdh S'V pkpk feT[ fejk iKdk j?< � nzfwqs;o dh bVQkJh ftZu r[o{ ;kfjp ns/ w[rbK d/ fezB/ ;?fBeK B/ Gkr fbnk< � nzfwqs;o dh feb/pzdh fe; B/ ehsh< � fejVk ftnesh f;ZyK d/ d' x'fVQnk B{z fJZe ;/te dk G/; pdb e/ r[o{ ;kfjp bJh

w[rb n;spb s' b? e/ nkfJnk ;h< � r[o{ ;kfjp d/ fejV/ d' g[ZsoK B/ eoskog[o d h bVQkJh ftZu pjkdoh d/ i"jo

ftykJ/< � r[o{ jor'fpzd ih B/ gjQkVh gqd/;a ftZu fejV/ Bro dh ;EkgBk ehsh < � GkJh fpXh uzd e"D ;h< � e"bK e'D ;h< � ehosg[o ;apd dk eh noE j?< � r[o{ jor'fpzd ih B/ w[rbK fto[ZX feE/ d' :[ZX ehs/< � T[BQK x'fVQnk d/ Bkw dZ ;' fijV/ bfjok :[ZX dk ekoB pD/< � r[o{ jor'fpzd ih d/ g[ZsoK d/ Bkw dZ;'<

r[o{ s/r[o{ s/r[o{ s/r[o{ s/ rpjkdo ns/ T[jBK d h ;ajhdhrpjkdo ns/ T[jBK d h ;ajhdhrpjkdo ns/ T[jBK d h ;ajhdhrpjkdo ns/ T[jBK d h ;ajhdh

� r[o{ jor'fpzd d/ pknd r[o{rZdh s/ e"D p?fmnk< � ;Zst/A r[o{ dk eh BK ;h< T[jBK dk r[o{ ekb dZ;'< � f;ZyK d/ nZmt/ r[o{ e"D ;B< � f;Zy Xow ftZu pkb r[o{ d/ BK Bkb fe; B{z ikfDQnk iKdk ;h s/ feT[< � 8t/A ns/ 9t/A r[o{ dk nkg;h ;zpX eh ;h< � r[o{ s/rpjkdo ih dk iBw ed'A s/ feZE/ j'fJnk< � r[o{ s/rpjkdo ih d/ wksk fgsk dk eh Bk ;h< � r[o{ s/rpjkdo ih d/ pugB dk eh BK ;h< � @fjzdh dh ukdo@ Bkwe ;apd fe; r[o{ ;kfjp bJh tos/ iKd/ jB<

Page 66: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 66 of 87

� Xhowb s/ okwokfJ e'D ;h< � r[o{ s/rpjkdo ih dh ;ajhdh ed'A j'Jh< � r[o{ s/rpjkdo ih dh ;ajhdh feZE/ ns/ fe; w[rb ;wokN ;w/ j'Jh< � r[o{ s/rpjkdo ih dh ;ajhdh dk wjZstg{oB (ssekbh) ekoB eh ;h< � r[o{ s/r pjkdo ih dh r[o{ d/ o{g ftZu gfjukD fe; B/ ehsh ;h< � dkok f;ae'j e"D ;h< � r[o{ s/rpjkdo ih d/ d' nfXnkgeK d/ BK dZ;'< � r[o{ s/rpjkdo ih B/ fe; BtA/ Bro dh ;EkgBk ehsh< � r[o{ s/rpjkdo ih dh ;ajhdh s' gfjbk T[BK d/ fejV/ fszB f;ZyK B{z ;ajhd ehsk

frnk ;h< � r[o{ s/rpjkdo ih dk ftnkj fe; d/ Bkb j'fJnk< T[BK d/ fgsk dk eh BK ;h< � nBzdg[o ;kfjp dk gfjbk BK eh ;h< � @ozro/N/ r[o{ e/ p/N/@ r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ fJj ;apd fe; d/ bJh gq:'r ehs/<

r[o{ r'fpzd f;zx, ykb;k d h ;EkgBk T[jBK dhnK bVQ kJhnK ns/ ftneshst r[o{ r'fpzd f;zx, ykb;k d h ;EkgBk T[jBK dhnK bVQ kJhnK ns/ ftneshst r[o{ r'fpzd f;zx, ykb;k d h ;EkgBk T[jBK dhnK bVQ kJhnK ns/ ftneshst r[o{ r'fpzd f;zx, ykb;k d h ;EkgBk T[jBK dhnK bVQ kJhnK ns/ ftneshst

� f;ZyK d/ d;t/A ns/ nkyoh d/jXkoh r[o{ e'D ;B< � r[o{ r'fpzd f;zx ih dk iBw ed'A j'fJnk ns/ feZE/ j'fJnk< � r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ pugB d/ fezB/ ;kb gNBk ;kfjp ftZu r[iako/< � r[o{ r'fpzd f;zx ih dk r[o{ ekb eh ;h< � r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ uko ;kfjpikfdnK d/ BK dZ;'< � r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ Brko/ dk eh BK ;h< fJj ed'A tikfJnk iKdk ;h< � r[o{ r'fpzd f;zx d/ Bkpkfbr ;w/ T[BK d/ ;ogq;s e"D ;B< � gkT[ANk s' eh Gkt j?< � gkT[ANk ;kfjp ftZu r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ dopko ftZu fezB/ eth ;B< � ykb;k dh ;EkgBk ed'A s/ feZE/ j'Jh< � GzrkDh dk :[ZX ed'A ns/ fe; fe; ftueko j'fJnk ;h< � gho pZ[X{;akj e"D ;h< � fydokDk dk BK w[es;o feT[A fgnk< � r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ nkfd rqzE B{z nzfsw o{g feZE/ fdZsk< nZieZbQ T[; ;afjo dk

BK eh j?< � wkShtkV/ d/ izrbK ftZu fejV/ d' gmkDK B/ r[o{ r'fpzd f;zx ih dh ikB pukJh< � ykb;/ dh ;EkgBk ;w/ gzi fgnkfonK d/ Bkw dZ;'< � ykb;k d/ w?Apo nkg; ftZu fwbd/ ;w/ fJZe d{i/ dk eh efj e/ ;tkrs eod/ ;B< � r[o{ r'fpzd f;zx ih ;w/ ;ofjzd dk c'iadko e"D ;h< � n"ozri/p dk T[sofXekoh e"D ;h< � @ig[ih ;kfjp@ ns/ @ikg ;kfjp@ d/ ouDjko/ e"D ;B< � w;zd gqEk dk nzs ed'A ns/ fe; r[o{ ;kfjp B/ ehsk< � pfuZso BkNe ns/ iaocBkwk dh ouBk fe; B/ ehsh< � GkJh wjK f;zx B/ ed'A ns/ feZE/ ;ajhdh gqkgs ehsh<

pzd k pjkdopzd k pjkdopzd k pjkdopzd k pjkdo

� pzdk pjkdo dk iBw ed'A ns/ feZE/ j'fJnk< � pzdk pjkdo d/ fgsk dk eh BK ;h< T[j fe; iksh Bkb ;pzfXs ;B< � p?okrh pDB s' pkd pzdk pjkdo B/ nkgDk eh BK oZfyn<

Page 67: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 67 of 87

� pzdk pjkdo dk fJj BK feT[ fgnk< � r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ pzdk pjkdo B{z gzikp ftZu fejV/ T[d/;a Bkb G/fink ;h< � fe; ;EkB dk BK pzdk pjkdo d/ jwb/ s' pknd esbrVQh g? frnk ;h< � pzdk pjkdo B/ nkgDh okiXkBh feZE/ ;Ekfgs ehsh ns/ T[;dk eh BK oZfynk< � pzdk pjkdo B/ fejV/ BK d/ nkgD/ f;Ze/ ikoh ehs/< � pzdk pjkdo B/ fe; oki dh okie[wkoh Bkb ftnkj ehsk ns/ T[; d/ g[Zso dk eh

BK ;h< � pzdk pjkdo d/ Pk;aB dh w[Zy ft;a/Psk eh ;h< � uZgV^fuVh dh bVQkJ h ed'A j'Jh< � pzdk pjkdo dh w[rbK Bkb nkyoh bVQkJh ed'A ns/ feZE/ j'Jh ;h< � pzdJh ykb;k ns/ sZs ykb;k ftZu eh nzso ;h< � pzdk pjkdo dh ;G s' gfjbh wjZstg{oB fiZs fejVh ;h< � pzdk pjkdo B/ ;Y"ok s/ jwbk feT[ ehsk< � pzdk pjkdo B/ ;ofjzd s/ jwbk feT[ ehsk< � r[odk; Bzrb dh bVQkJh ftZu w[rbK dk ;?Bkgsh e"D ;h< � pzdk pjkdo dh ;ajhdh ;w/A w[rb pkd;akj e"D ;h< � d' w[;fbw fJfsjk;eko fejV/ ;B i' pzdk pjkdo B{z iakfbw ns/ nfsnkukoh

efjzd/ ;B. � pzdk pjkdo d/ ;wekbhB w[rb pkd;akj d/ BK dZ;'<

fszB nzeK tkb/ gqPBfszB nzeK tkb/ gqPBfszB nzeK tkb/ gqPBfszB nzeK tkb/ gqPB

g zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ T[BQ K dk fJ fsjk; s/ gqGktg zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ T[BQ K dk fJ fsjk; s/ gqGktg zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ T[BQ K dk fJ fsjk; s/ gqGktg zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK ns/ T[BQ K dk fJ fsjk; s/ gqGkt

� gzikp dk Gkosh fJfs jk; ftZu eh wjzst j?< � gzikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK dk ;zy/g toDB eo'< � d[nkp ;apd s' eh Gkt j?< gzi d[nkfpnK dk ;zy/g toDB eo'< � gzikp dhnK G{r'fbe ft;a/;asktK d/ eh okiBhfse gqGkt gJ/< � gzikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK d/ ;wkfie ns/ ;z;feqse gqGktK dk ;zy/g toDB

eo'< � gzikp d/ G{r'b B/ fJ; d/ Xkofwe ihtB B{z fe; soQK gqGkfts ehsk j?< � gzikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK B/ fJ;d/ nkofEe fJfsjk; s/ eh gqGkt gkfJnk

j?< � fjwkfbnK gops d/ gzikp d/ fJfsjk; s/ eh gqGkt gJ/< � gzikp dhnK BdhnK dk gzikp d/ fJfsjk; s/ eh gqGkt fgnk< � gzikp d/ izrbK dk fJ;d/ fJfsjk; s/ eh gqGkt fgnk<

g zikp d/ fJ fsjkf;e ;'w/g zikp d/ fJ fsjkf;e ;'w/g zikp d/ fJ fsjkf;e ;'w/g zikp d/ fJ fsjkf;e ;'w/

� gzikp d/ fJfsjk; dk ;zebB eoB ftZu ftfdnkoEhnK B{z fejVhnK ;wZf;nktK dk ;kjwDk eoBk g?Adk j?<

� d;w rqzE pko/ s[;h eh ikDd/ j'< � nkfd rqzE ns/ fJ; d/ fJfsjkf;e wjZst dk ;zy/g t/otk fdU< � GkJh r[odk; GZbQk dhnK tkoK pko/ s[;h eh ikDd/ j'<

Page 68: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 68 of 87

� iBw ;kyhnK s' eh Gkt j?< uko w[Zy iBw ;kyhnK dk ;zy/g ;toDB eo'< � j[ewBkw/ T[Zs/ fJZe ;zy/g B'N fby'< � icaoBkw/ s/ B'N fby'< � pfuZso BkNe d/ ft;a/ ftZu s[;h eh ikDd/ j'< � cko;h ;'fwnK pko/ fby'<

16th ;dh d/ P[o{{ ftZu g zikp dh okiB hfse, ;wkfie ns/ nkofEe d;ak16th ;dh d/ P[o{{ ftZu g zikp dh okiB hfse, ;wkfie ns/ nkofEe d;ak16th ;dh d/ P[o{{ ftZu g zikp dh okiB hfse, ;wkfie ns/ nkofEe d;ak16th ;dh d/ P[o{{ ftZu g zikp dh okiB hfse, ;wkfie ns/ nkofEe d;ak

� 16th ;dh d/ nkozG ftZu gzikp dh okiBhfse d;ak dk toDB eo'< � d"bs yK s/ B'N fby'< � 16th ;dh d/ nkozG ftZu gzikp fse'D/ ;zxoP dk nykVk ;h < ;zy/g toDB eo'< � gkDhgs dh gfjbh bVQkJh dk ;zy/g toDB eo'< � 16th ;dh d/ P[o{{ ftZu ;wki ftZu fjzd{nK dh ;wkfie nt;Ek fej' fijh ;h< � 16th ;dh d/ P[o{{ ftZu gzikp ftZu fJ;sohnK dh ;wkfie ;fEsh fej' fijh ;h< � 16th ;dh d/ P[o{{ ftZu gzikp dh nkofEe d;ak dk ;zy/g toDB eo'< � 16th ;dh d/ P[o{{ ftZu gzikp d/ ;wki ftZu w;[bwkBK dh ;wkfie jkbs fej'

fijh ;h< � 16th ;dh d/ P[o{{ ftZu gzikp d/ b'eK d/ wB'oziB d/ ;kXBK s/ B'N fby'< � 16th ;dh d/ P[o{{ ftZu gzikp d/ b'eK dk ihtB gZXo fej' fijk ;h<

r[o{ B kBe d/t ih dk iht B ns/ f;ZfynktKr[o{ B kBe d/t ih dk iht B ns/ f;ZfynktKr[o{ B kBe d/t ih dk iht B ns/ f;ZfynktKr[o{ B kBe d/t ih dk iht B ns/ f;ZfynktK

� r[o{ BkBe d/t ih d/ Jh;ato ;pzXh eh ftuko jB< � r[o{ BkBe d/t ih d/ fJ;soh iksh ;pzXh eh ftuko ;B< � r[o{ BkBe d/t ih dhnK T[dk;hnK s' eh Gkt j?< fJzBK T[dk;hnK d/ eh T[d/;a ;B< � r[o{ BkBe ih B/ nkgDhnK f;ZfynktK ftZu fejVhnK fejVhnK p[okJhnK dk yzvB

ehsk< � ;zrs s/ gzrs s'A eh Gkt j?< � r[o{ BkBe d/t ih nB[;ko r[o{ dk eh wjZst j?< � r[o{ BkBe ;kfjp dk wkfJnk dk ;zebg eh j?< � r[o{ BkBe d/t ih dhnK f;ZfynktK dk ;ko fby'< � "r[o{ BkBe ;kfjp fJZe eqKshekoh ;B" nkgD/ T[Zso d/ gZy ftZu soe fdT< � "eh r[o{ BkBe d/t ih fJZe ;[Xkoe ;B" < nkgD/ T[Zso d/ gZy ftZu soe fdU< � "r[o{ BkBe d/t ih fJZe wjkB eth s/ ;zrhs eko ;B@ fJ; dh ftnkfynk eo'<

r[o{ nzrd d/t, r[o{ r[o{ nzrd d/t, r[o{ r[o{ nzrd d/t, r[o{ r[o{ nzrd d/t, r[o{ nwodk; ns/ r[o{ okwdk; ih nXhB f;Zy Xow d k ftek;nwodk; ns/ r[o{ okwdk; ih nXhB f;Zy Xow d k ftek;nwodk; ns/ r[o{ okwdk; ih nXhB f;Zy Xow d k ftek;nwodk; ns/ r[o{ okwdk; ih nXhB f;Zy Xow d k ftek;

� r[o{rZdh s/ p?md/ ;w/ r[o{ nwodk; ih B{z fezBK w[;aebK dk ;kjwDk eoB fgnk< � r[o{ nzrd d/t ih B/ f;Zy gzE d/ ftek; ftZu eh :'rdkB fdZsk< � r[o{ nzrd d/t ih B/ r[ow[Zyh fbgh B{z jowB fgnkok pDkT[D ftZu eh :'rdkB

fdZsk< � f;Zy Xow d/ ftek; ftZu r[o{ nwodk; ih dk :'rdkB fby'< � r[o{ nwodk; ih B/ ;wkfie ;[XkoK dk ;zy/g toDB eo'< � ;zrs s/ gzrs d/ wjZst s/ B'N fby'<

Page 69: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 69 of 87

� wzih gqEk s/ B'N fby'< � r[o{ okwdk; ih B/ f;Zy Xow d/ ftek; ftZu eh :'rdkB fdZsk< � okwdk;g[ok (nzfwqs;o) dh ;EkgBk dk f;Zy fJfsjk; ftZu eh wjZst j?< � f;Zy fJfsjk; ftZu r'fJzdtkb dh pkT[bh d/ fBowkD dk eh wjZst j?<'

r[o{ noiB d/t ih ns/ T[BQ K dh ;ajhdhr[o{ noiB d/t ih ns/ T[BQ K dh ;ajhdhr[o{ noiB d/t ih ns/ T[BQ K dh ;ajhdhr[o{ noiB d/t ih ns/ T[BQ K dh ;ajhdh

� r[o{ noiB d/t ih B/ f;Zy Xow d/ ftek; ftZu eh :'rdkB fdZsk< � jfowzdo ;kfjp dh ;EkgBk s/ wjZst dk ;zy/g toDB eo'< � r[orZdh T[s/ p?mD s' pkd r[o{ noiB d/t ih B{z fejVhnK emBkJhnK dk ;kjwDk

eoBk fgnk< � w;zd gqEk d/ ftek; s/ ;zrmB dh uouk eo'< � r[o{ noiB d/t ih dh ;ajhdh d/ fszB ekoB fby'< � nkfd rqzE s/ B'N fby'< � fgqEh uzd s/ fJZe B'N fby'< � eh r[o{ noiB d/t ih fJZe okiBhfse ngokXh ;B< ;zy/g ftnkfynk eo'< � r[o{ noiB d/t ih dh ;ajhdh d/ wjZst dk ;zy/g toDB eo'< � r[o{ noiB d/t ih dh ;ajhdh ftZu Be;apzdhnK B/ eh G{fwek ngDkJh<

r[o{ jor'fpzd ns/ f;Zy Xow dk o{ gKs oDr[o{ jor'fpzd ns/ f;Zy Xow dk o{ gKs oDr[o{ jor'fpzd ns/ f;Zy Xow dk o{ gKs oDr[o{ jor'fpzd ns/ f;Zy Xow dk o{ gKs oD

� r[o{ jor'fpzd ih dh Bth Bhsh dhnK w[Zy ft;a/PsktK fby'< � whoh s/ ghoh s/ B'N fby'< � jfor'fpzd ih B/ BthA Bhsh B{z feT[A XkoB ehsk< � f;Zy gzE d/ o[gKsoD ftZu r[o{ jor'fpzd ;kfjp B/ eh :'rdkB fdZsk< � nekb syas T[go fJZe B'N fby'< � r[o{ jor'fpzd ;kfjp B{z pzdh S'aV pkpk feT[ fejk iKdk j?< � r[o{ jor'fpzd ih ns/ w[rbK ftukb/ j'Jh eoskog[o dh bVQkJh pko/ eh ikDd/ j'< � r[o{ jor'fpzd ih ns/ w[rb pkd;akjK d/ ;pzXK dk ;zy/g toDB eo'< � r[o{ jor'fpzd ih d/ ufoZso ns/ ftneshst dk w[bKeD eo'<

r[o{ s/rpjkdo ih ns/ T[ BQK d h ;ajhdhr[o{ s/rpjkdo ih ns/ T[ BQK d h ;ajhdhr[o{ s/rpjkdo ih ns/ T[ BQK d h ;ajhdhr[o{ s/rpjkdo ih ns/ T[ BQK d h ;ajhdh

� r[o{ jfo okfJ ih s/ fJZe ;zy/g B'N fby'< � r[o{ jofeqPB ih s/ fJZe ;zy/g B'N fby'< � r[o{ s/r pjkdo ih dh ;ajhdh d/ ekoBK dk ;zy/g toDB eo'< � r[o{ s/rpjkdo ih B{z okiBhfse ekoBK eoe/ Pjhd ehsk frnk iK Xkofwe

ekoBK eoe/< toDB eo'< � fe; PoXkb{ f;Zy B/V/ r[o{ s/rpjkdo ih dh Gkb ehsh s/ fetA/< � r[o{ s/rpjkdo ih dh ;ajhdh ftZu Be;apzdhnK dh G{fwek eh ;h< � r[o{ s/rpjkdo ih dh ;ajhdh dk fJfsjkf;e wjZst dZ;'< � r[o{ s/rpjkdo ih dhnK :ksoktK dk t/otk fdU

Page 70: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 70 of 87

� Xho wZbQ s/ B'N fby'< � r[o{ s/rpjkdo ih dh ;ajhdh dk w[rab ;kwoki s/ eh gqGkt fgnk<

r[o{ r'fpzd f;zx ih , ykb;k dh ;Ekg Bk, T[B QK dhr[o{ r'fpzd f;zx ih , ykb;k dh ;Ekg Bk, T[B QK dhr[o{ r'fpzd f;zx ih , ykb;k dh ;Ekg Bk, T[B QK dhr[o{ r'fpzd f;zx ih , ykb;k dh ;Ekg Bk, T[B QK dh nK bVQ kJ hnK ns/ ftneshstnK bVQ kJ hnK ns/ ftneshstnK bVQ kJ hnK ns/ ftneshstnK bVQ kJ hnK ns/ ftneshst

� r[orZdh s/ p?mD ;w/ r[o{ r'fpzd f;zx ih B{z fejVhnK w[;aebK dk ;kjwDk eoBk fgnk<

� GzrkDh d/ :[ZX dk toDB eo'< � fydokDk dh bVQkJh s/ B'N fby'< � ykb;k dh ;EkgBk s/ B'N fby'< � ykb;k dh ;EkgBk d/ eh ekoB ;B< � ykb;k d/ w[Zy f;XksK dk toDB eo'< � f;Zy fJfsjk; ftZu ykb;k dh ;EkgBk dk eh wjZst j?< � iacoBkwk s/ fJZe ;zy/g B'N fby'< � r[o{ r'fpzd f;zx ih dhnK ;kfjfse ;orowhnK d/ pko/ o';aBh gkU< � r[o{ r'fpzd f;zx fJZe T[Zu e'Nh d/ ;zrmB eosk ;B< ;zy/g ftnkfynk eo'< � nkBzdg[o dh gfjbh bVQkJh d/ ;zy/g B'N fby'<

pzd k pjkdopzd k pjkdopzd k pjkdopzd k pjkdo

� pzdk pjkdo d/ nkozfGe ihtB dk ;zy/g toDB eo'< � pzdk pjkdo dh ;ofjzd dh fiZs dk ;zy/g toDB eo'< � r[odk; Bzrb dh bVQkJh dk ;zy/g toDB eo'< � pzdk pjkdo B/ f;Zy oki fe; soQK ;Ekfgs ehsk< � pzdk pjkdo B{z ed'A, fet/A ns/ feZE/ ;ajhd ehsk frnk< � pzdk pjkdo fJZe tho :'Xk ns/ ;?Bkgsh d/ o{g ftZu w[bKeD eo'< � pzdk pjkdo dhnK nkozfGe ;cbsktK d/ ekoB eh ;B< � pzdk pjkdo dh n;cbsk d/ eh ekoB ;B< � pzdk pjkdo B{z gzikp d/ fJfsjk; ftZu s[;h eh ;EkB fdzd/ j'<

nZm nzeK tkb/ g q;aBnZm nzeK tkb/ g q;aBnZm nzeK tkb/ g q;aBnZm nzeK tkb/ g q;aB

g zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK g zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK g zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK g zikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK s/ fJfsjk; s/ T[BQ K dk gqGkts/ fJfsjk; s/ T[BQ K dk gqGkts/ fJfsjk; s/ T[BQ K dk gqGkts/ fJfsjk; s/ T[BQ K dk gqGkt

� gzikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK dk ft;Ekog{ote toDB eo'< � gzikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK B/ fJ; d/ fJfsjk; B{z fet/ gqGkfts ehsk j?< � gzikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK d/ ;wkfie,;z;feqs nkofEe ns/ Xkofwe gqGktK

dk toDB eo'< � gzikp dhnK G{r'fbe ft;a/PsktK d/ okiBhfse gqGktK dk toDB eo'<

Page 71: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 71 of 87

g zikp d/ fJ fsjk; d/ ;'w/g zikp d/ fJ fsjk; d/ ;'w/g zikp d/ fJ fsjk; d/ ;'w/g zikp d/ fJ fsjk; d/ ;'w/

� gzikp dk fJfsjk; fbyD bJh fJZe ftdtkB B{z fezBK emBkJhnK(w[;afebK )dk ;kjwDk eoBjk g?dk j?<

� gzikp d/ fJfsjk; d/ w[Zy ;q'sK dk ;zy/g toDB eo'< � gzikp d/ fJfsjk; d/ ;o'sK d/ o{g ftZu f;ZyK d/ Xkofwe ;fjs dk w[bKeD eo'< � gzikp d/ fJfsjk; d/ ;o'sK d/ o{g ftZu nkfd rqzE ns/ iBw ;kyhnK dk wjZst

dZ;'< � gzikp d/ fJfsjkf;e ;o'sK ftZu cko;h ;kfjs, nzro/?Ih ;kfjs pko/ ikDekoh

fdU< � gzikp d/ fJfsjk; d/ ;o'sK d/ o{g ftZu ;oekoh foekov, b'e ;kfjs ns/

g[oksZst ;pzXh ;o'sK pko/ ;zy/g ikDekoh fdU<

16th ;dh d/ nkozG ft Zu gzi kp dh okiB hfse, ;wkfie ns/ nkofEe d;ak16th ;dh d/ nkozG ft Zu gzi kp dh okiB hfse, ;wkfie ns/ nkofEe d;ak16th ;dh d/ nkozG ft Zu gzi kp dh okiB hfse, ;wkfie ns/ nkofEe d;ak16th ;dh d/ nkozG ft Zu gzi kp dh okiB hfse, ;wkfie ns/ nkofEe d;ak

� 16th ;dh d/ nkozG ftZu gzikp dh okiBhfse ns/ ;wkfie nt;Ek s/ ukBDk gkU<

� 16th ;dh d/ nkozG ftZu gzikp dh ;wkfie s/ Xkofwe jkbs dk toDB eo'< � 16th ;dh d/ nkozG ;w/ gzikp dh okiBhfse s/ nkofEe jkbs pko/ toDB eo'<

r[o{ B kBe d/t ih dk iht B s/ f;Zfynkt Kr[o{ B kBe d/t ih dk iht B s/ f;Zfynkt Kr[o{ B kBe d/t ih dk iht B s/ f;Zfynkt Kr[o{ B kBe d/t ih dk iht B s/ f;Zfynkt K

� r[o{ BkBe d/t ih d/ ihtB dk ft;Eko g{ote toDB eo'< � r[o{ BkBe d/t ih dhnK T[dk;hnK dk toDB eod/ j'J/ T[BQK dh gZSwh Gkos dh

:ksok d/ pko/ ft;Eko g{ote B'N fby'< � eh r[o{ BkBe d/t ih @fJZe eqKshekoh ;B iK ;[Xkoe@ nkgD/ gZy ftZu dbhbK

fdU< � r[o{ BkBe d/t ih dhnK f;ZfyntK dk ft;Eko g{ote toDB eo'< � r[o{ BkBe d/t ih dhnK w[Zy f;fyntK dk toDB eo' T[BQK f;ZfynktK dk ;wkfie

wjZst eh ;h<

r[o{ nzrd d/t ih , rr[o{ nzrd d/t ih , rr[o{ nzrd d/t ih , rr[o{ nzrd d/t ih , r [o{ nwodk; ns/ r[o{ okwdk; ih d/ nXhB f;Zy Xow dk ftek;[o{ nwodk; ns/ r[o{ okwdk; ih d/ nXhB f;Zy Xow dk ftek;[o{ nwodk; ns/ r[o{ okwdk; ih d/ nXhB f;Zy Xow dk ftek;[o{ nwodk; ns/ r[o{ okwdk; ih d/ nXhB f;Zy Xow dk ftek;

1) r[o{ nzrd d/t ih dk f;Zy Xow d/ ftek; ftZu eh :'rdkB j?< 2) r[o{ nwodk; ih B/ f;Zy Xow d/ ftek; ftZu eh :'rdkB gkfJnk< 3) r[o{ okwdk; ih B/ f;Zy Xow d/ ftek; ftZu eh :'rdkB gkfJnk<

r[o{ noiB d/t ih ns/ T[Br[o{ noiB d/t ih ns/ T[Br[o{ noiB d/t ih ns/ T[Br[o{ noiB d/t ih ns/ T[B Q K dh ;ajhdhQ K dh ;ajhdhQ K dh ;ajhdhQ K dh ;ajhdh

� r[o{ noiB d/t ih d/ ;ajhdh d/ ekoBK dk toDB eo'< � r[o{ noiB d/t ih dh ;ajhdh d/ wjZst dk nb'uBkswe nfXn?B eo'< � f;Zy Xow d/ ftek; ftZu r[o{ noiB d/t ih dk eh :'rdkB ;h< uouk eo'<

Page 72: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 72 of 87

� r[o{ noiB d/t ih d/ w[ZYb/ ihtB ns/ r[orZdh dh gqkgsh s' pkd nkJhnK w[;aebK dk toDB eo'<

� r[o{ noiB d/t ih dh ;ajhdh fezBK go;fEshnK ftZu j'Jh< eh s[;h ;oHi/ an?B ;oeko Bkb ;fjws j' fe r[o{ ih B{z fJ; ekoB e;aN ;fjD/ gJ/ feT[fe T[j fJZe okiBhfse ngokXh ;B<

r[o{ jor'fpzd f;zx ih ns/ f;Zy Xow dk o{ gKsoDr[o{ jor'fpzd f;zx ih ns/ f;Zy Xow dk o{ gKsoDr[o{ jor'fpzd f;zx ih ns/ f;Zy Xow dk o{ gKsoDr[o{ jor'fpzd f;zx ih ns/ f;Zy Xow dk o{ gKsoD

� r[o{ jor'fpzd f;zx d[nkok @whoh ns/ ghoh@dh Bhsh XkoD eoB d/ ekoBK dk T[b/y eo'< fJ; d/ eh Bshi/ fBeb/<

� whoh s/ ghoh s' eh Gkt j?< fJ; dhnK ft;a/PsktK dk fiaeo eo'< � r[o{ jfor'fpzd f;zx ih ns/ w[rb ;oeko d/ ;pzXK dk toDB eo'< � T[BQK go;fEshnK dk toDB eo' fiBQK ekoB r[o{ jfor'fpzd f;zx ih B{z Bth Bhsh

XkoB eoBh gJh< fJ; Bhsh dhnK eh ft;a/PsktK ;B<

r[o{ s/rpjkdo ih ns/ T[ BQK d h ;ajhdhr[o{ s/rpjkdo ih ns/ T[ BQK d h ;ajhdhr[o{ s/rpjkdo ih ns/ T[ BQK d h ;ajhdhr[o{ s/rpjkdo ih ns/ T[ BQK d h ;ajhdh

� T[j fejV/ ekoB ;B, fiBQK eoe/ r[o{ s/rpjdko ih dh ;ajhdh j'Jh< � r[o{ s/rpjkdo ih dh ;ajhdh d/ ekoB ns/ wjZst fpnkB eo'< � r[o{ s/rpjkdo ih d/ nkozfGe ihtB s/ :ksoktK dk toDB eo'< � r[o{ s/rpjkdo ih dh ;ajhdh d/ pV/ d[orkwh gqGkt gJ/< toDB eo'<

r[o{ r'fpzd f;zx ykb;k dh ;EkgB k, T[B QK dhnK bVQ kJhnK s/ ftnes hstr[o{ r'fpzd f;zx ykb;k dh ;EkgB k, T[B QK dhnK bVQ kJhnK s/ ftnes hstr[o{ r'fpzd f;zx ykb;k dh ;EkgB k, T[B QK dhnK bVQ kJhnK s/ ftnes hstr[o{ r'fpzd f;zx ykb;k dh ;EkgB k, T[B QK dhnK bVQ kJhnK s/ ftnes hst

� r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ w[ZYb/ ihtB ns/ ykb;k dh f;oiDk s' gfjbk T[BQK dh ;cbsktK dk toDB eo'<

� g{ot ykb;k ekb s/ T[Zso ykb;k ekb ftu r[o{ r'fpzd f;zx ih dhnK bVQkJhnK dk toDB eo'<

� ykb;k dh ;EkgBk d/ w[Zy ekoB eh ;B< fJ; d/ w[Zy f;XKs s/ wjZst fby'< � r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ ufoZso s/ ftneshst dk toDB eo'<

pzd k pjkdopzd k pjkdopzd k pjkdopzd k pjkdo

� pzdk pjkdo d/ w[ZYb/ ihtB pko/ dZ;d/ j'J/ T[; dhnK ;cbsktK dk toDB eo'< � pzdk pjkdo dhnK ;?fBe ;cbsktK iK ekoBkfwnK dk ;zy/g toDB eo'< � pzdk pjkdo dh n;cbsk d/ eh ekoB ;B< � pzdk pjkdo dh ;cbsk d/ eh ekoB ;B< � pzdk pjkdo d/ ufoZso s/ ftneshst s/ ukBDk gkU<

BeP/BeP/BeP/BeP/

11 nze tkbk gqPB11 nze tkbk gqPB11 nze tkbk gqPB11 nze tkbk gqPB

1H 1H 1H 1H wkBfuso GoB d/ 6 nzewkBfuso GoB d/ 6 nzewkBfuso GoB d/ 6 nzewkBfuso GoB d/ 6 nze

2H 2H 2H 2H Go/ j'J/ ;EkB K dh ftnkfynk d/ 5 nzeGo/ j'J/ ;EkB K dh ftnkfynk d/ 5 nzeGo/ j'J/ ;EkB K dh ftnkfynk d/ 5 nzeGo/ j'J/ ;EkB K dh ftnkfynk d/ 5 nze

Page 73: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 73 of 87

� r[o{ r'fpzd f;zx ih dhnK bVkJhnk d/ gzi ;EkB gzikp d/ wkBfuZso ftZu Go' ns/ T[BQK ;EkBK dh ft;Eko g{ote ftnkfynk th eo'<

� pzdk pjkdo dhnK wjZstg{oB bVkJh d/ gzi ;EkB d/ wkBfuZso ftZu Go' ns/ T[BQK ;EkBK dh ft;Eko g{ote ftnkfynk eo'<

;/q/Dh pkoQt hA;/q/Dh pkoQt hA;/q/Dh pkoQt hA;/q/Dh pkoQt hA ft;ak fJfsjk;ft;ak fJfsjk;ft;ak fJfsjk;ft;ak fJfsjk;

;w?;No ^ 2;w?;No ^ 2;w?;No ^ 2;w?;No ^ 2 fJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aBfJZe nze tkb/ gq;aB

npd[w ;wd yK, iaeohnK y K, who wzB{ ns/ T[jBK d/ f;ZyK B Kb ;pzXnpd[w ;wd yK, iaeohnK y K, who wzB{ ns/ T[jBK d/ f;ZyK B Kb ;pzXnpd[w ;wd yK, iaeohnK y K, who wzB{ ns/ T[jBK d/ f;ZyK B Kb ;pzXnpd[w ;wd yK, iaeohnK y K, who wzB{ ns/ T[jBK d/ f;ZyK B Kb ;pzX

� fe;/ d' w[rb ;{p/dkoK d/ Bkw fby' fizBQK B/ f;ZyK s/ nfsnkuko ehs/<

� pzdk pjkdo dh w"s s'A pknd f;Zy fejV/ d' dbK ftZu tzv/ rJ/<

� npd[; ;wd yK d/ ;w/ ftZu f;ZyK B/ nkgD/ nkg B{z fet/A ;zrfms ehsk<

� ;fjiaXkoh f;Zy fe; B{z efjzd/ jB<

� iaeohnK yK e'D ;h< T[j ed'A s' ed'A sZe gzikp dk ;{p/dko fojk<

� pzdJh ykb;k s/ sZs ykb;k s'A eh Gkt j?<

� npd[Z; ;wd yK bkj"o dk ;{p/dko ed'A fB:[es j'fJnk s/ ed'A sZe fJ; nj[Zd/ s/

fpokiwkB fojk<

� iaeohnK yK B/ f;ZyK Bkb ;wM"sk fet/ ehsk<

� f;ZyK d/ d' db fejV/ ;B<

� p[ZYk db s/ so[Dk db dh ;EkgBk fe; B/ ed'A ehsh<

� GkJh wBh f;zx ih B{z fe; B/ ns/ ed'A ;ajhd eotkfJnk ;h<

� Bkdo;akj e"D ;h< T[; B/ Gkos s/ ed'A jwbk ehsk<

� wZ;k ozrV e"D ;h<

� jehes okJ/ B{z ed'A ns/ feT[A ;ajhd ehsk frnk ;h<

� iaeohnK yK s'A pknd e"D gzikp dk ;{p/dko pfDnk s/ T[;dk ;ak;B ekb eh ;h<

� S'Nk iK gfjbk xZb{xkok ed'A ns/ feZE/ j'fJnk<

� who wzB{ e"D ;h< T[j ed'A s' ed'A sZe gzikp dk rtoBo fojk<

� who wzB{ dh f;ZyK fto[Z X n;bcsk d/ d' ekoB dZ;'<

� who wzB{ dh w"s ed' j'Jh ;h< T[; dh ftXtk dk eh BK ;h<

� w[rbkBh p/rw e"D ;h<

Page 74: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 74 of 87

db ykb;k dk T[E kB ns/ T[;d/ bVkJh eoB d/ sohe/db ykb;k dk T[E kB ns/ T[;d/ bVkJh eoB d/ sohe/db ykb;k dk T[E kB ns/ T[;d/ bVkJh eoB d/ sohe/db ykb;k dk T[E kB ns/ T[;d/ bVkJh eoB d/ sohe/

� db ykb;k dh T[sgsh d/ e'Jh d' ekoB dZ;'<

� p[ZYk db s/ so[Dk db dh ;EkgBk ed'A j'Jh<

� p[ZYk db s/ so[Dk db dh ;EkgBk fe; B/ ehsh<

� db ykb;k s' eh Gkt j?<

� db ykb;k dh ;EkgBk ed'A ns/ fe; d[nkok ehsh rJh<

� db ykb;k d/ fezB/ iZE/ ;B< fJ; dk w[Zy ;?Bkgsh e"D ;h<

� db ykb;k dk eh wjZst ;h<

� ;opZs ykb;k s' eh Gkt j?<

� db ykb;k dh :[ZX gqDkbh dhnK eh ft;a/PsktK ;B<

� ;opZs ykb;k dhnK ;GktK ed'A s/ feZE/ p[bkJhnK ikdhnK ;B<

� r[owZsk d/ fgS/ fejVh ;aesh ezw eodh ;h<

� db ykb;k d/ d' w[Zy gqGkt eh gJ/.

w[rbK d/ nXhB gzikp dh ;wkfie ns/ nkofEe nt;Ekw[rbK d/ nXhB gzikp dh ;wkfie ns/ nkofEe nt;Ekw[rbK d/ nXhB gzikp dh ;wkfie ns/ nkofEe nt;Ekw[rbK d/ nXhB gzikp dh ;wkfie ns/ nkofEe nt;Ek

� w[rb ekb ftZu gzikph ;wki fejVhnK d' iksK ftZu tzfvnk j'fJnk ;h<

� w[rb ekbhB gzikp ftZu w[;bwkBK dhnK fszB ;q/DhnK d/ Bkw fby'<

� w[rbekb ftZu T[Zu f;Zfynk d/ d' e/Ado fejV/ ;B<

� w[rbekb ftZu fJ;sohnK dh jkbs fej' fijh ;h<

� w[;fbw wZX ;q/Dh ftZu fejV/ b'e nkT[ad/ ;B<

� w[rbekbhB gzikp d/ b'eK d/ wB'oziB d/ e'Jh ;kXB d' fby'<

� w[rbekbhB gzikp d/ b'eK dk w[Zy feZsk fejVk ;h<

� w[rbekbhB gzip d/ d' gqf;ZX BroK d/ Bkw dZ;'<

� eh w[rbekbhB gzikp ftZu dk; gqEk gqufbs ;h<

� w[rbekbhB gzikp ftZu fejVhnK uhiK dk nk:ks ehsk iKdk ;h<

� w[rbekb ftZu gzikp dk tkgo fejV/ fejV/ d/;aK Bkb uZbdk ;h<

nfjwd;akj npdkbh d/ jwb/ ns/ gzikp ft Zu w[rb ;ak;B dk gsBnfjwd;akj npdkbh d/ jwb/ ns/ gzikp ft Zu w[rb ;ak;B dk gsBnfjwd;akj npdkbh d/ jwb/ ns/ gzikp ft Zu w[rb ;ak;B dk gsBnfjwd;akj npdkbh d/ jwb/ ns/ gzikp ft Zu w[rb ;ak;B dk gsB

� nfjwd ;akj npdkbh e"D ;h<

� nfjwd ;akj npdkbh d/ gzikp T[Zs/ jwfbnK d/ d' w[Zy ekoB fby'<

� nfjwd ;akj npdkbh B/ gzikp TZ[s/ fezBh tkoh jwb/ ehs/<

� nfjwd;akj npdkbh B/ gzikp s/ gfjbk jwbk ed'A ehsk< ns/ T[; ;w/ gzikp dk

rotBo e"D ;h<

Page 75: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 75 of 87

� s?w{o ;akj e"D ;h<

� pkpk dhg f;zx e"D ;h< T[jBk B/ ed'A Pjhdh gqkgs ehsh<

� gkDhgs dh shih bVkJh ed'A s/ fejBK ftueko j'Jh<

� gkDhgs dh sh;oh bVkJh ftZu wokfmnK dk ;?Bkgsh e"D ;h<

� gkBhgs dh sh;oh bVkJh ftZu wokfmnk dh n;cbsk d/ d' ekoB dZ;'<

� who wzB{ e"D ;h< T[; dh ftXtk dk eh BK ;h<

� tZvk xZb{xkok, ed'A s/ fezBK ftueko j'fJnk<

� tZvk xZb{xkok feZE/ j'fJnk< T[; ftZu fezB/ f;Zy wko/ rJ/<

� tZvk xZb{xko/ bJh e"D fizw/tko ;h< T[; ;w/ gzikp dk ;{p/dko e"D ;h<

� npdkbh d/ fto[ZX f;ZyK dh ;cbsk d/ d' ekoB dZ;'<

� nfjwd ;akj npdkbh d/ jwfbnK d/ d' okiBhfse gqGkt eh gJ/<

� nfjwd;akj npdkbh d/ jwfbnK d/ d' ;wkfie gqGkt eh gJ/<

� nfjwd ;akj npdkbh d/ jwfbnK d/ d' nkofEe gqGkt eh gJ/<

� gzip ftZu w[rb oki dk nzs ed'A j'fJnk<

f;Zy fw;bK dh T[Z sgsh s / ftek; ns/ T[jBK d k ;o{g ns/ ;zrmBf;Zy fw;bK dh T[Z sgsh s / ftek; ns/ T[jBK d k ;o{g ns/ ;zrmBf;Zy fw;bK dh T[Z sgsh s / ftek; ns/ T[jBK d k ;o{g ns/ ;zrmBf;Zy fw;bK dh T[Z sgsh s / ftek; ns/ T[jBK d k ;o{g ns/ ;zrmB

� fw;b ;apd dk eh noE j?< fJ; s' eh Gkt j?<

� fw;bK dh e[Zb ;zfynk fezBh j?<

� fe;/ d' wjZstg{oB fw;bK d/ Bkw dZ;'<

� d' f;Zy fw;bK d/ Bkw ns/ T[jBK d/ w[ZyhnK d/ Bkw dZ;'<

� f;Zy fw;bK d/ gqXkB B{z eh fejk iKdk ;h<

� Btkp eg{o f;zx e"D ;h<

� okwrVQhnk fw;b dk Bkw fetA/ fgnk<

� Gzrh fw;b dk ;z;Ekge e"D ;h<

� Gzrh fw;b dk Bkw Gzrh fw;b feT[A fgnk<

� Gzrh fw;b d/ d' ;odkoK d/ Bkw dZ;'<

� iZ;k f;zx nkjb{tkbhnk e"D ;h<

� ;aZeouZehnk fw;b d/ pkBh ns/ okiXkBh dk Bkw dZ;'<

� ;dk e"o e"D ;h<

� r[owsk sA' eh Gkt j?<

� r[owsk d/ d' ezw dZ;'<

� r[owsk fgZS/ fejVh ;aesh ezw eodh ;h<

� xBJhnk fw;b dk w"Yh e"D ;h< fJ; fw;b d/ nXhB fe;/ d' gqd/;aK d/ Bkw dZ;'<

Page 76: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 76 of 87

� ;ops ykb;k s' eh Gkt j?<

� ;opZs ykb;k dhnK ;GktK ed'A ns/ feZE/ p[bkJhnK iKdhnk ;B<

� okyh gqEk s' eh Gkt j?< fJ; dh do eh ;h<

� fw;b ekb d/ ;?fBe gqpzX dhnK e'Jh d' w[Zy ft;a/PsktK fby'<

wjkokik oDihs f;zx dk i htB ns/ fiZsKwjkokik oDihs f;zx dk i htB ns/ fiZsKwjkokik oDihs f;zx dk i htB ns/ fiZsKwjkokik oDihs f;zx dk i htB ns/ fiZsK

� wjkokik oDihs f;zx dk iBw ed'A ns/ feZE/ j'fJnk<

� wjkokik oDihs f;zx d/ wksk fgsk dk eh Bkw ;h<

� wjkokik oDihs f;zx dk ;zpX fe; fw;b Bkb ;h< ns/ T[jBK d/ dkd/ dk eh BK

;h<

� pugB ftZu j'Jh u/ue Bkb oDihs f;zx d/ ;oho T[Zs/ eh gqGkt fgnk<

� wjkokik oDihs f;zx B/ fejVhnK fszB fw;bK Bkb fwZsosk dh Bhsh ngDkJh<

� oDihs f;zx dk gfjbk ftnkj fe; Bkb ns/ ed'A j'fJnk ;h<

� ;dk e"o e"D ;h<

� wjkokik oDihs f;zx B/ bkj"o edA' fiZfsnk<

� wjkokik oDihs f;zx dh skig';ah ed'A ns/ feZE/ j'Jh<

� wjkokik oDihs f;x B/ nzfwqs;o B{z edA' fiZfsnk<

� fejVh n"os B/ wjkokik oDihs f;zx d/ w[ZYb/ okiBhfse ihtB ftZu T[;dh T[ZBsh

ftZu wZdd ehsh<

� oDihs f;zx B/ nzfwqs;o ed'A s/ fe; s' fiZfsnk<

� w[bskB s/ oDihs f;x dh fiZs ;w/ T[ZE' dk ;ak;e e"D ;h<

� wjkokik oDihs f;zx B/ (Cis-Satluj) iK wkbtk gqd/;a ftzu fezBh tko edA' ed'A uVkJh

ehsh<

� wjkokik oDihs f;zx B/ e;{o s/ ed'A fiZs gqkgs ehsh< T[; ;w/ e;{o dk Btkp e"D

;h<

� wjkokik oDihs f;zx B/ w[bskB s/ e;awho B{z ed'A fiZfsnk<

� wjkokik oDihs f;zx dh w"s ed'A j'Jh<

� wjkokik oDihs f;zx dk T[ZsokfXekoh e"D pfDnk<

� r[owsk B{z okiBhfse ;z;Ek d/ s"o s/ fe; B/ edA' ;wkgs ehsk frnk<

nzro/ia ^f;Zy ;pzX 1800^1839 JhLnzro/ia ^f;Zy ;pzX 1800^1839 JhLnzro/ia ^f;Zy ;pzX 1800^1839 JhLnzro/ia ^f;Zy ;pzX 1800^1839 JhL

� nzro/ia ns/ oDihs f;zx dk gfjbk ;zgoe ed'A ns/ feZE/ j'fJnk<

� nzfwqs;o dh ;zXh s/ ed'A d;sys ehs/ rJ/<

� nzfwqs;o ;zXh dhnK e'Jh d' w[Zy XoktK dZ;'<

Page 77: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 77 of 87

� fszB gZyh ;zXh ed'A j'Jh<

� fszB gZyh ;zXh fezBK ftueko j'Jh<

� wjkokik oDihs f;zx nzro/ia rtoBo iBob B{z ed'A ns/ feZE/ fwfbnk<

� nzfwqs;o dh ;zXh d[nkok wjkokik oDihs f;zx B{z eh B[e;kB j'fJnk<

� nzfwqs;o dh ;zXh d[nkok wjkokik oDihs f;zx B{z eh bkG j'fJnk<

� 1805 Jh ftZu fejVk wokmk ;odko gzikp nkfJnk ;h<

� :{;c nbh fw;aB fe;B/ ed' G/fink <

� nzro/iaK ns/ oDihs f;zx ftueko gfjbk ;zgoe fetA/ j'fJnk<

� 1806 Jh dh wjkokik oDihs f;zx ns/ nzro/iaK ftZu j'Jh ;zXh ftZu fejV/ wokmk

;odko dk Bkw nkT[Adk j?<

� nzfwqs;o dh ;zXh Bkb oDihs f;zx B{z eh jkBh j'Jh<

� wjkokik oDihs f;zx B/ wkbtk s/ d{ik jwbk ed'A ehsk<

� fszB gZyh ;zXh dk w[Zy T[d/;a eh ;h<

oDihs f;zx d/ oDihs f;zx d/ oDihs f;zx d/ oDihs f;zx d/ ncrkfB;skB Bkb ;pzX ns/ T[;dh T[Zso g ZSwh ;hwk Bhs hncrkfB;skB Bkb ;pzX ns/ T[;dh T[Zso g ZSwh ;hwk Bhs hncrkfB;skB Bkb ;pzX ns/ T[;dh T[Zso g ZSwh ;hwk Bhs hncrkfB;skB Bkb ;pzX ns/ T[;dh T[Zso g ZSwh ;hwk Bhs h

� nfjwd ;akj npdkbh dk bVek e"D ;h<

� s?w{o ;akj dk ;ak;B ekb eh ;h<

� ;akj iwkB e"D ;h<

� ;akjiwkB d/ bkj"o s/ nfXeko ;w/ bkj"o s/ fe; dk ;ak;B ;h<

� fe;/ d' poeiakJh GoktK d/ BK fby'<

� csfj yK e"D ;h<

� nekbh c{bk f;zx dh w"s ed'A ns/ fe; bVkJh ftZu j'Jh<

� wjkokik oDihs f;zx fto[ZX Xkofwe :[ZX fe; B/ ;[o{ ehsk ;h<

� wjkokik oDihs f;zx fto[ZX Xkofwe :[ZX(fijkd) ed'A ;[o{ ehsk frnk ;h<

� wjkokik oDihs f;zx B/ fg;akto B{z ed'A nkgD/ ;wkoki ftZu ;akfwb ehsk<

� wjkokik oDihs f;zx B/ fg;akto dk gfjbk rtoBo fe; B{z fB:[es ehsk<

� ;Z:d nfjwd yK e"D ;h<

� iwo"d dh bVkJh ftZu f;ZyK dk fejVk gqf;ZX ioB?b wkfonk frnk<

� wjkokik oDihs f;zx dh T[Zso gZSwh ;hwk ;pzXh e'Jh d' ;wZf;nktK dZ;'<

� wjkokik oDihs f;zx dh T[Zso gZSwh ;hwk Bhsh d/ e'Jh d' gqGkt dZ;'<

� wjkokik oDihs f;zx d/ ;akPB ekb ;w/ ncrkfB;skB d/ d' pkd;akjK d/ Bkw fby'<

� wjkokik oDihs f;zx B/ w[bskB s/ e;awho B{z ed'A fiZfsnk<

� fszB gZyh ;zXh dh w[Zy Xkok eh ;h<

Page 78: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 78 of 87

� wjkokik oDihs f;zx dh T[Zso gZSwh ;hwKBhsh dhnK d' ft;a/PsktK fby'<

� Pkj ;[ikj dh p/rw Bkb oDihs f;zx B/ eh ;wM'sk ehsk<

oDihs f;zx dk f;tb s/ ;?fBe ;akPB gqpzXoDihs f;zx dk f;tb s/ ;?fBe ;akPB gqpzXoDihs f;zx dk f;tb s/ ;?fBe ;akPB gqpzXoDihs f;zx dk f;tb s/ ;?fBe ;akPB gqpzX

� wjkokik oDihs f;zx nkgDh ;oeko B{z ns/ nkgD/ nkg B{z eh fejk eodk ;h<

� oDihs f;zx dh ;eoko dk ;o{g eh ;h<

� wjkokik oDihs f;zx dhnK e'Jh d' ;aeshnK dZ;'<

� wjkokik oDihs f;zx d/ gqXkB wzsoh e"D ;B<

� wjkokik oDihs f;zx d/ ftd/P wzsoh e"D ;B<

� wjkokik oDihs f;zx d/ d' gqf;ZX ;?BkgshnK d/ Bkw dZ;'<

� wjkokik oDihs f;zx ;w/ fvT{Vhtkb/ d/ nj[Zd/ s/ e"D fB:[es ;h<

� fvT{Vht kb/ dk w[Zy ezw eh j[zdk ;h<

� wjkokik oDihs f;zx d/ uko ;{fpnK ftZu' fe;/ d' d' Bkw dZ;'<

� wjkokik oDihs f;zx d/ gqXkB wzsoh dk w[Zy ezw eh j[zdk ;h<

� wjkokik oDihs f;zx d/ ftZs wzsoh dk eh Bkw ;h<

� wjkokik oDihs f;zx d/ ;w/ pDkJ/ rJ/ dcsoK ftu' fe;/ d/ d' Bkw dZ;'<

� wjkokik oDihs f;zx d/ ;w/ ekodko B{z fejVh fJZe ;aesh gqkgs ;h<

� bkj"o dk ;ak;B gqpzX fejV/ nfXekoh d/ nXhB j[zdk ;h<

� wjkokik oDihs f;zx d/ fBnK gqpzX dk e'Jh fJZe n"r[D fby'<

� iBob nbkov e"D ;h<

� iBob t?As{ok e"D ;h<

� fJbkjh py;a e"D ;h<

� oDihs f;zx dh ;?Bk d/ d' gqf;ZX :{oghnB nc;oK d/ Bkw fby'<

� oDihs f;zx d/ nXhB dzv ftXkB fej' fijk ;h<

� fJe skb[e/ ftZu fezB/ fgzv j[zd/ ;B<

� wjkokik oDihs f;zx dhnK e'Jh d' ;aeshnK dZ;'<

� wjkokik oDihs f;zx dh pNkJh gqDkbh ed'A sZe gqufbs ojh<

� eBe{s gqDkbh eh ;h<

� wjkokik oDihs f;zx d/ ;w/ XowkoE ikrho s' eh Gkt j?<

oDihs f;zx dk ufoZ sooDihs f;zx dk ufoZ sooDihs f;zx dk ufoZ sooDihs f;zx dk ufoZ so ns/ ;ay;ahnsns/ ;ay;ahnsns/ ;ay;ahnsns/ ;ay;ahns

� wjkokik nkgDh ;oeko B{z eh efjzdk ;h<

� wjkokik d/ ufoZso d/ d' w[Zy d';a fejV/ ;B.

� wjkokik oDihs f;zx d/ Xkofwe ftuko fej' fij/ ;B<

Page 79: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 79 of 87

� gzikp d/ T[; okik dk Bkw fby' fi;B{z ;a/o/ J/ gzikp d/ Bkw Bkb :kd ehsk iKdk j?<

� wjkokik oDihs f;zx d/ dopko d/ d' gqf;ZX ftdtkB fejV/ ;B<

� wB[Zy d/ o{g ftu oDihs f;zx d/ d' r[D dZ;'<

� wjkokik oDihs f;zx dk fJfsjk; ftZu eh ;EkB j?<

� wjkokik oDihs f;zx B{z gko; feT[ fejk iKdk j?<

nzro/iaK ns/ f;ZyK ftZu g fjbk :[ZX , ekoD ns/ Bs hi/nzro/iaK ns/ f;ZyK ftZu g fjbk :[ZX , ekoD ns/ Bs hi/nzro/iaK ns/ f;ZyK ftZu g fjbk :[ZX , ekoD ns/ Bs hi/nzro/iaK ns/ f;ZyK ftZu g fjbk :[ZX , ekoD ns/ Bs hi/

� nzro/iaK s/ f;ZyK ftueko gfjbk :[ZX ed'A j'fJnk ;h<

� gfjb/ n?Arb' f;Zy :[ZX ;w/ Gkos dk rtoBo iBob e"D ;h<

� gfjb/ n?rb'A f;Zy :[ZX dh x';aDk ed'A j'Jh<

� gfjb/ nA?rb' f;Zy :[ZX dk e'Jh fJZe ekoB fby'<

� bkb f;zx e"D ;h<

� s/ik f;zx e"D ;h<

� gfjb/ n?Arb' f;Zy :[ZX dk e'Jh fJZe ekoB fby'<

� dbhg f;zx fe; dk g[Zso ;h<

� bkj"o dh gfjbh ;zXh ed'A j'Jh ;h<

� gfjb/ n?Arb' f;Zy :[ZX d'okB bVhnK rJhnK d' gqf;ZX bVkJhnK fejVhnK ;B<

� gfjb/ n?Arb/ f;Zy :[ZX ftZu ;G s'A gfjbK bVh rJh bVkJh fejVh ;h ns/ fJj ed'A

bVh rJh ;h<

� gfjb/ n?Arb' f;Zy :[ZX ftZu fe; dh jko j'Jh<

� ;GokT[A dh bVkJh ed'A j'Jh<

� ;GokTA[ dh bVkJh ftZ u f;ZyK dk fejVk gqf;ZX B/sk bVdk j'fJnk ;ajhd j' frnk ;h<

� gfjb/ n?Arb' f;Zy :[ZX ftZu f;ZyK dh jko d/ d' w[Zy ekoB eh ;B<

� G?o'tkb dh ;zXh d[nkok nzro/iak B/ bkj"o dopko ftZu gfjbk fpqfN;a o?ihv?N fe; Bz{

fB:[es ehsk <

� G?o'tkb dh ;zXh ed'A j'Jh<

� gfjb/ n?Arb' f;Zy :Z[X ;wA/ nzro/Ih ;?Bk dk ;ot T[Zu ;?Bkgsh e"D ;h<

� G?o'tkb dh ;zXh dhnK d' ;aosK fby'<

d{;ok nzro/iak ns/ f;ZyK d k :[ZX, ekoB s/ Bs hi/ gzikp B{ z nzro/Ih oki ftZu fwbkT[Dkd{;ok nzro/iak ns/ f;ZyK d k :[ZX, ekoB s/ Bs hi/ gzikp B{ z nzro/Ih oki ftZu fwbkT[Dkd{;ok nzro/iak ns/ f;ZyK d k :[ZX, ekoB s/ Bs hi/ gzikp B{ z nzro/Ih oki ftZu fwbkT[Dkd{;ok nzro/iak ns/ f;ZyK d k :[ZX, ekoB s/ Bs hi/ gzikp B{ z nzro/Ih oki ftZu fwbkT[Dk

� nzro/iaK ns/ f;ZyK dk d{;ok :[ZX ed'A j'fJnk<

� d{;o/ n?Arb' f;Zy :[ZX ;w/ Gkos dk rtoBo iBob e"D ;h<

Page 80: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 80 of 87

� wjkokDh fizdk e'D ;h<

� d{;o/ n?Arb' f;Zy :[ZX dk fJZe ekoB fby'<

� ekjB f;zx e"D ;h<

� dhtkB w{b uzd d/ ftdo'j B{z P[o{ ftZu nzro/iaK B/ feT[ Bjh dpkfJnk<

� d{;o/ n?Arb' f;Zy :[ZX dh bVkJhnK d/ Bkw fby'<

� d{;o/ n?Arb' f;Zy :[ZX dk ftdo'j fe; B/ P[o{ ehsk<

� uso f;zx nNkoh tkbk e"D ;h<

� ;a/o f;zx e"D ;h<

� okw Bro dh bVkJh ed'A j'Jh<

� okw Bro dh bVkJh ftZu f;ZyK dh nrtkJh e"D eo fojk ;h<

� okwBro dh bVkJh ftZ u e"D fiZfsnk ;h<

� fifbnKtkbk dh bVkJh ed'A j'Jh ;h<

� fifbnKtkbk dh bVkJh ftZu fe; dh jko j'Jh<

� w[bskB dh bVkJh ed'A j'Jh ;h<

� s'gK dh bVkJh fe; bVkJh B{z fejk iKdk j?<

� s'gK dh bVkJh (r[ioks dh bVkJh) ed'A j'Jh<

� gzikp dk nzfsw wjkokik e"D ;h<

� d{;o/ n?Arb' f;Zy :[ZX dk fJZe Bshik fby'<

� gzip B{z nzro/ih ;kwoki ftZu ed'A ;akfwb ehsk frnk<

� nzfsw f;Zy wjkoki dh w"s ed'A j'Jh<

� bkov vbj"ih Gkos dk rtoBo iBob ed'A pfDnk<

� f;Zy oki d/ gsB dk fJZe ekoB fby'<

5 nzeK tkb/ gq;aB 5 nzeK tkb/ gq;aB 5 nzeK tkb/ gq;aB 5 nzeK tkb/ gq;aB

npd[; ;wd yK, iaeohnK y K, whowBz { ns/ T[BQ K d/ f;ZyK B kb ;pzXnpd[; ;wd yK, iaeohnK y K, whowBz { ns/ T[BQ K d/ f;ZyK B kb ;pzXnpd[; ;wd yK, iaeohnK y K, whowBz { ns/ T[BQ K d/ f;ZyK B kb ;pzXnpd[; ;wd yK, iaeohnK y K, whowBz { ns/ T[BQ K d/ f;ZyK B kb ;pzX

� npd[; ;wd yK s/ fJZe B'N fby'<

� gfjb/ xZb{xko/ iK S'N/ xZb{xkok s/ ;zy/g B'N fby'<

� ieohnk yK B/ f;ZyK fto[ZX fej' fijh Bhsh ngDkJh<

� skok f;zx tkB e"D ;h<T[; dh ;ajhdh dk f;Zy fJfsjk; ftZu eh wjZst j?<

� pzdJh ykb;k ns/ sZs ykb;k s'A eh Gkt j?< T[jBK ftukb/ wsG/d fet/ ysw j'J/<

� GkJh wBh f;zx ih e"D ;B <T[jBK dh ;ajhdh dk f;Zy fJfsjk; ftZu eh wjZst j?<

Page 81: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 81 of 87

� Bkdo ;akj e"D ;h< T[; B/ Gkos s/ ed'A jwbk ehsk<T[;d/ fJ; jwb/ dk gzikp s/ eh

gqGkt fgnk<

� p[ZYk db ns/ so[Dk db s/ fJZe ;zy/g B'N fby'<

� who wBz{ dh f;ZyK fto[Z X n;cbsk d/ eh ekoB ;B<

db ykb;k dk T[E kB ns/ T[;dh :[ZX gqDkb hdb ykb;k dk T[E kB ns/ T[;dh :[ZX gqDkb hdb ykb;k dk T[E kB ns/ T[;dh :[ZX gqDkb hdb ykb;k dk T[E kB ns/ T[;dh :[ZX gqDkb h

� db ykb;k dk ;zrmB fe; soQK j'fJnk<

� db ykb;k dh ;EkgBk d/ eh ekoB ;B<

� db ykb;k d/ wjZst s/ B'N fby'<

� db ykb;k dh ;?fBe gqDkbh dhnK w[Zy ft;a/PsktK fby'<

� db ykb;k dh r[ohbk :[ZX gqDkbh s/ fJZe B'N fby'<

w[rbK nXhB gziw[rbK nXhB gziw[rbK nXhB gziw[rbK nXhB gzi p dh ;wkfie ns/ nkofEe jkbsp dh ;wkfie ns/ nkofEe jkbsp dh ;wkfie ns/ nkofEe jkbsp dh ;wkfie ns/ nkofEe jkbs

� w[rbekbhB gzikp d/ w[;fbw ;wki dh ;fEsh fej' fijh ;h<

� w[rbekbhB gzikp d/ ;wki ftZu fjzd{nK dh ;fEsh fej' fijh ;h<

� w[rbekbhB gzikp d/ b'eK d/ wzB'oziB d/ eh ;kXB jB<

� w[rbekbhB gzikp ftZu fJ;sohnK dh ;fEsh fej' fijh ;h<

� w[rbekbhB gzikphnK dh nkofEe jkbs dk ;zy/g toDB eo'<

� w[rbekbhB gzikphnK dk w[Zy Xzdk eh ;h<

� w[rbK d/ nXhB gzikp ftZu f;Zfynk dk eh gqpzX ;h<

� w[rb ekbhB gzikp d/ ftd/;ah tgko d/ w[Zy e/AdoK pko/ ;zy/g ftZu fby'<

nfjwd;akj npdkbh d/ jwb/ ns/ gzikp d/ w[rb ;akPB dk nfjwd;akj npdkbh d/ jwb/ ns/ gzikp d/ w[rb ;akPB dk nfjwd;akj npdkbh d/ jwb/ ns/ gzikp d/ w[rb ;akPB dk nfjwd;akj npdkbh d/ jwb/ ns/ gzikp d/ w[rb ;akPB dk gsBgsBgsBgsB

� nfjwd;akj npdkbh d/ jwfbnK d/ w[Zy ekoB fby'<

� nfjwd ;akj npdkbh d/ jwfbnK d/ gqGkt fby'<

� tZv/ xZb{xko/ dk toDB eo'<

� gkBhgs dh shih bVkJh d/ eh f;ZN/ fBeb/<

� nfjwd;akj npdkbh d/ gzikp T[go d{;o/ jwb/ dk ;zy/g toDB eo'<

� f;ZyK dh ;aesh B{z e[ubD ftZu nfwjd ;akj npdkbh feT[ n;cb fojk ;h<

� nfjwd ;akj npdkbh d/ jwfbnK d/ gzikp s/ eh okiBhfse gqGkt gJ/<

Page 82: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 82 of 87

� nfjwd ;akj npdkbh d/ jwfbnK d/ eh nkofEe gqGkt gJ/<

� nfjwd ;akj npdkbh d/ jwfbnK d/ eh ;wkfie gqGkt gJ/<

f;Zy fw;bKf;Zy fw;bKf;Zy fw;bKf;Zy fw;bK

� fw;b ;apd s' eh Gkt j?< fw;bK dh TZ[sgsh fet/A j'Jh<

� nkjb{tkbhnk fw;b s/ B'N fby'<

� okyh gqDkbh s/ B'N fby'<

� fw;bekb ftZu fiwhAdkoh Yzr dk toDB eo'<

� r[owsk s/ B'N fby'<

� Btkp eg{o f;zx dhnK ;cbsktK dk toDB eo'<

� iZ;k f;zx okwrVQhnk pko/ s[;h eh ikDd/ j'<

� f;Zy fw;bK d/ ;?fBe gqpzX dhnK w[Zy ft;a/PsktK eh jB<

wjkokik oDihs f;zx dk i htB ns/ fiZsKwjkokik oDihs f;zx dk i htB ns/ fiZsKwjkokik oDihs f;zx dk i htB ns/ fiZsKwjkokik oDihs f;zx dk i htB ns/ fiZsK

� wjkokik oDihs f;zx d/ ihtB dk ;zy/g toDB eo'<

� wjkokik oDihs f;zx d/ rZdh s/ p?mD ;w/ gzikp dh okiBhfse jkbs fej' fijh ;h<

� oDihs f;zx d/ bkj"o s/ nfXeko eoB dk toDB eo'<

� oDihs f;zx dh fw;bK gqsh Bhsh fe; soQK dh ;h<

� wjkokik oDihs f;zx dh e;awho fiZs dk toDB eo'<

� wjkokik oDihs f;zx B/ jko/ j'J/ ;ak;eK gqsh eh Bhsh ngDkJh<

� wjkokik oDihs f;zx dh nzfwqs;o dh fiZs dk toDB eo'<

nzro/ia^f;Zy ;pzX 1800^1839 JhLnzro/ia^f;Zy ;pzX 1800^1839 JhLnzro/ia^f;Zy ;pzX 1800^1839 JhLnzro/ia^f;Zy ;pzX 1800^1839 JhL

� 1800 s' 1809Jh sZe nzro/ia f;Zy ;pzXK dk toDB eo'<

� nzfwqs;o dh ;zXh dhnK ;aosK ns/ wjZst fby'<

� fszB gZyh ;zXh d/ pko/ fby'<

� wkbtk d/ d{;o/ jwb/ dk ;zy/g toDB eo''<

� fco'Ig[o d/ gq;aB s/ wjkokik oDihs f;zx s/ nzro/iaK d/ ftZu sBkn feT[ g?dk j'

frnk<

Page 83: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 83 of 87

oDihs f;zx d/ ncrkfB;skB Bkb ;pzX ns/ T[; dh T[ Zso g ZSwh ;hwk B hshoDihs f;zx d/ ncrkfB;skB Bkb ;pzX ns/ T[; dh T[ Zso g ZSwh ;hwk B hshoDihs f;zx d/ ncrkfB;skB Bkb ;pzX ns/ T[; dh T[ Zso g ZSwh ;hwk B hshoDihs f;zx d/ ncrkfB;skB Bkb ;pzX ns/ T[; dh T[ Zso g ZSwh ;hwk B hsh

� ;akj ;a[iakj s/ fJZe B'N fby'<

� ;Z:d nfjwd yK s/ fJZe B'N fby'<

� joh f;zx Bbtk s/ fJZe B'N fby'<

� wjkokik oDihs f;zx d/ d';s w[jzwd yK Bkb ;pzX fej' fij/ ;B<

� iwo"d dh bVkJh s/ ;zy/g B'N fby'<

� wjkokik oDihs f;zx dh T[Zso^gZSwh ;hwk Bhsh dk eh wjZst j?<

� wjkokik oDihs f;zx dh T[Zso gZSwh ;hwKs Bhsh dhnK w[Zy ft;a/PsktK dk toDB

eo'<

� jiao' dh bVkJh d/ wjZst dk toDB eo'<

wjkokik oDihs f;zx dk ;ak;aB gqpzXwjkokik oDihs f;zx dk ;ak;aB gqpzXwjkokik oDihs f;zx dk ;ak;aB gqpzXwjkokik oDihs f;zx dk ;ak;aB gqpzX

� wjkokik oDihs f;zx d/ e/adoh ;ak;B gqpzX dh o{g o/yk dZ;'<

� wjkokik oDihs f;zx d/ nkofEe gqpzX s/ B'N fby'<

� wjkokik oDihs f;zx d/ fBnK gqpzX T[s/ B'N fby'<

� wjkokik oDihs f;zx d/ gqKsh gqpzX s/ B'N fby'<

� wjkokik oDihs f;zx d/ ;EkfBe gqpzX s/ B'N fby'<

� oDihs d/ c"ih gqpzX dhnK eh ft;a/PsktK ;B<

� wjkokik oDihs f;zx d/ ikrhodkoh gqpzX s/ ;zy/g B'N fby'<

oDihs f;zx dk nkuooDihs f;zx dk nkuooDihs f;zx dk nkuooDihs f;zx dk nkuo D s/ ;y;ahnsD s/ ;y;ahnsD s/ ;y;ahnsD s/ ;y;ahns

� fJZe wB[Zy d/ o{g ftZu wjkokik oDihs f;zx pko/ s[;h eh ikDd/ j'<

� fJZe ;ak;aB gqpzXe d/ o{g ftZu wjkokik oDihs f;zx pko/ s[;h eh ikDd/ j'<

� "wjkokik oDihs f;zx fJZe wjkB i/s{ ns/ ioB?b ;h" ftnkfynk eo'<

� fJZe gq;ak;ae d/ o{g ftZu wjkokik oDihs f;zx pko/ s[;h eh ikDd/ j'<

� oDihs f;zx B{z ;a/o/ gzikp feTA[ fejk iKdk j?<

� wjkokik oDihs f;zx fJZe fdnkb{ s/ T[dko ;akPe ;h, fet/<

nzro/iK s/ f;Zy K ftueko gfjbk :[ZX ekoB s / Bs hi/nzro/iK s/ f;Zy K ftueko gfjbk :[ZX ekoB s / Bs hi/nzro/iK s/ f;Zy K ftueko gfjbk :[ZX ekoB s / Bs hi/nzro/iK s/ f;Zy K ftueko gfjbk :[ZX ekoB s / Bs hi/

� gfjb/ n?Arb' f;Zy :[ZX d/ ekoBK dk ;zy/g toDB eo'<

� w[deh dh bVkJh s/ B'N fby'<

� nbhtkb dh bVkJh s/ B'N fby'<

� ;GokTA[ dh bVkJh s/ B'N fby'<

Page 84: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 84 of 87

� bkj"o dh ;zXh (9 wkou 1846) s/ ;zy/g B'N fby'<

� G?o'tkb dh ;zXh s/ ;zy/g B'N fby'<

� gfjb/ n?Arb' f;Zy :[ZX d/ gqGktK dk toDB eo'<

� gfjb/ n?Arb' f;Zy :[ZX fgZS'A nzro/iaK B/ gzikp B{z fpqfN;a ;wkoki ftZu ;akfwb feT[A

Bjh ehsk<

d{i k n?Arb' f;Zy :[ZX ns/ gzikp dk fwbkT[Dkd{i k n?Arb' f;Zy :[ZX ns/ gzikp dk fwbkT[Dkd{i k n?Arb' f;Zy :[ZX ns/ gzikp dk fwbkT[Dkd{i k n?Arb' f;Zy :[ZX ns/ gzikp dk fwbkT[Dk

� d{i/ n?rb'A f;Zy :[ZX d/ ekoBK dk ;zy/g toDB eo'<

� fufbnKtkbk dh bVkJh s/ ;zy/g B'N fby'<

� dhtkB w{boki d/ ftd'oj s/ ;zy/g B'N fby'<

� jiakok d/ uso f;zx d/ ftd'oj s/ ;zy/g B'N fby'<

� d{;o/ n?rb'A f;Zy :[ZX d/ eh gqGkt ;B<

� wjkokik dbhg f;zx s/ fJZe B'N fby'<

� wjkokDh fizdK s/ ;zy/g b'N fby'<

� gzikp B{z nzro/iah ;kwoki ftZu fwbkT[Dk fJZ e x'o ft;atkPxks ;h< ;zy/g toDB

eo'<

� vbj'iah dh gzikp T[Zs/ epia/ dh Bhsh d/ gZy ftZu dbhbK fdU<

10 nzeK 10 nzeK 10 nzeK 10 nzeK tkb/ gqPBtkb/ gqPBtkb/ gqPBtkb/ gqPB

npd[;a ;wd yK, iaeohnK y K, who wzB{ ns/ T[BQ K d/ f;ZyK B kb ;pzXnpd[;a ;wd yK, iaeohnK y K, who wzB{ ns/ T[BQ K d/ f;ZyK B kb ;pzXnpd[;a ;wd yK, iaeohnK y K, who wzB{ ns/ T[BQ K d/ f;ZyK B kb ;pzXnpd[;a ;wd yK, iaeohnK y K, who wzB{ ns/ T[BQ K d/ f;ZyK B kb ;pzX

� f;ZyK B{z e[ubD ftZu who wzB{ dhnK n;cbsktK d/ ekoBK dk toDB eo'<

� iaeohnk yK d/ f;ZyK Bkb ;pzX fej' fij/ ;B<

� iaeohnk yK B/ f;ZyK dh ;aesh B{z e[ubD bJh eh ekotkJh ehsh<

� npd[; ;wd yK B/ f;ZyK dh ;aesh B{z e[ubD bJh eh edw T[mkJ/<

db ykb;k dk T[E kB ns/ T[; d/ bVkJ h eoB d/ s ohe/db ykb;k dk T[E kB ns/ T[; d/ bVkJ h eoB d/ s ohe/db ykb;k dk T[E kB ns/ T[; d/ bVkJ h eoB d/ s ohe/db ykb;k dk T[E kB ns/ T[; d/ bVkJ h eoB d/ s ohe/

� db ykb;k dh ;EkgBk d/ ekoBK dk nfXn?B eo'< fJ; dk gzikp d/ fJfsjk; ftZu

eh wjZst j?<

� db ykb;k d/ ;zrmB dk toDB eo' ns/ fJ; d/ wjZst dk toDB eo'<

� gzikp d/ fJfsjk; ftZu db ykb;k dk eh wjZst ;h<

Page 85: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 85 of 87

� db ykb;k dh T[sgZsh, w[Zy ft;a/PsktK ns/ wjZst pko/ s[;h eh ikDd/ j'<

w[rbK nXhB gzip dh ;wkfie ns/ nkofEe jkbsw[rbK nXhB gzip dh ;wkfie ns/ nkofEe jkbsw[rbK nXhB gzip dh ;wkfie ns/ nkofEe jkbsw[rbK nXhB gzip dh ;wkfie ns/ nkofEe jkbs

� w[rbK d/ nXhB gzikp d/ b'eK dh ;wkfie jkbs dk toDB eo'<

� w[rb ekb ftZu gzikp d/ b'eK dh Xkofwe jkbs dk toDB eo'<

� w[rbK d/ nXhB gzikp dh nkofEe jkbs dh ftnkfynk eo'<

nfjwd ;akj npdkbh d/ jwb/nfjwd ;akj npdkbh d/ jwb/nfjwd ;akj npdkbh d/ jwb/nfjwd ;akj npdkbh d/ jwb/

� nfjwd ;akj npdkbh d/ gzikp s/ jwfbnK dk ;zy/g toDB eo'<

� gkDhgs dh sh;oh bVkJh d/ eh ekoB ;B< fJ; bVkJh d/ eh Bshi/ fBeb/<

� gkDhgs dh sh;oh bVkJh ftZu wokfmnK dh n;cbsk d/ eh ekoB ;B<

� f;ZyK fto[ZX nfjwd ;akj npdkbh dh n;cbsk d/ ekoBK dh ftnkfynk eo'<

� gzikp d/ fJfsjk; T[Zs/ nfjwd ;akj npdkbh d/ jwfbnK d/ eh gqGkt gJ/<

f;Zy fw;bKf;Zy fw;bKf;Zy fw;bKf;Zy fw;bK

� gzikp ftZu f;Zy fw;bK dh T[Zsgsh ns/ ftek; dk t/otk fdU<

� Btkp eg{o f;zx d/ ihtB ns/ ;cbsktK s/ ukBDk gkU<

� f;Zy fw;bK d/ oki gqpzX dhnK w[Zy ft;a/PsktK fby'<

wjkokik oDihs f;zx dk i htB ns/ fiZsKwjkokik oDihs f;zx dk i htB ns/ fiZsKwjkokik oDihs f;zx dk i htB ns/ fiZsKwjkokik oDihs f;zx dk i htB ns/ fiZsK

� oDihs f;zx B/ w[bskB B{z fe; soQK fiZfsnk< fJ; fiZs dk toDB eo'<

� oDihs f;zx dh fg;akto fiZs dk toBD eo' ns/ fJ; fiZs d/ wjZst pko/ dZ;'<

� wjkokik oDihs f;zx dh fw;b Bhsh dk nkb'uBkswe toDB eo'<

� wjkokik oDihs f;zx dh nzfwqs;o dh fiZs dk ;zy/g toDB eo'<

� wjkokik oDihs f;zx dh e;awho fiZs dk toDB eo' ns/ T[BQK d/ T[ZE' dk gq;ak;B

fetA/ ubkfJnk<

nzro/I f;Zy ;pzX (1800^1839 JhL)nzro/I f;Zy ;pzX (1800^1839 JhL)nzro/I f;Zy ;pzX (1800^1839 JhL)nzro/I f;Zy ;pzX (1800^1839 JhL)

� 1809 JhL s' b? e/ 1839 JhL sZe wjkokik oDihs f;zx ns/ nzro/iaK d/ Bkb ;zpXK

dk toDB eo'<

Page 86: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 86 of 87

� T[BQK gq;fEshnK dk toDB eo' fiBQK ekoB 1809 Jh ftZu nzfwqs;o dh ;zXh j'Jh<

fJ; Bkb wjkokik oDihs f;zx s/ nzro/iaK B{z eh bkG j'J/<

� 1800 Jh s' 1839 Jh sZe nzro/i f;Zy ;zpXK dk toDB eo'<

� nzfwqs;o dh ;zXh pko/ s[;h eh ikDd/ j' < fJ; ;zXh Bkb wjkokik oDihs f;zx

ns/ nzro/iK B{z eh bkG j'J/<

oDihs f;zx d/ ncrkfB;skB Bkb ;pzX ns/ T[;dh T[Zso g ZSwh ;hwk Bhs hoDihs f;zx d/ ncrkfB;skB Bkb ;pzX ns/ T[;dh T[Zso g ZSwh ;hwk Bhs hoDihs f;zx d/ ncrkfB;skB Bkb ;pzX ns/ T[;dh T[Zso g ZSwh ;hwk Bhs hoDihs f;zx d/ ncrkfB;skB Bkb ;pzX ns/ T[;dh T[Zso g ZSwh ;hwk Bhs h

� wjkokik oDihs f;zx d/ Pk;aB ekb sZe f;ZyK ns/ ncrkBK d/ nkg;h ;pzXK dk

;zy/g toDB eo'<

� oDihs f;zx dh T[Zso gZSwh ;hwk Bhsh dhnk w[Zy ft;a/PsktK fby'. fJ; dk eh

wjZst ;h<

wjkokik oDihs f;zx dk B krfoe s/ ;?fBe g qpzX wjkokik oDihs f;zx dk B krfoe s/ ;?fBe g qpzX wjkokik oDihs f;zx dk B krfoe s/ ;?fBe g qpzX wjkokik oDihs f;zx dk B krfoe s/ ;?fBe g qpzX

� wjkokik oDihs f;zx d/ Bkrfoe (f;tb) gqpzX dk toDB eo'<

� wjkokik oDihs f;zx dh fBnK gqDkbh dk w[bKeD eo'.

� oDihs f;zx dh ikrhodkoh gqDkbh dk toDB eo'<

� oDihs f;zx d/ e/Adoh Pk;aB gqpzX s/ gqKsh Pk;aB gqDkbh dk toDB eo'<

� wjkokik oDihs f;zx d/ ;?fBe ;zrmB dk toDB eo'<

oDihs f;zx dk ufoZ so s / ftneshstoDihs f;zx dk ufoZ so s / ftneshstoDihs f;zx dk ufoZ so s / ftneshstoDihs f;zx dk ufoZ so s / ftneshst

� oDihs f;zx d/ ufoZso s/ ftneshst dk w[bKeD eo'<

� wjkokik oDihs f;zx dk fJZe wB[Zy, fJZe ;?Bkgsh, fJZe gqpzXe, ns/ fJZe

okiBhshtkB d/ o{g ft u toDB eo'<

� s[;h wjkokik oDihs f;zx B{z fJfsjk; ftZu s[;h eh ;EkB d/t'r/< T[BQK B{z ;a/o/ gzikp

feT[ fejk iKdk j?<

g fjbk n?rb'A f;Zy :[ZXg fjbk n?rb'A f;Zy :[ZXg fjbk n?rb'A f;Zy :[ZXg fjbk n?rb'A f;Zy :[ZX

� gfjb/ n?Arb' f;Zy :[ZX d/ w[Zy ekoB fby'<

� gfjb/ n?Arb' f;Zy :[ZX d/ eh Bshi/ fBeb/<

� gfjb/ n?Arb' f;Zy :[ZX dhnK xNBktK eh ;B< fJ; :[ZX d/ eh Bshi/ fBeb/<

Page 87: Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA 20^2520^25 PpdK tkb/ gqPBPpdK tkb ...download.ssapunjab.org/sub/edusat/2012/QusBank_History.pdf · Page 1 of 87 Iwks ^ 8thAIwks ^ 8thA ftPkL^fJfsj k;ftPkL^fJfsj

Page 87 of 87

d{i k n?Arb'A f;Zy :[ZX ^ekoB s / Bshi/, g zikp B{z nzro/ih ;kwoki ftZu ;akfwb eoBkd{i k n?Arb'A f;Zy :[ZX ^ekoB s / Bshi/, g zikp B{z nzro/ih ;kwoki ftZu ;akfwb eoBkd{i k n?Arb'A f;Zy :[ZX ^ekoB s / Bshi/, g zikp B{z nzro/ih ;kwoki ftZu ;akfwb eoBkd{i k n?Arb'A f;Zy :[ZX ^ekoB s / Bshi/, g zikp B{z nzro/ih ;kwoki ftZu ;akfwb eoBk

� nzro/iaK s/ f;ZyK d/ d{;o/ :[ZX d/ ekoB, xNBktK s/ Bshfink dk toDB eo'<

� vbj'iah dh gzikp s/ nfXeko eoB dh Bhsh d/ gZy ftZu ns/ fto'X ftZu dbhbK

fdU<

� d{i/ n?Arb'A f;Zy :[ZX d/ ekoB s/ Bshi/ fby'.

� gzikp Bz{ nzro/iah ;kwoki ftZu ;akfwb eoBk fJZe pj[s tZvk ft;atk;axks ;h@ . fJ;

eEB dh ftnkfynk eo'.

15 nzeK tkbk gqPB15 nzeK tkbk gqPB15 nzeK tkbk gqPB15 nzeK tkbk gqPB

BeP/BeP/BeP/BeP/

� fdZs/ rJ/ gzikp d/ wkBfuZso ftZu wjkokik oDihs f;zx dhnK fiZsK d/ gzi ;EkB

fdykU< (8)

� wkB fuZso ftZu Go/ rJ/ ;EkBK dh ftnkfynk 150^200 ;apdK ftZu eo'. (7)

iKiKiKiK

� fdZs/ rJ/ gzikp d/ wkBfuZso ftZu gfjb/ n?Arb' f;Zy :[ZX d/ ;EkB fdykU<

� wkBfuZso ft Zu Go/ rJ/ ;EkBK dh ftnkfynk 150^200 ;apdk ftZu fdU<

iKiKiKiK

� fdZs/ rJ/ gzikp d/ wkBfuZso ftZu d{i/ n?Arb' f;Zy :[ZX d/ ;EkB fdykU<

� wkBfuZso ft Zu Go/ rJ/ ;EkBK dh ftnkfynk 150^200 ;apdK ftZu fdU<

^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^^