ΚΡΙΣΤΟΦΕΡΧΙΤΣΕΝΣ

ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΕΛΟΣ

Δεν παλεύω, δεν πολεμάω τον καρκίνο – εκείνος με πολεμάει.

«Μην το ξεχνάς, είσαι κι εσύ θνητός!» Η υπενθύμιση μου χτύπησε την

πόρτα όταν βρισκόμουν στην καλύτερη στιγμή μου και τα πράγματα είχαν

αρχίσει να σταθεροποιούνται. Δυο περιουσιακά στοιχεία είχα, την πένα

μου και τη φωνή μου – κι ήταν ανάγκη να εμφανιστεί στον οισοφάγο.

Αυτός ο ξένος δεν έχει περιθώρια να διεκδικήσει το οτιδήποτε· αν με

σκοτώσει, πεθαίνει κι εκείνος· αλλά μου φαίνεται πολύ μονοδιάστατος,

πολύ στοχοπροσηλωμένος. Μα δεν χωράνε ειρωνείες εδώ. Πρέπει να έχω

τον νου μου μήπως γλιστρήσω στον αυτοοικτιρμό ή στον εγωκεντρισμό.

Ανέκαθεν καυχιόμουν για τον ορθολογισμό και τον στωικό υλισμό μου.

Δεν έχω σώμα, είμαι σώμα. Κι όμως συνειδητά και συστηματικά ενερ-

γούσα λες και δεν ίσχυε κάτι τέτοιο, ή λες και στην περίπτωσή μου θα

γινόταν μια εξαίρεση.

Γενναίος; Χα! Κράτα τον χαρακτηρισμό για καμιά μάχη από την οποία

δεν μπορείς να το σκάσεις.

αποσπάσματα από το βιβλίο

“

”

Στη διάρκεια της περιοδείας του στην Αμε-

ρική για την προώθηση της αυτοβιογρα-

φίας του Hitch-22, o Κρίστοφερ Χίτσενς

κατέρρευσε στο δωμάτιο του ξενοδοχείου

του στη Νέα Υόρκη λόγω φρικτών πόνων

στο στήθος και στον θώρακα. Χτυπημέ-

νος από την επάρατο νόσο, τον επόμενο

χρόνο υποβλήθηκε σε επώδυνες θερα-

πείες οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα να

χάσει τη φωνή του. Το ανά χείρας βιβλίο

είναι το πιο στοχαστικό γραπτό του κορυ-

φαίου αυτού διανοούμενου. Μια ανελέητα

ειλικρινής καταγραφή της ασθένειάς του,

μια αποτύπωση του τι σημαίνει η ετικέτα

«καρκινοπαθής» και ο επίλογος της περι-

πετειώδους ζωής ενός εκ πεποιθήσεως

αμφισβητία. Μια αριστουργηματική αναμέ-

τρηση με τη θνητότητα, που δίνει στην πιο

διαδεδομένη σύγχρονη ασθένεια ανθρώ-

πινο πρόσωπο.

O Κρίστοφερ Χίτσενς, ένας από τους επιφανέστερους δημοσιογράφους και διανοούμενους της εποχής μας, διακρί-θηκε για το τολμηρό και αντισυμβατικό περιεχόμενο του πολιτικού του λόγου. Ήταν τακτικός συνεργάτης του περιοδι-κού Vanity Fair, όπου δημοσιεύτηκε σειρά άρθρων του με θέμα την ασθένειά του για τα οποία τιμήθηκε με το αμερικάνικο National Magazine Award for Columns and Commentary. Διατέλεσε επισκέπτης κα-θηγητής στο New School της Νέας Υόρ-κης. Τo 2012 τιμήθηκε με το Orwell Prize για το σύνολο του έργου του. Πέθανε στο Χιούστον του Τέξας στις 15 Δεκεμβρίου 2011, σε ηλικία εξήντα δύο ετών. Πολυ-γραφότατος, μεταξύ άλλων, στα ελληνικά έχουν εκδοθεί τα βιβλία του:Τα δικαιώματα του ανθρώπου (2009),Ο Θεός δεν είναι μεγάλος (2008),Γράμματα σε έναν νέο αντιρρησία (2003),Η δίκη του Χένρι Κίσινγκερ (2002),Μητέρα Τερέζα (2000),Τα ελγίνεια μάρμαρα (1998).Από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ κυκλοφο-ρεί επίσης η αυτοβιογραφία του με τίτλο Hitch-22.

ΚΡΙ

ΣΤΟ

ΦΕ

Ρ Χ

ΙΤΣΕ

ΝΣ

Π

ΡΙΝ

ΤΟ

ΤΕ

ΛΟ

Σ

μετάφραση: Κατερίνα Σχινά

ISBN: 978-960-501-980-8

ΒΟΗΘ. ΚΩΔ. ΜΗΧ/ΣΗΣ 5980

3071_013KP_HITCHENS_CV.indd 1 05/02/2013 1:07 μ.μ.

[9]

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

φέτος την άνοιξη, σε ένα δείπνο στο Λος Άντζελες, με

πλησίασε ένας νεαρός ηθοποιός ονόματι Εμίλ Χιρς, σε

κατάσταση μεγάλης υπερδιέγερσης. Ήξερε ότι είχα δου­

λέψει με τον Κρίστοφερ Χίτσενς επί πολλά χρόνια και

ήθελε απλώς να μιλήσει για εκείνον με κάποιον που τον

είχε γνωρίσει από κοντά. Είχε διαβάσει το Hitch-22*,

ήξερε σχεδόν απέξω το βιβλίο για τον Κίσινγκερ και

είπε ότι ο Κρίστοφερ τον είχε επηρεάσει όσο κανένας

άλλος συγγραφέας. Στους μήνες που ακολούθησαν τον

θάνατο του Κρίστοφερ είχα παρόμοιες συναντήσεις με

νέους ανθρώπους που αισθάνονταν την υποχρέωση να

μιλήσουν για το πόσο τους είχε αγγίξει η γραφή του.

Δεν είναι υπερβολή να υπογραμμίσω ότι υπάρχουν

ελάχιστοι ισάξιοι του Κρίστοφερ στη σφαίρα του πνευ­

* ΚρίστοφερΧίτσενς,Hitch-22: Αμφισβητίας εκ πεποιθήσεως,μετάφρα-σηΜιχάληςΜακρόπουλος,Μεταίχμιο2011.

ΚΡΙΣΤΟΦΕΡΧΙΤΣΕΝΣ

ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΕΛΟΣ

Δεν παλεύω, δεν πολεμάω τον καρκίνο – εκείνος με πολεμάει.

«Μην το ξεχνάς, είσαι κι εσύ θνητός!» Η υπενθύμιση μου χτύπησε την

πόρτα όταν βρισκόμουν στην καλύτερη στιγμή μου και τα πράγματα είχαν

αρχίσει να σταθεροποιούνται. Δυο περιουσιακά στοιχεία είχα, την πένα

μου και τη φωνή μου – κι ήταν ανάγκη να εμφανιστεί στον οισοφάγο.

Αυτός ο ξένος δεν έχει περιθώρια να διεκδικήσει το οτιδήποτε· αν με

σκοτώσει, πεθαίνει κι εκείνος· αλλά μου φαίνεται πολύ μονοδιάστατος,

πολύ στοχοπροσηλωμένος. Μα δεν χωράνε ειρωνείες εδώ. Πρέπει να έχω

τον νου μου μήπως γλιστρήσω στον αυτοοικτιρμό ή στον εγωκεντρισμό.

Ανέκαθεν καυχιόμουν για τον ορθολογισμό και τον στωικό υλισμό μου.

Δεν έχω σώμα, είμαι σώμα. Κι όμως συνειδητά και συστηματικά ενερ-

γούσα λες και δεν ίσχυε κάτι τέτοιο, ή λες και στην περίπτωσή μου θα

γινόταν μια εξαίρεση.

Γενναίος; Χα! Κράτα τον χαρακτηρισμό για καμιά μάχη από την οποία

δεν μπορείς να το σκάσεις.

αποσπάσματα από το βιβλίο

“

”

Στη διάρκεια της περιοδείας του στην Αμε-

ρική για την προώθηση της αυτοβιογρα-

φίας του Hitch-22, o Κρίστοφερ Χίτσενς

κατέρρευσε στο δωμάτιο του ξενοδοχείου

του στη Νέα Υόρκη λόγω φρικτών πόνων

στο στήθος και στον θώρακα. Χτυπημέ-

νος από την επάρατο νόσο, τον επόμενο

χρόνο υποβλήθηκε σε επώδυνες θερα-

πείες οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα να

χάσει τη φωνή του. Το ανά χείρας βιβλίο

είναι το πιο στοχαστικό γραπτό του κορυ-

φαίου αυτού διανοούμενου. Μια ανελέητα

ειλικρινής καταγραφή της ασθένειάς του,

μια αποτύπωση του τι σημαίνει η ετικέτα

«καρκινοπαθής» και ο επίλογος της περι-

πετειώδους ζωής ενός εκ πεποιθήσεως

αμφισβητία. Μια αριστουργηματική αναμέ-

τρηση με τη θνητότητα, που δίνει στην πιο

διαδεδομένη σύγχρονη ασθένεια ανθρώ-

πινο πρόσωπο.

O Κρίστοφερ Χίτσενς, ένας από τους επιφανέστερους δημοσιογράφους και διανοούμενους της εποχής μας, διακρί-θηκε για το τολμηρό και αντισυμβατικό περιεχόμενο του πολιτικού του λόγου. Ήταν τακτικός συνεργάτης του περιοδι-κού Vanity Fair, όπου δημοσιεύτηκε σειρά άρθρων του με θέμα την ασθένειά του για τα οποία τιμήθηκε με το αμερικάνικο National Magazine Award for Columns and Commentary. Διατέλεσε επισκέπτης κα-θηγητής στο New School της Νέας Υόρ-κης. Τo 2012 τιμήθηκε με το Orwell Prize για το σύνολο του έργου του. Πέθανε στο Χιούστον του Τέξας στις 15 Δεκεμβρίου 2011, σε ηλικία εξήντα δύο ετών. Πολυ-γραφότατος, μεταξύ άλλων, στα ελληνικά έχουν εκδοθεί τα βιβλία του:Τα δικαιώματα του ανθρώπου (2009),Ο Θεός δεν είναι μεγάλος (2008),Γράμματα σε έναν νέο αντιρρησία (2003),Η δίκη του Χένρι Κίσινγκερ (2002),Μητέρα Τερέζα (2000),Τα ελγίνεια μάρμαρα (1998).Από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ κυκλοφο-ρεί επίσης η αυτοβιογραφία του με τίτλο Hitch-22.

ΚΡΙ

ΣΤΟ

ΦΕ

Ρ Χ

ΙΤΣΕ

ΝΣ

Π

ΡΙΝ

ΤΟ

ΤΕ

ΛΟ

Σ

μετάφραση: Κατερίνα Σχινά

ISBN: 978-960-501-980-8

ΒΟΗΘ. ΚΩΔ. ΜΗΧ/ΣΗΣ 5980

3071_013KP_HITCHENS_CV.indd 1 05/02/2013 1:07 μ.μ.

KΡΙΣΤΟΦΕΡ ΧΙΤΣΕΝΣ

[10]

ματώδους σχολιασμού. Όμως κάτι από την αυθάδη γεν­

ναιότητά του, από το αεικίνητο μυαλό του, από το προ­

σηνές αλλά απρόβλεπτο είδος του αναρχισμού του άγγι­

ζε επικίνδυνα τους εικοσάχρονους και τριαντάχρονους

νεαρούς, περίπου όπως είχε αγγίξει ο Χάντερ Σ. Τόμσον

την προηγούμενη γενιά. Ο νεαρός Εμίλ με ρώτησε αν

επρόκειτο να τελεστεί κάποιο είδος μνημοσύνου και του

απάντησα ότι είχαμε προγραμματίσει μια τέτοια εκδήλωση

με πιθανή ημερομηνία την 20ή Απριλίου.

Το μνημόσυνο πράγματι τελέστηκε στις 20 του μήνα, στη

μεγάλη αίθουσα της Cooper Union στο Γκρίνουιτς Βίλατζ.

Οι συνάδελφοί μου από το Vanity Fair Αιμέ Μπελ (επί

χρόνια συνεργάτιδα του Κρίστοφερ στο περιοδικό) και

Σάρα Μαρκς οργάνωσαν τις αναγνώσεις – όλες τους από

το έργο του Κρίστοφερ. Θέλαμε να παρουσιάσουμε ένα

πρόγραμμα ανεπιτήδευτο και τρυφερό αλλά επ’ ουδενί συ­

ναισθηματικό ή δακρύβρεχτο. Όλοι οι καλοί και οι σπου­

δαίοι των αγγλικών γραμμάτων ήρθαν να αποτίσουν φόρο

τιμής και να παρηγορήσουν τη χήρα του, την Κάρολ, και τα

τρία παιδιά του. Ο Μάρτιν Έιμις, ο Τομ Στόπαρντ, ο Σάλ­

μαν Ρούσντι, ο Ίαν Μακγιούαν και ο Τζέιμς Φέντον ήταν

παρόντες, κι όλοι τους μίλησαν. Ήρθαν δημοσιογράφοι

όπως η Άννα Γουίντουρ, ο Ντέιβιντ Ρέμνικ, ο Τζιμ Κέλι και

ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΕΛΟΣ

[11]

ο Ρικ Στένγκελ· ήρθε ο αδελφός του Κρίστοφερ ο Πίτερ, ο

Άντριου Σάλιβαν, ο Κρίστοφερ Μπάκλεϊ, ο Άντριου και η

Λέσλι Κόκμπερν και η κόρη τους, η εξαίρετη ηθοποιός

Ολίβια Γουάιλντ, καθώς και ο αδελφός του Άντριου, ο Πά­

τρικ. Η κυβέρνηση Μπους εκπροσωπήθηκε από τον πρώ­

ην αναπληρωτή υπουργό άμυνας Πολ Γούλφοβιτς – απο­

μεινάρι της παράδοξης δεξιάς στροφής που είχε πάρει ο

Κρίστοφερ τις παραμονές του πολέμου στο Ιράκ. Το Χόλι­

γουντ εκπροσωπήθηκε από τον Σον Πεν – και, προς μεγά­

λη μου ευχαρίστηση, από τον νεαρό κ. Χιρς.

Μετά το μνημόσυνο, οι παριστάμενοι αποσύρθηκαν

στο κοντινό Waverly Inn, όπου έμειναν να πίνουν και να

καπνίζουν στη λιακάδα, ανταλλάσσοντας αναμνήσεις από

τον Κρίστοφερ. Μολονότι η μέρα ήταν βυθισμένη στη

θλίψη, υπήρχε κάτι μαγικό καθώς το απομεσήμερο κυ­

λούσε προς το βράδυ και από εκεί στα μεσάνυχτα. Καμιά

δεκαπενταριά πενθούντες αργοπορούσαν ακόμη, σαν να

μην ήθελαν να φύγουν. Για όσους βρέθηκαν εκεί, το μνη­

μόσυνο του Κρίστοφερ ήταν ένα χάπενινγκ, όπως συνη­

θίζαμε να λέμε τη δεκαετία του ’60. Μια μέρα που δεν θα

λησμονήσουμε εύκολα.

Γιατί είναι αδιαμφισβήτητο ότι ο Κρίστοφερ ήταν ένας ξε­

χωριστός άνθρωπος – λεπτό πνεύμα, σαγηνευτικός, ταρα­

KΡΙΣΤΟΦΕΡ ΧΙΤΣΕΝΣ

[12]

ξίας, αγαπητός και αφοσιωμένος φίλος. Ένας άντρας με

ακόρεστες ορέξεις – για τσιγάρα, για ουίσκι, για συντροφιά,

για σπουδαίο γράψιμο και, πάνω απ’ όλα, για συζήτηση. Το

θαυμαστό σ’ εκείνον ήταν πως η παραγωγή του ισοδυνα­

μούσε με όλα όσα παρατηρούσε και προσλάμβανε. Δύσκο­

λα μπορεί να βρει κανείς συγγραφέα να του παραβγαίνει σ’

εκείνο το ξεχείλισμα από εξαίσια δουλεμένες επιφυλλίδες,

από τα δοκίμια, τα άρθρα και τα βιβλία που παρήγαγε μέσα

σε τέσσερις δεκαετίες. Έγραφε συχνά – για την ακρίβεια

έγραφε αδιάκοπα και μάλιστα ως το τέλος. Και έγραφε γρή­

γορα, τις περισσότερες φορές χωρίς να κάνει δεύτερο σχε­

δίασμα, ούτε καν διορθώσεις. Ίσως να γνώριζε κατά βάθος

ότι ο χρόνος του επί σκηνής θα τελείω νε στη δεύτερη πρά­

ξη και έτρεχε για να προλάβει να τα απορροφήσει όλα και

να τα αναδιατυπώσει όλα. Ανακαλώ ένα γεύμα το 1991,

όταν ήμουν αρχισυντάκτης στον New York Observer και εί­

χαμε βγει οι τρεις μας, εκείνος, η Αιμέ κι εγώ, να φάμε κάτι

γρήγορο σε ένα εστιατόριο στη Μάντισον, που δεν υπάρχει

πια. Ο Κρίστοφερ έπρεπε να παραδώσει το κείμενό του

νωρίς το ίδιο απόγευμα. Τα διπλά ουίσκι πριν από το φα­

γητό τα ακολούθησαν μερικά ποτήρια κρασί στη διάρκεια

του γεύματος και στη συνέχεια μερικά κονιάκ ως επιδόρ­

πιο. Αυτή ήταν η δική του δόση. Γυρίσαμε τρεκλίζοντας στο

γραφείο, τον στήσαμε σε ένα ετοιμόρροπο τραπεζάκι μπρο­

ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΕΛΟΣ

[13]

στά σε μια παλιά Olivetti και μέσα σε μια συμφωνικής πυ­

κνότητας αλληλοδιαδοχή ξερών ήχων από τα πλήκτρα της

γραφομηχανής παρήγαγε μια πρωτοφανούς τελειότητας

επιφυλλίδα σε λιγότερο από μισή ώρα.

Ο Κρίστοφερ ήταν ένας από τους πρώτους συγγραφείς

που αναζήτησα όταν ήρθα στο Vanity Fair το 1992. Έξι

χρόνια πριν, του είχα ζητήσει να γράφει για το Spy. Είχε

απορρίψει ευγενικά την πρότασή μου. Η πρόσκληση του

Vanity Fair, ωστόσο, συνοδευόταν και από ένα διόλου

ευκαταφρόνητο χρηματικό ποσό και μου έκανε την εξαι­

ρετική τιμή να την αποδεχτεί· από τότε έγινε ο βασικός

επιφυλλιδογράφος του περιοδικού. Με εξαίρεση τον

Ντόμινικ Νταν (που πέθανε το 2009) κανένας άλλος συγ­

γραφέας δεν συνδέθηκε πιο στενά με το Vanity Fair. Δεν

υπήρχε θέμα σημαντικό ή ασήμαντο για τον Κρίστοφερ.

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες ταξίδεψε ανά τον κόσμο σε

όποια εστία ανάφλεξης μπορεί να φανταστεί κανείς. Επί­

σης υπέβαλε τον εαυτό του σε κάθε λογής ταπείνωση ή

ενόχληση για χάρη της στήλης του. Κάποτε του ανέθεσα

την αποστολή να παραβεί έναν από τους πιο γελοίους

νόμους που εξακολουθούσαν να ισχύουν στη Νέα Υόρ­

κη, τον νόμο που απαγόρευε να οδηγείς ποδήλατο χωρίς

να ακουμπούν τα πόδια σου στα πετάλια. Η φωτογραφία

KΡΙΣΤΟΦΕΡ ΧΙΤΣΕΝΣ

[14]

που συνόδευε τη στήλη του, με τον Κρίστοφερ να διασχί­

ζει πάνω σ’ ένα μικροσκοπικό ποδήλατο το Central Park

με τα πόδια στον αέρα, ήταν σαν να είχε βγει από το Τσίρ­

κο της Μόσχας. Ύστερα από πρόταση του Τομ Χέντλεϊ,

παλιού συναδέλφου από το Esquire επί εποχής Χάρολντ

Χέις, τον έστειλα να υποβληθεί σε μια κούρα αυτοβελτίω­

σης που θα δημοσιευόταν σε τρεις συνέχειες, στη διάρ­

κεια της οποίας επρόκειτο να υποστεί μυριάδες θεραπείες

για να φρεσκάρει την οδοντοστοιχία του και άλλες, πιο

ιδιαίτερες, περιοχές του σώματος. Κάποια στιγμή πρότει­

να να επισκεφθεί ένα ευυπόληπτο ινστιτούτο αποτρίχω­

σης στην πόλη και να κάνει ό, τι μάλλον χοντροκομμένα

αποκαλούν «πλάτη, καρύδια και σχισμή». Δυσκολευόταν

να κατανοήσει τι νόημα είχε ένα τέτοιο ρεπορτάζ, όμως

ύστερα από λίγα δευτερόλεπτα έσκασε ένα νευρικό χαμό­

γελο και είπε «Όποιος μπαίνει στον χορό…»

Ο Κρίστοφερ ήταν ο ιδανικός δημόσιος διανοούμενος.

Ένιωθες ότι έγραφε αποκλειστικά και μόνο για σένα. Το

αποτέλεσμα ήταν ότι πολλοί αναγνώστες αισθάνονταν

σαν να τον γνώριζαν. Το να βαδίζεις πλάι του σ’ έναν

δρόμο της Νέας Υόρκης ή σε κάποιο αεροδρόμιο ήταν

σαν να συνοδεύεις έναν σταρ του κινηματογράφου μέσα

από τα πλήθη. Ο Κρίστοφερ δεν ήταν απλώς γενναίος

ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΕΛΟΣ

[15]

στην αντιμετώπιση της μοιραίας του ασθένειας, ήταν γεν­

ναίος και στα λόγια και στη σκέψη. Δεν τον πείραζε να

βρεθεί έξω από το ασφαλές κουκούλι της συμβατικής

προοδευτικής διανόησης, κι ένα από τα πολλά εύγλωττα

παραδείγματα αυτής της στάσης είναι ότι τάχθηκε υπέρ

του πολέμου πριν από την εισβολή στο Ιράκ. Οι φίλοι του

απομακρύνθηκαν από κοντά του εκείνες τις ζοφερές μέ­

ρες. Όμως εκείνος δεν παρέδωσε τα όπλα. Μετά την πα­

σίγνωστη επίθεσή του στη Μητέρα Τερέζα το 1995, ένας

από τους συνεργάτες του περιοδικού, ένας αφοσιωμένος

καθολικός, όρμησε καταγανακτισμένος στο γραφείο και

ανακοίνωσε ότι θα ακυρώσει τη συνδρομή του. «Δεν μπο­

ρείς να την ακυρώσεις» του είπα. «Παίρνεις το περιοδικό

δωρεάν». Χρόνια πριν, στο αποκορύφωμα του σάλου που

είχαν προκαλέσει οι κατηγορίες για σεξουαλική παρενό­

χληση εναντίον του Κλίντον, ο Κρίστοφερ διαπληκτίστη­

κε δημόσια με τον φίλο του Σίντνεϊ Μπλούμενταλ, υψη­

λόβαθμο στέλεχος του Λευκού Οίκου – διαφωνούσαν για

το ποιο κομμάτι της μεταξύ τους συνομιλίας ήταν εμπι­

στευτικό και μη δημοσιεύσιμο και ποιο όχι. Ο Κρίστοφερ

άρχισε να περιφέρεται στα τηλεοπτικά κανάλια και να

υπερασπίζεται τον εαυτό του. Το παρουσιαστικό του ήταν

άθλιο και πρότεινα να τον φέρουμε στη Νέα Υόρκη για να

τον ευπρεπίσουμε λιγάκι και να του προσφέρουμε μερικές

KΡΙΣΤΟΦΕΡ ΧΙΤΣΕΝΣ

[16]

μέρες R&R* μακριά από τις κάμερες. Το περιοδικό μάλλον

ευημερούσε οικονομικά εκείνη την εποχή και βαλθήκαμε

να τον εφοδιάσουμε με καινούργιο κουστούμι, πουκάμι­

σα, γραβάτες και τα τοιαύτα. Όταν κάποιος από το τμήμα

της μόδας τον ρώτησε τι νούμερο παπούτσια φορούσε,

εκείνος απάντησε ότι δεν ήξερε – το ζευγάρι που φορούσε

ήταν δανεισμένο.

Δεν θα μπορούσα να καταγράψω έναν προς έναν τους

δημόσιους διανοούμενους και τους στενούς φίλους που

θα πενθήσουν τον χαμό του – εξάλλου δεν περιορίζονται

σε όσους κατάφεραν να παραστούν στο μνημόσυνο. Ο

Κρίστοφερ είχε το μερτικό του σε θαυμάστριες, συμπερι­

λαμβανομένης, μεταξύ πολλών άλλων και της κυρίας Γουί­

ντουρ – όταν ήταν νέος και σχετικά λεπτεπίλεπτος. H γυ­

ναίκα του, η Κάρολ, συγγραφέας, σκηνοθέτης και θρυλι­

κή οικοδέσποινα, είχε βάλει πολύ ψηλά τον πήχη ως

προς τη μεταχείριση ενός άνθους όπως ο Κρίστοφερ, και

όταν ήταν υγιής, και όταν είχε πια αρχίσει να χάνει τις

δυνάμεις του. Μια πρόσκληση στο αχανές διαμέρισμά

* R&R (Rest and Recuperation) σύμφωνα με το αμερικανικό στρατιωτικό ιδιόλεκτο είναι ο χρόνος ανάπαυσης και ανά­καμψης των στρατιωτών ύστερα από ιδιαίτερα καταπονητι­κές επιχειρήσεις.

ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΕΛΟΣ

[17]

τους στο Γουάιομινγκ, στην οδό Κολούμπια της Ουάσιν­

γκτον, ήταν μια ανεκτίμητη επιβράβευση για το ότι ήσουν

μέρος του κύκλου τους ή έστω κινιόσουν στις παρυφές

του. Εκεί κάναμε το καθιερωμένο πάρτι των Ανταποκρι­

τών του Αντι­Λευκού Οίκου τις δεκαετίες του 1990 και του

2000· Salon des Refusés το αποκαλούσε. Εκεί μπορεί να

συναντούσες τους πάντες. Από δικαστές του Ανώτατου

Δικαστηρίου και δεξιούς φαφλατάδες μέχρι την Μπάρ­

μπρα Στρέιζαντ και άλλα πολλά τοτέμ της αριστεράς.

Ο Κρίστοφερ είχε μια ζηλευτή καριέρα, ξεκινώντας με την

παράφορη δημοσιογραφία που έφερε την ξεχωριστή του

σφραγίδα στο New Statesman της Μ. Βρετανίας. Αργότερα,

άνοιξε τα πανιά του για την Αμερική, όπου έγραψε για τα

σημαντικότερα έντυπα, από το Atlantic και το Harper’s ως

το Slate και το New York Times Book Review. Όλοι μας τον

θεωρούσαμε δικό μας. Ήταν θρυλικός ομιλητής και μπο­

ρούσε να συζητήσει για τα πάντα με τους πάντες. Απέσπα­

σε βραβεία ων ουκ έστιν αριθμός (μολονότι δεν ήταν το

είδος της ανταμοιβής που τροφοδοτούσε τη δουλειά του)

και την τελευταία δεκαετία έγραψε μπεστ σέλερ – ανάμεσά

τους το απομνημόνευμά του Hitch-22 που επιτέλους έφερε

κάποια χρήματα στην οικογένεια. Τις τελευταίες βδομά­

δες της ζωής του του είπαν ότι ένας αστεροειδής βαφτί­

KΡΙΣΤΟΦΕΡ ΧΙΤΣΕΝΣ

[18]

στηκε με το όνομά του. Η ιδέα τον ευχαρίστησε· καθώς η

λέξη προέρχεται από τα ελληνικά και περιγράφει ένα ου­

ράνιο σώμα ιπτάμενο, ευμετάβλητο και ρευστό, είναι μια

τιμή που πραγματικά του ταιριάζει.

Οι φίλοι του θα θυμούνται τον Κρίστοφερ για το υψηλής

ποιότητας αλλά και προσιτό του χιούμορ και για τη συ­

γκλονιστική, σχεδόν βασανιστική του μνήμη που δεν τον

εγκατέλειπε ακόμα και κάτω από τις πιο διαλυτικές μετα­

μεσονύκτιες συνθήκες. Και όλοι εμείς, οι αναγνώστες

του, θα θυμόμαστε τον Κρίστοφερ Χίτσενς για τις λέξεις

που άφησε πίσω του. Τούτες οι ύστατες λέξεις, απαλλαγ­

μένες καθώς είναι από κάθε αίσθημα αυτο­οικτιρμού, εί­

ναι από τις τελευταίες του. Και από τις καλύτερές του.

Γκρέιντον κάρτέρ

διευθυντής σύνταξης του περιοδικού Vanity Fair

Ιούνιος 2012Νέα Υόρκη

ΚΡΙΣΤΟΦΕΡΧΙΤΣΕΝΣ

ΠΡΙΝ ΤΟ ΤΕΛΟΣ

Δεν παλεύω, δεν πολεμάω τον καρκίνο – εκείνος με πολεμάει.

«Μην το ξεχνάς, είσαι κι εσύ θνητός!» Η υπενθύμιση μου χτύπησε την

πόρτα όταν βρισκόμουν στην καλύτερη στιγμή μου και τα πράγματα είχαν

αρχίσει να σταθεροποιούνται. Δυο περιουσιακά στοιχεία είχα, την πένα

μου και τη φωνή μου – κι ήταν ανάγκη να εμφανιστεί στον οισοφάγο.

Αυτός ο ξένος δεν έχει περιθώρια να διεκδικήσει το οτιδήποτε· αν με

σκοτώσει, πεθαίνει κι εκείνος· αλλά μου φαίνεται πολύ μονοδιάστατος,

πολύ στοχοπροσηλωμένος. Μα δεν χωράνε ειρωνείες εδώ. Πρέπει να έχω

τον νου μου μήπως γλιστρήσω στον αυτοοικτιρμό ή στον εγωκεντρισμό.

Ανέκαθεν καυχιόμουν για τον ορθολογισμό και τον στωικό υλισμό μου.

Δεν έχω σώμα, είμαι σώμα. Κι όμως συνειδητά και συστηματικά ενερ-

γούσα λες και δεν ίσχυε κάτι τέτοιο, ή λες και στην περίπτωσή μου θα

γινόταν μια εξαίρεση.

Γενναίος; Χα! Κράτα τον χαρακτηρισμό για καμιά μάχη από την οποία

δεν μπορείς να το σκάσεις.

αποσπάσματα από το βιβλίο

“

”

Στη διάρκεια της περιοδείας του στην Αμε-

ρική για την προώθηση της αυτοβιογρα-

φίας του Hitch-22, o Κρίστοφερ Χίτσενς

κατέρρευσε στο δωμάτιο του ξενοδοχείου

του στη Νέα Υόρκη λόγω φρικτών πόνων

στο στήθος και στον θώρακα. Χτυπημέ-

νος από την επάρατο νόσο, τον επόμενο

χρόνο υποβλήθηκε σε επώδυνες θερα-

πείες οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα να

χάσει τη φωνή του. Το ανά χείρας βιβλίο

είναι το πιο στοχαστικό γραπτό του κορυ-

φαίου αυτού διανοούμενου. Μια ανελέητα

ειλικρινής καταγραφή της ασθένειάς του,

μια αποτύπωση του τι σημαίνει η ετικέτα

«καρκινοπαθής» και ο επίλογος της περι-

πετειώδους ζωής ενός εκ πεποιθήσεως

αμφισβητία. Μια αριστουργηματική αναμέ-

τρηση με τη θνητότητα, που δίνει στην πιο

διαδεδομένη σύγχρονη ασθένεια ανθρώ-

πινο πρόσωπο.

O Κρίστοφερ Χίτσενς, ένας από τους επιφανέστερους δημοσιογράφους και διανοούμενους της εποχής μας, διακρί-θηκε για το τολμηρό και αντισυμβατικό περιεχόμενο του πολιτικού του λόγου. Ήταν τακτικός συνεργάτης του περιοδι-κού Vanity Fair, όπου δημοσιεύτηκε σειρά άρθρων του με θέμα την ασθένειά του για τα οποία τιμήθηκε με το αμερικάνικο National Magazine Award for Columns and Commentary. Διατέλεσε επισκέπτης κα-θηγητής στο New School της Νέας Υόρ-κης. Τo 2012 τιμήθηκε με το Orwell Prize για το σύνολο του έργου του. Πέθανε στο Χιούστον του Τέξας στις 15 Δεκεμβρίου 2011, σε ηλικία εξήντα δύο ετών. Πολυ-γραφότατος, μεταξύ άλλων, στα ελληνικά έχουν εκδοθεί τα βιβλία του:Τα δικαιώματα του ανθρώπου (2009),Ο Θεός δεν είναι μεγάλος (2008),Γράμματα σε έναν νέο αντιρρησία (2003),Η δίκη του Χένρι Κίσινγκερ (2002),Μητέρα Τερέζα (2000),Τα ελγίνεια μάρμαρα (1998).Από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ κυκλοφο-ρεί επίσης η αυτοβιογραφία του με τίτλο Hitch-22.

ΚΡΙ

ΣΤΟ

ΦΕ

Ρ Χ

ΙΤΣΕ

ΝΣ

Π

ΡΙΝ

ΤΟ

ΤΕ

ΛΟ

Σ

μετάφραση: Κατερίνα Σχινά

ISBN: 978-960-501-980-8

ΒΟΗΘ. ΚΩΔ. ΜΗΧ/ΣΗΣ 5980

3071_013KP_HITCHENS_CV.indd 1 05/02/2013 1:07 μ.μ.