جمهوري اسالمی ایرانایزو-استاندارد ایرانIslamic Republic of IranISIRI-ISO

9712مؤسسه استاندارد وتحقیقات صنعتی ایران9712

.Institute of Standards and Industrial Research of Iran1stتجدیدنظر اول Revision

وشرایط حرازا–آزمون غیرمخرب کارکنان کردن واهیگ

Non-destructive testing – Qualificationand certification of personnel

ICS:19.100; 03.100.30

ب

خدانامبهایرانصنعتیتحقیقاتواستانداردمؤسسۀباآشنایی

واسـتاندارد مؤسسـۀ مقـررات وقـوانین اصـالح قـانون 3مـادة یـک بندموجببهایرانصنعتیتحقیقاتواستانداردمؤسسۀاسـتانداردهاي نشـر وتدوینتعیین،وظیفهکهاستکشوررسمیمرجعتنها1371ماهبهمنمصوبایران،صنعتیتحقیقات

.داردعهدهبهراایران) رسمی(ملی

مؤسسـات ومراکزنظرانصاحب*مؤسسهکارشناسانازمرکبفنیهايکمیسیوندرمختلفهايحوزهدراستانداردتدوینتولیـدي، شـرایط بهتوجهباوملیمصالحباهمگاموکوششیشودمیانجاممرتبطوآگاهاقتصاديوتولیديپژوهشی،علمی،کننـدگان، مصـرف تولیدکننـدگان، شـامل نفـع، وحـق صـاحبان منصـفانۀ وآگاهانـه مشـارکت ازکـه اسـت تجاريوفناوري

نـویس پـیش .شـود میحاصلدولتیغیرودولتیهايسازماننهادها،تخصصی،وعلمیمراکز،واردکنندگانوصادرکنندگاندریافتازپسوشودمیارسالمربوطفنیهايکمیسیوناعضايونفعذيمراجعبهنظرخواهیبرايایرانملیاستانداردهاي

وچـاپ ایران)رسمیملیاستانداردعنوانبهویبتصصورتدروطرحرشتهآنبامرتبطملیکمیتۀدرپیشنهادهاونظرها.شودمیمنتشر

کننـد مـی تهیـه شـده تعیـین ضـوابط رعایتبانیزذیصالحومندعالقههايسازمانومؤسساتکهاستانداردهایینویسپیشـ .شـود مـی منتشـر وچـاپ ایـران ملـی اسـتاندارد عنـوان بـه تصویب،درصورتوبررسیوطرحملیدرکمیتۀ ترتیـب، دینب

ملـی کمیتـۀ دروتـدوین 5شـمارة ایـران ملـی اسـتاندارد درشـده نوشتهمفادساسابرکهشودمیتلقیملیاستانداردهایی.باشدرسیدهتصویببهدهدمیتشکیلاستانداردمؤسسهکهمربوطاستاندارد

المللـی بـین کمیسـیون 1(ISO)اسـتاندارد المللـی بـین سـازمان اصلیاعضايازایرانصنعتیتحقیقاتواستانداردمؤسسۀکـدکس کمیسـیون 4رابـط تنهاعنوانبهواست(OIML)3قانونیشناسیاندازهالمللیبینسازمانو(IEC)2الکتروتکنیک

هـاي نیازمنـدي وکلـی شرایطبهتوجهضمنایرانملیاستانداردهايتدویندر.کندمیفعالیتکشوردر(CAC)5غذایی .شودمیگیريبهرهالمللیبیناستانداردهايوجهانصنعتیوفنیعلمی،پیشرفتهايآخرینازر،کشوخاص

ازحمایـت بـراي قـانون، درشـده بینـی پـیش مـوازین رعایـت بـا توانـد مـی ایـران صـنعتی تحقیقـات واسـتاندارد مؤسسۀومحیطـی زیسـت مالحظاتومحصوالتکیفیتازاطمینانحصولعمومی،وفرديایمنیوسالمتحفظکنندگان،مصرف

ـ وارداتـی، اقـالم یـا /ورکشوداخلتولیديمحصوالتبرايراایرانملیاستانداردهايازبعضیاجراياقتصادي، تصـویب اباجـراي کشـور، محصـوالت بـراي المللیبینبازارهايحفظمنظوربهتواندمیمؤسسه. نمایداجبارياستاندارد،عالیشوراي

خدماتازکنندگاناستفادهبهبخشیدناطمینانبرايهمچنین. نمایداجباريراآنبنديدرجهوصادراتیکاالهاياندارداستمـدیریت وکیفیتمدیریتهايسیستمصدورگواهیوممیزيبازرسی،آموزش،مشاوره،زمینۀدرفعالمؤسساتوهازمانسا

وهـا سـازمان گونـه ایـن اسـتاندارد مؤسسـۀ ،سـنجش وسـایل )واسنجی(راسیونکالیبمراکزوهاآزمایشگاهمحیطی،زیستبـه شـرایط احراز گواهینامۀالزم،شرایطاحرازصورتدروکندمیارزیابیایرانشرایط احرازنظامضوابطبراساسرامؤسسات

تعیـین سـنجش، وسـایل )واسنجی(راسیونکالیبیکاها،المللیبیندستگاهترویج.کندمینظارتآنهاعملکردبرواعطاهاآن.استمؤسسهاینوظایفدیگرازایرانملیاستانداردهايسطحارتقايبرايکاربرديتحقیقاتانجاموگرانبهافلزاتعیار

ایرانصنعتیتحقیقاتواستانداردموسسۀ*1- International organization for Standardization2 - International Electro technical Commission3- International Organization for Legal Metrology (Organization International de Metrology Legal)4 - Contact point5 - Codex Alimentarius Commission

ج

کمیسیون فنی تدوین استاندارد"کردن کارکنانگواهیو شرایط احراز–آزمون غیرمخرب "

)تجدیدنظر اول(

ا نمایندگیی/ سمت و: رئیسراستخواه ، ناصر

)ايکارشناس ارشد مهندسی هسته(

اي کشورمرکز نظام ایمنی هسته

:دبیرانصاري ، شعله

)مهندسی برقکارشناس(اي کشورمرکز نظام ایمنی هسته

)اسامی به ترتیب حروف الفبا: (اعضاء

ایمانیان نجف آبادي ، رضا)ژيکارشناس مهندسی متالور(

یکه ، حمیدتاز)کارشناس ارشد مهندسی متالورژي(

جعفري ، مرتضی

انجمن جوشکاري و آزمایشـهاي غیرمخـرب ایران

شرکت فرایند کنترل

شرکت توسعه صنعت نفت و گاز پرشیا)ايمهندسی هستهکارشناس (

پور ، جالل جواهري)مکانیکمهندسی کارشناس ارشد (

خادم شریعت ، هاجر

)شناس ارشد فیزیک پزشکیکار(

رك رك ، بهروز)ايکارشناس ارشد مهندسی هسته(

شرکت هواپیمائی جمهوري اسالمی ایران آزمونهاي غیرمخرب -هما

سازمان انرژي اتمی ایران

سازمان انرژي اتمی ایران

د

)اسامی به ترتیب حروف الفبا: (اعضاء

شاهنده ، مصطفی)کارشناس فیزیک(

شریفی یزدي ، الهام

)زیکیکارشناس ارشد ف(

شیخ حسینی ، شکوفه

)مهندسی صنایعکارشناس ارشد (

طوماریان ، سهیال)مهندسی الکترونیککارشناس (

محمدزاده ، نورالدین

)کارشناس فیزیک(

موافقی ، امیر )پرتوپزشکیمهندسی دکتراي (

هنرور ، فرهنگ )مکانیکمهندسی دکتراي (

یا نمایندگی/ سمت و

سازمان انرژي اتمی ایران

سازمان انرژي اتمی ایران

سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران

سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران

پژوهشگاه علوم و فنون هسته اي

پژوهشگاه علوم و فنون هسته اي

خواجه نصیرالدین طوسی صنعتی دانشگاه

ه

فهرست مندرجات

صفحهعنوان

سسه استانداردآشنایی با مو

گفتارپیش

ج

ح

طمقدمه

1هدف و دامنه کاربرد1

2مراجع الزامی2

2اصطالحات و تعاریف3

6و عبارات اختصارينمادها4

7هامسئولیت5

9شرایطاحرازسطوح 6

11شایستگی 7

14محتوا و امتیازدهی-شرایطرازاحامتحان 8

17برگزاري-شرایطاحرازامتحان 9

18کردنگواهی10

21بایگانی11

21هاي جدید آزمون غیرمخرب یا روشها بخشمعرفی 12

23)طالعاتیا(ها بخش-پیوست الف

24)الزامی(مرجع آزمونهگزارش -پیوست ب

25)الزامی(2و 1ح وطسهايآزمونه–پیوست پ

و

صفحهعنوان

26)اطالعاتی(2و1ح وامتحانات عملی سطامتیازدهی-پیوست ت

)اطالعاتی(3براي سطح آزمون غیرمخربدهی امتحان روش اجرایی امتیاز–پیوست ث

)الزامی(3نظام اعتباري ساختار یافته براي تجدید گواهینامه سطح -پیوست ج

27

28

29امه کتابن

30نامهواژه

ز

پیش گفتار

. تدوین شد1382نخستین بار در سال "کارکنانکردنو گواهیشرایط احراز–آزمون غیرمخرب "رد استانداهايکمیسیونأیید توی ایرانانرژي اتمسازمانس پیشنهادهاي رسیده و بررسی توسطاین استاندارد براسا

اسـتاندارد ملـی کمیتـۀ اجـالس شـتاد و پنجمـین ر هبار مورد تجدید نظر قرار گرفت و دبراي اولین مربوطاصـالح قـانون 3مادةیکبنداستنادبهاینک.شدتصویب15/7/1388مورخهاي کیفیتمدیریت سیستم

رداسـتاندا عنوانبه،1371ماهبهمنمصوبایران،صنعتیتحقیقاتواستانداردمقررات مؤسسۀوقوانین.شودمنتشر میایرانملی

خـدمات، وعلـوم صنایع،زمینۀدرجهانیوملیهايپیشرفتوتحوالتباهماهنگیوهمگامیحفظبرايایـن تکمیلواصالحبرايکهپیشنهاديهروشدخواهدنظرتجدیدلزوممواقعدرایرانملیاستانداردهاي

بنـابراین، .گرفـت خواهدقرارتوجهموردمربوطفنیکمیسیوندرنظرتجدیدهنگامشود،ارائهاستانداردها.کرداستفادهملیاستانداردهايتجدیدنظرآخرینازهموارهباید

کـردن احراز شـرایط و گـواهی –، باعنوان آزمون غیرمخرب 1382سال 6725شماره به استاندارد ملی ایران .ودشباطل و این استاندارد جایگزین آن میکارکنان

:ه زبان فارسی استالمللی زیر تدوین شده و معادل آن باین استاندارد ملی برمبناي استاندارد بینISO 9712 : 3rd Edition 2005. "Non-destructive testing - Qualification and certification ofpersonnel".

ح

مقدمه دهنده یا مسئول در آزمون آزمون غیرمخرب به قابلیت اشخاص انجامهرکاربردي از اثربخشی با توجه به اینکه

کنـد مستند کردن شایستگی کارکنانی که وظایف آنها ایجـاب مـی بستگی دارد، یک روش اجرایی به منظور داشـته یـا ارزیـابی پـایش نظـارت، تئوریک و عملی براي آزمون غیرمخربی که انجام، تعیـین، دانش مناسب

از کاربردهاي صنعتی وسـیع قابـل قیـاس جهـانی کـه ، انگیزه مضاعف دیگر. دوین شده است، تهیه و تباشند. گیردهستند، نشأت میآزمون غیرمخرب نیازمند رویکرد مشترك

، کـدها یـا مقـررات ، هاي محصـول دهنده آزمون غیرمخرب در استانداردهنگامی که گواهینامه کارکنان انجامجایی که وسعت عمـل . یابداهمیت میاستاندارد این کارکنان براساس ردن کشود، گواهیها تعریف میگیژوی

در تعیین الزامات ویـژه نهایی را گیري تصمیمکننده مؤسسه گواهیشود، در معیارهاي این استاندارد ارائه می.داشتخواهدبرعهده

1

کارکنان کارکنان کردنکردنگواهیگواهیو و احراز شرایط احراز شرایط ––آزمون غیر مخربآزمون غیر مخرب

برد هدف و دامنه کار1

ن اسـتاندارد یـ ا. کنـد را تعیین می1غیرمخربآزمونکارکنان کردنگواهیو احراز شرایط این استاندارد، :رودکار میهر بیزهاي از روشروش بیشتر از یک ا یک یدر اي حرفهبراي مهارت

،2ییآزمون پخش آوا-،3آزمون جریان گردابی-،4فروسرخيآزمون دمانگار-،5)کیدرولیفشار ههاي بجز آزمون(ینشتآزمون -،6آزمون ذرات مغناطیسی-،7آزمون مایع نافذ-،8آزمون پرتو نگاري-،9نشکرآزمون -،10آزمون فراصوتی-هاي چشمی شوند و آزمونانجام میبطور مستقیم که غیرمسلح هاي چشمی آزمون. (11یآزمون چشم-

.)شوندکه مستثنی هستند، انجام میآزمون غیرمخرب ي هاکه در طی کاربرد دیگر روش.باشدمیآزمون غیرمخرب یک کاربرتصدیق شایستگی عمومی براساس این استاندارد ملی، گواهی کردن

مانـد و هاي کارفرما باقی مـی صدور مجوز جزء مسئولیت،دهنده اجازه کار نیستنشاناین گواهی کردن س این استاندارد بـراي کـارکردن، ممکـن اسـت نیازمنـد معلومـات خـاص براساداراي احراز شرایطفرد

هرجا . ، مواد و محصوالت کارفرما باشدآزمون غیرمخرببیشتري مانند آشنایی با تجهیزات، روش اجرایی الزم باشد، مجوز کار بصورت کتبی توسط کارفرما مطابق با یک روش اجرایی کدهاو یطبق الزامات قانون

، داده کنـد میعریف الزامات کارفرما را در مورد آن کار خاص، از نظر آموزش و امتحانات تهمه که کیفی براي تأیید دانش دارنده گواهینامـه در مـورد کـدهاي صـنعتی ، اسـتانداردها، روش این مجوز.خواهدشد

.شده، طراحی شده استآزمون محصوالت پذیرش ، تجهیزات و معیار آزمون غیرمخرباجرایی توانـد کردن مستقل وجود دارد، مـی هاي گواهییین شده توسط این استاندارد در جایی که برنامهنظام تع

.هاي دیگر آزمون غیرمخرب قابل اجرا باشددر روش

Penetrant testing7Non-destructive testing1

Radiographic testing8Acoustic emission testing2

Strain testing9Eddy current testing3

Ultrasonic testing10Infrared thermographic testing4

Visual testing11Leak testing5

Magnetic particle testing6

2

مراجع الزامی2

ش ذکر یرایمراجع داراي تاریخ چاپ فقط وبراي . استین استاندارد الزامیکاربرد اير برایمدرك مرجع زشـامل هرگونـه (مدرك ارجـاع شـده ،آخرین ویرایش در مورد مراجع بدون تاریخ چاپ. رودمیبکار شده

.رودیکار برده مهب) اياصالحیه:استفاده از مرجع زیر براي کاربرد این استاندارد الزامی است

کننـده اهیهاي گـو الزامات کلی براي موسسه-ارزیابی انطباق، 17024آي اي سی-ایزو-استاندارد ایراناشخاص

اصطالحات و تعاریف3

:رودکار میهاصطالحات و تعاریف زیر باستاندارد در این

) authorized qualifiying body(جاز احراز کردن شرایط مؤسسه م1- 3ات احراز شرایط توسـط امتحانمجوز آماده سازي و مدیریت است که مستقل از کارفرما بوده و اي مؤسسه

.شده استداده به آن کننده اهیمؤسسه گو

) basic examination(امتحان پایه 2- 3رمخرب کـه در یغمختلف آزمونيهاکه دانش داوطلب را در اصول پایه روش،3امتحان کتبی، در سطح

، نظـام هـا ناپیوستگیانواع و ساختيآورست، و دانش داوطلب را در علم مواد و فناالزامی2حد سطح .دهدمینشانن استانداردیبرطبق اکردنگواهیو شرایط احراز

. مراجعه شود6، به بنداحراز شرایطبراي توضیح در مورد سه سطح -یادآوري

) candidate(داوطلب 3- 3دار مناسب تجربه بدست آورده که تحت نظارت کارکنان صالحیتگواهینامه واحراز شرایطفرد متقاضی

.است

) certificate(گواهینامه4- 3دهـد شـخص ین استاندارد، کـه نشـان مـ یامقررات طبق کننده گواهیمدرك صادر شده توسط موسسه

.باشدمینامه را دارایف شده در گواهیت تعرینامبرده، صالح

) certification(کردنگواهی5- 3يبـرا احراز شرایط الزامات اینکه جهت تأییدکننده گواهیاجرایی مورداستفاده توسط موسسه يهاروش

.استبخش برآورده شده و منجر به صدور گواهینامه شدهک روش، سطح و یتوانـد تنهـا توسـط میفعالیت سازد، مجوز نمیفعالیت دارنده آن را مجاز به ،صدور گواهینامه-یادآوري

. شودکارفرما داده

3

) certification body(کننده گواهیسسه ؤم6- 3.دینمایماجرااستاندارد این را برطبق الزامات کردنگواهیاجرایی يهااست که روشاي مؤسسه

) employer(کارفرما7- 3.کندمیآن کار براي که داوطلب بطور مستمر ی سازمان

) examination centre(مرکز امتحان 8- 3.احراز شرایط را انجام خواهد دادمتحان اکننده که ز طرف موسسه گواهیتأیید شده امرکزي

) examiner(ممتحن 9- 3صـنعتی کـه بـراي آن، توسـط موسسـه بخـش در روش، محصول یـا 3شخص داراي گواهینامه سطح

.امتحان احراز شرایط، مجاز شده استاوراق تصحیح ، نظارت و يبرگزاربه منظور ، کنندهگواهی

. مراجعه شود6، به بنداحراز شرایطه سطح براي توضیح در مورد س-یادآوري

) general examination(امتحان عمومی 10- 3.باشدکه به اصول یک روش آزمون غیر مخرب مربوط می، 2یا 1سطح ، درامتحان کتبی

. مراجعه شود6، به بند احراز شرایطبراي توضیح در مورد سه سطح -یادآوري

)industrial experience(یتجربه صنعت11- 3مورد نظر بخش در آزمون غیرمخرب ، در کاربرد روش کنندهمؤسسه گواهیقابل قبول براي تجربهتـأمین دار بدسـت آمـده، مهـارت و دانـش الزم بـراي یتاین تجربه که تحت نظارت صالح. است

.استاحراز شرایطشروط

) invigilator(ناظر امتحان 12- 3.جهت نظارت بر امتحانات، تأیید شده استکننده گواهیسسه که توسط مويفرد

) job-specific training(ی زش تخصصی شغلآمو13- 3آزمـون هـایی از به دارنده گواهینامـه در زمینـه ) یا نماینده وي(آموزش ارائه شده از طرف کارفرما

کارفرمـا ن غیرمخربآزموکه مختص محصوالت کارفرما، تجهیزات و روش هاي اجراییغیرمخرب کـار بـه جـازه هاي اجرایی که منجر به اعطاي او روشمشخصاتو کدهاي کاربردي، استانداردها،

. شودکاربر می

4

) main-method examination(یمتحان روش اصلا14- 3در نوشـتن ییداوطلـب و توانـا یو تخصصـ یدانـش عمـوم نشان دهنده ،3در سطح ی،امتحان کتب

) هـا (بخـش مـوردنظر در يکـاربرد آزمون غیرمخـرب روش يرمخرب برایآزمون غییاجراياهروش.باشدالزم است، میکردنگواهیا محصولی که براي آنها یصنعتی

. مراجعه شود6، به بنداحراز شرایطبراي توضیح در مورد سه سطح -یادآوري

ــان 15- 3 ــوال امتح ــهیچندگزیس multiple-choice examination(يان

question (ح اسـت، سـه پاسـخ یک پاسـخ صـح یـ تا چهار پاسخ داشته باشد کـه فقـط توانداست که مییسوال

.ا ناقص هستندیمانده نادرست و یباق

) NDT instruction(آزمون غیرمخربورالعمل تسد16- 3، استاندارد، کدبآزمون غیرمخرشرح مکتوب مراحل دقیق انجام آزمون است که طبق یک روش اجرایی

.، باید دنبال شوندمولفنی معمشخصات یا

) NDT method(آزمون غیرمخربوش ر17- 3بکارگیري منظم یک اصل فیزیکی در آزمون غیرمخرب است

.آزمون فراصوتی: مثال

) NDT procedure(آزمون غیرمخربوش اجرایی ر18- 3بـرروي محصـوالت آزمون غیرمخـرب است که هنگام انجام هایی شرح مکتوب پارامترهاي مهم و احتیاط

.فنی بکار گرفته شوندمشخصاتیا ) ها(طبق استانداردها، کد

) NDT technique(آزمون غیرمخربن ف19- 3.استغیرمخربآزمون اي از بکارگیري یک روش ي ویژهطریقه

.وريآزمون فراصوتی غوطه: مثال

) NDT training(آزمون غیرمخربموزشآ20- 3، کهشود، که به منظور دریافت گواهینامه انجام میآزمون غیرمخربفرآیند آموزش نظري و عملی روش

قطعاتی که شود، ولی اجرا میکننده گواهیهاي مصوب مرکز هاي آموزشی براساس سرفصلبصورت دوره.کار روندهبز شرایطات احراشوند نباید در امتحانهاي آموزشی استفاده میدورهدر این

) operating authorization(مجوز فعالیت 21- 3فـرد نامه براي انجـام وظـایف معـین یکارفرما براساس دامنه کاربرد گواهتوسط مجوزي کتبی است که

.شودصادر می. تواند به شرایط آموزش تخصصی شغلی بستگی داشته باشداین مجوز می–یادآوري

5

) practical examination(یمتحان عملا22- 3.شودداوطلب در انجام آزمون نشان داده میییو تواناییکه بوسیله آن آشنا،هاي عملیارزیابی مهارت

) qualification(احراز شرایط 23- 3آزمـون وظـایف فیزیکی، دانش، مهارت، آموزش و تجربه الزم براي انجام صـحیح نشان دادن خصوصیات

.ستاغیرمخرب

) qualification examination(احراز شرایط متحان ا24- 3سسـه ؤو مهـارت داوطلـب توسـط م یو عملـ ی، تخصصـ یدانـش عمـوم یابیارزياست که برایامتحان. گرددیمدیریت مؤسسه مجاز احراز کردن شرایط ا میو کننده یگواه

) qualified supervision(واجد شرایط ظارت ن25- 3حائز که براساس این استاندارد آزمون غیرمخربن درحال کسب تجربه، توسط پرسنل یبر داوطلبنظارت، دانـش مهـارت داراي کننده که برطبق نظر موسسه گواهیاحراز شرایط فاقداند و یا پرسنلشدهشرایط

.باشندمیینظارتاجراي صحیح چنین آموزش و تجربه الزم براي

) sector(بخش 26- 3،رودکـار مـی هغیرمخرب بـ آزمون هاي تخصصی آوري است که در آن شیوهاي از صنعت یا فنش ویژهبخ

.باشندها نیازمند تجهیزات ویژه و دانش مربوطه، مهارت، تجهیزات یا آموزش میاین شیوه

یــا یــک صــنعت ) گــريجــوش، ریختــه(توانــد بــه عنــوان یــک محصــول یــک بخــش مــی-یــادآوري .به پیوست الف مراجعه شود. تفسیر شود) کاراي حینههوافضا،آزمون(

) significant interruption(قفه قابل توجه و27- 3یا دو یاچند دوره کوتاه مدت که مجموع آنها بـیش از متوالی عدم فعالیت فرد به مدت بیش از یک سال

از اجـراي وظـایف واهینامـه داراي گدوسال باشد، بدلیل غیبت یا تغییر در فعالیتی که باعـث شـود فـرد .هاي صنعتی مربوط در سطح گواهینامه اخذ شده، بازبماندبخشمرتبط با روش و

روز در محاسـبه وقفـه 30هاي آموزشی کمتـر از هاي بیماري یا دورهتعطیالت رسمی یا دوره-یادآوري . شوندمنظور نمی

) specific examination(صصی ختمتحان ا28- 3خاص که شامل ) يها(بخشدر رابطه با کاربرد فنون آزمون غیرمخرب در 2و 1کتبی در سطح امتحان

هاي اجرایی و معیار ، روشمشخصاتاستانداردها، ،کدهاو موردآزمون، ) يها(معلومات راجع به محصول.شودپذیرش می

. مراجعه شود6، به بنداحراز شرایطبراي توضیح در مورد سه سطح -یادآوري

6

) specification(شخصات م29- 3.شودکننده الزامات اطالق میبه مدرك بیان

) specimen(آزمونه30- 3معـرف هـا، هـا و مجموعـه داده احتمـاالً شـامل پرتونگاشـت ،هـاي عملـی نمونه استفاده شده در آزمـون

.گیرندکاربردي تحت آزمون قرار میبخش محصوالتی است که بطور معمول در آن .تواند بیش از یک سطح یا حجم براي آزمون داشته باشداین قطعه می-یادآوري

) specimen master report(اصلی آزمونه زارش گ31- 3نـوع (عملـی بـا مجموعـه شـرایط تعیـین شـده امتحـان براي یـک ، که بیانگر نتیجه بهینهمرجعپاسخ

گزارش آزمون داوطلب در مقایسـه بـا آن تصـحیح باشد و می) و غیرهآزمونه تجهیزات، تنظیمات، روش، .شودمی

) supervision(نظارت 32- 3شود و شامل کنترل انجام میآزمون غیرمخربکه توسط دیگر کارکنان یآزمون غیرمخربهدایت کاربرد

.باشدآزمون و گزارش نتایج میامجنآزمون، ا)1(يسازهاي مربوط به آمادهفعالیت

) validate(اعتباربخشی 33- 3مـوردنظر را بـرآورده وظیفـه ي کارامـد، تصـدیق شـده روش اجرایی دهد یک میکه نشاناست فعالیتی

منتخـب هـاي آزمایشهاي آزمایشگاهی یا میدانی یا ، آزموناثبات، مشاهده حضوريمعموالً با و سازدمی.آیدبدست می

و عبارات اختصارينمادها4

AT :ییپخش آواآزمونET :آزمون جریان گردابیTT :فروسرخيآزمون دمانگارLT :یآزمون نشت

MT :آزمون ذرات مغناطیسیNDT :رمخرب یآزمون غPT :آزمون مایع نافذRT :آزمون پرتونگاريST : کرنشآزمونUT :آزمون فراصوتیVT :یآزمون چشم

)Preparation)1:آماده سازي

7

ت هایمسئول5

کلیات 1- 5جـاز احـراز مؤسسـات و در صورت لزوم با کمـک م (کنندهگواهیسسه ؤباید توسط مکردنگواهینظام

در فـرد احـراز شـرایط يهاي اجرایی که برااین نظام همه روش. کنترل و مدیریت شود) کردن شرایطويکـردن گـواهی صنعتی الزم بوده و منجر به بخش و محصول یا آزمون غیرمخربانجام روش خاص

.شودگردد را شامل میمی

کنندهگواهیسسه ؤم2- 5داشته مطابقت17024آي اي سی -ایزواستاندارد ملی ایران باید با الزامات کننده گواهیموسسه 1- 2- 5

بایـد باشـد و داشـته آزمون غیرمخـرب کارکنان می در آموزش این مرکز نباید هیچ دخالت مستقی. باشد.استاندارد به رسمیت شناخته شودسازمانیا جامعه آزمون غیرمخرب توسط

متشکل از نماینـدگان ذینفـع و مـرتبط ماننـد یفنباید توسط یک کمیتهکننده گواهیموسسه 2- 2- 5کننـدگان تجهیـزات و کنندگان، تأمینها، مصرف، کمیتهآزمون غیرمخربهاي ترکیب مناسبی از انجمن

احـراز . این کمیته مسئول ایجاد و حفظ استانداردهاي فنی امتحان است.بخشهاي دولتی پشتیبانی شودیـا مجـرب / و آزمون غیرمخربدارنده گواهینامه کارکنان اعضاي آن براساس ترکیب مناسبی از شرایط

.شودتعیین میکننده گواهیوسسه م3- 2- 5

مطابق این اسـتاندارد بعهـده گواهی کردن راسئولیت ایجاد، استقرار، حفظ و مدیریت برنامه مباید –الفباشد،داشته

،نمایدد یرا تائتحت پایش مراکز امتحان کارکنانزات و یمناسب بودن تجهباید –بــود -پ ــتقیم خ ــئولیت مس ــت مس ــیتح ــد م ــدیریت توان ــدون م ــل م ــردن مراح ــواهی ک ــهگ را بمـوارد ، تجهیـزات، کارکنانرا براي امکانات، مشخصات واگذار نماید و ز کردن شرایط احراؤسسات مجازم

، سوابق، غیره تعیین کند،)مورد ج این بند(امتحان، در فواصـل انطباق با مشخصـات متعاقب آن جهت اطمینان از باید یک ممیزي اولیه را انجام داده و -ت

ا تحت ممیزي نظارتی قراردهد،ؤسسات مجاز احراز کردن شرایط رمزمانی معین ها را صادر نماید،نامهیه گواهیباید کل–ث، هـا آزمونـه (شته باشـد ه موارد امتحان را بعهده دایامنیت کلحصول اطمینان از تأمین ت یمسئولباید –ج

، ...)و یاوراق امتحان،، بانک سواالتیاصليهاگزارش،شوداستفاده نمییمقاصد آموزشي ها براباید اطمینان حاصل کند که آزمونه–چ).وست الفیرجوع شود به پ(شته باشدها را بعهده دابخشف یمسئولیت تعرو باید –ح

8

ؤسسه مجاز احراز کردن شرایط م3- 5:دیباؤسسه مجاز احراز کردن شرایطم،در صورت تاسیس3-1- 5

د،یت نمایفعالکننده گواهیر نظر موسسه یز-الفمؤسسـه ، بیطـرف اسـت و توجـه احراز شرایطنسبت به هر یک از داوطلبان اطمینان حاصل شود که -ب

را به هر مورد بالقوه یا بالفعل که ممکن است باعث عدم بیطرفی گردد، جلب نماید،کننده گواهیمراجعـه 3-2-5به زیربنـد (مطابقت داشته باشد کنندهیواهگسسه ؤبا مشخصات اعالم شده توسط م-پ

، )شودشـده اسـت، صـویب تکننـده یسسـه گـواه ؤفـت مسـتند را کـه توسـط م یت کیریمـد سـتم یک سی–ت

رد، یکارگهب، شــامل امتحانــات و یس، نظــارت و کنتــرل مراکــز امتحــانین الزم جهــت تاســیمنــابع و متخصصــ–ثزات را داشته باشد،یون و کنترل تجهیبراسیکال،شـود برگـزار مـی کننـده گـواهی سسـه ؤد شـده توسـط م یـ ت ممـتحن تائ یکه با مسئولرا یحاناتامت–ج

کند،و نظارتيسازآماده.نمایديبطور مناسب نگهدارکنندهیسسه گواهؤسوابق را مطابق با الزامات م-چد یباکننده گواهیسسه ؤوجود نداشته باشد، مؤسسه مجاز احراز کردن شرایط ک میچنانچه 3-2- 5

.را برآورده سازدؤسسه احراز کردن شرایط الزامات م

کز امتحان مر4- 5:دیمرکز امتحان با1- 4- 5

د،یت نمایفعالؤسسه مجاز احراز کردن شرایط ا میکنندهیسسه گواهؤرنظر میز–الفشـده اسـت، صـویب تکننـده یسسـه گـواه ؤفـت مسـتند را کـه توسـط م یت کیریسـتم مـد یک سی-ب

رد، یکارگهبحانات داشته باشد، اجراي امتيبرارازاتیون و کنترل تجهیبراسیمنابع الزم شامل کال-پد،یت نمایآماده و هداکنندهگواهید شده توسط موسسه یت ممتحن تائیامتحانات را با مسئول-تهـاي بخـش ها و در سطوح، روشاحراز شرایط جهت حصول اطمینان از انجام رضایت بخش امتحانات -ث

باشد، فی داشتهکا، محل و تجهیزات کارکنان احراز شرایط شدهمربوطه، تهیه یـا تأییـد شـده اسـت، اسـتفاده کننده گواهیصرفاً از مدارك و سؤاالت امتحانی که توسط مرکز -ج

نماید، اند، جهت امتحانات عملی که در تأیید شدهیاه یتهننده کگواهیسسه ؤمتوسط که هایی آزمونهصرفاً از -چ

د هرکـدام یـ داشـته باشـد، با تحان وجودک مرکز امیش از یچنانچه ب.(شود، استفاده نمایدمرکز برگزار می،)مشابه باشندهايقابل مقایسه، شامل ناپیوستگیبا دشواري هاییآزمونهداراي

.نمایديبطور مناسب نگهدارکننده یسوابق را مطابق با الزامات موسسه گواهو –حدر ایـن حالـت . ممکن است درمکان متعلـق بـه کارفرمـا باشـد امتحان محل استقرار یک مرکز 5-4-2فقـط باید و امتحانات شودتا بیطرفی آن حفظ را الزام کند هاي بیشتري کنترلبایدکننده ؤسسه گواهیم

.شودانجام کننده ؤسسه گواهینماینده معتبر مکنترل در حضور و تحت

9

کارفرما5-5ؤسسـه ا میو کنندهگواهیسه ؤسئه شده توسط داوطلب به ماد اعتبار اطالعات فردي اریکارفرما با5-5-1

الت، آمـوزش و تجربـه الزم یزان تحصـ یـ د شامل مین اطالعات بایا.دید نمایرا تائمجاز احراز کردن شرایط ادعـاي وي در خصـوص د یـ فرمـا باشـد با ا خویشیاگر داوطلب شاغل نبوده . داوطلب باشدشایستگی يبرا.شودد یتائستقلا چند گروه میک یالت، آموزش و تجربه، توسط یزان تحصیم.دخالت داشته باشنداحراز شرایط د مستقیماً در امتحان ینبايکارکنان ویاکارفرما 5-5-2:زیرنظر خود بایدشدهگواهیکارکنانبا کارفرما در ارتباط5-5-3

را مرتبط است ازجمله هر آموزش تخصصی شـغلی مسـئولیت کامـل جوازکار در قبال هر آنچه که به -الف،یردبپذرا بپذیرد،آزمون غیرمخربات یج عملیت نتایمسئول-بشود میرعایت) الف1-2-7زیربند(سالیانه مطابق بیناییقدرت که الزامات تضمین کند -پد،ینماتأیید توجه را بدون وقفه قابلآزمون غیرمخربانجام مستمر روش و -ت.بگیردعهدهباید بررا مربوط به کارفرما يهاتیه مسئولیکلفرمافرد خویش4- 5- 5

احراز شرایط سطوح 6

کلیات 6-1ر یـ بـه شـرح ز ه سطح احـراز شـرایط ا چند سطح از سیک ی، در ین استاندارد ملیشده مطابق اگواهی فرد

.شدخواهدبندي طبقه

1سطح 6-2ن آزمـو مهارت انجام عملیات نشان دهد که دیکند، بادریافت می1خصی که گواهینامه سطح ش2-1- 6

در دامنه . را دارد3یا 2دارنده گواهینامه سطح کارکنانها و تحت نظارت مطابق دستورالعملغیرمخرب، ممکن است توسط کارفرما 1نامه سطح یدارنده گواهکارکنان نامه یشده در گواهت تعیینیکاربرد صالح

:باشدآزمون غیرمخربر برطبق دستورالعمل یمجاز به انجام موارد ز.را آماده نمایدآزمون غیرمخربگاه و تجهیزات دست-الف.ها را انجام دهدآزمون-ب .بندي نمایدنتایج آزمون را ثبت و طبقه-پ .نتایج را گزارش نماید-ت

ا فـن آزمـون مورداسـتفاده و یـ ، نباید مسـئولیتی در انتخـاب روش 1سطح کارکنان گواهی شده 2-2- 6.ج داشته باشدینتایابیهمچنین ارز

10

2سطح 6-3هـاي روشطبـق آزمون غیرمخربمهارت انجام نشان دهد که د ی، با2سطح گواهی شده شخص6-3-1

2نامه سطح یگواهکارکنان ،نامهیشده در گواهت تعیینیدر دامنه کاربرد صالح. شده را دارداجرایی برقرار:ممکن است توسط کارفرما مجاز به انجام موارد زیر باشد

نوع آزمون مورداستفاده،يبراآزمون غیرمخرباب روش انتخ-الفهاي کاربرد روش آزمون، تعیین محدودیت-بآزمون غیرمخربهاي هاي اجرایی بصورت دستورالعملو روشمشخصات برگردان کدها و استانداردها، -پ

مطابق با شرایط واقعی کار،تنظیمات آن،تصدیق آماده سازي تجهیزات و -تو نظارت بر آزمونها،انجام -ثهاي اجرایی کاربردي،روشمشخصات تفسیر و ارزیابی نتایج آزمون، بر اساس کدها، استانداردها، -ج،آزمون غیرمخربهاي تهیه دستورالعمل-چتر،و پایین2انجام و نظارت بر کلیه وظایف در حد سطح -حتر،و پایین2سطح کارکنان راهنمایی -خ.آزمون غیرمخربج گزارش نتایو -د

3سطح 6-4هـایی از ت عملیـات روش یکـه مهـارت انجـام و هـدا نشان دهد د ی، با3سطح شده گواهیشخص4-1- 6

،نامـه یت تعیین شـده در گواه یکاربرد صالحدامنه.که براي آنها تأیید شده است را داردآزمون غیرمخرب:از به انجام موارد زیر باشددر ممکن است توسط کارفرما مج3نامه سطح یدارنده گواهکارکنان

،ستاديمرکز امتحان و کارکنانیاامکانات آزمون محل و قبول مسئولیت کامل -الفهـاي اجرایـی روشهـا و دسـتورالعمل گـذاري صحهفنی و نگارشی و یح صحتاستقرار، بازبینی از نظر –ب

،آزمون غیرمخربایی،هاي اجرو روشمشخصات تفسیر کدها، استانداردها، -پ،آزمون غیرمخربدرمورداستفاده يهاهاي اجرایی و دستورالعملهاي خاص آزمون، روشتعیین روش-تانجام و نظارت بر کلیه وظایف در تمامی سطوح، و-ث.در تمامی سطوحکارکنان ییراهنماو -ج:د کهننشان دهباید3دارنده گواهینامه سطح کارکنان 4-2- 6

هاي اجرایی موجود را و روشمشخصات ج برحسب کدها، استانداردها، یر نتایو تفسیابیت ارزیصالح–الفد،ندارنـد د، تـا بتوان نـ آوري سـاخت و تولیـد را دار فـن وکافی در رابطه با مـواد مورداسـتفاده عملی دانش –ب

نموده و در صورت نبودن تدوین را آزمون غیرمخربفنون هاي مناسب آزمون غیرمخرب را انتخاب و روشد،نعیار پذیرش، در تدوین آن کمک نمایم

.دندارراآزمون غیرمخربهاي روشآشنایی کلی با دیگر و –پ

11

شایستگی7

اتیکل7-1و حـداقل الزامـات تجربـه احـراز شـرایط ش از امتحـان یو آموزش را پـ یینایداوطلب باید حداقل الزامات ب

.دیبرآورده نماگواهی کردن ش از یرا پیصنعت

سطوحتمام- یینایبالزامات 7-2.داوطلب باید مدارك معتبر دال بر سالمت بینایی را، با ذکر موارد زیر ارائه نماید7-2-1

Times Romanبتوانـد حـروف بایـد قدرت دید در فاصله نزدیک به طوریکـه -الف N4.5 ـ ا حـروف یا یـ نچ یـ دوم اک هفتـاد و یـ نقطه برابر که یک نقطه،5/4قائمبا ارتفاع Times New Roman(معادلشـده یـا نباشد با یک یا دو چشـم اصـالح cm30را در فاصله نزدیک که کمتر از) متر استیلیم3528/0. نشده به راحتی بخوانداصالح

ـ باید به اندازه کافی باشد تا ها قدرت تفکیک رنگ-ب هـاي مورداسـتفاده در روش ن رنـگ یبتواند تمایز ب.ا تشخیص دهدموردنظر کارفرما رآزمون غیرمخرب

کارفرمـا یـا صـدیق س از دریافت گواهینامه، معاینه بینایی باید بطور ساالنه تکرار شـود و بـه ت پ7-2-2).پ-3-5-5رجوع شود به زیربند (نماینده مسئول وي برسد

آموزش7-3بر یمبنکننده مؤسسه گواهیيد مدرك مستند قابل قبول برایبا2و1نامه سطح یداوطلب گواه1- 7-3

درخواست شده اسـت را طبـق الزامـات یکه گواهیدر سطح و روشیک دوره آموزشیز یآمتیوفقاتمام م.دی، ارائه نماکنندهمؤسسه گواهی

سـازي احـراز آمـاده نامه سطح ، یافت گواهیدرینداوطلبیو فنیعلمپتانسیلبادر نظر گرفتن 7-3-2نارها ی، سمیآموزشيهادورهمثال، شرکت دربه عنوان . ردیتواند صورت گیمیمختلفيهابه روششرایط

.کییا الکترونییگر منابع اطالعات چاپیها، مطالعه کتب، مجالت و دو کنفرانسد مدارك مستند از آموزش مناسب به صـورت قابـل یبا3، داوطلب سطحسازيآمادهیصرف نظر از چگونگ

. دیارائه نماکننده مؤسسه گواهیيقبول براآزمـون ياجـرا روش قابـل يبـرا دریافـت گـواهی داوطلـب يآموزش الزم براحداقل مدت زمان3- 7-3

در ] 2[و] 1[به منـابع یدروس آموزشيدرباره محتواییراهنمايبرا.باشد1د طبق جدول یباغیرمخرب.مراجعه شودمه کتابنا

12

یحداقل الزامات آموزش–1جدول

1سطحآزمون غیرمخربروش به ساعت

2سطحبه ساعت در مجموع

) 1شامل سطح(

3سطحبه ساعت در مجموع

)2شامل سطح(AT40104150ET40104150TT40120160

LT

82436هیالف دانش پا144566ب روش فشار185478ردیاب پ روش گاز

MT164060PT164060RT40120160ST164060UT40120160VT164064

ن یر ایدر غ.شودین مییندها تعین از مواد و فرآیداوطلبیو دانش قبلیاضیريهامهارتيبر مبنایساعات دوره آموزش-. را الزم بداندیآموزش اضافکننده مؤسسه گواهیصورت ممکن است

.ساعات دوره آموزشی، شامل دروس نظري و عملی است-کاهش 50%تواند تا یمیروش موردنظر باشد، طول دوره آموزشزبه کاربرد محدودي ادرخواست شده مربوطیاگر گواه-.ابدیا یـ پلم دوسـاله یـ مدرك فـوق د يا دارایهاي عالی فنی هستند ها و آموزشگاهل دانشگاهیکه فارغ التحصینیداوطلبيبرا-50%تـا یتواند کاهش ساعات آموزشـ یمکننده یمؤسسه گواها آموزشگاه عالی باشند، یا مهندسی از دانشگاه یشتر علوم یب

.ردیرا بپذ

13

یصنعتکار تجربه 7-4مـدرك . کسب شودامتحان احراز شرایط ت در یا پس از موفقیش یممکن است پیصنعتکار تجربه 7-4-1

ردن احـراز کـ ؤسسـه مجـاز ا مکننده یـ مؤسسه گواهید گردد و به یید توسط کارفرما تایمستند تجربه کار باج ید، نتـا یآیبه دست مامتحانت در یشده پس از موفقدرخواستتجربه کار که يدر مورد. ارائه شودشرایط .بماندیپنج سال معتبر باقيد برایباامتحان

در هـر صـورت .باشد2د مطابق جدول یباآزمون غیرمخربهر روش يبراکاري تجربه تطول مد7-4-2ر یـ سسه با در نظر گـرفتن مـوارد ز ؤد آن میبنابر صالح دکننده سسه گواهیمؤتوسط کاهش دوره تجربه کار:ممکن است مجاز باشد

هـا متمرکـز بـوده و تـا کـه فعالیـت یطیدر مح. تواند متفاوت باشدیشده مکسبکاري ت تجارب یفیک-الف.وندتر کسب شعیسرها ممکن است مهارتدرخواست شده ارتباط داشته باشد، یحدزیادي با گواه

MT،PTمانند آزمون غیرمخربا چند روش سطحی مختلف یکسب شده در دو کار که تجربه یهنگام-ب

بدسـت آمـده کار با تجربه آزمون غیرمخربک روش یکسب شده در کاربرد کار همزمان باشد، تجربه VTو. توانند مکمل هم باشندا چند روش سطحی مییک یدر توانـد یمـ آن معتبر است،يصادره برایکه گواهآزمون غیرمخربروش ک یک بخش از یتجربه کار در -پ

.باشدآزمون غیرمخرباز همان روش يگریمکمل تجربه کار در بخش دن موضـوع بـه خصـوص مربـوط بـه یـ ا.الت داوطلب در نظر گرفته شودیت تحصیفیبهتر است سطح وک-ت

از آموزشگاههاي عالی فنی یلیفارغ التحص. ر رودز بکایگر سطوح نیديتواند برایاست اما م3داوطلب سطح ا دانشـگاه یـ ا مهندسـی از آموزشـگاه عـالی یـ شتر علـوم یا بیساله 2پلم یا مدرك فوق دییا دانشگاه صنعتی.موجه باشدیلیکاهش مدت تجربه کار دليتواند برایم

یتجربه کار صنعت–2جدول

الف،ب،پ)ل تجمعیک( تجربه برحسب ماه آزمون غیرمخربروش

ت،ث،ج 2سطحت،ث1سطح

)1شامل سطح(چ3سطح

)2شامل سطح(AT, ET, TT, LT, RT, UT31230

MT, PT, ST, VT1416ساعت در هفته یا طبق فعالیـت هفتگـی قـانونی 40تجربه کار صنعتی به ماه بر مبناي کارکرد عادي -الف

توانند بر اساس مجموع در هفته به فعالیت اشتغال داشته باشند، میساعت40کارکنانی که بیش از . است.ساعات امتیاز بگیرند ولی الزم است که براي اثبات آن مدارك مستند ارائه نمایند

مشمول این استاندارد آزمون غیرمخربکار صنعتی، براي دو یا چند روش هاي الزم جهت تجربه امتیاز-ب:بدست آورد بطوریکه کاهش مجموع تجربه کار بصورت زیر خواهدبودتوان بطور همزمان را می

.25%کاهش کل زمان موردنیاز تا - آزمون غیرمخربدو روش-.33%کاهش کل زمان موردنیاز تا -آزمون غیرمخربسه روش -.50%کاهش کل زمان موردنیاز تا -یا بیشترآزمون غیرمخربچهار روش -

14

دهد حداقل نصف زمان موردنیاز در این جدول را براي ز داوطلب خواسته شود که نشاندر تمام موارد باید ا.باشدهر روش آزمون درخواستی دارا می

در تمام موارد باید از داوطلب خواسته شود که نشان دهد حداقل نیمی از تجربه کار خواسته شده براي -پبراي آن درخواست شـده اسـت را داراسـت و که گواهینامهآزمون غیرمخرببخش / هاي هر روش ترکیب

.زمان این تجربه کار نباید کمتر از یک ماه باشدسـنجی هاي مـوردنظر باشـد، مـثال ضـخامت اگر گواهی درخواست شده براي کاربرد محدودي از روش-ت).نباید کمتر از یک ماه باشد( کاهش داد 50%توان تا ، مدت زمان تجربه کار را میUTبااز زمان تجربه کار عملی را با گذراندن دوره عملی مناسب بدست آورد کـه زمـان ایـن 50%توان تا می-ث

دوره آموزشی که شامل بخـش مهمـی از آزمـون . ضرب نمود) 7(دوره را می توان حداکثر در ضریب هفتآیـد مـی هاي عملی مشکالتی که اغلب در آزمون پیش قطعات با عیوب مشخص خواهد بود باید بر راه حل

.این دوره آموزشی باید توسط مؤسسه گواهی کننده پذیرفته شود. متمرکز باشد، کار انجـام شـده بعنـوان 2در این استاندارد منظور از تجربه کار صنعتی جهت دریافت گواهینامه سطح-ج

.باشدمی1سطح ، کار انجام شـده بعنـوان 3در این استاندارد منظور از تجربه کار صنعتی جهت دریافت گواهینامه سطح -چ

اقدام 3، مستقیماً براي احراز شرایط در سطح 2اگر فردي بدون گذراندن زمانی درسطح . باشدمی2سطح .کار به نحوي که در باال توضیح داده شد مجاز نخواهد بودنماید، هیچ کاهشی در دوره سابقه

یازدهیمحتوا و امت–احراز شرایط امتحان 8

اتیکل8-1بخـش ا چنـد یک یا یی،صنعتیک بخشدر آزمون غیرمخربک روش یکاربرد باید احراز شرایطامتحان

را که هر داوطلب مجاز است هر امتحان را ید حداکثر زمانیباکننده مؤسسه گواهی. شودرا شامل يدیتولسؤاالت یزان سختیو مد بر اساس تعدادین کار باید که این و منتشر نماییان برساند، تعیآن به پایدر طزمـان . اي نباید بیش از سه دقیقـه باشـد طبق راهنما، زمان متوسط مجاز براي هر سؤال چندگزینه. باشد

کننـده مؤسسه گـواهی د توسط ییلی دارند باصیا تفیحیسؤاالتی که نیاز به پاسخ تشريمتوسط مجاز برا.ن شودییتع

2و1سطوح یامتحان عموم–امتحان يمحتوا8-2از مجموعـه سـؤاالت ینیش بیرقابل پیکه به طریق غباشدفقط باید شامل سؤاالتی یامتحان عموم8-2-1

داوطلب .گرددیانتخاب ممؤسسه مجاز احراز کردن شرایط ا کننده یمؤسسه گواهییمتداول امتحانات عموم.پاسخ دهديانهی، به حداقل تعداد سؤاالت چندگز3ملزم است طبق جدول

اي در مورد ایمنـی در مقررات ملی به نحو دیگري تعیین نشده باشد، باید امتحان اضافهچنانچه در 8-2-2)1(.نیز برگزار شودروش پرتونگاري

باید شامل اشعه ایکـس یـا کننده مؤسسه گواهیامتحانات روش پرتونگاري متناسب با روش اجرایی 8-2-3.گاما و یا هر دو باشد

.اي کشور ضروریستایمنی هستهم حت نظارت مرکز نظابرگزاري چنین امتحانی در ایران ت) 1(

15

2و1امتحان عمومی سطوح -حداقل تعداد سؤاالت موردنیاز–3جدول

تعداد سؤاالت آزمون غیرمخربروش UTRT,TT,ET,AT,40VTST,PT,MT,LT,30

2و 1سطوح یامتحان تخصص–امتحان يمحتوا8-3از مجموعه سؤاالت ینیش بیرقابل پیل سؤاالتی باشد که به طریق غفقط باید شامیامتحان تخصص1- 8-3

) يها(بخش، مربوط به مؤسسه مجاز احراز کردن شرایطا مؤسسه گواهی کننده ییمتداول امتحانات تخصصاز کـدها، یتوانـد شـامل سـؤاالت محاسـباتی و سـؤاالت یمـ یامتحـان تخصصـ . گـردد نظر انتخاب مـی مورد

پاسخ يانهیسؤال چند گز20داوطلب ملزم است به حداقل . باشدییاجرايهاو روشمشخصاتاستانداردها، . ز ممکن است اضافه گرددییلی نصیا تفیحیدهد اما سؤاالتی با پاسخ تشر

سؤال در نظـر گرفتـه 30د حداقل یباشد بابخشا چند یشامل دو یکه امتحان تخصصیدر صورت2- 8-3.شودختلف توزیع هاي مبخششود، که بطور مساوي بین

2و 1سطوح یامتحان عمل–امتحان يمحتوا8-4ن شـده، ثبـت، یـی تعهايآزمونهيبر روآزمون غیرمخربروش يرید شامل بکارگیبایامتحان عمل8-4-1

.خواسته شده باشدفرمتج در یاطالعات حاصله در حد الزم و گزارش نتا) 2داوطلب سطح يبرا(ر یتفسییشـماره شناسـا يآزمـون دارا آزمونـه د کـه هـر یـ نان حاصـل نما یطمد ایباکننده مؤسسه گواهی8-4-2

ص یتشــخيمــات دســتگاه مورداســتفاده بــرایه تنظیــاســت کــه کلمرجــعمخصــوص بــه خــود و گــزارش وسـت یبه پمرجع آزمونه الزامات مربوط به گزارشيبرا. د شده استیامتحان در آن قآزمونههايناپیوستگی

.ب مراجعه شودحداقل با دو آزمون مسـتقل مرجعید که هر گزارش ینان حاصل نماید اطمیباکننده مؤسسه گواهی8-4-3

.ک ممتحن تأیید گردیده استیتهیه شده و توسط هاي سازي آزمونهشبیهخاص، هاي بخشآزمونهد که ینان حاصل نماید اطمیباکنندهمؤسسه گواهی8-4-4

بـه آزمونـه ا در حـال کـار بـا یید صنعتیتولییی شبیه آنچه در طهاناپیوستگیکار و شامل موجود در محل، یعـ یممکـن اسـت طب هـا ناپیوسـتگی . باشند) هنگام کارد ویهنگام تول،یهاي ذاتپیوستگینا(دیآیوجود م

ن مـورد در یـ را ایـ داشته باشد، زپیوستگیناآزمونهست یالزم نRTروش يبرا. ا ایجادشده باشندیمصنوعیالزم ) هـا (آزمونـه STوAT,TTيبطـور مشـابه، بـرا . شودیش داده مینما2در سطح هاپرتونگاشتر یتفس

ش داده ینمـا 2ر در سـطح یتفسـ يها برادادهيهان مورد در مجموعهیباشند چون اداشتهپیوستگی ست ناین.وست پ مراجعه شودیبه پهاآزمونهشتر درباره یاطالعات بيبرا. شودیم

ا حجـم موردآزمـون متناسـب بـا یید که تعداد نواحیاصل نمانان حید اطمیباکننده مؤسسه گواهی8-4-5هـاي ناپیوسـتگی يها داراا حجمیین نواحیمورد نظر باشد و ابخشو آزمون غیرمخرب، روش هارتسطح م

آزموده 2و 1سطوح ید در امتحان عملیکه باییهاا حجمییاطالع از تعداد و نواحيبرا. گزارش باشندقابل.پ مراجعه شودوست یشوند به پ

.داده شده توسط ممتحن را دنبال کندآزمون غیرمخرب) يها(د دستورالعملیبا1داوطلب سطح 8-4-6

16

را مطـابق يط کـار یقابل اعمال را انتخاب نموده و شـرا آزمون غیرمخربد فن یبا2داوطلب سطح 8-4-7.دین نماییداده شده، تعییا روش اجرایمشخصاتکد، استاندارد،

حـداکثر ایـن . آنهـا بسـتگی دارد یدگیچیامتحان و پهايآزمونهآزمون، به تعداد يرازمان مجاز ب8-4-8: باشدر یبه شرح زبایستی ا حجم مورد آزمون یه یهر ناحيزمان برا

،1سطح يساعت برا2-الف2سطح يساعت برا3و-بحـداکثر . کنـد ه یـ ته1سطح کارکنان يک دستورالعمل مناسب براید حداقل یبا2داوطلب سطح 8-4-9

.ساعت است2ن قسمت از امتحان یايه شده برایزمان مجاز توص

2و1سطوحاحراز شرایط امتحانات –امتحانیازدهیامت8-5و یامتحانـات عمـومی، تخصصـ . ک ممتحن، باید مسئولیت امتیازدهی امتحانات را بر عهده بگیردی1- 8-5

. به طور جداگانه امتیاز داده شودباید یعمل.از هر قسمت از امتحان را بدست آوردیامت70%د حداقلی، داوطلب بایت در آزمون کتبیقموفيبرا2- 8-5امتیـاز را 70%مـورد آزمـون حـداقل آزمونـه د از هـر ی، داوطلب بایت در امتحان عملیموفقيبرا8-5-3

.وست ت مراجعه شودیبه پیامتحان عملي درصدتیازدهی مادرباره ییراهنمايبرا. بدست آورد

3سطح –امتحان يحتوام8-6اخـذ شایسـتگی ن منظـور، جهـت یـ براي ا. ردید جداگانه انجام پذیبایه و روش اصلیامتحانات پایازدهیامت

.ان برساندیت به پایرا با موفقیه و روش اصلید هر دو امتحان پاینامه، داوطلب بایگواه

3ه سطح یامتحان پا–امتحان يمحتوا8-7از مجموعـه سـؤاالت ینـ یبشیرقابـل پـ یغیامل سؤاالتی باشد که به روشه فقط باید شیامتحان پا8-7-1

باید داوطلب .گرددیانتخاب ممجاز احراز کردن شرایط مؤسسها یکنندهمؤسسه گواهیه یمتداول امتحان پا.پاسخ دهديانهی، به حداقل تعداد سؤاالت چندگز4طبق جدول شودملزم

از در امتحان پایهید نحداقل تعداد سؤاالت مور–4جدول

تعداد سؤاالتموضوعردیف25ناپیوستگی ها دانش فنی در علم مواد، فنون ساخت و انواع الفبر اسـاس کنندهمؤسسه گواهیکردنگواهیو احراز شرایطآگاهی از نظام ب

.تواند به صورت کتاب باز، برگزار شودامتحان میاین .این استاندارد10

، 2در سطح آزمون غیرمخربمی در مورد حداقل چهار روش دانش عموپن استاندارد قرار یهایی که در دامنه کاربرد ابه انتخاب داوطلب از روش

) RTیا UT(د حداقل شامل یک روش حجمی یاین چهار روش با. دارد.باشند

15براي هر روش آزمون

)سوال60جمعاً (

17

سال پـس از آن بتوانـد در 5در مدت و به شرط آن که گذراندبا ابتدا امتحان پایه ربایستی داوطلب 8-7-2.مانداولین امتحان روش اصلی قبول شود، قبولی امتحان پایه معتبر باقی می

را ) پب والف،(ردیف ک از سه یاز هر یامت70%د حداقلیداوطلب بان امتحان،یت در ایموفقيبرا8-7-3.بدست آورد

3سطح ین روش اصلامتحا–امتحان يمحتوا8-8از مجموعـه ینـ یبشیرقابـل پـ یفقط باید شامل سؤاالتی باشـد کـه بـه روش غ یامتحان روش اصل8-8-1

انتخـاب مجـاز احـراز کـردن شـرایط مؤسسـه ا کننـده یـ مؤسسه گواهییسؤاالت متداول امتحان روش اصل.پاسخ دهدياهنی، به حداقل تعداد سؤاالت چندگز5طبق جدول شودملزم باید داوطلب . گرددیم

را کـه شـامل نگـارش 2سـطح ید امتحـان عملـ یـ با3سـطح ین امتحان روش اصـل یتمام داوطلب8-8-2در 3-5-8بنـد یازدهیـ بـر اسـاس امت ) دیـ مراجعه کن9-4-8به بند (1سطح يبرایعمليهادستورالعمل

.ان رسانده باشندیت به پایرشته و روش مربوطه با موفقرا ) جث وت،(ردیـف از هـر یامت70%د حداقلی، داوطلب بایتحان روش اصلموفقیت در اميبرا8-8-3

.بدست آورد

از امتحان روش اصلییحداقل تعداد سؤاالت مورد ن–5جدول

تعداد سؤاالتموضوعردیف30. 3دانش مرتبط با روش موردنظر در سطحت

و مشخصـات اسـتانداردها، مـورد نظـر، شـامل کـدها، بخشدر آزمون غیرمخربکاربرد روش ثتوانـد بـه مـی یـی اجرايهـا و روشمشخصـات امتحان از کدها، استانداردها، . ییاجرايهاروش

.صورت کتاب باز برگزار گردد

20

در این قسمت باید کـدها، . مربوطهبخشدر آزمون غیرمخربنگارش یک یا چند روش اجرایی جيبـرا . ط در اختیـار داوطلـب گذاشـته شـود مربـو یـی اجرايهاو روشمشخصات استانداردها،

وسـت ث ی، بـه پ آزمـون غیرمخـرب یـی امتحان روش اجرايدرصدمتیازدهیدرباره اییراهنما. دیمراجعه کن

انجـام 3را در امتحـان سـطح آزمون غیرمخربییاجراکه قبالً نگارش یک روشیداوطلبيبراآزمون غیرمخـرب ییک روش اجرایه تواند تحلیل منتقدانیممؤسسه گواهی کننده داده است،

.کندییک روش اجرایو روش موردنظر است جایگزین نگارش بخشموجود را که شامل

___

يبرگزار–احراز شرایطامتحان9

اتیکل1- 9مؤسسـه توسـط بطـور مسـتقیم پایش آنهـا که تاسیس، تأیید و ه امتحانات باید در مراکز امتحانیکل9-1-1

.شودبرگزار گیرد، مجاز انجام میمؤسسهم از طریق یتقمسغیربطور کننده یا گواهی.دیارائه نمایینده وي مدرك معتبر شناسایا نماید به ممتحن یش از شروع امتحان، داوطلب بایپ9-1-2

18

ن امتحان، داوطلب مقررات امتحان را رعایت نکند، یا شخص دیگـري را بـه جـاي خـود یکه در حیدر صورتز دانش خود در پی پاسخگویی به سؤاالت امتحان برآید، بایـد بمـدت یـک سـال از بگمارد یا با توسل به غیر ا.کلیه امتحانات محروم شود

ارزیابی امتحان باید توسط ممتحن یـا نماینـده و نظارت و . امتحانات باید توسط ممتحن تأیید گردند9-1-3.یا نمایندگان وي، با مسئولیت ممتحن صورت گیرد

ا تأیید شـده توسـط یممتحن و براساس روش اجرایی ارائه شده مسئولیت باید باداوطلب امتیازدهی 9-1-4ا در یـ امتحـان آمـوزش داده يکه خود برایست از داوطلبیممتحن مجاز ن. شودتعیین کننده مؤسسه گواهی

.ردیاوست امتحان بگياستخدام کارفرماخود در امتحان غیرمخربآزمونزات یتواند از تجهداوطلب میکننده مؤسسه گواهیدر صورت تأیید 9-1-5

.عملی استفاده نماید

امتحان مجدد2- 9مجـاز يامتحانـات، و هـاي ردیـف ک از یـ داوطلب به حد نصاب الزم در هر یابیدر صورت عدم دست9-2-1

از روز 30د کمتر از یمجدد، نباات فاصله زمانی امتحان. دیگر در امتحان مربوطه شرکت نمایخواهد بود دو بار ددر موارد خاص، انجام امتحان مجدد قبل از تاریخ مقـرر . سال از امتحان اولیه باشد5یشتر از و بامتحان قبلی

.پذیر استامکانههاي اضافبا شرط آموزشکنندهمؤسسه گواهیبا تأیید و امتحـان پایـه 2و1، امتحانات عمومی، تخصصی و عملی براي سطوح امتحانهاي ردیفمنظور از -یادآوري

. است) ث و جهاي ت،ردیف(3و امتحان روش اصلی سطح ) ب و پهاي الف،ردیف(3سطح د و باید مانند یتواند دوباره اقدام نماین امتحان مجدد موفق نگردد، میدر صورتی که داوطلب در دوم9-2-2

.د عمل کندیداوطلبین جد

استثنائات امتحان 3- 9را در يگـر یدبخـش ا یخود را تغییر دهد ايهبخش، 2و 1در صورتی که دارنده گواهینامه سطوح 9-3-1

بخـش و امتحـان عملـی یخصصـ تد، فقط الزم است که در امتحـان یاضافه نماآزمون غیرمخربهمان روش.شرکت کندآزمون غیرمخربجدید، در همان روش

را در همـان يگـر یدبخـش ا یـ خود را تغییر دهد هايبخش3در صورتی که دارنده گواهینامه سطح 2- 9-3د، نیازي به گذراندن مجدد امتحان پایه و قسمت دانش فنی مربوط به روش یاضافه نمازمون غیرمخربآروش

.از امتحان روش اصلی ندارد) 5ت در جدول ردیفطبق (3آزمون سطح

کردنگواهی10

اجرا 10-1ا کارت صادر ی/نامه ویک گواهیباید کننده مؤسسه گواهیرا داشته باشد، گواهیط یکه تمام شرایداوطلبيبرا.دینما

19

ا کارت ی/نامه ویگواه10-2:ر را داشته باشدید حداقل اطالعات زیباهاا کارتی/وهانامهیگواه10-2-1

،شدهگواهیاسم کامل شخص -الف،گواهینامهتاریخ -ب تاریخ انقضاي گواهینامه،-پ سطح گواهینامه،-ت ،کنندهمؤسسه گواهینام -ث ،مون غیرمخربآز)يها(روش–ج ،یا عملیيکاربرد) هاي(بخش–چ ،اختصاصیییشماره شناسایک –ح ،شدهشخص گواهیامضاء -خ براي کارت،شدهشخص گواهیعکس -د ،رهیاز مخدوش شدن کارت مثل استفاده از مهر برجسته ، پرس کارت و غيریجلوگيتمهیدي برا–ذ .نامهیگواهيروکننده گواهیمؤسسه شده امضاء نماینده تعیینو –ر

يو مهـر و امضـاي کارفرمـا هاتیمحدوددرجمحل مخصوصی جهت ،ممکن است بر روي گواهینامه یا کارت.ج آزمون به دارنده گواهینامه در نظر گرفته شودیت نتایمسئولقبول به منظور اعطاي مجوز فعالیت و جازم

نامهیاعتبار گواه10-3.سال از تاریخ صدور آن باشد5ش از یهاي صادر شده، نباید بینامهمدت اعتبار گواه10-3-1:شود موارد زیر موجب ابطال یا سلب اعتبار گواهینامه می10-3-2

،، پس از بررسی شواهد مبنی بر رفتار غیراخالقیکنندهمؤسسه گواهیتصمیم -الف ،الف1-2-7بند مطابق بینایی عدم احراز شرایطدر صورت -ب ط یکه شـرا یکاربرد گواهینامه صادرشده قرار دارد تا هنگاموقفه بیش از حد در انجام روشی که در دامنه-پ

،دینامه نماید گواهیتجديتقاضاشخصا یبرآورده شود شخصنامه توسط ید گواهیتجد.ه شودیاولکردنگواهیا یط امتحان مجدد یحائز شراشخصکه یت در امتحان مجدد، تا زمانیعدم موفق–ت

نامه ید گواهیتمد10-4ش از پایان اولین دوره اعتبار گواهینامه پس از صدور آن، در صورت وجود شـرایط زیـر، بـا ارائـه یپ10-4-1

توان براي یک دوره مشـابه دیگـر ، میکنندهمؤسسه گواهی، از طریق شدهشخص گواهیمدرك کتبی از طرف : د نمودیگواهینامه را تمد

ماه آخر،12مربوط به الف، با ارائه گواهی پزشکی 1-2-7یط بینایی طبق بند حفظ شرا-الف . توجههاي شغلی مربوط به گواهینامه بدون وقفه قابلبخش فعالیتاستمرار در انجام رضایتو –ب شخص بایـد مجـدداً اقـدام بـه ،ب براي تمدید گواهینامه محقق نگردد1-4-10که بند در صورتی10-4-2

).مراجعه شود5-10به بند (نامه نمایدید گواهتجدی

20

نامهید گواهیتجد10-5ات یکل10-5-1توانـد از طریـق میشدهشخص گواهیک بار یسال 10ا حداقل هر ینامه یان دوره دوم اعتبار گواهیش از پایپ

وط بـر آنکـه شـرط بنـد ، نسبت به تجدید گواهینامه براي دوره مشابه، اقدام نماید، مشرکنندهمؤسسه گواهی.برآورده سازدط زیر را تا حدامکانیتمدید احراز نموده و شرايالف را برا10-4-12و 1سطوح 10-5-2

نامـه یدر انجام کار مطابق با دامنـه کـاربرد گواه يویدهنده مهارت فعلراکه نشانید آزمون عملیداوطلب با.صادر شده است را با موفقیت به پایان برساند

، یآنها در امتحـان عملـ يدرصدنحوه امتیازدهیشوند و د پوشش دادهیکه بایموضوعاتبراي اطالع از –الف آزموده شده، آزمونههر ياز برایامت70%ت داوطلب در کسبیدر صورت عدم موفق.شودوست ت مراجعه یبه پ

امتحـان ين اقدام بـرا یه پس از اولما12ینامه طید گواهیباید مجاز به شرکت در دو امتحان مجدد تجديو.نامه باشدید گواهیتجداخـذ يد نخواهـد شـد و بـرا ینامه داوطلب تجدیموفقیت در دو امتحان مجدد مجاز،گواهدر صورت عدم–ب

اگـر . دیـ د اقـدام نما یـ نامه جدیافت گواهیدريد برایشخص باو روش،بخشآن سطح، ينامه برایدوباره گواه. معاف شودیگر از همان روش اعتبار دارد، مجاز است که از امتحان عمومیدبخش ينامه شخص برایگواه

3سطح 10-5-3:مستمر که بر موارد زیر داللت می کند را ارائه دهداحراز شرایطباید مدارك جهت شخص10-5-3-1بـراي 2-3-5-10بند در 3براي امتحان عملی به عالوه الزامات سطح 2-5-10در بند 2الزامات سطح -الف

امتحان کتبی را تأمین کند، یااگر چنین نظامی قابل دسترسـی در برنامـه (براي نظام اعتباري را برآورده سازد3-3-5-10ب ـ الزامات بند

.)گواهی کردن باشدترسی اگر نظام اعتباري انتخاب شود و به کارفرما یا دس. در انتخاب امتحان یا نظام اعتباري مختار استشخص

.تأییدیه مکتوبی از کارفرما تهیه نمایدکننده گواهیبه محل فعالیت کارفرما نیاز باشد، فرد باید براي مؤسسه کنندهگواهیموفقیت در امتحان کتبی برگزار شده توسط مؤسسه 3-2- 10-5) هـاي (بخـش سؤال در زمینـه کـاربرد روش آزمـون در 20باید امتحانی را که حداقل شامل شخص هر -الفو تکنولـوژي مشخصـات، ، کـدها یـا ي رایـج دهنده درك استانداردهاتی مورد نظر باشد و به وضوح نشانصنع

نمره در 70%در صورت عدم موفقیت داوطلب در کسب حداقل. مورداستفاده است، با موفقیت به پایان برساندبایـد امتحانـات رگـزاري بمحدوده زمـانی . امتحان تجدید گواهینامه، حداکثر دو بار امتحان مجدد مجاز است

.افزایش یابدکننده مؤسسه گواهیمگر آن که از سوي باشدماه12شود و براي دریافـت مجـدد تجدید نباید شخصمجدد، گواهینامه آزموندو ب ـ در صورت عدم موفقیت در

.یا روش مورد نظر باید در امتحان روش اصلی متناسب با آن موفق شودبخشگواهینامه در آن تدوین شده و طبـق کننده مؤسسه گواهیموفقیت در برآوردن الزامات نظام اعتباري، که توسط 3-3- 10-5

متقاضی نظام اعتباري در صورتی که الزامات آن را بـرآورده نسـازد، میتوانـد شخص. گرددپیوست ج اجرا میوردن الزامات نظام در صورت عدم موفقیت در برآ. الف درخواست تجدید گواهینامه نماید1-3-5-10طبق بند

21

ماه از تاریخ تقاضا براي تجدید گواهینامه از طریـق 12اعتباري تنها یک آزمون مجدد مجاز است که به فاصله .نظام اعتباري، صورت گیرد

بایگانی11

، باید مسئولیت نگهداري مـدارك زیـر را بـه عهـده احراز کردن شرایطمؤسسهیا کنندهگواهیمؤسسه 11-1:شته باشنددا

، روش این فهرسـت بـر اسـاس سـطح . اندی که گواهینامه دریافت نمودهکارکنانلیست به روز شده کلیه -الف،شودبندي میطبقهو بخش آزمون غیرمخرب

اند، به مدت حداقل پنج سـال از تـاریخ ـ یک پرونده جداگانه جهت داوطلبینی که گواهینامه دریافت کردهب،درخواست

شـده منقضی هاي آنها گواهینامهاعتبار که اشخاصی و شخص گواهی شدهجداگانه جهت ) هاي(وندهپرو ـ پ:امل مدارك زیر خواهد بودشاست

هاي درخواست،فرم-نمونـه امتحـان، سـوابق، نتـایج هـاي آزمونـه هـا، مشخصـات نامـه ها، پاسخمدارك امتحان شامل پرسشنامه-

،هاي کسب امتیازبرگهشده و اجرایی نوشتهيهاامتحانات، روشمدارك تمدید و تجدید گواهینامه شامل مدارك سالمت بینایی و فعالیت مستمر،-.انصراف و یا لغو امتیاز اخذ گواهینامهدالیل و -

ها باید تا زمان اعتبار گواهینامه و نیز حداقل به مدت یک دوره کامل پـس از ابطـال گواهینامـه پرونده11-2.ط امن و مناسب و به طور محرمانه نگهداري شوندتحت شرای

آزمون غیرمخربهاي جدید ها یا روشبخشمعرفی 12

جدید بـه بخش یا یک آزمون غیرمخرب، یا هنگامی که یک روش جدید کردنگواهیبراي برنامه جدید 12-1حـائز شـرایط را بـه کارکنانند موقتاً توامیکنندهگواهیشود، مؤسسه موجود اضافه میکردنگواهیهاي برنامه

مدت انتصاب بیش . منصوب نمایداحراز شرایط دهی امتحانات عنوان ممتحن و با هدف برگزاري، نظارت و نمرهبراي کنندهگواهیسه ساله مؤسسه در این دوره. روش جدید نیست/ بخشاز سه سال از تاریخ اجراي برنامه یا

.نمایند، گواهینامه اعطا نخواهد کردآورده نمیبردارد را داوطلبینی که کلیه این استان

:بایدشده شرایط کارکنان احراز12-2،صنعتی مرتبط را داشته باشندبخشو دانش تخصصی آزمون غیرمخربالف ـ دانش اصول

،را داشته باشندآزمون غیرمخربصنعتی در زمینه کاربرد روش کار ب ـ تجربه

22

،اري امتحانات را داشته باشندپ ـ توانایی برگز.ها و نتایج امتحانات را داشته باشندتوانایی تفسیر پرسشنامهو ت ـ

طی دو سال از تاریخ انتصاب، ممتحنین باید با برآورده کردن الزامات تجدید گواهینامه ذکـر شـده در 12-3.الف گواهینامه را کسب نمایند1-3-5-10زیربند

23

پیوست الف)اطالعاتی(

هابخش

البته این به . تواند مطابق با فهرست زیر استانداردسازي نمایدمیکننده گواهیمؤسسه بخش هنگام ایجاد یک .باشدها براي برآوردن نیازهاي ملی نمیبخشمفهوم ممانعت از گسترش سایر

هاي محصوالتبخشالف ـ :شامل موارد زیر است

،)آهنیرمواد آهنی و غی(گري ریختهقطعات . 1،)آهنیمواد آهنی و غیريکارانواع قطعات پتک(يکارپتکقطعات . 2،)آهنیکاري براي مواد آهنی و غیروسیله جوش شامل لحیمه انواع اتصاالت ب(هاجوش. 3آهنی شامل لوله هـاي تولیـد شـده از ورق بـا بدون درز، جوش داده شده، مواد آهنی و غیر(تیوب و لوله . 4

،)ريجوشکا).ورق، میلگرد و مفتول(يکارپتکقطعات ، به جز کارنشدهمحصوالت . 5

هاي صنعتیبخشب ـ از محصـوالت یـا مـواد مشـخص قسـمتی ، شامل تمام یا یک مجموعههاي محصوالت بخشترکیبی است از

):هاها و کامپوزیتها، پالستیکآهنی یا مواد غیر فلزي مانند سرامیکمانند مواد آهنی و غیر(،ساخت و تولید. 1،شودکار که شامل ساخت و تولید نیز میهاي قبل و در حینآزمون. 2،نگهداري ریل قطار. 3.هوافضا. 4

در اسناد منتشر شده خود، محصوالت تحت پوشـش را کننده گواهیصنعتی، مؤسسه بخش هنگام ایجاد یک .باید بصورت دقیق مشخص نماید

هـاي محصـوالت کـه بخـش در نامه تواند به عنوان دارنده گواهیصنعتی میبخش یک در شدهشخص گواهی.صنعتی از آن تشکیل شده است نیز در نظر گرفته شودبخش

قابـل آزمـون غیرمخـرب هـاي در همـه روش ح احراز شرایطسطسه تواند براي صنعتی میبخش گواهینامه کـردن گـواهی به هر ترتیب، هدف و دامنه کاربرد . ددها و سطوح خاصی محدود گردستیابی بوده، یا به روش

.باید در گواهینامه مشخص شده باشد

24

پیوست ب)الزامی(مرجع آزمونهگزارش

هاي انجام شـده توسـط گزارش مستقل آزمونباید توسط یک ممتحن از حداقل دومرجع آزمونهگزارش هراند، مربوطه حداقل دو سال تجربه داشتهغیرمخربهايآزمونکه در به کارگیري روش 3یا 2سطح کارکنان

.بندي و اعتباردهی شودجمعاند، بایـد بـه عنـوان سـوابق مورد استفاده قرار گرفتهمرجعهاي آزمون مستقل که براي تهیه گزارش گزارش

.نگهداري شونددهند ضـروري م میی که آزمون مستقل را انجاکارکنانتوسط مرجعها، امضاي گزارش براي نگهداري گزارش

.باید توسط ممتحن امضا شده و تاریخ آن ذکر گرددمرجعنیست؛ اما گزارش :این گزارش باید حداقل شامل اطالعات زیر باشد

،کنندهگواهینام و آرم مؤسسه -الف ،آزمونهشماره شناسایی -ب نوع محصول،-پ جنس ماده،-ت ابعاد،-ث ، آزمون غیرمخربفنون مشخص /ها روشاستفاده در براي –ج ،)تنظیمات، شرایط کار/ دستگاهها، کالیبراسیون(آزمون غیرمخربروش اجرایی -چ ي موجود،هاناپیوستگی–ح ،)اجباري(یی که باید توسط داوطلب گزارش شود هاناپیوستگی–خ ،)انجام دهنده آزمونکارکنانمشخصات (شده هاي مستقل انجامسوابق آزمون–د کـه توسـط مؤسسـه شـخص شامل نام، امضا، شـماره شناسـایی اختصاصـی (اعتباردهی توسط ممتحن –ذ

.تاریخبا ذکر ) صادر شدهکنندهگواهی

Logo : آرم

25

پیوست پ

)الزامی(

2و 1سطوح هايآزمونه

2و 1هاي امتحان عملی سطوح حداقل تعداد و نوع آزمونهبخش

محصوالتسطح/ روش

UT1

UT2

RT1

RT2ET1ET2MT1MT2PT1PT2

LT1

LT2

VT1

VT2

AT1

AT2ST1ST2

TT1TT2

قطعات گريریخته

22212+2 rs222222222212+1 ds122+1 ds2+1 ds

قطعات کاريپتک

1+222222222212ــ22 ds122+1 ds2+1 ds

2+22212هاجوش rs222222222212+1 ds122+1 ds2+1 ds

2+22212تیوب ولوله rs222222222212+1 ds122+1 ds2+1 ds

محصوالت کارنشده

1+222222222212ــ22 ds122+1 ds2+1 ds

مـواد، مشخصـات ز نظر خصوصیات به عنوان مثـال فـرم محصـول، بیش از یک ناحیه یا حجم انجام شود، هر سطح یا حجم دیگر باید ادرهرگاه که الزم باشد آزمون .که قبالً مورد آزمون قرار گرفته متفاوت باشداي آزمونهبا آن پیوستگیشکل، ابعاد و نوع نا

باشند کـه می1هینامه سطح که داراي گوا2باید حداقل از دو حجم پرتونگاشت تهیه کنند ـ به استثناي داوطلبین سطح 2و 1، داوطلبین سطوح RTبراي امتحان .در این صورت حداقل از یک حجم باید پرتونگاشت تهیه کنند

.ردیاب است که براي هر یک حداقل یک حجم باید مورد آزمون قرار گیردمستلزم تغییر فشار و گازLTامتحان باید به وضوح نشان دهد که توانـایی دارد تجهیـزات را نصـب کنـد، 1داوطلب سطح. با منابع مصنوعی جایگزین شوندهاناپیوستگیممکن است ATبراي امتحانات

باید نشان دهد توانایی تفسیر و ارزیابی حداقل دو مجموعـه از داده هـاي ثبـت 2همچنین داوطلب سطح . هاي آزمون را ثبت نمایدحساسیت را تشخیص دهد و داده.هاي قبلی را داردشده آزمون

)یا چند محصول هستندکه شامل دو(هاي صنعتیبخش.هاي جداگانه باشدآزمون از نواحی یا حجم3امتحان عملی نباید کمتر از

.دهند توسط ممتحن انتخاب شوندرا تشکیل میبخش همه محصوالت باشند یا به طور تصادفی از گستره محصوالتی که نمایانگرباید شده هاي امتحانآزمونه.گیرد، باشدصنعتی جاي میبخش محصوالت مربوطه که در یک بخش هاي تفسیر شده نباید کمتر از هشت عدد براي هر شتبراي تفسیر فیلم، تعداد پرتونگا

.مراجعه نماییدکتابنامهدر 3امتحان، به مرجع هاي آزمونهیادآوري ـ براي راهنمایی در مورد rsهاپرتونگاشتdsهامجموعه داده

26

پیوست ت

)یاطالعات(

2و 1دهی امتحانات عملی سطوح امتیازدهی امتیازراهنمایی در زمینه درصد

1سطح موضوع%

2سطح %

آزمون غیرمخربهاي دانش مرتبط با دستگاه: 1بخش هاي عملکردي ها و وارسیکنترل سیستم-الفصحه گذاري تنظیمات -ب

جمع

101020

5510

غیرمخربآزمون به کارگیري روش : 2بخش ، شامل بازرسی چشمی)مانند شرایط سطحی(امتحان آزمونهسازي آماده-الفوتعیین شرایط کارآزمون غیرمخرب، انتخاب فن 2براي سطح -بآزمون غیرمخربهاي دستگاهتنظیم-پانجام آزمون-ت)زدایی، تمیزکاري، نگهداريمثالً مغناطیس(انجام کارهاي پس از آزمون -ث

جمع

5N/A1510535

2755120

)الف(دهیو گزارشها ناپیوستگیتشخیص: 3بخش

یی که باید گزارش شوندهاناپیوستگیتشخیص-الف...)نوع، محل قرارگیري، جهت، ابعاد ظاهري و (توصیف مشخصه ها -بصاتمشخبا استفاده از کد، استاندارد، معیارهاي روش اجرایی یا 2ارزیابی سطح -پگزارش آزمونتهیه-ت

جمع

2015

N/A1045

1515151055

)ب()2داوطلبین سطح (آزمون غیرمخربنگارش دستورالعمل : 4بخش

، وضعیت قانونی و مجوز)هدف و دامنه کاربرد، اسناد مرجع(مقدمه -الفکارکنان -بهایی که باید استفاده شوند، شامل تنظیمات دستگاه-پ)توصیف یا ترسیم، شامل ناحیه مورد نظر و هدف از انجام آزمون(ل محصو-تسازي براي آزمونشرایط آزمون، شامل آماده-ثکارگیري آزمونهاي تفصیلی براي بهدستورالعمل- جبندي نتایج آزمونثبت و طبقه- چگزارش نتایج- ح

)پ(جمع

ـ

1132232115

100100حان عملیامتآزمونهامتیازجمع کل 3یی را که گزارش آنها اجباري است پیدا کنـد، در بخـش هاناپیوستگی، در صورتی که داوطلب نتواند آزمونهمرجعبا توجه به گزارش ) الف(

.تحت آزمون نمره صفر خواهد گرفتآزمونهامتحان عملی مربوط به اگـر . تهیـه نمایـد 1ب شده باید یک دستورالعمل مناسـب بـراي فـرد سـطح که توسط ممتحن انتخاايآزمونهبراي 2داوطلب سطح ) ب(

الزم نیست، نمره این بخش به عنوان درصدي آزمون غیرمخربآزماید که براي آن تهیه دستورالعمل را میايآزمونه2داوطلب سطح .شودامتیاز باقیمانده حساب می85از

نمـره مجـاز را 15از نمـره 5/10، یعنـی آزمون غیرمخـرب در بخش نگارشی دستورالعمل 70%فقیت، داوطلب نباید کمتر ازوبراي م)پ(.کسب کند

27

پیوست ث

)اطالعاتی(

3براي سطح آزمون غیرمخربدهی امتحان روش اجرایی امتیاز

دهی راهنمایی در زمینه درصد امتیازحداکثر درصدموضوع

عمومی: 1بخش )رد، محصولزمینه کارب(دامنه کاربرد -الفکنترل اسناد-بمراجع الزامی و اطالعات تکمیلی-پ

جمع بخش

2248

2آزمون غیرمخربکارکنان : 2بخش مواد و تجهیزات الزم براي انجام آزمون: 3بخش

هاي قابل استفاده بودن قبل یبراسیون و وارسیالشامل مشخص کردن وسایل ک(آزمون غیرمخربتجهیزات اصلی -الف)آزموناز...)گیري، وسایل مشاهده و مصرفی، تجهیزات اندازهموادکالیبراسیون ، و هاي مرجع بلوك(تجهیزات کمکی -ب

جمع بخش

10

1020

آزمونآزمونه:4بخش ...)هاي محافظ، ناصافی سطح و ها، برداشت پوششدما، دسترسی(سازي سطح شرایط فیزیکی و آماده-الفمشخص شده روي آزمونهجعاآزمون، شامل مرمورد یا حجم توصیف ناحیه -بي موردنظرهاناپیوستگی-پ

جمع بخش

1135

چگونگی انجام آزمون: 5بخش مورد استفاده) هاي(و فنآزمون غیرمخرب) هاي(روش-الفهادستگاهتنظیم-ب)آزمون غیرمخربهاي شامل مرجع دستورالعمل(انجام آزمون -پها ناپیوستگیهاي مشخصهتعیین -ت

جمع بخش

1010101040

7معیارهاي پذیرش: 6بخش انجام کارهاي پس از آزمون: 7بخش

)زنی، تفکیکبرچسب(جداسازي محصول نامنطبق -الف)در صورت لزوم(هاي محافظبازسازي پوشش-ب

جمع بخش

213

5تهیه گزارش آزمون: 8بخش 10ارائه کلی: 9بخش

100جمع کل

28

پیوست ج

)الزامی(

3نظام اعتباري ساختار یافته براي تجدید گواهینامه سطح در طول پنج سال قبل از تجدید گواهینامه طبق جـدول زیـر 3داوطلب داراي گواهینامه سطح ،در این نظام

جهت اطمینـان .نمایدکسب میآزمون غیرمخربهاي مختلف امتیازهایی را براساس میزان حضور در فعالیتهایی در مقدار امتیازهاي حداکثر که در هـر سـال و در هـر فعالیـت محدودیت،از تناسب گستردگی فعالیتها

.تواند کسب نماید، اعمال شده استمیامتیازات منظور فعالیتمورد

شده براي هر )یا عملکرد(مورد

حداکثر امتیاز در سال براي

هر مورد

حداقل امتیاز سال 5در

اي هر موردبر

حداکثر 5امتیاز در

سال براي هر مورد

ــن 1 ــک از انجم ــر ی ــاي عضــویت در ه ــون ه آزمهــا، ، حضــور در ســمینارها، همــایشغیرمخــرب

آزمـون هـاي دربرگیرنـده یا دوره/ ها وکنفرانسو علوم و فنون مرتبط با آن غیرمخرب

13-10

یـا هامشارکت و ایفاي نقش در جلسات، کمیته2-1آزمون غیرمخربهاي کاري مرتبط باگروه

20ـ18

هاي کاري ها یا گروهعضویت در جلسات، کمیته2-2آزمون غیرمخربمرتبط با

20ـ18

فنی در انتشارات یـا تحقیقـات / مشارکت علمی3آزمون غیرمخربمرتبط با

30ـ36

بـه (آزمـون غیرمخـرب برگزاري دوره آموزشـی 4ــر ــ2ازاي ه ــات / و) اعتس ــا امتحان ــون ی آزم)براي هر امتحان(غیرمخرب

110-30

آزمـــون داشـــتن مســـئولیت در یـــک واحـــد 5یـا آزمـون غیرمخـرب ، مرکز آموزش غیرمخرب

براي هـر سـال (آزمون غیرمخربواحد امتحان )کامل

1010-50

30)الف(102020اي در زمینه یکی از اجزاي امتحانپیشرفت حرفه6امتیـاز در سـال پذیرفتـه 25بـا قیـد اینکـه حـداکثر . ساله اعتبار گواهینامه باید کسـب شـود 5امتیاز در طول دوره 70جهت تجدید گواهینامه، حداقل

.می شودمـدارك بـه . را کسب کرده استاي ارائه دهد که معیارهاي ذکر شده در این جدولعالوه بر تقاضاي تجدید گواهینامه، داوطلب باید مدارك متقاعد کننده

:باشدشرح زیر می.1یا شرکت در رویدادهاي مربوطه شرح داده شده در مورد آزمون غیرمخربـ مدرك قابل تأیید عضویت در انجمن

.2-2و 1-2کنندگان در جلسات موارد ـ دستور جلسه و فهرست شرکتاگر بیش از یک نویسنده وجود دارد، سرپرسـت نویسـندگان . 3تشارات علمی یا فنی براي مورد یا یک کپی از ان/ ـ توضیح مختصري از تحقیق و توسعه و

.کندرا تعیین میکارکنانامتیاز سایر .4یا امتحانات انجام شده در مورد / اي از آموزش وـ خالصه

.5ـ براي هرگواهینامه، مدرك فعالیت کاري در هر سال طبق مورد در هر مرکـز آزمونهآمیز از یک موارد امتحانی شامل آزمون عملی موفقیت. 6آمیز براي مورد ، مدرك مستند از آزمون عملی موفقیتـ براي هر گواهینامه

.تواند تعلق گیردامتیاز می10که با موفقیت مورد آزمون قرار گرفته، آزمونهبه هر . باشدمیمؤسسه گواهی کننده امتحان است که مورد تأیید .نیستعمال ارا با همان دامنه کاربرد داشته باشد، قابل2همزمان گواهینامه سطح 3در صورتی که دارنده گواهینامه سطح )الف(

29

کتابنامه

[1] ANSI/ASNT CP-189-2001, American National Standard for Qualicationand Certificationof Non-destractive Testing Personnel, Appendix B,TrainingOutlines and Refrences. American Society for Non-destractive Testing

Inc., P.O.BOX 28518, Columbus, OH 43228 – 0518 USA ,Tel.: (+1)614-274-6003, Fax.: (+1)614-274-6899

[2] IAEA-TECDOC–628/Rev.1:2002, Training Guidelines in Non-destructiveTesting Techniques. INIS Clearinghouse, International Atomic Energy Agency,P.O.BOX 100, Wagramer Strasse 5, A-1400 Vienna, AustriaTel.: (+43)1 2600 22880 or 22866, Fax.: (+43)1 2600 29882,e-mail: chouse@iaea.org

[3] EFNDT/S/02. Specification for Practical Examination Specimens.European Certification Process (ESP) document, issue 1 rev. E 23, September2001. European Federation for Non-Destructive Testing (EFNDT) Secretariat atBINDT, 1 Spencer Parade, NN1 5AA Northampton (United Kingdom).e-mail: enquiries@bindt.org; web: http://www.bindt.org

30

واژه نامه فارسی به انگلیسی

Non-destructive testing (NDT)آزمون غیرمخرب

Acoustic emission testing (AT)آزمون پخش آوایی

Radiographic testing (RT)آزمون پرتونگاري

Neutron radiographyآزمون پرتونگاري با نوترون testing (NT)

Eddy current testing (ET)آزمون جریان گردابی

Magnetic particle testing (MT)آزمون ذرات مغناطیسی

Ultrasonic testing (UT)آزمون فراصوتی

Liquid penetrant testing (PT)آزمون مایع نافذ

Leak testing (LT)آزمون نشتی

Infrared thermographic testing (TT)دمانگاري فروسرخآزمون

Strain testing (ST)آزمون کرنش

Visual testing (VT)آزمون چشمی

NDTآزمون غیرمخربآموزش training

Qualificationاحراز شرایط

Eligibilityشایستگی

Requirementالزام

Examination, qualificationاحراز شرایط امتحان

Examination, specificتخصصیامتحان

Examination, basicامتحان پایه

Examination, jobامتحان تخصصی شغلی – specific

31

Examination, main methodامتحان، روش اصلی

Examination, practicalامتحان عملی

Examination, generalامتحان عمومی

Visual inspectionشمیبازرسی چ

In-service inspectionبازرسی حین کار

Forgingکاريپتک

Acoustic emissionپخش آوایی

Recertificationتجدید

Experienceتجربه

Renewalتمدید

Recommendedتوصیه شده

Certificationگواهی کردن

Candidateداوطلب

NDTآزمون غیرمخربدستورالعمل instruction

Industrial sectorصنعتیبخش

NDTآزمون غیرمخربروش method

NDTآزمون غیرمخربروش اجرایی procedure

Contact hoursمفیديساعات کار

NDTآزمون غیرمخربفن technique

Test specimenقطعه آزمون

Traineeکارآموز

Employer or responsible agencyکارفرما یا موسسه مسئول

Certificateگواهینامه

32

Operating authorizationمجوز فعالیت

Normative referenceمراجع الزامی

Certification bodyکننده مؤسسه گواهی

Authorized qualifying bodyاحراز شرایط ؤسسه مجازم

Examination centreمرکز امتحان

Examinerممتحن

Supervisionنظارت

Significant interruptionوقفه قابل توجه

33

واژه نامه انگلیسی به فارسی

معیار قبولی

پخش آوایی

Acceptance ceriteria

Acoustic emission

Authorized qualifying bodyؤسسه مجاز احراز شرایط م

Candidateداوطلب

Certificateگواهینامه

Certificationکردناهیگو

Certification bodyکننده مؤسسه گواهی

Contact hoursمفیديساعات کار

Eddy current testing (ET)آزمون جریان گردابی

Eligibilityشایستگی

Employer or responsible agencyکارفرما یا موسسه مسئول

Examination, basicامتحان پایه

Examination, generalمومیامتحان ع

Examination, jobامتحان تخصصی شغلی – specific

Examination, main methodامتحان، روش اصلی

Examination, practicalامتحان عملی

Examination, qualificationاحراز شرایط امتحان

Examination, specificصصی ختامتحان

Examination centreمرکز امتحان

Examinerممتحن

34

Experienceتجربه

Forgingکاريپتک

Industrial sectorرشته صنعتی

In-service inspectionکاربازرسی حین

Leak testing (LT)آزمون نشتی

Liquid penetrant testing (PT)آزمون مایع نافذ

Magnetic particle testing (MT)آزمون ذرات مغناطیسی

NDTآزمون غیرمخربدستورالعمل instruction

NDTآزمون غیرمخربروش method

NDTآزمون غیرمخربروش اجرایی Procedure

TechniqueNDTآزمون غیرمخربفن

TrainingNDTآزمون غیرمخربآموزش

Neutron radiography (NT)آزمون پرتونگاري با نوترون

Normative referenceمیمراجع الزا

Operating authorizationمجوز فعالیت

Qualificationاحراز شرایط

Radiographic testing (RT)آزمون پرتونگاري

Recertificationتجدید

Recommendedتوصیه شده

Renewalتمدید

Requirementالزام

Significant interruptionوقفه قابل توجه

Supervisionرتنظا

35

Test specimenقطعه آزمون

Traineeکارآموز

Ultrasonic testing (UT)آزمون فراصوتی

Visual inspectionبازرسی چشمی