Inhoud alle dertig jaargangen (1978 t/m 2007)Redefining geometrical exactness. Descartes' transformation of the early modern concept of construction 165 Joseph Wachelder, Retorische

Zt / Index Gewina / pag. 1 van 31

GEWINA TIJDSCHRIFT VOOR DE GESCHIEDENIS DER GENEESKUNDE, NATUURWETENSCHAPPEN, WISKUNDE EN TECHNIEK Inhoud alle dertig jaargangen (1978 t/m 2007) THEMANUMMERS 2007 Bewaren om te gebruiken. De betekenis van het wetenschappelijk erfgoed. 2006 Wetenschap en Literatuur. Praktizijns en geleerden. De aanloop naar de moderne wetenschap. 2005 Techniek in Nederland in de twintigste eeuw. 2004 Zorgen als professie. 2002 De maatschappelijke taak van wetenschapsstudies. Geschiedenis van de medische publiekscommunicatie. Nieuw licht op Hendrik van Deventer (1651-1724). 2001 De doorbraak van de experts: wetenschap en maatschappelijke vernieuwing rond 1945. De universiteit en de stad, 1800-2000. 2000 De biografie in de wetenschapsgeschiedenis. Van Verlichten naar Verleiden. Wetenschapsvoorlichting in Nederland, 1950-2000. 1999 Farmacie: wetenschap, industrie en markt. De Nederlandse farmaceutische industrie in de

negentiende en twintigste eeuw. 1997 ‘Zy is toch wel zeer begaafd’ Historische bijdragen over vrouwen in de bètawetenschappen. 1996 Om de verdeling van de zorg. Beroepsprofilering in de Nederlandse gezondheidszorg in de

negentiende en twintigste eeuw. 1995 Techniek in Nederland in de Negentiende eeuw. ‘De natuurwetenschappen in Nederland in de negentiende eeuw’. Studies voor Harry Snelders 1994 Geloof en Wetenschap in Nederland. ‘Zuivere wetenschap en praktisch nut’. Visies op de maatschappelijke betekenis van

wetenschappelijk onderzoek rond 1900. 1993 ‘De Toga om de wetenschap. Ontwikkelingen in het hoger onderwijs in de Geneeskunde,

Natuurwetenschappen en Techniek in België en Nederland (1850-1940). 1992 ‘De met cijfers bedekte negentiende eeuw. Toepassing van statistiek en

waarschijnlijkheidsrekening in Nederland en Vlaanderen tussen 1840 en 1920. 1991 Geneeskunde en Gezondheidszorg in Nederland 1940-1945. 1990 Met zicht op Zee. Zeewetenschappelijk onderzoek in de Lage Landen na 1800. 1989 Wetenschapsgeschiedenis in Perspectief. 1988 De twee Culturen’. Voordrachten op 75-jarig jubileumcongres Gewina. 1987 Het instrument in de wetenschap 1986 Werkplaatsen van wetenschap en techniek. Industriële en academische laboratoria in

Nederland, 1860-1940. 1985 Over Geneeskunstoefenaren in Nederland (1795-1865). 1984 Van Filosofie tot experiment. Episoden uit de Utrechtse wiskunde en natuurwetenschap van

Regius tot Jordan’. 1983 Medische Microscopie in de negentiende eeuw. Introductie en gebruik van de microscoop in

geneeskundig onderwijs en onderzoek in Nederland. 1982 ‘Kanttekeningen bij erkende etiketten. Natuurwetenschap en geneeskunde in de 17e en 18e

eeuw. 1981 Jan Swammerdam. 1979 Wetenschappelijke Musea.


JAARGANG 30, 2007 ARTIKELEN Barbara Allart, Utrechtse universitaire historische collecties in onderwijs en onderzoek. Een pilot van gebruik van collecties in de praktijk 182 J.A. Van Belzen, De oudste organisatie voor de psychologie in Nederland: een

gedeelde eerste plaats. de Godsdienstpsychologische Studievereeniging 265 Josje Calff, Voor onderwijs en onderzoek. Bijzondere documenten en documentaire verzamelingen van de Leidse universiteitsbibliotheek 127 Steven W.G. De Clercq, Bewaren om te gebruiken. Het ‘materiële archief’ van onderzoekscollecties 91 Dirk Van Delft, Tegen de roof: het Kamerlingh Onnes Laboratorium in oorlogstijd 247 Steffen Ducheyne, Johanna Baptista van Helmonts experimentele aanpak: een

poging tot omschrijving 11 W.P. Gerritsen, De Eenhoorn en de Apothekers 1 Barbara Gravendeel, Pieter Baas & Erik Smets, Herbaria In Nederland: van blijvend

belang voor het behoud van biodiversiteit 153 N. Peter Joosse, ‘De geest is uit de fles’. De middeleeuwse Arabische arts ‘Abd

Al-La�īf Ibn Yusu ̄F Al-Baghda ̄Dī: zijn medische werk en zijn bizarre affiliatie met het twintigste-eeuwse spiritisme 211

Peter Koolmees, Over koetjes en kalfjes? De collectie diergeneeskunde van het Universiteitsmuseum Utrecht 162 Henri Krop, Het moeizame einde van een huwelijk (1687-1781): filosofen in de rol

van echtscheidingsadvocaat 230 Tiny Monquil-Broersen, Actueel verzamelen van academisch erfgoed. Een

verkenning vanuit interuniversitaire collectieprojecten 194 Stef Oosterloo, Woord vooraf [bij THEMANUMMER] 88 Menno Polak, Steven W.G. De Clercq en Peter De Haan, Verantwoording

[bij THEMANUMMER ‘BEWAREN OM TE GEBRUIKEN. DE BETEKENIS VAN HET WETENSCHAPPELIJK ERFGOED’] 87

Menno Polak, Universiteitsarchieven, onderzoeksarchieven en onderzoeksdata 138 Emilio Sergio, Translating and revising Dutch Cartesianism: Dirk Santvoort and

the fortune of the Curiositates Philosophicae (1714) 49 Rolf ter Sluis, Transitie en transformatie. De veranderende plaats en functie van een academische collectie in de twintigste eeuw 175 Stephen Snelders, Op weg naar een ‘Germaansche’ volksgezondheid. Nationaal-socialisme,

erfelijkheidsleer en eugenetica in Nederland 1940-1945 62 Leonieke Vermeer, ‘Als de tafel danst, dan wankelt de wetenschap’. De relatie tussen

spiritisme en wetenschap rond 1900 26 Huib J. Zuidervaart, ‘Een schat van alderleij natuurelijke vreemdigheden’. Over

de relatie tussen academisch erfgoed en wetenschapsgeschiedenis 107 DE DOOS VAN PANDORA Vincent Cadée, De zee(w)(d)ieren van Vincent van Gogh 76 Huib J. Zuidervaart, De omzwervingen van een achttiende-eeuws Frans equatoriaal. Academisch

erfgoed van Franeker, Leiden én Delft 203 MEDEDELINGEN 281 BOEKBESPREKINGEN 44, 77, 282


JAARGANG 29, 2006 ARTIKELEN Ludo Hellemans, Een biologisch oog voor vrijwel alles. De biologische denkwereld

van Dick Hillenius 224 Dieter Hoffmann, Peter Debye (1884-1966) – Ein typischer Wissenschaftler in

untypischer Zeit 141 Karina van ’t Land, De grenzen van het vak. Selectie en twijfel in

middelnederlandse chirurgieën 11 Dick van Lente, Temmen en verontrusten: de atoombom in de stripverhalen.

Blake en Mortimer en Tom Poes (1946-1960) 204 Djoeke van Netten, Herstelde astronomie. De laatste vroege editie van Copernicus’

De revolutionibus (Amsterdam 1617) en de rol van Mulerius en Blaeu 67 Ben Peperkamp, ‘Bald wird komen das Feur!’ Over de representatie van natuurwetenschappelijke en medische kennis in de klucht De electriciteit; of Pefroen met het schaepshoofd ge-electricieerd (1746) 269 Ben Peperkamp en Rienk Vermij, Inleiding

[bij THEMANUMMER ‘WETENSCHAP EN LITERATUUR’] 199 Jacomien Prins, Muziektherapie in Marsilio Ficino’s Compendium in Timaeum 41 Frans Ruiter, Vrolijke en minder vrolijke wetenschap. Een confrontatie tussen

Gerrit Krol en Willem Frederik Hermans 230 Catrien Santing, Inleiding THEMANUMMER [‘PRAKTIZIJNS EN GELEERDEN.

DE AANLOOP NAAR DE MODERNE WETENSCHAP’] 5 Geert Somsen, De Metawetenschap van H.G. Wells 293 Jetze Touber, De miraculeuze mineralen van Michele Mercati. Natuurhistorie

tussen geneeskunde en geestelijkheid in Rome in de tweede helft van de zestiende eeuw 53

Katrien van Agt, ‘Hoe men zich voor brillen behoeden kan’ of de moeizame verspreiding van optische kennis in vroegmoderne medische kringen 26

Daan Wegener, Faustische wetenschap en de Tovenaar. De wetenschap van het leven bij Thomas Mann 255

Lies Wesseling, Heinrich Hoffmans Der Struwwelpeter (1845/1859): Een parodie op de Romantische cultus van het kind 240

Huib J. Zuidervaart, ‘Meest alle van best mahoniehout vervaardigd’. Het kabinet van filosofische instrumenten van de Doopsgezinde Kweekschool te Amsterdam,

1761-1828 81 ESSAY REVIEW Dick van Lente, Drie maal de geschiedenis van de techniek in één boek. N.a.v. Thomas J. Misa, Leonardo to the internet. Technology and culture from the Renaissance to the present; M. Hard & A. Jamison, Hubris and hybrids. A cultural history of technology and science, en H. Lintsen, Made in Holland. Een techniekgeschiedenis van Nederland (1800-2000) 169 DISCUSSIEDOSSIER Floris Cohen, Frans van Lunteren en Joseph Wachelder, n.a.v. Chunglin Kwa, De ontdekking van het weten: een andere geschiedenis van de wetenschap en Rienk Vermij, Kleine geschiedenis van de wetenschap, met repliek van beide auteurs 113 SIGNALEMENTEN

Leo van Bergen, Dany Beckers en Rienk Vermij, [Recente bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse wetenschap]: 2005 123

BOEKBESPREKINGEN 177


JAARGANG 28, 2005 ARTIKELEN David Baneke, ‘Synthese! Geef ons synthese!’ H.J. Jordan en het intellectuele debat tijdens het interbellum 169 Leo van Bergen, 'Een getuige tegen het kwaad van het materialisme.'

De medische faculteit van de Vrije Universiteit en de homeopathie 79 Karel Davids, Keuzes en patronen in de techniekgeschiedenis van Nederland

in de twintigste eeuw 12 R.H. van Gent (m.m.v. Rudolf Rasch), Het sterrenlied in het Hollandse zeevaart-

onderwijs. Berijmde instructies voor het vinden van de sterrenbeelden en het uur van de nacht 208

J.H.M. Janssen, Wonderstof of sluipmoordenaar. De perceptie van het asbestgevaar als spiegel van de tijd 1930-1990 38

Annemieke Klijn, De therapeutische beloften van een gebouw. Psycho-medisch streekcentrum Vijverdal 1969-2004 115

Karine van 't Land, Het verloop van evenwicht. Mens en samenleving in laatmiddel- eeuwse humoraaltheorieën 61 Johan Schot, Adri Albert de la Bruhèze, Harry Lintsen en Arie Rip, De betwiste modernisering van Nederland 9 Johan Schot, Adri Albert de la Bruhèze, Harry Lintsen en Arie Rip, De bijdrage van

de techniekgeschiedenis aan de geschiedenis van Nederland. Een reactie op Karel Davids en Geert Vanpaemel 32

Geert Vanpaemel, De techniek van de Nederlandse samenleving 23 Lenny Veltman, 'Geen steen zal op de andere blijven.' Zestiende-eeuwse

natuurrampteksten: ooggetuigeverslag of godsdienstles? 186 Lies Visscher-Endeveld en Jan Peter Verhave, Roode Kruistochten door polderland.

Jac. P. Thijsse en de Nederlandse malariabestrijding 132 [R.H. Vermij], Inleiding op het THEMA[NUMMER] ‘TECHNIEK IN NEDERLAND IN DE TWINTIGSTE

EEUW’ 7 DE DOOS VAN PANDORA

M.J. Hollestelle, De oogspiegel van Helmholz 97 SIGNALEMENTEN

Leo van Bergen, Dany Beckers en Rienk Vermij, Recente bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse wetenschap: 2004 147

BOEKBESPREKINGEN 54, 101, 230 JAARVERSLAG GEWINA 2004 222 MEDEDELINGEN VAN REDACTIE EN BESTUUR 5 DIVERSEN 168, 223


JAARGANG 27, 2004 ARTIKELEN Catharina Th. Bakker, Zusters van liefde voor de verzorging. Hoe de heilige

regel van de Congregatie van Zusters van Liefde Moeder van Barmhartigheid uit Tilburg een stempel drukte op de zorgpraktijk in drie Rooms-Katholieke gestichten 66

David Baneke, ‘Hij kan toch moeilijk de sterren in de war schoppen’. De afwijzing van Pannekoek als adjunct-directeur van de Leidse sterrewacht in 1919 1 G.J. Cecile aan de Stegge, Honderdtwintig jaar psychiatrische verpleegopleiding in Nederland 78 Hannerieke van der Boom, Hans Philipsen en Fred Stevens, Een schets van de professionalisering van de wijkverpleging in Nederland in de laatste vijftig jaar (1950-2000) 100 Frank Huisman, verpleging en verzorging: wiens geschiedenis? [Slotbeschouwing

bij het THEMANUMMER ‘ZORGEN ALS PROFESSIE’] 120 M.H. Sitters, Sybrandt Hansz. Cardinael (1578-1647). Een eigenzinnig meetkundige

tussen Stevin en Huygens 14 Thomas J.A. Terlouw, De opkomst en neergang van de Zander-instituten rond 1900 in Nederland 135 Rienk H. Vermij, Sterrenkunde en eindtijdverwachting tijdens de Nederlandse

Opstand: Albertus Leoninus en de theorieën van Copernicus 187 Nannie Wiegman en Joseph Wachelder, Zorgen als professie: een inleiding [op het THEMANUMMER ‘ZORGEN ALS PROFESSIE’] 57 ESSAY REVIEWS Leo van Bergen, Fin de siècle, fin de civilisation? n.a.v. Liesbet Nys, Henk de Smaele,

Jo Tollebeek, Kaat Wils ed., De Zieke Natie. Over de medicalisatie van de samenleving 1860-1914 162

Teun Koetsier, De nieuwe exactheid en de wiskunde van Descartes, n.a.v. Henk Bos, Redefining geometrical exactness. Descartes' transformation of the early modern concept of construction 165 Joseph Wachelder, Retorische beelden en hun analyse, n.a.v. Bert Theunissen, ‘Nut

en nog eens nut’. Wetenschapsbeelden van Nederlandse natuuronderzoekers 1800-1900 33

DISCUSSIEDOSSIER Louk Box, Arie Rip en Geert Somsen, naar aanleiding van Ernst Homburg, Speuren op de tast. Een historische kijk op industriële en universitaire research. Met repliek van de auteur 210 DE DOOS VAN PANDORA Kees S. Grooss, Vlijmscherp en o zo vernuftig 36 Ad Maas, Einsteins machientje 159 Marian Fournier, Onooglijke museumschatten: de eerste Nederlandse elektronenmicroscopen 207 SIGNALEMENTEN Leo van Bergen, Danny Beckers en Rienk Vermij, Recente bijdragen tot de geschiedenis van

de Nederlandse wetenschap: 2003 173 BOEKBESPREKINGEN 39 VARIA 131 JAARVERSLAG GEWINA 2003 130


JAARGANG 26, 2003 ARTIKELEN Leo van Bergen, Onverwijld en met alle beschikbare middelen. Het Nederlandsche

Roode Kruis en 'de' ambulance voor het vrijwilligers legioen Nederland 77 Jaap Bos, De querulant en zijn prooi. Evart van Dieren versus Christiaan Eykman

en de beribericontroverse (1897-1898) 127 Dorien Daling, De tweede gouden eeuw: pater Stein s.j. (1871-1951) 96 Teun van Heiningen, Sebald Justinus Brugmans' strijd tegen de hospitaalversterving 216 Kai de Jong en Frans van Lunteren, Fokkers ‘greep in de verte’. Nederlandse fysica

en filosofie in het interbellum 1 Rina Knoeff, Over 'het kunstige, toch verderfelyke gestel'. Een cultuurhistorische

interpretatie van Bidloos anatomische atlas 189 Steven Snelders en Toine Pieters, Van degeneratie tot individuele gezondheidsopties.

Het maatschappelijk gebruik van erfelijkheidsconcepten in de twintigste eeuw 203 Loes van der Valk, De ziekenfondskwestie rond 1840: een Amsterdams of een

nationaal probleem 22 Huib J. Zuidervaart, ‘Zo'n mooie machine, waarvan de kwaliteit door alle

astronomen wordt erkend.’ Een biografie van een vrijwel niet gebruikte telescoop 148

DE DOOS VAN PANDORA Hans Hooijmaijers, De omzwervingen van een telescoop 40 Tim Huisman, Over de wonderbaarlijke genezing van de Pruisische

messenslikker. Getuigen van een 17de eeuws medisch wonder 115 J.K. van der Korst, Op zoek naar de correspondentie van Gerard van Swieten 166 ESSAY REVIEW Frank Huisman, Constructivistisch wetenschapsonderzoek en politiek

engagement, n.a.v. Eddy Houwaart, ‘Medische techniek’, in: J.W. Schot e.a. ed., Techniek in Nederland in de twintigste eeuw, deel IV: Huishoudtechnologie en medische techniek 46

SIGNALEMENTEN Danny Beckers, Leo van Bergen en Rienk Vermij, Recente bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse wetenschap: 2002 170 BOEKBESPREKINGEN 50, 119, 178 BOEKAANKONDIGINGEN 64

VARIA 65, 125, 254 MEDEDELINGEN VAN HET BESTUUR 126, 187 HERDENKINGEN Frank Huisman, In memoriam prof.dr. P.J. Kuijjer (1921-2002) 67


JAARGANG 25, 2002 ARTIKELEN James W. McAllister, De wetenschapsstudies in Nederland en hun maatschappelijke rol 8 Mineke Bosch, Tussen geleerdheid, kritische wetenschap en ondernemend onderzoek. Kennis en identiteit in het centrum voor gender en diversiteit 46 H.F. Cohen, Historici op hun ergst en op hun best 30 Dirk van Delft, De blauwe jongens: De opleiding tot instrumentmaker in het natuurkundig laboratorium van Heike Kamerlingh Onnes 137 M. Dijkstra en F.J. Meijman, Het bevolkingsonderzoek op tuberculose: een virus tot maatschappelijk debat? 248 Nol Freijsen, Pioniers zonder opvolgers. De moeizame ontwikkeling van de Nederlandse plantenecologie 87 Janneke van der Heide, Haeckel in Holland. Nederlandse correspondentie aan een Duits darwinist en monist 99 H.J.E. Hermans en S.H. Schmidt, Een blinde fietsenmaker in het Stedelijk, tentoonstelling en congres ‘Arbeid voor onvolwaardigen’ in 1928 226 Frank Huisman, Patiëntenbeelden in een moderniserende samenleving: Nederland, 1880-1920 210 Frans van Lunteren, Henk de Regt, Bert Theunissen, Voorwoord [bij THEMANUMMER

‘DE MAATSCHAPPELIJKE TAAK VAN WETENSCHAPSSTUDIES’] 5 Frans J. Meijman, Het medische verhaal en plein public [Inleiding bij THEMANUMMER

‘GESCHIEDENIS VAN DE MEDISCHE PUBLIEKSCOMMUNICATIE’] 187 Frans Meulenberg, ‘Amice, ga je gang, maar maak het niet te moeilijk’. De wetenschapsrubriek van Pierre Vinken in Vrij Nederland: 1959-1963 274 Arie Rip, De ambivalente maatschappelijke rol en taak van wetenschapsstudies 60 Jan C.C. Rupp, Het theatrum anatomicum: publiekscommunicatief fossiel of ‘archetype’ 191 Jan Uttien, Toine Pieters en Frans J. Meijman, ‘Margriet weet raad op nervositeit’. Medische betekenistoekenning aan ‘levensmoeilijkheden’ in het vrouwenblad Margriet 1950-1960 259 Rob Visser, Wetenschap, wetenschapsgeschiedenis, en het grote publiek 38 Gerard de Vries, Het normatieve ongemak van het wetenschapsonderzoek 20 DE DOOS VAN PANDORA Marian Fournier, Een microscoop van Antoni van Leeuwenhoek 70 Trienke van der Spek, De oudste Nederlandse telefoon 113 Huib J. Zuidervaart, Het kistje van Bourjé. Succesvol getuigenis van een liefhebber die professional werd 154 E. de Jong, M. Mulder en T.M van Gulik, O-Ine, de eerste vrouw in de Heelkunde in Japan 160 Bart Grob, De Snaargalvanometer van Willem Einthoven 288 SIGNALEMENTEN Danny Beckers, Leo van Bergen, Geert Verbong en Rienk Vermij, Recente bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse wetenschap: 2000 en 2001 172 BOEKBESPREKINGEN 75 , 117, 164 BOEKAANKONDIGINGEN 84 VARIA 122, 181 AGENDA 85, 127, 182 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 293 HERDENKINGEN M.J. van Lieburg, In memoriam Prof. Dr. Daniel de Moulin (1919-2002) 129 EXTRA THEMANUMMER (uitgegeven t.g.v. 25-jarig bestaan tijdschrift) M.J. van Lieburg, NIEUW LICHT OP HENDRIK VAN DEVENTER (1651-1724) 1-120


JAARGANG 24, 2001 ARTIKELEN Gerard Albers, Wiskunde en wederopbouw. Deskundigen en hun prometheïsche huiver 242 Leo van Bergen, Een poging tot samengaan van humanitarisme en pacifisme. Het Rode Kruis en de Nederlandse beweging voor internationale vrede 142 Adrienne van den Bogaard, Economie als wiskundige abstractie of als uitdrukking van zingeving? Strijdende visies bij het ontstaan van het Centraal Planbureau 225 Jan Brabers, ‘De invloed van universiteit op stad (is) wel zoo gewichtig als omgekeerd’. Nijmegen en de Katholieke Universiteit in 1923 105 Pieter Caljé, Proximity without propinquity? De verschuivende relatie tussen de stad Delft en het polytechnisch onderwijs in de negentiende en twintigste eeuw 60 Marjolein Degenaar, John Locke en de zeventiende-eeuwse Nederlandse geneeskunde 1 Leen Dorsman, De stad Utrecht en de dreigende opheffing van haar academie in 1849 116 Peter Jan Knegtmans, Het elan van een hoofdstedelijke universiteit: de Universiteit van Amsterdam 8 F. van Poppel en E. Beekink, De biometer in kaart gebracht. Zuigelingen- en totale sterftecijfers voor Nederlandse gemeenten, 1812-1939 18 Franck Smit, Stad en toga. De Groningse Universiteit en de regio 97 Geert Somsen, Inleiding [bij THEMANUMMER ‘DE DOORBRAAK VAN DE EXPERTS: WETENSCHAP EN MAATSCHAPPELIJKE VERNIEUWING ROND 1945’] 193 Geert Somsen, Waardevolle wetenschap. Bespiegelingen over natuurwetenschap, moraal en samenleving in de aanloop naar de Doorbraakbeweging 207 Bert Theunissen, Voorwoord [bij THEMANUMMER ‘DE UNIVERSITEIT EN DE STAD, 1800-2000’] 59 Hans de Waardt, De konijntjes van Winkler. De scheiding van de leerstoelen neurologie en psychiatrie in Nederland 157 Jo Wachelder, De universiteit en de stad, 1800-2000: nabeschouwing 126 Ido Weijers, De binnenhuisarchitecten van de Nederlandse verzorgingsstaat Menswetenschappers en doorbraak 196 Marc Wingens, De VU en Amsterdam, 1880-1945 74 SIGNALEMENTEN Frank Huisman, Geert Verbong en Rienk Vermij, Recente bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse Wetenschap: 1999 33 BOEKBESPREKINGEN 41, 138, 169 BOEKAANKONDIGINGEN 47, 183

VARIA 48 AGENDA 53, 141, 184, 259

HERDENKINGEN Eisso Atzema, In memoriam Dirk Jan Struik (1894-2000) 51 M.J. van Lieburg, In memoriam J.H. Sypkens Smit 185 Annet Bierman, In memoriam Dr. D.A. Wittop Koning 260


JAARGANG 23, 2000 ARTIKELEN Danny Beckers, “Een braaf en leerzaam meisje”. Rekenonderwijs voor biedermeijermeisjes in Nederland, 1800-1860 107 Jaap Bos, Projecteren, verklaren, verhullen. Over de verhouding tussen biograaf en gebiografeerde en de fictie van het coherente subject 69 Mineke Bosch, Geleerdengenealogie versus de biografie in gender- en wetenschapsstudies 15 Marga Coesèl en Erik Zevenhuizen, Op heterdaad betrapt? Hugo de Vries en zijn houding tegenover vrouwen in de wetenschap 266 Lou Dalderup, Wetenschapsvoorlichting en wetenschapsbeleid in Nederland 1900-1950 165 José van Dijck, Röntgenstralen tussen wetenschap en kunst in De Toverberg 91 Fokko Jan Dijksterhuis, Titan en Christiaan Huygens in werk en leven 56 Frank Huisman, Microstoria of biografie? Over de betekenis van het leven van Johannes Groenevelt 43 Frank Huisman, Catrien Santing en Bert Theunissen, Voorwoord [bij het THEMANUMMER ‘DE BIOGRAFIE IN DE WETENSCHAPSGESCHIEDENIS’] 5 Frans van Lunteren, Bosscha’s leerboek en Van der Waals’ proefschrift: aantrekkende krachten in Den Haag 247 Maaike Lürsen, Henk Mulder, Marieke Lieshout, Kronkelpaden en afslagen. Ontwikkelingen in en om wetenschapswinkels 207 Peter van Mensch, Tussen object en samenleving. 25 Jaar musea van natuurwetenschap en techniek in Nederland 193 Hans van Ruler, Descartes door eigen ogen 33 Catrien Santing, De biografie als genre in de wetenschapsgeschiedenis 6 Hendrik Snijders, Internet als stoommachine van de eenentwintigste eeuw 240 Eric-Jan Tuininga, Sturing van wetenschap en technologie, 1965-2000 214 Niels Wiedenhof, Wetenschaps- en techniekvoorlichting op zoek naar balans tussen Apollo en Dionysos 228 Jaap Willems, Van verlichten naar verleiden. Inleiding 162 Jaap Willems en Bert Theunissen, Voorwoord [bij het THEMANUMMER ‘VAN VERLICHTEN NAAR VERLEIDEN. WETENSCHAPSVOORLICHTING IN NEDERLAND

1950-2000’] 161 DE DOOS VAN PANDORA Wilma van Giersbergen, Een unieke collectie bedreigd. De verzameling van het

NMi-museum ijkwezen te Delft 123 ESSAY REVIEW Lissa Roberts, n.a.v. Klaas van Berkel, Albert van Helden en Lodewijk Palm,

A history of science in the Netherlands: survey, themes and reference 285 BOEKBESPREKINGEN 151, 243, 291 BOEKAANKONDIGINGEN 86 VARIA 87, 140, 244 AGENDA 89, 155, 245, 305 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 246


JAARGANG 22, 1999 ARTIKELEN Frank Huisman en Rein Vos, Farmacie: wetenschap, industrie en markt [Inleiding bij het THEMANUMMER ‘FARMACIE: WETENSCHAP, INDUSTRIE EN MARKT. DE NEDERLANDSE FARMACEUTISCHE INDUSTRIE IN DE NEGENTIENDE EN TWINTIGSTE EEUW’] 5 H.W. de Jong, Remedie of pijnstiller? De werking van combinatiebewegingen in de farmaceutische industrie 46 Jacqueline König, De antieke genezer als castrator. De betrokkenheid van medici bij castratiepraktijken in de Grieks-Romeinse oudheid 119 Brand Kruithof, Wetgeving of marktordening? Apothekers en drogisten in het interbellum 34 Annie Th. Lantink-Ferguson, Drie tandwielssystemen voor een maandkalender 195 Ad Maas, Over zwoegers en zeloten. J.D. van der Waals en veranderingen in het studenten- leven, 1877-1900 65 J.M.A. Maenen, De invoering van het metrieke stelsel in de Nederlandse geneeskunde tussen 1820 en 1880 221 Nelly Oudshoorn, Laqueur en Organon. Het universitaire laboratorium en de farmaceutische industrie in Nederland 12 Thijs Rinsema, Brocades & Stheeman. Van apotheker-fabrikant tot farmaceutische industrie 23 Rienk Vermij, Johannes Lulofs als vertegenwoordiger van het newtonianisme in de Republiek 136 DE DOOS VAN PANDORA Jan van Maanen, Acht Groningse studiegidsen wiskunde (1696-1704) 85 J. Maenen, De invoering van het metrieke apothekersgewicht 58 Rolf ter Sluis, Otto Eerelman, genreschilder als medisch illustrator 83 A.M. Voûte en A.V.M. Hubrecht, Het persoonlijke contact tussen Charles Darwin en A.A.W. Hubrecht 228 ESSAY REVIEWS Rienk Vermij, De ontoereikendheid van feiten, n.a.v. Jack Meadows, Geschiedenis van de wetenschap samengevat in de spectaculaire levens van twaalf geleerden 91 Bert Theunissen, Nut en genoegen, n.a.v. W.P. Gerritsen (red.), Het Koninklijk

Instituut (1808-1851) en de bevordering van wetenschap en kunst 93 BOEKDISCUSSIE Geert Somsen,Geert Vanpaemel, Bas Willink en Klaas van Berkel, over: K. van Berkel, Citaten uit het boek der Natuur. Opstellen over Nederlandse wetenschapsgeschiedenis 161 SIGNALEMENTEN Frank Huisman, Geert Verbong en Rienk Vermij, Recente bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse Wetenschap: 1998 151 BOEKBESPREKINGEN 99, 174, 234 BOEKAANKONDIGINGEN 105, 181, 239 VARIA 62 , 106, 182 , 240 AGENDA 64, 117, 190, 245 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 115, 189, 246 HERDENKINGEN Fokko Jan Dijksterhuis en Floris Cohen, In Memoriam Casper Hakfoort (1955-1999) 191


JAARGANG 21, 1998 ARTIKELEN Danny Beckers, Meetkunde als de korte en zekere weg naar kunst. Gérard de Lairesse en zijn Grondlegginge der Teekenkonst 129 Jasper Faber, C.J. van Nieuwenburg over organisatie van wetenschappelijk Technisch werk. Stemmen uit de industrie over toegepast natuurwetenschappelijk onderzoek 1900-1919 15 Remke Kruk, Het artsenberoep in het Middeleeuwse Arabische discours 142 Margaret Leidelmeijer, Technologiebeleid en wetenschappelijk onderzoek voor de Java-suikerindustrie tijdens het kultuurstelsel (1830-1870) 205 Frans van Lunteren, De oprichting van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut: Humboldtiaanse wetenschap, internationale samenwerking en praktisch nut 126 Annet Mooij, Roddels, ruzie, achterklap. Veranderende omgangsvormen in de medische beroepsgroep 30 Christoph Schweikardt, Die Vorstellungen und Initiativen von Professor Jacob Mulder (1901-1965) zur Spezialisierung in der inneren Medizin an der Universität Leiden 81 Bert Theunissen en Henk Klomp, H.A. Lorentz’ visie op wetenschap 1 Bert Theunissen, Biologie en Bildung: Jan van der Hoeven (1802-1868) 156 Jurjen Vis, Alkmaarse stadsdoctoren in de zestiende eeuw 65 DE DOOS VAN PANDORA Peter de Clercq, Een herinnering aan de zijdeteelt in Nederland

95 Ad Meskens, Eigendommen van de Bernouilli´s te Antwerpen bij het begin van de zeventiende eeuw 38 A.M.G. Rutten, Drinkbaar goud voor zwarte slaven. De geneesmiddelenfabricatie op Curaçao in 1707 en de Hallese piëtisten 127 ESSAY REVIEW Frans van Lunteren, Natuurkunde en democratie, n.a.v. H.A. Klomp, De

relativiteitstheorie in Nederland: breekijzer voor democratisering in het interbellum 100

SIGNALEMENTEN Frank Huisman en Rienk Vermij, Recente bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse Wetenschap 40 BOEKBESPREKINGEN 48, 104, 138, 244 BOEKAANKONDIGINGEN 55, 115, 144 VARIA 56, 116, 145, 252 AGENDA 63, 123, 152, 260 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 122


JAARGANG 20, 1997 ARTIKELEN Barbara Allart, De sfygmograaf in Engeland (1860-1900) 69 Annete I. Bierman, Vrouwen in de farmacie: Alide Grutterink (1869-1927) 286 Mineke Bosch, Kies exact! In historisch perspectief: veranderende visies op meisjesonderwijs en de exacte vakken, 1650-1880 184 Marjan Bruinvels-Bakker en Annemarie de Knecht-van Eekelen, Carolina H. MacGillavry: Eerste vrouw in de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Over de schoonheid van kristallen, vrouwelijke intuïtie en lenigheid van geest 309 Fia Dieteren, De lesbrieven van Gerrit Jan Mulder aan Marie Porreij (1875-1879) 211 Teun van Heiningen, De receptie van de hersen-schedelleer van Franz Joseph Gall in Holland kort na 1800 113 Frida de Jong, Standhouden in Delft 227 Wim Klever, Spinoza en Huygens. Een geschakeerde relatie tussen twee fysici 14 Rina Knoeff, Jonathan Goddard (1617-1675), chemie, geneeskunde en de Royal Society 1 Mimi Mulder en Ella de Jong, De eerste vrouwelijke chirurgen in Nederland 243 Marianne I.C. Offereins, Caroline Emilie Bleeker (1897-1985): Een vrouw in een fysisch bedrijf 297 Ellen van Oost, Vrouwen in de vroege automatisering 269 H.A.M. Snelders, Zijn vloeibare kristallen levende organismen? 129 Ida H. Stamhuis en Annemarie de Knecht-van Eekelen, Inleiding [bij THEMANUMMER ‘ZY IS TOCH WEL ZEER BEGAAFD’. HISTORISCHE BIJDRAGEN OVER VROUWEN IN DE BÈTAWETENSCHAPPEN.] 173 Ida H. Stamhuis en Marianne I.C. Offereins, Twee vrouwelijke natuurkundigen en hun promotor in het Interbellum: Lili Bleeker, Truus Eymers en Leonard Ornstein 256 ESSAY REVIEW Joseph Wachelder, De onweegbaarheid van licht, n.a.v. Casper Hakfoort, Optics in the age of Euler: Conceptions of the Nature of Light, 1700-1795 35 Frank Huisman, De westerse medische traditie: van leermeester tot inspiratiebron, n.a.v. Lawrence I. Conrad (et al), The Western Medical Tradition 800 BC to AD 1800 85 DE DOOS VAN PANDORA Geert Somsen, Berzelius-cantates 82 H.F. van der Velden, Ziekenhuisgeschiedenis: het archief van de commissie

Frederiks 143 BOEKBESPREKINGEN 41, 92, 146, 332 BOEKAANKONDIGINGEN 55, 104, 162, 336 VARIA 56, 106, 163, 337 AGENDA 65, 112, 167, 344 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 111


JAARGANG 19, 1996 ARTIKELEN Danny J. Beckers, Jacob de Gelder en de wiskundige ideologie in Nederland (1800-1840) 18 J.A. van Belzen, Godsdienst en psychiatrie: reacties op een geval van doodslag in godsdienstwaanzin 29 Frank Huisman, Farmacie, apothekers en de geest van Thorbecke. Farmaceutische disciplinevorming aan het eind van de negentiende eeuw 280 Alice Juch, De positie van de medisch-specialisten in Nederland (1890-1920) 231 Annemarie de Knecht-van Eekelen en Nanny Wiegman, Om de verdeling van de Zorg [Inleiding bij THEMANUMMER ‘OM DE VERDELING VAN DE ZORG.

BEROEPSPROFILERING IN DE NEDERLANDSE GEZONDHEIDSZORG IN DE NEGENTIENDE EN TWINTIGSTE EEUW’] 205 A.J. Kox en W.P. Troelstra, Uit het Zeeman archief: De ontdekking van het Zeeman-effect 153 H.K. Makking, De ijkersopleiding in Delft (1843-1963) 63 René Rigter, De integratie van preventieve geneeskunde in de gezondheidszorg in Nederland (1890-1940) 313 Pieter Smit, De aankoop van de menagerie van Cornelis van Aken door het Amsterdamse genootschap ‘Natura Artis Magistra’ 133 Thomas Terlouw, De opkomst van de heilgymnastiek 263 Henk van der Velden, Overvloed en schaarste. De verspreiding van geneeskundige hulp in Nederland in de negentiende eeuw 210 Peter Verhoef, ‘Ik voel niet dat ik nuttig ben’: Lucas Maillette de Buy Wenniger, dermatoloog en uroloog te Arnhem (1901-1903) 246 Rienk Vermij, Op zoek naar natuurwetenschap. Een kritiek op het idee van experimentele en wiskundige tradities in de vroeg-moderne tijd 3 Nanny Wiegman, ‘Gij completeert zijn arbeid’: over de professionalisering van het verpleegkundig beroep (1880-1925) 296 P.J.H. Wyers, De snaar van de snaargalvanometer van Einthoven 80 DE DOOS VAN PANDORA

Alex Scholten, De komeet van 1664 op een Amsterdamse pamfletten-serie 167 A. de Knecht-van Eekelen, Het vitaminen-laboratorium 43 Ida H. Stamhuis, Vierhonderd brieven van Hugo de Vries 95 VARIA 56, 116, 192 BOEKBESPREKINGEN 46, 99, 174, 328 BOEKAANKONDIGINGEN 55, 114, 190, 336 VARIA 56, 116, 338 AGENDA 61, 130, 199, 354 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 1, 353


JAARGANG 18, 1995 ARTIKELEN K. van Berkel, De beoefening van de wetenschapsgeschiedenis in Nederland in de tweede helft van de negentiende eeuw 181 J.J. Cobben, Over varen naar aanleiding van een brief van De Bra 36 C.A. Davids, Diffusie en creativiteit. De technische ontwikkeling van Nederland in de negentiende eeuw in vergelijkend perspectief 342 Philip J. van der Eijk, De zetel van het verstand volgens de antieke geneeskunde en wijsbegeerte 211 Philip J. van der Eijk, Hart en hersenen, bloed en pneuma 214 Ernst Homburg, Van volksscheikunde tot technologie: popularisering van de chemie in de negentiende eeuw 72 Ernst Homburg, Ben Gales en Geert Vanpaemel, Techniekgeschiedenis tussen de zusterdisciplines [Inleiding bij het THEMANUMMER ‘TECHNIEK IN NEDERLAND IN DE NEGENTIENDE EEUW’] 281 Ernst Homburg, Techniek in Nederland (TIN): de (voor)geschiedenis van een project 287 Edwin Horlings, Technologie en de economische modernisering van Nederland in de negentiende eeuw 311 M.J. van Lieburg, De natuurkundige staatsexamens voor medische studenten en de constructie van een natuurwetenschappelijke basis voor de artsenopleiding tussen 1865 en 1880 139 Harry Lintsen, Ernst Homburg, Johan Schot, Geert Verbond, Dick van Lente en Martijn Bakker, Tussen droom en daad … 357 Gert-Jan Lokhorst, De oudste theorie over hemisfeerspecialisatie 243 Frans van Lunteren, ‘Van meten tot weten’. De opkomst van de experimentele fysica aan de Nederlandse universiteiten in de negentiende eeuw 102 A.P. Oele, Technici als aangevers. Kanttekeningen bij de beschrijving van het aandeel van technici en ingenieurs 300 Lodewijk Palm en Frans van Lunteren, Inleiding [bij THEMANUMMER ‘DE NATUURWETENSCHAPPEN IN NEDERLAND IN DE NEGENTIENDE EEUW’. STUDIES VOOR HARRY SNELDERS] 67 Lodewijk Palm en Lian Hielkema, Bibliografie van H.A.M. Snelders 192 Siep Stuurman, James Watt en Jan Salie. Over de verhouding tussen politieke geschiedenis en techniekgeschiedenis 333 Thomas J.A. Terlouw, Vervolgd wegens onbevoegde uitoefening der geneeskunst: Hendrik Soeter, heilgymnast te Groningen 1 B. Theunissen, De relatie tussen wetenschap en techniek in de negentiende eeuw 322 Teun Tieleman, Galenus over de zetel van het verstand: medisch experiment en filosofische traditie 230 Rienk Vermij, Bijdrage tot de bio-bibliografie van Johannes Hudde 25 W.J. Wolff, Het project 296 BOEKBESPREKINGEN 49, 257 BOEKAANKONDIGINGEN 55, 205, 261, 381 VARIA 57, 262, 382 AGENDA 65, 206, 273, 392 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 391


JAARGANG 17, 1994 ARTIKELEN K. van Berkel, Een ontmantelde metafoor. Over de geschiedenis van het conflict tussen geloof en wetenschap, in het bijzonder in Nederland. [Inleiding op THEMANUMMER ‘GELOOF EN WETENSCHAP IN NEDERLAND’]. 57 H.W.H. Haaksma, Opvattingen van een opvatting. Aristoteles over het kunstmatig voortbrengen van natuurlijke verbindingen 11 H. Heijmans, Wetenschap en industrie. L.S. Ornsteins opvattingen over de toegepaste natuurkunde 177 E. Jorink, Hemelse tekenen. Nederlandse opvattingen over de komeet van 1618 68 A. de Knecht-van Eekelen, Ontwikkeling van de schoolgeneeskunde in Nederland (1796-1904) 219 M. Koenen, In specula speculorum. Enkele aspecten van de idee-historische ondergrond en achtergrond van Lucretius’ De rerum natura IV 311-317 1 W. van der Schoor, Biologie en landbouw. F.A.F.C. Went en de Indische proefstations 145 H.A.M. Snelders, De houding van Nederlandse Rooms-Katholieken tegenover de natuurwetenschappen in de tweede helft van de negentiende eeuw 97 G. Somsen, Hooge school en maatschappij. H.R. Kruyt en het ideaal van wetenschap voor de samenleving 162 Th.J.A. Terlouw, Niets dan een handlanger, in alles aan den geneesheer ondergeschikt . Wederwaardigheden van zich emanciperende heilgymnasten in Nederland eind negentiende eeuw 235 B. Theunissen, Zuivere wetenschap en praktisch nut. Visies op de maatschappelijke betekenis van wetenschappelijk onderzoek rond 1900. [Inleiding op THEMA- NUMMER ‘ZUIVERE WETENSCHAP EN PRAKTISCH NUT’. VISIES OP DE MAATSCHAPPELIJKE BETEKENIS VAN WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK ROND 1900’] 141 B. Theunissen, Het nut van autonomie. Een andere kijk op M.W. Beijerincks microbiologie 191 T. Ufkes, De verzorging van zieke en gewonde soldaten in Groningen en de ommelanden, 1665 en 1672 26 R. Vermij, De conservatieve kosmos van de achttiende eeuw 83 R.P.W. Visser, Van afwijzing naar aanpassing. Nederlandse gereformeerden over Darwins evolutietheorie, 1900-1960 112 VARIA 42, 207, 261

BOEKBESPREKINGEN 32, 128, 254 BOEKAANKONDIGINGEN 41, 135, 206, 260 VARIA 42, 136, 207, 261 AGENDA 49, 140, 215, 270 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 51, 217


JAARGANG 16, 1993 ARTIKELEN A.I. Bierman, De winkel en de wetenschap. Artsenijbereidkunde en toxicologie als universitaire vakken 141 H.A. Deelstra, Achtergronden van de wetten van 1890-1891 en de invloed op het natuurwetenschappelijk onderwijs in België 187 A. Despy-Meyer en D. Devriese, Paul Heger, maître d’oevre des instituts d’enseignements et de recherche en sciences médicales voulus par Ernest Solvay à Bruxelles (1891-1895) 204 Nil Disco, De wetenschap om de Delftse toga. Een verhaal van benoemingen en herbenoemingen 261 José Eijt, Zindelijkheid en zuinigheid. De voorbeeldfunctie van vrouwelijke religieuzen in de ziekenverpleging gedurende de negentiende eeuw 80 M. Kirejczyk, Vrouwen kozen exact: studie en beroepsuitoefening rond de eeuwwisseling 234 J.K. van der Korst, Anatomia actuosa et apta. De mechanicistische ‘proto’- fysiologie van B.S. Albinus 308 H. Marland, Opleiding en carriè van de tweede generatie vrouwelijke artsen in Nederland 218 L.C. Palm, G. Vanpaemel en F.H. van Lunteren, Inleiding [bij THEMANUMMER ‘DE TOGA OM DE WETENSCHAP. ONTWIKKELINGEN IN HET HOGER ONDERWIJS IN DE GENEESKUNDE, NATUURWETENSCHAPPEN EN TECHNIEK IN BELGIË EN NEDERLAND (1850-1940)’] 119 H. Rigter en R.B.M. Rigter, Volksgezondheid: een assepoester in de Nederlandse politiek. Een analyse toegespitst op de sociaal-democratie 1 R.M.J. Schepers, Om de eenheid van het medisch beroep. Het debat over de specialisatie in België (1900-1940) 155 H.A.M. Snelders, J.H. van ’t Hoff en ‘De toepassing der physische scheikunde in de medische wetenschappen’ 18 B. Theunissen, Natuursport en levensgeluk. Hugo de Vries, Eli Heimans en Jac. P. Thijsse 287 B. van Tiggelen, De la chaire aux laboratoires: Louis Henry et la professionalisation de la recherche en science naturelles en Belgique 192 K. Velle, Medisch onderwijs en de professie: de gerechtelijke geneeskunde in België in de 19e eeuw 171 G.P.J. Verbong, Delftse ingenieurs tussen wetenschap en industrie (1874-1900) 248 J. Wachelder, Wetenschappelijke vorming: een omstreden kwestie 123 Nanny Wiegman, Zusters in smetteloos wit: een blanco bladzijde in de Nederlandse geschiedschrijving? 63 VARIA 43, 99, 278, 332 BOEKBESPREKINGEN 36, 92, 272, 324 BOEKAANKONDIGINGEN 41, 98, 330 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 116, 277, 341


JAARGANG 15, 1992 ARTIKELEN M. van Daal en A. de Knecht-van Eekelen, Over aetiologie en therapie van tuberculose: Het debat in Nederland (1900-1910) 211 E. Dekker, ‘Een procesverbaal van verhoor’ 153 H.G. Heijmans, De ontwikkeling van het Utrechts Natuurkundig Laborarorium tot fotometrisch instituut 85 A. de Knecht-van Eekelen, Intree-redes en het beeld van het medisch onderwijs in Nederland (1865-1900) 3 A. de Knecht-van Eekelen, Opvattingen over geneeskundige statistiek in het Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde rond de eeuwwisseling 163 A. de Knecht-van Eekelen en I.H. Stamhuis, Inleiding [bij THEMANUMMER ‘DE MET CIJFERS BEDEKTE NEGENTIENDE EEUW. TOEPASSING VAN STATISTIEK EN WAARSCHIJNLIJKHEIDSREKENING IN NEDERLAND EN VLAANDEREN TUSSEN 1840 EN 1920’] 137 M.J. van Lieburg, Reinier de Graaf en zijn plaats in het fysiologisch onderzoek van de zeventiende eeuw 73 D.R. Röell, F.J.J. Buytendijks (1887-1974) ontwerp van een christelijke dierpsychologie 34 I.H. Stamhuis, De ‘Probabilistic Revolution’ in de wetenschappen 141 I.H. Stamhuis, Statistiek en waarschijnlijkheidsrekening in het werk van Tine Tammes 195 B. Theunissen, De beheersing van mutaties. Hugo de Vries’ Werdegang van fysioloog tot geneticus 97 G. Vanpaemel, ‘Als ’t ware een nieuwe wetenschap’. De toepassing van de statistische methode door de Gentse botanici rond 1900 183 R.H. Vermij en L.C. Palm, John Chamberlayne als vertaler van Antoni van Leeuwenhoek 234 M.R. Wielema, Nicolaas Hartsoeker (1656-1725): van mechanisme naar vitalisme 243 BOEKBESPREKINGEN 51, 116, 262 BOEKAANKONDIGINGEN 66, 129 VARIA 58, 122, 209, 271 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 1, 69, 133, 281


JAARGANG 14, 1991 ARTIKELEN L. van Bergen, Barmhartig zijn: wat is dat moeilijk. Het Nederlandsche Roode Kruis in de Tweede Wereldoorlog 240 A.I. Bierman en D.A. Wittop Koning, Herboristen, een farmaceutisch deelberoep in Nederland onder de Franse wetgeving (1811-1814) 1 J.M.W. Binneveld, Militaire psychiatrie in de Tweede Wereldoorlog 193 H.A. Bosman-Jelgersma, De Nederlandse farmacie tijdens de Tweede Wereldoorlog 210 A.P. Buijs, De wiskunde-bibliotheek van rekenmeester Cornelis Franssen Eversdijck (1586-1666) 150 C.T. Haneveld, Surrogaatmiddelen en –medicijnen 222 A. de Knecht-van Eekelen, Intree-redes en het beeld van het medisch onderwijs in de heel- en verloskunde in Nederland (1865-1900) 119 M.J. van Lieburg, De Burger-Geneeskunige Diens in mobilisatie- en bezettingstijd 177 M.J. van Lieburg en W.W. Mijnhardt, Redactioneel [bij THEMANUMMER ‘GENEESKUNDE EN GEZONDHEIDSZORG IN NEDERLAND 1940-1945’] 175 R.B.M. Rigter, De Gezondheids- en Voedingsraad in oorlogstijd 228 R.M.J. Schepers, Geneesheren, medische armenzorg en ziekenfondsen in België in de negentiende eeuw 14 W.J. van der Schoor, J.C.H. de Meijere (1866-1947), een voorzichtig geneticus en evolutiebioloog 53 E. Vervaet, De eerste kleurenblindheidsproeven 74 KORTE MEDEDELINGEN J. Masereeuw, De rol van het Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde als verschaffer van medische informatie tijdens de bezetting 254 RECENSIE-ARTIKEL B. Theunissen, Er is meer tussen hemel en aarde, n.a.v. Dirk Stemerding,

Plants, animals and formulae. Natural history in the light of Latour’s Science in Action and Foucault’s Order of Things 96

BOEKBESPREKINGEN 35, 106, 164 KORTE LITERATUURAANKONDIGING 105 AGENDA EN BERICHTEN 48, 115, 172, 256 HERDENKINGEN J. van Maanen, In Memoriam prof. Dr. E.M. Buins (1909-1990) 116 H.A.M. Snelders, In Memoriam Jan Langerer [eig. Langeler] (1914-1991) 174 Godelieve van Heteren, In Memoriam prof. Dr. B.P.M. Schulte (1928-1991) 258


JAARGANG 13, 1990 ARTIKELEN C.A. Davids, Van vrijheid naar dwang. Over de relatie tussen wetenschap en zeewezen in Nederland in de 19e en vroege 20e eeuw 5 W. Decleir, N. Podoor & G. Vanpaemel, Twee eeuwen mariene biologie in België 66 Elly Dekker, Frederik Kaiser en zijn pogingen tot hervorming van ‘het sterrekundig deel van onze zeevaart’ 23 Jean Godeaux, Aperçu de la biologie marine à l’université de Liège au cours de ces vingt dernières années 56 G. Houvenaghel, La conférence maritime de Bruxelles en 1853: première conférence océanographique internationale 42 P. Hovart, Visserijbeheer in de Belgische kustwateren in de periode 1850-1880 102 Kees J.M. Kramer, Een Nederlands bewijs voor leven in de diepzee 83 L.C. Palm, Achtergronden van het paalwormenonderzoek 1730-1870 88 H. Postma, Honderd jaar zeeonderzoek in Nederland 50 C. de Pater, Nicolaus Engelhard (1696-1765) en zijn kritiek op de Beginselen der Natuurkunde van Petrus van Musschenbroek (1692-1761): wolffianisme versus newtonianisme 141 Catrien Santing, ‘Van Apollo, Aesculapius en Chiron’: Theodoricus Ulsenius (Dirk van Ulsen, c. 1450-1508). Medicus en humanist uit de Noordelijke Nederlanden 128 H.A.M. Snelders, Gerrit Jan Mulders bemoeienissen met het natuurwetenschappelijk onderzoek in Nederlands-Indië 253 Jan Strubbe, De ontwikkeling van de Belgische zeehavens: een groei naar de zee 111 Geert Vanpaemel, Henri Lehon en de zondvloedtheorie van J. Adhémar 212 G. Vanpaemel, & A. de Knecht-van Eekelen, Inleiding [bij THEMANUMMER ‘MET ZICHT OP ZEE. ZEEWETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK IN DE LAGE LANDEN NA 1800’.] 1 M.R. Wielema, Tussen Newton en Wolff: het Rotterdams genootschap Verscheidenheid en Overeenstemming, 1760-1790 179 KORTE MEDEDELINGEN M.R. Wielema, Enkele medische en natuurwetenschappelijke handschriften

in de Gemeentebibliotheek te Rotterdam 231 BOEKBESPREKINGEN 121, 163, 233, 272 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP A.M. Luyendijk-Elshout, Bij het afscheid van prof. dr. Daniel de Moulin 176 Jaarverslag Gewina over 1988 en 1989 285 AGENDA EN BERICHTEN 123, 175, 251, 283


JAARGANG 12, 1989 ARTIKELEN K. van Berkel, Amerikanisering van de Nederlandse universiteit? De chemicus H.R. Kruyt over hogeschool en maatschappij (1931) 198 C. Hakfoort, De ontbrekende syntheses in de geschiedschrijving van de natuurwetenschappen 14 E.S. Houwaart, De medisch-historicus in de rol van scepticus? 39 M.J. van Lieburg & H. Marland, Elisabeth en Neeltje van Putten: twee 18e-eeuwse grensgangers tussen de beroepsvelden van vroedvrouw en vroedmeester 181 J.A. van Maanen, De beoefening van de geschiedenis van de wiskunde in Nederland: terugblik (1963-1988) en vooruitzicht 25 H. de Regt, Eugen Goldstein, Wilhelm Wien, en de kanaalstralen, 1886-1912 110 R. Röell, Het lamarckisme van J.A. Bierens de Haan (1883-1958) 130 B. Theunissen, Frans Verdoorn: op Sartons vleugels – in Linnaeus’ voetspoor 149 B. Theunissen en L.C. Palm, Redactioneel [bij THEMANUMMER ‘WETENSCHAPSGESCHIEDENIS IN PERSPECTIEF’] I G.P.J. Verbong, Toekomst voor de techniekgeschiedenis in Nederland? 1 K.E. Werger-Klein, Zoölogische voorwerpen uit Japan en de naturaliën- verzameling van Henricus d’Acquet (1632-1706) 65 KORTE MEDEDELINGEN W.A.D. van der Hoeven, De reisdagboeken van Jan van der Hoeven 85 RECENSIE-ARTIKEL Ernst Homburg, Het universitaire scheikundeonderwijs vanaf de 17e eeuw,

n.a.v. Academiae Analecta 226 H.A.M. Snelders, Nederlands Genootschapsleven in de 18e eeuw, n.a.v.

W.W. Mijnhardt, Tot Heil van ’t Menschdom. Culturele genootschappen in Nederland, 1750-1815 94

BOEKBESPREKINGEN 50, 100 HERDENKINGEN H.A.M. Snelders, In Memoriam dr. J.G. van Cittert-Eymers 59 B.P.M. Schulte, In Memoriam dr. L.J. Endtz (1926-1989) 252 AGENDA EN BERICHTEN 56, 105, 176, 250


JAARGANG 11, 1988 ARTIKELEN K. van Berkel, Wetenschapsgeschiedenis als brug tussen twee culturen 126 F. van der Blij, Inleiding [bij THEMANUMMER ‘DE TWEE CULTUREN’. VOORDRACHTEN OP 75-JARIG JUBILEUMCONGRES GEWINA] 87 F. van der Blij, Nawoord [op 75-jarig jubileumcongres Gewina] 149 H.G.B. Casimir, Zijn er wel twee culturen? 145 H. Floris Cohen, De wetenschapsrevolutie van de 17e eeuw en de eenheid van het wetenschappelijk denken 89 S. Dresden, Wetenschap en situatie 137 Willem Frijhoff, Cultuur in het meervoud? Een alfavertoog over de opkomst van een bètacultuur 110 A.C. van Helden, Modellen voor radioactief verval 1 J.J.A. Mooij, De filosofie naast en tegenover de natuurwetenschap. Ontwikkelingen sedert 1800 101 B. Theunissen, Jan Boeke en de harmonie van het organisme. Een case-study van de totaliteitsidee in de 20e-eeuwse Nederlandse biologie 58 J.P. Verhave, Nederlandse reacties op de ontdekking van malariaparasieten en hun overbrengers. Een overzicht uit het Nederlandsch tijdschrift voor geneeskunde in het laatste kwart van de 19e eeuw 33 R.H. Vermij, De Nederlandse vriendenkring van E.W. von Tschirnhaus 153 RECENSIE-ARTIKELEN H.F. Cohen, ‘Open en wijd, maar zonder hoogten en diepten’, n.a.v. Klaas van Berkel, In het

voetspoor van Stevin. Geschiedenis van de natuurwetenschap in Nederland 1580-1940 12 S.B. Engelsman, Een 17e eeuwse erudiet opnieuw in de aandacht, n.a.v. Actes du colloque

international ‘René-François de Sluse’ 17 BOEKBESPREKINGEN 22, 75, 179 KORTE LITERATUURAANKONDIGINGEN 84 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 31 AGENDA EN BERICHTEN 28, 31, 85, 208


JAARGANG 10, 1987 ARTIKELEN Peter de Clerq, In de schaduw van ’s Gravesande. Het Leids Physisch Kabinet in de tweede helft van de 18e eeuw 149 J.C. Deiman, Het instrumentarium van de Utrechtse Sterrenwacht 174 Marian Fournier, Instrumentgerichte wetenschapsgeschiedenis in de praktijk. Een zonnemicroscoop van Kleman [Inleidend artikel bij THEMANUMMER ‘HET INSTRUMENT IN DE WETENSCHAP’] 131 K.S. Grooss, Cornelis Solingen (1641-1687) en de techniek van het trepaneren 248 W.D. Hackmann, Instruments and experiments. The case of atmospheric electricity in eighteenth-century Holland 190 Ernst Homburg, Over het boekenbezit van Gerrit Jan Mulder, aan de hand van een veilingcatalogus 45 M. van Hoorn, Jan Hendrik van Swinden (1746-1823) en het probleem van de analogie tussen elektriciteit en magnetisme 90 M.J. van Lieburg, De betekenis van het Rijksatheneum te Franeker (1815-1844) voor de medische en farmaceutische beroepsopleiding 20 W.F.J. Mörzer Bruyns, Navigatie-instrumenten van de zeebodem, 16e tot 19e eeuw 263 W.J. Mulder, Enkele aspecten uit de ontwikkeling van het verloskundig instrumentarium 229 H.A.M. Snelders, De bemoeienissen van Lorentz en Einstein met de Utrechtse leerstoel voor theoretische fysica (1911-1915) 57 H.A.M. Snelders, J.H. van ’t Hoffs theorie van de verdunde oplossingen (1886) 2 R.H. Vermij, Bernard Nieuwentijt als experimentator 81 J. van Zuylen, Jan en Harmanus van Deijl. Een optische werkplaats in de 18e eeuw 208 KORTE MEDEDELINGEN K.J. van Camp, De redding van een verzameling 19e-eeuwse fysische instrumenten in de huidige crisistijd 283 RECENSIE-ARTIKEL P. de Clercq, n.a.v. Anthony Turner, Early scientific instruments. Europe 1400-1800 289 H. Verbiest, n.a.v. D. de Moulin (ed.), Kracht en stof. De introductie van moderne

natuurwetenschappelijke denkwijzen in de geneeskunde, zoals blijkt uit Nederlandse medische vakbladen, 1840-1870 112

BOEKBESPREKINGEN 37, 72, 120, KORTE LITERATUURAANKONDIGINGEN 76

MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 1, 44 HERDENKINGEN J.G. van Cittert-Eymers, In memoriam dr. D. Burger 129 AGENDA EN BERICHTEN 40, 77, 127, 294


JAARGANG 9, 1986 ARTIKELEN Edith Alkema, Het tijdschrift Isis (1872-1881) en de verspreiding van het darwinisme onder het grote publiek 68 M. Bakker, Laboratoria in de Nederlandse bietsuikerindustrie 232 H. Beukers, Een nieuwe werkplaats in de geneeskunde: de opkomst van laboratoria in de geneeskundige faculteiten 266 Peter de Clercq, Instrumenten en universitaire laboratoria, ca. 1860-1940 190 M.P.H.M. Dings, Een dysenterie-epidemie in 1702 1 C. Hakfoort, Inleiding: laboratoria als werkplaatsen van wetenschap en techniek [bij THEMANUMMER ‘WERKPLAATSEN VAN WETENSCHAP EN TECHNIEK. INDUSTRIËLE EN ACADEMISCHE LABORATORIA IN NEDERLAND, 1860-1940’] 143 Ton van Helvoort, Félix d’Herelle en de bacteriofaagtherapie: de laboratorium- tafel naast het ziekbed 118 J.J. Hutter, Nederlandse laboratoria 1860-1940, een kwantitatief overzicht 150 J.J. Hutter, Onderzoek naar hogedrukkwiklampen bij Philips 242 M.J. van Lieburg, De ontwikkeling van het klinisch-diagnostisch laboratorium in Nederland tot omstreeks 1925 278 Harry Lintsen, Kennisverwerving in de Nederlandse industrie in de 19e eeuw 175 Jan Jaap de Ruiter, Human embryology in Zakariya al-Qazwini’s The marvels of creation 99 H.A.M. Snelders, Chemische laboratoria in de negentiende eeuw 204 H.A.M. Snelders, J.H. van ’t Hoff en de fasenleer 10 B. Theunissen en M.J. Donath, De plaats van de morfologie in de Nederlandse zoölogie, 1880-1940: een terreinverkenning 47 G. Verbong, Coloristen en laboratoria: de ontwikkeling van het coloristisch werk in de Nederlandse textielveredelingsindustrie 216 R.P.W. Visser, De ontwikkeling van de universitaire biologische laboratoria 255 KORTE MEDEDELINGEN J.H. van Eis, Een onbekend geschrift van A. den Back (1682-1720) 132 BOEKBESPREKINGEN 25, 92, 136, 319 KORTE LITERATUURAANKONDIGINGEN 97

MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 44, 325 AGENDA EN BERICHTEN 44, 99, 140


JAARGANG 8, 1985 ARTIKELEN J.H. van Eis, Jacob van Hervelt, een onbekend medicus uit de 17e eeuw 15 P.J. Florijn, Geschiedenis van de eerste hortus medicus in Indië 209 Marian Fournier, De microscopische anatomie in Bidloo’s Anatomia humani Corporis (1685) 187 Willem Frijhoff, Vrouw Schraders beroepsjournaal: overwegingen bij een publikatie over arbeidspraktijk in het verleden 27 Willem Frijhoff, Medische beroepen en verzorgingspatroon in de Franse tijd: een dwarsdoorsnede 92 [C. Hakfoort], Redactioneel [bij THEMANUMMER: ‘OVER GENEESKUNSTOEFENAREN IN NEDERLAND (1795-1865)’] 91 Ton van Helvoort, Félix d’Hérelle en de controverse rond het Twort-d’Hérelle Fenomeen in de jaren 1920: ultrafiltreerbaar virus of lytisch ferment 58 M.J. van Lieburg, De medische beroepsbevolking ten plattelande gedurende de 19e eeuw. Een onderzoek betreffende het Beneden-Maasgebied (1818-1865) 123 L.C. Palm, Antoni van Leeuwenhoeks reactie op Pieter Rabus’ problemen met de wichelroede 1 H.A.M. Snelders, J.H. van ’t Hoffs theorie van de vaste oplossingen (1890) 49 BOEKBESPREKINGEN 73, 179, 222 KORTE LITERATUURAANKONDIGINGEN 85

MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 46 AGENDA EN BERICHTEN 45, 87, 182, 230


JAARGANG 7, 1984 ARTIKELEN K. van Berkel, Descartes in debat met Voetius. De mislukte introductie van het cartesianisme aan de Utrechtse universiteit (1639-1645) 4 P. Bockstaele, Het oudst bekende, gedrukte Nederlandse meetkundeboek: Die waerachtige const der geometrien (1513) 79 H.J.M. Bos, Johan Frederik Hennert, wiskundige en filosoof te Utrecht aan het eind der achttiende eeuw 19 Frans P.M. Francissen, Vroege Nederlandse bijdragen tot de kennis van Ephemeropetra of eendagsvliegen 113 C.L. Hogardi, Frans Maurits Jaeger: een chemicus als historicus 183 A. de Knecht-van Eekelen, Abraham Pieter Fokker (1840-1906) en de serumtherapie bij difterie 161 L.C. Palm, Van filosofie tot experiment: een vogelvlucht. [Inleiding bij THEMANUMMER ‘VAN FILOSOFIE TOT EXPERIMENT. EPISODEN UIT DE UTRECHTSE WISKUNDE EN NATUURWETENSCHAP VAN REGIUS TOT JORDAN’] 1 H.A.M. Snelders, De schei- en natuurkunde aan de Utrechtse universiteit in de negentiende eeuw 32 H.A.M. Snelders, Het chemisch laboratorium ‘de Leeuwenbergh’ te Utrecht (1845-1903) 129 B. Theunissen, A.G. Camper, Cuvier en het mosasaurusvraagstuk: een case-study van Cuviers paleontologie 65 G. Vanpaemel, Jan Frans Thijsbaert (1736-1825) en de School voor Experimentele Fysika te Leuven 172 R.P.W. Visser, De Utrechtse zoölogie rond 1900: van morfologie naar de vergelijkende fysiologie 49 BOEKBESPREKINGEN 60, 93, 141, 196 KORTE LITERATUURAANKONDIGINGEN 109 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 64, 159, 212 HERDENKINGEN R.P.W. Visser, In Memoriam dr. Frans Verdoorn (1906-1984) 211 AGENDA EN BERICHTEN 61, 111, 157, 210


JAARGANG 6, 1983 ARTIKELEN K. van Berkel, De geschriften van Rudolf Snellius. Een bijdrage tot de geschiedenis van het ramisme in Nederland 185 H. Beukers, De beginjaren van de microscopie aan de geneeskundige faculteiten te Utrecht en Leiden 65 Marian Fournier, Hoofdlijnen van de microscopie in de negentiende eeuw 59 Willem Frijhoff, Wetenschap, beroep en status ten tijde van de Republiek: de intellectueel 18 M.J. van Lieburg, Bij het THEMANUMMER [MEDISCHE MICROSCOPIE IN DE NEGENTIENDE EEUW. INTRODUCTIE EN GEBRUIK VAN DE MICROSCOOP IN GENEESKUNDIG ONDERWIJS EN ONDERZOEK IN NEDERLAND] 57 M.J. van Lieburg, De microscopie in het onderwijs van de klinische scholen in Nederland (1824-1865) 82 M.J. van Lieburg, De genees- en heelkunde in de Noordelijke Nederlanden, gezien vanuit de stedelijke en chirurgijnsgilde-ordonnanties van de 16e eeuw 169 G.A. Lindeboom, Anton de Heide als proefondervindelijk onderzoeker 121 D. de Moulin, Microscopie en kankerdiagnostiek in de eerste helft van de negentiende eeuw 99 W.J. Mulder, Microscopische preparaten van de praktizerend geneesheer G.J. Luchtmans 108 B. Theunissen, Theorie en praktijk van Cuviers Recherches sur les ossemens fossiles 1 BOEKBESPREKINGEN 31, 115, 135, 195 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 51, 164 HERDENKINGEN F. Henry Brookman, Leven en werken van J. Mac Lean 53 AGENDA EN BERICHTEN 120, 161, 168, 214


JAARGANG 5, 1982 ARTIKELEN K. van Berkel, Wetenschapsgeschiedenis en universiteitsgeschiedenis nieuwe stijl 89 H. Beukers, Mechanistische principes bij Franciscus dele Boë, Sylvius 6 J.P. van Dijk, Doodsoorzakenclassificaties van 1750 tot 1900 145 C. Hakfoort, Wetenschapshistorische etiketten en de gevaren van populaire analyses [Inleiding bij THEMANUMMER ‘KANTTEKENINGEN BIJ ERKENDE ETIKETTEN. NATUURWETENSCHAP EN GENEESKUNDE IN DE 17E EN 18E EEUW] 1 C. Hakfoort, Christian Wolff tussen cartesianen en newtonianen 27 G.T. Haneveld, Medische aspecten van de slag bij Doggersbank 78 A.M. Luyendijk-Elshout, Mechanicisme contra vitalisme: de school van Herman Boerhaave en de beginselen van het leven 16 M.M. van Malenstein, Het Sint-Petersgasthuis te Culemborg. Een archiefstudie Vanuit medisch-historisch oogpunt 65 Joop Schopman, Wetenschap in bedrijf: ontwikkeling en organisatie van het halfgeleideronderzoek binnen de N.V. Philips’ Gloeilampen- Fabrieken (1930-1955) 158 J. Steendijk-Kuypers, De Hoornse geneeskundige genootschappen en hun ijver ten aanzien van de vaccinatie in de 19de eeuw 105 G. Vanpaemel, Cartesiaanse en newtoniaanse natuurwetenschap aan de Leuvense Artesfakulteit 39 KORTE MEDEDELINGEN J.A. Brongers, Natuurwetenschappelijk onderzoek van middeleeuws keramiek:

een vorm van techniekgeschiedenis 115 Jos Kuijlen, De Dantziger botanicus en koopman Jacob Breyne (1637-1697)

en zijn betekenis voor de Hollandse plantkunde 116 K. van Berkel, Wat is er mis met het isme? Kanttekeningen bij een themanummer 118 C. Hakfoort, Er is iets mis met de isme-gebruiker. Antwoord aan Van Berkel 125 BOEKBESPREKINGEN 50, 96, 131, 186 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 60, 103, 140, 200 AGENDA 56, 103, 136, 198


JAARGANG 4, 1981 ARTIKELEN Marian Fournier, Jan Swammerdam en de 17e eeuwse microscopie 74 J.H.F. Kerp, Nicolaas Cornelis de Fremery (1770-1844) als palaeontoloog 119 G.A. Lindeboom, Jan Swammerdam als microscopist 87 W.J. Mulder, De “Anatomie Clastique” van Dr. L.T.J. Auzoux 133 L.C. Palm, Bij een beeld van Swammerdam [inleiding bij THEMANUMMER over JAN SWAMMERDAM] 61 J. Slenders, De Anatomische Les van Dr. Zacheus de Jager (1640) 159 H.A.M. Snelders, Het fysisch-chemisch werk van de Rotterdamse arts Hendrik Willem Rouppe (1765-1816) 25 H.A.M. Snelders, Negentiende-eeuwse theorieën over de materie 168 F.A. Stemvers, Geslachtsziektenbestrijding 1850-1880 1 R.P.W. Visser, Theorie en praktijk van Swammerdams wetenschappelijke methode in zijn entomologie 63 KORTE MEDEDELINGEN A. de Knecht-van Eekelen, Bakerboekjes in de 19e eeuw: een aanvulling 45 BOEKBESPREKINGEN 54, 111, 144, 188 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 48, 118 , 153 AGENDA 49, 114, 149, 201


JAARGANG 3, 1980 ARTIKELEN K. van Berkel, Enige opmerkingen over de aard van de technische 123 innovatie in de Republiek rond 1600 H. Beukers, Het laboratorium van Sylvius 28 M.J. van Lieburg, De verpleegkundige literatuur in Nederland in de 19e eeuw 97 J. Steendijk-Kuypers, De geneeskundige school te Hoorn (1825-1865) 49 B. Theunissen, De briefwisseling tussen A.G. Camper en G. Cuvier 155 J.J. de Vries, De ontwikkeling van de inzichten in de grondwaterhydrologie in Nederland rond de eeuwwisseling 1 B. Woelderink, Het bezoek van Simon Stevin aan Dantzig 178 KORTE MEDEDELINGEN M.J. van Lieburg, Daniël Jonctys 74 F.J.J.M. van Merriënboer, ‘Eene buitenbaarmoederlijke zwangerschap, waar

het foetus na 18 jaren bij de moeder vertoefd te hebben door de anus is ontlast’, beschreven door C.H. van der Looy (1850) 37

BOEKBESPREKINGEN 42, 86, 148, 187 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 41, 75, 145, 187


JAARGANG 2, 1979 ARTIKELEN K. van Berkel, Spiegheling en daet bij Beeckman en Stevin 89 P. Bockstaele, Een onbekende arithmetica van Anthoni Smyters 45 J.G. van Cittert-Eymers, Joseph Mozes Son (1818-1884), een illuster tandmeester te Utrecht 62 H. Deelstra, Het scheikundig onderwijs en onderzoek te Gent vóór de komst van A. Kekulé in 1858 110 Marian Fournier, Spierkracht en mechanische gymnastiek 21 H.L. Houtzager, Dieren in Delft 52 Peter H. Kylstra, De educatieve functie van het Utrechts Universiteitsmuseum 15 M.J. van Lieburg, De dichter-medicus Daniël Jonctys (1611-1654), zijn strijd tegen het bijgeloof en zijn relatie tot Johan van Beverwijck, William Harvey en Daniël Sennert 137 A.M. Luyendijk-Elshout, Museum en Universiteit 7 J. Mac Lean, Pieter Leonard Rijke (1812-1899), promotor van het onderwijs in de chemische technologie te Maastricht (1838-1844) 79 A.J.P. Raat, Enige voorwerpen uit de nalatenschap van Joan Gideon Loten (1710-1789) 70 H.A.M. Snelders, Van naturaliënkabinet tot museum [Inleiding bij THEMANUMMER over WETENSCHAPPELIJKE MUSEA] 1 H.A.M. Snelders, De chemische voordrachten van Willem de Loos (circa 1770) 168 W. Veltheer, Het chirurgijnsgilde van Amersfoort 101 KORTE MEDEDELINGEN Th. J. Meyer, Natuurwetenschappelijke musea en de overheid 34 A.J.F. Gogelein, Museum: Archief of Disneyland? 36 K.S. Grooss, Enkele opmerkingen met betrekking tot het graf van Herman

Boerhaave in de Pieterskerk te Leiden 176 Christaan Huygens driehonderdvijfig jaar geleden geboren 179 Wie is dit? 39 BOEKBESPREKINGEN 84, 126 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 40, 83, 118, 182


JAARGANG 1, 1978 ARTIKELEN J.M.W. Binneveld en M.J. van Lieburg, De ontwikkeling van de psychiatrische therapie in het Rotterdamse krankzinnigengesticht (1800-1861) 95 R.E.O. Ekkart, De Harderwijkse Academie in de 18de eeuw 51 G.T. Haneveld, Redactioneel 1 J. Heniger, Antoni van Leeuwenhoek en zijn diploma van de Royal Society 157 M.J. van Lieburg, De geneeskunde en natuurwetenschappen binnen de Rotterdamse genootschappen uit de 18de eeuw 14,124 L.C. Palm, Antoni van Leeuwenhoek en de ontdekking der haarvaten 170 A.J.P. Raat, Mr. Edouard van Olden (1809-1869), verzamelaar voor het Rijksmuseum van Natuurlijke Historie 68 P. Smit, Carolus Clusius in Pannonië 23 P. Smit, Nederlandse invloeden op het werk van Linnaeus 116 H.A.M. Snelders, Jeremias Benjamin Richter en Immanuel Kant 3 H.A.M. Snelders, Het ontstaan van de nieuwe chemische nomenclatuur 59 SAMENVATTINGEN VOORDRACHTEN F. Francissen, Pompeii in de bloemen: planten in Romeinse wandschilderingen 35 H.L. Houtzager, De symfysiotomie in Nederland in de 18e eeuw

36 P.H. Kylstra, Voor en tegen de theorie van Von Helmholtz, met de telefoon 39 A.J.E.M. Smeur, Over de ‘Regula Falsi’ in 16e-eeuwse rekenboeken

39 KORTE MEDEDELINGEN A.J.F. Gogelein, Museum Boerhaave 50 jaar 178 M.J. van Lieburg, Het Rotterdamse handschrift van Boerhaave’s Lectio publica

de lue venera 83 G.A. Lindeboom, De betekenis van Carolus Linnaeus (1707-1778) voor de Geneeskunde 144 P. Smit, Verslag Linnaeus-symposium 148 Wie is dit? 88, 150, 181 BOEKBESPREKINGEN 47, 90, 151, 186 MEDEDELINGEN VAN HET GENOOTSCHAP 42, 89, 148, 182

Documents

Inhoud alle dertig jaargangen (1978 t/m 2007)Redefining geometrical exactness. Descartes' transformation of the early modern concept of construction 165 Joseph Wachelder, Retorische