International Deaf Awareness Week in Uganda Mogen we je

4.

Vakblad over tolken gebarentaal

Interpres december 2015 jaargang 28

International Deaf Awareness Week in Uganda Mogen we je onderzoeken?

De uitdagingen van het tolkenberoep

To say or not to say

2 - Interpres december 2015

4 Kundig Tolken die vertalen - voor de verandering

8 Efsli To say or not to say

18 Column Drie vliegen in één klap met Total Conversation

20 Interview Monica Hübner - beleidsmedewerker NBTG

25 PZO Ook zzp’ers verdienen een goede hypotheek!

26 Column Tolken met een mastergraad

28 Mogen we je onderzoeken?

30 Column Afspraak = afspraak

32 International Deaf Awareness Week in Uganda

37 Column De uitdagingen van het tolkenberoep

38 Stichting RTG een dubbelinterview

*�Moses�Akul�en�Ambrose�Murangira�presenteren�het�meerjarenplan�van��de�Uganda�National�Association�of�the�Deaf�(UNAD).

RedactieNoortje Verhallen Monique van HattumYvonne JobseRenske KosterEmmy van Swaaij

Buitegewone ReportersFrancis Allan Josje Muntendam

EindredactieLianne van Dijken

VormgevingRuud Nederpelt

Redactie [email protected]

PublicatiedataDe Interpres verschijnt viermaal per jaar: maart, juni, september en december.

De deadline is een maand voor de publicatiedatum.

AdreswijzigingBen je verhuisd? Geef je adreswijziging door aan het NBTG-secretariaat

VerantwoordingDe redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de artikelen geschreven door anderen dan de redactie zelf.Daarnaast houdt de redactie zich het recht voor ingezonden brieven in te korten of te weigeren.

Inhoud

Colofon

Interpres december 2015 - 3

Lianne van Dijken, eindredacteur

4

In 2016 komt de papieren Interpres weer in je brievenbus. Dit tweede en laatste digitale nummer heeft de mogelijkheid gegeven om extra veel artikelen, interviews en columns te plaatsen. Je leest zowel Nederlands nieuws (bijvoorbeeld van het RTG), als Europees nieuws (efsli) en internationaal nieuws (uit Uganda). Op al die niveaus is beweging, inspiratie, kwaliteit en veelzijdigheid te vinden.

We dagen je uit om ook jouw verhaal, nieuws, vraag of prikkelende gedachten te delen in de Interpres. We zien uit naar je reactie!

Voorwoord

8

20

Kundig Tolken die

vertalen

EfsliTo say,or not to say

32Interview Monica Hübner

International Deaf Awareness Week

in Uganda

Waarom vertalen? En hoe?Zoals gezegd zijn sommige filmpjes eerder al eens gestemtolkt. Het nadeel van die voice-overs is dat je er niet in kunt zoeken, en dat ze niet als onder-titeling bij filmpjes gepresenteerd kunnen worden. Met een nieuwe subsidie kunnen nu een deel van de filmpjes van een vertaling voorzien worden.

Lianne van Dijken heeft afgelopen voorjaar onderzocht wat hiervoor nodig is. Hoe kom je tot een goede vertaling? En in hoeverre wijkt dit af van simul-taan tolken? Dit leidde tot een hand-leiding voor vertalers. Om deze hand-leiding te kunnen maken hebben verschillende tolken een proefvertaling gemaakt. De tolken werd gevraagd één uur te besteden aan het vertalen van een filmpje waarin een doof tweetal

zich aan elkaar voorstelt. Een uur bleek genoeg om een dialoog van ongeveer drie minuten te vertalen. Door de vertalingen te vergelijken, werd duidelijker over welke punten afspraken gemaakt zouden moeten worden. Wanneer zet je iets in één zin en wanneer verdeel je de informatie over twee zinnen, bijvoorbeeld? Dit is iets waar je bij stemtolken zelden bewust over nadenkt – of zelfs maar de tijd hebt om over na te denken. En hoe ga je in geschreven tekst om met denk-pauzes (‘eh…’)? Zo zijn er veel dingen die bij stemtolken vanzelf gaan, omdat het ‘teksttype’ of register hetzelfde blijft. Door een geschreven vertaling te maken, krijg je bijna automatisch een andere stijl. Hier zijn dus heldere afspraken over gemaakt.

Tolken die vertalen - voor de verandering

In mei 2015 is er begonnen aan het vertalen van een groot aantal filmpjes van het Corpus NGT. Veel van deze filmpjes zijn al eerder gebruikt voor onderzoek en voorzien van glossen en andere informatie. Sommige film-pjes zijn zelfs getolkt. Door het verkrijgen van een subsidie is er nu de mogelijkheid zoveel mogelijk filmpjes te voorzien van een geschreven vertaling.


Het Corpus NGT is een verzameling video-opnames van gesprekken tussen doven. Tweeënnegentig doven, die verschillen qua leeftijd en regio, zijn tussen 2006 en 2008 opgenomen door de gebarentaalgroep van de Radboud Universiteit (RU) in Nijmegen. Het belangrijkste doel is de beschikbaar-heid van materiaal voor onderzoek naar Nederlandse Gebarentaal, maar de filmpjes kunnen ook gebruikt worden door gebarentaaldocenten, mensen die NGT leren en doven zelf.

Meer info over het Corpus NGT: www.ru.nl/corpusngt

TrainingVijf tolken werken op dit moment mee aan de vertalingen. Zij hebben twee trainings-dagen gevolgd, waarin o.a. dieper ingegaan werd op het proces van vertalen. Tolken en vertalen zijn twee verschillende dingen, waarbij heel verschillende strategieën toegepast worden . Tijdens het tolken sta je onder tijdsdruk. Dat maakt dat je ad hoc oplossingen moet bedenken, keuzes moet maken zonder daar lang bij stil te staan. Bij het vertalen kan dat juist wel. Een filmpje kun je terugkijken, je kunt het zelfs vertraagd bekijken. Vervolgens kun je nadenken over de beste vertaling, waarbij zoveel mogelijk de nuances in de brontaal ook in de doel-taal tot uiting komen.

Het gebaar OOK kun je bijvoorbeeld vertalen met ‘ook’, maar ‘eveneens’ zou net zo correct zijn. Is het dan beter om in een lange zin ‘eveneens’ en ‘ook’ allebei te

gebruiken in je vertaling, omdat je dan verdubbeling vermijdt, of is ‘eveneens’ niet passend taalgebruik voor deze persoon in deze situatie?

Deze manier van vertalen is ook weer anders dan het maken van een ondertiteling. Een ondertiteling moet binnen een bepaalde ruimte passen, waardoor je moet comprimeren. Een derde van de gesproken tekst kan over het algemeen niet worden weergegeven. Bij de vertalingen van het corpus kunnen we alle nuances proberen weer te geven, omdat de vertalingen zo lang kunnen zijn als nodig is.

Het gaat uiteindelijk om vrije vertalingen: de tekst moet passend en coherent zijn in de doeltaal, het Nederlands. Anderzijds is het uitgangspunt dat het gebaarde wordt opgeknipt per gebarenzin. Die zin wordt vertaald. >>>

kundig


Daarin blijf je dus de volgorde van het verhaal op zinsniveau volgen. Dit helpt onderzoekers en leerders in de toekomst om de structuur van gebarentaal beter te leren begrijpen. Het blijft hierin lastig om een balans te vinden tussen het weergeven van de spontane aard van de gebaaruitingen en de wat meer rigide vorm van de Nederlandse tekst. Ook al gebruik je spreektaal, dan nog ziet het er zwart op wit vanzelf wat minder spontaan uit.

Tijdens de trainingsdagen hebben de tolken ook instructie gekregen over ELAN, het programma dat gebruikt wordt voor het noteren van deze vertalingen. Je kunt hierin verschillende regels (tiers) maken voor verschillende ‘elementen’. Zo is er een tier voor glossen van de linkerhand, een voor de glossen van de rechterhand, maar ook een voor mondbeeld, en voor vragen of opmerkingen. Op de afbeelding zie je slechts een aantal tiers om het beeld tijdens het werken niet te vol en onoverzichtelijk te maken. De groene tiers zijn hier voor de linkergebaarder, de blauwe voor de

rechtergebaarder. De rode en gele bevatten opmerkingen en correcties over beide gebaarders.

TeamworkDe tolken staan er niet alleen voor. Ze werken samen met een aantal dove medewerkers van de gebarentaalgroep van de RU. Zij controleren de vertalingen van de tolken. Met elkaar zijn er terugkomdagen, om de vertaalproblemen te bespreken. Hoe vertaal je bijvoorbeeld het wapperen om beurt te nemen? Dat wordt geglost als HEE, maar we hebben besloten dat niet elke keer te vertalen als ‘hé’. Het is bedoeld als manier om de aandacht van de gespreks-partner te trekken en heeft dus een andere lading dan ‘hé’. En wanneer gebruik je bij het vertalen van rolnemen de directe rede en wanneer de indirecte rede? In het Nederlands gebruik je vaker de indirecte rede (hij zei dat hij dat leuk vond) dan in gebarentaal (WIJZEN [rolnemen] LEUK). Omdat we graag een lopende Nederlandse vertaling willen maken, is besloten over het algemeen rolnemen dus toch met de indirecte rede te vertalen. Sommige vertaalaspecten zijn niet makkelijk in een

kunst tijdens de training: artistieke visualisaties van het begrip ‘vertalen’


handleiding te vatten, en vergen per geval overleg. De samenwerking tussen horenden en doven is hierin bijzonder, omdat je zo mensen bij elkaar hebt die ieder de nuances van hun eigen moedertaal goed aanvoelen.

ToekomstHelaas is het vertalen van alle filmpjes financieel niet haalbaar. In het komende jaar zal een deel van de filmpjes vertaald worden, waarbij de voorkeur wordt gegeven aan de minst voorspelbare filmpjes. Het corpus bevat naast discussies namelijk ook navertelde verhaaltjes zoals ‘de haas en de schildpad’, waarvan de inhoud grofweg bekend is. Deze worden vooralsnog niet vertaald. De vertalingen zullen in de toekomst voor iedereen beschikbaar zijn. In 2016-2017 wordt hiervoor een nieuwe website ontwikkeld, die het niet alleen mogelijk maakt om de filmpjes te bekijken (zoals nu al kan), maar waarop het bij-voorbeeld ook mogelijk wordt om de vertalingen als ondertitels aan te zetten. Daarnaast wordt vooral voor docenten gezocht naar een mogelijkheid om zelf aantekeningen aan de filmpjes toe te voegen. Welk filmpje is bv. geschikt om cursisten het gebruik van classifiers te laten zien? En welk filmpje vormt een goed begin om het afzien van Groningse NGT mee te oefenen? Veel van deze functionaliteiten zullen hopelijk ook voor tolken interessant zijn.

Famke Wildeman, Orissa Oldenburger, Lianne van Dijken & Onno Crasborn

1 Algemene literatuur over vertalen: David Bellos (2012). Is That a Fish in Your Ear? The Amazing Adventure of Translation. London: Penguin Books. Mona Baker (1992/2011). In Other Words: A Coursebook on Translation. New York: Routledge. Lawrence Venuti, Ed. (2002). The Translation Studies Reader. New York: Routledge.

2 Bartho Kriek, ondertitelaar NOS, docent ondertiteling Instituut Tolken en Vertalers (ITV) Utrecht.

kundig

Famke [email protected] is afgestudeerd als tolk NGT in 2002 en tolkt sindsdien veel in het onderwijs en in christelijke settings. Op dit moment richt ze zich op de tolkengemeenschap in Uganda.

Orissa [email protected] Orissa is tolk NGT sinds 2002. Daarvoor danste en acteerde ze in verschillende professionele theatervoorstellingen. Door die achtergrond tolkt ze nu graag in het theater en geeft workshops over theatertolken.

Lianne van [email protected] behaalde in 2002 haar tolkdiploma, en deed daarna een studie algemene taalwetenschap aan de Universiteit van Amsterdam. Ze volgt op dit moment de internationale masteropleiding voor gebarentolken, EUMASLI.

Onno [email protected] studeerde in 2005 af aan de HU. Tot 2008 heeft hij veel getolkt, sindsdien is hij fulltime onderzoeker aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, en hoofd van de onderzoeksgroep Gebarentaal-linguïstiek die het Corpus NGT heeft gebouwd. Homepage: http://www.ru.nl/sign-lang.


To say or not to say


Efsli

De ALV van 2015 verliep niet zoals gewoonlijk. Alle bestuursleden van efsli, op Christian Peters uit Duitsland na, hebben de afgelopen maanden hun taken neergelegd. Als vice-president heeft Christian de rol van voorzitter op zich genomen. Aleksandra Kalata-Zawlocka uit Polen sprong in met het oog op toekomstig toetreden en Lorraine Leeson uit Ierland en Tobias Haug uit Zwitserland zijn tijdelijk ingestapt om het vereiste aantal van vier bestuursleden te vervullen. Na deze ALV zit de taak van Lorraine en Tobias erop en worden hun taken (stilzwijgend) over-genomen door Christopher Stone uit Engeland en Ivana Bućko uit Servië als zogeheten co-opted board members.

Na een voorstelronde en een Skype-gesprek met de Brusselse raadsman van efsli ter toelichting op de gekozen richting tot nu toe stond er allereerst een stemming op de (aangepaste) agenda. Tot de ALV was de termijn voor het aandragen van nieuwe

bestuursleden twintig weken, een onwerkbare situatie als iemand opeens aftreedt. Bovendien waren bestuursleden niet verkiesbaar via een elektronische stemming, eveneens niet praktisch binnen een organisatie als efsli, omdat de stem-gerechtigden maar eens per jaar op dezelfde locatie zijn. Er vond een stemming plaats over deze twee wijzigingen, die vervolgens unaniem werden aangenomen.

Door alle bestuursperikelen was het niet gelukt de vergaderstukken op tijd te versturen. Het jaarverslag en de jaar-rekening ontbraken tot op de dag van de vergadering en de begroting voor 2016 was zelfs helemaal niet beschikbaar, terwijl er eigenlijk een stemming had moeten volgen ter goedkeuring van die documenten. Deze stemming kon uiteraard niet doorgaan. In plaats daarvan stelde het bestuur voor na te denken over wat de leden wilden voor het komende jaar. Vanuit de zaal kwamen zorgen over het snelle opstappen van >>>

Deel één - De AGM, Efsli 2015Jetske Tinnevelt

Dit jaar waren er maar liefst 32 tolken gebarentaal van Nederlandse bodem op efsli aanwezig. Efsli is het Europees Forum voor Tolken Gebarentaal dat ieder jaar een conferentie organiseert. Dit jaar vond de conferentie plaats in Warschau, Polen, van 11 t/m 13 september. Efsli begint ieder jaar met een AGM ( Annual General Meeting), vergelijkbaar met de ALV van de NBTG en daarna zijn er lezingen, sessies en work-shops. Dit jaar werd de AGM vanuit de NBTG vertegenwoordigd door Jetske Tinnevelt, (penningmeester) en Wieteke van Genderen, (voorzitter ad interim). Jetske neemt ons hier in de Interpres even mee naar de AGM. In haar verhaal is te lezen hoe deze vergadering verliep.


bestuursleden en ook over het gebrek aan animo om zitting te nemen in het bestuur. Zonder (inzet van) leden is er geen efsli.

Efsli heeft van de Europese Commissie een operating grant gekregen, in principe voor drie jaar, waarvan 2015 het tweede jaar is. Deze subsidie brengt uiteraard een aantal eisen met zich mee op het gebied van financiën en verslaglegging. Van tevoren heeft efsli een plan ingediend waar de organisatie zich enigszins aan moet houden en met de huidige situatie zou het lastig worden om het plan voor 2015 volledig ten uitvoer te brengen. Er staat ook een verandering op stapel: de Europese Commissie gaat van subsidies op basis van de begroting van een organisatie naar subsidies met maximumbedragen (ongeacht de begroting).

Vragen als ‘’waar staat efsli voor?’’ en ‘’wat willen de full members?’’ kwamen tijdens de sessie aan de orde, hoewel er terecht de opmerking kwam dat het lastig is te oordelen over een situatie die je niet kent en plannen te maken zonder kaders die de mogelijkheden en onmogelijkheden aangeven. Wat wil efsli bieden en hoeveel tijd is daarvoor beschikbaar? Hoe wordt de subsidie vormgegeven, willen we die überhaupt nog als er zo veel bij komt kijken? De oude bestuursstructuur is verdwenen waardoor de verantwoordelijk-heid van het bureau, Lourdes Calle uit Spanje en Minke Salomé uit Nederland, niet altijd duidelijk is. Het bestuur kan niet alle verantwoordelijkheden op zich nemen in verband met de tijd, waardoor er veel taken bij het bureau terechtkomen. Een concrete visie voor de periode tussen nu en 2020 miste ook; door al het gedoe was men daar nog niet aan toe gekomen. Een werkdocument voor 2016 was er evenmin. Onder lichte druk stonden er vanuit de vergadering twee concept-werkgroepen op. Eentje daarvan zou zich de weken na de ALV gaan bezighouden met input voor het werkplan voor 2016. Hierover is intussen een vragenlijst rondgestuurd en de uitkomsten daarvan zijn aan het bestuur gegeven als input voor het komende jaar. De andere werkgroep gaat zich richten op efsli als organisatie; op de lange termijn dus.

Uiteraard kwam de afgelopen tijd ter sprake, het aftreden van bestuursleden en de brieven die door efsli zijn verspreid. Ondanks de focus op transparantie kwam er weinig verduidelijking over het proces dat binnen de organisatie had plaats-gevonden. Met alle respect voor de privacy


Efsli

van deze of gene, was het misschien toch praktisch geweest iets meer te vertellen over de gang van zaken.

Er was gelukkig ook tijd voor ‘’-gewone-’’ uitwisseling van informatie. Er waren maar liefst elf mensen aanwezig via het Special Attendance Fund. EULITA, de Europese vereniging van justitietolken en – vertalers, verzorgde een presentatie omdat ze graag de band met tolken gebarentaal in stand wil houden na afloop van het LITSearch-project. Ook efsliDI, de afdeling Dove tolken binnen efsli, vertelde kort over de bezigheden op dit moment.

De discussie was soms lastig. Hoe goed je Engels ook is, het blijft je tweede (derde, vierde?) taal. Zeker als de discussie gaat over complexe onderwerpen als EU-regels en er iemand tegenover je zit die vlot en scherp formuleert, heb je soms te veel

verwerkingstijd nodig om op het goede moment te zeggen wat je zou willen zeggen. Het is bovendien moeilijk inbreng te geven als je niet de juiste achtergrondkennis hebt. Het gesprek op de ALV ging dan ook vooral tussen het bestuur, Engeland, Duitsland, België en Nederland (met nogmaals veel dank voor de input vanuit de zaal). Dat vond ik, gezien het aantal aanwezige landen, wel jammer. Een gedegen voor-bereiding is voor een discussie zoals die dit jaar plaatsvond ook noodzakelijk, maar die voorbereiding was zonder stukken niet goed mogelijk. Niettemin vond ik het, hoewel slopend, erg boeiend om actief aan de ALV deel te kunnen nemen en de NBTG mede te vertegenwoordigen.

Nog in 2015 wordt er een extra ALV georganiseerd om (digitaal) te stemmen over de begroting en de nieuwe bestuursleden.

Jetske Tinnevelt en Wieteke van Genderen samen aanwezig bij de AGM, efsli 2015


Nooit gedacht dat het zó leuk zou zijn: tolken ontmoeten uit verschillende landen, interessante lezingen volgen en bij thuis-komst merken dat ik de opgedane kennis kon toepassen!

Het was voor mij de eerste keer dat ik naar een Efsli conferentie ging. Ik had er wel over gehoord en gelezen, maar ik dacht dat mijn Engels niet goed genoeg zou zijn om alles goed te kunnen volgen. Collegatolken die er geweest waren vertelden me hoe leuk ze het vonden. Er begon wel iets te kriebelen bij mij: “Misschien is het tóch wel leuk om een keer te gaan, pas dan kan ik ook beoordelen of ik het kan volgen, nu

kan ik er eigenlijk niets over zeggen”, zei ik tegen mijn collega. De kosten vielen me ook erg mee, dus ik hakte de knoop door en boekte een ticket. De eerste stap was gezet!

Zaterdag begon de eerste lezing om 9 uur ’s morgens. Wat een belevenis! Drie tolken gebarentaal naast elkaar op het podium, daarnaast de presentator(en), dan het scherm met de powerpointpresentatie/prezi die geprojecteerd werd, vervolgens een tolk International Sign en daarnaast nog het scherm waarop de tekst van de schrijftolken te lezen was. Hieronder zie je de situatie schematisch weergegeven.

Deel twee - Stemtolken, daarin raak je nooit uitgeleerd! Lea Schutte

Het thema van efsli was dit jaar: ‘’To say or not to say - challenges of interpreting from sign language to spoken language’’. Dit thema doelde op het tolken van gebarentaal naar gesproken taal. De conferentie, de workshops en de lezingen waren er vooral op gericht om te ontdekken waarom het tolken in deze richting door veel tolken gebarentaal als pittig wordt ervaren, en hoe we hier als tolken mee om kunnen gaan. Lea Schutte was aanwezig als deelnemer en vertelt over haar ervaringen.

Het thema van efsli was dit jaar: ‘’To say or not to say -‐ challenges of interpreting from sign language to spoken language’’. Dit thema doelde op het tolken van gebarentaal naar gesproken taal. De conferentie, de workshops en de lezingen waren er vooral op gericht om te ontdekken waarom het tolken in deze richting door veel tolken gebarentaal als pittig wordt ervaren, en hoe we hier als tolken mee om kunnen gaan. Lea Schutte was aanwezig als deelnemer en vertelt over haar ervaringen. Stemtolken, daarin raak je nooit uitgeleerd! Nooit gedacht dat het zó leuk zou zijn: tolken ontmoeten uit verschillende landen, interessante lezingen volgen en bij thuiskomst merken dat ik de opgedane kennis kon toepassen! Het was voor mij de eerste keer dat ik naar een Efsli conferentie ging. Ik had er wel over gehoord en gelezen, maar ik dacht dat mijn Engels niet goed genoeg zou zijn om alles goed te kunnen volgen. Collegatolken die er geweest waren vertelden me hoe leuk ze het vonden. Er begon wel iets te kriebelen bij mij: “Misschien is het tóch wel leuk om een keer te gaan, pas dan kan ik ook beoordelen of ik het kan volgen, nu kan ik er eigenlijk niets over zeggen”, zei ik tegen mijn collega. De kosten vielen me ook erg mee, dus ik hakte de knoop door en boekte een ticket. De eerste stap was gezet! Zaterdag begon de eerste lezing om 9 uur ’s morgens. Wat een belevenis! Drie tolken gebarentaal naast elkaar op het podium, daarnaast de presentator(en), dan het scherm met de powerpointpresentatie/prezi die geprojecteerd werd, vervolgens een tolk International Sign en daarnaast nog het scherm waarop de tekst van de schrijftolken te lezen was. Hieronder zie je de situatie schematisch weergegeven. Dat er meerdere tolken waren was meteen mijn geluk, want niet alle mensen die een lezing gaven waren moedertaalsprekers van het Engels. Als ik een woord niet begreep keek ik snel naar de tekst van de schrijftolk of naar de tolk International Sign. Zo kon ik de hele dag alles goed volgen en was ik verbaasd over hóe interessant ik het vond. Toen ik onderzoekers zoals Laurie Swabey en Brenda Nicodemus hoorde uiteenzetten hoe belangrijk het is dat je beide talen waarmee je werkt (gesproken taal en Gebarentaal) door en door kent, zodat je op goed niveau kunt stemtolken (waardoor de dove persoon volledig tot zijn recht komt), voelde ik me aangespoord om terug in Nederland me nóg meer in te zetten voor mooie stemtolkuitingen.


Efsli

Dat er meerdere tolken waren was meteen mijn geluk, want niet alle mensen die een lezing gaven waren moedertaalsprekers van het Engels. Als ik een woord niet begreep keek ik snel naar de tekst van de schrijftolk of naar de tolk International Sign. Zo kon ik de hele dag alles goed volgen en was ik verbaasd over hóe interessant ik het vond. Toen ik onderzoekers zoals Laurie Swabey en Brenda Nicodemus hoorde uiteenzetten hoe belangrijk het is dat je beide talen waarmee je werkt (gesproken taal en Gebarentaal) door en door kent, zodat je op goed niveau kunt stemtolken (waardoor de dove persoon volledig tot zijn recht komt), voelde ik me aangespoord om terug in Nederland me nóg meer in te zetten voor mooie stemtolkuitingen.

Aan het einde van de zaterdagmiddag heb ik twee workshops gevolgd, waarvan één me bijzonder aansprak. Het onderwerp was: ‘How would you like to be fed?’, gegeven door Shaurna Dickson en Paul Belmonte. Ik kwam terecht naast een horende Servische tolk Gebarentaal, met

wie ik zou gaan samenwerken tijdens de workshop. Oef…, dat leek me nogal wat! De bedoeling was om International Sign af te zien van een filmpje op de beamer en vervolgens te stemtolken wat je zag. De drempel was daarvoor gelukkig niet te hoog gemaakt door de workshopleiders, omdat ze zeiden dat de kwaliteit van stemtolken nu niet belangrijk was, maar dat we ons alleen zouden richten op oefenen met hoe je gesteund wilt worden door je collegatolk tijdens het tolken. Ik heb daar geleerd dat het handig is om papier en een stift mee te nemen, zodat mijn collega zo bijvoorbeeld gevingerspelde woorden of jaartallen op kan schrijven.

Een ander voorbeeld van wat ik geleerd heb is dat je heel duidelijk kunt aangeven hoe je het prettig vindt om gesteund te worden als je het ‘even niet ziet’, of als je de draad kwijt bent. Ik heb gemerkt dat ik het prettig vind dat mijn collega het gemiste stuk zelf stemtolkt, nadat ik door middel van een stootje met mijn elleboog heb aangegeven dat ik het gemist heb. >>>


Dat kan overigens alleen als je naast elkaar zit. Daarna geeft mijn collega mij dan de beurt terug door na een paar zinnen op te houden met praten. Dat werkte voor mij heel prettig! Ik heb gemerkt dat ik juist nóg meer van mijn apropos raak als ik zinnen ingefluisterd krijg door mijn collega. Een enkel woord werkt soms wel, als mijn collega merkt dat ik naar een woord zoek. Té snel dingen ingefluisterd krijgen werkt niet prettig, het geeft mij zenuwen. Als je zelf de actieve tolk bent is het heel erg prettig als je zelf kunt bepalen wanneer je iets nodig hebt van je collega, vind ik. Bovendien is het prachtig als je elkaar kunt steunen en bemoedigen door te knikken of even een opgestoken duim op de knie van je collega te leggen. Dan voel je dat je op de goede weg zit. Het is soms immers zoeken om precies het juiste woord te vinden voor een bepaald gebaar. Als passieve tolk een bemoedigende houding aannemen, klaarstaan voor je actief tolkende collega helpt enorm! Een goed uitgangspunt is dat je een team bent. Om dat te ervaren met deze Servische tolk was heel erg prettig en leerzaam.

In een van de weken na het efsli congres had ik een tolkopdracht waarbij ik tien dove mensen zou gaan stemtolken in een setting van een dovenvereniging tijdens een korte vergadering. Normaal gesproken vind ik dat best spannend. Wat bleek: ik heb nog nooit zo relaxed zitten stemtolken! Ik merkte dat door de kennis die ik had opgedaan, alle tips en trucs die ik gehoord had, ik veel meer rust had om verwerkingstijd te nemen en op betekenisniveau te tolken.

Ter afsluiting staan hieronder enkele zinnen die ik opgeschreven heb bij efsli, die weergeven wat me heeft geholpen later in de praktijk:

Anna-Lena Nilsson: “Denk goed na over wie er aan het woord is. Dat zegt veel over iemand. Enkele handvatten: Waar komt iemand vandaan? Wat is het geslacht, de leeftijd, de status en de professie van de dove persoon? Welke gevoelens toont hij/zij?” Haar conclusie was: “Blijf nieuwsgierig, blijf studeren en blijf je ontwikkelen als tolk”.


Efsli

Stephanie Feyne: “Gebruik geen ‘Eeeehm…’ tijdens het stemtolken als de dove persoon dat niet laat zien. Pas ook op voor een valse start als je stemtolkt (beginnen met praten, daarna je zin afbreken en opnieuw met een zin beginnen). Het uiten van een valse start kan de horenden een heel ander beeld geven over de dove persoon.” Een voor-beeld daarbij is dat de dove persoon onzeker over kan komen omdat het lijkt alsof hij/zij niet goed weet wat hij/zij wil zeggen, terwijl je als tolk té snel de gebaren geïnterpreteerd hebt, waardoor het nodig is dat je jezelf verbetert.

Een reden om een valse start te vermijden is omdat je prettiger kunt luisteren als er volzinnen geuit worden. Ze zei ook: “Wat je gelooft, dat doe je, als je gelooft dat je meerdere opties hebt, heb je meer keus.”

Uit het laatste citaat blijkt dat het dus onder andere aan komt op wie je zelf bent en wat je over jezelf gelooft. Ik dacht voordat ik naar deze opdracht ging: ik kán het! En ook: ik ga deze dove personen zo veel mogelijk tot hun recht laten komen, en níet beginnen met tolken voordat ik zeker weet wat er gezegd wordt. Dat gaf me veel meer rust. Wat een verrijking!! Stemtolken is ineens veel leuker geworden!! Volgend jaar september is efsli in Griekenland, Athene. Ik hoop dat het me lukt om ook daar weer van de partij te zijn.

Volgend jaar vindt efsli plaats van 9 t/m 11 september in de hoofdstad van Griekenland, Athene. Ben jij er bij?

Ik ben dol op mijn man en mijn familie, houd van lekker eten, diepzinnige gesprekken en veel tijd doorbrengen met vrienden. Door creatief bezig te zijn krijg ik nieuwe energie, heerlijk om regelmatig praktisch bezig te zijn met je handen en dingen te creëren. Nieuwe uitdagingen aangaan op persoonlijk vlak en op werkgebied maakt het leven rijk. Mijn basis is het geloof, de Bijbel, waar ik altijd weer heel veel mooie dingen in ontdek! [email protected]

‘ Blijf nieuws-gierig, blijf studeren en blijf je ontwik-kelen als tolk’


EfsliTwitter-feed

Interpres@Interpres1 Sep 13 We gaan weer naar huis. Totvolgend jaar, in Griekenland! ‘It’s all Greek to me!’ #efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 13 ‘Ik ben alleen maar de tolk’ - laten we afspreken dat niet meer te gebruiken. Het doet geen recht aan ons werk. @AnnaLenaNilsso3 #efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 13 Thema’s van deze conferentie: samenwerken, cognitie, justitie, eigen kennis en emoties. Al dit leidt tot effectieve strategieën. #efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 13 Laatste onderdeel van deze conferentie: Deelnemers aan de workshops van gistermiddag vertellen wat ze hebben gedaan. #efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 13 Als je weet hoe talen structureel in elkaar zitten dan heb je gereedschap om een goede vertaling te maken. Petitta ea #efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 13 Wat doe je als een dove spreker zich introduceert met zijn naamgebaar? Welke strategieën heb je dan? #efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 13 ‘Samenwerken’ met een tolk in plaats van die ‘gebruiken’ levert betere resultaten op #efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 13 Hilde Haualand en Torill ringsø vertellen hoe ze hebben samengewerkt tijdens Hildes drie jaar durende promotietraject. #efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 13 Goedemorgen, dag 2! @brettbest presenteert haar onderzoek. Welke strategieën worden gebruikt bij International Sign --> Eng?#efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 12 ‘Mijn werk is geen speeltuin’ zegt dove deelnemer aan @tolkirma’s onderzoek naar stemtolken vanuit Doof perspectief. #efsli2015


Efsli

Interpres @Interpres1 Sep 12 Uit @tolkirma’s onderzoek blijkt dat 70% vd Nederlandse tolken zich meer comfortabel voelen als ze tolken naar hun tweede taal #efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 12 Een culturele brug slaan bij het tolken van NGT naar Nederlands. Door Irma Sluis@tolkirma #efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 12 Mensen die luisteren naar een tolk geloven dat alles wat deze tolk produceert een letterlijke weergave is van het origineel. #efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 12 Welk beeld vormen horende mensen zich Dove professional als ze luisteren naar deze professional via een tolk? Stephanie Feyne #efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 12 Een professionele tolk is opgeleid en weet hoe een gesprek verloopt. Dat moet je niet overlaten aan ‘amateurs’. @AnnaLenaNilsso3 #efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 12 Tolken v #gebarentaal naar gesproken taal vinden we moeilijk. @AnnaLenaNilsso3 heeft n aantal mogelijke verklaringen. #keynote #efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 12 Goedemorgen! #efsli2015 - we gaan beginnen!

NBTG @NBTG_NL Sep 11 Uiteraard is de NBTG vandaag ook aanwezig bij de AGM van Efsli.

Interpres @Interpres1 Sep 10 Nog 1 nachtje slapen... #efsli2015

Interpres @Interpres1 Sep 2 Interpres Retweeted efsli Na #wasli2015 is de Interpres ook present op #efsli2015 om verslag te doen: Interpres added, efsli @efsli efsli conference countdown! 11-13 Sept in Warsaw, 288 people registered. Are you coming? Use the hashtag #efsli2015. Please retweet


Mijn overtuiging is al jaren dat doven en slechthorenden kunnen telefoneren. Dankzij ontwikkelingen op wetmatig, beleidsmatig en technologisch vlak kunnen doven en slechthorenden nu meer dan ooit beschikken over toegan-kelijke telecommunicatiemiddelen. Het concept Total Conversation speelt hier-in een grote rol. Tolken kunnen een belangrijke rol vervullen bij het beken-der maken van de mogelijkheden voor toegankelijke telecommunicatie voor doven en slechthorenden. Daarom een persoonlijk pleidooi voor de promotie van Total Conversation door tolken.

Al jaren zet ik mij in voor het toegankelijk(er) maken van telefonie voor doven en slechthorenden. Zo heb ik gewerkt bij AnnieS; het bedrijf dat mobiele teksttelefoons leverde en Total Conversation op de smartphone in Nederland introduceerde. Daarnaast werkte ik voor het project Kwaliteitscriteria TeleTolk van Dovenschap, met als resultaat onder andere een onderzoeksverslag, instructies voor het gebruik van Total Conversation, een website en duidelijke kwaliteitscriteria voor het teletolken. En tegenwoordig zet ik mij namens het Platform doven, slechthorenden en tos als belangenbehartiger in voor het verbeteren van de toegankelijkheid van

telecommunicatie alsmede van 112 voor doven en slechthorenden. Mijn boodschap al die jaren: doven en slechthorenden kunnen telefoneren.

Vaak verkondig ik deze boodschap in weerwil van wat velen denken en/of beweren. Veel doven en slechthorenden weten onvoldoende over dát en vooral hóe zij kunnen telefoneren. Ook tolken zijn niet altijd even goed op de hoogte. Terwijl op internet ruim voldoende informatie is te vinden over toegankelijke telefonie voor doven en slechthorenden.* Kort samengevat kunnen doven en slechthorenden met Total Conversation-software op computer, smartphone en/of tablet bellen met elkaar en met horende personen, bedrijven en instanties via beeld- en tekstbemiddelingsdienst KPN Teletolk. Mijn meer specifieke boodschap de laatste drie jaar: doven en slechthorenden kunnen telefoneren, met Total Conversation. Met Total Conversation kan in real-time beeld, geluid en tekst simultaan over en weer worden verzonden. Dus is het mogelijk om gelijktijdig te spreken, te gebaren en/of te typen. Dat maakt Total Conversation uitstekend geschikt voor doven en slechthorenden en voor het inschakelen van een tolk naar keuze, op afstand. Total Conversation is een

Drie vliegen in één klap met Total Conversation Column Wouter Bolier - [email protected]


telecommunicatieconcept op basis van internationale (internet)telefonie-standaarden, waardoor verschillende merken Total Conversation-software onderling met elkaar kunnen communiceren. Dat is gelijkwaardig aan spraaktelefonie voor horenden, waarbij iedereen met elkaar kan bellen ongeacht het merk telefoontoestel of telefonieprovider. De Telecomwet schrijft Total Conversation voor als technologische standaard voor de telefonische bemiddelingsdienst, dat is nu KPN Teletolk. Daarnaast is in Europees verband afgesproken dat alarm- nummer 112 via Total Conversation bereik-baar moet zijn voor doven en slechthorenden. Met Total Conversation beschikt een dove of slechthorende persoon over één communicatiemiddel voor alle belangrijke vormen van toegankelijke telecommunicatie: telefonie, tolk op afstand en 112. Drie vliegen in één klap dus, met Total Conversation!

Met de mogelijkheden van de huidige informatie- en communicatietechnologie kunnen doven en slechthorenden tegenwoordig kiezen uit een breed aanbod van communicatie(hulp)middelen. In de horend-georiënteerde wereld waarin wij vandaag de dag leven is de standaard voor directe telecommunicatie nog altijd bellen. Spraakbellen om precies te zijn. Vraag jezelf als goed horende lezer maar eens af hoeveel, hoe vaak, met wie en waarvoor je afgelopen week hebt gebeld. Of check je telefoonrekening. Grote kans dat je heel wat minuten hebt getelefoneerd met heel wat personen. Mijn grote wens is dat doven en slechthorenden net zo veel en vaak bellen op een gelijkwaardige en toegankelijke manier zodat zij meer toegang kunnen hebben tot de maatschappij. Dat kan dus met Total Conversation.

Tolken kunnen een belangrijke rol vervullen voor wat betreft de bekendheid en het stimuleren van het gebruik van Total Conversation. Tolken kunnen bijvoorbeeld bij een aanvraag voor het tolken van een telefoongesprek aan de tolkgebruiker adviseren om hiervoor voortaan Total Conversation en de bemiddelingsdienst te gebruiken. Bij tolk-op-afstand-opdrachten kunnen tolken samen met tolkgebruikers Total Conversation gebruiken. Met als resultaat: een betere en efficiëntere besteding van tolken telecom-voorzieningen, betere doorgroeimogelijkheden voor het gebruik van een tolk op afstand en tolkgebruikers die makkelijker toegang hebben tot informatie en tot de maat-schappij. Dit bevordert de empowerment, de emancipatie en de participatie van doven en slechthorenden. Wanneer doven en slechthorenden actiever meedoen in de samenleving zullen zij vaker een beroep doen op tolken. Meer Total Conversation leidt uiteindelijk dus tot een win-win-situatie voor tolken en tolkgebruikers. Daarom doe ik een moreel appèl aan tolken: promoot en stimuleer het gebruik van Total Conversation!

1 http://www.kwaliteitteletolk.nl/wat-is-total-conversation/ http://toegankelijk.nu/aanbeveling-bereikbaar-heid-112-op-europees-niveau-3695.html http://toegankelijk.nu/plaatjes/user/Verklaring%20112%20EU.pdf

2 http://www.reach112.eu/ressource/static/files/reach112_white_paper.pdf

* Meer informatie: www.kwaliteitteletolk.nl, www.toegankelijk.nu, www.kpnteletolk.nl


Eind juli kregen we als tolkleden het positieve NBTG-nieuwsbericht dat er een nieuwe beleidsmedewerker was gevonden! Nadat Markell deze functie zes jaar lang op een fantastische manier had vervuld, leek het even spannend te worden of er (op tijd) een opvolger gevonden kon worden. Nu was het dus zover! Snel las ik het bericht door op zoek naar de naam…..Monica Hübner? Voor mij geen bekende naam… even Google geraadpleegd, maar ik kwam niet verder dan een Duitse ski-kampioene, hetgeen niet zo waarschijnlijk leek. De leden werden nog even in spanning gehouden, want de visuele kennis-making volgde pas na Monica’s vakantie. In dit filmpje op de website stelde Monica zich kort voor, vertelde over haar werk en opleidingen en gaf aan dat ze zich verheugde op haar werkzaamheden als beleids-medewerker. Daarmee bleven

echter nog veel vragen onbeantwoord…Vandaar het initiatief van de redactie om in deze Interpres een interview te plaatsen met Monica. Ik kreeg het verzoek om dit vraaggesprek te houden, een mooie kans om nader met Monica kennis te maken. Dus voor iedereen die net als ik nieuwsgierig is naar onze nieuwe beleidsmedewerker, hierbij de kans om haar beter te leren kennen!

Ha Monica, leuk idee om alvast een kennismakingsfilmpje te laten zien! We hebben op die manier al een indruk gekregen van je opleidingen en werkervaring, maar nog niet veel gehoord over je persoonlijke leven…Zou je iets meer over jezelf willen vertellen?

Hoi Josje, leuk dat jullie mij de gelegenheid bieden om wat meer over mijzelf te vertellen, zeker omdat ik

Interview Monica Hübner beleidsmedewerker NBTG


interview

waarschijnlijk niet persoonlijk kennis kan maken met álle leden. Ik woon samen met Frans (al bijna 24 jaar) in een mooi kneuterig dorp: Ammerstol in de Krimpenerwaard. Daarvoor hebben we lange tijd in Rotterdam gewoond, dus het was even wennen, die overgang naar het platteland. Samen hebben we een zoon van 13 jaar die mij inmiddels in lengte al voorbijgestreefd is. Naast het werk voor de

NBTG doe ik ook (losse) opdrachten voor andere werkgevers vanuit de maatschap waarin ik samen met mijn partner werk. Zo verzorg ik bijvoorbeeld de productie en de research voor een documentaire over een oud industrieel gebouw in Tilburg dat zijn vroegere functie verloren heeft en waar nu een herbestemming voor komt.

Je hebt een juridische achtergrond en daarna gekozen voor grafische vormgeving, wat maakte dat je die stap hebt genomen?

Ik heb van jongs af aan graag ‘gecreëerd’: tekenen, een tijdschrift in elkaar zetten, kleding maken enz. Maar ik kon ook goed leren, en aangezien mijn ouders mij ook meer stuurden richting een universitaire opleiding, heb ik daarvoor gekozen toen ik 18 was. Later kwam alsnog die behoefte om een creatieve opleiding te doen boven-drijven en besloot ik grafische vormgeving te studeren aan de kunst-academie in Rotterdam. >>>

‘ Ik heb van jongs af aan graag ‘gecreëerd’: tekenen, een tijdschrift in elkaar zetten, kleding maken enz.’


En dan nu beleidsmedewerker bij de NBTG! Je bent op 1 september begonnen met je functie als beleidsmedewerker; hoe zou je je ervaringen in deze eerste weken omschrijven?

De eerste weken waren nog relatief rustig. Ik heb met Markell een overdrachtswerkdag gehad en met het bestuur vergaderd. Zo kreeg ik een idee van wat er allemaal speelde binnen de vereniging. Maar ik had in augustus ook al een overleg met Dovenschap over de nieuwe landelijke regeling voor de tolkvoorziening. Het duizelde mij nog tijdens die bespreking en ik kon niet altijd volgen waar ze het over hadden. Op 14 september was de bespreking hierover met de Ministeries van VWS, SZW en OCW, dus ik heb me van tevoren wel goed ingelezen. En meteen daarna begon de kwestie met het UWV te spelen. Het bestuur en ik hebben in die tijd druk met elkaar gemaild en geappt. Het was ook nog een hele klus voor ons om alle vragen die leden hadden ingestuurd voor het UWV, na een oproep van onze kant, in één goede brief samen te vatten.

Wat heeft gemaakt dat je voor deze functie hebt gekozen in een wereld die voor jou compleet nieuw is?

Ik was meteen geïnteresseerd in de functie omdat die geheel eigen geheime taal, de gebarentaal, mij wel fascineert. Ik had ook het idee dat mijn vroegere werk als juridisch medewerker bij de Commissie gelijke behandeling wel raakvlakken zou hebben met het werk voor de NBTG.

Maar verder heb je helemaal gelijk dat de wereld van tolken gebarentaal mij totaal onbekend was.

Hoe denk je dat je je vorige werkervaring kunt inzetten in deze nieuwe functie?

Als beleidsmedewerker moet je voortdurend schakelen tussen verschillende mensen en instanties om zaken voor elkaar te krijgen. Dat heb ik wel geleerd in alle functies die ik tot nu toe heb uitgeoefend. Vooral in mijn werkzaamheden als projectleider bij het architectuurcentrum moest ik op de hoogte zijn van wat er speelde in de stad, overleg voeren met de gemeente, met de architectenbond, met de achterban.

Verder heb ik in de loop der jaren gemerkt, dat juridische kennis, en vooral een daarmee gepaard gaand analytisch vermogen, altijd van pas komt. Ook in deze korte periode is er al een aantal keer een beroep gedaan op mijn juridische kennis, hoewel ik daar niet voor aangenomen ben.

Wat ook goed van pas komt, is dat ik als juridisch medewerker bij de Commissie gelijke behandeling als advocaat en later als projectleider bij het architectuurcentrum in Breda heel veel beleidsstukken, brieven, projectplannen, nieuwsbrieven en folders heb geschreven. Voor de NBTG wordt ook veel schriftelijk gecommuniceerd, zeker naar de officiële instanties.

En tot slot heb ik als advocaat natuurlijk de belangen van mijn cliënten vertegenwoordigd. Ook die ervaring neem ik mee in mijn functie als beleidsmedewerker.


Wat zijn je ambities voor de functie van beleidsmedewerker?

De functie van beleidsmedewerker is natuurlijk in de eerste plaats om het beleid van het bestuur te ondersteunen en uit te dragen. We hebben een bestuur met veel ambitie en energie dat graag zou zien dat hun beroep nog verder geprofessionaliseerd wordt. Dat is een goed streven waar ik ook mijn bijdrage aan wil leveren.

Wat ik daarnaast belangrijk vind is dat we samenwerkingsverbanden met andere stakeholders versterken om meer beleidsdoelen van de NBTG te kunnen realiseren.

Met hetzelfde doel voor ogen is het ook van belang om het ledenaantal van de NBTG te vergroten.

Wat heb je van ons als leden nodig om je werk goed te kunnen doen?

Ik wil vooral graag van de leden blijven horen waar zij tegenaan lopen bij de uitoefening van hun beroep, vooral omdat ik zelf geen tolk ben natuurlijk. Ik vind dat ik al fantastisch veel feedback krijg van de leden. Destijds bij de oproep om vragen aan de UWV te stellen, en daarna weer toen wij input vroegen voor ons gesprek bij Berengroep én bij de enquête over het RTG. Alle vragen en opmerkingen geven meteen een goed beeld van wat er gaande is, wat er leeft onder de tolken.

Wat zie je als grootste uitdaging in de functie van beleidsmedewerker?

Een grote uitdaging is natuurlijk om de landelijke regeling tot een goed einde te brengen, maar ook om de overgangsfase vanwege de bemiddeling en uitvoering van de leefuren door Berengroep zo soepel mogelijk te laten verlopen voor de leden, voor zover dat in mijn mogelijkheid ligt. Over deze en andere uitdagingen vertel ik wat meer in mijn column.

Op zaterdag 28 november op de ALV/NBTG-dag is Monica ook aanwezig, dus dat wordt de kans om haar live te ontmoeten. Voor nu namens alle leden nogmaals van harte welkom, Monica, en heel veel succes in deze nieuwe functie!

Josje Muntendam

interview

‘ Als beleidsmedewerker moet je voortdurend schakelen tussen verschil-lende mensen en instanties om zaken voor elkaar te krijgen’


Zzp’ers werken flexibele uren, zij werken voor verschillende opdrachtgevers en hebben een variabel inkomen. En dit zijn precies de redenen waarom banken vaak huiverig zijn om zzp’ers een hypothecaire lening te verstrekken. Meestal wordt de eis gesteld dat men tenminste over drie jaarcijfers moet beschikken alvorens men een hypothecaire lening van de bank kan krijgen, enkele uitzonderingen daar gelaten. Banken berekenen de hoogte van de hypotheek in beginsel aan de hand van een inkomen waarbij wordt uitgegaan van het gemiddelde van de afgelopen drie jaar, het

bedrijfsresultaat wordt hierbij als basis genomen. Er wordt te weinig aandacht besteed aan het bestendige inkomen (het inkomen dat een realistisch beeld geeft over het gehele werkende leven van de zzp’er alsmede een prognose geeft voor het te verwachten inkomen in de toekomst) terwijl dit wel in de Gedragscode Hypotheek Financiering staat vermeld.

Voor een hypotheek met NHG (Nationale Hypotheekgarantie, red.) gelden weer andere regels en wordt er gekeken naar het inkomen dat uit de laatste drie

Zzp’ers werken voor eigen rekening en risico. Zij zijn zelf verantwoordelijk voor hun pensioen, arbeidsongeschiktheid en het voorzien in een buffer. Opvallend is dat veel zzp’ers tegen knelpunten aanlopen daar waar het aankomt op het afsluiten van een hypothecaire lening. Zzp’ers willen zelf invloed hebben op het soort hypo-theek dat zij afsluiten en willen een product dat aansluit op hun wensen. En hier ligt een probleem. Banken beschouwen zzp’ers als risicovolle groep en stellen hoge eisen alvorens een hypothecaire lening af kan worden gesloten. Dit terwijl er niet of nauwelijks aandacht wordt besteed aan aspecten zoals de zelfstandigenaftrek en het bestendige inkomen van zzp’ers. PZO-ZZP is van mening dat hierin verande-ring moet komen en dat zzp’ers betere mogelijkheden geboden moeten worden om een hypotheek te verkrijgen.

Ook zzp’ers verdienen een goede hypotheek!


inkomstenbelastingaangiften is berekend. Voor zzp’ers die geen jaarcijfers kunnen tonen van de afgelopen drie jaren wordt geen enkele uitzondering gemaakt. Verdient een zzp’er in één jaar bovengemiddeld goed en kan hij voorzien in de hypotheeklasten, maar kan hij geen drie jaarcijfers publiceren,

dan geen hypotheek via de NHG. Conclusie, veel zzp’ers lopen tegen een muur aan van regels, terwijl zij over de middelen beschik-ken om een hypothecaire lening af te kunnen sluiten!

PZO-ZZP is van mening dat zzp’ers meer mogelijkheden moeten hebben om een hypothecaire lening af te sluiten ongeacht de flexibele uren, het variabele inkomen, de jaarcijfers en de belastingaangiften. Er zou veel meer aandacht moeten worden besteed aan het bestendige inkomen.

PZO-ZZP richt haar lobby hieromtrent zowel richting de politiek, maar tevens richting de banken.

In deze periode, de tijd van het ‘nieuwe werken’, is het tijd voor verandering, waarbij de zzp’er een volwaardige plek krijgt binnen onze maatschappij. Hier hoort ook de toegang tot het verkrijgen van een hypothecaire lening bij.

Marieke Lips

‘ PZO-ZZP is van mening dat zzp’ers meer mogelijk-heden moeten hebben om een hypothecaire lening af te sluiten ongeacht de flexibele uren’

PZO

Marieke Lips


Tolken met een mastergraad Column Beppie van den Bogaerde - [email protected]

Onlangs sprak ik met praktijkmensen over het tolken in het onderwijs, in de zorg, op het werk en in het privéleven, en wat nu een ‘goede’ tolk maakt. Wij (met z’n allen) hebben langzamerhand wel een idee wat er allemaal komt kijken bij ‘goed tolken’. De wensen van klanten ten aanzien hiervan lopen enorm uiteen, afhankelijk van situatie, aanwezigen, onderwerp, persoonlijke voorkeuren etc. Er is (lopend) internationaal onderzoek naar wat ‘goed tolken’ inhoudt en hoe je dat vormgeeft en dit levert kennis op die we kunnen gebruiken om studenten/afgestudeerden beter te trainen en te ondersteunen in hun praktijk. Zulk onderzoek wordt onder andere uitgevoerd door masterstudenten.

Bij IGTD hebben we enkele masterstudenten met een tolkachtergrond – welke kennis zoeken zij? En hoe kunnen we werken aan het verbeteren van hun gebarentaal- en tolkvaardigheden tijdens de studie? Want we weten dat juist in de praktijk nog zoveel bijgeleerd wordt op het gebied van NGT, NmG en Nederlands. Hoe operationaliseren we dit in ons mastercurriculum? Op 2 december a.s. presenteren de afstudeerders van EUMASLI in Antwerpen hun eindonderzoek. Ik ben zo benieuwd wat de masteropleiding deze studenten nu heeft gebracht: vinden zij dat hun metakennis en internationale ervaring ze ook daadwerkelijk beter laat tolken? En hoe is dat gemeten?En is het wellicht interessant om in dit verband te vermelden dat binnenkort de

C1 en C2 beschrijvingen van het ERK (Europees Referentiekader voor Talen) van het ProSign project gepubliceerd worden op de ECML website . Het doel is dat de descriptoren van deze hoge taalniveaus in de verschillende gebarentaalopleidingen in Europa ingebed zullen worden, en dat er onderzoek komt of de niveaus ook daadwerkelijk gehaald worden. Verder is natuurlijk ook belangrijk uit te vinden of de descriptoren betrouwbaar zijn: kloppen de beschrijvingen met de werkelijkheid? Feedback op ons werk is net zo belangrijk als het ontwikkelen zelf: juist het cyclische aspect van onderzoek is onontbeerlijk: nieuwe kennis ontwikkelen, dit in de praktijk brengen, evalueren en zien of de nieuwe kennis ook daadwerkelijk het gewenste effect heeft, en zo niet, aanpassen en opnieuw evalueren.

Bij dit type onderzoek is samenwerking tussen de mensen in academia (bachelors/ masters/ promovendi en senior onderzoekers) en mensen in de praktijk (tolken, de horende en dove klanten) natuurlijk van groot belang. Aangezien het lectoraat Dovenstudies nog vier jaar onderzoek mag doen, zijn wij aan het bezien of we niet een groep mensen uit praktijk en onderzoek samen zouden kunnen brengen. Wordt vervolgd dus.

1 EUMASLI http://www.humak.fi/wp-content/uploads/sites/25/2015/09/EUMASLI-Antwerp-schedule-1215b.pdf

2 http://www.ecml.at/F5/tabid/867/Default.aspx


Kun jij goed plannen en vooruitdenken? Beantwoord je een paar keer per week je e-mail?

Staan je antennes afgesteld op ‘nieuws’ in het tolkenwerkveld? Lees dan verder!

De redactie van de Interpres is per direct op zoek naar

RedactieledenDe Interpres is al jarenlang hét vakblad voor tolken Nederlandse gebarentaal, vormgegeven

door de NBTG. De Interpres wordt gerund door bevlogen vrijwilligers. Je hoeft zelf geen schrijver te zijn om de redactie te komen versterken. De redactie is met name een team dat

contact houdt met de ‘schrijvers in het veld’. We vragen mensen buiten de redactie om iets te schrijven, we houden een interview, of bedenken een andere ludieke manier waarop nieuws

op een prettig leesbare manier bij de lezer terecht kan komen. De tijdsinvestering per redactielid is gemiddeld 2 uur per week. We vergaderen 4 keer per jaar.

We willen als NBTG graag een Interpres maken waar lezers door geïnspireerd worden, die aanzet tot zoeken naar nieuwe informatie, naar verdieping en verbreding van ons vak. In de

bijdragen die we plaatsen, streven we ernaar om een goede koppeling te maken tussen theorie en praktijk. We willen daarom in de bijdragen graag een verbinding lezen met een theoretisch kader, een vergelijking met hoe hetzelfde soort onderwerp speelt in het buitenland, of met een

andere verbredende factor.

Kun jij je vinden in bovenstaande visie, houd je van vooruitdenken, e-mail beantwoorden, creatief denken, ben je procesgericht en heb je zin in een nieuwe uitdaging? Dan maken we

heel graag kennis met je! Stuur je reactie naar: [email protected]

Nieuwe Tolkleden: Devana de BoerNelleke HaaijerAnneke JanssenWillemien Haverdings-Bot

Bedankt! Monique van Hattum en Noortje Verhallen, hartelijk dank voor jullie jarenlange enthousiaste inzet in de redactie van de Interpres!


Hoe zagen de onderzoeken eruit? Lianne doet onderzoek naar het nemen van ethische beslissingen tijdens een tolkopdracht. Emmy’s onderzoek is gericht op weglatingen: welke weglatingen maken we tijdens het tolken en waarom. Beide onderzoeken hadden een eigen aanpak. Voor het onderzoek van Lianne heb ik na vijf verschillende tolkopdrachten een dagboek

bijgehouden over beslissingen die ik heb genomen tijdens de tolkopdrachten. Daarna kregen we drie webinars waarbij we les kregen in een theorie, het Demand-Control Schema van Dean and Pollard (2013) , die we kunnen toepassen in het nemen van beslissingen. Na deze webinars was er een dag waarbij we (twee collega’s en ik) les kregen van Lianne in de theorie en daar samen over in discussie

Mogen we je onderzoeken?

Dit jaar zijn een flink aantal collega’s bezig met het volgen van de opleiding EUMASLI (European Master for Sign Language Interpreting), waaronder Lianne van Dijken en Emmy Kauling. Zij vroegen mij beiden om aan hun onderzoek mee te doen. Hoewel ik wist dat mijn agenda een uitdaging ging vormen, heb ik toch toegezegd om met beide onderzoeken mee te doen. Ik vind het namelijk zeer waardevol dat iemand ons vak onder de loep neemt en wij ons daardoor verder kunnen ontwikkelen. Het verschilde per onderzoek hoeveel tijd ik eraan kwijt was, maar ik werd bij beide onderzoeken gewezen op het feit dat ik me te allen tijde mocht terug- trekken uit het onderzoek. Hierdoor voelde ik niet de druk dat als ik in tijdnood kwam, ik verplicht was om het af te maken.


gingen. We bekeken voorbeelden uit de praktijk, om daardoor weer tot ontdekkingen te komen. Na deze energieke, interessante dag kregen we weer de opdracht om nogmaals een dagboek bij te gaan houden na verschillende tolkopdrachten. Het tweede dagboek bevatte dezelfde vragen als het eerste dagboek. In totaal was ik als participant ongeveer 20 uur kwijt met dit onderzoek.

Emmy’s onderzoek was van kortere duur voor de deelnemers en hield in dat elke deelnemer een dagdeel naar de universiteit

ging om een stuk te tolken. De opstelling was in een lokaal met een smartboard, camera, een dove student voor wie getolkt zou worden en Emmy die aantekeningen maakte tijdens het tolken. Als inleiding kreeg ik het onderwerp van het college te horen. Het college was opgenomen en werd in beeld en geluid afgespeeld via het smart-board. Op het beeld was de presentatie zichtbaar. Na de inleiding ging het college verder en begon ik met tolken; dit duurde ongeveer 30 minuten. Hierna namen we afscheid van de dove student en gingen Emmy en ik mijn opgenomen vertolking terugkijken, waarbij we specifiek de keuzes met betrekking tot weglatingen bespraken. Dit gaf inzicht in de tolkstrategieën die ik gebruikte, of in andere oorzaken die van toepassing waren op een weglating in mijn vertaling.

Beide onderzoeken waren heel verschillend in opzet, en verschilden ook in tijds-investering. >>>

Winnie de Beer, ([email protected]), afgestudeerd tolk NGT in 2009, SIGV gediplomeerd in 2012. Thema’s die voor Winnie belangrijk zijn in haar vak: samenwerking, collegialiteit en professionaliteit .

‘ Het verschilde per onderzoek hoeveel tijd ik eraan kwijt was’


Ondanks de verschillen hebben beide onderzoeken me veel opgeleverd. Ik heb beide keren met collega’s kunnen discussiëren over een bepaald thema in ons tolkvak. Dit gaf voor mij - en ik neem aan dat ik ook voor hen kan spreken - een verdieping in ons vak. Het zorgt ervoor dat je een onderwerp vanuit verschillende invalshoeken kan bekijken en door daar ook de tijd voor te nemen, maak je een verdiepingsslag. Daarnaast zorgden de discussies ervoor dat er vragen werden gesteld waar ik normaliter in mijn dagelijkse tolken niet (altijd) bij stilsta. Het gebeurt wel vaker dat ik met collega’s discussieer of van gedachten wissel over het tolkvak, maar deze onderzoeken hebben mij de mogelijkheid gebracht om in te zoomen op een specifiek onderwerp en daarbij de rest even buiten beschouwing te laten.

SpannendIk kan me goed voorstellen dat het spannend is om mee te doen aan een onderzoek. Hoewel we elke dag voor klanten tolken is het ineens heel anders als er een onderzoek naar je gedaan wordt. Natuurlijk had ook ik gezonde spanning, maar dat had bij mij niet de overhand. Ik heb meegedaan met de onderzoeken om er zelf weer wat van te leren en het was een uitgelezen kans om met collega’s samen een verdiepingsslag te maken met betrekking tot die twee onderwerpen. We hebben een prachtig beroep, maar dat kan soms ook erg solistisch zijn en onze klanten hebben recht op tolken die zich ontwikkelen en het vak dat zich ontwikkelt.

Via deze weg wil ik Emmy en Lianne bedanken voor de onderzoeken die zij doen. Door hun inzet dragen ze een steentje bij aan de ontwikkeling in ons vak. Naast Emmy en Lianne zijn er nog meer collega’s bezig met het doen van onderzoek of hebben dit al gedaan. Natuurlijk vind ik dat zij ook een pluim verdienen voor hun inzet. Collega’s, ik hoop dat ik inzicht heb kunnen geven in wat meedoen met een onderzoek inhoudt, wat het een ieder kan brengen én wat het voor ons vak kan betekenen. Kortom: mocht je de kans krijgen, schroom niet en gebruik die mogelijkheid om je op te geven als participant.

1 Dean, R. K., & Pollard, R. Q. (2013). The Demand Control Schema: Interpreting as a Practice Profession. North Charleston, SC: CreateSpace Independent Publishing Platform.

‘ Deze onder-zoeken hebben mij de mogelijkheid gebracht om in te zoomen op een specifiek onderwerp.’


Een paar jaar geleden had ik een consult bij de gynaecoloog. Toen de arts mij wilde onderzoeken, vroeg ik hem of hij mij tijdens het onderzoek ook dingen wilde vertellen. Dit bleek niet het geval te zijn, waarop ik mijn tolk vroeg om achter het gordijn te blijven. Ik had namelijk niet zoveel behoefte aan inkijk bij dit al zo intieme onderzoek. De tolk ging akkoord en ik nam plaats op de beruchte stoel.

Gedurende het onderzoek was de dokter stil en ging alles goed, maar toen vroeg hij me iets wat ik niet verstond. Nog voor ik kon vragen wat hij zei, vloog het gordijn open en stond mijn tolk al wild wapperend te vertalen wat de arts zei, terwijl haar ogen gericht waren op mijn -o, zo in het oog springende- flamoes. Het is dat ik in de beugels lag, anders was ik letterlijk dichtgeklapt. Nu gebeurde dat slechts figuurlijk, waardoor ik haar ook niet kon herinneren aan de eerder gemaakte afspraak.

Nadat we de spreekkamer uitliepen, vroeg ik mijn tolk waarom ze niet aan mijn verzoek voldeed. Ik vertelde dat ik me, op zijn zachtst gezegd, nogal overvallen voelde door haar onverwachtse verschijning. Haar

antwoord was dat ze mij slechts wilde helpen vertalen wat de arts op dat moment tegen me zei. Ik vertelde de tolk dat ik heel duidelijk aangegeven had dat ik behoefte had aan privacy en dat ik het zelf wel zou aangeven als ik toch hulp nodig had. Gelukkig nam ze mijn feedback aan en verontschuldigde zich, maar ik was nog zeker een poosje van slag door de gebeurtenis.

Wat wil ik hier eigenlijk mee zeggen? Het kan nooit vaak genoeg gezegd worden, maar maak als tolk en tolkgebruiker duidelijke afspraken met elkaar om situaties als hierboven beschreven te voorkomen. Zeker in intieme sferen is het van uiterst belang dat de tolkgebruiker zich op zijn of haar gemak voelt. Wanneer er zich onverhoopt een situatie voordoet waarin je denkt dat je hulp gewaardeerd wordt, wees als tolk zijnde dan subtiel in je benadering. Kom niet in volle glorie tevoorschijn, maar geef een seintje in plaats van een brul. Zo voorkom je verdere hinder en blijft de vertrouwensband met je klant gehandhaafd. Immers: er zijn denk ik maar weinig mensen die voor hun plezier hun schede tentoon-stellen, of je moet het over een heel andere beroepsgroep hebben!

Afspraak = afspraak Column Anne Lijzenga

Anne Lijzenga ([email protected]), oogstjaar 1981, plotsdoof sinds 1988 en CI-drager sinds 2007, is afgestudeerd SPW’er. | Houdt van lezen, wandelen, musea en schrijven. Is een natuurmens, optimist en levensgenieter.


International Deaf Awareness Week in Uganda

Uganda is een land in midden-oost Afrika. Het is zes keer zo groot als Nederland en heeft een bevolking van 35 miljoen mensen. De nationale taal is Engels, maar het land kent 54 talen, waarvan Luganda de meest bekende is. Dit wordt in en rond de hoofdstad gesproken. Het aantal doven en slechthorenden wordt geschat op 1 miljoen. Hieronder zijn 330.000 kinderen en jongeren. In 1995 is Uganda Sign Language (UgSL) opgenomen in de wet; mogelijk het eerste land ter wereld waar een gebarentaal in de nationale wet werd erkend. Toch heeft slechts een deel van de doven UgSL geleerd. In 1973 is de belangenvereniging UNAD, de Uganda National Association of the Deaf, opgericht. Deze wordt gerund door doven, met ondersteuning van tolken, en is erkend door de overheid als gesprekspartner.


OnderwijsVolgens het ministerie van onderwijs volgt slechts 10% van de dove kinderen en jongeren basisonderwijs. Ouders schamen zich vaak voor een doof kind, zien het hebben van een doof kind als een vloek. Als kinderen naar school gaan, is het vaak op latere leeftijd, bijvoorbeeld vanaf 10 jaar. Tot die tijd heeft het dove kind vaak geen werkelijk taalaanbod gehad. In het land zijn enkele dovenscholen voor basisonderwijs. Daarnaast zijn er veel ‘special needs units’. Op een reguliere school is er dan ruimte voor kinderen met een handicap, die in aparte klassen les krijgen. De leraren hebben hier een speciale opleiding voor gehad. De klassen in deze units lopen vaak maar tot halverwege de basisschool, daarna stroomt de leerling door naar het doven-onderwijs - verder weg van huis en misschien duurder - of hij/zij gaat daarna mee in een reguliere klas. Veel doven verlaten ook vroegtijdig het onderwijs. Zowel in de dovenschool als in de units is er geen specifieke aandacht voor spreekonderwijs; gebarentaal wordt veelal gezien als de enige methode om met doven te communiceren. Wellicht vanwege het ontbreken van hoorapparatuur is er geen orale periode geweest, zoals we die in Nederland kennen. Voor middelbaar dovenonderwijs zijn er twee scholen in het land; in Wakiso (nabij Kampala) en Mbale. Wie slaagt op de middelbare school, kan naar de universiteit. De overheid heeft een rol in het bepalen van de vervolgstudie; je kan je voorkeur aangeven, maar soms wordt de studie van je tweede of derde voorkeur gekozen. De meeste doven komen terecht bij Kyambogo University, de universiteit die gespecialiseerd is in special needs en waar ook de tolkopleiding gevestigd is. Slechts

een handjevol doven heeft gestudeerd aan Makerere University, de universiteit die internationaal het beste staat aangeschreven.

TolkenSinds 1999 is er een officiële training voor tolken Ugandsese Gebarentaal. Dit begon als een eenjarige training voor diegenen die al werkzaam waren als tolk. In totaal hebben circa 50 tolken dat certificaat behaald. Vanaf 2002 is er de tweejarige diploma-opleiding aan de Kyambogo University. Sindsdien zijn ca. 400 tolken via die weg opgeleid. Naast deze opgeleide tolken zijn er mensen die zichzelf, of via

een gebarentaaltraining van drie maanden bij UNAD, de UgSL eigen hebben gemaakt en zichzelf ook beschikbaar stellen als tolk, vaak tegen lagere tarieven. Van de 450 officieel opgeleide tolken werkt waarschijnlijk minder dan een derde als tolk. Er is niet genoeg betaald werk. De overheid is verantwoordelijk voor het inzetten van tolken in alle overheids-situaties, zoals medische settings, onderwijs en justitie. In de praktijk gebeurt dit niet voldoende.

Ik ben in Mukono op een basisschool geweest met een special needs unit. >>>

uganda

‘ Sinds 1999 is er een officiële training voor tolken Ugandsese Gebarentaal’


Dove kinderen kunnen daar tot Primary 4 (vergelijkbaar met de Nederlandse groep 5/6) les krijgen. De meesten gaan daarna naar de dovenschool. Nu zijn er twee slechthorende kinderen die in Primary 6 zitten. Volgens de leraar kunnen deze leerlingen niet rechtstreeks mee krijgen wat de leraar zegt. De leerlingen zijn hierin vooral afhankelijk van medeleerlingen. Bedenk hierbij dat het gaat om een klas met 68 kinderen. Als ik uitleg dat iemand dan sowieso een achterstand heeft, omdat de medeleerlingen niet alles zullen uitleggen, wordt dat erkend. Maar de overheid geeft hen geen geld voor een tolk, en dus is er geen oplossing. In de rechtbank, net als in veel andere situaties, komt het regelmatig voor dat niet gekwalificeerde tolken door de overheid gevraagd worden om te tolken. Zij zijn goedkoper dan de afgestudeerde tolken. Met alle gevolgen van dien voor de kwaliteit. Voor tolken UgSL is dat een moeilijke situatie. Er is vanuit de doven-gemeenschap kritiek op de tolken. Maar dit ontstaat vaak doordat niet goed opgeleide

tolken aan het werk gaan. En als je zelf voor de tolk moet betalen, dan is een goedkopere tolk natuurlijk wenselijk.

Tolken rekenen hun tarieven niet per uur, maar per dag of soms halve dag. Is er weinig geld, dan is het tarief 50.000 Ugandese shilling per dag (ca. 15 euro); bij de rechtbank en dergelijke is het 100.000 shilling (30 euro). Voor internationale bijeenkomsten wordt 100 dollar per dag gerekend.

Een deel van de tolken is in dienst, zoals bij Kyambogo, om de hele opleiding van een bepaalde leerling te tolken. Dan word je aanwezigheid voor vijf of zes dagen per week verwacht, en verdien je 450.000 shilling per maand (135 euro).

UNASLIIn 2003 is de tolkenvereniging UNASLI, Uganda National Association of Sign Language Interpreters, opgericht. De vereniging heeft nog niet kunnen bereiken

Ntinda school for the Deaf, Kampala, het is een school met internaat. De meeste leerlingen gaan drie maal per jaar naar huis.


uganda

wat ze graag wil. De tolken van het eerste uur hebben inmiddels meer ervaring en zien uit naar meer professionaliteit: naar een bemiddelingsbureau, naar registratie en naar meer erkenning vanuit de overheid. Begin dit jaar is een Position Statement geschreven, een document om richting de overheid hun wensen en ideeën duidelijk omschreven te hebben. Dit is gedaan vanuit een coalitie met belangenbehartigers, om de aanzet te geven richting een dergelijk centrum, dat voor meer werk en professionaliteit kan zorgen. Sindsdien is er niet veel meer gedaan, er is geen geld en geen mankracht om verder te gaan.

International Deaf Awareness WeekWat in Nederland gevierd wordt als Wereld Doven Dag, heet in Uganda de International Deaf Awareness Week. Oorspronkelijk was deze week voor eind september gepland,

toen wereldwijd WDD gevierd werd. Maar politieke verkiezingscampagnes gooiden roet in het eten en de week werd een maand uitgesteld. >>>

De mars op de finaledag van de Deaf Awareness Week.

‘ Vanaf juli 2016 hoop ik voor minimaal een jaar in Uganda te wonen en me in te zetten voor de tolkenvereniging’


De week bestond uit vier dagen en had als thema “Dove kinderen en hun recht op gebarentaal”. In de loop van de week kwamen er steeds meer dove mensen vanuit het hele land deze week bezoeken. De focus van de week lag op het aandacht vragen voor doven en gebarentaal; o.a. door een debat tussen een dovenschool en horende scholen, het schoonmaken van de markthal – en ondertussen mensen aanspreken – en een middag met lezingen (waarbij ik een presentatie heb gegeven over het tolken in onderwijssettings in Nederland). Ook waren er sportactiviteiten: twee voetbalwedstrijden tussen horenden en doven en een poolwedstrijd.Op donderdag was de afsluitende dag, waarbij er – compleet met blaasorkest en spandoeken – door de stad gemarcheerd werd, gevolgd door een grote happening met honderden volwassenen en heel veel kinderen van een aantal scholen. De kinderen van de scholen traden op, enkele volwassenen gaven een speech. Uiteindelijk arriveerde het parlementslid, het hoogtepunt van de dag.

Na het officiële programma was er een feestavond in een restaurant – wel vooral buiten, hoe donker het dan ook was, compleet met dans en modeshow. Het feest ging tot in de vroege uurtjes door.

ToekomstIk kwam naar Uganda met het doel een weg te vinden om me in te zetten voor de dovengemeenschap in Uganda. Die weg heb ik in deze weken gevonden in UNASLI, de tolkenvereniging. Via de gesprekken die ik met verschillende bestuursleden heb gevoerd, is het duidelijk dat we van beide kanten uitzien naar een samenwerking. Vanaf juli 2016 hoop ik voor minimaal een jaar in Uganda te wonen en me in te zetten voor de tolkenvereniging. Ik zal dit als vrijwilliger doen, want geld is er niet, hopelijk met (financiële) ondersteuning vanuit Nederland. De plannen zijn pas sinds een week concreet geworden, dus de verdere uitwerking heeft nog tijd nodig. Maar natuurlijk houd ik jullie graag op de hoogte als het zover is.

Famke Wildeman

Voor wie meer wil lezen en/of foto’s en een filmpje wil zien van mijn afgelopen reis, check Facebook (Famke Wildeman). Voor vragen en opmerkingen: [email protected]

foto

graf

ie co

ver e

n in

dit

artik

el:

Fam

ke W

ildem

an

Famke met Hope Agwang, de voorzitter van UNASLI


Het lijkt mij geen gemakkelijk beroep. Je moet zeer bedreven zijn in de omgang met mensen en ook stevig in je schoenen staan aangezien je in allerlei onverwachte situaties terecht kunt komen waarbij je steeds een professionele houding moet aannemen of waarin je moet concluderen dat je niet de juiste kwalificaties hebt om in die situatie te tolken. Kortom, je moet als tolk het even-wicht bewaren op een soms wankel pad.

Dat zijn de inhoudelijke kanten van het beroep. Daar bovenop komt dat de meeste tolken, soms tegen wil en dank, als zelf-standige hun beroep moeten uitoefenen.Als zelfstandige moet je voor je eigen inkomen zorgen; je moet aan opdrachten zien te komen en je moet zorgen dat die opdrachten netjes betaald worden. Dat laatste kan soms een probleem zijn zoals we in de UWV-affaire zien, alhoewel ik hoop dat die problemen grotendeels opgelost zullen zijn bij het verschijnen van deze Interpres.Hoe de overgang van Menzis naar Berengroep zal verlopen, kunnen we natuurlijk niet voorzien. Ik heb echter goede hoop dat de overgang soepel zal zijn, op basis van de eerste indruk van het bedrijf. Het is een bedrijf met kennis van ICT en het is een

platte organisatie, hetgeen de communicatie met de leiding vereenvoudigt.

Voor tolken kan het verder soms lastig zijn om aan opdrachten te komen. De NBTG streeft er naar dat de juiste tolk op de juiste plek komt en dat er bij de bemiddeling niet alleen op woonplaats van een tolk geselecteerd gaat worden. Het onderwerp van specialisatie/differentiatie van tolken, bespreken we met onze leden op de NBTG-dag van 28 november. Goede nascholing van tolken is hierin natuurlijk van belang, waarover we in gesprek zijn met het RTG. In de uitslag van onze enquête over het functioneren van het RTG gaven veel >>>

De uitdagingen van het tolkenberoepColumn Monica Hübner

In het interview met mij dat ook in deze Interpres staat, vraagt Josje Muntendam mij naar de uitdagingen van de functie van beleidsmedewerker. Dat gaf mij aan-leiding om na te denken, als relatieve buitenstaander, over de uitdagingen waar de tolk NGT voor staat.

‘ Je moet stevig in je schoenen staan aangezien je in allerlei onverwachte situaties terecht kunt komen’


leden aan dat zij nascholingscursussen volgen voor de punten en niet voor de inhoud. Cursussen waar men namelijk wél interesse voor heeft, kregen om uiteenlopende redenen geen punten van het RTG toegekend. Dit is natuurlijk een zeer onwenselijke situatie, die we willen verbeteren. Het doel van de nascholing is immers om de kwaliteit van het tolken te verhogen/op hoog niveau te houden of te verbreden.

De uitdagingen waar een tolk gebarentaal zich voor gesteld ziet, hoeft zij gelukkig niet alleen aan te gaan. Daarvoor hebben zij de beroepsvereniging opgericht.

Daarnaast werken we samen met anderen; de samenwerking met NSV en Dovenschap en hun achterban, is een heel belangrijke in de voorbereiding van het onderzoek door de Ministeries van VWS, OCW en SZW naar de toekomstige tolkvoorziening. Het wordt echter steeds urgenter om nog meer samenwerkingsverbanden aan te gaan om onze doelen te bereiken. We hebben enerzijds immers vaak gedeelde belangen en bovendien zien we dat veel organisaties, ook de NBTG, kampen met te weinig budget en met gebrek aan voldoende mankracht in de besturen. Het is dan logisch om de belangen te bundelen. Ik zie het als mijn taak om hieraan mee te werken de komende tijd.


Alisa vertelt: “Als tolkstudent aan de Hogeschool van Utrecht zag ik in 1995 een vacature voor “medewerker projectgroep” voor een op te richten register tolken gebarentaal. Na een sollicitatieronde werd ik aangenomen en complementeerde ik de werkgroep die verder bestond uit Lud van der Garde, Marjon Nijman, Nicoline de Pater, Mariska van Scheijndel, Maya de Wit en Cor van der Merwe”. Doel van de projectgroep was het professionaliseren van het vak tolk gebaren-taal. Men wilde een onafhankelijk kwaliteits- register oprichten, onder andere om het voor klanten en uitbetalinginstanties inzich-telijk te maken of een tolk Gebarentaal wel aan de vereiste kwalificaties voldeed. “Inschrijving in het register betekende dat de tolk gediplomeerd moest zijn en bovendien aan gerichte deskundigheidsbevordering zou moeten doen, dus serieus bezig was met het vak”.

De Stichting Register Tolken Gebarentaal is op 6 juli 2001 officieel opgericht. Een directeur (Alisa Iguchi, gevraagd vanuit haar functie als werkgroeplid), de leden van de Raad van Toezicht (komende vanuit de belangenvereniging en de tolkenvereniging) en de leden van het College van Advies (afgevaardigden vanuit Tolknet / HvU / UWV / Zorgkantoor / CNV Publieke Zaak) werden benoemd, en de inschrijvingen konden beginnen. Registratiekosten waren in 2002 €70 met in 2003 voor het eerst de verplichting tot inschrijving om uitbetaald te krijgen door overheidsinstanties. In 2004 waren er 137 tolken NGT ingeschreven.

Alisa leidde het RTG vanuit haar woonkamer: “Er was zo ontzettend veel te doen, een onafhankelijk register opbouwen is niet zomaar iets. Ik stak er dan ook veel plezier en ook heel veel uren in”. >>>

De Stichting Register Tolken Gebarentaal: iedere tolk is er verplicht ingeschreven, maar waarom is het ook alweer opgezet, door wie, wie zwaait er nu de scepter, wat doet de stichting en wat zijn de plannen voor de toekomst? In een dubbelinterview, op een zonnige maandagmorgen, stelde buitengewoon reporter Francis Allan deze en andere vragen aan de allereerste directeur van het RTG: tolkcollega Alisa Iguchi en aan de huidige directeur: Bart van der Weijden. Hieronder een weergave van dit prettige gesprek dat plaatsvond in Soesterberg.

Stichting RTG, een dubbelinterview


(Alisa kreeg 8 uur per week betaald voor haar functie, red.) De vergaderingen die ongeveer één keer per twee maanden met de Raad van Toezicht (RvT) gehouden werden, vonden plaats bij haar thuis. “We spraken intensief over nascholingen. In het begin waren die er nog niet, daarom moesten die opgezet en formeel beoordeeld worden”. Het College van Advies, het orgaan waar Alisa formeel aan rapporteerde hoe het met het RTG ging, komt één à twee keer per jaar bijeen. Ondertussen zijn we 14 jaar verder en stevenen we af op (wederom) een jubileum in 2016 (op dit moment tijdens het interview pakt de directeur zijn pen en noteert deze datum… ;-). Na het symposium dat werd georganiseerd voor het 10-jarig bestaan, zijn we benieuwd wat er voor volgend jaar op stapel staat.

Momenteel zijn er 476 tolken NGT, 74 schrijftolken, 30 “combitolken” en twee tolken ASL ingeschreven bij het register. (Een ‘combitolk’ is een tolk met twee diploma’s: één voor tolk NGT, en één voor schrijftolk red.) We betalen nu € 155 per jaar en daar wordt hard voor gewerkt door de huidige directeur (8 uur p/w) en de bureaumedewerkster Alie Larkworthy 12 uur p/w). De woonkamer van Alisa is verruild voor het kantoor van Tolknet, aangezien Bart van beide organisaties directeur is. De visie is nog steeds dezelfde: het Register wil inzichtelijk maken of een tolk aan de kwalificaties voldoet en accre-diteert nascholingen die de tolken moeten volgen om te voldoen aan de verplichtingen van datzelfde register. In de tussenliggende jaren is veel gebeurd.

Alisa heeft alle informatie van de tolken geautomatiseerd, de eerste website van het RTG werd een feit. Bert Nijman is directeur geweest met een aanstelling van 18 uur per week. Onder zijn leiding is de website toen ook toegankelijk gemaakt voor mensen met een visuele beperking in het algemeen en doofblinden in het bijzonder. Er werd een intentieverklaring getekend om de website zoveel mogelijk te laten voldoen aan de Drempels-Weg richtlijnen. Ook is onder zijn leiding in 2006 een nascholings-commissie opgericht, met de opdracht een advies uit te brengen over de beoordeling en waardering van nascholingsmogelijk-heden voor tolken gebarentaal en schrijf-tolken. In 2008 is daar een uitvoerig en grondig rapport met adviezen uitgekomen, de basis voor het PIN-project: Project Implementatie adviezen Nascholings-commissie. Daaruit is onder andere de oprichting van de CPE voortgekomen, de Commissie Permanente Educatie - de commissie die nu de nascholingen accrediteert - en de verdeling in de drie categorieën zoals nu bekend: Taal- en tolkvaardigheden (TTV), Attitude en Doelgroepen.

“Het RTG wil graag heel zorgvuldig omgaan met nascholingsactiviteiten die aangemeld worden” aldus de huidige directeur. “Anders dan bij commerciële registers die los staan van het werkveld worden alle nascholingen bij het RTG individueel bekeken en beoordeeld. Alie ontvangt via het systeem een aanmelding van een nascholing. Zij bekijkt bij welke twee leden van de CPE ze deze aanmelding kan neer-leggen. Die twee leden beoordelen de inhoud


dubbelinterview

van de aanmelding vanuit hun expertise en zij geven los van elkaar een oordeel over de nascholing. Als beiden hetzelfde oordeel hebben dan neemt de directeur dit advies over en volgt er goed- of afkeuring. Is er geen eensluidend advies dan wordt een derde lid gevraagd te oordelen over de nascholing”. Alle argumenten die de CPE geeft, kunnen bekeken worden door de directeur. Hij beslist naar aanleiding van de input van het derde CPE-lid uiteindelijk of er goed- of afgekeurd wordt. Mocht je het hier als aanbieder niet mee eens zijn dan kun je bezwaar aantekenen. In het nieuwe reglement zal een artikel gewijd zijn aan deze bezwaarprocedure.

Bart geeft aan dat er sinds 2014 enkele wisselingen geweest zijn in de samenstelling van de CPE. “Op dit moment loopt het beoordelen van nascholingen (de accreditatie) niet helemaal “soepel”. Het accrediteren duurt lang en er worden meer nascholingen afgekeurd”. Bart wijt dit mede aan een wijziging (een aanscherping en striktere toepassing) van het reglement in juli 2013, geïnitieerd vanuit het PIN-project.

“Daar is onder andere vastgelegd dat enkel de “daadwerkelijke nascholings-tijd” van punten wordt voorzien. In eerste instantie betekende dit dat het volgen van een webinar niet goed-gekeurd kon worden, er kon immers niet gecontroleerd worden of de tolk deze ook echt volgde. Meegaande met de moderne tijd is hier opnieuw naar gekeken en met de technische mogelijkheden om te controleren of iemand daadwerkelijk meedoet is dat standpunt los-gelaten”.

Daarnaast geeft Bart aan dat het lijkt alsof er regelmatig “principiële discussies” ontstaan tussen de nascholingsaanbieder die de nascholing aanmeldt en de CPE-leden, wanneer zij een nascholing in eerste instantie afkeuren. Bart doelt daarmee op het feit dat er sinds de wijziging van het reglement in 2013 staat dat “het uitgangs-punt van een nascholing is dat het iets moet toevoegen aan het diploma van de HU. Tolken worden opgeleid tot een bepaald niveau en nascholing moet daar iets aan toevoegen”. Maar hoe zit het dan met iemand die een tijd niet in een bepaalde setting heeft getolkt en zijn/haar kennis en vaardigheden op dat gebied wil opfrissen? Hoe wordt gekeken naar bepaalde vaardigheden die door omstandigheden lang niet zijn gebruikt, of hoe wordt omgegaan met een tolk die zich wil herinschrijven na langdurige ziekte of vrijwillige uitschrijving? “Hier worden nu pragmatische oplossingen voor bedacht. Het volgen van aanvullende nascholingen nadat er een assessment is gedaan om een “ijkniveau” te bepalen is hier een voorbeeld van. Er is tot op heden nog geen formele oplossing hiervoor vastgelegd, maar dat is wel iets wat geambieerd wordt, >>>

‘ Op dit moment loopt het beoordelen van nascholingen niet helemaal “soepel”.’


ook omdat er soms signalen zijn dat een tolk niet goed functioneert. Je kunt natuurlijk je diploma halen aan de HU en vervolgens één uur in de maand tolken. Ook al ben je 10 jaar geleden afgestudeerd, het maken van zo weinig “vlieguren” komt je kwaliteit niet ten goede. Er zijn daarom ook eerste gesprekken met het werkveld (NBTG / NSV) gevoerd over het instellen van een aantal getolkte uren. Dit wordt nu uitgewerkt en daarna weer terug-gekoppeld aan de organisaties. Enkel op die manier zal er draagvlak ontstaan voor dit idee”.

Eén van de andere vaak gehoorde klachten over het RTG, - “er wordt vaak over een persoon/organisatie gepraat en niet met een persoon/organisatie” - aldus Bart, zijn de drie categorieën. Vooral in de categorie ‘Doelgroepen’ is het lastig om punten te behalen. Ook daar wordt naar gekeken. “Als je al 10 jaar actief je tolkfunctie uitoefent en aanwezig bent in de gemeenschap van je doelgroep, dan valt er niet zoveel meer te leren, zeggen tegen-standers van deze categorie.

Anderen vinden juist dat het werkveld voort-durend verandert en dat er dus daarom altijd weer wat te leren is. Vanuit het RTG wordt gekeken of je bijvoorbeeld extra punten in een andere categorie mag halen, of dat het mogelijk is om de ‘drie-categorieën-verdeling’ minder strikt te hanteren, mits beargumenteerd. Voor de combitolken, tolken die zowel NGT als schrijf-tolk zijn, is er niets formeel vastgelegd over een eventuele verdeling binnen de taal- en tolk-vaardigheden van de beide typen. Hoe kan ik nu als RTG de kwaliteit in beide beroepen bewerkstelligen als hiervoor niets is geregeld?” aldus Bart.

Bart vertelt in het kader van het met een organisatie praten in plaats van over: ”er is recentelijk een bijeenkomst geweest voor leden van de CPE, het bureau en aanbieders van nascholingen. Dit is een goede bijeenkomst geweest en het idee is om dit misschien toch vaker te gaan organiseren. Als tip kwam uit dit gesprek naar voren dat het voor het bureau en voor de CPE erg prettig is als er veel informatie gegeven wordt bij de aanmelding van een nascholing”.

Tijdens het oprichten van het Register zijn de kopjes “ervaringsgebieden” en “specialisaties” geïntroduceerd. Deze staan nog steeds op de website, maar er gebeurt niet zoveel mee. Je kunt als tolk zelf aangeven of je ergens ervaring mee hebt. Tolkaanvragers kunnen via de zoekfunctie op de website van het RTG zoeken op trefwoord voor ervaringsgebieden, maar dat geeft geen inhoudelijke informatie die te verifiëren is, de tolk vult deze immers zelf in. Ook de eis voor het verkrijgen van een specialisatie

‘ Je kunt alles benoemen als specialisatie, maar dan gaat de kwaliteit van tolken waarschijnlijk omlaag.’


dubbelinterview

(na ongeveer 120 uur nascholing) bestaat niet meer in het huidige Reglement. “Er is op dit moment geen intentie tot het verder uitwerken van een visie met betrekking tot dit onderwerp. Er is nu één specialisatie, justitie, met de daarbij behorende opleiding, het SIGV. Je kunt alles benoemen als specialisatie, maar dan gaat de kwaliteit van tolken waarschijnlijk omlaag. Het is enigszins praktijkgedreven, er zijn geen specifieke nascholingen, dus geen specialisaties”, aldus Bart.

Ook in het kader van het ”zichtbaar maken van kwaliteit” (PIN project 2009, notitie “kwaliteit, een startnotitie”) is de vraag of het prettig is om de website van het RTG te gebruiken om aan tolkaanvragers te laten zien wat een tolk aan nascholing doet en wat voor diploma’s en/of examens hij/zij heeft behaald. In Oostenrijk is voor de ledenorganisatie ÖGSDV zichtbaar welke tolk geslaagd is voor welk examen. Dit kan prettig zijn voor tolkaanvragers om te weten. Vanuit de startnotitie over kwaliteit is aangegeven dat er onderzocht moet worden óf en zo ja wát dan wenselijk is hierin en of dit technisch haalbaar is. Bart geeft aan dat tegenwoordig technisch (bijna) alles mogelijk is. Of het wenselijk is wil hij graag terugleggen bij het werkveld. Er moet draagkracht voor zijn. “Wat voor waarde heeft het, wil ik als klant zien wat een tolk 5 jaar geleden voor examen gehaald heeft? Als hij/zij er daarna niets meer mee gedaan heeft, wat zegt dat dan over de kwaliteit van nu?”

We vragen nog even verder naar de kwaliteit van het RTG zelf. In de statuten

van de oprichting (2002) werd een College van Advies genoemd (toentertijd Agnes Zonnenberg (Tolknet), Rick van Dijk (HvU), Huib Binkhorst / Henk Buis (UWV), Anneke Duine (CvZ zorgkantoren) en Jeanette Pannekoek (CNV Publieke Zaak)) , het orgaan waar Alisa haar verantwoording bij aflegde. Op de website van het RTG nu is daar niets over terug te vinden. Wij vragen dit na en het blijkt dat dit College in de afgelopen jaren “sluimerend” aanwezig was. Mensen veranderden van baan en/of legden hun functie neer. Vervolgens werden zij niet vervangen. “Met de recente wijzigingen in de statuten (in verband met de naamswijziging van RTG naar RTGS, waarin de S staat voor schrijftolken; deze worden binnenkort op de website geplaatst, nadat ook het logo een update heeft ondergaan, red.) is dit orgaan er dan ook uitgehaald”. Er wordt door de directeur verantwoording afgelegd bij de Raad van Toezicht, waarin afgevaardigden vanuit verschillende organisaties zitting hebben (nu Eelco Huisman als onafhankelijk voorzitter, Margot de Vreede (NSV), Benny Elferink (Dovenschap), Peter Raggers (Stichting Plots- en Laatdoven) en Willem Terpstra (NBTG)). “Dit zijn betrokken mensen die ongeveer vijf keer per jaar bij elkaar komen”. Bart ziet geen belangen-verstrengeling in verband met zijn functie als directeur bij RTG en bij Tolknet. Hij kan dit goed gescheiden houden. We geven aan dat we het Register zo onzichtbaar, zo ongrijpbaar vinden. De laatste nieuwsbrief, “waar overigens veel tijd van het bureau in gestoken is”, aldus Bart, dateert van 2014. >>>


Bart is zelf terughoudend met informatie, “maar misschien is dat een leerpunt, kunnen we zichtbaarder zijn”. Er komt binnenkort wel weer wat informatie naar de tolken toe. Er wordt hard gewerkt aan een nieuw logo, aan de website en aan de statuten, aangezien het RTG in de nabije toekomst RTGS zal gaan heten. Dit om recht te doen aan de gehele doelgroep, dus ook aan de Schrijftolken. De nieuwe naam is voluit: Stichting Register Tolken Gebarentaal en Schrijftolken. “Het Register houdt wel jaarlijks een praatje op de HU, om studenttolken te informeren over het bestaan en de verplichting tot inschrijven (als je betaald wilt krijgen voor het uitvoeren van je opdrachten)”. Verder hoopt Bart dat men het Register wel weet te vinden. “Heb je een vraag of een klacht, een mailtje is al voldoende, we doen ons best om dan zo snel mogelijk te antwoorden. Mocht je een klacht hebben over een nascholing, of een RTG-gerelateerde klacht en je komt er niet uit met de directeur, dan is er de mogelijkheid om deze voor te leggen aan de Raad van Toezicht”. Er zijn vooralsnog geen ambities tot het verder uitwerken van een klachtenreglement of het instellen van een zwaardere klachtencommissie.

Tenslotte vragen we naar het afgelopen jaar van Bart als directeur; welke dingen heeft hij al bereikt en wat zijn de plannen voor de nabije en iets verdere toekomst? Bart geeft aan dat het RTG als organisatie sinds kort volledig ‘in de Cloud’ is. Van Ria van Vliet (de directeur vóór hem) kreeg hij een laptop en een harde schijf. “Natuurlijk kan dat, maar in verband met privacygevoelige informatie en

de flexibiliteit is er gekozen voor het omzetten naar de Cloud. Hier zijn wat opstartproblemen mee geweest, zoals de website die niet goed meer functioneerde en mails die verdwenen. Nu lijkt alles onder controle te zijn. Er zullen vernieuwde statuten en een nieuw reglement komen, dit om RTGS te gaan heten en om bijvoorbeeld de ‘vlieguren’ te gaan benoemen. Hier zal nog zeker een jaar overheen gaan, maar dit staat wel in de planning. Daarnaast is er een overleg geweest met de werkgroep Dove tolken. “Zij worden al met name genoemd in de landelijke regeling van de VNG , maar hoe gaat het RTG zich daartoe verhouden? Het standpunt is dat het “tijdelijk, voorlopig” moet kunnen om hen in te gaan schrijven. Wel is een voorwaarde dat er een diploma is”.

Dan nog een onzeker punt over de toekomst. Zoals iedereen waarschijnlijk wel weet heeft Tolknet een aanbesteding gemist en zij gaan daardoor noodgedwongen

‘ Bart is zelf terughoudend met informatie, “maar misschien is dat een leer-punt, kunnen we zichtbaarder zijn”.’


dubbelinterview

inkrimpen (ze zullen in afgeslankte vorm doorgaan voor de werken onderwijsuren). Aangezien Stichting RTG in hetzelfde pand kantoor houdt, zal dit ook gevolgen voor hen hebben. Er is een huurcontract tot eind 2016. Als Tolknet er uiteindelijk helemaal mee op zou moeten houden dan wordt de continuïteit van het RTG wel gewaarborgd. “Alie en ik hebben de Raad van Toezicht toegezegd deze werkzaamheden voort te zetten”, aldus Bart.

We danken Alisa en Bart beiden hartelijk voor dit gesprek. “Alisa, veel plezier met tolken en alle andere dingen die je doet”. “Bart, veel succes en wijsheid in deze komende onzekere tijden, wie weet tot ziens bij een volgend jubileuminterview”.

Francis Allan

Lianne van Dijken

Alisa Iguchi - Tolk Nederlandse Gebarentaal, voormalig DirecteurStichting Register Tolken Gebarentaal, Master NLP en bovenal mama van drieprachtige kinderen. Jools, Tate en Cole houden haar blij en bezig met alhet moois dat het leven te bieden heeft. [email protected]

Bart van der WeijdenDirecteur van Stichting RTG

Noot van de redactie: Dit dubbelinterview en de onlangs gehouden NBTG-enquête staan los van elkaar.


Steun het werk van de NBTG en word lid!Op www.nbtg.nl vind je informatie over de verschillende lidmaat schaps vormen en een inschrijf formulier. Het NBTG-lidmaatschap loopt van 1 januari tot en met 31 december. Beëindiging van het lidmaatschap kan alleen schriftelijk en voor 1 november van het lopende kalenderjaar.

Interpres is een publicatie van de Nederlandse Beroepsvereniging Tolken Gebarentaal (NBTG).

De Interpres verschijnt viermaal per jaar en is bestemd voor leden van de vereniging en be langstel lenden. Niets uit deze uitgave mag vermenigvuldigd worden zonder schriftelijke toestemming vooraf van de redactie. ISSN 1387-5876

Voorzitter ad interim:Wieteke van Genderen

Penningmeester:Jetske Tinnevelt

Secretaris/student- bestuurslid:Maike van Raam

Bestuursleden:Emmy KaulingWinnie de Beer

Beleidsmedewerker:Monica Hübner

Financiële administratie:Minke Salomé

NBTG-secretariaatBureaucoördinatorNBTG-secretariaatt.a.v. Minke Salomé Dierenriem 287071 TH UlftTel/fax: 0315 – [email protected], www.nbtg.nl

ALV-coördinatorenMinke SaloméAnita Janssen

StandcoördinatorAnneloes Veldwachter


De volgende Interpres verschijnt half april 2016. Kopij vòòr 1 maart aanleveren! [email protected]

Documents

International Deaf Awareness Week in Uganda Mogen we je