iiHmooh hmëë he- ga-jmee Jesucristo; Salmos

New Testament and Psalms in Chinantec, Ozumacín (MX:chz:Chinantec,Ozumacín)

copyright © 2003 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: Chinantec, OzumacínTranslation by: Wycliffe Bible Translators, Inc.

Chinanteco, Ozumacín [chz], MexicoCopyright Information

© 2003, Wycliffe Bible Translators, Inc.This translation text is made available to you under the terms of the Creative Commons License: Attribution-Noncommercial-NoDerivativeWorks. (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/) In addition, you have permission to port the textto different file formats, as long as you do not change any of the text or punctuation of the Bible.You may share, copy, distribute, transmit, and extract portions or quotations from this work, provided that you include theabove copyright information:

You must give Attribution to the work.You do not sell this work for a profit.You do not make any derivative works that change any of the actual words or punctuation of the Scriptures.

Permissions beyond the scope of this license may be available if you contact us with your request.The New Testament and Psalmsin Chinantec, Ozumacín

© 2003, Wycliffe Bible Translators, Inc.This translation is made available to you under the terms of the Creative Commons Attribution-Noncommercial-NoDerivatives license 4.0.You may share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format, provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures included with Scriptures and other documents on this site are licensed just for use with those Scriptures anddocuments. For other uses, please contact the respective copyright owners.2014-04-22PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 14 Jul 2022 from source files dated 11 Jul 202277bbb809-d78b-5d8c-9c0b-2363ea7f466b

Contents

San Mateo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1San Marcos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32San Lucas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52San Juan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85Hechos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109Romanos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1401 Corintios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1522 Corintios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165Gálatas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173Efesios . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178Filipenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183Colosenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1861 Tesalonicenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1892 Tesalonicenses . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1921 Timoteo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1942 Timoteo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198Tito . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201Filemón . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203Hebreos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204Santiago . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2141 Pedro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2182 Pedro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2221 Juan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2252 Juan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2283 Juan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229Judas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230Apocalipsis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231

iii

San Mateo 1:1 1 San Mateo 2:12

San MateoJuˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús heˉ gaꜙsɨɨꜘ Matäˊ

Läꜙjëëꜙ dsaˉ maˉgyuhˉ kyaaꜗ Jesucristo(Lc. 3:23-38)

1 Jeeˊ laˉ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ maˉgyuhˉkyaaꜗ Jesucristo hi laaꜗ saˊjuˉ kihꜗ David, hi maˊ laasaˊjuˉ kihꜗ Abraham. 2Abrahammaˊ laa jmiiˉ Isaac.Isaac heꜘ maˊ laa ˈ jmiiˉ Jacob. Jacob maˊ laa ˈ jmiiˉJudá kyaahˊ läꜙjëëꜙ øøyhꜚ. 3 Judá maˊ laaˈ jmiiˉ Farekyaahˊ Zara. Chooˈ hi heꜘ gaꜙlaaꜗ Tamar. Fare heꜘmaˊ laa ˈ jmiiˉ Esrom. Esrom maˊ laa ˈ jmiiˉ Aram.4 Aram heꜘ maˊ laaˈ jmiiˉ Aminadab. Aminadab maˊlaa jmiiˉ Naasón. Naasón heꜘ maˊ laa jmiiˉ Salmón.5 Rahab kyaahˊ Salmón gaꜙlaaꜗ choˈjmiiˉ Booz. Rutkyaahˊ Booz heꜘ gaꜙlaaꜗ cho ˈjmiiˉ Obed. Obed heꜘmaˊ laa jmiiˉ Isaí. 6 Isaí maˊ laa jmiiˉ rey David. MëˊUría kyaahˊ rey David heꜘ gaꜙlaaꜗ choˈjmiiˉ Salomón.7 Salomón heꜘ maˊ laaˈ jmiiˉ Roboam. Roboam maˊlaa ˈ jmiiˉ Abía. Abía maˊ laa ˈ jmiiˉ Asa. 8 Asa heꜘmaˊ laaˈ jmiiˉ Josafat. Josafat maˊ laaˈ jmiiˉ Joram.Joram maˊ laaˈ jmiiˉ Uzía. 9 Uzía heꜘ maˊ laaˈ jmiiˉJotam. Jotam maˊ laa ˈ jmiiˉ Acaz. Acaz maˊ laa ˈjmiiˉ Ezequía. 10 Ezequía heꜘ maˊ laaˈ jmiiˉ Manasé.Manasé maˊ laa ˈ jmiiˉ Amón. Amón maˊ laa ˈ jmiiˉJosía. 11 Josía maˊ laa ˈ jmiiˉ Jeconía kyaahˊ läꜙjëëꜙøøyhꜚ. Jii kihꜗ Josía gaꜙjääyꜗ heˉ wɨɨꜘ dsaˉ Israel taꜙhwaꜗ Babilonia. 12Maˉngëëꜘ maˉnääꜗ dsaˉ Israel taꜙhwaꜗ Babilonia, Jeconía heꜘ maˊ laa ˈ jmiiˉ Salatiel.Salatiel maˊ laa ˈ jmiiˉ Zorobabel. 13 Zorobabel heꜘmaˊ laaˈ jmiiˉ Abiud. Abiud maˊ laaˈ jmiiˉ Eliaquim.Eliaquim maˊ laa jmiiˉ Azor.

14 Azor heꜘ maˊ laa ˈ jmiiˉ Sadoc. Sadoc maˊ laa ˈjmiiˉ Aquím. Aquímmaˊ laa jmiiˉ Eliud. 15Eliud heꜘmaˊ laaˈ jmiiˉ Eleazar. Eleazar maˊ laaˈ jmiiˉ Matán.Matán maˊ laa ˈ jmiiˉ Jacob. 16 Jacob heꜘ maˊ laa ˈjmiiˉ José, hi gaꜙlaaꜗ dsaˉñʉʉhˉ kyaaꜗ María. Maríaheꜘ gaꜙlaaꜗ choo ˈ Jesús hi gaꜙläꜙcheeꜙ Cristo (heˉhnøøꜗ jähꜙ hi naˉhñaa ). 17 Läꜙjëëꜙ jmiiˉ dsaˉ heꜘtëˉ gyaꜙkyeeꜘ dsaˉ waˊraˉ gaꜙheenˊ läꜙjaa läꜙjaaläꜙ gaꜙløøꜗ kyaahˊ Abraham, läꜙ gaꜙtëꜘ David. Läꜙjatëˉ gyaꜙkyeeꜘ dsaˉ kaˉlähꜘ, heˉ gaꜙløøꜗ kyaahˊ Davidläꜙjiihˈ maˊ gaꜙjääyꜗ heˉ wɨɨꜘ dsaˉ Israel taꜙ hwaꜗ Ba-bilonia. Läꜙja tëˉ gyaꜙkyeeꜘ kaˉlähꜘ, heˉ gaꜙløøꜗ läꜙmaˊ gaꜙnääyꜗ Babilonia, läꜙjiihˈ gaꜙläꜙchaaꜙ Cristo.

Läꜙlaˉ gaꜙläꜙchaaꜙ Jesús(Lc. 2:1-7)

18 Läꜙlaˉ gaꜙlaꜗ maˊ gaꜙläꜙchaaꜙ Jesucristo. Maríachooyˈ maˊ naˉlaꜚ hmoohˊ kiyhˈ kyaahˊ José. Perojääꜗ ja gaˊ kaay ˈ øøyhꜚ, maˉkyaa baˊ María gyʉʉˉkyaahˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. 19 José, dsaˉñʉʉhˉkyaayꜗ, maˊ jmeeyꜙ heˉ lluꜗ jmahꜗ, hiꜙ saꜙ maˊ hnøøyˈmaˊ miˉkwahꜗ dsaˉ kihꜗ María, heˉja gaꜙllaꜘ dsëyꜗmaˊ beey ˈ toˉkëˊ baˊ. 20 Maˉngëëꜘ maˊ jmeeyꜙhʉʉˊdsëˉ läꜙja , gaꜙläꜙjnääꜘ kiyhꜗ jaa ángel kyaaꜗDio jeeˊ naˉgwɨɨyˉ, hi gaꜙjähꜘ sɨɨyhꜙ:

—José, saˊjuˉ kihꜗ David, taꜙ waˊ gahˈ kaahˈ Maríanaˉ, jmääh ˈ dsaˉmëꜘ kyaahꜗ. Jëëhꜘ, kyaahˊ beꜘkihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ baˊ ja , heˉ kyaayˉ gyʉʉˉ.21 Läꜙchaa jaa gyʉʉˉ kyaayꜗ hi miˊcheehꜗ Jesús,jëëhꜘ hi heꜘ lääꜗ dsaˉgoohꜘ hnähꜘ kihꜗ dsoˊkyeˉ.

22 Gaꜙläꜙjëꜙ heˉ ja gaꜙlaꜗ mahꜗ läꜙteꜗ läꜙkoogaꜙjähꜘ dsaˉ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ,läꜙkohꜘ maˊ gaꜙjäyhꜘ:23 Jaa chihˉmëꜘ kwaa hi saꜙ maˉjëëꜙ dsaˉñʉʉhˉ,kaayꜗ gyʉʉˉ mahꜗ läꜙchaa jaa gyʉʉˉ ñʉʉhˉ kiyhꜗ.Hiꜙ gyʉʉˉ heꜘ läꜙchee Emanuel.Juuˈ laˉ hnøøꜗ jähꜙ: Dio kyaahˊ jneˊ.

24 Läꜙkoo maˊ gaꜙñeꜗ José jeeˊ këyꜙ ja , gaꜙjmeeyꜘläꜙkoo madaꜚ heˉ gaꜙjmeeꜘ ángel kyaaꜗ Diokiyhꜗ, gaꜙheehˉ bihꜗ gaꜙkaayꜗ María. 25 Pero saꜙgaꜙläꜙkyuuyꜙ läꜙjiih ˈ gaꜙläꜙchaaꜙ gyʉʉˉ ñʉʉhˉtoˉnëˊ kyaay ˈ, hi gaꜙmiꜙcheeyˉ Jesús maˉngëëꜘmaˉläˉchaayꜙ.

2Dsaˉ hi maˊ kyʉʉh˜ haˉ läꜙ chaaˈ nʉʉꜘ gyʉʉhˈ

gaꜙjmääyꜗ jøøhˈ gyʉʉˉ Jesús1 Gaꜙläꜙchaaꜙ Jesús Belén, koo jwɨɨˉ mähˉ heˉ

hlaˉ hwaꜗ Judea, läꜙkoo maˊ laa Herode dsaˉtaˊ jeeˊja . Hiꜙ läꜙkoo maˊ gaꜙläꜙchaaꜙ Jesús, gaꜙllaꜙnääꜗ taꜙjwɨɨˉ Jerusalén dsaˉ hi maˊ kyʉʉh˜ haˉ läꜙ chaa ˈnʉʉꜘ gyʉʉhˈ. Hi heꜘ yaꜙnääꜗ taꜙlaꜙ gaꜙhyaˉ hyooˉ.2Hiꜙ maˊ ngɨɨyꜙ juuˈ:

—¿Naꜚ rey kyaaꜗ dsaˉ judiu hi maˉläˉchaaꜙ ?Gaꜙjëëˊ jnäähꜗ gaꜙhñaaꜘ nʉʉꜘ kyaayꜗ taꜙlaꜙ gaꜙhyaˉhyooˉ. Heˉja maˉyaˉnøøꜗ jnäähˈmahꜗ jmeeˊ jnäähꜗjʉʉhˉ kiyhꜗ.

3 Läꜙkoo maˊ gaꜙnuuꜘ rey Herode läꜙja , gaꜙheeꜗbaˊ dsëyˈ, hiꜙ ja baˊ läꜙja gaꜙlaꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ täähˊ Jerusalén. 4 Heˉja gaꜙjmeeꜘ rey madaꜚ,gaꜙtëëyhꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉkaahˊ kyaa ˈ jmiˉdsaˉ kyaahˊtaˉjwohꜗ kyaaꜗ ley mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ, haˉ jeeˊjwɨɨˉ laꜗ kwaat˜ läꜙchaa Cristo. 5Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉheꜘ sɨɨyhꜙ:

—Jeeˊ jwɨɨˉ mähˉ heˉ chee Belén heˉ hlaˉ hwaꜗJudea baˊ läꜙchaayˉ. Jëëhꜘ, läꜙja gaꜙsɨɨꜘ jaa hi maˊngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio jääꜗ :6Hneˉ Belén, jwɨɨˉ mähˉ heˉ hlaˉ hwaꜗ Judea,saꜙ jäh ˈ hneˉ mähꜗ gaˊ kih ˈ läꜙjëꜙ jwɨɨˉ kaahˊ heˉ

naˉheeꜚ hwaꜗ naˉ.Jëëhꜘ, kyahꜗ hneˉ yaˉhëëˈ jaa hi kaꜗ nëˊ, hi hääꜗ

dsaˉ Israel hi laaꜗ dsaˉ kyaanꜙ.7 Heˉja jeeˊ naˉhmääˊ baˊ gaꜙtëëhꜗ Herode dsaˉ

hi yaꜙnääꜗ taꜙlaꜙ gaꜙhyaˉ hyooˉ, gaꜙngɨɨyꜘ juu ˈkiyhꜗ johꜘ jmɨɨˊ maˉhyaˉ heˉ gaꜙjëëyꜗ gaꜙhñaaꜘ nʉʉꜘheꜘ. 8 Ja gaˊ gaꜙcheeꜗ dsihꜘ taꜙ Belén, mahꜗ gaꜙjäyhꜘsɨɨyhꜙ:

—Goˉnääꜘ hnähꜘ jeeˊ ooꜙ, goˉkii ˈ daˊ hnähꜘ juu ˈkweeˉ kihꜗ gyʉʉˉ heꜘ. Waˊraˉ gaꜙjnäähꜙ hnähꜘ, jayaˉnäähˋ hnähꜘ jmeeh ˈ hnähꜘ juu ˈ kinꜙ, mahꜗ jnäꜘkaˉlähꜘ nɨɨnˋ naˊjmeenˈ jʉʉhˉ kiyhꜗ.

9 Läꜙkoo maˊ gaꜙnuuyꜘ juu ˈ kihꜗ rey, gaꜙnääyꜗ.Hihꜗ chaˊnʉʉꜘ hi gaꜙjëëyꜗ taꜙlaꜙ gaꜙhyaˉ hyooˉ,ngooyꜗ taꜙ chaˊnëˊ dsaˉ heꜘ läꜙjiih ˈ gaꜙtëëyꜘ jeeˊmaˊ kyaaꜗ gyʉʉˉ. Jeeˊ ja gaꜙhëëyꜘ koo hwehˉ.10 Läꜙ maˊ gaꜙjëëyꜗ läꜙ maˉheeꜘ ja baˊ chaˊnʉʉꜘheꜘ, gaꜙläꜙchaayꜙ lluꜗ chaˉmiihˉ. 11 Maˊ gaꜙtaayhˋchaˊnehꜙ ja , gaꜙjëëyꜗ gyʉʉˉ kyaahˊ María chooyˈ. Ja gaˊ gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ gaꜙjmääyꜗ jøøh ˈ. Gaꜙnäyꜗjeeˊ maˊ täähˊ kuuˊ kiyhˈ mahꜗ gaꜙkwëëyhꜗ kuˊnøøꜚ,gaꜙkwëëyhꜗ waˊchuˉ, hiꜙ koo gaˊ heˉ chee mirra.12 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kihꜗ dsaˉheꜘ jeeˊ naˉgwɨɨyˉ mahꜗ moꜙsoꜙ maˊ dsaˉjeeyhˋ taꜙ

San Mateo 2:13 2 San Mateo 4:4jeeˊ maˊ gya ˈ Herode. Gaꜙjlʉʉyꜗ jyohꜘ jwë ˈ mahꜗgaꜙllaꜙnääyˋ taꜙ hwaꜗ kiyhꜗ.

Gaꜙnääyꜗ taꜙ hwaꜗ Egipto13 Läꜙkoo maˊ gaꜙnääˋ dsaˉ hi kyʉʉh˜ haˉ läꜙ

chaaˈ nʉʉꜘ heꜘ, jaa ángel kyaaꜗ Dio gaꜙläꜙjnääꜘ kihꜗJosé jeeˊ maˊ këyꜙ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Nooˉ, jääꜙ gyʉʉˉ kyaahˊ chooyꜗ mahꜗ goˉnääꜘhnähꜘ taꜙ hwaꜗ Egipto. Jeeˊ ooꜙ jähˈ taˊko jiihˈ lloo˜jmɨɨˊ jmeenˋ juuˈ kyahꜗ. Jëëhꜘ hnaahꜙ Herode gyʉʉˉmahꜗ jngëëyhꜗ.

14 Läꜙkoo maˊ gaꜙñeꜗ José jeeˊ maˉnaˉgwɨɨ ,läꜙchahꜘ hwë ˈ ja gaꜙjääyꜗ gyʉʉˉ kyaahˊ María,gaꜙnääyꜗ taꜙ hwaꜗ Egipto. 15 Jeeˊ ja gaꜙtaayhˋ läꜙjiihˈ gaꜙjuuꜗ Herode. Mahꜗ läꜙja läꜙteꜗ läꜙkoo gaꜙjähꜘdsaˉ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio, läꜙmaˊ gaꜙjäyhꜘ: “Taꜙhwaꜗ Egipto gaꜙtëëhnꜙ gyʉʉˉ kyaanꜙ.”

Gaꜙjmeeꜘ Herode madaꜚ juuꜘ läꜙjëëꜙ gyʉʉˉ ñʉʉhˉ16 Maˊ gaꜙläꜙliihꜚ Herode gaꜙmiꜙgooˉ dsaˉ hi

maˊ kyʉʉh˜ heꜘ kiyhꜗ, gaꜙläꜙlleeyꜘ jwërte. Heˉjagaꜙhëyꜘ johꜘ jmɨɨˊ maˉläˉhɨɨˋ läꜙ maˊ toˉnëˊ gaꜙjëëꜗdsaˉ heꜘ nʉʉꜘ. Mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ hløøꜘ heˉjngëëyhꜗ läꜙjëëꜙ gyʉʉˉ ñʉʉhˉ hi ja gaˊ gaꜙläꜙchaaꜙläꜙjiihˈ hi maˊ hää to ñeˉ hi maˊ chaa jwɨɨˉ Belén,läꜙkye kihꜗ hi maˊ täähˊ jähꜙ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kihꜗ jwɨɨˉja . 17 Läꜙja gaꜙläꜙteꜗ läꜙkoo gaꜙjähꜘ Jeremía hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio jääꜗ , heˉ lleˋ läꜙlaˉ:18Gaꜙläꜙnʉʉhꜘ koo juuˈ jeeˊ jwɨɨˉ Ramá,peerꜙ tiˉmeehˉ dsëꜗ dsaˉ, hooh˜ dsaˉ, høø dsaˉ.Saˊjuˉ kihꜗ Raquel baˊ heꜘ hi hooh˜ kihꜗ gyʉʉˉ kyaaꜗ .Saꜙ hii˜ nøhꜗ dsëyꜗ, kihꜗ heˉ gaꜙjuuꜗ jwëëꜘ gyʉʉˉ

kyaayꜗ.19Maˉngëëꜘmaˉjuuꜙ Herode, jaa ángel kyaaꜗ Dio

gaꜙläꜙjnääꜘ kihꜗ José jeeˊ maˊ naˉgwɨɨyˉ, hwaꜗ Egipto.20Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Nooˉ, teeˋ gyʉʉˉ kyaahˊ chooyꜗ, mahꜗ gwaahˉtaꜙ Israel kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ, maˉjuuꜙ baˊ hi maˊ hnøøˈmaˊ jngëëhˈ gyʉʉˉ.

21 Heˉja gaꜙnooyˉ mahꜗ gaꜙtëëyˉ gyʉʉˉ kyaahˊchooyꜗ, gaꜙnääyˋ taꜙ hwaꜗ Israel kaˉlähꜘ. 22 Peromaˊ gaꜙnuuyꜘ kihꜗ Arquelao hi maˊ jmeeꜙ hihꜙ hwaꜗJudea llaꜚ jmiiyˉ Herode, heˉja gaꜙläꜙgoyhꜙ maˊdsaˉnääyˋ taꜙ jaꜙ . Pero gaꜙmiꜙjnääˉDio kiyhꜗ jeeˊmaˊkëyꜙ mahꜗ gaꜙnääyˋ taꜙ hwaꜗ Galilea baˊ. 23Maˊ gaꜙl-laꜙnääyˋ taꜙ jaꜙ , gaꜙtaayhˋ jwɨɨˉ heˉ chee Nazaret.Mahꜗ läꜙja läꜙteꜗ läꜙkoo gaꜙjähꜘ dsaˉ hi gaꜙngëëꜗjuuˈ kihꜗ Dio: “Nazareno baˊ jähꜙ dsaˉ kihꜗ Jesús.”

3Maˊ kwaꜙ Jwaaꜚ juuˈ jeeˊ laˈ hwaꜗ kii ꜙ(Mr. 1:1-8; Lc. 3:1-9, 15-17; Jn. 1:19-28)

1 Maˊja ñeeˊ Jwaaꜚ hi maˊ choo˜ jmɨɨˉ taꜙ hwaꜗkii ꜙ kihꜗ Judea naˊkwayˉ juuˈ. 2 Läꜙlaˉ maˊ jäyhꜘ:

—Jeehˋ hnähꜘ kihꜗ Dio, jëëhꜘ, maˉyaˉjähꜙ heˉ jääꜗDio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ.

3Kihꜗ Jwaaꜚ baˊ ja hi gaꜙhlëëhꜘ Isaía hi gaꜙngëëꜗjuuˈ kihꜗ Dio jääꜗ , läꜙ maˊ gaꜙjäyhꜘ:Kii nʉʉhꜙ koo lleꜘ heˉ hlëëhꜙ hwaꜗ kii ꜙ jeeˊ saꜙ

kwaꜙ niꜙ miihˉ:“Miˉlluˋ hnähꜘ jwëˈ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.Miˉlluuˋ hnähꜘ hñaahꜗ mahꜗ jäyꜙ ko dsooꜘ jwë ˈ”,

gaꜙjähꜘ Isaía.4 Hmɨɨhˉ kihꜗ Jwaaꜚ maˊ la ˈ kyaahˊ jñuꜚ camey˜,

maˊ naˉhñʉʉꜚ tuyhꜗ kyaahˊ koo looˊ jahꜘ. Maˊ kuyhˉ

iihˉ hiꜙ maˊ hɨyh˜ tahꜗ heˉ maˊ chaˉ mohꜘ. 5Heˉjajwëëꜘ dsaˉ hi maˊ chaa Jerusalén gaꜙllaꜙnääꜗ jeeˊmaˊ chehˈ Jwaaꜚ , hiꜙ läꜙja gaꜙllaꜙnääꜗ hi maˊ chaaläꜙkaa hwaꜗ Judea, läꜙkye hi maˊ chaa läꜙkuˊläꜙjii ꜗ kihꜗ jmɨɨˉ Jordán. 6 Läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ maˊmiˉjnääyꜙ heˉ hlɨɨh ˈ heˉ maˊ jmeeyꜙ hiꜙ gaꜙchaaꜗJwaaꜚ dsaˉ heꜘ jmɨɨˉ, chaˊjmɨɨˉ Jordán.

7 Maˊ gaꜙjëëyꜗ jwëëꜘ dsaˉ fariseo kyaahˊ dsaˉ sa-duceo hi naˊnääˈ jeeˊ ja mahꜗ maˊ chooˈ Jwaaꜚ jmɨɨˉkiyhꜗ, heˉja gaꜙjäyhꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉ heꜘ:

—Maꜙraꜙ hi heꜘ jooꜘ sɨɨhˊ mɨɨhˉ laahꜗ hnähꜘ. ¿Hii naˉ hi maˉsɨɨhꜙ hnähꜘ heˉ läähꜘ hnähꜘ kihꜗ heˉwɨɨꜘheˉ maˉngooꜗ yaˉjähꜙ? 8Goˉtaahˊ hnähꜘ läꜙkohꜘ lleˋkihˈmahꜗmiˉjnääˈ hnähꜘ heˉmaˉjeeh˜ hnähꜘ kyaahˊDio. 9Moꜙtoꜙ jmeeˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ: “Leeꜙ baˊ kyaaꜗjnääh ˈ heˉ laaꜗ jnääh ˈ saˊjuˉ kihꜗ Abraham.” Jëëhꜘjnäꜘ jwahnꜙ, lihꜙ baˊ Dio jmeeyꜗ hwëë saˊjuˉ kihꜗAbraham kihꜗ kuuˊ laˉ. 10 Heeꜚ ñe ˈlähˉ maˉnaˊlluˋmahꜗ dsaˉtuˋ chaahˈ hmaˉ. Läꜙjëꜙ naˊhmaˉ heˉ saꜙlluꜗ mɨɨ ˈ kihꜗ, heˉ ja dsaˉtuˋ mahꜗ tooyhꜙ chaˊjeˉ.11 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ, jnäꜘ chaanˊ hnähꜘ jmɨɨˉ kyaahˊjmɨɨˉ baˊ läꜙjëëꜙ hnähꜘ hi maˉjeeh˜ kyaahˊ Dio.Pero hi jäꜙ këë kinꜙ jøøh ˈ gaˊ läꜙkohꜘ jnäꜘ. Niꜙsaꜙ të dsëënꜗ kanˋ looˉ heˉ häˊ tɨɨyˊ. Hi heꜘ chaaꜗhnähꜘ jmɨɨˉ kyaahˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, hiꜙ kyaahˊ jeˉkaˉlähꜘ. 12Hii ꜚ chehꜗ miˉlluꜗ mɨˈtrigo, maˉchooyhˉheˉ kyaahˊ jwäy˜. Kooyꜙ mɨ ˈtrigo kiyhꜗ llayꜗ lluꜗ,ja gaˊ tooyhꜙ waˊhløøˉ kihꜗ trigo ja chaˊjeˉ jeeˊmoꜙsoꜙ hʉʉꜙ jihˊkohꜘ —gaꜙjähꜘ Jwaaꜚ .

Gaꜙsaaˉ Jesús jmɨɨˉ(Mr. 1:9-11; Lc. 3:21-22)

13 Maˊja yaꜙhëëꜗ Jesús hwaꜗ Galilea, ngooyꜗ taꜙchaˊjmɨɨˉ Jordán jeeˊ maˊ chehꜗ Jwaaꜚ mahꜗ saayꜙjmɨɨˉ. 14 Pero Jwaaꜚ saꜙ maˊ hii˜ maˊ chaay ˈ jmɨɨˉ.Maˊ jäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—Jnäꜘ baˊ jmeeꜙ biiꜗ kinꜙ chaahˊ jnäꜘ jmɨɨˉ, mahꜗhneˉ baˊ ngɨɨhˊ kinꜙ chaanˊ hneˉ jmɨɨˉ.

15Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:—Tääꜘ baˊ kihˈ. Jëëhꜘ, läꜙja baˊ sooh˜ jnänˋ miˊtenˋ

läꜙjëꜙ madaꜚ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio.Ja gaˊ gaꜙheehˉ Jwaaꜚ gaꜙchaayꜗ Jesús jmɨɨˉ.

16 Maˉngëëꜘ maˉsaa Jesús jmɨɨˉ, yaꜙhëëyꜗchaˊjmɨɨˉ. Läꜙchahꜘ ja gaꜙnaꜘ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙmahꜗ gaꜙjëëꜗ Jesús Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio gaꜙjyooꜗ nëˊ kiyhˈ, laaꜗ läꜙkoo jaa juuˉ. 17Maˊja gaꜙläꜙnʉʉhꜘ koojuuˈ heˉ jaꜗ gyʉʉhˈ heˉ maˊ jähꜘ:

—Hi laˉ heꜘ gyʉʉˉ kyaanꜙ hi hnaanꜙ. Peerꜙchaanˉ lluꜗ kyaayhˊ.

4Gaꜙkaꜗ hi saꜙlluꜗ dsëꜗ Jesús(Mr. 1:12-13; Lc. 4:1-13)

1Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjøøꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Jesús taꜙhwaꜗ kii ꜙ , mahꜗ kaꜗ hi saꜙlluꜗ dsëyꜗ. 2 Toꜗ looꜗ jmɨɨˋtoꜗ looꜗ hwëˈ saꜙ gaꜙkuhˉ gaꜙhɨyhꜗ. Maˉngëëꜘ heˉ ja ,jaꜗ kyoyhꜙ. 3Hiꜙ jaꜗ hi gaꜙkaꜗ dsëyꜗ chuhꜙ kiyhꜗ mahꜗgaꜙjäyhꜘ:

—Cherˊmahꜗ dsooꜘ laahꜗ Jooꜘ Dio, jmeeˊ hihꜙ mahꜗliiꜙ heˊñiihꜚ kuuˊ heˉ täähˊ laˉ.

4Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—Maˉnaˉsɨɨˉ baˊ: “Jaꜙ maꜙlaꜙ kyaahˊ heˉ ki-

hˉhihnˉ jmeeꜙ chaa jneˊ. Kyaahˊ läꜙjëꜙ juu ˈ heˉhlëëhꜙ Dio baˊ jmeeꜙ chaa jneˊ.”

San Mateo 4:5 3 San Mateo 5:175Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjøøꜗ hi saꜙlluꜗ kiyhꜗ taꜙ jeeˊ

chihˈ gwahꜙ jwɨɨˉ naˉjngɨɨˈ heˉ chee Jerusalén. Maˊgaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ ja gaꜙjääyꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ gyʉʉh ˈ kihꜗgwahꜙ jʉʉhꜙ, 6 gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Cherˊmahꜗ dsooꜘ laahꜗ Jooꜘ Dio, jwääꜙ hñaahꜗ läꜙgaꜙtëꜘ hwaꜗ, jëëhꜘ naˉsɨɨˉ baˊ kaˉlähꜘ:Dio cheeꜗ ángele kyaayꜗ kooꜘ kyahꜗmahꜗ jääyꜗ hneˉ kyaahˊ gooyˉ,läꜙja moꜙsoꜙ llaˉñuꜗ tɨɨhˊ nëˊ kuuˊ.

7Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús kiyhꜗ:—Maˉnaˉsɨɨˉ baˊ kaˉlähꜘ: “Taꜙ ka dsëꜗ Dio hi

laaꜗ Dsaˉjøøhˈ kyaahꜗ.”8 Koo kaˉlähꜘ gaꜙjääꜗ hi saꜙlluꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ koo

mohꜘ ñiiꜘ mahꜗ gaꜙheeyhꜗ läꜙkaa jeeˊ jwɨɨˉ kaahˊkyaahˊ gaꜙläꜙjëꜙ gaˊ heˉ laꜗ naˊhñaahꜗ heˉ chaˉ kihꜗ.9Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Gaꜙläꜙjëꜙ heˉ naˉ kwëëhnꜚ hneˉ cherˊmahꜗgaꜙjuuhˊ jnëhˊ chaˊnënꜙ, jmäähˈ jnäꜘ jøøhnˈ.

10 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Waˊ läꜙøøhꜘ hneˉ kinꜙ Tanaˊ, jëëhꜘ maˉnaˉsɨɨˉ

baˊ jeeˊ jyohꜘ kaˉlähꜘ: “Kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ hi laaꜗ Diokyaahꜗ baˊ jmeehˈ jʉʉhˉ. Kihꜗ jaa hñiiꜘ bihꜗ jmeehˈtaˊheꜗ.” 11 Ja gaˊ gaꜙläꜙøøꜘ hi saꜙlluꜗ kiyhꜗ. Läꜙchahꜘja yaꜙnääꜗ ángele, gaꜙjmeeyꜘ taˊheꜗ kihꜗ Jesús.

Gaꜙløøꜗ Jesús kwayꜙ juuˈ hwaꜗ Galilea(Mr. 1:14-15; Lc. 4:14-15)

12Maˊ gaꜙnuuꜘ Jesús hää Jwaaꜚ nehꜙñeˈ, ngaayhꜗtaꜙ hwaꜗ Galilea. 13 Saꜙ gaꜙjäyꜘ jwɨɨˉ Nazaret,ngaayhꜗ naˊgyayˉ jwɨɨˉ Capernaum baˊ, jwɨɨˉ heˉhlaˉ chaˊhooˊ jmɨˉjʉʉhˉ. Hwaꜗ kihꜗ dsaˉ kyaaꜗZabulón kyaahˊ Neftalí baˊ ja . 14Läꜙja gaꜙläꜙteꜗ juuˈheˉ gaꜙhlëëhꜘ Isaía hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio, läꜙ maˊgaꜙjäyhꜘ:15Hwaꜗ kihꜗ Zabulón, kyaahˊ hwaˈ kihˈ Neftalí,heˉ kyeˉ hngaahˋ ko taa kihꜗ jmɨɨˉ Jordán, taꜙ

chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ,läꜙkaa jeeˊ ja laꜗ hwaꜗ Galilea jeeˊ täähˊ jwëëꜘ dsaˉ

hi saꜙ laaꜗ judiu,16 dsaˉ heꜘ hi maˊ gaꜙnääˊ jeeˊ naˉhoo gaꜙjëëyꜗ

koo waˊjeˉ jʉʉhˉ.Gaꜙläꜙjnäꜘ koo waˊjeˉ kihꜗ hi maˊ täähˊ jeeˊ maˊ hiiꜘ

gooˉ juuyꜘ.17 Läꜙ maˊja gaꜙløøꜗ Jesús kwaꜙ juuˈ, maˊ jäyhꜘ:—Jeehˋ hnähꜘ kihꜗ Dio, jëëhꜘ maˉyaˉjähꜙ heˉ jääꜗ

Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ.Gaꜙtëëhꜗ Jesús kyeeꜘ hi maˊ täähˊ jwä˜ saˊhmaˈ(Mr. 1:16-20; Lc. 5:1-11)

18 Jeeˊ hää Jesús jwëˈ ngooꜗ taꜙ chaˊhooˊ jmɨˉjʉʉhˉheˉ hlaˉ hwaꜗ Galilea, jeeˊ ja gaꜙjëëyꜗ Simón hi maˊtëëh˜ dsaˉ Peeˊ, kyaahˊ Andreˊ øøyhꜚ. Läꜙuuꜘ hi heꜘmaˊ täähˊ jwä˜ saˊhma ˈ chaˊjmɨɨˉ, jëëhꜘ heˉ ja baˊmaˊ laˈ taˊ kiyhˈ. 19Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Yaˉnäähꜘ hnähꜘ kyaahˊ jnäꜘmahꜗmiˊtëënꜗ hnähꜘhaˉ läꜙ jmeehˈ hnähꜘ mahꜗ leehꜙ hnähꜘ dsaˉ, llaꜚ heˉmaˊ leehꜙ hnähꜘ hmoohˉ.

20 Läꜙchahꜘ ja gaꜙkyeyˉ saˊhma ˈ kiyhꜗ mahꜗgaꜙnääyꜗ kyaahˊ Jesús. 21 Maˉngëëꜘ gyihꜗ ko nɨɨh˜,gaꜙjëëyꜗ jñahꜘ gaˊ uu ˈ. Jaa heꜘ Jacobo, jooꜘ Zebe-deo, kyaahˊ Jwaaꜚ dsaˉñʉʉhˉ øøyhꜚ, maˊ täähˊ nehꜙnaˊmooꜘ kyaahˊ Zebedeo jmiiyˉ, maˊ hmiiy˜ saˊhmaˈ kiyhꜗ. Mahꜗ gaꜙtëëyhꜗ. 22 Läꜙchahꜘ ja gaꜙhɨɨyꜘ naˊ-mooꜘ kyaahˊ jmiiyˉ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊJesús.

Gaꜙkwaꜘ Jesús juˈhmëëꜘ(Lc. 6:17-19)

23 Gaꜙngëëꜘ Jesús läꜙkaa hwaꜗ Galilea, maˊmiˉtëëyꜙ dsaˉ nehꜙ gwahꜙ mähˉ heˉ tøøꜘ läꜙkooläꜙkoo jeeˊ jwɨɨˉ, maˊ kwayꜙ ju ˈhmëëꜘ haˉ läꜙ jääꜗDio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ. Maˊ miˉhlääyꜘ dsaˉ kihꜗ waˊheˉ chaˉ heˉ dsooˊ. 24 Läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ Siria gaꜙnuuꜘdsaˉ kihꜗ Jesús. Heˉja naˊnääˈ dsaˉ naˊjääyˉ jeeˊmaˊchehˈ Jesús gaꜙläꜙjëëꜙ hi maˊ jëë˜ wɨɨꜘ kihꜗ naˉkuˊnaˉngɨɨˈ dsooˊ hlɨɨhˈ, läꜙkye hi maˊ kye lleꜘ hlɨɨhˈ, kyaahˊ hi maˊ dsaˉjuuꜘ ñeeꜘ, läꜙja hi moꜙsoꜙliihꜚ gooˉ tɨɨˊ. Gaꜙmiꜙhlääyꜘ läꜙjëëꜙ hi heꜘ. 25 Peerꜙjwëëꜘ dsaˉ Galilea gaꜙllaꜙlleꜗ kaahˋ kiyhˈ kyaahˊ hi maˊ chaa Decápoli, hi maˊ chaa Jerusalén, hi maˊ chaa Judea, hiꜙ jñahꜘ gaˊ hi maˊ chaa hngaahˋjmɨɨˉ Jordán.

5Gaꜙkwaꜘ Jesús chaˉmiihˉ juuˈ läꜙ maˊ gyayˈ lleˊkohꜘ

1Maˊ gaꜙjëëꜗ Jesús jwëëꜘ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja ,gaꜙwɨɨyꜗmahꜗ gaꜙgyayˉ lleˊkohꜘ ja . Gaꜙläꜙjëëꜙ jnäähˈ discípulo kyaayꜗ gaꜙkuhꜗ jnäähˈ jeeˊ ja . 2 Gaꜙløøyꜗhlëëyh˜ dsaˉ, gaꜙjäyhꜘ:

3—Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi laaꜘ saꜙ jmääꜗ niꜙ miihˉ. Jëëhꜘ,hi heꜘ baˊ jää ˈ Dio läꜙhihꜙ kihꜗ. 4 Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi täähˊ kɨˉhooh˜. Jëëhꜘ, jmeeꜗ baˊ Dio nøhꜗ dsëyꜗ. 5Lluꜗlaꜗ kihꜗ hi hwaa . Jëëhꜘ, hi heꜘ baˊ tëë ˈ hwaꜗ heˉgaꜙjähꜘ Dio leꜘ heeyꜚ. 6 Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi kuhˉngɨɨꜙdsëꜗ jmeeyꜗ heˉ lluꜗ. Jëëhꜘ, hi heꜘ baˊ hyohꜙ läꜙjëꜙheˉ llaˉkyaayꜗ. 7 Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi dsaˉläˉñihꜘ dsëꜗdsaˉkyaahˊ. Jëëhꜘ, läˉñihꜘ dsëꜗ Dio kiyhꜗ kaˉlähꜘ.8 Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi naˉjngɨɨ ˈ tuhˉdsëꜗ. Jëëhꜘ, hi heꜘbaˊ tëë jëëꜗ Dio. 9 Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi hnoohˉ haˉ läꜙ jeeˊhɨɨˈ tiiˊ kihˈ dsaꜙ. Jëëhꜘ, hi heꜘ baˊ tëëyhˈ jooꜘ Dio.10 Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi gaꜙnääˊ jëë˜ wɨɨꜘ kihꜗ heˉ jmeeyꜙheˉ lluꜗ. Jëëhꜘ, kihꜗ bihꜗ laꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ jeeˊ jmeeꜙ Diohihꜙ.

11 ʼLluꜗ laꜗ kyahꜗ hnähꜘ cherˊmahꜗ dsooˊ kinꜙ gaꜙh-lëëhꜘ dsaˉwɨɨꜘ kyahꜗ hnähꜘ, hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙjmeehꜙdsaˉ hnähꜘ, hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙhlëëhꜗ dsaˉ hnähꜘ juuˈ paˊjnahˊ heˉ laꜗ juu ˈ taˉjuu ˈ. 12 Läꜙ maˊ chaahˉhnähꜘ läꜙja , waˊ chaahˉ hnähꜘ lluꜗ, waˊ jëë hohꜘhnähꜘ. Jëëhꜘ, hñahꜙ baˊ hnähꜘ koo heˉ lluꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Ja baˊ läꜙja gaꜙjmeeyhꜙ hi gaꜙngëëꜗjuuˈ kihꜗ Dio hi maˊ täähˊ jää gaˊ kyahˈ hnähꜘ.

Gaꜙkwaꜘ Jesús juuˈ kihꜗ waˊñeˊ kyaahˊ waˊjeˉ(Mr. 9:50; Lc. 14:34-35)

13 ʼHnähꜘ laahꜗ läꜙkoo waˊñeˊ kihꜗ hwaꜗ laˉ. Perocherˊmahꜗ gaꜙjñuuhꜗ heˉ ñiiˋ kih ˈ, haˉ läꜙja liiꜙkaˉlähꜘ läꜙ maˊ la ˈ. Moꜙsoꜙ jmääꜗ goˉte˜. Heˉ beꜗbaˊ dsaˉ ja chaˊjwëꜗ, jeeˊ ja heˊsohꜗ dsaˉ nëˊ kihˈ.14 Hnähꜘ laahꜗ läꜙkoo waˊjeˉ kihꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ.Waˊ jmeenˊ koo jwɨɨˉ heˉ hlaˉ gyʉʉh ˈ nëˊ mohꜘsaꜙ leꜘ dsaˉhmääˋ. 15 Hiꜙ läꜙja saꜙ chaa hi hihꜗwaˊjeˉ mahꜗ chiyhꜗ nehꜙ waˊgooꜘ. Heˉ chiyhꜗ jeeˊ ñiiꜘbaˊ mahꜗ läꜙjnäꜘ kihꜗ dsaˉ hi täähˊ läꜙkaa chaˊnehꜙ.16Heˉja waˊ jnäꜘ waˊjeˉ kyahꜗ hnähꜘ chaˊnëˊ läꜙjëëꜙdsaˉ, mahꜗ waˊraˉ gaꜙjëëyꜗ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ heˉ jmeehˉhnähꜘ, jmeeyꜗ jʉʉhˉ kihꜗ Tääˋ jnänˋ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ.

Gaꜙjmeehꜗ Jesús juuˈ haˉ läꜙ laꜗ ley17 ʼTaꜙ jmeeˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ heˉ maˉjan˜ mahꜗ

miˊllaanꜗ ley kihꜗ Moisé. Niꜙ saꜙ miˊllaanꜗ läꜙjëꜙ heˉ

San Mateo 5:18 4 San Mateo 6:4gaꜙhlëëhꜘ läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio. Saꜙmaˉ-jan˜ mahꜗ miˊllaanꜗ heˉ ja , heˉ miˊtenˋ kihˈ juuˈ jabaˊ ja maˉjan˜. 18 Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ,taˊko jiih ˈ chaˉ gyʉʉhˈ hwaꜗ laˉ, saꜙ heeꜘ niꜙ koohwëhꜘ mähˉ, niꜙ koo mɨˈpunto heˉ naˉsɨɨˉ kihꜗ leyja , jääꜗ saꜙ gaˊ maˉläˉteꜗ gaꜙläꜙjëꜙ. 19 Heˉ läꜙja ,cherˊmahꜗ chaa hi gaꜙhläähˉ koo madaꜚ pihꜗ kihꜗley laˉ, hiꜙ cherˊmahꜗ läꜙja miˉtëëyꜙ dsaˉ, leeyꜘ jaahi mähꜗ baˊ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ.Pero cherˊmahꜗ hi miˉteꜗ kihꜗ ley hiꜙ miˉtëëyꜙ dsaˉheˉ miˉteyꜗ kaˉlähꜘ, hi heꜘ baˊ leeꜘ jøøh ˈ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ. 20 Heˉja hlëëhnˊhnähꜘ, cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ chaˉgaˊmiihˉtaˊ lluˈ läꜙkohꜘ teꜗ heˉ jmeeꜙ dsaˉ hi kyʉʉh˜ ley hiꜙläꜙkohꜘ teꜗ heˉ jmeeꜙ fariseo, saꜙ leꜘ goˊtaahˊ hnähꜘgyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ.

21 ʼMaˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ jähꜘ nëˊ leykihꜗ Moisé läꜙ maˊ gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ:“Taꜙ jngëëhꜙ dsaˉ. Cherˊmahꜗ hi gaꜙjngëëhꜗ jaadsaˉkyaahˊ maꜙraꜙ heˉ nøøꜗ baˊ taˊ kiyh ˈ.” 22 Perojnäꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, cherˊmahꜗ hi gaꜙläꜙlleeꜘ kyaahˊøøhꜚ, maˉnaˉbääyhˋ dsooˊ. Hiꜙ cherˊmahꜗ hi gaꜙjähꜘ sɨɨhꜙ dsaˉkyaahˊ: “Peerꜙ taahˉ hneˉ”, hi heꜘ nøøꜗ taˊ kih ˈ chaˊnëˊ dsaˉkaahˊ. Hiꜙ cherˊmahꜗhi gaꜙjwäꜗ dsoˊjwɨɨꜘ kihꜗ øøhꜚ, hi heꜘ lleˋ kihˈ dsooꜗchaˊjeˉ.

23 ʼHeˉja cherˊmahꜗ goˊkahˈ kuuˊ kyahˈ nëˊ naˊhy-ooꜘ hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙläꜙdsooh˜ hohꜘ jeeˊ ja heˉ häˊdsëˈ jaa øøhꜗ kyaahˊ hneˉ, 24 jeeˊ ja baˊ kyeˉ kuuˊkyahˈ chaˊnëˊ naˊhyooꜘmahꜗ gwaˉdaˊ toˉnëˊ goˉjeehˋjuuˈ kyahꜗ kyaahˊ øøhˈ. Ja gaˊ ñehꜚ kaˉlähꜘ yaˉtøøhꜗkuuˊ kyahˈ nëˊ naˊhyooꜘ.

25 ʼCherˊmahꜗ chaa hi hnøøꜗ hnëëꜗ hneˉ chaˊnëˊdsaˉtaˊ, jmeeˊ biiˈ goˊtaahˊ hnähꜘ juuˈ kweeˉ kyaayhˊnaꜗkohꜘ taˊko jiihˈ chaˉ jmɨɨˊ, mahꜗ saꜙ ngëëyꜗ hneˉgooˉ jwëëꜚ. Läꜙja moꜙsoꜙ jmeeꜗ jwëëꜚ hihꜙ kihꜗpooˉ taayhꜙ hneˉ nehꜙñe ˈ. 26 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘjwëëhn˜ hnähꜘ, saꜙ yaˉhëëhˈ jeeˊ ja taˊko jiih ˈ saꜙmaˉmiˉhmaahˊ läꜙjëꜙ goˉte˜ heˉ ngɨɨyhꜗ kyahꜗ.

27 ʼMaˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ jähꜘ nëˊ leyheˉ sɨɨyhꜙ hnähꜘ: “Hneˉ hi naˉjeeꜚ gooˉ, taꜙkaahꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ jñahꜘ.” 28 Pero jnäꜘ jwahnꜙ,cherˊmahꜗ hi jëë jaa dsaˉmëꜘ hiꜙ heeꜘ dsëyꜗkaayhꜗ, kyaahˊ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ ja , maˉjmeeyꜘdsoˊkyeˉ. 29 Läꜙja , cherˊmahꜗ mɨˈnëhˊ raˉlluuꜗ jmeeꜗtähꜙ kyaahˊ dsoˊkyeˉ, lleˊ goˉte˜ mahꜗ beꜗ ʉʉꜘ. Jëëhꜘ,lluꜗ gaˊ kyahˈ heˉ heeꜘ miihˉ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ, läꜙkohꜘgaˊ heˉ goh ˈ naˉhñaah ˈ chaˊjeˉ. 30 Hiꜙ cherˊmahꜗmaˉgoohˉ raˉlluuꜗ jmeeꜗ tähꜙ kyaahˊ dsoˊkyeˉ, hnäꜗgoˉte˜ mahꜗ beꜗ ʉʉꜘ. Jëëhꜘ, lluꜗ gaˊ kyahˈ heˉ heeꜘmiihˉ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ, läꜙkohꜘ gaˊ heˉ gohˈ naˉhñaahˈ chaˊjeˉ.

31 ʼHiꜙ maˉnʉʉhˉ hnähꜘ kaˉlähꜘ heˉ jäyhꜘ:“Gaꜙläꜙjëëꜙ hi bee dsaˉmëꜘ kyaaꜗ , hnøøꜗ chooyhꜗjeˉ jeeˊ maˉbeeyꜗ dsaˉkyaayhˊ.” 32 Pero jnäꜘ jwahnꜙläꜙlaˉ. Hi beeꜗ dsaˉmëꜘ kyaaꜗ , hiꜙ saꜙ chaˉ heˉ hlɨɨhˈ maˉjmeeyꜘ kyaahˊ jñahꜘ dsaˉñʉʉhˉ, heˉ cheeyꜙtaꜙ jwëꜘ hlɨɨh ˈ baˊ ja . Hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ hi kaaꜗdsaˉmëꜘ hi maˉbeeyꜗ heꜘ, heˉ jmeeyꜙ dsoˊkyeˉ baˊja kaˉlähꜘ.

Gaꜙhlëëhꜘ Jesús kihꜗ hi tää gyʉʉhˈ hwaꜗ33 ʼMaˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ läꜙkoo gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉ

maˉgyuhˉ jnänˋ: “Taꜙ jmeeˉdsooꜘ heˉ laꜗ juuˈ taˉjuuˈ. Ja miˉtehˋ hnähꜘ kihꜗ Dio heˉ gaꜙtäähˋ hñaah ˈ

jmeehˈ.” 34Pero läꜙlaˉ jwahꜙ jnäꜘ, taꜙ tää hñaahˈ kihꜗniꜙ koo . Taꜙ tää hnähꜘ kihꜗ gyʉʉhˈ, jëëhꜘ jeeˊ ooꜙ baˊgyaꜗ Dio. 35 Taꜙ tää hnähꜘ kihꜗ hwaꜗ, jëëhꜘ, nëˊ kihˈhwaꜗ chihꜗ maˉtɨɨˊ Dio. Taꜙ tää hnähꜘ kihꜗ Jerusalén,jëëhꜘ, jeeˊ ja laꜗ jeeˊ jwɨɨˉ kihꜗ Rey jøøhˈ jnänˋ. 36Taꜙtää kaˊllehˊ, jëëhꜘ, saꜙ lehꜗ jmeehˈ tøøˉ niꜙ koo jñuˉ,niꜙ saꜙ lehꜗ jmeehˈ lähˉ kaˉlähꜘ. 37 Cherˊmahꜗ jwahˈ hnähꜘ “Jaahˉ”, koo “jaahˉ” baˊ jwahꜗ hnähꜘ. Hiꜙcherˊmahꜗ jwahˈ hnähꜘ “jahꜙhaˈ”, koo “jahꜙhaˈ” baˊjwahꜗ hnähꜘ. Hiꜙ cherˊmahꜗ heˉ gaˊ jyohꜘ juuˈ gwaꜘ,heˉ gwaꜘ kihꜗ dsaˉ hlëëhˈ baˊ ja .

38 ʼMaˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ kaˉlähꜘ heˉ jäyhꜘ: “Hi jmeeꜙ dsooˊ mɨˊnëˊ dsaˉkyaahˊ, ja baˊ läꜙja miˉh-maayhˋ. Hi jlääh˜ naˊja dsaˉkyaahˊ, ja baˊ läꜙjamiˉhmaayhˋ.” 39 Pero läꜙlaˉ jwahꜙ jnäꜘ. Taꜙ jiihˋhnähꜘ kihꜗ hi hñaaˉ dsëꜗ. Cherˊmahꜗ hi gaꜙjnooꜗkoo jwoo ˈ moˉnëhˊ, kwëëyhˋ kaˉlähꜘ jyohꜘ jwoo ˈ.40 Hiꜙ cherˊmahꜗ hi llaꜙ hniiˉ kyahꜗ mahꜗ jñuuyhꜗsaˊkoohˉ, kwëëyhˋ kaˉlähꜘ läꜙkye hmɨhˉllooꜘ kyahꜗ.41Hiꜙ cherˊmahꜗ hi gaꜙjmeeꜘ heˉ wɨɨꜘ kahˈ løøˈ kihꜗko nɨɨh˜, kye gaˊ jyohꜘ ko nɨɨh˜. 42 Cherˊmahꜗ hi ngɨɨꜙ miihˉ heˉ chaˉ kyahꜗ, kwëëyhˋ. Hiꜙ cherˊmahꜗhi hnøøꜗ lleꜙ miihˉ heˉ chaˉ kyahꜗ, taꜙ jmeeˉchaahˉ kyaayhˊ.

Hnøøꜗ hnääꜙ jneˊ hi naˉhøøhˊ jnänˋ(Lc. 6:27-28, 32-36)

43 ʼMaˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ kaˉlähꜘ heˉ jäyhꜘ: “Waˊhnaahꜙ omeꜚ kyaahꜗ mahꜗ waˊ naˉhäähˊ hi saꜙ laaꜗomeꜚ kyaahꜗ.” 44 Pero läꜙlaˉ baˊ jwahꜙ jnäꜘ: Waˊläˉhnaahꜙ hnähꜘ hi saꜙ laaꜗ omeꜚ kyaahꜗ hnähꜘ.Ngɨɨˊ hnähꜘ lluꜗ kihꜗ hi jwä˜ dsoˊjwɨɨꜘ kyahꜗ hnähꜘ.Jmeeˊ hnähꜘ lluꜗ kihꜗ hi naˉhøøhˊ kyahˈ hnähꜘ. Ngɨɨˊhnähꜘ kihꜗ Dio kihꜗ hi jmeehꜙ hnähꜘ. 45Mahꜗ läꜙjaleehꜘ hnähꜘ jooꜘ Tääˋ jnänˋ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ. Hi heꜘjmeeꜙ dsaˉhyaꜙ hyooˉ kihꜗ hi hlëëhˈ läꜙja kihꜗ hi lluuꜗ. Hiꜙ cheeyꜙ jmaꜗ kaˉlähꜘ kihꜗ hi jmeeꜙ heˉlluꜗ hiꜙ kihꜗ hi jmeeꜙ heˉ hlɨɨhˈ. 46 Jëëhꜘ cherˊmahꜗhnaahꜙ hnähꜘ maꜙlaꜙ hi hnääꜗ hnähꜘ baˊ, ¿heeˉ baˊhñahꜙ hnähꜘ kihꜗ Dio ja ? ¿Cheˊ saꜙ jmeeyꜙ läꜙjakaˉlähꜘ hi kooˈ kuˊsɨhˉ? 47 Cherˊmahꜗ kihꜗ øøhꜗ baˊhnähꜘ jmeehˉ hnähꜘ Dio, ¿cheˊ laahꜘ hnähꜘ jmeehˉhnähꜘ koo heˉ lluꜗ? ¿Cheˊ saꜙ jmeeꜙ läꜙja hi saꜙmaˉheehˉ kihꜗ Dio? 48Waˊ laahˈ hnähꜘ lluuꜗ, läꜙkoolaaꜗ Tääˋ jnänˋ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ hi lluuꜗ goˉte˜.

61 ʼLeehꜚ, taꜙ hnoohˉ hnähꜘ haˉ läꜙ jeeˊ hlëëhˈ dsaˉ

lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ waˊraˉ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ koo heˉlluꜗ. Cherˊmahꜗ ko taa gaˊ gaꜙjmeehˊ hnähꜘmahꜗ jëëꜗdsaˉ kyahꜗ hnähꜘ, saꜙ hñahꜙ hnähꜘ niꜙ miihˉ kihꜗDio hi gyaꜗ gyʉʉh ˈ. 2 Waˊraˉ gaꜙkwahˊ hnähꜘ beꜘkihꜗ jaa hi llaˉkyaaꜗ , taꜙ jwɨɨꜘ niꜙ jaa heeˉ naˉmaˉjmeehˊ. Mahꜗ saꜙ jmeeh ˈ hnähꜘ kweeˉ kyaahˊhi jmää hñiiꜘ miˉteꜗ nehꜙ gwahꜙ, hiꜙ läꜙja jmeeyꜙkaˉlähꜘ chaˊjwëꜗ heˉ hnooyhˉ haˉ läꜙ jeeˊ hlëëh ˈdsaˉ lluꜗ kiyhꜗ baˊ ja . Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜hnähꜘ, ko ja baˊ hnɨɨh ˈ maˉlɨyh˜ jñeey ˈ. 3 Perohneˉ, waˊraˉ gaꜙkwëëhˋ dsaˉmiihˉ kuuˊ, taꜙ jwɨɨꜘ niꜙjaa maꜙkeꜙ laaꜗ omeꜚ kyaahꜗ. 4Hehꜗ läꜙja , saꜙ jnäꜘheˉ maˉkwëëhˋ dsaˉ kuuˊ. Maˊja Tääˋ kyaah ˈ, hi jëë˜ läꜙjëꜙ heˉ saꜙ jnäꜘ, miˉhmaayhˋ kyahˈ toꜙloꜙ nëˊläꜙjëëꜙ dsaˉ.

San Mateo 6:5 5 San Mateo 7:2Gaꜙmiꜙtëë Jesús dsaˉ kyaayꜗ haˉ läꜙ chuuyꜗ

kyaahˊ Dio(Lc. 11:2-4)

5 ʼWaˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ ngɨɨhˊ kyah ˈ kihꜗ Dio, taꜙjmeeˉ läꜙ jmeeꜙ hi jmää hñiiꜘ miˉteꜗ. Tɨh˜ dsëyꜗnaˉtääyꜘ hlëëyhꜙ kyaahˊ Dio nehꜙ gwahꜙ mähˉ hiꜙläꜙja jmeeyꜙ chaˊjwëꜗ jeeˊ gaꜙnääˊ dsaˉ mahꜗ jëëꜗdsaˉ kiyhꜗ. Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, ko jabaˊ hnɨɨhˈmaˉlɨyh˜ jñeeyˈ. 6Pero hneˉ, waˊraˉ gaꜙtëꜘjeeˊ ngɨɨhˊ kyahˈ kihꜗ Dio, goˉheꜘ jeeˊ gwɨɨhˉmahꜗ jneˊhaahˊ kyahˈ. Ngɨɨˊ kyahˈ kihꜗ Tääˋ hi saꜙ jnäꜘ. MaˊjaTääˋ kyaahˈ hi jëë˜ läꜙjëꜙ heˉ saꜙ jnäꜘ, miˉhmaayhˋkyah ˈ toꜙloꜙ nëˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ. 7 Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊngɨɨhˊ kyahˈ kihꜗ Dio, taꜙ hlëëhˋ chaˉmiihˉ jiih˜ koonëë ˈ juu ˈ heˉ saꜙ jmääꜗ taˊ, läꜙkoo jmeeꜙ hi saꜙmaˉheehˉ kihꜗ Dio. Kihꜗ heˉ hlëëyhꜙ chaˉmiihˉjiih˜ koo nëëˈ juuˈ, nuuꜗ Dio kiyhꜗ laayꜘ. 8Taꜙ jmeeˉhnähꜘ läꜙ jmeeꜙ dsaˉ heꜘ. Jëëhꜘ, Tääˋ jnänˋ hi gyaꜗgyʉʉhˈ, maˉñeyˉ baˊ heeˉ naˉ jmeeꜙ biiꜗ jnänˋ jääꜗja gaˊ ngɨɨnˊ kiyh ˈ. 9 Läꜙlaˉ baˊ hnøøˈ ngɨɨhˊ hnähꜘkyahꜗ:Tääˋ kyaa ˈ jnäähꜗ hi gyaꜗ yaꜙjwɨɨꜗ, läꜙjëëꜙ baˊ waˊ

jmeeꜘ dsooꜘ heˉ laahꜗ hneˉ naˉjngëëˈ goˉte˜.10Ñaˉ mahꜗ jmeehˈ hihꜙ jeeˊ laˉ.Waˊ leꜘ läꜙ hyohˉ hohꜘ hñaahꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, ja baˊ

läꜙkoo laꜗ gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ.11 Kwëëhˋ jnäähꜗ naꜗ heˉ kihˊhihˊ jnäähꜗ heˉ jmeeꜙ

biiꜗ kyaaꜗ jnäähˈ.12 Jmeeˊ jøhˉ hohꜘ kihꜗ heˉ maˉhläähˉ jnäähˈ, ja baˊ

läꜙkoo jøhˉ dsëˉ jnääh ˈ kyaahˊ hi dsaˉh-läähꜙ kyaahˊ jnäähꜗ.

13Taꜙ kwaˉ jwëˈ kaꜗ heˉ hlɨɨhˈ dsëˉ jnäähˈ, lää jnäähꜗkihꜗ heˉ ja .

Jëëhꜘ, jaa hneˉ baˊ jmeeꜙ hihꜙ kihꜗ läꜙjëꜙ, kyahꜗ baˊlaˈ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ,

hneˉ baˊ laahˈ jøøhˈ kihꜗ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Waˊlaˈ läꜙja .

14 ʼCherˊmahꜗ jmeehˉ jøhˉ hohꜘ kyaahˊ dsaˉ hi dsaˉhläähꜙ kyaahˊ hnähꜘ, läꜙja kaˉlähꜘ Tääˋ jnänˋhi gyaꜗ gyʉʉh ˈ jmeeyꜗ jøhˉ dsëyꜗ kyaahˊ hnähꜘ.15 Pero cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ jøhˉ hohꜘkyaahˊ dsaˉ hi dsaˉhläähꜙ kyaahˊ hnähꜘ, läꜙjakaˉlähꜘ Tääˋ jnänˋ hi gyaꜗ gyʉʉh ˈ saꜙ jmeeyꜗ jøhˉdsëyꜗ kyaahˊ hnähꜘ heˉ dsaˉhläähꜙ hnähꜘ kiyhꜗ.

Gaꜙhlëëhꜘ Jesús kihꜗ heˉ saꜙ kihˉhihˉ jneˊ16 ʼJmɨɨˊ maˊ saꜙ kuhˉhuhꜘ hnähꜘ jeeˊ hlëëhˊ hnähꜘ

kyaahˊ Dio, taꜙ jmeeˉ hnähꜘ lii˜ heˉ tiˉmeehˉ hohꜘhnähꜘ läꜙ jmeeꜙ dsaˉ hi jmää hñiiꜘ miˉtehꜗ. Hi heꜘ jmeeꜙ lii˜ moˉnëˊ mahꜗ jëëꜗ dsaˉ kiyhꜗ heˉ saꜙkuhˉhɨyh˜. Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, ko jabaˊ hnɨɨh ˈ maˉlɨyh˜ jñeey ˈ. 17 Pero hneˉ, maˊ saꜙkuhˉhuhꜘ jeeˊ hlëëhˊ kyaahˊ Dio, ja jñaahˊ llehˊmahꜗgyihꜙ moˉnëhˊ. 18 Mahꜗ läꜙja , saꜙ läꜙleeh˜ chaˊnëˊdsaˉ, heˉ saꜙ kuhˉhuhꜘ. Kihꜗ Tääˋ hi saꜙ jnääꜘ baˊläꜙleeh˜. Hiꜙ läꜙja , Tääˋ kyaah ˈ hi jëë˜ läꜙjëꜙ heˉsaꜙ jnäꜘ, miˉhmaayhˋ kyahˈ toꜙloꜙ nëˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ.

Gaꜙhlëëhꜘ Jesús kihꜗ heˉ laꜗ hmoohˈ(Lc. 12:33-34)

19 ʼTaꜙ waˊ hnoohˉ hnähꜘ llaˉmahꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉchaˉmiihˉ heˉ laꜗ hmoohˈ kyahꜗ hnähꜘ. Jëëhꜘ jeeˊ laˉchaa jahꜘ jwë˜ chaˉmiihˉ hiꜙ hyaꜙ tʉˊjʉʉh˜ läꜙjëꜙheˉ lluꜗ. Hiꜙ dsaˉtaahˋ dsaˉhɨɨ mahꜗ hɨɨyꜗ. 20Hnøøhˈ hnähꜘ mahꜗ llaˉmahꜗ gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ heˉ laꜗ hmooh

ˈ kyahꜗ hnähꜘ. Jeeˊ ja saꜙ chaa jahꜘ hi jwë˜ niꜙ saꜙhyaꜙ tʉˊjʉʉh˜ kaˉlähꜘ. Hiꜙ jeeˊ ja saꜙ chaa dsaˉhɨɨ mahꜗ hɨɨyꜗ. 21Haˉ jiihˈ jeeˊ hlaˉ heˉ laꜗ hmoohˈ kyahꜗhnähꜘ, jeeˊ ja baˊ kye hnähꜘ oˉjøhꜙ dsëˉ.

Waˊjeˉ kihꜗ jmɨˉngoꜗ jnänˋ(Lc. 11:34-36)

22 ʼMɨˈnëˊ jneˊ laꜗ läꜙkohꜘ waˊjeˉ kihꜗ jmɨˉngoꜗ jnänˋ.Läꜙja , cherˊmahꜗ mɨ ˈnëhˊ laꜗ lluꜗ, läꜙkaa jmɨˉngoꜗkyahꜗ ngëꜙ jeeˊ waˊjeˉ. 23Pero cherˊmahꜗ laꜗ hlɨɨhˈ mɨˈnëhˊ, gaꜙläꜙkaa jmɨˉngoꜗ kyahꜗ ngëꜙ jeeˊ naˉhoobaˊ. Läꜙja , cherˊmahꜗ waˊjeˉ heˉ chaˉ kyahꜗ laꜗnaˉhoo baˊ, haˉ kohꜘ saꜙ naˉhoo jeeˊ ngëhˉ.

Saꜙ leꜘ jmeeˊ jneˊ heˈ kihꜗ Dio mahꜗ jmeeˊ jneˊ heˈ kihꜗkuuˊ

(Lc. 16:13)24 ʼNiꜙ jaa saꜙ läꜙkëhˊ jmɨɨˊ jmeeꜗ he ˈ kihꜗ uuꜗ

dsaˉkaahˊ. Jëëhꜘ, jmeeyꜗ naˉhääyhˊ jaa mahꜗ läꜙh-nääyꜗ hi jñahꜘ. Miˉteyꜗ kihꜗ jaa mahꜗ miˉkwayhꜗhi jñahꜘ heꜘ. Saꜙ läꜙkëhˊ hnähꜘ jmɨɨˊ jmeehˈ hnähꜘheˈ kihꜗ Dio mahꜗ jmeehˈ hnähꜘ heˈ kihꜗ kuuˊ kaˉlähꜘ.

Gaꜙhääꜗ Dio kweeˉ goˉteˈ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaayꜗ(Lc. 12:22-31)

25 ʼHeˉja jwëëhn˜ hnähꜘ: Taꜙ ka hnähꜘ hʉʉˊdsëˉhaˉ läꜙ dsaˉngëëꜘ hnähꜘ, heeˉ naˉ kuhˊhuhꜗ hnähꜘ.Taꜙ ka hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ,haˉ läꜙ tëëhꜗ hnähꜘ hmɨɨhˉ heˉ këhˈ hnähꜘ. ¿Cheˊ saꜙkyeeꜘ gaˊ heˉ chaa hnähꜘ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ kuhˉhuhꜘhnähꜘ? ¿Hiꜙ cheˊ saꜙ kyeeꜘ gaˊ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘläꜙkohꜘ gaˊ hmɨɨhˉ heˉ këhꜙ hnähꜘ? 26 Jëëˋ daˊ hnähꜘläꜙkoo laꜗ kihꜗ ta ˈ hi hëëꜙ jwëꜘ nëˊ lleꜘ. Saꜙ chaˉjngëëyˉ niꜙ saꜙ chooyh˜ mɨɨ ˈ, niꜙ saꜙ llayꜙ lluꜗ mɨɨ ˈkiyhꜗ. Pero Tääˋ jnänˋ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ, maꜙraꜙ heˉäähˉ bihꜗ. ¿Cheˊ saꜙ kyeeꜘ gaˊ hnähꜘ läꜙkohꜘ gaˊ taꜗheꜘ? 27 ¿Hii hnähꜘ lehꜗ jmeehˈ saaꜙ gaˊ koo lëëˉ,kihꜗ heˉ jmeehˉ hnähꜘ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ?

28 ʼ¿Heˉlaˈ jmeehˉ hnähꜘ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗhmɨɨhˉ heˉ këh ˈ hnähꜘ? Jëëˋ daˊ hnähꜘ haˉ läꜙdsaˉkwaaꜙ waˊleꜗ jeeˊ nuuˉ. Saꜙ chaˉ taˊ jmeeꜙ, niꜙsaꜙ hwëë˜ waˊñeˉ. 29 Pero jwëëhn˜ hnähꜘ. Maꜙkeꜙnaˊhñaahꜗ laꜗ hmɨɨhˉ heˉ gaꜙkëhˉ rey Salomón, saꜙgaꜙlɨyhꜗ maˊ këyhꜙ hmɨɨhˉ heˉ laꜗ naˊhñaahꜗ läꜙkoolaꜗ waˊleꜗ ja . 30 Cherˊmahꜗ läꜙja gaꜙjmeeꜘ Dionaˊhñaahꜗ waˊleꜗ heˉ chooˈ nëˊ nuuˉ naꜗ, mahꜗ høꜗ jëꜗdsaˉ nehꜙ hwɨɨ , haˉ gaˊ saꜙ jmääyhꜙ hnähꜘ lluꜗ, dsaˉhi miihˉ goˉteˈ baˊ dsooꜘ dsëꜗ. 31Heˉja moꜙtoꜙ kagaˊ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ jwahˈ hnähꜘ: “¿Heeˉ naˉ kihˊhihˊjnäähꜗ, heeˉ hmɨɨhˉ kyehˊ jnäähˈ?” 32 Jëëhꜘ, läꜙjëëꜙhi saꜙ maˉheehˉ kihꜗ Dio hnooyhˉ läꜙjëꜙ heˉ jajmahꜗ baˊ. Pero Tääˋ jnänˋ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗmaˉñeyˉ baˊ heˉ jmeeꜙ biiꜗ jnänˋ kihˈ jeeˊ läꜙjëꜙ heˉja . 33 Hnäähˈ daˊ hnähꜘ toˉnëˊ Dio hi laaꜗ dsaˉtaˊjøøhˈ jnänˋ hiꜙ jmeeˊ hnähꜘ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ läꜙkoohnøøyꜗ hñiiyꜘ. Läꜙja baˊ hñahꜙ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉjmeeꜙ biiꜗ kyahꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ. 34 Heˉja taꜙ kahnähꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ høꜗ, jëëhꜘ høꜗ läꜙchaˉ jyohꜘ gaˊhʉʉˊdsëˉ heˉ jmeehˈ hnähꜘ. Heehˋ baˊ hnähꜘ koojmɨɨˊ koo jmɨɨˊ läꜙkoo teꜗ heˉ chaa hnähꜘ.

7Saꜙ gaꜙtëëꜘ jneˊ jëënˊ kihˈ jñahꜘ(Lc. 6:37-38, 41-42)

1 ʼTaꜙ ka hnähꜘ kwaat˜ kihꜗ jñahꜘ mahꜗ saꜙ kaꜗDio kwaat˜ kyahꜗ hnähꜘ. 2 Jëëhꜘ, Dio kaꜗ kwaat˜

San Mateo 7:3 6 San Mateo 8:9kyahꜗ hnähꜘ, ja baˊ läꜙkoo kahˉ hnähꜘ kwaat˜ kihꜗjñahꜘ. Läꜙkoo teꜗ ka hnähꜘ kwaat˜ kihꜗ jñahꜘ,ko ja hnɨɨhˈ teꜗ kaꜗ Dio kwaat˜ kyahꜗ hnähꜘ. 3¿Heˉlaˈ jëëhꜘ waˊhløøˉ heˉ häˊ mɨˊnëˊ øøh ˈ mahꜗ saꜙ jëëhꜘdaˊ waˊhløøˉ jʉʉhˉ heˉ häˊ mɨˊnëhˊ hñaahˈ? 4 ¿Haˉläꜙja jwɨɨhˈ øøhꜗ: “Kwaˊ daˊ waˊ llenˋ waˊhløøˉ heˉhäˊ mɨˊnëhˊ”, mahꜗ häˊ baˊ kyahꜗ hñaahꜗ heˉ jʉʉhˉgaˊ? 5 ¡Heˉ baˊ cheˉ taˉjuuh ˈ hneˉ! Lleˊ daˊ jää ˈwaˊhløøˉ jʉʉhˉ heˉ häˊ mɨˊnëhˊ hñaahˈ. Ja gaˊ naꜙjëëhˈ kweeˉ mahꜗ llehˈ waˊhløøˉ heˉ häˊ mɨˊnëˊ øøhˈ. 6 Taꜙ kwëëhꜘ hnähꜘ dsɨɨˉ heˉ laꜗ naˉjøøꜚ , waˊraˉgaꜙjeeyhˉmahꜗ gɨˊhnäyꜗ kyahꜗ hnähꜘ. Taꜙ jwäꜘ hnähꜘkuuˊ heˉ laꜗ hmooh ˈ kyahꜗ hnähꜘ chaˊnëˊ chaˊñe ˈ,waˊraˉ gaꜙheeꜘ gaꜙsoyhꜗ.

Hnøøꜗ hnäähˊ jneˊ Dio läꜙkaaˉ tuhˉdsëˉ jneˊ(Lc. 11:9-13; 6:31)

7 ʼNgɨɨˊ hnähꜘ kihꜗ Dio, mahꜗ hñahꜙ hnähꜘ. Hnøøhˈdaˊ hnähꜘ mahꜗ jnäähꜙ hnähꜘ. Teeˉ hnähꜘ kiyhꜗ mahꜗnäyꜗ hoˊhaahˊ. 8 Jëëhꜘ, läꜙjëëꜙ hi ngɨɨꜙ, hyoyhꜙ baˊ.Hi hnoohˉ, jnøøyhꜙ baˊ. Hi tëë˜ hoˊhaahˊ, näꜙ baˊhoˊhaahˊ kiyh ˈ. 9 ¿Haˉ läꜙja kwëëh ˈ hnähꜘ chihˉkyaahꜗ, koo mɨ ˈkuuˊ waˊraˉ gaꜙngɨɨyꜘ heˊñiihꜚ?10Hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ kuyhꜙ jaa hmoohˉ, ¿haˉläꜙja kwëëyhˈ jaa mɨɨhˉ? 11Maꜙkeꜙ hlëëhˈ hnähꜘ,lehꜗ baˊ hnähꜘ kwëëh ˈ chihˉ kyaahꜗ heˉ lluꜗ. Johꜘgaˊ heˉ lluꜗ saꜙ kwaꜗ Tääˋ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ kihꜗ läꜙjëëꜙhi ngɨɨꜙ kiyhꜗ. 12 Heˉja , läꜙjëꜙ heˉ hnoohˉ hnähꜘjmeeꜗ dsaˉ kyahꜗ hnähꜘ, ja baˊ läꜙja jmeeˊ hnähꜘkiyhꜗ kaˉlähꜘ. Juu ˈ laˉ jeeh ˈ kweeˉ kyaahˊ ley heˉgaꜙsɨɨꜘ Moisé kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙsɨɨꜘ läꜙjëëꜙ hi maˊngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio.

Läꜙtoꜘ hoˊhaahˊ(Lc. 13:24)

13 ʼGoˉtaahˊ hnähꜘ taꜙ jwëꜘ dsuˉ. Jëëhꜘ, jlaˊ la ˈhoˊhaahˊ hiꜙ huꜘ laꜗ jwëˈ heˉ dsoo˜ jeeˊ dsaˉheeꜘ dsaˉ.Jwëëꜘ dsaˉ hi dsaˉtaahˋ taꜙ jaꜙ . 14Dsuˉ laꜗ hoˊhaahˊhiꜙ dsuˉ jwëˈ heˉ jmeeꜙ chaa dsaˉ. Miihˉ goˉteˈ baˊdsaˉtaahˋ taꜙ jaꜙ .

Mɨɨˈ kihꜗ jmeeꜙ lii˜ haˉ läꜙ laꜗ chaahˈ hmaˉ(Lc. 6:43-44)

15 ʼHää hnähꜘ hñaahꜗ kihꜗ hi gaꜙnääˊ läꜙkohꜘ hi ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio baˊ. Yaˉnääyꜘ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘjmääy˜ hñiiyꜘ hwaayˊ läꜙkoo jaa borrego. Perotaꜙ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ, laayꜗ läꜙkoo jaa jahꜘ hi hääˈ. 16Kyaahˊ heˉ jmeeyꜙ ja , läꜙjnäꜘ haˉ läꜙ laayꜗ. Haˉläꜙja choohꜗ dsaˉ mɨˈjëhꜗ kihꜗ chaahˈ tooꜘ . Niꜙ mɨˈhigo saꜙ choohꜗ dsaˉ kihꜗ chaahˈ tooꜘ . 17 Jëëhꜘ, läꜙjëꜙchaahˈ hmaˉ heˉ lluꜗ, hɨɨˉ mɨɨˈ heˉ lluꜗ baˊ. Hiꜙ läꜙjëꜙchaahˈ hmaˉ heˉ hlɨɨhˈ, hɨɨˉ mɨɨˈ heˉ hlɨɨhˈ. 18 Läꜙjëꜙchaahˈ hmaˉ heˉ lluꜗ, saꜙ leꜘ hɨɨꜗ mɨɨˈ heˉ hlɨɨhˈ. Niꜙchaah ˈ hmaˉ heˉ hlɨɨh ˈ, saꜙ leꜘ hɨɨꜗ mɨɨ ˈ heˉ lluꜗ.19 Gaꜙläꜙjëꜙ chaahˈ hmaˉ heˉ saꜙ hɨɨꜚ mɨɨ ˈ heˉ lluꜗ,hnäꜗ dsaˉ mahꜗ tooyhꜙ chaˊjeˉ. 20Heˉ läꜙja , läꜙjnäꜘhaˉ läꜙ laaꜗ dsaˉ kyaahˊ taˊ kihˈ.

Jaꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ dsaˉtaahˋ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ(Lc. 13:25-27)

21 ʼJaꜙ läꜙjëëꜙ hi jähꜘ kinꜙ: “Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ,Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ”, dsaˉtaahˋ jeeˊ jmee ˈ Dio hihꜙ.Maꜙlaꜙ hi jmeeꜙ läꜙ hyohˉ dsëꜗ Tääˋ kyaanꜙ hi gyaꜗ gyʉʉh ˈ, hi heꜘ baˊ dsaˉtaahˋ. 22 Waˊraˉgaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ, jwëëꜘ dsaˉ jähꜙ sɨɨyhꜙjnäꜘ: “Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, ¿ja ˈ

kyaahˊ madaꜚ heˉ gaꜙjmeehˊ gaꜙkwaˊ jnäähꜗ juu ˈkyahꜗ, kyaahˊ madaꜚ kyahꜗ gaꜙhwëë jnäähꜗ hi saꜙl-luꜗ, hiꜙ kyaahˊ madaꜚ kyahꜗ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ heˉjʉhˉgaa ?” 23Maˊja jeehnˊ kihˈ dsaˉ heꜘ: “Jihˊkohꜘsaꜙ gaꜙläꜙkyuunꜙ hnähꜘ. Goˉnääˊ hnähꜘ kyahꜗ, hnähꜘhi tëë jmeeꜙ heˉ hlɨɨhˈ.”

Gaꜙjmeeyꜘ hneꜗ kiyhꜗ nëˊ kuuˊ hlooˉ(Mr. 1:22; Lc. 6:47-49)

24 ʼHeˉja , hi nuuˉ juu ˈ kinꜙ mahꜗ jmeeyꜙ läꜙjwahnꜙ, hi heꜘ laaꜗ läꜙkoo jaa dsaˉñʉʉhˉhi chaˉhʉʉˊdsëˉ lluꜗ kihꜗ. Gaꜙjmeeyꜘ hneꜗ kiyhꜗ nëˊ kuuˊhlooˉ. 25 Jaꜗ jmaꜗ, gaꜙjʉʉhꜗ jmɨɨˉ hiꜙ jaꜗ lleꜘ nëˊ kihˈhneꜗ. Pero saꜙ gaꜙtohꜘ, jëëhꜘ maˊ chihˈ nëˊ kihˈ kuuˊhlooˉ. 26 Pero hi nuuˉ juuˈ kinꜙ mahꜗ saꜙ jmeeyꜙläꜙ jwahnꜙ, hi heꜘ laaꜗ läꜙkoo jaa dsaˉ tooˉ hi gaꜙjmeeꜘ hneꜗ kihꜗ nëˊ mɨ ˈsɨɨˊ. 27 Jaꜗ jmaꜗ, gaꜙjʉʉhꜗjmɨɨˉ, jaꜗ lleꜘ täꜘ gaꜙjmeeꜘ wɨɨꜘ kihꜗ hneꜗ ja , mahꜗgaꜙtohꜘ. Gaꜙheeꜗ läꜙjëꜙ goˉteˈ —gaꜙjähꜘ Jesús.

28 Maˊ gaꜙdsaaꜗ gaꜙhlëëhꜘ Jesús juu ˈ laˉ, läꜙjëëꜙdsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja , maˊ jëë˜ dsayhꜙ haˉ läꜙlaꜗ juu ˈ heˉ maˊ kwayꜙ. 29 Jëëhꜘ maˊ hlëëyh˜ dsaˉläꜙkoo jaa hi jmeeꜙ hihꜙ baˊ, jaꜙ läꜙkohꜘ maˊ jmeeꜙtaˉjwohꜗ kyaaꜗ ley.

8Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa hi maˊ dsaahˊ hmihꜗ høøꜚ(Mr. 1:40-45; Lc. 5:12-16)

1 Läꜙkoo maˊ gaꜙjñaaꜗ Jesús ñihꜙ lleˊkohꜘ ja ,jwëëꜘ dsaˉ gaꜙllaꜙlleꜗ kaahˋ kiyhˈ. 2 Jeeˊ ja gaꜙyaꜙjähꜙjaa dsaˉ hi maˊ dsaahˊ hmihꜗ høøꜚ. Gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊchaˊnëˊ Jesús mahꜗ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, cherˊmahꜗ leꜘ, lehꜗ baˊ hneˉchehˈ dsooˊ heˉ miˉsahꜘ jnäꜘ.

3Heˉja gaꜙhɨɨꜘ Jesús maˉgooˉmahꜗ gaꜙkyeyˉ nëˊkihˈ dsaˉ heꜘ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Leꜘ baˊ, waˊ dsaˉcheˋ baˊ dsooˊ kyahˈ.Läꜙchahꜘ ja gaꜙäähꜗ goˉte˜ hmihꜗ høøꜚ ja .

4 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Jëëˋ daˊ, taꜙ jmeehˋ juu ˈ kihꜗ niꜙ jaa . Gwaˉ

goˉhäähˋ hñaah ˈ kihꜗ jmiˉdsaˉ. Kye miihˉ heˉkwëëh ˈ hnihꜘ läꜙhihꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Moisé. Läꜙjagoˉjmeeˊ mahꜗ läꜙñeyˉ maˉjäꜗ kyahꜗ —gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ.

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús moz˜ kyaaꜗ jʉʉˊ hløøꜘ(Lc. 7:1-10)

5 Läꜙkoo maˊ gaꜙheꜗ Jesús jwɨɨˉ Capernaum, jaꜗjaa jʉʉˊ hløøꜘ chuhꜙ kihꜗ Jesús mahꜗ gaꜙchuuyꜘkyaahˊ:

6 —Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, moz˜ kyaanꜙ naˉkyaa ˈchaˊnehꜙ kinꜙ, jaꜙ jwërte kiyhꜗ, moꜙsoꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨyˊ—gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ.

7—Nɨɨˋ baˊ jnäꜘmiˊhlääꜗ jnihꜘ—gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.8Mahꜗ gaꜙjeehˉ jʉʉˊ hløøꜘ heꜘ sɨɨyhꜙ:—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, saꜙ chaˉ heˉ laaꜗ jnäꜘ mahꜗ

goˊhehꜘ chaˊnehꜙ kinꜙ. Leeꜙ baˊ koo jähˊ, mahꜗ jäꜗbaˊ kihꜗ moz˜ kyaanꜙ. 9 Jëëhꜘ jnäꜘ kaˉlähꜘ, chaa hi jmeeꜙ madaꜚ heˉ jmeenꜙ kiyhꜗ, hiꜙ täähˊ hløøꜘ hi jmeenꜙ hihꜙ kihꜗ. Waˊraˉ gaꜙjmeenꜗ hihꜙ kihꜗ jaa :“Gwaˉ jeeˊ ooꜙ”, dsooyꜗ baˊ. Waˊraˉ gaꜙjwɨɨnꜗ jñahꜘ:“Ñaˉ taꜙ laꜙ”, jäyꜙ baˊ. Hiꜙ waˊraˉ gaꜙjwɨɨnꜗ moz˜kyaanꜙ: “Jmeeˊ heˉ laˉ”, jmeeyꜙ baˊ.

San Mateo 8:10 7 San Mateo 9:510 Peerꜙ gaꜙjëëꜗ dsahꜙ Jesús maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ kihꜗ

dsaˉ heꜘ. Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ hi maˊ chaaꜗ kaahˋkiyhˈ:

—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, läꜙkaa hwaꜗIsrael saꜙ maˉjnäähnꜙ niꜙ jaa dsaˉ hi dsooꜘ dsëꜗläꜙkoo dsooꜘ dsëꜗ dsaˉñʉʉhˉ laˉ. 11 Jwëëhn˜ hnähꜘ,lloo˜ koo jmɨɨˊ jwëëꜘ dsaˉ yaˉnääꜘ taꜙ kyeꜗ taꜙ ñiiꜘhi dsaˉtaahˋ kuhꜙ maꜙnʉʉꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ Abra-ham, kyaahˊ Isaac, hiꜙ kyaahˊ Jacob gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗkihꜗ Dio. 12 Pero dsaˉ Israel hi maˊ laa ˈ kwaat˜dsaˉtaahˋ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ, hi heꜘ jwääꜗ dsihꜘ taꜙkaˊhneꜚ jeeˊ naˉhoo . Jeeˊ ja kɨˊhooyhꜗ mahꜗ jʉʉyꜗchaˉjayˊ.

13 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ jʉʉˊ hløøꜘ heꜘ:—Gwaahˉ baˊ hneˉ kyahꜗ, waˊ leꜘ kyahꜗ ja baˊ

läꜙkoo maˉläˉdsooꜘ hohꜘ.Läꜙchahꜘ ja , gaꜙjäꜗ kihꜗ moz˜ kyaayꜗ.

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús maˉchooˈ Peeˊ(Mr. 1:29-31; Lc. 4:38-39)

14 Maˉngëëꜘ heˉ ja , ñeeˊ Jesús chaˊnehꜙ kihꜗPeeˊ. Jeeˊ ja gaꜙjëëyꜗ maˉchoo ˈ Peeˊ naˉkyaay ˈdsaayhˊ kyaahˊ lliiꜘ. 15 Mahꜗ gaꜙsoohꜗ Jesús maˉ-gooyˉ. Läꜙchahꜘ ja yaꜙhɨɨꜗ lliiꜘ kiyhꜗ. Gaꜙnooyˉ jeeˊmaˊ kyaayꜗ mahꜗ gaꜙløøyꜗ jmeeyꜙ taˊheꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ .

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jwëëꜘ dsaˉdsaahˊ(Mr. 1:32-34; Lc. 4:40-41)

16Taꜙ gaꜙnʉʉˉ ja , naˊjää dsaˉ chaˊnëˊ Jesús jwëëꜘhi maˊ kye jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ. Kyaahˊ koo gaꜙhlëëyhꜘbaˊ gaꜙhwëëyꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ heꜘ hiꜙ gaꜙmiꜙhlääyꜘläꜙjëëꜙ gaˊ dsaˉ hi maˊ dsaahˊ. 17Mahꜗ läꜙja läꜙteꜗheˉ gaꜙjähꜘ Isaía hi maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio läꜙ maˊgaꜙjäyhꜘ: “Hñiiyꜘ baˊ gaꜙkayꜗ nëˊ kiyh ˈ läꜙjëꜙ dsooˊjnänˋ, hiꜙ gaꜙkooyˈ läꜙjëꜙ dsooˊ jmɨˊwɨɨꜘ jnänˋ kaˉlähꜘ.”

Dsaˉ hi maˊ hnøø ˈ maˊ jmee ˈ ko jøhꜘ kyaahˊJesús

(Lc. 9:57-62)18 Maˊ gaꜙjëëꜗ Jesús jwëëꜘ dsaˉ maˊ täähˊ läꜙkuˊ

läꜙjii ꜗ kiyhꜗ, gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kyaaꜗ jnääh ˈ dis-cípulo kyaayꜗ, heˉ gaꜙmiꜙlluˋ jnäähꜗ naˊmooꜘ mahꜗhaa jnäähꜗ ko jøhꜘ kyaayhˊ taꜙ hngaahˋ ko taajmɨˉjʉʉhˉ. 19 Ja gaˊ gaꜙllooꜗ jaa taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley,gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Taˉjwohꜗ, nɨɨnˋ kyaahˊ hneˉ waˊ haˉ chaˉ haˉjeeˊ gaꜙlloohꜘ.

20Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Chaˉ baˊ tooˉ jeeˊ gwɨɨ hyahˉ, chaˉ baˊ sɨɨˉ kihꜗ

ta hi hëëꜙ gyʉʉhˈ. Pero Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ saꜙ chaˉjeeˊ jäyˈ.

21 Jñahꜘ discípulo kyaayꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, kwaˊ jwëꜗ kinꜙ naˊhaanꜙ

toˉnëˊ tääˋ kyaanꜙ, ja gaˊ nɨɨnˋ kyaahˊ hneˉ.22Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Ñaˉ baˊ hneˉ kyaahˊ jnäꜘ. Waˊ haa ˈ baˊ dsaˉ

naˉjuuˊ hlɨɨꜘ kyaaꜗ .Gaꜙjmeeꜘ Jesús hihꜙ kihꜗ lleꜘ mahꜗ hɨɨꜗ tiiˊ(Mr. 4:35-41; Lc. 8:22-25)

23 Läꜙ maˊ gaꜙheꜗ Jesús nehꜙ naˊmooꜘ, gaꜙnøøꜗjnäähˈ discípulo ko jøhꜘ kyaayhˊ. 24 Niꜙ juuˈ gaˊ saꜙchaˉ jaꜗ koo lleꜘ täꜘ, gaꜙhɨɨꜘ gooˉ jwërte. Gaꜙhluhꜗjmɨɨˉ läꜙjiihˈ gaꜙhaaˋ nehꜙ naˊmooꜘ. Pero maˉnaˉg-wɨɨ baˊ Jesús. 25 Heˉja jnääh ˈ discípulo kyaayꜗ

naˊchaa jnäähꜗ jeeˊ maˉnaˉgwɨɨyˉ mahꜗ gaꜙchiihˊjnäähꜗ:

—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, lää jneˊ, maˉtøøhnˊ jeeˊ juuꜘbaˊ jneˊ laˉ.

26Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäähˈ:—¿Heˉlaˈ gahꜗ hnähꜘ? Miihˉ goˉteˈ baˊ dsooꜘ hohꜘ

hnähꜘ.Ja gaˊ gaꜙnooˉ Jesús, gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ gaꜙjäꜘ tiiˊ lleꜘ

hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ gaꜙjäꜘ tiiˊ jmɨɨˉ. Läꜙja baˊ gaꜙjäꜘtiˊsɨhꜘ gaꜙläꜙjëꜙ. 27 Peerꜙ gaꜙjëëˊ dsahꜙ jnäähˈ, mahꜗgaꜙjähˊ jnäähꜗ:

—¿Hii baˊ dsaˉ naˉ? Läꜙkye lleꜘ kyaahˊ jmɨɨˉnʉʉhˊ kiyhˈ.

Gaꜙhwëëꜗ Jesús jwëëꜘ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ hi maˊ jøøꜙkihꜗ dsaꜙ

(Mr. 5:1-20; Lc. 8:26-39)28 Läꜙkoo maˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnääh ˈ taꜙ hngaahˋ

ko taa ja , jeeˊ la ˈ hwaꜗ kihꜗ Gadara, yaꜙnääꜗ uuꜗdsaˉñʉʉhˉ hi maˊ jøøꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ, gaꜙmiꜙ-jeeyꜚ Jesús. Dsaˉ heꜘ gaꜙhwëë jeeˊ laˈ toˉhøø kihꜗhlɨɨꜘ. Hääyˈ jwërte, saꜙ maˊ kwayꜙ jwëˈ maˊ dsaˉngëëꜘniꜙ jaa dsaˉ taꜙ jwëꜘ ja . 29Mahꜗ gaꜙhooyhꜗ ki gaa ,gaꜙjäyhꜘ:

—¿Heeˉ baˊ kih ˈ heˉ maˉñehꜗ jeeˊ tøøhˊ jnäähꜗlaˉ, hneˉ Jesús Jooꜘ Dio? ¿Cheˊ maˉñehꜗ mahꜗ heehˈjnäähꜗ wɨɨꜘ jääꜗ saꜙ gaˊ maˉllooꜗ jmɨɨˊ?

30 Ʉʉꜘ miihˉ jeeˊ maˊ tääyhˊ ja , maˊ täähˊ koonääꜗ ñeꜗ maˊ kuhˉ nuuˉ. 31 Gaꜙchuuꜘ lleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ,gaꜙsɨɨyhꜙ Jesús:

—Cherˊmahꜗ gaꜙhwëëhˋ jnäähꜗ, kwaˊ jwëꜗ kyaaꜗjnäähˈ dsaˊtoohˊ jnäähꜗ kihꜗ ñeꜗ hi täähˊ ooꜙ.

32Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Goˉnääꜘ hnähꜘ ja .Mahꜗ gaꜙhwëëyˉ, gaꜙnääyꜗ gaꜙtaayhˋ tuhˉdsëꜗ ñeꜗ

heꜘ. Läꜙchahꜘ ja , läꜙjëëꜙ ñeꜗ heꜘ gaꜙkyʉʉꜗ. Maˊgaꜙtëëyꜘ koo lleˊ hwa ˈ, ko dsooꜘ jwë ˈ baˊ gaꜙsaayꜗchaˊjmɨɨˉ jʉʉhˉ. Jeeˊ ja gaꜙjuuyꜗ nehꜙ jmɨɨˉ. 33Dsaˉhi maˊ hää ñeꜗ, gaꜙnääꜗ koˉchihˊ chaˉhlii ꜙ taꜙ jeeˊjwɨɨˉ naˊjmeeyhˊ juu ˈ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kihꜗ ñeꜗ, hiꜙhaˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kihꜗ dsaˉ hi maˊ jøøꜙ lleꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ.34Heˉja gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ chaa jeeˊ jwɨɨˉ ja ,gaꜙhwëëyˉ mahꜗ gaꜙnääyꜗ gaꜙmiꜙjeeyꜚ Jesús. Maˊgaꜙjëëyꜗ, gaꜙchuuyꜘ kyaayhˊ mahꜗ waˊ llaayhꜘ jeeˊ ja .

9Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa hi saꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨˊ(Mr. 2:1-12; Lc. 5:17-26)

1 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙheꜗ Jesús kaˉlähꜘ nehꜙnaˊmooꜘ ngaayhꜗ taꜙ hngaahˋ ko taa taꜙ jwɨɨˉ kiyhꜗ.2 Maˊ gaꜙllaayhꜗ ja , naˊjää dsaˉ chaˊnëyˊ jaa hi dsaahˊ hi saꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨˊ naˉkyaa ˈ nëˊ jii . Maˊgaꜙjëëꜗ Jesús dsooꜘ baˊ dsëꜗ dsaˉ heꜘ, heˉja gaꜙjäyhꜘsɨɨyhꜙ hi saꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨˊ:

—Waˊ nøh ˈ hohꜘ gyʉʉˉ kyaanꜙ, maˉnaˉcheˊ baˊläꜙjëꜙ dsoˊkyeˉ kyahꜗ.

3 Jeeˊ ja maˊ täähˊ ko llaa taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley. Hi heꜘ gaꜙjmeeꜘ hʉʉˊdsëˉ heˉ gaꜙhlëëhꜘ Jesús läꜙja heˉgaꜙmiꜙkwayhꜗ Dio baˊ ja . 4Pero gaꜙläꜙliihꜚ baˊ Jesúsheˉ hʉʉˊdsëˉ maˊ jmeeꜙ dsaˉ heꜘ, heˉja gaꜙjäyhꜘ:

—¿Heˉla ˈ jmeehˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ hlɨɨh ˈ läꜙnaˉ?5 ¿Heeˉ gaˊ naˉ saꜙ jwëëhˋ, laahꜘ hnähꜘ? ¿Cheˊ heˉchiihˊ jneˊ jaa hi dsaahˊ: “Maˉnaˉcheˊ dsoˊkyeˉkyahꜗ”, o heˉ chiihˊ jnihꜘ: “Nooˉ, kii ˈ jii kyah ˈ,

San Mateo 9:6 8 San Mateo 9:35mahꜗ gwaahˉ”? 6Heˉja jmeenˋ heˉ jwëëhˋ gaˊ mahꜗläꜙngëëhꜘ hnähꜘ, Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ baˊ naˉngëˈ jwëˈjmɨˉgyʉʉꜙ mahꜗ cheyꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaꜙ.

Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ hi saꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨˊ:—Jnäꜘ jwahnꜙnooˉ, kii jii kyahˈ, gwaahˉ chaˊnehꜙ

kyahꜗ.7Heˉja gaꜙnooˉ dsaˉ heꜘ ngaayhꜗ chaˊnehꜙ kiyhꜗ.

8Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ ngaahꜗ hi maˊ dsaahˊ heꜘ, gaꜙläꜙd-saa dsëyꜗ chaˉmiihˉ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗDio, taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ gaꜙkwëëyhꜗ chaˉmiihˉ beꜘ jaadsaˉñʉʉhˉ mahꜗ miˉhlääyꜘ dsaˉdsaahˊ.

Gaꜙtëëhꜗ Jesús Matäˊ(Mr. 2:13-17; Lc. 5:27-32)

9 Läꜙ maˊ yaꜙhëëꜗ Jesús jeeˊ ja , gaꜙjëëyꜗ jaadsaˉñʉʉhˉ hi chee Matäˊ, hi maˊ gyaˈ nëˊtaˊ kihˈkooyˈ kuˊsɨhˉ. Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—Ñaˉ waˊ jmeenˊ ko jøhꜘ.Heˉja gaꜙnooyˉ, gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ Jesús.10 Pero heˉ gaꜙlaꜗ. Maˊ gya ˈ Jesús kuhˉhɨh˜

chaˊnehꜙ kihꜗ Matäˊ. Jwëëꜘ dsaˉ hi maˊ kooꜗ kuˊsɨhˉhiꜙ jñahꜘ dsaˉ waˊ hi chaˉ hi maˊ täähˊ nëˊ mes˜kuyhˉ ko jøhꜘ kyaahˊ Jesús hiꜙ kyaaꜗ jnäähˈ discípulokyaayꜗ. 11 Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ fariseo, hehꜗ gaꜙjmeeyꜘläꜙja , mahꜗ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ jnäähˈ:

—¿Heˉla ˈ kuhˉ taˉjwohꜗ kyaahꜗ hnähꜘ ko jøhꜘkyaahˊ dsaˉ hi koo ˈ kuˊsɨhˉ naˉ hiꜙ kyaahˊ jñahꜘdsaˉ waˊ hi chaˉ hi ?

12Maˊ gaꜙnuuꜘ Jesús juuˈ ja mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:—Saꜙ jmeeꜙ biiꜗ tëꜙmë˜ kihꜗ dsaˉ hi lluuꜗ, kihꜗ

dsaˉdsaahˊ baˊ jmeeꜙ biiꜗ. 13 Goˉnääꜘ hnähꜘ miˉtëëˈ hnähꜘ hñaahꜗ heˉ hnøøꜗ jähꜙ juuˈ laˉ: “Hnoonꜗ waˊläˉñihꜘ hohꜘ hnähꜘ baˊ, saꜙ hnoonꜗ heˉ jëëh ˈ hnähꜘjahꜘ nëˊ naˊhyooꜘ”, gaꜙjähꜘ Dio. Saꜙ maˉjan˜ kihꜗ hi lluuꜗ, kihꜗ hi chaˉ dsoˊkyeˉ kihꜗ baˊ maˉjan˜, mahꜗwaˊ dsaˉjeeyh˜ kyaahˊ Dio.

Gaꜙngɨɨꜘ dsaˉ juu ˈ, heˉla ˈ saꜙ tʉ˜ discípuloko hwëëꜘ heˉ kuhˉhɨyh˜

(Mr. 2:18-22; Lc. 5:33-39)14 Ja gaˊ yaꜙnääꜗ dsaˉ hi maˊ gaꜙnääˊ kyaahˊ

Jwaaꜚ , gaꜙmiꜙjeeyꜚ Jesús mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ:—¿Heˉla ˈ maꜙlaꜙ jnäähˈ baˊ kyaahˊ fariseo, ko l-

laˉjiih˜ baˊ saꜙ kihˉhihˉ jnäähꜗ jeeˊ ngɨɨˊ jnäähꜗ kihꜗDio, mahꜗ saꜙ jmeeꜙ läꜙja discípulo kyaahꜗ?

15Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Saꜙ chaˉ tiˉmeehˉ dsëꜗ hi täähˊ jeeˊ dsaˉjeeꜘ

gooˉ dsaˉ taˊko jiih ˈ gyaꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi dsaˉjeeꜘgooˉ jeeˊ ja . Pero lloo˜ koo jmɨɨˊ waˊraˉ gaꜙlleedsaˉ dsaˉñʉʉhˉ hi dsaˉjeeꜘ gooˉ heꜘ. Maˊja gaˊtʉ ˈ dsaˉ kyaayꜗ heˉ kuhˉhɨh˜ mahꜗ chuuyꜗ kyaahˊDio. 16 Niꜙ jaa dsaˉ saꜙ kwaꜙ kiyhꜗ tøøyꜗ hmɨɨhˉhmëëꜘ nëˊ hmɨɨhˉ maˉgyuhˉ. Jëëhꜘ, hmɨɨhˉ hmëëꜘdsaˉdsuhˈ mahꜗ jmeeꜙ dsaˉgyiiꜙ hmɨɨhˉ maˉgyuhˉchaˉgaˊmiihˉ. 17 Hiꜙ läꜙja , niꜙ jaa dsaˉ saꜙ kwaꜙkihꜗ chiyhꜗ jmɨhˈmɨˈjëhꜗ hmëëꜘ nehꜙ looˉmaˉgyuhˉ.Cherˊmahꜗ gaꜙchihꜗ dsaˉ heˉ hmëëꜘ ja nehꜙ looˉmaˉgyuhˉ, chahꜘ baˊ gyiiꜙ, jëëhꜘ saꜙ kwaꜗ jwëˈ ääꜙ .Tʉʉꜙ jmɨh ˈ mɨ ˈjëhꜗ hmëëꜘ hiꜙ heeꜘ looˉ kaˉlähꜘ.Heˉja nehꜙ looˉ hmëëꜘ baˊ dsaˉhooˋ jmɨhˈ mɨˈjëhꜗhmëëꜘ. Mahꜗ läꜙja baˊ miˉheeꜙ ko jøhꜘ läꜙtoꜘ .

Joˉmɨɨꜚ Jairo kyaahˊ jaa dsaˉmëꜘ hi maˊ dsaahˊ(Mr. 5:21-43; Lc. 8:40-56)

18 Taˊko jiih ˈ hlëëhꜙ gyihꜗ läꜙja , maˊ gaꜙllooꜗjaa dsaˉjøøhˈ. Gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ chaˊnëˊ Jesús, mahꜗgaꜙjäyhꜘ:

—Gyʉʉˉ mëꜘ kyaanꜙ, koo maˉjuuꜙ baˊ. Manˋmahꜗ goˊkyehˉ goohˉ nëˊ kiyh ˈ mahꜗ läꜙjiiyhˊ —gaꜙjähꜘ dsaˉjøøhˈ heꜘ.

19 Mahꜗ gaꜙnooˉ Jesús jeeˊ maˊ gya ˈ, gaꜙllaꜙlleyꜗkaahˋ kih ˈ dsaˉ heꜘ, hiꜙ gaꜙnøøꜗ jnääh ˈ ko jøhꜘkyaayhˊ. 20 Jeeˊ ngooy ˈ ja , jaa dsaˉmëꜘ hi maˉhyaˉ gyaꜙtoꜘ ji ñeˉ jëë˜ dsooˊ kihˈ, gaꜙllooyꜗ taꜙkaˊluuˊ Jesús mahꜗ gaꜙsuꜗ miihˉ chaˊgooyˉ chaˊhooˊsaˊhmɨɨhˉ kiyhꜗ. 21 Jëëhꜘ maˊ laayꜘ: “Waˊraˉ jähꜘkihꜗ koo tëënꜗ suꜗ miihˉ chaˊgoonꜙ saˊhmɨɨhˉ kiyhꜗ,hläänꜘ goˉte˜.” 22Maˊ gaꜙjeehˉ Jesús hñiiꜘ, gaꜙjëëyꜗdsaˉmëꜘ heꜘ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Waˊ jëë hohꜘ gyʉʉˉ kyaanꜙ. Kihꜗ heˉ maˉläˉd-sooꜘ hohꜘ kinꜙ, maˉhlaahꜘ baˊ hneˉ.

Läꜙchahꜘ ja gaꜙjäꜗ goˉteˈ kihꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ.23 Läꜙ maˊ gaꜙllooꜗ Jesús kihꜗ dsaˉjøøh ˈ heꜘ,

gaꜙjëëyꜗ tëꜙ hi maˊ täähˊ jʉʉꜙ luuꜘ hmaˉtaˉ, hiꜙ maˊtäähˊ dsaˉ kɨˉhooh˜. 24 Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉheꜘ:

—Hwëë daˊ hnähꜘ jeeˊ laˉ. Chihˉmëꜘ naˉ saꜙnaˉjuuˊ, hi naˉgwɨɨ baˊ naˉ.

Mahꜗ gaꜙmiꜙkwahꜗ dsaˉ kihꜗ Jesús, maˊ gaꜙjäyhꜘläꜙja . 25Maˊ gaꜙhwëë dsaˉ heꜘ taꜙ kaˊhneꜚ, gaꜙheyꜗjeeˊ naˉkyaa ˈ chihˉmëꜘ heꜘ. Gaꜙsooyhꜗ gooyˉ. Hiꜙläꜙchahꜘ ja gaꜙnooˉ chihˉmëꜘ heꜘ. 26 Läꜙkaa hwaꜗja gaꜙnuuꜘ dsaˉ juuˈ ja .

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús uuꜗ dsaˉtʉʉˊ27 Läꜙ maˊ yaꜙhëëꜗ Jesús jeeˊ ja , uuꜗ dsaˉtʉʉˊ maˊ

chaa kaahˋ kiyhˈ, chuuyꜘ kyaayhˊ:—¡Waˊ läˉñihꜘ hohꜘ kyaaꜗ jnäähˈ, hneˉ laahꜗ saˊjuˉ

kihꜗ David!28 Läꜙ maˊ gaꜙheꜗ Jesús chaˊnehꜙ, gaꜙmiꜙjähꜙ

dsaˉtʉʉˊ heꜘ kiyhꜗ, mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—¿Cheˊ laahꜘ hnähꜘ dsooꜘ lihnꜙ jmeenˋ heˉ naˉ?—Lehꜗ baˊ hneˉ Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ —gaꜙjähꜘ

dsaˉtʉʉˊ heꜘ.29 Ja gaˊ gaꜙchuyꜗ mɨ ˈnëˊ dsaˉtʉʉˊ heꜘ, mahꜗ

gaꜙsɨɨyhꜙ:—Waˊ leꜘ kyahꜗ hnähꜘ läꜙkoo maˉläˉdsooꜘ hohꜘ

hnähꜘ kinꜙ.30 Läꜙchahꜘ ja gaꜙnaꜘ mɨˈnëˊ läꜙuuꜘ dsaˉtʉʉˊ heꜘ.Pero gaꜙtaahˉ Jesús juu ˈ gaꜙchuuyꜘ chaˉmiihˉ

kyaahˊ dsaˉtʉʉˊ heꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Saꜙ waˊ läˉñeˉ niꜙ jaa dsaˉ kihꜗ heˉ laˉ.31 Pero läꜙkoo gaꜙhwëë bihꜗ jeeˊ ja , gaꜙløøyꜗ

hlëëyhꜗ kihꜗ Jesús läꜙkaa hwaꜗ ja .Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa dsaˉ kooˋ

32 Koo maˉhwëë baˊ dsaˉtʉʉˊ heꜘ jeeˊ ja , maˊgaꜙllaꜙnääꜗ dsaˉ hi jääꜙ jaa dsaˉ kooˋ hi maˊ kyejmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ. 33 Läꜙkoo maˊ gaꜙllee Jesús jmɨˉlleꜘhlɨɨhˈ heꜘ, gaꜙløøꜗ hlëëhꜗ dsaˉ hi maˊ kooˋ heꜘ. Peerꜙgaꜙläꜙdsaa dsëꜗ dsaˉ hi maˊ täähˊ jëë˜ jeeˊ ja .

—Jihˊkohꜘ saꜙ maˉjëëˊ jneˊ läꜙnaˉ hwaꜗ Israel laˉ—maˊ jäyhꜘ.

34 Pero dsaˉ fariseo maˊ jähꜘ:—Dsaˉjøøhˈ kyaaꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ baˊ naˉ kwaꜙ beꜘ

kiyhꜗ mahꜗ hwëëy˜ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ.Peerꜙ gaꜙläꜙñihꜘ dsëꜗ Jesús kihꜗ dsaꜙ

35 Gaꜙngëëꜘ Jesús gaꜙläꜙkaa jeeˊ hlaˉ jwɨɨˉ kaahˊjwɨɨˉ mähˉ, maˊ miˉtëëyꜙ dsaˉ nehꜙ gwahꜙ kihꜗ jeeˊ

San Mateo 9:36 9 San Mateo 10:37jwɨɨˉ ja , maˊ kwayꜙ juˈhmëëꜘ läꜙkoo jääꜙ Dio dsaˉläꜙhihꜙ kihꜗ, hiꜙ maˊ miˉhlääyꜘ dsaˉdsaahˊ hiꜙ maˊjñuuyh˜ dsooˊ jmɨˊwɨɨꜘ kihꜗ dsaꜙ. 36 Läꜙkoo häˊ maˊjëëy˜ jwëëꜘ dsaˉ hi dsaˉnääꜗ chaˊnëyˊ, gaꜙläꜙñihꜘdsëyꜗ kihꜗ. Jëëhꜘ, maˊ naˉhëëy ˈ, gaꜙnääyꜗ naˉsaaˉnaˉjñeeyꜘ. Maˊ laay ˈ läꜙkohꜘ borrego hi saꜙ chaajʉʉˊ. 37Heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ jnäähˈ discípulo kyaayꜗ:

—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, chaˉmiihˉ heˉ maˉleꜘ choohˊjneˊ, pero miihˉ goˉteˈ baˊ dsaˉ hi täähˊ jmeeꜙ taˊ.38Heˉja chuuˊ hnähꜘ chaˉmiihˉ kyaahˊ dsaˉjʉʉˊ taˊmahꜗ cheeyꜗ jwëëꜘ hi choohꜗ taˊ kiyhˈ.

10Gaꜙhñaaꜗ Jesús läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ apóstole(Mr. 3:13-19; Lc. 6:12-16)

1 Ja gaˊ gaꜙtëëhꜗ Jesús läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ jnääh ˈdiscípulo kyaayꜗ, gaꜙhñaayꜗ jnäähˈ mahꜗ jmeeˊ jnäähꜗtaˊ kiyh ˈ. Heˉja gaꜙhñahꜗ jnääh ˈ beꜘ heˉ hwëëjnäähꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ, hiꜙ miˉhlääꜘ jnäähˈ dsaˉ kihꜗnaˉkuˊ naˉngɨɨ ˈ dsooˊ. 2 Läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ jnääh ˈapóstole kyaayꜗ, maˊ chee jnääh ˈ läꜙlaˉ: Toˉnëˊheꜘ Simón hi maˊ chee Peeˊ, kyaahˊ Andreˊ øøyhꜚ,Jacobo heꜘ jooꜘ Zebedeo kyaahˊ Jwaaꜚ øøyhꜚ, 3 Felipeheꜘ, kyaahˊ Bartolomé, Tamá heꜘ kyaahˊ Matäˊ hi maˊ kooꜗ kuˊsɨhˉ, Jacobo heꜘ jooꜘ Alfeo, kyaahˊ Lebeohi maˊ tëëh˜ dsaˉ Tadeo, 4Simón dsaˉ cananita heꜘ,kyaahˊ Juda Iscariote hi gaꜙngëëꜗ Jesús.

Gaꜙcheeꜗ Jesús dsaˉ kyaayꜗ mahꜗ kwayꜗ juˈhmëëꜘ(Mr. 6:7-13; Lc. 9:1-6)

5 Heˉja gaꜙcheeꜗ Jesús läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ jnääh ˈ,mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kyaaꜗ jnäähˈ, gaꜙjäyhꜘ:

—Taꜙ goˉnääꜘ hnähꜘ taꜙ jeeˊ täähˊ dsaˉ hi saꜙlaaꜗ judiu, niꜙ taꜙ goˉtaahˊ hnähꜘ jeeˊ jwɨɨˉ heˉnaˉheeꜚ hwaꜗ Samária. 6 Goˉnääꜘ hnähꜘ jeeˊ täähˊdsaˉ judiu baˊ, hi laaꜗ läꜙkohꜘ borrego hi naˉhëë .7Goˉnääꜘ hnähꜘ goˉkwaˊ hnähꜘ juuˈ laˉ: Maˉyaˉjähꜙheˉ jääꜗ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ. 8 Ja miˉhlääh ˈhnähꜘ hi dsaahˊ, ja chehꜘ hnähꜘ dsooˊ hmihꜗ høøꜚ,ja miˉjiihˊ hnähꜘ dsaˉ hi maˉnaˉjuuˊ, ja hwëëhˋhnähꜘ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ. Laˊ maˉhñah˜ baˊ hnähꜘ beꜘnaˉ, heˉja taꜙ kooꜘ hnähꜘ jñeehˈ hnähꜘ kihꜗ dsaꜙ.

9 ʼTaꜙ ka hnähꜘ kuˊnøøꜚ, kuuˊ tøøˉ, niꜙ koo ñeˈ nøøꜘ. 10Niꜙ taꜙ ka hnähꜘ saˊtuhˉ kihꜗ chaˊjwëꜗ, niꜙtaꜙ ka hnähꜘ jyohꜘ lëë hmɨɨhˉ kyahꜗ hnähꜘ, niꜙ mɨɨˉheˉheehˈ hnähꜘ, niꜙ hmaˉhuꜚ kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ jaa hi jmeeꜙ taˊ, lleˋ kihˈ hyoyhꜙ heˉ kuyhꜙ.

11 ʼWaˊ haˉ chaˉ haˉ jeeˊ gaꜙllaꜙnäähꜗ hnähꜘ, jwɨɨˉkaahˊ jwɨɨˉ mähˉ, ja hnaahꜙ hnähꜘ jaa dsaˉ hi lluꜗ dsëꜗ mahꜗ jäh ˈ hnähꜘ chaˊnehꜙ kiyhꜗ läꜙjiih ˈhwëëhꜙ hnähꜘ jeeˊ ja . 12 Waˊraˉ gaꜙtaahˋ hnähꜘchaˊnehꜙ kihꜗ dsaꜙ, ja jmeehˉ hnähꜘ Dio kiyhꜗ.13 Cherˊmahꜗ gaꜙheehˉ dsaˉ heˉ maˉjmeehˊ hnähꜘDio kiyhꜗ, jäꜗ naˉjøøꜚ chaˊnehꜙ ja . Pero cherˊmahꜗsaꜙ gaꜙheeyhˉ, saꜙ läꜙjmääꜗ juu ˈ heˉ maˉhlëëhˊhnähꜘ ja . 14 Cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙheeyhˉ hnähꜘ jeeˊllaꜙnäähꜗ hnähꜘ hiꜙ cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙnuuyꜘ juuˈ heˉkyehˊ hnähꜘ, ja hwëëhˉ hnähꜘ chaˊnehꜙ ja o jeeˊjwɨɨˉ ja . Ja hlahꜘ waˊhløøˉ heˉ naˉbeh˜ maˉtɨɨhˊhnähꜘ. 15Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, chaˉgaˊmi-ihˉ wɨɨꜘ jëëꜗ dsaˉ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ jeeˊ saꜙ heeyhꜙ hnähꜘläꜙkohꜘ gaˊ jwɨɨˉ Sodoma kyaahˊ Gomorra waˊraˉgaꜙtëꜘ jeeˊ jmeeˈ Dio jwiz˜.

Gaꜙjähꜘ Jesús jëëꜗ dsaˉ kyaayꜗ chaˉmiihˉ heˉ wɨɨꜘ

16 ʼNʉʉˉ daˊ hnähꜘ, jnäꜘ cheenꜚ hnähꜘ laahꜗ hnähꜘläꜙkohꜘ borrego hi gaꜙnääˊ jeeˊ kihˈ jahꜘ hää . Hnøøꜗleehꜚ hnähꜘ läꜙkohꜘ liihꜚ mɨɨhˉ, hiꜙ jmeeˊ hnähꜘhwaahˊ läꜙkohꜘ jaa juuˉ. 17 Leehꜚ hnähꜘ. Jëëhꜘ,ngëëꜗ dsaˉ hnähꜘ kihꜗ dsaˉtaˊ. Jmiˊbaaꜗ dsaˉ hnähꜘnehꜙ gwahꜙ kiyhꜗ. 18Kwaat˜ kihꜗ juuˈ kinꜙ ngëëꜗ dsaˉhnähꜘ kihꜗ dsaˉtaˊ kaahˊ mahꜗ kwahˈ hnähꜘ juˈdsooꜘkinꜙ chaˊnëyˊ hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi saꜙlaaꜗ judiu. 19Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ ngëëˈ dsaˉ hnähꜘ kihꜗdsaˉtaˊ, taꜙ ka hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ haˉ läꜙ hlëëhˊ hnähꜘo haˉ läꜙ juuˈ kwahˈ hnähꜘ. Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ hlëëhˊhnähꜘ, Dio baˊ kwaˈ juuˈ haˉ läꜙ hlëëhˊ hnähꜘ. 20 Jëëhꜘ,jaꜙ heꜘ hnähꜘ heˉ hlëëhˊ hnähꜘ. Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Tääˋjnänˋ baˊ ja kwayꜗ juuˈ heˉ hlëëhˊ hnähꜘ.

21 ʼNgëëꜗ dsaˉ øøhꜚ kihꜗ dsaˉtaˊmahꜗ jngëëhꜗ dsihꜘ.Ja baˊ läꜙja jmeeꜗ dsaˉ kihꜗ jooꜘ kaˉlähꜘ. Chihˉteeꜗ kyaahˊ cho ˈjmiiˉ läꜙjiih ˈ liyhꜙ jngɨɨyhꜗ kihꜗ.22 Läꜙjëëꜙ dsaˉ jmeeꜗ naˉhøøhˊ kyahˈ hnähꜘ kwaat˜kinꜙ. Pero hi kwëëhꜗ dsëꜗ läꜙjiih ˈ llaaꜙ , hi heꜘ baˊlääꜘ . 23Waˊraˉ gaꜙjmeehꜙ dsaˉ hnähꜘ, goˉnääꜘ hnähꜘtaꜙ jyohꜘ jeeˊ jwɨɨˉ. Jëëhꜘ maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜hnähꜘ, jähꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ jääꜗ saꜙ gaˊ maˉngëëhꜘhnähꜘ läꜙkaa jwɨɨˉ kihꜗ hwaꜗ Israel.

24 ʼSaꜙ jøøh ˈ gaˊ discípulo läꜙkohꜘ gaˊ taˉjwohꜗkyaayꜗ. Niꜙmoz˜, saꜙ jøøyhˈ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ dsaˉjʉʉyˊ.25 Leeꜙ baˊ kihˈ discípulo jmeeyꜗ läꜙkoo jmeeꜙ taˉj-wohꜗ kyaayꜗ. Läꜙja kaˉlähꜘ leeꜙ baˊ kihꜗ moz˜ jmeeyꜗläꜙkoo jmeeꜙ dsaˉjʉʉyˊ. Hiꜙ cherˊmahꜗ dsaˉjʉʉˊchaˊnehꜙ gaꜙtëëhꜗ dsaˉ Beelzebú, johꜘ gaˊ saꜙ jäyhꜙkihꜗ hi chaa kiyhꜗ.

Hi kihꜗ jmeenˊ gahꜗ jneˊ(Lc. 12:2-7)

26 ʼHeˉ läꜙja , taꜙ waˊ gahˈ hnähꜘ kihꜗ hi jmeehꜙhnähꜘ. Jëëhꜘ, saꜙ chaˉ niꜙ miihˉ heˉ naˉjlëˉ, heˉsaꜙ läꜙjnäꜘ. Hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ naˉhmääˊ, lloo˜ koojmɨɨˊ läꜙñeˉ dsaˉ. 27 Läꜙjëꜙ heˉ jwëëhn˜ hnähꜘ jeeˊnaˉhoo , hlëëhˊ hnähꜘ jeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ. Hiꜙ läꜙjëꜙ heˉjwëëhn˜ hnähꜘ hñaahꜗ, wɨɨˊ hnähꜘ gyʉʉhˈ hneꜗ mahꜗhlëëhˊ hnähꜘ ki gaa . 28Taꜙ waˊ gahˈ hnähꜘ kihꜗ dsaˉhi jngɨɨhꜙ jmɨˉngoꜗ. Hi heꜘ saꜙ leꜘ jngɨɨyhꜗ jmɨˉlleꜘkyahꜗ hnähꜘ. Waˊ gahꜙ hnähꜘ kihꜗ hi lihꜙ taahꜙ hnähꜘchaˊjeˉ läꜙkye jmɨˉlleꜘ kyahꜗ hnähꜘ. 29 ¿Cheˊ saꜙhnëë˜ dsaˉ uuꜗ gyʉʉˉ ta ˈ kyaahˊ koo ñe ˈ nøøꜘ?Pero niꜙ jaa hi heꜘ saꜙ leꜘ tähꜙ hwaꜗ cherˊmahꜗ saꜙgaꜙkwaꜘ Tääˋ jnänˋ jwëˈ. 30 Läꜙkye jñuˉ llehˊ hnähꜘnaˉheˈ gaꜙläꜙjëꜙ kihꜗ Dio. 31 Heˉja jwahnꜙ, taꜙ waˊgahˈ hnähꜘ. Kyeeꜘ gaˊ hnähꜘ chaˉgaˊmiihˉ läꜙkohꜘ gaˊjwëëꜘ gyʉʉˉ ta .

32 ʼCherˊmahꜗ hi gaꜙmiꜙjnääˉ hñiiꜘ laayꜗ kyaanꜙchaˊnëˊ dsaˉ, ja baˊ läꜙja miˊjnääꜗ jnihꜘ chaˊnëˊ Tääˋkyaanꜙ hi gyaꜗ yaꜙjwɨɨꜗ. 33 Pero cherˊmahꜗ hi hmäꜙjuu ˈ heˉ laayꜗ kyaanꜙ chaˊnëˊ dsaˉ, ja baˊ läꜙjajmeenˋ kiyh ˈ kaˉlähꜘ chaˊnëˊ Tääˋ kyaanꜙ hi gyaꜗyaꜙjwɨɨꜗ.

Teeꜗ dsaˉ kwaat˜ kihꜗ Jesús(Lc. 12:51-53; 14:26-27)

34 ʼTaꜙ waˊ laahꜘ hnähꜘ, maˉjan˜ mahꜗ jmeenˋ hɨɨˈ tiiˊ kih ˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Saꜙ maˉjan˜ mahꜗ hɨɨꜗtiiˊ. Maˉjan˜ mahꜗ llanˋ hniiˉ baˊ. 35 Maˉjan˜ llanˋhniiˉ mahꜗ teeꜗ jooyꜘ kyaahˊ jmiiyˉ. Ja baˊ läꜙjakaˉlähꜘ chihˉmëꜘ kyaahˊ chooyꜗ hiꜙ maˊjooyꜘ kyaahˊmaˉchooy ˈ. 36 Heꜘ baˊ hi chaa koo chaˊnehꜙ,jmeeyꜗ naˉhääyhˊ dsaˉkyaayhˊ. 37 Hi hnääꜗ cho

San Mateo 10:38 10 San Mateo 11:28ˈjmiiˉ läꜙkohꜘ gaˊ jnäꜘ, saꜙ høøꜙ kwaat˜ leeyꜘ dsaˉkyaanꜙ. Hi hnääꜗ jo ñʉʉhꜚ jo mɨɨyꜚ läꜙkohꜘ gaˊjnäꜘ, saꜙ høøꜙ kwaat˜ leeyꜘ dsaˉ kyaanꜙ. 38 Hi saꜙjääꜙ cruꜚ kyaaꜗ mahꜗ jmeeyꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ, saꜙkwaꜙ kinꜙ leeyꜘ dsaˉ kyaanꜙ. 39 Hi hnoohˉ haˉ läꜙjeeˊ läꜙchaayˉ lluꜗ, hi heꜘ juuꜘ baˊ. Pero hi kwaahñiiꜘ juuꜘ kwaat˜ kinꜙ, hi heꜘ baˊ lääꜘ .

Hyohꜙ dsaˉ kyaaꜗ Dio jñeeˈ(Mr. 9:41)

40 ʼHi heehˉ hnähꜘ, jnäꜘ baˊ heꜘ maˉheeyhˉ. Hiꜙhi heehˉ jnäꜘ, maˉheeyhˉ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ baˊja . 41 Hi heehˉ jaa dsaˉ hi ngëë˜ juu ˈ kihꜗDio, kihꜗ heˉ naˉhñaayˊ kih ˈ Dio, hyoyhꜙ läꜙkooteꜗ heˉ hyohꜙ hi ngëë˜ juu ˈ ja . Hi heehˉ jaahi lluuꜗ, kihꜗ heˉ laayꜗ dsaˉ lluuꜗ, hyoyhꜙ läꜙkooteꜗ heˉ hyohꜙ hi lluuꜗ heꜘ. 42 Waˊ hi chaˉ hi ,hi kwëëh˜ koo vas jmɨˉdsëꜚ gyʉhꜘ jaa hi pih ˈlaˉ, kihꜗ heˉ laayꜗ discípulo kyaanꜙ, maꜙraꜙ juˈdsooꜘjwëëhn˜ hnähꜘ, hyoyhꜙ baˊ jñeeyˈ.

11Gaꜙcheeꜗ Jwaaꜚ dsaˉ kyaayꜗ mahꜗ naˊngɨɨyˊ juu ˈ

kihꜗ Jesús(Lc. 7:18-35)

1 Maˉngëëꜘ maˉjmeeꜘ Jesús madaꜚ läꜙlaˉ kyaaꜗjnääh ˈ, yaꜙhëëyꜗ ngooyꜗ naˊhlëëyhˊ dsaˉ, hiꜙ naˊk-wayˉ juuˈ läꜙkaa jeeˊ jwɨɨˉ kihꜗ dsaˉgoo˜ jnäähˈ.

2 Jwaaꜚ hi maˊ choo˜ jmɨɨˉ maˊ hää nehꜙñeˈ. Maˊgaꜙnuuyꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˊ jmeeꜙ Cristo, gaꜙcheeyꜗ uuꜗdiscípulo kyaayꜗ, 3mahꜗ naˊngɨɨyˊ juuˈ kihꜗ Jesús:

—¿Cheˊ hneˉ heꜘ hi nøøꜘ juuˈ jäꜙ o cheˊ jää jnäähꜗjñahꜘ?

4Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Goˉnääˊ hnähꜘ, mahꜗ goˉjmeehˋ juuˈ kihꜗ Jwaaꜚ

läꜙjëꜙ heˉ nuuhˉ hnähꜘ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ jëëhꜘ hnähꜘlaˉ. 5Hi tʉʉˊ maˉjëëy˜ baˊ, hi jluuhˊ maˉgaꜙnääyˊbaˊ, maˉlaaꜘ baˊ hi maˊ dsaahˊ dsooˊ hmihꜗ høøꜚ, hi gwɨɨˋ maˉnuuyˉ baˊ, hi maˉjuuꜙ maˉläˉjiiyhˋ baˊ,hiꜙ hi täˉñeeꜘ maˉnuuˉ bihꜗ ju ˈhmëëꜘ. 6 Lluꜗ laꜗkihꜗ hi saꜙ jmeeꜙ toꜗ dsëꜗ kwaat˜ kinꜙ —gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ.

7 Läꜙkoo maˊ gaꜙnääˋ discípulo kyaaꜗ Jwaaꜚ ,gaꜙløøꜗ Jesús hlëëyh˜ dsaˉ kihꜗ Jwaaꜚ mahꜗ läˉd-sooh˜ dsëyꜗ haˉ läꜙ maˊ laayˈ. Gaꜙjäyhꜘ:

—¿Haˉ läꜙ laaꜗ hi naˊnäähˈ hnähꜘ naˊjëëhˋ hnähꜘjeeˊ ooꜙ hwaꜗ kii ꜙ ? ¿Cheˊ maˊ laayˈ läꜙkohꜘ hmaˉtahˉheˉ gwaˉgyaa lleꜘ? 8 ¿Cherˊmahꜗ saꜙ laayꜗ läꜙjahi naˊjëëhˋ hnähꜘ, haˉ baˊ läꜙ laayꜗ ja ? ¿Cheˊ maˊlaayˈ jaa dsaˉñʉʉhˉ hi maˊ këhˉ hmɨɨhˉ lluꜗ? Ñeˊbaˊ jneˊ, läꜙjëëꜙ hi këhˉ hmɨɨhˉ lluꜗ, hi heꜘ täähˊchaˊnehꜙ kihꜗ rey baˊ. 9 Heˉja , ¿heeˉ baˊ laa ˈ hi naˊjëëhˋ hnähꜘ? ¿Cheˊ laayˈ jaa hi ngëë˜ juuˈ kihꜗDio? Jnäꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ laayꜗ baˊ. Hiꜙ maꜙraꜙ heˉlaayꜗ jøøh ˈ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ jñahꜘ hi maˊ ngëë˜ juu ˈkihꜗ Dio. 10 Jëëhꜘ, Jwaaꜚ heꜘ hi naˉsɨɨˉ kihꜗ läꜙlaˉ:Cheenꜚ jaa hi dsaˉkwaꜙ juuˈ kinꜙ.Hi heꜘ dsooꜗ taꜙ chaˊnëhˊ mahꜗ miˉlluyꜗ jwëˈ kyahꜗ.

11 ʼMaꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ. Jeeˊ kihˈ läꜙjëëꜙhi gaꜙläꜙchaaꜙ kihꜗ dsaˉmëꜘ, saꜙ chaa hi jøøhˈ gaˊläꜙkohꜘ gaˊ Jwaaꜚ hi maˊ choo˜ jmɨɨˉ. Pero hi laaꜗmähꜗ gaˊ kihˈ gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ, hi heꜘ jøøhˈ gaˊ läꜙkohꜘgaˊ Jwaaꜚ . 12 Läꜙkoo maˊ ja ˈ Jwaaꜚ hi maˊ choo˜jmɨɨˉ, läꜙjiih ˈ naꜗ, heˉ wɨɨꜘ baˊ dsaˉtaahˋ dsaˉ jeeˊ

jmeeꜙ Dio hihꜙ. Dsaˉ hääˈ kwayꜙ beꜘ dsaˉtaayhˋ jeeˊja . 13 Jëëhꜘ, läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio hi maˊchaa lloꜘjooꜗ, kweeˉ baˊ laˈ juuˈ kiyhꜗ heˉ gaꜙkwayꜘ,hiꜙ läꜙja ley kaˉlähꜘ läꜙjiihˈ kihꜗ Jwaaꜚ . 14Cherˊmahꜗchaa hi hnøøꜗ heehꜙ juuˈ laˉ, Jwaaꜚ heꜘ laayꜗ Elíahi nøøꜘ juu ˈ jäꜙ. 15 Hi hnøøꜗ heehꜙ juu ˈ laˉ, waˊheeyhˉ.

16 ʼJwëëhn˜ hnähꜘ haˉ läꜙ kohꜘ laaꜗ dsaˉ hi chaanaꜗ. Chaayhˉ miihˉ läꜙkohꜘ chihˉ hi täähˊ jeˊh-moohˊ hi tiˉchooꜙ juuˈ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ. 17 Jäyhꜘ:“Maˉjʉʉˊ jnäähꜗ suꜚ heˉ jmeeꜙ jëë hohꜘ hnähꜘkyaahˊ luuꜘ hmaˉtaˉ pero saꜙ gaꜙhiihꜘ hnähꜘ maˊjmeehꜗ hnähꜘ ja . Maˉhäˊ jnäähꜗ suꜚ heˉ tiˉmeehˉdsëꜗ, niꜙ läꜙja saꜙ maˉhoohˊ hnähꜘ”, jähꜘ chihˉ heꜘsɨɨyhꜙ dsaˉkyaayhˊ.

18 ʼLäꜙja kaˉlähꜘ jmeeꜙ dsaˉ hi chaa naꜗ. Jëëhꜘ,jaꜗ Jwaaꜚ hi gaꜙkuhˉ gaꜙhɨhꜗ miihˉ goˉteˈ mahꜗ maˊjähꜘ dsaˉ kiyhꜗ: “Kyeyˉ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ.” 19 Läꜙjakaˉlähꜘ, jaꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ hi kuhˉhɨh˜ naˊ-teeˋ kih ˈ mahꜗ jähꜘ dsaˉ kiyhꜗ: “Jlaa ngëë ˈ, mahꜗllaˊheeyhꜚ. Jwayhꜘ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi koo ˈ kuˊsɨhˉ,laayꜗ omeꜚ kyaaꜗ dsaˉ hi saꜙ toohˉ taˊ”, jähꜘ dsaˉhi chaa naꜗ. Pero kyaahˊ heˉ jmeeꜙ Dio, lii˜ lluꜗ baˊhʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ.

Jëëꜗ wɨɨꜘ läꜙjëëꜙ hi chaahˉ(Lc. 10:13-15)

20 Ja gaˊ gaꜙløøꜗ Jesús jʉʉh˜ kihꜗ dsaˉ hi maˊtäähˊ läꜙkoo läꜙkoo jwɨɨˉ jʉʉhˉ jeeˊ gaꜙjmeeyꜘchaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaa . Niꜙ läꜙja , saꜙ gaꜙjeeyh˜kyaahˊ Dio. Heˉja gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

21 —¡Peerꜙ jwɨɨ˜ hnähꜘ dsaˉ hi täähˊ jwɨɨˉCorazín! ¡Peerꜙ jwɨɨ˜ hnähꜘ dsaˉ hi täähˊ jwɨɨˉBetsaida! Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ maˉjëëꜙ dsaˉ hi täähˊTiro kyaahˊ jwɨɨˉ Sidón haˉ läꜙ laꜗ heˉ jʉhˉgaa heˉmaˉjmeenꜗ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ, maˉlɨhꜘ saꜙ gaꜙjeeyh˜kyaahˊ Dio, maˊ këyhꜙ hmɨɨhˉ jwäꜘ hiꜙmaˊ suyˈ hñiiyꜘtʉˊjwaˉ, jmeeyꜙ lii˜ heˉ tiˉmeehˉ dsëyꜗ. 22 Heˉjajwëëhn˜ hnähꜘ, waˊraˉ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ jeeˊ leꜘ jwiz˜,chaˉgaˊmiihˉ wɨɨꜘ jëëh ˈ hnähꜘ läꜙkohꜘ gaˊ dsaˉ hi chaa Tiro kyaahˊ Sidón. 23 Hnähꜘ hi chaa Ca-pernaum, jmeehˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ heˉ tëëhꜗ hnähꜘgyʉʉhˈ. Pero ñiihˊ gaˊ kihˈ chaˊjeˉ goˊnäähˈ hnähꜘ.Jëëhꜘ, waˊraˉ jähꜘ kihꜗ jwɨɨˉ Sodoma gaꜙjmeenꜗ heˉjʉhˉgaa heˉmaˉjmeenꜗ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ, läꜙmaˉh-laˉ ja baˊ läꜙjiih ˈ naꜗ. 24 Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ,waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ leꜘ jwiz˜, chaˉgaˊmiihˉ wɨɨꜘ jëëhˈhnähꜘ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ jëëꜗ hi maˊ täähˊ Sodoma.

Gaꜙjähꜘ Jesús heˉ saꜙ hiiˉ hmaˉyu˜ kiyhꜗ(Lc. 10:21-22)

25Hor˜ ja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ Dio:—Kwanꜙ tiˊhmaahˊ kyahˈ Tääˋ kyaanꜙ, hneˉ laahꜗ

Dsaˉjøøh ˈ kihꜗ gyʉʉh ˈ hwaꜗ, jëëhꜘ gaꜙhmähˊ läꜙjëꜙjuu ˈ laˉ kihꜗ hi kyʉʉh˜ hiꜙ kihꜗ hi ngëëꜘ. Mahꜗgaꜙmiꜙjnääh ˈ juu ˈ kyahꜗ kihꜗ hi laaꜗ läꜙkohꜘ jaachihˉmähꜗ. 26 Jëëhꜘ, gaꜙtɨhꜗ baˊ hohꜘ jmeehˈ läꜙja ,Tääˋ.

27 ʼGaꜙläꜙjëꜙ goˉte˜ baˊ gaꜙtoohˉ Tääˋ kyaanꜙgoonꜙ. Niꜙ jaa saꜙ kyuuꜙ Jooꜘ Dio, maꜙlaꜙ Tääˋ baˊkyuuꜙ jnäꜘ. Niꜙ saꜙ chaa hi kyuuꜙ Tääˋ. Maꜙlaꜙ jnäꜘhi laaꜗ Jooyꜘ baˊ kyuuꜙ jnihꜘ, hiꜙ läꜙja läꜙkyuuꜙ dsaˉhi hnoonꜗ miˊjnäänꜗ kihꜗ.

28 ʼLäꜙjëëꜙ hnähꜘ hi maˉhwaaꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉdsaˉngëëꜘ hnähꜘ, yaˉnääꜘ hnähꜘ kyaahˊ jnäꜘ mahꜗ

San Mateo 11:29 11 San Mateo 12:31jmeenˋ teehˊ hohꜘ hnähꜘ. 29 Waˊ kyenˊ ko jøhꜘhmaˉyu˜ kinꜙ mahꜗ miˊtëëꜗ hnähꜘ kinꜙ. Jëëhꜘ, hwaabaˊ jnäꜘ, mahꜗ jøhˉ dsënꜙ kaˉlähꜘ. Läꜙja moꜙsoꜙ kahˈ gaˊ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ haˉ läꜙ leꜘ kyahꜗ hnähꜘ. 30 Jëëhꜘsaꜙ hiiˉ hmaˉyu˜ kinꜙ, niꜙ saꜙ jwëëhˋ madaꜚ heˉjmeenˋ kyahˈ hnähꜘ.

12Gaꜙhlëëhꜘ Jesús haˉ läꜙ laꜗ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ(Mr. 2:23-28; Lc. 6:1-5)

1 Koo jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ, gaꜙngëëꜘ Jesúsjeeˊ maˊ naˉjnääˊ chaahˈ trigo mahꜗ jaꜗ gaꜙläꜙkyahꜙjnäähˈ discípulo kyaayꜗ. Heˉja gaꜙløøˊ jnäähꜗ hnäˊjnäähꜗ miihˉ saˊgwahꜘ trigo mahꜗ gaꜙkihˊ jnäähꜗ.2 Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ fariseo läꜙkoo maˊ jmeeˉ jnäähˈ, gaꜙjäyhꜘ:

—Jëëˋ daˊ haˉ läꜙ jmeeꜙ discípulo kyaahꜗ heˉ saꜙgaꜙtëëꜘ jneˊ jmeenˊ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ —gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ Jesús.

3Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—¿Cheˊ saꜙ maˉhehˉ hnähꜘ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ

David koo häˊ, läꜙ maˊ ja ˈ kyoyhꜙ kyaahˊ hi maˊ gaꜙnääˊ kyaayhˊ? 4 Gaꜙheyꜗ nehꜙ gwahꜙ mahꜗgaꜙkuyhˉ heˊñiihꜚ heˉ maˉnaˉjøøꜚ heˉ saꜙ lleˋ kihˈmaˊ kuyhꜙ hiꜙ gaꜙkwëëyhꜗ dsaˉ hi gaꜙnääˊ kyaayhˊ.Jëëhꜘ, maꜙlaꜙ jmiˉdsaˉ baˊ maˊ naˉngëˈ jwëˈ kuyhꜙheˊñiihꜚ ja . 5 ¿Cheˊ saꜙ maˉhehˉ hnähꜘ läꜙkoolleˋ nëˊ ley kihꜗ Moisé? Jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗgaꜙjmeeꜘ baˊ jmiˉdsaˉ taˊ nehꜙ gwahꜙ, pero saꜙ maˊlaˈ dsoˊkyeˉ heˉ maˊ jmeeyꜙ läꜙja . 6 Jwëëhn˜ hnähꜘ,jeeˊ laˉ chehꜗ jaa hi kyeeꜘ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ gwahꜙja . 7 Saꜙ ñehˊ hnähꜘ läꜙkoo hnøøꜗ jähꜙ juu ˈ laˉ:“Hnoonꜗ waˊ läˉñihꜘ hohꜘ hnähꜘ baˊ, saꜙ hnoonꜗ heˉjëëh ˈ hnähꜘ jahꜘ nëˊ naˊhyooꜘ.” Waˊraˉ jähꜘ kihꜗmaˉläˉngëëhꜘ hnähꜘ juuˈ naˉ, saꜙ maˊ bäähˊ hnähꜘdsooˊ, hi saꜙ chaˉ heˉ maˉjmeeꜘ niꜙ miihˉ. 8 Heˉläꜙja , Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ baˊ naˉngë ˈ jwë ˈ jmeeyꜗhihꜙ, heeˉ naˉheˉ gaꜙtëëꜘ jmeeꜗ dsaˉ jmɨɨˊ heˉ teehˉdsaˉ dsëꜗ.

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa dsaˉ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉdsëꜗ

(Mr. 3:1-6; Lc. 6:6-11)9Yaꜙhëëꜗ Jesús jeeˊ ja , ngooyꜗ mahꜗ gaꜙheyꜗ nehꜙ

gwahꜙ mähˉ kihꜗ dsaˉ judiu. 10 Jeeˊ ja maˊ hääjaa dsaˉñʉʉhˉhi maˉläˉkii ꜙ koo maˉgooˉ. Mahꜗgaꜙngɨɨꜘ dsaˉ fariseo juuˈ kihꜗ Jesús:

—¿Cheˊ naˉngë ˈ jneˊ jwë ˈ miˊhlääꜗ jneˊ jaa hi dsaahˊ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ? —gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙJesús.

Heˉ maˊ hnooyhˉ haˉ läꜙ jeeˊ maˊ hnëëyˈ baˊ ja .11Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Cherˊmahꜗ jaa hnähꜘ chehꜗ jaa borrego kihꜗmahꜗ täyhꜙ koo chaˊsɨɨˉ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ,¿cheˊ saꜙ dsooꜗ hi heꜘ mahꜗ dsaˉlleeyꜙ? 12 ¿Johꜘ gaˊsaꜙ kyeeꜘ jaa dsaˉ läꜙkohꜘ gaˊ jaa borrego? Kihꜗheˉja , naˉngëˈ jneˊ jwëˈ jmeenˊ heˉ lluꜗ, jmɨɨˊ heˉteehˉ dsaˉ dsëꜗ —gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ.

13 Ja gaˊ gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉdsaahˊ heꜘ:—Nɨɨhˋ daˊ maˉgoohˉ.Mahꜗ gaꜙnɨɨyhꜗ maˉgooyˉ. Läꜙchahꜘ ja , gaꜙjäꜗ

lluꜗ goˉte˜ läꜙkoo maˊ la ˈ jyohꜘ maˉgooyˉ. 14 Maˊgaꜙhwëë dsaˉ fariseo heꜘ gaꜙnääˋ, gaꜙtaayhˋ juu ˈkweeˉ haˉ läꜙ jeeˊ maˊ jngëëyhˈ Jesús.

Gaꜙläꜙteꜗ kooˉ juuˈ heˉ gaꜙkwaꜘ Isaía lloꜘjooꜗ15 Gaꜙläꜙliihꜚ Jesús heˉ hʉʉˊdsëˉ maˊ jmeeꜙ dsaˉ

heꜘ, heˉja ngooyꜗ taꜙ jeeˊ jyohꜘ baˊ. Peerꜙ jwëëꜘ dsaˉgaꜙllaꜙlleꜗ kaahˋ kiyhˈ. Hiꜙ maˊ miˉhlääyꜘ gaꜙläꜙjëëꜙdsaˉdsaahˊ. 16 Heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ hi gaꜙhlaaꜘheꜘ:

—Taꜙ koohꜘ hnähꜘ juuˈ kyaahˊ niꜙ jaa .17 Läꜙja gaꜙlaꜗ mahꜗ läꜙteꜗ juuˈ heˉ gaꜙkwaꜘ Isaía

hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio, läꜙ maˊ gaꜙjäyhꜘ:18Hii ꜚ laˉ hi gaꜙhñaanꜙ jmeeꜗ taˊ kinꜙ.Hii ꜚ laˉ hi hnaanꜙ hi chaanˉ lluꜗ kyaahˊ.Jmeenˋ jä jmɨˉlleꜘ kinꜙ nëˊ kiyhˈ.Mahꜗ kwayꜗ juˈdsooꜘ läꜙkaa läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ.19 Saꜙ tiˊchooyꜗ juuˈ kyaahˊ niꜙ jaa , saꜙ taˊhooyhꜗ,niꜙ saꜙ hlëëyhꜗ ki gaa chaˊjwëꜗ jʉʉhˉ.20 Jmeeyꜗ jøhˉ dsëyꜗ kyaahˊ dsaˉ hi laaꜗ läꜙkoo

hmaˉtahˉ heˉ ngooꜗ dsaˉjøøꜘ,hiꜙ läꜙja kyaahˊ dsaˉ hi laaꜗ läꜙkoo waˊjeˉ heˉ

maˉngooꜗ dsaˉʉʉꜙ.Läꜙja jmeeyꜗ läꜙjiihˈ lloo˜ jmɨɨˊ läꜙjnäꜘ heˉ lluꜗ jmahꜗ

baˊ maˉlɨh˜.21Mahꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi täähˊ läꜙkaa hwaꜗ, kaꜗ oˉjøhꜙ

dsëˉ kiyhꜗ.Gaꜙjähꜘ dsaˉ, maˊ kye Jesús jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ(Mr. 3:20-30; Lc. 11:14-23; 12:10)

22 Ja gaˊ naˊjää dsaˉ chaˊnëˊ Jesús jaadsaˉñʉʉhˉ hi maˊ kye jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ. Maˊ laay ˈjaa hi tʉʉˊ hiꜙmaˊ kaayˋ kaˉlähꜘ. Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesúsdsaˉ heꜘ. Läꜙchahꜘ ja gaꜙløøyꜗ jëëy˜ hiꜙ gaꜙløøyꜗhlëëyhꜙ. 23Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ gaꜙläꜙdsaa dsëꜗ. Mahꜗmaˊ ngɨɨyꜙ juuˈ kihꜗ dsaˉkyaayhˊ:

—¿Cheˊ saꜙ laaꜗ saˊjuˉ kihꜗ David dsaˉ naˉ? —maˊjäyhꜘ.

24 Läꜙkoo maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ fariseo heˉ maˊjmääy˜ jøøhˈ Jesús, gaꜙjäyhꜘ:

—Dsaˉ naˉ hwëë jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ kyaahˊ beꜘ kihꜗBeelzebú, dsaˉjøøhˈ kyaaꜗ läꜙjëëꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ.

25 Maˊ kyʉʉh˜ baˊ Jesús heˉ hʉʉˊdsëˉ maˊ jmeeꜙdsaˉ heꜘ, mahꜗ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—Dsaˉ hi täähˊ koo hwaꜗ, cherˊmahꜗ teey˜kyaahˊ heꜘ baˊ dsaˉkyaayhˊ, heˉ miˉllaayꜙ hñiiyꜘ baˊja . Läꜙja kaˉlähꜘ koo jwɨɨˉ jʉʉhˉ o hi täähˊ koochaˊnehꜙ, cherˊmahꜗ te jëëyꜘ, saꜙ gwëëyꜗ. 26 Läꜙjakaˉlähꜘ kihꜗ Tanaˊ, cherˊmahꜗ hwëëy˜ heꜘ baˊ hi saꜙl-luꜗ, heˉ jmeeyꜙ hniiˉ kihꜗ hñiiyꜘ baˊ ja . Heˉja ,¿haˉ läꜙja miˉheeyꜙ kyaahˊ taˊ kiyh ˈ? 27 Waˊraˉjähꜘ kihꜗ jnäꜘ hwëënˊ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ kyaahˊ beꜘ kihꜗjʉʉˊ hi saꜙlluꜗ, ¿haˉ baˊ kihˈ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ, hi baˊ kih ˈ beꜘ hwëëy˜ hi saꜙlluꜗ? Heꜘ baˊ dsaˉkyaahˊhnähꜘ naˉ, miˉjnääyꜙ heˉ naˉheeꜚ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗhnähꜘ. 28 Pero cherˊmahꜗ jnäꜘ hwëënˊ hi saꜙlluꜗkyaahˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio, heˉ ja jmeeꜙ lii˜heˉ maˉngooꜗ jmeeꜙ Dio hihꜙ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ baˊja . 29 ¿Haˉ läꜙ leꜘ dsaˉheꜘ jaa dsaˉ chaˊnehꜙkihꜗ jaa dsaˉ hi beeꜘ , mahꜗ hɨɨyꜗ heˉ chaˉ kiyhꜗcherˊmahꜗ saꜙ gaꜙhñuuyꜗ toˉnëˊ? Jmeeꜙ biiꜗ hñuuyꜗ,ja gaˊ leꜘ hwëëyꜗ läꜙjëꜙ heˉ llaꜙ dsëyꜗ. 30 Hi saꜙjwahꜘ kyaahˊ jnäꜘ, heˉ hneeyˉ kyaahˊ jnäꜘ baˊ ja .Hi saꜙ jmeeꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ mahꜗ teehnˊ dsaˉ,heˉ jmeeyꜙ dsaˉläˉøøꜘ dsaˉ kinꜙ baˊ ja . 31 Heˉjajwëëhn˜ hnähꜘ, jmeeꜗ baˊ Dio jøhˉ dsëꜗ kihꜗ läꜙjëꜙdsoˊkyeˉ heˉ jmeeꜙ dsaˉ. Hiꜙ jmeeyꜗ jøhˉ dsëyꜗ kihꜗläꜙjëꜙ juu ˈ wɨɨꜘ heˉ hlëëhꜙ dsaˉ. Pero cherˊmahꜗgaꜙhlëëhꜘ dsaˉ wɨɨꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio, saꜙ jmeeyꜗ

San Mateo 12:32 12 San Mateo 13:15

jøhˉ dsëyꜗ. 32 Jmeeꜗ baˊ Dio jøhˉ dsëꜗ kihꜗ hi hlëëhꜙwɨɨꜘ kihꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ. Pero hi hlëëhꜙ wɨɨꜘ kihꜗJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ, moꜙsoꜙ jmeeyꜗ jøhˉ dsëyꜗ kiyhꜗ,niꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, niꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ naꜗ gaˊ jäꜙ.

Mɨɨˈ kihꜗ jmeeꜙ lii˜ haˉ läꜙ laꜗ chaahˈ hmaˉ(Lc. 6:43-45)

33 ʼCherˊmahꜗ gaꜙjñeeˊ jneˊ koo chaahˈ hmaˉ lluꜗ,kwaꜗ mɨɨˈ heˉ lluꜗ. Hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙjñeeˊ jneˊ koochaahˈ hmaˉ hlɨɨh ˈ, kwaꜗ mɨɨ ˈ heˉ hlɨɨh ˈ. Mɨɨ ˈ kihꜗjmeeꜙ lii˜ haˉ läꜙ laꜗ chaahˈ hmaˉ. 34Maꜙraꜙ hi heꜘjooꜘ sɨɨhˊ mɨɨhˉ laahꜗ hnähꜘ. ¿Haˉ läꜙ leꜘ hlëëhˊ hnähꜘjuuˈ lluꜗ mahꜗ hlëëhˈ baˊ hnähꜘ? Jëëhꜘ, heˉ naˉmahꜘnehꜙ tuhˉdsëꜗ dsaˉ, heˉ ja baˊ hlëëyhꜙ. 35Dsaˉ lluuꜗhlëëyhꜙ heˉ lluꜗ heˉ naˉmahꜘ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ. Dsaˉhi hlëëh ˈ, hlëëyhꜙ heˉ hlɨɨh ˈ heˉ naˉmahꜘ nehꜙtuhˉdsëyꜗ. 36 Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ, waˊraˉ gaꜙtëꜘjeeˊ jmee ˈ Dio jwiz˜, ngɨɨyhꜗ kwaat˜ kihꜗ dsaꜙ kihꜗläꜙjëꜙ juu ˈ heˉ saꜙ jmääꜗ taˊ heˉ hlëëyhꜙ taˊko jiihˈ tääyhˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. 37 Kyaahˊ ja baˊ juu ˈ heˉhlëëhˊ, yaˉhëëhˈ lluuꜗ o yaˉhëëhˈ kyaahˊ dsoˊjwɨɨꜘ.

Dsaˉ hñaaˉ dsëꜗ maˊ hnøøy ˈ jmeeꜗ Jesús kooˉ heˉjʉhˉgaa

(Mr. 8:12; Lc. 11:29-32)38 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ ko llaa taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊ

dsaˉ fariseo gaꜙsɨɨyhꜙ Jesús:—Taˉjwohꜗ, hnøøˉ jnäähˈ jëëˊ jnäähꜗ jmeehˈ koo

heˉ jʉhˉgaa .39Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Heˉ baˊ cheˉ hlëëh ˈ hnähꜘ dsaˉ hi chaa naꜗ,

saꜙ miˉtehˋ hnähꜘ kihꜗ Dio mahꜗ ngɨɨhˊ hnähꜘ jmeenˋkoo heˉ jʉhˉgaa . Heˉ jʉhˉgaa läꜙkohꜘ gaꜙlaꜗ kihꜗJoná hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗ Dio, maꜙlaꜙ heˉ ja baˊheehnꜚ hnähꜘ. 40 Jëëhꜘ, ja baˊ läꜙkoo gaꜙjäꜘ Jonáhnëˉ jmɨɨˊ hnëˉ hwëˈ nehꜙ tuhˉ hmoohˉ jøøhˈ heꜘ,läꜙja kaˉlähꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ jäꜗ hnëˉ jmɨɨˊ hnëˉhwëˈ naˉhaaˈ nehꜙ hwaꜗ. 41Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jmeeˈDio jwiz˜ kyahꜗ hnähꜘ hi täähˊ naˈ, maˊja nooˉ dsaˉNínive jeeˊ tääyhˊ mahꜗ bääyhꜙ hnähꜘ dsooˊ. Jëëhꜘ,gaꜙjeeyh˜ kyaahˊ Dio maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ heˉ naˊkwaˉJoná hiꜙ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ laˉ, chaa jaa hi jøøh ˈgaˊ läꜙkohꜘ gaˊ Joná. 42 Läꜙja kaˉlähꜘ, waˊraˉ gaꜙtëꜘjeeˊ jmeeˈ Dio jwiz˜ kyahꜗ hnähꜘ hi täähˊ naˈ, jmɨɨˊja dsaˉmëꜘ hi maˊ jmeeꜙ hihꜙ hwaꜗ taꜙ kyeꜗ , nooyꜙjeeˊ gyayˈ mahꜗ bääyhꜙ hnähꜘ dsooˊ. Jëëhꜘ, dsaˉmëꜘheꜘ jaꜗ ʉʉꜘ jwërte mahꜗ maˊ nuuyˈ haˉ läꜙ laꜗ heˉ maˊkyʉʉh˜ Salomón, hiꜙ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ laˉ, chaa jaahi jøøhˈ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ Salomón.

Jaaˉ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ gaꜙllaayhꜗ jeeˊ maˊ gyayˈ(Lc. 11:24-26)

43 ʼWaˊraˉ yaꜙhëëꜗ jaa jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ kihꜗ jaadsaˉ, dsooyꜗ läꜙkaa jeeˊ la ˈ hwaꜗ kii ꜙ dsaˉh-nøøyhꜙ haˉ jeeˊ teeyhꜙ dsëyꜗ mahꜗ saꜙ jnøøyh ˈ.44 Ja gaˊ jmeeyˈ hʉʉˊdsëˉ: “Naahnꜚ chaˊnehꜙ kinꜙ jeeˊyaꜙhëënꜗ.” Hiꜙ waˊraˉ gaꜙllaayhꜗ jeeˊ ja , saꜙ chaaniꜙ jaa , naˉhyahˊ hiꜙ naˉlɨɨˊ llu ˈ. 45 Ja gaˊ dsooy˜dsaˉhnääyhꜙ jñahꜘ gaˊ gyee jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ hi hlëëhˈ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ hñiiyꜘ mahꜗ dsaˉtaayhˋ ko jøhꜘ jeeˊja . Hlɨɨh ˈ gaˊ leꜘ kihꜗ dsaˉ heꜘ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ maˊlaayˈ jääꜗ . Läꜙja leꜘ kaˉlähꜘ kihꜗ dsaˉ hi hlëëhˈ hi täähˊ naˈ.

Øøhꜚ Jesús kyaahˊ chooyˈ(Mr. 3:31-35; Lc. 8:19-21)

46 Chehꜗ gaˊ Jesús kwayꜙ juu ˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ, maˊgaꜙllooꜗ chooyꜗ kyaahˊ øøyhꜚ, maˊ hnøøyˈ maˊ hlëëyhˈ kyaahˊ Jesús. Pero kaˊhneꜚ baˊ gaꜙjøøyꜗ. 47 Jaa hi maˊ chehˈ jeeˊ ja , naˊjmeeyhˊ juuˈ kihꜗ Jesús:

—Hii ꜚ maaˋ kyaah ˈ kyaahˊ øøh ˈ täähˊ kaˊhneꜚ,hnøøyꜗ llayꜗ juuˈ kyaahˊ hneˉ.

48Mahꜗ gaꜙjeeyhˉ kihꜗ hi gaꜙjmeehꜗ juuˈ heꜘ:—¿Hii naˉ, hi laaꜗ maaˋ kyaanꜙ? ¿Hii naˉ, hi

laaꜗ øøhnꜗ?49Mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ lii˜ kyaahˊ gooyˉ jeeˊ maˊ täähˊ

discípulo kyaayꜗ mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:—Hi laˉ baˊ heꜘ maaˋ kyaanꜙ, hi laˉ baˊ heꜘ

øøhnꜗ. 50 Jëëhꜘ, läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ läꜙ hyohˉ dsëꜗ Tääˋkyaanꜙ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ, hi heꜘ baˊ dsaˉmëꜘ øøhnꜗ,dsaˉñʉʉhˉ øøhnꜗ, hiꜙ maaˋ kyaanꜙ.

13Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ dsaˉ hi jñee˜ mɨ

ˈjuˉ(Mr. 4:1-9; Lc. 8:4-8)

1 Jmɨɨˊ ja yaꜙhëëꜗ Jesús chaˊnehꜙ, ngooyꜗ naˊgyayˉchaˊhooˊ jmɨˉjʉʉhˉ. 2 Peerꜙ jwëëꜘ dsaˉ gaꜙkuhꜗläꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kiyhꜗ, heˉja gaꜙheyꜗ nehꜙ naˊmooꜘmahꜗgaꜙgyayˉ jeeˊ ja , hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ gaꜙtaahˋ jeeˊ dsooˊ.3Heˉja gaꜙløøyꜗ hlëëyh˜ dsaˉ chaˉmiihˉ nëëˈ juuˈnaˉhmääˊ. Gaꜙjäyhꜘ:

—Jaa dsaˉ ngooꜗ gaꜙjñeeˋ mɨ ˈjuˉ. 4 Jeeˊ ngooyˈ jñeey˜ mɨ ˈjuˉ ja , gaꜙsaaꜗ miihˉ chaˊjwëꜗ, heˉjayaꜙnääꜗ ta ˈ gaꜙkuhˉ. 5 Jyohꜘ kaˉlähꜘ mɨˈjuˉ gaꜙsaaꜗnëˊ kuuˊ jeeˊ saꜙ chaˉ chaˉmiihˉ gwaahˊ. Heˉjachahꜘ baˊ gaꜙhyaˉ, jëëhꜘ, saꜙ maˊ nøøꜘ chaˉmiihˉgwaahˊ. 6 Pero maˊ gaꜙhëhꜗ hyooˉ gaꜙkooꜘ. Jëëhꜘ,miihˉ baˊ jmooꜗ maˊ chaˉ, heˉja gaꜙläꜙkii ꜙ chaahˈ.7 Hiꜙ jyohꜘ kaˉlähꜘ mɨ ˈjuˉ gaꜙsaaꜗ jeeˊ chaah ˈ tooꜘ .Gaꜙkwaaꜗ gaˊ chaahˈ tooꜘ ja , heˉja gaꜙuuˉ chaahˈkihꜗ jeeˊ naˊtooꜘ . 8Hiꜙ jyohꜘ mɨˈjuˉ ja , gaꜙsaaꜗ jeeˊ laˈ hwaꜗ jmahꜗ. Heˉ ja baˊ gaꜙhɨɨꜘ, gaꜙkwaꜘ chaˉmiihˉmɨɨˈ. Chaˉ heˉ gaꜙkwaꜘ hñaˉlooꜘ mɨɨˈ läꜙkoo chaahˈ, chaˉ heˉ gaꜙkwaꜘ toꜙ loꜙgyaꜘ dsë˜ gyaꜗmɨɨˈ hiꜙ jyohꜘgaꜙkwaꜘ gyiiꜘgyaꜘmɨɨˈ. 9Hi hnøøꜗ heehꜙ juuˈ laˉ, waˊheeyhˉ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

Gaꜙjähꜘ Jesús heˉ kihꜗ jaˉ gaꜙkwayꜘ juuˈ naˉhmääˊ(Mr. 4:10-12; Lc. 8:9-10)

10Maˉngëëꜘ maˉhlëëyhꜘ läꜙja , ja gaˊ gaꜙyaꜙjähꜙjnäähˈ kooꜘ kiyhꜗ mahꜗ gaꜙchiihˊ jnäähꜗ:

—¿Heˉlaˈ hlëëhˊ dsaˉ, kyaahˊ juuˈ naˉhmääˊ jmahˈ?

11Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kyaaꜗ jnäähˈ:—Hnähꜘ baˊ naˉngëh ˈ jwë ˈ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ haˉ

läꜙ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, heˉ maˊ naˉhmääˊ jääˈ. Pero kihꜗ hi jñahꜘ, saꜙ chaˉ jwëˈ chaˉ läꜙngëëyꜘ.12 Läꜙjëëꜙ hi ngëëꜘ miihˉ, hi heꜘ hyohꜙ hʉʉˊdsëˉlluꜗ mahꜗ läꜙngëëyꜘ chaˉgaˊmiihˉ. Pero hi jmeeꜙngëëꜘ, läꜙkye heˉ ja llaaꜙ baˊ. 13 Heˉja baˊ naˉheˉ hlëëhˊ jnihꜘ kyaahˊ juuˈ naˉhmääˊ. Jëëhꜘ jnäꜘ baˊmɨˊnëyˊ mahꜗ saꜙ jëëy˜. Lleˋ baˊ toˉgwayˊ, pero saꜙnuuyˉ niꜙ läꜙja saꜙ ngëëyꜘ. 14 Hehꜗ läꜙja , läꜙkoodsaˉngëëꜘ dsaˉ naˉ, dsaˉläˉteꜗ läꜙkoo gaꜙjähꜘ Isaíahi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio:Läꜙnʉʉhꜘ baˊ kiyhˈ pero saꜙ läꜙngëëyꜘ.Maꜙkeꜙ heˉ gaˊ jëëy˜, saꜙ näꜙ mɨˈnëyˊ.15 Jëëhꜘ, hwehˉ tuhˉdsëꜗ dsaˉ hi chaa naꜗ.Maˉjlëꜗ mɨˈnëyˊ, maˉjnëꜗ toˉgwayˊ.

San Mateo 13:16 13 San Mateo 13:44Mahꜗ läꜙja moꜙsoꜙ jëëyꜗ, moꜙsoꜙ nuuyꜗ, niꜙ moꜙsoꜙ

läꜙngëëyꜘ.Kihꜗ heˉja , saꜙ dsaˉjeeyh˜ kyaahˊ jnäꜘ mahꜗ lääꜗ

jnihꜘ, gaꜙjähꜘ Dio.16 ʼPeerꜙ lluꜗ laꜗ kyahꜗ hnähꜘ, jëëhꜘ jnäꜘ baˊ mɨˊnëhˊ

hnähꜘ, hiꜙ nuuhˉ baˊ hnähꜘ. 17 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘjwëëhn˜ hnähꜘ, jwëëꜘ dsaˉ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio,hiꜙ jwëëꜘ gaˊ dsaˉ hi lluuꜗ maˊ hnøøyˈ maˊ jëëyˈ heˉjëëhꜘ hnähꜘ pero saꜙ gaꜙjëëyꜗ. Hiꜙ maˊ hnøøy ˈ maˊnuuyˈ heˉ nuuhˉ hnähꜘ pero saꜙ gaꜙnuuyꜘ.

Gaꜙjmeehꜗ Jesús juuˈ heˉ hnøøꜗ jähꜙ juuˈ naˉhmääˊkihˈ hi naˊjñeeˊ mɨˈjuˉ

(Mr. 4:13-20; Lc. 8:11-15)18 ʼNʉʉˉ daˊ hnähꜘ haˉ läꜙ hnøøꜗ jähꜙ juuˈ naˉh-

määˊ läꜙkoo laꜗ kihꜗ hi naˊjñeeˊ mɨ ˈjuˉ. 19 Waˊraˉgaꜙnuuꜘ jaa dsaˉ juuˈ kihꜗ Dio mahꜗ saꜙ läꜙngëëyꜘ,maˊja gwaꜘ hi hlëëh ˈ jñuuyh˜ juu ˈ heˉ maˉ-naˉjnääˊ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ. Hi heꜘ laaꜗ läꜙkoo mɨˈjuˉ heˉ gaꜙsaaꜗ chaˊjwëꜗ. 20Hehꜗ mɨˈjuˉ heˉ gaꜙsaaꜗnëˊ kuuˊ jeeˊ saꜙ chaˉ chaˉmiihˉ gwaahˊ, läꜙja laaꜗdsaˉ hi nuuˉ juu ˈ kihꜗ Dio, jëë baˊ dsëy ˈ läꜙ maˊtoˉnëˊ gaꜙnuuyꜘ. 21 Pero ko hwëëꜘ baˊ ja . Laayꜗläꜙkoo chaahˈ heˉmaˊ chaˉmiihˉ baˊ jmooꜗ. Waˊraˉgaꜙjëëyꜗ wɨɨꜘ o goˉnääꜘ dsaˉ nëˊ kiyh ˈ, kwaat˜ kihꜗjuuˈ heˉ maˉnuuyꜘ, läꜙchahꜘ ja dsaˉtäyhꜙ. 22 Hehꜗmɨ ˈjuˉ heˉ gaꜙsaaꜗ jeeˊ kih ˈ chaah ˈ tooꜘ , läꜙjalaaꜗ dsaˉ hi nuuˉ juu ˈ kihꜗ Dio mahꜗ saꜙ jmeeyꜗniꜙ miihˉ taˊ llu ˈ. Jëëhꜘ, kye gyihꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ hiꜙ hnøøyꜗ läꜙchayˉ chaˉmiihˉ kuuˊheˉja gaꜙheeꜗ dsëyꜗ. Läꜙjwëꜘ ja dsaˉʉʉꜙ juuˈ kihꜗDio nehꜙ tuhˉdsëyꜗ. 23 Pero mɨˈjuˉ heˉ gaꜙsaaꜗ hwaꜗlluꜗ, läꜙja laaꜗ dsaˉ hi nuuˉ juu ˈ kihꜗ Dio mahꜗngëëyꜘ kaˉlähꜘ. Heˉja dsaˉkwaaꜙ juu ˈ ja nehꜙtuhˉdsëyꜗ. Hi heꜘ jmeeꜗ chaˉmiihˉ taˊ lluˈ, läꜙkoomɨˈjuˉ heˉ kwaꜙ maꜙ hñaˉlooꜘ, maꜙ toꜙ loꜙgyaꜘ dsë˜gyaꜗ, maꜙ gyiiꜘgyaꜘ.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ trigo kyaahˊ nuuˉhlɨɨhˈ

24Gaꜙkwaꜘ gaˊ Jesús jyohꜘ juuˈ naˉhmääˊ. Gaꜙjäyhꜘ:—Heˉ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, jeeh ˈ kweeˉ

kyaahˊ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ jaa dsaˉ hi gaꜙjñeeꜗ mɨˈjuˉ lluꜗ hwaꜗ kihꜗ. 25 Pero taˊko jiih ˈ maˊ naˉgwɨɨ dsaˉ heꜘ, jaꜗ dsaˉ hi naˉhøøhˊ kiyhˈ. Mahꜗ gaꜙjñeeyꜗmɨˈjuˉ hlɨɨhˈ jeeˊ naˉjñeeꜘ mɨˈjuˉ lluꜗ, ja gaˊ ngaayhˈ.26Läꜙkoo maˊ gaꜙkwaaꜗ chaahˈ mɨˈjuˉ lluꜗ hiꜙ gaꜙløøꜗhwëëˉ waˊleꜗ kihꜗ, jeeˊ ja gaꜙhyaˉ kaˉlähꜘ waˊnuuˉhlɨɨh ˈ ja . 27 Ja gaˊ gaꜙnääꜗ dsaˉ hi maˊ jmeeꜙtaˊ jeeˊ ja , naˊchiiyhˊ dsaˉjʉʉˊ taˊ ja : “Dsaˉjøøh ˈ,¿ja ˈ mɨ ˈjuˉ lluꜗ baˊ ja heˉ gaꜙjñeehˊ hwa ˈ kyahꜗ?¿Haˉ baˊ taꜙ jaꜗ waˊnuuˉ hlɨɨh ˈ heˉ gaꜙhyaˉ jeeˊja ?” 28Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉjʉʉˊ taˊ ja : “Goꜚ gaꜙjñeeꜗjaa hi naˉhøøhˊ kinꜙ.” “¿Cheˊ hnoohˉ dsaˉcheehˊjnääh ˈ?”, gaꜙjähꜘ moz˜ heꜘ sɨɨyhꜙ. 29 “Jahꜙha ˈ”,gaꜙjähꜘ dsaˉjʉʉˊ taˊ ja . “Waˊraˉ gaꜙchehꜗ hnähꜘwaˊnuuˉ hlɨɨh ˈ ja , haˉ gaˉ cheˉ gaꜙchehˋ kaˉlähꜘchaahˈ mɨˈjuˉ lluꜗ ja . 30Kwaˊ jwëꜗ waˊ kwaa ko jøhꜘchaahˈ mɨˈjuˉ lluꜗ kyaahˊ waˊnuuˉ hlɨɨhˈ ja , läꜙjiihˈlloo˜ jmɨɨˊ soohꜙ taˊ. Ja gaˊ jwɨɨnꜚ hi choohꜗ taˊ: Hnäꜗhnähꜘ toˉnëˊ waˊnuuˉ hlɨɨhˈ mahꜗ hñʉʉꜘ hnähꜘ maꜙkoo choohˊ mahꜗ tøøhˈ hnähꜘ chaˊjeˉ. Ja gaˊ jʉʉhˊhnähꜘ mɨˈjuˉ lluꜗ kinꜙ mahꜗ llahˈ hnähꜘ høø kihꜗ.”

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ mɨˈjuˉ mostaza(Mr. 4:30-32; Lc. 13:18-19)

31Gaꜙkwayꜘ jyohꜘ kaˉlähꜘ juuˈ naˉhmääˊ, gaꜙjäyhꜘ:—Heˉ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, jeeh ˈ kweeˉ

läꜙkoo laꜗ kihꜗ koo mɨˈjuˉ mostaza heˉ jngëëˉ jaadsaˉ hwaꜗ kihꜗ. 32Mɨˈjuˉ ja pihˈ gaˊ läꜙkoo jyohꜘ mɨˈjuˉ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Pero waˊraˉ gaꜙhyaˉ,dsaˉkwaaꜙ ñiiꜘ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ jeeˊ läꜙjëꜙ johꜗ. Kwaꜙgoh ˈ kihꜗ. Heˉja läꜙkye ta ˈ dsaˉnääꜗ jmeeyꜙ sɨɨˉnëˊ saˊgohꜗ.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ levadura(Lc. 13:20-21)

33 Gaꜙkwayꜘ jyohꜘ kaˉlähꜘ juu ˈ heˉ naˉhmääˊ,gaꜙjäyhꜘ:

—Heˉ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, jeeh ˈ kweeˉläꜙkoo jmeeꜙ levadura heˉ kooh˜ jaa dsaˉmëꜘ.Llayꜙ chaˉmiihˉ harin mahꜗ kahˉgwëyhˉ kyaahˊlevadura. Kyaahˊ läꜙja dsaˉkwaaꜙ läꜙ gaꜙdsaꜗ tʉˊka .

Gaꜙjähꜘ Jesús heˉ kihꜗ jaˉ gaꜙkwayꜘ juuˈ naˉhmääˊ(Mr. 4:33-34)

34 Gaꜙläꜙjëꜙ juu ˈ naˉ gaꜙhlëëhꜘ Jesús kyaahˊ juu ˈnaˉhmääˊ. Saꜙ gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉ juuˈ jnäꜘhäꜘ. Kyaahˊjuuˈ naˉhmääˊ baˊ gaꜙhlëëyhꜗ. 35 Läꜙja gaꜙlaꜗ mahꜗläꜙteꜗ läꜙkoo gaꜙhlëëhꜘ dsaˉ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗDio lloꜘjooꜗ:Hlëëhnˊ dsaˉ, kyaahˊ juuˈ naˉhmääˊ baˊ.Jmeenˋ läꜙkyʉʉyh˜ heˉmaˊ naˉhmääˊ jää läꜙjiihˈ maˊ

gaꜙnøøꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ.Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkohꜘ laꜗ kihꜗ waˊnuuˉ hlɨɨhˈ

36 Ja gaˊ gaꜙhɨhꜗ Jesús juuˈ kihꜗ dsaꜙ mahꜗ gaꜙheyꜗchaˊnehꜙ. Jeeˊ ja gaꜙmiꜙjähꜙ jnäähˈ kooꜘ kiyhꜗ, mahꜗgaꜙngɨɨˊ jnäähꜗ juuˈ kiyhꜗ:

—Jmeehˋ juuꜗ heeˉ hnøøꜗ jähꜙ juuˈ naˉhmääˊ kihˈ waˊnuuˉ hlɨɨhˈ heˉ gaꜙjñeeꜗ dsaˉ jeeˊ naˉjnääˊ kihˈdsaꜙ.

37Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kyaaꜗ jnäähˈ, gaꜙjäyhꜘ:—Hi jñee˜ mɨ ˈjuˉ lluꜗ naˉ, heˉ ja hnøøꜗ jähꜙ

Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ baˊ heꜘ. 38 Jeeˊ jmeeꜙ dsaˉ taˊ, heˉja hnøøꜗ jähꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ baˊ ja . Mɨˈjuˉ lluꜗ ja ,heˉ ja hnøøꜗ jähꜙ dsaˉ hi naˊjnääꜘ kihꜗ yaꜙjwɨɨꜗ baˊheꜘ. Waˊnuuˉ hlɨɨh ˈ ja , heˉ ja hnøøꜗ jähꜙ dsaˉkyaaꜗ dsaˉ hlëëh ˈ baˊ heꜘ. 39 Dsaˉ hñaaˉ dsëꜗ hi gaꜙjñeeꜗ waˊnuuˉ hlɨɨhˈ ja , hi saꜙlluꜗ baˊ heꜘ. Jmɨɨˊheˉ choohꜗ dsaˉ taˊ ja , heˉ ja laꜗ kwaat˜ jeeˊ llaaꜙjmɨˉgyʉʉꜙ baˊ ja . Hi choohꜗ taˊ ja , laꜗ kwaat˜ángele baˊ heꜘ. 40 Läꜙkoo jʉʉh˜ dsaˉ waˊnuuˉ hlɨɨhˈ mahꜗ jëyꜗ chaˊjeˉ, heˉ ja hnøøꜗ jähꜙ läꜙkoo leꜘjeeˊ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ. 41 Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ cheeꜗángele kyaayꜗ läꜙkaa jeeˊ jmeeyꜙ hihꜙ mahꜗ jøøyhꜙläꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ heˉ hlɨɨhˈ hiꜙ läꜙjëëꜙ hi hñaaˉ dsëꜗkaˉlähꜘ. 42 Ja gaˊ jwääyˈ nehꜙ hwɨɨ jeeˊ häˊ jeˉ. Jeeˊja kɨˊhooyhꜗ mahꜗ jʉʉyꜗ chaˉjayˊ. 43 Pero läꜙjëëꜙ hi lluuꜗ, läꜙjnäꜘ jmëëꜗ kiyhꜗ läꜙkoo jmëëꜗ kihꜗ hyooˉ jeeˊlaˈ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Tääˋ jnänˋ. Hi hnøøꜗ heehꜙ juuˈ laˉ,waˊ heeyhˉ.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ kuuˊ heˉ naˉhooˉ44 ʼHeˉ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, jeeh ˈ kweeˉ

kyaahˊ kuuˊ heˉ naˉhooˉ hwaꜗ kihꜗ dsaꜙ. Waˊraˉgaꜙjnøøhꜗ jaa dsaˉ kuuˊ, maˊja hooyꜗ kaˉlähꜘ.Peerꜙ chaayˉ lluꜗ dsaayhꜗ dsaˉhnɨɨyꜘ läꜙjëꜙ heˉ chaˉkiyhꜗ mahꜗ layꜗ hwaꜗ jeeˊ naˉhooˉ kuuˊ ja .

Juu ˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ koo kuuˊ heˉhmoohˈ

San Mateo 13:45 14 San Mateo 14:2145 ʼLäꜙja kaˉlähꜘ, heˉ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ,

jeeh ˈ kweeˉ läꜙkoo jmeeꜙ jaa dsaˉ hi hnɨɨꜙløø ˈ, hnooyhˉ kuuˊ heˉ laꜗ naˊhñaahꜗ. 46 Waˊraˉgaꜙjnøøyhꜗ koo kuuˊ heˉ hmoohˈ, hnɨɨyꜗ läꜙjëꜙ heˉchaˉ kiyhꜗ mahꜗ layꜗ kuuˊ ja .

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ saˊhmaˈ47 ʼHeˉ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, jeeh ˈ kweeˉ

kyaahˊ koo saˊhmaˈ heˉ jwä˜ dsaˉ chaˊjmɨɨˉ, mahꜗjøøyhꜙ chaˉmiihˉ nëë ˈ hmoohˉ. 48 Waˊraˉ gaꜙkahˈ saˊhma ˈ ja , sëëhꜗ dsaˉ taꜙ jeeˊ dsooˊ. Jeeˊ jadsaˉtaayhˋ lleeyhꜙ hmoohˉ heꜘ. Taayhꜙ hi lluuꜗnehꜙ saˊmɨɨhˉ, mahꜗ beeyꜗ jahꜘ hi saꜙ jmääꜗ kyehnˊ.49 Läꜙja leꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ.Yaˉnääꜘ ángelemahꜗ hwëëyꜗ dsaˉ hi hlëëhˈ jeeˊ kihˈhi lluuꜗ. 50Maˊja jwääyꜗ nehꜙ hwɨɨ jeeˊ häˊ jeˉ. Jeeˊja kɨˊhooyhꜗ mahꜗ jʉʉyꜗ chaˉjayˊ.

Taˉjwohꜗ hi kyʉʉh˜ juu ˈ hmëëꜘ hiꜙ juu ˈ maˉ-gyuhˉ

51 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—¿Cheˊ maˉläˉngëëhꜘ hnähꜘ läꜙjëꜙ juuˈ naˉ?Heˉja gaꜙjähꜘ läꜙjëëꜙ :—Jaahˉ, Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ.52Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ sɨɨyhꜙ:—Läꜙjëëꜙ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley hi maˉläˉtëëꜙ

läꜙkoo jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, laayꜗ läꜙkoo jaajʉʉˊ hne ˈ hi høøꜙ heˉ laꜗ hmooh ˈ heˉ maˉgyuhˉläꜙkye kihꜗ heˉ hmëëꜘ. Heˉja baˊ liyhꜙ heeyhꜗdsaˉ läꜙtoꜘ nëëˈ heˉ laꜗ hmoohˈ kiyhꜗ.

Dsaˉgooˈ Jesús gaꜙläꜙhøøyhˋ kiyhˈ(Mr. 6:1-6; Lc. 4:16-30)

53Maˉngëëꜘ maˉkwaꜘ Jesús läꜙjëꜙ juuˈ naˉhmääˊ,ja gaˊ ngaayhˈ. 54Maˊ gaꜙllaayhꜗ jwɨɨˉ kiyhꜗ, gaꜙløøyꜗmiˉtëëyꜙ dsaˉ nehꜙ gwahꜙ kihꜗ dsaˉ judiu. Peerꜙgaꜙtaahˋ dsaˉ heꜘ jëë˜ dsahꜙ, maˊ gaꜙnuuyꜘ haˉ läꜙhlëëyhꜙ. Heˉja gaꜙhlëëhꜘ dsaˉ heꜘ kiyhꜗ:

—¿Haˉ maˉmiˉtëë hi naˉ, heˉ hlëëyhꜙ läꜙ-naˉ? ¿Haˉ maˉmiˉtëëyˉ heˉ jmeeyꜙ heˉ jʉhˉgaakaˉlähꜘ? 55¿Cheˊ jaꜙ jooꜘ tëꜙhmaꜙ hi naˉ? ¿Ja Maríachee chooyˈ? ¿Cheˊ jaꜙ øøyhꜚ Jacobo, José, Simón,Juda? 56 ¿Ja dsaˉmëꜘ øøhꜚ hi naˉ, täähˊ kyaahˊ jneˊjeeˊ jwɨɨˉ laˉ? ¿Haˉ taꜙ gwaꜘ kiyhꜗ läꜙjëꜙ heˉ jmeeyꜙläꜙnaˉ?

57 Gaꜙläꜙhøøyhˋ kihꜗ Jesús. Heˉja gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ:

—Heehˉ baˊ dsaˉ kihꜗ hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio hi goˉnääꜘ jeeˊ jyohꜘ. Pero waˊraˉ yaꜙhëëꜗ jaa hi ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio ja baˊ jeeˊ jwɨɨˉ gooy ˈ, jeeˊ jasaꜙ hnääꜗ dsihꜘ, niꜙ hi chaa chaˊnehꜙ kiyhꜗ, saꜙläꜙhnääyꜗ.

58 Saꜙ gaꜙjmeeyꜘ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaa jeeˊ ja ,kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ dsaˉgooyˈ kiyhꜗ.

14Jeeˊ laˉ jähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjuuꜗ Jwaaꜚ hi maˊ choo˜

jmɨɨˉ(Mr. 6:14-29; Lc. 9:7-9)

1 Jii ja , Herode hi maˊ jmeeꜙ hihꜙ hwaꜗ Galilea,gaꜙnuuyꜘ kihꜗ Jesús haˉ läꜙ maˊ jmeeyꜙ jeeˊ ja .2 Heˉja gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ hi maˊ jmeeꜙ taˊheꜗkiyhꜗ:

—Hi heꜘ ooꜙ Jwaaꜚ hi maˊ choo˜ jmɨɨˉ hi maˉläˉjiihˋ jeeˊ kih ˈ hi maˉnaˉjuuˊ. Heˉja baˊ

naˉ, heˉ kyeyˉ chaˉmiihˉ beꜘ heˉ kyaahˊ jmeeyꜙ heˉjʉhˉgaa .

3Heꜘ baˊ Herode gaꜙjmeeꜘ hihꜙ jääꜗ , gaꜙsaahꜗ dsaˉJwaaꜚ mahꜗ gaꜙhñuuyhˉ kyaahˊ caden˜, gaꜙtaayhˉnehꜙñe ˈ dsooˊ kih ˈ Herodía. Herodía maˊ laa ˈ mëˊFelipe, heꜘ baˊ dsaˉñʉʉhˉ øøhꜚ Herode. 4 Jëëhꜘ,gaꜙjähꜘ Jwaaꜚ gaꜙsɨɨyhꜙ Herode:

—Saꜙ lleˋ kihˈ heˉmaˉkyaahˊ mëˊ dsaˉñʉʉhˉ øøhꜗ.5 Maˊ hnøøˈ Herode maˊ jngëëhˈ Jwaaꜚ . Pero saꜙ

gaꜙtuuˉ dsëyꜗ maˊ jngëëyhˈ, kihꜗ heˉmaˊ gayhꜙ dsaˉ.Jëëhꜘ, kihꜗ dsaˉ hihꜗ Jwaaꜚ heꜘ maˊ laay ˈ jaa hi maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio. 6 Läꜙ maˊ gaꜙhyaˉ Herodeji ñeˉ, gaꜙjmeeyꜘ koo jmɨɨˊ jʉʉhˉ. Jeeˊ ja gaꜙheꜗjo mɨɨꜚ Herodía jmeeꜙ ja chaˊnëˊ dsaˉ hi maˊ täähˊjeeˊ jmɨɨˊ ja . Peerꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ Herode. 7Kihꜗ heˉja ,gaꜙtääyˉ hñiiyꜘ kwayꜗ waˊ heˉ chaˉ heˉ heˉmaˊ ngɨɨˈ chihˉmëꜘ heꜘ. 8 Chihˉmëꜘ heꜘ gaꜙjmeeꜘ läꜙkoo teꜗjuuˈ heˉ gaꜙtaahˉ chooyˈ. Heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ Herode:

—Kwëëhˋ jnäꜘ jeeˊ laˉ mɨˈlleˊ Jwaaꜚ hi maˊ choo˜jmɨɨˉ, naˉhäˊ nehꜙ koo wɨɨ ꜘ .

9Heˉja gaꜙläꜙmeehꜙ dsëꜗ Herode. Peromaˉtääyˉhñiiyꜘ kwayꜗ chaˊnëˊ hi naˉteehˊ kyaay ˈ, heˉjagaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ hløøꜘ mahꜗ kwëëyhꜗ chihˉmëꜘheˉ maˊ ngɨɨyꜙ ja . 10 Gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ hløøꜘ heˉnaˊkuyˉ lleˊ Jwaaꜚ jeeˊ maˊ hääyˊ nehꜙñe ˈ. 11 Mahꜗnaˊkiiyꜗ mɨ ˈlleˊ Jwaaꜚ naˉhäˊ nehꜙ koo wɨɨ ꜘ , gaꜙk-wëëyhꜗ chihˉmëꜘ heꜘ. Hiꜙ chihˉmëꜘ heꜘ gaꜙngëëyꜗchooy ˈ. 12 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙllaꜙnääꜗ discípulokyaayꜗ, gaꜙkooy ˈ hnoo ˈ kihꜗ Jwaaꜚ mahꜗ naˊhooyˉ.Ja gaˊ naˊnääyˈ naˊjmeeyhˊ juuˈ kihꜗ Jesús.

Gaꜙäähˉ Jesús hñaaꜘ mil dsaˉñʉʉhˉ(Mr. 6:30-44; Lc. 9:10-17; Jn. 6:1-14)

13 Maˊ gaꜙnuuꜘ Jesús juu ˈ ja , gaꜙheyꜗ nehꜙ naˊ-mooꜘ, ngooyꜗ taꜙ hwaꜗ kii ꜙ jeeˊ saꜙ kwaꜙ niꜙ miihˉ.Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ ngooyꜗ taꜙ jaꜙ , gaꜙhwëëyˉ jeeˊ jwɨɨˉkiyhꜗ mahꜗ gaꜙnääyꜗ jwëꜘ tɨɨyˊ taꜙ jeeˊ ngoo ˈ Jesús.14 Läꜙ maˊ yaꜙhëëyꜗ nehꜙ naˊmooꜘ ja , gaꜙjëëyꜗ jwëëꜘdsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja . Gaꜙläꜙñihꜘ dsëyꜗ kihꜗdsaˉ heꜘ. Mahꜗ gaꜙmiꜙhlääyꜘ hi dsaahˊ. 15 Maˊgaꜙhlooꜘ jmɨɨˊ ja , gaꜙyaꜙjähꜙ jnäähˈ kooꜘ kihꜗ Jesúsmahꜗ gaꜙchiihˊ jnäähꜗ:

—Maˉngooꜗ gaꜙhlooꜘ baˊ laˉ, hwaꜗ kii ꜙ jmahꜗ baˊjeeˊ laˉ. Chiihˊ dsaˉ waˊ llaˉnääyꜘ läꜙkaa jähꜙ laˉ,waˊ llaˉläyˉ heˉ kuyhꜙ.

16—Saꜙ jmeeꜙ biiꜗ dsaˉnääyꜗ dsaˉläyˉ. Hnähꜘ baˊkwëëhꜗ hnihꜘ heˉ kuyhꜙ —gaꜙjähꜘ Jesús.

17 —Saꜙ chaˉ gaˊ heˉ kye jnäähꜗ. Kye jnäähꜗmaꜙlaꜙ hñaꜘ heˊñiihꜚ kyaahˊ uu ˈ hmoohˉ baˊ —gaꜙchiihˊ jnäähꜗ.

18Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús:—Yaˉka taꜙ laꜙ.19 Heˉja gaꜙjmeeꜘ Jesús madaꜚ, mahꜗ dsaˉtaahˋ

dsaˉ nëˊ nuuˉ. Gaꜙkayꜗ läꜙjëꜙ hñaꜘ heˊñiihꜚ ja kyaahˊläꜙuuꜘ hmoohˉ heꜘ. Maˊja gaꜙjëëyꜗ taꜙ gyʉʉh ˈ,gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio. Ja gaˊ gaꜙllaayꜗ heˊñiihꜚja , gaꜙkwëëyhꜗ jnäähˈ discípulo kyaayꜗ, mahꜗ gaꜙtiˊgaꜙlloohˊ jnäähꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ. 20 Gaꜙläꜙjëëꜙdsaˉ gaꜙkuhˉ läꜙjiih ˈ gaꜙkëëyꜗ. Jwɨˊ heˊñiihꜚ heˉgaꜙchaaꜗ ja kyaahˊ kihˈ hmoohˉ, gaꜙkahˈ gaˊ gyaꜙtoꜘsaˊmɨɨhˉ. 21 Jeeˊ läꜙjëëꜙ hi gaꜙkuhˉ heꜘ teeꜗ koohñaꜘ mil dsaˉñʉʉhˉ. Niꜙ saꜙ naˉhee ˈ niꜙ jaadsaˉmëꜘ niꜙ chihˉ kaˉlähꜘ.

San Mateo 14:22 15 San Mateo 15:23Gaꜙngëꜘ Jesús nëˊ jmɨɨˉ(Mr. 6:45-52; Jn. 6:16-21)

22Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ jnäähˈ:—Maˉleꜘ goˊnääh ˈ hnähꜘ jääꜗ , jyohꜘ jwoo ˈ

jmɨˉjʉʉhˉ kyaahˊ naˊmooꜘ taˊko jiihˈ hɨhnꜚ juuˈ kihꜗdsaˉ laˉ. Ja gaˊ nɨɨnˋ hñiinꜙ.

23 Maˉlaꜙ maˉhɨyhꜗ juu ˈ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ täähˊ heꜘ, ja gaˊ gaꜙwɨɨꜗ Jesús hñiiꜘ taꜙ lleˊmohꜘnaˊngɨɨyˊ kiyhꜗ kihꜗ Dio. Maˉngoo˜ gaꜙnʉʉˉ, läꜙmaˉgyayꜗ baˊ lleˊmohꜘ ja . 24Taˊko jiihˈ ja , maˉllooꜗtoꜗ dsaahˋ jmɨɨˉ naˊmooꜘ ja hiꜙ maˊ hluhꜙ jmɨɨˉ maˊdsaˉjnoohꜗ dsohꜘ naˊmooꜘ, jëëhꜘ, maˊ jmeeꜙ koolleꜘ täꜘ heˉ maˊ gwaꜘ taꜙ jeeˊ gaꜙnääyꜗ. 25 Taꜙlaꜙyaꜙjnäꜙ, ngooꜗ Jesús taꜙ jeeˊ gaꜙnääyꜗ ja , ngëyꜙ jwëꜘnëˊ jmɨɨˉ. 26 Läꜙkoo maˊ gaꜙjëë jnäähꜗ ngëyꜙ nëˊjmɨɨˉ, gaꜙjwaah ˈ jnäähꜗ jwërte. Gaꜙtøøhˊ jnäähꜗmɨɨhˊ, gaꜙjähˊ jnäähꜗ:

—Dsaˉ lleꜘ baˊ naˉ.27 Chahꜘ baˊ gaꜙhlëëhꜘ Jesús kyaahˊ jnäähꜗ:—Taꜙ waˊ gahˈ hnähꜘ, jnäꜘ baˊ laˉ —gaꜙjäyhꜘ.28Mahꜗ gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ:—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, cherˊmahꜗ hneˉ baˊ naˉ, jmeeˊ

hihꜙ ngënꜙ nëˊ jmɨɨˉ mahꜗ nɨɨnˋ jeeˊ chehˈ naˉ.29Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Ñaˉ ja .Mahꜗ gaꜙjñaaꜗ Peeˊ nehꜙ naˊmooꜘ gaꜙløøyꜗ ngëyꜙ

nëˊ jmɨɨˉ taꜙ jeeˊ cheh ˈ Jesús. 30 Maˊ gaꜙjëëyꜗ täꜘjwërte lleꜘ, gaꜙläꜙgoyhꜙ. Ja hnɨɨh ˈ gaꜙløøꜗ gaꜙh-mäyhꜗ chaˊjmɨɨˉ. Mahꜗ gaꜙhooyhꜗ ki gaa , gaꜙjäyhꜘ:

—Lää jnäꜘ, Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ.31 Läꜙchahꜘ ja gaꜙhɨɨꜘ Jesús gooˉ gaꜙsaayhꜗ, mahꜗ

gaꜙsɨɨyhꜙ:—¡Ko hi pih ˈ goˉte ˈ baˊ maˉläˉdsooꜘ hohꜘ hneˉ

dsaˉñʉʉhˉ! ¿Heˉlaˈ maˉjehꜙ hohꜘ?32Läꜙkoo maˊ gaꜙtaayhˋ läꜙuuyꜘ nehꜙ naˊmooꜘ ja ,

gaꜙhnaꜘ goˉteˈ lleꜘ täꜘ ja . 33 Maꜙlaꜙ yaꜙnøøꜗ jnäähˈhi maˊ täähˊ nehꜙ naˊmooꜘ ja , gaꜙjuuhˊ jnäähꜗ jnëˊjnäähꜗ chaˊnëˊ Jesús, mahꜗ gaꜙchiihˊ jnäähꜗ:

—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ laahꜗ Jooꜘ Dio.Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús dsaˉdsaahˊ hi maˊ chaa hwaꜗ

Genesaret(Mr. 6:53-56)

34 Läꜙkoo maˊ gaꜙhaayˉ jmɨˉjʉʉhˉ ja , gaꜙl-laꜙnääyꜗ hwaꜗ Genesaret. 35 Dsaˉ hi maˊ täähˊhwaˈ ja gaꜙläꜙkyuuyꜙ Jesús, heˉja gaꜙläꜙchaꜙ juuˈ läꜙkaa hwaꜗ ja . Heˉja naˊjää dsaˉ dsaˉdsaahˊkyaa ˈ jeeˊ maˊ hää Jesús. 36 Hiꜙ gaꜙchuuyꜘ kyaahˊJesús mahꜗ kwayꜗ jwë ˈ suꜗ chaˊgooˉ dsaˉdsaahˊ heꜘchaˊheeꜙ saˊhmɨɨhˉ kiyhꜗ. Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi gaꜙtëëꜘ suꜗsaˊhmɨɨhˉ kiyhꜗ maˉhlaaꜘ bihꜗ ja .

15Läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ dsaˉläˉsahꜘ dsaˉ(Mr. 7:1-23)

1 Gaꜙllaꜙnääꜗ ko llaa fariseo hiꜙ gaꜙllaꜙnääꜗ ko l-laa taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley hi maˊ chaa Jerusaléngaꜙyaꜙjäyhꜙ kihꜗ Jesús, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

2 —¿Heˉlaˈ saꜙ miˉteꜗ discípulo kyaahꜗ läꜙjëꜙ heˉtëë ˈ jmeeꜙ dsaˉ maˉgyuhˉ hi maˊ täähˊ lloꜘjooꜗ?Jëëhꜘ, saꜙ gyiyh˜ gooyˉ jääꜗ ja gaˊ kuhˊhɨyhꜗ.

3Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:—Hnähꜘ kaˉlähꜘ ¿heˉla ˈ jmeehˉ hnähꜘ taꜙ kooꜘ

madaꜚ kihꜗ Dio mahꜗ jmeehˈ hnähꜘ läꜙkoo teꜗ heˉ

tëëhˈ hnähꜘ baˊ? 4 Jëëhꜘ, gaꜙjähꜘ Dio: “Jmeeˊ hnaahꜙmaaˋ kyaahˈ tääˋ kyaahˈ. Hi jwä˜ dsoˊjwɨɨꜘ kihꜗ choˈjmiiˉ, hi heꜘ waˊ juuꜘ goˉte˜.” 5 Pero läꜙlaˉ baˊjwahꜘ hnähꜘ: “Jaa dsaˉ leꜘ sɨɨhꜙ choˈjmiiˉ, saꜙ chaˉheˉ kwëëhnꜚ hnähꜘ. Jëëhꜘ, läꜙjëꜙ heˉ chaˉ kinꜙ heˉkyaahˊ maˊ jmeenˋ beꜘ kyahꜗ, maˉkwëëhnꜙ Dio baˊja .” 6 Kihꜗ jaa hi jähꜙ läꜙja , jwahꜘ hnähꜘ moꜙsoꜙjmeeꜙ biiꜗ jmeeyꜗ beꜘ kihꜗ choˈjmiiyˉ. Läꜙja jmeehˉhnähꜘ saꜙ kyeeꜘ madaꜚ kihꜗ Dio, kihꜗ heˉ jmeehˉhnähꜘ läꜙkoo teꜗ heˉ tëëhˈ hnähꜘ jmeehˉ baˊ. 7Peerꜙtaˉjuuh ˈ hnähꜘ. Läꜙkoo jmeehˉ hnähꜘ naˉ, jeehˈ kweeˉ kyaahˊ heˉ gaꜙhlëëhꜘ Isaía lloꜘjooꜗ, läꜙkoomaˊ gaꜙjäyhꜘ:8Dsaˉ laˉ, koo jähꜘ bihꜗ hnääyꜗ jnäꜘ.Pero taꜙ jeeˊ jyohꜘ baˊ häˊ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ.9 Saꜙ jmääꜗ niꜙ miihˉ heˉ jmeeyꜙ hnääyꜗ jnäꜘ.Läꜙjëꜙ heˉ miˉtëëyꜙ dsaˉ, laꜗ madaꜚ kihꜗ dsaˉ baˊ,

gaꜙjähꜘ Dio.10 Ja gaˊ gaꜙtëëhꜗ Jesús läꜙjëëꜙ dsaˉ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ kweeˉ mahꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ.

11 Saꜙ miˉsahꜘ dsaˉ hñiiꜘ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ tooyhˉhooyˊ. Läꜙjëꜙ heˉhwëëˉhooˊ dsaˉ, heˉ ja baˊ kyaahˊmiˉsayhꜘ hñiiyꜘ.

12 Ja gaˊ gaꜙyaꜙjähꜙ jnääh ˈ kooꜘ kihꜗ Jesús mahꜗgaꜙngɨɨˊ jnäähꜗ juuˈ kiyhꜗ:

—¿Cheˊ maˉläˉleehꜚ heˉ saꜙ maˉtɨhꜗ dsëꜗ dsaˉfariseo läꜙkohꜘ maˊ gaꜙnuuyꜘ maˉhlëëhˊ läꜙja ?

13Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kyaaꜗ jnäähˈ, gaꜙjäyhꜘ:—Läꜙjëꜙ chaahˈ hmaˉ heˉ saꜙ gaꜙtääꜗ Tääˋ kyaanꜙ

hi gyaꜗ gyʉʉhˈ, lloo˜ jmɨɨˊ dsaˉcheehˋ läꜙkye jmooˈ kihꜗ. 14 Taꜙ jmeeˉ hnähꜘ he ˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ. Laayꜗläꜙkoo dsaˉtʉʉˊ hi jääꜙ jñahꜘ dsaˉtʉʉˊ. Cherˊmahꜗjaa hi tʉʉˊ jääꜙ jñahꜘ hi tʉʉˊ, läꜙuuꜘ tähꜙ nehꜙ kootooˉ.

15Mahꜗ gaꜙngɨɨꜘ Peeˊ juuˈ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ:—Heˉ hnøøꜗ jähꜙ juu ˈ naˉhmääˊ heˉ maˉkwahˊ

naˉ.16Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús:—¿Cheˊ niꜙ hnähꜘ kaˉlähꜘ saꜙ maˉläˉngëëhꜘ

hnähꜘ? 17 ¿Cheˊ saꜙ ngëëhꜘ hnähꜘ, läꜙjëꜙ heˉ dsaˉ-toohˋ hooˊ jneˊ, dsoo˜ nehꜙ tuhˉ baˊ jneˊ, ja gaˊhwëëˉ kaˉlähꜘ dsoo˜ taꜙ chaˊsɨɨˉ? 18 Pero läꜙjëꜙ heˉhwëëˉ hooˊ dsaˉ, gwaꜘ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ baˊ ja . Heˉja baˊ naˉ heˉ miˉsahꜘ dsaˉ hñiiꜘ. 19 Jëëhꜘ, nehꜙtuhˉdsëꜗ baˊ dsaˉ hwëëˉ läꜙjëꜙ hʉʉˊdsëˉ hlɨɨh ˈ, hiꜙläꜙja kaˉlähꜘ heˉ jngëëyhꜙ dsaˉ, hi naˉjeeꜚ gooˉkaayh˜ hi laaꜗ kyaaꜗ jñahꜘ, hi saꜙ naˉjeeꜚ gooˉkaayh˜ waˊ hi chaˉ hi , jmeeyꜙ hɨɨ , jmeeyꜙ dsooꜘheˉ laꜗ juuˈ taˉjuuˈ, hiꜙ hlëëyhꜙwɨɨꜘ kihꜗ dsaˉkyaayhˊ.20 Läꜙjëꜙ heˉ naˉ baˊ heˉ miˉsahꜘ dsaˉ. Pero heˉkuhˉ dsaˉ läꜙ maˉsohꜘ ja baˊ gooyˉ, saꜙ miˉsayhꜘhñiiyꜘ.

Jaaˉ dsaˉmëꜘ chaa ʉʉꜘ gaꜙheehˉ kihꜗ Jesús(Mr. 7:24-30)

21 Ja gaˊ yaꜙhëëꜗ Jesús jeeˊ ja , ngooyꜗ jähꜙ kihꜗjeeˊ jwɨɨˉ Tiro kyaahˊ Sidón. 22 Läꜙchahꜘ ja , jaꜗ jaadsaˉmëꜘ cananea maˊ tooyh˜ mɨɨhˊ, maˊ jäyhꜘ:

—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, hneˉ laahꜗ saˊjuˉ kihꜗ David,waˊ läˉñihꜘ hohꜘ jnäꜘ. Peerꜙ chaˉmiihˉ wɨɨꜘ jëë˜chihˉmëꜘ kyaanꜙ, jmeehꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ.

23 Pero niꜙ koo saꜙ gaꜙjeehˉ Jesús kiyhꜗ. Mahꜗgaꜙmiꜙjähꜙ jnääh ˈ discípulo kooꜘ kiyhꜗ, gaꜙchuuˊjnäähꜗ chaˉmiihˉ kyaayhˊ, gaꜙchiihˊ jnäähꜗ:

San Mateo 15:24 16 San Mateo 16:15—Hëëꜙ kihꜗ dsaˉmëꜘ naˉ mahꜗ waˊ llaayhꜘ. Miihˉ

tooyh˜ mɨɨhˊ kaahˋ kyaa jnäähꜗ.24Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús:—Gaꜙcheeꜗ Dio jnäꜘ mahꜗ jmeenˋ beꜘ kihꜗ dsaˉ

israelita baˊ. Hi heꜘ laaꜗ läꜙkoo borrego hi naˉhëëˈ.

25 Ja gaˊ ja ˈ dsaˉmëꜘ heꜘ gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ chaˊnëˊJesús mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Kwaˊ beꜘ kinꜙ, Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ.26Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Saꜙ lluꜗ heˉ jñuuhnˊ heˉ kuhˉ chihˉ mahꜗ

kwëëhnꜚ dsɨɨˉ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.27Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ:—Dsooꜘ baˊ kyahˈ, Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ. Pero maꜙraꜙ

heˉ lɨhˈ baˊ dsɨɨˉ jwɨˊ heˉ dsaˉsaaꜗ nëˊ naˊmes˜ kihꜗdsaˉjʉʉyˊ.

28Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ:—Peerꜙ chaˉmiihˉ maˉläˉdsooꜘ hohꜘ hneˉ,

dsaˉmëꜘ. Waˊ leꜘ baˊ kyahˈ läꜙkohꜘ hnoohˉ —gaꜙjähꜘJesús sɨɨyhꜙ.

Läꜙchahꜘ ja gaꜙhlaaꜘ chihˉmëꜘ kyaayꜗ.

Gaꜙäähˉ Jesús kyeeꜘ mil dsaˉñʉʉhˉ29 Yaꜙhëëꜗ Jesús jeeˊ ja , gaꜙllooyꜗ taꜙ chaˊhooˊ

jmɨˉjʉʉhˉ heˉ hlaˉ hwaꜗ Galilea. Hiꜙ gaꜙwɨɨyꜗ koolleˊkohꜘ, mahꜗ gaꜙgyayˉ jeeˊ ja . 30 Hiꜙ yaꜙnääꜗ kooꜘkiyhꜗ jwëëꜘ jwërte dsaˉ hi maˊ jääꜙ hi jluuhˊ, hi tʉʉˊ, hi kooˋ, dsaˉtʉʉhˊ, hiꜙ jwëëꜘ gaˊ jñahꜘ dsaˉd-saahˊ, naˊjääyˉ hʉʉˊ tɨɨˊ Jesús. Hiꜙ läꜙja gaꜙmiꜙhlääyꜘläꜙjëëꜙ hi dsaahˊ heꜘ. 31 Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ, hlëëhꜙdsaˉ kooˋ, maˉlɨɨ˜ maˉgooˉ dsaˉtʉʉhˊ, maˉgaꜙnääˊdsaˉjluuhˊ, maˉjëë˜ dsaˉtʉʉˊ, heˉja gaꜙläꜙdsaadsëꜗ dsaˉ, mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio kyaaꜗ dsaˉIsrael.

32 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjøøhˉ Jesús jnäähˈ mahꜗgaꜙsɨɨyhꜙ:

—Peerꜙ dsaˉläˉñihꜘ dsënꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi täähˊ laˉ. Jëëhꜘ maˉhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊ jmeeyꜙ ko jøhꜘkyaahˊ jnäꜘ. Saꜙ chaˉ niꜙ miihˉ heˉ kuyhꜙ. Saꜙhnoonꜗ hëënꜚ kiyhꜗ läꜙ maˉkyoyhꜙ naˉ, leꜘ gaˉ cheˉgaꜙhwaayꜘ chaˊjwëꜗ jeeˊ dsaˉnääyˋ.

33Heˉja gaꜙjähˊ jnäähꜗ:—¿Haˉ baˊ dsaˊkye jnäähꜗ heˉ kuhꜙ jwëëꜘ dsaˉ

hehꜗ hwaꜗ kii ꜙ laˉ? Johꜘ saꜙ hnøøꜗ mahꜗ këëꜗ läꜙjëëꜙdsaˉ laˉ.

34Heˉja gaꜙngɨɨꜘ Jesús juuˈ kyaaꜗ jnäähˈ:—¿Johꜘ heˊñiihꜚ kyehˊ hnähꜘ? —gaꜙjäyhꜘ.—Gyiiꜗ baˊ, kyaahˊ miihˉ hmoohˉ pihˈ —gaꜙchiihˊ

jnäähꜗ.35 Heˉja gaꜙjmeeꜘ Jesús madaꜚ mahꜗ waˊ dsaˉ-

taahˋ läꜙjëëꜙ hwaꜗ. 36 Gaꜙkayꜗ läꜙjëꜙ gyiiꜗ heˊñiihꜚja kyaahˊ hmoohˉ pih ˈ heꜘ. Gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊkih ˈ Dio. Ja gaˊ gaꜙllaayꜗ heˊñiihꜚ ja , gaꜙkwëëyhꜗjnäähˈ mahꜗ gaꜙtiˊ gaꜙlloohˊ jnäähꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ.37 Gaꜙkuhˉ dsaˉ lluꜗ läꜙjiih ˈ gaꜙkëëyꜗ. Maˊ gaꜙlaꜗkiyhꜗ, gaꜙkah ˈ gaˊ gyii ˈ saˊmɨɨhˉ jwɨˊ heˉ gaꜙchaaꜗja . 38 Läꜙjëëꜙ hi gaꜙkuhˉ jeeˊ ja teeꜗ koo kyeeꜘmil dsaˉñʉʉhˉ. Niꜙ saꜙ naˉhee niꜙ jaa dsaˉmëꜘ niꜙchihˉ kaˉlähꜘ. 39 Ja gaˊ gaꜙhɨhꜗ Jesús juuˈ kihꜗ dsaꜙ,gaꜙheyꜗ nehꜙ naˊmooꜘ, mahꜗ gaꜙhaayꜗ jmɨˉjʉʉhˉngooyꜗ taꜙ hwaꜗ Magdala.

16Dsaˉ fariseo maˊ hnøøyˈ jmeeꜗ Jesús kooˉ heˉ jʉhˉ-

gaa(Mr. 8:11-13; Lc. 12:54-56)

1 Maˊ gaꜙllooyꜗ taꜙ hwaꜗ ja , gaꜙllaꜙnääꜗ fariseokyaahˊ saduceo mahꜗ kayꜗ dsëꜗ Jesús. Gaꜙngɨɨyꜘ maˊjmeeˈ Jesús koo heˉ jʉhˉgaa heˉ maˊ jäꜙ gyʉʉhˈ.2 Pero gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ:

—Waˊraˉ gaꜙnʉʉˉ jmɨɨˊ, jwahꜘ hnähꜘ: “Lluꜗ baˊ laˈ jii jäꜙ laˉ, jëëhꜘ gyʉʉꜘ baˊ gyʉʉh ˈ”, jwahꜘ hnähꜘ.3 Mahꜗ taꜙlaꜙ tiih˜ jwahꜘ hnähꜘ: “Hiiꜘ gooˉ jäꜙ lleꜘ,jëëhꜘ gyʉʉꜘ gyʉʉh ˈ mahꜗ naˉhih ˈ”, jwahꜘ hnähꜘ.Peerꜙ taˉjuuhˈ hnähꜘ. Lehꜗ baˊ hnähꜘ llehˈ hnähꜘ juuˈhaˉ läꜙ jmeeꜗ koo jmɨɨˊ koo jmɨɨˊ läꜙkoo laꜗ gyʉʉhˈ.Mahꜗ saꜙ kyehˊ hnähꜘ kwaat˜ heeˉ gaˊ naˉ dsaˉlaꜘ jeeˊkyahˈ hnähꜘ. 4Heˉ baˊ cheˉ hlëëhˈ hnähꜘ dsaˉ chaanaꜗ, saꜙ miˉtehˋ hnähꜘ kihꜗ Dio mahꜗ ngɨɨhˊ hnähꜘjmeenˋ koo heˉ jʉhˉgaa . Heˉ jʉhˉgaa läꜙkohꜘgaꜙlaꜗ kihꜗ Joná hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio, maꜙlaꜙ heˉja baˊ heehnꜚ hnähꜘ.

Ja hnɨɨhˈ gaꜙbeeyꜗ dsaˉ heꜘ mahꜗ ngaayhꜗ.Levadura kihꜗ dsaˉ fariseo(Mr. 8:14-21)

5 Läꜙkoo maˊ gaꜙhaa jnäähꜗ taꜙ hngaahˋ ko taakihꜗ jmɨˉjʉʉhˉ ja , ja gaˊ gaꜙläꜙdsooh˜ dsëˉ jnäähˈsaꜙ maˊ kye jnäähꜗ heˊñiihꜚ. 6 Heˉja gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ jnäähˈ:

—Leehꜚ hnähꜘ kyaahˊ levadura kihꜗ dsaˉ fariseohiꜙ kihꜗ dsaˉ saduceo kaˉlähꜘ.

7 Heˉja gaꜙtoohˋ jnäähꜗ discípulo llaˊ jnäähꜗ juuˈkyaahˊ dsaˉkyaahnˊ, maˊ jähˊ jnäähꜗ:

—Maˉhlëëyhꜘ läꜙnaˉ, kihꜗ heˉ saꜙ maˊ kye jneˊheˊñiihꜚ.

8 Pero gaꜙläꜙkyʉʉh˜ Jesús hʉʉˊdsëˉ kyaaꜗ jnäähˈ,mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäähˈ:

—¿Heˉla ˈ jwahꜘ hnähꜘ saꜙ chaˉ heˊñiihꜚ kyehˊhnähꜘ? Ko hi pih ˈ goˉte˜ dsooꜘ hohꜘ hnähꜘdsaˉñʉʉhˉ. 9 ¿Cheˊ läꜙjiih ˈ naꜗ saꜙ hii˜ läꜙngëëhꜘhnähꜘ? ¿Cheˊ moꜙsoꜙ dsooh˜ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ hñaꜘheˊñiihꜚ heˉ gaꜙkuhˉ hñaꜘ mil dsaˉñʉʉhˉ hiꜙ johꜘgaˊ saˊmɨɨhˉ gaꜙtëꜘ gaꜙjʉʉhˋ hnähꜘ kyaahˊ jwɨˊ heˉgaꜙchaaꜗ ja ? 10 ¿Cheˊ moꜙsoꜙ dsooh˜ hohꜘ hnähꜘkihꜗ gyiiꜗ heˊñiihꜚ heˉ gaꜙkuhˉ kyeeꜘ mil dsaˉñʉʉhˉ,hiꜙ johꜘ gaˊ saˊmɨɨhˉ gaꜙtëꜘ gaꜙjʉʉhˋ hnähꜘ kyaahˊjwɨˊ heˉ gaꜙchaaꜗ ja ? 11 ¿Haˉ läꜙja heˉ saꜙ ngëëhꜘhnähꜘ? Jaꜙ kihꜗ heˊñiihꜚ naˉ heˉ jwëëhn˜ hnähꜘ:“Leehꜚ hnähꜘ kyaahˊ levadura kihꜗ dsaˉ fariseo hiꜙkihꜗ dsaˉ saduceo kaˉlähꜘ.” 12 Ja gaˊ gaꜙläꜙngëëꜘjnäähˈ saꜙ maˊ hlëëyhꜙ kihꜗ levadura heˉ kaahˉ dsaˉheˊñiihꜚ. Maˊ hlëëyhꜙ kihꜗ nʉʉhꜚ heˉ maˊ kwaꜙ dsaˉfariseo kyaahˊ dsaˉ saduceo baˊ ja .

Gaꜙjähꜘ Peeˊ, Jesús heꜘ laaꜗ Cristo(Mr. 8:27-30; Lc. 9:18-21)

13 Maˊ gaꜙllooꜗ Jesús hwaꜗ Cesarea kihꜗ Filipo,gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kyaaꜗ jnäähˈ, gaꜙjäyhꜘ:

—¿Haˉ läꜙ jähꜘ dsaˉ kihꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ? ¿Hii jnäꜘ laayꜘ?

14Mahꜗ gaꜙjähˊ jnäähꜗ:—Ko llaa dsaˉ jähꜘ Jwaaꜚ hi maˊ choo˜ jmɨɨˉ baˊ

hneˉ. Ko llaa jähꜘ, Elía baˊ hneˉ. Hiꜙ jñahꜘ ko llaajähꜘ, hneˉ laahꜗ Jeremía o jñahꜘ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗDio lloꜘjooꜗ.

15Mahꜗ gaꜙngɨɨꜘ Jesús juuˈ kyaaꜗ jnäähˈ kaˉlähꜘ:

San Mateo 16:16 17 San Mateo 17:21

—¿Haˉ gaˉ hnähꜘ, heeˉ jwahꜘ hnähꜘ kinꜙ, hi baˊjnäꜘ laahꜘ hnähꜘ?

16Mahꜗ gaꜙjeehˉ Simón Peeˊ juuˈ kiyhˈ:—Hneˉ heꜘ Cristo, Jooꜘ Dio jiihꜙ.17Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Lluꜗ laꜗ kyahꜗ Simón, jooꜘ Joná. Jëëhꜘ, jaꜙ heꜘ dsaˉ

hi maˉmiˉjnääˉ kyahꜗ läꜙmaˉjähˊ naˉ. Tääˋ kyaanꜙhi gyaꜗ gyʉʉh ˈ, hi heꜘ baˊ maˉmiˉjnääˉ kyahꜗ.18 Jnäꜘ kaˉlähꜘ jwëëhn˜ hneˉ, hneˉ heꜘ Peeˊ, (heˉhnøøꜗ jähꜙ kuuˊ). Hiꜙ nëˊ mɨˊkuuˊ laˉ choohnˊ gwahꜙkinꜙ, hiꜙ niꜙ miihˉ saꜙ lihꜙ jʉʉˊ chaˊjeˉ llaˉdsëëˋ kiyhˈ. 19 Jnäꜘ toohnꜚ goohˉ hneˉ mahꜗ kwahˈ juu ˈ kihꜗdsaꜙ haˉ läꜙ heyhꜗ yaꜙjwɨɨꜗ. Cherˊmahꜗ kyaahˊ juu ˈheˉ kwahˉ saꜙ gaꜙlaaꜘ dsaˉ hi täähˊ hwa ˈ laˉ, läꜙmaˉnaˉhñuuyhˊ ja baˊ kyaahˊ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ. Hiꜙcherˊmahꜗ kyaahˊ juu ˈ heˉ kwahˉ gaꜙlaaꜘ hi täähˊhwaˈ laˉ, naˉnaˊ baˊ jwëꜗ kiyhꜗ dsaˉtaayhˋ yaꜙjwɨɨꜗ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ Peeˊ.

20 Ja gaˊ gaꜙtaahˉ Jesús jnäähˈ juuˈ mahꜗ saꜙ koohˊjnäähꜗ juuˈ kyaahˊ niꜙ jaa , heˉ laayꜗ Cristo.

Gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús juuˈ heˉ juuyꜘ(Mr. 8:31-9:1; Lc. 9:22-27)

21 Jmɨɨˊ ja gaꜙløøꜗ Jesús miˉjnääꜙ juuˈ kyaaꜗ jnäähˈ heˉ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ dsooyꜗ taꜙ Jerusalén. Jeeˊ jaheehꜗ dsihꜘ chaˉmiihˉ wɨɨꜘ, dsaˉgyʉʉhˊ saꜙ läꜙhnääꜗdsihꜘ, läꜙja dsaˉkaahˊ kyaa ˈ jmiˉdsaˉ, kyaahˊ taˉj-wohꜗ kyaaꜗ ley saꜙ läꜙhnääꜗ dsihꜘ. Ja gaˊ juuyꜘ hiꜙläꜙjiiyhˊ kaˉlähꜘ gaˊ maˉhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊ.

22Heˉja gaꜙjääꜗ Peeˊ Jesús taꜙ kooꜘ, mahꜗ gaꜙløøyꜗjʉʉyh˜ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Waˊ läˉñihꜘ dsëyꜗ hneˉ, Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ. Niꜙmiihˉ saꜙ leꜘ jäꜙ heˉ ja nëˊ kyahˈ.

23 Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús hñiiꜘ, gaꜙjëëyꜗ Peeˊgaꜙsɨɨyhꜙ:

—Jñuuhˊ hneˉ kinꜙ hi saꜙlluꜗ, heˉ jmeehˉ jwɨɨhˋkinꜙ baˊ naˉ. Saꜙ jmeehˉ hʉʉˊdsëˉ läꜙkohꜘ jmeeꜙ Dio,läꜙkohꜘ laꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉ baˊ laˈ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ.

24 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ jnäähˈ:—Cherˊmahꜗ hi hnøøꜗ jmeeꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ,

saꜙ waˊ jmääy ˈ hñiiyꜘ kwaat˜, waˊ jääy ˈ cruꜚ kyaayꜗmahꜗ waˊ jmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ. 25 Jëëhꜘ, läꜙjëëꜙhi hää hñiiꜘ mahꜗ saꜙ juuyꜘ, hi heꜘ juuꜘ baˊ. Peroläꜙjëëꜙ hi kwaa hñiiꜘ juuꜘ kwaat˜ kinꜙ, hi heꜘ baˊlääꜘ . 26 ¿Heeˉ yaˊjøøꜚ kaꜗ dsaꜙ maꜙkeꜙ gaꜙlɨyhꜗ läꜙjëꜙheˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ mahꜗ waˊraˉ gaꜙjuuyꜗ saꜙtëëyhꜗ kihꜗ Dio? ¿Heeˉ baˊ kyaahˊ leꜘ miˉhmaayhˋmahꜗ lääyꜘ? 27 Jëëhꜘ, jähꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ kyaahˊbeꜘ kihꜗ Tääˋ kyaay ˈ, kyaahˊ ángele kaˉlähꜘ. Ja -gaˊ miˉhmaayhˋ kih ˈ läꜙjaa läꜙjaa läꜙkoo teꜗ taˊheˉ gaꜙjmeeyꜘ. 28 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ,chaa ko llaa hi täähˊ jeeˊ laˉ saꜙ juuyꜘ jääꜗ saꜙ gaˊmaˉjëëyꜙ beꜘ kihꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ jäyhꜘ jmeeyꜗ hihꜙ.

17Gaꜙmiꜙsëëꜗ Jesús hñiiꜘ(Mr. 9:2-13; Lc. 9:28-36)

1Maˉngëëꜘ gaˊ jñiiꜘ jmɨɨˊ, ja gaˊ gaꜙjääꜗ Jesús Peeˊkyaahˊ Jacobo kyaahˊ Jwaaꜚ øøyhꜚ. Gaꜙnääyꜗ kahꜘ taꜙmohꜘ ñiiꜘ. 2 Jeeˊ ja gaꜙläꜙsëëꜗ Jesús toꜙloꜙ nëˊ hi maˊ jääyꜙ heꜘ. Moˉnëyˊ gaꜙlɨɨꜗ jihˈgyehꜗ läꜙkohꜘ jmëëꜗkihꜗ hyooˉ. Hmɨɨhˉ kiyhꜗ, gaꜙtøøꜘ jlëë ñihꜗ. 3 Jeeˊja gaꜙläꜙjnääꜘ Elía kyaahˊ Moisé, gaꜙtaayhˋ llayꜙ juuˈ kyaahˊ Jesús. 4Heˉja gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ Jesús:

—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, heˉ baˊ cheˉ lluꜗ heˉ tøøhˊjneˊ ko jøhꜘ jeeˊ laˉ. Cherˊmahꜗ hnoohˉ, jmeeˊ jnäähꜗhnëˉ hneꜗ kyaahˊ mooˉ, koo kyahꜗ, koo kihꜗMoisé,hiꜙ koo kihꜗ Elía.

5Taˊko jiihˈ maˊ chehˈ Peeˊ hlëëyhꜙ läꜙja , gaꜙjyooꜗkoo jniiꜘ tøˉjlëë ñihꜗ heˉ gaꜙlää läꜙjëëyꜙ. Jeeˊ jniiꜘja gaꜙläꜙnʉʉhꜘ gaꜙhlëëhꜘ koo juuˈ, heˉ maˊ jähꜘ:

—Hi laˉ naˉ gyʉʉˉ kyaanꜙ hi hnaanꜙ. Peerꜙchaanˉ lluꜗ kyaayhˊ. Nʉʉˉ hnähꜘ kiyhꜗ.

6Maˊ gaꜙnuuꜘ discípulo heˉ gaꜙhlëëhꜘ jeeˊ jniiꜘ ja ,gaꜙsaayꜗ jeeˊ maˊ tääyhˊ, gaꜙjwaayhˈ jwërte. 7 Ja gaˊyaꜙjähꜙ Jesús kiyhꜗ, gaꜙkyeˉ gooˉ nëˊ kiyh ˈ mahꜗgaꜙsɨɨyhꜙ:

—Nooˉ hnähꜘ, taꜙ waˊ gahˈ hnähꜘ.8 Maˊ gaꜙchooyhꜗ nëyˊ, moꜙsoꜙ gaꜙjëëyꜗ niꜙ jaa ,

maꜙlaꜙ hñiiꜘ baˊ Jesús chehꜗ kyaayhˊ. 9Taˊko jiihˈ maˊjñaayꜙ mohꜘ ja , gaꜙtaahˉ Jesús juuˈ hi maˊ kyaayhˊheꜘ:

—Taꜙ jwɨɨꜘ hnähꜘ niꜙ jaa , läꜙjëꜙ heˉ maˉjëëhˋhnähꜘ laˉ, taˊko jiihˈ saꜙ maˉläˉjiihˋ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗlaˉ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ.

10 Ja gaˊ gaꜙngɨɨꜘ jnäähˈ discípulo juuˈ kihꜗ Jesús,gaꜙchiihˊ jnäähꜗ:

—¿Heˉla ˈ jähꜘ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley, jmeeꜙ biiꜗ jähꜘElía jääꜗ gaˊ kihˈ Cristo?

11Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—Ja baˊ dsooꜘ jähꜘ Elía toˉnëˊ, yaˉllayˉ lluꜗ läꜙjëꜙ

heˉ chaˉ jeeˊ laˉ. 12 Pero jwëëhn˜ hnähꜘ, maˉjah˜baˊ Elía, mahꜗ saꜙ gaꜙläꜙkyuuꜙ dsihꜘ. Gaꜙjmeeꜘ dsaˉläꜙ tëˉ dsëꜗ kiyhꜗ. Ja baˊ läꜙja heehꜗ dsaˉ heꜘ wɨɨꜘHi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ. 13 Ja gaˊ gaꜙläꜙngëëꜘ discípulokyaayꜗ heˉmaˊ hlëëyhꜙ kihꜗ Jwaaꜚ hi gaꜙchooꜗ jmɨɨˉbaˊ ja .

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa chihˉ hi maˊ kyejmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ

(Mr. 9:14-29; Lc. 9:37-43)14Läꜙmaˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ maˊ täähˊ jwëëꜘ dsaˉ, jaꜗ

jaa dsaˉñʉʉhˉ mahꜗ gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ chaˊnëˊ Jesús,gaꜙjäyhꜘ:

15 —Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, waˊ läˉñihꜘ hohꜘ kihꜗ chi-hˉñʉʉhˉ kyaanꜙ, hi dsaˉjuuꜘ ñeeꜘ hiꜙ jëëy˜ wɨɨꜘjwërte. Chaˉmiihˉ jiih˜ maˉtayhꜘ chaˊjeˉ hiꜙ maˉ-tayhꜘ chaˊjmɨɨˉ kaˉlähꜘ. 16Maˉyaˉjäänꜙ kyaahˊ dis-cípulo kyaahꜗ pero saꜙ maˉlɨyh˜ maˊ miˉhlääyꜘ.

17Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús:—Heˉ baˊ cheˉ hñaaˉ hohꜘ hnähꜘ hi chaa naꜗ.

Saꜙ hii˜ läꜙdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ. ¿Lɨhꜘ baˊ llaaꜙ heˉgyanˊ kyaahˊ hnähꜘ? Moꜙsoꜙ läˉbeꜘ dsënꜙ gyaˋ gaˊjnäꜘ kyaahˊ hnähꜘ. Yaˉjääꜙ daˊ chihˉ naˉ taꜙ laꜙ —gaꜙjähꜘ Jesús.

18 Ja gaˊ gaꜙjʉʉhꜗ Jesús kihꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ, läꜙjiihˈ yaꜙhëëyꜗ kihꜗ chihˉ heꜘ. Läꜙchahꜘ ja gaꜙhlaayꜘ.19 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙkuhꜗ jnääh ˈ kahꜘ kyaahˊJesús, mahꜗ gaꜙngɨɨˊ jnäähꜗ juuˈ kiyhꜗ:

—¿Heˉla ˈ saꜙ maˉläˉkëhˊ jnäähꜗ jmɨɨˊ maˊ lleejnäähꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ?

20Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Kihꜗ heˉ miihˉ goˉteˈ baˊ maˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ,

heˉja baˊ saꜙ gaꜙlëhꜗ hnähꜘ. Pero juˈdsooꜘ jwëëhn˜hnähꜘ, waˊraˉ jähꜘ kihꜗ miihˉ läꜙkoo pih ˈ mɨ ˈjuˉkihꜗ mostaza baˊ dsooꜘ hohꜘ hnähꜘ, leꜘ jwɨɨhˈ hnähꜘmohꜘ laˉ: “Jñuuhˊ jeeˊ naˉ, gwaˉ taꜙ jeeˊ jyohꜘ”, hiꜙjñuuyhꜗ baˊ. Saꜙ chaˉ niꜙ koo heˉ jäꜗ jwëëhˋ kyahˈhnähꜘ. 21 Pero jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ hi laaꜗ läꜙkohꜘ hi maˊ

San Mateo 17:22 18 San Mateo 18:26jääꜙ chihˉ heꜘ saꜙ yaˉhëë cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙtʉꜗ dsaˉkuhˉhɨh˜ mahꜗ chuuyꜗ kyaahˊ Dio.

Kooˉ kaˉlähꜘ gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús juuˈ heˉ juuyꜘ(Mr. 9:30-32; Lc. 9:43-45)

22 Läꜙkoo maˊ tääyhˊ hwaˈ Galilea, gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ jnäähˈ discípulo kyaayꜗ:

—Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ ngëëꜗ dsihꜘ jaˊgooˉ dsaˉhñaaˉ dsëꜗ, 23mahꜗ jngëëhꜗ dsihꜘ. Gaˊ maˉhyaˉ hnëˉjmɨɨˊ naˉjuuyˊ, läꜙjiiyhˊ kaˉlähꜘ.

Heˉja chaˉmiihˉ gaꜙläꜙmeehꜙ dsëꜗ discípulokyaayꜗ.

Gaꜙmiꜙhmaahˊ Jesús kuˊsɨhˉ24Maˊ gaꜙllaꜙnøøˋ jnäähꜗ jwɨɨˉ Capernaum kyaahˊ

Jesús, yaꜙnääꜗ hi maˊ kooꜗ kuˊsɨhˉ kihꜗ gwahꜙ jeeˊmaˊ chehˈ Peeˊ mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ:

—¿Cheˊ saꜙ miˉhmaahˋ taˉjwohꜗ kyaahꜗ kuˊsɨhˉkihꜗ gwahꜙ jʉʉhꜙ?

25—Miˉhmaayhˋ baˊ —gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ.Läꜙkoo maˊ gaꜙheꜗ Peeˊ chaˊnehꜙ, gaꜙläꜙjääꜗ Jesús

gaꜙhlëëhꜗ Peeˊ:—¿Haˉ läꜙ laꜗ laahꜘ Simón, läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊ kaahˊ

hwaꜗ laˉ, hii kihꜗ kooy ˈ kuˊsɨhˉ? ¿Cheˊ kooyꜗ kihꜗdsaˉ kyaayꜗ o cheˊ kooyꜗ kihꜗ jñahꜘ dsaˉ?

26—Kihꜗ dsaˉ jñahꜘ baˊ kooyꜗ —gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ.Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús:—Heˉja saꜙ jmeeꜙ biiꜗ kihꜗ dsaˉ kyaayꜗ miˉh-

maayhˋ. 27 Pero läꜙlaˉ baˊ waˊ jmeenˊ mahꜗ saꜙ jänˊhlɨɨh ˈ kyaahˊ niꜙ jaa . Gwaˉ chaˊhooˊ jmɨˉjʉʉhˉ,goˉjwäꜗ kaˉlooˉ hmaˉkuuˊ. Toˉnëˊ hmoohˉ hi kaꜗhmaˉkuuˊ, ja lleehꜙmahꜗ nähꜘ hooyˊ. Jeeˊ ja jnäähꜙkoo kuuˊ kyaahˊ heˉ miˊhmaahˊ kuˊsɨhˉ kinꜙ kyaahˊkyahˈ kaˉlähꜘ.

18Hi naˉ leeꜘ jøøhˈ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ(Mr. 9:33-37; Lc. 9:46-48)

1 Ja baˊ hor˜ ja gaꜙyaꜙjähꜙ jnäähˈ kooꜘ kihꜗ Jesúsmahꜗ gaꜙngɨɨˊ jnäähꜗ juuˈ kiyhꜗ:

—¿Hii naˉ hi jøøhˈ gaˊ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ?2Mahꜗ gaꜙtëëhꜗ Jesús jaa gyʉʉˉ, gaꜙcheeyhˉ jeeˊ

kyaa jnäähꜗ. 3Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäähˈ:—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, cherˊmahꜗ saꜙ

gaꜙläꜙsɨɨꜗ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ mahꜗ jmeehˈ hnähꜘläꜙkoo jaa gyʉʉˉ, saꜙ hehꜗ hnähꜘ jeeˊ jmeeꜙ Diohihꜙ. 4 Hehꜗ läꜙja , hi jmää hñiiꜘ hwaa läꜙkoogyʉʉˉ laˉ, hi heꜘ baˊ leeꜘ jøøh ˈ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio.5 Hi heehˉ jaa gyʉʉˉ läꜙlaˉ kwaat˜ kinꜙ, heˉmaˉheeyhˉ jnäꜘ baˊ ja .

Gooˉ laꜗ kihꜗ hi jmeeꜙ dsaˉtëhꜗ dsaˉkyaahˊ(Mr. 9:42-48; Lc. 17:1-2)

6 ʼWaˊ hi chaˉ hi , hi jmeeꜗ tëhꜗ jaa hi mähꜗlaˉ hi maˉläˉdsooꜘ dsëꜗ kinꜙ, lluꜗ gaˊ la ˈ kiyh ˈwaˊraˉ jähꜘ kihꜗ hñʉʉꜗ dsaˉ luuyˊ koo chaˊtooꜗ kihꜗmolii heˉ jee burr˜ mahꜗ hmäähꜗ dsihꜘ ñiihˊ gaˊ kihˈchaˊjmɨˉñeehꜚ. 7 ¡Heˉ baˊ cheˉ jwɨɨ˜ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ!Johꜘ heˉ saꜙ jmeeꜙ dsaˉtëyhꜗ. Pero ko ja lleˋ kihˈ leꜘbaˊ. Peerꜙ jwɨɨ˜ dsaˉ hi jmeeꜙ dsaˉtëhꜗ dsaˉkyaahˊ.8 Heˉja cherˊmahꜗ maˉgoohˉ o maˉtɨɨhˊ gaꜙjmeeꜘtähꜙ kyaahˊ dsoˊkyeˉ, hnäꜗ goˉte˜ baˊ, mahꜗ beꜗ ʉʉꜘkyahꜗ. Jëëhꜘ, lluꜗ gaˊ kyah ˈ, gwaah ˈ jeeˊ täähˊ hi naˊjiihꜙ, tʉʉhˊ maˉgoohˉ o tʉʉhˊ maˉtɨɨhˊ, läꜙkohꜘgaˊ heˉ jwääyꜗ hneˉ jeeˊ moꜙsoꜙ ʉʉꜙ jeˉ kyaahˊläꜙtoꜘ maˉgoohˉ maˉtɨɨhˊ. 9 Hiꜙ cherˊmahꜗ mɨˈnëhˊ

gaꜙjmeeꜘ tähꜙ kyaahˊ dsoˊkyeˉ, lleˊ goˉte˜ baˊ, mahꜗbeꜗ ʉʉꜘ kyahꜗ. Jëëhꜘ, lluꜗ gaˊ kyahˈ gwaahˈ jeeˊ täähˊhi naˊjiihꜙ kyaahˊ koo mɨɨˈ mɨˊnëhˊ, läꜙkohꜘ gaˊ heˉjwääyꜗ hneˉ jeeˊ moꜙsoꜙ ʉʉꜙ jeˉ kyaahˊ läꜙtoꜘ mɨɨ ˈmɨˊnëhˊ.

Juu ˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ jaa borrego hi naˉhëë

(Lc. 15:3-7)10 ʼNiꜙ jaa hi mähꜗ läꜙlaˉ taꜙ jmääꜙ hnähꜘ

taꜙkooꜘ. Jëëhꜘ, jwëëhn˜ hnähꜘ, ángele kyaayꜗ täähˊtääꜘ chaˊnëˊ Tääˋ kyaanꜙ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ. 11 Jëëhꜘ, jaꜗHi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ mahꜗ lääyꜗ hi naˉhëëˈ. 12 ¿Haˉläꜙ jëëhꜘ hnähꜘ heˉ jwahnꜚ laˉ? Cherˊmahꜗ jaadsaˉ chaa hña laaꜘ borrego kyaaꜗ , mahꜗ dsaˉhëëꜗjaa , ¿cheˊ saꜙ beeyꜗ ko hwëëꜘ jeeˊ läꜙjëëꜙ jahꜘ heꜘmahꜗ dsooyꜗ taꜙ mohꜘ dsaˉhnääyhꜙ hi naˉhëë ˈheꜘ? 13 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ. Waˊraˉgaꜙjnääyhꜙ hi jaa heꜘ, läꜙchaayˉ lluꜗ jwërtekyaayhˊ, läꜙkohꜘ gaˊ kih ˈ läꜙjëëꜙ hi saꜙ naˉhëë ˈ.14 Ja baˊ läꜙja laꜗ kihꜗ Tääˋ jnänˋ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ, saꜙhnøøyꜗ dsaˉhëëꜗ niꜙ jaa hi pihˈ läꜙlaˉ.

Läꜙlaˉ jmeenˊ mahꜗ chaahˊ jneˊ øøhnˈ(Lc. 17:3)

15 ʼCherˊmahꜗ jaa øøhꜗ maˉjmeeꜘ koo heˉ hlɨɨhˈ kyahꜗ, gwaˉ mahꜗ goˉchiiyhˊ heˉ maˉhlääyhˉkyaahˊ hneˉ, pero jeeˊ läꜙuuꜘ baˊ hnähꜘ. Cherˊmahꜗgaꜙjmeeyꜘ heˈ kyahꜗ, maˉlëh˜ maˉchaahˋ øøh ˈ heꜘ.16 Pero cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ he ˈ kyahꜗ, jääꜙ gaˊjaa uuꜗ mahꜗ goˉhlëëhˊ kyaayhˊ kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ,kyaahˊ juˈdsooꜘ heˉ hlëëhꜙ uuꜗ uuˉ dsaˉ, läꜙja jmeeꜙdsooꜘ läꜙjëꜙ juu ˈ. 17 Cherˊmahꜗ niꜙ kihꜗ dsaˉ heꜘsaꜙ hii˜ nuuyꜗ, ja jmeehˉ juu ˈ kihꜗ gwahꜙ waˊraˉgaꜙtëꜘ jeeˊ täähˊ läꜙjëëꜙ . Hiꜙ cherˊmahꜗ niꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙhi täähˊ gwahꜙ saꜙ gaꜙnuuyꜘ, jmää läꜙkoo jaahi saꜙ maˉheehˉ kihꜗ Dio o läꜙkoo jaa hi kooˈ kuˊsɨhˉ. 18 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, läꜙjëꜙheˉ hñʉʉhˈ hnähꜘ hwaꜗ laˉ, läꜙja naˉhñʉʉꜚ gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ. Hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ chiihˊ hnähꜘ hwaꜗ laˉ, läꜙjadsaˉchiihꜙ gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ kaˉlähꜘ. 19 Koo kaˉlähꜘjwëëhn˜ hnähꜘ, cherˊmahꜗ uuꜗ hnähꜘ gaꜙtaahˋ hnähꜘjuuˈ kweeˉ hwaꜗ laˉ mahꜗ ngɨɨhˊ hnähꜘ heˉ hnoohˉhnähꜘ, Tääˋ kyaanꜙ hi gyaꜗ gyʉʉh ˈ, kwaꜗ bihꜗ heˉhnoohˉ hnähꜘ. 20 Jëëhꜘ jeeˊ dsaˉñeeꜙ uuꜗ uuˉ ko jøhꜘngɨɨyꜙ kiyhꜗ, jeeˊ ja häänˊ jeeˊ kiyhˈ.

Juu ˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ jaa dsaˉ hi saꜙgaꜙläꜙjøhꜙ dsëꜗ

21 Ja gaˊ gaꜙllooꜗ Peeˊ kaˉlähꜘ chuhꜙ kihꜗ Jesúsmahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ:

—¿Johꜘ jiih˜ jmeenˋ jøhˉ dsënꜙ kyaahˊ øøhnˈ hi jmeeꜙ hlɨɨhˈ kinꜙ? ¿Cheˊ läꜙjiihˈ tëꜗ gyiiꜗ jiih˜?

22Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Saꜙ chaˉ jwahnꜙ läꜙjiih ˈ tëꜗ gyiiꜗ jiih˜. Jwahnꜙ,

gyiiꜗ jiih˜ toꜙ loꜙgyaꜘ dsë˜ gyiiꜘ.23 ʼHeˉ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, jeeh ˈ kweeˉ

läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ jaa rey hi gaꜙjmeehꜗ kwaat˜kihꜗ läꜙjëëꜙ hi maˊ jmeeꜙ taˊ kiyh ˈ. 24 Läꜙ maˊgaꜙløøꜗ jmeeyh˜ kwaat˜ kiyhꜗ, yaꜙjääyꜙ jaa hi maˊää chaˉmiihˉ kuuˊ. 25 Pero dsaˉ heꜘ saꜙ chaˉheˉ kyaahˊ miˉhmaayhˋ läꜙjëꜙ heˉ ääyˉ. Heˉjagaꜙjmeeꜘ rey heꜘ hihꜙ waˊ dsaˉhnëëyˋ goˉte˜ kyaahˊmëyˊ kyaahˊ jooyꜘ hiꜙ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ kiyhꜗmahꜗ läꜙhmaahˊ läꜙjëꜙ heˉ ääyˉ. 26 Heˉja gaꜙjuuhꜗdsaˉ heꜘ jnëˊ chaˊnëˊ rey mahꜗ gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ,

San Mateo 18:27 19 San Mateo 19:26gaꜙjäyhꜘ: “Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, jmeeˊ jøhˉ hohꜘ kiꜙjnäꜘ. Miˊhmaahˋ baˊ jnäꜘ kyahꜗ läꜙjëꜙ.” 27 Gaꜙläꜙñihꜘbaˊ dsëˈ rey heꜘ kiyhꜗ, moꜙsoꜙ gaꜙngɨɨhꜗ gyihꜗ kuuˊ heˉmaˊ ääyˉ ja , mahꜗ gaꜙlääyꜗ goˉte˜.

28 ʼPero läꜙkoo yaꜙhëëꜗ baˊ dsaˉ hi maˊ ää kihꜗrey, gaꜙjeeyˈ jaa dsaˉkyaayhˊ hi maˊ ää ko hi pihˈ kuuˊ kiyhˈ. Gaꜙsaayhꜗ mahꜗ gaꜙgwɨyhꜗ luuˊ hi heꜘ,gaꜙsɨɨyhꜙ: “Miˉhmaahˊ kinꜙ heˉ äähˉ”.

29 ʼPero hi maˊ ää kuuˊ kih ˈ dsaˉkyaahˊ heꜘ,gaꜙjwääyꜗ hñiiyꜘ hʉʉˊ tɨɨˊ hi heꜘ mahꜗ gaꜙchuuyꜘkyaahˊ, gaꜙjäyhꜘ: “Jmeeˊ jøhˉ hohꜘ kiꜙ jnäꜘ. Miˊh-maahˋ baˊ jnäꜘ kyahꜗ läꜙjëꜙ.”

30 ʼPero hi jaa heꜘ saꜙ gaꜙheeyhˉ. Gaꜙhnɨɨyꜗ kihꜗmahꜗ gaꜙheyꜗ nehꜙñeˈ läꜙjiih ˈ gaꜙmiꜙhmaayhˊ läꜙjëꜙheˉ maˊ ääyˉ. 31Maˊ gaꜙjëëꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ dsaˉkyaayhˊheꜘ läꜙkoo gaꜙjmeeyꜘ, gaꜙjii ꜗ jwërte kiyhꜗ, mahꜗnaˊnääyˈ naˊjmeeyhˊ juuˈ kihꜗ rey haˉ läꜙ maˉlaꜗ.

32 ʼHeˉja gaꜙjmeeꜘ rey madaꜚ jaꜗ dsaˉ hñaaˉdsëꜗ heꜘ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: “Peerꜙ hñaaˉ hohꜘ hneˉdsaˉñʉʉhˉ. Gaꜙjmeenꜗ jøhˉ dsënꜙ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉmaˊ äähˉ kinꜙ, kihꜗ heˉmaˉchuuhˊ chaˉmiihˉ kyaahˊjnäꜘ.” 33 ¿Ja ˈ maˊ äähˉ jmɨɨˊ maˊ läˉñihꜘ hohꜘ kihꜗdsaˉkyaahˊ, läꜙkoo gaꜙläꜙñihꜘ dsënꜙ kyahꜗ hneˉ?34 Heˉja gaꜙläꜙlleeꜘ rey, gaꜙngëëyꜗ jaˊgooˉ pooˉmahꜗ llaˉkyaayꜙ jmɨɨˊ läꜙjiihˈ miˉhmaayhˋ läꜙjëꜙ heˉääyˉ.

35 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ:—Läꜙja kaˉlähꜘ jmeeꜗ Tääˋ kyaanꜙ hi gyaꜗ gyʉʉh

ˈ kyaahˊ hnähꜘ, cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙläꜙjøhꜙ hohꜘ hnähꜘkihꜗ heˉ hlɨɨhˈ heˉ maˉjmeeꜘ øøhꜗ hnähꜘ kyahꜗ.

19Gaꜙjähꜘ Jesús haˉ läꜙ laꜗ heˉ bee dsaˉ øøhꜚ(Mr. 10:1-12; Lc. 16:18)

1 Maˉngëëꜘ maˉkwaꜘ Jesús läꜙjëꜙ juu ˈ naˉ,yaꜙhëëyꜗ hwaꜗ Galilea, ngooyꜗ taꜙ hwaꜗ Judea, heˉhlaˉ taꜙ hngaahˋ jmɨɨˉ Jordán. 2 Jwëëꜘ dsaˉ gaꜙllaꜙlleꜗkaahˋ kiyhˈ hiꜙ gaꜙmiꜙhlääyꜘ läꜙjëëꜙ dsaˉdsaahˊ. 3 Jeeˊja gaꜙllaꜙnääꜗ kooꜘ kihꜗ Jesús ko llaa fariseo heˉmaˊ ka dsëyꜗ, gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ:

—¿Cheˊ chaˉ jwëˈ beeꜗ dsaˉ dsaˉmëꜘ kyaaꜗ , kihꜗwaˊheˉ chaˉ heˉ, heˉ saꜙ tɨhꜗ dsëyꜗ?

4Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—¿Cheˊ saꜙ maˉhehˉ hnähꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ: Hi

gaꜙjmääꜗ Dio läꜙ maˊ toˉnëˊ, hi mëꜘ, hi ñʉʉhˉgaꜙjmääyꜗ?

5Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ:—Kihꜗ heˉja baˊ, beeꜗ dsaˉñʉʉhˉ choˈjmiiˉ mahꜗ

dsaˉgyayꜙ kyaahˊ mëyˊ. Mahꜗ läꜙja , leeyꜘ jaa baˊjeeˊ läꜙuuyꜘ. 6 Ja hnɨɨhˈ moꜙsoꜙ laayꜗ uuꜗ, maˉlaayꜗjaa baˊ. Hehꜗ läꜙja , hi maˉlaaꜗ jaa kaah˜ Dio, saꜙlleˋ kihˈ llaayꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús.

7Mahꜗ gaꜙjähꜘ fariseo sɨɨyhꜙ Jesús:—¿Heˉlaˈ ja gaꜙjmeeꜘ Moisé madaꜚ chooyhꜗ jeˉ

mahꜗ beeꜗ dsaˉ mëˊ?8Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Kihꜗ heˉ chaahˉ hnähꜘ, heˉja baˊ ja gaꜙkwaꜘ

Moisé jwëˈ beehˈ hnähꜘ dsaˉmëꜘ kyaahꜗ hnähꜘ. Peroläꜙ maˊ toˉnëˊ saꜙ gaꜙlaꜗ läꜙja . 9 Heˉja jwëëhn˜hnähꜘ, hi beeꜗ dsaˉmëꜘ kyaaꜗ hiꜙ saꜙ chaˉ heˉ hlɨɨhˈ maˉjmeeyꜘ kyaahˊ jñahꜘ dsaˉñʉʉhˉ, mahꜗ kaayꜗjñahꜘ dsaˉmëꜘ, heˉ jmeeyꜙ dsoˊkyeˉ baˊ ja . Hiꜙläꜙja hi kaaꜗ dsaˉmëꜘ hi gaꜙbeeyꜗ heꜘ, heˉ jmeeyꜙdsoˊkyeˉ baˊ ja kaˉlähꜘ.

10Mahꜗ gaꜙchiihˊ jnäähꜗ discípulo kyaayꜗ:—Cherˊmahꜗ läꜙja laꜗ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ kyaahˊ

dsaˉmëꜘ, lluꜗ gaˊ laˈ heˉ saꜙ jeeꜗ dsaˉ gooˉ goˉte˜.11Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Jaꜙ läꜙjëëꜙ läꜙkëhˊ jmɨɨˊ heehꜙ juuˈ laˉ. Läꜙkëhˊ

jmɨɨˊ hi lleˋ kih ˈ heehꜙ baˊ. 12 Jëëhꜘ, chaa hi saꜙnaˉhñaaˈ jmɨˉngoꜗ kihꜗ waˊraˉ gaꜙläꜙchaayꜙ heˉjasaꜙ leꜘ jeeyꜗ gooyˉ. Hiꜙ chaa hi saꜙ naˉhñaa ˈjmɨˉngoꜗ kihꜗ, heˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ hñaaˉ dsëꜗ kiyhꜗ,heˉja saꜙ leꜘ jeeyꜗ gooyˉ. Hiꜙ chaa gaˊ jñahꜘ hi saꜙ llaꜙ dsëꜗ jeeyꜗ gooyˉ kihꜗ heˉ hnøøyꜗ jmeeyꜗ taˊheꜗkihꜗ Dio. Hi läꜙkëhˊ jmɨɨˊ heehꜙ, waˊ heeyhˉ juuˈ laˉ.

Gaꜙmiꜙjääꜗ Jesús gyʉʉˉ(Mr. 10:13-16; Lc. 18:15-17)

13 Ja gaˊ naˊjää dsaˉ gyʉʉˉ kyaaꜗ chaˊnëˊ Jesúsmahꜗ kyeyꜙ gooyˉ nëˊ kih ˈ gyʉʉˉ mahꜗ ngɨɨyꜗ kihꜗDio. Pero jnäähˈ discípulo kyaayꜗ gaꜙjʉʉhˊ jnäähꜗ kihꜗdsaˉ heꜘ. 14Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ jnäähˈ:

—Kwaˊ jwëꜗ yaˉnääꜘ gyʉʉˉ taꜙ laꜙ kinꜙ. Taꜙ haˉhnähꜘ kiyhꜗ, jëëhꜘ hi laaꜗ läꜙkoo gyʉʉˉ, hi heꜘ baˊjääꜗ Dio läꜙhihꜙ kihꜗ.

15 Maˉlaꜙ maˉkyeyˉ gooyˉ nëˊ kih ˈ gyʉʉˉ heꜘ,yaꜙhëëyꜗ jeeˊ ja .

Jaaˉ dsaˉ kwaa hi chaˉ kuuˊ gaꜙhlëëhꜘ kyaahˊJesús

(Mr. 10:17-31; Lc. 18:18-30)16 Jeeˊ ngooyˈ ja , jaꜗ jaa dsaˉ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:—Hneˉ hi laaꜗ taˉjwohꜗ lluuꜗ, ¿heeˉ hnøøꜗ jmeenˋ

mahꜗ tëëhnꜗ jeeˊ moꜙsoꜙ juunꜘ?17Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—¿Cheˊ ñehˊ hneˉ heˉ laanꜗ lluuꜗ? Jëëhꜘ niꜙ jaa

hi lluuꜗ saꜙ chaa , jaa Dio baˊ hi lluuꜗ. Cherˊmahꜗhnoohˉ tëëhꜗ jeeˊ moꜙsoꜙ juuhꜘ, ja miˉtehˋ läꜙjëꜙmadaꜚ kihꜗ Dio.

18—¿Heeˉ gaˊ ja miˊtenˋ? —gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ.Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Taꜙ jngëëhꜙ dsaˉ, taꜙ kaahꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ jñahꜘ,

taꜙ hɨɨ ꜘ kihꜗ dsaꜙ, taꜙ jmeeˉ dsooꜘ kihꜗ juuˈ taˉjuuˈ.19 Waˊ hnaahꜙ tääˋ kyaahˈ maaˋ kyaahˈ. Waˊ hnaahꜙdsaˉkyaahˊ läꜙkoo hnaahꜙ hñaahꜗ.

20Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ sɨɨyhꜙ:—Läꜙjëꜙ heˉ naˉ maˉmiˉtenˋ läꜙjiih ˈ maˊ mähnˈ.

¿Heeˉ gaˊ hnøøˈ jmeenˋ?21Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ kaˉlähꜘ:—Cherˊmahꜗ hnoohˉ leehꜘ lluuꜗ goˉte˜, gwaahˉ

goˉhnɨɨˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ kyahꜗ mahꜗ goˉkwëëhˋ hi täˉñeeꜘ. Läꜙja baˊ läꜙchaˉ chaˉmiihˉ kyahꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Ja gaˊ naꜙ ñeehˋ mahꜗ jmeenˊ ko jøhꜘ—gaꜙjähꜘ Jesús.

22Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ juuˈ ja , ngaayhꜗ tiˉmeehˉdsëyꜗ, jëëhꜘ, maˊ chayˉ chaˉmiihˉ kuuˊ. 23 Ja gaˊgaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ jnäähˈ:

—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, jaa dsaˉ chaˉkuuˊ, jwëëhˋ la ˈ kiyhꜗ heyhꜗ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ.24Koo kaˉlähꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, saꜙ gaˊ jwëëhˋ laˈ kihꜗjaa camey˜, ngëëꜘ toˉgwaˊ koo hmaˉkuuˊ läꜙkohꜘgaˊ heˉ hehꜗ jaa dsaˉ chaˉ kuuˊ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ.

25 Maˊ gaꜙnʉʉˊ jnäähꜗ hlëëyhꜙ läꜙja , gaꜙtoohˋjnäähꜗ jëë˜ dsahꜙ jnäähˈ, mahꜗ gaꜙchiihˊ jnäähꜗ:

—¿Hii baˊ lääꜘ ja ?26 Läꜙ maˉjëëy˜ ja jnäähˈ, gaꜙjäyhꜘ:—Heˉ laˉ, saꜙ läꜙkëhˊ dsaˉ jmɨɨˊ jmee ˈ, pero Dio

gaꜙläꜙjëꜙ baˊ liyhꜙ jmeeyꜗ.

San Mateo 19:27 20 San Mateo 20:2827 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ:—Maˉjäꜘ baˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ kyaaꜗ jnääh ˈ mahꜗ

jmeeˊ jnäähꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ hneˉ. ¿Heeˉ baˊ naˉhñahꜙ jnäähˈ?

28Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, waˊraˉ gaꜙtëꜘ

jeeˊ leꜘ hmëëꜘ läꜙjëꜙ goˉte˜, maˊja gyaꜙ Hi gaꜙlëëꜗ n-goꜗ laˉ jøøh ˈ jeeˊ jmeey ˈ hihꜙ. Hiꜙ läꜙjëëꜙ hnähꜘhi jmeeꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ, läꜙja kaˉlähꜘ nahˈ hnähꜘ nëˊ gyaꜙtoꜘ hmaˉsii˜ mahꜗ llah ˈ hnähꜘ taˊkih ˈ läꜙjëëꜙ gyaꜙtoꜘ nääꜗ dsaˉ Israel. 29 Läꜙjëëꜙ hi maˉtuuˉ dsëꜗ maˉhwëë chaˊnehꜙ kihꜗ, maˉbeeyꜗdsaˉmëꜘ øøyhꜚ dsaˉñʉʉhˉ øøyhꜚ, maˉbeeyꜗ choˈjmiiyˉ, maˉbeeyꜗ dsaˉmëꜘ kyaayꜗ, maˉbeeyꜗ jooyꜘ,maˉbeyꜗ hwaꜗ kiyhꜗ, cherˊmahꜗ gaꜙbeyꜗ läꜙjëꜙ heˉja kwaat˜ kinꜙ, hi heꜘ hyohꜙ hñaˉlooꜘ gaˊ läꜙkohꜘheˉ gaꜙjäꜘ kiyhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, hiꜙ läꜙja tëëyhꜗ jeeˊmoꜙsoꜙ juuyꜘ. 30 Pero jwëëꜘ hi yaˉnääꜘ toˉnëˊ, hi heꜘ jäꜗ këë . Hiꜙ jwëëꜘ hi yaˉnääꜘ këë , hi heꜘ leeꜘtoˉnëˊ.

20Juu ˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ hi hñaaˉ dsëꜗ

kyaahˊ dsaˉjʉʉˊ kyaayˈ1 ʼHeˉ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, jeeh ˈ kweeˉ

läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ jaa dsaˉjʉʉˊ chaˊnehꜙ hi ñeeˊtiih˜ goˉte ˈ naˊhnäähˉ hi jmeeꜗ taˊ jeeˊ naˉjnääˊchaahˈ wɨɨ jëhˈ kiyhꜗ. 2 Maˊ gaꜙläꜙeeꜙ kiyhꜗ kyaahˊläꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ haˉ läꜙkoo teꜗ miˉhmaayhˋ kihꜗkoo jmɨɨˊ taˊ, gaꜙcheeyꜗ jeeˊ naˉjnääˊ chaah ˈ jëh ˈkiyhꜗ. 3 Yaꜙhëëyꜗ kaˉlähꜘ ko hi ñuˈ taꜙlaꜙ tiih˜, jeeˊja gaꜙjëëyꜗ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeˊhmoohˊ hi saꜙ chaˉtaˊ kihˈ. 4Heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ: “Hnähꜘ kaˉlähꜘ goˉnääꜘhnähꜘ goˉjmeeˊ taˊ jeeˊ naˉjnääˊ chaah ˈ jëh ˈ kinꜙ.Miˊhmaahˋ baˊ jnäꜘ naˊteeˋ kyahˈ hnähꜘ.” Hiꜙ naˊnääˈ baˊ dsaˉ heꜘ. 5 Dsaˉjʉʉˊ heꜘ yaꜙhëëꜗ läꜙhmëëꜘ maˊgaꜙtëꜘ llaꜗ hyooꜙ, hiꜙ koo kaˉlähꜘ maˊ gaꜙtëꜘ ko hi hnëˉ taꜙ gaꜙhlooꜘ. Ja baˊ läꜙja gaꜙhëëyꜗ kihꜗ jñahꜘkaˉlähꜘ hi naˊjmeeꜘ taˊ kiyh ˈ. 6 Maˉngooꜗ gaꜙtëꜘko hi hñaꜘ, yaꜙhëëyꜗ kaˉlähꜘ mahꜗ gaꜙjnääyhꜙ jñahꜘgaˊ dsaˉ hi saꜙ chaˉ taˊ kihˈ. Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: “¿Heˉlaˈ täähˊ hnähꜘ jeeˊ laˉ läꜙtaa ˈ jmɨɨˊ mahꜗ saꜙ chaˉ taˊjmeehˉ hnähꜘ?” 7 Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ sɨɨyhꜙ:“Kihꜗ heˉ saꜙ chaa niꜙ jaa hi maˉkwëëhꜗ jnäähˈtaˊ, heˉja baˊ naˉ heˉ tøøhˊ jnäähꜗ jeeˊ laˉ.” Heˉjagaꜙjähꜘ dsaˉjʉʉˊ chaah ˈ jëh ˈ ja , sɨɨyhꜙ: “Goˉnääꜘhnähꜘ kaˉlähꜘ, goˉjmeeˊ hnähꜘ taˊ jeeˊ chaah ˈ jëh ˈkinꜙ. Miˊhmaahˋ baˊ jnäꜘ naˊteeˋ jñeehˈ hnähꜘ.”

8 ʼMaˊ gaꜙnʉʉˉ jmɨɨˊ ja , gaꜙjmeeꜘ dsaˉjʉʉˊ madaꜚkihꜗ hi maˊ jääꜙ moz˜, gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ: “Teeˋgaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˉnaˊjmeeꜘ taˊ, mahꜗmiˊhmaahˊjñeey ˈ naˊteeˋ kih ˈ koo jmɨɨˊ taˊ. Løøˋ kyaahˊ hi maˉnaˊnää ˈ këë goˉte˜ mahꜗ miˉllaa ˈ kyaahˊ hi maˉnaˊnää ˈ toˉnëˊ.” 9 Läꜙjëëꜙ hi gaꜙtaahˋ jmeeꜗtaˊ, maˉngooꜗ gaꜙtëꜘ ko hi hñaꜘ, yaꜙnääyꜗ maꜙ jaamaꜙ jaa gaꜙkoo ˈ jñee ˈ naˊteeˋ kih ˈ maꜙ koo jmɨɨˊtaˊ. 10 Ja gaˊ gaꜙllaꜙnääꜗ hi gaꜙtaahˋ toˉnëˊ naˊjmeeꜘtaˊ. Maˊ tëëyhˈ chaˉgaˊmiihˉ jñeeyˈ maˊ laayꜘ. Perogaꜙhyoyhꜗ ja baˊ kih ˈ koo jmɨɨˊ taˊ baˊ kaˉlähꜘ.11Maˊ gaꜙkooyˈ jñeeyˈ gaꜙløøyꜗ chaˉhääy˜ dsaˉjʉʉyˊ,12 gaꜙjäyhꜘ: “Hi maˉnaˊnääˈ këë goˉteˈ, gaꜙjmeeyꜘtaˊ koo hor˜ baˊ, mahꜗ ja baˊ kweeˉmaˉmiˉhmaahˊkiyhˈ läꜙkohꜘ teꜗ heˉmaˉmiˉhmaahˊ kyaa jnäähꜗ hi maˉjëëꜙ wɨɨꜘ chaˊhyooˉ läꜙtaa jmɨɨˊ”, gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ

dsaˉjʉʉˊ chaah ˈ jëh ˈ. 13 Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉjʉʉyˊsɨɨyhꜙ jaa hi tiˉchooꜙ juuˈ heꜘ: “Saꜙ chaˉ jmeenꜙhñaaˉ dsënꜙ kyahꜗ hneˉ omeꜚ. ¿Ja maˉtoohˋ jneˊ juuˈ kweeˉ heˉ miˊhmaahnˋ kyahˈ naˊteeˋ kihˈ koo jmɨɨˊtaˊ? 14Kii baˊ hneˉ jñeehˈ mahꜗ gwaahˉ kyahꜗ. Jëëhꜘläꜙnaˉ hyohˉ dsënꜙ maˉkwëëhnꜙ hi maˉhe˜ këëgoˉte ˈ, ja baˊ läꜙkoo teꜗ heˉ maˉkwëëhnꜙ hneˉ.15 ¿Cheˊ saꜙ naˉngën ˈ jwëꜗ jmeenˋ läꜙ hyohˉ dsënꜙkyaahˊ kuuˊ kinꜙ? ¿O cheˊ wɨɨꜘ hohꜘ kihꜗ heˉ jmeenꜙlluꜗ dsënꜙ?”, gaꜙjähꜘ dsaˉjʉʉˊ heꜘ. 16 Läꜙja leꜘ, hi yaˉnääꜘ këë , hi heꜘ leeꜘ toˉnëˊ. Hi yaˉnääꜘ toˉnëˊ,hi heꜘ jäꜗ këë . Jëëhꜘ, jwëëꜘ hi naˉteehˊ, peromiihˉ goˉteˈ baˊ hi naˉlleehˊ —gaꜙjähꜘ Jesús.

Ngooꜗ hnëˉ jiih˜ jmeeh˜ Jesús juuˈ heˉ juuyꜘ(Mr. 10:32-34; Lc. 18:31-34)

17 Maˊ hää Jesús jwë ˈ ngooyꜗ taꜙ Jerusalén,gaꜙtëëyhꜗ kahꜘ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ jnäähˈmahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙjnäähˈ:

18—Jëëˋ daˊ hnähꜘ, dsaˊnøøˈ jneˊ taꜙ Jerusalén. Jeeˊooꜙ ngëëꜗ dsaˉ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ jaˊgooˉ jmiˉdsaˉkaahˊ kyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley. Hi heꜘ bäähꜙ jnäꜘdsooˊ mahꜗ jngëëhꜗ dsaˉ jnäꜘ. 19 Ja gaˊ ngëëy ˈ jnäꜘjaˊgooˉ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu. Mahꜗ miˉkwayhꜗ jnäꜘ,jmiˊbaayꜗ jnäꜘ, ja gaˊ dsaˉtääyˋ jnäꜘ dsohꜘ hmaˉcruꜚ.Pero läꜙjiihnˊ kaˉlähꜘ gaˊ maˉhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊ.

Jacobo kyaahˊ Jwaaꜚ gaꜙngɨɨyꜘ heˉ gyayꜙ jwoo ˈkihꜗ Jesús

(Mr. 10:35-45)20 Ja gaˊ jaˈ mëˊ Zebedeo kyaahˊ läꜙuuꜘ jo ñʉʉyhꜚ,

gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ chaˊnëˊ Jesús mahꜗ gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ:21—¿Heeˉ jwɨɨhˈ jnäꜘ? —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.—Hihꜗ läꜙuuꜘ chihˉ kyaanꜙ, jmeeˊ madaꜚ dsaˉ-

taayhˋ kooꜘ kyahꜗ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jmeehˈ hihꜙ, jaajwooˈ raˉlluuꜗ kyahꜗ hiꜙ jñahꜘ jwooˈ raˉkëhˈ kyahꜗ —gaꜙjähꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ sɨɨyhꜙ Jesús.

22Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, sɨɨyhꜙ:—Saꜙ ñehˊ hnähꜘ heeˉ naˉ ngɨɨhˊ hnähꜘ. ¿Cheˊ

täähꜙ hnähꜘ jëëh ˈ hnähꜘ lliꜘwɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊ jëënꜚ?¿Cheˊ läˉbeꜘ hohꜘ hnähꜘ dsaˉngëëhꜘ hnähꜘ heˉ wɨɨꜘheˉ naꜗ gaˊ dsaˉngëënꜘ?

—Tääꜙ baˊ jnäähꜗ —gaꜙjäyhꜘ.23Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Maꜙraꜙ heˉ jëëh ˈ baˊ hnähꜘ lliꜘwɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊ

jëënꜚ, hiꜙ dsaˉngëëhꜘ hnähꜘ heˉ wɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊdsaˉngëënꜘ. Pero heˉ nahˈ hnähꜘ jwooˈ raˉlluuꜗ ojwooˈ raˉkëhˈ kinꜙ, saꜙ gaꜙtëënꜘ kwanˋ. Heˉ ja hyohꜙhi naˉlleehˊ kyaa Tääˋ kyaanꜙ baˊ ja .

24 Gyaaꜗ discípulo dsaˉkyaahˊ jnäähꜗ gaꜙläꜙlleeyꜘkyaahˊ läꜙuuꜘ hi heꜘ, maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ ja . 25 Ja gaˊgaꜙtëëꜗ Jesús kihꜗ läꜙjëëꜙ jnäähˈ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäähˈ:

—Ñehˊ baˊ hnähꜘ läꜙkoo jmeeꜙ dsaˉtaˊ hi jmeeꜙhihꜙ kihꜗ dsaˉgooyˈ, kaayh˜ läꜙ llaꜙ dsëyꜗ. Dsaˉkaahˊheꜘ kaah˜ läꜙ tëˉ dsëyꜗ dsaˉgooyˈ. 26 Pero jeeˊ kyahˈ hnähꜘ saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ jmeehˈ hnähꜘ läꜙja . Hi hnøøꜗ leeꜘ jøøh ˈ gaˊ kihˈ läꜙjëëꜙ hnähꜘ, hi heꜘ tëëjmeeꜗ taˊheꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ baˊ. 27Hi hnøøꜗ kaꜗ nëˊ kihˈjeeˊ läꜙjëëꜙ , hi heꜘ tëë jmeeyꜗ taˊheꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ baˊ.28 Jëëhꜘ, saꜙ maˉja˜ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ mahꜗ jmeeꜗdsaˉ taˊheꜗ kiyhꜗ, maˉjan˜ mahꜗ jmeenˋ taˊheꜗ kihꜗdsaˉ baˊ. Maˉjan˜mahꜗ kwaanꜚ hñiinꜙ juunꜘ, heˉ jakëëꜗ jmaˉ mahꜗ lääꜘ jwëëꜘ dsaˉ.

San Mateo 20:29 21 San Mateo 21:25Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús uuꜗ dsaˉtʉʉˊ(Mr. 10:46-52; Lc. 18:35-43)

29 Läꜙkoo maˊ gaꜙhwëëyˉ jwɨɨˉ Jericó, jwëëꜘjwërte dsaˉ maˊ chaaꜗ kaahˋ kiyh ˈ. 30 Maˊ täähˊ uuˈ dsaˉtʉʉˊ kooꜘ jwë ˈ. Läꜙkoo maˊ gaꜙnuuyꜘ ngooꜗJesús chaˊjwëꜗ ja , gaꜙløøyꜗ hlëëyhꜙ ki gaa , maˊjäyhꜘ:

—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, hneˉ hi laaꜗ saˊjuˉ kihꜗDavid, waˊ läˉñihꜘ hohꜘ kyaaꜗ jnäähˈ.

31Hiꜙ gaꜙjʉʉhꜗ dsaˉ kiyhꜗ, mahꜗ moꜙsoꜙ maˊ tooyhˈ mɨɨhˊ. Pero dsaˉtʉʉˊ heꜘ chaˉgaˊmiihˉ mɨɨhˊ maˊtooyh˜:

—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, saˊjuˉ kihꜗ David, waˊ läˉñihꜘhohꜘ kyaaꜗ jnäähˈ.

32 Ja gaˊ gaꜙnooˉ Jesús, mahꜗ gaꜙtëëyhꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:—¿Heeˉ hnoohˉ hnähꜘ jmeenˋ kyahˈ hnähꜘ?33Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉtʉʉˊ heꜘ sɨɨyhꜙ:—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, hnøøˉ jnääh ˈ läꜙjnäꜘ mɨ ˈnëˊ

jnäähꜗ.34 Gaꜙläꜙñihꜘ dsëꜗ Jesús kiyhꜗ, gaꜙsooyhꜗ mɨ ˈnëˊ

dsaˉtʉʉˊ heꜘ. Läꜙchahꜘ ja gaꜙläꜙjnäꜘ mɨ ˈnëyˊ. Hiꜙgaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ Jesús.

21Gaꜙheꜗ Jesús naˉdsëë burr˜ jwɨɨˉ Jerusalén(Mr. 11:1-11; Lc. 19:28-40; Jn. 12:12-19)

1 Ja gaˊ tëëy ˈ Jerusalén gaꜙnääyꜗ chʉʉhˊ jwɨɨˉBetfagé, kooꜘ kihꜗ mohꜘ Olivo. Heˉja gaꜙjmeeꜘ Jesúsmadaꜚ kihꜗ uuꜗ dsaˉkyaahˊ jnäähꜗ. 2Gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Goˉnääꜘ hnähꜘ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ heˉ nøøꜘ taꜙ chaˊnëˊ.Jeeˊ ooꜙ, jnäähꜙ hnähꜘ jaa burr˜ hyaaˋ hi naˉhñu-uhˊ hi jääꜙ gyʉʉˉ. Ja cheehˋ hnähꜘ mahꜗ yaˊjäähꜙhnähꜘ kinꜙ. 3 Cherˊmahꜗ chaa jaa hi gaꜙngɨɨꜘjuu ˈ kyahꜗ hnähꜘ, ja jwɨɨhꜘ hnihꜘ: “Jmeeꜙ biiꜗ kihꜗDsaˉjøøhˈ kyaaꜗ jnäähˈ baˊ laˉ, chahꜘ baˊ yaˊjää jnäähꜗkaˉlähꜘ”, jwɨɨhˈ hnihꜘ.

4 Läꜙja gaꜙlaꜗ mahꜗ läꜙteꜗ läꜙkoo gaꜙjähꜘ jaa hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ, läꜙ maˊ gaꜙjäyhꜘ:5 Chiihˊ dsaˉ hi täähˊ jwɨɨˉ Sión:“Jëëˋ daˊ, hii ꜚ Rey kyaahꜗ hnähꜘ jaꜗ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ.Hwaayˊ jwërte, naˉdsëëy˜ jaa burr˜,naˉdsëëy˜ jooꜘ burr˜ hyaaˋ hi tëë ka løøˈ.”

6Naˊnääˈ baˊ hi heꜘ, gaꜙjmeeyꜘ läꜙkoo teꜗ madaꜚheˉ gaꜙjmeeꜘ Jesús kiyhꜗ. 7 Naˊkyaayꜘ jaa burr˜hyaaˋ hi jääꜙ gyʉʉˉ, ja gaˊ gaꜙkyeˉ dsaˉhmɨɨhˉ kihꜗkaˊluuˊ burr˜ mähꜗ heꜘ mahꜗ gaꜙwɨɨꜗ Jesús. 8 Jwëëꜘjwërte dsaˉ maˊ täähˊ jeeˊ ngooyˈ ja . Ko llaa gaꜙjaꜗhmɨɨhˉ kihꜗ chaˊjwëꜗ hiꜙ jñahꜘ gaꜙhnäꜗ nɨɨhˋ hmaˉgaꜙjayꜗ chaˊjwëꜗ. 9 Dsaˉ hi maˊ chaaꜗ kaahˋ, kyaahˊhi gaꜙnääꜗ jääꜗ maˊ tooyh˜ chaˉmiihˉ mɨɨhˊ, maˊjäyhꜘ:

—¡Heˉ baˊ cheˉ lluuꜗ saˊjuˉ kihꜗ David! ¡Dio kyaahˊhi jaꜗ läꜙhihꜙ kiyhꜗ! ¡Heˉ baˊ cheˉ lluuꜗ hiꜙ jøøhˈ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ!

10 Läꜙkoo maˊ gaꜙheꜗ Jesús Jerusalén, läꜙkaa jeeˊjwɨɨˉ gaꜙchiꜗ gaꜙjwaaꜗ dsaˉ, maˊ ngɨɨyꜙ juuˈ:

—¿Hii baˊ naˉ?11Mahꜗ maˊ jähꜘ dsaˉ:—Hi naˉ heꜘ Jesús, jaa hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio

hi chaa Nazaret hwaꜗ Galilea.Gaꜙhwëëꜗ Jesús dsaˉ hi maˊ täähˊ hnɨɨꜙ jeeˊ chih

ˈ gwahꜙ(Mr. 11:15-19; Lc. 19:45-48; Jn. 2:13-22)

12 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙllooꜗ Jesús hoˊhneꜚ kihꜗgwahꜙ jʉʉhꜙ. Gaꜙhëëyꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ llaꜙhmoohˊ. Gaꜙsaaꜗ gaꜙjaayꜗ naˊmes˜ kihꜗ dsaˉ hi maˊmiˉsɨɨꜗ kuuˊ, hiꜙ gaꜙsaaꜗ gaꜙjaayꜗ jeeˊ nøøꜘ hmoohˊ kihˈ hi maˊ hnëë˜ juuˉ. 13Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Läꜙlaˉ lleˋ juu ˈ kihꜗ Dio: “Hneꜗ kinꜙ läꜙcheehneꜗ jeeˊ ngɨɨꜙ dsaˉ kihꜗ Dio.” Pero maˉjmeehˊ hnähꜘläꜙkoo tooˉ jeeˊ dsaˉtaahˋ dsaˉhɨɨ baˊ.

14 Jeeˊ maˊ chihˈ gwahꜙ jʉʉhˉ ja , yaꜙnääꜗ dsaˉtʉʉˊkyaahˊ dsaˉjluuhˊ chaˊnëˊ Jesús mahꜗ gaꜙmiꜙhlääyꜘ.15 Pero gaꜙläꜙlleeꜘ läꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ kaahˊ kyaahˊtaˉjwohꜗ kyaaꜗ ley maˊ gaꜙjëëyꜗ läꜙjëꜙ heˉ jʉhˉgaaheˉ gaꜙjmeeꜘ Jesús jeeˊ ja . Hiꜙ gaꜙläꜙlleeyꜘ kaˉlähꜘläꜙkoo maˊ gaꜙjëëyꜗ täähˊ chihˉ tooh˜ mɨɨhˊ kooꜘgwahꜙ ja :

—¡Heˉ baˊ cheˉ lluuꜗ hi laaꜗ saˊjuˉ kihꜗ David! —maˊ jähꜘ chihˉ heꜘ.

16Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉkaahˊ heꜘ sɨɨyhꜙ Jesús:—¿Cheˊ nuuhˉ, heeˉ naˉ hlëëhꜙ chihˉ täähˊ naˉ?—Nuuꜙ baˊ jnäꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús—. Hnähꜘ naꜙ cheˊ

saꜙ maˉhehˉ hnähꜘ jihˊkohꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ:Läꜙjëëꜙ chihˉpihˈ, läꜙkye hi tʉhꜘ,hneˉ Dio maˉmiˉtëëhˈ hnihꜘ kweeˉ haˉ läꜙ jmeeyꜗ

jʉʉhˉ kyahꜗ.17 Moꜙsoꜙ gaꜙjmääyꜗ he ˈ dsaˉ heꜘ. Yaꜙhëëꜗ Jesús

jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén ja , ngaayhꜗ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Beta-nia, jeeˊ ja gaꜙjäyꜘ.

Gaꜙjwäꜗ Jesús dsoˊjwɨɨꜘ kihꜗ chaahˈ higo(Mr. 11:12-14, 20-26)

18 Tiih˜ gaˊ jyohꜘ jmɨɨˊ, ñeeˊ kaˉlähꜘ Jesús taꜙ jwɨɨˉJerusalén. Peerꜙ jaꜗ kyoyhꜙ jeeˊ hääyˊ jwëꜗ. 19 Kooꜘjwëˈ jeeˊ ngooyˈ ja gaꜙjëëyꜗ koo chaahˈ higo. Mahꜗngooyꜗ naˊjëëyˉ cheˊ hɨɨꜚ mɨɨˈ. Maˊ gaꜙjëëyꜗ, niꜙ koomɨɨˈ saꜙ chaˉ hɨɨꜚ, maꜙlaꜙmooˉ jmahꜗ baˊ chooꜗ. Mahꜗgaꜙsɨɨyhꜙ chaahˈ hmaˉ ja :

—Jihˊkohꜘ moꜙsoꜙ hɨɨꜗ mɨɨˈ kyahꜗ hneˉ.Läꜙchahꜘ ja gaꜙläꜙkii ꜙ chaah ˈ higo ja . 20 Maˊ

gaꜙjëëˊ jnäähꜗ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ Jesús, gaꜙjëëˊ dsahꜙjnäähˈ, mahꜗ gaꜙjähˊ jnäähꜗ:

—¿Haˉ läꜙ maˉläˉkii ꜙ chahꜘ goˉte ˈ chaah ˈ higonaˉ?

21Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ jnäähˈ:—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, cherˊmahꜗ dsooꜘ

hohꜘ hnähꜘ hiꜙ saꜙ jmeeh ˈ hnähꜘ toꜗ hʉʉˊdsëˉ, jaꜙmaꜙlaꜙ heˉ laˉ leꜘ jmeeh ˈ hnähꜘ. Leꜘ jwɨɨh ˈ hnähꜘmohꜘ chihꜗ naˉ: “Jñuuhˊ jeeˊ naˉ, jwääꜙ hñaahꜗchaˊjmɨˉñeehꜚ”, hiꜙ läꜙja leꜘ. 22 Läꜙjëꜙ heˉ ngɨɨhˊhnähꜘ kihꜗ Dio, cherˊmahꜗ dsooꜘ hohꜘ hnähꜘ, hñahꜙbaˊ hnähꜘ.

Heˉ jaꜗ gyʉʉhˈ baˊ hihꜙ heˉ jmeeꜙ Jesús(Mr. 11:27-33; Lc. 20:1-8)

23 Läꜙkoo maˊ gaꜙllooꜗ Jesús jeeˊ chih ˈ gwahꜙjʉʉhꜙ gaꜙløøyꜗ miˉtëëyꜙ dsaˉ. Maˊ gaꜙllaꜙnääꜗchaˊnëyˊ dsaˉkaahˊ kyaa ˈ jmiˉdsaˉ, kyaahˊ dsaˉ-gyʉʉhˊ, gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ Jesús:

—¿Cheˊ chaˉ jwë ˈ kyahꜗ heˉ jmeehˉ läꜙjëꜙ heˉnaˉ? ¿Hii kihꜗ hihꜙ heˉ jmeehˉ läꜙnaˉ?

24Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Ngɨɨnˊ koo mɨˈjuuꜗ kyahꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ. Jeehˋ

daˊ hnähꜘ kinꜙ jääꜗ , ja gaˊ jwahnꜚ hi kihꜗ hihꜙ heˉjmeenꜙ läꜙlaˉ. 25 ¿Hii gaꜙjmeeꜘ hihꜙ heˉ gaꜙchaaꜗJwaaꜚ dsaˉ jmɨɨˉ, cheˊ Dio o cheˊ dsaˉñʉʉhˉ?

San Mateo 21:26 22 San Mateo 22:10Jeeˊ tääyhˊ ja maˊ llayꜙ juuˈ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ,

maˊ jäyhꜘ:—Cherˊmahꜗ gaꜙjähˊ jneˊ, hihꜙ kihꜗ Dio baˊ ja ,

Jesús jähꜙ: “¿Heˉlaˈ saꜙ gaꜙläꜙdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kiyhꜗgaˉ ja ?” 26 Hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙjähˊ jneˊ, jaꜗ hihꜙ kihꜗdsaˉ baˊ ja , hɨɨꜗ gooˉ jnänˋ kyaahˊ dsaˉ, jëëhꜘ, läꜙjëëꜙdsaˉ maˊ jmää kwaat˜ Jwaaꜚ maˊ laa ˈ jaa hi maˊngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio —maˊ jähꜘ dsaˉkaahˊ heꜘ.

27Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉkaahˊ heꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ Jesús:—Saꜙ ñeˊ jnäähꜗ.Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ kaˉlähꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Niꜙ jnäꜘ saꜙ jmeehnꜚ juuˈ hi gaꜙjmeeꜘ hihꜙ heˉ

jmeenꜙ heˉ laˉ.Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ uuꜗ chihˉñʉʉhˉ

28Heˉja gaꜙngɨɨꜘ Jesús juuˈ kiyhꜗ kaˉlähꜘ:—¿Heeˉ hʉʉˊdsëˉ jmeehˉ hnähꜘ kihꜗ heˉ jwahnꜙ

laˉ? Jaa dsaˉ maˊ chaa uuꜗ chihˉ kyaaꜗ . Gaꜙsɨɨyhꜙjaa chihˉ heꜘ: “Gyʉʉˉ kyaanꜙ, gohˈ naꜗ goˊjmeehˊtaˊ jeeˊ naˉjnääˊ chaah ˈ wɨɨ jëh ˈ kinꜙ.” 29 Heˉjagaꜙjähꜘ chihˉ heꜘ sɨɨyhꜙ jmiiyˉ: “Saꜙ hnoonꜗ nɨɨnˋ.”Ko hwëëꜘ gaˊ ja , gaꜙläꜙsɨɨꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ mahꜗngooyꜗ. 30 Ja gaˊ gaꜙtëëyhꜗ hi jaa heꜘ, gaꜙjmeeyꜘmadaꜚ kiyhꜗ läꜙkoo gaꜙjmeeyꜘmadaꜚ kihꜗ hi toˉnëˊheꜘ. Jooyꜘ heꜘ gaꜙjähꜘ: “Neeꜗ tääˋ, nɨɨˋ baˊ jnäꜘ.” Mahꜗsaꜙ ñeeyˊ. 31 ¿Hii jaa jeeˊ läꜙuuꜘ gaꜙjmeeꜘ läꜙ hnøøꜗjmiiyˉ?

Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ:—Hi toˉnëˊ baˊ.Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ. Läꜙjëëꜙ hi koo

kuˊsɨhˉ kyaahˊ hyaaˋ hi gaꜙnääˊ kyaahˊ waˊ hi chaˉhi , dsaˉtaahˋ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ jääꜗ gaˊ läꜙkohꜘgaˊ hnähꜘ. 32 Jëëhꜘ jaꜗ Jwaaꜚ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ, maˊmiˉjnääyꜙ haˉ läꜙ maˊ goˊtaahˊ hnähꜘ kyaahˊ heˉ lluꜗmahꜗ saꜙ gaꜙläꜙheehꜘ hnähꜘ kiyhꜗ. Pero dsaˉ hi kooˈ kuˊsɨhˉ kyaahˊ hyaaˋ hlëëh ˈ heꜘ gaꜙläꜙheeyꜘ kiyhꜗ.Maꜙkeꜙ gaꜙjëëhˋ hnähꜘ gaꜙläꜙheeꜘ dsaˉ kihꜗ Jwaaꜚ ,pero niꜙ läꜙja saꜙ gaꜙläꜙdsaa hohꜘ hnähꜘ miihˉmahꜗ maˊ läꜙheehꜘ hnähꜘ kiyhꜗ.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ dsaˉ hi gaꜙhøøꜘ taˊkihˈ jñahꜘ

(Mr. 12:1-12; Lc. 20:9-19)33 ʼNʉʉˉ daˊ hnähꜘ jyohꜘ juu ˈ naˉhmääˊ. Maˊ

chaa jaa dsaˉjʉʉˊ hi gaꜙtääꜗ koo nääꜗ chaah ˈwɨɨ jëhˈ. Gaꜙjneyꜘ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ , gaꜙmiꜙlluyꜗ jeeˊ maˊhwëëyˈ jmɨhˈ mɨˈjëhꜗ ja . Gaꜙchiyhꜘ koo naˊhyahˉheˉ ñiiꜘ jeeˊ gaꜙwɨɨꜗ dsaˉ hi gaꜙtaahˋ gaꜙhøøꜘ jeeˊnaˉjnääˊ chaahˈ jëhˈ. Maˊ gaꜙlaꜗ heˉ ja , gaꜙtooyhˉgooˉ dsaˉ heˉ høøyꜗ maꜙ toꜗ dsaahˋ. Ja gaˊ yaꜙhëëyꜗngooyꜗ ʉʉꜘ. 34 Maˊ gaꜙllooꜗ jii kihꜗ mɨ ˈjëhꜗ ja ,gaꜙcheeyꜗ moz˜ kyaayꜗ jeeˊ maˊ täähˊ dsaˉ høøꜙ taˊkiyh ˈ mahꜗ maˊ kooyꜙ heeyꜚ heˉ maˊ tëëyˉ. 35 Maˊgaꜙllaꜙnääꜗ moz˜ heꜘ jeeˊ naˉjnääˊ chaah ˈ wɨɨ jëh ˈkihꜗ dsaˉjʉʉyˊ, dsaˉ hi maˊ täähˊ høøꜙ heꜘ gaꜙjneyꜘjwëˈ kihꜗ moz˜ heꜘ. Ko llaa gaꜙjmiˊ gaꜙbaayꜗ, jñahꜘgaꜙjngëëyhꜗ goˉte˜, hi jñahꜘ ko llaa gaꜙteyꜗ kuuˊkih ˈ. 36 Gaꜙcheeyꜗ läꜙhmëëꜘ jñahꜘ gaˊ moz˜, jwëëꜘgaˊ läꜙkohꜘ gaˊ hi gaꜙcheeyꜗ toˉnëˊ. Ja baˊ läꜙjagaꜙjmeeyꜘ kihꜗ hi heꜘ. 37 Jeeˊ gaꜙdsaaꜗ gaꜙcheeyꜗjooyꜘ. Maˊ jmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ: “Goꜚ jmeeˈ gaˊ dsaˉ ooꜙheˈ kihꜗ chihˉ kyaanꜙ laˉ”. 38Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ hi maˊhøøꜙ chaahˈ jëhˈ ja , jaꜗ chihˉ heꜘ, gaꜙtaayhˋ gaꜙllayꜘjuuˈ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ: “Hi ooꜙ naˉ, hi jäꜗ kyaahˊ

taˊ jnänˋ. Waˊ jngëëhˊ jnihꜘ mahꜗ jänˊ kyaahˊ heeyꜚheˉ maˊ tëëyˉ.” 39 Heˉja gaꜙsaahꜗ dsihꜘ. Gaꜙlleeyˉtaꜙ kaˊhneꜚ jeeˊ maˊ naˉjnääˊ chaah ˈ jëh ˈ ja , mahꜗgaꜙjngëëhꜗ dsihꜘ. 40Waˊraˉ gaꜙllooꜗ dsaˉjʉʉˊ chaahˈjëhˈ ja , ¿heeˉ baˊ jmeeyˈ kihꜗ dsaˉ hi jmeeꜙ taˊ kiyhˈ heꜘ, laahꜘ hnähꜘ? —gaꜙjähꜘ Jesús.

41Mahꜗ gaꜙjeeyhˉ kihꜗ Jesús:—Saꜙ läꜙñihꜘ dsëꜗ jngëëyhˈ dsaˉ hi hñaaˉ dsëꜗ heꜘ,

mahꜗ tooyhꜙ gooˉ jñahꜘ hi jmeeꜗ taˊ kiyhˈ. Hi heꜘbaˊ ngëë ˈ mɨ ˈjëhꜗ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jii heˉ chooyhꜗ —gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ Jesús.

42Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ kaˉlähꜘ:—¿Cheˊ jihˊkohꜘ saꜙ maˉhehˉ hnähꜘ juuˈ kihꜗ Dio

jeeˊ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ?:Ja baˊ kuuˊ heˉ saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ tëꜙhyahꜙ,heˉja baˊ gaꜙjäꜘ läꜙkoo mɨ ˈkuuˊ heˉ kyeˉ dsaˉ

toˉnëˊ kihˈ koo hneꜗ jʉʉhˉ.Dio baˊ heꜘ hi gaꜙjmeeꜘ läꜙja ,heˉja dsaa dsëˉ jneˊ, gaꜙjähꜘ Jesús.

43 ʼHeˉja jwëëhn˜ hnähꜘ, jñuhꜗ Dio taˊ heˉ maˉ-naˉhñaahˊ hnähꜘ jmeehˈ mahꜗ tooyhꜙ gooˉ jñahꜘ hi jmeeꜙ taˊ läꜙlleˋ kihˈ. 44Hi tähꜙ nëˊ kuuˊ ja , hi heꜘchʉˉjøøꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗ. Hiꜙ waˊraˉ gaꜙtohꜘ kuuˊ janëˊ kihˈ dsaꜙ, jleeyhꜘ goˉte˜.

45 Läꜙ maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ läꜙ dsoo˜ heˉ gaꜙhlëëhꜘJesús, läꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ kaahˊ heꜘ kyaahˊ dsaˉ fariseogaꜙtahꜘ dsëyꜗ heˉ gaꜙhlëëhꜘ Jesús kiyhꜗ kyaahˊ juuˈ naˉhmääˊ ja . 46 Maˊ hnoohˉ dsaˉkaahˊ heꜘ haˉläꜙ jeeˊ maˊ saayh ˈ Jesús. Pero maˊ goyhꜙ kyaahˊdsaˉ, jëëhꜘ maˊ jmää dsaˉ kwaat˜ Jesús laayꜗ jaahi ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio.

22Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ jmɨɨˊ jeeˊ dsaˉjeeꜘ gooˉ

dsaˉ(Lc. 14:15-24)

1 Koo kaˉlähꜘ gaꜙhlëëhꜘ Jesús juu ˈ naˉhmääˊ,gaꜙjäyhꜘ:

2 —Heˉ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, jeeh ˈ kweeˉläꜙkoo gaꜙjmeeꜘ jaa rey hi gaꜙjmeeꜘ koo jmɨɨˊmaˊ gaꜙjeeꜘ gooˉ chihˉ kyaayꜗ. 3 Gaꜙcheeyꜗ moz˜mahꜗ dsaˉtëëyhꜙ läꜙjëëꜙ hi maˉnaˉlaꜚ juuˈ yaˉnääꜘjmɨɨˊ kihˈ hi dsaˉjeeꜘ gooˉ. Pero niꜙ jaa dsaˉ heꜘ saꜙgaꜙhiiꜗ maˊ yaˉnääꜘ. 4Gaꜙtëꜘ toꜗ jiih˜ gaꜙcheeyꜗ jñahꜘgaˊ moz˜ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: “Chiihˊ hi maˉnaˉlaꜚ juuˈyaˉnääꜘ, maˉnaˉlaꜚ baˊ maˈ heˉ kuyhꜙ. Maˉjmeenꜗmadaꜚ maˉjngëëhꜙ dsaˉ kyaˊ kyaahˊ jñahꜘ gaˊ jahꜘhi gaꜙmiꜙgyan ˈ. Yaˉnääꜘ hnähꜘ ja , jeeˊ leꜘ jmɨɨˊkih ˈ hi jeeꜘ gooˉ, jëëhꜘ, gaꜙläꜙjëꜙ baˊ maˉnaˊlluˋ.”5 Pero dsaˉ hi maˉnaˉteehˊ heꜘ saꜙ gaꜙjmeeꜘ heˈ. Gaꜙnääyꜗ jeeˊ jyohꜘ baˊ. Jaa heꜘ ñeeˊ naˊjëëˉhwaꜗ kihꜗ. Jñahꜘ heꜘ ñeeˊ jeeˊ nøøꜘ hmoohˊ kiyh ˈ.6Hi jñahꜘ heꜘ gaꜙsaayhꜗ moz˜ kyaaꜗ rey, gaꜙjmeeyhꜙmahꜗ gaꜙjngëëyhꜗ. 7 Läꜙ maˊ gaꜙlloohꜗ juuˈ kihꜗ rey,gaꜙläꜙlleeyꜘ jwërte. Gaꜙcheeyꜗ hløøꜘ kyaayꜗ mahꜗgaꜙmiꜙllaayˉ läꜙjëëꜙ hi gaꜙjngëëhꜗ moz˜ kyaayꜗ,läꜙjiihˈ gaꜙjëyꜘ goˉte˜ jeeˊ jwɨɨˉ kihꜗ hi heꜘ. 8Mahꜗgaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ moz˜ kyaayꜗ: “Gaꜙläꜙjëꜙ baˊ maˉ-naˊlluˋ kih ˈ jmɨɨˊ, pero läꜙjëëꜙ hi maˉnaˉteehˊ heꜘmoꜙsoꜙ hehꜗ yaˉnääyꜘ jeeˊ laˉ. 9 Naꜗ goˉnääꜘ hnähꜘläꜙkaa chaˊjwëꜗ jʉʉhˉ. Läꜙ jahꜘ hi jeehꜙ hnähꜘteehˈ mahꜗ yaˉnääyꜘ jeeˊ jmɨɨˊ laˉ.” 10 Läꜙchahꜘ jagaꜙhwëë läꜙjëëꜙ moz˜ heꜘ läꜙkaa chaˊjwëꜗ mahꜗgaꜙjøøyhˉ läꜙ jahꜘ miihˉ hi gaꜙjnääyhꜙ baˊ, hi lluuꜗ

San Mateo 22:11 23 San Mateo 23:1hi hlëëhˈ, läꜙjwëꜘ jeeˊ gaꜙkahˈ gaꜙläꜙkaa chaˊnehꜙjeeˊ tëˉ jmɨɨˊ.

11 ʼMaˊ gaꜙheꜗ rey jeeˊ täähˊ läꜙjëëꜙ hi naˉteehˊheꜘ, gaꜙjëëyꜗ jaa dsaˉñʉʉhˉ hi saꜙ maˊ kyehˊhmɨɨhˉ heˉ laꜗ kihꜗ jmɨɨˊ ja . 12 Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:“Omeꜚ, ¿haˉ läꜙ maˉheh˜ jeeˊ laˉ mahꜗ saꜙ kyehˊhmɨɨhˉ heˉ laꜗ kihꜗ jmɨɨˊ laˉ?” Pero dsaˉ heꜘ,gaꜙgyayˉ tiˊsɨhꜘ baˊ. 13 Ja gaˊ gaꜙjmeeꜘ rey madaꜚkihꜗ hi maˊ jmeeꜙ taˊheꜗ chaˊnehꜙ ja : “Hñʉʉꜘ hnähꜘgooˉ tɨɨyˊmahꜗ jwääꜙ hnähꜘ taꜙ kaˊhneꜚ jeeˊ naˉhoo .Jeeˊ ja kɨˊhooyhꜗ mahꜗ jʉʉyꜗ chaˉjayˊ.” 14 Jëëhꜘ jwëëꜘhi naˉteehˊ, pero miihˉ goˉteˈ baˊ hi naˉlleehˊ.

Kwaat˜ kihꜗ kuˊsɨhˉ(Mr. 12:13-17; Lc. 20:20-26)

15 Ja gaˊ gaꜙnääˋ dsaˉ fariseo mahꜗ gaꜙtaayhˋ juuˈkweeˉ. Läꜙ taa gaˊ gaꜙjmeeyꜘ haˉ läꜙ jeeˊ maˊ kaahˈ juu ˈ kihꜗ Jesús. 16 Heˉja gaꜙcheeyꜗ dsaˉkyaayhˊko jøhꜘ kyaahˊ dsaˉ kyaaꜗ Herode mahꜗ naˊhlëëyhˊkyaahˊ Jesús, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Taˉjwohꜗ, ñeˊ baˊ jnäähꜗ, hneˉ hlëëhˊ ju ˈdsooꜘjmahꜗ baˊ, kyaahˊ juˈdsooꜘ baˊ miˉtëëhˈ dsaˉ haˉ läꜙlaꜗ jwëꜘ kihꜗ Dio. Hiꜙ saꜙ gahꜗ kyaahˊ niꜙ jaa , jëëhꜘsaꜙ kyehˊ kwaat˜ haˉ läꜙ laaꜗ läꜙjaa läꜙjaa dsaˉ.17 Chiihˊ daˊ jnäähꜗ ja , haˉ läꜙ laahꜘ hneˉ: ¿Cheˊ lluˈ heˉ miˊhmaahˊ jneˊ kuˊsɨhˉ kihꜗ dsaˉtaˊ César o saꜙlluꜗ?

18 Pero Jesús kyʉʉyh˜ baˊ hʉʉˊdsëˉ hlɨɨhˈ heˉ maˊjmeeꜙ dsaˉ heꜘ, heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Heˉ baˊ cheˉ taˉjuuh ˈ hnähꜘ. ¿Heˉla ˈ kahˉhnähꜘ dsënꜙ? 19 Heehˋ daˊ jnäꜘ haˉ läꜙ laꜗ kuuˊ heˉkwahˉ hnähꜘ kihꜗ kuˊsɨhˉ.

Mahꜗ gaꜙheeyhꜗ koo kuuˊ. 20 Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ:

—¿Hii kihꜗ heehꜚ tooꜙ laˉ? ¿Hii kihꜗ jmɨɨˉnaˉsɨɨˉ laˉ?

21Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ:—Kihꜗ César baˊ naˉ.Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ kaˉlähꜘ:—Heˉ laꜗ kihꜗ César, kwëëhˋ baˊ César. Heˉ laꜗ kihꜗ

Dio, kwëëhˋ baˊ Dio.22 Maˊ gaꜙnuuyꜘ juu ˈ ja , gaꜙtaayhˋ jëë˜ dsayhꜙ.

Moꜙsoꜙ gaꜙjmääyꜗ heˈ Jesús, gaꜙnääˋ bihꜗ kiyhꜗ.Gaꜙngɨɨꜘ dsaˉ juuˈ haˉ läꜙ leꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ

läꜙjiihˊ hi naˉjuuˊ(Mr. 12:18-27; Lc. 20:27-40)

23 Ja baˊ jmɨɨˊ ja naˊnää ˈ dsaˉ saduceo naˊjëëyˉJesús. Dsaˉ heꜘ naˉ, saꜙ maˊ heeyꜘ heˉ läꜙjiihˊ dsaˉjeeˊ kih ˈ hi naˉjuuˊ. Mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juu ˈ kiyhꜗ,gaꜙjäyhꜘ:

24 —Taˉjwohꜗ, gaꜙsɨɨꜘ Moisé jnänˋ kyaahˊ juu ˈlaˉ. Waˊraˉ gaꜙjuuꜗ jaa dsaˉñʉʉhˉ hi saꜙ chaajooꜘ , dsaˉñʉʉhˉ øøhꜚ hlɨɨꜘ heꜘ, lleˋ kih ˈ tëëyꜙdsaˉmëꜘ mahꜗ läꜙchaa jooꜘ sɨɨyhˊ hi leeꜘ kwaat˜kyaaꜗ hlɨɨꜘ øøyhꜚ. 25 Gaꜙläꜙchaaꜙ jeeˊ kyaa ˈ jnäähꜗgyeeꜗ dsaˉñʉʉhˉ jaa baˊ choꜗjmiiyˉ. Hi toˉnëˊheꜘ gaꜙkaaꜗ dsaˉmëꜘ pero chahꜘ baˊ gaꜙjuuyꜗ. Saꜙgaꜙläꜙchaaꜙ jooyꜘ heˉja gaꜙjäꜘ mëyˊ kyaahˊ jeeˊgaꜙtëꜘ uuꜗ dsaˉñʉʉhˉ øøyhꜚ. 26 Ja baˊ läꜙja gaꜙlaꜗkihꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ uuꜗ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ, hiꜙ kihꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘuuˉ kaˉlähꜘ, läꜙjiih ˈ gaꜙdsaaꜗ gaꜙjuuꜗ läꜙjëëꜙ gyeeꜗ .27 Jeeˊ gaꜙdsaaꜗ goˉte˜ gaꜙjuuꜗ hñiiꜘ dsaˉmëꜘ kaˉlähꜘ.28 Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ läꜙjiihˊ dsaˉ ja , ¿hii kihꜗ jeeˊläꜙjëëꜙ gyeeꜗ leeꜘ kyaaꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ? Jëëhꜘ, gaꜙläꜙjëëꜙ

gyeeꜗ baˊ gaꜙläꜙkyaayhˋ —gaꜙjähꜘ dsaˉ saduceo sɨɨyhꜙJesús.

29Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Naˉheeꜚ hohꜘ baˊ hnähꜘ naˉ, jëëhꜘ, saꜙ kyuuh˜

hnähꜘ läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio, niꜙ saꜙ kyuuh˜hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ beꜘ kiyhꜗ. 30 Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊläꜙjiihˊ hi maˉnaˉjuuˊ, niꜙ jaa dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉmoꜙsoꜙ jeeꜗ gooˉ. Maˊja leeyꜘ läꜙkoo laaꜗ ángelehi täähˊ gyʉʉhˈ. 31 Pero heˉ läꜙjiihˊ dsaˉ hi maˉ-naˉjuuˊ, cheˊ saꜙ maˉhehˉ hnähꜘ läꜙkoo gaꜙhlëëhꜗDio hnähꜘ, läꜙ maˊ gaꜙjäyhꜘ: 32 “Jnäꜘ laanꜗ Dio kyaaꜗAbraham, Dio kyaaꜗ Isaac, Dio kyaaꜗ Jacob”, gaꜙjähꜘDio sɨɨyhꜙ Moisé. Heˉ gaꜙjäyhꜘ läꜙja , saꜙ naˉjuuˊdsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ heꜘ kihꜗ Dio, jëëhꜘ Dio jnänˋlaayꜗ Dio kyaaꜗ hi naˊjiihꜙ baˊ.

33 Läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ juu ˈ laˉ, gaꜙtaayhˋ jëë˜dsayhꜙ haˉ läꜙ laꜗ nʉʉhꜚ heˉ maˊ kwaꜙ Jesús.

Nʉʉhꜚ heˉ kyeeꜘ gaˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëꜙ(Mr. 12:28-34)

34 Läꜙkoo maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ fariseo gaꜙjneꜘ Jesúshooˊ dsaˉ saduceo, heˉja gaꜙtaayhˋ juu ˈ kweeˉ.35 Läꜙja , jaa hi maˊ kyʉʉh˜ lluꜗ ley gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ Jesús mahꜗ maˊ kayˈ dsëyꜗ:

36—Taˉjwohꜗ, ¿heeˉ koo jeeˊ läꜙjëꜙ heˉ lleˋ nëˊ leykyeeꜘ gaˊ miihˉ?

37Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Waˊ hnaahꜙ Dio kyaahꜗ läꜙkaa tuhˉhohꜘ, kyaahˊ

läꜙjëꜙ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ. 38 Heˉ laˉ baˊ nʉʉhꜚ heˉ laꜗtoˉnëˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëꜙ. Saꜙ chaˉ gaˊ heˉ kyeeꜘ läꜙkohꜘgaˊ heˉ laˉ. 39 Hiꜙ chaˉ gaˊ jyohꜘ heˉ jeeh ˈ kweeˉkyaahˊ heˉ laˉ. Waˊ hnaahꜙ dsaˉkyaahˊ läꜙkohꜘhnaahꜙ hñaahꜗ. 40 Kihꜗ läꜙtoꜘ nʉʉhꜚ laˉ gaꜙhwëëˉläꜙjëꜙ ley kyaahˊ heˉ gaꜙhlëëhꜘ läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗjuuˈ kihꜗ Dio.

Hi kihꜗ jaꜗ hi laaꜗ Cristo(Mr. 12:35-37; Lc. 20:41-44)

41 Taˊko jiih ˈ maˊ täähˊ fariseo ko jøhꜘ jeeˊ ja ,gaꜙngɨɨꜘ Jesús juuˈ kiyhꜗ:

42 —¿Heeˉ hʉʉˊdsëˉ jmeehˉ hnähꜘ kihꜗ Cristo?¿Hii kihꜗ saˊjuˉ laayꜗ? —gaꜙjähꜘ Jesús.

—Saˊjuˉ kihꜗ David baˊ heꜘ —gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘsɨɨyhꜙ.

43Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—¿Haˉ läꜙja David hi maˊ jøøꜙ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ, maˊ

tëëyh˜ “Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ?”, läꜙ maˊ gaꜙjäyhꜘ läꜙlaˉ:44Gaꜙjähꜘ Dio gaꜙsɨɨyhꜙ Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ:“Naꜘ jwooˈ raˉlluuꜗ kinꜙ laˉ,läꜙjiih ˈ lloo˜ jmɨɨˊ llaanꜚ hʉʉˊ tɨɨhˊ läꜙjëëꜙ hi

naˉhøøhˊ kyahˈ.”45 ¿Haˉ läꜙja laaꜗ Cristo saˊjuˉ kihꜗ David gaˉ ja ,cherˊmahꜗ hñiiꜘ David gaꜙjähꜘ kihꜗ Cristo: “Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ”?

46Niꜙ jaa saꜙ gaꜙlɨhꜗ maˊ jeehꜙ juuˈ kiyhꜗ. Ja jiihˈ moꜙsoꜙ gaꜙtuuˉ dsëyꜗ maˊ ngɨɨyˈ jyohꜘ gaˊ juuꜗ kihꜗJesús.

23Saꜙ gaꜙtoohˉ Jesús taˊ kihˈ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊ

fariseo(Mr. 12:38-40; Lc. 11:37-54; 20:45-47)

1 Kweeˉ baˊ gaꜙhlëëhꜗ Jesús jnääh ˈ kyaahˊ dsaˉ,gaꜙjäyhꜘ:

San Mateo 23:2 24 San Mateo 23:39

2 —Läꜙjëëꜙ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊ fariseogaꜙkooy ˈ nëˊ kih ˈ Moisé. 3 Ja jmeehˉ hnähꜘ läꜙjëꜙheˉ jäyhꜘ, hiꜙ ja miˉtehˋ hnähꜘ kaˉlähꜘ. Pero taꜙjmeeˉ hnähꜘ läꜙkoo jmeeyꜙ. Jëëhꜘ, koo hlëëhꜙ bihꜗmahꜗ saꜙ jmeeyꜙ. 4 Kyaayˉ dsaˉ løø ˈ hiiˉ heˉ saꜙläꜙkëhˊ dsaˉ jmɨɨˊ kaˈ, pero hñiiyꜘ niꜙ ko hi pihˈ saꜙkwayꜗ beꜘ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ kyaahˊ koo mɨˈchaˊgooyˉgaˊ kwayꜙ beꜘ. 5 Läꜙjëꜙ heˉ jmeeyꜗ ja , jmeeyꜙ haˉ läꜙjeeˊ jëë ˈ dsaˉ kiyhꜗ. Tɨh˜ dsëyꜗ naˉgyohꜘ chaˊkyeyˈkyaahˊ luˊkyooyꜘ jwɨˊ saˊhmɨɨhˉ huꜘ heˉ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio. Chaˊhooˊ saˊhmɨɨhˉ kiyhꜗ jmeeyꜙ kyooˉsaˊhlohꜗ. 6 Tɨh˜ dsëyꜗ dsaˉtaayhˋ jeeˊ la ˈ lluꜗ gaˊmiihˉ jeeˊ kuhˉ dsaˉ hi täähˊ jmɨɨˊ, läꜙja jmeeyꜙkaˉlähꜘ nehꜙ gwahꜙ. 7 Tɨh˜ dsëyꜗ jmeeꜗ dsaˉ Diokiyhꜗ chaˊjwëꜗ jʉʉhˉ, mahꜗ tëëhꜗ dsihꜘ taˉjwohꜗ.8 Pero hnähꜘ, taꜙ heehˋ hnähꜘ heˉ tëëhꜗ dsaˉ hnähꜘtaˉjwohꜗ, jëëhꜘ jaa baˊ laa ˈ taˉjwohꜗ kyaahꜗ hnähꜘ.Hiꜙ koo baˊ laaˈ läꜙjëëꜙ dsaˉ. 9 Taꜙ tëëhꜙ hnähꜘ Tääˋniꜙ jaa hi täähˊ nëˊ hwaˈ laˉ, jëëhꜘ jaa baˊ hi laaꜗTääˋ jnänˋ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ. 10Taꜙ kwaˉ hnähꜘjwëˈ heˉ tëëhꜗ dsaˉ hnähꜘ taˉjwohꜗ, jëëhꜘ jaa baˊ hi laaꜗ taˉjwohꜗ kyaahꜗ hnähꜘ, hi heꜘ heꜘ Cristo. 11Hi jøøhˈ gaˊ kyahˈ hnähꜘ, waˊ jmeeyꜘ taˊheꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙbaˊ. 12 Jëëhꜘ, hi jmää hñiiꜘ jøøhˈ, hi heꜘ jäꜗ taꜙ hwaꜗgoˉte˜. Hi jmää hñiiꜘ hwaa , hi heꜘ baˊ leeꜘ jøøhˈ.

13 ʼJwɨɨ˜ baˊ hnähꜘ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊfariseo. Hnähꜘ hi taˉjuu ˈ. Jnehˉ hnähꜘ jwë ˈ kihꜗdsaˉ mahꜗ saꜙ dsaˉtaayhˋ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ. Niꜙhnähꜘ saꜙ dsaˉtaahˋ hnähꜘ niꜙ saꜙ kwahˈ hnähꜘ jwëˈdsaˉtaahˋ jñahꜘ hi hnøøꜗ. 14 Jwɨɨ˜ baˊ hnähꜘ taˉjwohꜗkyaaꜗ ley kyaahˊ fariseo. Hnähꜘ hi taˉjuuˈ. Jñuuhˊhnähꜘ hneꜗ kihꜗ dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ. Mahꜗ ko taa gaˊjmeehˉ hnähꜘ hlëëhˊ hnähꜘ kiˉwëëꜘ kyaahˊ Dio. Kihꜗheˉ naˉ naˉ cheeꜗ Dio chaˉgaˊmiihˉ wɨɨꜘ nëˊ kyahˈhnähꜘ.

15 ʼJwɨɨ˜ baˊ hnähꜘ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊfariseo. Hnähꜘ hi taˉjuuˈ. Gaꜙnäähˊ hnähꜘ läꜙkaanëˊ jmɨˉñeehꜚ läꜙkaa hwaꜗ hnoohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ jeeˊleehꜙ hnähꜘ dsaˉ hi saꜙ maˉheehˉ kihꜗ Dio. Waˊraˉgaꜙlëëhꜙ hnähꜘ, jmäähꜙ hnähꜘ hlëëyhˈ chaˉgaˊmiihˉmahꜗ dsaˉnääyꜗ chaˊjeˉ toꜗ juhꜙ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ hnähꜘ.

16 ʼJwɨɨ˜ baˊ hnähꜘ, hnoohˉ hnähꜘ kahˈ hnähꜘ nëˊkihˈ dsaꜙ, pero hi tʉʉˊ baˊ hnähꜘ. Mahꜗ jwahꜘ hnähꜘ:“Hi tää hñiiꜘ kyaahˊ gwahꜙ, saꜙ jmeeꜙ biiꜗ miˉteyꜗjuuˈ kiyhꜗ. Pero cherˊmahꜗ hi gaꜙtää hñiiꜘ kyaahˊkuˊnøøꜚ kihꜗ gwahꜙ, heˉ ja baˊ laˈ biiꜗ miˉteyꜗ, jwahꜘhnähꜘ.” 17Heˉ baˊ cheˉ taahˉ hnähꜘ dsaˉtʉʉˊ. ¿Cheˊkyeeꜘ gaˊ kuˊnøøꜚ läꜙkohꜘ gaˊ gwahꜙ heˉ miˉjøøꜗkuˊnøøꜚ? 18 Läꜙja kaˉlähꜘ jwahꜘ hnähꜘ: “Cherˊmahꜗhi gaꜙtää hñiiꜘ kihꜗ naˊhyooꜘ, saꜙ jmeeꜙ biiꜗ miˉteyꜗjuuˈ kiyhꜗ. Pero cherˊmahꜗ hi gaꜙtää hñiiꜘ kihꜗ heˉtäähˊ nëˊ naˊhyooꜘ, jmeeꜙ biiꜗ miˉteyꜗ.” 19 ¡Heˉ baˊcheˉ taahˉ hnähꜘ dsaˉtʉʉˊ! ¿Cheˊ kyeeꜘ gaˊ heˉ hlaˉnëˊ naˊhyooꜘ, läꜙkohꜘ gaˊ naˊhyooꜘ heˉ miˉjøøꜗ heˉhlaˉ nëˊ kih ˈ? 20 Hi tää hñiiꜘ kihꜗ naˊhyooꜘ, kihꜗnaˊhyooꜘ baˊ ja tääyˉ hiꜙ läꜙkye kihꜗ heˉ hlaˉ nëˊkihˈ ja . 21Hi tää hñiiꜘ kihꜗ gwahꜙ, kihꜗ gwahꜙ baˊja tääyˉ hiꜙ läꜙkye kihꜗ Diohi gyaꜗ nehꜙ gwahꜙ ja .22 Läꜙja kaˉlähꜘ, hi tää hñiiꜘ kihꜗ gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ,jeeˊ gyaˈ Dio baˊ ja tääyˉ hiꜙ läꜙkye kihꜗ hñiiꜘ Diokaˉlähꜘ.

23 ʼJwɨɨ˜ baˊ hnähꜘ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊfariseo, hnähꜘ hi taˉjuu ˈ. Kwëëhꜘ baˊ hnähꜘ Diomiihˉ läꜙkoo jähꜘ ley, läꜙ laꜗ läꜙjëꜙ oˉmeeˊ kihˈ ñeꜗ,

anís, mɨɨˈ kiˉmaꜗ. Pero saꜙ miˉtehˋ hnähꜘ heˉ kyeeꜘgaˊ kih ˈ ley. Saꜙ jmeehˉ hnähꜘ heˉ lluꜗ jmahꜗ, saꜙdsaˉläˉñihꜘ hohꜘ hnähꜘ dsaˉ, niꜙ saꜙ miˉtehˋ hnähꜘjuuˈ kyahꜗ hnähꜘ. Heˉ laˉ baˊ ja jmeeꜙ biiꜗ jmeehˈhnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ heˉ kwahˉhnähꜘ naˉ. 24Hnähꜘhi kye nëˊ, hi tʉʉˊ baˊ hnähꜘ. Laahꜗ hnähꜘ läꜙkoodsaˉ hi ngëë˜ jmɨɨˉ heˉ täähˊ luˉ mahꜗ saꜙ ngëëy˜jmɨɨˉ heˉ täähˊ jahꜘ kaahˊ.

25 ʼJwɨɨ˜ baˊ hnähꜘ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊfariseo, hnähꜘ hi taˉjuu ˈ. Laahꜗ hnähꜘ läꜙkoojaa hi gyih˜ maꜙlaꜙ taꜙ kaˊluuˊ kyahˊwɨɨ ꜘ . Jëëhꜘkwëëhꜘ baˊ hnähꜘ Dio miihˉ heˉ laꜗ heeyꜚ mahꜗ nehꜙtuhˉhohꜘ hnähꜘ naˉkahˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ hɨɨ hiꜙ läꜙjëꜙheˉ hlɨɨh ˈ jmahꜗ. 26 Hnähꜘ fariseo hi tʉʉˊ. Gyihꜙdaˊ hnähꜘ toˉnëˊ taꜙ nehꜙ kyahˊwɨɨ ꜘ , mahꜗ läꜙja jäꜗnaˉjngɨɨˈ taꜙ kaˊluuˊ kaˉlähꜘ.

27 ʼJwɨɨ˜ baˊ hnähꜘ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊfariseo, hnähꜘ hi taˉjuu ˈ. Laahꜗ hnähꜘ läꜙkootoˉhøø heˉ naˉsu˜ hee tøøˉ. Taꜙ nëˊ kih ˈ jnäꜘnaˊhñaahꜗ, pero taꜙ nehꜙ naˉkah ˈ mooˊ hlɨɨꜘ kyaahˊläꜙjëꜙ nëë ˈ heˉ sohꜘ. (Véase: Nu. 19:16) 28 Läꜙjahnähꜘ kaˉlähꜘ, maꜙraꜙ heˉ dsooꜘ goˉte˜, taꜙ nëˊjmäähꜙ hnähꜘ hñaahꜗ lluuꜗ mahꜗ jëëꜗ dsaˉ. Pero taꜙnehꜙ tuhˉhohꜘ hnähꜘ naˉkah ˈ juu ˈ taˉjuu ˈ kyaahˊläꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ.

29 ʼJwɨɨ˜ baˊ hnähꜘ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊfariseo, hnähꜘ hi taˉjuu ˈ. Jmeehˉ hnähꜘ hneꜗ nëˊtoˉhøø jeeˊ naˉhaaˈ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio. Hiꜙjmeehˉ hnähꜘ naˊhñaahꜗ nëˊ naˊhyahˉ jeeˊ naˉhaaˈ läꜙjëëꜙ hi lluuꜗ heꜘ. 30 Jwahꜘ hnähꜘ, waˊraˉ jähꜘkihꜗ maˊ chaa jneˊ jii kihꜗ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ saꜙmaˊ kwanˊ beꜘ kihꜗ hi gaꜙjngëëhꜗ hi maˊ ngëë˜ juuˈkihꜗ Dio. 31Heˉ hlëëhˊ hnähꜘ läꜙnaˉ, miˉjnääˈ hnähꜘhñaahꜗ heˉ laahꜗ hnähꜘ saˊjuˉ kihꜗ hi gaꜙjngëëhꜗ hi maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio. 32 Heˉja naꜗ, ja miˉhñaaˈ hnähꜘ taˊ kyah ˈ hnähꜘ, jeeˊ hiiꜘ nëˊ taˊ kih ˈ dsaˉmaˉgyuhˉ jnänˋ.

33 ʼHeˉ baˊ cheˉ hlëëh ˈ hnähꜘ. Maꜙraꜙ hi heꜘjëëˋ, jooꜘ sɨɨhˊ mɨɨhˉ laahꜗ hnähꜘ. Haˉ baˊ läꜙja , läähꜘhnähꜘ kihꜗ chaˊjeˉ heˉ naˉbäähˋ hnähꜘ. 34 Heˉjacheenꜚ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ hi ngëëꜗ juu ˈ kinꜙ kihꜗdsaꜙ, cheenꜚ dsaˉ hi kyʉʉh˜, hiꜙ cheenꜚ taˉjwohꜗkyaanꜙ kaˉlähꜘ. Ko llaa hi heꜘ jngëëhˈ hnähꜘ mahꜗjñahꜘ täähˊ hnähꜘ dsohꜘ hmaˉcruꜚ, hiꜙ jñahꜘ jmiˊbaahˈ hnähꜘ nehꜙ gwahꜙmähˉ kyahꜗ hnähꜘ. Hiꜙ goˊchaahꜙhnähꜘ jeeˊ tääyhˊ läꜙkoo läꜙkoo jeeˊ jwɨɨˉ mahꜗjmeehˊ hnihꜘ. 35 Läꜙja , naˉbäähˋ hnähꜘ jmaˉ kihꜗläꜙjëëꜙ hi saꜙ ää dsooˊ heˉ gaꜙtuuˉ hwaꜗ laˉ, heˉgaꜙløøꜗ kihꜗ Abel hi lluuꜗ heꜘ, läꜙjiih ˈ kihꜗ Zacaríajooꜘ Berequía hi gaꜙjngëëhꜗ dsaˉ taꜙ kaˊhneꜚ kihꜗgwahꜙ kooꜘ naˊhyooꜘ. 36 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜hnähꜘ, kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ ja , jäꜙ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kihˈ läꜙjëëꜙhi täähˊ naˈ.

Meehˉ dsëꜗ Jesús kihꜗ jwɨɨˉ Jerusalén(Lc. 13:34-35)

37 ʼHnähꜘ dsaˉ chaa Jerusalén, hnähꜘ hi jngëëhꜙhi ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio mahꜗ tehꜘ hnähꜘ kuuˊ kih ˈhi cheeꜙ Dio, johꜘ jiih˜ saꜙ maˊ hnoonˈ maˊ jøøhnˊhnähꜘ läꜙkoo jøøhˉ chaahˊ hyaaˋ gyʉʉˉ chaahˊ kyaaˈ taayhˉ nehꜙ saˊkyooyꜘ, pero saꜙ gaꜙhiihꜘ hnähꜘ.38 Kihꜗ heˉja , jäꜗ taꜙjmahꜗ baˊ hne ˈ kyahꜗ hnähꜘ.39 Jwëëhn˜ hnähꜘ, naꜗ taꜙ chaˊnëˊmoꜙsoꜙ jëëhˈ gaˊ jnäꜘtaˊko jiihˈ saꜙ maˉjähˊ hnähꜘ: “Naˉjääꜚ hi jaꜗ kyaahˊhihꜙ kihꜗ Dio.”

San Mateo 24:1 25 San Mateo 24:4424

Lloo˜ kooˉ jmɨɨˊ hlaˈ gwahꜙ jʉʉhꜙ(Mr. 13:1-2; Lc. 21:5-6)

1Yaꜙhëëꜗ Jesús gwahꜙ ngaayhꜗ. Jeeˊ ja gaꜙyaꜙjähꜙjnäähˈ kooꜘ kiyhꜗ mahꜗ gaꜙchiihˊ jnäähꜗ:

—Jëëˋ daˊ haˉ kohꜘ naˊhñaahꜗ saꜙ laꜗ gwahꜙ jnänˋ.2Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ jnäähˈ:—Läꜙjëꜙ heˉ jëëhꜘ hnähꜘ naˉ, maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ

jwëëhn˜ hnähꜘ, niꜙ koo mɨˈkuuˊ naˉ, saꜙ jäꜗ nëˊ kihˈøøhꜚ, läꜙjëꜙ baˊ saˊhlaꜗ.

Jääꜗ ja gaˊ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ, johꜘ nëë ˈ saꜙ jmeeꜗlii˜

(Mr. 13:3-23; Lc. 21:7-24; 17:22-24)3 Jeeˊ maˊ gyayˈ nëˊ mohꜘ Olivo, gaꜙyaꜙjähꜙ jnäähˈ

kooꜘ kiyhꜗ mahꜗ naˊllaˊ jnäähꜗ juuˈ kyaayhˊ taˊko jiihˈsaꜙ chaa dsaˉ.

—Chiihˊ jnäähꜗ lɨhꜘ leꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˉjähˊ, heeˉ lii˜jmeeꜗ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ ñehꜚ hiꜙ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊllaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ —gaꜙchiihˊ jnäähꜗ Jesús.

4Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kyaaꜗ jnäähˈ:—Hnøøꜗ leehꜚ hnähꜘ mahꜗ niꜙ jaa saꜙ chaa hi

miˉgaaꜙ hnähꜘ. 5 Jëëhꜘ, jwëëꜘ dsaˉ yaˉnääꜘ hi kaꜗnëˊ kinꜙ, jäyhꜙ: “Jnäꜘ heꜘ laanꜗ Cristo hi maˉcheeꜗDio.” Hiꜙ jwëëꜘ dsaˉ miˉgaayꜙ. 6 Nuuhˈ hnähꜘ kihꜗhniiˉ hiꜙ läꜙchaˉ juuˈ kihꜗ hniiˉ taꜙ laꜙ taꜙ jnøꜙ. Perotaꜙ waˊ jehꜙ hohꜘ hnähꜘ. Läꜙja lleˋ kihˈ leꜘ baˊ, perosaꜙ gaˊ maˉdsëëꜗ jmɨɨˊ. 7 Teeꜗ dsaˉ hi chaa koohwaꜗ kyaahˊ jyohꜘ hwaꜗ. Hiꜙ teeꜗ dsaˉtaˊ kyaahˊ jñahꜘdsaˉtaˊ. Läꜙchaˉ dsooˊ heˉ dsaˉkwahꜘ, läꜙchaˉ hooˊ,läꜙkaa baˊ jeh ˈ wɨɨꜘ hwaꜗ. 8 Kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ ja ,koo maˉløøꜗ jëë˜ dsaˉ wɨɨꜘ baˊ.

9 ʼJa gaˊ ngëë ˈ dsaˉ hnähꜘ mahꜗ jmeeyhꜙ hnähꜘläꜙ tëˉ dsëyꜗ hiꜙ jngëëyhꜗ hnähꜘ. Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊdsaˉ jmeeꜗ naˉhøøhˊ kyah ˈ hnähꜘ läꜙkaa jmɨˉ-gyʉʉꜙ kwaat˜ kinꜙ. 10 Maˊja jwëëꜘ dsaˉ tʉyꜗ heˉmaˉdsooꜘ dsëyꜗ, ngëëyꜗ dsaˉkyaayhˊ chaˊnëˊ dsaˉtaˊ,mahꜗ jmeeyꜗ naˉhääyhˊ øøyhꜚ. 11 Jwëëꜘ dsaˉ jmeeꜗläꜙkohꜘ hi ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio mahꜗ yaˉnääyꜘ jeeˊkyah ˈ hnähꜘ hiꜙ miˉgaayꜙ jwëëꜘ dsaˉ. 12 Läꜙchaˉchaˉmiihˉ heˉhlɨɨhˈ. Kihꜗ heˉja , jwëëꜘ dsaˉmoꜙsoꜙläꜙhnääyꜗ dsaˉkyaayhˊ. 13 Pero hi kwëëhꜗ dsëꜗläꜙjiih ˈ llaaꜙ , hi heꜘ baˊ lääꜘ . 14 Ju ˈhmëëꜘ laˉ, heˉmiˉjnääꜙ läꜙkoo jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, lloo˜läꜙkaa läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ mahꜗ läꜙkyʉʉh˜ läꜙjëëꜙdsaˉ hi saꜙ gaˊ maˉheehˉ kihꜗ Dio. Ja gaˊ jäꜙ jmɨɨˊjʉʉhˉ jmɨɨˊ gooˉ kihꜗ Dio.

15 ʼWaˊraˉ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ jëëh ˈ hnähꜘ nehꜙ gwahꜙjʉʉhꜙ chehꜗ jaa jahꜘ laaꜗ naˊhøøꜘ ngëëˈ jeeˊ naˉjngɨɨˈ ja , läꜙkoo gaꜙjähꜘ Daniel hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗDio, (hi hëˉ juu ˈ laˉ, waˊ läˉngëëyꜘ), 16 maˊja ,hnähꜘ hi täähˊ hwa ˈ Judea kyʉʉꜘ hnähꜘ taꜙ mohꜘ.17Hi täähˊ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jwëëꜗ hneꜗ, waˊ jñaayˈ mahꜗwaˊ kyʉʉ ˈ bihꜗ. Saꜙ waˊ kyeyꜘ heˉ chaˉ chaˊnehꜙ.18 Hi täähˊ jeeˊ nuuˉ kihꜗ, taꜙ waˊ llaˉnääyꜘ kiyhꜗheˉ dsaˉkyeyꜘ saˊhmɨɨhˉ. 19 Peerꜙ jwɨɨ˜ dsaˉmëꜘ hi kyaa gyʉʉˉ maˊja , hiꜙ läꜙja hi jääꜙ gyʉʉˉ gyuuˉkaˉlähꜘ. 20Ngɨɨˊ hnähꜘ kihꜗ Dio mahꜗ saꜙ laꜗ jii gyʉʉꜘniꜙ saꜙ laꜗ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊkyʉʉhꜗ hnähꜘ. 21Maˊja jëëꜗ dsaˉ wɨɨꜘ jwërte heˉ saꜙmaˉjëëꜙ dsaˉ läꜙ maˊ gaꜙnøøꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙjiihˈ naꜗ.Ja jiihˈ moꜙsoꜙ jëëꜗ gyihꜗ jihˊkohꜘ. 22Waˊraˉ jähꜘ kihꜗngooꜗ baˊ jëëꜗ dsaˉ wɨɨꜘ maˊja , niꜙ jaa dsaˉ jiihꜙ saꜙ

jäꜗ . Pero taꜙlaꜙ kihꜗ hi naˉlleehˊ kyaa Dio, chahꜘ baˊllaaꜙ jmɨɨˊ heˉ jëëyꜗ wɨɨꜘ.

23 ʼMaˊja cherˊmahꜗ chaa ko llaa dsaˉ jähꜙ:“Hii ꜚ Cristo chehꜗ laˉ”, o “hii ꜚ Cristo chehꜗ jeeˊ ooꜙ”,taꜙ waˊ heehꜘ hnähꜘ kiyhꜗ. 24 Jwëëꜘ dsaˉ taˉjuu ˈyaˉnääꜘ, jäyhꜙ: “Jnäꜘ laanꜗ Cristo, jnäꜘ ngëënˊ juu ˈkihꜗ Dio”. Jaꜙ heˉ koo nëë ˈ heˉ jʉhˉgaa jmeeyꜗ,läꜙjwëꜘ jeeˊmiˉgaayꜙ dsaˉ, läꜙjiihˈ hi naˉlleehˊ kyaaDio miˉgaayꜙ cherˊmahꜗ gaꜙlaꜗ. 25Maˉñehˊ baˊ hnähꜘnaꜗ, jëëhꜘ maˉjwahꜗ baˊ jnäꜘ jääꜗ haˉ läꜙ leꜘ.

26 ʼLäꜙja , cherˊmahꜗ hi jähꜙ sɨɨhꜙ hnähꜘ: “Hii ꜚgya ˈ jeeˊ ooꜙ hwaꜗ kii ꜙ jeeˊ saꜙ kwaꜙ niꜙ miihˉ”,taꜙ goˉjëë hnähꜘ. Hiꜙ cherˊmahꜗ jäyhꜙ: “Hii ꜚ gyaˈ chaˊnehꜙ ooꜙ”, taꜙ waˊ läˉheehꜘ hnähꜘ. 27 Jëëhꜘ,läꜙkoo jmeeꜙ jeꜚñihꜗ heˉ jmeeꜙ dsaˉläˉjnäꜘ läꜙkaajmɨˉgyʉʉꜙ, läꜙja läꜙjnäꜘ läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ waˊraˉjahꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ. 28 Jëëhꜘ, waˊ haˉ chaˉ haˉjeeˊ kyaaꜗ hi maˉnaˉjuuˊ, jeeˊ ja kuhꜗ tuˉsɨɨhꜚ.

Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ(Mr. 13:24-37; Lc. 21:25-33; 17:26-30, 34-36)

29 ʼChahꜘ baˊ gaˊ maˉngëëꜘ maˉjëëꜙ dsaˉ läꜙjëꜙ heˉwɨɨꜘ ja , ja hnɨɨhˈ moꜙsoꜙ läꜙjnäꜘ jmëëꜗ kihꜗ hyooˉ,niꜙ jmëëꜗ kihꜗ sɨhˉ saꜙ läꜙjnäꜘ. Läꜙsɨɨꜗ høø ˈ nʉʉꜘ hi hëëꜚ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ gyʉʉhˈ saˊjehꜗ. 30 Ja gaˊ jmee ˈ lii˜ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ jeeˊjähꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ. Heˉja kɨˊhoohꜗ läꜙjëëꜙ nëëˈdsaˉ hi täähˊ hwaˈ jëëyꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ hi jähꜘgyʉʉh ˈ jeeˊ jniiꜘ kyaahˊ chaˉmiihˉ beꜘ, laayꜗ jøøh ˈ.31Mahꜗ cheeyꜗ ángele kyaayꜗ. Kyaahˊ mɨɨhˊ kihˈ luuꜘhooˊ jøøyhꜙ läꜙjëëꜙ hi naˉlleehˊ kyaay ˈ hi täähˊläꜙjëꜙ kyeꜘ kiihˋ jmɨˉgyʉʉꜙ, taꜙ ko taa läꜙ gaꜙtëꜘjyohꜘ ko taa .

32 ʼJëëˋ daˊ hnähꜘ kweeˉ haˉ läꜙ dsoo˜ juu ˈ kihꜗchaah ˈ higo mahꜗ miˉtëë ˈ hnähꜘ hñaahꜗ. Waˊraˉgaꜙhyo ˈ sɨhꜘjñohꜘ saˊjihꜘ kihꜗ, løø˜ dsaˉhyoꜙ mooˉkihꜗ, maˉñehˊ baˊ hnähꜘ ngooꜗ gaꜙtëꜘ jii jmaꜗ baˊja . 33 Läꜙja hnähꜘ kaˉlähꜘ, waˊraˉ gaꜙjëëhˋ hnähꜘdsaˉlaꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˉjwahnꜗ laˉ, waˊ läˉñehˊ hnähꜘheˉ maˉchehnꜗ hoˊhaahˊ kyaahˊ heˉ jähnꜘ baˊ ja .34 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, saꜙ llaaꜙ dsaˉhi täähˊ naˈ taˊko jiihˈ saꜙ gaˊ maˉläˉteꜗ läꜙjëꜙ heˉmaˉjwahnꜗ laˉ. 35 Ngëëꜘ baˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ gyʉʉhˈhwaꜗ, pero juuˈ kinꜙ läꜙ maˉchaˉ ja baˊ.

36 ʼPero niꜙ jaa saꜙ ñeˉ heeˉ jmɨɨˊ ja , heeˉ hor˜ja , niꜙ ángele hi täähˊ gyʉʉh ˈ saꜙ ñeˉ, niꜙ JooꜘDio saꜙ ñeˉ. Hñiiꜘ baˊ Tääˋ kyaanꜙ ñeˉ. 37 Läꜙkoogaꜙlaꜗ jii kihꜗ Noé, ja baˊ läꜙja leꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊjähꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ. 38 Jëëhꜘ, jääꜗ saꜙ gaˊ maˉja˜jmaꜗ maˊ täähˊ dsaˉ kuhˉhɨh˜, maˊ täähˊ dsaˉ jeegooˉ läꜙjiihˈ gaꜙheꜗ Noé nehꜙ barco. 39Niꜙ miihˉ saꜙgaꜙläꜙliihꜚ dsaˉ läꜙjiih ˈ jaꜗ jmɨɨˉ heˉ gaꜙjngɨɨhꜗ kihꜗläꜙjëëꜙ . Läꜙja kaˉlähꜘ niꜙ saꜙ liihꜚ gaˊ dsaˉ waˊraˉgaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ. 40 Maˊja täähˊuu ˈ jmeeꜙ taˊ jeeˊ nuuˉ kihꜗ, jaa heꜘ sahꜙ, hiꜙ hi jaa heꜘ jäꜗ . 41 Maˊja täähˊ uuˈ dsaˉmëꜘ dsëˉ. Jaaheꜘ sahꜙ, hiꜙ hi jaa heꜘ jäꜗ . 42 Heˉja miˉjnøøˊhnähꜘ mɨˊnëhˊ, jëëhꜘ saꜙ ñehˊ hnähꜘ heeˉ hor˜ jähꜘDsaˉjøøhˈ kyaahꜗ hnähꜘ. 43Waˊ läˉngëëhꜘ hnähꜘ heˉlaˉ. Cherˊmahꜗ jaa dsaˉjʉʉˊ chaˊnehꜙ gaꜙläꜙñeyꜙheeˉ hor˜ dsaˉheꜘ dsaˉhɨɨ chaˊnehꜙ kiyhꜗ, jmeeyꜗbiiꜗ saꜙ gwɨɨyˉ mahꜗ saꜙ kwayꜗ jwëˈ heˉ jäꜙ dsaˉhɨɨ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. 44 Ja baˊ läꜙja , hnøøꜗ maˉnaˊlluuhˋhnähꜘ. Jëëhꜘ, haˉ gaˉ cheˉ jmɨɨˊ heˉ saꜙ jøøhˊ hnähꜘ,jähꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ.

San Mateo 24:45 26 San Mateo 25:36Dsaˉ hi miˉtehꜗ, hiꜙ dsaˉ hi saꜙ jmeeꜙ taˊheꜗ(Lc. 12:41-48)

45 ʼJaa dsaˉ hi miˉtehꜗ hi chaˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗkihꜗ, hi heꜘ baˊ naˉhñaa mahꜗ hääyꜗ hi täähˊchaˊnehꜙ kihꜗ dsaˉjʉʉyˊ, kwëëyhꜗ kuhꜙ hor˜ kihꜗ.46 Lluꜗ laꜗ kihꜗ dsaˉ hi jmeeꜙ taˊheꜗ, cherˊmahꜗmiˉteyhꜗ läꜙjëꜙ madaꜚ heˉ nuuyhꜚ waˊraˉ jahꜗ jʉʉyˊ.47 Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, gaꜙläꜙjëꜙ baˊ heˉchaˉ kihꜗ dsaˉjʉʉyˊ tooyhꜙ gooyˉ. 48 Pero jaa hi saꜙ hnøøꜗ jmeeꜙ taˊheꜗ, jmeeyꜗ hʉʉˊdsëˉ: “Läꜙhëë gaˊmiihˉ dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ.” 49 Heˉja løøyꜗ jmiˊbaayꜗdsaˉkyaayhˊ mahꜗ kuhˊhɨyhꜗ kyaahˊ hi laaꜗ llaˊhiihꜚ.50 Pero dsaˉ hñaaˉ dsëꜗ heꜘ, jmɨɨˊ heˉ saꜙ jøøy˜hiꜙ hor˜ heˉ saꜙ kyeyˉ niꜙ miihˉ hʉʉˊdsëˉ, jähꜘdsaˉjʉʉyˊ. 51 Saꜙ läˉñihꜘ dsëyꜗ kihꜗ dsaˉ heꜘ heeyhꜗwɨɨꜘ mahꜗ kwëëyhꜗ heeꜚ ko jøhꜘ kyaahˊ dsaˉ taˉjuuˈ.Jeeˊ ja kɨˊhooyhꜗ mahꜗ jʉʉyꜗ chaˉjayˊ.

25Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ gyaaꜗ chihˉmëꜘ

1 ʼHeˉ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, jeeh ˈ kweeˉkihꜗ gyaaꜗ chihˉmëꜘ hi naˊnää ˈ choohˉ mɨ ˈsëꜗnaˉhih˜ jeˉ mahꜗ dsaˉheeyhˋ dsaˉñʉʉhˉ hi jeeꜘgooˉ. 2 Hñaaꜘ chihˉmëꜘ heꜘ maˊ chaˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗkihꜗ, hñaaꜘ heꜘ saꜙ chaˉ heˈ maˊ jmeeyꜙ. 3 Läꜙjëëꜙ hi saꜙ maˊ jmeeꜙ he ˈ heꜘ gaꜙnääyꜗ kyeyˉ mɨ ˈsëꜗ kiyhꜗ,mahꜗ saꜙ gaꜙkayꜗ gaˊ miihˉ naaˋ heˉ kooˉ. 4 Peroläꜙjëëꜙ chihˉmëꜘ hi maˊ chaˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kihꜗ heꜘ,gaꜙkayꜗ mɨˈsëꜗ kiyhꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ jeeˊ maˊ haaˊ naaˋheˉ kooˉ. 5 Pero gaꜙläꜙhëë gaˊ dsaˉñʉʉhˉ hi maˊjeeꜘ gooˉ heꜘ. Heˉja gaꜙtëꜘ gwɨɨꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ läꜙjiihˈgaꜙgwɨɨyˉ. 6Maˊ gaꜙtëꜘ koo llaꜙnʉʉˈ, gaꜙtoohꜗ dsaˉmɨɨhˊ, maˊ jäyhꜘ: “Hii ꜚ dsaˉñʉʉhˉ hi jeeꜘ gooˉ jaꜗ.Nooˉ hnähꜘ mahꜗ goˉmiˉjeehꜚ hnihꜘ.” 7 Gaꜙläꜙjëëꜙchihˉmëꜘ heꜘ gaꜙnooyˉ mahꜗ gaꜙtaayhˋ gaꜙmiꜙlluyꜗmɨˈsëꜗ kiyhꜗ. 8 Läꜙjëëꜙ hñaaꜘ chihˉmëꜘ hi saꜙ jmeeꜙheˈ gaꜙsɨɨyhꜙ chihˉmëꜘ hi maˉnaˊlluuˋ heꜘ: “Kwëëhˋjnäähꜗ miihˉ naaˋ kyahꜗ hnähꜘ. Jëëhꜘ maˉngooꜗgaꜙuuˉ mɨˈsëꜗ kyaaꜗ jnäähˈ.” 9Mahꜗ gaꜙjeehˉ läꜙjëëꜙhi maˉnaˊlluuˋ heꜘ sɨɨyhꜙ: “Lluꜗ goˉlähˈ hnähꜘ jeeˊhnɨɨꜙ dsaˉ, jëëhꜘ heˉ kye jnäähꜗ saꜙ leeꜙ kihꜗ jeeˊläꜙjëëꜙ jneˊ.” 10 Taˊko jiihˈ gaꜙnääyꜗ gaꜙläyꜙ naaˋ heˉkooˉ ja , jaꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi jeeꜘ gooˉ heꜘ. Läꜙjëëꜙchihˉmëꜘ hi maˉnaˊlluuˋ heꜘ gaꜙtaayhˋ kyaayhˊ jeeˊgaꜙlaꜗ jmɨɨˊ. Ja hnɨɨhˈ gaꜙjnëꜗ hoˊhaahˊ. 11Ko hwëëꜘja baˊ maˉyaˉnääˋ chihˉmëꜘ hi naˊläˉ naaˋ heꜘ, maˊjäyhꜘ: “Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, näˊhoˊhaahˊ kyaa jnäähˈ.” 12Mahꜗ gaꜙjeehˉ dsaˉ heꜘ juuˈkiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ: “Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, saꜙkyuunꜙ hnähꜘ.” 13 Heˉja miˉjnøøˊ hnähꜘ mɨˊnëhˊ,jëëhꜘ saꜙ ñehˊ hnähꜘ heeˉ jmɨɨˊ niꜙ heeˉ hor˜ jähꜘHi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ uuˉ dsaˉ hi gaꜙhy-ohꜗ kuuˊ

(Lc. 19:11-27)14 ʼHeˉ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, jeeh ˈ kweeˉ

läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ jaa dsaˉ, jääꜗ ja gaˊ dsooyˈ koojeeˊ jwɨɨˉ ʉʉꜘ. Gaꜙtëëyhꜗ dsaˉ hi maˊ jmeeꜙ taˊkiyh ˈ mahꜗ gaꜙtooyhˉ gooˉ kuuˊ heˉ kyaahˊ jmeeyˈ taˊ. 15 Jaa heꜘ gaꜙkwëëyhꜗ hñaꜘ mil kuuˊ. Jeeˊgaꜙtëꜘ uuꜗ heꜘ gaꜙkwëëyhꜗ toꜗ mil. Jeeˊ gaꜙtëꜘ uuˉheꜘ gaꜙkwëëyhꜗ koo mil baˊ. Läꜙjaa läꜙjaa gaꜙk-wëëyhꜗ läꜙkoo teꜗ tääyꜙ jmeeyꜗ taˊ. Ja gaˊ naꜙ

ngooyꜗ ʉʉꜘ. 16 Hi gaꜙhyohꜗ hñaꜘ mil kuuˊ heꜘ,gaꜙjmeeyꜘ taˊ kyaahˊ mahꜗ gaꜙlɨyhꜗ jyohꜘ gaˊ hñaꜘ milnaˉdsë˜ lleˊ. 17 Ja baˊ läꜙja gaꜙjmeeꜘ hi gaꜙhyohꜗtoꜗ mil kuuˊ heꜘ, mahꜗ gaꜙlɨyhꜗ jyohꜘ gaˊ to ˈ milnaˉdsë˜ lleˊ. 18 Pero hi gaꜙhyohꜗ koo mil kuuˊ heꜘ,ngooyꜗ naˊjmeeyꜘ tooˉhwaꜗmahꜗ naˊhmääyꜘ kuuˊ kihˈ dsaˉjʉʉyˊ.

19 ʼMaˉngëëꜘ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ, ja gaˊ jahˈ dsaˉjʉʉˊläꜙjëëꜙ uuˉ dsaˉ heꜘ. Mahꜗ gaꜙngɨɨyhꜗ kwaat˜ kihꜗläꜙjaa läꜙjaa . 20 Toˉnëˊ gaꜙllooꜗ hi gaꜙhyohꜗ hñaꜘmil kuuˊ, naˊkooy˜ jyohꜘ gaˊ hñaꜘ mil naˉdsë˜ lleˊ.Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ: “Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, gaꜙkwëëhˋjnäꜘ hñaꜘ mil kuuˊ. Heeꜚ laˉ kiinˊ jyohꜘ gaˊ hñaꜘ milheˉ gaꜙlɨhnꜗ naˉdsë˜ lleˊ kuuˊ ja .” 21 Mahꜗ gaꜙjähꜘdsaˉjʉʉyˊ sɨɨyhꜙ: “Lluuꜗ baˊ hneˉ moz˜ kyaanꜙ hi miˉtehꜗ kyaahˊ jnäꜘ. Kihꜗ heˉ maˉläˉtehꜗ kyaahˊko hi pih ˈ heˉ gaꜙhñahꜗ, heˉja kwëëhnꜚ hneˉchaˉgaˊmiihˉ. Ñaˉ kyaahˊ jnäꜘ mahꜗ waˊ dsaˊtoohnˊjeeˊ chaa jneˊ lluˈ.”

22 ʼGaꜙllooꜗ kaˉlähꜘ hi gaꜙhyohꜗ toꜗ mil kuuˊ.Gaꜙjäyhꜘ: “Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, toꜗ mil kuuˊ gaꜙkwëëhˋjnäꜘ. Heeꜚ laˉ kiinˊ jyohꜘ gaˊ to ˈ mil heˉ gaꜙlɨhnꜗnaˉdsë˜ lleˊ kuuˊ ja .” 23 Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉjʉʉyˊsɨɨyhꜙ: “Lluuꜗ baˊ hneˉ moz˜ kyaanꜙ hi miˉtehꜗkyaahˊ jnäꜘ. Kihꜗ heˉ maˉläˉtehꜗ kyaahˊ ko hi pihˈheˉ gaꜙhñahꜗ, heˉja kwëëhnꜚ hneˉ chaˉgaˊmiihˉ.Ñaˉ kyaahˊ jnäꜘ mahꜗ dsaˊtoohnˊ jeeˊ chaa jneˊ lluˈ.”

24 ʼJeeˊ gaꜙdsaaꜗ , jaꜗ hi gaꜙhyohꜗ koo mil kuuˊ.Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ: “Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, kyuunꜙ hneˉ heˉhäähˈ. Choohˊ taˊ jeeˊ saꜙmaˉjñeehꜘ, jʉʉhˊmɨˈjuˉ jeeˊsaꜙ naˉjnääˊ kyahˈ. 25 Kihꜗ heˉja , gaꜙläꜙgohnꜙ mahꜗgaꜙhmänꜗ kuuˊ kyah ˈ nehꜙ hwaꜗ. Jeeˊ laˉ kiinˊ heˉlaꜗ kyahꜗ.” 26 Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉjʉʉˊ: “Heˉ baˊ cheˉhlëëh ˈ hneˉ moz˜ jwɨhꜗ. Ñehˊ baˊ hneˉ kweeˉ heˉchoohn˜ jeeˊ saꜙ maˉjngëënꜗ mahꜗ jʉʉhnˊ mɨˈjuˉ jeeˊsaꜙ naˉjnääˊ kinꜙ. 27 Kihꜗ heˉja , maˉää jmɨɨˊ maˊmiˉhäähꜘ dsaˉ kuuˊ kinꜙ, mahꜗ maˉlaꜙ maˉjahn˜,maˊ ngëëhˊ kinꜙ naˊteeˋ kyaahˊ saˊjooꜘ . 28 Jñuuhˊhnähꜘ kuuˊ naˉ mahꜗ kwëëhˋ hi chaˉ kihꜗ gyaꜗ mil.29 Jëëhꜘ, hi chaˉ kihꜗ, hyoyhꜙ gaˊ mahꜗ läꜙchaˉ kiyhꜗchaˉgaˊmiihˉ. Hi chaˉmiihˉ kihꜗ, dsaˉjñuhꜗ goˉte˜heˉ chaˉ kiyhꜗ. 30Moz˜ jwɨhꜗ naˉ, jwääꜙ taꜙ kaˊhneꜚjeeˊ naˉhoo . Jeeˊ ja kɨˊhooyhꜗmahꜗ jʉʉyꜗ chaˉjayˊ.”

Läꜙlaˉ leꜘ kihꜗ dsaꜙ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaˈ Dio taˊ31 ʼWaˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ,

jeeˊ baˊ jeˉ tøˉjlëë ñihꜗ jäyhꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ án-gele kyaayꜗ, ja gaˊ gyayꜙ laayꜗ jøøh ˈ jmeeyꜗ hihꜙ.32 Chaˊnënˊ ja kuhꜗ läꜙjëëꜙ nëëˈ dsaˉ hi chaa hwaꜗlaˉ mahꜗ llaaꜚ jnihꜘ maꜙ kihˉkihꜗ. Jmeenˋ kiyh ˈläꜙkoo jmeeꜙ dsaˉ hi hää jahꜘ waˊraˉ gaꜙjmeeyꜘmaꜙ kihˉkihꜗ borrego kyaahˊ chivo. 33 Llaanꜚ bor-rego jwoo ˈ raˉlluuꜗ kinꜙ mahꜗ chivo llaanꜚ jwoo ˈraˉkëhˈ.

34 ʼMahꜗ jwahꜚ jnäꜘ, hi laaꜗ Dsaˉtaˊ jøøh ˈ, jwɨɨnꜚhi täähˊ jwoo ˈ raˉlluuꜗ kinꜙ: “Yaˉnääꜘ hnähꜘ hi maˉnaˉjääꜚ kyaaꜗ Tääˋ kyaanꜙ. Kyahꜗ baˊ hnähꜘ jeeˊjmeeꜙ Dio hihꜙ laˉ heˉ maˉnaˊlluˋ kyah ˈ hnähꜘ läꜙmaˊ hʉʉˊ jmɨˉgyʉʉꜙ. 35 Jëëhꜘ, läꜙ maˊ kyohnꜙ gaꜙk-wëëhˋ baˊ jnäꜘ heˉ gaꜙkuhnꜗ. Läꜙ maˊ läˉkii dsënꜙ,gaꜙkwëëhˋ baˊ jnäꜘ jmɨɨˉ heˉ gaꜙhuhnꜗ. Läꜙ maˊngënꜙ chaˊjwëꜗ jʉʉhˉgaꜙteehˋ baˊ jnäꜘ chaˊnehꜙ kyahꜗhnähꜘ. 36Maˊ saꜙ chaˉ heˉ maˊ këhnꜚ, gaꜙkwëëhˋ baˊjnäꜘ hmɨɨhˉ heˉ gaꜙkëhnꜙ. Läꜙ maˊ kyaanꜗ dsaahnˊ

San Mateo 25:37 27 San Mateo 26:25naˊnääh ˈ hnähꜘ kinꜙ. Läꜙkoo maˊ häänˊ nehꜙñe ˈ,naˊjëëhˋ hnähꜘ jnäꜘ.”

37 ʼMaˊja jähꜙ läꜙjëëꜙ hi lluuꜗ heꜘ sɨɨyhꜙ jnäꜘ:“Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, ¿lɨhꜘ baˊ gaꜙjëë jnäähꜗ hneˉngëhˉ kyaahꜗ mahꜗ gaꜙkwaˊ jnäähꜗ heˉ gaꜙkuhꜗ?¿Lɨhꜘ baˊ gaꜙjëëˊ jnäähꜗ ngëhˉ naˉkii hohꜘ mahꜗgaꜙkwaˊ jnäähꜗ jmɨɨˉ heˉ gaꜙhihꜘ? 38 ¿Lɨhꜘ baˊ gaꜙjëëˊjnäähꜗ ngëhˉ chaˊjwëꜗ jʉʉhˉ mahꜗ gaꜙteeˊ jnäähꜗhneˉ? ¿Lɨhꜘ baˊ gaꜙjëëˊ jnäähꜗ saꜙ chaˉ hmɨɨhˉmaˊ kyehˊ mahꜗ gaꜙkwëëhˊ jnäähꜗ hneˉ hmɨɨhˉ heˉgaꜙkyehˈ?

39 ʼ¿Lɨhꜘ baˊ gaꜙjëëˊ jnäähꜗ dsaahˊ hneˉ? ¿Lɨhꜘ baˊgaꜙjëë jnäähꜗ hneˉ häähˊ nehꜙñeˈmahꜗ naˊjëë jnäähꜗhneˉ?”, jäyhꜙ sɨɨyhꜙ jnäꜘ.

40 ʼJa gaˊ naꜙ jwahꜚ jnäꜘ, hi laaꜗ Dsaˉtaˊ jøøh ˈ,jwɨɨꜚ jnihꜘ: “Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, heˉgaꜙjmeehˊ hnähꜘ kihꜗ øøhnꜗ hi täˉñeeꜘ täähˊ laˉ, heˉgaꜙjmeehˊ hnähꜘ kinꜙ baˊ ja .”

41 ʼLäꜙ chahꜘ ja jwɨɨnꜚ hi täähˊ jwooˈ raˉkëhˈ heꜘ:“Jñuuhˊ hnähꜘ kinꜙ hi kyaahˊ dsoˊjwɨɨꜘ, taꜙ chaˊjeˉbaˊ kyahꜗ hnähꜘ jeeˊ saꜙ ʉʉꜙ jihˊkohꜘ, jeeˊ maˉnaˉjääꜘkihꜗ hi saꜙlluꜗ kyaahˊ ángele kyaayꜗ. 42 Jëëhꜘ läꜙ maˊkyohnꜙ saꜙ gaꜙkwëëhˋ jnäꜘ heˉ maˊ kuhnˋ. Läꜙ maˊläˉkii dsënꜙ, saꜙ gaꜙkwëëhˋ jnäꜘ jmɨɨˉ maˊ huhnˋ.43 Läꜙ maˊ ngënꜙ chaˊjwëꜗ jʉʉhˉ, saꜙ gaꜙteehˋ jnäꜘchaˊnehꜙ kyahꜗ hnähꜘ. Maˊ saꜙ gaꜙläꜙchaꜙ heˉ maˊkëhnꜚ, saꜙ chaˉ hmɨɨhˉ gaꜙkwëëhˋ jnäꜘ. Läꜙ maˊkyaanꜗ dsaahnˊ hiꜙ maˊ häänˊ nehꜙñe ˈ, hnähꜘ saꜙnaˊjëëhˋ jnäꜘ.”

44 ʼMaˊja ngɨɨꜗ dsaˉ heꜘ juuˈ kinꜙ, jäyhꜙ: “Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, ¿lɨhꜘ baˊ gaꜙjëëˊ jnäähꜗ ngëhˉ kyaahꜗ, ngëhˉnaˉkii hohꜘ, saꜙ chaˉ hmɨɨhˉmaˊ këhꜗ, maˊ naˉhëëhˈ chaˊjwëꜗ jʉʉhˉ,maˊ dsaahˊ omaˊ häähˊ nehꜙñeˈmahꜗsaꜙ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ beꜘ kyahꜗ?”

45 ʼJa gaˊ naꜙ jwahꜚ jnäꜘ, hi laaꜗ Dsaˉtaˊ jøøh ˈ,jwɨɨꜚ jnihꜘ: “Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, heˉ saꜙgaꜙjmäähˋ hnähꜘ he ˈ hi täˉñeeꜘ täähˊ laˉ, jnäꜘ baˊheꜘ saꜙ gaꜙjmäähˋ hnähꜘ heˈ. 46 Läꜙjëëꜙ hi hlëëhˈ heꜘdsaˉnääyꜗ jeeˊ saꜙ llaaꜙ jëëyꜗ wɨɨꜘ. Mahꜗ läꜙjëëꜙ hi lluuꜗ heꜘ dsaˉnääyꜗ jeeˊ moꜙsoꜙ juuyꜘ.”

26Maˊ hnoohˉ dsaˉ haˉ läꜙ jeeˊ maˊ saayhˈ Jesús(Mr. 14:1-2; Lc. 22:1-2; Jn. 11:45-53)

1Maˉlaꜙ baˊ maˉkwaꜘ Jesús läꜙjëꜙ juuˈ ja , gaꜙjäyhꜘsɨɨyhꜙ jnäähˈ discípulo kyaayꜗ:

2—Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ, naꜗ jeeˊ to jmɨɨˋ maˉlaꜗ jmɨɨˊheˉ kuhˉ dsaˉ borrego mähꜗ. Jeeˊ ja ngëëꜗ dsaˉHi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ mahꜗ tääyꜙ dsohꜘ hmaˉcruꜚ.

3 Maˊja gaꜙkuhꜗ jmiˉdsaˉ kaahˊ kyaahˊ läꜙjëëꜙtaˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊ läꜙjëëꜙ dsaˉgyʉʉhˊ nëˊtaˊkihˈ Caifá, jmiˉdsaˉ hi kye nëˊ. 4 Mahꜗ gaꜙtaayhˋjuu ˈ kweeˉ, haˉ läꜙ jeeˊ saayh ˈ Jesús kyaahˊ juu ˈtaˉjuuˈ mahꜗ jngëëyhꜗ.

5 —Saꜙ leꜘ kaahˊ jnihꜘ jeeˊ jmɨɨˊ laˉ, mahꜗ saꜙchiˊjwaaꜗ dsaˉ jeeˊ jwɨɨˉ laˉ —gaꜙjäyhꜘ.

Jaaˉ dsaˉmëꜘ gaꜙhuuꜗ jmɨɨˉ miˉjwɨɨˉ lleˊ Jesús(Mr. 14:3-9; Jn. 12:1-8)

6Maˊ gyaˈ Jesús kaˉlähꜘ jeeˊ jwɨɨˉ Betania chaˊnehꜙkihꜗ Simón hi maˊ dsaahˊ dsooˊ hmihꜗ høøꜚ. 7 Jeeˊ jagyayꜗ kuhˉhɨyh˜, maˊ gaꜙllooꜗ jaa dsaˉmëꜘ hi maˊkye koo sëꜗ alabastro heˉ haaˊ jmɨɨˉ miˉjwɨɨˉ heˉkyeeꜘ hmoohˈ. Mahꜗ gaꜙhuuyꜗ lleˊ Jesús. 8Maˊ gaꜙjëëˊ

jnäähꜗ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ, gaꜙläꜙlleeꜘjnäähˈ, mahꜗ gaꜙjähˊ jnäähꜗ:

—¿Heˉla ˈ maˉheeꜗ dsaˉmëꜘ naˉ jmɨɨˉ miˉjwɨɨˉkihꜗ? 9Lluꜗ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙhnɨɨyꜘ goˉte˜ baˊ mahꜗkuuˊ ja maˊ kwëëyhˈ hi täˉñeeꜘ.

10 Pero gaꜙläꜙkyʉʉh˜ Jesús hʉʉˊdsëˉ kyaaꜗ jnäähˈ,heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ jnäähˈ:

—¿Heˉla ˈ jmeehˉ hnähꜘ jwɨɨhˋ kih ˈ dsaˉmëꜘlaˉ? Lluꜗ baˊ heˉ maˉjmeeyꜘ läꜙlaˉ kinꜙ. 11 Jëëhꜘ,läꜙ maˉtäähˊ naˉ baˊ hi täˉñeeꜘ kyaahˊ hnähꜘ.Pero jnäꜘ, moꜙsoꜙ gyanˋ kiˉwëëꜘ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ.12 Kyaahˊ heˉ maˉhuuyˉ jnäꜘ jmɨɨˉ miˉjwɨɨˉ, heˉmaˉmiˉlluuyꜗ jnäꜘ jääꜗ baˊ laˉ, ja gaˊ haaˈ dsaˉ jnäꜘ.13Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙjeeˊ kwaˈ dsaˉ juˈhmëëꜘ kinꜙ, läꜙchaˉ juuˈ haˉ läꜙkoomaˉjmeeꜘ dsaˉmëꜘ laˉ, mahꜗ läꜙja läˉdsooh˜ dsëꜗdsaˉ kiyhꜗ.

Juda gaꜙngëëꜗ Jesús(Mr. 14:10-11; Lc. 22:3-6)

14 Maˉngëëꜘ heˉ ja , jaa dsaˉkyaahˊ jnäähꜗ hi chee Juda Iscariote ngooyꜗ kihꜗ dsaˉkaahˊ kyaa ˈjmiˉdsaˉ. 15Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—¿Johꜘ kwëëh ˈ jnäꜘ mahꜗ ngëëˊ jnihꜘ jaˊgoohˉhnähꜘ? —sɨɨyhꜙ.

Heˉja gaꜙjiihꜗ dsaˉ heꜘ kiyhꜗ gyiiꜘgyaꜘ kuuˊ tøøˉ.16 Heˉja gaꜙløøꜗ Juda hnoohˉ haˉ läꜙ jmeeyꜗ mahꜗngëëyꜗ Jesús jaˊgooˉ dsaˉ heꜘ.

Gaꜙjmeeꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ maꜙnʉʉꜙ kyaahˊ gaꜙhɨyhꜗjuuˈ

(Mr. 14:12-25; Lc. 22:7-23; Jn. 13:21-30; 1 Co. 11:23-26)17 Toˉnëˊ jmɨɨˊ heˉ gaꜙløøꜗ dsaˉtaahˋ dsaˉ jmeeyꜙ

jmɨɨˊ kuyhˉ heˊñiihꜚ heˉ saꜙ kyaahˊ levadura,gaꜙyaꜙjähꜙ jnäähˈ kooꜘ kihꜗ Jesúsmahꜗ gaꜙngɨɨˊ jnäähꜗjuuˈ kiyhꜗ:

—¿Haˉ jwahꜘ miˊlluˋ jnäähꜗ jeeˊ kihnˊ maꜙnʉʉꜙ?18Heˉja gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ jnäähˈ:—Goˉnääꜘ hnähꜘ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ jʉʉhˉ. Chaˊjwëꜗ ja ,

jeehꜙ hnähꜘ jaa dsaˉ. Ja jwɨɨhꜘ dsaˉ heꜘ: “Läꜙlaˉjähꜘ taˉjwohꜗ kyaaꜗ jnäähˈ: Maˉngooꜗ gaꜙdsëëꜗ jmɨɨˊkinꜙ. Chaˊnehꜙ kyahꜗ kyehˊ jnäähꜗ borrego mähꜗkyaahˊ discípulo kyaanꜙ.”

19 Heˉja gaꜙnøøꜗ jnääh ˈ läꜙkoo madaꜚ heˉgaꜙjmeeꜘ Jesús kyaaꜗ jnäähˈ hiꜙ gaꜙmiꜙlluˋ jnäähꜗ jeeˊgaꜙkuyhˉ maꜙnʉʉꜙ.

20Maˊ gaꜙnʉʉˉ jmɨɨˊ ja , gaꜙgyaˉ Jesús nëˊ naˊmes˜kyaahˊ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ jnääh ˈ. 21 Taˊko jiih ˈ maˊtøøhˊ jnäähꜗ kihˉhihˉ jnäähˈ, gaꜙjähꜘ Jesús:

—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, jaa jeeˊ läꜙjëëꜙhi kuhˉ kyaahˊ jnäꜘ, ngëëyꜗ jnäꜘ.

22 Peerꜙ jaꜗ meehˉ dsëˉ jnäähˈ maˊ gaꜙnʉʉˊ jnäähꜗjuuˈ ja , mahꜗ läꜙjaa läꜙjaa jnäähˈ gaꜙngɨɨˊ jnäähꜗjuuˈ kiyhꜗ:

—¿Cheˊ jaꜙ heꜘ jnäꜘ naˉ hlëëhˊ? —gaꜙjähˊ jnäähꜗ.23Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kyaaꜗ jnäähˈ:—Hi tä˜ gooˉ kyaahˊ jnäꜘ nehꜙwɨɨ ꜘ laˉ, hi heꜘ baˊ

naˉ hi ngëëꜗ jnäꜘ. 24Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗlaˉ leꜘ kiyhꜗ läꜙkohꜘ maˉnaˉsɨɨˉ. Pero jwɨɨ˜ dsaˉ hi ngëë˜ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ. Lluꜗ gaˊ laˈ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉheꜘ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ gaꜙläꜙchaayꜙ goˉte˜ baˊ.

25 Ja gaˊ, gaꜙjeehˉ Juda hi gaꜙngëëꜗ Jesús,gaꜙjäyhꜘ:

—O cheˊ jnäꜘ baˊ taˉjwohꜗ.—Hñaahꜗ baˊ hneˉ maˉjähˊ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

San Mateo 26:26 28 San Mateo 26:5926 Ko jiih ˈ tääyhˊ kuyhˉ, gaꜙkaꜗ Jesús heˊñiihꜚ

mahꜗ gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio. Maˉngëëꜘ maˉk-wayꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio, gaꜙllaayꜗ heˊñiihꜚ ja , mahꜗgaꜙkwëëyhꜗ jnäähˈ, gaꜙjäyhꜘ:

—Kye hnähꜘmahꜗ kuhꜗ hnähꜘ, heˉ laˉ naˉ jmɨˉn-goꜗ kinꜙ.

27Läꜙja kaˉlähꜘ gaꜙkayꜗ waˊkyaahˊ, gaꜙkwayꜘ tiˊh-maahˊ kihˈ Dio, ja gaˊ gaꜙkwëëyhꜗ jnäähˈ, gaꜙjäyhꜘ:

—Hihꜘ hnähꜘ läꜙjëëꜙ hnähꜘ. 28 Jëëhꜘ, heˉ laˉ naˉjmaˉ kinꜙ heˉ kyaahˊ jmeeˈ Dio koo hmoohˊ hmëëꜘ.Heˉja tʉʉꜙ jmaˉ kinꜙ kihꜗ jwëëꜘ dsaˉ mahꜗ dsaˉcheˋdsoˊkyeˉ kiyhꜗ. 29Läꜙlaˉ jwëëhn˜ hnähꜘ,moꜙsoꜙ huhˋgaˊ jnäꜘ jmɨhˈmɨˈjëhꜗmaˉää , läꜙjiihˈ lloo˜ jmɨɨˊ huhnˋkaˉlähꜘ läꜙhmëëꜘ kyaahˊ hnähꜘ jeeˊ jmeeˈ Tääˋ kyaanꜙhihꜙ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

Gaꜙhmäꜘ Peeˊ juuˈ heˉ saꜙ kyuuyꜙ Jesús(Mr. 14:26-31; Lc. 22:31-34; Jn. 13:36-38)

30Maˉngëëꜘmaˉhäˊ jnäähꜗ kihꜗ Dio, gaꜙnøøꜗ jnäähˈ taꜙ mohꜘ Olivo. 31 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ jnäähˈ:

—Läꜙjëëꜙ baˊ hnähꜘ beeh ˈ jnäꜘ naꜗ hwë ˈ. Läꜙ-ja naˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗ Dio: “Jmeenˋ dsooˊ kih ˈ hi hää läꜙjëëꜙ borrego, hiꜙ läꜙjëëꜙ borrego kyaayꜗsaˉjñeeꜘ.” 32 Pero gaˊ maˉläˉjiihnˋ kaˉlähꜘ, hii ꜚ jnäꜘnɨɨnˋ naˊjäänˋ hnähꜘ taꜙ Galilea.

33Heˉja gaꜙjähꜘ Peeˊ:—Maꜙkeꜙ läꜙjëëꜙ gaꜙbeeꜗ hneˉ, pero jnäꜘ jihˊkohꜘ

saꜙ beenꜚ hneˉ.34Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ Peeˊ:—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hneˉ, naꜗ hwë ˈ, jääꜗ

ja gaˊ hooh ˈ chaahˊ dsoo ˈ, hneˉ maˉtëꜘ hnëˉ jiih˜maˉhmähˊ juuˈ heˉ saꜙ kyuuhꜙ jnäꜘ.

35 —Maꜙkeꜙ gaꜙjuunꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ hneˉ, saꜙjwahnꜚ läꜙnaˉ —gaꜙjähꜘ Peeˊ.

Läꜙja kweeˉ baˊ gaꜙjähˊ jnäähꜗ läꜙjëëꜙ jnäähˈ.Ñeeˊ Jesús Getsemaní naˊchuuyˊ kyaahˊ Dio(Mr. 14:32-42; Lc. 22:39-46)

36 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙnøøꜗ jnäähˈ kyaahˊ Jesúskoo jeeˊ chee Getsemaní. Maˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈjeeˊ ja , gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ jnäähˈ:

—Jeeˊ laˉ baˊ goˉtaahˊ hnähꜘ taˊko jiihˈ naˊchuunˈkyaahˊ Dio.

37Gaꜙjääyꜗ maꜙlaꜙ Peeˊ, kyaahˊ läꜙuuꜘ jooꜘ Zebedeobaˊ. Chahꜘ baˊ jaˈ meehˉ dsëyꜗ hiꜙ chaayˉ chaˉmiihˉhʉʉˊdsëˉ. 38Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Peerꜙ meehˉ dsënꜙ, läꜙjiihˈ juunꜘ goˉte˜ laꜗ kinꜙ.Jeeˊ naˉ baˊ jää jnäꜘ. Kwëëhˋ hohꜘ hnähꜘ, taꜙ gwɨɨ hnähꜘ.

39 Ja gaˊ ngooˈ Jesús miihˉ gaˊ taꜙ chaˊnëˊ. Jeeˊ jagaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ mahꜗ gaꜙjluuyꜗ lleyˊ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ,gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ Dio:

—Tääˋ kyaanꜙ, cherˊmahꜗ leꜘ, lää jnäꜘ kihꜗ heˉ wɨɨꜘheˉ jëënꜚ naꜗ. Pero saꜙ waˊ leꜘ läꜙ hnoonꜗ hñiinꜙ, waˊleꜘ läꜙ hnoohˉ hñaahꜗ baˊ.

40 Maˊ jah ˈ Jesús kaˉlähꜘ jeeˊ maˊ täähˊ discípulokyaayꜗ, gaꜙjëëyꜗ maˉnaˉgwɨɨyˉ. Heˉja gaꜙsɨɨyhꜙPeeˊ:

—¿Cheˊ niꜙ koo hor˜ saꜙ maˉläˉbeꜘ hohꜘ heˉmaˉnahꜘ naˉnëhˊ kyaahˊ jnäꜘ? 41Waˊ naˉnëhˊ hnähꜘ,ngɨɨˊ hnähꜘ kyahꜗ kihꜗ Dio mahꜗ saꜙ lehꜙ heˉ hlɨɨhˈ hnähꜘ. Hnøøꜗ baˊ jmɨˉlleꜘ jnänˋ kwa ˈ beꜘ. Perojmɨˉngoꜗ jnänˋ saꜙ beeꜘ —gaꜙjäyhꜘ.

42Ngooyꜗ kaˉlähꜘ naˊchuuyˊ kyaahˊ Dio jeeˊ gaꜙtëꜘtoꜗ jiih˜:

—Tääˋ kyaanꜙ, cherˊmahꜗ saꜙ leꜘ läähˊ jnäꜘ kihꜗ heˉwɨɨꜘ laˉ, cherˊmahꜗ maꜙraꜙ heˉ huhnˋ baˊ jnäꜘ, waˊ leꜘläꜙ hnoohˉ hñaahꜗ baˊ —gaꜙjäyhꜘ.

43Maˊ jayhˈ kaˉlähꜘ, gaꜙjëëyꜗ läꜙjëëꜙ baˊ maˉnaˉg-wɨɨ . Jëëhꜘ, läꜙgwɨɨyꜙ jwërte. 44Ngooꜗ Jesús kaˉlähꜘläꜙhmëëꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ hnëˉ jiih˜ naˊchuuyˊ kyaahˊ Dio,ja baˊ kyaahˊ juu ˈ heˉ maˉhlëëyhꜘ jääꜗ ja . 45 Maˊjayh ˈ kaˉlähꜘ jeeˊ maˊ tøøhˊ jnäähꜗ läꜙjëëꜙ jnääh ˈ,gaꜙsɨɨyhꜙ jnäähˈ:

—Gwɨɨ baˊ hnähꜘ kyahꜗ, teehˋ hnähꜘ hohꜘ. Maˉl-looꜗ hor˜ jaaꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ, ngëëꜗ dsihꜘ gooˉdsaˉ hñaaˉ dsëꜗ. 46 Nooˉ hnähꜘ, mahꜗ maꜙnøønˋ.Maˉngooꜗ yaˉjähꜙ hi ngëëꜗ jnäꜘ —gaꜙjäyhꜘ.

Gaꜙsaayhꜗ Jesús(Mr. 14:43-50; Lc. 22:47-53; Jn. 18:2-11)

47 Llaꜙ gyihꜗ juuˈ ja maˊ jaˈ Juda, jaa jeeˊ läꜙjëëꜙgyaꜙtuuꜘ dsaˉkyaahˊ jnäähꜗ. Jayꜗ kyaahˊ koo nääꜗdsaˉ, hi maˊ kye ñeˈ, hi maˊ kye hmaˉ, läꜙhihꜙkihꜗ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊ dsaˉkaahˊ kyaa jmiˉd-saˉ, kyaahˊ dsaˉgyʉʉhˊ. 48 Juda hi gaꜙngëëꜗ Jesús,jääꜗ gaꜙtaayhˉ dsaˉ heꜘ juuˈ:

—Hi chʉhnˋ kihˈ, hi heꜘ heꜘ. Ja saahꜙ hnähꜘ —gaꜙjäyhꜘ.

49Heˉja jayꜗ chuhꜙ kihꜗ Jesús.—Haˉ maˉñehˊ taˉjwohꜗ —gaꜙjäyhꜘ.Naˉmaˉhiiꜘ gaꜙchʉyhꜘ kihꜗ Jesús. 50 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ

Jesús sɨɨyhꜙ:—Omeꜚ, ¿heeˉ kihꜗ maˉñehˊ hneˉ?Läꜙchahꜘ ja gaꜙyaꜙjähꜙ dsaˉ heꜘ mahꜗ gaꜙsoohꜗ

kihꜗ Jesús.51 Pero jaa dsaˉkyaahˊ jnäähꜗ, gaꜙsëëyhꜗ ñe ˈ

gaꜙjmeeyꜘ dsooˊ kih ˈ jaa hi maˊ jmeeꜙ taˊheꜗ kihꜗjmiˉdsaˉ jøøhˈ. Gaꜙkuyꜘ loˉgwaˊ. 52 Heˉja gaꜙjähꜘJesús sɨɨyhꜙ:

—Tøøhˈ ñe ˈ kyahꜗ nehꜙ looˉ kihꜗ kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ,läꜙjëëꜙ hi kooh˜ ñeˈ, kyaahˊ ñeꜗ juuyꜘ. 53 ¿Cheˊ saꜙñehˊ, leꜘ baˊ ngɨɨnˊ kihˈ Tääˋ kyaanꜙ, mahꜗ läꜙchahꜘ laˉcheeyꜗ kinꜙ gyaꜙtoꜘ nääꜗ ángele? 54 Pero cherˊmahꜗläꜙja gaꜙlaꜗ, ¿haˉ baˊ laꜙ läꜙteꜗ läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈkihꜗ Dio, jeeˊ lleˋ läꜙjëꜙ heˉ ää jmɨɨˊ leꜘ?

55 Ja baˊ hor˜ ja , gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ dsaˉ hi gaꜙsoohꜗ kiyhꜗ:

—¿Cheˊ dsaˉhɨɨ jnäꜘ, heˉ maˉyaˉnäähꜗ hnähꜘkyaahˊ ñeꜗ kyaahˊ hmaˉ, mahꜗ saahꜙ jnäꜘ? Läꜙjëꜙjmɨɨˊ maˊ häänˊ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ, maˊ kwanꜙ juuˈ kooꜘgwahꜙ mahꜗ saꜙ gaꜙchaah ˈ jnäꜘ. 56 Pero läꜙjëꜙ heˉlaˉ lleˋ kihˈ leꜘ mahꜗ läꜙteꜗ juuˈ heˉ gaꜙsɨɨꜘ läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

Hiꜙ läꜙjëëꜙ jnääh ˈ gaꜙbee jnäähꜗ Jesús jeeˊ ja ,mahꜗ gaꜙkyʉʉˊ jnäähꜗ.

Naˊjääyˉ Jesús chaˊnëˊ dsaˉtaˊ kaahˊ kyaaˈ dsaˉjudiu

(Mr. 14:53-65; Lc. 22:54-55, 63-71; Jn. 18:12-14, 19-24)57 Läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ, läꜙ maˊ gaꜙsaayhꜗ Jesús,

naˊjääyˉ chaˊnëˊ Caifá hi maˊ kye nëˊ kih ˈ läꜙjëëꜙjmiˉdsaˉ kaahˊ. Jeeˊ ja maˊ täähˊ jøø ko jøhꜘ läꜙjëëꜙtaˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊ läꜙjëëꜙ dsaˉgyʉʉhˊ. 58PeroPeeˊ ʉʉꜘ baˊ ngooyˈ lleeyˋ kaahˋ kihˈ Jesús, läꜙ gaꜙtëꜘhoˊhneꜚ nëˊtaˊ kihˈ jmiˉdsaˉ jøøhˈ heꜘ. Jeeˊ ja gaꜙheꜗPeeˊ gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ pooˉ hi maˊ täähˊ jeeˊja , maˊ jëëy˜ haˉ läꜙ hɨɨꜗ juuˈ ja .

59 Läꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ kaahˊ kyaahˊ dsaˉgyʉʉhˊ,kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ taˊ, maˊ hnaayhˉ dsaˉ hi

San Mateo 26:60 29 San Mateo 27:19maˊ bäähꜙ Jesús kyaahˊ juu ˈ taˉjuu ˈ, läꜙjwëꜘ jeeˊmaˊ jngɨɨyh ˈ kihꜗ. 60 Pero saꜙ gaꜙjmääꜘ juu ˈ kiyhꜗ,maꜙkeꜙ jwëëꜘ dsaˉmaˊ bäähˉ dsihꜘ kyaahˊ juuˈ taˉjuuˈ. Kyaahˊ jeeˊ gaꜙdsaaꜗ gaˊ, gaꜙllaꜙnääꜗ gaˊ uuˈ hi kyejuuˈ taˉjuuˈ, 61 gaꜙjäyhꜘ:

—Gaꜙnʉʉˊ jnäähꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉñʉʉhˉ naˉ: “Leꜘhlanꜚ gwahꜙ jʉʉhˉ kihꜗ Dio mahꜗ kyaahˊ hnëˉ jmɨɨˊbaˊ choohnˊ.”

62Heˉja gaꜙnooˉ jmiˉdsaˉ hi maˊ kye nëˊ heꜘ,gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ Jesús:

—¿Heeˉ jwahꜘ hneˉ, hehꜗ läꜙkohꜘ hnɨɨ˜ dsaˉ laˉkyahꜗ? ¿Heˉlaˈ saꜙ hlëëhˊ niꜙ miihˉ?

63 Pero saꜙ gaꜙngɨɨꜘ goˉte˜ Jesús. Koo kaˉlähꜘgaꜙjähꜘ jmiˉdsaˉ jøøhˈ heꜘ sɨɨyhꜙ:

—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ kihꜗ Dio jiihꜙ, jähˊ ¿cheˊ hneˉ heꜘCristo, Jooꜘ Dio?

64 —Hneˉ baˊ maˉjähˊ. Hiꜙ chaˉ gaˊ koo heˉjwëëhn˜ hnähꜘ. Naꜗ taꜙ chaˊnëˊ jëëh ˈ hnähꜘ Hi -gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ gyaꜗ jwoo ˈ raˉlluuꜗ kihꜗ Dio Jøøhꜗ,hiꜙ jëëhˈ hnähꜘ jäyhꜘ kaˉlähꜘ jeeˊ jniiꜘ hiiꜘ gyʉʉhˈ —gaꜙjähꜘ Jesús.

65 Heˉja läꜙ maˉkyehˊ ja jmiˉdsaˉ jøøh ˈ heꜘhmɨɨhˉ kihꜗ gaꜙgɨɨyꜗ, gaꜙjäyhꜘ:

—¡Maˉmiˉkwayhꜗ Dio jëëˋ! ¿Hii gaˊ jwaahꜚ jneˊjñahꜘ hi jmeeꜗ juˈdsooꜘ? Jeeˊ naˉ maˉnʉʉhˉ hnähꜘheˉ maˉmiˉkwayhꜗ Dio. 66 ¿Heeˉ jwahꜘ hnähꜘ? —gaꜙjähꜘ dsaˉjøøhˈ kyaaꜗ jmiˉdsaˉ heꜘ.

Heˉja gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ gaꜙjähꜘ:—Ää jmɨɨˊ juuyꜘ.67Läꜙchahꜘ ja gaꜙtiˊ gaꜙhñeyꜗmoˉnëˊ Jesús. Gaꜙk-

ii ꜘ gaꜙjnooyꜗ kiyhꜗ. 68Mahꜗ maˊ jäyhꜘ:—Hneˉ Cristo, jähˊ daˊ, ¿hii naˉ maˉkwaꜘ kyahꜗ?

Gaꜙhmäꜘ Peeˊ juuꜗ heˉ saꜙ kyuuyꜙ Jesús(Mr. 14:66-72; Lc. 22:56-62; Jn. 18:15-18, 25-27)

69Hoˊhneꜚ ja maˊ gyaˈ Peeˊ, maˊ jaˈ jaa dsaˉmëꜘhi maˊ jmeeꜙ taˊ kih ˈ jmiˉdsaˉ jøøh ˈ heꜘ, mahꜗgaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—Hneˉ kaˉlähꜘ maˊ ngëhˉ kyaahˊ Jesús hi chaaGalilea.

70Toꜙloꜙ nëˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ gaꜙhmäꜘ Peeˊ juuꜗ,gaꜙjäyhꜘ:

—Saꜙ manꜙ hii kihꜗ naˉ hlëëhˊ.71 Läꜙchahꜘ ja yaꜙhëëꜗ Peeˊ naˊnooyˉ läꜙ gaꜙtëꜘ

hoˊhaahˊ jeeˊ dsaˉtaahˋ dsaˉ. Jñahꜘ dsaˉmëꜘ gaꜙjëëyꜗ,mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja :

—Heꜘ baˊ dsaˉkyaahˊ Jesús hi chaa Nazaret naˉ.72Koo kaˉlähꜘ gaꜙjuuꜗ Peeˊ, gaꜙtääyˉ Dio:—Niꜙ ko hi pihˈ saꜙ kyuunꜙ dsaˉ ooꜙ —gaꜙjäyhꜘ.73Ko hwëëꜘ gaˊ ja , gaꜙjähꜘ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ

ja , gaꜙsɨɨyhꜙ Peeˊ kaˉlähꜘ:—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ, hneˉ heꜘ laaꜗ jaa dsaˉkyaahˊ

hi ooꜙ. Heˉja saꜙ naˉheeꜚ juuꜗ läꜙ hlëëhˊ.74 Heˉja gaꜙløøꜗ Peeˊ hlëëhꜙ kyaahˊ dsoˊjwɨɨꜘ hiꜙ

gaꜙtääyˉ Dio:—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ, saꜙ kyuunꜙ dsaˉñʉʉhˉ naˉ —

gaꜙjäyhꜘ.Naˉ maˉhiiꜘ gaꜙhoohꜗ chaahˊ dsoo ˈ. 75 Ja gaˊ

gaꜙläꜙdsooh˜ dsëꜗ Peeˊ juuꜗ heˉ gaꜙjähꜘ Jesúsgaꜙsɨɨyhꜙ jääꜗ : “Jääꜗ , ja gaˊ hoohˈ chaahˊ dsooˈ, hnëˉjiih˜ maˉhmähˊ juuˈ heˉ saꜙ kyuuhꜙ jnäꜘ.”

Heˉja yaꜙhëëyꜗ taꜙ kaˊhneꜚ, gaꜙhooyhꜗ läꜙjiihˈ llaꜙdsëyꜗ.

27Gaꜙjääꜗ dsaˉ Jesús chaˊnëˊ Pilato(Mr. 15:1; Lc. 23:1-2; Jn. 18:28-32)

1 Maˊ gaꜙjnäꜗ, gaꜙkuhꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉkaahˊ kyaa ˈjmiˉdsaˉ, kyaahˊ läꜙjëëꜙ dsaˉgyʉʉhˊ. Gaꜙtaayhˋ juuˈ kweeˉ haˉ läꜙ jmeeyꜗ mahꜗ jngɨɨhꜗ dsaˉ kihꜗ Jesús.2 Heˉja naˊjää dsihꜘ naˉhñuuyꜚ, gaꜙngëëyꜗ gooˉPoncio Pilato hi maˊ laa lleˊmohꜘ.

Gaꜙjuuꜗ Juda3 Juda heꜘ hi gaꜙngëëꜗ Jesús, gaꜙkayꜗ chaˉmiihˉ

hʉʉˊdsëˉ maˊ gaꜙjëëyꜗ heˉ maˉjmeeꜘ dsaˉ heꜘ hihꜙjuuꜘ Jesús. Heˉja ñeeyˊ naˊngëëyˊ kaˉlähꜘ läꜙjëꜙ gyi-iꜘgyaꜘ kuuˊ tøøˉ heˉ gaꜙjiihꜗ läꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ kaahˊkyaahˊ dsaˉgyʉʉhˊ heꜘ. 4Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Naˉbäähnˋ dsoˊkyeˉ, maˉngëënˋ jaa hi juuꜘhi saꜙ chaˉ dsooˊ chaˉ kihꜗ.

Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉkaahˊ heꜘ sɨɨyhꜙ:—¿Heeˉ gaꜙtëëꜘ jnäähˈ jëëˊ jnäähꜗ kyahˈ? Kwaat˜

kyahꜗ baˊ hneˉ naˉ.5 Heˉja gaꜙjwäꜗ Juda kuuˊ ja nehꜙ gwahꜙ jʉʉhꜙ,

mahꜗ yaꜙhëëyꜗ jeeˊ ja , ngooyꜗ naˊtäyˉ cheꜘ luuyˊ.6 Ja gaˊ gaꜙjʉʉhꜗ jmiˉdsaˉ kaahˊ heꜘ kuuˊ ja mahꜗgaꜙjäyhꜘ:

—Saꜙ leꜘ tøøhˊ jneˊ kuuˊ laˉ ko jøhꜘ kyaahˊ kuuˊ heˉkwëëh˜ dsaˉ Dio, jëëhꜘ, maˉhläähˊ jmaˉ kyaahˊ kuuˊlaˉ.

7 Heˉja gaꜙtaayhˋ juu ˈ kweeˉ layꜗ koo hwaꜗkyaahˊ kuuˊ ja jeeˊ haay ˈ dsaˉ chaa ʉʉꜘ. Hwaꜗja maˊ chee hwaꜗ kihꜗ tëꜙ mɨ ˈhyaˉ. 8 Heˉjaläꜙjiih ˈ jmɨɨˊ naˈ, hwaꜗ ja chee : Hwaꜗ heˉ gaꜙkëëꜘjmaˉ. 9 Läꜙja gaꜙläꜙteꜗ läꜙkoo gaꜙjähꜘ Jeremía hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ, maˊ gaꜙjäyhꜘ: “Gaꜙkayꜗgyiiꜘgyaꜘ kuuˊ tøøˉ, heˉmaˊ jmeeꜘ dsaˉ Israel kwaat˜ko ja jiihˈ kyeeꜘ jaa dsaˉ, 10mahꜗ gaꜙlayꜗ hwaꜗ kihꜗtëꜙ mɨˈhyaˉ, läꜙkoo madaꜚ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio kinꜙ.”

Gaꜙkaꜗ Pilato juˈdsooꜘ kihꜗ Jesús(Mr. 15:2-5; Lc. 23:3-5; Jn. 18:33-38)

11Maˊ chehˈ Jesús chaˊnëˊ lleˊmohꜘ, heˉja gaꜙngɨɨꜘlleˊmohꜘ juuˈ kiyhꜗ:

—¿Cheˊ hneˉ heꜘ dsaˉjøøhˈ kyaaꜗ dsaˉ judiu?Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—Maˉjähˊ baˊ hneˉ.12 Läꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ kaahˊ kyaahˊ dsaˉgyʉʉhˊ maˊ

bääyhˉ dsooˊ, peroniꜙmiihˉ saꜙ chaˉ gaꜙjeehˉ Jesús.13Heˉja gaꜙjähꜘ Pilato:

—¿Cheˊ saꜙ nuuhˉ johꜘ juuˈ saꜙ hnooˉ dsaˉ kyahꜗ?14 Pero niꜙ koo mɨˈjuuꜗ saꜙ gaꜙjeehˉ Jesús kiyhꜗ,

heˉja chaˉgaˊmiihˉ maˊ jëë˜ dsahꜙ Pilato. 15 Läꜙjëꜙjiih˜ maˊ tëˉ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ judiu borrego mähꜗmaˊ lää Pilato jaa jeeˊ läꜙjëëꜙ hi täähˊ nehꜙñeˈ hi maˊ tɨh˜ dsëꜗ dsaˉ baˊ. 16 Jmɨɨˊ ja maˊ hää nehꜙñeˈ jaa hi maˊ chee Barrabá hi maˊ hiiꜘ juuˈ kihꜗ.17Heˉja gaꜙngɨɨꜘ Pilato juuˈ kihꜗ hi gaꜙkuhꜗ jeeˊ ja :

—¿Hii hnoohˉ hnähꜘ läänˊ? ¿Cheˊ läänˊ Barrabáo cheˊ läänˊ Jesús hi chee Cristo? —gaꜙjähꜘ Pilato.

18 Jëëhꜘ, läꜙlaˉ baˊ maˉñeyˉ heˉ naˉhøøhˊ baˊ dsaˉheꜘ kihꜗ Jesús, hehꜗ gaꜙngëëꜗ dsihꜘ jaˊgooyˉ. 19 Maˊgyaˈ Pilato nëˊtaˊ kihˈ, maˊ gaꜙllooꜗ jaa hi maˊ kyejuuˈ kihꜗ mëyˊ, maˊ jäyhꜘ:

—Jähꜘ dsaˉmëꜘ kyaahꜗ: “Taꜙ bäähˋ hñaahˈ kyaahˊdsaˉñʉʉhˉ lluuꜗ heꜘ. Jëëhꜘ, taꜙ yaꜙjnäꜙmaˉkëë jnihꜘnaˊhøøꜘ jwërte.”

San Mateo 27:20 30 San Mateo 27:6020 Pero jmiˉdsaˉ kaahˊ kyaahˊ dsaˉgyʉʉhˊ maˊ

taayhˉ dsaˉ juu ˈ mahꜗ waˊ ngɨɨyꜘ heˉ lääꜘ Barrabámahꜗ waˊ juuꜘ Jesús. 21Koo kaˉlähꜘ gaꜙjähꜘ Pilato:

—¿Hii jeeˊ läꜙuuꜘ hnoohˉ hnähꜘ läänˊ?Läꜙjëëꜙ baˊ gaꜙjähꜘ:—Lää Barrabá.22Mahꜗ gaꜙjähꜘ Pilato sɨɨyhꜙ:—¿Heeˉ naˉ jmeenˋ kyaahˊ Jesús hi chee Cristo?Maˊ jäyhꜘ:—Waˊ dsaˉtaayˊ dsohꜘ hmaˉcruꜚ.23Koo kaˉlähꜘ gaꜙjähꜘ lleˊmohꜘ heꜘ sɨɨyhꜙ:—¿Heeˉ hlɨɨhˈ maˉjmeeꜘ dsaˉ laˉ?Pero chaˉgaˊmiihˉ mɨɨhˊ gaꜙtoohꜗ dsaˉ heꜘ, maˊ

jäyhꜘ:—Tääyˋ dsohꜘ hmaˉcruꜚ.

Gaꜙjäꜘ juuˈ juuꜘ Jesús(Mr. 15:6-20; Lc. 23:13-25; Jn. 18:38-19:16)

24Maˊ jëë˜ Pilato saꜙ hii˜ liyhꜙ kyaahˊ dsaˉ, chaˉ-gaˊmiihˉ gaꜙchiꜗ gaꜙjwaaꜗ dsaˉ heꜘ. Heˉja gaꜙkayꜗmiihˉ jmɨɨˉ, gaꜙgyiyhꜗ gooyˉ chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ dsaˉheꜘ, mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Saꜙ bäähnˊ hñiinꜙ kyaahˊ jmaˉ kihꜗ dsaˉ lluuꜗ laˉ.Naˉ hnɨɨhˈ maˉnaˉlaꜚ kwaat˜ kyahꜗ hnähꜘ.

25Heˉja gaꜙjähꜘ gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ:—Waˊ naˉbäähˋ jnäähꜗ jmaˉ kiyhꜗ, läꜙkye jooꜘ sɨɨhˊ

jnäähꜗ.26 Ja gaˊ gaꜙlääꜗ Pilato Barrabá mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ

hihꜙ gaꜙjmiˊ gaꜙbaaꜗ dsaˉ Jesús. Maˉngëëꜘ heˉ ja ,gaꜙngëëyꜗ Jesús jaˊgooˉ hløøꜘ mahꜗ dsaˉtääyˋ dsohꜘhmaˉcruꜚ. 27Heˉja gaꜙjääꜗ hløøꜘ kyaaꜗ Pilato Jesústaꜙ nëˊtaˊ kiyh ˈ, mahꜗ gaꜙkuyhꜗ läꜙjëëꜙ hløøꜘ läꜙkuˊläꜙjii ꜗ kiyhꜗ. 28 Hiꜙ gaꜙlleeꜗ hløøꜘ hmɨɨhˉ kihꜗ Jesúsmahꜗ gaꜙkyehˉ dsihꜘ koo hmɨɨhˉ gyʉʉꜘ lähˉ läꜙkohꜘheˉ këhˉ rey. 29 Gaꜙkayꜗ wɨɨ tooꜘ gaꜙjmeeyꜘ kooheˉ lɨhˉ mahꜗ gaꜙtooyhˉ lleˊ Jesús llaꜚ coron. Gaꜙ-tooyhˉ koo hmaˉtahˉ gooyˉ raˉlluuꜗ, maˊ jmäädsihꜘ läꜙkoo jaa dsaˉtaˊ jøøh ˈ. Ja gaˊ gaꜙjuuyhꜗjnëyˊ chaˊnëyˊ mahꜗ gaꜙmiꜙkwayhꜗ maˊ jäyhꜘ:

—Peerꜙ jøøhˈ dsaˉtaˊ kyaa dsaˉ judiu.30 Gaꜙtiˊ gaꜙhñeꜗ dsihꜘ, gaꜙkayꜗ hmaˉtahˉ mahꜗ

gaꜙbayꜗ lleyˊ. 31 Maˉngëëꜘ maˉmiˉkwahꜗ dsihꜘ,gaꜙlleeꜗ dsaˉ hmɨɨhˉ gyʉʉꜘ heˉ gaꜙkyeyhˉ ja , mahꜗgaꜙkyeyhˉ kaˉlähꜘ hmɨɨhˉ kiyhꜗ, ja gaˊ gaꜙjääyꜗnaˊtääyˊ dsohꜘ hmaˉcruꜚ.

Gaꜙtääyˉ Jesús dsohꜘ hmaˉcruꜚ(Mr. 15:21-32; Lc. 23:26-43; Jn. 19:17-27)

32 Läꜙ maˊ gaꜙhwëëyˉ nëˊtaˊ ja , gaꜙjëëyꜗ jaa dsaˉchaa Cirene hi maˊ chee Simón. Gaꜙjmeeꜘ hløøꜘbiiꜗ gaꜙkaꜗ dsaˉ heꜘ hmaˉcruꜚ kihꜗ Jesús. 33 GaꜙjääyꜗJesús läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊ chee Gólgota, heˉ hnøøꜗ jähꜙ:Mooˈ Lleˊ Hlɨɨꜘ. 34 Jeeˊ ja gaꜙkwëëhꜗ dsihꜘ jmɨɨˉ jiihˉheˉ naˉkaah˜ jmɨɨˉ llihꜗ. Koo gaꜙhlʉyhꜘ miihˉ baˊ,saꜙ gaꜙhiiyꜗmaˊ hɨyhˈ jmɨɨˉ ja . 35Maˉngëëꜘmaˉtäädsihꜘ dsohꜘ hmaˉcruꜚ, gaꜙtiˊ gaꜙllooyhꜗ hmɨɨhˉ kihꜗJesús kooyh˜ suert. Läꜙja gaꜙläꜙteꜗ läꜙkoo gaꜙjähꜘhi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio: “Gaꜙtiˊ gaꜙllooyhꜗ hmɨɨhˉkinꜙ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ, gaꜙkooyhꜗ suert mahꜗ jëëyꜗhii tëëꜗ hmɨɨhˉ kinꜙ.” 36 Mahꜗ gaꜙtaayhˋ gaꜙhøøyꜘjeeˊ ja .

37 Gaꜙtøøꜗ dsaˉ taꜙ gyʉʉh ˈ lleyˊ koo hwëhꜘ heˉjähꜘ haˉ läꜙ laꜗ dsooˊ heˉ bäähˉ dsihꜘ: “Hi laˉ naˉJesús hi laaꜗ Dsaˉjøøh ˈ kyaaꜗ dsaˉ judiu.” 38 Kooꜘkiyhꜗ, maˊ tøøꜘ toꜗ hmaˉcruꜚ jeeˊ maˉnaˉtaaꜙ uuꜗ

dsaˉhɨɨ , jaa jwooˈ raˉlluuꜗ kiyhꜗ, jaa jwooˈ raˉkëhˈ kiyhꜗ. 39 Läꜙjëëꜙ hi maˊ dsaˉngëëꜘ taꜙ jaꜙ maˊ jiiyh˜lleyˊ hiꜙ maˊ miˉkwayhꜗ kihꜗ Jesús. 40Maˊ jäyhꜘ:

—Hneˉ hi maˊ tuˈ gwahꜙ jʉʉhꜙ mahꜗ kyaahˊ hnëˉjmɨɨˊmaˊ choohˊ, lää hñaahˈ. Jñaa nëˊ hmaˉcruꜚ naˉ,cherˊmahꜗ dsooꜘ laahꜗ Jooꜘ Dio.

41 Ja baˊ läꜙja gaꜙjmeeꜘ läꜙjëëꜙ dsaˉkaahˊ kyaa ˈjmiˉdsaˉ kyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley, kyaahˊ läꜙjëëꜙdsaˉgyʉʉhˊ, maˊ jäyhꜘ:

42 —Gaꜙlääyꜗ baˊ jñahꜘ dsaˉ mahꜗ saꜙ liyhꜙ lääyꜗhñiiyꜘ. Cherˊmahꜗ dsooꜘ laayꜗ Dsaˉjøøh ˈ kyaaꜗ dsaˉIsrael, waˊ jñaayˈ hñiiyꜘ naꜗ dsohꜘ hmaˉcruꜚ, ja gaˊläꜙheehꜘ jneˊ kiyhˈ. 43 Gaꜙkayꜗ oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ Dio.Heˉja cherˊmahꜗ Dio hnääyꜗ, hñiiꜘ Dio waˊ lääyˈ naꜗ,jëëhꜘ heꜘ baˊ hñiiyꜘ maˊ jäyhꜘ laayꜗ Jooꜘ Dio.

44Läꜙja kaˉlähꜘ gaꜙmiꜙkwahꜗ hi hɨɨ hi maˊ taaꜙjyohꜘ hmaˉcruꜚ kooꜘ kiyhꜗ.

Gaꜙjuuꜗ Jesús(Mr. 15:33-41; Lc. 23:44-49; Jn. 19:28-30)

45 Maˊ gaꜙtëꜘ llaꜗ hyooꜙ, läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙgaꜙnʉʉˉ läꜙjiih ˈ gaꜙtëꜘ ko hi hnëˉ taꜙ gaꜙhlooꜘ.46 Ja baˊ hor˜ ja , gaꜙhlëëhꜘ Jesús koo ki gaa ,gaꜙjäyhꜘ:

—Elí, Elí, ¿lama sabactani? —heˉ laˉ hnøøꜗ jähꜙ:Dio kyaanꜙ, Dio kyaanꜙ, ¿heˉlaˈ maˉbeehꜙ jnäꜘ?

47 Ko llaa hi maˊ täähˊ jeeˊ ja gaꜙnuuyꜘ heˉgaꜙhlëëyhꜘ, heˉja gaꜙjäyhꜘ:

—Jëëˋ daˊ, tëëyh˜ Elía.48 Läꜙchahꜘ ja ngooꜗ koˉchihˊ jaa dsaˉkyaayhˊ,

gaꜙkayꜗ koo waˊjooˉ, gaꜙmiꜙgyʉyhꜘ jooˉ kyaahˊjmɨɨˉ jiihˉ. Gaꜙllaꜙlleyꜗ lleˊ hmaˉmahꜗ gaꜙchooyꜘmaˊhɨhˈ Jesús. 49Ko llaa maˊ jähꜘ:

—Taꜙ jmääyꜙ heˈ. Waˊ jëëˊ daˊ jneˊ cheˊ jäꜙ Elíamahꜗlääyꜗ.

50Koo kaˉlähꜘ gaꜙhoohꜗ Jesús koo ki gaa , ja -gaˊ gaꜙngëëyꜗ jmɨˉlleꜘ kiyhꜗ. 51 Läꜙchahꜘ ja gaꜙgɨɨˉhmɨɨhˉ heˉ maˊ naˉjnëˉ llah ˈ gwahꜙ, gaꜙløøꜗ taꜙgyʉʉh ˈ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ. Gaꜙjehꜗ wɨɨꜘ jwërte hwaꜗläꜙjiihˈ gaꜙllaaꜘ kuuˊ hlooˉ. 52Hiꜙ gaꜙnaꜘ toˉhøø kihꜗjwëëꜘ hi naˉjngëëˈ kyaaꜗ Dio mahꜗ gaꜙläꜙjiiyhˋ hi maˊ naˉjuuˊ. 53 Läꜙchahꜘ ja gaꜙhwëë hi heꜘ nehꜙtoˉhøø maˊ gaꜙläꜙjiihˋ Jesús, ja gaˊ gaꜙnääyˋ taꜙ jeeˊjwɨɨˉ naˉjngɨɨ ˈ jeeˊ gaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ jeeˊ kih ˈjwëëꜘ dsaˉ. 54 Gaꜙjwaayh ˈ jwërte jʉʉˊ hløøꜘ kyaahˊdsaˉkyaayhˊ hi maˊ hää Jesús,maˊ gaꜙjehꜗwɨɨꜘ hwaꜗhiꜙ maˊ gaꜙjëëyꜗ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙlaꜗ ja . Gaꜙjäyhꜘ:

—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, heꜘ baˊ Jooꜘ Dio naˉ.55Ko nɨɨh˜ gaˊ ja maˊ täähˊ kaˉlähꜘ jwëëꜘ dsaˉmëꜘ

hi maˊ jëë˜. Dsaˉmëꜘ heꜘ yaꜙnääꜗ kyaahˊ Jesús läꜙgaꜙtëꜘ hwaꜗ Galilea. Hi heꜘ maˊ jmeeꜙ taˊheꜗ kiyhꜗ.56 Jeeˊ ja maˊ hää María Magdalena kyaahˊ Maríachooˈ Jacobo kyaahˊ José, kyaahˊ chooꜗ chihˉ kyaaꜗZebedeo.

Gaꜙhaayꜗ Jesús(Mr. 15:42-47; Lc. 23:50-56; Jn. 19:38-42)

57 Taꜙ gaꜙhlooꜘ jmɨɨˊ ja , jaꜗ jaa dsaˉ chaˉ kuuˊhi maˊ chaa Arimatea hi maˊ chee José. Hi heꜘkaˉlähꜘ gaꜙlaaꜗ discípulo kyaaꜗ Jesús. 58 Ñeeˊ dsaˉheꜘ naˊhlëëhˊ kyaahˊ Pilato mahꜗ kwayꜗ jwë ˈ jyooyꜗjmɨˉngoꜗ kihꜗ Jesús dsohꜘ hmaˉcruꜚ. Gaꜙkwaꜘ bihꜗjwëˈ mahꜗ kooyꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ Jesús. 59Heˉja gaꜙjy-ooꜗ José heꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗ Jesús mahꜗ gaꜙlääyˉ kootaˉjmaahˋ naˉjngɨɨ ˈ. 60 Mahꜗ gaꜙtaayhˉ nehꜙ koo

San Mateo 27:61 31 San Mateo 28:20toˉhøø hmëëꜘ heˉmaˊ naˉhëˉ kiyhˈ nëˊ kuuˊ hlooˉ.Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙbäyꜗ koo mɨˈkuuˊ jʉʉhˉ mahꜗgaꜙjlëyꜗ hoˊtooˉ ja . Ja gaˊ ngaayhˈ. 61 Chaˊnëˊ kihˈ toˉhøø ja , maˊ gyaˈ María Magdalena kyaahˊ gaˊjñahꜘ María.

Maˊ täähˊ hløøꜘ høøꜙ toˉhøøˉ62 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, gaꜙllaꜙnääꜗ jmiˉdsaˉ

kaahˊ kyaahˊ dsaˉ fariseo chaˊnëˊ Pilato. Maˉgoh˜jmɨɨˊ heˉ maˊ miˉlluuꜗ dsaˉ hñiiꜘ kihꜗ jmɨɨˊ heˉteeyhˉ dsëyꜗ. 63Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Maˉläˉdsooh˜ dsëˉ jnääh ˈ heˉ gaꜙjähꜘ hi taˉjuu ˈ heꜘ. Läꜙkoo maˊ chaayˉ gaꜙjäyhꜘ: Gaˊmaˉhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊ naˉjuunˊ, läꜙjiihnˊ kaˉlähꜘ.64 Heˉja jmeeˊ madaꜚ høøꜗ dsaˉ toˉhøø läꜙjiih ˈtëꜗ hnëˉ jmɨɨˊ. Jëëhꜘ, gooˉ laꜗ waˊraˉ gaꜙllaꜙnääꜗdiscípulo kyaayꜗ taꜙlaꜙ hwëˈ, lleeyꜙ hlɨɨꜘ mahꜗ miˉ-gaayꜙ dsaˉ, jäyhꜙ: “Maˉläˉjiiyhˋ baˊ jeeˊ kih ˈ hi maˉnaˉjuuˊ”. Läꜙja leꜘ juuyꜗ chaˉgaˊmiihˉ läꜙkohꜘgaˊ heˉ gaꜙjuuꜗ Jesús läꜙ maˊ toˉnëˊ.

65Heˉja gaꜙjähꜘ Pilato sɨɨyhꜙ:—Hii ꜚ hløøꜘ täähˊ naˉ. Goˉjääyꜙ mahꜗ høøyꜗ

toˉhøø haˉ kohꜘ jiihˈ leꜘ.66 Heˉja gaꜙnääyꜗ kyaahˊ hløøꜘ jeeˊ la ˈ toˉhøø

mahꜗ høøyꜗ kweeˉ. Gaꜙjmeeyꜘ lii˜ hooˊ toˉhøø mahꜗsaꜙ täꜗ dsaˉ gooˉ. Hiꜙ gaꜙllaayꜗ hløøꜘ høøꜗ kaˉlähꜘ.

28Gaꜙläꜙjiihˋ Jesús(Mr. 16:1-8; Lc. 24:1-12; Jn. 20:1-10)

1 Maˉgoh˜ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ, läꜙkohꜘgaꜙjnäꜗ toˉnëˊ jmɨɨˊ kihˈ seman˜, ngooꜗ María Mag-dalena kyaahˊ jñahꜘ María naˊjëëyˉ toˉhøø . 2 Niꜙsaꜙ lii˜ gaˊ maˊ gaꜙjehꜗ wɨɨꜘ jwërte hwaꜗ. Gaꜙjñaaꜗgyʉʉhˈ jaa ángel kyaaꜗ Dio. Maˊ gaꜙllooyꜗ jeeˊ maˊlaˈ toˉhøø , gaꜙbäyꜗ mɨˈkuuˊ heˉ maˊ naˉjnëˉ mahꜗgaꜙgyayˉ nëˊ kih ˈ. 3 Ángel heꜘ maˊ jnääꜘ läꜙkohꜘjeꜚñihꜗ. Saˊhmɨɨhˉ kiyhꜗmaˊ laˈ tøˉjlëë läꜙkoo tøøˉtʉˊhmooˉ. 4 Maˊ gaꜙjëëꜗ hløøꜘ hi maˊ täähˊ høøꜙjeeˊ ja gaꜙläꜙgoyhꜙ jwërte läꜙjiihˈ gaꜙjlääyꜗ, gaꜙsaaꜗgaꜙjaayꜗ hwaꜗ läꜙkohꜘ hi naˉjuuˊ baˊ. 5Mahꜗ gaꜙjähꜘángel sɨɨyhꜙ dsaˉmëꜘ heꜘ:

—Taꜙ waˊ gahˈ hnähꜘ. Maꜙ baˊ jnäꜘ, maˉyaˉnäähꜗhnähꜘ hnaahꜙ hnähꜘ Jesús hi gaꜙtää dsaˉ dsohꜘhmaˉcruꜚ. 6 Saꜙ chaa jeeˊ laˉ, hii ꜚ maˉläˉjiihˋläꜙkoo gaꜙjäyhꜘ jääꜗ . Yaˉnääꜘ hnähꜘ yaˉjëëˋ jeeˊgaꜙkyaa dsihꜘ. 7 Mahꜗ goˉnääꜘ hnähꜘ koˉchihˊgoˉjmeehˋ hnähꜘ juu ˈ kihꜗ läꜙjëëꜙ discípulo kyaayꜗheˉ maˉläˉjiiyhˋ jeeˊ kih ˈ hi naˉjuuˊ. Hii ꜚ dsoo ˈdsaˉjää hnähꜘ taꜙ Galilea. Jeeˊ ja jëëhˈ hnihꜘ. Heˉlaˉ naˉ juuˈ heˉ maˉjmeehnꜗ kyahꜗ hnähꜘ.

8 Maˉlaꜙ maˉjëëꜙ dsaˉmëꜘ heꜘ nehꜙ toˉhøø ja ,gaꜙjwaayh ˈ jwërte hiꜙ taꜙ ko taa gaꜙjëëꜘ dsëyꜗgoˉte˜. Mahꜗ gaꜙnääyˋ chaˉhliiyꜙ naˊjmeeyhˊ juuꜗkyaaꜗ jnäähˈ. Jeeˊ gaꜙnääyˋ ja , 9 gaꜙmiꜙjnääˉ Jesúshñiiꜘ taꜙ chaˊnëyˊ, gaꜙjmeeyꜘ Dio kihꜗ. Hiꜙ dsaˉmëꜘheꜘ gaꜙnääꜗ chuhꜙ mahꜗ gaꜙiiyꜗ tɨɨˊ Jesús, gaꜙjmeeyꜘjʉʉhˉ kiyhꜗ. 10Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Taꜙ waˊ gah ˈ hnähꜘ. Goˉnääˋ hnähꜘ goˉjmeehˋjuu ˈ kihꜗ øøhnꜗ mahꜗ waˊ llaˉnääyˋ taꜙ Galilea. Jeeˊja jëëyꜗ jnäꜘ.

Gaꜙjuuꜗ dsaˉ, gaꜙjäyhꜘ gaꜙhëëꜗ discípulo hlɨɨꜘ kyaaꜗ11Maˉngëëꜘ maˉnääyˋ ja , ko llaa hløøꜘ hi maˊ

høøꜙ toˉhøø , naˊnääˈ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ naˊjmeeyhˊ juu

ˈ kihꜗ dsaˉkaahˊ kyaa ˈ jmiˉdsaˉ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙlaꜗ.12 Heˉja gaꜙkuhꜗ jmiˉdsaˉ heꜘ kyaahˊ dsaˉgyʉʉhˊgaꜙjwayhꜘ juu ˈ, mahꜗ gaꜙkwëëyhꜗ chaˉmiihˉ kuuˊläꜙjëëꜙ hløøꜘ heꜘ. 13Mahꜗ gaꜙtaayhˉ juuˈ:

—Hnähꜘ baˊ naˉ jwah ˈ: “Taˊko jiih ˈ naˉgwɨɨ jnääh ˈ, gaꜙllaꜙnääꜗ discípulo mahꜗ gaꜙhëëyꜗ hlɨɨꜘkyaayꜗ”, läꜙja jwahˈ hnähꜘ. 14 Cherˊmahꜗ gaꜙläꜙñeꜙlleˊmohꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˉlaꜙ, maˉñeˊ baˊ jnäähꜗ haˉ läꜙchiihˊ jnihꜘ mahꜗ saꜙ bääyhꜙ hnähꜘ.

15 Gaꜙkaꜗ baˊ hløøꜘ heꜘ kuuˊ ja , mahꜗ gaꜙjmeeyꜘläꜙkoo juu ˈ heˉ gaꜙtaahˉ dsihꜘ. Heˉja läꜙ maˉ-choohˉ ja baˊ dsaˉ judiu juuˈ taˉjuuˈ ja , läꜙjiihˈ naꜗ.

Gaꜙcheeꜗ Jesús discípulo kyaaꜗ mahꜗ dsaˉkayꜙ juˈhmëëꜘ läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ

(Mr. 16:14-18; Lc. 24:36-49; Jn. 20:19-23)16 Läꜙjëëꜙ gyaꜙkaaꜙ jnääh ˈ gaꜙnøøꜗ jnääh ˈ taꜙ

Galilea, taꜙ mohꜘ jeeˊ gaꜙjmeeꜘ Jesús madaꜚ heˉdsaˊnøø ˈ jnäähꜗ. 17 Läꜙ maˊ gaꜙjëë jnäähꜗ gaꜙjmeeˊjnäähꜗ jʉʉhˉ kiyhꜗ, pero ko llaa dsaˉkyaahnˊ maˊjmeeꜙ toꜗ dsëꜗ. 18Heˉja jaꜗ Jesús chuhꜙ kyaaꜗ jnäähˈmahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäähˈ läꜙlaˉ:

—Maˉnaˉngënˈ jwëꜗ jmeenˋ hihꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi täähˊ gyʉʉhˈ hwaꜗ. 19Heˉja jwahnꜙ, goˉnääꜘ hnähꜘgoˉkwaˊ hnähꜘ juu ˈ läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ jeeˊ täähˊdsaˉ, mahꜗ läꜙjwëëꜘ discípulo kyaanꜙ. Ja chaayhˋjmɨɨˉ läꜙkoo madaꜚ heˉ jmeeꜙ Tääˋ, kyaahˊ Jooyꜘ, hiꜙkyaahˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. 20 Ja miˉtëëhˈ hnähꜘ heˉmiˉteyꜗ läꜙjëꜙ madaꜚ heˉ maˉjmeenꜗ kyahꜗ hnähꜘ.Mahꜗ hii ꜚ jnäꜘ häänˊ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ gaꜙläꜙjëꜙ jmɨɨˊ,läꜙjiihˈ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ. Waˊ laˈ läꜙja .

San Marcos 1:1 32 San Marcos 1:34

San MarcosJuˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús heˉ gaꜙsɨɨꜘ Marcos

Maˊ kwaꜙ Jwaaꜚ juuˈ jeeˊ laˈ hwaꜗ kii ꜙ(Mt. 3:1-12; Lc. 3:1-9, 15-17; Jn. 1:19-28)

1 Jeeˊ laˉmaˉløøꜗ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesucristo Jooꜘ Dio,2 läꜙkoo gaꜙjähꜘ Isaía hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio:Cheenꜚ jaa hi dsaˉkwaꜙ juuˈ kinꜙ.Hi heꜘ dsooꜗ taꜙ chaˊnëhˊ mahꜗ miˉlluyꜗ jwëˈ kyahꜗ.3 Kii nʉʉhꜙ koo lleꜘ heˉ hlëëhꜙ hwaꜗ kii ꜙ jeeˊ saꜙ

kwaꜙ niꜙ miihˉ:“Miˉlluˋ hnähꜘ jwëˈ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ,miˉlluuˋ hnähꜘ hñaahꜗ mahꜗ jäyꜙ ko dsooꜘ jwë ˈ”,

gaꜙjäyhꜘ.4 Maˊ choo˜ Jwaaꜚ jmɨɨˉ koo hwaꜗ kii ꜙ jeeˊ saꜙ

kwaꜙ niꜙ miihˉ. Gaꜙkwayꜘ juuˈ heˉ saaꜙ dsaˉ jmɨɨˉhiꜙ gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉ mahꜗ waˊ dsaˉjeeyh˜ kyaahˊ Diomahꜗ kooꜙ Dio dsëꜗ kihꜗ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ. 5 Jwëëꜘ dsaˉgaꜙllaꜙnääꜗ jeeˊ maˊ cheh ˈ Jwaaꜚ . Gaꜙllaꜙnääꜗ hi chaa jeeˊ jwɨɨˉ mähˉ heˉ naˉheeꜚ hwaꜗ Judea hiꜙläꜙja hi chaa Jerusalén kaˉlähꜘ. Läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘmaˊmiˉjnääyꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉmaˊ jmeeyꜙ hiꜙ gaꜙchaaꜗJwaaꜚ jmɨɨˉ dsaˉ heꜘ chaˊjmɨɨˉ Jordán.

6Hmɨɨhˉ kihꜗ Jwaaꜚ maˊ laˈ kyaahˊ jñuꜚ camey˜ hiꜙmaˊ häˊ looˉ tuyhꜗ. Maˊ kuyhˉ iihˉ hiꜙmaˊ hɨyh˜ jmɨhˈ tahꜗ heˉmaˊ chaˉmohꜘ. 7 Juuˈ läꜙlaˉmaˊ kwayꜙ, maˊjäyhꜘ:

—Këë gaˊ jäꜙ jaa hi jøøhˈ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ jnäꜘ. Hiꜙniꜙ saꜙ të dsëënꜗ chiihnˊ mahꜗ llenˋ looˉ heˉ häˊ tɨɨyˊ.8Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ chaanˊ hnähꜘ jmɨɨˉ kyaahˊ jmɨɨˉ baˊ,pero hi jäꜙ këë gaˊ kiꜙ jnäꜘ, hi heꜘ chaaꜗ hnähꜘjmɨɨˉ kyaahˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.

Jwaaꜚ gaꜙchaaꜗ Jesús jmɨɨˉ(Mt. 3:13-17; Lc. 3:21-22)

9 Gaꜙllooꜗ koo jmɨɨˊ yaꜙhëëꜗ Jesús koo jwɨɨˉ heˉchee Nazaret heˉ naˉheeꜚ hwaꜗ Galilea, ngooyꜗmahꜗ gaꜙchooꜗ Jwaaꜚ jmɨɨˉ kiyhꜗ chaˊjmɨɨˉ Jordán.10 Maˊ yaꜙhëëꜗ Jesús chaˊjmɨɨˉ, läꜙchahꜘ ja gaꜙjëëyꜗgaꜙnaꜘ gyʉʉhˈ, gaꜙjyooꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ nëˊ kiyhˈlaaꜗ läꜙkoo jaa juuˉ. 11 Hiꜙ gaꜙläꜙnʉʉhꜘ koo juuˈheˉ jaꜗ gyʉʉhˈ, heˉ maˊ jähꜘ:

—Hneˉ laahꜗ gyʉʉˉ kyaanꜙ hi hnaanꜙ. Peerꜙchaanˉ lluꜗ kyaahˊ hneˉ.

Gaꜙkaꜗ hi saꜙlluꜗ dsëꜗ Jesús(Mt. 4:1-11; Lc. 4:1-13)

12 Läꜙchahꜘ ja , gaꜙjøøꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ kihꜗJesús taꜙ hwaꜗ kii ꜙ . 13 Jeeˊ ja gaꜙjäyꜘ toꜗ looꜗ jmɨɨˋjeeˊ chaa jahꜘ hää mahꜗ gaꜙkaꜗ Tanaˊ dsëꜗ Jesús. Hiꜙgaꜙllaꜙnääꜗ ángele hi maˊ jmeeꜙ taˊheꜗ kihꜗ Jesús.

Gaꜙløøꜗ Jesús kwayꜙ juuˈ hwaꜗ Galilea(Mt. 4:12-17; Lc. 4:14-15)

14Maˉngëëꜘmaˉtaahˉ dsaˉ Jwaaꜚ nehꜙñeˈ, ngaahꜗJesús taꜙ hwaꜗ Galilea naˊkwayˉ ju ˈhmëëꜘ läꜙkoojääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ. 15Gaꜙjäyhꜘ läꜙlaˉ:

—Maˉdsëëꜗ jmɨɨˊ, heˉ tøøhnˊ naˈ heˉ jääꜙ Dio dsaˉläꜙhihꜙ kihꜗ. Jeehˋ hnähꜘ kihꜗ Dio mahꜗ heehˋ hnähꜘjuˈhmëëꜘ kiyhꜗ.

Gaꜙtëëhꜗ Jesús kyeeꜘ dsaˉ hi maˊ jwä˜ hmaꜗ(Mt. 4:18-22; Lc. 5:1-11)

16 Jeeˊ hää Jesús jwëˈ ngooꜗ taꜙ chaˊhooˊ jmɨˉjʉʉhˉheˉ hlaˉ hwaꜗ Galilea, jeeˊ ja gaꜙjëëyꜗ Simón Peeˊkyaahˊ Andreˊ øøyhꜚ, maˊ tääyhˊ jwäy˜ hmaꜗ, jëëhꜘheˉ ja baˊ maˊ la ˈ taˊ kiyh ˈ. 17 Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ:

—Yaˉnäähꜘ hnähꜘ kyaahˊ jnäꜘmahꜗmiˊtëënꜗ hnähꜘhaˉ läꜙ jmeehˈ hnähꜘ mahꜗ leehꜙ hnähꜘ dsaˉ, llaꜚ heˉmaˊ leehꜙ hnähꜘ hmoohˉ.

18 Läꜙchahꜘ ja gaꜙkyeyˉ saˊhma ˈ kiyhꜗ mahꜗgaꜙnääyꜗ kyaahˊ Jesús.

19Maˉngëëꜘ gyihꜗ ko nɨɨh˜, gaꜙjëëyꜗ JacobokyaahˊJwaaꜚ jooꜘ Zebedeo maˊ tääyhˊ nehꜙ naˊmooꜘ, maˊhmiiy˜ saˊhmaˈ kiyhꜗ. 20 Jesús gaꜙtëëꜗ kiyhꜗ hiꜙ chahꜘbaˊ gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaayhˊ. Gaꜙjäꜘ baˊ Zebedeojmiiyˉ nehꜙ naˊmooꜘ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi maˊ jmeeꜙ taˊkiyhˈ.

Gaꜙllee Jesús jaa jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ jaa dsaˉ(Lc. 4:31-37)

21Gaꜙllaꜙnääyꜗ jwɨɨˉ Capernaum jmɨɨˊ ja . Hiꜙ maˊgaꜙtëꜘ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ gaꜙheꜗ Jesús nehꜙgwahꜙ mähˉ, hiꜙ gaꜙløøyꜗ hlëëyh˜ dsaˉ. 22 Peerꜙmaˊ dsaa dsëyꜗ maˊ nuuyˉ nʉʉhꜚ kihꜗ Jesús. Jëëhꜘmaˊ hlëëyh˜ dsaˉ läꜙkohꜘ jaa hi jmeeꜙ hihꜙ baˊ, jaꜙläꜙkohꜘ maˊ jmeeꜙ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley. 23Nehꜙ gwahꜙja , maˊ hää jaa dsaˉñʉʉhˉ, hi maˊ kye jmɨˉlleꜘhlɨɨhˈ. Gaꜙhlëëyhꜘ koo ki gaa , 24 gaꜙjäyhꜘ:

—Taꜙ kaahꜙ jnääh ˈ, Jesús dsaˉ Nazaret. ¿Cheˊmaˉñehꜗ mahꜗ miˊllaahꜗ jnääh ˈ? Kyuunꜙ baˊ hneˉ.Hneˉ baˊ heꜘ hi naˉjngëëˈ kyaaꜗ Dio.

25Gaꜙjʉʉhꜗ Jesús kihꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Taꜙ toohꜘ mɨɨhˊ, goˉhëë ˈ jeeˊ häähˊ kihꜗ

dsaˉñʉʉhˉ naˉ.26 Heˉja gaꜙgwaꜘ gaꜙgyaaꜘ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ

gaꜙjmeeꜘ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ kiyhꜗ, gaꜙhooyhꜗ kooki gaa , ja gaˊ yaꜙhëëyꜗ. 27 Läꜙjëëꜙ dsaˉ maˊ täähˊjëë˜ dsahꜙ, gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ dsaˉkyaayhˊ, gaꜙjäyhꜘ:

—¿Heeˉ baˊ juuˈ naˉ? Hmëëꜘ baˊ laˈ juuˈ naˉ. Peerꜙbeeꜘ juu ˈ kiyhꜗ, läꜙkye jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ jmeeyꜙ hihꜙkihꜗ mahꜗ nʉʉhˊ kiyhˈ.

28Chahꜘ baˊ gaꜙläꜙchaꜙ juuˈ kihꜗ Jesús läꜙkaa hwaꜗGalilea.

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús maˉchooˈ Simón Peeˊ(Mt. 8:14-15; Lc. 4:38-39)

29 Maˊ yaꜙhëëꜗ Jesús nehꜙ gwahꜙ mähˉ, ngooyꜗkyaahˊ Jacobo kyaahˊ Jwaaꜚ chaˊnehꜙ kihꜗ Simónkyaahˊ Andreˊ øøyhꜚ. 30 Maˉchoo ˈ Simón maˊkyaaꜗ dsaahˊ lliiꜘ, heˉja gaꜙjmeeyꜘ juu ˈ kihꜗ Jesús.31 Ngooꜗ Jesús jeeˊ kyaayꜗ, gaꜙsooyhꜗ gooˉ dsaˉmëꜘheꜘ gaꜙchaayhˉ hiꜙ läꜙchahꜘ ja yaꜙhɨɨꜗ lliiꜘ kiyhꜗ hiꜙgaꜙløøyꜗ jmeeyꜙ taˊheꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ .

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jwëëꜘ hi dsaahˊ(Mt. 8:16-17; Lc. 4:40-41)

32Taꜙ gaꜙhlooꜘ ja , läꜙmaˊ gaꜙhmääˋ hyooˉ, naˊnääˈ jwëëꜘ dsaˉ naˊjää dsaˉdsaahˊ chaˊnëˊ Jesús hiꜙläꜙja naˊjääyˉ hi maˊ kye jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ. 33 Jwëëꜘdsaˉ chaa jeeˊ jwɨɨˉ ja naˊnää ˈ, gaꜙkayh ˈ goˉte˜hoˊhneꜚ. 34 Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jwëëꜘ dsaˉ hi maˊdsaahˊ kyaahˊ naˉkuˊ naˉngɨɨˈ dsooˊ. Hiꜙ gaꜙhwëëyꜗjwëëꜘ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ hi maˊ jääꜙ dsaˉ. Saꜙ gaꜙkwaꜘJesús jwëˈ maˊ hlëëhˈ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ, kihꜗ heˉ kyuuꜙbihꜗ Jesús.

San Marcos 1:35 33 San Marcos 2:22Gaꜙkwaꜘ Jesús juuˈ nehꜙ gwahꜙ mähˉ(Lc. 4:42-44)

35 Tiih˜ goˉte˜, hwë ˈ gaˊ läꜙja , yaꜙhëëꜗ Jesúsjwɨɨˉ jeeˊ maˊ gyay ˈ ja , ngooyꜗ koo mohꜘ jeeˊ saꜙchaa dsaˉ naˊngɨɨyˊ kiyhˈ kihꜗ Dio. 36 Heˉja ngooꜗSimón kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ naˊhnääyhˉ Jesús. 37Maˊgaꜙjnääyhꜙ Jesús, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Jwëëꜘ dsaˉ täähˊ hnaahˉ hneˉ jeeˊ ooꜙ.38Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús:—Manˋ taꜙ jeeˊ jyohꜘ jwɨɨˉ läꜙkaa jähꜙ laˉ, naˊkanˋ

juuˈ laˉ kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ, kihꜗ heˉ laˉ baˊ ja maˉjan˜.39Maˊja gaꜙngëëꜘ Jesús läꜙkaa hwaꜗ Galilea, maˊ

kwayꜙ juu ˈ nehꜙ gwahꜙ kihꜗ dsaˉ judiu hiꜙ maˊhwëëy˜ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ dsaꜙ.

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa hi maˊ dsaahˊ hmihꜗ høøꜚ(Mt. 8:1-4; Lc. 5:12-16)

40 Jaa dsaˉñʉʉhˉ hi maˊ dsaahˊ hmihꜗ høøꜚgaꜙmiꜙjeeyꜚ Jesús, gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ chaˊnëˊ Jesús,gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ:

—Cherˊmahꜗ leꜘ, lehꜗ baˊ hneˉ cheh ˈ dsooˊ heˉmiˉsahꜘ jnäꜘ —gaꜙjäyhꜘ.

41 Peerꜙ gaꜙläꜙñihꜘ dsëꜗ Jesús kihꜗ dsaˉ heꜘ,gaꜙkyeyˉ gooyˉ nëˊ kiyhˈ, mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Leꜘ baˊ. Waˊ dsaˉcheˋ dsooˊ heˉ miˉsahꜘ hneˉ.42Läꜙchahꜘmaˊ gaꜙhlëëhꜘ Jesús ja , gaꜙäähꜗ goˉte˜

hmihꜗ høøꜚ ja . 43 Jääꜗ ja gaˊ hɨyhˈ juuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ,gaꜙtaayhˉ chaˉmiihˉ juuˈ. 44Gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—Jëëˋ daˊ, taꜙ jwɨɨꜘ niꜙ jaa dsaˉ heˉ maˉhlaahꜘ.Gwaˉ goˉhäähˋ hñaahˈ kihꜗ jmiˉdsaˉ baˊ. Kye miihˉheˉ kwëëhˈ hnihꜘ mahꜗ miˉlluuyꜗ hneˉ läꜙkohꜘ lleˋley kihꜗ Moisé. Läꜙja goˉjmeeˊ mahꜗ läꜙñeyˉ maˉjäꜗkyahꜗ.

45 Hiꜙ ngooꜗ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ. Chahꜘ baˊ gaꜙløøyꜗjmeeyꜙ juuˈ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kiyhꜗ. Kihꜗ heˉja , moꜙsoꜙgaꜙlaꜗ maˊ dsooˈ Jesús jnäꜘhäꜘ jyohꜘ jwɨɨˉ, jëëhꜘ maˊdsaˉkuhꜗ jwëëꜘ dsaˉ. Taꜙ jeeˊ saꜙ chaa dsaˉ baˊ maˊngëyꜙ. Pero maꜙraꜙ heˉ gaꜙllaꜙnääꜗ baˊ dsaˉ chaataꜙ jeeˊ jyohꜘ maˊ hnaayhˉ.

2Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa hi saꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨˊ(Mt. 9:1-8; Lc. 5:17-26)

1 Gaꜙhyaˉ gaˊ miihˉ jmɨɨˊ ja gaˊ gaꜙllaahꜗ Jesúskaˉlähꜘ jwɨɨˉ Capernaum hiꜙ gaꜙnuuꜘ dsaˉ gyayꜗchaˊnehꜙ. 2 Läꜙchahꜘ ja gaꜙkuhꜗ jwëëꜘ jwërte dsaˉmahꜗ gaꜙkayhˈ chaˊnehꜙ läꜙjiihˈ saꜙ gaꜙläꜙjooꜙ hoˊh-neꜚ jeeˊ maˊ dsaˉtaayhˋ hiꜙ gaꜙløøꜗ Jesús kwaꜙ juuˈ.3Hor˜ ja gaꜙllaꜙnääꜗ kyeeꜘ dsaˉ jääꜙ jaa hi dsaahˊhi saꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨˊ. 4 Saꜙ gaꜙlaꜗ maˊ dsaˉnääyꜗchuhꜙ kihꜗ Jesús, kihꜗ heˉ maˉnaˉkahˈ dsaˉ. Heˉjagaꜙwɨɨꜗ dsaˉ heꜘ gyʉʉh ˈ hneꜗ ja , mahꜗ gaꜙjñiyhꜗmiihˉ kaˊluuˊ hne ˈ jeeˊ gya ˈ Jesús. Taꜙ jwëꜘ ja ,gaꜙjñaayꜗ dsaˉdsaahˊ heꜘ läꜙ maˉkyaay ˈ ja nëˊ jii kiyh ˈ. 5 Maˊ gaꜙjëëꜗ Jesús haˉ läꜙkoo dsooꜘ dsëꜗläꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ, gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ dsaˉdsaahˊ:

—Gyʉʉˉ kyaanꜙ, maˉnaˉcheˊ baˊ dsoˊkyeˉ kyahꜗ.6 Jeeˊ ja maˊ täähˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley. Hi

heꜘ gaꜙjmeeꜘ hʉʉˊdsëˉ: 7 “¿Heˉla ˈ hlëëhꜙ läꜙnaˉdsaˉñʉʉhˉ naˉ? Heˉ miˉkwayhꜗ Dio baˊ naˉ. JaaDio baˊ lihꜙ cheꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaꜙ.” 8 Pero chahꜘ baˊgaꜙläꜙkyʉʉh˜ Jesús hʉʉˊdsëˉ heˉmaˊ jmeeꜙ dsaˉ heꜘ,heˉja gaꜙjäyhꜘ:

—¿Heˉlaˈ jmeehˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ läꜙnaˉ? 9 ¿Heeˉgaˊ naˉ saꜙ jwëëhˋ, laahꜘ hnähꜘ? ¿Cheˊ heˉ chiihˊ jneˊjaa hi dsaahˊ: “Maˉnaˉcheˊ dsoˊkyeˉ kyahꜗ”, o heˉchiihˊ jnihꜘ: “Nooˉ kii ˈ jii kyah ˈ, mahꜗ gwaahˉ”?10 Heˉja jmeenˋ heˉ jwëëhˋ gaˊ mahꜗ läꜙngëëhꜘhnähꜘ, Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ baˊ naˉngëˈ jwëˈ jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ mahꜗ cheyꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaꜙ.

Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ hi saꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨˊ heꜘ:11 —Jnäꜘ jwahnꜙ nooˉ, kii ˈ jii kyah ˈ, gwaahˉ

chaˊnehꜙ kyahꜗ.12 Heˉja chahꜘ baˊ gaꜙnooˉ dsaˉ heꜘ chaˊnëˊ

läꜙjëëꜙ dsaˉ, ngaayhꜗ kyaahˊ jii kiyhˈ. Peerꜙ gaꜙläꜙd-saa dsëꜗ dsaˉ maˊ jëëy˜ ngaahꜗ dsaˉdsaahˊ heꜘ.Heˉja gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio, gaꜙjäyhꜘ:

—Niꜙ koo häˊ saꜙ maˉjëëˊ jneˊ läꜙnaˉ.Jesús gaꜙtëëyꜗ kihꜗ Leví(Mt. 9:9-13; Lc. 5:27-32)

13Maˉngëëꜘ heˉ ja , ngooꜗ Jesús kaˉlähꜘ chaˊhooˊjmɨˉjʉʉhˉ heˉ hlaˉ hwaꜗ Galilea. Jeeˊ ja gaꜙllaꜙnääꜗjwëëꜘ dsaˉ jeeˊ maˊ cheyh ˈ, hiꜙ gaꜙløøyꜗ hlëëyh˜dsaˉ kaˉlähꜘ. 14 Jeeˊ ngëyꜙ chaˊhooˊ jmɨˉjʉʉhˉ ja ,gaꜙjëëyꜗ Leví jooꜘ Alfeo, hi maˊ gyaˈ nëˊtaˊ kihˈ kooyˈkuˊsɨhˉ. Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Ñaˉ waˊ jmeenˊ ko jøhꜘ.Heˉja gaꜙnooyˉ gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ Jesús.15Maˉngëëꜘ heˉ ja , maˊ gyaˈ Jesús chaˊnehꜙ kihꜗ

Leví, maˊ kuyhˉ kyaahˊ discípulo kyaayꜗ hiꜙ kyaahˊjwëëꜘ dsaˉ hi maˊ kooꜗ kuˊsɨhˉ hiꜙ jñahꜘ dsaˉ waˊhi chaˉ hi . Jëëhꜘ jwëëꜘ hi heꜘ maˊ gaꜙnääˊ kyaahˊJesús, heˉja baˊ maˊ tääyhˊ jeeˊ ja . 16 Hiꜙ maˊ jëë˜fariseo kyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley heˉmaˊ kuhˉ Jesúsko jøhꜘ kyaahˊ dsaˉ heꜘ, heˉja gaꜙngɨɨyꜘ juu ˈ kihꜗdiscípulo kyaayꜗ:

—¿Haˉ läꜙ laꜗ juuˈ ja ? ¿Heˉlaˈ kuhˉhɨh˜ taˉjwohꜗkyaahꜗ hnähꜘ kyaahˊ hi kooˈ kuˊsɨhˉ naˉ, hiꜙ läꜙjakyaahˊ jñahꜘ dsaˉ waˊ hi chaˉ hi ?

17 Gaꜙnuuꜘ Jesús heˉ gaꜙjäyhꜘ, heˉja gaꜙjeehˉJesús juuˈ kiyhꜗ:

—Saꜙ jmeeꜙ biiꜗ tëꜙmë˜ kihꜗ hi lluuꜗ, kihꜗ dsaˉd-saahˊ baˊ jmeeꜙ biiꜗ. Saꜙ maˉjan˜ kihꜗ hi lluuꜗ,maˉjan˜ kihꜗ hi chaˉ dsoˊkyeˉ kihꜗ baˊ.

Gaꜙngɨɨꜘ dsaˉ juu ˈ, heˉla ˈ saꜙ tʉ˜ discípuloko hwëëꜘ heˉ kuhˉhɨyh˜

(Mt. 9:14-17; Lc. 5:33-39)18 Koo häˊ läꜙ maˊ täähˊ dsaˉ kyaaꜗ Jwaaꜚ saꜙ maˊ

kuhˉhɨyh˜, maˊ ngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dio hiꜙ läꜙja maˊjmeeꜙ dsaˉ kyaaꜗ fariseo kaˉlähꜘ. Heˉja ko llaadsaˉ naˊngɨɨˊ juuˈ kihꜗ Jesús:

—¿Heˉla ˈ maꜙlaꜙ dsaˉ kyaaꜗ Jwaaꜚ kyaahˊ dsaˉkyaaꜗ fariseo saꜙ kuhˉhɨyh˜, pero dsaˉ kyaahꜗ saꜙjmeeꜙ läꜙja ? ¿Haˉ läꜙ laꜗ juuˈ ja ?

19Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Dsaˉ hi täähˊ jeeˊ dsaˉjeeꜘ gooˉ dsaˉ, saꜙ

chaˉ heˉ kihꜗ heˉ tʉyꜗ heˉ kuhˉhɨyh˜ taˊko jiihˈ gyaꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi dsaˉjeeꜘ gooˉ jeeˊ ja . Saꜙchaˉ tiˉmeehˉ dsëyꜗ cherˊmahꜗ gyaꜗ baˊ dsaˉñʉʉhˉkyaayhˊ. 20Pero lloo˜ koo jmɨɨˊ waˊraˉ gaꜙllee dsaˉdsaˉñʉʉhˉ hi dsaˉjeeꜘ gooˉ heꜘ. Maˊja gaˊ tʉˈ dsaˉkyaayꜗ heˉ kuhˉhɨh˜ mahꜗ chuuyꜗ kyaahˊ Dio. 21Niꜙjaa dsaˉ saꜙ kwaꜙ kihꜗ tøøyꜗ koo hmɨɨhˉ hmëëꜘ nëˊhmɨɨhˉ maˉgyuhˉ, jëëhꜘ hmɨɨhˉ hmëëꜘ dsaˉdsuh ˈmahꜗ jmeeꜙ dsaˉgyiiꜙ hmɨɨhˉ maˉgyuhˉ chaˉgaˊmi-ihˉ. 22 Hiꜙ läꜙja , niꜙ jaa dsaˉ saꜙ kwaꜙ kihꜗ chiyhꜗ

San Marcos 2:23 34 San Marcos 3:29

jmɨhˈmɨˈjëhꜗ hmëëꜘ nehꜙ looˉmaˉgyuhˉ. Cherˊmahꜗgaꜙchihꜗ dsaˉ heˉ hmëëꜘ nehꜙ looˉmaˉgyuhˉ, chahꜘbaˊ gyiiꜙ, jëëhꜘ saꜙ kwaꜗ jwëˈ ääꜙ . Tʉʉꜙ jmɨhˈ mɨˈjëhꜗhmëëꜘ hiꜙ heeꜘ looˉ kaˉlähꜘ. Heˉja nehꜙ looˉhmëëꜘbaˊ dsaˉhooˋ jmɨhˈ mɨˈjëhꜗ hmëëꜘ.

Gaꜙhlëëhꜘ Jesús haˉ läꜙ laꜗ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ(Mt. 12:1-8; Lc. 6:1-5)

23 Koo jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ, gaꜙngëëꜘ Jesúsjeeˊ maˊ naˉjnääˊ chaah ˈ trigo kyaayhˊ discípulokyaayꜗ. Gaꜙløøꜗ discípulo hnäy˜miihˉ saˊgwahꜘ trigomahꜗ gaꜙkuyhˉ. 24 Heˉja gaꜙngɨɨꜘ fariseo juuˈ kihꜗJesús:

—Jëëˋ daˊ, ¿heˉlaˈ jmeeꜙ discípulo kyaahꜗ heˉ saꜙgaꜙtëëyꜘ jmeeyꜗ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ?

25Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—¿Cheˊ saꜙ maˉhehˉ hnähꜘ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ

David lloꜘjooꜗ? Koo häˊ läꜙ maˊ jaˈ kyoyhꜙ, gaꜙjmeeꜘbiiꜗ kiyhꜗ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ. 26 Jii ja Abiatar maˊlaa ˈ jmiˉdsaˉ jøøh ˈ hi maˊ häˊ gooˉ gwahꜙ. Jeeˊja gaꜙheꜗ David gaꜙkuyhˉ heˊñiihꜚ heˉ maˉnaˉjøøꜚheˉ saꜙ lleˋ kihˈ maˊ kuyhꜙ hiꜙ gaꜙkwëëyhꜗ dsaˉ hi maˊ gaꜙnääˊ kyaayhˊ. Jëëhꜘ maꜙlaꜙ jmiˉdsaˉ baˊ maˊnaˉngëˈ jwëˈ kuyhꜙ heˊñiihꜚ ja .

27Hiꜙ gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ läꜙlaˉ:—Gaꜙjmeeꜘ Dio jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ heˉ lluꜗ

kihꜗ dsaˉ baˊ. Saꜙ gaꜙjmääꜗ Dio dsaˉ mahꜗ heeyhꜗdsaˉwɨɨꜘ kyaahˊ jmɨɨˊ ja . 28Hiꜙ läꜙja Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗlaˉ baˊ naˉngë ˈ jwë ˈ jmeeyꜗ hihꜙ, heeˉ naˉ heˉgaꜙtëëꜘ jmeeꜗ dsaˉ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ.

3Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa dsaˉ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ

dsëꜗ(Mt. 12:9-14; Lc. 6:6-11)

1 Koo kaˉlähꜘ gaꜙheꜗ Jesús nehꜙ gwahꜙ kihꜗ dsaˉjudiu. Jeeˊ ja maˊ hää jaa dsaˉñʉʉhˉ hi maˉläˉk-ii ꜙ koo maˉgooˉ. 2 Dsaˉ hi maˊ täähˊ nehꜙ gwahꜙja , maˊ tääy˜ Jesús, jëëy˜ cheˊ miˉhlääyꜘ dsaˉ jmɨɨˊheˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ mahꜗ läꜙja maˊ leꜘ maˊ hnɨɨy ˈkiyhꜗ. 3Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ dsaˉdsaahˊ heꜘ:

—Nooˉ daˊ jeeˊ toꜗ dsaahˋ laˉ.4Hiꜙ gaꜙngɨɨꜘ Jesús juuˈ kihꜗ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ

ja :—¿Heeˉ naˉ naˉngë ˈ jneˊ jwë ˈ jmeenˊ jmɨɨˊ heˉ

teehˉ dsaˉ dsëꜗ, cheˊ heˉ lluꜗ o cheˊ heˉ hlɨɨhˈ? ¿Cheˊlluˈ teehˊ jneˊ dsaˉ o cheˊ waˊ juuꜘ baˊ kihˈ?

Tiˊsɨhꜘ baˊ gaꜙtaahˋ läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ. Niꜙ koomoꜙsoꜙ gaꜙngɨɨyꜘ. 5 Mahꜗ gaꜙjëëꜗ Jesús taꜙ jeeˊ maˊtäähˊ dsaˉ. Gaꜙläꜙlleeyꜘ kyaayhˊ hiꜙ jaꜗ meehˉ dsëyꜗkaˉlähꜘ kihꜗ heˉ hwehˉ dsëꜗ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊja . Heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ:

—Nɨɨhˋ daˊ goohˉ naˉ.Chahꜘ baˊ gaꜙnɨɨhꜗ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ maˉgooˉ, hiꜙ

gaꜙjäꜗ goˉte˜ gooyˉ ja .6Pero maˊ gaꜙhwëë fariseo jeeˊ ja , gaꜙtaayhˋ juu

ˈ kweeˉ kyaahˊ dsaˉ kyaaꜗ Herode haˉ läꜙ jeeˊ maˊjngëëyhˈ Jesús.

Peerꜙ jwëëꜘ dsaˉ gaꜙkuhꜗ chaˊhooˊ jmɨˉjʉʉhˉ7Yaꜙhëëꜗ Jesús kaˉlähꜘ ngooyꜗ chaˊhooˊ jmɨˉjʉʉhˉ

heˉ hlaˉ hwaꜗ Galilea kyaayhˊ discípulo kyaayꜗ hiꜙjwëëꜘ dsaˉ chaa jeeˊ ja gaꜙnääꜗ kaahˋ kiyhˈ. 8 Läꜙmaˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ Jesús, gaꜙllaꜙnääꜗjwëëꜘ dsaˉ hi chaa hwaꜗ Judea, hiꜙ hi chaa

Jerusalén, kyaahˊ hi chaa hwaꜗ Idumea, hiꜙ läꜙjahi chaa hngaahˋ jmɨɨˉ Jordán kaˉlähꜘ, hiꜙ läꜙkyehi chaa läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ jwɨɨˉ Tiro hiꜙ Sidón. 9Kihꜗ heˉmaˊ täähˊ jwëëꜘ dsaˉ, heˉja gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗdiscípulo kyaayꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Goˉjmeeˊ jäˊ koo naˊmooꜘ gyanˋ, ngooꜗ kyaˉh-lääh˜ dsaˉ jnäꜘ jeeˊ laˉ.

10 Jëëhꜘ, jwëëꜘ hi dsaahˊ maˉmiˉhlääyꜘ jääꜗ , heˉ-ja gaꜙllaꜙnääꜗ jwëëꜘ dsaˉdsaahˊ jeeˊ maˊ gyayˈ, maˊjmeeꜙ dsaˉ biiꜗ maˊ su ˈ miihˉ chaˊgooyˉ kihꜗ Jesús.11Hiꜙ maˊ täähˊ gaˊ jñahꜘ dsaˉ hi maˊ kye jmɨˉlleꜘhlɨɨh ˈ. Maˊ gaꜙjëëyꜗ Jesús, gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ chaˊnëˊJesús maˊ hooyh˜ ki gaa maˊ jäyhꜘ:

—Hneˉ laahꜗ Jooꜘ Dio.12 Heˉja gaꜙjʉʉhꜗ Jesús kihꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ mahꜗ

saꜙ miˉjnääyꜙ juuˈ heˉ laaꜗ Jesús Jooꜘ Dio.Gaꜙhñaaꜗ Jesús läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ apóstole(Mt. 10:1-4; Lc. 6:12-16)

13 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙwɨɨꜗ Jesús lleˊkohꜘ hiꜙgaꜙtëëyhꜗ ko llaa dsaˉ hi gaꜙtɨhꜗ dsëyꜗ hiꜙ gaꜙnuuꜘbihꜗ heˉ jäyꜗ kyaayhˊ. 14 Gaꜙhñaayꜗ gyaꜙtuuꜘ mahꜗjmeeꜗ ko jøhꜘ kyaayhˊ hiꜙ gaꜙcheeyꜗ mahꜗ dsaˉkwayꜙjuu ˈ kiyhꜗ. 15 Hiꜙ gaꜙkwayꜘ jwë ˈ mahꜗ miˉhlääyꜘhi dsaahˊ hiꜙ hwëëyꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ. 16 Läꜙlaˉchee läꜙjaa läꜙjaayˉ: Simón (hi gaꜙmiꜙcheeyˉPeeˊ), 17 Jacobo jooꜘ Zebedeo hiꜙ Jwaaꜚ øøhꜚ Jacobo.(Läꜙuuꜘ dsaˉ heꜘ gaꜙmiꜙcheeyˉ Boanerge. Jmɨɨˉnaˉ hnøøꜗ jähꜙ jooꜘ ñihꜗ.) 18 Andreˊ heꜘ, Felipe,Bartolomé, Matäˊ, Tamá, Jacobo jooꜘ Alfeo, Tadeo,Simón dsaˉ cananita heꜘ, 19 hiꜙ Juda Iscariote hi gaꜙngëëꜗ Jesús këë . Maˉlaꜙ maˉhñaayꜗ läꜙjëëꜙ hi heꜘ, ja gaˊ yaꜙnääyˋ kiyhˈ.

Gaꜙjähꜘ dsaˉ, kye Jesús jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ(Mt. 12:22-32; Lc. 11:14-23; 12:10)

20 Maˉngëëꜘ maˉyaˉnääyˋ, koo kaˉlähꜘ gaꜙkah ˈdsaˉ chaˊnehꜙ jeeˊmaˊ tääyhˊ ja . Niꜙmoꜙsoꜙ gaꜙkwaꜘjwëˈ maˊ kuyhꜙ kyaahˊ discípulo kyaayꜗ.

21 Maˊ gaꜙläꜙñeꜙ hi chaa kyaaꜗ Jesús haˉ läꜙdsaˉngëëyꜘ, heˉja gaꜙnääyꜗ mahꜗ maˊ teeyꜙ. Jëëhꜘmaˊ laayꜘ, maˉheeꜙ goˉte˜ dsëyꜗ. 22 Pero taˉjwohꜗkyaaꜗ ley hi yaꜙnääꜗ Jerusalén, gaꜙjäyhꜘ:

—Beelzebú baˊ naˉ jääꜙ Jesús. Heˉja hwëëy˜jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ kyaahˊ hihꜙ kihꜗ hi kye nëˊ kih ˈjmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ.

23Heˉja gaꜙhlëëhꜘ Jesús juuˈ naˉhmääˊ läꜙlaˉ:—Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ hi jähꜘ kyenˊ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh

ˈ. ¿Haˉ läꜙja Tanaˊ hwëë heꜘ baˊ dsaˉkyaayhˊnehꜙ tuhˉdsëꜗ dsaˉ? 24 Dsaˉ hi täähˊ koo hwaꜗ,cherˊmahꜗ teey˜ kyaahˊ heꜘ baˊ dsaˉkyaayhˊ, saꜙgwëëyꜗ. 25 Hiꜙ läꜙja saꜙ läˉbeꜘ dsëꜗ dsaˉ hi täähˊ koo chaˊnehꜙ, dsaˉtaahˋ ko jøhꜘ, cherˊmahꜗte jëëyꜘ kyaahˊ heꜘ baˊ hi chaa chaˊnehꜙ kiyhꜗ.26 Ja baˊ läꜙja laꜗ kihꜗ Tanaˊ, saꜙ gwëëyꜗ cherˊmahꜗte jëëꜘ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ kyaahˊ heꜘ baˊ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈdsaˉkyaayhˊ. Chahꜘ baˊ miˉllaayꜙ hñiiyꜘ.

27 ʼNiꜙ jaa dsaˉ saꜙ leꜘ dsaˉheꜘ chaˊnehꜙ kihꜗjaa dsaˉ beeꜘ mahꜗ hɨɨyꜗ heˉ chaˉ kiyhꜗ, cherˊmahꜗsaꜙ gaꜙhñuuyꜗ toˉnëˊ. Jmeeꜙ biiꜗ hñuuyꜗ, ja gaˊ leꜘhwëëyꜗ heˉ llaꜙ dsëyꜗ. 28 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜hnähꜘ, jmeeꜗ baˊ Dio jøhˉ dsëꜗ kihꜗ läꜙjëꜙ dsoˊkyeˉheˉjmeeꜙ dsaˉ. Hiꜙ jmeeyꜗ jøhˉ dsëyꜗ kihꜗ läꜙjëꜙ juuˈ wɨɨꜘheˉ hlëëhꜙ dsaˉ. 29 Pero cherˊmahꜗ gaꜙhlëëhꜘ dsaˉ

San Marcos 3:30 35 San Marcos 4:31wɨɨꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, moꜙsoꜙ jmeeyꜗ jøhˉ dsëyꜗ,läꜙ maˉnaˉbääyhˋ ja baˊ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ.

30 Gaꜙhlëëhꜘ Jesús läꜙja , kihꜗ heˉ gaꜙjähꜘ ko llaadsaˉ heꜘ, Jesús maˊ kye jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ.

Øøhꜚ Jesús kyaahˊ chooyˈ(Mt. 12:46-50; Lc. 8:19-21)

31 Këë gaˊ gaꜙllaꜙnääꜗ øøhꜚ Jesús kyaahˊ chooyˈ,pero kaˊhneꜚ baˊ gaꜙjøøyꜗ, hiꜙ gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉ hi maˊtäähˊ jeeˊ ja , chiihˊ Jesús waˊ jäyˉ. 32Heˉja gaꜙjähꜘdsaˉ hi maˊ täähˊ kooꜘ kihꜗ Jesús:

—Hii ꜚ maaˋ kyaah ˈ kyaahˊ øøh ˈ täähˊ kaˊhneꜚ,hnaahˉ hneˉ.

33Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús:—¿Hii naˉ, hi laaꜗ maaˋ kyaanꜙ? ¿Hii naˉ, hi

laaꜗ øøhnꜗ?34Mahꜗ gaꜙjëëyꜗ läꜙjëëꜙ hi maˊ täähˊ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ

jeeˊ maˊ cheyhˈ ja , gaꜙjäyhꜘ:—Hi laˉ baˊ heꜘ, maaˋ kyaanꜙ, hi laˉ baˊ heꜘ

øøhnꜗ. 35 Läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ läꜙ hyohˉ dsëꜗ Dio, hi heꜘ baˊ dsaˉmëꜘ øøhnꜗ, dsaˉñʉʉhˉ øøhnꜗ, hiꜙ maaˋkyaanꜙ.

4Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ dsaˉ hi jñee˜ mɨ

ˈjuˉ(Mt. 13:1-9; Lc. 8:4-8)

1Koo kaˉlähꜘ gaꜙløøꜗ Jesús hlëëyh˜ dsaˉ chaˊhooˊjmɨˉjʉʉhˉ heˉ hlaˉ hwaꜗ Galilea. Jwëëꜘ dsaˉ gaꜙl-laꜙnääꜗ jeeˊ ja , heˉja gaꜙwɨɨꜗ Jesús nehꜙ naˊmooꜘ.Nehꜙ ja gaꜙgyayˉ mahꜗ gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉ hi maˊtäähˊ chaˊhooˊ jmɨɨˉ ja . 2 Jaꜙ heˉ koo nëë ˈgaꜙmiꜙtëëyˉ dsaˉ kyaahˊ juuˈ naˉhmääˊ. Läꜙjwëꜘ jagaꜙkwëëyhꜗ dsaˉ nʉʉhꜚ. Gaꜙjäyhꜘ:

3 —Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ. Jaa dsaˉ ngooꜗ gaꜙjñeeˋ mɨˈjuˉ. 4 Jeeˊ ngooyˈ jñeey˜ mɨˈjuˉ ja , gaꜙsaaꜗ miihˉchaˊjwëꜗ, heˉja yaꜙnääꜗ ta gaꜙkuhˉ. 5 Jyohꜘ kaˉlähꜘmɨ ˈjuˉ gaꜙsaaꜗ nëˊ kuuˊ jeeˊ saꜙ chaˉ chaˉmiihˉgwaahˊ. Heˉja chahꜘ baˊ gaꜙhyaˉ, jëëhꜘ, saꜙ maˊnøøꜘ chaˉmiihˉ gwaahˊ. 6 Pero maˊ gaꜙhëhꜗ hyooˉgaꜙkooꜘ. Jëëhꜘ, miihˉ baˊ jmooꜗ maˊ chaˉ, heˉjagaꜙläꜙkii ꜙ chaahˈ. 7 Hiꜙ jyohꜘ kaˉlähꜘ mɨˈjuˉ gaꜙsaaꜗjeeˊ chaahˈ tooꜘ . Gaꜙkwaaꜗ gaˊ chaahˈ tooꜘ ja , heˉjagaꜙuuˉ chaahˈ kihꜗ jeeˊ naˊtooꜘ , moꜙsoꜙ gaꜙkwaꜘ mɨɨˈ. 8 Hiꜙ jyohꜘ mɨˈjuˉ ja , gaꜙsaaꜗ jeeˊ laˈ hwaꜗ jmahꜗ.Heˉ ja baˊ gaꜙhɨɨꜘ, gaꜙkwaꜘ chaˉmiihˉ mɨɨ ˈ. Chaˉheˉ gaꜙkwaꜘ gyiiꜘgyaꜘ mɨɨˈ läꜙkoo chaahˈ, chaˉ heˉgaꜙkwaꜘ toꜙ loꜙgyaꜘ dsë˜ gyaꜗ mɨɨ ˈ hiꜙ jyohꜘ gaꜙkwaꜘhñaˉlooꜘ mɨɨˈ.

9Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús:—Hi hnøøꜗ heehꜙ juuˈ laˉ, waˊ heeyhˉ.10 Maˊ gaꜙjäꜘ miihˉ goˉte ˈ dsaˉ kyaahˊ gyaꜙtuuꜘ

discípulo, gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ Jesús heˉ hnøøꜗ jähꜙ juuˈ heˉ gaꜙkwayꜘ ja . 11Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Hnähꜘ baˊ naˉngëhˈ hnähꜘ jwëˈ läꜙngëëhꜘ hnähꜘhaˉ läꜙ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, heˉ maˊ naˉhmääˊjää ˈ. Pero hi saꜙ naˊjnääꜘ kihꜗ Dio, hlëëhnˊ kyaahˊjuu ˈ naˉhmääˊ baˊ. 12 Läꜙja , maꜙkeꜙ jëëy˜, saꜙjnøøyhꜙ, maꜙkeꜙ nuuyˉ, saꜙ läꜙngëëyꜘ. Kihꜗ heˉja ,saꜙ dsaˉjeeyh˜ kyaahˊ Dio mahꜗ kooꜙ Dio dsëꜗ kihꜗdsoˊkyeˉ kiyhꜗ.

Gaꜙjmeehꜗ Jesús juuˈ heˉ hnøøꜗ jähꜙ juuˈ naˉhmääˊkihˈ hi naˊjñeeˊ mɨˈjuˉ

(Mt. 13:18-23; Lc. 8:11-15)

13Koo kaˉlähꜘ gaꜙjähꜘ Jesús:—¿Cheˊ saꜙ gaꜙläꜙngëëhꜘ hnähꜘ juu ˈ kihꜗ hi

naˊjñeeˊ mɨˈjuˉ? ¿Haˉ baˊ laˉ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ jyohꜘjuu ˈ naˉhmääˊ heˉ naꜗ gaˊ jwahnꜚ cherˊmahꜗ saꜙngëëhꜘ hnähꜘ juuˈ laˉ? 14 Hihꜗ hi jñee˜ mɨˈjuˉ, hi heꜘ laaꜗ jaa hi kwaꜙ juuˈ kihꜗ Dio. 15 Ko llaa dsaˉhi maˉnuuꜘ juu ˈ, hi heꜘ laaꜗ läꜙkohꜘ mɨ ˈjuˉ heˉgaꜙtohꜘ chaˊjwëꜗ. Gaˊ maˉnuuyꜘ juuˈ kihꜗ Dio, chahꜘbaˊ gwaꜘ Tanaˊ jñuuyh˜ juuˈ heˉ maˉnaˉjnääˊ nehꜙtuhˉdsëyꜗ. 16 Hiꜙ jñahꜘ kaˉlähꜘ dsaˉ hi nuuˉ juuˈ,hi heꜘ laaꜗ läꜙkohꜘmɨˈjuˉ heˉ gaꜙsaaꜗ nëˊ kuuˊ jeeˊ saꜙchaˉ chaˉmiihˉ gwaahˊ. Läꜙchahꜘ maˊ nuuyˉ jëëbaˊ dsëy ˈ. 17 Pero ko hwëëꜘ baˊ ja . Laayꜗ läꜙkoochaah ˈ heˉ choo ˈ miihˉ baˊ jmooꜗ kihꜗ. Waˊraˉgaꜙjëëyꜗ wɨɨꜘ o goˉnääꜘ dsaˉ nëˊ kiyh ˈ, kwaat˜ kihꜗjuuˈ heˉ maˉnuuyꜘ, läꜙchahꜘ ja tʉyꜗ jwëꜘ kihꜗ Dio.18Hehꜗ mɨˈjuˉ heˉ gaꜙsaaꜗ jeeˊ kihˈ chaahˈ tooꜘ , läꜙjalaaꜗ hi nuuˉ juu ˈ kihꜗ Dio. 19 Pero jeeˊ gaꜙnääyˊja , maꜙ miihˉ läꜙja dsaˉläˉøøyꜘ kihꜗ Dio. Jëëhꜘkye gyihꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, hiꜙ hnøøyꜗläꜙchayˉ chaˉmiihˉ kuuˊ, hiꜙ heeꜘ dsëyꜗ läꜙjëꜙ heˉ gaˊchaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Heˉja saꜙ jmeeyꜙ niꜙ miihˉ taˊ lluˈ. 20 Pero mɨˈjuˉ heˉ gaꜙsaaꜗ hwaꜗ jmahꜗ, läꜙja laaꜗdsaˉ hi nuuˉ juu ˈ kihꜗ Dio mahꜗ heeyhˉ kaˉlähꜘ.Hi heꜘ jmeeꜗ chaˉmiihˉ taˊ lluˈ, läꜙkoo mɨˈjuˉ heˉkwaꜙ maꜙ gyiiꜘgyaꜘ, maꜙ toꜙ loꜙgyaꜘ dsë˜ gyaꜗ, maꜙhñaˉlooꜘ.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ waˊjeˉ(Lc. 8:16-18)

21 Läꜙlaˉ gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ:—Niꜙ jaa saꜙ hih˜ jeˉ mahꜗ jlëyꜗ kyaahˊ koo

kyaahˊ, niꜙ saꜙ chiyhꜗ nehꜙ jii . Heˉ chiyhꜗ jeeˊ ñiiꜘ baˊmahꜗ läꜙjnäꜘ läꜙkaa . 22 Läꜙjëꜙ heˉ naˉhmääˊ, lloo˜koo jmɨɨˊ läꜙjnäꜘ, hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ saꜙ jnäꜘ, laꜗ kwaat˜läꜙjnäꜘ. 23Hi hnøøꜗ heehꜙ juuˈ laˉ, waˊ heeyhˉ.

24Hiꜙ gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ:—Jmeeˊ daˊ hnähꜘ he ˈ kihꜗ juu ˈ heˉ nuuhˉ

hnähꜘ. Jëëhꜘ, ja baˊ läꜙkoo nuuhˉ hnähꜘ ko jabaˊ jiihꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ o naˉdsë˜ gaˊ miihˉ ko ja .25 Läꜙjëëꜙ hi ngëëꜘ miihˉ, hi heꜘ läꜙngëëꜘ chaˉ-gaˊmiihˉ. Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ ngëëꜘ, läꜙkye heˉja llaaꜙ baˊ.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ jyohꜘ mɨˈjuˉ26Hiꜙ gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ:—Läꜙkoo jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, jeehˈ kweeˉ

läꜙ laꜗ kihꜗ jaa dsaˉ hi jngëëˉ mɨ ˈjuˉ. 27 Saꜙchaˉ kwaat˜ laꜗ kihꜗ dsaˉ heꜘ cherˊmahꜗ naˉgwɨɨyˉo cherˊmahꜗ naˉnëyˊ. Dsaˉhyaꜙ mɨ ˈjuˉ ja , hiꜙdsaˉkwaaꜙ läꜙjmɨɨˈ läꜙhwëˈ niꜙ saꜙ ñeyˉhaˉ läꜙ gaꜙlaꜗ.28Hwaꜗ baˊ jmeeꜙ dsaˉkwaaꜙ mɨˈjuˉ. Toˉnëˊ dsaˉhyaꜙmɨ ˈjuˉ, ja gaˊ dsaˉkwaaꜙ chaah ˈ kihꜗ. Maˉngëëꜘheˉ ja , jyooꜙ le ˈ kihꜗ. Läꜙhɨɨˊ gaˊ miihˉ, kahꜙ mɨɨ ˈkihꜗ. 29Hiꜙ gaˊ maˉää mɨɨˈ, chooyhꜗ taˊ kiyhˈ, jëëhꜘmaˉllooꜗ jii jʉʉyhꜗ mɨˈjuˉ mahꜗ llayꜗ lluꜗ.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ mɨˈjuˉ mostaza(Mt. 13:31-32; Lc. 13:18-19)

30Hiꜙ läꜙlaˉ gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ:—¿Cheˊ kyuuh˜ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ heˉ jääꜙ Dio dsaˉ

läꜙhihꜙ kihꜗ? Jwëëhn˜ hnähꜘ juu ˈ heˉ jeeh ˈ kweeˉkyaahˊ heˉ ja , mahꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ.31Heˉ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, jeehˈ kweeˉ läꜙkoolaꜗ kihꜗ koo mɨ ˈjuˉ mostaza. Hehꜗ mɨ ˈjuˉ ja pih ˈgaˊ miihˉ läꜙkohꜘ gaˊ jyohꜘ mɨ ˈjuˉ heˉ jngëëˉ dsaˉ

San Marcos 4:32 36 San Marcos 5:29jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. 32 Pero maˉngëëꜘ maˉjngëëyꜘ mɨˈjuˉja , dsaˉhyaꜙmahꜗ dsaˉkwaaꜙ ñiiꜘ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ jeeˊläꜙjëꜙ johꜗ. Chaahˈ mostaza kwaꜙ goohˈ kihꜗ, läꜙjaläꜙkye ta jmeeꜙ sɨɨˉ nëˊ saˊgohꜗ.

33 Gaꜙkwaꜘ Jesús juu ˈ kihꜗ Dio kyaahˊ chaˉmiihˉjuu ˈ naˉhmääˊ heˉ laꜗ läꜙkohꜘ juu ˈ naˉhmääˊ kih ˈmostaza. Gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉ haˉ kohꜘ jiih ˈ läꜙngëëyꜘbaˊ. 34Niꜙ koo saꜙ gaꜙhlëëhꜘ Jesús naˉhñaaˈ läꜙjëë .Juu ˈ naˉhmääˊ jmah ˈ baˊ gaꜙhlëëyhꜘ. Läꜙ maˊgaꜙjäꜘ hñiiꜘ baˊ läꜙjëëꜙ discípulo, ja gaˊ gaꜙmiꜙjnääyˉnaˉhñaaˈ läꜙjëë juuˈ naˉhmääˊ heˉ gaꜙhlëëyhꜘ ja .

Gaꜙjmeeꜘ Jesús hihꜙ kihꜗ lleꜘ mahꜗ hɨɨꜗ tiiˊ(Mt. 8:23-27; Lc. 8:22-25)

35Läꜙmaˊ gaꜙnʉʉˉ jmɨɨˊ ja , gaꜙjähꜘ Jesús gaꜙsɨɨyhꜙdiscípulo kyaayꜗ:

—Manˋ taꜙ jyohꜘ jwooˈ jmɨˉjʉʉhˉ kaˉlähꜘ.36 Ja gaˊ gaꜙhɨhꜗ discípulo juuˈ kihꜗ dsaˉ hi maˊ

täähˊ jeeˊ ja , hiꜙ gaꜙjääyꜗ Jesús läꜙmaˉgyayꜗ ja nehꜙnaˊmooꜘ gaꜙnääyꜗ. Maˊ hiiꜘ gaˊ jyohꜘ naˊmooꜘ kooꜘja , gaꜙkaꜗ dsaˉ heꜘ mahꜗ gaꜙnääyꜗ taꜙ jeeˊ gaꜙnääꜗdiscípulo. 37 Jeeˊ gaꜙnääyꜗ ja , jaꜗ koo lleꜘ täꜘ, gaꜙhɨɨꜘgooˉ jwërte. Gaꜙhluhꜗ jmɨɨˉ läꜙjiih ˈ gaꜙhaaˋ nehꜙnaˊmooꜘ. Miihˉ gaˊ saꜙ gaꜙhmähꜗ naˊmooꜘ ja . 38Peromaˉnaˉgwɨɨ Jesús taꜙ kaˊluuˊ ja , naˉdsë˜ lleyˊ nëˊtuˈ. Heˉja gaꜙchaaꜗ discípulo kyaayꜗ:

—Taˉjwohꜗ —gaꜙjäyhꜘ— ¿cheˊ niꜙ miihˉ hʉʉˊdsëˉsaꜙ kyehˊ heˉ juuꜘ jneˊ chaˊjmɨɨˉ laˉ?

39Heˉja gaꜙnooˉ Jesús, gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ gaꜙjäꜘ tiiˊlleꜘ, hiꜙ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ jmɨɨˉ:

—Taꜙ toohꜘ mɨɨhˊ, jä tiiˊ.Läꜙchahꜘ ja gaꜙhnaꜘ lleꜘ hiꜙ gaꜙjäꜘ tiiˊ goˉteˈ jmɨɨˉ.

40Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ dsaˉ kyaayꜗheꜘ:

—¿Heˉlaˈ gahꜗ hnähꜘ chaˉmiihˉ? ¿Heˉlaˈ ja saꜙdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kinꜙ?

41 Peerꜙ gaꜙläꜙgohꜙ discípulo kyaaꜗ Jesús, heˉjagaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ dsaˉkyaayhˊ:

—¿Hii baˊ naˉ, hehꜗ läꜙkye jmɨɨˉ hiꜙ läꜙkye lleꜘnʉʉhˊ kiyhˈ?

5Dsaˉ hi maˊ kye jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ chee Legión(Mt. 8:28-34; Lc. 8:26-39)

1 Hiꜙ gaꜙllooꜗ Jesús jyohꜘ jwoo ˈ jmɨˉjʉʉhˉ jakyaahˊ discípulo kyaayꜗ, hwaꜗ kihꜗ dsaˉ gadareno.2 Läꜙ maˊ gaꜙjñaayꜗ nehꜙ naˊmooꜘ ja , jaꜗ jaa dsaˉhi maˊ kye jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ, gaꜙmiꜙjeeyꜚ Jesús. Hi heꜘ maˊ gyaˈ jeeˊ laˈ toˉhøø kihꜗ hlɨɨꜘ. 3 Jeeˊ ja maˊlaˈ høøyˈ. Maꜙkeꜙ maˊ hñuuhˉ dsihꜘ kyaahˊ caden˜,niꜙ läꜙja saꜙ gaꜙjmääꜘ. 4 Jaꜙ heˉ koo häˊ gaꜙhñuuhˉdsihꜘ kyaahˊ caden˜ hiꜙ gaꜙgwëꜗ dsaˉ tɨɨyˊ kyaahˊjwɨˊ hmaˉ heˉ hëˊ tooˉ, pero niꜙ koo saꜙ gaꜙjmääꜘ.Gaꜙsaꜗ gaꜙhnäꜗ bihꜗ läꜙjëꜙ heˉ kyaahˊ maˊ naˉhñʉʉꜚgooˉ tɨɨyˊ. Niꜙ jaa dsaˉ saꜙ gaꜙläꜙbeeꜘ kyaayhˊ.5 Läꜙjmɨɨ ˈ läꜙhwë ˈ maˊ ngëyꜙ mohꜘ kɨˉhooyh˜, hiꜙläꜙja jeeˊ la ˈ toˉhøø . Hiꜙ maˊ jmeeyꜙ dsooˊ kih ˈhñiiyꜘ kyaahˊ kuuˊ. 6 Ʉʉꜘ gaˊ gaꜙjëëyꜗ Jesús, heˉjangooyꜗ koˉchihˊ gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ chaˊnëˊ Jesús. 7Mahꜗgaꜙhlëëyhꜘ koo ki gaa , gaꜙjäyhꜘ:

—Taꜙ kaahꜙ jnäꜘ Jesús, hneˉ Jooꜘ Dio Jøøhꜗ. Maꜙraꜙjuˈdsooꜘ, taꜙ jmeehˋ jnäꜘ.

8Gaꜙhlëëyhꜘ läꜙja jëëhꜘ jääꜗ baˊ gaꜙjähꜘ Jesús:

—Hneˉ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ, goˉhëë ˈ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉnaˉ.

9Hiꜙ gaꜙngɨɨꜘ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—¿Heeˉ cheehˉ hneˉ?Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:—Legión cheenˉ, jëëhꜘ jwëëꜘ jnäähˈ.10 Peerꜙ gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ Jesús, mahꜗ saꜙ hëëꜗ

Jesús kiyhꜗ ʉʉꜘ kihꜗ hwaꜗ ja . 11 Jähꜙ kihꜗ lleˊ hwa ˈja maˊ täähˊ koo nääꜗ ñeꜗ maˊ kuhˉ nuuˉ. 12Heˉjagaꜙngɨɨꜘ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ kihꜗ Jesús, gaꜙjäyhꜘ:

—Cheeꜙ jnääh ˈ kihꜗ ñeꜗ hi täähˊ ooꜙ mahꜗ dsaˊ-toohˊ jnäähꜗ kiyhꜗ.

13 Gaꜙkwaꜘ baˊ Jesús jwë ˈ. Heˉja gaꜙhwëëjmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ, mahꜗ gaꜙtaayhˋ kih ˈläꜙjëëꜙ toꜗ mil ñeꜗ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja . Läꜙjëëꜙ ñeꜗheꜘ gaꜙkyʉʉꜗ. Maˊ gaꜙtëëyꜘ koo lleˊ hwaˈ, ko dsooꜘjwëˈ baˊ gaꜙsaayꜗ chaˊjmɨɨˉ jʉʉhˉ. Jeeˊ ja gaꜙjuuyꜗnehꜙ jmɨɨˉ. 14 Dsaˉ hi maˊ hää ñeꜗ heꜘ, gaꜙnääyꜗkoˉchihˊ chaˉhliiyꜙ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ hiꜙ taꜙ chʉʉhˊmohꜘ,naˊjmeeyhˊ juuˈ. Hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi gaꜙnuuꜘ, naˊnääˈ naˊjëëˉ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ. 15Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ chehˈJesús, gaꜙjëëyꜗ dsaˉ hi maˊ jääꜙ jwëëꜘ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈheꜘ, maˊ gyayˈ kyeyhˊ hmɨɨhˉ, maˉnøhꜗ dsëyꜗ goˉte˜,heˉja gaꜙjwaahˈ dsaˉ. 16Hi gaꜙjëëꜗ läꜙjëꜙ heˉ ja ,gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ kihꜗ dsaˉ haˉ läꜙ gaꜙlaaꜘ hi maˊ jääꜙjmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ hiꜙ gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ läꜙkohꜘ gaꜙlaꜗkihꜗ ñeꜗ. 17 Ja gaˊ gaꜙløøꜗ dsaˉ heꜘ chuuyꜘ kyaahˊJesús mahꜗ waˊ llaayhꜘ kiyhꜗ taꜙ jeeˊ jyohꜘ.

18 Läꜙ maˊ gaꜙheꜗ Jesús nehꜙ naˊmooꜘ, dsaˉ hi maˊkye jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ gaꜙchuuꜘ kyaahˊ Jesús, mahꜗmaˊ kwayˈ jwëˈ maˊ dsooyˈ kyaayhˊ.

19 Pero saꜙ gaꜙheehˉ Jesús:—Gwaahˉ kyahꜗ goˉkoo juuˈ kihꜗ hi chaa kyahꜗ,

haˉ läꜙ laꜗ heˉ jʉhˉgaa heˉ maˉjmeeꜘ Dio kyahꜗhneˉ. Goˉjmeehˋ juu ˈ haˉ läꜙ maˉläˉñihꜘ dsëꜗ Diokyahꜗ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ dsaˉ heꜘ.

20 Heˉja ngaayhꜗ, gaꜙngëëyꜘ läꜙkaa jwɨɨˉ heˉjähꜘ dsaˉ Decápoli gaꜙjmeeyhꜗ juu ˈ haˉ läꜙ laꜗ heˉjʉhˉgaa heˉ gaꜙjmeeꜘ Jesús kiyhꜗ. Hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉhi gaꜙnuuꜘ gaꜙtaahˋ jëë˜ dsahꜙ.

Joˉmɨɨꜚ Jairo kyaahˊ jaa dsaˉmëꜘ hi maˊ dsaahˊ(Mt. 9:18-26; Lc. 8:40-56)

21 Ngaahꜗ Jesús kaˉlähꜘ taꜙ hngaahˋ jmɨˉjʉʉhˉkyaahˊ naˊmooꜘ. Maˊ gaꜙllaayhꜗ jeeˊ ja , jwëëꜘ dsaˉgaꜙllaꜙnääꜗ kaˉlähꜘ. 22 Jeeˊ ja gaꜙllooꜗ jaa dsaˉchee Jairo hi laaꜗ taˊ kihˈ gwahꜙmähˉ jeeˊ jwɨɨˉ ja .Maˊ gaꜙjëëyꜗ Jesús gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ chaˊnëyˊ, 23 mahꜗgaꜙchuuyꜘ chaˉmiihˉ kyaahˊ Jesús, gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—Dsaˉjuuꜘ chihˉmëꜘ kyaanꜙ, ñaˉ mahꜗ goˊkyehˉgoohˉ nëˊ kiyhˈ mahꜗ hlääyꜘ, läꜙja moꜙsoꜙ juuyꜘ.

24Heˉja ngooꜗ Jesús kyaahˊ Jairo. Peerꜙ naˉläänaˉjlëë bihꜗ dsaꜙ, kihꜗ heˉ jwëëꜘ hi gaꜙnääꜗkyaayhˊ. 25 Jeeˊ gaꜙngëëꜘ Jesús ja , maˊ cheh ˈ jaadsaˉmëꜘ hi maˉhyaˉ koo gyaꜙtoꜘ ji ñeˉ heˉ maˊdsaayhˊ dsooˊ kiyhˈ. 26Maˉläˉhɨɨˋ jëëy˜ wɨɨꜘ, jaꜙ hi jaa tëꜙmë˜ maˉkaayhꜙ. Dsaˉmëꜘ heꜘ gaꜙmiꜙllayˉläꜙjëꜙ heˉ chaˉ kiyhꜗ, gaꜙheeyꜗ kyaahˊ tëꜙmë˜. Niꜙmiihˉ saꜙ gaꜙlaꜗmë˜, chaˉgaˊmiihˉmaˊ jaˈ kiyhꜗ koojmɨɨˊ koo jmɨɨˊ. 27 Maˊ gaꜙnuuyꜘ hlëëhꜙ dsaˉ kihꜗJesús, läꜙchahꜘ ja gaꜙtaayhˉ hñiiyꜘ jeeˊ kih ˈ jwëëꜘdsaˉ heꜘ mahꜗ gaꜙsuyꜗ miihˉ chaˊgooyˉ saˊhmɨɨhˉkihꜗ Jesús. 28 Jëëhꜘ maˊ laayꜘ: “Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ kootëënꜗ suꜗ miihˉ chaˊgoonꜙ saˊhmɨɨhˉ kiyhꜗ, hläänꜘgoˉte˜.” 29 Läꜙchahꜘ ja gaꜙhnaꜘ dsooˊ kiyh ˈ hiꜙ

San Marcos 5:30 37 San Marcos 6:21gaꜙläꜙliihꜚ dsaˉmëꜘ heꜘ heˉ gaꜙäähꜗ goˉte˜ dsooˊkiyh ˈ. 30 Hiꜙ chahꜘ baˊ gaꜙläꜙliihꜚ Jesús hehꜗ beꜘkiyhꜗ gaꜙmiꜙhlääꜘ jaa dsaˉ, heˉja gaꜙjeeyhˉ hñiiyꜘgaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉ:

—¿Hii naˉ hihꜗ maˉsuꜗ saˊhmɨɨhˉ kinꜙ?31Heˉja gaꜙjähꜘ discípulo kyaayꜗ:—Cheˊ saꜙ jëëhꜘ jeeˊ kih ˈ jwëëꜘ dsaˉ häähˊ, mahꜗ

jwahꜘ: “¿Hii naˉ maˉsuꜗ jnäꜘ?”32Pero chehꜗ bihꜗ jëëy˜ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ jeeˊ täähˊ dsaˉ,

hii naˉ hi maˉjmeeꜘ läꜙja . 33 Hihꜗ dsaˉmëꜘ heꜘñeˉ bihꜗ heˉ maˉhlaayꜘ. Goyhꜙ hiꜙ jlääꜙ gyihꜗ läꜙja ,ngooyꜗ naˊjuuyhˊ jnëyˊ chaˊnëˊ Jesús hiꜙ gaꜙjmeeyhꜗjuu ˈ läꜙkohꜘ gaꜙlaꜗ kiyhꜗ. 34 Heˉja gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ dsaˉmëꜘ heꜘ:

—Gyʉʉˉ kyaanꜙ, kihꜗ heˉ maˉläˉdsooꜘ hohꜘ kinꜙ,maˉjäꜗ baˊ kyahˈ. Gwaahˉ baˊ hneˉ lluꜗ, waˊ jä goˉte˜dsooˊ kyahˈ.

35 Läꜙ maˉchehꜗ baˊ Jesús hlëëhꜙ, maˊ gaꜙllaꜙnääꜗdsaˉ hi chaa kihꜗ Jairo hi maˊ laaˈ taˊ kihˈ gwahꜙjeeˊ ja . Hi heꜘ maˊ kye juuˈ, jäyhꜘ sɨɨyhꜙ Jairo:

—Maˉjuuꜙ baˊ gyʉʉˉ mëꜘ kyaahꜗ. Moꜙtoꜙ kwaˉ gaˊtaˊ kihˈ taˉjwohꜗ naˉ.

36 Läꜙchahꜘ maˊ gaꜙnuuꜘ Jesús juu ˈ ja , gaꜙjäyhꜘsɨɨyhꜙ hi laaꜗ taˊ kihˈ gwahꜙ heꜘ:

—Taꜙ ka hʉʉˊdsëˉ, jmeeˊ dsooꜘ hohꜘ baˊ.37 Ja jiih ˈ moꜙsoꜙ gaꜙkwayꜘ jwë ˈ maˊ dsaˉnääꜗ

dsaˉ kyaayhˊ. Gaꜙjääyꜗ maꜙlaꜙ Peeˊ baˊ, kyaahˊ Jacobokyaahˊ Jwaaꜚ øøyhꜚ. 38 Läꜙ maˊ gaꜙllooyꜗ jähꜙ jeeˊchihˈ hneꜗ kihꜗ hi laaꜗ taˊ kihˈ gwahꜙ heꜘ, gaꜙnuuyꜘtäähˊ mɨɨhˊ kɨˉhooh˜ dsaˉ. 39Maˊ gaꜙheyꜗ chaˊnehꜙ,gaꜙjäyhꜘ:

—¿Heˉlaˈ toohꜘ hnähꜘ mɨɨhˊ heˉ kɨˊhoohˊ hnähꜘ?Saꜙ naˉjuuˊ chihˉmëꜘ naˉ, hi naˉgwɨɨ baˊ naˉ.

40 Gaꜙmiꜙkwahꜗ baˊ dsaˉ kihꜗ Jesús. Heˉja gaꜙh-wëëyꜗ kaˊhneꜚ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja ,mahꜗ gaꜙheyꜗ jeeˊ kyaaꜗ chihˉmëꜘ heꜘ kyaahˊ maꜙlaꜙcho ˈjmiiyˉ hiꜙ kyaahˊ discípulo kyaayꜗ baˊ. 41 Hiꜙgaꜙsooyhꜗ gooˉ chihˉmëꜘ heꜘ, gaꜙjäyhꜘ:

—Talita, cumi —juu ˈ laˉ hnøøꜗ jähꜙ: Chihˉmëꜘ,jnäꜘ jwëëhn˜ hneˉ nooˉ.

42 Läꜙchahꜘ ja gaꜙnooˉ chihˉmëꜘ heꜘ hiꜙ gaꜙløøyꜗngëyꜙ. Peerꜙ jëë˜ dsahꜙ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja ,kihꜗ heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja . Chihˉmëꜘ heꜘ maˊ hää gyaꜙtoꜘji ñeˉ. 43 Pero gaꜙtaayhˉ juuˈ mahꜗ saꜙ kooyhꜗ juuˈkyaahˊ niꜙ jaa dsaˉ. Hiꜙ gaꜙsɨɨyhꜙ heˉ kwëëyhꜗ heˉkuhꜙ chihˉmëꜘ heꜘ.

6Gaꜙllaahꜗ Jesús jwɨɨˉ Nazaret(Mt. 13:53-58; Lc. 4:16-30)

1Yaꜙhëëꜗ Jesús kihꜗ Jairo, jayhꜗ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ kiyhꜗ,hiꜙ discípulo kyaayꜗ gaꜙjmeeꜘ ko jøhꜘ kyaayhˊ. 2 Jmɨɨˊheˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ gaꜙheyꜗ nehꜙ gwahꜙ mähˉ hiꜙgaꜙløøyꜗ kwayꜙ juu ˈ. Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ haˉ läꜙhlëëyhꜙ, gaꜙtaayhˋ jëë˜ dsayhꜙ, heˉja maˊ jähꜘ dsaˉkiyhꜗ:

—¿Haˉ maˉmiˉtëë hi naˉ, heˉ hlëëyhꜙ läꜙnaˉ?¿Hii kwaꜙ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ? ¿Haˉ baˊ läꜙ jmeeyꜙ laꜘläꜙjëꜙ heˉ jʉhˉgaa heˉ jmeeyꜙ naˉ? 3 ¿Cheˊ jaꜙ heꜘtëꜙhmaꜙ naˉ? ¿Ja heꜘ jooꜘ María naˉ? Hihꜗ hi naˉ,¿ja heꜘ øøyhꜚ Jacobo, José, Juda, Simón, hiꜙ dsaˉmëꜘøøyhꜚ hi täähˊ kyaahˊ jneˊ jeeˊ laˉ?

Läꜙjëꜙ heˉ maˊ jmeeyꜙ, gaꜙtohꜘ wɨɨꜘ kihꜗ dsaˉ heꜘ.4Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Tɨh˜ baˊ dsë ˈ dsaˉ hi ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio hi goˉnääꜘ jeeˊ jyohꜘ. Pero hi chaa jeeˊ jwɨɨˉ kihꜗ, hiꜙhi chaa chaˊnehꜙ kihꜗ, saꜙ hnääꜗ dsihꜘ.

5 Saꜙ gaꜙlaꜗ maˊ jmeey ˈ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaajeeˊ ja . Ko llaa dsaˉdsaahˊ heꜘ gaꜙkyeyˉ gooyˉ nëˊkih ˈ mahꜗ gaꜙjäꜗ kiyhꜗ. 6 Kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙläꜙdsooꜘdsëꜗ dsaˉgooyˈ, heˉja gaꜙläꜙdsaa dsëyꜗ chaˉmiihˉ.Maˉngëëꜘ heˉ ja , ngooyꜗ läꜙkaa jwɨɨˉ jeeˊ jähꜙnaˊkwayˉ juuˈ.

Gaꜙcheeꜗ Jesús dsaˉ kyaayꜗ mahꜗ kwayꜗ juˈhmëëꜘ(Mt. 10:5-15; Lc. 9:1-6)

7Gaꜙtëëyhꜗ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ discípulo kyaayꜗ mahꜗcheeyꜗ maꜙ uuꜗ maꜙ uuꜗ läꜙkoo jeeˊ jwɨɨˉ, hiꜙ gaꜙk-wëëyhꜗ beꜘ mahꜗ jmeeyꜗ hihꜙ hwëëꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈkihꜗ dsaꜙ. 8Gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ läꜙlaˉ:

—Taꜙ ka hnähꜘ niꜙ miihˉ kihꜗ chaˊjwëꜗ. Taꜙ kahnähꜘ hmɨhˉtuhˉ, niꜙ heˊñiihꜚ, niꜙ kuuˊ. Maꜙlaꜙhmaˉhuꜚ baˊ kahꜗ hnähꜘ. 9 Ja heehˉ hnähꜘ looˉ heˉhäˊ tɨɨhˊ hnähꜘ baˊ, taꜙ ka hnähꜘ jyohꜘ lëë hmɨɨhˉkyahꜗ hnähꜘ. 10 Läꜙkoo jwɨɨˉ jeeˊ tëëhˈ hnähꜘ, jähˈhnähꜘ koo chaˊnehꜙ kihꜗ dsaꜙ, läꜙjiihˈ hwëëhˉ hnähꜘjeeˊ ja . 11 Pero cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙheehˉ dsaˉ hnähꜘjeeˊ llaꜙnäähꜗ hnähꜘ, hiꜙ cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙnuuyꜘ juuˈheˉ kyehˊ hnähꜘ, ja hwëëhˉ hnähꜘ jeeˊ ja . Ja hlahꜘhnähꜘ waˊhløøˉ heˉ naˉbeh˜ tɨɨhˊ hnähꜘ. Heˉ jajmeeꜗ lii˜ heˉ maˉlaꜗ kwaat˜ kihꜗ bihꜗ ja . Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, waˊraˉ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ jmeeꜗ Diojwiz˜, jeeˊ jwɨɨˉ ja jëëꜗ chaˉgaˊmiihˉ wɨɨꜘ läꜙkohꜘ gaˊheˉ jëëꜗ jeeˊ jwɨɨˉ Sodoma kyaahˊ Gomorra —gaꜙjähꜘJesús sɨɨhꜙ discípulo kyaayꜗ.

12Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙhwëë discípulo gaꜙnääyꜗkwayꜙ juu ˈ mahꜗ waˊ dsaˉjeeh˜ dsaˉ kyaahˊ Dio.13 Gaꜙhwëëyꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ hiꜙ gaꜙsuyꜗ miihˉ aceitdsaˉdsaahˊ, läꜙja gaꜙmiꜙhlääyꜘ jwëëꜘ hi maˊ dsaahˊ.

Jeeˊ laˉ jähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjuuꜗ Jwaaꜚ hi maˊ choo˜jmɨɨˉ

(Mt. 14:1-12; Lc. 9:7-9)14 Gaꜙläꜙkaa maˊ chaˉ juu ˈ kihꜗ Jesús, heˉja

gaꜙnuuꜘ rey Herode. Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:—Laanꜙ goꜚ Jwaaꜚ hi maˊ choo˜ jmɨɨˉ maˉläˉjiihˋ

jeeˊ kihˈ hi maˉnaˉjuuˊ, heˉja maˉkyeyˉ chaˉmi-ihˉ beꜘ heˉ kyaahˊ jmeeyꜙ heˉ jʉhˉgaa .

15 Hiꜙ ko llaa jähꜘ Elía baˊ naˉ, hi lleˋ kihˈ jähꜘ.Hiꜙ jñahꜘ maˊ jähꜘ, jaa hi ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio baˊnaˉ, ja baˊ läꜙkoo laaꜗ hi maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Diolloꜘjooꜗ. 16Pero läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ Herode ja , gaꜙjäyhꜘ:

—Hi heꜘ heꜘ Jwaaꜚ , hi gaꜙjmeenꜗ madaꜚ gaꜙkuˋlleˊ, hi heꜘ naˉ maˉläˉjiihˋ jeeˊ kihˈ hi maˉnaˉjuuˊ.

17 Heꜘ baˊ Herode gaꜙjmeeꜘ hihꜙ jääꜗ , gaꜙsaahꜗdsaˉ Jwaaꜚ , gaꜙtaayhˉ nehꜙñe ˈ dsooˊ kih ˈ Herodía.Herodía heꜘ maˊ laa ˈ mëˊ Felipe dsaˉñʉʉhˉ øøhꜚHerode. Pero maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙtëëˉ Herodedsaˉmëꜘ heꜘ, gaꜙjmääyꜗ läꜙkohꜘ dsaˉmëꜘ kyaayꜗ.18 Saꜙ gaˊ maˉhää Jwaaꜚ nehꜙñeˈ gaꜙsɨɨyhꜙ Herode:

—Saꜙ lleˋ kihˈ heˉmaˉkyaahˊ mëˊ dsaˉñʉʉhˉ øøhꜗ.19Heˉja gaꜙläꜙhøøhˋ Herodía kihꜗ Jwaaꜚ . Hnøøyꜗ

maˊ juuꜘ Jwaaꜚ , pero saꜙ gaꜙkwaꜘ Herode jwë ˈ.20 Jëëhꜘ, Herode maˊ gahꜙ Jwaaꜚ , ñeˉ bihꜗ maˊ laayˈ jaa dsaˉñʉʉhˉ lluuꜗ hi naˉjngëë ˈ kyaaꜗ Dio.Heˉja gaꜙhääꜗ bihꜗ. Läꜙkoo maˊ nuuyˉ juu ˈ kihꜗJwaaꜚ , maˉnuuˉ bihꜗ läꜙkaa tuhˉdsëyꜗ pero maˊjmeeyꜙ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ. 21 Pero gaꜙnaꜘ jwë ˈkihꜗ Herodía jmeeyꜗ heˉ llaꜙ dsëyꜗ läꜙ maˊ gaꜙhyaˉ

San Marcos 6:22 38 San Marcos 7:4Herode ji ñeˉ. Gaꜙjmeeyꜘ koo jmɨɨˊ jʉʉhˉ gaꜙkwayꜘheˉ gaꜙkuhˉ dsaˉ. Gaꜙtëëhꜗ Herode läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊkaahˊ, läꜙjëëꜙ hi maˊ kye nëˊ kihˈ hløøꜘ hiꜙ läꜙjëëꜙdsaˉkaahˊ hi maˊ chaa Galilea. 22 Maˊja gaꜙheꜗjo mɨɨꜚ Herodía jmeeyꜙ ja . Gaꜙtɨhꜗ jwërte dsëꜗHerode hiꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ täähˊjmɨɨˊ. Heˉja gaꜙjähꜘ Herode sɨɨyhꜙ chihˉmëꜘ heꜘ:

—Ngɨɨˊ heˉ hnoohˉ kinꜙ. 23 Jnäꜘ bäähnˊ hñiinꜙkwëëhnꜚ hneˉ läꜙjëꜙ heˉ ngɨɨhˊ läꜙjiihˈ toꜗ dsaahˋ heˉchaˉ kinꜙ.

24Heˉja yaꜙhëëꜗ chihˉmëꜘ heꜘ naˊngɨɨyˊ juuˈ kihꜗchooyˈ:

—¿Heeˉ lluꜗ ngɨɨnˊ laahꜘ? —jäyhꜘ sɨɨyhꜙ chooyˈ.—Ngɨɨˊ mɨˊlleˊ Jwaaꜚ hi maˊ choo˜ jmɨɨˉ baˊ —

gaꜙjähꜘ chooyˈ.25 Chahꜘ baˊ ngooyˈ gaꜙheyꜗ jeeˊ gyaˈ rey:—Kwëëhˋ jnäꜘ naꜗ gaˉjʉhˉ mɨ ˈlleˊ Jwaaꜚ naˉhäˊ

nehꜙ koo wɨɨ ꜘ . Heˉ naˉ baˊ hnoonˈ —jähꜘ chihˉmëꜘheꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ rey.

26Heˉja gaꜙläꜙmeehꜙ dsëꜗ Herode. Pero gaꜙtääyˉhñiiyꜘ kwayꜗ heˉ gaꜙjäyhꜘ toꜙloꜙ nëˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ hi gaꜙtëëyhꜗ heꜘ, heˉja gaꜙmiꜙteyꜗ baˊ juu ˈ kiyhꜗ.27 Läꜙchahꜘ ja , gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ kihꜗ hløøꜘ kyaayꜗmahꜗ naˊkyeyꜘ lleˊ Jwaaꜚ . 28 Ngooꜗ hløøꜘ nehꜙñe ˈnaˊkuyˉ lleˊ Jwaaꜚ , hiꜙmaˊ kiiyꜗ lleˊ Jwaaꜚ naˉhäˊ nehꜙwɨɨ ꜘ , jayhꜗ yaꜙkwëëyhˋ chihˉmëꜘ heꜘ mahꜗ gaꜙngëëꜗchihˉmëꜘ heꜘ kihꜗ chooyˈ.

29Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉkyaahˊ Jwaaꜚ heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja ,naˊnääyˈ naˊkiiyꜗ hnooˈ ja , mahꜗ naˊhooyˉ.

Gaꜙäähˉ Jesús hñaaꜘ mil dsaˉñʉʉhˉ(Mt. 14:13-21; Lc. 9:10-17; Jn. 6:1-14)

30Maˊ gaꜙllaꜙnääˋ apóstol kyaaꜗ Jesús, gaꜙjmeeyhꜗjuuˈ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjmeeyꜘ hiꜙ haˉ läꜙ gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉjeeˊ naˊnääyˈ. 31Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús:

—Yaˉnäähꜘ hnähꜘ maꜙnøønˈ maꜙteehnˊ dsëˉ jneˊko hwëëꜘ taꜙ jeeˊ saꜙ chaa dsaˉ.

Jwëëꜘ dsaˉ maˊ dsaˉnääꜗ jeeˊ maˊ tääyhˊ ja , niꜙheˉ maˊ kuyhꜙ saꜙ gaꜙkwaꜘ jwë ˈ. Kihꜗ heˉja baˊja , gaꜙjäyhꜘ läꜙja . 32 Ja gaˊ gaꜙtaayhˋ nehꜙ naˊmooꜘgaꜙnääyꜗ koo hwaꜗ kii ꜙ jeeˊ saꜙ kwaꜙ niꜙ miihˉ.33 Jwëëꜘ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja , gaꜙjëëꜗ dsihꜘhääyˊ nehꜙ naˊmooꜘ hiꜙ gaꜙläꜙkyuuyꜙ. Heˉja gaꜙnääꜗdsaˉ jwëꜘ tɨɨˊ. Maˊ gaꜙngëëyꜘ läꜙkoo läꜙkoo jwɨɨˉ,gaꜙnääꜗ dsaˉ heꜘ kyaayhˊ kaˉlähꜘ. Pero jääꜗ gaˊ dsaˉheꜘ gaꜙllaꜙnääꜗ läꜙkohꜘ gaˊ Jesús. 34Maˊ gaꜙjñaaꜗ Jesúsnehꜙ naˊmooꜘ ja , gaꜙjëëyꜗ jwëëꜘ jwërte dsaˉ hi gaꜙllaꜙnääꜗ jeeˊ ja hiꜙ gaꜙläꜙñihꜘ dsëyꜗ kihꜗ. Jëëhꜘ,dsaˉ heꜘ laaꜗ läꜙkoo borrego hi saꜙ chaa jʉʉˊ.Heˉja gaꜙløøyꜗ hlëëyh˜ dsaˉ kyaahˊ chaˉmiihˉ juuˈ. 35Maˊ gaꜙhlooꜘ ja , gaꜙyaꜙjähꜙ discípulo kihꜗ Jesúsmahꜗ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—Gaꜙhlooꜘ baˊ laˉ, hiꜙ saꜙ chaˉ niꜙ miihˉ heˉ kuhꜙdsaˉ jeeˊ laˉ. 36Chiihˊ dsaˉwaˊ llaˉnääyꜘ läꜙkaa jähꜙlaˉ, waˊ llaˉläyˉ heˉ kuyhꜙ —gaꜙjähꜘ discípulo sɨɨyhꜙJesús.

37—Kwëëhˋ hnähꜘ dsaˉ heˉ kuyhꜙ —gaꜙjähꜘ Jesús.—¿Niꜙ saꜙ leeꜙ toꜗ hñaˉlooꜘ kuuˊ heˉ dsaˊläˊ jnäähꜗ

heˉ kuhꜙ gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ naˉ? —gaꜙjähꜘ discípulo.38 —Jëëˋ daˊ koo ¿Johꜘ heˊñiihꜚ kyehˊ hnähꜘ? —

gaꜙjähꜘ Jesús.Maˊ gaꜙjëëꜗ discípulo, mahꜗ gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ:—Hñaꜘ baˊ heˊñiihꜚ kye jnäähꜗ kyaahˊ uuˈ hmoohˉ

—gaꜙjäyhꜘ.39Heˉja gaꜙjmeeꜘ Jesús madaꜚ kiyhꜗ:

—Chiihˊ dsaˉ naˉwaˊ dsaˉtaahˋ maꜙ koo nääꜗmaꜙkoo nääꜗ nëˊ yaˉmoohˉ naˉ.

40 Heˉja gaꜙtaahˋ dsaˉ maꜙ hña laaꜘ hiꜙ maꜙtoꜙ loꜙgyaaꜘ . 41 Hiꜙ gaꜙkaꜗ Jesús läꜙjëꜙ hñaꜘ heˊñiihꜚja kyaahˊ läꜙuuꜘ hmoohˉ heꜘ, gaꜙjëëyꜗ taꜙ gyʉʉh ˈgaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio. Ja gaˊ gaꜙllaayꜗ heˊñiihꜚja , gaꜙkwëëyhꜗ discípulo mahꜗ gaꜙtiˊ gaꜙllooyhꜗ kihꜗläꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ. Hiꜙ läꜙja gaꜙjmeeyꜘ kihꜗ hmoohˉheꜘ kaˉlähꜘ. 42Läꜙjëëꜙ dsaˉ gaꜙkuhˉ läꜙjiihˈ gaꜙkëëyꜗ.43 Jwɨˊ heˊñiihꜚ heˉ gaꜙchaaꜗ ja , gaꜙkah ˈ gyaꜙtoꜘsaˊmɨɨhˉ kyaahˊ hmoohˉ heꜘ. 44 Jeeˊ läꜙjëëꜙ maꜙlaꜙdsaˉñʉʉhˉ hi gaꜙkuhˉ heꜘ teeꜗ koo hñaꜘ mil dsaˉ.

Gaꜙngëꜘ Jesús nëˊ jmɨɨˉ(Mt. 14:22-27; Jn. 6:16-21)

45Läꜙchahꜘ ja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ discípulo kyaayꜗ:—Taˊko jiih ˈ hɨhnꜚ juu ˈ kihꜗ dsaˉ laˉ, goˉnääꜘ

hnähꜘ gaˉjʉhˉ kyaahˊ naˊmooꜘ taꜙ hngaahˋ Betsaida.Ja gaˊ nɨɨnˋ hñiinꜙ.

46 Maˉngëëꜘ maˉhɨyhꜗ juu ˈ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja , ja gaˊ ngooyˈ taꜙ lleˊkohꜘ naˊngɨɨyˊkiyhˈ kihꜗ Dio. 47Ngooꜗ gaꜙnʉʉˉ baˊ ja , hiꜙ naˊmooꜘtoꜗ dsaahˋ jmɨɨˉ baˊ maˉllooꜗ. Pero chehꜗ gaˊ Jesúshwaꜗ kii ꜙ . 48 Gaꜙjëëyꜗ heˉlɨɨꜗ baˊ ngëꜙ naˊmooꜘ, jëëhꜘmaˊ gwaꜘ lleꜘ taꜙ jeeˊ ngoo ˈ naˊmooꜘ ja . Taꜙlaꜙyaꜙjnäꜙ, gaꜙløøꜗ Jesús ngëꜙ nëˊ jmɨɨˉ. Maˊ hnøøy ˈmaˊ ngëëyˈ jwëˈ naˊmooꜘ ja . 49Maˊ gaꜙjëëꜗ discípulongëyꜙ nëˊ jmɨɨˉ, maˊ laayꜘ, dsaˉ lleꜘ baˊ naˉ ngëꜙnëˊ jmɨɨˉ heˉja gaꜙhooyhꜗ ki gaa . 50 Läꜙjëëꜙ bihꜗgaꜙjëëyꜗ, heˉja gaꜙjwaayhˈ jwërte. Pero chahꜘ baˊgaꜙhlëëhꜘ Jesús kyaayhˊ:

—Taꜙ waˊ gahˈ hnähꜘ, jnäꜘ baˊ laˉ —gaꜙjäyhꜘ.51 Läꜙ maˊ gaꜙheyꜗ nehꜙ naˊmooꜘ, gaꜙhnaꜘ goˉte˜

lleꜘ. Peerꜙ gaꜙläꜙdsaa dsëꜗ discípulo kyaayꜗ, mahꜗgaꜙtaayhˋ jëë˜ dsayhꜙ. 52 Jëëhꜘ, maˊ naˉjlëˉ hʉʉˊdsëˉkiyhꜗ, heˉja saꜙ gaꜙläꜙngëëyꜘ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ Jesúskihꜗ heˊñiihꜚ ja .

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jwëëꜘ dsaˉdsaahˊ hi maˊchaa hwaꜗ Genesaret

(Mt. 14:34-36)53 Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ taꜙ hngaahˋ jeeˊ chee Gene-

saret, jeeˊ ja gaꜙhɨɨyꜘ naˊmooꜘ kiyhꜗ. 54 Maˊ gaꜙh-wëëyˉ nehꜙ naˊmooꜘ ja , chahꜘ baˊ gaꜙläꜙkyuuꜙ dsihꜘ.55 Hiꜙ gaꜙnääꜗ dsaˉ heꜘ läꜙkaa hwaꜗ ja . Läꜙkaajeeˊ ja gaꜙløøyꜗ naˊjääyˉ dsaˉdsaahˊ kyaay ˈ kyaahˊjii kiyh ˈ taꜙ jeeˊ maˊ ngëꜙ Jesús. 56 Läꜙkaa jeeˊmaˊ ngëꜙ Jesús, jwɨɨˉ mähˉ, maꜙkeꜙ jwɨɨˉ jʉʉhˉ, naˉmaˉhiiꜘ dsaˉjääꜙ dsaˉ dsaˉdsaahˊ kyaa chaˊjwëꜗ jeeˊmaˊ dsaˉngëëyꜘ. Maˊ chuuꜘ dsaˉ kyaayhˊ mahꜗ maˊkwayꜙ suꜗ miihˉ chaˊgooyˉ chaˊheeꜙ hmɨɨhˉ kiyhꜗ.Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi gaꜙtëëꜘ gaꜙsuꜗ miihˉ mɨ ˈchaˊgooyˉhmɨɨhˉ kihꜗ Jesús maˊ dsaˉhlääyꜘ goˉte˜.

7Läꜙjëꜙ heˉ miˉsahꜘ dsaˉ(Mt. 15:1-20)

1 Gaꜙllaꜙnääꜗ fariseo hi maˊ chaa Jerusalén hiꜙgaꜙllaꜙnääꜗ ko llaa taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kaˉlähꜘ jeeˊmaˊ ngëꜙ Jesús. 2 Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ heꜘ, läꜙ maˉ-sohꜘ ja baˊ gooˉ discípulo kyaaꜗ Jesús maˊ tääyhˊkuyhˉ, gaꜙhlëëyhꜘ wɨɨꜘ kiyhꜗ. 3 (Jëëhꜘ, dsaˉ fariseomaˊ miˉtehꜗ heˉ maˊ tëëꜗ jmeeꜙ dsaˉ maˉgyuhˉkyaayꜗ, saꜙ kuhˉhɨyh˜ cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙgyiyhꜗ gooyˉläꜙkoo tëë ˈ jmeeꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ judiu. 4 Hiꜙ

San Marcos 7:5 39 San Marcos 8:3waˊraˉ yaꜙnääyˋ jeˊhmoohˊ, saꜙ kuyhꜙ cherˊmahꜗ saꜙgaꜙmiꜙteyꜗ heˉ tëë ˈ dsaˉ jmeeꜙ. Hiꜙ chaˉ gaˊ jyohꜘheˉ tëë ˈ dsaˉ høøꜙ, heˉ gyiyh˜ läꜙjëꜙ heˉ jmääyhˉtaˊ oˊjeˉ, läꜙkye jii jeeˊ gwɨɨyˉ.) 5 Heˉja gaꜙngɨɨꜘfariseo kyaahˊ taˉjwohꜗ heꜘ juuˈ kihꜗ Jesús:

—¿Heˉla ˈ saꜙ gyih˜ discípulo kyaahꜗ gooˉ jääꜗja gaˊ kuyhꜙ, läꜙ nøøꜘ kihꜗ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ?

6 —Peerꜙ taˉjuuh ˈ hnähꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús —.Läꜙkoo jmeehˉ hnähꜘ naˉ, jeehˈ kweeˉ kyaahˊ heˉgaꜙhlëëhꜘ Isaía lloꜘjooꜗ, jeeˊ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ:Dsaˉ laˉ, koo jähꜘ bihꜗ hnääyꜗ jnäꜘ.Pero taꜙ jeeˊ jyohꜘ baˊ häˊ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ.7 Saꜙ jmääꜗ niꜙ miihˉ heˉ jmeeyꜙ hnääyꜗ jnäꜘ.Läꜙjëꜙ nʉʉhꜚ heˉ kwayꜙ, laꜗ madaꜚ kihꜗ dsaˉ jmɨˉ-

gyʉʉꜙ baˊ, gaꜙjähꜘ Isaía.8 ʼJmeehˉ hnähꜘ taꜙ kooꜘ nʉʉhꜚ kihꜗ Dio mahꜗ

høøhˉ hnähꜘ maꜙlaꜙ heˉ tëëh ˈ hnähꜘ baˊ. Gyihꜙhnähꜘ kyahˊwɨɨ ꜘ jeeˊ kuhˉhuhꜘ hnähꜘ. Johꜘ nëëˈ heˉlaꜗ läꜙja saꜙ jmeehˉ hnähꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙdsaˉ heꜘ—. 9 Peerꜙ tëëhˉ hnähꜘ jmeehˉ hnähꜘ taꜙkooꜘ nʉʉhꜚ kihꜗ Dio mahꜗ høøhˉ hnähꜘ heˉ tëëh ˈhnähꜘ jmeehˉ baˊ. 10 Läꜙlaˉ gaꜙjähꜘ Moisé lloꜘjooꜗläꜙhihꜙ gaꜙjmeeꜘ Dio: “Waˊ hnaahꜙ maaˋ kyaahˈ, tääˋkyaah ˈ. Hi hlëëhꜙ wɨɨꜘ kihꜗ choˈjmiiˉ, hi heꜘ waˊjuuꜘ goˉte˜”, gaꜙjähꜘ Moisé. 11 Pero hnähꜘ fariseo,läꜙlaˉ baˊ jmeehˉ hnähꜘ. Kwahˉ hnähꜘ jwë ˈ kihꜗdsaˉ mahꜗ sɨɨyhꜙ choˈjmiiyˉ läꜙlaˉ: “Läꜙjëꜙ heˉ chaˉkinꜙ heˉ kyaahˊ maˊ jmeenˋ beꜘ kyahꜗ, heˉ ja naˉlaꜗ Corbán.” (Heˉ laˉ hnøøꜗ jähꜙ: maˉkwëëhnꜙ Diobaˊ ja .) 12Heˉ jmeehˉ hnähꜘ läꜙja , heˉ hahˉ hnähꜘkihꜗ hi jmeeꜙ beꜘ kihꜗ cho ˈjmiiˉ baˊ ja . 13 Kihꜗheˉ høøhˉ hnähꜘ heˉ maˉtëë høøꜙ dsaˉ maˉgyuhˉkyaahꜗ hnähꜘ naˉ, heˉja maˉjmeehˊ hnähꜘ taꜙ kooꜘnʉʉhꜚ kihꜗ Dio. Johꜘ nëëˈ heˉ laꜗ läꜙja saꜙ jmeehˉhnähꜘ.

14 Heˉja gaꜙhlëëhꜗ Jesús jeeˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ,gaꜙjäyhꜘ:

—Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ kweeˉ mahꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ.15 Saꜙ dsaˉläˉsahꜘ dsaˉ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ tooyhˉhooyˊ. Läꜙjëꜙ heˉ hwëëˉ hooyˊ, kyaahˊ heˉ jabaˊ dsaˉläˉsayhꜘ. 16 Hi hnøøꜗ heehꜙ juu ˈ laˉ, waˊheeyhˉ —gaꜙjähꜘ Jesús.

17 Maˊ gaꜙhɨhꜗ Jesús juu ˈ kihꜗ dsaꜙ, gaꜙheyꜗ koochaˊnehꜙ. Jeeˊ ja gaꜙngɨɨꜘ discípulo juuˈ kiyhꜗ:

—Heˉ hnøøꜗ jähꜙ juu ˈ naˉhmääˊ heˉ maˉhlëëhˊnaˉ.

18Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús:—¿Cheˊ niꜙ hnähꜘ saꜙ maˉläˉngëëhꜘ hnähꜘ? ¿Cheˊ

saꜙ ngëëhꜘ hnähꜘ saꜙ dsaˉläˉsahꜘ dsaˉ kyaahˊ läꜙjëꜙheˉ tooyhˉ hooyˊ? 19 Jëëhꜘ, jaꜙ nehꜙ tuhˉdsëꜗ dsaˉdsoo˜heˉ kuhˉhɨyh˜, nehꜙ tuˉjla baˊ dsaˉ dsoo˜heˉja , ja gaˊ hwëëˉ kaˉlähꜘ dsoo˜ taꜙ chaˊsɨɨˉ —gaꜙjähꜘJesús.

Kyaahˊ heˉ gaꜙhlëëyhꜘ läꜙja , gaꜙjmeeyꜘ naˉjngɨɨˈläꜙjëꜙ heˉ kihˉhihˉ jneˊ.

20Hiꜙ ngooꜗ bihꜗ jäyhꜘ:—Läꜙjëꜙ heˉ hwëëˉ hooˊ dsaˉ, heˉ ja baˊ kyaahˊ

dsaˉläˉsayhꜘ. 21 Jëëhꜘ, nehꜙ tuhˉdsëꜗ baˊ dsaˉ gwaꜘläꜙjëꜙ hʉʉˊdsëˉ hlɨɨh ˈ, hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ gwaꜘ heˉkaayh˜ hi saꜙ laaꜗ kyaayꜗ, kaayh˜ waˊ hi chaˉ hi ,hiꜙ jngëëyhꜙ dsaˉ. 22 Nehꜙ tuhˉdsëꜗ bihꜗ gwaꜘ heˉjmeeyꜙ hɨɨ , heeꜘ dsëyꜗ liyhꜙ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ,jmeeyꜙ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ, miˉgaayꜙ dsaˉ, jmeeyꜙ heˉlaꜗ oˉhihꜙ, wɨɨꜘ dsëyꜗ, hlëëyhꜙ wɨɨꜘ kihꜗ dsaꜙ, jmääy˜

hñiiꜘ kaahˊ, hiꜙ saꜙ chaˉ nʉʉhꜚ kiyhꜗ. 23 Läꜙjëꜙ heˉhlɨɨhˈ naˉ gwaꜘ nehꜙ tuhˉdsëꜗ dsaˉ. Kyaahˊ heˉ naˉbaˊ, miˉsahꜘ dsaˉ hñiiꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús.

Jaaˉ dsaˉmëꜘ chaa ʉʉꜘ gaꜙheehˉ kihꜗ Jesús(Mt. 15:21-28)

24 Ja gaˊ yaꜙhëëꜗ Jesús jeeˊ ja , ngooyꜗ jähꜙ kihꜗjeeˊ jwɨɨˉ Tiro kyaahˊ Sidón. Maˊ gaꜙllooyꜗ jeeˊ ja ,gaꜙheyꜗ chaˊnehꜙ. Saꜙ maˊ hnøøy ˈ maˊ läꜙjnääyꜘchahꜘ, pero saꜙ gaꜙlaꜗ. 25 Chahꜘ baˊ gaꜙnuuꜘ jaadsaˉmëꜘ heˉ gaꜙllooꜗ Jesús jeeˊ ja . Dsaˉmëꜘ heꜘmaˊ chaa jaa jo mɨɨyꜚ hi maˊ kye jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ, heˉja ngooyꜗ jeeˊ maˊ gyaˈ Jesús mahꜗ gaꜙjuuyhꜗjnëyˊ chaˊnëyˊ. 26 Dsaˉmëꜘ heꜘ saꜙ maˊ laay ˈ judiu,dsaˉ sirofenicia baˊ heꜘ. (Kihꜗ dsaˉ judiu, läꜙkohꜘdsaˉ heꜘ laayꜗ läꜙkoo saˊdsɨɨˉ baˊ.) Gaꜙchuuyꜘ kyaahˊJesús heˉ dsaˉlleeyꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ hi maˊ hää nehꜙtuhˉdsëꜗ jo mɨɨyꜚ. 27Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Kwaˊ jwëꜗ waˊ kuhˉ daˊ chihˉpih ˈ jääꜗ . Saꜙ lluꜗheˉ jñuuhnˊ heˉ kuhˉ chihˉ mahꜗ kwëëhnꜚ dsɨɨˉ.

28Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ:—Dsooꜘ baˊ kyahˈ, Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ. Pero maꜙraꜙ

heˉ lɨhˈ baˊ dsɨɨˉ läꜙjëꜙ jwɨˊ heˉdsaˉsaaꜗ kihꜗ chihˉpihˈ.

29Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ:—Kihꜗ heˉ lluꜗ juuˈ kyahꜗ, heˉja maˉyaˉhëë baˊ

jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ kihꜗ chihˉmëꜘ kyaahꜗ. Gwaahˉ baˊhneˉ kyahꜗ.

30 Maˊ gaꜙllaahꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ chaˊnehꜙ kiyhꜗ,gaꜙjëëyꜗ naˉkyaa ˈ chihˉmëꜘ kyaayꜗ nëˊ jii ,maˉyaˉhëë jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kiyhꜗ.

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa dsaˉ kooˋ31 Ja gaˊ yaꜙhëëꜗ Jesús kooꜘ jeeˊ jwɨɨˉ Tiro,

gaꜙngëëyꜘ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Sidón, hiꜙ gaꜙngëëyꜘ taꜙ hwaꜗDecápoli. Ja gaˊ gaꜙllaayhꜗ kaˉlähꜘ taꜙ jeeˊ hlaˉjmɨˉjʉʉhˉ kihꜗ Galilea. 32 Jeeˊ ja naˊjää dsaˉ jaadsaˉ kooˋ chaˊnëˊ Jesús, hiꜙ dsaˉ hi maˊ jääꜙ hi kooˋheꜘ gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ Jesús mahꜗ kyeyꜙ gooyˉ nëˊ kihˈ hi kooˋ heꜘ. 33 Hiꜙ gaꜙllee Jesús dsaˉ kooˋ heꜘkahꜘ kihꜗ, mahꜗ gaꜙtäyꜗ chaˊgooyˉ läꜙkoo läꜙkootoˉgwayˊ, hiꜙ gaꜙmiꜙgyʉyhꜘ naˊsɨɨhˊ dsaˉ heꜘ kyaahˊjmɨɨˉ tʉˉheyh ˈ. 34 Mahꜗ gaꜙjëëꜗ Jesús taꜙ gyʉʉh ˈ,gaꜙchaahꜗ dsëyꜗ, hiꜙ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ:

—Efata —juuˈ laˉ hnøøꜗ jähꜙ: Waˊ näˉ kyahꜗ.35 Läꜙchahꜘ ja gaꜙnaꜘ toˉgwaˊ dsaˉ heꜘ hiꜙ gaꜙlɨɨꜗ

naˊsɨɨyhˊ, gaꜙhlëëyhꜘ jëë . 36Hiꜙ gaꜙjmeeꜘ Jesús hihꜙkiyhꜗ saꜙ waˊ jmeeyhˈ juuˈ kihꜗ niꜙ jaa dsaˉ. Maꜙkeꜙgaꜙjmeeyꜘ chaˉmiihˉ madaꜚ läꜙja , chaˉgaˊmiihˉmaˊ kooyh˜ juu ˈ. 37 Gaꜙläꜙdsaa jwërte dsëꜗ dsaˉ.Gaꜙjäyhꜘ:

—Peerꜙ gaꜙläꜙjëꜙ baˊ lihꜙ Jesús jmeeꜙ. Jmeeyꜙhlëëhꜙ hi kooˋ, hiꜙ jmeeyꜙ nuuˉ hi gwɨɨˋ.

8Gaꜙäähˉ Jesús kyeeꜘ mil dsaˉ(Mt. 15:32-39)

1 Taˊko jiih ˈ gaꜙläꜙhëë Jesús jeeˊ ja , jwëëꜘ dsaˉgaꜙllaꜙnääꜗ kaˉlähꜘ hiꜙ niꜙ miihˉ saꜙ chaˉ heˉ maˊkuyhꜙ jeeˊ ja . Heˉja gaꜙtëëyhꜗ discípulo kyaayꜗmahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

2—Peerꜙ dsaˉläˉñihꜘ dsënꜙ dsaˉ hi täähˊ kyaahˊjneˊ jeeˊ laˉ. Jëëhꜘ, maˉhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊ tääyhˊ hiꜙ saꜙchaˉ niꜙ miihˉ heˉ kuyhˉ. 3 Cherˊmahꜗ gaꜙcheehˋ

San Marcos 8:4 40 San Marcos 8:35jnihꜘ kiyhꜗ läꜙ maˉkyoyhꜙ naˉ, hwaayꜘ chaˊjwëꜗ,jëëhꜘ ʉʉꜘ gaˊ yaꜙnääꜗ ko llaa .

4Heˉja gaꜙjähꜘ discípulo kyaayꜗ:—¿Haˉ baˊ jäꜙ heˉ kuhꜙ dsaˉ hehꜗ hwaꜗ kii ꜙ laˉ?

Haˉ kohꜘ saꜙ hnøøꜗ mahꜗ leeꜙ kuhꜙ hi täähˊ jeeˊ laˉ.5Heˉja gaꜙngɨɨꜘ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—¿Johꜘ heˊñiihꜚ kyehˊ hnähꜘ? —gaꜙjäyhꜘ.—Gyiiꜗ baˊ —gaꜙjähꜘ discípulo.6 Heˉja gaꜙjmeeꜘ Jesús madaꜚ mahꜗ dsaˉtaahˋ

läꜙjëëꜙ dsaˉ hwaꜗ hiꜙ gaꜙkayꜗ läꜙjëꜙ gyiiꜗ heˊñiihꜚ ja ,gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kih ˈ Dio. Maˉngëëꜘ maˉkwayꜘtiˊhmaahˊ kih ˈ Dio, gaꜙllaayꜗ heˊñiihꜚ ja hiꜙ gaꜙk-wëëyhꜗ discípulo mahꜗ gaꜙtiˊ gaꜙllooyhꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙdsaˉ. 7 Hiꜙ maˊ jääyꜙ miihˉ hmoohˉ kaˉlähꜘ hiꜙläꜙja gaꜙkwaꜘ Jesús tiˊhmaahˊ kih ˈ Dio. Maˉngëëꜘheˉ ja , gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ mahꜗ tiˊllooyhꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙdsaˉ. 8 Gaꜙkuhˉ dsaˉ läꜙjiih ˈ gaꜙkëëyꜗ. Maˊ gaꜙlaꜗkiyhꜗ, gaꜙkah ˈ gaˊ gyii ˈ saˊmɨɨhˉ jwɨˊ heˉ gaꜙchaaꜗja . 9 Teeꜗ koo kyeeꜘ mil dsaˉ hi gaꜙkuhˉ jeeˊ ja .Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙhɨyhꜗ juuˈ kihꜗ dsaꜙ. 10Läꜙchahꜘja gaꜙheyꜗ nehꜙ naˊmooꜘ kyaayhˊ discípulo kyaayꜗ,ngooyꜗ taꜙ hwaꜗ Dalmanuta.

Dsaˉ fariseo maˊ hnøøyˈ maˊ jmee ˈ Jesús kooˉ heˉjʉhˉgaa

(Mt. 16:1-4; Lc. 12:54-56)11 Maˊ gaꜙllooꜗ Jesús jeeˊ ja , gaꜙllaꜙnääꜗ fariseo

hiꜙ gaꜙløøyꜗ tiˉchooyꜙ juu ˈ kyaahˊ Jesús. Maˊ kay˜dsëꜗ Jesús, heˉja gaꜙngɨɨyꜘ maˊ jmee ˈ Jesús kooheˉ jʉhˉgaa heˉ maˊ jäꜙ gyʉʉh ˈ. 12 Maˊ gaꜙnuuꜘJesús läꜙja , gaꜙjii ꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ, mahꜗgaꜙjäyhꜘ:

—¿Heˉlaˈ ngɨɨhˊ hnähꜘ hi chaa naꜗ jmeenˋ kooheˉ jʉhˉgaa ? Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, niꜙkoo heˉ jʉhˉgaa saꜙ jëëꜗ dsaˉ hi chaa naꜗ.

13 Jeeˊ ja gaꜙbeeyꜗ dsaˉ heꜘ, mahꜗ gaꜙheyꜗ kaˉlähꜘnehꜙ naˊmooꜘ, ngooyꜗ taꜙ jeeˊ jyohꜘ.

Levadura kihꜗ dsaˉ fariseo(Mt. 16:5-12)

14 Niꜙ saꜙ gaꜙläꜙdsooh˜ dsëꜗ discípulo maˊ kay ˈheˊñiihꜚ, koo läꜙlaˉ baˊ heˊñiihꜚ maˊ kyeyˉ nehꜙnaˊmooꜘ. 15 Heˉja gaꜙmiꜙliihꜚ Jesús dsëꜗ discípulo,gaꜙjäyhꜘ:

—Leehꜚ hnähꜘ kyaahˊ levadura kihꜗ fariseo hiꜙleehꜚ hnähꜘ kyaahˊ levadura kihꜗ Herode kaˉlähꜘ.

16 Heˉja gaꜙtaahˋ discípulo heꜘ llayꜙ juuˈ kyaahˊdsaˉkyaayhˊ, maˊ jäyhꜘ:

—Maˉhlëëyhꜘ läꜙnaˉ kihꜗ heˉ saꜙ maˊ kye jneˊheˊñiihꜚ.

17Pero gaꜙläꜙliihꜚ Jesús kiyhꜗmahꜗ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:—¿Heˉlaˈ jmeehˉ hnähꜘ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ

heˉ saꜙ chaˉ heˊñiihꜚ? ¿Cheˊ saꜙ hii˜ kwaꜗ kwaat˜kyahꜗ hnähꜘ? ¿Cheˊ saꜙ hii˜ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ? ¿Cheˊläꜙ maˉnaˉjlëˉ baˊ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ? 18 Häˊbaˊ mɨˊnëhˊ hnähꜘ mahꜗ saꜙ jëëhꜘ hnähꜘ, hëˉ baˊtoˉgwahˊ hnähꜘ mahꜗ saꜙ nuuhˉ hnähꜘ. ¿Cheˊ saꜙdsooh˜ hohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ jääꜗ ? 19 Läꜙ maˊgaꜙtiˊ gaꜙlloohnꜗ hñaꜘ heˊñiihꜚ ja , jeeˊ kih ˈ läꜙjëëꜙhñaꜘ mil dsaˉ heꜘ, ¿johꜘ saˊmɨɨhˉ gaꜙtëꜘ jwɨˊ heˉgaꜙchaaꜗ ja ? —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

—Gyaꜙtoꜘ saˊmɨɨhˉ —gaꜙjähꜘ discípulo kyaayꜗ.20 —¿Haˉ gaˉ maˊ gaꜙtiˊ gaꜙlloohnꜗ gyiiꜗ heˊñiihꜚ

ja , johꜘ saˊmɨɨhˉ gaꜙchaaꜗ ? —gaꜙjähꜘ Jesús.—Gaꜙchaaꜗ gaˊ gyiiˈ saˊmɨɨhˉ —gaꜙjähꜘ discípulo.

21—¿Cheˊ läꜙjiihˈ naꜗ saꜙ hii˜ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ? —gaꜙjähꜘ Jesús.

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa dsaˉtʉʉˊ22 Gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ jwɨɨˉ Betsaida. Maˉngëëꜘ heˉ

ja , yaꜙjääꜙ dsaˉ jaa hi tʉʉˊ chaˊnëˊ Jesús mahꜗgaꜙchuuyꜘ kyaahˊ Jesús heˉ kyeyꜙ gooyˉ nëˊ kiyh ˈ.23 Heˉja gaꜙsoohꜗ Jesús gooˉ dsaˉ heꜘ, gaꜙjääyꜗ taꜙchʉʉhˊ jwɨɨˉ. Gaꜙmiꜙgyʉyhꜘ mɨˈnëˊ dsaˉ heꜘ kyaahˊjmɨɨˉ tʉˉheyh ˈ hiꜙ gaꜙkyeyˉ läꜙtoꜘ gooyˉ nëˊ kih ˈdsaˉ heꜘ mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ:

—¿Heeˉ jëëhꜘ miihˉ? —gaꜙjäyhꜘ.24Heˉja gaꜙløøꜗ dsaˉtʉʉˊ heꜘ jëë˜, hiꜙ gaꜙjäyhꜘ:—Jëënꜙ dsaˉ hi dsaˉngëëꜘ, pero jnääyꜘ läꜙkohꜘ

chaahˈ hmaˉ baˊ.25Mahꜗ gaꜙkyeˉ Jesús kaˉlähꜘ gooˉ nëˊ kiyhˈ. Hiꜙ

gaꜙsɨɨyhꜙ heˉ jëëyꜗ kaˉlähꜘ. Läꜙchahꜘ ja , gaꜙjäꜗ mɨˈnëyˊ. Gaꜙläꜙjnäꜘ jëë goˉte˜. 26 Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ:

—Gwaahˉ ko dsooꜘ taꜙ kyahꜗ baˊ hneˉ. Moꜙtoꜙgoˉheꜘ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ naˉ. Niꜙ taꜙ jwɨɨꜘ niꜙ jaa .

Gaꜙjähꜘ Peeˊ, Jesús laaꜗ Cristo(Mt. 16:13-20; Lc. 9:18-21)

27Ngooꜗ Jesús kaˉlähꜘ kyaahˊ discípulo kyaayꜗ taꜙjyohꜘ jwɨɨˉ mähˉ heˉ naˉheeꜚ hwaꜗ Cesarea kihꜗFilipo. Chaˊjwëꜗ jeeˊ gaꜙnääyꜗ ja , gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗdiscípulo:

—¿Haˉ läꜙ jähꜘ dsaˉ kinꜙ, hii jnäꜘ laayꜘ? —gaꜙjähꜘJesús.

28 —Ko llaa jähꜘ, Jwaaꜚ hi maˊ choo˜ jmɨɨˉ baˊhneˉ. Ko llaa jähꜘ Elía baˊ hneˉ. Hiꜙ jñahꜘ ko llaajähꜘ, hneˉ laahꜗ jaa hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ—gaꜙjähꜘ discípulo kyaayꜗ.

29Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ:—¿Haˉ gaˉ hnähꜘ, heeˉ jwahꜘ hnähꜘ kinꜙ, hii baˊ

jnäꜘ laahꜘ hnähꜘ?Heˉja gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ:—Hneˉ heꜘ Cristo.30Pero gaꜙtaahˉ Jesús juuˈ läꜙjëëꜙ mahꜗ saꜙ kooyhꜗ

juuˈ ja kyaahˊ niꜙ jaa .Gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús juuˈ heˉ juuyꜘ(Mt. 16:21-28; Lc. 9:22-27)

31 Jmɨɨˊ ja gaꜙløøꜗ Jesús miˉjnääꜙ juu ˈ kihꜗ dis-cípulo kyaayꜗ, gaꜙjäyhꜘ:

—Jmeeꜙ biiꜗ kihꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ jëëꜗ chaˉmiihˉwɨɨꜘ. Dsaˉgyʉʉhˊ saꜙ läꜙhnääꜗ dsihꜘ, läꜙja dsaˉkaahˊkyaa ˈ jmiˉdsaˉ, kyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley saꜙ läꜙh-nääꜗ dsihꜘ. Hiꜙ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ juuyꜘ mahꜗ läꜙjiiyhˊkaˉlähꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ hnëˉ jmɨɨˉ —gaꜙsɨɨyhꜙ discípulokyaayꜗ.

32Heˉ naˉ gaꜙhlëëyhꜘ jëë goˉte˜, heˉja gaꜙjääꜗPeeˊ Jesús taꜙ kooꜘ, gaꜙløøyꜗ jʉʉyh˜ kiyhꜗ. 33 Perogaꜙjeehˉ Jesús hñiiꜘ gaꜙjëëyꜗ jeeˊ maˊ täähˊ läꜙjëëꜙdiscípulo, mahꜗ gaꜙjʉʉyhꜗ kihꜗ Peeˊ:

—Jñuuhˊ hneˉ kinꜙ hi saꜙlluꜗ. Saꜙ jmeehˉ hʉʉˊd-sëˉ läꜙkohꜘ jmeeꜙ Dio. Läꜙkoo laꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉbaˊ laˈ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ.

34 Ja gaˊ gaꜙtëëyhꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ ko jøhꜘ kyaahˊdiscípulo kyaayꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Cherˊmahꜗ hi hnøøꜗ jmeeꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ,saꜙ waˊ jmääy ˈ hñiiyꜘ kwaat˜, waˊ jääy ˈ cruꜚ kyaayꜗmahꜗ waˊ jmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ. 35 Jëëhꜘ, läꜙjëëꜙhi hää hñiiꜘ mahꜗ saꜙ juuyꜘ, hi heꜘ juuꜘ baˊ. Peroläꜙjëëꜙ hi kwaa hñiiꜘ juuꜘ kwaat˜ kinꜙ o kwaat˜ kihꜗ

San Marcos 8:36 41 San Marcos 9:32juˈhmëëꜘ, hi heꜘ baˊ lääꜘ . 36 ¿Heeˉ yaˊjøøꜚ kaꜗ dsaꜙmaꜙkeꜙ gaꜙlɨyhꜗ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ mahꜗwaˊraˉ gaꜙjuuyꜗ, saꜙ tëëyhꜗ kihꜗ Dio? 37 ¿Heeˉ baˊkyaahˊ leꜘ miˉhmaayhˋ mahꜗ lääyꜘ? 38 Heˉ baˊ cheˉhlëëhˈ dsaˉ hi chaa jmɨɨˊ naˈ, jmeeyꜙ waˊ laˈ chaˉlaꜗ. Cherˊmahꜗ hi jmeeꜙ naˉhiihˊ kinꜙ, o kyaahˊ juuˈkinꜙ chaˊnëˊ dsaˉ hi chaa naꜗ, ja baˊ läꜙja jmeeꜗHi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ naˉhiihˊ kyaayhˊ, waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊjäyhꜘ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Tääˋ kyaayˈ kyaahˊ läꜙjëëꜙ ángelekyaayꜗ.

91 Jesús koo kaˉlähꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ:—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, chaa ko llaa

hi täähˊ jeeˊ laˉ saꜙ juuyꜘ jääꜗ saꜙ gaˊ maˉjëëyꜙ haˉläꜙkoo laꜗ beꜘ kihꜗ Dio hi jmeeꜙ hihꜙ.

Gaꜙmiꜙsëëꜗ Jesús hñiiꜘ(Mt. 17:1-13; Lc. 9:28-36)

2 Maˉngëëꜘ gaˊ jñiiꜘ jmɨɨˊ, ja gaˊ gaꜙjääꜗ Jesúsmaꜙlaꜙ Peeˊ kyaahˊ Jacobo hiꜙ Jwaaꜚ baˊ, gaꜙnääyꜗkahꜘ taꜙ mohꜘ ñiiꜘ. Jeeˊ ja gaꜙläꜙsëëꜗ Jesús toꜙloꜙ nëˊhi maˊ jääyꜙ heꜘ. 3 Gaꜙlɨɨꜗ jih ˈgyehꜗ hmɨɨhˉ kiyhꜗ,gaꜙtøøꜘ jlëë ñihꜗ läꜙ tøøˉ hmooˉ. Niꜙ jaa saꜙ chaahwaꜗ laˉ hi lihꜙ gyihꜗ mahꜗ jmeeyꜗ tøˉjlëë läꜙja .4 Jeeˊ ja gaꜙläꜙjnääꜘ Elía kyaahˊ Moisé gaꜙtaayhˋ llayꜙjuuˈ kyaahˊ Jesús. 5Heˉja gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ Jesús:

—Taˉjwohꜗ, heˉ baˊ cheˉ lluꜗ heˉ tøøhˊ jneˊko jøhꜘ jeeˊ laˉ. Jmeeˊ jnäähꜗ hnëˉ hneꜗ kyaahˊmooˉ, koo kyahꜗ, koo kihꜗMoisé, hiꜙ koo kihꜗ Elía.

6 Läꜙjëëyꜙ gaꜙjwaayh ˈ, saꜙ ñeyˉ heˉ maˊ jäyhꜙ,heˉja baˊ gaꜙhlëëhꜘ Peeˊ läꜙja . 7 Hor˜ ja jaꜗ koojniiꜘ, gaꜙjmeeꜘ hihˈ jeeˊ maˊ tääyhˊ ja . Jeeˊ jniiꜘ jagaꜙläꜙnʉʉhꜘ gaꜙhlëëhꜘ koo juuˈ heˉ maˊ jähꜘ:

—Hi laˉ naˉ gyʉʉˉ kyaanꜙ hi hnaanꜙ. Nʉʉˉhnähꜘ kiyhꜗ.

8 Maˊ gaꜙjëëyꜗ kaˉlähꜘ, moꜙsoꜙ chaa niꜙ jaa ,maꜙlaꜙ hñiiꜘ baˊ Jesús chehꜗ. 9 Jeeˊ jñaaꜙ Jesús mohꜘja gaꜙtaayhˉ juuˈ hi maˊ kyaayhˊ heꜘ:

—Taꜙ jwɨɨꜘ hnähꜘ niꜙ jaa , läꜙjëꜙ heˉ maˉjëëhˋhnähꜘ laˉ taˊko jiih ˈ saꜙ maˉläˉjiihˋ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗlaˉ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ.

10 Gaꜙhøøyꜘ juu ˈ ja nehꜙ tuhˉdsëyꜗ. Pero taꜙjyohꜘ ko taa , läꜙuuˉ hi heꜘ maˊ ngɨɨyꜙ juu ˈ kihꜗdsaˉkyaayhˊ heeˉ hnøøꜗ jähꜙ heˉ läꜙjiihˊ dsaˉ jeeˊ kihˈ hi maˉnaˉjuuˊ. 11 Hiꜙ gaꜙngɨɨyꜘ kaˉlähꜘ juuˈ kihꜗJesús:

—¿Heˉla ˈ jähꜘ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley, jmeeꜙ biiꜗ jähꜘElía jääꜗ gaˊ kihˈ Cristo?

12Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús:—Ja baˊ dsooꜘ jähꜘ Elía toˉnëˊ, yaˉllayˉ lluꜗ läꜙjëꜙ

heˉ chaˉ jeeˊ laˉ. Hiꜙ hnähꜘ, ¿haˉ läꜙ ngëëhꜘ hnähꜘheˉ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ: jmeeꜙ biiꜗ jëëꜗ wɨɨꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗlaˉ hiꜙ saꜙ läꜙhnääꜗ dsihꜘ niꜙ miihˉ? 13 Pero jwëëhn˜hnähꜘ,maˉjah˜ baˊ Elía, hiꜙ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ läꜙ tëˉ dsëꜗkiyhꜗ, läꜙkoo maˉnaˉsɨɨˉ kiyhꜗ jääꜗ .

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa chihˉ hi maˊ kyejmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ

(Mt. 17:14-21; Lc. 9:37-43)14 Läꜙ maˊ gaꜙllooꜗ Jesús jeeˊ täähˊ läꜙjëëꜙ gaˊ dis-

cípulo kyaayꜗ, gaꜙjëëyꜗ jwëëꜘ dsaˉ maˊ täähˊ läꜙkuˊläꜙjii ꜗ kiyhꜗ, hiꜙ maˊ täähˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley tiˉ-chooyꜙ juu ˈ kyaayhˊ. 15 Maˊ gaꜙjëëꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉheꜘ yaꜙjähꜙ Jesús, gaꜙjëëꜗ dsayhꜙ, chahꜘ baˊ gaꜙnääyꜗ

naˊjmeeyꜘ Dio kiyhꜗ. 16Mahꜗ gaꜙngɨɨꜘ Jesús juuˈ kihꜗdsaˉ heꜘ:

—Heˉ juuˈ tiˉchoohˉ hnähꜘ kyaahˊ hi täähˊ naˉ.17 Mahꜗ gaꜙhlëëhꜘ jaa dsaˉ hi maˊ hää jeeˊ ja ,

gaꜙjäyhꜘ:—Taˉjwohꜗ, jäänꜙ jeeˊ laˉ jaa chihˉñʉʉhˉ

kyaanꜙ, hi kye jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ hi jmeeꜙ kaayˋ.18Waˊ haˉ chaˉ haˉ jeeˊ cheyhˈ, waˊraˉ gaꜙhiiꜙ dsooˊkiyhˈ jmeeꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ naˉ, jmiiyˉ baay˜ hñiiyꜘhwaꜗ, hwëëˉ pehꜘ nehꜙ toˉhooyˊ, jʉʉy˜ chaˉjayˊmahꜗ dsaˉläˉhwääyhˉ. Maˉjwɨɨnꜗ discípulo kyaahꜗheˉ lleeyꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ naˉ pero saꜙ maˉlɨyh˜.

19Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús:—¿Heˉlaˈ saꜙ hii˜ läꜙdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ hi chaa

naꜗ? ¿Lɨhꜘ baˊ llaaꜙ heˉ gyanˊ kyaahˊ hnähꜘ? Moꜙsoꜙläˉbeꜘ dsënꜙ gyaˋ gaˊ jnäꜘ kyaahˊ hnähꜘ. Yaˉjääꜙ daˊchihˉ naˉ taꜙ laꜙ.

20Mahꜗ naˊjää dsaˉ chihˉ heꜘ chaˊnëˊ Jesús. Maˊgaꜙjëëꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ Jesús, gaꜙsooyhꜗ kihꜗ chihˉheꜘ wɨɨꜘ jwërte. Gaꜙkɨˉ gaꜙbääyˉ hwaꜗ, läꜙjiih ˈgaꜙhwëëˉ pehꜘ nehꜙ toˉhooyˊ. 21 Ja gaˊ gaꜙngɨɨꜘJesús juuˈ kihꜗ jmiiˉ chihˉ heꜘ:

—¿Haˉ kohꜘ jiihˈ maˉläˉhɨɨˋ laꜗ läꜙnaˉ kiyhꜗ?—Heˉ laayꜗ läꜙ maˊ piyhꜗ naˉ—gaꜙjähꜘ jmiiˉ chihˉ

—. 22 Jaꜙ heˉ koo jiih˜ maˉtaayhˉ chaˊjeˉ hiꜙmaˉtaayhˉ chaˊjmɨɨˉ heˉ jngɨɨhꜙ kiyhꜗ. Cherˊmahꜗlehꜗ miihˉ kwaˊ beꜘ kinꜙ, waˊ läˉñihꜘ hohꜘ jnäähˈ.

23Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús:—¡Haˉ läꜙja jwahꜘ cherˊmahꜗ lehꜗ miihˉ! Läꜙjëꜙ

baˊ leꜘ kihꜗ hi jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ.24 Läꜙchahꜘ ja gaꜙhlëëhꜘ jmiiˉ chihˉ heꜘ kyaahˊ

chaˉmiihˉ beꜘ, gaꜙjäyhꜘ:—Laaꜙ baˊ jnäꜘ dsooꜘ, kwaˊ beꜘ kinꜙ mahꜗ läꜙdsooꜘ

dsënꜙ chaˉgaˊmiihˉ.25 Maˊ gaꜙjëëꜗ Jesús ngooꜗ dsaˉkuhꜗ jwëëꜘ dsaˉ,

gaꜙjʉʉyhꜗ kihꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Hneˉ jmɨˉlleꜘ kooˋ, jnäꜘ jmeenꜙ hihꜙ goˉhëë kihꜗ

chihˉ naˉ, moꜙtoꜙ jmeeˉ gaˊ jwɨɨhˋ kiyhˈ.26Heˉja naˊhøøꜘ gaˊ gaꜙhoohꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ,

mahꜗ koo gaˊ koo häˊ gaꜙsooyhꜗ wɨɨꜘ jwërte kihꜗchihˉ heꜘ, ja gaˊ yaꜙhëëyꜗ ngaayhꜗ. Gaꜙjäꜘ chihˉ heꜘläꜙkohꜘ heˉ naˉjuuyˊ. Jwëëꜘ dsaˉ maˊ jähꜘ:

—Maˉnaˉjuuˊ baˊ naˉ.27 Pero gaꜙsoohꜗ Jesús gooyˉ, gaꜙchaayhˉ, chahꜘ

baˊ gaꜙnooyˉ. 28 Läꜙ maˊ gaꜙheꜗ Jesús koo chaˊnehꜙ,gaꜙngɨɨꜘ discípulo kyaayꜗ juu ˈ kiyhꜗ jeeˊ saꜙ nuuˉdsaˉ:

—¿Heˉla ˈ saꜙ maˉläˉkëhˊ jnäähꜗ jmɨɨˊ maˊ lleejnäähꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ?

29Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Hihꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ läꜙnaˉ, saꜙ hwëëꜙ cherˊmahꜗ

saꜙ gaꜙtʉꜗ dsaˉ kuhˉhɨh˜ mahꜗ chuuyꜗ kyaahˊ Dio.Kooˉ kaˉlähꜘ gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús juuˈ heˉ juuyꜘ(Mt. 17:22-23; Lc. 9:43-45)

30Maˊ gaꜙhwëëyˉ jeeˊ maˊ tääyhˊ ja , gaꜙnääyˋ taꜙGalilea. Saꜙ hnøøꜗ Jesús maˊ läꜙñeˉ dsaˉ haˉ taꜙngëyꜙ. 31 Jëëhꜘ, maˊ hlëëyh˜ discípulo kyaayꜗ, maˊjäyhꜘ:

—Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ ngëëꜗ dsihꜘ jaˊgooˉ dsaˉhñaaˉ dsëꜗ mahꜗ jngëëyhꜗ. Gaˊ maˉhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊnaˉjuuyˊ, läꜙjiiyhˊ kaˉlähꜘ.

32 Pero discípulo kyaayꜗ saꜙ gaꜙläꜙngëëyꜘ juuˈ ja ,hiꜙ maˊ goyhꜙ maˊ ngɨɨyˈ juuˈ kihꜗ Jesús.

San Marcos 9:33 42 San Marcos 10:20Hii naˉ leeꜘ jøøhˈ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ(Mt. 18:1-5; Lc. 9:46-48)

33 Ja gaˊ gaꜙllaꜙnääyˋ jeeˊ jwɨɨˉ Capernaum.Läꜙ maˊ gaꜙtaahˋ discípulo chaˊnehꜙ kyaahˊ Jesús,gaꜙngɨɨꜘ Jesús juuˈ kiyhꜗ:

—¿Heeˉ juuˈ naˉ tiˉchoohˉ hnähꜘ läꜙ häˊ jwëꜗ jeeˊmaˉyaˉnøøˋ jneˊ?

34 Tiˊsɨhꜘ goˉte ˈ baˊ gaꜙtaayhˋ, kihꜗ heˉ maˊ tiˉ-chooyꜙ juu ˈ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ läꜙ häˊ jwëꜗ, hii naˉ leeꜘ jøøh ˈ kihꜗ jeeˊ läꜙjëëyꜙ. 35 Heˉja gaꜙgyaˉJesús mahꜗ gaꜙhlëëyhꜗ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ discípulo heꜘ,gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Cherˊmahꜗ hi hnøøꜗ leeꜘ jøøh ˈ, taꜙ waˊ jmääy ˈhñiiyꜘ jøøhˈ, waˊ jmeeyꜘ taˊheꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ baˊ.

36 Hiꜙ läꜙchahꜘ ja gaꜙtëëyhꜗ jaa gyʉʉˉ,gaꜙcheeyhˉ jeeˊ kiyh ˈ ja . Ja gaˊ gaꜙeeyꜗ, mahꜗgaꜙjäyhꜘ:

37 —Hi jmeeꜙ he ˈ kihꜗ jaa gyʉʉˉ läꜙlaˉ kwaat˜kinꜙ, jnäꜘ heꜘ hi jmääy˜ heˈ. Hiꜙ hi jmää jnäꜘ heˈ,jmeeyꜙ heˈ kihꜗ Dio hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ.

Hi saꜙ naˉhøøhˊ jnänˋ laayꜗ dsaˉkyaahˊ jneˊ(Mt. 10:42; Lc. 9:49-50)

38Gaꜙjmeehꜗ Jwaaꜚ juuˈ kihꜗ Jesús:—Taˉjwohꜗ, maˉjëë jnäähꜗ jaa hi hwëë

jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ läꜙhihꜙ kyahꜗ, heˉja gaꜙhaˊ jnäähꜗkiyhꜗ, jëëhꜘ saꜙ ngëyꜙ kyaahˊ jnäähꜗ.

39 Pero Jesús gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙlaˉ:—Taꜙ haˉ hnähꜘ kiyhꜗ. Jëëhꜘ, niꜙ jaa saꜙ chaa

hi jmeeꜙ koo heˉ jʉhˉgaa läꜙhihꜙ kinꜙ, mahꜗchahꜘ baˊ hlëëyhꜙ wɨɨꜘ kinꜙ. 40Hi saꜙ hneeˉ kyaahˊjneˊ, dsaˉkyaahˊ baˊ jneˊ heꜘ. 41 Waˊ hi chaˉ hi ,hi kwëëh˜ hnähꜘ koo vas jmɨˉdsëꜚ, kihꜗ heˉ laahꜗhnähꜘ kyaaꜗ Cristo, maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ,läꜙhmaahˊ baˊ jñeeyꜗ.

Gooˉ laꜗ kihꜗ hi jmeeꜙ tëhꜗ dsaˉkyaahˊ(Mt. 18:6-9; Lc. 17:1-2)

42 ʼWaˊ hi chaˉ hi , hi jmeeꜙ tëhꜗ jaa hi mähꜗlaˉ hi maˉläˉdsooꜘ dsëꜗ kinꜙ, lluꜗ gaˊ la ˈ kiyhꜗwaˊraˉ jähꜘ kihꜗ hñʉʉꜗ dsaˉ luuyˊ koo chaˊtooꜗ kihꜗmolii mahꜗ hmäähꜗ dsihꜘ chaˊjmɨˉñeehꜚ. 43 Heˉjacherˊmahꜗmaˉgoohˉ gaꜙjmeeꜘ tähꜙ kyaahˊ dsoˊkyeˉ,hnäꜗ goˉte˜ baˊ. Lluꜗ gaˊ kyah ˈ gwaah ˈ jeeˊ täähˊhi naˊjiihꜙ, tʉʉhˊ maˉgoohˉ, läꜙkohꜘ gaˊ heˉ gohˈ chaˊjeˉ kyaahˊ läꜙtoꜘ maˉgoohˉ jeeˊ moꜙsoꜙ ʉʉꜙjihˊkohꜘ. 44 Jeeˊ ja saꜙ juuꜘ jahˊ hiꜙ niꜙ saꜙ ʉʉꜙjeˉ jihˊkohꜘ jihˊlɨhꜘ. 45 Hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ cherˊmahꜗmaˉtɨɨhˊ gaꜙjmeeꜘ tähꜙ kyaahˊ dsoˊkyeˉ, hnäꜗ goˉte˜baˊ. Lluꜗ gaˊ kyah ˈ gwaah ˈ jeeˊ täähˊ hi naˊjiihꜙ,tʉʉhˊ maˉtɨɨhˊ, läꜙkohꜘ gaˊ heˉ goh ˈ chaˊjeˉ kyaahˊläꜙtoꜘ maˉtɨɨhˊ jeeˊ moꜙsoꜙ ʉʉꜙ jihˊkohꜘ. 46 Jeeˊ jasaꜙ juuꜘ jahˊ hiꜙ niꜙ saꜙ ʉʉꜙ jeˉ jihˊkohꜘ jihˊlɨhꜘ. 47Hiꜙcherˊmahꜗmɨˈnëhˊ gaꜙjmeeꜘ tähꜙ kyaahˊ dsoˊkyeˉ, lleˊgoˉte˜ baˊ. Lluꜗ gaˊ kyahˈ gwaahˈ jeeˊ täähˊ hi naˊjiihꜙkyaahˊ koo mɨɨˈ mɨˊnëhˊ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ gohˈ kyaahˊläꜙtoꜘ mɨɨ ˈ mɨˊnëhˊ chaˊjeˉ. 48 Jeeˊ ja saꜙ juuꜘ jahˊ,hiꜙ niꜙ saꜙ ʉʉꜙ jeˉ jihˊkohꜘ jihˊlɨhꜘ. 49 Läꜙjëëꜙ dsaˉläꜙñeeˋ kyaahˊ jeˉ, hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ kwëëh˜ dsaˉ Dio nëˊnaˊhyooꜘ, kyaahˊ ñeˊ baˊ läꜙñiiˋ. 50 Lluꜗ baˊ ñeˊ perowaˊ gaꜙdsaaꜗ heˉ ñiiˋ kihˈ, haˉ läꜙliiꜙ kaˉlähꜘ ñiiˋ. Waˊchaˉ baˊ ñeˊ kyah ˈ hnähꜘ mahꜗ goˊtaahˊ hnähꜘ lluꜗkyaahˊ dsaˉkyaahˊ.

10Gaꜙjähꜘ Jesús haˉ läꜙ laꜗ heˉ bee dsaˉ øøhꜚ(Mt. 19:1-12; Lc. 16:18)

1 Yaꜙhëëꜗ Jesús jeeˊ jwɨɨˉ Capernaum ja , ngooyꜗtaꜙ hwaꜗ Judea, hiꜙ ñeeyˊ taꜙ hngaahˋ jmɨɨˉ Jordán.Koo kaˉlähꜘ jwëëꜘ dsaˉ gaꜙllaꜙnääꜗ maˊ gaꜙllooyꜗjeeˊ ja , hiꜙ läꜙchahꜘ ja gaꜙløøyꜗ hlëëyh˜ dsaˉläꜙkoo tëëy ˈ jmeeyꜙ läꜙjëꜙ jiih˜. 2 Jeeˊ ja gaꜙl-laꜙnääꜗ kooꜘ kiyhꜗ ko llaa fariseo heˉmaˊ kay˜ dsëyꜗ,gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ:

—¿Cheˊ chaˉ jwëˈ beeꜗ dsaˉ dsaˉmëꜘ kyaaꜗ ?3Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—¿Haˉ läꜙ jähꜘ nʉʉhꜚ heˉ gaꜙkwëëhꜗ Moisé jneˊ?4Heˉja gaꜙjähꜘ fariseo:—Gaꜙkwaꜘ baˊ Moisé jwëꜗ heˉ beeꜗ dsaˉ øøhꜚ pero

chooyhꜗ koo moˊjeˉ jeeˊ beeyˈ øøyhꜚ.5Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—Kihꜗ heˉ chaahˉ hnähꜘ, heˉja baˊ ja gaꜙjähꜘ

Moisé läꜙja . 6 Pero läꜙ maˊ toˉnëˊ maˊ gaꜙjmeeꜘ Diojmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, “gaꜙjmääꜗ Dio hi mëꜘ hi ñʉʉhˉ.”7 “Heˉja baˊ beeꜗ dsaˉñʉʉhˉ choˈjmiiˉ mahꜗ gyayꜙkyaahˊ dsaˉmëꜘ kyaayꜗ. 8 Jeeˊ läꜙuuyꜘ laayꜗ jaa baˊ.”Läꜙja moꜙsoꜙ laayꜗ uuyꜗ, jaa baˊ maˉlaayꜗ. 9 Hehꜗläꜙja , hi maˉlaaꜗ jaa kaah˜ Dio, saꜙ lleˋ kihˈ llaayꜘ—gaꜙjähꜘ Jesús.

10 Läꜙkoo maˊ täähˊ discípulo kyaayꜗ chaˊnehꜙ,koo kaˉlähꜘ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ Jesús haˉ läꜙ laꜗ heˉbee dsaˉ mëˊ. 11Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:

—Cherˊmahꜗ hi gaꜙbeeꜗ dsaˉmëꜘ kyaaꜗ mahꜗkaayꜗ jñahꜘ, heˉ maˉjmeeyꜘ dsoˊkyeˉ baˊ ja kihꜗhi toˉnëˊ. 12 Hiꜙ cherˊmahꜗ dsaˉmëꜘ gaꜙbiiꜗ kihꜗdsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗ mahꜗ kaayꜗ jñahꜘ, heˉ maˉjmeeyꜘdsoˊkyeˉ baˊ ja —gaꜙjähꜘ Jesús.

Gaꜙmiꜙjääꜗ Jesús gyʉʉˉ(Mt. 19:13-15; Lc. 18:15-17)

13Maˊ dsaˉnääꜗ dsaˉ dsaˉjääꜙ gyʉʉˉ kyaaꜗ chaˊnëˊJesús mahꜗ kyeyꜙ gooyˉ nëˊ kiyh ˈ, pero discípulogaꜙjʉʉhꜗ kihꜗ dsaˉ heꜘ. 14 Maˊ gaꜙjëëꜗ Jesús haˉ läꜙjmeeꜙ discípulo, saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëyꜗ, heˉja gaꜙjäyhꜘ:

—Kwaˊ jwëꜗ yaˉnääꜘ gyʉʉˉ taꜙ laꜙ kinꜙ. Taꜙ haˉhnähꜘ kiyhꜗ, jëëhꜘ hi laaꜗ läꜙkoo gyʉʉˉ, hi heꜘbaˊ jääꜗ Dio läꜙhihꜙ kihꜗ. 15Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜hnähꜘ, hi saꜙ heehˉ jääꜗ Dio läꜙhihꜙ kihꜗ läꜙkooheehˉ jaa gyʉʉˉ, saꜙ heyhꜗ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ —gaꜙjähꜘ Jesús.

16 Ja gaˊ gaꜙeeyꜗ maꜙ jaa maꜙ jaa gyʉʉˉ,gaꜙkyeyˉ gooyˉ nëˊ kihˈ, mahꜗ gaꜙmiꜙjääyꜗ.

Jaaˉ dsaˉ kwaa hi chaˉ kuuˊ gaꜙhlëëhꜘ kyaahˊJesús

(Mt. 19:16-30; Lc. 18:18-30)17 Maˊ gaꜙheꜗ Jesús jwë ˈ ngooꜗ, jaꜗ jaa dsaˉ

koˉchihˊ, gaꜙjuuhꜗ jnëˊ chaˊnëyˊ mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈkihꜗ Jesús, gaꜙjäyhꜘ:

—Hneˉ hi laaꜗ Taˉjwohꜗ lluuꜗ, ¿heeˉ hnøøꜗjmeenˋ mahꜗ tëëhnꜗ jeeˊ moꜙsoꜙ juunꜘ?

18Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús gaꜙsɨɨyhꜙ:—¿Cheˊ ñehˊ hneˉ heˉ laanꜗ lluunꜗ? Jëëhꜘ niꜙ

jaa hi lluuꜗ saꜙ chaa , jaa Dio baˊ hi lluuꜗ.19 Maˉkyuuh˜ baˊ hneˉ läꜙjëꜙ madaꜚ kihꜗ Dio: “Taꜙkaahꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ jñahꜘ, taꜙ jngëëhꜙ dsaˉ, taꜙ hɨɨ ꜘkihꜗ dsaꜙ, taꜙ jmeeˉ dsooꜘ kihꜗ juu ˈ taˉjuu ˈ, niꜙ taꜙmiˉgaa dsaˉ. Waˊ hnaahꜙ maaˋ kyaahˈ tääˋ kyaahˈ.”

20Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ sɨɨyhꜙ:

San Marcos 10:21 43 San Marcos 10:51—Taˉjwohꜗ, läꜙjëꜙ heˉ naˉmaˉmiˉtenˋ läꜙjiihˈ maˊ

mähnˈ.21 Peerꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëˈ Jesús gaꜙjëëyꜗ dsaˉ heꜘ, mahꜗ

gaꜙsɨɨyhꜙ kaˉlähꜘ:—Hnøøꜗ gaˊ koo heˉ jmeeh ˈ. Gwaahˉ goˉhnɨɨˊ

läꜙjëꜙ heˉ chaˉ kyahꜗ mahꜗ goˉkwëëhˋ läꜙjëëꜙ hi täˉñeeꜘ. Läꜙja baˊ läꜙchaˉ chaˉmiihˉ kyahꜗ gyʉʉhˈjmɨˉgyʉʉꜙ. Maˉngëëꜘ heˉ ja , ja gaˊ naꜙ ñeehˋ, jäähˈ cruꜚ kyaahꜗ mahꜗ jmeenˊ ko jøhꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús.

22 Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ juu ˈ ja , gaꜙheeꜗ dsëyꜗgoˉte˜. Mahꜗ ngaayhꜗ tiˉmeehˉ dsëyꜗ kihꜗ heˉmaˊ chayˉ chaˉmiihˉ kuuˊ. 23 Heˉja gaꜙjëëꜗ Jesúsdsaˉ hi maˊ täähˊ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ jeeˊ maˊ cheyhˈ ja ,gaꜙjäyhꜘ:

—Haˉ kohꜘ saꜙ jwëëhˋ laˈ kihꜗ dsaˉ chaˉ kuuˊ heyhꜗjeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ.

24 Maˊ gaꜙnuuꜘ discípulo kyaayꜗ läꜙja , gaꜙtaayhˋjëë˜ dsayhꜙ. Hiꜙ gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ:

—Gyʉʉˉ kyaanꜙ. Jaa dsaˉ hi kye oˉjøhꜙ dsëˉkihꜗ kuuˊ kiyhˈ, haˉ kohꜘ saꜙ jwëëhˋ laˈ kiyhꜗ heyhꜗ jeeˊjmeeꜙ Dio hihꜙ. 25 Saꜙ gaˊ jwëëhˋ laˈ kihꜗ jaa camey˜ngëëꜘ toˉgwaˊ koo hmaˉkuuˊ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ hehꜗjaa dsaˉ chaˉ kuuˊ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ.

26 Chaˉgaˊmiihˉ gaꜙläꜙdsaa dsëꜗ discípulo maˊgaꜙnuuyꜘ juu ˈ ja , heˉja gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉkyaayhˊgaꜙjäyhꜘ:

—¿Hii baˊ lääꜘ ja ?27 Heˉja gaꜙjëëꜗ Jesús jeeˊ tääyhˊ ja , mahꜗ

gaꜙjäyhꜘ:—Heˉ saꜙ läꜙkëhˊ dsaˉ jmɨɨˊ jmee ˈ, saꜙ laꜗ läꜙnaˉ

kihꜗ Dio. Jëëhꜘ gaꜙläꜙjëꜙ baˊ liyhꜙ jmeeyꜗ.28Heˉja gaꜙløøꜗ Peeˊ sɨɨyhꜙ:—Maˉjäꜘ baˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ kyaaꜗ jnääh ˈ mahꜗ

jmeeˊ jnäähꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ hneˉ.29Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ. Läꜙjëëꜙ hi

maˉtuuˉ dsëꜗ maˉhwëë chaˊnehꜙ kihꜗ, maˉbeeyꜗdsaˉmëꜘ øøyhꜚ dsaˉñʉʉhˉ øøyhꜚ, maˉbeeyꜗ choˈjmiiyˉ, maˉbeeyꜗ dsaˉmëꜘ kyaayꜗ, maˉbeeyꜗ chihˉkyaayꜗ, o maˉbeyꜗ hwaꜗ kiyhꜗ kwaat˜ kinꜙ hiꜙ kihꜗ juˈhmëëꜘ, 30 hi heꜘ hyohꜙ hñaˉlooꜘ gaˊ läꜙnaˉ läꜙkohꜘgaˊ heˉ gaꜙjäꜘ kiyhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Hyoyhꜙ hneꜗ,jeeyꜙ dsaˉmëꜘ øøyhꜚ dsaˉñʉʉhˉ øøyhꜚ, jeeyꜙ chooyˈ, jeeyꜙ chihˉ kyaayꜗ, hyoyhꜙ hwaꜗ, hiꜙ jëëyꜗ wɨɨꜘjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Hiꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ naꜗ gaˊ läꜙjnäꜘ,tëëyꜗ jeeˊ moꜙsoꜙ juuyꜘ. 31Pero, jwëëꜘ hi laaꜗ kwaat˜jeeˊ kyahˈ hnähꜘ naꜗ, hi heꜘ leeꜘ mähꜗ gaˊ maˊja . Hiꜙhi saꜙ laaꜗ kwaat˜ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ naꜗ, hi heꜘ leeꜘjøøhˈ.

Ngooꜗ hnëˉ jiih˜ jmeeh˜ Jesús juuˈ heˉ juuyꜘ(Mt. 20:17-19; Lc. 18:31-34)

32 Läꜙ maˉhää bihꜗ jwë ˈ ngooyꜗ taꜙ Jerusalén,hiꜙ kaahˋ kiyhˈ gaꜙnääꜗ läꜙjëëꜙ hi gaꜙjmeeꜘ ko jøhꜘkyaayhˊ. Pero jëë˜ dsayhꜙ hiꜙ maˊ goyhꜙ maˊ chaayꜗkaahˋ.

Ja gaˊ gaꜙtëëˉ Jesús kahꜘ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ dis-cípulo, gaꜙløøyꜗ jmeeyh˜ juuˈ haˉ läꜙ dsaˉngëëyꜘ taꜙchaˊnëˊ:

33—Naꜗ dsaˊnøøˈ jneˊ taꜙ Jerusalén, jeeˊ ooꜙ ngëëꜗdsaˉ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ kihꜗ jmiˉdsaˉ kaahˊ, hiꜙngëëyꜗ kihꜗ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley. Hi heꜘ bäähꜙ jnäꜘdsooˊ mahꜗ jngëëh ˈ dsaˉ jnäꜘ. Ja gaˊ ngëëy ˈ jnäꜘjaˊgooˉ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu. 34 Miˉkwayhꜗ jnäꜘ,

jmiˊbaayꜗ jnäꜘ, tiˊhñeyꜗ jnäꜘ, ja gaˊ jngëëyhꜗ jnäꜘ.Pero läꜙjiihnˊ kaˉlähꜘ gaˊ maˉhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊ.

Jacobo kyaahˊ Jwaaꜚ gaꜙngɨɨyꜘ heˉ gyayꜙ jwoo ˈkihꜗ Jesús

(Mt. 20:20-28)35 Maˉngëëꜘ heˉ ja , Jacobo kyaahˊ Jwaaꜚ jooꜘ

Zebedeo gaꜙnääyꜗ chuhꜙ kihꜗ Jesús mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:—Taˉjwohꜗ, hnøøˉ jnäähˈ jmeehˈ heˉ ngɨɨˊ jnäähꜗ

laˉ.36—¿Heeˉ hnoohˉ hnähꜘ jmeenˋ kyahˈ hnähꜘ? —

gaꜙjähꜘ Jesús.37—Kwaˊ jwëꜗ dsaˊtoohˊ jnäähꜗ jwooˈ kyahꜗ jeeˊ nahꜗ

jøøh ˈ heˉ jmeehˈ hihꜙ, jaa jwooˈ raˉlluuꜗ hiꜙ jaajwooˈ raˉkëhˈ kyahꜗ —gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ Jesús.

38Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Saꜙ ñehˊ hnähꜘ heˉ naˉngɨɨhˊ hnähꜘ. ¿Cheˊ täähꜙ

hnähꜘ jëëh ˈ hnähꜘ lliꜘwɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊ jëënꜚ? ¿Cheˊläˉbeꜘ hohꜘ hnähꜘ dsaˉngëëhꜘ hnähꜘ heˉwɨɨꜘ heˉ naꜗgaˊ dsaˉngëënꜘ?

39Heˉja gaꜙjäyhꜘ:—Tääꜙ baˊ jnäähꜗ.Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús:—Maꜙraꜙ heˉ jëëh ˈ baˊ hnähꜘ lliꜘwɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊ

jëënꜚ, hiꜙ dsaˉngëëhꜘ hnähꜘ heˉ wɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊdsaˉngëënꜘ. 40 Pero heˉ nahˈ hnähꜘ jwooˈ raˉlluuꜗ ojwooˈ raˉkëhˈ kinꜙ, saꜙ gaꜙtëënꜘ kwanˋ. Heˉ ja hyohꜙhi naˉlleehˊ kyaa Tääˋ kyaanꜙ baˊ ja .

41 Jeeˊ läꜙjëëꜙ gyaaꜗ discípulo gaꜙläꜙlleeꜘ maˊgaꜙnuuyꜘ hlëëhꜙ Jwaaꜚ kyaahˊ Jacobo läꜙja .42Heˉja gaꜙhlëëhꜗ Jesús läꜙjëëꜙ discípulo, gaꜙjäyhꜘ:

—Ñehˊ baˊ hnähꜘ läꜙkoo jmeeꜙ dsaˉtaˊ hi jmeeꜙhihꜙ kihꜗ dsaˉgooyˈ, kaayh˜ läꜙ llaꜙ dsëyꜗ. Dsaˉkaahˊheꜘ läꜙ tëˉ dsëyꜗ kaayh˜ dsaˉgooyˈ. 43 Pero jeeˊ kyahˈ hnähꜘ saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ jmeehˈ hnähꜘ läꜙja . Hi hnøøꜗ leeꜘ jøøh ˈ gaˊ kihˈ läꜙjëëꜙ hnähꜘ, hi heꜘ tëëjmeeꜗ taˊheꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ baˊ. 44 Hi hnøøꜗ kaꜗ nëˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ , hi heꜘ tëë jmeeyꜗ taˊheꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙbaˊ. 45 Jëëhꜘ, Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ saꜙ maˉjay˜ mahꜗjmeeꜗ dsaˉ taˊheꜗ kiyhꜗ, maˉjay˜ mahꜗ jmeeyꜗ taˊheꜗkihꜗ dsaˉ baˊ. Maˉjay˜ mahꜗ kwaayꜗ hñiiꜘ juuyꜘ, heˉja këëꜗ mahꜗ lääꜘ jwëëꜘ dsaˉ.

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús Bartimeo hi maˊ tʉʉˊ(Mt. 20:29-34; Lc. 18:35-43)

46Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙllaꜙnääyꜗ jwɨɨˉ Jericó. Läꜙmaˊ yaꜙhëëꜗ Jesús Jericó kyaayhˊ discípulo, hiꜙ kyaahˊjwëëꜘ dsaˉ, gaꜙngëëyꜘ jeeˊ maˊ gyaˈ jaa dsaˉtʉʉˊ hi maˊ ngɨɨꜙ kuuˊ kih ˈ dsaꜙ. Dsaˉtʉʉˊ heꜘ maˊ cheeBartimeo, jooꜘ Timeo. 47Maˊ gaꜙnuuyꜘ ngooꜗ yaꜙjähꜙJesús dsaˉ chaa Nazaret, gaꜙløøyꜗ hlëëyhꜙ ki gaa ,maˊ jäyhꜘ:

—Jesús, hneˉ hi laaꜗ saˊjuˉ kihꜗ David, waˊ läˉñihꜘhohꜘ kiꜙ jnäꜘ.

48 Jwëëꜘ dsaˉ gaꜙjʉʉhꜗ kiyhꜗ, mahꜗ saꜙ tooyhˈmɨɨhˊ.Pero dsaˉ heꜘ chaˉgaˊmiihˉ mɨɨhˊ maˊ tooyh˜:

—Hneˉ hi laaꜗ saˊjuˉ kihꜗ David, waˊ läˉñihꜘ hohꜘkiꜙ jnäꜘ.

49 Ja gaˊ gaꜙnooˉ Jesús, gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉdsaˉkyaaꜘ dsihꜘ. Heˉja naˊkyaaꜘ dsihꜘ, mahꜗ gaꜙjähꜘdsaˉ sɨɨyhꜙ:

—Taꜙ ka hʉʉˊdsëˉ, nooˉ tëëyh˜ hneˉ.50 Läꜙchahꜘ ja gaꜙjñuuyhꜗ hmɨɨhˉ heˉ maˊ

naˉbääyh˜, gaꜙnooyˉ koˉchihˊ, ngooyꜗ jeeˊ cheh ˈJesús. 51Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

San Marcos 10:52 44 San Marcos 11:32—¿Heeˉ hnoohˉ jmeenˋ kyahˈ?Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉtʉʉˊ heꜘ:—Taˉjwohꜗ, hnoonꜗ läꜙjnäꜘ mɨˈnënꜙ.52Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Gwaahˉ baˊ hneˉ kyahꜗ. Kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘ

hohꜘ naˉ, maˉjäꜗ baˊ kyahˈ.Hiꜙ läꜙchahꜘ ja gaꜙläꜙjnäꜘ mɨ ˈnëyˊ hiꜙ ngooyꜗ

kyaahˊ Jesús.11

Gaꜙheꜗ Jesús naˉdsëë burr˜ jwɨɨˉ Jerusalén(Mt. 21:1-11; Lc. 19:28-40; Jn. 12:12-19)

1 Ja gaˊ tëëy ˈ Jerusalén gaꜙnääyꜗ chʉʉhˊ jwɨɨˉBetfagé kyaahˊ Betania. Hiꜙ jähꜙ baˊ nøøꜘ jwɨɨˉ jakihꜗ mohꜘ Olivo. Jeeˊ jwɨɨˉ ja gaꜙcheeꜗ Jesús uuꜗdiscípulo. 2Gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Goˉnääꜘ hnähꜘ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ heˉ nøøꜘ taꜙ chaˊnëˊ.Waˊraˉ gaꜙtëëhꜘ hnähꜘ jeeˊ ooꜙ, jnäähꜙ hnähꜘ jaaburr˜ mähꜗ hi naˉhñuuhˊ, hi saꜙ gaˊ maˉwɨɨꜗdsaˉ. Ja cheehˋ hnähꜘ mahꜗ yaˊjäähꜙ hnähꜘ taꜙ laꜙ.3 Cherˊmahꜗ chaa hi ngɨɨꜙ juuˈ kyahꜗ hnähꜘ, heˉlaˈ jmeehˉ hnähꜘ läꜙnaˉ, ja jwɨɨhꜘ hnihꜘ: “Jmeeꜙ biiꜗkihꜗ Dsaˉjøøhˈ kyaaꜗ jnäähˈ baˊ laˉ, chahꜘ baˊ yaˊjääjnäähꜗ kaˉlähꜘ.”

4Heˉja gaꜙnääyꜗ hiꜙ gaꜙjnäähꜙ bihꜗ burr˜ heꜘ maˊchehˈ chaˊjwëꜗ, naˉhñuuhˊ chuhꜙ kihꜗ koo hoˊhaahˊ,mahꜗ gaꜙløøyꜗ cheeyhˉ burr˜ heꜘ. 5Pero dsaˉ hi maˊtäähˊ jeeˊ ja , gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ:

—¿Heeˉ jmeehˉ hnähꜘ, heˉlaˈ cheehˊ hnähꜘ burr˜naˉ?

6 Heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙkoo gaꜙjähꜘ Jesús. Ja gaˊgaꜙkwaꜘ dsaˉ heꜘ jwë ˈ. 7 Hiꜙ naˊjääyˉ jeeˊ cheh ˈJesús mahꜗ gaꜙkyeˉ dsaˉ hmɨɨhˉ kihꜗ kaˊluuˊ burr˜heꜘ. Ja gaˊ gaꜙwɨɨꜗ Jesús ngooꜗ. 8 Jwëëꜘ dsaˉ gaꜙjaꜗhmɨɨhˉ kihꜗ chaˊjwëꜗ jeeˊ ngooyˈ ja hiꜙ jñahꜘ gaꜙhnäꜗnɨɨhˋ hmaˉ gaꜙjayꜗ chaˊjwëꜗ. 9 Dsaˉ hi chaaˈ kaahˋ,kyaahˊ hi gaꜙnääꜗ jääꜗ maˊ tooyh˜ chaˉmiihˉ mɨɨhˊmaˊ jäyhꜘ:

—¡Hosanna! ¡Heˉ baˊ cheˉ jøøhˈ hi jaꜗ naˉ läꜙhihꜙkihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ! 10 ¡Dio kyaahˊ hi naꜗ gaˊ jmeeˈhihꜙ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ dsaˉjøøhˈ jnänˋ David! ¡Peerꜙjøøhˈ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ!

11 Ja gaˊ gaꜙheꜗ Jesús jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén, ngooyꜗtaꜙ jeeˊ chihˈ gwahꜙ jʉʉhꜙ. Maˉngëëꜘmaˉjëëyꜙ läꜙkuˊläꜙjii ꜗ jeeˊ chih ˈ gwahꜙ ja , yaꜙhëëyꜗ ngaayhꜗ taꜙBetania kyaayhˊ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ dsaˉ kyaayꜗ. Jëëhꜘmaˉngooꜗ gaꜙhlooꜘ jmɨɨˊ ja .

Gaꜙjwäꜗ Jesús dsoˊjwɨɨꜘ kihꜗ chaahˈ higo(Mt. 21:18-19)

12 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, gaꜙhwëëyˉ kaˉlähꜘ jeeˊjwɨɨˉ Betania, jaꜗ kyohꜙ Jesús. 13 Ʉʉꜘ gaˊ gaꜙjëëꜗ Jesúskoo chaah ˈ hmaˉ higo mahꜗ ngooyꜗ naˊjëëyˉ cheˊhɨɨꜚ mɨɨ ˈ. Maˊ gaꜙllooyꜗ jeeˊ chihˈ chaahˈ hmaˉ ja ,maꜙlaꜙ mooˉ jmahꜗ baˊ maˊ chooꜗ. Jëëhꜘ, jaꜙ jii kihꜗja . 14Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ chaahˈ hmaˉ ja :

—Niꜙ koo mɨɨ ˈ kyahꜗ moꜙsoꜙ kuhꜙ dsaˉ kaˉlähꜘjihˊkohꜘ jihˊlɨhꜘ.

Hiꜙ gaꜙnuuꜘ discípulo kyaayꜗ.Gaꜙhwëëꜗ Jesús dsaˉ hi maˊ täähˊ hnɨɨꜙ jeeˊ chih

ˈ gwahꜙ(Mt. 21:12-17; Lc. 19:45-48; Jn. 2:13-22)

15Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙllaꜙnääyꜗ Jerusalén, ja gaˊgaꜙllooꜗ Jesús hoˊhneꜚ kihꜗ gwahꜙ jʉʉhꜙ, hiꜙ gaꜙløøyꜗ

hëëyꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ llaꜙ hmoohˊ. Gaꜙsaaꜗgaꜙjaayꜗ naˊmes˜ kihꜗ dsaˉ hi maˊ miˉsɨɨꜗ kuuˊ, hiꜙgaꜙsaaꜗ gaꜙjaayꜗ läꜙjëꜙ heˉ laꜗ kihꜗ hi maˊ hnëë˜ juuˉ.

16 Moꜙsoꜙ gaꜙkwayꜘ jwë ˈ maˊ ngëë ˈ dsaˉ jeeˊ jakyaahˊ løøˈ kihꜗ mahꜗ maˊ llayˈ hmoohˊ.

17Hiꜙ gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉ gaꜙsɨɨyhꜙ:—¿Cheˊ saꜙ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ juu ˈ kihꜗ Dio? “Hneꜗ

kinꜙ laˉ läꜙchee hneꜗ jeeˊ ngɨɨ ˈ läꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨˉ-gyʉʉꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dio.” Pero hnähꜘ, maˉjmeehˊ hnähꜘläꜙkoo tooˉ jeeˊ dsaˉtaahˋ dsaˉhɨɨ baˊ.

18Gaꜙnuuꜘ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley hiꜙ läꜙja dsaˉkaahˊkyaa jmiˉdsaˉ kaˉlähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ Jesús. Heˉ-ja maˊ hnooyhˉ haˉ läꜙ jwëꜘ jeeˊ maˊ jngëëyhˈ, peromaˊ gayhꜙ Jesús. Jëëhꜘ jwëëꜘ dsaˉ maˊ täähˊ maˊ jëë˜dsahꜙ haˉ läꜙ laꜗ nʉʉhꜚ kiyhꜗ. 19 Taꜙ gaꜙhlooꜘ ja ,yaꜙhëëꜗ Jesús jeeˊ jwɨɨˉ ja , ngaayhꜗ.

Gaꜙläꜙkii ꜙ chaahˈ hmaˉ higo(Mt. 21:20-22)

20 Taꜙlaꜙ høøˉ jyohꜘ jmɨɨˊ ja , gaꜙngëëyꜘ kaˉlähꜘjeeˊ maˊ chihˈ chaahˈ hmaˉ higo. Gaꜙjëëꜗ discípulokyaaꜗ Jesús maˉläˉkii ꜙ goˉte˜ chaah ˈ hmaˉ ja .21Heˉja gaꜙläꜙdsooh˜ dsëꜗ Peeˊ, gaꜙjäyhꜘ:

—Jëëˋ daˊ Taˉjwohꜗ, maˉläˉkii ꜙ hmaˉ higo heˉgaꜙjwähꜗ dsoˊjwɨɨꜘ kihꜗ llooꜘ.

22Hiꜙ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Waˊ läˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ Dio. 23 Maꜙraꜙ

ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, cherˊmahꜗ hi gaꜙjähꜘsɨɨhꜙ mohꜘ laˉ: “Jñuuhˊ jeeˊ naˉ, jwääꜙ hñaahꜗchaˊjmɨˉñeehꜚ”, hiꜙ cherˊmahꜗ läꜙkaa tuhˉdsëyꜗgaꜙngɨɨyꜘ, hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙjmeeyꜘ dsooꜘ leꜘ, maꜙraꜙheˉ leꜘ baˊ heˉ maˉngɨɨyꜘ ja . 24 Heˉja jwëëhn˜hnähꜘ, läꜙjëꜙ heˉ ngɨɨhˊ hnähꜘ kihꜗ Dio, jmeeˊ hnähꜘdsooꜘ maˉhñah˜ hnähꜘ, hiꜙ läꜙja baˊ hñahꜙ hnähꜘ.25 Hiꜙ jeeˊ täähˊ hnähꜘ ngɨɨhˊ hnähꜘ kihꜗ Dio, jmeeˊjøhˉ hohꜘ hnähꜘ cherˊmahꜗ hi kyaahˊ häˊ hohꜘ, mahꜗläꜙja Tääˋ jnänˋ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ jmeeꜗ jøhˉ dsëꜗ kihꜗläꜙjëꜙ dsoˊkyeˉ kyahꜗ hnähꜘ. 26 Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ saꜙjmeehˉ hnähꜘ jøhˉ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ dsaꜙ, niꜙ läꜙjaTääˋ jnänˋ hi gyaꜗ gyʉʉh ˈ saꜙ jmeeꜗ jøhˉ dsëꜗ kihꜗdsoˊkyeˉ kyahꜗ hnähꜘ.

Heˉ jaꜗ gyʉʉhˈ baˊ hihꜙ heˉ jmeeꜙ Jesús(Mt. 21:23-27; Lc. 20:1-8)

27 Gaꜙllooꜗ Jesús kaˉlähꜘ Jerusalén kyaahˊ dis-cípulo. Gaꜙngëëyꜘ taꜙ jeeˊ chihˈ gwahꜙ. Jeeˊ ja gaꜙl-laꜙnääꜗ dsaˉkaahˊ kyaa ˈ jmiˉdsaˉ, kyaahˊ taˉjwohꜗkyaaꜗ ley, hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉgyʉʉhˊ. 28Hiꜙ gaꜙjähꜘ dsaˉheꜘ sɨɨyhꜙ:

—¿Cheˊ chaˉ jwë ˈ kyahꜗ heˉ jmeehˉ läꜙjëꜙ heˉnaˉ? ¿Hii kihꜗ hihꜙ heˉ jmeehˉ läꜙnaˉ?

29Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Ngɨɨnˊ koo mɨˈjuuꜗ kyahꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ. Jeehˋ

daˊ hnähꜘ kinꜙ jääꜗ , ja gaˊ jwahnꜚ hi kihꜗ hihꜙ heˉjmeenꜙ läꜙlaˉ. 30 ¿Hii gaꜙjmeeꜘ hihꜙ heˉ gaꜙchaaꜗJwaaꜚ dsaˉ jmɨɨˉ, cheˊ Dio o cheˊ dsaˉñʉʉhˉ? Jmeehˋdaˊ hnähꜘ juuˈ kinꜙ —gaꜙjähꜘ Jesús.

31 Jeeˊ tääyhˊ ja maˊ llayꜙ juuˈ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ,maˊ jäyhꜘ:

—Cherˊmahꜗ gaꜙjähˊ jneˊ, hihꜙ kihꜗ Dio baˊ ja ,Jesús jähꜙ: “¿Heˉlaˈ saꜙ gaꜙläꜙdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kiyhꜗgaˉ ja ?” 32 Hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙjähˊ jneˊ, jaꜗ hihꜙ kihꜗdsaˉ baˊ ja , läꜙlleeꜘ dsaˉjwɨɨˉ —maˊ jähꜘ dsaˉkaahˊheꜘ.

San Marcos 11:33 45 San Marcos 12:27Chaˉmiihˉ maˊ gayhꜙ dsaˉgooy ˈ, jëëhꜘ läꜙjëëꜙ

dsaˉ maˊ jmää kwaat˜ Jwaaꜚ maꜙraꜙ heˉ maˊ laa ˈjaa hi maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio.

33Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉkaahˊ heꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ Jesús:—Saꜙ ñeˊ jnäähꜗ.Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kaˉlähꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Niꜙ jnäꜘ saꜙ jmeehnꜚ juuˈ hii gaꜙjmeeꜘ hihꜙ heˉ

jmeenꜙ heˉ laˉ.

12Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ dsaˉ hi gaꜙhøøꜘ taˊ

kihˈ jñahꜘ(Mt. 21:33-46; Lc. 20:9-19)

1 Jeeˊ ja gaꜙløøꜗ Jesús hlëëyh˜ dsaˉ heꜘ kyaahˊ juuˈ naˉhmääˊ, gaꜙjäyhꜘ:

—Gaꜙtääꜗ jaa dsaˉñʉʉhˉ koo nääꜗ chaah ˈ wɨɨ jëhˈ hiꜙ gaꜙjneyꜘ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ hiꜙ gaꜙmiꜙlluyꜗ jeeˊ maˊhwëëy ˈ jmɨh ˈ mɨ ˈjëhꜗ. Gaꜙchiyhꜘ koo naˊhyahˉheˉ ñiiꜘ jeeˊ gaꜙwɨɨꜗ dsaˉ hi gaꜙtaahˋ gaꜙhøøꜘ jeeˊnaˉjnääˊ chaahˈ jëhˈ. Maˊ gaꜙlaꜗ heˉ ja , gaꜙtooyhˉgooˉ dsaˉ heˉ høøyꜗ maꜙ toꜗ dsaahˋ. Ja gaˊ yaꜙhëëyꜗngooyꜗ ʉʉꜘ. 2 Maˊ gaꜙllooꜗ jii kihꜗ mɨ ˈjëhꜗ ja ,gaꜙcheeyꜗ jaa moz˜ kyaayꜗ jeeˊ maˊ täähˊ dsaˉ høøꜙtaˊ kiyhˈ mahꜗ maˊ kooyꜙ heeyꜚ heˉ maˊ tëëyˉ. 3Maˊgaꜙllooꜗ moz˜ heꜘ jeeˊ naˉjnääˊ chaah ˈ jëh ˈ kihꜗdsaˉjʉʉyˊ, dsaˉ hi maˊ täähˊ høøꜙ heꜘ gaꜙsaahꜗ dsihꜘ,gaꜙkwayꜘ kihꜗ hiꜙ gaꜙhëëyꜗ kihꜗ taꜙjmahꜗ. 4 Ja gaˊgaꜙcheeyꜗ jñahꜘ kaˉlähꜘ moz˜ kyaayꜗ jeeˊ maˊ täähˊhi maˊ høøꜙ taˊ kiyh ˈ. Läꜙja gaꜙteyꜗ kuuˊ kih ˈhi heꜘ, läꜙjiihˈ gaꜙlaꜗ dsooˊ lleyˊ mahꜗ gaꜙhëëyꜗ kihꜗkyaahˊ oˉhihꜙ. 5 Koo kaˉlähꜘ gaꜙcheeꜗ dsaˉjʉʉˊ heꜘjñahꜘ dsaˉ kyaayꜗ. Hi heꜘ gaꜙjngëëyhꜗ. Hiꜙ ngooꜗbihꜗ cheeyꜙ dsaˉ läꜙja . Ko llaa hi heꜘ gaꜙhiiꜘ hiꜙko llaa hi heꜘ gaꜙjngëëyhꜗ goˉte˜. 6 Maˊ gaꜙdsaaꜗläꜙjëëꜙ moz˜ kyaayꜗ, maˊ chaa gaˊ jaa chihˉ kyaayꜗhi hnääyꜗ chaˉmiihˉ. Hi heꜘ gaꜙcheeyꜗ jeeˊ gaꜙd-saaꜗ . Maˊ jmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ: “Goꜚ jmeeˈ gaˊ dsaˉ ooꜙheˈ kihꜗ chihˉ kyaanꜙ laˉ.” 7Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ hi maˊhøøꜙ chaahˈ jëhˈ ja , jaꜗ chihˉ heꜘ, gaꜙtaayhˋ gaꜙllayꜘjuuˈ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ: “Hi ooꜙ naˉ, hi jäꜗ kyaahˊtaˊ jnänˋ laˉ. Waˊ jngëëhˊ jnihꜘmahꜗ jänˊ kyaahˊ heeyꜚheˉ maˊ tëëyˉ.” 8 Heˉja gaꜙsaayhꜗ chihˉ heꜘ mahꜗgaꜙjngëëyhꜗ. Ja gaˊ naˊbeeyˉ taꜙ kaˊhneꜚ jeeˊ maˊnaˉjnääˊ chaahˈ jëhˈ ja . 9 ¿Haˉ läꜙ jmeeꜗ dsaˉjʉʉˊlaahꜘ hnähꜘ? —gaꜙjähꜘ Jesús—. Lloo˜ dsaˉjʉʉˊ jëhˈmahꜗ miˉllaayꜙ hi jmeeꜙ taˊ ja mahꜗ tooyhꜙ gooˉjñahꜘ dsaˉ hi jmeeꜗ taˊ kiyhˈ. 10 ¿Cheˊ saꜙ maˉhehˉhnähꜘ juuˈ kihꜗ Dio jeeˊ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ?Ja baˊ kuuˊ heˉ saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ tëꜙhyahꜙ,heˉ ja baˊ gaꜙjäꜘ läꜙkoo mɨ ˈkuuˊ heˉ kyeˉ dsaˉ

toˉnëˊ kihˈ koo hneꜗ jʉʉhˉ.11Heˉ laˉ gaꜙjmeeꜘ hñiiꜘ Dio,heˉja dsaa dsëˉ jneˊ, gaꜙjähꜘ Jesús.

12 Heˉja maˊ hnøø ˈ dsaˉkaahˊ heꜘ maˊ saayh ˈJesús. Jëëhꜘ, gaꜙtahꜘ dsëyꜗ heˉ gaꜙhlëëhꜘ Jesús kiyhꜗkyaahˊ juuˈ heˉ naˉhmääˊ ja . Peromaˊ goyhꜙ kyaahˊdsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja , heˉja saꜙ gaꜙlaꜗ maˊsaayhˈ Jesús, gaꜙnääˋ bihꜗ.

Kwaat˜ kihꜗ kuˊsɨhˉ(Mt. 22:15-22; Lc. 20:20-26)

13 Gaꜙtaahˋ dsaˉ fariseo juu ˈ kweeˉ kyaahˊ dsaˉkyaaꜗ Herode, mahꜗ gaꜙcheeyꜗ dsaˉ hi ko taa gaˊ

gaꜙjmeeꜘ, haˉ läꜙ jeeˊ maˊ kaahˈ juuˈ kihꜗ Jesús. 14Maˊgaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ maˊ chehˈ Jesús, gaꜙjäyhꜘ:

—Taˉjwohꜗ, ñeˊ baˊ jnäähꜗ, hneˉ hlëëhˊ ju ˈdsooꜘjmahꜗ baˊ. Saꜙ gahꜗ kyaahˊ niꜙ jaa . Jëëhꜘ, saꜙ chaˉkwaat˜ kyehˊ haˉ läꜙ laaꜗ läꜙjaa läꜙjaa dsaˉ, hiꜙkyaahˊ juˈdsooꜘ baˊ hlëëhˊ dsaˉ haˉ läꜙ laꜗ jwëꜘ kihꜗDio. ¿Haˉ läꜙ laahꜘ hneˉ, cheˊ llu ˈ miˊhmaahˊ jneˊkuˊsɨhˉ kihꜗ dsaˉtaˊ César o saꜙ lluꜗ? ¿Cheˊ jmeeꜙ biiꜗmiˊhmaahˊ jneˊ o saꜙ jmeeꜙ biiꜗ?

15Pero ñeˉ baˊ Jesús haˉ läꜙ laꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ heˉtaˉjuuyˈ baˊ ja , heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—¿Heˉlaˈ kahˉ hnähꜘ dsënꜙ? Kye daˊ koo kuuˊmahꜗ jëënꜚ.

16Heˉja naˊkyeyꜘ koo kuuˊ, mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús:—¿Hii kihꜗ heehꜚ tooꜙ laˉ, hii kihꜗ jmɨɨˉ naˉsɨɨˉ

laˉ?Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ:—Kihꜗ César baˊ naˉ.17Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ kaˉlähꜘ:—Heˉ laꜗ kihꜗ César, kwëëhˋ baˊ César. Heˉ laꜗ kihꜗ

Dio, kwëëhˋ baˊ Dio heˉ laꜗ kihꜗ.Heˉja gaꜙtaayhˋ jëë˜ dsayhꜙ kihꜗ Jesús.

Gaꜙngɨɨꜘ dsaˉ juuˈ haˉ läꜙ leꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊläꜙjiihˊ hi naˉjuuˊ

(Mt. 22:23-33; Lc. 20:27-40)18 Ja gaˊ gaꜙllaꜙnääꜗ saduceo kaˉlähꜘ jeeˊmaˊ chehˈ

Jesús. Dsaˉ heꜘ naˉ, saꜙ maˊ jmeeyꜙ dsooꜘ heˉ läꜙjiihˊdsaˉ hi maˉnaˉjuuˊ. Mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ Jesús,gaꜙjäyhꜘ:

19—Taˉjwohꜗ, gaꜙsɨɨꜘ Moisé jnänˋ kyaahˊ juuˈ laˉ.Waˊraˉ gaꜙjuuꜗ jaa dsaˉñʉʉhˉ hi saꜙ chaa jooꜘ ,dsaˉñʉʉhˉ øøhꜚ hlɨɨꜘ heꜘ, lleˋ kih ˈ tëëyꜙ dsaˉmëꜘmahꜗ läꜙchaa jooꜘ sɨɨyhˊ hi leeꜘ kwaat˜ kyaaꜗ hlɨɨꜘøøyhꜚ. 20 Gaꜙläꜙchaaꜙ gyeeꜗ dsaˉñʉʉhˉ jaa baˊchoꜗjmiiyˉ. Hi toˉnëˊ heꜘ gaꜙkaaꜗ dsaˉmëꜘ. Perochahꜘ baˊ gaꜙjuuyꜗ, saꜙ chaa jooyꜘ gaꜙläꜙchaaꜙ .21 Heˉja jeeˊ gaꜙtëꜘ uuꜗ dsaˉñʉʉhˉ øøyhꜚ gaꜙkaaꜗdsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ heꜘ. Ja baˊ läꜙja gaꜙjuuyꜗ, saꜙgaꜙläꜙchaaꜙ jooyꜘ. Jñahꜘ kaˉlähꜘ dsaˉñʉʉhˉ øøhꜚhlɨɨꜘ heꜘ gaꜙtëëyˉ dsaˉmëꜘ heꜘ. Jeeˊ ja gaꜙtëꜘ uuˉdsaˉñʉʉhˉ. Hiꜙ koo kaˉlähꜘ gaꜙjuuꜗ hi heꜘ, saꜙgaꜙläꜙchaaꜙ jooyꜘ. 22 Ja baˊ läꜙja , läꜙjëëꜙ gyeeꜗdsaˉñʉʉhˉ gaꜙkaaꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ hiꜙ gaꜙjuuꜗ läꜙjëëꜙgyeeꜗ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ. Niꜙ jaa saꜙ gaꜙläꜙchaaꜙ jooꜘ .Jeeˊ gaꜙdsaaꜗ gaꜙjuuꜗ hñiiꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ. 23 Waˊraˉgaꜙtëꜘ jeeˊ läꜙjiihˊ dsaˉ hi naˉjuuˊ, ¿hii kihꜗ jeeˊläꜙjëëꜙ gyeeꜗ leeꜘ kyaaꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ? Jëëhꜘ, gaꜙläꜙjëëꜙgyeeꜗ baˊ gaꜙläꜙkyaayhˋ —gaꜙjähꜘ dsaˉ saduceo sɨɨyhꜙJesús.

24Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Naˉheeꜚ hohꜘ baˊ hnähꜘ naˉ, jëëhꜘ, saꜙ kyehˊ

hnähꜘ kwaat˜ haˉ läꜙ jähꜘ juu ˈ kihꜗ Dio, niꜙ haˉläꜙ laꜗ beꜘ kiyhꜗ. 25 Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ läꜙjiihˊ hi maˉnaˉjuuˊ, niꜙ jaa dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ moꜙsoꜙjeeꜗ gooˉ. Maˊja leeyꜘ läꜙkoo laaꜗ ángele hi täähˊgyʉʉhˈ baˊ. 26 Pero heˉ läꜙjiihˊ dsaˉ hi maˉnaˉjuuˊ,¿cheˊ saꜙ maˉhehˉ hnähꜘ juu ˈ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Moiséläꜙkoo gaꜙlaꜗ kiyhꜗ jeeˊ kooˉ chaahˈ tooꜘ ja ? Jeeˊja gaꜙhlëëhꜘ Dio kyaayhˊ, gaꜙsɨɨyhꜙ: “Jnäꜘ laanꜗDio kyaaꜗ Abraham, laanꜗ Dio kyaaꜗ Isaac, laanꜗ Diokyaaꜗ Jacob.” 27Heˉ gaꜙjäyhꜘ läꜙja , saꜙ naˉjuuˊ dsaˉmaˉgyuhˉ jnänˋ heꜘ kihꜗ Dio. Jëëhꜘ Dio jnänˋ laayꜗDio kyaaꜗ hi naˊjiihꜙ baˊ. Heˉja naˉheeꜚ hohꜘ hnähꜘheˉ laahꜘ hnähꜘ saꜙ läꜙjiihˊ dsaˉ.

San Marcos 12:28 46 San Marcos 13:13Nʉʉhꜚ heˉ kyeeꜘ gaˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëꜙ(Mt. 22:34-40)

28 Jeeˊ ja maˊ hää jaa taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley. Maˊgaꜙnuuyꜘ tiˉchooꜙ dsaˉ juu ˈ kyaahˊ Jesús, gaꜙjëëyꜗjeehˉ baˊ Jesús kweeˉ juuˈ kihꜗ dsaꜙ. Heˉja naˊngɨɨyˊjuuˈ kihꜗ Jesús:

—¿Heeˉ koo jeeˊ läꜙjëꜙ heˉ lleˋ nëˊ ley kyeeꜘ gaˊmiihˉ?

29Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús:—Heˉ laˉ baˊ nʉʉhꜚ heˉ kyeeꜘ gaˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëꜙ:

“Nʉʉˉ hnähꜘ dsaˉ Israel. Jaa baˊ Dio chaa jnänˋ.30 Waˊ hnaahꜙ Dio kyaahꜗ läꜙkaa tuhˉhohꜘ, kyaahˊläꜙjëꜙ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ, kyaahˊ läꜙjëꜙ beꜘ kyahꜗ.” Heˉlaˉ baˊ ja nʉʉhꜚ heˉ kyeeꜘ gaˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëꜙ. 31Hiꜙja baˊ läꜙja laꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ nʉʉhꜚ: “Waˊ hnaahꜙdsaˉkyaahˊ läꜙkohꜘ hnaahꜙ hñaahꜗ.” Saꜙ chaˉ gaˊjyohꜘ nʉʉhꜚ heˉ kyeeꜘ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ laˉ —gaꜙjähꜘ Jesús.

32Heˉja gaꜙjähꜘ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley:—Lluꜗ baˊ jwahꜘ, Taˉjwohꜗ. Ju ˈdsooꜘ baˊ maˉh-

lëëhˊ, saꜙ chaa jñahꜘ Dio, jaa baˊ Dio laaꜗ . 33 Hiꜙcherˊmahꜗ hnääꜙ jneˊ Dio läꜙkaa tuhˉdsëˉ jneˊkyaahˊ läꜙjëꜙ hʉʉˊdsëˉ jnänˋ, hiꜙ kyaahˊ läꜙjëꜙ beꜘjnänˋ, hiꜙ cherˊmahꜗ hnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahˊ läꜙ hnääꜙjneˊ hñaanˈ, kyeeꜘ gaˊ heˉ naˉ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ kaajahꜘ o heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ jee jneˊ nëˊ naˊhyooꜘ.

34Maˊ gaꜙnuuꜘ Jesús gaꜙjeehˉ bihꜗ kyaahˊ hʉʉˊdsëˉlluꜗ, mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Miihˉ gaˊ jmeeꜙ heehˉ heˉ jääꜗ Dio hneˉ läꜙhihꜙkihꜗ.

Ja jiih ˈ niꜙ jaa moꜙsoꜙ gaꜙtuuˉ dsëyꜗ maˊ ngɨɨ ˈgyihꜗ jyohꜘ juuˈ kihꜗ Jesús.

Hii kihꜗ jaꜗ hi laaꜗ Cristo(Mt. 22:41-46; Lc. 20:41-44)

35 Läꜙ maˉchehꜗ baˊ Jesús kooꜘ gwahꜙ ja , hlëëyh˜dsaˉ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉ:

—¿Haˉ läꜙ laꜗ heˉ jähꜘ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley, Cristolaaꜗ saˊjuˉ kihꜗ David? 36 Heꜘ baˊ hñiiꜘ David gaꜙsɨɨꜘjuuˈ laˉ läꜙkoo maˊ jøøꜙ Jmɨˉlleꜘ kiyhꜗ, heˉ gaꜙsɨɨyꜘläꜙlaˉ:Gaꜙjähꜘ Dio gaꜙsɨɨyhꜙ Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ:“Naꜘ jwooˈ raˉlluuꜗ kinꜙ laˉ,läꜙjiih ˈ lloo˜ jmɨɨˊ llaanꜚ hʉʉˊ tɨɨhˊ läꜙjëëꜙ hi

naˉhøøhˊ kyahˈ.”37 ¿Haˉ läꜙja laaꜗ Cristo saˊjuˉ kihꜗ David gaˉ ja ,cherˊmahꜗ hñiiꜘ David jähꜘ kihꜗ Cristo: “Dsaˉjøøh ˈkyaanꜙ?”

Läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja gaꜙtɨhꜗ baˊ dsëˈläꜙkoo gaꜙhlëëhꜘ Jesús.

Gaꜙjʉʉhꜗ Jesús kihꜗ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley(Mt. 23:1-36; Lc. 11:37-54; 20:45-47)

38Hiꜙ gaꜙløøyꜗ gaꜙkwayꜘ juuˈ, gaꜙmiꜙtëëyˉ dsaˉ:—Leehꜚ hnähꜘ kyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley, tɨh˜

dsëyꜗ ngëyꜙ kyeyhˊ hmɨɨhˉ kyooˉ jeeˊ kih ˈ dsaꜙhiꜙ hnøøyꜗ jmeeꜗ dsaˉ Dio kiyhꜗ chaˊjwëꜗ jʉʉhˉ.39 Hiꜙ tɨh˜ dsëyꜗ gyayꜗ toˉnëˊ hmaˉsii˜ nehꜙ gwahꜙmähˉ, hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ jeeˊ dsaˉtaahˋ dsaˉ kuhˉ.40 Hwëëy˜ dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ chaˊnehꜙ kihꜗ, ko taa gaˊjmeeyꜙ hlëëyhꜙ chaˉmiihˉ kyaahˊ Dio haˉ jeeˊ jëëˈ dsaˉ kiyhꜗ. Chaˉgaˊmiihˉ wɨɨꜘ heehꜗ Dio dsaˉ hi jmeeꜙ läꜙja .

Naˊkaˉ dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ kuuˊ chaˊnëˊ Dio(Lc. 21:1-4)

41 Maˊ cheh ˈ Jesús jëë˜ haˉ läꜙ maˊ jmeeꜙ dsaˉtooyhˉ kuuˊ nehꜙ wɨɨ ꜘ kihꜗ gwahꜙ. Hiꜙ maˊ jëëy˜jwëëꜘ dsaˉ chaˉ kuuˊ maˊ tooyhˉ chaˉmiihˉ kuuˊ jeeˊja . 42 Ja gaˊ gaꜙllooꜗ jaa dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ hi täˉñeeꜘgoˉte ˈ. Gaꜙtooyhˉ toꜗ ñe ˈ nøøꜘ heˉ saꜙ kyeeꜘ niꜙmiihˉ. 43 Heˉja gaꜙhlëëhꜘ Jesús kyaahˊ discípulokyaayꜗ, gaꜙjäyhꜘ:

—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘlaˉ, maˉkwayꜘ chaˉgaˊmiihˉ läꜙkohꜘ gaˊ jeeˊ läꜙjëëꜙdsaˉ hi maˉtoohˉ jääꜗ . 44 Jëëhꜘ läꜙjëëꜙ hi chaˉkuuˊ, maˉkwayꜘ miihˉ heˉ maˉchaa kiyhꜗ baˊ,pero dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ laˉ, maꜙkeꜙ täˉñeeyꜘ, maˉkwayꜘläꜙkohꜘ teꜗ kuuˊ heˉ maˊ chaˉ kiyhꜗ heˉ kyaahˊ maˊlayˈ heˉ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ —gaꜙjähꜘ Jesús.

13Lloo˜ kooˉ jmɨɨˊ hlaˈ gwahꜙ jʉʉhꜙ(Mt. 24:1-2; Lc. 21:5-6)

1Maˉngëëꜘ heˉ ja , yaꜙhëëꜗ Jesús kooꜘ gwahꜙ jeeˊmaˊ gyay ˈ ja , ja gaˊ gaꜙjähꜘ jaa discípulo kyaayꜗgaꜙsɨɨyhꜙ:

—Taˉjwohꜗ, jëëˋ daˊ, heˉ baˊ cheˉ kahˊgaa kuuˊheˉ kyaahˊ gaꜙjäꜘ naˊhñaahꜗ hneꜗ naˉ.

2Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—Läꜙjëꜙ hneꜗ kaahˊ heˉ jëëhꜘ hnähꜘ naˉ, lloo˜ koo

jmɨɨˊ niꜙ koo mɨˈkuuˊ naˉ, saꜙ jäꜗ naˉchuhꜙ nëˊ kihˈøøhꜚ, läꜙjëꜙ baˊ sohꜗhlaꜗ.

Jääꜗ ja gaˊ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ, johꜘ nëë ˈ saꜙ jmeeꜗlii˜

(Mt. 24:3-28; Lc. 21:7-24; 17:22-24)3 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙnääyꜗ taꜙ nëˊ mohꜘ Olivo

taꜙ chaˊnëˊ gwahꜙ ja . Jeeˊ ja gaꜙgyaˉ Jesús. HiꜙPeeˊ, Jacobo, Jwaaꜚ , kyaahˊ Andreˊ gaꜙngɨɨꜘ juuˈ kiyhꜗtaˊko jiihˈ maˊ tääyhˊ kahꜘ kihꜗ, gaꜙjäyhꜘ:

4 —Chiihˊ jnäähꜗ lɨhꜘ leꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˉjähꜘ, heeˉlii˜ jmeeꜗ waˊraˉ yaꜙjähꜙ läꜙteꜗ juuˈ naˉ.

5Heˉja gaꜙløøꜗ Jesús jmeeyh˜ juuˈ:—Hnøøꜗ leehꜚ hnähꜘ mahꜗ niꜙ jaa saꜙ miˉgaaꜙ

hnähꜘ. 6 Jëëhꜘ, jwëëꜘ dsaˉ yaˉnääꜘ hi kaꜗ nëˊ kinꜙ,mahꜗ jäyhꜙ: “Jnäꜘ heꜘ laanꜗ Cristo hi maˉcheeꜗ Dio.”Jwëëꜘ dsaˉ miˉgaayꜙ.

7 ʼGaˊ maˉnʉʉhˉ hnähꜘ kihꜗ hniiˉ hiꜙ läꜙchaˉ juuˈ kihꜗ hniiˉ taꜙ laꜙ taꜙ jnøꜙ, taꜙ jøøhˋ hnähꜘ hñaahꜗ.Jëëhꜘ läꜙja lleˋ kih ˈ leꜘ, pero jaꜙ läꜙchahꜘ ja llaaꜙjmɨˉgyʉʉꜙ. 8 Teeꜗ dsaˉ hi chaa koo hwaꜗ kyaahˊjyohꜘ hwaꜗ, hiꜙ teeꜗ dsaˉtaˊ kyaahˊ jñahꜘ dsaˉtaˊ. Jaꜙheˉ koo jeeˊ jwɨɨˉ jeeˊ jehˈ wɨɨꜘ hwaꜗ, jaꜙ heˉ koojeeˊ jwɨɨˉ jeeˊ jëëˈ dsaˉ hooˊ hiꜙ chiˊjwaaꜗ dsaˉ. Hehꜗläꜙja koo maˉløøꜗ baˊ jëë˜ dsaˉ wɨɨꜘ.

9 ʼLeehꜚ hnähꜘ, ngëëꜗ dsaˉ hnähꜘ kihꜗ dsaˉtaˊ,kwaꜗ dsaˉ kyahꜗ hnähꜘ nehꜙ gwahꜙ kihꜗ dsaˉ judiu,dsaˉjääyꜙ hnähꜘ chaˊnëˊ dsaˉtaˊ kaahˊ kwaat˜ kinꜙ.Jeeˊ ja kwah ˈ hnähꜘ ju ˈdsooꜘ kinꜙ. 10 Jmeeꜙ biiꜗkwaꜗ dsaˉ juˈhmëëꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ, jääꜗja gaˊ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ. 11 Taꜙ jmeeˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉhaˉ läꜙ jwah ˈ hnähꜘ waˊraˉ gaꜙtaahˉ dsaˉ hnähꜘjaˊgooˉ dsaˉtaˊ. Taꜙ ka hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ niꜙ miihˉ.Hor˜ ja , Dio baˊ kwaꜙ hʉʉˊdsëˉ haˉ läꜙ hlëëhˊ hnähꜘ.Jaꜙ heꜘ hñaahꜗ hnähꜘ hlëëhˊ, Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ baˊhlëëhˈ. 12Ngëëꜗ dsaˉ øøhꜚ kihꜗ dsaˉtaˊ mahꜗ jngëëhꜗdsihꜘ. Ja baˊ läꜙja jmeeꜗ dsaˉ kihꜗ jooꜘ , hiꜙ läꜙjakaˉlähꜘ jmeeꜗ dsaˉ kihꜗ cho ˈjmiiyˉ mahꜗ jngëëhꜗdsihꜘ. 13 Läꜙjëëꜙ dsaˉ jmeeꜗ naˉhøøhˊ kyah ˈ hnähꜘ

San Marcos 13:14 47 San Marcos 14:14kwaat˜ kinꜙ. Pero hi kwëëhꜗ dsëꜗ läꜙjiihˈ llaaꜙ , hi heꜘ baˊ lääꜘ .

14 ʼWaˊraˉ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ jëëhˈ hnähꜘ chehꜗ jahꜘ hi laaꜗ naˊhøøꜘ ngëë ˈ jeeˊ saꜙ gaꜙtëëꜘ nooyꜙ, läꜙkoogaꜙjähꜘ Daniel hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio. (Hi hëˉjuuˈ laˉ, waˊ läˉngëëyꜘ.) Maˊja , hnähꜘ hi täähˊ hwaˈ Judea kyʉʉꜘ hnähꜘ taꜙ mohꜘ. 15Hi täähˊ jeeˊ gaꜙtëꜘtoꜗ jwëëꜗ hneꜗ, waˊ jñaayˈ mahꜗ waˊ kyʉʉˈ bihꜗ, saꜙ waˊkyeyꜘ heˉ chaˉ chaˊnehꜙ. 16 Ja baˊ läꜙja hi täähˊjeeˊ nuuˉ kihꜗ, taꜙ waˊ llaˉnääyꜘ kiyhꜗ heˉ dsaˉkyeyꜘsaˊhmɨɨhˉ. 17 Peerꜙ jwɨɨ˜ dsaˉmëꜘ hi kyaa gyʉʉˉmaˊja , hiꜙ läꜙja dsaˉmëꜘ hi jääꜙ gyʉʉˉ gyuuˉkaˉlähꜘ. 18Ngɨɨˊ hnähꜘ kihꜗ Dio mahꜗ saꜙ laꜗ jii gyʉʉꜘwaˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ kyʉʉhꜗ hnähꜘ. 19 Maˊja jëëꜗ dsaˉwɨɨꜘ jwërte heˉ saꜙ maˉjëëꜙ dsaˉ läꜙ maˊ gaꜙnøøꜗjmɨˉgyʉʉꜙ läꜙjiih ˈ naꜗ. Ja jiih ˈ moꜙsoꜙ jëëꜗ gyihꜗjihˊkohꜘ. 20Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ jøøꜗ gaˊ Dio chaˉgaˊmiihˉjmɨɨˊ jëëꜗ dsaˉ wɨɨꜘ, niꜙ jaa dsaˉ saꜙ jäꜗ jiihꜙ. Perotaꜙlaꜙ kihꜗ hi naˉlleehˊ kyaayˈ, chahꜘ baˊ miˉllaayꜙjmɨɨˊ heˉ jëëꜗ dsaˉ wɨɨꜘ.

21 ʼMaˊja cherˊmahꜗ chaa ko llaa dsaˉ jähꜘ:“Hii ꜚ Cristo chehꜗ laˉ”, o “Hii ꜚ Cristo chehꜗ jeeˊ ooꜙ”,taꜙ waˊ heehꜘ hnähꜘ kiyhꜗ. 22 Jwëëꜘ dsaˉ hi taˉjuuˈyaˉnääꜘ jäyhꜙ: “Jnäꜘ heꜘ laanꜗ Cristo, jnäꜘ ngëënˊ juuˈ kihꜗ Dio.” Jaꜙ heˉ koo nëëˈ heˉ jʉhˉgaa jmeeyꜗ,läꜙjwëꜘ jeeˊ miˉgaayꜙ dsaˉ, läꜙjiihˈ hi naˉlleehˊ kyaaˈ Dio miˉgaayꜙ cherˊmahꜗ gaꜙlaꜗ. 23 Heˉja leehꜚhnähꜘ. Maˉjwahꜗ baˊ jnäꜘ jääꜗ haˉ läꜙ leꜘ.

Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ(Mt. 24:29-35, 42, 44; Lc. 21:25-36)

24 ʼMaˉngëëꜘ maˉjëëꜙ dsaˉ läꜙjëꜙ heˉ wɨɨꜘ ja , jajiihˈ moꜙsoꜙ läꜙjnäꜘ jmëëꜗ hyooˉ, niꜙ jmëëꜗ kihꜗ sɨhˉsaꜙ läꜙjnäꜘ. 25Läꜙjëëꜙ nʉʉꜘ hi hëëꜚ gyʉʉhˈ läꜙsɨɨꜗ høøˈ hiꜙ läꜙjëꜙ gaˊ heˉ chaˉ gyʉʉhˈ saˊjehꜗ. 26 Ja gaˊ jëëˈ dsaˉ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ hi jähꜘ gyʉʉh ˈ jeeˊ jniiꜘkyaahˊ chaˉmiihˉ beꜘ, laayꜗ jøøh ˈ. 27 Ja gaˊ cheeyˈ ángele kyaayꜗ, jøøyhꜙ läꜙjëëꜙ hi naˉlleehˊ kyaay ˈhi täähˊ läꜙjëꜙ kyeꜘ kiihˋ jmɨˉgyʉʉꜙ, taꜙ ko taa läꜙgaꜙtëꜘ jyohꜘ ko taa .

28 ʼJëëˋ daˊ hnähꜘ haˉ läꜙ dsoo˜ juu ˈ kihꜗ chaahˈ higo mahꜗ miˉtëë ˈ hnähꜘ hñaahꜗ. Waˊraˉ gaꜙhyoˈ sɨhꜘjñohꜘ saˊjihꜘ kihꜗ, løø˜ dsaˉhyoꜙ mooˉ kihꜗ,maˉñehˊ baˊ hnähꜘ maˉngooꜗ gaꜙtëꜘ jii jmaꜗ baˊja . 29 Läꜙja hnähꜘ kaˉlähꜘ, waˊraˉ gaꜙjëëhˋ hnähꜘdsaˉlaꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˉjwahnꜗ laˉ, waˊ läˉñehˊ hnähꜘheˉ maˉchehnꜗ hoˊhaahˊ kyaahˊ heˉ jähnꜘ baˊ ja .30 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, saꜙ llaaꜙ dsaˉhi täähˊ naˈ taˊko jiihˈ saꜙ gaˊ maˉläˉteꜗ läꜙjëꜙ heˉmaˉjwahnꜗ laˉ. 31 Ngëëꜘ baˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ gyʉʉhˈhwaꜗ, pero juuˈ kinꜙ läꜙ maˉchaˉ ja baˊ.

32 ʼPero niꜙ jaa saꜙ ñeˉ heeˉ jmɨɨˊ ja , heeˉ hor˜ja , niꜙ ángele hi täähˊ gyʉʉhˈ saꜙ ñeˉ, niꜙ Jooꜘ Diosaꜙ ñeˉ. Hñiiꜘ baˊ Tääˋ kyaanꜙ ñeˉ.

33 ʼHää hnähꜘ hñaahꜗ, miˉjnøøˊ hnähꜘ mɨˊnëhˊ,ngɨɨˊ hnähꜘ kyahꜗ kihꜗ Dio, jëëhꜘ saꜙ ñehˊ hnähꜘ lɨhꜘlloo˜ jmɨɨˊ ja . 34Kweeˉ baˊ laˈ kyahꜗ hnähꜘ läꜙ laꜗ kihꜗjaa dsaˉ hi yaꜙhëëꜗ ngooꜗ ʉʉꜘ. Gaꜙjäꜘ hneꜗ kiyhꜗ,mahꜗ läꜙkoo läꜙkoo taˊ kiyhˈ gaꜙtooyhˉ gooˉ dsaˉkyaayꜗ. Hiꜙ gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉ hi høøꜙ hoˊhaahˊ: “Høøˊkweeˉ, taꜙ gwɨɨ .” 35 Ja baˊ läꜙja hnähꜘ, taꜙ gwɨɨ hnähꜘ, jëëhꜘ saꜙ ñehˊ hnähꜘ lɨhꜘ jähꜘ dsaˉjʉʉˊ hneˈ.Saꜙ ñehˊ hnähꜘ cheˊ taꜙ gaꜙnʉʉˉ jäyhꜘ, o cheˊ llaꜙnʉʉˈ, o cheˊ koo hooh˜ chaahˊ dsoo ˈ, o taꜙlaꜙ høøˉ.36 Niꜙ saꜙ lii˜ gaˊ waˊraˉ jayhꜗ, hnøøꜗ maˉnaˊlluuhˋ

hnähꜘmahꜗ saꜙ täähˊ hnähꜘ naˉgwɨɨhˉ hnähꜘmaˊja .37 Läꜙjëꜙ heˉ jwahnꜙ laˉ, jwahnꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ baˊ.Hnøøꜗ maˉnaˊlluuhˋ hnähꜘ.

14Maˊ hnoohˉ dsaˉ haˉ läꜙ jeeˊ maˊ saayhˈ Jesús(Mt. 26:1-5; Lc. 22:1-2; Jn. 11:45-53)

1Läꜙ hyuꜗ gaˊ tëˈ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ judiu borregomähꜗ, hiꜙ kuyhˉ heˊñiihꜚ heˉ saꜙ kyaahˊ levadura,jmɨɨˊ ja maˊ hnoohˉ jmiˉdsaˉ kaahˊ kyaahˊ läꜙjëëꜙtaˉjwohꜗ kyaaꜗ ley haˉ läꜙ maˊ saayh˜ Jesús kyaahˊjuuˈ taꜙ juuˈ, mahꜗ jngëëyhꜗ. 2Maˊ jäyhꜘ:

—Saꜙ waˊ kaahˊ jnihꜘ jeeˊ jmɨɨˊ laˉ, mahꜗ saꜙ dsaˉ-toohˋ mɨɨhˊ jeeˊ jwɨɨˉ.

Jaaˉ dsaˉmëꜘ gaꜙhuuꜗ jmɨɨˉ miˉjwɨɨˉ lleˊ Jesús(Mt. 26:6-13; Jn. 12:1-8)

3Maˊ gyaˈ Jesús kaˉlähꜘ jeeˊ jwɨɨˉ Betania chaˊnehꜙkihꜗ Simón hi maˊ dsaahˊ dsooˊ hmihꜗ høøꜚ. Jeeˊja gyayꜗ kuhˉhɨyh˜, maˊ gaꜙllooꜗ jaa dsaˉmëꜘ maˊkyeyˉ koo sëꜗ heˉ maˊ haaˊ jmɨɨˉ miˉjwɨɨˉ heˉchee nardo, heˉ kyeeꜘ hmoohˈ. Gaꜙjøøyꜗ luuˊ sëˈ ja ,mahꜗ gaꜙhuuyꜗ lleˊ Jesús. 4 Pero gaꜙläꜙlleeꜘ ko llaadsaˉ hi maˊ täähˊ kyaayhˊ heꜘ, gaꜙjäyhꜘ:

—¿Heˉla ˈ maˉheeꜗ dsaˉmëꜘ naˉ jmɨɨˉ miˉjwɨɨˉnaˉ? 5 Lluꜗ gaˊ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙhnɨɨyꜘ mahꜗ maˊliyhꜙ läꜙkohꜘ lɨhˈ dsaˉ koo ji ñeˉ jmɨɨˊ taˊ. Mahꜗ kuuˊja , maˊ kwëëyhˈ hi täˉñeeꜘ.

Heˉja gaꜙhlëëyhꜘ wɨɨꜘ kihꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ. 6 Mahꜗgaꜙjähꜘ Jesús:

—Taꜙ hlëëhˋ hnihꜘ. Taꜙ chuuˉ hnähꜘ kyaahˊdsaˉmëꜘ laˉ. Lluꜗ baˊ heˉ maˉjmeeyꜘ läꜙlaˉ kinꜙ.7 Jëëhꜘ läꜙmaˉtäähˊ naˉ baˊ hi täˉñeeꜘ kyaahˊ hnähꜘ,leꜘ kwahˈ beꜘ kiyhꜗ jyohꜘ jiih˜. Pero jnäꜘ, moꜙsoꜙ jänˋkiˉwëëꜘ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ. 8 Dsaˉmëꜘ laˉ maˉjmeeyꜘläꜙkoo teꜗ leꜘ baˊ. Kyaahˊ heˉ maˉhuuyˉ jnäꜘ jmɨɨˉmiˉjwɨɨˉ, heˉ maˉmiˉlluuyꜗ jnäꜘ jääꜗ baˊ laˉ, ja gaˊhaa ˈ dsaˉ jnäꜘ. 9 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ,läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ jeeˊ kwa ˈ dsaˉ ju ˈhmëëꜘ kinꜙ,läꜙchaˉ juu ˈ haˉ läꜙkoo maˉjmeeꜘ dsaˉmëꜘ laˉ,mahꜗ läꜙja läˉdsooh˜ dsëꜗ dsaˉ kiyhꜗ.

Juda gaꜙngëëꜗ Jesús(Mt. 26:14-16; Lc. 22:3-6)

10 Maˉngëëꜘ heˉ ja , jaa jeeˊ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘdiscípulo hi chee Juda Iscariote ngooyꜗ kihꜗdsaˉkaahˊ kyaa ˈ jmiˉdsaˉ naˊhnëëyꜘ Jesús. 11 Maˊgaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ, gaꜙtɨhꜗ dsëyꜗ jwërte hiꜙ gaꜙbääyhˉhñiiyꜘ kwayꜗ kuuˊ. Heˉja gaꜙhnoohˉ Juda haˉ läꜙjmeeyꜗ mahꜗ ngëëyꜗ Jesús jaˊgooˉ dsaˉ heꜘ.

Gaꜙjmeeꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ maꜙnʉʉꜙ kyaahˊ gaꜙhɨyhꜗjuuˈ

(Mt. 26:17-29; Lc. 22:7-23; Jn. 13:21-30; 1 Co. 11:23-26)12 Toˉnëˊ jmɨɨˊ heˉ gaꜙløøꜗ dsaˉtaahˋ dsaˉ jmeeyꜙ

jmɨɨˊ kuyhˉ heˊñiihꜚ heˉ saꜙ kyaahˊ levadura, ja baˊjmɨɨˊ ja maˊ kuhˉ dsaˉ judiu borrego mähꜗ. Heˉjagaꜙjähꜘ discípulo sɨɨyhꜙ Jesús:

—¿Haˉ jwahꜘ miˊlluˋ jnäähꜗ jeeˊ kihnˊ maꜙnʉʉꜙ?13 Heˉja gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ uuꜗ discípulo

kyaayꜗ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:—Goˉnääꜘ hnähꜘ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ jʉʉhˉ. Chaˊjwëꜗ ja ,

jeehꜙ hnähꜘ jaa dsaˉ hi kii koo mɨ ˈdsuuˊ jmɨɨˉ,ja llaˉllehꜚ hnähꜘ kaahˋ kiyhˈ. 14Haˉ jeeˊ dsaˉheyꜘ,ja jwɨɨhꜘ dsaˉjʉʉˊ hneˈ: “Läꜙlaˉ jähꜘ Taˉjwohꜗ kyaaꜗjnäähˈ. ¿Naꜚ jeeˊ hneˈ jeeˊ leꜘ kyehˊ jnäähꜗ borrego

San Marcos 14:15 48 San Marcos 14:54

mähꜗ kyaahˊ discípulo kyaanꜙ?”, jwɨɨh ˈ dsaˉ heꜘ.15 Hi heꜘ heehꜗ hnähꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jwëëꜗ hneꜗ jeeˊchaˉ koo jeeˊ heˉmaˉnaˊlluˋ. Jeeˊ ja miˊlluhˋ hnähꜘmaꜙnʉʉꜙ jnänˋ.

16Gaꜙllaꜙnääꜗ baˊ discípulo heꜘ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ jʉʉhˉ.Hiꜙ gaꜙlaꜗ baˊ läꜙkoo gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ. Jeeˊ jagaꜙmiꜙlluyꜗ jeeˊ kuyhꜙ maꜙnʉʉꜙ.

17 Taꜙ gaꜙnʉʉˉ jmɨɨˊ ja ngooꜗ Jesús kyaahˊ läꜙjëëꜙgyaꜙtuuꜘ discípulo kyaayꜗ. 18 Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊja gaꜙtaayhˋ kuyhˉ maꜙnʉʉꜙ. Taˊko jiih ˈ jmeeyꜙmaꜙnʉʉꜙ, gaꜙjähꜘ Jesús:

—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, jaa jeeˊ läꜙjëëꜙhi kuhˉ kyaahˊ jnäꜘ ngëëyꜗ jnäꜘ.

19Maˊ gaꜙnuuꜘ discípulo läꜙja gaꜙläꜙmeehꜙ dsëyꜗ,gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ Jesúsmaꜙ jaa maꜙ jaa , maˊ jäyhꜘ:

—¿Cheˊ jnäꜘ naˉ taˉjwohꜗ?20Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Laaꜗ jaa jeeˊ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ hnähꜘ hi tä˜

gooˉ kyaahˊ jnäꜘ nehꜙ wɨɨ ꜘ laˉ. 21 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ,Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ leꜘ kiyhꜗ läꜙkohꜘmaˉnaˉsɨɨˉ. Perojwɨɨ˜ dsaˉ hi ngëëꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ. Lluꜗ gaˊ laˈkihꜗ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ gaꜙläꜙchaayꜙgoˉte˜ baˊ.

22 Taˊko jiih ˈ täähˊ discípulo kuhˉ, gaꜙkaꜗJesús heˊñiihꜚ mahꜗ gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kih ˈ Dio.Maˉngëëꜘ maˉkwayꜘ tiˊhmaahˊ kih ˈ Dio gaꜙllaayꜗheˊñiihꜚ ja , mahꜗ gaꜙkwëëyhꜗ läꜙjëëꜙ discípulokyaayꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Kye hnähꜘ, heˉ laˉ naˉ jmɨˉngoꜗ kinꜙ.23Läꜙja kaˉlähꜘ gaꜙkayꜗ waˊkyaahˊ, gaꜙkwayꜘ tiˊh-

maahˊ kihˈ Diomahꜗ gaꜙkwëëyhꜗ discípulo kyaayꜗ, hiꜙgaꜙhɨyhꜗ läꜙjëëyꜙ. 24Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ kaˉlähꜘ:

—Heˉ laˉ naˉ jmaˉ kinꜙ heˉ tʉʉꜙ kihꜗ jwëëꜘ dsaˉhiꜙ kyaahˊ jmaˉ kinꜙ jmeeꜗ Dio koo hmoohˊ hmëëꜘ.25 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, moꜙsoꜙ huhnˋkaˉlähꜘ jmɨh ˈ mɨ ˈjëhꜗ maˉää , läꜙjiih ˈ lloo˜ jmɨɨˊhuhnˋ kaˉlähꜘ läꜙhmëëꜘ jeeˊ jmeeˈ Dio hihꜙ.

Gaꜙhmäꜘ Peeˊ juuˈ heˉ saꜙ kyuuyꜙ Jesús(Mt. 26:30-35; Lc. 22:31-34; Jn. 13:36-38)

26 Maˉngëëꜘ maˉhäyꜘ kihꜗ Dio, gaꜙnääyꜗ taꜙ nëˊmohꜘ Olivo. 27 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús:

—Gaꜙläꜙjëëꜙ hnähꜘ beeh ˈ jnäꜘ naꜗ hwë ˈ. Läꜙ-ja naˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗ Dio: “Jmeenˋ dsooˊ kih ˈ hi hää läꜙjëëꜙ borrego, hiꜙ läꜙjëëꜙ borrego kyaayꜗsaˉjñeeꜘ.” 28 Pero gaˊ maˉläˉjiihnˋ kaˉlähꜘ, hii ꜚ jnäꜘnɨɨnˋ naˊjäänˋ hnähꜘ taꜙ Galilea.

29Heˉja gaꜙjähꜘ Peeˊ:—Maꜙkeꜙ läꜙjëëꜙ gaꜙbeeꜗ hneˉ, pero jnäꜘ saꜙ beenꜚ

hneˉ.30Heˉja jähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ Peeˊ:—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hneˉ, naꜗ hwë ˈ, jääꜗ

ja gaˊ tëˈ toꜗ jiih˜ hoohꜗ chaahˊ dsooˈ, hneˉ maˉtëꜘhnëˉ jiih˜ maˉhmähˊ juuˈ heˉ saꜙ kyuuhꜙ jnäꜘ.

31 Pero maˊ kwaꜙ Peeˊ beꜘ jäyhꜘ:—Maꜙkeꜙ gaꜙjuunꜗ kyaahˊ hneˉ saꜙ jwahnꜚ läꜙnaˉ.Läꜙja kweeˉ baˊ gaꜙjähꜘ läꜙjëëyꜙ.

Ñeeˊ Jesús Getsemaní naˊchuuyˊ kyaahˊ Dio(Mt. 26:36-46; Lc. 22:39-46)

32 Maˉngëëꜘ heˉ ja , ngooꜗ Jesús koo jeeˊ cheeGetsemaní kyaahˊ discípulo kyaayꜗ. Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗjeeˊ ja , gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ :

—Jeeˊ laˉ baˊ goˉtaahˊ hnähꜘ taˊko jiihˈ naˊchuunˈkyaahˊ Dio.

33 Gaꜙjääyꜗ maꜙlaꜙ Peeˊ, Jacobo kyaahˊ Jwaaꜚ baˊ.Chahꜘ baˊ ja ˈ meehˉ dsëyꜗ hiꜙ chaayˉ chaˉmiihˉhʉʉˊdsëˉ. 34Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Peerꜙ meehˉ dsënꜙ, läꜙjiihˈ juunꜘ goˉte˜ laꜗ kinꜙ.Jeeˊ laˉ baˊ jää jnäꜘ. Kwëëhˋ hohꜘ hnähꜘ, taꜙ gwɨɨ hnähꜘ.

35 Ja gaˊ ngooˈ Jesús miihˉ gaˊ taꜙ chaˊnëˊ. Jeeˊ jagaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ mahꜗ gaꜙjluuyꜗ lleyˊ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ,gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ Dio, maˊ hnøøyˈ saꜙ maˊ jëëyˈ wɨɨꜘ,waˊraˉ jähꜘ kihꜗ maˉleꜘ baˊ. 36Maˊ jäyhꜘ:

—Tääˋ kyaanꜙ, gaꜙläꜙjëꜙ baˊ leꜘ kyahꜗ. Lää jnäꜘ kihꜗheˉ wɨɨꜘ heˉ jëënꜚ naꜗ. Pero saꜙ waˊ la ˈ läꜙ hnoonꜗhñiinꜙ, waˊ leꜘ läꜙ hnoohˉ hñaahꜗ baˊ.

37 Maˊ jah ˈ Jesús kaˉlähꜘ, gaꜙjëëyꜗ maˉnaˉgwɨɨ discípulo. Heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ Peeˊ:

—Simón, ¿cheˊ naˉgwɨɨhˉ, cheˊ niꜙ koo hor˜saꜙ maˉläˉbeꜘ hohꜘ heˉ maˉnahꜘ naˉnëhˊ? 38 Waˊnaˉnëhˊ hnähꜘ, ngɨɨˊ hnähꜘ kyahꜗ kihꜗ Dio mahꜗ saꜙlehꜙ heˉ hlɨɨh ˈ hnähꜘ. Jmɨˉlleꜘ jnänˋ kwa ˈ baˊ beꜘ.Pero jmɨˉngoꜗ jnänˋ saꜙ beeꜘ .

39 Ngooyꜗ kaˉlähꜘ naˊchuuyˊ kyaahˊ Dio, kyaahˊja baˊ juu ˈ heˉ gaꜙhlëëyhꜘ toˉnëˊ. 40 Maˊ jayh ˈkaˉlähꜘ, gaꜙjëëyꜗ läꜙjëëꜙ baˊ maˉnaˉgwɨɨyˉ. Kihꜗheˉ läꜙgwɨɨyꜙ jwërte, heˉja saꜙ ñeyˉ heeˉ naˉ maˊhlëëyhˈ kyaahˊ Jesús. 41Ñeeˊ Jesús kaˉlähꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘhnëˉ jiih˜ hiꜙ maˊ jayhˈ kaˉlähꜘ gaꜙjäyhꜘ:

—Gwɨɨ baˊ hnähꜘ, teehˋ hnähꜘ hohꜘ, maˉleeꜙ baˊko naˉ. Maˉllooꜗ hor˜ jaaꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ, ngëëꜗdsihꜘ gooˉ dsaˉ hñaaˉ dsëꜗ. 42 Nooˉ hnähꜘ mahꜗmaanˋ. Maˉngooꜗ yaˉjähꜙ hi ngëëꜗ jnäꜘ.

Gaꜙsaayhꜗ Jesús(Mt. 26:47-56; Lc. 22:47-53; Jn. 18:2-11)

43 Llaꜙ gyihꜗ juu ˈ ja maˊ ja ˈ Juda, heꜘ baˊ jaajeeˊ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ discípulo kyaayꜗ. Jayꜗ kyaahˊkoo nääꜗ dsaˉ hi maˊ kye ñe ˈ, hi kye hmaˉ,läꜙhihꜙ kihꜗ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊ dsaˉkaahˊ kyaaˈ jmiˉdsaˉ, kyaahˊ dsaˉgyʉʉhˊ. 44Gaꜙtaahˉ Juda dsaˉheꜘ juuˈ jääꜗ , gaꜙjäyhꜘ:

—Hi chʉhnˋ kihˈ, hi heꜘ heꜘ, ja saahꜙ hnähꜘ, taꜙlää .

45Maˊ gaꜙllooyꜗ, chahꜘ baˊ ngooyˈ kooꜘ kihꜗ Jesús:—Taˉjwohꜗ —gaꜙjäyhꜘ.Naˉ maˉhiiꜘ gaꜙchʉyhꜘ kihꜗ Jesús. 46 Läꜙchahꜘ ja

gaꜙsaahꜗ dsihꜘ.47 Pero jaa discípulo kyaaꜗ Jesús, gaꜙsëëyhꜗ ñe

ˈ, gaꜙkuyꜘ loˉgwaˊ jaa moz˜ kyaaꜗ jmiˉdsaˉ jøøh ˈ.48Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús:

—¿Cheˊ dsaˉhɨɨ jnäꜘ, heˉlaˈ maˉyaˉnäähꜗ hnähꜘkyaahˊ hmaˉ, kyaahˊ ñeꜗ, mahꜗ saahꜙ jnäꜘ? 49 Läꜙjëꜙjmɨɨˊ maˊ häänˊ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ maˊ kwanꜙ juuˈ kooꜘgwahꜙ mahꜗ saꜙ gaꜙchaahˈ jnäꜘ. Pero ko naˉ leꜘ baˊmahꜗ läꜙteꜗ läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio.

50 Läꜙjëëꜙ discípulo heꜘ gaꜙbeeyꜗ mahꜗ gaꜙkyʉʉyꜗ.51 Jaa chihˉ baˊ gaꜙllaꜙlleꜗ kaahˋ kih ˈ Jesús,naˉbääyh˜ koo taˉjmaahˋ. Hiꜙ gaꜙsaayhꜗ chihˉ heꜘ.52 Maˊ gaꜙsaahꜗ dsihꜘ gaꜙbeyꜗ taˉjmaahˋ kiyh ˈ mahꜗgaꜙkyʉʉyꜗ toꜙloꜙkwayhꜙ.

Naˊjääyˉ Jesús chaˊnëˊ dsaˉtaˊ kaahˊ kyaaˈ dsaˉjudiu

(Mt. 26:57-68; Lc. 22:54-55, 63-71; Jn. 18:12-14, 19-24)53 Gaꜙjääyꜗ Jesús chaˊnëˊ jmiˉdsaˉ hi kye nëˊ.

Gaꜙkuhꜗ läꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ kaahˊ kyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗley, hiꜙ kyaahˊ dsaˉgyʉʉhˊ. 54Pero Peeˊ ʉʉꜘ baˊ ngooy

San Marcos 14:55 49 San Marcos 15:18ˈ lleeyˋ kaahˋ kihˈ Jesús, läꜙ gaꜙtëꜘ hoˊhneꜚ nëˊtaˊ kihˈ jmiˉdsaˉ jøøh ˈ heꜘ. Läꜙkoo gaꜙllooꜗ baˊ Peeˊ jeeˊja , gaꜙgyayˉ llooyh˜ jeˉ kyaahˊ pooˉ hi maˊ täähˊllooh˜ jeˉ.

55 Jeeˊ läꜙjëëꜙ dsaˉkaahˊ heꜘ, maˊ hnaayhˉ dsaˉ hi maˊ bäähꜙ Jesús dsooˊ läꜙjwëꜘ jeeˊ maˊ jngëëyhˈ, perosaꜙ gaꜙjmääꜘ niꜙ miihˉ juu ˈ kihꜗ hi heꜘ. 56 Jëëhꜘ,jwëëꜘ dsaˉ maˊ bäähˉ dsihꜘ kyaahˊ juuˈ taˉjuuˈ, peroniꜙ jaa saꜙ gaꜙjäꜘ koo baˊ juuˈ kihꜗ. 57Gaꜙhwëë gaˊjaa uuꜗ dsaˉ hi gaꜙkwaꜘ juuˈ taˉjuuˈ, gaꜙjäyhꜘ:

58 —Gaꜙnʉʉˊ jnäähꜗ gaꜙjäyhꜘ: “Jnäꜘ hlanꜚ gwahꜙchihꜗ laˉ heˉ gaꜙlaꜗ kyaahˊ gooˉ dsaˉ, pero jnäꜘjmeenˋ jyohꜘ kyaahˊ hnëˉ jmɨɨˊ hiꜙ niꜙ saꜙ tänꜚ goonꜙ.”

59Niꜙ läꜙja saꜙ gaꜙläꜙdsooꜘ juuˈ kiyhꜗ.60Heˉja gaꜙnooˉ jmiˉdsaˉ hi kye nëˊ toꜗ dsaahˋ

jeeˊ ja , mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ Jesús:—¿Heeˉ jwahꜘ hneˉ, heˉ maˉjähꜘ hi naˉ kyahꜗ?

¿Heˉlaˈ saꜙ hlëëhˊ niꜙ miihˉ?61Pero Jesús gaꜙnooˉ tiiˊ goˉte˜, moꜙsoꜙ gaꜙngɨɨyꜘ

niꜙ miihˉ. Koo kaˉlähꜘ gaꜙngɨɨꜘ jmiˉdsaˉ jøøhˈ heꜘjuuˈ kiyhꜗ:

—¿Cheˊ hneˉ heꜘ Cristo Jooꜘ Dio Jøøhꜗ?62Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Jnäꜘ heꜘ. Hiꜙ lloo˜ koo jmɨɨˊ jëëh ˈ hnähꜘ Hi -

gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ gyaꜗ jwooˈ raˉlluuꜗ kihꜗ hi chaˉ beꜘkihꜗ, hiꜙ läꜙja jëëhˈ hnähꜘ jäyhꜘ kaˉlähꜘ jeeˊ jniiꜘ hiiꜘgyʉʉhˈ.

63 Heˉja läꜙ maˉkyehˊ ja jmiˉdsaˉ jøøh ˈ heꜘhmɨɨhˉ kihꜗ gaꜙgɨɨyꜗ, gaꜙjäyhꜘ:

—¿Hii gaˊ jwaahꜚ jneˊ jñahꜘ hi jmeeꜗ ju ˈdsooꜘ?64 Jeeˊ naˉmaˉnʉʉhˉ hnähꜘ heˉmaˉmiˉkwayhꜗ Dio.¿Heeˉ jwahꜘ hnähꜘ? —gaꜙjähꜘ dsaˉjøøhˈ heꜘ.

Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ gaꜙbääyhˉ dsooˊ, gaꜙjäyhꜘ:—Ää jmɨɨˊ juuyꜘ.65Läꜙchahꜘ ja gaꜙløøꜗ ko llaa tiˉhñey˜ kihꜗ Jesús.

Gaꜙløøyꜘ moˉnëˊ Jesús, gaꜙkwayꜘ kihꜗ mahꜗ maˊsɨɨyhꜙ:

—Jähˊ daˊ, ¿hii naˉ maˉkwaꜘ kyahꜗ?Hiꜙ läꜙja gaꜙkwaꜘ pooˉ kiyhꜗ kaˉlähꜘ.

Gaꜙhmäꜘ Peeˊ juuˈ heˉ saꜙ kyuuyꜙ Jesús(Mt. 26:69-75; Lc. 22:56-62; Jn. 18:15-18, 25-29)

66 Läꜙ maˊ gyaˈ Peeˊ hoˊhneꜚ ja , jaꜗ jaa dsaˉmëꜘhi maˊ jmeeꜙ taˊ kih ˈ jmiˉdsaˉ jøøh ˈ heꜘ. 67 Maˊgaꜙjëëyꜗ gyaꜗ Peeˊ llooh˜ jeˉ, gaꜙjäyhꜘ:

—Hneˉ kaˉlähꜘ maˊ ngëhˉ kyaahˊ Jesús hi chaaNazaret.

68 —Jahꜙha ˈ, saꜙ manꜙ hi kihꜗ naˉ hlëëhˊ, saꜙkyuunꜙ dsaˉ naˉ —gaꜙjähꜘ Peeˊ.

Yaꜙhëëyꜗ naˊnooyˉ läꜙ gaꜙtëꜘ hoˊhaahˊ jeeˊ dsaˉ-taahˋ dsaˉ. Hiꜙ gaꜙhoohꜗ chaahˊ dsooˈ. 69Maˊ gaꜙjëëꜗdsaˉmëꜘ heꜘ kaˉlähꜘ chehꜗ Peeˊ jeeˊ ja , gaꜙsɨɨyhꜙdsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja :

—Goꜚ heꜘ baˊ dsaˉkyaahˊ Jesús naˉ.70 Koo kaˉlähꜘ gaꜙhmäꜘ Peeˊ juuˈ heˉ saꜙ kyuuyꜙ

Jesús. Ko hwëëꜘ gaˊ ja gaꜙjähꜘ dsaˉ hi maˊ täähˊjeeˊ ja , gaꜙsɨɨyhꜙ Peeˊ kaˉlähꜘ:

—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ, saꜙ naˉheeꜚ , hneˉ heꜘdsaˉkyaahˊ hi ooꜙ. Heꜘ baˊ hi chaa Galilea hneˉ.Kweeˉ baˊ hlëëhˊ kyaayhˊ.

71 Heˉja gaꜙløøꜗ Peeˊ hlëëhꜙ kyaahˊ dsoˊjwɨɨꜘ hiꜙgaꜙtääyˉ Dio.

—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ, saꜙ kyuunꜙ dsaˉñʉʉhˉ hi hlëëhˊ kihˈ naˉ —gaꜙjäyhꜘ.

72 Hor˜ ja gaꜙtëꜘ toꜗ jiih˜ hooh˜ chaahˊ dsoo ˈ,jeeˊ ja gaꜙläꜙdsooh˜ dsëꜗ Peeˊ juuˈ heˉ gaꜙjähꜘ Jesúsgaꜙsɨɨyhꜙ jääꜗ : “Jääꜗ ja gaˊ tëˈ to ˈ jiih˜ hoohꜗ chaahˊdsoo ˈ, hneˉ maˉtëꜘ hnëˉ jiih˜ maˉhmähˊ juu ˈ heˉsaꜙ kyuuhꜙ jnäꜘ.”

Maˊ gaꜙläꜙdsooh˜ dsëꜗ Peeˊ haˉ läꜙ gaꜙjähꜘ Jesús,gaꜙhooyhꜗ läꜙjiihˈ llaꜙ dsëyꜗ.

15Gaꜙjääyꜗ Jesús chaˊnëˊ Pilato(Mt. 27:1-2, 11-14; Lc. 23:1-5; Jn. 18:28-38)

1 Tiih˜ gaˊ maˊ gaꜙjnäꜗ, gaꜙkuhꜗ dsaˉkaahˊ kyaa ˈjmiˉdsaˉ, kyaahˊ dsaˉgyʉʉhˊ, kyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗley, hiꜙ läꜙjëëꜙ gaˊ dsaˉ hi laaꜗ taˊ. Hi heꜘgaꜙhñuuhˉ Jesúsmahꜗ naˊtääyhˉ gooˉ Pilato hi maˊlaa ˈ lleˊmohꜘ. 2 Maˊ gaꜙllooꜗ Jesús chaˊnëˊ Pilato,gaꜙngɨɨꜘ Pilato juuˈ kiyhꜗ:

—¿Cheˊ hneˉ heꜘ dsaˉjøøhˈ kyaaꜗ dsaˉ judiu?Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—Maˉjähˊ baˊ hneˉ.3 Pero dsaˉkaahˊ heꜘ chaˉgaˊmiihˉ gaꜙhnɨɨyꜗ kihꜗ

Jesús. 4Koo kaˉlähꜘ gaꜙjähꜘ Pilato:—¿Cheˊ niꜙ miihˉ juuˈ saꜙ jiihˊ kihˈ dsaꜙ? Jëëˋ daˊ

johꜘ heˉ saꜙ bäähˉ dsaˉ hneˉ.5 Pero niꜙ läꜙja saꜙ gaꜙjiihꜗ Jesús juuˈ, heˉja maˊ

jëë˜ dsahꜙ Pilato.Gaꜙjäꜘ juuˈ jngɨɨhꜗ dsaˉ kihꜗ Jesús(Mt. 27:15-31; Lc. 23:13-25; Jn. 18:38-19:16)

6 Läꜙjëꜙ jiih˜ maˊ tëˉ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ judiuborrego mähꜗ, maˊ lää Pilato jaa jeeˊ läꜙjëëꜙ hi maˊ täähˊ nehꜙñeˈ hi maˊ tɨh˜ dsëꜗ dsaˉ baˊ. 7 Maˊhää jaa hi chee Barrabá nehꜙñe ˈ kyaahˊ jñahꜘdsaˉkyaayhˊ hi gaꜙjngëëhꜗ dsaˉ maˊ gaꜙhnooyꜘ juuˈ kihꜗ dsaˉtaˊ. 8 Gaꜙllaꜙnääꜗ gaˊ jwëëꜘ dsaˉ maˊ ngɨɨyꜙkihꜗ Pilato mahꜗ waˊ jmeeyꜘ läꜙkoo maˊ jmeeyꜙ jääꜗ .

9Heˉja gaꜙjeehˉ Pilato juuˈ kiyhꜗ:—¿Cheˊ hnoohˉ hnähꜘ läänˊ hi laaꜗ rey kyaaꜗ dsaˉ

judiu? —gaꜙjähꜘ Pilato sɨɨyhꜙ dsaˉ judiu heꜘ.10 Jëëhꜘ, läꜙlaˉ baˊ maˉñeyˉ heˉ maˊ naˉhøøhˊ

jmiˉdsaˉ kaahˊ heꜘ kihꜗ Jesús, heˉja baˊ ja hehꜗgaꜙtaahˉ dsihꜘ gooyˉ. 11 Pero jmiˉdsaˉ kaahˊ heꜘgaꜙtaayhˉ juu ˈ läꜙjëëꜙ dsaˉ heˉ ngɨɨyꜗ heˉ lääꜘBarrabá baˊ. 12Koo kaˉlähꜘ gaꜙjähꜘ Pilato gaꜙsɨɨyhꜙdsaˉ heꜘ:

—¿Heeˉ hnoohˉ hnähꜘ jmeenˋ kih ˈ hi jwahꜘhnähꜘ laaꜗ rey kyaaꜗ dsaˉ judiu?

13 Läꜙjëëꜙ dsaˉ gaꜙløøꜗ tooh˜ mɨɨhˊ:—Tääyˋ dsohꜘ hmaˉcruꜚ.14Heˉja gaꜙjähꜘ Pilato:—¿Heeˉ hlɨɨhˈ maˉjmeeꜘ dsaˉ laˉ?Pero dsaˉ heꜘ, chaˉgaˊmiihˉ kii gaꜙtooyhꜗ mɨɨhˊ:—Tääyˋ dsohꜘ hmaˉcruꜚ.15 Läꜙja gaꜙläꜙhnøøꜗ Pilato heˉ gaꜙjäyꜘ lluꜗ

kyaahˊ dsaˉ heꜘ, heˉja gaꜙlääyꜗ Barrabá baˊ.Mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ gaꜙjmiˊ gaꜙbaaꜗ dsaˉ Jesús.Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙngëëyꜗ Jesús jaˊgooˉ hløøꜘmahꜗ dsaˉtääyˋ dsohꜘ hmaˉcruꜚ. 16 Mahꜗ gaꜙtëëˉhløøꜘ taꜙ chaˊnehꜙ gaˊ kihˈ nëˊtaˊ ja . Jeeˊ ja gaꜙkuhꜗläꜙjëëꜙ dsaˉkyaayhˊ. 17 Gaꜙkyehˉ dsihꜘ koo hmɨɨhˉgyʉʉꜘ lähˉ (heˉ maˊ këhˉ rey), gaꜙkayꜗ wɨɨ tooꜘgaꜙjmeeyꜘ koo heˉ lɨhˉ mahꜗ gaꜙtooyhˉ lleˊ Jesúsllaꜚ coron. 18Gaꜙløøꜗ hløøꜘ heꜘ miˉkwayhꜗ Jesús maˊjmeeyꜙ Dio kiyhꜗ, maˊ jäyhꜘ:

San Marcos 15:19 50 San Marcos 16:8—Peerꜙ jøøhˈ dsaˉtaˊ kyaa dsaˉ judiu.19 Gaꜙbayꜗ lleˊ Jesús kyaahˊ hmaˉ. Gaꜙtiˊ gaꜙhñeꜗ

dsihꜘ, gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ chaˊnëˊ Jesús gaꜙjmääyꜗ jøøhˈ. 20 Maˉngëëꜘ maˉmiˉkwahꜗ dsihꜘ, gaꜙlleeꜗ dsaˉhmɨɨhˉ gyʉʉꜘ heˉ gaꜙkyeyhˉ ja , mahꜗ gaꜙkyeyhˉkaˉlähꜘ hmɨɨhˉ kiyhꜗ, ja gaˊ gaꜙjääyꜗ naˊtääyˊ dsohꜘhmaˉcruꜚ.

Gaꜙtääyˉ Jesús dsohꜘ hmaˉcruꜚ(Mt. 27:32-44; Lc. 23:26-43; Jn. 19:17-27)

21 Hor˜ ja gaꜙngëëꜘ jaa dsaˉ chaa Cirene hi jahꜗ jeeˊ nuuˉ kihꜗ. Dsaˉ heꜘ maˊ chee Simón, jmiiˉLeja kyaahˊ Rufo. Gaꜙjmeeꜘ hløøꜘ biiꜗ gaꜙjääꜗ dsaˉheꜘ hmaˉcruꜚ kyaaꜗ Jesús. 22Gaꜙjääyꜗ Jesús läꜙ gaꜙtëꜘjeeˊ chee Gólgota, heˉ hnøøꜗ jähꜙ: Mooˈ Lleˊ Hlɨɨꜘ.23 Jeeˊ ja gaꜙkwëëhꜗ dsihꜘ jmɨɨˉ jiihˉ heˉ naˉkaah˜më˜ chee mirra, pero saꜙ gaꜙhɨyhꜗ. 24 Maˊ taayꜙdsohꜘ hmaˉcruꜚ, gaꜙtiˊ gaꜙllooyhꜗ hmɨɨhˉ heˉ maˊkyehˊ Jesús. Gaꜙkooyhꜗ suert, maˊ jëëy˜ hi jaa jeeˊläꜙjëëyꜙ tëëyꜗ hmɨɨhˉ nääꜚ heˉ lluꜗ gaˊ.

25 Ko hi ñu ˈ taꜙlaꜙ høøˉ gaꜙtääyˉ Jesús dsohꜘhmaˉcruꜚ. 26 Jeeˊ taayꜙ ja gaꜙtøøꜗ dsaˉ koo hwëhꜘheˉ jähꜘ haˉ läꜙ laꜗ dsooˊ heˉ bäähˉ dsihꜘ: “Hi laˉnaˉ rey kyaaꜗ dsaˉ judiu.” 27Gaꜙtää dsaˉ kaˉlähꜘ nëˊhmaˉcruꜚ jñahꜘ gaˊ uuˈ dsaˉhɨɨ , jaa jwooˈ raˉlluuꜗ,hiꜙ jaa jwoo ˈ raˉkëh ˈ kiyhꜗ. 28 Jeeˊ ja gaꜙläꜙteꜗläꜙkoo naˉsɨɨˉ kiyhꜗ: “Gaꜙjmeeꜘ dsaˉ kwaat˜ laayꜗläꜙkoo hi ää dsooˊ.”

29Läꜙjëëꜙ hi maˊ dsaˉngëëꜘ taꜙ jaꜙ , maˊ jiiyh˜ lleyˊhiꜙ maˊ miˉkwayhꜗ kihꜗ Jesús, maˊ jäyhꜘ:

—Hneˉ naˉ hi maˊ hlaˈ gwahꜙ kihꜗ Dio mahꜗ maˊjmeehˊ kyaahˊ hnëˉ jmɨɨˊ, 30 lää hñaahˈ jeeˊ taahꜙ naˉmahꜗ jñaa dsohꜘ hmaˉcruꜚ naˉ —gaꜙjäyhꜘ.

31 Ja baˊ läꜙja gaꜙmiꜙkwahꜗ jmiˉdsaˉ kaahˊkaˉlähꜘ llayꜙ juu ˈ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ hiꜙ kyaahˊtaˉjwohꜗ kyaaꜗ ley, maˊ jäyhꜘ:

—Gaꜙlɨhꜗ bihꜗ gaꜙlääyꜗ dsaˉ,mahꜗ naꜗ saꜙ liyhꜙ lääyꜗhñiiyꜘ. 32Hi laaꜗ Cristo, rey jnäˋ jneˊ judiu, waˊ jñaayˈ jeeˊ taayꜙ dsohꜘ hmaˉcruꜚ naˉ, mahꜗ jëënˊ koo ,ja gaˊ läꜙheehꜘ jneˊ kiyhˈ —gaꜙjäyhꜘ.

Ja baˊ läꜙja gaꜙmiꜙkwahꜗ hi maˊ taaꜙ jyohꜘhmaˉcruꜚ kooꜘ kiyhꜗ.

Gaꜙjuuꜗ Jesús(Mt. 27:45-56; Lc. 23:44-49; Jn. 19:28-30)

33 Maˊ gaꜙtëꜘ llaꜗ hyooꜙ, läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙgaꜙnʉʉˉ läꜙjiih ˈ gaꜙtëꜘ ko hi hnëˉ taꜙ gaꜙhlooꜘ.34Maˉngooꜗ gaꜙtëꜘ ko hi hnëˉ ja , gaꜙhlëëhꜘ Jesúskoo ki gaa , gaꜙjäyhꜘ:

—Elí, Elí, ¿lama sabactani? —heˉ laˉ hnøøꜗ jähꜙ:Dio kyaanꜙ, Dio kyaanꜙ, ¿heˉlaˈ maˉbeehꜙ jnäꜘ?

35 Ko llaa dsaˉ hi maˊ täähˊ jähꜙ gaꜙnuuꜘ heˉgaꜙhlëëyhꜘ, heˉja gaꜙjäyhꜘ:

—Jëëˋ daˊ, tëëyh˜ Elía.36 Heˉja ngooꜗ jaa dsaˉ koˉchihˊ, gaꜙkayꜗ koo

waˊjooˉ, gaꜙmiꜙgyʉyhꜘ jooˉ kyaahˊ jmɨɨˉ jiihˉ, gaꜙl-laꜙlleyꜗ lleˊ hmaˉ mahꜗ gaꜙchooyꜘ maˊ hɨhˈ Jesús, hiꜙgaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉkyaayhˊ:

—Tääꜘ baˊ kihˈ. Waˊ jëëˊ daˊ jneˊ cheˊ jäꜙ Elía mahꜗjñaayꜗ.

37Läꜙchahꜘ ja gaꜙhoohꜗ Jesús koo ki gaa , ja gaˊgaꜙjuuyꜗ. 38Hor˜ ja gaꜙgɨɨˉ hmɨɨhˉ heˉmaˊ naˉjnëˉllahˈ gwahꜙ, gaꜙløøꜗ taꜙ gyʉʉhˈ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ. 39Maˊchehˈ jʉʉˊ hløøꜘ romano chaˊnëˊ Jesús jeeˊ taayꜙ dsohꜘ

hmaˉcruꜚ ja . Maˊ gaꜙjëëyꜗ heˉ gaꜙhoohꜗ Jesús hiꜙhaˉ läꜙ gaꜙjuuyꜗ, heˉja gaꜙjäyhꜘ:

—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ, dsaˉñʉʉhˉ naˉ maˊ laa ˈ JooꜘDio.

40 Ʉʉꜘ gaˊ miihˉ maˊ täähˊ ko llaa dsaˉmëꜘ jëë˜heˉ jmeeꜙ dsaˉ kihꜗ Jesús. Jeeˊ ja maˊ hää MaríaMagdalena, kyaahˊ María chooˈ José, ja baˊ chooyˈkyaahˊ Jacobo mähꜗ, kyaahˊ jñahꜘ dsaˉmëꜘ hi cheeSalomé. 41 Dsaˉmëꜘ heꜘ maˊ jmeeꜙ ko jøhꜘ kyaahˊJesús hiꜙmaˊ jmeeyꜙ beꜘ kiyhꜗ läꜙkoo maˊ tääyhˊ hwaˈ Galilea hiꜙmaˊ chaa gaˊ jñahꜘ dsaˉmëꜘ hi gaꜙjmeeꜘko jøhꜘ kyaayhˊ läꜙkoo maˊ gaꜙnääyꜗ taꜙ Jerusalén.

Gaꜙhaayꜗ Jesús(Mt. 27:57-61; Lc. 23:50-56; Jn. 19:38-42)

42 Taꜙ gaꜙhlooꜘ jmɨɨˊ heˉ miˉlluuꜗ dsaˉ hñiiꜘ,gaꜙhaayꜗ Jesús ja gaˊ dsaˉtaayhˋ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉdsëꜗ. 43 José, hi chaa Arimatea, maˊ laa ˈ jaadsaˉkyaahˊ dsaˉtaˊ kaahˊ, hi heꜘ kaˉlähꜘ maˊ jøømaˊ jëë ˈ jnäꜘhäꜘ heˉ jmeeꜙ Dio hihꜙ kihꜗ dsaꜙ. Jääꜗja gaˊ dsaˉtaayhˋ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ, gaꜙtuuˉdsëꜗ José gaꜙheyꜗ nëˊtaˊ kih ˈ Pilato naˊngɨɨyˊ jyooyꜗjmɨˉngoꜗ kihꜗ Jesús dsohꜘ hmaˉcruꜚ. 44 Peerꜙ gaꜙjëëꜗdsahꜙ Pilato maˊ gaꜙnuuyꜘ gaꜙjuuꜗ Jesús. Heˉjagaꜙtëëyhꜗ jʉʉˊ hløøꜘ, mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juu ˈ kiyhꜗ cheˊdsooꜘ maˉjuuꜙ Jesús. 45 Maˊ gaꜙtëëyhꜗ juu ˈ, ja gaˊgaꜙkwayꜘ jwë ˈ naˊjyooꜘ José jmɨˉngoꜗ kihꜗ Jesús.46 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙlaꜗ José koo taˉjmaahˋwɨɨhˉ, heˉ ja chee lino. Gaꜙjñaayꜗ Jesús, gaꜙlääyˉkyaahˊ taˉjmaahˋ ja mahꜗ naˊtääyhˉ nehꜙ kootoˉhøø heˉ maˊ naˉhëˉ nëˊ kuuˊ hlooˉ. Maˉngëëꜘheˉ ja , gaꜙbäyꜗ koo mɨ ˈkuuˊ jʉʉhˉ mahꜗ gaꜙjlëyꜗhoˊtooˉ ja . 47Hiꜙ maˊ jëë˜ María Magdalena kyaahˊMaría chooˈ José, haˉ jeeˊ gaꜙkyaa dsaˉ heꜘ Jesús.

16Gaꜙläꜙjiihˋ Jesús(Mt. 28:1-10; Lc. 24:1-12; Jn. 20:1-10)

1 Läꜙ maˊ gaꜙgohꜗ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ, MaríaMagdalena hiꜙ María chooˈ Jacobo kyaahˊ dsaˉmëꜘhi chee Salomé gaꜙlayꜗ jmɨɨˉ miˉjwɨɨˉ heˉ maˊdsaˉhuuyˋ Jesús. 2 Tiih˜ goˉte˜ toˉnëˊ jmɨɨˊ kih ˈseman˜ gaꜙnääyꜗ taꜙ jeeˊ gaꜙkyaa dsaˉ Jesús. Koomaˉhyaˉ baˊ hyooˉ gaꜙllaꜙnääꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ jeeˊ ja .3Maˊ llayꜙ juuˈ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ:

—¿Hii kwaꜗ beꜘ jnänˋ mahꜗ bänˊ kuuˊ heˉ naˉjlëˉhoˊtooˉ ja ?

4 Pero maˊ gaꜙjëëyꜗ hooˊ toˉhøø , moꜙsoꜙ chaˉnaˉjlëˉ kyaahˊ kuuˊ jʉʉhˉ ja . 5Maˊ gaꜙtaayhˋ nehꜙtoˉhøø ja , gaꜙjëëyꜗ taꜙ jeeˊ maˊ kyaaꜗ Jesús. Jwooˈ raˉlluuꜗ kiyhꜗ jaˉ, gaꜙjëëyꜗ maˊ gya ˈ jaa chihˉkwaa hi maˊ kyehˉ koo hmɨɨhˉ tøøˉ kyooˉ. Peerꜙgaꜙjwaah ˈ jwërte dsaˉmëꜘ heꜘ maˊ gaꜙjëëyꜗ hi heꜘ.6Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉ hi maˊ gyaˈ heꜘ:

—Taꜙ waˊ gah ˈ hnähꜘ. Jesús dsaˉ chaa Nazarethi gaꜙtää dsaˉ dsohꜘ hmaˉcruꜚ hi hnaahꜙ hnähꜘmoꜙsoꜙ chaa jeeˊ laˉ. Hii ꜚ maˉläˉjiihˋ. Jëëˋ daˊ hnähꜘjeeˊ gaꜙkyaa dsihꜘ. 7 Goˉnääꜘ hnähꜘ goˉjmeehˋ juuˈkihꜗ Peeˊ kyaahˊ läꜙjëëꜙ discípulo kyaayꜗ, dsooꜗ Jesúsdsaˉjää hnähꜘ taꜙ Galilea. Jeeˊ ooꜙ jëëh ˈ hnihꜘläꜙkoo gaꜙjäyhꜘ jääꜗ —gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ.

8 Koˉchihˊ gaꜙhwëë dsaˉmëꜘ heꜘ hooˊ toˉhøøja , jlääyꜙ gaˊ läꜙja gaꜙnääyˋ, gaꜙjwaayhˈ jwërte. Saꜙchaˉ juuˈ gaꜙjmeeyhꜗ kihꜗ niꜙ jaa kihꜗ heˉ goyhꜙ.

San Marcos 16:9 51 San Marcos 16:20Gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús hñiiꜘ kihꜗ María Magdalena(Jn. 20:11-18)

9 Tiih˜ toˉnëˊ jmɨɨˊ kih ˈ seman˜ gaꜙläꜙjiihˋ Jesús.Hiꜙ gaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ toˉnëˊ kih ˈ María Mag-dalena. Kihꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ gaꜙhwëëꜗ Jesús gyeeꜗhi saꜙlluꜗ jääꜗ . 10 Ñeeˊ dsaˉmëꜘ heꜘ naˊjmeeyhˊjuu ˈ kihꜗ läꜙjëëꜙ discípulo kyaaꜗ Jesús jeeˊ tääyhˊkɨˉhooyh˜ meehˉ dsëyꜗ. 11Gaꜙjäyhꜘ:

—Chaa baˊ Jesús, maˉjëëꜙ jnihꜘ.Maˊ gaꜙnuuꜘ discípulo juu ˈ kihꜗ María, saꜙ

gaꜙjmeeyꜘ dsooꜘ juuˈ ja .Gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús hñiiꜘ kihꜗ uuꜗ discípulo kyaayꜗ(Lc. 24:13-35)

12 Jyohꜘ jmɨɨˊ ja , gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús hñiiꜘ kihꜗ uuꜗdiscípulo chaˊjwëꜗ jeeˊ gaꜙnääyꜗ ja , pero kahꜘ baˊlaay ˈ. 13 Hiꜙ gaꜙnääˋ discípulo heꜘ, naˊjmeeyhˊ juu ˈkihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ gaˊ dsaˉkyaayhˊ. Niꜙ kihꜗ hi heꜘ saꜙgaꜙjmeeyꜘ dsooꜘ kaˉlähꜘ.

Gaꜙjmeeꜘ Jesús madaꜚ kihꜗ apóstole kyaayꜗ(Mt. 28:16-20; Lc. 24:36-49; Jn. 20:19-23)

14 Jeeˊ gaꜙdsaaꜗ , gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús hñiiꜘ jeeˊ maˊtäähˊ gyaꜙkaaꜙ discípulo nëˊ mes˜ kuhˉhɨh˜. Jeeˊja gaꜙjʉʉyhꜗ kihꜗ discípulo kyaayꜗ, kihꜗ heˉ saꜙ maˊdsooꜘ dsëyꜗ. Maˊ hwehˉ dsëyꜗ, heˉja saꜙ maˊ jmeeyꜙdsooꜘ juu ˈ kihꜗ hi gaꜙjähꜘ gaꜙjëëꜗ Jesús maˉngëëꜘmaˉläˉjiiyhˋ. 15Hiꜙ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Goˉnääꜘ hnähꜘ läꜙkaa läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ goˉk-waˊ hnähꜘ juˈhmëëꜘ kinꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ. 16 Läꜙjëëꜙhi läꜙdsooꜘ dsëꜗ hiꜙ gaꜙheeyhˉ saayꜙ jmɨɨˉ, hi heꜘ baˊ lääꜘ . Pero hi saꜙ läꜙdsooꜘ dsëꜗ kinꜙ, hi heꜘ jäꜗ kyaahˊ dsoˊjwɨɨꜘ. 17 Hi jmeeꜗ dsooꜘ dsëꜗkinꜙ, chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaa jmeeyꜗ. Kyaahˊ hihꜙkinꜙ hwëëyꜗ hi saꜙlluꜗ kihꜗ dsaꜙ, hlëëyhꜗ maˊ lɨhꜘkohꜘ jyohꜘ juu ˈ. 18 Cherˊmahꜗ heˉ gaꜙjmeeꜘ mɨɨhˉkiyhꜗ, saꜙ chaˉ heˉ leꜘ kiyhꜗ niꜙ miihˉ, hiꜙ cherˊmahꜗgaꜙheehˉ dsihꜘ venen, saꜙ hnooꜗ dsooˊ kiyh ˈ. Hiꜙmiˉhlääyꜘ dsaˉdsaahˊ, waˊraˉ gaꜙkyeyˉ gooyˉ nëˊkiyhˈ.

Ngaahꜗ Jesús gyʉʉhˈ(Lc. 24:50-53)

19 Maˉngëëꜘ maˉhlëëhꜘ Jesús läꜙja kyaahˊ dis-cípulo kyaayꜗ, ja gaˊ ngaayhˈ taꜙ gyʉʉhˈ, gaꜙgyayˉjwoo ˈ raˉlluuꜗ kihꜗ Dio. 20 Ja gaˊ gaꜙnääꜗ discípuloläꜙkaa läꜙjʉhꜗ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Dio naˊkayˉ juˈhmëëꜘkihꜗ dsaꜙ. Hiꜙ gaꜙmiꜙjnääˉ Dio laꜗ dsooꜘ juu ˈ heˉkyeyˉ, kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ jʉhˉgaa heˉ gaꜙjmeeyꜘ.Waˊ laˈ läꜙja .

San Lucas 1:1 52 San Lucas 1:42

San LucasJuˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús heˉ gaꜙsɨɨꜘ Luca1 Jwëëꜘ dsaˉ gaꜙtaahˋ gaꜙsɨɨꜘ läꜙjëꜙ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ

jeeˊ kyaaˈ jnäähꜗ lloꜘjooꜗ. 2 Gaꜙsɨɨyꜘ ja baˊ läꜙkoo laꜗjuuˈ heˉ gaꜙngëëꜗ läꜙjëëꜙ hi gaꜙjëëꜗ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ läꜙmaˊ toˉnëˊ. Dsaˉ hi gaꜙjëëꜗ heꜘ gaꜙngëëyꜗ juuˈ kyaaꜗjnäähˈ jëëhꜘ maˉnaˉhñaayˊ baˊ mahꜗ kwayꜗ juuˈ ja .3 Jnäꜘ kaˉlähꜘ gaꜙkoonꜗ kwaat˜ kweeˉ läꜙjëꜙ haˉ läꜙgaꜙlaꜗ läꜙ maˊ toˉnëˊ, heˉja laanꜙ lluꜗ sɨɨnˋ kweeˉ läꜙngooꜗ juuˈ laˉ kyahꜗ hneˉ dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ Teófilo.4 Waˊraˉ gaꜙhehˉ juu ˈ laˉ läꜙñehˊ kweeˉ, laꜗ dsooꜘläꜙjëꜙ heˉ maˉhlëëhꜗ dsaˉ hneˉ.

Gaꜙjmeehꜗ ángel juuˈ heˉ läꜙchaaˉ Jwaaꜚ5 Läꜙ maˊ laaˈ Herode rey kihꜗ hwaꜗ Judea ja , maˊ

chaa jaa jmiˉdsaˉ hi maˊ chee Zacaría. Hi heꜘmaˊ naˊjnääꜘ koo nääꜗ jmiˉdsaˉ hi maˊ tëëyh˜ Abía.Hiꜙ mëyˊ Elizabet maˊ laaˈ saˊjuˉ kihꜗ Aarón kaˉlähꜘ.6 Zacaría kyaahˊ Elizabet maˊ laa ˈ lluuꜗ chaˊnëˊ Dio.Maˊmiˉteyꜗ baˊ läꜙjëꜙmadaꜚ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Niꜙmiihˉ saꜙ chaˉ heˉ maˊ dsaˉhlääyhꜙ. 7 Pero saꜙ maˊchaa niꜙ jaa chihˉ kyaayꜗ. Saꜙ maˊ kaa Elizabetgyʉʉˉ, hiꜙ kweeˉ baˊ maˉgyuhˉ läꜙuuꜘ.

8 Maˊ täähˊ jmiˉdsaˉ dsaˉkyaahˊ Zacaría jmeeꜙtaˊheꜗ nehꜙ gwahꜙ. Koo jmɨɨˊ kihꜗ jeeˊ läꜙjëꜙ gaꜙtëëꜘZacaría heˉ jmeeꜙ taˊheꜗ kihꜗ Dio. 9 Jëëhꜘ, gaꜙkooyhꜗsuert läꜙkoo maˊ tëëyꜗ jmeeyꜙ. Zacaría baˊ gaꜙtëëꜘsuert ja , heˉ dsaˉjeyꜙ waˊchuˉ nehꜙ gwahꜙ jʉʉhˉkihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. 10 Taˊko jiihˈ maˊ chehˈ Zacaríajë waˊchuˉ ja , kaˊhneꜚ baˊmaˊ täähˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi gaꜙkuhꜗ jeeˊ ja ngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dio. 11 Läꜙchahꜘ jagaꜙläꜙjnääꜘ jaa ángel kyaaꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ chaˊnëˊZacaría. Ángel heꜘ maˊ cheh ˈ jwoo ˈ raˉlluuꜗ kihꜗnaˊhyooꜘ jeeˊ maˊ jë jmiˉdsaˉ waˊchuˉ. 12 Peerꜙgaꜙheeꜗ dsëꜗ Zacaríamaˊ gaꜙjëëyꜗ. Gaꜙjwaayhˈ jwërte.13Heˉja gaꜙjähꜘ ángel sɨɨyhꜙ:

—Taꜙ waˊ gah ˈ Zacaría, jëëhꜘ maˉnuuꜘ baˊ Diokyahꜗ. Kihꜗ Elizabet, dsaˉmëꜘ kyaahꜗ läꜙchaa jaagyʉʉˉ ñʉʉhˉ mahꜗ miˊcheehꜗ hnihꜘ Jwaaꜚ . 14 Haˉkohꜘ saꜙ läꜙchaahˉ lluꜗ. Hiꜙ läꜙja jwëëꜘ dsaˉläꜙchaa lluꜗ waˊraˉ gaꜙläꜙchaayꜙ. 15 Jëëhꜘ, leeyꜘ jøøhˈ chaˊnëˊ Dio. Saꜙ leꜘ hɨyhꜗ vin niꜙ heˉ gaˊ jyohꜘ jmɨɨˉlliiꜘ. Hiꜙ tëëyꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ Dio jääꜗ ja gaˊläꜙchaayˉ. 16 Jmeeyꜗ dsaˉjeeh˜ jwëëꜘ dsaˉ Israelkyaahˊ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, heꜘ baˊ Dio kyaayꜗ. 17 Hi heꜘ dsooꜗ taꜙ chaˊnëˊ kih ˈ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Tëëyꜗja baˊ jmɨˉlleꜘ hiꜙ ja baˊ beꜘ heˉ maˊ kye Elía mahꜗhlëëyhꜗ dsaˉ juuˈ kihꜗ Dio. Läꜙjwëꜘ ja jiihꜙ juuˈ kihꜗdsaˉmaˉkaahˊ kyaahˊ jooꜘ . Hiꜙ läꜙja läꜙsɨɨꜗ hʉʉˊdsëˉkihꜗ hi chaahˉ mahꜗ kayꜗ koo nëë ˈ baˊ hʉʉˊdsëˉläꜙkoo laꜗ kihꜗ hi lluuꜗ. Läꜙjwëꜘ ja , miˉlluuyꜗläꜙjëëꜙ dsaˉgooy ˈ mahꜗ heeyhꜙ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ —gaꜙjähꜘ ángel.

18Heˉja gaꜙjähꜘ Zacaría sɨɨhꜙ ángel:—¿Haˉ läꜙja jmeenˋ dsooꜘ heˉ laˉ? Jëëhꜘ, maˉ-

gyuhˉ baˊ jnäꜘ hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ dsaˉmëꜘ kyaanꜙ.19Mahꜗ gaꜙjähꜘ ángel sɨɨyhꜙ:—Jnäꜘ heꜘ Gabriel, hi naˉhñaa chehˈ chaˊnëˊ Dio.

Maˉcheeyꜗ jnäꜘ heˉ maˉyaˉkanˋ juˈhmëëꜘ laˉ kyahꜗ.20 Naꜗ taꜙ chaˊnëˊ leehꜘ jaa hi kooˋ. Moꜙsoꜙ leꜘhlëëhˊ läꜙjiihˈ läꜙteꜗ juuˈ laˉ, kihꜗ heˉ saꜙ maˉjmeehˊ

dsooꜘ juu ˈ heˉ maˉjwëëhnꜗ hneˉ. Juu ˈ laˉ läꜙteꜗwaˊraˉ gaꜙdsëëꜗ jmɨɨˊ kihˈ —gaꜙjähꜘ ángel heꜘ.

21Dsaˉ hi maˊ täähˊ jää Zacaría taꜙ kaˊhneꜚ, maˊdsaa dsëyꜗ. Heˉla ˈ ngooꜗ gaꜙläꜙhëë Zacaría nehꜙgwahꜙ maˊ laayꜘ. 22 Läꜙkoo maˊ yaꜙhëëyꜗ moꜙsoꜙgaꜙlaꜗ maˊ hlëëyh ˈ kyaahˊ dsaˉ. Gaꜙläꜙliihꜚ dsaˉ,heˉ gaꜙjëëꜗ Zacaría miihˉ heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kiyhꜗnehꜙ gwahꜙ. Hiꜙ gaꜙløøyꜗ jmeeyꜗ lii˜ kyaahˊ gooyˉbaˊ. Läꜙ gaꜙjäyꜘ ja baˊ kaayˋ.

23 Maˉlaꜙ maˉdsëëꜗ jmɨɨˊ heˉ maˊ jmeeyꜙ taˊheꜗnehꜙ gwahꜙ ja , ngaayhꜗ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. 24 Miihˉjmɨɨˊ ja baˊ, maˊ gaꜙhläähˉ Elizabet mëyˊ. Mahꜗgaꜙjäyꜘ chaˊnehꜙ hñaaꜘ sɨhˉ, maˊ jmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ:25 “Heˉ baˊ cheˉ lluꜗ dsëꜗ Dio heˉ gaꜙjmeeyꜘ läꜙlaˉkinꜙ mahꜗ moꜙsoꜙ miˉkwahꜗ dsaˉ jnäꜘ.”

Gaꜙjmeehꜗ ángel juuˈ heˉ läꜙchaaˉ Jesús26 Maˊ gaꜙhyaˉ jñeeꜘ sɨhˉ, gaꜙcheeꜗ Dio ángel

Gabriel heꜘ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Nazaret heˉ nøøꜘ hwaꜗGalilea. 27 Gaꜙcheeyꜗ kihꜗ jaa chihˉmëꜘ hi saꜙ gaˊmaˉjëëꜙ dsaˉñʉʉhˉ. Hi heꜘ maˊ chee María. Maˊlaayˈ hmoohˊ kyaahˊ José, jaa dsaˉñʉʉhˉhi maˊ laaˈ saˊjuˉ kihꜗ David. 28Maˊ gaꜙheꜗ ángel jeeˊ maˊ gyayˈja , gaꜙjäyhꜘ:

—Jmeenꜙ Dio kyahꜗ, hneˉ hi naˉjääꜚ kyaaꜗ Dio.Dio kyaahˊ hneˉ hi naˉjääꜚ jeeˊ kihˈ läꜙjëëꜙ dsaˉmëꜘ.

29 Pero maˊ gaꜙnuuꜘ María heˉ gaꜙhlëëhꜘ án-gel heꜘ, gaꜙheeꜗ baˊ dsëy ˈ. Maˊ jmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ,heeˉ naˉ hnøøꜗ jähꜙ heˉ maˉhlëëhꜘ ángel läꜙnaˉ.30Heˉja gaꜙjähꜘ ángel sɨɨyhꜙ:

—Taꜙ waˊ gah ˈ, María. Maˉhñah˜ koo heˉ lluꜗheˉ maˉkwaꜘ Dio. 31 Naꜗ kaah ˈ jaa gyʉʉˉ ñʉʉhˉhi läꜙchaa kyahꜗ hi miˊcheehꜗ Jesús. 32 Hi heꜘleeꜘ jøøhˈ. Jähꜙ dsaˉ kiyhꜗ, laayꜗ Jooꜘ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hiꜙ Dio llaayꜗ heˉ leeyꜘ rey llaꜚ Daviddsaˉ maˉgyuhˉ kyaayꜗ. 33 Hñiiꜘ bihꜗ gyayꜙ jmeeyꜗhihꜙ tääꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ Israel. Saꜙ llaaꜙ jihˊkohꜘheˉ jmeeyꜗ hihꜙ —gaꜙjähꜘ ángel.

34 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ María sɨɨhꜙ ángel heꜘ:—¿Haˉ läꜙ leꜘ heˉ laˉ, jëëhꜘ saꜙ gaˊ maˉjëënꜙ

dsaˉñʉʉhˉ?35Mahꜗ gaꜙjeehˉ ángel juuˈ kiyhꜗ:—Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ jäꜙ nëˊ kyah ˈ. Hiꜙ läꜙja beꜘ

kihꜗ hi gyaꜗ gyʉʉh ˈ, jäꜙ nëˊ kyah ˈ mahꜗ lääꜙ hneˉkyaahˊ hihˈ kiyhꜗ. Heˉja baˊ naˉ, gyʉʉˉ hi läꜙchaakyahꜗ leeyꜘ naˉjngëëˈ goˉte˜ hiꜙ tëëhꜗ dsihꜘ Jooꜘ Dio.36 Läꜙja kaˉlähꜘ Elizabet hi teˉjuˉ kyahꜗ kyaahˊ,gaꜙhlääyhˉ, maꜙkeꜙ maˉgyuyhˉ. Hi maˊ jähꜘ dsaˉkihꜗ hi saꜙ kaaꜗ gyʉʉˉ, maˉhyaˉ jñeeꜘ sɨhˉ dsaayhˊ.37 Jëëhꜘ, niꜙ koo saꜙ chaˉ heˉ jwëëhˋ kih ˈ Dio —gaꜙjähꜘ ángel.

38Heˉja gaꜙjähꜘ María:—Hii ꜚ jnäꜘ laˉ hi nʉʉhˊ kihˈ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Waˊ

jmeeyꜘ kinꜙ läꜙkoo maˉjähꜘ naˉ.Ja gaˊ ngaahˈ ángel kihꜗ.

Ñeeˊ María naˊjëëyˉ Elizabet39 Jmɨɨˊ ja , gaꜙheꜗ María jwëˈ ngooꜗ koˉchihˊ taꜙ

koo jeeˊ jwɨɨˉ heˉ hlaˉ jeeˊ mohꜘ heˉ naˉheeꜚ hwaꜗJudea. 40Maˊ gaꜙllooyꜗ, gaꜙheyꜗ chaˊnehꜙ kihꜗ Zacaríamahꜗ gaꜙjmeeyꜘ Dio kihꜗ Elizabet. 41 Läꜙkoo maˊgaꜙnuuꜘ Elizabetheˉ gaꜙjmeeꜘ María Dio kiyhꜗ, koobaˊ gaꜙjehꜗ gyʉʉˉ. Läꜙchahꜘ ja , jaꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ nëˊ kih ˈ Elizabet. 42 Mahꜗ gaꜙhlëëyhꜘ ki gaa ,gaꜙjäyhꜘ:

San Lucas 1:43 53 San Lucas 2:6—Naˉjääꜚ laaꜗ hneˉ jeeˊ kihˈ läꜙjëëꜙ dsaˉmëꜘ. Hiꜙ

naˉjääꜚ laaꜗ gyʉʉˉ hi kyaahˊ. 43 ¿Hii laaꜗ jnäꜘ mahꜗjäꜙ choo ˈ Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ yaꜙjëëꜙ jnäꜘ? 44 Jëëhꜘ,läꜙchahꜘ baˊ maˊ gaꜙnuunꜗ maˉjmeehˊ Dio kinꜙ, maˉ-jehꜗ gyʉʉˉ kyaanꜙ hi kyaanˊ laˉ, kihꜗ heˉ chaayˉlluꜗ. 45 Lluꜗ laꜗ kyahꜗ hneˉ, jëëhꜘ gaꜙjmeehˊ dsooꜘläꜙteꜗ läꜙkoo gaꜙjähꜘ Dio jmeeyꜗ kyaahˊ hneˉ.

Gaꜙhäꜘ María kwayꜙ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio46Mahꜗ gaꜙjähꜘ María:

Läꜙkaa tuhˉdsënꜙ jmeenꜙ jʉʉhˉ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈkyaanꜙ.

47 Peerꜙ chaanˉ lluꜗ kyaahˊ Dio hi lää jnäꜘ.48 Jëëhꜘ, gaꜙjëëꜗ bihꜗ kihꜗ jaa hi hwaa hi miˉtehꜗ

kiyhꜗ.Naꜗ taꜙ chaˊnëˊ, läꜙjëëꜙ dsaˉ jähꜙ lluꜗ laꜗ kinꜙ.49 Jëëhꜘ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaa gaꜙjmeeyꜘ kinꜙ hi

chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ.Naˉjngëëˈ goˉteˈ baˊ laayˈ.50 Läˉñihꜘ dsëyꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi gayhꜙ, kihꜗ hi chaa

naꜗ, hiꜙ läꜙja kihꜗ läꜙjëëꜙ hi naꜗ gaˊ yaˉnääꜘtaꜙ chaˊnëˊ.

51Gaꜙmiꜙjnääyˉ beꜘ heˉ llaˉdsëëˋ kihˈ läꜙjëꜙ.Gaꜙjmeeyꜘ taꜙ kooꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ hi jmää hñiiꜘ

kaahˊ.52 Gaꜙhëëyꜗ kihꜗ hi chaˉ beꜘ kihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ jeeˊ

maˊ tääyhˊ jmeeyꜙ hihꜙ.Høø hi heꜘ, gaꜙllaayꜗ läꜙjëëꜙ hi hwaa baˊ.53 Läꜙjëëꜙ hi saꜙ chaˉ heˉ kuhꜙ, gaꜙkwëëyhꜗ läꜙjëꜙ

heˉ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ.Kihꜗ hi chaˉ kuuˊ gaꜙhëëyꜗ kihꜗ taꜙjmahꜗ.54Gaꜙkwayꜘ beꜘ kihꜗ dsaˉ Israel hi nʉʉhˊ kiyhˈ.Maꜙraꜙ heˉ gaꜙläꜙñihꜘ dsëyꜗ,55 läꜙkoo gaꜙbääyhˉ hñiiyꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ maˉ-

gyuhˉ jnänˋ,heˉ gaꜙløøꜗ kihꜗ Abraham kyaahˊ läꜙjëëꜙ saˊjuˉ kiyhꜗ

läꜙjiihˈ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ, gaꜙjähꜘ María.56 Jeeˊ ja gaꜙjäꜘ María kyaahˊ Elizabet koo uuˉ

sɨhˉ. Ja gaˊ ngaayhˈ taꜙ kiyhꜗ.Gaꜙläꜙchaaꜙ Jwaaꜚ

57Maˊ gaꜙdsëëꜗ jmɨɨˊ heˉ läꜙchaa gyʉʉˉ kyaaꜗ Eliz-abet, gaꜙläꜙchaaꜙ jaa gyʉʉˉ ñʉʉhˉ kiyhꜗ. 58 Läꜙjëëꜙhi maˊ täähˊ jähꜙ kiyhꜗ hiꜙ läꜙkye hi teˉjuˉkyaayhˊ gaꜙnuuyꜘ haˉ läꜙ kohꜘ saꜙ jʉhˉgaa heˉgaꜙjmeeꜘ Dio kihꜗ Elizabet. Heˉja gaꜙläꜙjëëꜙ baˊdsaˉ heꜘ gaꜙläꜙchaaꜙ lluꜗ kyaayhˊ. 59Läꜙkoo gaꜙhyaˉbaˊ jñaa ˈ jmɨɨˋ, yaꜙnääꜗ dsaˉ mahꜗ gaꜙtʉyꜘ jmɨˉngoꜗkihꜗ gyʉʉꜙ läꜙkoo tëëˈ jmeeꜙ dsaˉ judiu kihꜗ gyʉʉˉñʉʉhˉ kyaaꜗ . Maˊ hnøøˈ dsaˉ maˊ miˉcheeyꜙ Zacaríaläꜙchee jmiiyˉ.

60 —Saꜙ läꜙcheeyˉ läꜙnaˉ. Jwaaꜚ baˊ läꜙcheeyˉ —gaꜙjähꜘ chooyˈ.

61Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ sɨɨyhꜙ:—¿Heˉla ˈ miˊcheehꜗ hnihꜘ Jwaaꜚ ? Niꜙ jaa hi

teˉjuˉ kihꜗ kyaayhˊ, saꜙ chaa hi chee läꜙnaˉ.62Heˉja gaꜙjmeeꜘ dsaˉ lii˜ kyaahˊ jmiiyˉ haˉ läꜙ

maˊ hnøøy ˈ miˉcheeyꜙ gyʉʉˉ. 63 Heˉja gaꜙngɨɨꜘjmiiˉ gyʉʉˉ koo jwɨˊ hmaˉ, jeeˊ gaꜙsɨɨyꜘ läꜙlaˉ:“Jwaaꜚ baˊ läꜙcheeyˉ.” Peerꜙ gaꜙläꜙdsaa dsëꜗ läꜙjëëꜙdsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja . 64 Läꜙchahꜘ ja gaꜙløøꜗhlëëhꜙ Zacaría kaˉlähꜘ, gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio.65 Läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ täähˊ kooꜘ kiyhꜗ gaꜙläꜙgooꜙdsëꜗ. Hiꜙ läꜙkaa jwɨɨˉ heˉ täähˊ jeeˊ mohꜘ heˉnaˉheeꜚ hwaꜗ Judea, gaꜙläꜙnʉʉhꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ.

66 Gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ hi gaꜙnuuꜘ juu ˈ ja , maˊ kyeyˉhʉʉˊdsëˉ, maˊ laayꜘ:

—¿Hii baˊ leeꜘ gyʉʉˉ naˉ? Jëëhꜘ, Dio chehꜗkyaayhˊ.

Suꜚ kihꜗ Zacaría67 Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ jaꜗ nëˊ kihˈ Zacaría, heˉja naˉ

gaꜙhyoyhꜗ juuˈ heˉ ngëëyꜗ jnänˋ, gaꜙjäyhꜘ:68 Heˉ baˊ cheˉ lluuꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, hi laaꜗ Dio

kyaaꜗ jnäähˈ dsaˉ Israel,jëëhꜘ, maˉjay˜ mahꜗ lääyꜗ dsaˉ kyaayꜗ.69Gaꜙkwaayꜗ jaa hi chaˉ beꜘ kihꜗ mahꜗ lääyꜗ jneˊ.Gaꜙhñaayꜗ jaa kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ saˊjuˉ kihꜗ David hi

maˊ jmeeꜙ taˊheꜗ kiyhꜗ.70Gaꜙjmeeꜘ Dio ja baˊ läꜙkohꜘ gaꜙjäyhꜘ läꜙ maˊ toˉnëˊ

taꜙlaꜙ kihꜗ dsaˉ hi naˉjngëë ˈ kyaayꜗ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kiyhꜗ lloꜘjooꜗ.

71Gaꜙjäyhꜘ, lääyꜗ jneˊ kihˈ läꜙjëëꜙ hi naˉhøøhˊ jnänˋ.Hiꜙ läꜙja lääyꜗ jneˊ kihˈ läꜙjëëꜙ hi saꜙ hnääꜗ jneˊ.72 Läˉñihꜘ dsëyꜗ kihꜗ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ hi maˊ

chaa lloꜘjooꜗ.Maꜙraꜙ heˉ miˉteꜗ bihꜗ hmoohˊ naˉjngɨɨ ˈ heˉ

gaꜙjmeeyꜘ ja .73Miˉteyꜗ hmoohˊ heˉ gaꜙtääyˉ hñiiyꜘ jmeeyꜗ kyaahˊ

Abrahamdsaˉmaˉgyuhˉ jnänˋmahꜗ leeꜘ jneˊkwaat˜ kihꜗ Dio.

74Hi heꜘ lääꜗ jneˊ kihˈ läꜙjëëꜙ hi naˉhøøhˊ jnänˋ,mahꜗ saꜙ hɨɨꜗ gooˉ jnänˋ niꜙ miihˉ jeeˊ hnäähnˊ Dio.75 Läꜙja dsaˊtoohˊ jneˊ naˉjngëën ˈ hiꜙ lluuꜗ jneˊ

chaˊnëyˊ läꜙjiihˈ jmɨɨˊ chaa jneˊ.76 Hneˉ gyʉʉˉ kyaanꜙ, lloo˜ koo jmɨɨˊ jähꜙ dsaˉ

kyahꜗ laahꜗ jaa hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio.Jëëhꜘ, hneˉ gohˈ taꜙ chaˊnëˊ kihˈ Dsaˉjøøhˈ jnänˋmahꜗ

miˉlluuhˋ jwëꜗ kiyhꜗ.77 Läꜙja läꜙñeˉ dsaˉgoohꜘ haˉ läꜙ jeeˊ lääyꜘ kihꜗ

dsoˊkyeˉ,jëëhꜘ Dio kooꜙ dsëꜗ kiyhꜗ.78 Jëëhꜘ, läꜙjnäꜘ baˊ heˉ läˉñihꜘ dsëꜗ Dio kyaahˊ jneˊ.Heˉ jmeeyꜗ jeeˊ jnänˋ, laꜗ läꜙkohꜘ jmëëꜗ kihꜗ hyooˉ

heˉ chooꜗ nëˊ jnänˋ läꜙ gaꜙtëꜘ gyʉʉhˈ.79 Chooyꜗ waˊjeˉ kihꜗ hi täähˊ jeeˊ naˉhoo jeeˊ hiiꜘ

gooˉ juuyꜘ.Läꜙja miˉjnääyꜙ haˉ läꜙ jeeˊ hɨɨ ˈ tiiˊ jnänˋ, gaꜙjähꜘ

Zacaría.80Gaꜙløøꜗ dsaˉkwaaꜙ gyʉʉˉ, läꜙja kaˉlähꜘ hʉʉˊd-

sëˉ lluꜗ kiyhꜗmaˊ dsaˉkwaaꜙ kyaayhˊ. Maˊ gaꜙkwaayꜗ,ngooyꜗ taꜙ hwaꜗ kii ꜙ , jeeˊ saꜙ kwaꜙ niꜙ miihˉ, läꜙjiihˈ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ heˉ gaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ kihꜗ dsaˉIsrael.

2Gaꜙläꜙchaaꜙ Jesús(Mt. 1:18-25)

1 Ji ñeˉ ja , gaꜙjmeeꜘ Augusto rey toˉnëˊ madaꜚllaˉlleeꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ jeˉ, läꜙkaa jeeˊ maˊ jmeeyꜙhihꜙ. 2 Heˉ ja laꜗ toˉnëˊ jeˉ heˉ gaꜙchooyhꜗ kihꜗdsaꜙ, läꜙkoo maˊ laa ˈ Cirenio lleˊmohꜘ hwaꜗ Siria.3 Heˉja gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ gaꜙnääyꜗ taꜙ jwɨɨˉ jeeˊtëëyˉ llaꜙlleeyꜗ jeˉ.

4 Heˉja yaꜙhëëꜗ José jeeˊ jwɨɨˉ Nazaret heˉ nøøꜘhwaꜗ Galilea ngooyꜗ taꜙ hwaꜗ Judea jeeˊ jwɨɨˉ kihꜗDavid heˉ chee Belén. Jëëhꜘ, Josémaˊ laa saˊjuˉ kihꜗDavid. 5Ñeeyˊ gaꜙllaꜙlleeyꜗ hñiiyꜘ jeˉ ko jøhꜘ kyaahˊMaría hi kyaahˊ maˊ laay ˈ hmoohˊ jeey ˈ gooyˉ.Hiꜙ María heꜘ maˊ kyaayˊ gyʉʉˉ. 6 Taˊko jiih ˈ maˊ

San Lucas 2:7 54 San Lucas 2:48tääyhˊ jeeˊ jwɨɨˉ ja , gaꜙdsëëꜗ jmɨɨˊ läꜙchaa gyʉʉˉkyaaꜗ María. 7 Jeeˊ jwɨɨˉ ja gaꜙläꜙchaaꜙ gyʉʉˉ ñʉʉhˉtoˉnëˊ kyaay ˈ. Mahꜗ gaꜙbääyhˉ gyʉʉˉ waˊsɨɨhˊ.Gaꜙkyaayˉ nehꜙ naˊmooꜘ jeeˊ maˊ kuhˉ jahꜘ, kihꜗ heˉsaꜙ maˊ jooˉ chaˊnehꜙ jeeˊ täähˊ dsaˉ.

Gaꜙläꜙjnääꜘ ángele kihꜗ dsaˉ hi maˊ hää jahꜘ8 Kooꜘ jeeˊ jwɨɨˉ ja , maˊ täähˊ dsaˉ hi maˊ hää

jahꜘ kyaaꜗ taꜙlaꜙ hwë ˈ. 9 Niꜙ saꜙ gaꜙläꜙliihꜚ gyihꜗ,gaꜙläꜙjnääꜘ kiyhꜗ jaa ángel kyaaꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ.Gaꜙläꜙjnääꜘ jëë ñihꜗ waˊjeˉ kihꜗ Dio läꜙkuˊ läꜙjii ꜗkiyhꜗ. Peerꜙ gaꜙjwaahˈ dsaˉ heꜘ. 10Pero ángel gaꜙjähꜘsɨɨyhꜙ:

—Taꜙ waˊ gah ˈ hnähꜘ. Jëëhꜘ, maˉjan˜ kyenˊ juuˈ heˉ jmeeꜗ jëë jwërte dsëꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ. 11 Naꜗmaˉläˉchaaꜙ kyahꜗ hnähꜘ jeeˊ jwɨɨˉ kihꜗ David jaahi lääꜗ hnähꜘ. Hi heꜘ heꜘ Cristo, Dsaˉjøøh ˈjnänˋ. 12 Läꜙlaˉ jmeeꜗ lii˜ kyahꜗ hnähꜘ kihꜗ gyʉʉˉheꜘ. Naˉbääyh˜ waˊsɨɨhˊ naˉkyaayˈ nehꜙ naˊmooꜘ jeeˊkuhˉ jahꜘ —gaꜙjähꜘ ángel.

13 Läꜙchahꜘ ja gaꜙläꜙjnääꜘ kooꜘ kihꜗ ángel heꜘ,jwëëꜘ gaˊ ángele hi chaa gyʉʉhˈ hi maˊ häꜙ kihꜗDio, maˊ jäyhꜘ:14 ¡Heˉ baˊ cheˉ jøhˈgaa Dio hi gyaꜗ gyʉʉhˈ!Waˊ hiiꜘ tiiˊ kihˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ hi jmeeꜙ läꜙ hnøøꜗ

Dio.15 Läꜙkoo maˊ gaꜙnääˋ läꜙjëëꜙ ángele heꜘ gyʉʉh

ˈ, dsaˉ hi maˊ hää jahꜘ kyaaꜗ heꜘ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙdsaˉkyaayhˊ:

—Maˋ jneˊ ja taꜙ Belén, maꜙjëëˊ jneˊ koo haˉ läꜙmaˉlaꜙ, läꜙkohꜘ juuˈ heˉ maˉnʉʉˊ jneˊ kihˈ Dsaˉjøøhˈjnänˋ.

16 Heˉja gaꜙnääyꜗ koˉchihˊ, gaꜙjnääyhꜙ Maríakyaahˊ José. Jeeˊ ja gaꜙjëëyꜗ naˉkyaa ˈ gyʉʉˉ nehꜙnaˊmooꜘ jeeˊ maˊ kuhˉ jahꜘ. 17 Läꜙkoo maˊ gaꜙjëëyꜗgyʉʉˉ, gaꜙtaayhˋ jmeeyh˜ juuˈ haˉ läꜙ gaꜙjähꜘ ángelkihꜗ gyʉʉꜙ. 18 Peerꜙ gaꜙläꜙdsaa dsëꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi gaꜙnuuꜘ juuˈ kihꜗ hi maˊ hää jahꜘ kyaaꜗ heꜘ. 19 PeroMaría ngooꜗ baˊ dsooh˜ dsëyꜗ hiꜙ kyeyˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗläꜙjëꜙ heˉ gaꜙnuuyꜘ ja . 20Dsaˉ hi maˊ hää jahꜘ heꜘgaꜙnääyˋ jmeeyꜙ jʉʉhˉ kihꜗ Dio, hiꜙmaꜙläꜙhäyꜙ kiyhꜗ,kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙnuuyꜘ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjëëyꜗ. Jëëhꜘ,maꜙraꜙ heˉ gaꜙlaꜗ baˊ läꜙkoo teꜗ heˉ gaꜙjähꜘ ángelsɨɨyhꜙ.

Gaꜙjääyꜗ Jesús jeeˊ maˊ chihˈ gwahꜙ jʉʉhꜙ21 Maˊ gaꜙtëꜘ jñaaꜗ jmɨɨˋ, gaꜙtʉyꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗ

gyʉʉꜙ mahꜗ gaꜙmiꜙcheeyˉ Jesús, ja baˊ jmɨɨˉ heˉgaꜙjähꜘ ángel läˉcheeyˉ, jääꜗ ja gaˊ läꜙdsaahˊ María.

22 Maˊ gaꜙdsëëꜗ jmɨɨˊ heˉ gaꜙmiꜙlluuꜗ cho ˈjmiiyˉhñiiyꜘ läꜙhihꜙ kihꜗ ley kihꜗ Moisé, gaꜙjääyꜗ gyʉʉˉtaꜙ Jerusalén mahꜗ taayhꜙ gooˉ Dio. 23 (Gaꜙjmeeyꜘläꜙja , jëëhꜘ nëˊ ley kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ jähꜘ läꜙlaˉ:“Läꜙjëëꜙ gyʉʉˉ ñʉʉhˉhi toˉnëˊ laꜗ kwaat˜ laaꜗ kyaaꜗDio baˊ.”) 24 Heˉja naˊnääyˈ naˊjmeeyꜘ läꜙkoo lleˋley kihꜗ Dio heˉ jähꜘ: kwaahˈ koo gyaahꜚ chaˊbëˉ okoo gyaahꜚ chaˊjuuˉ.

25 Ji ñeˉ ja , maˊ gya ˈ jwɨɨˉ Jerusalén jaa dsaˉhi maˊ chee Simeón. Dsaˉ heꜘ maˊ laa ˈ jaa hi lluuꜗ, maˊ hnaayhˉ Dio, maˊ kyeyˉ oˉjøhꜙ dsëˉ lloo˜koo jmɨɨˊ lääꜘ dsaˉ Israel. Hiꜙ maˊ kyaayhˊ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨˈ. 26 Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ gaꜙmiꜙjnääˉ kiyhꜗ heˉsaꜙ juuyꜘ taˊko jiihˈ saꜙ maˉjëëyꜙ hi naˉhñaa kyaaˈ Dio. 27 Gaꜙjøøꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ kihꜗ Simeón heˉngooyꜗ taꜙ jeeˊ chihˈ gwahꜙ. Ja baˊ hor˜ ja gaꜙllooꜗ

choˈjmiiˉ Jesús naˊjääyˉ gyʉʉˉ kyaayꜗ gwahꜙ mahꜗleꜘ kiyhꜗ läꜙkoo tëë ˈ dsaˉ jmeeꜙ läꜙkoo jähꜘ ley.28 Jeeˊ ja gaꜙeeꜗ Simeón heꜘ gyʉʉˉ, mahꜗ gaꜙkwayꜘtiˊhmaahˊ kihˈ Dio, gaꜙjäyhꜘ:29 Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, naꜗ maˉdsëëꜗ jmɨɨˊ kiꜙ jnäꜘ hi

jmeeꜙ taˊheꜗ kyahꜗ yaˉhëën ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ,läꜙkoo gaꜙchiihˊ jnäꜘ.

30 Jëëhꜘ, maˉtëënꜘ maˉjëënꜙ hi maˉcheehꜗ mahꜗlääyꜗ dsaˉ.

31Hi heꜘ gaꜙmiꜙlluuhˋ toꜙloꜙ nëˊ gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ hi chaa hwaꜗ laˉ.

32 Laayꜗ läꜙkoo waˊjeˉ heˉ läꜙjnäꜘ kihꜗ hi saꜙ laaꜗjudiu.

Hiꜙ kihꜗ waˊjeˉ ja jäꜗ jøøhˈ dsaˉ Israel hi laaꜗ kyaahꜗ,gaꜙjähꜘ Simeón.

33 Peerꜙ gaꜙläꜙdsaa dsëꜗ José kyaahˊ María maˊgaꜙnuuyꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˊ hlëëhꜙ Simeón kihꜗ gyʉʉꜙ.34Mahꜗ gaꜙmiꜙjääꜗ Simeón choˈjmiiˉ gyʉʉˉ, gaꜙjäyhꜘsɨɨyhꜙ María:

—Jëëˋ daˊ, gyʉʉˉ laˉ maˉnaˉhñaaˊ jmeey ˈ tëhꜗjwëëꜘ dsaˉ Israel, hiꜙ läꜙja jmeeyꜗ dsaˉjeeh˜ jwëëꜘkaˉlähꜘ. Maˉnaˉhñaayˊ jmeeyꜗ lii˜ laayꜗ kyaahˊ Dio,pero saꜙ läꜙhnääꜗ dsihꜘ. 35 Hiꜙ kyahꜗ leꜘ läꜙkohꜘ heˉdsaˉhiihˋ ñe ˈtuuhꜚ nehꜙ tuhˉhohꜘ. Hiꜙ miˉjnääyꜙhaˉ läꜙ laꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ jwëëꜘ dsaˉ—gaꜙjähꜘ Simeón.

36 Ja baˊ jeeˊ ja maˊ hää kaˉlähꜘ jaa dsaˉmëꜘhi maˊ chee Ana jo mɨɨꜚ Fanuel. Dsaˉmëꜘ heꜘ maˊngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio. Maˊ laay ˈ saˊjuˉ kihꜗ Aser jooꜘJacob. Maˉgyuhˉ jwërte dsaˉmëꜘ heꜘ. Gyiiꜗ ji ñeˉbaˊ gaꜙgyayˉ kyaahˊ dsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗ. 37Maˉhyaˉtoꜙ loꜙgyaꜘ naˉdsë˜ gyiiꜘgyaꜘ kyeꜘ ji ñeˉ heˉ gaꜙjäyꜘhnëëyꜘ. Saꜙ maˊ dsaˉhlääyhꜙ maˊ dsooy˜ jeeˊ chihˈ gwahꜙ, läꜙjmɨɨ ˈ läꜙhwë ˈ maˊ hnaayhˉ Dio. Johꜘjiih˜ saꜙ gaꜙtʉyꜗ kuhˉhɨyh˜ maˊ chuuyꜘ kyaahˊ Dio.38 Ja baˊ hor˜ ja jaꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ chuhꜙ kihꜗ choˈjmiiˉgyʉʉˉ, mahꜗ gaꜙløøyꜗ kwayꜙ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio. Hiꜙmaˊ hlëëyhꜙ kihꜗ gyʉʉꜙ Jesús, chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ hi maˊtäähˊ jøø lɨhꜘ baˊ lää Dio dsaˉ hi chaa Jerusalén.

39Maˉlaꜙ maˉmiˉtehꜗ choˈjmiiˉ gyʉʉˉ läꜙkohꜘ lleˋley kihꜗ Dio, gaꜙnääyˋ taꜙ jwɨɨˉ Nazaret heˉ nøøꜘhwaꜗ Galilea. 40Koo jmɨɨˊ koo jmɨɨˊ maˊ dsaˉkwaaꜙgyʉʉˉ, hiꜙ chaˉgaˊmiihˉ beꜘ maˊ dsaˉläˉchaˉ kiyhꜗ,hiꜙ läꜙja hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kiyhꜗ maˊ dsaˉkwaaꜙ kyaayhˊ.Haˉ kohꜘ saꜙ gaꜙmiꜙjääꜗ Dio gyʉʉˉ kyaaꜗ .

Läꜙ mähꜗ Jesús gaꜙjäꜘ jeeˊ kihˈ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley41Gaꜙläꜙjëꜙ ji ñeˉ baˊmaˊ dsoo˜ choˈjmiiˉ Jesús taꜙ

Jerusalén maˊ tëˉ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ judiu borregomähꜗ. 42Maˊ gaꜙhyaˉ Jesús gyaꜙtoꜘ ji ñeˉ, gaꜙnääyꜗkaˉlähꜘ jmɨɨˊ läꜙkoo tëë ˈ dsaˉ jmeeꜙ. 43 Maˉlaꜙmaˉgoh˜ jmɨɨˊ gaꜙnääˋ cho ˈjmiiyˉ taꜙ kihꜗ, niꜙ saꜙliihꜚ gyihꜗ gaꜙjäꜘ Jesús jwɨɨˉ Jerusalén. 44Maˊ jmeeyꜙhʉʉˊdsëˉ, hää Jesús jeeˊ kih ˈ dsaˉ hi gaꜙnääˋchaˊjwëꜗ ja . Läꜙtaa jmɨɨˊ gaꜙtaayhˋ jwëˈ, ja gaˊ gaꜙh-naayhˉ jeeˊ kihˈ dsaˉ hi chaa kyaayꜗ, hiꜙ läꜙja jeeˊkihˈ dsaˉ hi kyuuyꜙ kaˉlähꜘ. 45Maˊ saꜙ gaꜙjnääyhꜙ,gaꜙkëyhꜗ kaˉlähꜘ taꜙ Jerusalén naˊhnääyhˉ.

46 Gaꜙtëꜘ hnëˉ jmɨɨˊ, ja gaˊ gaꜙjnääyhꜙ Jesús jeeˊchihˈ gwahꜙ naˉgyayꜗ jeeˊ kihˈ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley, maˊnuuyˉ haˉ läꜙ hlëëhꜙ dsaˉ heꜘ hiꜙ Jesús maˊ ngɨɨꜙ juuˈ kiyhꜗ kaˉlähꜘ. 47 Läꜙjëëꜙ hi maˊ täähˊ nuuˉ kiyhꜗmaˊ dsaa dsëyꜗ haˉ koo saꜙ maˊ kyʉʉh˜ Jesús hiꜙläꜙja kihꜗ juuˈ heˉ maˊ jeeyhˉ ja . 48Maˊ gaꜙjëëꜗ choˈjmiiyˉ, gaꜙläꜙdsaa dsëyꜗ, mahꜗ gaꜙjähꜘMaría sɨɨyhꜙ:

San Lucas 2:49 55 San Lucas 3:27—Gyʉʉˉ kyaanꜙ, ¿heˉlaˈ maˉjmeehˊ läꜙnaˉ kyaaꜗ

jnäähˈ? Haˉ kohꜘ saꜙ lleˋ dsënꜙ kyaahˊ Tääˋ kyaahˈ jeeˊgaꜙnøøˊ jnäähꜗ hnäähꜙ jnäähˈ hneˉ.

49Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—¿Heˉla ˈ gaꜙnääˊ hnähꜘ hnaahꜙ jnäꜘ? ¿Cheˊ saꜙ

ñehˊ hnähꜘ heˉ gaꜙtëënꜘ miˊtenˋ kinꜙ kyaahˊ Tääˋkyaanꜙ?

50 Pero saꜙ gaꜙläꜙngëëꜘ choˈjmiiyˉ heˉ gaꜙhlëëyhꜘläꜙja . 51 Ja gaˊ yaꜙhëëyꜗ mahꜗ gaꜙnääyˋ ko jøhꜘkyaayhˊ taꜙ Nazaret. Jeeˊ ja gaꜙmiꜙteyꜗ gaꜙläꜙjëꜙ baˊheˉ maˊ jähꜘ choˈjmiiyˉ. Hiꜙ María ngooꜗ baˊ dsooh˜dsëyꜗ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ gaꜙnuuyꜘ. 52Hiꜙ Jesús koo jmɨɨˊkoo jmɨɨˊ dsaˉläˉjøøh ˈ gyihꜗ. Läꜙja chaˉgaˊmiihˉdsaˉläˉkyʉʉyh˜ koo häˊ koo häˊ. Maˊ tɨh˜ dsëˈ Dioläꜙjëꜙ heˉ maˊ jmeeyꜙ, hiꜙ läꜙkye dsaˉ kaˉlähꜘ maˊtɨh˜ dsëꜗ.

3Gaꜙløøꜗ Jwaaꜚ kwaꜙ juuˈ(Mt. 3:1-12; Mr. 1:1-8; Jn. 1:19-28)

1Maˉhyaˉ gyaꜙhñaꜘ ji ñeˉ laaꜗ Tiberio rey toˉnëˊ.Ji ñeˉ ja maˊ laa Poncio Pilato lleˊmohꜘ hwaꜗ Judea.Herodemaˊ laa taˊ hwaˈ Galilea, Felipe øøyhꜚ maˊ laaˈ taˊ hwaˈ Iturea kyaahˊ hwaˈ Traconite. Lisania maˊlaa taˊ hwaˈ Abilinia. 2 Ja baˊ ji ñeˉ ja , Aná kyaahˊCaifá maˊ laaˈ jmiˉdsaˉ kaahˊ. Läꜙ maˊja gaꜙhlëëhꜘDio kyaahˊ Jwaaꜚ jooꜘ Zacaría läꜙkoo maˊ gyayˈ hwaꜗkii ꜙ jeeˊ saꜙ kwaꜙ niꜙ miihˉ. 3 Heˉja maˊ dsooy˜läꜙkaa jeeˊ laˈ chaˊhooˊ jmɨɨˉ Jordán maˊ dsaˉkwayꜙjuu ˈ heˉ saaꜙ dsaˉ jmɨɨˉ hiꜙ gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉ mahꜗwaˊ dsaˉjeeyh˜ kyaahˊ Dio mahꜗ kooꜙ Dio dsëꜗ kihꜗdsoˊkyeˉ kiyhꜗ. 4Läꜙja gaꜙläꜙteꜗ läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈheˉ gaꜙhlëëhꜘ Isaía hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ,gaꜙjäyhꜘ:Kii nʉʉhꜙ koo lleꜘ heˉ hlëëhꜙ hwaꜗ kii ꜙ jeeˊ saꜙ

kwaꜙ niꜙ miihˉ:“Miˉlluˋ hnähꜘ jwëˈ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ,miˉlluuˋ hnähꜘ hñaahꜗ mahꜗ heehˊ hnihꜘ waˊraˉ

gaꜙtëꜘ jeeˊ jäyꜙ.5 Läꜙkaa jeeˊ laˈ chaˊgwaaˉ hnøøꜗ kahꜙ gwaahˊ,hnøøꜗ liiꜘ koo mëëˉ mohꜘ jeeˊ laˈ chaˊsɨɨˉ.Jwëˈ jlʉˉgyeh˜ hnøøꜗ liiꜘ ko dsooꜘ.Jwëˈ heˉ laꜗ taˉjuhˉ, hnøøꜗ liiꜘ koo mëëˉ baˊ.6 Maˊja gaˊ jëë ˈ läꜙjëëꜙ dsaˉ, haˉ läꜙ lääꜗ Dio jneˊ

taꜙlaꜙ kihꜗ hi jäꜙ”, gaꜙjähꜘ Isaía.7 Heˉja läꜙlaˉ gaꜙjähꜘ Jwaaꜚ sɨɨhꜙ gaꜙläꜙjëëꜙ hi

naˊnääˈ maˊ saaꜙ jmɨɨˉ:—Hnähꜘ laahꜗ läꜙkohꜘ mɨɨhˉ hi kyʉʉꜙ. ¿Hii

maˉsɨɨhꜙ hnähꜘ heˉ läähꜘ hnähꜘ hñaahꜗ kihꜗ heˉ wɨɨꜘheˉ naꜗ gaˊ jäꜙ? 8 Toˉnëˊ daˊ miˉjnää ˈ hnähꜘ heˉmaˉtʉhꜗ hnähꜘ jwëꜘ hlɨɨh ˈ mahꜗ jmeeh ˈ hnähꜘ heˉlluꜗ jmahꜗ baˊ, ja gaˊ la ˈ dsooꜘ heˉ maˉjeeh˜ hnähꜘkyaahˊ Dio. Moꜙtoꜙ jmeeˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ läähꜘhnähꜘ läꜙlluꜗ heˉ jwahꜘ hnähꜘ: “Abraham baˊ laa tääˋjnänˋ.” Jëëhꜘ jnäꜘ jwahnꜙ, lihꜙ baˊ Dio jmeeꜗ hwëëꜙsaˊjuˉ kihꜗ Abraham läꜙkye kihꜗ kuuˊ laˉ. 9Heeꜚ ñeˈlähˉ maˉkyeˉ maˉnaˊlluˋ hʉʉˊ hmaˉ. Läꜙjëꜙ chaahˈ hmaˉ heˉ saꜙ lluꜗ mɨɨ ˈ kihꜗ, heˉ ja dsaˉtuˋ mahꜗdsooꜗ chaˊjeˉ —gaꜙjähꜘ Jwaaꜚ .

10 Läꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ maˊ ngɨɨꜙ juuˈ kiyhꜗ, maˊ jäyhꜘ:—¿Haˉ läꜙ jmeeˊ jnäähꜗ ja ?11Mahꜗ gaꜙjeeyhˉ kihꜗ dsaˉ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Hnähꜘ hi chaˉ toꜗ lëë hmɨɨhˉ kihꜗ, kwëëhˋkoo hi saꜙ chaˉ kihꜗ. Hiꜙ hnähꜘ hi kuhˉhɨh˜ lluꜗ,kwëëhˋ miihˉ hi jmeeꜙ biiꜗ kihꜗ.

12Hiꜙ naˊnääˈ kaˉlähꜘ hi kooˈ kuˊsɨhˉ mahꜗ saayꜙjmɨɨˉ. Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ Jwaaꜚ :

—Taˉjwohꜗ, hiꜙ jnääh ˈ, ¿haˉ läꜙ jmeeˊ jnäähꜗkaˉlähꜘ?

13Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jwaaꜚ sɨɨyhꜙ:—Läꜙkoo teꜗ lleˋ kihˈ baˊ koohˈ hnähꜘ kihꜗ dsaꜙ.14Hløøꜘ kaˉlähꜘ gaꜙngɨɨꜘ juuˈ kiyhꜗ:—¿Haˉ gaˊ jnäähꜗ naꜙ, haˉ läꜙ jmeeˊ jnäähꜗ ja ?Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:—Taꜙ jøøhˋ hnähꜘ dsaˉ mahꜗ jñuuhˊ hnähꜘ heˉ

chaˉ kiyhꜗ, niꜙ taꜙ hnëëꜙ hnähꜘ dsaˉ hi saꜙ ää dsooˊkyaahˊ juuˈ taˉjuuˈ. Heehˋ baˊ hnähꜘ läꜙkoo teꜗ heˉlëhˈ hnähꜘ.

15 Peerꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ judiu maˊ hnøøˈ waˊraˉ jähꜘkihꜗ maˉllooꜗ baˊ jmɨɨˊ heˉ lääyꜘ, heˉja maˊ jmeeyꜙhʉʉˊdsëˉ cheˊ heꜘ baˊ Jwaaꜚ naˉ hi laaꜗ Cristo hi naˉhñaa kyaaˈ Dio. 16 Gaꜙjähꜘ Jwaaꜚ gaꜙsɨɨhꜙ läꜙjëëꜙdsaˉ heꜘ:

—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, jnäꜘ chaanˊ dsaˉjmɨɨˉ kyaahˊ jmɨɨˉ baˊ. Pero jäꜙ jaa hi jøøh ˈ gaˊläꜙkohꜘ gaˊ jnäꜘ. Hiꜙ niꜙ saꜙ të dsëënꜗ chiihnˊ mahꜗllenˋ looˉ heˉ häˊ tɨɨyˊ. Hi heꜘ chaaꜗ hnähꜘ jmɨɨˉkyaahˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ, hiꜙ kyaahˊ jeˉ kaˉlähꜘ.17 Hii ꜚ chehꜗ miˉlluꜗ mɨ ˈtrigo, maˉchooyhˉ heˉkyaahˊ jwäyˈ. Maˉlaꜙ maˉkooyˈ mɨˈtrigo kiyhꜗ, llayꜗlluꜗ, ja gaˊ jëyˈ waˊhløøˉ kihꜗ kyaahˊ jeˉ heˉ moꜙsoꜙhʉʉꜙ jihˊkohꜘ.

18 Hiꜙ gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉ kyaahˊ chaˉgaˊmiihˉ juuˈ heˉ gaꜙmiꜙjnääyˉ haˉ läꜙ laꜗ ju ˈhmëëꜘ heˉ maˊkwayꜙ. 19 Hiꜙ gaꜙjʉʉyhꜗ kihꜗ Herode hi maˊ laa ˈtaˊ, kihꜗ heˉ maˊ kyaayhˊ Herodía mëˊ Felipe, heꜘ baˊdsaˉñʉʉhˉ øøyhꜚ. Hiꜙ gaꜙjʉʉyhꜗ kihꜗ Herode, kihꜗgaꜙläꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉ maˊ jmeeyꜙ. 20 Hiꜙ këë gaˊgaꜙbäähˉ Herode jyohꜘ dsooˊ, hehꜗ heˉ gaꜙtaayhˉJwaaꜚ nehꜙñeˈ.

Gaꜙsaaˉ Jesús jmɨɨˉ(Mt. 3:13-17; Mr. 1:9-11)

21Koo jmɨɨˊ läꜙ maˊ chehˈ Jwaaꜚ chaa dsaˉ jmɨɨˉ,Jesús kaˉlähꜘ gaꜙsaa jmɨɨˉ. Taˊko jiih ˈ maˊ ngɨɨꜙJesús kiyhꜗ kihꜗ Dio gaꜙnaꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. 22Hiꜙgaꜙjyooꜗ nëˊ kiyh ˈ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ, gaꜙläꜙjnääyꜘ,laayꜗ läꜙkohꜘ jaa juuˉ. Läꜙchahꜘ ja gaꜙläꜙnʉʉhꜘkoo juuˈ heˉ jaꜗ gyʉʉhˈ heˉ maˊ jähꜘ:

—Hneˉ laahꜗ gyʉʉˉ kyaanꜙ hi hnaanꜙ. Peerꜙchaanˉ lluꜗ kyaahˊ hneˉ.

Jeeˊ laˉ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ dsaˉ maˉgyuhˉ kyaaꜗJesús

(Mt. 1:1-17)23Maˊ hää Jesús koo gyiiꜘgyaꜘ ji ñeˉmaˊ gaꜙløøyꜗ

kwayꜙ juuˈ. Maˊ jmää dsihꜘ laayꜗ jooꜘ José. José heꜘmaˊ laa jooꜘ Elí. 24 Elí heꜘ maˊ laa jooꜘ Matat. Matatheꜘ maˊ laaˈ jooꜘ Leví. Leví heꜘ maˊ laaˈ jooꜘ Melqui.Melqui heꜘ maˊ laaˈ jooꜘ Jana. Jana heꜘ maˊ laaˈ jooꜘJosé. 25 José heꜘmaˊ laa jooꜘ Matatía. Matatía heꜘmaˊlaa jooꜘ Amó. Amó heꜘ maˊ laa jooꜘ Nahum. Nahumheꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Esli. Esli heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Nagai.26 Nagai heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Maat. Maat heꜘ maˊ laa ˈjooꜘ Matatía. Matatía heꜘ maˊ laa jooꜘ Semei. Semeiheꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ José. José heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Judá.27 Judá heꜘ maˊ laa jooꜘ Joana. Joana heꜘ maˊ laa jooꜘ

San Lucas 3:28 56 San Lucas 4:25Resa. Resa heꜘmaˊ laa jooꜘ Zorobabel. Zorobabel heꜘmaˊ laaˈ jooꜘ Salatiel. Salatiel heꜘ maˊ laaˈ jooꜘ Neri.28 Neri heꜘ maˊ laaˈ jooꜘ Melqui. Melqui heꜘ maˊ laaˈ jooꜘ Adi. Adi heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Cosam. Cosam heꜘmaˊ laa jooꜘ Elmodam. Elmodam heꜘ maˊ laa jooꜘ Er.29 Er heꜘ maˊ laaˈ jooꜘ Josué. Josué heꜘ maˊ laaˈ jooꜘEliezer. Eliezer heꜘ maˊ laa jooꜘ Jorim. Jorim heꜘ maˊlaaˈ jooꜘ Matat. 30Matat heꜘ maˊ laaˈ jooꜘ Leví. Levíheꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Simeón. Simeón heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘJudá. Judá heꜘmaˊ laa jooꜘ José. José heꜘmaˊ laa jooꜘJonán. Jonán heꜘ maˊ laaˈ jooꜘ Eliaquim. 31 Eliaquimheꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Melea. Melea heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘMainán. Mainán heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Matata. Matataheꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Natán. 32 Natán heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘDavid. David heꜘ maˊ laaˈ jooꜘ Isaí. Isaí heꜘ maˊ laaˈjooꜘ Obed. Obed heꜘ maˊ laa jooꜘ Booz. Booz heꜘ maˊlaa ˈ jooꜘ Salmón. Salmón heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Naasón.33Naasón heꜘ maˊ laa jooꜘ Aminadab. Aminadab heꜘmaˊ laa ˈ jooꜘ Aram. Aram heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Esrom.Esrom heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Fare. Fare heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘJudá. 34 Judáheꜘmaˊ laa jooꜘ Jacob. Jacobheꜘmaˊ laajooꜘ Isaac. Isaac heꜘmaˊ laa jooꜘ Abraham. Abrahamheꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Taré, Taré heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Nacor.35 Nacor heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Serug. Serug heꜘ maˊ laaˈ jooꜘ Ragau. Ragau heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Peleg. Pelegheꜘ maˊ laaˈ jooꜘ Heber. Heber heꜘ maˊ laaˈ jooꜘ Sala.36 Sala heꜘ maˊ laaˈ jooꜘ Cainán. Cainán heꜘ maˊ laaˈ jooꜘ Arfaxad. Arfaxad heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Sem. Semheꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Noé. Noé heꜘ maˊ laa ˈ jooꜘ Lamec.37 Lamec heꜘ maˊ laa jooꜘ Matusalén. Matusalén heꜘmaˊ laa jooꜘ Enoc. Enoc heꜘ maˊ laa jooꜘ Jared. Jaredheꜘ maˊ laa jooꜘ Mahalaleel. Mahalaleel heꜘ maˊ laajooꜘ Cainán. 38 Cainán heꜘ maˊ laa jooꜘ Enó. Enó heꜘmaˊ laa jooꜘ Set. Set heꜘ maˊ laa jooꜘ Adán. Adán heꜘmaˊ laa jooꜘ Dio.

4Gaꜙkaꜗ hi saꜙlluꜗ dsëꜗ Jesús(Mt. 4:1-11; Mr. 1:12-13)

1 Chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ maˉkyeJesús. Heˉja maˉlaꜙ maˉsaayˉ jmɨɨˉ chaˊjmɨɨˉJordan, läꜙchahꜘ ja gaꜙjøøꜗ Jmɨˉlleꜘ kiyhꜗ ngooyꜗ taꜙjeeˊ la ˈ hwaꜗ kii ꜙ . 2 Jeeˊ ja gaꜙjäyꜘ toꜗ looꜗ jmɨɨˋ jeeˊgaꜙkaꜗ hi saꜙlluꜗ dsëyꜗ. Saꜙ chaˉ gaꜙkuyhˉ niꜙ miihˉtaˊko jiih ˈ maˊ gyayˈ jeeˊ ja . Maˉngëëꜘ heˉ ja , jaꜗkyoyhꜙ. 3Heˉja gaꜙjähꜘ hi saꜙlluꜗ sɨɨyhꜙ:

—Cherˊmahꜗ dsooꜘ laahꜗ Jooꜘ Dio, jmeeˊ hihꜙ mahꜗliiꜙ heˊñiihꜚ kuuˊ laˉ.

4Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ:—Maˉnaˉsɨɨˉ baˊ: “Jaꜙ maꜙlaꜙ kyaahˊ heˉ ki-

hˉhihnˉ jmeeꜙ chaa jneˊ. Kyaahˊ läꜙjëꜙ juuˈ kihꜗ Diobaˊ jmeeꜙ chaa jneˊ.”

5 Heˉja gaꜙjøøꜗ hi saꜙlluꜗ kiyhꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ koomohꜘ ñiiꜘ mahꜗ kyaahˊ ko hwëëꜘ pihˈ baˊ gaꜙheeyhꜗläꜙkaa jeeˊ jwɨɨˉ kaahˊ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. 6Mahꜗgaꜙjäyhꜘ:

—Kwanˋ jwëˈ mahꜗ jmeehˈ hihꜙ läꜙkaa jeeˊ jwɨɨˉnaˉ, hiꜙ kwëëhnꜚ hneˉ läꜙjëꜙ gaˊ heˉ laꜗ naˊhñaahꜗheˉ chaˉ kihꜗ. Jëëhꜘ, jnäꜘ gaꜙhyohnꜗ läꜙjëꜙ heˉ naˉhiꜙ leꜘ kwëëhnꜚ hi llaꜙ dsënꜙ. 7 Läꜙjëꜙ heˉ naˉkwëëhnꜚ hneˉ cherˊmahꜗ gaꜙjuuhˊ jnëhˊ chaˊnënꜙ,jmäähˈ jnäꜘ jøøhnˈ.

8Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Gwaahˉ kiꜙ jnäꜘ Tanaˊ, jëëhꜘ maˉnaˉsɨɨˉ baˊ jeeˊjyohꜘ kaˉlähꜘ: “Kihꜗ Dsaˉjøøhˈ hi laaꜗ Dio kyaahꜗ baˊjmeehˈ jʉʉhˉ. Kihꜗ jaa hñiiꜘ bihꜗ jmeehˈ taˊheꜗ.”

9 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjøøꜗ hi saꜙlluꜗ kiyhꜗ taꜙjeeˊ chih ˈ gwahꜙ jwɨɨˉ Jerusalén. Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗjeeˊ ja , gaꜙjääyꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ gyʉʉhˈ kihꜗ gwahꜙ jʉʉhꜙ,gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Cherˊmahꜗ dsooꜘ laahꜗ Jooꜘ Dio, jwääꜙ hñaahꜗ läꜙgaꜙtëꜘ hwaꜗ. 10 Jëëhꜘ naˉsɨɨˉ baˊ kaˉlähꜘ:Dio cheeꜗ ángele kyaayꜗ kooꜘ kyahꜗ mahꜗ hääyꜗ hneˉ.11Läꜙja jääyꜗ hneˉ läꜙ hääyˉ goohˉ,mahꜗ saꜙ llaˉñuꜗ

tɨɨhˊ kyaahˊ kuuˊ.12Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ:—Maˉnaˉsɨɨˉ baˊ kaˉlähꜘ: “Taꜙ ka dsëꜗ Dio hi

laaꜗ Dsaˉjøøhˈ kyaahꜗ.”13Maˉlaꜙ maˉkaꜗ hi saꜙlluꜗ dsëꜗ Jesús, gaꜙläꜙøøyꜘ

kiyhꜗ miihˉ jmɨɨˊ.Gaꜙløøꜗ Jesús kwayꜙ juuˈ hwaꜗ Galilea(Mt. 4:12-17; Mr. 1:14-15)

14Maˉngëëꜘ heˉ ja , ngaahꜗ Jesús taꜙ hwaꜗ Galileakyeyˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. Maˊ hiiꜘjuu ˈ kiyhꜗ läꜙkaa jeeˊ jwɨɨˉ heˉ täähˊ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗhwaꜗ ja . 15 Maˊ miˉtëëyꜙ dsaˉ hi täähˊ läꜙkooläꜙkoo gwahꜙ mähˉ hiꜙ gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ gaꜙjmeeꜘjʉʉhˉ kiyhꜗ. 16 Gaꜙllaayhꜗ jeeˊ jwɨɨˉ Nazaret jeeˊgaꜙkwaayꜗ. Gaꜙheyꜗ nehꜙ gwahꜙ mähˉ läꜙkoo maˊtëëyꜗ jmeeyꜙ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ. Jeeˊ jagaꜙnooyˉmahꜗ gaꜙhëyꜘ juuˈ kihꜗ Dio heˉmaˉnaˉsɨɨˉjääꜗ . 17 Gaꜙkwëëhꜗ dsihꜘ jeˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Isaía hi maˊngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio. Gaꜙjiiyꜗ moˊjeˉ mahꜗ gaꜙjnøøyhꜗjeeˊ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ:18Kyenˊ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio nëˊ kinꜙ.Maˉhñaayꜗ jnäꜘ mahꜗ kwanˋ ju ˈhmëëꜘ kihꜗ hi

täˉñeeꜘ.Gaꜙcheeyꜗ jnäꜘmahꜗ hlëëhnˊ hi saꜙ chaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ

kihꜗ.Jmeenˋ juuˈ haˉ läꜙ jeeˊ lääꜘ hi täähˊ nehꜙñeˈ.Jmeenˋ jëëˈ hi tʉʉˊ.Läänˊ dsaˉ hi dsaˉngëëꜘ lliꜘwɨɨꜘ.19 Jmeenˋ juuˈ heˉ maˉtøøhnˊ ji ñeˉ heˉ miˉjääꜗ Dio

dsaˉ.20Maˉngëëꜘ maˉhëꜘ Jesús juuˈ ja , gaꜙbääyꜗ moˊ-

jeˉ mahꜗ gaꜙngëëyꜗ kihꜗ hi maˊ häˊ gooˉ, ja gaˊgaꜙgyayˉ. Läꜙjëëꜙ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja maˊ jëëy˜koo hwehˉ. 21Mahꜗ gaꜙløøyꜗ hlëëyh˜ dsaˉ heꜘ:

—Naꜗ maˉläˉteꜗ juu ˈ kihꜗ Dio heˉ maˉhënꜗchaˊnëhˊ hnähꜘ.

22Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ maˊ hlëëhꜙ lluꜗ kihꜗ Jesús, hiꜙmaˊ dsaa dsëyꜗ kihꜗ jnaah ˈ laꜗ juu ˈ heˉ maˊ hlëëhꜙJesús. Mahꜗ maˊ jäyhꜘ:

—¿Cheˊ jaꜙ heꜘ jo ñʉʉhꜚ José hi naˉ?23Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ dsaˉ heꜘ:—Maꜙ baˊ jnäꜘ heˉ jwɨɨhˈ jnäꜘ juuˈ heˉ tëëhˈ hnähꜘ

hlëëhˊ, heˉ jähꜘ läꜙlaˉ: “Jmeeˊ më˜ kyahꜗ hñaahꜗ,cherˊmahꜗ dsooꜘ laahꜗ tëꜙmë˜. Jmeeˊ kaˉlähꜘ jeeˊ laˈ jwɨɨˉ kyahꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˉnʉʉˊ jnäähꜗ gaꜙjmeehˊjwɨɨˉ Capernaum, ja gaˊ laˈ dsooꜘ.”

24Hiꜙ gaꜙhlëëhꜘ gyihꜗ jyohꜘ juuˈ, gaꜙjäyhꜘ:—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ. Niꜙ jaa dsaˉ

hi ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio saꜙ heehˉ dsihꜘ jeeˊ jwɨɨˉgooy ˈ. 25 Ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ. Läꜙkoo maˊgya ˈ Elía hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗ Dio gaꜙhnaꜘ jmaꜗhnëˉ ji ñeˉ naˉdsë˜ jñeeꜘ sɨhˉ hiꜙ haˉ kohꜘ hooˊsaꜙ gaꜙläꜙchaꜙ läꜙkaa hwaꜗ ja . Jmɨɨˊ ja , maˊ chaa

San Lucas 4:26 57 San Lucas 5:12jwëëꜘ dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ hwaꜗ Israel. 26 Pero saꜙ gaꜙcheeꜗDio Elía kihꜗ niꜙ jaa dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ heꜘ. Gaꜙcheeyꜗkihꜗ jaa dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ hi maˊ chaa Sarepta kooꜘkihꜗ Sidón baˊ. 27 Läꜙja kaˉlähꜘ jmɨɨˊ kihˈ Eliseo hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ. Maˊ chaa jwëëꜘ dsaˉhi maˊ dsaahˊ hmihꜗ høøꜚ hwaꜗ Israel. Pero niꜙ jaahi heꜘ saꜙ gaꜙhlaaꜘ . Maꜙlaꜙ Naamán hi maˊ chaahwaꜗ Siria baˊ gaꜙjäꜗ kihꜗ —gaꜙjähꜘ Jesús.

28 Läꜙjëëꜙ hi maˊ täähˊ nehꜙ gwahꜙ ja ,gaꜙläꜙlleeyꜘ jwërte läꜙ maˊ gaꜙnuuyꜘ juu ˈ ja .29 Gaꜙnooˉ läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ mahꜗ gaꜙsëëhˉ dsihꜘ taꜙchʉʉhˊ jwɨɨˉ. Gaꜙjääyꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ gyʉʉh ˈ mohꜘ jeeˊlaˈ jeeˊ jwɨɨˉ ja , mahꜗ maˊ jwääy ˈ taꜙ chaˊsɨɨˉ ñiihˊ.30Pero heˉ gaꜙlaꜗ, gaꜙkoo Jesús jwëꜗ kiyhꜗ gaꜙngëëyꜘtoꜗ dsaahˋ jeeˊ kihˈ dsaˉ heꜘ, ngooyꜗ taꜙ jeeˊ jyohꜘ.

Gaꜙllee Jesús jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ jaa dsaˉ(Mr. 1:21-28)

31Ngooꜗ Jesús taꜙ Capernaum, koo jwɨɨˉ heˉ nøøꜘhwaꜗ Galilea. Gaꜙkwayꜘ juuˈ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ.32Läꜙjëëꜙ dsaˉmaˊ dsaa dsëꜗ kihꜗ juuˈ heˉmaˊ kwayꜙja . Jëëhꜘ, maˊ hlëëyhꜙ kyaahˊ chaˉmiihˉ beꜘ.

33 Maˊ hää nehꜙ gwahꜙ, jaa dsaˉ hi maˊkye jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ mahꜗ gaꜙhlëëyhꜘ koo ki gaa .34Gaꜙjäyhꜘ:

—Taꜙ kaahꜙ jnääh ˈ, Jesús dsaˉ Nazaret. ¿Cheˊmaˉñehꜗ mahꜗ miˊllaahꜗ jnäähˈ? Kyuuꜙ jnäähˈ hneˉ.Hneˉ baˊ heꜘ hi naˉjngëëˈ kyaaꜗ Dio.

35 Mahꜗ gaꜙjʉʉhꜗ Jesús kihꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ heꜘ,gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Taꜙ toohꜘ mɨɨhˊ. Goˉhëë ˈ kihꜗ dsaˉ naˉ —gaꜙjäyhꜘ.

Läꜙjiih ˈ gaꜙtahꜘ dsaˉ heꜘ hwaꜗ toꜙloꜙ nëˊ dsaˉgaꜙjmeeꜘ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ mahꜗ yaꜙhëëꜗ bihꜗ. Peroniꜙ miihˉ dsooˊ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ kihꜗ dsaˉ heꜘ. 36 Peerꜙgaꜙjwaahˈ dsaˉ kyaahˊ juuˈ heˉ gaꜙhlëëyhꜘ ja , maˊhlëëyh˜ dsaˉkyaayhˊ, maˊ jäyhꜘ:

—¿Heeˉ baˊ juuˈ naˉ? Heˉ baˊ cheˉ beeꜘ juuˈ kiyhꜗ.Haˉ läꜙ liyhꜙ jmeeyꜗ madaꜚ kihꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ mahꜗhwëëyꜙ.

37 Gaꜙläꜙchaꜙ juuˈ kihꜗ Jesús läꜙkaa jeeˊ jwɨɨˉ heˉtäähˊ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kihꜗ hwaꜗ ja .

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús maˉchooˈ Simón(Mt. 8:14-15; Mr. 1:29-31)

38 Maˊ yaꜙhëëꜗ Jesús nehꜙ gwahꜙ ja , ngooyꜗ taꜙkihꜗ Simón. Jeeˊ ja maˊ kyaaꜗ maˉchoo ˈ Simóndsaahˊ kyaahˊ lliiꜘ. Heˉja gaꜙchuuꜘ dsaˉ kyaahˊJesús mahꜗ miˉhlääyꜘ. 39 Heˉja gaꜙtøhꜗ Jesús lleˊjeeˊ kyaayꜗ, gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ kihꜗ lliiꜘ ja . Mahꜗ yaꜙhɨɨꜗlliiꜘ. Läꜙchahꜘ ja gaꜙnooˉ maˉchoo ˈ Simón heꜘ,gaꜙjmeeyꜘ heˉ gaꜙkuhˉ gaꜙhɨhꜗ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja .

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jwëëꜘ hi dsaahˊ(Mt. 8:16-17; Mr. 1:32-34)

40 Maˊ gaꜙnʉʉˉ jmɨɨˊ ja , läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊchaa dsaˉdsaahˊ kyaa ˈ naˊnääy ˈ naˊjääyˉ chaˊnëˊJesús. Naˉkuˊ naˉngɨɨ ˈ dsooˊ maˊ laa ˈ dsaˉdsaahˊheꜘ. Heˉja gaꜙkyeˉ Jesús gooˉ nëˊ kih ˈ läꜙjaaläꜙjaa mahꜗ gaꜙmiꜙhlääyꜘ. 41 Kihꜗ jwëëꜘ dsaˉdsaahˊheꜘ gaꜙhwëë jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ, hi maˊ tooyh˜ mɨɨhˊmaˊ jäyhꜘ:

—Hneˉ laahꜗ Jooꜘ Dio.Peromaˊ jʉʉh˜ Jesús kiyhꜗ. Saꜙmaˊ kwayꜙ jwëˈmaˊ

hlëëyh ˈ, jëëhꜘ maˉñeˉ baˊ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ heˉ laayꜗCristo.

Gaꜙkwaꜘ Jesús juuˈ nehꜙ gwahꜙ mähˉ kihꜗ dsaˉgooyˈ(Mr. 1:35-39)

42Maˊ gaꜙjnäꜗ ja , yaꜙhëëꜗ Jesús ngooꜗ taꜙ jeeˊ saꜙchaa dsaˉ. Läꜙchahꜘ ja gaꜙtaahˋ dsaˉ gaꜙhnaayhˉläꜙjiih ˈ gaꜙjnääyhꜙ. Hiꜙ gaꜙhaꜘ dsaˉ kiyhꜗ, saꜙ maˊkwayꜙ jwë ˈ maˊ dsooy ˈ taꜙ jeeˊ jyohꜘ. 43 Pero Jesúsgaꜙjähꜘ sɨɨyhꜙ:

—Jmeeꜙ biiꜗ kinꜙ nɨɨnˋ taꜙ jeeˊ jyohꜘ naˊkanˋ juˈhmëëꜘ heˉ miˉjnääꜙ haˉ läꜙ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙkihꜗ. Kihꜗ heˉ laˉ baˊ naˉhñaanˊ janˈ.

44 Heˉja ngooyꜗ naˊkwayˉ juu ˈ läꜙkoo läꜙkoogwahꜙ kihꜗ dsaˉ judiu heˉ tøøꜘ hwaꜗ Galilea.

5Jwëëꜘ hmoohˉ gaꜙtaahˋ nehꜙ saˊhmaˈ(Mt. 4:18-22; Mr. 1:16-20)

1Koo häˊ maˊ chehˈ Jesús chaˊhooˊ jmɨˉjʉʉhˉ heˉhlaˉ hwaꜗ Genesaret. Jeeˊ ja gaꜙkuhꜗ jwëëꜘ jwërtedsaˉ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kiyhꜗ hi hnøøꜗ maˊ nuuˈ juuˈ kihꜗDio. 2 Gaꜙjëëꜗ Jesús toꜗ naˊmooꜘ heˉ maˊ naˉhɨɨꜚchaˊhooˊ jmɨɨˉ ja . Jëëhꜘ, maˉngëëꜘ saˊhmaˉhwëëhi maˊ kaah˜ hmoohˉ, gaꜙtaayhˋ gaꜙgyiyhꜗ ma ˈkiyhꜗ. 3 Heˉja gaꜙheꜗ Jesús nehꜙ naˊmooꜘ heˉ maˊla ˈ kihꜗ Simón. Gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ Simón mahꜗhläyhꜗ gaˊ miihˉ naˊmooꜘ ja taꜙ jeeˊ juuhˉ jmɨɨˉ.Mahꜗ gaꜙgyayˉ nehꜙ naˊmooꜘ ja , gaꜙløøyꜗ hlëëyh˜läꜙjëëꜙ dsaˉ. 4 Maˊ gaꜙdsaaꜗ juu ˈ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙSimón:

—Maꜙnøøn ˈ taꜙ jeeˊ juuhˉ gaˊ mahꜗ hɨɨh ˈ hnähꜘsaˊhmaˈ kyahꜗ hnähꜘ.

5Mahꜗ gaꜙjeehˉ Simón juuˈ kiyhꜗ:—Taˉjwohꜗ kyaanꜙ. Läꜙtaa hwëˈ maˉkoohˊ jnäähꜗ

saˊhmaˈ. Saꜙ chaa maˉlëëhꜙ jnäähˈ niꜙ miihˉ. Perocherˊmahꜗ läꜙja jwahꜘ, hɨɨˋ baˊ jnäꜘ saˊhmaˈ.

6 Maˉngëëꜘ maˉhɨɨyꜘ saˊhma ˈ ja , läꜙchahꜘ jagaꜙsëëyhꜗ. Peerꜙ jwëëꜘ jwërte hmoohˉ gaꜙtaahˋnehꜙ hmaꜗ ja , läꜙjiih ˈ gaꜙløøꜗ dsaˉgyiiꜙ. 7 Heˉjagaꜙjmeeyꜘ lii˜ kihꜗ dsaˉkyaayhˊ hi maˊ täähˊ jyohꜘnaˊmooꜘ mahꜗ yaˉnääyꜘ kwayꜗ beꜘ. Heˉja yaꜙnääyꜗ,hiꜙ gaꜙkayhˈ läꜙtoꜘ naˊmooꜘ kiyhꜗ ja . Heˉja miihˉgaˊ saꜙ gaꜙhmähꜗ nehꜙ jmɨɨˉ. 8 Maˊ gaꜙjëëꜗ SimónPeeˊ heˉ ja , gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ chaˊnëˊ Jesús, mahꜗgaꜙsɨɨyhꜙ:

—Saꜙ høøꜙ kwaat˜ nooh ˈ kooꜘ kinꜙ Dsaˉjøøh ˈkyaanꜙ. Jëëhꜘ chaˉ chaˉmiihˉ dsoˊkyeˉ kinꜙ.

9 Jëëhꜘ, gaꜙjwaah ˈ jwërte Peeˊ läꜙkye hi maˊtäähˊ ko jøhꜘ kyaayhˊ, maˊ gaꜙjëëyꜗ haˉ läꜙkoo jwëëꜘhmoohˉ hi gaꜙsaayhꜗ. 10 Ja baˊ läꜙja gaꜙlaꜗ kihꜗ Ja-cobo kyaahˊ Jwaaꜚ jo ñʉʉhꜚ Zebedeo hi maˊ jmeeꜙtaˊ ko jøhꜘ kyaahˊ Simón. Pero gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙSimón:

—Taꜙ waˊ gahˈ. Naꜗ taꜙ chaˊnëˊ dsaˉ baˊ leehꜙ naꜗ,llaꜚ heˉ maˊ leehꜙ hmoohˉ.

11 Ja gaˊ gaꜙllaꜙnääyˋ chaˊhooˊ jmɨɨˉ kyaahˊ naˊ-mooꜘ. Jeeˊ ja baˊ gaꜙllayꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˊ kooyh˜ ja ,mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ Jesús.

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa hi maˊ dsaahˊ hmihꜗ høøꜚ(Mt. 8:1-4; Mr. 1:40-45)

12 Koo jmɨɨˊ ja maˊ hää Jesús koo jeeˊ jwɨɨˉ.Gaꜙllooꜗ jaa dsaˉ hi maˊ dsaahˊ hmihꜗ høøꜚ. Maˊgaꜙjëëyꜗ Jesús gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ mahꜗ gaꜙjluuyꜗ lleyˊläꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ chaˊnëˊ Jesús. Gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ,gaꜙjäyhꜘ:

San Lucas 5:13 58 San Lucas 6:3—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, cherˊmahꜗ leꜘ, lehꜗ baˊ hneˉ

chehˈ dsooˊ heˉ miˉsahꜘ jnäꜘ.13 Heˉja gaꜙhɨɨꜘ Jesús maˉgooˉ mahꜗ gaꜙkyeyˉ

nëˊ kihˈ dsaˉ heꜘ, mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:—Leꜘ baˊ. Waˊ dsaˉcheˋ dsooˊ heˉ miˉsahꜘ hneˉ.Läꜙchahꜘ ja gaꜙäähꜗ goˉte˜ hmihꜗ høøꜚ ja .

14 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙtaahˉ Jesús juu ˈ mahꜗ saꜙkooyhꜗ juuˈ kyaahˊ niꜙ jaa , gaꜙjäyhꜘ:

—Gwaˉ goˉhäähˋ hñaah ˈ kihꜗ jmiˉdsaˉ läꜙkohꜘjähꜘ ley kihꜗ Moisé. Kye miihˉ heˉ kwëëyhˈ läꜙlluꜗheˉmaˉnaˊlluuhˋ. Läꜙja goˉjmeeˊ mahꜗ läꜙñeˉ dsaˉheˉ maˉjäꜗ kyahꜗ.

15 Pero koo jmɨɨˊ koo jmɨɨˊ chaˉgaˊmiihˉ maˊhiiꜘ juuˈ kiyhꜗ. Jwëëꜘ dsaˉ maˊ dsaˉkuhꜗ nuuˉ juuˈheˉ kwayꜙ, hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ maˊ dsaˉkuhꜗ jwëëꜘ hi dsaahˊ hi hnøøꜗ jäꜗ kiyhꜗ. 16 Pero Jesús maˊ dsooy˜maˊ dsaˉngɨɨyˋ kiyhˈ kihꜗ Dio jeeˊ saꜙ chaa niꜙ jaadsaˉ.

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa hi saꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨˊ(Mt. 9:1-8; Mr. 2:1-12)

17 Koo jmɨɨˊ maˊ gya ˈ Jesús kwayꜙ juu ˈ. Jeeˊja maˊ täähˊ ko llaa fariseo kyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗley. Dsaˉkaahˊ heꜘ yaꜙnääꜗ läꜙjëꜙ jwɨɨˉ mähˉ heˉnaˉheeꜚ hwaꜗ Galilea, hiꜙ läꜙja hi maˊ chaa hwaꜗJudea kaˉlähꜘ, läꜙkye hi maˊ chaa Jerusalén. Maˊkye Jesús chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Dio kyaahˊ heˉ maˊmiˉhlääyꜘ hi dsaahˊ. 18 Jmɨɨˊ ja gaꜙllaꜙnääꜗ dsaˉ hi maˊ jääꜙ jaa hi dsaahˊ hi saꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨˊ naˉkyaaˈ nëˊ jii . Maˊ hnøøyˈ maˊ dsaˉtaayhˋ chaˊnehꜙ mahꜗdsaˉkyaayꜙ chaˊnëˊ Jesús. 19Kihꜗ heˉ maˊ täähˊ jwëëꜘdsaˉ, saꜙ gaꜙlaꜗ maˊ taayhꜙ chaˊnehꜙ. Heˉja gaꜙwɨɨyꜗtaꜙ gyʉʉh ˈ hneꜗ mahꜗ gaꜙjñiyhꜗ miihˉ kaˊluuˊ hneˈ. Taꜙ jwëꜘ ja , gaꜙjñaayꜗ dsaˉdsaahˊ heꜘ läꜙkye jii kiyh ˈ toꜙloꜙ nëˊ dsaˉ chaˊnëˊ Jesús. 20 Maˊ gaꜙjëëꜗJesús haˉ läꜙkoo dsooꜘ dsëꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ, heˉjagaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ dsaˉdsaahˊ:

—Dsaˉñʉʉhˉ, maˉnaˉcheˊ baˊ dsoˊkyeˉ kyahꜗ.21 Heˉja läꜙjëëꜙ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊ dsaˉ

fariseo gaꜙløøyꜗ jmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ: “¿Heeˉ laaꜗdsaˉñʉʉhˉ naˉ heˉmiˉkwayhꜗ Dio? Jaa Dio baˊ lihꜙcheꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaꜙ.”

22 Pero gaꜙläꜙliihꜚ baˊ Jesús heˉ hʉʉˊdsëˉ maˊjmeeꜙ dsaˉ heꜘ, heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ:

—¿Heˉla ˈ jmeehˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ läꜙnaˉ?23 ¿Heeˉ gaˊ naˉ saꜙ jwëëhˋ, laahꜘ hnähꜘ? ¿Cheˊ heˉchiihˊ jneˊ jaa hi dsaahˊ: “Maˉnaˉcheˊ baˊ dsoˊkyeˉkyahꜗ”, o heˉ chiihˊ jnihꜘ: “Nooˉ, kii jii kyahˈ, mahꜗgwaahˉ”? 24 Heˉja jmeenˋ heˉ jwëëhˋ gaˊ mahꜗläꜙngëëhꜘ hnähꜘ, Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ baˊ naˉngëˈ jwëˈjmɨˉgyʉʉꜙ mahꜗ cheyꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaꜙ.

Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ hi saꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨˊ heꜘ:—Jnäꜘ jwahnꜙnooˉ, kii jii kyahˈ, gwaahˉ chaˊnehꜙ

kyahꜗ.25 Läꜙchahꜘ ja gaꜙnooˉ dsaˉ heꜘ chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ

dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja , gaꜙkooy ˈ jii kiyh ˈ jeeˊmaˊ kyaayꜗ, ngaayhꜗ chaˊnehꜙ kiyhꜗ, jmeeyꜙ jʉʉhˉkihꜗ Dio. 26 Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ gaꜙläꜙdsaa jwërte dsëꜗmaˊ gaꜙjëëyꜗ heˉ ja , mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio.Gaꜙläꜙgoyhꜙ jwërte, maˊ jäyhꜘ:

—Naꜗ baˊ raꜘ si˜ maˉjëënˊ koo heˉ jʉhˉgaa heˉjmeeꜙ dsaa dsëˉ jneˊ.

Gaꜙtëëhꜗ Jesús Leví(Mt. 9:9-13; Mr. 2:13-17)

27Maˉngëëꜘ heˉ ja , ngooꜗ Jesús taꜙ jeeˊ jyohꜘ. Jeeˊngooy ˈ ja , gaꜙjëëyꜗ jaa hi koo ˈ kuˊsɨhˉ hi maˊchee Leví, maˊ gyaˈ nëˊtaˊ kihˈ kooyˈ kuˊsɨhˉ. Mahꜗgaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Ñaˉ waˊ jmeenˊ ko jøhꜘ.28 Gaꜙjäꜘ baˊ taˊ kiyh ˈ heˉ maˊ jmeeyꜙ ja , mahꜗ

gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ Jesús. 29 Leví hi maˊ kooꜗkuˊsɨhˉ heꜘ gaꜙjmeeyꜘ koo jmɨɨˊ jʉʉhˉ kihꜗ Jesúschaˊnehꜙ kiyhꜗ. Jwëëꜘ dsaˉ hi maˊ kooꜗ kuˊsɨhˉkyaahˊ jñahꜘ gaˊ dsaˉ maˊ täähˊ nëˊ mes˜ ko jøhꜘkyaayhˊ. 30 Pero dsaˉ fariseo kyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗley gaꜙtaayhˋ gaꜙtiˉ gaꜙchooyꜘ juuˈ kyaahˊ discípulokyaaꜗ Jesús, gaꜙjäyhꜘ:

—¿Heˉlaˈ kuhˉhuhꜘ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ dsaˉ hi koo kuˊsɨhˉ naˉ, hiꜙ läꜙja kyaahˊ dsaˉ waˊ hi chaˉhi ?

31Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Saꜙ jmeeꜙ biiꜗ tëꜙmë˜ kihꜗ dsaˉ hi lluuꜗ, kihꜗ

dsaˉdsaahˊ baˊ jmeeꜙ biiꜗ. 32 Saꜙ maˉjan˜ kihꜗ hi lluuꜗ, maˉjan˜ kihꜗ hi chaˉ dsoˊkyeˉ kihꜗ baˊ mahꜗwaˊ dsaˉjeeyh˜ kyaahˊ Dio.

Gaꜙngɨɨꜘ dsaˉ juuˈ heˉlaˈ saꜙ tʉ˜ discípulo ko h-wëëꜘ heˉ kuhˉhɨyh˜

(Mt. 9:14-17; Mr. 2:18-22)33 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ dsaˉ hi maˊ tiˉchooꜙ juu ˈ heꜘ,

sɨɨyhꜙ Jesús:—Dsaˉ kyaaꜗ Jwaaꜚ ko llaˉjiih˜ baˊ saꜙ kuhˉhɨyh˜

maˊ ngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dio, hiꜙ läꜙja jmeeꜙ dsaˉ fariseokaˉlähꜘ. ¿Heˉlaˈ saꜙ jmeeꜙ läꜙja discípulo kyaahꜗ?

34Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Dsaˉ hi täähˊ jeeˊ dsaˉjeeꜘ gooˉ dsaˉ, saꜙ chaˉ

heˉ kihꜗ heˉ tʉyꜗ heˉ kuhˉhɨyh˜ taˊko jiih ˈ gyaꜗdsaˉñʉʉhˉ hi dsaˉjeeꜘ gooˉ jeeˊ ja . 35 Pero lloo˜koo jmɨɨˊ waˊraˉ gaꜙlleeyˉ dsaˉñʉʉhˉ hi dsaˉjeeꜘgooˉ heꜘ. Maˊja gaˊ tʉˈ dsaˉ kyaayꜗ heˉ kuhˉhɨh˜mahꜗ chuuyꜗ kyaahˊ Dio.

36Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ juuˈ naˉhmääˊ laˉ:—Niꜙ jaa dsaˉ saꜙ kwaꜙ kihꜗ, kaꜗ koo jwɨˊ

hmɨɨhˉ hmëëꜘmahꜗ tøøyꜗ nëˊ kihˈ hmɨɨhˉmaˉgyuhˉ.Cherˊmahꜗ läꜙja laꜗ, koo heeyꜗ hmɨɨhˉ hmëëꜘ baˊja . Hiꜙ niꜙ saꜙ jeehꜙ kweeˉ hmɨɨhˉ maˉgyuhˉkyaahˊ jwɨˊ hmɨɨhˉ hmëëꜘ ja . 37 Hiꜙ läꜙja , niꜙjaa dsaˉ saꜙ kwaꜙ kihꜗ chiyhꜗ vin hmëëꜘ nehꜙ looˉmaˉgyuhˉ. Cherˊmahꜗ gaꜙchihꜗ dsaˉ vin hmëëꜘ nehꜙlooˉ maˉgyuhˉ, chahꜘ baˊ gyiiꜙ, jëëhꜘ saꜙ kwaꜗ jwëˈääꜙ . Tʉʉꜙ vin hmëëꜘ hiꜙ heeꜘ looˉ kaˉlähꜘ. 38Heˉjanehꜙ looˉ hmëëꜘ baˊ dsaˉhooˋ vin hmëëꜘ. Mahꜗläꜙja baˊ miˉheeꜙ vin hmëëꜘ ja , kyaahˊ looˉ hmëëꜘkaˉlähꜘ. 39 Niꜙ jaa hi tëë ˈ hɨh˜ jmɨh ˈ mɨ ˈjëhꜗmaˉää , saꜙ tɨhꜗ dsëyꜗ heˉ hmëëꜘ läꜙchahꜘ ja . Jëëhꜘjäyhꜘ: “Lluꜗ gaˊ heˉ maˉgyuhˉ.” —gaꜙjähꜘ Jesús.

6Gaꜙhlëëhꜘ Jesús haˉ läꜙ laꜗ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ(Mt. 12:1-8; Mr. 2:23-28)

1 Koo jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ, gaꜙngëëꜘ Jesúsjeeˊ maˉnaˉjnääˊ chaah ˈ trigo. Gaꜙhnäꜗ discípulokyaayꜗ miihˉ saˊgwahꜘ trigo, gaꜙgyeyꜗ kyaahˊ gooyˉmahꜗ gaꜙkuyhˉ. 2 Heˉja ko llaa fariseo gaꜙjäyhꜘsɨɨyhꜙ discípulo heꜘ:

—¿Heˉla ˈ jmeehˉ hnähꜘ heˉ saꜙ lleˋ kih ˈ jmeeh ˈhnähꜘ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ?

3Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

San Lucas 6:4 59 San Lucas 6:36—¿Cheˊ saꜙ maˉhehˉ hnähꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ läꜙkoo

gaꜙjmeeꜘ David koo häˊ, läꜙ maˊ ja ˈ kyoyhꜙ kyaahˊhi maˊ gaꜙnääˊ kyaayhˊ? 4Gaꜙheyꜗ nehꜙ gwahꜙ mahꜗgaꜙkuyhˉ heˊñiihꜚ heˉ maˉnaˉjøøꜚ heˉ saꜙ lleˋ kihˈmaˊ kuyhꜙhiꜙ gaꜙkwëëyhꜗ dsaˉ kyaayꜗ kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ,maꜙlaꜙ jmiˉdsaˉ baˊ maˊ naˉngëˈ jwëˈ kuyhꜙ heˊñiihꜚja .

5Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ kaˉlähꜘ:—Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ baˊ naˉngëˈ jwëˈ jmeeyꜗ hihꜙ,

heeˉ naˉ heˉ gaꜙtëëꜘ jmeeꜗ dsaˉ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉdsëꜗ.

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa dsaˉ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉdsëꜗ

(Mt. 12:9-14; Mr. 3:1-6)6 Jyohꜘ kaˉlähꜘ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ gaꜙheꜗ

Jesús nehꜙ gwahꜙ mähˉ mahꜗ gaꜙløøyꜗ kwayꜙ juuˈ. Jeeˊ ja maˊ hää jaa dsaˉñʉʉhˉ hi maˉläˉkii ꜙmaˉgooˉ raˉlluuꜗ. 7 Hiꜙ maˊ täähˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗley kyaahˊ dsaˉ fariseo tääy˜ Jesús, maˊ jëëy˜ cheˊmiˊhlääyꜘ dsaˉ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ mahꜗ läꜙjamaˊ leꜘ maˊ hnɨɨyˈ kiyhꜗ. 8 Pero maˊ ñeˉ baˊ Jesús heˉhʉʉˊdsëˉ maˊ jmeeꜙ dsaˉ heꜘ, heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉhi maˉläˉkii ꜙ maˉgooˉ heꜘ:

—Nooˉ, mahꜗ ñaˉ jeeˊ toꜗ dsaahˋ laˉ.Mahꜗ gaꜙnooˉ dsaˉ heꜘ jeeˊ toꜗ dsaahˋ ja . 9Heˉja

gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ dsaˉkaahˊ heꜘ:—Ngɨɨnˊ koo mɨ ˈjuuꜗ kyahꜗ hnähꜘ. ¿Heeˉ naˉ

naˉngëˈ jneˊ jwëˈ jmeenˊ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ,cheˊ heˉ lluꜗ o cheˊ heˉ hlɨɨhˈ? ¿Cheˊ lää jneˊ jaa hi maˉngooꜗ gaꜙjuuꜗ o kwanˊ jwëꜗ juuyꜘ?

10Gaꜙjëëꜗ Jesús ko hwëëꜘ läꜙja kihꜗ läꜙjëëꜙ hi maˊtäähˊ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kiyhꜗ ja , mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ hi maˊdsaahˊ heꜘ:

—Nɨɨhˋ maˉgoohˉ.Mahꜗ gaꜙnɨɨhꜗ dsaˉ heꜘ maˉgooˉ. Läꜙchahꜘ

ja , gaꜙjäꜗ goˉte˜ maˉgooyˉ. 11 Peerꜙ gaꜙläꜙlleeꜘdsaˉkaahˊ heꜘ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉkyaayhˊ:

—¿Haˉ läꜙ jmeenˊ kihˈ Jesús?Gaꜙhñaaꜗ Jesús läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ apóstole(Mt. 10:1-4; Mr. 3:13-19)

12 Jmɨɨˊ ja ñeeˊ Jesús taꜙ koo mohꜘ naˊngɨɨyˊkiyhꜗ kihꜗ Dio läꜙjiih ˈ gaꜙjnäyhꜗ hwë ˈ ja . 13 Maˊgaꜙjnäꜗ ja , gaꜙtëëyhꜗ läꜙjëëꜙ discípulo kyaayꜗ, mahꜗgaꜙlleeyhˉ gyaꜙtuuꜘ baˊ. Hi heꜘ gaꜙtëëyhꜗ apóstole.14 Gaꜙlleeyhˉ Simón hi maˊ tëëyh˜ Peeˊ, Andreˊøøhꜚ Simón, Jacobo kyaahˊ Jwaaꜚ , Felipe kyaahˊBartolomé, 15 Matäˊ, Tamá, Jacobo jo ñʉʉhꜚ Alfeo,Simón hi maˊ tëëyh˜ Zelote, 16 Juda øøhꜚ Jacobo,kyaahˊ Juda Iscariote hi gaꜙngëëꜗ Jesús.

Gaꜙkwaꜘ Jesús juuˈ kihꜗ jwëëꜘ dsaˉ(Mt. 4:23-25)

17 Gaꜙjñaaꜗ Jesús taꜙ hwaꜗ mɨɨꜙ ko jøhꜘ kyaahˊdiscípulo kyaayꜗ. Peerꜙ jwëëꜘ dsaˉ gaꜙllaꜙnääꜗ jeeˊja , dsaˉ chaa läꜙkaa hwaꜗ Judea, kyaahˊ dsaˉchaa Jerusalén, dsaˉ chaa Tiro kyaahˊ Sidón jwɨɨˉheˉ täähˊ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ. Läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘgaꜙllaꜙnääꜗ heˉ hnøøyꜗ nuuyꜗ juu ˈ kihꜗ Jesús hiꜙgaꜙllaꜙnääꜗ hi dsaahˊ mahꜗ jäꜗ kiyhꜗ. 18 Läꜙjëëꜙ hi maˊ jëë˜ wɨɨꜘ heˉ maˊ jmeeꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ kiyhꜗ,läꜙja kaˉlähꜘ gaꜙjäꜗ kiyhꜗ. 19 Heˉja maˊ jmeeꜙdsaˉ biiꜗ haˉ läꜙ jeeˊ tëëyˈ suyꜗ miihˉ saˊhmɨɨhˉ kihꜗJesús, kihꜗ heˉ maˊ hwëëˉ beꜘ kiyhꜗ heˉ kyaahˊ maˊmiˉhlääyꜘ läꜙjëëꜙ dsaˉ.

Lluꜗ laꜗ kihꜗ dsaˉ hi hnaahˉ Dio(Mt. 5:1-12)

20 Gaꜙjëëꜗ Jesús jeeˊ maˊ täähˊ läꜙjëëꜙ discípulokyaayꜗ mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Lluꜗ laꜗ kyahꜗ hnähꜘ hi täˉñeeꜘ, jëëhꜘ jääꜗ baˊ Diohnähꜘ läꜙhihꜙ kihꜗ. 21 Lluꜗ laꜗ kyahꜗ hnähꜘ hi kyohꜙnaꜗ, jëëhꜘ lloo˜ koo jmɨɨˊmoꜙsoꜙ läꜙkyahꜗ hnähꜘ. Lluꜗlaꜗ kyahꜗ hnähꜘ hi kɨˉhooh˜ naꜗ, jëëhꜘ ja baˊ läꜙjalloo˜ koo jmɨɨˊ läꜙchaahˉ hnähꜘ lluꜗ.

22 ʼLluꜗ laꜗ kyahꜗ hnähꜘ waˊraˉ gaꜙläꜙhøøhˋ dsaˉkyahꜗ hnähꜘ, o waˊraˉ gaꜙhwëëꜗ dsaˉ hnähꜘ jeeˊ kiyhˈ, waˊraˉ gaꜙhlëëhꜘ dsaˉ wɨɨꜘ kyahꜗ hnähꜘ, o waˊraˉgaꜙjmääyꜗ hnähꜘ läꜙkohꜘ jaa dsaˉ hlëëh ˈ kwaat˜kihꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ. 23 Läꜙ maˊ dsaˉngëëꜘ hnähꜘläꜙja , waˊ jëë hohꜘ hnähꜘ, waˊ chaahˉ hnähꜘ lluꜗ,jëëhꜘ chaˉ koo heˉ lluꜗ jwërte heˉ hñahꜙ hnähꜘgyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ. Maꜙraꜙ heˉ jmeehꜙ baˊ dsaˉ hnähꜘ,jëëhꜘ läꜙja maˊ jmeeꜙ dsaˉ maˉgyuhˉ kyaayꜗ kihꜗläꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio.

24 ʼPeerꜙ jwɨɨ˜ hnähꜘ dsaˉ chaˉ kuuˊ. Jëëhꜘ, ja baˊjiih ˈ kyehˊ hnähꜘ oˉjøhꜙ dsëˉ. 25 Peerꜙ jwɨɨ˜ hnähꜘhi naˉkëꜚ naꜗ, jëëhꜘ lloo˜ koo jmɨɨˊ läꜙkyahꜗ hnähꜘ.Peerꜙ jwɨɨ˜ hnähꜘ hi täähˊ ngɨɨ˜ naꜗ. Jëëhꜘ, ja baˊläꜙja lloo˜ koo jmɨɨˊ kɨˊhoohˊ hnähꜘ. 26 Peerꜙ jwɨɨ˜hnähꜘ waˊraˉ gaꜙhlëëhꜘ läꜙjëëꜙ dsaˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ.Jëëhꜘ läꜙja maˊ jmeeꜙ dsaˉ maˉgyuhˉ kyaayꜗ kihꜗhi maˊ ngëë˜ juuˈ taˉjuuˈ kihꜗ dsaꜙ.

Hnøøꜗ hnääꜙ jneˊ hi naˉhøøhˊ jnänˋ(Mt. 5:38-48; 7:12)

27 ʼPero jnäꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ läꜙjëëꜙ hnähꜘ hi täähˊ nuuˉ jeeˊ laˉ. Waˊ hnaahꜙ hnähꜘ läꜙjëëꜙ hi naˉhøøhˊ kyahˈ hnähꜘ. Jmeeˊ lluˈ kihꜗ hi saꜙ hnääꜗhnähꜘ. 28 Ngɨɨˊ hnähꜘ lluꜗ kihꜗ hi jwä˜ dsoˊjwɨɨꜘkyahꜗ hnähꜘ. Ngɨɨˊ hnähꜘ kihꜗ Dio kihꜗ hi jnaahˉhnähꜘ juu ˈ wɨɨꜘ. 29 Cherˊmahꜗ hi gaꜙjnooꜗ koojwoo ˈ moˉnëhˊ, kwëëyhˋ kaˉlähꜘ jyohꜘ jwoo ˈ. Hiꜙcherˊmahꜗ hi gaꜙjñuuhˉ hmɨhˉllooꜘ kyahꜗ, kwëëyhˋkaˉlähꜘ saˊkoohˉ. 30 Cherˊmahꜗ hi gaꜙngɨɨꜘ miihˉheˉ chaˉ kyahꜗ, ja kwëëyhꜘ baˊ. Hiꜙ cherˊmahꜗhi gaꜙjñuuhꜗ heˉ laꜗ kyahꜗ, moꜙtoꜙ ngɨɨhˋ heˉ ja .31 Läꜙkoo hnoohˉ hnähꜘ jmeeꜗ dsaˉ kyahꜗ hnähꜘ,ja baˊ läꜙja jmeeˊ hnähꜘ kiyhꜗ kaˉlähꜘ.

32 ʼPero, cherˊmahꜗ hnaahꜙ hnähꜘmaꜙlaꜙ hi hnääꜗhnähꜘ baˊ, ¿haˉ jmääꜗ heˉ naˉ kyahꜗ hnähꜘ? Jëëhꜘ,läꜙja kaˉlähꜘ hi hñaaˉ dsëꜗ, hnääyꜗ maꜙlaꜙ hi hnääꜗ hñiiyꜘ baˊ. 33Hiꜙ cherˊmahꜗ jmeehˉ hnähꜘ lluꜗkihꜗ hi jmeeꜙ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ, ¿haˉ jmääꜗ heˉ naˉkyahꜗ hnähꜘ? Jëëhꜘ, ja baˊ läꜙja jmeeꜙ hi hñaaˉdsëꜗ kaˉlähꜘ. 34 Hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙmiꜙhääh ˈ hnähꜘdsaˉ hi laahꜘ hnähꜘ ngëëyꜗ baˊ, ¿haˉ jmääꜗ heˉ naˉkyahꜗ hnähꜘ? Jëëhꜘ, ja baˊ läꜙja jmeeꜙ hi hñaaˉdsëꜗ, miˉhääyꜙ dsaˉ hi laayꜗ ngëëꜗ baˊ. 35Heˉja waˊläˉhnaahꜙ hnähꜘ hi naˉhøøhˊ kyah ˈ hnähꜘ, jmeeˊhnähꜘ heˉ lluꜗ baˊ, miˉhääh ˈ hnähꜘ heˉ chaˉ kyahꜗhnähꜘ. Taꜙ jøø heˉ ngëëyꜗ kaˉlähꜘ. Läꜙja baˊ hñahꜙhnähꜘ heˉ lluꜗ jwërte. Hiꜙ leehꜘ hnähꜘ jooꜘ Dio hi gyaꜗ gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ. Jëëhꜘ, lluꜗ dsëyꜗ kyaahˊ hi saꜙkwaꜙ tiˊhmaahˊ hiꜙ läꜙkye kyaahˊ hi hñaaˉ dsëꜗkaˉlähꜘ. 36 Waˊ läˉñihꜘ hohꜘ hnähꜘ ja baˊ läꜙkohꜘdsaˉläˉñihꜘ dsëꜗ Tääˋ jnänˋ.

Saꜙ gaꜙtëëꜘ jneˊ kyenˊ kwaat˜ kihꜗ jñahꜘ(Mt. 7:1-5)

San Lucas 6:37 60 San Lucas 7:19

37 ʼTaꜙ ka hnähꜘ kwaat˜ kihꜗ jñahꜘ, mahꜗ saꜙ kaꜗDio kwaat˜ kyahꜗ hnähꜘ. Taꜙ jwäꜘ hnähꜘ dsoˊjwɨɨꜘkihꜗ dsaꜙ mahꜗ saꜙ jwäꜗ Dio dsoˊjwɨɨꜘ kyahꜗ hnähꜘ.Jmeeˊ hnähꜘ jøhˉ hohꜘ mahꜗ jmeeꜗ Dio jøhˉ dsëꜗ kihꜗdsoˊkyeˉ kyahꜗ hnähꜘ. 38 Kwëëhˋ hnähꜘ dsaˉ, mahꜗkwëëhꜗ Dio hnähꜘ. Kwaꜗ baˊ Dio heˉ saꜙ kyaahˊ hihꜙ,jmeeyꜗ naˉhlaahˊ lluˈ, naˉkahˈ läꜙjiihˈ gaꜙsaaꜗ goˉte˜.Jëëhꜘ, kyaahˊ ja baˊ heˉ llahˉ hnähꜘ hihꜙ, llaaꜗ Diohnähꜘ hihꜙ.

39 Hiꜙ gaꜙhlëëhꜗ Jesús dsaˉ kyaahˊ juuˈ naˉhmääˊlaˉ:

—¿Heeˉ jmääꜗ kihꜗ jaa hi tʉʉˊ mahꜗ llaˉlleyꜗkaahˋ kih ˈ jñahꜘ hi tʉʉˊ? ¿Cheˊ saꜙ tähꜙ läꜙuuꜘnehꜙ koo tooˉ? 40 Saꜙ jøøh ˈ gaˊ discípulo läꜙkohꜘgaˊ taˉjwohꜗ kyaayꜗ. Pero maˉlaꜙ maˉhñaaˉ tëëyˉ,ja gaˊ leeyꜘ kweeˉ baˊ kyaahˊ taˉjwohꜗ kyaayꜗ.

41 ʼ¿Heˉlaˈ jëëhꜘ waˊhløøˉ heˉ häˊmɨˊnëˊ øøhˈ mahꜗsaꜙ jëëhꜘ daˊ waˊhløøˉ jʉʉhˉ heˉ häˊ mɨˊnëhˊ hñaahˈ? 42 ¿Haˉ läꜙja jwɨɨh ˈ øøhꜗ: “Kwaˊ daˊ waˊ llenˋwaˊhløøˉ heˉ häˊ mɨˊnëhˊ”, mahꜗ saꜙ jëëhꜘ häˊ gaˊ heˉjʉʉhˉ gaˊ kyahˈ hñaahꜗ? ¡Heˉ baˊ cheˉ taˉjuuhˈ hneˉ!Lleˊ daˊ jääˈ waˊhløøˉ jʉʉhˉ heˉ häˊ mɨˊnëhˊ hñaahˈ.Ja gaˊ naꜙ jëëhˈ kweeˉ mahꜗ llehˈ waˊhløøˉ heˉ häˊmɨˊnëˊ øøhˈ.

Mɨɨˈ kihꜗ jmeeꜙ lii˜ haˉ läꜙ laꜗ chaahˈ hmaˉ(Mt. 7:17-20; 12:34-35)

43 ʼChaahˈ hmaˉ lluꜗ saꜙ hɨɨˉ mɨɨ ˈ heˉ hlɨɨhˈ. Hiꜙläꜙja chaahˈ hmaˉ hlɨɨhˈ saꜙ hɨɨˉ mɨɨˈ heˉ lluꜗ. 44Mɨɨˈ kihꜗ jmeeꜙ lii˜ haˉ läꜙ laꜗ chaahˈ hmaˉ. Jëëhꜘ, saꜙchooh˜ dsaˉ mɨ ˈhigo kihꜗ chaah ˈ tooꜘ , niꜙ läꜙjasaꜙ chooh˜ dsaˉ mɨ ˈjëhꜗ kihꜗ chaah ˈ tooꜘ kaˉlähꜘ.45Dsaˉ lluuꜗ hlëëyhꜙ juuˈ lluꜗ jmahꜗ, jëëhꜘ heˉ naˉ baˊtäähˊ tuhˉdsëyꜗ. Dsaˉ hi hlëëhˈ, hlëëyhꜙ juuˈ hlɨɨhꜗjmahꜗ, jëëhꜘ heˉ naˉ baˊ täähˊ tuhˉdsëyꜗ. Jëëhꜘ heˉnaˉmahꜘ nehꜙ tuhˉdsëꜗ dsaˉ, heˉ ja baˊ hlëëyhꜙ.

Juuˈ naˉhmääˊ kihˈ hneꜗ(Mt. 7:24-27)

46 ʼ¿Heˉla ˈ tëëhꜙ hnähꜘ kinꜙ, “Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ,Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ” mahꜗ saꜙ jmeehˉ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉjwahnꜙ? 47 Jwëëhn˜ hnähꜘ haˉ läꜙ laaꜗ hi gwaꜘgoˉnʉʉꜘ juuˈ kinꜙ mahꜗ jmeeyꜙ läꜙ jwahnꜙ. 48 Laayꜗläꜙkoo jaa dsaˉ hi gaꜙjmeeꜘ koo hneˉ. Gaꜙgyuyꜗñiihˊ nëˊ kuuˊ hlooˉ, mahꜗ gaꜙchiyhꜘ maˉtɨɨˊ kihˈ nëˊkuuˊ ja . Maˊ gaꜙjʉʉhꜗ jmɨɨˉ, gaꜙhlähꜘ hneꜗ ja . Peroniꜙ miihˉ saꜙ gaꜙjehꜗ, jëëhꜘ maˊ chihˈ hwehˉ nëˊ kuuˊhlooˉ. 49Pero hi nuuˉ juuˈ kinꜙ mahꜗ saꜙ gaꜙjmeeyꜘhe ˈ, laayꜗ läꜙkoo jaa dsaˉ hi gaꜙjmeeꜘ hneꜗ kihꜗnëˊ gwaahˊ jmahˈ. Niꜙ saꜙ chaˉ gaꜙchiyhꜘ maˉtɨɨˊ kihˈ. Maˊ gaꜙjʉʉhꜗ jmɨɨˉ, gaꜙhlähꜘ hneꜗ ja kyaahˊ beꜘmahꜗ gaꜙtohꜘ, läꜙjiihˈ gaꜙheeꜗ goˉte˜ —gaꜙjähꜘ Jesús.

7Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús moz˜ kyaaꜗ jʉʉˊ hløøꜘ(Mt. 8:5-13)

1Maˊ gaꜙdsaaꜗ gaꜙhlëëhꜗ Jesús läꜙjëëꜙ dsaˉ, ngooyꜗtaꜙ Capernaum. 2 Jeeˊ ja maˊ gya ˈ jaa jʉʉˊ hløøꜘhi maˊ chaa jaa moz˜ kyaaꜗ hi maˊ hnääy ˈjwërte. Moz˜ heꜘ maˉngooꜗ gaꜙjuuꜗ maˊ jaꜙ kiyhꜗ.3 Maˊ gaꜙnuuꜘ jʉʉˊ hløøꜘ heꜘ hlëëhꜙ dsaˉ kihꜗ Jesús,gaꜙcheeyꜗ ko llaa dsaˉgyʉʉhˊ kyaa dsaˉ judiumahꜗnaˊchuuyˊ kyaahˊ Jesús heˉ dsooyꜗ miˉhlääyꜘ moz˜kyaayꜗ. 4Maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ dsaˉ heꜘ jeeˊ maˊ gyaˈ Jesús,chaˉmiihˉ gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ, maˊ jäyhꜘ:

—Maꜙraꜙ heˉ gaꜙtëëꜘ baˊ hneˉ kwahˈ beꜘ kihꜗ jʉʉˊhløøꜘ. 5 Jëëhꜘ, hnääyꜗ baˊ läꜙjëëꜙ dsaˉgoo˜ jneˊ hiꜙgaꜙjmeeyꜘ koo gwahꜙ mähˉ kyaaꜗ jnäähˈ.

6 Heˉja ngooꜗ baˊ Jesús kyaahˊ dsaˉ heꜘ. Maˊngooˈ yaꜙjäyhꜙ jeeˊ gyaˈ jʉʉˊ hløøꜘ heꜘ, läꜙchahꜘ jagaꜙcheeꜗ jʉʉˊ hløøꜘ heꜘ omeꜚ kyaaꜗ mahꜗ naˊchiiyhˊJesús läꜙlaˉ:

—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, maˉjan˜ madaꜚ kihꜗ jʉʉˊhløøꜘ, jäyhꜘ, taꜙ jmeeˉ biiꜗ goh ˈ läꜙ gaꜙtëꜘ ooꜙ. Niꜙmiihˉ saꜙ chaˉ heˉ laaꜗ jnäꜘ mahꜗ goˊhehꜘ chaˊnehꜙkinꜙ. 7Heˉja saꜙ gaꜙtuuˉ dsënꜙ maˊ nɨɨnˋ hñiinꜙ maˊnaˊjëënꜙ hneˉ. Leeꜙ baˊ koo hlëëhˊ baˊ hneˉ, jäꜗ kihꜗmoz˜ kyaanꜙ. 8 Jëëhꜘ jnäꜘ kaˉlähꜘ, chaa hi jmeeꜙmadaꜚ kinꜙ, hiꜙ täähˊ hløøꜘ hi jmeenꜙ hihꜙ kihꜗ.Waˊraˉ gaꜙjmeenꜗ hihꜙ kihꜗ jaa : “Gwaˉ jeeˊ ooꜙ”,dsooyꜗ baˊ. Waˊraˉ gaꜙjwɨɨnꜗ jñahꜘ: “Ñaˉ taꜙ laꜙ”, jäyꜙbaˊ. Hiꜙ waˊraˉ gaꜙjwɨɨnꜗ moz˜ kyaanꜙ: “Jmeeˊ heˉlaˉ”, jmeeyꜙ baˊ.

9Maˊ gaꜙnuuꜘ Jesús juuˈ ja , gaꜙläꜙdsaa dsëyꜗ kihꜗjʉʉˊ hløøꜘ. Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ hi maˊ chaaꜗ kaahˋkiyhˈ jeeˊ ja :

—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, läꜙkaa hwaꜗIsrael saꜙ maˉjeen ˈ niꜙ jaa dsaˉ hi dsooꜘ dsëꜗläꜙkoo dsooꜘ dsëꜗ jʉʉˊ hløøꜘ ooꜙ.

10Maˊ gaꜙllaꜙnääˋ dsaˉ heꜘ chaˊnehꜙ kihꜗ jʉʉˊ hløøꜘ,gaꜙjëëyꜗ maˉjäꜗ goˉte˜ kihꜗ moz˜ kyaayꜗ hi maˊdsaahˊ heꜘ.

Gaꜙmiꜙjiihˋ Jesús jaaˉ jo ñʉʉhꜚ dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ11 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙheꜗ Jesús jwë ˈ ngooꜗ taꜙ

jeeˊ jwɨɨˉ heˉ chee Naín, kyaayhˊ discípulo kyaayꜗhiꜙ jwëëꜘ jwërte dsaˉ gaꜙjmeeꜘ ko jøhꜘ kyaayhˊ.12 Läꜙ maˊ gaꜙtëëyꜘ chʉʉhˊ jwɨɨˉ ja , gaꜙjeey ˈ dsaˉhi gaꜙnääꜗ gaꜙhaa jaa hlɨɨꜘ hi maˊ laa jaa gyʉʉˉkoo mëëˈ kyaaꜗ jaa dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ. Hiꜙ jwëëꜘ jwërtedsaˉ hi chaa jeeˊ ja maˊ jmeeꜙ ko jøhꜘ kyaayhˊ.13Maˊ gaꜙjëëꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ dsaˉmëꜘ heꜘ, gaꜙläꜙñihꜘdsëyꜗ kiyhꜗ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Taꜙ hoohˋ.14Läꜙchahꜘ ja ngooꜗ Jesús chuhꜙ kihꜗ dsaˉ hi maˊ

kye gooꜘ mahꜗ gaꜙsooyhꜗ. Heˉja gaꜙnooˉ dsaˉ hi maˊ jääꜙ hlɨɨꜘ heꜘ. Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ hlɨɨꜘ heꜘ:

—Chihˉmähꜗ, jnäꜘ hlëëhnˊ hneˉ. Nooˉ.15 Läꜙchahꜘ ja , gaꜙgyaˉ chihˉ hi maˊ naˉjuuˊ heꜘ

mahꜗ gaꜙløøyꜗ hlëëyhꜙ. Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙchooyˈ:

—Hii ꜚ laˉ chihˉ kyaahꜗ.16 Läꜙjëëꜙ baˊ gaꜙläꜙgohꜙ. Gaꜙløøyꜗ jmeeyꜙ jʉʉhˉ

kihˈ Dio, maˊ jäyhꜘ:—Heˉ baˊ cheˉ jøøh ˈ hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio hi

maˉyaˉhëë jeeˊ jnänˋ laˉ.Hiꜙ maˊ jäyhꜘ läꜙlaˉ kaˉlähꜘ:—Maˉja˜ Dio kwayꜙ beꜘ kihꜗ dsaˉ kyaayꜗ.17Gaꜙhɨɨꜘ jwërte juuˈ kihꜗ Jesús läꜙkaa hwaꜗ Judea

kyaahˊ jwɨɨˉ heˉ täähˊ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ jeeˊ ja .Gaꜙcheeꜗ Jwaaꜚ dsaˉ kyaayꜗ naˊhlëëyhˊ kyaahˊ

Jesús(Mt. 11:2-19)

18 Läꜙjëꜙ juu ˈ laˉ gaꜙnuuꜘ Jwaaꜚ gaꜙjmeehꜗ dis-cípulo kyaayꜗ. Heˉja gaꜙtëëyhꜗ uuꜗ discípulo.19Gaꜙcheeyꜗ kihꜗ Jesús mahꜗ naˊngɨɨyˊ juuˈ kiyhꜗ:

—¿Cheˊ hneˉ heꜘ hi nøøꜘ juuˈ jäꜙ o cheˊ jää jnäähꜗjñahꜘ?

San Lucas 7:20 61 San Lucas 8:220 Läꜙkoo maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ dsaˉ heꜘ jeeˊ maˊ gya ˈ

Jesús, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Jwaaꜚ hi maˊ choo˜ jmɨɨˉ maˉcheeyꜗ jnääh ˈ

mahꜗ ngɨɨˊ jnäähꜗ juuˈ kyahꜗ: “¿Cheˊ hneˉheꜘ hi nøøꜘjuuˈ jäꜙ o cheˊ jää jnäähꜗ jñahꜘ?”

21 Ja baˊ hor˜ ja gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jwëëꜘ dsaˉd-saahˊ, dsaˉ hi maˊ jëë˜ wɨɨꜘ kihꜗ naˉkuˊ naˉngɨɨ ˈdsooˊ, dsaˉ hi maˊ kye jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ. Hiꜙ gaꜙnäyꜗmɨˈnëˊ jwëëꜘ dsaˉtʉʉˊ. 22 Ja gaˊ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈkihꜗ hi gaꜙcheeꜗ Jwaaꜚ heꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Goˉnääˊ hnähꜘ, mahꜗ goˉjmeehˋ juuˈ kihꜗ Jwaaꜚläꜙjëꜙ heˉ maˉnʉʉhˉ hnähꜘ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ maˉjëëhˋhnähꜘ laˉ. Hi tʉʉˊ maˉjëëy˜ baˊ, hi jluuhˊ maˉ-gaꜙnääyˊ baˊ, maˉhlaaꜘ baˊ hi maˊ dsaahˊ dsooˊhmihꜗ høøꜚ, hi gwɨɨˋ maˉnuuyˉ baˊ, hi maˉjuuꜙmaˉläˉjiiyhˋ baˊ, hiꜙ hi täˉñeeꜘ maˉnuuˉ bihꜗ juˈhmëëꜘ. 23 Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi saꜙ jmeeꜙ toꜗ dsëꜗ kwaat˜kinꜙ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

24 Läꜙkoo maˊ gaꜙnääˋ discípulo kyaaꜗ Jwaaꜚ heꜘ,gaꜙløøꜗ Jesús hlëëh˜ dsaˉ kihꜗ Jwaaꜚ mahꜗ läˉdsooh˜dsëyꜗ haˉ läꜙ maˊ laayˈ, gaꜙjäyhꜘ:

—¿Haˉ läꜙ laaꜗ hi naˊjëëhˋ hnähꜘ maˊ naˊnääh ˈhnähꜘ jeeˊ ooꜙ hwaꜗ kii ꜙ ? ¿Cheˊ maˊ laay ˈ läꜙkohꜘhmaˉtahˉ heˉ gwaˉgyaa lleꜘ? 25 ¿Cherˊmahꜗ saꜙlaayꜗ läꜙja hi naˊjëëhˋ hnähꜘ, haˉ baˊ läꜙ laayꜗja ? ¿Cheˊ maˊ laa ˈ jaa dsaˉñʉʉhˉ hi maˊ këhˉhmɨɨhˉ lluꜗ? Ñeˊ baˊ jneˊ, läꜙjëëꜙ hi këhˉ hmɨɨhˉlluꜗ, hi täähˊ lluˈ, hi heꜘ täähˊ chaˊnehꜙ kihꜗ rey baˊ.26 Heˉja , ¿heeˉ baˊ laa ˈ hi naˊjëëhˋ hnähꜘ? ¿Cheˊlaa jaa hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio? Jnäꜘ jwëëhn˜ hnähꜘlaayꜗ baˊ. Hiꜙ maꜙraꜙ heˉ laayꜗ jøøh ˈ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊjñahꜘ hi maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio. 27 Jëëhꜘ, Jwaaꜚ heꜘhi naˉsɨɨˉ kihꜗ läꜙlaˉ:Cheenꜚ jaa hi dsaˉkwaꜙ juuˈ kinꜙ.Hi heꜘ dsooꜗ taꜙ chaˊnëhˊ mahꜗ miˉlluyꜗ jwëˈ kyahꜗ.

28 ʼMaꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ. Jeeˊ kihˈ läꜙjëëꜙhi gaꜙläꜙchaaꜙ kihꜗ dsaˉmëꜘ, saꜙ chaa hi ngëë˜juuˈ kihꜗ Dio hi jøøhˈ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ Jwaaꜚ hi maˊchoo˜ jmɨɨˉ. Pero hi laaꜗ mähꜗ gaˊ kih ˈ gyʉʉh ˈyaꜙjwɨɨꜗ, hi heꜘ jøøhˈ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ Jwaaꜚ .

29 Läꜙjëëꜙ dsaˉ hi gaꜙnuuꜘ kihꜗ Jwaaꜚ läꜙkyehi maˊ kooꜗ kuˊsɨhˉ gaꜙjmeeꜘ dsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Dio,gaꜙheeyhˉ saayꜙ jmɨɨˉ läꜙkoo gaꜙjähꜘ Jwaaꜚ . 30Perodsaˉ fariseo kyaahˊ dsaˉ hi kyʉʉh˜ ley gaꜙjmeeyꜘtaꜙ kooꜘ baˊ heˉmaˊ jmeeˈ Dio kiyhꜗ. Saꜙ gaꜙläꜙhnøøyꜗmaˊ saayꜙ jmɨɨˉ.

31Mahꜗ gaꜙjähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ:—Jeeˊ laˉ jwëëhn˜ hnähꜘ haˉ läꜙ laaꜗ dsaˉ hi

chaa naꜗ. Läꜙlaˉ baˊ laay ˈ. 32 Dsaˉ hi chaa naꜗchaayhˉmiihˉ läꜙkohꜘ chihˉ hi täähˊ jeˊhmoohˊ hi tooh˜ mɨɨhˊ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ. Jäyhꜘ: “Maˉjʉʉˊjnäähꜗ suꜚ heˉ jmeeꜙ jëë hohꜘ hnähꜘ kyaahˊ luuꜘhmaˉtaˉ pero saꜙ gaꜙhiihꜘ hnähꜘ maˊ jmeehꜗ hnähꜘja . Maˉhäˊ jnäähꜗ suꜚ heˉ tiˉmeehˉ dsëꜗ, niꜙ läꜙjasaꜙ maˉhoohˊ hnähꜘ”, jähꜘ chihˉ sɨɨyhꜙ dsaˉkyaayhˊ.

33 ʼLäꜙja kaˉlähꜘ jmeeꜙ dsaˉ hi chaa naꜗ. Jëëhꜘ,jaꜗ Jwaaꜚ hi gaꜙkuhˉ gaꜙhɨhꜗ miihˉ goˉte ˈ mahꜗgaꜙjähꜘ dsaˉ kiyhꜗ: “Kyeyˉ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ.” 34 Läꜙjakaˉlähꜘ, jaꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ hi kuhˉhɨh˜ naˊteeˋkih ˈ mahꜗ jähꜘ dsaˉ kiyhꜗ: “Jlaayˊ ngëë ˈ, mahꜗllaˊheeyhꜚ kaˉlähꜘ. Jwayhꜘ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi koo ˈkuˊsɨhˉ, hiꜙ laayꜗ omeꜚ kyaaꜗ dsaˉ waˊ hi chaˉ hi ”,jähꜘ dsaˉ hi chaa naꜗ. 35Pero kyaahˊ heˉ jmeeꜙ Dio,lii˜ lluꜗ baˊ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ —gaꜙjähꜘ Jesús.

Gaꜙkuhˉ gaꜙhɨhꜗ Jesús chaˊnehꜙ kihꜗ Simón, jaadsaˉ fariseo

36 Gaꜙchuuꜘ jaa fariseo kyaahˊ Jesús mahꜗ dsooyꜗchaˊnehꜙ kiyhꜗ, dsaˉkuhꜙ dsaˉhiyhꜙ kyaayhˊ. Läꜙmaˊgaꜙheyꜗ chaˊnehꜙ kihꜗ fariseo heꜘ, gaꜙgyayˉ nëˊ mes˜.37 Hiꜙ ja baˊ jeeˊ jwɨɨˉ ja , maˊ chaa jaa dsaˉmëꜘhi maˊ kaah˜ waˊ hi chaˉ hi . Pero läꜙkoo maˊgaꜙnuuyꜘ heˉ gyaꜗ Jesús kuhˉhɨh˜ kyaahˊ fariseo heꜘ,heˉja ngooyꜗ jeeˊ ja , maˊ kyeyˉ koo sëꜗ jmɨɨˉmiˉjwɨɨˉ. 38 Gaꜙllooyꜗ hooyh˜ hʉʉˊ tɨɨˊ Jesús, läꜙjiihˈ gaꜙläꜙgyʉhꜘ tɨɨˊ Jesús kyaahˊ jmɨɨˉ heˉ gaꜙtuuˉmɨ ˈnëyˊ. Gaꜙmiꜙkiyhꜘ kyaahˊ jñuˉ lleyˊ. Ja gaˊgaꜙchʉyhꜘ tɨɨˊ Jesús mahꜗ gaꜙhuuyꜗ jmɨɨˉ miˉjwɨɨˉ.39Maˊ gaꜙjëëꜗ fariseo läꜙkoo jmeeꜙ dsaˉmëꜘ heꜘ, maˊjmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ: “Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ Jesús laaꜗ jaa hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio, läꜙliiyhꜚ haˉ läꜙ laaꜗ dsaˉmëꜘ hi gyaꜗ chuˉbë˜ tɨɨyˊ. Cheˊ saꜙ ñeyˉ, heˉ hlɨɨh ˈ jmahꜗbaˊ jmeeꜙ dsaˉmëꜘ naˉ”, maˊ laayꜘ. 40 Ja gaˊ gaꜙjähꜘJesús sɨɨyhꜙ:

—Chaˉ koo mɨˈjuuꜗ heˉ jwëëhn˜ hneˉ, Simón.—Chiihˊ jnäꜘ, Taˉjwohꜗ —gaꜙjähꜘ Simón.41Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Uuꜗ dsaˉ maˊ ää kih ˈ hi chaˉ kuuˊ. Jaa

hi heꜘ, maˊ ää hñaꜘ hñaˉlooꜘ kuuˊ. Hi jñahꜘheꜘ maˊ ää toꜙ loꜙgyaꜘ. 42 Saꜙ maˊ chaˉ heˉ kyaahˊmaˊ miˉhmaahˋ dsaˉ heꜘ. Hihꜗ dsaˉ chaˉ kuuˊ heꜘgaꜙjneyꜘ läꜙja baˊ kwaat˜ kihꜗ läꜙuuꜘ. Jähˊ daˊ koo .¿Hii jaa jeeˊ läꜙuuꜘ, hnääyꜗ chaˉgaˊmiihˉ dsaˉ chaˉkuuˊ heꜘ?

43Gaꜙjähꜘ Simón:—Goꜚ laanꜙ hi maˊ ää chaˉgaˊmiihˉ kuuˊ kiyhˈ.—Heˉ dsooꜘ naˉ kyahꜗ —gaꜙjähꜘ Jesús.44 Ja gaˊ gaꜙjeehˉ Jesús hñiiꜘ, gaꜙjëëyꜗ dsaˉmëꜘ

heꜘ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ Simón:—Jiihˋ daˊ nëhˊ mahꜗ jëë dsaˉmëꜘ laˉ. Läꜙkoo

maˉhen˜ chaˊnehꜙ kyahꜗ, saꜙ maˉkwëëhˋ jnäꜘ jmɨɨˉheˉ maˊ jñiiꜘ tɨɨnꜙ. Pero dsaˉmëꜘ laˉ, maˉhuuyꜗjmɨɨˉ heˉ haaˊ mɨˊnëyˊ mahꜗ maˉcheyꜗ kyaahˊ jñuˉlleyˊ. 45 Hneˉ saꜙ maˉchʉhˊ kinꜙ. Pero dsaˉmëꜘlaˉ, läꜙjiih ˈ maˊ gaꜙheyꜗ chaˊnehꜙ laˉ, saꜙ maˊ tʉy˜chʉyhꜙ tɨɨnꜙ. 46 Saꜙ maˉhuuhꜙ aceit kaˊllenꜙ. Perodsaˉmëꜘ laˉ, maˉhuuyꜗ jmɨɨˉ miˉjwɨɨˉ maˉtɨɨnꜙ.47 Heˉja jwëëhn˜ hneˉ. Maꜙkeꜙ maˉjmeeyꜘchaˉmiihˉ dsoˊkyeˉ, maˉnaˉcheˊ baˊ, jëëhꜘ chaˉmi-ihˉ maˉläˉhnääyꜗ jnäꜘ. Pero jaa hi maˊ ää miihˉ,miihˉ goˉte˜ baˊ hnääy ˈ hi maˉjmeeꜘ jøhˉ dsëꜗkiyhꜗ.

48Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ dsaˉmëꜘ heꜘ:—Maˉnaˉcheˊ baˊ dsoˊkyeˉ kyahꜗ.49 Jñahꜘ hi maˊ naˉteehˊ kyaay ˈ, gaꜙløøyꜗ ngɨɨyꜙ

juuˈ kihꜗ dsaˉkyaayhˊ:—¿Heeˉ laaꜗ dsaˉ naˉ, cheˊ läꜙkye dsoˊkyeˉ kihꜗ

dsaꜙ chey˜?50 Pero gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ dsaˉmëꜘ heꜘ:—Kihꜗ heˉ maˉläˉdsooꜘ hohꜘ, maˉlaahꜘ hneˉ kihꜗ

dsoˊkyeˉ. Gwaahˉ baˊ hneˉ lluꜗ.8

Maˊ chaaˉ dsaˉmëꜘ hi maˊ jmeeꜙ taˊheꜗ kihꜗJesús

1 Maˉngëëꜘ heˉ ja , ngooꜗ Jesús läꜙkaa jwɨɨˉkaahˊ jwɨɨˉ mähˉ naˊkwayˉ ju ˈhmëëꜘ, gaꜙhlëëyhꜗdsaˉ läꜙkoo jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ. Hiꜙ läꜙjëëꜙgyaꜙtuuꜘ apóstole maˊ jmeeꜙ ko jøhꜘ kyaayhˊ. 2 Hiꜙ

San Lucas 8:3 62 San Lucas 8:29maˊ jmeeꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ Jesús ko llaa dsaˉmëꜘ hi gaꜙhwëëyˉ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ, kyaahˊ hi maˊ dsaahˊkaˉlähꜘ. Jeeˊ kihˈ dsaˉmëꜘ heꜘ maˊ hää María hi maˊtëëyh˜ Magdalena, hi maˊ jääꜙ gyeeꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ. 3 Maˊ hää Juana kaˉlähꜘ, hiꜙ maˊ hää mëˊ Chusa.Chusa heꜘ maˊ kye miihˉ taˊ kihˈ Herode. Hiꜙ maˊhää Susana, kyaahˊ jwëëꜘ gaˊ dsaˉmëꜘ hi maˊ jmeeꜙtaˊheꜗ kihꜗ Jesús.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ dsaˉ hi jñee˜ mɨˈjuˉ

(Mt. 13:1-9; Mr. 4:1-9)4 Jwëëꜘ jwërte dsaˉ hi yaꜙnääꜗ läꜙkaa jeeˊ jwɨɨˉ

kihꜗ, hi gaꜙkuhꜗ jeeˊ maˊ cheh ˈ Jesús. Heˉjagaꜙsɨɨyhꜙ kyaahˊ juuˈ naˉhmääˊ laˉ:

5 —Jaa dsaˉ ngooꜗ gaꜙjñeeˋ mɨ ˈjuˉ. Jeeˊ ngooyˈ jñeey˜ mɨ ˈjuˉ ja , gaꜙsaaꜗ miihˉ chaˊjwëꜗ. Maˊgaꜙngëëꜘ dsaˉ, gaꜙheeꜘ gaꜙsoyhꜗ kihꜗ mɨˈjuˉ ja , hiꜙgaꜙjñaaꜗ ta hi hëëꜙ gyʉʉhˈ gaꜙkuyhˉ. 6 Jyohꜘ mɨˈjuˉgaꜙsaaꜗ nëˊ gwaahˊ heˉ nøøꜘ miihˉ nëˊ kuuˊ. Gaꜙhyaˉbaˊ mɨˈjuˉ ja , pero chahꜘ baˊ gaꜙläꜙkii ꜙ kihꜗ heˉ saꜙgyʉhꜘ gwaahˊ ja . 7Hiꜙ jyohꜘ kaˉlähꜘ mɨˈjuˉ gaꜙsaaꜗjeeˊ chaahˈ tooꜘ . Gaꜙkwaaꜗ gaˊ chaahˈ tooꜘ ja , heˉjagaꜙuuˉ chaah ˈ kihꜗ jeeˊ naˊtooꜘ . 8 Hiꜙ jyohꜘ mɨ ˈjuˉja , gaꜙsaaꜗ jeeˊ la ˈ hwaꜗ jmahꜗ, heˉ ja baˊ gaꜙhɨɨꜘ,gaꜙkwaꜘ hñaˉlooꜘ mɨɨˈ läꜙkoo chaahˈ.

Maˊ gaꜙdsaaꜗ juu ˈ heˉ maˊ kwayꜙ ja , gaꜙhlëëyhꜘkoo ki gaa , gaꜙjäyhꜘ:

—Hi hnøøꜗ heehꜙ juuˈ laˉ, waˊ heeyhˉ.9Heˉja gaꜙngɨɨꜘ discípulo juuˈ kiyhꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:—¿Heeˉ hnøøꜗ jähꜙ juuˈ naˉhmääˊ heˉ maˉkwahˊ

naˉ?10Heˉja gaꜙjäyhꜘ:—Hnähꜘ baˊ naˉngëhˈ hnähꜘ jwëˈ läꜙkyuuh˜ hnähꜘ

haˉ läꜙ jääꜗ Dio hnähꜘ läꜙhihꜙ kihꜗ, heˉ saꜙ maˊkyʉʉh˜ dsaˉ jääꜗ . Pero hi jñahꜘ, hlëëhnˊ kyaahˊjuu ˈ naˉhmääˊ baˊ. Läꜙja , maꜙkeꜙ heˉ gaˊ jëëy˜,saꜙ läꜙjnäꜘ kiyhꜗ. Hiꜙ maꜙkeꜙ nuuyˉ, niꜙ läꜙja saꜙläꜙngëëyꜘ.

Gaꜙjmeehꜗ Jesús juuˈ heˉ hnøøꜗ jähꜙ juuˈ naˉhmääˊkihˈ hi naˊjñeeˊ mɨˈjuˉ

(Mt. 13:18-23; Mr. 4:13-20)11 ʼLäꜙlaˉ hnøøꜗ jähꜙ juuˈ naˉhmääˊ ja . Mɨˈjuˉ ja

laꜗ kwaat˜ juu ˈ kihꜗ Dio. 12 Hiꜙ mɨ ˈjuˉ heˉ gaꜙsaaꜗchaˊjwëꜗ, laꜗ kwaat˜ dsaˉ hi gaꜙnuuꜘ juuˈ kihꜗ Dio.Mahꜗ chahꜘ baˊ gwaꜘ hi saꜙlluꜗ jñuuyh˜ juu ˈ heˉmaˉnaˉjnääˊ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ. Mahꜗ saꜙ läꜙheeyꜘ juuˈkihꜗ Dio hiꜙ läꜙja saꜙ lääyꜘ kihꜗ dsoˊkyeˉ. 13Hehꜗ mɨˈjuˉ heˉ gaꜙsaaꜗ nëˊ gwaahˊ heˉ nøøꜘ miihˉ nëˊ kuuˊ.Läꜙja laaꜗ dsaˉ hi nuuˉ juuˈ kihꜗ Dio. Jëë baˊ dsëyˈ läꜙ maˊ toˉnëˊ gaꜙnuuyꜘ. Hi heꜘ laaꜗ läꜙkoo heˉsaꜙ chaˉ jmooˈ kihꜗ. Heeyhˉ ko hwëëꜘ juuˈ kihꜗ Dio.Pero waˊraˉ jaꜗ heˉ wɨɨꜘ nëˊ kiyhˈ, beeyꜗ Dio. 14Hehꜗmɨ ˈjuˉ heˉ gaꜙsaaꜗ jeeˊ kih ˈ chaah ˈ tooꜘ ja , läꜙjalaaꜗ dsaˉ hi nuuˉ juu ˈ kihꜗ Dio. Pero maꜙ miihˉläꜙja baˊ dsaˉläˉøøyꜘ kihꜗ Dio. Kihꜗ heˉ kye gyihꜗhʉʉˊdsëˉ läꜙchayˉ kuuˊ, hiꜙ tɨh˜ dsëyꜗ läꜙjëꜙ heˉ chaˉjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Heˉja niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙjmääꜘ kiyhꜗhehꜗ juuˈ heˉ gaꜙnuuyꜘ ja . 15Peromɨˈjuˉ heˉ gaꜙsaaꜗhwaꜗ lluꜗ, läꜙja laaꜗ dsaˉ hi nuuˉ läꜙkaa tuhˉdsëꜗ,ngooꜗ bihꜗ chooyhˉ koo hwehˉ juuˈ heˉ gaꜙnuuyꜘja . Heˉja baˊ ja jmeeyꜗ chaˉmiihˉ taˊ lluˈ kihꜗ heˉkwëëh˜ dsëyꜗ.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ waˊjeˉ(Mr. 4:21-25)

16 ʼNiꜙ jaa saꜙ hih˜ jeˉ mahꜗ jlëyꜗ kyaahˊ kookyaahˊ, niꜙ saꜙ chiyhꜗ nehꜙ jii . Heˉ chiyhꜗ jeeˊ ñiiꜘbaˊ mahꜗ läꜙjnäꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi dsaˉtaahˋ chaˊnehꜙ.17 Läꜙjëꜙ heˉ naˉhmääˊ, lloo˜ koo jmɨɨˊ läꜙjnäꜘ. Hiꜙläꜙjëꜙ heˉ saꜙ jnäꜘ, laꜗ kwaat˜ läꜙjnäꜘ. 18 Kye daˊhnähꜘ kwaat˜ kihꜗ juu ˈ heˉ nuuhˉ hnähꜘ. Jëëhꜘ,läꜙjëëꜙ hi ngëëꜘ miihˉ, hi heꜘ läꜙngëëꜘ chaˉgaˊmi-ihˉ. Läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ ngëëꜘ, läꜙkye heˉ ja llaaꜙbaˊ.

Øøhꜚ Jesús kyaahˊ chooyˈ(Mt. 12:46-50; Mr. 3:31-35)

19 Gaꜙllaꜙnääꜗ øøhꜚ Jesús kyaahˊ chooy ˈ jeeˊ maˊkwayꜙ juuˈ. Pero saꜙ gaꜙlaꜗ maˊ llaˉnääyꜗ chuhꜙ kiyhꜗ,kihꜗ heˉ maˊ täähˊ jwëëꜘ dsaˉ. 20 Gaꜙheꜗ jaa hi naˊjmeehˊ juuˈ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ:

—Hii ꜚ maaˋ kyaah ˈ kyaahˊ øøh ˈ täähˊ kaˊhneꜚ,hnøøyꜗ jëëyꜗ hneˉ.

21Heˉja gaꜙjeeyhˉ kihꜗ dsaˉ heꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Hi nuuˉ juuˈ kihꜗ Dio mahꜗ jmeeyꜙ heˈ, hi heꜘ

baˊ laa maaˋ kyaanꜙ, hi heꜘ baˊ laa øøhnꜗ.Gaꜙjmeeꜘ Jesús hihꜙ kihꜗ lleꜘ mahꜗ hɨɨꜗ tiiˊ(Mt. 8:23-27; Mr. 4:35-41)

22 Koo jmɨɨˊ ja , gaꜙheꜗ Jesús nehꜙ koo naˊmooꜘkyaahˊ discípulo kyaayꜗ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Waˊ haanˊ taꜙ hngaahˋ ko taa jmɨˉjʉʉhˉ laˉ.Mahꜗ gaꜙnääyꜗ. 23 Taˊko jiih ˈ gaꜙnääyꜗ nëˊ jmɨɨˉ

ja , gaꜙgwɨɨ Jesús. Niꜙ juuˈ gaˊ saꜙ hiiꜘ maˊ jaˈ koolleꜘ täꜘ nëˊ jmɨɨˉ ja . Gaꜙhɨɨꜘ gooˉ jwërte kiyhꜗ heˉmaˊ hmääyhˈ chaˊjmɨɨˉ ja . 24Heˉja gaꜙchaayꜗ Jesúsjeeˊ maˉnaˉgwɨɨyˉ, gaꜙjäyhꜘ:

—Taˉjwohꜗ, taˉjwohꜗ. Ngooꜗ gaꜙjuuꜗ jneˊ jeeˊ laˉ.Maˊ gaꜙnooyˉ, gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ gaꜙjäꜘ tiiˊ lleꜘ, hiꜙ

gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ kihꜗ jmɨɨˉ kaˉlähꜘ. Läꜙchahꜘ ja gaꜙjäꜘtiiˊ goˉte˜.

25 —Miihˉ goˉte˜ maˉläˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ discípulo kyaayꜗ.

Peerꜙ gaꜙläꜙgoyhꜙ hiꜙ gaꜙjëëꜗ dsayhꜙ. Mahꜗ maˊjäyhꜘ sɨɨyhꜙ dsaˉkyaayhˊ:

—¿Heeˉ laaꜗ dsaˉ naˉ heˉ liyhꜙ jmeeyꜗ hihꜙ kihꜗlleꜘ hiꜙ jmeeyꜗ hihꜙ kihꜗ jmɨɨˉ, hiꜙ läꜙja nʉʉhˊ kiyhˈkaˉlähꜘ?

Dsaˉ hi maˊ kye jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ chee Legión(Mt. 8:28-34; Mr. 5:1-20)

26 Ja gaˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ täähˊ dsaˉ hi cheegadareno. Hwaꜗ kihꜗ hi heꜘ jäꜙ taꜙ hngaahˋ jmɨɨˉ kihꜗhwaꜗ Galilea. 27Maˊ yaꜙhëëꜗ Jesús nehꜙ naˊmooꜘ jeeˊlaˈ chaˊhooˊ jmɨɨˉ ja , jaꜗ jaa dsaˉ hi maˊ chaa jeeˊjwɨɨˉ ja gaꜙmiꜙjeeyꜚ. Maˉläꜙhɨɨˋ jøøꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kiyhꜗ. Saꜙ chaˉ hmɨɨhˉ maˊ këyhˉ. Saꜙ maˊ gyayˈ chaˊnehꜙ. Maˊ gyayˈ jeeˊ laˈ toˉhøø kihꜗ hlɨɨꜘ baˊ.28 Läꜙkoo maˊ gaꜙjëëyꜗ Jesús, gaꜙhooyhꜗ kii mahꜗgaꜙjwääyꜗ hñiiyꜘ chaˊnëˊ Jesús, gaꜙhlëëyhꜘ ki gaa :

—¿Heeˉ hnoohˉ jmeehˈ kinꜙ, Jesús, Jooꜘ Dio hi gyaꜗ gyʉʉhˈ? Taꜙ jmeeˉ hñaaˉ hohꜘ, taꜙ jmeehˋ jnäꜘ—gaꜙjähꜘ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ.

29 (Jëëhꜘ, maˉngëëꜘ maˉjmeeꜘ Jesús hihꜙ kihꜗjmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ heꜘ jääꜗ , heˉ yaˉhëëy ˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ.Maˉläˉhɨɨˋ heeh˜ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ wɨɨꜘ. Maꜙkeꜙ maˊhñʉʉꜙ dsaˉ gooyˉ kyaahˊ caden˜ hiꜙ maˊ gwëy˜ tɨɨyˊkyaahˊ jwɨˊ hmaˉ heˉ hëˊ tooˉ, heˉmaˊ hnäy˜ baˊ ja .

San Lucas 8:30 63 San Lucas 9:6Hiꜙ maˊ jøøꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kiyhꜗ taꜙ hwaꜗ kii ꜙ jeeˊ saꜙkwaꜙ niꜙ miihˉ.) 30Heˉja gaꜙngɨɨꜘ Jesús juuˈ kiyhꜗ:

—¿Heeˉ cheehˉ hneˉ?—Jwëëꜘ chee jnäähˈ —gaꜙjähꜘ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ.Gaꜙjäyhꜘ läꜙja kihꜗ heˉ maˊ laa jwëëꜘ jwërte dsaˉ

hlëëhˈ hi maˊ täähˊ tuhˉdsëꜗ dsaˉ heꜘ. 31Gaꜙchuuyꜘkyaahˊ Jesús mahꜗ saꜙ maˊ cheey ˈ chaˊjeˉ. 32 Mohꜘja maˊ täähˊ koo nääꜗ ñeꜗ maˊ kuhˉ nuuˉ. Heˉjagaꜙchuuꜘ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ kyaahˊ Jesús mahꜗ kwayꜗjwëˈ dsaˉtaayhˋ kihˈ ñeꜗ heꜘ. Gaꜙkwaꜘ baˊ Jesús jwëˈ. 33 Gaꜙhwëë jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ gaꜙnääyꜗ gaꜙtaayhˋtuhˉdsëꜗ ñeꜗ. Läꜙchahꜘ ja läꜙjëëꜙ ñeꜗ heꜘ gaꜙkyʉʉꜗ.Maˊ gaꜙtëëyꜘ koo lleˊ hwa ˈ, ko dsooꜘ jwë ˈ baˊgaꜙsaayꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ chaˊjmɨɨˉ jʉʉhˉ. Jeeˊ ja gaꜙjuuyꜗnehꜙ jmɨɨˉ.

34 Dsaˉ hi maˊ täähˊ hää ñeꜗ heꜘ, maˊgaꜙjëëyꜗ gaꜙlaꜗ läꜙja , gaꜙnääyˋ koˉchihˊ chaˉhliiyꜙnaˊjmeeyhˊ juuˈ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ hiꜙ läꜙkaa kihꜗ hi maˊtäähˊ jeeˊ nuuˉ kihꜗ. 35Heˉja gaꜙhwëë dsaˉ naˊnääˈ naˊjëëyˉ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ. Läꜙkoo maˊ gaꜙtëëꜘ dsaˉchuhꜙ kihꜗ Jesús gaꜙjëëyꜗ dsaˉ hi gaꜙhwëë jmɨˉlleꜘhlɨɨh ˈ kihꜗ heꜘ. Maˊ gya ˈ hʉʉˊ tɨɨˊ Jesús, maˉkyeyhˊhmɨɨhˉ, hiꜙ maˉjäꜗ kiyhꜗ. Heˉja gaꜙläꜙgohꜙ läꜙjëëꜙdsaˉ. 36 Dsaˉ hi gaꜙjëëꜗ, gaꜙjmeeyhꜗ juu ˈ haˉ läꜙgaꜙlaꜗ heˉ gaꜙhlaaꜘ hi maˊ kye jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ.37 Heˉja läꜙjëëꜙ dsaˉ gadareno gaꜙchuuyꜘ kyaahˊJesús mahꜗ waˊ llaayhꜘ kihꜗ taꜙ jeeˊ jyohꜘ, jëëhꜘ maˊgoyhꜙ jwërte. Heˉja gaꜙheꜗ Jesús nehꜙ naˊmooꜘngaahꜗ bihꜗ. 38Dsaˉ hi gaꜙhwëë jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kihꜗheꜘ, gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ Jesús mahꜗ maˊ kwayˈ jwëˈ maˊdsooy ˈ kyaayhˊ. Pero Jesús gaꜙjmeeꜘ madaꜚ kiyhꜗ,heˉ jäyꜗ baˊ. Gaꜙjäyhꜘ:

39—Gwaahˉ chaˊnehꜙ kyahꜗ. Goˉjmeehˋ juuˈ kihꜗdsaꜙ, haˉ koo saꜙ jʉʉhˉ heˉ maˉjmeeꜘ Dio kyaahˊhneˉ.

Heˉja ngaayhꜗ, gaꜙløøyꜗ jmeeyh˜ juuˈ läꜙkaa jeeˊjwɨɨˉ haˉ kohꜘ saꜙ jʉʉhˉ heˉ gaꜙjmeeꜘ Jesús kiyhꜗ.

Joˉmɨɨꜚ Jairo kyaahˊ jaa dsaˉmëꜘ hi maˊ dsaahˊ(Mt. 9:18-26; Mr. 5:21-43)

40 Maˊ gaꜙllooꜗ Jesús taꜙ hngaahˋ ko taa , peerꜙjwëëꜘ dsaˉ maˊ täähˊ jääy˜ heˉja gaꜙheehˉ dsihꜘläꜙkaa tuhˉdsëꜗ. 41 Jeeˊ ja gaꜙllooꜗ jaa dsaˉñʉʉhˉhi chee Jairo hi maˊ laaˈ taˊ kihˈ gwahꜙ. Dsaˉ heꜘgaꜙjuuhꜗ jnëyˊ chaˊnëˊ Jesús, gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ mahꜗdsooyꜗ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. 42Maˊ chaa jaa jo mɨɨyꜚ hi maˊ laaˈ gyʉʉˉ koo mëëˈ kyaayꜗ. Chihˉmëꜘ heꜘ maˊhää koo gyaꜙtoꜘ ji ñeˉ. Hi heꜘ naˉ kyaa ˈ ngooꜗgaꜙjuuꜗ.

Jeeˊ hää Jesús jwë ˈ ngooꜗ kyaahˊ Jairo, peerꜙnaˉlää naˉjlëë bihꜗ dsaˉ, jëëhꜘ jwëëꜘ jwërte dsaˉhi gaꜙnääꜗ kyaayhˊ. 43 Jeeˊ kih ˈ dsaˉ heꜘ maˊ hääjaa dsaˉmëꜘ hi maˉhyaˉ gyaꜙtoꜘ ji ñeˉ dsaahˊdsooˊ kih ˈ. Dsaˉmëꜘ heꜘ gaꜙmiꜙllaˉ läꜙjëꜙ goˉte ˈheˉ maˊ chaˉ kiyhꜗ, gaꜙheeyꜗ kyaahˊ tëꜙmë˜. Peroniꜙ jaa tëꜙmë˜ saꜙ gaꜙlɨhꜗ maˊ jmee ˈ më˜ kiyhꜗ.44 Gaꜙllooyꜗ taꜙ kaˊluuˊ Jesús mahꜗ gaꜙsuyꜗ miihˉchaˊgooyˉ chaˊhooˊ saˊhmɨɨhˉ kiyhꜗ. Läꜙchahꜘ jagaꜙhnaꜘ heˉ maˊ jëëy˜ dsooˊ kiyhˈ. 45Heˉja gaꜙjähꜘJesús:

—¿Hii naˉ hi maˉsuꜗ chaˊhooˊ saˊhmɨɨhˉ kinꜙ?Pero niꜙ jaa saꜙ gaꜙbäähˉ hñiiꜘ. Heˉja gaꜙjähꜘ

Peeˊ kyaahˊ läꜙjëëꜙ dsaˉkyaayhˊ:

—Taˉjwohꜗ, jwëëꜘ dsaˉ hi dsaˉkyaˉ dsaˉjnaahꜗhneˉ mahꜗ jwahꜘ: “¿Hii naˉ maˉsuꜗ chaˊhooˊ saˊh-mɨɨhˉ kinꜙ?”

46Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús:—Chaa jaa hi maˉsuꜗ saˊhmɨɨhˉ kinꜙ. Jëëhꜘ

maˉläˉliihnꜚ hehꜗ beꜘ kinꜙ maˉmiˉhlääꜘ jaa dsaˉ.47 Maˊ gaꜙläꜙjnääꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ, gohꜙ bihꜗ ngooyꜗ

naˊjuuyhˊ jnëyˊ chaˊnëˊ Jesús. Gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ chaˊnëˊläꜙjëëꜙ dsaˉ, heˉ kihꜗ ja heˉ gaꜙtëëyꜘ chaˊhooˊhmɨɨhˉ kihꜗ Jesús. Hiꜙ gaꜙjmeeyhꜗ juu ˈ heˉ gaꜙjäꜗkiyhꜗ läꜙchahꜘ ja . 48Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Maˉhlaahꜘ baˊ hneˉ heˉ maˊ dsaahˊ, läꜙlluꜗ heˉmaˉläˉdsooꜘ hohꜘ. Gwaahˉ baˊ hneˉ kyahꜗ läꜙkaatuhˉhohꜘ.

49 Läꜙ maˉchehꜗ baˊ Jesús hlëëhꜙ, maˊ gaꜙllooꜗjaa moz˜ kyaaꜗ hi maˊ laa ˈ taˊ kih ˈ gwahꜙ, mahꜗgaꜙjmeeyhꜗ juuˈ kihꜗ Jairo, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Maˉjuuꜙ baˊ gyʉʉˉ mëꜘ kyaahꜗ. Moꜙtoꜙ kwaˉ gaˊtaˊ kihˈ Taˉjwohꜗ naˉ.

50 Maˊ gaꜙnuuꜘ Jesús juuˈ heˉ maˉkye dsaˉ heꜘ,gaꜙsɨɨyhꜙ Jairo:

—Taꜙ ka hʉʉˊdsëˉ. Jmeeˊ dsooꜘ hohꜘ baˊ. Mahꜗjëëhˈ läꜙjiihˊ baˊ chihˉmëꜘ kyaahꜗ.

51 Maˊ gaꜙheꜗ Jesús chaˊnehꜙ kihꜗ Jairo, saꜙ gaꜙk-wayꜘ jwë ˈ maˊ dsaˉtaahˋ jñahꜘ dsaˉ. Maꜙlaꜙ Peeˊkyaahˊ Jacobo kyaahˊ Jwaaꜚ hiꜙ kyaahˊ choˈjmiiˉ chi-hˉmëꜘ hi maˉnaˉjuuˊ heꜘ baˊ gaꜙtaahˋ. 52Gaꜙläꜙjëëꜙbaˊ hi täähˊ jeeˊ ja maˊ kɨˉhooh˜ kihꜗ chihˉmëꜘ heꜘ.Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Taꜙ hoohˋ hnähꜘ. Chihˉmëꜘ naˉ saꜙ naˉjuuyˊ,heˉ naˉgwɨɨyˉ baˊ naˉ.

53 Gaꜙmiꜙkwahꜗ baˊ dsaˉ kihꜗ Jesús maˊ gaꜙnuuyꜘjuuˈ ja . Jëëhꜘ, ñeˉ bihꜗ heˉ maˊ naˉjuuˊ goˉte˜ baˊchihˉmëꜘ heꜘ. 54Mahꜗ gaꜙsoohꜗ Jesús gooˉ chihˉmëꜘheꜘ, gaꜙhlëëyhꜘ ki gaa , gaꜙjäyhꜘ:

—Chihˉmëꜘ, nooˉ.55Heˉja johꜗ kaˉlähꜘ jmɨˉlleꜘ kiyhꜗ. Läꜙchahꜘ ja

gaꜙläꜙjiiyhˋ, mahꜗ gaꜙnooyˉ. Ja gaˊ gaꜙjmeeꜘ Jesúsmadaꜚ kwëëyhꜗ heˉ kuyhꜙ. 56Peerꜙ gaꜙjëëꜗ dsahꜙ choˈjmiiˉ chihˉmëꜘ heꜘ. Hiꜙ gaꜙjmeeꜘ Jesús madaꜚ mahꜗsaꜙ kooyhꜗ juuˈ kyaahˊ niꜙ jaa heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja .

9Gaꜙcheeꜗ Jesús läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ naˊkwaˉ juuˈ(Mt. 10:5-15; Mr. 6:7-13)

1 Gaꜙjøøhˉ Jesús läꜙjëëꜙ discípulo kyaayꜗ, gaꜙk-wëëyhꜗ beꜘ mahꜗ jmeeyꜗ hihꜙ hwëëꜙ hi saꜙlluꜗ hi jmeehꜙ dsaˉ hiꜙ gaꜙkwëëyhꜗ beꜘ mahꜗ miˉhlääyꜘdsaˉdsaahˊ. 2Gaꜙcheeyꜗ mahꜗ dsaˉkwayꜙ juuˈ haˉ läꜙjääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ, hiꜙ läꜙkye heˉ miˉhlääyꜘdsaˉdsaahˊ. 3Gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ läꜙjëëꜙ :

—Taꜙ ka hnähꜘ niꜙ miihˉ kihꜗ chaˊjwëꜗ. Taꜙ kahnähꜘ hmaˉhuꜚ, taꜙ ka hnähꜘ hmɨhˉtuhˉ, taꜙ kahnähꜘ heˊñiihꜚ, niꜙ kuuˊ, niꜙ taꜙ ka hnähꜘ jyohꜘ lëëhmɨɨhˉ kyahꜗ hnähꜘ. 4 Waˊ heˉ chaˉ heˉ hneꜗ jeeˊllaˉnääꜗ hnähꜘ, ja goˉtaahˊ hnähꜘ haˉ koo jiih ˈläꜙhëëhˊ hnähꜘ jeeˊ ja . 5 Cherˊmahꜗ chaˉ koo jeeˊjwɨɨˉ jeeˊ saꜙ heeyhꜙ hnähꜘ, ja hwëëhˉ hnähꜘ goˉte˜jeeˊ ja . Ja hlahꜘ hnähꜘ waˊhløøˉ heˉ naˉbeh˜ tɨɨhˊhnähꜘ mahꜗ jmeeꜗ lii˜ heˉmaˉlaꜗ kwaat˜ kihꜗ bihꜗ ja—gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ discípulo kyaayꜗ.

6 Ja gaˊ gaꜙtaayhˋ jwëˈ, gaꜙnääyꜗ läꜙkoo läꜙkoojwɨɨˉ kwayꜙ ju ˈhmëëꜘ kihꜗ Dio, maꜙlaꜙ miˉhlääyꜘdsaˉdsaahˊ läꜙkaa jeeˊ gaꜙnääyꜗ.

San Lucas 9:7 64 San Lucas 9:38Herode gaꜙjmeeꜘ hʉʉˊdsëˉ heˉ maˉläˉjiihˋ Jwaaꜚ(Mt. 14:1-12; Mr. 6:14-29)

7 Herode hi maˊ laa ˈ lleˊmohꜘ, gaꜙnuuꜘ läꜙjëꜙheˉ maˊ jmeeꜙ Jesús. Saꜙ ñeyˉ heˉ hʉʉˊdsëˉ maˊjmeey ˈ, jëëhꜘ ko llaa maˊ jähꜘ Jwaaꜚ baˊ heꜘ hi maˉläˉjiihˋ. 8 Hi jñahꜘ koo nääꜗ maˊ jäyhꜘ: “Elíabaˊ ooꜙ hi maˉhñaaꜘ .” Hiꜙ jñahꜘ gaˊ maˊ jähꜘ: “Goꜚlaa jaa hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ baˊ naˉ hi maˉläˉjiihˋ.” 9Heˉja gaꜙjmeeꜘ Herode hʉʉˊdsëˉ:

—¿Haˉ läꜙja ? ¿Ja ˈ jnäꜘ gaꜙjmeenꜗ madaꜚ heˉgaꜙkuꜘ dsaˉ lleˊ Jwaaꜚ ? ¿Hii baˊ naˉ, hi nuunꜙ kihꜗjmeeyꜙ jaꜙ koo nëˊ heˉ jʉhˉgaa ?

Hiꜙ maˊ hnøøyˈ maˊ dsaˉjëëyꜙ.Gaꜙäähˉ Jesús hñaꜘ mil dsaˉñʉʉhˉ(Mt. 14:13-21; Mr. 6:30-44; Jn. 6:1-14)

10Maˊ gaꜙllaꜙnääˋ läꜙjëëꜙ apóstole heꜘ, gaꜙjmeeyhꜗjuuˈ kihꜗ Jesús läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjmeeyꜘ. Ja gaˊ gaꜙjääyꜗkahꜘ apóstole, gaꜙnääyꜗ taꜙ hwaꜗ kii ꜙ jähꜙ jeeˊ jwɨɨˉheˉ chee Betsaida. 11 Pero maˊ gaꜙläꜙliihꜚ dsaˉ,gaꜙnääyꜗ chaay ˈ kaahˋ kiyh ˈ. Gaꜙheehˉ bihꜗ dsaˉheꜘ. Mahꜗ gaꜙløøyꜗ hlëëyh˜ haˉ läꜙ jääꜙ Dio dsaˉläꜙhihꜙ kihꜗ. Hiꜙ gaꜙmiꜙhlääyꜘ läꜙjëëꜙ hi maˊ dsaahˊ.12 Läꜙkoo maˊ ngooˈ gaꜙhlooꜘ jmɨɨˊ ja , läꜙjëëꜙ gyaꜙ-tuuꜘ discípulo gaꜙyaꜙjähꜙ kihꜗ Jesús mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Chiihˊ dsaˉ naˉ waˊ llaˉnääyꜘ läꜙkaa jeeˊ jwɨɨˉmähˉ hiꜙ läꜙkaa jeeˊ nuuˉ jeeˊ täähˊ dsaˉ läꜙkuˊläꜙjii ꜗ laˉ. Waˊ llaˉhnøøyꜘ heˉ kuyhꜙ hiꜙ läꜙkye jeeˊjäyˈ. Jëëhꜘ, hwaꜗ kii ꜙ jmahꜗ baˊ laˈ jeeˊ tøøhnˊ laˉ.

13Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ discípulo kyaayꜗ:—Hnähꜘ baˊ kwëëyhˋ heˉ kuyhꜙ.Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ Jesús:—Kye jnäähꜗ maꜙlaꜙ hñaꜘ heˊñiihꜚ baˊ kyaahˊ uu

ˈ hmoohˉ. ¿Cheˊ dsaˊnøø ˈ jnäähꜗ dsaˊläˊ jnäähꜗ heˉkuhꜙ dsaˉ naˉ?

14Koo hñaꜘ mil maˊ tee dsaˉñʉʉhˉ hi maˊ täähˊjeeˊ ja . Heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ discípulo kyaayꜗ:

—Jmeeˊ hnähꜘ madaꜚ mahꜗ dsaˉtaahˋ dsaˉ maꜙkihˉkihꜗ, maꜙ toꜙ loꜙgyaaꜘ läꜙkoo nääꜗ.

15 Läꜙja gaꜙjmeeꜘ discípulo. Gaꜙjmeeyꜘ madaꜚgaꜙtaahˋ dsaˉ hwaꜗ. 16 Ja gaˊ gaꜙkaꜗ Jesús läꜙjëꜙ hñaꜘheˊñiihꜚ ja , kyaahˊ läꜙuuꜘ hmoohˉ heꜘ, gaꜙjëëyꜗ taꜙgyʉʉh ˈ mahꜗ gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kih ˈ Dio. Ja gaˊgaꜙllaayꜗ mahꜗ gaꜙkwëëyhꜗ discípulo kyaayꜗ naˊllayˉchaˊnëˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ. 17 Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ gaꜙkuhˉläꜙjiih ˈ gaꜙkëëꜗ . Maˉlaꜙ maˉkuhˉ läꜙjëëꜙ dsaˉ,gaꜙkahˈ gyaꜙtoꜘ saˊmɨɨhˉ jwɨˊ heˉ gaꜙchaaꜗ ja .

Gaꜙjähꜘ Peeˊ Jesús heꜘ laaꜗ Cristo(Mt. 16:13-19; Mr. 8:27-29)

18 Koo häˊ maˊ gya ˈ Jesús ngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Diojeeˊ saꜙ chaa dsaˉ. Maꜙlaꜙ discípulo baˊ maˊ täähˊkyaayhˊ jeeˊ ja . Heˉja gaꜙngɨɨꜘ Jesús juuˈ kiyhꜗ:

—¿Haˉ läꜙ jähꜘ dsaˉ kinꜙ, hi jnäꜘ laayꜘ?19—Ko llaa dsaˉ jähꜘ, Jwaaꜚ hi maˊ choo˜ jmɨɨˉ

baˊ hneˉ. Jñahꜘ jähꜘ, Elía baˊ hneˉ. Jñahꜘ ko llaajähꜘ, hneˉ laahꜗ jaa hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗhi maˉläˉjiihˋ —gaꜙjähꜘ discípulo kyaayꜗ.

20Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—¿Haˉ gaˉ hnähꜘ naˉ, heeˉ jwahꜘ hnähꜘ kinꜙ, hi

baˊ jnäꜘ laahꜘ hnähꜘ?Heˉja gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ:—Hneˉ heꜘ Cristo hi gaꜙcheeꜗ Dio.

Gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús juuˈ heˉ juuyꜘ(Mt. 16:20-28; Mr. 8:30-9:1)

21 Pero gaꜙtaahˉ Jesús juuˈ discípulo kyaayꜗ mahꜗsaꜙ kooyhꜗ juuˈ ja kyaahˊ niꜙ jaa . 22Hiꜙ gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ discípulo kyaayꜗ:

—Jmeeꜙ biiꜗ kihꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ jëëꜗ chaˉmi-ihˉ wɨɨꜘ. Hiꜙ dsaˉgyʉʉhˊ saꜙ läꜙhnääꜗ dsihꜘ, läꜙjadsaˉkaahˊ kyaa jmiˉdsaˉ, kyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗ leysaꜙ läꜙhnääꜗ dsihꜘ. Hiꜙ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ juuyꜘ mahꜗläꜙjiiyhˊ kaˉlähꜘ gaˊ maˉhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊ.

23 Ja gaˊ gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ:—Cherˊmahꜗ hi hnøøꜗ jäꜙ kyaahˊ jnäꜘ, saꜙ waˊ

jmääy ˈ hñiiyꜘ kwaat˜, waˊ jääy ˈ cruꜚ kyaayꜗ koojmɨɨˊ koo jmɨɨˊ mahꜗ waˊ jmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ.24 Jëëhꜘ, läꜙjëëꜙ hi hää hñiiꜘ mahꜗ saꜙ juuyꜘ, hi heꜘjuuꜘ baˊ. Pero läꜙjëëꜙ hi kwaa hñiiꜘ juuꜘ kwaat˜kinꜙ, hi heꜘ baˊ lääꜘ . 25 ¿Heeˉ yaˊjøøꜚ kaꜗ dsaꜙmaꜙkeꜙ gaꜙlɨyhꜗ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ mahꜗwaˊraˉ gaꜙjuuyꜗ, saꜙ tëëyhꜗ kihꜗ Dio? ¿Heeˉ jmääꜗkiyhꜗ cherˊmahꜗ gaꜙheeyꜗ hñiiyꜘ? 26 Cherˊmahꜗ hi jmeeꜙ naˉhiihˊ kinꜙ o kyaahˊ juuˈ kinꜙ, ja baˊ läꜙjajmeeꜗ naˉhiihˊ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ kyaayhˊ, waˊraˉjayhꜗ kaˉlähꜘ jeeˊ jeˉ jihˈgyehꜗ kiyhꜗ, ja baˊ kyaahˊ jeˉkihꜗ Tääˋ, hiꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ ángele hi naˉjngëëˈ kyaayꜗ.27Pero juˈdsooꜘ jwahnꜙ, chaa ko llaa dsaˉ hi täähˊjeeˊ laˉ, saꜙ juuyꜘ jääꜗ saꜙ gaˊ maˉjëëyꜙ haˉ läꜙ laꜗ beꜘkihꜗ Dio hi jmeeꜙ hihꜙ.

Gaꜙläꜙsëëꜗ Jesús toꜙloꜙ nëˊ ko llaa discípulo(Mt. 17:1-8; Mr. 9:2-8)

28 Maˉngëëꜘ gaˊ koo jñaaꜗ jmɨɨˋ heˉ gaꜙhlëëyhꜘjuu ˈ ja , gaꜙwɨɨꜗ Jesús koo mohꜘ naˊngɨɨyˊ kiyh ˈkihꜗ Dio ko jøhꜘ kyaahˊ Peeˊ kyaahˊ Jwaaꜚ kyaahˊJacobo. 29 Taˊko jiih ˈ maˊ ngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dio,gaꜙläꜙsɨɨꜗ moˉnëyˊ. Hmɨɨhˉ kiyhꜗ gaꜙlaꜗ tøˉjlëëñihꜗ. 30 Gaꜙläꜙjnääꜘ uuꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi maˊ llaꜙ juuˈ kyaayhˊ. Jaa heꜘ Moisé, hiꜙ jaa heꜘ Elía, 31 hi gaꜙläꜙjnääꜘ jeeˊ jnäꜘ jih ˈgyehꜗ ja . Maˊ hlëëyhꜙ haˉläꜙ yaˉhëë Jesús jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, heˉ läꜙteꜗ jeeˊ jwɨɨˉJerusalén baˊ ja . 32 Peeˊ kyaahˊ hi maˊ jmeeꜙko jøhꜘ kyaayhˊ jeeˊ ja , maꜙkeꜙ läꜙgwɨɨyꜙ maˊ kwayꜙbeꜘ. Gaꜙjëëꜗ bihꜗ haˉ koo saꜙ jøøhˈ Jesús hää jeeˊ kihˈ läꜙuuꜘ dsaˉ heꜘ. 33Läꜙkoo maˊ ngooˈ gaꜙläꜙøøꜘ dsaˉheꜘ, gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ Jesús:

—Taˉjwohꜗ, heˉ baˊ cheˉ lluꜗ heˉ tøøhˊ jneˊko jøhꜘ jeeˊ laˉ. Jmeeˊ jnäähꜗ hnëˉ hneꜗ kyaahˊmooˉ, koo kyahꜗ, koo kihꜗMoisé, hiꜙ koo kihꜗ Elía.

Pero saꜙmaˊ ñeˉ Peeˊ heˉ ja maˊ hlëëhꜙ. 34Hlëëhꜙgyihꜗ läꜙja , maˊ gaꜙjyooꜗ koo jniiꜘ heˉ gaꜙlääyˉläꜙjëëyꜙ. Maˊ gaꜙjëëꜗ Peeˊ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊnaˉlääyˉ jniiꜘ ja , jaꜗ gaꜙläꜙgoyhꜙ. 35 Jeeˊ jniiꜘ jagaꜙhlëëhꜘ koo juuˈ heˉ jähꜘ läꜙlaˉ:

—Hi laˉ naˉ gyʉʉˉ kyaanꜙ hi hnaanꜙ. Nʉʉˉhnähꜘ kiyhꜗ.

36Maˉngëëꜘ maˉhlëëyhꜘ läꜙja , gaꜙjäꜘ hñiiꜘ Jesús.Pero discípulo kyaayꜗ saꜙ gaꜙkoohꜗ niꜙ miihˉ juu ˈkyaahˊ niꜙ jaa , gaꜙläꜙhɨɨˋ miihˉ gaꜙhmäyꜘ läꜙjëꜙ heˉgaꜙjëëyꜗ ja .

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa chihˉ hi maˊ kyejmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ

(Mt. 17:14-21; Mr. 9:14-29)37Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, gaꜙjñaayꜗ mohꜘ jeeˊ maˊ

tääyhˊ ja . Jwëëꜘ jwërte dsaˉ yaꜙnääꜗ gaꜙmiꜙjeeyꜚJesús. 38 Jeeˊ kihˈ dsaˉ heꜘ maˊ hää jaa dsaˉñʉʉhˉhi gaꜙhlëëhꜘ ki gaa , maˊ jäyhꜘ:

San Lucas 9:39 65 San Lucas 10:10—Taˉjwohꜗ, chuunꜘ kyaahˊ hneˉ. Jëë daˊ chi-

hˉñʉʉhˉ kyaanꜙ laˉ, hi laaꜗ gyʉʉˉ koo mëë ˈkyaanꜙ. 39 Läꜙlaˉ jmeeꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kiyhꜗ. Sooyh˜kiyhꜗ mahꜗ jmeeyꜙ hooyh˜ jeeˊ kɨˉbääyˉ. Jmeeyꜙhwëëˉ pehꜘ hooyˊ. Maˉhwaayꜘ goˉte ˈ, ja gaˊ tʉ˜jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ heꜘ kiyhꜗ. 40 Maˉchuunꜗ kyaahˊ dis-cípulo kyaahꜗ mahꜗ maˊ lleeyꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ perosaꜙ maˉlɨyh˜ —gaꜙjähꜘ jmiiˉ chihˉ heꜘ.

41Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—¡Heˉ baˊ cheˉ hwehˉ hohꜘ hnähꜘ dsaˉ chaa naꜗ!

Saꜙ hii˜ läꜙdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kweeˉ. ¿Lɨhꜘ baˊ llaaꜙheˉ gyanˊ kyaahˊ hnähꜘ? Moꜙsoꜙ läˉbeꜘ dsënꜙ gyaˋgaˊ jnäꜘ kyaahˊ hnähꜘ. Yaˉjääꜙ daˊ chihˉ naˉ taꜙ laꜙ.

42 Läꜙkoo maˊ ngoo ˈ yaˉjähꜙ chihˉ heꜘ kihꜗJesús, jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ gaꜙjwääyꜗ hwaꜗ mahꜗ gaꜙkɨˉgaꜙbääyˉ wɨɨꜘ jwërte. Pero gaꜙjʉʉhꜗ Jesús kihꜗjmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ mahꜗ gaꜙmiꜙhlääyꜘ chihˉ heꜘ. Ja gaˊgaꜙngëëyꜗ chihˉ heꜘ kihꜗ jmiiyˉ. 43 Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊgaꜙläꜙdsaa dsëꜗ haˉ kohꜘ saꜙ jøøhˈ laaꜗ Dio.

Gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús juuˈ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jiih˜ heˉ juuyꜘ(Mt. 17:22-23; Mr. 9:30-32)

Taˊko jiih ˈ täähˊ jëë˜ dsayhꜙ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉgaꜙjmeeꜘ Jesús ja , gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ discípulo kyaayꜗ:

44 —Waˊ läˉngëëhꜘ hnähꜘ kweeˉ juu ˈ laˉ. Hi -gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ, lloo˜ koo jmɨɨˊ ngëëꜗ dsihꜘ gooˉjñahꜘ dsaˉ.

45 Pero discípulo kyaayꜗ saꜙ gaꜙläꜙngëëꜘ juuˈ ja .Maˊ naˉjlëˉ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ heˉja saꜙ gaꜙläꜙngëëyꜘ.Hiꜙ maˊ goyhꜙ maˊ ngɨɨy ˈ juu ˈ kihꜗ Jesús heˉ hnøøꜗjähꜙ juuˈ ja .

Hii naˉ leeꜘ jøøhˈ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ(Mt. 18:1-5; Mr. 9:33-37)

46 Discípulo kyaayꜗ gaꜙtaahˋ gaꜙtiˉ gaꜙchooꜘ juuˈ hii jaa jeeˊ läꜙjëëꜙ leeyꜘ jøøh ˈ kihꜗ dsaˉkyaayhˊ.47Pero gaꜙläꜙkyʉʉh˜ Jesús hʉʉˊdsëˉ heˉmaˊ jmeeyꜙ.Heˉja gaꜙtëëyhꜗ jaa gyʉʉˉ mahꜗ gaꜙcheeyhˉ kooꜘkiyhꜗ. 48Heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Hi jmeeꜙ heˈ kihꜗ gyʉʉˉ laˉ kwaat˜ kinꜙ, jnäꜘheꜘ hi jmääy˜ heˈ. Hiꜙ hi jmää jnäꜘ heˈ, jmeeyꜙ heˈ kihꜗ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ. Jëëhꜘ, hi mähꜗ gaˊ jeeˊ kyahˈhnähꜘ, hi heꜘ baˊ hi jøøhˈ.

49 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jwaaꜚ :—Taˉjwohꜗ, maˉjëë jnäähꜗ jaa hi hwëë

jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ läꜙhihꜙ kyahꜗ, heˉja gaꜙhaˊ jnäähꜗkiyhꜗ, jëëhꜘ saꜙ ngëyꜙ kyaahˊ jnäähꜗ.

50Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Taꜙ haˉ hnähꜘ kiyhꜗ. Jëëhꜘ, läꜙjëëꜙ hi saꜙ

naˉhøøhˊ jnänˋ, dsaˉkyaahˊ baˊ jneˊ heꜘ.Gaꜙjʉʉhꜗ Jesús kihꜗ Jacobo kyaahˊ Jwaaꜚ

51Maˊ ngooˈ yaꜙjähꜙ jmɨɨˊ dsaahˈ Jesús gyʉʉhˈ, heˉ-ja koo häˊ baˊ maˉllaꜘ dsëyꜗ ngooyꜗ taꜙ Jerusalén.52Gaꜙcheeyꜗ dsaˉ hi gaꜙnääꜗ jääꜗ kiyhꜗ taꜙ hwaꜗ kihꜗdsaˉ samaritano. Jeeˊ ja gaꜙtaayhˋ koo jeeˊ jwɨɨˉngɨɨyꜙ haˉ jeeˊ maˊ jäy ˈ. 53 Pero saꜙ gaꜙhiiꜗ dsaˉsamaritano maˊ heeyhꜙ. Jëëhꜘ, maˊ jmeeyꜙ kwaat˜heˉ dsooꜗ Jesús taꜙ Jerusalén baˊ. 54 Maˊ gaꜙnuuꜘJacobo kyaahˊ Jwaaꜚ juuˈ ja , gaꜙjäyhꜘ:

—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, ¿cheˊ hnoohˉ ngɨɨˊ jnäähꜗ heˉjyooꜗ jeˉ gyʉʉhˈ mahꜗ miˉllaaꜙ dsaˉ hi chaa jwɨɨˉooꜙ, läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ Elía?

55Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús hñiiꜘ mahꜗ gaꜙjʉʉyhꜗ kihꜗläꜙuuꜘ discípulo heꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Saꜙ ñehˊ hnähꜘ heˉ jmɨˉlleꜘ naˉ jøøꜙ kyahꜗhnähꜘ. 56 Jëëhꜘ, saꜙ jaꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ mahꜗjngëëyhꜗ dsaˉ. Jayꜗ mahꜗ lääyꜗ dsaˉ baˊ —gaꜙjähꜘJesús.

Ja gaˊ gaꜙnääyꜗ taꜙ jyohꜘ jwɨɨˉ mähˉ.Maˊ hnøøˈ dsaˉ maˊ jmeeyˈ koˉjøhꜘ kyaahˊ Jesús(Mt. 8:19-22)

57 Läꜙkoo maˊ gaꜙtaayhˋ jwëˈ gaꜙnääyꜗ, jaa dsaˉgaꜙsɨɨhꜙ Jesús:

—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, hnoonꜗ jmeenˋ ko jøhꜘ kyaahˊhneˉ waˊ haˉ chaˉ haˉ jeeˊ gohꜗ.

58Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Chaˉ baˊ tooˉ jeeˊ gwɨɨ hyahˉ. Chaˉ baˊ sɨɨˉ kihꜗ

ta . Pero Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ saꜙ chaˉ jeeˊ jäyˈ.59Mahꜗ jñahꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ:—Jmeeˊ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ.Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ:—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, kwaˊ jwëꜗ kinꜙ naˊhaanꜙ

toˉnëˊ Tääˋ kyaanꜙ, ja gaˊ nɨɨnˋ kyaahˊ hneˉ.60Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Waˊ haaˈ baˊ dsaˉ naˉjuuˊ hlɨɨꜘ kyaaꜗ . Hiꜙ hneˉ,

gwaˉ goˉkwaˊ juuˈ haˉ läꜙ jääꜗ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ.61 Jñahꜘ kaˉlähꜘ gaꜙjähꜘ sɨɨyhꜙ Jesús:—Jmeeˋ baˊ jnäꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ hneˉ, Dsaˉjøøh ˈ

kyaanꜙ. Pero kwaˊ jwëꜗ kinꜙ nɨɨnˋ toˉnëˊ naˊhihnˈ juuˈ hi täähˊ chaˊnehꜙ kinꜙ.

62Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Niꜙ jaa hi jëë˜ taꜙ kaˊluuˊ maˉlaꜙ maˉløøyꜗ

kyayhˉ hwaꜗ, saꜙ jmääyꜗ dsaˉheyꜘ jeeˊ jmeeꜙ Diohihꜙ.

10Gaꜙcheeꜗ Jesús toꜙ loꜙgyaaꜘ naˉdsë˜ gyeeꜘ dsaˉ

hi gaꜙkwaꜘ juuˈ1 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙhñaaꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ

jñahꜘ gaˊ toꜙ loꜙgyaaꜘ naˉdsë˜ gyeeꜘ dsaˉ. Hi heꜘgaꜙcheeyꜗ läꜙkaa jwɨɨˉ kaahˊ hiꜙ läꜙkaa gaˊ jeeˊjyohꜘ haˉ jeeˊ dsooy ˈ. Gaꜙcheeyꜗ maꜙ uuꜗ maꜙ uuꜗ.2Gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—Dsooꜘ baˊ chaˉ chaˉmiihˉ taˊ heˉ hnøøꜗ soohꜙpero miihˉ goˉte ˈ baˊ dsaˉ hi jmeeꜗ taˊ. Heˉjachuuˊ hnähꜘ kyaahˊ dsaˉjʉʉˊ taˊ mahꜗ cheeyꜗ jñahꜘgaˊ hi dsaˉchoohˋ taˊ kiyh ˈ. 3 Goˉnääꜘ hnähꜘ ja .Pero leehꜚ hnähꜘ. Jnäꜘ cheenꜚ hnähꜘ läꜙkoo borregohi gaꜙnääꜗ jeeˊ kih ˈ jahꜘ hää ˈ. 4 Taꜙ ka hnähꜘhmɨhˉtuhˉ, taꜙ ka hnähꜘ saˊtuhˉ kihꜗ kuuˊ, niꜙ looˉheˉ dsaˉheꜘ tɨɨhˊ hnähꜘ. Niꜙ taꜙ llaˉ hnähꜘ juu ˈkyaahˊ dsaˉ chaˊjwëꜗ. 5 Waˊ heˉ chaˉ heˉ hneꜗ jeeˊgoˊtaahˊ hnähꜘ, toˉnëˊ jwɨɨh ˈ hnähꜘ dsaˉ: “Waˊ hiiꜘtiiˊ chaˊnehꜙ kyahꜗ hnähꜘ.” 6Cherˊmahꜗ chaa hi hiiꜘtiiˊ dsëˈ jeeˊ ja , läꜙja hɨɨꜗ tiiˊ kiyhˈ. Hiꜙ cherˊmahꜗsaꜙ chaa hi hiiꜘ tiiˊ dsëˈ, saꜙ läꜙjmääꜗ kiyhꜗ juuˈ heˉmaˉhlëëhˊ hnihꜘ. 7 Pero jeeˊ heeyhꜙ hnähꜘ, ja jähˉhnähꜘ ja baˊ chaˊnehꜙ ja . Ja kuhˉhuhꜘ baˊ hnähꜘläꜙjëꜙ heˉ llaꜗ dsaˉ chaˊnëhˊ hnähꜘ. Jëëhꜘ, jaa hi jmeeꜙ taˊ, lleˋ kihˈ hyoyhꜙ jñeeyˈ. Taꜙ miˉsɨɨˋ hnähꜘøøhˈ hnähꜘ mahꜗ goˊnäähˈ hnähꜘ läꜙjohꜘ hneꜗ chihꜗ.8Waˊ heˉ chaˉ heˉ jwɨɨˉ jeeˊ gaꜙllaꜙnäähꜗ hnähꜘ, jeeˊheehꜙ dsaˉ hnähꜘ, ja kuhˉhuhꜘ baˊ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉllaꜗ dsaˉ chaˊnëhˊ hnähꜘ. 9 Ja miˉhläähˈ hnähꜘ hi dsaahˊ hi täähˊ jeeˊ ja . Ja jwɨɨhꜘ hnähꜘ dsaˉ: “Kyebaˊ jnäähꜗ juu ˈ haˉ läꜙ jääꜗ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ.”10 Pero cherˊmahꜗ gaꜙllaꜙnäähꜗ hnähꜘ koo jwɨɨˉ jeeˊsaꜙ heeyhꜙ hnähꜘ, ja hwëëhˉ hnähꜘ taꜙ chaˊjwëꜗ

San Lucas 10:11 66 San Lucas 10:42

mahꜗ jwahˈ hnähꜘ: 11 “Waˊhløøˉ heˉ chaˉ jeeˊ jwɨɨˉkyahꜗ hnähꜘ laˉ, heˉ maˉbehꜗ maˉtɨɨˊ jnäähꜗ, jeeˊ laˉmaˉkyahˊ jnäähꜗ maˉtɨɨˊ jnäähꜗ mahꜗ laꜗ lii˜ maˉjäꜘnëˊ kyah ˈ hnähꜘ läꜙjëꜙ dsooˊ heˉ naˉbäähˋ hnähꜘ.Pero maˉñehˊ baˊ hnähꜘ, maˉja˜ baˊ juu ˈ haˉ läꜙjääꜗ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ”, jwɨɨh ˈ hnihꜘ. 12 Heˉjajwëëhn˜ hnähꜘ. Miihˉ gaˊ wɨɨꜘ jëëꜗ dsaˉ hi maˊ täähˊjeeˊ jwɨɨˉ Sodoma kyaahˊ Gomorra waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊjmeeˈ Dio jwiz˜, läꜙkohꜘ heˉ jëëꜗ dsaˉ hi chaa jeeˊjwɨɨˉ ja .

Jëëꜗ wɨɨꜘ läꜙjëëꜙ hi saꜙ nʉʉhˊ(Mt. 11:20-24)

13 ʼ¡Peerꜙ jwɨɨ˜ hnähꜘ dsaˉ hi täähˊ jwɨɨˉ Corazín!¡Peerꜙ jwɨɨ˜ hnähꜘ dsaˉ hi täähˊ jwɨɨˉ Betsaida!Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ dsaˉ hi täähˊ jwɨɨˉ Tiro kyaahˊjwɨɨˉ Sidón, maˉjëëꜙ haˉ läꜙ laꜗ heˉ jʉhˉgaa heˉmaˉjmeenꜗ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ, maˉlɨhꜘ saꜙ gaꜙjeeyh˜kyaahˊ Dio, maˊ këyhꜙ hmɨɨhˉ jwäꜘ hiꜙ maˊ suy ˈhñiiyꜘ tʉˊjwaˉ, heˉ maˊ jmeey ˈ lii˜ heˉ tiˉmeehˉdsëyꜗ. 14 Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊjmee ˈ Dio jwiz˜, chaˉgaˊmiihˉ wɨɨꜘ jëëh ˈ hnähꜘ,läꜙkohꜘ gaˊ hi chaa Tiro kyaahˊ Sidón. 15Hnähꜘ hi chaa Capernaum, jmeehˉhnähꜘ hʉʉˊdsëˉheˉ tëëhꜗhnähꜘ gyʉʉh ˈ. Pero ñiihˊ gaˊ kih ˈ chaˊjeˉ goˊnääh ˈhnähꜘ.

16 ʼHi nuuꜗ juuˈ heˉ kwahˈ hnähꜘ, kinꜙ ja nuuyꜗ.Hi saꜙ heehꜙ hnähꜘ, jnäꜘ heꜘ saꜙ heeyhꜙ. Hi saꜙheehˉ jnäꜘ, saꜙ heeyhˉ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ.

Yaꜙnääˋ kaˉlähꜘ läꜙjëëꜙ hi gaꜙcheeꜗ Jesús17Peerꜙ jëë dsëꜗ läꜙjëëꜙ toꜙ loꜙgyaaꜘ dsë˜ gyeeꜘ heꜘ

maˊ gaꜙllaꜙnääyˋ jeeˊ maˊ gyaˈ Jesús. Gaꜙjäyhꜘ:—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, läꜙkye jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ gaꜙlëhꜗ

jnäähˈ gaꜙhwëë jnäähꜗ kyaahˊ hihꜙ kyahꜗ.18Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Jnäꜘ gaꜙjëënꜗ gaꜙtahꜘ Tanaˊ jeeˊmaˊ gyayˈ, läꜙkohꜘ

jeꜚñihꜗ gaꜙtayhꜘ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ. 19Maˉkwëëhnꜗ baˊhnähꜘ beꜘ mahꜗ heˈsohˈ hnähꜘ nëˊ kihˈ mɨɨhˉ, nëˊ kihˈchaˊhneꜗ, hiꜙ llaˉdsëëˋ hnähꜘ läꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ hi saꜙlluꜗ.Niꜙ koo dsooˊ saꜙ leꜘ kyahꜗ hnähꜘ. 20 Pero taꜙ waˊjëë hohꜘ hnähꜘ kihꜗ heˉ nʉʉhˊ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kyahꜗhnähꜘ. Waˊ jëë hohꜘ hnähꜘ kihꜗ heˉ maˉnaˉsɨɨˉjmɨɨˉ kyahꜗ hnähꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ baˊ.

21 Ja baˊ hor˜ ja , gaꜙjëëꜘ dsëꜗ Jesús gaꜙjmeeꜘJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Kwanꜙ tiˊhmaahˊ kyahˈ, Tääˋ kyaanꜙ, hneˉ laahꜗDsaˉjøøh ˈ kihꜗ gyʉʉh ˈ hwaꜗ, jëëhꜘ gaꜙhmähˊ läꜙjëꜙjuu ˈ laˉ kihꜗ hi kyʉʉh˜ hiꜙ läꜙja kihꜗ hi ngëëꜘ.Mahꜗ gaꜙmiꜙjnääh ˈ juu ˈ kyahꜗ kihꜗ hi laaꜗ läꜙkohꜘjaa gyʉʉˉ baˊ. Jëëhꜘ, läꜙja gaꜙtɨhꜗ hohꜘ hneˉ jmeehˈ Tääˋ.

22 ʼGaꜙläꜙjëꜙ goˉte˜ baˊ gaꜙtoohˉ Tääˋ kyaanꜙgoonꜙ. Niꜙ jaa saꜙ kyuuꜙ Jooꜘ Dio, maꜙlaꜙ Tääˋ baˊkyuuꜙ jnäꜘ. Niꜙ saꜙ chaa hi kyuuꜙ Tääˋ. Maꜙlaꜙ jnäꜘhi laaꜗ jooyꜘ baˊ kyuuꜙ jnihꜘ, hiꜙ läꜙja läꜙkyuuꜙ hi hnoonꜗ miˊjnäänꜗ kihꜗ.

23 Ja gaˊ gaꜙjeeyhˉ hñiiyꜘ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ maꜙlaꜙdiscípulo kyaayꜗ baˊ:

—Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi jëë˜ heˉ jëëhꜘ hnähꜘ naˉ. 24 Jëëhꜘjwëëhn˜ hnähꜘ, jwëëꜘ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙjwëëꜘ dsaˉtaˊ kaahˊ maˊ hnøøyˈ maˊ jëëyˈ heˉ jëëhꜘhnähꜘ naˉ. Pero saꜙ gaꜙtëëyꜘ maˊ jëëyˈ. Maˊ hnøøyˈmaˊ nuuyˈ heˉ nuuhˉ hnähꜘ naˉ, pero saꜙ gaꜙnuuyꜘ.

Juuˈ naˉhmääˊ kihˈ samaritano hi lluꜗ dsëꜗ

25 Jeeˊ ja gaꜙnooˉ jaa taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley, heˉmaˊkay˜ dsëꜗ Jesús gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Taˉjwohꜗ, ¿heeˉ hnøøꜗ jmeenˋ mahꜗ tëëhnꜗ jeeˊmoꜙsoꜙ juunꜘ?

26Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—¿Heeˉ jähꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ nëˊ ley, läꜙkohꜘmaˊ hëhˉ?27Mahꜗ gaꜙjeehˉ taˉjwohꜗ heꜘ juuˈ kiyhꜗ:—“Waˊ hnaahꜙ Dio läꜙkaa tuhˉhohꜘ, kyaahˊ läꜙjëꜙ

beꜘ kyahꜗ, kyaahˊ läꜙjëꜙ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ. Hiꜙ waˊläˉhnaahꜙ dsaˉkyaahˊ läꜙkoo hnaahꜙ hñaahꜗ.”

28Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Lluꜗ baˊ maˉjähˊ. Jmeeˊ läꜙnaˉ mahꜗ moꜙsoꜙ

juuhꜘ.29 Pero taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley heꜘ, hnøøyꜗ maˊ jäyˈ lluꜗ

kyaahˊ juu ˈ heˉ gaꜙjäyhꜘ ja , heˉja gaꜙngɨɨyꜘ juu ˈkihꜗ Jesús:

—¿Hii heꜘ dsaˉkyaahnˊ?30Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Jaa dsaˉ yaꜙhëëꜗ Jerusalén ngooyꜗ taꜙ Jericó.

Chaˊjwëꜗ ja gaꜙjeey ˈ dsaˉhɨɨ hi gaꜙsoohꜗ kiyhꜗ.Gaꜙlleyˉ gaꜙläꜙjëꜙ heˉ maˊ kyeyˉ. Gaꜙkwayꜘ jwërtekiyhꜗ. Ja gaˊ gaꜙnääyˋ. Jeeˊ ja gaꜙjäꜘ dsaˉ heꜘ miihˉgaˊ liiyhꜚ. 31 Pero heˉ gaꜙlaꜗ. Jeeˊ ja gaꜙngëëꜘ jaajmiˉdsaˉ. Maˊ gaꜙjëëyꜗ kyaa ˈ dsaˉ hi laꜗ dsooˊ kihˈ, taꜙ kooꜘ baˊ gaꜙjlʉʉyꜗ. 32 Ja baˊ läꜙja gaꜙjmeeꜘjaa levita, dsaˉ hi maˊ laa taˊ gwahꜙ. Maˊ gaꜙjëëyꜗdsaˉ heꜘ, gaꜙjlʉʉyꜗ taꜙ kooꜘ kaˉlähꜘ. 33 Pero jaasamaritano hi ngooꜗ ja baˊ taꜙ jwëꜘ ja , maˊ gaꜙjëëyꜗkyaa ˈ hi laꜗ dsooˊ kih ˈ, ngooyꜗ chuhꜙ kihꜗ hi heꜘ.Maˊ gaꜙjëëyꜗ, gaꜙläꜙñihꜘ dsëyꜗ kihꜗ. 34 Läꜙchahꜘ jagaꜙjmeeyꜘ më˜ nëˊ dsooˊ kyaahˊ aceit hiꜙ kyaahˊvin, mahꜗ gaꜙløøyꜘ kyaahˊ hmɨɨhˉ. Ja gaˊ gaꜙkyaayˉkaˊluuˊ jahꜘ kyaayꜗ, naˊjääyˉ jeeˊ chih ˈ hneꜗ jeeˊ jäꜙdsaˉ. Jeeˊ ja gaꜙgyayˉ gaꜙhääyꜗ. 35 Jyohꜘ jmɨɨˊ maˊngaah ˈ dsaˉ heꜘ, gaꜙlleyˉ toꜗ kuuˊ gaꜙkwëëyhꜗ jʉʉˊhne ˈ heꜘ. Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: “Hää kweeˉ dsaˉ naˉ.Cherˊmahꜗ gaꜙääꜗ gyihꜗ kyahꜗ, jnäꜘ miˊhmaahnˋ kyahˈ waˊraˉ jahnꜗ.” 36 Heˉja jähˊ daˊ. ¿Hii jaa jeeˊläꜙjëëꜙ uuˉ laahꜘ hneˉ, laaꜗ dsaˉkyaahˊ hi gaꜙjmeeꜘlluꜗ kihꜗ hi gaꜙtahꜘ jaˊgooˉ dsaˉhɨɨ heꜘ? —gaꜙjähꜘJesús sɨɨhꜙ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley.

37 —Hi gaꜙläꜙñihꜘ dsëꜗ kiyhꜗ heꜘ, hi heꜘ baˊ laa ˈdsaˉkyaayhˊ —gaꜙjähꜘ taˉjwohꜗ heꜘ.

Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Naꜗ taꜙ chaˊnëˊ, ja jmeehˉ, ja baˊ läꜙkoo

gaꜙjmeeꜘ dsaˉ heꜘ.Ñeeˊ Jesús naˊjëëyˉ Marta kyaahˊ María

38Gaꜙheꜗ Jesús jwëˈ ngooꜗ kyaahˊ discípulo kyaayꜗ,gaꜙtëëyꜘ koo jwɨɨˉ mähˉ. Jeeˊ ja maˊ gya ˈ jaadsaˉmëꜘ hi maˊ chee Marta hi gaꜙheehˉ Jesúschaˊnehꜙ kihꜗ. 39Marta heꜘ maˊ chaa jaa dsaˉmëꜘøøhꜚ hi maˊ chee María. Hi heꜘ gaꜙgyaˉ hʉʉˊ tɨɨˊJesús maˊ nuuyˉ juu ˈ heˉ hlëëyhꜙ. 40 Pero Martatääꜘ saꜙ jääyˊ, maˊ chaˉ chaˉmiihˉ taˊ heˉmaˊ jmeeyꜙchaˊnehꜙ kiyhꜗ. Heˉja jayꜗ jeeˊ gya ˈ Jesús mahꜗgaꜙsɨɨyhꜙ:

—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, ¿Cheˊ saꜙ kyehˊ miihˉ hʉʉˊd-sëˉ kinꜙ heˉmaˉkyaa dsaˉmëꜘ øøhnꜗ jnäꜘ läꜙjëꜙ taˊ?Chiiyhˊ waˊ lääyˈ jnäꜘ.

41—Marta, Marta. Tääꜘ saꜙ hiiꜘ tiiˊ tuhˉhohꜘ heˉkyehˊ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ läꜙjëꜙ taˊ heˉ jmeehˉnaˉ. 42 Koo baˊ heˉ jmeeꜙ biiꜗ kihꜗ dsaꜙ. Maríamaˉjnøøyh˜ heˉ lluꜗ gaˊ heˉ saꜙ leꜘ jñuuhꜗ kiyhꜗ —gaꜙjähꜘ Jesús.

San Lucas 11:1 67 San Lucas 11:3111

Jesús gaꜙmiꜙtëë dsaˉ haˉ läꜙ ngɨɨyꜗ kiyhꜗ kihꜗ Dio(Mt. 6:9-15; 7:7-11)

1 Koo häˊ maˊ gya ˈ Jesús ngɨɨꜙ kiyhꜗ kihꜗDio. Maˉlaꜙ maˉngɨɨyꜘ kiyhꜗ, jaa discípulo kyaayꜗgaꜙjähꜘ sɨɨyhꜙ:

—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, miˉtëë ˈ jnäähꜗ haˉ läꜙ ngɨɨˊjnäähꜗ kihꜗ Dio, läꜙkoo gaꜙmiꜙtëë Jwaaꜚ discípulokyaaꜗ .

2Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ ngɨɨhˊ hnähꜘ kyahꜗ, jwah ˈ

hnähꜘ läꜙlaˉ:Tääˋ kyaa ˈ jnäähꜗ hi gyaꜗ yaꜙjwɨɨꜗ, läꜙjëëꜙ baˊ waˊ

jmeeꜘ dsooꜘ heˉ laahꜗ hneˉ naˉjngëëˈ goˉte˜.Ñaˉ mahꜗ jmeehˈ hihꜙ jeeˊ laˉ.Waˊ leꜘ läꜙ hyohˉ hohꜘ hñaahꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, ja baˊ

läꜙkoo jmeehˉ gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ.3Kwëëhˋ jnäähꜗ naꜗ heˉ kihˊhihˊ jnäähꜗ heˉ jmeeꜙ biiꜗ

kyaaꜗ jnäähˈ.4 Jmeeˊ jøhˉ hohꜘ kihꜗ heˉ maˉhläähˉ jnäähˈ, jëëhꜘ

läꜙja jøhˉ dsëˉ jnäähˈ kyaahˊ hi dsaˉhläähꜙkyaahˊ jnäähꜗ.

Taꜙ kwaˉ jwëˈ kaꜗ heˉ hlɨɨhˈ dsëˉ jnäähˈ, lää jnäähꜗkihꜗ heˉ ja .

5Gaꜙjäyhꜘ kaˉlähꜘ sɨɨyhꜙ:—Waˊ jmeenˊ, jaa hnähꜘ chaa omeꜚ kyaaꜗ mahꜗ

gohˈ kiyhꜗ koo llaꜙnʉʉˈ, goˉchiihˊ hnihꜘ: “Lleˊ hnëˉheˊñiihꜚ kyahꜗ kinꜙ, omeꜚ. 6 Jëëhꜘ, maˉja˜ jaa omeꜚkyaanꜙ hi hää jwëꜗ ngooꜗ, hiꜙ saꜙ chaˉ niꜙ miihˉheˉ llanˋ chaˊnëyˊ.” 7 Pero hi hää chaˊnehꜙ kihꜗ heꜘjähꜙ: “Taꜙ chuuˉ kyaahˊ jnäꜘ. Maˉnaˉjnëˉ baˊ haahˊkinꜙ, läꜙjëëꜙ gyʉʉˉ pihˈ kyaanꜙ maˉnaˉgwɨɨ . Saꜙ leꜘnoonˋ mahꜗ kwëëhnꜚ hneˉ.” 8 Jnäꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ,cherˊmahꜗ ngooꜗ baˊ chuuꜘ hi chehꜗ kaˊhneꜚ heꜘ,maꜙraꜙ heˉ nooꜙ bihꜗ mahꜗ dsaˉkwëëyhˋ. Jaꜙ taꜙlaꜙkihꜗ heˉ laaꜗ omeꜚ kyaayꜗ, kihꜗ heˉ chuuyꜘ baˊ ja heˉkwëëyhꜗ heˉ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ mahꜗ moꜙsoꜙ chuuyꜗchaˉgaˊmiihˉ. 9Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ. Ngɨɨˊ hnähꜘkihꜗ Dio, mahꜗ hñahꜙ hnähꜘ. Hnøøh ˈ hnähꜘ mahꜗjnäähꜙ hnähꜘ. Teeˉ hnähꜘ kiyhꜗ mahꜗ näyꜗ hoˊhaahˊ.10 Jëëhꜘ, läꜙjëëꜙ hi ngɨɨꜙ, hyoyhꜙ baˊ. Hi hnoohˉ,jnøøyhꜙ baˊ. Hi tëë˜ hoˊhaahˊ, näꜙ baˊ hoˊhaahˊ kiyhˈ.

11 ʼ¿Haˉ läꜙja kwëëhˈ hnähꜘ chihˉ kyaahꜗ, koomɨ ˈkuuˊ waˊraˉ gaꜙngɨɨyꜘ heˊñiihꜚ? Hiꜙ cherˊmahꜗgaꜙngɨɨyꜘ kuyhꜙ jaa hmoohˉ, ¿haˉ läꜙja kwëëyhˈjaa mɨɨhˉ? 12Hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ koo mɨˈjlɨɨˉ,¿haˉ läꜙja kwëëyhˈ jaa chaˊhneꜗ? 13Maꜙkeꜙ hlëëhˈ hnähꜘ, lehꜗ baˊ hnähꜘ kwëëhˈ chihˉ kyaahꜗ heˉ lluꜗ.Pero Tääˋ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ, kwayꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈheˉ saꜙ kyaahˊ hihꜙ, kwëëyhꜗ läꜙjëëꜙ hi ngɨɨꜙ kiyhꜗ—gaꜙjähꜘ Jesús.

Gaꜙjähꜘ dsaˉ, kye Jesús jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ(Mt. 12:22-30; Mr. 3:20-27)

14Maˊ chehˈ Jesús llee jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ hi gaꜙjmeeꜘkaa jaa dsaˉ. Maˊ yaꜙhëëꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ heꜘ,dsaˉ hi maˊ kaa heꜘ gaꜙløøꜗ hlëëyhꜙ. Läꜙjëëꜙ dsaˉgaꜙläꜙdsaa dsëꜗmaˊ gaꜙjëëyꜗ heˉ ja . 15Pero ko llaahi maˊ täähˊ jeeˊ ja maˊ jähꜘ:

—Kyaahˊ beꜘ kihꜗ Beelzebú hi kye nëˊ kih ˈjmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ baˊ naˉ, hwëëy˜ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ.

16Hi jñahꜘ maˊ ka dsëꜗ Jesús, maˊ ngɨɨyꜙ heˉ maˊjmee ˈ Jesús koo heˉ jʉhˉgaa gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ.

17Peromaˊ kyʉʉh˜ bihꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉ heꜘ, mahꜗgaꜙsɨɨyhꜙ:

—Dsaˉ hi täähˊ koo hwaꜗ, cherˊmahꜗ teey˜kyaahˊ heꜘ baˊ dsaˉkyaayhˊ, heˉ miˉllaayꜙ hñiiyꜘbaˊ ja . Läꜙja kaˉlähꜘ hi täähˊ koo chaˊnehꜙ,cherˊmahꜗ te jëëyꜘ, saꜙ läꜙwëëyꜘ. 18 Läꜙja kaˉlähꜘTanaˊ, cherˊmahꜗ teey˜ kyaahˊ heꜘ baˊ dsaˉkyaayhˊ,¿haˉ läꜙja miˉheeyꜙ kyaahˊ taˊ kiyh ˈ? Mahꜗjwahꜘ hnähꜘ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Beelzebú heˉ hwëëjnäꜘ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ. 19 Cherˊmahꜗ jnäꜘ hwëënˊjmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Beelzebú, ¿haˉ baˊkih ˈ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ, hii baˊ kih ˈ beꜘ gaꜙhwëëꜗdsaˉkyaahˊ hnähꜘ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ? Heꜘ baˊ dsaˉkyaahˊhnähꜘ naˉ, miˉjnääyꜙ heˉ naˉheeꜚ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗhnähꜘ. 20 Pero cherˊmahꜗ jnäꜘ hwëënˊ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈkyaahˊ beꜘ kihꜗ Dio, heˉ ja jmeeꜙ dsooꜘ heˉ maˉløøꜗDio jmeeꜙ hihꜙ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ.

21 ʼJaa dsaˉ beeꜘ hi maˉnaˊlluuˋ, høøyꜙ kweeˉchaˊnehꜙ kiyhꜗ, heˉja saꜙ chaˉ hiiꜘ gooˉ heˉdsaˉhëëꜘ heˉ täähˊ chaˊnehꜙ kiyhꜗ ja . 22Pero waˊraˉjaꜗ jaa hi beeꜘ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ hñiiyꜘ, kwayꜗ kiyhꜗmahꜗ jñuuyhꜗ läꜙjëꜙ heˉ kyaahˊ maˊ lääy ˈ hñiiyꜘ.Hiꜙ hwëëꜗ hi gaꜙllooꜗ heꜘ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ chaˊnehꜙ,ja gaˊ tiˊllooyhꜗ läꜙjëꜙ heˉ ja .

23 ʼHi saꜙ jwahꜘ kyaahˊ jnäꜘ, heˉ hneeyˉ kyaahˊjnäꜘ baˊ ja . Hi saꜙ jmeeꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ mahꜗteehnˊ dsaˉ, heˉ jmeeyꜙ dsaˉläˉøøꜘ dsaˉ kinꜙ baˊ ja .

Jaaˉ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ jayhꜗ kaˉlähꜘ høøyˈ(Mt. 12:43-45)

24 ʼWaˊraˉ yaꜙhëëꜗ jaa jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ kihꜗ jaadsaˉ, dsooyꜗ läꜙkaa jeeˊ la ˈ hwaꜗ kii ꜙ dsaˉhnøøyhꜙhaˉ jeeˊ teeyhꜙ dsëyꜗ. Waˊraˉ saꜙ gaꜙjnøøyhꜗ,jmeeyꜗ hʉʉˊdsëˉ: “Naahnꜚ kaˉlähꜘ chaˊnehꜙ kinꜙjeeˊ yaꜙhëënꜗ.” 25 Waˊraˉ gaꜙllaayhꜗ tuhˉdsëꜗ dsaˉ,laꜗ läꜙkohꜘ hneꜗ heˉ maˉnaˊlluˋ hiꜙ naˉtiˊ naˉhyahˊkaˉlähꜘ. 26 Ja gaˊ naꜙ dsooyꜗ dsaˉkyaayꜘ jñahꜘ gaˊgyeeˈ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ hi hlëëhˈ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ hñiiyꜘmahꜗ dsaˉtaayhˋ ko jøhꜘ jeeˊ ja . Hlɨɨhˈ gaˊ leꜘ kihꜗdsaˉ heꜘ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ maˊ laayˈ jääꜗ .

Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi miˉteꜗ kihꜗ Dio27 Taˊko jiihˈ maˊ chehˈ Jesús hlëëhꜙ juuˈ laˉ, jaa

dsaˉmëꜘ gaꜙhlëëhꜘ ki gaa jeeˊ maˊ täähˊ dsaˉ heꜘ,gaꜙsɨɨyhꜙ Jesús:

—Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi gaꜙkaaꜗ hneˉ hiꜙ gaꜙmiꜙkwaayˉhneˉ.

28Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ:—Lluꜗ gaˊ la ˈ kihꜗ hi nuuˉ juu ˈ kihꜗ Dio mahꜗ

miˉteyꜗ.Dsaˉ hñaaˉ dsëꜗmaˊ hnøøyˈmaˊ jmeeˈ Jesús kooˉheˉ

jʉhˉgaa(Mt. 12:38-42; Mr. 8:12)

29Chaˉgaˊmiihˉ jwëëꜘ dsaˉ yaꜙnääꜗ kooꜘ kihꜗ Jesúsmahꜗ gaꜙløøꜗ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Heˉ baˊ cheˉ hlëëh ˈ hnähꜘ dsaˉ hi chaa naꜗ,ngɨɨhˊ hnähꜘ jmeenˋ koo heˉ jʉhˉgaa . Heˉ jʉhˉ-gaa läꜙkohꜘ gaꜙlaꜗ kihꜗ Joná lloꜘjooꜗ, maꜙlaꜙ heˉ jabaˊ heehnꜚ hnähꜘ. 30 Jëëhꜘ, dsaˉ hi maˊ chaa jeeˊjwɨɨˉ Nínive gaꜙjëëꜗ koo heˉ jʉhˉgaa heˉ gaꜙlaꜗkihꜗ Joná. Ja baˊ läꜙja jëëꜗ dsaˉ hi chaa naꜗ kooheˉ jʉhˉgaa heˉ leꜘ kihꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ. 31 Hiꜙwaˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jmee ˈ Dio jwiz˜ kyahꜗ hnähꜘ hi täähˊ na ˈ, maˊja dsaˉmëꜘ hi maˊ jmeeꜙ hihꜙ hwaꜗtaꜙ kyeꜗ , nooyꜙ jeeˊ gyayˈ mahꜗ bääyhꜙ hnähꜘ dsooˊ,

San Lucas 11:32 68 San Lucas 12:9kihꜗ heˉ saꜙ jmeehˉ hnähꜘ he ˈ kihꜗ Dio. Jëëhꜘ,dsaˉmëꜘ heꜘ jaꜗ ʉʉꜘ jwërte mahꜗ yaꜙnʉʉyꜘ läꜙjëꜙ heˉmaˊ kyʉʉh˜ Salomón, hiꜙ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ chaajaa hi jøøhˈ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ Salomón. 32Hiꜙ waˊraˉgaꜙtëꜘ jeeˊ jmeeˈ Dio jwiz˜ kyahꜗ hnähꜘ hi täähˊ naˈ, maˊja nooˉ dsaˉ Nínive jeeˊ tääyhˊ mahꜗ bääyhꜙhnähꜘ dsooˊ, kihꜗ heˉ saꜙ jmeehˉ hnähꜘ heˈ kihꜗ Dio.Jëëhꜘ, dsaˉ heꜘ gaꜙjeeyh˜ kyaahˊ Dio maˊ gaꜙnuuyꜘjuu ˈ heˉ naˊkwaˉ Joná, hiꜙ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ chaajaa hi jøøhˈ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ Joná.

Waˊjeˉ kihꜗ jmɨˉngoꜗ jnänˋ(Mt. 5:15; 6:22-23)

33 ʼNiꜙ jaa saꜙ chihꜗ jeeˊ naˉhmääˊ mɨˈsëꜗ naˉhih˜jeˉ, niꜙ saꜙ tooyhˉ nehꜙ koo waˊgooꜘ. Heˉ chiyhꜗjeeˊ ñiiꜘ baˊ mahꜗ läꜙjnäꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi dsaˉtaahˋchaˊnehꜙ. 34 Mɨ ˈnëˊ jneˊ laꜗ läꜙkoo waˊjeˉ kihꜗjmɨˉngoꜗ jnänˋ. Läꜙja , cherˊmahꜗ mɨ ˈnëhˊ laꜗ lluꜗ,ngooꜗ baˊ la ˈ lluꜗ kihꜗ läꜙkaa jmɨˉngoꜗ kyahꜗ. Perocherˊmahꜗ laꜗ hlɨɨh ˈ mɨ ˈnëhˊ, läꜙja laꜗ hlɨɨh ˈ kihꜗläꜙkaa jmɨˉngoꜗ kyahꜗ. 35 Leehꜚ ja , hehꜗ waˊjeˉheˉ naˉhih˜ kyahꜗ taꜙ waˊ ʉʉˉ. 36 Jëëhꜘ, cherˊmahꜗläꜙkaa tuhˉhohꜘ maˉheehˋ juˈdsooꜘ heˉ laꜗ läꜙkoowaˊjeˉ, hiꜙ saꜙ chaˉ niꜙ koo heˉ hlɨɨh ˈ nëˊ kyah ˈ,ja gaˊ naꜙ jnäꜘ lii˜ häähˊ jeeˊ waˊjeˉ. Laꜗ läꜙkoo heˉnaˉhih˜ jeˉ heˉ chooꜗ nëˊ kyahˈ.

Gaꜙjʉʉhꜗ Jesús kihꜗ hi maˊ laaꜘ miˉteyꜗ jwërte(Mt. 23:1-36; Mr. 12:38-40; Lc. 20:45-47)

37 Läꜙkoo maˊ gaꜙdsaaꜗ gaꜙhlëëhꜘ Jesús läꜙ-ja , jaa fariseo gaꜙtëëyhꜗ chaˊnehꜙ kiyhꜗ mahꜗkuhˊhɨyhꜗ. Heˉja gaꜙheꜗ Jesús chaˊnehꜙ mahꜗ gaꜙ-gyayˉ nëˊ mes˜. 38 Peerꜙ gaꜙläꜙdsaa dsëꜗ fariseoheꜘ, maˊ gaꜙjëëyꜗ saꜙ gaꜙgyihꜗ Jesús gooˉ jääꜗ ja gaˊkuhˊhɨyhꜗ. 39Mahꜗ gaꜙjähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ sɨɨyhꜙ:

—Hnähꜘ dsaˉ fariseo, laahꜗ hnähꜘ läꜙkoo jaa hi gyih˜ maꜙlaꜙ taꜙ kaˊluuˊ kyahˊwɨɨ ꜘ baˊ. Jëëhꜘ gyihꜙbaˊ hnähꜘ goohˉ mahꜗ nehꜙ tuhˉhohꜘ hnähꜘ naˉkahˈbaˊ hʉʉˊdsëˉ hɨɨ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ jmahꜗ. 40 Heˉbaˊ cheˉ taahˉ hnähꜘ. ¿Cheˊ saꜙ ñehˊ hnähꜘ, heꜘbaˊ hi gaꜙjmeeꜘ gooˉ jneˊ gaꜙjmeeyꜘ tuhˉdsëˉ jneˊkaˉlähꜘ? 41 Kwëëhˋ hnähꜘ dsaˉ hi llaˉkyaaꜗ , miihˉheˉ chaˉ kyahꜗ hnähꜘ, mahꜗ läꜙja baˊ jä ˈ naˉjngɨɨ ˈnehꜙ tuhˉhohꜘ hnähꜘ.

42 ʼJwɨɨ˜ baˊ hnähꜘ dsaˉ fariseo. Kwahˉ baˊ hnähꜘoˉmeeˊ, nuuˉ ruda, kyaahˊ läꜙjëꜙ johꜗ heˉ kihˉ jneˊ,kwëëhꜘ baˊ hnähꜘ Dio läꜙjëꜙ heˉ laꜗ heeyꜚ. Pero saꜙjmeehˉ hnähꜘ heˉ lluꜗ jmahꜗ niꜙ saꜙ hnaahꜙ hnähꜘDio. Heˉ laˉ baˊ ja jmeeꜙ biiꜗ jmeehˈ hnähꜘ ko jøhꜘkyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ kwahˉ hnähꜘ naˉ.

43 ʼPeerꜙ jwɨɨ˜ baˊ hnähꜘ dsaˉ fariseo. Hnoohˉhnähꜘ nah ˈ hnähꜘ nëˊ hmaˉsii˜ jeeˊ gyaꜙ dsaˉkaahˊnehꜙ gwahꜙ mähˉ. Tɨh˜ hohꜘ hnähꜘ jmeeꜗ dsaˉ Diokyahꜗ hnähꜘ chaˊjwëꜗ jʉʉhˉ.

44 ʼJwɨɨ˜ baˊ hnähꜘ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊfariseo, hnähꜘ hi taˉjuu ˈ. Laahꜗ hnähꜘ läꜙkootoˉhøø heˉ saꜙ jnäꜘ. Heˉja läꜙjëëꜙ hi gaꜙnääˊ nëˊkihˈ saꜙ ñeyˉ haˉ kohꜘ naˊhøøꜘ saꜙ laꜗ jeeˊ gaꜙnääyˊja . (Véase: Nu. 19:16)

45 Mahꜗ gaꜙjeehˉ jaa taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley,gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Taˉjwohꜗ, heˉ hlëëhˊ läꜙnaˉ, läꜙkye kyaaꜗ jnäähˈ tohˉ wɨɨꜘ kaˉlähꜘ.

46Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Peerꜙ jwɨɨ˜ baˊ hnähꜘ kaˉlähꜘ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley.Jëëhꜘ, kyaahˊ hnähꜘ dsaˉ løøˈ hiiˉ heˉ saꜙ øøhꜙ dsaˉkaꜗ . Mahꜗ niꜙ miihˉ beꜘ saꜙ kwahˉ hnähꜘ.

47 ʼJwɨɨ˜ baˊ hnähꜘ, jmeehˉ hnähꜘ naˊhyahˉ nëˊtoˉhøø jeeˊ naˉhaa ˈ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗ Dio,heꜘ baˊ hi gaꜙjngëëhꜗ dsaˉ maˉgyuhˉ kyaahꜗ hnähꜘ.48Kyaahˊ heˉ jmeehˉ hnähꜘ läꜙja , miˉjnäähˈ hnähꜘhñaahꜗ hnähꜘ heˉ täähˊ hnähꜘ juu ˈ kweeˉ läꜙkoogaꜙjmeeꜘ dsaˉ maˉgyuhˉ kyaahꜗ hnähꜘ. Jëëhꜘ, dsaˉmaˉgyuhˉ kyaahꜗ hnähꜘ gaꜙjngëëyhꜗ mahꜗ hnähꜘjmeehˉ hnähꜘ naˊhyahˉ nëˊ toˉhøø kihꜗ hi heꜘ.

49 ʼHeˉja Dio hi kyʉʉh˜ chaˉmiihˉ, gaꜙjäyhꜘkaˉlähꜘ: “Cheenꜚ kyaayꜗ dsaˉ hi ngëëꜗ juu ˈ kinꜙ.Hiꜙ cheenꜚ kyaayꜗ apóstole kaˉlähꜘ. Ko llaa hi heꜘ jngëëyhꜗ, hiꜙ ko llaa jmeehꜙ dsihꜘ.” 50 Läꜙja ,hnähꜘ hi täähˊ na ˈ naˉbäähˋ jmaˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio läꜙjiihˈ maˊ gaꜙnøøꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ.51 Läꜙ gaꜙtëꜘ jmaˉ kihꜗ Abel naˉbäähˋ hnähꜘ läꜙjiihˈ jmaˉ kihꜗ Zacaría hi gaꜙjngëëyhꜗ taꜙ kaˊhneꜚ jeeˊkihˈ gwahꜙ kyaahˊ naˊhyooꜘ. Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ,läꜙjëꜙ heˉ ja maˉjäꜘ nëˊ kihˈ läꜙjëëꜙ hi täähˊ naˈ.

52 ʼPeerꜙ jwɨɨ˜ hnähꜘ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley. Saꜙ kwahˉhnähꜘ jwëˈ läꜙkyʉʉh˜dsaˉ juuˈ kihꜗ Dio. Ja baˊ hñaahˈ hnähꜘ saꜙ heehˊ hnähꜘ, mahꜗ hahˉ hnähꜘ kihꜗ hi hnøøꜗ läꜙkyʉʉh˜ —gaꜙjähꜘ Jesús.

53 Maˊ yaꜙhëëꜗ Jesús jeeˊ ja , taˉjwohꜗ kyaaꜗley kyaahˊ dsaˉ fariseo gaꜙläꜙhneeyꜙ jwërte kyaahˊJesús. Hiꜙ gaꜙløøyꜗ ngɨɨyꜙ chaˉmiihˉ juuˈ kiyhꜗ, 54maˊjëëy˜ cheˊmaˊ kaahˈ juuˈ kihꜗ Jesúsmahꜗ läꜙja maˊ leꜘmaˊ hnɨɨyˈ kiyhꜗ.

12Gaꜙhlëëhꜘ Jesús kihꜗ hi taˉjuuˈ

1 Taˊko jiih ˈ dsaˉkuhꜗ jwëëꜘ jwërte dsaˉ, läꜙjiihˈ maˊ kyaˉhlääyh˜ øøyhꜚ, gaꜙløøꜗ Jesús sɨɨhꜙ toˉnëˊdiscípulo kyaayꜗ:

—Taꜙ jmeeˉ hnähꜘ läꜙkohꜘ jmeeꜙ dsaˉ fariseo heˉjäyhꜘ hnaayhˉ Dio pero taˉjuuˈ bihꜗ ja . 2 Jëëhꜘ saꜙchaˉ niꜙmiihˉ heˉ naˉjlëˉ, heˉ saꜙ läꜙjnäꜘ. Hiꜙ läꜙjëꜙheˉ naˉhmääˊ, lloo˜ koo jmɨɨˊ läꜙñeˉ dsaˉ. 3Heˉjaläꜙjëꜙ heˉ maˉhlëëhˊ hnähꜘ jeeˊ naˉhoo , nuuꜗ dsaˉjmɨɨ ˈ hiiꜘ hyooˉ. Läꜙjëꜙ heˉ maˉhlëëhˊ hnähꜘ jeeˊnaˉhmääˊ, läꜙnʉʉhꜘ kihꜗ dsaꜙ.

Hääꜗ baˊ Dio hi laaꜗ kyaaꜗ(Mt. 10:26-31)

4 ʼHnoonꜗ jwëëhnꜚ hnähꜘ omeꜚ kyaanꜙ. Taꜙ waˊgah ˈ hnähꜘ kihꜗ dsaˉ hi jngɨɨhꜙ kihꜗ jmɨˉngoꜗ. Gaˊmaˉnaˉjuuˊ jmɨˉngoꜗ, heeˉ gaˊ ja moꜙ leꜘ jmeeyꜗ.5 Jwëëhn˜ hnähꜘ omeꜚ kyaanꜙ. Waˊ gahˈ hnähꜘ kihꜗhi naˉngë ˈ jwëꜗ cheeyꜗ jmɨˉlleꜘ kihꜗ dsaˉ chaˊjeˉmaˉngëëꜘ maˉjngëëyhꜙ. Kihꜗ hi heꜘ baˊ waˊ gah ˈhnähꜘ. 6 Ñehˊ baˊ hnähꜘ, toꜗ ñeˈ nøøꜘ baˊ këë hñaaꜘgyʉʉˉ taˈ. Pero niꜙ jaa gyʉʉˉ taˈ heꜘ, saꜙ dsaˉhëëꜗkihꜗ Dio. 7 Läꜙkye jñuˉ llehˊ hnähꜘ naˉheˈ gaꜙläꜙjëꜙkihꜗ Dio. Heˉja , taꜙ waˊ gahˈ hnähꜘ. Jëëhꜘ, kyeeꜘ gaˊhnähꜘ chaˉgaˊmiihˉ läꜙkohꜘ gaˊ jwëëꜘ gyʉʉˉ ta .

Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kwaꜗ beꜘ waˊraˉ gaꜙhnëëꜗ dsaˉjneˊ

(Mt. 10:32-33; 12:32; 10:19-20)8 ʼJwëëhn˜ hnähꜘ. Läꜙjëëꜙ hi miˉjnääꜙ hñiiꜘ heˉ

laayꜗ dsaˉ kyaanꜙ chaˊnëˊ dsaˉ, ja baˊ läꜙja jähꜙHi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ kiyhꜗ chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ ángele kyaaꜗDio. 9 Pero hi jähꜙ saꜙ kyuuꜙ jnäꜘ chaˊnëˊ dsaˉ,

San Lucas 12:10 69 San Lucas 12:47läꜙja jwahnꜚ saꜙ kyuuꜙ jnihꜘ chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ ángelekyaaꜗ Dio. 10 Jmeeꜗ baˊ Dio jøhˉ dsëꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi hlëëhꜙ wɨɨꜘ kihꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ. Pero cherˊmahꜗgaꜙhlëëhꜘ dsaˉwɨɨꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, saꜙ jmeeyꜗjøhˉ dsëyꜗ kihꜗ heˉ ja . 11 Waˊraˉ gaꜙhnëëꜗ dsaˉhnähꜘ nehꜙ gwahꜙ mähˉ o chaˊnëˊ dsaˉtaˊ, o chaˊnëˊjwëëꜚ, taꜙ ka hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ haˉ läꜙ läähꜙ hnähꜘhñaahˈ o haˉ läꜙ jwahˈ hnähꜘ. 12 Jëëhꜘ, läꜙchahꜘ jaJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kwëëhꜗ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ haˉ läꜙjwahˈ hnähꜘ.

Kooˉ juuˈ naˉhmääˊ kihˈ jaa dsaˉ chaˉ kuuˊ13 Jaa hi maˊ hää jeeˊ ja gaꜙsɨɨyhꜙ Jesús:—Taˉjwohꜗ, chiihˊ dsaˉñʉʉhˉ øøhnˈ kwëëyhꜗ jnäꜘ

heenꜚ heˉ gaꜙtëënꜘ.14Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Jaꜙ heꜘ jwëëꜚ jnäꜘ, saꜙ gaꜙtëënꜘ tiˊlloohnꜚ heeꜚ

dsaˉ.15 Gaꜙjähꜘ kaˉlähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ dsaˉ hi maˊ täähˊ

jeeˊ ja :—Leehꜚ hnähꜘ, taꜙ waˊ heeꜘ hohꜘ hnähꜘ niꜙ koo

heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Jëëhꜘ, jaꜙ kihꜗ heˉ chaˉjnänˋ chaˉmiihˉ, heˉ ja jmeeꜙ chaa jneˊ.

16 Ja gaˊ gaꜙhlëëyhꜗ juuˈ naˉhmääˊ, gaꜙjäyhꜘ:—Maˊ chaa jaa dsaˉ chaˉ kuuˊ hiꜙ maˊ chaˉ

chaˉmiihˉ heˉ naˉjnääˊ hwaˈ kiyhꜗ heˉ maˊ chooyhˈ. 17Heˉja maˊ jmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ, maˊ jäyhꜘ: “¿Heeˉbaˊ jmeenˋ? Saꜙ chaˉ jeeˊ llanˋ läꜙjëꜙ heˉ choohnˊ.”18 Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ: “Läꜙlaˉ baˊ jmeenˋ. Hlanꜚ hneꜗkihꜗ kwɨɨˉ kinꜙ mahꜗ jmeenˋ jʉʉhˉ gaˊ nëˊ jeeˊ maˊchih ˈ. Jeeˊ ja baˊ llanˋ läꜙjëꜙ taˊ kinꜙ heˉ choohnˊ.19 Mahꜗ jwahnꜚ kiꜙ hñiinꜙ: Maˉchaˉ baˊ kyah ˈchaˉmiihˉ. Leeꜙ kyahꜗ chaˉmiihˉ ji ñeˉ. Teehˋhohꜘ, ja kuhˉhuhꜘ baˊ hneˉ kyahꜗ. Waˊ chaa baˊhneˉ lluꜗ.” 20 Pero Dio gaꜙjähꜘ sɨɨyhꜙ läꜙlaˉ: “Heˉ baˊcheˉ taahˉ hneˉ. Naꜗ hwëˈ baˊ juuhꜘ. Kihꜗ jñahꜘ baˊ jäläꜙjëꜙ heˉ maˉjʉʉhˊ maˉläähˊ,” gaꜙjähꜘ Dio. 21 Läꜙjalaꜗ kihꜗ dsaˉ hi llaꜙ chaˉmiihˉ kuuˊ nëˊ hwa ˈ laˉ,mahꜗ chaˊnëˊ Dio laayꜗ dsaˉ täˉñeeꜘ baˊ.

Dio lihꜙ hääꜗ hi laaꜗ kyaayꜗ(Mt. 6:25-34)

22 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ discípulo kyaayꜗ:—Kihꜗ heˉja naˉ jwëëhn˜ hnähꜘ. Taꜙ ka hnähꜘ

hʉʉˊdsëˉ haˉ läꜙ dsaˉngëëhꜘ hnähꜘ koo jmɨɨˊ koojmɨɨˊ, heeˉ naˉ kuhˊhuhꜗ hnähꜘ niꜙ taꜙ ka hnähꜘhʉʉˊdsëˉ kihꜗ hmɨɨhˉ heˉ këh ˈ hnähꜘ. 23 Kyeeꜘgaˊ heˉ chaa hnähꜘ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ kuhˉhuhꜘhnähꜘ. Hiꜙ kyeeꜘ gaˊ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ läꜙkohꜘgaˊ hmɨɨhˉ heˉ këhꜙ hnähꜘ. 24 Jëëˋ daˊ hnähꜘ läꜙkoolaꜗ kihꜗ ta ˈ. Saꜙ chaˉ jngëëyˉ niꜙ saꜙ chooyh˜ niꜙkoo , niꜙ heˉ hnøøꜗ jeeˊ llayˈ. Pero Tääˋ jnänˋ hi gyaꜗgyʉʉh ˈ, maꜙraꜙ heˉ äähˉ bihꜗ. ¿Cheˊ saꜙ kyeeꜘ gaˊhnähꜘ läꜙkohꜘ gaˊ taꜗ heꜘ? 25 ¿Hii hnähꜘ lehꜙ jmeehˈsaaꜙ gaˊ koo lëëˉ, kihꜗ heˉ jmeehˈ hnähꜘ chaˉmiihˉhʉʉˊdsëˉ? 26Cherˊmahꜗ saꜙ tääꜙ hnähꜘ jmeehˈ heˉ laꜗkoo heˉ pihˈ, ¿heˉlaˈ kye hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ läꜙjëꜙheˉ jwëëhˋ kyahˈ hnähꜘ?

27 ʼJëëˋ daˊ hnähꜘ haˉ läꜙ dsaˉkwaaꜙ waˊleꜗ. Saꜙchaˉ taˊ jmeeꜙ, niꜙ saꜙ hwëë˜ waˊñeˉ. Pero jwëëhn˜hnähꜘ. Maꜙkeꜙ naˊhñaahꜗ laꜗ hmɨɨhˉ heˉ gaꜙkëhˉ reySalomón, pero saꜙ gaꜙllooꜗ heˉ laꜗ naˊhñaahꜗ läꜙkoolaꜗ waˊleꜗ. 28 Cherˊmahꜗ läꜙja jmeeꜙ Dio naˊhñaahꜗwaˊleꜗ heˉ chooˈ nëˊ nuuˉ naꜗ, mahꜗ høꜗ jëꜗ dsaˉ nehꜙhwɨɨ , haˉ läꜙja saꜙ kwayꜗ heˉ këhˈ hnähꜘ, dsaˉ hi

miihˉ goˉte ˈ baˊ dsooꜘ dsëꜗ. 29 Heˉja moꜙtoꜙ kahnähꜘ hʉʉˊdsëˉ heeˉ naˉ kuhˊhuhꜗ hnähꜘ. Taꜙ jmeeˉhnähꜘ chaˉmiihˉ ngëëˈ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ naˉ.30 Jëëhꜘ, läꜙjëëꜙ hi saꜙ maˉheehˉ kihꜗ Dio, hnooyhˉläꜙjëꜙ heˉ naˉ jmahꜗ baˊ. Pero Tääˋ jnänˋmaˉñeyˉ baˊläꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ biiꜗ jnänˋ. 31Hnäähˈ daˊ hnähꜘ toˉnëˊDio hi laaꜗ dsaˉtaˊ jøøh ˈ jnänˋ. Läꜙja baˊ hñahꜙhnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ biiꜗ kyahꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ.

Lluꜗ gaˊ heˉ chaˉ heˉ laꜗ hmoohˈ jnänˋ gyʉʉhˈ(Mt. 6:19-21)

32 ʼTaꜙ waˊ gahˈ hnähꜘ borrego kyaanꜙ, maꜙkeꜙ saꜙjwëëꜘ hnähꜘ, jëëhꜘ Tääˋ jnänˋ hyohˉ dsëyꜗ tooyhˉgoohˉ hnähꜘ heˉ jmeehˈ hnähꜘ hihꜙ ko jøhꜘ kyaayhˊ.33Hnɨɨˊ hnähꜘ heˉ chaˉ kyahꜗ hnähꜘmahꜗ kwëëhˋ hi jmeeꜙ biiꜗ kihꜗ. Hnøøhˈ hnähꜘ heˉ saꜙ heeꜘ goˉte˜.Hnøøh ˈ hnähꜘ heˉ laꜗ hmooh ˈ heˉ chaˉ gyʉʉh ˈheˉ saꜙ heeꜘ jihˊkohꜘ. Jeeˊ ja saꜙ lloo˜ dsaˉhɨɨ niꜙsaꜙ chaa jahꜘ hi jwëꜗ kaˉlähꜘ. 34 Jeeˊ hlaˉ heˉ laꜗhmoohˈ kyahꜗ hnähꜘ, jeeˊ ja baˊ kye hnähꜘ oˉjøhꜙdsëˉ.

Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi jøø waˊraˉ jahꜗ Jesús35 ʼHnøøꜗ maˉnaˊlluuhˋ hnähꜘ, hiꜙ naˉnëhˊ hnähꜘ

kaˉlähꜘ. 36Hnøøꜗ jmeehˈ hnähꜘ läꜙkoo jmeeꜙ moz˜hi täähˊ jää dsaˉjʉʉˊ hi jähꜘ jeeˊ maˉjeeꜘ gooˉdsaˉ. Waˊraˉ jahꜗ dsaˉjʉʉyˊ heꜘ tëëyꜗ, naˉ maˉhiiꜘnäꜗ moz˜ heꜘ hoˊhaahˊ. 37 Lluꜗ laꜗ kihꜗ moz˜ heꜘ,cherˊmahꜗ naˉnëyˊ waˊraˉ jayhꜗ. Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘjwëëhn˜ hnähꜘ, dsaˉjʉʉyˊ miˉlluuyꜗ hñiiꜘ jääꜗ , ja gaˊllaay ˈ moz˜ heꜘ nëˊ mes˜ mahꜗ jmeeyꜗ taˊheꜗ kiyhꜗ.38Maꜙkeꜙ jayhꜗ koo llaꜙnʉʉˈ o ja gaˊ jnäꜙ, peerꜙ lluꜗlaꜗ kihꜗmoz˜ heꜘ, cherˊmahꜗ naˉnëyˊmaˊja . 39Hnøøꜗläꜙngëëhꜘ hnähꜘ heˉ laˉ. Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ jaadsaˉjʉʉˊ chaˊnehꜙ ñeyˉ heeˉ hor˜ jäꜙ jaa dsaˉhɨɨ dsaˉheꜘ chaˊnehꜙ kiyhꜗ, jmeeyꜗ biiꜗ saꜙ gwɨɨyˉ høøyꜗhneꜗ kiyhꜗ mahꜗ saꜙ dsaˉheꜘ dsaˉhɨɨ heꜘ chaˊnehꜙkiyhꜗ. 40 Läꜙja hnähꜘ, hnøøꜗ maˉnaˊlluuhˋ hnähꜘkaˉlähꜘ. Jëëhꜘ, hor˜ heˉ saꜙ jmeehˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ,jähꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ.

Dsaˉ hi miˉtehꜗ, hiꜙ dsaˉ hi saꜙ jmeeꜙ taˊheꜗ(Mt. 24:45-51)

41 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ:—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, ¿cheˊ maˉhlëëhˊ juu ˈ naˉh-

määˊ läꜙnaˉ kyaaꜗ jnääh ˈ o maˉhlëëhˊ kaˉlähꜘ kihꜗläꜙjøhꜗ?

42Heˉja gaꜙjähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ sɨɨyhꜙ:—Jaa dsaˉ hi miˉtehꜗ hi chaˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ

kihꜗ, hi heꜘ baˊ naˉhñaa mahꜗ hääyꜗ hi täähˊchaˊnehꜙ kihꜗ dsaˉjʉʉyˊ, kwëëyhꜗ heˉ kuyhꜙ hor˜kihꜗ. 43 Lluꜗ laꜗ kihꜗ moz˜ heꜘ, cherˊmahꜗ miˉteyhꜗläꜙjëꜙ madaꜚ heˉ nuuyhꜚ waˊraˉ jahꜗ jʉʉyˊ. 44Maꜙraꜙjuˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, gaꜙläꜙjëꜙ baˊ heˉ chaˉ kihꜗdsaˉjʉʉyˊ tooyhꜙ gooˉ moz˜ heꜘ. 45 Pero cherˊmahꜗhi naˉhñaa heꜘ gaꜙjmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉ: “Läꜙhëë gaˊmiihˉ dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ”, heˉja taˊko jiih ˈ ja ,løøyꜗ jmiˊbaayꜗ hi mëꜘ hi ñʉʉhˉ dsaˉkyaayhˊ, hiꜙkuhˊhɨyhꜗ lluꜗ läꜙjiih ˈ läˉheeyꜘ. 46 Läꜙlaˉ leꜘ kihꜗmoz˜ heꜘ. Jmɨɨˊ heˉ saꜙ jøøy˜, hiꜙ hor˜ heˉ saꜙkyeyˉ niꜙ miihˉ hʉʉˊdsëˉ, jähꜘ dsaˉjʉʉyˊ. Peerꜙchaˉmiihˉ jmeeyhꜙ moz˜ heꜘ, ja gaˊ cheeyˈ ko jøhꜘkyaahˊ läꜙjëëꜙ hi saꜙ gaꜙmiꜙtehꜗ.

47 ʼJaa moz˜ hi maˉñeˉ kweeˉ heˉ madaꜚ nu-uyhꜚ kihꜗ dsaˉjʉʉyˊ mahꜗ saꜙ maˉnaˊlluuyˋ, niꜙ saꜙmiˉteyꜗ madaꜚ kihꜗ dsaˉjʉʉyˊ, hi heꜘ saꜙ läꜙñihꜘ

San Lucas 12:48 70 San Lucas 13:20dsëyꜗ kwayꜗ kihꜗ. 48 Pero jaa moz˜ hi maˊ jmeeꜙheˉ hlɨɨhˈ heˉ saꜙ ñeyˉ, hi heꜘ hiiꜗ miihˉ baˊ. Jëëhꜘhi maˉhyoh˜ chaˉmiihˉ, läꜙja ngɨɨhꜗ dsaˉjʉʉyˊchaˉmiihˉ. Dsaˉjʉʉˊ hi gaꜙtoohˉ gooyˉ chaˉmiihˉ,läꜙja ngɨɨyhꜗ chaˉgaˊmiihˉ.

Kwaat˜ kihꜗ Jesús heˉ tee dsaˉ(Mt. 10:34-36)

49 ʼMaˉjan˜ mahꜗ chaahnˊ jeˉ hwa ˈ laˉ. Hnoonꜗwaˊraˉ jähꜘ kihꜗ kooˉ gaˉjʉhˉ. 50Maꜙraꜙ heˉ jmeeꜙbiiꜗ jëënꜚ koo heˉ wɨɨꜘ ngëë ˈ. Peerꜙ ku ˈjii ꜙ kinꜙ.Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ naꜗ gaˉjʉhˉ baˊ maˉdsëëꜗ jmɨɨˊ.51 ¿Cheˊ laahꜘ hnähꜘ maˉjan˜ mahꜗ jmeenˋ hɨɨˈ tiiˊ kihˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ? Jwëëhn˜ hnähꜘ, jaꜙ kihꜗ heˉjamaˉjan˜. Maˉjan˜, mahꜗ jmeenˋ te jëëꜗ dsaˉ baˊ.52 Jëëhꜘ, naꜗ taꜙ chaˊnëˊ jeeˊ täähˊ hñaaꜘ dsaˉ koochaˊnehꜙ, jmeeyꜗ toꜗ nääꜗ. Uuˉ hi heꜘ teeꜗ kyaahˊuuˈ hiꜙ uuꜗ dsaˉtaahˋ teeyˈ kyaahˊ uuˉ. 53 Teeꜗ jmiiˉkyaahˊ jo ñʉʉhꜚ, hiꜙ jo ñʉʉyhꜚ teeꜗ kyaayhˊ kaˉlähꜘ.Chooyˈ teeꜗ kyaahˊ jo mɨɨꜚ, hiꜙ jo mɨɨyꜚ teeꜗ kyaahˊchooy ˈ. Maˉchooy ˈ teeꜗ kyaahˊ maˊjooyꜘ, maˊjooyꜘteeꜗ kyaahˊ maˉchooyˈ.

Koˉllaa saꜙ kye kwaat˜ haˉ läꜙ laꜗ heˉ jmeeꜙDio jeeˊ kiyhˈ

(Mt. 16:1-4; Mr. 8:11-13)54Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ kaˉlähꜘ sɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ:—Waˊraˉ gaꜙjëëhˋ hnähꜘ sooˉ jniiꜘ taꜙlaꜙ gaꜙdsaꜗ

hyooˉ, chahꜘ baˊ jwahꜘ hnähꜘ: “Jmaꜗ baˊ naˉ jäꜙ.” Hiꜙläꜙja laꜘ. 55Hiꜙ waˊraˉ jaꜗ lleꜘ taꜙ kyeꜗ , jwahꜘ hnähꜘ:“Jmeeꜗ hyooˉ baˊ naˉ.” Hiꜙ läꜙja jmeeꜙ. 56 Heˉ baˊcheˉ taˉjuuhˈ hnähꜘ. Lehꜗ baˊ hnähꜘ llehˈ hnähꜘ juuˈkweeˉ haˉ läꜙ jmeeꜗ koo jmɨɨˊ koo jmɨɨˊ läꜙkoo laꜗgyʉʉhˈ hwaꜗ. Mahꜗ saꜙ kyehˊ hnähꜘ kwaat˜ heeˉ gaˊnaˉ dsaˉlaꜘ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ.

Hnøøꜗ miˊeenꜗ juuˈ heˉ chaˉ jnänˋ kyaahˊ dsaˉ(Mt. 5:25-26)

57 ʼ¿Heˉlaˈ saꜙ lehꜗ hnähꜘ kahˈ hnähꜘ kwaat˜ hñaahꜗhnähꜘ heeˉ naˉ heˉ lluꜗ? 58 Cherˊmahꜗ chaa hi hnøøꜗ hnëëꜗ hneˉ chaˊnëˊ dsaˉtaˊ, jmeeˊ biiˈ goˊtaahˊhnähꜘ juu ˈ kweeˉ kyaayhˊ naꜗ gaˉjʉhˉ taˊko jiihˈ chaˉ jmɨɨˊ, mahꜗ saꜙ ngëëyꜗ hneˉ jaˊgooˉ jwëëꜚ.Läꜙja moꜙsoꜙ jmeeꜗ jwëëꜚ hihꜙ kihꜗ pooˉ, taayhꜙhneˉ nehꜙñe ˈ. 59 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hneˉ,saꜙ yaˉhëëhˈ jeeˊ ja taˊko jiih ˈ saꜙ maˉmiˉhmaahˊläꜙkohꜘ teꜗ heˉ lleˋ dsaˉtaˊ kyahˈ.

13Gaꜙhlëëhꜘ Jesús kihꜗ heˉ dsaˉjeeh˜ dsaˉ kyaahˊ Dio

1 Ja baˊ jmɨɨˊ ja naˊnääˈ ko llaa dsaˉ naˊjmeeyhˊjuuˈ kihꜗ Jesús heˉ gaꜙjmeeꜘ Pilato madaꜚ kihꜗ hløøꜘheˉ naˊjngëëyhˉ dsaˉ chaa Galilea jeeˊ maˊ tääyhˊjngëëyhꜙ jahꜘ heˉ maˊ miˉteyꜗ kiyhꜗ kyaahˊ Dio.

2Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ:—¿Cheˊ kihꜗ heˉ gaꜙjuuꜗ läꜙja dsaˉ galilea heꜘ,

heˉja laahꜘ hnähꜘ heˉ ääyˉ chaˉgaˊmiihˉ dsoˊkyeˉläꜙkohꜘ gaˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ dsaˉgooy ˈ? 3 Jnäꜘ jwëëhn˜hnähꜘ, niꜙ miihˉ saꜙ laꜗ läꜙja . Jëëhꜘ cherˊmahꜗsaꜙ gaꜙjeehˋ hnähꜘ kyaahˊ Dio, ja baˊ läꜙja juuꜘläꜙjëëꜙ hnähꜘ kaˉlähꜘ. 4 Heˉ gaꜙtohꜘ hneꜗ ñiiꜘ kihꜗSiloé nëˊ kihˈ läꜙjëëꜙ gyaꜙjñaa dsaˉ mahꜗ gaꜙjuuyꜗ,¿cheˊ jmeehˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ heˉ ääyˉ chaˉgaˊmi-ihˉ dsoˊkyeˉ läꜙkohꜘ gaˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi täähˊJerusalén? 5 Jnäꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, niꜙ miihˉ saꜙ laꜗ

läꜙja . Jëëhꜘ cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjeehˋ hnähꜘ kyaahˊ Dio,ja baˊ läꜙja juuꜘ läꜙjëëꜙ hnähꜘ kaˉlähꜘ.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙ laꜗ kihꜗ kooˉ chaahˈ higo heˉ saꜙkwaꜙ mɨɨˈ

6Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ kaˉlähꜘ juuˈ naˉhmääˊ läꜙlaˉ:—Jaa dsaˉ maˊ naˉjnääˊ koo chaahˈ higo jeeˊ kih

ˈ chaahˈ wɨɨ jëhˈ kiyhꜗ. Mahꜗ naˊjëëyˉ cheˊ naˉhɨɨꜚmɨ ˈhigo. Pero niꜙ koo mɨɨ ˈ saꜙ maˊ hiiꜘ. 7 Mahꜗgaꜙsɨɨyhꜙ hi maˊ høøꜙ chaahˈ wɨɨ jëhˈ ja : “Jeeˊ laˉmaˉtëꜘ hnëˉ ji ñeˉ maˉjan˜ jëën˜ chaahˈ higo laˉ,cheˊ hɨɨꜚ mɨɨˈ. Saꜙ chaˉ jnøøhnˈ niꜙ miihˉ läꜙkohꜘ häˊgwanꜘ. Heˉja tuꜗ goˉte˜. ¿Heˉlaˈ ja koo naˉhaˉhwaꜗ jeeˊ chihˈ?” 8 Pero hi maˊ høøꜙ jeeˊ ja gaꜙjähꜘ:“Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, kwaˊ jwëꜗ kihꜗ koo gaˊ ji ñeˉnaꜗ. Gyunꜚ miihˉ taˉhmɨɨˉ mahꜗ toohnꜚ tʉˊhohꜗ.9 Cherˊmahꜗ gaꜙhɨɨꜘ mɨɨˈ, lluꜗ baˊ. Pero cherˊmahꜗ saꜙgaꜙhɨɨꜘ, ja gaˊ naꜙ dsaˉtuˋ.”

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa dsaˉmëꜘ hi maˊ naˉjluuˈchaˉkahˊ

10 Koo jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ maˊ kwaꜙJesús juu ˈ nehꜙ gwahꜙ mähˉ. 11 Jeeˊ ja maˊ hääjaa dsaˉmëꜘ hi maˉhyaˉ gyaꜙjñaaˉ ji ñeˉ dsaahˊ.Gaꜙjmeeꜘ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ gaꜙjluuꜗ kaˊluuyˊ. Niꜙ miihˉsaꜙ leꜘ maˊ ngëy ˈ ko dsooꜘ. 12 Maˊ gaꜙjëëꜗ Jesúsdsaˉmëꜘ heꜘ, gaꜙtëëyhꜗ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Dsaˉmëꜘ, maˉjäꜗ baˊ kyah ˈ kihꜗ dsooˊ heˉ maˊlaahˈ.

13 Gaꜙkyeyˉ gooyˉ nëˊ kihˈ dsaˉmëꜘ heꜘ. Läꜙchahꜘja gaꜙnɨɨhꜗ kaˊluuyˊ, mahꜗ gaꜙløøyꜗ kwayꜙ tiˊhmaahˊkih ˈ Dio. 14 Pero hi maˊ jmeeꜙ hihꜙ gwahꜙ ja ,gaꜙläꜙlleeꜘ jwërte kihꜗ heˉ gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús dsaˉjmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ. Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja :

—Jñiiꜘ jmɨɨˊ baˊ chaˉ jwë ˈ jmeenˊ taˊ. Taˊko jiih ˈjñiiꜘ jmɨɨˊ ja , yaˉnääꜘ hnähꜘ mahꜗ jäꜗ kyahꜗ hnähꜘ,jaꜙ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ.

15 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ gaꜙsɨɨyhꜙ:—Heeˉ baˊ cheˉ taˉjuuh ˈ hneˉ dsaˉñʉʉhˉ. ¿Ja ˈ

läꜙjëëꜙ hnähꜘ cheehˊ hnähꜘ kyaˊ kyaahˈ hnähꜘ, burr˜kyaahꜗ hnähꜘ jeeˊ naˉhñuuyhˊ mahꜗ goˊjäähꜙ hnähꜘhɨyhꜗ jmɨɨˉ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ? ¿Cheˊ saꜙjmeehˉ hnähꜘ läꜙja ? 16 Pero hihꜗ dsaˉmëꜘ laˉ, hi laaꜗ saˊjuˉ kihꜗ Abraham, maˉhyaˉ gyaꜙjñaaˉ ji ñeˉmaˊ naˉhñuuyhˊ kaah˜ Tanaˊ. ¿Cheˊ saꜙ ää jmɨɨˊcheeyhꜙ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ?

17 Läꜙ maˊ gaꜙhlëëhꜘ Jesús juuˈ ja , gaꜙjäꜘ oˉhihꜙläꜙjëëꜙ hi gaꜙläꜙhøøhˋ kiyhꜗ. Pero jeeˊ läꜙjëëꜙ dsaˉmaˊ chaayˉ lluꜗ baˊ, maˊ gaꜙjëëyꜗ läꜙjëꜙ heˉ jʉhˉgaaheˉ maˊ jmeeꜙ Jesús.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ mɨˈjuˉ mostaza(Mt. 13:31-32; Mr. 4:30-32)

18Hiꜙ gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ:—Jwëëhn˜ hnähꜘ juu ˈ heˉ jeeh ˈ kweeˉ läꜙkohꜘ

jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ. 19 Heˉ jääꜙ Dio dsaˉläꜙhihꜙ kihꜗ, jeeh ˈ kweeˉ läꜙkoo laꜗ kihꜗ koo mɨˈjuˉ mostaza heˉ gaꜙjngëëꜘ jaa dsaˉ jeeˊ naˉjnääˊchaˊjoh ˈ kiyhꜗ. Hehꜗ mɨ ˈjuˉ ja , gaꜙhyaˉ mahꜗgaꜙkwaaꜗ , läꜙjiih ˈ gaꜙtëꜘ koo chaahˈ hmaˉ. Heˉjagaꜙllaꜙnääꜗ ta jmeeyꜙ sɨɨˉ nëˊ saˊgohꜗ kihꜗ.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ levadura(Mt. 13:33)

20Koo kaˉlähꜘ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

San Lucas 13:21 71 San Lucas 14:16—Jeeˊ laˉ jwëëhn˜ hnähꜘ juu ˈ heˉ jeeh ˈ kweeˉ

läꜙkohꜘ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ. 21 Jeeh ˈ kweeˉläꜙkoo jmeeꜙ levadura heˉ kooh˜ jaa dsaˉmëꜘ.Llayꜙ chaˉmiihˉ harin mahꜗ kahˉgwëyhˉ kyaahˊlevadura. Kyaahˊ läꜙja dsaˉkwaaꜙ läꜙ gaꜙdsaꜗ tʉˊka .

Dsuˉ laꜗ hoˊhaahˊ jeeˊ dsaˉtaahˋ dsaˉ kyaahˊ Dio(Mt. 7:13-14, 21-23)

22 Läꜙkoo maˊ hää Jesús jwëˈ ngooꜗ taꜙ Jerusalénmaˊ kwayꜙ juuˈ läꜙkaa jwɨɨˉ kaahˊ hiꜙ läꜙkaa jwɨɨˉmähˉ jeeˊ maˊ dsaˉngëëyꜘ. 23 Jaa dsaˉ gaꜙngɨɨꜘ juuˈkiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, ¿cheˊ miihˉ goˉteˈ dsaˉ hi dsaˉlääꜘ ?

Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:24 —Jmeeˊ hnähꜘ biiꜗ goˉtaahˊ hnähꜘ taꜙ hoˊhaahˊ

dsuˉ. Jëëhꜘ, jwëëꜘ dsaˉ hi hnøøꜗ dsaˉtaahˋ mahꜗsaꜙ jmääyꜗ dsaˉtaayhˋ. 25 Waˊ jmeenˊ jaa dsaˉjʉʉˊchaˊnehꜙ maˉngëëꜘ maˉjneyꜗ hoˊhaahˊ kiyh ˈ. Hiꜙcherˊmahꜗ gaꜙnäähꜗ hnähꜘ tëëhˉ hnähꜘ kiyhꜗ taꜙkaˊhneꜚ: “Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, näˊhoˊhaahˊ mahꜗ dsaˊtoohˊ jnäähˈ.” Pero jeehꜙ dsaˉjʉʉˊheꜘ kyahꜗ hnähꜘ, jäyhꜙ: “Saꜙ manꜙ hii hnähꜘ.”26 Ja gaˊ løøhꜗ hnähꜘ jwahˈ hnähꜘ: “Maˉkihˊ maˉhihˊjnäähꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ hneˉ. Jnäähˈ heꜘ hi gaꜙhlëëhˊjeeˊ laˈ chaˊjwëꜗ jʉʉhˉ.” 27Pero jähꜙ dsaˉjʉʉˊ chaˊnehꜙheꜘ, sɨɨyhꜙ hnähꜘ: “Saꜙ manꜙ hii hnähꜘ. Goˉnääˊhnähꜘ kyahꜗ, hnähꜘ hi jmeeꜙ heˉ hlɨɨh ˈ jmahꜗ.”28 Jeeˊ ja kɨˊhoohˊ hnähꜘ mahꜗ jʉʉhˊ hnähꜘ chaˉjahˊhnähꜘ waˊraˉ gaꜙjëëhˋ hnähꜘ Abraham kyaahˊ Isaackyaahˊ Jacob kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗDio täähˊ yaꜙjwɨɨꜗ kiyhꜗ, mahꜗ hnähꜘ dsaˉhëëhꜗ taꜙkaˊhneꜚ. 29 Jwëëꜘ dsaˉ chaa ʉʉꜘ yaˉnääꜘ taꜙ kyeꜗtaꜙ ñiiꜘ mahꜗ dsaˉtaahˋ kuhˊhɨhꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘjeeˊ ooꜙ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio. 30 Jëëhꜘ, jwëëꜘ hi saꜙ laaꜗkwaat˜ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ, hi heꜘ leeꜘ jøøhˈ maˊja . Hiꜙhi laaꜗ kwaat˜ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ, hi heꜘ leeꜘ mähꜗ gaˊ.

Gaꜙläꜙmeehꜙ dsëꜗ Jesús kihꜗ jwɨɨˉ Jerusalén(Mt. 23:37-39)

31 Ja baˊ jmɨɨˊ ja , gaꜙllaꜙnääꜗ ko llaa fariseonaˊchiihˊ Jesús:

—Goˉhëë ˈ jeeˊ laˉ, gwaahˉ taꜙ jeeˊ jyohꜘ, jëëhꜘhnøøꜗ Herode jngëëhꜗ hneˉ.

32Heˉja gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ dsaˉ fariseo heꜘ:—Goˉnääꜘ hnähꜘ mahꜗ goˉchiihˊ hi kyʉʉh˜ may˜

hlɨɨhˈ heꜘ juuˈ laˉ: “Naꜗ hiꜙ høꜗ läꜙ maˉjmeenꜙ laˉ baˊtaˊ heˉ hwëënˊ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ dsaꜙ hiꜙ miˊhläänꜗdsaˉ kaˉlähꜘ. Gaˊ maˉhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊ, ja hnɨɨh ˈmaˉhñaaˉ taˊ kinꜙ.” 33 Jmeeꜙ biiꜗ läꜙ maˉhäänˊ laˉbaˊ jwëˈ, naꜗ, høꜗ, hiꜙ hyuꜗ läꜙjiih ˈ lloon˜ Jerusalén.Jëëhꜘ, jmeeꜙ biiꜗ heˉ juuꜘ hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio taꜙJerusalén, saꜙ lleˋ kihˈ juuyꜘ taꜙ jeeˊ jyohꜘ.

34 ʼHnähꜘ dsaˉ chaa Jerusalén, hi jngëëhꜙ hi ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio hiꜙ tehꜘ hnähꜘ kuuˊ kih ˈ hi cheeꜙ Dio, johꜘ jiih˜ saꜙ gaꜙläꜙhnoonꜗ maˊ jøøhnˊhnähꜘ läꜙkoo jøøhˉ chaahˊ hyaaˋ gyʉʉˉ chaahˊ kyaaˈ, taayhˉ nehꜙ saˊkyooyꜘ, pero saꜙ gaꜙhiihꜘ hnähꜘ.35Heˉja maˉbeeꜗ Dio hnähꜘ goˉte˜, jäꜗ taꜙjmahꜗ baˊhne ˈ kyahꜗ hnähꜘ. Jwëëhn˜ hnähꜘ, naꜗ taꜙ chaˊnëˊmoꜙsoꜙ jëëhˈ hnähꜘ jnäꜘ taˊko jiihˈ saꜙmaˉjähˊ hnähꜘ:“Heˉ baˊ cheˉ jøhˈgaa hi jaꜗ, läꜙhihꜙ kihꜗ Dio.”

14Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa hi dsaahˊ jmɨɨˊ heˉ teehˉ

dsaˉ dsëꜗ1 Koo jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ, ngooꜗ Jesús

gaꜙkuhˉ gaꜙhɨhꜗ chaˊnehꜙ kihꜗ jaa fariseo hi maˊlaa ˈ jaa dsaˉjøøh ˈ. Jeeˊ ja maˊ täähˊ dsaˉ hi maˊtää Jesús. 2Hiꜙ taꜙ chaˊnëyˊ ja maˊ chehˈ jaa dsaˉhi maˊ dsaahˊ dsooˊ gyoo . 3 Heˉja gaꜙngɨɨꜘ Jesúsjuuˈ kihꜗ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊ dsaˉ fariseo heꜘ:

—¿Cheˊ chaˉ jwëˈmiˊhlääꜗ jneˊ jaa hi dsaahˊ jmɨɨˊheˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ?

4 Tiˊsɨhꜘ baˊ gaꜙtaahˋ dsaˉ heꜘ. Ja gaˊ gaꜙsoohꜗJesús gooˉ hi maˊ dsaahˊ heꜘmahꜗ gaꜙmiꜙhlääyꜘ. Hiꜙgaꜙhɨyhꜗ juuˈ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Maˉleꜘ gwaahˈ kyahꜗ.5 Mahꜗ gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉ hi maˊ täähˊ heꜘ,

gaꜙsɨɨyhꜙ:—Cherˊmahꜗ jaa dsaˉkyaahˊ hnähꜘ gaꜙtahꜘ jaa

burr˜ o jaa kyaˊ kyaayˈ jeeˊ hëˊ koo tooˉ, ¿cheˊ saꜙdsooyꜗ läꜙchahꜘ ja dsaˉlleeyꜙ jahꜘ kyaayꜗ maꜙkeꜙ laꜗjmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ?

6Niꜙ jaa saꜙ gaꜙlɨhꜗ maˊ jeeyhꜙ juuˈ kihꜗ Jesús.Juuˈ naˉhmääˊ kihˈ hi gaꜙtaahˋ toˉnëˊ hmaˉsii˜

jeeˊ chaˉ maꜙnʉʉꜙ7 Maˊ gya ˈ Jesús jëë˜ haˉ läꜙ maˊ jmeeꜙ läꜙjëëꜙ

hi maˊ naˉteehˊ kyaaˈ fariseo heꜘ, gaꜙhnooyhˉ maˊdsaˉtaayhˋ høø ˈ hi kaahˊ nëˊ mes˜. Heˉja gaꜙh-lëëyhꜘ juuˈ naˉhmääˊ kyaahˊ dsaˉ hi maˊ naˉteehˊheꜘ, maˊ jäyhꜘ:

8—Waˊraˉ gaꜙtëëhꜗ jaa dsaˉ hneˉ koo jeeˊ dsaˉ-jeeꜘ gooˉ dsaˉ, saꜙ nahˈ høøˈ hi kaahˊ, leꜘ gaˉ cheˉlloo˜ jaa hi jøøh ˈ gaˊ läꜙkohꜘ hneˉ. 9 Cherˊmahꜗgaꜙnahˊ jeeˊ ja , haˉ gaˉ cheˉ gaꜙllooꜗ hi gaꜙtëëhꜗläꜙuuꜘ hnähꜘ, mahꜗ sɨɨyhꜙ hneˉ: “Kwaˊ jwëꜗ gyaꜙ hi laˉ jeeˊ naˉ.” Ja gaˊ kyaahˊ oˉhihꜙ nahˈ jeeˊ gaꜙdsaaꜗgoˉte˜ hmaˉsii˜. 10Läꜙlaˉ baˊ jmeehˈwaˊraˉ gaꜙtëëhꜗjaa dsaˉ hneˉ jeeˊ jmeey ˈ jmɨɨˊ. Goh ˈ baˊ hneˉ,ja nahꜘ läꜙ gaꜙtëꜘ hʉʉˊ kii ꜚ baˊ. Mahꜗ waˊraˉ jaꜗ hi gaꜙtëëhꜗ hneˉ, sɨɨyhꜙ hneˉ: “Ñaˉ yaˉnaꜘ jeeˊ lluˈ gaˊmiihˉ laˉ, omeꜚ kyaanꜙ.” Ja gaˊ leehꜘ jøøhˈ chaˊnëˊläꜙjëëꜙ hi täähˊ ko jøhꜘ kyaahˊ hneˉ nëˊ mes˜ ja .11 Jëëhꜘ, hi jmää hñiiꜘ jøøh ˈ, hi heꜘ jäꜗ taꜙ hwaꜗgoˉte˜. Hi jmää hñiiꜘ hwaa , hi heꜘ baˊ leeꜘ jøøhˈ.

12 Hiꜙ gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉ fariseo hi gaꜙtëëꜗ kiyhꜗ,gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Waˊraˉ gaꜙteeh ˈ dsaˉ kuhˊhɨyhꜗ koo llaꜗ hyooꜙo taꜙ gaꜙnʉʉˉ, taꜙ tëëhꜙ omeꜚ kyaahꜗ, niꜙ øøhꜗ, niꜙjñahꜘ gaˊ hi chaa kyahꜗ, niꜙ dsaˉ chaˉ kuuˊ hi täähˊ kooꜘ kyahꜗ. Jëëhꜘ, läꜙjëëꜙ hi heꜘ tëëhꜗ hneˉkaˉlähꜘ mahꜗ jeeyhꜙ kyahꜗ. 13 Läꜙlaˉ baˊ jmeeh ˈwaˊraˉ gaꜙjmeehˊ koo jmɨɨˊ. Ja tëëhꜙ hi täˉñeeꜘkyaahˊ dsaˉtʉʉhˊ, dsaˉjluuhˊ, hiꜙ dsaˉtʉʉˊ. 14 Läꜙjabaˊ leꜘ lluꜗ kyahꜗ. Jëëhꜘ, dsaˉ heꜘ saꜙ chaˉ heˉ kyaahˊmiˉhmaayhˋ kyahˈ kaˉlähꜘ. Pero waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊläꜙjiihˊ läꜙjëëꜙ hi lluuꜗ, läꜙhmaahˊ kyahˈ.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ koo jmɨɨˊ jʉʉhˉ(Mt. 22:1-10)

15 Jaa hi maˊ gya ˈ nëˊ mes˜ kyaahˊ Jesús, maˊgaꜙnuuyꜘ gaꜙhlëëhꜘ Jesús läꜙja , gaꜙjäyhꜘ:

—Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi dsaˉtaahˋ kuhˊhɨhꜗ jeeˊ laˈ yaꜙjwɨɨꜗkihꜗ Dio.

16Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

San Lucas 14:17 72 San Lucas 15:20—Jaa dsaˉ gaꜙjmeeꜘ koo jmɨɨˊ jʉʉhˉ mahꜗ

gaꜙtëëyhꜗ jwëëꜘ jwërte dsaˉ. 17Maˊ gaꜙtëꜘ hor˜ kuhꜙdsaˉ maꜙnʉʉꜙ, gaꜙcheeyꜗ jaa moz˜ kyaayꜗ mahꜗdsaˉchiihˋ hi maˊ naˉteehˊ kyaayˈ: “Yaˉnääꜘ hnähꜘgaˉjʉhˉ. Jëëhꜘ, maˉnaˊlluˋ baˊ läꜙjëꜙ.” 18 Gaꜙläꜙjëëꜙbaˊ gaꜙjähꜘ saꜙ jää . Hi toˉnëˊ gaꜙjähꜘ: “Maˉlanꜗkoo jwɨˊ hwaˈ, heˉja hnoonꜗ naˊjëënˈ koo . Jmeeˊjøhˉ hohꜘ saꜙ jäänˊ nɨɨnˋ.” 19 Hi jñahꜘ gaꜙjähꜘ:“Maˉlaanꜙ hñaaꜘ gyaahꜚ kyaˊ hi jmeeꜗ taˊ. Hi heꜘnaˉ, naꜗ gaˊ naˊjëënꜙ cheˊ lluuy ˈ. Heˉja chuunꜘkyaahˊ hneˉ jmeeˊ jøhˉ hohꜘ, saꜙ jäänˊ nɨɨnˋ.” 20 Hi jñahꜘ kaˉlähꜘ gaꜙjähꜘ: “Koo maˉjeeꜘ baˊ goonꜙ.Heˉja saꜙ leꜘ nɨɨnˋ.” 21Ngaahꜗ goˉte˜ baˊ moz˜ heꜘ,naˊjmeeyhˊ juu ˈ kihꜗ dsaˉjʉʉyˊ. Maˊ gaꜙnuuꜘ jʉʉˊjmɨɨˊ heꜘ gaꜙjäyhꜘ läꜙja , gaꜙläꜙlleeyꜘ jwërte. Ja gaˊgaꜙsɨɨyhꜙ moz˜ heꜘ: “Gwaˉ koˉchihˊ jeˊhmoohˊ hiꜙläꜙkaa chaˊjwëꜗ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ jʉʉhˉ, goˉkyaaꜙ hi täˉñeeꜘ kyaahˊ dsaˉtʉʉhˊ, dsaˉjluuhˊ hiꜙ dsaˉtʉʉˊ.”

22 ʼMaˊ jahˈmoz˜ heꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ: “Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ,maˉlaꜙ baˊ läꜙjëꜙ madaꜚ heˉ maˉjmeehˊ. Pero jäˊgaˊ jeeˊ dsaˉtaahˋ dsaˉ.” 23 Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉjʉʉˊheꜘ sɨɨyhꜙ moz˜ kyaayꜗ: “Gwaˉ läꜙ häˊ jwëꜗ, hiꜙläꜙkaa jeeˊ jeehꜙ dsaˉ, jmeeˊ bii ˈ yaˉnääyꜘ, mahꜗkahꜙ chaˊnehꜙ kinꜙ laˉ. 24 Jëëhꜘ, jwëëhn˜ hnähꜘ,niꜙ jaa dsaˉ hi gaꜙtëëhnꜙ heꜘ, moꜙsoꜙ tëëyꜗ kuyhꜙmaꜙnʉʉꜙ kinꜙ.”

Hwehˉ miihˉ laꜗ heˉ jmeeˊ jneˊ koˉjøhꜘ kyaahˊCristo

(Mt. 10:37-38)25 Jwëëꜘ jwërte dsaˉ hi gaꜙnääꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ

Jesús. Heˉja gaꜙjeeyhˉ hñiiyꜘ taꜙ jeeˊ yaꜙnääꜗ dsaˉ,mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

26 —Jaa hi hnøøꜗ jmeeꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ,cherˊmahꜗ saꜙ hnääyꜗ jnäꜘ chaˉgaˊmiihˉ läꜙkohꜘ gaˊheˉ hnääyꜗ choˈjmiiyˉ, läꜙkohꜘ gaˊ heˉ hnääyꜗ mëyˊ,heˉ hnääyꜗ jooyꜘ, heˉ hnääyꜗ dsaˉñʉʉhˉ øøyhꜚ, heˉhnääyꜗ mëꜘ øøyhꜚ, hiꜙ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ hnääyꜗ hñiiyꜘ,saꜙ jmääyꜗ leeyꜘ discípulo kyaanꜙ. 27Hi saꜙ jääꜙ cruꜚkyaaꜗ mahꜗ saꜙ jmeeyꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ saꜙ jmääyꜗleeyꜘ discípulo kyaanꜙ.

28 ʼWaˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ hnoohˉ hnähꜘ jmeehˈ hnähꜘkoo hneꜗ ñiiꜘ, ¿cheˊ saꜙ jëëhˈ hnähꜘ toˉnëˊ johꜘ këëhiꜙ cheˊ leeꜙ kuuˊ kyahˈ hnähꜘ läꜙjiihˈ hñaaꜙ hneꜗ ja ?29 Jëëhꜘ cherˊmahꜗ gaꜙchihꜘ hnähꜘ maˉtɨɨˊ kihˈ hneꜗja mahꜗ saꜙ hñaaꜙ taˊ ja , läꜙjëëꜙ dsaˉ hi jëëꜗ taˊ ja ,miˉkwayhꜗ kyahꜗ hnähꜘ. 30Mahꜗ jäyhꜙ: “Dsaˉñʉʉhˉlaˉ gaꜙløøyꜗ chooyꜙ hneꜗ laˉ mahꜗ saꜙ gaꜙlɨyhꜗ maˊmiˉhñaayꜙ.” 31 O waˊ jmeenˊ jaa rey, hi dsooꜗdsaˉteeꜘ kyaahˊ jñahꜘ rey, ¿ja gyayꜙ toˉnëˊ, jëëyꜗ cheˊjmääˈ gyaaꜗ mil hløøꜘ kyaayꜗ mahꜗ dsaˉteeyꜘ kyaahˊjñahꜘ rey hi jääꜙ gyeeꜘ mil hløøꜘ? 32Waˊraˉ gaꜙjëëyꜗsaꜙ liyhꜙ, heˉja cheeyꜗ jaa hi dsaˉhlëëhˋ llayꜚ haˉläꜙ jeeˊ hɨɨ ˈ tiiˊ juu ˈ ja , taˊko jiih ˈ saꜙ maˉyaˉjähꜙjñahꜘ rey heꜘ. 33Heˉja cherˊmahꜗ chaa jaa hnähꜘhi saꜙ tuuˉ dsëꜗ beꜗ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ kihꜗ, saꜙ jmääyꜗleeyꜘ discípulo kyaanꜙ.

34 ʼLluꜗ baˊ ñeˊ pero waˊraˉ gaꜙdsaaꜗ heˉ ñiiˋ kihˈ,haˉ läꜙliiꜙ kaˉlähꜘ ñiiˋ. 35 Saꜙ jmääꜗ kihꜗ hwaꜗ, niꜙ heˉkaayhꜗ kyaahˊ jyohꜘ tʉˊhohꜗ saꜙ jmääꜗ. Heˉ be˜ baˊdsaˉ ja . Hi hnøøꜗ heehꜙ juuˈ laˉ, waˊ heeyhˉ.

15Juu ˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ jaa borrego hi

naˉhëë(Mt. 18:10-14)

1 Jwëëꜘ dsaˉ hi maˊ kooꜗ kuˊsɨhˉ hiꜙ jñahꜘ dsaˉwaˊhi chaˉ hi gaꜙllaꜙnääꜗ kooꜘ kihꜗ Jesús mahꜗ nuuyꜗjuu ˈ heˉ maˊ kwayꜙ. 2 Heˉja saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ dsaˉfariseo niꜙ saduceo kaˉlähꜘ, maˊ jäyhꜘ:

—Dsaˉñʉʉhˉ laˉ heehˉ läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ waˊ la ˈchaˉ laꜗ hiꜙ kuyhˉ ko jøhꜘ kyaayhˊ kaˉlähꜘ.

3Heˉja gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉ heꜘ juuˈ naˉhmääˊ läꜙlaˉ,gaꜙjäyhꜘ:

4—Cherˊmahꜗ jaa hnähꜘ chaa hña laaꜘ borregokyaaꜗ , mahꜗ dsaˉhëëꜗ jaa , ¿cheˊ saꜙ beeyꜗ ko hwëëꜘjeeˊ läꜙjëëꜙ jahꜘ heꜘ mahꜗ dsooyꜗ taꜙ mohꜘ dsaˉh-nääyhꜙ hi naˉhëë ˈ heꜘ läꜙjiih ˈ jnääyhꜙ? 5 Peerꜙjëëꜘ dsëyꜗ waˊraˉ gaꜙjnääyhꜙ jahꜘ kyaayꜗ, mahꜗ tëëyꜙjwëꜘ kaˊkyooyˉ. 6Hiꜙ waˊraˉ gaꜙllaayhꜗ kiyhꜗ, tëëyhꜗläꜙjëëꜙ omeꜚ kyaayꜗ hiꜙ läꜙjëëꜙ hi täähˊ kooꜘ kiyhꜗmahꜗ sɨɨyhꜙ: “Waˊ chaa jneˊ lluˈ, jëëhꜘ maˉjnäähnꜙborrego kyaanꜙ hi maˊ naˉhëëˈ.” 7 Jwëëhn˜ hnähꜘ,läꜙja kaˉlähꜘ chaˉgaˊmiihˉ chaa lluꜗ hi täähˊgyʉʉh ˈ kyaahˊ jaa hi dsaˉjeeh˜ kihꜗ Dio läꜙkohꜘgaˊ kyaahˊ läꜙjëëꜙ toꜙ loꜙgyaaꜘ dsë˜ toꜗ laaꜗ ñuꜗ hi saꜙjmeeꜙ biiꜗ kihꜗ dsaˉjeeyh˜ kihꜗ Dio.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙ laꜗ kihꜗ kuuˊ heˉ naˉhɨɨˈ8 ʼLäꜙja kaˉlähꜘ jaa dsaˉmëꜘ hi maˊ chaˉ gyaꜗ

kuuˊ kihˈ. Cherˊmahꜗ gaꜙhɨɨꜗ koo kuuˊ kiyhˈ, ¿cheˊsaꜙ hiyhꜗ jeˉ mahꜗ hyayhꜙ chaˊnehꜙ kiyhꜗ, hnooyhꜙkweeˉ läꜙjiihˈ jnøøyhꜙ? 9Hiꜙ waˊraˉ gaꜙjnøøyhꜗ kuuˊheˉ maˊ naˉhɨɨ ˈ ja , tëëyhꜗ läꜙjëëꜙ omeꜚ kyaayꜗ hiꜙläꜙjëëꜙ hi täähˊ kooꜘ kiyhꜗ mahꜗ jäyhꜙ: “Waˊ chaajneˊ llu ˈ, jëëhꜘ maˉjnøøhn˜ baˊ kuuˊ kinꜙ heˉ maˊnaˉhɨɨˈ.” 10Läꜙja jwëëhn˜ hnähꜘ, haˉ kohꜘ saꜙ chaalluꜗ ángele kyaaꜗ Dio waˊraˉ gaꜙtʉꜗ jaa dsaˉ jwëꜘhlɨɨhˊ mahꜗ dsaˉjeeyh˜ kyaahˊ Dio —gaꜙjähꜘ Jesús.

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ chihˉ hi naˉhëë .11Hiꜙ gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ juuˈ laˉ:—Jaa dsaˉ maˊ chaa uuꜗ jo ñʉʉhꜚ. 12 Nääꜚ hi

mähꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ jmiiyˉ: “Tääˋ, kwëëhˋ jnäꜘ heenꜚ heˉgaꜙtëënꜘ hyohnꜙ.” Mahꜗ gaꜙkwëëyhꜗ. 13 Miihˉ jmɨɨˊbaˊ maˉhyaˉ, gaꜙkaꜗ hi mähꜗ heꜘ heeyꜚ heˉ gaꜙtëëyꜘja , ngooyꜗ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ ʉʉꜘ. Jeeˊ ja , gaꜙjmeeyꜘwaˊ la ˈ chaˉ laꜗ, gaꜙheeyꜗ läꜙjëꜙ goˉte˜ heeyꜚ ja .14 Maˉngëëꜘ maˉmiˉllayˉ läꜙjëꜙ kuuˊ kiyh ˈ, maˊgaꜙläꜙchaꜙ hooˊ läꜙkaa hwaꜗ ja . Ja jiih ˈ gaꜙløøꜗllaˉkyaayꜗ läꜙjëꜙ. 15 Heˉja ñeeyˊ naˊngɨɨyˊ taˊ kih ˈjaa hi maˊ chaa hwaꜗ ja . Dsaˉ heꜘ gaꜙcheeyꜗ taꜙmohꜘ kiyhꜗ mahꜗ dsaˉhääyꜘ ñeꜗ. 16Maˊ hnøøˈ chihˉheꜘ maˊ kayh ˈ tuyhꜗ kyaahˊ heˉ maˊ kuhˉ ñeꜗ heꜘ.Pero jeeˊ ja saꜙ chaa hi maˊ kwaˈ heˉ maˊ kuyhꜙ.17 Ja gaˊ gaꜙläꜙliiyhꜚmahꜗ gaꜙjmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉ: “Jahꜘmoz˜ saꜙ chaa kyaaꜗ tääˋ kyaanꜙ, chaˉ heˉ kuyhꜙ,läꜙjiih ˈ dsaˉchaaꜘ gaˊ kiyh ˈ, mahꜗ jnäꜘ dsaˉjuunꜘhooˊ jeeˊ laˉ. 18 Hii ꜚ jnäꜘ ngaahnꜗ goˉte˜ kihꜗ tääˋkyaanꜙ, naˊchiihˋ jnihꜘ: Tääˋ kyaanꜙ, maˉjmeenꜗ heˉhlɨɨhˈ chaˊnëˊ Dio hiꜙ maˉhläähnˉ chaˊnëhˊ kaˉlähꜘ.19Moꜙsoꜙ gaꜙtëëꜘ jnäꜘ leenꜘ läꜙkoo joohˉ. Jmää jnäꜘläꜙkoo jaa moz˜ kyaahꜗ baˊ.” 20Heˉja gaꜙheyꜗ jwëˈ ngaayhꜗ kihꜗ tääˋ kyaayˈ.

ʼJa gaˊ llaayh˜ kiyhꜗ, ʉʉꜘ gaˊ läꜙja gaꜙjëëꜗ jmiiyˉjayhꜗ. Peerꜙ gaꜙläꜙñihꜘ dsëyꜗ kiyhꜗ maˊ gaꜙjëëyꜗ, mahꜗngooyꜗ koˉchihˊ naˊeeyꜘ chihˉ heꜘ, hiꜙ gaꜙchʉyhꜘ

San Lucas 15:21 73 San Lucas 16:24kiyhꜗ. 21 Heˉja gaꜙjähꜘ chihˉ heꜘ sɨɨyhꜙ jmiiyˉ:“Tääˋ kyaanꜙ, maˉjmeenꜗ heˉ hlɨɨhˈ chaˊnëˊ Dio hiꜙmaˉhläähnˉ chaˊnëhˊ hneˉ kaˉlähꜘ. Moꜙsoꜙ gaꜙtëëꜘjnäꜘ leenꜘ läꜙkoo joohˉ.” 22 Pero jmiiˉ chihˉ heꜘgaꜙsɨɨyhꜙ moz˜ kyaayꜗ: “Goˉkye hmɨɨhˉ heˉ lluꜗ gaˊmiihˉ mahꜗ kyehˋ chihˉ kyaanꜙ laˉ. Tøøh ˈ aniy˜chaˊgooyˉ hiꜙ tøøh ˈ mɨɨˉ tɨɨyˊ. 23 Hnääh ˈ kyaˊ hi baahˊ gaˊ miihˉ mahꜗ jngëëhꜙ hnähꜘ kyehnˊ. Waˊjmeenˊ jmɨɨˊ kiyh ˈ. 24 Jëëhꜘ, gyʉʉˉ kyaanꜙ laˉ hi maˊ naˉjuuˊ baˊ laˉ kinꜙ, maˉläˉjiihˋ kaˉlähꜘ. Hi maˊnaˉhëëˈ baˊ laˉ, naꜗ gaˊ maˉhñaayˈ.” Ja gaˊ gaꜙløøyꜗjmeeyꜙ jmɨɨˊ.

25 ʼPero chihˉnääꜚ hi jøøhˈ heꜘmaˊ hää jeeˊ nuuˉ.Läꜙkoo maˊ gaꜙllaayhꜗ jähꜙ kiyhꜗ, gaꜙnuuyꜘ hii luuꜘ,hiꜙ maˊ täähˊ dsaˉ jmeeꜙ ja . 26 Gaꜙtëëyhꜗ jaa moz˜mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ heeˉ ja maˊ jmeeꜙ dsaˉ jeeˊja . 27Mahꜗ gaꜙjähꜘ moz˜ heꜘ sɨɨyhꜙ: “Chihˉøøhꜗ baˊnaˉ maˉjah˜. Heˉja maˉjngëëhꜙ tääˋ kyaah ˈ kyaˊhi baahˊ gaˊ miihˉ, kihꜗ heˉ naˊlluuˋ bihꜗ maˉjayh˜.”28 Gaꜙläꜙlleeꜘ jwërte chihˉ heꜘ, saꜙ maˊ hnøøy ˈ maˊdsaˉheyꜘ chaˊnehꜙ. Heˉja yaꜙhëëꜗ jmiiyˉ gaꜙchuuyꜘkyaayhˊ mahꜗ dsaˉheyꜘ chaˊnehꜙ. 29 Heˉja gaꜙjähꜘchihˉ heꜘ sɨɨyhꜙ jmiiyˉ: “Johꜘ ji ñeˉ saꜙ maˉhyaˉjmeenꜙ taˊ kyaahˊ hneˉ. Niꜙ miihˉ saꜙ chaˉ heˉmaˉhläähnˉ kyaahˊ hneˉ. Pero niꜙ koo häˊ saꜙmaˉkwëëhˋ jnäꜘ jaa jahꜘ mähꜗ mahꜗ jmeenˋ jmɨɨˊkyaahˊ omeꜚ kyaanꜙ. 30 Pero naꜗ maˉjah˜ chihˉkyaahꜗ naˉ hi maˉmiˉllaˉ heˉ chaˉ kyahꜗ kyaahˊwaˊ hi chaˉ hi hyaaˋ, mahꜗ maˉjngëëhꜙ kyaˊ hi baahˊ gaˊ miihˉ kiyhꜗ.”

31 ʼHeˉja gaꜙjähꜘ jmiiyˉ sɨɨyhꜙ: “Gyʉʉˉ kyaanꜙ,hneˉ ñehꜘ tääꜘ kyaahˊ jnäꜘ. Gaꜙläꜙjëꜙ heˉ chaˉ kinꜙ,laꜗ kyahꜗ. 32 Haˉ läꜙja saꜙ jmeeˊ jneˊ jmɨɨˊ mahꜗläꜙchaa jneˊ lluˈ. Jëëhꜘ dsaˉñʉʉhˉ øøhꜗ naˉ hi maˊnaˉjuuˊ baˊ naˉ, naꜗ maˉläˉjiiyhˋ. Hi maˊ naˉhëëˈbaˊ naˉ, naꜗ gaˊ maˉhñaayˈ.”

16Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ hi maˊ häˊ gooˉ taˊ

1Gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ sɨɨyhꜙ discípulo kyaayꜗ:—Maˊ chaa jaa dsaˉ chaˉ kuuˊ. Kihꜗ hi chaˉ

kuuˊ heꜘ maˊ chaa jaa hi maˊ häˊ gooˉ taˊ kiyhˈ.Pero gaꜙbäähˉ dsihꜘ dsooˊ, kihꜗ heˉ maˊ heey˜ kuuˊkihˈ dsaˉjʉʉyˊ. 2Mahꜗ gaꜙtëëyhꜗ dsaˉ heꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ:“Maˉnuunꜗ haˉ läꜙ laꜗ heˉ maˉløøꜗ jmeehˉ. ¿Heˉlaˈjmeehˉ läꜙnaˉ? Ngëëˋ kwaat˜ kihꜗ taˊ kyahˈ. Jëëhꜘ,moꜙsoꜙ leꜘ dsaˉheꜘ gaˊ goohˉ taˊ heˉ gaꜙkwëëhnꜙhneˉ.” 3 Dsaˉ hi maˊ häˊ gooˉ taˊ ja , gaꜙjmeeꜘhʉʉˊdsëˉ: “¿Haˉ läꜙ jmeenˋ na ˈ? Dsaˉjʉʉˊ taˊmaˉlleeyˉ jnäꜘ maˊ jmeenꜙ taˊ kiyhˈ. Saꜙ lihnꜙ jmeenˋtaˊ jeeˊ nuuˉ. Peerꜙ naˉhiihnˊ ngɨɨnˊ kuuˊ kihˈ dsaꜙ.4Maˉmanꜙ haˉ läꜙ jmeenˋ mahꜗ läꜙchaa hi heehꜙjnäꜘ chaˊnehꜙ kihꜗ waˊraˉ yaꜙhɨɨꜗ taˊ heˉ jmeenꜙ laˉ.”5 Heˉja gaꜙtëëyhꜗ maꜙ jaa maꜙ jaa hi maˊ ääkihˈ dsaˉjʉʉˊ taˊ heꜘ. Hi toˉnëˊ heꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ: “Johꜘäähˉ kihꜗ patrón kyaanꜙ.” 6 “Äänˉ hñaˉlooꜘ mɨˈkwaahˉ aceit”, gaꜙjäyhꜘ. Mahꜗ gaꜙjähꜘ hi maˊ häˊgooˉ taˊ heꜘ, sɨɨyhꜙ: “Heeꜚ laˉ kwaat˜ kyahꜗ. Naꜘ jeeˊnaˉ gaˉjʉhˉ, sɨɨꜘ toꜙ loꜙgyaꜘ baˊ heˉ äähˉ.” 7 Ja gaˊgaꜙsɨɨyhꜙ hi jñahꜘ heꜘ: “¿Hneˉ naꜙ, johꜘ äähˉ?”“Hñaˉlooꜘ hihꜙ trigo”, gaꜙjähꜘ hi heꜘ. Mahꜗ gaꜙjäyhꜘsɨɨyhꜙ: “Heeꜚ laˉ kwaat˜ kyahꜗ. Sɨɨꜘ kyeꜘ gyiiꜘ baˊ heˉäähˉ hneˉ.” 8 Pero dsaˉjʉʉyˊ heꜘ gaꜙhlëëhꜘ lluꜗ kihꜗdsaˉhɨɨ hi maˊ häˊ gooˉ taˊ ja , kihꜗ heˉ gaꜙläꜙmay˜

gaꜙlɨyhꜗ yaꜙhɨɨꜗ lluꜗ taˊ kiyh ˈ. Dsooꜘ baˊ, dsaˉ hi saꜙ maˉheehˉ, may˜ chaˉgaˊmiihˉ haˉ jeeˊ leeyhꜙdsaˉkyaayhˊ, läꜙkohꜘ gaˊ heˉ jmeeꜙ dsaˉ hi täähˊ jeeˊwaˊjeˉ.

9 ʼHeˉja jwëëhn˜ hnähꜘ, kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉkyahꜗ hnähꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ hlɨɨhˈ laˉ, hnøøhˈ hnähꜘ haˉläꜙ jeeˊ läꜙjwahꜘ hnähꜘ kyaahˊ dsaˉ. Läꜙja waˊraˉgaꜙdsaꜗ heˉ chaˉ kyahꜗ hnähꜘ chaa hi heehꜙ hnähꜘchaˊnehꜙ jeeˊ goˊtaahˊ hnähꜘ tääꜘ .

10 ʼJaa hi miˉteꜗ koo taˊ pihꜗ, läꜙja miˉteyꜗkaˉlähꜘ taˊ heˉ jʉʉhˉ gaˊ. Hiꜙ jaa hi saꜙ miˉtehꜗkoo taˊ pihꜗ, läꜙja saꜙmiˉteyhꜗ kyaahˊ taˊ heˉ jʉʉhˉgaˊ. 11 Cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjmääꜘ hnähꜘ koohꜘ hnähꜘkuuˊ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ hlɨɨhˈ laˉ, ¿haˉ läꜙ kaꜗ dsaˉoˉjøhꜙ dsëˉ kyahꜗ hnähꜘ heˉ tooyhꜗ goohˉhnähꜘ heˉkyeeꜘ gaˊ? 12Hiꜙ cherˊmahꜗ saꜙ jmeehˉ hnähꜘ läꜙlleˋkih ˈ kyaahˊ kuuˊ kih ˈ jñahꜘ, ¿haˉ läꜙ kwëëhꜗ dsaˉhnähꜘ maꜙraꜙ heˉ laꜗ kyahꜗ hnähꜘ?

13 ʼNiꜙ jaa dsaˉ saꜙ läꜙkëhˊ jmɨɨˊ jmeeꜗ taˊheꜗ kihꜗuuꜗ dsaˉjʉʉˊ. Jëëhꜘ jmeeyꜗ naˉhääyhˊ jaa mahꜗläꜙhnääyꜗ hi jñahꜘ baˊ. Miˉteyꜗ kihꜗ jaa mahꜗmiˉkwayhꜗ hi jñahꜘ heꜘ. Läꜙja saꜙ läꜙkëhˊ hnähꜘjmɨɨˊ kyaahˊ koo häˊ baˊ kah ˈ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗkuuˊ hiꜙ kahˈ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ Dio kaˉlähꜘ.

14 Gaꜙnuuꜘ dsaˉ fariseo kaˉlähꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˊhlëëh˜ Jesús discípulo kyaayꜗ. Dsaˉ fariseo heꜘmaˊ tuˉdsëëyˋ kuuˊ heˉja gaꜙmiꜙkwayhꜗ kihꜗ Jesús.15Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Jmäähꜙ hnähꜘ hñaahꜗ lluuꜗ chaˊnëˊ hi täähˊjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Pero ñeˉ baˊ Dio haˉ läꜙ laꜗ nehꜙtuhˉhohꜘ hnähꜘ. Hiꜙ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ dsaˉ jʉʉhˉnëˊ hwaꜗ laˉ, heˉ ja saꜙ läꜙjëëꜗ Dio goˉte˜.

16 ʼJääꜗ baˊ maˊ chaˉ ley kihꜗ Moisé hiꜙ maˊ chaˉjuuˈ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio läꜙjiihˈ jii kihꜗ Jwaaꜚ hi maˊ choo˜ jmɨɨˉ. Läꜙ maˊja gaꜙløøꜗnuuˉ dsaˉ ju ˈhmëëꜘ läꜙkoo jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙkihꜗ. Heˉja läꜙjëëꜙ baˊ jmeeꜙ läꜙbiiꜗ läꜙjaaꜗ mahꜗdsaˉtaayhˋ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ.

17 ʼPero maꜙraꜙ heˉ läꜙteꜗ baˊ ley. Miihˉ gaˊ jwëëhˋheˉ heeꜘ gyʉʉhˈ hwaꜗ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ jäꜗ taꜙ kooꜘ koomɨˈjuuꜗ kihꜗ ley.

Gaꜙjähꜘ Jesús haˉ läꜙ laꜗ heˉ bee dsaˉ øøhꜚ(Mt. 19:1-12; Mr. 10:1-12)

18 ʼLäꜙjëëꜙ hi bee dsaˉmëꜘ kyaaꜗ mahꜗ kaayꜗ jñahꜘdsaˉmëꜘ, heˉ maˉjmeeyꜘ dsoˊkyeˉ baˊ ja . Hiꜙ läꜙjahi kaaꜗ dsaˉmëꜘ hi gaꜙbeeyꜗ heꜘ, heˉ maˉjmeeyꜘdsoˊkyeˉ baˊ ja kaˉlähꜘ.

Dsaˉ chaˉ kuuˊ kyaahˊ Lázaro19 ʼMaˊ chaa jaa dsaˉ chaˉ kuuˊ hi maˊ këhˉ

hmɨɨhˉ gyʉʉˉ lähˉ. Hmɨɨhˉ hmoohˈ jmahꜗ baˊ maˊkëyhˉ. Hiꜙ koo kyooˉ baˊ maˊ chaˉ läꜙjëꜙ nëëˈ heˉmaˊ kuhˉhɨyh˜. 20 Hiꜙ maˊ chaa jaa hi täˉñeeꜘhi chee Lázaro. Hi heꜘ maˊ gyaꜙ hoˊhaahˊ kih ˈdsaˉ chaˉ kuuˊ heꜘ. Tʉʉˊ baˊ chaˊhmih ˈ maˊ laay ˈ.21 Maˊ heeꜘ dsëyꜗ maˊ kuyhꜙ läꜙjëꜙ heˉ maˊ dsaˉsaaꜗnëˊ mes˜ kihꜗ dsaˉ chaˉ kuuˊ heꜘ. Läꜙkye dsɨɨˉ maˊdsaˉnääꜗ dsaˉhlʉyhꜙ nëˊ dsooˊ kiyhˈ ja . 22 Gaꜙllooꜗkoo jmɨɨˊ gaꜙjuuꜗ hi täˉñeeꜘ heꜘ. Yaꜙnääꜗ ángelemahꜗ gaꜙtëëyˉ läꜙ gaꜙtëꜘ kooꜘ kihꜗ Abraham. Läꜙjagaꜙjuuꜗ dsaˉ chaˉ kuuˊ heꜘ mahꜗ gaꜙhaaꜗ dsihꜘ.

23 ʼJeeˊ hääyˊ chaˊjeˉ jëëy˜ wɨɨꜘ, gaꜙchooyhꜗmoˉnëyˊ, hiꜙ ʉʉꜘ gaˊ gaꜙjëëyꜗ Abraham kyaahˊLázaro tääyhˊ ko jøhꜘ. 24Heˉja gaꜙhlëëyhꜘ ki gaa ,

San Lucas 16:25 74 San Lucas 17:30gaꜙjäyhꜘ: “Tääˋ Abraham, waˊ läˉñihꜘ hohꜘ kiꜙ jnäꜘ.Waˊ miˉgyʉhꜘ Lázaro mɨˈlleˊ chaˊgooyˉ kyaahˊ jmɨɨˉmahꜗ cheeyꜙ jeeˊ laˉ miˉgyʉyhꜘ ko hi pihˈ naˊsɨɨhnꜙ.Jëëhꜘ, jëën˜ wɨɨꜘ jwërte chaˊjeˉ laˉ.” 25 Pero gaꜙjähꜘAbraham sɨɨyhꜙ: “Gyʉʉˉ kyaanꜙ, miˉdsoohꜚ hohꜘheˉ gaꜙngëëhꜘ lluꜗ jwërte taˊko jiih ˈ maˊ chaahˉ.Mahꜗ Lázaro gaꜙngëëꜘ hlɨɨhˈ. Heˉja chaayˉ lluꜗ jeeˊlaˉ, mahꜗ hneˉ jëëhꜘ wɨɨꜘ. 26 Maˉlaꜙ baˊ maˉhñah˜hnähꜘ høø ˈ hnähꜘ. Taꜙ jyohꜘ ko taa chaˉ kootaˉjuhˉ ñiihˊ jeeˊ jnänˋ. Hi hnøøꜗ hwëëꜙ jeeˊ laˉmahꜗ dsaˉnääyꜗ jeeˊ naˉ saꜙ leꜘ. Niꜙ saꜙ leꜘ yaˉnääꜘhi täähˊ jeeˊ naˉ jeeˊ tøøhˊ jnäähꜗ laˉ.”

27 ʼPero dsaˉ hi maˊ chaˉ kuuˊ heꜘ gaꜙjähꜘ:“Chuunꜘ kyaahˊ hneˉ, tääˋ Abraham, cheeꜙ Lázarochaˊnehꜙ kihꜗ tääˋ kyaanꜙ. 28 Jëëhꜘ chaa hñaaꜘøøhnꜗ. Hi heꜘ hnoonꜗ dsaˉhlëëyhˋ mahꜗ läꜙjamoꜙsoꜙ yaˉnääyꜘ jëëyꜗ wɨɨꜘ läꜙ jëën˜ laˉ.” 29 Mahꜗgaꜙjähꜘ Abraham sɨɨyhꜙ: “Chaˉ baˊ nʉʉhꜚ kihꜗ Moiséhiꜙ chaˉ baˊ juu ˈ heˉ gaꜙhlëëhꜘ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈkihꜗ Dio jeeˊ tääyhˊ ooꜙ. Waˊ jmeeyꜘ he ˈ kihꜗ juu ˈja .” 30 Ja gaˊ gaꜙjäyhꜘ: “Jaꜙ läꜙja , tääˋ Abraham.Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ llaah˜ jaa hi maˉnaˉjuuˊ jeeˊ kiyhˈ, dsaˉjeeyh˜ kyaahˊ Dio.” 31 Pero gaꜙjähꜘ Abrahamsɨɨyhꜙ: “Cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ he ˈ nʉʉhꜚ kihꜗMoisé hiꜙ läꜙja saꜙ gaꜙjmeeyꜘ heˈ juuˈ heˉ gaꜙhlëëhꜘhi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗ Dio, niꜙ läꜙja saꜙ läꜙheeyꜘwaˊraˉ gaꜙjëëyꜗ maˉläˉjiihˋ jaa hi maˉnaˉjuuˊ.”

17Gooˉ laꜗ kihꜗ hi jmeeꜙ tëhꜗ dsaˉkyaahˊ(Mt. 18:6-7, 21-22; Mr. 9:42)

1Mahꜗ gaꜙsɨɨhꜙ Jesús discípulo kyaayꜗ:—Maꜙraꜙ heˉ gwaꜘ baˊ heˉ jääꜗ jneˊ jwëꜘ hlɨɨh

ˈ. Peerꜙ jwɨɨ˜ dsaˉ hi jmeeꜙ dsaˉtëhꜗ dsaˉkyaahˊ.2Peerꜙ jwɨɨ˜ baˊ hi jmeeꜙ dsaˉtëhꜗ jaa hi mähꜗ laˉkyaahˊ heˉ hlɨɨhˈ. Lluꜗ gaˊ laˈ kiyhˈ waˊraˉ jähꜘ kihꜗhñʉʉꜗ dsaˉ luuyˊ koo chaˊtooꜗ kihꜗ molii mahꜗ jwääꜗdsihꜘ chaˊjmɨˉñeehꜚ. 3Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ, leehꜚhnähꜘ kyaahˊ heˉ ja .

ʼCherˊmahꜗ jaa øøhꜗ gaꜙhläähˉ kyaahˊ hneˉ,hlëëhˊ hnihꜘ. Hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙheehˉ bihꜗ, jmeeˊjøhˉ hohꜘ kiyhꜗ. 4 Cherˊmahꜗ gyiiꜗ jiih˜ gaꜙhlääyhˉkyaahˊ hneˉ koo jmɨɨˊ, hiꜙ cherˊmahꜗ gyiiꜗ jiih˜jäyꜙ yaˉchiiyhˊ hneˉ: “Moꜙsoꜙ jmeenˋ kaˉlähꜘ.” Jajmeehˉ jøhˉ hohꜘ kiyhꜗ.

5Heˉja gaꜙjähꜘ apóstole sɨɨyhꜙ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ:—Jmeeˊ waˊ läˉdsooꜘ dsëˉ jnäähˈ chaˉgaˊmiihˉ.6 Heˉja gaꜙjeehˉ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ juu ˈ kiyhꜗ,

gaꜙsɨɨyhꜙ:—Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ dsooꜘ hohꜘ hnähꜘ ko hi pih ˈ

läꜙkoo teꜗ mɨˈjuˉmostaza, leꜘ baˊ jwɨɨhˈ hnähꜘ chaahˈ hmaˉ sicómoro laˉ: “Cheh ˈ hñaahꜗ jeeˊ laˉ mahꜗgwaˉ taꜙ chaˊjmɨˉñeehꜚ.” Jmeeyꜗ baˊ läꜙ jwɨɨhˈ hnihꜘ.

Hnøøꜗ jmeeˊ jneˊ taˊheꜗ kihꜗ øøhꜗ jneˊ7 ʼWaˊ jmeenˊ, jaa hnähꜘ chaa jaa moz˜ kyaaꜗ

hi kyahˉ hwaꜗ o hi hää jahꜘ. Waˊraˉ jayhꜗ,¿cheˊ jwaꜚ jwɨɨh ˈ hnihꜘ: “Ngëëˊ, ñaˉ yaˉnaꜘ nëˊmes˜ mahꜗ kuhˊhuhꜗ”? 8 Läꜙlaˉ baˊ jwɨɨh ˈ hnihꜘ:“Jmeeˊ maꜙnʉʉꜙ kuhnˋ. Jmäähˋ hñaah ˈ mahꜗ jmeeˊtaˊheꜗ kinꜙ taˊko jiih ˈ kuhˉhuhnˋ. Ja gaˊ kuhˊhuhꜗhneˉ.” 9 ¿Cheˊ jwaꜚ jwɨɨhˈ hnihꜘ tiˊhmaahˊ, kihꜗ heˉmaˉmiˉteyꜗ läꜙjëꜙ madaꜚ kyahꜗ? Goꜚ laanꜙ kinꜙ saꜙjmeehˈ hnähꜘ läꜙja . 10 Läꜙja kaˉlähꜘ hnähꜘ, waˊraˉ

gaꜙmiꜙtehˋ hnähꜘ läꜙjëꜙ madaꜚ heˉ jmeeꜙ Dio kyahꜗhnähꜘ, jwahˈ hnähꜘ: “Saꜙ chaˉ jmääꜗ jnäähˈ niꜙ miihˉkyahꜗ. Jëëhꜘ, läꜙkohꜘ teꜗ heˉ ää jmɨɨˊ jmeeˊ jnäähꜗ,ko ja baˊ maˉjmeeˊ jnäähˈ.”

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús gyaaꜗ hi maˊ dsaahˊ dsooˊhmihꜗ øøꜚ

11Läꜙkoo maˊ hää Jesús jwëˈ ngooyꜗ taꜙ Jerusalén,gaꜙngëëyꜘ yaꜙjwɨɨꜘ kihꜗ hwaꜗ Samária kyaahˊ kih ˈhwaꜗ Galilea. 12 Läꜙkoo maˊ gaꜙheyꜗ koo jwɨɨˉmähˉ, gyaaꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi maˊ dsaahˊ dsooˊ hmihꜗhøøꜚ, yaꜙnääꜗ gaꜙmiꜙjeeyꜚ Jesús. Pero ʉʉꜘ baˊ gaꜙ-taayhˋ. 13Gaꜙhlëëyhꜘ ki gaa , maˊ jäyhꜘ:

—Jesús, hneˉ hi laahꜗ taˉjwohꜗ, waˊ läˉñihꜘ hohꜘkyaaꜗ jnäähˈ.

14 Maˊ gaꜙjëëꜗ Jesús läꜙjëëꜙ dsaˉdsaahˊ heꜘ,gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Goˉnääꜘ hnähꜘ, goˉhäähˋ hnähꜘ hñaahˈ jmiˉd-saˉ mahꜗ jëëyꜗ heˉ maˉjäꜗ kyahꜗ hnähꜘ.

Taˊko jiih ˈ jeeˊ gaꜙnääyꜗ ja , gaꜙäähꜗ goˉte˜hmihꜗ øøꜚ ja . 15 Jaa jeeˊ läꜙjëëꜙ kihꜗ gyaaꜗ dsaˉheꜘ, maˊ gaꜙjëëyꜗ maˉjäꜗ goˉte˜ kiyh ˈ, gaꜙjeeyh˜kaˉlähꜘ, kwayꜙ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio hlëëyhꜙ ki gaa .16 Gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ gaꜙjluuyꜗ hñiiyꜘ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗhʉʉˊ tɨɨˊ Jesús, gaꜙkwëëyhꜗ tiˊhmaahˊ. Dsaˉ heꜘ maˊchaa Samária. 17Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—¿Jaˈ, gyaaꜗ dsaˉ hi maˉjäꜗ kihꜗ? ¿Haˉ baˊ täähˊjñahꜘ gaˊ ñuˈ? 18 Dsaˉ chaa ʉʉꜘ laˉ, maꜙlaꜙ hi laˉbaˊ maˉkëhꜗ kwaꜙ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio.

19Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉ hi maˊ dsaahˊ heꜘ:—Nooˉ, gwaahˉ baˊ hneˉ kyahꜗ. Maˉhlaaꜘ baˊ

hneˉ kihꜗ heˉ maˉläˉdsooꜘ hohꜘ.Gaꜙjähꜘ Jesús haˉ läꜙ leꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jäyhꜘ(Mt. 24:23-28, 36-41)

20Gaꜙngɨɨꜘ dsaˉ fariseo juuˈ kihꜗ Jesús:—¿Lɨhꜘ baˊ lloo˜ jmɨɨˊ jmeeꜗ Dio hihꜙ?Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Saꜙ laꜗ jnäꜘhäꜘ waˊraˉ gaꜙløøꜗ jääꜙ Dio dsaˉ

läꜙhihꜙ kihꜗ. 21 Niꜙ jaa saꜙ jähꜙ: “Jeeˊ laˉ jmeeꜙ Diohihꜙ o jeeˊ ooꜙ baˊ jmeeyꜙ hihꜙ.” Jëëhꜘ, läꜙkoo jääꜗDio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ maˉchaˉ baˊ jeeˊ jnänˋ.

22Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ discípulo kyaayꜗ:—Lloo˜ koo jmɨɨˊ läꜙhnoohˉ hnähꜘ waˊ jähꜘ naꜗ

gaˉjʉhˉ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ, pero saꜙ jähnꜘ jmɨɨˊ heˉhnoohˉ hnähꜘ. 23 Maˊja ko llaa jähꜙ: “Hii ꜚ Jesúsmaˉjah˜, hii ꜚ chehꜗ naˉ o hii ꜚ chehꜗ jeeˊ ooꜙ goˉjëëˋhnähꜘ.” Pero taꜙ goˉnääꜘ hnähꜘ, taꜙ llaˉlleꜚ hnähꜘkaahˋ kiyh ˈ. 24 Jëëhꜘ, läꜙkoo jmeeꜙ jeꜚñihꜗ waˊraˉgaꜙhihꜗ, dsaˉläˉjnäꜘ läꜙ gaꜙdsaꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ, ja baˊläꜙja leꜘ waˊraˉ jahꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ. 25 Perotoˉnëˊ jmeeꜙ biiꜗ jëënꜚ wɨɨꜘ, dsaˉ chaa naꜗ jmääyꜗjnäꜘ taꜙ kooꜘ. 26 Läꜙkoo gaꜙlaꜗ jmɨɨˊ kihˈ Noé, läꜙjakaˉlähꜘ leꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗlaˉ. 27 Maˊ kuhˉ maˊ hɨh˜ dsaˉ, maˊ dsaˉjeeꜘ gooˉdsaˉ läꜙjiih ˈ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ gaꜙheꜗ Noé nehꜙ barco.Jmɨɨˊ ja jaꜗ jmɨˉjʉʉhˉ mahꜗ gaꜙjngɨɨhꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ .28 Ja baˊ läꜙja gaꜙlaꜗ jmɨɨˊ kih ˈ Lot. Maˊ kuhˉ maˊhɨh˜ dsaˉ, maˊ täähˊ hi la˜, maˊ täähˊ hi hnɨɨꜙ, maˊtäähˊ hi jngëëˉ mɨɨˈ hmaˉ hiꜙ maˊ täähˊ hi jmeeꜙhneꜗ. 29 Pero jmɨɨˊ maˊ yaꜙhëëꜗ Lot jwɨɨˉ Sodoma,gaꜙhlaꜗ gyʉʉhˈ sɨˊjeˉ kyaahˊ azufre heˉ gaꜙjngɨɨhꜗ kihꜗläꜙjëëꜙ . 30 Läꜙja leꜘ kaˉlähꜘ jmɨɨˊ waˊraˉ gaꜙläꜙjnääꜘHi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ.

San Lucas 17:31 75 San Lucas 18:3031 ʼJmɨɨˊ ja , hi täähˊ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jwëëꜗ hneꜗ

waˊ jñaay ˈ mahꜗ waˊ kyʉʉ ˈ bihꜗ. Saꜙ waˊ kyeyꜘ heˉtäähˊ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. Hi täähˊ jeeˊ nuuˉ kihꜗ läꜙjasaꜙ waˊ llaˉnääyꜘ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. 32 Ja miˉdsoohꜚhohꜘ hnähꜘ läꜙkoo gaꜙlaꜗ kihꜗ mëˊ Lot. 33 Läꜙjëëꜙ hi hnoohˉ haˉ läꜙ jeeˊ lääyˈ hñiiꜘ, juuyꜘ baˊ. Pero läꜙjëëꜙhi kwaa hñiiꜘ juuꜘ, hi heꜘ baˊ lääꜘ .

34 ʼHeˉja jwëëhn˜ hnähꜘ, hwë ˈ heˉ jähnꜘ ja ,naˉsaa ˈ uuꜗ nëˊ jii . Jaa heꜘ tëëyꜙ, hiꜙ hi jaa heꜘjäꜗ . 35 Uuꜗ dsaˉmëꜘ täähˊ dsëˉ hor˜ ja . Jaa heꜘ tëëyꜙhiꜙ hi jaa heꜘ jäꜗ . 36Maˊja uuꜗ dsaˉ täähˊ jeeˊ nuuˉkihꜗ jmeeꜙ taˊ. Jaa heꜘ tëëyꜙ hiꜙ hi jaa heꜘ jäꜗ .

37Heˉja gaꜙjähꜘ discípulo heꜘ sɨɨyhꜙ:—¿Haˉ baˊ ja , Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ?Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Jeeˊ kyaaꜗ hi maˉnaˉjuuˊ, jeeˊ ja kuhꜗ tuˉsɨɨhꜚ.

18Juu ˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ jwëëꜚ kyaahˊ

dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ1 Gaꜙhlëëhꜘ kaˉlähꜘ Jesús juu ˈ naˉhmääˊ mahꜗ

miˉtëëyꜙ discípulo kyaayꜗ heˉ jmeeꜙ biiꜗ ngɨɨyꜗ kiyhꜗläꜙjëꜙ jmɨɨˊ kyaahˊ Dio hiꜙ saꜙ hnøøꜗ hwaayˊ heˉchuuyꜗ kyaahˊ Dio. 2Gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—Koo jwɨɨˉ jʉʉhˉ maˊ chaa jaa jwëëꜚ hi saꜙmaˊ gahꜙ Dio niꜙ saꜙ maˊ jmeeyꜙ heˈ kihꜗ dsaꜙ. 3 Jeeˊjwɨɨˉ ja , maˊ chaa jaa dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ hi maˊ dsoo˜nëˊtaˊ kihˈ jwëëꜚ heꜘ, maˊ jäyhꜘ sɨɨyhꜙ: “Llaˊ taˊ kinꜙkyaahˊ dsaˉ hi jmeehꜙ jnäꜘ.” 4Gaꜙläꜙhɨɨˋ chaˉmiihˉjmɨɨˊ saꜙ gaꜙhiiꜗ jwëëꜚ heꜘ maˊ lla ˈ taˊ kih ˈ dsaˉmëꜘheꜘ. Këë gaˊ gaꜙjmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉ: “Maꜙkeꜙ saꜙ gahnꜙDio, niꜙ saꜙ jmeenꜙ heˈ kihꜗ dsaꜙ, 5 pero maꜙraꜙ heˉjmeenˋ baˊ he ˈ kihꜗ dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ hi chuuꜘ kyaahˊjnäꜘ. Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ läꜙ maˉngooꜗ laˉ baˊ gwayꜘnëˊtaˊ kinꜙ, läꜙdsëëhˉ dsënꜙ kyaahˊ jnihꜘ.”

6Hiꜙ gaꜙhlëëhꜘ gaˊ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ:—Kye daˊ hnähꜘ kwaat˜ kweeˉ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ

jwëëꜚ hi hñaaˉ dsëꜗ heꜘ. 7 ¿Cheˊ jwaꜚ saꜙ jmeeꜗ Diohe ˈ kihꜗ dsaˉ hi naˉlleehˊ kyaay ˈ hi täähˊ ngɨɨꜙkiyhꜗ läꜙjmɨɨ ˈ läꜙhwë ˈ? ¿Cheˊ läꜙhɨɨˊ jeeyhꜙ kiyhꜗ,laahꜘ hnähꜘ? 8 Jwëëhn˜ hnähꜘ, chahꜘ baˊ jeehꜙ Diokiyhꜗ. Pero waˊraˉ jahꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ, ¿cheˊ läꜙmaˉchaa ja baˊ dsaˉ hi jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ?

Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ fariseo kyaahˊ hi maˊ kooꜗ kuˊsɨhˉ

9Hiꜙ gaꜙhlëëhꜘ Jesús kaˉlähꜘ jyohꜘ juuˈ naˉhmääˊ.Gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉ hi maˊ jmeeꜙ kwaat˜ laaꜗ jaa hi lluuꜗ mahꜗ maˊ naˉhääyhˊ dsaˉ. 10 Uuꜗ dsaˉ gaꜙwɨɨꜗjeeˊ chih ˈ gwahꜙ naˊngɨɨyˊ kiyhꜗ kihꜗ Dio. Jaa heꜘfariseo, hi jaa heꜘ hi koo kuˊsɨhˉ. 11Dsaˉ fariseoheꜘ naˉcheyhꜗ maˊ hlëëyhꜙ läꜙlaˉ kyaahˊ Dio: “Diokyaanꜙ, kwanꜙ tiˊhmaahˊ kyah ˈ. Jëëhꜘ saꜙ laanꜗläꜙkoo laaꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ, dsaˉ hi hɨɨ , hi saꜙmiˉtehꜗ, hi ngëꜙ kyaahˊ waˊ hi chaˉ hi hyaaˋ,niꜙ saꜙ laanꜗ läꜙkoo laaꜗ hi koo ˈ kuˊsɨhˉ hi chehꜗooꜙ. 12 Toꜗ jiih˜ koo seman˜ saꜙ kuhˉhuhnꜙ mahꜗngɨɨˊ mënˊ kinꜙ kyahꜗ hneˉ. Kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ lɨhn ˈ,kwaꜙ baˊ jnäꜘ gyaꜗ kihꜗ läꜙkoo hñaˉlooꜘ.” 13 Perohi koo ˈ kuˊsɨhˉ heꜘ, ʉʉꜘ gaˊ miihˉ maˊ cheyhˈ. Niꜙmiihˉ saꜙ gaꜙtuuˉ dsëyꜗ maˊ chooyˈ nëyˊ taꜙ gyʉʉhˈ. Maˊ cheyhˈ kiiyꜙ moˉdsëyꜗ, maˊ jäyhꜘ: “Hneˉ Diokyaanꜙ, waˊ läˉñihꜘ hohꜘ kiꜙ jnäꜘ, chaˉmiihˉ heˉhlɨɨh ˈ maˉjmeenꜗ.” 14 Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ, maˊ

gaꜙhwëëyˉ gwahꜙ gaꜙnääyˋ kiyh ˈ, hi koo ˈ kuˊsɨhˉheꜘ gaꜙjäyꜘ lluꜗ chaˊnëˊ Dio. Pero dsaˉ fariseo heꜘ saꜙgaꜙjäyꜘ lluꜗ. Jëëhꜘ, läꜙjëëꜙ hi jmää hñiiꜘ kaahˊ, hi heꜘ jäꜗ taꜙ hwaꜗ goˉte˜. Pero hi jmää hñiiꜘ hwaa ,hi heꜘ baˊ leeꜘ jøøhˈ.

Gaꜙmiꜙjääꜗ Jesús gyʉʉˉ(Mt. 19:13-15; Mr. 10:13-16)

15Maˊ dsaˉnääꜗ dsaˉ dsaˉjääꜙ gyʉʉˉ kyaaꜗ chaˊnëˊJesús mahꜗ kyeyꜙ gooyˉ nëˊ kiyhˈ. Pero maˊ gaꜙjëëꜗdiscípulo kyaayꜗ, gaꜙjʉʉyhꜗ kihꜗ dsaˉ hi maˊ jääꜙgyʉʉˉ heꜘ. 16Heˉja gaꜙtëëhꜗ Jesús discípulo kyaayꜗ,gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Kwaˊ jwëꜗ yaˉnääꜘ gyʉʉˉ taꜙ laꜙ kinꜙ. Taꜙ haˉhnähꜘ kiyhꜗ, jëëhꜘ hi laaꜗ läꜙkoo gyʉʉˉ, hi heꜘbaˊ jääꜗ Dio läꜙhihꜙ kihꜗ. 17Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜hnähꜘ, hi saꜙ heehˉ jääꜗ Dio läꜙhihꜙ kihꜗ läꜙkooheehˉ jaa gyʉʉˉ, saꜙ heyhꜗ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ.

Jaaˉ dsaˉ kwaa hi chaˉ kuuˊ gaꜙhlëëhꜘ kyaahˊJesús

(Mt. 19:16-30; Mr. 10:17-31)18 Jaa dsaˉ hi maˊ kye nëˊ gaꜙngɨɨꜘ juu ˈ kihꜗ

Jesús, gaꜙjäyhꜘ:—Hneˉ hi laaꜗ Taˉjwohꜗ lluuꜗ, ¿heeˉ hnøøꜗ

jmeenˋ mahꜗ tëëhnꜗ jeeˊ moꜙsoꜙ juunꜘ?19Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—¿Cheˊ ñehˊ hneˉ heˉ laanꜗ lluuꜗ? Jëëhꜘ niꜙ

jaa hi lluuꜗ saꜙ chaa , jaa Dio baˊ hi lluuꜗ.20 Maˉkyuuh˜ baˊ hneˉ läꜙjëꜙ madaꜚ kihꜗ Dio: “Taꜙkaahꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ jñahꜘ, taꜙ jngëëhꜙ dsaˉ, taꜙ hɨɨ ꜘkihꜗ dsaꜙ, taꜙ jmeeˉ dsooꜘ kihꜗ juu ˈ taˉjuu ˈ. Waˊhnaahꜙ maaˋ kyaahˈ, tääˋ kyaahˈ.”

21Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ sɨɨyhꜙ:—Läꜙjëꜙ heˉ naˉ maˉmiˉtenˋ läꜙjiihˈ maˊ mähnˈ.22 Maˊ gaꜙnuuꜘ Jesús heˉ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ läꜙja ,

heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ kaˉlähꜘ:—Hnøøꜗ gaˊ koo heˉ jmeeh ˈ. Gwaahˉ goˉhnɨɨˊ

läꜙjëꜙ heˉ chaˉ kyahꜗ mahꜗ goˉkwëëhˋ hi täˉñeeꜘ.Läꜙja baˊ läꜙchaˉ chaˉmiihˉ kyahꜗ gyʉʉh ˈ jmɨˉ-gyʉʉꜙ. Ja gaˊ naꜙ ñeehˋ mahꜗ jmeenˊ ko jøhꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús.

23Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ juuˈ ja , gaꜙläꜙmeehꜙ dsëyꜗjwërte kihꜗ heˉ maˊ chayˉ chaˉmiihˉ kuuˊ. 24 Maˊgaꜙjëëꜗ Jesús gaꜙläꜙmeehꜙ dsëyꜗ chaˉmiihˉ, heˉjagaꜙjäyhꜘ:

—Haˉ kohꜘ saꜙ jwëëhˋ laˈ kihˈ dsaˉ chaˉ kuuˊ heyhꜗjeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ. 25 Saꜙ gaˊ jwëëhˋ la ˈ kih ˈ jaacamey˜, ngëëꜘ toˉgwaˊ koo hmaˉkuuˊ läꜙkohꜘ gaˊheˉ hehꜗ jaa dsaˉ chaˉ kuuˊ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ.

26 Läꜙjëëꜙ hi gaꜙnuuꜘ juuˈ laˉ, gaꜙjäyhꜘ:—¿Hii baˊ lääꜘ ja ?27Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Heˉ saꜙ läꜙkëhˊ dsaˉ jmɨɨˊ jmee ˈ, Dio baˊ lihꜙ

jmeeꜗ.28Mahꜗ gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ:—Maˉjäꜘ baˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ kyaaꜗ jnääh ˈ mahꜗ

maˉyaˉnøøꜗ jnäähˈ kyaahˊ hneˉ.29Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ. Läꜙjëëꜙ

hi maˉtuuˉ dsëꜗ maˉhwëë chaˊnehꜙ kihꜗ, hiꜙmaˉbeeyꜗ cho ˈjmiiyˉ, øøyhꜚ, mëyˊ, chihˉ kyaayꜗkihꜗ heˉ hnøøyꜗ jmeeyꜗ läꜙkoo laꜗ madaꜚ kihꜗ Dio,30 hi heꜘ hyohꜙ chaˉgaˊmiihˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Hiꜙjmɨˉgyʉʉꜙ heˉ naꜗ gaˊ jäꜙ, tëëyꜗ jeeˊ moꜙsoꜙ juuyꜘ.

San Lucas 18:31 76 San Lucas 19:27Ngooꜗ hnëˉ jiih˜ jmeeh˜ Jesús juuˈ heˉ juuyꜘ(Mt. 20:17-19; Mr. 10:32-34)

31 Gaꜙtëëhꜗ Jesús kahꜘ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ discípulokyaayꜗ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Naꜗ maanˋ taꜙ Jerusalén mahꜗ läꜙteꜗ läꜙjëꜙ heˉgaꜙsɨɨꜘ läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗläꜙkoo gaꜙsɨɨyꜘ kihꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ. 32 Jeeˊ jataayhꜙ jnäꜘ jaˊgooˉ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu mahꜗmiˉkwayhꜗ jnäꜘ, taˉhaayhꜙ jnäꜘ, mahꜗ tiˊhñeyꜗ jnäꜘ.33Maˉngëëꜘ maˉjmiˊ maˉbaayꜗ jnäꜘ, ja gaˊ jngëëyhˈjnäꜘ. Pero läꜙjiihnˊ kaˉlähꜘ gaˊ maˉhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊ.

34 Pero niꜙ jaa discípulo kyaayꜗ heꜘ saꜙgaꜙläꜙngëëꜘ heˉ juuˈ ja maˊ hlëëyhꜙ. Kihꜗ discípuloheꜘ maˊ la ˈ läꜙkohꜘ juu ˈ naˉhmääˊ baˊ. Heˉja saꜙgaꜙläꜙngëëyꜘ heeˉ maˊ hnøøˈ jähꜘ juuˈ ja .

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa dsaˉtʉʉˊ(Mt. 20:29-34; Mr. 10:46-52)

35Maˉngooꜗ yaꜙjähꜙ Jesús chʉʉhˊ jwɨɨˉ Jericó, kooꜘjwëˈ ja maˊ gyaˈ jaa dsaˉtʉʉˊ hi maˊ chuuꜘ kyaahˊdsaˉ hi maˊ dsaˉngëëꜘ jeeˊ ja . 36 Maˊ gaꜙnuuꜘdsaˉtʉʉˊ heꜘ dsaˉngëëꜘ jwëëꜘ dsaˉ mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘjuuˈ:

—¿Heeˉ naˉ jmeeꜙ dsaˉ hi gaꜙnääꜗ naˉ?37Mahꜗ gaꜙjmeehꜗ dsaˉ juuˈ kiyhꜗ:—Jesús dsaˉ chaa Nazaret baˊ naˉ hi dsaˉngëëꜘ

chaˊjwëꜗ laˉ.38 Ja gaˊ gaꜙhlëëyhꜘ ki gaa , gaꜙjäyhꜘ:—Jesús, hneˉ hi laaꜗ saˊjuˉ kihꜗ David, waˊ läˉñihꜘ

hohꜘ kiꜙ jnäꜘ.39 Läꜙjëëꜙ dsaˉ hi gaꜙnääꜗ taꜙ chaˊnëˊ Jesús,

gaꜙjʉʉyhꜗ kihꜗ dsaˉtʉʉˊ heꜘ mahꜗ moꜙsoꜙ maˊ tooyhˈ mɨɨhˊ. Pero dsaˉtʉʉˊ heꜘ chaˉgaˊmiihˉ maˊ tooyh˜mɨɨhˊ:

—Hneˉ hi laaꜗ saˊjuˉ kihꜗ David, waˊ läˉñihꜘ hohꜘkiꜙ jnäꜘ.

40 Ja gaˊ gaꜙnooˉ Jesús. Gaꜙjmeeyꜘ madaꜚnaˊkyaayꜘ hi tʉʉˊ heꜘ chuhꜙ kiyhꜗ. Maˊ gaꜙllooyꜗchuhꜙ, gaꜙngɨɨꜘ Jesús juuˈ kiyhꜗ. 41Gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—¿Heeˉ hnoohˉ jmeenˋ kyahˈ?Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉtʉʉˊ heꜘ:—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, hnoonꜗ läꜙjnäꜘ mɨˈnënꜙ.42 —Waˊ läˉjnäꜘ baˊ mɨˊnëhˊ. Maˉhlaaꜘ baˊ hneˉ

kihꜗ heˉ maˉläˉdsooꜘ hohꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.43 Läꜙchahꜘ ja gaꜙläꜙjnäꜘ mɨ ˈnëyˊ. Mahꜗ ngooyꜗ

kyaahˊ Jesús, kwayꜙ tiˊhmaahˊ kih ˈ Dio. Hiꜙ läꜙjëëꜙdsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja maˊ kwayꜙ tiˊhmaahˊ kihˈDio kaˉlähꜘ.

19Juuˈ kihꜗ Zaqueo

1Maˊ gaꜙheꜗ Jesús jeeˊ jwɨɨˉ Jericó, ngooꜗ bihꜗ hääyˊjwëꜗ. 2 Jeeˊ ja maˊ gya ˈ jaa dsaˉ chaˉ kuuˊ hi maˊ chee Zaqueo, dsaˉjøøh ˈ kyaaꜗ läꜙjëëꜙ hi maˊkooꜗ kuˊsɨhˉ. 3Maˊ hnøøyˈ maˊ jëëyˈ Jesús. Pero saꜙgaꜙtëëyꜘ maˊ jëëyˈ jeeˊ kihˈ jwëëꜘ dsaˉ, jëëhꜘ maˊ laayˈ jaa dsaˉ bëëhˊ pihꜗ. 4 Heˉja ngooyꜗ koˉchihˊ taꜙchaˊnëˊ. Gaꜙwɨɨyꜗ gyʉʉhˈ hmaˉ sicómoro mahꜗ jëëyꜗJesús. Jëëhꜘ taꜙ jaꜙ maˊ dsaˉngëëyꜘ. 5 Maˊ yaꜙjähꜙJesús jeeˊ ja , gaꜙjëëyꜗ taꜙ gyʉʉh ˈ, gaꜙjëëyꜗ Zaqueollee gyʉʉhˈ hmaˉ. Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Zaqueo, jñaa naꜗkohꜘ jeeˊ naˉ. Jëëhꜘ, naꜗ jmeeꜙbiiꜗ naˊjänˈ chaˊnehꜙ kyahꜗ.

6 Ja gaˊ gaꜙjñaayꜗ koˉchihˊ. Peerꜙ jëë dsëyꜗgaꜙtëëyˉ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. 7 Maˊ gaꜙjëëꜗ läꜙjëëꜙ

dsaˉ heꜘ, gaꜙløøyꜗ hlëëyhꜙ wɨɨꜘ kihꜗ Jesús, kihꜗ heˉgaꜙjäyꜘ chaˊnehꜙ kihꜗ jaa dsaˉ waˊ hi chaˉ hi .8Mahꜗ gaꜙnooˉ Zaqueo jeeˊ maˉgyaˈ, gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙDsaˉjøøhˈ jnänˋ:

—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, kwanˋ toꜗ dsaahˋ heˉ chaˉ kinꜙkwëëhnꜚ dsaˉ hi täˉñeeꜘ. Läꜙjëëꜙ hi maˉhɨɨnꜗ kuuˊkihˈ, ngëënˊ kiyhˈ kyeꜘ juhꜙ.

9Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Naꜗ maˉlaaꜘ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi täähˊ chaˊnehꜙ laˉ.

Jëëhꜘ, dsaˉñʉʉhˉ laˉ, laaꜗ ja baˊ saˊjuˉ kihꜗ Abra-ham kaˉlähꜘ. 10 Jëëhꜘ, Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ, maˉjay˜hnaayhˉ hi naˉhëë mahꜗ lääyꜗ.

Juu ˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ uuˉ dsaˉ hi gaꜙjmeeꜘ taˊ kyaahˊ kuuˊ

(Mt. 25:14-30)11 Maˊ täähˊ dsaˉ maˊ nuuˉ kihꜗ Jesús, heˉja

gaꜙhlëëyhꜗ juu ˈ naˉhmääˊ läꜙlaˉ. Jëëhꜘ maˉngooꜗyaˉjäyhꜙ kihꜗ Jerusalén hiꜙ maˊ jmeeꜙ dsaˉ hʉʉˊdsëˉ,läꜙchahꜘ ja maˊ leeꜘ Jesús dsaˉtaˊ mahꜗ jmeeyꜗ hihꜙkihꜗ dsaˉgooyˈ. 12Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Maˊ chaa jaa dsaˉjøøhˈ hi ngooꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ʉʉꜘjeeˊ hñaaˈ dsihꜘ leeyꜘ dsaˉtaˊ jøøhˈ, ja gaˊ jäyhꜘ gooyˈ.13 Jääꜗ ja gaˊ yaˉhëëyˈ, gaꜙtëëyhꜗ gyaaꜗ moz˜ kyaayꜗ.Gaꜙkwëëyhꜗ maꜙ koo choohˊ kuuˊ läꜙjaayˉ. Mahꜗgaꜙsɨɨyhꜙ: “Jmeeˊ hnähꜘ taˊ kyaahˊ kuuˊ laˉ, taˊko jiihˈ läꜙhëënˊ.” 14 Pero dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ jwɨɨˉ ja ,maˊ naˉhøøhˊ kihˈ dsaˉjøøhˈ heꜘ. Heˉja gaꜙcheeyꜗdsaˉ kaahˋ kiyh ˈ hi dsaˉjähˋ jeeˊ ja : “Saꜙ hnøøˉjnäähˈ leeꜘ dsaˉ naˉ dsaˉtaˊ kyaa jnäähˈ.”

15 ʼLäꜙkoo maˊ jah ˈ dsaˉjøøh ˈ heꜘ, maˉngëëꜘmaˉhñaay ˈ taˊ, gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ dsaˉtëëyhꜙ moz˜hi gaꜙkwëëyhꜗ kuuˊ mahꜗ jëëyꜗ haˉ koo teꜗ kuuˊmaˉlɨh˜ moz˜ heꜘ. 16 Jaꜗ hi toˉnëˊ heꜘ, gaꜙjäyhꜘsɨɨyhꜙ: “Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, kyaahˊ kuuˊ kyah ˈmaˉlɨhn˜ koo gaˊ gya ˈ läꜙkoo teꜗ heˉ gaꜙkwëëhˋjnäꜘ.” 17 Dsaˉtaˊ jøøhˈ heꜘ gaꜙjähꜘ sɨɨyhꜙ: “Lluꜗ baˊ taˊkyahˈ, hneˉmoz˜ lluuꜗ kyaanꜙ. Kihꜗ heˉmaˉmiˉtehˋkyaahˊ miihˉ heˉ gaꜙtoohnꜗ goohˉ, leehꜘ dsaˉtaˊ kihˈgyaꜗ jwɨɨˉ.” 18 Jaꜗ hi jñahꜘ heꜘ hi gaꜙjähꜘ: “Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, kuuˊ kyah ˈ maˉlɨh˜ hñaꜘ juhꜙ läꜙkohꜘ teꜗkuuˊ heˉ gaꜙkwëëhˋ jnäꜘ.” 19Hiꜙ gaꜙsɨɨyhꜙ kaˉlähꜘ hi heꜘ: “Hneˉ kaˉlähꜘ leehꜘ dsaˉtaˊ kihˈ hñaꜘ jwɨɨˉ.”

20 ʼHiꜙ jaꜗ jñahꜘ kaˉlähꜘ hi gaꜙjähꜘ: “Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, heeꜚ kuuˊ kyah ˈ laˉ, gaꜙløønꜗ lluꜗ kyaahˊhmɨɨhˉ dsaˊluuˉ. 21 Jëëhꜘ, gaꜙläꜙgohnꜙ kyaahˊ hneˉkihꜗ heˉ hääh ˈ kyaahˊ taˊ kyahˈ. Jmeehˉ kyahꜗ heˉlaꜗ kihꜗ jñahꜘ hiꜙ choohˊ taˊ jeeˊ saꜙ jngëëhˉ.” 22Mahꜗgaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ: “Heˉ baˊ cheˉ hlëëh ˈ hneˉ moz˜.Kyaahˊ ja baˊ juu ˈ heˉ maˉhlëëhˊ llanˋ taˊ kyah ˈ.Maˉñehˊ baˊ hneˉ heˉ häänˈ, mahꜗ jmeenꜙ kinꜙ heˉlaꜗ kihꜗ jñahꜘ hiꜙ choohnˊ taˊ jeeˊ saꜙ maˉjngëënꜗ.23 ¿Heˉlaˈ saꜙ gaꜙtøøhˈ kuuˊ kinꜙ banco mahꜗ maˉlaꜙmaˉjahn˜ maˊ ngëëhˊ kinꜙ läꜙkye saˊjooꜘ kihꜗ?”24Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja : “Jñu-uhˊ hnähꜘ kuuˊ heˉ chooyhˉ naˉ mahꜗ kwëëhˋ hnähꜘhi chaˉ kihꜗ gyaꜗ koo naˉ.” 25 Dsaˉ heꜘ gaꜙjähꜘsɨɨyhꜙ: “Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, pero dsaˉ naˉ chaˉ baˊkiyhˈ gyaꜗ koo naˉ.” 26 Pero jwëëhn˜ hnähꜘ: “Hi chaˉ kihꜗ, hyoyhꜙ chaˉgaˊmiihˉ. Mahꜗ hi chaˉmiihˉ kihꜗ, dsaˉjñuhꜗ goˉte˜ baˊ heˉ chaˉ kiyhꜗ.27 Läꜙja kaˉlähꜘ läꜙjëëꜙ hi naˉhøøhˊ kinꜙ, hi saꜙmaˊ hnøøˈ maˊ jmeenˋ hihꜙ kihꜗ, goˉkyaaꜙ kyaanꜙ taꜙlaꜙ mahꜗ kuhˈ luuyˊ chaˊnënꜙ laˉ.”

San Lucas 19:28 77 San Lucas 20:16Gaꜙheꜗ Jesús naˉdsëë burr˜ jwɨɨˉ Jerusalén(Mt. 21:1-11; Mr. 11:1-11; Jn. 12:12-19)

28Maˉngëëꜘ maˉhlëëhꜘ Jesús juuˈ ja , gaꜙheyꜗ jwëˈ ngooyꜗ taꜙ Jerusalén. 29Maˊ ngooyˈ yaꜙchuyhꜙ jwɨɨˉBetfagé kyaahˊ Betania, jähꜙ kihꜗ mohꜘ heˉ cheeOlivo, gaꜙcheeyꜗ uuꜗ discípulo kyaayꜗ. 30Gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Goˉnääꜘ hnähꜘ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ mähˉ heˉ nøøꜘtaꜙ chaˊnëˊ. Waˊraˉ gaꜙtëëhꜘ hnähꜘ jeeˊ ooꜙ, jnäähꜙhnähꜘ jaa burr˜ mähꜗ hi naˉhñuuhˊ, hi saꜙ gaˊmaˉwɨɨꜗ dsaˉ. Ja cheehˋ hnähꜘ mahꜗ yaˊjäähꜙ hnähꜘtaꜙ laꜙ. 31 Cherˊmahꜗ chaa hi gaꜙngɨɨꜘ juu ˈ kyahꜗhnähꜘ heˉlaˈ cheehˊ hnähꜘ burr˜ naˉ, ja jwɨɨhꜘ hnihꜘläꜙlaˉ: “Jmeeꜙ biiꜗ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ kyaaꜗ jnääh ˈ baˊlaˉ.”

32 Heˉja gaꜙnääꜗ baˊ hi gaꜙcheeyꜗ heꜘ. Hiꜙgaꜙjnääyhꜙ baˊ läꜙkohꜘ gaꜙjäyhꜘ. 33 Läꜙkoo maˊtääyhˊ cheeyhˉ burr˜ heꜘ, gaꜙjähꜘ dsaˉjʉʉˊ burr˜sɨɨyhꜙ:

—¿Heˉlaˈ cheehˊ hnähꜘ burr˜ naˉ?34Mahꜗ gaꜙjähꜘ discípulo heꜘ sɨɨyhꜙ:—Heˉ jmeeꜙ biiꜗ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ baˊ laˉ.35 Heˉja naˊjääyˉ burr˜ heꜘ jeeˊ cheh ˈ Jesús

mahꜗ gaꜙkyeˉ dsaˉ hmɨɨhˉ kihꜗ kaˊluuˊ burr˜. Ja gaˊgaꜙwɨɨꜗ Jesús burr˜ heꜘ. 36 Läꜙkoo maˊ ngooˈ Jesús,läꜙjëëꜙ dsaˉ maˊ ja˜ hmɨɨhˉ kihꜗ läꜙ häˊ jwëꜗ. 37 Maˊngooy ˈ yaꜙjäyhꜙ jyooꜚ kihꜗ mohꜘ Olivo, peerꜙ maˊchaa lluꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ kyaayꜗ hi maˊ chaaꜗ kaahˋkiyh ˈ. Maˊ tooyh˜ mɨɨhˊ, kwayꜙ tiˊhmaahˊ kih ˈ Diokihꜗ läꜙjëꜙ heˉ jʉhˉgaa heˉ gaꜙjëëyꜗ. 38Maˊ jäyhꜘ:

—¡Dio kyaahˊ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ hi jaꜗ naˉ läꜙhihꜙkiyhꜗ! Waˊ hiiꜘ tiiˊ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. ¡Heˉ baˊ cheˉjøøhˈ laaꜗ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ!

39 Ja gaˊ ko llaa fariseo hi maˊ täähˊ jeeˊ kihˈ dsaˉheꜘ gaꜙjäyhꜘ:

—Taˉjwohꜗ, taꜙ kwaˉ jwëˈ hlëëhꜙ discípulo kyaahꜗläꜙnaˉ.

40Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Jwëëhn˜ hnähꜘ, cherˊmahꜗ dsaˉ laˉ gaꜙtʉꜗ

hlëëhꜙ läꜙnaˉ, kuuˊ heˉ täähˊ laˉ hlëëhꜗ llayꜚ.41 Läꜙkoo maˊ gaꜙtëëꜘ Jesús chuhꜙ kihꜗ Jerusalén,

gaꜙjëëyꜗ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ ja . Peerꜙ gaꜙkɨˊ gaꜙhooyhꜗ kihꜗdsaˉ chaa jeeˊ ja . 42Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ:

—Heˉ baˊ cheˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ, waˊraˉ jähꜘ kihꜗläꜙngëëhꜘ hnähꜘ jmɨɨˊ naˈ, hii naˉ hi leꜘ jmeeꜗ hɨɨꜗtiiˊ kyahˈ hnähꜘ. Pero saꜙ jnäꜘ heˉ ja kyahꜗ hnähꜘ naꜗgaˉjʉhˉ. 43 Jëëhꜘ, jäꜙ jmɨɨˊ hlɨɨhꜗ kyahꜗ hnähꜘ. Dsaˉhi naˉhøøhˊ kyah ˈ hnähꜘ dsaˉtaayhˋ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗjeeˊ jwɨɨˉ kyahꜗ hnähꜘ mahꜗ saayhꜗ hnähꜘ läꜙhiiꜘ nëˊgoˉte˜. Niꜙ koˉtaa moꜙsoꜙ chaˉ jeeˊ läähꜘ hnähꜘ.44Sohˊhlayꜗ goˉte˜ naˊhyahˉheˉnaˉjnëˉ jwɨɨˉ kyahꜗhnähꜘ. Ja jiihˈ maˉjaaꜘ hnähꜘ kihꜗ dsaˉ heꜘ. Sohˊhlaꜗmɨ ˈkuuˊ heˉ laꜗ naˊhyahˉ, kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙjmeehˊhnähꜘ heˈ heˉ jaꜗ hi maˊ lää hnähꜘ.

Gaꜙhwëëꜗ Jesús dsaˉ hi maˊ täähˊ hnɨɨꜙ jeeˊ chihˈ gwahꜙ

(Mt. 21:12-17; Mr. 11:15-19; Jn. 2:13-22)45Maˊ gaꜙheꜗ Jesús jeeˊ chihˈ gwahꜙ jʉʉhꜙ, gaꜙløøyꜗ

hëëyꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ llaꜙ hmoohˊ jeeˊ ja .46Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Läꜙlaˉ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio: “Hneˉ kinꜙ läꜙcheehneˉ jeeˊ ngɨɨꜙ dsaˉ kihꜗ Dio.” Peromaˉjmeehˊ hnähꜘläꜙkoo tooˉ jeeˊ dsaˉtaahˋ dsaˉhɨɨ baˊ.

47 Koo jmɨɨˊ koo jmɨɨˊ maˊ hlëëh˜ Jesús dsaˉ jeeˊchihˈ gwahꜙ. Pero läꜙjëëꜙ dsaˉkaahˊ kyaaˈ jmiˉdsaˉ

kyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊ dsaˉkaahˊ kihˈ jeeˊjwɨɨˉ ja , maˊ hnøøy ˈ maˊ jngëëyh ˈ Jesús. 48 Saꜙgaꜙjnøøyhꜗ haˉ läꜙ maˊ jmeey ˈ mahꜗ maˊ jngëëyhꜗJesús, jëëhꜘ jwëëꜘ dsaˉ maˊ täähˊ jëë˜ koo hwehˉ,nuuyˉ juuˈ heˉ kwaꜙ Jesús.

20Heˉ jaꜗ gyʉʉhˈ baˊ hihꜙ heˉ jmeeꜙ Jesús(Mt. 21:23-27; Mr. 11:27-33)

1 Koo jmɨɨˊ maˊ cheh ˈ Jesús hlëëyh˜ dsaˉ juˈhmëëꜘ jeeˊ chihˈ gwahꜙ maˊ yaꜙnääꜗ dsaˉkaahˊ kyaaˈ jmiˉdsaˉ kyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley ko jøhꜘ kyaahˊdsaˉgyʉʉhˊ. 2Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ Jesús:

—Chiihˊ jnäähꜗ. ¿Cheˊ chaˉ jwëˈ kyahꜗ heˉ jmeehˉläꜙjëꜙ heˉ naˉ? ¿Hii kihꜗ hihꜙ heˉ jmeehˉ läꜙnaˉ?

3Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Ngɨɨnˊ koo mɨˈjuuꜗ kyahꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ. Jeehˋ

daˊ hnähꜘ kinꜙ jääꜗ , ja gaˊ jwahnꜚ hi kihꜗ hihꜙ heˉjmeenꜙ läꜙlaˉ. 4 ¿Hii gaꜙjmeeꜘ hihꜙ heˉ gaꜙchaaꜗJwaaꜚ dsaˉ jmɨɨˉ, cheˊ Dio o cheˊ dsaˉñʉʉhˉ?

5 Jeeˊ tääyhˊ ja maˊ llayꜙ juuˈ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ,maˊ jäyhꜘ:

—Cherˊmahꜗ gaꜙjähˊ jneˊ, hihꜙ kihꜗ Dio baˊ ja ,Jesús jähꜙ: “¿Heˉlaˈ saꜙ gaꜙläꜙdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kiyhꜗgaˉ ja ?” 6 Hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙjähˊ jneˊ, jaꜗ hihꜙ kihꜗdsaˉ baˊ ja , läꜙjëëꜙ dsaˉ teꜗ kuuˊ jnänˋ, jëëhꜘ, läꜙjëëꜙhi heꜘ jmeeyꜙ dsooꜘ Jwaaꜚ maˊ laa ˈ jaa hi maˊngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio.

7Heˉja gaꜙjäyhꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ Jesús:—Saꜙ ñeˊ jnäähꜗ hi kihꜗ hihꜙ jaꜗ Jwaaꜚ heˉ

gaꜙchaayꜗ dsaˉ jmɨɨˉ.8Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ kaˉlähꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Niꜙ jnäꜘ saꜙ jmeehnꜚ juuˈ hi gaꜙjmeeꜘ hihꜙ heˉ

jmeenꜙ läꜙlaˉ.Juuˈ naˉhmääˊ läꜙkooˉ laꜗ kihꜗ dsaˉ hi gaꜙhøøꜘ taˊ

kihˈ jñahꜘ(Mt. 21:33-44; Mr. 12:1-11)

9Hiꜙ gaꜙløøyꜗ hlëëyh˜ dsaˉ juuˈ naˉhmääˊ läꜙlaˉ:—Jaa dsaˉ gaꜙtääꜗ koo nääꜗ chaah ˈ wɨɨ jëh ˈ.

Mahꜗ gaꜙtooyhˉ gooˉ dsaˉ heˉ høøyꜗ maꜙ toꜗ dsaahˋ.Ja gaˊ yaꜙhëëyꜗ ngooyꜗ, jeeˊ gaꜙläꜙhëëyˋ chaˉmiihˉjmɨɨˊ. 10 Maˊ gaꜙllooꜗ jii kihꜗ mɨˈjëhꜗ ja , gaꜙcheeyꜗjaa moz˜ kyaayꜗ jeeˊ maˊ täähˊ dsaˉ høøꜙ taˊ kiyhˈ mahꜗ maˊ kooyꜙ heeyꜚ heˉ maˊ tëëyˉ. Perodsaˉ hi maˊ høøꜙ chaah ˈ jëh ˈ ja , gaꜙkwayꜘ kihꜗmoz˜ heꜘ mahꜗ gaꜙhëëyꜗ kihꜗ taꜙjmahꜗ. 11 Gaꜙcheeyꜗjñahꜘ kaˉlähꜘ moz˜ kyaayꜗ. Hi heꜘ kaˉlähꜘ gaꜙjmiˊgaꜙbaaꜗ dsihꜘ, gaꜙlleyˉ oˉhihꜙ kihꜗ mahꜗ gaꜙcheeyhˉtaꜙjmahꜗ. 12 Gaꜙtëꜘ hnëˉ jiih˜ gaꜙcheeyꜗ jñahꜘ moz˜kyaayꜗ. Pero dsaˉ hi maˊ täähˊ jmeeꜙ taˊ jeeˊ ja ,läꜙja kaˉlähꜘ gaꜙjmeeyhꜙ dsooˊ mahꜗ gaꜙhëëyꜗ kihꜗgoˉte˜.

13 ʼHiꜙ dsaˉjʉʉˊ chaahˈ jëhˈ ja , maˊ jmeeyꜙ hʉʉˊd-sëˉ: “¿Haˉ läꜙ jmeenˋ? Goꜚ cheenꜚ jaa chihˉ kyaanꜙnääꜚ gaˊ hi hnaanꜙ, haˉ gaˉ cheˉ waˊraˉ gaꜙllooyꜗ,jmeeyꜗ heˈ kihꜗ.” 14 Pero dsaˉ hi maˊ høøꜙ chaahˈjëhˈ ja , maˊ gaꜙjëëyꜗ jaꜗ chihˉ heꜘ, gaꜙtaayhˋ gaꜙllayꜘjuu ˈ, gaꜙjäyhꜘ: “Hi ooꜙ naˉ jäꜗ kyaahˊ taˊ laˉ. Waˊjngëëhˊ jnihꜘ mahꜗ jänˊ kyaahˊ heeyꜚ heˉ maˊ tëëyˉ.”15 Heˉja gaꜙlleeyˉ taꜙ kaˊhneꜚ jeeˊ maˊ naˉjnääˊchaahˈ jëhˈ ja mahꜗ naˊjngëëyhˉ.

ʼ¿Heeˉ baˊ jmeeˈ dsaˉjʉʉˊ chaahˈ jëhˈ kihꜗ hi høøꜙtaˊ kiyh ˈ, laahꜘ hnähꜘ? 16 Lloo˜ dsaˉjʉʉˊ jëh ˈ mahꜗ

San Lucas 20:17 78 San Lucas 21:4

miˉllaayꜙ hi jmeeꜙ taˊ ja mahꜗ tooyhꜙ gooˉ jñahꜘhi jmeeꜗ taˊ kiyhˈ —gaꜙjähꜘ Jesús.

Maˊ gaꜙnuuꜘ läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ juuˈ ja , gaꜙjäyhꜘ:—¡Saꜙ waˊ kwaꜘ Dio jwëꜘ jmeenˊ läꜙja !17 Maˊ cheh ˈ Jesús jëë läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ mahꜗ

gaꜙsɨɨyhꜙ:—¿Heeˉ hnøøꜗ jähꜙ heˉ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ?:

Ja baˊ kuuˊ heˉ saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ tëꜙhyahꜙ,heˉ ja baˊ gaꜙjäꜘ läꜙkoo mɨ ˈkuuˊ heˉ kyeˉ dsaˉ

toˉnëˊ kihˈ koo hneꜗ jʉʉhˉ.18 Läꜙjëëꜙ hi tähꜙ nëˊ kuuˊ ja , hi heꜘ chʉˉjøøꜘjmɨˉngoꜗ kihꜗ. Hiꜙ waˊraˉ gaꜙtohꜘ kuuˊ ja nëˊ kih ˈdsaꜙ, jleeyhꜘ goˉte˜.

19 Läꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ kaahˊ heꜘ kyaahˊ taˉjwohꜗkyaaꜗ ley hnøøyꜗ maˊ saayh ˈ Jesús hor˜ ja , jëëhꜘgaꜙtahꜘ dsëyꜗ heˉ gaꜙhlëëhꜘ Jesús kiyhꜗ kyaahˊ juuˈnaˉhmääˊ ja . Pero maˊ gayhꜙ dsaˉ.

Kwaat˜ kihꜗ kuˊsɨhˉ(Mt. 22:15-22; Mr. 12:13-17)

20Heˉja gaꜙcheeꜗ dsaˉkaahˊ heꜘ ko llaa dsaˉ hi naˊkii ꜗ juuˈ. Hi heꜘ maˊ jmää hñiiꜘ läꜙkoo hi lluuꜗ.Läꜙ taa gaˊ gaꜙjmeeyꜘ haˉ läꜙ jeeˊ maˊ kaahˈ juuˈ kihꜗJesús mahꜗ maˊ hnɨɨyˈ kiyhꜗ kyaahˊ dsaˉtaˊ. 21 Läꜙja ,gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ:

—Taˉjwohꜗ, ñeˊ jnäähꜗ hneˉ hlëëhˊ kweeˉ maˊkwahˉ juuˈ. Saꜙ chaˉ kwaat˜ kyehˊ haˉ läꜙ laaꜗ läꜙjaaläꜙjaa dsaˉ. Hneˉ jwɨɨhꜘ dsaˉ kyaahˊ juˈdsooꜘ jmahꜗbaˊ haˉ läꜙ laꜗ jwëꜘ kihꜗ Dio. 22 ¿Haˉ läꜙ jwahꜘ hneˉ,cheˊ lluˈ miˊhmaahˊ jneˊ kuˊsɨhˉ kihꜗ dsaˉtaˊ César osaꜙ lluꜗ?

23Pero kyʉʉh˜ baˊ Jesúsmay˜ kihꜗ dsaˉheꜘ, heˉjagaꜙsɨɨyhꜙ:

—¿Heˉlaˈ kahˉ hnähꜘ dsënꜙ? 24Heehˋ daˊ jnäꜘ kookuuˊ. ¿Hii kihꜗ heehꜚ tooꜙ laˉ? ¿Hii kihꜗ jmɨɨˉnaˉsɨɨˉ laˉ?

Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ sɨɨyhꜙ Jesús:—Kihꜗ César baˊ naˉ.25Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Heˉ laꜗ kihꜗ César, kwëëhˋ baˊ César. Heˉ laꜗ kihꜗ

Dio, kwëëhˋ baˊ Dio heˉ laꜗ kihꜗ.26 Niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙjnøøyhꜗ haˉ läꜙ jeeˊ maˊ kaahˈ

juuˈ kihꜗ Jesús toꜙloꜙ nëˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ. Koo gaꜙtaayhˋjëë˜ dsayhꜙ baˊ kyaahˊ juuˈ heˉ gaꜙjeehˉ Jesús kiyhꜗmahꜗ gaꜙjäyꜘ tiˊsɨhꜘ goˉte˜.

Gaꜙngɨɨꜘ dsaˉ juuˈ haˉ läꜙ leꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊläꜙjiihˊ hi naˉjuuˊ

(Mt. 22:23-33; Mr. 12:18-27)27Läꜙja gaꜙllaꜙnääꜗ ko llaa dsaˉ saduceo jeeˊ maˊ

cheh ˈ Jesús. Dsaˉ heꜘ, saꜙ maˊ jmeeyꜙ dsooꜘ heˉläꜙjiihˊ dsaˉ hi maˉnaˉjuuˊ. Mahꜗ gaꜙngɨɨꜘ dsaˉ heꜘjuuˈ kihꜗ Jesús. 28Gaꜙjäyhꜘ:

—Taˉjwohꜗ, Moisé gaꜙsɨɨꜘ jnänˋ kyaahˊ juu ˈ laˉ.Waˊraˉ gaꜙjuuꜗ jaa dsaˉñʉʉhˉ hi saꜙ chaa jooꜘ ,dsaˉñʉʉhˉ øøhꜚ hlɨɨꜘ heꜘ, lleˋ kih ˈ tëëyꜙ dsaˉmëꜘmahꜗ läꜙchaa jooyꜘ hi leeꜘ kwaat˜ kyaaꜗ hlɨɨꜘ øøyhꜚ.29Maˊ laa gyeeꜗ dsaˉñʉʉhˉ jaa baˊ choꜗjmiiyˉ. Hi toˉnëˊ heꜘ gaꜙkaaꜗ dsaˉmëꜘ pero chahꜘ baˊ gaꜙjuuyꜗ.Saꜙ gaꜙläꜙchaaꜙ jooyꜘ. 30 Heˉja jeeˊ gaꜙtëꜘ uuꜗdsaˉñʉʉhˉ øøyhꜚ, gaꜙkaaꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ. Ja baˊ läꜙjagaꜙjuuyꜗ, saꜙ gaꜙläꜙchaaꜙ jooyꜘ. 31 Jeeˊ gaꜙtëꜘ uuˉdsaˉñʉʉhˉ øøyhꜚ, gaꜙkaayꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ. Ja baˊläꜙja läꜙjëëꜙ gyeeꜗ dsaˉñʉʉhˉ gaꜙkaaꜗ dsaˉmëꜘ heꜘhiꜙ gaꜙjuuꜗ läꜙjëëꜙ gyeeꜗ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ. Niꜙ jaa

saꜙ gaꜙläꜙchaaꜙ jooꜘ . 32 Jeeˊ gaꜙdsaaꜗ goˉte˜, gaꜙjuuꜗhñiiꜘ dsaˉmëꜘ kaˉlähꜘ. 33 Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ läꜙjiihˊhi maˉnaˉjuuˊ, ¿hii jaa kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ gyeeꜗleeꜘ kyaaꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ? Jëëhꜘ, gaꜙläꜙjëëꜙ gyeeꜗ baˊgaꜙläꜙkyaayhˋ —gaꜙjähꜘ dsaˉ saduceo sɨɨyhꜙ Jesús.

34Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ jeey˜ gooyˉ taˊko jiih ˈ

chaayˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ baˊ. 35 Pero läꜙjëëꜙ dsaˉ hi laaꜗ kwaat˜ läꜙjiihˊ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ mahꜗ dsaˉ-taayhˋ jmɨˉgyʉʉꜙ hmëëꜘ, jeeˊ ja niꜙ jaa dsaˉmëꜘdsaˉñʉʉhˉ moꜙsoꜙ jeeyꜗ gooyˉ. 36Niꜙ moꜙsoꜙ juuyꜘkaˉlähꜘ, leeyꜘ kweeˉ läꜙkoo ángele. Läꜙlluꜗ heˉläꜙjiiyhˊ heˉja leeyꜘ jooꜘ Dio baˊ. 37 Hiꜙ läꜙkyeMoisé gaꜙmiꜙjnääˉ jnänˋ heˉ läꜙjiihˊ dsaˉ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ. Jëëhꜘ, läꜙ maˊ gaꜙsɨɨꜘ Moisé läꜙkoogaꜙlaꜗ kiyhꜗ jeeˊ maˊ chihˈ chaahˈ tooꜘ ja , gaꜙtëëyhꜗDio läꜙlaˉ: “Dio kyaaꜗ Abraham, Dio kyaaꜗ Isaac, Diokyaaꜗ Jacob.” 38Heˉ gaꜙjäyhꜘ läꜙja , saꜙ naˉjuuˊ dsaˉmaˉgyuhˉ jnänˋ heꜘ kihꜗ Dio. Jëëhꜘ Dio jnänˋ laayꜗDio kyaaꜗ hi naˊjiihꜙ baˊ.

39Ko llaa taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley gaꜙjähꜘ sɨɨyhꜙ:—Lluꜗ baˊ heˉ maˉjähˊ naˉ, Taˉjwohꜗ.40 Ja jiihˈ moꜙsoꜙ gaꜙtuuˉ dsëyꜗ maˊ ngɨɨˈ gyihꜗ juu

ˈ kihꜗ Jesús.Hi kihꜗ jaꜗ hi laaꜗ Cristo(Mt. 22:41-46; Mr. 12:35-37)

41Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—¿Haˉ läꜙ laꜗ heˉ jähꜘ dsaˉ, Cristo laaꜗ saˊjuˉ kihꜗ

David? 42 Heꜘ baˊ hñiiꜘ David gaꜙsɨɨꜘ juuˈ laˉ nëˊ jeˉkihꜗ Salmo:Gaꜙjähꜘ Dio gaꜙsɨɨyhꜙ Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ:“Naꜘ jwooˈ raˉlluuꜗ kinꜙ laˉ,43 läꜙjiih ˈ lloo˜ jmɨɨˊ llaanꜚ hɨɨˊ tɨɨhˊ läꜙjëëꜙ hi

naˉhøøhˊ kyahˈ.”44 ¿Haˉ läꜙja laaꜗ Cristo saˊjuˉ kihꜗ David gaˉ ja ,cherˊmahꜗ hñiiꜘ David gaꜙjähꜘ kihꜗ Cristo: “Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ?”

Gaꜙjʉʉhꜗ Jesús kihꜗ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley(Mt. 23:1-36; Mr. 12:38-40; Lc. 11:37-54)

45Läꜙmaˉnuuꜘ ja läꜙjëëꜙ hi täähˊ jeeˊ ja , gaꜙjähꜘJesús sɨɨhꜙ discípulo kyaayꜗ:

46—Leehꜚ hnähꜘ kyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley. Peerꜙtɨh˜ dsëyꜗ ngëyꜗ jeeˊ kihˈ dsaꜙ kyeyhˊ hmɨɨhˉ kyooˉ,hnøøyꜗ jmeeꜗ dsaˉ Dio kiyhꜗ chaˊjwëꜗ jʉʉhˉ. Hiꜙtɨh˜ dsëyꜗ gyayꜙ toˉnëˊ hmaˉsii˜ nehꜙ gwahꜙ mähˉhiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ jeeˊ dsaˉtaahˋ dsaˉ kuhˉhɨh˜.47 Hwëëy˜ dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ chaˊnehꜙ kihꜗ, kiˉwëëꜘdsaˉtaayhˋ ngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dio haˉ jeeˊ jëëꜗ dsaˉkiyhꜗ. Pero chaˉgaˊmiihˉ wɨɨꜘ heehꜗ Dio dsaˉ hi jmeeꜙ läꜙja .

21Naˊkaˉ dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ kuuˊ chaˊnëˊ Dio(Mt. 12:41-44)

1Maˊ chehˈ Jesús jëë˜ haˉ läꜙ maˊ jmeeꜙ dsaˉ chaˉkuuˊ, tooyhˉ kuuˊ nehꜙ wɨɨ ꜘ kihꜗ gwahꜙ. 2 Gaꜙjëëyꜗkaˉlähꜘ jaa dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ hi täˉñeeꜘ goˉte˜, gaꜙ-tooyhˉ toꜗ ñeˈ nøøꜘ heˉ saꜙ kyeeꜘ niꜙ miihˉ. 3Heˉjagaꜙjäyhꜘ:

—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘlaˉ täˉñeeꜘ, maˉkwayꜘ chaˉgaˊmiihˉ läꜙkohꜘ gaˊ jeeˊläꜙjëëꜙ hi chaˉ kuuˊ. 4 Jëëhꜘ läꜙjëëꜙ hi ooꜙ maˉk-wëëhꜗ Dio miihˉ heˉ dsaˉchaaꜘ kiyhꜗ, pero dsaˉmëꜘ

San Lucas 21:5 79 San Lucas 22:6hnɨɨꜘ laˉ, maꜙkeꜙ täˉñeeyꜘ, maˉkwayꜘ läꜙkohꜘ teꜗkuuˊ heˉ chaˉ kiyhꜗ heˉ kyaahˊ maˊ layˈ heˉ jmeeꜙbiiꜗ kiyhꜗ —gaꜙjähꜘ Jesús.

Lloo˜ kooˉ jmɨɨˊ hlaˈ gwahꜙ jʉʉhꜙ(Mt. 24:1-2; Mr. 13:1-2)

5 Maˊ täähˊ ko llaa maˊ llaꜙ juu ˈ kihꜗ gwahꜙ haˉläꜙkoo naˊhñaahꜗ maˊ laˈ kuuˊ heˉ maˊ naˉchuhꜙ hiꜙmaˊ naˉlɨɨˊ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ maˊ dsaˉkaꜙ dsaˉ kihꜗDio. Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

6—Läꜙjëꜙ heˉ jëëhꜘ hnähꜘ naˉ, lloo˜ koo jmɨɨˊ niꜙkoo mɨˈkuuˊ saꜙ jäꜗ naˉchuhꜙ nëˊ kihˈ øøhꜚ. Läꜙjëꜙbaˊ sohˊhlaꜗ.

Johꜘ nëëˈ saꜙ jmeeꜗ lii˜ jääꜗ ja gaˊ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ(Mt. 24:3-28; Mr. 13:3-23)

7 Heˉja gaꜙngɨɨꜘ dsaˉ heꜘ juu ˈ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘsɨɨyhꜙ:

—Taˉjwohꜗ, ¿lɨhꜘ baˊ leꜘ heˉ hlëëhˊ naˉ? ¿Heeˉ lii˜jmeeꜗ waˊraˉ yaꜙjähꜙ läꜙteꜗ juuˈ naˉ?

8Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Hnøøꜗ leehꜚ hnähꜘ mahꜗ niꜙ jaa saꜙ miˉgaaꜙ

hnähꜘ. Jwëëꜘ dsaˉ yaˉnääꜘ hi kaꜗ nëˊ kinꜙ, jäyhꜙsɨɨyhꜙ hnähꜘ: “Jnäꜘ heꜘ laanꜗ Cristo hi maˉcheeꜗDio.” Hiꜙ jäyhꜙ: “Maˊ ngoo ˈ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ.” Pero taꜙgoˉnääꜘ hnähꜘ kaahˋ kiyh ˈ. 9 Gaˊ maˉnʉʉhˉ hnähꜘchaˉ hniiˉ taꜙ laꜙ taꜙ jnøꜙ, taꜙ jøøhˋ hnähꜘ hñaahꜗ.Jëëhꜘ, jmeeꜙ biiꜗ leꜘ läꜙja toˉnëˊ. Pero jaꜙ läꜙchahꜘja llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ.

10Ngooꜗ bihꜗ hlëëyhꜙ:—Teeꜗ dsaˉ hi chaa koo hwaꜗ kyaahˊ jyohꜘ

hwaꜗ, hiꜙ teeꜗ dsaˉtaˊ kyaahˊ jñahꜘ dsaˉtaˊ. 11 Jehꜗ wɨɨꜘjwërte hwaꜗ, jaꜙ heˉ koo jeeˊ jwɨɨˉ jëëꜗ dsaˉ hooˊ hiꜙläꜙchaˉ dsooˊ heˉ dsaˉkwahꜘ. Jmeeꜗ gooˉ jwërte, hiꜙhaˉ kohꜘ lii˜ saꜙ jmeeꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ.

12 ʼJääꜗ ja gaˊ leꜘ läꜙjëꜙ heˉ hlëëhnˊ laˉ, saahꜗ dsaˉhnähꜘ, jmeeyhꜙ hnähꜘ. Jääyꜗ hnähꜘ nehꜙ gwahꜙ kiyhꜗ,taayhꜙ hnähꜘ nehꜙñeˈ, dsaˉjääyꜙ hnähꜘ chaˊnëˊ dsaˉ-taˊ kaahˊ kwaat˜ kinꜙ. 13 Jeeˊ täähˊ hnähꜘ dsaˉngëëhꜘhnähꜘ läꜙja , maˊja laꜗ jmɨɨˊ kyahˈ hnähꜘ heˉ kwahˈ hnähꜘ juˈdsooꜘ kinꜙ. 14 Koo häˊ baˊ llaˊ hohꜘ hnähꜘheˉ saꜙ jmeehˈ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ haˉ läꜙ hlëëhˊ hnähꜘheˉ kyaahˊ läähˊ hnähꜘ hñaahˈ, gaˊ maˉtäähˊ hnähꜘchaˊnëˊ dsaˉtaˊ. 15 Jëëhꜘ, jnäꜘ baˊ kwanˋ juu ˈ heˉhlëëhˊ hnähꜘ kyaahˊ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ. Läꜙjaläꜙjëëꜙ hi naˉhøøhˊ kyah ˈ hnähꜘ saꜙ leeyhꜙ hnähꜘkyaahˊ maꜙlaꜙ juuˈ heˉ hlëëyhꜙ. 16 Heꜘ baˊ maaˋ tääˋkyaahˈ hnähꜘ hnɨɨyꜗ kyahꜗ hnähꜘ, läꜙja kaˉlähꜘ øøhꜗhnähꜘ, hi chaa kyaahꜗ hnähꜘ, omeꜚ kyaahꜗ hnähꜘ.Läꜙjiih ˈ jngëëyhꜗ ko llaa hnähꜘ. 17 Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊjmeeˈ naˉhøøhˊ kyahˈ hnähꜘ kwaat˜ kinꜙ. 18 Pero niꜙkoo jñuˉ llehˊ hnähꜘ saꜙ dsaˉhɨɨꜗ. 19Waˊ kwëëhˈ hohꜘhnähꜘ mahꜗ läꜙja läähꜘ hnähꜘ.

20 ʼWaˊraˉ gaꜙjëëhˋ hnähꜘ maˉtäähˊ hløøꜘ läꜙkuˊläꜙjii ꜗ kihꜗ Jerusalén, maˊja läꜙñehˊ hnähꜘ maˉllooꜗjmɨɨˊ jeeˊ heeꜘ goˉte˜ jeeˊ jwɨɨˉ ja . 21 Jmɨɨˊ ja läꜙjëëꜙhi täähˊ hwaˈ Judea waˊ kyʉʉyˈ taꜙ mohꜘ. Hi täähˊjeeˊ jwɨɨˉ, waˊ kyʉʉy ˈ. Hiꜙ hi täähˊ jeeˊ nuuˉ kihꜗ,taꜙ waˊ llaˉnääyꜘ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. 22 Jëëhꜘ, maˊjadsëëꜗ jmɨɨˊ teehꜙ Dio jwɨɨ˜ kihꜗ dsaꜙ, mahꜗ läꜙteꜗläꜙjëꜙ juu ˈ heˉ maˉnaˉsɨɨˉ. 23 Peerꜙ jwɨɨ˜ dsaˉmëꜘhi kyaa gyʉʉˉ jmɨɨˊ ja hiꜙ läꜙja hi jääꜙ gyʉʉˉsëhꜘ kaˉlähꜘ. Haˉ kohꜘ wɨɨꜘ saꜙ jëëꜗ dsaˉ hi chaahwaꜗ Judea, heehꜗ Dio wɨɨꜘ jwërte dsaˉ hi chaaJerusalén. 24 Ko llaa jngëëhˈ dsihꜘ kyaahˊ ñeꜗ. Hiꜙ

jñahꜘ ko llaa jää ˈ dsihꜘ naˉhñuuyꜚ taꜙ jeeˊ jyohꜘjwɨɨˉ. Läꜙ tëˉ dsëꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu jmeeyꜗ kihꜗdsaˉ chaa Jerusalén läꜙjiihˈ dsëëꜗ jmɨɨˊ heˉ lleˋ kiyhˈ.

Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ(Mt. 24:29-35, 42-44; Mr. 13:24-37)

25 ʼJa gaˊ jmee ˈ lii˜ nëˊ hyooˉ nëˊ sɨhˉ jeeˊhëëꜚ nʉʉꜘ, mahꜗ nëˊ hwa ˈ laˉ saꜙ ñeˉ dsaˉ heˉjmeeꜗ waˊraˉ gaꜙnuuyꜘ tooh˜mɨɨhˊ jmɨˉñeehꜚwaˊraˉgaꜙhluhꜗ wɨɨꜘ jwërte. 26 Läꜙjiih ˈ saˊhlaaꜗ dsaˉ hwaꜗläꜙgoyhꜙ. Jmeeyꜗ hʉʉˊdsëˉ heˉ baˊ leꜘ kiyhꜗ waˊraˉgaꜙjëëyꜗ saˉjeh˜ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ gyʉʉhˈ. 27 Ja gaˊ jëëyˈ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ hi jähꜘ gyʉʉhˈ jeeˊ jniiꜘ kyaahˊchaˉmiihˉ beꜘ, laayꜗ jøøhˈ goˉte˜. 28Waˊraˉ gaꜙløøꜗdsaˉlaꜘ läꜙjëꜙ heˉ laˉ, ja kwahˉ hnähꜘ beꜘ, chaahꜙhnähꜘ hñaahꜗ. Jëëhꜘ, miihˉ gaˊ hnøø ˈ läähꜘ hnähꜘmaˊja .

Juuˈ naˉhmääˊ kihˈ chaahˈ higo29Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ juuˈ naˉhmääˊ läꜙlaˉ:—Jëëˋ daˊ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ kihꜗ chaahˈ higo kyaahˊ

jyohꜘ chaah ˈ hmaˉ. 30 Waˊraˉ gaꜙløøꜗ dsaˉhyoꜙsaˊjihꜘ kihꜗ, maˉñehˊ hnähꜘ heˉ maˉngooꜗ gaꜙtëꜘ jii jmaꜗ baˊ ja . 31 Ja baˊ läꜙja hnähꜘ kaˉlähꜘ, waˊraˉgaꜙjëëhˋ hnähꜘ dsaˉlaꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˉjwahnꜗ laˉ, waˊläˉngëëhꜘ hnähꜘ heˉmaˉyaˉjähꜙ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙjnäꜘhäꜘ.

32 ʼMaꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, saꜙ llaaꜙ dsaˉchaa naꜗ taˊko jiihˈ saꜙ gaˊ maˉläˉteꜗ läꜙjëꜙ heˉ jähꜘjuuˈ laˉ. 33 Ngëëꜘ baˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ gyʉʉhˈ hwaꜗ,pero juuˈ kinꜙ, läꜙ maˉchaˉ ja baˊ.

34 ʼHnøøꜗ häähˈ hnähꜘ hñaahꜗ. Taꜙ kwaˉ hnähꜘ jwëˈläꜙhwehˉ tuhˉhohꜘ hnähꜘ kyaahˊ heˉ hlɨɨhˈ heˉ jøøꜙkyahꜗ hnähꜘ, heˉ llaˉheehꜚ hnähꜘ, heˉ kyehˊ hnähꜘchaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ heˉ gaˊ hnøøˈ kyahꜗ hnähꜘ jmɨˉ-gyʉʉꜙ laˉ. Leꜘ gaˉ cheˉ niꜙ saꜙ leehꜚ hnähꜘ waˊraˉgaꜙläꜙteꜗ jmɨɨˊ ja . 35 Jmɨɨˊ ja leꜘ läꜙkoo saˊläꜘ heˉ jlëꜗgaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ hi täähˊ läꜙkaa hwaꜗ. 36 Taꜙ gwɨɨ hnähꜘ ja , ngɨɨˊ hnähꜘ kihꜗ Dio ko llaˉjiih˜ mahꜗläꜙja läähꜘ hnähꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ wɨɨꜘ heˉ jäꜙ ja ,hiꜙ tëëhꜗ hnähꜘ goˊtaahˊ hnähꜘ chaˊnëˊ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗlaˉ —gaꜙjähꜘ Jesús.

37 Taꜙlaꜙ jmɨɨˈ maˊ kwayꜙ juuˈ jeeˊ chihˈ gwahꜙ. Hiꜙtaꜙlaꜙ hwëˈ maˊ goˉhëëyˈ maˊ dsaayh˜ taꜙ mohꜘ heˉchee Olivo. 38 Taꜙlaꜙ tiih˜ maˊ dsaˉnääꜗ jwëëꜘ dsaˉjeeˊ chihˈ gwahꜙ maˊ dsaˉnʉʉꜘ juuˈ heˉ kwayꜙ.

22Maˊ hnoohˉ dsaˉ haˉ läꜙ jeeˊ maˊ saayhˈ Jesús(Mt. 26:1-5, 14-16; Mr. 14:1-2, 10-11; Jn. 11:45-53)

1Maˉngooꜗ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ judiu heˊñi-ihꜚ heˉ saꜙ kyaahˊ levadura, ja baˊ jmɨɨˊ ja kuhˉdsaˉ heꜘ borrego mähꜗ. 2 Läꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ kaahˊkyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley, maˊ hnooyhˉ haˉ läꜙ jeeˊmaˊ jngëëyhˈ Jesús jeeˊ saꜙ jëë˜ dsaˉ, jëëhꜘ maˊ gayhꜙdsaˉ.

3 Mahꜗ gaꜙheꜗ Tanaˊ nehꜙ tuhˉdsëꜗ Juda hi maˊtëëyh˜ Iscariote. Hi heꜘ maˊ laa ˈ jaa jeeˊ läꜙjëëꜙgyaꜙtuuꜘ apóstole kyaaꜗ Jesús. 4 Heˉja ñeeyˊ naˊh-lëëyhˊ jmiˉdsaˉ kaahˊ kyaahˊ jʉʉˊ hløøꜘ hi maˊ høøꜙgwahꜙ ja . Gaꜙllayꜘ juuˈ kyaayhˊ haˉ läꜙ ngëëyꜗ Jesús.5Peerꜙ gaꜙläꜙchaaꜙ lluꜗ dsaˉheꜘ, heˉja gaꜙjiiyhꜗ kuuˊkih ˈ Juda. 6 Gaꜙheehˉ baˊ Juda juu ˈ ja . Heˉja

San Lucas 22:7 80 San Lucas 22:40gaꜙhnooyhˉhaˉ läꜙ jmeeyꜗmahꜗ ngëëyꜗ Jesús jeeˊ saꜙjëëꜗ dsaˉ.

Gaꜙjmeeꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ maꜙnʉʉꜙ kyaahˊ gaꜙhɨyhꜗjuuˈ

(Mt. 26:17-29; Mr. 14:12-25; Jn. 13:21-30; 1 Co. 11:23-26)

7 Maˊ täähˊ dsaˉ judiu jmɨɨˊ kuyhˉ heˊñiihꜚ heˉsaꜙ kyaahˊ levadura, maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ heˉ jngëëyhꜗborrego mähꜗ hi kuyhˉ hwë ˈ maˊ tëˉ jmɨɨˊ ja .8 Heˉja gaꜙjmeeꜘ Jesús madaꜚ kihꜗ Peeˊ kyaahˊ kihˈ Jwaaꜚ , gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—Goˉnääꜘ hnähꜘ goˉmiˊlluˋ hnähꜘ jeeˊ kyehnˊ bor-rego mähꜗ.

9 —¿Haˉ jwahꜘ miˊlluˋ jnäähꜗ maꜙnʉʉꜙ? —gaꜙjähꜘdiscípulo heꜘ sɨɨyhꜙ.

10 —Waˊraˉ gaꜙtaahˋ hnähꜘ jeeˊ jwɨɨˉ jʉʉhˉ ooꜙ,jeehꜙ hnähꜘ jaa dsaˉ hi kii koo mɨˈdsuuˊ naˉkahˈ jmɨɨˉ. Ja llaˉllehꜚ hnähꜘ kaahˋ kiyh ˈ läꜙjiih ˈdsaˉheyꜘ chaˊnehꜙ. 11 Jeeˊ dsaˉheyꜘ ja , jwɨɨhˈ hnähꜘdsaˉjʉʉˊ hne ˈ: “Läꜙlaˉ jähꜘ Taˉjwohꜗ sɨɨyhꜙ hneˉ.¿Naꜚ jeeˊ hne ˈ jeeˊ leꜘ kyehˊ jnäähꜗ borrego mähꜗkyaahˊ discípulo kyaanꜙ?” 12 Hi heꜘ heehꜗ hnähꜘjeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jwëëꜗ hneꜗ jeeˊ chaˉ koo jeeˊ heˉmaˉnaˊlluˋ. Jeeˊ ja miˊlluhˋ hnähꜘ maꜙnʉʉꜙ jnänˋ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

13 Gaꜙllaꜙnääꜗ baˊ discípulo heꜘ jeeˊ ja hiꜙ gaꜙlaꜗbaˊ läꜙkoo gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ. Mahꜗ gaꜙmiꜙlluyꜗmaꜙnʉʉꜙ heˉ kuyhꜙ.

14Maˊ gaꜙllooꜗ hor˜ kuyhꜙ, gaꜙgyaˉ Jesús nëˊ mes˜ko jøhꜘ kyaahˊ apóstole kyaayꜗ. 15Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ:

—¡Haˉ kohꜘ saꜙ heeꜘ dsënꜙ kuhnˋ maꜙnʉʉꜙ laˉko jøhꜘ kyaahˊ hnähꜘ, jääꜗ ja gaˊ jëënꜚwɨɨꜘ! 16Maꜙraꜙju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, moꜙsoꜙ kuhnˋ kaˉlähꜘmaꜙnʉʉꜙ laˉ läꜙjiihˈ lloo˜ jmɨɨˊ heˉ kuhnˋ kaˉlähꜘ jeeˊjmeeꜙ Dio hihꜙ.

17Mahꜗ gaꜙkayꜗ kyaahˊ heˉ maˊ haaˊ jmɨhˈ mɨˈjëhꜗ,gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Kye kyaahˊ laˉ mahꜗ hihꜘ hnähꜘ maꜙ miihˉgaꜙläꜙjëëꜙ hnähꜘ. 18 Jëëhꜘ,moꜙsoꜙ huhnˋ kaˉlähꜘ jmɨhˈ mɨˈjëhꜗ maˉää , läꜙjiihˈ løøꜗ Dio jmeeꜗ hihꜙ jnäꜘhäꜘ.

19 Ja gaˊ gaꜙkayꜗ heˊñiihꜚ, gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kihˈDio mahꜗ gaꜙtiˊ gaꜙllooyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ:

—Heˉ laˉ naˉ jmɨˉngoꜗ kinꜙ. Heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘkwanˋ hñiinꜙ juunꜘ. Kuhꜗ hnähꜘ hiꜙ ja jmeehˉ hnähꜘläꜙnaˉ mahꜗ läꜙdsooh˜ hohꜘ hnähꜘ kinꜙ.

20 Maˉlaꜙ maˉgoh˜ maꜙnʉʉꜙ, ja baˊ läꜙjagaꜙjmeeyꜘ kaˉlähꜘ, gaꜙkayꜗ waˊkyaahˊ mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Heˉ laˉ naˉ jmaˉ kinꜙ heˉ tʉʉꜙ kyahꜗ hnähꜘhiꜙ kyaahˊ jmaˉ kinꜙ laˉ jmeeꜗ Dio koo hmoohˊhmëëꜘ. 21 Pero hi ngëëꜗ jnäꜘ jaˊgooˉ dsaˉ hñaaˉdsëꜗ, hii ꜚ maˉkyeˉ maˉgooˉ ko jøhꜘ kyaahˊ kinꜙ nëˊmes˜ laˉ. 22 Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ leꜘkiyhꜗ läꜙkoo lleˋ kihˈ baˊ, pero jwɨɨ˜ dsaˉñʉʉhˉ hi ngëëꜗ jnäꜘ kihꜗ dsaꜙ.

23 Ja gaˊ gaꜙtaayhˋ ngɨɨyꜙ juu ˈ kihꜗ dsaˉkyaayhˊ,hii naˉ hi jmeeꜗ läꜙja .

Haˉ läꜙ hnøøꜗ kihꜗ hi kye nëˊ kihˈ øøhꜗ jneˊ24Hiꜙ gaꜙtiˉ gaꜙchooyꜘ juuˈ kaˉlähꜘ, maˊ jäyhꜘ:—¿Hii jaa jeeˊ läꜙjëëꜙ kaꜗ nëˊ kih ˈ dsaˉkyaahˊ

jneˊ?25Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Läꜙjëëꜙ rey hi naˉhñaa kyaa dsaˉ jmeeyꜙ hihꜙläꜙ tëˉ dsëyꜗ kihꜗ dsaˉ kyaayꜗ. Hiꜙ jähꜘ dsaˉ kiyhꜗ,heˉ jmeeꜙ bihꜗ lluꜗ. 26 Pero hnähꜘ saꜙ gaꜙtëëhꜘ hnähꜘjmeehˈ hnähꜘ läꜙja . Llaꜚ heˉ ja , hi jøøhˈ gaˊ jeeˊkyahˈ hnähꜘ hnøøꜗ jmääyꜗ hñiiyꜘ jaa hi hwaa baˊ.Hi kye nëˊ kyahˈ hnähꜘ hnøøꜗ jmeeyꜗ läꜙkoo jaahi jmeeꜙ taˊheꜗ baˊ. 27 ¿Hii laaꜗ jøøhˈ, laahꜘ hnähꜘ?¿Cheˊ hi gyaꜗ nëˊ mes˜, o hi jmeeꜙ taˊheꜗ? ¿Jaˈ hi gyaꜗ nëˊ mes˜ baˊ jøøh ˈ? Pero jnäꜘ laanꜗ jeeˊ kyah ˈhnähꜘ läꜙkoo jaa hi jmeeꜙ taˊheꜗ baˊ.

28 ʼHiꜙ hnähꜘ laahꜗ dsaˉ hi maˉkwëëhꜗ dsëꜗko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ jeeˊ maˉjëën˜ wɨɨꜘ. 29 Heˉjakwanˋ jeeˊ jmeehꜗ hnähꜘ hihꜙ, läꜙkoo gaꜙkwëëhꜗ Tääˋjnäꜘ jmeenˋ hihꜙ. 30 Läꜙja kuhˊhuhꜗ hnähꜘ nëˊ mes˜kinꜙ jeeˊ jmeenˋ hihꜙ. Hiꜙ kwanˋ jeeˊ goˊtaahˊ hnähꜘjeeˊ jmeehꜗ hnähꜘ hihꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ gyaꜙtoꜘ nääꜗ dsaˉIsrael.

Gaꜙjähꜘ Jesús heˉ hmäꜗ Peeˊ juuˈ heˉ saꜙ kyuuyꜙ(Mt. 26:31-35; Mr. 14:27-31; Jn. 13:36-38)

31Hiꜙ gaꜙjähꜘ kaˉlähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ:—Simón, Simón. Gaꜙngëëꜗ Tanaˊ hnähꜘ mahꜗ

kaayhꜗ hnähꜘ. Jmeeyꜗ kyahꜗ hnähꜘ läꜙkoo jmeeꜙdsaˉ hi jwä˜ mɨˈtrigo jwëꜘ nëˊ lleꜘ mahꜗ lleeꜘ kyahˈ kihꜗ. 32 Pero maˉngɨɨnˋ kyahˈ kihꜗ Dio mahꜗ saꜙ jehꜗhohꜘ. Hiꜙ hneˉ, waˊraˉ gaꜙjeehˋ kyaahˊ jnäꜘ, lleˋ kihˈkwahˈ beꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ øøhꜗ mahꜗ waˊ llaˉnääꜘ bihꜗ taꜙchaˊnëˊ.

33Heˉja gaꜙjähꜘ Simón:—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, maˉllaꜙ dsënꜙ heˉ nɨɨnˋ ne-

hꜙñeˈ. Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ koo nɨɨnˋ nehꜙñeˈ, läꜙkye heˉjuunꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ hneˉ maˉllaꜙ dsënꜙ.

34Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ Peeˊ:—Jwëëhn˜ hneˉ, ja baˊ na ˈ, jääꜗ ja gaˊ hooh ˈ

chaahˊ dsooˈ, hneˉ maˉtëꜘ hnëˉ jiih˜ maˉhmähˊ juuˈheˉ saꜙ kyuuhꜙ jnäꜘ.

Lloo˜ kooˉ jmɨɨˊ jëëˈ dsaˉ wɨɨꜘ35Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ :—Läꜙ maˊ gaꜙcheenꜙ hnähꜘ naˊkwahˊ hnähꜘ juu ˈ,

saꜙ kyehˊ hnähꜘ hmɨhˉtuhˉ, niꜙ saꜙ kyehˊ hnähꜘ kuuˊ,niꜙ looˉ heˉ toohˈ hnähꜘ tɨɨhˊ hnähꜘ, ¿cheˊ chaˉ heˉgaꜙläꜙhnøøꜗ kyahꜗ hnähꜘ maˊja ?

—Niꜙ koo —gaꜙjähꜘ läꜙjëëꜙ .36Heˉja gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:—Pero naꜗ, hi chaˉ hmɨhˉtuhˉ kihꜗ, waˊ kyeyꜘ

baˊ. Läꜙja kaˉlähꜘ kuuˊ. Hiꜙ hi saꜙ chaˉ ñeˈtuuhꜚkihꜗ, waˊ hnɨɨyꜘ hmɨhˉllooꜘ kiyhꜗ mahꜗ waˊ läyꜘ koo .37 Jwëëhn˜ hnähꜘ, jmeeꜙ biiꜗ läꜙteꜗ kinꜙ heˉ naˉsɨɨˉläꜙlaˉ: “Jmääꜗ dsaˉ jnäꜘ kwaat˜ heˉ laanꜗ läꜙkoojaa hi ää dsooˊ.” Jëëhꜘ, heˉ maˉnaˉsɨɨˉ kinꜙmaꜙraꜙ heˉ läꜙteꜗ baˊ.

38 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ läꜙjëëyꜙ:—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ. Chaˉ baˊ toꜗ ñeˈtuuhꜚ.Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Leeꜙ baˊ maꜙlaꜙ heˉ naˉ.

Ñeeˊ Jesús Getsemaní naˊchuuyˊ kyaahˊ Dio(Mt. 26:36-46; Mr. 14:32-42)

39 Läꜙchahꜘ ja yaꜙhëëꜗ Jesús. Hiꜙ läꜙkoo maˊtëëyꜗ jmeeyꜙ, ngooyꜗ taꜙ mohꜘ heˉ chee Olivo. Hiꜙgaꜙnääꜗ discípulo kyaayꜗ chaa ˈ kaahˋ kiyhꜗ taꜙ jaꜙ .40Läꜙkoo maˊ gaꜙtëëyꜘ mohꜘ ja , gaꜙsɨɨyhꜙ discípulokyaayꜗ:

—Ngɨɨˊ hnähꜘ kyahꜗ hnähꜘ kihꜗ Dio mahꜗ saꜙ kaahꜗhi saꜙlluꜗ hnähꜘ läꜙ hyohˉ dsëꜗ.

San Lucas 22:41 81 San Lucas 23:541 Gaꜙläꜙøøyꜘ läꜙkoo ʉʉꜘ jwä˜ dsaˉ koo mɨ

ˈkuuˊ. Mahꜗ gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ, gaꜙløøyꜗ ngɨɨyꜙ kiyhꜗ.42Gaꜙjäyhꜘ:

—Cherˊmahꜗ hnoohˉ Tääˋ, lää jnäꜘ kihꜗ heˉ wɨɨꜘheˉ jëënꜚ naꜗ. Pero saꜙ waˊ leꜘ läꜙ hnoonꜗ hñiinꜙ. Waˊleꜘ läꜙ hnoohˉ hñaahꜗ baˊ.

43 Gaꜙllaꜙsëëhˋ jaa ángel hi jaꜗ gyʉʉhˈ chaˊnëyˊhi gaꜙkwaꜘ beꜘ kiyhꜗ. 44Läꜙkoo maˊ gyayˈ jëëy˜wɨɨꜘ,chaˉgaˊmiihˉ maˊ ngɨɨyꜙ kiyhꜗ. Peerꜙ kahˊgaa toohˊjmɨˉllooˋ kiyhˈ heˉ maˊ tuuˉ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ heˉ laꜗläꜙkohꜘ jeeˊ tuuˉ jmaˉ.

45Maˊ gaꜙnooyˉ jeeˊ maˊ gyayˈ ngɨɨyꜙ kiyhꜗ, ngooyꜗjeeˊ maˊ täähˊ discípulo kyaayꜗ. Gaꜙjëëyꜗ naˉsaaˈ naˉgwɨɨyˉ, jëëhꜘ gaꜙhwaayꜘ heˉ tiˉmeehˉ dsëyꜗ.46Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—¿Heˉla ˈ naˉgwɨɨhˉ hnähꜘ? Nooˉ hnähꜘ, ngɨɨˊhnähꜘ kyahꜗ hnähꜘ mahꜗ saꜙ lehꜙ heˉ hlɨɨhˈ hnähꜘ.

Gaꜙsaayhꜗ Jesús(Mt. 26:47-56; Mr. 14:43-50; Jn. 18:2-11)

47 Chehꜗ gaˊ Jesús hlëëhꜙ maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ jwëëꜘdsaˉ. Hiꜙ gaꜙllooꜗ hi maˊ chee Juda, jaa jeeˊ läꜙjëëꜙgyaꜙtuuꜘ discípulo, hi maˊ jääꜙ dsaˉ heꜘ. Ngooyꜗchuhꜙ kihꜗ Jesús mahꜗ gaꜙchʉyhꜘ kiyhꜗ. 48 Heˉjagaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Juda, ¿cheˊ heˉ hnaahꜙ jnäꜘ laˉ heˉ maˉchʉhꜙkinꜙ mahꜗ ngëëhˊ jnäꜘ heˉ juunꜘ?

49 Läꜙjëëꜙ hi maˊ täähˊ kyaahˊ Jesús, maˊ gaꜙjëëyꜗheˉ kihꜗ ja heˉ yaꜙnääꜗ dsaˉ, heˉja gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—Dsaˉjøøhˈ, ¿cheˊ taˊ jnäähꜗ kiyhꜗ kyaahˊ ñeꜗ?50 Jaa discípulo heꜘ, gaꜙjmeeyꜘ dsooˊ kih ˈ jaa

moz˜ kyaaꜗ dsaˉjøøhˈ kyaaꜗ jmiˉdsaˉ, gaꜙkuyꜘ loˉg-wayˊ raˉlluuꜗ. 51Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Maˉleeꜙ ko naˉ. Moꜙtoꜙ kaahꜙ.Gaꜙsooyhꜗ loˉgwaˊ moz˜ heꜘ, mahꜗ gaꜙmiꜙhlääyꜘ.

52 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ läꜙjëëꜙ hi yaꜙnääꜗyaꜙchaayhꜙ, läꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ kaahˊ, läꜙjëëꜙ hløøꜘ hi maˊ høøꜙ gwahꜙ, hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉgyʉʉhˊ:

—¿Cheˊ dsaˉhɨɨ jnäꜘ, mahꜗ maˉyaˉnäähꜗ hnähꜘkyaahˊ ñeꜗ kyaahˊ hmaˉ? 53 Läꜙjëꜙ jmɨɨˊ maˊ häänˊjeeˊ kyahˈ hnähꜘ jeeˊ chihˈ gwahꜙ mahꜗ saꜙ gaꜙchaahˈ hnähꜘ jnäꜘ. Pero naꜗ maˉchaˉ jwë ˈ kyahꜗ hnähꜘjmeehˈ hnähꜘ hihꜙ, jëëhꜘ maˉtëꜘ hor˜ jmeeꜗ hihꜙ hi hää jeeˊ naˉhoo .

Gaꜙhmäꜘ Peeˊ juuˈ heˉ saꜙ kyuuyꜙ Jesús(Mt. 26:57-58, 69-75; Mr. 14:53-54, 66-72; Jn. 18:12-18,

25-27)54 Heˉja gaꜙsaayhꜗ Jesús, gaꜙtëëyˉ läꜙ gaꜙtëꜘ

chaˊnehꜙ kihꜗ dsaˉjøøhˈ kyaaꜗ jmiˉdsaˉ. Ʉʉꜘ baˊ maˊllee Peeˊ kaahˋ kiyhˈ. 55 Toꜗ dsaahˋ hoˊhneꜚ kiyhˈ ja ,gaꜙjeehꜗ dsaˉ jeˉ,mahꜗ gaꜙtaayhˋ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ llooyh˜jeˉ. Ja baˊ jeeˊ ja gaꜙgyaˉ Peeˊ kaˉlähꜘ llooyh˜ jeˉ.56 Jeeˊ ja maˊ hää jaa dsaˉmëꜘ hi maˊ jmeeꜙ taˊ jeeˊja . Maˊ gaꜙjëëyꜗ Peeˊ gyaˈ llooyh˜ jeˉ, niꜙ miihˉ saꜙgaꜙkooyˈ nëyˊ maˊ jëëy˜ Peeˊ mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Hi naˉ kaˉlähꜘ maˊ ngëꜙ kyaahˊ Jesús.57 Pero gaꜙhmäꜘ Peeˊ juuˈ, gaꜙjäyhꜘ:—Dsaˉmëꜘ, saꜙ kyuunꜙ dsaˉ naˉ.58Ko hwëëꜘ ja gaˊ, jñahꜘ dsaˉ gaꜙjëëyꜗ Peeˊ. Mahꜗ

gaꜙsɨɨyhꜙ:—Hneˉ kaˉlähꜘ laaꜗ dsaˉ kyaayꜗ.Mahꜗ gaꜙjähꜘ Peeˊ:—Jahꜙha , jaꜙ heꜘ jnäꜘ dsoꜗ.

59Gaꜙhyaˉ gaˊ koo hor˜, jñahꜘ kaˉlähꜘ maˊ jmeeꜙdsooꜘ juuˈ ja , maˊ jäyhꜘ:

—Saꜙ naˉheeꜚ goˉte˜, laayꜗ jaa hi maˊ jmeeꜙko jøhꜘ kyaahˊ Jesús. Jëëhꜘ, dsaˉ chaa Galilea baˊnaˉ.

60Heˉja gaꜙjähꜘ Peeˊ:—Dsaˉñʉʉhˉ, saꜙ manꜙ heˉ naˉ hlëëhˊ.Pero hlëëhꜙ gyihꜗ läꜙja , läꜙchahꜘ ja gaꜙhoohꜗ

chaahˊ dsoo ˈ. 61 Heˉja gaꜙjeehˉ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋhñiiꜘ, gaꜙjëëyꜗ Peeˊ. Ja gaˊ gaꜙläꜙdsooh˜ dsëꜗ Peeˊjuu ˈ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, läꜙkohꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ: “Jääꜗja gaˊ hooh ˈ chaahˊ dsoo ˈ, hneˉ maˉtëꜘ hnëˉ jiih˜maˉhmähˊ juu ˈ heˉ saꜙ kyuuhꜙ jnäꜘ.” 62 Ja gaˊyaꜙhëëꜗ Peeˊ taꜙ kaˊhneꜚ, gaꜙhooyhꜗ läꜙjiihˈ llaꜙ dsëyꜗ.

63 Dsaˉ hi maˊ hää Jesús maˊ miˉkwayhꜗ, maˊkiˉjnaay˜. 64 Gaꜙløøꜘ dsaˉ moˉnëyˊ hiꜙ maˊ jnoo˜dsaˉ kiyhꜗ, mahꜗ maˊ ngɨɨyꜙ juuˈ kiyhꜗ:

—Jähˊ daˊ hii maˉjnooꜗ kyahꜗ.65 Johꜘ juuˈ saꜙ maˊ baˊ maˊ jnaayhˉ.

Naˊjääyˉ Jesús chaˊnëˊ dsaˉtaˊ kaahˊ kyaaˈ dsaˉjudiu

(Mt. 26:59-66; Mr. 14:55-64; Jn. 18:19-24)66 Maˊ gaꜙjnäꜗ ja , gaꜙkuhꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉgyʉʉhˊ,

kyaahˊ dsaˉkaahˊ kyaa ˈ jmiˉdsaˉ, kyaahˊ taˉjwohꜗkyaaꜗ ley, naˊjääyˉ Jesús jeeˊ dsaˉñeeꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊkyaaˈ dsaˉ judiu heꜘ. Jeeˊ ja gaꜙngɨɨꜘ dsaˉ heꜘ juuˈkiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

67—Chiihˊ jnäähꜗ, ¿cheˊ hneˉ heꜘ hi laaꜗ Cristo?Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:—Cherˊmahꜗ gaꜙjwëëhnꜗ hnähꜘ saꜙ läꜙheehꜘ hnähꜘ

kinꜙ. 68 Hiꜙ cherˊmahꜗ heeˉ juuˈ ngɨɨnˊ kyahˈ hnähꜘkaˉlähꜘ, saꜙ jeehˊ hnähꜘ kinꜙ niꜙ saꜙ läähˊ hnähꜘ jnäꜘ.69 Pero naꜗ taꜙ chaˊnëˊ, Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ gyaꜙ jwooˈraˉlluuꜗ kihꜗ Dio hi chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ.

70Heˉja gaꜙjähꜘ gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ:—¿Cheˊ laahˈ hneˉ Jooꜘ Dio ja ?Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Hnähꜘ baˊ maˉjähˊ hnähꜘ jnäꜘ heꜘ.71 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ:—¿Heˉlaˈ hnäähˊ gaˊ jneˊ hi jmeeꜗ juˈdsooꜘ? ¿Jaˈ

maˉnʉʉˊ baˊ jneˊ juuˈ kiyhꜗ?23

Gaꜙjääꜗ dsaˉ Jesús chaˊnëˊ Pilato(Mt. 27:1-2, 11-14; Mr. 15:1-5; Jn. 18:28-38)

1 Läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ gaꜙnooˉ jeeˊ maˊ tääyhˊ mahꜗnaˊjääyˉ Jesús chaˊnëˊ Pilato. 2Gaꜙløøyꜗ hnɨɨy˜ kiyhꜗ,maˊ jäyhꜘ:

—Maˉjëëˊ jnäähꜗ kweeˉ haˉ läꜙ jmeeꜙ dsaˉ laˉ,miˉgaayꜙ dsaˉgoo˜ jnäähˈ. Jäyhꜘ saꜙ leꜘ miˊhmaahnˊkuˊsɨhˉ kihꜗ rey toˉnëˊ, hiꜙ jäyhꜘ laayꜗ Cristo hi laaꜗRey.

3Heˉja gaꜙngɨɨꜘ Pilato juuˈ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ:—¿Cheˊ hneˉ heꜘ dsaˉjøøhˈ kyaaꜗ dsaˉ judiu?—Maˉjähˊ baˊ hneˉ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.4 Heˉja gaꜙjähꜘ Pilato sɨɨhꜙ dsaˉkaahˊ kyaa ˈ

jmiˉdsaˉ hiꜙ läꜙjëëꜙ gaˊ dsaˉ:—Niꜙ miihˉ heˉ hlɨɨh ˈ saꜙ maˉjnøøhn˜ kihꜗ

dsaˉñʉʉhˉ laˉ.5 Pero dsaˉkaahˊ heꜘ chaˉgaˊmiihˉ juu ˈ maˊ

hnooyˉ kihꜗ Jesús, maˊ jäyhꜘ:—Hihꜗ hi naˉ, peerꜙmaˊ llayꜙ hniiˉ kihꜗ dsaˉgoo˜

jnäähˈ läꜙkaa hwaꜗ Judea jeeˊ maˊ ngëyꜙ kwayꜙ juu

San Lucas 23:6 82 San Lucas 23:43ˈ. Gaꜙløøyꜗ hwaꜗ Galilea taayhˉ dsaˉ mɨɨhˊ läꜙjiih ˈmaˉjay˜ läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊ jwɨɨˉ laˉ.

Gaꜙjääꜗ dsaˉ Jesús chaˊnëˊ Herode6 Maˊ gaꜙnuuꜘ Pilato läꜙja , gaꜙngɨɨyꜘ juu ˈ kihꜗ

dsaˉkaahˊ, gaꜙjäyhꜘ:—¿Cheˊ ja baˊ hi chaa Galilea dsaˉ naˉ?7Maˊ gaꜙläꜙñeꜙ Pilato, dsaˉ chaa Galilea baˊ heꜘ,

gaꜙcheeyꜗ kyaahˊ Herode hi maˊ laaˈ lleˊmohꜘ hwaꜗGalilea. Jëëhꜘ, ja baˊ jmɨɨˊ ja maˊ gya ˈ Herodejwɨɨˉ Jerusalén. 8Herode, maˊ gaꜙjëëyꜗ Jesús gaꜙnøhꜗdsëyꜗ. Jëëhꜘ, maˉläˉhɨɨˋ hnøøy ˈ jëëyꜗ, kihꜗ heˉmaˊ nuuyˉ läꜙjëꜙ heˉ maˊ jmeeꜙ Jesús kihꜗ dsaꜙ,hiꜙ hnøøyꜗ maˊ jëëy ˈ heˉ jmeeꜗ Jesús koo heˉjʉhˉgaa . 9 Jaꜙ heˉ koo juuˈ gaꜙngɨɨꜘ Herode kiyhꜗ,pero niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙjeehˉ Jesús kiyhꜗ. 10 Jeeˊja maˊ täähˊ kaˉlähꜘ dsaˉkaahˊ kyaa ˈ jmiˉdsaˉkyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley. Hi heꜘ maˊ täähˊ koohwehˉ hnɨɨy˜ kihꜗ Jesús. 11 Heˉja Herode kyaahˊhløøꜘ kyaayꜗ gaꜙkaayhꜗ lëëˋ. Hiꜙ gaꜙkyeyhˉ Jesúskoo hmɨɨhˉ naˊhñaahꜗ heˉ miˉkwayhꜗ kiyhꜗ baˊ ja .Mahꜗ gaꜙcheeyꜗ kaˉlähꜘ chaˊnëˊ Pilato. 12 Jmɨɨˊ jagaꜙläꜙjwahꜘ Pilato kyaahˊ Herode, jëëhꜘ hi heꜘ maˊnaˉhääyhˊ øøyhꜚ jääꜗ .

Gaꜙjäꜘ juuˈ jngëëhꜗ dsaˉ Jesús(Mt. 27:15-26; Mr. 15:6-15; Jn. 18:39-19:16)

13 Ja gaˊ gaꜙtëëhꜗ Pilato läꜙjëëꜙ dsaˉkaahˊ kyaa ˈjmiˉdsaˉ hiꜙ läꜙjëëꜙ gaˊ dsaˉtaˊ, läꜙkye dsaˉjwɨɨˉ.14Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Hnähꜘ maˉyaˉjäähꜙ dsaˉñʉʉhˉ laˉ hi jwahꜘhnähꜘ llayꜙ hniiˉ kihꜗ dsaˉgoohꜘ hnähꜘ. Hiꜙ ja baˊchaˊnëhˊ hnähꜘ maˉkanꜗ ju ˈdsooꜘ kiyhꜗ. Pero niꜙmiihˉ heˉ hlɨɨh ˈ saꜙ maˉjnøøhn˜ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉlaˉ heˉ kyaahˊ bäähˊ hnihꜘ. 15 Läꜙja Herode,saꜙ maˉjnøøyh˜ niꜙ koo heˉ naˉbääyhˋ, heˉjamaˉcheeyꜗ kaˉlähꜘ taꜙ laꜙ. Jeeˊ naˉ maˉjëëhˋ hnähꜘ,saꜙ chaˉ heˉ hlɨɨh ˈ maˉjmeeꜘ dsaˉñʉʉhˉ laˉ heˉkyaahˊ ää jmɨɨˊ juuyꜘ. 16Heehꜚ jnihꜘ wɨɨꜘ jääꜗ , ja gaˊlää jnihꜘ.

17 Maˊ lleˋ kih ˈ Pilatoˉ heˉ lääyꜗ jaa hi häänehꜙñeˈ maˊ tëˉ jmɨɨˊ.

18 Pero läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ, koo häˊ baˊ gaꜙløøyꜗtooyh˜ mɨɨhˊ, maˊ jäyhꜘ:

—Jngëëhꜙ goˉte˜ dsaˉ naˉ. Lää Barrabá baˊ.19 Hi heꜘ ñeeˊ nehꜙñe ˈ kwaat˜ kihꜗ heˉ

gaꜙjngëëyhꜗ jaa dsaˉ jeeˊ maˊ tee koo nääꜗ dsaˉkyaahˊ dsaˉtaˊ. 20 Maˊ hnøøˈ Pilato maˊ lääy ˈ Jesús,heˉja gaꜙhlëëyhꜗ kaˉlähꜘ dsaˉ hi maˊ hnɨɨ˜ heꜘ.21 Pero dsaˉ heꜘ chaˉgaˊmiihˉ mɨɨhˊ maˊ tooyh˜, maˊjäyhꜘ:

—Tääyˋ dsohꜘ hmaˉcruꜚ. Tääyˋ dsohꜘ hmaˉcruꜚ.22Gaꜙtëꜘ hnëˉ jiih˜ gaꜙjähꜘ Pilato sɨɨyhꜙ:—¿Heeˉ baˊ dsooˊ maˉjmeeꜘ dsaˉñʉʉhˉ laˉ? Saꜙ

hii˜ jnøøhnꜙ niꜙ miihˉ heˉ kyaahˊ ää jmɨɨˊ juuyꜘ.Heehꜚ jnihꜘ wɨɨꜘ, ja gaˊ lää jnihꜘ.

23Pero chaˉgaˊmiihˉ mɨɨhˊ maˊ tooyh˜, maˊ ngɨɨyꜙheˉ tääꜙ dsihꜘ dsohꜘ hmaˉcruꜚ. Kyaahˊ juu ˈ heˉmaˊ hlëëhꜙ dsaˉ, hiꜙ kyaahˊ heˉ maˊ hlëëhꜙ jmiˉdsaˉkaahˊ heꜘ gaꜙlɨyhꜗ heˉ maˊ ngɨɨyꜙ ja . 24 Gaꜙheehˉbaˊ Pilato jmeeyꜗ läꜙkohꜘ maˊ ngɨɨꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉheꜘ. 25 Heˉja gaꜙlääyꜗ hi maˊ hää nehꜙñe ˈ heꜘ,hi gaꜙjngëëhꜗ dsaˉ jeeˊ maˊ teey˜ kyaahˊ dsaˉ-taˊ. Gaꜙlääyꜗ hi heꜘ madaꜚ kihꜗ dsaˉjwɨɨˉ mahꜗ

gaꜙngëëyꜗ Jesús gooˉ hløøꜘ läꜙkoo gaꜙngɨɨꜘ hi maˊhnɨɨ˜ heꜘ.

Gaꜙtääˉ dsaˉ Jesús dsohꜘ hmaˉcruꜚ(Mt. 27:32-44; Mr. 15:21-32; Jn. 19:17-27)

26 Läꜙkoo maˊ gaꜙjääyꜗ Jesús naˊtääyˊ dsohꜘhmaˉcruꜚ, gaꜙjeey ˈ jaa dsaˉ hi chee Simón hi maˊ chaa Cirene. Dsaˉ heꜘ jahꜗ jeeˊ nuuˉ kihꜗ. Hi heꜘ gaꜙkyaayˉ hmaˉcruꜚ kihꜗ Jesús, ngooyꜗ kyeyˉhmaˉcruꜚ kaahˋ kiyhˈ.

27 Hiꜙ jwëëꜘ jwërte dsaˉ hi gaꜙnääꜗ kaahˋ kiyhˈ. Jeeˊ kiyh ˈ ja maˊ täähˊ jwëëꜘ dsaˉmëꜘ hi maˊkɨˉhooh˜ chaˉmiihˉ kihꜗ Jesús. 28 Heˉja gaꜙjeehˉJesús hñiiꜘ taꜙ jeeˊ maˊ täähˊ dsaˉmëꜘ heꜘ mahꜗgaꜙsɨɨyhꜙ:

—Dsaˉmëꜘ hi chaa Jerusalén, taꜙ hoohˋ hnähꜘkinꜙ. Hoohˊ hnähꜘ kyahꜗ hnähꜘ baˊ hiꜙ läꜙja kihꜗgyʉʉˉ kyaahꜗ hnähꜘ. 29 Jëëhꜘ, jäꜙ koo jmɨɨˊ maˊjähꜙ dsaˉ: “Lluꜗ laꜗ kihꜗ dsaˉmëꜘ hi saꜙ kaa gyʉʉˉ.Läꜙja hi saꜙ gaꜙkaaꜗ gyʉʉˉ, hiꜙ läꜙkye hi saꜙ jääꜙgyʉʉˉ gyuuˉ.” 30 Jmɨɨˊ ja løøꜗ dsaˉ jähꜙ: “Waˊraˉjähꜘ kihꜗ tøhꜙ baˊ mohꜘ laˉ nëˊ jnänˋ”, hiꜙ jñahꜘ jähꜙ:“Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ jlëëꜗ baˊ jneˊ kyaahˊ mohꜘ laˉ.”31 Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ läꜙnaˉ jmeehꜙ dsaˉ jnäꜘ hi laaꜗläꜙkohꜘ chaahˈ hmaˉ eehˉ, haˉ gaˊ kohꜘ saꜙ jmeeyhꜙhnähꜘ hi laaꜗ läꜙkohꜘ chaahˈ hmaˉ kii .

32 Hiꜙ maˊ jääyꜙ kaˉlähꜘ uuꜗ dsaˉ hñaaˉ dsëꜗ hi maˊ dsaˉjngëëyhꜙ. 33Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ chee Mooˈ Lleˊ Hlɨɨꜘ, jeeˊ ja gaꜙtääyˉ Jesús dsohꜘ hmaˉcruꜚ, hiꜙläꜙja kaˉlähꜘ läꜙuuꜘ dsaˉ hñaaˉ dsëꜗ heꜘ, jaa jwooˈraˉlluuꜗ kiyhꜗ hiꜙ jaa jwooˈ raˉkëhˈ. 34Gaꜙjähꜘ Jesús:

—Tääˋ kyaanꜙ, jmeeˊ jøhˉ hohꜘ kiyhꜗ. Jëëhꜘ, saꜙñeyˉ heeˉ naˉ jmeeyꜙ.

Hiꜙ hløøꜘ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja gaꜙtiˊ gaꜙllooyhꜗhmɨɨhˉ kihꜗ Jesús, kyaahˊ heˉ maˊ kooyh˜ suert.35 Jeeˊ ja maˊ täähˊ dsaˉ jëë˜. Läꜙkye dsaˉtaˊ maˊmiˉkwahꜗ kihꜗ Jesús. Maˊ jäyhꜘ:

—Gaꜙlɨyhꜗ baˊ gaꜙlääyꜗ dsaˉ. Waˊ lääyˈ hñiiyꜘ naꜗ,cherˊmahꜗ dsooꜘ laayꜗ Cristo hi naˉlleehˊ kyaa Dio.

36 Läꜙkye hløøꜘ kaˉlähꜘ maˊ miˉkwahꜗ kihꜗ Jesús,läꜙkoo maˊ ñeeyˊ chuhꜙ naˊheeyhˊ jmɨˉjiihˉ. 37Maˊjäyhꜘ:

—Cherˊmahꜗ hneˉ laahꜗ Rey kyaaꜗ dsaˉ judiu, läähñaahˈ.

38 Maˊ naˉsɨɨˉ kaˉlähꜘ gyʉʉhˈ lleyˊ kyaahˊ hwëhꜘgriego kyaahˊ hwëhꜘ latín hiꜙ kyaahˊ hwëhꜘ hebreokaˉlähꜘ, heˉ maˊ jähꜘ: “Hi laˉ heꜘ Rey kyaaꜗ dsaˉjudiu.” 39 Jaa dsaˉ hi maˊ hñaaˉ dsëꜗ heꜘ hi maˊ taaꜙ jyohꜘ hmaˉcruꜚ, gaꜙmiꜙkwayhꜗ kihꜗ Jesús,gaꜙjäyhꜘ:

—Cherˊmahꜗ hneˉ laahꜗ Cristo, lää hñaahˈ hiꜙ lääjnäähꜗ.

40 Pero hi jaa heꜘ gaꜙjʉʉhꜗ kihꜗ dsaˉkyaayhˊ,gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—¿Cheˊ läꜙkye hneˉ saꜙ gahꜙ Dio, maꜙkeꜙmaˉtøøhˊ jneˊ jeeˊ juuꜘ jneˊ? 41 Läꜙnaˉ lleˋ leꜘ jnänˋ.Jëëhꜘ, jeeˊ laˉ miˊhmaahnˊ läꜙ hnøøꜗ jnänˋ kih ˈ heˉhlɨɨh ˈ heˉ maˉjmeenˊ. Pero dsaˉ laˉ niꜙ koo heˉhlɨɨhˈ saꜙ chaˉ heˉ maˉjmeeyꜘ.

42Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ Jesús:—Ja miˉdsoohꜚ hohꜘ jnäꜘ gaˊ maˉñehꜘ jeeˊ jmeeh

ˈ hihꜙ.43 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hneˉ, ja baˊ naˈ gwaah

ˈ kyaahˊ jnäꜘ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio.

San Lucas 23:44 83 San Lucas 24:27Gaꜙjuuꜗ Jesús(Mt. 27:45-56; Mr. 15:33-41; Jn. 19:28-30)

44 Maˊ gaꜙtëꜘ koo llaꜗ hyooꜙ gaꜙnʉʉˉ goˉte˜läꜙkaa hwaꜗ ja läꜙjiih ˈ gaꜙtëꜘ ko hi hnëˉ taꜙgaꜙhlooꜘ. 45Gaꜙnʉʉˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hiꜙ hmɨɨhˉ heˉmaˊhiiꜘ llahˈ gwahꜙ gaꜙcheeꜗ goˉte˜ toꜗ dsaahˋ. 46 Ja gaˊgaꜙhlëëhꜘ Jesús koo ki gaa , gaꜙjäyhꜘ:

—Tääˋ kyaanꜙ. Ngëënˊ jmɨˉlleꜘ kinꜙ jaˊgoohˉ.Maˉlaꜙ maˉhlëëyhꜘ läꜙja gaꜙjuuyꜗ.47Maˊ gaꜙjëëꜗ jʉʉˊ hløøꜘ heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja , gaꜙkwayꜘ

tiˊhmaahˊ kihˈ Dio. Gaꜙjäyhꜘ:—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, dsaˉñʉʉhˉnaˉmaˊ laa jaa hi

lluuꜗ goˉte˜.48 Läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja , maˊ gaꜙjëëyꜗ

heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja , gaꜙnääyˋ kiˉjnooy˜ moˉdsëyꜗ.49 Gaꜙläꜙjëëꜙ hi maˊ kyuuꜙ Jesús, läꜙkye dsaˉmëꜘhi yaꜙnääꜗ kyaayhˊ läꜙ gaꜙtëꜘ Galilea, ʉʉꜘ baˊ maˊtääyhˊ jëëy˜ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙlaꜗ ja .

Gaꜙhaayꜗ Jesús(Mt. 27:57-61; Mr. 15:42-47; Jn. 19:38-42)

50 Maˊ chaa jaa dsaˉ lluuꜗ hi maˊ miˉtehꜗ kihꜗDio, maˊ chee José. Dsaˉ heꜘ gaꜙläꜙchaaꜙ jwɨɨˉ Ari-matea heˉ naˉheeꜚ hwaꜗ Judea. Maˊ laa jaa dsaˉtaˊkyaa ˈ dsaˉ judiu. 51 Dsaˉ heꜘ saꜙ gaꜙtaayhˉ hñiiyꜘjeeˊ, kyaahˊ juuˈ ja maˊ gaꜙtaahˋ läꜙjëëꜙ dsaˉkyaayhˊjuuˈ kweeˉ haˉ läꜙ jmeeyꜗ kihꜗ Jesús. Hiꜙ maˊ jøøy˜maˊ jëëy ˈ jnäꜘhäꜘ heˉ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙ hihꜙ kihꜗ.52 José heꜘ ñeeyˊ nëˊtaˊ kihˈ Pilato naˊngɨɨyhˊ jmɨˉngoꜗkihꜗ Jesús. 53 Maˉlaꜙ maˉjyooyꜗ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ,gaꜙlääyˉ koo hmɨɨhˉ taˉjmaahˋ. Mahꜗ gaꜙtaayhˉnehꜙ koo toˉhøø heˉ maˊ naˉhëˉ nëˊ kuuˊ hlooˉ,jeeˊ saꜙ gaˊ maˉtaayhˉ niꜙ jaa hlɨɨꜘ. 54 Jmɨɨˊ ja maˊmiˉlluuꜗ dsaˉ judiu hñiiꜘ kihꜗ heˉ jnäꜙ jyohꜘ jmɨɨˊ heˉmaˊ høøyꜙ, jëëhꜘ taꜙ gaꜙhlooꜘ ja maˉhääꜗ jmɨɨˊ heˉteehˉ dsaˉ dsëꜗ.

55 Läꜙjëëꜙ dsaˉmëꜘ hi yaꜙnääꜗ kyaahˊ Jesúsläꜙ gaꜙtëꜘ Galilea, gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ Josénaˊjëëyˉ haˉ jeeˊ gaꜙkyaayˉ Jesús. 56 Ja gaˊ gaꜙnääyˋkiyh ˈ gaꜙmiꜙlluyꜗ nuuˉ miˉjwɨɨˉ kyaahˊ naaˋmiˉjwɨɨˉ. Hiꜙ gaꜙtaayhˋ gaꜙhøøyꜘ jmɨɨˊ heˉ teehˉdsaˉ dsëꜗ läꜙkoo laꜗ madaꜚ kihꜗ ley.

24Gaꜙläꜙjiihˋ Jesús(Mt. 28:1-10; Mr. 16:1-8; Jn. 20:1-10)

1Tiih˜ goˉte˜ toˉnëˊ jmɨɨˊ kihˈ seman˜, gaꜙllaꜙnääꜗdsaˉmëꜘ heꜘ jeeˊ maˊ la ˈ toˉhøø ja , maˊ kyeyˉläꜙjëꜙ heˉ hɨɨˉ miˉjwɨɨˉ heˉ gaꜙmiꜙlluyꜗ ja hiꜙjñahꜘ gaˊ dsaˉmëꜘ gaꜙjmeeꜘ ko jøhꜘ kyaayhˊ. 2 Maˊgaꜙtëëyꜘ jeeˊ ja , kuuˊ heˉ maˊ naˉjnëˉ hooˊ toˉhøømaˉnaˉbäˊ taꜙ kooꜘ. 3 Maˊ gaꜙtaayhˋ nehꜙ toˉhøøgaꜙjëëyꜗ moꜙsoꜙ kyeˉ jmɨˉngoꜗ kihꜗ Jesús Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. 4 Jeeˊ tääyhˊ jmeeyꜙ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ,läꜙchahꜘ ja gaꜙllaꜙsëëhˋ chuhꜙ kiyhꜗ uuꜗ dsaˉñʉʉhˉhi maˊ kyehˊ hmɨɨhˉ tøˉjlëë ñihꜗ. 5 Gaꜙjwaah ˈjwërte dsaˉmëꜘ heꜘ, gaꜙjyooyꜗ moˉnëyˊ taꜙ hwaꜗ.Mahꜗ gaꜙjähꜘ läꜙuuꜘ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ sɨɨyhꜙ:

—¿Heˉla ˈ hnaahꜙ hnähꜘ jaa hi naˊjiihꜙ jeeˊ kihˈ hi maˉnaˉjuuˊ? 6 Moꜙsoꜙ chaa jeeˊ laˉ. Hii ꜚmaˉläˉjiihˋ. Miˉdsoohꜚ hohꜘ hnähꜘ heˉ gaꜙjäyhꜘsɨɨyhꜙ hnähꜘ läꜙkoo maˊ gya ˈ gyihꜗ hwaꜗ Galilea,7 läꜙkohꜘ maˊ gaꜙjäyhꜘ läꜙlaˉ: “Laꜗ biiꜗ kihꜗ Hi -gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ ngëëꜗ dsihꜘ jaˊgooˉ dsaˉ hñaaˉ dsëꜗ,

mahꜗ tääyꜙ dsohꜘ hmaˉcruꜚ. Hiꜙ gaˊ maˉhyaˉ hnëˉjmɨɨˊ läꜙjiiyhˊ kaˉlähꜘ.”

8 Ja gaˊ gaꜙläꜙdsooh˜ dsëꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ juu ˈ ja .9 Maˊ gaꜙhwëëyˉ jeeˊ ja , naˊnääy ˈ naˊjmeeyhˊ juu ˈkihꜗ läꜙjëëꜙ gyaꜙkaaꜙ apóstole kyaahˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëëꜙdsaˉkyaayhˊ. 10 Dsaˉmëꜘ hi naˊkoo juuˈ kihꜗ após-tole heꜘ maˊ chee María Magdalena, Juana, Maríachooˈ Jacobohiꜙ jñahꜘ gaˊ dsaˉmëꜘ. 11Pero läꜙjëëꜙ hi gaꜙnuuꜘ juuˈ kihꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ saꜙ gaꜙläꜙheeyꜘ kiyhꜗ.Maˊ laayꜘ, juuˈ ngaaꜗ baˊ ja maˊ hlëëyhꜙ.

12 Heˉja gaꜙnooˉ Peeˊ, ngooyꜗ koˉchihˊ jeeˊ maˊlaˈ toˉhøø ja . Maˊ gaꜙjëëyꜗ nehꜙ, maꜙlaꜙ taˉjmaahˋbaˊ maˊ kyeˉ. Peerꜙ dsaa dsëyꜗ ngaayhꜗ, maˊ jmeeyꜙhʉʉˊdsëˉ haˉ baˊ läꜙ gaꜙlaꜗ.

Gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús hñiiꜘ kihꜗ uuꜗ discípulo(Mr. 16:12-13)

13 Ja baˊ jmɨɨˊ ja naˊnää ˈ uuꜗ discípulo koo jeeˊjwɨɨˉ heˉ chee Emaú, ʉʉꜘ koo gyaꜙkooꜙ kilómetrokihꜗ Jerusalén. 14 Jeeˊ tääyhˊ jwëꜗ gaꜙnääyꜗ ja , maˊllayꜙ juuˈ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙlaꜗ. 15 Pero heeˉ gaꜙlaꜗ.Jeeˊ gaꜙnääyꜗ llayꜙ juu ˈ ja kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ, niꜙsaꜙ liihꜚ gyihꜗ, heꜘ baˊ hñiiꜘ Jesús ngooꜗ ko jøhꜘkyaayhˊ. 16 Pero saꜙ gaꜙläꜙkyuuyꜙ, kihꜗ maˉnaˉjlëˉhʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ. 17Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—¿Heeˉ baˊ juu ˈ naˉ llahˉ hnähꜘ chaˊjwëꜗ laˉ?¿Heˉlaˈ meehˉ hohꜘ hnähꜘ?

18Mahꜗ jaa hi maˊ chee Cleofa, gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:—¿Haˉ läꜙ laꜗ juu ˈ? Jeeˊ kih ˈ läꜙjëëꜙ hi naˊnää ˈ

jmɨɨˊ, ¿cheˊ jaa hneˉ baˊ saꜙ ñehˊ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙlaꜗ jeeˊjwɨɨˉ Jerusalén maˊ jmɨɨˊ laˉ?

19 Ja gaˊ jähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—¿Heeˉ baˊ gaꜙlaꜗ?Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ sɨɨyhꜙ:—Llaˉ jnääh ˈ juu ˈ kihꜗ Jesús dsaˉ maˊ chaa

Nazaret. Maˊ laay ˈ jaa hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗDio. Jëëhꜘ, chaˊnëˊ Dio hiꜙ chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ dsaˉgaꜙmiꜙjnääyˉ heˉ beeyꜘ kyaahˊ taˊ kiyh ˈ hiꜙ läꜙjakyaahˊ juuˈ heˉ gaꜙhlëëyhꜘ kaˉlähꜘ. 20Hiꜙ llaˉ jnäähˈ juu ˈ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ dsaˉkaahˊ kyaa ˈ jmiˉdsaˉkyaahˊ dsaˉtaˊ kyaa jnäähꜗ gaꜙtaayhˉ gooˉ lleˊmohꜘmahꜗ jmeeyꜗ hihꜙ heˉ juuyꜘ, ja gaˊ gaꜙtääyˉ dsohꜘhmaˉcruꜚ. 21Pero jnäähˈ maˊ kye jnäähꜗ oˉjøhꜙ dsëˉhi heꜘ nøøꜘ juu ˈ maˊ lää ˈ jnäähꜗ dsaˉ Israel. Peronaꜗ maˉhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊ heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja . 22 ¿Cheˊkyuuh˜ haˉ läꜙ maˉlaꜗ? Ko llaa dsaˉmëꜘ hi jmeeꜙko jøhꜘ kyaahˊ jnäähꜗ, maˉjøøyhꜗ jnäähˈ, kyaahˊ juuˈ heˉ maˊ kiiy ˈ ja . Jëëhꜘ tiih˜ gaˊ maˉnaˊnääyˈ jeeˊ la ˈ toˉhøø . 23 Maˊ yaꜙnääyˋ, jäyhꜘ moꜙsoꜙchaˉ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ kyeˉ nehꜙ toˉhøø ja , hiꜙ jäyhꜘmaˉjëëyꜙ ángele hi maˉjähꜘ sɨɨyhꜙ heˉ naˊjiihꜙ baˊJesús. 24 Läꜙja maˉnaˊnää ˈ ko llaa dsaˉkyaahˊjnäähꜗ jeeˊ la ˈ toˉhøø ja . Pero maˊ yaꜙnääyˋ,koo baˊ juuˈ jmeeyh˜ läꜙkohꜘ jähꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ, heˉmoꜙsoꜙ kyeˉ jmɨˉngoꜗ kihꜗ Jesús.

25 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Heˉ baˊ cheˉ taahˉ hnähꜘ. Heˉlɨɨꜗ baˊ gaꜙläꜙd-

sooꜘ hohꜘ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjähꜘ hi gaꜙngëëꜗ juuˈkihꜗ Dio lloꜘjooꜗ. 26 ¿Cheˊ saꜙ maˊ laˈ biiꜗ kihꜗ hi laaꜗCristomaˊ dsaˉngëëyꜘ läꜙjëꜙ heˉwɨɨꜘ, jääꜗ ja gaˊ leeyꜘjøøhˈ?

27 Läꜙchahꜘ ja gaꜙløøyꜗ hlëëyh˜ läꜙkoo maˉ-naˉsɨɨˉ kiyhꜗ jääꜗ . Gaꜙløøyꜗ kyaahˊ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Moiséhiꜙ ngooꜗ bihꜗ miˉjnääyꜙ läꜙ hiiꜘ nëˊ haˉ läꜙ hlëëhꜙkiyhꜗ jeeˊ gaꜙsɨɨꜘ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio.

San Lucas 24:28 84 San Lucas 24:5328 Maˊ gaꜙtëëyꜘ jwɨɨˉ jeeˊ gaꜙnääyꜗ ja , gaꜙjmeeꜘ

Jesús läꜙkoo heˉ ngooꜗ bihꜗ taꜙ chaˊnëˊ. 29 Perodiscípulo heꜘ gaꜙchuuꜘ kyaayhˊ mahꜗ jäyꜗ hwëꜗ ja ,gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—Jä kyaahˊ jnäähꜗ, jëëhꜘ maˉhlooꜘ baˊ laˉ, maˉn-gooꜗ gaꜙnʉʉˉ.

Gaꜙjäꜘ bihꜗ kyaahˊ discípulo heꜘ. 30 Läꜙkoo maˊgyay ˈ nëˊ mes˜, gaꜙkayꜗ heˊñiihꜚ. Maˉngëëꜘ maˉk-wayꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio, gaꜙllaayꜗ heˊñiihꜚ ja mahꜗgaꜙkwëëyhꜗ discípulo heꜘ. 31 Läꜙchahꜘ ja gaꜙnaꜘmɨ ˈnëyˊ hiꜙ gaꜙläꜙkyuuyꜙ Jesús. Läꜙ maˉjëëy˜ jagaꜙäähꜗ Jesús. 32Mahꜗ maˊ jähꜘ dsaˉkyaayhˊ:

—Haˉ kohꜘ saꜙ maˉnøhꜗ dsëˉ jneˊ läꜙkohꜘ juuˈ heˉmaˉhlëëyhꜗ jneˊ chaˊjwëꜗ. Hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ kihꜗ heˉmaˉmiˉjnääyˉ haˉ läꜙ hnøøꜗ jähˊ jeeˊ naˉsɨɨˉ juu ˈkihꜗ Dio.

33 Läꜙchahꜘ hor˜ ja gaꜙnooyˉ gaꜙnääyˋ taꜙJerusalén. Gaꜙllaꜙnääyˋ jeeˊ maˊ täähˊ ko jøhꜘläꜙjëëꜙ gyaꜙkaaꜙ apóstole kyaahˊ jñahꜘ dsaˉkyaayhˊ.34Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉ hi maˊ täähˊ heꜘ:

—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ maˉläˉjiihˋ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, hiꜙmaˉmiˉjnääyˉ hñiiyꜘ kihꜗ Simón.

35 Ja gaˊ gaꜙjmeehꜗ läꜙuuꜘ discípulo heꜘ juuˈ, haˉläꜙ gaꜙlaꜗ kiyhꜗ chaˊjwëꜗ, hiꜙ haˉ läꜙ gaꜙläꜙkyuuyꜙJesús maˊ gaꜙllaayꜗ heˊñiihꜚ.

Gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús hñiiꜘ kihꜗ discípulo kyaayꜗ(Mt. 28:16-20; Mr. 16:14-18; Jn. 20:19-23)

36 Taˊko jiihˈ maˊ tääyhˊ llayꜙ juuˈ ja , gaꜙllaꜙsëëhˋJesús toꜗ dsaahˋ jeeˊ kiyhˈ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Waˊ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ.37 Heˉja gaꜙjwaah ˈ jwërte läꜙjëëꜙ hi maˊ täähˊ

heꜘ mahꜗ gaꜙläꜙgoyhꜙ. Jmɨˉlleꜘ baˊ ja maˊ jëëy˜,laayꜘ. 38Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—¿Heˉlaˈ gahꜗ hnähꜘ? ¿Heˉlaˈ jmeehˉ hnähꜘ toꜗhohꜘ hnähꜘ? 39 Jëëˋ daˊ hnähꜘ maˉgoonꜙ. Jëëˋ daˊhnähꜘ maˉtɨɨnꜙ. Ja baˊ jnäꜘ laˉ. Chooh ˈ daˊ hnähꜘmahꜗ jëëˋ. Jëëhꜘ, jmɨˉlleꜘ saꜙ kye jmɨˉngoꜗ läꜙkoojëëhꜘ hnähꜘ laanꜗ.

40 Jeeˊ cheyh ˈ hlëëyhꜙ läꜙja , gaꜙheeyhꜗ dsaˉmaˉgooyˉ maˉtɨɨyˊ. 41 Pero saꜙ gaˊ maˉheeyꜘ lluꜗ,kihꜗ heˉ jëë dsëyꜗ chaˉmiihˉ hiꜙ maˊ dsaa dsëyꜗkaˉlähꜘ. Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—¿Heeˉ chaˉ miihˉ kihnˊ jeeˊ laˉ?42 Heˉja gaꜙkwëëyhꜗ koo jwɨˊ kih ˈ hmoohˉ

naˉdsëë nëˊ jeˉ hiꜙ koo jwɨˊ tahꜗ sër˜. 43 Heˉjagaꜙsooyhꜗ mahꜗ gaꜙkuyhˉ läꜙ maˉjëë˜ ja läꜙjëëꜙ .44Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ:

—Heˉ laˉ naˉ juuˈ heˉ gaꜙhlëëhnˋ hnähꜘ läꜙ maˊgyaˊ gaˊ jnäꜘ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ. Heˉ gaꜙjmeeꜘ biiꜗgaꜙläꜙteꜗ läꜙjëꜙ heˉ naˉsɨɨˉ kinꜙ nëˊ ley kihꜗ Moisé,hiꜙ jeeˊ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio,hiꜙ kihꜗ salmo kaˉlähꜘ.

45 Ja gaˊ gaꜙjmeeyꜘ gaꜙnaꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉ heꜘmahꜗ gaꜙläꜙngëëyꜘ läꜙkoo naˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗ Dio.46Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ:

—Heˉ laˉ naˉ maˉnaˉsɨɨˉ kinꜙ jääꜗ . Gaꜙjmeeꜘbiiꜗ kiꜙ jnäꜘ hi laaꜗ Cristo heˉ gaꜙjëënꜗ wɨɨꜘ mahꜗgaꜙläꜙjiihnˋ jeeˊ kih ˈ hi naˉjuuˊ maˊ gaꜙhyaˉ hnëˉjmɨɨˊ. 47Hiꜙ kwaat˜ kinꜙ, dsaˉnääꜗ dsaˉ dsaˉkwaꜙ juuˈ kinꜙ gaꜙläꜙkaa hwaꜗ. Løøyꜗ taꜙ Jerusalén hlëëyhꜗdsaˉ haˉ läꜙ dsaˉjeeyh˜ kyaahˊ Dio mahꜗ kooꜙ Diodsëꜗ kihꜗ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ. 48 Hnähꜘ heꜘ hi jmeeꜗju ˈdsooꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ laˉ. 49 Hii ꜚ jnäꜘ cheenꜚkyahꜗ hnähꜘ heˉ gaꜙbäähˉ Tääˋ kyaanꜙ hñiiꜘ kwëëyhꜗ

hnähꜘ. Heˉja jää hnähꜘ Jerusalén laˉ, läꜙjiihˈ tëëhꜗhnähꜘ beꜘ heˉ jyooꜗ gyʉʉhˈ.

Ngaahꜗ Jesús gyʉʉhˈ(Mr. 16:19-20)

50Gaꜙjääꜗ Jesús läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ läꜙ gaꜙtëꜘ jähꜙ kihꜗjwɨɨˉ Betania. Jeeˊ ja gaꜙchooyꜘ gooyˉ gyʉʉhˈ mahꜗgaꜙmiꜙjääyꜗ läꜙjëëꜙ . 51 Jeeˊ cheyh ˈ miˉjääyꜗ läꜙjëëꜙdsaˉ heꜘ ngaayhꜗ taꜙ gyʉʉhˈ. 52Maˉngëëꜘmaˉjmääyꜗjøøhˈ Jesús, peerꜙ jëë dsëyꜗ gaꜙnääyˋ taꜙ Jerusalén.53 Hiꜙ maˊ täähˊ tääyꜘ jeeˊ maˊ chih ˈ gwahꜙ, kwayꜙtiˊhmaahˊ kihˈ Dio hiꜙ maˊ jmeeyꜙ jʉʉhˉ kiyhꜗ. Waˊlaˈ läꜙja .

San Juan 1:1 85 San Juan 1:39

San JuanJuˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús heˉ gaꜙsɨɨꜘ Jwaaꜚ

Juuˈ kihꜗ Dio gaꜙlëëyꜗ dsaˉ1 Läꜙ maˊ toˉnëˊ maˊ chaayˉ baˊ, laayꜗ Juuˈ. Juuˈ ja

maˊ laa kyaahˊ Dio. Ja baˊ Juuˈ ja maˊ laa hñiiꜘ Dio.2Hi naˉ maˊ laa läꜙ maˊ toˉnëˊ kyaahˊ Dio. 3Hñiiyꜘgaꜙjmeeyꜘ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ, niꜙ miihˉ saꜙ chaˉ heˉmaˉnaˉlaꜚ kihꜗ hñiiꜘ heˉ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ hñiiyꜘ. 4Kihꜗhñiiꜘ bihꜗ naˊjiihꜙ. Hehꜗ heˉ naˊjiihꜙ ja , laꜗ läꜙkoowaˊjeˉ heˉ chooꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ. 5Gaꜙläꜙjnäꜘwaˊjeˉja jeeˊ maˊ täähˊ hi jmeeꜙ heˉ hlɨɨhˈ. Pero dsaˉ hi maˊ täähˊ jmeeꜙ heˉ hlɨɨhˈ, saꜙ gaꜙlɨyhꜗ kyaahˊ.

6 Hiꜙ maˊ chaa jaa dsaˉñʉʉhˉ maˊ chee Jwaaꜚhi gaꜙcheeꜗ Dio. 7 Hi heꜘ jaꜗ kye ju ˈdsooꜘ, mahꜗkwayꜗ juˈdsooꜘ kihꜗ waˊjeˉ, mahꜗ läꜙja läꜙjëëꜙ dsaˉläꜙdsooꜘ dsëꜗ kihꜗ waˊjeˉ ja kyaahˊ juu ˈ heˉ gaꜙk-wayꜘ. 8 Jaꜙ hi heꜘ maˊ laa ˈ läꜙkoo waˊjeˉ ja , jayꜗmahꜗ kwayꜗ ju ˈdsooꜘ kihꜗ hi laaꜗ läꜙkoo waˊjeˉja baˊ. 9Maˉngooꜗ yaꜙjähꜙ jäꜙ hi laaꜗ läꜙkoo waˊjeˉheˉ laꜗ juˈdsooꜘ, heˉ chooꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ.

10 Ja baˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ maˉchaayˉ, hiꜙ gaꜙjmeeꜘDio jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ taꜙlaꜙ kiyhꜗ. Pero dsaˉ chaa jmɨˉ-gyʉʉꜙ laˉ saꜙ gaꜙläꜙkyuuyꜙ. 11 Jayꜗ ja baˊ jmɨˉgyʉʉꜙkiyhꜗ, pero hi chaa kyaayꜗ saꜙ gaꜙheeyhˉ. 12 Peroläꜙjëëꜙ hi gaꜙheeyhˉ, hi jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ,gaꜙkwayꜘ jwëˈ leeyꜘ jooꜘ Dio. 13Heˉ laayꜗ jooꜘ Dio, jaꜙkihꜗ heˉ gaꜙläꜙchaayꜙ läꜙkoo lleˋ kihˈ dsaˉläˉchaadsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ, niꜙ jaꜙ kihꜗ heˉ gaꜙläꜙhyohꜙ dsëꜗcho ˈjmiiyˉ heˉ gaꜙläꜙchaayꜙ heˉ laayꜗ jooꜘ Dio,niꜙ jaꜙ kihꜗ heˉ gaꜙjmeeꜘ cho ˈjmiiyˉ hʉʉˊdsëˉ heˉgaꜙläꜙchaayꜙ. Heˉ gaꜙläꜙchaayꜙ läꜙ hnøøꜗ hñiiꜘ Diobaˊ ja .

14 Hihꜗ hi laaꜗ Juu ˈ ja , gaꜙlëëyꜗ dsaˉ mahꜗ gaꜙ-gyayˉ jeeˊ jnänˋ, hiꜙ jnäähˈ discípulo kyaayꜗ gaꜙjëëjnihꜘ heˉ laayꜗ jøøyh ˈ. Laayꜗ jøøyh ˈ kihꜗ heˉ laayꜗgyʉʉˉ koo mëëˈ kyaaꜗ Tääˋ. Haˉ kohꜘ saꜙ lluꜗ dsëyꜗhiꜙ kyeyˉ ju ˈdsooꜘ jmahꜗ baˊ. 15 Gaꜙkwaꜘ Jwaaꜚ juˈdsooꜘ kiyhꜗ, maˊ jäyhꜘ:

—Hi laˉ heꜘ hi maˊ jwahnꜙ kihꜗ: “Hi jäꜙ këëgaˊ kinꜙ, hi laˉ jøøhˈ gaˊ läꜙkoo jnäꜘ, jëëhꜘ ko jamaˉchaa bihꜗ jääꜗ kiꜙ jnäꜘ.”

16 Haˉ kohꜘ saꜙ chaˉmiihˉ heˉ chaˉ kiyhꜗ, hiꜙjeeˊ gaꜙläꜙjëëꜙ jneˊ johꜘ heˉ saꜙ maˉhñah˜ jneˊ. Jaꜙkoo häˊ maˉmiˉjääyꜗ jneˊ. 17 Hehꜗ ley, taꜙlaꜙ kihꜗMoisé baˊ ja ˈ. Pero läꜙjëꜙ heˉ laˊ kwaꜙ Dio, kyaahˊläꜙjëꜙ ju ˈdsooꜘ, taꜙlaꜙ kihꜗ Jesucristo baˊ gaꜙhñahꜗjneˊ. 18 Jihˊkohꜘ jihˊlɨhꜘ, niꜙ jaa saꜙ maˉjëëꜙ Dio.Jooyꜘ hi laaꜗ gyʉʉˉ koo mëëˈ baˊ, hi gyaꜗ ko jøhꜘkyaahˊ Tääˋ, hi heꜘ baˊ maˉmiˉjnääyˉ jnänˋ haˉ läꜙlaayꜗ.

Gaꜙjmeeꜘ Jwaaꜚ juˈdsooꜘ kihꜗ Jesús(Mt. 3:11-12; Mr. 1:7-8; Lc. 3:15-17)

19 Dsaˉtaˊ judiu hi chaa Jerusalén gaꜙcheeyꜗjmiˉdsaˉ kyaahˊ dsaˉ levita kihꜗ Jwaaꜚ mahꜗ naˊngɨɨyˊjuu ˈ kiyhꜗ hi laaꜗ Jwaaꜚ . 20 Heˉja gaꜙheehˉ baˊJwaaꜚ heˉ jmeeyhꜗ juuˈ, saꜙ gaꜙhmäyꜘ:

—Jaꜙ heꜘ jnäꜘ laanꜗ Cristo —gaꜙjähꜘ Jwaaꜚ sɨɨyhꜙ.21—¿Hii baˊ laahˈ hneˉ ja ? ¿Cheˊ hneˉ heꜘ Elía?

—gaꜙsɨɨyhꜙ Jwaaꜚ .—Jaꜙ heꜘ jnäꜘ —gaꜙjäyhꜘ.

—¿O cheˊ hneˉ heꜘ laahꜗ dsaˉ hi ngëë˜ juuˈ kihꜗDio hi nøøꜘ juuˈ jäꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ? —gaꜙjähꜘ dsaˉheꜘ.

Koo kaˉlähꜘ gaꜙjeehˉ Jwaaꜚ juuˈ kiyhꜗ:—Jahꜙha .22 —¿Hii baˊ laah ˈ hneˉ ja ? Mahꜗ ngëëˊ jnäähꜗ

juuˈ kweeˉ kihꜗ hi maˉcheeꜗ jnäähˈ. ¿Haˉ läꜙ jwahꜘhñaahꜗ? —gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ sɨɨyhꜙ Jwaaꜚ .

23Heˉja gaꜙjähꜘ Jwaaꜚ sɨɨyhꜙ:—Jnäꜘ laanꜗ hi kwaꜙ juu ˈ jeeˊ la ˈ hwaꜗ kii ꜙ jeeˊ

saꜙ kwaꜙ niꜙ miihˉ: “Miˉlluuˋ hnähꜘ hñaahꜗ mahꜗjäꜙ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ ko dsooꜘ jwëˈ” —läꜙkoo gaꜙjähꜘIsaía hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio.

24 Läꜙjëëꜙ dsaˉ hi gaꜙcheeꜗ dsaˉ judiu heꜘ maˊ laaˈ fariseo. 25Gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ kaˉlähꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—¿Heˉla ˈ ja chaahˊ dsaˉ jmɨɨˉ, cherˊmahꜗ saꜙlaahꜗ Cristo, niꜙ saꜙ laahꜗ Elía, niꜙ hii gaˊ jñahꜘ dsaˉhi maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio? —gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ sɨɨyhꜙ.

26 —Jnäꜘ chaanˊ dsaˉ jmɨɨˉ kyaahˊ jmɨɨˉ baˊ, perojeeˊ kyah ˈ hnähꜘ chaa jaa hi saꜙ kyuuhꜙ hnähꜘ.27 Hi heꜘ jäꜙ këë gaˊ kiꜙ jnäꜘ. Hiꜙ niꜙ saꜙ të dsëënꜗchiihnˊ mahꜗ llenˋ looˉ heˉ häˊ tɨɨyˊ —gaꜙjähꜘ Jwaaꜚsɨɨyhꜙ.

28 Läꜙjëꜙ heˉ laˉ gaꜙlaꜗ jeeˊ jwɨɨˉ heˉ chee Beta-nia, taꜙ hngaahˋ ko taa kihꜗ jmɨɨˉ Jordán, taꜙ jeeˊmaˊ choo˜ Jwaaꜚ jmɨɨˉ.

Jesús laaꜗ Borrego mähꜗ kyaaꜗ Dio29Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, gaꜙjëëꜗ Jwaaꜚ Jesús jaꜗ taꜙ

jeeˊ maˊ cheyhˈ, mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:—Jëëˋ daˊ, hi naˉ heꜘ Borrego mähꜗ kyaaꜗ Dio hi

jñuuh˜ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. 30 Hi naˉnaˉ hi maˊ jwahnꜙ kihꜗ: “Këë gaˊ kinꜙ, jäꜙ jaadsaˉñʉʉhˉ hi jøøh ˈ gaˊ läꜙkoo jnäꜘ, jëëhꜘ ko jamaˉchaa bihꜗ jääꜗ kiꜙ jnäꜘ.” 31 Jnäꜘ saꜙ maˊ kyuuꜙjnihꜘ. Maˉjan˜ mahꜗ chaanˊ dsaˉ jmɨɨˉ baˊ mahꜗläꜙja , läꜙjnääyꜘ kihꜗ dsaˉ Israel.

32Gaꜙmiꜙjnääˉ gaˊ Jwaaꜚ juuˈ, gaꜙjäyhꜘ:—Gaꜙjëënꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ kihꜗ Dio gaꜙjyooꜗ

gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, laayꜗ läꜙkoo jaa juuˉ, hi gaꜙjäꜘko hwëëꜘ nëˊ kiyh ˈ. 33 Jnäꜘ saꜙ maˊ manꜙ hii heꜘ.Pero hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ heˉ chaanˊ dsaˉ jmɨɨˉ kyaahˊjmɨɨˉ, gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ: “Hi jëëhˈ jyooꜗ Jmɨˉlleꜘ mahꜗjäꜗ ko hwëëꜘ nëˊ kiyh ˈ, hi heꜘ heꜘ hi chaaꜗ dsaˉjmɨɨˉ kyaahˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ kihꜗ Dio.” 34 Läꜙjagaꜙjëënꜗ hiꜙ jmeenꜙ ju ˈdsooꜘ kiyhꜗ, hi heꜘ heꜘ JooꜘDio —gaꜙjähꜘ Jwaaꜚ .

Toˉnëˊ discípulo kyaaꜗ Jesús35 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, koo kaˉlähꜘ maˊ cheh

ˈ Jwaaꜚ kyaahˊ uu ˈ hi maˊ jmeeꜙ ko jøhꜘ kyaayhˊ.36 Maˊ gaꜙjëëyꜗ Jesús maˊ ngëyꜙ jeeˊ ja , mahꜗgaꜙjäyhꜘ:

—Jëëˋ daˊ, hi naˉ heꜘ Borrego mähꜗ kyaaꜗ Dio.37 Maˊ gaꜙnuuꜘ läꜙuuꜘ hi maˊ gaꜙnääˊ ko jøhꜘ

kyaahˊ Jwaaꜚ heˉ gaꜙhlëëyhꜘ läꜙja , gaꜙnääyꜗ kyaahˊJesús baˊ. 38Maˊ gaꜙjeehˉ Jesús hñiiꜘ, gaꜙjëëyꜗ chaaˈhi heꜘ kaahˋ kiyhˈ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—¿Heeˉ naˉ hnoohꜘ hnähꜘ?Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ:—¿Haˉ ñehꜘ hneˉ Rabí, heˉ laˉ hnøøꜗ jähꜙ Taˉj-

wohꜗ?39—Yaˉnääꜘ hnähꜘ ja mahꜗ yaˉjëëˋ—gaꜙjähꜘ Jesús

sɨɨyhꜙ.

San Juan 1:40 86 San Juan 2:22Gaꜙnääyꜗ mahꜗ naˊjëëyˉ haˉ maˊ gyay ˈ. Jeeˊ ja

gaꜙjäyꜘ kyaayhˊ jmɨɨˊ ja . Hor˜ ja , maˉtëꜘ ko hi gyaˈ.

40 Jaa jeeˊ läꜙuuꜘ, hi gaꜙnuuꜘ kihꜗ Jwaaꜚ hihꜗgaꜙjmeeꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ Jesús, chee Andreˊ øøhꜚSimón Peeˊ. 41 Heˉ gaꜙjmeeyꜘ toˉnëˊ, naˊhnääyhˉøøyhꜚ Simón mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Maˉjee jnäähꜗ Mesía —heˉ hnøøꜗ jähꜙ Cristo.42 Läꜙchahꜘ ja naˊjääyˉ Simón chaˊnëˊ Jesús. Maˊ

gaꜙjëëꜗ Jesús hi heꜘ, gaꜙjäyhꜘ:—Hneˉ heꜘ Simón, jooꜘ Joná. Hneˉ läꜙcheehˉ Cefa

—heˉ hnøøꜗ jähꜙ Peeˊ.Jesús gaꜙtëëhꜗ Felipe kyaahˊ Natanael

43Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, ngaahꜗ Jesús taꜙ Galilea.Jeeˊ ja gaꜙjëëyꜗ Felipe mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Ñaˉ kyaahˊ jnäꜘ.44 Felipe heꜘ maˊ chaa Betsaida, dsaˉgooˈ Andreˊ

kyaahˊ Peeˊ kaˉlähꜘ. 45 Maˊ gaꜙjee ˈ Felipe Natanaelmahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Maˉjee ˈ jnäähꜗ hihꜗ dsaˉ hi gaꜙsɨɨꜘ Moisé kihꜗnëˊ ley, hiꜙ läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio gaꜙsɨɨꜘkiyhꜗ kaˉlähꜘ. Hi heꜘ heꜘ Jesús, jooꜘ José hi chaaNazaret.

46Mahꜗ gaꜙjähꜘ Natanael:—¿Haˉ läꜙ laꜗ juuˈ heˉ yaˉhëëˈ jaa hi lluuꜗ jeeˊ

jwɨɨˉ Nazaret?—Ñaˉ mahꜗ jëëˋ daˊ —gaꜙjähꜘ Felipe sɨɨyhꜙ.47Maˊ gaꜙjëëꜗ Jesús ngooꜗ yaꜙjähꜙ Natanael, gaꜙh-

lëëyhꜘ kiyhꜗ:—Hi jaꜗ naˉ, hi naˉ baˊ heꜘ dsaˉ Israel, hi saꜙ

chaˉ niꜙ miihˉ juuˈ taˉjuuˈ tuhˉdsëꜗ.48 —¿Haˉ läꜙnaˉ heˉ maˉläˉkyuuhꜙ jnäꜘ? —

gaꜙjähꜘ Natanael sɨɨyhꜙ.—Jääꜗ ja gaˊ hlëëh ˈ Felipe hneˉ, gaꜙjëënꜙ hneˉ

maˉchehꜗ kooꜘ kihꜗ chaah ˈ higo —gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ.

49—Taˉjwohꜗ, hneˉ heꜘ laahꜗ Jooꜘ Dio, hneˉ laahꜗRey kyaaꜗ dsaˉgoo˜ jneˊ —gaꜙjähꜘ Natanael sɨɨyhꜙ.

50Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ:—Maˉläˉdsooꜘ hohꜘ jnäꜘ, kihꜗ heˉ maˉjwëëhnꜗ

hneˉ gaꜙjëënꜙ hneˉ kooꜘ chaah ˈ higo. Pero chaˉ-gaˊmiihˉ heˉ jʉhˉgaa jëëhˈ naꜗ taꜙ chaˊnëˊ.

51Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ kaˉlähꜘ:—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, naꜗ taꜙ chaˊnëˊ

jëëh ˈ hnähꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ naˉnaˊ, jëëh ˈ hnähꜘángele kyaaꜗ Dio hi wɨɨ˜ hi jñaaꜙ nëˊ kih ˈ Hi -gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

2Läꜙlaˉ gaꜙlaꜗ läꜙ maˊ gaꜙjeeꜘ gooˉ jaa dsaˉ jeeˊ

jwɨɨˉ Caná1 Jeeˊ gaꜙtëꜘ hnëˉ jmɨɨˊ, gaꜙjeeꜘ gooˉ jaa dsaˉ

jeeˊ jwɨɨˉ Caná, heˉ naˉheeꜚ hwaꜗ Galilea. Jeeˊ jamaˊ hää choo ˈ Jesús. 2 Jesús hiꜙ jnääh ˈ discípulokyaayꜗ gaꜙtëëyhꜗ jnäähˈ jeeˊ tëˉ jmɨɨˊ kaˉlähꜘ. 3 Maˊsaꜙ gaꜙlëëꜗ jmɨhˈ mɨˈjëhꜗ maˉää heˉ maˊ hɨh˜ dsaˉ,gaꜙjähꜘ chooˈ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Maˉdsaꜗ goˉte˜ jmɨhˈ mɨˈjëhꜗ kihꜗ dsaꜙ.4Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—¿Heˉlaˈ jwɨɨhꜘ jnäꜘ läꜙnaˉ? Saꜙ gaˊ maˉtëꜘ hor˜

kinꜙ.5Mahꜗ gaꜙjähꜘ chooyˈ sɨɨyhꜙ hi maˊ täähˊ kwaꜙ beꜘ

jeeˊ ja :

—Jmeeˊ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ sɨɨyhꜙ hnähꜘ.6 Maˊ tøøꜘ jeeˊ ja , jñiiꜘ mɨ ˈhyaˉ kaahˊ heˉ maˊ

la ˈ kyaahˊ kuuˊ jeeˊ maˊ chih˜ dsaˉ judiu jmɨɨˉ heˉmaˊ jmeeꜙ jäyꜙ naˉjngëëyˈ chaˊnëˊ Dio. Läꜙkoo mɨˈhyaˉ ja , maˊ hiihꜚ koo hñaˉlooꜘ hihꜙ jmɨɨˉ. 7Mahꜗgaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ dsaˉ hi maˊ täähˊ kwaꜙ beꜘ jeeˊja :

—Kaahˊ jmɨɨˉ nehꜙ läꜙjëꜙ mɨˈhyaˉ naˉ.Mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ naˉkahˈ naˉdsëhꜙ läꜙjëꜙ mɨˈhyaˉ

ja . 8 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ dsaˉ heꜘ:—Naꜗ naꜙ, kye miihˉ mahꜗ goˉkwëëhˋ dsaˉjʉʉˊ

jmɨɨˊ.Hiꜙ läꜙja gaꜙjmeeyꜘ. 9 Hihꜗ dsaˉjʉʉˊ jmɨɨˊ heꜘ,

gaꜙjëëyꜗ cheˊ lluˈ jmɨɨˉ heˉ maˉlaꜗ jmɨhˈ mɨˈjëhꜗ. Niꜙsaꜙ ñeyˉ haˉ taꜙ jaꜗ heˉ ja , maꜙlaꜙ hi maˊ kwaꜙ beꜘhi gaꜙhwëëꜗ jmɨɨˉ ja baˊ ñeˉ. Mahꜗ gaꜙtëëꜗ jʉʉˊ jmɨɨˊkihˈ hi dsaˉjeeꜘ gooˉ, 10mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ kwëëh˜ toˉnëˊ jmɨh ˈ mɨ ˈjëhꜗlluꜗ. Maˉlaꜙ maˉhɨyhꜙ chaˉmiihˉ, ja gaˊ kwëëyhˈ jmɨh ˈ mɨ ˈjëhꜗ heˉ hwaaꜗ gaˊ miihˉ. Pero hneˉmaˉnaˉhøøhˉ jmɨhˈ mɨˈjëhꜗ lluꜗ mahꜗ kwëëyhˈ jeeˊllaaꜙ gaˊ.

11 Jeeˊ jwɨɨˉ Caná heˉ naˉheeꜚ hwaꜗ Galilea baˊgaꜙjmeeꜘ Jesús toˉnëˊ heˉ jʉhˉgaa ja . Jeeˊ läꜙjagaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ haˉ koo jøøhˈ laayꜗ, hiꜙ läꜙjëëꜙjnääh ˈ discípulo kyaayꜗ, chaˉgaˊmiihˉ gaꜙläꜙdsooꜘdsëˉ jnäähˈ kiyhꜗ.

12 Maˉngëëꜘ heˉ ja , ngaayhꜗ taꜙ Capernaum,kyaahˊ chooy ˈ kyaahˊ øøyhꜚ hiꜙ jnääh ˈ discípulokyaayꜗ. Jeeˊ ja gaꜙtoohˋ jnäähꜗ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ.

Jesús gaꜙhwëëꜗ dsaˉ hi maˊ täähˊ hnɨɨꜙ jeeˊ maˊchihˈ gwahꜙ

(Mt. 21:12-13; Mr. 11:15-18; Lc. 19:45-46)13Maˉngooꜗmaˉyaˉjähꜙ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ judiu

borrego mähꜗ, heˉja ngooꜗ Jesús taꜙ Jerusalén.14 Jeeˊ chihˈ gwahꜙ jʉʉhꜙ, jeeˊ ja gaꜙjëëyꜗ dsaˉ hi maˊ hnëë˜ kyaˊ, hi maˊ hnëë˜ borrego, hi maˊhnëë˜ juuˉ, kyaahˊ hi maˊ täähˊ miˉsɨɨꜗ kuuˊ kih ˈdsaꜙ. 15 Gaꜙjmeeyꜘ koo sɨˊhnɨɨˋ. Kyaahˊ heˉ ja ,gaꜙhëëyꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi maˊ täähˊ jeeˊ chihˈ gwahꜙja , hi gaˉ borrego, hi gaˉ kyaˊ, hi gaˉ hi miˉsɨɨꜗkuuˊ. Gaꜙkëyhꜗ gaꜙläꜙjëꜙ naˊmes˜, gaꜙsaaꜗ gaꜙjaayꜗkuuˊ kih ˈ hi heꜘ. 16 Hi maˊ täähˊ hnëë˜ juuˉ heꜘgaꜙsɨɨyhꜙ:

—Hwëëˋ läꜙjëꜙ heˉ naˉ jeeˊ laˉ. Taꜙ jmeeˉ hnähꜘjeˊhmoohˊ hneꜗ kihꜗ Tääˋ kyaanꜙ.

17 Ja gaˊ gaꜙläꜙdsooh˜ dsëˉ jnäähˈ discípulo kyaayꜗläꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio: “Ngooꜗ dsaˉllaanꜙ kihꜗheˉ kyenˊ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ hneꜗ kyahꜗ.”

18 Dsaˉ hi täähˊ nëˊ kihˈ judiu gaꜙngɨɨꜘ juuˈ kihꜗJesús:

—¿Heeˉ koo lii˜ jmeeh ˈ, mahꜗ jëëˊ jnäähꜗ heˉnaˉngëhˈ jwëˈ heˉ jmeehˉ läꜙjëꜙ heˉ naˉ? —gaꜙjäyhꜘsɨɨyhꜙ Jesús.

19—Hlaꜗ hnähꜘ gwahꜙ laˉ mahꜗ kyaahˊ hnëˉ jmɨɨˊbaˊ choohnˊ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

20Läꜙchahꜘ ja gaꜙjähꜘ dsaˉhi täähˊ nëˊ heꜘ sɨɨyhꜙ:—Kyaahˊ toꜗ looꜗ jñiiꜘ ji ñeˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ gwahꜙ

laˉ. ¿Haˉ läꜙja jwahꜘ hneˉ, kyaahˊ hnëˉ jmɨɨˊ baˊchoohnˊ?

21 Pero jaꜙ kihꜗ gwahꜙ heˉ gaꜙhlëëyhꜘ läꜙja , heˉmaˊ hlëëyhꜙ kihꜗ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ baˊ ja . 22 Heˉjamaˉngëëꜘ maˉläˉjiihˋ Jesús, gaꜙläꜙdsooh˜ dsëˉjnääh ˈ discípulo kyaayꜗ heˉ gaꜙhlëëyhꜘ ja , hiꜙ

San Juan 2:23 87 San Juan 3:36chaˉgaˊmiihˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëˉ jnääh ˈ läꜙkoonaˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗ Dio, hiꜙ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëˉ jnääh ˈläꜙkoo gaꜙhlëëhꜘ Jesús kaˉlähꜘ.

Läꜙjëꜙ hʉʉˊdsëˉ heˉ maˊ jmeeꜙ dsaˉ maˊ kyʉʉh˜baˊ Jesús

23 Taˊko jiihˈ maˊ tëˉ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ borregomähꜗ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén, jwëëꜘ dsaˉ gaꜙheehˉ juuˈkihꜗ Jesús maˊ gaꜙjëëyꜗ läꜙjëꜙ heˉ jʉhˉgaa heˉ maˊjmeeyꜙ. 24 Pero hñiiꜘ Jesús, saꜙ gaꜙläꜙchaꜙ oˉjøhꜙdsëˉ kiyhꜗ kyaahˊ dsaˉ heꜘ, jëëhꜘ maˊ kyuuꜙ bihꜗgaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ. 25 Saꜙ maˊ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ, heˉ maˊjmeehˈ dsaˉ juuˈ haˉ läꜙ laꜗ kihꜗ dsaˉkyaayhˊ, jëëhꜘñeyˉ baˊ haˉ läꜙ laꜗ tuhˉdsëꜗ läꜙjaa läꜙjaa dsaˉ.

3Taꜙlaꜙ hwëˈ baˊ ñeeˊ Nicodemo naˊjëëyˉ Jesús

1 Maˊ chaa jaa dsaˉñʉʉhˉ jeeˊ kih ˈ fariseo hi maˊ chee Nicodemo, maˊ laa jaa dsaˉ hi kye nëˊkihˈ dsaˉ judiu. 2Taꜙlaꜙ hwëˈ baˊ ñeeˊ dsaˉñʉʉhˉ heꜘnaˊjëëyˉ Jesús mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Taˉjwohꜗ, ñeˊ jnäähꜗ, gaꜙcheeꜗ Dio hneˉ, laahꜗjaa taˉjwohꜗ. Jëëhꜘ niꜙ jaa saꜙ lihꜙ jmeeꜗ läꜙjëꜙheˉ jʉhˉgaa heˉ jmeehˉ hneˉ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙkyaahˊ Dio hneˉ —gaꜙjähꜘ Nicodemo sɨɨyhꜙ.

3—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hneˉ, hi saꜙ läꜙchaakaˉlähꜘ läꜙhmëëꜘ, saꜙ tëëyꜗ jëëyꜗ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ—gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

4 —¿Haˉ läꜙja läꜙchaa kaˉlähꜘ jaa dsaˉ gaˊmaˉgyuhˉ? ¿Cheˊ leꜘ dsaˉheeyꜗ jeeˊ maˊ hääyˊ mahꜗläꜙchaayˉ läꜙhmëëꜘ? —gaꜙjähꜘ Nicodemo sɨɨyhꜙ.

5Koo kaˉlähꜘ gaꜙjähꜘ Jesús:—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hneˉ, hi saꜙ läꜙchaa

kyaahˊ jmɨɨˉ hiꜙ kyaahˊ jmɨˉlleꜘ, saꜙ tëëyꜗ dsaˉheyꜘjeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ. 6 Hihꜗ dsaˉläˉchaa kihꜗngoꜗ, ngoꜗ baˊ laay ˈ. Hiꜙ hihꜗ dsaˉläˉchaa kyaahˊjmɨˉlleꜘ, laayꜗ jmɨˉlleꜘ baˊ. 7 Taꜙ jmeeˉ dsaa hohꜘheˉ maˉjwëëhnꜗ hneˉ, jmeeꜙ biiꜗ läꜙchaahˉ hnähꜘkaˉlähꜘ läꜙhmëëꜘ. 8 Lleꜘ gwaꜘ hiꜙ dsoo˜ haˉ jeeˊ hnøøˈ. Maꜙkeꜙ nuuhˉhii lleꜘ, saꜙ ñehˊ haˉ taꜙ gwaꜘ niꜙ haˉtaꜙ dsoo˜. Läꜙja laꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi dsaˉläˉchaakyaahˊ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

9 —¿Haˉ läꜙ laꜗ juu ˈ naˉ? —gaꜙjähꜘ Nicodemosɨɨyhꜙ.

10Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—¿Ja ˈ taˉjwohꜗ kyaaꜗ dsaˉ Israel laahꜗ mahꜗ saꜙ

kyuuh˜ heˉ laˉ? 11 Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hneˉ,heˉ maˉkyuuh˜ jnääh ˈ, heˉ ja baˊ hlëëhˊ jnäähꜗ.Hiꜙ heˉ maˉjëëˊ jnäähꜗ, heˉ ja baˊ jmeeˉ jnääh ˈdsooꜘ. Pero hnähꜘ saꜙ heehˊ hnähꜘ heˉ hlëëhˊ jnäähꜗ.12Waˊraˉ gaꜙhlëëhnˋ hnähꜘ läꜙkoo laꜗ heˉ chaˉ hwaꜗlaˉ, saꜙ jmeehˉ hnähꜘ dsooꜘ. Haˉ baˊ läꜙ jmeeh ˈhnähꜘ dsooꜘ cherˊmahꜗ gaꜙhlëëhnˋ hnähꜘ läꜙkoo laꜗheˉ chaˉ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ.

13 ʼSaꜙ chaa gaˊ jñahꜘ hi gaꜙwɨɨꜗ gyʉʉh ˈ jmɨˉ-gyʉʉꜙ, maꜙlaꜙ hi gaꜙjñaaꜗ gyʉʉh ˈ baˊ. Hi heꜘheꜘ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ hi gyaꜗ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ.14 Ja baˊ läꜙkoo gaꜙchaaꜗ Moisé mɨɨhˉ taꜙ gyʉʉh ˈjeeˊ maˊ laˈ hwaꜗ kii ꜙ ja , ja baˊ läꜙja jmeeꜙ biiꜗ chaaꜗdsaˉ gyʉʉhˈ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ. 15Mahꜗ läꜙja läꜙjëëꜙhi jmeeꜗ dsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ saꜙ heeyꜘ, läꜙchaayˉ tääꜘgaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ baˊ.

Chaˉmiihˉ hnääꜗ Dio läꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ

16 ʼJëëhꜘ chaˉmiihˉ hnääꜗ Dio läꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨˉ-gyʉʉꜙ, heˉja gaꜙkwaayꜗ gyʉʉˉ koo mëë ˈ kyaayꜗ,mahꜗ läꜙja läꜙjëëꜙ hi jmeeꜗ dsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ saꜙheeyꜘ, läꜙchaayˉ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ baˊ. 17 Jëëhꜘsaꜙ gaꜙcheeꜗ Dio jooꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉmahꜗ taayhꜙ dsaˉdsoˊjwɨɨꜘ. Gaꜙcheeyꜗ mahꜗ taꜙlaꜙ kiyhꜗ lääyꜗ dsaˉjmɨˉgyʉʉꜙ baˊ.

18 ʼHi jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ saꜙ chaˉ niꜙ miihˉdsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kiyhˈ. Pero hi saꜙ jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗmaˉchaˉ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kiyhˈ, jëëhꜘ saꜙ dsooꜘ dsëyꜗ kihꜗgyʉʉˉ koo mëëˈ kyaaꜗ Dio. 19 Läꜙlaˉ baˊ laˈ heˉ jaꜗdsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kihˈ dsaˉ. Jaꜗ baˊ waˊjeˉ hwaꜗ laˉ perogaꜙläꜙhnøøꜗ gyihꜗ jeeˊ naˉhoo läꜙkohꜘ gaˊ waˊjeˉ,jëëhꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeeyꜙ, heˉ hlɨɨhˈ jmahꜗ baˊ. 20 Jëëhꜘläꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ heˉhlɨɨhˈ naˉhøøyhˊ kihˈwaˊjeˉ, saꜙhnøøyꜗ yaˉnääyꜘ jeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ mahꜗ saꜙ läꜙjnäꜘ heˉjmeeyꜙ. 21Perohi täähˊ jmeeꜙ läꜙ hnøøꜗ juˈdsooꜘ, hi heꜘ baˊ goˉnääꜘ jeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ mahꜗ läꜙja läꜙjnäꜘ laꜗkyaahˊ beꜘ kihꜗ Dio läꜙjëꜙ heˉ jmeeyꜙ —gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ Nicodemo.

Kooˉ kaˉlähꜘ gaꜙløøꜗ Jwaaꜚ hi maˊ choo˜ jmɨɨˉhlëëhꜙ kihꜗ Jesús

22 Maˉngëëꜘ heˉ ja , ngooꜗ Jesús taꜙ hwaꜗ Judea,hiꜙ jnääh ˈ discípulo gaꜙnøøꜗ jnääh ˈ kyaayhˊ. Jeeˊja gaꜙjä jnäähꜗ kyaayhˊ miihˉ jmɨɨˊ hiꜙ maˊ chaay˜dsaˉ jmɨɨˉ. 23 Jwaaꜚ kaˉlähꜘmaˊ chaa dsaˉ jmɨɨˉ jeeˊjwɨɨˉ Enón, kooꜘ Salim, jëëhꜘ jeeˊ ja chaˉ chaˉmiihˉjmɨɨˉ. Jeeˊ ja maˊ dsaˉnääꜗ dsaˉ mahꜗ maˊ saayˉjmɨɨˉ. 24 Jmɨɨˊ ja , saꜙ gaˊ maˉtaahˉ dsaˉ Jwaaꜚnehꜙñeˈ.

25Heˉja ko llaa discípulo kyaaꜗ Jwaaꜚ gaꜙtaayhˋtiˉchooyꜙ juuˈ kyaahˊ dsaˉ judiu haˉ läꜙ jmeeꜗ dsaˉmahꜗ jäyꜗ naˉjngëëyˈ chaˊnëˊ Dio. 26 Mahꜗ naˊnääyˈjeeˊ chehˈ Jwaaꜚ naˊchiiyhˊ:

—Taˉjwohꜗ, hi maˊ gyaˈ kyaahˊ hneˉ taꜙ hngaahˋko taa kihꜗ jmɨɨˉ Jordán, hi gaꜙkwahˊ ju ˈdsooꜘkihꜗ heꜘ, naꜗ chaay˜ dsaˉ jmɨɨˉ. Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ dsaˉdsaˉnääꜗ kyaayhˊ.

27Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jwaaꜚ sɨɨyhꜙ:—Saꜙ leꜘ hyohꜙ dsaˉ niꜙ miihˉ, waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ

gaꜙhyoyhꜗ kihꜗ Dio. 28 ¿Ja ˈ heꜘ baˊ hnähꜘ gaꜙnʉʉhˉhnähꜘ kinꜙ heˉ gaꜙjwahnꜗ?: “Jaꜙ heꜘ jnäꜘ laanꜗ Cristo.Laanꜗ jaa hi gaꜙcheeꜗ Dio jääꜗ mahꜗ hlëëhnˊ kiyhˈ.”29Dsaˉmëꜘ hi dsaˉjeeꜘ gooˉ laayꜗ kyaaꜗ dsaˉñʉʉhˉhi jeeꜘ gooˉ kyaayhˊ. Pero omeꜚ kyaaꜗ dsaˉñʉʉhˉheꜘ hi chehꜗ kooꜘ kiyhꜗ chaayˉ lluꜗ kyaahˊ koonuuyꜗ hlëëhꜗ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ. Läꜙja laꜗ kiꜙ jnäꜘkaˉlähꜘ, maˉjëëꜘ dsënꜙ goˉte˜ naꜗ heˉmaˉja˜ Cristo.30 Jmeeꜙ biiꜗ jʉʉhꜗ taˊ kiyhˈ mahꜗ läꜙja läꜙhwaaꜗ taˊkinꜙ.

Hi jaꜗ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ kye nëˊ kih ˈ jeeˊläꜙjëëꜙ

31Hi jaꜗ gyʉʉhˈ kye nëˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ . Pero hi chaa hwaꜗ laˉ, hwaꜗ laˉ baˊ naˊjnääyꜘ, hiꜙ hlëëyhꜙkihꜗ heˉ chaˉ hwaꜗ laˉ baˊ. Hi jaꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙkye nëˊ kih ˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ . 32 Heˉ maˉjëëyꜙ heˉmaˉnuuyꜘ, heˉ ja baˊ hlëëyhꜙ, pero niꜙ jaa saꜙheehˉ juuˈ heˉ kwayꜙ. 33Hi heehˉ juuˈ heˉ kwayꜙ,hi heꜘ jmeeꜙ bihꜗ dsooꜘ juu ˈ kihꜗ Dio. 34 Jëëhꜘ hi gaꜙcheeꜗ Dio, hlëëyhꜙ juuˈ kihꜗ Dio baˊ. Hiꜙ jaꜙ kyaahˊhihꜙ kwaꜙ Dio jmɨˉlleꜘ kihꜗ. 35 Jëëhꜘ, Tääˋ hnääyꜗ baˊJooyꜘ. Hiꜙ gaꜙtooyhˉ gooˉ Jooyꜘ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ.36 Hi jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Jooꜘ Dio läꜙ maˉchaayˉ

San Juan 4:1 88 San Juan 4:38ja baˊ. Pero hi saꜙ jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Jooꜘ Dio saꜙjëëyꜗ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ. Heˉ wɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊ cheeˈDio, heˉ ja baˊ jäꜙ nëˊ kiyhˈ.

4Jaaˉ dsaˉmëꜘ hi chaa hwaꜗ Samária gaꜙhlëëhꜘ

kyaahˊ Jesús1 Gaꜙnuuꜘ dsaˉ fariseo hlëëhꜙ dsaˉ kihꜗ Jesús,

maˊ jäyhꜘ jwëëꜘ gaˊ dsaˉ jääꜙ Jesús hiꜙ jwëëꜘ gaˊdsaˉ chaay˜ jmɨɨˉ läꜙkohꜘ gaˊ Jwaaꜚ . Hiꜙ gaꜙläꜙñeꜙDsaˉjøøh ˈ jnänˋ heˉ gaꜙnuuꜘ dsaˉ fariseo juu ˈ ja .2 (Maꜙkeꜙ jaꜙ heꜘ hñiiꜘ Jesús hi maˊ choo˜ jmɨɨˉ.Jnäähˈ discípulo baˊ hi maˊ choo˜ jmɨɨˉ.) 3 Heˉjayaꜙhëëꜗ Jesús hwaꜗ Judea ja mahꜗ ngaayhꜗ taꜙ Galileakaˉlähꜘ.

4Gaꜙjmeeꜘ biiꜗ kiyhꜗ ngooyꜗ taꜙ hwaꜗ kihꜗ Samária.5 Gaꜙtëëyꜘ koo jeeˊ jwɨɨˉ kihꜗ Samária heˉ maˊchee Sicar, jähꜙ kihꜗ hwaꜗ heˉ gaꜙkwëëhꜗ Jacobjooyꜘ José. 6 Jeeˊ ja maˊ chih ˈ koo jmɨˉtooˉ heˉgaꜙjmeeꜘ Jacob. Gaꜙhwaaꜘ Jesús jeeˊ hääyˊ jwëꜗ mahꜗgaꜙgyayˉ gaꜙteeyhˉ dsëyꜗ kooꜘ jmɨˉtooˉ ja . Hor˜ja maˉngooꜗ gaꜙtëꜘ llaꜗ hyooꜙ. 7 Jaꜗ jaa dsaˉmëꜘ hi chaa Samária, yaꜙkyeꜘ jmɨɨˉ. Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ:

—Kwëëhˋ jnäꜘ miihˉ jmɨɨˉ kyahꜗ huhnˋ.8 (Jnääh ˈ discípulo kyaayꜗ naˊnøø ˈ jnäähꜗ taꜙ jeeˊ

jwɨɨˉ naˊläˊ jnäähꜗ heˉ gaꜙkihˊ jnäähꜗ.)9Hiꜙ dsaˉmëꜘ hi maˊ chaa Samária heꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ

Jesús:—¿Haˉ läꜙja hneˉ hi laaꜗ dsaˉ judiu ngɨɨhˊ jmɨɨˉ

kinꜙ mahꜗ huhˈ, jnäꜘ hi laaꜗ dsaˉ chaa Samária?(Jëëhꜘ, dsaˉ judiu saꜙ jwayhꜘ kyaahˊ dsaˉ samari-

tano.)10Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ ñehˊ heeˉ naˉ heˉ laˊ kwaꜙ Dio,

hiꜙ hii naˉ hi ngɨɨꜙ jmɨɨˉ kyahꜗ mahꜗ hɨyhꜗ, hneˉbaˊ ngɨɨhˊ kiyh ˈ jmɨɨˉ heˉ huh ˈ hiꜙ hñiiyꜘ kwëëyhꜗhneˉ jmɨɨˉ jiihꜙ.

11Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ kaˉlähꜘ:—¿Haˉ läꜙ jmeehˈ Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ? Saꜙ chaˉ niꜙ

miihˉ heˉ kyehˊ heˉ kyaahˊ choohˊ jmɨɨˉ, hiꜙ juuhˉjwërte jmɨˉtooˉ laˉ. ¿Haˉ baˊ taꜙ haaˊ jmɨɨˉ jiihꜙja heˉ kwahˈ? 12 ¿Cheˊ jøøh ˈ gaˊ hneˉ läꜙkohꜘ gaˊJacob dsaˉ maˉgyuhˉ kyaaꜗ jnääh ˈ, hi gaꜙkwëëhꜗjnäähˈ jmɨˉtooˉ laˉ? Jeeˊ laˉ gaꜙhɨyhꜗ kyaahˊ jooyꜘhiꜙ kyaahˊ läꜙjëëꜙ jahꜘ kyaayꜗ kaˉlähꜘ.

13Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kihꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ:—Waˊ hi chaˉ hi , hi hɨhꜗ jmɨɨˉ heˉ haaˊ laˉ,

koo kaˉlähꜘ jäꜙ läˉkii dsëyꜗ. 14 Pero hi hɨhꜗ jmɨɨˉheˉ kwaˋ jnäꜘ, jihˊkohꜘ jihˊlɨhꜘ saꜙ jäꜙ läˉkii dsëyꜗ.Jmɨɨˉ heˉ kwaˋ jnäꜘ, heˉ ja hyaꜙ läꜙ maˉhyaˉ ja baˊnehꜙ tuhˉdsëyꜗ heˉ jmeeꜙ chaayˉ tääꜘ .

15Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ sɨɨyhꜙ:—Kwëëhˋ jnäꜘ jmɨɨˉ ja , Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, mahꜗ

saꜙ jäꜙ läˉkii dsënꜙ. Läꜙja moꜙsoꜙ jänˉ jeeˊ laˉyaˊkyenˈ jmɨɨˉ —gaꜙjähꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ.

16Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Gwaahˉ mahꜗ goˉkyaaꜙ dsaˉñʉʉhˉ kyaahꜗ taꜙ

laꜙ.17 —Saꜙ chaa dsaˉñʉʉhˉ kyaanꜙ —gaꜙjähꜘ

dsaˉmëꜘ heꜘ sɨɨyhꜙ.—Ja baˊ dsooꜘ heˉ maˉjähˊ, saꜙ chaa dsaˉñʉʉhˉ

kyaahꜗ. 18 Jëëhꜘ hñaaꜘ dsaˉñʉʉhˉ hi maˉläˉkyaahˋ,

hihꜗ hi kyaahˊ na ˈ, jaꜙ heꜘ dsaˉñʉʉhˉ kyaahꜗ heꜘ.Heˉ dsooꜘ naˉ maˉjähˊ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

19 —Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, goꜚ hi ngëë˜ juu ˈ kihꜗDio baˊ hneˉ laanꜙ. 20 Läꜙjëëꜙ dsaˉ maˉgyuhˉ kyaaꜗjnääh ˈ dsaˉ samaritano gaꜙhnaayhˉ Dio jeeˊ chih ˈmohꜘ laˉ, mahꜗ hnähꜘ dsaˉ judiu jwahꜘ hnähꜘ, jwɨɨˉJerusalén baˊ jeeˊ hnäähnˊ Dio —gaꜙjähꜘ dsaˉmëꜘ heꜘsɨɨyhꜙ.

21 —Dsaˉmëꜘ, jmeeˊ dsooꜘ heˉ jwahnꜙ laˉ. Lloo˜koo jmɨɨˊ, niꜙ mohꜘ laˉ niꜙ jwɨɨˉ Jerusalén saꜙ hnaahˈ hnähꜘ Tääˋ. 22 Saꜙ kyuuhꜙ hnähꜘ hii naˉ hnaahꜙhnähꜘ. Pero jnäähˈ dsaˉ judiu, kyuuꜙ baˊ jnäähꜗ, hii naˉ hi hnäähꜙ jnäähˈ, jëëhꜘ taꜙlaꜙ kihꜗ dsaˉ judiu baˊjaˈ heˉ dsaˉlääꜘ dsaˉ. 23 Jäꜙ koo hor˜, hiꜙ hor˜ jalaꜗ naꜗ gaˉjʉhˉ. Hi dsooꜘ hnaahꜙ Tääˋ, hnaayhˉ läꜙhnøøꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ hiꜙ kyaahˊ juˈdsooꜘ kaˉlähꜘ.Jëëhꜘ Tääˋ hnääyꜗ dsaˉ hi hnaayhˉ läꜙja . 24 Jmɨˉlleꜘbaˊ laa ˈ Dio. Läꜙjëëꜙ hi hnaayhˉ, jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗhnaayhˉ kyaahˊ jmɨˉlleꜘ hiꜙ kyaahˊ juˈdsooꜘ—gaꜙjähꜘJesús sɨɨyhꜙ.

25—Jnäꜘmanꜙ heˉ jäꜙ hi jäyhꜘMesía kihꜗ, hi jähꜘdsaˉ chee Cristo. Waˊraˉ jayꜗ, hi heꜘ miˉjnääꜙ haˉläꜙ laꜗ läꜙjëꜙ juuˈ laˉ —gaꜙjähꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ sɨɨyhꜙ.

26Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús:—Hi heꜘ heꜘ jnäꜘ hi hlëëhꜙ kyaahˊ hneˉ.27Hor˜ ja yaˉnøøˋ jnäähꜗ discípulo kyaayꜗ. Peerꜙ

gaꜙläꜙdsaa dsëˉ jnäähˈ maˊ gaꜙjëëˊ jnäähꜗ llaꜙ Jesúsjuuˈ kyaahˊ jaa dsaˉmëꜘ. Pero niꜙ jaa saꜙ gaꜙtuuˉdsëꜗ maˊ ngɨɨˈ juuˈ heeˉ juuˈ ja maˊ llayꜙ, hiꜙ heˉlaˈmaˊ hlëëyhꜙ kyaahˊ dsaˉmëꜘ heꜘ. 28 Jeeˊ ja gaꜙchihꜘdsaˉmëꜘ mɨˈdsuuˊ kiyhˈ mahꜗ ngaayhꜗ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ,naˊchiiyhˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ:

29 —Maꜙnøøn ˈ maꜙjëënˊ jaa dsaˉñʉʉhˉ hi maˉsɨɨhꜙ jnäꜘ läꜙjëꜙ goˉteˈ heˉ maˉjmeenꜗ. ¿Cheˊ jaꜙhi heꜘ ooꜙ Cristo hi hiiꜘ juuˈ kihꜗ?

30 Läꜙchahꜘ ja gaꜙhwëë dsaˉ hi maˊ chaa jeeˊjwɨɨˉ ja , naˊnääy ˈ naˊjëëyˉ. 31 Taˊko jiih ˈ ja maˊchuuꜘ jnäähˈ kyaayhˊ:

—Taˉjwohꜗ, kuhˉhihꜘ.32Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäähˈ:—Chaˉ baˊ heˉ kuhnˋ heˉ saꜙ kyuuh˜ hnähꜘ.33 Heˉja gaꜙngɨɨˊ jnäähꜗ juu ˈ kihꜗ dsaˉkyaahˊ

jnäähꜗ:—¿Cheˊ chaa jaa hi maˉja˜ hi maˉyaˉkaꜙ heˉ

kuyhꜙ?34Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ kaˉlähꜘ:—Heˉ jmeenˋ läꜙ hnøøꜗ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ mahꜗ

miˊhñaanꜗ taˊ kiyh ˈ, heˉ ja baˊ ma ˈ heˉ jmeeꜙdsaˉkëënꜗ. 35 ¿Ja ˈ jwahꜘ hnähꜘ, hnøøꜗ gaˊ kyeꜘ sɨhˉmahꜗ choohꜗ dsaˉ taˊ kihˈ? Pero jnäꜘ jwahnꜙ, choohˊhnähꜘ nëhˊ mahꜗ jëëˋ daˊ hnähꜘ läꜙkaa jeeˊ täähˊdsaˉ hi laaꜗ läꜙkoo mɨˈjuˉ heˉ maˉää heˉ maˉleꜘchoohꜗ dsaˉ. 36 Hi chaahˉ dsaˉ liyhꜙ baˊ jñeey ˈ.Heˉ chaayhˉ dsaˉ mahꜗ chaa tääꜘ , laꜗ läꜙkoo heˉchooyh˜mɨˈjuˉ mahꜗ saꜙ heeꜘ jihˊkohꜘ. Kyaahˊ läꜙja ,ko jøhꜘ baˊ läꜙchaa lluꜗ hi gaꜙjngëëꜘ kyaahˊ hi gaꜙchoohꜗ taˊ. 37 Hehꜗ läꜙ jähꜘ juuˈ laˉ, laꜗ juˈdsooꜘ:“Jñahꜘ baˊ hi jngëëˉ, hiꜙ jñahꜘ baˊ hi chooh˜ taˊ.”38 Jnäꜘ gaꜙcheenꜙ hnähꜘ mahꜗ choohˊ hnähꜘ taˊ heˉsaꜙ gaꜙjñeehˊ hnähꜘ. Jñahꜘ baˊ gaꜙkëëꜘ taˊ kihˈ, mahꜗhnähꜘ gaꜙtaahˋ hnähꜘ jeeˊ la ˈ taˊ kiyh ˈ mahꜗ koochoohˊ baˊ hnähꜘ taˊ ja —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

San Juan 4:39 89 San Juan 5:2139 Heˉja jwëëꜘ samaritano, hi chaa jeeˊ jwɨɨˉ

ja gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Jesús, läꜙkoo maˊ gaꜙnu-uyꜘ juu ˈ kihꜗ dsaˉmëꜘ hi gaꜙjähꜘ: “Läꜙjëꜙ baˊheˉ maˉjmeenꜗ maˉsɨɨyhꜙ jnäꜘ.” 40 Heˉja yaꜙnääꜗsamaritano heꜘ yaꜙjëëyꜙ Jesús mahꜗ gaꜙchuuyꜘkyaayhˊ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Jä kyaahˊ jnäähꜗ jeeˊ laˉ.Heˉja gaꜙjäyꜘ toꜗ jmɨɨˋ jeeˊ ja . 41 Jwëëꜘ gaˊ dsaˉ

gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ maˊ gaꜙnuuyꜘ heˉ maˊ hlëëyhꜙ ja .42 Läꜙjëëꜙ hi heꜘ maˊ sɨɨhꜙ dsaˉmëꜘ heꜘ:

—Jaꜙ maꜙlaꜙ juuˈ kyahꜗ hneˉ jmeeˉ jnäähˈ dsooꜘ,hñaaꜗ jnäähˈ maˉnʉʉˊ jnäähꜗ juuˈ kiyhꜗ. Naꜗ baˊ raꜘsi˜ maˉñeˊ jnäähꜗ maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, hi heꜘ heꜘ Cristo,hi lää dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ.

Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús chihˉ kyaaꜗ jaa dsaˉjøøh ˈkyaaꜗ rey

43 Maˉngëëꜘ toꜗ jmɨɨˋ ja , yaꜙhëëꜗ Jesús jeeˊ ja ,ngaayhꜗ taꜙ Galilea. 44 (Hñiiꜘ Jesús gaꜙjähꜘ, jaa hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio jeeˊ jwɨɨˉ gooyˈ saꜙ hnääꜗ dsihꜘ.)45 Maˊ gaꜙllaayhꜗ hwaꜗ Galilea, dsaˉ hi maˊ chaajeeˊ ja gaꜙheeyhˉ bihꜗ lluꜗ, kihꜗ heˉ gaꜙjëëyꜗ heˉjʉhˉgaa heˉ gaꜙjmeeꜘ Jesús maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ kuyhˉborrego mähꜗ jwɨɨˉ Jerusalén. Jëëhꜘ naˊnääˈ dsaˉ heꜘkaˉlähꜘ maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ ja .

46 Koo kaˉlähꜘ gaꜙllooyꜗ jwɨɨˉ Caná heˉ naˉheeꜚhwaꜗ Galilea, jeeˊ gaꜙjmeeyꜘ jmɨˉdsëꜚ baˊ gaꜙlɨɨꜗ jmɨhˈ mɨ ˈjëhꜗ. Jeeˊ jwɨɨˉ Capernaum ja , maˊ chaajaa dsaˉjøøh ˈ kyaaꜗ rey hi maˉdsaahˊ jaa chihˉkyaaꜗ . 47 Läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉjøøh ˈ heꜘ yaꜙhëëꜗJesús hwaꜗ Judea jayhꜗ taꜙ hwaꜗ Galilea, heˉja ñeeyˊgaꜙmiꜙjeeyꜚ mahꜗ gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Manˋ mahꜗ miˊhläähꜗ chihˉ kyaanꜙ hi maˉkyaaˈ dsaˉjuuꜘ.

48Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Saꜙ heehꜘ hnähꜘ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ jmeenˋ heˉ

jʉhˉgaa heˉ jëëhˈ hnähꜘ.49—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, maꜙnøønˈ gaˉjʉhˉ, jääꜗ saꜙ

gaˊ maˉjuuꜙ chihˉ kyaanꜙ —gaꜙjähꜘ dsaˉjøøh ˈ heꜘsɨɨyhꜙ.

50Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Gwaahˉ baˊ hneˉ kyahꜗ, chaa baˊ chihˉ kyaahꜗ.Dsaˉjøøh ˈ heꜘ gaꜙjmeeyꜘ baˊ dsooꜘ dsëyꜗ maˊ

gaꜙjähꜘ Jesús läꜙja , mahꜗ ngaayhꜗ. 51 Niꜙ saꜙ gaˊmaˉllaayhꜗ kiyhꜗ, yaꜙnääꜗ dsaˉ kyaayꜗ gaꜙmiꜙjeeyꜚ,mahꜗ gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ, gaꜙjäyhꜘ:

—Maˉjäꜗ baˊ kihˈ chihˉ kyaahꜗ.52 Mahꜗ gaꜙngɨɨꜘ dsaˉjøøh ˈ heꜘ juu ˈ kihꜗ dsaˉ

kyaayꜗ:—¿Heeˉ hor˜ gaꜙløøꜗ chaayˉ lluꜗ?Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ kyaayꜗ:—Llooꜘ, ko hi gyiiˈ, yaꜙhɨɨꜗ lliiꜘ kiyhꜗ.53 Mahꜗ gaꜙläꜙdsooh˜ dsëꜗ jmiiˉ chihˉ heꜘ, ja baˊ

hor˜ ja gaꜙjähꜘ Jesús: “Chaa baˊ chihˉ kyaahꜗ.”Heˉja chaˉgaˊmiihˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ läꜙkye hi chaa chaˊnehꜙ kiyhꜗ.

54 Jeeˊ laˉ gaꜙtëꜘ toꜗ heˉ jʉhˉgaa heˉ gaꜙjmeeꜘJesús, maˊ yaꜙhëëyꜗ hwaꜗ Judea ngaayhꜗ taꜙ hwaꜗGalilea.

5Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa hi saꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨˊ

1 Maˉngëëꜘ heˉ ja , ngooꜗ Jesús taꜙ Jerusalén.Maˊja maˊ täähˊ dsaˉ judiu jmɨɨˊ. 2 Jeeˊ jwɨɨˉJerusalén chihꜗ koo naˊhyahˉ jeeˊ dsaˉhaˋ jmɨɨˉ,

jähꜙ Hoˊhaahˊ kih ˈ Oveja. Jeeˊ ja chee Betesdakyaahˊ juu ˈ hebreo. Maˊ chaˉ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kihꜗjmɨˉtooˉ ja hñaꜘ jeeˊ kihˈ hooˊ naˊhiiˋ. 3 Jeeˊ ja maˊsaaꜗ jwëëꜘ hi dsaahˊ, hi tʉʉˊ, hi jluuhˊ, kyaahˊ hi saꜙ leꜘ ngëꜙ, maˊ jøøy˜ heˉ hor˜ jehꜗ jmɨɨˉ. 4 Jëëhꜘmaˊ lɨhꜘ kohꜘ baˊ maˊ jñaaꜙ jaa ángel jeeˊ haaˊ jmɨɨˉja , mahꜗ maˊ kahˉ maˊ gwëyh˜. Maˉlaꜙ maˉkahꜗmaˉgwëhꜗ jmɨɨˉ ja , hi gaꜙtëëꜘ toˉnëˊ dsaˉheꜘ nehꜙjmɨɨˉ ja , dsaˉjäꜗ goˉte˜ kiyhꜗ waˊ heˉ chaˉ heˉdsooˊ heˉ laayꜗ. 5 Jeeˊ ja maˊ hää jaa dsaˉñʉʉhˉhi maˉhyaˉ gyiiꜘgyaꜘ jñaꜗ ji ñeˉ dsaahˊ. 6 Maˊgaꜙjëëꜗ Jesús dsaˉ heꜘ naˉkyaayˈ jeeˊ ja , ñeˉ bihꜗ heˉmaˉläˉhɨɨˋ dsaahˊ dsaˉ heꜘ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—¿Cheˊ hnoohˉ jäꜗ kyahꜗ? —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.7—Saꜙ chaa niꜙ jaa hi taahꜙ jnäꜘ chaˊjmɨɨˉ naˉ

waˊraˉ gaꜙkahꜗ gaꜙgwëhꜗ. Jääꜗ gaˊ jñahꜘ taahˉ hñiiꜘ,ja gaˊ lloo˜ jnäꜘ —gaꜙjähꜘ dsaˉdsaahˊ heꜘ sɨɨyhꜙ.

8 —Nooˉ jeeˊ kyaahꜗ naˉ, kii jii kyahˈ mahꜗ ngëˊ—gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

9 Läꜙchahꜘ ja gaꜙjäꜗ kiyhꜗ mahꜗ gaꜙkooyˈ jii kiyhˈ,ngaayhꜗ. Jmɨɨˊ ja maˊ laˈ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ.10 Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉtaˊ judiu sɨɨyhꜙ hi gaꜙjäꜗ kihꜗheꜘ:

—Jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ baˊ naˈ, saꜙ chaˉ jwëˈkoohˈ jii kyahˈ —gaꜙjäyhꜘ.

11 —Hi maˉmiˉhlääꜘ jnäꜘ, hi heꜘ maˉsɨɨhꜙ jnäꜘ:“Kii jii kyah ˈ mahꜗ ngëˊ” —gaꜙjähꜘ hi maˊ dsaahˊheꜘ.

12 —¿Hii naˉ, hi maˉsɨɨhꜙ hneˉ: “Kii jii kyahˈmahꜗ ngëˊ”? —gaꜙjähꜘ dsaˉtaˊ heꜘ.

13 Pero dsaˉñʉʉhˉ heꜘ, saꜙ gaꜙläꜙkyuuyꜙ hii heꜘhi gaꜙmiꜙhlääyꜘ, jëëhꜘ Jesús gaꜙäähꜗ goˉte˜ jeeˊ kihˈ jwëëꜘ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja . 14Maˉngëëꜘ heˉja , gaꜙjee ˈ Jesús dsaˉ heꜘ kaˉlähꜘ jeeˊ chihˈ gwahꜙja mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Jëëˋ daˊ, naꜗ heˉ maˉjäꜗ kyahꜗ, moꜙtoꜙ jmeeˉ gaˊdsoˊkyeˉ, mahꜗ saꜙ jäꜙ heˉ hlɨɨh ˈ gaˊ nëˊ kyah ˈ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

15 Ja gaˊ ngooyˈ naˊjmeeyhˊ juuˈ kihꜗ dsaˉtaˊ judiu,naˊchiiyhˊ:

—Jesús baˊ heꜘ hi gaꜙmiꜙhlääꜘ jnäꜘ —gaꜙjäyhꜘ.16Kihꜗ heˉja baˊ ja , maˊ hnoohˉ dsaˉtaˊ heꜘ haˉ

läꜙ jwëꜘ jeeˊ maˊ jngëëyhˈ Jesús, jëëhꜘ maˊ miˉhlääyꜘwaˊ hi chaˉ hi jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ. 17 Mahꜗgaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Tääˋ kyaanꜙ, jmeeꜙ taˊ läꜙjiih ˈ naꜗ, hiꜙ ja baˊläꜙja jmeeꜙ jnäꜘ kaˉlähꜘ.

18 Heˉja chaˉgaˊmiihˉ maˊ hnoohˉ dsaˉtaˊ heꜘhaˉ läꜙ jeeˊmaˊ jngëëyhˈ Jesús. Jaꜙ maꜙlaꜙ kihꜗ heˉ saꜙmaˊ høøyꜙ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ, läꜙkye kihꜗ heˉmaˊ jäyhꜘ: “Dio laaꜗ Tääˋ kyaanꜙ,” maˊ jmääy˜ hñiiyꜘkweeˉ kyaahˊ Dio.

Jesús jmeeꜙ chaaˉ dsaˉ tääꜘ19 Koo kaˉlähꜘ gaꜙjeehˉ Jesús juu ˈ kiyhꜗ,

gaꜙsɨɨyhꜙ:—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ. Jooꜘ Dio saꜙ

leꜘ jmeeꜗ niꜙ miihˉ jeeˊ tëëyˉ hñiiyꜘ. Heˉ jëëy˜jmeeꜙ Jmiiyˉ, heˉ ja baˊ jmeeyꜙ. Läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙTääˋ, ja baˊ läꜙja kweeˉ goˉteˈ jmeeꜙ Jooyꜘ kaˉlähꜘ.20Hnääꜗ baˊ Tääˋ Jooꜘ , hiꜙ miˉjnääyꜙ kiyhꜗ läꜙjëꜙ heˉjmeeyꜙ. Pero chaˉgaˊmiihˉ heˉ jʉhˉgaa läꜙkohꜘgaˊ heˉ jmeeyꜙ laˉ, miˉjnääyꜙ kihꜗ Jooyꜘ taꜙ chaˊnëˊ,läꜙjiih ˈ läˉdsaa hohꜘ hnähꜘ. 21 Ja baˊ läꜙkoomiˉjiihˋ Tääˋ hi maˉnaˉjuuˊ, mahꜗ jmeeyꜗ chaayˉ

San Juan 5:22 90 San Juan 6:17kaˉlähꜘ, ja baˊ läꜙja Jooyꜘ jmeeyꜗ chaa läꜙ jahꜘ hi hnääyꜗ. 22 Saꜙ llaꜗ Tääˋ taˊ kih ˈ niꜙ jaa , gaꜙtooyhˉgooˉ Jooyꜘ baˊ mahꜗ llayꜗ taˊ kih ˈ läꜙjëëꜙ . 23 Mahꜗläꜙja läꜙjëëꜙ dsaˉ jmeeꜗ jʉʉhˉ kihꜗ Jooꜘ Dio läꜙkoojmeeyꜙ jʉʉhˉ kihꜗ Tääˋ. Hi saꜙ jmeeꜙ jʉʉhˉ kihꜗJooyꜘ, saꜙ jmeeyꜙ jʉʉhˉ kihꜗ Tääˋ hi gaꜙcheeyꜗ.

24 ʼMaꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, hi nuuˉ juuˈ kinꜙ hiꜙ jmeeyꜙ dsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ,chaayˉ tääꜘ baˊ. Saꜙ jäꜙ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kiyhˈ. Llaꜚ heˉmaˉjuuyꜙ, maˉtëëyhꜗ jeeˊ chaayˉ tääꜘ . 25 Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ. Jäꜙ koo hor˜, hiꜙ hor˜ ja laꜗnaꜗ. Maˉtëꜘ jeeˊ nuu ˈ läꜙjëëꜙ hi naˉjuuˊ juu ˈ kihꜗJooꜘ Dio. Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi nuuꜗ kiyhꜗ, moꜙsoꜙ juuyꜘ.26 Jëëhꜘ, Tääˋ, kihꜗ hñiiꜘ bihꜗ naˊjiihꜙ. Ja baˊ läꜙjagaꜙkwayꜘ jwë ˈ heˉ naˊjiihꜙ kihꜗ hñiiꜘ Jooyꜘ kaˉlähꜘ.27 Hiꜙ gaꜙhñaayꜗ llayꜗ taˊ kih ˈ dsaꜙ, läꜙlluꜗ heˉ laayꜗHi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ. 28 Taꜙ jmeeˉ dsaa hohꜘ hnähꜘ heˉjwahnꜙ laˉ. Jäꜙ koo hor˜ nuuꜗ läꜙjëëꜙ hi täähˊtoˉhøø tëënˋ kiyhˈ. 29 Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi gaꜙjmeeꜘ heˉlluꜗ, läꜙjiiyhˊ mahꜗ tëëyꜗ jeeˊ chaayˉ tääꜘ . Hiꜙ läꜙjëëꜙhi gaꜙjmeeꜘ heˉ hlɨɨh ˈ, läꜙjiiyhˊ mahꜗ dsaˉnääyꜗkyaahˊ dsoˊjwɨɨꜘ baˊ.

Chaˉ baˊ heˉ jmeeꜙ juˈdsooꜘ kihꜗ Jooꜘ Dio30 ʼNiꜙ miihˉ saꜙ leꜘ jmeenˋ jeeˊ tëënˉ hñiinꜙ.

Läꜙkoo teꜗ manꜙ kihꜗ Tääˋ kyaanꜙ, ko ja baˊ te ˈllanꜙ taˊ kihˈ dsaꜙ. Hiꜙ kyaahˊ juˈdsooꜘ jmahꜗ baˊ llanꜙtaˊ, jëëhꜘ saꜙ hnoohnꜙ heˉ hnoonꜗ hñiinꜙ. Hnoohnꜙheˉ hnøøꜗ Tääˋ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ baˊ. 31 Cherˊmahꜗhñiinꜙ baˊ jmeenꜙ ju ˈdsooꜘ kinꜙ, saꜙ jmääꜗ ju ˈdsooꜘkinꜙ läꜙja . 32 Chaa gaˊ jñahꜘ hi jmeeꜙ ju ˈdsooꜘkinꜙ. Jnäꜘ manꜙ, juˈdsooꜘ heˉ jmeeyꜙ kinꜙ, laꜗ dsooꜘ.33 Gaꜙcheehꜙ hnähꜘ dsaˉ hi naˊngɨɨˊ juuˈ kihꜗ Jwaaꜚ ,hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjäyhꜘ ja , laꜗ juˈdsooꜘ. 34 Saꜙ jmeeꜙbiiꜗ kiꜙ jnäꜘ juˈdsooꜘ kihꜗ dsaꜙ. Heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘbaˊ ja , heˉ gaꜙjmeeꜘ Jwaaꜚ juˈdsooꜘ kinꜙ, mahꜗ läꜙjaläähꜘ hnähꜘ. 35 Hi heꜘ maˊ laa ˈ läꜙkoo waˊjeˉ heˉnaˉhih˜ mahꜗ maˊ kwaꜙ jmëëꜗ. Hiꜙ gaꜙläꜙchaaꜙ hnähꜘlluꜗ miihˉ jmɨɨˊ kyaahˊ juuˈ heˉ gaꜙkwayꜘ ja . 36 Perochaˉ gaˊ jyohꜘ heˉ jmeeꜙ ju ˈdsooꜘ kinꜙ heˉ jʉʉhˉgaˊ läꜙkohꜘ gaˊ ju ˈdsooꜘ heˉ gaꜙjmeeꜘ Jwaaꜚ . Läꜙjëꜙtaˊ heˉ gaꜙkwëëhꜗ Dio jnäꜘ mahꜗ miˊtenˋ, ja baˊ taˊheˉ jmeenꜙ laˉ, jmeeꜙ juˈdsooꜘ kinꜙ, Tääˋ baˊ heꜘ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ. 37Hiꜙ Tääˋ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ, gaꜙjmeeyꜘju ˈdsooꜘ kinꜙ kaˉlähꜘ. Niꜙ koo häˊ saꜙ gaꜙnʉʉhˉhnähꜘ läꜙ maˊ gaꜙhlëëyhꜘ, niꜙ läꜙja saꜙ gaꜙjëëhˋhnihꜘ. 38 Hiꜙ niꜙ saꜙ gaꜙjäꜘ juuˈ kiyhꜗ nehꜙ tuhˉhohꜘhnähꜘ, kihꜗ heˉ saꜙ heehꜘ hnähꜘ kihꜗ hi gaꜙcheeyꜗ.39 Ja hëhˉ daˊ hnähꜘ kweeˉ läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗDio. Jëëhꜘ, laahꜘ hnähꜘ kyaahˊ juuˈ naˉ chaahˉ hnähꜘtääꜘ . Ja baˊ juu ˈ naˉ jmeeꜙ ju ˈdsooꜘ kinꜙ kaˉlähꜘ.40Niꜙ läꜙja saꜙ hnoohˉ hnähꜘ juuˈ kinꜙ mahꜗ jmeenˋchaa hnähꜘ tääꜘ .

41 ʼJaꜙ heˉ hnoonꜗ mahꜗ leenꜘ jøøh ˈ chaˊnëˊ dsaˉ.42 Jnäꜘ kyuunꜙ hnähꜘ, manꜙ kweeˉ saꜙ hnaahꜙ hnähꜘDio. 43 Jnäꜘ maˉjan˜ kyaahˊ madaꜚ kihꜗ Tääˋ, mahꜗhnähꜘ saꜙ heehˊ jnäꜘ. Pero waˊraˉ jaꜗ jñahꜘ läꜙ hyohˉdsëyꜗ hñiiyꜘ, tääꜘ saꜙ täähˊ hnähꜘ jmeehˉ he ˈ kihꜗhi heꜘ. 44 Haˉ läꜙja läꜙdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ, jëëhꜘhnoohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ jeeˊ leehꜘ hnähꜘ kaahˊ chaˊnëˊdsaˉkyaahˊ hnähꜘ hiꜙ saꜙ hnoohꜘ hnähꜘ mahꜗ leehꜘhnähꜘ kaahˊ chaˊnëˊ Dio. 45Taꜙ jmeeˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉjnäꜘ hnëënꜚ hnähꜘ chaˊnëˊ Tääˋ kyaanꜙ. Moisé, hi kyehˊ hnähꜘ oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ, hi heꜘ baˊ hnëë˜hnähꜘ. 46Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ jmeehˉ hnähꜘ dsooꜘ hohꜘ

heˉ gaꜙjähꜘ Moisé, läꜙja jmeehˉ hnähꜘ dsooꜘ hohꜘjuuˈ kinꜙ kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ, heˉ gaꜙsɨɨyꜘ ja , hlëëhꜙ kinꜙbaˊ ja . 47 Pero cherˊmahꜗ saꜙ jmeehˉ hnähꜘ dsooꜘhohꜘ heˉ gaꜙsɨɨyꜘ ja , haˉ baˊ läꜙja läꜙdsooꜘ hohꜘhnähꜘ juuˈ kinꜙ.

6Gaꜙäähˉ Jesús hñaꜘ mil dsaˉñʉʉhˉ(Mt. 14:13-21; Mr. 6:30-44; Lc. 9:10-17)

1Maˉngëëꜘ heˉ ja , ngooꜗ Jesús taꜙ hngaahˋ ko -taa jmɨˉjʉʉhˉ heˉ hlaˉ hwaꜗ Galilea, ja baˊ heˉjäyhꜘ kihꜗ Tiberia. 2 Jwëëꜘ dsaˉ maˊ chaa kaahˋ kiyhˈ, kihꜗ heˉ maˊ jëëy˜ läꜙjëꜙ heˉ jʉhˉgaa heˉ maˊjmeeyꜙ läꜙkoo häˊmaˊmiˉhlääyꜘ hi dsaahˊ. 3 Ja gaˊgaꜙwɨɨꜗ Jesús taꜙ jeeˊ chih ˈ koo lleˊkohꜘ mahꜗ jeeˊja gaꜙtoohˋ jnäähꜗ discípulo kyaayhˊ. 4 Jmɨɨˊ jamaˉyaˉjähꜙ tëꜗ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ judiu borregomähꜗ. 5 Maˊ gaꜙjëëꜗ Jesús jwëëꜘ jwërte dsaˉ hi yaꜙnääꜗ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ Felipe:

—¿Haˉ baˊ dsaˊnøønˈ dsaˊlänˊ miihˉ heˉ kuhˉ dsaˉlaˉ?

6Pero heˉ gaꜙjäyhꜘ läꜙja , heˉmaˊ hnøøyˈmaˊ jëëyˈ heeˉ ja maˊ jähꜙ Felipe. Jëëhꜘ kyʉʉh˜ bihꜗ haˉ läꜙjmeeyꜗ. 7Mahꜗ gaꜙjähꜘ Felipe:

—Saꜙ leeꜙ toꜗ hñaˉlooꜘ jmɨɨˊ taˊ heˉ kyaahˊ länˊheˊñiihꜚ mahꜗ tëëꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ maꜙ miihꜙ.

8Mahꜗ gaꜙjähꜘ jaa discípulo kyaayꜗ, Andreˊ øøhꜚSimón Peeˊ:

9—Jeeˊ laˉ hää jaa chihˉ hi kye hñaꜘ heˊñiihꜚheˉ naˉlaꜚ kyaahˊ cebada, kyaahˊ uuˈ hmoohˉ mähꜗ.Pero haˉ leeꜙ heˉ ooꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi täähˊ naˉ—gaꜙjäyhꜘ.

10 —Chiihˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ naˉ, waˊ dsaˉtaayhˋ waˊgyayˉ hwaꜗ —gaꜙjähꜘ Jesús.

Jeeˊ gaꜙtaayhˋ ja , maˊ chaˉ chaˉmiihˉ nuuˉ. Kihꜗläꜙjëëꜙ dsaˉ hi gaꜙtaahˋ jeeˊ ja , maꜙlaꜙ dsaˉñʉʉhˉmaˊ teeˈ koo hñaꜘ mil. 11 Gaꜙkaꜗ Jesús heˊñiihꜚ ja ,gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio. Maˉlaꜙ maˉkwayꜘ tiˊh-maahˊ, gaꜙjmeeyꜘ jwɨˊ heˊñiihꜚ ja mahꜗ gaꜙkwëëyhꜗdiscípulo. Hiꜙ ja baˊ läꜙja gaꜙjmeeꜘ discípulo kyaahˊhi maˊ täähˊ hwaˈ. Hiꜙ ja baˊ läꜙja gaꜙjmeeyꜘ kihꜗhmoohˉ mähꜗ heꜘ, gaꜙkwëëyhꜗ dsaˉ haˉ koo jiih ˈmaˊ hnøøˈ läꜙjaa läꜙjaayˉ. 12Maˉlaꜙ maˉkëëꜗ läꜙjëëꜙdsaˉ, gaꜙjmeeꜘ Jesús madaꜚ kyaaꜗ jnäähˈ discípulo:

—Jʉʉhˋ hnähꜘ läꜙjëꜙ jwɨˊ heˉ maˉchaa naˉ mahꜗsaꜙ heeꜘ .

13 Maˉlaꜙ maˉjʉʉh ˈ läꜙjëꜙ jwɨˊ heˉ gaꜙchaaꜗ ja ,gaꜙkahˈ gyaꜙtoꜘ saˊmɨɨhˉ jwɨˊ kihˈ hñaꜘ heˊñiihꜚ heˉmaˊ naˉlaꜚ kyaahˊ cebada. 14 Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ heꜘ,heˉ jʉhˉgaa heˉ gaꜙjmeeꜘ Jesús jeeˊ ja , gaꜙjäyhꜘ:

—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, hi naˉ heꜘ hihꜗ dsaˉ hi ngëë˜juuˈ kihꜗ Dio hi gaꜙjähꜘ dsaˉ kihꜗ jäꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.

15 Pero maˉliihꜚ baˊ Jesús, heˉ hnøøꜗ dsaˉ läꜙbiiꜗläꜙjaaꜗ maˊ tëëyꜙ mahꜗ maˊ jmääyˈ rey kyaayꜗ, heˉjakoo kaˉlähꜘ gaꜙwɨɨyꜗ taꜙ lleˊkohꜘ ja mahꜗ gaꜙjäyꜘhñiiyꜘ.

Gaꜙngëꜘ Jesús nëˊ jmɨɨˉ(Mt. 14:22-27; Mr. 6:45-52)

16 Maˊ gaꜙnʉʉˉ jmɨɨˊ ja , maꜙlaꜙ jnääh ˈ dis-cípulo baˊ gaꜙjñaa jnäähꜗ taꜙ chaˊhooˊ jmɨˉjʉʉhˉ ja .17Gaꜙtoohˋ jnäähꜗ nehꜙ naˊmooꜘ mahꜗ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ haa jnäähꜗ jmɨˉjʉʉhˉ ja , taꜙ hngaahˋ jeeˊ cheeCapernaum. Maˉnaˉhoo goˉteˈ hor˜ ja niꜙ saꜙ gaˊ

San Juan 6:18 91 San Juan 6:59maˉjah˜ Jesús. 18Pero jaꜗ koo lleꜘ täꜘ, läꜙjiihˈ gaꜙløøꜗhluhꜙ jmɨɨˉ. 19Maˉläˉøøyꜘ koo hñaꜘ jñiiꜘ kilómetronëˊ jmɨɨˉ, maˊ gaꜙjëë jnäähꜗ Jesús jaꜗ yaꜙjäyhꜙ kihꜗnaˊmooꜘ, ngëyꜙ nëˊ jmɨɨˉ, mahꜗ gaꜙläꜙgahꜗ jnääh ˈ.20 Pero gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ jnäähˈ:

—Jnäꜘ baˊ laˉ, taꜙ waˊ gahˈ hnähꜘ.21 Ja gaˊ gaꜙheehˊ jnäähꜗ läꜙkaa tuhˉdsëˉ jnäähˈ

nehꜙ naˊmooꜘ ja , hiꜙ chahꜘ baˊ gaꜙtëëꜘ jnäähˈ hwaꜗjeeˊ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ ja .

Jwëëꜘ dsaˉ gaꜙhnaahˉ Jesús22 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, dsaˉ hi maˊ täähˊ taꜙ

hngaahˋ jeeˊ gaꜙhwëë jnäähˈ ja , gaꜙläꜙliihꜚ, maꜙlaꜙjnääh ˈ discípulo baˊ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ nehꜙ koo baˊnaˊmooꜘ heˉ maˊ hiiꜘ jeeˊ ja . 23 Taˊko jiih ˈ jagaꜙllooꜗ jyohꜘ gaˊ naˊmooꜘ heˉ gaꜙhwëëˉ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉTiberia, ja baˊ kooꜘ jeeˊ gaꜙtaahˋ hñaꜘ mil dsaˉ hi gaꜙkuhˉ jeeˊ ja , jeeˊ gaꜙkwaꜘ Jesús tiˊhmaahˊ kihˈ Dio. 24 Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ, moꜙsoꜙ chaa Jesús niꜙdiscípulo kyaayꜗ jeeˊ ja , gaꜙtaayhˋ nehꜙ naˊmooꜘ heˉmaˊ hɨɨꜚ jeeˊ ja , gaꜙnääyꜗ gaꜙhnääyhꜙ Jesús taꜙ jeeˊjwɨɨˉ Capernaum.

Hñiiꜘ Jesús laaꜗ heˊñiihꜚ heˉ jmeeꜙ chaa dsaˉ25 Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ taꜙ hngaahˋ ja , gaꜙjnääyhꜙ

Jesús mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:—Taˉjwohꜗ, ¿heeˉ baˊ hor˜ maˉñehꜗ hneˉ?26Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, maˉyaˉnäähꜗ

hnähꜘ hnaahꜙ jnäꜘ, jaꜙ kihꜗ heˉ gaꜙjëëhˋ hnähꜘ heˉjʉhˉgaa heˉ gaꜙjmeenꜗ. Hnaahꜙ hnähꜘ jnäꜘ kihꜗ heˉgaꜙkuhꜗ hnähꜘ läꜙjiihˈ gaꜙkëëꜗ hnähꜘ baˊ ja . 27Taꜙwaˊheeꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ maꜗ heˉ dsaˉllaꜙ. Waˊ heeꜘ hohꜘhnähꜘ kihꜗ maꜗ heˉ saꜙ llaꜙ, heˉ jmeeꜗ chaa dsaˉtääꜘ . Heˉ laˉ naˉ maꜗ heˉ kwaꜙ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ.Jëëhꜘ, Tääˋ hi laaꜗ Dio, gaꜙhñaayꜗ jnäꜘ kihꜗ heˉ laˉ.

28Mahꜗ gaꜙngɨɨꜘ dsaˉ heꜘ juuˈ kiyhꜗ:—¿Heeˉ naˉ gaꜙtëëꜘ jnääh ˈ jmeenˊ mahꜗ jmeeˊ

jnäähꜗ läꜙ hnøøꜗ Dio? —gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ.29—Heˉ laˉ baˊ hnøøˈ Dio jmeehˈ hnähꜘ, heˉ jmeeh

ˈ hnähꜘ dsooꜘ hohꜘ kihꜗ hi gaꜙcheeyꜗ —gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ.

30—¿Heeˉ koo heˉ jʉhˉgaa heehˈ jnäähꜗ, mahꜗjëëˊ jnäähꜗ, ja gaˊ jmeeˊ jnäähꜗ dsooꜘ dsëˉ jnääh ˈkyahꜗ? ¿Haˉ läꜙ laꜗ heˉ jmeeh ˈ mahꜗ jëëˊ jnäähꜗ?31 Dsaˉ maˉgyuhˉ kyaaꜗ jnäähˈ gaꜙkuyhˉ maná jeeˊla ˈ hwaꜗ kii ꜙ ja , läꜙkoo naˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗ Dio:“Heˊñiihꜚ heˉ jaꜗ gyʉʉh ˈ baˊ ja , gaꜙkwëëhꜗ dsihꜘmahꜗ gaꜙkuyhˉ” —gaꜙjähꜘ dsaˉ sɨɨyhꜙ.

32—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, jaꜙ heꜘ Moiséhi gaꜙkwaꜘ heˊñiihꜚ heˉ jaꜗ gyʉʉh ˈ. Tääˋ kyaanꜙbaˊ heꜘ hi kwëëh˜ hnähꜘ maꜙraꜙ heˊñiihꜚ heˉ gwaꜘgyʉʉhˈ. 33 Jëëhꜘ heˊñiihꜚ heˉ kwaꜙ Dio, hi heꜘ heꜘhi gaꜙjñaaꜗ gyʉʉhˈ, hi jmeeꜙ chaa dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ—gaꜙjähꜘ Jesús gaꜙsɨɨyhꜙ.

34 —Kwëëhˋ jnäähꜗ tääꜘ heˊñiihꜚ ja , Dsaˉjøøh ˈkyaanꜙ —gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ sɨɨyhꜙ.

35Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Jnäꜘ heꜘ laanꜗ heˊñiihꜚ heˉ jmeeꜙ chaa dsaˉ.

Hi jmeeꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ, jihˊkohꜘ saꜙ jäꜙ läꜙky-oyhꜙ. Läꜙja , hi jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ kinꜙ, saꜙ jäꜙ läˉkii dsëyꜗ jihˊkohꜘ jihˊlɨhꜘ. 36Pero jwëëhn˜ hnähꜘ kaˉlähꜘläꜙkoo maˉjwëëhnꜗ hnähꜘ jääꜗ , maꜙkeꜙ maˉjëëhˋhnähꜘ jnäꜘ, saꜙ maˉjmeehˊ hnähꜘ dsooꜘ hohꜘ hnähꜘkinꜙ. 37 Gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ hi taahˉ Tääˋ goonꜙ, hi

heꜘ goˉnääꜘ kinꜙ. Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi goˉnääꜘ kinꜙ, saꜙbeeꜚ jnihꜘ. 38 Jëëhꜘ, saꜙ gaꜙjñaanꜗ gyʉʉhˈmahꜗ jmeenˋläꜙ hnoonꜗ hñiinꜙ. Gaꜙjñaanꜗ mahꜗ jmeenˋ läꜙ hnøøꜗhi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ baˊ. 39Tääˋ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ hyohˉdsëyꜗ läꜙlaˉ baˊ. Saꜙ hnøøyꜗ dsaˉhëëꜗ kiꜙ jnäꜘ niꜙjaa hi gaꜙtaayhˉ goonꜙ mahꜗ gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ hi heꜘmiˊjiihnˋ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ. 40 Hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ hyohˉ dsëyꜗ läꜙlaˉ. Läꜙjëëꜙ hi goˉnääꜘkihꜗ Jooyꜘ mahꜗ jmeeꜗ dsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ, hi heꜘ baˊjmeeyˈ chaa tääꜘ . Mahꜗ jnäꜘ baˊ miˊjiihˋ jnihꜘ waˊraˉgaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ dsaˉheꜘ.

41 Heˉja gaꜙløøꜗ dsaˉ judiu heꜘ chaˉhääy˜hlëëyhꜙ wɨɨꜘ kihꜗ Jesús, kihꜗ heˉ maˊ jäyhꜘ, laayꜗheˊñiihꜚ heˉ gaꜙjyooꜗ gyʉʉhˈ. 42 Läꜙlaˉ gaꜙjäyhꜘ:

—¿Ja ˈ heꜘ hi naˉ jooꜘ José? Kyuuꜙ baˊ jneˊ choˈjmiiyˉ. ¿Haˉ läꜙja heˉ jäyhꜘ, gaꜙjñaayꜗ gyʉʉhˈ?

43Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ kaˉlähꜘ:—Tʉˊ hnähꜘ heˉ chaˉhäähꜙ jnäꜘ. 44Niꜙ jaa saꜙ leꜘ

jäꜙ kihꜗ hñiiꜘ kyaahˊ jnäꜘ cherˊmahꜗ Tääˋ hi gaꜙcheeꜗjnäꜘ saꜙ gaꜙtaayhˉ goonꜙ. Mahꜗ jnäꜘ baˊ miˊjiihˋ jnihꜘwaˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ. 45 Läꜙlaˉ naˉsɨɨˉkooh˜ ko llaa hi maˊ ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ:“Dio baˊ miˉtëëꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ.” Läꜙja , läꜙjëëꜙ hi gaꜙnuuꜘ hiꜙ gaꜙläꜙtëëyꜙ kihꜗ Tääˋ, yaˉnääyꜘ kyaahˊjnäꜘ.

46 ʼSaꜙ chaa hi maˉjëëꜙ Tääˋ. Maꜙlaꜙ hi jaꜗ jeeˊgyaˈ Dio baˊ, hi heꜘ baˊ maˉjëëꜙ Tääˋ. 47 Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜hnähꜘ, hi jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ kinꜙ, hi heꜘ baˊ chaa tääꜘ . 48 Jnäꜘ heꜘ laanꜗ heˊñiihꜚ heˉ jmeeꜙchaa dsaˉ. 49Dsaˉmaˉgyuhˉ jnänˋ gaꜙkuyhˉmanájeeˊ la ˈ hwaꜗ kii ꜙ ja , pero gaꜙjuuyꜗ. 50 Pero hi laˉheꜘ heˊñiihꜚ heˉ gaꜙjyooꜗ gyʉʉh ˈ mahꜗ läꜙjëëꜙ hi gaꜙkuhˉ kiyhꜗmoꜙsoꜙ juuyꜘ. 51 Jnäꜘ heꜘ laanꜗ heˊñiihꜚjiihꜙ heˉ gaꜙjyooꜗ gyʉʉhˈ. Hi kuhꜙ kihꜗ heˊñiihꜚ laˉ,chaayˉ tääꜘ baˊ. Heˊñiihꜚ heˉ kwaˋ jnäꜘ, laꜗ ngoꜗ kinꜙ.Heˉ ja kwanˋ mahꜗ läꜙja jmeeꜗ chaa läꜙjëëꜙ dsaˉjmɨˉgyʉʉꜙ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

52 Heˉja dsaˉ judiu heꜘ gaꜙtiˉ gaꜙchooyꜘ juu ˈkyaahˊ øøyhꜚ:

—¿Haˉ läꜙja kwaꜗ dsaˉ naˉ ngoꜗ kihꜗ mahꜗ kihnˊ?—gaꜙjäyhꜘ.

53Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, cherˊmahꜗ saꜙ

gaꜙkuhꜗ hnähꜘ ngoꜗ kihꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ, hiꜙ saꜙhuhˈ hnähꜘ jmaˉ kiyhꜗ kaˉlähꜘ, saꜙ tëëhꜗ hnähꜘ jeeˊjmee ˈ chaahˉ hnähꜘ tääꜘ . 54 Hi kuhꜙ ngoꜗ kinꜙmahꜗ hɨyhꜗ jmaˉ kinꜙ kaˉlähꜘ, chaayˉ tääꜘ baˊ. Hiꜙjnäꜘ miˊjiihˋ jnihꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ.55 Jëëhꜘ ngoꜗ kinꜙ, koo heˉ laˉ baˊ ma ˈ heˉ jmeeꜗchaa dsaˉ, läꜙja kaˉlähꜘ kihꜗ hi hɨhꜗ jmaˉ kinꜙ,koo heˉ laˉ baˊ jmeeˈ chaayˉ. 56Hi kuhˉ ngoꜗ kinꜙmahꜗ hɨyhꜗ jmaˉ kinꜙ jäyꜗ koo hwehˉ kyaahˊ jnäꜘ hiꜙjnäꜘ jänˋ kyaayhˊ kaˉlähꜘ. 57Tääˋ hi naˊjiihꜙ gaꜙcheeꜗjnäꜘ, hiꜙ jnäꜘ chaanˉ taꜙlaꜙ kihꜗ Tääˋ. Ja baˊ läꜙja ,hi kuhꜙ kiꜙ jnäꜘ, taꜙlaꜙ kiꜙ jnäꜘ baˊ chaayˉ. 58 Heˉlaˉ ja , heˊñiihꜚ heˉ gaꜙjyooꜗ gyʉʉhˈ. Saꜙ laꜗ läꜙ laꜗmaná heˉ gaꜙkuhˉ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ hiꜙ maꜙraꜙheˉ gaꜙjuuꜗ bihꜗ. Pero hi kuhꜙ heˊñiihꜚ laˉ, chaayˉtääꜘ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ baˊ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙdsaˉ heꜘ.

59 Läꜙjëꜙ juuˈ laˉ gaꜙkwaꜘ Jesús nehꜙ gwahꜙ mähˉkihꜗ dsaˉ judiu jeeˊ jwɨɨˉ Capernaum.

Kyaahˊ juuˈ laˉ jmeeꜙ chaaˉ dsaˉ tääꜘ

San Juan 6:60 92 San Juan 7:2760Läꜙmaˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ ja , jwëëꜘ discípulo kyaayꜗ

gaꜙjähꜘ:—Jwëëhˋ laˈ juuˈ naˉ. ¿Hii gaˊ moꜙ tɨhꜗ dsëꜗ nuuꜗ

juuˈ naˉ?61Ñeˊ baˊ Jesús heˉ maˊ tääyhˊ maˊ chaˉ maˊ hääy˜

kwaat˜ kihꜗ juuˈ heˉ gaꜙhlëëyhꜘ ja , heˉja gaꜙjähꜘJesús sɨɨyhꜙ:

—¿Cheˊ maˉtohꜘ wɨɨꜘ kyahꜗ hnähꜘ juuˈ kinꜙ? 62Haˉbaˊ läꜙ jmeehˈ hnähꜘ ja , waˊraˉ jähꜘ kihꜗ jëëhˈ hnähꜘHi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ wɨɨꜗ kaˉlähꜘ jeeˊ maˊ gyay ˈ jääꜗ .63 Jmɨˉlleꜘ baˊ heˉ jmeeꜙ chaa dsaˉ, pero jmɨˉngoꜗsaꜙ chaˉ heˉ leꜘ jmeeꜗ niꜙ miihˉ. Läꜙjëꜙ juu ˈ heˉmaˉjwëëhnꜗ hnähꜘ, gwaꜘ kihꜗ jmɨˉlleꜘ baˊ naˉ, hiꜙläꜙja jmeeꜙ chaa dsaˉ. 64Pero chaa ko llaa hnähꜘhi saꜙ maˉjmeeꜘ dsooꜘ dsëꜗ kinꜙ —gaꜙjähꜘ Jesús.

Jëëhꜘ maˉkyuuꜙ bihꜗ jääꜗ hii naˉ hi saꜙ läꜙdsooꜘdsëꜗ kiyhꜗ, hiꜙ kyuuyꜙ hii naˉ hi ngëëyꜗ kihꜗ dsaꜙ.65Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ kaˉlähꜘ:

—Heˉja baˊ naˉ maˉjwëëhnꜗ hnähꜘ: “Niꜙ jaa saꜙleꜘ jäꜙ kihꜗ hñiiꜘ kiꜙ jnäꜘ cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙtaahˉ Tääˋgoonꜙ.”

66 Maˉngëëꜘ maˉjäyhꜘ läꜙja , jwëëꜘ discípulokyaayꜗ gaꜙbiiyꜗ kihꜗ, moꜙsoꜙ gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘkyaayhˊ. 67 Ja gaˊ gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ jnääh ˈdiscípulo kyaayꜗ:

—¿Cheˊ hnoohˉ hnähꜘ goˊnäähˊ hnähꜘ kaˉlähꜘ läꜙ-naˉ?

68Heˉja gaꜙjähꜘ Simón Peeˊ:—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, hii gaˊ naˉ kihꜗ dsaˊnøø ˈ

jnäähꜗ. Jaa hneˉbaˊ kyehˊ juuˈ heˉ jmeeꜙ chaa dsaˉtääꜘ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. 69 Maˉdsooꜘ baˊ dsëˉjnäähˈ kyahꜗ, maˉñeˊ baˊ jnäähꜗ hneˉ heꜘ Cristo, JooꜘDio jiihꜙ —gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ.

70Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—¿Ja gaꜙlleehnꜙ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ hnähꜘ mahꜗ jaa

jeeˊ läꜙjëëꜙ hnähꜘ laaꜗ dsaˉ kyaaꜗ hi saꜙlluꜗ? —gaꜙjähꜘJesús sɨɨyhꜙ.

71Heˉ maˊ hlëëyhꜙ kihꜗ Juda Iscariote, jooꜘ Simónbaˊ ja . Jëëhꜘ Juda heꜘ, hi gaꜙngëëyꜗ këë gaˊ, maˊlaa jaa kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ jnäähˈ.

7Øøhꜚ Jesús saꜙ maˊ heehꜘ kiyhꜗ

1 Maˉngëëꜘ heˉ ja , maˊ ngëꜙ Jesús hwaꜗ Galilea.Moꜙsoꜙ maˊ hnøøy ˈ maˊ ngëëyꜘ taꜙ Judea, jëëhꜘdsaˉ judiu maˊ hnooyhˉ haˉ läꜙ jeeˊ maˊ jngëëyh ˈ.2Maˉyaˉjähꜙ tëꜗ jmɨɨˊ kihˈ dsaˉ judiu, heˉ maˊ hɨɨyˉhmɨɨhˉ jeeˊ dsaˉtaayhˋ maˊ tëˉ jmɨɨˊ. 3Heˉja gaꜙjähꜘøøyhꜚ sɨɨyhꜙ:

—Gwaˉ hneˉ kaˉlähꜘ taꜙ Judea, mahꜗ jëëꜗ dis-cípulo kyaahꜗ hi täähˊ jeeˊ ooꜙ haˉ läꜙ laꜗ heˉ jʉhˉ-gaa heˉ jmeehˉ. 4 Jëëhꜘ, jaa hi hnøøꜗ miˉjnääꜙhñiiꜘ, saꜙ jmeeyꜙ taˊ kiyh ˈ jeeˊ naˉhmääˊ. Hneˉmaˉløøhˋ jmeehˉ läꜙjëꜙ heˉ naˉ, miˉjnää ˈ hñaahꜗchaˊnëˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ—gaꜙjähꜘ øøyhꜚ sɨɨyhꜙJesús.

5 Jëëhꜘ, niꜙ gaˊ øøyhꜚ saꜙ maˊ heehꜘ kiyhꜗ. 6 Ja gaˊgaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Saꜙ gaˊ maˉja˜ jmɨɨˊ kinꜙ, pero kyahꜗ hnähꜘ, waˊheˉ chaˉ heˉ jmɨɨˊ baˊ llu ˈ kyahꜗ hnähꜘ. 7 Dsaˉ hi chaa jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ saꜙ leꜘ jmeeyꜗ naˉhøøyhˊ kyahˈhnähꜘ. Pero jnäꜘ naˉhääyhˊ, kihꜗ heˉ miˉjnäänˈ heˉjmeeyꜙ heˉ hlɨɨhˈ. 8 Goˉnääꜘ baˊ hnähꜘ jeeˊ tëˉ jmɨɨˊ

ja . Pero jnäꜘ saꜙ nɨɨnˋ, jëëhꜘ saꜙ gaˊ maˉdsëëꜗ jmɨɨˊkinꜙ.

9Maˉngëëꜘmaˉjäyhꜘ läꜙja , gaꜙjäyꜘ taꜙ Galilea baˊ.Maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ jwɨɨˉ Jerusalén ñeeˊ Jesús

10 Maˉngëëꜘ maˉnääꜗ øøyhꜚ, ngooꜗ baˊ Jesús jeeˊtëˉ jmɨɨˊ ja . Pero saꜙ ngooyꜗ jnäꜘhäꜘ mahꜗ saꜙ jëëꜗdsihꜘ. 11 Pero dsaˉ judiu maˊ hnaayhˉ Jesús jeeˊ tëˉjmɨɨˊ ja , maˊ jäyhꜘ:

—¿Naꜚ hi heꜘ?12Dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ jmɨɨˊ ja maˊ hlëëyhꜙ juuˈ

hiiˉ, maˊ chaˉ maˊ hääy˜ Jesús. Maˊ jähꜘ jwëëꜘ dsaˉ:—Dsaˉ lluuꜗ baˊ heꜘ.Pero jñahꜘ maˊ jähꜘ:—Jahꜙha , koo miˉgaayꜙ dsaˉ baˊ.13 Pero niꜙ jaa dsaˉ saꜙ maˊ hlëëhꜙ jnäꜘhäꜘ kihꜗ

Jesús, kihꜗ heˉ maˊ gayhꜙ dsaˉtaˊ.14Maˉtëꜘ toꜗ dsaahˋ jmɨɨˊ, ja gaˊ ngooˈ Jesús jeeˊmaˊ

chih ˈ gwahꜙ mahꜗ gaꜙløøyꜗ hlëëyh˜ dsaˉ. 15 Peerꜙgaꜙläꜙdsaa dsëꜗ dsaˉ judiu, mahꜗ maˊ jäyhꜘ:

—Haˉ läꜙja heˉ kyʉʉh˜ dsaˉ naˉ chaˉmiihˉ hiꜙsaꜙ chaˉ jeeˊ ñeeyˊ gaꜙmiꜙtëëyˉ hñiiyꜘ.

16Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ:—Jaꜙ heˉ laꜗ kinꜙ nʉʉhꜚ heˉ kwanꜙ laˉ, laꜗ kihꜗ hi

gaꜙcheeꜗ jnäꜘ baˊ. 17Hi llaꜙ dsëꜗ jmeeꜗ läꜙ hnøøꜗ Dio,läꜙkyʉʉyh˜ haˉ läꜙ laꜗ nʉʉhꜚ heˉ kwanꜙ laˉ, cheˊ heˉgwaˉ kihꜗ Dio, o cheˊ heˉ hlëëhnˊ kwaat˜ kinꜙ baˊ.18Hi hlëëhꜙ kwaat˜ kihꜗ hñiiꜘ, heˉ hnooyhˉ haˉ läꜙjeeˊ jmääyˈ hñiiyꜘ jøøhˈ baˊ ja . Pero hi hnoohˉ haˉläꜙ jeeˊ jmääyˈ jøøhˈ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ, hi heꜘ baˊ hi hlëëhꜙ juˈdsooꜘ. Niꜙ miihˉ saꜙ hlääyhˉ kyaahˊ juuˈkiyhꜗ.

19 ʼ¿Ja ˈ gaꜙkwëëhꜗ baˊ Moisé hnähꜘ ley mahꜗ niꜙjaa hnähꜘ saꜙ gaꜙmiꜙtehˋ hnähꜘ? ¿Heˉla ˈ hnoohˉhnähꜘ jngëëhˈ jnäꜘ?

20Heˉja gaꜙhlëëhꜘ jwëëꜘ dsaˉ heꜘ:—Saꜙ chaa niꜙ jaa hi jngëëhꜗ hneˉ. Hi saꜙlluꜗ

baˊ naˉ hää tuhˉhohꜘ.21Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ hnähꜘ gaꜙläꜙdsaa hohꜘ kihꜗ

gaꜙjëëhˋ hnähꜘ gaꜙjmeenꜗ koo heˉ jʉhˉgaa .22 Dsooꜘ baˊ jähˊ jneˊ Moisé gaꜙllaꜘ nʉʉhꜚ heˉ ʉʉhꜙjmɨˉngoꜗ jnänˋ. (Pero jaꜙ heꜘ Moisé hi gaꜙllaꜘ nʉʉhꜚja , ko ja maˉnøøꜘ kihꜗ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ hi maˊ chaa jääꜗ gaˊ kih ˈ Moisé.) Mahꜗ tʉhˉ hnähꜘjmɨˉngoꜗ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ läꜙkye jmɨɨˊ heˉ teehˉdsaˉ dsëꜗ. 23Heehˊ baˊ hnähꜘ heˉ ʉʉhꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗgyʉʉˉ ñʉʉhˉ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ mahꜗ miˉtehˋhnähꜘ läꜙkoo naˉsɨɨˉ ley kihꜗ Moisé. ¿Heˉla ˈ jahneeˉ hnähꜘ kyaahˊ jnäꜘ, kihꜗ heˉ gaꜙmiꜙhläänˈ jaadsaˉñʉʉhˉ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ? 24 Taꜙ kahnähꜘ kwaat˜ kihꜗ dsaꜙ läꜙkoo laꜗ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗhnähꜘ, kye hnähꜘ kwaat˜ läꜙkoo lleˋ ju ˈdsooꜘ baˊ—gaꜙjähꜘ Jesús.

Gaꜙjmeehꜗ Jesús juuˈ haˉ taꜙ jayꜗ25 Heˉja gaꜙjähꜘ ko llaa dsaˉ hi maˊ chaa

Jerusalén:—¿Ja hi naˉnaˉhi hnaahˉdsaˉmahꜗ jngëëyhꜗ?

26¿Ja hi heꜘ naˉ chehꜗ hlëëhꜙ toꜙloꜙ nëˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ,hiꜙ saꜙ chaa hi hlëëyh˜ niꜙ miihˉ? ¿Cheˊ jähnˊdsooꜘ maˉheehˉ dsaˉtaˊ heˉ laayꜗ Cristo? 27 Perodsaˉ laˉ, ñeˊ baˊ jneˊ haˉ chaayˉ. Hiꜙ waˊraˉ gaꜙtëꜘjeeˊ jäꜙ Cristo, niꜙ jaa saꜙ ñeˉ haˉ taꜙ jäyꜙ.

San Juan 7:28 93 San Juan 8:1128Läꜙkoo maˊ gaꜙnuuꜘ Jesús läꜙja , läꜙmaˉcheyhꜗ

ja hlëëyh˜ dsaˉ jeeˊ chih ˈ gwahꜙ ja , gaꜙhlëëyhꜘkoo ki gaa :

—Jwahꜘ hnähꜘ kyuuhꜙ jnäꜘ, hiꜙ ñehˊ hnähꜘ haˉchaanˉ. Pero saꜙ maˉjan˜ jeeˊ tëënˉ hñiinꜙ. Hihꜗhi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ jmeeꜙ juˈdsooꜘ jmahꜗ. Hi heꜘ saꜙkyuuhꜙ hnähꜘ. 29Pero jnäꜘ kyuuꜙ jnihꜘ, jëëhꜘ kihꜗ bihꜗyaꜙhëënꜗ. Hi heꜘ baˊ gaꜙcheeꜗ jnäꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús.

30Heˉja hnøøꜗ dsaˉ maˊ saayhˈ, pero niꜙ jaa saꜙgaꜙtuuˉ dsëꜗ maˊ choo ˈ gooˉ, jëëhꜘ saꜙ gaˊ maˉtëꜘhor˜ kiyhꜗ. 31 Jwëëꜘ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ jagaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ.

—Waˊraˉ jaꜗ Cristo, ¿cheˊ hi heꜘ gaˊ jmeeˈ chaˉ-gaˊmiihˉ heˉ jʉhˉgaa läꜙkohꜘ gaˊ dsaˉ laˉ? —gaꜙjähꜘ ko llaa .

Gaꜙläꜙhnøøꜗ dsaˉ fariseo maˊ saahˈ Jesús32 Läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ fariseo heꜘ, heˉ hlëëhꜙ

dsaˉ läꜙja kiyhꜗ, heˉja gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ ko jøhꜘkyaahˊ dsaˉkaahˊ kyaa ˈ jmiˉdsaˉ mahꜗ soohꜗ pooˉkyaaꜗ gwahꜙ kiyhꜗ. 33Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Miihˉ jmɨɨˊ gaˊ gyanˊ kyaahˊ hnähꜘ, naahꜚ baˊ jnäꜘkihꜗ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ. 34 Ja gaˊ hnaahꜗ hnähꜘ jnäꜘ,pero moꜙsoꜙ jnäähꜙ jnäꜘ. Moꜙsoꜙ leꜘ goˊnäähˈ hnähꜘhaˉ jeeˊ naahnꜚ —gaꜙjähꜘ Jesús.

35 Dsaˉ fariseo heꜘ gaꜙløøꜗ ngɨɨyꜙ juu ˈ kihꜗdsaˉkyaayhˊ:

—¿Haˉ taꜙ dsaahꜗ hi naˉ mahꜗ moꜙsoꜙ jnäähꜙjnihꜘ? ¿Cheˊ dsaayh ˈ läꜙkaa jeeˊ täähˊ dsaˉgoo˜jneˊ hi naˉsaaˉ naˉjñeeꜘ jeeˊ kihˈ dsaˉ griego mahꜗdsaˉhlëëyhˋ läꜙkye dsaˉ griego? 36 ¿Heeˉ baˊ hnøøˈ jähꜘ juu ˈ heˉ maˉhlëëyhꜘ naˉ: “Ja gaˊ hnaahꜗhnähꜘ jnäꜘ, pero moꜙsoꜙ jnäähꜙ hnähꜘ jnäꜘ, moꜙsoꜙleꜘ goˊnäähˈ hnähꜘ jeeˊ naahnꜚ”?

Jesús kwaꜙ jmɨɨˉ heˉ jmeeꜙ chaa dsaˉ tääꜘ37Hihꜙ gaˊ maˊja , laꜗ jmɨɨˊ jʉʉhˉ kyaahˊ jeeˊ gaꜙd-

saaꜗ jmɨɨˊ ja . Gaꜙnooˉ Jesús mahꜗ gaꜙhlëëyhꜘ kyaahˊchaˉmiihˉ beꜘ:

—Cherˊmahꜗ chaa hi läˉkii dsëꜗ, waˊ jäyˉkyaahˊ jnäꜘ mahꜗ waˊ hiyhꜘ jmɨɨˉ heˉ kwanˋ. 38 Leꜘkiyhꜗ, läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio, hi jmeeꜙ dsooꜘdsëꜗ kinꜙ, läꜙkoo jmɨˉjʉʉhˉ heˉ naˊjiihꜙ hyaꜙ nehꜙtuhˉdsëyꜗ —gaꜙjähꜘ Jesús.

39 Heˉ gaꜙjäyhꜘ läꜙja gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨˈ heˉ hyohꜙ dsaˉ hi jmeeꜗ dsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ.Jmɨɨˊ ja saꜙ gaˊ maˉja˜ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, jëëhꜘ saꜙgaˊ maˉsaahˈ Jesús gyʉʉhˈ mahꜗ leeyꜘ jøøhˈ.

Gaꜙteeꜘ gaꜙjëëꜘ dsaˉ kwaat˜ kihꜗ Jesús40Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja juuˈ kihꜗ

Jesús, ko llaa dsaˉ heꜘ maˊ jähꜘ:—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, hi laˉ heꜘ hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ

Dio hi hiiꜘ juuˈ kihꜗ.41Hiꜙ jaa maˊ jähꜘ:—Hi heꜘ heꜘ Cristo.Pero jñahꜘ maˊ jähꜘ:—¿Haˉ läꜙ laꜗ juu ˈ ja , hehꜗ yaˉhëë ˈ jaa dsaˉ

Galilea leeꜘ Cristo? 42 ¿Ja ˈ jähꜘ juuˈ kihꜗ Dio, saˊjuˉkihꜗ David baˊ yaˉhëë hi laaꜗ Cristo? Hiꜙ ja baˊ jwɨɨˉmähˉ heˉ chee Belén jeeˊ maˊ chaa David, jeeˊ jabaˊ yaˉhëë Cristo.

43 Heˉja gaꜙlaaꜗ toꜗ nääꜗ dsaˉ kwaat˜ kihꜗ Jesús.44 Ko llaa dsaˉ heꜘ hnøøꜗ maˊ saayhˈ pero niꜙ jaasaꜙ gaꜙtuuˉ dsëꜗ maˊ chooˈ gooˉ.

Saꜙ gaꜙheehˉ dsaˉtaˊ juuˈ kihꜗ Jesús45 Ja gaˊ gaꜙnääˋ pooˉ heꜘ jeeˊ maˊ täähˊ dsaˉkaahˊ

kyaa ˈ jmiˉdsaˉ kyaahˊ dsaˉ fariseo. Mahꜗ gaꜙjähꜘdsaˉkaahˊ heꜘ sɨɨyhꜙ:

—¿Heˉlaˈ saꜙ maˉteeyhˋ taꜙ laꜙ?46Heˉja gaꜙjähꜘ pooˉ heꜘ sɨɨyhꜙ:—Niꜙ koo häˊ saꜙ maˉhlëëhꜘ niꜙ jaa dsaˉñʉʉhˉ

läꜙkoo hlëëhꜙ dsaˉ heꜘ.47Heˉja gaꜙjähꜘ fariseo heꜘ sɨɨyhꜙ:—¿Cheˊ läꜙkye hnähꜘ maˉläˉgahꜙ hnähꜘ juu ˈ

kiyhꜗ? 48 Niꜙ jaa jnääh ˈ dsaˉtaˊ niꜙ dsaˉ fariseomaˉheehˊ jnäähꜗ juuˈ kiyhꜗ. 49 Läꜙjëëꜙ dsaˉ hi täähˊnaˉ, hi saꜙ kyʉʉh˜ ley, kyaayhˊ dsoˊjwɨɨꜘ —gaꜙjähꜘdsaˉtaˊ heꜘ.

50 Nicodemo, hi maˊ laa ˈ dsaˉkyaayhˊ, hi ñeeˊkoo häˊ taꜙlaꜙ hwë ˈ jeeˊ maˊ gya ˈ Jesús, gaꜙjäyhꜘsɨɨyhꜙ:

51—Läꜙkoo jähꜘ ley jnänˋ saꜙ leꜘ cheenˊ dsoˊjwɨɨꜘnëˊ kih ˈ dsaꜙ, cherˊmahꜗ jääꜗ saꜙ gaˊ maˉnʉʉnˊkweeˉ juu ˈ kiyhꜗ mahꜗ läꜙngëëꜘ jneˊ heeˉ naˉ heˉmaˉjmeeyꜘ.

52Mahꜗ gaꜙjeehˉ dsaˉ heꜘ juuˈ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—¿Cheˊ laah ˈ hneˉ dsaˉ galileo kaˉlähꜘ? Hnøøh

ˈ daˊ kweeˉ jeeˊ naˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗ Dio mahꜗ jëëˋ daˊ,jihˊkohꜘ saꜙ maˉyaˉhëë niꜙ jaa hwaꜗ Galilea hi ngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio.

53Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ gaꜙnääˋ taꜙ kihꜗ.8

Dsaˉmëꜘ hi gaꜙjaaꜘ kyaahˊ dsaˉñʉʉhˉ1 Pero Jesús ngooꜗ taꜙ lleˊkohꜘ heˉ chee Olivo.

2Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, ngooyꜗ taꜙ jeeˊ chihˈ gwahꜙ.Hiꜙ jwëëꜘ dsaˉ naˊnääˈ jeeˊ maˊ cheyhˈ ja . Jeeˊ jagaꜙgyayˉ gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉ. 3 Hor˜ ja yaꜙnääꜗ taˉj-wohꜗ kyaaꜗ ley kyaahˊ fariseo, yaꜙjääyꜙ jaa dsaˉmëꜘhi gaꜙjaaꜘ kyaahˊ dsaˉñʉʉhˉ, mahꜗ gaꜙcheeyhˉ jeeˊtoꜗ dsaahˋ ja . 4Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ Jesús:

—Taˉjwohꜗ, dsaˉmëꜘ naˉ maˉjaaꜘ kyaahˊdsaˉñʉʉhˉ. 5 Läꜙkoo lleˋ ley jnänˋ, gaꜙjmeeꜘ Moiséhihꜙ jngëëhnˊ kyaahˊ kuuˊ dsaˉmëꜘ hi jmeeꜙ läꜙnaˉ.Haˉ gahˉ hneˉ, haˉ läꜙ jwahˈ.

6 Heˉ maˊ kay˜ dsëꜗ Jesús baˊ ja , hnøøyꜗ haˉ läꜙjeeˊ maˊ hnɨɨyˈ kiyhꜗ. Pero Jesús gaꜙgyayˉ naˉjuyhꜙmahꜗ gaꜙløøyꜗ sɨɨyꜙ hwaꜗ kyaahˊ chaˊgooyˉ. 7 Peronaˉ baˊ tääyhˊ chuuyꜘ kyaahˊ Jesús, ja gaˊ gaꜙnooyˉkaˉlähꜘ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Hihꜗ hnähꜘ hi saꜙ chaˉ niꜙ miihˉ dsoˊkyeˉ kihꜗ,hi heꜘ toˉnëˊ waˊ teˈ kuuˊ kiyhˈ.

8 Koo kaˉlähꜘ gaꜙgyayˉ naˉjuyhꜙ mahꜗ gaꜙsɨɨyꜘhwaꜗ läꜙhmëëꜘ. 9 Maˊ gaꜙnuuyꜘ läꜙja , maꜙ jaamaꜙ jaa baˊ gaꜙløøꜗ gaꜙnääˋ maˊ gaꜙläꜙliiyhꜚ hnɨɨ˜hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ. Gaꜙløøꜗ hi kaahˊ läꜙkye hi mähꜗgaꜙnääˋ. Heˉja gaꜙjäꜘ maꜙlaꜙ Jesús kyaahˊ dsaˉmëꜘhi gaꜙcheeyhˉ chaˊnëyˊ. 10 Ja gaˊ gaꜙnooˉ Jesús jeeˊmaˊ gyaˈ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Dsaˉmëꜘ, ¿naꜚ hi maˊ hnɨɨ˜ kyahꜗ? ¿Cheˊ niꜙjaa saꜙ maˉtaahˉ hneˉ dsoˊjwɨɨꜘ? —gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ.

11 —Niꜙ jaa Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ —gaꜙjähꜘ dsaˉmëꜘheꜘ sɨɨyhꜙ.

—Niꜙ jnäꜘ saꜙ taahnꜙ hneˉ dsoˊjwɨɨꜘ. Gwaahˉ baˊhneˉ kyahꜗ, moꜙtoꜙ jmeeˉ dsoˊkyeˉ —gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ.

San Juan 8:12 94 San Juan 8:47Jesús laaꜗ waˊjeˉ kihꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ

12 Gaꜙløøꜗ kaˉlähꜘ Jesús hlëëh˜ dsaˉ hi maˊ täähˊjeeˊ ja :

—Jnäꜘ heꜘ laanꜗ waˊjeˉ kihꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hi nuuꜗ kinꜙ, moꜙsoꜙ ngëyꜗ jwëꜘ hlɨɨhˈ. Läꜙchaˉ waˊjeˉkiyhꜗ, heˉ jmeeꜙ chaayˉ.

13Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉ fariseo sɨɨyhꜙ:—Ju ˈdsooꜘ heˉ jmeehˉ naˉ, laꜗ kyahꜗ hñaahꜗ baˊ

hneˉ. Heˉja saꜙ laꜗ dsooꜘ juuˈ kyahꜗ.14Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Maꜙkeꜙ jmeenꜙ juˈdsooꜘ kiꜙ hñiinꜙ, pero maꜙraꜙ

heˉ laꜗ dsooꜘ juuˈ heˉ jwahnꜙ, jëëhꜘ jnäꜘ baˊ manꜙ haˉnaˉ janꜗ hiꜙ haˉ naˉ naahnꜚ. Pero hnähꜘ, saꜙ ñehˊhnähꜘ haˉ naˉ janꜗ hiꜙ haˉ taꜙ naahnꜚ. 15Hnähꜘ kahˉkwaat˜ läꜙkoo laꜗ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ. Pero jnäꜘsaꜙ kanꜙ kwaat˜ kihꜗ niꜙ jaa . 16Hiꜙ maˊ kanꜙ kwaat˜kihꜗ dsaꜙ, jmeenꜙ läꜙ hnøøꜗ ju ˈdsooꜘ baˊ. Jëëhꜘ saꜙjmeenꜙ hñiinꜙ, jmeenꜙ kyaahˊ Tääˋ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ.17Hiꜙ nëˊ ley jnänˋ naˉsɨɨˉ, kyaahˊ uuˈ dsaˉ hi hlëëhꜙkoo baˊ juuˈ, heˉja baˊ laˈ juˈdsooꜘ. 18 Jnäꜘ jmeenꜙ juˈdsooꜘ kinꜙ hiꜙ Tääˋ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ, jmeeyꜙ juˈdsooꜘkinꜙ kaˉlähꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús.

19—¿Naꜚ baˊ Tääˋ kyaahˈ? —gaꜙjähꜘ dsaˉheꜘ sɨɨyhꜙ.Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—Hnähꜘ saꜙ kyuuhꜙ jnäꜘ, niꜙ Tääˋ kyaanꜙ saꜙ

kyuuhꜙ. Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ kyuuhꜙ jnäꜘ, ja baˊ läꜙjakyuuhꜙ hnähꜘ Tääˋ kyaanꜙ.

20 Juuˈ laˉmaˊ kwaꜙ Jesús läꜙkoo maˊ hlëëyh˜ dsaˉjeeˊ maˊ chihˈ gwahꜙ, kooꜘ jeeˊ maˊ toohˉ dsaˉ kuuˊ.Niꜙ jaa saꜙ gaꜙsaayhꜗ jeeˊ ja , jëëhꜘ saꜙ gaˊ maˉllooꜗhor˜ kiyhꜗ.

Gaꜙjähꜘ Jesús: “Saꜙ leꜘ goˊnääh ˈ hnähꜘ haˉ jeeˊnaahnꜚ”

21Koo kaˉlähꜘ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Hii ꜚ jnäꜘ naahnꜚ. Haˉ jeeˊ naahnꜚ saꜙ leꜘ goˊnääh

ˈ hnähꜘ. Hiꜙ hnähꜘ hnaah ˈ gaˊ jnäꜘ, pero juuhꜘ baˊhnähꜘ, läꜙ maˉkyaahˊ naˉ baˊ hnähꜘ dsoˊkyeˉ kyahꜗhnähꜘ.

22Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉ judiu:—¿Cheˊ jngëëyhˈ hñiiyꜘ heˉja jäyhꜘ läꜙnaˉ: “Haˉ

jeeˊ naahnꜚ saꜙ leꜘ goˊnäähˈ hnähꜘ”?23Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Dsaˉ chaa hwaꜗ laˉ baˊ hnähꜘ, jnäꜘ laanꜗ kihꜗ

gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Laahꜗ hnähꜘ hi chaa jmɨˉ-gyʉʉꜙ laˉ, pero jnäꜘ saꜙ laanꜗ kihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.24 Heˉja baˊ naˉ heˉ maˉjwëëhnꜗ hnähꜘ, juuhꜘhnähꜘ läꜙ maˉkyaahˊ naˉ baˊ hnähꜘ dsoˊkyeˉ kyahꜗhnähꜘ. Jëëhꜘ cherˊmahꜗ saꜙ heehˉ hnähꜘ kinꜙ, heˉlaanꜗ läꜙkoo maˉjwëëhnꜗ hnähꜘ, juuhꜘ hnähꜘ kyaahˊdsoˊkyeˉ kyahꜗ hnähꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

25 —¿Heeˉ baˊ laah ˈ hneˉ, hii baˊ hneˉ ja ? —gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ.

Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús:—Läꜙ maˊ toˉnëˊ gaꜙjwëëhnꜗ hnähꜘ hii laanꜗ.

26Chaˉ chaˉmiihˉ heˉ jwëëhn˜ hnähꜘ hiꜙ läꜙja heˉkanˋ kwaat˜ kyahꜗ hnähꜘ. Hihꜗ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ,hlëëyhꜙ juˈdsooꜘ. Hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙnuunꜗ kiyhꜗ, heˉja baˊ hlëëhnˊ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ.

27 Kihꜗ Tääˋ baˊ ja maˊ hlëëhꜙ Jesús, pero saꜙgaꜙläꜙngëëꜘ dsaˉ heꜘ. 28Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Waˊraˉ gaꜙchaahˋ hnähꜘ gyʉʉhˈ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗlaˉ, ja gaˊ läꜙñehˊ hnähꜘ hii jnäꜘ hiꜙ läꜙñehˊ hnähꜘsaꜙ chaˉ niꜙ koo heˉ jmeenꜙ jeeˊ tëënˉ hñiinꜙ.Jwëëhn˜ hnähꜘ läꜙkoo teꜗ heˉ gaꜙmiꜙtëë Tääˋ jnäꜘ,

ko ja baˊ teˈ heˉ hlëëhnˊ. 29 Jëëhꜘmaꜙraꜙ heˉ kyaahˊbaˊ jnäꜘ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ. Saꜙ gaꜙbeeyꜗ jnäꜘ mahꜗ jänˋhñiinꜙ, jëëhꜘ jnäꜘ läꜙmaˊ jmeenꜙ ja baˊ läꜙjëꜙ heˉ tɨh˜dsëyꜗ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

30 Läꜙkoo maˊ gaꜙhlëëyhꜘ läꜙja , jwëëꜘ dsaˉgaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ.

Hii laaꜗ jooꜘ Dio hiꜙ hii naˉhnëëˊ kyaahˊdsoˊkyeˉ

31 Heˉja gaꜙsɨɨhꜙ Jesús läꜙjëëꜙ dsaˉ judiu hi gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ:

—Cherˊmahꜗ gaꜙhøøhˊ hnähꜘ juuˈ kinꜙ, leehꜘ hnähꜘmaꜙraꜙ discípulo kyaanꜙ. 32 Hiꜙ läꜙkyuuh˜ hnähꜘ juˈdsooꜘ, hiꜙ kyaahˊ juˈdsooꜘ kinꜙ läähꜘ hnähꜘ.

33Mahꜗ gaꜙjeehˉ dsaˉ heꜘ juuˈ kiyhꜗ:—Saˊjuˉ kihꜗ Abraham, laaꜗ jnääh ˈ. Jihˊkohꜘ saꜙ

maˉjä jnäähꜗ läꜙkoo jaa hi naˉhnëëˊ. Haˉ läꜙjaheˉ jwahꜘ hneˉ, lääꜘ jnäähˈ.

34Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ kaˉlähꜘ:—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, läꜙjëëꜙ hi

jmeeꜙ dsoˊkyeˉ, naˉhnëëyˊ kyaahˊ ja baˊ dsoˊkyeˉja . 35 Dsaˉ hi naˉhnëëˊ jmeeꜙ taˊ, läꜙ maˊ naˉh-nëëyˊ ja baˊ kihˈ dsaˉjʉʉyˊ, jihˊkohꜘ saꜙ leeyꜘ jooyꜘ.Pero hi laaꜗ jooyꜘ, läꜙ maˉlaaꜗ ja baˊ kyaay ˈ.36 Heˉja cherˊmahꜗ Jooyꜘ gaꜙlääyꜗ hnähꜘ jeeˊ naˉh-nëëhˊ hnähꜘ, maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ maˉlaahꜘ baˊ hnähꜘ.37 Maꜙ baˊ jnäꜘ, laahꜗ hnähꜘ saˊjuˉ kihꜗ Abraham.Pero jmeehˉ hnähꜘ biiꜗ jngëëh ˈ jnäꜘ, kihꜗ heˉ saꜙhiihꜘ hnähꜘ heehˊ juu ˈ kinꜙ. 38 Jnäꜘ hlëëhnˊ heˉmaˉjëënꜗ kihꜗ Tääˋ kyaanꜙ baˊ, mahꜗ hnähꜘ jmeehˉheˉmaˉnʉʉhˉ hnähꜘ kihꜗ tääˋ kyaahˈ —gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ.

39Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ:—Tääˋ kyaa jnäähꜗ laaꜗ Abraham baˊ.Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ:—Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ heꜘ baˊ jooꜘ Abraham

laahꜗ hnähꜘ, jmeehˉ hnähꜘ läꜙkoo gaꜙjmeeyꜘ.40Maˉhlëëhˋ baˊ jnäꜘ juˈdsooꜘ läꜙkoo gaꜙnuunꜗ kihꜗDio. Pero naꜗ hnoohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ jeeˊ jngëëhˈ jnäꜘ.¿Cheˊ gaꜙjmeeꜘ Abraham läꜙja ? 41 Jmeehˉ hnähꜘläꜙkoo jmeeꜙ tääˋ kyaah ˈ baˊ hnähꜘ naˉ —gaꜙjähꜘJesús sɨɨyhꜙ.

—Saꜙ laaꜗ jnäähˈ jooꜘ waˊ hi chaˉ hi . Chaa baˊjaa Tääˋ kyaa ˈ jnäähꜗ. Hi heꜘ hñiiꜘ Dio —gaꜙjähꜘdsaˉ heꜘ sɨɨyhꜙ Jesús.

42Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ:—Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ Dio laaꜗ Tääˋ kyaahˈ hnähꜘ, maˊ

läꜙhnaahꜙ jnäꜘ. Jëëhꜘ jnäꜘ, yaꜙhëënꜗ jeeˊ gya ˈ Diomahꜗ janꜗ. Jaꜙ heˉ janꜗ jeeˊ tëënˉ hñiinꜙ. Hñiiyꜘgaꜙcheeyꜗ jnäꜘ, heˉja janꜗ. 43 Kihꜗ heˉ saꜙ hnoohˉhnähꜘ nuuh ˈ juu ˈ kinꜙ, heˉja saꜙ hii˜ läꜙngëëhꜘhnähꜘ juuˈ heˉ hlëëhnˊ laˉ. 44 Jëëhꜘ, hi saꜙlluꜗ laaꜗtääˋ kyaah ˈ hnähꜘ heˉja hnoohˉ hnähꜘ jmeeh ˈhnähꜘ läꜙkoo hnøøyꜗ. Jëëhꜘ, hi heꜘ gaꜙløøꜗ jngëëhꜙdsaˉ läꜙ maˊ toˉnëˊ. Saꜙ gaꜙjäyꜘ kyaahˊ ju ˈdsooꜘ,kihꜗ heˉ saꜙ chaˉ niꜙ miihˉ ju ˈdsooꜘ kiyhꜗ. Waˊraˉgaꜙjuuyꜗ, juu ˈ kihꜗ hñiiꜘ bihꜗ hlëëyhꜙ, jëëhꜘ laayꜗtaˉjuuˈ dsoꜗ, hiꜙ laayꜗ jʉʉˊ juuˈ taˉjuuˈ. 45 Kihꜗ heˉhlëëhnˊ heˉ laꜗ ju ˈdsooꜘ, heˉja baˊ naˉ saꜙ heehꜘhnähꜘ kinꜙ. 46 Saꜙ chaa niꜙ jaa hi leꜘ bäähˉ jnäꜘkyaahˊ dsoˊkyeˉ. Läꜙja , cherˊmahꜗ hlëëhnˊ baˊ jnäꜘjuˈdsooꜘ, ¿heˉlaˈ saꜙ jmeehˉ hnähꜘ dsooꜘ hohꜘ hnähꜘkinꜙ? 47 Hi laaꜗ kyaaꜗ Dio, juuˈ kihꜗ Dio baˊ nuuyˉ.Pero saꜙ laahꜗ hnähꜘ kyaaꜗ Dio, heˉja baˊ naˉ saꜙnuuhˉ hnähꜘ juuˈ kiyhꜗ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

San Juan 8:48 95 San Juan 9:25

Maˊ chaaˉ baˊ Jesús jääꜗ läꜙkohꜘ gaˊ Abraham48Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ judiu heꜘ sɨɨyhꜙ:—Tëˉ baˊ juuˈ kyaaꜗ jnäähˈ, hneˉ laahꜗ jaa samar-

itano hi kyaahˊ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ.49Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—Saꜙ kyaahnˊ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ. Jeeˊ läꜙjëꜙ heˉ

jmeenꜙ, jmeenꜙ heˈ kihꜗ Tääˋ kyaanꜙ baˊ. Mahꜗ hnähꜘ,saꜙ taahꜙ jnäꜘ taˊ. 50 Saꜙ hnoohnꜙ haˉ läꜙ jeeˊ leenꜘjøøhn ˈ, pero chaa baˊ jaa hi hnoohˉ kinꜙ haˉläꜙ jeeˊ leenꜘ jøøhn ˈ, hi heꜘ baˊ lla ˈ taˊ. 51 Maꜙraꜙju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, hi høøꜙ juuˈ kinꜙ moꜙsoꜙjuuyꜘ jihˊkohꜘ.

52Koo kaˉlähꜘ gaꜙjähꜘ dsaˉ judiu heꜘ sɨɨyhꜙ:—Naꜗ baˊ raꜘ si˜, ñeˊ jnäähꜗ, jäähꜙ hneˉ jmɨˉlleꜘ

hlɨɨh ˈ. Gaꜙjuuꜗ baˊ Abraham, hiꜙ gaꜙjuuꜗ baˊ läꜙjëëꜙhi maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ. Mahꜗ hneˉ jwahꜘ:“Hi høøꜙ juuˈ kinꜙ saꜙ juuyꜘ jihˊkohꜘ.” 53 ¿Cheˊ jøøhˈ gaˊ hneˉ, läꜙkohꜘ gaˊ Abraham, dsaˉ maˉgyuhˉjnänˋ, hi gaꜙjuuꜗ? Hiꜙ gaꜙjuuꜗ baˊ läꜙjëëꜙ hi maˊngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio. ¿Hii naˉ jmäähꜙ hñaahꜗ? —gaꜙjähꜘ dsaˉ judiu heꜘ sɨɨyhꜙ.

54—Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ jnäꜘ jmäänꜙ hñiinꜙ jøøhˈ, saꜙjmääꜗ niꜙ miihˉ läꜙja . Tääˋ kyaanꜙ baˊ heꜘ, hi jmääjnäꜘ jøøhnˈ, hi jwahꜘ hnähꜘ laaꜗ Dio kyaahꜗ hnähꜘ.55 Pero saꜙ kyuuhꜙ hnähꜘ hi heꜘ, jnäꜘ baˊ kyuuꜙjnihꜘ. Cherˊmahꜗ gaꜙjwahnꜗ saꜙ kyuuꜙ jnihꜘ, jmäänꜙhñiinꜙ jaa hi taˉjuu ˈ, läꜙkoo laahꜗ hnähꜘ taˉjuuˈ dsoꜗ. Pero jnäꜘ kyuuꜙ jnihꜘ, hiꜙ høønꜙ juu ˈ kiyhꜗ.56 Abraham, dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ, maˊ jëë dsëyꜗläꜙkoo maˊ jøøy˜ heˉ lloo˜ koo jmɨɨˊ jëëyꜗ jnäꜘ, hiꜙgaꜙjëëyꜗ baˊ, heˉja gaꜙläꜙchaayꜙ lluꜗ —gaꜙjähꜘ Jesússɨɨyhꜙ.

57 —Niꜙ toꜙ loꜙgyaꜘ ji ñeˉ saꜙ gaˊ maˉhäähˊ hneˉmahꜗ jwahꜘ maˉjëëhˋ Abraham —gaꜙjähꜘ dsaˉ judiuheꜘ sɨɨyhꜙ.

58 —Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, jääꜗ saꜙ gaˊmaˉchaa Abraham, ko ja maˉchaa baˊ jnäꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

59Heˉja gaꜙkaꜗ dsaˉ heꜘ kuuˊ mahꜗ maˊ teyˈ kiyhꜗ.Pero gaꜙhmäähˉ Jesús jeeˊ kih ˈ dsaꜙ, yaꜙhëëyꜗ jeeˊmaˊ chih ˈ gwahꜙ ja . Gaꜙngëëyꜘ jeeˊ täähˊ dsaˉ,ngaayhꜗ.

9Gaꜙmiꜙhlääꜘ Jesús jaa dsaˉtʉʉˊ

1 Jeeˊ ngëꜙ Jesús ja , gaꜙjëëyꜗ jaa dsaˉtʉʉˊ hi tʉʉˊläꜙ maˊ gaꜙläꜙchaaꜙ . 2Mahꜗ gaꜙngɨɨˊ jnäähꜗ juuˈ kiyhꜗ:

—Taˉjwohꜗ, ¿hii kihꜗ dsooˊ heˉ laayꜗ läꜙnaˉ, cheˊkihˈ hñiiyꜘ o cheˊ kihˈ choˈjmiiyˉ hehꜗ gaꜙläꜙchaayꜙtʉʉyˊ?

3Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ jnäähˈ:—Jaꜙ hñiiyꜘ dsëëy˜ dsooˊ niꜙ choˈjmiiyˉ, heˉ laayꜗ

läꜙnaˉ. Laayꜗ läꜙnaˉmahꜗ läꜙjnäꜘ taˊ kihˈ Dio nëˊ kiyhˈbaˊ. 4Taˊko jiihˈ laꜗ jmɨɨˈ, jmeeꜙ biiꜗ kinꜙ jmeenˋ taˊ kihˈ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ. Waˊraˉ ngooꜗ gaꜙnʉʉˉ, niꜙ jaamoꜙsoꜙ leꜘ jmeeꜗ taˊ. 5 Taˊko jiih ˈ gyanˊ jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ, laanꜗ waˊjeˉ kihꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ.

6 Maˉlaꜙ maˉhlëëyhꜘ läꜙja , gaꜙhñeyꜗ hwaꜗ mahꜗgaꜙjmeeyꜘ tʉˊjii ꜗ kyaahˊ jmɨɨˉ tʉˊheyhˈ. Ja baˊ kyaahˊtʉˊjii ꜗ ja , gaꜙsuyꜗ mɨ ˈnëˊ dsaˉtʉʉˊ heꜘ. 7 Mahꜗgaꜙsɨɨyhꜙ:

—Gwaˉ mahꜗ goˉgyihꜙ mɨˈnëhˊ jeeˊ chihˈ heˉ haaˊjmɨɨˉ heˉ chee Siloé —juu ˈ laˉ hnøøꜗ jähꜙ: heˉgaꜙcheeꜗ dsaˉ.

Läꜙja gaꜙjmeeꜘ dsaˉ heꜘ, naˊgyiyhˉ mɨˈnëyˊ. Maˊjayhˈ maˉjnäꜘmɨˈnëyˊ, maˊ jëëy˜. 8Dsaˉ hi maˊ täähˊkooꜘ jeeˊmaˊ chihˈ hneꜗ kiyhꜗ, kyaahˊ gaˊ jñahꜘ hi maˊjëë˜ läꜙkoo maˊ tʉʉyˊ, maˊ jäyhꜘ:

—¿Ja ˈ hi naˉ heꜘ hi maˊ gya ˈ chuuꜘ maˊ ngɨɨyꜙkuuˊ? —gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ.

9—Hi heꜘ naˉ —maˊ jähꜘ ko llaa .—Läꜙja laayꜗ —maˊ jähꜘ jñahꜘ.—Jnäꜘ heꜘ —maˊ jäyhꜘ hñiiyꜘ.10 —¿Haˉ läꜙja heˉ maˉnaꜘ mɨ ˈnëhˊ? —gaꜙjähꜘ

dsaˉ heꜘ sɨɨyhꜙ.11 —Dsaˉ hi chee Jesús, gaꜙjmeeyꜘ tʉˊjii ꜗ mahꜗ

gaꜙsuyꜗ mɨ ˈnënꜙ. Ja gaˊ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ: “Gwaˉ jeeˊchih ˈ Siloé mahꜗ goˉgyihꜙ mɨ ˈnëhˊ.” Mahꜗ ñeenˊnaˊgyihnꜙ mɨˈnënꜙ, läꜙja baˊ gaꜙløøꜗ jëën˜ —gaꜙjähꜘdsaˉ hi maˊ tʉʉˊ heꜘ.

12—¿Naꜚ baˊ dsaˉheꜘ? —gaꜙjähꜘ hi maˊ täähˊ ngɨɨꜙjuuˈ kiyhꜗ.

Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:—Saꜙ manꜙ.

Gaꜙllaꜙkyaaˉ dsaˉ fariseo jmɨɨˊ dsaˉ hi maˊ tʉʉˊheꜘ

13 Heˉja gaꜙjääyꜗ hi maˊ tʉʉˊ heꜘ chaˊnëˊ dsaˉfariseo. 14Maˊja , laꜗ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ, maˊgaꜙjmeeꜘ Jesús tʉˊjii ꜗ heˉ kyaahˊ gaꜙnäyꜗ mɨˈnëˊ dsaˉheꜘ. 15 Koo kaˉlähꜘ gaꜙngɨɨꜘ dsaˉ fariseo juuˈ kihꜗhi maˊ tʉʉˊ heꜘ, haˉ läꜙ gaꜙjmeeyꜘ heˉ gaꜙløøyꜗjëëy˜.

—Gaꜙsuyꜗ tʉˊjii ꜗ mɨ ˈnënꜙ, mahꜗ gaꜙgyihnꜙ, ja gaˊgaꜙløøꜗ jëën˜ —gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ.

16Ko llaa dsaˉ fariseo heꜘ maˊ jähꜘ:—Saꜙ laaꜗ kyaaꜗ Dio dsaˉ heꜘ, heˉja saꜙ høøyꜙ jmɨɨˊ

heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ.Jñahꜘ maˊ jähꜘ:—¿Haˉ läꜙ laꜗ juuˈ, heˉ jmeeꜗ waˊ hi chaˉ hi koo

heˉ jʉhˉgaa läꜙnaˉ?Saꜙ gaꜙhɨɨꜘ kweeˉ juu ˈ kiyhꜗ. 17 Koo kaˉlähꜘ

gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉ hi maˊ tʉʉˊ heꜘ:—¿Heeˉ jwahꜘ hñaahꜗ kihꜗ hi gaꜙnäꜗ mɨˈnëhˊ?Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ hi maˊ tʉʉˊ heꜘ:—Jnäꜘ jwahnꜙ laayꜗ jaa hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio.18 Pero dsaˉ fariseo heꜘ, saꜙ maˊ laayꜘ dsooꜘ heˉ

maˊ tʉʉˊ dsaˉ heꜘ mahꜗ gaꜙläꜙjnäꜘ mɨ ˈnëyˊ. Heˉjaläꜙjiihˈ gaꜙtëëyhꜗ choˈjmiiˉ dsaˉ hi gaꜙläꜙjnäꜘmɨˈnëˊheꜘ. 19Mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ:

—¿Cheˊ ja baˊ jooꜘ hnähꜘ hi laˉ, hi jwahꜘ hnähꜘgaꜙläꜙchaaꜙ tʉʉˊ? ¿Haˉ läꜙja heˉ maˉjëëy˜ naꜗ?

20Heˉja gaꜙjähꜘ choˈjmiiˉ dsaˉ heꜘ:—Dsooꜘ baˊ hi heꜘ laˉ chihˉ kyaaꜗ jnäähˈ laˉ, hi

gaꜙläꜙchaaꜙ tʉʉˊ. 21Pero saꜙ ñeˊ jnäähꜗ niꜙ miihˉ haˉläꜙja heˉ maˉjëëy˜ naꜗ, niꜙ saꜙ ñeˊ jnäähꜗ hi naˉhi gaꜙnäꜗ mɨˈnëyˊ. Maˉchaˉ baˊ ji ñeˉ kiyhꜗ, ngɨɨˊhnähꜘ juuˈ kiyhꜗ, hñiiꜘ bihꜗ jmeeyhꜗ juuˈ kyahꜗ hnähꜘ.

22 Läꜙja baˊ gaꜙjähꜘ choˈjmiiˉ dsaˉ heꜘ, jëëhꜘ maˊgayhꜙ dsaˉ fariseo hi maˉtäähˊ juu ˈ kweeˉ haˉläꜙ jmeeyꜗ cherˊmahꜗ jaa jähꜘ Jesús heꜘ laaꜗ Mesía.Moꜙsoꜙ chaˉ jwëˈ kiyhꜗ dsooyꜗ gwahꜙ. 23 Heˉja baˊja gaꜙjähꜘ cho ˈjmiiyˉ: “Maˉchaˉ baˊ ji ñeˉ kiyhꜗ,ngɨɨˊ hnähꜘ juuˈ kiyhꜗ.”

24Koo kaˉlähꜘ gaꜙtëëyhꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi maˊ tʉʉˊheꜘ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Kwaˊ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio baˊ, jaꜙ kihꜗ Jesús. Jëëhꜘñeˊ jnäähꜗ dsaˉ waˊ hi chaˉ hi baˊ heꜘ.

25Heˉja gaꜙjeeyhˉ juuˈ kihꜗ dsaˉ fariseo:

San Juan 9:26 96 San Juan 10:24—Saꜙ manꜙ cheˊ laayˈ dsaˉ waˊ hi chaˉ hi . Koo

heˉ laˉ baˊ manꜙ. Heˉ maˊ laan ˈ tʉʉˊ mahꜗ naꜗmaˉjëën˜.

26 Koo kaˉlähꜘ gaꜙngɨɨꜘ dsaˉ fariseo juu ˈ kiyhꜗ,gaꜙsɨɨyhꜙ:

—¿Heeˉ gaꜙjmeeyꜘ kyahꜗ? ¿Haˉ läꜙ gaꜙnäyꜗ mɨˈnëhˊ?

27Mahꜗ gaꜙjähꜘ hi maˊ tʉʉˊ heꜘ:—Maˉjwahꜗ baˊ jnäꜘ jääꜗ mahꜗ saꜙ gaꜙläꜙhnoohˉ

hnähꜘ maˊ nuuhꜗ. ¿Heˉla ˈ hnoohˉ hnähꜘ nuuh ˈkaˉlähꜘ? ¿Cheˊ läꜙkye hnähꜘ hnoohˉ leeꜘ hnähꜘdiscípulo kyaayꜗ?

28 Mahꜗ dsaˉ fariseo heꜘ gaꜙtaˊ gaꜙhaayhˉ,gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Hneˉ baˊ heꜘ, laahꜗ discípulo kyaayꜗ. Pero jnäähˈ, laaꜗ jnäähˈ discípulo kyaaꜗ Moisé baˊ. 29Ñeˊ jnäähꜗgaꜙhlëëhꜘ Dio kyaahˊ Moisé. Pero kihꜗ dsaˉ heꜘ, niꜙmiihˉ saꜙ ñeˊ jnäähꜗ haˉ taꜙ jayꜗ.

30Mahꜗ gaꜙjähꜘ hi maˊ tʉʉˊ heꜘ sɨɨyhꜙ:—Haˉ läꜙ laꜗ juu ˈ heˉ saꜙ ñehˊ hnähꜘ haˉ taꜙ jaꜗ

dsaˉ heꜘ mahꜗ jnäꜘ gaꜙjmeeyꜘ jëën˜. 31 Ñeˊ baˊ jneˊ,saꜙ nuuˉ Dio kihꜗ hi jmeeꜙ waˊ heˉ chaˉ heˉ. Perokihꜗ hi gahꜙ Dio mahꜗ jmeeyꜙ läꜙ hnøøꜗ Dio, hi heꜘbaˊ nuuyˉ kihꜗ. 32 Pero jihˊkohꜘ saꜙ maˉnʉʉˊ jneˊ kihˈjaa hi lihꜙ näꜗ mɨˈnëˊ dsaˉ hihꜗ dsaˉläˉchaa tʉʉˊ.33Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ laaꜗ kyaaꜗ Dio dsaˉñʉʉhˉ heꜘ,saꜙ chaˉ heˉ leꜘ jmeeyꜗ niꜙ miihˉ.

34Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉ hi maˊ tʉʉˊ heꜘ:—Kyaahˊ gaꜙläꜙjëꜙ dsoˊkyeˉ gaꜙläꜙchaahꜙ hneˉ,

mahꜗ hnoohˉ hlëëhˊ jnäähꜗ.Heˉja gaꜙllee dsihꜘ kaˊhneꜚ, gaꜙhëëyꜗ kihꜗ

goˉte˜.Läꜙkooˉ heˉ tʉʉˊ baˊ laa dsaˉ fariseo heꜘ

35 Maˊ gaꜙnuuh ˈ Jesús juu ˈ heˉ gaꜙllee dsihꜘkaˊhneꜚ, naˊhnääyhˉ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—¿Cheˊ jmeehˉ hneˉ dsooꜘ hohꜘ kihꜗ Hi gaꜙlëëꜗ n-goꜗ?

36 —Chiihˊ jnäꜘ hi heꜘ, Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, mahꜗjmeenˋ dsooꜘ dsënꜙ kiyhꜗ —gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ sɨɨyhꜙ.

37—Maˉjëëhˋ baˊ hneˉ, jnäꜘ heꜘ, hi kyaahˊ chehˈhlëëhˊ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

38Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:—Dsooꜘ baˊ dsënꜙ kyahꜗ hneˉ, Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ.Mahꜗ gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ, gaꜙjmääyꜗ jøøhˈ.39Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús:—Janꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ mahꜗ waˊ kye dsaˉ kwaat˜

haˉ läꜙ laꜗ juˈdsooꜘ kinꜙ. Läꜙjëëꜙ hi saꜙ jëë˜, jëëyꜗ.Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi jëë˜, moꜙsoꜙ läꜙjnäꜘ mɨˈnëyˊ.

40 Ko llaa fariseo hi maˊ täähˊ kyaayhˊ jeeˊ ja ,maˊ gaꜙnuuyꜘ läꜙja , gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ Jesús:

—¿Cheˊ jwaꜚ läꜙkye jnäähˈ kaˉlähꜘmoꜙsoꜙ jnäꜘmɨˈnëˊ jnäähꜗ?

41Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ tʉʉhˊ hnähꜘ, niꜙ koo dsoˊkyeˉ

saꜙ chaˉ kyahꜗ hnähꜘ. Pero kihꜗ heˉ jwahꜘ hnähꜘ,jnäꜘ baˊ mɨˊnëhˊ hnähꜘ, heˉja baˊ naˉ, läꜙ maˉkyehˊja baˊ hnähꜘ dsoˊkyeˉ.

10Dsaˉ hi hää borrego kyaaꜗ

1 ʼMaꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, hi saꜙ dsaˉheꜘtaꜙ hoˊhaahˊ jeeˊ täähˊ borrego, mahꜗ hnooyhˉ taꜙjeeˊ jyohꜘ dsaˉheyꜘ, dsaˉhɨɨ baˊ heꜘ hi dsaˉkyaaꜘ

jahꜘ. 2 Pero hi dsaˉheꜘ taꜙ hoˊhaahˊ, hi heꜘ baˊmaꜙraꜙ hi hää borrego. 3 Hi chehꜗ høøꜙ jeeˊ ja ,näyꜗ hoˊhaahˊ waˊraˉ jaꜗ hi hää borrego heꜘ. Hiꜙläꜙjëëꜙ borrego heꜘ maˉnʉʉhˊ kiyhˈ. Läꜙ cheeyˉ baˊtëëyh˜ läꜙjaa läꜙjaa mahꜗ hwëëy˜ jeeˊ ja . 4Maˉlaꜙmaˉhwëëyꜗ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaayꜗ, mahꜗ ja gaˊ dsooyˈ jääyꜗ. Läꜙjëëꜙ baˊ dsaˉnääꜗ kaahˋ kiyh ˈ, jëëhꜘmaˉkyʉʉh˜ bihꜗ lleꜘ kiyhꜗ. 5Pero jaa hi saꜙ kyuuyꜙ,saꜙ llaˉlleyꜗ kaahˋ kiyhˈ. Kyʉʉyꜗ kihꜗ hi heꜘ, jëëhꜘ saꜙkyʉʉyh˜ lleꜘ kihꜗ hi jñahꜘ heꜘ.

6 Juuˈ naˉhmääˊ läꜙja gaꜙhlëëhꜘ Jesús, heˉja saꜙgaꜙläꜙngëëꜘ dsaˉ heꜘ heeˉ ja maˊ jäyhꜘ.

Pastor lluuꜗ laaꜗ Jesús7Ngooꜗ baˊ Jesús hlëëyh˜ dsaˉ heꜘ:—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, jnäꜘ heꜘ laanꜗ

hoˊhaahˊ kihˈ borrego. 8 Läꜙjëëꜙ hi yaꜙnääꜗ jääꜗ gaˊkinꜙ, maˊ laa ˈ dsaˉhɨɨ hi maˊ hɨɨ kihꜗ dsaꜙ. Peroniꜙ jaa dsaˉ hi laaꜗ läꜙkoo borrego saꜙ gaꜙnuuꜘkiyhꜗ. 9 Jnäꜘ heꜘ laanꜗ hoˊhaahˊ. Hi dsaˉtaahˋ taꜙhoˊhaahˊ ja , hi heꜘ baˊ lääꜘ . Moꜙsoꜙ hiiꜘ gooˉkiyhꜗ, leꜘ dsaˉtaayhˋ mahꜗ hwëëyꜙ hiꜙ jnøøyhꜙ baˊheˉ kuyhˉ. 10Waˊraˉ jaꜗ hi hɨɨ , hëëyꜗ, jngëëyhꜗ hiꜙheeyꜗ goˉte˜. Koo heˉ ja baˊ jmeey ˈ. Pero jnäꜘmaˉjan˜ mahꜗ jmeenꜙ chaa dsaˉ hiꜙ miˊjääꜚ jnihꜘchaˉmiihˉ.

11 ʼJnäꜘ heꜘ, laanꜗ läꜙkoo jaa hi hää lluꜗ jahꜘkyaaꜗ . Hi lluuꜗ heꜘ, kwaayꜗ hñiiyꜘ juuyꜘ kihꜗ borregokyaayꜗ. 12 Pero jaa hi hläähˊ mahꜗ hääy˜ jahꜘ kyaaꜗjñahꜘ, kihꜗ heˉ saꜙ laaꜗ kyaaꜗ hi hläähˊ heꜘ, heˉjawaˊraˉ gaꜙjëëyꜗ jaꜗ lobo, beeyꜗ borrego, mahꜗ kyʉʉyꜗ.Heˉja gwaꜘ lobo mahꜗ dsaˉchaayhꜙ borrego. Jeeˊja dsaˉsaaꜘ dsaˉjñeeyꜘ waˊ haˉ chaˉ haˉ. 13 Läꜙjajmeeꜙ hi hläähˊ, kyʉʉꜙ bihꜗ. Jëëhꜘ, heˉ hlääyhˊ baˊja . Saꜙ chaˉ heˉ gaꜙtëëꜘ jëëyꜗ kihꜗ borrego heꜘ.

14 ʼJnäꜘ heꜘ laanꜗ läꜙkoo jaa hi hää kweeˉ jahꜘkyaaꜗ . Kyuuꜙ baˊ jnäꜘ borrego kyaanꜙ. Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaanꜙ, kyuuyꜙ jnäꜘ. 15 Ja baˊ läꜙja , kyuuꜙ Tääˋkyaanꜙ jnäꜘ, hiꜙ jnäꜘ kyuuꜙ jnihꜘ. Hiꜙ kwaanꜚ hñiinꜙjuunꜘ kihꜗ dsaˉ kyaanꜙ hi laaꜗ läꜙkoo borrego.16 Hiꜙ chaa gaˊ jñahꜘ dsaˉ kyaanꜙ hi laaꜗ läꜙkooborrego hi saꜙ gaˊ maˉtaahˋ chaˊnehꜙ. Hi heꜘkaˉlähꜘ jmeeꜙ biiꜗ kinꜙ naˊteenˋ mahꜗ läꜙnʉʉyhˊ kinꜙ.Hiꜙ läꜙja , läꜙjëëꜙ leeꜘ koo nääꜗ baˊ, hiꜙ jaa baˊ jʉʉyˊ.17Hnääꜗ Tääˋ jnäꜘ, kihꜗ heˉ kwaanꜚ hñiinꜙ juunꜘ. Hiꜙmaˉngëëꜘ maˉjuunꜙ läꜙjiihnˊ kaˉlähꜘ. 18 Niꜙ jaasaꜙ jngëëhꜗ jnäꜘ, taꜙ laˊ jngëëyh ˈ jnäꜘ läꜙnaˉ. Heˉkwaanꜚ hñiinꜙ baˊ ja heˉ jngëëyhꜗ jnäꜘ. Naˉngënˈjwëˈ kwaanꜚ hñiinꜙ hiꜙ läꜙja naˉngënˈ jwëˈ läꜙjiihnˊkaˉlähꜘ. Heˉ laˉ ja madaꜚ heˉ gaꜙhyohnꜗ kihꜗ Tääˋkyaanꜙ.

19 Koo kaˉlähꜘ saꜙ gaꜙhɨɨꜘ kweeˉ juu ˈ kihꜗ dsaˉfariseo kyaahˊ juuˈ heˉ maˉhlëëhꜘ Jesús ja . 20 Jwëëꜘdsaˉ heꜘ maˊ jähꜘ:

—Kyeyˉ jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ, dsaˉ ngaahˊ baˊ naˉ.¿Heˉlaˈ nuuhˉ hnähꜘ kiyhꜗ?

21 Pero jñahꜘ maˊ jähꜘ:—Saꜙ hlëëhꜙ läꜙnaˉ, jaa hi kye jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ.

¿Haˉ läꜙja näꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ mɨˈnëˊ jaa hi tʉʉˊ?Saꜙ gaꜙhiiꜗ dsaˉ judiu maˊ heehꜙ Jesús

22 Jwɨɨˉ Jerusalén maˊ jmeeꜙ dsaˉ jmɨɨˊ kihˈ gwahꜙ.Jii gyʉʉꜘ maˊ tohˉ jmɨɨˊ ja . 23 Maˊ ngëꜙ Jesús jeeˊmaˊ chihˈ gwahꜙ ja , jeeˊ laˈ hooˊ naˊhiiˋ kihˈ Salomón.24Mahꜗ gaꜙkuhꜗ gaꜙlɨhˉ dsaˉ judiu kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

San Juan 10:25 97 San Juan 11:28—¿Lɨhꜘ baˊ miˊjnäähꜗ juu ˈ kyaaꜗ jnääh ˈ? Chiihˊ

jnäähꜗ jëë goˉte˜, cherˊmahꜗ hneˉ heꜘ laahꜗ Cristo.25Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—Gaꜙjwëëhnꜗ baˊ hnähꜘ jääꜗ , mahꜗ saꜙ gaꜙläꜙdsooꜘ

hohꜘ hnähꜘ. Läꜙjëꜙ heˉ jmeenꜙ kyaahˊ madaꜚ kihꜗTääˋ kyaanꜙ, heˉ ja naˉ jmeeꜙ juˈdsooꜘ kinꜙ. 26 Perohnähꜘ saꜙ maˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kinꜙ, jëëhꜘ saꜙ laahꜗhnähꜘ borrego kyaanꜙ. 27 Läꜙjëëꜙ borrego kyaanꜙnʉʉhˊ kinꜙ. Jnäꜘ kyuuꜙ jnihꜘ, hiꜙ dsaˉnääyꜗ kyaahˊjnäꜘ. 28 Jnäꜘ kwëëhꜚ jnihꜘ heˉ kyaahˊ chaayˉ tääꜘ .Jihˊkohꜘ moꜙsoꜙ juuyꜘ. Niꜙ jaa saꜙ lihꜙ hwëëyꜗjaˊgoonꜙ. 29 Tääˋ kyaanꜙ hi gaꜙkwëëhˉ jnäꜘ, jøøh ˈgyihꜗ läꜙkohꜘ gaˊ kih ˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ . Niꜙ jaa saꜙ lihꜙhwëëyꜗ jaˊgooˉ Tääˋ kyaanꜙ. 30 Koo baˊ laa ˈ jnäꜘkyaahˊ Tääˋ.

31 Koo kaˉlähꜘ gaꜙkaꜗ dsaˉ judiu kuuˊ mahꜗ maˊteyˈ kiyhꜗ. 32Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Chaˉmiihˉ heˉ lluꜗ heˉ maˉmiˉjnäänˈ chaˊnëhˊhnähꜘ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Tääˋ kyaanꜙ. ¿Heeˉ koo kihꜗjeeˊ läꜙjëꜙ heˉ ja , heˉ hnoohˉ hnähꜘ tehˈ hnähꜘ kuuˊkinꜙ?

33Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ judiu heꜘ sɨɨyhꜙ:—Saꜙ teˊ jnäähꜗ kuuˊ kyah ˈ, kihꜗ taˊ llu ˈ heˉ

maˉjmeehˊ. Teˊ jnäähꜗ kuuˊ kyahˈ kihꜗ heˉmiˉkwahꜚDio. Jëëhꜘ dsaˉñʉʉhˉ baˊ hneˉ, mahꜗ jmäähꜙ hñaahꜗDio.

34Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ dsaˉ heꜘ:—¿Cheˊ saꜙ naˉsɨɨˉ nëˊ ley jnänˋ läꜙlaˉ: “Jnäꜘ

gaꜙjwahnꜗ, dio laahꜗ hnähꜘ”? 35 Kyahꜗ hnähꜘ hi gaꜙhyohꜗ juuˈ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ “dio”. Hiꜙ juuˈ kiyhꜗ ja ,saꜙ leꜘ heeꜘ . 36 Cherˊmahꜗ Tääˋ kyaanꜙ gaꜙhñaaꜗ jnäꜘmahꜗ gaꜙcheeyꜗ jnäꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, ¿heˉla ˈ jwahꜘhnähꜘ kinꜙ, miˉkwahnꜚ Dio, kihꜗ heˉ maˉjwahnꜗ,jnäꜘ heꜘ laanꜗ Jooꜘ Dio? 37 Heˉja saꜙ chaˉ heˉ kihꜗläꜙheehꜘ hnähꜘ kinꜙ, waˊraˉ jähꜘ kihꜗ jnäꜘ saꜙ jmeenꜙtaˊ heˉ jmeeꜙ Tääˋ kyaanꜙ. 38 Pero cherˊmahꜗ jmeeꜙbaˊ jnäꜘ, maꜙkeꜙ saꜙ dsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kinꜙ, jmeeˊhnähꜘ dsooꜘ kihꜗ taˊ heˉ jmeenꜙ baˊ, mahꜗ kyaahˊkoo häˊ ja baˊ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ, Tääˋ heꜘ kyaahˊ jnäꜘ,hiꜙ jnäꜘ heꜘ kyaahnˊ Tääˋ.

39Koo kaˉlähꜘ maˊ hnøøyˈ maˊ saayhˈ Jesús, perogaꜙlaaꜘ bihꜗ kihꜗ dsaˉ heꜘ.

40 Mahꜗ ngooyꜗ kaˉlähꜘ taꜙ hngaahˋ jmɨɨˉ Jordán,ja baˊ taꜙ jeeˊ gaꜙchaaꜗ Jwaaꜚ dsaˉ jmɨɨˉ läꜙ maˊtoˉnëˊ. Jeeˊ ja gaꜙjäyꜘ. 41 Jwëëꜘ dsaˉ naˊnääˈ jeeˊ maˊgyayˈ, mahꜗ maˊ jäyhꜘ:

—Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ, niꜙ koo heˉ jʉhˉgaa saꜙgaꜙjmeeꜘ Jwaaꜚ . Pero läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjäyhꜘ kihꜗ hi laˉ,maˊ laˈ juˈdsooꜘ.

42Hiꜙ jwëëꜘ dsaˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ jeeˊ ja .11

Gaꜙjuuꜗ Lázaro1 Maˊ dsaahˊ jaa dsaˉñʉʉhˉ hi chee Lázaro,

dsaˉ chaa Betania, ja baˊ jwɨɨˉmähˉ jeeˊ maˊ chaaMaría kyaahˊ Marta dsaˉmëꜘ øøyhꜚ. 2María heꜘ hi gaꜙhuuꜗ naaˋ miˉjwɨɨˉ tɨɨˊ Jesús mahꜗ gaꜙmiꜙkiyhꜘkyaahˊ jñuˉ lleyˊ, maˊ laayˈ dsaˉmëꜘ øøhꜚ Lázaro hi maˊ dsaahˊ heꜘ. 3Heˉja läꜙuuꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ gaꜙcheeꜗjuuˈ kihꜗ Jesús:

—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, dsaahˊ dsaˉñʉʉhˉ hi hnaahꜙ—gaꜙsɨɨyhꜙ Jesús.

4Maˊ gaꜙnuuꜘ Jesús läꜙja , mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Saꜙ juuyꜘ kyaahˊ dsooˊ ja . Heˉ ja miˉjnääꜙ jaaDio baˊ hi jøøh ˈ, hiꜙ miˉjnääꜙ laaꜗ jøøh ˈ Jooꜘ Diokaˉlähꜘ.

5Peerꜙmaˊ hnääˈ JesúsMarta kyaahˊ María, kyaahˊLázaro. 6 Läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ Jesús kihꜗ hi maˊ dsaahˊheꜘ, gaꜙjäyꜘ gaˊ to jmɨɨˋ jeeˊ maˊ gyayˈ ja . 7Maˉngëëꜘheˉ ja , ja gaˊ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ jnäähˈ discípulo:

—Maˋ jneˊ kaˉlähꜘ taꜙ hwaꜗ Judea.8Mahꜗ gaꜙchiihˊ jnäähꜗ:—Taˉjwohꜗ, hnøøꜗ dsaˉkaahˊ heꜘ maˊ teˈ kuuˊ kyah

ˈ, mahꜗ jwahꜘ gaˊ hneˉ gohˈ kaˉlähꜘ jeeˊ ooꜙ.9Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ jnäähˈ:—¿Ja ˈ gyaꜙtoꜘ hor˜ kye koo jmɨɨˊ? Hihꜗ hi

gaꜙnääˊ taꜙlaꜙ jmɨɨ ˈ, saꜙ tëyhꜗ. Jëëhꜘ, jëëy˜ waˊjeˉkihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. 10 Pero hi gaꜙnääˊ taꜙlaꜙ hwëˈ,dsaˉtëyhꜗ. Jëëhꜘ, moꜙsoꜙ jnäꜘ waˊjeˉ kihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ.

11 Maˉngëëꜘ maˉjäyhꜘ läꜙja , ja gaˊ gaꜙjäyhꜘkaˉlähꜘ:

—Maˉgwɨɨ Lázaro omeꜚ jnänˋ, nɨɨnˋ mahꜗnaˊchaaꜙ jnihꜘ.

12Heˉja gaꜙjähˊ jnäähꜗ:—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, cherˊmahꜗ naˉgwɨɨyˉ, jäꜗ

kiyhꜗ.13Heˉ laˉmaˊ jähꜘ Jesús, kihꜗ heˉmaˉnaˉjuuyˊ baˊ

ja . Pero maˊ liiꜘ jnäähˈ, naˉgwɨɨyˉ heˉ teeyhˉ dsëyꜗbaˊ ja , heˉ maˊ hlëëhꜙ Jesús läꜙja . 14 Ja gaˊ gaꜙjähꜘJesús jëë goˉte˜:

—Maˉnaˉjuuˊ baˊ Lázaro. 15 Jëë baˊ dsënꜙ heˉ saꜙgaˊ maˉgyanˊ jeeˊ ooꜙ, jëëhꜘ läꜙja laꜗ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘmahꜗ läꜙja läꜙdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ. Maˋ jneˊ maꜙjëëjnihꜘ.

16 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Tamá, hi maˊ tëëyh˜ Dsaˉsuuˋ,gaꜙsɨɨyhꜙ jnäähˈ:

—Maˋ jneˊ kaˉlähꜘ, mahꜗ juuꜘ jneˊ ko jøhꜘ kyaayhˊ.Gaꜙkwaꜘ Jesús beꜘ kihꜗ dsaˉmëꜘ øøhꜚ Lázaro

17Maˊ hyaˉ kyeꜘ jmɨɨˊ naˉhaa Lázaro maˊ gaꜙllooꜗJesús jeeˊ ja . 18 Jeeˊ jwɨɨˉ Betania ja , maˊ jäꜙ jähꜙkihꜗ Jerusalén, koo hnëˉ kilómetro baˊ. 19 Jwëëꜘdsaˉ judiu naˊnää ˈ naˊjëëyˉ Marta kyaahˊ María,naˊkwayˉ beꜘ kiyhꜗ mahꜗ saꜙ waˊ meehˉ dsëyꜗ heˉgaꜙjuuꜗ Lázaro øøyhꜚ. 20Maˊ gaꜙnuuꜘ Marta jaꜗ Jesús,yaꜙhëëyꜗ mahꜗ ngooyꜗ gaꜙmiꜙjeeyꜚ. Pero gaꜙjäꜘ baˊMaría chaˊnehꜙ. 21 Maˊ gaꜙjee ˈ Marta Jesús mahꜗgaꜙsɨɨyhꜙ:

—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, waˊraˉ jähꜘ kihꜗ maˊ ñehꜘ jeeˊlaˉ, saꜙ maˉjuuꜙ dsaˉñʉʉhˉ øøhnꜗ. 22 Jnäꜘ manꜙ,gaꜙläꜙjëꜙ heˉ ngɨɨhˊ kih ˈ Dio, kwayꜗ baˊ —gaꜙjähꜘMarta.

23—Läꜙjiihˊ baˊ øøhˈ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.24 —Jnäꜘ manꜙ läꜙjiiyhˊ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ läꜙjiihˊ

dsaˉ jeeˊ llaaꜙ jmɨɨˊ —gaꜙjähꜘ Marta sɨɨyhꜙ.25Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Jnäꜘ heꜘ hi miˉjiihˋ dsaˉ, hiꜙ jmeenꜙ chaayˉ.

Hi jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ kinꜙ, maꜙkeꜙ gaꜙjuuyꜗ, läꜙjiiyhˊkaˉlähꜘ. 26 Gaꜙläꜙjëëꜙ hi chaa mahꜗ jmeeyꜗ dsooꜘdsëyꜗ kinꜙ, maꜙkeꜙ gaꜙjuuyꜗ, saꜙ jäyꜗ läꜙja . ¿Cheˊheehꜘ juuˈ laˉ? —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

27 —Jaahˉ, Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, heeꜘ baˊ jnäꜘ, hneˉheꜘ Cristo, Jooꜘ Dio hi hiiꜘ juu ˈ kihꜗ jäꜙ jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ —gaꜙjähꜘ Marta.

28 Maˉngëëꜘ maˉjäyhꜘ läꜙja , ñeeyˊ naˊteeyhˉMaría øøyhꜚ mahꜗ naˊhlëëyhˊ kyaahˊ juuˈ hiiˉ mahꜗsaꜙ nuuˉ dsaˉ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

San Juan 11:29 98 San Juan 12:8—Hii ꜚ taˉjwohꜗ maˊ ja˜, tëëyh˜ hneˉ.29Maˊ gaꜙnuuꜘMaría läꜙja , läꜙchahꜘ ja gaꜙnooyˉ

ngooyꜗ gaꜙmiꜙjeeyꜚ Jesús. 30 Saꜙ gaˊ maˉhe˜ Jesústaꜙ jeeˊ jwɨɨˉ mähˉ ja . Läꜙ maˉcheyhꜗ ja baˊ jeeˊgaꜙjeeyˈ Marta. 31Maˊ täähˊ dsaˉ judiu chaˊnehꜙ kihꜗMaría maˊ kwayꜙ beꜘ. Maˊ gaꜙjëëyꜗ gaꜙnooˉ Maríamahꜗ ngooyꜗ koˉchihˊ, heˉja gaꜙnääꜗ dsaˉ heꜘ kaahˋkiyhˈ, maˊ jäyhꜘ:

—Ngooyꜗ taꜙ jeeˊ laˈ toˉhøø mahꜗ gaꜙhooyhˋ jeeˊooꜙ.

32 Maˊ gaꜙllooꜗ María jeeˊ maˊ cheh ˈ Jesús,gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ chaˊnëyˊ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, waˊraˉ jähꜘ kihꜗ maˊ ñehꜘ jeeˊlaˉ, saꜙ maˊ juuꜘ dsaˉñʉʉhˉ øøhnꜗ.

33 Maˊ gaꜙjëëꜗ Jesús hooyh˜, hiꜙ gaꜙjëëyꜗ hooh˜dsaˉkaahˊ kyaay ˈ hi maˊ jmeeꜙ ko jøhꜘ kyaayhˊ,heˉja gaꜙläꜙmeehꜙ dsëyꜗ jwërte, läꜙjiihˈ gaꜙjii ꜗ nehꜙtuhˉdsëyꜗ. 34Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—¿Haˉ gaꜙkyaahꜙ hnihꜘ?Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, ñaˉ mahꜗ goˊjëëhˋ.35Peerꜙ gaꜙhoohꜗ Jesús. 36Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ judiu

heꜘ:—Jëëˋ daˊ, heˉ baˊ cheˉ maˊ hnääyˈ.37Mahꜗ gaꜙjähꜘ ko llaa dsaˉ heꜘ:—Dsaˉ naˉ, gaꜙjmeeyꜘ gaꜙläꜙjnäꜘ mɨ ˈnëˊ jaa

dsaˉtʉʉˊ. ¿Cheˊ saꜙ leꜘ maˊ jmeeyˈ mahꜗ saꜙ maˊ juuꜘdsaˉ ooꜙ?

Gaꜙläꜙjiihˋ Lázaro38 Koo kaˉlähꜘ gaꜙläꜙmeehꜙ dsëꜗ Jesús, mahꜗ

ngooyꜗ chuhꜙ jeeˊ laˈ toˉhøø . Hehꜗ toˉhøø ja , maˊnaˉjnëˉ kyaahˊ koo mɨˈkuuˊ. 39Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús:

—Jñuuhˊ hnähꜘ kuuˊ naˉ.Mahꜗ gaꜙjähꜘ Marta dsaˉmëꜘ øøhꜚ hlɨɨꜘ heꜘ sɨɨyhꜙ

Jesús:—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, maˉhëëyˉ miˉjuuˉ, jëëhꜘ

maˉhyaˉ kyeꜘ jmɨɨˊ naˉjuuyˊ.40Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—¿Ja ˈ maˉjwëëhnꜗ hneˉ, cherˊmahꜗ gaꜙjmeehˊ

dsooꜘ hohꜘ, jëëhˈ heˉ jʉhˉgaa heˉ jmeeꜗ Dio?41 Ja gaˊ gaꜙjñuuyhˉmɨˈkuuˊ heˉmaˊ naˉjnëˉ hooˊ

toˉhøø ja , jeeˊ maˊ hää hlɨɨꜘ heꜘ. Ja gaˊ gaꜙjëëꜗJesús taꜙ gyʉʉhˈ, gaꜙjäyhꜘ:

—Tääˋ kyaanꜙ, kwanꜙ tiˊhmaahˊ kyah ˈ, jëëhꜘmaˉnʉʉhˉ baˊ kinꜙ. 42Maꜙ baˊ jnäꜘ, nuuhˉ baˊ hneˉkinꜙ tääꜘ . Heˉ jwahnꜙ läꜙlaˉ, laꜗ lluꜗ kihꜗ hi täähˊnuuˉ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kinꜙ jeeˊ laˉ, mahꜗ läꜙja läꜙdsooꜘdsëyꜗ, hneˉ baˊ gaꜙcheehꜙ jnäꜘ.

43 Maˉlaꜙ maˉjäyhꜘ läꜙja , gaꜙhlëëyhꜘ koo ki -gaa :

—¡Lázaro, goˉhëë jeeˊ naˉ!44Heˉja yaꜙhëëꜗ hi maˊ naˉjuuˊ heꜘ läꜙ maˉnaˉ-

gyohꜘ ja gooˉ tɨɨyˊ, kyaahˊ hmɨɨhˉ heˉ gaꜙgyaahˉdsihꜘ maˊ gaꜙjuuyꜗ, hiꜙ läꜙ maˉnaˉløøˉ ja moˉnëyˊkyaahˊ hmɨɨhˉ saˊluuˉ. Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús:

—Jeeyˋ saˊhmɨɨhˉ, mahꜗ waˊ ngëyꜘ.Maˊ hnoohˉ dsaˉ haˉ läꜙ jeeˊ maˊ saayhˈ Jesús(Mt. 26:1-5; Mr. 14:1-2; Lc. 22:1-2)

45 Jwëëꜘ dsaˉ judiu hi naˊnää ˈ kyaahˊ Maríagaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Jesús, maˊ gaꜙjëëyꜗ heˉgaꜙjmeeyꜘ läꜙja . 46 Pero ko llaa dsaˉ heꜘ naˊnääyˈ naˊjëëyˉ dsaˉ fariseo naˊjmeeyhˊ juu ˈ haˉ läꜙgaꜙjmeeꜘ Jesús. 47Heˉja jmiˉdsaˉ kaahˊ kyaahˊ dsaˉ

fariseo gaꜙkuyhꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊ dsaˉgyʉʉhˊ kyaay ˈ,maˊ jäyhꜘ:

—¿Haˉ läꜙ jmeenˊ? Peerꜙ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaajmeeꜙ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ. 48 Cherˊmahꜗ gaꜙkwanˊ jwë ˈjäꜗ läꜙnaˉ baˊ, läꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ läꜙheeꜘ kiyhꜗ. Heˉjayaˉnääꜘ dsaˉ roma yaˉheeyˉ jeeˊ jwɨɨˉ jnänˋ hiꜙläꜙkaa hwaꜗ jnänˋ kaˉlähꜘ.

49 Caifá, jaa dsaˉkyaahˊ dsaˉ judiu heꜘ, maˊlaa ˈ dsaˉjøøh ˈ kyaaꜗ läꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ ji ñeˉ ja .Gaꜙjäyhꜘ:

—Niꜙ miihˉ saꜙ ñehˊ hnähꜘ. 50Cheˊ saꜙ laahꜘ hnähꜘlluꜗ gaˊ heˉ juuꜘ jaa dsaˉñʉʉhˉ kihꜗ dsaˉgoo˜ jneˊ,läꜙkohꜘ gaˊ heˉ heeꜘ läꜙkaa hwaꜗ laˉ —gaꜙjähꜘ Caifá.

51 Jaꜙ heˉ gaꜙhlëëyhꜘ jeeˊ tëëyˉ hñiiyꜘ ja . Kihꜗ heˉmaˊ laayˈ dsaˉjøøhˈ kyaaꜗ jmiˉdsaˉ ji ñeˉ ja , heˉjabaˊ ja gaꜙjmeeꜘ Dio gaꜙhlëëyhꜘ läꜙja , gaꜙngëëyꜗ juuˈheˉ juuꜘ Jesús kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ judiu. 52Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙkihꜗ dsaˉ judiu ja juuyꜘ, heˉ hnøøyꜗ jmääyꜗ koonääꜗ dsaˉ baˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ jooꜘ Dio hi naˉsaaˉnaˉjñeeꜘ waˊ haˉ chaˉ haˉ. 53 Jmɨɨˊ ja gaꜙtaayhˋko jøhꜘ juuˈ kweeˉ mahꜗ jngëëyhꜗ Jesús.

54 Heˉja moꜙsoꜙ gaꜙngëꜘ Jesús jnäꜘhäꜘ jeeˊ kih ˈdsaˉ judiu. Yaꜙhëëyꜗ hwaꜗ Judea, ngooyꜗ koo jeeˊjwɨɨˉ heˉ chee Efraín heˉ hlaˉ jähꜙ kihꜗ hwaꜗ kii ꜙ .Jeeˊ ja gaꜙjä jnäähꜗ ko jøhꜘ kyaayhˊ.

55Maˉngooꜗ yaꜙjähꜙ tëꜗ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ judiuborrego mähꜗ. Jwëëꜘ dsaˉ hi chaa jeeˊ ja naˊnääyˈtaꜙ Jerusalénmahꜗmiˉlluuyꜗ hñiiyꜘ läꜙkoo tëë dsaˉjmeeꜙ jääꜗ ja gaˊ të ˈ jmɨɨˊ. 56 Maˊ hnaahˉ dsaˉ heꜘJesús, maˊ hlëëyhꜙ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ jeeˊ maˊ chihˈgwahꜙ, maˊ jäyhꜘ:

—¿Haˉ läꜙ jëëhꜘ hnähꜘ? ¿Cheˊ saꜙ jäyꜙ jeeˊ jmɨɨˊlaˉ?

57 Dsaˉkaahˊ kyaa ˈ jmiˉdsaˉ heꜘ kyaahˊ fariseogaꜙjmeeꜘ madaꜚ:

—Cherˊmahꜗ hi hnähꜘ gaꜙjëëhˋ hnähꜘ haˉ taꜙngëyꜙ, ja yaˊjmeehˋ hnähꜘ juuˈ chahꜘ mahꜗ dsaˉnääꜗdsaˉ dsaˉchaayhꜙ.

12Gaꜙhuuꜗ María naaˋ miˉjwɨɨˉ tɨɨˊ Jesús(Mt. 26:6-13; Mr. 14:3-9)

1 Jñiiꜘ jmɨɨˊ, jääꜗ ja gaˊ të ˈ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉborrego mähꜗ, ñeeˊ Jesús taꜙ Betania jeeˊ maˊ gyaˈ Lázaro hi gaꜙjmeeꜘ Jesús gaꜙläꜙjiihˋ maˉngëëꜘmaˉnaˉjuuyˊ. 2 Jeeˊ ja gaꜙjmeeyꜘ maꜙnʉʉꜙ kyaahˊJesús. Martamaˊ llooh˜maꜙnʉʉꜙ, hiꜙ Lázaro heꜘ, maˊlaaˈ jaa hi maˊ gyaˈ ko jøhꜘ kyaahˊ Jesús nëˊ mes˜ja . 3 Ja gaˊ gaꜙkaꜗ María koo sëꜗ jmɨɨˉmiˉjwɨɨˉ heˉchee nardo, heˉ hmoohˈ jwërte. Gaꜙhuuyꜗ tɨɨˊ Jesús.Mahꜗ gaꜙmiꜙkiyhꜘ kyaahˊ jñuˉ lleyˊ. Gaꜙhɨɨꜘ miˉjwɨɨˉläꜙkaa chaˊnehꜙ ja . 4Mahꜗ gaꜙjähꜘ jaa dsaˉkyaahˊjnäähꜗ, hi maˊ chee Juda Iscariote, jooꜘ Simón hi gaꜙhnɨɨꜗ kihꜗ Jesús këë :

5 —¿Heˉla ˈ saꜙ maˉhnɨɨˋ jmɨɨˉ miˉjwɨɨˉ naˉ,läꜙkoo kyeꜘ hnëˉ hñaˉlooꜘ jmɨɨˊ taˊ mahꜗ maˊkwëëhnˊ hi täˉñeeꜘ?

6 Heˉ gaꜙjäyhꜘ läꜙja , jaꜙ kihꜗ heˉ maˊ jmeeyˈ beꜘkihꜗ hi täˉñeeꜘ ja , kihꜗ heˉ maˊ hëëyˉ baˊ ja .Jëëhꜘ maˊ høøyꜙ saˊtuhˉ jeeˊ maˊ täähˊ kuuˊ mahꜗ maˊhwëëy˜ jeeˊ naˉhmääˊ. 7Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús:

—Taꜙ haˉ kiyhꜗ. Jëëhꜘ, jmɨɨˉ miˉjwɨɨˉ naˉ heˉmaˊhøøyꜙ mahꜗ maˊ huuyꜙ jnäꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ haanˈ. 8 Hihꜗ hi täˉñeeꜘ, läꜙ maˉtääyhˊ naˉ baˊ kyaahˊ

San Juan 12:9 99 San Juan 12:43hnähꜘ. Pero jnäꜘ, moꜙsoꜙ gyanˋ kiˉwëëꜘ jeeˊ kyah ˈhnähꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús.

Maˊ hnøø ˈ dsaˉkaahˊ maˊ jngɨɨyh ˈ kihꜗ Lázarokaˉlähꜘ

9 Gaꜙläꜙñeꜙ jwëëꜘ dsaˉ judiu heˉ maˊ gya ˈ Jesúsjwɨɨˉ Betania mahꜗ naˊnääy ˈ jeeˊ ja . Pero jaꜙmaꜙlaꜙ kwaat˜ kihꜗ Jesús ja naˊnääyˈ, heˉ naˊjëëyˉLázaro, hi gaꜙläꜙjiihˋ maˉngëëꜘ maˉnaˉjuuˊ baˊ ja .10Heˉja gaꜙtaahˋ dsaˉkaahˊ kyaa jmiˉdsaˉ heꜘ juuˈkweeˉ mahꜗ maˊ jngëëyhˈ Lázaro kaˉlähꜘ. 11 Jëëhꜘ,kwaat˜ kihꜗ Lázaro ja , jwëëꜘ dsaˉ judiu gaꜙbeeyꜗdsaˉkaahˊ kyaayˈ mahꜗ gaꜙheeyhˉ kihꜗ Jesús baˊ.

Gaꜙheꜗ Jesús naˉdsëë jaa burr˜ jeeˊ jwɨɨˉJerusalén

(Mt. 21:1-11; Mr. 11:1-11; Lc. 19:28-40)12 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, jwëëꜘ jwërte dsaˉ maˊ

täähˊ jeeˊ tëˉ jmɨɨˊ ja . Maˊ gaꜙnuuyꜘ jaꜗ Jesús taꜙ jwɨɨˉJerusalén, 13 gaꜙkayꜗ goohˈ hmaˉsuꜗ mahꜗ gaꜙnääyꜗgaꜙmiꜙjeeyꜚ Jesús. Mahꜗ maˊ jäyhꜘ:

—¡Heˉ baˊ cheˉ lluuꜗ Dio! ¡Dio kyaahˊ hi jaꜗ naˉläꜙhihꜙ kiyhꜗ! Laayꜗ Rey jnänˋ —gaꜙjähꜘ dsaˉ Israelheꜘ.

14 Gaꜙhñahꜙ Jesús jaa burr˜ mähꜗ, mahꜗ gaꜙwɨɨyꜗkaˊluuˊ, läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio:15 Taꜙ waˊ gahˈ hnähꜘ dsaˉ chaa jwɨɨˉ Sión.Hii ꜚ Rey kyaahꜗ hnähꜘ jaꜗ naˉ,dsëëy˜ jaa burr˜ mähꜗ.16Heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja , saꜙ gaꜙläꜙngëëꜘ jnäähˈ discípulokyaayꜗ läꜙ maˊ toˉnëˊ. Pero maˊ ngaahˈ Jesús gyʉʉhˈ,ja gaˊ gaꜙläꜙngëëꜘ jnäähˈ kihꜗ Jesús baˊ ja maˊ hlëëhꜙläꜙkoo maˉnaˉsɨɨˉ jääꜗ , heˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ jʉʉhˉkiyhꜗ.

17 Dsaˉ hi maˊ täähˊ kyaahˊ Jesús läꜙkoomaˊ gaꜙtëëyhꜗ Lázaro nehꜙ toˉhøø läꜙkoo maˊgaꜙmiꜙjiiyhˋ, maˊ jmeeyh˜ juu ˈ läꜙkoo gaꜙjëëyꜗjeeˊ ja . 18 Heˉja jwëëꜘ dsaˉ naˊnää ˈ gaꜙmiꜙjeeyꜚJesús, läꜙkoo maˊ gaꜙnuuyꜘ kihꜗ heˉ jʉhˉgaa heˉgaꜙjmeeyꜘ. 19 Pero dsaˉ fariseo maˊ jäyhꜘ sɨɨyhꜙdsaˉkyaayhˊ:

—Jëëˋ daˊ. Niꜙ miihˉ saꜙ chaˉ heˉ leꜘ jmeenˊ.Läꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ gaꜙnääꜗ chaa kaahˋ kiyhˈ.

Koˉllaa dsaˉ griego gaꜙhnaayhˉ Jesús20 Jeeˊ kihˈ dsaˉ hi naˊnääˈ naˊhnäähˉ Dio jeeˊ tëˉ

jmɨɨˊ, maˊ täähˊ ko llaa dsaˉ griego. 21 Dsaˉ griegoheꜘ, yaꜙnääꜗ kooꜘ kihꜗ Felipe, dsaˉ maˊ chaa Bet-saida heˉ naˉheeꜚ hwaꜗ Galilea. Gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ,gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Hneˉ dsaˉñʉʉhˉ, hnøøˉ jnäähˈ llaˊ jnäähꜗ juuˈkyaahˊ Jesús.

22Heˉja ngooꜗ Felipe mahꜗ naˊchiiyhˊ Andreˊ. HiꜙAndreˊ heꜘ kyaahˊ Felipe naˊhlëëyhˊ Jesús. 23Heˉjagaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ:

—Maˉtëꜘ hor˜ jeeˊ leeꜘ jøøh ˈ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ.24 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, cherˊmahꜗ saꜙgaꜙtohꜘ koo mɨ ˈtrigo jeeˊ gwaahˊ hiꜙ saꜙ gaꜙhyaˉ,maˉjäꜘ läꜙ maˉlaꜗ ja baˊ. Pero cherˊmahꜗ gaꜙhyaˉmɨɨ ˈ ja , chaˉmiihˉ mɨɨ ˈ kwaꜗ. 25 Läꜙja , hi saꜙkwaaꜗ hñiiꜘ juuꜘ, hi heꜘ heeꜘ goˉte˜. Pero hi kwaaꜗhñiiꜘ juuꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, heˉ hääy˜ hñiiyꜘ baˊ jamahꜗ chaayˉ tääꜘ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. 26 Hi miˉteꜗ kinꜙ, waˊ jmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ. Ja baˊjeeˊ naahnꜚ naˊgyanˈ, jeeˊ ja dsaˉtaayhˋ kaˉlähꜘ hi

miˉteꜗ kinꜙ. Hihꜗ miˉteꜗ kinꜙ, Tääˋ kyaanꜙ jmääyꜗjøøhˈ.

Gaꜙjmeeꜘ Jesús juuˈ heˉ juuyꜘ27 ʼPeerꜙ chaanˉ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ. ¿Heeˉ naˉ

jwahnꜚ naꜗ? ¿Cheˊ jwahnꜚ: “Tääˋ, lää jnäꜘ kihꜗ heˉdsaˉngëënꜘ laˉ”? Saꜙ leꜘ jwahnꜚ läꜙnaˉ. Jëëhꜘ, kihꜗheˉja baˊ janˈ. 28 Tääˋ, miˉjnääˈ heˉ laahꜗ jøøhˈ —gaꜙjähꜘ Jesús.

Hor˜ ja gaꜙläꜙnʉʉhꜘ, gaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ:—Maˉmiˉjnää ˈ baˊ jnäꜘ heˉ laanꜗ jøøhn ˈ, hiꜙ

miˊjnäänꜗ kaˉlähꜘ heˉ laanꜗ jøøhˈ.29 Jwëëꜘ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja , gaꜙnuuyꜘ heˉ

gaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ, heˉja gaꜙjäyhꜘ:—Goꜚ ñihꜗ baˊ naˉ maˉhɨɨ ꜗ .Jñahꜘ maˊ jähꜘ:—Jaa ángel baˊ naˉ maˉhlëëhꜘ kyaayhˊ.30Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Saꜙmaˉja˜ juuˈ naˉ kwaat˜ kiꜙ jnäꜘ. Kyahꜗ hnähꜘ

baˊ naˉ maˉja˜ juuˈ naˉ. 31 Naꜗ maˉtëꜘ jmɨɨˊ jeeˊ kaˈ Dio ju ˈdsooꜘ kihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Hiꜙ maˉtëꜘ hor˜jäꜗ oˉhihꜙ hi saꜙlluꜗ hi jmeeꜙ hihꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.32Waˊraˉ gaꜙchaaꜗ dsaˉ jnäꜘ gyʉʉhˈ, tëënˊ läꜙjëëꜙ hi yaˉnääꜘ kyaahˊ jnäꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús.

33 Heˉ gaꜙhlëëyhꜘ läꜙja , gaꜙmiꜙjnääyˉ haˉ läꜙkyaahˊ maˊ juuyꜘ baˊ ja . 34 Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja :

—Maˉnʉʉˊ jnäähꜗ läꜙkoo naˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗ Dio.Cristo chaa tääꜘ baˊ. ¿Heˉlaˈ jwahꜘ hneˉ, jmeeꜙ biiꜗkihꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ chaaꜗ dsaˉ gyʉʉhˈ? ¿Hii baˊ heꜘhi jwahꜘ hneˉ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ?

35Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Ko hwëëꜘ gaˊ jnäꜘ waˊjeˉ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ. Ngëˊ

hnähꜘ, taˊko jiih ˈ jnäꜘ waˊjeˉ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ mahꜗsaꜙ lehꜙ jeeˊ naˉhoo hnähꜘ. Jëëhꜘ, hi gaꜙnääˊ jeeˊnaˉhoo , saꜙ ñeyˉ haˉ taꜙ dsaˉnääyꜗ. 36 Taˊko jiihˈ jnäꜘ waˊjeˉ kyahꜗ hnähꜘ, heehˋ hnähꜘ kihꜗ waˊjeˉmahꜗ läꜙjnääꜘ hnähꜘ jeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ.

Maˉlaꜙ maˉhlëëhꜘ Jesús läꜙja , mahꜗ gaꜙhmääyhˉkihꜗ dsaˉ heꜘ.

Saꜙ gaꜙheehˉ dsaˉ judiu juuˈ kihꜗ Jesús37 Gaꜙjëëꜗ baˊ dsaˉ judiu läꜙjëꜙ heˉ jʉhˉgaa

heˉ gaꜙjmeeꜘ Jesús toꜙloꜙ nëyˊ, pero niꜙ läꜙja saꜙgaꜙläꜙheeyꜘ kiyhꜗ. 38 Mahꜗ läꜙja , gaꜙläꜙteꜗ läꜙkoogaꜙjähꜘ Isaía hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ:Tääˋ kyaanꜙ, saꜙ chaa hi maˉheehˉ juuˈ jnänˋ.Saꜙ chaa hi gaꜙläꜙngëëꜘ läꜙkoo teꜗ heˉ jʉhˉgaa

heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio kyaahˊ gooˉ, gaꜙjähꜘ Isaía.39 Kihꜗ heˉja , saꜙ gaꜙlaꜗ maˉläˉheeyꜘ. Hiꜙ ja baˊläꜙja kaˉlähꜘ gaꜙjähꜘ Isaía kiyhꜗ:40 Gaꜙjmeeꜘ Dio gaꜙjnëꜗ mɨ ˈnëyˊ, gaꜙjlëꜗ hʉʉˊdsëˉ

kiyhꜗ,mahꜗ saꜙ leꜘ jëëyꜗ, niꜙ saꜙ läꜙngëëyꜘ.Niꜙ saꜙ dsaˉjeeyh˜ kyaahˊ jnäꜘ mahꜗ miˊhlääꜗ jnihꜘ.41 Läꜙjëꜙ heˉ ja gaꜙjähꜘ Isaía, läꜙ maˊ gaꜙjëëyꜗ heˉlaaꜗ jøøhˈ Jesús mahꜗ gaꜙhlëëyhꜘ kiyhꜗ.

42 Pero maꜙraꜙ heˉ gaꜙheehˉ baˊ jwëëꜘ dsaˉ kihꜗJesús, läꜙkye dsaˉkaahˊ kyaay ˈ. Hiꜙ kihꜗ heˉ maˊgayhꜙ dsaˉ fariseo, heˉja saꜙ gaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ,mahꜗ saꜙ maˊ hwëëˈ dsihꜘ nehꜙ gwahꜙ mähˉ. 43Maˊhnooyhˉ haˉ läꜙ jeeˊ maˊ leeyꜘ kaahˊ chaˊnëˊ dsaˉjmɨˉgyʉʉꜙ, llaꜚ heˉ maˊ hnooyhꜙ haˉ läꜙ jeeˊ maˊleeyꜘ kaahˊ chaˊnëˊ Dio.

Juuˈ heˉ gaꜙhlëëhꜘ Jesús, llaꜗ taˊ kihˈ dsaˉ

San Juan 12:44 100 San Juan 13:3344 Ja gaˊ gaꜙhlëëhꜘ Jesús koo ki gaa , gaꜙjäyhꜘ:—Hi heehˉ jnäꜘ, jaꜙ maꜙlaꜙ jnäꜘ heˉ heeyhˉ,

heeyhˉ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ baˊ. 45 Hihꜗ hi maˉjëëꜙjnäꜘ, maˉjëëyꜙ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ baˊ ja . 46 Jnäꜘ heꜘlaanꜗ läꜙkoo waˊjeˉ heˉ jaꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, mahꜗläꜙjëëꜙ hi heehˉ jnäꜘ, saꜙ jäyꜗ jeeˊ naˉhoo . 47 Hi nuuˉ juu ˈ kinꜙ mahꜗ saꜙ heeyhˉ, jaꜙ jnäꜘ ngɨɨhnˊkwaat˜ kiyhꜗ. Jëëhꜘ saꜙ maˉjan˜ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉmahꜗ ngɨɨhnˊ kwaat˜ kihꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Maˉjan˜mahꜗ läänˊ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ baˊ. 48 Hi saꜙ hnääꜗjnäꜘ mahꜗ saꜙ heeyhˉ juuˈ kinꜙ, chaˉ baˊ heˉ ngɨɨhꜗkwaat˜ kiyhꜗ. Ja baˊ juuˈ heˉ maˉhlëëhnˋ laˉ, ngɨɨhꜗkwaat˜ kiyhꜗ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙ jmɨɨˊ. 49 Jëëhꜘ,saꜙ maˉhlëëhnˋ jeeˊ tëënˉ hñiinꜙ. Tääˋ kyaanꜙ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ, hi heꜘ gaꜙjmeeꜘ madaꜚ kinꜙ haˉ läꜙjwahnꜚ, hiꜙ haˉ läꜙ hlëëhnˊ. 50 Jnäꜘ manꜙ, madaꜚheˉ gaꜙjmeeyꜘ kinꜙ jøøꜙ kihꜗ dsaꜙ mahꜗ waˊ chaayˉgaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Kihꜗ heˉja , hlëëhnˊ ja baˊläꜙkoo teꜗ heˉ gaꜙsɨɨhꜙ Tääˋ jnäꜘ baˊ.

13Gaꜙgyihꜗ Jesús tɨɨˊ discípulo kyaayꜗ

1 Maˉngooꜗ yaꜙjähꜙ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ borregomähꜗ, maˉñeˉ baˊ Jesús maˉtëꜘ hor˜ heˉ yaˉhëëyˈ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ mahꜗ dsaayhꜗ jeeˊ gya ˈ Jmiiyˉ.Gaꜙläꜙhnääyꜗ hi maˊ laa ˈ kyaayꜗ hi maˊ täähˊjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, pero hwë ˈ ja gaꜙmiꜙjnääyˉ heˉgaꜙläꜙhnääyꜗ chaˉmiihˉ hi laaꜗ kyaayꜗ.

2 Ja gaˊ dsaˉtaayhˋ kuyhꜙ maꜙnʉʉꜙ maˉhäˊ baˊhʉʉˊdsëˉ kihꜗ hi saꜙlluꜗ nehꜙ tuhˉdsëꜗ Juda Iscariotejooꜘ Simón haˉ läꜙ jmeeyꜗ mahꜗ ngëëyꜗ Jesús. 3 PeroJesús maˉñeˉ bihꜗ heˉ gaꜙtoohˉ Tääˋ gooyˉ hñiiꜘläꜙjëꜙ goˉte ˈ heˉ naˉhñaayˊ jmeeyˈ hiꜙ läꜙja ñeyˉheˉ yaꜙhëëyꜗ kihꜗ Dio, hiꜙ ja baˊ kih ˈ Dio dsaayhꜗkaˉlähꜘ. 4 Heˉja gaꜙnooyˉ jeeˊ tääyhˊ kuyhˉmaꜙnʉʉꜙ ja , gaꜙjñuuyhꜗ hmɨɨhˉ heˉ maˊ kyeyhˊnëˊ, gaꜙkayꜗ hmɨɨhˉ tuˉjla mahꜗ gaꜙbääyhˉ hñiiyꜘ.5Hiꜙ gaꜙkayꜗ koo jeeˊ gaꜙchiyhꜗ jmɨɨˉ mahꜗ gaꜙløøyꜗgyiyh˜ maˉtɨɨˊ jnäähꜗ discípulo. Ja gaˊ gaꜙmiꜙkiyhꜘkyaahˊ hmɨɨhˉ tuˉjla heˉ maˊ naˉbääyhˋ ja . 6 Maˊgaꜙtëëyꜘ jeeˊ maˊ gyaˈ Simón Peeˊ, mahꜗ gaꜙjähꜘ Peeˊ:

—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, ¿cheˊ hneˉ baˊ gyihꜗmaˉtɨɨnꜙ?

7Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Heˉ jmeenꜙ laˉ, saꜙ läꜙngëëhꜘ hneˉ naꜗ gaˉjʉhˉ.

Këë baˊ läꜙngëëhꜘ.8—Saꜙ gyihˈ hneˉ maˉtɨɨnꜙ jihˊkohꜘ —gaꜙjähꜘ Peeˊ

sɨɨyhꜙ.Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙgyihnꜙ maˉtɨɨhˊ, saꜙ leꜘ jmeeh

ˈ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ.9Mahꜗ gaꜙjähꜘ Simón Peeˊ sɨɨyhꜙ:—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, jaꜙ maꜙlaꜙ maˉtɨɨnꜙ hnøøꜗ

jñiiꜘ, läꜙja maˉgoonꜙ kyaahˊ kaˊllenꜙ hnøøꜗ jñiiꜘkaˉlähꜘ.

10Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús kaˉlähꜘ:—Hi maˉnaˉjngëë ˈ, saꜙ jmeeꜙ biiꜗ jñiiꜘ läꜙkaa

kiyhꜗ. Maꜙlaꜙ maˉtɨɨyˊ baˊ hnøøˈ jñiiꜘ, jëëhꜘ läꜙkaabaˊ kiyhˈ maˉnaˉjngɨɨˈ. Hiꜙ maˉnaˉjngëëˈ baˊ hnähꜘ,maꜙkeꜙ jaꜙ läꜙjëëꜙ hnähꜘ.

11 Jëëhꜘ maˊ ñeˉ bihꜗ hii naˉ maˊ ngëëyˈ, heˉjabaˊ ja maˊ jäyhꜘ: “Maꜙkeꜙ jaꜙ läꜙjëëꜙ hnähꜘ naˉjngëëˈ.”

12 Maˉlaꜙ maˉgyiyhꜗ maˉtɨɨˊ läꜙjëëꜙ , gaꜙkëyhˉhmɨɨhˉ kiyhꜗ mahꜗ ngaayhꜗ naˊgyayˉ nëˊ mes˜kaˉlähꜘ. Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—¿Cheˊ maˉläˉngëëhꜘ hnähꜘ, heeˉ naˉmaˉjmeenꜗ kyahꜗ hnähꜘ? 13 Tëëhꜙ jnäꜘ Taˉjwohꜗhiꜙ jwahꜘ hnähꜘ Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ. Lluꜗ baˊ jwahꜘhnähꜘ, jëëhꜘ heˉ ja laanꜗ. 14 Jnäꜘ heꜘ laanꜗ taˉjwohꜗkyaahꜗ hnähꜘ, hiꜙ laanꜗ Dsaˉjøøhˈ kyaahꜗ hnähꜘ, mahꜗmaˉgyihnꜙ maˉtɨɨhˊ hnähꜘ. Läꜙnaˉ hnøøꜗ jmeeh ˈhnähꜘ kaˉlähꜘ, gyihˈ hnähꜘmaˉtɨɨˊ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ.15 Jeeˊ laˉ maˉheehnꜙ hnähꜘ mahꜗ jmeeh ˈ hnähꜘja baˊ läꜙkoo maˉjmeenꜗ kyahꜗ hnähꜘ. 16 Maꜙraꜙju ˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, jaa hi nʉʉhˊ kihꜗ jñahꜘ,saꜙ jøøyh ˈ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ dsaˉjʉʉˊ. Hiꜙ hi dsoo˜madaꜚ, saꜙ jøøyhˈ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ hi cheeyꜙ. 17 Naꜗheˉ maˉläˉngëëhꜘ hnähꜘ heˉ maˉjmeenꜗ laˉ, lluꜗ laꜗkyahꜗ hnähꜘ cherˊmahꜗ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ läꜙja .

18 ʼJaꜙ heˉ hlëëhnˊ kihˈ läꜙjëëꜙ hnähꜘ laˉ. Kyuuꜙ baˊjnäꜘ hii naˉ maˉlleehnꜙ. Mahꜗ läꜙja läꜙteꜗ läꜙkoonaˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio: “Hi maˊ kuhˉ ko jøhꜘ kyaahˊjnäꜘ, maˉjeeyh˜ maˉnaˉhøøyhˊ kinꜙ.” 19 Toˉnaꜗgaˉjʉhˉ jwahnꜙ jääꜗ saꜙ gaˊ maˉngëëyꜗ jnäꜘ. Mahꜗwaˊraˉ gaꜙlaꜗ heˉ ja , läꜙheehꜘ hnähꜘ, jnäꜘ heꜘ laanꜗheˉ jwahnꜙ laanꜗ. 20Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ,hi heehˉ jaa hi cheenꜚ, heˉ heeyhˉ jnäꜘ baˊ ja .Hiꜙ hi heehˉ jnäꜘ, heeyhˉ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ baˊ ja .

Gaꜙjmeehꜗ Jesús juuˈ, hnɨɨꜗ jaa dsaˉ kyaayꜗ kiyhꜗ(Mt. 26:20-25; Mr. 14:17-21; Lc. 22:21-23)

21Maˉlaꜙ maˉjähꜘ Jesús läꜙja , pero gaꜙläꜙmeehꜙdsëyꜗ mahꜗ gaꜙmiꜙjnääyˉ jëë juuˈ ja :

—Jaa jeeˊ läꜙjëëꜙ hnähꜘ hnëëhˈ jnäꜘ.22 Ja gaˊ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ jëëꜘ jnääh ˈ nëˊ

dsaˉkyaahnˊ, saꜙ ñeˊ jnäähꜗ hii kihꜗ naˉmaˊ hlëëyhꜙ.23 Kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ jnääh ˈ discípulo kyaayꜗ, jaa baˊgaꜙläꜙhnääꜗ Jesús chaˉmiihˉ. Hi heꜘ maˊ gyaˈ kooꜘkihꜗ Jesús. 24 Kihꜗ hi heꜘ, gaꜙjmeeꜘ Simón Peeˊ lii˜mahꜗ ngɨɨyꜗ juuˈ kihꜗ Jesús, hii kihꜗ ja maˊ hlëëyhꜙ.25Hihꜗ hi maˊ gyaˈ kooꜘ kihꜗ Jesús heꜘ, gaꜙngɨɨyꜘ juuˈkiyhꜗ:

—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, ¿hii heꜘ hi jwahꜘ naˉ?26Mahꜗ gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:—Hi kwëëhnꜚ kuhꜙ koo jwɨˊ heˊñiihꜚ gyʉhꜘ, hi

heꜘ heꜘ.Mahꜗ gaꜙmiꜙgyʉyhꜘ koo jwɨˊ heˊñiihꜚ, gaꜙk-

wëëyhꜗ Juda Iscariote, jooꜘ Simón. 27Läꜙkoo ngooyꜗkuyhˉ heˊñiihꜚ ja , gaꜙheꜗ Tanaˊ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ.Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Heˉ hnoohˉ jmeehˈ, jmeeˊ gaˉjʉhˉ toˉnaꜗ.28 Pero niꜙ jaa hi maˊ täähˊ nëˊ mes˜ ja , saꜙ

gaꜙläꜙngëëyꜘ heˉlaˈ gaꜙsɨɨyhꜙ hi heꜘ läꜙja . 29 Kihꜗheˉmaˊ høøꜙ Juda saˊtuhˉ jeeˊ maˊ täähˊ kuuˊ, heˉjako llaa gaꜙjmeeꜘ hʉʉˊdsëˉ, heˉ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:“Goˉlähˈ miihˉ heˉ hnøøꜗ jnänˋ kihˈ jmɨɨˊ” o jäyhꜘ:“Goˉkwëëhˋ hi täˉñeeꜘ miihˉ kuuˊ”. 30 Maˊ gaꜙlaꜗkihꜗ Juda, maˉkuyhˉ heˊñiihꜚ, chahꜘ baˊ yaꜙhëëyꜗ.Maˉnaˉhoo baˊ hor˜ ja .

Kooˉ nʉʉhꜚ hmëëꜘ31Maˉlaꜙ maˉyaˉhëë Juda jeeˊ ja , gaꜙjähꜘ Jesús:—Naꜗ läꜙjnäꜘ heˉ laaꜗ jøøhˈ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ laˉ, hiꜙ

taꜙlaꜙ kihꜗ hi heꜘ läꜙjnäꜘ heˉ laaꜗ jøøh ˈ Dio. 32 Hiꜙcherˊmahꜗ jooyꜘ miˉjnääꜙ heˉ laaꜗ jøøh ˈ Dio, ja baˊläꜙja Dio miˉjnääꜙ heˉ laaꜗ jøøh ˈ jooyꜘ, hiꜙ chahꜘbaˊ jmeey ˈ. 33 Gyʉʉˉ mähꜗ kyaanꜙ, ko hwëëꜘ gaˊ

San Juan 13:34 101 San Juan 14:31gyanˊ kyaahˊ hnähꜘ. Hnaahˈ hnähꜘ jnäꜘ. Pero ja baˊläꜙkoo maˉjwɨɨnꜗ dsaˉ judiu, jeeˊ naahnꜚ saꜙ leꜘgoˊnäähˈ hnähꜘ, ja baˊ läꜙja jwëëhn˜ hnähꜘ kaˉlähꜘnaꜗ. 34 Jmeenˋ koo madaꜚ hmëëꜘ kyahꜗ hnähꜘ. Waˊhnaahꜙ hnähꜘ øøhꜗ hnähꜘ. Waˊ hnaahꜙ hnähꜘ läꜙjaaläꜙjaa dsaˉkyaahˊ hnähꜘ, ja baˊ läꜙkoo maˉläˉh-naanꜙ hnähꜘ. 35 Cherˊmahꜗ gaꜙläꜙhnaahꜙ hnähꜘdsaˉkyaahˊ hnähꜘ, läꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ läꜙñeˉ laahꜗ hnähꜘdiscípulo kyaanꜙ.

Gaꜙjähꜘ Jesús heˉ hmäꜗ Peeˊ juuˈ heˉ saꜙ kyuuyꜙ(Mt. 26:31-35; Mr. 14:27-31; Lc. 22:31-34)

36Heˉja gaꜙngɨɨꜘ Simón Peeˊ juuˈ:—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, ¿haˉ taꜙ gohˈ hneˉ?Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Haˉ jeeˊ nɨɨnˋ, saꜙ leꜘ gohˈ kyaahˊ jnäꜘ naꜗ. Këë

gaˊ gohꜗ kyaahˊ jnäꜘ.37Heˉja gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ:—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, ¿heˉla ˈ ja moꜙsoꜙ leꜘ nɨɨnˋ

kyaahˊ hneˉ naꜗ? Maˉllaꜙ baˊ dsënꜙ juunꜘ llahꜘ hneˉ.38Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—¿Cheˊ juˈdsooꜘ maˉllaꜙ hohꜘ juuhꜘ llan˜? Maꜙraꜙ

juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hneˉ, jääꜗ ja gaˊ hoohˈ chaahˊ dsooˈ, hneˉ maˉtëꜘ hnëˉ jiih˜ maˉhmähˊ juu ˈ heˉ saꜙkyuuhꜙ jnäꜘ.

14Jesús laaꜗ jwëˈ heˉ dsaˊtoohnˊ jeeˊ gyaˈ Dio

1 ʼTaꜙ jehꜙ hohꜘ hnähꜘ. Jmeeˊ hnähꜘ dsooꜘ hohꜘkihꜗ Dio baˊ, hiꜙ jmeeˊ hnähꜘ dsooꜘ hohꜘ kinꜙ kaˉlähꜘ.2Chaˊnehꜙ kihꜗ Tääˋ kyaanꜙ chaˉ chaˉmiihˉ jeeˊ dsaˊ-toohnˊ. Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ laꜗ läꜙja , maˉjwëëhnꜗbaˊ hnähꜘ jääꜗ . Heˉja nɨɨnˋ miˊllunˋ jeeˊ goˊtaahˊhnähꜘ. 3 Waˊraˉ ngaahnꜗ mahꜗ naˊjmeen ˈ lluꜗ jeeˊgoˊtaahˊ hnähꜘ, ja gaˊ jähnꜘ kaˉlähꜘ mahꜗ goˊnäähˊhnähꜘ kyaahˊ jnäꜘ. Mahꜗ läꜙja jeeˊ naahnꜚ naˊgyanˈ,jeeˊ ja goˊtaahˊ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ. 4Maˉñehˊbaˊ hnähꜘ haˉ jeeˊ naahnꜚ, hiꜙ maˉkyuuh˜ baˊ hnähꜘjwëˈ kaˉlähꜘ.

5Mahꜗ gaꜙjähꜘ Tamá sɨɨyhꜙ:—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, saꜙ ñeˊ jnäähꜗ haˉ naˉ gwaah

ˈ. ¿Haˉ läꜙja läꜙkyuuh˜ jnäähˈ jwëˈ kaˉlähꜘ?6Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Jnäꜘ heꜘ laanꜗ jwëˈ, jnäꜘ heꜘ laanꜗ juˈdsooꜘ, jnäꜘ

heꜘ jmeenꜙ chaa dsaˉ. Niꜙ jaa saꜙ llaˉnääˋ jeeˊ gyaˈ Tääˋ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ yaꜙnääyꜗ taꜙlaꜙ kiꜙ jnäꜘ.7 Cherˊmahꜗ kyuuhꜙ jnäꜘ, ja baˊ läꜙja kyuuhꜙ hnähꜘTääˋ kyaanꜙ. Naꜗ maˉkyuuhꜙ baˊ hnähꜘ, hiꜙ maˉjëëhˋhnähꜘ kaˉlähꜘ.

8Mahꜗ gaꜙjähꜘ Felipe:—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, häähˋ jnäähꜗ Tääˋ, mahꜗ ko -

ja baˊ maˉleeꜙ kyaaꜗ jnäähˈ.9Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ Felipe:—¿Johꜘ jmɨɨˊ saꜙ maˉhyaˉ gyanˊ kyaahˊ hnähꜘ jeeˊ

laˉ mahꜗ saꜙ maˉläˉkyuuhꜙ jnäꜘ? Hihꜗ maˉjëëꜙ jnäꜘ,heˉ maˉjëëyꜙ Tääˋ baˊ ja . ¿Haˉ läꜙja jwahꜘ hneˉ:“Häähˋ jnäähꜗ Tääˋ”? 10 ¿Cheˊ saꜙ laahꜘ dsooꜘ, jnäꜘ heꜘlaanꜗ koo kyaahˊ Tääˋ, hiꜙ Tääˋ heꜘ laaꜗ koo kyaahˊjnäꜘ? Läꜙjëꜙ juuˈ heˉ hlëëhˊ jnäꜘ, jaꜙ heˉ hlëëhnˊ jeeˊtëënˉ hñiinꜙ naˉ. Tääˋ hi laaꜗ kyaahˊ jnäꜘ, hi heꜘ baˊjmeeꜙ heˉ jmeenꜙ laˉ. 11 Waˊ läˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ,jnäꜘ heꜘ laanꜗ koo kyaahˊ Tääˋ hiꜙ Tääˋ heꜘ laaꜗ kookyaahˊ jnäꜘ. Pero cherˊmahꜗ saꜙ laahꜘ hnähꜘ dsooꜘläꜙja laꜗ kinꜙ kyaahˊ Tääˋ, jmeeˊ hnähꜘ dsooꜘ kihꜗ heˉ

maˉjëëhˋ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ taˊ heˉ jmeenꜙ. 12Maꜙraꜙju ˈdsooꜘ naˉ jwëëhn˜ hnähꜘ, hi jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗkinꜙ, hi heꜘ jmeeꜗ kaˉlähꜘ ja baˊ taˊ heˉ jmeenꜙ.Hiꜙ jʉʉhˉ gaˊ taˊ jmeeyˈ, jëëhꜘ naahꜚ baˊ jnäꜘ kyaahˊTääˋ. 13 Läꜙjëꜙ heˉ ngɨɨhˊ hnähꜘ kihꜗ Tääˋ läꜙhihꜙ kinꜙ,jmeenˋ heˉ ja , mahꜗ läꜙja läꜙjnäꜘ heˉ laaꜗ jøøhˈ Tääˋtaꜙlaꜙ kihꜗ jooyꜘ. 14 Jmeeˋ baˊ jnäꜘ waˊ heˉ chaˉ heˉheˉ ngɨɨhˊ hnähꜘ läꜙhihꜙ kinꜙ.

Gaꜙjähꜘ Jesús cheeyꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ15 ʼCherˊmahꜗ hnaahꜙ hnähꜘ jnäꜘ, høøˊ hnähꜘ

madaꜚ heˉ jmeenꜙ kyahꜗ hnähꜘ. 16Mahꜗ jnäꜘ chuunˋkyaahˊ Tääˋ cheeyꜗ jñahꜘ hi kwaꜗ beꜘ kyahꜗ hnähꜘ.Mahꜗ jäyꜗ kyaahˊ hnähꜘ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ.17 Hi heꜘ laaꜗ Jmɨˉlleꜘ hi jmeeꜙ juˈdsooꜘ. Dsaˉ hi chaa jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, saꜙ leꜘ heeyhˉ, jëëhꜘ saꜙ jëëy˜,niꜙ saꜙ kyuuyꜙ. Perohnähꜘ, kyuuhꜙ hnihꜘ, jëëhꜘ hääyˊjeeˊ kyahˈ hnähꜘ, hiꜙ dsaˉheyꜘ nehꜙ tuhˉhohꜘ hnähꜘ.

18 ʼWaˊraˉ ngaahnꜗ, saꜙ jäh ˈ hnähꜘ hnëëꜘ. Jähnꜘkaˉlähꜘ kyahꜗ hnähꜘ. 19 Miihˉ jmɨɨˊ gaˊ moꜙsoꜙ jëëꜗdsaˉ jnäꜘ. Pero hnähꜘ, jëëhˈ jnäꜘ. Hiꜙ kihꜗ heˉ chaajnäꜘ, heˉja baˊ ja jmeeꜗ chaa hnähꜘ. 20 Maˊjagaˊ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ, jnäꜘ gyanˊ kyaahˊ Tääˋ kyaanꜙ,hiꜙ hnähꜘ kyaahˊ jnäꜘ, hiꜙ jnäꜘ kyaahˊ hnähꜘ. 21 Hi maˉheehˉ madaꜚ kinꜙ mahꜗ høøyꜙ, hi heꜘ hnääꜗjnäꜘ. Hiꜙ hi hnääꜗ jnäꜘ, Tääˋ kyaanꜙ läꜙhnääyꜗ hi heꜘ. Hiꜙ jnäꜘ kaˉlähꜘ läˉhnaaꜙ jnihꜘ mahꜗ miˊjnäänꜗhñiinꜙ kiyhꜗ.

22Mahꜗ gaꜙjähꜘ Juda (pero jaꜙ heꜘ Iscariote):—Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, ¿heˉla ˈ maꜙlaꜙ kyaaꜗ jnääh ˈ

baˊ miˊjnäähꜗ hñaahꜗ, mahꜗ saꜙ miˊjnäähꜗ hñaahꜗ kihꜗläꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ?

23Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Hi hnääꜗ jnäꜘ, høøyꜙ juuˈ kinꜙ, hiꜙ Tääˋ kyaanꜙ

läꜙhnääyꜗ hi heꜘ. Mahꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ Tääˋ dsaˊtoohˊjnäähꜗ kyaayhˊ. 24 Hi saꜙ hnääꜗ jnäꜘ, saꜙ høøyꜙ juuˈ kinꜙ. Hiꜙ juu ˈ heˉ maˉnʉʉhˉ hnähꜘ, jaꜙ juu ˈ kiꜙhñiinꜙ ja , juuˈ kihꜗ Tääˋ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ baˊ ja .

25 ʼHlëëhnˊ hnähꜘ läꜙjëꜙ juuˈ laˉ, taˊko jiih ˈ gyanˊkyaahˊ hnähꜘ. 26 Pero waˊraˉ ngaahnꜗ, kwaat˜ kiꜙjnäꜘ, cheeꜗ Tääˋ jaa hi kwaꜗ beꜘ kyahꜗ hnähꜘ. Hi heꜘ heꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ hi heehꜗ hnähꜘ gaꜙläꜙjëꜙbaˊ, hiꜙ jmeeyꜗ läꜙdsooh˜ hohꜘ hnähꜘ läꜙjëꜙ juuˈ heˉmaˉhlëëhnˋ hnähꜘ.

27 ʼJnäꜘ kwanˋ mahꜗ jmeenˋ hɨɨꜗ tiiˊ kyah ˈ hnähꜘläꜙkoo hiiꜘ tiiˊ kinꜙ. Jaꜙ läꜙkoo kwaꜙ dsaˉ jmɨˉ-gyʉʉꜙ heˉ kwëëhnꜙ hnähꜘ. Taꜙ jehꜙ hohꜘ hnähꜘ, niꜙtaꜙ waˊ gahˈ hnähꜘ. 28Maˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ läꜙkoomaˉjwëëhnꜗ hnähꜘ. Naahnꜚ hiꜙ jähnꜘ jeeˊ kyah ˈhnähꜘ kaˉlähꜘ. Cherˊmahꜗ dsooꜘ hnaahꜙ hnähꜘ jnäꜘ,jëë hohꜘ hnähꜘ kiꜙ jnäꜘ kihꜗ heˉ naahnꜚ jeeˊ gya ˈTääˋ, jëëhꜘ jøøh ˈ gyihꜗ läꜙkohꜘ jnäꜘ. 29 Maˉjwëëhnꜗhnähꜘ juuˈ laˉ, jääꜗ saꜙ gaˊmaˉlaꜗ. Mahꜗ waˊraˉ gaꜙlaꜗ,ja gaˊ läꜙdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ.

30 ʼMoꜙsoꜙ hlëëhnˊ gaˊ chaˉmiihˉ kyaahˊ hnähꜘ,jëëhꜘ jäꜙ hi saꜙlluꜗ hi jmeeꜙ hihꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.Pero kyaahˊ jnäꜘ saꜙ chaˉ kiyhꜗ niꜙ miihˉ. 31 Heˉjmeenꜙ läꜙkoo madaꜚ heˉ gaꜙjmeeꜘ Tääˋ kinꜙ baˊ,mahꜗ läꜙja läꜙñeˉ dsaˉ hi chaa jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ,jnäꜘ hnaanꜙ Tääˋ.

ʼNooˉ hnähꜘ, manˋ.15

Chaahˈ wɨɨ jëhˈ kyaahˊ saˊgohꜗ kihꜗ

San Juan 15:1 102 San Juan 16:151 ʼJnäꜘ heꜘ laanꜗ läꜙkoo chaahˈ wɨɨ jëhˈ heˉ lluꜗ

goˉte˜. Tääˋ kyaanꜙ, hi heꜘ miˉlluꜗ chaahˈ wɨɨ jëhˈ ja . 2 Hnäy˜ läꜙjëꜙ saˊgohꜗ heˉ chooˈ kinꜙ, heˉ saꜙhɨɨˉ mɨɨ ˈ. Hiꜙ läꜙjëꜙ saˊgohꜗ heˉ hɨɨˉ mɨɨ ˈ, miˉlluyꜗmahꜗ jäꜗ naˉjngɨɨˈ. Mahꜗ läꜙja hɨɨꜗ chaˉgaˊmiihˉmɨɨˈ.3Hiꜙ läꜙja maˉnaˉjngëëˈ hnähꜘ läꜙlluꜗ heˉmaˉheehˋhnähꜘ juuˈ heˉ maˉhlëëhnˋ hnähꜘ. 4 Jä hnähꜘ koohwehˉ kyaahˊ jnäꜘ, hiꜙ jnäꜘ jänˋ koo hwehˉ kyaahˊhnähꜘ. Läꜙkoo saˊgohꜗ kihꜗ chaah ˈ wɨɨ jëh ˈ, saꜙleꜘ hɨɨꜗ mɨɨˈ kihꜗ hñiiꜘ, cherˊmahꜗ saꜙ naˉchooˈ hñiiꜘchaahˈ kihꜗ. Ja baˊ läꜙja laꜗ kyahꜗ hnähꜘ cherˊmahꜗsaꜙ täähˊ hnähꜘ koo hwehˉ kyaahˊ jnäꜘ.

5 ʼJnäꜘ heꜘ laanꜗ chaahˈ wɨɨ jëhˈ. Hnähꜘ heꜘ laahꜗsaˊgohꜗ kihꜗ. Dsaˉ hi täähˊ koo hwehˉ kyaahˊ jnäꜘhiꜙ jnäꜘ chehnꜗ koo hwehˉ kyaayhˊ, heˉ läꜙja baˊhɨɨˉ chaˉmiihˉmɨɨˈ. Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ saꜙ laahꜗ hnähꜘko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ, niꜙ miihˉ saꜙ chaˉ heˉ leꜘ jmeehˈ hnähꜘ. 6 Hi saꜙ jäꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ, hi heꜘ jäꜗtaꜙ kaˊhneꜚ. Leꜘ kiyhꜗ läꜙkoo laꜗ kihꜗ saˊgohꜗ chaahˈ wɨɨ jëhˈ heˉ maˉnaˉhnaˊ. Mahꜗ waˊraˉ gaꜙläꜙkii ꜙ ,jʉʉhꜗ dsaˉ mahꜗ jëyꜗ kyaahˊ jeˉ.

7 ʼCherˊmahꜗ täähˊ hnähꜘ koo hwehˉ kyaahˊ jnäꜘhiꜙ jäꜗ juuˈ kinꜙ kyahꜗ hnähꜘ, ngɨɨˊ läꜙjëꜙ heˉ hnoohˉhnähꜘ. Hñahꜙ baˊ hnähꜘ. 8 Dsaˉläˉjnäꜘ heˉ laaꜗjøøh ˈ Tääˋ kyaanꜙ jeeˊ jmeehˉ hnähꜘ chaˉmiihˉ taˊllu ˈ, hiꜙ läꜙjwëꜘ ja jmeehˉ hnähꜘ lii˜ laahꜗ hnähꜘdiscípulo kyaanꜙ. 9 Läꜙkoo maˉläˉhnääꜗ Tääˋ jnäꜘ,ja baˊ läꜙja maˉläˉhnaanꜙ hnähꜘ. Läꜙ maˉdsooꜘja baˊ hohꜘ hnähꜘ heˉ hnaanꜙ hnähꜘ. 10 Cherˊmahꜗhøøhˉ hnähꜘ läꜙjëꜙ madaꜚ heˉ jmeenꜙ kyahꜗ hnähꜘ,läꜙ maˉdsooꜘ ja baˊ hohꜘ hnähꜘ heˉ hnaanꜙ hnähꜘ.Jëëhꜘ ja baˊ läꜙnaˉ maˉjmeenꜗ. Maˉhøønꜗ läꜙjëꜙmadaꜚ heˉ gaꜙjmeeꜘ Tääˋ kinꜙ, hiꜙ läꜙ maˉchoohnˊja baˊ koo hwehˉ heˉ hnääyꜗ jnäꜘ.

11 ʼLäꜙjëꜙ heˉ laˉ maˉhlëëhnˋ mahꜗ waˊ jëë hohꜘhnähꜘ läꜙkoo jëë dsënꜙ, hehꜗ läꜙja waˊ naˉhñaaˈ heˉ jëë hohꜘ hnähꜘ. 12 Heˉ laˉ ja madaꜚheˉ jmeenꜙ kyahꜗ hnähꜘ. Waˊ läˉhnaahꜙ hnähꜘdsaˉkyaahˊ hnähꜘ, ja baˊ läꜙkoo maˉläˉhnaanꜙhnähꜘ. 13 Niꜙ jaa saꜙ chaa hi hnääꜗ dsaˉ chaˉ-gaˊmiihˉ läꜙkohꜘ jaa hi kwaaꜗ hñiiꜘ heˉ juuyꜘ kihꜗomeꜚ kyaaꜗ . 14 Omeꜚ kyaanꜙ laahꜗ hnähꜘ, cherˊmahꜗjmeehˈ hnähꜘ läꜙjëꜙ madaꜚ heˉ jmeenꜙ kyahꜗ hnähꜘ.15 Saꜙ tëëhnꜚ hnähꜘ moz˜. Jëëhꜘ moz˜ saꜙ ñeˉheˉ hʉʉˊdsëˉ jmeeꜙ dsaˉjʉʉyˊ. Tëëhnꜙ hnähꜘ omeꜚkyaanꜙ baˊ, jëëhꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˉnuunꜗ kihꜗ Tääˋkyaanꜙ, maˉmiˉjnäänˈ kyahꜗ hnähꜘ. 16 Jaꜙ heꜘ hnähꜘgaꜙlleehˋ hnähꜘ jnäꜘ. Jnäꜘ baˊ gaꜙlleehnꜙ hnähꜘ hiꜙgaꜙhñaanꜙ hnähꜘ mahꜗ goˊjmeehˊ hnähꜘ taˊ kinꜙ. Hiꜙyaˉhɨɨˈ kweeˉ taˊ kyahˈ hnähꜘ, läꜙja jäꜗ koo hwehˉkaˉlähꜘ. Mahꜗ läꜙja , läꜙjëꜙ heˉ ngɨɨhˊ hnähꜘ kihꜗ Tääˋläꜙhihꜙ kinꜙ, kwayꜗ baˊ. 17Heˉ laˉ baˊ ja madaꜚ heˉjmeenꜙ kyahˈ hnähꜘ: Waˊ hnaahꜙ hnähꜘ dsaˉkyaahˊhnähꜘ.

Naˉhøøhˊ dsaˉ kihꜗ Jesús, läꜙjaˉ kihꜗ dsaˉ kyaayꜗ18 ʼCherˊmahꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ naˉhøøhˊ kyahˈ

hnähꜘ, maˉñehˊ baˊ hnähꜘ, jääꜗ gaˊ jnäꜘ gaꜙläꜙhøøyhˋkinꜙ. 19Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ laahꜗ hnähꜘ hi kyaaꜗ jmɨˉ-gyʉʉꜙ laˉ, dsaˉ chaa jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ läꜙhnääꜗ hnähꜘläꜙkoo hnääyꜗ hi laaꜗ kyaayꜗ. Pero gaꜙlleehnꜙhnähꜘ jeeˊ kih ˈ hi täähˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, heˉja hi täähˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ naˉhøøhˊ kyah ˈ hnähꜘ, jëëhꜘmoꜙsoꜙ laahꜗ hnähꜘ dsaˉ kyaayꜗ. 20Miˉdsoohꜚ hohꜘhnähꜘ juu ˈ heˉ maˉjwëëhnꜗ hnähꜘ. Jaa moz˜,

saꜙ jøøyh ˈ gaˊ läꜙkohꜘ dsaˉjʉʉyˊ. Cherˊmahꜗ dsaˉgaꜙjmeehꜙ jnäꜘ, ja baˊ läꜙja jmeehꜙ dsaˉ hnähꜘkaˉlähꜘ. Hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙhøøyꜘ juu ˈ kinꜙ, ja baˊläꜙja høøyꜗ juu ˈ kyahꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ. 21 Läꜙjajmeeyꜗ, jmeeyhꜙ hnähꜘ kwaat˜ kinꜙ, jëëhꜘ saꜙ kyuuyꜙDio hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ.

22 ʼWaˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ maˉjan˜ hiꜙ niꜙ saꜙ gaꜙh-lëëhˋ jnihꜘ, saꜙ maˊ läꜙñeyˉ kihꜗ dsoˊkyeˉ. Pero naꜗ,maˉnaˉbääyhˋ, moꜙsoꜙ leꜘ jäyhꜘ saꜙ ñeyˉ. 23 Hi naˉhøøhˊ kinꜙ, ja baˊ läꜙja naˉhøøyhˊ kih ˈ Tääˋkyaanꜙ kaˉlähꜘ. 24Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ gaꜙjmeenꜗ heˉjʉhˉgaa jeeˊ kiyhˈ, heˉ saꜙ maˉjmeeꜘ niꜙ jaa , saꜙmaˊ läꜙñeyˉ kihꜗ dsoˊkyeˉ. Pero naꜗ heˉ maˉjëëyꜙläꜙja , mahꜗ naˉhøøyhˊ kinꜙ, hiꜙ naˉhøøyhˊ kihˈ Tääˋkyaanꜙ kaˉlähꜘ. 25 Läꜙja dsaˉläˉteꜗ läꜙkoo naˉsɨɨˉnëˊ ley: Niꜙ miihˉ saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ heˉ gaꜙläꜙhääyhˋjnäꜘ.

26 ʼPero waˊraˉ jaꜗ hi nooꜙ nëˊ kyah ˈ hnähꜘ, hi heꜘ jmeeꜗ ju ˈdsooꜘ kinꜙ. Hi heꜘ yaˉhëë ˈ kihꜗ Tääˋmahꜗ cheenꜚ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ. Hi heꜘ heꜘ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨ ˈ. 27 Hiꜙ hnähꜘ kaˉlähꜘ, jmeeh ˈ hnähꜘ juˈdsooꜘ kinꜙ, kihꜗ heˉ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊjnäꜘ läꜙ maˊ toˉnëˊ.

16Jëëꜗ wɨɨꜘ discípulo kyaaꜗ Dio

1 ʼLäꜙjëꜙ heˉ laˉ maˉhlëëhnˋ hnähꜘ mahꜗ saꜙ chaˉheˉ kihꜗ jehꜗ hohꜘ hnähꜘ. 2Hwëëꜗ dsaˉ hnähꜘ gwahꜙmähˉ jeeˊ dsaˉkuhꜗ hnähꜘ hiꜙ lloo˜ jmɨɨˊ waˊraˉgaꜙjngɨɨhꜗ waˊ hi chaˉ hi kyahꜗ hnähꜘ, läꜙkoo heˉjmeeyꜙ taˊ kihˈ Dio baˊ ja laayꜘ. 3Läꜙja jmeeyꜗ kyahꜗhnähꜘ, jëëhꜘ saꜙ kyuuyꜙ Tääˋ, niꜙ saꜙ kyuuyꜙ jnäꜘ.4Maˉjwëëhnꜗ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ laˉmahꜗwaˊraˉ gaꜙtëꜘjeeˊ dsaˉngëëhꜘ hnähꜘ läꜙja , ja gaˊ läꜙdsooh˜ hohꜘhnähꜘ läꜙkoo jwëëhn˜ hnähꜘ laˉ. Saꜙ gaꜙjwëëhnꜗhnähꜘ läꜙlaˉ läꜙmaˊ toˉnëˊ, jëëhꜘ gyanˊ kyaahˊ hnähꜘ.

Heˉ laˉ naˉ jmeeꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ5 ʼPero naꜗ, naahnꜚ jeeˊ gyaˈ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ hiꜙ

niꜙ jaa hnähꜘ saꜙ ngɨɨhˊ hnähꜘ juu ˈ kinꜙ: “¿Haˉnaˉ gwaahˈ?” 6 Pero meehˉ hohꜘ hnähꜘ chaˉmiihˉkihꜗ heˉ maˉjwëëhnꜗ hnähꜘ läꜙlaˉ. 7Maꜙraꜙ juˈdsooꜘheˉ jwëëhn˜ hnähꜘ. Heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ baˊ jaheˉ naahnꜚ. Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ saꜙ ngaahnꜗ, saꜙ jäꜙhi nooꜙ nëˊ kyahˈ hnähꜘ. Pero cherˊmahꜗ ngaahnꜗ,cheenꜚ hi heꜘ kyahꜗ hnähꜘ. 8Hiꜙ waˊraˉ jaꜗ hi heꜘ,jmeeyꜗ läꜙngëëꜘ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ tääyhˊ kyaahˊdsoˊkyeˉ, hiꜙ miˉjnääyꜙ heˉ chaa jaa hi lluuꜗgoˉte˜, hiꜙ läꜙja heˉ llaꜗ Dio taˊ. 9 Miˉjnääyꜙ heˉtäähˊ dsaˉ kyaahˊ dsoˊkyeˉ, kihꜗ heˉ saꜙ heeyhˉjnäꜘ. 10 Läꜙja miˉjnääyꜙ, jnäꜘ heꜘ hi lluuꜗ, jëëhꜘnaahnꜚ kihꜗ Tääˋ kyaanꜙ hiꜙ moꜙsoꜙ jëëhˈ jnäꜘ. 11Hiꜙmiˉjnääyꜙ heˉ llaꜗ Dio taˊ kihˈ dsaꜙ, jëëhꜘ hi saꜙlluꜗhi jmeeꜙ hihꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ maˉnaˉbääyhˋ kyaahˊdsoˊjwɨɨꜘ.

12 ʼChaˉ gaˊ heˉ hnoonꜗ jwëëhnꜚ hnähꜘ, pero saꜙläꜙngëëhꜘ hnähꜘ naꜗ gaˉjʉhˉ. 13 Pero waˊraˉ jaꜗJmɨˉlleꜘ hi laaꜗ ju ˈdsooꜘ, hi heꜘ jääꜗ hnähꜘ mahꜗläꜙngëëhꜘ hnähꜘ naˉhñaaˈ läꜙjëë haˉ läꜙ laꜗ juˈdsooꜘ.Jëëhꜘ saꜙ hlëëyhꜗ jeeˊ tëëyˉ hñiiyꜘ. Hlëëyhꜗ heˉnuuyˉ baˊ hiꜙ jmeeyꜗ läꜙngëëꜘ dsaˉ läꜙjëꜙ heˉ naꜗ gaˊjäꜙ. 14 Jmeeyꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ läꜙkoo laaꜗ jnäꜘ, läꜙjamiˉjnääyꜙ heˉ laanꜗ jøøhˈ. 15Laanꜗ ja baˊ läꜙkoo laaꜗ

San Juan 16:16 103 San Juan 17:19Tääˋ. Heˉja baˊ naˉ maˉjwahnꜗ, jmeeyꜗ läꜙngëëhꜘhnähꜘ läꜙkoo laaꜗ jnäꜘ.

16 ʼKo hwëëꜘ gaˊ, moꜙsoꜙ jëëh ˈ jnäꜘ. Hiꜙ koo gaˊko hwëëꜘ, jëëhˈ jnäꜘ kaˉlähꜘ, ja gaˊ naahnꜚ jeeˊ gyaˈTääˋ.

Hi meehˉ dsëꜗ läꜙchaa lluꜗ17 Ja gaˊ gaꜙngɨɨˊ jnäähꜗ juu ˈ kihꜗ dsaˉkyaahˊ

jnäähꜗ:—¿Heeˉ naˉ heˉ hlëëyh˜ jneˊ heˉ jäyhꜘ läꜙnaˉ:

“Ko hwëëꜘ gaˊ, moꜙsoꜙ jëëh ˈ jnäꜘ, hiꜙ koo gaˊko hwëëꜘ, jëëhˈ jnäꜘ kaˉlähꜘ, ja gaˊ naahnꜚ jeeˊ gyaˈTääˋ”?

18Maˊ chiihˉ gaˊ jnäähꜗ dsaˉkyaahˊ jnäähꜗ:—¿Heeˉ naˉ heˉ jäyhꜘ: “Ko hwëëꜘ gaˊ”? Saꜙ ngëëꜘ

jneˊ heeˉ naˉ hlëëyhꜙ.19 Ñeˊ baˊ Jesús heˉ maˊ hnøøˉ jnääh ˈ maˊ ngɨɨˊ

jnäähꜗ juuˈ kiyhꜗ. Heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ jnäähˈ:—Maˉjwëëhnꜗ hnähꜘ ko hwëëꜘ gaˊ, moꜙsoꜙ jëëh

ˈ jnäꜘ hiꜙ koo gaˊ ko hwëëꜘ, jëëh ˈ jnäꜘ kaˉlähꜘ.¿Cheˊ heˉ laˉ naˉ heˉ ngɨɨhˊ hnähꜘ juu ˈ kihꜗdsaˉkyaahˊ hnähꜘ? 20 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ jwëëhn˜hnähꜘ, jäꜙ kɨˊhoohˊ hnähꜘ jwërte pero dsaˉ jmɨˉ-gyʉʉꜙ laˉ läꜙchaayˉ lluꜗ. Ko hwëëꜘ baˊ ja , jäꜙtiˉmeehˉ hohꜘ hnähꜘ, ja gaˊ jëëꜘ hohꜘ hnähꜘ goˉteˈ. 21 Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ läꜙchaa gyʉʉˉ kyaaꜗ jaadsaˉmëꜘ, jëëy˜wɨɨꜘ, jëëhꜘmaˉtëꜘ jeeˊ läꜙchaa gyʉʉˉkyaayꜗ. Pero maˉngëëꜘ maˉläˉchaaꜙ gyʉʉˉ kyaayꜗ,moꜙsoꜙ dsooh˜ dsëyꜗ wɨɨꜘ heˉ maˉjëëyꜙ ja , kihꜗheˉ chaayˉ lluꜗ heˉ maˉläˉchaaꜙ jaa gyʉʉˉ kyaayꜗ.22 Ja baˊ läꜙja tiˉmeehˉ hohꜘ hnähꜘ naꜗ. Pero kookaˉlähꜘ jëënꜚ hnähꜘ, ja gaˊ jëëꜘ hohꜘ hnähꜘ, hiꜙ niꜙjaa saꜙ leꜘ jñuuhꜗ läꜙkoo teꜗ heˉ jëë hohꜘ hnähꜘ.

23 ʼJmɨɨˊ ja , moꜙsoꜙ ngɨɨhˊ hnähꜘ juu ˈ kinꜙ niꜙmiihˉ. Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, läꜙjëꜙ goˉteˈheˉ ngɨɨhˊ kihˈ Tääˋ läꜙhihꜙ kinꜙ, kwayꜗ baˊ. 24 Läꜙjiihˈ maˉyaˉnøøꜗ jneˊ, niꜙ miihˉ saꜙ chaˉ heˉ maˉngɨɨhˊhnähꜘ läꜙhihꜙ kinꜙ. Ngɨɨˊ hnähꜘmahꜗ hñahꜙ hnähꜘ hiꜙläꜙja , jëëꜘ hohꜘ hnähꜘ goˉte˜.

Gaꜙlɨhꜗ Jesús gaꜙllaꜙdsëëyˋ heˉ hlɨɨh ˈ heˉ chaˉjmɨˉgyʉʉꜙ

25 ʼMaˉhlëëhnˋ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ laˉ kyaahˊ juu ˈnaˉhmääˊ. Maˉngooꜗ gaꜙtëꜘ hor˜ jeeˊmoꜙsoꜙ hlëëhnˊhnähꜘ juuˈ naˉhmääˊ. Naˉhñaaˈ läꜙjëë baˊ jmeehnꜚjuuˈ kyahꜗ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ kihꜗ Tääˋ. 26Maˊja ngɨɨhˊhnähꜘ kihꜗ Dio läꜙhihꜙ kinꜙ. Saꜙ jwëëhn˜ hnähꜘ ngɨɨnˊkyah ˈ hnähꜘ kihꜗ Tääˋ. 27 Hnääꜗ Tääˋ hnähꜘ, jëëhꜘmaˉläˉhnaahꜙ jnäꜘ hiꜙ maˉläˉdsooꜘ baˊ hohꜘ hnähꜘheˉ janꜗ kihꜗ Tääˋ. 28Kihꜗ Tääˋ baˊ yaꜙhëënꜗ mahꜗ janꜗjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Naꜗ yaˉhëën ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ mahꜗnaahnꜚ kaˉlähꜘ jeeˊ gyaˈ Tääˋ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙjnäähˈ.

29Mahꜗ gaꜙjähˊ jnäähꜗ:—Naꜗ gaˊ hlëëhˊ jëë goˉte˜, moꜙsoꜙ hlëëhˊ juu ˈ

naˉhmääˊ. 30 Naꜗ gaˊ maˉläˉngëëꜘ jnääh ˈ, kyuuh˜baˊ hneˉ gaꜙläꜙjëꜙ goˉteˈ. Kyahꜗ hneˉ saꜙ jmeeꜙ biiꜗ,ngɨɨꜗ dsaˉ juuˈ, jëëhꜘ maˉñehˊ baˊ hneˉ heˉ hʉʉˊdsëˉjmeeyꜙ. Heˉja baˊ naˉ maˉläˉdsooꜘ dsëˉ jnääh ˈyaꜙhëëhꜗ kihꜗ Dio.

31Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—¿Cheˊ naꜗ gaˊ maˉläˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ?

32 Maˉngooꜗ gaꜙtëꜘ hor˜ hiꜙ hor˜ ja maˉtøøhnˊna ˈ gaˉjʉhˉ heˉ saˉjñeeꜘ hnähꜘ mahꜗ beeh ˈ jnäꜘ.Pero saꜙ jänˋ hñiinꜙ goˉte˜, Tääˋ kyaanꜙ kyaahˊ jnäꜘ.

33 Läꜙjëꜙ heˉ laˉ maˉhlëëhnˋ hnähꜘ mahꜗ taꜙlaꜙkiꜙ jnäꜘ hɨɨꜗ tiiˊ kyah ˈ hnähꜘ. Jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ jëëh ˈhnähꜘ heˉ wɨɨꜘ. Pero waˊ chaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ kyahꜗhnähꜘ, jëëhꜘ maˉlɨhn˜ maˉllaˉdsëënˋ kihꜗ heˉ hlɨɨhˈheˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ dsaˉkyaayꜗ.

17Gaꜙngɨɨꜘ Jesús kihꜗ discípulo kyaayꜗ kihꜗ Dio

1 Maˉngëëꜘ maˉhlëëhꜘ Jesús läꜙjëꜙ heˉ ja ,gaꜙjëëyꜗ taꜙ gyʉʉhˈ mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Tääˋ kyaanꜙ, maˉdsëëꜗ hor˜. Miˉjnää ˈ joohˉheˉ laayꜗ jøøh ˈ mahꜗ läꜙja , joohˉ miˉjnääyꜙ hneˉheˉ laahꜗ jøøhˈ kaˉlähꜘ. 2Hneˉ gaꜙhñaahˋ jnäꜘ mahꜗjmeenˋ hihꜙ kihꜗ gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ. Heˉja naˉnaˊ jwëˈkinꜙ jmeenˋ chaa tääꜘ gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ hi gaꜙkwëëhˋjnäꜘ. 3 Heˉ kyuuꜙ dsaˉ hneˉ, maꜙlaꜙ jaa hneˉbaˊ laah ˈ Dio Jøøhꜗ, hiꜙ heˉ kyuuyꜙ Jesucristo hi gaꜙcheehꜙ, heˉ laˉ baˊ ja , heˉ jmeeꜙ chaa dsaˉ tääꜘ .

4 ʼMaˉmiˉjnään ˈ hneˉ kihꜗ dsaꜙ heˉ laahꜗ jøøh ˈ.Maˉhñaaˉ baˊ taˊ heˉ gaꜙkwëëhˋ jnäꜘ jmeenˋ. 5 Naꜗnaꜙ Tääˋ, miˉjnää ˈ heˉ laanꜗ jøøhn ˈ yaꜙjwɨɨꜗ kyahꜗ,ja baˊ läꜙkoo jøøhn ˈ maˊ laan ˈ kyaahˊ hneˉ, jääꜗja gaˊ nøøˈ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.

6 ʼMaˉmiˉjnäänˈ hneˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi gaꜙk-wëëhˋ jnäꜘ. Hi heꜘ maˊ laaˈ kyaahꜗ mahꜗ gaꜙkwëëhˋjnäꜘ, hiꜙ gaꜙhøøyꜘ juuˈ kyahꜗ. 7Naꜗ maˉläˉkyʉʉyh˜,heˉ jaꜗ kyahꜗ baˊ ja läꜙjëꜙ heˉ gaꜙtøøh ˈ goonꜙ.8 Jëëhꜘ, läꜙjëꜙ juu ˈ heˉ gaꜙchiihˊ jnäꜘ, maˉhlëëhˋjnihꜘ hiꜙ gaꜙheeyhˉ baˊ. Maˉläˉheeꜘ bihꜗ heˉyaꜙhëënꜗ kyahꜗ. Hiꜙ maˉläˉdsooꜘ baˊ dsëyˈ, hneˉ heꜘgaꜙcheehꜙ jnäꜘ.

9 ʼHeˉja ngɨɨnˊ kiyh ˈ, jaꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨˉ-gyʉʉꜙ. Ngɨɨnˊ kihˈ hi gaꜙkwëëhˋ jnäꜘ baˊ, jëëhꜘ hi heꜘ baˊ laa ˈ dsaˉ kyaahꜗ. 10 Läꜙjëëꜙ dsaˉ hi laaꜗkyaanꜙ, heꜘ baˊ hi heꜘ laaꜗ kyaahꜗ. Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaahꜗ, hi heꜘ baˊ laa ˈ kyaanꜙ kaˉlähꜘ. Taꜙlaꜙkihꜗ dsaˉ heꜘ gaꜙläꜙjnäꜘ heˉ laanꜗ jøøhnˈ.

11 ʼMoꜙsoꜙ gyaˋ gaˊ jnäꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Pero dsaˉkyaanꜙ, jäꜗ gyihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Hiꜙ jnäꜘ naahnꜚkyahꜗ. Tääˋ kyaanꜙ, hneˉ hi naˉjngëë ˈ, hääkyaahˊ beꜘ kyahꜗ läꜙjëëꜙ hi gaꜙkwëëhˋ jnäꜘ, mahꜗja leeyꜘ koo baˊ, ja baˊ läꜙkoo laaꜗ jneˊ koo baˊ.12 Taˊko jiih ˈ maˊ gyanˊ kyaayhˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, maˊhääꜙ jnihꜘ kyaahˊ beꜘ kyahꜗ. Gaꜙhäänꜙ hi gaꜙkwëëhˋjnäꜘ. Niꜙ jaa saꜙ gaꜙhëëꜗ . Maꜙlaꜙ jaa hi nøøꜘ juuˈ dsaˉhëëꜗ , hi heꜘ baˊ gaꜙhëëꜗ goˉte˜, mahꜗ läꜙjaläꜙteꜗ läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kyahꜗ.

13 ʼNaꜗ naahnꜚ jeeˊ ñehꜘ hneˉ. Taˊko jiih ˈ gyanˊko hwëëꜘ gaˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, maˉhlëëhˋ baˊ jnihꜘläꜙjëꜙ heˉ laˉ, mahꜗ jëë dsëyꜗ läꜙkoo jiih ˈ jëëdsënꜙ. 14Maˉngëënˋ läꜙjëꜙ juuˈ kyahꜗ kihꜗ hi heꜘ. Hiꜙgaꜙläꜙhøøhˋ dsaˉ chaa jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ kiyhꜗ, kihꜗ heˉmoꜙsoꜙ laayꜗ kihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, ja baˊ läꜙkoo saꜙlaaꜗ jnäꜘ kihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. 15 Saꜙ ngɨɨnˊ kyahˈ mahꜗhwëëyhˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Ngɨɨnˊ kyah ˈ mahꜗ hääh ˈhnihꜘ kihꜗ heˉ hlɨɨhˈ baˊ. 16 Saꜙ laayꜗ kihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ, ja baˊ läꜙkoo saꜙ laaꜗ jnäꜘ kihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.17 Jmääyˋ chaˉgaˊmiihˉ naˉjngëëy ˈ kyaahˊ ju ˈdsooꜘkyahꜗ. Jëëhꜘ juu ˈ kyahꜗ, laꜗ ju ˈdsooꜘ jmahꜗ baˊ.18 Läꜙkoo gaꜙcheehꜙ jnäꜘ jeeˊ täähˊ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ, ja baˊ läꜙja gaꜙcheeꜙ jnihꜘ jeeˊ kih ˈ dsaˉ hi täähˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. 19 Kwaat˜ kihꜗ hi heꜘ baˊ naˉ

San Juan 17:20 104 San Juan 18:25heˉ ngëënˊ hñiinꜙ kyahꜗ. Mahꜗ läꜙja hi heꜘ leeꜘnaˉjngëëˈ goˉte˜.

20 ʼJaꜙ maꜙlaꜙ kihꜗ hi laˉ ngɨɨnˊ. Läꜙja ngɨɨnˊkaˉlähꜘ kihꜗ hi naꜗ gaˊ heehꜙ jnäꜘ waˊraˉ gaꜙnuuyꜘjuu ˈ kihꜗ hi heꜘ. 21 Mahꜗ leeꜘ koo baˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ ,läꜙkoo laahꜗ hneˉ kyaahˊ jnäꜘ Tääˋ, hiꜙ jnäꜘ kyaahˊhneˉ. Läꜙja leeꜘ koo baˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ hi heꜘkyaahˊ jneˊ. Mahꜗ läꜙja , hi chaa jmɨˉgyʉʉꜙ laˉläꜙdsooꜘ dsëꜗ, hneˉ heꜘ gaꜙcheehꜙ jnäꜘ jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ. 22 Läꜙkoo maˉmiˉjnäähˈ jnäꜘ kihꜗ dsaꜙ, läꜙjamaˉmiˉjnäänˈ hñiinꜙ kiyhꜗ, mahꜗ läꜙja leeyꜘ koobaˊ, läꜙkoo laaꜗ jneˊ. 23 Jnäꜘ laanꜗ kyaahˊ jnihꜘ,hiꜙ hneˉ laahꜗ kyaahˊ jnäꜘ, mahꜗ läꜙja dsaˉtaayhˋkweeˉ goˉte˜ leeyꜘ koo baˊ. Läꜙja läꜙngëëꜘ dsaˉjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, hneˉ baˊ gaꜙcheehꜙ jnäꜘ, hiꜙ läꜙjaläꜙñeyˉ gaꜙläꜙhnaahꜙ hnihꜘ, ja baˊ läꜙkoo hnaahꜙjnäꜘ.

24 ʼTääˋ kyaanꜙ, läꜙjëëꜙ hi gaꜙkwëëhˋ jnäꜘ heꜘ,hnoonꜗ dsaˉtaayhˋ kyaahˊ jnäꜘ haˉ jeeˊ naahnꜚ naˊ-gyan ˈ. Mahꜗ jëëyꜗ heˉ maˉllaahˋ jnäꜘ jøøh ˈ, kihꜗheˉ gaꜙläꜙhnaahꜙ jnäꜘ jääꜗ ja gaˊ nøø ˈ jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ. 25 Lluuꜗ laahꜗ hneˉ Tääˋ. Dsaˉ chaa jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ, saꜙ maˉläˉkyuuyꜙ hneˉ. Pero jnäꜘ, kyuunꜙhneˉ. Maˉñeˉ baˊ dsaˉ kyaanꜙ, hneˉ gaꜙcheehꜙ jnäꜘ.26Maˉmiˉjnäänˈ kiyhꜗ, haˉ läꜙ laahꜗ hneˉ, hiꜙ jmeenˋläꜙkyuuyꜙ hneˉ chaˉgaˊmiihˉ. Mahꜗ jnäꜘ heꜘ häänˊjeeˊ kiyhˈ hiꜙ ja baˊ läꜙkohꜘ hnaahꜙ jnäꜘ, ja baˊ läꜙjaläꜙhnääyꜗ dsaˉkyaayhˊ.

18Gaꜙsaayhꜗ Jesús(Mt. 26:47-56; Mr. 14:43-50; Lc. 22:47-53)

1 Maˉngëëꜘ maˉhlëëhꜘ Jesús läꜙja , jnääh ˈ dis-cípulo gaꜙnøøꜗ jnääh ˈ kyaayhˊ taꜙ hngaahˋ ko taakihꜗ koo jmɨɨˉ heˉ chee Cedrón. Jeeˊ ja gaꜙtoohˋjnäähꜗ kyaayhˊ jeeˊ naˉjnääˊ chaahˈ hmaˉ kihꜗ dsaꜙ.2 Juda kaˉlähꜘ, hi gaꜙhnëëꜗ Jesús, maˊ kyʉʉyh˜läꜙkaa jeeˊ ja , jëëhꜘ chaˉmiihˉ jiih˜ naˊnøøˈ jnäähꜗdiscípulo kyaahˊ Jesús taꜙ jaꜙ . 3 Jeeˊ ja gaꜙllooꜗJuda, maˊ jääꜙ koo nääꜗ hløøꜘ, kyaahˊ ko llaa pooˉhi gaꜙcheeꜗ jmiˉdsaˉ kaahˊ hiꜙ hi gaꜙcheeꜗ fariseo.Gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ ja , chooyꜙ jeˉ, kyeyˉ hmaˉ lleˋjeˉ. Kye hi kye ñeˈ, kye hi kye hmaˉ. 4 Peromaˉñeˉ baˊ Jesús läꜙjëꜙ goˉteˈ, heeˉ naˉ jäꜙ nëˊ kiyhˈ.Mahꜗ yaꜙhëëyꜗ taꜙ chaˊnëˊ hiꜙ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ dsaˉheꜘ:

—¿Hii naˉ hnaahꜙ hnähꜘ?5—Maˉyaˉnøøꜗ jnäähˈ, hnäähꜙ jnäähˈ Jesús, dsaˉ

chaa Nazaret —gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ.—Jnäꜘ heꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.Jeeˊ ja maˊ hää Juda kaˉlähꜘ, hi gaꜙngëëꜗ Jesús

kihꜗ dsaˉ heꜘ. 6 Läꜙkoo maˊ gaꜙjähꜘ Jesús “jnäꜘ heꜘ”,gaꜙtëëˉ dsaˉ heꜘ hñiiꜘ taꜙ kaˊluuˊ läꜙjiih ˈ gaꜙsaayꜗhwaꜗ. 7Koo kaˉlähꜘ gaꜙngɨɨꜘ Jesús juuˈ kiyhꜗ:

—¿Hii baˊ naˉ hnaahꜙ hnähꜘ? —gaꜙjäyhꜘ.—Jesús, dsaˉ chaa Nazaret —gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ.8—¿Ja maˉjwëëhꜗ baˊ hnähꜘ, jnäꜘ heꜘ? Cherˊmahꜗ

jnäꜘ hnaahꜙ hnähꜘ, kwaˊ jwëꜗ waˊ llaˉnääˋ hi täähˊlaˉ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

9 Heˉ laˉ gaꜙlaꜗ mahꜗ läꜙteꜗ heˉ gaꜙjähꜘ Jesús:“Tääˋ, läꜙjëëꜙ hi gaꜙkwëëhˋ jnäꜘ, niꜙ jaa hi heꜘsaꜙ dsaˉhëëꜗ .” 10 Heˉja gaꜙlleˉ Peeˊ ñe ˈ kihꜗ mahꜗgaꜙkuyꜘ loˉgwaˊ jwoo ˈ raˉlluuꜗ kihꜗ Malco, hi maˊ

laa ˈ jaa hi maˊ jmeeꜙ taˊheꜗ kihꜗ jmiˉdsaˉ jøøh ˈ.11Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ Peeˊ:

—Tøøhˈ ñeˈ kyahꜗ nehꜙ looˉ kihꜗ. ¿Ja ˈ jmeeꜙ biiꜗkinꜙ jëënꜚ heˉ wɨɨꜘ laˉ läꜙkoo madaꜚ heˉ gaꜙjmeeꜘTääˋ kinꜙ?

Naˊjääyˉ Jesús chaˊnëˊ Aná(Mt. 26:57-58; Mr. 14:53-54; Lc. 22:54)

12 Ja gaˊ ngooˈ jʉʉˊ hløøꜘ kyaahˊ hløøꜘ kyaayꜗ hiꜙkyaahˊ pooˉ kyaaꜗ dsaˉ judiu heꜘ, mahꜗ gaꜙsaayhꜗJesús gaꜙhñuuyꜗ. 13 Toˉnëˊ naˊjääyˉ chaˊnëˊ Aná, hi maˊ laa ˈ dsoꜗjmiꜙ Caifá. Caifá heꜘ maˊ kye nëˊ kihˈläꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ jii ja . 14Hi heꜘ naˉ, hi gaꜙtaahˉdsaˉ judiu juuˈ jääꜗ , gaꜙsɨɨyhꜙ heˉ jmeeꜙ biiꜗ juuꜘ jaadsaˉñʉʉhˉ kihꜗ jwɨɨˉ goo˜ jneˊ.

Gaꜙhmäꜘ Peeˊ juuˈ heˉ saꜙ kyuuyꜙ Jesús(Mt. 26:69-70; Mr. 14:66-68; Lc. 22:55-57)

15 Maˊ llee Peeˊ kaahˋ kih ˈ Jesús kyaahˊ jñahꜘ gaˊdiscípulo. Discípulo heꜘ maˊ kyuuꜙ baˊ dsaˉjøøh ˈkyaaꜗ jmiˉdsaˉ. Heˉja gaꜙheyꜗ kyaahˊ Jesús jeeˊ laˈ hoˊhneꜚ kihꜗ jmiˉdsaˉ jøøhˈ heꜘ. 16Pero taꜙ kaˊhneꜚkihꜗ hoˊhaahˊ ja baˊ maˊ cheh ˈ Peeˊ. Ja gaˊ yaꜙhëëꜗhi jñahꜘ discípulo heꜘ, hi maˊ kyuuꜙ jmiˉdsaˉjøøhˈ mahꜗ gaꜙhlëëyhꜘ kyaahˊ dsaˉmëꜘ hi maˊ høøꜙhoˊhaahˊ ja . Ja gaˊ gaꜙtaayhˉ Peeˊ taꜙ chaˊnehꜙ.17Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ sɨɨyhꜙ Peeˊ:

—¿Ja ˈ hneˉ kaˉlähꜘ laahꜗ discípulo kyaaꜗdsaˉñʉʉhˉ ooꜙ?

—Jaꜙ heꜘ jnäꜘ —gaꜙjähꜘ Peeˊ.18 Jmɨɨˊ ja maˊ jmeeꜙ gyʉʉꜘ. Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi maˊ

täähˊ jmeeꜙ taˊheꜗ jeeˊ ja kyaahˊ pooˉ, gaꜙjeeyhꜗjeˉ mahꜗ gaꜙtaayhˋ llooyh˜. Jeeˊ ja maˊ chehˈ Peeˊkaˉlähꜘ, llooh˜ jeˉ ko jøhꜘ kyaayhˊ.

Naˊjääyˉ Jesús chaˊnëˊ dsaˉtaˊ kyaaˈ dsaˉ judiu(Mt. 26:59-66; Mr. 14:55-64; Lc. 22:66-71)

19 Gaꜙløøꜗ jmiˉdsaˉ jøøhˈ ngɨɨꜙ juuˈ kihꜗ Jesús, hi gaˊ heꜘ hi maˊ laa discípulo kyaayꜗ, hiꜙ haˉ naˉ maˊtääyhˊ. Hiꜙ maˊ ngɨɨyꜙ juuˈ kiyhꜗ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ heˉmaˊ kwayꜙ. 20Heˉja gaꜙjeehˉ Jesús juuˈ kiyhꜗ:

—Jnäꜘhäꜘ goˉteˈ gaꜙhlëëhnˋ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Maˊhlëëhˊ jnihꜘ tääꜘ nehꜙ gwahꜙ mähˉ hiꜙ jeeˊ chih ˈgwahꜙ jʉʉhˉ jeeˊ dsaˉkuhꜗ dsaˉgoo˜ jneˊ. Niꜙ koosaꜙ gaꜙhlëëhnˋ jeeˊ naˉhmääˊ. 21 ¿Heˉla ˈ ngɨɨhˊ juuˈ kinꜙ? Ngɨɨˊ juu ˈ kihꜗ hi gaꜙnuuꜘ baˊ, mahꜗ jäyhꜙheˉ naˉ gaꜙjwahnꜗ. Hi heꜘ baˊ ñeˉ läꜙjëꜙ heeˉ naˉgaꜙhlëëhnˋ.

22Läꜙkoo maˊ gaꜙjähꜘ Jesús läꜙja , jaa pooˉ kyaaꜗdsaˉheꜘ hi maˊ chehˈ kooꜘ jeeˊ ja , gaꜙjnooyꜗmoˉnëˊJesús.

—¿Cheˊ läꜙnaˉ baˊ jiihˊ juu ˈ kihꜗ dsaˉjøøh ˈ kyaaꜗjmiˉdsaˉ? —gaꜙjähꜘ pooˉ heꜘ sɨɨyhꜙ.

23—Cherˊmahꜗ maˉhlëëhnˋ hlɨɨhˈ, chiihˊ jnäꜘ heeˉnaˉ heˉ hlɨɨh ˈ maˉyaˉhɨɨ˜ hoonꜙ. Hiꜙ cherˊmahꜗmaˉhlëëhnˋ baˊ jnäꜘ juˈdsooꜘ, ¿heˉlaˈ jnoohꜘ kinꜙ? —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

24 Heˉja naˉhñuuhˊ Jesús gaꜙcheeꜗ Aná chaˊnëˊCaifá, dsaˉjøøhˈ kyaaꜗ jmiˉdsaˉ.

Kooˉ kaˉlähꜘ gaꜙhmäꜘ Peeˊ juuˈ heˉ saꜙ kyuuyꜙJesús

(Mt. 26:71-75; Mr. 14:69-72; Lc. 22:58-62)25 Läꜙ maˉchehꜗ ja baˊ Peeˊ llooh˜ jeˉ, mahꜗ

gaꜙjähꜘ dsaˉ sɨɨyhꜙ:—¿Ja hneˉ laahꜗ jaa discípulo kyaayꜗ?

San Juan 18:26 105 San Juan 19:16—Jahꜙha , jaꜙ heꜘ jnäꜘ —gaꜙjähꜘ Peeˊ.26 Mahꜗ gaꜙhlëëhꜘ jaa hi maˊ jmeeꜙ taˊheꜗ kihꜗ

jmiˉdsaˉ jøøhˈ, hi laaꜗ miihˉ øøhꜚ hi gaꜙkuꜘ Peeˊloˉgwaˊ heꜘ, gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ Peeˊ:

—¿Jaˈ gaꜙjëënꜙ hneˉ kyaayhˊ, jeeˊ naˉjnääˊ chaahˈhmaˉ? —gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ Peeˊ.

27 Koo kaˉlähꜘ gaꜙjuuꜗ Peeˊ, hiꜙ läꜙchahꜘ jagaꜙhoohꜗ chaahˊ dsooˈ.

Gaꜙjääꜗ dsaˉ Jesús chaˊnëˊ Pilato(Mt. 27:1-2, 11-14; Mr. 15:1-5; Lc. 23:1-5)

28 Ja gaˊ gaꜙllee dsaˉ Jesús kihꜗ Caifá mahꜗgaꜙjääyꜗ taꜙ nëˊtaˊ kih ˈ Pilato. Hor˜ ja maˉngooꜗgaꜙjnäꜗ. Saꜙ gaꜙtaahˋ dsaˉ judiu chaˊnehꜙ nëˊtaˊ jamahꜗ saꜙ miˉsayhꜘ hñiiyꜘ. Jëëhꜘ, saꜙ maˊ leꜘ maˊ høøyˈ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ borrego mähꜗ, waˊraˉ jähꜘ kihꜗgaꜙtaayhˋ jeeˊ ja . 29 Heˉja yaꜙhëëꜗ Pilato kaˊhneꜚtaꜙ jeeˊ maˊ tääyhˊ ja mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—¿Heeˉ dsooˊ bäähˊ hnähꜘ dsaˉ laˉ? —gaꜙjähꜘPilato.

30—Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ hlëëhˈ dsaˉ naˉ, saꜙ chaˉheˉ kihꜗmaˉngëëˊ jnäähꜗ jaˊgoohˉ—gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘsɨɨyhꜙ Pilato.

31 —Teeˋ baˊ hnähꜘ kyahꜗ, llaˊ hnähꜘ taˊ kiyh ˈ,läꜙkoo lleˋ ley kyahꜗ hnähꜘ —gaꜙjähꜘ Pilato sɨɨyhꜙ.

—Pero saꜙ naˉngëˈ jnäähꜗ jwëꜗ, jngëëhˊ jnäähꜗ niꜙjaa dsaˉ —gaꜙjähꜘ dsaˉ judiu heꜘ.

32 Läꜙja gaꜙläꜙteꜗ juu ˈ kihꜗ Jesús läꜙkoo maˊgaꜙjäyhꜘ haˉ läꜙ kyaahˊ maˊ juuyꜘ. 33 Ja gaˊ gaꜙheꜗPilato taꜙ chaˊnehꜙ nëˊtaˊ kihˈ mahꜗ gaꜙtëëyhꜗ Jesús,gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ:

—¿Cheˊ hneˉ heꜘ dsaˉjøøh ˈ kyaaꜗ dsaˉ judiu? —gaꜙjäyhꜘ.

34 —¿Cheˊ heˉ hlëëhˊ kyah ˈ hñaahꜗ heˉ jwahꜘläꜙnaˉ, o cheˊ heˉ maˉhlëëhꜘ jñahꜘ kiꜙ jnäꜘ? —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

35 —Jaꜙ heꜘ dsaˉ judiu jnäꜘ. Dsaˉgoohꜘ kyaahˊdsaˉkaahˊ kyaa jmiˉdsaˉ, hi heꜘ baˊ naˉ maˉngëëꜗhneˉ taꜙ kinꜙ. ¿Heeˉ maˉjmeehˊ? —gaꜙjähꜘ Pilatosɨɨhꜙ Jesús.

36—Jaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ jmeeꜙ jnäꜘ hihꜙ. Waˊraˉ jähꜘkihꜗ jmeeꜙ jnäꜘ hihꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, hi chaa ˈ kaahˋkinꜙ saꜙ kwayꜗ jwëˈ ngëëꜗ dsaˉ jnäꜘ kihꜗ dsaˉgoon˜hi laaꜗ taˊ. Pero saꜙ jmeeꜙ jnäꜘ hihꜙ jeeˊ laˉ —gaꜙjähꜘJesús sɨɨyhꜙ.

37—¿Cheˊmaꜙraꜙ heˉ laahꜗ hneˉ rey ja ? —gaꜙjähꜘPilato.

—Hneˉ baˊ jwahꜘ, jnäꜘ laanꜗ rey. Kihꜗ heˉ laˉ baˊgaꜙläꜙchaanꜙ, hiꜙ janꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ mahꜗ jmeenꜙ juˈdsooꜘ baˊ. Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ juˈdsooꜘ, nuuyˉjuuˈ kinꜙ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

38—¿Heeˉ ja , heˉ laꜗ juˈdsooꜘ? —gaꜙjähꜘ Pilato.Gaꜙjäꜘ juuˈ jngɨɨhꜗ dsaˉ kihꜗ Jesús(Mt. 27:15-31; Mr. 15:6-20; Lc. 23:13-25)

Läꜙkoo maˊ gaꜙjäyhꜘ läꜙja , yaꜙhëëyꜗ ngooyꜗ taꜙjeeˊ maˊ täähˊ dsaˉ judiu, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Niꜙ koo heˉ hlɨɨh ˈ saꜙ maˉjnøøhn˜ kiyhꜗ.39 Läꜙjëꜙ jiih˜ maˊ tëˉ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ borregomähꜗ, tëëhˈ hnähꜘ läänˊ jaa hi tɨh˜ hohꜘ hnähꜘ hi hää nehꜙñeˈ. Hnähꜘ dsaˉ judiu, ¿cheˊ hnoohˉ hnähꜘmahꜗ läänˊ rey kyaahꜗ hnähꜘ?

40Gaꜙläꜙjëëꜙ gaꜙtoohꜗ mɨɨhˊ, gaꜙjäyhꜘ:—Taꜙ lää dsaˉ naˉ. Lää Barrabá baˊ.Barrabá heꜘ maˊ laa jaa dsaˉhɨɨ .

191 Heˉja gaꜙjmeeꜘ Pilato hihꜙ mahꜗ jmiˊbaꜗ dsaˉ

kihꜗ Jesús. 2 Gaꜙkaꜗ hløøꜘ wɨɨ tooꜘ , gaꜙjmeeyꜘ koocoron mahꜗ gaꜙtooyhˉ lleˊ Jesús. Hiꜙ gaꜙkyehˉ dsihꜘkoo hmɨɨhˉ gyʉʉꜘ lähˉ läꜙkohꜘ hmɨɨhˉ heˉ këhˉrey.

3 —¡Peerꜙ jøøh ˈ dsaˉtaˊ kyaa ˈ dsaˉ judiu! —maˊjäyhꜘ.

Mahꜗ maˊ jnoo˜ hløøꜘ moˉnëyˊ.4 Ja gaˊ yaꜙhëëꜗ kaˉlähꜘ Pilato taꜙ kaˊhneꜚ mahꜗ

gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉ heꜘ:—Hii ꜚ jaꜗ laˉ kyahꜗ hnähꜘ mahꜗ jëëh ˈ hnähꜘ niꜙ

koo heˉ hlɨɨhˈ saꜙ hii˜ jnøøhnꜙ kiyhꜗ.5 Ja gaˊ yaꜙhëëꜗ Jesús, naˉhäˊ lleyˊ coron heˉ

naˉlaꜚ kyaahˊ wɨɨ tooꜘ , hiꜙ naˉkyeyhˊ koo hmɨɨhˉgyʉʉꜘ lähˉ. Mahꜗ gaꜙjähꜘ Pilato sɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉheꜘ:

—Hii ꜚ laˉ dsaˉñʉʉhˉ naˉ.6 Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉkaahˊ kyaa ˈ jmiˉdsaˉ kyaahˊ

pooˉ kyaaꜗ gwahꜙ, gaꜙtooyhꜗ mɨɨhˊ, maˊ jäyhꜘ:—Tääyˋ dsohꜘ hmaˉcruꜚ, tääyˋ dsohꜘ hmaˉcruꜚ.Pero gaꜙjähꜘ Pilato kaˉlähꜘ:—Teeˋ hnähꜘ mahꜗ tää hnähꜘ hñaahꜗ dsohꜘ

hmaˉcruꜚ. Jëëhꜘ, niꜙ koo heˉ hlɨɨhˈ saꜙmaˉjnøøhn˜kiyhꜗ.

7Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ judiu heꜘ:—Chaˉ baˊ ley kyaaꜗ jnäähˈ. Läꜙkoo jähꜘ ley kyaaꜗ

jnääh ˈ ää jmɨɨˊ juuyꜘ. Jëëhꜘ gaꜙjmääyꜗ hñiiyꜘ JooꜘDio.

8 Maˊ gaꜙnuuꜘ Pilato läꜙja , chaˉgaˊmiihˉ gaꜙläꜙ-goyhꜙ. 9 Koo kaˉlähꜘ ngaayhꜗ kyaahˊ Jesús nëˊtaˊkiyhˈ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—¿Haˉ chaahˉ hneˉ?Pero saꜙ gaꜙngɨɨꜘ Jesús goˉteˈ kiyhꜗ.10 —¿Heˉla ˈ saꜙ ngɨɨhˊ kinꜙ? ¿Cheˊ saꜙ ñehˊ

naˉngënˈ jwëˈ jmeenˋ hihꜙmahꜗ tääꜙ dsaˉ hneˉ dsohꜘhmaˉcruꜚ? Hiꜙ läꜙja jmeenˋ hihꜙ, mahꜗ läänˊ hneˉ—gaꜙjähꜘ Pilato sɨɨyhꜙ.

11—Niꜙ miihˉ saꜙ naˉngëhˈ jwëˈ heˉ jmeehˈ läꜙjakinꜙ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ gaꜙkwaꜘ Dio jwë ˈ. Heˉjajʉʉhˉ gaˊ la ˈ dsoˊkyeˉ kihꜗ hi gaꜙngëëꜗ jnäꜘ kyahꜗ,läꜙkohꜘ gaˊ kyahˈ hñaahꜗ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

12Heˉja chaˉgaˊmiihˉ maˊ hnøøˈ Pilato maˊ lääyˈ Jesús. Pero dsaˉ judiu heꜘ, maˊ tooyh˜ chaˉmiihˉmɨɨhˊ, maˊ jäyhꜘ:

—Cherˊmahꜗ hneˉ gaꜙläähˋ hnihꜘ, saꜙ laahꜗ omeꜚkyaaꜗ rey toˉnëˊ hi gyaꜗ Roma. Waˊ hi chaˉ hi hi jmää hñiiꜘ rey, llaˉdsëëyˋ rey toˉnëˊ baˊ ja .

13 Maˊ gaꜙnuuꜘ Pilato läꜙja , gaꜙjääyꜗ Jesús taꜙkaˊhneꜚ, mahꜗ gaꜙgyayˉ jeeˊ jmeeyꜙ hihꜙ. Jeeˊ ja maˊchee Gabata kyaahˊ juu ˈ hebreo. Juu ˈ naˉ hnøøꜗjähꜙ: jeeˊ maˉnaˉjooꜘ kuuˊ. 14 Maˊja , hloohˉ jmɨɨˊheˉ kuhˉ dsaˉ borregomähꜗ, maˉtëꜘ llaꜗ hyooꜙ. Mahꜗgaꜙjähꜘ Pilato sɨɨhꜙ dsaˉ judiu heꜘ:

—Hii ꜚ laˉ rey kyaahꜗ hnähꜘ.15—¡Waˊ juuyꜘ, waˊ juuyꜘ! ¡Tääyˋ dsohꜘ hmaˉcruꜚ!

—gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ.—¿Haˉ läꜙja heˉ tää jnäꜘ rey kyaahꜗ hnähꜘ dsohꜘ

hmaˉcruꜚ? —gaꜙjähꜘ Pilato sɨɨyhꜙ.—Saꜙ chaa gaˊ jñahꜘ rey kyaaꜗ jnääh ˈ, maꜙlaꜙ

César baˊ —gaꜙjähꜘ dsaˉkaahˊ kyaa jmiˉdsaˉ heꜘ.16 Ja gaˊ gaꜙngëëꜗ Pilato jaˊgooˉ hløøꜘ mahꜗ tääꜙ

dsihꜘ dsohꜘ hmaˉcruꜚ. Heˉja gaꜙtëëˉ hløøꜘ Jesús.

San Juan 19:17 106 San Juan 20:9

Gaꜙtääˉ dsaˉ Jesús dsohꜘ hmaˉcruꜚ(Mt. 27:32-44; Mr. 15:21-32; Lc. 23:26-43)

17 Yaꜙhëëꜗ Jesús jeeˊ ja maˊ kyeyˉ hmaˉcruꜚ,ngooyꜗ jeeˊ chee Moo ˈ Lleˊ Hlɨɨꜘ. Kyaahˊ juu ˈhebreo jähꜘ: Gólgota. 18 Jeeˊ ja gaꜙtää dsihꜘ dsohꜘhmaˉcruꜚ, ko jøhꜘ kyaahˊ uuˈ dsaˉ, maꜙ jaa läꜙkoojwooˈ kiyhꜗ. 19Gaꜙjmeeꜘ Pilatomadaꜚ heˉ gaꜙlaꜗ koohwëhꜘ heˉ gaꜙtøøyꜗ nëˊ hmaˉcruꜚ heˉ jähꜘ: “Jesúsdsaˉ chaa Nazaret, Rey kyaaꜗ dsaˉ judiu.” 20 Jwëëꜘdsaˉ judiu gaꜙhëyꜘ hwëhꜘ ja , jëëhꜘ maˊ jähꜙ kihꜗ jeeˊjwɨɨˉ ja jeeˊ gaꜙtää dsaˉ Jesús dsohꜘ hmaˉcruꜚ, hiꜙhwëhꜘ heˉmaˊ naˉsɨɨˉ ja maˊ laˈ kyaahˊ juuˈ hebreo,kyaahˊ juuˈ griego hiꜙ kyaahˊ latín kaˉlähꜘ. 21Heˉjaläꜙjëëꜙ dsaˉkaahˊ kyaa ˈ jmiˉdsaˉ kyaaꜗ dsaˉ judiunaˊnääˈ naˊchiihˊ Pilato:

—Taꜙ sɨɨˉ “Rey kyaaꜗ dsaˉ judiu.” Sɨɨꜘ läꜙkoogaꜙjäyhꜘ hñiiyꜘ “Jnäꜘ heꜘ laanꜗ Rey kyaaꜗ dsaˉ judiu.”

22 Pero Pilato gaꜙjeehˉ juuˈ kiyhꜗ:—Heˉ maˉsɨɨnꜗ, saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ miˊsɨɨnˋ.23Maˉngëëꜘ maˉtää hløøꜘ Jesús dsohꜘ hmaˉcruꜚ

mahꜗ gaꜙkayꜗ saˊhmɨɨhˉ kiyhꜗ, gaꜙjmeeyꜘ kyeꜘ jwɨˊ,maꜙ koo jwɨˊ kihˈ läꜙjaa hløøꜘ. Hiꜙ gaꜙkaꜗ hløøꜘ saˊh-mɨɨhˉ heˉ maˊ naˉlääyˉ heˉ maˊ laˈ koo taˉjmaahˋkoo dsaaꜘ . 24Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉkyaayhˊ:

—Saꜙ waˊ gyiinˊ. Waˊ koohnˊ suert baˊ, waˊ jëënˊ hi tëëꜗ .

Kyaahˊ läꜙja gaꜙläꜙteꜗ läꜙkoo naˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗDio, heˉ jähꜘ: “Gaꜙtiˊ gaꜙlloohꜗ dsaˉ hmɨɨhˉ kinꜙ,mahꜗ gaꜙkooyhꜗ suert kihꜗ hmɨɨhˉ kyooˉ kinꜙ heˉmaˊ naˉläänˉ.” Läꜙja gaꜙjmeeꜘ hløøꜘ heꜘ.

25 Maˊ cheh ˈ choo ˈ Jesús kooꜘ hmaˉcruꜚ kiyhꜗ,kyaahˊ dsaˉmëꜘ øøhꜚ chooyꜗ, kyaahˊ María mëˊ Cle-ofa, hiꜙ kyaahˊ María Magdalena kaˉlähꜘ. 26 Maˊgaꜙjëëꜗ Jesús chooˈ, kyaahˊ discípulo hi gaꜙläꜙhnääyꜗchaˉmiihˉ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ chooyˈ:

—Dsaˉmëꜘ, hii ꜚ joohˉ chehꜗ naˉ.27 Ja gaˊ gaꜙhlëëyhꜗ discípulo heꜘ:—Hii ꜚ maaˋ kyaahˈ chehꜗ naˉ.Läꜙchahꜘ ja gaꜙtëëˉ discípulo heꜘ choo ˈ Jesús

chaˊnehꜙ kihꜗ.Gaꜙjuuꜗ Jesús(Mt. 27:45-56; Mr. 15:33-41; Lc. 23:44-49)

28 Maˊ gaꜙngëëꜘ heˉ ja , maˉñeˉ baˊ Jesúsgaꜙhñaaˉ baˊ läꜙjëꜙ heˉ maˊ lleˋ kiyhˈ. Hiꜙ mahꜗ läꜙteꜗläꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio, gaꜙjäyhꜘ:

—Läˉkii dsënꜙ.29 Jeeˊ ja maˊ chih ˈ koo mɨ ˈdsuuˊ heˉ maˊ haaˊ

jmɨɨˉ jiihˉ. Mahꜗ gaꜙmiꜙgyʉhꜘ dsaˉ koo mɨ ˈjooˉkyaahˊ jmɨɨˉ jiihˉ ja . Mahꜗ gaꜙllaꜙlleyꜗ lleˊ koosaˊgohꜗ hmaˉ hisopo, gaꜙchooꜘ dsaˉ läꜙ gaꜙtëꜘ hooˊJesús. 30Maˊ gaꜙhɨhꜗ Jesús jmɨɨˉ jiihˉ ja , gaꜙjäyhꜘ:

—Maˉhñaaˉ baˊ läꜙjëꜙ.Läꜙchahꜘ ja gaꜙtøyhꜗ lleyˊ, gaꜙjuuyꜗ.

Jaaˉ hløøꜘ gaꜙjmeeꜘ dsooˊ dsohꜘ moˉmɨɨhˉ kihꜗJesús

31 Maˊja hloohˉ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ borregomähꜗ. Saꜙ maˊ hnøøˈ dsaˉ judiu maˊ jä ˈ dsaˉ dsohꜘhmaˉcruꜚ waˊraˉ gaꜙtaayhˋ teeyhˉ dsëyꜗ. Jëëhꜘ jmɨɨˊja maˊ laˈ jʉʉhˉ gaˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëꜙ jmɨɨˊ heˉ teehˉdsaˉ dsëꜗ. Heˉja gaꜙngɨɨyꜘ kihꜗ Pilato mahꜗ maˊjmeey ˈ hihꜙ heˉ maˊ jøøy ˈ kyeyˊ hiꜙ maˊ jñaay ˈhi maˊ chaa dsohꜘ hmaˉcruꜚ mahꜗ tëëyꜙ gaˉjʉhˉ.32 Heˉja naˊnää ˈ hløøꜘ mahꜗ gaꜙjøøyꜗ toˉnëˊ kyeˉ

hi maˊ taaꜙ dsohꜘ hmaˉcruꜚ kooꜘ kihꜗ Jesús. Ja baˊläꜙja gaꜙjmeeyꜘ kihꜗ hi maˊ taaꜙ jyohꜘ koˉjwoo ˈkiyhꜗ ja . 33 Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ maˊ taaꜙ Jesús,gaꜙjëëyꜗ maˉnaˉjuuyˊ, heˉja moꜙsoꜙ gaꜙjøøyꜗ kyeˊJesús.

34 Maꜙkeꜙ maˉnaˉjuuyˊ, jaa hløøꜘ gaꜙkaꜗ hmaˉlleˋ ñeˈ chʉʉhˉ kihꜗ, gaꜙjmeeyꜘ dsooˊ moˉmɨɨhˉ kihꜗJesús. Läꜙchahꜘ ja gaꜙtuuˉ jmaˉ kyaahˊ jmɨɨˉ. 35Hi gaꜙjëëꜗ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ, hi heꜘ jmeeꜙ juˈdsooꜘ. Hiꜙ juuˈkiyhꜗ laꜗ dsooꜘ. Hi heꜘ ñeˉ kweeˉ heˉ jäyhꜘ juˈdsooꜘ.Hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ juˈdsooꜘ mahꜗ läꜙja kaˉlähꜘ läꜙdsooꜘhohꜘ hnähꜘ kihꜗ Jesús. 36 Läꜙja gaꜙlaꜗ, mahꜗ läꜙteꜗläꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio: “Niꜙ koo mooˈ kiyhꜗsaꜙ jøøꜗ dsaˉ.” 37Hiꜙ läꜙja jeeˊ jyohꜘ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗDio: “Dsaˉ hi gaꜙjmeeꜘ dsooˊ kiyhꜗ jëëyꜗ kaˉlähꜘ.”

Gaꜙhaayꜗ Jesús(Mt. 27:57-61; Mr. 15:42-47; Lc. 23:50-56)

38 Maˉngëëꜘ heˉ ja , José dsaˉ chaa Arimateagaꜙngɨɨyꜘ kihꜗ Pilato mahꜗ kwayꜗ jwëˈ kooyꜙ jmɨˉngoꜗkihꜗ Jesús. José maˊ laa ˈ jaa discípulo kyaaꜗ Jesúsjeeˊ naˉhmääˊ, jëëhꜘ maˊ gayhꜙ dsaˉ judiu. Gaꜙkwaꜘbaˊ Pilato jwëˈ. Heˉja ngooyꜗ naˊkiiyꜗ jmɨˉngoꜗ kihꜗJesús. 39Ngooꜗ kaˉlähꜘ Nicodemo hi ñeeˊ taꜙlaꜙ hwëˈ naˊhnäähˉ Jesús. Maˊ kyeyˉ koo gyiiꜘgyaꜘ kil naaˋmiˉjwɨɨˉ, heˉ maˊ la ˈ mirra naˉkaah˜ naˉgwëëh˜kyaahˊ áloes. 40 Heˉja läꜙuuꜘ dsaˉ heꜘ, gaꜙjñaayꜗJesús mahꜗ gaꜙgyaayhˉ koo hmɨɨhˉ gyʉhꜘ kyaahˊnaaˋ miˉjwɨɨˉ ja , läꜙkoo tëë jmeeꜙ dsaˉ judiu maˊhaay˜ hlɨɨꜘ kyaayꜗ. 41 Jeeˊ gaꜙtää dsaˉ Jesús dsohꜘhmaˉcruꜚ, maˊ naˉjnääˊ chaahˈ hmaˉ. Hiꜙ jeeˊ chaahˈ hmaˉ ja , maˊ la ˈ koo toˉhøø hmëëꜘ, jeeˊ saꜙgaˊ maˉtaayhˋ niꜙ jaa hlɨɨꜘ. 42 Jeeˊ ja gaꜙkyeˉ dsaˉjmɨˉngoꜗ kihꜗ Jesús, kihꜗ heˉ hloohˉ jmɨɨˊ heˉ kuhˉdsaˉ judiu borrego mähꜗ, hiꜙ jähꜙ baˊ laˈ toˉhøø jakaˉlähꜘ.

20Gaꜙläꜙjiihˋ Jesús(Mt. 28:1-10; Mr. 16:1-8; Lc. 24:1-12)

1 Toˉnëˊ jmɨɨˊ kihˈ seman˜, tiih˜ naˉhoo gaˊ, ñeeˊMaría Magdalena jeeˊ maˊ la ˈ toˉhøø ja . Mahꜗgaꜙjëëyꜗ maˊ kyeˉ taꜙ kooꜘ mɨˈkuuˊ heˉ maˊ naˉjnëˉhooˊ toˉhøø ja . 2 Ja gaˊ ngooy ˈ koˉchihˊ kihꜗSimón Peeˊ kyaahˊ kihˈ jñahꜘ discípulo hi gaꜙläꜙh-nääꜗ Jesús, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Maˉllee dsaˉ nehꜙ toˉhøø Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ.Saꜙ ñeˊ jneˊ haˉ taꜙ maˉjääyꜗ.

3 Mahꜗ ngooꜗ Peeˊ kyaahˊ jñahꜘ discípulo heꜘnaˊjëëyˉ jeeˊ maˊ la ˈ toˉhøø ja . 4 Läꜙuuꜘ gaꜙnääꜗchaˉhlii ꜙ . Pero jñahꜘ discípulo heꜘ gaꜙhlii ꜘ chaˉ-gaˊmiihˉ läꜙkohꜘ gaˊ Peeˊ. Hi heꜘ gaꜙllooꜗ toˉnëˊjeeˊ maˊ la ˈ toˉhøø ja . 5 Gaꜙjluuyꜗ hñiiyꜘ mahꜗgaꜙjëëyꜗ. Maꜙlaꜙ hmɨɨhˉ heˉmaˊ naˉlää Jesús ja baˊgaꜙjëëyꜗ nehꜙ tooˉ ja . Ja jiih ˈ moꜙsoꜙ gaꜙheyꜗnehꜙ toˉhøø ja . 6 Ja gaˊ gaꜙllooꜗ Peeˊ. Hi heꜘ baˊgaꜙheꜗ gaꜙtëꜘ nehꜙ toˉhøø ja . Maꜙlaꜙ saˊhmɨɨhˉheˉmaˊ naˉlää Jesús baˊ gaꜙjëëyꜗ maˊ kyeˉ nehꜙ jeeˊja . 7Hiꜙ gaꜙjëëyꜗ hmɨɨhˉ saˊluuˉ heˉ maˊ naˉgyohꜘlleˊ Jesús, moꜙsoꜙ kyeˉ ko jøhꜘ kyaahˊ hmɨɨhˉ heˉmaˊ naˉlääyˉ ja . Maˊ kyeˉ maˉnaˉgyohꜘ taꜙ kooꜘbaˊ. 8 Ja gaˊ gaꜙheꜗ kaˉlähꜘ hi jñahꜘ discípulo,hi gaꜙllooꜗ toˉnëˊ heꜘ, nehꜙ toˉhøø ja . Gaꜙjëëyꜗkweeˉ, ja gaˊ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ. 9 Jëëhꜘ, saꜙ gaˊmaˉläˉngëëyꜘ läꜙkoo naˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗ Dio heˉ

San Juan 20:10 107 San Juan 21:7gaꜙlaꜗ biiꜗ heˉ gaꜙläꜙjiiyhˋ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ. 10Hiꜙläꜙuuꜘ discípulo heꜘ gaꜙnääyˋ taꜙ kihꜗ.

Gaꜙläꜙjnääꜘ Jesús chaˊnëˊ María Magdalena(Mr. 16:9-11)

11 Pero María gaꜙjäꜘ taꜙ kaˊhneꜚ kihꜗ toˉhøø ja ,hooyh˜. Jeeˊ cheyhˈ hooyh˜ ja gaꜙjluuyꜗ hñiiyꜘmahꜗgaꜙjëëyꜗ taꜙ nehꜙ toˉhøø ja . 12 Mahꜗ gaꜙjëëyꜗ uuꜗángele, hi kyehˊ hmɨɨhˉ tøøˉ. Jaa maˊ gya ˈ jeeˊmaˊ laˈ taꜙ gyʉʉhˈ lleyˊ hiꜙ jaa maˊ gyaˈ jeeˊ maˊ laˈ taꜙ hʉʉˊ tɨɨyˊ, ja baˊ jeeˊ gaꜙkyeˉ dsaˉ jmɨˉngoꜗ kihꜗJesús. 13Mahꜗ gaꜙjähꜘ ángele heꜘ sɨɨyhꜙ:

—Dsaˉmëꜘ, ¿heˉlaˈ hoohˊ hneˉ?—Hoohˊ jnäꜘ kihꜗ heˉmaˉlleeyˉ Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ.

Saꜙ manꜙ haˉ taꜙ maˉkyaayˉ —gaꜙjähꜘ María sɨɨyhꜙ.14 Maˉngëëꜘ maˉhlëëyhꜘ läꜙja , gaꜙjeeyhˉ hñiiyꜘ

taꜙ kaˊluuyˊ. Gaꜙjëëyꜗ chehꜗ Jesús, pero moꜙsoꜙgaꜙläꜙkyuuyꜙ. 15Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:

—Dsaˉmëꜘ, ¿heˉla ˈ hoohˊ hneˉ? ¿Hii naˉhnaahꜙ?

Pero María maˊ laayꜘ, dsaˉ hi maˊ høøꜙ chaahˈ leꜗbaˊ heꜘ. Heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Hneˉ dsaˉ, cherˊmahꜗ hneˉ maˉlleehˋ hlɨɨꜘkyaanꜙ, chiihˊ jnäꜘ haˉ taꜙ maˉkyaahꜙ, mahꜗ nɨɨnˋnaˊteenˋ —gaꜙjähꜘ María sɨɨyhꜙ.

16—María —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.Mahꜗ gaꜙjeehˉ kaˉlähꜘ María, gaꜙsɨɨyhꜙ:—¡Raboni! —heˉ laˉ hnøøꜗ jähꜙ Taˉjwohꜗ.17Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Taꜙ eeꜙ jnäꜘ. Jëëhꜘ, saꜙ gaˊ maˉwɨɨnꜗ jeeˊ gya ˈ

Tääˋ kyaanꜙ. Gwaˉ jeeˊ täähˊ øøhnˈ mahꜗ goˉchiiyhˊ:“Naahnꜚ naˊgyanˈ kyaahˊ hi laaꜗ Tääˋ kyaanꜙ, ja baˊhi laaꜗ Tääˋ kyaahˈ hnähꜘ kaˉlähꜘ. Naahnꜚ naˊgyanˈkyaahˊ hi laaꜗ Dio kyaanꜙ, ja baˊ hi laaꜗ Dio kyaahꜗhnähꜘ.”

18 Heˉja ñeeˊ María Magdalena naˊjmeehˊ juu ˈkihꜗ läꜙjëëꜙ jnääh ˈ discípulo heˉ gaꜙjëëyꜗ Jesús, hiꜙgaꜙjmeeyhꜗ juuˈ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙsɨɨyhꜙ María.

Gaꜙläꜙjnääꜘ Jesús jeeˊ kihˈ discípulo kyaayꜗ(Mt. 28:16-20; Mr. 16:14-18; Lc. 24:36-49)

19 Maˊ gaꜙnʉʉˉ ja baˊ jmɨɨˊ ja , toˉnëˊ jmɨɨˊ kihˈ seman˜, naˉjnëˉ haahˊ maˊ tøøhˊ jnäähꜗ ko jøhꜘläꜙjëëꜙ jnääh ˈ, kihꜗ heˉ maˊ gahꜙ jnääh ˈ dsaˉtaˊ.Gaꜙheꜗ Jesús, mahꜗ gaꜙllaꜙsëëyhˋ toꜗ dsaahˋ jeeˊ maˊtøøhˊ jnäähꜗ ja . Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ jnäähˈ:

—Waˊ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ.20 Läꜙkoo maˊ gaꜙjäyhꜘ läꜙja , gaꜙheeyhꜗ jnääh ˈ

discípulo kyaayꜗ maˉgooyˉ kyaahˊ jwooˈ moˉmɨɨhˉkiyhꜗ. Peerꜙ gaꜙjëëꜘ dsëˉ jnääh ˈ maˊ gaꜙjëë jnäähꜗDsaˉjøøhˈ jnänˋ. 21 Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ jnäähˈkaˉlähꜘ:

—Waˊ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ. Läꜙkoo gaꜙcheeꜗ Tääˋjnäꜘ, ja baˊ läꜙja cheenꜚ hnähꜘ.

22 Läꜙkoo maˊ gaꜙjäyhꜘ läꜙja , gaꜙjʉʉyꜗ nëˊ kyaaˈjnäähꜗ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäähˈ:

—Heehˋ hnähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ. 23 Cherˊmahꜗgaꜙkiih ˈ hnähꜘ hohꜘ kihꜗ dsoˊkyeˉ heˉ jmeeꜙ dsaˉ,dsaˉcheˋ baˊ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ. Pero cherˊmahꜗ saꜙgaꜙkiih ˈ hnähꜘ hohꜘ kiyhꜗ, läꜙ maˉkyaayhˊ ja baˊdsoˊkyeˉ kiyhꜗ.

Saꜙ gaꜙläꜙheeꜘ Tamá heˉ maˉläˉjiihˋ Dsaˉjøøh ˈjnänˋ

24 Pero Tamá, hi tëëyh˜ dsaˉ suuˋ heꜘ, jaa jeeˊläꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ jnäähˈ, saꜙ maˊ hää jeeˊ kyaa jnäähꜗ

maˊ jahˈ Jesús toˉnëˊ. 25Gaꜙjmeehꜗ baˊ jñahꜘ discípulojuuˈ kihꜗ Tamá, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Maˉjëë jnäähꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.Mahꜗ gaꜙjähꜘ Tamá:—Cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjëënꜗ, laꜗ lii˜ gooyˉ jeeˊ gaꜙhooꜗ

jo ñeˈ, hiꜙ tänꜚ chaˊgoonꜙ jeeˊ gaꜙhooꜗ jo ñeˈ hiꜙ tänꜚgoonꜙ jwooˈ moˉmɨɨhˉ kiyhꜗ, saꜙ heenꜘ.

26Maˉhyaˉ gaˊ jñaaˈ jmɨɨˋ, maˊ tøøhˊ jnäähꜗ kaˉlähꜘchaˊnehꜙ, hiꜙ maˊ hää Tamá jeeˊ kyaaˈ jnäähꜗ. Peronaˉjnëˉ baˊ haahˊ gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús hñiiꜘ jeeˊ tøøhˊjnäähꜗ ja , mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Waˊ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ.27 Chahꜘ baˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ Tamá:—Tøøh ˈ daˊ chaˊgoohˉ jeeˊ laˉ, mahꜗ jëëˋ maˉ-

goonꜙ. Hiiꜘ maˉgoohˉ, mahꜗ täꜗ nehꜙ jwoo ˈmoˉmɨɨhˉ kinꜙ laˉ. Taꜙ waˊ hwehˉ hohꜘ, waˊ läˉd-sooꜘ hohꜘ kinꜙ.

28 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Tamá sɨɨyhꜙ:—¡Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, hiꜙ Dio kyaanꜙ!29Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Tamá, kihꜗ heˉ maˉjëëhˋ jnäꜘ, heˉja baˊ naˉ

maˉläˉdsooꜘ hohꜘ. Pero lluꜗ gaˊ kihˈ hi läꜙdsooꜘ dsëꜗ,maꜙkeꜙ saꜙ gaꜙjëëyꜗ jnäꜘ.

Heˉlaˈ heˉ maˉnaˉsɨɨˉ juuˈ laˉ30Chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaa gaꜙjmeeꜘ Jesús chaˊnëˊ

jnäähꜗ discípulo kyaayꜗ heˉ saꜙ chaˉ naˉsɨɨˉ nëˊmoˊjeˉ laˉ. 31 Pero sɨɨnꜙ läꜙlaˉ mahꜗ läꜙdsooꜘ hohꜘhnähꜘ, Jesús heꜘ, hi heꜘ heꜘ Cristo, Jooꜘ Dio. Hiꜙ kihꜗheˉ läꜙdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kiyhꜗ, heˉ ja jmeeꜗ chaahnähꜘ.

21Gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús hñiiꜘ kihꜗ gyeeꜗ discípulo kyaayꜗ

1 Këë gaˊ ja , gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús hñiiyꜘchaˊhooˊ jmɨˉjʉʉhˉ heˉ hlaˉ hwaꜗ Tiberia. Läꜙlaˉgaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ. 2Maˊ chehˈ Simón Peeˊ kyaahˊTamá, hi tëëyh˜ dsaˉ suuˋ heꜘ, kyaahˊ Natanael dsaˉchaa jeeˊ jwɨɨˉ Caná hwaꜗ Galilea, kyaahˊ läꜙuuꜘ jooꜘZebedeo hiꜙ kyaahˊ gaˊ uu ˈ discípulo kyaaꜗ Jesús.3Gaꜙjähꜘ Simón Peeˊ sɨɨyhꜙ:

—Hii ꜚ jnäꜘ ngoonꜗ naˊchaahnꜙ miihˉ jahꜘ chaachaˊjmɨɨˉ.

Mahꜗ gaꜙjähꜘ jeeˊ läꜙjëëꜙ :—Dsaˊnøøˈ jnäähꜗ kyaahˊ hneˉ.Mahꜗ gaꜙnääyꜗ, gaꜙtaayhˋ nehꜙ koo naˊmooꜘ. Hwë

ˈ ja saꜙ gaꜙlëëyhꜙ niꜙ miihˉ hmoohˉ. 4 Maˉngooꜗgaꜙjnäꜗ baˊ ja , maˊ gaꜙläꜙjnääꜘ Jesús chaˊhooˊjmɨˉjʉʉhˉ ja . Pero saꜙ gaꜙläꜙkyuuꜙ jnäähˈ cheˊ heꜘbaˊ Jesús hi maˊ chehˈ jeeˊ ja . 5Mahꜗ gaꜙngɨɨꜘ Jesúsjuuˈ kyaaꜗ jnäähˈ:

—Gyʉʉˉ kyaanꜙ, ¿cheˊ chaˉ miihˉ heˉ kihnˊ? —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

Gaꜙläꜙjëëꜙ jnäähˈ gaꜙchiihˊ jnäähꜗ:—Jahꜙha .6Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ jnäähˈ:—Tøøh ˈ hnähꜘ saˊhma ˈ kyahꜗ hnähꜘ taꜙ jwoo ˈ

raˉlluuꜗ kihꜗ naˊmooꜘ kyahꜗ hnähꜘ naˉ, mahꜗ leehꜙhnähꜘ.

Hiꜙ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ läꜙkoo gaꜙjäyhꜘ. Ja gaˊ naꜙgaꜙcheehˊ jnäähꜗ saˊhma ˈ ja hiꜙ moꜙsoꜙ gaꜙtääꜙjnääh ˈ maˊ lleˊ jnäähꜗ, kihꜗ heˉ jwëëꜘ jahꜘ maˊtäähˊ. 7 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ discípulo hi gaꜙläꜙhnääꜗ Jesúschaˉmiihˉ gaꜙsɨɨyhꜙ Peeˊ:

—¡Dsaˉjøøhˈ jnänˋ baˊ ooꜙ!

San Juan 21:8 108 San Juan 21:25Maˊ gaꜙnuuꜘ Simón Peeˊ, laaꜗ Dsaˉjøøh ˈ kyaayꜗ,

gaꜙkëyhˉ hmɨɨhˉ kiyhꜗ heˉ gaꜙlleeyꜗ taˊko jiihˈ maˊjmeeyꜙ taˊ kooh˜ hmaꜗ. Mahꜗ gaꜙjwääyꜗ hñiiyꜘchaˊjmɨɨˉ. 8 Hiꜙ jeeˊ läꜙjëëꜙ jnääh ˈ yaꜙnøøˋ jnäähꜗtaꜙ jeeˊ dsooˊ kyaahˊ naˊmooꜘ ja , naˉcheehˊ jnäähꜗsaˊhma ˈ naˉkah ˈ hmoohˉ. Jëëhꜘ, koo hñaˉlooꜘmetro baˊ ʉʉꜘ tëëhꜗ jnäähˈ jeeˊ laˈ hwaꜗ jeeˊ maˊ tøøhˊjnäähꜗ ja . 9Maˊ gaꜙhwëë jnäähˈ nehꜙ naˊmooꜘ ja ,gaꜙjëëˊ jnäähꜗ naˉjeehꜘ jeˉ, naˉkyaa ˈ jaa hmoohˉnëˊ kyaahˊ heˊñiihꜚ. 10Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ jnäähˈ:

—Goˉteeˋ hnähꜘ taꜙ laꜙ miihˉ hmoohˉ hi ja gaˊmaˉlëëhꜙ hnähꜘ.

11 Mahꜗ gaꜙwɨɨꜗ Simón Peeˊ nehꜙ naˊmooꜘ mahꜗgaꜙsëëyhꜗ saˊhmaˈ ja taꜙ hwaꜗ kii ꜙ . Naˉkahˈ goˉteˈjahꜘ kaahˊ. Gaꜙtëꜘ koo hña laaꜘ naˉdsë˜ toꜙ loꜙgyaaꜘdsë˜ uuˉ jahꜘ jeeˊ läꜙjëëꜙ . Maꜙkeꜙ jwëëꜘ maˊ laaˈ jahꜘheꜘ, niꜙ läꜙja saꜙ gaꜙgɨɨˉ saˊhmaˈ. 12 Ja gaˊ gaꜙjähꜘJesús:

—Yaˉnääˋ hnähꜘ yaˉkuhꜗ hnähꜘ.Hiꜙ niꜙ jaa jnäähˈ saꜙ gaꜙtuuˉ dsëˉ jnäähˈmaˊ ngɨɨˊ

jnäähꜗ juuˈ kiyhꜗ: “¿Hii hneˉ?”Jëëhꜘ ñeˊ baˊ jnäähꜗ, heꜘ baˊ Dsaˉjøøh ˈ kyaaꜗ

jnääh ˈ baˊ heꜘ. 13 Heˉja gaꜙkaꜗ Jesús heˊñiihꜚ ja ,gaꜙkwëëyhꜗ jnäähˈ. Ja baˊ läꜙja gaꜙkwëëyhˉ jnäähˈ hmoohˉ kaˉlähꜘ. 14 Jeeˊ laˉ gaꜙtëꜘ hnëˉ jiih˜heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Jesús hñiiꜘ kyaaꜗ jnääh ˈ discípulokyaayꜗ, maˉngëëꜘ maˉläˉjiiyhˋ.

Gaꜙhlëëhꜘ Jesús kyaahˊ Simón Peeˊ15 Maˉlaꜙ kiyhꜗ maˉkuyhˉ, ja gaˊ gaꜙjähꜘ Jesús

sɨɨhꜙ Simón Peeˊ:—Simón, jooꜘ Joná, ¿cheˊ hnaahꜙ gaˊ jnäꜘ läꜙkohꜘ

gaˊ läꜙjëëꜙ hi täähˊ laˉ?Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:—Jaahˉ, Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ. Ñehˊ baˊ hneˉ heˉ

hnaanꜙ hneˉ —gaꜙjähꜘ Peeˊ.—Ja häähꜙ lluꜗ dsaˉ kyaanꜙ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.16Koo kaˉlähꜘ gaꜙjäyhꜘ, jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jiih˜:—Simón, jooꜘ Joná, ¿cheˊ hnaahꜙ jnäꜘ?—Jaahˉ, Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ. Ñehˊ baˊ hneˉ heˉ

hnaanꜙ hneˉ —gaꜙjähꜘ Peeˊ.—Ja häähꜙ lluꜗ dsaˉ kyaanꜙ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.17Gaꜙtëꜘ hnëˉ jiih˜ gaꜙjähꜘ Jesús:—Simón, jooꜘ Joná, ¿cheˊ hnaahꜙ jnäꜘ? —gaꜙjäyhꜘ.Jaꜗ meehˉ dsëꜗ Peeˊ, kihꜗ heˉ maˉtëꜘ hnëˉ jiih˜

gaꜙjäyhꜘ: “¿Cheˊ hnaahꜙ jnäꜘ?” Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ Jesús:—Gaꜙläꜙjëꜙ baˊ ñehˊ hneˉ, Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ. Ñehˊ

kweeˉ heˉ hnaanꜙ hneˉ.Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús:—Hää llu ˈ dsaˉ kyaanꜙ ja . 18 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ

jwëëhn˜ hneˉ. Läꜙ maˊ kwaa gaˊ hneˉ miihˉ, maˊjmäähˊ hñaah ˈ, maˊ gohꜘ waˊ haˉ chaˉ haˉ, haˉjeeˊ maˊ hnoohˉ hñaahꜗ. Pero waˊraˉ gaꜙgyuhˉ,nɨɨhˊ maˉgoohˉ mahꜗ jñahꜘ dsaˉ kyehꜙ hneˉ hmɨɨhˉkyahꜗ. Hiꜙ haˉ jeeˊ saꜙ hnoohˉ goh ˈ, jeeˊ ja baˊdsaˉjääyꜙ hneˉ.

19 Läꜙja gaꜙjäyhꜘ mahꜗ läꜙngëëꜘ Peeˊ haˉ läꜙ maˊjuuyꜘ läꜙjwëꜘ ja läꜙjnäꜘ haˉ kohꜘ jøøhˈ saꜙ laaꜗ Dio.Ja gaˊ gaꜙjäyhꜘ:

—Jmeeˊ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ.Discípulo hi gaꜙläꜙhnääꜗ Jesús

20 Maˊ gaꜙjeehˉ Peeˊ hñiiꜘ taꜙ kaˊluuˊ, gaꜙjëëyꜗ jaꜗdiscípulo hi gaꜙläꜙhnääꜗ Jesús heꜘ. Heˉ baˊ hi heꜘ

maˊ gyaˈ kooꜘ kihꜗ Jesús läꜙ maˊ gaꜙkuyhˉ maꜙnʉʉꜙja , hi gaꜙngɨɨꜘ juuˈ kihꜗ Jesús: “Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ,¿hii naˉ hi ngëëꜗ hneˉ?” 21 Heˉja , maˊ gaꜙjëëꜗPeeˊ discípulo heꜘ, gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ Jesús:

—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, ¿haˉ gaˉ hi jaꜗ ooꜙ? ¿Heeˉbaˊ leꜘ kiyhꜗ? —gaꜙjähꜘ Peeˊ.

22—Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ hnoonꜗ chaayˉ läꜙjiihˈ tëꜗ jmɨɨˊjähnꜘ, saꜙ gaꜙtëëhꜘ hneˉ jëëh ˈ kiyhꜗ. Hneˉ, jmeeˊko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.

23 Jeeˊ kih ˈ øøhꜗ jneˊ laˉ, yaꜙhɨɨꜗ koo juu ˈ kihꜗdiscípulo heꜘ, gaꜙjäyhꜘ saꜙ juuyꜘ. Pero jaꜙ heˉ gaꜙjähꜘJesús heˉ moꜙsoꜙ juuyꜘ ja . Gaꜙjäyhꜘ läꜙlaˉ baˊ:“Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ hnoonꜗ chaayˉ läꜙjiih ˈ tëꜗ jmɨɨˊjähnꜘ, saꜙ gaꜙtëëhꜘ hneˉ jëëhˈ kiyhꜗ.”

24 Hi laˉ heꜘ discípulo hi jähꜘ ju ˈdsooꜘ kihꜗgaꜙläꜙjëꜙ juuˈ laˉ. Hiꜙ gaꜙsɨɨyꜘ läꜙjëꜙ heˉ laˉ. Hiꜙ ñeˊjneˊ, juˈdsooꜘ heˉ jmeeyꜙ, laꜗ juˈdsooꜘ jmahꜗ baˊ.

25 Hiꜙ chaˉ gaˊ chaˉmiihˉ heˉ gaꜙjmeeꜘ Jesús.Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ sɨɨˊ jneˊ maꜙ koo maꜙ koo läꜙhiiꜘnëˊ, saꜙ hiihꜚ läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ laanꜙ, cherˊmahꜗ hi sɨɨꜗ läꜙ gaꜙdsaꜗ heˉ hnøøꜗ gaˊ dsaˉsɨɨˈ. Waˊ laˈ läꜙja .

Hechos 1:1 109 Hechos 2:7

HechosLäꜙlaˉ gaꜙjmeeꜘ ko llaa apóstoleMaˉnaˉlaꜚ juuˈ cheeꜗ Dio Jmɨˉlleꜘ kihꜗ nëˊ kihˈ dsaꜙ

1 Teófilo, jeeˊ laˉ jmeenꜙ kaˉlähꜘ juu ˈ kyahꜗ.Läꜙkoo maˊ gaꜙsɨɨnꜗ toˉnëˊ, gaꜙjmeenꜗ juu ˈ läꜙjëꜙheˉ gaꜙjmeeꜘ Jesús läꜙ maˊ hʉʉˊ gaꜙløøyꜗ jmeeyꜙtaˊ, läꜙja kaˉlähꜘ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ gaꜙkwayꜘ, 2 läꜙjiihˈ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ gaꜙsayh ˈ taꜙ gyʉʉh ˈ. Pero jääꜗja gaˊ sayhꜙ, gaꜙjmeeyꜘ juu ˈ kihꜗ läꜙjëëꜙ apóstolehi gaꜙlleeyhˉ. Kyaahˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ,gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ apóstole haˉ läꜙ jmeeyꜗ. 3Hiꜙmaˉngëëꜘ maˉjuuyꜙ, gaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ naˉhñaaˈnaˊdsayꜙ chaˊnëˊ apóstole kyaayꜗ. Jaꜙ heˉ koo nëëˈgaꜙjmeeyꜘ läꜙ maˊ gaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ mahꜗ lii˜ laꜗdsooꜘ juu ˈ heˉ naˊjiiyhꜙ. Läꜙja gaꜙjmeeyꜘ läꜙjiih ˈgaꜙtëꜘ toꜗ looꜗ jmɨɨˋ hiꜙ gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ haˉ läꜙ jääꜙ Diodsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ.

4 Koo häˊ, läꜙ maˊ gyay ˈ kyaahˊ läꜙjëëꜙ apóstolekyaayꜗ, gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kiyhꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Taꜙ laˊ hwëë daˊ hnähꜘ Jerusalén laˉ. Jøødaˊ läꜙjiih ˈ jäꜙ heˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kwaꜗ, ja baˊläꜙkoo gaꜙjwëëhnꜗ hnähꜘ jääꜗ . 5 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ,kyaahˊ jmɨɨˉ baˊ gaꜙchaaꜗ Jwaaꜚ dsaˉ jmɨɨˉ, perosaꜙ läꜙhɨɨˊ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ saahꜙ hnähꜘ jmɨɨˉ kyaahˊJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.

Ngaahꜗ Jesús taꜙ gyʉʉhˈ6Apóstole hi maˊ täähˊ kyaahˊ Jesús, gaꜙngɨɨyꜘ juu

ˈ kihꜗ:—¿Hneˉ Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, cheˊ naˈ naˉ kwahˈ jwë

ˈ jmeeꜗ dsaˉ Israel hihꜙ kihꜗ hñiiꜘ läꜙkoo maˊ nøøꜘkihꜗ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ jää ?

7Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ läꜙñehˊ hnähꜘ heˉ jmɨɨˊ, heˉ

ji ñeˉ jmeeꜗ Dio heˉ jwahꜘ hnähꜘ naˉ, hñiiꜘ baˊ Tääˋnaˉngë ˈ jwëꜗ tøøyꜗ hihꜙ lɨhꜘ jmɨɨˊ jmeey ˈ läꜙja .8 Pero waˊraˉ jaꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ nehꜙ tuhˉhohꜘhnähꜘ, ja gaˊ naꜙ hñahꜙ hnähꜘ beꜘ mahꜗ leehꜘ hnähꜘhi jmeeꜗ ju ˈdsooꜘ kinꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén laˉ, hiꜙläꜙkaa Judea kyaahˊ Samária hiꜙ läꜙkaa läꜙjʉhꜗjmɨˉgyʉʉꜙ kaˉlähꜘ.

9Maˉngëëꜘ maˉjäyhꜘ läꜙja , läꜙ maˉjëë˜ ja dsaˉkyaayꜗ, gaꜙsah ˈ Jesús ngaayhꜗ taꜙ gyʉʉh ˈ. Gaꜙheyꜗjeeˊ jniiꜘ, ja jiih ˈ moꜙsoꜙ gaꜙjëëꜗ gyihꜗ. 10 Jeeˊtääyhˊ jëëy˜ taꜙ gyʉʉhˈ haˉ läꜙ ngaahꜗ Jesús, läꜙchahꜘja gaꜙllaꜙsëëhˋ uuꜗ dsaˉ hi kyehˊ hmɨɨhˉ tøˉjlëëchaˊnëyˊ. 11Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ sɨɨyhꜙ:

—¿Heˉlaˈ täähˊ hnähꜘ jëëhꜘ hnähꜘ taꜙ gyʉʉhˈ, dsaˉgalileo? Heꜘ baˊ Jesús hi maˉtëëˉ Dio taꜙ gyʉʉh ˈnaꜗ, ja baˊ läꜙkoo jëëhꜘ hnähꜘ maˉngaayh˜, ja baˊläꜙnaˉ jëëhˈ hnähꜘ jäyhꜘ kaˉlähꜘ.

Gaꜙlleeyhˉ Matía leeꜘ apóstol llaꜚ Juda12 Jähꜙ kihꜗ Jerusalén chihꜗ mohꜘ Olivo jeeˊ maˊ

täähˊ apóstol heꜘ. Jeeˊ ja gaꜙtaayhˋ jwëꜗ gaꜙnääyˋtaꜙ Jerusalén, ko ja baˊ jiih ˈ ʉʉꜘ leꜘ maˊ ngëˈ dsaˉjmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ. 13 Läꜙ maˊ gaꜙllaꜙnääyˋJerusalén, gaꜙwɨɨyꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jwëëꜗ hneꜗ, ja baˊjeeˊ maˊ tääyhˊ jää ˈ. Jeeˊ ja gaꜙllaꜙnääˋ läꜙjëëꜙ hi heꜘ, Peeˊ kyaahˊ Jacobo, Jwaaꜚ , Andreˊ, Felipe, Tamá,Bartolomé, Matäˊ, Jacobo jooꜘ Alfeo, Simón Zelote,hiꜙ Juda øøhꜚ Jacobo. 14Läꜙjëëꜙ hi heꜘ maˊ täähˊ tääꜘ

ngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dio läꜙkaa tuhˉdsëyꜗ, hiꜙ maˊ täähˊdsaˉmëꜘ, kyaahˊ øøhꜚ Jesús hiꜙ María chooyˈ.

15 Jeeˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ teeꜗ hña laaꜘ dsë˜ gyeeꜘ .Koo häˊ kih ˈ jeeˊ läꜙjëꜙ jmɨɨˊ ja , gaꜙnooˉ Peeˊtoꜗ dsaahˋ jeeˊ kihˈ dsaˉkyaayhˊ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

16 —Hnähꜘ øøhnꜗ, gaꜙjmeeꜘ biiꜗ gaꜙläꜙteꜗ läꜙkohꜘjähꜘ juu ˈ kihꜗ Dio heˉ gaꜙsɨɨꜘ David läꜙkoogaꜙmiꜙjnääˉ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ kiyhꜗ jääꜗ . Juu ˈ jagaꜙhlëëhꜘ kihꜗ Juda hi maˊ jääꜙ dsaˉ hi gaꜙsoohꜗkihꜗ Jesús. 17 Hi heꜘ maˊ laa ˈ kwaat˜ dsaˉkyaahˊjnäähꜗ, koo baˊ maˊ la ˈ taˊ kyaa ˈ jnäähꜗ kyaayhˊ.18 (Hi heꜘ gaꜙlaꜗ koo jwɨˊ hwa ˈ kyaahˊ jñeey ˈ heˉgaꜙlɨyhꜗ kwaat˜ kihꜗ heˉ hlɨɨhˈ heˉ gaꜙjmeeyꜘ. Hwaꜗjeeˊ gaꜙlayꜗ ja , gaꜙtayhꜘ taꜙ chaˊjëëꜚ mahꜗ gaꜙnɨɨˉtuyhꜗ, hiꜙ gaꜙhwëëˉ läꜙjëꜙ heˉ maˊ täähˊ nehꜙ tuyhꜗ.19 Läꜙjëëꜙ dsaˉ Jerusalén gaꜙnuuyꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kihꜗJuda, heˉja gaꜙmiꜙcheeyˉ hwaꜗ ja Acéldama. Juuˈ laˉ hnøøꜗ jähꜙ hwaꜗ kihꜗ jmaˉ.) 20 Kye daˊ hnähꜘkwaat˜ läꜙkohꜘ naˉsɨɨˉ nëˊ Salmo:Hneꜗ kiyhꜗ waˊ jäꜘ taꜙjmahꜗ,niꜙ jaa saꜙ waˊ dsaˉtaahˋ jeeˊ ja .Hiꜙ naˉsɨɨˉ kaˉlähꜘ läꜙlaˉ:Waˊ jäꜘ gooˉ jñahꜘ taˊ kiyhˈ.

21Ngooꜗ baˊ Peeˊ hlëëhꜙ läꜙja , gaꜙjäyhꜘ:—Heˉja jmeeꜙ biiꜗ hñaanˊ jaa øøhꜗ jneˊ hi hää

tääꜘ kyaahˊ jneˊ läꜙjiih ˈ maˊ gya ˈ Jesús. 22 Hñaanˊjaa hi hää jeeˊ jnänˋ läꜙ maˊ gaꜙchooꜗ Jwaaꜚ jmɨɨˉkihꜗ Jesús, läꜙjiihˈ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ yaꜙhëëꜗ Jesús jeeˊ jnänˋngaayhˈ taꜙ gyʉʉhˈ. Hi heꜘ leeꜘ jaa hi jmeeꜗ juˈdsooꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ jneˊ, heˉ gaꜙläꜙjiihˋ Jesús —gaꜙjähꜘ Peeˊ.

23 Heˉja gaꜙmiꜙjnääyˉ uuꜗ dsaˉñʉʉhˉ,gaꜙmiꜙjnääyˉ José hi maˊ chee Barsabá (hi heꜘmaˊ tëëyh˜ Justo) hiꜙ gaꜙmiꜙjnääyˉ Matía. 24 Mahꜗgaꜙtaayhˋ ngɨɨyꜙ kihꜗ Dio, gaꜙjäyhꜘ:

—Hneˉ Dio, hi kyʉʉh˜ haˉ läꜙ laꜗ tuhˉdsëꜗ läꜙjëëꜙdsaˉ, häähˋ jnäähꜗ hi jaa jeeˊ läꜙuuꜘ hi maˉlleehˋ,25 mahꜗ dsaˉheꜘ gooyˉ taˊ laˉ, leeyꜘ apóstol, kooyꜙnëˊ taˊ heˉ gaꜙbeꜗ Juda, Juda hi gaꜙtahꜘ jwëꜘ hlɨɨhˈhi ngooꜗ jeeˊ lleˋ kihˈ tëëyˉ.

26 Heˉja gaꜙkooyhꜗ suert hiꜙ Matía baˊ gaꜙtëëꜘheˉ ja . Hi heꜘ gaꜙjmääyꜗ kwaat˜ kyaahˊ gyaꜙkaaꜙapóstol heꜘ.

2Gaꜙjyooꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ Dio nëˊ kihˈ dsaꜙ

1 Läꜙ maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ Pentecosté, maˊ täähˊ läꜙjëëꜙdsaˉ heꜘ ko jøhꜘ koo baˊ chaˊnehꜙ. 2Niꜙ juuˈ gaˊ saꜙchaˉ, gaꜙhii gooˉ gyʉʉhˈ läꜙ hii lleꜘ täꜘ heˉ gaꜙngëëꜘläꜙ gaꜙdsaꜗ chaˊnehꜙ jeeˊ maˊ tääyhˊ ja . 3 Jeeˊ jagaꜙläꜙjnäꜘ nëˊ kih ˈ läꜙjaa läꜙjaayˉ heˉ laꜗ läꜙkohꜘmɨ ˈjeˉ heˉ hëëꜙ . 4 Hiꜙ gaꜙläꜙjëëꜙ hi maˊ täähˊ jeeˊja , gaꜙjyooꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ, hiꜙgaꜙløøyꜗ hlëëyhꜙ jyohꜘ juuˈ läꜙkoo gaꜙkwaꜘ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨˈ heˉ hlëëyhꜗ.

5 Läꜙ maˊ jmeeꜙ dsaˉ judiu jmɨɨˊ jʉʉhˉ jwɨɨˉJerusalén, chaa jwëëꜘ dsaˉñʉʉhˉ hi miˉtehꜗkyaahˊ Dio hi goˉnääꜘ läꜙkaa läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ.6 Hiꜙ maˊ gaꜙnuuyꜘ hii gooˉ, gaꜙllaꜙnääꜗ jwëëꜘ dsaˉheꜘ, gaꜙkahꜗ gaꜙgwëhꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ, jëëhꜘ gaꜙnuuyꜘhlëëhꜙ dsaˉ hi maˊ täähˊ chaˊnehꜙ ja , juu ˈ kiyhꜗläꜙjaa läꜙjaayˉ. 7 Gaꜙläꜙdsaa dsëꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘmahꜗ maˊ jëë˜ dsayhꜙ, maˊ jäyhꜘ:

Hechos 2:8 110 Hechos 2:42—¿Cheˊ jaꜙ dsaˉ galileo läꜙjëëꜙ hi täähˊ hlëëhꜙ

naˉ? 8 ¿Haˉ läꜙ ja heˉ hlëëyhꜙ juu ˈ jnänˋ heˉhlëëhˊ jneˊ heˉ kyaahˊ gaꜙläꜙchaaꜙ läꜙjaa läꜙjaajneˊ? 9 Hwaꜗ jeeˊ gaꜙläꜙchaaꜙ läꜙjaa läꜙjaa jneˊchee : Partia, Media, Elam, Mesopotamia, Judea,Capadocia, Ponto hiꜙ Asia, 10 Frigia, Panfilia, Egipto,hiꜙ chaˉ gaˊ jyohꜘ jwɨɨˉ heˉ naˉheeꜚ hwaꜗ Africa heˉkyeˉ taꜙ chaˊnëˊ gaˊ kihˈ hwaꜗ heˉ chee Cirene. Hiꜙchaa hi maˉyaˉnääꜗ Roma. Ko llaa hi heꜘ laaꜗjudiu, hiꜙ ko llaa hi ja gaˊ gaꜙtaahˋ kyaahˊ judiu.11Hiꜙ chaa hi maˉyaˉnääꜗ Creta, hi maˉyaˉnääꜗArabia kaˉlähꜘ hiꜙ läꜙjëëꜙ baˊ jneˊ nʉʉˉ jneˊ hlëëhꜙdsaˉ naˉ juu ˈ jnänˋ, kwayꜙ juu ˈ haˉ läꜙ laꜗ heˉjʉhˉgaa heˉ jmeeꜙ Dio.

12 Gaꜙläꜙdsaa dsëꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ, mahꜗ gaꜙkahꜗgaꜙgwëhꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ, maˊ llayꜙ juu ˈ kyaahˊdsaˉkyaayhˊ:

—¿Heeˉ hnøøꜗ jähꜙ heˉ tääyhˊ jmeeyꜙ läꜙnaˉ?13 Pero hi jñahꜘ maˊ miˉkwayhꜗ:—Hi heeꜘ baˊ naˉ —maˊ jäyhꜘ.

Gaꜙkwaꜘ Peeˊ juuˈ kihꜗ Jesús14 Heˉja gaꜙnooˉ Peeˊ ko jøhꜘ kyaahˊ läꜙjëëꜙ

gyaꜙkaaꜙ dsaˉkyaayhˊ, mahꜗ gaꜙhlëëyhꜘ ki gaagaꜙjäyhꜘ:

—Läꜙjëëꜙ hnähꜘ judiu hi maˉyaˉnääꜗ jeeˊ jmɨɨˊ hiꜙhnähꜘ hi chaa jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén laˉ, nʉʉˉ daˊhnähꜘ juuˈ kinꜙ mahꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ heˉjmeeꜙ Dio jeeˊ kyaaˈ jnäähꜗ. 15 Saꜙ heeꜘ hi täähˊ laˉläꜙkoo jmeehˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ, naꜗ gaˊ maˉtëꜘ baˊko hi ñuˈ. 16Heˉ maˉtaahˋ hnähꜘ maˉnʉʉhˉ hnähꜘnaꜗ, kihꜗ heˉ laˉ naˉ gaꜙhlëëhꜘ Joel hi gaꜙngëëꜗ juuˈkihꜗ Dio lloꜘjooꜗ:17 Läꜙlaˉ gaꜙjähꜘ Dio:“Jeeˊ llaaꜙ jmɨɨˊ cheenꜚ jmɨˉlleꜘ kinꜙ nehꜙ tuhˉdsëꜗ

läꜙjëëꜙ dsaˉ,chihˉmëꜘ chihˉñʉʉhˉ kyaahꜗ hnähꜘ hlëëhꜗ juuˈ heˉ

kwanˋ.Chihˉ kwaa kyaahꜗ hnähꜘ jëëꜗ heˉ miˊjnäänꜗ kiyhꜗ,hiꜙ jmeenˋ këˈ dsaˉ maˉgyuhˉ kyaahꜗ hnähꜘ.18Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ cheenꜚ jmɨˉlleꜘ kinꜙ nehꜙ tuhˉdsëꜗ

hi mëꜘ hi ñʉʉhˉ hi jmeeꜗ taˊheꜗ kinꜙ,mahꜗ ngëëyꜗ juuˈ kinꜙ kihꜗ dsaꜙ jmɨɨˊ ja .19 Gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ jmeenˋ heˉ jmeeꜗ dsaa dsëꜗ

dsaˉ hiꜙ jmeenˋ heˉ jʉhˉgaa nëˊ hwa ˈ laˉ,kyaahˊ jmaˉ, kyaahˊ jeˉ, kyaahˊ chaˉmiihˉñeˊ.

20 Läˉlähˉ nëˊ hyooˉ, läˉgyuuꜘ sɨhˉ, jääꜗ ja gaˊ jäꜙjmɨɨˊ jʉʉhˉ jmɨɨˊ gooˉ kihꜗ Dio.

21Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi ngɨɨꜙ kihꜗ kihꜗ Dio, hi heꜘ baˊ lääꜘ .”22 ʼHnähꜘ hi laaꜗ israelita dsaˉgoon˜, nʉʉˉ daˊ

hnähꜘ juu ˈ laˉ. Läꜙkoo maˊ ja ˈ Jesús dsaˉ chaaNazaret jeeˊ kyahˈ hnähꜘ, Dio gaꜙmiꜙjnääˉ heˉ laayꜗhi naˉhñaa kyaay ˈ. Jëëhꜘ, maˉñehˊ baˊ hnähꜘ, jaꜙheˉ koo nëë ˈ heˉ jʉhˉgaa gaꜙjmeeyꜘ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ heˉ gaꜙjmeeꜘ dsaa hohꜘ hnähꜘ. 23 Peromaˉnaˉlaꜚ baˊ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ Dio haˉ läꜙ leꜘ kiyhꜗ.Ñeˉ bihꜗ haˉ läꜙ jmeeh ˈ hnähꜘ kihꜗ Jesús. Läꜙ maˊgaꜙheyꜗ goohˉ hnähꜘ gaꜙchaahˈ hnähꜘ hiꜙ gaꜙngëëhˋhnähꜘ gooˉ dsaˉ hñaaˉ dsëꜗ, mahꜗ gaꜙtää dsihꜘdsohꜘ hmaˉcruꜚ. Jeeˊ ja gaꜙjuuyꜗ. 24 Pero gaꜙtuhˈ kiyhꜗ jeeˊ maˊ jii ꜙ läꜙkohꜘ maˊ gaꜙjuuyꜗ. Niꜙ koosaꜙ gaꜙlɨhꜗ maˊ llaˉdsëëˋ kiyhˈ, maꜙraꜙ heˉ gaꜙmiꜙjiihˋbaˊ Dio kaˉlähꜘ. 25Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ läꜙkoo gaꜙhlëëhꜘDavid kihꜗ Jesús:

Läꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ chehꜗ Dio kyaahˊ jnäꜘ kihꜗ heˉ gyayꜗjwooˈ raˉlluuꜗ kinꜙ,

heˉja saꜙ jehꜗ dsënꜙ.26Heˉja chaa baˊ jnäꜘ lluꜗ, jëë baˊ dsënꜙ hänˋ kiyh

ˈ,chaˉ baˊ oˉjøhꜙ dsëˉ kinꜙ kyaayhˊ.27 Jëëhꜘ, saꜙ kwahˈ jwëˈ jänˋ nehꜙ toˉhøø ,niꜙ saꜙ kwah ˈ jwë ˈ jyahꜙ jmɨˉngoꜗ kinꜙ, jnäꜘ hi

naˉjngëëˈ kyaahꜗ.28Gaꜙmiꜙjnäähˈ kinꜙ jwëˈ heˉ jmeeꜙ chaanˉ.Hneˉ baˊ jmeehˈ jëë dsënꜙ chaˉmiihˉ kihꜗ heˉ chehꜗ

kyaahˊ jnäꜘ, gaꜙjähꜘ David.29 ʼHnähꜘ dsaˉgoon˜, saꜙ naˉheeꜚ heˉ jwahnꜙ

laˉ kihꜗ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ David. Gaꜙjuuyꜗ hiꜙgaꜙhaayꜗ. Ja baˊ hwa ˈ jnänˋ laˉ naˉhaay ˈ läꜙjiih ˈnaꜗ. 30 Pero gaꜙngëëꜗ bihꜗ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙ maˉñeyˉläꜙkoo gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ jmeeꜗ kiyhꜗ. Gaꜙtää Diohñiiꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ: “Jaa kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ saˊjuˉ kyahꜗyaˉhëëˈ hi leeꜘ Cristo mahꜗ kooyꜙ nëˊ kyahˈ, leeyꜘrey.” 31 Maˉñeˉ baˊ David haˉ läꜙ leꜘ taꜙ chaˊnëˊ,heˉja gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ heˉ läꜙjiihˊ Cristo, gaꜙjäyhꜘ:“Saꜙ jäyꜗ nehꜙ toˉhøø hiꜙ niꜙ saꜙ heeꜘ jmɨˉngoꜗkiyhꜗ.” 32 Dio gaꜙmiꜙjiihˋ Jesús hi hlëëhnˊ kihˈ laˉ.Läꜙjëëꜙ jnäähˈ jmeeˉ jnäähˈ juˈdsooꜘ heˉ gaꜙläꜙjiihˋJesús. 33Mahꜗ ngaayhꜗ naˊgyayˉ jøøyhˈ jwooˈ raˉlluuꜗkihꜗ Dio. Hiꜙ gaꜙhyoyhꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ läꜙkohꜘhmoohˊ heˉ gaꜙjmeeꜘ Tääˋ kyaayhˊ, ja gaˊ gaꜙcheeyꜗJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ ja kyaaꜗ jnäähˈ. Heˉ ja naˉ heˉjëëhꜘ hnähꜘ naꜗ hiꜙ heˉ nuuhˉ hnähꜘ kaˉlähꜘ.

34 ʼJëëˋ daˊ, jaꜙ heꜘ David hi gaꜙsahˈ gyʉʉhˈ. Heꜘbaˊ hñiiyꜘ gaꜙjäyhꜘ läꜙlaˉ:Gaꜙjähꜘ Dio sɨɨyhꜙ Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ:“Naꜘ jwooˈ raˉlluuꜗ kinꜙ laˉ,35 läꜙjiih ˈ lloo˜ jmɨɨˊ toohnꜚ goohˉ heˉ jmeehˈ hihꜙ

kihꜗ hi naˉhøøhˊ kyahˈ”, gaꜙjähꜘ David.36 ʼLäꜙjëëꜙ jneˊ dsaˉ Israel, hnøøꜗ läꜙngëëꜘ jneˊ, juu

ˈ laˉ laꜗ maꜙraꜙ juˈdsooꜘ. Heꜘ baˊ Jesús hi gaꜙtäähˋhnähꜘ dsohꜘ hmaˉcruꜚ, heꜘ baˊ hi heꜘ naˉ gaꜙjmääꜗDio laayꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ hiꜙ gaꜙhñaayꜗ laayꜗ Cristo—gaꜙjähꜘ Peeˊ.

37 Peerꜙ gaꜙsaahꜗ dsaˉ heꜘ lliiꜘ maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ ja , heˉja gaꜙngɨɨyꜘ juu ˈ kihꜗ Peeˊ kyaahˊ jñahꜘapóstol, gaꜙjäyhꜘ:

—Dsaˉgoon˜, ¿heeˉ naˉ jmeeˊ jnäähꜗ naꜗ?38 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ:—Jeehˋ hnähꜘ kyaahˊ Dio, chaa hnähꜘ hñaahꜗ jmɨɨˉ

läꜙjaa läꜙjaa hnähꜘ läꜙhihꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Jesucristomahꜗ dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ kyahꜗ hnähꜘ, hiꜙ läꜙja hñahꜙhnähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ heˉ kwaꜙ Dio. 39Heˉ jnäˋ baˊjneˊ laˉ heˉ gaꜙjähꜘ Dio kwaꜙ, heˉ kihꜗ gyʉʉˉ jnänˋ,heˉ kihꜗ hi täähˊ ʉʉꜘ. Laꜗ kihꜗ läꜙhiiꜘ nëˊ hi tëëh˜Dio —gaꜙjähꜘ Peeˊ.

40 Gaꜙkwëëhꜗ Peeˊ nʉʉhꜚ hiꜙ gaꜙhlëëyhꜗ kyaahˊchaˉgaˊmiihˉ juuˈ, gaꜙjäyhꜘ:

—Lää hnähꜘ hñaahꜗ kihꜗ heˉ hlɨɨh ˈ heˉ chaˉjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.

41 Läꜙjëëꜙ hi gaꜙheehˉ juuˈ kihꜗ Dio heˉ gaꜙkwaꜘPeeˊ jmɨɨˊ ja , teeꜗ hnëˉmil hi gaꜙsaa jmɨɨˉ. Läꜙjëëꜙdsaˉ heꜘ gaꜙjmeeꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ hi maˊ täähˊ jääˈ,läꜙja gaꜙläꜙjwëëꜘ gyihꜗ. 42 Läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ gaꜙtaahˋnuuyˉ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ gaꜙkwaꜘ apóstole. Gaꜙjmeeyꜘko jøhꜘ kyaahˊ koo baˊ hʉʉˊdsëˉ, hiꜙ läꜙja maˊkuyhˉ heˊñiihꜚ läꜙhihꜙ kihꜗ Jesús, hiꜙ ko jøhꜘ baˊ maˊngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dio.

Hechos 2:43 111 Hechos 4:6Läꜙlaˉ gaꜙjmeeꜘ läꜙjëëꜙ hi gaꜙheehˉ kihꜗ Jesús

maˊ toˉnëˊ43 Peerꜙ gaꜙläꜙgooꜙ dsëꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ maˊ gaꜙjëëyꜗ

chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaa heˉ gaꜙjmeeꜘ apóstole.44 Läꜙjëëꜙ hi gaꜙheehˉ juu ˈ kihꜗ Dio gaꜙtaayhˋko jøhꜘ. Gaꜙjmeeꜘ bihꜗ lluꜗ dsëyꜗ, gaꜙjmeeyꜘ kwaat˜laꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ baˊ heˉ chaˉ kiyhꜗ. 45 Gaꜙhnɨɨyꜘhwaꜗ kiyhꜗ, gaꜙhnɨɨyꜘ heˉ chaˉ kiyhꜗ. Läꜙjëꜙ kuuˊheˉ gaꜙlɨyhꜗ ja , gaꜙtiˊ gaꜙllooyhꜗ kihꜗ hi llaˉkyaaꜗ .46 Läꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ maˊ dsaˉñeeyꜙ ko jøhꜘ kooꜘ gwahꜙjʉʉhˉ ja , hiꜙ läꜙja maˊ dsaˉñeeyꜙ chaˊnehꜙ kihꜗdsaˉkyaayhˊ maˊ kuyhˉ maꜙnʉʉꜙ kihꜗ Jesús. Läꜙkaatuhˉdsëyꜗmaˊ kuyhˉ ko jøhꜘ. Saꜙ chaˉ hʉʉˊdsëˉmaˊkyeyˉ niꜙ miihˉ. 47 Maˊ häyꜙ kihꜗ Dio hiꜙ dsaˉgooyˈ maˊ tɨh˜ baˊ dsëyˈ läꜙkoo maˊ jmeeyꜙ. Koo jmɨɨˊkoo jmɨɨˊ gaꜙjmeeꜘ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ gaꜙläꜙjwëëꜘ gaˊdsaˉ hi lleˋ kihˈ lääꜘ .

3Gaꜙhlaaꜘ jaa dsaˉjluuhˊ

1 Koo häˊ ngoo ˈ Peeˊ kyaahˊ Jwaaꜚ taꜙ gwahꜙ.Hor˜ ja maˊ dsaˉnääꜗ dsaˉ ngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dioko hi hnëˉ taꜙ gaꜙhlooꜘ. 2 Jeeˊ ja maˊ gya ˈ jaadsaˉjluuhˊ tɨɨˊ, hi maˉjluuhˊ gaꜙläꜙchaaꜙ . Jeeˊ jamaˊ dsaˉllaaꜙ dsihꜘ läꜙjëꜙ jmɨɨˊ hoˊhaahˊ kih ˈ saˊjnëꜗkihꜗ gwahꜙ. Hoˊhaahˊ ja chee Naˊhñaahꜗ. Jeeˊ jamaˊ gyayˈ ngɨɨyꜙ kuuˊ kihˈ dsaˉ hi dsaˉnääꜗ gwahꜙ.3 Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉdsaahˊ heꜘ jaꜗ Peeˊ kyaahˊ Jwaaꜚdsaˉtaayhˋ taꜙ jeeˊ chihˈ gwahꜙ ja , gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ,gaꜙngɨɨyꜘ kuuˊ. 4 Heˉja gaꜙnooˉ Peeˊ kyaahˊ Jwaaꜚ ,gaꜙjëëyꜗ dsaˉjluuhˊ heꜘ koo hwehˉ, mahꜗ gaꜙjähꜘPeeˊ sɨɨyhꜙ:

—Jëë daˊ jnäähꜗ.5Peerꜙ gaꜙnøhꜗ dsëyꜗ maˊ gaꜙjëëyꜗ apóstol heꜘ, maˊ

hyoyhꜙ miihˉ kuuˊ maˊ laayꜘ.6 Pero läꜙlaˉ baˊ gaꜙjähꜘ Peeˊ:—Saꜙ chaˉ kuuˊ tøøˉ kuˊnøøꜚ heˉ kwëëhnꜚ hneˉ.

Heˉ laˉ baˊ kwëëhnꜚ hneˉ. Kyaahˊ hihꜙ kihꜗ Jesu-cristo dsaˉ chaa Nazaret, nooˉ mahꜗ ngëˊ.

7 Hiꜙ gaꜙsoohꜗ Peeˊ gooyˉ raˉlluuꜗ, gaꜙchaayhˉ.Läꜙchahꜘ ja gaꜙläꜙbeeꜘ maˉtɨɨyˊ. 8 Gaꜙnooyˉkoˉchihˊ gaꜙløøyꜗ ngëyꜙ. Gaꜙheyꜗ taꜙ nehꜙ saˊjnëꜗ kihꜗgwahꜙ kyaahˊ läꜙuuꜘ apóstol heꜘ, maˊ hëëꜙ dsayꜙ häyꜙkihꜗ Dio. 9Läꜙjëëꜙ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja , gaꜙjëëyꜗ ngëꜙdsaˉ hi maˊ jluuhˊ heꜘ, häyꜙ kihꜗ Dio. 10Maˊ kyuuꜙbaˊ dsihꜘ, heˉja maˊ jäyhꜘ:

—Hi heꜘ naˉ hi maˊ gyaˈ ngɨɨꜙ kuuˊ hoˊhaahˊ heˉchee Naˊhñaahꜗ.

Peerꜙ gaꜙjwaahˈ dsaˉ, gaꜙtaayhˋ jëë˜ dsayhꜙ, haˉläꜙ gaꜙlaꜗ kihꜗ dsaˉjluuhˊ heꜘ.

Gaꜙkwaꜘ Peeˊ juuˈ hooˊ naˊhiiˋ kihˈ Salomón11 Gaꜙnääꜗ apóstole taꜙ hooˊ naˊhiiˋ kihˈ Salomón

hiꜙ dsaˉjluuhˊ hi gaꜙhlaaꜘ heꜘ saꜙ gaꜙtʉyꜗ jmeeyꜙko jøhꜘ kyaahˊ apóstole. Haˉ kohꜘ saꜙ maˊ dsaadsëꜗ läꜙjëëꜙ hi gaꜙkuhꜗ jeeˊ ja . 12 Maˊ gaꜙjëëꜗ Peeˊgaꜙkuhꜗ dsaˉ heꜘ, heˉja gaꜙjäyhꜘ:

—¿Heˉlaˈ dsaa hohꜘ hnähꜘ dsaˉ Israel heˉ jëëhꜙjnääh ˈ läꜙnaˉ? ¿Cheˊ laahꜘ hnähꜘ heˉ miˉteˋjnäähꜗ chaˉgaˊmiihˉ heˉja maˉmiˉhlää ˈ jnäähꜗdsaˉñʉʉhˉ laˉ o cheˊ laahꜘ hnähꜘ chaˉ chaˉmiihˉbeꜘ kyaaꜗ jnääh ˈ? 13 Dio kyaaꜗ Abraham, Dio kyaaꜗIsaac, Dio kyaaꜗ Jacob, Dio kyaaꜗ dsaˉ maˉgyuhˉjnänˋ gaꜙjmääyꜗ jøøh ˈ jooyꜘ Jesús hi gaꜙngëëhˋhnähꜘ gooˉ Pilato. Hiꜙ läꜙkoo maˊ gaꜙjähꜘ Pilato

maˊ lääyˈ, saꜙ gaꜙheehˋ hnähꜘ kiyhꜗ. 14Hi lluuꜗ heꜘ,hi saꜙ ää niꜙ miihˉ dsooˊ, saꜙ gaꜙtɨhꜗ hohꜘ hnähꜘheˉ maˊ lääyꜘ. Gaꜙtɨhꜗ gaˊ hohꜘ hnähꜘ heˉ gaꜙngɨɨhˊhnähꜘ kihꜗ Pilato heˉ gaꜙlaaꜘ jaa hi ää dsooˊ.15 Gaꜙjngëëhꜙ hnähꜘ hi gaꜙjmääꜗ jneˊ, pero Diogaꜙmiꜙjiiyhˋ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ. Ja baˊ jnäähꜗ, jmeeˊjnäähꜗ juˈdsooꜘ heˉ gaꜙläꜙjiiyhˋ. 16Kihꜗ heˉmaˉdsooꜘdsëˉ jnäähˈ kihꜗ Jesús, heˉja baˊ maˉhlaaꜘ hi laˉhi jëëhꜙ hnähꜘ hiꜙ kyuuhꜙ hnihꜘ. Heˉ maˉdsooꜘdsëˉ jneˊ gwaˉ kihꜗ Jesús, heˉja baˊ maˉjäꜗ kiyhꜗgoˉte˜ hi jëëhꜙ hnähꜘ chehꜗ laˉ.

17 ʼHnähꜘ dsaˉgoon˜, maꜙ baˊ jnäꜘ heˉ saꜙgaꜙläꜙngëëhꜘ hnähꜘ, heˉja baˊ gaꜙjmeehˊ hnähꜘläꜙja kihꜗ Jesús, hiꜙ läꜙja gaꜙjmeeꜘ dsaˉtaˊ kaˉlähꜘ.18 Pero Dio gaꜙmiꜙteꜗ läꜙkoo gaꜙjäyhꜘ jääꜗ . Läꜙjëëꜙhi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kiyhꜗ, gaꜙjmeeyhꜗ juu ˈ maꜙraꜙheˉ jëëꜗ baˊ wɨɨꜘ Cristo kyaayꜗ. 19 Heˉja jwahnꜙ,waˊ läˉdsaa hohꜘ hnähꜘ miihˉ, jeehˋ hnähꜘ kyaahˊDio mahꜗ dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ kyahꜗ hnähꜘ. Ja gaˊnaꜙ kwaꜗ Dio jwë ˈ dsaˊtoohnˊ llu ˈ, 20 hiꜙ cheeyꜗJesucristo kaˉlähꜘ, heꜘ baˊ hi maˉnʉʉhˉ hnähꜘ kihꜗjääꜗ . 21 Pero naꜗ, läꜙ maˉgyaꜗ ja baˊ Jesús gyʉʉh ˈyaꜙjwɨɨꜗ läꜙjiih ˈ lloo˜ jmɨɨˊ jmeeyhꜗ läꜙhmëëꜘ läꜙjëꜙheˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Gaꜙjmeeꜘ baˊ Dio juuˈ haˉläꜙ leꜘ jmɨɨˊ ja , jëëhꜘ gaꜙcheeꜗ bihꜗ hi naˉjngëë ˈkyaayꜗ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kiyhꜗ lloꜘjooꜗ. 22 Jëëhꜘ, Moiségaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ, gaꜙjäyhꜘ:“Jeeˊ jnänˋ laˉ jmeeꜗ Dio yaˉhëëˈ jaa hi ngëëꜗ juuˈ kiyhꜗ läꜙkoo jmeenꜙ laˉ. Ja jmeehˉ hnähꜘ he ˈläꜙjëꜙ heˉ jähꜙ hi heꜘ. 23 Läꜙjëëꜙ hi saꜙ jmeeꜗ heˈ juu ˈ kihꜗ hi heꜘ, moꜙsoꜙ leeyꜘ kwaat˜ dsaˉ kyaaꜗDio”, gaꜙjähꜘ Moisé.

24Hiꜙ ngooꜗ baˊ Peeˊ kwayꜙ juuˈ, gaꜙjäyhꜘ:—Läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗ Dio jääꜗ ,

gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ haˉ läꜙ jmeeꜙ Dio jmɨɨˊ naˈ. Läꜙjajuuˈ gaꜙkwaꜘ Samuel toˉnëˊ hiꜙ ja baˊ läꜙja laꜗ juuˈheˉ gaꜙkwaꜘ hi yaꜙnääꜗ këë . 25 Dsaˉ gooꜘ baˊ jneˊhi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗ Dio, hiꜙ ja baˊ heˉ jnäˋ jneˊhmoohˊ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio kyaahˊ dsaˉ maˉgyuhˉjnänˋ. Miˉdsoohꜚ daˊ hohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjähꜘ Diosɨɨyhꜙ Abraham: “Taꜙlaꜙ kihꜗ saˊjuˉ kyahꜗ, miˉjäänꜚgaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ.” 26 Heˉja jwëëhn˜hnähꜘ, läꜙ maˊ gaꜙmiꜙjiihˋ Dio Jooꜘ , gaꜙcheeyꜗ jnäˋjneˊ toˉnëˊmahꜗmiˉjääyꜗ jneˊ. Heˉ hnøøyꜗ dsaˉjeeh˜läꜙjaa läꜙjaa jneˊ mahꜗ moꜙsoꜙ jmeeˊ gaˊ jneˊ heˉhlɨɨhˈ.

4Gaꜙjääyꜗ Peeˊ kyaahˊ Jwaaꜚ chaˊnëˊ dsaˉtaˊ Judiu

1 Chehꜗ gaˊ Peeˊ kyaahˊ Jwaaꜚ , hlëëyh˜ dsaˉ maˊgaꜙllaꜙnääꜗ jmiˉdsaˉ, gaꜙllooꜗ dsaˉjøøhˈ kyaaꜗ pooˉhi maˊ høøꜙ gwahꜙ hiꜙ gaꜙllaꜙnääꜗ saduceo kaˉlähꜘ.2 Läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëyꜗ juuˈ heˉ maˊ kwaꜙapóstol, jëëhꜘ maˊ hlëëyhꜙ heˉ läꜙjiihˊ dsaˉ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ, kihꜗ heˉ gaꜙläꜙjiihˋ Jesús. 3 Heˉjagaꜙsaayhꜗ Peeˊ kyaahˊ Jwaaꜚ . Koo gaꜙtaayhˉ nehꜙñeˈ baˊ, kihꜗ heˉ gaꜙhlooꜘ. Gaꜙjnäyhꜗ nehꜙñe ˈ jajyohꜘ jmɨɨˊ. 4 Peerꜙ jwëëꜘ dsaˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ maˊgaꜙnuuyꜘ juu ˈ kihꜗ Dio. Hñaꜘ mil gaꜙtëꜘ maꜙlaꜙdsaˉñʉʉhˉ jmahꜗ.

5Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, gaꜙkuhꜗ dsaˉtaˊ nëˊtaˊ kihˈ, jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén ja , kyaahˊ dsaˉgyʉʉhˊ, hiꜙkyaahˊ taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley. 6 Jeeˊ ja maˊ hää Aná hi maˊ laa ˈ jmiˉdsaˉ jøøh ˈ, kyaahˊ Caifá kyaahˊ Jwaaꜚ

Hechos 4:7 112 Hechos 5:2kyaahˊ Alejandro kyaahˊ läꜙjëëꜙ gaˊ hi laaꜗ dsaˉkyaaꜗ jmiˉdsaˉ jøøhˈ heꜘ. 7 Hi heꜘ gaꜙjmeeꜘ madaꜚgaꜙhwëë hi maˊ täähˊ nehꜙñeˈ, mahꜗ gaꜙcheeyhˉtoꜗ dsaahˋ jeeˊ maˊ tääyhˊ ja , gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ:

—¿Hii kihꜗ hihꜙ heˉ jmeehˉ hnähꜘ läꜙnaˉ, hi kwaꜙ beꜘ kyahꜗ hnähꜘ?

8Heˉja gaꜙhlëëhꜘ Peeˊ kyaahˊ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Hnähꜘ hi laaꜗ dsaˉtaˊ dsaˉgyʉʉhˊ kyaa ˈ dsaˉIsrael, 9 maˉteeh ˈ hnähꜘ jnääh ˈ kihꜗ heˉ maˉjäꜗkihꜗ jaa hi maˊ dsaahˊ, llaˉkyaahꜚ jnääh ˈ jmɨɨˊhaˉ läꜙ maˉhlaayꜘ. 10Hnøøꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ kyaahˊläꜙjëëꜙ gaˊ dsaˉ chaa hwaꜗ Israel laˉ, kyaahˊ hihꜙkihꜗ Jesucristo dsaˉ chaa Nazaret baˊmaˉhlaaꜘ dsaˉhi maˊ jluuhˊ laˉ. Heꜘ baˊ Jesús hi gaꜙjngëëhꜙhnähꜘ dsohꜘ hmaˉcruꜚ, Dio gaꜙmiꜙjiiyhˋ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ. Kyaahˊ beꜘ kihꜗ Jesús, chehꜗ hi maˊ jluuhˊlaˉ chaˊnëhˊ hnähꜘ. 11 Jesús hi hlëëhnˊ kihˈ laˉ, laaꜗläꜙkohꜘ mɨ ˈkuuˊ heˉ saꜙ gaꜙtɨhꜗ hohꜘ hnähꜘ, hnähꜘhi laaꜗ läꜙkoo tëꜙhyahꜙ kyaaꜗ Dio. Hi heꜘ gaꜙjäꜘläꜙkohꜘ mɨˈkuuˊ heˉ kyeˉ dsaˉ toˉnëˊ kihˈ koo hneˉjʉʉhˉ. 12 Saꜙ chaa gaˊ jñahꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ hi lääꜗjneˊ, jëëhꜘ jaa baˊ heꜘ hi gaꜙkwaaꜗ Dio hi naˉngëˈjwëˈ lääꜗ jneˊ.

13 Maˊ gaꜙjëëꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊ heꜘ niꜙ miihˉ saꜙgohꜙ Peeˊ kyaahˊ Jwaaꜚ , heˉja gaꜙtaayhˋ jëë˜ dsayhꜙ.Jëëhꜘ, ñeˉ bihꜗ apóstole heꜘ maˊ laay ˈ dsaˉ waˊhi chaˉ hi , niꜙ saꜙ kyʉʉyh˜ hwëhꜘ kaˉlähꜘ. Hiꜙgaꜙläꜙkyuuyꜙ heꜘ baˊ hi heꜘ maˊ gaꜙnääyˊ kyaahˊJesús. 14 Hiꜙ gaꜙjëëyꜗ heˉ maˊ chehˈ dsaˉñʉʉhˉ hi maˊ jluuhˊ heꜘ jeeˊ kiyh ˈ ja , heˉja saꜙ gaꜙlaꜗ maˊjäyhꜘ saꜙ lluꜗ heˉ maˉlaꜗ läꜙja . 15 Mahꜗ gaꜙjmeeꜘdsaˉtaˊ madaꜚ heˉ gaꜙhwëë apóstole heꜘ, taˊko jiihˈ gaꜙtaayhˋ gaꜙllayꜘ juuˈ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ. 16 Maˊjäyhꜘ:

—¿Haˉ läꜙ lluꜗ jmeenˊ kyaahˊ dsaˉñʉʉhˉ naˉ?Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ gaꜙjmeeyꜘ koo heˉ jʉhˉgaa hiꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ hi chaa Jerusalén laˉ maˉñeyˉ, heˉ-ja saꜙ leꜘ jähˊ jneˊ saꜙ dsooꜘ. 17 Läꜙlaˉ baˊ waˊ jmeenˊmahꜗ moꜙsoꜙ läꜙnʉʉhꜘ gaˊ juu ˈ laˉ jeeˊ jwɨɨˉ jnänˋ.Waˊ jʉʉhnˊ kiyhˈ mahꜗ moꜙsoꜙ hlëëhꜗ gyihꜗ niꜙ jaakihꜗ Jesús.

18 Heˉja gaꜙtëëyhꜗ Peeˊ kaˉlähꜘ kyaahˊ Jwaaꜚ taꜙnëˊtaˊ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Moꜙsoꜙ hlëëhˊ gaˊ hnähꜘ kihꜗ Jesús, niꜙ moꜙsoꜙmiˊtëëhꜗ gaˊ hnähꜘ dsaˉ juuˈ kiyhꜗ.

19Heˉja gaꜙjeehˉ Peeˊ kyaahˊ Jwaaꜚ juuˈ kiyhꜗ:—Jmeeˊ daˊ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ haˉ läꜙ sooh˜ kyaaꜗ

jnääh ˈ chaˊnëˊ Dio, ¿cheˊ llu ˈ gaˊ heˉ miˊteˋ jnäähꜗkyahꜗ hnähꜘ llaꜚ heˉ miˊteˋ jnäähꜗ kihꜗ Dio? 20 Perosaꜙ leꜘ tʉˊ jnäähꜗ heˉ kwaˉ jnäähˈ juuˈ laˉ, läꜙjëꜙ heˉgaꜙjëëˊ jnäähꜗ kyaahˊ heˉ gaꜙnʉʉˊ jnäähꜗ —gaꜙjäyhꜘ.

21Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉtaˊ:—Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ cherˊmahꜗ gaꜙnäähˊ gaˊ hnähꜘ

kwahˉ juuˈ naˉ.Ja gaˊ gaꜙlääyꜗ. Saꜙ gaꜙjnøøyhꜗ haˉ läꜙ jeeˊ maˊ

jmeehꜙ dsihꜘ, jëëhꜘ läꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ maˊ jmeeꜙ jʉʉhˉkihꜗ Dio kihꜗ heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja . 22 Jëëhꜘ, gaꜙlaꜗ kooheˉ jʉhˉgaa kihꜗ dsaˉ hi gaꜙhlaaꜘ heꜘ hi maˊ häälaꜚ gaˊ toꜗ looꜗ ji ñeˉ.

Gaꜙngɨɨꜘ øøhꜗ jneˊ kihˈ Dio mahꜗ hyoyhꜙ beꜘ23 Läꜙ maˊ gaꜙlaaꜘ apóstol heꜘ, gaꜙllaꜙnääyˋ kaˉlähꜘ

jeeˊ maˊ täähˊ dsaˉkyaayhˊ, ja gaˊ gaꜙjmeeyhꜗ juu

ˈ haˉ läꜙ gaꜙjähꜘ jmiˉdsaˉ kaahˊ kyaahˊ dsaˉ-gyʉʉhˊ heꜘ. 24 Hiꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ läꜙjëëꜙ dsaˉkyaayhˊ,gaꜙtaayhˋ ko jøhꜘ läꜙjëëyꜙ gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ Dio,gaꜙjäyhꜘ:

—Jaa hneˉ baˊ jmeehˉ hihꜙ, hneˉ heꜘ Dio hi gaꜙjmeehˊ gyʉʉh ˈ hwaꜗ, gaꜙjmeehˊ jmɨˉñeehꜚ, hiꜙgaꜙjmeehˊ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ. 25Hiꜙ hneˉ gaꜙkwahˊjuu ˈ läꜙkoo gaꜙhlëëhꜘ David hi gaꜙjmeeꜘ taˊheꜗkyahꜗ läꜙ maˊ gaꜙhlëëyhꜘ läꜙlaˉ:¿Heeˉ baˊ la ˈ chiˉjwaaꜙ dsaˉ läꜙkaa läꜙjʉhꜗ jmɨˉ-

gyʉʉꜙ?Läꜙkaa jeeˊ jwɨɨˉ, dsaˉtaayhˋ juu ˈ kweeˉ kyaahˊ

hʉʉˊdsëˉ heˉ saꜙ jmääꜗ taˊ.26 Dsaˉkuhꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊ kaahˊ, mahꜗ jmeeyꜗ

ko jøhꜘ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ,hnooyhˉ haˉ läꜙ jeeˊ llaˉdsëëyˋ Dio kyaahˊ Cristo hi

naˉlleehˊ kyaayˈ, gaꜙjähꜘ David.27 ʼHiꜙ maꜙraꜙ heˉ gaꜙlaꜗ baˊ heˉ ja jeeˊ jwɨɨˉ laˉ,

gaꜙkuhꜗ Herode kyaahˊ Poncio Pilato kyaahˊ dsaˉhi saꜙ laaꜗ judiu hiꜙ kyaahˊ dsaˉ judiu. Gaꜙhnooyꜘjuu ˈ kih ˈ Jesús, gyʉʉˉ hi naˉjngëë ˈ kyaahꜗ hi gaꜙhñaahˋ. 28 Kyaahˊ beꜘ kyahꜗ hiꜙ kyaahˊ hʉʉˊdsëˉkyahꜗ maˉnaˉlaꜚ juu ˈ jääꜗ haˉ läꜙ leꜘ kihꜗ Jesús hiꜙja baˊ läꜙja gaꜙjmeeꜘ dsaˉ heꜘ kiyhꜗ. 29 Jëëˋ daˊDsaˉjøøhˈ kyaanꜙ haˉ läꜙ jøøh˜ dsaˉ jnäähˈ naꜗ. Kwaˊbeꜘ kyaaꜗ jnääh ˈ hi jmeeꜙ taˊheꜗ kyahꜗ mahꜗ saꜙläꜙgahꜗ jnäähˈ hlëëhˊ jnäähꜗ dsaˉ kyaahˊ juuˈ kyahꜗ.30 Hiiꜘ goohˉ nëˊ kih ˈ hi dsaahˊ mahꜗ hlääyꜘ hiꜙkwaˊ beꜘ kyaaꜗ jnäähˈ mahꜗ jmeeˊ jnäähꜗ chaˉmiihˉheˉ jʉhˉgaa kyaahˊ beꜘ kihꜗ Jesús gyʉʉˉ kyaahꜗ hi naˉjngëëˈ —gaꜙjähꜘ apóstol heꜘ.

31Maˊ gaꜙdsaaꜗ gaꜙhlëëyhꜘ kyaahˊ Dio gaꜙjehꜗ hwaꜗjeeˊ maˊ tääyhˊ ja , läꜙchahꜘ ja gaꜙtaayhˋ naˉkah ˈbihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ, hiꜙ gaꜙnääꜗ bihꜗ kwayꜙ juu ˈkihꜗ Dio, niꜙ miihˉ saꜙ goyhꜙ.

Gaꜙkwaꜘ øøhꜗ jneˊ beꜘ kihꜗ hi llaˉkyaaꜗ32 Läꜙjëëꜙ dsaˉ hi gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Dio, koo

nëëˈ baˊ maˊ laˈ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ, niꜙ jaa saꜙ maˊ jmeeꜙkihꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˊ chaˉ kiyhꜗ, gaꜙjmeeyꜘ kwaat˜ laꜗkihꜗ läꜙjëëꜙ baˊ. 33 Kyaahˊ chaˉmiihˉ beꜘ, gaꜙläꜙjëëꜙapóstole gaꜙjmeeyꜘ ju ˈdsooꜘ heˉ gaꜙläꜙjiihˋ JesúsDsaˉjøøhˈ jnänˋ. Hiꜙ Dio gaꜙmiꜙjøøꜗ chaˉmiihˉ kihꜗläꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ. 34 Jeeˊ kih ˈ dsaˉ heꜘ niꜙ jaa saꜙmaˊ jmeeꜙ wëëꜘ kihꜗ. Jëëhꜘ maˊ chaa øøhꜗ jneˊ hi maˊ høøꜙ hwaꜗ, hi maˊ høøꜙ hneꜗ, gaꜙhnɨɨyꜘ heˉ jamahꜗ maˊ dsaˉkayꜙ kuuˊ heˉ maˊ lɨyhꜗ ja , 35 maˊdsaˉkwëëyhˋ apóstole. Hiꜙ apóstole heꜘ maˊ tiˉ maˊllooh˜ kuuˊ ja kihꜗ läꜙjaa läꜙjaa hi llaˉkyaaꜗ .

36 Läꜙja gaꜙjmeeꜘ José. Pero apóstole heꜘgaꜙmiꜙchee dsihꜘ Bernabé. Jmɨɨˉ kiyhꜗ hnøøꜗ jähꜙ:hi kwaꜙ beꜘ kihꜗ dsaꜙ. Maˊ laay ˈ saˊjuˉ kihꜗ Leví.Jeeˊ gaꜙläꜙchaaꜙ Bernabé chee Chipre, hwaꜗ heˉ häˊjeeˊ jmɨˉñeehꜚ. 37 Hi heꜘ maˊ høøꜙ koo jwɨˊ hwaˈ hiꜙ gaꜙhnɨɨyꜘ. Kuuˊ heˉ gaꜙlɨyhꜗ ja , naˊkayˉ kihꜗapóstole.

5Gaꜙjuuꜗ Ananía kyaahˊ mëyˊ Safira

1Cheˊ kyuuh˜ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ jaa hi maˊ cheeAnanía kyaahˊ mëyˊ hi chee Safira. Dsaˉ heꜘ,gaꜙhnɨɨꜘ koo jwɨˊ hwaˈ kihꜗ kaˉlähꜘ. 2 Gaꜙtaayhˋ juuˈ kweeˉ kyaahˊ mëyˊ haˉ läꜙ juuyꜗ mahꜗ hmäyꜗ toꜗ d-saahˋ kuuˊ heˉ gaꜙhnɨɨyꜘ hwaꜗ ja . Heˉja naˊkayˉ

Hechos 5:3 113 Hechos 5:38toꜗ dsaahˋ baˊ kuuˊ ja kihꜗ apóstole. (Gaꜙjmeeyꜘläꜙkohꜘ heˉ gaꜙkwëëyhꜗ läꜙjëꜙ baˊ.) 3Heˉja gaꜙjähꜘPeeˊ sɨɨyhꜙ:

—Ananía, ¿haˉ läꜙ maˉhe˜ Tanaˊ nehꜙ tuhˉhohꜘmaˉjuuhˊ kih ˈ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ, heˉ maˉhmähˊtoꜗ dsaahˋ kuuˊ heˉ maˉhnɨɨhˊ hwa ˈ kyahꜗ? 4 ¿Ja ˈheˉ kyahꜗ baˊ hneˉ maˊ la ˈ hwaꜗ ja taˊko jiih ˈ saꜙmaˉhnɨɨˋ? Hiꜙ maˊ gaꜙhnɨɨhˊ hwaˈ ja , ¿ja heˉ kyahꜗbaˊ hneˉ kuuˊ heˉ gaꜙlëhꜗ kihꜗ hwaꜗ ja ? ¿Heˉla ˈmaˉja˜ hʉʉˊdsëˉ hlɨɨhˈ heˉ maˉjmeehˊ läꜙnaˉ? Jaꜙheꜘ dsaˉ naˉ hi maˉjuuhˊ kih ˈ, kihꜗ Dio baˊ naˉmaˉjuuhˊ.

5 Maˊ gaꜙnuuꜘ Ananía juu ˈ ja , gaꜙtayhꜘ hwaꜗ,gaꜙjuuyꜗ goˉte˜. Peerꜙ gaꜙläꜙgooꜙ dsëꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉmaˊ gaꜙnuuyꜘ heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja . 6 Chihˉ hi maˊtäähˊ jeeˊ ja , gaꜙbääyhˉ Ananía koo hmɨɨhˉ, mahꜗgaꜙjääyꜗ naˊhaayˊ.

7 Gaꜙläꜙhɨɨˋ koo hnëˉ hor˜, ja gaˊ maˊ gaꜙllooꜗmëyˊ jeeˊ maˊ täähˊ apóstole, niꜙ saꜙ ñeyˉ heˉ naˉmaˉlaꜙ. 8Heˉja gaꜙjähꜘ Peeˊ:

—Chiihˊ jnäꜘ, ¿cheˊ ko ja jiihˈ gaꜙkëëꜘ hwaꜗ kyahꜗhnähꜘ heˉ gaꜙhnɨɨhˊ hnähꜘ?

Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ:—Ja baˊ ko ja gaꜙkëëꜘ .9Mahꜗ gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨhꜙ dsaˉmëꜘ heꜘ:—¿Haˉ läꜙ maˉtaahˋ hnähꜘ juuˈ kweeˉ maˉjuuhˊ

hnähꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, laahꜘ hnähꜘsaꜙ chaˉ heˉ leꜘ? Jëë daˊ hi täähˊ hoˊhaahˊ naˉ, hi maˉyaˉnääˋ maˉnaˊhaa dsaˉñʉʉhˉ kyaahꜗ. Ja baˊläꜙnaˉ dsaˉnääyꜗ dsaˉjääyꜙ hneˉ kaˉlähꜘ.

10 Hiꜙ läꜙchahꜘ ja gaꜙtahꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ chaˊnëˊPeeˊ, gaꜙjuuyꜗ. Hiꜙ chahꜘ baˊ gaꜙllaꜙnääꜗ chihˉñʉʉhˉheꜘ jeeˊ maˊ kyaaꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ hiꜙ gaꜙjëëyꜗ maˉ-naˉjuuyˊ. Heˉja gaꜙjääyꜗ naˊhaayˊ ja baˊ kooꜘ kihꜗdsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗ. 11Heˉja gaꜙläꜙgooꜙ jwërte dsëꜗläꜙjëëꜙ hi gaꜙheehˉ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙ läꜙjëëꜙ gaˊ jñahꜘhi gaꜙnuuꜘ juuˈ ja , gaꜙläꜙgooꜙ dsëyꜗ kaˉlähꜘ.

12 Peerꜙ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaa maˊ jmeeꜙ após-tol jeeˊ jwɨɨˉ ja . Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi gaꜙheehˉ juuˈ kihꜗDio gaꜙjmeeꜘ ko jøhꜘ kyaayhˊ jeeˊ laˈ hooˊ naˊhiiˋ kihˈ Salomón. 13 Gaꜙtɨhꜗ baˊ dsëˈ dsaˉ haˉ läꜙ maˊ jmeeꜙhi gaꜙheehˉ juu ˈ kihꜗ Dio, pero saꜙ gaꜙtuuˉ dsëyꜗmaˊ jmeeyꜙ ko jøhꜘ kyaayhˊ. 14Maꜙkeꜙ läꜙja gaꜙlaꜗ,maꜙraꜙ heˉ gaꜙläꜙjwëëꜘ gaˊ dsaˉ hi gaꜙläꜙdsooꜘdsëꜗ kihꜗ Dio, jwëëꜘ dsaˉñʉʉhˉ hiꜙ läꜙja dsaˉmëꜘkaˉlähꜘ. 15 Heˉja maˊ dsaˉjääyꜙ dsaˉdsaahˊ kyaayˈ naˉkyaay ˈ nëˊ jii chaˊhooˊ jwëꜗ jeeˊ maˊ dsaˉngëëꜘPeeˊ, maˊ laayꜘ haˉ gaˉ cheˉ tëëyꜗ miihˉ hih ˈ kihꜗPeeˊ waˊraˉ gaꜙngëëyꜘ jeeˊ ja . 16 Hiꜙ maˊ goˉnääꜘhi chaa jwɨɨˉ heˉ täähˊ jähꜙ kihꜗ Jerusalén jääyꜙdsaˉdsaahˊ kyaay ˈ, hiꜙ maˊ jääyꜙ dsaˉ hi kyejmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ. Läꜙjëëꜙ hi heꜘ maˊ dsaˉjäꜗ kihꜗ.

Kooˉ kaˉlähꜘ gaꜙsaayhꜗ apóstole heꜘ17 Peerꜙ gaꜙläꜙlleeꜘ jmiˉdsaˉ jøøhˈ hiꜙ läꜙja dsaˉ

saduceo hi laaꜗ dsaˉkyaayhˊ. 18 Heˉja gaꜙsaayhꜗapóstole heꜘ, gaꜙtaayhˉ nehꜙñeˈ. 19 Pero hwëˈ ja ,gaꜙllooꜗ jaa ángel kyaaꜗ Dio, gaꜙnäyꜗ hooˊ nehꜙñeˈmahꜗ gaꜙhwëëyꜗ apóstol heꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

20 —Goˉnääꜘ hnähꜘ kaˉlähꜘ, hiꜙ naˉchehꜗ baˊhnähꜘ hooˊ naˊhiiˋ kihˈ gwahꜙ ooꜙ, ja kwahˉ hnähꜘjuuˈ naˉhñaaˈ läꜙjëë haˉ läꜙ jmeeꜗ Dio chaa dsaˉtaꜙlaꜙ kihꜗ Jesús.

21 Gaꜙmiꜙteꜗ bihꜗ läꜙkohꜘ gaꜙnuuyꜘ. Tiih˜ gaˊ maˊgaꜙjnäꜗ, gaꜙnääyꜗ taꜙ hooˊ naˊhiiˋ kih ˈ gwahꜙ ja ,gaꜙtaayhˋ miˉtëëyꜙ dsaˉ.

Taˊko jiihˈ ja , jmiˉdsaˉ jøøhˈ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊgaꜙllaꜙnääyˋ nëˊtaˊ kiyh ˈ, mahꜗ gaꜙjøøyhˉ läꜙjëëꜙdsaˉtaˊ hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉgyʉʉhˊ hi naˉhñaa kyaaˈ dsaˉ Israel hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉ dsaˉkyaayꜘhi täähˊ nehꜙñe ˈ. 22 Maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ pooˉ nehꜙñeˈ saꜙ chaa apóstol heꜘ moꜙ täähˊ. Heˉja gaꜙnääyˋnaˊjmeeyhˊ juuˈ kihꜗ dsaˉtaˊ, 23maˊ jäyhꜘ:

—Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, maˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ jeeˊ chihˈ nehꜙñeˈ, naˉjnëˉ baˊ lluˈ, täähˊ baˊ hi høøꜙ nehꜙñeˈ. Pero maˊ gaꜙnäˊ jnäähꜗ hooˊ nehꜙñeˈ ja , saꜙ chaaniꜙ jaa —gaꜙjäyhꜘ.

24 Maˊ gaꜙnuuꜘ jmiˉdsaˉ jøøh ˈ kyaahˊ jʉʉˊ pooˉ,kyaahˊ läꜙjëëꜙ gaˊ jmiˉdsaˉ kaahˊ, heˉja gaꜙtaayhˋjmeeyꜙ toꜗ dsëyꜗ haˉ jiihˈ llaˉnääꜗ apóstole heꜘ kyaahˊjuuˈ ja . 25Hor˜ ja gaꜙllooꜗ jaa dsaˉ hi kye juuˈ:

—Hi gaꜙtääh ˈ hnähꜘ nehꜙñe ˈ, hii ꜚ täähˊ kaˉlähꜘhooˊ naˊhiiˋ kihˈ gwahꜙ hlëëyh˜ dsaˉ —gaꜙjäyhꜘ.

26 Heˉja ngooꜗ jʉʉˊ pooˉ kyaahˊ dsaˉ kyaayꜗnaˊteeyˉ kaˉlähꜘ apóstol heꜘ, kyaahˊ juuˈ lluꜗ baˊ. Saꜙgaꜙkaayhꜗ, kihꜗ heˉ goyhꜙ teꜗ dsaˉ kuuˊ kiyhˈ.

27 Maˊ gaꜙllaꜙnääyˋ nëˊtaˊ, naˊjää dsihꜘ chaˊnëˊdsaˉtaˊ, heˉja gaꜙjähꜘ jmiˉdsaˉ jøøh ˈ sɨɨyhꜙ após-tole heꜘ:

28 —¿Ja ˈ gaꜙchiihˊ jnäähꜗ hnähꜘ maˊja , moꜙtoꜙhlëëhˋ gaˊ hnähꜘ dsaˉ juu ˈ kihꜗ Jesús? Pero heˉmaˉjmeehˊ hnähꜘ, läꜙ gaꜙdsaꜗ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalénlaˉ, maˉmiˉtëëh ˈ hnähꜘ dsaˉ, nʉʉhꜚ kyahꜗ hnähꜘ,hnoohˉ hnähꜘ bäähˊ jnäähꜗ heˉ gaꜙjuuꜗ dsaˉñʉʉhˉheꜘ.

29Heˉja gaꜙjeehˉ Peeˊ juuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ ko jøhꜘkyaahˊ jñahꜘ apóstole, gaꜙjäyhꜘ:

—Jmeeꜙ biiꜗ heˉ miˊteˋ jneˊ kihˈ Dio baˊ, läꜙkohꜘ gaˊheˉmiˊteˋ jneˊ kihꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. 30Dio kyaaꜗ dsaˉmaˉgyuhˉ jnänˋ gaꜙmiꜙjiiyhˋ Jesús hi gaꜙjngëëhꜙhnähꜘ naˉtaaꜙ dsohꜘ hmaˉcruꜚ. 31Hi heꜘ naˉ gaꜙl-laaꜗ Dio Jøøhꜗ jwooˈ raˉlluuꜗ kiyhꜗ, gaꜙjmääyꜗ dsaˉtaˊhiꜙ gaꜙhñaayꜗ lääyꜗ dsaˉ. Läꜙja gaꜙnäyꜗ jwë ˈ kihꜗdsaˉ Israel, mahꜗ dsaˉjeeyh˜ kyaahˊ Dio hiꜙ läꜙjadsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ. 32Heˉja jmeeˊ jnäähꜗ dsooꜘkihꜗ juu ˈ laˉ. Hiꜙ läꜙkye Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ jmeeꜙdsooꜘ kaˉlähꜘ, ja baˊ heˉ gaꜙkwëëhꜗ Dio läꜙjëëꜙ hi nʉʉhˊ kiyhˈ.

33 Läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉtaˊ heꜘ, gaꜙyaꜙjëë ˈ dsëy ˈchaˉmiihˉ, hnøøyꜗ maˊ jngëëyhˈ apóstol heꜘ. 34 Perojeeˊ kih ˈ dsaˉtaˊ heꜘ maˊ hää jaa fariseo hi maˊchee Gamaliel. Hi heꜘ maˊ laa jaa taˉjwohꜗ kyaaꜗley hiꜙ läꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ maˊ jmääy˜ jøøh ˈ. Gaꜙnooˉtaˉjwohꜗ heꜘ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉ gaꜙhwëëapóstole ko hwëëꜘ. 35Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Jëëˋ daˊ hnähꜘ dsaˉtaˊ, dsaˉgoon˜ hi chaaIsrael laˉ. Leehꜚ hnähꜘ heeˉ naˉ jmeeh ˈ hnähꜘkihꜗ dsaˉ naˉ. 36 Miˉdsoohꜚ daˊ hohꜘ hnähꜘ haˉläꜙ gaꜙlaꜗ jeeˊ jnänˋ jää ˈ. Yaꜙhëëꜗ jaa dsaˉgoo˜jneˊ hi maˊ chee Teuda. Gaꜙjmääyꜗ hñiiyꜘ jøøh ˈ.Koo kyeꜘ hña laaꜘ dsaˉ hi gaꜙkuhꜗ kyaayhˊ. Perogaꜙjuuꜗ dsaˉ heꜘ, hiꜙ läꜙjëëꜙ hi maˊ nʉʉhˊ kiyhˈ gaꜙsaˊgaꜙjñeeꜘ. Jeeˊ ja gaꜙdsaaꜗ juu ˈ kiyhꜗ. 37 Maˉngëëꜘheˉ ja , jii heˉ gaꜙsoohˈ censo, yaꜙhëëꜗ Juda dsaˉgalileo. Läꜙja jwëëꜘ dsaˉ gaꜙjøøhˉ hi heꜘ hiꜙ ja baˊläꜙja gaꜙjuuyꜗ hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ kyaayꜗ gaꜙsaˊ gaꜙjñeeꜘkaˉlähꜘ. 38Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ tøøꜙ dsaˉ naˉ, waˊ

Hechos 5:39 114 Hechos 7:12llaˉnääyˋ kiyhˈ. Cherˊmahꜗ nʉʉhꜚ heˉ kyeyˉ naˉ, laꜗhʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉ taꜙjmahꜗ, o cherˊmahꜗ hñiiꜘ bihꜗjmeeyꜙ läꜙnaˉ, llaaꜙ baˊ juuˈ naˉ. 39 Pero cherˊmahꜗlaꜗ kihꜗ Dio juuˈ heˉ kwayꜙ naˉ, saꜙ läꜙkëhˊ hnähꜘ jmɨɨˊheehꜗ hnähꜘ. Leehꜚ hnähꜘ, leꜘ gaˉ cheˉ llaˉdsëëhˋhnähꜘ kihꜗ Dio —gaꜙjähꜘ Gamaliel sɨɨyhꜙ dsaˉtaˊ heꜘ.

40 Gaꜙheehˉ baˊ dsaˉtaˊ heꜘ juu ˈ heˉ gaꜙhlëëhꜘGamaliel ja . Ja gaˊ gaꜙtëëyˉ kaˉlähꜘ apóstole heꜘ,gaꜙkwayꜘ kihꜗ hiꜙ gaꜙjʉʉyhꜗ kihꜗ mahꜗ moꜙsoꜙ hlëëhꜗgyihꜗ kihꜗ Jesús. Ja gaˊ gaꜙtøøyꜗ. 41 Maˊ gaꜙhwëëapóstole chaˊnëˊ dsaˉtaˊ heꜘ, maˊ chaa bihꜗ lluꜗ. Jëëbaˊ dsëyˈ kihꜗ heˉ gaꜙkwaꜘ Dio jwëˈ heˉ gaꜙjëëyꜗ wɨɨꜘkwaat˜ kihꜗ Jesús. 42 Läꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ saꜙ maˊ tʉy˜miˉtëëyꜙ dsaˉ hiꜙ kwayꜙ juuˈ kihꜗ Jesús hi jäyhꜘ laaꜗCristo. Läꜙja maˊ jmeeyꜙ hooˊ naˊhiiˋ kihˈ gwahꜙ hiꜙchaˊnehꜙ kihꜗ dsaˉ kaˉlähꜘ.

6Gaꜙhñaayꜗ gyeeꜗ dsaˉ hi jmeeꜗ beꜘ kihꜗ apóstole

1 Jmɨɨˊ ja gaꜙläꜙjwëëꜘ gaˊ hi gaꜙheehˉ kihꜗ Jesús.Maˊja gaꜙsooˉ juu ˈ jeeˊ tiˉllooyh˜ heˉ kuhˉ dsaˉkoo jmɨɨˊ koo jmɨɨˊ. Gaꜙläꜙhneeꜙ hi maˊ hlëëhꜙgriego kyaahˊ hi maˊ hlëëhꜙ hebreo, kihꜗ heˉ saꜙnaˉkah ˈ kweeˉ wɨɨ ꜘ heˉ gaꜙhyohꜗ dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘhi hlëëhꜙ griego läꜙkohꜘ teꜗ heˉ gaꜙhyohꜗ hi maˊhlëëhꜙ hebreo. 2Heˉja läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ apóstole heꜘgaꜙjøøyhˉ läꜙjëëꜙ hi maˉheehˉ juuˈ kihꜗ Dio mahꜗgaꜙtaayhˋ juuˈ, gaꜙjäyhꜘ:

—Saꜙ sooh˜ kyaaꜗ jnäähˈ heˉ tʉˊ jnäähꜗ kwaˉ jnäähˈ juu ˈ kihꜗ Dio mahꜗ tiˊlloohˊ jnäähꜗ heˉ kuhꜙ dsaˉ.3Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ øøhnꜗ, llee hnähꜘ gyeeꜗ dsaˉhi hiiꜘ juuˈ kihꜗ jmeeꜙ heˉ lluꜗ jmahꜗ, dsaˉ hi ngëëꜘhi maˉhyoh˜ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.Hi heꜘ baˊ dsaˉheꜘ gooˉ taˊ laˉ. 4 Jnäähˈ gaꜙnøøꜗ baˊjnäähꜗ ngɨɨˊ jnäähꜗ kihꜗ Dio hiꜙ kwaˊ jnäähꜗ juuˈ kiyhꜗkaˉlähꜘ.

5 Gaꜙjäꜘ baˊ kweeˉ juu ˈ kihꜗ gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉheꜘ. Heˉja gaꜙhñaayꜗ Esteban hi maˊ dsooꜘ dsëꜗchaˉmiihˉ kihꜗ Dio hiꜙ maˊ kyeyˉ chaˉmiihˉ beꜘkihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. Hiꜙ gaꜙhñaayꜗ Felipe kyaahˊPrócoro, kyaahˊ Nicanor, kyaahˊ Timón, kyaahˊ Par-meno, kyaayhˊ Nicolá dsaˉ chaa Antioquía. Nicoláheꜘ saꜙ maˊ laay ˈ judiu pero gaꜙngëëyꜗ hñiiyꜘ mahꜗleeyꜘ koo baˊ kyaayhˊ. 6 Läꜙjëëꜙ hi heꜘ, naˊjääyˉchaˊnëˊ apóstole. Hiꜙ läꜙchahꜘ ja gaꜙkyeˉ apóstolegooˉ nëˊ kiyhˈ, gaꜙngɨɨyꜘ kihꜗ Dio mahꜗ hääyꜗ.

7 Läꜙja gaꜙnaꜘ jwëˈ kiyhꜗ heˉ kwayꜗ chaˉgaˊmiihˉjuuˈ kihꜗ Dio. Hiꜙ gaꜙläꜙjwëëꜘ gaˊ dsaˉ hi gaꜙheehˉjeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén hiꜙ jwëëꜘ hi maˊ laa ˈ jmiˉdsaˉgaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ juuˈ kihꜗ Dio.

Gaꜙsaayhꜗ Esteban8 Peerꜙ jnaahˈ lluꜗ dsëꜗ Esteban hiꜙ kyaahˊ beꜘ kihꜗ

Dio gaꜙjmeeyꜘ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaa jeeˊ jwɨɨˉja . 9 Koo gwahꜙ mähˉ jeeˊ dsaˉñeeꜙ judiu, jeeˊja maˊ täähˊ koo nääꜗ dsaˉ hi chee Libertados.Hiꜙ maˊ täähˊ hi yaꜙnääꜗ jwɨɨˉ Cirene kyaahˊ jwɨɨˉAlejandría hiꜙ läꜙkye hi chaa hwaꜗ Cilicia hiꜙ Asia.Hi heꜘ naˉ gaꜙläꜙhneeꜙ kyaahˊ Esteban. 10 Pero saꜙgaꜙlɨyhꜗ kyaahˊ Esteban, kihꜗ heˉ maˊ hlëëyhꜙ kyaahˊchaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ hiꜙ maˊ hlëëyhꜙ läꜙkookwaꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. 11 Maˊ saꜙ gaꜙlɨhꜗ dsaˉ heꜘ,heˉja gaꜙlaayꜗ dsaˉ hi gaꜙjmeeꜘ juuˈ taˉjuuˈ:

—Maˉnʉʉˊ jnäähꜗ maˉmiˉkwahꜗ Esteban Moiséhiꜙ maˉmiˉkwayhꜗ Dio kaˉlähꜘ.

12 Läꜙjwëꜘ ja , gaꜙtooyhˉ jeˉ dsëꜗ hi chaaJerusalén ja , läꜙkye kihꜗ dsaˉgyʉʉhˊ kyaahˊ taˉj-wohꜗ kyaaꜗ ley. Heˉja , läꜙchahꜘ ja gaꜙnääyꜗnaˊchaayhˉ Esteban mahꜗ naˊjääyˉ nëˊtaˊ. 13 Hiꜙgaꜙkwaayꜗ dsaˉ hi gaꜙjmeeꜘ juuˈ taˉjuuˈ nëˊtaˊ ja .Hi heꜘ naˉ gaꜙjähꜘ:

—Dsaˉñʉʉhˉ laˉ saꜙ tʉy˜ miˉkwayhꜗ gwahꜙnaˉjngɨɨˈ naˉ hiꜙ miˉkwayhꜗ ley kaˉlähꜘ. 14Maˉnʉʉˊjnäähꜗ maˉjäyhꜘ, Jesús dsaˉ Nazaret heeyꜗ jeeˊ laˉjnänˋ, hiꜙ miˉsɨɨyꜗ läꜙjëꜙ läꜙ nøøꜘ jnänˋ heˉ gaꜙllaꜘMoisé.

15 Maˊ gaꜙjëëꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊ hi maˊ täähˊ nëˊtaˊja , jeeˊ chehˈ Esteban, gaꜙjëëyꜗ nëyˊ, laꜗ läꜙkohꜘ nëˊjaa ángel.

7Gaꜙkwaꜘ Esteban juˈdsooꜘ kihꜗ

1Heˉja gaꜙjähꜘ jmiˉdsaˉ jøøhˈ heꜘ sɨɨyhꜙ:—¿Cheˊ dsooꜘ juuˈ heˉ hnɨɨ˜ dsaˉ kyahꜗ?2Hiꜙ gaꜙjähꜘ Esteban:—Dsaˉñʉʉhˉ øøhnꜗ, dsaˉ maˉkaahˊ kyaanꜙ, nʉʉˉ

daˊ hnähꜘ. Dio hi gyaꜗ gyʉʉh ˈ gaꜙmiꜙjnääyˉ hñi-iyꜘ kihꜗ tääˋ jnänˋ Abraham läꜙ maˊ gaꜙgyayˉ hwaꜗMesopotamia, ja gaˊ dsooy ˈ taꜙ Haran. 3 Heˉjagaꜙjähꜘ Dio sɨɨhꜙ Abraham: “Yaˉhëë ˈ goohꜘ, waˊjäꜘ baˊ hi chaa kyahꜗ mahꜗ gwaˉ taꜙ hwaꜗ heˉkwëëhnꜚ hneˉ.” 4 Ja gaˊ yaꜙhëëꜗ Abraham hwaꜗjeeˊ maˊ täähˊ dsaˉ caldeo, ngooyꜗ naˊgyayˉ hwaꜗHaran. Maˉngëëꜘ maˉjuuꜙ jmiiˉ Abraham, ja gaˊgaꜙcheeꜗ Dio Abraham taꜙ hwaꜗ laˉ, jeeˊ tøøhˊ jneˊna ˈ. 5 Pero saꜙ gaꜙkwaꜘ Dio heˉ laꜗ juu ˈ heˉ maˊhyohꜙ Abraham, niꜙ jeeˊ maˊ jmeey ˈ hneꜗ kiyhꜗ saꜙgaꜙhyoyhꜗ. Hwaꜗ laˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ maˊ kwëëyhˈ Abraham kyaahˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ kyaayꜗ hi ja gaˊgaꜙläꜙchaaꜙ . Pero saꜙ gaˊ maˉchaa jooyꜘ maˊja .6Gaꜙjähꜘ Dio sɨɨhꜙ Abraham: “Dsaˉ kyaahꜗ hi ja gaˊläꜙchaa , dsaˉnääyꜗ dsaˉtaayhˋ jyohꜘ hwaꜗ gooˈ dsaˉhi chaa ʉʉꜘ. Jeeˊ ja jmäähꜙ dsihꜘ taˊ läꜙ tëˉ dsëꜗhiꜙ jmeehꜙ dsihꜘ läꜙjiih ˈ tëꜗ kyeꜘ hñaˉlooꜘ ji ñeˉ.7Peromaꜙraꜙ heˉ llaˋ baˊ jnäꜘ taˊ kihˈ hi jmeehꜙ dsaˉkyaahꜗ. Maˉngëëꜘ heˉ ja , hwëëꜙ dsaˉ kyaahꜗ hwaꜗEgipto, yaˉhnääyhˉ jnäꜘ jeeˊ laˉ.” 8 Ja gaˊ gaꜙjmeeꜘDio hmoohˊ kyaahˊ Abraham, gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉʉʉhꜙ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ. Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙläꜙchaaꜙIsaac jooꜘ Abraham. Maˊ gaꜙhyaˉ Isaac jñaꜗ jmɨɨˋ,gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ. Hiꜙ läꜙja gaꜙjmeeꜘ Isaackihꜗ jooyꜘ Jacob, hiꜙ ja baˊ läꜙja gaꜙjmeeꜘ Jacob kihꜗläꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ jooyꜘ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ.

9 ʼHiꜙ läꜙjëëꜙ jooꜘ Jacob heꜘ gaꜙläꜙwɨɨꜘ dsëyꜗ kyaahˊJosé øøyhꜚ. Gaꜙhnëëyꜗ José kihꜗ dsaˉ hi gaꜙnääꜗtaꜙ Egipto, mahꜗ dsaˉjmeeyꜘ taˊ läꜙjmɨɨˈ läꜙjeˉ. PeroDio saꜙ gaꜙtʉꜗ kiyhꜗ, 10 gaꜙlääyꜗ José kihꜗ läꜙjëꜙ nëëˈ heˉ wɨɨꜘ heˉ maˊ jëëy˜, hiꜙ gaꜙkwëëyhꜗ chaˉmi-ihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ gaꜙjäyꜘ lluꜗ chaˊnëˊFaraón, rey kyaaꜗ dsaˉ Egipto. Heˉja gaꜙtɨhꜗ dsëꜗrey heꜘ, gaꜙtooyhˉ gooˉ José heˉ gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ kihꜗläꜙjëëꜙ dsaˉ Egipto hiꜙ läꜙkye taˊ heˉ chaˉ chaˊnehꜙkihꜗ rey heꜘ, gaꜙheꜗ gooyˉ.

11 ʼPero maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjëëꜗ dsaˉ hooˊläꜙkaa hwaꜗ Egipto hiꜙ läꜙja läꜙ gaꜙtëꜘ Canaánlaˉ kaˉlähꜘ. Chaˉmiihˉ wɨɨꜘ gaꜙjëëyꜗ, kihꜗ heˉ saꜙgaꜙjnäꜗ heˉ maˊ kuhꜙ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ. 12 Läꜙmaˊ gaꜙnuuꜘ Jacob heˉ maˊ hnɨɨꜙ dsaˉ trigo hwaꜗEgipto, gaꜙcheeyꜗ jooyꜘ taꜙ Egipto ja . Heˉ ja laꜗ

Hechos 7:13 115 Hechos 7:49toˉnëˊ heˉ naˊnää ˈ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ jeeˊ ja .13 Läꜙ maˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jiih˜ heˉ naˊnääy ˈ taꜙ Egiptoja , ja gaˊ gaꜙmiꜙjnääˉ José hñiiꜘ heˉ laayꜗ øøyhꜚdsaˉ heꜘ. Läꜙjwëꜘ ja gaꜙläꜙkyuuꜙ Faraón läꜙjëëꜙdsaˉ kyaaꜗ José. 14 Hiꜙ gaꜙcheeꜗ José juu ˈ heˉdsaˉnääꜗ läꜙjëëꜙ hi chaa kiyhꜗ kyaahˊ jmiiyˉ Jacobtaꜙ Egipto. Koo nääꜗ dsaˉ heꜘ teeꜗ toꜙ loꜙgyaaꜘ dsë˜gyiiꜘhñaaꜘ . 15Heˉja ngooꜗ Jacob taꜙ Egipto. Jeeˊ jagaꜙllooꜗ jmɨɨˊ gaꜙjuuyꜗ hiꜙ läꜙja gaꜙjuuꜗ läꜙjëëꜙ jooyꜘ.16 Jeeˊ läꜙjëëꜙ hi heꜘ naˊhaayˊ taꜙ hwaꜗ Siquem, koojwɨˊ hwa ˈ jeeˊ gaꜙlaꜗ Abraham kihꜗ jooꜘ Hemor läꜙkyeeꜘ mahꜗ haayꜗ hlɨɨꜘ kyaayꜗ.

17 ʼLäꜙ maˊ ngoo ˈ gaꜙdsëëꜗ jmɨɨˊ heˉ gaꜙbäähˉDio hñiiꜘ kyaahˊ Abraham, gaꜙläꜙjwëëꜘ jwërte dsaˉkyaayꜗ hwaꜗ Egipto ja . 18 Jmɨɨˊ ja yaꜙhëëꜗ jñahꜘ reyhwaꜗ Egipto hi saꜙ dsooh˜ dsëꜗ kihꜗ José. 19 Rey heꜘmaˊ kyʉʉyh˜ haˉ läꜙ maˊ jmeeyˈ kihꜗ dsaˉmaˉgyuhˉjnänˋ, gaꜙjmeeyhꜙ dsaˉ jnänˋ chaˉmiihˉ. Läꜙjiih ˈgaꜙjmeeyꜘ hihꜙ heˉ juuꜘ läꜙjëëꜙ gyʉʉˉ ñʉʉhˉ kyaayꜗmahꜗ moꜙsoꜙ läꜙjwëëꜘ gyihꜗ. 20 Jmɨɨˊ ja gaꜙläꜙchaaꜙMoisé. Chaˉmiihˉ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ Dio gyʉʉˉ Moisé heꜘ.Uuˉ sɨhˉ baˊ gaꜙlɨhꜗ choˈjmiiyˉ gaꜙhmääyꜗ gyʉʉˉ heꜘchaˊnehꜙ kiyhꜗ. 21 Ja gaˊ gaꜙlleeyˉ kaˊhneꜚ jeeˊ maˊhiiꜘ gooˉ juuyꜘ. Pero maˊ gaꜙjëëꜗ jo mɨɨꜚ rey gyʉʉˉheꜘ, gaꜙtëëyˉ hiꜙ gaꜙmiꜙkwaayˉ läꜙkoo jooyꜘ baˊ.22 Jeeˊ ja gaꜙläꜙtëëꜙ Moisé läꜙjëꜙ heˉ maˊ kyʉʉh˜dsaˉ Egipto. Läꜙjëꜙ juuˈ kiyhꜗ maˊ laˈ kyaahˊ beꜘ hiꜙläꜙjëꜙ taˊ kiyhˈ maˊ goˉhɨɨˈ lluꜗ.

23 ʼMaˊ gaꜙhyaˉ Moisé toꜗ looꜗ ji ñeˉ, jaꜗ dsëyꜗdsaˉjëëyꜙ dsaˉ Israel dsaˉgooyˈ. 24Maˊ gaꜙllooyꜗ jeeˊtäähˊ dsaˉ Israel heꜘ, gaꜙjëëyꜗ dsaˉ Egipto maˊ kwayꜙkihꜗ jaa dsaˉ Israel. Läꜙchahꜘ ja gaꜙlääyꜗ øøyhꜚheꜘ mahꜗ gaꜙjngɨɨyhꜗ kihꜗ dsaˉ Egipto. 25 “Naꜗ baˊläꜙngëëꜘ dsaˉgoon˜, Dio lääyꜗ taꜙlaꜙ kiꜙ jnäꜘ baˊ”, laaꜘMoisé. Pero saꜙ gaꜙtahꜘ dsëꜗ øøyhꜚ heˉ ja . 26 Maˊgaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, gaꜙjeeˈ Moisé uuꜗ dsaˉgooyˈ hi maˊ täähˊ tee . Maˊ hnøø ˈ Moisé maˊ llaa ˈ hniiˉ,heˉja gaꜙjäyhꜘ: “¿Heˉla ˈ jmeehˉ hnähꜘ läꜙnaˉ?¿Ja ˈ øøhꜗ baˊ hnähꜘ naˉ, mahꜗ täähˊ hnähꜘ teehꜘ?”27Dsaˉ hi maˊ kwaꜙ kihꜗ dsaˉkyaayhˊ heꜘ gaꜙhløøyhꜗkihꜗ Moisé mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: “Saꜙ chaa hi maˉhñaaꜗhneˉ mahꜗ jmääh ˈ hñaahꜗ dsaˉtaˊ, jmääh ˈ hñaahꜗjwëëꜚ heˉ llah ˈ taˊ kyaaꜗ jnääh ˈ. 28 ¿Cheˊ hnoohˉjngëëhˈ jnäꜘ läꜙ gaꜙjngëëhꜙ dsaˉ Egipto llooꜘ?” 29Maˊgaꜙnuuꜘ Moisé juuˈ ja gaꜙkyʉʉyꜗ, naˊgyayˉ taꜙ hwaꜗMadián, laayꜗ jaa dsaˉ chaa ʉʉꜘ baˊ. Jeeˊ jagaꜙläꜙchaaꜙ uuꜗ jooyꜘ.

30 ʼMaˉngëëꜘ toꜗ looꜗ ji ñeˉ gyaꜗ Moisé hwaꜗ kii ꜙja , maˊ gaꜙläꜙjnääꜘ jaa ángel taꜙ chaˊnëyˊ jeeˊ maˊkooˉ koo chaah ˈ tooꜘ nëˊ mohꜘ Sinaí. 31 Peerꜙgaꜙläꜙdsaa dsëꜗ Moisé maˊ gaꜙjëëyꜗ heˉ ja mahꜗngooyꜗ naˊjëëyˉ chuhꜙ. Ja gaˊ llooy˜ chuhꜙ, gaꜙnu-uyꜘ gaꜙhlëëhꜘ Dio kyaayhˊ: 32 “Jnäꜘ laanꜗ Dio kyaaꜗdsaˉ maˉgyuhˉ kyaahꜗ. Laanꜗ Dio kyaaꜗ Abraham,laanꜗ Dio kyaaꜗ Isaac, hiꜙ Dio kyaaꜗ Jacob.” Peerꜙgaꜙjlääꜗ Moisé kihꜗ heˉ goyhꜙ, moꜙsoꜙ gaꜙtuuˉ dsëyꜗmaˊ jëëyˈ. 33Heˉja gaꜙjähꜘ Dio sɨɨyhꜙ: “Jñuuhˊ looˉheˉ häˊ tɨɨhˊ naˉ. Jëëhꜘ, jeeˊ chehˈ naˉ, laꜗ naˉjngɨɨˈ.34 Manꜙ kweeˉ jëë˜ wɨɨꜘ dsaˉ kyaanꜙ hi täähˊ hwaˈ Egipto. Maˉnuunꜗ kɨˉhooyh˜, heˉja maˉjñaanꜗmahꜗ lää jnihꜘ. Naꜗ naꜙ, ñaˉ kyaahˊ jnäꜘ mahꜗ cheenꜚhneˉ taꜙ Egipto”, gaꜙjähꜘ Dio.

35Hlëëhꜙ gaˊ Esteban kyaayhˊ:

—Dsooh˜ baˊ hohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjähꜘ dsaˉgoo˜jneˊ hi gaꜙjmeeꜘ hñaaˉ dsëˉ kihꜗ Moisé jääꜗ , hi gaꜙjähꜘ: “Saꜙ chaa hi maˉhñaaꜗ hneˉ mahꜗ jmäähˈ hñaahꜗ dsaˉtaˊ, jmääh ˈ hñaahꜗ jwëëꜚ heˉ llah ˈtaˊ kyaaꜗ jnääh ˈ.” Heꜘ baˊ Moisé hi saꜙ gaꜙtaahˉdsaˉgoo˜ jneˊ taˊ, gaꜙcheeꜗ Dio laayꜗ jaa dsaˉtaˊ hiꜙlaayꜗ jaa hi lää dsaˉ. Juuˈ laˉ gaꜙngëëꜗ ángel kihꜗMoisé, läꜙ maˊ gaꜙläꜙjnääyꜘ jeeˊ maˊ kooˉ chaahˈ tooꜘja . 36Moisé heꜘ gaꜙhwëëyꜗ dsaˉmaˉgyuhˉ jnänˋ hi maˊ täähˊ Egipto, gaꜙjmeeyꜘ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaajeeˊ ja hiꜙ läꜙja gaꜙjmeeyꜘ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ gyʉʉꜘ,hiꜙ läꜙkaa hwaꜗ kii ꜙ jeeˊ gaꜙngëëyꜘ kaˉlähꜘ, läꜙjiih ˈgaꜙtëꜘ toꜗ looꜗ ji ñeˉ. 37Moisé heꜘ gaꜙjähꜘ sɨɨyhꜙ dsaˉIsrael: “Dio jmeeꜗ yaˉhëëˈ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ jaa hi ngëëꜗ juuˈ läꜙkoo jmeeꜙ jnäꜘ. Kihꜗ hi heꜘ baˊ nuuhꜗhnähꜘ”, gaꜙjäyhꜘ. 38Moisé hi maˊ hää jeeˊ kihˈ dsaˉmaˉgyuhˉ jnänˋ hwaꜗ kii ꜙ ja , heꜘ baˊ hi gaꜙhlëëhꜘkyaahˊ ángel mohꜘ Sinaí, hi heꜘ naˉ gaꜙhyohꜗ juuˈmahꜗ ngëëyꜗ jnänˋ heˉ jmeeꜙ chaa jneˊ kihˈ Dio.

39 ʼPero dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ saꜙ gaꜙhiiꜗ maˊ nuuyˈ kihꜗ Moisé, niꜙ läꜙja saꜙ gaꜙtaayhˉ taˊ, maˊ hnøøyˈ maˊ dsaˉnääyˋ kaˉlähꜘ taꜙ Egipto. 40Heˉja gaꜙjähꜘdsaˉ heꜘ sɨɨhꜙ Aarón: “Jmääˋ jaa dio hi nooꜙnëˊ jnänˋ, jëëhꜘ saꜙ ñeˊ jneˊ heeˉ naˉ maˉlaꜙ kihꜗMoisé hi gaꜙhwëëꜗ jneˊ hwa ˈ Egipto.” 41 Heˉjagaꜙjmääꜗ dsaˉ jaa gyʉʉˉ kyaˊ. Maˊ gaꜙlaaꜗ kyaˊheꜘ, gaꜙjngëëyhꜗ jahꜘ mahꜗ gaꜙllayꜘ chaˊnëˊ kyaˊ hi gaꜙjmääyꜗ dio. Peerꜙ gaꜙläꜙchaaꜙ lluꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉheꜘ kihꜗ taˊ heˉ gaꜙjmeeyꜘ kyaahˊ gooyˉ. 42 Heˉjagaꜙläꜙøøꜘ Dio kihꜗ dsaˉ heꜘ, gaꜙkwayꜘ jwë ˈ mahꜗjmeeyꜗ jʉʉhˉ kihꜗ nʉʉꜘ hi hëëꜙ gyʉʉh ˈ. Läꜙjanaˉsɨɨˉ jeeˊ lleˋ juuˈ heˉ gaꜙhlëëhꜘ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio. Läꜙlaˉ gaꜙjähꜘ Dio:Hnähꜘ dsaˉ Israel, jaꜙ heꜘ jnäꜘ gaꜙkwëëhˋ jahꜘ,niꜙ jaꜙ kiꜙ jnäꜘ heˉ gaꜙjeehꜙ hnähꜘ jahꜘ taˊko jiih ˈ

gaꜙtaahˋ hnähꜘ toꜗ looꜗ ji ñeˉ hwaꜗ kii ꜙ ja .43 Llaꜚ heˉ maˊ jmeehꜗ hnähꜘ läꜙja kinꜙ,gaꜙkyehˉ hnähꜘ naˊhyooꜘ kihꜗ Moloc läꜙkaa jeeˊ

yaꜙnäähꜗ hnähꜘ,hiꜙ läꜙja gaꜙjmeehˊ hnähꜘ kihꜗ nʉʉꜘ kyaaꜗ dio Refán.Gaꜙjmeehˊ hnähꜘ jʉʉhˉ kihꜗ dio hi naˉlaaꜚ kaahꜙ

hnähꜘ baˊ.Heˉja hwëënˊ hnähꜘ jeeˊ naˉ,mahꜗ cheenꜚ hnähꜘ taꜙ

ooꜙ gaˊ miihˉ kihꜗ Babilonia, gaꜙjähꜘ Dio.44 ʼPero maˊ chaˉ baˊ gwahꜙ kihꜗ dsaˉ maˉgyuhˉ

jnänˋ, jeeˊ maˊ tääyhˊ hwaˈ kii ꜙ ja . Gwahꜙ ja maˊ laˈ läꜙkoo gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kihꜗ Moisé gyʉʉhˈ mohꜘ.Heˉja baˊ ja gaꜙjmeeꜘ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ koogwahꜙ kyaahˊ looˊ jahꜘ heˉ maˊ chee tabernáculo.Nehꜙ ja maˊ täähˊ kuuˊ heˉ maˊ naˉsɨɨˉ hmoohˊkih ˈ Dio. 45 Läꜙ maˉkye baˊ dsaˉ tabernáculo ja ,maˊ gaꜙløøꜗ Josué gaꜙnooˉ nëˊ llaꜚ Moisé. Jmɨɨˊ jagaꜙhwëëꜗ Dio dsaˉ hi chaahˉ hi maˊ täähˊ hwa ˈjeeˊ tøøhnˊ laˉ mahꜗ gaꜙtaahˋ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋkyaahˊ Josué. Hiꜙ läꜙ maˉhøøyꜙ ja baˊ tabernáculoja , läꜙjiih ˈ gaꜙgyaˉ David. 46 Dio gaꜙmiꜙjääꜗ Davidchaˉmiihˉ, heˉja gaꜙchuuꜘ David kyaayhˊ mahꜗkwayꜗ jwëˈ leꜘ koo hneꜗ jeeˊ gyaꜙ Dio, heꜘ baˊ hi laaꜗDio kyaaꜗ Jacob. 47 Pero Salomón jo ñʉʉhꜚ bihꜗ hi gaꜙjmeeꜘ hneꜗ ja .

48 ʼPero Dio Jøøhꜗ jnänˋ saꜙ gyayꜗ gwahꜙ heˉ naˉlaꜚkyaahˊ gooˉ dsaˉ. Ja baˊ läꜙja gaꜙjähꜘ hi gaꜙngëëꜗjuuˈ kihꜗ Dio:49Gyʉʉhˈ baˊ laˈ høønˈ jeeˊ jmeenꜙ hihꜙ,

Hechos 7:50 116 Hechos 8:26hwaꜗ laˉ, laꜗ jeeˊ chihnꜙ tɨɨnꜙ baˊ.¿Haˉ läꜙja heˉ jmeeh ˈ hnähꜘ hneꜗ kinꜙ? gaꜙjähꜘ

Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.¿Cheˊ laahꜘ hnähꜘ hnøøꜗ jeeˊ teehnˊ dsënꜙ?50 ¿Ja kyaahˊ goonꜙ gaꜙjmeenꜗ läꜙjëꜙ heˉ laˉ? gaꜙjähꜘ

Dio.51 ʼHeˉ baˊ cheˉ chaahˉ hnähꜘ —gaꜙjähꜘ Esteban

—. ¿Heˉla ˈ saꜙ hii˜ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ? Läꜙjëꜙ jiih˜kwahˉ hnähꜘ jmɨɨˊ kyaahˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. Jmeehˉhnähꜘ ja baˊ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ dsaˉmaˉgyuhˉ jnänˋ.52 Dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ, läꜙhiiꜘnëˊ baˊ gaꜙjmeeyhꜙdsaˉ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗ Dio. Hiꜙ gaꜙjngëëyhꜗko llaa hi gaꜙhlëëhꜘ heˉ jäꜙ gaˊ jaa hi lluuꜗgoˉte˜. Hiꜙ maˊ jaˈ hi lluuꜗ heꜘ, gaꜙjmeehˋ hnähꜘ hiꜙgaꜙjngëëhꜙ hnähꜘ kaˉlähꜘ. 53 Maˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘhaˉ läꜙ laꜗ ley kihꜗ Dio, heˉ gaꜙngëëꜗ ángel kihꜗMoisé,mahꜗ saꜙ gaꜙmiꜙtehˋ hnähꜘ.

Gaꜙjngëëyhꜗ Esteban54 Läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ heˉ gaꜙhlëëhꜘ Esteban

läꜙja , gaꜙläꜙlleeyꜘ ngaayhˊ, läꜙjiihˈ gaꜙjʉʉyꜗ chaˉjayˊ,kihꜗ heˉ gaꜙyaꜙjëë ˈ dsëyꜗ kyaayhˊ. 55 Pero Estebanmaˊ kye chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ.Gaꜙchooyhꜗ nëyˊ taꜙ gyʉʉhˈ, gaꜙjëëyꜗ gaꜙtahꜗ jmëëꜗjeeˊ gyaˈ Dio hiꜙ gaꜙjëëyꜗ Jesús chehꜗ jwooˈ raˉlluuꜗkihꜗ Dio. 56Heˉja gaꜙjäyhꜘ:

—Jëëˋ daˊ hnähꜘ, hii ꜚ jnäꜘ jëën˜ gyʉʉh ˈ naˉhñaaˈ läꜙjëë , jëënꜙ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ cheyhꜗ jwooˈ raˉlluuꜗkihꜗ Dio.

57Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉheꜘ juuˈ ja , gaꜙjneyꜘ toˉgwayˊ,gaꜙtaˊ gaꜙhooyhꜗ ki gaa , koo mɨɨ ˈ baˊ gaꜙjmeeyꜘgaꜙsaayhꜗ Esteban. 58 Gaꜙsëëyhˉ läꜙ gaꜙtëꜘ chʉʉhˊjwɨɨˉ ja . Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi gaꜙhnɨɨꜗ kiyhꜗ gaꜙlleeyꜗhmɨɨhˉ heˉ maˊ naˉlääyˉ mahꜗ gaꜙhøøꜘ jaa chihˉhi maˊ chee Saulo. Mahꜗ gaꜙløøyꜗ tey˜ kuuˊ kih ˈEsteban. 59 Taˊko jiihˈ te˜ dsaˉ kuuˊ kiyhˈ, gaꜙhlëëhꜘEsteban kyaahˊ Dio, gaꜙjäyhꜘ:

—Jesús Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, heehˋ jmɨˉlleꜘ kinꜙ.60Gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ mahꜗ gaꜙhlëëyhꜘ koo ki gaa :—Dio kyaanꜙ, taꜙ jmeeˉ kwaat˜ kihꜗ heˉ hlɨɨhˈ heˉ

jmeeꜙ dsaˉ kinꜙ.Maˉlaꜙ maˉhlëëyhꜘ läꜙja , gaꜙjuuyꜗ.

81Gaꜙhiihˉ baˊ dsëˈ Saulo heˉ gaꜙjuuꜗ Esteban.Ja baˊ jmɨɨˊ ja , gaꜙläꜙchaꜙ koo hniiˉ jʉʉhˉ

kyaahˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi gaꜙheehˉ juuˈ kihꜗ Jesús jwɨɨˉJerusalén. Läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ gaꜙsaˊ gaꜙjñeeꜘ, gaꜙnääyꜗtaꜙ Judea hiꜙ taꜙ Samária kaˉlähꜘ. Maꜙlaꜙ apóstolebaˊ gaꜙjäꜘ Jerusalén ja .

Gaꜙjmeehꜙ Saulo dsaˉ hi gaꜙheehˉ juuˈ kihꜗ Jesús2 Ko llaa dsaˉ hi miˉteꜗ kyaahˊ Dio, gaꜙjääyꜗ

Esteban mahꜗ naˊhaayˊ hiꜙ gaꜙhoohꜗ jwërte dsaˉ heꜘkiyhꜗ. 3Gaꜙløøꜗ Saulo jmeeyhꜙ läꜙjëëꜙ hi maˉheehˉkihꜗ Jesús. Maˊ dsaˉheyꜘ läꜙkoo läꜙkoo hneꜗkihꜗ dsaꜙ. Heˉ wɨɨꜘ baˊ maˊ dsaˉhwëëyˋ dsaˉmëꜘdsaˉñʉʉhˉ maˊ dsaˉjääyꜙ nehꜙñeˈ.

Dsaˉ hi maˊ chaa Samária gaꜙheehˉ juˈhmëëꜘkihꜗ Jesús

4 Läꜙjëëꜙ dsaˉ hihꜗ gaꜙsaˊ gaꜙjñeeꜘ heꜘ, gaꜙnääꜗbihꜗ hlëëyh˜ dsaˉ ju ˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús läꜙkaa jeeˊgaꜙnääyꜗ. 5Ngooꜗ Felipe taꜙ jwɨɨˉ Samária naˊkwayˉjuu ˈ kihꜗ Jesucristo jeeˊ ja . 6 Jwëëꜘ dsaˉ gaꜙtaahˋnuuˉ läꜙkaa tuhˉdsëꜗ juu ˈ heˉ maˊ kwaꜙ Felipe,

läꜙ maˊ gaꜙjëëyꜗ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaa heˉ maˊjmeeyꜙ. 7 Läꜙjëëꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ hi maˊ täähˊ tuhˉd-sëꜗ dsaˉ gaꜙhwëë hooyh˜ ki gaa . Hiꜙ jwëëꜘ dsaˉhi saꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨˊ gaꜙhlaaꜘ hiꜙ läꜙjëëꜙ hi jluuhˊgaꜙjäꜗ kihꜗ. 8 Peerꜙ gaꜙläꜙchaaꜙ lluꜗ, dsaˉ hi maˊchaa jeeˊ jwɨɨˉ ja .

9 Ja baˊ jeeˊ jwɨɨˉ ja , maˊ gya ˈ jaa dsaˉ cheeSimón hi maˊ tëë jiˉnahˊ. Maˊ miˉgaayꜙ dsaˉ hi chaa jeeˊ ja hiꜙ maˊ jmääy˜ hñiiyꜘ jøøhˈ. 10 Läꜙjøhꜗläꜙmähꜗ maˊ tɨh˜ dsëꜗ läꜙkohꜘ maˊ nuuyˉ juu ˈ kihꜗdsaˉ heꜘ, maˊ jäyhꜘ:

—Dsaˉñʉʉhˉ laˉ baˊ kye chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Dio.11 Maˊ jmeeꜙ dsaˉ he ˈ kiyhꜗ, jëëhꜘ maˉläˉhɨɨˋ

miˉgaayꜙ dsaˉ kyaahˊ jiˉnahˊ heˉ maˊ jmeeyꜙ ja .12 Pero maˊ gaꜙkwaꜘ Felipe ju ˈhmëëꜘ läꜙkoo jääꜙDio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ hiꜙ haˉ läꜙ laꜗ kihꜗ Jesucristo,ko llaa dsaˉ heꜘ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ mahꜗ gaꜙsaa jmɨɨˉdsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ. 13Hiꜙ läꜙkye hñiiꜘ Simón hi maˊ tëë heꜘ, gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ hiꜙ gaꜙsaayˉ jmɨɨˉmahꜗ gaꜙløøyꜗ jmeeyꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ Felipe. Maˊdsaa jwërte dsëyꜗ maˊ jëëy˜ läꜙjëꜙ heˉ jʉhˉgaa heˉmaˊ jmeeꜙ Felipe.

14 Hiꜙ gaꜙnuuꜘ apóstole hi gaꜙjäꜘ Jerusalén heˉmaˉheehˉ dsaˉ chaa Samária juu ˈ kihꜗ Dio. Maˊgaꜙnuuyꜘ ja , gaꜙcheeyꜗ Peeˊ kyaahˊ Jwaaꜚ taꜙ jaꜙ .15 Läꜙ maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ ja , gaꜙngɨɨyꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙdsaˉ hi maˉheehˉ juu ˈ kihꜗ Dio mahꜗ hyoyhꜙJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ. 16 Jëëhꜘ, niꜙ jaa hi heꜘ saꜙ gaˊmaˉhyoyh˜ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ, koo maˉnaˉsaayꜚjmɨɨˉ läꜙhihꜙ kihꜗ Jesús baˊ. 17 Heˉja gaꜙkyeˉ Peeˊkyaahˊ Jwaaꜚ gooˉ nëˊ kih ˈ øøhꜗ jneˊ heꜘ. Läꜙchahꜘja gaꜙtëëyꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.

18 Maˊ gaꜙjëëꜗ Simón koo gaꜙkyeˉ baˊ apóstolegooˉnëˊ kihˈ øøhꜗ jneˊ, heˉ gaꜙtëëyꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, heˉja gaꜙjiihꜗ Simón hi maˊ tëë heꜘ kuuˊ kih ˈapóstol, 19 gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ:

—Hnɨɨˊ kinꜙ hehꜗ beꜘ naˉ mahꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi kyenˋ goonꜙ nëˊ kihˈ, tëëꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.

20Heˉja gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ Simón:—Waˊ heeꜘ hneˉ kyaahˊ kuuˊ kyahˈ naˉ, läꜙlluꜗ heˉ

maˉjmeehˊ hʉʉˊdsëˉ lah ˈ heˉ laˊ kwaꜙ Dio. 21 Niꜙmiihˉ saꜙ gaꜙtëëhꜘ taahˈ hñaahꜗ kyaahˊ taˊ laˉ. Jëëhꜘ,saꜙ hiiꜘ koo baˊ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ kyaahˊ Dio. 22 Waˊläˉdsaa hohꜘ kihꜗ heˉ hlɨɨhˈ kyahꜗ naˉ hiꜙ ngɨɨˊ kyahˈ kihꜗ Dio haˉ gaˉ cheˉ cheꜗ baˊ Dio hʉʉˊdsëˉ hlɨɨhˈheˉ maˉjmeehˊ naˉ. 23Manꜙ kyahꜗ. Maꜙraꜙ mɨˈdsɨɨhˈllihꜗ laahꜗ hneˉ, naˉhñuuhˊ gaˊ hneˉ kyaahˊ heˉ hlɨɨhˈ naˉ —gaꜙjähꜘ Peeˊ.

24 Heˉja gaꜙjähꜘ Simón hi maˊ tëë heꜘ sɨɨyhꜙPeeˊ kyaahˊ Jwaaꜚ :

—Ngɨɨˊ hnähꜘ kihꜗ Dio mahꜗ moꜙsoꜙ jäꜙ heˉ hlɨɨhˈheˉ maˉjähˊ naˉ nëˊ kinꜙ.

25 Maˉngëëꜘ maˊ jmeeꜙ apóstole heꜘ ju ˈdsooꜘ hiꜙmaˊ kwayꜙ juu ˈ kihꜗ Dio, gaꜙnääyˋ taꜙ Jerusalén.Läꜙjëꜙ jwɨɨˉ mähˉ heˉ naˉheeꜚ hwaꜗ Samária, heˉnøøꜘ chaˊjwëꜗ jeeˊ gaꜙnääyˋ ja , gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús.

Gaꜙhlëëhꜗ Felipe jaaˉ dsaˉjøøh ˈ hi maˊ chaaEtiopía

26 Jaa ángel kyaaꜗ Dio gaꜙhlëëhꜘ kyaahˊ Felipe,gaꜙjäyhꜘ:

—Gwaˉ taꜙ kyeꜗ , jwëꜘ heˉ goˉhɨɨ ˈ Jerusalén heˉdsoo˜ taꜙ Gaza, ja baˊ jwëꜘ heˉ dsaˉngëëꜘ taꜙ hwaꜗkii ꜙ .

Hechos 8:27 117 Hechos 9:1927Heˉja yaꜙhëëꜗ Felipengooꜗ. Chaˊjwëꜗ jeeˊ ngooy

ˈ ja , gaꜙjeeyˈ jaa dsaˉgyuhꜘ hi maˊ chaa Etiopía.Hi heꜘ laaꜗ taˊ jʉʉhˉ, høøyꜙ kuuˊ kihˈ nëˊtaˊ kihˈ reinaCandace hi chaa Etiopía. Dsaˉ heꜘ hää jwëˈ ngaahꜗheˉ ñeeyˊ Jerusalén naˊjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio. 28 Jeeˊgyay ˈ nehꜙ carret kiyhꜗ, maˊ hëyˉ juu ˈ heˉ gaꜙsɨɨꜘIsaía hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ. 29 Heˉjagaꜙjähꜘ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio sɨɨyhꜙ Felipe:

—Gwaˉ, chuhꜙ kooꜘ carret kiyhꜗ.30Heˉja ngooꜗ Felipe koˉchihˊ taꜙ kooꜘ carret ja .

Maˊ gaꜙnuuyꜘ hëˉ dsaˉ heꜘ juuˈ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Isaía hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio, heˉja gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ dsaˉheꜘ:

—¿Cheˊ ngëëhꜘ heˉ hëhˉ naˉ? —gaꜙjähꜘ Felipe.31Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ:—¿Haˉ läꜙ läꜙngëënꜘ cherˊmahꜗ saꜙ chaa jaa hi

jii ꜗ juuˈ laˉ?Heˉja gaꜙtëëyhꜗ Felipe, gaꜙllaayꜗ kooꜘ kiyhꜗ nehꜙ

carret ja .32Maˊ hëˉ dsaˉ heꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ:

Naˊjää dsihꜘ läꜙkohꜘ dsaˉjääꜙ dsaˉ jaa borrego jeeˊjngëëyhꜙ,

läꜙkoo jaa borrego hi saꜙ hooh˜maˊ jääꜙ dsihꜘ jeeˊtʉyꜙ jñuꜚ,

ja baˊ läꜙja saꜙ gaꜙnäyꜗ hooyˊ niꜙ miihˉ.33 Läꜙ tëˉ dsëꜗ dsaˉ gaꜙjmeehꜙ dsihꜘ, saꜙ gaꜙnøøꜗ taˊ

kiyhˈ läꜙkoo lleˋ kihˈ.Gaꜙjngëëhꜗ dsihꜘ, saꜙ gaꜙläꜙchaaꜙ jooꜘ sɨɨyhˊ.¿Haˉ taꜙ jäꜙ jooꜘ sɨɨyhˊ mahꜗ hlëëhꜗ dsaˉ kiyhꜗ?

34Heˉja gaꜙngɨɨꜘ dsaˉ heꜘ juuˈ kihꜗ Felipe:—Taꜙ jmeeˉ hñaaˉ hohꜘ, chiihˊ jnäꜘ, ¿hii kihꜗ

hlëëhꜙ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio laˉ, cheˊ kiyhˈ hñiiyꜘo cheˊ kihˈ hi jñahꜘ?

35 Heˉja gaꜙløøꜗ Felipe miˉjnääꜙ heˉ hnøøꜗ jähꜙjuu ˈ ja , gaꜙhlëëyhꜗ ju ˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús. 36 Jeeˊgaꜙnääyꜗ chaˊjwëꜗ ja , gaꜙtëëyꜘ jeeˊ hlaˉ jmɨɨˉ, heˉjagaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ:

—Heeꜚ jmɨɨˉ hlaˉ laˉ, ¿cheˊ saꜙ leꜘ saanꜙ jmɨɨˉ jeeˊlaˉ?

37Mahꜗ gaꜙjähꜘ Felipe:—Cherˊmahꜗ jmeehˉ dsooꜘ läꜙkaa tuhˉhohꜘ, leꜘ

baˊ.Hiꜙ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ:—Jmeeꜙ baˊ jnäꜘ dsooꜘ, Jesucristo laaꜗ Jooꜘ Dio.38 Hiꜙ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ heꜘ madaꜚ dsaˉsɨɨhˋ carret

ja . Gaꜙjñaayꜗ nehꜙ carret mahꜗ gaꜙnääyꜗ läꜙuuyꜘchaˊjmɨɨˉ. Jeeˊ ja gaꜙchaaꜗ Felipe jmɨɨˉ dsaˉ heꜘ.39Läꜙ maˊ gaꜙhwëëyˉ chaˊjmɨɨˉ ja , niꜙ saꜙ liihꜚ gyihꜗgaꜙjøøꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio kihꜗ Felipe taꜙ jeeˊ jyohꜘ.Moꜙsoꜙ gaꜙläꜙjnääꜘ gyihꜗ chaˊnëˊ dsaˉ heꜘ. Ngaahꜗbihꜗ kiyhꜗ läꜙkaa tuhˉdsëyꜗ. 40 Ja gaˊ gaꜙläꜙjnääꜘFelipe jeeˊ jwɨɨˉ Azoto. Hiꜙ ngooꜗ bihꜗ kwayꜙ juˈhmëëꜘkihꜗ Jesús läꜙkoo läꜙkoo jwɨɨˉ läꜙjiihˈ gaꜙtëëyꜘ jwɨɨˉCesarea.

9Gaꜙheehˉ Saulo juuˈ kihꜗ Jesús(Hch. 22:6-16; 26:12-18)

1 Läꜙjiih ˈ maˊ gaꜙjuuꜗ Esteban, saꜙ gaꜙtʉꜗ Saulomaˊ jmeeyhꜙ dsaˉ, jäyhꜘ maˊ jngëëyh ˈ läꜙjëëꜙ hi maˉheehˉ kihꜗ Jesús. Heˉja ñeeˊ Saulo kihꜗ jmiˉd-saˉ jøøh ˈ, 2 naˊngɨɨyˊ jeˉ kihꜗ dsaˉtaˊ mahꜗ chaˉjwë ˈ dsooyꜗ gwahꜙ kihꜗ dsaˉ judiu heˉ chihꜗ jwɨɨˉDamasco. Maˊ dsaˉhnääyhꜙ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ

hi maˉtäähˊ jwëꜘ hmëëꜘ kihꜗ Jesús, mahꜗ maˊ tëëyꜙdsaˉtääyhꜙ nehꜙñeˈ jwɨɨˉ Jerusalén. 3Miihˉ gaˊ hnøøˈ llooy˜ Damasco ja , niꜙ saꜙ gaꜙläꜙliihꜚ gyihꜗ maˊgaꜙjyooꜗ koo jeˉ tøˉjlëë ñihꜗ nëˊ kiyhˈ jeeˊ ngooyˈ ja . 4Hiꜙ gaꜙtayhꜘ hwaꜗ. Jeeˊ ja gaꜙnuuyꜘ gaꜙhlëëhꜘjaa dsaˉ hi gaꜙjähꜘ:

—Saulo, Saulo, ¿heˉlaˈ hñaaˉ hohꜘ kyaahˊ jnäꜘ?5Heˉja gaꜙngɨɨꜘ Saulo juuˈ kihꜗ hi gaꜙhlëëhꜘ heꜘ:—¿Hii hneˉ dsaˉñʉʉhˉ? —gaꜙsɨɨyhꜙ.Heˉja gaꜙjähꜘ hi heꜘ:—Jnäꜘ heꜘ Jesús hi gaꜙlloohꜘ hñaaˉ hohꜘ kyaahˊ.

Heˉ jmeehˊ hñaahˈ baˊ hneˉ naˉ, heˉ hahˉ kinꜙ jwëˈheˉ taahnꜙ hneˉ.

6 Peerꜙ goyhꜙ hiꜙ jlääyꜙ, gaꜙjäyhꜘ:—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, ¿heeˉ naˉ hnoohˉ jmeenˋ?Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ:—Nooˉ, goˉheꜘ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ naˉ. Jeeˊ naˉ jmeeꜗ

dsaˉ juuˈ heeˉ naˉ gaꜙtëëhꜘ jmeehˈ.7Dsaˉ hi gaꜙnääꜗ kyaahˊ Saulo heꜘ gaꜙtaayhˋ jëë˜

dsayhꜙ. Gaꜙnuuꜘ bihꜗ gaꜙhlëëhꜘ pero saꜙ gaꜙjëëyꜗ niꜙjaa . 8Maˊ gaꜙnooˉ Saulo jeeˊ maˊ kyaayꜗ ja , hnøøyꜗmaˊ jëëy ˈ, pero moꜙsoꜙ gaꜙläꜙjnäꜘ mɨ ˈnëyˊ. Heˉjadsaˉ baˊ naˉhää gooˉ Saulo naˊjääyˉ taꜙ Damasco.9 Jeeˊ ja gaꜙjäyꜘ tʉʉˊ läꜙjiih ˈ gaꜙtëꜘ hnëˉ jmɨɨˊ, saꜙchaˉ heˉ gaꜙkuhˉ gaꜙhɨyhꜗ niꜙ miihˉ.

10Damasco ja maˊ gyaˈ jaa discípulo kyaaꜗ Jesús,hi chee Ananía. Dio gaꜙmiꜙjnääˉ kihꜗ Ananíamahꜗgaꜙsɨɨyhꜙ:

—Ananía.Heˉja gaꜙngɨɨyꜘ kiyhꜗ:—Hii ꜚ jnäꜘ laˉ Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ.11Heˉja gaꜙjähꜘ Dio sɨɨyhꜙ:—Goˉhëë ˈ, gwaˉ taꜙ jwëꜘ heˉ chee Ko dsooꜘ.

Gwaˉ chaˊnehꜙ kihꜗ Juda. Ja jwɨɨyhꜘ: “Maˉjan˜hlëëhnˊ kyaahˊ Saulo, dsaˉñʉʉhˉ hi chaa Tarso.”Hi heꜘ gyaꜗ ngɨɨꜙ kihꜗ jeeˊ ja . 12Maˉmiˉjnäänˈ hneˉkihꜗ Saulo heˉ gohˈ goˊkyehˉ goohˉ nëˊ kiyhˈ mahꜗläꜙjnäꜘ mɨˈnëyˊ —gaꜙjähꜘ Dio.

13Heˉja gaꜙjähꜘ Ananía:—Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, johꜘ jiih˜ saꜙ maˉnuunꜗ chaˉ

juuˈ hñaaˉ dsëꜗ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ. Johꜘ heˉ hlɨɨhˈ saꜙmaˉjmeeyꜘ jwɨɨˉ Jerusalén, maˉjmeeyhꜙ dsaˉ hi naˉjngëë ˈ kyaahꜗ. 14 Hiꜙ naꜗ naꜙ maˉjay˜ jeeˊ laˉkyaahˊ hihꜙ kihꜗ jmiˉdsaˉ kaahˊ, tëëyꜙ läꜙjëëꜙ hi hnaahˉ hneˉ.

15Heˉja gaꜙjähꜘ Dio sɨɨhꜙ Ananía:—Gwaˉ, jëëhꜘ hi heꜘ naˉlleehˊ kyaanꜙ mahꜗ

dsaˉkayꜙ juuˈ kinꜙ kihꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu hiꜙ kihꜗdsaˉtaˊ kaahˊ hiꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ judiu kaˉlähꜘ. 16 Jnäꜘmiˊjnäänꜗ kiyhꜗ, jmeeꜙ biiꜗ dsaˉngëëyꜘ chaˉmiihˉwɨɨꜘ kwaat˜ kinꜙ —gaꜙjähꜘ Dio sɨɨhꜙ Ananía.

17 Ja gaˊ ngoo ˈ Ananía jeeˊ gya ˈ Saulo. Maˊgaꜙllooyꜗ gaꜙheyꜗ chaˊnehꜙ, gaꜙkyeyˉ gooyˉ nëˊ kiyhˈ. Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ läꜙlaˉ:

—Saulo øøhnꜗ, Jesús hi gaꜙläꜙjnääꜘ kyahꜗ chaˊjwëꜗjeeˊ yaꜙñehꜗ, hi heꜘ naˉ maˉcheeꜗ jnäꜘ taꜙ laꜙ mahꜗläꜙjnäꜘ mɨ ˈnëhˊ hiꜙ mahꜗ hñahꜙ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.

18 Läꜙchahꜘ ja gaꜙsaꜗ gaꜙhlaꜗ heˉ maˊ naˉjlëˉ mɨˈnëˊ Saulo, heˉ laꜗ läꜙkoo saˊʉʉhꜚ hmoohˉ. Hiꜙläꜙchahꜘ ja gaꜙläꜙjnäꜘ mɨˈnëyˊ. Hiꜙ gaꜙnooyˉ ngooyꜗmahꜗ gaꜙsaayˉ jmɨɨˉ. 19 Ja gaˊ gaꜙkuhˉ gaꜙhɨyhꜗmahꜗ gaꜙtëëyhꜗ beꜘ kaˉlähꜘ. Gaꜙjäꜘ Saulo miihˉ jmɨɨˊ

Hechos 9:20 118 Hechos 10:8kyaahˊ øøh ˈ jneˊ hi maˉheehˉ kihꜗ Jesús hi maˊtäähˊ Damasco ja .

Gaꜙkwaꜘ Saulo juuˈ kihꜗ Jesús jwɨɨˉ Damasco20Nehꜙ gwahꜙ kihꜗ dsaˉ judiu heˉ chihꜗ jwɨɨˉ Dam-

asco ja , gaꜙløøyꜗ kwayꜙ juuˈ kihꜗ Cristo, gaꜙjäyhꜘ, heꜘbaˊ hi heꜘ laaꜗ Jooꜘ Dio. 21 Läꜙjëëꜙ dsaˉ hi gaꜙnuuꜘgaꜙtaayhˋ jëë˜ dsayhꜙ, maˊ jäyhꜘ:

—¿Ja hi naˉ naˉ maˊ ngëꜙ jmeeꜙ hñaaˉ dsëꜗ kihꜗdsaˉ kyaaꜗ Jesús jwɨɨˉ Jerusalén maˊja ? ¿Ja hi naˉnaˉ jaꜗ hi hnøøꜗmaˊ saahˈ dsaˉ kyaaꜗ Jesúsmahꜗmaˊdsaˉjääy˜ chaˊnëˊ jmiˉdsaˉ kaahˊ?

22Pero Saulomaˊ hlëëyhꜙ kyaahˊ chaˉgaˊmiihˉ beꜘkoo häˊ koo häˊ. Gaꜙmiꜙjnääyˉ naˉhñaa ˈ läꜙjëëja baˊ dsooꜘ Jesús heꜘ laaꜗ Cristo, läꜙjiih ˈ gaꜙkahꜗgaꜙgwëhꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ judiu hi maˊ täähˊ Damascoja .

Gaꜙkyʉʉꜗ Saulo kihꜗ dsaˉ judiu23Maˉhyaˉ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ gyaˈ Saulo jwɨɨˉ Dam-

asco ja , mahꜗ gaꜙtaahˋ judiu juu ˈ kweeˉ heˉ maˊjngɨɨyhˈ kihꜗ Saulo. 24 Pero chahꜘ baˊ gaꜙläꜙñeꜙ Sauloheeˉ naˉ maˊ hnøøˈ dsaˉ maˊ jmee ˈ kiyhꜗ. Läꜙjmɨɨˈ läꜙhwë ˈ gaꜙtaahˋ dsaˉ tääy˜ hoˊhaahˊ kih ˈ chʉʉhˊjwɨɨˉ ja , hnøøyꜗ maˊ jngɨɨyhˈ kihꜗ Saulo. 25Pero øøhꜗjneˊ gaꜙtaayhˉ nehꜙ hmaˉtaˉ mahꜗ gaꜙjñaayꜗ taꜙlaꜙhwëˈ, taꜙ dsohꜘ naˊhyahˉ heˉ naˉjnëˉ chʉʉhˊ jwɨɨˉ.Läꜙja baˊ gaꜙlaaꜘ Saulo.

Ñeeˊ Saulo jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén gaꜙmiꜙjeeyꜚ após-tole

26 Maˊ gaꜙllooꜗ Saulo jwɨɨˉ Jerusalén, hnøøyꜗ maˊjmeey ˈ ko jøhꜘ kyaahˊ øøh ˈ jneˊ jeeˊ ja . Peroläꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ maˊ naˉhñaahꜗ dsihꜘ, saꜙ gaꜙjmeeyꜘdsooꜘ heˉ maˉheeyhˉ kihꜗ Jesús. 27 Heˉja gaꜙjøøꜗBernabé kihꜗ Saulo naˊjääyˉ chaˊnëˊ apóstole. Jeeˊja gaꜙjmeehꜗ Bernabé juuˈ heˉ gaꜙjëëꜗ Saulo Jesúschaˊjwëꜗ hi gaꜙhlëëhꜘ kyaayhˊ hiꜙ gaꜙjmeeyhꜗ juu ˈheˉ saꜙ gohꜙ Saulo gaꜙkwayꜘ juuˈ kihꜗ Jesús läꜙkaatuhˉdsëyꜗ jeeˊ jwɨɨˉ Damasco. 28Heˉja gaꜙjäꜘ Saulomahꜗ gaꜙløøyꜗ jmeeyꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ øøh ˈ jneˊ hi chaa Jerusalén. 29Niꜙ miihˉ saꜙ goyhꜙ maˊ hlëëyhꜙkihꜗ Jesús, maˊ tiˉchooyꜙ juu ˈ kyaahˊ judiu hi maˊhlëëhꜙ griego. Pero dsaˉ heꜘ hnøøyꜗ maˊ jngëëyhˈ Saulo. 30 Maˊ gaꜙläꜙñeꜙ øøhꜗ jneˊ, hiiꜘ gooˉ maˊjngëëhˈ dsihꜘ, heˉja gaꜙjääyꜗ Saulo gaꜙnääyꜗ kyaahˊtaꜙ Cesarea, ja jiihˈ gaꜙcheeyꜗ taꜙ jwɨɨˉ Tarso.

31 Ja jiih ˈ moꜙsoꜙ gaꜙhɨɨꜘ gooˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ øøhꜗjneˊ heꜘ. Maˊ hiiꜘ tiiˊ kiyh ˈ läꜙkaa Judea, läꜙkaaGalilea hiꜙ läꜙkaa Samária kaˉlähꜘ. Kihꜗ heˉ gayhꜙDsaˉjøøh ˈ jnänˋ heˉja chaˉgaˊmiihˉ maˊ hnaayhˉDio hiꜙ gaꜙläꜙjwëëꜘ gaˊ øøh ˈ jneˊ kyaahˊ beꜘ kihꜗJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.

Gaꜙjäꜗ kihꜗ Enea32Gaꜙllooꜗ koo jmɨɨˊ ngooˈ Peeˊ naˊjëëyˉ øøhꜗ jneˊ

läꜙkoo läꜙkoo jwɨɨˉ läꜙjiih ˈ gaꜙllooyꜗ naˊjëëyˉ hi maˊ täähˊ Lida. 33 Jeeˊ ja gaꜙjëëyꜗ jaa dsaˉñʉʉhˉhi chee Enea. Maˉhyaˉ jñaꜗ ji ñeˉ kyaayˈ nëˊ jii dsaayhˊ, saꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨyˊ. 34 Heˉja gaꜙjähꜘ Peeˊsɨɨyhꜙ:

—Enea, Jesucristo maˉmiˉhlääꜘ hneˉ, nooˉchoohˋ jii kyahˈ.

Hiꜙ läꜙchahꜘ ja gaꜙnooˉ Enea. 35Hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉchaa jeeˊ jwɨɨˉ Lida hiꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Sarón gaꜙjëëyꜗ dsaˉ

hi gaꜙhlaaꜘ heꜘ, heˉja gaꜙngëëꜗ dsaˉ heꜘ hñiiꜘ kihꜗDsaˉjøøhˈ jnänˋ.

Gaꜙläꜙjiihˋ Dorca36 Jmɨɨˊ ja maˊ chaa jaa dsaˉmëꜘ hi maˊ laa

ˈ øøhꜗ jneˊ jeeˊ jwɨɨˉ Jope. Dsaˉmëꜘ heꜘ maˊ cheeTabita, kyaahˊ griego hnøøꜗ jähꜙ Dorca. Taˊko jiihˈ gaꜙgyaˉ dsaˉmëꜘ heꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ, gaꜙjmeeyꜘ heˉlluꜗ jmahꜗ baˊ hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ beꜘ kihꜗ hi täˉñeeꜘ.37Gaꜙllooꜗ koo jmɨɨˊ gaꜙläꜙdsaahˋ Dorca hiꜙ gaꜙjuuyꜗ.Heˉja gaꜙgyeehˉ dsihꜘ mahꜗ naˊkyaayˉ jeeˊ gaꜙtëꜘtoꜗ jwëëꜗ hneꜗ. 38 Jähꜙ baˊ kih ˈ jwɨɨˉ Lida ja , maˊjäꜙ jwɨɨˉ Jope. Heˉja maˊ gaꜙnuuꜘ øøhꜗ jneˊ hi maˊ täähˊ Jope gyaꜗ Peeˊ jwɨɨˉ Lida, gaꜙcheeyꜗ uuꜗdsaˉñʉʉhˉ naˊjmeeꜘ juuˈ kiyhꜗmahꜗ waˊ jäyˉ naꜗkohꜘtaꜙ Jope.

39 Maˊ gaꜙnuuꜘ Peeˊ juu ˈ ja , ngooyꜗ kyaahˊ dsaˉheꜘ. Hiꜙ maˊ gaꜙllooyꜗ chaˊnehꜙ ja , gaꜙjääꜗ dsihꜘjeeˊ kyaaꜗ hlɨɨꜘ Dorca. Jwëëꜘ dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ maˊ täähˊhooh˜ kiyhꜗ jeeˊ ja . Hiꜙ maˊ gaꜙllooꜗ Peeˊ gaꜙkuyhꜗläꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kiyhꜗ hooyh˜, heeyh˜ Peeˊ läꜙjëꜙ hmɨɨhˉheˉ gaꜙhmeꜗ Dorca läꜙ maˊ jiiyhꜙ. 40 Ja gaˊ gaꜙhwëëꜗPeeˊ läꜙjëëꜙ dsaˉmëꜘ heꜘ, hiꜙ gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ gaꜙløøyꜗngɨɨyꜙ kihꜗ Dio. Ja gaˊ gaꜙjiiyhꜗ nëyˊ taꜙ jeeˊ maˊ kyeˉjmɨˉngoꜗ kihꜗ Dorca mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Tabita, nooˉ.Mahꜗ gaꜙnäꜗ Tabita mɨ ˈnëˊ. Maˊ gaꜙjëëyꜗ Peeˊ,

gaꜙgyayˉ. 41 Heˉja gaꜙsoohꜗ Peeˊ gooyˉ mahꜗgaꜙchaayhˉ. Hiꜙ ja gaˊ gaꜙtëëyhꜗ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hiꜙgaꜙtëëyhꜗ dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ heꜘ kaˉlähꜘ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Hii ꜚ maˉläˉjiihˋ laˉ.42 Gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ chaa jwɨɨˉ Jope gaꜙnuuꜘ juu

ˈ ja , heˉja jwëëꜘ dsaˉ gaꜙngëëꜗ hñiiꜘ kihꜗ Dio.43 Chaˉmiihˉ jmɨɨˊ gaꜙjäꜘ Peeˊ jeeˊ jwɨɨˉ Jope ja ,chaˊnehꜙ kihꜗ dsaˉ hi chee Simón hi maˊ miˉlluꜗlooˊ jahꜘ.

10Gaꜙjmeeꜘ Cornelio madaꜚ heˉ jäꜙ Peeˊ

1 Jwɨɨˉ Cesarea maˊ gyaˈ jaa dsaˉñʉʉhˉ hi maˊchee Cornelio. Maˊ laayˈ dsaˉjøøhˈ kyaaꜗ hña laaꜘhløøꜘ hi chee Italiana. 2 Dsaˉñʉʉhˉ heꜘ maˊhnaayhˉ Dio kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi maˊ chaa kyaayꜗ. Hiꜙmaˊ gayhꜙ Dio, maˊ ngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dio läꜙjëꜙ jmɨɨˊ,hiꜙ maˊ jmeeyꜙ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ hi täˉñeeꜘ. 3 Jeeˊgyayˈ ngɨɨyꜙ kiyhꜗ kihꜗ Dio, ko hi hnëˉ taꜙ gaꜙhlooꜘ,gaꜙhëëꜘ mɨˈnëyˊ gaꜙjëëyꜗ naˉhñaaˈ naˊdsaꜙ jaa ángelkyaaꜗ Dio hi gaꜙheꜗ taꜙ jeeˊ gyayˈ, hi gaꜙjähꜘ:

—Cornelio.4Mahꜗ gaꜙjëëyꜗ koo hwehˉ, Peerꜙ goyhꜙ gaꜙngɨɨyꜘ

juuˈ kihꜗ ángel, gaꜙjäyhꜘ:—¿Heeˉ naˉ jwahˈ hneˉ Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ?Hiꜙ gaꜙjähꜘ ángel sɨɨyhꜙ:—Maˉtɨhꜗ baˊ dsëˈ Dio läꜙjëꜙ heˉ ngɨɨhˊ hiꜙ läꜙjëꜙ

heˉ kwëëhꜘ hi täˉñeeꜘ. 5 Cheeꜙ dsaˉ taꜙ Jope. Waˊllaˉchiiyhˊ Simón, ja baˊ hi tëëyh˜ Peeˊ, mahꜗ waˊjäyˉ. 6 Hi heꜘ gyaꜗ chaˊnehꜙ kihꜗ jñahꜘ hi cheeSimón hi miˉlluꜗ looˊ jahꜘ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ. Hi heꜘ, jähꜙ heeˉ naˉ jmeehˈ.

7Maˊ ngaahˈ ángel hi gaꜙhlëëhꜘ kyaayhˊ, gaꜙtëëhꜗCornelio uuꜗ dsaˉ hi maˊ jmeeꜙ taˊ kiyh ˈ kyaahˊjaa hløøꜘ hi jwahꜘ kyaayhˊ hi maˊ miˉteꜗ kihꜗ Dio.8 Maˉlaꜙ maˉjmeehꜗ Cornelio läꜙjëꜙ juu ˈ kihꜗ dsaˉheꜘ, ja gaˊ gaꜙcheeyꜗ taꜙ Jope.

Hechos 10:9 119 Hechos 10:439Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, maˊ ngooˈ gaꜙtëꜘ llaꜗ hyooꜙ

hiꜙ ngooꜗ yaꜙjähꜙ dsaˉ heꜘ taꜙ Jope. Hor˜ ja gaꜙwɨɨꜗPeeˊ gyʉʉhˈ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jwëëꜘ hneꜗ, jeeˊ naˊngɨɨyˊkiyhˈ kihꜗ Dio. 10 Jaꜗ kyoyhꜙ jeeˊ maˊ gyayˈ, hnøøyꜗmaˊ kuyhꜙ. Taˊko jiihˈ jøøy˜ jmeeꜙ dsaˉ maꜗ, gaꜙhëëꜘmɨ ˈnëyˊ koo heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kiyhꜗ, jeeˊ gyayˈ chuuyꜘ kyaahˊ. 11 Gaꜙjëëyꜗ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙnaˉhñaa ˈ läꜙjëë koo heˉ laꜗ läꜙkohꜘ taˉjmaahˋ,naˉhñʉʉꜚ läꜙjëꜙ kyeꜘ kiihˋ heˉ gaꜙjyooꜗ läꜙ gaꜙtëꜘhwaꜗ. 12Nehꜙ ja maˊ täähˊ läꜙjëëꜙ nëëˈ jahꜘ, maˊ täähˊjahꜘ hi chooˈ gooˉ tɨɨˊ, maˊ täähˊ jahꜘ hi sëëhˉ hñiiꜘhwaꜗ, hiꜙ maˊ täähˊ ta jahꜘ hi hëëꜙ gyʉʉhˈ. 13 Jeeˊ jajaꜗ koo juuˈ, heˉ jähꜘ.

—Nooˉ Peeˊ, jngëëhꜙ jahꜘ naˉ mahꜗ kuhꜙ —gaꜙjäyhꜘ.

14Heˉja gaꜙjähꜘ Peeˊ:—Jahꜙha Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ. Jëëhꜘ, niꜙ jaa hi laaꜗ

waˊ hi chaˉ hi hiꜙ niꜙ jaa hi sahꜘ saꜙ maˉkuhnꜙjihˊkohꜘ.

15Koo kaˉlähꜘ jaꜗ juuˈ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jiih˜:—Kihꜗ hi gaꜙjmääꜗ Dio naˉjngëëˈ, taꜙ jwahꜘ laayꜗ

waˊ hi chaˉ hi .16 Hnëˉ jiih˜ gaꜙlaꜗ läꜙja , ja gaˊ gaꜙsooh ˈ taˉj-

maahˋ ja , ngoohꜗ kaˉlähꜘ taꜙ gyʉʉhˈ.17 Taˊko jiih ˈ maˊ gya ˈ Peeˊ jmeeꜙ chaˉmiihˉ

hʉʉˊdsëˉ heˉ hnøøꜗ jähꜙ heˉ gaꜙjëëyꜗ ja , gaꜙllaꜙnääꜗdsaˉ hi gaꜙcheeꜗ Cornelio heꜘ, ngɨɨyꜙ juu ˈ haˉchihꜗ hneꜗ kihꜗ Simón hi miˉlluꜗ looˊ jahꜘ, läꜙjiihˈ gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ ja . 18 Maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ dsaˉ heꜘ,gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ:

—¿Cheˊ jeeˊ laˉ gyaꜗ Simón, hi tëëyh˜ Peeˊ? —gaꜙjäyhꜘ.

19Gyaꜗ gaˊ Peeˊ gyʉʉhˈ jmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ haˉ läꜙ laꜗheˉ gaꜙjëëyꜗ ja , mahꜗ gaꜙjähꜘ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio sɨɨyhꜙ:

—Jëëˋ daˊ Peeˊ, uuˉ dsaˉ maˉyaˉnääꜗ hnaahˉhneˉ. 20 Jñaa mahꜗ goˉjëëˋ. Taꜙ jmeeˉ toꜗ hohꜘ, gwaˉkyaayhˊ. Jnäꜘ baˊ maˉcheenꜙ dsaˉ naˉ.

21 Heˉja gaꜙjñaaꜗ Peeˊ taꜙ jeeˊ maˊ täähˊ dsaˉ hi gaꜙcheeꜗ Cornelio heꜘ mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Hii ꜚ jnäꜘ laˉ hi hnaahꜙ hnähꜘ. ¿Heˉla ˈmaˉyaˉnäähꜗ hnähꜘ? —gaꜙjähꜘ Peeˊ.

22Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ:—Maˉyaˉnøøꜗ jnääh ˈ madaꜚ kihꜗ Cornelio

dsaˉjøøh ˈ kyaaꜗ jnääh ˈ. Laayꜗ jaa jʉʉˊ hløøꜘ hi lluuꜗ hi gahꜙ Dio, hiꜙ läꜙjëëꜙ judiu jwahꜘ kyaayhˊ.Cornelio heꜘ tëëyh˜ hneˉ goohˈ chaˊnehꜙ kiyhꜗ mahꜗnuuyꜗ juu ˈ heˉ kwah ˈ, läꜙkoo madaꜚ nuuyhꜚ kihꜗángel hi naˉjngëëˈ.

23 Ja gaˊ gaꜙtaahˉ Peeˊ dsaˉ heꜘ chaˊnehꜙ. Jeeˊ jagaꜙjäꜘ dsaˉ heꜘ hwëˈ ja .

Gaꜙllooꜗ Peeˊ kihˈ CornelioMaˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ gaꜙnooˉ Peeˊ, ngooyꜗ kyaahˊ

dsaˉ heꜘ hiꜙ gaꜙnääꜗ ko llaa øøh ˈ jneˊ hi chaaJope kyaayhˊ. 24 Jyohꜘ jmɨɨˊ gaˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ jwɨɨˉCesarea. Maˊ gya ˈ Cornelio jøø kyaahˊ läꜙjëëꜙ gaˊhi chaa kyaayꜗ, hiꜙ kyaahˊ omeꜚ hi jwayhꜘ kyaahˊ.25 Maˊ gaꜙllooꜗ Peeˊ hoˊhneꜚ kiyhˈ, yaꜙhëëꜗ Corneliomahꜗ gaꜙheeyhˉ. Läꜙchahꜘ ja gaꜙjuuhꜗ Cornelio jnëˊchaˊnëˊ Peeˊ, gaꜙjmääyꜗ jøøhˈ. 26Pero Peeˊ gaꜙchaahˉCornelio gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Nooˉ, taꜙ jmeeˉ läꜙnaˉ. Dsaˉ baˊ hneˉ, dsaˉ baˊjnäꜘ kaˉlähꜘ.

27 Läꜙ maˉllayꜘ ja baˊ juu ˈ gaꜙtaayhˋ chaˊnehꜙläꜙjiihˈ gaꜙtëëyꜘ jeeˊ täähˊ jwëëꜘ dsaˉ hi gaꜙkuhꜗ jeeˊja . 28Mahꜗ gaꜙjähꜘ Peeˊ sɨɨyhꜙ:

—Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ kweeˉ, naˊhøøꜘ jwërte laꜗkyaaꜗ jnäähˈ dsaˉ judiu heˉ dsaˊtoohˊ jnäähꜗ ko jøhꜘkyaahˊ hi saꜙ laaꜗ judiu hiꜙ niꜙ heˉ dsaˊtoohˊ jnäähꜗchaˊnehꜙ kiyhꜗ saꜙ leꜘ. Pero Dio maˉmiˉjnääˉ kinꜙheˉ saꜙ sahꜘ niꜙ jaa dsaˉ niꜙ saꜙ laayꜗ waˊ hi chaˉhi . Heˉja moꜙsoꜙ jmeeˋ gaˊ jnäꜘ kwaat˜ heˉ sahꜘdsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu. 29 Heˉja saꜙ gaꜙchoonꜗjuu ˈ niꜙ miihˉ, läꜙ maˊ gaꜙllooꜗ juu ˈ kinꜙ, chahꜘ baˊmaˉjan˜. Heˉja ngɨɨnˊ juuˈ kyahꜗ. ¿Heˉlaˈ maˉteehˈjnäꜘ?

30Heˉja gaꜙjähꜘ Cornelio:—Naꜗ maˉhyaˉ kyeꜘ jmɨɨˊ saꜙ maˊ kuhꜙ maˊ huhnꜙ,

ja baˊ hor˜ laˉ ko hi hnëˉ taꜙ gaꜙhlooꜘ gyanˊ ngɨɨnˊkinꜙ kihꜗ Dio chaˊnehꜙ laˉ. Koo maˊ gaꜙjëënꜙ jaadsaˉñʉʉhˉ kyehˊ hmɨɨhˉ jihˈgyehꜗ chaˊnënꜙ. 31 Hi heꜘ naˉ gaꜙjähꜘ: “Cornelio, maˉnuuꜘ baˊ Dio läꜙjëꜙheˉ maˉhlëëhˊ kyaayhˊ, hiꜙ kye bihꜗ kwaat˜ kihꜗläꜙjëꜙ heˉ maˉkwëëhˋ hi täˉñeeꜘ. 32 Cheeꜙ dsaˉ taꜙJope mahꜗ waˊ jäˉ Simón hi tëëyh˜ Peeˊ. Hi heꜘgyaꜗ chaˊnehꜙ kihꜗ heꜘ baˊ Simónhi miˉlluꜗ looˉ jahꜘ,chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ. Waˊraˉ jaꜗ hi heꜘ, hlëëhꜗ hneˉ”,gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ. 33 Heˉja chahꜘ baˊ gaꜙcheenꜙ dsaˉnaˊkyaaꜘ hneˉ. Hiꜙ lluꜗ baˊ maˉjmeehˊ maˉñehꜗ. Naꜗnaꜙ läꜙjëëꜙ jnääh ˈ tøøhˊ jnäähꜗ jeeˊ laˉ chaˊnëˊ Dio,mahꜗ nʉʉˊ jnäähꜗ juuˈ heˉ maˉhñah˜ kihꜗ Dio.

Gaꜙkwaꜘ Peeˊ juuˈ chaˊnehꜙ kihꜗ Cornelio34Heˉja gaꜙløøꜗ Peeˊ hlëëhꜙ läꜙlaˉ:—Naꜗ gaˊ maˉläˉngëënꜘ kweeˉ, maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ

koo baˊ laa ˈ dsaˉ chaˊnëˊ Dio. 35 Tɨhꜗ baˊ dsëˈ Dio kihꜗ gaꜙläꜙjëëꜙ hi gayhꜙ hiꜙ kihꜗ hi jmeeꜙheˉ lluꜗ. 36 Heˉ laˉ naˉ juu ˈ heˉ gaꜙcheeꜗ Diokihꜗ dsaˉ Israel. Ju ˈhmëëꜘ laˉ heˉ jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊkih ˈ dsaˉ taꜙlaꜙ kihꜗ Jesucristo hi laaꜗ Dsaˉjøøh ˈkyaaꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ. 37 Ñehˊ baˊ hnähꜘ kweeˉ haˉ läꜙgaꜙlaꜗ läꜙkaa hwaꜗ Judea, heˉ gaꜙløøꜗ taꜙ Galilea,maˉngëëꜘ heˉ gaꜙhlëëhꜘ Jwaaꜚ kihꜗ heˉ saaꜙ dsaˉjmɨɨˉ. 38 Maˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘDio kyaahˊ Jesús dsaˉ chaa Nazaret. GaꜙkwëëyhꜗJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ, hiꜙ gaꜙkwëëyhꜗ chaˉmiihˉ beꜘ.Hiꜙ läꜙkaa jeeˊ gaꜙngëëyꜘ gaꜙjmeeyꜘ heˉ lluꜗ jmahꜗhiꜙ gaꜙlääyꜗ läꜙjëëꜙ hi maˊ jëë˜ wɨɨꜘ kaah˜ hi saꜙlluꜗ,jëëhꜘ Dio chehꜗ kyaayhˊ.

39 Jmeeˉ jnäähˈ juˈdsooꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘJesús hwaꜗ Judea hiꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén. Hi heꜘ gaꜙjngɨɨhꜗ dsaˉ kihꜗ, naˉtaayꜙ dsohꜘ hmaˉcruꜚ.40 Pero Dio gaꜙmiꜙjiiyhˋ maˊ gaꜙhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊhiꜙ gaꜙmiꜙjnääyˉ mahꜗ jëëꜗ dsihꜘ heˉ maˉläˉjiiyhˋ.41 Pero saꜙ gaꜙmiꜙjnääyˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ. Maꜙlaꜙkyaaꜗ jnäähˈ hi gaꜙlleehˉ Dio jääꜗ baˊ gaꜙmiꜙjnääyˉmahꜗ jmeeˊ jnäähꜗ juˈdsooꜘ kiyhꜗ, jnäähˈ hi gaꜙkuhˉgaꜙhɨhꜗ kyaayhˊ maˉngëëꜘ maˉläˉjiiyhˋ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ. 42 Ja gaˊ gaꜙcheeyꜗ jnäähˈ kwaˊ jnäähꜗ juuˈ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ. Mahꜗ jmeeˊ jnäähꜗ dsooꜘ, Jesúsheꜘ hi naˉhñaa kih ˈ Dio, laayꜗ jwëëꜚ kihꜗ läꜙjëëꜙdsaˉ hi jiihꜙ hiꜙ läꜙja kihꜗ hi naˉjuuˊ. 43Gaꜙläꜙjëëꜙhi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ gaꜙjmeeꜘ dsooꜘ kihꜗJesús, gaꜙjäyhꜘ, taꜙlaꜙ kihꜗ bihꜗ dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ kihꜗläꜙjëëꜙ hi heehꜙ juuˈ kiyhꜗ.

Gaꜙhyohꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio

Hechos 10:44 120 Hechos 12:5

44 Hlëëhꜙ gaˊ Peeˊ läꜙja maˊ gaꜙjyooꜗ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨ ˈ nëˊ kih ˈ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ täähˊ nuuˉjeeˊ ja . 45 Läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hi laaꜗ judiu hi gaꜙllaꜙnääꜗ kyaahˊ Peeˊ gaꜙtaayhˋ jëë˜ dsayhꜙ maˊgaꜙjëëyꜗ gaꜙhyohꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨˈ. 46 Gaꜙnuuyꜘ hlëëhꜙ dsaˉ heꜘ jyohꜘ juuˈ hiꜙmaˊ jmeeyꜙ jʉʉhˉ kihꜗ Dio. 47Heˉja gaꜙjähꜘ Peeˊ:

—¿Hii leꜘ haꜗ kihꜗ dsaˉ laˉ heˉ saayꜙ jmɨɨˉ, naꜗheˉ maˉhyoyh˜ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ ja baˊ läꜙkoomaˉhñah˜ jneˊ?

48 Heˉja gaꜙjmeeꜘ Peeˊ madaꜚ gaꜙsaayˉ jmɨɨˉläꜙhihꜙ kihꜗ Jesús Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Ja gaˊ gaꜙchuuꜘdsaˉ heꜘ kyaahˊ Peeˊ mahꜗ jäyꜗ miihˉ jmɨɨˊ kyaayhˊ.

11Gaꜙjmeehꜗ Peeˊ juu ˈ kihꜗ øøhꜗ jneˊ hi maˊ täähˊ

Jerusalén1 Gaꜙnuuꜘ apóstole, hiꜙ gaꜙnuuꜘ øøhꜗ jneˊ hi maˊ

täähˊ Judea heˉ gaꜙheehˉ läꜙkye hi saꜙ laaꜗ judiujuuˈ kihꜗ Dio. 2 Maˊ jah ˈ Peeˊ taꜙ Jerusalén, ko llaaøøhˈ jneˊ gaꜙløøꜗ tiˉchooꜙ juuˈ kyaayhˊ, kihꜗ heˉ maˊlaayꜘ heˉ jmeeꜙ biiꜗ ʉʉhꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ.3Gaꜙjäyhꜘ:

—¿Heˉla ˈ ñeehˊ naˊjëëhˋ dsaˉ hi saꜙ gaꜙwɨhꜘjmɨˉngoꜗ kihꜗ hiꜙ naˊkuhˈ kyaayhˊ ko jøhꜘ?

4 Heˉja gaꜙjmeehꜗ Peeˊ juuˈ läꜙ maˊ hʉʉˊ haˉ läꜙgaꜙlaꜗ kiyhꜗ taꜙ jeeˊ ñeeyˊ, gaꜙjäyhꜘ:

5 —Jnäꜘ maˊ gyanˊ jwɨɨˉ Jope ngɨɨnˊ kinꜙ kihꜗ Diomaˊ gaꜙhëëꜘ mɨˈnënꜙ koo heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kinꜙ.Gaꜙjëënꜗ koo heˉ laꜗ läꜙkohꜘ taˉjmaahˋ naˉhñʉʉꜚläꜙjëꜙ kyeꜘ saˊkiihˋ gaꜙjyooꜗ gyʉʉhˈ läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊ maˊgyanˊ. 6 Gaꜙjëënꜗ kweeˉ, hiꜙ gaꜙmiꜙkyuunˋ hi jahꜘmaˊ täähˊ nehꜙ. Gaꜙjëënꜙ jahꜘ hi choo ˈ gooˉ tɨɨˊ,gaꜙjëënꜙ jahꜘ hää kyaahˊ jahꜘ hi sëëhˉ hñiiꜘ hwaꜗ hiꜙgaꜙjëënꜙ taˈjahꜘ hi hëëꜙ gyʉʉhˈ. 7 Jeeˊ ja gaꜙnuunꜗkoo lleꜘ heˉ gaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ, gaꜙjähꜘ: “Nooˉ Peeˊ,jngëëhꜙ jahꜘ naˉmahꜗ kuhꜙ.” 8Heˉja gaꜙngɨɨnˋ kiyhˈ: “Jahꜙhaˈ Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ. Jëëhꜘ, niꜙ jaa hi laaꜗwaˊ hi chaˉ hi hiꜙ niꜙ jaa hi sahꜘ saꜙ maˉkuhnꜙjihˊkohꜘ.” 9Koo kaˉlähꜘ gaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ jeeˊ gaꜙtëꜘtoꜗ jiih˜: “Kihꜗ hi gaꜙjmääꜗ Dio naˉjngëëˈ, taꜙ jwahꜘlaayꜗ waˊ hi chaˉ hi .” 10 Hnëˉ jiih˜ gaꜙlaꜗ läꜙja ,ja gaˊ gaꜙsooh ˈ kaˉlähꜘ taˉjmaahˋ ja , ngoohꜗ taꜙgyʉʉhˈ. 11 Läꜙchahꜘ ja gaꜙllaꜙnääꜗ uuˉ dsaˉñʉʉhˉhi yaꜙnääꜗ Cesarea, hnaayhˉ jnäꜘ jeeˊ maˊ gyanˊ.12 Hiꜙ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio gaꜙsɨɨhꜙ jnäꜘ jeeˊ ja : “Gwaˉbaˊ hneˉ, taꜙ jmeeˉ toꜗ hohꜘ”, gaꜙjäyhꜘ. Hiꜙ jñeeꜘøøhꜗ jneˊ hi chaa jeeˊ ja gaꜙjmeeꜘ ko jøhꜘ kyaahˊjnäꜘ läꜙ gaꜙtëꜘ chaˊnehꜙ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi gaꜙtëëhꜗjnäꜘ. 13Dsaˉñʉʉhˉ heꜘ, gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ heˉ gaꜙjëëyꜗjaa ángel hi gaꜙnooˉ chaˊnëyˊ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. Hiꜙgaꜙjmeeyhꜗ juuˈ haˉ läꜙ gaꜙjähꜘ ángel sɨɨyhꜙ: “Cheeꜙdsaˉ taꜙ Jope mahꜗ waˊ jäˉ Simón, hi tëëyh˜ Peeˊ.14 Hi heꜘ kwaꜗ juuˈ haˉ läꜙ jeeˊ läähꜘ kyaahˊ läꜙjëëꜙhi chaa kyahꜗ”, gaꜙjähꜘ ángel sɨɨyhꜙ. 15 Läꜙ maˊgaꜙløønꜗ hlëëhnˊ dsaˉ heꜘ, gaꜙjyooꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ nëˊ kih ˈ läꜙjaa läꜙjaa , läꜙkohꜘ gaꜙjyooꜗ nëˊ jnänˋläꜙ maˊ toˉnëˊ. 16 Ja gaˊ gaꜙläꜙdsooh˜ dsënꜙ läꜙkoogaꜙjähꜘ Jesús jääꜗ : “Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, Jwaaꜚ gaꜙchaayꜗdsaˉ jmɨɨˉ kyaahˊ jmɨɨˉ baˊ, pero hnähꜘ saahꜙ hnähꜘjmɨɨˉ kyaahˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ.” 17 Cherˊmahꜗ Diogaꜙkwëëhꜗ dsaˉ heꜘ, ja baˊ heˉ gaꜙkwëëyhꜗ jneˊ läꜙmaˊ gaꜙheehˊ jneˊ Jesús Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, ¿heeˉ laaꜗjnäꜘ mahꜗ jwɨɨnꜚ Dio: “Taꜙ kwëëhꜘ hi naˉ”?

18Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ juuˈ kihꜗ Peeˊ gaꜙtaayhˋ tiiˊbaˊ, gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio, gaꜙjäyhꜘ:

—Naꜗ gaˊ maˉnaꜘ jwëˈ kihꜗ hi saꜙ laaꜗ judiu mahꜗdsaˉjeeyh˜ kyaahˊ Dio hi jmeeꜙ chaa dsaˉ.

Gaꜙläꜙjwëëꜘ øøhꜗ jneˊ jeeˊ jwɨɨˉ Antioquía19 Läꜙ maˊ gaꜙjngɨɨhꜗ dsaˉ kihꜗ Esteban, gaꜙløøꜗ

dsaˉ jmeehꜙ øøhꜗ jneˊ. Heˉja gaꜙhwëëyˉ jeeˊ jwɨɨˉJerusalén, gaꜙsaˊ gaꜙjñeeyꜘ gaꜙnääyꜗ taꜙ jeeˊ jyohꜘ.Gaꜙnääyꜗ taꜙ Fenicia, taꜙ Chipre, taꜙ Antioquía. Dsaˉjudiu heꜘ gaꜙnääyꜗ kwayꜙ juu ˈ kihꜗ Dio läꜙkaa jeeˊtäähˊ maꜙlaꜙ dsaˉgoo ˈ bihꜗ. 20 Pero jeeˊ kih ˈ hi gaꜙhwëë heꜘ, maˊ täähˊ ko llaa hi chaa Chiprehiꜙ maˊ täähˊ hi chaa Cirene. Maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ hi heꜘ jwɨɨˉ Antioquía gaꜙkwayꜘ ju ˈhmëëꜘ kihꜗ Jesúsläꜙkye kihꜗ hi saꜙ laaꜗ judiu. 21Peerꜙ chaˉmiihˉ beꜘgaꜙkwaꜘ Dio kiyhꜗ, heˉja jwëëꜘ dsaˉ gaꜙngëëꜗ hñiiꜘkihꜗ Jesús jwɨɨˉ Antioquía.

22 Gaꜙtëëhꜗ øøhꜗ jneˊ hi maˊ täähˊ Jerusalén juuˈ ja . Heˉja gaꜙcheeyꜗ Bernabé, ngooyꜗ taꜙ jwɨɨˉAntioquía. 23Maˊ gaꜙllooꜗ Bernabé jeeˊ ja , gaꜙjëëyꜗheˉ gaꜙmiꜙjääꜗ Dio chaˉmiihˉ dsaˉ heꜘ, heˉjagaꜙtɨhꜗ dsëyꜗ. Hiꜙ gaꜙkwëëyhꜗ nʉʉhꜚ mahꜗ dsaˉ-taayhˋ miˉteyhꜗ läꜙkaa tuhˉdsëyꜗ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈjnänˋ. 24 Bernabé heꜘ maˊ llu ˈ dsëyꜗ hiꜙ maˊ dsooꜘdsëyꜗ chaˉmiihˉ kaˉlähꜘ hiꜙ maˊ kyeyˉ chaˉmiihˉbeꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ. Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ haˉläꜙ jmeeyꜙ, heˉja jwëëꜘ dsaˉ gaꜙheehˉ juu ˈ kihꜗDsaˉjøøhˈ jnänˋ.

25 Maˉngëëꜘ heˉ ja , yaꜙhëëꜗ Bernabé ngooꜗ taꜙTarso naˊhnääyhˉ Saulo. Maˊ gaꜙjnääyhꜙ Saulo,gaꜙjääyꜗ taꜙ Antioquía. 26 Jeeˊ ja gaꜙtaayhˋ kooñeˉ jmɨɨˊ kyaahˊ øøh ˈ jneˊ heꜘ mahꜗ gaꜙmiꜙtëëyˉjwëëꜘ dsaˉ. Jeeˊ jwɨɨˉ Antioquía ja , jeeˊ ja toˉnëˊgaꜙmiꜙcheeyˉ øøhꜗ jneˊ cristiano, heˉ hnøøꜗ jähꜙCristo mähꜗ.

27 Jmɨɨˊ ja gaꜙhwëë ko llaa hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio hi maˊ täähˊ Jerusalén, naˊnääy ˈ taꜙjeeˊ jwɨɨˉ Antioquía. 28 Jaa dsaˉ heꜘ hi cheeAgabo, gaꜙnooyˉ gaꜙhlëëyhꜘ läꜙkoo jähꜘ Jmɨˉlleꜘkihꜗ Dio, gaꜙjäyhꜘ jäꜙ koo hooˊ läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ.Hiꜙ gaꜙläꜙteꜗ baˊ läꜙkoo gaꜙjähꜘ Agabo, läꜙ maˊ laa ˈClaudio rey toˉnëˊ. 29 Heˉja gaꜙtaahˋ øøhˈ jneˊ hi täähˊ Antioquía juuˈ kweeˉheˉ cheeyꜗmiihˉ kuuˊ kihˈ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ taꜙ Judea, haˉ koo teꜗ tääꜙ kwaꜗläꜙjaa läꜙjaa . 30 Läꜙja gaꜙjmeeyꜘ hiꜙ gaꜙtooyhˉgooˉ Bernabé kuuˊ ja kyaahˊ Saulo mahꜗ naˊngëëyˊkihˈ hi maˊ laa dsaˉgyʉʉhˊ kyaa gwahꜙ hwaˈ Judeaja .

12Gaꜙjngëëyhꜗ Jacobo hiꜙ gaꜙtaayhˉ Peeˊ nehꜙñeˈ

1 Ja baˊ jii ja , gaꜙjmeeꜘ rey Herode madaꜚ heˉgaꜙjmeeyhꜙ ko llaa øøhˈ jneˊ. 2 Gaꜙjngëëyhꜗ Jacoboøøhꜚ Jwaaꜚ kyaahˊ ñe ˈtuuhꜚ. 3 Maˊ gaꜙnuuꜘ reyheꜘ heˉ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ dsaˉ judiu heˉ gaꜙjuuꜗ Jacobo,heˉja gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ waˊ jaaꜘ Peeˊ kaˉlähꜘ. Heˉja gaꜙlaꜗ maˊ tëˉ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ heˊñiihꜚ heˉsaꜙ kyaahˊ levadura. 4 Maˊ gaꜙjaaꜘ Peeˊ, gaꜙtaahˉdsihꜘ nehꜙñe ˈ. Gaꜙtaayhˉ jaˊgooˉ kyeꜘ nääꜗ hløøꜘhi maˊ jääꜙ maꜙ kyeeꜘ läꜙkoo nääꜗ hi gaꜙhääꜗ Peeˊ.Herode maˊ jmeeꜙ hʉʉˊdsëˉ maˊ miˉjnääyꜙ kihꜗ dsaꜙgaˊmaˉgoh˜ jmɨɨˊ heˉ kuhˉ dsaˉ judiu borregomähꜗ.5 Gaꜙjäꜘ baˊ Peeˊ nehꜙñe ˈ pero taˊko jiih ˈ maˊ hääyˊ

Hechos 12:6 121 Hechos 13:8nehꜙñeˈ niꜙ jaa øøhꜗ jneˊ saꜙ gaꜙtʉyꜗ heˉ maˊ chuuyꜘkyaahˊ Dio kwaat˜ kihꜗ Peeˊ.

Dio gaꜙllee Peeˊ nehꜙñeˈ6 Laꜗ kwaat˜ maˊ miˉjnääꜙ Herode kihꜗ dsaꜙ waˊraˉ

gaꜙjnäꜗ. Pero ja baˊ hwë ˈ ja , maˊ naˉkyaa ˈ Peeˊnaˉhñuuꜚ kyaahˊ toꜗ caden˜ ja baˊ jeeˊ kihˈ uuꜗ hløøꜘhi maˊ naˉhñuuꜚ kyaayhˊ. Hiꜙ maˊ täähˊ gaˊ jñahꜘhløøꜘ hi maˊ høøꜙ hooˊ nehꜙñe ˈ ja . 7 Niꜙ saꜙgaꜙläꜙliihꜚ gaˊ hløøꜘ heꜘ, maˊ gaꜙllooꜗ jaa ángel kyaaꜗDio, hiꜙ läꜙ gaꜙdsaꜗ nehꜙñeˈ gaꜙläꜙjnäꜘ jeˉ. Läꜙchahꜘja gaꜙchaayꜗ Peeˊ, gaꜙsɨɨyhꜙ.

—Nooˉ naꜗkohꜘ.Läꜙchahꜘ ja gaꜙsaꜗ gaꜙhlaꜗ caden˜ heˉ maˊ

naˉhñʉʉꜚ gooyˉ. 8Hiꜙ gaꜙjähꜘ ángel:—Kyehˈ hmɨɨhˉ kyahꜗ, heeˊ looˉ kyahꜗ.Läꜙja gaꜙjmeeꜘ Peeˊ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ kaˉlähꜘ:—Bää hmɨɨhˉ kyahꜗ mahꜗ manꜙ gaˉjʉhˉ.9 Hiꜙ yaꜙhëëꜗ ángel, kaahˋ llee Peeˊ. Saꜙ ñeyˉ

cheˊ dsooꜘ heˉ jmeeꜙ ángel, heˉ këꜙ bihꜗ laayꜘ.10Gaꜙngëëyꜘ jeeˊ maˊ täähˊ koo nääꜗ hløøꜘ, hiꜙ läꜙjajeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ nääꜗ hløøꜘ, ja gaˊ gaꜙtëëyꜘ hoˊhaahˊ heˉlaꜗ kyaahˊ ñeꜗ jeeˊ hwëë dsaˉ taꜙ chaˊjwëꜗ. Hñiiꜘbaˊ haahˊ ja gaꜙnaꜘ. Gaꜙhwëëyˉ, hiꜙ gaꜙkwayhꜗkoo jwëˈ, jeeˊ ja gaꜙbiiꜗ ángel kihꜗ Peeˊ. 11 Ja gaˊgaꜙläꜙliihꜚ Peeˊ, gaꜙjmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉ:

—Dsooꜘ baˊ maˉcheeꜗ Dio ángel kyaaꜗ hi maˉlääꜗjnäꜘ kihꜗ Herode hiꜙ maˉlääyꜗ jnäꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˊhnøøˈ dsaˉgoon˜ heˉ maˊ jmeeˈ kinꜙ.

12 Maˊ gaꜙläꜙliiyhꜚ heˉ maˉnaˉlaayˊ, läꜙchahꜘ jangaayhꜗ taꜙ kihꜗ María choo ˈ Jwaaꜚ , heꜘ baˊ hi tëëyh˜ Marcos, jeeˊ maˊ täähˊ jwëëꜘ hi ngɨɨꜙ kihꜗDio. 13Maˊ gaꜙllooꜗ Peeˊ hoˊhaahˊ jeeˊ dsaˉtaahˋ dsaˉ,gaꜙtëëyꜗ. Läꜙkoo maˊ gaꜙnuuꜘ jaa chihˉmëꜘ hi chee Rode tëëy˜, mahꜗ ngooyꜗ naˊjëëyˉ. 14 Läꜙchahꜘja gaꜙläꜙkyʉʉyh˜ lleꜘ kihꜗ Peeˊ hi maˊ tëë˜. Peerꜙgaꜙnøhꜗ dsëyꜗ. Niꜙ saꜙ gaꜙnäyꜗ hoˊhaahˊ ja , ngaayhꜗkoˉchihˊ naˊjmeeyhˊ juuˈ kihꜗ hi maˊ täähˊ chaˊnehꜙja , gaꜙjäyhꜘ:

—Hii ꜚ Peeˊ chehˈ hoˊhaahˊ.15 Heˉja gaꜙjähꜘ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja , sɨɨyhꜙ

chihˉmëꜘ heꜘ:—Heˉ ngaahˊ baˊ hneˉ naˉ.Pero chihˉmëꜘ heꜘ saꜙ tääꜘ saꜙ jaayꜘ, maˊ jäyhꜘ:—Hi heꜘ naˉ.Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ:—Ángel kyaaꜗ Peeˊ baˊ naˉ.16 Läꜙ maˉchehꜗ ja baˊ Peeˊ hoˊhaahˊ ja , tëëy˜.

Ja gaˊ gaꜙnäyꜗ hoˊhaahˊ ja , gaꜙjëëyꜗ Peeˊ. Gaꜙtaayhˋjëë˜ dsayhꜙ. 17 Heˉja gaꜙjmeeꜘ Peeˊ lii˜ kyaahˊgooyˉ, mahꜗ saꜙ tooyhꜗ mɨɨhˊ. Gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ haˉläꜙ gaꜙjmeeꜘ Dio heˉ yaꜙhëëyꜗ nehꜙñeˈ, hiꜙ gaꜙjäyhꜘ:

—Goˉjmeehˋ juu ˈ laˉ kihꜗ Jacobo hiꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙøøhꜗ jneˊ.

Ja gaˊ yaꜙhëëyꜗ ngooyꜗ taꜙ jeeˊ jyohꜘ.18 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, Peerꜙ gaꜙteeꜘ gaꜙjëëꜘ

hløøꜘ heꜘ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ, kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙjëëyꜗhaˉ läꜙ yaꜙhëëꜗ Peeˊ jeeˊ ja . 19 Heˉja gaꜙjmeeꜘHerode madaꜚ heˉ naˊhnääyhˉ Peeˊ kaˉlähꜘ. Maˊ saꜙgaꜙjnääyhꜙ, gaꜙllaꜙkyaayˉ hløøꜘ heꜘ jmɨɨˊ. Läꜙjiih ˈgaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉ gaꜙjngëëyhꜗ hløøꜘ heꜘ. Ja gaˊyaꜙhëëyꜗ hwaꜗ Judea, ngooyꜗ naˊgyayˉ taꜙ Cesarea.

Gaꜙjuuꜗ Herode

20 Pero maˊ chaˉ hniiˉ kihꜗ Herode kyaahˊ dsaˉchaa Tiro hiꜙ kyaahˊ hi chaa Sidón kaˉlähꜘ. Dsaˉhi maˊ chaa jeeˊ ja saꜙ maˊ hnøø ˈ hniiˉ. Jëëhꜘmaˊ gaꜙnääyˊ lay˜ løøˈ taꜙ jwɨɨˉ kihꜗ Herode. Heˉjanaˊnääy ˈ naˊllayˉ juu ˈ kyaahˊ Herode. Pero toˉnëˊdaˊ, gaꜙtaayhˋ juuˈ kweeˉ kyaahˊ Blasto, hi kye taˊjʉʉhˉ kyaahˊ rey Herode, mahꜗ hñiiꜘ bihꜗ llayꜗ juuˈkyaahˊ Herode. 21 Heˉja gaꜙtøøꜗ rey heꜘ jmɨɨˊ heˉyaˉnääꜘ dsaˉ. Maˊ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ ja , gaꜙllaꜙnääꜗ dsaˉheꜘ hiꜙ gaꜙkëhˉ rey hmɨɨhˉ heˉ këyhˉ maˊ llayˈ taˊmahꜗ naˊgyayˉ nëˊtaˊ kiyh ˈ, gaꜙkwayꜘ juu ˈ. 22 Maˊgaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ juuˈ kiyhꜗ ja , gaꜙtooyhꜗ chaˉmiihˉmɨɨhˊ, gaꜙjäyhꜘ:

—Jaꜙ heꜘ dsaˉñʉʉhˉ naˉ hlëëhꜙ, Dio baˊ naˉhlëëhꜙ.

23 Läꜙchahꜘ ja , jaꜗ jaa ángel kyaaꜗ Dio, gaꜙjmeeyꜘdsooˊ kihˈ rey Herode, kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉkihꜗ Dio. Heˉja gaꜙkaayꜗ jahˊ läꜙjiihˈ gaꜙjuuyꜗ.

24 Pero gaꜙnääꜗ baˊ øøh ˈ jneˊ kwayꜙ juu ˈ kihꜗDsaˉjøøhˈ jnänˋ hiꜙ chaˉgaˊmiihˉ ngooꜗ dsaˉläˉjwëëꜘhi heehˉ juuˈ ja .

25Maˊ gaꜙhñaaˉ taˊ heˉ naˉhñaa Bernabé kyaahˊSaulo, gaꜙhwëëyˉ Jerusalén, gaꜙllaꜙnääyˋ kaˉlähꜘAntioquía jääyꜙ Jwaaꜚ hi tëëyh˜ Marcos.

13Gaꜙhñaayꜗ Bernabé kyaahˊ Saulo mahꜗ dsaˉnääyꜗ

dsaˉkwayꜙ juˈhmëëꜘ1 Jeeˊ kih ˈ øøhꜗ jneˊ hi maˊ täähˊ Antioquía ja ,

maˊ täähˊ hi maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙ maˊ täähˊtaˉjwohꜗ. Hi heꜘ Bernabé, hiꜙ Simón hi maˊtëëyh˜ Lähˉ, Lucio hi maˊ chaa Cirene, Manaénhi gaꜙkwaaꜗ kweeˉ kyaahˊ Herode hi maˊ laa ˈlleˊmohꜘ hwaꜗ Galilea, hiꜙ Saulo kaˉlähꜘ. 2 Taˊko jiihˈ maˊ täähˊ øøh ˈ jneˊ heꜘ saꜙ kuhˉhɨyh˜, hnaayhˉDio läꜙkaa tuhˉdsëyꜗ, gaꜙhlëëhꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈkyaayhˊ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Hñaa Bernabé kyaahˊ Saulomahꜗ jmeeyꜗ taˊ heˉkwëëhꜚ jnihꜘ.

3 Maˉngëëꜘ maˉngɨɨyꜘ kihꜗ Dio saꜙ gaꜙkuhˉgaꜙhɨyhꜗ, ja gaˊ gaꜙkyeyˉ gooyˉ nëˊ kih ˈ Bernabékyaahˊ Saulo. Hiꜙ maˉdsaaꜗ heˉ ja , gaꜙhɨyhꜗ juu ˈkyaahˊ dsaˉkyaayhˊ.

Ngooꜗ Bernabé kyaahˊ Saulo taꜙ Chipre4 Ngooꜗ Bernabé kyaahˊ Saulo taꜙ hwaꜗ Seleucia

läꜙhihꜙ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ. Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗSeleucia, gaꜙtaayhˋ nehꜙ barco, gaꜙnääyꜗ taꜙ hwaꜗheˉ chee Chipre. 5 Maˊ gaꜙtëëyꜘ jwɨɨˉ Salamina,gaꜙtaayhˋ nehꜙ gwahꜙ kihꜗ judiu heˉ tøøꜘ jeeˊ jwɨɨˉja , mahꜗ gaꜙkwayꜘ juuˈ kihꜗ Dio. Hiꜙ maˊ jääyꜙ Jwaaꜚhi maˊ kwaꜙ beꜘ kiyhꜗ.

6 Gaꜙngëëyꜘ läꜙ gaꜙdsaꜗ hwaꜗ Chipre heˉ häˊ jeeˊjmɨˉñeehꜚ, läꜙjiih ˈ gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ jwɨɨˉ Pafo. Jeeˊja gaꜙjeey ˈ jaa judiu hi tëë jiˉnahˊ, hi maˊchee Barjesús. Maˊ jmääy˜ hñiiyꜘ läꜙkohꜘ jaa hi ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio. 7 Dsaˉ tëë heꜘ maˊ jwayhꜘkyaahˊ lleˊmohꜘ hi maˊ chee Sergio Paulo, hi kyʉʉh˜ chaˉmiihˉ. Heˉja lleˊmohꜘ heꜘ gaꜙjmeeyꜘmadaꜚ heˉ naˊkyaayꜘ Bernabé kyaahˊ Saulo, kihꜗ heˉgaꜙläꜙhyohꜙ dsëyꜗ nuuyꜗ juu ˈ kihꜗ Dio. 8 Pero dsaˉtëë heꜘ, hi tëëyh˜ Elima kyaahˊ juu ˈ griego, hi heꜘ naˉ, maˊ haꜙ kihꜗ Bernabé kyaahˊ Saulo. Jëëhꜘ,saꜙ maˊ hnøøyˈ heˉ maˊ heehꜙ lleˊmohꜘ heꜘ juuˈ kihꜗ

Hechos 13:9 122 Hechos 13:42Dio. 9 Heˉja gaꜙhlëëhꜘ Saulo, heꜘ baˊ hi cheePaaˊ. Gaꜙhlëëyhꜘ kyaahˊ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨˈ hiꜙ gaꜙjëëyꜗ koo hwehˉ nëˊ dsaˉ tëë heꜘ.10Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Heˉ baˊ cheˉ taˉjuuhˈ hneˉ, Peerꜙ hlëëhˈ hneˉ,jooꜘ hi saꜙlluꜗ. ¿Heˉlaˈ hnoohˉ llaˉdsëëhˋ kihꜗ läꜙjëꜙheˉ lluꜗ? ¿Lɨhꜘ baˊ llaaꜙ heˉ hahˉ kihꜗ jwëꜘ lluꜗ kihꜗDsaˉjøøhˈ jnänˋ? 11Naꜗ heehꜗ Dio hneˉ wɨɨꜘ. Jäꜗ tʉʉˊmɨˊnëhˊ. Moꜙsoꜙ jëëh ˈ jmëëꜗ hyooˉ miihˉ jmɨɨˊ —gaꜙjähꜘ Paaˊ.

Läꜙchahꜘ ja gaꜙløøˉ mɨ ˈnëyˊ mahꜗ gaꜙjäyꜘ tʉʉˊ.Läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kiyhꜗ maˊ hnaayhˉ jaa hi maˊ jääy ˈ,kihꜗ heˉ moꜙsoꜙ gaꜙläꜙjnäꜘ mɨ ˈnëyˊ. 12 Maˊ gaꜙjëëꜗlleˊmohꜘ heꜘ heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja , gaꜙheeyhˉ kihꜗ Jesús.Peerꜙ gaꜙläꜙdsaa dsëyꜗ maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ kihꜗ Jesús.

Ñeeˊ Paaˊ kyaahˊ Bernabé Antioquía heˉ naˉheeꜚhwaꜗ Pisidia

13 Ja gaˊ yaꜙhëëꜗ Paaˊ jwɨɨˉ Pafo ja kyaayhˊdsaˉkyaayhˊ, gaꜙnääyꜗ taꜙ Perge, jwɨɨˉ heˉ naˉheeꜚPanfilia. Pero Jwaaꜚ gaꜙbeeꜗ dsaˉkyaayhˊ mahꜗngaayhꜗ taꜙ Jerusalén. 14Gaꜙngëëꜘ Paaˊ kyaahˊ Bern-abé jwɨɨˉ Perge, gaꜙllaꜙnääyꜗ taꜙ jyohꜘ Antioquía heˉnøøꜘ hwaꜗ Pisidia. Maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉdsëꜗ, ngooꜗ Paaˊ kyaahˊ Bernabé gwahꜙ kihꜗ dsaˉjudiu mahꜗ gaꜙtaayhˋ jeeˊ ja . 15 Maˉngëëꜘ maˉhëꜘjaa dsaˉ miihˉ heˉ naˉsɨɨˉ nëˊ ley kihꜗ Moisé hiꜙgaꜙhëyꜘ miihˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio,ja gaˊ gaꜙjähꜘ dsaˉkaahˊ hi maˊ häˊ gooˉ gwahꜙ ja :

—Cherˊmahꜗ chaˉ miihˉ heˉ jwah ˈ hnähꜘdsaˉñʉʉhˉ øøhnꜗ, hlëëhˊ jnäähꜗ miihˉ heˉ jmeeꜗlluꜗ kyaaꜗ jnäähˈ —gaꜙjäyhꜘ.

16 Heˉja gaꜙnooˉ Paaˊ, gaꜙjmeeyꜘ lii˜ kyaahˊgooyˉ mahꜗ waˊ dsaˉtaayhˋ tiiˊ. Gaꜙjäyhꜘ:

—Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ dsaˉ Israel hiꜙ läꜙjëëꜙ gaˊ hnähꜘhi gahꜙ Dio. 17 Dio kyaaꜗ jnääh ˈ dsaˉ Israel,gaꜙlleehˉ dsaˉ maˉgyuhˉ kyaaꜗ jnääh ˈ mahꜗ leeyꜘdsaˉ kyaayꜗ hiꜙ ngooꜗ baˊ miˉjääyꜗ läꜙjiihˈ gaꜙtëꜘ koojwɨɨˉ jʉʉhˉ läꜙ maˊ tääyhˊ hwaˈ Egipto maꜙkeꜙ laayꜗdsaˉ jñahꜘ kihꜗ hwaꜗ ja . Maˉngëëꜘ heˉ ja , kyaahˊchaˉmiihˉ beꜘ gaꜙhwëëꜗ Dio dsaˉ heꜘ hwaꜗ ja , mahꜗgaꜙllaꜙnääyˋ hwaˈ kiyhꜗ. 18 Taˊko jiihˈ gaꜙtaahˋ dsaˉheꜘ toꜗ looꜗ ji ñeˉ jeeˊ la ˈ hwaꜗ kii ꜙ , gaꜙläꜙbeꜘ dsëꜗDio kyaayhˊ kih ˈ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨh ˈ heˉ maˊ jmeeyꜙ.19Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙheeꜗ Dio gyiiꜗ nääꜗ dsaˉ hi maˊ täähˊ hwaˈ heˉ chee Canaán. Hwaꜗ kihꜗ dsaˉ heꜘgaꜙjmeeꜘ Dio heeꜚ dsaˉ maˉgyuhˉ kyaaꜗ jnäähˈ.

20 ʼMaˊ gaꜙllaꜙnääyˋ hwaˈ Canaán ja , gaꜙhñaaꜗ Diohi gaꜙkaꜗ nëˊ kih ˈ dsaˉ heꜘ, läꜙjiih ˈ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊgaꜙhñaayꜗ Samuel hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kiyhꜗ. Läꜙjagaꜙjmeeꜘ Dio kyaayhˊ läꜙjiih ˈ gaꜙtëꜘ kyeꜘ hñaˉlooꜘnaˉdsë˜ toꜙ loꜙgyaꜘ ji ñeˉ. 21 Jii kihꜗ Samuel, dsaˉIsrael gaꜙngëëyꜗ jaa hi leeꜘ rey kyaayꜗ. Heˉjagaꜙhñaaꜗ Dio Saúl, hi gaꜙlaaꜗ rey toꜗ looꜗ ji ñeˉ.Jmiiˉ Saúl heꜘ maˊ chee Cis, hi maˊ laaˈ saˊjuˉ kihꜗBenjamín. 22 Maˉngëëꜘ heˉ ja , Dio gaꜙllee Saúlmahꜗ gaꜙllaayꜗ David hi gaꜙkoo nëˊ kiyhˈ. GaꜙjmeeꜘDio juˈdsooꜘ kihꜗ David, gaꜙjäyhꜘ: “Maˉjëënꜙ Davidjooꜘ Isaí. Kihꜗ hi heꜘ baˊ maˉtɨhꜗ dsënꜙ, jëëhꜘ hi heꜘ jmeeꜗ läꜙjëꜙ heˉ hnoonꜗ.” 23Hiꜙ jeeˊ kihˈ jaa jeeˊläꜙjëëꜙ saˊjuˉ kihꜗ David heꜘ, gaꜙläꜙchaaꜙ Jesús, hi gaꜙcheeꜗ Dio mahꜗ lääyꜗ dsaˉ Israel läꜙkoo gaꜙjäyhꜘjääꜗ . 24 Jääꜗ ja gaˊ jäꜙ Jesús, maˊ kwaꜙ Jwaaꜚ juuˈ kihꜗläꜙjëëꜙ dsaˉ Israel. Gaꜙhlëëyhꜗ dsaˉmahꜗ dsaˉjeeyh˜kyaahˊ Dio hiꜙ heˉ saayꜙ jmɨɨˉ. 25Hiꜙ läꜙkohꜘ maˊ jëë˜

Jwaaꜚ ngooꜗ dsaˉhñaaꜙ taˊ kiyh ˈ, gaꜙjäyhꜘ: “¿Hii jnäꜘ laahꜘ hnähꜘ? Jaꜙ heꜘ jnäꜘ hi nøøꜘ juu ˈ jäꜙläꜙkoo jmeehˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ. Hi jäꜙ këë kinꜙ,saꜙ të dsëënꜗ chiihnˊ mahꜗ llenˋ looˉ heˉ häˊ tɨɨyˊ”,gaꜙjähꜘ Jwaaꜚ .

26Ngooꜗ baˊ Paaˊ hlëëhꜙ, maˊ jäyhꜘ:—Hnähꜘ dsaˉgoon˜ hi laaꜗ saˊjuˉ kihꜗ Abraham,

kyaahˊ läꜙjëëꜙ gaˊ hnähꜘ hi gahꜙ Dio, jnäˋ jneˊ baˊgaꜙcheeꜗ Dio juu ˈ laˉ mahꜗ lääꜘ jneˊ. 27 Pero dsaˉhi maˊ täähˊ Jerusalén, kyaahˊ dsaˉtaˊ kyaay ˈ saꜙgaꜙläꜙkyuuyꜙ Jesús. Niꜙ kihꜗ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈkihꜗ Dio lloꜘjooꜗ saꜙ gaꜙläꜙngëëyꜘ, maꜙkeꜙ maˊ hëˉdsaˉ heꜘ juu ˈ ja läꜙjëꜙ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ.Hehꜗ läꜙkohꜘ maˊ jäyhꜘ heˉ jmeeꜙ biiꜗ juuꜘ Jesús,gaꜙläꜙteꜗ läꜙjëꜙ juu ˈ heˉ maˊ hëyˉ ja . 28 Pero saꜙgaꜙjnøøyhꜗ heˉ kyaahˊ maˊ bääyhꜙ Jesúsmahꜗ läꜙjwëꜘja maˊ jngɨɨyh ˈ kihꜗ, heˉja gaꜙngɨɨyꜘ kihꜗ Pilatomahꜗwaˊ jmeeyꜘ hihꜙ heˉ juuyꜘ. 29Maˊ gaꜙläꜙteꜗ läꜙjëꜙgoˉte ˈ läꜙkoo naˉsɨɨˉ kiyhꜗ jääꜗ , ja gaˊ gaꜙjñaaꜗdsihꜘ dsohꜘ hmaˉcruꜚ mahꜗ naˊhaayˊ. 30 Pero Diogaꜙmiꜙjiiyhˋ jeeˊ kih ˈ hi naˉjuuˊ. 31 Hiꜙ chaˉmi-ihˉ jiih˜ gaꜙläꜙjnääyꜘ jeeˊ kih ˈ hi naˊnää ˈ kyaayhˊJerusalén, läꜙ maˊ tääyhˊ Galilea. Hi heꜘ naˉ hi jmeeꜙ juˈdsooꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨɨˊ naˈ.

32 ʼJa baˊ läꜙja kwaˉ jnäähˈ ju ˈhmëëꜘ laˉ, ja baˊjuuˈ heˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kyaahˊ dsaˉ maˉgyuhˉkyaaꜗ jnääh ˈ. 33 Heˉ gaꜙmiꜙjiiyhˋ Jesús, gaꜙmiꜙteꜗDio juu ˈ kihꜗ jeeˊ kyaa ˈ jnäähꜗ, hi laaꜗ saˊjuˉ kihꜗAbraham. Läꜙja gaꜙläꜙteꜗ läꜙkoo naˉsɨɨˉ salmohwëhꜘ toꜗ : “Hneˉ laahꜗ gyʉʉˉ kyaanꜙ, naꜗ maˉlaanꜗTääˋ kyaahˈ”, gaꜙjähꜘ Dio. 34 Kyaahˊ heˉ gaꜙmiꜙjiiyhˋJesús jeeˊ kihˈ hi maˉnaˉjuuˊ mahꜗmoꜙsoꜙ juuꜘ gyihꜗjihˊkohꜘ, läꜙja gaꜙläꜙteꜗ juuˈ heˉ maˉnaˉsɨɨˉ läꜙlaˉ:“Miˊteˋ baˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjwɨɨnꜗ David”, gaꜙjähꜘDio. 35 Hiꜙ ja baˊ läꜙja lleˋ kaˉlähꜘ nëˊ salmo: “Saꜙkwahˈ jwëꜗ jyahꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ hi naˉjngëëˈ kyaahꜗ”,gaꜙjähꜘ David.

36 ʼGaꜙmiꜙteꜗ baˊ David läꜙkohꜘ gaꜙläꜙhyohꜙ dsëꜗDio läꜙ maˊ kyeyˉ nëˊ kih ˈ dsaˉ kyaayꜗ. Hiꜙ maˊgaꜙjuuyꜗ naˊhaa dsihꜘ kooꜘ jeeˊ naˉhaa ˈ dsaˉ maˉ-gyuhˉ kyaayꜗ. Hiꜙ gaꜙjngaahˉ baˊ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ.37Pero hihꜗ hi gaꜙläꜙjiihˋ heꜘ, saꜙ gaꜙjngaahˉ jmɨˉn-goꜗ kiyhꜗ.

38 ʼHeˉja hnøøꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ øøhnꜗ, taꜙlaꜙ kihꜗJesús hi hlëëhnˊ kih ˈ laˉ dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ jnänˋ.39 Läꜙjëëꜙ hi dsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Jesús, hi heꜘ baˊ hwëëꜙlluuꜗ, lääyꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˊ hlääyhˉ chaˊnëˊ leykihꜗ Moisé. Jëëhꜘ saꜙ hwëë jneˊ lluu ˈ chaˊnëˊ Diokyaahˊ heˉ høøˊ jneˊ ley ja . 40 Leehꜚ hnähꜘ, mahꜗsaꜙ jäꜙ nëˊ kyahˈ hnähꜘ läꜙkoo gaꜙjähꜘ hi gaꜙngëëꜗjuuˈ kihꜗ Dio:41 Jëëˋ daˊ hnähꜘ, dsaˉ hi miˉkwahꜗ juu ˈ kinꜙ, waˊ

läˉdsaa hohꜘ hnähꜘ, waˊ heehꜘ hnähꜘ goˉte˜.Jëëhꜘ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ jmeenˋ koo heˉ jmeeꜗ dsaa

hohꜘ hnähꜘ.Niꜙ läꜙja saꜙ jmeeh ˈ hnähꜘ dsooꜘ maꜙkeꜙ hi gaˊ

gaꜙjmeehꜗ juuˈ kyahꜗ hnähꜘ, gaꜙjähꜘ Dio.42Läꜙmaˊ yaꜙhëëꜗ Paaˊ kyaahˊ Bernabé nehꜙ gwahꜙ

kihꜗ dsaˉ judiu, gaꜙchuuꜘ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiukyaayhˊ:

—Ja yaˉnäähꜘ hnähꜘ kaˉlähꜘ jyohꜘ jmɨɨˊ heˉ teehˉdsaˉ dsëꜗ mahꜗ kwahˈ hnähꜘ kaˉlähꜘ juuˈ naˉ kyaaꜗjnäähˈ.

Hechos 13:43 123 Hechos 14:2243 Maˊ gaꜙhwëëyˉ nehꜙ gwahꜙ ja , jwëëꜘ dsaˉ

judiu hiꜙ läꜙkye hi saꜙ laaꜗ judiu hi maˊ hnaahˉDio, gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ Paaˊ kyaahˊ Bernabé.Heˉja ngooꜗ baˊ Paaˊ hlëëyh˜ mahꜗ waˊ llaˉnääꜘ bihꜗtaꜙ chaˊnëˊ kyaahˊ heˉ miˉjääꜗ Dio.

44 Maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗ, miihˉ gaˊsaꜙ gaꜙdsaaꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ chaa jeeˊ jwɨɨˉ ja , naˊnääyˈ naˊnʉʉyꜘ haˉ läꜙ laꜗ juu ˈ kihꜗ Dio. 45 Pero maˊgaꜙjëëꜗ dsaˉ judiu, heˉ gaꜙkuhꜗ jwëëꜘ dsaˉ, heˉjagaꜙläꜙlleeyꜘ jwërte, gaꜙløøyꜗ llaˉdsëëyˋ kihˈ juuˈ heˉmaˊ kwaꜙ Paaˊ hiꜙ maˊ hlëëyhꜙ wɨɨꜘ kiyhꜗ.

46 Pero Paaˊ kyaahˊ Bernabé saꜙ gaꜙläꜙgoyhꜙ gaꜙh-lëëyhꜗ dsaˉ heꜘ, gaꜙjäyhꜘ:

—Kyahꜗ hnähꜘ toˉnëˊ dsaˉgoon˜ jmeeꜙ biiꜗ heˉnuuhˉ hnähꜘ juuˈ kihꜗ Dio heˉ maˉkwaˊ jnäähꜗ laˉ.Pero heˉ behꜘ hnähꜘ juu ˈ laˉ, miˉjnääh ˈ hnähꜘhñaahꜗ saꜙ hnoohˉ hnähꜘ haˉ läꜙ jeeˊ jmee ˈ chaahnähꜘ tääꜘ . Naꜗ naꜙ hwëëꜙ jnääh ˈ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘmahꜗ dsaˊkwaˊ jnäähꜗ juuˈ kihꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiubaˊ. 47 Jëëhꜘ Dio gaꜙjmeeꜘ madaꜚ läꜙlaˉ kyaaꜗ jnäähˈ,gaꜙjäyhꜘ:Maˉhñaanꜙ hneˉ, laahꜗ waˊjeˉ kihꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ

judiu,mahꜗ hneˉ baˊ kah ˈ juu ˈ haˉ läꜙ lääꜘ dsaˉ läꜙkaa

läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ.48 Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu juu ˈ kihꜗ

Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ juu ˈ ja hiꜙgaꜙläꜙchaayꜙ lluꜗ. Gaꜙheehˉ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kwaat˜tëëhꜗ jeeˊ ka Dio. 49 Läꜙ gaꜙdsaꜗ hwaꜗ ja gaꜙllooꜗ juuˈ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.

50 Pero ko llaa judiu gaꜙtaayhˉ juuˈ dsaˉmëꜘ hi maˊ hnaahˉ Dio, läꜙkye dsaˉmëꜘ hi kaahˊ kih ˈjeeˊ jwɨɨˉ ja . Hiꜙ läꜙja gaꜙtaayhˉ juu ˈ hi laaꜗtaˊ. Gaꜙtooyhˉ jeˉ dsëꜗ dsaˉkaahˊ heꜘ mahꜗ läꜙlleeyꜘkyaahˊ Paaˊ kyaahˊ Bernabé mahꜗ hëëyꜗ kiyhꜗ taꜙ jeeˊʉʉꜘ gaˊ kihˈ hwaꜗ ja . 51 Kyaahˊ yaꜙhëëꜗ Paaˊ ngaahˈkyaahˊ Bernabé gaꜙhlayꜗ hløøˉ heˉmaˊ naˉbeh˜ tɨɨyˊheˉ jmeeyꜙ lii˜ kihꜗ dsaˉ heꜘ, heˉ läꜙ maˉkyaayhˊja baˊ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ. Hiꜙ gaꜙhwëëyˉ jeeˊ ja , mahꜗgaꜙnääyꜗ taꜙ jwɨɨˉ Iconio. 52Läꜙjëëꜙ hi gaꜙheehˉ juuˈ kihꜗ Dio chaˉmiihˉ maˊ jëë dsëyꜗ, hiꜙ maˊ kyeyˉchaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.

14Ngooꜗ Paaˊ kyaahˊ Bernabé taꜙ jwɨɨˉ Iconio

1 Läꜙ maˊ gya ˈ Paaˊ kyaahˊ Bernabé jwɨɨˉ Iconioja , maˊ dsaˉtaayhˋ ko jøhꜘ läꜙuuyꜘ nehꜙ gwahꜙmähˉ kihꜗ dsaˉ judiu. Haˉ kohꜘ saꜙ lluꜗ juu ˈ heˉgaꜙkwayꜘ, heˉja jwëëꜘ hi laaꜗ judiu hiꜙ läꜙkye hi saꜙ laaꜗ judiu gaꜙheehˉ. 2 Pero ko llaa judiu hi saꜙgaꜙheehˉ, gaꜙtooyhˉ jeˉ dsëꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiumahꜗ gaꜙläꜙhneeyꜙ kyaahˊ øøhˈ jneˊ hi gaꜙheehˉ kihꜗDio. 3Heˉja gaꜙjäꜘ Paaˊ kyaahˊ Bernabé chaˉmiihˉjmɨɨˊ jeeˊ ja . Niꜙ miihˉ saꜙ maˊ goyhꜙ maˊ kwayꜙjuuˈ kihꜗ Dio hiꜙ maˊ kyeyˉ chaˉmiihˉ oˉjøhꜙ dsëˉkihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ chaˉmiihˉ heˉjʉhˉgaa . Läꜙja gaꜙjmeeꜘ Dio ju ˈdsooꜘ kihꜗ juuˈ heˉ maˊ kwayꜙ. 4 Pero dsaˉ hi maˊ chaa jeeˊjwɨɨˉ ja , gaꜙlaaꜗ toꜗ nääꜗ. Ko llaa gaꜙtaahˋ jwoo ˈkihꜗ judiu, hiꜙ ko llaa gaꜙtaahˋ jwooˈ kihꜗ apóstole.5 Gaꜙtaahˋ dsaˉ judiu juu ˈ kweeˉ kyaahˊ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu, ko jøhꜘ kyaahˊ dsaˉtaˊ kyaay ˈ mahꜗkwayꜗ kihꜗ apóstole heꜘ hiꜙ teyꜗ kuuˊ kiyhˈ. 6Peromaˊgaꜙläꜙñeꜙ Paaˊ kyaahˊ Bernabé heˉ hnøøꜗ dsaˉ maˊ

jmeeˈ kiyhꜗ läꜙja , läꜙchahꜘ ja gaꜙhwëëyˉ gaꜙnääyꜗtaꜙ Listra hiꜙ Derbe, jwɨɨˉ heˉ hlaˉ hwaꜗ Licaonia.Hiꜙ naˊnääˈ gyihꜗ jyohꜘ jwɨɨˉ heˉhlaˉ läꜙkaa jeeˊ jähꜙja , 7mahꜗ naˊkwayˉ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús läꜙkaa ja .

Gaꜙteꜗ dsaˉ kuuˊ kihˈ Paaˊ jeeˊ jwɨɨˉ Listra8 Listra ja maˊ gya ˈ jaa dsaˉjluuhˊ hi jluuhˊ

gaꜙläꜙchaaꜙ , jihˊkohꜘ saꜙ maˊ ngëyꜙ. 9 Dsaˉ heꜘ maˊgya ˈ nuuˉ läꜙjëꜙ heˉ maˊ hlëëhꜙ Paaˊ. Maˊ gaꜙjëëꜗPaaˊ mɨˊnëyˊ gaꜙläꜙliiyhꜚ kihꜗ dsaˉ heꜘ, heˉ maˉd-sooꜘ dsëyꜗ hlääyꜘ. 10 Heˉja gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ ki gaagaꜙsɨɨyhꜙ:

—Nooˉ daˊ, chihꜘ tɨɨhˊ naˉ ko dsooꜘ.Läꜙchahꜘ ja koo baˊ gaꜙhliiyꜘ taꜙ gyʉʉh ˈ hiꜙ

gaꜙløøyꜗ ngëyꜙ. 11Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊja heˉ gaꜙjmeeꜘ Paaˊ läꜙja , gaꜙløøyꜗ hlëëyhꜙ kooki gaa kyaahˊ juuˈ kiyhꜗ, maˊ jäyhꜘ:

—Läꜙ laaꜗ dsaˉñʉʉhˉ laaꜗ uuꜗ dio hi maˉjñaaꜗ jeeˊjnänˋ laˉ.

12 Gaꜙmiꜙcheeyˉ Bernabé Júpiter hiꜙ Paaˊgaꜙmiꜙcheeyˉ Mercurio kihꜗ heˉ maˊ kwaꜙ Paaˊ juuˈ.13 Chʉʉhˊ jwɨɨˉ ja maˊ chihˈ gwahꜙ kihꜗ dio Júpiter.Jeeˊ ja gaꜙllooꜗ jmiˉdsaˉ hi maˊ jmeeꜙ taˊ nehꜙgwahꜙ ja , maˊ jääyꜙ kyaˊ dso ˈ hiꜙ maˊ kyeyˉ heˉnaˉlɨɨˊ kyaahˊ leꜗ. Maˊ hnøøyˈ maˊ jngëëyhˈ kyaˊ heꜘmahꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ dsaˉgooy ˈ maˊ jmeey ˈ jʉʉhˉkihꜗ apóstole heꜘ. 14 Läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ Bernabé kyaahˊPaaˊ heˉ ja , gaꜙgɨɨyꜗ hmɨɨhˉ kiyhꜗ, mahꜗ gaꜙtaayhˋjeeˊ kihˈ dsaˉ heꜘ maˊ hlëëyhꜙ ki gaa , 15maˊ jäyhꜘ:

—Hnähꜘ dsaˉñʉʉhˉ ¿heˉlaˈ jmeehˉ hnähꜘ läꜙnaˉ?¿Jaˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ baˊ jnäähꜗ läꜙkohꜘ laahꜗ hnähꜘ?Maˉyaˉnøøꜗ jnäähˈ mahꜗ kwaˊ jnäähꜗ juˈhmëëꜘ kihꜗJesús. Tʉꜗ hnähꜘ heˉ naˉ, taꜙ jmeeˉ hnähꜘ heˉsaꜙ jmääꜗ taˊ. Jeehˋ hnähꜘ hñaahꜗ kihꜗ Dio jiihꜙ baˊ,hi gaꜙjmeeꜘ gyʉʉhˈ hwaꜗ, hi gaꜙjmeeꜘ jmɨˉñeehꜚhiꜙ gaꜙjmeeyꜘ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ nëˊ kih ˈ. 16 Jääꜗmaˊ täähˊ dsaˉ jmeeꜙ läꜙ hyohˉ dsëꜗ hiꜙ saꜙ chaˉheˉ maˊ jmeeꜙ Dio kiyhꜗ niꜙ miihˉ. 17 Pero jaꜙ heˉgaꜙhmääyhˉ goˉte˜. Maꜙraꜙ heˉ gaꜙmiꜙjnääyˉ haˉläꜙ laayꜗ hñiiyꜘ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ heˉ jmeeyꜙ.Cheeyꜙ jmaꜗ, hiꜙ jmeeyꜙ kwaꜙ läꜙjëꜙ heˉ jngëëˉ dsaˉmahꜗ läꜙchaˉ chaˉmiihˉ heˉ kihˊhihˊ jneˊ hiꜙ läꜙjajmeeyꜙ jëë dsëˉ jneˊ.

18Maꜙkeꜙ gaꜙhlëëhꜘ apóstole heꜘ läꜙja , heˉlɨɨꜗ baˊgaꜙlɨyhꜗ gaꜙjneyꜘ jwëˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ heˉ maˊ jngëëyhˈkyaˊ mahꜗ maˊ jmeeyˈ jʉʉhˉ kihꜗ apóstole.

19 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙllaꜙnääꜗ judiu hi chaaAntioquía, läꜙkye hi chaa Iconio. Gaꜙtaayhˉ juuˈ dsaˉ hi maˊ chaa Listra. Heˉja gaꜙteyꜗ kuuˊ kihˈ Paaˊ. Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙsëëyhˉ Paaˊ läꜙ gaꜙtëꜘchʉʉhˊ jwɨɨˉ, jëëhꜘ maˊ jmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ maˉjuuyꜙbaˊ. 20 Läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ gaꜙtaayhˋ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kihꜗPaaˊ. Ko hwëëꜘ gaˊ ja maˊ gaꜙnooˉ Paaˊ jeeˊ maˊkyaayꜗ ja hiꜙ koo kaˉlähꜘ gaꜙheyꜗ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ ja .Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˉ, ngooyꜗ kyaahˊ Bernabé taꜙDerbe.

21 Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ jwɨɨˉ Derbe, gaꜙkwayꜘ ju ˈh-mëëꜘ. Hiꜙ jwëëꜘ dsaˉ gaꜙheehˉ juu ˈ kihꜗ Jesús.Ja gaˊ gaꜙnääyˋ kaˉlähꜘ taꜙ Listra, taꜙ Iconio, hiꜙ taꜙAntioquía. 22 Läꜙkoo läꜙkoo jwɨɨˉ ja , gaꜙkwayꜘchaˉgaˊmiihˉ beꜘ kihꜗ øøhꜗ jneˊ. Gaꜙhlëëhꜗ gyihꜗmahꜗsaꜙ tʉyꜗ juuˈ heˉ maˉdsooꜘ dsëyꜗ, maˊ jäyhꜘ:

—Jmeeꜙ biiꜗ jëëˊ jneˊ chaˉmiihˉ wɨɨꜘ, ja gaˊ heh ˈjneˊ jeeˊ jmeeꜙ Dio hihꜙ.

Hechos 14:23 124 Hechos 15:2523 Läꜙkoo läꜙkoo jwɨɨˉ jeeˊ maˊ täähˊ hi

maˉheehˉ juu ˈ kihꜗ Dio, gaꜙhñaayꜗ dsaˉgyʉʉhˊhi kaꜗ nëˊ kih ˈ dsaˉkyaayhˊ. Maˉngëëꜘ heˉ ja ,gaꜙtaayhˋ ngɨɨyꜙ kihꜗ Dio taˊko jiih ˈ saꜙ kuhˉhɨyh˜.Läꜙja gaꜙtaayhˉ gooˉ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ dsaˉgyʉʉhˊhi naˉhñaa kyaayˈ.

Gaꜙllaahꜗ Paaˊ kaˉlähꜘ kyaahˊ Bernabé jeeˊ jwɨɨˉAntioquía heˉ naˉheeꜚ hwaꜗ Siria

24Maˊ gaꜙhwëëyˉ jeeˊ ja , gaꜙngëëꜘ bihꜗ ko dsooꜘhwaꜗ Pisidia gaꜙnääyˋ taꜙ Perge, jwɨɨˉ heˉ nøøꜘ hwaꜗPanfilia. 25 Maˉngëëꜘ maˉkwayꜘ juuˈ kihꜗ dsaˉ hi maˊ chaa Perge, gaꜙnääyꜗ taꜙ jwɨɨˉ Atalia.

26 Jeeˊ ja gaꜙtaayhˋ nehꜙ barco, gaꜙnääyˋ kaˉlähꜘtaꜙ Antioquía, ja baˊ jwɨɨˉ jeeˊ gaꜙtaahˉ dsihꜘ gooˉDio maˊ gaꜙmiꜙjääyꜗ kyaahˊ taˊ kiyh ˈ heˉ naꜗ gaˊmaˉhñaaˉ. 27 Maˊ gaꜙllaꜙnääyˋ Antioquía ja ,gaꜙtëëyhꜗ läꜙjëëꜙ øøyhꜚ hi maˊ chaa jeeˊ ja .Mahꜗ gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ haˉ läꜙ laꜗ heˉ jʉhˉgaa heˉgaꜙjmeeꜘ Dio läꜙkaa jeeˊ naˊnääyˈ hiꜙ haˉ läꜙ gaꜙkwaꜘDio jwë ˈ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ hi saꜙ laaꜗ judiu.28 Jeeˊ ja gaꜙjäꜘ Paaˊ kyaahˊ Bernabé chaˉmiihˉ jmɨɨˊkyaahˊ øøhˈ jneˊ.

15Gaꜙtaahˋ apóstole juuˈ kweeˉ haˉ läꜙ sɨɨyhꜙ øøhꜗ jneˊ

hi saꜙ laaꜗ judiu1 Ko llaa dsaˉ hi maˊ chaa Judea gaꜙllaꜙnääyꜗ

jwɨɨˉ Antioquía naˊkwayˉ juuˈ kihꜗ øøhꜗ jneˊ hi maˊtäähˊ jeeˊ ja , maˊ jäyhꜘ:

—Cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘläꜙkoo nøøꜘ kihꜗ Moisé, saꜙ läähꜘ hnähꜘ.

2 Peerꜙ gaꜙtiˉ gaꜙchooꜘ Paaˊ juuˈ kyaahˊ dsaˉ heꜘhiꜙ läꜙja maˊ jmeeꜙ Bernabé kaˉlähꜘ. Haˉ kohꜘ juuˈsaꜙ gaꜙtiˉ gaꜙchooyꜘ. Heˉja øøhꜗ jneˊ hi maˊ täähˊAntioquía, gaꜙhñaayꜗ Paaˊ kyaahˊ Bernabé kyaahˊjñahꜘ gaˊ øøh ˈ jneˊ. Gaꜙcheeyꜗ taꜙ Jerusalén mahꜗmiˉeeyꜙ juu ˈ ja kyaahˊ apóstole hiꜙ kyaahˊ läꜙjëëꜙdsaˉgyʉʉhˊ.

3 Øøhꜗ jneˊ hi maˊ täähˊ Antioquía gaꜙcheeꜗ dsihꜘkyaahˊ juu ˈ lluꜗ. Jeeˊ gaꜙnääyꜗ ja , gaꜙngëëyꜘ hwaꜗFenicia hiꜙ gaꜙngëëyꜘ hwaꜗ Samária. Läꜙjëꜙ jwɨɨˉ jeeˊgaꜙngëëyꜘ ja , gaꜙjmeeyhꜗ juu ˈ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ heˉgaꜙjeeh˜ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu kyaahˊ Dio. Peerꜙgaꜙtɨhꜗ dsëꜗ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ ja .

4 Maˊ gaꜙllooꜗ Paaˊ kyaahˊ Bernabé taꜙ Jerusalén,øøhꜗ jneˊ hi täähˊ jeeˊ ja gaꜙheehˉ bihꜗ lluꜗ. Hiꜙläꜙja gaꜙjmeeꜘ apóstole kyaahˊ läꜙjëëꜙ dsaˉgyʉʉhˊkaˉlähꜘ. Hiꜙ gaꜙjmeehꜗ Paaˊ kyaahˊ Bernabé juu ˈläꜙjëꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio kyaayhˊ läꜙkaa jeeˊ naˊnääyˈ. 5 Pero ko llaa fariseo hi maˉheehˉ juuˈ kihꜗ Diogaꜙnooyˉ mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Jmeeꜙ biiꜗ ʉʉhꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi saꜙlaaꜗ judiu hiꜙ jmeenˊ madaꜚ kiyhꜗ mahꜗ høøyꜗ läꜙjëꜙnʉʉhꜚ kihꜗ Moisé.

6 Heˉja gaꜙkuhꜗ apóstole kyaahˊ dsaˉgyʉʉhˊmahꜗ miˉeeyꜙ juuˈ ja . 7Maˉläˉhɨɨˋ tääyhˊ tiˉchooyꜙjuuˈ jeeˊ läꜙjëëyꜙ, ja gaˊ gaꜙnooˉ Peeˊ mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ dsaˉñʉʉhˉ øøhnꜗ. Ñehˊ baˊhnähꜘ, jääꜗ gaꜙlleehˉ Dio jnäꜘ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ mahꜗkwanˋ ju ˈhmëëꜘ kihꜗ hi saꜙ laaꜗ judiu, mahꜗ läꜙd-sooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Jesús. 8 Dio hi kyʉʉh˜ haˉ läꜙ laꜗtuhˉdsëꜗ dsaˉ, gaꜙmiꜙjnääyˉ dsaˉ heꜘ, maꜙraꜙ heˉlaayꜗ dsaˉ kyaayꜗ läꜙlluꜗ heˉ gaꜙkwëëyhꜗ Jmɨˉlleꜘ

Naˉjngɨɨ ˈ, ja baˊ läꜙkohꜘ gaꜙhñahꜗ jneˊ. 9 Ja baˊläꜙkohꜘ gaꜙjmeeꜘ Dio jnäˋ jneˊ, ja baˊ läꜙja gaꜙjmeeyꜘkyaahˊ dsaˉ heꜘ kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ, kyaahˊ heˉ maˉläˉd-sooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Jesús, läꜙja baˊ maˉjäyꜘ naˉjngëëyˈ.10 ¿Heˉla ˈ kahˉ hnähꜘ dsëꜗ Dio, heˉ jmeehˉ hnähꜘbiiꜗ kihꜗ øøhꜗ jneˊ heˉ høøyꜗ ley heˉ saꜙ tääyꜙ høøyꜗ,hiꜙ niꜙ jneˊ saꜙ tääꜙ jneˊ høønˊ, hiꜙ niꜙ dsaˉmaˉgyuhˉjnänˋ saꜙ gaꜙtääyꜙ maˊ høøyˈ? 11Pero naꜗ maˉñeˊ jneˊ,heˉ laˊ maˉlääꜗ baˊ Jesús jneˊ, kweeˉ baˊ kyaahˊ dsaˉheꜘ —gaꜙjähꜘ Peeˊ.

12 Maˊ gaꜙløøꜗ Bernabé kyaahˊ Paaˊ jmeeh˜ juu ˈ,läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ gaꜙtaahˋ tiiˊ nuuyˉhaˉ läꜙ chaˉmiihˉjʉhˉgaa heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio kyaayhˊ jeeˊ naˊnääy ˈnaˊkwayˉ juˈhmëëꜘ kihꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu. 13Hiꜙmaˊ gaꜙdsaaꜗ juuˈ kihꜗ Paaˊ kyaahˊ Bernabé, gaꜙhlëëhꜘJacobo, gaꜙjäyhꜘ:

—Dsaˉñʉʉhˉ øøhnꜗ, nʉʉˉ daˊ hnähꜘ. 14 Maˉnʉʉˊjneˊ läꜙkoo maˉjmeehꜗ Simón juuˈ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘDio toˉnëˊ jeeˊ kihˈ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu, gaꜙtëëyˉdsaˉ heꜘ, gaꜙjmääyꜗ kyaayꜗ. 15 Heˉ laˉ naˉ jeeh ˈkweeˉ kyaahˊ heˉ gaꜙhlëëhꜘ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗDio, jeeˊ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ:16Maˉngëëꜘ heˉ laˉ, nɨɨnˋ naˊchoohnˋ hneˈ kihꜗ David

heˉ naˉhlaˋ.Naˊjmeehnˋ kaˉlähꜘ läꜙkaa jeeˊ naˉheeꜚ , mahꜗ

choohnˊ kaˉlähꜘ läꜙhmëëꜘ,17 mahꜗ läꜙja hi jñahꜘ nääꜗ dsaˉ heꜘ waˊ hnääyhꜘ

Dio,läꜙjëëꜙ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu hi maˉmiˉjäänꜚ laayꜗ

kyaanꜙ.18Läꜙja gaꜙjähꜘ Dio, hi gaꜙmiꜙjnääˉ juuˈ laˉ lloꜘjooꜗ

goˉteˈ.19 ʼHeˉja jwahnꜙ, taꜙ waˊ hanˊ kih ˈ hi saꜙ laaꜗ

judiu hi dsaˉjeeh˜ kyaahˊ Dio. 20 Maˉleeꜙ baˊkoo sɨɨnˊ kiyhˈ mahꜗ saꜙ waˊ kuyhˉ maꜗ heˉ jmeeꜗmiˉsayhꜘ hñiiyꜘ heˉ llaꜙ dsaˉ chaˊnëˊ dio hi naˉlaaꜚkaah˜ dsaˉ, hiꜙ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ saꜙ waˊ kaayhˈ waˊ hi chaˉ hi , hiꜙ niꜙ saꜙ waˊ kuyhˉ jahꜘ hi dsaˉjuuꜘ kyaahˊ heˉ wɨɨꜘ, niꜙ saꜙ waˊ kuyhˉ jmaˉ.21 Jëëhꜘ lloꜘjooꜗ gaꜙløøꜗ dsaˉ judiu kwaꜙ nʉʉhꜚ kihꜗMoisé nehꜙ gwahꜙ heˉ tøøꜘ läꜙkoo läꜙkoo jwɨɨˉ.Jeeˊ ja hëyˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Moisé, läꜙjëꜙ jmɨɨˊ heˉ teehˉdsaˉ dsëꜗ —gaꜙjähꜘ Jacobo.

Gaꜙcheeyꜗ kooˉ jeˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hi saꜙlaaꜗ judiu

22 Läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ heꜘ, kyaahˊ apóstole hiꜙ kyaahˊdsaˉgyʉʉhˊ gaꜙtaayhˋ juuˈ kweeˉ gaꜙhñaayꜗ ko llaaøøhꜗ jneˊ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja mahꜗ dsaˉnääyꜗ jwɨɨˉAntioquía kyaahˊ Paaˊ hiꜙ kyaahˊ Bernabé. GaꜙhñaayꜗJuda, heꜘ baˊ hi tëëyh˜ Barsabá, hiꜙ gaꜙhñaayꜗ Sila.Hi heꜘ maˊ laaˈ taˊ jeeˊ kihˈ dsaˉkyaayhˊ. 23 Kyaahˊhi heꜘ gaꜙcheeyꜗ jeˉ heˉ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ:

“Jnääh ˈ apóstole, jnääh ˈ dsaˉgyʉʉhˊ kyaahˊ øøhˈ jneˊ, jmeeˉ jnäähˈ juu ˈ kyahꜗ hnähꜘ øøhnꜗ hi saꜙlaaꜗ judiu hi chaa Antioquía, hi chaa hwaꜗ Siriahiꜙ Cilicia kaˉlähꜘ. Waˊ chaa hnähꜘ lluꜗ. 24Maˉnʉʉˊjnäähꜗ kihꜗ ko llaa hi gaꜙhwëë jeeˊ laˉ gaꜙnääyꜗtaꜙ naꜙ. Saꜙ ñeˊ jnäähꜗ heˉ gaꜙnääyꜗ miˉgaayꜙ hnähꜘkyaahˊ juu ˈ kiyhꜗ, heey˜ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ hiꜙjmeeyꜙ hihꜙ heˉ ʉʉhꜙ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ hiꜙheˉ høøh ˈ hnähꜘ ley. 25 Heˉja maˉtoohˋ jnäähꜗjuu ˈ kweeˉ, maˉjëëˊ jnäähꜗ lluꜗ baˊ heˉ maˉhñaajnäähꜗ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ jeeˊ laˉ mahꜗ dsaˉnääyꜗ

Hechos 15:26 125 Hechos 16:18dsaˉjëëyꜙ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ Paaˊ hiꜙ kyaahˊ Bern-abé hi hnääꜙ jneˊ chaˉmiihˉ. 26 Dsaˉñʉʉhˉ naˉ,saꜙ gaꜙjmeeyꜘ he ˈ cheˊ chaa juuyꜘ jeeˊ gaꜙnääyꜗkwayꜙ juu ˈ kihꜗ Jesucristo. 27 Heˉja chee jnäähꜗJuda kyaahˊ Sila mahꜗ dsaˉnääyꜗ dsaˉkwayꜙ juuˈ heˉnaˉsɨɨˉ laˉ. 28 Lluꜗ baˊ la ˈ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ hiꜙ läꜙja kyaaꜗ jnääh ˈ kaˉlähꜘ, heˉ saꜙ hnøøˉjnääh ˈ heˉ høøh ˈ hnähꜘ heˉ saꜙ tääꜙ hnähꜘ høøhˈ. Maꜙlaꜙ heˉ laˉ baˊ hnøø ˈ nuuh ˈ hnähꜘ. 29 Saꜙkuhˈ hnähꜘ heˉ maˉllaꜘ dsaˉ chaˊnëˊ dio hi naˉlaaꜚkaah˜ dsaˉ, niꜙ saꜙ leꜘ kuhˈ hnähꜘ jmaˉ, niꜙ saꜙ leꜘkuhˈ hnähꜘ jahꜘ hi dsaˉjuuꜘ kyaahˊ heˉ wɨɨꜘ. Hnähꜘdsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ, taꜙ kaahꜙ hnähꜘ waˊ hi chaˉhi . Cherˊmahꜗ gaꜙlëhꜗ hnähꜘ høøhˈ heˉ ja , jmeehˉbaˊ hnähꜘ lluꜗ. Waˊ dsaˉngëëhꜘ baˊ hnähꜘ lluꜗ.”

30 Läꜙjëëꜙ hi naˉhñaa heꜘ, gaꜙnääyꜗ taꜙ Antio-quía. Maˊ gaꜙllaꜙnääyꜗ jeeˊ ja , gaꜙjøøyhˉ øøhꜗ jneˊmahꜗ gaꜙngëëyꜗ jeˉ heˉ maˊ kyeyˉ ja , toꜙloꜙ nëˊjeeˊ läꜙjëëꜙ . 31 Peerꜙ gaꜙnøhꜗ dsëꜗ øøhꜗ jneˊ heꜘmaˊ gaꜙhëyꜘ jeˉ ja , heˉja gaꜙläꜙchaayꜙ lluꜗ jwërte.32 Juda kyaahˊ Sila hi maˊ ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio maˊkwayꜙ chaˉgaˊmiihˉ juuˈ. Hehꜗ läꜙja , gaꜙnøhꜗ dsëꜗøøhꜗ jneˊ hiꜙ gaꜙtëëyhꜗ chaˉmiihˉ beꜘ. 33 Gaꜙläꜙhɨɨˋgaˊ miihˉ jmɨɨˊ, ja gaˊ gaꜙhɨhꜗ øøhꜗ jneˊ juuˈ kyaayhˊmahꜗ dsaˉnääyˋ llu ˈ taꜙ Jerusalén jeeˊ täähˊ hi gaꜙcheeyꜗ. 34 Pero gaꜙjmeeꜘ Sila hʉʉˊdsëˉ: “Goꜚllu ˈ gaˊ heˉ jänꜙ jeeˊ laˉ.” 35 Hiꜙ gaꜙjäꜘ baˊ Paaˊkyaahˊ Bernabé Antioquía ja , maˊ miˉtëëyꜙ dsaˉjuuˈ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Hiꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ jñahꜘdsaˉkyaayhˊ maˊ kwayꜙ juˈhmëëꜘ.

Ngooꜗ Paaˊ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jiih˜ naˊkwayˉ juuˈ36Gaꜙläꜙhɨɨˋ gaˊ miihˉ jmɨɨˊ, maˊ gaꜙjähꜘ Paaˊ sɨɨyhꜙ

Bernabé:—Manˋ kaˉlähꜘ maꜙjëënˊ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ

läꜙkaa jwɨɨˉ jeeˊ naˊkanˊ juuˈ kihꜗ Dio jääꜗ , maꜙjëënˊhaˉ läꜙ tääyhˊ.

37 Maˊ hnøøˈ Bernabé maˊ jääy ˈ Jwaaꜚ hi tëëyh˜Marcos. 38 Pero saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ Paaˊ heˉ maˊ jääy ˈkaˉlähꜘ hi gaꜙkëhꜗ jiihˈ hwaꜗ Panfilia, jëëhꜘ moꜙsoꜙñeeˊ gyihꜗ naˊkwayˉ juuˈ kihꜗ Dio kyaahˊ Paaˊ. 39Niꜙmiihˉ saꜙ gaꜙhɨɨꜘ kweeˉ juuˈ kihꜗ Paaˊ kyaahˊ Bern-abé, läꜙjiih ˈ gaꜙbeeyꜗ øøyhꜚ, gaꜙnääyꜗ maꜙ kihˉkihꜗ.Heˉja Bernabé gaꜙjääyꜗ Marcos, gaꜙtaayhˋ nehꜙbarco gaꜙnääyꜗ taꜙ Chipre. 40 Hiꜙ Paaˊ gaꜙjääyꜗ Sila.Läꜙkoo maˊ gaꜙhwëëyˉ jeeˊ ja , gaꜙjähꜘ øøhꜗ jneˊ hi maˊ täähˊ Antioquía sɨɨyhꜙ:

—Dio kyaahˊ hnähꜘ.41Gaꜙngëëyꜘ taꜙ hwaꜗ Siria kyaahˊ hwaˈ Cilicia maˊ

kwayꜙ beꜘ kihꜗ øøhꜗ jneˊ hi maˊ täähˊ läꜙkoo läꜙkoojwɨɨˉ.

16Ngooꜗ Timotä kyaahˊ Sila koˉjøhꜘ kyaahˊ Paaˊ

1 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙnääyꜗ taꜙ Derbe, ja gaˊgaꜙnääyꜗ taꜙ Listra. Jeeˊ ja maˊ gya ˈ jaa øøhꜗjneˊ hi chee Timotä. Chooy ˈ maˊ laa ˈ judiu hiꜙmaˊ laay ˈ øøhꜗ jneˊ kaˉlähꜘ. Pero jmiiˉ Timotämaˊ laa ˈ griego. 2 Läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hi maˊ täähˊListra hiꜙ hi maˊ täähˊ Iconio maˊ hlëëyhꜙ lluꜗ kihꜗTimotä. 3 Gaꜙläꜙhnøøꜗ Paaˊ jääyꜗ Timotä läꜙkaa jeeˊdsooy ˈ, heˉja gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗkihꜗ Timotä mahꜗ saꜙ chooꜗ judiu hi chaa jeeˊ jajuu ˈ kyaayhˊ, jëëhꜘ gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ chaa jeeˊ ja

maˉñeyˉ laaꜗ griego jmiiˉ Timotä. 4Gaꜙläꜙkaa jwɨɨˉjeeˊ gaꜙnääyꜗ, gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ kihꜗ øøhꜗ jneˊ haˉ läꜙ laꜗjuuˈ eeˉ heˉ gaꜙtaahˋ apóstole kyaahˊ dsaˉgyʉʉhˊ hi maˊ täähˊ Jerusalén mahꜗ høøyꜗ maꜙlaꜙ heˉ naˉ baˊ.5Maˊ gaꜙnuuꜘ øøhꜗ jneˊ juuˈ ja , gaꜙtëëyhꜗ chaˉmiihˉbeꜘ hiꜙ jwëëꜘ gaˊ dsaˉ gaꜙheehˉ juu ˈ kihꜗ Dio koojmɨɨˊ koo jmɨɨˊ.

Gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kihꜗ Paaˊ jaaˉ dsaˉ hi maˊ chaahwaꜗ Macedonia

6 Pero Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ saꜙ gaꜙkwaꜘ jwë ˈ kihꜗPaaˊ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ mahꜗ maˊ kway ˈ juu ˈ kihꜗDio hwaꜗ Asia, heˉja gaꜙngëëꜘ bihꜗ läꜙ gaꜙdsaꜗ hwaꜗFrigia, kyaahˊ hwa ˈ Galacia. 7 Läꜙkoo maˊ gaꜙl-laꜙnääyꜗ taꜙ hwaꜗ Misia, maˊ hnøøy ˈ maˊ dsaˉnääyꜗtaꜙ Bitinia pero saꜙ gaꜙkwaꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ jwëꜗ.8 Heˉja koo gaꜙngëëyꜘ taꜙ kooꜘ hwaꜗ Misia baˊ,läꜙjiihˈ gaꜙllaꜙnääyꜗ jwɨɨˉ Troa. 9Hwëˈ heˉ maˊ gyaˈPaaˊ Troa, gaꜙhëëꜘ mɨˈnëyˊ maˊ chehˈ jaa dsaˉñʉʉhˉhi chaa Macedonia maˊ chuuꜘ kyaayhˊ, maˊ jäyhꜘ:“Ñaˉ taꜙ hwaꜗMacedoniamahꜗ kwahˈ beꜘ kyaaꜗ jnäähˈ.” 10Maˊ gaꜙjëëꜗ Paaˊ heˉ ja , läꜙchahꜘ ja gaꜙmiꜙlluˋjnäähꜗ løøˈ kyaaꜗ jnäähˈ, mahꜗ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ kyaayhˊtaꜙ Macedonia. Gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ dsooꜘ heˉ tëëh˜ Diojnäähˈ mahꜗ dsaˊkwaˊ jnäähꜗ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús jeeˊja .

Ngooꜗ Paaˊ kyaahˊ Sila jeeˊ jwɨɨˉ Filipo11 Jeeˊ jwɨɨˉ Troa ja gaꜙtoohˋ jnäähˈ nehꜙ barco,

gaꜙnøøꜗ jnääh ˈ ko dsooꜘ taꜙ Samotracia, hwaꜗ heˉhäˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ. Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˉ, gaꜙnøøꜗjnäähˈ taꜙ jwɨɨˉ Neópolis.

12 Jeeˊ ja gaꜙhwɨɨˉ jnäähˈ mahꜗ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ taꜙjwɨɨˉ Filipo heˉ gaꜙllaꜘ dsaˉ chaa Roma hiꜙ maˊ laˈ jwɨɨˉ toˉnëˊ kih ˈ hwaꜗ Macedonia. Jeeˊ jwɨɨˉ jagaꜙtoohˋ jnäähꜗ miihˉ jmɨɨˊ. 13 Koo jmɨɨˊ heˉ teehˉdsaˉ dsëꜗ gaꜙhwëë jnääh ˈ jeeˊ jwɨɨˉ ja , gaꜙnøøꜗjnäähˈ taꜙ chaˊhooˊ jmɨɨˉ. Jëëhꜘ, maˉñeˊ jnäähꜗ heˉdsaˉnääꜗ dsaˉ jeeˊ ja , jeeˊ dsaˉngɨɨyˋ kiyhˈ kihꜗ Dio.Heˉja gaꜙtoohˋ jnäähꜗ gaꜙhlëëhˊ jnäähꜗ juuˈ kihꜗ Diodsaˉmëꜘ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja . 14 Jaa dsaˉmëꜘ heꜘmaˊ chee Lidia, hi maˊ chaa jwɨɨˉ jʉʉhˉheˉ cheeTiatira. Maˊ hnɨɨyꜙ hmɨɨhˉ gyʉʉꜘ heˉ hmooh ˈ hiꜙmaˊ hnaayhˉ Dio. Heˉja gaꜙcheeꜗ Dio dsëyꜗ mahꜗwaˊ jmeeyꜘ heˈ juuˈ heˉ maˊ hlëëhꜙ Paaˊ. 15 Läꜙkoomaˊ gaꜙsaayˉ jmɨɨˉ ko jøhꜘ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi chaakyaayꜗ, gaꜙchuuyꜘ kyaaꜗ jnäähˈ, gaꜙjäyhꜘ:

—Cherˊmahꜗ laahꜘ hnähꜘ miˊteˋ baˊ jnäꜘ kihꜗ Dio, jähnähꜘ kinꜙ naꜗ.

Heˉja gaꜙjmeeꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ biiꜗ heˉ gaꜙjä jnäähꜗchaˊnehꜙ kiyhꜗ.

Gaꜙtaayhˉ Paaˊ kyaahˊ Sila nehꜙñeˈ16 Koo häˊ läꜙ maˊ naˊnøøˈ jnäähꜗ kaˉlähꜘ jeeˊ maˊ

ngɨɨꜙ dsaˉ kiyhꜗ kihꜗ Dio, jeeˊ ja gaꜙjeeˈ jnäähꜗ jaachihˉmëꜘ hi maˊ kye jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ hi maˊ lleˉ juuˈ kihꜗ dsaꜙ. Kyaahˊ chihˉmëꜘ heꜘ maˊ lɨhꜗ dsaˉjʉʉyˊchaˉmiihˉ kuuˊ. 17 Peerꜙ kii hooh˜ chihˉmëꜘ heꜘmaˊ lleeyˋ kaahˋ kyaa jnäähꜗ, maˊ hlëëyhꜙ:

—Dsaˉñʉʉhˉ hi gaꜙnääꜗ naˉ, gaꜙnääˊ madaꜚ kihꜗDio Jøøhꜗ. Hi naˉ naˉ kwaꜙ juuˈ kihꜗ Dio heˉ jmeeꜙdsaˉlääꜘ dsaˉ.

18Maˉläˉhɨɨˋ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ jmeeꜙ chihˉmëꜘ heꜘläꜙja , läꜙjiih ˈ gaꜙläꜙdsëhꜙ dsëꜗ Paaˊ. Heˉja gaꜙ-jeeyhˉ hñiiyꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ:

Hechos 16:19 126 Hechos 17:13—Kyaahˊ beꜘ kihꜗ Jesucristo jmeenꜙ hihꜙ kyahꜗ,

goˉhëë kihꜗ chihˉmëꜘ naˉ.Läꜙchahꜘ ja yaꜙhëëꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ chihˉmëꜘ

heꜘ.19 Maˊ gaꜙläꜙliihꜚ dsaˉjʉʉˊ chihˉmëꜘ heꜘ moꜙsoꜙ

chaˉ heˉ kyaahˊ liyhꜙ kuuˊ, gaꜙläꜙhneeyꜙ kyaahˊ Paaˊ.Gaꜙsaayhꜗ Paaˊ kyaahˊ Sila naˊjääyˉ chaˊnëˊ dsaˉtaˊ.20Gaꜙtaayhˉ gooˉ jwëëꜚ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Judiu baˊ laa dsaˉñʉʉhˉ laˉ, haˉ kohꜘ hniiˉ saꜙmaˊ jay˜ llayꜙ jeeˊ jwɨɨˉ jnänˋ. 21 Miˉtëëyꜙ jneˊ heˉtëëyˈ jmeeyꜙ heˉ saꜙ chaˉ jwëˈ jnänˋ heehnˊ niꜙ heˉjmeenˊ heˉ tëëyˈ jmeeyꜙ, jneˊ hi laaꜗ dsaˉ romano.

22 Hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉjwɨɨˉ gaꜙkwaꜘ beꜘ kihꜗ dsaˉhi gaꜙhnɨɨꜗ heꜘ. Heˉja gaꜙjmeeꜘ dsaˉtaˊ madaꜚgaꜙlleeyꜗ hmɨɨhˉ kihꜗ Paaˊ kyaahˊ Sila mahꜗ gaꜙkwaꜘdsaˉ kiyhꜗ kyaahˊ sɨˊhmaˉ. 23 Maˉngëëꜘ maˉkwaꜘdsaˉ kiyhꜗ chaˉmiihˉ, gaꜙtaahˉ dsihꜘ nehꜙñeˈ. Ja gaˊgaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ pooˉ kyaayꜗ mahꜗ hääyꜗ lluꜗ.24 Maˉngëëꜘ maˉhyoh˜ pooˉ jwë ˈ haˉ läꜙ jmeeyꜗ,gaꜙtaayhˉ Paaˊ kyaahˊ Sila gaꜙtëꜘ nehꜙ gaˊ kih ˈ ne-hꜙñeˈ. Jeeˊ ja gaꜙgwëyꜗ tɨɨˊ Paaˊ kyaahˊ Sila nehꜙ jwɨˊhmaˉ heˉ hëˉ tooˉ, heˉ chee cepo.

25 Pero maˊ gaꜙtëꜘ koo llaꜙnʉʉ ˈ maˊ ngɨɨꜙ Paaˊkyaahˊ Sila kiyhꜗ kihꜗ Dio, hiꜙ maˊ häyꜙ suꜚ kihꜗ Dio,hiꜙ jñahꜘ gaˊ dsaˉ hi maˊ täähˊ nehꜙñe ˈ ja maˊnuuyˉ. 26 Niꜙ saꜙ liihꜚ gaˊ dsaˉ heꜘ maˊ gaꜙjehꜗ wɨɨꜘjwërte hwaꜗ, läꜙjiihˈ gaꜙsaꜗ gaꜙhluhꜗ tɨɨˊ naˊhyahˉ heˉlaꜗ nehꜙñeˈ ja . Läꜙchahꜘ ja gaꜙnaꜘ läꜙjëꜙ hoˊhaahˊkih ˈ, hiꜙ gaꜙsaaꜗ gaꜙjaaꜗ caden˜ heˉ maˊ naˉhñuuꜚläꜙjëëꜙ hi maˊ täähˊ nehꜙñe ˈ ja . 27 Heˉja gaꜙñeꜗpooˉ hi maˊ høøꜙ jeeˊ ja . Maˊ gaꜙjëëyꜗ naˉnaˊ hooˊnehꜙñeˈ, gaꜙlleyˉ ñeˈtuuhꜚ kiyhꜗ mahꜗ maˊ jngëëyhˈ hñiiyꜘ, kihꜗ heˉ laayꜘ maˉkyʉʉꜗ dsaˉ hi maˊ täähˊnehꜙñeˈ. 28Heˉja gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ ki gaa gaꜙjäyhꜘ:

—Taꜙ jmeehˋ hñaahˈ, tøøhˊ baˊ jnäähꜗ läꜙjëëꜙ jnäähˈ jeeˊ laˉ.

29 Heˉja gaꜙngɨɨꜘ pooˉ heꜘ waˊjeˉ, mahꜗ gaꜙheyꜗkoˉchihˊ chaˊnehꜙ. Jlääyꜙ gaˊ läꜙja , gaꜙjwääyꜗ hñiiyꜘhʉʉˊ tɨɨˊ Paaˊ kyaahˊ Sila. 30Hihꜗ pooˉ heꜘ gaꜙhwëëyꜗøøhꜗ jneˊ nehꜙñeˈ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Dsaˉñʉʉhˉ, heˉ naˉ jmeenˋ mahꜗ läänꜘ.31Heˉja gaꜙjähꜘ øøhꜗ jneˊ heꜘ:—Jmeeˊ dsooꜘ hohꜘ kihꜗ Jesucristo mahꜗ läꜙja baˊ

läähꜘ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi chaa kyahꜗ.32 Ja gaˊ gaꜙhlëëyhꜗ pooˉ heꜘ juuˈ kihꜗ Dio, kyaahˊ

läꜙjëëꜙ hi chaa chaˊnehꜙ kiyhꜗ. 33 Läꜙ hwë ˈ jagaꜙjøøꜗ pooˉ heꜘ kihꜗ Paaˊ kyaahˊ Sila naˊgyiyhˉ jeeˊgaꜙlaꜗ dsooˊ kiyh ˈ. Läꜙchahꜘ ja gaꜙsaa pooˉ heꜘjmɨɨˉ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi chaa kyaayꜗ. 34 Maˉngëëꜘmaˉsaayˉ jmɨɨˉ, gaꜙtëëyˉ øøhꜗ jneˊ heꜘ chaˊnehꜙkiyhꜗ, gaꜙkwëëyhꜗ heˉ gaꜙkuyhˉ. Peerꜙ gaꜙläꜙchaayꜙlluꜗ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi chaa kyaayꜗ, läꜙlluꜗ heˉgaꜙheeyhˉ juuˈ kihꜗ Dio.

35Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ ja , gaꜙcheeꜗ dsaˉtaˊ jñahꜘpooˉ hi naˊjmeeꜘ juu ˈ kihꜗ hi maˊ høøꜙ nehꜙñe ˈmahꜗ lääyꜗ Paaˊ kyaahˊ Sila. 36Heˉja gaꜙjmeehꜗ pooˉjuuˈ kihꜗ Paaˊ kyaahˊ Sila, gaꜙjäyhꜘ:

—Maˉjmeeꜘ dsaˉtaˊ madaꜚ heˉ läänˊ hnähꜘ. Heˉ-ja jwahnꜙ, hwëë hnähꜘ, goˉnääˊ hnähꜘ kyaahˊ juuˈlluꜗ baˊ.

37Heˉja gaꜙjähꜘ Paaˊ sɨɨyhꜙ läꜙlaˉ:—¿Heˉlaˈ ja gaꜙkwayꜘ kyaaꜗ jnäähˈ chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ

dsaˉ, niꜙ saꜙ gaꜙngɨɨyꜘ juu ˈ cheˊ ää jnääh ˈ dsooˊ?Heꜘ baˊ dsaˉ romano jnäähˈ kaˉlähꜘ mahꜗ gaꜙtaayhˉ

jnäähˈ nehꜙñeˈ. Naꜗ laayꜘ, lääyꜗ jnäähˈ jeeˊ naˉhmääˊ.Niꜙ miihˉ saꜙ heehˊ jnäähꜗ läꜙnaˉ. Waˊ yaˉnääꜘ hñiiꜘdsaˉtaˊ mahꜗ hwëëyꜗ jnäähˈ.

38 Heˉja naˊjmeehˊ pooˉ heꜘ juu ˈ kihꜗ dsaˉtaˊ.Peerꜙ gaꜙläꜙgooꜙ dsëꜗ dsaˉtaˊ heꜘ maˊ gaꜙnuuyꜘ laaꜗPaaˊ dsaˉ romano kyaahˊ Sila. 39 Heˉja naˊnääy ˈnaˊjëëyˉ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ Paaˊ kyaahˊ Sila:

—Jmeeˊ hnähꜘ jøhˉ hohꜘ.Maˉlaꜙ maˉhwëëyꜗ nehꜙñeˈ, gaꜙsɨɨyhꜙ:—Goˉnääˊ baˊ hnähꜘ taꜙ jeeˊ jyohꜘ.40 Maˊ yaꜙhëëꜗ Paaˊ nehꜙñeˈ kyaahˊ Sila, gaꜙnääyꜗ

taꜙ kihꜗ Lidia, jeeˊ gaꜙjeeyˈ miihˉ øøhꜗ jneˊ. GaꜙkwaꜘPaaˊ kyaahˊ Sila beꜘ kiyhꜗ, ja gaˊ gaꜙhwëëyˉ jeeˊ jwɨɨˉja , gaꜙnääyꜗ taꜙ jeeˊ jyohꜘ.

17Gaꜙläꜙhneeꜙ dsaˉ kyaahˊ Paaˊ jeeˊ jwɨɨˉ Tesalónica

1 Gaꜙngëëꜘ Paaˊ kyaahˊ Sila taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Anfípolihiꜙ gaꜙngëëyꜘ jeeˊ jwɨɨˉ Apolonia läꜙjiihˈ gaꜙllaꜙnääyꜗjwɨɨˉ Tesalónica, jeeˊ maˊ chih ˈ koo gwahꜙ kihꜗdsaˉ judiu. 2 Hiꜙ läꜙkoo tëë ˈ Paaˊ jmeeꜙ, jmɨɨˊ heˉteehˉ dsaˉ dsëꜗ maˊ dsooy˜ nehꜙ gwahꜙ dsaˉhlëëyhˋdsaˉ. Gaꜙtëꜘ hnëˉ jiih˜ maˊ dsooy˜ gwahꜙ jmɨɨˊ heˉteehˉ dsaˉ dsëꜗmaˊ dsaˉkwayꜙ juuˈ naˉhñaaˈ läꜙjëë .3Maˊ miˉjnääyꜙ jëë goˉte˜ läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗDio heˉ jähꜘ, jmeeꜙ biiꜗ jëëꜗ Cristo wɨɨꜘ hiꜙ läꜙjiiyhˊkaˉlähꜘ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ. Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ:

—Jesús hi hlëëhnˊ kihˈ laˉ, hi heꜘ heꜘ Cristo.4 Ko llaa judiu gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ, heˉja

gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ Paaˊ hiꜙ kyaahˊ Sila.Jwëëꜘ griego hi maˊ hnaahˉ Dio gaꜙheehˉ. Hiꜙläꜙja jwëëꜘ dsaˉmëꜘ hi hiiꜘ juu ˈ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉja gaꜙheeyhˉ kihꜗ Jesús. 5 Pero ko llaa judiu hi saꜙ maˊ dsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Jesús, gaꜙläꜙlleeyꜘ. Heˉjanaˊkyaayꜘ ko llaa dsaˉñʉʉhˉ hi hñaaˉ dsëꜗ hi laˊgaꜙnääˊ jeeˊ jwɨɨˉ ja . Kyaahˊ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ gaꜙlɨyhꜗgaꜙtooyhˉ jeˉ dsëꜗ dsaˉ chaa jeeˊ jwɨɨˉ ja . Heˉjagaꜙnääyꜗ chaˊnehꜙ kihꜗ Jasón heˉ hnøøyꜗ maˊ jääyˈ Paaˊ kyaahˊ Sila mahꜗ maˊ taayhꜙ gooˉ dsaˉjwɨɨˉ.6Pero saꜙ gaꜙjnääyhꜙ, heˉja gaꜙsaayhꜗ Jasón kyaahˊjñahꜘ gaˊ øøhˈ jneˊ, naˊjääyˉ kihꜗ dsaˉtaˊ, taˉhooyh˜ki gaa maˊ jäyhꜘ:

—Dsaˉ naˉ gaꜙnääˊ miˉgaaꜙ dsaˉ läꜙkaa jmɨˉ-gyʉʉꜙ hiꜙ naꜗ maˉyaˉnääyꜗ jeeˊ laˉ jnänˋ. 7 Jasón laˉnaˉ maˉtaayhˉ dsaˉ heꜘ chaˊnehꜙ kihꜗ. Läꜙjëëꜙ hi laˉ naˉ miˉkwayhꜗ ley kihꜗ dsaˉtaˊ jøøh ˈ jnänˋ hi gyaꜗ roma. Jäyhꜘ chaa jñahꜘ rey hi chee Jesús.

8 Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉtaˊ kyaahˊ dsaˉjwɨɨˉ juu ˈ ja ,gaꜙheeꜗ dsëyꜗ goˉte˜. 9 Heˉja gaꜙjmeeꜘ dsaˉtaˊmadaꜚ gaꜙmiꜙhmaahˊ Jasón dsooˊ kihˈ kyaahˊ läꜙjëëꜙøøhꜗ jneˊ hi gaꜙsaayhꜗ heꜘ. Ja gaˊ gaꜙlääyꜗ.

Ngooꜗ Paaˊ kyaahˊ Sila taꜙ jwɨɨˉ Berea10 Øøhꜗ jneˊ hi maˊ chaa jeeˊ ja , läꜙchahꜘ hwëˈ

ja , gaꜙcheeyꜗ Paaˊ kyaahˊ Sila taꜙ jwɨɨˉ Berea. Maˊgaꜙllaꜙnääyꜗ Berea naˊnääy ˈ nehꜙ gwahꜙ kihꜗ judiu.11 Judiu hi maˊ chaa Berea ja , lluꜗ chaˉgaˊmi-ihˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ läꜙkohꜘ gaˊ hi chaa Tesalónica.Gaꜙläꜙhnøøꜗ gyihꜗ nuuyꜗ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ ja , hiꜙ läꜙjëꜙjmɨɨˊ maˊ hëyˉ jeeˊ naˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗ Dio mahꜗ maˊjëëy˜ cheˊ maꜙraꜙ juˈdsooꜘ heˉ maˊ jähꜘ Paaˊ. 12 Jwëëꜘdsaˉ judiu heꜘ gaꜙheehˉ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙ läꜙja jwëëꜘdsaˉmëꜘ griega hi hiiꜘ juu ˈ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja hiꜙjwëëꜘ dsaˉñʉʉhˉ kaˉlähꜘ. 13 Maˊ gaꜙnuuꜘ judiu hi

Hechos 17:14 127 Hechos 18:9chaa Tesalónica heˉ hää Paaˊ taꜙ Berea kwayꜙ juuˈ kihꜗ Dio, heˉja naˊnääy ˈ jeeˊ ja kaˉlähꜘ naˊllayˉhniiˉ kihꜗ dsaꜙ. 14 Läꜙchahꜘ ja øøhꜗ jneˊ hi chaajeeˊ ja gaꜙcheeyꜗ Paaˊ taꜙ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ. Gaꜙjäꜘbaˊ Sila kyaahˊ Timotä jwɨɨˉ Berea. 15 Heꜘ baˊ øøhꜗjneˊ hi maˊ kyaahˊ Paaˊ gaꜙjmeeꜘ beꜘ gaꜙjøøꜗ kiyhꜗläꜙ gaꜙtëꜘ jwɨɨˉ Atena. Hiꜙ maˊ gaꜙhwëë øøhꜗ jneˊjwɨɨˉ Atena ja , gaꜙcheeꜗ Paaˊ juuˈ waˊ jäˉ Sila kyaahˊTimotä taꜙ laꜙ, naꜗkohꜘ läꜙjiihˈ jeeˊ leꜘ.

Gaꜙkwaꜘ Paaˊ juuˈ jeeˊ jwɨɨˉ Atena16 Taˊko jiih ˈ maˊ gya ˈ Paaˊ jøøy˜ lloo˜ Sila

kyaahˊ Timotä jwɨɨˉ Atena, gaꜙläꜙmeehꜙ dsëyꜗ kihꜗgaꜙläꜙkaa baˊ täähˊ dio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ.17 Heˉja nehꜙ gwahꜙ maˊ miˉjnääꜙ Paaˊ juu ˈnaˉhñaaˈ läꜙjëë kihꜗ judiu hi maˊ chaa jeeˊ ja , hiꜙkihꜗ jñahꜘ gaˊ dsaˉ hi hnaahˉ Dio. Hiꜙ läꜙjëꜙ jmɨɨˊmaˊ dsaˉngëëꜘ Paaˊ läꜙkaa jeˊhmoohˊ ja , hlëëyh˜dsaˉ hi dsaˉkuhꜗ jeeˊ ja kaˉlähꜘ. 18 Jeeˊ ja gaꜙjeeyˈ dsaˉ hi jähꜘ kyʉʉh˜. Koo nääꜗ dsaˉ heꜘ tëëyh˜epicúreo hiꜙ jñahꜘ kaˉlähꜘ tëëyh˜ estoico. Dsaˉheꜘ naˉ gaꜙløøꜗ tiˉchooꜙ juu ˈ kyaahˊ Paaˊ. Heˉjagaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ dsaˉkyaayhˊ:

—Heeˉ baˊ juuꜗ heˉ kwaꜙ dsaˉ naˉ, hehꜗ heˉhlëëyhꜙ chaˉmiihˉ ngëëˈ.

Jñahꜘ kaˉlähꜘ gaꜙjähꜘ:—Läꜙkoo heˉ hlëëyhꜙ kihꜗ jñahꜘ dio hi saꜙ kyuuꜙ

jneˊ.Läꜙja gaꜙjäyhꜘ kihꜗ Paaˊ kih ˈ heˉ maˊ miˉjnääꜙ

Paaˊ ju ˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús hiꜙ juu ˈ heˉ läꜙjiihˊ dsaˉ.19Heˉja gaꜙjääyꜗ Paaˊ koo jeeˊ maˊ dsaˉñeeyꜙ, jeeˊchee Areópago. Jeeˊ ja gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ:

—¿Cheˊ leꜘ nʉʉˉ jnäähˈ miihˉ haˉ läꜙ laꜗ juˈhmëëꜘheˉ kyehˊ naˉ? 20Kyehˊ juuˈ heˉ saꜙ maˉnʉʉˊ jnäähꜗgoˉte˜. Hnøøˉ jnäähˈ läꜙñeˊ jnäähꜗ heˉ hnøøꜗ jähꜙjuuˈ naˉ.

21 (Jëëhꜘ, jwëëꜘ dsaˉ chaa jeeˊ jwɨɨˉ Atenahiꜙ dsaˉhi yaꜙnääꜗ hwaꜗ ʉʉꜘ, gaꜙtaayhˋ tääꜘ jeeˊ ja . Saꜙ chaˉheˉ gaˊ jyohꜘ heˉmaˊ tɨh˜ dsëyꜗ, maꜙlaꜙ juˈhmëëꜘ heˉmaˊ nuuyˈ kyaahˊ heˉ maˊ kwayˈ, heˉ ja baˊ maˊ tɨh˜dsëyꜗ.)

22Heˉja gaꜙnooˉ Paaˊ toꜗ dsaahˋ jeeˊ kihˈ hi maˊtäähˊ Areópago ja , mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Kyuunꜙ hnähꜘ dsaˉ chaa Atena. Peerꜙ miˉtehˋhnähꜘ kyaahˊ läꜙjëëꜙ dio kyaahˊ hnähꜘ. 23 Jëëhꜘ läꜙmaˊ ñeenˊ naˊngën ˈ läꜙkaa jeeˊ jwɨɨˉ laˉ, gaꜙjëënꜗläꜙkaa baˊ täähˊ hi naˉlaaꜚ kaahꜙ hnähꜘ. Jeeˊ jagaꜙjëënꜗ koo naˊhyooꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ: “Hii ꜚ laˉDio hi saꜙ kyuuꜙ jneˊ.” Jëëˋ daˊ hnähꜘ, heꜘ baˊ Dio hi hnaahꜙ hnähꜘ, niꜙ saꜙ kyuuꜙ hnähꜘ, kihꜗ hi heꜘ naˉhlëëhnˊ naˈ.

24 ʼDio hi gaꜙjmeeꜘ läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ, hi gaꜙjmeeꜘ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ nëˊ kih ˈ, hi heꜘ laaꜗjʉʉˊ gyʉʉh ˈ hwaꜗ, heˉja saꜙ jmeeꜙ biiꜗ jmeeꜗ dsaˉjmɨˉgyʉʉꜙ koo gwahꜙ jeeˊ gyayꜙ. 25 Saꜙ chaˉ heˉjmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ niꜙ miihˉ, niꜙ hi jmeeꜗ taˊheꜗ kiyhꜗ.Hñiiꜘ bihꜗ jmeeyꜙ chaa läꜙjëëꜙ jneˊ, jmeeyꜙ kii jneˊlleꜘ hiꜙ kwayꜙ läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ biiꜗ jnänˋ.

26 ʼKihꜗ jaa dsaˉñʉʉhˉ baˊ gaꜙjmääyꜗ läꜙjëëꜙ nääꜗdsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ mahꜗ dsaˉtaayhˋ läꜙkaa hwaꜗ. Hiꜙgaꜙtøøyꜗ hihꜙ haˉ kohꜘ jmɨɨˊ dsaˉtaahˋ dsaˉ hiꜙ haˉhñiiꜘ dsaˉtaayhˋ. 27Gaꜙjmääyꜗ jneˊmahꜗ hnäähˊ jnihꜘ.Läꜙja koo saꜙ suˊ saꜙ jne˜ baˊ jneˊ Dio. Jëëhꜘ,maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ saꜙ cheyhꜗ ʉʉꜘ kihꜗ läꜙjaa läꜙjaajneˊ. 28 Jëëhꜘ, taꜙlaꜙ kiyhꜗ baˊ chaa jneˊ hiꜙ gaꜙnøøˊ

jneˊ hiꜙ naˊjiihꜙ jneˊ. Heˉ laˉ jeeh ˈ kweeˉ läꜙkohꜘgaꜙsɨɨꜘ ko llaa dsaˉgoohꜘ hnähꜘ hi maˊ kyʉʉh˜, hi gaꜙjähꜘ: “Laaꜗ jneˊ saˊjuˉ kihꜗ Dio.”

29 ʼLäꜙlluꜗ heˉ laaꜗ jneˊ saˊjuˉ kihꜗ Dio, heˉja saꜙchaˉ heˉ kihꜗ jmeenˊ hʉʉˊdsëˉ laayꜗ läꜙkoo dio hi jmää dsaˉ kyaahˊ ñeˈ nøøꜚ o ñeˈ tøøˉ o kyaahˊ kuuˊ.Jëëhꜘ heehꜚ heˉ jmeeꜙ dsaˉ ja , laꜗ läꜙkoo gwaꜘhʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉ baˊ. 30 Jääꜗ , saꜙ gaꜙjmeeꜘ Dio heˈ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˊ jmeeꜙ dsaˉ. Jëëhꜘ dsaˉ, saꜙ maˊñeˉ heeˉ ja maˊ jmeeyꜙ. Pero jmɨɨˊ naˈ, Dio jmeeꜙmadaꜚ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi täähˊ läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙwaˊ läˉdsaa dsëyꜗ läꜙjëꜙ heˉ jmeeyꜙ. 31 Jëëhꜘ, gaꜙtøøꜗDio hihꜙ lloo˜ koo jmɨɨˊ llayꜗ taˊ kih ˈ läꜙjëëꜙ dsaˉkyaahˊ ju ˈdsooꜘ. Maˉnaˉlleehˊ baˊ jaa dsaˉñʉʉhˉhi llaꜗ taˊ hiꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ gaꜙjmeeꜘ Dio dsooꜘ juuˈja , läꜙlluꜗ heˉ gaꜙmiꜙjiiyhˋ Jesús jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ—gaꜙjähꜘ Paaˊ.

32 Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ juu ˈ heˉ läꜙjiihˊ dsaˉhi maˉnaˉjuuˊ, ko llaa dsaˉ heꜘ gaꜙmiꜙkwayhꜗ hiꜙko llaa gaꜙjähꜘ läꜙlaˉ:

—Jyohꜘ jiih˜ baˊ nʉʉˊ jnäähꜗ kaˉlähꜘ juuˈ naˉ.33Heˉja yaꜙhëëꜗ Paaˊ jeeˊ kihˈ dsaˉ heꜘ. 34Ko llaa

hi gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ, gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ Paaˊ.Jeeˊ ja maˊ hää Dionisio hi maˊ dsoo˜ taꜙ Areópago.Hiꜙ läꜙja gaꜙheehˉ jaa dsaˉmëꜘ hi maˊ cheeDámari hiꜙ chaa gaˊ jñahꜘ hi gaꜙheehˉ.

18Ngooꜗ Paaˊ taꜙ jwɨɨˉ Corinto

1 Maˉngëëꜘ heˉ ja , yaꜙhëëꜗ Paaˊ jwɨɨˉ Atenangooyꜗ taꜙ jwɨɨˉ Corinto. 2 Jeeˊ ja gaꜙjeey ˈ jaajudiu chee Aquila hi gaꜙläꜙchaaꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Ponto,hi hmëëꜘ yaꜙhëëꜗ hwaꜗ Italia kyaahˊ mëyˊ Priscilaläꜙhihꜙ kihꜗ Claudio rey toˉnëˊ. Hihꜗ rey heꜘ, saꜙhnøøyꜗ maˊ dsaˉtaahˋ dsaˉ hi laaꜗ judiu jeeˊ jwɨɨˉRoma heˉ nøøꜘ hwaꜗ Italia. Heˉja ñeeˊ Paaˊ naˊjëëdsaˉgooy ˈ heꜘ. 3 Aquila heꜘ maˊ jmeeꜙ taˊ hme˜hmɨˉlooˉ, heˉ ja maˊ laˈ taˊ kiyhˈ. Ja baˊ lihꜙ Paaˊmaˊ jmeeyꜙ taˊ ja kaˉlähꜘ, heˉja gaꜙjäyꜘ jmeeyꜙ taˊja ko jøhꜘ kyaayhˊ. 4Läꜙjëꜙ jmɨɨˊ heˉ teehˉ dsaˉ dsëꜗmaˊ dsoo˜ Paaˊ nehꜙ gwahꜙ mähˉ maˊ dsaˉhlëëyhˋdsaˉ judiu kyaahˊ hi saꜙ laaꜗ judiu, maˊ kwayꜙ juuˈ naˉhñaa ˈ läꜙjëë haˉ läꜙ jeeˊ maˊ heehꜙ dsaˉ juuˈkihꜗ Dio.

5 Maˊ gaꜙllooꜗ Sila kyaahˊ Timotä hi maˊ täähˊMacedonia, ja gaˊ gaꜙtʉꜗ Paaˊ taˊ jmeeꜙ hmɨˉlooˉmahꜗ gaꜙkwayꜘ juu ˈ kihꜗ Dio baˊ. Gaꜙhlëëyhꜗ judiudsaˉgooy ˈ, gaꜙjmeeyꜘ ju ˈdsooꜘ kihꜗ Jesús. Gaꜙjäyhꜘhi heꜘ heꜘ Cristo. 6 Pero dsaˉ heꜘ gaꜙløøꜗ jiiyh˜juuˈ kyaahˊ Paaˊ, hiꜙ gaꜙmiꜙkwayhꜗ kaˉlähꜘ. Heˉjagaꜙkyahꜘ Paaˊ hmɨɨhˉ kihꜗ, gaꜙjäyhꜘ:

—Dsooˊ kyah ˈ hñaahꜗ baˊ hnähꜘ naˉ, heˉjuuhꜘ hnähꜘ läꜙ maˉnaˉbäähˋ ja baˊ hnähꜘ kyaahˊdsoˊkyeˉ. Saꜙ chaˉ dsooˊ dsëën˜ niꜙ miihˉ. Naꜗ taꜙchaˊnëˊ naˊkanˋ juu ˈ laˉ kihꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiubaˊ.

7 Yaꜙhëëyꜗ nehꜙ gwahꜙ ja , ngooyꜗ chaˊnehꜙ kihꜗjaa dsaˉñʉʉhˉ hi chee Justo hi maˊ gya ˈ jähꜙjeeˊ chihˈ gwahꜙ. Hi heꜘ maˊ gahꜙ Dio. 8 Jaa dsaˉhi häˊ gooˉ gwahꜙ hi chee Crispo, gaꜙheehˉ juuˈkihꜗ Jesús kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi chaa kyaayꜗ. Hiꜙ jwëëꜘdsaˉ hi chaa ja baˊ Corinto ja , gaꜙheeyhˉ juu ˈkihꜗ Diomaˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ heˉmaˊ kwaꜙ Paaˊ. Läꜙjëëꜙhi heꜘ gaꜙsaa jmɨɨˉ. 9Koo hwëˈ heˉ maˊ gyaˈ Paaˊ

Hechos 18:10 128 Hechos 19:13jwɨɨˉ Corinto ja , gaꜙhëëꜘ mɨˈnëyˊ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ hi gaꜙjähꜘ sɨɨyhꜙ:

—Taꜙ waˊ gah ˈ, hlëëhˊ baˊ hneˉ juu ˈ kinꜙ, taꜙ tʉꜘheˉ kwahˉ juuˈ. 10Niꜙ jaa saꜙ chaa hi kaahꜗ hneˉmahꜗ jmeeyhꜙ hneˉ. Jëëhꜘ jnäꜘ chehnꜗ kyaahˊ hneˉ.Hiꜙ taꜙ jyohꜘ ko taa , täähˊ jwëëꜘ dsaˉ jeeˊ jwɨɨˉ laˉhi naꜗ gaˊ heehꜙ juuˈ kinꜙ.

11 Heˉja gaꜙjäꜘ Paaˊ koo ji ñeˉ naˉdsë˜ jñeeꜘsɨhˉ jeeˊ jwɨɨˉ Corinto ja , kwayꜙ juuˈ kihꜗ Dio.

12 Läꜙkohꜘ maˊ laa ˈ Galión lleˊmohꜘ kihꜗ läꜙkaahwaꜗ Acaya, läꜙjëëꜙ judiu hi chaa Corinto gaꜙ-taayhˋ juu ˈ kweeˉ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ gaꜙteeyꜗkyaahˊ Paaˊ heˉja naˊjääyˉ nëˊtaˊ, 13maˊ jäyhꜘ:

—Dsaˉñʉʉhˉ laˉ miˉtëëyꜙ dsaˉ haˉ läꜙ jeeˊhnaayhꜙ Diomahꜗ llaˉdsëëyˋ kihˈ ley jnänˋ kyaahˊ juuˈ ja .

14 Maˉchehꜗ Paaˊ maˊ hlëëh ˈ, maˊ gaꜙjähꜘ Galiónsɨɨyhꜙ dsaˉ judiu heꜘ:

—Cherˊmahꜗ dsooꜘ laꜗ hlɨɨh ˈ heˉ jmeeyꜙ, ocherˊmahꜗ naˉbääyhˋ koo dsooˊ jʉʉhˉ, ja gaˊ naꜙhøøꜗ kwaat˜ llanˋ taˊ kyahˈ hnähꜘ dsaˉ judiu. 15 Perojuu ˈ taꜙjmahꜗ baˊ naˉ hlëëhˊ hnähꜘ. Dsaˉ baˊ naˉhäähꜙ hnähꜘ, kihꜗ ley kyahꜗ hnähꜘ baˊ naˉ hlëëhˊhnähꜘ. Heˉja jëëˋ baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ läꜙeeˉ juuˈ naˉ.Saꜙ hnoonꜗ taahnꜚ hñiinꜙ kyaahˊ heˉ naˉ —gaꜙjäyhꜘ.

16Heˉja gaꜙhwëëyꜗ dsaˉ heꜘ nëˊtaˊ ja . 17Heˉjagaꜙsaahꜗ dsaˉ heꜘ Sóstene hi maˊ häˊ gooˉ gwahꜙkiyhꜗ. Gaꜙkwayꜘ kihꜗ taꜙ kaˊhneꜚ kihꜗ nëˊtaˊ ja . Perolleˊmohꜘ heꜘ niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ heˈ kiyhꜗ.

18 Pero gaꜙgyaˉ gaˊ Paaˊ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ Corintoja . Ja gaˊ gaꜙhɨyhꜗ juuˈ kihꜗ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ, ngooyꜗtaꜙ hwaꜗ Siria, kyaahˊ Aquila kyaahˊ Priscila. Jääꜗja gaˊ dsaˉtaayhˋ nehꜙ barco jwɨɨˉ Cencrea, gaꜙtiiꜘPaaˊ lleꜘ, gaꜙjmeeyꜘ kwaahˉ goˉte˜. Läꜙja gaꜙläꜙjnäꜘgaꜙjmeeyꜘ koo hmoohˊ kyaahˊ Dio. 19 Maˊ gaꜙl-laꜙnääyꜗ Éfeso, ja jiihˈ gaꜙjäꜘ dsaˉkyaayhˊ. Ngooꜗ baˊPaaˊ taꜙ gwahꜙ naˊhlëëyhˊ judiu. 20 Heˉja gaꜙngɨɨꜘjudiu heꜘ maˊ jä ˈ gaˊ Paaˊ miihˉ jmɨɨˊ, pero saꜙgaꜙheeyhˉ. 21 Gaꜙhɨyhꜗ juu ˈ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi heꜘ,gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Jmeeꜙ biiꜗ naahnꜚ jmɨɨˊ heˉ tëꜘ Jerusalén. Perokoo kaˉlähꜘ jänˉ yaˊjëënꜙ hnähꜘ, cherˊmahꜗ läꜙjahnøøꜗ Dio.

Éfeso ja gaꜙheꜗ Paaˊ nehꜙ barco, ngaayhꜗ taꜙJerusalén. 22 Maˊ gaꜙllooyꜗ Cesarea, ngaahꜗ bihꜗtaꜙ Jerusalén naˊjmeeyꜘ Dio kihꜗ øøhꜗ jneˊ hi maˊtäähˊ jeeˊ ja . Ja gaˊ ngooy ˈ taꜙ jwɨɨˉ Antioquíakaˉlähꜘ. 23 Gaꜙgyayˉ miihˉ jmɨɨˊ Antioquía, ja gaˊyaꜙhëëyꜗ kaˉlähꜘ, ngooyꜗ läꜙkoo läꜙkoo jwɨɨˉ heˉnøøꜘ hwaꜗ Galacia, hiꜙ läꜙja jwɨɨˉ heˉ nøøꜘ hwaꜗFrigia, naˊkwayˉ beꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hi maˊtäähˊ läꜙkaa jeeˊ ja .

Gaꜙkwaꜘ Apolo juuˈ jeeˊ jwɨɨˉ Éfeso24 Taˊko jiih ˈ ja , gaꜙllooꜗ taꜙ jwɨɨˉ Éfeso jaa

judiu hi chee Apolo, hi gaꜙläꜙchaaꜙ jeeˊ jwɨɨˉAlejandría. Peerꜙ liyhꜙ kwayꜙ juuˈ kihꜗ Dio naˉhñaaˈläꜙjëë hiꜙ maˊ kyʉʉyh˜ raˉkëhˈ raˉlluuꜗ jeeˊ naˉsɨɨˉjuu ˈ kihꜗ Dio. 25 Gaꜙläꜙtëëꜙ bihꜗ haˉ läꜙ laꜗ jwë ˈkihꜗ Jesús hiꜙ maˊ hlëëyhꜙ läꜙkaa tuhˉdsëyꜗ. Maˊmiˉtëëyꜙ dsaˉ naˉhñaaˈ läꜙjëë haˉ läꜙ laꜗ juuˈ kihꜗJesús. Pero heˉ saaꜙ dsaˉ jmɨɨˉ, maꜙlaꜙ heˉ maˊjmeeꜙ Jwaaꜚ baˊ maˊ kyʉʉyh˜. 26 Saꜙ goyhꜙ, gaꜙløøyꜗhlëëyh˜ dsaˉ nehꜙ gwahꜙ kihꜗ judiu heˉ chihꜗ Éfesoja . Pero läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ Aquila kyaahˊ Priscila haˉ

läꜙ laꜗ juuˈ heˉ maˊ kwaꜙ Apolo ja , heˉja gaꜙtëëyˉtaꜙ kiyhꜗ mahꜗ naˊheehˊ gyihꜗ haˉ läꜙ laꜗ juu ˈ kihꜗDsaˉjøøh ˈ jnänˋ jeeˊ saꜙ maˊ kyʉʉyh˜. 27 Maˉngëëꜘheˉ ja , gaꜙläꜙhnøøꜗ Apolo dsooꜗ taꜙ hwaꜗ Acaya.Hiꜙ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hi maˊ täähˊ kyaayhˊ jeeˊ ja ,gaꜙkwayꜘ beꜘ kihꜗ hiꜙ gaꜙsɨɨyꜘ koo jeˉ kihꜗ øøhꜗ jneˊhi maˊ täähˊ Corinto heˉ nøøꜘ hwaꜗ Acaya mahꜗ waˊheeyhˉ Apolo läꜙkaa tuhˉdsëyꜗ. Hiꜙ maˊ gaꜙllooyꜗjeeˊ ja , gaꜙlaꜗ lluꜗ chaˉmiihˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊhi gaꜙheehˉ kihꜗ Dio, kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio kyaayhˊ.28 Läꜙjiihˈ jeeˊ leꜘ, gaꜙtiˉ gaꜙchooꜘ Apolo juuˈ kyaahˊjudiu dsaˉkyaayhˊ. Gaꜙmiꜙjnääyˉ naˉhñaaˈ läꜙjëëläꜙkoo jähꜘ juuˈ kihꜗ Dio mahꜗ läꜙngëëyꜘ, Jesús heꜘhi laaꜗ Cristo.

19Ngooꜗ Paaˊ taꜙ jwɨɨˉ Éfeso

1 Taˊko jiih ˈ maˊ gyaˈ Apolo jwɨɨˉ Corinto, ngooꜗPaaˊ jwëꜘ hwaꜗ baˊ läꜙjiihˈ gaꜙllooyꜗ jwɨɨˉ Éfeso. Maˊgaꜙllooyꜗ jeeˊ ja gaꜙjeeyˈ ko llaa øøhꜗ jneˊ. 2Heˉjagaꜙngɨɨꜘ Paaˊ juuˈ kiyhꜗ:

—¿Cheˊ gaꜙtëëhꜘ hnähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ läꜙ maˊgaꜙheehˋ hnähꜘ juuˈ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ?

Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ:—Niꜙ saꜙ ñeˊ jnäähꜗ heeˉ ja Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.3Heˉja gaꜙjähꜘ Paaˊ:—¿Heeˉ juuˈ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ dsooꜘ heˉ gaꜙsaahˉ

hnähꜘ jmɨɨˉ?Mahꜗ gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ:—Gaꜙsaa jnäähˈ jmɨɨˉ läꜙhihꜙ gaꜙjmeeꜘ Jwaaꜚ baˊ.4Mahꜗ gaꜙjähꜘ Paaˊ sɨɨyhꜙ:—Jwaaꜚ gaꜙchooꜗ jmɨɨˉ kihꜗ dsaˉ hi gaꜙläꜙdsaa

dsëꜗ heˉ maˊ jmeeyꜙ heˉ hlɨɨhˈ. Gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉ heꜘ:“Waˊ läꜙdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ hi jäꜙ këë gaˊ kiꜙjnäꜘ.” Jwaaꜚ heꜘ maˊ hlëëhꜙ kihꜗ Jesús hi laaꜗ Cristo.

5 Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ juu ˈ ja , gaꜙsaayˉ jmɨɨˉläꜙhihꜙ kihꜗ Jesús. 6 Läꜙ maˊ gaꜙkyeˉ Paaˊ gooˉnëˊ kiyh ˈ, gaꜙjyooꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ nëˊ kih ˈ dsaˉheꜘ. Läꜙchahꜘ ja gaꜙhlëëyhꜘ jyohꜘ juuˈ hiꜙ gaꜙløøyꜗngëëy˜ juuˈ heˉ maˊ miˉjnääꜙ Dio kiyhꜗ. 7 Jeeˊ läꜙjëëꜙdsaˉñʉʉhˉ heꜘ maˊ tee gyaꜙtuuꜘ.

8 Uuˉ sɨhˉ heˉ gaꜙgyaˉ Paaˊ jeeˊ ja , maˊ dsooy˜gwahꜙ kihꜗ dsaˉ judiu heˉ chihꜗ jeeˊ ja . Saꜙ goyhꜙmaˊ hlëëyh˜ dsaˉ hiꜙ gaꜙmiꜙjnääyˉ naˉhñaaˈ läꜙjëëhaˉ läꜙ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ. 9 Pero ko llaadsaˉ heꜘ maˊ hwehˉ dsëyꜗ, saꜙ gaꜙjmeeyꜘ dsooꜘ dsëyꜗkihꜗ Jesús. Wɨɨꜘ baˊ gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ Jesús toꜙloꜙ nëˊdsaˉkyaayhˊ. Heˉja yaꜙhëëꜗ Paaˊ jeeˊ kihˈ dsaˉ heꜘ,gaꜙjääyꜗ øøhꜗ jneˊ gaꜙnääyꜗ jeeˊ chih ˈ saˉkwel˜ kihꜗhi chee Tiranno. Jeeˊ ja gaꜙhlëëhꜗ Paaˊ øøhꜗ jneˊjuuˈ kihꜗ Jesús läꜙjëꜙ jmɨɨˊ. 10 Läꜙja gaꜙjmeeyꜘ läꜙjiihˈ gaꜙtëꜘ toꜗ ji ñeˉ. Läꜙjwëꜘ ja läꜙjëëꜙ judiu hi maˊchaa hwaꜗ Asia, hiꜙ läꜙkye dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu,gaꜙnuuyꜘ juuˈ kihꜗ Jesús Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. 11 Heˉ baˊcheˉ jʉhˉgaa heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio jeeˊ ja taꜙlaꜙ kihꜗPaaˊ. 12Maˊ dsaˉnääꜗ dsaˉ kyaahˊ hmɨɨhˉ kihꜗ jeeˊmaˊchehˈ Paaˊ. Koo maˊ dsaˉjnoohꜗ miihˉ nëˊ kihˈ Paaˊhmɨɨhˉ saˊluuˉ hiꜙ hmɨɨhˉ hiiꜘ chaˊnëˊ. Hmɨɨhˉ jamaˊ dsaˉsuyˋ dsaˉdsaahˊ kyaayˈ. Läꜙja maˊ dsaˉjäꜗkiyhꜗ hiꜙ läꜙkye jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ maˊ hwëë .

13Hiꜙ maˊ chaa ko llaa judiu hi maˊ gaꜙnääˊ taꜙkyeꜗ taꜙ ñiiꜘmaˊ hwëëy˜ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ dsaꜙ. Perokoo häˊ, jaꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ maˊ hwëëyˈ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Jesús, gaꜙjäyhꜘ:

Hechos 19:14 129 Hechos 20:7—Kyaahˊ hihꜙ kihꜗ Jesús hi hlëëhꜙ Paaˊ kih ˈ,

jmeenꜙ hihꜙ hwëëhˉ hnähꜘ.14 Heˉ laˉ maˊ jmeeꜙ läꜙjëëꜙ gyeeꜗ jooꜘ dsaˉ judiu

hi maˊ chee Esceva, hi maˊ laa jaa jmiˉdsaˉ hi kye nëˊ. 15 Pero gaꜙjiihꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ juuˈ kyaahˊdsaˉ heꜘ, gaꜙjäyhꜘ:

—Kyuuꜙ baˊ jnäꜘ Jesús, hiꜙ maꜙ baˊ jnäꜘ hii heꜘPaaˊ, pero hnähꜘ, saꜙ kyuunꜙ niꜙ miihˉ.

16 Dsaˉ hi maˊ kye jmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ heꜘ, niꜙ juuˈ gaˊ saꜙ gaꜙhɨɨyꜘ, gaꜙsooyhꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ gyeeꜗ dsaˉheꜘ. Peerꜙ gaꜙkwayꜘ kihꜗ, läꜙjiihˈ gaꜙjmääyhˉ dsooˊ,gaꜙkyʉʉyꜗ toꜙloꜙkwayhꜙ. 17 Läꜙjëëꜙ dsaˉ judiu hiꜙkyaahˊ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu hi maˊ täähˊ Éfesogaꜙläꜙgoyhꜙ jwërte maˊ gaꜙnuuyꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kihꜗdsaˉ heꜘ. Heˉja gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Jesús.

18 Hiꜙ jwëëꜘ dsaˉ hi gaꜙheehˉ juu ˈ kihꜗ Diogaꜙmiꜙjnääyˉ toꜙloꜙ nëˊ øøyhꜚ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉmaˊ jmeeyꜙ. 19 Hiꜙ ja baˊ läꜙja jwëëꜘ hi maˊ tëëjiˉnahˊmaˊ dsaˉkayꜙ jeˉ hlɨɨhˈ ja , mahꜗmaˊ dsaˉjeyꜙchaˊnëˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ . Hiꜙ maˊ gaꜙjmeehꜗ dsaˉ kwaat˜johꜘ kyeeꜘ jeeˊ läꜙjëꜙmoˊjeˉ ja , yaꜙhɨɨꜗ kwaat˜ toꜙ loꜙ-gyaꜘ mil kuuˊ tøøˉ. 20 Läꜙja gaꜙläꜙjwëëꜘ chaˉgaˊmi-ihˉ dsaˉ hi gaꜙnuuꜘ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙ gaꜙjëëyꜗ haˉkohꜘ beꜘ saꜙ chaˉ kihꜗ Dio.

21 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjmeeꜘ Paaˊ hʉʉˊdsëˉdsooyꜗ kaˉlähꜘ taꜙ hwaꜗ Macedonia hiꜙ taꜙ hwaꜗAcaya. Ja gaˊ dsaayhˈ taꜙ Jerusalén. Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ:

—Maˉläˉhɨɨˋ miihˉ jmɨɨˊ gyanˊ Jerusalén, maꜙraꜙheˉ jmeeꜙ biiꜗ nɨɨnˋ taꜙ Roma.

22 Uuꜗ hi maˊ jmeeꜙ ko jøhꜘ kyaayhˊ gaꜙcheeyꜗ taꜙhwaꜗ Macedonia, gaꜙcheeyꜗ Timotä kyaahˊ Erasto.Pero gaꜙjäꜘ gaˊ Paaˊ miihˉ jmɨɨˊ hwaˈ Asia ja .

Gaꜙläꜙhneeꜙ dsaˉ hi maˊ chaa jwɨɨˉ Éfeso kyaahˊPaaˊ

23 Jmɨɨˊ ja gaꜙläꜙchaꜙ koo hniiˉ jʉʉhˉ jeeˊ jwɨɨˉÉfeso, kwaat˜ kihꜗ ju ˈhmëëꜘ. 24 Jeeˊ ja maˊ gya ˈjaa dsaˉ chee Demetrio hi maˊ kwaꜙ taˊ heˉ jmeeꜙdsaˉ gwahꜙ pihꜗ kyaahˊ ñeˈ tøøˉ jmahꜗ heˉ laꜗ heehꜚgwahꜙ kihꜗ Diana heˉ maˊ chihˈ jeeˊ jwɨɨˉ ja . Kyaahˊtaˊ ja maˊ lɨyhꜗ chaˉmiihˉ kuuˊ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ.25 Heˉja gaꜙjøøyhˉ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ jmeeꜙ taˊkiyhˈ hiꜙ jñahꜘ gaˊ dsaˉ hi maˊ jmeeꜙ ja baˊ taˊ ja ,mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Dsaˉñʉʉhˉ, ñehˊ baˊ hnähꜘ kweeˉ lëh ˈ jneˊchaˉmiihˉ kuuˊ kyaahˊ taˊ laˉ. 26 Pero naꜗ maˉjëëˊjneˊ hiꜙ maˉnʉʉˊ jneˊ ngëꜙ Paaˊ Éfeso laˉ miˉgaayꜙjwëëꜘ dsaˉ. Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ jeeˊ laˉ jmeeyꜙ läꜙnaˉ. Läꜙgaꜙdsaꜗ hwaꜗ Asia maˉmiˉgaayˉ jwëëꜘ dsaˉ, jäyhꜘ:“Jaꜙ Dio heꜘ, hihꜗ dio hi jmää dsaˉ kyaahˊ gooˉ.”27Heˉja hiiꜘ gooˉ waˊraˉ gaꜙheeyꜗ taˊ jnänˋ laˉ, hiꜙmoꜙsoꜙ toohꜙ dsaˉ taˊ gwahꜙ kihꜗ dio Diana jnänˋ hiꜙläꜙja moꜙsoꜙ jmeeyꜗ jʉʉhˉ kihꜗ Diana, hi hnaahˉläꜙjëëꜙ dsaˉ chaa hwaꜗ Asia hiꜙ läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙkaˉlähꜘ.

28Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉheꜘ juuˈ ja , gaꜙläꜙlleeyꜘ jwërtehiꜙ gaꜙløøyꜗ tooyh˜ chaˉmiihˉ mɨɨhˊ, maˊ jäyhꜘ:

—¡Heˉ baˊ cheˉ jøøhˈ Diana hi chehꜗ Éfeso laˉ!29 Heˉja gaꜙkahꜗ gaꜙgwëhꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ

dsaˉ hi maˊ chaa jeeˊ jwɨɨˉ ja . Koo mɨɨ ˈ baˊgaꜙjmeeyꜘ gaꜙsaayhꜗ Gayo kyaahˊ Aristarco naˊjääyˉjeeˊ dsaˉñeeꜙ dsaˉkyaayhˊ. Läꜙuuꜘ dsaˉñʉʉhˉ heꜘchaa Macedonia hiꜙ maˊ jmeeyꜙ ko jøhꜘ kyaahˊPaaˊ. 30 Hnøøꜗ Paaˊ maˊ dsaˉhlëëhˋ kyaahˊ dsaˉ heꜘpero saꜙ gaꜙkwaꜘ øøhꜗ jneˊ jwë ˈ maˊ dsooy ˈ. 31 Hiꜙ

läꜙja ko llaa hi maˊ laa ˈ taˊ hwa ˈ Asia ja , maˊjwayhꜘ kyaahˊ Paaˊ. Heˉja gaꜙcheeyꜗ juu ˈ kihꜗ,gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ Paaˊ mahꜗ saꜙ dsooyꜗ jeeˊ täähˊ dsaˉheꜘ. 32Gaꜙkahꜗ gaꜙgwëhꜗ goˉte˜ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ läꜙjëëꜙdsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja . Kahꜘ baˊ maˊ hlëëhꜙläꜙjaa läꜙjaa . Hiꜙ jwëëꜘ gaˊ hi saꜙ maˉñeˉ heeˉkihꜗ ja heˉ maˊ tääyhˊ jeeˊ ja . 33 Heˉja dsaˉjudiu gaꜙhñaayꜗ naꜗkohꜘ Alejandro jeeˊ kih ˈ läꜙjëëꜙdsaˉ heꜘ mahꜗ naˊjääyˉ taꜙ chaˊnëˊ. Heˉja gaꜙjmeeꜘAlejandro lii˜ kyaahˊ gooyˉ, hnøøyꜗmaˊ hlëëyhˈ jwooˈ kihꜗ judiu. 34Peromaˊ gaꜙläꜙkyuuꜙ dsihꜘ laayꜗ judiu,koo häˊ baˊ gaꜙtoohꜗ läꜙjëëꜙ mɨɨhˊ. Miihˉ gaˊ saꜙgaꜙtëꜘ toꜗ hor˜ gaꜙjmeeyꜘ läꜙja , maˊ jäyhꜘ:

—¡Heˉ baˊ cheˉ jøøhˈ Diana hi chehꜗ Éfeso laˉ!35Läꜙjiihˈ jaa tëꜙjeꜙ kyaaꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja , gaꜙjmeeyꜘ

hihꜙ heˉ tʉꜗ dsaˉ heꜘ tooh˜ mɨɨhˊ, gaꜙjäyhꜘ:—Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ hi chaa Éfeso laˉ. Gaꜙläꜙjëëꜙ

baˊ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ ñeˉ, koo jeeˊ laˉ baˊ laˈ toˉnëˊjeeˊ jmeeꜙ dsaˉ jʉʉhˉ kihꜗ gwahꜙ kihꜗ Diana heˉ chihꜗjeeˊ laˉ jnänˋ hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ heehꜚ kiyhꜗ heˉ jaꜗkihꜗ Júpiter. 36Niꜙ jaa saꜙ leꜘ jähꜙ saꜙ dsooꜘ. Heˉjajwahnꜙ, tʉꜗ hnähꜘ, taꜙ jmeeˉ hnähꜘ naꜗkohꜘ waˊ laˈ chaˉ laꜗ. 37 Hihꜗ uuꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi maˉyaˉjäähꜙhnähꜘ laˉ, saꜙ maˉmiˉkwayhꜗ gwahꜙ jnänˋ, niꜙ saꜙmaˉhlëëyhꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ dio jnänˋ. 38 Cherˊmahꜗ chaˉhniiˉ kihꜗ dsaˉkyaahˊ Demetrio kyaahˊ jñahꜘ dsaˉ,chaˉ baˊ nëˊtaˊ jeeˊ leꜘ miˉeeyꜙ juu ˈ naˉ. Jeeˊ jabaˊ lleˋ kih ˈ hnɨɨyꜗ kihꜗ dsaꜙ. 39 Cherˊmahꜗ chaˉ gaˊheˉ saꜙ hii˜ läꜙeeˉ kyahꜗ hnähꜘ, leꜘ miˊeeꜗ jneˊ läꜙmaˊ dsaˉñeeꜙ dsaˉ madaꜚ kihꜗ dsaˉtaˊ. 40 Pero heˉjmeeˉ jneˊ laˉ, hiiꜘ gooˉ dsaˉbäähꜙ jneˊ heˉ tøøhˉjneˊ chaˉmiihˉmɨɨhˊ. Heeˉ juuˈ dsaˊkwanˊ cherˊmahꜗgaꜙtëëhꜗ dsaˉtaˊ jneˊ kihˈ heˉ tøøhˊ jneˊ mɨɨhˊ jeeˊ laˉ.

41 Ko ja baˊ te ˈ gaꜙhlëëhꜘ tëꜙjeꜙ heꜘ, mahꜗgaꜙhɨyhꜗ juuˈ kihꜗ dsaˉjwɨɨˉ.

20Ngooꜗ Paaˊ taꜙ hwaꜗ Macedonia hiꜙ taꜙ hwaꜗ Grecia

1 Maˉngëëꜘ maˉdsaaꜗ juuˈ ja , gaꜙtëëhꜗ Paaˊ øøhˈjneˊ, gaꜙkwëëyhꜗ nʉʉhꜚmahꜗ gaꜙeeyꜗ, ja gaˊ gaꜙhɨyhꜗjuuˈ, ngooyꜗ taꜙ Macedonia. 2 Gaꜙngëëyꜘ läꜙjëꜙ jwɨɨˉmähˉ jeeˊ maˊ täähˊ øøhˈ jneˊ, gaꜙhlëëhꜗ gyihꜗ mahꜗtëëyꜗ chaˉgaˊmiihˉ beꜘ. Läꜙja gaꜙjmeeyꜘ läꜙjiih ˈgaꜙllooyꜗ hwaꜗ Grecia (ja baˊ jeeˊ chee Acaya). 3 Jeeˊja gaꜙgyayˉ uuˉ sɨhˉ. Maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ heˉ dsaˉheyꜘbarco heˉ dsooyꜗ taꜙ hwaꜗ Siria, gaꜙläꜙñeyꜙ maˉlaꜗjuu ˈ kihꜗ judiu heˉ saahꜗ dsihꜘ. Heˉja gaꜙmiꜙsɨɨyꜗhʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ. Gaꜙjeeyh˜ kaˉlähꜘ taꜙ Macedonia,ngooyꜗ jwëꜘ hwaꜗ baˊ. 4Hiꜙ ko llaa øøhˈ jneˊ gaꜙjmeeꜘko jøhꜘ kyaayhˊ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ Asia. Jaa hi heꜘ,chee Sópater hi chaa Berea. Hiꜙ jñahꜘ cheeAristarco kyaahˊ Segundo hi chaa Tesalónica. Hiꜙjñahꜘ chee Gayo hi chaa Derbe hiꜙ Timotä. Jñahꜘchee Tíquico hiꜙ Trófimo hi chaa hwaꜗ Asia.5 Gaꜙläꜙjëëꜙ hi heꜘ gaꜙläꜙjääꜗ naˊjääyˊ jnäähꜗ läꜙgaꜙtëꜘ Troa. 6 Hiꜙ jnäähˈ, maˉlaꜙ maˉgoh˜ jmɨɨˊ kihˈ heˊñiihꜚ heˉ saꜙ kyaahˊ levadura, gaꜙtoohˋ jnäähꜗnehꜙ barco jwɨɨˉ Filipo. Gaꜙhyaˉ gaˊ hñaꜘ jmɨɨˊ, ja gaˊgaꜙjeeˈ jnäähꜗ dsaˉkyaahnˊ hi maˊ täähˊ jøø Troa.Jeeˊ ja gaꜙjä jnäähꜗ gyiiꜗ jmɨɨˋ.

Gaꜙgwɨɨ Eutico jeeˊ gyayˈ nuuyˉ juuˈ kihꜗ Paaˊ7Toˉnëˊ jmɨɨˊ kihˈ seman˜, gaꜙtoohˋ jnäähꜗ ko jøhꜘ

kyaahˊ øøh ˈ jneˊ jeeˊ maˊ kihˊ jnäähꜗ maꜙnʉʉꜙ kihꜗ

Hechos 20:8 130 Hechos 21:5Jesús. Heˉja gaꜙløøꜗ Paaˊ kwaꜙ juu ˈ. Juu ˈ jagaꜙkyooꜗ läꜙjiih ˈ gaꜙtëꜘ koo llaꜙnʉʉ ˈ, kihꜗ heˉgaꜙjmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉ dsooyꜗ taꜙ jeeˊ jyohꜘ waˊ gaꜙjnäꜗjyohꜘ jmɨɨˊ. 8 Hiꜙ maˊ tøøꜘ chaˉmiihˉ mɨ ˈsëꜗ heˉnaˉhih˜ jeˉ chaˊnehꜙ jeeˊ gaꜙtëꜘ hnëˉ jwëëꜘ hneꜗ jeeˊmaˊ tøøhˊ jnäähꜗ ja . 9 Jaa chihˉ hi chee Euticomaˊ gyay ˈ hooˊ ventan jeeˊ maˊ tøøh ˈ jnäähꜗ. Jeeˊgyay ˈ ja , gaꜙgwɨɨyˉ ñiihˊ kihꜗ heˉ gaꜙkyooꜗ juu ˈheˉ maˊ kwaꜙ Paaˊ. Jeeˊ naˉgwɨɨyˉ ja , gaꜙtayhꜘläꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ. Maˉnaˉjuuyˊ maˊ gaꜙchaahˉ dsihꜘ.10 Heˉja gaꜙjñaaꜗ Paaˊ, ngooyꜗ naˊeeyꜘ chihꜗ heꜘ.Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Taꜙ jwaahꜘ hnähꜘ, jiihꜙ baˊ chihˉ laˉ.11 Heˉja gaꜙwɨɨꜗ Paaˊ kaˉlähꜘ jeeˊ maˊ tøøhˊ

jnäähꜗ, ja gaˊ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ gaꜙkihˊ gaꜙhihˊ jnäähꜗmaꜙnʉʉꜙ kihꜗ Jesús. Maˉngëëꜘ heˉ ja , ngooꜗ bihꜗhlëëyhꜙ läꜙjiihˈ gaꜙjnäꜗ. Ja gaˊ ngooyˈ taꜙ jeeˊ jyohꜘ.12Peerꜙ gaꜙnøhꜗ dsëꜗ dsaˉ heꜘ kihꜗ heˉ jiihꜙ baˊ chihˉkyaayꜗ, hiꜙ gaꜙtëëyˉ gaꜙnääyˋ kiyhˈ.

Yaꜙhëëꜗ Paaˊ jeeˊ jwɨɨˉ Troa ngooyꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊjwɨɨˉ Mileto

13Gaꜙtoohˋ jnäähꜗ nehꜙ barco, mahꜗ llaˉnøøꜗ jnäähˈ jääꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ jwɨɨˉ Asón. Jeeˊ ja , gaꜙjää jnäähꜗ Paaˊläꜙkoo laꜗ madaꜚ nuuhꜚ jnäähˈ, jëëhꜘ jwëꜘ hwaꜗ baˊngooyꜗ taꜙ jaꜙ . 14 Maˊ gaꜙllooꜗ Paaˊ jeeˊ tøøhˊ jnäähꜗjwɨɨˉ Asón ja , gaꜙtoohˋ jnäähꜗ nehꜙ barco kyaayhˊ,gaꜙllaꜙnøøꜗ jnääh ˈ jwɨɨˉ Mitilene. 15 Jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗjmɨɨˊ, gaꜙngëëꜘ jnäähˈ jähꜙ jwɨɨˉ heˉ chee Quío. Jeeˊgaꜙtëꜘ hnëˉ jmɨɨˊ, gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ jwɨɨˉ Samo jeeˊhwëëˉ barco. Jeeˊ gaꜙtëꜘ kyeꜘ jmɨɨˊ, ja gaˊ gaꜙtëëꜘjnääh ˈ jwɨɨˉ Mileto. 16 Saꜙ maˊ hnøø ˈ Paaˊ maˊ jä ˈkiˉwëëꜘ hwaꜗ Asia, heˉja koo gaꜙngëëꜘ bihꜗ kihꜗjwɨɨˉ Éfeso. Gaꜙjmeeyꜘ biiꜗ heˉ llaayh˜ läꜙ gaꜙtëꜘJerusalén mahꜗ tëëyꜗ jmɨɨˊ Pentecosté cherˊmahꜗgaꜙlaꜗ.

Gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ kyaahˊ hi kye nëˊ kih ˈ gwahꜙjwɨɨˉ Éfeso

17Läꜙmaˊ gyaˈ Paaˊ jwɨɨˉMileto, gaꜙcheeyꜗ juuˈ heˉyaˉnääꜘ dsaˉgyʉʉhˊ hi kye nëˊ kihˈ øøhꜗ jneˊ jwɨɨˉÉfeso. 18Maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ hi heꜘ jeeˊ gyaˈ Paaˊ, gaꜙjähꜘPaaˊ sɨɨyhꜙ:

—Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjmeenꜗ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ läꜙ maˊ toˉnëˊ jan ˈ taꜙ hwaꜗ Asia laˉ läꜙjiihˈ naꜗ. 19 Niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙjmäänꜙ hñiinꜙ jøøh ˈ läꜙmaˊ gaꜙgyanꜗ kyaahˊ hnähꜘ kwanꜙ juuˈ kihꜗ Dio. Jaꜙheˉ koo jiih˜ gaꜙtʉʉnˋ jmɨɨˉ haaˊ mɨ ˈnënꜙ kyahꜗhnähꜘ. Johꜘ jiih˜ saꜙ gaꜙjëënꜗ wɨɨꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉmaˊ hnøø ˈ dsaˉ judiu maˊ jmee ˈ kinꜙ. 20 Saꜙ chaˉgaꜙjmeenꜗ kwaat˜ cheˊ hiiꜘ gooˉ kinꜙ jeeˊ gaꜙjmeenꜗheˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ. Gaꜙhlëëhnˋ hnähꜘ jeeˊ jäˈ dsaˉhiꜙ läꜙja chaˊnehꜙ kyahꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ. 21 Hnähꜘjudiu hiꜙ hnähꜘ hi saꜙ laaꜗ judiu, gaꜙjwëëhnꜗ hnähꜘjeehˋ hnähꜘ kihꜗ Dio hiꜙ waˊ läˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗJesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. 22Hiꜙ naꜗ maˉhäänˊ jwëꜗngaahnꜗ taꜙ Jerusalén läꜙ jøøꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kinꜙ.Niꜙ saꜙ manꜙ heˉ dsaˉngëënꜘ jeeˊ ja . 23 Koo heˉlaˉ baˊ manꜙ. Läꜙkaa jwɨɨˉ jeeˊ nɨɨnˋ dsaˉngëënꜘwɨɨꜘ, taahꜙ dsaˉ jnäꜘ nehꜙñeˈ, jähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. 24 Pero niꜙ miihˉ saꜙ jmeenꜙ he ˈ cheˊ chaanˉ oheˉ juunꜘ. Jëë baˊ dsënꜙ ngoonꜗ taꜙ chaˊnëˊ kyaahˊtaˊ heˉ naˉhñaanˊ, läꜙjiih ˈ miˊtenˋ taˊ heˉ gaꜙtoohˉJesús goonꜙ mahꜗ kwanˋ juˈhmëëꜘ heˉ miˉjnääꜙ haˉläꜙkoo hnääꜗ Dio jneˊ.

25 ʼManꜙ kweeˉ niꜙ jaa jeeˊ läꜙjëëꜙ hnähꜘ moꜙsoꜙjëëhˈ hnähꜘ jnäꜘ, läꜙjëëꜙ hnähꜘ hi maˉnuuꜘ juuˈ heˉkwanꜙ haˉ läꜙ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ. 26 Heˉjajwëëhn˜ hnähꜘ jmɨɨˊ na ˈ, niꜙ jaa dsaˉ moꜙsoꜙnaˉbäähnˋ, saꜙ chaˉ dsooꜘ dsëën˜ niꜙ miihˉ. 27 Jëëhꜘ,niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙläꜙgohnꜙ, gaꜙmiꜙjnään ˈ naˉhñaa ˈläꜙjëë juuˈ kihꜗ Dio kyahꜗ hnähꜘ. 28Heˉja jwëëhn˜hnähꜘ, hää hnähꜘ hñaahꜗ hiꜙ hää läꜙjëëꜙ dsaˉ kyaahꜗhnähꜘ. Maˉnaˉhñaahˊ hnähꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ mahꜗ jëëh ˈ hnähꜘ dsaˉ kyaahꜗ hnähꜘ. Heˉja häähnähꜘ kweeˉ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋhi gaꜙlaaꜗ jneˊ kyaahˊ jmaˉ kihꜗ. 29 Jëëhꜘ, manꜙkweeˉ haˉ läꜙ leꜘ waˊraˉ ngaahnꜗ. Yaˉnääꜘ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ hi laaꜗ läꜙkoo jahꜘ hää ˈ. Niꜙ miihˉ saꜙjäꜙ läˉñihꜘ dsëyꜗ kihꜗ dsaˉ kyaaꜗ Dio. 30 Hiꜙ ja baˊjeeˊ kyah ˈ hnähꜘ hwëëꜙ hi jmeeꜗ raˉkëh ˈ ju ˈdsooꜘmahꜗ jääyꜗ øøhꜗ jneˊ läꜙ hyohˉ dsëyꜗ. 31 Goˉtaahˊhnähꜘ leehꜚ hnähꜘ. Miˉdsoohꜚ daˊ hohꜘ hnähꜘ haˉläꜙ gaꜙjmeenꜗ taˊko jiih ˈ hnëˉ ji ñeˉ heˉ gaꜙgyanꜗkyaahˊ hnähꜘ. Läꜙjmɨɨ ˈ läꜙhwë ˈ, saꜙ gaꜙtʉnꜗ maˊkwëëhnꜙ hnähꜘ nʉʉhꜚ, läꜙjiih ˈ gaꜙtʉʉnˋ jmɨɨˉ heˉhaaˊ mɨˈnënꜙ kihꜗ läꜙjaa läꜙjaa hnähꜘ.

32 ʼNaꜗ naꜙ øøhnꜗ, taahnꜚ hnähꜘ gooˉ Dio. Jä hnähꜘkyaahˊ juu ˈ kiyhꜗ heˉ miˉjääꜗ jneˊ. Juu ˈ naˉ kyebeꜘ heˉ jmeeꜙ dsaˊnøøn ˈ taꜙ chaˊnëˊ hnäähnꜙ Diochaˉgaˊmiihˉ mahꜗ hñahꜙ jneˊ heenꜚ ko jøhꜘ kyaahˊläꜙjëëꜙ hi naˉjngëëˈ. 33Saꜙ gaꜙläꜙheeꜘ dsënꜙ kuˊnøøꜚkuuˊ tøøˉ niꜙ hmɨɨhˉ heˉ chaˉ kihꜗ dsaꜙ. 34Maˉñehˊbaˊ hnähꜘ, gaꜙjmeeꜗ baˊ jnäꜘ taˊ haˉ jeeˊ gaꜙjnäꜗheˉ gaꜙjmeeꜘ biiꜗ kinꜙ hiꜙ läꜙkye kihꜗ dsaˉkyaahnˊ.35Maꜙraꜙ heˉ gaꜙjmeeꜗ baˊ jnäꜘ taˊ kyaahˊ goonꜙmahꜗläꜙtëëhˉ hnähꜘ jmeehˈ hnähꜘ läꜙkohꜘ jmeeꜙ jnäꜘ hiꜙläꜙja jmeehˈ hnähꜘ beꜘ kihꜗ hi täˉñeeꜘ. Miˉdsoohꜚdaˊ hohꜘ hnähꜘ juu ˈ kihꜗ Jesús Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, hi gaꜙjähꜘ: “Lluꜗ gaˊ la ˈ kih ˈ hi kwaꜙ läꜙkohꜘ gaˊ hi hyohˈ.”

36 Maˉngëëꜘ maˉjähꜘ Paaˊ läꜙja , gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊkyaahˊ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ heꜘ, gaꜙngɨɨyꜘ kiyhꜗ kihꜗ Dio.37 Läꜙjëëꜙ øøhnꜗ jneˊ heꜘ gaꜙkɨˊ gaꜙhoohꜗ chaˉmiihˉ.Gaꜙeeyꜗ Paaˊ mahꜗ gaꜙchʉyhꜘ kihꜗ. 38 Gaꜙläꜙmeehꜙdsëꜗ jwërte dsaˉgyʉʉhˊ heꜘ kihꜗ heˉ gaꜙjähꜘ Paaˊ:“Moꜙsoꜙ jëëh ˈ gaˊ jnäꜘ kaˉlähꜘ.” Ja gaˊ gaꜙnääyꜗnaˊjääy˜ Paaˊ taꜙ jeeˊ maˊ hiiꜘ barco.

21Ngaahꜗ Paaˊ taꜙ Jerusalén

1 Ja jiih ˈ gaꜙjäꜘ øøhꜗ jneˊ heꜘ. Hiꜙ gaꜙtoohˋ baˊjnäähꜗ nehꜙ barco. Ko dsooꜘ baˊ ngoo ˈ barco jataꜙ Cos. Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, gaꜙllaꜙnøøꜗ jnääh ˈjwɨɨˉ Roda. Maˉngëëꜘ ja gaꜙnøøꜗ jnääh ˈ taꜙ jwɨɨˉPátara. 2 Pátara ja gaꜙjëëˊ jnäähꜗ koo barco heˉngooꜗ taꜙ Fenicia. Nehꜙ ja gaꜙtoohˋ jnäähꜗ gaꜙnøøꜗjnäähˈ taꜙ jaꜙ . 3 Jeeˊ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ ja , gaꜙjëëˊ jnäähꜗhwaꜗ Chipre heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ. Hwaꜗ ja gaꜙjäꜘjwooˈ raˉkëhˈ taꜙ jeeˊ gaꜙngëëꜘ jnäähˈ taꜙ hwaꜗ Siria.Gaꜙngëëꜘ baˊ jnäähꜗ läꜙjiih ˈ gaꜙtëëꜘ jnäähˈ Tiro heˉnøøꜘ hwaꜗ kihꜗ Siria, jëëhꜘ jeeˊ ja hwëë˜ dsaˉ løø ˈheˉ kye barco. 4Maˊ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ jeeˊ jwɨɨˉ Tirogaꜙjee ˈ jnäähꜗ øøhꜗ jneˊ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja . Hiꜙgaꜙjä jnäähꜗ kiyhꜗ gyiiꜗ jmɨɨˋ. Øøhꜗ jneˊ heꜘ gaꜙhlëëyhꜗPaaˊ läꜙkohꜘ gaꜙmiꜙjnääˉ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kiyhꜗ heˉsaꜙmaˊ dsaayhˈ taꜙ Jerusalén. 5Maˊ gaꜙdsëëꜗ jmɨɨˊ ja ,läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hi chaa jeeˊ ja , hi mëꜘ hi ñʉʉhˉläꜙkye chihˉpihˈ, gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäähꜗ

Hechos 21:6 131 Hechos 21:36

läꜙ gaꜙtëꜘ chʉʉhˊ jwɨɨˉ, jeeˊ la ˈ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ.Jeeˊ ja gaꜙjuuhˊ jnäähꜗ jnënˊ gaꜙngɨɨˊ jnäähꜗ kihꜗ Dio.6 Gaꜙee jnäähꜗ øøhꜗ jneˊ heꜘ läꜙjaa läꜙjaa jnääh ˈ,ja gaˊ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ nehꜙ barco, hiꜙ gaꜙnääˋ baˊ øøhˈ jneˊ heꜘ chaˊnehꜙ kihꜗ.

7 Gaꜙhwɨɨˉ jnääh ˈ Tiro, gaꜙnøøꜗ jnääh ˈ taꜙ Tole-maida. Maˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ Tolemaida ja , naˊjëëjnäähꜗ øøhꜗ jneˊ hi chaa jeeˊ ja . Gaꜙjä jnäähꜗkoo jmɨɨˊ kyaayhˊ. 8Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, gaꜙhwɨɨˉjnäähˈ Tolemaida, gaꜙnøøꜗ jnäähˈ taꜙ Cesarea. Maˊgaꜙtëëꜘ jnäähˈ Cesarea ja , gaꜙnøøꜗ jnäähˈ kihꜗ Felipehi maˊ kwaꜙ ju ˈhmëëꜘ hiꜙ maˊ laay ˈ jaa kihꜗ jeeˊläꜙjëëꜙ gyeeꜗ hi maˊ kwaꜙ beꜘ kihꜗ apóstole jääꜗ .Jeeˊ ja gaꜙjä jnäähꜗ kihꜗ Felipe heꜘ. 9 Felipe heꜘmaˊ chaa kyeeꜘ jo mɨɨyꜚ hi maˊ täähˊ hñiiꜘ, hi maˊ ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio. 10 Maˉhyaˉ chaˉmiihˉjmɨɨˊ tøøhˊ jnäähꜗ jeeˊ ja , maˊ gaꜙllooꜗ jaa dsaˉchaa Judea hi chee Agabo hi maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗDio. 11Maˊ gaꜙllooyꜗ jeeˊ tøøhˊ jnäähꜗ, gaꜙlleyˉ looˉheˉ häˊ tuhˈ Paaˊ, mahꜗ gaꜙhñʉʉyꜘ gooˉ tɨɨyˊ hñiiyꜘ,gaꜙjäyhꜘ:

—Jähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ, ja baˊ läꜙkohꜘ naˉhñu-unꜚ laˉ, ja baˊ läꜙlaˉ hñuuꜗ dsaˉ judiu jʉʉˊ looˉ laˉjeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén mahꜗ ngëëyꜗ gooˉ dsaˉ hi saꜙlaaꜗ judiu.

12 Maˊ gaꜙnʉʉˊ jnäähꜗ juu ˈ kiyhꜗ, gaꜙchuuˊ jnäähꜗchaˉmiihˉ kyaahˊ Paaˊ. Saꜙ maˊ kwaˉ jnäähˈ jwëˈ maˊdsaayhˈ taꜙ Jerusalén, hiꜙ ja baˊ läꜙja maˊ jähꜘ øøhꜗjneˊ hi maˊ chaa jeeˊ ja . 13Heˉja gaꜙjäyhꜘ:

—¿Heˉlaˈ hoohˊ hnähꜘ kinꜙ, heˉlaˈ jmeehˉ hnähꜘmeehˉ dsënꜙ? Heehˊ baˊ jnäꜘ cherˊmahꜗ gaꜙhñuuꜗdsaˉ jnäꜘ. Maꜙkeꜙ gaꜙjngëëhꜗ dsaˉ jnäꜘ taꜙ Jerusalén,läꜙjëꜙ baˊ heehnˊ kwaat˜ kihꜗ Jesús.

14Maˊ saꜙ gaꜙlëhꜗ jnäähˈmaˊ hløøhˊ jnäähꜗ kihꜗ Paaˊ,gaꜙtʉˊ jnäähꜗ goˉte˜, gaꜙchiihˊ jnäähꜗ:

—Waˊ leꜘ läꜙ hyohˉ dsëꜗ Dio baˊ.15 Maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ heˉ hwɨɨꜙ jnääh ˈ jeeˊ ja ,

gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ løøˈ kyaaꜗ jnäähˈ, gaꜙnøøˋ jnäähꜗ taꜙJerusalén kyaahˊ Paaˊ. 16Ko llaa øøhˈ jneˊ hi chaaCesarea gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäähꜗ, gaꜙjääyꜗjnääh ˈ läꜙ gaꜙtëꜘ chaˊnehꜙ kihꜗ dsaˉ chaa Chiprehi chee Mnasón, hi gaꜙheehˉ kihꜗ Jesús läꜙ maˊtoˉnëˊ. Jeeˊ ja gaꜙjä jnäähꜗ.

Ngooꜗ Paaˊ naˊjëë Jacobo17 Maˊ gaꜙllaꜙnøøˋ jnäähꜗ Jerusalén, läꜙjëëꜙ øøhꜗ

jneˊ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja gaꜙheeyhˉ jnäähˈ läꜙkaatuhˉdsëyꜗ. 18Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, gaꜙnøøꜗ jnäähˈkyaahˊ Paaˊ naˊjëë jnäähꜗ Jacobo. Hiꜙ maˊ täähˊ dsaˉ-gyʉʉhˊ kyaa ˈ gwahꜙ kyaayhˊ. 19 Maˉlaꜙ maˉjmeeꜘPaaˊ Dio kihꜗ hi heꜘ, gaꜙjmeeyhꜗ juu ˈ läꜙhiiꜘ nëˊhaˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ Dio kyaahˊ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu,läꜙkaa jeeˊ ñeeyˊ naˊkwayˉ juuˈ. 20 Läꜙ maˊ gaꜙnuuyꜘjuu ˈ ja , gaꜙkwayꜘ chaˉmiihˉ tiˊhmaahˊ kih ˈ Dio.Heˉja gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ Paaˊ:

—Maˉjëëhˋ jahꜘ mil dsaˉ judiu saꜙ maˉheehˉ juuˈ kihꜗ Dio, hiꜙ läꜙjëëꜙ hi heꜘ läꜙ maˉhnøøꜗ bihꜗhøøyꜗ ley kihꜗ Moisé. 21 Hiꜙ maˉnuuyꜘ hiiꜘ juu ˈkyahꜗ, hneˉ hlëëhˊ dsaˉ judiu hi täähˊ taꜙ jeeˊ jyohꜘ,jwɨɨhꜘ hnihꜘ: “Taꜙ jmeeˉ he ˈ kihꜗ ley kihꜗ Moisé.”Hiꜙ jwɨɨhꜘ hnihꜘ: “Saꜙ leꜘ ʉʉhꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ gyʉʉˉñʉʉhˉ jnänˋ niꜙ moꜙsoꜙ leꜘ jmeeˊ jneˊ läꜙkoo tëë ˈjneˊ.” 22 ¿Haˉ läꜙ jmeeˊ jneˊ na ˈ? Kuhꜗ jwëëꜘ dsaˉmaˉlaꜙ maˉnuuyꜘ heˉ maˉñehꜗ kaˉlähꜘ. 23 Jmeeˊläꜙkohꜘ jähˉ jnääh ˈ laˉ: Chaa kyeeꜘ øøhꜗ jneˊ jeeˊ

laˉ hi gaꜙtëëꜘ miˉteꜗ heˉ gaꜙbääyhˉ hñiiyꜘ kyaahˊDio. 24 Jääꜙ hi heꜘ, goˉjmääˋ hñaah ˈ naˉjngëë ˈkyaayhˊ läꜙkohꜘ jähꜘ ley jnänˋ. Ja miˉhmaahˊ jñiiˈ heˉ dsaˉtɨɨˋ kwaahˉ lleyˊ mahꜗ hñaaꜙ hmoohˊ kihˈøøhꜗ jneˊ heꜘ. Ja gaˊ naꜙ läꜙñeˉ läꜙjëëꜙ dsaˉ, saꜙ laꜗdsooꜘ juu ˈ heˉ gaꜙnuuyꜘ kyahꜗ. Waˊraˉ gaꜙjmeehˊläꜙja , läꜙjnäꜘ läꜙ maˉhøøhˉ baˊ hneˉ ley. 25 Perokihꜗ hi saꜙ laaꜗ judiu hi maˉheehˉ juu ˈ kihꜗ Dio,gaꜙsɨɨˊ jnäähꜗ kiyhꜗ jääꜗ , gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ juu ˈ kiyhꜗ,maꜙlaꜙ heˉ laˉ baˊ hnøø ˈ høøyꜗ. Saꜙ leꜘ kuyhꜙ heˉmaˉllaꜘ dsaˉ chaˊnëˊ dio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ hiꜙsaꜙ leꜘ kuyhꜙ jmaˉ niꜙ ngoˊ jahꜘ hi dsaˉjuuꜘ kyaahˊheˉ wɨɨꜘ, hiꜙ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ, saꜙ leꜘ kaayhꜗ waˊhi chaˉ hi .

26 Gaꜙheehˉ baˊ Paaˊ juu ˈ ja , gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘkyaahˊ läꜙjëëꜙ kyeeꜘ øøhꜗ jneˊ heꜘ. Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘjmɨɨˊ, gaꜙjmääyꜗ hñiiyꜘ naˉjngëëy ˈ kyaayhˊ. Ja gaˊgaꜙheyꜗ jeeˊ chih ˈ gwahꜙ jʉʉhꜙ naˊjmeeyꜘ juu ˈ lɨhꜘdsëëꜗ jmɨɨˊ heˉ maˊ hääy˜ hñiiyꜘ. Jëëhꜘ, waˊraˉgaꜙdsëëꜗ jmɨɨˊ ja , dsaˉkayꜙ heˉ tëëyˉ kwëëyhꜗ Dioläꜙjaa läꜙjaayˉ.

Gaꜙsaayhꜗ Paaˊ jeeˊ chihˈ gwahꜙ jʉʉhꜙ27 Maˊ ngoo ˈ gaꜙdsëëꜗ gyiiꜗ jmɨɨˋ heˉ maˊ hääy˜

hñiiyꜘ, maˊ gaꜙjëëꜗ judiu hää Paaˊ taꜙ nehꜙ jeeˊ chihˈgwahꜙ. Judiu heꜘ maˊ chaa hwaꜗ Asia. Hi heꜘ naˉgaꜙtaahˉ dsaˉ judiu hi chaa Jerusalén juuˈ mahꜗwaˊ läˉhneeyꜙ kyaahˊ Paaˊ. Hiꜙ läꜙchahꜘ ja gaꜙsaahꜗdsihꜘ, 28 gaꜙtaˊ gaꜙhooyhꜗ ki gaa , maˊ jäyhꜘ:

—Hnähꜘ judiu dsaˉgoon˜, jmeeˊ beꜘ jnänˋ. Hi laˉnaˉ dsaˉñʉʉhˉ hi ngëꜙ läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ kwayꜙjuu ˈ heˉ llaˉdsëëˋ jnänˋ hiꜙ läꜙja llaˉdsëëˋ kih ˈley jnänˋ hiꜙ kihꜗ gwahꜙ jnänˋ. Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ heˉja . Läꜙkye dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu maˉtaayhˉ nehꜙgwahꜙ jnänˋ, maˉmiˉkwayhꜗ jeeˊ naˉjngɨɨˈ jnänˋ laˉ.

29 (Jëëhꜘ, jääꜗ baˊ gaꜙjëëyꜗ Paaˊ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ maˊngëyꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ Trófimo, hi chaa Éfeso. Heˉ-ja naˉ, dsaˉ judiu heꜘ maˊ jmeeꜙ hʉʉˊdsëˉ heˉ maˊjääꜙ Paaˊ jaa hi saꜙ laaꜗ judiu jeeˊ chihˈ gwahꜙ.)

30 Läꜙjëëꜙ dsaˉ hi chaa jeeˊ jwɨɨˉ ja gaꜙheeꜗdsëyꜗ goˉte˜ maˊ gaꜙnuuyꜘ juu ˈ heˉ maˉmiˉkwahꜗPaaˊ gwahꜙ kiyhꜗ. Heˉja gaꜙllaꜙnääꜗ dsaˉ heꜘ jeeˊ jakoˉchihˊ. Gaꜙsaayhꜗ Paaˊ gaꜙsëëyhˉ läꜙ gaꜙtëꜘ kaˊh-neꜚ kihꜗ gwahꜙ, hiꜙ läꜙchahꜘ ja gaꜙjneyꜘ hoˊhaahˊkih ˈ hoˊhneꜚ ja . 31 Maˉtäähˊ gyihꜗ jngëëyh ˈ Paaˊmaˊ gaꜙjmeehꜗ dsaˉ juuˈ kihꜗ hi kye nëˊ kihˈ hløøꜘromano, gaꜙjäyhꜘ: “Läꜙ gaꜙdsaꜗ baˊ Jerusalén chaˉhniiˉ.” 32 Läꜙchahꜘ ja , gaꜙjøøhˉ hi maˊ kye nëˊkihˈ hløøꜘ heꜘ hløøꜘ kyaaꜗ kyaahˊ jʉʉˊ hløøꜘ, gaꜙnääyꜗkoˉchihˊ läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊmaˊ täähˊ dsaˉ heꜘ. Maˊ gaꜙjëëꜗdsaˉ heꜘ, jaꜗ hi kye nëˊ kyaahˊ hløøꜘ kyaaꜗ , chahꜘ baˊgaꜙtʉyꜗ maˊ kwayꜙ kihꜗ Paaˊ. 33 Maˊ gaꜙllooꜗ hi maˊkye nëˊ kihˈ hløøꜘ heꜘ, gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ hløøꜘheˉ hñuuyꜗ Paaˊ kyaahˊ to ˈ caden˜. Mahꜗ gaꜙngɨɨyꜘjuuˈ kihꜗ judiu, gaꜙjäyhꜘ:

—¿Hii dsaˉ laˉ? ¿Heeˉ naˉ maˉjmeeyꜘ?34 Jyohꜘ maˊ hlëëhꜙ bihꜗ läꜙjaa läꜙjaayˉ. Pero

saꜙ gaꜙläꜙngëëꜘ hi maˊ kye nëˊ heꜘ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ ja , kihꜗ heˉ maˊ tooyh˜ chaˉmiihˉ mɨɨhˊ. Heˉjagaꜙjmeeꜘ dsaˉjøøhˈ heꜘ madaꜚ heˉ gaꜙtëëyˉ Paaˊ taꜙjeeˊ chihˈ hneꜗ kihꜗ hløøꜘ. 35Maˊ gaꜙllooꜗ Paaˊ saˊjootaˉ kihꜗ hneꜗ ja , hääˈ dsaˉ jwërte. Jmeeꜙ gyihꜗ biiꜗkwayꜗ kihꜗ Paaˊ jeeˊ ja . Heˉja gaꜙchaaꜗ hløøꜘ heꜘPaaˊ taꜙ gyʉʉhˈ mahꜗ saꜙ kwaꜗ dsaˉ kiyhꜗ. 36 Läꜙjëëꜙ

Hechos 21:37 132 Hechos 22:28dsaˉ heꜘ yaꜙnääꜗ tooh˜ mɨɨhˊ maˊ ngɨɨyꜙ heˉ maˊ juuꜘPaaˊ.

Gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ chaˊnëˊ judiu dsaˉgooyˈ37 Maˉtäähˊ gyihꜗ taayhꜙ Paaˊ chaˊnehꜙ, maˊ

gaꜙngɨɨꜘ Paaˊ juuˈ kihꜗ hi maˊ kye nëˊ kihˈ hløøꜘ heꜘ:—¿Cheˊ leꜘ hlëëhnˊ koo mɨˈjuuꜗ kyaahˊ hneˉ?Heˉja gaꜙjähꜘ hi maˊ kye nëˊ heꜘ:—¿Cheˊ leh ˈ hlëëhˊ griego? 38 ¿Cheˊ jaꜙ heꜘ hneˉ

dsaˉ egipto hi gaꜙjmeeꜘ hniiˉ kyaahˊ hwa ˈ laˉmaˉko hnaˉ laˉ? ¿Cheˊ jaꜙ heꜘ hneˉ hi gaꜙjøøhˉkyeeꜘ mil dsaˉ mahꜗ gaꜙteehˊ kyaahˊ lleˊmohꜘ, ja gaˊgaꜙjäähꜙ hnihꜘ taꜙ hwaꜗ kii ꜙ ?

39Heˉja gaꜙjähꜘ Paaˊ:—Jnäꜘ laanꜗ maꜙraꜙ judiu. Gaꜙläꜙchaanꜙ koo jwɨɨˉ

jʉʉhˉ heˉ chee Tarso, heˉ naˉheeꜚ hwaꜗ Cilicia.Taꜙ jmeeˉ hñaaˉ hohꜘ, kwaˊ daˊ jwëꜘ hlëëhnˊ kyaahˊdsaˉ laˉ.

40 Heˉja gaꜙkwaꜘ hi maˊ kye nëˊ heꜘ jwë ˈhlëëyhꜗ. Mahꜗ gaꜙnooˉ Paaˊ nëˊ saˊjoo taˉ kihꜗ hneꜗja . Gaꜙjmeeyꜘ lii˜ kyaahˊ gooyˉ mahꜗ dsaˉtaayhˋtiiˊ. Maˊ gaꜙtʉꜗ dsaˉ heꜘ heˉ tooyh˜ mɨɨhˊ, ja gaˊgaꜙhlëëhꜘ Paaˊ kyaahˊ juuˈ hebreo, gaꜙjäyhꜘ:

221 —Dsaˉñʉʉhˉ øøhnꜗ, dsaˉ maˉkaahˊ kyaanꜙ,

nʉʉˉ daˊ hnähꜘ, waˊ kwaˋ daˊ jnäꜘ juuˈ kinꜙ.2 Maˊ gaꜙnuuꜘ dsaˉ heꜘ, heˉ hlëëhꜙ Paaˊ juu ˈ

hebreo, gaꜙtaayhˋ tiˊsɨhꜘ goˉte˜. Ngooꜗ bihꜗ hlëëyhꜙ:3 —Laaꜗ jnäꜘ judiu. Gaꜙläꜙchaanꜙ jwɨɨˉ Tarso heˉ

nøøꜘ hwaꜗ Cilicia. Jerusalén laˉ baˊ gaꜙkwaanꜗ.Gamaliel gaꜙmiꜙtëë jnäꜘ lluꜗ läꜙkohꜘ laꜗ ley kihꜗ dsaˉmaˉgyuhˉ jnänˋ. Haˉ kohꜘ saꜙ heeꜘ dsënꜙ hnaahnꜚDio ja baˊ läꜙkohꜘ jmeehˉ hnähꜘ naꜗ. 4Ñeenˊ läꜙkaaläꜙjʉʉhˉ jeeˊ jwɨɨˉ naˊjmeen ˈ hñaaˉ dsënꜙ kihꜗdsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ hi maˉheehˉ ju ˈhmëëꜘ laˉmahꜗ maˊ jngëëhꜚ jnihꜘ, heˉja gaꜙtëëˋ jnihꜘ mahꜗgaꜙtaahꜙ jnihꜘ nehꜙñe ˈ. 5 Ñeˉ baˊ jmiˉdsaˉ jøøh ˈkyaahˊ dsaˉgyʉʉhˊ haˉ läꜙ gaꜙjmeenꜗ. Hi heꜘ gaꜙk-waꜘ jeˉ heˉ maˊ kyenˊ kihˈ dsaˉgoo˜ jneˊ hi chaaDamasco. Ñeenˊ jeeˊ ja naˊhnäähnꜙ hi maˉheehˉjuˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús mahꜗ maˊ tëënˊ taꜙ Jerusalén laˉmahꜗ maˊ heehˈ dsihꜘ wɨɨꜘ.

Gaꜙjmeehꜗ Paaˊ juuˈ haˉ läꜙ gaꜙheeyhˉ kihꜗ Dio(Hch. 9:1-19; 26:12-18)

6 ʼPero jeeˊ ngoon ˈ chaˊjwëꜗ ja , yaꜙjähꜙ lloon˜taꜙ Damasco maˉtëꜘ koo llaꜗ hyooꜙ, niꜙ saꜙ liihꜚgaˊ jnäꜘ gaꜙjyooꜗ gyʉʉh ˈ koo jeˉ heˉ beeꜘ jwërteläꜙkuˊ läꜙjii ꜗ jeeˊ ngoonˈ ja , 7 läꜙjiihˈ gaꜙtahnꜘ hwaꜗ.Hiꜙ läꜙchahꜘ ja gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ: “Saulo, Saulo,¿heˉlaˈ hñaaˉ hohꜘ kyaahˊ jnäꜘ?” 8Heˉja gaꜙngɨɨnˋjuu ˈ kiyhꜗ: “¿Hii hneˉ dsaˉñʉʉhˉ?”, gaꜙjwɨɨꜗjnihꜘ. Ja gaˊ gaꜙjäyhꜘ: “Jnäꜘ heꜘ Jesús dsaˉ chaaNazaret, hi jmeehˉ hñaaˉ hohꜘ kihꜗ.” 9 Läꜙjëëꜙ hi gaꜙnääꜗ kyaahˊ jnäꜘ taꜙ jaꜙ , gaꜙjëëyꜗ waˊjeˉ ja , heˉjagaꜙjwaayhˈ jwërte pero saꜙ gaꜙläꜙngëëyꜘ heˉ juuˈmaˊhlëëhꜙ kyaahˊ jnäꜘ. 10 Heˉja gaꜙngɨɨnˋ juuˈ kihꜗ hi gaꜙhlëëhꜗ jnäꜘ: “¿Heeˉ hnoohˉ jmeenˋ dsaˉñʉʉhˉ?”Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ: “Nooˉ, mahꜗ gwaˉbaˊ hneˉ taꜙ Damasco. Jeeˊ ooꜙ jmeeꜗ dsaˉ juuˈ läꜙjëꜙheˉ gaꜙtëëhꜘ jmeehˈ.” 11 Kyaahˊ waˊjeˉ heˉ gaꜙjëënꜗja , gaꜙheeꜗ mɨˈnënꜙ. Dsaˉkyaahnˊ heꜘ baˊ gaꜙjääꜗ jnäꜘnaˉhääyˉ goonꜙ läꜙjiihˈ gaꜙlloonꜗ Damasco.

12 ʼJeeˊ ja maˊ gyaˈ jaa dsaˉñʉʉhˉ chee Ananíahi maˊ miˉteꜗ ley jnänˋ. Hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ judiu hi maˊ täähˊ Damasco, maˊ hlëëyhꜙ lluꜗ kiyhꜗ. 13Ananíaheꜘ, ñeeyˊ naˊjëëyˉ jnäꜘ. Maˊ gaꜙllooyꜗ chuhꜙ kinꜙgaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ: “Øøhnꜗ Saulo, waˊ läˉjnäꜘ kaˉlähꜘ mɨˈnëhˊ.” Läꜙchahꜘ ja , gaꜙläꜙjnäꜘ mɨ ˈnënꜙ hiꜙ gaꜙjëëꜙjnihꜘ. 14Heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ: “Dio kyaaꜗ dsaˉ maˉ-gyuhˉ jnänˋ maˉlleeyhˉ hneˉ mahꜗ läꜙkyuuh˜ läꜙjëꜙheˉ hyohˉ dsëyꜗ jmeeh ˈ hiꜙ jëëh ˈ hi lluuꜗ goˉte˜hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ nuuh ˈ heˉ jäyhꜘ. 15 Jëëhꜘ, hneˉjmeehˈ juˈdsooꜘ kiyhꜗ, kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ hiꜙjmeehˈ juˈdsooꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˉjëëhˋ hiꜙ kihꜗ heˉmaˉnʉʉhˉ. 16Naꜗ naꜙ moꜙtoꜙ jøø , nooˉ mahꜗ saahꜙjmɨɨˉ, ngɨɨˊ kyahˈ läꜙhihꜙ kihꜗ Jesús mahꜗ jñiiꜘ läꜙjëꜙdsoˊkyeˉ kyahꜗ”, gaꜙjähꜘ Ananía.

Gaꜙjmeehꜗ Paaˊ juuˈ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ heˉ ñeeyˊ naˊkwayˉjuuˈ kihꜗ hi saꜙ laaꜗ judiu

17 ʼHiꜙ maˊ jahn ˈ Jerusalén laˉ, ñeenˊ jeeˊ chihˈ gwahꜙ naˊngɨɨnˋ kinꜙ. Jeeˊ ja gaꜙhëëꜘ mɨ ˈnënꜙDsaˉjøøh ˈ jnänˋ. 18 Gaꜙjëënꜙ hi gaꜙhlëëhꜗ jnäꜘ,gaꜙjäyhꜘ: “Goˉhëë ˈ naꜗkohꜘ Jerusalén laˉ. Jëëhꜘ,saꜙ heehˉ dsaˉ nuuꜗ juu ˈ kinꜙ heˉ hlëëhˊ hneˉ.”19 Heˉja gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ: “Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, ñeˉ baˊdsaˉ hi täähˊ jeeˊ laˉ, heˉ ñeenˊ läꜙkoo läꜙkoogwahꜙ naˊhwëënˋ läꜙjëëꜙ hi maˉheehˉ juu ˈ kyahꜗhiꜙ gaꜙjmeenꜗmadaꜚ gaꜙkwaꜘ dsaˉ kiyhꜗ hiꜙ gaꜙtaahˉdsihꜘ nehꜙñe ˈ. 20 Hiꜙ läꜙ maˊ gaꜙjngëëyhꜗ Esteban,hi maˊ jmeeꜙ juˈdsooꜘ kyahꜗ, maˊ chehˈ jnäꜘ jeeˊ jakaˉlähꜘ. Koo baˊ gaꜙhɨɨꜘ hʉʉˊdsëˉ kyaaꜗ jnäähˈ heˉgaꜙjuuꜗ Esteban hiꜙ jnäꜘ gaꜙhøønꜗ hmɨɨhˉ kihꜗ dsaˉhi gaꜙjngɨɨhꜗ kiyhꜗ.” 21Pero Dsaˉjøøhˈ jnänˋ gaꜙsɨɨhꜙjnäꜘ: “Gohˈ jeeˊ cheenꜚ hneˉ ʉʉꜘ jeeˊ täähˊ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu baˊ.”

Maꜙraꜙ heˉ gaꜙjäꜘ baˊ Paaˊ gooˉ hløøꜘ22 Ja jiihˈ moꜙsoꜙ gaꜙläꜙhnøøyꜗ maˊ nuuyˈ juuˈ kihꜗ

Paaˊ mahꜗ gaꜙløøyꜗ tooyh˜ mɨɨhˊ, maˊ jäyhꜘ:—Waˊ juuꜘ dsaˉñʉʉhˉ naˉ, saꜙ høøꜙ kwaat˜ chaa

gyihꜗ.23 Täähˊ gyihꜗ läꜙja tooyh˜ mɨɨhˊ, gaꜙkaꜗ dsaˉ heꜘ

hmɨɨhˉ kiyhꜗ gaꜙjwäyꜗ taꜙ gyʉʉh ˈ, gaꜙhuuyꜗ hløøˉjwëꜘ nëˊ lleꜘ. 24 Heˉja hi kye nëˊ kih ˈ hløøꜘgaꜙjmeeꜘ madaꜚ kihꜗ dsaˉ kyaayꜗ mahꜗ gaꜙtëëyˉPaaˊ taꜙ chaˊnehꜙ jeeˊ maˊ täähˊ läꜙjëëꜙ hløøꜘ. Hiꜙgaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉ maˊ kwayˈ kiyhꜗ mahꜗ jmeeyhꜗjuu ˈ heˉla ˈ tooh˜ dsaˉ mɨɨhˊ kyaayhˊ. 25 MaˉchehꜗPaaˊ naˉhñuuꜚ jeeˊ maˊ kwa ˈ hløøꜘ kiyhꜗ, heˉjagaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ jʉʉˊ hløøꜘ hi maˊ chehˈ jeeˊ ja :

—¿Cheˊ chaˉ jwëˈ kyahꜗ hnähꜘ kwahˈ kihꜗ jaa dsaˉromano, cherˊmahꜗ saꜙ maˉkyehˉ juˈdsooꜘ kiyhꜗ?

26Maˊ gaꜙnuuꜘ jʉʉˊ hløøꜘ läꜙja , ngaayhꜗ naˊjmeeyꜘjuuˈ kihꜗ hi kye nëˊ, gaꜙjäyhꜘ:

—¿Haˉ läꜙ jmeehˈ naꜗ? Dsaˉñʉʉhˉ ooꜙ laaꜗ dsaˉromano.

27 Ja gaˊ gaꜙllooꜗ hi kye nëˊ heꜘ chuhꜙ kihꜗ Paaˊmahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ:

—¿Cheˊ juˈdsooꜘ laahꜗ hneˉ dsaˉ romano?Heˉja gaꜙjähꜘ Paaˊ:—Juˈdsooꜘ, hi heꜘ jnäꜘ.28Hiꜙ gaꜙjähꜘ hi kye nëˊ heꜘ:—Yaꜙhɨɨꜗ hmooh ˈ kinꜙ, läꜙlluꜗ heˉ gaꜙlaanꜗ dsaˉ

romano.Heˉja gaꜙjähꜘ Paaˊ:

Hechos 22:29 133 Hechos 23:29—Pero jnäꜘ laanꜗ dsaˉ romano läꜙjiih ˈ maˊ

gaꜙläꜙchaanꜙ.29 Chahꜘ baˊ gaꜙjmeeꜘ taꜙ kooꜘ hløøꜘ hi maˊ kwaˈ

kihꜗ Paaˊ. Läꜙkye hi kye nëˊ heꜘ maˊ gaꜙnuuyꜘ laaꜗPaaˊ dsaˉ romano, gaꜙläꜙgoyhꜙ kihꜗ heˉ gaꜙjmeeyꜘmadaꜚ heˉ gaꜙhñuuyꜗ Paaˊ kyaahˊ caden˜.

Gaꜙjääyꜗ Paaˊ chaˊnëˊ dsaˉkaahˊ kyaaˈ judiu30 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ, hnøøꜗ hi kye nëˊ kihˈ

hløøꜘ heꜘmaˊ läꜙñeˉ kweeˉ heˉ kihꜗ ja heˉmaˊ hnɨɨ˜judiu kihꜗ Paaˊ. Heˉja gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ hløøꜘwaˊ cheeyhˉ Paaˊ jeeˊ hääyˊ nehꜙñe ˈ hiꜙ gaꜙjmeeyꜘmadaꜚ waˊ yaˉnääꜘ jmiˉdsaˉ kaahˊ hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊjudiu. Maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊ heꜘ, gaꜙjmeeyꜘmadaꜚ heˉ ngëëꜗ Paaˊ chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊ heꜘ.

231Heˉja gaꜙjëëꜗ Paaˊ koo hwehˉ dsaˉtaˊ heꜘ mahꜗ

gaꜙjäyhꜘ:—Øøhnꜗ, niꜙ miihˉ saꜙ hnɨɨ˜ hʉʉˊdsëˉ kinꜙ, jëëhꜘ

läꜙ maˉjmeeꜙ baˊ jnäꜘ läꜙjiihˈ naꜗ läꜙ hnøøꜗ Dio.2Ananía hi laaꜗ jmiˉdsaˉ jøøhˈ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ

kihꜗ hi maˊ täähˊ jähꜙ kihꜗ Paaˊ waˊ jnooy ˈ hooyˊ.3Heˉja gaꜙjähꜘ Paaˊ:

—Kyahꜗ hneˉ waˊ jnoo ˈ Dio, hneˉ hi naˉjngɨɨ ˈmoˉnëˊ. Hneˉ hi gyaꜗ ka ju ˈdsooꜘ kinꜙ läꜙkoohlëëhꜙ ley, ¿heˉlaˈ llaˉdsëëhˋ ley heˉ jmeehˉ madaꜚjnooꜗ dsaˉ kinꜙ?

4 Läꜙjëëꜙ hi maˊ täähˊ kooꜘ kihꜗ Paaˊ heꜘ gaꜙjäyhꜘ:—¿Heˉlaˈ jiihˊ juuˈ wɨɨꜘ kyaahˊ jmiˉdsaˉ jøøhˈ kyaaꜗ

Dio?5Heˉja gaꜙjähꜘ Paaˊ:—Saꜙ maˊ manꜙ øøhnꜗ heˉ laayꜗ jmiˉdsaˉ jøøh ˈ,

jëëhꜘ naˉsɨɨˉ baˊ juuˈ kihꜗ Dio heˉ jähꜘ: “Taꜙ hlëëhˋhlɨɨhˈ kihꜗ hi kye nëˊ kyahˈ hnähꜘ.”

6Maˊ gaꜙläꜙliihꜚ Paaˊ kihˈ läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊ heꜘ täähˊhi laaꜗ saduceo hiꜙ täähˊ hi laaꜗ fariseo, heˉjagaꜙhlëëyhꜘ koo ki gaa , gaꜙjäyhꜘ:

—Øøhnꜗ, laanꜗ fariseo, heꜘ baˊ jooꜘ fariseo jnäꜘ.Kahˉ hnähꜘ kwaat˜ kinꜙ kihꜗ heˉ kyenˊ oˉjøhꜙ dsëˉheˉ läꜙjiihˊ hi maˉnaˉjuuˊ.

7 Maˊ gaꜙhlëëyhꜘ läꜙja , gaꜙjnäꜗ hniiˉ kihꜗ fariseokyaahˊ saduceo, läꜙjiihˈ gaꜙlaayꜗ toꜗ nääꜗ. 8 Jëëhꜘ, hi laaꜗ saduceo saꜙ heeyꜘ heˉ läꜙjiihˊ hi maˉnaˉjuuˊ,niꜙ heˉ chaa ángele, hiꜙ niꜙ heˉ chaˉ jmɨˉlleꜘkaˉlähꜘ. Pero dsaˉ hi laaꜗ fariseo jmeeyꜙ dsooꜘ baˊkihˈ läꜙjëꜙ heˉ ja . 9Haˉ kohꜘmɨɨhˊ saꜙmaˊ toohˋ dsaˉheꜘ. Ja gaˊ gaꜙnooˉ ko llaa taˉjwohꜗ kyaaꜗ ley, hi maˊ laa fariseo, gaꜙtiˉ gaꜙchooyꜘ juuˈ gaꜙjäyhꜘ:

—Niꜙ miihˉ dsooˊ saꜙ naˉbäähˋ dsaˉñʉʉhˉ naˉ.Taꜙ haˉ hnähꜘ kihꜗ Dio, haˉ gaˉ cheˉ jmɨˉlleꜘ o jaaángel gaꜙhlëëhꜘ kyaayhˊ.

10 Pero chaˉgaˊmiihˉ gaꜙläꜙhneeꜙ dsaˉ heꜘ.Gaꜙläꜙgohꜙ hi kye nëˊ kihˈ hløøꜘ, gɨˊhnäꜗ dsaˉ kihꜗPaaˊ maˊ laayꜘ. Heˉja gaꜙtëëyhꜗ hløøꜘ mahꜗ waˊlleeyˉ Paaˊ jeeˊ ja waˊ llaˉjääy˜ kaˉlähꜘ jeeˊ täähˊläꜙjëëꜙ hløøꜘ.

Gaꜙtaahˋ dsaˉ juuˈ kweeˉ heˉ maˊ jngëëyhˈ Paaˊ11 Jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ hwëˈ gaꜙläꜙjnääꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ

chaˊnëˊ Paaˊ, gaꜙjäyhꜘ:—Kwaˊ beꜘ Paaˊ. Läꜙkoo maˉjmeehˊ ju ˈdsooꜘ

kinꜙ Jerusalén laˉ, ja baˊ läꜙnaˉ jmeeꜙ biiꜗ goˊjmeehˊkaˉlähꜘ jwɨɨˉ Roma.

12 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ ko llaa judiu gaꜙtaayhˋjuuˈ kweeˉ, gaꜙjäyhꜘ:

—Waˊ jäˉ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kyaa ˈ jnäähꜗ cherˊmahꜗkihˊhihˊ jnäähꜗ jääꜗ saꜙ gaˊ maˉjngëëhˊ jnäähꜗ Paaˊ.

13Laaꜚ gaˊ toꜗ laaꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi gaꜙjmeeꜘ hmoohˊläꜙja . 14 Dsaˉ heꜘ naˊnääyˈ naˊjëëyˉ jmiˉdsaˉ kaahˊkyaahˊ dsaˉgyʉʉhˊ, naˊchiiyhˊ:

—Jnääh ˈ maˉheehˊ jnäähꜗ, heˉ jäˉ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊkyaa ˈ jnäähꜗ cherˊmahꜗ kihˊhihˊ jnäähꜗ jääꜗ saꜙ gaˊmaˉjngëëhˊ jnäähꜗ Paaˊ. 15 Naꜗ naꜙ chuuˊ hnähꜘko jøhꜘ kyaahˊ läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊ jnänˋ kih ˈ hi kyenëˊ kihˈ hløøꜘ ooꜙ mahꜗ waˊ yaˉjääy˜ Paaˊ taꜙ nëˊtaˊlaˉ. Chiiyhˊ: “Hnøøˉ jnääh ˈ kye jnäähꜗ kwaat˜kiyhꜗ chaˉgaˊmiihˉ.” Hiꜙ jnääh ˈ chaˊjwëꜗ baˊ jøøjnäähꜗ mahꜗ jngëëhˊ jnäähꜗ waˊraˉ gaꜙngëëyꜘ jeeˊ ja ,gaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ.

16Pero chihˉ kyaaꜗ dsaˉmëꜘ øøhꜚ Paaˊ gaꜙnuuꜘ haˉläꜙ juu ˈ heˉ gaꜙtaahˋ dsaˉ heꜘ. Heˉja ñeeyˊ jeeˊmaˊ täähˊ hløøꜘ naˊjmeeyhˊ juuˈ kihꜗ Paaˊ. 17 Heˉjagaꜙtëëhꜗ Paaˊ jaa jʉʉˊ hløøꜘ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Jääꜙ chihˉ laˉ kihꜗ hi kye nëˊ kih ˈ hløøꜘ.Hnøøyꜗ llayꜗ miihˉ juuˈ kyaayhˊ.

18Heˉja gaꜙjøøꜗ jʉʉˊ hløøꜘ heꜘ kihꜗ chihˉ jeeˊ maˊgyaˈ hi kye nëˊ kihˈ hløøꜘ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Paaˊ hi hää nehꜙñeˈ maˉcheeꜗ chihˉ laˉ kyahꜗ.Chaˉ koo juuˈ heˉ sɨɨyhꜙ hneˉ.

19 Heˉja hi kye nëˊ kih ˈ hløøꜘ gaꜙhääyꜗ gooˉchihˉ heꜘ gaꜙjääyꜗ kahꜘ kihꜗmahꜗ gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ,gaꜙjäyhꜘ:

—¿Heeˉ naˉ jwɨɨhˈ jnäꜘ?20Heˉja gaꜙjähꜘ chihˉ heꜘ:—Dsaˉ judiu maˉtaahˋ juu ˈ kweeˉ ngɨɨyꜗ kyahꜗ

heˉ cheeh ˈ Paaˊ hø ˈ jeeˊ dsaˉñeeꜙ dsaˉtaˊ kyaayˈ, jäyhꜘ llaˉkyaayꜗ chaˉgaˊmiihˉ jmɨɨˊ. 21 Pero taꜙjmeeˉ dsooꜘ. Laaꜚ gaˊ toꜗ laaꜗ dsaˉ kyaayꜗ hi täähˊnaˉhmäähˊ jøø mahꜗ jngëëyhꜗ Paaˊ. Maˉjäyhꜘ: “Waˊjäˉ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kyaa ˈ jnäähꜗ cherˊmahꜗ kihˊhihˊjnäähꜗ jääꜗ saꜙ gaˊ maˉjngëëhˊ jnäähꜗ Paaˊ.” Hiꜙ naꜗmaˉtääyhˊ jøøy˜ heˉ naˉ jwahˈ hneˉ.

22Heˉja gaꜙhɨhꜗ hi kye nëˊ kihˈ hløøꜘ juuˈ kihꜗchihˉ heꜘ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Gwaahˉ baˊ hneˉ kyahꜗ, taꜙ llaˉ juuˈ kyaahˊ niꜙjaa dsaˉ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ maˉchiihˊ jnäꜘ.

Hi kye nëˊ kih ˈ hløøꜘ gaꜙcheeyꜗ Paaˊ chaˊnëˊlleˊmohꜘ Félix

23 Heˉja gaꜙtëëhꜗ hi kye nëˊ heꜘ uuꜗ jʉʉˊ hløøꜘmahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Jmeeˊ juuˈ kihꜗ toꜗ hña laaꜘ hløøꜘ waˊ miˉlluuyꜗhñiiyꜘ dsaˉnääyꜗ taꜙ Cesarea naꜗ ko hi ñu ˈ taꜙlaꜙhwëˈ. Hiꜙ jmeeˊ juuˈ kihꜗ jñahꜘ kaˉlähꜘ toꜙ loꜙgyaaꜘdsë˜ gyeeꜘ hi jääꜗ kyaˊjɨɨhˊ hiꜙ jñahꜘ gaˊ to hña laaꜘhløøꜘ hi kaꜗ hmaˉ lleˋ ñeˈ chʉʉhˉ. 24 Hiꜙ miˉlluuˋkyaˊjɨɨhˊ hi jääꜗ Paaˊ mahꜗ goˊjäähꜙ hnähꜘ chaˊnëˊlleˊmohꜘ Félix, mahꜗ waˊ llooy˜ naˊlluuyˋ.

25Hi kye nëˊ kihˈ hløøꜘ heꜘ gaꜙcheeꜗ koo jeˉ heˉnaˉsɨɨˉ läꜙlaˉ:

26 “Jnäꜘ Claudio Lisias sɨɨnꜙ kyahꜗ hneˉ Félix lleˊ-mohꜘ lluuꜗ. Waˊ chaahˉ baˊ hneˉ lluꜗ. 27 Dsaˉñʉʉhˉhi ngooꜗ naˉ gaꜙsoohꜗ dsaˉ judiu kiyhꜗ kooꜘ gwahꜙ,miihˉ gaˊ saꜙ gaꜙjngɨɨhꜗ dsaˉ kiyhꜗ. Maˊ gaꜙläꜙmanꜙlaayꜗ dsaˉ romano, heˉja ñeenˊ kyaahˊ hløøꜘ kyaanꜙnaˊlää jnihꜘ. 28Maˊ hnoonˈ läꜙmanꜙ heˉ kihꜗ heˉ maˊhnëë˜ dsihꜘ, heˉja gaꜙjääꜙ jnihꜘ chaˊnëˊ dsaˉkaahˊkyaaˈ dsaˉ judiu. 29 Ja gaˊ gaꜙläꜙjnäꜘ heˉ tiˉchooyꜙ

Hechos 23:30 134 Hechos 25:2juuˈ kihꜗ ley kihꜗ bihꜗ ja . Saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ heˉ juuyꜘ,niꜙ heˉ dsaˉheyꜘ nehꜙñeˈ. 30 Pero jnäꜘ gaꜙtëëhnꜗ juuˈ, jwëëꜘ judiu maˉtäähˊ juu ˈ kweeˉ heˉ maˊ jngɨɨhˈ kiyhꜗ. Heˉja läꜙchahꜘ ja maˉcheeꜙ jnihꜘ taꜙkyahꜗ hneˉ. Hiꜙ maˉjwɨɨnꜗ läꜙjëëꜙ hi hnɨɨ˜ mahꜗdsaˉkwayꜙ juˈdsooꜘ chaˊnëhˊ hneˉ heˉ kihꜗ ja heˉhnɨɨy˜ kihꜗ Paaˊ. Waˊ dsaˉngëëhꜘ baˊ hneˉ lluꜗ”,gaꜙjähꜘ hi kye nëˊ kihˈ hløøꜘ heꜘ.

31 Heˉja gaꜙjøøꜗ hløøꜘ kihꜗ Paaˊ läꜙhihꜙ heˉgaꜙjmeeꜘ hi kye nëˊ heꜘ, gaꜙjääyꜗ läꜙ hwëˈ ja taꜙAntípatri. 32Maˊ gaꜙjnäꜗ ja , gaꜙkëhꜗ hløøꜘ hi naˊnääˈ jwëꜘ tɨɨˊ heꜘ, gaꜙnääyˋ taꜙ nëˊtaˊ kiyh ˈ. Hi dsëëjahꜘ heꜘ baˊ gaꜙnääꜗ kyaahˊ Paaˊ. 33 Maˊ gaꜙllaꜙnääꜗhløøꜘ heꜘ Cesarea, gaꜙkwëëyhꜗ lleˊmohꜘ heꜘ jeˉ heˉmaˊ kyeyˉ ja hiꜙ gaꜙngëëyꜗ Paaˊ gooˉ lleˊmohꜘ.34 Maˉngëëꜘ maˉhëꜘ lleˊmohꜘ jeˉ ja , gaꜙngɨɨyꜘ juuˈkihꜗ Paaˊ haˉ chaayˉ. Maˊ gaꜙläꜙñeꜙ lleˊmohꜘ laaꜗ Paaˊdsaˉ chaa Cilicia, 35heˉja gaꜙjäyhꜘ:

—Waˊ yaˉnääꜘ daˊ hi hnɨɨ˜, ja gaˊ llanˋ taˊ kyahˈ.Hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ hløøꜘ, heˉ hääyꜗ Paaˊ

nehꜙ hneꜗ jʉʉhˉ kihꜗ Herode.24

Gaꜙkwaꜘ Paaˊ juˈdsooꜘ kihꜗ chaˊnëˊ Félix1 Maˉhyaˉ hñaꜘ jmɨɨˊ gya ˈ Paaˊ Cesarea, ja gaˊ

gaꜙllooꜗ jmiˉdsaˉ jøøh ˈ hi chee Ananía, kyaahˊko llaa dsaˉgyʉʉhˊ hiꜙ kyaahˊ jaa hi chehꜗ nëˊ hi chee Tértulo. Gaꜙllaꜙnääyꜗ hnɨɨy˜ kihꜗ Paaˊ chaˊnëˊlleˊmohꜘ. 2Hiꜙ maˊ gaꜙllooꜗ Paaˊ chaˊnëˊ Félix, gaꜙløøꜗTértulo hnɨɨ˜ kiyhꜗ.

—Tiˊhmaahˊ hneˉ lleˊmohꜘ Félix —jäyhꜘ—. Peerꜙchaa jnääh ˈ lluꜗ heˉ hiiꜘ tiiˊ kyaa ˈ jnäähꜗ hiꜙchaˉ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kyahꜗ heˉja dsaˉlaꜘchaˉmiihˉ taˊ lluˈ hwaꜗ kyaaꜗ jnäähˈ. 3Heˉ baˊ cheˉlluuhꜗ hneˉ Félix. Heˉja saꜙ hwaaꜘ jnääh ˈ kwaˉjnäähˈ tiˊhmaahˊ kyahˈ waˊ haˉ chaˉ haˉ jeeˊ tøøhˊjnäähꜗ. 4 Saꜙ hnoonꜗ heenꜚ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ kyah ˈ,heˉja chuunꜘ kyaahˊ hneˉ, taꜙ jmeeˉ hñaaˉ hohꜘnuuhˈ miihˉ juuˈ heˉ kye jnäähꜗ laˉ.

5 ʼDsaˉñʉʉhˉ naˉ hee hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaꜙ läꜙkaajeeˊ ngëyꜙ, llayꜙ hniiˉ kihꜗ dsaˉ judiu hi täähˊläꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ. Hi naˉ naˉ hi kye nëˊ kihˈ dsaˉ hi chee nazareno hi kwaꜙ jyohꜘ juu ˈ.6Hnøøyꜗ maˊ miˉkwayhꜗ gwahꜙ kyaaꜗ jnäähˈ, heˉjagaꜙchaahˊ jnäähꜗ. Heˉ maˊ hnøøˉ jnääh ˈ maˊ llaˊjnäähꜗ taˊ kiyhˈ läꜙkoo jähꜘ ley kyaaꜗ jnäähˈ. 7 Perogaꜙllooꜗ hi kye nëˊ kihˈ hløøꜘ hi chee Lisias jeeˊtøøhˊ jnäähꜗ. Heˉ wɨɨꜘ baˊ gaꜙlleeyˉ dsaˉñʉʉhˉ naˉgooˉ jnäähˈ. 8Gaꜙjäyhꜘ waˊ llaˉnääꜘ läꜙjëëꜙ hi hnɨɨ˜kiyhꜗ chaˊnëˊ lleˊmohꜘ. Waˊraˉ gaꜙllaꜙkyaahꜚ hnihꜘjmɨɨˊ, läꜙñehˊ laꜗ dsooꜘ läꜙjëꜙ heˉ jähˉ jnäähˈ laˉ.

9Läꜙjëëꜙ judiu gaꜙhɨɨꜘ koo baˊ juuˈ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ:—Ja baˊ läꜙnaˉ jähˉ jnäähˈ kaˉlähꜘ.10 Heˉja gaꜙjmeeꜘ lleˊmohꜘ lii˜ kihꜗ Paaˊ mahꜗ

kwayꜗ juˈdsooꜘ kiyhꜗ. Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Paaˊ:—Manꜙ maˉhyaˉ chaˉmiihˉ ji ñeˉ laahꜗ hneˉ

lleˊmohꜘ Cesarea laˉ, heˉja jëë baˊ dsënꜙ kwanˋjuu ˈ kinꜙ läꜙkohꜘ teꜗ laꜗ baˊ. 11 Leꜘ kooh ˈ kwaat˜,naꜗ maˉhyaˉ gyaꜙtoꜘ jmɨɨˊ ñeenˊ taꜙ jeeˊ chihˈ gwahꜙjʉʉhˉ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén naˊkwan ˈ tiˊhmaahˊ kih ˈDio. 12 Saꜙ maˊ teen˜ kyaahˊ niꜙ jaa dsaˉ, niꜙ jaꜙheꜘ jnäꜘ gaꜙjmeenꜗ heˉ gaꜙtoohˉ dsaˉ mɨɨhˊ jeeˊ chihˈ gwahꜙ jʉʉhˉ ja , läꜙkoo maˊ jëëy˜ jnäꜘ. Niꜙ saꜙgaꜙllanꜗ hniiˉ kihꜗ dsaˉ jeeˊ tøøꜘ gwahꜙmähˉ, niꜙ jeeˊ

jwɨɨˉ ja saꜙ gaꜙllaanꜙ dsaˉ hniiˉ. 13Heˉja saꜙ chaˉheˉ kyaahˊ jmeeˈ dsaˉ naˉ dsooꜘ läꜙjëꜙ heˉ bääyhˉjnäꜘ naˉ. 14 Heˉ laˉ baˊ jmeenꜙ dsooꜘ, heꜘ baˊ Diohi gaꜙhnaahˉ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ, heꜘ baˊ hi heꜘhi hnaahnꜙ läꜙkohꜘ laꜗ juuˈ hmëëꜘ. Dsaˉ naˉ jäyhꜘlaꜗ raˉkëh ˈ baˊ jwëꜘ heˉ häänˊ. Pero heeꜘ baˊ jnäꜘläꜙjëꜙ ley heˉ gaꜙsɨɨꜘ Moisé hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙsɨɨꜘ gaˊjñahꜘ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio. 15 Hiꜙ kyenˊ oˉjøhꜙdsëˉ kihꜗ Dio, ja baˊ läꜙkoo kye hi naˉ, heˉ läꜙjiihˊläꜙjëëꜙ hi naˉjuuˊ, läꜙjiihˊ hi lluuꜗ hiꜙ läꜙkye hi hlëëhˈ. 16Kihꜗ heˉja baˊ naˉ, kwanꜙ beꜘ jmeenꜙ heˉlluꜗ jmahꜗ mahꜗ saꜙ hnɨɨꜗ hʉʉˊdsëˉ kinꜙ chaˊnëˊ Dio,hiꜙ niꜙ chaˊnëˊ dsaˉ kaˉlähꜘ.

17 ʼGaꜙläꜙhëënˋ miihˉ ji ñeˉ ñeenˊ jyohꜘ hwaꜗ,ja gaˊ gaꜙllaahnꜗ Jerusalén maˊ kiinˊ kuuˊ heˉ laꜗkwaat˜ kihꜗ hi täˉñeeꜘ hi täähˊ jeeˊ ja , hiꜙmaˊ kiinˊheˉ gaꜙtëënꜘ kwëëhnꜚDio. 18Heˉ ja naˉmaˊ jmeenꜙläꜙ maˊ gaꜙllaꜙnääꜗ miihˉ judiu hi yaꜙnääꜗ taꜙ hwaꜗAsia. Gaꜙjëëyꜗ jnäꜘ jeeˊ chihˈ gwahꜙ Jerusalén, maˉ-naˉjngëëˈ baˊ jnäꜘ läꜙhihꜙ kihꜗ ley. Pero saꜙ maˊ täähˊjwëëꜘ dsaˉ, niꜙmɨɨhˊ saꜙmaˊ täähˊ. 19Waˊ yaˉnääꜘ hi heꜘ baˊ jeeˊ laˉ mahꜗ kwayꜗ juˈdsooꜘ kiyhꜗ cherˊmahꜗheˉ chaˉ kiyhꜗ kyaahˊ jnäꜘ. 20 O waˊ jähꜘ hi täähˊnaˉ cheˊ gaꜙläꜙjnäꜘ heˉ gaꜙhläähnˉ kyaayhˊ läꜙ maˊgaꜙkayꜗ juˈdsooꜘ kinꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén. 21Koo heˉlaˉ baˊ saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëyꜗ maˊ gaꜙhlëëhnˋ läꜙkoo maˊhäänˊ jeeˊ kiyhˈ, gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ läꜙlaˉ ki gaa : “Llahˉhnähꜘ taˊ kinꜙ, kihꜗ heˉ jmeenꜙ dsooꜘ heˉ läꜙjiihˊkaˉlähꜘ hi maˉnaˉjuuˊ”, gaꜙjähꜘ Paaˊ.

22 Maˉñeˉ baˊ Félix haˉ läꜙ laꜗ juu ˈ hmëëꜘ kihꜗJesús. Heˉja maˊ gaꜙnuuyꜘ gaꜙjähꜘ Paaˊ läꜙja ,gaꜙhɨɨyꜘ läꜙja baˊ nëˊ juuˈ ja . Gaꜙsɨɨyhꜙ hi maˊ täähˊheꜘ:

—Waˊ jäˉ daˊ hi kye nëˊ kih ˈ hløøꜘ hi cheeLisias, ja gaˊ jëënˊ haˉ läꜙ jäꜗ juuˈ kyahꜗ hnähꜘ naˉ.

23 Ja gaˊ gaꜙjmeeꜘ lleˊmohꜘ Félix madaꜚ kihꜗ hløøꜘkyaayꜗ mahꜗ hääyꜗ Paaˊ hiꜙ gaꜙkwaꜘ bihꜗ jwë ˈ heˉnaˊnää ˈ omeꜚ kyaayꜗ naˊjëëyˉ hiꜙ naˊkayˉ heˉ maˊjmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ.

24 Gaꜙläꜙhɨɨˋ gaˊ miihˉ jmɨɨˊ maˊ jahˈ lleˊmohꜘ Félixnëˊtaˊ kiyhˈ kaˉlähꜘ kyaahˊ Drusilamëyˊ, hi laaꜗ dsaˉjudiu. Heˉja gaꜙjmeeꜘ Félix madaꜚ heˉ gaꜙtëëyhꜗPaaˊ mahꜗ nuuyꜗ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ heˉ jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗdsaˉ kihꜗ Jesucristo. 25Heˉja gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ haˉ läꜙjäꜗ dsaˉ lluuꜗ chaˊnëˊ Dio, hiꜙ haˉ läꜙ hääꜗ dsaˉ hñiiꜘ,hiꜙ gaꜙhlëëyhꜘ heˉ kaꜗ Dio juˈdsooꜘ kihꜗ dsaꜙ.

Peerꜙ gaꜙjwaah ˈ Félix maˊ gaꜙnuuyꜘ juu ˈ ja ,heˉja gaꜙjäyhꜘ:

—Maˉleꜘ gwaahˈ daˊ, laˉ baˊ tëëhnꜚ hneˉ kaˉlähꜘläꜙ maˊ jäänˊ.

26 Kuuˊ baˊ ja maˊ jøø Félix maˊ jiihˈ Paaˊ, ja gaˊmaˊ lääy ˈ. Heˉja maˊ tëëyh˜ Paaˊ ko llaˉjiih˜ maˊllayꜙ juuˈ kyaayhˊ.

27Gaꜙhyaˉ toꜗ ji ñeˉ jmeeyꜙ läꜙja läꜙjiihˈ yaꜙhëëꜗFélix lleˊmohꜘ. Nëˊ kiyh ˈ gaꜙheꜗ Porcio Festo. Maˊhnøøˈ Félix maˊ jäˈ lluꜗ kyaahˊ dsaˉ judiu, heˉja saꜙgaꜙkwayꜘ jwëˈ maˊ lääꜘ Paaˊ.

25Gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ chaˊnëˊ Festo

1 Maˊ gaꜙllooꜗ Festo jwɨɨˉ Cesarea, gaꜙläꜙhëëyˋhnëˉ jmɨɨˉ jeeˊ ja , ja gaˊ ngooy ˈ taꜙ Jerusalén.2 Läꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ kaahˊ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi kye nëˊ

Hechos 25:3 135 Hechos 26:7kihˈ judiu, gaꜙllaꜙnääyꜗ hnɨɨy˜ kihꜗ Paaˊ kaˉlähꜘ kihꜗlleˊmohꜘ Festo, läꜙbiiꜗ läꜙjaaꜗ maˊ chuuyꜘ kyaahˊ:

3 —Taꜙ jmeeˉ hñaaˉ hohꜘ, jmeeˊ madaꜚ heˉ jähꜘPaaˊ taꜙ Jerusalén —gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ Festo.

Jëëhꜘ gaꜙjmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉ heˉ maˊ jngëëyh ˈ Paaˊchaˊjwëꜗ baˊ. 4Heˉja gaꜙjähꜘ Festo:

—Jeeˊ ooꜙ baˊ hää Paaˊ naˉjnëëy ˈ jwɨɨˉ Cesarea.Ja baˊ jeeˊ naahnꜚ chahꜘ. 5 Läꜙjëëꜙ hnähꜘ hi jää ,maꜙnøøn ˈ ko jøhꜘ mahꜗ jeeˊ ooꜙ baˊ hnɨɨhꜗ hnähꜘkiyhꜗ cherˊmahꜗ chaˉ koo dsooˊ jʉʉhˉ heˉ naˉbäähˋdsaˉñʉʉhˉ heꜘ.

6Gaꜙgyaˉ gaˊ Festo jwɨɨˉ Jerusalén koo jñaꜗ o gyaꜗjmɨɨˋ, ja gaˊ ngaayhˈ taꜙ Cesarea. Heˉ gaꜙjnäꜗ jyohꜘjmɨɨˊ, ja gaˊ gaꜙgyayˉ nëˊtaˊ kiyhˈ. Mahꜗ gaꜙjmeeyꜘmadaꜚ heˉ naˊkyaayꜘ Paaˊ. 7Maˊ gaꜙheꜗ Paaˊ nëˊtaˊ kihˈ lleˊmohꜘ, läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊ judiu hi yaꜙnääꜗ Jerusaléngaꜙkuyhꜗ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kihꜗ Paaˊ. Jaꜙ heˉ koo nëëˈ dsooˊ jʉʉhˉ maˊ bäähˉ dsihꜘ pero niꜙ miihˉ saꜙgaꜙjmääꜘ juuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ.

8Heˉja gaꜙløøꜗ Paaˊ kwaꜙ juˈdsooꜘ kihꜗ, gaꜙjäyhꜘ:—Niꜙ koo heˉ hlɨɨh ˈ saꜙ chaˉ heˉ maˉjmeenꜗ,

saꜙ maˉhlëëhnˋ wɨɨꜘ kihꜗ ley kyaaꜗ jnäähˈ dsaˉ judiu.Niꜙ saꜙ maˉmiˉkwahnꜚ kihꜗ gwahꜙ jʉʉhꜙ hiꜙ niꜙ saꜙmaˉhläähnˉ kyaahˊ rey toˉnëˊ hi gyaꜗ Roma.

9Pero lleˊmohꜘ heꜘ, hnøøyꜗmaˊ jäyˈ lluꜗ kyaahˊ dsaˉjudiu, heˉja gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kihꜗ Paaˊ:

—¿Cheˊ hnoohˉ gwaahˈ taꜙ Jerusalénmahꜗmiˊeenꜗjuuˈ naˉ jeeˊ ooꜙ?

10Heˉja gaꜙjähꜘ Paaˊ:—Heˉ maˉchehnꜗ jeeˊ laˉ, läꜙkoo heˉ chehnꜗ

nëˊtaˊ kih ˈ rey toˉnëˊ baˊ ja . Jeeˊ laˉ baˊ gaꜙtëëꜘläꜙeeˉ juuˈ kinꜙ. Ñehˊ baˊ hneˉ kweeˉ, niꜙ miihˉ saꜙchaˉ heˉ maˉhläähnˉ kyaahˊ dsaˉ judiu. 11 Lleˋ kihˈ juunꜘ cherˊmahꜗ gaꜙjmeenꜗ koo dsooˊ jʉʉhˉ. Saꜙgohnꜙ juunꜘ. Pero cherˊmahꜗ saꜙ laꜗ ju ˈdsooꜘ heˉbäähˉ dsaˉ jnäꜘ laˉ, niꜙ jaa dsaˉtaˊ saꜙ chaˉ jwëˈ ngëëꜗ jnäꜘ gooˉ dsaˉ judiu naˉ. Hñiiꜘ rey toˉnëˊhnoonꜗ miˉeeyꜙ juuˈ kinꜙ.

12Heˉja gaꜙllaꜘ Festo juuˈ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ haˉläꜙ jmeeyꜗ. Ja gaˊ gaꜙjähꜘ Festo sɨɨyhꜙ Paaˊ:

—Hñaahꜗ baˊ hneˉmaˉngɨɨhˊ heˉmiˉeeꜙ hñiiꜘ reytoˉnëˊ juuˈ kyahꜗ. Heˉja chaˊnëˊ hi heꜘ baˊ goohˈnaꜗ.

Gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ chaˊnëˊ rey Agripa13 Gaꜙhyaˉ gaˊ miihˉ jmɨɨˊ, gaꜙllooꜗ rey Agripa

jwɨɨˉ Cesarea ja kyaayhˊ Bernice, gaꜙllaꜙnääyꜗnaˊjëëyˉ Festo. 14 Maˉhyaˉ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ tääyhˊjeeˊ ja , ja gaˊ gaꜙjmeehꜗ Festo juuˈ kihꜗ rey Agripahaˉ läꜙ laꜗ juuˈ kihꜗ Paaˊ, gaꜙjäyhꜘ:

—Jeeˊ laˉ hää jaa dsaˉñʉʉhˉ nehꜙñe ˈ hi gaꜙ-taahˉ Félix läꜙ maˊ laay ˈ taˊ. 15 Läꜙ maˊ ñeenˊJerusalén läꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ kaahˊ hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ-gyʉʉhˊ kyaa ˈ judiu gaꜙngɨɨyꜘ kinꜙ heˉ maˊ jmeenˋmadaꜚ heˉ juuꜘ Paaˊ.

16 ʼHeˉja gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ, saꜙ lleˋ ley kyaaꜗ jnääh ˈdsaˉ romano heˉ jmeeˊ jnäähꜗ madaꜚ heˉ juuꜘ dsaˉcherˊmahꜗ saꜙ chehꜗ hi naˉbäähˋ dsooˊ chaˊnëˊ hi hnɨɨ˜ kiyhꜗ. Läꜙja baˊ chaˉ jwëˈ lääyꜗ hñiiyꜘ kihꜗ heˉhnɨɨ˜ dsaˉ kiyhꜗ. 17Hiꜙ maˊ yaꜙnääꜗ dsaˉ heꜘ jeeˊ laˉ,chahꜘ baˊ ngaahn ˈ taꜙ nëˊtaˊ kinꜙ maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘjmɨɨˊ. Hiꜙ gaꜙjmeenꜗ madaꜚ naˊkyaayꜘ Paaˊ. 18Heˉjagaꜙløøꜗ dsaˉ heꜘ hnɨɨ˜ kiyhꜗ. Pero niꜙ koo dsooˊjʉʉhˉ saꜙ gaꜙläꜙjnäꜘ kiyhꜗ läꜙkoo hʉʉˊdsëˉ heˉ maˊjmeenꜙ. 19 Gaꜙläꜙhøøhˋ dsaˉ heꜘ kihꜗ Paaˊ kih ˈ heˉ

saꜙ maˊ hnaayhˉ Dio läꜙ tëë ˈ jmeeyꜙ. Hiꜙ gaꜙhnɨɨyꜗkiyhꜗ kwaat˜ kihꜗ Jesús, hi maˉnaˉjuuˊ, hi jmeeꜙPaaˊ dsooꜘ chaa bihꜗ. 20 Heˉja saꜙ manꜙ heˉ maˊjmeenˋ kyaahˊ juuˈ laˉ. Heˉja gaꜙngɨɨnˋ juuˈ kihꜗ Paaˊcherˊmahꜗ hnøøyꜗ maˊ dsaayh ˈ taꜙ Jerusalén mahꜗmaˊ läꜙeeˉ juuˈ kiyhꜗ jeeˊ ooꜙ. 21 Pero Paaˊ gaꜙngɨɨyꜘheˉ dsooyꜗ chaˊnëˊ rey toˉnëˊ hi chee Augustomahꜗ hi heꜘ miˉeeꜙ juu ˈ kiyhꜗ. Heˉja gaꜙjmeenꜗmadaꜚ waˊ hää bihꜗ kiyhꜗ nehꜙñe ˈ taˊko jiih ˈ lloo˜jmɨɨˊ cheeꜚ jnihꜘ chaˊnëˊ rey heꜘ.

22Heˉja gaꜙjähꜘ rey Agripa sɨɨyhꜙ lleˊmohꜘ Festo:—Hnooꜗ jnäꜘ kaˉlähꜘ nuunˋ juu ˈ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ

naˉ.Heˉja gaꜙjähꜘ Festo:—Høꜗ baˊ nuuhˈ haˉ läꜙ jäyhꜙ.23 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ gaꜙheꜗ rey Agripa nëˊtaˊ

kyaahˊ Bernice. Haˉ kohꜘ jʉʉhˉ saꜙ gaꜙjmeeꜘ dsaˉkiyhꜗ. Gaꜙtaayhˋ ko jøhꜘ kyaahˊ hi kye nëˊ kih ˈhløøꜘ hiꜙ kyaayhˊ dsaˉ kaahˊ kyaahˊ jeeˊ jwɨɨˉ ja .Heˉja gaꜙjmeeꜘ lleˊmohꜘ Festo madaꜚ naˊkyaayꜘPaaˊ. 24Maˊ jaˈ Paaˊ, gaꜙjähꜘ Festo:

—Hneˉ rey Agripa, kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi täähˊ kyaahˊjneˊ jeeˊ laˉ, hii ꜚ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ chehꜗ laˉ. Läꜙjëëꜙjudiu yaꜙnääꜗ chaˊnënꜙ bääyhˉ dsaˉñʉʉhˉ laˉ dsooˊ.Gaꜙngɨɨyꜘ kinꜙ maˊ läꜙeeˉ juu ˈ laˉ taꜙ Jerusalén hiꜙja baˊ läꜙja gaꜙjmeeyꜘ maˊ yaꜙnääyꜗ Cesarea laˉ.Peerꜙ gaꜙtooyhꜗ mɨɨhˊ kyaahˊ jnäꜘ, gaꜙläꜙhnøøyꜗ heˉmaˊ juuꜘ Paaˊ. 25 Pero jnäꜘ laanꜙ saꜙ chaˉ dsooˊ jʉʉhˉääyˉ niꜙ miihˉ mahꜗ juuyꜘ. Hñiiꜘ Paaˊ gaꜙngɨɨꜘ kiyhꜗdsooyꜗ chaˊnëˊ rey toˉnëˊ mahꜗ läꜙeeˉ juu ˈ kiyhꜗjeeˊ ja , heˉja gaꜙllaꜘ dsënꜙ cheeꜚ jnihꜘ taꜙ Roma.26 Pero saꜙ chaˉ heˉ sɨɨnˋ kih ˈ rey heꜘ niꜙ miihˉ,heˉja maˉkwaaꜙ jnihꜘ chaˊnëhˊ hneˉ rey Agripa hiꜙchaˊnëˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ hnähꜘ hi täähˊ laˉ. Waˊ jëënˊ haˉläꜙ jäꜗ juuˈ laˉ, ja gaˊ chaˉ heˉ sɨɨnˋ kihˈ rey toˉnëˊheꜘ. 27 Saꜙ jnäꜘ lluꜗ laanꜙ cheenꜚ jaa hi hää nehꜙñeˈ taꜙ Roma cherˊmahꜗ saꜙ chaˉ heeˉ naˉ sɨɨnˋ kihˈ reytoˉnëˊ haˉ läꜙ laꜗ dsooˊ heˉ bäähˉ dsihꜘ.

26Gaꜙkwaꜘ Paaˊ juˈdsooꜘ kiyhꜗ chaˊnëˊ rey Agripa

1Heˉja gaꜙjähꜘ rey Agripa sɨɨyhꜙ Paaˊ:—Chaˉ jwëˈ kyahꜗ heˉ kwahˈ juˈdsooꜘ heˉ kyaahˊ

leꜘ läähˊ hñaahˈ.Heˉja gaꜙhɨɨꜘ Paaˊ gooˉ gaꜙløøyꜗ hlëëyhꜙ läꜙlaˉ

läꜙjwëꜘ jeeˊ maˊ lääyˈ hñiiyꜘ:2 —Chaanˉ lluꜗ kyaahˊ hneˉ rey Agripa, lluuhꜗ

hneˉ kwahˉ jwë ˈ kwanˋ ju ˈdsooꜘ heˉ kyaahˊ läänˊhñiinꜙ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ bäähˉ dsaˉ judiu jnäꜘ. 3 Lluꜗlaꜗ kinꜙ kihꜗ heˉ kyuuh˜ hneˉ läꜙjëꜙ heˉ tëëˈ jmeeˉjnääh ˈ dsaˉ judiu, kyuuh˜ läꜙjëꜙ juu ˈ heˉ tiˉchooˉjnääh ˈ. Heˉja chuunꜘ kyaahˊ hneˉ mahꜗ waˊ jøhˉhohꜘ nuuhˈ juuˈ laˉ.

Läꜙlaˉ maˊ jmeeꜙ Paaˊ jääˈ4 ʼLäꜙjëëꜙ judiu kyuuꜙ jnäꜘ haˉ läꜙ maˉjan˜ läꜙjiih

ˈ maˊ mähnˈ. Ñeˉ bihꜗ haˉ läꜙ maˊ gyanˊ jwɨɨˉ kinꜙhiꜙ läꜙja jwɨɨˉ Jerusalén kaˉlähꜘ. 5 Läꜙja ñeyˉkweeˉ laaꜗ jnäꜘ fariseo. Jnääh ˈ fariseo miˉteˋ baˊjnäähꜗ läꜙ nøøꜘ kyaaꜗ jnääh ˈ läꜙkohꜘ gaˊ jeeˊ läꜙjëëꜙjudiu. Leꜘ baˊ miˉjnääyꜙ laꜗ dsooꜘ cherˊmahꜗ hnøøyꜗ.6Naꜗ chehnꜗ nëˊtaˊ laˉ, llahˉ hnähꜘ taˊ kinꜙ, kihꜗ heˉkyenˊ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ hñahꜙ jneˊ heˉ gaꜙbäähˉ Diohñiiꜘ kyaahˊ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ. 7 Läꜙjiihˈ naꜗ jøøläꜙjëëꜙ gyaꜙtoꜘ nääꜗ dsaˉ judiu läꜙteꜗ juuˈ ja . Läꜙjmɨɨ

Hechos 26:8 136 Hechos 27:7ˈ läꜙhwë ˈ hnaayhˉ Dio jøøy˜ dsëëꜗ juu ˈ ja . Hneˉrey Agripa, kihꜗ heˉ kyenˊ oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ juuˈ ja ,heˉja baˊ naˉhnɨɨ˜ dsaˉ kinꜙ. 8¿Haˉ läꜙ jëëhꜘ hnähꜘ,cheˊ jwëëhˋ heˉ läꜙheehꜘ hnähꜘ heˉ miˉjiihˋ Dio hi maˉnaˉjuuˊ?

Läꜙlaˉ gaꜙjmeeꜘ Paaˊ jääˈ kihꜗ dsaˉ kyaaꜗ Jesús9 ʼMaꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ maˊ jmeenꜙ kwaat˜, heˉ maˊ

lleˋ kih ˈ jmeenˋ hñaaˉ dsënꜙ chaˉmiihˉ kihꜗ Jesúsdsaˉ chaa Nazaret. 10 Läꜙja gaꜙjmeenꜗ Jerusalén.Jwëëꜘ dsaˉ kyaaꜗ Jesús gaꜙtaahnꜙ nehꜙñe ˈ läꜙhihꜙkihꜗ jmiˉdsaˉ kaahˊ. Hiꜙ läꜙ maˊ gaꜙjngëëyhꜗ dsaˉheꜘ, läꜙkye jnäꜘ gaꜙhiihˉ dsënꜙ. 11 Chaˉmiihˉ jiih˜ñeenˊ läꜙkoo läꜙkoo gwahꜙ mähˉ, gaꜙsaahnꜙ dsaˉ,gaꜙheehꜙ jnihꜘ wɨɨꜘ mahꜗ waˊ hlëëyhꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ Jesús.Maˊ yaˉjëë ˈ dsënꜙ jwërte kyaahˊ dsaˉ heꜘ, heˉjañeenˊ läꜙkaa jwɨɨˉ kihꜗ dsaˉ jñahꜘ mahꜗ naˊjmeehˋjnihꜘ.

Läꜙlaˉ gaꜙlaꜗ maˊ gaꜙheehˉ Paaˊ kihˈ Dio(Hch. 9:1-19; 22:6-16)

12 ʼLäꜙ maˊ jmeenꜙ ja baˊ, ngoonꜗ taꜙ Damascoläꜙhihꜙ kihꜗ jmiˉdsaˉ kaahˊ hi gaꜙcheeꜗ jnäꜘ. 13Hneˉrey, jeeˊ laˉ jwëëhnꜚ hneˉ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kinꜙ jeeˊngoonˈ chaˊjwëꜗ ja . Maˉtëꜘ koo llaꜗ hyooꜙ gaꜙjëënꜗkoo jeˉ jaꜗ gyʉʉh ˈ, beeꜘ gaˊ läꜙkoo jmëëꜗ kihꜗhyooˉ, heˉ gaꜙläꜙjnäꜘ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ jeeˊ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ ja . 14 Läꜙjëëꜙ jnäähˈ gaꜙsaaꜗ jnäähˈ hwaꜗ. Jeeˊ jagaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ jaa dsaˉ kyaahˊ juu ˈ hebreo:“Saulo, Saulo”, gaꜙjäyhꜘ. “Heˉ jmeehˊ hñaah ˈ baˊhneˉ naˉ, heˉ hahˉ kinꜙ jwë ˈ heˉ taahnꜙ hneˉ.”15 Heˉja gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ: “¿Hii hneˉ dsaˉñʉʉhˉ?”Heˉja gaꜙjähꜘ hi heꜘ: “Jnäꜘ heꜘ Jesús hi jmeehˉhñaaˉ hohꜘ kihꜗ. 16 Nooˉ, chihꜘ tɨɨhˊ. Maˉmiˉjnäänˈ hñiinꜙ kyahꜗ mahꜗ hñaanꜚ hneˉ jmeehˈ taˊ kinꜙ hiꜙjmeehˈ dsooꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˉjëëhˋ kinꜙ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉnaꜗ gaˊ miˊjnäänꜗ kyahꜗ. 17 Läänˊ hneˉ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉjmeeꜗ dsaˉgoohꜘ kyahꜗ hiꜙ läänˊ hneˉ kihꜗ dsaˉ jñahꜘ.Jëëhꜘ kihꜗ dsaˉ jñahꜘ baˊ cheenꜚ hneˉ naꜗ. 18 Mahꜗnähˈ mɨˈnëyˊ, läꜙja dsaˉjeeh˜ hi täähˊ jeeˊ naˉhootaꜙ jeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ. Hiꜙ dsaˉjeeh˜ hi täähˊ läꜙhihꜙkihꜗ Tanaˊ mahꜗ jmeeyꜗ läꜙ hnøøꜗ Dio. Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi läꜙdsooꜘ dsëꜗ kinꜙ dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ hiꜙ hyoyhꜙheeyꜚ ko jøhꜘ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi maˉnaˉjngëë ˈ”,gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨhꜙ jnäꜘ.

19 ʼHeˉja jwëëhn˜ hneˉ rey Agripa, gaꜙheehˋbaˊ jnäꜘ jmeenˋ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙnuunꜗ läꜙkoo maˊgaꜙläꜙjnäꜘ kinꜙ heˉ jaꜗ gyʉʉhˈ. 20 Toˉnëˊ gaꜙjmeenꜗjuu ˈ kihꜗ dsaˉ hi chaa Damasco. Ja gaˊ naꜙgaꜙkwanꜗ juu ˈ jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén hiꜙ läꜙkaa hwaꜗJudea. Hiꜙ läꜙja gaꜙkwanꜗ juuˈ kihꜗ hi saꜙ laaꜗ judiukaˉlähꜘ, gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ waˊ läˉdsaa dsëyꜗ kihꜗ läꜙjëꜙheˉ jmeeyꜙ mahꜗ waˊ dsaˉjeeyh˜ kyaahˊ Dio. Hiꜙläꜙja gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ hnøøꜗ jmeeyꜗ läꜙkoo lleˋ kih ˈjaa hi maˉjeeh˜ kyaahˊ Dio. 21Kwaat˜ kihꜗ juuˈ laˉgaꜙsaahꜗ judiu jnäꜘ jeeˊ chihˈ gwahꜙ Jerusalén hnøøyꜗmaˊ jngëëyhˈ jnäꜘ.

22 ʼPero kyaahˊ beꜘ kihꜗ Dio maˉkwëëhꜗ baˊ dsënꜙläꜙjiihˈ naꜗ, kwanꜙ juuˈ kihꜗ Dio kihꜗ läꜙjøhꜗ läꜙmähꜗ.Saꜙ gaꜙllaꜙdsëënˋ heˉ gaꜙhlëëhꜘ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗDio lloꜘjooꜗ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙhlëëhꜘ Moisé. Läꜙkooteꜗ heˉ gaꜙjäyhꜘ leꜘ, ko ja baˊ jiihˈ gaꜙjwahnꜗ. 23Hi heꜘ gaꜙjähꜘ, maꜙraꜙ heˉ dsaˉngëëꜘ baˊ Cristo wɨɨꜘhiꜙ leeyꜘ toˉnëˊ hi läꜙjiihˊ jeeˊ kihˈ hi maˉnaˉjuuˊ,mahꜗ kwayꜗ juuˈ kihꜗ dsaꜙ, heˉ miˉjnääꜙ juˈdsooꜘ kihꜗ

dsaˉ judiu hiꜙ kihꜗ hi saꜙ laaꜗ judiu hi täähˊ jeeˊnaˉhoo .

Maˊ hnøøˈ Paaˊ maˊ heehꜙ rey Agripa juuˈ kihꜗ Jesús24 Hlëëhˊ gaˊ Paaˊ läꜙja , haˉ läꜙ jeeˊ maˊ lääy˜

hñiiyꜘ, maˊ gaꜙhlëëhꜘ Festo ki gaa , gaꜙjäyhꜘ:—Heˉ ngaahˊ baˊ hneˉ naˉ Paaˊ. Kyaahˊ heˉ

maˉmiˉtëëh ˈ hñaahꜗ chaˉmiihˉ, heˉja ngooꜗgaꜙläꜙngaahˋ.

25 Pero Paaˊ gaꜙjähꜘ:—Saꜙ ngaahˊ jnäꜘ Festo kyaanꜙ. Ju ˈdsooꜘ naˉ

hlëëhnˊ hiꜙ laꜗ juu ˈ kyaahˊ hihꜙ baˊ. 26 Ñeˉ baˊ reyAgripa juu ˈ laˉ, heˉja hlëëhnˊ läꜙkaa tuhˉdsënꜙchaˊnëyˊ. Laanꜙ maˉnuuꜘ baˊ rey juuˈ laˉ, jëëhꜘ läꜙjëꜙheˉ laˉ saꜙ gaꜙlaꜗ jeeˊ naˉhmääˊ heˉ saꜙ läꜙñeˉ dsaˉ.27 Hneˉ rey Agripa, ¿cheˊ jmeehˉ dsooꜘ läꜙjëꜙ heˉgaꜙhlëëhꜘ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗ Dio? Jnäꜘ laanꜙjmeehˉ baˊ hneˉ dsooꜘ.

28Heˉja gaꜙjähꜘ Agripa sɨɨyhꜙ Paaˊ:—¿Cheˊ laahꜘ kyahꜗ, kyaahˊ maꜙlaꜙ miihˉ juu ˈ

heˉ maˉhlëëhˊ naˉ leehꜙ jnäꜘ mahꜗ leenꜘ dsaˉ kyaaꜗJesús?

29Heˉja gaꜙjähꜘ Paaˊ:—Kweeˉ baˊ la ˈ kinꜙ cheˊ maˉleeꜙ kyahꜗ o

cherˊmahꜗ hnoohˉ nuuh ˈ chaˉgaˊmiihˉ. Hiꜙ jaꜙmaꜙlaꜙ hneˉ, läꜙkye hi täähˊ nuuˉ läꜙ hlëëhnˊ laˉ,Dio hnøøꜗ waˊ leeyꜘ dsaˉ kyaaꜗ Cristo ja baˊ läꜙkoolaaꜗ jnäꜘ pero jaꜙ läꜙkohꜘ naˉhñuuhnˊ kyaahˊ caden˜.

30 Maˊ gaꜙnuuꜘ rey heꜘ juu ˈ ja , gaꜙnooyˉ jeeˊmaˊ tääyhˊ kyaahˊ lleˊmohꜘ kyaahˊ Bernice hiꜙ läꜙjëëꜙgaˊ hi maˊ täähˊ kyaayhˊ. 31 Maˊ gaꜙhwëëyˉ nëˊtaˊja , gaꜙnääyꜗ kahꜘ hlëëyhꜙ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ, maˊjäyhꜘ:

—Niꜙ koo saꜙ chaˉ heˉmaˉjmeeꜘ dsaˉñʉʉhˉ naˉmahꜗ juuyꜘ o heˉ dsooyꜗ nehꜙñeˈ.

32Heˉja gaꜙjähꜘ rey Agripa sɨɨyhꜙ Festo:—Leꜘ maˊ lääꜘ baˊ dsaˉñʉʉhˉ naˉ jeeˊ laˉ waˊraˉ

jähꜘ kihꜗ saꜙ gaꜙngɨɨyꜘ dsooyꜗ chaˊnëˊ rey toˉnëˊ.27

Gaꜙcheeyꜗ Paaˊ taꜙ Roma1 Gaꜙllaꜘ dsëyꜗ cheeyꜗ jnäähˈ taꜙ hwaꜗ Italia kyaahˊ

barco, heˉja gaꜙtaayhˉ Paaˊ kyaahˊ jñahꜘ gaˊ hi maˊtäähˊ nehꜙñe ˈ gooˉ jʉʉˊ hløøꜘ hi chee Julio. Hi heꜘ maˊ naˉhää koo nääꜗ hløøꜘ kyaaꜗ rey toˉnëˊ.2 Gaꜙtoohˋ jnäähꜗ koo barco heˉ jaꜗ taꜙ Adramitio,ja baˊ heˉ dsaˉngëëꜘ läꜙkoo läꜙkoo jwɨɨˉ taꜙ hwaꜗAsia. Hiꜙ Aristarco hi chaa Tesalónica heˉ nøøꜘhwaꜗ Macedonia gaꜙjmeeꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäähꜗ.

3 Jyohꜘ jmɨɨˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnääh ˈ Sidón. Julio heꜘgaꜙläꜙjwayhꜘ kyaahˊ Paaˊ, gaꜙkwayꜘ jwë ˈ naˊjëëyˉomeꜚ kyaayꜗ mahꜗ naˊngɨɨyˊ läꜙjëꜙ heˉ maˊ jmeeꜙ biiꜗkiyhꜗ. 4 Gaꜙhwëë jnääh ˈ Sidón ja , gaꜙnøøꜗ baˊjnäähꜗ. Pero maˊ gwaꜘ lleꜘ taꜙ jeeˊ gaꜙnøøꜗ jnääh ˈja , heˉja gaꜙjlʉʉˊ jnäähꜗ jähꜙ kooꜘ hwaꜗ Chipre heˉhäˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ, mahꜗ saꜙ hlähꜗ lleꜘ kihꜗ barco.5 Gaꜙngëëꜘ jnääh ˈ jähꜙ hwaꜗ Cilicia kyaahˊ Panfilia,gaꜙllaꜙnøøꜗ jnääh ˈ jwɨɨˉ Mira heˉ nøøꜘ hwaꜗ Liciajeeˊ gaꜙjäꜘ barco. 6 Mira ja gaꜙjëëꜗ jʉʉˊ hløøꜘ jyohꜘbarco heˉ jaꜗ taꜙ Alejandría, ja baˊ heˉ ngooꜗ taꜙhwaꜗ Italia. Heˉja gaꜙtoohˋ jnäähꜗ gaꜙnøøꜗ jnääh ˈtaꜙ jaꜙ . 7 Chaˉmiihˉ jmɨɨˊ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ nëˊ jmɨɨˉ,taˊ hwaˊ läꜙja baˊ ngooˈ barco. Gaꜙkëëꜘ jwërte taˊ,ja gaˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnääh ˈ jähꜙ jeeˊ jwɨɨˉ Gnido. Saꜙ

Hechos 27:8 137 Hechos 27:44gaꜙkwaꜘ jwëˈ maˊ dsooˈ koˉchihˊ barco ko dsooꜘ taꜙItalia, kihꜗ heˉ täꜘ lleꜘ. Heˉja gaꜙnøøꜗ jnäähˈ jähꜙkooꜘ jeeˊ jwɨɨˉ Salmón heˉ nøøꜘ Creta, hwaꜗ heˉ häˊjeeˊ jmɨˉñeehꜚ. 8Heˉwɨɨꜘ läꜙja gaꜙnøøꜗ jnäähˈ läꜙ häˊhwaˈ ja , läꜙjiih ˈ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ koo jeeˊ cheeHoˊhaahˊ Lluˈ. Jähꜙ ja baˊ hlaˉ jwɨɨˉ Lasea.

9 Gaꜙläꜙhëë jnäähꜗ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ nëˊ jmɨɨˉ, hiꜙmaˉhiiꜘ gooˉ moꜙsoꜙ leꜘ ngëˊ jnäähꜗ nëˊ jmɨɨˉ. Jëëhꜘmaˉgoh˜ jmɨɨˊ heˉ saꜙ kuhˉhɨyh˜ hiꜙ chaˉgaˊmiihˉmaˉhiiꜘ gooˉ kiyhꜗ nëˊ jmɨɨˉ ja . Heˉja gaꜙkwëëhꜗPaaˊ nʉʉhꜚ hi maˊ täähˊ nehꜙ barco ja . 10Gaꜙjäyhꜘ:

—Jëëˋ daˊ hnähꜘ, jnäꜘ manꜙ hiiꜘ gooˉ jwërte jwëˈheˉ gaꜙnøønꜗ laˉ. Gooˉ heeꜘ barco hiꜙ läꜙkye løøˈ,hiꜙ läꜙjiihˈ jnänˋ hiiꜘ gooˉ juuꜘ jneˊ cherˊmahꜗ haˉ läꜙgaꜙlaꜗ.

11 Pero jʉʉˊ hløøꜘ heꜘ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ kyeeꜘ juuˈ kihꜗPaaˊ. Heˉmaˊ hlëëhꜙ jʉʉˊ barco kyaahˊ hi maˊ kooh˜barco baˊ gaꜙjmeeyꜘ heˈ kihꜗ. 12 Jeeˊ gaꜙhɨɨꜘ barco jasaꜙ maˊ llu ˈ maˊ jä jnäähꜗ jii gyʉʉꜘ, heˉja läꜙjëëꜙdsaˉ heꜘ gaꜙjähꜘ lluꜗ gaˊ cherˊmahꜗ jmeenˊ beꜘ dsaˊjääjneˊ jwɨɨˉ Fenice heˉ nøøꜘ hwaꜗ Creta jeeˊ hɨɨˉ barco,taˊko jiih ˈ ngëëꜘ jii gyʉʉꜘ. Heˉ tøøhˊ jneˊ jeeˊ ja ,jnäꜘ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ taꜙ ñiiꜘ hiꜙ taꜙ kyeꜗ jeeˊ dsaahyooˉ.

Jaꜗ kooˉ lleꜘ täꜘ nëˊ jmɨˉñeehꜚ13 Läꜙ maˊ gaꜙjëëyꜗ gwaꜘ lleꜘ hwaˊ taꜙ kyeꜗ ,

gaꜙjmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉ maˊ leꜘ dsaˉnääꜗ gyihꜗ taꜙchaˊnëˊ. Heˉja gaꜙhwɨɨˉ jnääh ˈ jeeˊ ja , gaꜙnøøꜗjnääh ˈ jähꜙ läꜙ häˊ hwa ˈ Creta. 14 Niꜙ saꜙ gaꜙläꜙhɨɨˋgaˊ maˊ gaꜙhwɨɨˉ jnääh ˈ jeeˊ ja , maˊ ja ˈ koo lleꜘtäꜘ taꜙ jeeˊ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ. 15 Taꜙ jeeˊ jyohꜘ baˊ maˊhlähꜙ lleꜘ, saꜙ gaꜙtääꜙ barco maˊ dsoo ˈ taꜙ chaˊnëˊ,heˉja gaꜙkwaꜘ dsaˉ jwëˈ ngooꜗ barco läꜙ ngooꜗ lleꜘbaˊ. 16 Ja gaˊ gaꜙngëëꜘ jnäähˈ taꜙ kooꜘ koo hwaꜗ pihˈ heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ heˉ chee Clauda. Läꜙjwëꜘja baˊ gaꜙkyeeꜚ miihˉ lleꜘ. Pero heˉlɨɨꜗ baˊ gaꜙtëëhꜗjnäähˈ naˊmooꜘ heˉ maˊ kye jnäähꜗ heˉ maˊ hiiꜘ taꜙkaˊluuˊ barco, mahꜗ gaꜙtøøhˊ jnäähꜗ nehꜙ barco ja .17 Maˊ gaꜙheꜗ naˊmooꜘ ja nehꜙ barco, gaꜙkaꜗ dsaˉhnɨɨˋ gaꜙhñʉʉyꜘ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ tuhˉ barco mahꜗ saꜙllaaꜘ . Hiꜙ maˊ hiiꜘ gooˉ llaˉñuꜗ barco nëˊ mɨˈsɨɨˊ jeeˊsaꜙ juuhˉ jmɨɨˉ jeeˊ chee Sirte, heˉja gaꜙjyooyꜗhmɨɨhˉ kihꜗ barco mahꜗ ngooꜗ läꜙ ngooꜗ lleꜘ baˊ.18 Maˊ gaꜙjnäꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ chaˉgaˊmiihˉ täꜘ lleꜘ maˊhiiꜘ, heˉja gaꜙløøꜗ dsaˉ jwä˜ løø ˈ kihꜗ chaˊjmɨɨˉ.19 Hiꜙ jeeˊ gaꜙtëꜘ hnëˉ jmɨɨˊ, heˉ wɨɨꜘ baˊ gaꜙjwäˊjnäähꜗ chaˊjmɨɨˉ läꜙjëꜙ heˉ jmääyhˉ taˊ kihˈ barco ja .20 Chaˉmiihˉ jmɨɨˊ gaꜙgyaˉ jniiꜘ, moꜙsoꜙ gaꜙläꜙjnäꜘhyooˉ, niꜙ nʉʉꜘ moꜙsoꜙ gaꜙläꜙjnääꜘ. Hiꜙ lleꜘ läꜙmaˉhiiꜘ ja baˊ. Moꜙsoꜙ maˊ chaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ kyaaꜗjnäähˈ heˉ maˊ lääꜘ jnäähˈ.

21 Chaˉmiihˉ jmɨɨˊ maˉläˉhɨɨˋ moꜙsoꜙ kihˉhihˉjnääh ˈ. Heˉja gaꜙnooˉ Paaˊ toꜗ dsaahˋ jeeˊ kih ˈdsaˉkyaayhˊ heꜘ, gaꜙjäyhꜘ läꜙlaˉ:

—Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ heˈ juuˈ kinꜙ,saꜙ maˊ hwëëꜙ jneˊ taꜙ Creta, niꜙ saꜙ maˊ jëëˊ jneˊwɨɨꜘ heˉ dsaˉngëëꜘ jneˊ laˉ. 22 Naꜗ jwahnꜙ kwaˊhnähꜘ beꜘ. Jëëhꜘ niꜙ jaa jneˊ saꜙ juuꜘ jneˊ. Maꜙlaꜙbarco laˉ baˊ heeꜘ . 23 Nʉʉˉ gaꜙjëënꜙ jaa ángel hi gaꜙcheeꜗ Dio kyaanꜙ, heꜘ baˊ hi jmeenꜙ taˊheꜗ kihꜗ.24Gaꜙjäyhꜘ: “Taꜙ waˊ gahˈ Paaˊ. Jmeeꜙ biiꜗ llooh˜ kihꜗrey toˉnëˊ. Heˉja maˉkwaꜘ Dio jwëˈ heˉ lääꜘ hneˉkyaahˊ läꜙjëëꜙ hi täähˊ nehꜙ barco laˉ”, sɨɨyhꜙ jnäꜘ.25 Kihꜗ heˉja naˉ, jwëëhn˜ hnähꜘ dsaˉñʉʉhˉ, kwaˊ

hnähꜘ beꜘ. Jëëhꜘ jmeenꜙ dsooꜘ dsënꜙ kihꜗ Dio, maꜙraꜙheˉ leꜘ baˊ läꜙkoo maˉjähꜘ ángel sɨɨhꜙ jnäꜘ. 26 Peromaꜙraꜙ heˉ jäꜗ baˊ barco kyaahˊ heˉ wɨɨꜘ koo jeeˊläꜙkaa hwaꜗ heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ —gaꜙjähꜘ Paaˊ.

27Maˊ gaꜙdsëëꜗ toꜗ seman˜ ja , gaꜙngëëꜘ jnäähˈ nëˊjmɨˉñeehꜚ heˉ chee Adriático hiꜙ ngooꜗ baˊ barcoläꜙ hiiꜘ lleꜘ. Koo llaꜙnʉʉˈ hwëˈ ja gaꜙläꜙliihꜚ dsaˉhi maˊ kooh˜ barco heˉ ngooꜗ yaꜙjähꜙ jeeˊ laˈ hwaꜗ.28 Heˉja gaꜙllaꜘ dsaˉ heꜘ hihꜙ haˉ koo jiih ˈ juuhˉjmɨɨˉ jeeˊ ja . Maˊ gaꜙjëëyꜗ jeeˊ ja , juuhˉ gyiiꜘgyaꜘjñiiꜘ metro. Miihˉ gaˊ taꜙ chaˊnëˊ gaꜙjëëyꜗ kaˉlähꜘ.Jeeˊ ja juuhˉ gyiiꜘgyiiꜗ metro baˊ. 29 Goyhꜙ llaˉñuꜗbarco ja kyaahˊ kuuˊ. Heˉja gaꜙjyooyꜗ kyeꜘ mɨˈñeꜗ hiiˉ heˉ hɨɨꜚ taꜙ kaˊluuˊ barco, heˉ jmeeꜙ hɨɨˉtiiˊ barco. Peerꜙ maˊ hnøøy ˈ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ naꜗgaˉjʉhˉbaˊmaˉjnäꜗ. 30Dsaˉhi maˊ kooh˜ barco ja ,hnøøyꜗmaˊ jñaayˈ nehꜙ barco, heˉja gaꜙløøyꜗ jyooy˜naˊmooꜘ, gaꜙjmeeyꜘ läꜙkohꜘ heˉ jyooy˜ ñeˈ hläähˋ heˉhɨɨꜚ taꜙ chaˊnëˊ barco. 31Heˉja gaꜙjmeehꜗ Paaˊ juuˈkihꜗ jʉʉˊ hløøꜘ hiꜙ kihꜗ hløøꜘ kaˉlähꜘ, gaꜙjäyhꜘ:

—Cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjäꜘ dsaˉnaˉnehꜙ barco laˉ, saꜙläähꜘ hnähꜘ.

32 Heˉja gaꜙhnäꜗ hløøꜘ heꜘ hnɨɨˋ heˉ kyaahˊ maˊjyooy˜ naˊmooꜘ ja . Gaꜙkwayꜘ jwëˈ gaꜙtohꜘ chaˊjmɨɨˉ.

33Maˊ ngooˈ gaꜙjnäꜗ, gaꜙjmeeꜘ Paaˊmadaꜚwaˊ kuhˉdsaˉ, gaꜙjäyhꜘ:

—Naꜗ maˉtëꜘ gyaꜙkyeꜘ jmɨɨˊ tøøhˊ jneˊ nehꜙ barcolaˉ, jøø jneˊ haˉ läꜙ leꜘ, naˉjuuˊ jneˊ hooˊ, saꜙ chaˉmaˉkihnˊ niꜙ miihˉ. 34 Heˉja naˉ chuunꜘ kyaahˊhnähꜘ kuhˉhihꜘ hnähꜘ miihˉ mahꜗ tëëhꜗ hnähꜘ beꜘ.Läꜙjëëꜙ jneˊ llaˉnøøꜗ baˊ jneˊ llu ˈ, niꜙ koo jñuˉ lleˊjneˊ saꜙ heeꜘ .

35Maˉngëëꜘ maˉjäyhꜘ läꜙja , gaꜙkayꜗ koo heˊñi-ihꜚ gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio toꜙloꜙ nëˊ jeeˊ läꜙjëëꜙdsaˉkyaayhˊ hiꜙ gaꜙllaayꜗ heˊñiihꜚ ja , mahꜗ gaꜙløøyꜗkuyhˉ. 36 Ja gaˊ gaꜙnøhꜗ dsëꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ, gaꜙ-taayhˋ gaꜙkuyhˉ kaˉlähꜘ. 37 Jeeˊ läꜙjëëꜙ jnäähˈ hi maˊtäähˊ nehꜙ barco ja maˊ tee ˈ toꜗ hña laaꜘ dsë˜ toꜙloꜙgyaaꜘ dsë˜ gyeeꜘ jñeeꜘ dsaˉ. 38Maˉlaꜙ maˉkuyhˉläꜙjiih ˈ gaꜙkëëyꜗ, ja gaˊ gaꜙjwäyꜗ läꜙjëꜙ trigo kiyhꜗchaˊjmɨɨˉ mahꜗ maˊ jwääꜘ gaˊ miihˉ barco.

Gaꜙheeꜗ goˉte˜ barco39 Maˊ gaꜙjnäꜗ niꜙ jaa saꜙ chaa hi maˊ kyʉʉh˜

hehꜗ hwaꜗ ja . Gaꜙjëëyꜗ koo goohˈ jmɨˉñeehꜚ heˉhäˊ jeeˊ hwaˈ. Heˉja gaꜙjmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉmaˊ tooyhꜙbarco taꜙ jaꜙ , cherˊmahꜗ gaꜙlaꜗ. 40Gaꜙhnäyꜗ hnɨɨˋ heˉmaˊ naˉkyaa ñe ˈ hläähˋ heˉ kyaahˊ hɨɨˉ tiiˊ barco,gaꜙkwayꜘ jwë ˈ gaꜙtohꜘ chaˊjmɨɨˉ. Ja gaˊ gaꜙchiyhꜘheˉ kyaahˊ jiiyh˜ barco hiꜙ gaꜙchooyhꜗ hmɨɨhˉ kihꜗbarco heˉ naˉkyaa hmaˉdsëˉ heˉ chihꜗ taꜙ chaˊnëˊ.Ja gaˊ ngoo ˈ barco koˉchihˊ taꜙ jeeˊ jnäꜘ nëˊ dsooˊ.41 Gaꜙläꜙhnøøꜗ gaˊ maˊ lloo˜ barco, gaꜙllaꜙlleꜗ jeeˊ mɨˈsɨɨˊ nehꜙ jmɨɨˉ. Jeeˊ ja gaꜙhooꜗ taꜙ mɨ ˈlleˊ barco,mahꜗ gaꜙjäꜘ koo hwehˉ. Jeeˊ naˉhooˉ ja gaꜙjnohꜗjmɨɨˉ taꜙ kaˊluuˊ. Kyaahˊ beꜘ kihꜗ jmɨɨˉ ja gaꜙheeꜗgoˉte˜.

42Heˉja hnøøꜗ hløøꜘ heꜘ maˊ jngɨɨyhˈ kihꜗ läꜙjëëꜙhi ää dsooˊ hi maˊ jääyꜙ heꜘ mahꜗ saꜙ kyʉʉyꜗ nëˊjmɨɨˉ. 43 Pero saꜙ gaꜙkwaꜘ jwëˈ jʉʉyˊ maˊ juuꜘ dsaˉheꜘ kihꜗ heˉ hnøøyꜗ lääyꜗ Paaˊ. Heˉja gaꜙjmeeyꜘmadaꜚ toˉnëˊ kihˈ hi lihꜙ gɨɨꜗ jmɨɨˉ waˊ jwääyˈ hñiiyꜘchaˊjmɨɨˉ läꜙjiihˈ tëëyhꜗ hwaꜗ kii ꜙ . 44 Ja gaˊ gaꜙsɨɨyhꜙhi saꜙ lihꜙ gɨɨꜗ jmɨɨˉ:

Hechos 28:1 138 Hechos 28:31—Kye hnähꜘ jwɨˊ hmaˉ, hiꜙ läꜙja heˉ gaˊ naˉ heˉ

jmääꜗ kyahꜗ hnähꜘ kihꜗ barco naˉ, mahꜗ tëëhꜗ hnähꜘhwaꜗ kii ꜙ —gaꜙjäyhꜘ.

Läꜙja baˊ gaꜙtëëhꜗ läꜙjëëꜙ jnäähˈ hwaꜗ kii ꜙ .28

Läꜙlaˉ gaꜙlaꜗ maˊ hääˊ Paaˊ hwaˈ Malta1Maˊ gaꜙtëëhꜗ jnäähˈ nëˊ hwaˈ ja , ja gaˊ gaꜙläꜙñeˊ

jnäähꜗ, hwaꜗ heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ ja , chee Malta.2 Dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja gaꜙjmeeyꜘ lluꜗ dsëyꜗkyaahˊ jnäähꜗ. Maˊ hiiꜘ jmaꜗ hiꜙ gyʉʉꜘ kaˉlähꜘ heˉjagaꜙjeehꜗ dsaˉ heꜘ jeˉ, gaꜙtëëyhꜗ jnääh ˈ mahꜗ lloohˊjnäähꜗ jeˉ. 3 Heˉja gaꜙløøꜗ Paaˊ jʉʉh˜ sɨˊhmaˉ kii heˉ gaꜙtooyhˉ chaˊjeˉ. Jeeˊ ja yaꜙhëëꜗ jaa mɨɨhˉhi kyʉʉꜙ kihꜗ jeˉ. Läꜙchahꜘ ja gaꜙkyaayꜗ gooˉ Paaˊ.4 Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ chaa jeeˊ ja , llee mɨɨhˉ gooˉPaaˊ, gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ dsaˉkyaayhˊ:

—Dsooꜘ baˊ dsaˉñʉʉhˉ naˉ ää hlɨɨꜘ. Maꜙkeꜙmaˉlaayꜘ kihꜗ jmɨˉñeehꜚ,maꜙraꜙ heˉmaˉnøøꜘ baˊ taˊkiyhˈ.

5 Naˉ maˉhiiꜘ gaꜙkyahꜘ Paaˊ gooˉ mahꜗ gaꜙtahꜘmɨɨhˉ heꜘ chaˊjeˉ. Niꜙ miihˉ saꜙ chaˉ heˉ gaꜙlaꜗkiyhꜗ. 6 Läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja maˊ jøøy˜gyooꜙ gooˉ Paaˊ hiꜙ maˊ jmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ juuyꜘ naꜗgaˉjʉhˉ. Maˊ gaꜙläꜙhɨɨˋ jëëy˜ saꜙ chaˉ heˉ gaꜙlaꜗ niꜙmiihˉ, gaꜙläꜙsɨɨꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉ heꜘ. Maˊ jäyhꜘ:“Goꜚ Dio baˊ naˉ.”

7 Jähꜙ baˊ jeeˊ tääyhˊ ja , kyeˉ koo jwɨˊ hwaˈ kihꜗ Publio hi maˊ laa ˈ taˊ kih ˈ hwaꜗ heˉ häˊjeeˊ jmɨˉñeehꜚ ja . Hi heꜘ gaꜙheehˉ jnääh ˈ lluꜗtaˊko jiih ˈ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ hnëˉ jmɨɨˊ jeeˊ ja . 8 Jeeˊja maˊ kyaaꜗ jmiiˉ Publio, maˊ dsaahˊ lliiꜘ hiꜙ maˊdsaayhˊ tʉˊkyaa . Heˉja gaꜙheꜗ Paaˊ naˊjëëyˉ hi dsaahˊ heꜘ. Hiꜙ gaꜙngɨɨꜘ Paaˊ kih ˈ Dio heˉ hlääꜘdsaˉ heꜘ. Maˉngëëꜘ maˉngɨɨyꜘ kihꜗ Dio, gaꜙkyeyˉgooyˉ nëˊ kih ˈ hi dsaahˊ heꜘ mahꜗ gaꜙmiꜙhlääyꜘ.9 Maˉngëëꜘ maˉjäꜗ kihꜗ jmiiˉ Publio heꜘ, yaꜙnääꜗjñahꜘ dsaˉdsaahˊ hi chaa hwaꜗ ja . Läꜙjëëꜙ hi heꜘgaꜙjäꜗ kihꜗ. 10Haˉ kohꜘ lluꜗ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ kyaaꜗ jnäähˈ taˊko jiihˈ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ kyaahˊ dsaˉ heꜘ. Hiꜙ maˊgaꜙtëꜘ jmɨɨˊ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ nehꜙ barco, gaꜙkwëëyhꜗjnäähˈ chaˉmiihˉ heˉ jmeeꜙ biiꜗ chaˊjwëꜗ.

Gaꜙllooꜗ Paaˊ jwɨɨˉ Roma11 Uuˉ sɨhˉ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ kihꜗ dsaˉ heꜘ. Jeeˊ ja

maˊ hiiꜘ koo barco heˉ gaꜙjäꜘ taˊko jiihˈ dsaˉngëëꜘjii gyʉʉꜘ. Heˉja gaꜙtoohˋ jnäähꜗ nehꜙ barco heˉjaꜗ taꜙ Alejandría. Dsohꜘ barco ja , maˊ chaaꜗ uuꜗdio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ. Jaa heꜘ chee Cástor,hi jñahꜘ heꜘ chee Pólux. 12 Gaꜙllaꜙnøøꜗ jnääh ˈjwɨɨˉ Siracusa jeeˊ hɨɨˉ barco. Jeeˊ ja gaꜙtoohˋ jnäähꜗhnëˉ jmɨɨˊ. 13 Gaꜙhwëë jnäähˈ jeeˊ ja , ngooꜗ barcoläꜙ häˊ hwaˈ ja , läꜙjiih ˈ gaꜙtëëꜘ jnäähˈ jwɨɨˉ Regio.Jyohꜘ kaˉlähꜘ jmɨɨˊ maˊ hiiꜘ lleꜘ heˉ gwaꜘ taꜙ kyeꜗ .Jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jmɨɨˊ, ja gaˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnääh ˈ jwɨɨˉPuteoli. 14 Jeeˊ ja gaꜙjee jnäähꜗ øøhꜗ jneˊ hi gaꜙtëëˉjnäähˈ taꜙ kihꜗ. Gaꜙjä jnäähꜗ kyaayhˊ koo seman˜.Ja gaˊ gaꜙnøøꜗ jnääh ˈ taꜙ Roma. 15 Maˊ gaꜙnuuꜘøøhꜗ jneˊ hi maˊ täähˊ Roma heˉ gaꜙnøøꜗ jnääh ˈtaꜙ jaꜙ , yaꜙnääyꜗ gaꜙmiꜙjeeyꜚ jnäähˈ jwɨɨˉ Foro Apiohiꜙ ko llaa yaꜙjøø jiihˈ Tres Taberna. Läꜙkoo maˊgaꜙjëëꜗ Paaˊ øøh ˈ jneˊ heꜘ, gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kih ˈDio, gaꜙnøhꜗ dsëyꜗ jwërte. 16 Maˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ Roma ja , gaꜙngëëꜗ jʉʉˊ hløøꜘ dsaˉ hi maˊ jääyꜙ heꜘ

gooˉ hløøꜘ kyaaꜗ rey toˉnëˊ. Pero gaꜙkwayꜘ jwëˈ kihꜗPaaˊ heˉ gaꜙgyayˉ taꜙ jeeˊ jyohꜘ baˊ kyaahˊ jaa hløøꜘhi maˊ hääy˜.

Gaꜙkwaꜘ Paaˊ juuˈ kihꜗ Jesús jwɨɨˉ Roma17Maˉhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊ gyaˈ Paaˊ jeeˊ ja , gaꜙcheeyꜗ

juu ˈ waˊ yaˉnääꜘ läꜙjëëꜙ dsaˉkaahˊ kyaa ˈ judiu hi chaa Roma ja . Maˊ gaꜙngëëˉ läꜙjëëꜙ hi heꜘ,gaꜙjähꜘ Paaˊ sɨɨyhꜙ:

—Øøhnꜗ, saꜙ chaˉ heˉ gaꜙjmeeꜗ jnäꜘ niꜙ miihˉkihꜗ judiu dsaˉgoon˜, niꜙ saꜙ maˉjmeenꜗ taꜙ kooꜘheˉ tëë ˈ jmeeꜙ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ. Saꜙ chaˉheˉ kihꜗ gaꜙsaayhꜗ jnäꜘ Jerusalén mahꜗ gaꜙngëëyꜗjnäꜘ kihꜗ dsaˉ romano. 18 Hiꜙ gaꜙkaꜗ dsaˉtaˊ heꜘ juˈdsooꜘ kinꜙ. Pero niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙjnøøyhꜗ heˉ kihꜗmaˊ jngëëyh ˈ jnäꜘ, heˉja hnøøyꜗ maˊ lääy ˈ jnäꜘ.19 Pero saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ judiu hi maˊ laaˈ taˊ jeeˊ ja .Kihꜗ heˉja baˊ gaꜙlaꜗ biiꜗ gaꜙngɨɨnˋ heˉ miˉeeꜙ reytoˉnëˊ juuˈ kinꜙ. Jaꜙ heˉ maˉjan˜ mahꜗ hnɨɨnꜚ kihꜗdsaˉgoon˜. 20Heˉja baˊ naˉmaˉtëëhnꜙ hnähꜘmahꜗläꜙkyuunꜙ hnähꜘ hiꜙ mahꜗ jwëëhnꜚ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗjuuˈ kinꜙ. Kihꜗ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ maˉchaˉ jnänˋ dsaˉIsrael heˉja baˊ naˉ chehnꜗ naˊllenˋ caden˜ laˉ.

21Heˉja gaꜙjähꜘ dsaˉkaahˊ heꜘ:—Niꜙ koo jeˉ kihꜗ hi chaa judea saꜙ maˉheehˊ

jnäähꜗ heˉ jmeeh˜ juuˈ haˉ läꜙ dsaˉngëëhꜘ hneˉ. Hiꜙniꜙ jaa øøhꜗ jneˊ hi chaa jeeˊ ooꜙ saꜙ maˉja˜ hi hnɨɨ˜ kyahꜗ niꜙ heˉ hlëëyhꜙ wɨɨꜘ kyahꜗ. 22Pero hnøøˉjnäähˈ jwahˈ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ kyahꜗ, jëëhꜘ läꜙkaa baˊmaˉnʉʉˊ jnäähꜗ hlëëhꜙ dsaˉ wɨɨꜘ kihꜗ hi maˉtaahˋjwëꜘ hmëëꜘ naˉ.

23Heˉja gaꜙtaahˋ dsaˉ heꜘ juuˈ kweeˉ koo jmɨɨˊheˉ yaˉnääyꜘ yaˉllayˉ juuˈ kaˉlähꜘ kyaahˊ Paaˊ. Maˊgaꜙllooꜗ jmɨɨˊ ja , yaꜙnääꜗ jwëëꜘ dsaˉ jeeˊ maˊ gyaˈ Paaˊ. Tiih˜ goˉte˜ gaꜙløøꜗ Paaˊ hlëëhꜙ, läꜙjiih ˈgaꜙnʉʉˉ, gaꜙhlëëyhꜘ haˉ läꜙ jääꜙ Dio dsaˉ läꜙhihꜙkihꜗ. Gaꜙhnooyhˉ haˉ läꜙ jeeˊ heehꜙ dsaˉ kihꜗJesús. Gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ Jesús läꜙkohꜘ jähꜘ ley kihꜗMoisé hiꜙ läꜙkohꜘ gaꜙjähꜘ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio.24Ko llaa gaꜙheehˉ heˉ gaꜙjähꜘ Paaˊ hiꜙ ko llaa saꜙgaꜙläꜙheeꜘ . 25 Saꜙ gaꜙhɨɨꜘ koo juuˈ kiyhꜗ jeeˊ läꜙjëëyꜙ.Heˉja gaꜙhlëëhꜗ Paaˊ dsaˉ heꜘ ja gaˊ hwëëyꜙ jeeˊ ja ,gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Lluꜗ goˉte˜ gaꜙhlëëhꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ läꜙ maˊgaꜙmiꜙjnääyˉ juuˈ laˉ kihꜗ Isaía hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗDio kihꜗ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ. Gaꜙjäyhꜘ:26Gwaˉ jeeˊ jwɨɨˉ ooꜙ, goˉchiihˊ dsaˉ ooꜙ:Maꜙkeꜙ nuuhˉ hnähꜘ, saꜙ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ,maꜙkeꜙ jëëhꜘ hnähꜘ saꜙ läꜙjnäꜘ kyahꜗ hnähꜘ.27 Jëëhꜘ maˉnaˉjlëˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉ ooꜙ, maˉ-

naˉjnëˉ toˉgwayˊ, maˉnaˉløøˉ mɨˈnëyˊ,mahꜗ saꜙ läꜙjnäꜘ kiyhꜗ, niꜙ saꜙ läꜙnʉʉhꜘ kiyhꜗ niꜙ saꜙ

läꜙngëëyꜘ.Läꜙja moꜙsoꜙ dsaˉjeeyh˜ kyaahˊ jnäꜘ, mahꜗ lää

jnihꜘ.28 ʼHnoonꜗ läꜙñehˊ hnähꜘ, naꜗ taꜙ chaˊnëˊ lloo˜ juuˈ

kihꜗ Dio kihꜗ hi saꜙ laaꜗ judiu. Hi heꜘ baˊ heehꜙ juuˈlaˉ mahꜗ lääyꜘ.

29Maˊ gaꜙdsaaꜗ juuˈ heˉmaˊ hlëëhꜙ Paaˊ, gaꜙhwëëbaˊ judiu jeeˊ maˊ tääyhˊ ja . Peerꜙ chaˉmiihˉ juuˈ tiˉchooyꜙ jeeˊ gaꜙnääyˋ kiyh ˈ. 30 Hneꜗ hläähˋ baˊgaꜙgyaˉ Paaˊ toꜗ ji ñeˉ naˉhñaaˈ. Jeeˊ ja maˊ heeyhˉläꜙjëëꜙ hi maˊ dsaˉnääꜗ dsaˉjëëyꜙ. 31 Maˊ chaˉ baˊjwëꜗ kiyhꜗ, heˉ maˊ kwayꜙ juu ˈ haˉ läꜙ jääꜙ Diodsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ hiꜙ maˊ hlëëyh˜ dsaˉ kihꜗ Jesucristo

Hechos 28:31 139 Hechos 28:31Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Niꜙ koo saꜙ chaˉ heˉ maˊ jmeeꜙjwɨɨhˋ kiyhˈ.

Romanos 1:1 140 Romanos 2:4

RomanosJuuˈ laˉ gaꜙsɨɨꜘ Paaˊ kihˈ øøhꜗ jneˊ hi chaaRoma

1 Jnäꜘ Paaˊ jmeenꜙ taˊ kih ˈ Jesucristo, naˉhñaanˊlaanˈ apóstol, läꜙja maˉnaˉlleehnˊ kwanˋ juˈhmëëꜘkihꜗ Dio. 2 Gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kyaahˊ dsaˉ kyaayꜗhi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kiyhꜗ lloꜘjooꜗ heˉ kwayꜗ ju ˈh-mëëꜘ laˉ. Jeeˊ maˉnaˉsɨɨˉ juu ˈ ja , laꜗ naˉjngɨɨ ˈgoˉte˜. 3 Jeeˊ naˉsɨɨˉ ja jähꜘ haˉ läꜙ jäꜙ jooyꜘ, heꜘbaˊ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Gaꜙlaayꜗ saˊjuˉ kihꜗDavid maˊ gaꜙlaayꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. 4Hiꜙ kyaahˊ beꜘkihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ gaꜙläꜙjnäꜘ laayꜗ Jooꜘ Dio, kihꜗheˉ gaꜙläꜙjiiyhˋ jeeˊ kih ˈ hi naˉjuuˊ. 5 Hiꜙ taꜙlaꜙkyaahˊ Jesucristo gaꜙjmeeꜘ Dio lluꜗ dsëꜗ kyaahˊ jnäähꜗ,gaꜙhñaayꜗ jnääh ˈ laaꜗ jnääh ˈ apóstol mahꜗ kwaˊjnäähꜗ juuˈ kiyhꜗ läꜙkaa läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ, mahꜗ waˊläˉdsooꜘ dsëꜗ dsaˉ kihꜗ Jesús hiꜙ waˊ miˉtehꜗ dsaˉ juuˈ kiyhꜗ, läꜙja jmeeꜗ dsaˉ jʉʉhˉ kiyhꜗ. 6 Hiꜙ jeeˊ kihˈ läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ maˉlaahꜗ hnähꜘ kwaat˜, maˉnaˉ-teehˊ hnähꜘ mahꜗ leehꜘ hnähꜘ kyaaꜗ Jesucristo.

7 Sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ hi täähˊ jwɨɨˉ Roma. Perohnääꜗ Dio hnähꜘ hiꜙ naˉteehˊ hnähꜘmahꜗ leehꜘ hnähꜘhi naˉjngëëˈ.

Ngɨɨnˊ kih ˈ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ hiꜙ ngɨɨnˊ kih ˈJesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ waˊ kwayꜘ heˉ lluꜗ kyahꜗhnähꜘ hiꜙ waˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ.

8 Toˉnëˊ kwanꜙ tiˊhmaahˊ kih ˈ Dio kwaat˜ kyahꜗhnähꜘ läꜙjëëꜙ hnähꜘ. Kwanꜙ tiˊhmaahˊ kiyhꜗ taꜙlaꜙkihꜗ Jesucristo, kihꜗ heˉ maˉnuuꜘ dsaˉ läꜙkaa jmɨˉ-gyʉʉꜙ heˉ maˉheehˋ hnähꜘ kihꜗ Jesucristo. 9 Jmeenꜙtaˊ kihˈ Dio, läꜙkaa tuhˉdsënꜙ kwanꜙ juˈhmëëꜘ kihꜗjooyꜘ, heˉja Dio jmeeꜙ dsooꜘ kinꜙ heˉ läꜙ maˉd-sooh˜ ja baˊ dsënꜙ hnähꜘ läꜙjëꜙ jiih˜ maˊ chuunꜘkyaayhˊ. 10 Chuunꜘ kyaahˊ Dio mahꜗ waˊ jëënˊ cheˊkwayˈ jwëˈ kinꜙ naꜗ naˊjëënꜙ hnähꜘ. 11 Peerꜙ hnoonꜗnaˊjëënꜙ hnähꜘ naˊkanˋ miihˉ heˉ lluꜗ heˉ kwaꜙJmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio mahꜗ läꜙchaˉ chaˉgaˊmiihˉ beꜘkyahꜗ hnähꜘ. 12 Läꜙja läꜙchaˉ beꜘ jnänˋ kweeˉ läꜙlluꜗheˉ maˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ ja baˊ läꜙkohꜘ jnäꜘ.

13 Hnoonꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ øøhnꜗ, johꜘ jiih˜ saꜙgaꜙjmeenꜗ hʉʉˊdsëˉ naˊjëënꜙ hnähꜘ pero läꜙjiihˈ naꜗsaꜙ hii˜ kwaꜗ jäˊ kinꜙ nɨɨnˋ. Heˉ hnoonꜗ läꜙjnäꜘ taˊ kinꜙjeeˊ kyahˈ hnähꜘ läꜙkoo gaꜙlaꜗ jeeˊ kih ˈ jeeˊ läꜙjëëꜙdsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu. 14 Kihꜗ griego hiꜙ kihꜗ hi täähˊ jeeˊ jyohꜘ ʉʉꜘ gaˊ, hiꜙ kihꜗ hi kyʉʉh˜ hiꜙ kihꜗhi saꜙ kyʉʉh˜ kaˉlähꜘ naˉlaanꜚ hmoohˊ naˊkwan ˈjuuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ. 15Läꜙja maꜙraꜙ heˉ heeꜘ baˊ dsënꜙnɨɨnˋ naˊkwanˈ juˈhmëëꜘ kyahꜗ hnähꜘ hi chaa Romakaˉlähꜘ.

16Saꜙ chaˉ laꜗ oˉhihꜙ kinꜙ kyaahˊ juˈhmëëꜘ laˉ. Juuˈ laˉ kye beꜘ kihꜗ Diomahꜗ lääꜘ läꜙjëëꜙ hi dsooꜘ dsëꜗ,laꜗ kihꜗ judiu toˉnëˊ, hiꜙ ja baˊ läꜙja laꜗ kihꜗ hi saꜙlaaꜗ judiu kaˉlähꜘ. 17Kyaahˊ juuˈ laˉ dsaˉläˉjnäꜘ haˉläꜙ jmeeꜙ Dio hwëë dsaˉ lluuꜗ chaˊnëyˊ. Laꜗ kyaahˊheˉmaˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ hiꜙ hnøøꜗ läꜙmaˉdsooꜘ ja baˊdsëˉ jneˊ, läꜙkoo naˉsɨɨˉ: “Hi lluuꜗ heꜘ, kyaahˊ heˉmaˉdsooꜘ dsëyꜗ, jmeeꜙ chaayˉ.”

Dsëë dsooˊ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ18 Ñeˊ baˊ jneˊ läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊ gya ˈ Dio gwaꜘ heˉ

yaꜙjëëꜗ dsëyꜗ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ saꜙ häˊ taˊ hiꜙ läꜙjëꜙdsoˊkyeˉ heˉ jmeeꜙ dsaˉ. Jëëhꜘ heˉ hlɨɨh ˈ ja haꜙ

kihꜗ juˈdsooꜘ. 19 Jnäꜘhäꜘ chaˉ heˉ kyaahˊ läꜙkyʉʉh˜dsaˉ kihꜗ Dio, jëëhꜘ maˉmiˉjnääˉ bihꜗ jääꜗ . 20Maꜙkeꜙsaꜙ tëëꜗ jneˊ jëënˊ Dio pero läꜙmaˊ gaꜙnøøꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ,maꜙraꜙ heˉ lii˜ baˊ haˉ läꜙ laayꜗ. Kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉgaꜙjmeeyꜘ, heˉja jnäꜘhäꜘ baˊ chaa Dio hiꜙ läꜙjachaˉ tääꜘ baˊ beꜘ kiyhꜗ. Heˉja saꜙ leꜘ jähꜙ dsaˉ:“Saꜙ manꜙ cheˊ chaa Dio”. 21 Maˊ ñeˉ bihꜗ chaaDio, pero saꜙ gaꜙjmääyꜗ jøøhˈ läꜙ hnøøꜗ kiyhꜗ, niꜙ saꜙgaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kiyh ˈ. Heˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ läꜙ-ja gaꜙheeꜗ goˉte˜ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉ, gaꜙläꜙhwehꜙdsëyꜗ, heˉja gaꜙjlëꜗ goˉte˜ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ. 22 Heˉjähꜘ bihꜗ chaˉ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kiyhꜗ perochaˉgaˊmiihˉ taa bihꜗ. 23 Llaꜚ heˉ maˊ jmeeyˈ jʉʉhˉkihꜗ Dio hi saꜙ llaaꜙ jmɨɨˊ kihˈ, gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗheehꜚ kihꜗ dsaˉ hi dsaˉjuuꜘ, kihꜗ ta ˈjahꜘ, kihꜗ jahꜘkyeꜘ gooˉ tɨɨˊ hiꜙ kihꜗ jahꜘ hi sëëhˉ hñiiꜘ hwaꜗ.

24 Heˉja gaꜙkwaꜘ Dio jwë ˈ ngëëyꜗ hñiiyꜘ jmeeyꜗheˉ gaˊ jyohꜘ heˉ heeꜘ dsëyꜗ läꜙjiihˈ gaꜙheeyꜗ hñiiyꜘkaayh˜ dsaˉkyaayhˊ. 25Gaꜙbeꜗ dsaˉ juˈdsooꜘ kihꜗ Diomahꜗ gaꜙtaayhˋ kyaahˊ juuˈ taˉjuuˈ. Gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉkihꜗ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio, llaꜚ heˉ maˊ jmeey ˈjʉʉhˉ kihꜗ hi gaꜙjmeeꜘ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ. Hi heꜘ heꜘDio hi naˉjääꜚ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Waˊ laˈ läꜙja .

26 Heˉja gaꜙkwaꜘ Dio jwë ˈ ngëëyꜗ hñiiyꜘ jmeeyꜗläꜙjëꜙ heˉ llaꜙ dsëyꜗ heˉ laꜗ oˉhihꜙ. Llaꜚ heˉmaˊ jmeeˈdsaˉmëꜘ läꜙlleˋ kihˈ, gaꜙkaayhꜗ dsaˉmëꜘ dsaˉkyaayhˊ.27Hiꜙ ja baˊ läꜙja gaꜙjmeeꜘ dsaˉñʉʉhˉ kaˉlähꜘ. Saꜙgaꜙjmeeyꜘ läꜙlleˋ kih ˈ kyaahˊ dsaˉmëꜘ, gaꜙjmeeyꜘgaꜙngëëꜘ jwëëˈ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ heeꜘ dsëyꜗ, kaayh˜heꜘ baˊ dsaˉñʉʉhˉ dsaˉkyaayhˊ. Heˉja baˊ jaꜗ nëˊkiyhˈ dsoˊjwɨɨꜘ läꜙ hnøøꜗ kiyhꜗ kyaahˊ jwëꜘ hlɨɨhˈ heˉtääyhˊ ja .

28 Saꜙ gaꜙjmääꜘ kiyhꜗ maˉläˉkyuuyꜙ Dio, heˉjagaꜙkwaꜘ Dio jwëˈ, heˉ gaꜙheeꜗ goˉteˈ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗmahꜗ waˊ jmeeyꜘ gaˉjʉhˉ läꜙjëꜙ heˉ saꜙ jmääꜗ taˊ.29 Maˉngëëꜘ jwëë ˈ jmeeyꜙ heˉ hlɨɨh ˈ, hi mëꜘ hi ñʉʉhˉ hi kaah˜ waˊ hi chaˉ hi , jmeeyꜙ hñaaˉdsëyꜗ, heeꜘ dsëyꜗ liyhꜙ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ, saꜙ lluuyꜗgoˉteˈ, wɨɨꜘ dsëyꜗ, jngëëyhꜙ dsaˉ, hneeyˉ, miˉgaayꜙdsaˉ, hñaaˉ dsëyꜗ. 30 Koo heˉ saꜙ tɨh˜ dsëyꜗ baˊläꜙjëꜙ, hlëëyhꜙ wɨɨꜘ kihꜗ dsaꜙ, saꜙ hnääyꜗ Dio, saꜙ jii ꜙkiyhꜗ heˉ jmeeyꜙ kihꜗ jñahꜘ, jmääy˜ hñiiyꜘ jøøh ˈ,taayhꜗ ngëëˈ, hnooyhˉ gaˊ jyohꜘ heˉ hlɨɨhˈ, chaayhˉkyaahˊ choˈjmiiyˉ. 31 Saꜙ hii˜ läꜙngëëyꜘ, saꜙ miˉteyꜗjuuˈ kiyhꜗ, saꜙ hnääyꜗ dsaˉ, saꜙ hnøøyꜗ jeeyhꜙ juuˈ, saꜙläˉñihꜘ dsëyꜗ. 32Hiꜙ maꜙkeꜙ maˉñeˉ bihꜗ heˉ llaꜗ Diotaˊ kihˈ hi jmeeꜙ läꜙja , lleˋ kihˈ juuyꜘ, pero dsaˉ heꜘ,saꜙ leeꜘ kiyhꜗ heˉ jmeeyꜙ läꜙja , hnøøyꜗ mahꜗ jmeeꜗjñahꜘ kaˉlähꜘ.

2Kyaahˊ juˈdsooꜘ llaꜗ Dio taˊ

1 Heˉja saꜙ chaˉ leꜘ jwah ˈ: “Saꜙ dsëën˜ dsooˊ”,hneˉ hi ka kwaat˜ kihꜗ dsaˉkyaahˊ, waˊ laahˈ heˉlaahꜗ hneˉ. Kihꜗ heˉ kahˉ kwaat˜ kihꜗ dsaˉkyaahˊ,heˉ bäähˊ hñaah ˈ baˊ hneˉ ja . Jëëhꜘ, ja baˊ heˉjwahꜘ saꜙ lluꜗ, ja baˊ heˉ ja jmeehˉ hñaahꜗ kaˉlähꜘ.2Ñeˊ baˊ jneˊ, Dio ngɨɨhꜗ kwaat˜ kihꜗ hi jmeeꜙ läꜙjahiꜙ läꜙkoo laꜗ ju ˈdsooꜘ kiyhꜗ llayꜗ taˊ. 3 Hneˉ hi ka kwaat˜ kihꜗ dsaˉkyaahˊ mahꜗ jmeehˉ baˊ hneˉkaˉlähꜘ heˉ jwahꜘ saꜙ lluꜗ, ¿cheˊ laahꜘ, saꜙ kaꜗ Dio juˈdsooꜘ kyahꜗ? 4 Taꜙ kooꜘ baˊ jmeehˉ läꜙkoo teꜗ heˉlluꜗ dsëꜗ Dio kyaahˊ jneˊ. Haˉ kohꜘ saꜙ jøhˉ dsëyꜗhiꜙ chaˉmiihˉ beꜘ dsëyꜗ kyaahˊ jneˊ. ¿Cheˊ saꜙ jëëhꜘ

Romanos 2:5 141 Romanos 3:17heˉ tëëh˜ Dio hneˉ mahꜗ waˊ läˉdsaa miihˉ hohꜘ,heˉja baˊ ja heˉ lluꜗ dsëyꜗ?

5Peerꜙ chaahˉ hneˉ, saꜙ hii˜ läˉdsaa miihˉ hohꜘ.Heˉ hnoohꜘ heˉ jäꜙ chaˉgaˊmiihˉ heˉ wɨɨꜘ nëˊ kyahˈbaˊ ja , waˊraˉ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ yaˉjëë dsëꜗ Dio, llayꜗ taˊkyaahˊ juˈdsooꜘ. 6Maˊja miˉhmaahˋ Dio jñeeˈ läꜙjaaläꜙjaa läꜙkoo teꜗ heˉ maˉjmeeyꜘ. 7 Kihꜗ läꜙjëëꜙhi saꜙ tʉ˜ jmeeꜙ heˉ lluꜗ, kwayꜗ jwëˈ dsaˉtaahˋ tääꜘkyaayhˊ, läꜙlluꜗ heˉ hnooyhˉ yaꜙjwɨɨꜗ, hiꜙ hnooyhˉhaˉ läꜙ jeeˊ jmää ˈ Dio jøøyh ˈ, hiꜙ hnooyhˉ haˉ läꜙjwëꜘ jeeˊ saꜙ juuyꜘ. 8 Pero jäꜙ yaˉjëë dsëꜗ Dio waˊraˉgaꜙläꜙlleeyꜘ kyaahˊ dsaˉ hi chaahˉ, kihꜗ hi saꜙjmeeꜙ he ˈ kihꜗ ju ˈdsooꜘ, mahꜗ jmeeꜙ gyihꜗ he ˈ kihꜗheˉ hlɨɨh ˈ baˊ. 9 Kihꜗ läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ heˉ hlɨɨhˈ, jäꜙ naˉkuˊ naˉngɨɨ ˈ heˉ wɨɨꜘ nëˊ kiyh ˈ, toˉnëˊ jäꜙkihꜗ hi laaꜗ judiu hiꜙ ja baˊ läꜙja jäꜙ kihꜗ hi saꜙlaaꜗ judiu kaˉlähꜘ. 10 Pero läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ heˉ lluꜗ,tëëyꜗ yaꜙjwɨɨꜗ hiꜙ jmääꜗ Dio jøøyhˈ hiꜙ hɨɨꜗ tiiˊ kiyhˈ.Toˉnëˊ kihˈ hi laaꜗ judiu, ja gaˊ tëë hi saꜙ laaꜗ judiu.11 Jëëhꜘ, Dio kweeˉ baˊ hnääyˈ läꜙjëëꜙ dsaˉ.

12Läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ dsoˊkyeˉ, maꜙkeꜙ saꜙ naˊjnääyꜘkyaahˊ ley kihꜗMoisé, ja baˊ läꜙja juuyꜘ goˉte˜, perojaꜙ kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙmiꜙteyꜗ ley ja . Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi naˊjnääꜘ kyaahˊ ley, cherˊmahꜗ maˉjmeeyꜘ dsoˊkyeˉ,ja baˊ ley ja kaꜗ kwaat˜ kiyhꜗ. 13 Jaꜙ kihꜗ heˉmaˉnuuyꜘ ley ja , heˉja lluuꜗ dsaˉ chaˊnëˊ Dio.Läꜙjëëꜙ hi miˉteꜗ ley, hi heꜘ baˊ hwëëꜙ lluuꜗ. 14Dsaˉhi saꜙ laaꜗ judiu, saꜙ chaˉ ley kiyhꜗ, pero cherˊmahꜗmiˉteyꜗ ley kihꜗ Moisé, ko ja gaꜙläꜙchaaꜙ bihꜗ, heꜘbaˊ hñiiyꜘ laayꜗ läꜙkoo ley, maꜙkeꜙ saꜙ kyʉʉyh˜ ley.15 Kyaahˊ heˉ jmeeꜙ dsaˉ heꜘ läꜙja , laꜗ läꜙkoo heˉnaˉsɨɨˉ ley nehꜙ tuhˉdsëyꜗ. Heˉja hʉʉˊdsëˉ kihꜗhñiiꜘ bihꜗ jmeeꜙ dsooꜘ, cherˊmahꜗ jmeeyꜙ heˉ lluꜗhiꜙ cherˊmahꜗ jmeeyꜙ heˉ hlɨɨhˈ hnɨɨ˜ kiyhꜗ. 16 Jmɨɨˊheˉ llaꜗ Dio taˊ kyaahˊ jooyꜘ Jesucristo, läꜙjnäꜘ läꜙjëꜙhʉʉˊdsëˉ heˉ jmeeˉ jneˊ jeeˊ naˉhmääˊ. Läꜙja laꜗ juˈhmëëꜘ kihꜗ Dio heˉ kwanꜙ.

Dsaˉ judiu kyaahˊ ley kihꜗ Moisé17 Naꜗ chaˉ koo heˉ jwëëhn˜ hneˉ hi laaꜗ dsaˉ

judiu, hneˉ hi kye oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ ley kihꜗ Moiséhiꜙ jmäähꜙ hñaahꜗ jøøh ˈ kihꜗ heˉ jwahꜘ Dio kyaahˊhneˉ. 18 Maˉñehˊ baˊ hneˉ haˉ läꜙ hnøøꜗ Dio, hiꜙmaˉmiˉtëëhˈ baˊ hneˉ ley, heˉja maˉñehˊ baˊ hneˉ,heeˉ ja heˉ nääꜚ heˉ lluꜗ. 19Hiꜙ lehꜗ jäähˈ dsaˉtʉʉˊ,laahꜘ. Hiꜙ lehꜗ chooh ˈ jeˉ kihꜗ hi gaꜙnääˊ jeeˊnaˉhoo , laahꜘ. 20 Hiꜙ lehꜗ miˊtëëhꜗ jñahꜘ hi saꜙkyʉʉh˜ hiꜙ laahꜗ taˉjwohꜗ kyaaꜗ chihˉpih ˈ, laahꜘ,kihꜗ heˉ maˉchaˉ ley heˉ laꜗ ju ˈdsooꜘ jmahꜗ heˉjmeeꜙ kyuuh˜ chaˉmiihˉ. 21Hneˉ hi miˉtëëꜙ jñahꜘ,¿heˉla ˈ saꜙ miˉtëëh ˈ daˊ hneˉ hñaahꜗ jääꜗ ? Hneˉjwahꜘ, saꜙ lluꜗ heˉ hëë dsaˉ, mahꜗ hëëhˉ baˊ hneˉ.22Hiꜙ jwahꜘ saꜙ lluꜗ kyaahˊ jneˊ jñahꜘ dsaˉmëꜘ, mahꜗkyaahˊ baˊ hneˉ jñahꜘ. Hneˉ hi naˉhøøhˊ kihˈ hi saꜙ laaꜗ Dio, mahꜗ hɨɨhˉ baˊ hneˉ kuuˊ heˉ chaˉ nehꜙgwahꜙ kiyhꜗ. 23 Peerꜙ taahꜗ hneˉ, kihꜗ heˉ chaˉ leykyahꜗ. ¿Cheˊ saꜙ jëëhꜘ maˉjmäähˋ taꜙ kooꜘ Dio, kihꜗheˉ saꜙ maˉmiˉtehˋ ley naˉ? 24 Läꜙlaˉ naˉsɨɨˉ juuˈkihꜗ Dio: “Dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiumiˉkwahꜗ jmɨɨˉ kihꜗDio, dsooˊ kyahˈ hnähꜘ dsaˉ judiu.”

25 Dsooꜘ baˊ kyeeꜘ miihˉ heˉ gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗkyahꜗ, cherˊmahꜗ miˉtehˋ ley. Pero cherˊmahꜗ saꜙmiˉtehˋ ley, laahꜗ läꜙkoo jaa waˊ hi chaˉ hi dsaˉhi saꜙ gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗ. 26Hiꜙ läꜙja , jaa dsaˉhi saꜙ gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗ, cherˊmahꜗ miˉteyꜗ

läꜙjëꜙ madaꜚ läꜙkoo jähꜘ ley kihꜗ Moisé, laayꜗläꜙkoo jaa hi gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗ. 27 Heˉja ,jaa dsaˉ hi saꜙ gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗ, cherˊmahꜗmiˉteyꜗ ley, hi heꜘ kaꜗ juˈdsooꜘ kyahꜗ, kihꜗ heˉ saꜙmaˉmiˉtehˋ ley maꜙkeꜙ gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hiꜙnaˊjnäähꜘ nëˊ ley kihꜗ Moisé.

28 Saꜙ jmääꜗ kihꜗ dsaˉ judiu heˉ koo laayꜗ judiu.Hiꜙ niꜙ saꜙ jmääꜗ kihꜗ dsaꜙ, heˉ koo gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗkiyhꜗ. 29 Saꜙ laꜗ läꜙja . Hi maꜙraꜙ hi dsooꜘ laaꜗjudiu, hnaayhˉ Dio läꜙkaa tuhˉdsëyꜗ. Hiꜙ maꜙraꜙhi dsooꜘ gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗ, jaꜙ taˊ gaꜙwɨhꜘ ja ,Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ baˊ gaꜙmiꜙsɨɨꜗ tuhˉdsëyꜗ. Heˉ jasaꜙ jaꜗ läꜙkoo laꜗ madaꜚ kihꜗ ley. Kihꜗ hi heꜘ baˊhlëëhˈ Dio lluꜗ maꜙkeꜙ dsaˉ saꜙ jmeeꜗ läꜙja .

31 ¿Cheˊ chaˉ heˉ jmääꜗ gaˊ miihˉ kihꜗ dsaˉ hi laaꜗ

judiu, o cheˊ jmääˈ gaˊ kiyhˈ, heˉ gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗkiyhꜗ? 2 Chaˉmiihˉ gaˊ chaˉ heˉ jmääꜗ taˊ kiyhˈ. Toˉnëˊ heˉ kyeeꜘ kihꜗ jeeˊ läꜙjëꜙ, heˉ maˉnaˉhäˊgooyˉ juu ˈ kihꜗ Dio. 3 Haˉ gaˉ cherˊmahꜗ ko llaadsaˉ heꜘ, saꜙ maˉdsooꜘ dsëyꜗ. ¿Cheˊ kihꜗ heˉja ,jmeeꜗ moꜙsoꜙ miˉteꜗ Dio juuˈ kihꜗ? 4 Niꜙ miihˉ saꜙlaꜗ läꜙja . Juuˈ kihꜗ Dio baˊ laꜗ dsooꜘ, maꜙkeꜙ läꜙjëëꜙdsaˉ taˉjuuˈ. Läꜙkoo jähꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ:Kyaahˊ juˈdsooꜘ kyahꜗ läꜙjnäꜘ heˉ laahꜗ lluuꜗ.Hiꜙ hneˉ baˊ lehꜙ waˊraˉ gaꜙkayꜗ juˈdsooꜘ kyahꜗ.

5 Cherˊmahꜗ kyaahˊ heˉ jmeeˉ jneˊ heˉ hlɨɨhˈ, jɨɨh˜juu ˈ, lluuꜗ baˊ Dio, laꜗ läꜙkoo heˉ kwanˉ beꜘ kiyhꜗkyaahˊ heˉ hlɨɨhˈ heˉ jmeenˉ. Heˉja ¿cheˊ leꜘ jähnˊ,jmeeꜙ Dio hñaaˉ dsëꜗ waˊraˉ gaꜙcheeyꜗ heˉ wɨɨꜘ nëˊjnänˋ? (Hlëëhnꜙ läꜙkohꜘ hlëëhꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ baˊ.)6 Niꜙ miihˉ saꜙ leꜘ jähˊ jneˊ läꜙja . Cherˊmahꜗ läꜙjalaꜗ, haˉ läꜙ leꜘ llaꜗ Dio taˊ kihˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ.

7Haˉ gaˉ cherˊmahꜗ gaꜙmiꜙjnäänˈ laꜗ dsooꜘ chaˉ-gaˊmiihˉ juu ˈ kihꜗ Dio kyaahˊ heˉ taˉjuun ˈ mahꜗläꜙlii˜ laayꜗ jøøh ˈ chaˉgaˊmiihˉ, ¿cheˊ leꜘ jwahnꜚheˉla ˈ kayꜗ ju ˈdsooꜘ kinꜙ läꜙkoo jaa hi jmeeꜙdsoˊkyeˉ? 8 ¿Heˉla ˈ saꜙ jmeeˊ jneˊ chaˉgaˊmiihˉheˉ hlɨɨh ˈ mahꜗ jäꜙ chaˉgaˊmiihˉ heˉ lluꜗ? Läꜙjamiˉkwahꜗ dsaˉ jneˊ, jähꜘ ko llaa dsaˉ, jneˊ baˊ naˉkwaˉ jneˊ juuˈ läꜙnaˉ. Hi hlëëhꜙ läꜙnaˉ sooh˜ kiyhꜗdsooyꜗ kyaahˊ dsoˊjwɨɨꜘ.

Gaꜙläꜙjëëꜙ jneˊ naˉbäähnˋ chaˊnëˊ Dio9 Haˉ läꜙja . ¿Cheˊ lluuꜗ gaˊ jnäähꜗ judiu läꜙkohꜘ

gaˊ hi saꜙ laaꜗ judiu? Niꜙ miihˉ saꜙ laꜗ läꜙja .Jnäꜘ maˉjwahnꜗ läꜙjëëꜙ baˊ jneˊ jøøꜙ heˉ hlɨɨhˈ jnänˋläꜙkye hi laaꜗ judiu kyaahˊ hi saꜙ laaꜗ judiu.10 Läꜙkoo jähꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio:Saꜙ chaa hi lluuꜗ chaa , niꜙ waˊraˉ jaa gaˊ.11 Saꜙ chaa niꜙ jaa hi ngëëꜘ, saꜙ chaa hi hnaahˉ

Dio.12 Läꜙjëëꜙ baˊ maˉkah˜ jwëˈ, läꜙjëëꜙ baˊ moꜙsoꜙ jmääꜗ

niꜙ miihˉ.Saꜙ chaa hi jmeeꜙ heˉ lluꜗ, niꜙ waˊraˉ jaa gaˊ

chaa .13 Tʉꜗ tʉꜙluuyˋ laꜗ läꜙkoo toˉhøø naˉnaˊ,peerꜙ miˉgaayꜙ dsaˉ kyaahˊ juuˈ kiyhꜗ,venen kihꜗ mɨɨhˉ haaˊ nehꜙ toˉhooyˊ.14 Juu ˈ heˉ hwëëˉ hooyˊ, hwëëˉ dsoˊjwɨɨꜘ jmahꜗ,

kyaahˊ juuˈ hlɨɨhꜗ heˉ saꜙ tøøhnˊ taˊ.15 Peerꜙ hñuuyˊ, naꜗ baˊ kohꜘ jngëëyhꜙ dsaˉ.16Waˊ heˉ chaˉ heˉ baˊ dsaˉheeꜘ jeeˊ gaꜙnääyˊ.17 Saꜙ kyʉʉyh˜ haˉ läꜙ jwëꜘ jeeˊ dsaˉtaayhˋ tiiˊ.

Romanos 3:18 142 Romanos 4:20

18Niꜙ miihˉ saꜙ gayhꜙ Dio.19 Maˉñeˊ jneˊ läꜙjëꜙ heˉ hlëëhꜙ ley, laꜗ kihꜗ hi

naˊjnääꜘ kyaahˊ ley mahꜗ moꜙsoꜙ chaˉ gaˊ heˉ moꜙjähˊ jneˊ. Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ jäꜗ naˉbäähˋchaˊnëˊ Dio. 20 Heˉja niꜙ jaa dsaˉ saꜙ hwëëꜙ lluuꜗchaˊnëˊ Dio kyaahˊ heˉ miˉteyꜗ ley. Kyaahˊ leygaꜙläꜙkyuuh˜ jneˊ haˉ läꜙ laꜗ dsoˊkyeˉ.

Kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ kihˈ Dio lääꜘ jneˊ21 Pero naꜗ maˉläˉjnäꜘ haˉ läꜙ jmääꜗ Dio lluuꜗ

dsaˉ, pero jaꜙ kyaahˊ ley. Ja baˊ läꜙja jähꜘ ley hiꜙja baˊ läꜙja gaꜙjähꜘ läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗDio lloꜘjooꜗ. 22 Dio jmääꜗ lluuꜗ gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ dsaˉcherˊmahꜗ gaꜙjmeeyꜘ dsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Jesucristo.Kweeˉ baˊ laa läꜙjëëꜙ dsaˉ kihꜗ Dio, 23 jëëhꜘ läꜙjëëꜙ baˊdsaˉmaˉjmeeꜘ dsoˊkyeˉ, niꜙ ko hi pihˈ saꜙ naˊjnääyꜘyaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio. 24Pero Dio jmää lluuꜗ dsaˉ, heˉ laˊjmääy˜ baˊ, kihꜗ heˉ lluꜗ dsëyꜗ. Taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo Jesúsgaꜙlääyꜗ jneˊ. 25 Gaꜙngëëꜗ Dio Jesús mahꜗ tʉʉꜙ jmaˉkiyhꜗ mahꜗ läꜙja dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ jnänˋ hi maˉd-sooꜘ dsëꜗ kihꜗ Jesús. Läꜙjwëꜘ ja gaꜙmiꜙjnääˉ Dio heˉgaꜙjmeeꜘ bihꜗ lluꜗ heˉ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ kwaat˜ dsoˊkyeˉkihꜗ dsaˉ hi maˊ täähˊ jääˈ. Saꜙ gaꜙkayꜗ kwaat˜ kihꜗhi heꜘ, kihꜗ heˉ jøhˉ dsëyꜗ. 26Läꜙja maˉllaꜘ dsëꜗ Diojmeeꜗ mahꜗ miˉjnääyꜙ jmɨɨˊ naˈ, maꜙraꜙ heˉ lluꜗ baˊheˉ jmeeyꜙ. Hehꜗ läꜙja dsaˉläˉjnääꜘ lluuꜗ baˊ Dio,hiꜙ heꜘ baˊ hñiiyꜘ jmääy˜ lluuꜗ dsaˉ hi maˉdsooꜘ dsëꜗkihꜗ Jesús.

27¿Cheˊ leꜘ jmäänˊ hñaanˈ kaahˊ, kihꜗ heˉ lluuꜗ jneˊ?Niꜙ miihˉ saꜙ leꜘ. ¿Heeˉ juu ˈ ja heˉ dsaˉjnëꜗ jwëˈ jnänˋ? ¿Cheˊ dsaˉjnëꜗ jwë ˈ jnänˋ kyaahˊ juu ˈ heˉjähꜘ, hnøøꜗ jmeeˊ jneˊ taˊ llu ˈ? Jahꜙha ˈ. Juu ˈ heˉjähꜘ, hnøøꜗ dsooꜘ dsëˉ jneˊ mahꜗ hwëëꜙ jneˊ lluuˈ, heˉja baˊ dsaˉjnëꜗ jwëˈ jnänˋ heˉ jmäänˊ hñaanˈ kaahˊ.28 Heˉja dsaˉläˉngëëꜘ jneˊ, hehꜗ heˉ hwëë dsaˉlluuꜗ kyaahˊ heˉ dsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Jesús, jaꜙ kyaahˊ heˉhøøyꜙ ley.

29 ¿Hihꜗ Dio, cheˊ laayˈ maꜙlaꜙ kyaaꜗ dsaˉ judiu baˊ?¿Cheˊ saꜙ laayꜗ kyaaꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu kaˉlähꜘ?Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, laaꜗ bihꜗ Dio kyaaꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗjudiu. 30 Jaa baˊ Dio laaꜗ . Kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘdsëꜗ dsaˉ jmääyꜗ lluuꜗ hi gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗ, hiꜙjmääyꜗ lluuꜗ hi saꜙ gaꜙwëhꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗ kaˉlähꜘ,kyaahˊ heˉ dsooꜘ dsëyꜗ. 31 ¿Cheˊ jmeeˉ jneˊ saꜙ kyeeꜘley kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ kih ˈ Jesús? Niꜙmiihˉ saꜙ laꜗ läꜙja . Chaˉgaˊmiihˉ jmeenˊ kyeeꜘ baˊ.

4Läꜙlaˉ baˊ laˈ heˉ gaꜙjmeeꜘ Abraham lloꜘjooꜗ

1 ¿Heeˉ leꜘ jähˊ jneˊ kihˈ Abraham dsaˉ maˉgyuhˉjnänˋ, haˉ läꜙ gaꜙjäyꜘ kyaahˊ juu ˈ laˉ? 2 CherˊmahꜗAbraham gaꜙlaaꜗ lluuꜗ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ heˉgaꜙjmeeyꜘ, leꜘ baˊ maˊ jmääyˈ hñiiyꜘ jøøhˈ chaˊnëˊ Dio,pero saꜙ laꜗ läꜙja . 3Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ haˉ läꜙ jähꜘ jeeˊnaˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio: “Gaꜙjmeeꜘ Abraham dsooꜘ dsëꜗkihꜗ Dio, heˉja gaꜙjmeeꜘ Dio kwaat˜ laayꜗ jaa hi lluuꜗ.”

4 Pero jaa hi jmeeꜙ taˊ, saꜙ laꜗ kwaat˜ heˉ laˊhyoyhꜙ jñeeyˈ. Kihꜗ heˉ ää dsaˉ kiyhꜗ, heˉja baˊja tëëyh˜ jñeeyˈ. 5Hiꜙ jaa hi saꜙ maˉjmeeꜘ taˊ lluˈ,cherˊmahꜗ gaꜙjmeeyꜘ dsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ hi jmää lluuꜗdsaˉ hi ää dsooˊ, Dio jmeeꜗ kwaat˜ lluuyꜗ, kihꜗ heˉmaˉdsooꜘ dsëyꜗ. 6 Ja baˊ läꜙja gaꜙhlëëhꜘ David haˉ

läꜙkoo lluꜗ laꜗ kihꜗ dsaꜙ, cherˊmahꜗ Dio jähꜘ laayꜗ lluuꜗmaꜙkeꜙ saꜙ chaˉ taˊ lluˈ heˉ maˉjmeeyꜘ. 7Gaꜙjäyhꜘ:Lluꜗ laꜗ kihꜗ dsaˉ hi maˉcheˋ dsoˊkyeˉ kihꜗ, hiꜙ saꜙ

laꜗ kwaat˜ heˉ hlɨɨhˈ heˉ maˉjmeeyꜘ.8 Lluꜗ laꜗ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ cherˊmahꜗ saꜙ jmeeꜙ Dio

kwaat˜ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ.9 Heˉ lluꜗ laˉ ¿cheˊ maꜙlaꜙ heˉ kihꜗ hi gaꜙwɨhꜘ

jmɨˉngoꜗ kihꜗ baˊ o cheˊ saꜙ laꜗ kihꜗ hi saꜙ gaꜙwëhꜘkihꜗ kaˉlähꜘ? Nʉʉˉ daˊ haˉ läꜙ laꜗ, naꜗ heˉ maˉjähˊjneˊ, gaꜙjmeeꜘ Dio kwaat˜ lluuꜗ Abraham kihꜗ heˉgaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ. 10 ¿Haˉ läꜙ maˊ laa ˈ Abraham läꜙmaˊ gaꜙjmeeꜘ Dio kwaat˜ lluuyꜗ? ¿Cheˊ maˉnaˉwɨhˊjmɨˉngoꜗ kiyhꜗ o saꜙ maˉnaˉwɨhˊ? Saꜙ maˊ naˉwɨhˊjmɨˉngoꜗ kiyhꜗ jii ja . 11 Gaꜙheehˉ baˊ Abrahamheˉ gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ, madaꜚ kihꜗ Dio. Heˉ jalaꜗ läꜙkoo heˉ taayꜙ ñeˈ mahꜗ lii˜ lluuyꜗ kyaahˊ heˉmaˉdsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Dio. Pero maˉdsooꜘ baˊ dsëy ˈjääꜗ ja gaˊ ʉʉhꜙ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ. Hiꜙ läꜙja gaꜙlaayꜗjmiiˉ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˉdsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Dio maꜙkeꜙsaꜙ naˉwɨhˊ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ. Läꜙja jmeeꜗ Dio kwaat˜lluuyꜗ kaˉlähꜘ läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ, kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘdsëyꜗ. 12 Hiꜙ laayꜗ jmiiˉ hi gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗkaˉlähꜘ, pero jaꜙ maꜙlaꜙ kihꜗ heˉ gaꜙwɨhꜘ kihꜗ ja ,kihꜗ heˉ maˉdsooꜘ dsëyꜗ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ dsooꜘ dsëꜗtääˋ jnänˋ Abraham, jääꜗ ja gaˊ ʉʉhꜙ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ.

Dsaˉläˉteꜗ heˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ, kyaahˊ heˉ maˉd-sooꜘ dsëˉ jneˊ

13 Jaꜙ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ maˊ høøꜙ Abraham ley kihꜗMoisé, laꜗ kwaat˜ hyoyhꜙ kyaahˊ jooꜘ sɨɨyhˊ läꜙ gaꜙdsaꜗjmɨˉgyʉʉꜙ. Dio gaꜙbäähˉ hñiiꜘ kwëëyhꜗ Abraham,kihꜗ heˉ gaꜙlaayꜗ lluuꜗ, läꜙlluꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗbaˊ. 14 Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ hi høøꜙ ley hyoyhꜙ heeyꜚja baˊ heˉ hyohꜙ dsaˉ kyaaꜗ Abraham, moꜙsoꜙ jmääꜗtaˊ heˉ maˉdsooꜘ dsëꜗ dsaˉ hiꜙ jäꜗ taꜙ kooꜘ heˉgaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kyaahˊ Abraham, cherˊmahꜗ läꜙ-ja laꜗ. 15Kihꜗ heˉ chaˉ ley, heˉja gwaꜘ yaˉjëë dsëꜗDio kyaahˊ jneˊ hi saꜙ miˉteꜗ ley. Pero jeeˊ saꜙ chaˉley, saꜙ chaa hi dsaˉhläähꜙ kihꜗ.

16 Heˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kyaahˊ Abraham, laꜗkyaahˊ heˉ maˉdsooꜘ dsëyꜗ mahꜗ hyoyhꜙ heˉ laˊhyoyhꜙ baˊ. Läꜙjwëꜘ ja jäꜗ koo hwehˉ hmoohˊ heˉgaꜙjmeeꜘ Dio kyaayhˊ, läꜙ maˊ gaꜙjäyhꜘ jmeeyꜗ lluꜗkihꜗ läꜙjëëꜙ saˊjuˉ kiyhꜗ. Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ kihꜗ hi høøꜙley gaꜙjäyhꜘ läꜙja . Laꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi maˉdsooꜘdsëꜗ baˊ ja , läꜙkoo gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ hñiiꜘ Abrahamhi laaꜗ tääˋ kihˈ läꜙjëëꜙ jneˊ. 17 Läꜙlaˉ naˉsɨɨˉ kiyhꜗ:“Gaꜙllaanꜙ hneˉ mahꜗ leehꜘ tääˋ kyaa ˈ jwëëꜘ dsaˉ”,gaꜙjähꜘ Dio. Heˉja laayꜗ tääˋ jnänˋ chaˊnëˊ Dio.Jëëhꜘ, gaꜙjmeeyꜘ dsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Dio hi miˉjiihˋ hi maˉnaˉjuuˊ, heꜘ baˊ Dio hi hlëëhꜙ kihꜗ heˉ saꜙ gaˊmaˉchaˉ, läꜙkoo heˉ maˉchaˉ baˊ.

18 Heˉ moꜙsoꜙ kye dsaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ leꜘ, peroAbraham gaꜙkaꜗ baˊ oˉjøhꜙ dsëˉ, gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗheˉ gaꜙjähꜘ Dio, heˉja gaꜙlaayꜗ tääˋ kih ˈ jwëëꜘdsaˉ läꜙkoo gaꜙjähꜘ Dio sɨɨyhꜙ: “Läꜙlaˉ läˉjwëëꜘdsaˉ kyaahꜗ.” 19 Läꜙkoo maˊ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ, saꜙgaꜙhwaayꜘ. Saꜙ gaꜙkayꜗ niꜙ miihˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗheˉ maˉgyuyhˉ. Moꜙsoꜙ chaayˉ chaˉmiihˉ jmɨɨˊläꜙkoo maˊ laay ˈ. Jii ja , miihˉ gaˊ saꜙ maˊ hääyˊhñaˉlooꜘ ji ñeˉ. Hiꜙ saꜙ gaꜙkayꜗ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉkihꜗ Sara dsaˉmëꜘ kyaayꜗ, hi saꜙ maˊ leꜘ maˊ kaaˈ gyʉʉˉ. 20 Niꜙ saꜙ gaꜙjehꜗ dsëyꜗ, saꜙ jaꜗ hʉʉˊdsëˉkiyhꜗ maˊ jäyhꜙ saꜙ leꜘ. Maꜙraꜙ heˉ jmeeꜗ baˊ Dio heˉjäyhꜘ jmeeyꜗ, maˊ laayꜘ. Chaˉgaˊmiihˉ gaꜙläꜙdsooꜘ

Romanos 4:21 143 Romanos 6:12dsëyꜗ hiꜙ gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kih ˈ Dio. 21 Maꜙraꜙheˉ gaꜙjmeeꜘ bihꜗ dsooꜘ dsëyꜗ heˉ läꜙkëhˊ Dio jmɨɨˊjmeeˈ heˉ gaꜙbääyhˉ hñiiyꜘ. 22Heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗAbraham läꜙja , gaꜙjmeeꜘ Dio kwaat˜ laayꜗ lluuꜗ.

23 Saꜙ hlëëhꜙ maꜙlaꜙ kihꜗ Abraham jeeˊ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio, heˉ jähꜘ: “Gaꜙlaayꜗ kwaat˜”. 24 Läꜙkyejneˊ laa jneˊ kwaat˜, kihꜗ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ kihˈ Dio, hi gaꜙmiꜙjiihˋ Jesús Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ. 25 Dio gaꜙngëëyꜗ Jesús mahꜗ gaꜙjuuyꜗkihꜗ läꜙjëꜙ heˉ naˉbäähˋ jneˊ hiꜙ gaꜙmiꜙjiiyhˋ kaˉlähꜘmahꜗ leeꜘ jneˊ lluuˈ chaˊnëˊ Dio.

5Naꜗ maˉhiiꜘ tiiˊ jnänˋ kyaahˊ Dio

1 Heˉ maˉlaaꜗ jneˊ lluuꜗ kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘdsëˉ jneˊ, heˉja hiiꜘ tiiˊ jnänˋ kyaahˊ Dio taꜙlaꜙ kihꜗJesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. 2 Hiꜙ läꜙja taꜙlaꜙ kiyhꜗ,maˉchaˉ baˊ jwëˈ jnänˋ dsaˊtoohnˊ chaˊnëˊ Dio. Heˉlaˊ maˉhñah˜ baˊ jneˊ heˉ laˉ, kihꜗ heˉ maˉdsooꜘdsëˉ jneˊ. Peerꜙ jëë dsëˉ jneˊ heˉ chaˉ oˉjøhꜙdsëˉ jnänˋ heˉ tëëꜗ jneˊ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio. 3 Hiꜙ jaꜙmaꜙlaꜙ kihꜗ heˉja . Läꜙkye heˉ jëëꜘ jneˊ wɨɨꜘ jmeeꜙjëë dsëˉ jneˊ. Jëëhꜘ, ñeˊ baˊ jneˊ, heˉ jëëꜘ jneˊ wɨɨꜘja , jmeeꜙ kwëëhꜗ dsëˉ jneˊ chaˉgaˊmiihˉ. 4Hiꜙ heˉkwëëh˜ dsëˉ jneˊ, jmeeꜙ beꜘ dsëˉ jneˊ. Hiꜙ kihꜗ heˉbeꜘ dsëˉ jneˊ heˉja chaˉgaˊmiihˉ oˉjøhꜙ dsëˉ chaˉjnänˋ. 5Hehꜗ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ maˉchaˉ jnänˋ, jaꜙ heˉmiˉgaanˈ hñaanˈ ja . Jëëhꜘ, Dio hnääꜗ jneˊ chaˉmiihˉtaꜙlaꜙ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ heˉ gaꜙtooyhˉ nehꜙtuhˉdsëˉ jneˊ.

6 Läꜙkoo maˊ laa jneˊ jää , saꜙ maˊ chaˉ beꜘ jnänˋ.Pero maˊ gaꜙtëꜘ hor˜, Cristo gaꜙjuuꜗ jnäˋ jneˊ hi äädsooˊ. 7 Juˈdsooꜘ, heˉlɨɨꜗ baˊ jnääꜙ jaa hi juuꜘ llaꜚjaa hi lluuꜗ. Pero cherˊmahꜗ chaa jaa hi lluꜗdsëꜗ, goꜚ jnääꜙ jaa hi tuuˉ dsëꜗ juuꜘ llaꜚ hi heꜘ.8 Pero Dio gaꜙmiꜙjnääˉ haˉ läꜙkoo jiihˈ hnääyꜗ jneˊ,jëëhꜘ, maꜙkeꜙ chaˉmiihˉ maˊ hlëëhꜗ jneˊ, gaꜙkwaayꜗCristo gaꜙjuuꜗ kwaat˜ jnänˋ. 9 Naꜗ heˉ maˉlluuꜗ jneˊkyaahˊ jmaˉ kihꜗ Cristo, haˉ gaˊ saꜙ lääyꜗ jneˊ kihˈ heˉwɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊ cheeˈ Dio. 10 Läꜙkohꜘ saꜙ maˊ jwahꜘjneˊ kyaahˊ Dio, gaꜙjiihˈ juuˈ jnänˋ kyaayhˊ, läꜙlluꜗ heˉgaꜙjuuꜗ jooyꜘ. Hiꜙ naꜗ heˉmaˉjiihˈ juuˈ jnänˋ kyaayhˊ,haˉ gaˊ saꜙ lääyꜗ jneˊ läꜙlluꜗ heˉ naˊjiihꜙ jooyꜘ. 11Hiꜙjaꜙ maꜙlaꜙ koo lääyꜗ jneˊ, jmeeyꜗ jëë dsëˉ jneˊ tääꜘtaꜙlaꜙ kihꜗ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ hi gaꜙjeehˉjuuˈ jnänˋ kyaahˊ Dio.

Adán kyaahˊ Cristo12 Ja baˊ läꜙkoo gaꜙheꜗ dsoˊkyeˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ

kyaahˊ jaa dsaˉ baˊ hiꜙ kyaahˊ dsoˊkyeˉ ja gaꜙjuuyꜗ,läꜙja gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ dsaˉjuuꜘ, kihꜗ gaꜙläꜙjëëꜙ baˊgaꜙjmeeꜘ dsoˊkyeˉ. 13Saꜙ gaˊmaˉchaˉ ley kihꜗMoisé,maˊ chaˉ baˊ dsoˊkyeˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Pero saꜙ laꜗkwaat˜ dsoˊkyeˉ ja , jääꜗ saꜙ gaˊ maˉchaˉ ley. 14Peromaꜙraꜙ heˉ gaꜙjuuꜗ baˊ dsaˉ, gaꜙløøꜗ jmɨɨˊ kihˈ Adán,läꜙ gaꜙtëꜘ kihꜗ Moisé. Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ dsaˉjuuꜘ,maꜙkeꜙ naˉsɨɨˈ baˊ laˈ dsoˊkyeˉ heˉ gaꜙjmeeyꜘ kyaahˊheˉ gaꜙjmeeꜘ Adán. Adán heꜘ maˊ laa ˈ läꜙkoo laaꜗjaa hi gaꜙhɨɨꜘ juuˈ kihꜗ jaꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.

15Pero kahꜘ baˊ laˈ heˉ laˊ kwaꜙDio jnänˋ läꜙkohꜘ gaˊheˉ hlɨɨhˈ heˉ gaꜙjmeeꜘ Adán. Kyaahˊ dsoˊkyeˉ heˉgaꜙjmeeꜘ Adán, gaꜙheeꜗ jwëëꜘ dsaˉ. Pero chaˉgaˊmi-ihˉ gaꜙläꜙchaꜙ heˉ lluꜗ kihꜗ jwëëꜘ dsaˉ kyaahˊ heˉ lluꜗdsëꜗ Dio heˉ laˊ kwayꜙ baˊ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ jaa

dsaˉ. Hi heꜘ heꜘ Jesucristo. 16 Hiꜙ saꜙ jeehˈ kweeˉheˉ hlɨɨh ˈ heˉ gaꜙjmeeꜘ Adán kyaahˊ heˉ laˊ kwaꜙDio. Jëëhꜘ, jäꜙ jwiz˜ kwaat˜ kihꜗ koo baˊ dsoˊkyeˉheˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ heꜘ, hiꜙ kihꜗ heˉja , gaꜙtohꜘdsoˊjwɨɨꜘ nëˊ jnänˋ. Pero kwaat˜ kihꜗ heˉ jmeeꜙ dsaˉchaˉmiihˉ dsoˊkyeˉ, heˉja baˊ ja jaꜗ heˉ laˊ kwaꜙDio mahꜗ läꜙja leeꜘ lluuꜗ dsaˉ. 17 Kyaahˊ dsoˊkyeˉheˉ gaꜙjmeeꜘ jaa dsaˉñʉʉhˉ, gaꜙlɨhꜗ gaꜙheeꜗ läꜙjëëꜙdsaˉ. Pero läꜙjëëꜙ dsaˉ hi heehˉ heˉ laˊ kwaꜙ Diomahꜗ leeyꜘ lluuꜗ, haˉ gaˊ saꜙ leꜘ dsaˉtaayhˋ lluˈ, kihꜗheˉ naˊjiiyhꜙ chaˊnëˊ Dio taꜙlaꜙ kihꜗ jaa dsaˉ hi chee Jesucristo.

18 Kyaahˊ dsoˊkyeˉ heˉ gaꜙjmeeꜘ jaa dsaˉ, jaꜗdsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kihˈ läꜙjëëꜙ . Ja baˊ läꜙja , taꜙlaꜙ kihꜗ jaadsaˉ hi gaꜙjmeeꜘ lluꜗ, jaꜗ heˉ leeꜘ lluuꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉmahꜗ naˊjiiyhꜙ chaˊnëˊ Dio. 19 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙchaahꜙjaa dsaˉñʉʉhˉ, jwëëꜘ dsaˉ gaꜙlëëꜗ hlëëh ˈ. Ja baˊläꜙja kaˉlähꜘ kihꜗ heˉ gaꜙläꜙnʉʉhˋ jaa dsaˉ, jwëëꜘdsaˉ leeꜘ lluuꜗ.

20 Gaꜙnøøꜗ ley kihꜗ Moisé mahꜗ läꜙchaˉ chaˉ-gaˊmiihˉ dsoˊkyeˉ. Hiꜙ maˊ gaꜙläꜙchaꜙ chaˉmiihˉdsoˊkyeˉ, chaˉgaˊmiihˉ gaꜙläꜙlluꜗ dsëꜗ Dio kyaahˊjneˊ. 21Hiꜙ ja baˊ läꜙkoo gaꜙlɨhꜗ dsoˊkyeˉ gaꜙjngɨɨhꜗjnänˋ, ja baˊ läꜙja gaꜙlɨhꜗ Dio gaꜙjmääꜗ jneˊ lluuꜗtaꜙlaꜙ kihꜗ heˉ lluꜗ dsëyꜗ, mahꜗ jmeeꜗ chaa jneˊgaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ taꜙlaꜙ kihꜗ JesucristoDsaˉjøøhˈ jnänˋ.

6Maˊ gaꜙsaaˉ jneˊ jmɨɨˉ, läꜙkoo heˉ gaꜙjuuꜗ jneˊ

kyaahˊ Cristo1 ¿Haˉ läꜙ jähˊ jneˊ ja , cheˊ waˊ jmeeˊ baˊ jneˊ heˉ

hlɨɨhˈ mahꜗ läꜙlluꜗ dsëꜗ Dio chaˉgaˊmiihˉ kyaahˊ jneˊ?2 Niꜙ miihˉ saꜙ laꜗ läꜙja . Maˉnaˉjuuˊ jneˊ kihˈ heˉhlɨɨhˈ, haˉ läꜙja dsaˊtoohˊ gaˊ jneˊ jmeenˊ heˉ hlɨɨhˈ.3 ¿Cheˊ saꜙ ñehˊ hnähꜘ heˉ maˉlaaꜗ jneˊ koo kyaahˊCristo, heˉja baˊ ja hehꜗ gaꜙsaa jneˊ jmɨɨˉ kwaat˜kiyhꜗ? Heˉja laꜗ kwaat˜ heˉ gaꜙjuuꜗ jneˊ ko jøhꜘkyaayhˊ. 4 Läꜙ maˊ gaꜙsaa jneˊ jmɨɨˉ, läꜙkoo heˉgaꜙjuuꜗ jneˊ hiꜙ gaꜙhaaꜗ jneˊ ko jøhꜘ kyaahˊ Cristo.Hiꜙ läꜙ maˊ gaꜙläꜙjiihˋ Cristo jeeˊ kih ˈ hi naˉjuuˊkyaahˊ beꜘ kihꜗ Dio, ja baˊ läꜙja gaꜙläꜙchaaꜙ jneˊläꜙhmëëꜘ mahꜗ dsaˊtoohnˊ kyaayhˊ.

5 Cherˊmahꜗ laꜗ kwaat˜ kyaahˊ jnihꜘ ko jøhꜘläꜙkoo maˊ gaꜙjuuyꜗ, ja baˊ läꜙja läꜙjiihˊ jneˊkyaayhˊ läꜙkoo gaꜙläꜙjiihˋ hñiiyꜘ. 6 Maˉñeˊ baˊ jneˊläꜙkoo maˊ laa ˈ jneˊ jää ˈ, laꜗ läꜙkoo heˉ gaꜙtaaꜚjneˊ kyaayhˊ dsohꜘ hmaˉcruꜚ mahꜗ gaꜙlääyꜗ jneˊ kihˈ jmɨˉngoꜗ heˉ maˊ jøøꜙ jnänˋ jwëꜘ hlɨɨh ˈ. Hehꜗläꜙja moꜙsoꜙ chaˉ heˉ kihꜗ jmeeˊ gaˊ jneˊ heˉ hlɨɨhˈ. 7 Jëëhꜘ jaa hi maˉnaˉjuuˊ, maˉnaˉlaayˊ kih ˈdsoˊkyeˉ. 8Hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙjuuꜗ jneˊ kyaahˊ Cristo,läꜙja maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ maˉchaa jneˊ kaˉlähꜘkyaayhˊ. 9 Jëëhꜘ maˉñeˊ jneˊ heˉ gaꜙläꜙjiihˋ Cristojeeˊ kih ˈ hi naˉjuuˊ, heˉja moꜙsoꜙ chaˉ heˉ kihꜗjuuyꜘ kaˉlähꜘ. Heeˉ gaˊ naˉ heˉ jmeeꜗ juuyꜘ. 10 Jëëhꜘ,läꜙ maˊ gaꜙjuuyꜗ, gaꜙjuuyꜗ kihꜗ dsoˊkyeˉ koo häˊja baˊ. Niꜙ miihˉ saꜙ jmeeꜗ dsoˊkyeˉ hihꜙ kiyhꜗ. Hehꜗheˉ naˊjiiyhꜙ, naˊjiiyhꜙ kihꜗ Dio baˊ. 11 Ja baˊ läꜙjahnähꜘ, jmeeˊ hnähꜘ kwaat˜ heˉ maˉnaˉjuuhˊ hnähꜘkihꜗ dsoˊkyeˉ, hiꜙ naˊjiihꜙ hnähꜘ kihꜗ Dio taꜙlaꜙ kihꜗCristo Jesús Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.

12 Moꜙtoꜙ kwaˉ hnähꜘ jwë ˈ llaˉdsëëˋ heˉ hlɨɨh ˈnëˊ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ. Moꜙtoꜙ jmeehˉ hnähꜘ he

Romanos 6:13 144 Romanos 7:25ˈ heˉ gaˊ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ. 13 Taꜙ kwaˉjwëˈ jmeeꜗ gooˉ tɨɨhˊ hnähꜘ heˉ hlɨɨhˈ. Ngëëˋ hnähꜘhñaahꜗ kihꜗ Dio, läꜙkoo heˉ maˉläˉjiihˋ hnähꜘ jeeˊkih ˈ hi maˉnaˉjuuˊ. Hiꜙ ngëëˋ hnähꜘ naˉhñaa ˈjmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ kihꜗ Dio mahꜗ jmeeˊ heˉ lluꜗjmahꜗ baˊ. 14 Läꜙjwëꜘ ja moꜙsoꜙ llaˉdsëëˋ heˉ hlɨɨhˈ kyahꜗ hnähꜘ, jëëhꜘ moꜙsoꜙ naˊjnääꜘ hnähꜘ kihꜗ ley,naꜗ heˉ maˉtäähˊ hnähꜘ kyaahˊ heˉ lluꜗ heˉ laˊ kwaꜙDio.

Jneˊ hi miˉteꜗ kihꜗ heˉ lluꜗ15 Haˉ läꜙja , naꜗ heˉ maˉtøøhˊ jneˊ kyaahˊ heˉ

laˊ kwaꜙ Dio hiꜙ moꜙsoꜙ naˊjnääꜘ jneˊ kih ˈ ley, ¿cheˊjmeeˊ gaˊ jneˊ heˉ hlɨɨh ˈ? Niꜙ miihˉ saꜙ laꜗ läꜙja .16 ¿Cheˊ saꜙ ñehˊ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ? Cherˊmahꜗgaꜙhnëëhˋ hnähꜘ hñaahꜗ jmeeh ˈ taˊ kih ˈ dsaꜙ, heˉmaˉnaˉhñuuhˊ hnähꜘ miˉtehˋ hnähꜘ kiyhꜗ baˊ ja .Läꜙja cherˊmahꜗ jmeehˉ gaˊ hnähꜘ heˉ hlɨɨh ˈ, läꜙmaˉtäähˊ ja baˊ hnähꜘ kyaahˊ heˉ hlɨɨh ˈ heˉ jmeeꜗjuuꜘ hnähꜘ. Pero cherˊmahꜗ täähˊ hnähꜘ nʉʉhˊhnähꜘ kihꜗ Dio, leehꜘ hnähꜘ lluuꜗ. 17 Tiˊhmaahˊ Dio,maꜙkeꜙ maˊ naˉhñuuhˊ hnähꜘ kyaahˊ dsoˊkyeˉ, peronaꜗ maˉheehˋ hnähꜘ läꜙkaa tuhˉhohꜘ hnähꜘ läꜙjëꜙju ˈdsooꜘ heˉ maˉnʉʉhˉ hnähꜘ. 18 Maˉnaˉlaahˊhnähꜘ kihꜗ dsoˊkyeˉ, hiꜙ naꜗmaˉngëëhˋ hnähꜘ hñaahꜗjmeehˈ hnähꜘ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ. 19Maˉhlëëhnˋ hnähꜘjuu ˈ kihꜗ hi naˉhnëëˊ jmeeꜙ taˊ hiꜙ kihꜗ dsaˉjʉʉyˊmahꜗ läꜙngëëꜘ hnähꜘ kweeˉ. Jääꜗ gaꜙngëëhˋ hnähꜘhñaahꜗ kihꜗ dsoˊkyeˉ, gaꜙjmeehˊ hnähꜘ heˈ kihꜗ heˉhlɨɨh ˈ chaˉgaˊmiihˉ. Pero naꜗ taꜙ chaˊnëˊ ngëëˋhnähꜘ hñaahꜗ kihꜗ Dio mahꜗ leehꜘ hnähꜘ hi jmeeꜙheˉ llu ˈ jmahꜗ baˊ hiꜙ läꜙja leehꜘ hnähꜘ naˉjngëë ˈchaˉgaˊmiihˉ.

20 Läꜙkoo maˊ naˉhñuuhˊ hnähꜘ kyaahˊ dsoˊkyeˉ,saꜙ maˊ laahˈ hnähꜘ kwaat˜ kyaahˊ heˉ lluꜗ. 21 ¿Heeˉnaˉ gaꜙlëhꜗ hnähꜘ kyaahˊ heˉ hlɨɨh ˈ heˉ gaꜙjmeehˊhnähꜘ? Hiꜙ naꜗ kwaꜙ oˉhihꜙ kyahꜗ hnähꜘ. Heˉ jngɨɨhꜙjnänˋ baˊ ja . 22 Pero naꜗ heˉ moꜙsoꜙ naˉhñuuhˊhnähꜘ kyaahˊ dsoˊkyeˉ ja , maˉlaahꜗ hnähꜘ hi jmeeꜙtaˊheꜗ kihꜗ Dio baˊ. Heˉ laˉ baˊ ja yaˊjøøꜚ kyahꜗhnähꜘ, heˉ jmeeꜙ naˉjngëëhˈ hnähꜘ läꜙjiih ˈ moꜙsoꜙjuuꜘ hnähꜘ. 23 Hi jmeeꜙ dsoˊkyeˉ, juuꜘ bihꜗ. Heˉja naˉ laꜗ läꜙkoo jñeey ˈ. Pero heˉ laˊ kwaꜙ Dio,heˉ ja jmeeꜙ chaa jneˊ tääꜘ taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo JesúsDsaˉjøøhˈ jnänˋ.

7Ley kihꜗ Moisé moꜙsoꜙ jmeeꜙ hihꜙ jnänˋ

1 Øøhnꜗ, hlëëhnˊ hnähꜘ hi kyʉʉh˜ ley, ¿cheˊsaꜙ ngëëhꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ ley? Ley ja jmeeꜙhihꜙ kihꜗ dsaꜙ, taˊko jiih ˈ chaayˉ. 2 Läꜙkoo laꜗkihꜗ jaa dsaˉmëꜘ hi naˉjeeꜚ gooˉ. Chaˊnëˊ ley,maˉnaˉlaayꜚ kyaaꜗ jaa dsaˉñʉʉhˉ baˊ taˊko jiih ˈchaa dsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗ. Pero cherˊmahꜗ gaꜙjuuꜗdsaˉñʉʉhˉ heꜘ, moꜙsoꜙ jmeeꜗ hihꜙ ley ja kiyhꜗ.3 Läꜙja , cherˊmahꜗ gaꜙkaaꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ jñahꜘdsaˉñʉʉhˉ taˊko jiihˈ chaa dsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗ, heˉjmeeyꜙ dsoˊkyeˉ baˊ ja . Pero cherˊmahꜗ gaꜙjuuꜗdsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗ, moꜙsoꜙ jmeeꜙ hihꜙ ley ja kiyhꜗ.Ja gaˊ naꜙ, leꜘ baˊ kaayˈ jñahꜘ, saꜙ chaˉ hlɨɨhˈ laꜗ.

4 Ja baˊ läꜙja hnähꜘ øøhnꜗ, maˉnaˉjuuˊ hnähꜘchaˊnëˊ ley kihꜗ Moisé, kihꜗ heˉ gaꜙjuuꜗ jmɨˉngoꜗ kihꜗCristo. Läꜙja chaˉ jwëˈ leehꜘ hnähꜘ kyaaꜗ jñahꜘ. Hi heꜘ heꜘ Cristo hi gaꜙläꜙjiihˋ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊmahꜗ

jmeeˊ jneˊ heˉ lluꜗ jmahꜗ chaˊnëˊ Dio. 5 Taˊko jiih ˈmaˊ gaꜙnøøˊ jneˊ läꜙkoo maˊ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ jnänˋ,läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉ maˊ heeꜘ dsëˉ jneˊ, gaꜙtëëꜘ beꜘkyaahˊ ley, mahꜗ gaꜙjøøꜗ jnänˋ jmeenˊ heˉ hlɨɨhˈ heˉmaˊ jngɨɨhꜙ jnänˋ. 6 Pero naꜗ maˉnaˉlaa jneˊ, läꜙlluꜗheˉ maˉnaˉjuuˊ jneˊ chaˊnëˊ ley heˉ maˊ jmeeꜙ hihꜙjnänˋ. Hiꜙ naꜗ tøøhˊ jneˊ kyaahˊ madaꜚ hmëëꜘ läꜙkoohihꜙ jmeeꜙ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio. Moꜙsoꜙ jmeeꜙ gaˊ hihꜙjnänˋ läꜙkoo naˉsɨɨˉ nëˊ ley maˉgyuhˉ.

Saꜙ tääꜙ jneˊ miˊteˋ jneˊ ley7 ¿Haˉ läꜙ jähˊ jneˊ ja ? ¿Cheˊ jmeeꜙ hlɨɨh ˈ ley

ja ? Niꜙ miihˉ saꜙ laꜗ läꜙja . Jnäꜘ saꜙ gaꜙläꜙkyʉʉhn˜heeˉ ja dsoˊkyeˉ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ chaˉ ley.Hiꜙ niꜙ saꜙ maˉläˉkyʉʉhn˜ heeˉ ja heˉ heeꜘ dsëꜗdsaˉ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ lleˋnëˊ ley nʉʉhꜚ laˉ: “Taꜙ waˊ heeꜘ hohꜘ lehꜙ heˉ gaˊchaˉ.” 8 Pero dsoˊkyeˉ gaꜙtëëꜘ beꜘ chaˉgaˊmiihˉmaˊ gaꜙnuunꜗ haˉ läꜙ hlëëhꜙ nʉʉhꜚ ja . Heˉjagaꜙläꜙjëꜙ goˉte ˈ baˊ maˊ heeꜘ dsënꜙ. Pero waˊraˉjähꜘ kihꜗ saꜙ chaˉ ley, naˉhmääˊ baˊ dsoˊkyeˉ ja .9 Saꜙ gaˊ maˉnuunꜗ ley maˊ chaa baˊ jnäꜘ lluꜗ laanꜙ.Pero maˊ gaꜙnuunꜗ nʉʉhꜚ ja , gaꜙläꜙjnäꜘ dsoˊkyeˉhiꜙ gaꜙläꜙngëënꜘ maˊ naˉbäähnˋ heˉ maˊ juunꜘ baˊ.10 Ja gaˊ gaꜙläꜙngëënꜘ, hehꜗ nʉʉhꜚ heˉ laꜗ kwaat˜jmeeꜗ chaa jneˊ, gaꜙmiꜙjnääˉ heˉ maˊ naˉbäähnˋheˉ maˊ juunꜘ. 11 Jëëhꜘ, dsoˊkyeˉ gaꜙtëëꜘ beꜘ kyaahˊnʉʉhꜚ ja , gaꜙmiꜙgaayˉ jnäꜘ hiꜙ ja baˊ heˉ jagaꜙbäähˉ jnäꜘ heˉ maˊ juunꜘ.

12 Maꜙraꜙ heˉ naˉjngɨɨ ˈ baˊ ley, hiꜙ läꜙjëꜙ nʉʉhꜚheˉ lleˋ nëˊ ley naˉjngɨɨ ˈ, lluꜗ baˊ la ˈ, saꜙ chaˉ laꜗniꜙ miihˉ. 13 ¿Cheˊ ja baˊ heˉ lluꜗ ja , gaꜙbäähˉ jnäꜘjuunꜘ? Niꜙ miihˉ saꜙ laꜗ läꜙja . Dsoˊkyeˉ baˊ ja heˉgaꜙheeꜗ jnäꜘ. Kyaahˊ heˉ lluꜗ ja , gaꜙmiꜙjnääˉ haˉ läꜙlaꜗ dsoˊkyeˉ heˉ kyaahˊ maˉnaˉbäähnˋ juunꜘ. Heˉjakyaahˊ nʉʉhꜚ ja gaꜙläꜙjnäꜘ haˉ koo hlɨɨh ˈ saꜙ laꜗdsoˊkyeˉ heˉ kye jneˊ.

Saꜙ tääꜙ jneˊ hanˊ kih ˈ heˉ hlɨɨh ˈ heˉ ngɨɨꜙjmɨˉngoꜗ jnänˋ

14 Maˉñeˊ baˊ jneˊ, jmɨˉlleꜘ baˊ la ˈ ley, pero jnäꜘjmɨˉngoꜗ baˊ laanˈ, maˉnaˉhnëëˊ baˊ jnäꜘ heˉ jmeenꜙtaˊheꜗ kihꜗ dsoˊkyeˉ. 15 Saꜙ ngëënꜘ heeˉ naˉ laꜗkinꜙ, saꜙ jmeenꜙ läꜙkoo hnoonꜗ jmeenꜙ. Heˉ saꜙtɨh˜ dsënꜙ, heˉ ja baˊ jmeenꜙ. 16 Hiꜙ cherˊmahꜗgaꜙjmeenꜗ heˉ saꜙ hnoonꜗ jmeenˋ, läꜙjwëꜘ ja jmeenꜙdsooꜘ, lluꜗ baˊ ley ja . 17Heˉ ja jmeeꜙ lii˜, jaꜙ hñiinꜙheˉ jmeenꜙ läꜙja , dsoˊkyeˉ heˉ kyaahnˊ baˊ ja , heˉjmeeꜙ läꜙja . 18Manꜙ kweeˉ, saꜙ jnøøꜙ niꜙ miihˉ heˉlluꜗ kiꜙ jnäꜘ. Heˉ maˉjwahnꜗ läꜙnaˉ heˉ hlëëhnˊ kihˈ jmɨˉngoꜗ kinꜙ baˊ ja . Maꜙkeꜙ hnooꜗ baˊ jnäꜘ jmeenˋheˉ lluꜗ, pero saꜙ täänꜙ jmeenˋ. 19 Jëëhꜘ, saꜙ jmeenꜙheˉ lluꜗ läꜙkoo hnoonꜗ jmeenˋ. Heˉ hlɨɨhˈ heˉ saꜙhnoonꜗ jmeenˋ, heˉ ja baˊ jmeenꜙ. 20Hiꜙ cherˊmahꜗjmeenꜙ heˉ saꜙ hnoonꜗ jmeenˋ, jaꜙ heꜘ hñiinꜙ heˉjmeenꜙ läꜙja . Dsoˊkyeˉ heˉ kyaahnˊ baˊ ja heˉjmeeꜙ läꜙja .

21Läꜙjëꜙ jiih˜ heˉ hnoonꜗ jmeenˋ heˉ lluꜗ, heˉ hlɨɨhˈ jmahꜗ baˊ jøøꜙ kinꜙ. Ko naˉ laꜗ baˊ kinꜙ. 22 Nehꜙtuhˉdsënꜙ, tɨh˜ baˊ dsënꜙ ley kihꜗ Dio. 23 Pero manꜙ,chaˉ gaˊ jyohꜘ heˉ haꜗ kihꜗ heˉ tɨh˜ dsënꜙ. Heˉ jallaˉdsëëˋ kinꜙ mahꜗ jmeenꜙ he ˈ kihꜗ dsoˊkyeˉ heˉkyaahnˊ.

24 Peerꜙ jwɨɨ˜ jnäꜘ kihꜗ Dio. ¿Hii lääꜗ jnäꜘ kihꜗjmɨˉngoꜗ heˉ jmeeꜙ juunꜘ? 25 Tiˊhmaahˊ kwanꜙ kihꜗ

Romanos 8:1 145 Romanos 8:35Dio, maꜙraꜙ heˉ lääyꜗ baˊ jnäꜘ taꜙlaꜙ kihꜗ JesucristoDsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Läꜙlaˉ baˊ la ˈ. Nehꜙ tuhˉdsënꜙhnoonꜗ jmeenˋ he ˈ kihꜗ ley kihꜗ Dio pero jmɨˉngoꜗkinꜙ, jmeeꜙ gaˊ heˈ kihꜗ dsoˊkyeˉ baˊ.

8Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kwaꜗ beꜘ mahꜗ lehꜙ jneˊ

1 Naꜗ naꜙ, moꜙsoꜙ naˉbäähˋ dsaˉnääꜗ chaˊjeˉ hi täähˊ kyaahˊ Cristo Jesús, hi saꜙ gaꜙnääˊ läꜙ ngɨɨꜙjmɨˉngoꜗ kihꜗ, gaꜙnääˊ bihꜗ läꜙkoo jähꜘ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨ ˈ. 2 Naꜗ heˉ maˉkyaahnˊ Cristo Jesús,Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ heˉ jmeeꜙ chaa jneˊ, gaꜙlääꜗjneˊ heˉ maˊ naˉbäähˋ jneˊ kyaahˊ dsoˊkyeˉ heˉ maˊjngɨɨhꜙ jnänˋ. 3 Saꜙ gaꜙjmääꜘ ley kihꜗ Moisé maˊ lääˈjneˊ, kihꜗ heˉ saꜙ chaˉ beꜘ kihꜗ jmɨˉngoꜗ jnänˋ. Heˉjagaꜙcheeꜗ Dio jooꜘ , gaꜙkayꜗ jmɨˉngoꜗ läꜙkoo jmɨˉngoꜗheˉ kye jneˊ hi ää dsooˊ. Gaꜙjuuyꜗ kihꜗ heˉnaˉbäähˋ jneˊ kyaahˊ dsoˊkyeˉ. Läꜙjwëꜘ ja gaꜙcheeꜗDio dsoˊkyeˉ ja kyaahˊ dsoˊjwɨɨꜘ heˉmaˊ kye jneˊ nëˊjmɨˉngoꜗ jnänˋ. 4Mahꜗ läꜙja läꜙtääꜙ jneˊ jmeenˊ heˉlluꜗ jmahꜗ läꜙ hnøøꜗ kihꜗ ley, cherˊmahꜗ saꜙ jmeeˉ gaˊjneˊ heˈ läꜙkoo ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ jnänˋ. Hnøøꜗ jmeeˉjneˊ heˈ läꜙkoo jähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ baˊ.

5 Dsaˉ hi gaꜙnääˊ läꜙkoo ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ,kyeyˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ jmɨˉngoꜗ. Pero hi gaꜙnääˊläꜙkoo jøøꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ, kyeyˉ hʉʉˊdsëˉkihꜗ Dio baˊ. 6 Cherˊmahꜗ jmeeˉ jneˊ he ˈ kihꜗ heˉngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ jnänˋ, heˉ ja jmeeꜗ juuꜘ jneˊ. Perocherˊmahꜗ jmeeˉ jneˊ he ˈ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ,heˉ ja baˊ jmeeꜗ chaa jneˊ hiꜙ jmeeꜗ hiiꜘ tiiˊ jnänˋ.7 Läꜙkoo laꜗ kihꜗ jmɨˉngoꜗ jnänˋ saꜙ jwahꜘ kyaahˊDio. Saꜙ jmeeꜙ heˈ läꜙkoo jähꜘ ley kihꜗ Dio hiꜙ niꜙläꜙja saꜙ tääꜙ høøyꜗ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ jmeeyꜗ heˈ. 8Hi gaꜙnääˊ läꜙkoo ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ, saꜙ tääyꜙ jmeeyꜗheˉ tɨh˜ dsëꜗ Dio.

9Pero hnähꜘ, moꜙsoꜙ täähˊ hnähꜘ läꜙ hnøøꜗ jmɨˉn-goꜗ. Cherˊmahꜗ ju ˈdsooꜘ kyehˊ hnähꜘ Jmɨˉlleꜘ kihꜗDio, täähˊ hnähꜘ läꜙ hnøøꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ baˊ.Hiꜙ cherˊmahꜗ chaa hi saꜙ kye Jmɨˉlleꜘ kihꜗCristo, saꜙ laayꜗ kyaaꜗ Cristo. 10 Pero cherˊmahꜗkyaahˊ hnähꜘ Cristo, läꜙkoo heˉ gaꜙjuuꜗ jmɨˉn-goꜗ kyahꜗ hnähꜘ kwaat˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ, hiꜙ jmɨˉlleꜘkyahꜗ hnähꜘ naˊjiihꜙ läꜙlluꜗ heˉmaˉlaahꜗ hnähꜘ lluuꜗ.11Cherˊmahꜗ kyehˊ hnähꜘ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ hi gaꜙchaahˉJesús jeeˊ kihˈ hi maˉnaˉjuuˊ, heꜘ baˊ hi gaꜙmiꜙjiihˋCristo, miˉjiiyhˋ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ heˉ dsaˉjuuꜘ,taꜙlaꜙ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ heˉ kyehˊhnähꜘ.

12 Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ øøhnꜗ, koo baˊ laˈ heˉ ää jmɨɨˊ jmeenˊ pero jaꜙ heˉ dsaˊtoohnˊläꜙkoo hnøøꜗ jmɨˉngoꜗ jnänˋ. 13 Cherˊmahꜗ täähˊhnähꜘ läꜙ hnøøꜗ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ, juuhꜘ hnähꜘ.Pero cherˊmahꜗ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈgaꜙläꜙøøhꜘ hnähꜘ kihꜗ heˉ ngɨɨꜙ tuhˉhohꜘ hnähꜘ,chaa baˊ hnähꜘ tääꜘ . 14 Läꜙjëëꜙ hi jøøꜙ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨ ˈ kihꜗ, hi heꜘ baˊ laa ˈ maꜙraꜙ jooꜘ Dio.15 Saꜙ gaꜙhñahꜗ jneˊ koo jmɨˉlleꜘ heˉ hnëë˜ jneˊmahꜗ dsaˊtoohˊ jneˊ gahꜗ jneˊ läꜙkoo maˊ tøøhˊ jneˊjää ˈ. Gaꜙhñahꜗ jneˊ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio hi gaꜙjmääꜗjneˊ maꜙraꜙ jooyꜘ. Heˉja chiihˊ jnihꜘ: “Abba”, heˉhnøøꜗ jähꜙ Tääˋ kyaanꜙ. 16 Ja baˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈjmeeꜙ juˈdsooꜘ sɨɨyhꜙ jmɨˉlleꜘ jnänˋ, maꜙraꜙ heˉ laaꜗjneˊ jooꜘ Dio. 17 Hiꜙ heˉ maˉlaaꜗ jneˊ jooyꜘ, maˉlaaꜗjneˊ kwaat˜ hñahꜙ jneˊ heˉ kwëëhꜗ Dio jooꜘ . Läꜙja

ko jøhꜘ kyaahˊ Cristo hñahꜙ jneˊ heenꜚ heˉ gaꜙbäähˉDio hñiiꜘ, cherˊmahꜗ heehˊ jneˊ jëënˊ wɨɨꜘ ko jøhꜘkyaayhˊ. Ja gaˊ naꜙ, leꜘ dsaˊtoohnˊ ko jøhꜘ kyaayhˊyaꜙjwɨɨꜗ kiyhꜗ.

Lloo˜ kooˉ jmɨɨˊ tëëhꜗ jneˊ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio18 Jnäꜘ laanꜙ, heˉ lliꜘwɨɨꜘ heˉ jëëꜘ jneˊ na ˈ, niꜙ

miihˉ saꜙ jeehꜙ läꜙkoo leꜘ jnänˋ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio heˉnaꜗ gaꜙläꜙjnäꜘ. 19 Gaꜙläꜙjëꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio chaˉjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, hnøøꜗ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ naꜗ gaˉjʉhˉbaˊ maˉtëꜘ jmɨɨˊ miˉjnääꜙ Dio läꜙjëëꜙ hi laaꜗ jooyꜘ.20 Jëëhꜘ, läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉmoꜙsoꜙ jnäꜘ läꜙkoo maˊ jnäꜘ läꜙ maˊ gaꜙjmeeꜘ Dio.Pero jaꜙ heˉ hyohˉ dsëꜗ ja , heˉ gaꜙjäꜘ taꜙ hwaꜗ. Läꜙ-ja gaꜙläꜙhnøøꜗ hñiiꜘ hi gaꜙjmeeꜘ baˊ. Pero maꜙraꜙheˉ chaˉ baˊ oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ. 21 Jëëhꜘ, maꜙraꜙ heˉlääꜘ baˊ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio, saꜙ kwayꜗ jwëˈ heeꜘtaˉlaˊ heeꜘ läꜙja baˊ. Maˊja leꜘ chaˉmiihˉ lluꜗ kiyhꜗwaˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ lääyꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi laaꜗjooꜘ Dio. 22 Maˉñeˊ baˊ jneˊ, läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Diokɨˉhooh˜ läꜙjiih ˈ naꜗ kihꜗ lliꜘwɨɨꜘ heˉ jëëy˜, ku ˈjii ꜙkihꜗ läꜙkoo jaa dsaˉmëꜘ jeeˊ dsaˉläˉchaa gyʉʉˉkyaayꜗ. 23 Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ heˉ ja kɨˉhooh˜, ja baˊläꜙja jneˊ kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ, maˉhñah˜ jneˊ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨ ˈ heˉ laꜗ toˉnëˊ kih ˈ jeeˊ läꜙjëꜙ heˉ naꜗ gaˊhñahꜙ jneˊ. Heˉja kuˈjii ꜙ tuhˉdsëˉ jneˊ, jøønˊ kihꜗDio heˉmiˉjnääyꜙ jneˊ heˉ laanꜗ maꜙraꜙ jooyꜘ. Ja gaˊnaꜙ lääꜘ jmɨˉngoꜗ heˉ kye jneˊ laˉ. 24 Gaꜙlääyꜗ jneˊ,heˉja maˉchaˉ baˊ oˉjøhꜙ dsëˉ jnänˋ heˉ lääꜘ baˊjmɨˉngoꜗ jnänˋ. Pero waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙtëëꜘ jneˊ heˉlaˉ, moꜙsoꜙ chaˉ heˉ kihꜗ heˉ jøø gaˊ jneˊ. Jëëhꜘ, heˉmaˉtëëꜘ jneˊ, ¿heˉlaˈ jøø gaˊ jneˊ tëënˈ? 25 Pero jneˊ,tøøhˊ baˊ jneˊ jøønˊ heˉ saꜙ gaˊ maˉtëëꜘ jneˊ, heˉjahnøøꜗ jmeenˊ jøhˉ dsëˉ jneˊ.

26 Ja baˊ läꜙja , Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ kwayꜙ beꜘ läꜙmaˊ saꜙ chaˉ beꜘ jnänˋ. Jëëhꜘ, saꜙ kyuuh˜ jneˊ haˉ läꜙchuunꜘ kyaahˊ Dio, pero Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ chehꜗ nëˊjnänˋ, kɨˉhooh˜ ngɨɨyꜙ jnänˋ kyaahˊ juuˈ heˉ saꜙ këhˊjneˊ jmɨɨˊ hlëëhnˊ. 27 Dio hi jëë˜ kweeˉ haˉ läꜙ laꜗnehꜙ tuhˉdsëˉ jneˊ, hi heꜘ ñeˉ heeˉ naˉ heˉ ngɨɨꜙJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, jëëhꜘ läꜙ hyohˉ dsëꜗ Dio baˊ ngɨɨyꜙjnänˋ hi laaꜗ kyaayꜗ.

28 Jneˊ hi hnääꜗ Dio, ñeˊ jneˊ, heˉ lluꜗ jnänˋ baˊja läꜙjëꜙ heˉ dsaˉngëëꜘ jneˊ, jneˊ hi naˉteehˊ kyaaˈ Dio läꜙkoo hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ heˉ maˉnaˉlaꜚ jääꜗ .29 Jääꜗ maˉkyuuꜙ Dio läꜙjëëꜙ dsaˉ kyaaꜗ hiꜙ läꜙjagaꜙjmääyꜗ kwaat˜ läꜙ maˊ toˉnëˊ, mahꜗ leeyꜘ läꜙkoolaaꜗ jooyꜘ. Läꜙjwëꜘ ja , leeꜘ Cristo toˉnëˊ jeeˊ kihˈ jwëëꜘ dsaˉ kyaayꜗ. 30 Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi gaꜙjmääyꜗkwaat˜ läꜙ maˊ toˉnëˊ, gaꜙtëëyhꜗ hi heꜘ. Hiꜙ läꜙjëëꜙhi gaꜙtëëyhꜗ, gaꜙjmääyꜗ lluuꜗ. Hiꜙ hi gaꜙjmääyꜗlluuꜗ heꜘ, gaꜙjmääyꜗ kaahˊ.

31 ¿Heeˉ gaˊ naˉ jähˊ jneˊ na ˈ? Cherˊmahꜗ Diokyaahˊ jneˊ, ¿hii naˉ hi llaˉdsëëˋ jneˊ? 32 Saꜙgaꜙkooy ˈ dsëyꜗ, maꜙraꜙ heˉ gaꜙngëëꜗ bihꜗ jooyꜘgaꜙjuuꜗ kwaat˜ jnänˋ. Haˉ gaˊ saꜙ kwëëyhꜗ jneˊ läꜙjëꜙheˉ jmeeꜙ biiꜗ jnänˋ. 33 ¿Haˉ taꜙ jäꜙ hi hnëëꜗ hi maˉnaˉlleehˊ kyaaˈ Dio? Hñiiꜘ baˊ Dio jmääy˜ lluuꜗ.34 ¿Haˉ taꜙ jäꜙ hi taahꜙ jneˊ chaˊjeˉ? Cristo gaꜙjuuꜗjnänˋ hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ koo gaꜙjuuyꜗ ja , gaꜙläꜙjiiyhˋkaˉlähꜘ. Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ koo gaꜙläꜙjiiyhˋ, naꜗ gyayꜗjwooˈ raˉlluuꜗ kihꜗ Dio ngɨɨyꜙ jnänˋ. 35 ¿Haˉ taꜙ jäꜙheˉ haꜗ jnänˋ heˉ hnääꜗ Cristo jneˊ? ¿Cheˊ kyaahˊ heˉjëëꜘ jneˊ wɨɨꜘ, cheˊ kyaahˊ heˉ laꜗ jwëëhˋ jnänˋ, heˉkwaꜙ dsaˉ jnänˋ, heˉ saꜙ chaˉ heˉ kihˉhihnˉ, heˉ saꜙ

Romanos 8:36 146 Romanos 9:33chaˉ hmɨɨhˉ heˉ kyehnˊ, heˉ hiiꜘ gooˉ jnänˋ, o heˉjuuꜘ jneˊ? 36 Läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio:Kihꜗ heˉ tøøhˊ jnäähꜗ kyaahˊ hneˉ, heˉja läꜙjëꜙ jmɨɨˊ

baˊ hiiꜘ gooˉ juuꜘ jnäähˈ.Jmeeꜙ dsaˉ kwaat˜, laaꜗ jnääh ˈ läꜙkoo jahꜘ hi

jngëëyhꜙ.37 Kihꜗ jeeˊ läꜙjëꜙ heˉ ja , maꜙraꜙ heˉ lehꜙ baˊ

jneˊ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Cristo hi hnääꜗ jneˊ. 38 Heˉjajmeenꜙ dsooꜘ, niꜙ heˉ juuꜘ jneˊ, niꜙ heˉ chaˉ jmɨˉ-gyʉʉꜙ laˉ, niꜙ ángele, niꜙ hi laaꜗ taˊ jʉʉhˉ, niꜙ hi naˉhøøˉ gaˊ beꜘ, niꜙ heˉ chaˉ naꜗ, niꜙ heˉ naꜗ gaˊläꜙjnäꜘ taꜙ chaˊnëˊ, 39 niꜙ heˉ chaˉ gyʉʉh ˈ, niꜙ heˉchaˉ nehꜙ hwaꜗ, niꜙ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ maˉnaˉlaꜚkihꜗ Dio, saꜙ tääꜙ jñuuhꜗ läꜙkoo teꜗ heˉ hnääꜗ Diojneˊ, heˉ gaꜙmiꜙjnääyˉ jnänˋ taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo JesúsDsaˉjøøhˈ jnänˋ.

9Gaꜙjäꜘ taꜙ kooꜘ dsaˉ Israel hi maˊ laa kwaat˜

1 Jnäꜘ hi laaꜗ kyaahˊ Cristo, juˈdsooꜘ naˉ jwëëhn˜hnähꜘ, saꜙ taˉjuun ˈ. Hiꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ jmeeꜙju ˈdsooꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ, 2 heˉ meehˉ dsënꜙchaˉmiihˉ. Läꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ jii ꜙ tuhˉdsënꜙ. 3 Hnoonꜗjäꜙ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kinꜙ, hnoonꜗ jänˋ taꜙ kooꜘ kihꜗ Cristohaˉ gaˉ cheˉ läꜙja leꜘ lluꜗ kihꜗ øøhnꜗ hi teˉjuˉkinꜙ kyaahˊ, 4 hi laaꜗ dsaˉ Israel. Dio gaꜙjmääyꜗläꜙkoo jooyꜘ, hiꜙ gaꜙmiꜙjnääyˉ jmëëꜗ jeˉ kiyhꜗ hiꜙgaꜙjmeeꜘ Dio hmoohˊ kyaayhˊ, gaꜙtooyhˉ gooyˉ leykihꜗ Moisé, hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ heˉ jmeeꜙ dsaˉ heꜘjʉʉhˉ kiyhꜗ, hiꜙ gaꜙbääyhˉ hñiiyꜘ haˉ läꜙ jmeeyꜗkyaayhˊ. 5 Dsaˉ Israel heꜘ laayꜗ saˊjuˉ kihꜗ dsaˉmaˉkaahˊ kyaa jnäähꜗ hi maˊ chaa lloꜘjooꜗ. Hiꜙ jeeˊkyaa jnäähꜗ yaꜙhëëꜗ Cristo laayꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hi heꜘ laaꜗ Dio, hi jøøhˈ gaˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ . Läꜙja waˊhänˊ kiyhˈ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Waˊ laˈ läꜙja .

Dio saꜙ dsëë dsooˊ heˉ gaꜙjäꜘ dsaˉ heꜘ taꜙ kooꜘ6 Jaꜙ heˉ saꜙ gaꜙmiꜙteꜗ Dio juu ˈ kihꜗ kyaahˊ dsaˉ

Israel, heˉ gaꜙjäyꜘ taꜙ kooꜘ. Jëëhꜘ jaꜙ läꜙjëëꜙ saˊjuˉkiyhꜗ laaꜗ maꜙraꜙ dsaˉ Israel. 7 Niꜙ jaꜙ läꜙjëëꜙ saˊjuˉkihꜗ Abraham, laaꜗ maꜙraꜙ jooyꜘ. Läꜙlaˉ baˊ jähꜘDio sɨɨyhꜙ: “Maꜙlaꜙ saˊjuˉ kihꜗ Isaac baˊ leeꜘ dsaˉkyaahꜗ.” 8 Läꜙlaˉ baˊ hnøø ˈ jähꜙ juu ˈ laˉ. Jaꜙ kihꜗheˉ gaꜙläꜙchaaꜙ dsaˉ jeeˊ kih ˈ hi naˉhñaaˈ chaa ,heˉja laayꜗ jooꜘ Dio. Maꜙlaꜙ dsaˉ hi dsaˉläˉchaaläꜙkoo gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kyaahˊ, hi heꜘ baˊ jmääy˜kwaat˜ laaꜗ maꜙraꜙ saˊjuˉ kiyhꜗ. 9Heˉ laˉ baˊ ja heˉgaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ, gaꜙjäyhꜘ: “Ja baˊ jii laˉ jänˉjyohꜘ ji ñeˉ, hiꜙ läꜙchaa jooꜘ Sara.”

10 Jaꜙ maꜙlaꜙ heˉ ja gaꜙlaꜗ. Jaa baˊ jmiiˉ läꜙuuꜘjooꜘ Rebeca, hi gaꜙläꜙchaaꜙ . Hi heꜘ heꜘ dsaˉmaˉgyuhˉ jnänˋ Isaac. 11 Saꜙ gaˊ maˉläˉchaaꜙ gyʉʉˉsuuˋ heꜘ, hiꜙ niꜙ saꜙ gaˊ maˉjmeeꜘ gyʉʉˉ suuˋ heꜘniꜙ heˉ hlɨɨhˈ niꜙ heˉ lluꜗ. Maˊja baˊ gaꜙlleehˉ Diojaa hi gaꜙlaaꜗ kyaayꜗ, läꜙja baˊ gaꜙjäꜘ koo hwehˉ,Dio leꜘ lleehꜙ hii naˉ hi hnääyꜗ. Saꜙ laꜗ kwaat˜heeˉ naˉ heˉ jmeeꜙ dsaˉ, Dio baˊ heꜘ hi tëëh˜ dsaˉ.12Läꜙlaˉ gaꜙjähꜘ Dio sɨɨhꜙ Rebeca: “Hi mähꜗ baˊ jmeeˈ hihꜙ kihꜗ hi jøøhˈ.” 13 Juuˈ naˉ jeehˈ kweeˉ läꜙkoonaˉsɨɨˉ jeeˊ laˉ: “Jacob baˊ gaꜙläꜙhnaanꜙ, pero Esaúgaꜙjmäänꜙ taꜙ kooꜘ.”

14 ¿Haˉ läꜙ jähˊ jneˊ ja ? ¿Cheˊ jmeeꜙ Dio hlɨɨh ˈheˉ jmeeyꜙ läꜙnaˉ? Niꜙ miihˉ saꜙ laꜗ läꜙja . 15 Jëëhꜘ,läꜙlaˉ gaꜙjähꜘ Dio sɨɨhꜙ Moisé: “Läˉñihꜘ dsënꜙ kihꜗ

hi llaꜙ dsënꜙ hiꜙ läꜙjøhˉ dsënꜙ kyaahˊ hi llaꜙ dsënꜙkaˉlähꜘ.” 16Saꜙ laꜗ kwaat˜ läꜙ hnøøꜗ dsaˉ, niꜙ kihꜗ heˉjmeeꜙ dsaˉ läꜙbiiꜗ. Niꜙ miihˉ saꜙ laꜗ läꜙja . Läˉñihꜘdsëꜗ Dio kihꜗ dsaˉ hi llaꜙ dsëyꜗ baˊ. 17 Läꜙlaˉ naˉsɨɨˉjuuˈ kihꜗ Dio läꜙkoo maˊ gaꜙhlëëyhꜘ kyaahˊ Faraón:“Maˉllaanꜙ hneˉ jøøh ˈ mahꜗ jëëꜗ dsaˉ haˉ kohꜘ saꜙchaˉ beꜘ kinꜙ heˉ miˊjnäänꜗ nëˊ kyah ˈ, mahꜗ läꜙjaläꜙkyuuꜙ dsaˉ jnäꜘ läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ”, gaꜙjähꜘ Dio.18 Jeeˊ ja dsaˉläˉjnäꜘ, läˉñihꜘ dsëꜗ Dio kihꜗ hi llaꜙdsëyꜗ hiꜙ läꜙja kihꜗ hi llaꜙ dsëyꜗ jmeeyꜗ läˉchaayhˉchaˉgaˊmiihˉ.

19 Cherˊmahꜗ hneˉ jwɨɨhꜘ jnäꜘ: “¿Heˉlaˈ ja bäähˉDio jneˊ dsooˊ? Jëëhꜘ, saꜙ chaa niꜙ jaa hi lihꜙhaꜗ kihꜗ Dio kihꜗ heˉ llaꜙ dsëyꜗ jmeeyꜗ.” 20 Pero jnäꜘjeehnˊ kyahˈ läꜙlaˉ: “Hneˉ dsaˉñʉʉhˉ, ¿heeˉ laahꜗhneˉ mahꜗ tiˊchoohꜗ juuˈ kyaahˊ Dio?” Saꜙ leꜘ hlëëhꜗmɨ ˈhyaˉ sɨɨyhꜙ tëꜙhyaˉ: “¿Heˉla ˈ maˉjmäähˋ jnäꜘläꜙnaˉ?” 21 Chaˉ jwë ˈ kihꜗ tëꜙhyaˉ jmeeꜗ läꜙ llaꜙdsëyꜗ. Kyaahˊ ja baˊ tʉˊjii ꜗ ja , jmeeyꜗ mɨˈhyaˉ heˉlaꜗ naˊhñaahꜗ hiꜙ jmeeyꜗ mɨˈhyaˉ waˊ laˈ chaˉ laꜗ.

22 Hiꜙ haˉ läꜙ jähˊ jneˊ kih ˈ heˉ laˉ. Dio hnøøyꜗmiˉjnääyꜙ läꜙkoo yaˉjëë ˈ dsëyꜗ, hiꜙ hnøøyꜗ nuuꜗdsaˉ haˉ läꜙ laꜗ beꜘ kiyhꜗ, pero saꜙ jmeeyꜙ läꜙchahꜘja , kwëëh˜ baˊ dsëyˈ chaˉmiihˉ kyaahˊ hi lleˋ kihˈ dsaˉnääꜗ kyaahˊ dsoˊjwɨɨꜘ. 23 Hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘhnøøyꜗ jëëꜗ dsaˉ haˉ kohꜘ naˊhñaahꜗ saꜙ laꜗ yaꜙjwɨɨꜗkiyhꜗ, heˉ miˉjnääyꜙ kihꜗ hi läˉñihꜘ dsëyꜗ, heꜘ baˊhi gaꜙmiꜙlluuyꜗ läꜙ maˊ toˉnëˊ mahꜗ tëëyhꜗ yaꜙjwɨɨꜗkiyhꜗ. 24 Läꜙja , läꜙkye jneˊ maˉtëëyhꜙ naꜗ. Hiꜙ jaꜙmaꜙlaꜙ hi laaꜗ judiu, ja baˊ läꜙja maˉtëëyhꜙ hi saꜙlaaꜗ judiu. 25 Läꜙkoo gaꜙjähꜘ Osea:Kihꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ kyaanꜙ, miˉcheeꜚ jnihꜘ “Dsaˉ

kyaanꜙ”.Dsaˉ hi saꜙ maˊ hnaanꜙ, naꜗ maˉhnaaꜙ jnihꜘ.26 Ja baˊ jeeˊ gaꜙjäyhꜘ ja “Saꜙ laahꜗ hnähꜘ dsaˉ

kyaanꜙ”,ja baˊ jeeˊ ja , lloo˜ koo jmɨɨˊ jäyhꜙ “Laahꜗ hnähꜘ

jooꜘ Dio jiihꜙ”.27 Ja baˊ läꜙja gaꜙhlëëhꜘ Isaía kihꜗ dsaˉ Israel:“Maꜙkeꜙ jwëëꜘ jwërte saˊjuˉ kihꜗ Israel läꜙkoo mɨˈsɨɨˊ heˉ chaˉ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ, peromiihˉ goˉte˜baˊ hi lääꜘ . 28 Jëëhꜘ, maꜙraꜙ heˉ jmeeꜗ baˊ Dioläꜙkoo gaꜙjäyhꜘ leꜘ kihꜗ hi naˉbäähˋ dsooˊ läꜙkaajmɨˉgyʉʉꜙ. Chahꜘ baˊ llayꜗ taˊ kyaahˊ juˈdsooꜘ jmahꜗ.”29Heˉ laˉ naˉ gaꜙjähꜘ Isaía jääꜗ :Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ Dio, hi chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ,

gaꜙheeyꜗ läꜙjëëꜙ jneˊ dsaˉ Israel,maˊ leꜘ jnänˋ läꜙkoo gaꜙlaꜗ kihꜗ hi maˊ täähˊ jwɨɨˉ

Sodoma kyaahˊ jwɨɨˉ Gomorra.30 Juu ˈ laˉ maˉjäꜘ läꜙlaˉ. Dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu

hi saꜙ maˊ jmeeꜙ heˈ maˊ hnaayhꜙ Dio, gaꜙhwëëyˉlluuꜗ läꜙlluꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ. 31 Pero dsaˉ judiuhi maˊ høøꜙ ley haˉ läꜙ jeeˊ maˊ hwëëyꜙ lluuꜗ, saꜙgaꜙlɨyhꜗ maˊ jäyˈ lluuꜗ. 32 ¿Heˉlaˈ saꜙ gaꜙlɨyhꜗ? Kihꜗheˉmaˊ hnooyhˉhaˉ läꜙ jeeˊmaˊ hwëëyꜙ lluuꜗ kyaahˊheˉ miˉteyꜗ ley. Llaꜚ heˉ maˊ jmeeyˈ dsooꜘ dsëyꜗ kihꜗDio, gaꜙtëyhꜗ kyaahˊ kuuˊ heˉ jmeeꜙ dsaˉtëhꜗ dsaˉ.33 Läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio:Jeeˊ jwɨɨˉ Sión laˉ kyenˋ kuuˊ heˉ jmeeꜙ dsaˉtëhꜗ

dsaˉ, kyenˋ hlooˉ heˉ jmeeꜙ tähꜙ dsaˉ.Pero hi jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ, jihˊkohꜘ saꜙ jäyꜗ

kyaahˊ oˉhihꜙ.

Romanos 10:1 147 Romanos 11:1510

Gaꜙjäꜘ taꜙ kooꜘ dsaˉ Israel, kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙläꜙd-sooꜘ dsëyꜗ

1 Øøhnꜗ, maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ, läꜙkaa tuhˉdsënꜙhnoonꜗ waˊ lääꜘ dsaˉ Israel, läꜙja ngɨɨnˊ kiyh ˈ kihꜗDio. 2 Jnäꜘ jmeenꜙ juˈdsooꜘ kiyhꜗ, maꜙraꜙ heˉ kwaꜙbihꜗ beꜘ hnaayhˉ Dio pero saꜙ ngëëyꜘ haˉ läꜙ hnøøꜗDio. 3 Saꜙ ngëëyꜘ haˉ läꜙ jmää Dio lluuꜗ dsaˉ.Hnooyhˉ haˉ läꜙ jeeˊ hwëëyꜙ lluuꜗ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉjmeeyꜙ hñiiꜘ bihꜗ, heˉja saꜙ jmeeyꜙ heˈ haˉ läꜙ jmääDio lluuꜗ dsaˉ. 4Kyaahˊ Cristo gaꜙläꜙteꜗ ley kihꜗMoisémahꜗ hwëëꜙ lluuꜗ dsaˉ hi maˉdsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ.

5Moisé gaꜙjmeehꜗ juuˈ haˉ läꜙ jeeˊ hwëëꜙ lluuꜗ dsaˉkyaahˊ ley. Gaꜙjäyhꜘ läꜙlaˉ: “Cherˊmahꜗ hi gaꜙmiꜙteꜗkihꜗ ley ja , ja baˊ ley ja jmeeꜗ chaayˉ.” 6 Peroheˉ hwëëꜙ dsaˉ lluuꜗ kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘ dsëyꜗ,läꜙlaˉ baˊ gaꜙjähꜘ Moisé: “Taꜙ jmeeˉ hʉʉˊdsëˉ läꜙlaˉ:¿Hii naˉ wɨɨꜗ gyʉʉhˈ?” (Heˉ laˉ hnøøꜗ jähꜙ: hnøøyꜗheˉ dsaˉkyaayꜘ Cristo.) 7 “Niꜙ taꜙ jmeeˉ hʉʉˊdsëˉläꜙlaˉ: ¿Hii naˉ jñaaꜗ taꜙ nehꜙ hwaꜗ?” (Heˉ laˉhnøøꜗ jähꜙ: läꜙkohꜘ läꜙ maˉnaˉjuuˊ baˊ Cristo mahꜗdsaˉchaayhˋ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ.) 8¿Heeˉ gaˊ gaꜙjähꜘMoisé? “Jähꜙ goˉteˈ baˊ chaˉ juuˈ laˉ kyahꜗ, maˉhäˊbaˊ hoohˊ hiꜙ maˉhäˊ baˊ nehꜙ tuhˉhohꜘ kaˉlähꜘ”,gaꜙjäyhꜘ. Heˉ laˉ baˊ ja juuˈ heˉ kwaˉ jnäähˈ, heˉhnøøꜗ jmeenˊ dsooꜘ dsëˉ jneˊ. 9 Heˉja , cherˊmahꜗhñaahꜗ jwahꜘ: “Jesús laaꜗ Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ”, hiꜙcherˊmahꜗ jmeehˉ dsooꜘ hohꜘ, Dio gaꜙchaayhˉ jeeˊkihˈ hi naˉjuuˊ, maˉlaahꜘ baˊ hneˉ. 10 Jëëhꜘ, kyaahˊheˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ, hwëë jneˊ lluuˈ. Hiꜙ kyaahˊheˉ jähˊ jneˊ, Jesús heꜘ laaꜗ Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, läꜙjwëꜘja maˉnaˉlaa baˊ jneˊ ja . 11 Jeeˊ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗDio, jähꜘ läꜙlaˉ: “Gaꜙläꜙjëëꜙ hi maˉdsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ,jihˊkohꜘ saꜙ jäyꜗ kyaahˊ oˉhihꜙ.” 12Kweeˉ baˊ laa dsaˉjudiu kyaahˊ hi saꜙ laaꜗ judiu. Jëëhꜘ, jaa baˊ Diokyaaꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ . Jaꜙ kyaahˊ hihꜙ miˉjääyꜗ läꜙjëëꜙ hi täähˊ ngɨɨꜙ kiyhꜗ. 13 Läꜙlaˉ naˉsɨɨˉ kaˉlähꜘ: “Läꜙjëëꜙhi chuuꜘ kyaahˊ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, hi heꜘ baˊ lääꜘ .”

14 ¿Haˉ läꜙ ngɨɨꜗ dsaˉ kihꜗ Dio cherˊmahꜗ saꜙ maˉd-sooꜘ dsëyꜗ kiyhꜗ? ¿Hiꜙ haˉ läꜙ läꜙdsooꜘ dsëyꜗ kiyhꜗ,cherˊmahꜗ saꜙ maˉnuuyꜘ juuˈ kiyhꜗ? ¿Haˉ läꜙ nuuꜗdsaˉ cherˊmahꜗ saꜙ chaa hi kwaꜗ juu ˈ? 15 ¿Haˉläꜙ kwayꜗ juuˈ cherˊmahꜗ saꜙ chaa hi maˉcheeyꜗ?Läꜙkoo jähꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ: “Peerꜙ naˊhñaahꜗ laꜗ waˊraˉjaꜗ jaa hi ngëë˜ ju ˈhmëëꜘ heˉ jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊ kih ˈdsaꜙ.”

16 Pero jaꜙ läꜙjëëꜙ israelita maˉheehˉ ju ˈhmëëꜘlaˉ. Nʉʉˉ daˊ läꜙkoo gaꜙjähꜘ Isaía: “Hneˉ Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, niꜙ jaa dsaˉ saꜙ maˉheehˉ juu ˈ heˉmaˉkwaˊ jnäähꜗ laˉ”, gaꜙsɨɨyhꜙ Dio. 17Heˉja , waˊraˉgaꜙnʉʉˊ jneˊ juˈhmëëꜘ, jmeeꜙ dsaˉläˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ.Hiꜙ juuˈ heˉ nʉʉˊ jneˊ ja , laꜗ juuˈ kihꜗ Dio baˊ ja .

18 Heˉja ngɨɨnˊ kaˉlähꜘ juuˈ: ¿Cheˊ saꜙ maˉnuuꜘisraelita juu ˈ laˉ jääꜗ ? ¿Haˉ läꜙ saꜙ maˉnuuyꜘ?Läꜙkoo jähꜘ juuˈ kihꜗ Dio:Läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ maˉllooꜗ juuˈ kiyhꜗ,läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ hwaꜗ maˉnuuꜘ dsaˉ juuˈ laˉ.19 Jwahnꜙ kaˉlähꜘ: ¿Cheˊ saꜙ gaꜙläꜙngëëꜘ dsaˉ Israel?Nʉʉˉdaˊ hnähꜘ. ToˉnëˊMoisé gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ dsaˉheꜘ läꜙkoo gaꜙjähꜘ Dio sɨɨyhꜙ:Jmeenˋ läꜙlleehꜘ hnähꜘ kyaahˊ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ

kwaat˜,llanˋ hniiˉ kyahꜗ hnähꜘ kyaahˊ dsaˉ hi saꜙ ngëëꜘ niꜙ

miihˉ.

20 Hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ Isaía gaꜙtuuˉ dsëyꜗ gaꜙjʉʉyhꜗkihꜗ dsaˉ heꜘ, kyaahˊ juuˈ heˉ gaꜙngëëꜗ Dio kiyhꜗ:Dsaˉ hi saꜙ maˊ hnaahˉ jnäꜘ gaꜙjnääyhꜙ jnäꜘ,gaꜙmiꜙjnään ˈ hñiinꜙ kihꜗ hi saꜙ maˊ chuuꜘ kyaahˊ

jnäꜘ, gaꜙjähꜘ Dio.21 Pero kihꜗ dsaˉ Israel, gaꜙjäyhꜘ kaˉlähꜘ: “Läꜙjëꜙjmɨɨˊ gaꜙhɨɨnꜗ goonꜙ nëˊ kyahˈ hnähꜘ. Peerꜙ chaahˉhnähꜘ, saꜙ hii˜ läꜙnʉʉhˊ hnähꜘ kinꜙ.”

11Maꜙraꜙ heˉ gaꜙlaaꜘ baˊ ko llaa dsaˉ Israel

1 ¿Haˉ läꜙ jwahnꜚ ja , cheˊ gaꜙbeeꜗ Dio läꜙjëëꜙ dsaˉkyaaꜗ ? Niꜙ miihˉ saꜙ laꜗ läꜙja . Heꜘ baˊ israelitajnäꜘ. Heꜘ baˊ saˊjuˉ kihꜗ Abraham jnäꜘ, hiꜙ laanꜗsaˊjuˉ kihꜗ Benjamín. 2 Saꜙ gaꜙbeeꜗ Dio läꜙjëëꜙ dsaˉhi gaꜙlleeyhˉ jääꜗ . Cheˊ saꜙ ñehˊ hnähꜘ haˉ läꜙnaˉsɨɨˉ kihꜗ Elía, heˉ gaꜙhnëëyꜗ dsaˉ Israel dsaˉgooyˈ, läꜙkoo maˊ gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ Dio: 3 “Dio Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ, dsaˉ heꜘ maˉjngëëhꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊngëë˜ juuˈ kyahꜗ hiꜙ maˉheeyꜗ läꜙjëꜙ naˊhyooꜘ kyahꜗ.Hñiiꜙ baˊ jnäꜘ maˉjänꜗ, hiꜙ hnøøyꜗ jngëëyhꜗ jnäꜘkaˉlähꜘ”, gaꜙjähꜘ Elía. 4 Nʉʉˉ daˊ, haˉ läꜙ gaꜙjähꜘDio sɨɨyhꜙ: “Naˉhäänˉ gaˊ gyii ˈ mil dsaˉñʉʉhˉhi laaꜗ kyaanꜙ hi saꜙ maˉjuuhꜗ jnëˊ chaˊnëˊ Baal.”5 Ja baˊ läꜙja naꜗ, maˉchaa gaˊ miihˉ dsaˉ Israelhi maˉnaˉlleehˊ, kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio kyaayhˊ.6Cherˊmahꜗ maˉnaˉlleeyhˊ, kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio, jaꜙkihꜗ heˉ gaꜙjmeeyꜘ taˊ lluˈ ja . Hiꜙ waˊraˉ jähꜘ kihꜗmaˉnaˉlleeyhˊ kihꜗ heˉ maˉjmeeyꜘ taˊ llu ˈ, moꜙsoꜙlaꜗ kwaat˜ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio kyaayhˊ.

7 ¿Haˉ baˊ läꜙ gaꜙlaꜗ ja ? Saꜙ gaꜙjnøøhꜗ dsaˉIsrael heˉ maˊ hnooyhˉ. Läꜙjëëꜙ hi naˉlleehˊ kyaaˈ Dio, hi heꜘ baˊ gaꜙjnøøhꜗ. Pero kihꜗ hi jñahꜘ heꜘgaꜙjmeeꜘ Dio hwehˉ dsëyꜗ chaˉgaˊmiihˉ. 8 Läꜙkoonaˉsɨɨˉ: “Dio gaꜙkahꜗ gaꜙgwëhꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉheꜘ, hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ saꜙ jnäꜘ mɨ ˈnëyˊ hiꜙ gaꜙjmeeyꜘgaꜙläꜙgwëëyˋ. Hiꜙ läꜙja gaꜙjäyꜘ läꜙjiih ˈ naꜗ.” 9 Hiꜙgaꜙhlëëhꜘ David kihꜗ dsaˉ heꜘ kaˉlähꜘ:Läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ heˉ maˉhñah˜ hnähꜘ waˊ dsaˉjiih˜

läꜙkoo saˊläꜘ hiꜙ läꜙkoo saˊhmaˈ kaˉlähꜘ.Mahꜗ heˉ ja jmeeꜗ tëhꜗ hnähꜘ, hiꜙ ja baˊ heˉ ja laꜗ

jñeehˈ hnähꜘ.10Waˊ tʉʉꜘ mɨˈnëhˊ hnähꜘ mahꜗ saꜙ leꜘ jëëhˈ hnähꜘ,waˊ jluuˈ kaˊluuhˊ hnähꜘ läꜙ maˉnaˉjluuˈ naˉ kyaahˊ

løøˈ heˉ kyehˊ hnähꜘ naˉ, gaꜙjähꜘ David.11 Heˉja jwahnꜙ: Läꜙ maˊ gaꜙtëhꜗ dsaˉ Israel,

¿cheˊ läꜙ gaꜙtayhꜘ ja baˊ? Niꜙ miihˉ saꜙ laꜗ läꜙja .Taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ gaꜙtëyhꜗ ja , heˉja gaꜙnaꜘ jwëˈ lääꜘdsaˉ hi saꜙ laaꜗ israelita mahꜗ läꜙja läꜙheeꜘ dsëꜗdsaˉ Israel hnaayhꜙ Dio kaˉlähꜘ läꜙhmëëꜘ. 12 Kihꜗheˉ gaꜙtahꜘ dsaˉ Israel dsooˊ, heˉja gaꜙlaꜗ lluꜗ kihꜗläꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hiꜙ kihꜗ heˉ gaꜙjäyꜘ taꜙ kooꜘ,heˉja jnaahˈ laꜗ kihꜗ hi saꜙ laaꜗ judiu. Haˉ gaˊ saꜙ leꜘlluꜗ chaˉgaˊmiihˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ waˊraˉ gaꜙjeeyh˜kaˉlähꜘ kyaahˊ Dio.

13 Pero chaˉ heˉ jwëëhn˜ hnähꜘ dsaˉ hi saꜙ laaꜗjudiu. Jëëhꜘ naˉhñaanˊ laan ˈ apóstol mahꜗ hlëëhnˊdsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu, heˉja jmeenꜙ kyeeꜘ taˊ heˉjmeenꜙ laˉ. 14 Hnoonꜗ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ dsaˉ hi teˉjuˉ kinꜙ kyaahˊ, läꜙlliyhꜙ kyaahˊ hnähꜘ, haˉ gaˉcheˉ läꜙja , läꜙheeꜘ dsëyꜗ hnaayhꜙ Dio kaˉlähꜘ, mahꜗlääꜘ ko llaa . 15 Kihꜗ heˉ gaꜙjäꜘ taꜙ kooꜘ dsaˉ judiu,heˉja gaꜙjiihˈ juuˈ kihꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ kyaahˊ Dio.¿Haˉ läꜙ leꜘ kihꜗ dsaˉ judiu, waˊraˉ gaꜙjeeyh˜ kyaahˊ

Romanos 11:16 148 Romanos 12:13Dio kaˉlähꜘ? Leꜘ kiyhꜗ läꜙkoo heˉ maˉläˉjiiyhˋ heˉmaˊ naˉjuuyˊ. 16 Cherˊmahꜗ laꜗ kwaat˜, laꜗ kihꜗ Dioheˊñiihꜚ heˉ hwëëˉ toˉnëˊ, läꜙja laꜗ kiyhꜗ kaˉlähꜘläꜙjëꜙ tʉˊka heˉ dsaˉchaaꜘ . Hiꜙ cherˊmahꜗ laꜗ kihꜗ Diojmooˈ hmaˉ, läꜙja laꜗ kiyhꜗ saˊgohꜗ kaˉlähꜘ.

17 Dsaˉ judiu heꜘ laaꜗ läꜙkoo saˊgohꜗ hmaˉ olivolluꜗ. Läꜙkoo dsaˉhlaꜗ gohˈ hmaˉ, läꜙja gaꜙlaꜗ kihꜗko llaa dsaˉ judiu heꜘ. Hiꜙ hneˉ dsaˉ hi saꜙ laaꜗjudiu, laahꜗ läꜙkoo saˊgohꜗ hmaˉ olivo nuuˉ. Hiꜙmaˉheh˜ hneˉ høø ˈ dsaˉ judiu heꜘ, läꜙkohꜘ heˉmaˉnaˉchuhꜙ dsohꜘ hmaˉ olivo lluꜗ. Hiꜙ kyaahˊ heˉja , maˉtëëhꜗ beꜘ maˉlaahꜗ koo baˊ kyaahˊ hmaˉolivo ja . 18 Taꜙ jmääꜙ hñaahꜗ jøøh ˈ kyaahˊ gooh ˈhmaˉ ja . Jëëhꜘ saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ heˉ jmäähˈ hñaahꜗjøøhˈ. ¿Cheˊ saꜙ ñehˊ, jaꜙ heꜘ hneˉ äähˊ jmooˈ hmaˉja ? Jmooˈ hmaˉ ja baˊ äähˉ hneˉ.

19 Haˉ gaˉ cheˉ gaꜙchiihˊ jnäꜘ: “Gaꜙhlaꜗ gooh ˈhmaˉ olivo ja , heˉja gaꜙkwaꜘ jwëˈ kinꜙ heˉ gaꜙhenꜘhøøˈ dsaˉ judiu heꜘ.” 20 Dsooꜘ baˊ läꜙja gaꜙlaꜗ. PeroDio gaꜙhwëëꜗ dsaˉ heꜘ høøyˈ jeeˊ maˊ tääyhˊ, kihꜗ heˉsaꜙ gaꜙjmeeyꜘ dsooꜘ dsëyꜗ. Hiꜙ hneˉ, lluꜗ laꜗ kyahꜗ,kihꜗ heˉ maˉdsooꜘ hohꜘ. Heˉja taꜙ jmääꜙ hñaahꜗjøøh ˈ, hnøøꜗ waˊ gah ˈ baˊ. 21 Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ saꜙgaꜙläꜙjøhꜙ dsëꜗ Dio kyaahˊ saˊgohꜗ hmaˉ lluꜗ ja , niꜙläꜙja saꜙ läꜙjøhˉ dsëyꜗ kyaahˊ hneˉ.

22 Kye daˊ hnähꜘ kwaat˜, chaˉmiihˉ lluꜗ dsëꜗDio hiꜙ läꜙja hääy ˈ kaˉlähꜘ. Kyaahˊ dsaˉ hi gaꜙhwëëyꜗ heꜘ, gaꜙläꜙhääy ˈ. Pero kyaahˊ hneˉ lluꜗdsëyꜗ, cherˊmahꜗ saꜙ jmeehˉ taꜙ kooꜘ heˉ lluꜗ dsëyꜗkyaahˊ hneˉ. Pero cherˊmahꜗ gaꜙjmeehˊ taꜙ kooꜘ, leꜘkyahꜗ läꜙkoo gaꜙlaꜗ kihꜗ dsaˉ heꜘ. 23Cherˊmahꜗ dsaˉheꜘ gaꜙjeeh˜ kaˉlähꜘ jmeeyꜗ dsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Dio,dsaˉheeyꜗ kaˉlähꜘ høøy ˈ jeeˊ maˊ tääyhˊ. Dio chaˉchaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ. Leꜘ chaayhꜙ kaˉlähꜘ läꜙhmëëꜘ.24 Hneˉ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu, hi maˊ laa ˈ kyaaꜗhmaˉ olivo nuuˉ, gaꜙlaahꜗ hneˉ kyaaꜗ hmaˉ olivolluꜗ, maꜙkeꜙ saꜙ lleˋ maˊ leꜘ läꜙja . Haˉ gaˊ saꜙ leꜘchuuhꜗ kaˉlähꜘ saˊgohꜗ hmaˉ olivo lluꜗ kyaahˊ maꜙraꜙchaahˈ kihꜗ.

25 Øøhnꜗ, hnoonꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ juu ˈ heˉ maˊnaˉhmääˊ jääˈ mahꜗ saꜙ jmäähˈ hnähꜘ hñaahꜗ kaahˊ.Dsooꜘ baˊ gaꜙläꜙchaahꜙ dsaˉ Israel pero jaꜙ läꜙjëëꜙ .Kihꜗ heˉja , gaꜙjäyꜘ taꜙ kooꜘ läꜙjiihˈ dsëëꜗ läꜙjëëꜙ hi saꜙ laaꜗ judiu heeyhˉ juuˈ kihꜗ Dio. 26Maˊja gaˊ lääꜘläꜙjëëꜙ dsaˉ Israel, läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio:Jwɨɨˉ Sión yaˉhëë jaa hi lää dsaˉ,cheyꜗ dsoˊkyeˉ kihˈ läꜙjëëꜙ saˊjuˉ kihꜗ Jacob.27 Heˉ laˉ ja hmoohˊ heˉ gaꜙjmeenꜗ kyaahˊ dsaˉ

judiu,waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ chenꜚ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ, gaꜙjähꜘ Dio.

28 Dsaˉ judiu heꜘ naˉhøøyhˊ kih ˈ ju ˈhmëëꜘ, heˉ-ja gaꜙlaꜗ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ. Pero taꜙlaꜙ kihꜗ heˉmaˉnaˉlleehˊ dsaˉ judiu heꜘ, heˉja läꜙ maˉhnääꜗbaˊ Dio, kihꜗ heˉ gaꜙläꜙhnääyꜗ dsaˉ maˉgyuhˉ kyaaꜗjnääh ˈ. 29 Waˊraˉ gaꜙtëëhꜗ Dio dsaˉ, saꜙ miˉsɨɨyꜗjuu ˈ kiyhꜗ. Hiꜙ läꜙja waˊraˉ gaꜙkwëëyhꜗ dsaˉ heˉlaˊ kwëëyh ˈ, saꜙ kooy ˈ kaˉlähꜘ. 30 Jääꜗ baˊ saꜙ maˊnʉʉhˊ hnähꜘ kihꜗ Dio, pero maˉläˉñihꜘ dsëyꜗ hnähꜘkihꜗ heˉ gaꜙläꜙchaahꜙ dsaˉ judiu kyaayhˊ. 31 Ja baˊläꜙja naꜗ, saꜙ nʉʉhˊ dsaˉ judiu heꜘ kihꜗ Dio. Peromaꜙraꜙ heˉ läˉñihꜘ baˊ dsë ˈ Dio kyaayhˊ, läꜙkoogaꜙläꜙñihꜘ dsëyꜗ kyahꜗ hnähꜘ. 32Gaꜙkwaꜘ baˊ Dio jwëˈheˉ gaꜙläꜙchaahꜙ gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ mahꜗ läꜙja läˉñihꜘdsëyꜗ kihꜗ läꜙhiiꜘ nëˊ baˊ.

33Heˉ baˊ cheˉ kyʉʉh˜ Dio. Peerꜙ chaˉ chaˉmiihˉhʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ. Niꜙ jaa saꜙ lloo˜ läꜙngëëꜘ läꜙkoo laꜗhihꜙ heˉ jmeeꜙ Dio, hiꜙ niꜙ saꜙ dsëëꜗ jneˊ läꜙngëëꜘ jneˊhaˉ läꜙ laꜗ jwëˈ kiyhꜗ. 34 ¿Haˉ chaa hi ngëëꜘ haˉ läꜙlaꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ Dio? ¿Haˉ chaa hi lihꜙ kwëëyhꜗnʉʉhꜚ? 35 ¿Haˉ chaa hi gaꜙkwëëhꜗ Dio miihˉheˉ chaˉ kiyhꜗ, mahꜗ jmeeyꜗ biiꜗ jiihꜗ Dio kaˉlähꜘ?36 Jëëhꜘ, läꜙjëꜙ heˉ chaˉ, gwaꜘ kihꜗ Dio baˊ ja , hñiiꜘbihꜗ gaꜙjmeeyꜘ, kiyhꜗ baˊ la ˈ gaꜙläꜙjëꜙ. Läꜙja , waˊjmeenˊ jʉʉhˉ kihꜗ Dio jnänˋ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Waˊlaˈ läꜙja .

12Hnøøꜗ ngëëˊ jneˊ hñaanˈ kihꜗ Dio

1 Øøhnꜗ, läꜙlluꜗ heˉ gaꜙläꜙñihꜘ dsëꜗ Dio jneˊ, heˉjanaˉ chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ ngëëˋ hnähꜘ hñaahꜗ kihꜗDio llaꜚ heˉ jngëëhˈ hnähꜘ jahꜘ nëˊ naˊhyooꜘ. Jëëhꜘheˉ ngëëˊ jneˊ hñaanˈ kiyhꜗ, heˉ naˉ baˊ laˈ naˉjngɨɨˈ kihꜗ Dio hiꜙ tɨh˜ dsëyꜗ kaˉlähꜘ. Koo heˉ naˉ baˊlleˋ kih ˈ jmeeh ˈ hnähꜘ hi jmeeꜙ jmɨɨˊ kiyh ˈ. 2 Taꜙjmeeˉ hnähꜘ läꜙkoo jmeeꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hnøøꜗläꜙsëëhꜗ hnähꜘ, waˊ läˉhmëëꜘ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘmahꜗ läꜙkyuuh˜ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ tɨh˜ dsëꜗ Dio. Jëëhꜘ,saꜙ jmääꜗ kiyhꜗ heˉ laꜗ waˊ laˈ chaˉ laꜗ. Heˉ lluꜗ jmahꜗbaˊ tɨh˜ dsëyꜗ.

3 Naˉhñaanˊ taˊ laˉ kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio kyaahˊjnäꜘ, heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ, taꜙ ngëëˋ hnähꜘ jwë ˈläꜙkoo laahꜗ hnähꜘ. Jmeeˊ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ läꜙkoolleˋ kyahˈ hnähꜘ baˊ kyaahˊ läꜙkoo teꜗ heˉmaˉhñah˜hnähꜘ kihꜗ Dio. 4Läꜙkoo laꜗ kihꜗ jmɨˉngoꜗ jnänˋ, chaˉchaˉmiihˉ heˉ naˉkuˉ naˉchahꜘ kyaahˊ, pero saꜙlaꜗ koo baˊ taˊ kiyh ˈ. 5 Ja baˊ läꜙkoo laꜗ jmɨˉngoꜗjnänˋ, läꜙja jwëëꜘ jneˊ kih ˈ Cristo, hiꜙ koo baˊmaˉlaaꜗ jneˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ jneˊ kyaayhˊ. Heˉja laꜗläꜙkoo heˉ naˉkuˉ naˉchahꜘ läꜙjëëꜙ jneˊ ko jøhꜘ.6 Läꜙjaa läꜙjaa jneˊ, gaꜙhñahꜗ jneˊ maꜙ koo nëëˈ taˊ heˉ jmeenˊ, kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio kyaahˊ jneˊ.Heˉja , cherˊmahꜗ hi gaꜙhyohꜗ taˊ heˉ ngëëy˜ juuˈ kihꜗ Dio, waˊ ngëëy ˈ läꜙkohꜘ teꜗ heˉ maˉläˉdsooꜘdsëyꜗ baˊ. 7Hiꜙ cherˊmahꜗ hi gaꜙhyohꜗ taˊ heˉ jmeeyꜗtaˊheꜗ kihꜗ dsaꜙ, waˊ jmeeꜘ bihꜗ. Hiꜙ cherˊmahꜗ hi gaꜙhyohꜗ taˊ heˉ miˉtëëyꜙ dsaˉ, waˊ miˉtëëyꜙ baˊ.8 Hiꜙ cherˊmahꜗ hi gaꜙhyohꜗ taˊ heˉ hlëëyhꜗ dsaˉ,waˊ hlëëhˈ bihꜗ. Hiꜙ hi gaꜙhyohꜗ taˊ heˉ kwayꜗ heˉchaˉ kiyhꜗ kwëëyhꜗ dsaˉkyaayhˊ, waˊ kwaꜘ bihꜗ jaꜙkyaahˊ hihꜙ. Hiꜙ hi gaꜙhyohꜗ taˊ heˉ kayꜗ nëˊ kih ˈdsaˉkyaayhˊ, waˊ jmeeꜘ bihꜗ kweeˉ. Hiꜙ hi gaꜙhyohꜗtaˊ heˉ läˉñihꜘ dsëyꜗ kihꜗ dsaꜙ, waˊ jmeeyꜘ läꜙkaatuhˉdsëyꜗ.

9 Jmeeˊ hnaahꜙ dsaˉkyaahˊ pero jaꜙ koo jmeehˉbaˊ. Jmeeˊ hnähꜘ taꜙ kooꜘ heˉ hlɨɨhˈ, goˉtaahˊ hnähꜘkoo hwehˉ kyaahˊ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ. 10Waˊ hnaahꜙhnähꜘ øøhꜗ hnähꜘ läꜙkoo lleˋ kihˈ. Jmeeˊ kyeeꜘ gaˊøøhꜗ hnähꜘ läꜙkohꜘ gaˊ hñaahˈ hnähꜘ.

11 Kwaˊ hnähꜘ beꜘ, taꜙ jmeeˉ hnähꜘ jwëhꜗ hnähꜘ.Jmeeˊ hnähꜘ taˊheꜗ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ läꜙkaatuhˉhohꜘ hnähꜘ.

12 Waˊ jëë hohꜘ hnähꜘ kihꜗ heˉ maˉchaˉ oˉjøhꜙdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ. Waˊ jøhˉ hohꜘ hnähꜘ heˉ jëëhꜘhnähꜘ wɨɨꜘ, taꜙ tʉꜘ hnähꜘ heˉ chuuhˉ hnähꜘ kyaahˊDio.

13 Kwaˊ beꜘ kihꜗ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio cherˊmahꜗ chaˉheˉ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ. Heehˋ hnähꜘ lluꜗ läꜙjëëꜙ hi tëëchaˊnehꜙ kyahꜗ hnähꜘ.

Romanos 12:14 149 Romanos 14:1514Chiihˊ Dio, waˊ miˉjääꜗ läꜙjëëꜙ hi jmeehꜙ hnähꜘ.

Ngɨɨˊ lluˈ kiyhꜗ, taꜙ jwäꜘ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kiyhˈ.15Waˊ jëë hohꜘ hnähꜘ kyaahˊ hi jëë dsëꜗ, hoohˊ

hnähꜘ kyaahˊ hi hooh˜.16 Waˊ hiiꜘ koo baˊ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ. Taꜙ

jmääꜙ hnähꜘ hñaahꜗ kaahˊ, heehˋ hnähꜘ hi täˉñeeꜘ.Taꜙ jmeeˉ hnähꜘ kyuuh˜ chaˉmiihˉ.

17 Taꜙ jiihˋ hnähꜘ hlɨɨh ˈ kihꜗ niꜙ jaa hi jmeeꜙheˉ hlɨɨhˈ kyahꜗ hnähꜘ. Kwaˊ hnähꜘ beꜘ haˉ läꜙ jeeˊjmeeh ˈ hnähꜘ heˉ lluꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ baˊ. 18 Läꜙjiih ˈjeeˊ leꜘ kwaˊ hnähꜘ beꜘ goˉtaahˊ hnähꜘ lluꜗ kyaahˊläꜙjëëꜙ dsaꜙ. 19 Øøhnꜗ hi hnaanꜙ, taꜙ teehˋ hnähꜘjwɨɨ˜ kihꜗ dsaꜙ. Hñiiꜘ baˊ Dio gaꜙtëëꜘ heeyhꜗ wɨɨꜘ,läꜙkoo maˉnaˉsɨɨˉ: “Jnäꜘ baˊ teehnˊ jwɨɨ˜ kiyhꜗ,jnäꜘ baˊ miˊhmaahnˋ kiyh ˈ”, gaꜙjähꜘ Dio. 20 Läꜙjanaˉsɨɨˉ kaˉlähꜘ: “Cherˊmahꜗ kyohꜙ hi naˉhøøhˊkyah ˈ hnähꜘ, kwëëyhˋ heˉ kuyhꜙ. Hiꜙ cherˊmahꜗläˉkii dsëyꜗ, kwëëyhˋ heˉ hɨyhꜗ. Kyaahˊ heˉ jmeehˉhnähꜘ läꜙja , jäꜙ oˉhihꜙ kihꜗ hi naˉhøøhˊ kyah ˈhnähꜘ.” 21 Taꜙ kwaˉ jwëˈ llaˉdsëëˋ heˉ hlɨɨh ˈ kyahꜗhnähꜘ. Jmeeˊ hnähꜘ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ, läꜙjwëꜘ jallaˉdsëëˋ hnähꜘ kihꜗ heˉ hlɨɨhˈ.

13Hnøøꜗ miˊteˋ jneˊ kihˈ dsaˉtaˊ

1 Läꜙjëëꜙ jneˊ, jmeeꜙ biiꜗ miˊteˋ jneˊ kih ˈ dsaˉtaˊ.Jëëhꜘ niꜙ jaa dsaˉtaˊ saꜙ täähˊ taˉlaˊ täähˊ. Kihꜗ Diobaˊ jaˈ heˉ naˉhñaa läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊ. 2 Cherˊmahꜗ hi chaahˉ kyaahˊ dsaˉtaˊ, heˉ chaayhˉ kyaahˊ madaꜚheˉ gaꜙjmeeꜘ Dio baˊ ja . Hihꜗ hi jmeeꜙ läꜙja ,hnooyhˉ haˉ läꜙ jwëꜘ jeeˊ dsooy ˈ kyaahˊ dsoˊjwɨɨꜘbaˊ ja . 3 Saꜙ täähˊ dsaˉtaˊ mahꜗ jøøyhꜗ hi jmeeꜙheˉ lluꜗ. Hi jmeeꜙ heˉ hlɨɨh ˈ baˊ hiiꜘ gooˉ kiyhꜗkyaahˊ dsaˉtaˊ. Cherˊmahꜗ saꜙ hnoohˉ hɨɨꜗ gooˉkyahꜗ kyaahˊ dsaˉtaˊ, jmeeˊ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ mahꜗhlëëyhꜗ lluꜗ kyahꜗ. 4 Dsaˉtaˊ hi täähˊ naˉhñaa kihˈDio, naˉhñaayˊ jmeeyˈ heˉ lluꜗ kyahꜗ. Pero cherˊmahꜗjmeehˉ heˉ hlɨɨhˈ, heˉja baˊ hiiꜘ gooˉ kyahꜗ. Jëëhꜘsaꜙ täähˊ dsaˉtaˊ heˉ koo laayꜗ dsaˉtaˊ taꜙjmahꜗ.Naˉhñaayˊ kihˈ Dio mahꜗ llayꜗ taˊ läꜙ hnøøꜗ kihꜗ hi jmeeꜙ heˉhlɨɨhˈ baˊ. 5 Jmeeꜙ biiꜗmiˊteˋ jneˊmadaꜚ kihꜗdsaˉtaˊ mahꜗ saꜙ jmeeyhꜙ jneˊ. Hiꜙ läꜙja jmeeꜙ biiꜗmiˊtenˋ mahꜗ saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ hnɨɨꜗ hʉʉˊdsëˉ jnänˋ.

6 Hiꜙ lleˋ kih ˈ miˉhmaahˋ dsaˉ kuˊsɨhˉ. Jëëhꜘdsaˉtaˊ naˉhñaayˊ jmeey ˈ läꜙkoo hnøøꜗ Dio baˊ,koo heˉ naˉ baˊ la ˈ taˊ kiyh ˈ. 7 Hnøøꜗ miˊhmaahˊhnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ äähˉ hnähꜘ. Cherˊmahꜗ koo ˈ dsaˉkuˊsɨhˉ, lleˋ kih ˈ miˊhmaahˊ hnähꜘ. Cherˊmahꜗ heˉgaˊ gaꜙtëëhꜘ hnähꜘmiˊhmaahˊ, ja miˉhmaahˊ hnähꜘ.Ja jiihˊ hnähꜘ juuˈ lluꜗ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ taˊ hiꜙwaˊ gahˈ hnähꜘ miihˉ kyaayhˊ.

8 Ja miˉhmaahˊ hnähꜘ heˉ äähˉ hnähꜘ kihꜗ dsaꜙ.Heˉ ää jneˊ kih ˈ dsaꜙ dsaˉllaaꜙ baˊ. Pero heˉhnääꜗ jneˊ dsaˉkyaahnˊ, jihˊkohꜘ saꜙ ää jmɨɨˊ llaaꜙ .Jëëhꜘ, heˉ hnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahnˊ, heˉ maˉmiˉteˋjneˊ läꜙkoo jähꜘ ley baˊ ja . 9 Läꜙlaˉ jähꜘ ley: “Taꜙkaahꜙ waˊ hi chaˉ hi , taꜙ jngëëhꜙ dsaˉ, taꜙ hɨɨ ꜘ kihꜗdsaꜙ, taꜙ bäähˋ dsaˉ kyaahˊ juuˈ taˉjuuˈ, taꜙ waˊ heeꜘhohꜘ heˉ gaˊ chaˉ”, hiꜙ chaˉ gaˊ jyohꜘ nʉʉhꜚ heˉ lleˋnëˊ ley. Pero maˉmiˉtehˋ baˊ hneˉ läꜙjëꜙ nʉʉhꜚ laˉ,cherˊmahꜗ jmeehˉ läꜙkoo jähꜘ jeeˊ laˉ: “Waˊ hnaahꜙdsaˉkyaahˊ, läꜙkoo hnaahꜙ hñaahꜗ.” 10 Heˉ hnääꜙjneˊ dsaˉkyaahnˊ, saꜙ chaˉ jwë ˈ jmeenˊ heˉ hlɨɨh ˈkiyhꜗ. Läꜙjwëꜘ ja , dsaˉläˉteꜗ läꜙkoo lleˋ nëˊ ley.

11 Kye daˊ hnähꜘ kwaat˜ haˉ läꜙ ngooꜗ laꜗ jmɨˉ-gyʉʉꜙ. Hnøøꜗ naˉnëˊ jneˊ, jëëhꜘ maˉngooꜗ yaˉjähꜙheˉ lääꜘ jneˊ. Miihˉ gaˊ hnøø ˈ naꜗ, läꜙkohꜘ maˊgaꜙheehˋ jnihꜘ. 12 Maˉngooꜗ hwë ˈ baˊ laˉ, ngooꜗyaˉjähꜙ jmɨɨˊ. Moꜙsoꜙ waˊ jmeeˊ gaˊ jneˊ heˉ hlɨɨhˈ läꜙkoo tëë ˈ dsaˉ jmeeꜙ taꜙlaꜙ hwë ˈ. Waˊ miˊlluuˋjneˊ hñaanˈ läꜙhnøøꜗ kihꜗ hi täähˊ jeeˊ waˊjeˉ. 13Waˊjmeenˊ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ, läꜙkoo tëë dsaˉ jmeeꜙ jmɨɨˈ. Saꜙ waˊ kihˊhihnˊ gaꜙngëëꜘ jwëë ˈ, niꜙ heˉ jmeenˊchaˊhiihꜚ, hi mëꜘ hi ñʉʉhˉ saꜙ waˊ jmeenˊ waˊ laˈ chaˉ laꜗ, niꜙ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ laꜗ oˉhihꜙ, niꜙ heˉhneeˉ jneˊ, niꜙ heˉ wɨɨꜘ dsëˉ jneˊ. 14Waˊ dsaˊtoohnˊkoo hwehˉ kyaahˊ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Saꜙwaˊ jmeenˊ heˈ kihꜗ heˉ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ jnänˋ.

14Taꜙ waˊ jmeenˊ jehꜗ dsëꜗ øøhꜗ jneˊ

1 Heehˋ hnähꜘ hi saꜙ beeꜘ kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘdsëyꜗ. Taꜙ hlëëhˋ hnähꜘ kyaahˊ juuˈ wɨɨꜘ, cherˊmahꜗsaꜙ gaˊ maˉkyʉʉyh˜ läꜙkohꜘ hnähꜘ. 2 Ko llaa laaꜘleꜘ baˊ kuyhꜙ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ. Hiꜙ ko llaa hi saꜙchaˉ beꜘ kihꜗ, kuyhˉ maꜙlaꜙ mɨɨ ˈ heˉ jngëëˉ dsaˉbaˊ. 3Hi laaꜘ leꜘ baˊ kuyhꜙ läꜙjëꜙ, saꜙ waˊ miˉkwayhꜗkihꜗ hi saꜙ kuhˉ. Hiꜙ hi saꜙ kuhˉ, saꜙ waˊ kyeyꜘkwaat˜ kihꜗ hi kuhˉ, jëëhꜘ maˉheehˉ baˊ Dio kiyhꜗ.4 ¿Heeˉ laahꜗ hneˉ, heˉ kyehˊ kwaat˜ kihꜗ hi laaꜗkyaaꜗ jñahꜘ? Hñiiꜘ baˊ dsaˉjʉʉyˊ ñeˉ cheˊ jmeeyꜙheˉ lluꜗ o cheˊ jmeeyꜙ heˉ hlɨɨhˈ. Pero maꜙraꜙ heˉgoˉhëë bihꜗ lluꜗ, jëëhꜘ Dio chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ,saꜙ kwayꜙ jwëˈ täyhꜙ.

5 Ko llaa jmeeꜙ kyeeꜘ gaˊ koo jmɨɨˊ läꜙkohꜘ gaˊjyohꜘ jmɨɨˊ. Hiꜙ chaa jñahꜘ kaˉlähꜘ, laayꜘ, kweeˉbaˊ laˈ läꜙjëꜙ jmɨɨˊ. Pero läꜙjaa läꜙjaa hnähꜘ, koohäˊ baˊ jmeeˊ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ haˉ läꜙ jmeehˈ hnähꜘ.6 Hi høøꜙ koo jmɨɨˊ, kihꜗ Dio baˊ ja jmeeyꜙ. Hi saꜙ jmeeꜙ heˈ kihꜗ koo jmɨɨˊ, kihꜗ Dio baˊ ja jmeeyꜙkaˉlähꜘ. Hiꜙ hi kuhˉ läꜙjëꜙ nëë ˈ, heˉ jmeeyꜙ kihꜗDio baˊ ja , jëëhꜘ kwayꜙ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio. Hiꜙ hi saꜙ kuhˉ läꜙjëꜙ nëëˈ, läꜙja heˉ jmeeyꜙ kihꜗ Dio baˊja , hiꜙ kwayꜙ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio kaˉlähꜘ. 7 Jëëhꜘ, niꜙjaa saꜙ chaa taˉlaˊ chaa hñiiꜘ, hiꜙ niꜙ jaa saꜙ juuꜘtaˉlaˊ juuꜘ. 8 Cherˊmahꜗ chaa jneˊ, kihꜗ Dio baˊ jachaa jneˊ. Hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙjuuꜗ jneˊ, kihꜗ Dio baˊja juuꜘ jneˊ. Läꜙja cherˊmahꜗ chaa jneˊ o cherˊmahꜗgaꜙjuuꜗ jneˊ, laaꜗ jneˊ kyaa ˈ Dio baˊ. 9 Kihꜗ heˉja ,gaꜙjuuꜗ Cristo hiꜙ gaꜙläꜙjiiyhˋ kaˉlähꜘ mahꜗ leeyꜘ jʉʉˊhi maˉnaˉjuuˊ hiꜙ leeyꜘ jʉʉˊ hi chaa kaˉlähꜘ.

10 Pero hneˉ, ¿heˉlaˈ kyehˊ kwaat˜ kihꜗ øøhꜗ? Hiꜙhneˉ kaˉlähꜘ, ¿heˉla ˈ miˉkwahꜚ øøhꜗ? Läꜙjëëꜙ baˊjneˊ dsaˊnøønˈ chaˊnëˊ Cristomahꜗ kayꜗ juˈdsooꜘ jnänˋ.11 Jëëhꜘ, läꜙkoo naˉsɨɨˉ:Jmeenꜙ dsooꜘ, gaꜙjähꜘ Dio, läꜙjëëꜙ dsaˉ juuhꜗ jnëˊ

chaˊnënꜙ,läꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ häꜗ kihꜗ Dio.12 Kyaahˊ juuˈ laˉ dsaˉläˉngëëꜘ jneˊ, läꜙjëëꜙ baˊ jneˊngëënˊ kwaat˜ jnänˋ chaˊnëˊ Dio.

13 Heˉja moꜙsoꜙ waˊ kyenˊ kwaat˜ kihꜗdsaˉkyaahnˊ. Lluꜗ gaˊ waˊ jmeenˊ läꜙlaˉ baˊ. Saꜙwaˊ jmeenˊ tëh ˈ øøhꜗ jneˊ niꜙ heˉ jmeeˊ jneˊ jeh ˈdsëyꜗ. 14 Kihꜗ heˉ kyaahnˊ Jesús Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ,heˉja manꜙ kweeˉ niꜙ koo saꜙ chaˉ heˉ sohꜘ taˉlaˊsohꜘ hñiiꜘ. Pero cherˊmahꜗ chaˉ heˉ laaꜘ dsaˉ sohꜘ,kihꜗ hi heꜘ läꜙ maˉngooꜗ ja baˊ sohꜘ. 15 Cherˊmahꜗgaꜙjmeehˊ jehꜗ dsëꜗ øøhꜗ, kihꜗ heˉ maˉkuhꜗ koo nëë

Romanos 14:16 150 Romanos 15:27ˈ maꜗ heˉ saꜙ kuyhˉ, heˉ moꜙsoꜙ hnaahꜙ baˊ hnihꜘja . Taꜙ heeꜙ dsëꜗ øøhꜗ kyaahˊ heˉ kuhˉ, jëëhꜘ Cristogaꜙjuuꜗ kiyhꜗ. 16Läꜙja taꜙ kwaˉ jwëˈ hlëëhꜗ dsaˉ wɨɨꜘkihꜗ koo heˉ jmääꜗ jnänˋ. 17Heˉ gaꜙnøøˊ jneˊ kyaahˊjuuˈ kihꜗ Dio, saꜙ laꜗ kihꜗ heˉ kihˉhihˉ jneˊ. Pero heˉjmeeˉ jneˊ heˉ lluꜗ, heˉ hiiꜘ tiiˊ jnänˋ kyaahˊ øøhˈ jneˊ,hiꜙ heˉ jëë dsëˉ jneˊ läꜙkoo kwaꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, heˉ ja baˊ kyeeꜘ jnänˋ. 18 Cherˊmahꜗ jmeeˊ baˊ jneˊheˉ naˉ jeeˊ hnäähꜙ jneˊ Cristo, heˉ naˉ baˊ tɨh˜ dsëꜗDio hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ tɨh˜ dsëꜗ dsaˉ.

19Heˉja waˊ kwanˊ beꜘwaˊ hnøøhnˊ haˉ läꜙ jeeˊ hɨɨˈ tiiˊ jnänˋ hiꜙ waˊ hnøøhnˊ haˉ läꜙ jeeˊ tëë jneˊ chaˉ-gaˊmiihˉ beꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ øøhˈ jneˊ. 20 Taꜙ heeꜙ taˊkih ˈ Dio kyaahˊ heˉ kuhˉhuhꜘ. Ju ˈdsooꜘ, gaꜙläꜙjëꜙbaˊ heˉ kihˉhihˉ jneˊ naˉjngɨɨ ˈ. Pero laꜗ hlɨɨh ˈcherˊmahꜗ gaꜙjehꜗ dsëꜗ øøhꜗ kyaahˊ heˉ kuhˉhuhꜘ.21 Kihꜗ heˉja , lluꜗ gaˊ cherˊmahꜗ saꜙ kuhˈ ngoꜗ, heˉsaꜙ huh ˈ jmɨh ˈ mɨ ˈjëhꜗ maˉää , niꜙ saꜙ jmeeh ˈ niꜙkoo niꜙ heˉ gaˊ jyohꜘ, heˉ kyaahˊ jmeehˈ tëhꜗ øøhꜗjneˊ. 22Hiꜙ hneˉ, cheˊ jmeehˉ dsooꜘ lluꜗ baˊ heˉ kuhˉläꜙjëꜙ, waˊ laˈ kyahꜗ hñaahꜗ baˊ kyaahˊ Dio. Laꜗ lluꜗ kihꜗhi saꜙ hnɨɨ˜ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ waˊraˉ gaꜙkuyhˉ läꜙjëꜙheˉ laayꜘ lluꜗ. 23 Pero cherˊmahꜗ hi jmeeꜙ toꜗ dsëꜗkihꜗ heˉ kuhˉhɨyh˜,maˉnaˉbääyhˋ dsooˊ baˊ ja , kihꜗheˉ saꜙ maˉkuyhˉ läꜙkaa tuhˉdsëyꜗ. Hiꜙ läꜙja kihꜗläꜙjëꜙ heˉ jmeeˉ jneˊ, cherˊmahꜗ saꜙ laꜗ kyaahˊ koobaˊ hʉʉˊdsëˉ, maˉlaꜗ dsoˊkyeˉ baˊ ja .

151 Jneˊ hi beeꜘ kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘ dsënˉ, waˊ

jmeenˊ jøhˉ dsëˉ jneˊ kyaahˊ hi saꜙ chaˉ beꜘ kihꜗ.Saꜙ waˊ jmeenˊ läꜙkoo hnøøˉ jneˊ hñaanˈ. 2 Läꜙjaaläꜙjaa jneˊ waˊ jmeenˊ heˉ tɨh˜ dsëꜗ dsaˉkyaahnˊ baˊmahꜗwaˊ laˈ lluꜗ kiyhꜗ hiꜙ läꜙja läꜙchaˉ chaˉgaˊmiihˉbeꜘ kiyhꜗ chaˊnëˊ Dio. 3 Jëëhꜘ saꜙ gaꜙhnoohˉ Cristomaˊ jmee ˈ läꜙ tɨh˜ dsëyꜗ hñiiyꜘ. Läꜙlaˉ baˊ naˉsɨɨˉkiyhꜗ: “Heˉ hlɨɨh ˈ heˉ maˊ hlëëhꜙ dsaˉ kyahꜗ, jaꜗnëˊ kinꜙ.” 4 Läꜙjëꜙ juuˈ heˉ maˉnaˉsɨɨˉ jääꜗ , heˉ lluꜗjnänˋ baˊ ja heˉ naˉsɨɨˉ mahꜗ miˊtëëꜗ jneˊ hñaan ˈ.Läꜙja , kyaahˊ juu ˈ kihꜗ Dio, tëëꜗ jneˊ beꜘ hiꜙ jmeeꜗkwëëh˜ dsëˉ jneˊ, hiꜙ heˉ naˉ jmeeꜗ läꜙchaˉ oˉjøhꜙdsëˉ jnänˋ kyaahˊ Dio. 5Dio baˊ heꜘ hi jmeeꜙ kwëëh˜dsëꜗ dsaˉ hiꜙ kwayꜙ beꜘ kaˉlähꜘ. Heˉja ngɨɨnˊ kiyhˈmahꜗ waˊ jmeeyꜘ koo nëëˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ läꜙjëëꜙhnähꜘ läꜙ hnøøꜗ Cristo Jesús. 6 Mahꜗ läꜙja läꜙjëëꜙhnähꜘ, kyaahˊ koo nëëˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ, jmeehˈ hnähꜘjʉʉhˉ kihꜗ Dio, hi laaꜗ Jmiiˉ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈjnänˋ.

7 Hehꜗ läꜙja , lleˋ kihˈ heehˊ hnähꜘ läꜙjaa läꜙjaaøøhꜗ jneˊ läꜙkoo gaꜙheehˉ Cristo jneˊ mahꜗ läꜙjnäꜘlaaꜗ jøøh ˈ Dio. 8 Läꜙlaˉ jwahnꜙ. Cristo jaꜗ mahꜗgaꜙhnooyhˉ heˉ lluꜗ kihꜗ dsaˉ judiu. Läꜙjwëꜘ jagaꜙläꜙteꜗ juuˈ läꜙkoo gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kyaahˊ dsaˉmaˉkaahˊ jnänˋ. Gaꜙmiꜙjnääyˉ heˉ gaꜙmiꜙteꜗ Dio juuˈ kihꜗ. 9Hiꜙ läꜙja jayꜗ kihꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiumahꜗjmeeꜗ dsaˉ heꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio, kihꜗ heˉ gaꜙläꜙñihꜘdsëyꜗ kiyhꜗ. Läꜙkoo naˉsɨɨˉ:Heˉja hlëëhnˊ lluˈ hiꜙ hänˋ kyahˈ jeeˊ kihˈ dsaˉ hi

saꜙ laaꜗ judiu.10 Jyohꜘ kaˉlähꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ, hlëëhꜙ läꜙlaˉ:Waˊ jëë hohꜘ hnähꜘ hi saꜙ laaꜗ judiu kyaahˊ judiu

hi laaꜗ kyaaꜗ Dio.11Hiꜙ naˉsɨɨˉ kaˉlähꜘ läꜙlaˉ:Häˊ hnähꜘ kihꜗ Dio läꜙjëëꜙ hnähꜘ hi saꜙ laaꜗ judiu,

läꜙjëꜙ jeeˊ jwɨɨˉ haˉ jeeˊ täähˊ hnähꜘ, jmeeˊ hnähꜘjʉʉhˉ kiyhꜗ.

12Hiꜙ ja baˊ läꜙnaˉ jähꜘ Isaía kaˉlähꜘ:Hñaaꜘ jaa dsaˉ jeeˊ chaahˈ jmooꜗ kihꜗ Isaí,yaˉhëë ˈ jaa hi jmeeꜗ hihꜙ kihꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ

judiu.Dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu, kayꜗ oˉjøhꜙ dsëˉ kiyhꜗ.

13Dio baˊ jmeeꜙ heˉ chaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ jnänˋ. Heˉ-ja ngɨɨnˊ kiyh ˈ mahꜗ waˊ jmeeyꜘ jëë hohꜘ hnähꜘchaˉmiihˉ hiꜙ waˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊ kyah ˈ hnähꜘ kihꜗheˉ maˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kiyhꜗ, mahꜗ läꜙja waˊläꜙchaˉ chaˉmiihˉ oˉjøhꜙ dsëˉ kyahꜗ hnähꜘ taꜙlaꜙkyaahˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.

Naˉhñaaˊ Paaˊ kwa ˈ ju ˈhmëëꜘ kihꜗ hi saꜙ laaꜗjudiu

14Manꜙ kweeˉ kyahꜗ hnähꜘ øøhnꜗ, lluꜗ hohꜘ hnähꜘjwërte, hiꜙ chaˉ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kyahꜗhnähꜘ, hiꜙ kyuuh˜ hnähꜘ kwëëhˈ nʉʉhꜚ dsaˉkyaahˊhnähꜘ. 15Hnähꜘ øøhnꜗ, koo jeeˊ koo llahˈ maˉtuuˉdsënꜙ maˉsɨɨnꜗ kyahꜗ hnähꜘ läꜙkoo teꜗ llaꜙ dsënꜙmahꜗ miˉdsoohnꜚ hohꜘ hnähꜘ heˉ maˉmiˉtëëh ˈhnähꜘ jääꜗ . Taˊ laˉ naˉhñaanˊ jmeenˋ kihˈ Dio, kihꜗheˉ lluꜗ dsëyꜗ kyaahˊ jnäꜘ, 16 mahꜗ jmeenˋ taˊ kih ˈCristo jeeˊ täähˊ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu, kwanˋ juˈhmëëꜘ kihꜗ Dio. Hiꜙ läꜙja ngëënˊ dsaˉ heꜘ kihꜗ Dio.Hiꜙ tɨh˜ baˊ dsëyˈ kihꜗ hi heꜘ, jëëhꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ gaꜙjmääyꜗ maˉnaˊlluuyˋ.

17Kihꜗ heˉ kyaahnˊ Cristo Jesús, heˉja chaanˉ lluꜗkyaahˊ taˊ heˉ jmeenꜙ kihꜗ Dio. 18 Heˉja saꜙ tuuˉdsënꜙ hlëëhnˊ heˉ gaˊ jyohꜘ. Maꜙlaꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘCristo kyaahˊ jnäꜘ, heˉ ja baˊ miˉjnään ˈ. Kyaahˊbeꜘ kiyhꜗ, gaꜙkwanꜗ juuˈ kihꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiuhiꜙ chaˉ gaˊ jyohꜘ heˉ gaꜙjmeenꜗ, hehꜗ heˉ gaꜙheehˉdsaˉ kihꜗ Dio. 19 Kyaahˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Diogaꜙjmeenꜗ jaꜙ koo nëë ˈ heˉ jʉhˉgaa . Läꜙjagaꜙløøꜗ kwanꜙ juu ˈ kihꜗ Cristo jwɨɨˉ Jerusalén hiꜙngoonꜗ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ hwaꜗ ja , läꜙjiih ˈ gaꜙtëënꜘ hwaꜗIlírico. Läꜙkaa jeeˊ ja gaꜙkwanꜗ ju ˈhmëëꜘ kihꜗCristo. 20 Läꜙjwëꜘ ja , gaꜙkwanꜗ beꜘ ngoonꜗ naˊkwanˈ ju ˈhmëëꜘ taꜙ jeeˊ saꜙ gaˊ maˉllooꜗ juuˈ kihꜗ Cristo,mahꜗ saꜙ miˉkwaanꜗ taˊ, ja baˊ jeeˊ maˉløøꜗ jñahꜘ.21Gaꜙlaꜗ baˊ läꜙkoo naˉsɨɨˉ heˉ jähꜘ läꜙlaˉ:Hi saꜙ gaˊ maˉnuuꜘ hiiꜘ juuˈ kiyhꜗ, jëëyꜗ baˊ.Hihꜗ dsaˉ hi saꜙ gaˊ maˉnuuꜘ, läꜙngëëꜘ bihꜗ.

Gaꜙjmeehꜗ Paaˊ juuˈ heˉ dsaˉkayꜙ kuuˊ, kihꜗ øøhꜗ jneˊhi llaˉkyaaꜗ

22 Kihꜗ heˉja baˊ saꜙ hii˜ kwaꜗ jäˊ naˊjëënꜙ hnähꜘ.Saꜙ maˊ jäänˊ goˉte˜. 23 Pero naꜗ, moꜙsoꜙ chaˉ jeeˊnɨɨnˋ hiꜙ maˉhyaˉ ji ñeˉ heeꜘ dsënꜙ nɨɨnˋ naˊjëënꜙhnähꜘ. 24 Heˉja waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ nɨɨnˋ taꜙ Es-paña, jmeenꜙ hʉʉˊdsëˉ dsaˉngëënꜘ taꜙ naꜙ. Hnoonꜗnaˊjëënꜙ hnähꜘ mahꜗ dsaˊtoohnˊ miihˉ jmɨɨˊ hiꜙläꜙjøhˉ dsëˉ jneˊ. Hiꜙ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ yaˉhëën ˈ,hnoonꜗ jmeeh ˈ hnähꜘ beꜘ kinꜙ heˉ kyaahˊ nɨɨnˋ taꜙchaˊnëˊ. 25 Pero toˉnëˊ nɨɨnˋ taꜙ Jerusalén naˊkwanˈ beꜘ kihꜗ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ jeeˊ ja . 26 Øøhꜗ jneˊhi täähˊ Macedonia kyaahˊ hi täähˊ Acaya gaꜙjʉʉhꜗgaꜙlääyhꜗ miihˉ kuuˊ heˉ ngëënˊ kih ˈ øøhꜗ jneˊ hi täˉñeeꜘ hi täähˊ Jerusalén. 27 Läꜙja llaꜙ dsëyꜗjmeeyꜗ hiꜙ läꜙja gaꜙtëëyꜘ jmeeyꜗ kihꜗ judiu heꜘ. Jëëhꜘläꜙjëëꜙ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu gaꜙhyoyhꜗ heˉ laˊ kwaꜙDio taꜙlaꜙ kihꜗ dsaˉ judiu. Heˉja lleˋ kih ˈ hi saꜙlaaꜗ judiu, jmeeꜗ beꜘ kihꜗ dsaˉ judiu kyaahˊ miihˉ heˉ

Romanos 15:28 151 Romanos 16:27chaˉ kiyhꜗ kaˉlähꜘ. 28 Maˉlaꜙ maˉdsaaꜗ läꜙjëꜙ heˉjmeenˋ laˉ hiꜙ tiˊlloohnꜚ kuuˊ heˉ gaꜙjʉʉhꜗ gaꜙläähꜗja kwëëhnꜚ hi täˉñeeꜘ, ja gaˊ dsaˉngëënꜘ taꜙnaꜙ kyahꜗ hnähꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ nɨɨnˋ taꜙ España.29Maꜙ baˊ jnäꜘ, chaˉmiihˉ miˉjääꜗ Dio hnähꜘ kyaahˊju ˈhmëëꜘ kihꜗ Cristo waˊraˉ gaꜙlloonꜗ taꜙ jeeˊ täähˊhnähꜘ.

30 Chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ øøhnꜗ, taꜙlaꜙ kihꜗ Jesu-cristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ hiꜙ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ hnääꜗJmɨˉlleꜘ jneˊ. Taꜙ jmeeˉ hnähꜘ hñaaˉ hohꜘ, kwaˊhnähꜘ beꜘ kinꜙ, ja ngɨɨhˊ hnähꜘ kinꜙ kihꜗ Dio, 31mahꜗsaꜙ chaˉ heˉ dsaˉngëënꜘ jeeˊ kih ˈ hi chaahˉ hi täähˊ Judea. Hiꜙ ngɨɨˊ hnähꜘ kinꜙ kaˉlähꜘ kihꜗ Diomahꜗ yaˉhɨɨ ˈ lluꜗ jeeˊ tiˊlloohnꜚ kuuˊ laˉ kihꜗ øøhꜗjneˊ hi täähˊ Jerusalén. Hnoonꜗ waˊ heehˉ bihꜗllu ˈ. 32 Läꜙja ngɨɨˊ hnähꜘ kinꜙ mahꜗ jëë dsënꜙwaˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ lloon˜ jeeˊ täähˊ hnähꜘ, hiꜙ teehˊjneˊ ko jøhꜘ dsëˉ jneˊ jeeˊ naˉ, cherˊmahꜗ läꜙja hnøøꜗDio. 33Dio, hi jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊ jnänˋ, waˊ kyaahˊ läꜙjëëꜙhnähꜘ. Waˊ laˈ läꜙja .

16Jeeˊ gaꜙdsaaꜗ gaꜙhɨhꜗ Paaˊ juuˈ

1 Jmeenꜙ juuˈ kyahꜗ hnähꜘ øøhnꜗ, dsaˉmëꜘ øøhꜗ jneˊFebe jmeeꜙ bihꜗ kweeˉ taˊ heˉ häˊ gooyˉ gwahꜙ jwɨɨˉCencrea. 2Heehˋ hnähꜘ läꜙ hnøøꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, läꜙää jmɨɨˊ jmeenˊ kihˈ hi maˉnaˉjngëëˈ. Jmeeˊ hnähꜘbeꜘ kiyhꜗ cherˊmahꜗ heˉ llaˉkyaayꜗ, jëëhꜘ maˉjmeeyꜘbeꜘ kihꜗ jwëëꜘ øøhꜗ jneˊ hiꜙ läꜙja gaꜙjmeeyꜘ beꜘ kinꜙkaˉlähꜘ.

3 Jmeeˊ Dio kihꜗ Priscila kyaahˊ Aquila, hi jmeeꜙtaˊ kih ˈ Cristo Jesús ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ. 4 Maꜙkeꜙgaꜙhɨɨꜘ gooˉ kiyhꜗ maˊ juuyꜘ, gaꜙnooyˉ nëˊ kinꜙ. Hiꜙjaꜙ maꜙlaꜙ jnäꜘ kwanꜙ tiˊhmaahˊ kiyhˈ, läꜙja kaˉlähꜘläꜙjëꜙ gwahꜙ jeeˊ täähˊ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu kwaꜙtiˊhmaahˊ kiyh ˈ. 5 Läꜙja kaˉlähꜘ, jmeeˊ hnähꜘ Diokihꜗ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hi dsaˉñeeꜙ chaˊnehꜙ kiyhꜗ.Hiꜙ jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ Epeneto hi hnaanꜙ, hi heꜘ toˉnëˊ gaꜙheehˉ juu ˈ kihꜗ Cristo hwaꜗ Acaya.6 Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ María hi gaꜙjmeeꜘ chaˉmiihˉtaˊ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ. 7 Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ Adrónicokyaahˊ Junia. Läꜙuuꜘ dsaˉgoon˜ heꜘ teˉjuˉ kinꜙkyaahˊ, naˊnääyˈ nehꜙñeˈ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ. Läꜙjëëꜙapóstole gaꜙläꜙhnääyꜗ chaˉmiihˉ läꜙuuꜘ dsaˉ heꜘ,hi gaꜙheehˉ jääꜗ kihꜗ Cristo läꜙkohꜘ jnäꜘ.

8 Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ Amplias hi hnaanꜙ, hi hnaahˉ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ ko jøhꜘ kyaahˊ jneˊ. 9 Jmeeˊhnähꜘ Dio kihꜗ Urbano hi jmeeꜙ taˊ kih ˈ Cristoko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ, hiꜙ jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ Estaquiomeꜚ kyaanꜙ hi hnaanꜙ. 10 Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗApele hi maˉyaˉhëë lluꜗ jeeˊ jmeeyꜙ taˊ kihˈ Cristo.Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ läꜙjëëꜙ hi täähˊ chaˊnehꜙ kihꜗAristóbulo. 11 Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ Herodión dsaˉhi teˉjuˉ kinꜙ kyaahˊ. Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ hi täähˊ chaˊnehꜙ kihꜗ Narciso hi jmeeꜙ ko jøhꜘ kyaahˊDsaˉjøøh ˈ jnänˋ. 12 Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ Trifenahiꜙ kihꜗ Trifosa hi jmeeꜙ taˊ kih ˈ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ.Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ Pérsida hi hnaanꜙ hi gaꜙjmeeꜘchaˉmiihˉ taˊ kih ˈ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. 13 Jmeeˊ hnähꜘDio kihꜗ Rufo hi naˉlleehˊ kyaa ˈ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ,hiꜙ läꜙja kihꜗ chooyˈ kaˉlähꜘ. Hi heꜘ gaꜙjmääꜗ jnäꜘläꜙkoo jooyꜘ. 14 Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ Asíncrito,kihꜗ Flegonte, kihꜗ Herma, kihꜗ Patroba, kihꜗ Herme,hiꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ kyaayhˊ. 15 Jmeeˊ

hnähꜘ Dio kihꜗ Filólogo, kihꜗ Julia, kihꜗ Nereo hiꜙ kihꜗdsaˉmëꜘ øøyhꜚ, hiꜙ läꜙja kihꜗ Olimpa kyaahˊ läꜙjëëꜙhi naˉjngëëˈ hi täähˊ kyaayhˊ.

16 Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ, hiꜙ jachʉhˉ hnähꜘ kiyhꜗ läꜙ hnøøꜗ Dio. Läꜙkoo läꜙkoogwahꜙ kihꜗ Cristo jmeeꜙ Dio kyahꜗ hnähꜘ.

17 Pero chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ øøhnꜗ, leehꜚ hnähꜘkyaahˊ hi hnøøꜗ jmeeꜗ toꜗ nääꜗ, hiꜙ jmeeyꜙ dsaˉtëhꜗhnähꜘ kihꜗ heˉ kwayꜙ jyohꜘ juuˈ heˉ saꜙ laꜗ läꜙkoojuu ˈ heˉ maˉmiˉtëëh ˈ hnähꜘ. Taꜙ jmeeˉ hnähꜘko jøhꜘ kyaayhˊ. 18 Jëëhꜘ dsaˉ hi jmeeꜙ läꜙja , saꜙjmeeyꜙ heˈ kihꜗ Jesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, hnooyhˉläꜙjëꜙ heˉ ngɨɨꜙ tuhˉdsëyꜗ baˊ. Hlëëyhꜙ kyaahˊ juuˈnaˊhñaahꜗ haˉ läꜙ jeeˊ tɨhˈ dsëꜗ dsaˉ mahꜗ miˉgaayꜙhi jlää . 19 Läꜙkaa baˊ maˉñeˉ dsaˉ, nʉʉhˊ baˊhnähꜘ, heˉja chaanˉ lluꜗ kyaahˊ hnähꜘ. Hnoonꜗkyuuh˜ hnähꜘ jmeehˈ hnähꜘ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ, mahꜗsaꜙ lihꜙ heˉ hlɨɨhˈ kyahꜗ hnähꜘ. 20 Dio, hi jmeeꜙ hiiꜘtiiˊ jnänˋ, chahꜘ baˊ jwääy ˈ Tanaˊ taꜙ hwaꜗ hʉʉˊ tɨɨhˊhnähꜘ. Waˊ kwaꜘ Jesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ läꜙjëꜙ heˉlluꜗ kyahꜗ hnähꜘ.

21 Timotä, hi jmeeꜙ taˊ kyaahˊ jnäꜘ, jmeeꜙ Diokyahꜗ hnähꜘ. Hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ Lucio, kyaahˊ Jasón,kyaahˊ Sosipater, heꜘ baˊ dsaˉ hi teˉjuˉ kinꜙ kyaahˊ.

22 Jnäꜘ Tercio maˉsɨɨnꜗ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ hlëëhꜙ Paaˊ.Jnäꜘ jmeenꜙ Dio kyahꜗ hnähꜘ.

23Hiꜙ Gayo jmeeꜙ Dio kyahꜗ hnähꜘ. Kiyhꜗ gyanˊ naˈ, hiꜙ kwayꜙ chaˊnehꜙ kiyhꜗ jeeˊ dsaˉñeeꜙ läꜙjëëꜙ øøhꜗjneˊ. Erasto hi koo kuˊsɨhˉ jeeˊ jwɨɨˉ laˉ, kyaahˊ øøhˈ jneˊ Cuarto jmeeꜙ Dio kyahꜗ hnähꜘ.

24 Waˊ miˉjääꜗ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ läꜙjëëꜙhnähꜘ. Waˊ laˈ läꜙja .

25 Dio leꜘ jmeeyꜗ jähˈ hnähꜘ koo hwehˉ kyaahˊ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesucristo heˉ kwanꜙ laˉ. Läꜙjëꜙ juuˈ laˉmaˊ naˉhmääˊ jää ˈ, läꜙjiih ˈ maˊ gaꜙnøøꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ.26 Pero naꜗ maˉläˉjnäꜘ juu ˈ laˉ taꜙlaꜙ kyaahˊ heˉgaꜙsɨɨꜘ läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ,läꜙkoo laꜗ madaꜚ kihꜗ Dio hi chaa läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊchaˉ. Gaꜙmiꜙjnääyˉ juu ˈ laˉ mahꜗ läꜙdsooꜘ dsëꜗläꜙjëëꜙ dsaˉ hiꜙ läꜙja läꜙnʉʉyhˊ kiyhˈ.

27 Jaa Dio baˊ hi kyʉʉh˜ chaˉmiihˉ. Waˊ la ˈjʉʉhˉ kiyhꜗ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ, taꜙlaꜙ kihꜗ Jesu-cristo. Waˊ laˈ läꜙja .

1 Corintios 1:1 152 1 Corintios 2:5

1 CorintiosHeˉ laˉ toˉnëˊ jeˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Paaˊ kihˈøøhꜗ jneˊ hi chaa Corinto

1 Jnäꜘ Paaˊ naˉhñaanˊ laan ˈ apóstol kyaaꜗ Jesu-cristo läꜙ hyohˉ dsëꜗ Dio. Ko jøhꜘ kyaahˊ Sósteneøøhꜗ jneˊ, 2 sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ hi laaꜗ gwahꜙ kihꜗ Diojeeˊ jwɨɨˉ Corinto. Laahꜗ hnähꜘ kyaaꜗ Dio taꜙlaꜙ kihꜗCristo Jesús, maˉnaˉlleehˊ hnähꜘ mahꜗ leehꜘ hnähꜘnaˉjngëëˈ. Hiꜙ juuˈ laˉ laꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi täähˊ taꜙlaꜙ taꜙ jnøꜙ kaˉlähꜘ, läꜙjëëꜙ hi chuuꜘ kihꜗ Dio taꜙlaꜙkihꜗ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Jëëhꜘ, jaa baˊ laaˈ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ kyaayhˊ. 3 Ngɨɨnˊ kihˈ Dio hi laaꜗTääˋ jnänˋ hiꜙ ngɨɨnˊ kihˈ Jesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ,waˊ kwayꜘ heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ, hiꜙ waˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊkyahˈ hnähꜘ.

Läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ heˉ gaꜙhñahꜗ jneˊ kihˈ Cristo4Läꜙjëꜙ jiih˜ kwanꜙ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio jnänˋ kwaat˜

kyahꜗ hnähꜘ, jëëhꜘ chaˉmiihˉ heˉ lluꜗ gaꜙkwëëhꜗDio hnähꜘ heˉ laˊ gaꜙkwayꜘ baˊ taꜙlaꜙ kihꜗ CristoJesús. 5 Kihꜗ heˉ laahꜗ hnähꜘ koo kyaahˊ Cristoheˉja chaˉ chaˉmiihˉ heˉ gaꜙhñahꜗ hnähꜘ kihꜗ Dio.Maˉtëëꜘ hnähꜘ juu ˈ kiyhꜗ hiꜙ läꜙja maˉtëëꜘ hnähꜘchaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ. 6 Kihꜗ heˉ maˉjäꜘ koohwehˉ juuˈ kihꜗ Cristo kyaahˊ hnähꜘ, 7heˉja , moꜙsoꜙchaˉ gaˊ heˉ gaˊ hnøø ˈ hñahꜙ hnähꜘ kihꜗ Dio jëëhꜘmaˉhñah˜ baˊ hnähꜘ hiꜙ maˉchaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ kyahꜗhnähꜘ heˉ tëëhꜗ hnähꜘ yaꜙjwɨɨꜗ kiyhꜗ waˊraˉ gaꜙtëꜘjeeˊ läꜙjnääꜘ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. 8 Hiꜙ hñiiꜘbihꜗ jmeeyꜗ goˊtaahˊ hnähꜘ koo hwehˉ läꜙjiihˈ llaaꜙmahꜗ moꜙsoꜙ chaˉ gaˊ heˉ naˉbäähˋ hnähꜘ niꜙ miihˉwaˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ.9Maꜙraꜙ heˉ miˉteꜗ baˊ Dio juuˈ kihꜗ. Hi heꜘ baˊ hi gaꜙtëëhꜗ hnähꜘ mahꜗ jmeeh ˈ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊJooyꜘ Jesucristo, Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.

Gaꜙlaaꜗ maꜙ kihˉkihꜗ øøyhꜚ jeeˊ jwɨɨˉ Corinto10Heˉja chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ øøhnꜗ, kyaahˊ hihꜙ

kihꜗ Jesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Jmeeꜙ biiꜗ hɨɨꜗ koobaˊ juu ˈ kyahꜗ hnähꜘ läꜙjëëꜙ hnähꜘ mahꜗ saꜙ leehꜘhnähꜘ toꜗ nääꜗ. Koo nëëˈ baˊ goˉtaahˊ hnähꜘ. Waˊ laˈ koo baˊ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ hnähꜘ. 11 Øøhnꜗ,gaꜙnuunꜗ haˉ läꜙ täähˊ hnähꜘ, gaꜙjmeehꜗ dsaˉ kyaaꜗCloé juuˈ heˉ chaˉ hniiˉ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ. 12 Läꜙlaˉbaˊ ngoo ˈ juu ˈ laˉ. Ko llaa hnähꜘ jwahꜘ hnähꜘ:“Jnäꜘ jmeenꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ Paaˊ.” Hi jñahꜘ jähꜘ:“Jnäꜘ kyaahnˊ Apolo.” Hi jñahꜘ jähꜘ: “Jnäꜘ kyaahnˊPeeˊ.” Hi jñahꜘ jähꜘ: “Jnäꜘ laanꜗ kyaahˊ Cristo.”13 Haˉ baˊ läꜙ laꜗ juu ˈ ja . ¿Cheˊ laa ˈ uuꜗ uuˉCristo? ¿Cheˊ jnäꜘ gaꜙtaanꜚ dsohꜘ hmaˉcruꜚ kwaat˜kyahꜗ hnähꜘ? ¿Cheˊ gaꜙsaa hnähꜘ jmɨɨˉ läꜙhihꜙkinꜙ? 14 Kwanꜙ tiˊhmaahˊ kih ˈ Dio saꜙ gaꜙchaanˋdsaˉ jmɨɨˉ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ. Maꜙlaꜙ Crispo kyaahˊGayo baˊ gaꜙchaanˋ jmɨɨˉ. 15 Heˉja niꜙ jaa dsaˉsaꜙ leꜘ jähꜙ heˉ naˉsaahꜚ hnähꜘ jmɨɨˉ kyaahˊ hihꜙkinꜙ. 16 Hiꜙ gaꜙchaanˋ jmɨɨˉ hi chaa kihꜗ Estéfanakaˉlähꜘ. Pero saꜙ manꜙ cheˊ chaa gaˊ jñahꜘ hi gaˊgaꜙchaanˋ jmɨɨˉ. 17 Jëëhꜘ, saꜙ gaꜙcheeꜗ Cristo jnäꜘmahꜗ chaanˊ dsaˉ jmɨɨˉ. Gaꜙcheeyꜗ jnäꜘ mahꜗ kwanˋjuˈhmëëꜘ kiyhꜗ baˊ. Hiꜙ saꜙ hlëëhnˊ kyaahˊ juuˈ kaahˊ,haˉ gaˉ cheˉ saꜙ häˊ taˊ heˉ gaꜙtaaꜚ Cristo dsohꜘhmaˉcruꜚ.

Kyaahˊ Cristo gaꜙläꜙjnäꜘ heˉ kyʉʉh˜ Dio chaˉmi-ihˉ

18 Jëëhꜘ, kihꜗ hi dsaˉkah˜ jwëˈ, ngaahˊ baˊ laˈ juuˈ heˉ gaꜙtaayꜚ dsohꜘ hmaˉcruꜚ. Pero jnäˋ jneˊ hi dsaˉlääꜘ , juu ˈ laˉ laꜗ beꜘ kihꜗ Dio baˊ. 19 Läꜙkoonaˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio:Heenꜚ goˉte˜ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ hi kyʉʉh˜ chaˉmiihˉ.Jñuuhnˊ läꜙjëꜙ heˉ maˉmiˉtëë dsaˉ hi ngëëꜘ

chaˉmiihˉ, gaꜙjähꜘ Dio.20 ¿Naꜚ hi kyʉʉh˜ chaˉmiihˉ? ¿Naꜚ hi

maˉmiˉtëë chaˉmiihˉ? ¿Naꜚ hi lihꜙ tiˉchooꜙ juuˈjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ? ¿Cheˊ saꜙ gaꜙjmeeꜘDio gaꜙjäꜘ taꜙ hwaꜗläꜙjëꜙ heˉ kyʉʉh˜ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ? 21 Chaˉmiihˉhʉʉˊdsëˉ lluꜗ chaˉ kihꜗ Dio, heˉja saꜙ gaꜙkwayꜘjwë ˈ maˉläˉkyuuꜙ dsihꜘ kyaahˊ heˉ kyʉʉh˜ dsaˉchaˉmiihˉ. Gaꜙtɨhꜗ dsëyꜗ lääyꜗ dsaˉ hi jmeeꜙ dsooꜘdsëꜗ kiyhꜗ baˊ, taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ kwaꜗ dsaˉ juu ˈ kiyhꜗmaꜙkeꜙ jähꜘ dsaˉ, ngaahˊ juu ˈ naˉ. 22 Dsaˉ judiuhnøøꜗ jëëyꜗ koo heˉ jʉhˉgaa . Hiꜙ dsaˉ griegohnooyhˉ haˉ läꜙ jeeˊ läꜙkyʉʉyh˜ chaˉgaˊmiihˉ baˊ.23 Pero jneˊ, gaꜙnøøꜗ baˊ jneˊ kwaˊ jneˊ juu ˈ heˉgaꜙtaaꜚ Cristo dsohꜘ hmaˉcruꜚ. Hiꜙ juu ˈ laˉ laꜗoˉhihꜙ kihꜗ dsaˉ judiu, hiꜙ kihꜗ dsaˉ griego laꜗ juuˈngaahˊ baˊ. 24 Pero kihꜗ hi gaꜙtëëhꜗ Dio, dsaˉ judiuläꜙkye griego, juuˈ kihꜗ Cristo miˉjnääꜙ haˉ läꜙkoobeꜘ saꜙ chaˉ kihꜗ Dio, hiꜙ haˉ läꜙkoo saꜙ kyʉʉyh˜.25 Maꜙkeꜙ jähꜘ dsaˉ, ngaahˊ la ˈ juu ˈ kihꜗ Dio, perokyeeꜘ chaˉgaˊmiihˉ heˉ kyʉʉh˜ Dio läꜙkohꜘ gaˊ heˉkyʉʉh˜ dsaˉ. Hiꜙ maꜙkeꜙ jäyhꜘ saꜙ beeꜘ juuˈ kihꜗ Dio,pero chaˉgaˊmiihˉ beeꜘ baˊ läꜙkohꜘ gaˊ juuꜗ kihꜗ dsaꜙ.

26 Jëëˋ daˊ hnähꜘ øøhnꜗ, haˉ läꜙ maˊ täähˊ hnähꜘläꜙ maˊ gaꜙtëëhꜗ Dio hnähꜘ. Saꜙ jwëëꜘ hnähꜘ hi maˊ kyʉʉh˜ chaˉmiihˉ läꜙkoo teꜗ heˉ maˉmiˉtëëdsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Saꜙ jwëëꜘ hnähꜘ hi maˊ jmeeꜙhihꜙ, hiꜙ niꜙ saꜙ jwëëꜘ hnähꜘ hi maˊ hiiꜘ juu ˈ kihꜗ.27Gaꜙlleehˉ Dio hi saꜙ kyʉʉh˜ niꜙ miihˉ jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ mahꜗ lleyꜙ oˉhihꜙ kihꜗ hi kyʉʉh˜ chaˉmiihˉ,hiꜙ gaꜙlleeyhˉ hi saꜙ beeꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ mahꜗ lleyꜙoˉhihꜙ kihꜗ hi beeꜘ . 28 Läꜙkye hi saꜙ läꜙjëënˊ,läꜙkye hi saꜙ täähnˊ taˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, gaꜙlleehˉDio, hiꜙ läꜙjëëꜙ hi saꜙ laaꜗ niꜙ miihˉ gaꜙlleeyhˉmahꜗjmääyꜗ taꜙ kooꜘ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kaahˊ. 29 Läꜙja niꜙjaa saꜙ leꜘ jmääꜗ hñiiꜘ jøøh ˈ chaˊnëˊ Dio. 30 Taꜙlaꜙkihꜗ Dio baˊ ja , heˉ täähˊ hnähꜘ kyaahˊ Cristo Jesús.Hiꜙ kyaahˊ Cristo gaꜙjmeeyꜘ kyuuh˜ jneˊ chaˉmiihˉ,heˉja lluuꜗ jneˊ, naˉjngëëˈ jneˊ, hiꜙ naˉlaa jneˊ taꜙlaꜙkihꜗ Cristo. 31 Heˉja läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio:“Hi hnøøꜗ jmääꜗ hñiiꜘ jøøhˈ, waˊ jmääyˈ hñiiyꜘ jøøhˈkihꜗ heˉ laayꜗ kyaaꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.”

21 Läꜙ maˊ ñeenˊ naˊjëënꜙ hnähꜘ gaꜙkwanꜗ juuˈ kihꜗ

Dio, pero saꜙ gaꜙhlëëhnˋ hnähꜘ kyaahˊ juuˈ kaahˊ niꜙsaꜙ gaꜙjmeenꜗ kyʉʉhn˜ chaˉmiihˉ. 2 Gaꜙllaꜘ dsënꜙheˉ saꜙ hlëëhnˊ kihˈ waˊ heˉ chaˉ heˉ juuˈ, maꜙlaꜙjuu ˈ kihꜗ Jesucristo baˊ gaꜙkwanꜗ, haˉ läꜙ gaꜙtaayꜚdsohꜘ hmaˉcruꜚ. 3 Saꜙ maˊ chaˉ beꜘ kinꜙ läꜙ maˊgyanˊ jeeˊ täähˊ hnähꜘ. Gaꜙläꜙgohnꜙ läꜙjiihˈ gaꜙjläänꜗ.4 Läꜙ maˊ gaꜙkwanꜗ juuˈ saꜙ gaꜙhlëëhnˋ hnähꜘ läꜙkoohlëëhꜙ jaa hi kyʉʉh˜ chaˉmiihˉ mahꜗ maˊ jmeenˋläꜙngëëhꜘ hnähꜘ. Gaꜙläꜙjnäꜘ jëë goˉte˜ heˉ gaꜙh-lëëhnˋ kyaahˊ beꜘ heˉ gaꜙkwaꜘ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio.5 Läꜙjwëꜘ ja , jaꜙ kyaahˊ heˉ kyʉʉh˜ dsaˉ chaˉmiihˉ

1 Corintios 2:6 153 1 Corintios 3:23gaꜙjmeehˊ hnähꜘ dsooꜘ hohꜘ hnähꜘ. Kyaahˊ beꜘ kihꜗDio baˊ ja , heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ.

Läꜙlaˉ baˊ laˈ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kihꜗ Dio6Dsooꜘ baˊ hlëëhˊ jneˊ kyaahˊ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ jeeˊ kih

ˈ dsaˉ maˉkaahˊ kyaahˊ juuˈ kihꜗ Dio. Pero jaꜙ kyaahˊhʉʉˊdsëˉ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, niꜙ kihꜗ hi jmeeꜙhihꜙ hi täähˊ naˈ hi lleˋ kihˈ heeꜗ goˉte˜. 7 Hlëëhˊjneˊ läꜙkoo laꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ Dio heˉ maˊ naˉhmääˊjää . Maˉñeˉ baˊ Dio, jääꜗ ja gaˊ nøøˈ jmɨˉgyʉʉꜙ haˉläꜙ jwëꜘ tëëyꜙ jneˊ yaꜙjwɨɨꜗ kiyhꜗ. 8 Niꜙ jaa dsaˉtaˊhi chaa jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, saꜙ gaꜙläꜙñeꜙ haˉ läꜙ laꜗhʉʉˊdsëˉ kihꜗ Dio. Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙläꜙñeyꜙ, saꜙmaˊ tääyꜙ dsohꜘ hmaˉcruꜚ Dsaˉtaˊ hi jøøhˈ gaˊ kihˈjeeˊ läꜙjëëꜙ . 9 Pero läꜙlaˉ baˊ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio:Heˉ saꜙ maˉjëëꜙ dsaˉ, heˉ saꜙ maˉnuuyꜘ, heˉ saꜙ

maˉjmeeꜘ dsaˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ,heˉ ja baˊ maˉmiˉlluꜗ Dio kihꜗ läꜙjëëꜙ hi hnääꜗ

Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.10 Jnäˋ jneˊ baˊ gaꜙmiꜙjnääˉ Dio haˉ läꜙ laꜗ hʉʉˊdsëˉkiyhꜗ taꜙlaꜙ kyaahˊ Jmɨˉlleꜘ kiyhꜗ. Jëëhꜘ Jmɨˉlleꜘkyʉʉh˜ baˊ gaꜙläꜙjëꜙ. Läꜙkye hʉʉˊdsëˉ kihꜗ Dioheˉ saꜙ läꜙkëhˊ jneˊ jmɨɨˊ läꜙkyuuh˜ jneˊ, hi heꜘ baˊkyʉʉh˜.

11 Saꜙ chaa dsaˉ hi ñeˉ haˉ läꜙ laꜗ kihꜗ jñahꜘdsaˉ. Maꜙlaꜙ jmɨˉlleꜘ kiyhꜗ baˊ ñeˉ. Ja baˊ läꜙjalaꜗ kihꜗ Dio kaˉlähꜘ. Saꜙ chaa hi ñeˉ haˉ läꜙlaayꜗ. Maꜙlaꜙ Jmɨˉlleꜘ kiyhꜗ hñiiyꜘ baˊ ñeˉ. 12 Jneˊhi maˉheehˉ juuˈ kihꜗ Dio, saꜙ gaꜙhñahꜗ jneˊ jmɨˉlleꜘheˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Gaꜙhñahꜗ jneˊ Jmɨˉlleꜘ heˉgaꜙcheeꜗ Dio mahꜗ läꜙñeˊ jneˊ haˉ läꜙkoo teꜗ heˉgaꜙkwëëhꜗ Dio jneˊ. 13 Kihꜗ heˉ naˉ baˊ hlëëhˊ jneˊ.Pero jaꜙ kyaahˊ juuˈ heˉ maˉmiˉtëë ˈ jneˊ kihˈ dsaˉhi kyʉʉh˜ chaˉmiihˉ. Heˉ maˉmiˉtëë ˈ jneˊ kihˈ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio baˊ, heˉ ja baˊ hlëëhnˊ. Heˉjakwaˉ jnääh ˈ juu ˈ heˉ gwaꜘ kiyhꜗ mahꜗ ngëënˊ kih ˈjñahꜘ hi maˉkye Jmɨˉlleꜘ läꜙnaˉ.

14 Jaa dsaˉ taꜙjmahꜗ hi saꜙ gaˊ maˉheehˉ kihꜗDio, saꜙ heeyhˉ heˉ gwaꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio. Juuˈngaahˊ baˊ laˈ heˉ ja kiyhꜗ, hiꜙ niꜙ saꜙ läꜙkëyhˊ jmɨɨˊläꜙngëëyꜘ, jëëhꜘ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈbaˊ läꜙngëëꜘ jneˊ. 15 Pero taꜙ jyohꜘ ko taa , hi maˉhyoh˜ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ, läꜙkëyhˊ jmɨɨˊ kayꜗkwaat˜ kihꜗ läꜙjëꜙ. Pero kiyhꜗ saꜙ chaa hi kaꜗkwaat˜. 16 Läꜙkoo naˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗ Dio: “¿Hii baˊ kyʉʉh˜ heˉ hʉʉˊdsëˉ heˉ jmeeꜙ Dio? ¿Hii baˊlihꜙ kwëëyhꜗ nʉʉhꜚ?” Pero jnänˋ, maˉchaˉ hʉʉˊdsëˉläꜙkoo laꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ Cristo.

3Koˉjøhꜘ baˊ waˊ jmeenˊ taˊ laˉ läꜙjëëꜙ jneˊ

1 Läꜙja øøhnꜗ, saꜙ gaꜙlaꜗ maˊ hlëëhnˊ hnähꜘläꜙkohꜘ dsaˉ maˉkaahˊ hi gaꜙnääˊ läꜙ hnøøꜗ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨ ˈ. Gaꜙhlëëhnˋ hnähꜘ läꜙkoo lleˋ kih ˈ dsaˉhi gaꜙnääˊ läꜙkohꜘ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ. Gaꜙhlëëhnˋhnähꜘ läꜙkoo jaa chihˉpihˈ hi naꜗ gaˊmaˉløøꜗ jwëꜘkihꜗ Cristo. 2 Gaꜙheehnˋ hnähꜘ läꜙkoo waˊjʉhꜙ, kihꜗheˉ saꜙ gaˊ maˉläˉngëëꜘ hnähꜘ läꜙkoo ngëëꜘ dsaˉmaˉkaahˊ. Hiꜙ läꜙ maˉtäähˊ hnähꜘ ja läꜙjiih ˈ naꜗ.3Hiꜙ läꜙ maˉngooꜗ ja baˊ gaꜙnääˊ hnähꜘ läꜙkoo ngɨɨꜙjmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ. Chaa ko llaa hnähꜘ hi llihꜙ,hiꜙ chaˉ hniiˉ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ, hiꜙ tiˉchoohˉ hnähꜘjuu ˈ. ¿Cheˊ saꜙ ñehˊ hnähꜘ, jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘbaˊ naˉ heˉ jøøꜙ heˉ gaꜙnäähˊ hnähꜘ läꜙkoo dsaˉwaˊ hi chaˉ hi ? 4 Läꜙ maˊ gaꜙjähˊ hnähꜘ: “Jnäꜘ

jmeenꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ Paaˊ”, mahꜗ hi jñahꜘ gaꜙjähꜘ:“Jnäꜘ jmeenꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ Apolo”, ¿cheˊ saꜙ ñehˊhnähꜘ, heˉ gaꜙnääˊ hnähꜘ läꜙkoo ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗkyahꜗ hnähꜘ baˊ ja ?

5 ¿Heeˉ baˊ laa ˈ jnäꜘ ja ? ¿Heeˉ baˊ laa ˈ Apolo?Saꜙ chaˉ heˉ laaꜗ jnääh ˈ niꜙ miihˉ. Heˉ jmeeˉjnäähˈ taˊheꜗ kihꜗ Dio baˊ ja . Hiꜙ taꜙlaꜙ kyaaꜗ jnäähˈ gaꜙheehˋ hnähꜘ kihꜗ Dio. Läꜙjaa läꜙjaa jnääh ˈgaꜙjmeeˊ jnäähꜗ taˊ heˉ gaꜙhñahꜗ jnäähˈ kiyhꜗ. 6 Jnäꜘgaꜙjngëënꜗ mɨˈjuˉ, Apolo gaꜙhuuꜗ jmɨɨˉ, pero Dio baˊhi gaꜙmiꜙkwaa taˊ heˉ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ. 7 Saꜙ chaˉheˉ laaꜗ niꜙ miihˉ hi jngëëˉ hiꜙ hi huu˜ jmɨɨˉ heˉnaˉjnääˊ. Dio baˊ hi jøøh ˈ, hi heꜘ baˊ hi jmeeꜙdsaˉkwaaꜙ taˊ kihˈ. 8Kweeˉ baˊ laa hi jngëëˉ kyaahˊhi huu˜ jmɨɨˉ. Hiꜙ Dio baˊ miˉhmaahˋ kihꜗ läꜙjaaläꜙjaa läꜙkoo teꜗ taˊ heˉ jmeeyꜙ. 9 Jmeeˉ jnääh ˈko jøhꜘ taˊ kihˈ Dio. Hiꜙ hnähꜘ laahꜗ hnähꜘ läꜙkoohwaꜗ jeeˊ jmeeˉ jnäähˈ taˊ kihˈ Dio, hiꜙ laahꜗ hnähꜘläꜙkoo hneˉ jʉʉhˉ kiyhꜗ.

10 Kyaahˊ taˊ heˉ häˊ goonꜙ heˉ laˊ gaꜙhyohnꜗ kihꜗDio, gaꜙjmeenꜗ läꜙkoo jmeeꜙ tëꜙhyahꜙ hi maˉtëëlluꜗ, gaꜙjmeenꜗ maˉtɨɨˊ naˊhyahˉ kihꜗ hneꜗ ja . Hiꜙjñahꜘ baˊ hi chooꜙ naˊhyahˉ. Pero läꜙjaa läꜙjaajmeeꜙ biiꜗ jëëyꜗ kweeˉ haˉ läꜙ chooyhꜗ naˊhyahˉ ja .11 Saꜙ chaa niꜙ jaa hi naˉngë ˈ jwë ˈ jmeeꜗ jyohꜘmaˉtɨɨˊ naˊhyahˉ, läꜙkohꜘ heˉ maˉnaˉlaꜚ. Jesucristobaˊ laa maˉtɨɨˊ naˊhyahˉ ja . 12Waˊraˉ gaꜙchooꜘ dsaˉnaˊhyahˉ ja , ko llaa koohˈ kuˊnøøꜚ, kuuˊ tøøˉ, kuuˊheˉ hmoohˈ, jwɨˊ hmaˉ, waˊñiiˉ, mooˉ kii . 13 Hiꜙläꜙjnäꜘ haˉ läꜙ maˉjmeeꜘ läꜙjaa läꜙjaa . Jëëhꜘ lloo˜koo jmɨɨˊ läꜙjnäꜘ kyaahˊ waˊjeˉ, haˉ läꜙ laꜗ taˊ heˉmaˉjmeeyꜘ. Waˊjeˉ ja miˊjnääꜙ cheˊ llu ˈ taˊ kiyh ˈ.14Cherˊmahꜗ gaꜙjäꜘ koo hwehˉ taˊ heˉ gaꜙchooyꜘ nëˊmaˉtɨɨˊ naˊhyahˉ ja , hyoyhꜙ jñeeyˈ. 15Hiꜙ cherˊmahꜗgaꜙkooꜘ taˊ heˉ gaꜙjmeeyꜘ ja , maˉheeꜙ baˊ taˊ ja .Pero lääyꜘ baˊ, leꜘ kiyhꜗ läꜙkoo heˉ gaꜙlaayꜗ heˉ maˊkaayꜙ.

16 ¿Cheˊ saꜙ ñehˊ hnähꜘ laahꜗ hnähꜘ gwahꜙ kihꜗDio hiꜙ ja baˊ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio hää nehꜙ tuhˉhohꜘhnähꜘ? 17 Cherˊmahꜗ chaa hi gaꜙheeꜗ gwahꜙ kihꜗDio, läꜙja heeꜗ Dio hi heꜘ kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ naˉjngɨɨˈgwahꜙ kihꜗ Dio hiꜙ heꜘ baˊ hnähꜘ, laahꜗ hnähꜘ gwahꜙkiyhꜗ.

18 Taꜙ miˉgaa ˈ hnähꜘ hñaahꜗ. Cherˊmahꜗ laahꜘhnähꜘ kyuuh˜ hnähꜘ chaˉmiihˉ läꜙkoo kyʉʉh˜ dsaˉjmɨˉgyʉʉꜙ, jmää hnähꜘ hñaahꜗ läꜙkoo jaa hi tooˉbaˊ mahꜗ läꜙja baˊ läꜙkyuuh˜ hnähꜘ chaˉgaˊmiihˉ.19 Jëëhꜘ, läꜙjëꜙ heˉ kyʉʉh˜ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ, kihꜗ Diosaꜙ jmääꜗ heˉ ja niꜙ miihˉ. Läꜙlaˉ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗDio: “Dio baˊ llaˉdsëëˋ kih ˈ hi kyʉʉh˜ chaˉmiihˉ,ja baˊ kyaahˊ heˉ kyʉʉyh˜ ja jmeeꜗ täyhꜙ.” 20 Hiꜙläꜙja naˉsɨɨˉ kaˉlähꜘ: “Ñeˉ baˊ Dio saꜙ jmääꜗ niꜙmiihˉ läꜙjëꜙ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ hi laaꜘ kyʉʉh˜ chaˉmi-ihˉ.” 21Hehꜗ läꜙja , niꜙ jaa saꜙ waˊ jmääˈ hñiiꜘ jøøhˈ kihꜗ heˉ jmeeyꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ jaa dsaˉkyaayhˊ.Jëëhꜘ koo baˊ laayˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ . 22 Läꜙja Paaˊ, kyaahˊApolo, kyaahˊ Peeˊ, kyaahˊ kihˈ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, läꜙjaheˉ chaa jneˊ, heˉ juuꜘ jneˊ, hiꜙ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ chaˉnaꜗ kyaahˊ heˉ naꜗ gaˊ jäꜙ, gaꜙläꜙjëꜙ baˊ la ˈ jnänˋ.23 Läꜙja kaˉlähꜘ laaꜗ jneˊ kyaa Cristo, hiꜙ Cristo laaꜗkyaaꜗ Dio.

4Läꜙlaˉ laꜗ taˊ kihˈ apóstol

1 Corintios 4:1 154 1 Corintios 5:131 Läꜙja , waˊ jmeeꜘ dsaˉ kwaat˜ laaꜗ jnääh ˈ hi

jmeeꜙ taˊheꜗ kihꜗ Cristo baˊ, naˉhñaa jnäähꜗ mahꜗmiˊjnääꜗ jnäähˈ juuˈ kihꜗ Dio heˉ maˊ naˉhmääˊ jääˈ. 2Hiꜙ kihꜗ hi häˊ gooˉ koo taˊ, jmeeꜙ biiꜗ miˉteyꜗkyaahˊ taˊ heˉ häˊ gooyˉ. 3 Saꜙ chaˉ heˉ jmeeꜗcherˊmahꜗ hnähꜘ o cherˊmahꜗ jñahꜘ kaꜗ kwaat˜ haˉläꜙ ngoonꜗ kyaahˊ taˊ kinꜙ. Niꜙ jnäꜘ, saꜙ kyenˊ kwaat˜kiꜙ hñiinꜙ. 4Maꜙkeꜙ saꜙ hnɨɨ˜ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kinꜙ, perojaꜙ kyaahˊ heˉ naˉ hnøøꜗ jähꜙ maˉjänꜗ lluꜗ. Dio baˊhi ngɨɨhꜗ kwaat˜ kinꜙ. 5Läꜙja , taꜙ ka hnähꜘ kwaat˜kihꜗ niꜙ jaa , taˊko jiih ˈ saꜙ gaˊ maˉjah˜ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Hi heꜘ baˊ miˉjnääꜙ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨh ˈ heˉmaˉjmeeˊ jneˊ jeeˊ naˉhmääˊ, hiꜙ miˉjnääyꜙ haˉ läꜙlaꜗ nehꜙ tuhˉdsëˉ jneˊ. Maˊja baˊ hlëëhˈ Dio lluꜗ kihꜗläꜙjaa läꜙjaa hi hwëëꜗ lluꜗ.

6 Heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ baˊ naˉ øøhnꜗ, heˉjamaˉjwëëhnꜗ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ kinꜙ kyaahˊ Apolo heˉsaꜙ hnoonꜗ jmääꜗ dsaˉ jnääh ˈ kaahˊ. Mahꜗ läꜙjaläꜙngëëhꜘ hnähꜘ läꜙkoo hnøøꜗ jähꜙ juu ˈ laˉ: “Taꜙwaˊ ngëënˊ jwëˈ kihꜗ läꜙkoo teꜗ heˉ naˉsɨɨˉ.” Läꜙjataꜙ jmääꜙ hnähꜘ jøøh ˈ niꜙ jaa mahꜗ jñahꜘ jmäähꜙhnähꜘ taꜙ kooꜘ. 7 ¿Hii baˊ naˉ hi gaꜙjmääꜗ hneˉjøøh ˈ? ¿Heeˉ baˊ chaˉ kyahꜗ heˉ saꜙ gaꜙkwaꜘ Dio?Hiꜙ cherˊmahꜗ maˉhñah˜ baˊ hneˉ kihꜗ Dio, ¿heˉlaˈ jmääh ˈ hñaahꜗ jøøh ˈ? Läꜙkoo heˉ saꜙ chaˉ heˉmaˉhñah˜ baˊ jmeehˉ.

8 Maˉchaˉ baˊ läꜙjëꜙ heˉ maˊ hnoohˉ hnähꜘ,maˉchaˉ baˊ kuuˊ kyahˈ hnähꜘ. Maˉgaaꜘ hohꜘ jnäähˈ. Jmäähꜙ hnähꜘ hñaahꜗ läꜙkohꜘ dsaˉtaˊ. Lluꜗ waˊraˉjähꜘ kihꜗ maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ maˉlaahꜗ hnähꜘ dsaˉtaˊmahꜗ jmeeˊ jnäähꜗ hihꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ hnähꜘ. 9 Goꜚlaanꜙ, gaꜙllaaꜗ Dio jnäähˈ hi laaꜗ apóstole taꜙ hwaꜗgoˉte˜, läꜙkoo heˉ gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ juuꜘ jnääh ˈ.Läꜙjëꜙ heˉ gaꜙngëëꜘ jnäähˈ gaꜙjmeeꜘ gaꜙläꜙdsaa dsëꜗdsaˉ kyaaꜗ jnääh ˈ, läꜙkye ángele, hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉjmɨˉgyʉʉꜙ kaˉlähꜘ. 10 Heˉ hnääꜙ jnääh ˈ Cristo,heˉja laaꜗ jnääh ˈ läꜙkoo dsaˉ tooˉ baˊ, perokyahꜗ hnähꜘ chaˉ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ taꜙlaꜙ kihꜗCristo. Saꜙ chaˉ beꜘ kyaaꜗ jnäähˈ, pero kyahꜗ hnähꜘchaˉ chaˉmiihˉ. Hnääꜗ dsaˉ hnähꜘ pero jnäähˈ saꜙtaayhˉ taˊ. 11 Läꜙjiihˈ naꜗ, kyaahꜗ jnäähˈ, naˉkii dsëˉjnäähˈ, saꜙ chaˉ hmɨɨhˉ heˉ kyehˊ jnäähꜗ, kwaꜙ dsaˉjwërte kyaaꜗ jnääh ˈ, saꜙ chaˉ jeeˊ dsaˊtoohˊ jnäähꜗ.12 Läꜙjiih ˈ gaꜙhwaa jnäähꜗ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ taˊ mahꜗchaˉ heˉ jmeeꜙ biiꜗ kyaaꜗ jnäähˈ. Pero dsoˊjwɨɨꜘ baˊkwëëh˜ dsaˉ jnäähˈ, hiꜙ jnäähˈ ngɨɨˊ jnäähꜗ heˉ lluꜗkihꜗ hi jwä˜ dsoˊjwɨɨꜘ. Jëëꜘ jnäähˈ wɨɨꜘ, pero kwëëh˜baˊ dsëˉ jnääh ˈ. 13 Hlëëhꜙ dsaˉ wɨɨꜘ kyaaꜗ jnääh ˈ,hiꜙ ngɨɨˊ jnäähꜗ lluꜗ kiyhꜗ kihꜗ Dio. Läꜙjiih ˈ naꜗ, saꜙhii˜ läꜙjmääꜗ jnäähˈ goˉte˜ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, laaꜗ jnäähˈ läꜙkoo waˊhløøˉ heˉ be˜ dsaˉ.

14 Saꜙ maˉsɨɨnꜗ heˉ laˉ mahꜗ jäh ˈ hnähꜘ kyaahˊoˉhihꜙ. Heˉ jʉʉhnˊ miihˉ kyahꜗ hnähꜘ baˊ laˉ, kihꜗheˉ laahꜗ hnähꜘ läꜙkoo gyʉʉˉ kyaanꜙ hi hnaanꜙ.15Maꜙkeꜙ chaa gyaaꜗ mil dsaˉ hi hlëëh˜ hnähꜘ juuˈ kihꜗ Cristo, pero jaa baˊ hi gaꜙhlëëhꜗ hnähꜘ läꜙmaˊ toˉnëˊ heˉja laanꜗ läꜙkoo tääˋ kyaah ˈ hnähꜘ.Jëëhꜘ jnäꜘ baˊ gaꜙjmeenꜗ gaꜙläꜙchaaꜙ hnähꜘ kyaahˊ juˈhmëëꜘ kihꜗ Cristo Jesús. 16 Heˉja , chuunꜘ kyaahˊhnähꜘ, jmeeˊ hnähꜘ läꜙkoo jmeeꜙ jnäꜘ. 17 Heˉjabaˊ naˉ, maˉcheenꜙ Timotä dsaˉjëëꜙ hnähꜘ. Peerꜙhnaaꜙ jnihꜘ. Laayꜗ läꜙkoo gyʉʉˉ kyaanꜙ, miˉteyꜗkihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Hi naˉ jmeeꜗ läˉdsooh˜ hohꜘhnähꜘ läꜙkoo miˊtenˋ kih ˈ Cristo. Jëëhꜘ jmeeꜙ baˊ

jnäꜘ läꜙkoo maˉhlëëhnˋ dsaˉ läꜙkaa gwahꜙ, waˊhaˉ chaˉ haˉ jeeˊ tääyhˊ.

18 Ko llaa hnähꜘ maˉjmäähˋ hnähꜘ hñaahꜗ kaahˊ.Laahꜘ hnähꜘ, jihˊkohꜘ saꜙ lloon˜ naˊjëënꜙ hnähꜘ.19 Pero chahꜘ baˊ nɨɨnˋ naˊjëënꜙ hnähꜘ cherˊmahꜗläꜙja hnøøꜗ Dio. Maˊja jëënꜚ cheˊ chaˉ beꜘ kihꜗ hi jmää hñiiꜘ kaahˊ, o cheˊ ko ja hlëëhꜙ bihꜗ. 20 Jëëhꜘ,heˉ tøøhˊ jneˊ kyaahˊ Dio, tøøhˊ jneˊ kyaahˊ beꜘ kiyhꜗ,saꜙ laꜗ kyaahˊ juu ˈ heˉ koo hlëëhˊ jneˊ. 21 ¿Haˉbaˊ läꜙhnoohˉ hnähꜘ? ¿Cheˊ naˊjëënꜙ hnähꜘ kyenˊkoo sɨˊhmaˉ, o cheˊ jmeenˋ hnaanꜙ hnähꜘ kihꜗ heˉhwaanˊ?

5Jaaˉ dsaˉñʉʉhˉ gaꜙkaaꜗ mëˊ jñahꜘ

1 Hiiꜘ juu ˈ chaˉ koo heˉ hlɨɨh ˈ jwërte jeeˊ kyahˈ hnähꜘ heˉ saꜙ jmeeꜙ dsaˉ hi saꜙ maˉheehˉ kihꜗDio. Jäyhꜘ, chaa jaa jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ hi kyaahˊcho ˈhmayˉ (heˉ hnøøꜗ jähꜙ: mëˊ jmiiyˉ). 2 Haˉbaˊ läꜙja heˉ jmäähꜙ hnähꜘ hñaahꜗ kaahˊ. Lluꜗ gaˊwaˊraˉ jähꜘ kihꜗ kɨˊhoohˊ hnähꜘ mahꜗ lleehˈ hnähꜘ hi jmeeꜙ dsoˊkyeˉ läꜙnaˉ, jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ. 3 Maꜙkeꜙsaꜙ gyanˊ kyaahˊ hnähꜘ, pero maꜙraꜙ heˉ hää baˊjnäꜘ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ kyaahˊ jmɨˉlleꜘ kinꜙ. Maꜙ baˊjnäꜘ, haˉ läꜙ jmeenˋ kihˈ hi gaꜙjmeeꜘ dsoˊkyeˉ naˉ,läꜙkoo heˉ gyanˊ ko jøhꜘ kyaahˊ hnähꜘ baˊ maˉlaꜙ.4 Ja goˉtaahˊ hnähꜘ ko jøhꜘ kwaat˜ kihꜗ JesucristoDsaˉjøøh ˈ jnänˋ, hiꜙ jmeeˊ hnähꜘ kwaat˜ heˉ häˊjmɨˉlleꜘ kinꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ hnähꜘ. Maˊja kyaahˊbeꜘ kihꜗ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, 5 ngëëˋ hnähꜘdsaˉ naˉ jaˊgooˉ Tanaˊ mahꜗ waˊ juuꜘ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ.Mahꜗ läꜙja lääꜘ jmɨˉlleꜘ kiyhꜗ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘDsaˉjøøhˈ jnänˋ.

6 Saꜙ lluꜗ heˉ jmäähꜙ hnähꜘ hñaahꜗ kaahˊ. ¿Cheˊsaꜙ ñehˊ hnähꜘ, miihˉ baˊ levadura leeꜙ kaahꜗ dsaˉläꜙkaa koo nääꜗ tʉˊka ? 7 Jñuuhˊ hnähꜘ levaduramaˉgyuhˉ naˉ mahꜗ leehꜘ hnähꜘ koo nääꜗ tʉˊkahmëëꜘ baˊ heˉ saꜙ kyaahˊ levadura, läꜙlluꜗ heˉ maˉ-naˉjngëëh ˈ hnähꜘ naꜗ. Jëëhꜘ, heˉ lluꜗ jnänˋ heˉgaꜙjngëëhꜗ dsaˉ Cristo hi laaꜗ borrego mähꜗ jnänˋ.8 Laꜗ läꜙkoo heˉ tøøhˊ jneˊ jmɨɨˊ heˉ kyehnˊ borregomähꜗ jeeˊ saꜙ leꜘ kihnˊ levadura. Heˉja waˊ jñuuhnˊkih ˈ heˉ hlɨɨh ˈ. Moꜙsoꜙ waˊ jmeeˊ gaˊ jneˊ heˉngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ jnänˋ. Heˉ naˉ laꜗ läꜙkohꜘ levaduramaˉgyuhˉ. Waˊ kyenˊ koo nëë ˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ läꜙhnøøꜗ kihꜗ ju ˈdsooꜘ. Heˉ naˉ laꜗ läꜙkoo heˉ kihnˊheˊñiihꜚ heˉ saꜙ kyaahˊ levadura.

9 Läꜙ maˊ gaꜙsɨɨnꜗ kyahꜗ hnähꜘ jääꜗ , gaꜙjwëëhnꜗhnähꜘ, moꜙtoꜙ jmeeˉ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ hi gaꜙnääˊ kyaahˊ waˊ hi chaˉ hi . 10 Saꜙ jwahnꜙkihꜗ dsaˉ hi saꜙ maˉheehˉ juu ˈ kihꜗ Dio, hi kaah˜ waˊ hi chaˉ hi , hi hnøøꜗ lihꜙ chaˉmiihˉkuuˊ, hɨɨy˜ kihꜗ dsaˉ, jmääy˜ jøøh ˈ dio hi naˉlaaꜚkaah˜ dsaˉ. Cherˊmahꜗ tøøhˊ baˊ jneˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ,maꜙraꜙ heˉ tøøhˊ baˊ jneˊ jeeˊ kih ˈ dsaˉ hi jmeeꜙläꜙnaˉ. 11 Läꜙlaˉ baˊ gaꜙsɨɨnꜗ kyahꜗ hnähꜘ. Moꜙtoꜙjmeeˉ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ niꜙ jaa hi jähꜘ laayꜗøøhꜗ jneˊ cherˊmahꜗ kaayh˜ waˊ hi chaˉ hi , hiꜙcherˊmahꜗ hnøøyꜗ liyhꜙ chaˉmiihˉ kuuˊ, jmääy˜ jøøhˈ hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ, hlëëyhꜙ wɨɨꜘ kihꜗ dsaꜙ,laayꜗ llaˊhiihꜚ, hɨɨy˜ kihꜗ dsaꜙ. Niꜙ taꜙ kuhˉ hnähꜘko jøhꜘ kyaayhˊ. 12 Saꜙ gaꜙtëënꜘ llanˊ taˊ kihˈ hi saꜙmaˉheehˉ juuˈ kihꜗ Dio. Pero kihꜗ hi jmeeꜙ ko jøhꜘkyaahˊ jneˊ, ¿heˉlaˈ saꜙ llaˊ jneˊ taˊ kiyhˈ? 13 Heˉja

1 Corintios 6:1 155 1 Corintios 7:14llee hnähꜘ hi hlëëhˈ heꜘ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ. Pero Diobaˊ llaˈ taˊ kihˈ hi saꜙ maˉheehˉ juuˈ kiyhꜗ.

6Maˊ hnaahˉ øøyhꜚ dsaˉtaˊ chaˊnëˊ hi saꜙ

maˉheehˉ juuˈ kihꜗ Dio1 Cherˊmahꜗ chaa jaa hi chaˉ hniiˉ kihꜗ kyaahˊ

øøhꜚ, ¿cheˊ saꜙ läˉhiiyhˊ dsooy ˈ nëˊtaˊ chaˊnëˊ jaahi saꜙ maˉheehˉ juuˈ kihꜗ Dio, llaꜚ heˉ maˊ dsooyˈ chaˊnëˊ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio? 2 ¿Cheˊ saꜙ ñehˊ hnähꜘlloo˜ koo jmɨɨˊ hi naˉjngëëˈ baˊ llayꜗ taˊ kihˈ dsaˉjmɨˉgyʉʉꜙ? Heˉja cherˊmahꜗ hñahꜙ hnähꜘ jwëˈ llahˈ hnähꜘ taˊ kihˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ, heˉla ˈ saꜙ leꜘ llahˈhnähꜘ taˊ kihˈ koo mɨˈjuuꜗ heˉ saꜙ laꜗ jʉʉhˉ? 3 ¿Cheˊsaꜙ ñehˊ hnähꜘ llaˊ jneˊ taˊ kihˈ ángele kaˉlähꜘ? ¿Haˉläꜙja saꜙ leꜘ llaˊ jneˊ taˊ kih ˈ hi chaa jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ? 4 Heˉja gaˊ maˉchaˉ koo hniiˉ jeeˊ kyah ˈhnähꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, ¿heˉla ˈ goˊtøøhꜗ hnähꜘ gooˉhi saꜙ maˉheehˉ juu ˈ kihꜗ Dio? 5 Hlëëhnˊ läꜙnaˉmahꜗ jäꜙ oˉhihꜙ kyahꜗ hnähꜘ. ¿Haˉ läꜙ laꜗ kyahꜗhnähꜘ? ¿Cheˊ saꜙ chaa niꜙ jaa øøhꜗ hnähꜘ hi chaˉhʉʉˊdsëˉ lluꜗ kihꜗ mahꜗ miˉeeyꜙ juu ˈ kyahꜗ hnähꜘ?6 Llaꜚ heˉ maˊ jmeehꜗ hnähꜘ läꜙja , te jëëhꜘ hnähꜘkyaahˊ øøhˈ hnähꜘ mahꜗ gaꜙnäähˊ hnähꜘ chaˊnëˊ hi saꜙmaˉheehˉ juuˈ kihꜗ Diomahꜗ llayꜗ taˊ kyahˈ hnähꜘ.

7 Kihꜗ heˉ te jëëhꜘ hnähꜘ, maˉhläähˉ hnähꜘkyaahˊ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ. ¿Heˉlaˈ saꜙ kwëëh˜ hohꜘhnähꜘ cherˊmahꜗ llaˉdsëëyˋ hnähꜘ? ¿Heˉla ˈ saꜙkwëëh˜ hohꜘ hnähꜘ cherˊmahꜗ jmeeyhꜙ hnähꜘ? 8Llaꜚheˉ maˊ kwëëh ˈ hohꜘ hnähꜘ, llaˉdsëëhˋ hnähꜘ kihꜗdsaꜙ, mahꜗ jmeehˊ hi laaꜗ ja baˊ øøhnˈ.

9 ¿Cheˊ saꜙ ñehˊ hnähꜘ, läꜙjëëꜙ hi hñaaˉ dsëꜗ,saꜙ heyhꜗ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio? Taꜙ miˉgaa ˈ hnähꜘhñaahꜗ. Hi saꜙ naˉjeeꜚ gooˉ kaayh˜ waˊ hi chaˉ hi , kyaahˊ hi jmää jøøh ˈ dio hi naˉlaaꜚkaah˜ dsaˉ, kyaahˊ hi naˉjeeꜚ gooˉ kaayh˜ hi laaꜗ kyaaꜗ jñahꜘ, kyaahˊ dsaˉñʉʉhˉ hi jmeeꜙ läꜙjmeeꜙ dsaˉmëꜘ, kyaahˊ dsaˉñʉʉhˉ hi kaah˜ heꜘ baˊdsaˉñʉʉhˉ dsaˉkyaayhˊ, hi heꜘ saꜙ hehꜗ yaꜙjwɨɨꜗkihꜗ Dio. 10 Läꜙja hi hɨɨ kihꜗ dsaꜙ, hi heeꜘ dsëꜗkuuˊ, llaˊhiihꜚ, hi jwä˜ dsoˊjwɨɨꜘ kihꜗ dsaˉkyaahˊ,hi gaꜙnääˊ miˉgaaꜙ dsaꜙ, saꜙ heyhꜗ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗDio. 11 Heˉ ja maˊ laa ˈ ko llaa hnähꜘ. Pero naꜗmaˉnaˉcheˊ dsoˊkyeˉ kyahꜗ hnähꜘ, maˉnaˉjngëëh ˈhnähꜘ, hiꜙ lluuꜗ hnähꜘ taꜙlaꜙ kihꜗ Jesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, hiꜙ taꜙlaꜙ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio jnänˋ.

Hnøøꜗ dsaˊtoohˊ jneˊ jmeenˊ läꜙ hnøøꜗ Dio12 Gaꜙläꜙjëꜙ baˊ naˉngën ˈ jwë ˈ jmeenˋ, pero jaꜙ

läꜙjëꜙ jmääꜗ taˊ. Gaꜙläꜙjëꜙ baˊ naˉngënˈ jwëˈ jmeenˋ,pero saꜙ jmeenˋ mahꜗ saꜙ llaˉdsëëˋ kinꜙ niꜙ miihˉ.13 Läꜙjëꜙ maꜗ, laꜗ kihꜗ tuhˉ jneˊ, läꜙja tuhˉ jneˊ, la ˈkihꜗmaꜗ. Pero kweeˉ baˊ hee Dio läꜙtoꜘ . Saꜙ gaꜙjmääꜗDio jneˊ mahꜗ kaahˊ jneˊ waˊ hi chaˉ hi . Gaꜙjmeeyꜘjmɨˉngoꜗ heˉ kye jneˊ mahꜗ jmeeꜗ taˊheꜗ kiyhꜗ. Hiꜙläꜙja kaˉlähꜘ, heˉ lluꜗ jnänˋ baˊ chaa Dio. 14 Hiꜙlloo˜ koo jmɨɨˊ, Dio hi gaꜙmiꜙjiihˋ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ,heꜘ baˊ hi heꜘ miˉjiihˋ jneˊ kaˉlähꜘ kyaahˊ beꜘ kiyhꜗ.

15 ¿Cheˊ saꜙ ñehˊ hnähꜘ jmɨˉngoꜗ heˉ kye jneˊ laˉmaˉlaꜗ koo baˊ kyaahˊ Cristo? ¿Cheˊ jñuuhnˊ jaahi maˉlaaꜗ koo kyaahˊ Cristo mahꜗ kwëëhnˊ jaadsaˉmëꜘ hi hnëë˜ hñiiꜘ kyaahˊ waˊ hi chaˉ hi ?Niꜙ miihˉ saꜙ sooh˜ läꜙja . 16 ¿O cheˊ saꜙ ñehˊ hnähꜘjaa hi kyaahˊ dsaˉmëꜘ hi ngëꜙ kyaahˊ waˊ hi

chaˉ hi , maˉlaayꜗ koo jmɨˉngoꜗ kyaayhˊ? Jëëhꜘ,läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio: “Läꜙuuꜘ leeꜘ jaa baˊ”.17 Pero hi jmeeꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ,kyeyˉ koo baˊ jmɨˉlleꜘ kyaayhˊ.

18Hää hnähꜘ hñaahꜗ chaˉmiihˉ, taꜙ kaahꜙ waˊ hi chaˉ hi . Jëëhꜘ waˊ heˉ chaˉ heˉ gaˊ jyohꜘ dsoˊkyeˉheˉ jmeeꜙ dsaˉ, saꜙ hnooˉ dsooˊ kihˈ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ.Pero hi kaah˜ waˊ hi chaˉ hi , heˉ jmeeyhꜙ hñiiyꜘbaˊ ja . 19 ¿O cheˊ saꜙ ñehˊ hnähꜘ, hehꜗ jmɨˉngoꜗjnänˋ laꜗ gwahꜙ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ? Hi heꜘ häänehꜙ tuhˉdsëˉ jneˊ hi gaꜙkwëëhˉ Dio jneˊ. Hiꜙ saꜙlaaꜗ jneˊ dsaˉjʉʉˊ jmɨˉngoꜗ jnänˋ, Dio baˊ heꜘ hi laaꜗdsaˉjʉʉˊ. 20 Jëëhꜘ, hmooh ˈ kyaahˊ gaꜙlaaꜗ Dio jneˊ.Heˉja kyaahˊ jmɨˉngoꜗ jnänˋ waˊ jmeenˊ jʉʉhˉ kihꜗDio, hiꜙ läꜙja kyaahˊ jmɨˉlleꜘ jnänˋ, jëëhꜘ läꜙtoꜘ heˉlaˉ laꜗ kiyhꜗ.

7Hwehˉ laꜗ heˉ jee dsaˉ gooˉ

1 Naꜗ jeehnˊ kyah ˈ hnähꜘ juu ˈ heˉ gaꜙsɨɨhˊ hnähꜘkinꜙ. Lluꜗ laꜗ kihꜗ dsaˉ cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjeeyꜘ gooyˉ.2 Pero kihꜗ heˉ kaah˜ dsaˉ waˊ hi chaˉ hi , heˉjajwahnꜙ, läꜙjaa dsaˉñʉʉhˉ waˊ kyaayꜘ jaa dsaˉmëꜘ,hiꜙ läꜙjaa dsaˉmëꜘ, waˊ kyaayꜘ jaa dsaˉñʉʉhˉ.3 Hihꜗ dsaˉñʉʉhˉ, hnøøꜗ miˉteyꜗ kyaahˊ dsaˉmëꜘkyaayꜗ. Ja baˊ läꜙja dsaˉmëꜘ hnøøꜗ miˉteyꜗ kyaahˊdsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗ kaˉlähꜘ. 4 Jëëhꜘ dsaˉmëꜘ saꜙlaayꜗ jʉʉˊ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ, dsaˉñʉʉhˉ baˊ laa ˈ jʉʉˊ.Läꜙja kaˉlähꜘ dsaˉñʉʉhˉ, saꜙ laayꜗ jʉʉˊ jmɨˉngoꜗkiyhꜗ, mëyˊ baˊ laa ˈ jʉʉˊ. 5 Läꜙuuyꜘ baˊ, dsaˉmëꜘdsaˉñʉʉhˉ, saꜙ leꜘ jäyhꜙ heˉ saꜙ hnoonꜗ niꜙ miihˉ.Pero cherˊmahꜗ läꜙuuyꜘ gaꜙtaayhˋ juuˈ kweeˉ läꜙøøyꜘmiihˉ jmɨɨˊ taˊko jiih ˈ dsaˉtaayhˋ ngɨɨy ˈ kiyhꜗ kihꜗDio, lluꜗ baˊ. Hiꜙ gaˊ maˉngëëꜘ heˉ ja , waˊ miˉteyꜗkaˉlähꜘ läꜙuuyꜘ mahꜗ läꜙja saꜙ kaahꜗ Tanaˊ, waˊraˉsaꜙ gaꜙläꜙbeꜘ dsëyꜗ.

6 Heˉ jwahnꜙ läꜙnaˉ, heˉ kwanꜙ jwë ˈ baˊ, jaꜙheˉ jmeenꜙ madaꜚ. 7 Hnooꜗ gaˊ jnäꜘ waˊraˉ jähꜘkihꜗ läꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ kwëëhꜗ dsëꜗ läꜙkoo jnäꜘ. Peroläꜙjaa läꜙjaa jneˊ gaꜙhñahꜗ jneˊ läꜙkoo teꜗ heˉgaꜙkwaꜘ Dio. Jaa jmeeꜙ koo , hiꜙ jñahꜘ jmeeꜙ jyohꜘ.

8 Kihꜗ hi saꜙ gaˊ maˉjeeꜘ gooˉ hiꜙ läꜙkye kihꜗdsaˉ hnɨɨꜘ, jwahnꜙ, lluꜗ laꜗ kiyhꜗ cherˊmahꜗ gaꜙjäyꜘhñiiyꜘ läꜙkoo jnäꜘ. 9 Pero cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙkwëëhꜗdsëyꜗ jäyꜗ hñiiyꜘ läꜙjiihˈ jmɨɨˊ chaayˉ, waˊ jeeyˈ gooyˉ.Jëëhꜘ lluꜗ gaˊ heˉ jeeyꜗ gooyˉ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ tuˉjatuhˉdsëyꜗ kihꜗ waˊ hi chaˉ hi .

10 Pero kihꜗ hi maˉnaˉjeeꜚ gooˉ, jmeenꜙ madaꜚ,(jaꜙ heꜘ hñiinꜙ jwahnꜙ, Dio baˊ hi jähꜘ), dsaˉmëꜘ taꜙwaˊ bee ˈ dsaˉñʉʉhˉ kyaaꜗ . 11 Cherˊmahꜗ gaꜙbeeyꜗøøyhꜚ, saꜙ waˊ jeey ˈ gooyˉ kyaahˊ jñahꜘ, o waˊdsaˉjeeyh˜ kyaahˊ dsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗ baˊ. Hiꜙ kihꜗdsaˉñʉʉhˉ jwahnꜙ, saꜙ waˊ beeyˈ dsaˉmëꜘ kyaayꜗ.

12 Pero kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ gaˊ jñahꜘ, jnäꜘ jwahnꜙ (jaꜙheꜘ Dio). Cherˊmahꜗ chaa jaa øøhꜗ jneˊ hi kyaahˊdsaˉmëꜘ hi saꜙ maˉheehˉ kihꜗ Dio, hiꜙ cherˊmahꜗheehˉ baˊ dsaˉmëꜘ gyaꜙ kyaahˊ øøhˈ jneˊ heꜘ, saꜙ waˊbeeyˈ. 13Hiꜙ cherˊmahꜗ chaa jaa dsaˉmëꜘ øøhꜗ jneˊhi kyaahˊ dsaˉñʉʉhˉ hi saꜙ maˉheehˉ kihꜗ Dio,hiꜙ cherˊmahꜗ heehˉ baˊ dsaˉñʉʉhˉ gyaꜙ kyaahˊ øøhˈ jneˊ heꜘ, saꜙ waˊ beeyˈ. 14 Jëëhꜘ, dsaˉñʉʉhˉ hi saꜙmaˉheehˉ kihꜗ Dio, maˉnaˉjngëëyˈ taꜙlaꜙ kihꜗ mëyˊ.Hiꜙ ja baˊ läꜙja dsaˉmëꜘ hi saꜙ maˉheehˉ kihꜗDio, maˉnaˉjngëëy ˈ taꜙlaꜙ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗ.

1 Corintios 7:15 156 1 Corintios 8:7Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ laꜗ läꜙja , chihˉ kyaayꜗ jäꜗ läꜙmaˉsahꜘ ja baˊ. Pero taˊko jiihˈ tääyhˊ ko jøhꜘ maˉ-naˉjngëëˈ bihꜗ. 15 Pero cherˊmahꜗ hi saꜙ maˉheehˉkihꜗ Dio gaꜙbeeyꜗ dsaˉkyaayhˊ, waˊ beey ˈ kihꜗ.Cherˊmahꜗ gaꜙlaꜗ läꜙja , saꜙ laꜗ heˉ wɨɨꜘ kihꜗ dsaˉmëꜘdsaˉñʉʉhˉ øøhꜗ jneˊ heˉ dsaˉtaayhˋ ko jøhꜘ. Heˉhɨɨꜗ tiiˊ jnänˋ baˊ gaꜙtëëhꜗ Dio jneˊ. 16 Jëëhꜘ hneˉdsaˉmëꜘ øøhnꜗ, saꜙ ñehˊ hneˉ cheˊ läꜙlehꜗ läähˊdsaˉñʉʉhˉ kyaahꜗ. Läꜙja hneˉ dsaˉñʉʉhˉ, saꜙ ñehˊcheˊ läꜙlehꜗ läähˊ dsaˉmëꜘ kyaahꜗ.

Waˊ heehˊ baˊ jneˊ dsaˊtoohnˊ läꜙkooˉmaˉtøøhnˊ laˉ17 Läꜙjaa läꜙjaa jneˊ, waˊ dsaˊtoohnˊ kyaahˊ heˉ

gaꜙhñahꜗ jneˊ kih ˈ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, läꜙkoo maˊgaꜙtëëhꜗ Dio jneˊ. 18 Cherˊmahꜗ maˉngëëꜘ maˉtʉyꜗjmɨˉngoꜗ kyahꜗ läꜙ maˊ gaꜙtëëhꜗ Dio hneˉ, jä baˊhneˉ läꜙnaˉ. Pero cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙtʉyꜗ jmɨˉngoꜗkyahꜗ läꜙ maˊ gaꜙtëëhꜗ Dio hneˉ, saꜙ jmeeꜙ biiꜗ ʉʉhꜙjmɨˉngoꜗ kyahꜗ. 19 Saꜙ chaˉ heˉ hnøøꜗ jähꜙ niꜙmiihˉ heˉ gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ jnänˋ, o heˉ saꜙ gaꜙwɨhꜘ.Kihꜗ jeeˊ läꜙjëꜙ, hnøøꜗ nʉʉhˊ jneˊ madaꜚ kihꜗ Dio baˊ.20 Läꜙjaa läꜙjaa waˊ jäyꜘ baˊ kih ˈ läꜙ maˉtääyhˊja , läꜙkoo maˊ gaꜙheeyhˉ kihꜗ Dio. 21 Cherˊmahꜗmaˊ naˉhnëëhˊ jmeehˉ taˊ kih ˈ dsaꜙ, läꜙkoo maˊgaꜙtëëyhꜗ hneˉ, taꜙ jmeeˉ chaˉmiihˉhʉʉˊdsëˉ. Perocherˊmahꜗ chaˉ jwëˈ kyahꜗ läähˊ hñaahˈ, kwaˊ beꜘ läähñaahˈ. 22 Jëëhꜘ jaa hi maˊ naˉhnëëˊ jmeeꜙ taˊ kihˈ dsaꜙ läꜙkoo maˊ gaꜙtëëhꜗ Dio, maˉnaˉlaa bihꜗ kihꜗDio. Pero jaa hi saꜙ naˉhnëëˊ jmeeꜙ taˊ kihˈ dsaꜙläꜙkoo maˊ gaꜙtëëhꜗ Dio, naꜗ maˉnaˉhnëëyˊ jmeeyˈ taˊheꜗ kihꜗ Cristo baˊ. 23Hmoohˈ kyaahˊ gaꜙlaaꜗ Diojneˊ, heˉja taꜙ hnëëꜙ hnähꜘ hñaahꜗ mahꜗ jmeehˈ taˊkih ˈ dsaˉ läꜙjmɨɨ ˈ läꜙjeˉ. 24 Läꜙjaa läꜙjaa hnähꜘøøhnꜗ, waˊ täähˊ hnähꜘ kihꜗ läꜙkoo maˉtäähˊ hnähꜘnaˉ, läꜙkoo maˊ gaꜙheehˋ hnähꜘ kihꜗ Dio.

Nʉʉhꜚ kihꜗ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ hi saꜙ naˉjeeꜚgooˉ

25 Kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi saꜙ maˉkaahꜙ dsaˉmëꜘ hiꜙkihꜗ dsaˉmëꜘ hi saꜙ maˉkaahꜙ dsaˉñʉʉhˉ, juuˈ heˉkwanˋ laˉ saꜙ laꜗ madaꜚ kihꜗ Dio. Pero saꜙ laꜗ kyaahˊjuuˈ taꜙjmahꜗ. Jëëhꜘ maˉläˉñihꜘ dsëꜗ Dio kinꜙ heˉjahlëëhnˊ ju ˈdsooꜘ jmahꜗ baˊ. 26 Läꜙkoo laꜗ jmɨɨˊ heˉtøøhnˊ naˈ, kihꜗ heˉja laanꜙ, goꜚ lluꜗ gaˊ heˉ goˊtaahˊhnähꜘ läꜙkoo maˉtäähˊ hnähꜘ naˉ. 27 Cherˊmahꜗchaa dsaˉmëꜘ kyaahꜗ, taꜙ jmeeˉ hʉʉˊdsëˉ beeh ˈhnihꜘ. Hiꜙ cherˊmahꜗ saꜙ chaa dsaˉmëꜘ kyaahꜗ,taꜙ jmeeˉ biiꜗ jeehˊ goohˉ. 28 Cherˊmahꜗ gaꜙkyaahꜙdsaˉmëꜘ, saꜙ laꜗ hlɨɨh ˈ. Läꜙja chihˉmëꜘ kwaa ,cherˊmahꜗ gaꜙkaayꜗ dsaˉñʉʉhˉ, saꜙ jmeeyꜙ hlɨɨh ˈ.Pero kihꜗ hi dsaˉjeeꜘ gooˉ, jäꜙ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉnëˊ kiyhˈ. Hiꜙ hnoonꜗ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ niꜙ miihˉ heˉja saꜙ jëëhˈ hnähꜘ.

29 Maˉngooꜗ yaꜙjähꜙ jmɨɨˊ, heˉja naˉ jwahnꜙøøhnꜗ: Naꜗ taꜙ chaˊnëˊ, hihꜗ hi kyaahˊ dsaˉmëꜘ,läꜙkoo heˉ saꜙ kyaahˊ bihꜗ waˊ jmeeyꜘ. 30 Hihꜗ hi tiˉmeehˉ dsëꜗ, waˊ gaaꜘ dsëyꜗ. Hihꜗ hi jëë dsëꜗ,waˊ jmeeyꜘ läꜙkoo heˉ saꜙ jëë dsëyꜗ. Hihꜗ gaꜙnääˊla˜ løøˈ, waˊ jmeeyꜘ läꜙkoo heˉ saꜙ chaˉ kiyhꜗ baˊ.31Hihꜗ hi kooh˜ jmeeꜙ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, waˊjmeeyꜘ läꜙkoo heˉ saꜙ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ baˊ. Jëëhꜘläꜙjëꜙ heˉ jëëꜘ jneˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, heˉ dsaˉngëëꜘ baˊja .

32 Hnoonꜗ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ chaˉ baˊ heˉ kihꜗkahˈ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ. Dsaˉñʉʉhˉ hi saꜙ gaˊ maˉjeeꜘ

gooˉ, hi heꜘ hnaahˉ Dio, hnooyhˉ haˉ läꜙ jeeˊ tɨhˈdsëꜗ Dio baˊ. 33 Pero hi kyaahˊ dsaˉmëꜘ, kye gyihꜗhʉʉˊdsëˉ kihꜗ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, hnooyhˉ haˉläꜙ jeeˊ tɨh ˈ dsëꜗ mëyˊ baˊ. 34 Läꜙja kaˉlähꜘ, kahꜘbaˊ laˈ kihꜗ dsaˉmëꜘ hi kyaahˊ dsaˉñʉʉhˉ, hiꜙ kihꜗchihˉmëꜘ kwaa hi täähˊ hñiiꜘ. Chihˉmëꜘ kwaaheꜘ, hnaahˉ gyihꜗ Dio, ngëëy˜ hñiiyꜘ kyaahˊ jmɨˉlleꜘkiyhꜗ kihꜗ Dio. Pero hi naˉjeeꜚ gooˉ, kye gyihꜗhʉʉˊdsëˉ kihꜗ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, hnooyhˉ haˉläꜙ jeeˊ tɨh ˈ dsëꜗ dsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗ baˊ. 35 Heˉ laˉmaˉjwahnꜗ mahꜗ jmääꜗ taˊ kyah ˈ hnähꜘ. Jaꜙ heˉhnoonꜗ hanˋ kyah ˈ hnähꜘ. Hnoonꜗ goˊtaahˊ hnähꜘläꜙkoo lleˋ kyahˈ hnähꜘmahꜗ hnaahˈ hnähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ läꜙkaa tuhˉhohꜘ hnähꜘ.

36 Cherˊmahꜗ jaa dsaˉ chaa chihˉmëꜘ kyaaꜗ hi maˉtëꜘ ji ñeˉ jeeyꜗ gooyˉ, hiꜙ cherˊmahꜗ jmeeyꜙhʉʉˊdsëˉ saꜙ sooh˜ jäyꜗ hñiiyꜘ, hiꜙ laayꜘ, jmeeꜙ biiꜗjeeyꜗ gooyˉ, waˊ jeeyˈ gooyˉ. Jëëhꜘ läꜙja llaꜙ dsëyꜗ,saꜙ laꜗ hlɨɨh ˈ. 37 Pero cherˊmahꜗ chaa jñahꜘ hi maˉjmeeꜘ koo baˊ hʉʉˊdsëˉ, hiꜙ saꜙ laꜗ kyaahˊ heˉwɨɨꜘ, jmeeyꜙ läꜙkoo hyohˉ dsëyꜗ baˊ, cherˊmahꜗmaˉjmeeyꜘ koo baˊ hʉʉˊdsëˉ saꜙ kwaayꜗ chihˉmëꜘkyaayꜗ jeeꜘ gooˉ, heˉ jmeeyꜙ lluꜗ baˊ ja . 38 Hehꜗläꜙja , cherˊmahꜗ hi gaꜙkwaaꜗ chihˉmëꜘ kyaaꜗ jeeꜘgooˉ, jmeeyꜙ lluꜗ baˊ ja . Pero cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙk-waayꜗ jeeꜘ gooˉ, lluꜗ gaˊ heˉ jmeeyꜗ läꜙja .

39 Dsaˉmëꜘ hi naˉjeeꜚ gooˉ, laayꜗ kyaaꜗ jaadsaˉñʉʉhˉ läꜙhihꜙ kihꜗ ley, taˊko jiih ˈ chaadsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗ. Pero cherˊmahꜗ gaꜙjuuꜗdsaˉñʉʉhˉ, maˉchaˉ jwëˈ kiyhꜗ jeeyꜗ gooyˉ kaˉlähꜘkyaahˊ hi tɨhꜗ dsëyꜗ, laꜙ raꜙ laaꜗ jaa dsaˉñʉʉhˉhi maˉheehˉ juu ˈ kihꜗ Dio. 40 Hiꜙ jnäꜘ laanꜙ, lluꜗgaˊ la ˈ kiyhꜗ cherˊmahꜗ gaꜙjäyꜘ hñiiyꜘ. Pero saꜙ laꜗkyaahˊ hʉʉˊdsëˉ taꜙjmahꜗ heˉ maˉjwahnꜗ läꜙnaˉ,jëëhꜘ kyaahˊ baˊ jnäꜘ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio.

8Maꜗ heˉ kwëëh˜ dsaˉ dio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ

1Naꜗ ngëënˊ juuˈ kyahꜗ hnähꜘ kihꜗ maꜗ heˉ kwëëh˜dsaˉ dio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ. Läꜙjëëꜙ baˊ jneˊkyuuh˜ jneˊ maꜙ miihˉ. Hiꜙ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ kyuuh˜jneˊ, heˉja gwaꜘ jmäänˊ hñaan ˈ kaahˊ. Pero heˉhnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahnˊ, heˉ naˉ kwaꜙ beꜘ heˉ dsaˊ-toohnˊ chaˉgaˊmiihˉ lluꜗ kyaahˊ Dio. 2 Hi laaꜘkyʉʉh˜ chaˉmiihˉ, saꜙ gaˊ maˉkyʉʉyh˜ läꜙkoo teꜗlleˋ läꜙkyʉʉyh˜. 3 Pero jaa hi hnääꜗ Dio, kyuuꜙ baˊDio hi heꜘ.

4 Kihꜗ maꜗ heˉ llaꜙ dsaˉ chaˊnëˊ dio hi naˉlaaꜚkaah˜ dsaˉ, maˉñeˊ baˊ jneˊ saꜙ chaˉ heˉ laaꜗ dio heꜘniꜙ miihˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Jaa baˊ Dio chaa . Saꜙchaa gaˊ jñahꜘ Dio. 5 Maꜙkeꜙ gyʉʉhˈ hwaꜗ laˉ jähꜘdsaˉ chaa jaꜙ hi jaa dio, (jëëhꜘ maꜙraꜙ heˉ chaajwëëꜘ dio, hiꜙ läꜙja chaa jwëëꜘ dsaˉkaahˊ kaˉlähꜘ).6 Pero jnäˋ jneˊ, jaa Dio baˊ chaa hi laaꜗ Tääˋjnänˋ. Gaꜙläꜙjëꜙ baˊ heˉ chaˉ, hñiiyꜘ baˊ gaꜙjmeeyꜘ,hiꜙ gaꜙjmääyꜗ jneˊ mahꜗ jmääꜗ jneˊ kiyhˈ. Hiꜙ jaa baˊDsaˉjøøhˈ jnänˋ chaa . Hi heꜘ heꜘ Jesucristo. Taꜙlaꜙkiyhꜗ baˊ chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ, läꜙja taꜙlaꜙ kiyhꜗ baˊ chaajneˊ kaˉlähꜘ.

7 Pero jaꜙ läꜙjëëꜙ kyʉʉh˜ haˉ läꜙ laꜗ juu ˈ laˉ.Ko llaa hi maˊ tëëˈ jmeeꜙ heˈ kihꜗ dio hi naˉlaaꜚ ,gwaꜘ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ kyaahˊ dio heꜘ, waˊraˉ gaꜙkuyhˉmaꜗ heˉ llaꜙ dsaˉ chaˊnëˊ hi heꜘ. Kihꜗ heˉ saꜙlaꜗ koo baˊ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ, heˉja laayꜘ miˉsayhꜘ

1 Corintios 8:8 157 1 Corintios 10:3hñiiyꜘ. 8Dsooꜘ baˊ, jaꜙ kyaahˊ heˉ kihˉhihˉ jneˊ naˉ,jmeeꜙ heˉ hnääꜗ Dio jneˊ. Jaꜙ kyaahˊ heˉ kihˉhihˉjneˊ naˉ, jmeeꜙ leeꜘ jneˊ lluu ˈ chaˉgaˊmiihˉ, niꜙ saꜙjänˊ hlɨɨhˈ cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙkihnˊ läꜙjëꜙ nëëˈ heˉ chaˉ.

9 Maꜙkeꜙ naˉngë ˈ jneˊ jwëꜗ kihˊhihnˊ waˊ heˉchaˉ heˉ, hnøøꜗ leehꜚ jneˊ mahꜗ saꜙ tähꜙ hi saꜙ laꜗkoo baˊ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ, kwaat˜ jnänˋ. 10 Cherˊmahꜗchaa jaa hi saꜙ laꜗ koo hʉʉˊdsëˉ kihꜗ, gaꜙjëëyꜗhnähꜘ, hi maˉkyʉʉh˜ miihˉ, täähˊ hnähꜘ nëˊ mes˜kooꜘ jeeˊ täähˊ heehꜚ kihꜗ dio hi naˉlaaꜚ heꜘ, gooˉlaꜗ kiyhꜗ, jäꜙ läꜙheeꜘ dsëyꜗ kuyhꜙ heˉ maˉllaꜘ dsaˉchaˊnëˊ heehꜚ ja . 11 Heˉja , dsooˊ kyah ˈ hnähꜘhi maˉkyʉʉh˜ miihˉ, tähꜙ øøhꜗ hi saꜙ chaˉ beꜘkihꜗ, hiꜙ kihꜗ hi heꜘ baˊ, gaꜙjuuꜗ Cristo. 12 Läꜙja ,cherˊmahꜗ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ hñaaˉ hohꜘ kihꜗ øøhꜗjneˊ, hiꜙ jmeehˉ hnähꜘ saꜙ kyeeꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ hi saꜙ chaˉ beꜘ kihꜗ, heˉ maˉhläähˉ hnähꜘ kihꜗ Cristobaˊ ja . 13Heˉja cherˊmahꜗ maꜗ heˉ kihˊ jneˊ, jmeenˊtähꜙ jaa øøhnꜗ, moꜙsoꜙ kihˊ gaˊ jneˊ kaˉlähꜘ ngoꜗjihˊkohꜘ mahꜗ saꜙ jmeenˊ tëhˈ øøhꜗ jneˊ.

9Naˉngë ˈ jwë ˈ apóstole hyohꜙ miihˉ heˉ jmeeꜙ biiꜗ

kiyhꜗ1 ¿Cheˊ saꜙ laanꜗ apóstol laahꜘ hnähꜘ? ¿Cheˊ saꜙ

naˉngënˈ jwëˈ jmeenˋ läꜙkoo jmeeꜙ jñahꜘ apóstole?Jëëhꜘ, maꜙraꜙ heˉ gaꜙjëënꜙ Jesús Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Hiꜙkihꜗ heˉ gaꜙheehˋ hnähꜘ juuˈ kiyhꜗ, heˉ ja jmeeꜙ lii˜taˊ heˉ jmeenꜙ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. 2Cherˊmahꜗ kihꜗjñahꜘ, saꜙ laanꜗ apóstol, pero kyahꜗ hnähꜘ maꜙraꜙ juˈdsooꜘ laanꜗ. Jëëhꜘ, läꜙlluꜗ heˉ kyaahˊ hnähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, heˉ ja jmeeꜙ lii˜ maꜙraꜙ heˉ laanꜗ apóstol.

3 Juuˈ laˉ jmääꜗ läänˊ hñiinꜙ kihꜗ hi saꜙ taahˉ jnäꜘtaˊ. 4 ¿Cheˊ saꜙ naˉngëˈ jnäähꜗ jwëˈ heˉ hñahꜙ jnäähˈ heˉ kihˊhihˊ jnäähꜗ? 5 ¿Cheˊ saꜙ naˉngëˈ jnäähꜗ jwëˈjää jnäähꜗ dsaˉmëꜘ hi laaꜗ øøhꜚ jneˊ läꜙkoo jmeeꜙjñahꜘ apóstole, ja baˊ läꜙkoo jmeeꜙ øøhꜚ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ kyaahˊ Peeˊ kaˉlähꜘ? 6 ¿Cheˊ maꜙlaꜙ jnäꜘ baˊkyaahˊ Bernabé jmeeꜙ biiꜗ jmeeˉ jnääh ˈ taˊ mahꜗjnäähꜙ jnääh ˈ heˉ kihˊhihˊ jnäähꜗ? 7 ¿Haˉ chaahløøꜘ hi täähˊ jmeeꜙ taˊ kwaat˜ kihꜗ hñiiꜘ? ¿Haˉchaa hi jmeeꜙ taˊ koo hwaꜗ mahꜗ saꜙ kuyhˉ heˉjngëëyˉ? ¿Haˉ chaa hi hää koo nääꜗ jahꜘ mahꜗsaꜙ hɨyh˜ jʉhꜙ kihꜗ? 8 ¿Cheˊ laahꜘ hnähꜘ hlëëhnˊ heˉlaˉ läꜙkohꜘ hlëëhꜙwaˊ hi chaˉhi ? ¿Cheˊ saꜙ naˉsɨɨˉläꜙja nëˊ ley? 9 Jëëhꜘ, nëˊ ley kihꜗ Moisé naˉsɨɨˉ:“Taꜙ kɨɨ hooˊ kyaˊ jeeˊ jmeeyꜙ taˊ.” Heˉ gaꜙjähꜘ Dioläꜙja , jaꜙ maꜙlaꜙ kihꜗ kyaˊ ja maˊ kyeyˉ hʉʉˊdsëˉ.10Heˉ kyeyˉ hʉʉˊdsëˉ jnäˋ jneˊ baˊ ja , heˉja baˊ janaˉsɨɨˉ läꜙja . Jëëhꜘ, hi miˉlluꜗ hwaꜗ, läꜙkye hi miˉlluꜗ mɨ ˈjuˉ, maꜙraꜙ heˉ chaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ kiyhꜗliyhꜙ kihꜗ taˊ heˉ jmeeyꜙ ja . 11Mɨˈjuˉ heˉ laꜗ kihꜗ Diogaꜙjñeeˊ jnäähꜗ nehꜙ tuhˉhohꜘ hnähꜘ, heˉja ¿cheˊjmeeꜙ hiiˉ cherˊmahꜗ gaꜙngɨɨˊ jnäähꜗ miihˉ heˉ chaˉkyahꜗ hnähꜘ? 12 Cherˊmahꜗ jñahꜘ baˊ chaˉ jwëˈ kihꜗhyoyhꜙ heˉ chaˉ kyahꜗ hnähꜘ, chaˉgaˊmiihˉ naˉngëˈ jnäähꜗ jwëˈ hñahꜙ jnäähˈ heˉ ja .

Hiꜙ maꜙkeꜙ chaˉ jwë ˈ jmeeˊ jnäähꜗ läꜙja , saꜙgaꜙchuuˊ jnäähꜗ niꜙ miihˉ kyaahˊ hnähꜘ. Gaꜙkwëëhꜗbaˊ dsëˉ jnäähˈ mahꜗ saꜙ jmeeꜗ dsaˉ jyohꜘ hʉʉˊdsëˉjeeˊ kwaˉ jnääh ˈ ju ˈhmëëꜘ kihꜗ Cristo. 13 ¿Cheˊ saꜙñehˊ hnähꜘ, läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ taˊheꜗ nehꜙ gwahꜙ,kyaahˊ ja baˊ heˉ dsaˉkaꜙ dsaˉ nehꜙ gwahꜙ ja jnäˉ

heˉ kuyhˉ? Hiꜙ läꜙja , hi jmeeꜙ taˊ nëˊ naˊhy-ooꜘ, kuyhˉ kihꜗ heˉ dsaˉkaꜙ dsaˉ nëˊ naˊhyooꜘ ja .14 Läꜙja kaˉlähꜘ, gaꜙjmeeꜘ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ madaꜚ,hi naˉhñaa kwaꜙ juˈhmëëꜘ, taˊ kihˈ juˈhmëëꜘ ja baˊwaˊ kuyhˉ.

15 Pero jnäꜘ, niꜙ koo häˊ saꜙ maˉngɨɨnˋ heˉ jakyahꜗ hnähꜘ, niꜙ saꜙ sɨɨnꜙ läꜙlaˉ mahꜗ kwëëh ˈ jnäꜘmiihˉ heˉ chaˉ kyahꜗ hnähꜘ. Lluꜗ gaˊ heˉ juunꜘkyohnꜙ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ jñuuhꜗ dsaˉ kinꜙ heˉ chaanˉlluꜗ heˉ saꜙ koonꜚ jñeen ˈ heˉ kwanꜙ juu ˈ. 16 Perosaꜙ chaˉ heˉ kihꜗ heˉ jmäänꜚ hñiinꜙ jøøh ˈ heˉkwanꜙ juˈhmëëꜘ kihꜗ Cristo. Jëëhꜘ, maˉnaˉhäˊ goonꜙ,heˉja jmeeꜙ biiꜗ kinꜙ kwanˋ juu ˈ naˉ. Jwɨɨ˜ jnäꜘcherˊmahꜗ saꜙ gaꜙmiꜙtenˋ heˉ kwanˋ juˈhmëëꜘ kiyhꜗ.17 Cherˊmahꜗ hyohˉ dsënꜙ kwanˋ juuˈ kihꜗ Dio, hyohꜙbaˊ jnäꜘ jñeenˈ. Hiꜙmaꜙkeꜙ saꜙ hyohˉdsënꜙ jmeenˋ taˊlaˉ,maꜙraꜙ heˉmiˊtenˋ baˊ taˊ heˉhäˊ goonꜙ. 18¿Heeˉbaˊ jñeenˈ ja ? Heˉ chaanˉ lluꜗ heˉ saꜙ koonꜚ jñeenˈheˉ kwanꜙ juˈhmëëꜘ kihꜗ Cristo. Heˉ ja baˊ ja jñeenˈ. Kihꜗ heˉja , saꜙ ngɨɨnˊ niꜙ miihˉ heˉ chaˉ kyahꜗhnähꜘ läꜙkoo naˉngënˈ jwëˈ jmeenˋ.

19 Niꜙ jaa saꜙ chaa hi jmeeꜙ hihꜙ kinꜙ, heˉjmeenꜙ läꜙja . Pero maꜙraꜙ heˉ jmeeꜙ baˊ jnäꜘ taˊheꜗkihꜗ läꜙjëëꜙ mahꜗ läꜙja leehꜙ gaˊ jnäꜘ jwëëꜘ dsaˉkihꜗ Cristo. 20 Heˉja jeeˊ kihˈ judiu, jmäänꜙ hñiinꜙläꜙkoo jaa judiu, mahꜗ leehnꜙ dsaˉ judiu. Hiꜙ jeeˊkihˈ hi miˉteꜗ ley (maꜙkeꜙ saꜙ jmeeꜙ ley hihꜙ kinꜙ)jmeenꜙ läꜙkoo hi miˉteꜗ ley baˊ, mahꜗ läꜙja leehnꜙdsaˉ hi miˉteꜗ ley ja . 21 Hiꜙ kihꜗ hi saꜙ kyʉʉh˜ley, läꜙkoo heˉ saꜙ kyʉʉhn˜ ley baˊ jmeenꜙ, mahꜗläꜙja leehnꜙ dsaˉ hi saꜙ kyʉʉh˜ ley. (Pero jaꜙ kihꜗheˉ saꜙ kyaahnˊ ley kihꜗ Dio, miˉteˋ baˊ jnäꜘ ley kihꜗCristo.) 22 Hiꜙ jeeˊ kih ˈ hi saꜙ beeꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ,gaꜙjmäänꜙ hñiinꜙ läꜙkoo heˉ saꜙ beeꜘ hʉʉˊdsëˉ kinꜙ.Hiꜙ jeeˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ , kweeˉ baˊ gaꜙjmeenꜗ kyaayhˊ,mahꜗ läꜙja jnøøhnꜙ haˉ läꜙ jeeˊ läänˊ ko llaa dsaˉ.23 Kwaat˜ kihꜗ ju ˈhmëëꜘ baˊ jmeenꜙ heˉ laˉ, mahꜗko jøhꜘ baˊ läꜙchaˉ heˉ lluꜗ kinꜙ kyaahˊ hi nuuˉ juˈhmëëꜘ heˉ kwanꜙ laˉ.

24Ñehˊ baˊ hnähꜘ, jeeˊ hlii ꜙ jwëëꜘ dsaˉ, jaa baˊ hi lɨhˈ. Hi heꜘ lleˋ kihˈ hyohꜙ jñeeˈ. Läꜙja hnøøꜗ kwahˈhnähꜘ beꜘ jeeˊ hnaahꜙ hnähꜘ Dio mahꜗ läꜙja hñahꜙhnähꜘ koo heˉ laˊ kwaꜗ Dio. 25 Läꜙjëëꜙ hi hnøøꜗlihꜙ jeeˊ kooyꜙ, miˉlluuyꜗ hñiiyꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙjwɨɨhˋ kiyh ˈ mahꜗ liyhꜙ koo coron heˉ dsaˉheeꜘ .Pero jneˊ miˉlluunˋ jneˊ hñaanˈ mahꜗ lehꜙ jneˊ koocoron heˉ saꜙ heeꜘ jihˊkohꜘ. 26 Läꜙja jnäꜘ kaˉlähꜘ,ngooꜗ baˊ jnäꜘ kwanꜙ beꜘ haˉ jeeˊ lihnꜙ koo coron.Heˉja saꜙ jmeenꜙ waˊ laˈ chaˉ laꜗ, läꜙkoo jaa hi te˜ jahˉ jwëꜘ nëˊ lleꜘ. 27 Heehnꜚ hñiinꜙ wɨɨꜘ baˊ,niꜙ miihˉ saꜙ kwanꜙ jwë ˈ kihꜗ jmɨˉngoꜗ jmeeꜗ hihꜙkinꜙ. Läꜙnaˉ baˊ jmeenˋ, mahꜗ saꜙ jänˋ taꜙ kooꜘmaˉlaꜙmaˉkwanꜗ juˈhmëëꜘ kihꜗ jñahꜘ.

10Saꜙ waˊ jmeenˊ koˉjøhꜘ kyaahˊ hi jmää jøøhˈ dio

hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ1Hnoonꜗ waˊ läˉdsooh˜ hohꜘ hnähꜘ øøhnꜗ, läꜙkoo

gaꜙlaꜗ kihꜗ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ. Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊgaꜙnääꜗ läꜙ ngooꜗ jniiꜘ. Hiꜙ gaꜙngëëyꜘ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ.2 Läꜙlluꜗ heˉ gaꜙngëëꜘ dsaˉ heꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ Moiséjeeˊ maˊ hiiꜘ jniiꜘ hiꜙ taꜙ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ, heˉja laꜗläꜙkohꜘ heˉ gaꜙtaayhˋ ko jøhꜘ gaꜙsaa dsaˉ heꜘ jmɨɨˉkyaahˊ Moisé mahꜗ leeyꜘ koo kyaayhˊ. 3 Gaꜙläꜙjëëꜙ

1 Corintios 10:4 158 1 Corintios 11:10baˊ gaꜙkuhˉ heˊñiihꜚ heˉ gaꜙcheeꜗ Dio. 4 Gaꜙläꜙjëëꜙbaˊ gaꜙhɨhꜗ jmɨɨˉ heˉ gaꜙcheeꜗ Dio. Saꜙmaˊ laˈ waˊ heˉchaˉ heˉ jmɨˉgwaˉ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio gaꜙhyaˉ dsohꜘmɨˈkuuˊ. Hiꜙ mɨˈkuuˊ ja , saꜙ maˊ laˈ waˊ heˉ chaˉ heˉmɨˈkuuˊ, maˊ laaˈ hñiiꜘ Cristo hi maˊ jmeeꜙ ko jøhꜘkyaayhˊ. 5 Pero miihˉ goˉteˈ baˊ dsaˉ heꜘ gaꜙjmeeꜘheˉ tɨh˜ dsëꜗ Dio. Heˉja jwëëꜘ gaˊ gaꜙjuuꜗ hwaꜗ kii ꜙja .

6 Heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja kihꜗ dsaˉ heꜘ, heˉ ja kwëëh˜jneˊ nʉʉhꜚ mahꜗ saꜙ waˊ heeꜘ dsëˉ jneˊ jmeenˊ heˉhlɨɨh ˈ läꜙkohꜘ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ heꜘ. 7 Niꜙ taꜙ waˊjmäänˊ jøøh ˈ dio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ, läꜙkohꜘgaꜙjmeeꜘ dsaˉ heꜘ. Läꜙkoo jähꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗDio: “Gaꜙtaahˋ läꜙjëëꜙ dsaˉ gaꜙkuhˉ gaꜙhɨhꜗ, ja gaˊgaꜙtaayhˋ gaꜙjmeeyꜘ waˊ la ˈ chaˉ laꜗ.” 8 Niꜙ taꜙ waˊkaahˊ jneˊ waˊ hi chaˉ hi , läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ dsaˉheꜘ. Jëëhꜘ kyaahˊ koo jmɨɨˊ baˊ gaꜙjuuꜗ gyiiꜘ hnëˉmil dsaˉ heꜘ. 9Niꜙ saꜙ waˊ kooˊ jneˊ kyaahˊ heˉ jøhˉdsëꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ ko llaa dsaˉheꜘ mahꜗ gaꜙjngɨɨhꜗ mɨɨhˉ kiyhꜗ. 10 Saꜙ waˊ chaˉ waˊhää jneˊ Dio, läꜙkoo gaꜙchaˉ gaꜙhääꜗ dsaˉ heꜘ,mahꜗgaꜙjngɨɨhꜗ ángel kiyhꜗ.

11 Heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja kihꜗ dsaˉ heꜘ, heˉ ja kwëëh˜jneˊ nʉʉhꜚ, hiꜙ maˉnaˉsɨɨˉ jnänˋ mahꜗ läꜙleehꜚ jneˊhi chaa naꜗ jeeˊ gaꜙdsaaꜗ jmɨɨˊ heˉ tøøhnˊ laˉ.12 Läꜙja , kihꜗ hi jmeeꜙ hʉʉˊdsëˉ saꜙ chaˉ heˉ kihꜗjehꜗ dsëyꜗ, hnøøꜗ liiyhꜚ mahꜗ saꜙ täyhꜙ. 13 Waˊ heˉchaˉ heˉ heˉ wɨɨꜘ heˉ jëëˊ jneˊ, ja baˊ läꜙja maˉjëëꜙjñahꜘ. Pero Dio lluꜗ dsëyꜗ. Saꜙ kwayꜙ jwëˈ ngëëꜘ jneˊkoo heˉ hwehˉ gaˊ heˉ moꜙsoꜙ tääꜙ jneˊ. Waˊraˉgaꜙtëꜘ jeeˊ jëëˊ jneˊ heˉ wɨɨꜘ ja , kwaꜗ baˊ Dio beꜘ haˉläꜙ jeeˊ lääꜘ jneˊ hiꜙ läꜙja kwëëhꜗ dsëˉ jneˊ.

14 Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ øøhnꜗ hi hnaanꜙ. Häähnähꜘ hñaahꜗ chaˉmiihˉ. Moꜙtoꜙ jmeeˉhnähꜘ jʉʉhˉkihꜗ dio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ. 15 Hlëëhnˊ hnähꜘläꜙkoo dsaˉ hi kyʉʉh˜. Kye daˊ hnähꜘ kwaat˜ haˉläꜙ ngooꜗ juuˈ heˉ hlëëhnˊ hnähꜘ. 16 Läꜙ maˊ hihˉ jneˊkyaahˊ waˊkyaahˊ heˉ naˉjøøꜚ , kwaˉ jneˊ tiˊhmaahˊkihˈ Dio, laꜗ kwaat˜ hihˉ jneˊ jmaˉ kihꜗ Cristo baˊ ja ,hiꜙ läꜙja maˉlaaꜗ jneˊ koo baˊ kyaayhˊ. Hiꜙ läꜙ maˊkihˉ jneˊ heˊñiihꜚ heˉ tiˉlloohˉ jneˊ, heˉ jmeeˉ jneˊkwaat˜ jmɨˉngoꜗ kihꜗ Cristo baˊ ja , hiꜙ läꜙja maˉlaaꜗjneˊ koo baˊ kyaayhˊ kaˉlähꜘ. 17 Maꜙkeꜙ jwëëꜘ jneˊ,koo baˊ laaˈ jneˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ jneˊ. Jëëhꜘ, koo baˊ laˈheˊñiihꜚ heˉ kihˉ jneˊ.

18 Jëëˋ daˊ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kihꜗ dsaˉ Israelhi gaꜙkuhˉ jahꜘ hi maˊ dsaˉjääꜙ dsaˉ nëˊ naˊhyooꜘ,gaꜙlaayꜗ koo baˊ kyaahˊ Dio jʉʉˊ naˊhyooꜘ ja . 19Heˉjwahnꜙ läꜙnaˉ, jaꜙ heˉ jwahnꜙ kyeeꜘ jwërte dio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ, niꜙ ngoꜗ heˉ llaꜙ dsaˉ chaˊnëˊdio heꜘ, saꜙ chaˉ heˉ laꜗ niꜙ miihˉ. 20 Läꜙlaˉ baˊjwëëhn˜ hnähꜘ, läꜙkoo jmeeꜙ hi saꜙmaˉheehˉ kihꜗDio, waˊraˉ gaꜙllayꜘ miihˉ heˉ chaˉ kiyhꜗ chaˊnëˊ diohi naˉlaaꜚ heꜘ, heˉ kwëëyh˜ hi saꜙlluꜗ baˊ ja , jaꜙheˉ kwëëyh˜ Dio jnänˋ ja . Saꜙ hnoonꜗ jmeehˈ hnähꜘko jøhꜘ kyaahˊ hi saꜙlluꜗ. 21 Cherˊmahꜗ gaꜙhihꜘhnähꜘ heˉ kwaꜙ Dio, moꜙsoꜙ leꜘ huhˈ hnähꜘ heˉ kwaꜙhi saꜙlluꜗ. Cherˊmahꜗ gaꜙtaahˋ hnähꜘ gaꜙkuˊ gaꜙhihꜘhnähꜘ heˉ llaꜙ Dio nëˊ naˊmes˜, moꜙsoꜙ leꜘ kuhˊhuhꜗhnähꜘ nëˊ mes˜ kihꜗ hi saꜙlluꜗ kaˉlähꜘ. 22 ¿Cheˊ jaꜙheˉ hnøøhꜘ jneˊ haˉ läꜙ jeeˊ läꜙllihꜙ Dio heˉ jmeeˉjneˊ läꜙja ? ¿Cheˊ chaˉ gaˊ beꜘ jnänˋ, läꜙkohꜘ gaˊ kiyhˈ?

Waˊ hnøøhnˊ heˉ lluꜗ kihꜗ øøhꜗ jneˊ

23 Gaꜙläꜙjëꜙ baˊ naˉngën ˈ jwë ˈ jmeenˋ, pero jaꜙläꜙjëꜙ jmääꜗ taˊ. Gaꜙläꜙjëꜙ baˊ naˉngënˈ jwëˈ jmeenˋ,pero jaꜙ läꜙjëꜙ kwaꜙ beꜘ jnänˋ jeeˊ hnäähnꜙ Dio. 24 Saꜙwaˊ hnøøhnˊ heˉ lluꜗ jnänˋ hñaanˈ, waˊ hnøøhnˊ heˉlluꜗ kihꜗ jñahꜘ baˊ. 25 Kuhꜗ baˊ hnähꜘ gaꜙläꜙjëꜙ ngoꜗheˉ hnɨɨꜙ dsaˉ jeeˊ jngëëyhꜙ jahꜘ. Taꜙ ngɨɨˋ hnähꜘniꜙ miihˉ juu ˈ mahꜗ saꜙ jmeeh ˈ hnähꜘ chaˉmiihˉhʉʉˊdsëˉ. 26 Jëëhꜘ, kihꜗ baˊ Dio laꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ,hiꜙ läꜙja läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ nëˊ kih ˈ, kihꜗ bihꜗ laꜗläꜙjëꜙ. 27 Cherˊmahꜗ jaa hi saꜙ maˉheehˉ kihꜗ Diogaꜙtëëyhꜗ hnähꜘ mahꜗ goˊkuhˈ hnähꜘ kiyhꜗ, hiꜙ gwaꜘhohꜘ hnähꜘ goˊnääh ˈ hnähꜘ, ja goˉkuhꜗ baˊ hnähꜘgaꜙläꜙjëꜙ heˉ llayꜙ. Taꜙ ngɨɨˋ hnähꜘ niꜙ miihˉ juu ˈmahꜗ saꜙ jmeehˈ hnähꜘ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ. 28 Perocherˊmahꜗ chaa hi gaꜙjähꜘ: “Ngoꜗ heˉmaˉllaꜘ dsaˉnëˊ naˊhyooꜘ baˊ naˉ”, taꜙ kuhˉ hnähꜘ gaˉ ja , mahꜗlaꜗ lluꜗ kihꜗ hi maˉmiˉjnääˉ juu ˈ ja . Läꜙja saꜙjmeeyꜗ jyohꜘ hʉʉˊdsëˉ heˉ jmeeꜗ jwɨɨhˋ kiyhˈ. Jëëhꜘ,kihꜗ baˊ Dio laꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ hiꜙ läꜙja läꜙjëꜙ heˉgaˊ chaˉ nëˊ kih ˈ, kihꜗ bihꜗ laꜗ läꜙjëꜙ. 29 Jaꜙ heˉhlëëhnˊ kihˈ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ. Heˉ hlëëhnˊ kihˈhʉʉˊdsëˉ kihꜗ jñahꜘ baˊ naˉ, mahꜗ saꜙ jmeeyꜗ jyohꜘhʉʉˊdsëˉ heˉ jmeeꜗ jwɨɨhˋ kiyh ˈ. ¿Heˉla ˈ haꜗ dsaˉkinꜙ heˉ naˉngënˈ jwëˈ jmeenˋ cherˊmahꜗ ko ja laꜗhʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ? 30 Cherˊmahꜗ kwanꜙ tiˊhmaahˊ kihˈDio kihꜗ heˉ kuhnꜙ, ¿heˉlaˈ hlëëhꜗ dsaˉ wɨɨꜘ kinꜙ kihꜗheˉ kuhnꜙ heˉ ja ? 31 Hiꜙ kweeˉ baˊ laˈ kihꜗ läꜙjëꜙ,cherˊmahꜗ kuhˉhuhꜘ hnähꜘ, o heˉ gaˊ jmeehˉ hnähꜘ,jmeeˊ hnähꜘ läꜙjëꜙ läꜙkoo lleˋ kihˈ baˊ mahꜗ läꜙja waˊlaˈ jʉʉhˉ kihꜗ Dio jnänˋ. 32 Taꜙ jmeeˉ hnähꜘ jehꜗ dsëꜗdsaˉ judiu, niꜙ hi saꜙ laaꜗ judiu, niꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ Diokaˉlähꜘ. 33 Jmeeˊ hnähꜘ läꜙkohꜘ jmeeꜙ jnäꜘ baˊ. Jëëhꜘjmeenꜙ biiꜗ hnoohnꜙ haˉ läꜙ jeeˊ tɨhˈ dsëꜗ dsaˉ kyaahˊläꜙjëꜙ heˉ jmeenꜙ. Saꜙ hnoohnꜙ heˉ lluꜗ kiꜙ hñiinꜙ,hnoohnꜙ heˉ lluꜗ kihꜗ gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ mahꜗ lääyꜘ.

11Juuˈ kihꜗ dsaˉ hi jlë˜ kaˊlleˊ

1 Jmeeˊ hnähꜘ läꜙkoo jmeeꜙ jnäꜘ, jëëhꜘ jnäꜘ jmeenꜙläꜙkoo gaꜙjmeeꜘ Cristo.

2 Chaanˉ lluꜗ chaˉmiihˉ läꜙkoo täähˊ hnähꜘøøhnꜗ, jëëhꜘ, gaꜙläꜙjëꜙ jiih˜ baˊ dsaˉläˉdsooh˜ hohꜘjnäꜘ, hiꜙ choohˊ baˊ hnähꜘ koo hwehˉ juu ˈ heˉmaˉhlëëhnˋ hnähꜘ. 3Hnoonꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ, Cristolaaꜗ toˉnëˊ kih ˈ läꜙjëëꜙ dsaˉñʉʉhˉ, hiꜙ läꜙja laaꜗdsaˉñʉʉhˉ kihꜗ dsaˉmëꜘ, läꜙja laaꜗ Dio kihꜗ Cristokaˉlähꜘ. 4 Laꜗ oˉhihꜙ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ cherˊmahꜗjlëy˜ kaˊlleyˊ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ ngɨɨy ˈ kiyhꜗ kihꜗDio o waˊraˉ gaꜙngëëyꜗ juu ˈ kihꜗ Dio chaˊnëˊ dsaˉ.5 Läꜙja kaˉlähꜘ laꜗ oˉhihꜙ kihꜗ dsaˉmëꜘ cherˊmahꜗsaꜙ naˉjlëˉ kaˊlleyˊ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ ngɨɨy ˈ kiyhꜗkihꜗ Dio o waˊraˉ gaꜙngëëyꜗ juu ˈ kihꜗ Dio chaˊnëˊdsaˉ. Hehꜗ läꜙja , laꜗ läꜙkoo heˉ naˉtɨɨˊ kwahˉ lleyˊ.6Cherˊmahꜗ jaa dsaˉmëꜘ saꜙ jlë˜ lleˊ, lluꜗ gaˊ waˊ tiiyꜘlleyˊ goˉte˜. Pero cherˊmahꜗ laayꜘ laꜗ oˉhihꜙ kiyhꜗheˉ tiiyꜗ lleyˊ o heˉ jmeeyꜗ kwahˉ, heˉja waˊ jlëyˈ baˊ. 7 Saꜙ sooh˜ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ jlëyꜗ lleyˊ, jëëhꜘlaayꜗ heehꜚ kihꜗ Dio, mahꜗ miˉjnääyꜙ haˉ läꜙkoojøøh ˈ laaꜗ Dio. Pero dsaˉmëꜘ miˉjnääꜙ haˉ läꜙkoojøøh ˈ laaꜗ dsaˉñʉʉhˉ. 8 Dsaˉñʉʉhˉ saꜙ yaꜙhëëꜗkihꜗ dsaˉmëꜘ, dsaˉmëꜘ baˊ yaꜙhëëꜗ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ.9 Läꜙja kaˉlähꜘ, saꜙ gaꜙjmääꜗ Dio dsaˉñʉʉhˉ mahꜗleꜘ lluꜗ kihꜗ dsaˉmëꜘ, gaꜙjmääyꜗ dsaˉmëꜘ mahꜗ leꜘ lluꜗkihꜗ dsaˉñʉʉhˉ baˊ. 10 Kihꜗ heˉja , hiꜙ kwaat˜ kihꜗ

1 Corintios 11:11 159 1 Corintios 12:12ángele kaˉlähꜘ, jmeeꜙ biiꜗ jlëꜗ dsaˉmëꜘ lleˊmahꜗ jmeeꜗlii˜ chaa hi kye nëˊ kiyhˈ.

11 Pero heˉ tøøhˊ jneˊ kyaahˊ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ,jaꜙ maꜙlaꜙ dsaˉñʉʉhˉ laaꜗ kwaat˜, ja baˊ läꜙja laaꜗkwaat˜ dsaˉmëꜘ kaˉlähꜘ. 12 Jëëhꜘ, läꜙkohꜘ yaꜙhëëꜗdsaˉmëꜘ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ, ja baˊ läꜙja kihꜗ dsaˉmëꜘdsaˉläˉchaa dsaˉñʉʉhˉ. Läꜙuuꜘ baˊ hwëë kihꜗ Dio.13 Kye daˊ hnähꜘ kwaat˜ hñaahꜗ hnähꜘ, ¿cheˊ saꜙlaahꜘ hnähꜘ saꜙ jnäꜘ lluꜗ waˊraˉ gaꜙngɨɨꜘ jaa dsaˉmëꜘkihꜗ, kihꜗ Dio maˊ saꜙ naˉjlëˉ lleyˊ? 14 Läꜙkoojmeeˉ jneˊ heˉ tøøhnˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ läꜙkoo laꜗ kihꜗdsaˉñʉʉhˉ, miˉjnääꜙ heˉ laꜗ oˉhihꜙ kiyhꜗ heˉ kwayꜙjwëˈ kwaaꜙ jñuˉ lleyˊ. 15Pero kihꜗ dsaˉmëꜘ, kahꜘ baˊ laˈ. Jnäꜘ lluꜗ kiyhꜗ heˉ kwayꜙ jwëˈ dsaˉkwaaꜙ jñuˉ lleyˊ.Jëëhꜘ, dsaˉmëꜘ, gaꜙhyoyhꜗ jñuˉ lleyˊ kyooˉ mahꜗ jlëꜗlleyˊ llaꜚ heˉ maˊ jlëyˈ kyaahˊ hmɨɨhˉ. 16 Cherˊmahꜗchaa hi hnøøꜗ tiˊchooꜗ juu ˈ kihꜗ juu ˈ heˉ hlëëhnˊlaˉ, hnøøꜗ läꜙñeyˉ haˉ läꜙ laꜗ kyaaꜗ jnääh ˈ. Jëëhꜘkoo nëëˈ baˊ heˉ tëë jnäähꜗ jmeeˉ jnäähˈ hiꜙ läꜙjaläꜙkaa gwahꜙ kihꜗ Dio.

Miˉkwayhꜗ maꜙnʉʉꜙ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ17 Pero taꜙ jyohꜘ ko taa , saꜙ chaanˉ lluꜗ läꜙkoo

jmeehˉ hnähꜘ. Jëëhꜘ, jeeˊ dsaˉñeehꜙ hnähꜘ, chaˉ-gaˊmiihˉ heˉ hlɨɨh ˈ jmeehˉ hnähꜘ llaꜚ heˉ maˊjmeehꜗ hnähꜘ heˉ lluꜗ. 18 Toˉnëˊ heˉ ja , maˉnu-unꜗ kyahꜗ hnähꜘ heˉ saꜙ hiiꜘ koo baˊ juu ˈ kyahꜗhnähꜘ jeeˊ dsaˉñeehꜙ hnähꜘ. Hiꜙ jeeˊ llahꜗ laanꜙdsooꜘ baˊ. 19 Jëëhꜘ, goꜚ laanꜙ jmääꜗ kyahꜗ hnähꜘheˉ täähˊ hnähꜘ läꜙja mahꜗ läꜙlee hii naˉ hi hnaahꜙ Dio hiꜙ läꜙlee hii naˉ hi saꜙ hnaahꜙDio. 20 Cherˊmahꜗ läꜙja täähˊ hnähꜘ, jeeˊ dsaˉñeehꜙhnähꜘ, jaꜙ maꜙnʉʉꜙ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ ja kuhˉhnähꜘ. 21 Jëëhꜘ, waˊraˉ gaꜙtëꜘ hor˜ kuh ˈ hnähꜘ,läꜙjaa läꜙjaa hnähꜘ dsaˉläˉjääꜗ kuhˉhuhꜘ hnähꜘheˉ goˉkyeꜚ hnähꜘ. Hñaahꜗ baˊ hnähꜘ kuhˉhuhꜘläꜙjiihˈ dsaˉläˉheeꜘ hnähꜘ mahꜗ ko llaa jäyꜙ kyaahˊkyooꜘ . 22 ¿Cheˊ saꜙ chaˉ chaˊnehꜙ kyahꜗ hnähꜘ jeeˊgoˊtaahˊ hnähꜘ kuhˊhuhꜗ hnähꜘ? ¿Heˉlaˈ miˉkwahꜚhnähꜘ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio, mahꜗ llehˉ hnähꜘ oˉhihꜙkihꜗ hi saꜙ kye niꜙ miihˉ heˉ kuhˊhɨhꜗ? ¿Heeˉ baˊnaˉ jwëëhn˜ hnähꜘ? ¿Cheˊ jwëëhn˜ hnähꜘ jmeehˉbaˊ hnähꜘ lluꜗ? Niꜙ miihˉ saꜙ jwëëhn˜ hnähꜘ läꜙja .

23 Jëëhꜘ, kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ gaꜙhyohnꜗ juu ˈlaˉ, ja baˊ heˉ maˉhlëëhnˋ hnähꜘ jääꜗ . Hwë ˈ heˉgaꜙngëëyꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ ja , gaꜙkayꜗ heˊñiihꜚ.24Mahꜗ gaꜙkwayꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio. Maˉngëëꜘ heˉja , gaꜙllaayꜗ heˊñiihꜚ ja mahꜗ gaꜙjäyhꜘ: “Heeꜚ laˉ,kuhꜗ hnähꜘ. Heˉ laˉ naˉ jmɨˉngoꜗ kinꜙ. Taꜙlaꜙ kyahꜗhnähꜘ kwaanꜚ hñiinꜙ juunꜘ. Ja jmeehˉ hnähꜘ läꜙlaˉmahꜗ läˉdsooh˜ hohꜘ hnähꜘ kinꜙ.” 25 Ja baˊ läꜙjagaꜙjmeeyꜘ kyaahˊ waˊkyaahˊ, maˉngëëꜘ maˉkuyhˉmaꜙnʉʉꜙ. Gaꜙjäyhꜘ: “Waˊkyaahˊ laˉ laꜗ hmoohˊhmëëꜘ heˉ jmeenˋ kyaahˊ jmaˉ kinꜙ. Ja jmeehˉhnähꜘ läꜙlaˉ, gaꜙläꜙjëꜙ jiih˜ maˊ huhꜘ hnähꜘ, mahꜗläꜙdsooh˜ hohꜘ hnähꜘ kinꜙ.” 26 Läꜙja , läꜙjëꜙ jiih˜maˊ kuhˉ hnähꜘ heˊñiihꜚ laˉ, hiꜙ maˊ huhꜘ hnähꜘ heˉhaaˊ nehꜙ waˊkyaahˊ laˉ, heˉ jmeehˉ hnähꜘ juuˈ heˉgaꜙjuuꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ baˊ naˉ, läꜙ maˉngooꜗ ja baˊläꜙjiihˈ jäyhꜘ kaˉlähꜘ.

27 Heˉja , cherˊmahꜗ hi gaꜙkuhˉ heˊñiihꜚ, hiꜙgaꜙhɨyhꜗ heˉ haaˊ nehꜙ waˊkyaahˊ kih ˈ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, hiꜙ läꜙ maˉngooꜗ bihꜗ jmeeyꜙ heˉ hlɨɨh ˈ,maˉnaˉbääyhˋ dsooˊ, kihꜗ heˉ miˉkwayhꜗ jmɨˉngoꜗkyaahˊ jmaˉ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. 28 Läꜙjaa läꜙjaa

hnähꜘ hnøøꜗ kah ˈ daˊ hnähꜘ kwaat˜ cheˊ saꜙ hnɨɨ˜hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ, jääꜗ ja gaˊ kuhˈ hnähꜘ heˊñiihꜚhiꜙ huh ˈ hnähꜘ heˉ haaˊ nehꜙ waˊkyaahˊ. 29 Jëëhꜘ,cherˊmahꜗ jmeeꜙ gyihꜗ heˉ hlɨɨhˈ mahꜗ kuyhˉ heˊñi-ihꜚ hiꜙ hɨyh˜ heˉ haaˊ nehꜙ waˊkyaahˊ ja , heˉ ngɨɨyꜙheˉ jäꜙ heˉ hlɨɨhˈ nëˊ kiyhˈ baˊ ja . Jëëhꜘ saꜙ tooyhˉtaˊ jmɨˉngoꜗ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. 30 Kihꜗ heˉja ,chaa jwëëꜘ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ hi dsaahˊ, jwëëꜘ hi moꜙsoꜙ chaˉ beꜘ kihꜗ, läꜙjiih ˈ chaa ko llaa hi gaꜙjuuꜗ. 31 Pero cherˊmahꜗ gaꜙkye jneˊ kwaat˜ heˉhnɨɨ˜ hʉʉˊdsëˉ jnänˋ, jääꜗ ja gaˊ kihˊhihnˊ, moꜙsoꜙchaˉ heˉ kihꜗ llaꜗ Dio taˊ jnänˋ. 32 Hiꜙ cherˊmahꜗgaꜙllayꜘ taˊ jnänˋ, Dio baˊ heꜘ hi heehꜗ jneˊ wɨɨꜘ,mahꜗ saꜙ dsaˊnøøn ˈ chaˊjeˉ ko jøhꜘ kyaahˊ hi saꜙmaˉheehˉ juuˈ kiyhꜗ. 33 Heˉja øøhnꜗ, waˊraˉ gaꜙ-taahˋ hnähꜘ kuhˈ, ja jäähˊ hnähꜘ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ.34Hiꜙ cherˊmahꜗ chaa jaa hi kyohꜙ, waˊ llaˉkuyhˉchaˊnehꜙ kiyhꜗ, mahꜗ saꜙ jäꜙ heˉwɨɨꜘ nëˊ kiyhˈ, waˊraˉgaꜙjmeeyꜘ waˊ la ˈ chaˉ laꜗ jeeˊ dsaˉñeehꜙ hnähꜘ.Cherˊmahꜗ chaˉ gaˊ jyohꜘ juuˈ, heˉ ja miˊeenꜗ waˊraˉgaꜙlloonꜗ naˊjëënꜙ hnähꜘ.

12Läꜙjëꜙ heˉ gaꜙhñahꜗ jneˊ kihˈ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio

1Hnoonꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ miihˉ øøhnꜗ, haˉ läꜙ laꜗheˉ maˉhñah˜ jneˊ kih ˈ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio. 2 Ñehˊbaˊ hnähꜘ haˉ läꜙ maˊ jmeehˉ hnähꜘ, jääꜗ saꜙ gaˊmaˉheehˋ hnähꜘ kihꜗ Dio. Maˊ gaꜙnääˊ hnähꜘ taꜙ laꜙtaꜙ jnøꜙ, gaꜙkah˜ hnähꜘ jwëˈ jeeˊ maˊ hnaahꜙ hnähꜘdio kaa hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ. 3 Heˉja hnoonꜗläꜙngëëhꜘ hnähꜘ niꜙ jaa hi hlëëhꜗ läꜙ gwaꜘ kihꜗJmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio saꜙ jwäyꜗ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kih ˈ Jesús.Läꜙja kaˉlähꜘ saꜙ jäyhꜙ jøøh ˈ Jesús, cherˊmahꜗ saꜙkyaayhˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.

4Kahꜘ baˊ laˈ heˉmaˉhñah˜ jneˊ läꜙjaa läꜙjaa jneˊkih ˈ Dio, pero jaa baˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ hi kwaꜙläꜙjëꜙ heˉ ja . 5Kahꜘ baˊ laˈ taˊ heˉ jmeeˉ jneˊ läꜙjaaläꜙjaa jneˊ jeeˊ hnäähꜙ jneˊ Dio, pero jaa baˊ hi laaꜗDsaˉjøøhˈ jnänˋ. 6 Kahꜘ baˊ laˈ beꜘ heˉ maˉtëëꜘ jneˊläꜙjaa läꜙjaa jneˊ, pero jaa baˊ Dio hi jmeeꜙ läꜙjëꜙkihꜗ gaꜙläꜙjëëꜙ jneˊ.

7 Läꜙjaa läꜙjaa jneˊ maˉhñah˜ jneˊ heˉ gaꜙkwaꜘJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ mahꜗ läꜙja jäꜗ lluꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ .8 Jaa gaꜙhyohꜗ miihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ heˉ gaꜙkwaꜘJmɨˉlleꜘ. Jñahꜘ gaꜙhyohꜗ heˉ jmeeꜙ kyʉʉyh˜ chaˉ-gaˊmiihˉ, heˉ gaꜙkwaꜘ ja baˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ.9 Jñahꜘ kaˉlähꜘ gaꜙhyohꜗ kihꜗ ja baˊ Jmɨˉlleꜘ haˉ läꜙjeeˊ läꜙdsooꜘ dsëyꜗ chaˉgaˊmiihˉ. Hi jñahꜘ gaꜙhyohꜗhaˉ läꜙ jeeˊ miˉhlääyꜘ hi dsaahˊ kyaahˊ beꜘ kihꜗja baˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ. 10 Jñahꜘ gaꜙhyohꜗ haˉ läꜙjmeeyꜗ heˉ jʉhˉgaa . Jñahꜘ gaꜙhyohꜗ juuˈ heˉ ngëëyꜗkihꜗ dsaꜙ. Jñahꜘ gaꜙhyohꜗ mahꜗ kayꜗ kwaat˜ cheˊ laˈ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ heˉ hlëëhꜙ dsaˉ o cheˊ la ˈkihꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ. Jñahꜘ gaꜙhyohꜗ hlëëyhꜗ jyohꜘ juuˈ.Jñahꜘ kaˉlähꜘ, gaꜙhyohꜗ beꜘ mahꜗ jiiyꜗ juuˈ heˉ hlëëhꜗdsaˉkyaayhˊ. 11Pero jaa baˊ Jmɨˉlleꜘ hi jmeeꜙ läꜙjëꜙheˉ ja . Hiꜙ läꜙkoo hyohˉ dsëyꜗ baˊ tiˉllooyh˜ kihꜗläꜙjaa läꜙjaa .

Jeeˊ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio laayꜗ läꜙkoo jaabaˊ

12Koo baˊ laˈ jmɨˉngoꜗ jnänˋ, hiꜙ chaˉ chaˉmiihˉnëëˈ heˉ naˉkuˉ naˉchahꜘ. Maꜙkeꜙ chaˉmiihˉ nëëˈ heˉ naˉkuˉ naˉchahꜘ, maꜙraꜙ heˉ laꜗ baˊ koo

1 Corintios 12:13 160 1 Corintios 14:2jmɨˉngoꜗ jeeˊ läꜙjëꜙ. Ja baˊ läꜙja Cristo kaˉlähꜘkyaahˊ jneˊ. 13 Jëëhꜘ, kyaahˊ jaa baˊ Jmɨˉlleꜘ gaꜙlëëꜗjneˊ koo baˊ kyaayhˊ, läꜙlluꜗ heˉ maˉnaˉsaaꜚ jneˊjmɨɨˉ kyaahˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ Dio. Läꜙja kihꜗhi laaꜗ judiu o hi saꜙ laaꜗ judiu, hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘkihꜗ hi naˉhnëëˊ jmeeꜙ taˊ kihˈ dsaꜙ o cherˊmahꜗ saꜙnaˉhnëëyˊ. Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ jneˊmaˉheehˊ jneˊ kihˈ jaabaˊ Jmɨˉlleꜘ.

14 Hehꜗ jmɨˉngoꜗ jnänˋ, saꜙ laꜗ koo baˊ jeeˊ läꜙjëꜙ,chaˉmiihˉ jeeˊ naˉkuˉ naˉchahꜘ. 15 Cherˊmahꜗmaˉtɨɨnˊ gaꜙjähꜘ: “Saꜙ laanꜗ maˉgoohˉ, heˉja saꜙnaˊjnäänꜘ kihꜗ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ”, peromaꜙkeꜙmaˉjähꜘläꜙja , maꜙraꜙ heˉ naˊjnääꜘ baˊ kihꜗ jmɨˉngoꜗ jnänˋ.16Hiꜙ cherˊmahꜗ loˉgwanˊ gaꜙjähꜘ: “Saꜙ laanꜗmɨˊnëhˊ,heˉja saꜙ naˊjnäänꜘ kihꜗ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ”, peromaꜙkeꜙ maˉjähꜘ läꜙja , maꜙraꜙ heˉ naˊjnääꜘ baˊ kihꜗjmɨˉngoꜗ jnänˋ. 17 Cherˊmahꜗ läꜙkaa jmɨˉngoꜗ jnänˋ,laꜗ koo mɨɨ ˈ mɨ ˈnëˊ jʉʉhˉ, ¿heeˉ kyaahˊ ja nʉʉˊjneˊ? Hiꜙ cherˊmahꜗ läꜙkaa jmɨˉngoꜗ jnänˋ, laꜗkoo toˉgwaˊ jʉʉhˉ, ¿heeˉ kyaahˊ ja heˉ taahꜗjneˊ jmehꜗ? 18 Pero Dio gaꜙjmeeꜘ naˉkuˉ naˉchahꜘjmɨˉngoꜗ jnänˋ, läꜙkoo llaꜙ dsëyꜗ. 19 Cherˊmahꜗkoo nëëˈ baˊ laˈ läꜙkaa jmɨˉngoꜗ jnänˋ, moꜙsoꜙ laꜗläꜙkoo jmɨˉngoꜗ heˉ kye jneˊ. 20 Pero jaꜙ läꜙja laꜗjmɨˉngoꜗ jnänˋ. Naˉkuˉ naˉchahꜘ chaˉmiihˉ nëë ˈ,hiꜙ jeeˊ läꜙjëꜙ koo baˊ la ˈ. 21 Saꜙ leꜘ jähꜙ mɨ ˈnënˊsɨɨhꜙ maˉgoonˉ: “Saꜙ jmeeꜙ biiꜗ hneˉ kinꜙ.” Niꜙ saꜙleꜘ jähꜙ kaˊllenˊ sɨɨhꜙ maˉtɨɨnˊ: “Saꜙ jmeeꜙ biiꜗ hneˉkinꜙ.” 22 Pero saꜙ laꜗ läꜙja . Heˉ chaˉ kihꜗ jmɨˉngoꜗjnänˋ, heˉ jmeeˉ jneˊ kwaat˜ saꜙ beeꜘ niꜙ miihˉ, heˉja jmääꜗ jnänˋ chaˉgaˊmiihˉ. 23 Hiꜙ heˉ chaˉ kihꜗjmɨˉngoꜗ jnänˋ heˉ jmeeˉ jneˊ kwaat˜ saꜙ jnäꜘ lluꜗ,heˉ ja høøˊ jneˊ chaˉgaˊmiihˉ. Hiꜙ heˉ saꜙ sooh˜jëëꜗ dsaˉ, jlëˊ jneˊ lluˈ. 24 Pero heˉ jnäꜘ lluꜗ nëˊ jnänˋ,saꜙ jmeeꜙ biiꜗ jlëˊ jneˊ. Gaꜙjmeeꜘ Dio jmɨˉngoꜗ jnänˋmahꜗ høønˊ chaˉgaˊmiihˉ läꜙjëꜙ heˉ saꜙ beeꜘ . 25Hehꜗläꜙja , jmɨˉngoꜗ jnänˋ saꜙ jmeeꜙ maꜙ kihˉkihꜗ. Läꜙjëꜙnëë ˈ baˊ hnääyꜗ dsaˉkyaayhˊ. 26 Cherˊmahꜗ jii ꜙ kihꜗkoo nëëˈ, läꜙja gaꜙläꜙjëꜙ baˊ jii ꜙ kihꜗ. Hiꜙ cherˊmahꜗgaꜙlaꜗ lluꜗ kihꜗ koo nëëˈ, läꜙja laꜗ lluꜗ kihꜗ gaꜙläꜙjëꜙbaˊ.

27 Läꜙja jneˊ kaˉlähꜘ, laaꜗ jneˊ läꜙkoo jmɨˉngoꜗkihꜗ Cristo. Läꜙjaa läꜙjaa jneˊ naˉkuˉ naˉchahꜘ jneˊkyaayhˊ. 28 Jeeˊ kih ˈ hi laaꜗ gwahꜙ, Dio gaꜙhñaaꜗtoˉnëˊ hi laaꜗ apóstole, ja gaˊ gaꜙhñaayꜗ hi ngëë˜juuˈ kiyhꜗ, hiꜙ gaꜙhñaayꜗ taˉjwohꜗ, kyaahˊ hi jmeeꜙheˉ jʉhˉgaa , kyaahˊ hi miˉhlääꜘ dsaˉ, kyaahˊhi jmeeꜙ beꜘ kihꜗ dsaꜙ, kyaahˊ hi kye nëˊ kihˈ dsaˉkyaahˊ, hiꜙ kyaahˊ hi lihꜙ hlëëhꜗ jyohꜘ juuˈ. 29 ¿Cheˊ läꜙjëëꜙ laaꜗ apóstole? ¿Cheˊ gaꜙläꜙjëëꜙlaaꜗ hi ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio? ¿Cheˊ gaꜙläꜙjëëꜙ laaꜗtaˉjwohꜗ? ¿Cheˊ gaꜙläꜙjëëꜙ jmeeꜙ heˉ jʉhˉgaa ?30 ¿Cheˊ gaꜙläꜙjëëꜙ maˉhyoh˜ beꜘ mahꜗ miˉhlääyꜘdsaˉdsaahˊ? ¿Cheˊ gaꜙläꜙjëëꜙ lihꜙ hlëëhꜗ jyohꜘ juuˈ?¿Cheˊ gaꜙläꜙjëëꜙ lihꜙ jii ꜗ juuˈ heˉ hlëëhꜙ dsaˉkyaayhˊ?31Waˊ heeꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ taˊ heˉ laˊ kwaꜙ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨˈ heˉ lluꜗ gaˊ miihˉ.

Pero taꜙ jyohꜘ ko taa , hlëëhnˊ hnähꜘ haˉ läꜙ jeeˊjnäähꜙ hnähꜘ heˉ jmääꜗ chaˉgaˊmiihˉ kyahꜗ hnähꜘ.

13Heˉ hnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahnˊ, heˉ jaˉ baˊ kyeeꜘ

1 Cherˊmahꜗ gaꜙhlëëhnˋ kyaahˊ waˊ heˉ chaˉ heˉjuuˈ heˉ hlëëhꜙ dsaˉ, hiꜙ kyaahˊ juuˈ heˉ hlëëhꜙ án-gele kaˉlähꜘ, hiꜙ cherˊmahꜗ saꜙ hnaanꜙ dsaˉkyaahnˊ,laanꜗ läꜙkoo ñe ˈ heˉ koo hii taꜙjmahꜗ. Laanꜗläꜙkoo jwɨˊñeꜗ kihꜗ tëꜙ. 2 Cherˊmahꜗ gaꜙhyohnꜗchaˉmiihˉ juu ˈ kihꜗ Dio heˉ ngëënˊ kih ˈ dsaꜙ, hiꜙcherˊmahꜗ gaꜙläꜙngëënꜘ läꜙjëꜙ juu ˈ heˉ naˉhmääˊ,cherˊmahꜗ kyʉʉh˜ baˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ, hiꜙ cherˊmahꜗgaꜙjmeenꜗ dsooꜘ dsënꜙ chaˉmiihˉ läꜙjiih ˈ miˊsɨɨnˋhøøˈ mohꜘ, pero cherˊmahꜗ saꜙ hnaanꜙ dsaˉkyaahnˊ,niꜙ miihˉ saꜙ chaˉ heˉ laanꜗ. 3 Cherˊmahꜗ gaꜙtiˊgaꜙlloohnꜗ gaꜙläꜙjëꜙ heˉ chaˉ kinꜙ mahꜗ äähnˊ dsaˉtäˉñeeꜘ, hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙkwaanꜙ hñiinꜙ kaanꜙ, perocherˊmahꜗ saꜙ hnaanꜙ dsaˉkyaahnˊ, niꜙ miihˉ saꜙjmääꜗ kinꜙ läꜙjëꜙ heˉ ja .

4Heˉ hnääꜙ jneˊ dsaˉ, heˉ jøhˉ dsënˉ baˊ ja , hiꜙlluꜗ dsëˉ jneˊ kaˉlähꜘ. Heˉ hnääꜙ jneˊ dsaˉ, jaꜙ heˉwɨɨꜘ dsëˉ jneˊ kyaahˊ dsaˉ. Heˉ hnääꜙ jneˊ dsaˉ, jaꜙheˉ jmää jneˊ hñaanˈ kaahˊ, niꜙ heˉ jmeenˊ kyeeꜘ jneˊchaˉgaˊmiihˉ. 5Heˉ hnääꜙ jneˊ dsaˉ, jaꜙ heˉ jmeenˊheˉ saꜙ lleˋ kihˈ jmeenˊ, jaꜙ heˉ hnøøhnˊ maꜙlaꜙ heˉlluꜗ jnänˋ hñaanˈ, jaꜙ heˉ läꜙlleeꜘ jneˊ naꜗkohꜘ, jaꜙ heˉtøøhˉ jneˊ dsënˉ kyaahˊ dsaˉ. 6 Jaꜙ heˉ tɨh˜ dsëˉjneˊ heˉ hlɨɨhˈ, heˉ tɨhꜗ dsëˉ jneˊ juˈdsooꜘ jmahꜗ baˊ.7Heˉ hnääꜙ jneˊ Dio, heˉ läˉbeꜘ dsëˉ jneˊ kihˈ läꜙjëꜙ,hiꜙ läꜙ maˉdsooꜘ ja baˊ dsëˉ jneˊ kiyhˈ, hiꜙ ngooꜗ baˊheˉ kye jneˊ oˉjøhꜙ dsëˉ, hiꜙ heˉ kwëëhꜗ dsëˉ jneˊkaˉlähꜘ.

8 Heˉ hnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahnˊ saꜙ llaaꜙ jihˊkohꜘ.Pero lloo˜ koo jmɨɨˊ moꜙsoꜙ jmeeꜙ biiꜗ miˉjnääꜙ Diojuu ˈ kihꜗ, läꜙja kaˉlähꜘ moꜙsoꜙ jmeeꜙ biiꜗ hyohꜙdsaˉ hlëëhꜗ jyohꜘ juuˈ, hiꜙ moꜙsoꜙ jmeeꜙ biiꜗ hyoyhꜙheˉ jmeeyꜗ kyʉʉyh˜ chaˉgaˊmiihˉ. 9 Pero jmɨɨˊ heˉtøøhnˊ laˉ, saꜙ gaˊmaˉläˉkyuuh˜ jneˊ naˉhñaaˈ läꜙjëꜙjuu ˈ naˉ, hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ läꜙjëëꜙ hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ dsaꜙ, saꜙ hlëëyhꜙ naˉhñaa ˈ läꜙjëë . 10 Perowaˊraˉ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ jmeeꜗ Dio maˉnaˉhñaaˈ goˉte˜läꜙjëꜙ, maˊja moꜙsoꜙ jmeeꜙ biiꜗ heˉ gaꜙläꜙkyuuh˜jneˊ miihˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, llaaꜙ goˉte˜ baˊ ja .

11 Läꜙkoo maˊ laan ˈ chihˉ, gaꜙhlëëhnˋ läꜙkoojaa chihˉ, gaꜙjmeenꜗ hʉʉˊdsëˉ läꜙkoo jaa chihˉ,hiꜙ gaꜙkanꜗ kwaat˜ läꜙkoo jaa chihˉ. Pero maˊgaꜙläꜙjøøhn ˈ, moꜙsoꜙ gaꜙjmeenꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˊjmeenꜙ läꜙkoo maˊ mähn ˈ. 12 Jmɨɨˊ na ˈ, saꜙmaˉläˉngëëꜘ jneˊ naˉhñaaˈ läꜙjëë , laꜗ jnänˋ läꜙkooheˉ jëëꜘ jneˊ kyaahˊ huˉ heˉ saꜙ jëë baˊ. Pero waˊraˉgaꜙllooꜗ jmɨɨˊ ja , ja gaˊ tëë ˈ jneˊ jëënˊ jëë goˉte˜.Naꜗ kyʉʉhn˜ miihˉ baˊ. Pero waˊraˉ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊja , ja gaˊ läꜙkyʉʉhn˜ läꜙjëꜙ, ja baˊ läꜙkoo kyuuꜙDio jnäꜘ.

13Hnëˉ nëëˈ baˊ heˉ saꜙ llaaꜙ : heˉ maˉdsooꜘ dsëˉjneˊ, heˉ chaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ jnänˋ, hiꜙ heˉ hnääꜙ jneˊdsaˉkyaahnˊ. Kihꜗ jeeˊ läꜙjëꜙ heˉ laˉ, kyeeꜘ gaˊ heˉhnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahnˊ.

14Haˉ läꜙ laꜗ kihꜗ hi hlëëhꜙ jyohꜘ juuˈ

1Heˉja goˉnääꜘ baˊ hnähꜘ taꜙ chaˊnëˊ heˉ hnaahꜙhnähꜘ øøhꜗ hnähꜘ. Hiꜙ läꜙja waˊ heeꜘ hohꜘ hnähꜘkihꜗ taˊ heˉ laˊ kwaꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. Hiꜙ kihꜗ jeeˊläꜙjëꜙ taˊ naˉ, waˊ heeꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ heˉ ngëëhˊhnähꜘ juu ˈ kihꜗ Dio. 2 Jëëhꜘ, jaa hi hlëëhꜙ jyohꜘjuu ˈ, jaꜙ heˉ hlëëyhꜙ kyaahˊ dsaˉ ja , heˉ hlëëyhꜙkyaahˊ Dio baˊ ja . Hiꜙ maꜙkeꜙ hlëëyhꜙ juu ˈ kaahˊ

1 Corintios 14:3 161 1 Corintios 14:37heˉ kwaꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ, niꜙ jaa saꜙ ngëëꜘ juuˈkiyhꜗ. 3 Pero jaa hi ngëë˜ juuˈ läꜙkoo gaꜙhyoyhꜗkihꜗ Dio, hi heꜘ baˊ hlëëhꜙ juuˈ heˉ jmeeyꜙ dsaˉnääꜗdsaˉ taꜙ chaˊnëˊ, kwayꜙ beꜘ kihꜗ dsaˉ, hiꜙ jmeeyꜙdsaˉnøhꜗ dsëꜗ dsaˉ. 4 Jaa hi hlëëhꜙ juu ˈ heˉ saꜙngëëꜘ jneˊ, heˉ kwayꜙ beꜘ kihꜗ hñiiyꜘ baˊ ja . Perojaa hi ngëë˜ juuˈ läꜙkoo gaꜙhyoyhꜗ kihꜗ Dio, kwayꜙbeꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio.

5 Hnoonꜗ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ baˊ hnähꜘ hlëëhˊhnähꜘ jyohꜘ juuˈ. Pero chaˉgaˊmiihˉ hnoonꜗ waˊraˉjähꜘ kihꜗ gaꜙhñahꜗ hnähꜘ taˊ heˉ ngëëhˊ hnähꜘ juuˈ kihꜗ Dio. Jëëhꜘ, lluꜗ gaˊ heˉ ja , läꜙkohꜘ gaˊ heˉhlëëhꜙ hnähꜘ jyohꜘ juu ˈ. Hiꜙ maꜙraꜙ heˉ jmääꜗ baˊheˉ hlëëhˊ hnähꜘ jyohꜘ juu ˈ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ chaahi jii ꜗ juuˈ ja mahꜗ kwaꜗ beꜘ kihꜗ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio.6 Jëëˋ daˊ hnähꜘ øøhnꜗ. Cherˊmahꜗ ngoonꜗ naˊhlëëhnˋhnähꜘ kyaahˊ jyohꜘ juuˈ heˉ maˉhyohn˜ kihꜗ Dio, saꜙjmääꜗ heˉ ja kyahꜗ hnähꜘ. Lluꜗ gaˊ heˉ hlëëhnˊ hnähꜘheˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kinꜙ baˊ, hiꜙ hlëëhnˊ hnähꜘ heˉmaˉkyuuh˜ jneˊ, hiꜙ hlëëhnˊ juuˈ läꜙkoo gaꜙhyohnꜗkihꜗ Dio, hiꜙ kyaahˊ nʉʉhꜚ heˉ maˉmiˉtëë jneˊ.

7 Läꜙja laꜗ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ saꜙ naˊjiihꜙ. Waˊraˉgaꜙhii luuꜘ hmaˉtaˉ, waˊraˉ gaꜙhii tuˉ, cherˊmahꜗsaꜙ gaꜙhii kweeˉ, saꜙ chaa hi ñeˉ heeˉ suꜚ ja hii .8 Hiꜙ cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙhii kweeˉ luuꜘ hooˊ, niꜙ jaahløøꜘ saꜙ miˉlluuꜗ hñiiꜘ mahꜗ dsaˉnääyꜗ jeeˊ hniiˉ.9 Läꜙja laꜗ kyahꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ. Cherˊmahꜗ saꜙ jëëjuuˈ heˉ hlëëhˊ hnähꜘ, ¿haˉ läꜙja läꜙngëëꜘ dsaˉ juuˈ heˉ hlëëhˊ hnähꜘ? Koo taahꜙ mɨɨhˊ baˊ ja heˉhlëëhˊ hnähꜘ. 10 Johꜘ juu ˈ saꜙ hlëëhꜙ dsaˉ läꜙkaaläꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ, hiꜙ läꜙkoo läꜙkoo jwɨɨˉ ngëëꜘbihꜗ juuˈ kiyhꜗ. 11 Heˉja cherˊmahꜗ saꜙ ngëënꜘ juuˈ heˉ hlëëhꜙ dsaˉ, laanꜗ läꜙkoo jaa hi chaa ʉʉꜘbaˊ kiyh ˈ. Hiꜙ läꜙja laaꜗ hi heꜘ kiꜙ jnäꜘ kaˉlähꜘ.12 Läꜙja jmeeˊ hnähꜘ kaˉlähꜘ. Naꜗ heˉ maˉheeꜘhohꜘ hnähꜘ kihꜗ taˊ heˉ laˊ kwaꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, heˉja chaˉgaˊmiihˉ waˊ tɨh˜ hohꜘ hnähꜘ heˉ laˊkwaꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ heˉ jmeeꜙ dsaˉkwaaꜙ läꜙhiiꜘnëˊ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio.

13 Kihꜗ heˉja , jaa hi maˉhyoh˜ hlëëhꜗ jyohꜘjuu ˈ, waˊ ngɨɨyꜘ kiyhꜗ kihꜗ Dio mahꜗ kwayꜗ beꜘ haˉläꜙ jeeˊ jiiy ˈ juu ˈ ja kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ. 14 Jëëhꜘ,cherˊmahꜗ gaꜙngɨɨnˋ kinꜙ kyaahˊ juuˈ heˉ saꜙ ngëënꜘ,heˉ ngɨɨnˊ kyaahˊ jmɨˉlleꜘ kinꜙ baˊ ja . Pero juuˈ ja , saꜙ ngëënꜘ heˉ hnøøꜗ jähꜙ. 15 Heˉja , ¿haˉläꜙ jmeenˋ? Ngɨɨˊ baˊ jnäꜘ kyaahˊ jmɨˉlleꜘ kinꜙ, hiꜙläꜙja kaˉlähꜘ kyaahˊ juuˈ heˉ ngëënꜘ baˊ. Hiꜙ hänˋkyaahˊ jmɨˉlleꜘ kinꜙ, hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ hänˋ kyaahˊjuuˈ heˉ ngëënꜘ. 16 Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ gaꜙhähˊ kyaahˊjmɨˉlleꜘ jmahꜗ jeeˊ kwahˉ tiˊhmaahˊ kih ˈ Dio, haˉläꜙja jähꜙ hi täähˊ nuuˉ: “Waˊ laˈ läꜙja ”, cherˊmahꜗsaꜙmaˉläˉngëëyꜘ heeˉ ja heˉmaˉhlëëhˊ. 17Maꜙkeꜙjnaahˈ maˉkwahˊ tiˊhmaahˊ, pero kihꜗ hi täähˊ nuuˉ,saꜙ tëëyꜗ beꜘ kyaahˊ juuˈ ja . 18 Kwanꜙ tiˊhmaahˊ kihˈDio kihꜗ heˉmaˉhyohn˜ hlëëhnˊ chaˉgaˊmiihˉ jyohꜘjuu ˈ läꜙkohꜘ gaˊ hnähꜘ. 19 Pero gaˊ maˉchehnꜗ jeeˊdsaˉñeeꜙ øøhꜗ jneˊ, lluꜗ gaˊ laanꜙ heˉ hlëëhnˊ hñaꜘmɨ ˈjuuꜗ heˉ läꜙngëëꜘ dsaˉ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ hlëëhˊjnihꜘ, läꜙkohꜘ gaˊ heˉ hlëëhnˊ gyaꜗ mil mɨˈjuuꜗ heˉ saꜙkyʉʉh˜ dsaˉ.

20 Øøhnꜗ, taꜙ jmeeˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ läꜙkoo jaachihˉ hi saꜙ ngëëꜘ. Lluꜗ baˊ cherˊmahꜗ laahꜗ hnähꜘläꜙkoo jaa chihˉ hi saꜙ jmeeꜙ heˉ hlɨɨh ˈ. Pero

hnøøꜗ jmeeh ˈ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ läꜙkoo jaa dsaˉmaˉjøøhˈ baˊ. 21 Läꜙlaˉ naˉsɨɨˉ nëˊ ley:Kyaahˊ jyohꜘ juuˈ hlëëhnˊ dsaˉ laˉ.Kyaahˊ juu ˈ heˉ hlëëhꜙ dsaˉ chaa ʉʉꜘ baˊ hlëëhˊ

jnihꜘ.Pero niꜙ läꜙja , saꜙ nuuyꜗ kinꜙ, gaꜙjähꜘ Dio.

22 Läꜙja , hi maˉhyoh˜ hlëëhꜗ jyohꜘ juuˈ, laꜗ kooheˉ jʉhˉgaa kihꜗ hi saꜙ gaˊ maˉheehˉ kihꜗ Dio.Saꜙ laꜗ kihꜗ hi maˉheehˉ kihꜗ Dio. Pero taꜙ jyohꜘko taa , jaa hi ngëë˜ juuˈ heˉ gaꜙhyoyhꜗ kihꜗ Dio,hlëëyh˜ hi maˉheehˉ kihꜗ Dio baˊ. Saꜙ laꜗ kihꜗ hi saꜙ maˉheehˉ kihꜗ Dio. 23 Heˉja saꜙ lluꜗ cherˊmahꜗläꜙjëëꜙ hnähꜘ hlëëhˊ hnähꜘ jyohꜘ juuˈ heˉ saꜙ ngëëꜘjneˊ jeeˊ dsaˉñeeꜙ hnähꜘ. Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ gaꜙllooꜗjaa hi hmëëꜘ o jaa hi saꜙ gaˊ maˉdsooꜘ dsëꜗkihꜗ Dio, maˊja jäyhꜙ, heˉ ngaahˊ baˊ hnähꜘ naˉ.24 Pero cherˊmahꜗ läꜙjëëꜙ hnähꜘ ngëëhˊ hnähꜘ juu ˈheˉ gaꜙhñahꜗ hnähꜘ kihꜗ Dio hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙllooꜗjaa hi hmëëꜘ o jaa hi saꜙ gaˊ maˉheehˉ kihꜗ Diojeeˊ täähˊ hnähꜘ, kyaahˊ juu ˈ heˉ ngëëhˊ hnähꜘ jajmeeꜗ läˉngëëyꜘ heˉmaˉhlääyhˉ, hiꜙ läˉliiyhꜚ läꜙjëꜙheˉ jmeeyꜙ. 25Hiꜙ läꜙjnäꜘ läꜙjëꜙ heˉ naˉhmääˊ nehꜙtuhˉdsëyꜗ. Ja gaˊ naꜙ juuyhꜗ jnëyˊ mahꜗ hnaayhꜙDio, jäyhꜙ: “Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, chehꜗ baˊ Dio jeeˊ kyahˈhnähꜘ.”

Hnøøꜗ dsaˊtoohnˊ läꜙkooˉ lleˋ kihˈ läꜙ maˊ dsaˉñeeꜙjneˊ

26 Øøhnꜗ, heˉ koo juuˈ lleˊ jneˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëꜙ heˉmaˉjwëëhnꜗ hnähꜘ. Jeeˊ dsaˉñeehꜙ hnähꜘ, chaa hi häꜙ, chaa hi miˉtëëꜙ , chaa hi hlëëhꜙ gaˊ jyohꜘjuuˈ, chaa hi maˉmiˉjnääˉ Dio miihˉ kihꜗ, chaahi lihꜙ jii ꜗ juu ˈ heˉ saꜙ ngëëꜘ jneˊ. Heˉja jmeeˊhnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ naˉ mahꜗ läꜙchaˉ chaˉgaˊmiihˉ beꜘkyahꜗ hnähꜘ. 27 Waˊraˉ gaꜙhlëëhˊ hnähꜘ jyohꜘ juu ˈ,waˊ hlëëhꜘ uuꜗ uuˉ baˊ, pero maꜙ jaa baˊ. Hiꜙ maꜙraꜙheˉ hnääꜗ jaa hi lihꜙ jii ꜗ juu ˈ ja . 28 Cherˊmahꜗsaꜙ chaa hi lihꜙ jii ꜗ juu ˈ ja , saꜙ waˊ hlëëyh ˈ hi täähˊ nehꜙ gwahꜙ. Waˊ hlëëyhꜘ jeeˊ nuuyˉ hñiiyꜘ baˊ,hiꜙ waˊ hlëëyhꜘ kyaahˊ Dio. 29 Läꜙja kaˉlähꜘ kihꜗhi ngëë˜ juu ˈ heˉ gaꜙhyoyhꜗ kihꜗ Dio. Waˊ hlëëhꜘuuꜗ uuˉ baˊ, mahꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ waˊ kyeyꜘ kwaat˜ haˉläꜙ dsoo˜ juu ˈ ja . 30 Cherˊmahꜗ gaꜙmiꜙjnääˉ Diomiihˉ kihꜗ jaa hi gyaꜗ nuuˉ, waˊ jøøyˈ läꜙjiihˈ llaaꜙhlëëhꜗ hi maˉløøꜗ toˉnëˊ heꜘ. 31 Jëëhꜘ, läꜙjëëꜙ baˊhnähꜘ chaˉ jwëˈ kyahꜗ hnähꜘ ngëëhˊ hnähꜘ juuˈ heˉmaˉhñah˜ hnähꜘ kihꜗ Dio. Pero maꜙ jaa baˊ hnähꜘngëëhˊ hnähꜘ juuˈ ja , mahꜗ läꜙja läꜙtëë läꜙjëëꜙ , hiꜙhyoyhꜙ chaˉgaˊmiihˉ beꜘ. 32 Jmɨˉlleꜘ kihꜗ hi ngëë˜juuˈ nʉʉhˊ bihꜗ, saꜙ hlëëyhꜗ taˊko jiih ˈ hlëëhꜙ jñahꜘøøyhꜚ. 33 Jëëhꜘ Dio, saꜙ laayꜗ Dio hi koo jmeeꜙ täähˊmɨɨhˊ. Heˉ jmeeyꜙ hiiꜘ tiiˊ jnänˋ baˊ.

Läꜙkoo jmeeꜙ läꜙjëꜙ gwahꜙ jeeˊ dsaˉñeeꜙ läꜙjëëꜙhi laaꜗ kyaaꜗ Dio, 34 läꜙjëëꜙ dsaˉmëꜘ saꜙ waˊ tooyhˈ mɨɨhˊ jeeˊ tääyhˊ nehꜙ gwahꜙ. Jëëhꜘ, saꜙ chaˉjwë ˈ kiyhꜗ hlëëyhꜗ. Hnøøꜗ nʉʉyhˊ kih ˈ dsaˉñʉʉhˉbaˊ, läꜙkoo jähꜘ nëˊ ley. 35 Cherˊmahꜗ heˉ hnøøyꜗläꜙtëëyˉ, waˊ ngɨɨy ˈ juu ˈ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗwaˊraˉ gaꜙllaꜙnääyˋ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. Jëëhꜘ, saꜙ sooh˜kihꜗ dsaˉmëꜘ hlëëyhꜗ nehꜙ gwahꜙ.

36 Jaꜙ maꜙlaꜙ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ gaꜙläꜙchaꜙ juu ˈkihꜗ Dio. Niꜙ saꜙ laꜗ maꜙlaꜙ kyahꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ.37 Cherˊmahꜗ chaa hi jmeeꜙ hʉʉˊdsëˉ laayꜗ jaahi ngëë˜ juuˈ, o chaˉ gaˊ jyohꜘ heˉ gaꜙhyoyhꜗ kihꜗJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, hi heꜘ tahˉ dsëyꜗ laꜗ madaꜚ kihꜗ

1 Corintios 14:38 162 1 Corintios 15:40Dio läꜙjëꜙ heˉ maˉsɨɨnꜗ laˉ. 38 Kihꜗ hi saꜙ jmeeꜙ heˈkihꜗ juuˈ laˉ, taꜙ jmeeˉ hnähꜘ heˈ kiyhꜗ.

39 Läꜙja hnähꜘ øøhnꜗ, waˊ heeꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ taˊheˉ ngëëhˊ hnähꜘ juuˈ kihꜗ Dio. Hiꜙ taꜙ haˉ hnähꜘ kihꜗhi lihꜙ hlëëhꜗ jyohꜘ juuˈ. 40Pero taꜙ jmeeˉ hnähꜘ waˊlaˈ chaˉ laꜗ jeeˊ dsaˉñeehꜙ hnähꜘ, jmeeˊ hnähꜘ läꜙkoolleˋ kihˈ baˊ.

15Gaꜙläꜙjiihˋ Cristo maˊ gaꜙhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊ naˉjuuyˊ

1 Naꜗ naꜙ miˉdsoohnꜚ hohꜘ hnähꜘ øøhnꜗ, haˉläꜙ laꜗ ju ˈhmëëꜘ heˉ gaꜙhlëëhnˋ hnähꜘ, ja baˊ heˉgaꜙheehˋ hnähꜘ ja . Hiꜙ läꜙ maˉtäähˊ ja baˊ hnähꜘkyaahˊ juu ˈ ja läꜙjiih ˈ naꜗ. 2 Kyaahˊ ja baˊ juu ˈlaˉ maˉnaˉlaahˊ hnähꜘ cherˊmahꜗ gaꜙnääˊ baˊ hnähꜘkoo hwehˉ kyaahˊ juuˈ heˉmaˉhlëëhnˋ hnähꜘ. Perocherˊmahꜗ saꜙ laꜗ läꜙja , saꜙ jmääꜗ heˉmaˉdsooꜘ hohꜘhnähꜘ.

3 Toˉnëˊ gaꜙhlëëhnˋ hnähꜘ ja baˊ juu ˈ heˉgaꜙheehnˋ hñiinꜙ heˉ gaꜙjuuꜗ Cristo kihꜗ dsoˊkyeˉjnänˋ läꜙkoo naˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗ Dio. 4 Ja gaˊnaꜙ gaꜙhaaꜗ dsihꜘ mahꜗ gaꜙläꜙjiiyhˋ kaˉlähꜘ maˊgaꜙhyaˉ hnëˉ jmɨɨˊ, läꜙkoo maˉnaˉsɨɨˉ kiyhꜗjääꜗ . 5 Gaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ kihꜗ Peeˊ. Hiꜙ këëgaˊ, gaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ.6 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ kihꜗ laaꜚgaˊ hñaꜘ hña laaꜘ øøhꜗ jneˊ kyaahˊ koo häˊ baˊ. Hiꜙjwëëꜘ øøhꜗ jneˊ heꜘ, chaa gyihꜗ läꜙjiihˈ naꜗ, ko llaabaˊ maˉnaˉjuuˊ. 7 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙmiꜙjnääyˉhñiiyꜘ kihꜗ Jacobo, ja gaˊ gaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ jeeˊmaˊ täähˊ läꜙjëëꜙ apóstole.

8 Jeeˊ gaꜙdsaaꜗ ja , gaꜙmiꜙjnääyˉ hñiiyꜘ kiꜙ jnäꜘ.Jnäꜘ hi gaꜙlaꜗ kihꜗ läꜙkoo jaa hi saꜙ gaꜙläꜙchaaꜙläꜙkoo lleˋ kih ˈ. 9 Jëëhꜘ, mähꜗ gaˊ jnäꜘ läꜙkohꜘ gaˊjeeˊ läꜙjëëꜙ apóstole heꜘ. Niꜙ saꜙ lleˋ kihˈ tëëhꜗ dsaˉjnäꜘ apóstol. Jëëhꜘ, gaꜙjmeehnˋ chaˉmiihˉ hi laaꜗkyaaꜗ Dio. 10 Pero, kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio, heˉja baˊja laanꜗ heˉ jwahnꜙ laanꜗ. Hiꜙ gaꜙjmääꜘ baˊ heˉ lluꜗdsëyꜗ kyaahˊ jnäꜘ jëëhꜘ gaꜙjmeenꜗ chaˉgaˊmiihˉ taˊläꜙkohꜘ gaˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ apóstole heꜘ. Pero jaꜙ hñiinꜙhi gaꜙjmeeꜘ taˊ ja . Heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio kyaahˊ jnäꜘ baˊja , heˉja yaꜙhɨɨꜗ lluꜗ taˊ heˉ gaꜙjmeenꜗ. 11Läꜙja baˊlaˈ juuˈ heˉ kwaˉ jnäähˈ, kweeˉ baˊ jmeeꜙ cherˊmahꜗjnäꜘ, o cherˊmahꜗ jñahꜘ kwaꜙ juuˈ laˉ, hiꜙ juuˈ laˉ baˊja , heˉ gaꜙheehˋ hnähꜘ.

Läꜙjiihˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˉnaˉjuuˊ12 Gaꜙnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ heˉ gaꜙkwaꜘ dsaˉ juu ˈ

heˉ gaꜙläꜙjiihˋ Cristo. ¿Heˉla ˈ ja ko llaa hnähꜘjwahꜘ hnähꜘ heˉ saꜙ läꜙjiihˊ dsaˉ hi maˉnaˉjuuˊ?13 Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ saꜙ läꜙjiihˊ dsaˉ hi maˉnaˉjuuˊ,niꜙ saꜙ gaꜙläꜙjiihˋ Cristo cherˊmahꜗ läꜙja laꜗ. 14 Hiꜙcherˊmahꜗ saꜙ gaꜙläꜙjiihˋ Cristo, saꜙ jmääꜗ taˊ heˉkwaˉ jnäähˈ juuˈ kiyhꜗ. Läꜙja kaˉlähꜘ, heˉmaˉläˉd-sooꜘ dsëˉ jneˊ, saꜙ jmääꜗ taˊ niꜙ miihˉ. 15 Hiꜙ jaꜙmaꜙlaꜙ heˉ ja . Gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ juu ˈ taˉjuu ˈ kihꜗDio, jëëhꜘ maˉjmeeˊ jnäähꜗ juˈdsooꜘ heˉ gaꜙmiꜙjiiyhˋCristo. Pero saꜙ gaꜙläꜙjiihˋ Cristo cherˊmahꜗ laꜗ juˈdsooꜘ heˉ saꜙ läꜙjiihˊ dsaˉ. 16 Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ saꜙläꜙjiihˊ dsaˉ hi maˉnaˉjuuˊ, niꜙ läꜙja saꜙ gaꜙläꜙjiihˋCristo. 17 Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ gaꜙläꜙjiihˋ Cristo, saꜙjmääꜗ taˊ heˉ maˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ. Läꜙ maˉtäähˊja baˊ hnähꜘ kyaahˊ dsoˊkyeˉ kyahꜗ hnähꜘ. 18 Läꜙjakaˉlähꜘ, maˉnaˉheeꜚ goˉte˜ läꜙjëëꜙ hi gaꜙjuuꜗ hi

laaꜗ kyaaꜗ Cristo. 19 Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ laꜗ kihꜗ jmɨˉ-gyʉʉꜙ laˉ baˊ, heˉmaˉchaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ jnänˋ kyaahˊCristo, peerꜙ jwɨɨ˜ jneˊ jeeˊ kihˈ läꜙjëëꜙ dsaˉ.

20 Pero maꜙraꜙ juˈdsooꜘ heˉ gaꜙläꜙjiihˋ Cristo jeeˊkihˈ hi naˉjuuˊ. Laayꜗ toˉnëˊ kihˈ läꜙjëëꜙ hi läꜙjiihˊjeeˊ kih ˈ hi naˉjuuˊ. 21 Kihꜗ jaa baˊ dsaˉ jaꜗ heˉdsaˉjuuꜘ dsaˉ. Läꜙja kaˉlähꜘ, kihꜗ jaa baˊ dsaˉjaꜗ heˉ läꜙjiihˊ hi naˉjuuˊ. 22 Jëëhꜘ, ja baˊ läꜙkohꜘdsaˉjuuꜘ dsaˉ kihꜗ heˉ laayꜗ saˊjuˉ kihꜗ Adán, ja baˊläꜙja läꜙjiihˊ hi laaꜗ kyaaꜗ Cristo. 23 Läꜙjaa läꜙjaaläꜙjiihˊ, gaˊ maˉtëꜘ hor˜ kiyhꜗ. Toˉnëˊ gaꜙläꜙjiihˋCristo hi kye nëˊ jnänˋ. Ja gaˊ läꜙjiihˊ kaˉlähꜘ hi laaꜗ kyaayꜗ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jäyhꜘ. 24 Hiꜙ waˊraˉgaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙ goˉte˜, llaˉdsëëˋ Cristo kihꜗ läꜙjëëꜙhi täähˊ jmeeꜙ hihꜙ, hiꜙ kihꜗ hi laaꜗ taˊ hiꜙ kihꜗhi beeꜘ . Maˊja gaˊ tooyhꜙ gooˉ Dio hi laaꜗ Tääˋjnänˋ mahꜗ hñiiꜘ bihꜗ jmeeyꜗ hihꜙ. 25 Jëëhꜘ, jmeeꜙbiiꜗ llaˉdsëëˋ Cristo kihꜗ läꜙjëëꜙ hi naˉhøøhˊ kiyhˈ läꜙjiih ˈ jäyꜗ taꜙ hwaꜗ hʉʉˊ tɨɨyˊ. 26 Kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙhi naˉhøøhˊ kiyh ˈ heꜘ, heeyꜗ goˉte˜ hi jngɨɨhꜙkihꜗ dsaꜙ. 27 Jëëhꜘ, kihꜗ Dio maˉjäꜘ taꜙ hwaꜗ hʉʉˊ tɨɨˊCristo läꜙjëꜙ goˉte˜ heˉ chaˉ. Läꜙkoo maˊ gaꜙjäyhꜘ:“Maˉjäꜘ taꜙ hwaꜗ hʉʉˊ tɨɨyˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ”, ñeˊ baˊjneˊ saꜙ hlëëhꜙ läꜙkye kihꜗ hñiiꜘ Dio hi gaꜙtoohˉgooyˉ läꜙjëꜙ heˉ ja . 28Heˉja waˊraˉ gaꜙjäꜘ taꜙ hwaꜗhʉʉˊ tɨɨyˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ, ja gaˊ naꜙ Jooyꜘ ngëëyꜗhñiiyꜘ chaˊnëˊ hi gaꜙtoohˉ gooyˉ läꜙjëꜙ heˉ chaˉmahꜗ läꜙja jäꜗ jøøhˈ Dio jeeˊ kihˈ läꜙjëëꜙ .

29 Taꜙ jyohꜘ ko taa , ¿heeˉ gaꜙlɨhꜗ dsaˉ hi gaꜙsaa jmɨɨˉ llaꜚ hi maˉnaˉjuuˊ? Cherˊmahꜗ saꜙläꜙjiihˊ dsaˉ hi maˉnaˉjuuˊ, ¿heˉla ˈ ja gaꜙsaayˉjmɨɨˉ llaꜚ hi maˉnaˉjuuˊ? 30 Läꜙja jnäähˈ kaˉlähꜘ,¿heˉla ˈ ja heehˊ jnäähꜗ heˉ hiiꜘ gooˉ kyaaꜗ jnäähˈ gaꜙläꜙjëꜙ jmɨɨˊ, cherˊmahꜗ saꜙ läꜙjiihˊ dsaˉ? 31 Juˈdsooꜘ jwahnꜙ øøhnꜗ, läꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ hiiꜘ gooˉ juunꜘ.Hiꜙ läꜙja laꜗ juˈdsooꜘ heˉ chaanˉ lluꜗ jwërte kwaat˜kyahꜗ hnähꜘ jeeˊ hnäähꜙ jneˊ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈjnänˋ. 32Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ laanꜗ dsaˉ waˊ hi chaˉ hi ,¿heeˉ jmääꜗ kinꜙ ja , heˉ gaꜙteenꜗ kyaahˊ dsaˉ hi laaꜗ läꜙkoo jahꜘ hääˈ hi täähˊ jwɨɨˉ Éfeso? Waˊraˉjähꜘ kihꜗ saꜙ läꜙjiihˊ dsaˉ hi maˉnaˉjuuˊ, waˊ jmeeˊbaˊ jneˊ läꜙjëꜙ heˉ tɨh˜ dsëˉ jneˊ, waˊ kihˊhihnˊ llu ˈ.Jëëhꜘ, høꜗ baˊ juuꜘ jneˊ.

33 Pero taꜙ miˉgaaˈ hnähꜘ hñaahꜗ kihꜗ hi hlëëhꜙläꜙja . Jëëhꜘ cherˊmahꜗ gaꜙjmeeˊ jneˊ ko jøhꜘ kyaahˊhi hñaaˉ dsëˉ, dsaˉheeꜘ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ heˉ tëë jneˊjmeenˉ. 34 Jmeeˊ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ, moꜙtoꜙ jmeeˉ gaˊhnähꜘ heˉ hlɨɨh ˈ. Jëëhꜘ, ko llaa hnähꜘ saꜙ jmeehˉhnähꜘ heˈ kihꜗ Dio. Heˉja jwahnꜙ läꜙnaˉ mahꜗ jäꜙoˉhihꜙ kyahꜗ hnähꜘ.

Haˉ läꜙ laꜗ heˉ läꜙjiihˊ dsaˉ35 Pero jähꜙ ko llaa dsaˉ: “¿Haˉ läꜙ laꜗ heˉ

läꜙjiihˊ dsaˉ? ¿Haˉ baˊ läꜙjnääyꜘ waˊraˉ gaꜙläꜙjiiyhˋ?”36 Peerꜙ taahˉ hneˉ. Saꜙ hyaꜙ mɨ ˈjuˉ heˉ jngëëhˉcherˊmahꜗ gaꜙjäꜘ läꜙ maˉlaꜗ ja baˊ mɨɨ ˈ. 37 Heˉjngëëhˉ ja , saꜙ laꜗ chaahˈ heˉ ja gaˊ hyaꜙ. Laꜗ mɨˈjuˉ taꜙjmahꜗ baˊ, cherˊmahꜗ laꜗ mɨˈjuˉ trigo, o heˉ gaˊjyohꜘ mɨˈjuˉ. 38 Dio kwaꜙ chaahˈ läꜙkoo llaꜙ dsëyꜗ.Läꜙkoo nëëˈ mɨˈjuˉ hyaꜙ kyaahˊ chaahꜗ läꜙkoo lleˋkihˈ. 39Hiꜙ läꜙja laꜗ kihꜗ ngoꜗ, saꜙ laꜗ koo nëëˈ baˊ jeeˊläꜙjëꜙ. Kahꜘ baˊ laˈ jmɨˉngoꜗ kihꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ, hiꜙkahꜘ baˊ laˈ ngoꜗ kihꜗ jahꜘ. Kahꜘ baˊ laˈ kaˉlähꜘ ngoꜗkihꜗ jahꜘ hi täähˊ chaˊjmɨɨˉ, hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ kihꜗjahꜘ hi hëëꜙ . 40Hiꜙ läꜙja laꜗ kaˉlähꜘ kihꜗ hi chaa

1 Corintios 15:41 163 1 Corintios 16:22gyʉʉhˈ kyaahˊ hi chaa hwaꜗ laˉ. Kahꜘ baˊ jnääꜘ hi chaa gyʉʉh ˈ hiꜙ kahꜘ baˊ laa ˈ hi chaa hwaꜗ laˉ.41 Kahꜘ baˊ laˈ jmëëꜗ hyooˉ, hiꜙ kahꜘ baˊ laˈ kihꜗ sɨhˉ,hiꜙ läꜙja kihꜗ chaˊnʉʉꜘ kaˉlähꜘ. Kahꜘ baˊ la ˈ jmëëꜗkihꜗ jaa jaa .

42 Ja baˊ läꜙja laꜗ heˉ läꜙjiihˊ dsaˉ hi maˉ-naˉjuuˊ. Hoo˜ dsaˉ jmɨˉngoꜗ heˉ dsaˉheeꜘ , perowaˊraˉ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ läꜙjiiyhˊ kaˉlähꜘ, moꜙsoꜙ heeyꜘjihˊkohꜘ. 43 Hoo˜ dsaˉ heˉ moꜙsoꜙ tɨh˜ dsëyꜗ, perowaˊraˉ gaꜙläꜙjiihˋ, läꜙjnäꜘ naˊhñaahꜗ. Hoo˜ dsaˉ heˉmaˉhwaaꜘ goˉte˜, pero waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ läꜙjiihˊ,maˉkyaahˊ chaˉmiihˉ beꜘ. 44 Heˉ hoo˜ dsaˉ, laꜗkihꜗ hwaꜗ laˉ. Pero heˉ läꜙjiihˊ, laꜗ kyaahˊ jmɨˉlleꜘ.Chaˉ jmɨˉngoꜗ heˉ laꜗ kihꜗ hwaꜗ, hiꜙ läꜙja chaˉheˉ laꜗ kyaahˊ jmɨˉlleꜘ. 45 Läꜙja naˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗDio: “Dsaˉñʉʉhˉ Adán hi toˉnëˊ heꜘ, maˊ naˉlaaꜚkihꜗ hwaꜗ laˉ baˊ hiꜙ maˊ jiiyhꜙ.” Pero Adán hi jaꜗjeeˊ gaꜙdsaaꜗ heꜘ, laaꜗ kyaahˊ jmɨˉlleꜘ mahꜗ jmeeyꜗchaa dsaˉ. 46 Hi laaꜗ kyaahˊ jmɨˉlleꜘ saꜙ laayꜗtoˉnëˊ. Hi maˊ naˉlaaꜚ kihꜗ hwaꜗ laˉ baˊ maˊ laay ˈtoˉnëˊ, ja gaˊ jaˈ hi laaꜗ jmɨˉlleꜘ. 47 Dsaˉñʉʉhˉ hi maˊ laa ˈ toˉnëˊ, maˊ naˊjnääyꜘ kihꜗ hwaꜗ laˉ. Perojeeˊ gaꜙtëꜘ uuꜗ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ, laaꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋhi naˊjnääꜘ kihꜗ gyʉʉh ˈ. 48 Gaꜙläꜙjëëꜙ hi naˊjnääꜘkihꜗ hwaꜗ laˉ, laayꜗ kweeˉ kyaahˊ hi gaꜙlaaꜗ kyaahˊgwaahˊ. Läꜙja kaˉlähꜘ läꜙjëëꜙ hi naˊjnääꜘ gyʉʉhˈ, leeyꜘ läꜙkoo laaꜗ hi gyaꜗ gyʉʉh ˈ. 49 Jnääꜘ jneˊkweeˉ läꜙkoo maˊ jnääꜘ hi gaꜙlaaꜗ kyaahˊ gwaahˊ.Ja baˊ läꜙja , läꜙkoo jnääꜘ hi gyaꜗ gyʉʉh ˈ, läꜙjaläꜙjnääꜘ jneˊ kaˉlähꜘ. 50 Läꜙja jwëëhn˜ hnähꜘ øøhnꜗ,hi laaꜗ kyaahˊ jmɨˉngoꜗ, saꜙ tëëyꜗ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio.Jëëhꜘ jmɨˉngoꜗ heˉ dsaˉheeꜘ , saꜙ hiihꜚ kyaahˊ jyohꜘjmɨˉngoꜗ heˉ naꜗ gaˊ tëë ˈ jneˊ heˉ saꜙ dsaˉheeꜘjihˊkohꜘ.

51 Naꜗ jwëëhn˜ hnähꜘ koo juu ˈ heˉ maˊ naˉh-määˊ. Jaꜙ läꜙjëëꜙ jneˊ juunꜘ, pero läꜙjëëꜙ jneˊ läꜙsëëꜗjneˊ. 52 Niꜙ saꜙ leehꜚ gaˊ jneˊ, kyaahˊ koo hmihˊbaˊ jneˊ läꜙsëëꜗ jneˊ, waˊraˉ gaꜙhii jeeˊ gaꜙdsaaꜗ luuꜘhooˊ. Jëëhꜘ, hii luuꜘ hooˊ mahꜗ läꜙjiihˊ läꜙjëëꜙ hi maˉnaˉjuuˊ. Ja jiihˈ moꜙsoꜙ juuyꜘ jihˊkohꜘ. Läꜙjëëꜙbaˊ jneˊ läꜙsëëꜗ jneˊ maˊja . 53 Jmɨˉngoꜗ jnänˋ heˉdsaˉheeꜘ , jmeeꜙ biiꜗ läꜙsɨɨꜗ mahꜗ moꜙsoꜙ heeꜘ . Hiꜙjmeeꜙ biiꜗ läꜙsɨɨꜗ mahꜗ moꜙsoꜙ juuꜘ jihˊkohꜘ. 54Waˊraˉgaꜙlɨɨꜗ jmɨˉngoꜗ heˉ dsaˉheeꜘ , ja jiihˈ moꜙsoꜙ heeꜘ ,hiꜙ waˊraˉ gaꜙlɨɨꜗ jmɨˉngoꜗ heˉ dsaˉjuuꜘ, läꜙja moꜙ-soꜙ juuꜘ gaˊ. Ja gaˊ naꜙ läꜙteꜗ juuˈ heˉ naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ:“Maˉdsaaꜗ goˉte˜ baˊ heˉ maˊ jmeeꜙ dsaˉjuuꜘ dsaˉ.55Naꜚ hmaˉkuuˊ heˉ maˊ lleˋ naˊkuuꜘ heˉ maˊ jngɨɨhꜙkihꜗ dsaꜙ. Naꜚ toˉhøø , heˉ maˊ llaˉdsëëˋ kihˈ dsaꜙ.”56 Hmaˉkuuˊ heˉ jngɨɨhꜙ kihꜗ dsaꜙ, laꜗ dsoˊkyeˉ. Hiꜙdsoˊkyeˉ ja , ka beꜘ kihꜗ leymahꜗ jmeehꜙ jneˊ. 57Waˊkwanˊ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio hi jmeeꜙ lëhˈ jneˊ taꜙlaꜙ kihꜗJesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.

58 Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ øøhnꜗ hi hnaanꜙchaˉmiihˉ, goˉtaahˊ hnähꜘ koo hwehˉ. Taꜙ jehꜙhohꜘ hnähꜘ niꜙ miihˉ. Jmeeˊ baˊ hnähꜘ chaˉgaˊmiihˉtaˊ kihˈ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ koo häˊ koo häˊ. Jëëhꜘ, ñeˊbaˊ jneˊ saꜙ naˉheeꜚ taˊ heˉ jmeeˉ jneˊ kiyhˈ.

16Waˊ choohˊ jneˊ kuuˊ mahꜗ kwëëhnˊ hi täˉñeeꜘ

1 Kwaat˜ kihꜗ heˉ choohˊ hnähꜘ kuuˊ kih ˈ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio, jmeeˊ hnähꜘ ja baˊ läꜙkoo gaꜙjmeenꜗmadaꜚ kihꜗ gaꜙläꜙjëꜙ gwahꜙ heˉ tøøꜘ hwaꜗ Galacia.

2Toˉnëˊ jmɨɨˊ kihˈ seman˜, läꜙjaa läꜙjaa hnähꜘ høøˊhnähꜘ kahꜘ miihˉ kuuˊ, heˉ lleˋ kih ˈ kwëëh ˈ hnähꜘDio haˉ kohꜘ teꜗ heˉ lëh ˈ hnähꜘ läꜙkoo seman˜mahꜗ maˉnaˉjääꜘ kuuˊ waˊraˉ gaꜙlloonꜗ. 3Hiꜙ waˊraˉgaꜙlloonꜗ jeeˊ täähˊ hnähꜘ, sɨɨnˋ koo jeˉ heˉ llaˊllenˈ jmɨɨˉ kihꜗ hi maˉhñaahˋ hnähꜘ mahꜗ dsaˉkayꜙkuuˊ heˉ maˉchoohˋ hnähꜘ kihꜗ øøhꜗ jneˊ hi täähˊJerusalén. 4 Cherˊmahꜗ gaꜙlaꜗ nɨɨnˋ, dsaˊnøøˈ jnäähꜗko jøhꜘ kyaayhˊ.

Dsooꜗ Paaˊ taꜙ Macedonia5 Nɨɨnˋ jää ˈ taꜙ Macedonia, ja gaˊ nɨɨnˋ jeeˊ täähˊ

hnähꜘ, jëëhꜘ taꜙMacedonia baˊ dsaˉngëënꜘ jääꜗ . 6Hi jëë˜ cherˊmahꜗ gaꜙjänꜗ kyaahˊ hnähꜘ miihˉ jmɨɨˊ, ocherˊmahꜗ gaꜙlaꜗ jänˋ kyaahˊ hnähꜘ taˊko jiih ˈ ngëëꜘjii gyʉʉꜘ. Ja gaˊ kwëëhꜗ jnäꜘ miihˉ heˉ jmeeꜙbiiꜗ kinꜙ chaˊjwëꜗ haˉ taꜙ jeeˊ nɨɨnˋ. 7 Jëëhꜘ saꜙhnoonꜗ, koo dsaˉngëëꜘ baˊ jnäꜘ taꜙ jeeˊ täähˊ hnähꜘ.Cherˊmahꜗ gaꜙkwaꜘ Dio jwëˈ, hnoonꜗ jänˋ miihˉ jmɨɨˊkyaahˊ hnähꜘ. 8 Pero jänˋ jeeˊ jwɨɨˉ Éfeso laˉ, läꜙjiihˈgooh˜ jmɨɨˊ Pentecosté. 9 Jëëhꜘ jeeˊ laˉ maˉchaˉ jwëˈ kinꜙ heˉ kwanˋ juuˈ, hiꜙ taˊ kinꜙ goˉhɨɨˈ lluꜗ maꜙkeꜙchaa jwëëꜘ hi naˉhøøhˊ kinꜙ.

10 Cherˊmahꜗ gaꜙllooꜗ Timotä, jmeeˊ hnähꜘ läꜙ tɨh˜dsëyꜗ, jëëhꜘ jmeeꜙ bihꜗ taˊ kih ˈ Dio ja baˊ läꜙkoojmeeꜙ jnäꜘ. 11 Läꜙjëëꜙ baˊ waˊ hnääyˈ mahꜗ jäyhꜘ jëëdsëyꜗ taꜙ laꜙ kinꜙ. Jëëhꜘ gyanˊ jää jnihꜘ kyaahˊ jñahꜘgaˊ øøhꜗ jneˊ.

12 Jeeˊ laˉ jwëëhn˜ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ kihꜗ Apolo.Chaˉmiihˉ jiih˜ gaꜙchuunꜗ kyaayhˊ mahꜗ maˊ dsooyˈmaˊ dsaˉjëëyꜙ hnähꜘ kyaahˊ jñahꜘ gaˊ øøhꜗ jneˊ. Perosaꜙ gaꜙllaꜘ dsëyꜗ maˊ dsooyˈ läꜙchahꜘ ja . Dsooyꜗ baˊläꜙkoo maˊ jääyˊ.

Gaꜙhɨhꜗ Paaˊ juuˈ kyaahˊ øøyhꜚ13 Waˊ naˉnëhˊ hnähꜘ, hnøøꜗ läꜙ maˉdsooꜘ ja baˊ

hohꜘ hnähꜘ. Waˊ chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kyahꜗ hnähꜘ.Hiꜙ taꜙ jehꜙ hohꜘ hnähꜘ niꜙ miihˉ. 14 Läꜙjëꜙ heˉjmeehˉ hnähꜘ, jmeeˊ hnähꜘ läꜙlleˋ kih ˈ heˉ hnaahꜙhnähꜘ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ.

15 Øøhnꜗ, maˉñehˊ baˊ hnähꜘ kihꜗ Estéfana kyaahˊläꜙjëëꜙ hi chaa kyaayꜗ. Laayꜗ toˉnëˊ hi gaꜙheehˉjuˈhmëëꜘ hwaꜗ Acaya. Läꜙjëëꜙ hi heꜘ täähˊ jmeeyꜙtaˊheꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio. 16Chuunꜘ kyaahˊhnähꜘ, waˊ nʉʉhˊ hnähꜘ kihꜗ dsaˉ hi jmeeꜙ läꜙkoohi heꜘ. Läꜙja kaˉlähꜘ kihꜗ hi kwaꜙ beꜘ kihꜗ øøhꜗjneˊ hiꜙ kyaahˊ gaˊ jñahꜘ øøhꜗ jneˊ hi jmeeꜙ taˊ kihˈDio. 17 Peerꜙ jëë dsënꜙ heˉ maˉja˜ Estéfana, kyaahˊFortunato, kyaahˊ Acaico. Hi heꜘ naˉ gaꜙkwaꜘ beꜘkyaaꜗ jnäähˈ kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙlaꜗ maˉyaˉnääꜗ hnähꜘ.18 Gaꜙjmeeyꜘ jëë dsënꜙ chaˉmiihˉ ja baˊ läꜙkoogaꜙjmeeyꜘ kyahꜗ hnähꜘ. Kihꜗ dsaˉ hi jmeeꜙ läꜙja ,hnøøꜗ kwaˊ jneˊ tiˊhmaahˊ kiyhˈ.

19 Läꜙjëꜙ gwahꜙ heˉ tøøꜘ hwaꜗ Asia, jmeeꜙ Diokyahꜗ hnähꜘ. Aquila kyaahˊ Priscila kyaahˊ øøhˈ jneˊhi dsaˉñeeꜙ chaˊnehꜙ kiyhꜗ, jmeeyꜙ chaˉmiihˉ Diokyahꜗ hnähꜘ läꜙ hnøøꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. 20 Gaꜙläꜙjëëꜙøøhꜗ jneˊ jmeeꜙ Dio kyahꜗ hnähꜘ. Ja chʉhˉ hnähꜘkihꜗ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ läꜙ hnøøꜗ Dio.

21 Jnäꜘ Paaˊ kyaahˊ goonꜙ hñiinꜙ, maˉsɨɨnꜗ miihˉjeeˊ maˉdsaaꜗ heˉ laˉ, heˉ jmeenꜙ Dio kyahꜗ hnähꜘ.

22 Dsoˊjwɨɨꜘ baˊ kyaahˊ hi saꜙ hnääꜗ JesucristoDsaˉjøøhˈ jnänˋ. Chahꜘ baˊ jähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.

1 Corintios 16:23 164 1 Corintios 16:2423 Waˊ miˉjääꜗ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ läꜙjëëꜙ

hnähꜘ. 24 Läꜙjëëꜙ hnähꜘ hnaanꜙ taꜙlaꜙ kihꜗ CristoJesús. Waˊ laˈ läꜙja .

2 Corintios 1:1 165 2 Corintios 2:9

2 CorintiosHeˉ laˉ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jeˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Paaˊkihˈ øøhꜗ jneˊ hi chaa Corinto

1 Jnäꜘ Paaˊ laanˈ apóstol kyaaꜗ Jesucristo läꜙ hyohˉdsëꜗ Dio. Kyaahˊ Timotä øøhꜗ jneˊ sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘhi täähˊ gwahꜙ kihꜗ Dio jwɨɨˉ Corinto läꜙkye kihꜗläꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio hi täähˊ läꜙkaa hwaꜗAcaya. 2Ngɨɨnˊ kihˈ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ hiꜙ ngɨɨnˊkih ˈ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ Jesucristo, waˊ kwayꜘ heˉ lluꜗkyahꜗ hnähꜘ, hiꜙ waˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ.

Kwaꜙ baˊ Dio beꜘ jnänˋ läꜙ maˊ jëëꜘ jneˊ heˉ wɨɨꜘ3Heˉ baˊ cheˉ lluuꜗ Dio, Jmiiˉ Jesucristo Dsaˉjøøh

ˈ jnänˋ, hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ hi läˉñihꜘ dsëꜗ jneˊ, hiꜙlaayꜗ Dio jnänˋ hi jmeeꜙ dsaˉnøhꜗ dsëˉ jneˊ. 4 Maˊchaa jneˊ lliꜘwɨɨꜘ, hi heꜘ jñuuh˜ heˉ tiˉmeehˉ dsëˉjneˊ. Mahꜗ läꜙja kaˉlähꜘ jneˊ, kwanˊ beꜘ kihꜗ jñahꜘ hi tiˉmeehˉ dsëꜗ läꜙkoo maˉjmeeꜘ Dio heˉ maˉnøhꜗdsëˉ jneˊ. 5 Jëëhꜘ, tøøhˊ jneˊ jëënˊ chaˉmiihˉ lliꜘwɨɨꜘläꜙkoo gaꜙjëëꜗ Cristo. Hiꜙ ja baˊ läꜙja , taꜙlaꜙ kihꜗCristo, tøøhˊ jneˊ jëë dsëˉ jneˊ chaˉmiihˉ. 6Heˉjawaˊraˉ gaꜙjëëˊ jnäähꜗ lliꜘwɨɨꜘ, laꜗ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘmahꜗja läähꜘ hnähꜘ. Hiꜙ maˊ jëë dsëˉ jnääh ˈ, heˉ jajmeeꜙ dsaˉnøhꜗ hohꜘ hnähꜘ hiꜙ kwëëh˜ hohꜘ hnähꜘmaˊ jëëhꜘ hnähꜘ heˉ wɨɨꜘ, ja baˊ läꜙkoo wɨɨꜘ heˉmaˉjëëˊ jnäähꜗ. 7 Hehꜗ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ chaˉ kyaaꜗjnäähˈ taꜙlaꜙ kyahꜗ hnähꜘ, saꜙ llaaꜙ . Jëëhꜘ, ñeˊ jnäähꜗläꜙkoo jëëꜘ jnäähˈ wɨɨꜘ, ja baˊ läꜙja jëëhꜘ hnähꜘwɨɨꜘ.Hiꜙ ja baˊ läꜙkoo dsaˉnøhꜗ dsëˉ jnäähˈ, ja baˊ läꜙjadsaˉnøhꜗ hohꜘ hnähꜘ kaˉlähꜘ.

8 Øøhnꜗ, hnøøˉ jnääh ˈ läꜙñehˊ hnähꜘ haˉ kohꜘwɨɨꜘ saꜙ gaꜙngëëꜘ jnääh ˈ hwaꜗ Asia. Maˊ jmeeˉjnäähˈ hʉʉˊdsëˉ saꜙ maˊ läꜙtääꜙ jnäähˈ. Läꜙjiih ˈ saꜙgaꜙläꜙchaꜙ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ maˊ lääꜘ jnääh ˈ. 9 Maˊjmeeˉ jnääh ˈ hʉʉˊdsëˉ heˉ maˉnaˉjuuˊ baˊ jnäähꜗja . Heˉ ja gaꜙjmääꜘ kyaaꜗ jnääh ˈ mahꜗ saꜙ kyejnäähꜗ oˉjøhꜙ dsëˉ kyaaꜗ hñaaꜗ jnäähˈ. Mahꜗ läꜙjaläꜙchaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ kyaaꜗ jnäähˈ kihꜗ Dio hi miˉjiihˋhi maˉnaˉjuuˊ. 10 Hi heꜘ gaꜙlääꜗ jnääh ˈ, hi heꜘlääꜗ jnääh ˈ, hiꜙ kye jnäähꜗ oˉjøhꜙ dsëˉ kiyhꜗ, läꜙmaˉngooꜗ ja baˊ lääy˜ jnäähˈmaˊ hiiꜘ gooˉ juuꜘ jnäähˈ. 11 Läꜙja jmeeyꜗ cherˊmahꜗ kwahˉ hnähꜘ beꜘ ngɨɨˊhnähꜘ kyaahꜗ jnääh ˈ kiyhꜗ. Jëëhꜘ cherˊmahꜗ jwëëꜘngɨɨꜙ kihꜗ Dio taꜙlaꜙ kyaaꜗ jnäähˈ, läꜙja kaˉlähꜘ jwëëꜘkwaꜗ tiˊhmaahˊ kih ˈ Dio maˉngëëꜘ maˉjmeeyꜘ heˉlluꜗ kyaaꜗ jnäähˈ.

Gaꜙmiꜙsɨɨꜗ Paaˊ hʉʉˊdsëˉ heˉmaˊ dsooyˈ taꜙ jwɨɨˉCorinto

12 Heˉ laˉ baˊ ja heˉ tɨh˜ dsëˉ jnääh ˈ, heˉ saꜙhnɨɨ˜ hʉʉˊdsëˉ kyaaꜗ jnäähˈ läꜙkoo gaꜙjmeeˊ jnäähꜗtaꜙ jeeˊ jyohꜘ. Kye jnäähꜗ koo nëë ˈ baˊ hʉʉˊdsëˉheˉ gwaꜘ kihꜗ Dio. Saꜙ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ läꜙkoo jmeeˉhi kyʉʉh˜ chaˉmiihˉ. Gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ läꜙkoo lleˋkihˈ baˊ, kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio kyaahˊ jnäähꜗ. Läꜙjachaˉgaˊmiihˉ lluꜗ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ.13Heˉmaˉsɨɨˊ jnäähꜗ kyahꜗ hnähꜘ, laꜗ kyaahˊ koo nëëˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ. Haˉ koo jiih ˈ läꜙngëëhꜘ baˊ hnähꜘjeeˊ hëhꜗ hnähꜘ heˉ maˉsɨɨˊ jnäähꜗ laˉ, ko ja baˊla ˈ hʉʉˊdsëˉ kyaaꜗ jnääh ˈ. Hiꜙ hnoonꜗ tähꜙ hohꜘhnähꜘ lluꜗ, 14 läꜙkohꜘ maˉläˉngëëhꜘ hnähꜘ miihˉ haˉläꜙ leꜘ jnänˋ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘ Jesús Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Jëëhꜘ ja baˊ läꜙkoo läꜙchaa jnääh ˈ lluꜗ

kwaat˜ kyahꜗ hnähꜘ, ja baˊ läꜙja läꜙchaahˉ hnähꜘlluꜗ kwaat˜ kyaaꜗ jnäähˈ jmɨɨˊ ja .

15 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ läꜙja leꜘ jnänˋ. Maˊ jmeenˋhʉʉˊdsëˉmaˊ nɨɨnˋ toˉnëˊ taꜙ jeeˊ täähˊ hnähꜘ. Hiꜙ läꜙ-ja kaˉlähꜘ taꜙlaꜙ heˉ maˊ jähnꜘ maˊ naˊjëënꜙ hnähꜘmahꜗ tëꜗ toꜗ jiih˜ läꜙchaahˉ hnähꜘ lluꜗ. 16 Jeeˊ täähˊhnähꜘ naˉ maˊ nɨɨnˋ taꜙ Macedonia. Hiꜙ Macedoniaja , maˊ jähnꜘ kaˉlähꜘ taꜙ jeeˊ täähˊ hnähꜘ. Hiꜙ kyaahˊbeꜘ kyahꜗ hnähꜘ maˊ nɨɨnˋ taꜙ Judea. 17 Läꜙkoo maˊgaꜙjmeenꜗ hʉʉˊdsëˉ läꜙja , jaꜙ heˉ koonꜙ. O ¿cheˊlaahꜘ hnähꜘ gaꜙjmeenꜗ hʉʉˊdsëˉ läꜙkoo jaa hi taˉjuu ˈ hi jähꜘ “jaahˉ” mahꜗ ja gaˊ jäyhꜙ “jahꜙhaˈ”? 18 Miˉteꜗ baˊ Dio juu ˈ kihꜗ. Ja baˊ läꜙja jnäähˈ kaˉlähꜘ. Saꜙ jähˊ jnäähꜗ “jaahˉ” mahꜗ ja gaˊ jähˉjnääh ˈ “jahꜙha ˈ”. 19 Hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ juu ˈ kihꜗJesucristo Jooꜘ Dio heˉ gaꜙkwaˊ jnäähꜗ jeeˊ kyah ˈhnähꜘ, kyaahˊ Silvano hiꜙ kyaahˊ Timotä, saꜙ maˊ laˈ “jaahˉ, jahꜙhaˈ”, koo “jaahˉ” baˊ maˊ laˈ, jëëhꜘ saꜙtaˉjuuy ˈ. 20 Jëëhꜘ gaꜙläꜙjëꜙ heˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘjmeeyꜗ taꜙlaꜙ kihꜗ jooyꜘ, koo “jaahˉ” baˊ laˈ. Maꜙraꜙheˉ miˉteyꜗ baˊ juuˈ kiyhꜗ. Heˉja baˊ ja , taꜙlaꜙ kihꜗCristo jähˉ jneˊ “Waˊ la ˈ läꜙja ” mahꜗ jmeenˊ jʉʉhˉkihꜗ Dio jnänˋ. 21 Dio baˊ hi jmeeꜙ heˉ tøøhˊ jneˊkoo hwehˉ kyaahˊ Cristo hiꜙ gaꜙlleeyhˉ jneˊ mahꜗleeꜘ jneˊ kyaayˈ. 22Gaꜙtooyhˉ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kiyhꜗnehꜙ tuhˉdsëˉ jneˊ, läꜙkoo heˉ gaꜙjmääyꜗ jneˊ lee .Heˉja ñeˊ jneˊ hñahꜙ gaˊ jneˊ taꜙ chaˊnëˊ.

23 Ñeˊ baˊ Dio heˉ saꜙ gaˊ maˉñeenˊ jwɨɨˉ Corintojeeˊ täähˊ hnähꜘ naˉ kihꜗ heˉ gaꜙläꜙñihꜘ dsënꜙ kyahꜗhnähꜘ. 24 Jaꜙ heˉ hnøøˉ jnäähˈ jmeeˊ jnäähꜗ madaꜚkyahꜗ hnähꜘ jeeˊ hnäähnˊ Dio. Heˉ hnøøˉ jnääh ˈjmeeˊ jnäähꜗ beꜘ kyahꜗ hnähꜘ baˊ ja , mahꜗ jëëꜘ hohꜘhnähꜘ. Jëëhꜘ, kihꜗ heˉ maˉheehˋ hnähꜘ kihꜗ Dio,heˉja maˉtäähˊ hnähꜘ koo hwehˉ.

21 Heˉja gaꜙllaꜘ dsënꜙ heˉ saꜙ ñeenˊ naˊjëënꜙ

hnähꜘ cherˊmahꜗ koo kaˉlähꜘ jmeenˋ tiˉmeehˉhohꜘ hnähꜘ. 2 Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ gaꜙjmeenꜗ tiˉmeehˉhohꜘ hnähꜘ, ¿hii moꜙ jmeeꜗ jëë dsënꜙ cherˊmahꜗgaꜙjmeenꜗ läꜙja ? Maꜙlaꜙ hnähꜘ baˊ hi jmeeꜗ jëëdsënꜙ. 3 Kihꜗ heˉja baˊ maˉsɨɨnꜗ kyahꜗ hnähꜘ mahꜗwaˊraˉ gaꜙlloonꜗ naˊjëënꜙ hnähꜘ, saꜙ jmeeh ˈ hnähꜘtiˉmeehˉ dsënꜙ, hnähꜘ hi maˊ jmeeꜙ jëë dsënꜙ.Chaˉ baˊ oˉjøhꜙ dsëˉ kinꜙ kyaahˊ hnähꜘ, heˉ täähˊhnähꜘ jëë hohꜘ hnähꜘ läꜙkoo jnäꜘ. 4 Läꜙkoomaˊ gaꜙsɨɨnꜗ kyahꜗ hnähꜘ, saꜙ maˊ chaanˉ lluꜗ, maˊtiˉmeehˉ dsënꜙ jwërte, läꜙjiih ˈ jaꜗ hoohnˊ. Perojaꜙ heˉ gaꜙsɨɨnꜗ mahꜗ jmeenˋ tiˉmeehˉ hohꜘ hnähꜘ.Gaꜙsɨɨnꜗ mahꜗ läꜙñehˊ hnähꜘ heˉ hnaanꜙ hnähꜘchaˉmiihˉ baˊ ja .

Hnøøꜗ jøhˉ dsëˉ jneˊ kih ˈ hi gaꜙjmeeꜘ heˉ hlɨɨh ˈmahꜗ jäyhꜘ kaˉlähꜘ

5 Hi gaꜙjmeeꜘ tiˉmeehˉ dsënꜙ, jaꜙ maꜙlaꜙ kinꜙgaꜙjmeeyꜘ läꜙja . Gaꜙjmeeyꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ hnähꜘ heˉtiˉmeehˉ hohꜘ hnähꜘ miihˉ. Jwëëhn˜ hnähꜘ läꜙlaˉ,mahꜗ saꜙ jmeenˋ jʉʉhˉkihꜗ juuˈ laˉ. 6Maˉleeꜙ ko naˉkihꜗ dsaˉ heꜘ, läꜙkoo teꜗ heˉ maˉheehˋ hnähꜘ wɨɨꜘ.7 Heˉja naꜗ, lluꜗ gaˊ heˉ jmeeh ˈ hnähꜘ jøhˉ hohꜘhnähꜘ kiyhꜗ, mahꜗ jëë dsëyꜗ, leꜘ gaˉ cheˉ gaꜙheeꜗdsëyꜗ kihꜗ heˉ tiˉmeehˉ dsëyꜗ chaˉmiihˉ. 8 Heˉjachuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ, miˉjnää ˈ hnähꜘ kiyhꜗ heˉhnaahꜙ hnihꜘ. 9 Läꜙja kaˉlähꜘ gaꜙsɨɨnꜗ kyahꜗ hnähꜘjääꜗ , mahꜗ jëënꜚ cheˊ nʉʉhˊ hnähꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ madaꜚ

2 Corintios 2:10 166 2 Corintios 4:8kinꜙ. 10 Cherˊmahꜗ jøhˉ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ dsaˉkyaahˊhnähꜘ, jnäꜘ kaˉlähꜘ jmeenˋ jøhˉ dsënꜙ kiyhꜗ. Hehꜗheˉ jmeenˋ jøhˉ dsënꜙ ja (cherˊmahꜗ chaˉ heˉ kihꜗjmeenˋ jøhˉ dsënꜙ) heˉ jmeenˋ läꜙja , heˉ lluꜗ kyahꜗhnähꜘ baˊ ja , chaˊnëˊ Cristo. 11Hehꜗ läꜙja saꜙ kwanˊjwëꜗ kihꜗ Tanaˊ leeyhꜙ jneˊ. Jëëhꜘ, kyuuh˜ baˊ jneˊ haˉläꜙ laꜗ may˜ kiyhꜗ.

Gaꜙläꜙmeehꜙ dsëꜗ Paaˊ läꜙ maˊ gyayˈ jwɨɨˉ Troa12Maˊ gaꜙlloonꜗ jeeˊ jwɨɨˉ Troa,maˊ kwanˋ juˈhmëëꜘ

kihꜗ Cristo. Jeeˊ ja Dsaˉjøøhˈ jnänˋ gaꜙnäꜗ jwëˈ kinꜙmahꜗ maˊ jmeenˋ taˊ kiyh ˈ. 13 Pero saꜙ gaꜙhɨɨꜘ tiiˊnehꜙ tuhˉdsënꜙ kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙjnäähnꜙ øøhnꜗ Tito.Heˉja gaꜙhɨhnꜗ juuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ mahꜗ ngoonꜗ taꜙMacedonia baˊ.

Taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo lehꜙ baˊ jneˊ14Tiˊhmaahˊ Dio hi kwaꜙ jwëˈ lehꜙ jneˊ tääꜘ kyaahˊ

beꜘ kihꜗ Cristo Jesús. Läꜙkaa jeeˊ dsaˉnøøꜗ jneˊ, nuuꜗdsaˉ juuˈ kihꜗ Dio. Läꜙkoo heˉ kye jneˊ lleꜘ miˉjwɨɨˉheˉ jwä˜ ʉʉꜘ baˊ la ˈ. 15 Taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo laaꜗ jneˊläꜙkoo lleꜘ miˉjwɨɨˉ heˉ sooˉ jeeˊ gyaˈ Dio. Heˉ naˉlaꜗ jmehꜗ heˉ taah˜ dsaˉ hi dsaˉlääꜘ hiꜙ läꜙkye hi dsaˉheeꜘ kaˉlähꜘ. 16 Kihꜗ hi dsaˉheeꜘ , hɨɨˉ läꜙkoojaa hlɨɨꜘ. Hiꜙ kihꜗ hi dsaˉlääꜘ , hɨɨˉ miˉjwɨɨˉ heˉkwaˉ jneˊ juuˈ heˉ jmeeꜙ chaa dsaˉ. ¿Hii baˊ tääꜙjmeeꜗ taˊ laˉ? 17Saꜙ jmeeˉ jnäähˈ läꜙkoo jmeeꜙ jwëëꜘhi gaꜙnääˊ kwaꜙ juuˈ kihꜗ Dio haˉ läꜙ jeeˊ liyhꜙ kuuˊ.Kyaahˊ koo nëëˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ gaꜙnøøˊ jnäähꜗ läꜙkoogaꜙcheeꜗ Dio jnääh ˈ. Läꜙja jmeeˊ jnäähꜗ chaˊnëyˊ,läꜙlluꜗ heˉ tøøhˊ jnäähꜗ kyaahˊ Cristo.

3Gaꜙhlëëhꜘ Paaˊ kihˈ hmoohˊ hmëëꜘ

1Pero taꜙ jmeeˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ heˉ hlëëhˊ jnäähꜗlluꜗ kyaahˊ hñaaꜗ jnääh ˈ. Hiꜙ saꜙ jmeeꜙ biiꜗ kyejnäähꜗ koo jeˉ heˉ ngëë˜ juuˈ heeˉ taˊ laa ˈ jnäähꜗläꜙkoo jmeeꜙ ko llaa . Niꜙ saꜙ ngɨɨˊ jnäähꜗ kwah ˈhnähꜘ koo jeˉ heˉ hlëëhꜙ lluꜗ kyaaꜗ jnääh ˈ mahꜗheehˊ jnäähꜗ dsaˉ haˉ jeeˊ tëëˈ jnäähꜗ. 2 Hñaahꜗ baˊhnähꜘ laahꜗ hnähꜘ läꜙkoo jeˉ heˉ hlëëhꜙ lluꜗ kyaaꜗjnääh ˈ. Läꜙkoo heˉ naˉsɨɨˉ nehꜙ tuhˉdsëˉ jnäähˈ. Heˉ ja baˊ jëëꜗ dsaˉ hiꜙ kayꜗ kwaat˜ haˉ läꜙ laꜗtaˊ heˉ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ. 3 Jnäꜘhäꜘlaahꜗ hnähꜘ läꜙkoo jeˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Cristo taꜙlaꜙ kyaaꜗjnääh ˈ. Jaꜙ heˉ naˉsɨɨˉ kyaahˊ hee . Heˉ naˉsɨɨˉkyaahˊ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio jiihꜙ baˊ ja . Niꜙ saꜙ naˉsɨɨˉnëˊ mɨˊkuuˊ, heˉ naˉsɨɨˉ nehꜙ tuhˉdsëꜗ dsaˉ baˊ.

4 Taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo jmeeˉ jnääh ˈ kwaat˜, maꜙraꜙheˉ gaꜙjmääꜘ kyahꜗ hnähꜘ taˊ heˉ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ.Heˉ ja laꜗ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ chaˉ kyaaꜗ jnäähˈ chaˊnëˊDio. 5 Jaꜙ kyaahˊ beꜘ kyaaꜗ jnääh ˈ heˉ maˉyaˉnøøꜗjnäähˈ jmeeˉ jnäähˈ taˊ laˉ, mahꜗ saꜙ jmeeˉ jnäähˈhʉʉˊdsëˉ heˉ laꜗ taˊ kyaa hñaaꜗ jnäähˈ. Saꜙ laꜗ läꜙja .Taˊ heˉ lehꜗ jnääh ˈ jmeenˉ, laꜗ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Diobaˊ ja . 6 Hi heꜘ baˊ gaꜙhñaaꜗ jnäähˈ hiꜙ gaꜙjmeeyꜘheˉ të dsëëꜗ jnääh ˈ mahꜗ kwaꜙ jnääh ˈ juu ˈ haˉ läꜙlaꜗ hmoohˊ hmëëꜘ. Jaꜙ koo naˉsɨɨˉ taꜙjmahꜗ, kyaahˊJmɨˉlleꜘ baˊ la ˈ hmoohˊ hmëëꜘ. Jëëhꜘ, nëˊ ley kihꜗMoisé naˉsɨɨˉ,maˉnaˉbäähˋ jneˊ heˉ juuꜘ baˊ jneˊ ja .Pero Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio jmeeꜙ chaa jneˊ.

7 Ley heˉ maˊ naˉsɨɨˉ nëˊ jwɨˊ kuuˊ, heˉ taahˉ jneˊdsoˊjwɨɨꜘ, heˉ ja jaꜗ kyaahˊ jeˉ tøˉjlëë ñihꜗ. Heˉjadsaˉ Israel saꜙ gaꜙtääyꜙ maˊ jëëyˈ moˉnëˊ Moisé kihꜗheˉ beeꜘ jeˉ ja . Pero gaꜙdsaaꜗ baˊ heˉ beeꜘ ja . 8Haˉ

gaˊ saꜙ lluꜗ chaˉgaˊmiihˉ hmoohˊ hmëëꜘ heˉ laꜗ jnänˋtaꜙlaꜙ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio. 9 Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ jaꜗkyaahˊ jeˉ tøˉjlëë ñihꜗ juuˈ heˉ taahˉ jneˊ dsoˊjwɨɨꜘ,haˉ gaˊ koo saꜙ jnaah ˈ juu ˈ heˉ jmää jneˊ lluuˈ. 10 Hehꜗ heˉ tøˉjlëë ñihꜗ kihꜗ hmoohˊ maˉgyuhˉja , niꜙ miihˉ saꜙ jeeh ˈ kweeˉ läꜙkoo jnaah ˈ laꜗhmoohˊ hmëëꜘ. 11 Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ maˊ laˈ tøˉjlëëñihꜗ hmoohˊ heˉ maˉngëëꜘ ja , haˉ gaˊ saꜙ jnaah ˈchaˉgaˊmiihˉ hmoohˊ heˉ saꜙ ngëëꜘ jihˊkohꜘ.

12 Peerꜙ jnaah ˈ laꜗ heˉ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ maˉchaˉjnänˋ kyaahˊ hmoohˊ hmëëꜘ, heˉja hlëëhˊ jnäähꜗläꜙkaa tuhˉdsëˉ jnääh ˈ kihꜗ heˉ naˉ. 13 Saꜙjmeeˉ jnäähˈ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ Moisé heˉ maˊ jlëy˜moˉnëyˊ kyaahˊ koo jwɨˊ hmɨɨhˉ mahꜗ saꜙ maˊ jëëˈ dsaˉ Israel jeˉ tøˉjlëë ñihꜗ ja taˊko jiih ˈ maˊdsaˉʉʉꜙ. 14 Läꜙja kaˉlähꜘ, hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉ heꜘmaˊ naˉjlëˉ. Läꜙja laꜗ läꜙjiih ˈ naꜗ, waˊraˉ gaꜙhëyꜘjeeˊ naˉsɨɨˉ hmoohˊ maˉgyuhˉ ja . Laꜗ kiyhꜗ läꜙkoonaˉjlëˉ jwɨˊ hmɨɨhˉ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ, saꜙ kwaꜙ jwë ˈläꜙngëëyꜘ. Pero kyaahˊ Cristo dsaˉjñuhꜗ heˉ naˉjlëˉhʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ. 15 Läꜙjiih ˈ jmɨɨˊ naˈ, waˊraˉ gaꜙhëyꜘheˉ gaꜙsɨɨꜘ Moisé, läꜙ maˉnaˉjlëˉ ja baˊ hʉʉˊdsëˉkiyhꜗ. 16 Pero waˊraˉ gaꜙheehˉ dsaˉ kihꜗ Dsaˉjøøhˈjnänˋ, dsaˉjñuhꜗ heˉ naˉjlëˉ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ. 17 Jëëhꜘ,Dsaˉjøøhˈ jnänˋ laa Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. Hiꜙ cherˊmahꜗJmɨˉlleꜘ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ kyaahˊ jneˊ, maˉnaˉ-naˊ hʉʉˊdsëˉ jnänˋ hiꜙ maˉlaaꜘ baˊ jneˊ chaˊnëˊ Dio.18Heˉja läꜙjëëꜙ jneˊ gaꜙnøønˊ naˉjñihꜙ moˉnëˊ jneˊ,laaꜗ jneˊ läꜙkoo huˉ heˉ jëë jeeˊ kihˈ dsaꜙmahꜗ tëëyꜗjëëyꜗ haˉ kohꜘ jøøhˈ saꜙ laaꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. LäꜙjaDsaˉjøøhˈ jnänˋ hi laaꜗ jmɨˉlleꜘ ngooꜗ miˉsëëyꜗ jneˊläꜙjiihˈ leeꜘ jneˊ läꜙkoo laayꜗ hñiiyꜘ.

41 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙñihꜘ dsëꜗ Dio jnääh ˈ, heˉja

gaꜙhñahꜗ jnääh ˈ jmeeˉ jnääh ˈ taˊ laˉ. Heˉja saꜙdsaˉjehꜗ dsëˉ jnääh ˈ. 2 Maˉjmeeˊ jnäähꜗ taꜙ kooꜘläꜙjëꜙ heˉ laꜗ oˉhihꜙ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ dsaˉ jeeˊnaˉhmääˊ. Saꜙ hnøøˉ jnääh ˈ may˜ hlɨɨh ˈ ja , niꜙsaꜙ miˉsɨɨˋ jnäähꜗ juu ˈ kihꜗ Dio. Ñeˉ baˊ Dio heˉhlëëhˊ jnäähꜗ juˈdsooꜘ jmahꜗ hiꜙ läꜙja läꜙjëëꜙ baˊ ñeˉkweeˉ haˉ läꜙ jmeeˉ jnäähˈ. 3 Dsooꜘ baˊ naˉhmääˊbaˊ la ˈ ju ˈhmëëꜘ heˉ kwaˉ jnäähˈ, pero maꜙlaꜙ kihꜗhi maˉkah˜ jwë ˈ baˊ. 4 Tanaˊ hi laaꜗ dio kihꜗjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, gaꜙjlëyꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉ hi saꜙmaˉheehˉ kihꜗ Dio. Mahꜗ läꜙja saꜙ jëëyꜗ waˊjeˉ kihꜗjuˈhmëëꜘ heˉ miˉjnääꜙ haˉ kohꜘ saꜙ jøøhˈ laaꜗ Cristohi laaꜗ koo heehꜙ kyaahˊ Dio. 5 Saꜙ hlëëhˊ jnäähꜗjuuˈ kyaaꜗ hñaaꜗ jnäähˈ, hlëëhˊ jnäähꜗ kihꜗ Jesucristobaˊ. Jähˉ jnääh ˈ laayꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ mahꜗ jmeeˊjnäähꜗ taˊheꜗ kyahꜗ hnähꜘ kwaat˜ kihꜗ Jesús. 6Hihꜗ Diohi gaꜙjähꜘ: “Waˊ läꜙjnäꜘ waˊjeˉ jeeˊ naˉhoo ”, hi heꜘ gaꜙmiꜙjnääˉ waˊjeˉ nehꜙ tuhˉdsëˉ jneˊ. Läꜙjagaꜙnaꜘ hʉʉˊdsëˉ jnänˋ mahꜗ läꜙkyuuh˜ jneˊ haˉ kohꜘjøøhˈ saꜙ laaꜗ Dio, läꜙkoo gaꜙmiꜙjnääˉ Cristo jnänˋ.

Chaaˉ jneˊ kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ kih ˈDio

7 Peerꜙ jnaahˈ laꜗ taˊ heˉ jmeeˉ jnäähˈ laˉ, maꜙkeꜙlaaꜗ jnäähˈ läꜙkoo mɨˈhyaˉ heˉ naˉlaꜚ kyaahˊ gwaahˊmahꜗ läꜙja läꜙjnäꜘ kihꜗ dsaꜙ, taˊ heˉ jmeeˉ jnääh ˈlaꜗ kyaahˊ beꜘ heˉ gwaꜘ kihꜗ Dio, jaꜙ heˉ gwaꜘ kyaaꜗjnäähˈ. 8Naˉkuˊ naˉngɨɨˈ heˉ wɨɨꜘ dsaˉngëëꜘ jnäähˈ,pero saꜙ jeh˜ dsëˉ jnäähˈ. Chaa jnäähˈ chaˉmiihˉhʉʉˊdsëˉ, pero maꜙraꜙ heˉ chaˉ baˊ oˉjøhꜙ dsëˉ

2 Corintios 4:9 167 2 Corintios 6:5kyaaꜗ jnäähˈ. 9 Hëëꜙ dsaˉ kyaaꜗ jnäähˈ pero Dio saꜙbee jnäähˈ. Jmeehꜙ dsaˉ jnäähˈ, pero saꜙ dsaˉjuuꜘjnäähˈ. 10 Läꜙkaa jeeˊ gaꜙnøøˊ jnäähꜗ hiiꜘ gooˉ juuꜘjnäähˈ kwaat˜ kihꜗ Jesús. Läꜙjwëꜘ ja dsaˉläˉjnäꜘ heˉchehꜗ Jesús kyaaꜗ jnääh ˈ, heˉja baˊ chaa jnääh ˈ.11 Jëëhꜘ, jnäähˈ hi jiihꜙ, koo baˊ heˉ hiiꜘ gooˉ juuꜘjnäähˈ kwaat˜ kihꜗ Jesús. Läꜙja baˊ dsaˉläˉjnäꜘ heˉchehꜗ Jesús nëˊ kyaa ˈ jnäähꜗ hi saꜙ beeꜘ . 12 Hehꜗläꜙja , läꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ heˉ chaa juuꜘ jnääh ˈ mahꜗhnähꜘ, maˉjnääh˜ hnähꜘ haˉ läꜙ jeeˊ läꜙchaa hnähꜘtääꜘ .

13 Läꜙkoo naˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗ Dio: “Gaꜙläꜙdsooꜘdsënꜙ, kihꜗ heˉja baˊ gaꜙhlëëhnˋ.” Ja baˊ läꜙja laꜗhʉʉˊdsëˉ heˉ kye jnäähꜗ laˉ. Gaꜙläꜙdsooꜘ dsëˉ jnäähˈ heˉja baˊ hlëëhˊ jnäähꜗ. 14 Jëëhꜘ ñeˊ baˊ jnäähꜗ, heꜘbaˊ Dio hi gaꜙmiꜙjiihˋ Jesús Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, heꜘ baˊhi heꜘ miˉjiihˋ jnäähꜗ kaˉlähꜘ kyaahˊ Jesús hiꜙ läꜙjako jøhꜘ läꜙjëëꜙ jneˊ tëëyꜙ yaꜙjwɨɨꜗ kiyhꜗ. 15 Läꜙjëꜙ heˉdsaˉngëëꜘ jnäähˈ, heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ baˊ ja . Mahꜗmiˉjääꜗ Dio hnähꜘ chaˉgaˊmiihˉ, hiꜙ läꜙja jwëëꜘ gaˊkwaꜗ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio hiꜙ jmääyꜗ jøøhˈ kaˉlähꜘ.

16 Heˉja saꜙ jeh˜ dsëˉ jnääh ˈ. Maꜙkeꜙ ngooꜗdsaˉgyuhꜙ hiꜙ dsaˉheeꜘ jmɨˉngoꜗ kyaaꜗ jnäähˈ, perotaꜙ nehꜙ jeeˊ häˊ jmɨˉlleꜘ kyaaꜗ jnäähˈ dsaˉläˉhmëëꜘkoo jmɨɨˊ koo jmɨɨˊ. 17 Saꜙ jʉʉhˉ laꜗ heˉ wɨɨꜘ heˉjëëꜘ jneˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, heˉ dsaˉngëëꜘ baˊ ja . Heˉja jmääꜗ jnänˋ hi hnaahˉ Diomahꜗ tëëꜗ jneˊ yaꜙjwɨɨꜗheˉ jnäꜘ naˊhñaahꜗ heˉ saꜙ heeꜘ jihˊkohꜘ. 18 Heˉjasaꜙ jmeeˉ jnäähˈ heˈ kihꜗ heˉ jnäꜘ hwaꜗ laˉ. Jmeeˉjnäähˈ heˈ kihꜗ heˉ saꜙ jnäꜘ baˊ. Jëëhꜘ, läꜙjëꜙ heˉ jnäꜘ,heˉ dsaˉngëëꜘ baˊ ja . Pero heˉ saꜙ jnäꜘ, läꜙ maˉlaꜗja baˊ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ.

51 Jmɨˉngoꜗ heˉ kye jneˊ, laꜗ läꜙkoo hneꜗ jnänˋ

taˊko jiih ˈ tøøhnˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Jmɨˉngoꜗ laˉ laꜗläꜙkoo hneꜗ heˉ naˉlaꜚ kyaahˊ looˊ jahꜘ. Heˉjañeˊ jneˊ, waˊraˉ gaꜙheeꜗ jmɨˉngoꜗ jnänˋ, läꜙchaˉ jyohꜘheˉ hmëëꜘ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ hñahꜙ jneˊ kih ˈDio heˉ saꜙ laꜗ läꜙkoo hneˉ heˉ jmeeꜙ dsaˉ. Heˉja saꜙ heeꜘ jihˊkohꜘ. 2 Peerꜙ kuˈjii ꜙ jnänˋ taˊko jiihˈ laaꜗ jneˊ jmɨˉngoꜗ, hnøøˉ jneˊ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ naꜗgaˉjʉhˉ baˊ tëë jneˊ jmɨˉngoꜗ heˉ saꜙ heeꜘ heˉ chaˉgyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. 3 Läꜙja , läꜙchaˉ baˊ jmɨˉngoꜗjnänˋmahꜗ saꜙ jäꜗ jmɨˉlleꜘ jnänˋ taꜙjmahꜗ. 4Taˊko jiihˈchaa jneˊ kyaahˊ jmɨˉngoꜗ laˉ, Peerꜙ kuˈjii ꜙ jnänˋ hiꜙkɨˊhoohˊ jneˊ. Jaꜙ ko ja hnøøˉ jneˊ benˊ jmɨˉngoꜗ laˉ,heˉ hnøøˉ jneˊ tëë ˈ jneˊ jmɨˉngoꜗ hmëëꜘ baˊ. Mahꜗjäꜗ jmɨˉngoꜗ hmëëꜘ heˉ chaˉ tääꜘ , llaꜚ jmɨˉngoꜗ heˉdsaˉheeꜘ . 5Dio baˊ heꜘ hi gaꜙjmääꜗ jneˊmahꜗ tëëꜗ jneˊheˉ hmëëꜘ ja . Hiꜙ gaꜙkwëëyhꜗ jneˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ heˉ jmeeh˜ juuˈ jnänˋ heˉ hñahꜙ jneˊ chaˉgaˊmiihˉtaꜙ chaˊnëˊ.

6 Kihꜗ heˉja , ngooꜗ baˊ chaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ jnänˋ.Hiꜙ ñeˊ jneˊ, taˊko jiih ˈ tøøhˊ jneˊ kyaahˊ jmɨˉngoꜗlaˉ, läꜙkoo heˉ tøøhˊ jneˊ ʉʉꜘ kihꜗ Dio baˊ la ˈ.7 (Jëëhꜘ, kyaahˊ heˉ dsooꜘ dsëˉ jneˊ heˉ tøøhnˊ jwëꜘkiyhꜗ, jaꜙ kyaahˊ heˉ jëëꜘ jneˊ.) 8 Heˉja maˉchaˉbaˊ oˉjøhꜙ dsëˉ jnänˋ. Hiꜙ hnøøˉ gaˊ jneˊ läꜙøønꜘkihꜗ jmɨˉngoꜗ laˉ mahꜗ dsaˊtoohnˊ ko jøhꜘ kyaahˊDio. 9Heˉja waˊ kwanˊ beꜘ jmeenˊ läꜙ tɨh˜ dsëꜗ Dio,cherˊmahꜗ tøøhnˊ kyaahˊ jmɨˉngoꜗ laˉ o maꜙkeꜙ saꜙtøøhnˊ kyaahˊ kaˉlähꜘ. 10 Jëëhꜘ, gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ jneˊdsaˊnøønˈ nëˊtaˊ kihˈ Cristo mahꜗ läꜙjaa läꜙjaa jneˊ

tëëhꜗ jneˊ jñeenˈ haˉ koo teꜗ taˊ heˉ maˊ jmeeˉ jneˊtaˊko jiih ˈ maˊ chaa jneˊ, cheˊ heˉ lluꜗ, o cheˊ heˉhlɨɨhˈ.

Kihꜗ heˉ gaꜙjuuꜗ Cristo gaꜙjiih ˈ juuˈ jnänˋ kyaahˊDio

11 Gahꜙ baˊ jnäähꜗ Dio, heˉja hlëëhˊ jnäähꜗ dsaˉläꜙjiih ˈ läꜙngëëyꜘ. Ñeˉ baˊ Dio haˉ läꜙ laꜗ hʉʉˊd-sëˉ kyaaꜗ jnääh ˈ. Läꜙja hnoonꜗ waˊraˉ jähꜘ kihꜗläꜙngëëhꜘ hnähꜘ kaˉlähꜘ. 12 Jaꜙ heˉ hnøøˉ jnääh ˈhlëëhˊ jnäähꜗ lluꜗ kyaaꜗ hñaaꜗ jnäähˈ chaˊnëˊ hnähꜘ.Heˉ kwaˉ jnääh ˈ jwëꜗ mahꜗ läꜙchaa hnähꜘ lluꜗkyaahˊ taˊ heˉ jmeeˉ jnäähˈ. Läꜙjwëꜘ ja , chaˉ heˉkyaahˊ jiihˊ hnähꜘ juu ˈ kyaahˊ dsaˉ hi koo jëë˜haˉ läꜙ täähˊhaa dsaˉ llaꜚ heˉ maˊ kay ˈ kwaat˜heeˉ naˉ hnøøꜗ tuhˉdsëꜗ dsaˉ. 13 Cherˊmahꜗ ngaahˊjnäähꜗ, kihꜗ Dio baˊ ja heˉ jmeeˉ jnäähˈ läꜙja . Hiꜙcherˊmahꜗ lluuꜗ jnäähˈ, heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ baˊ ja .14 Läꜙkoo hnääꜗ Cristo jneˊ, läꜙja jøøꜙ jnänˋ jmeenˊläꜙlleˋ kihˈ. Jëëhꜘmaˉñeˊ baˊ jneˊ heˉ gaꜙjuuꜗ jaa kihꜗläꜙjëëꜙ , heˉja laꜗ kwaat˜ gaꜙläꜙjëëꜙ jneˊ gaꜙjuunꜗ.15 Cristo gaꜙjuuꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ mahꜗ läꜙjëëꜙ hi chaa ,moꜙsoꜙ jmeeyꜗ läꜙ hnøøyꜗ hñiiyꜘ. Jmeeyꜗ läꜙ hnøøꜗCristo baˊ, hi gaꜙjuuꜗ hi gaꜙläꜙjiihˋ kihꜗ gaꜙläꜙjëëꜙ .

16Heˉja jnäähˈ, naꜗ taꜙ chaˊnëˊ moꜙsoꜙ kye jnäähꜗkwaat˜ kihꜗ dsaꜙ läꜙkoo tëë jmeeꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ.Maꜙkeꜙ jääꜗ saꜙ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ he ˈ kihꜗ Cristo,pero naꜗ moꜙsoꜙ jmeeˉ jnääh ˈ läꜙja . 17 Hehꜗ läꜙ-ja , cherˊmahꜗ jaa hi maˉlaaꜗ koo kyaahˊ Cristo,maˉlaayꜗ jaa hi hmëëꜘ baˊ. Läꜙjëꜙ heˉ maˊ jmeeyꜙjääꜗ , maˉngëëꜘ baˊ ja . naꜗ maˉlaayꜗ hmëëꜘ goˉte˜.18Läꜙjëꜙ heˉ laˉ, gwaꜘ kihꜗ Dio hi gaꜙjeehˉ juuˈ jnänˋtaꜙlaꜙ kihꜗ Cristo mahꜗ saꜙ chaˉ gaˊ heˉ naˉbäähˋjneˊ kyaayhˊ. Hiꜙ gaꜙtooyhˉ gooˉ jnäähˈ mahꜗ hlëëhˊjnäähꜗ dsaˉ haˉ läꜙ jeeyhꜙ juu ˈ kiyhꜗ kyaahˊ Dio.19 Taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo, moꜙsoꜙ jmeeꜙ Dio kwaat˜ kihꜗdsoˊkyeˉ jnänˋ hehꜗ läꜙja jeeyhꜙ juuˈ jnänˋ kyaayhˊ.Hiꜙ gaꜙtooyhˉ gooˉ jnääh ˈ kwaˊ jnäähꜗ juu ˈ haˉläꜙ jeeˊ jeehꜙ dsaˉ juu ˈ kihꜗ kyaahˊ Dio. 20 Heˉjanaˉhñaa jnäähꜗ heˉ kwaˉ jnääh ˈ juu ˈ läꜙhihꜙ kihꜗCristo. Laꜗ läꜙkoo heˉ chuuꜘ Dio kyaahˊ hnähꜘ taꜙlaꜙkyaaꜗ jnääh ˈ. Heˉja chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ taꜙlaꜙkihꜗ Cristo, jeehˋ hnähꜘ juuˈ kyahꜗ hnähꜘ kyaahˊ Dio.21 Cristo hi saꜙ chaˉ dsoˊkyeˉ kihꜗ, Dio gaꜙjmeeꜘchaˉ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ heˉ lluꜗ jnänˋ, mahꜗ taꜙlaꜙ kiyhꜗ,leeꜘ jneˊ lluuˈ chaˊnëˊ Dio.

61 Heˉja jnäähˈ hi kwaꜙ beꜘ kyaahˊ taˊ kih ˈ Dio,

hlëëhnˊ hnähꜘ, taꜙ jmeeˉ hnähꜘ taꜙ kooꜘ heˉ lluꜗ dsëꜗDio kyaahˊ hnähꜘ. 2 Jëëhꜘ, läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗDio:Hor˜ heˉ jøhˉ dsënꜙ, gaꜙnuunꜗ kyahꜗ.Jmɨɨˊ heˉ maˊ lääꜘ dsaˉ, gaꜙjmeenꜗ beꜘ kyahꜗ, gaꜙjähꜘ

Dio.Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ, naꜗ baˊ ja hor˜ heˉ jøhˉ dsëꜗDio. Naꜗ baˊ maˉchaˉ jmɨɨˊ, läähꜘ hnähꜘ.

3 Gaꜙnøøˊ jnäähꜗ läꜙkoo lleˋ kihˈ baˊ mahꜗ niꜙ jaasaꜙ chaˉ heˉ kihꜗmiˉkwayhꜗ kihꜗ taˊ heˉ jmeeˉ jnäähˈ. 4 Waˊ heˉ chaˉ heˉ heˉ dsaˉngëëꜘ jnäähˈ, hnøøˉjnäähˈ miˊjnääꜗ jnäähˈ kihꜗ dsaꜙ, laaꜗ jnäähˈ hi jmeeꜙtaˊheꜗ kihꜗ Dio. Kwëëh˜ baˊ dsëˉ jnäähˈ, hiꜙ jaꜙ koonëëˈ heˉ wɨɨꜘ heˉ dsaˉngëëꜘ jnäähˈ, llaˉkyaaꜗ jnäähˈ, gwaꜘ heˉ jmeeꜙ jwɨɨhˋ kyaa ˈ jnäähꜗ. 5 Jmiˉbaadsaˉ jnäähˈ, taahˉ dsaˉ jnäähˈ nehꜙñeˈ, tooyh˜ mɨɨhˊ

2 Corintios 6:6 168 2 Corintios 7:16kyaahˊ jnäähꜗ. Peerꜙ hwehˉ taˊ kyaa ˈ jnäähꜗ, chaˉmaˊ saꜙ gwɨɨ jnäähˈ, niꜙ saꜙ chaˉ heˉ kihˉhihˉ jnäähˈ. 6 Gaꜙnøøˊ jnäähꜗ koo nëëˈ baˊ, chaˉ baˊ hʉʉˊdsëˉkyaaꜗ jnääh ˈ, jøhˉ dsëˉ jnääh ˈ, lluꜗ dsëˉ jnääh ˈ,gaꜙnøøˊ jnäähꜗ kyaahˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ, hiꜙ kyaahˊjuˈdsooꜘ hnääꜙ jnäähˈ dsaˉ. 7 Hlëëhˊ jnäähꜗ juˈdsooꜘjmahꜗ baˊ. Kyaahˊ beꜘ kihꜗ Dio gaꜙnøøˊ jnäähꜗ. Jmeeˉjnäähˈ heˉ lluꜗ jmahꜗ, läꜙjwëꜘ ja hääꜙ jnäähˈ hñaaꜗjnäähˈ hiꜙ lëhˈ jnäähꜗ kihꜗ heˉ hlɨɨhˈ. 8Chaˉmaˊ hnääˈ dsaˉ jnäähˈ, chaˉ maˊ naˉhääyhˊ jnäähꜗ. Chaˉ maˊmiˉkwayhꜗ jnäähˈ, chaˉ maˊ hlëëyhꜙ lluꜗ kyaaꜗ jnäähˈ. Laaꜗ jnäähˈ kiyhꜗ läꜙkoo dsaˉ hi taˉjuuˈ, maꜙkeꜙhlëëhˊ jnäähꜗ juˈdsooꜘ. 9 Jmeeyꜙ saꜙ kyuuyꜙ jnäähˈ,maꜙkeꜙ kyuuyꜙ baˊ. Hi maˉngooꜗ gaꜙjuuꜗ baˊ jnäähꜗkiyhꜗ, pero chaa baˊ jnäähꜗ. Kwaꜙ dsaˉ kyaaꜗ jnäähˈ pero saꜙ jngëëyhꜙ jnäähˈ. 10Maꜙkeꜙ tiˉmeehˉ dsëˉjnäähˈ, maꜙraꜙ heˉ jëë baˊ dsëˉ jnäähˈ. Laaꜗ jnäähˈ täˉñeeꜘ, pero chaˉmiihˉ heˉ lluꜗ maˉhyoh˜ jwëëꜘdsaˉ kwaat˜ kyaaꜗ jnäähˈ. Läꜙkoo heˉ saꜙ chaˉ niꜙmiihˉ kyaaꜗ jnääh ˈ baˊ la ˈ, pero gaꜙläꜙjëꜙ baˊ chaˉkyaaꜗ jnäähˈ.

11 Saꜙ gahꜗ jnääh ˈ maˉhlëëhˊ jnäähꜗ hnähꜘ dsaˉCorinto juuˈ laˉ. Läꜙkaa tuhˉdsëꜗ jnäähˈ gaꜙmiꜙjnääˈ jnäähꜗ hñaaꜗ jnääh ˈ kyahꜗ hnähꜘ. 12 Jaꜙ kyaahˊhihꜙ gaꜙläꜙhnääꜙ jnääh ˈ hnähꜘ. Pero hnähꜘ, saꜙgaꜙmiꜙjnääh ˈ hnähꜘ hñaahꜗ hnähꜘ kyaaꜗ jnääh ˈ.13 Läꜙkoo jmeeˉ jnääh ˈ, ja baˊ läꜙja jmeeˊ hnähꜘ.(Hlëëhnˊ hnähꜘ läꜙkoo gyʉʉˉ kyaanꜙ.) Waˊ hnaahꜙjnäähˈ läꜙkaa tuhˉhohꜘ hnähꜘ.

Laaꜗ jneˊ läꜙkoo gwahꜙ kihꜗ Dio14 Taꜙ jmeeˉ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ hi saꜙ

maˉheehˉ kihꜗ Dio. Jëëhꜘ, saꜙ jeeh ˈ kweeˉ heˉhlɨɨh ˈ kyaahˊ heˉ lluꜗ. ¿Haˉ läꜙja jmeeꜗ ko jøhꜘjeeˊ naˉhoo kyaahˊ jeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ? 15Hiꜙ saꜙ sooh˜kihꜗ hi saꜙlluꜗ heˉ jmeeyꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ Cristo.Läꜙja kaˉlähꜘ kihꜗ hi maˉheehˉ kihꜗ Dio kyaahˊhi saꜙ maˉheehˉ. 16Dio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ, niꜙmiihˉ saꜙ sooh˜ jmeeyꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ gwahꜙ kihꜗDio. Jëëhꜘ, jneˊ baˊ laan ˈ gwahꜙ kihꜗ Dio jiihꜙ. Juuˈheˉ jwahnꜙ laˉ, laꜗ läꜙkoo gaꜙjähꜘ hñiiꜘ Dio:Jänˋ jeeˊ kiyhˈ mahꜗ ngënˋ ko jøhꜘ kyaayhˊ.Jnäꜘ leenꜘ Dio kyaayꜗ mahꜗ läꜙjëëyꜙ leeyꜘ dsaˉ kyaanꜙ.

17Heˉja gaꜙjähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ:Hwëë hnähꜘ jeeˊ kihˈ hi saꜙ maˉheehˉ kinꜙ,waˊ läˉøøꜘ hnähꜘ kiyhꜗ, gaꜙjähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.Taꜙ koohꜘ hnähꜘ heˉ saꜙ lleˋ kihˈ koohˈ hnähꜘ,läꜙja baˊ heehnˊ hnähꜘ.18Mahꜗ jnäꜘ leenꜘ Tääˋ kyaahˈ hnähꜘ.Hihꜗ hnähꜘ, leehꜘ hnähꜘ gyʉʉˉ mëꜘ gyʉʉˉ ñʉʉhˉ

kyaanꜙ,jähꜘ Dio hi chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ.

71 Naꜗ maˉnʉʉnˊ haˉ kohꜘ naˊhñaahꜗ saꜙ laꜗ heˉ

gaꜙjähꜘ Dio jmeeꜗ jnänˋ. Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ øøhnꜗhi hnaanꜙ, hnøøꜗ benˊ läꜙjëꜙ heˉ miˉsahꜘ jneˊ hiꜙläꜙja kihꜗ heˉ miˉsohꜘ jmɨˉlleꜘ jnänˋ. Hiꜙ kihꜗ heˉgahꜙ jneˊ Dio, hnøøꜗ miˉlluuˋ jneˊ hñaan ˈ koo häˊkoo häˊ läꜙjiihˈ jänˊ naˉjngëënˈ goˉte˜.

Maˊ hnøøˈ Paaˊ maˊ jmeeˈ dsaˉ Corinto heˈ kiyhꜗ2 Jmeeˊ hnähꜘ miihˉ he ˈ kyaaꜗ jnääh ˈ. Jëëhꜘ,

kihꜗ niꜙ jaa hnähꜘ saꜙ maˉjmeeˊ jnäähꜗ heˉ hlɨɨhˈ. Saꜙ maˉhee jnäähꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ niꜙ jaa , niꜙ

saꜙ maˉmiˉgaaˈ jnäähꜗ niꜙ jaa . 3 Saꜙ jwahnꜙ läꜙjamahꜗ bäähnˊ hnähꜘ dsooˊ. Gaꜙjwëëhnꜗ hnähꜘ jääꜗ ,hnaanꜙ hnähꜘ. Jëëhꜘ maˉllaꜙ dsëˉ jnääh ˈ, jmeeˉjnääh ˈ ko jøhꜘ kyaahˊ hnähꜘ maꜙkeꜙ chaa juuꜘjnääh ˈ. 4 Chaˉ chaˉmiihˉ oˉjøhꜙ dsëˉ kinꜙ kyaahˊhnähꜘ. Chaanˉ lluꜗ kwaat˜ kyahꜗ hnähꜘ. Heˉja gwaꜘdsaˉnøhꜗ dsënꜙ chaˉmiihˉ hiꜙ jëë dsënꜙ maˊ jëën˜chaˉmiihˉ heˉ wɨɨꜘ.

5 Läꜙ maˊ gaꜙtëëꜘ jnäähˈ Macedonia, saꜙ gaꜙteehˊjnäähꜗ dsëˉ jnäähꜗ niꜙ miihˉ. Gaꜙläꜙjëꜙ nëë ˈ heˉwɨɨꜘ gaꜙjëëˊ jnäähꜗ. Gaꜙteeꜗ dsaˉ kyaahˊ jnäähꜗ. Hiꜙjaꜙ maꜙlaꜙ heˉ ja , gaꜙläꜙgahꜗ jnääh ˈ chaˉmiihˉ.6 Pero Dio hi jmeeꜙ dsaˉnøhꜗ dsëꜗ läꜙjëëꜙ hi chaahʉʉˊdsëˉ, gaꜙjmeeyꜘ gaꜙnøhꜗ dsëˉ jnäähˈ läꜙ maˊ jaˈTito. 7 Jaꜙ maꜙlaꜙ kihꜗ heˉ jaꜗ Tito, kihꜗ heˉ gaꜙjmeehˊhnähꜘ gaꜙnøhꜗ dsëyꜗ kaˉlähꜘ, heˉ ja baˊ ja gaꜙnøhꜗdsëˉ jnäähˈ. Gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ heˉ hnoohˉ hnähꜘ jëëhˈ jnäꜘ, hiꜙ tiˉmeehˉ hohꜘ hnähꜘ, lleˋ hohꜘ jnäꜘ. Heˉjachaˉgaˊmiihˉ jëë dsënꜙ.

8Maꜙkeꜙ gaꜙjmeenꜗ meehˉ hohꜘ hnähꜘ kyaahˊ jeˉheˉ gaꜙsɨɨnꜗ kyahꜗ hnähꜘ, pero saꜙ koon˜ dsënꜙ.Dsooꜘ baˊ gaꜙjii ꜗ miihˉ kinꜙ kihꜗ heˉ gaꜙläꜙmeehꜙhohꜘ hnähꜘ ko hwëëꜘ. 9 Pero naꜗ jëë dsënꜙ. Jaꜙkihꜗ heˉ gaꜙläꜙmeehꜙ hohꜘ hnähꜘ. Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙsɨɨꜗhʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ, maˊ gaꜙjii ꜗ kyahꜗ hnähꜘ, heˉ-ja baˊ jmeeꜙ jëë dsënꜙ. Läꜙ maˊ gaꜙläꜙmeehꜙ hohꜘhnähꜘ, gaꜙjmeehˊ hnähꜘ läꜙ hnøøꜗ Dio. Läꜙja , niꜙkoo heˉ hlɨɨhˈ saꜙ jaꜗ nëˊ kyahˈ hnähꜘ kwaat˜ kyaaꜗjnäähˈ. 10 Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ gwaꜘ tiˉmeehˉ dsëˉ jneˊläꜙ hnøøꜗ Dio, heˉ ja jmeeꜙ dsaˉläˉsɨɨꜗ hʉʉˊdsëˉjnänˋ mahꜗ lääꜘ jneˊ. Hehꜗ heˉ maˉnaˉlaa jneˊ saꜙjmeeꜙ tiˉmeehˉ dsëˉ jneˊ. Pero heˉ tiˉmeehˉ dsëˉjneˊ läꜙkoo tëëˈ jmeeꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ, kyaahˊ heˉja juuꜘ baˊ jneˊ ja . 11 Jëëˋ daˊ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗkyahꜗ hnähꜘ läꜙ maˊ gaꜙläꜙmeehꜙ hohꜘ hnähꜘ läꜙhnøøꜗ Dio. Gaꜙjmääꜘ baˊ taˊ heˉ ja kyahꜗ hnähꜘ,jaꜗ hohꜘ hnähꜘ gaꜙnoohˉ hnähꜘ nëˊ kinꜙ, jaꜗ yaˉjëëˈhohꜘ hnähꜘ, jaꜗ gahꜗ hnähꜘ, hnoohˉ hnähꜘ maˊ jëëhꜗjnäꜘ, gaꜙmiꜙeehˈ hnähꜘ juuˈ läꜙkoo madaꜚ gaꜙjmeenꜗkyahꜗ hnähꜘ. Läꜙja gaꜙmiꜙjnäähˈ hnähꜘ hñaahꜗ heˉmaˉmiˉtehˋ baˊ hnähꜘ kihꜗ juu ˈ ja . 12 Heˉja läꜙmaˊ gaꜙsɨɨnꜗ kyahꜗ hnähꜘ jeˉ ja , jaꜙ maꜙlaꜙ kihꜗ hi hñaaˉ dsëꜗ heꜘ gaꜙjmeenꜗ hʉʉˊdsëˉ, niꜙ jaꜙ kihꜗ hi gaꜙjmeeyhꜙ. Heˉ hnoonꜗ läꜙjnäꜘ kyahꜗ hnähꜘ chaˊnëˊDio heˉ kyehˊ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ kyaaꜗ jnäähˈ baˊ ja .13Peerꜙ gaꜙnøhꜗ dsëˉ jnäähˈ heˉ gaꜙläꜙjnäꜘ heˉ kyehˊhnähꜘ hʉʉˊdsëˉ kyaaꜗ jnäähˈ.

Hiꜙ chaˉgaˊmiihˉ jëë dsëˉ jnääh ˈ, kihꜗ heˉmaˉjëëˊ jnäähꜗ chaa Tito lluꜗ. Jëëhꜘ, gaꜙläꜙjëëꜙ baˊhnähꜘ gaꜙheehˋ hnähꜘ lluꜗ hiꜙ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ jëëdsëyꜗ. 14 Gaꜙjmeehnꜗ juuˈ kihꜗ Tito heˉ chaanˉ lluꜗkyaahˊ hnähꜘ. Hiꜙ saꜙ gaꜙjänꜗ hlɨɨhˈ. Jëëhꜘ läꜙjëꜙ heˉgaꜙjwëëhnꜗ hnähꜘ laꜗ ju ˈdsooꜘ. Läꜙja kaˉlähꜘ maˊgaꜙjëëꜗ Tito haˉ läꜙ täähˊ hnähꜘ, saꜙ naˉheeꜚ juu ˈläꜙkoo gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ heˉ chaa jnääh ˈ lluꜗ kyaahˊhnähꜘ. 15Hiꜙ chaˉgaˊmiihˉ hnääꜗ Tito hnähꜘ läꜙkoomaˊ dsooh˜ dsëyꜗ heˉ nuuhˉ baˊ hnähꜘ kiyhꜗ. Hiꜙgaꜙheehˋ baˊ hnähꜘ lluꜗ läꜙkoo jaa dsaˉ maˉjøøhˈ. 16 Peerꜙ jëë dsënꜙ kyaahˊ hnähꜘ. Gaꜙläꜙjëꜙ baˊmiˉtehˋ hnähꜘ.

8Gaꜙchoohꜗ dsaˉ kuuˊ kih ˈ øøhꜗ jneˊ hi chaa

Jerusalén

2 Corintios 8:1 169 2 Corintios 9:101 Jeeˊ laˉ jmeehˊ jnäähꜗ juu ˈ kyahꜗ hnähꜘ haˉ

läꜙ gaꜙjmeeꜘ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ läꜙkaa gwahꜙheˉ tøøꜘ hwaꜗ Macedonia kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Diokyaayhˊ. 2 Maꜙkeꜙ tääyhˊ jëëy˜ wɨɨꜘ, pero chaayˉlluꜗ. Maꜙkeꜙ tääyhˊ täˉñeeyꜘ pero chaˉmiihˉ kuuˊgaꜙkwayꜘ. Gaꜙjmääyꜗ hñiiyꜘ läꜙkoo dsaˉ chaˉ kuuˊ.3 Jmeenꜙ dsooꜘ kiyhꜗ, gaꜙkwayꜘ kuuˊ läꜙkoo llaꜙdsëyꜗ, läꜙkohꜘ jiih ˈ tääyꜙ. Hiꜙ gaꜙkwayꜘ laꜚ gaˊ.4 Chaˉmiihˉ gaꜙchuuꜘ dsaˉ heꜘ kyaahˊ jnäähꜗ mahꜗkwaˊ jnäähꜗ jwë ˈ jmeeyꜗ läꜙkoo jmeeꜙ läꜙjëëꜙ hi chooh˜ kuuˊ mahꜗ jmeeyꜗ beꜘ kihꜗ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio.5 Chaˉgaˊmiihˉ gaꜙjmeeyꜘ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ maˊ la ˈhʉʉˊdsëˉ kyaaꜗ jnäähˈ. Toˉnëˊ gaꜙngëëyꜗ hñiiyꜘ mahꜗjmeeyꜗ läꜙ hnøøꜗ Dio. Hiꜙ läꜙja gaꜙjmeeyꜘ kyaaꜗjnääh ˈ kaˉlähꜘ. 6 Heˉja gaꜙchuuꜘ jnääh ˈ kyaahˊTito mahꜗ miˉhñaayꜙ taˊ kiyh ˈ heˉ jʉhˊlääyhꜗ kuuˊläꜙkoo gaꜙløøyꜗ jmeeyꜙ jääꜗ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ hi kwaꜙ kuuˊ läꜙkaa tuhˉdsëꜗ. 7Maˉhwëëhˉ hnähꜘ lluꜗkyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ hnähꜘ. Maˉläˉdsooꜘ hohꜘhnähꜘ, maˉhlëëhˊ hnähꜘ dsaˉ, maˉkyuuh˜ hnähꜘlluꜗ, maˉjmeehˉ hnähꜘ taˊ läꜙkaa tuhˉhohꜘ hnähꜘ,hiꜙ maˉläˉhnaahꜙ jnääh ˈ. Läꜙja kaˉlähꜘ, hnøøꜗhwëëꜙ hnähꜘ kweeˉ kyaahˊ taˊ lluˈ jeeˊ jʉhˊläähˊ hnähꜘkuuˊ.

8 Jaꜙ heˉ jmeenꜙ madaꜚ kyahꜗ hnähꜘ heˉ jwëëhn˜hnähꜘ läꜙnaˉ. Heˉ hnoonꜗ jëënꜚ cheˊ maꜙraꜙ juˈdsooꜘ hnaahꜙ hnähꜘ øøhꜗ jneˊ. Heˉja baˊ naˉmaˉjwëëhnꜗ hnähꜘ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ hi täähˊ Mace-donia. 9 Jëëhꜘ, maˉñehˊ baˊ hnähꜘ läꜙkoo lluꜗ dsëꜗJesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Maꜙkeꜙ häˊ gooyˉ läꜙjëꜙheˉ chaˉ, gaꜙjmääyꜗ hñiiyꜘ hi täˉñeeꜘ, kihꜗ heˉhnääyꜗ jneˊ. Läꜙjwëꜘ ja läꜙchaˉ jnänˋ chaˉmiihˉ,kihꜗ heˉ gaꜙjmääyꜗ hñiiyꜘ täˉñeeꜘ.

10 Heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ heˉ kwanˋ nʉʉhꜚ laˉ.Hnähꜘ toˉnëˊ gaꜙläꜙhyohꜙ hohꜘ hnähꜘ choohˊ hnähꜘkuuˊ maˉhyaˉ koo ji ñeˉ. Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ heˉja ,gaꜙløøhˋ hnähꜘ choohˊ hnähꜘ kuuˊ, jääꜗ gaˊ läꜙkohꜘjñahꜘ øøhꜗ jneˊ. 11 Heˉja naꜗ miˉhñaa ˈ hnähꜘ taˊheˉ maˉløøhˋ hnähꜘ. Ja baˊ läꜙkoo gaꜙläꜙhyohꜙhohꜘ hnähꜘ jmeeh ˈ hnähꜘ, läꜙja kaˉlähꜘ, läꜙkaatuhˉhohꜘ hnähꜘ miˉhñaaˈ hnähꜘ taˊ naˉ. Ja choohˋhnähꜘ kuuˊ läꜙkoo teꜗ täähꜙ baˊ hnähꜘ. 12 Cherˊmahꜗchaa hi llaꜙ dsëꜗ kwaꜗ, heehˉ baˊ Dio haˉ koo teꜗchaˉ. Jëëhꜘ saꜙ ngɨɨꜙ Dio heˉ saꜙ chaˉ jnänˋ.

13 Saꜙ jwahnꜙ läꜙlaˉ mahꜗ jñahꜘ baˊ läꜙchaˉ kihꜗ,taˊko jiih ˈ saꜙ chaˉ kyahꜗ hnähꜘ. 14 Hnøøꜗ jmeeh ˈhnähꜘ läꜙkoo lleˋ kihˈ. Jmɨɨˊ naˈ heˉ chaˉ chaˉmiihˉkyahꜗ hnähꜘ, heˉ ja leeꜙ kihꜗ hi llaˉkyaaꜗ . Läꜙjakaˉlähꜘ maˊ chaˉ chaˉmiihˉ kihꜗ jñahꜘ, leeꜙ kyahꜗhnähꜘ maˊ jmeeꜙ biiꜗ. Läꜙja baˊ jä ˈ lluꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ .15Läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio: “Saꜙ gaꜙchaaꜗ gaˊ kihˈ hi gaꜙjʉʉhꜗ chaˉmiihˉ. Niꜙ saꜙ gaꜙläꜙhnøøꜗ gaˊ kihˈ hi gaꜙjʉʉhꜗ ko hi pihˈ.”

Tito kyaahˊ dsaˉkyaahˊ16 Peerꜙ tiˊhmaahˊ Dio hi gaꜙjmeeꜘ gaꜙkaꜗ Tito

hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ, ja baˊ läꜙkoo kye jnäꜘ hʉʉˊd-sëˉ. 17 Gaꜙheehˉ bihꜗ läꜙkoo gaꜙhlëëhˋ jnihꜘ. Jëëhꜘ,hñiiꜘ bihꜗ maˊ lleˋ dsëy ˈ kwayꜗ beꜘ kyahꜗ hnähꜘ.Heˉja jeeˊ tëëyˉ hñiiꜘ bihꜗ dsooyꜗ dsaˉjëëyꜙ hnähꜘ.

18 Ko jøhꜘ kyaahˊ Tito, chee jnäähꜗ jaa øøhꜗjneˊ hi hiiꜘ juu ˈ kihꜗ läꜙkaa gwahꜙ jeeˊ jmeeyꜙ taˊkwaat˜ kihꜗ ju ˈhmëëꜘ. 19 Jaꜙ maꜙlaꜙ heˉ ja , øøhꜗjneˊ gaꜙhñaayꜗmahꜗ jmeeyꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäähꜗ jeeˊdsaˊka jnäähꜗ kuuˊ heˉ jʉhˉlääh˜ øøhꜗ jneˊ. Kyaahˊ

heˉ ja , jmeeˊ jnäähꜗ jʉʉhˉ kihꜗ Dio hiꜙ läꜙjwëꜘ jaläꜙjnäꜘ heˉ hnøøˉ jnäähˈ kwaˊ jnäähꜗ beꜘ kihꜗ øøhnꜗ.20 Läꜙja jmeeˉ jnääh ˈ, mahꜗ saꜙ chaa hi hlëëhꜗwɨɨꜘ kyaaꜗ jnääh ˈ heˉ jʉhˊläähˊ jnäähꜗ chaˉmiihˉkuuˊ. 21 Jëëhꜘ ñeˉ baˊ Dio heˉ jmeeˉ jnäähˈ biiꜗ jmeeˊjnäähꜗ taˊ läꜙkoo lleˋ kihˈ, hiꜙ läꜙja hnoonꜗ kaꜗ dsaˉjmɨˉgyʉʉꜙ kwaat˜ kaˉlähꜘ.

22 Hiꜙ chee gaˊ jnäähꜗ jñahꜘ øøhꜗ jneˊ ko jøhꜘkyaayhˊ. Hi heꜘ, jaꜙ koo häˊ maˉjëëˊ jnäähꜗ jmeeyꜙheˉ lluꜗ jmahꜗ. Hiꜙ chaˉgaˊmiihˉ jmeeyꜗ, naꜗ heˉmaˉjëëyꜙ heˉ miˉteˋ hnähꜘ. 23 Taꜙ ka hnähꜘ hʉʉˊd-sëˉ. Tito laaꜗ dsaˉkyaahˊ jnäähꜗ jeeˊ jmeeˉ jnäähˈ taˊko jøhꜘ mahꜗ leꜘ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ. Hi jñahꜘ øøhꜗ jneˊhi jääyꜙ naˉ, häˊ gooyˉ läꜙkaa gwahꜙ. Hiꜙ kwaat˜kihꜗ hi heꜘ, läꜙkaa jeeˊ dsaˉnääyꜗ jmeeꜙ øøhꜗ jneˊjʉʉhˉ kihꜗ Cristo. 24 Ja miˉjnää ˈ hnähꜘ kiyhꜗ haˉläꜙkoo jiih ˈ hnaahꜙ hnähꜘ dsaˉ. Läꜙja miˉjnää ˈhnähꜘ chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ heˉ kihꜗ ja heˉ chaajnäähˈ lluꜗ kyaahˊ hnähꜘ.

9Hnøøꜗ kwaˊ jneˊ kuuˊ läꜙkaaˉ tuhˉdsëˉ jneˊ

1 Kihꜗ heˉ choohˊ jneˊ miihˉ kuuˊ kih ˈ øøhꜗ jneˊhi llaˉkyaaꜗ , saꜙ jmeeꜙ biiꜗ sɨɨnˋ kyahˈ hnähꜘ laanꜙ.2 Jëëhꜘ, maꜙ baˊ jnäꜘ kyahꜗ hnähꜘ hi täähˊ hwa ˈAcaya, lleˋ hohꜘ hnähꜘ heˉ jʉhˊläähˊ hnähꜘ kuuˊ. Hiꜙgaꜙhlëëhnˋ llu ˈ kyahꜗ hnähꜘ jeeˊ kih ˈ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ hwa ˈ Macedonia. Naꜗ maˉkoo ñeˉ gaꜙjwɨɨꜗjnihꜘ heˉ maˉllaꜙ hohꜘ hnähꜘ kwah ˈ hnähꜘ kuuˊ.Heˉja jwëëꜘ øøhꜗ jneˊ heꜘ, gaꜙnøhꜗ dsëyꜗ kihꜗ heˉlluꜗ hohꜘ hnähꜘ. 3 Pero maꜙraꜙ heˉ cheenꜚ øøhꜗjneˊ, mahꜗ saꜙ jänˋ hlɨɨh ˈ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ heˉgaꜙhlëëhnˋ kyah ˈ hnähꜘ. Hnoonꜗ waˊraˉ jähꜘ kihꜗmaˉnaˊlluuhˋ hnähꜘ jmeeh ˈ hnähꜘ läꜙkoo gaꜙjwɨɨꜗjnihꜘ. 4 Hehꜗ läꜙja , waˊraˉ gaꜙlloonꜗ jeeˊ täähˊhnähꜘ, ko jøhꜘ kyaahˊ jñahꜘ øøhꜗ jneˊ hi chaa hwaꜗMacedonia, hnoonꜗ maˉnaˊlluuhˋ hnähꜘ mahꜗ saꜙ jäjnäähꜗ oˉhihꜙ waˊraˉ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ, läꜙlluꜗ heˉmaˉjähˊ jnäähꜗ miˉtehˋ baˊ hnähꜘ, hiꜙ chaˉgaˊmiihˉjäh ˈ hnähꜘ oˉhihꜙ, cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙmiꜙtehˋ hnähꜘ.5 Kihꜗ heˉja baˊ gaꜙlaꜗ biiꜗ kinꜙ chuunꜘ kyaahˊ øøhˈ jneˊ heꜘ, mahꜗ dsaˉnääyꜗ dsaˉjëëyꜙ hnähꜘ toˉnëˊ,mahꜗ kwayꜗ beꜘ kyahꜗ hnähꜘ haˉ läꜙ jeeˊ jʉhˊläähˊhnähꜘ kuuˊ heˉ gaꜙbäähˋ hnähꜘ hñaahꜗ kwahˈ hnähꜘ.Läꜙjwëꜘ ja maˉnaˊlluuhˋ hnähꜘ kwah ˈ hnähꜘ kuuˊläꜙkaa tuhˉhohꜘ hnähꜘ, jaꜙ kyaahˊ heˉ wɨɨꜘ.

6Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ kihꜗ hi jngëëˉmɨˈjuˉ:Hi jngëëˉ miihˉ, miihˉ baˊ chooyh ˈ. Hi jngëëˉchaˉmiihˉ, läꜙja chaˉmiihˉ chooyhꜗ. 7 Läꜙjaaläꜙjaa waˊ kwayꜘ läꜙkoo teꜗ llaꜙ dsëyꜗ. Pero jaꜙkyaahˊ heˉ meehˉ dsëyꜗ, niꜙ jaꜙ kyaahˊ heˉ wɨɨꜘ.Jëëhꜘ, Dio hnääꜗ hi kwaꜙ läꜙkaa tuhˉdsëꜗ. 8 Diohi chaˉ beꜘ kihꜗ, jmeeyꜗ läꜙchaˉ chaˉmiihˉ heˉ lluꜗkyahꜗ hnähꜘ. Läꜙja niꜙ miihˉ saꜙ chaˉ heˉ jmeeꜙbiiꜗ kyahꜗ hnähꜘ jihˊkohꜘ. Läꜙjiih ˈ chaaꜘ gaˊ kyah ˈhnähꜘ, jmeehˈ hnähꜘ jaꜙ heˉ koo nëëˈ heˉ lluꜗ kihꜗhi llaˉkyaaꜗ . 9 Läꜙlaˉ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio:Hi lluꜗ dsëꜗ gaꜙtiˊ gaꜙllooyhꜗ heˉ chaˉ kiyhꜗ, gaꜙk-

wëëyhꜗ dsaˉ hi täˉñeeꜘ.Taˊ lluˈ kiyhꜗ läꜙjnäꜘ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ.10 Dio baˊ heꜘ hi kwaꜙ mɨˈjuˉ kihꜗ hi jngëëˉ, läꜙjakaˉlähꜘ kwayꜙ heˉ kihˉhihˉ jneˊ. Hi heꜘ kwaꜗläꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ biiꜗ kyahꜗ hnähꜘ hiꜙ jmeeyꜗ läꜙchaˉchaˉgaˊmiihˉ. Mahꜗ läꜙja läꜙchaˉ heˉ kyaahˊ jmeeh

2 Corintios 9:11 170 2 Corintios 11:11ˈ hnähꜘ chaˉmiihˉ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ. 11 Läꜙlluꜗ heˉläꜙchaˉ läꜙjëꜙ nëëˈ heˉ jmeeꜙ biiꜗ kyahꜗ hnähꜘ, läꜙjaläꜙchaˉ chaˉmiihˉ heˉ kwëëhˈ hnähꜘ hi llaˉkyaaꜗ .Hiꜙ waˊraˉ gaꜙngëëˊ jnäähꜗ kuuˊ ja kihꜗ øøhꜗ jneˊheꜘ, kwayꜗ chaˉmiihˉ tiˊhmaahˊ kih ˈ Dio. 12 Jëëhꜘ,waˊraˉ gaꜙngëëˊ jnäähꜗ kuuˊ heˉ jʉhˊläähˊ hnähꜘ kihꜗøøhꜗ jneˊ heꜘ, heˉ ja kwaꜗ beꜘ kiyhꜗ. Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙheˉ ja , kwayꜗ chaˉmiihˉ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio kaˉlähꜘ.13 Waˊraˉ gaꜙngëëˊ jnäähꜗ kuuˊ ja , jmeeꜗ dsaˉ heꜘjʉʉhˉ kihꜗ Dio, jëëhꜘmaˉmiˉjnäähˈ hnähꜘ heˉmiˉteˋhnähꜘ kyaahˊ ju ˈhmëëꜘ kihꜗ Cristo. Hiꜙ läꜙkaatuhˉhohꜘ hnähꜘ gaꜙkwëëhˋ hnihꜘ kuuˊ, hiꜙ läꜙjajmeehˉ hnähꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ biiꜗ kihꜗ. 14 Hiꜙwaˊraˉ gaꜙngɨɨyꜘ kyahꜗ hnähꜘ kihꜗ Dio, jäꜙ llaˉlleꜘdsëyꜗ hnähꜘ jëëhꜘ maˉläˉjnäꜘ heˉ maˉmiˉjääꜗ Diohnähꜘ chaˉmiihˉ. 15 Tiˊhmaahˊ kwanꜙ kihꜗ Dio, haˉkohꜘ saꜙ lluꜗ heˉ gaꜙkwëëyhꜗ jneˊ. Hii läꜙkëhˊ jmɨɨˊläꜙngëëꜘ.

10Gaꜙjmeeꜘ Paaˊ dsooꜘ heˉ laayꜗ apóstol

1 Jnäꜘ Paaˊ chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ, hlëëhnˊ hnähꜘja baˊ läꜙkoo jmeeꜙ hñiiꜘ Cristo hi hwaa hi jøhˉdsëꜗ. Jëëhꜘ, jähꜘ dsaˉ kinꜙ, saꜙ tuuˉ dsënꜙ hlëëhnˊläꜙ maˊ häänˊ jeeˊ kihꜗ dsaꜙ. Mahꜗ waˊraˉ gaꜙläꜙøønꜘjeeˊ kiyhˈ, ja gaˊ tuuˉ dsënꜙ hlëëhnˊ. 2Heˉja chuunꜘkyaahˊ hnähꜘ, goˉtaahˊ hnähꜘ läꜙkoo lleˋ kihˈ, mahꜗwaˊraˉ gaꜙlloonꜗ jeeˊ täähˊ hnähꜘ, saꜙ chaˉ heˉ kihꜗhlëëhnˊ hi jähꜘ, gaꜙnøøˊ jnäähꜗ läꜙkoo waˊ hi chaˉhi . Jëëhꜘ, tuuˉ baˊ dsënꜙ tiˉchoonˋ juu ˈ kyaayhˊcherˊmahꜗ läꜙja hnøøyꜗ. 3 Dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ baˊ laaˈ jnäähꜗ, pero saꜙ teeꜘ jnääh ˈ läꜙkoo tee dsaˉjmɨˉgyʉʉꜙ. 4 Saꜙ teeꜘ jnäähˈ kyaahˊ waˊ heˉ chaˉ heˉheˉ kooh˜ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Teeꜘ jnääh ˈ kyaahˊ beꜘkihꜗ Dio heˉ lihꜙ heeꜗ läꜙjëꜙ heˉ saꜙ läꜙkëhˊ jnäähꜗjmɨɨˊ kyaahˊ. 5 Läꜙja lehꜙ jnääh ˈ kyaahˊ hi jmeeꜙkyʉʉh˜ chaˉmiihˉ. Hiꜙ lehꜙ jnäähˈ kyaahˊ hi jmäähñiiꜘ kaahˊ. Jëëhꜘ juu ˈ heˉ hlëëyhꜙ ja , jneꜙ jwë ˈkihꜗ dsaꜙ mahꜗ saꜙ heeyhꜙ kihꜗ Dio. Heˉja hnøøhꜘjnäähˈ haˉ läꜙ jeeˊ dsaˉjeeh˜ dsaˉ hi jmeeꜙ hʉʉˊdsëˉhlɨɨh ˈ mahꜗ läꜙnʉʉyhˊ kih ˈ Cristo. 6 Maˉllaꜙ dsëˉjnäähˈ heehˊ jnäähꜗ wɨɨꜘ läꜙjëëꜙ hi chaahˉ, maˉlaꜙmaˉmiˉjnäähˈ hnähꜘ hñaahꜗ hnähꜘ heˉ nʉʉhˊ hnähꜘkihꜗ Cristo.

7 Koo kahˉ hnähꜘ kwaat˜ haˉ läꜙ täähˊhaa dsaˉ.Cherˊmahꜗ jaa jmeeꜙ hʉʉˊdsëˉ laayꜗ kyaaꜗ Cristo,waˊ jmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉ laaꜗ jnäähˈ kaˉlähꜘ kyaaꜗ Cristo,ja baˊ läꜙkoo laayꜗ hñiiyꜘ. 8 Gaꜙhñaaꜗ Dio jnäꜘ mahꜗkwanˊ beꜘ kyahꜗ hnähꜘ haˉ läꜙ jeeˊ goˊtaahˊ hnähꜘkoo hwehˉ. Saꜙ gaꜙhñaayꜗ jnäꜘ mahꜗ heenꜚ hnähꜘ.Hiꜙ maꜙkeꜙ jmeenꜙ jʉʉhˉ kihꜗ taˊ heˉ häˊ goonꜙ saꜙlaꜗ oˉhihꜙ kinꜙ heˉ jmeenꜙ läꜙja . 9 Saꜙ hnoonꜗheˉ jmeehˈ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ heˉ jʉʉhnˊ kyahˈ hnähꜘkyaahˊ juu ˈ heˉ sɨɨnꜙ ko llaˉjiih˜. 10 Jëëhꜘ, läꜙlaˉhlëëhꜙ ko llaa kinꜙ. Hwehˉ juuˈ heˉ sɨɨnꜙ kihꜗ dsaꜙ.Pero maˊ chehnˈ chaˊnëˊ dsaˉ, hwaa baˊ jnäꜘ, jäyhꜘ.Saꜙ tooyhˉ taˊ juu ˈ kinꜙ. 11 Hi hlëëhꜙ läꜙja kyaaꜗjnääh ˈ, hnøøꜗ läꜙngëëyꜘ läꜙkoo laꜗ hʉʉˊdsëˉ kyaaꜗjnäähˈ. Jëëhꜘ, ja baˊ läꜙkoo hlëëhˊ jnäähꜗ kyaahˊ juuˈ heˉ sɨɨˉ jnääh ˈ maˊ tøøhˊ jnäähꜗ ʉʉꜘ, ja baˊ läꜙjahlëëhˊ jnäähꜗ kaˉlähꜘ gaˊ maˉtøøhˊ jnäähꜗ kyaayhˊ.

12 Saꜙ tuuˉ dsëˉ jnäähˈ jmeeˊ jnäähꜗ läꜙkoo jmeeꜙhi hlëëhꜙ lluꜗ kihꜗ hñiiꜘ. Saꜙ hnøøˉ jnääh ˈ jeehꜙkyaaꜗ jnääh ˈ kyaahˊ dsaˉ heꜘ hi llaay˜ hñiiyꜘ hihꜙ

läꜙkoo laꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ hñiiꜘ bihꜗ. Hiꜙ hnøøyꜗ jeehꜙkweeˉ kiyhꜗ kyaahˊ dsaˉkyaayhˊ. Heˉ baˊ cheˉ taayˉ.13Pero läꜙkoo häˊ hihꜙ baˊ hlëëhˊ jnäähꜗ kyaaꜗ hñaaꜗjnääh ˈ, läꜙkoo laꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ Dio hi gaꜙhñaaꜗjnäähˈ. Heˉja gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊ täähˊhnähꜘ. 14 Jiihˈ jeeˊ gaꜙtøøꜗ Dio hihꜙ baˊ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ. Saꜙ gaꜙnøøꜗ jnäähˈ jeeˊ täähˊ hnähꜘ waˊraˉ jähꜘ kihꜗsaꜙ gaꜙcheeꜗ Dio jnäähˈ. Jëëhꜘ jnäähˈ toˉnëˊ naˊkwaˊjnäähꜗ ju ˈhmëëꜘ kihꜗ Cristo jeeˊ täähˊ hnähꜘ. 15 Saꜙjmääꜙ jnäähˈ hñaaꜗ jnäähˈ kaahˊ kyaahˊ taˊ kihˈ jñahꜘ.Hnøøˉ jnäähˈ waˊ läˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ chaˉgaˊmiihˉkihꜗ Dio baˊ. Läꜙjwëꜘ ja kwaaꜙ gaˊ taˊ kyaa ˈ jnäähꜗjeeˊ kyahˈ hnähꜘ jeeˊ gaꜙtoohˉ Dio gooˉ jnäähˈ. 16 Jagaˊ naꜙ dsaˉkwaˊ jnäähꜗ ju ˈhmëëꜘ taꜙ jeeˊ ʉʉꜘ gaˊ.Pero saꜙ dsaˊtoohˊ jnäähꜗ jeeˊ maˉløøꜗ jñahꜘ, mahꜗ saꜙjmää jnäähꜗ hñaaꜗ jnäähˈ kaahˊ kihˈ taˊ heˉmaˉjmeeꜘjñahꜘ.

17 Hi hnøøꜗ jmääꜗ hñiiꜘ jøøh ˈ, waˊ jmääy ˈ hñiiyꜘjøøh ˈ kihꜗ heˉ laayꜗ kyaaꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. 18 Jëëhꜘ,hi hlëëhꜙ lluꜗ kihꜗ hñiiꜘ, jaꜙ kyaahˊ heˉ ja yaˉhëëyˈlluꜗ. Hi hlëëhꜙ Dio lluꜗ kihꜗ, hi heꜘ baˊ yaˉhëë lluꜗ.

11Paaˊ kyaahˊ hi jmää hñiiꜘ kaahˊ

1Hnoonꜗ kwëëhꜗ hohꜘ hnähꜘ kyaahˊ jnäꜘ cherˊmahꜗgaꜙhlëëhnˋ läꜙkoo jaa hi saꜙ chaˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ.Kwëëhˋ hohꜘ hnähꜘ, taꜙ jmeeˉ hnähꜘ hñaaˉ hohꜘ.2 Peerꜙ kyenˊ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ. Heˉ gwaꜘ kihꜗDio baˊ ja , heˉ laꜗ läꜙja kinꜙ. Jëëhꜘ, maˉkwaanꜙhnähꜘ kihꜗ jaa dsaˉñʉʉhˉ. Hi heꜘ heꜘ Cristo. Hiꜙhnoonꜗ miˊjnäänꜗ hnähꜘ kiyhꜗ läꜙkoo jaa chihˉmëꜘhi naˉjngëë ˈ goˉte˜. 3 Pero gohnꜙ waˊraˉ gaꜙlaꜗkyahꜗ hnähꜘ läꜙkoo gaꜙlaꜗ kihꜗ Eva. Kyaahˊ may˜gaꜙmiꜙgooˉ mɨɨhˉ kiyhꜗ. Läꜙja hiiꜘ gooˉ miˉgaayꜙhnähꜘ kaˉlähꜘ. Heeyꜗ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ mahꜗmoꜙsoꜙ hnaahˈ hnähꜘ Cristo läꜙkaa tuhˉhohꜘ hnähꜘ.4 Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ gaꜙllaꜙnääꜗ waˊ hi chaˉ hi , hi kwaꜙ jyohꜘ juuˈ heˉ saꜙ jeehˈ kweeˉ kyaahˊ juuˈ kihꜗJesús heˉ kwaˉ jnääh ˈ, läꜙchahꜘ ja heehˊ hnähꜘ.Hiꜙ heehˊ hnähꜘ jyohꜘ jmɨˉlleꜘ heˉ saꜙ laꜗ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨˈ heˉ maˉheehˋ hnähꜘ jääꜗ . Hiꜙ heehˊ hnähꜘjyohꜘ ju ˈhmëëꜘ, heˉ saꜙ jeeh ˈ kweeˉ kyaahˊ juˈhmëëꜘ heˉ maˉheehˋ hnähꜘ. 5 Goꜚ laanꜙ, saꜙ kyeeꜘgaˊ apóstole hi jmää hñiiꜘ kaahˊ läꜙkohꜘ gaˊ jnäꜘ.6Maꜙkeꜙ saꜙ hlëëhnˊ kyaahˊ juuˈ naˊhñaahꜗ, pero chaˉbaˊ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kinꜙ. Johꜘ jiih˜ saꜙ gaꜙmiꜙjnäänˈ heˉja kyahꜗ hnähꜘ.

7Pero gaꜙjmäänꜙ hñiinꜙ jaa hi hwaa mahꜗ leehꜘhnähꜘ kaahˊ. Jëëhꜘ, saꜙ gaꜙkoonꜗ jñeenˈ maˊ gaꜙkwanꜗju ˈhmëëꜘ kihꜗ Dio jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ. ¿Cheˊ jwaꜚgaꜙjmeenꜗ hlɨɨh ˈ heˉ gaꜙjmeenꜗ läꜙja ? 8 Gaꜙkanꜗkuuˊ kihˈ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ taꜙ jeeˊ jyohꜘ, gaꜙkoonꜗjñeenˈ mahꜗ jmeenˋ taˊ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ. 9 Läꜙkoomaˊ gyanˊ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ, saꜙ gaꜙllaꜙkyaanꜚ hnähꜘniꜙ miihˉ jmɨɨˊ maˊ gaꜙjmeeꜘ biiꜗ kinꜙ. Øøhꜗ jneˊ hi yaꜙnääꜗ taꜙ Macedonia baˊ gaꜙkwaꜘ beꜘ kinꜙ läꜙ maˊgaꜙllaꜙkyaanꜗ. Saꜙ gaꜙkwanꜗ jwë ˈ maˊ kahꜗ hnähꜘhʉʉˊdsëˉ kinꜙ. Hiꜙ ngooꜗ baˊ jmeenꜙ läꜙja . 10Kyʉʉh˜baˊ jnäꜘ juˈdsooꜘ kihꜗ Cristo. Heˉja manꜙ, niꜙ jaasaꜙ haꜗ kinꜙ heˉ chaanˉ lluꜗ heˉ saꜙ koon˜ jñeen ˈläꜙkaa jeeˊ jwɨɨˉ heˉ naˉheeꜚ hwaꜗ Acaya. 11¿Heˉlaˈjmeenꜙ läꜙja , laahꜘ hnähꜘ? O, ¿cheˊ laahꜘ hnähꜘ heˉsaꜙ hnaanꜙ hnähꜘ? Ñeˉ baˊ Dio heˉ hnaanꜙ hnähꜘ.

2 Corintios 11:12 171 2 Corintios 12:1312Hiꜙ ngooꜗ baˊ jnäꜘ jmeenꜙ läꜙja , mahꜗ saꜙ kwanˋ

jwëꜗ kihꜗ hi hlëëhꜙ lluꜗ kihꜗ hñiiꜘ, hi jähꜘ jmeeꜙja baˊ läꜙkoo jmeeˉ jnäähˈ. 13 Dsaˉ heꜘ jäyhꜘ laayꜗapóstole. Pero taˉjuuˈ bihꜗ. Miˉgaayꜙ dsaˉ, jmääy˜hñiiyꜘ läꜙkoo apóstole kyaaꜗ Cristo. 14 Jaꜙ heˉ jmeeꜗdsaa dsëˉ jneˊ juuˈ laˉ. Jëëhꜘ, läꜙkye Tanaˊ jmäähñiiꜘ läꜙkoo jaa ángel hi kye jmëëꜗ. 15Hiꜙ läꜙjalaꜗ kihꜗ hi jmeeꜙ taˊ kiyh ˈ kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ, jaꜙ juu ˈheˉ chaˉ naꜗ naꜙ, heˉ jmääy˜ hñiiyꜘ hi lluuꜗ. Perowaˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙ jmɨɨˊ liyhꜙ jñeeyˈ läꜙkoo teꜗtaˊ heˉ jmeeyꜙ.

Gaꜙjmääꜗ Paaˊ hñiiꜘ läꜙkoo jaa hi saꜙ chaˉhʉʉˊdsëˉ kihꜗ

16Koo kaˉlähꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ: Niꜙ jaa hnähꜘ taꜙjmeeˉ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ heˉ ngaahnˊ. Pero cherˊmahꜗläꜙja laahꜘ hnähꜘ, kwaˊ hnähꜘ jwë ˈ kinꜙ hlëëhnˊhnähꜘ läꜙkoo jaa hi saꜙ chaˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ mahꜗläꜙja jmäänꜚ miihˉ hñiinꜙ jøøhˈ läꜙkoo jmeeꜙ hi heꜘ. 17Heˉ jmäänꜚ hñiinꜙ jøøhˈ, saꜙ hlëëhnˊ läꜙkoohnøøꜗ Dio, heˉ hlëëhnˊ läꜙkoo jaa hi ngaahˊ baˊ.18 Peerꜙ jwëëꜘ hi jmää hñiiꜘ kaahˊ läꜙkoo tëë ˈjmeeꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ, hiꜙ ja baˊ läꜙja jmeeꜙ jnäꜘkaˉlähꜘ. 19Maꜙkeꜙ chaˉ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ, perokwëëh˜ hohꜘ hnähꜘ chaˉmiihˉ kyaahˊ hi ngaahˊheꜘ. 20 Hiꜙ läꜙja kwëëh˜ hohꜘ hnähꜘ maˊ jmeeyꜙhihꜙ kyahꜗ hnähꜘ, maˊ jñuuyh˜ heˉ chaˉ kyahꜗ hnähꜘ,kaayh˜ hnähꜘ läꜙ tëˉ dsëyꜗ, jmääy˜ hñiiyꜘ kaahˊjeeˊ kyah ˈ hnähꜘ, läꜙjiih ˈ jnooy˜ moˉnëhˊ hnähꜘ.21 Naˉhiihnˊ miihˉ heˉ jwëëhn˜ hnähꜘ heˉ saꜙ beeꜘjnäähˈ jmeeˉ jnäähˈ läꜙkoo jmeeꜙ dsaˉ heꜘ.

Pero läꜙkoo tuuˉ dsëꜗ dsaˉ heꜘ jmääy˜ hñiiyꜘkaahˊ, jnäꜘ kaˉlähꜘ tuuˉ dsënꜙ jmeenˋ läꜙja , maꜙkeꜙhlëëhnˊ läꜙkoo jaa hi saꜙ chaˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ.22 Hi heꜘ jähꜘ laayꜗ dsaˉ hebreo, ja baˊ läꜙja laaꜗjnäꜘ. Jäyhꜘ laayꜗ dsaˉ Israel, ja baˊ läꜙja jnäꜘkaˉlähꜘ. Jäyhꜘ laayꜗ saˊjuˉ kihꜗ Abraham, ja baˊ heˉja laaꜗ jnäꜘ. 23 Jäyhꜘ jmeeyꜙ taˊheꜗ kihꜗ Cristo. Perochaˉgaˊmiihˉ jmeeꜙ jnäꜘ. Ngooꜗ baˊ jnäꜘ hlëëhnˊläꜙkoo jaa hi ngaahˊ. Chaˉgaˊmiihˉ taˊ heˉmaˉjmeeꜗ jnäꜘ, chaˉgaˊmiihˉ jiih˜ maˉñeenˊ nehꜙñeˈ läꜙkohꜘ gaˊ dsaˉ heꜘ. Chaˉgaˊmiihˉ gaꜙjmiˊ gaꜙbaaꜗdsaˉ jnäꜘ. Johꜘ jiih˜ saꜙ gaꜙlaanꜘ heˉ maˊ jngëëh ˈdsaˉ jnäꜘ. 24 Jaꜙ koo häˊ gaꜙjmiꜗ dsaˉ judiu kinꜙmaꜙ gyiiꜘgyaꜘ ñuꜗ sɨˊhnɨɨˋ. Läꜙjiih ˈ gaꜙtëꜘ hñaꜘ jiih˜gaꜙjmeeyꜘ läꜙja kinꜙ. 25 Hnëˉ jiih˜ gaꜙjmiyꜗ kinꜙkyaahˊ sɨˊhmaˉ. Koo häˊ gaꜙteꜗ dsaˉ kuuˊ kinꜙ.Hnëˉ jiih˜ gaꜙlaanꜘ jeeˊ gaꜙhmehꜗ barco nehꜙ jmɨɨˉ.Koo häˊ gaꜙjänꜗ koo jmɨɨˊ koo hwëˈ jeeˊ toꜗ dsaahˋjmɨˉñeehꜚ. 26 Saꜙ naˉhe ˈ jiih˜ ngoonꜗ hiꜙ jahnꜗjeeˊ ʉʉꜘ. Gaꜙhɨɨꜘ gooˉ kinꜙ jeeˊ haanˊ chaˊjmɨɨˉjʉʉhˉ, läꜙja kyaahˊ dsaˉhɨɨ hiꜙ kyaahˊ dsaˉgoon˜hiꜙ kyaahˊ hi chaa taꜙ jeeˊ jyohꜘ kaˉlähꜘ. Gaꜙhɨɨꜘgooˉ kinꜙ jeeˊ jwɨɨˉ jʉʉhˉ hiꜙ taꜙ jeeˊ saꜙ chaa dsaˉ.Gaꜙhɨɨꜘ gooˉ kinꜙ chaˊjmɨˉñeehꜚ hiꜙ läꜙja kyaahˊhi jähꜘ laaꜗ øøhꜗ jneˊ. 27 Chaˉmiihˉ taˊ gaꜙjmeenꜗ,gaꜙjëënꜗ chaˉmiihˉ wɨɨꜘ. Chaˉ hwëˈ saꜙ maˊ gwɨɨnꜙ.Gaꜙläꜙkyohnꜘ, gaꜙläꜙkii ꜙ dsënꜙ. Jaꜙ heˉ koo häˊsaꜙ gaꜙläꜙchaꜙ heˉ maˊ kuhnˋ. Gaꜙngëënꜘ gyʉʉꜘ hiꜙsaꜙ gaꜙläꜙchaꜙ hmɨɨhˉ maˊ këhnꜚ. 28 Jaꜙ maꜙlaꜙ heˉja . Läꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ kyenˊ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ läꜙjëꜙ gwahꜙ.Peerꜙ wɨɨꜘ dsaˉngëënꜘ. 29Kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi saꜙ chaˉbeꜘ kihꜗ, jnäꜘ kaˉlähꜘ jii ꜙ kinꜙ. Hiꜙ gwaꜘ yaˉjëë dsënꜙ,waˊraˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ tähꜙ jaa øøhꜗ jneˊ.

30 Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ jmeeꜙ biiꜗ hlëëhnˊ llu ˈ kihꜗhñiinꜙ, maˊja hlëëhnˊ kihꜗ heˉ miˉjnääꜙ heˉ saꜙchaˉ beꜘ kinꜙ. 31 Dio Jmiiˉ Jesús, Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ,hi naˉjääꜚ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ, hi heꜘ ñeˉ heˉsaꜙ hlëëhnˊ juu ˈ taˉjuu ˈ. 32 Koo häˊ läꜙ maˊ gyanˊjeeˊ jwɨɨˉDamasco, lleˊmohꜘ kyaaꜗ reyAreta gaꜙjmeeꜘmadaꜚ gaꜙhøøꜘ dsaˉ läꜙkaa hoˊhaahˊ kih ˈ chʉʉhˊjwɨɨˉ heˉ hnøøyꜗ maˊ saayhˈ jnäꜘ. 33 Pero nehꜙ koohmaˉtaˉ gaꜙjñaaꜗ dsaˉ jnäꜘ taꜙ hoˊhaahˊ pihꜗ heˉmaˊnaˉhëˉ dsohꜘ naˊhyahˉ. Läꜙja baˊ gaꜙlaanꜘ heˉ maˊsaahˈ dsaˉ jnäꜘ.

12Gaꜙjëëꜗ Paaˊ kooˉ jeeˊ laˈ naˊhñaahꜗ

1 Saꜙ jmääꜗ taˊ heˉ jmäänꜙ hñiinꜙ jøøh ˈ. Peromaꜙraꜙ heˉ hlëëhnˊ kihˈ koo heˉ gaꜙhëëꜘ mɨ ˈnënꜙheˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. 2Kyuunꜙ jaa øøhꜗjneˊ hi gaꜙtëëˉ Dio läꜙ gaꜙtëꜘ hnëˉ jwëëꜗ kihꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ maˉhyaˉ gyaꜙkyeꜘ ji ñeˉ. Saꜙ manꜙ haˉläꜙ gaꜙjääꜗ dsihꜘ, cheˊ läꜙmaˉnaˉhñaayˈ o cheˊ kyaahˊmaꜙlaꜙ jmɨˉlleꜘ kiyhꜗ. Hñiiꜘ baˊ Dio ñeˉ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ.3 Kyuuꜙ baˊ jnäꜘ dsaˉ heꜘ. Saꜙ manꜙ haˉ läꜙ ngooyꜗ,cheˊ läꜙ maˉnaˉhñaayˈ o cheˊ kyaahˊ maꜙlaꜙ jmɨˉlleꜘkiyhꜗ. Hñiiꜘ baˊ Dio ñeˉ. 4Gaꜙjääꜗ dsihꜘ koo jeeˊ jnäꜘnaˊhñaahꜗ. Jeeˊ ja gaꜙnuuyꜘ gaꜙhlëëhꜘ juuˈ heˉ saꜙleꜘ hlëëhˊ jneˊ hiꜙ saꜙ chaa niꜙ jaa hi naˉngëˈ jwëꜗhlëëhꜗ. 5 Kihꜗ dsaˉ läꜙja , leꜘ baˊ jmääꜚ jnihꜘ jøøhˈ, pero saꜙ jmäänꜙ hñiinꜙ jøøh ˈ. Kihꜗ heˉ miˉjnääꜙheˉ saꜙ chaˉ beꜘ kinꜙ, maꜙlaꜙ kihꜗ heˉ naˉ baˊ jmäänꜙhñiinꜙ jøøhˈ. 6Cherˊmahꜗ hnoonꜗ jmäänꜚ hñiinꜙ jøøhˈ, jaꜙ heˉ ngaahnˊ ja , jëëhꜘ hlëëhnˊ juˈdsooꜘ baˊ. Perosaꜙ jmeenˋ läꜙja mahꜗ niꜙ jaa saꜙ jmeeꜗ hʉʉˊdsëˉ,jøøhˈ gaˊ jnäꜘ läꜙkoo jëëy˜ jmeenꜙ o läꜙkoo nuuyˉhlëëhnˊ.

7Heˉja jaꜗ nëˊ jmɨˉngoꜗ kinꜙ heˉ jmeeꜙ jwɨɨhˋ. Laꜗläꜙkoo tooꜘ heˉ jaꜗ madaꜚ kihꜗ Tanaˊ mahꜗ heehꜗ jnäꜘwɨɨꜘ. Heˉ ja jmääꜗ kinꜙ mahꜗ saꜙ jmäänꜙ hñiinꜙ jøøhˈ, läꜙlluꜗ heˉ gaꜙjëënꜗ koo heˉ laꜗ naˊhñaahꜗ heˉ saꜙmaˉjëënꜗ jihˊkohꜘ. 8Hnëˉ jiih˜ gaꜙchuunꜗ kyaahˊ Diomahꜗ jñuuyhꜗ heˉ jmeeꜙ jwɨɨhˋ kinꜙ. 9 Pero läꜙlaˉbaˊ gaꜙjeehˉ Dio juuˈ kinꜙ: “Maˉleeꜙ baˊ kyahˈ heˉlluꜗ dsënꜙ kyaahˊ hneˉ. Jëëhꜘ chaˉgaˊmiihˉ läꜙjnäꜘbeꜘ kinꜙ kyaahˊ dsaˉ hi saꜙ chaˉ beꜘ kihꜗ”, gaꜙjäyhꜘ.Heˉja läꜙkaa tuhˉdsënꜙ jmäänꜚ hñiinꜙ jøøh ˈ kihꜗheˉ saꜙ chaˉ beꜘ kinꜙ mahꜗ jäꜗ nëˊ kinꜙ beꜘ kihꜗ Cristo.10 Kihꜗ heˉja , chaanˉ lluꜗ läꜙ maˊ saꜙ chaˉ beꜘ kinꜙ,maˊ hlëëyhꜙ wɨɨꜘ kinꜙ, maˊ llaˉkyaanꜗ, maˊ jmeehꜙdsaˉ jnäꜘ, maˊ jëën˜ wɨɨꜘ kwaat˜ kihꜗ Cristo. Jëëhꜘ läꜙmaˊ saꜙ beenꜘ, maˊja chaˉ beꜘ kinꜙ.

Maˊ kye Paaˊ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ11Dsëëh˜ hnähꜘ dsooˊ heˉ gaꜙjmeenꜗ läꜙkoo jaa

hi saꜙ chaˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ, jeeˊ gaꜙjmäänꜙ hñiinꜙjøøh ˈ. Hnähꜘ baˊ gaꜙtëëhꜘ hnähꜘ maˊ hlëëhˊ hnähꜘlluꜗ kinꜙ. Jëëhꜘ hi jähꜘ laaꜗ apóstole kaahˊ saꜙ kyeeꜘgaˊ hi heꜘ läꜙkohꜘ gaˊ jnäꜘ, maꜙkeꜙ saꜙ chaˉ laanꜗ niꜙmiihˉ. 12 Kihꜗ heˉ jøhˉ dsënꜙ baˊ gaꜙjmeenꜗ läꜙjëꜙheˉ laˉ. Gaꜙjmeenꜗ chaˉmiihˉ lii˜, gaꜙjmeenꜗ heˉjʉhˉgaa , gaꜙjmeenꜗ heˉ dsaa dsëꜗ dsaˉ jeeˊ kyahˈhnähꜘ. Läꜙja gaꜙmiꜙjnäänˈmaꜙraꜙ heˉ laanꜗ apóstol.13Koo baˊ heˉ gaꜙjmeenꜗ taꜙ jeeˊ jyohꜘ jeeˊ täähˊ øøhꜗjneˊ, heˉ ja saꜙ gaꜙjmeenꜗ kyahꜗ hnähꜘ. Gaꜙngɨɨnˋkiyhˈ heˉmaˊ jmeeꜙ biiꜗ kinꜙ. ¿Cheˊ kihꜗ heˉja , laahꜘ

2 Corintios 12:14 172 2 Corintios 13:14hnähꜘ saꜙ taahnꜙ hnähꜘ taˊ? Jmeeˊ hnähꜘ jøhˉ hohꜘkihꜗ heˉ saꜙ gaꜙngɨɨnˋ kyahˈ hnähꜘ kaˉlähꜘ.

14 Jeeˊ laˉ tëˉ hnëˉ jiih˜ heˉmaˉnaˊlluunˋ naˊjëënꜙhnähꜘ. Niꜙ läꜙja saꜙ ngɨɨnˊ kyahˈ hnähꜘ heˉ jmeeꜙbiiꜗ kinꜙ. Saꜙ naˊhnøøhn ˈ heˉ chaˉ kyahꜗ hnähꜘ.Hnoonꜗ heehˊ hnähꜘ jnäꜘ baˊ. Jëëhꜘ, jaꜙ heꜘ chihˉhi gaꜙtëëꜘ jʉhˊläähꜗ heˉ hnøøꜗ kihꜗ choˈjmiiˉ. Choˈjmiiˉ chihˉ baˊ hi gaꜙtëëꜘ jʉhˊläähꜗ heˉ hnøøꜗ kihꜗchihˉ kyaaꜗ . Läꜙja laꜗ kinꜙ kyaahˊ hnähꜘ kaˉlähꜘ.15 Läꜙkaa tuhˉdsënꜙ miˊllanꜗ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ kinꜙläꜙjiih ˈ kwaanꜚ hñiinꜙ juunꜘ kwaat˜ kyahꜗ hnähꜘ.Maꜙkeꜙ chaˉgaˊmiihˉ hnaanꜙ hnähꜘ koo häˊ koohäˊ. Pero hnähꜘ, miihˉ goˉte˜ baˊ hnaahꜙ jnäꜘ.

16 Läꜙja gaꜙlaꜗ, saꜙ gaꜙllanꜗ llehˊ hnähꜘ kihꜗ heˉmaˊ jmeeꜙ biiꜗ kinꜙ. Pero ko llaa dsaˉ jähꜘ, kyaahˊmay˜ baˊ, gaꜙjmeenꜗ gaꜙtahꜘ hnähꜘ nehꜙ saˊläꜘ. ¿Cheˊjwaꜚ gaꜙjmeenꜗ läꜙja mahꜗ gaꜙmiꜙgaan ˈ hnähꜘ?17 Saꜙ gaꜙmiꜙgaan ˈ hnähꜘ läꜙ maˊ gaꜙcheenꜙ øøhꜗjneˊ jeeˊ täähˊ hnähꜘ. 18 Gaꜙchuunꜗ kyaahˊ Tito mahꜗdsooyꜗ jeeˊ täähˊ hnähꜘ hiꜙ gaꜙcheenꜙ gaˊ jaa øøhꜗjneˊ kyaayhˊ. Hiꜙ niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙmiꜙgaa Titohnähꜘ. Jëëhꜘ, koo nëë ˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ kye jnäähꜗ.Ja baˊ läꜙkoo jmeeꜙ jnäꜘ, jmeeꜙ Tito kaˉlähꜘ.

19 Taꜙ waˊ laahꜘ hnähꜘ heˉ hnøøˉ jnääh ˈ hwëëꜙjnäähˈ lluꜗ chaˊnëhˊ hnähꜘ. Niꜙ miihˉ saꜙ laꜗ läꜙja .Ñeˉ baˊ Dio heˉ hlëëhˊ jnäähꜗ läꜙkoo lleˋ kihˈ hi laaꜗkyaaꜗ Cristo. Øøhnꜗ hi hnaanꜙ chaˉmiihˉ, läꜙjëꜙ juuˈ heˉ sɨɨˉ jnäähˈ laˉ, heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ mahꜗ kwaꜗbeꜘ kyahꜗ hnähꜘ goˊnäähˈ hnähꜘ taꜙ chaˊnëˊ. 20Gohnꜙmiihˉ waˊraˉ gaꜙlloonꜗ jeeˊ täähˊ hnähꜘ, jëënꜚ hnähꜘjmeehˉ hnähꜘ heˉ saꜙ tɨh˜ dsënꜙ. Hiꜙ läꜙja hnähꜘkaˉlähꜘ jëëhˈ hnähꜘ jmeenˋ heˉ saꜙ tɨh˜ hohꜘ hnähꜘ.Läꜙja leꜘ cherˊmahꜗ gaꜙjëënꜙ hnähꜘ tiˉhneeꜙ hnähꜘ,wɨɨꜘ hohꜘ hnähꜘ, hää ˈ hnähꜘ, jmeehˉ hnähꜘ jñahꜘnääꜗ, hlëëhˊ hnähꜘ wɨɨꜘ kihꜗ dsaꜙ, koohꜘ hnähꜘ juu ˈjwɨɨˋ, jmääꜙ hnähꜘ hñaahꜗ kaahˊ, jmeehˉ hnähꜘ waˊ laˈ chaˉ laꜗ. 21 Kyenˊ miihˉ hʉʉˊdsëˉ waˊraˉ gaꜙlloonꜗkaˉlähꜘ jeeˊ täähˊ hnähꜘ, haˉ gaˉ cheˉ gaꜙjmeeꜘ Diogaꜙjänꜗ oˉhihꜙ kwaat˜ kyahꜗ hnähꜘ. Läꜙjiih ˈ jäꜙhoohnˊ, cherˊmahꜗ jwëëꜘ hnähꜘ täähˊ hnähꜘ jmeehˉhnähꜘ dsoˊkyeˉ hiꜙ saꜙ maˉbehꜗ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉmiˉsohꜘ tuhˉhohꜘ hnähꜘ, hiꜙ läꜙ maˉkaahꜙ baˊ hnähꜘwaˊ hi chaˉ hi , hiꜙ jmeehˉ hnähꜘ heˉ laꜗ oˉhihꜙheˉ maˊ jmeehˉ hnähꜘ jääꜗ .

13Gaꜙhɨhꜗ Paaˊ juuˈ kihꜗ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ Corinto

1 Jeeˊ laˉ tëꜗ hnëˉ jiih˜ heˉ nɨɨnˋ naˊjëënꜙ hnähꜘ.Läꜙlaˉ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio: “Waˊ heˉ chaˉ heˉ hniiˉheˉ chaˉ kihꜗ dsaꜙ, läꜙeeˉ baˊ kyaahˊ ju ˈdsooꜘ heˉjmeeꜗ uuꜗ uuˉ dsaˉ.” 2 Gaꜙjwëëhnꜗ hnähꜘ jääꜗ , hiꜙnaꜗ heˉ maˉgyanˊ ʉʉꜘ kyahꜗ hnähꜘ, jwëëhn˜ hnähꜘkaˉlähꜘ. Hiꜙ waˊraˉ gaꜙlloonꜗ jeeˊ täähˊ hnähꜘ, jeeˊja tëˉ hnëˉ jiih˜ heˉ jwëëhn˜ hnähꜘ. Maˊja moꜙsoꜙjmeenˋ jøhˉ dsënꜙ kihꜗ hi täähˊ jmeeꜙwaˊ laˈ chaˉ laꜗ,hiꜙ läꜙja kihꜗ hi täähˊ jmeeꜙ gaˊ läꜙjiihˈ naꜗ. 3 Heˉhnoohˉ hnähꜘ jëëh ˈ hnähꜘ cheˊ dsooꜘ baˊ hlëëhnˊläꜙkoo madaꜚ kihꜗ Cristo. Jëëhꜘ, hi heꜘ miˉjnääꜙbeꜘ kihꜗ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ. Saꜙ laayꜗ läꜙkoo jaa hi saꜙ chaˉ beꜘ kihꜗ. 4Maꜙkeꜙ dsooꜘ gaꜙtää dsihꜘ dsohꜘhmaˉcruꜚ läꜙkoo jaa hi saꜙ chaˉ beꜘ kihꜗ, perochaa bihꜗ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Dio. Ja baˊ läꜙja jnäähˈhi laaꜗ koo kyaahˊ Cristo, gaꜙnøøˊ jnäähꜗ läꜙkooheˉ saꜙ chaˉ beꜘ kyaaꜗ jnäähˈ. Pero kyaahˊ beꜘ kihꜗ

Dio chaa jnäähˈ taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo mahꜗ kwaˊ jnäähꜗbeꜘ kyahꜗ hnähꜘ.

5 Kye daˊ hnähꜘ kwaat˜ kyahꜗ hñaahꜗ hnähꜘ, cheˊläꜙ maˉdsooꜘ ja baˊ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ Cristo. Jëëˋ daˊkyahˈ hnähꜘ hñaahꜗ. ¿Cheˊ saꜙ ñehˊ hnähꜘ, Jesucristohää jeeˊ kyahˈ hnähꜘ? Pero cherˊmahꜗ saꜙ laꜗ läꜙja ,heˉ saꜙ laahꜗ hnähꜘ kwaat˜ baˊ ja . 6Hnoonꜗ läꜙñehˊhnähꜘ heˉ laaꜗ jnäähˈ kwaat˜. 7Ngɨɨˊ jnäähꜗ kihꜗ Diomahꜗ jmeeh ˈ hnähꜘ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ. Saꜙ jwahnꜙläꜙlaˉ mahꜗ jä jnäähꜗ lluꜗ. Heˉ hnøøˉ jnäähˈ goˊtaahˊhnähꜘ läꜙkoo lleˋ kihˈ, maꜙkeꜙ gaꜙjä jnäähꜗ läꜙkoojaa hi saꜙ laaꜗ kwaat˜. 8 Jëëhꜘ, niꜙ miihˉ saꜙ leꜘllaˊdsëëˋ jnäähꜗ kihꜗ juˈdsooꜘ. Jmeeˉ jnäähˈ läꜙ hnøøꜗju ˈdsooꜘ baˊ. 9 Heˉja jëë dsëˉ jnääh ˈ läꜙ maˊ saꜙchaˉ beꜘ kyaaꜗ jnäähˈ, mahꜗ läꜙja hnähꜘ läꜙchaˉ beꜘkyahꜗ hnähꜘ. Gaꜙnøøˊ jnäähꜗ ngɨɨˊ jnäähꜗ kyahꜗ hnähꜘmahꜗ hwëëꜙ hnähꜘ lluꜗ goˉte˜. 10 Kihꜗ heˉja baˊnaˉ, sɨɨnꜙ läꜙlaˉ kyahꜗ hnähꜘ maꜙkeꜙ gyanˊ ʉʉꜘ, mahꜗwaˊraˉ gaꜙlloonꜗ jeeˊ täähˊ hnähꜘ, saꜙ chaˉ heˉ kihꜗjmeenˋ häänˈ kyaahˊ hnähꜘ, kyaahˊ beꜘ heˉ gaꜙhyohnꜗkihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Heˉ hnøøyꜗ kwanˋ beꜘ kihꜗ dsaˉbaˊ, jaꜙ heˉ heehꜚ jnihꜘ wɨɨꜘ.

11 Kyaahˊ jeeˊ gaꜙdsaaꜗ juuˈ heˉ sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ,jwëëhn˜ nähꜘ øøhnꜗ, waˊ jëë hohꜘ hnähꜘ. Hnøøhˈhnähꜘ haˉ läꜙ jeeˊ goˊtaahˊ hnähꜘ lluꜗ chaˉgaˊmiihˉ,waˊ nøhˈ hohꜘ hnähꜘ, waˊ laˈ koo nëëˈ baˊ hʉʉˊdsëˉkyahꜗ hnähꜘ, waˊ hiiꜘ tiiˊ kyah ˈ hnähꜘ. Hiꜙ Dio hi hnääꜗ jneˊ, hi jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊ jnänˋ, jäyꜗ jeeˊ jnänˋ.12 Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ hiꜙ jachʉhˉ hnähꜘ kiyhꜗ läꜙ hnøøꜗ Dio. 13 Läꜙjëëꜙ hi laaꜗkyaaꜗ Dio jmeeꜙ Dio kyahꜗ hnähꜘ.

14 Waˊ miˉjääꜗ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ läꜙjëëꜙhnähꜘ. Waˊ hnääˈ Dio gaꜙläꜙjëëꜙ hnähꜘ. Hiꜙ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨˈ waˊ laa ko jøhꜘ kyaahˊ hnähꜘ. Waˊ laˈ läꜙja .

Gálatas 1:1 173 Gálatas 2:9

GálatasJuuˈ laˉ gaꜙsɨɨꜘ Paaˊ kihˈ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ hwaˈGalacia

1 Jnäꜘ Paaˊ laan ˈ apóstol. Pero jaꜙ heˉ gaꜙcheeꜗdsaˉ jnäꜘ, niꜙ jaꜙ kyaahˊ beꜘ kihꜗ dsaˉ naˉhñaanˊ.Jesucristo baˊ gaꜙcheeꜗ jnäꜘ kyaahˊ Dio hi laaꜗ Tääˋjnänˋ hi gaꜙmiꜙjiihˋ Jesucristo jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ.2 Sɨɨnꜙ juu ˈ laˉ kyahꜗ hnähꜘ øøhnꜗ jeeˊ dsaˉñeehꜙhnähꜘ läꜙkaa hwaꜗ Galacia. Hiꜙ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ kyaahˊ jnäꜘ, koo nëë ˈ baˊ la ˈ hʉʉˊdsëˉ kyaaꜗjnääh ˈ heˉ sɨɨnꜙ laˉ. 3 Ngɨɨnˊ kih ˈ Dio hi laaꜗ Tääˋjnänˋ hiꜙ ngɨɨnˊ kihˈ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, waˊkwayꜘ heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ, waˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ. 4 Jëëhꜘ Jesús gaꜙkwaaꜗ hñiiꜘ gaꜙjuuyꜗ kwaat˜kihꜗ dsoˊkyeˉ jnänˋ mahꜗ lääyꜗ jneˊ kih ˈ jmɨˉgyʉʉꜙhlɨɨh ˈ laˉ, läꜙkoo hyohˉ dsëꜗ Dio jmeeꜗ jnänˋ, heꜘbaˊ hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ. 5 Läꜙja waˊ la ˈ jʉʉhˉ kiyhꜗgaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Waˊ laˈ läꜙja .

Kooˉ baˊ juˈhmëëꜘ chaˉ heˉ kyaahˊ lääꜘ jneˊ6 Peerꜙ dsaa dsënꜙ kihꜗ heˉ gaꜙnuunꜗ chahꜘ

gaˉjʉhˉ gaꜙläꜙøøhꜘ hnähꜘ kihꜗ Dio hi gaꜙtëëhꜗhnähꜘ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Cristo, mahꜗ maˉtaahˋhnähꜘ kyaahˊ jyohꜘ ju ˈhmëëꜘ heˉ laahꜘ hnähꜘ lluꜗgaˊ. 7 Pero saꜙ chaˉ gaˊ jyohꜘ jwë ˈ heˉ kye juˈhmëëꜘ. Heˉ hnøøꜗ ko llaa dsaˉ kahˊgwëhꜗ hʉʉˊdsëˉkyahꜗ hnähꜘ baˊ ja , hiꜙ hnøøyꜗmiˉsɨɨyꜗ juˈhmëëꜘ kihꜗCristo. 8 Heˉja jwahnꜙ, waˊ tøhꜘ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kyaaˈjnäähꜗ cherˊmahꜗ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ läꜙnaˉ, o cherˊmahꜗjaa ángel jaꜗ gyʉʉh ˈ kwaꜗ jyohꜘ juu ˈ läꜙkohꜘ gaˊheˉ gaꜙmiꜙtëë ˈ jnäähꜗ hnähꜘ, ja baˊ läꜙja waˊ tøhꜘdsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kiyhˈ. 9Koo kaˉlähꜘ jwahnꜙ, ja baˊ heˉmaˉngëëꜘ maˉjähnˊ jää ˈ. Cherˊmahꜗ chaa hi gaˊjñahꜘ hi kwaꜙ juu ˈ kyahꜗ hnähꜘ heˉ saꜙ laꜗ kweeˉkyaahˊ heˉ gaꜙheehˋ hnähꜘ, waˊ tøhꜘ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊkiyhˈ.

10 ¿Haˉ läꜙ laahꜘ hnähꜘ? ¿Cheˊ heˉ hnoonꜗ heˉjänˋ lluˈ kyaahˊ dsaˉ heˉ maˉhlëëhnˋ läꜙnaˉ, o cheˊheˉ hnoonꜗ heˉ jänˋ llu ˈ kyaahˊ Dio? ¿Cheˊ laahꜘhnähꜘ heˉhnoohnꜙ haˉ läꜙ jeeˊ tɨhˈ dsëꜗ dsaˉ kiꜙ jnäꜘ?Jëëˋ daˊ, waˊraˉ jähꜘ kihꜗ ngooꜗ baˊ jnäꜘ jmeenꜙ läꜙjëꜙheˉ hnøøꜗ dsaˉ, moꜙsoꜙ laanꜗ jaa hi jmeeꜙ taˊ kihˈCristo.

Dio baˊ gaꜙlleehˉ Paaˊ mahꜗ leeꜘ apóstol kyaayꜗ11 Øøhnꜗ, hnoonꜗ läꜙñehˊ hnähꜘ heˉ laˉ. Jaꜙ heˉ

gwaꜘ kihꜗ dsaꜙ, ju ˈhmëëꜘ heˉ kwanꜙ laˉ. 12 Saꜙgaꜙhyohnꜗ kihꜗ dsaˉ juuˈ laˉ hiꜙ niꜙ saꜙ gaꜙmiꜙtëëdsaˉ jnäꜘ. Jesucristo gaꜙmiꜙjnääˉ kinꜙ juu ˈ laˉ,heˉja baˊ ja heˉ kyʉʉhn˜.

13 Maˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ läꜙkoo maˊ ngënꜙ jääꜗ ,heˉ gaꜙjmeenꜗ läꜙkohꜘ tëë ˈ jmeeꜙ judiu dsaˉgoon˜.Haˉ kohꜘ saꜙ gaꜙläꜙhñaaꜙ dsënꜙ kyaahˊ hi gaꜙheehˉkihꜗ Jooꜘ Dio. Maˊ hnoon ˈ maˊ miˊllaanꜗ goˉte˜läꜙjëëꜙ hi heꜘ. 14 Gaꜙjmeeꜗ gaˊ jnäꜘ chaˉgaˊmi-ihˉ läꜙkohꜘ gaˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ judiu hi laaꜗ kooji ñeˉ kyaahˊ jnäꜘ. Gaꜙjmeenꜗ biiꜗ gaꜙhøønꜗ läꜙjëꜙnʉʉhꜚ kihꜗ dsaˉ maˉgyuhˉ kyaaꜗ jnääh ˈ. 15 Perosaꜙ gaˊ maˉläˉchaanꜙ gaꜙlleehˉ Dio jnäꜘ mahꜗ jaleenꜘ kyaaꜗ bihꜗ. Gaꜙtëëyhꜗ jnäꜘ kihꜗ heˉ lluꜗ dsëyꜗkyaahˊ jnäꜘ. Hiꜙ läꜙkohꜘ maˊ gaꜙtɨhꜗ dsëyꜗ, 16 ja gaˊgaꜙmiꜙjnääyˉ jooyꜘ kinꜙ mahꜗ kwanˋ juuˈ kiyhꜗ kihꜗdsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu. Pero saꜙ gaꜙhnaahnꜙ niꜙ

jaa dsaˉ mahꜗ maˊ sɨɨyhꜙ jnäꜘ haˉ läꜙ laꜗ juu ˈ heˉmaˊ kwanˋ. 17Niꜙ saꜙ ngaahnꜗ taꜙ Jerusalén naˊjëënꜙhi laaꜗ apóstole jääꜗ gaˊ läꜙkoo jnäꜘ. Läꜙchahꜘ jangoonꜗ taꜙ hwaꜗ Arabia baˊ, (koo hwaꜗ kii ꜙ jeeˊ saꜙkwaꜙ niꜙ miihˉ). Maˉngëëꜘ heˉ ja , ngoonꜗ kaˉlähꜘtaꜙ Damasco.

18 Maˉhyaˉ hnëˉ ji ñeˉ, ja gaˊ ngaahn ˈ taꜙJerusalén naˊjëënꜙ Peeˊ hiꜙ gaꜙjänꜗ kyaayhˊ gyaꜙhñaꜘjmɨɨˊ jeeˊ ja . 19 Niꜙ saꜙ gaꜙjeen ˈ gaˊ jñahꜘ apóstole,maꜙlaꜙ Jacobo dsaˉñʉʉhˉ øøhꜚ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ baˊgaꜙjeen ˈ. 20 Jmeenꜙ dsooꜘ, Dio baˊ ñeˉ saꜙ chaˉtaˉjuunˈ heˉ sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ laˉ.

21 Maˉngëëꜘ heˉ ja , ñeenˊ taꜙ hwaꜗ Siria kyaahˊCilicia. 22 Øøhꜗ jneˊ hi täähˊ läꜙkaa hwaꜗ Judea,hi dsaˉñeeꜙ kwaat˜ kihꜗ Cristo saꜙ maˊ kyuuyꜙ jnäꜘ.23Koo maˊ nuuyˉ llaꜙ dsaˉ juuˈ kiꜙ jnäꜘ: “Dsaˉñʉʉhˉhi maˊ jmeeꜙ hñaaˉ dsëꜗ kyaaꜗ jnäähˈ heꜘ, naꜗ ngëyꜙkwayꜙ juu ˈ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ laˉ, ja baˊ juu ˈheˉ maˊ hnøøyˈ maˊ heeyˈ jääꜗ .”24Heˉja gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio läꜙ maˊ gaꜙnuuyꜘkinꜙ.

2Läꜙjëëꜙ apóstole gaꜙheehˉ bihꜗ Paaˊ

1Maˉhyaˉ gyaꜙkyeꜘ ji ñeˉ, ja gaˊ ngaahnˈ kaˉlähꜘtaꜙ Jerusalén ko jøhꜘ kyaahˊ Bernabé hiꜙ maˊ jäänꜙTito kaˉlähꜘ. 2 Gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kinꜙ heˉ jmeeꜙ biiꜗnaahnꜚ, heˉja baˊ ngaahnˈ naˊjmeehnˋ juuˈ haˉ läꜙlaꜗ juˈhmëëꜘ heˉ gaꜙkwanꜗ taꜙ jeeˊ täähˊ hi saꜙ laaꜗjudiu. Toˉnëˊ gaꜙllanꜗ juu ˈ kyaahˊ maꜙlaꜙ hi kyenëˊ baˊ, leꜘ gaˉ cheˉ saꜙ jmääꜗ heˉ jmeenꜙ laˉ hiꜙläꜙkye heˉ gaꜙjmeenꜗ jääꜗ . 3 Pero saꜙ chaˉ gaꜙjäyhꜘniꜙ miihˉ. Hiꜙ Tito hi maˊ cheh ˈ kyaahˊ jnäꜘ, saꜙmaˊ laay ˈ judiu, dsaˉ griego baˊ heꜘ. Niꜙ läꜙja saꜙgaꜙjäyhꜘ jmeeꜙ biiꜗ ʉʉhꜙ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ läꜙkoo tëëˈ jmeeꜙ dsaˉ judiu. 4 Saꜙ gaꜙtiˊ gaꜙchooˊ jnäähꜗ juuˈ heˉ ʉʉhꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ dsaˉ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙgaꜙtaahˋ ko llaa dsaˉ jeeˊ maˊ tøøhˊ jnäähꜗ, hi jähꜘlaayꜗ øøhꜗ jneˊ. Hi heꜘ, koo maˊ kooyꜙ juu ˈ heˉmaˊ kwanꜙ heˉ maˉlaaꜘ jneˊ kihˈ dsoˊkyeˉ taꜙlaꜙ kihꜗCristo Jesús. Saꜙ gaꜙläꜙhnøøyꜗ heˉ maˊ jähˊ jnäähꜗmoꜙsoꜙ naˉhñuuhˊ jnäähꜗ kyaahˊ ley. Jëëhꜘ, maˊhnøøyˈ läꜙ maˉnaˉhñuuhˊ ja baˊ jneˊ kyaahˊ nʉʉhꜚkihꜗ Moisé. 5 Pero niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙkwaˊ jnäähꜗ jwëˈ maˊ jmeeyˈ läꜙ llaꜙ dsëyꜗ. Hnøøˉ jnäähˈ waˊ jäꜘ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús kyahꜗ hnähꜘ läꜙ maˉlaꜗ ja baˊ, mahꜗsaꜙ dsaˉhɨɨꜗ juˈdsooꜘ.

6Hi naˊjnääꜘ kye nëˊ kihˈ øøhꜗ jneˊ, niꜙ miihˉ saꜙchaˉ jäyhꜘ heˉ maˉhläähnˉ kyaahˊ juuˈ heˉ kwanꜙ.Jnäꜘ jwahnꜙ naˊjnääyꜘ kyeyˉ nëˊ, jëëhꜘ saꜙ gaꜙtëënꜘjëënꜚ kiyhꜗ. Kihꜗ koo baˊ laa jneˊ chaˊnëˊ Dio. 7 Perodsaˉ heꜘ saꜙ gaꜙhayꜘ kinꜙ. Gaꜙheehˉ bihꜗ heˉ häˊgoonꜙ taˊ heˉ kwanꜙ juˈhmëëꜘ kihꜗ hi saꜙ laaꜗ judiu,ja baˊ läꜙ häˊ gooˉ Peeˊ kwayꜙ juˈhmëëꜘ kihꜗ hi laaꜗjudiu. 8 Heꜘ baˊ Dio hi kwaꜙ beꜘ kihꜗ Peeˊ heˉ laayꜗapóstol mahꜗ kwayꜗ juu ˈ kihꜗ judiu, heꜘ baˊ hi heꜘnaˉ, kwaꜙ beꜘ kinꜙ kaˉlähꜘ heˉ laanꜗ apóstol mahꜗkwanˋ juuˈ kihꜗ hi saꜙ laaꜗ judiu.

9 Heˉja läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kwaat˜ kye nëˊ kih ˈgwahꜙ, gaꜙsooyhꜗ gooˉ jnäähˈ kyaahˊ Bernabé. Maˊjëëy˜ laanꜗ taˊ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio kyaahˊjnäꜘ, heˉja baˊ gaꜙjmääyꜗ jnäähˈ kwaat˜ laaꜗ jnäähˈ maꜙraꜙ øøyhꜚ. Hi kye nëˊ heꜘ chee Jacobo, Peeˊ,kyaahˊ Jwaaꜚ . Gaꜙjäyhꜘ: “Lluꜗ goˊnäähˈ hnähꜘ kihꜗ hi

Gálatas 2:10 174 Gálatas 3:18

saꜙ laaꜗ judiu mahꜗ läꜙja jnäähˈ dsaˊnøøˈ jnäähꜗ kihꜗhi laaꜗ judiu.” 10 Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ: “Hnøøꜗ dsooh˜ hohꜘhnähꜘ jmeehˈ beꜘ kihꜗ hi täˉñeeꜘ.” Ko ja baˊ jiihˈgaꜙjähꜘ dsaˉ heꜘ. Hiꜙ maꜙraꜙ heˉ jmeeꜙ baˊ jnäꜘ beꜘkihꜗ hi täˉñeeꜘ.

Gaꜙjʉʉhꜗ Paaˊ kihˈ Peeˊ11 Maˊ gaꜙllooꜗ Peeˊ Antioquía gaꜙjʉʉhnˋ kiyh ˈ

toꜙloꜙ nëˊ dsaˉ, jëëhꜘ läꜙja hnøøꜗ kiyhꜗ kyaahˊ heˉhlɨɨhˈ heˉ gaꜙjmeeyꜘ ja . 12 Jääꜗ saꜙ gaˊ maˉllaˉnääꜗko llaa dsaˉ hi gaꜙcheeꜗ Jacobo, maˊ kuhˉ Peeˊko jøhꜘ kyaahˊ hi saꜙ laaꜗ judiu. Pero maˊ gaꜙl-laꜙnääꜗ dsaˉ judiu heꜘ, gaꜙtëëˉ Peeˊ hñiiꜘ, yaꜙhëëyꜗjeeˊ kih ˈ hi saꜙ laaꜗ judiu, kihꜗ heˉ goyhꜙ kyaahˊhi gaꜙllaꜙnääꜗ heꜘ hi jähꜘ jmeeꜙ biiꜗ ʉʉhꜙ jmɨˉngoꜗjnänˋ. 13 Hiꜙ läꜙja gaꜙjmeeꜘ jñahꜘ judiu gaꜙtëëyˉhñiiyꜘ, hiꜙ läꜙjiihˈ Bernabé gaꜙtëëˉ hñiiꜘ maˊ gaꜙjëëyꜗgaꜙjmeeꜘ Peeˊ toꜗ dsëꜗ. 14 Läꜙkoo maˊ gaꜙjëënꜙdsaˉ heꜘ moꜙsoꜙ jmeeyꜙ läꜙkoo lleˋ kih ˈ ju ˈdsooꜘheˉ laꜗ ju ˈhmëëꜘ, heˉja gaꜙjwɨɨnꜗ Peeˊ chaˊnëˊ jeeˊläꜙjëëꜙ dsaˉ: “Hneˉ laahꜗ judiu, maˉtʉhꜗ maˊ jmeehˉläꜙkohꜘ maˊ tëëꜗ jneˊ jmeenˊ mahꜗ maˉløøhˋ jmeehˉko jøhꜘ kyaahˊ hi saꜙ laaꜗ judiu. Pero naꜗ, maˉteehˋhñaah ˈ mahꜗ jmeehˉ kaˉlähꜘ läꜙkohꜘ jähꜘ nʉʉhꜚmaˉgyuhˉ ja . ¿Cheˊ saꜙ ñehˊ heˉ jmeehˉ wɨɨꜘ kihꜗhi saꜙ laaꜗ judiu miˉteyꜗ nʉʉhꜚ maˉgyuhˉ ja , kihꜗheˉ maˉteehˋ hñaahˈ?”

15Heˉ gaꜙläꜙchaaꜙ jneˊ laaˈ jneˊ judiu, saꜙ laaꜗ jneˊwaˊ hi chaˉ hi hi jmeeꜙ heˉ hlɨɨh ˈ läꜙkoo laaꜗjñahꜘ dsaˉ. 16 Pero naꜗ maˉñeˊ baˊ jneˊ, saꜙ jäꜗ dsaˉlluꜗ chaˊnëˊ Dio kyaahˊ heˉ miˉteyꜗ ley jnänˋ. Hnøøꜗdsooꜘ dsëˉ jneˊ kih ˈ Jesucristo baˊ. Heˉja läꜙkyejneˊ dsaˉ judiu gaꜙjmeeˊ jneˊ dsooꜘ mahꜗ jmääꜗ jneˊkih ˈ Dio kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ. Pero jaꜙkihꜗ heˉ maˉmiˉteˋ jneˊ ley. Jëëhꜘ niꜙ jaa dsaˉ saꜙyaˉhëëyˈ lluuꜗ kihꜗ heˉ høøyꜙ nʉʉhꜚ ja .

17 Heˉ hnøøhꜘ jneˊ haˉ läꜙ jeeˊ hwëëꜙ jneˊ lluuˈ taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo, läꜙja maˉläˉjnäꜘ läꜙkye jneˊjudiu laaꜗ jneˊ dsaˉ hi jmeeꜙ dsoˊkyeˉ. ¿Cheˊjwaꜚ jähnˊ Cristo dsëë dsooˊ heˉ tøøhˊ jneˊ kyaahˊdsoˊkyeˉ? Niꜙ miihˉ saꜙ laꜗ läꜙja . 18 Hiꜙ cherˊmahꜗgaꜙløønꜗ høønꜙ kaˉlähꜘ ley heˉ maˉbenꜗ, heˉmaˉbäähnˋ hñiinꜙ dsooˊ baˊ ja . 19 Jëëhꜘ, läꜙ maˊgaꜙläꜙngëënꜘ heˉ ää jmɨɨˊ juunꜘ läꜙlleˋ ley, gaꜙtʉnꜗheˉ maˊ kyenˊ oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ ley. Laꜗ läꜙkohꜘ heˉnaˉjuunˊ kih ˈ ley mahꜗ jmeenˋ taˊheꜗ kihꜗ Dio baˊ.20 Laꜗ kwaat˜ läꜙkohꜘ heˉ gaꜙjuunꜗ ko jøhꜘ kyaahˊCristo dsohꜘ hmaˉcruꜚ. Moꜙsoꜙ chaanˉ läꜙ hnoonꜗhñiinꜙ. Cristo hi jmeeꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ, heˉjabaˊ jmeeꜙ chaanˉ. Hiꜙ läꜙ maˉdsooꜘ ja baˊ dsënꜙ kihꜗJooꜘ Dio, hi hnääꜗ jnäꜘ hiꜙ gaꜙngëëyꜗ hñiiyꜘ gaꜙjuuyꜗkiꜙ jnäꜘ. Heˉja baˊ naˉ chaanˉ naꜗ. 21 Saꜙ jmeenˋ taꜙkooꜘ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio kyaahˊ jneˊ. Jëëhꜘ, cherˊmahꜗgaꜙjäꜘ dsaˉ lluꜗ chaˊnëˊ Dio kyaahˊ heˉ miˉteyꜗ ley,heˉ laˊ gaꜙjuuꜗ baˊ Cristo.

3Kihꜗ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ heˉjaˉ baˊ lääꜘ jneˊ

1 ¡Heˉ baˊ cheˉ taahˉ hnähꜘ dsaˉ chaa Gala-cia! ¿Hii gaꜙmiꜙgaa hnähꜘ? Gaꜙhlëëhnˋ hnähꜘnaˉhñaa ˈ läꜙjëë haˉ läꜙ gaꜙjuuꜗ Jesucristo dsohꜘhmaˉcruꜚ. 2 Koo gaˊ juuˈ ngɨɨnˊ kyahˈ hnähꜘ. ¿Haˉläꜙ gaꜙtëëhꜘ hnähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ? ¿Cheˊ kih ˈheˉ gaꜙmiꜙtehˋ hnähꜘ ley kihꜗ Moisé, o cheˊ kih ˈ

heˉ maˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ juuˈ heˉ maˉnʉʉhˉhnähꜘ, heˉja gaꜙtëëhꜘ hnähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ?3 Peerꜙ taahˉ hnähꜘ. Gaꜙløøhˋ baˊ hnähꜘ lluꜗ, kyaahˊbeꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ. Hiꜙ naꜗ naꜙ, hnoohˉhnähꜘ goˊnääh ˈ hnähꜘ taꜙ chaˊnëˊ kyaahˊ beꜘ kyahꜗhñaahꜗ hnähꜘ. 4 ¿Cheˊ saꜙ gaꜙjmääꜘ kyahꜗ hnähꜘläꜙjëꜙ heˉ gaꜙngëëhꜘ hnähꜘ? Goꜚ laanꜙ gaꜙjmääꜘ baˊ.5 Gaꜙkwëëhꜗ Dio hnähꜘ Jmɨˉlleꜘ kiyhꜗ hiꜙ ngooꜗ baˊjmeeyꜙ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaa jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ.¿Heˉlaˈ jmeeyꜙ läꜙja , cheˊ kihˈ heˉ gaꜙmiꜙtehˋ hnähꜘley o cheˊ kih ˈ heˉ maˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ juu ˈ heˉmaˉnʉʉhˉ hnähꜘ?

6 Läꜙlaˉ gaꜙlaꜗ kihꜗ Abraham. Gaꜙjmeeyꜘ dsooꜘdsëyꜗ kihꜗ Dio heˉja gaꜙjmeeꜘ Dio kwaat˜ laayꜗ jaahi lluuꜗ. 7 Hehꜗ läꜙja , hnøøꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ,läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Dio laayꜗ läꜙkoojooꜘ Abraham. 8 Jääꜗ baˊ gaꜙjähꜘ juuˈ kihꜗ Dio haˉ läꜙjmeeyꜗ taꜙ chaˊnëˊ, heˉ jmeeyꜗ kwaat˜ lluuꜗ hi saꜙlaaꜗ judiu cherˊmahꜗ gaꜙjmeeyꜘ dsooꜘ dsëyꜗ. Jëëhꜘ,lloꜘjooꜗ baˊ gaꜙjmeeꜘ Dio juuˈ kihꜗ Abrahamhaˉ läꜙ laꜗjuˈhmëëꜘ kiyhꜗ, läꜙ maˊ gaꜙsɨɨyhꜙ: “Taꜙlaꜙ kyahꜗ hneˉbaˊ miˉjäänꜚ gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ.” 9 Heˉjagaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ hi jmeeꜗ dsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Dio maˉ-naˉjääyꜚ ko jøhꜘ kyaahˊ Abraham, hi gaꜙläꜙdsooꜘdsëꜗ jääꜗ .

10 Pero läꜙjëëꜙ hi gaꜙnääˊ høøꜙ ley kihꜗ Moisé,maˉchaˉ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kiyh ˈ. Läꜙkoo naˉsɨɨˉ:“Dsoˊjwɨɨꜘ baˊ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi saꜙ tääꜙ høøꜙ läꜙhiiꜘnëˊ heˉ naˉsɨɨˉ ley ja .” 11 Jëë goˉte˜ baˊ la ˈ, saꜙchaa niꜙ jaa hi lluuꜗ chaˊnëˊ Dio kyaahˊ heˉ høøyꜙley. Läꜙlaˉ baˊ naˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗ Dio: “Pero dsaˉhi lluuꜗ, kyaahˊ heˉmaˉdsooꜘ dsëyꜗ, jmeeꜙ chaayˉ.”12 Ley kihꜗ Moisé saꜙ hlëëhꜙ kihꜗ heˉ jmeenˊ dsooꜘdsëˉ jneˊ. Läꜙlaˉ baˊ jähꜘ ley ja : “Cherˊmahꜗ hi gaꜙmiꜙteꜗ kihꜗ, läꜙ maˉjiiyhꜙ ja baˊ kyaahˊ ley ja .”

13 Pero Cristo, kyaahˊ jmaˉ kihꜗ, gaꜙlääyꜗ jneˊ kihˈ dsoˊjwɨɨꜘ heˉ gwaꜘ taꜙlaꜙ kihꜗ ley. Gaꜙheeyhˉ jaꜗdsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kiyhˈ heˉ laꜗ kwaat˜ jnänˋ. Jëëhꜘ, läꜙlaˉnaˉsɨɨˉ ley ja : “Dsoˊjwɨɨꜘ baˊ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi naˉhëëꜚ dsohꜘ hmaˉ.” 14 Läꜙja , taꜙlaꜙ kihꜗ CristoJesús miˉjääꜗ Dio läꜙjëëꜙ hi saꜙ laaꜗ judiu ja baˊläꜙkohꜘ gaꜙmiꜙjääyꜗ Abraham. Hiꜙ läꜙja , taꜙlaꜙ kihꜗheˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ, hñahꜙ jneˊ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dioheˉ gaꜙbääyhˉ hñiiyꜘ kwëëyhꜗ jneˊ.

Heˉ laˉ hmoohˊ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio kyaahˊ Abraham15 Jëëˋ daˊ hnähꜘ øøhnꜗ haˉ läꜙ jmeeˉ jneˊ hi

laaꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Cherˊmahꜗ gaꜙjmeeˊ jneˊkoo hmoohˊ, saꜙ leꜘ heenˊ hmoohˊ niꜙ saꜙ leꜘjmeenˊ naˉdsë˜ gaˊ, koo häˊ baˊ maˉjmeenˊ hmoohˊ.16 Hiꜙ gaꜙjmeeꜘ Dio koo hmoohˊ kyaahˊ Abraham,gaꜙbääyhˉ hñiiyꜘ haˉ läꜙ jmeeyꜗ kihꜗ Abraham hiꜙkihꜗ saˊjuˉ kiyhꜗ. Pero saꜙ gaꜙjähꜘ Dio: “Laꜗ kihꜗläꜙjëëꜙ saˊjuˉ kyahꜗ.” Heˉ maˉjmeeꜘ Dio hmoohˊkyaahˊ jwëëꜘ dsaˉ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ läꜙja laꜗ juu ˈ.Läꜙlaˉ baˊ gaꜙjäyhꜘ: “Laꜗ kihꜗ maꜙlaꜙ jaa dsaˉ kyaahꜗbaˊ.” Heˉja gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ jaa dsaˉ baˊ, hi heꜘheꜘ Cristo. 17 Läꜙlaˉ jwahnꜙ. Läꜙ maˊ toˉnëˊ gaꜙjmeeꜘDio koo hmoohˊ kyaahˊ Abraham. Maˉhyaˉ kyeꜘhñaˉlooꜘ naˉdsë˜ gyiiꜘgyaꜘ ji ñeˉ, ja gaˊ ja ˈ leykihꜗ Moisé. Pero ley ja , saꜙ gaꜙheeꜗ hmoohˊ heˉgaꜙjmeeꜘ Dio jääꜗ . Saꜙ gaꜙjmääꜘ taˊ heˉ gaꜙbäähˉDio hñiiꜘ kyaahˊ Abraham, waˊraˉ jähꜘ kihꜗ läꜙja laꜗ.18 Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ gaꜙhyohꜗ dsaˉ heeꜚ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉmiˉteyꜗ ley ja , moꜙsoꜙ laꜗ kwaat˜ heˉ gaꜙhyoyhꜗ

Gálatas 3:19 175 Gálatas 4:24taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kyaayhˊ. Perogaꜙhyohꜗ Abraham heeꜚ laˊ gaꜙhyoyhꜗ baˊ, läꜙlluꜗ heˉgaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kyaayhˊ.

19 ¿Heeˉ kihꜗ jmääꜗ ley kihꜗ Moisé ja ? Laꜗ miihˉheˉ naˉdsë˜ baˊ ja , kihꜗ heˉ chaˉ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaˉjmɨˉgyʉʉꜙ. Hiꜙ gaꜙjäꜘ läꜙja baˊ ley ja läꜙjiih ˈ jaꜗhi laaꜗ saˊjuˉ kihꜗ Abraham läꜙkohꜘ laꜗ hmoohˊ heˉgaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ. Hehꜗ läꜙ maˊ gaꜙnøøꜗ ley ja , maˊchaa jaa dsaˉ hi gaꜙngëëꜗ ley ja kihꜗ dsaˉkyaayhˊhiꜙ maˊ täähˊ ángele kaˉlähꜘ hi gaꜙkwaꜘ beꜘ mahꜗngëëyꜗ juuˈ ja . 20 Pero cherˊmahꜗ jaa dsaˉ llaꜙ dsëꜗjmeeꜗ koo hmoohˊ läꜙkoo laꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ hñiiyꜘ,saꜙ jmeeꜙ biiꜗ jñahꜘ hi kwaꜗ beꜘ cherˊmahꜗ läꜙja laꜗhʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ. Hiꜙ jaa baˊ Dio chaa , hñiiꜘ bihꜗgaꜙhlëëyhꜘ kyaahˊ Abraham läꜙkoo maˊ gaꜙjmeeyꜘhmoohˊ kyaayhˊ.

21 ¿Cheˊ haꜙ ley kihꜗ Moisé kyaahˊ heˉ gaꜙbäähˉDio hñiiꜘ jmeeꜗ? Niꜙ miihˉ saꜙ laꜗ läꜙja . Waˊraˉ jähꜘkihꜗ chaˉ ley heˉ kwaꜗ Dio heˉ jmeeꜗ chaa dsaˉ,läꜙja baˊ lluu ˈ dsaˉ kyaahˊ ley ja , waˊraˉ jähꜘ kihꜗläꜙja laꜗ. 22Pero nëˊ ley ja naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ. Gaꜙläꜙjëëꜙbaˊ dsaˉ naˉhñuuhˊ kyaahˊ dsoˊkyeˉ. Mahꜗ läꜙja ,kihꜗ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ kih ˈ Jesucristo, hñahꜙjneˊ heˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kwayꜗ.

23 Jääꜗ saꜙ maˊ chaˉ juu ˈ heˉ hnøøꜗ jmeenˊ dsooꜘdsëˉ jneˊ, maˊ tøøhˊ jneˊ läꜙhihꜙ kihꜗ ley. Läꜙja maˊtøøhˊ jneˊ läꜙjiih ˈ gaꜙläꜙjnäꜘ juu ˈ heˉ hnøøꜗ jmeenˊdsooꜘ dsëˉ jneˊ. 24 Ley ja maˊ hää jneˊ jääˈ hiꜙ maˊjøøꜙ jnänˋ mahꜗ tëëhꜗ jneˊ kih ˈ Cristo. Hehꜗ läꜙjahwëëꜙ jneˊ lluuˈ kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ kiyhˈ. 25 Naꜗ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ, moꜙsoꜙ tøøhˊ jneˊkyaahˊ ley heˉ maˊ hää jneˊ.

26 Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ jneˊ laa ˈ jneˊ jooꜘ Dio taꜙlaꜙkihꜗ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ kih ˈ Cristo Jesús.27 Jëëhꜘ läꜙjëëꜙ hi maˉnaˉsaaꜚ jmɨɨˉ kyaahˊ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨ ˈ, maˉlaayꜗ koo kyaahˊ Cristo, laꜗ läꜙkooheˉ maˉkyeyhˊ hmɨɨhˉ hmëëꜘ. 28 Heˉja koo baˊlaa ˈ läꜙjëëꜙ jneˊ chaˊnëˊ Dio. Jeeˊ ooꜙ saꜙ chaa hi laaꜗ judiu, niꜙ hi laaꜗ griego, saꜙ chaa hi naˉhnëëˊjmeeꜙ taˊ kih ˈ dsaꜙ niꜙ hi saꜙ naˉhnëëˊ, saꜙ chaadsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ. Jaa baˊ laaˈ jneˊ kyaahˊ CristoJesús. 29Cherˊmahꜗ laaꜗ jneˊ kyaa Cristo, ja baˊ läꜙjalaaꜗ jneˊ saˊjuˉ kihꜗ Abraham. Hiꜙ chaˉ baˊ heeꜚ jneˊheˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kwayꜗ.

41 Läꜙlaˉ naˉ jwahnꜙ: Jaa chihˉ hi lleˋ kihˈ hyohꜙ

heˉ gaꜙtëëyꜘ hyoyhꜙ kihꜗ jmiiyˉ, maꜙkeꜙ laꜗ kwaat˜hyohꜙ bihꜗ heeyꜚ, kweeˉ baˊ laayˈ kyaahˊ hi naˉh-nëëˊ jmeeꜙ taˊ kihˈ jmiiyˉ taˊko jiihˈ mäyhꜗ. 2Heˉjabaˊ chaa taˉjwohꜗ kyaaꜗ chihˉ hiꜙ chaa hi hääy˜läꜙjiih ˈ lloo˜ jmɨɨˊ heˉ jähꜙ jmiiyˉ hyoyhꜙ heeyꜚ.3 Ja baˊ läꜙja maˊ laa ˈ jneˊ jää ˈ, taˊko jiih ˈ saꜙ gaˊmaˉheehˊ jneˊ kihˈ Cristo. Jiihˈ ja maˊ naˉhnëëˊ jneˊmaˊ jmeeˉ jneˊ läꜙkoo tëë ˈ dsaˉ jmeeꜙ jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ. 4 Pero maˊ gaꜙdsëëꜗ jmɨɨˊ, gaꜙcheeꜗ Dio jooꜘhi gaꜙläꜙchaaꜙ kihꜗ jaa dsaˉmëꜘ, hiꜙ gaꜙläꜙchaayꜙnaˊjnääyꜘ kihꜗ ley. 5 Jayꜗ mahꜗ lääyꜗ jneˊ hi naˉhñu-uhˊ läꜙhihꜙ kihꜗ ley, mahꜗ leeꜘ jneˊ maꜙraꜙ jooꜘ Dio baˊ.6Kihꜗ heˉ laaꜗ jneˊ jooyꜘ, heˉja gaꜙcheeꜗ Dio Jmɨˉlleꜘkihꜗ gyʉʉˉ kyaayꜗ nehꜙ tuhˉdsëˉ jneˊ. Hiꜙ ja baˊJmɨˉlleꜘ ja hi sɨɨhꜙ Dio läꜙlaˉ: “Abba”, heˉ hnøøꜗjähꜙ tääˋ kyaanꜙ. 7 Heˉja moꜙsoꜙ laaꜗ jneˊ dsaˉ hi naˉhnëëˊ, laaꜗ jneˊ maꜙraꜙ jooyꜘ baˊ. Hiꜙ kihꜗ heˉ laaꜗ

jneˊ jooyꜘ, hñahꜙ baˊ jneˊ heenꜚ heˉ kwaꜗ Dio taꜙlaꜙkihꜗ Cristo.

Peerꜙ lleˋ dsëˈ Paaˊ kihˈ dsaˉ chaaˉ Galacia8 Jääꜗ saꜙ gaˊ maˉheehˋ hnähꜘ kihꜗ Dio, maˊ laah

ˈ hnähꜘ läꜙkoo dsaˉ hi naˉhnëëˊ, gaꜙjmeeˊ hnähꜘhe ˈ kihꜗ läꜙjëëꜙ dio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ. 9 Peronaꜗ maˉkyuuh˜ hnähꜘ miihˉ kihꜗ Dio. Lluꜗ gaˊ heˉjwahnꜙ läꜙlaˉ, maˉkyuuꜙ Dio hnähꜘ. ¿Heeˉ baˊ laˈ maˉjeehˋ hnähꜘ taꜙ kaˊluuˊ mahꜗ jmeehˉ hnähꜘläꜙkoo tëë dsaˉ jmeeꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, jmeehˉhnähꜘheˈ kihꜗ juuˈ heˉ saꜙ kyeeꜘ niꜙ miihˉ? ¿Cheˊ hnoohˉhnähꜘ jäh ˈ naˉhnëëhˊ hnähꜘ kaˉlähꜘ läꜙkohꜘ maˊtäähˊ hnähꜘ jääꜗ ? 10Høøhˉ hnähꜘ jmɨɨˊ, jmeehˉ hnähꜘläꜙkoo tëëˈ dsaˉ jmeeꜙ kihꜗ läꜙjaa sɨhˉ, hiꜙ läꜙjakaˉlähꜘ heˉ jmeeꜙ dsaˉ läꜙkoo ji ñeˉ hiꜙ heˉ gaˊjyohꜘ jmɨɨˊ heˉ tëë ˈ dsaˉ jmeeꜙ. 11 Heˉja jmeenꜙchaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ, leꜘ gaˉ cheˉ saꜙgaꜙjmääꜘ taˊ heˉ gaꜙjmeenꜗ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ.

12 Chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ øøhnꜗ, waˊ la ˈ hʉʉˊdsëˉkyahꜗ hnähꜘ läꜙkoo laꜗ hʉʉˊdsëˉ kinꜙ. Niꜙ miihˉ heˉhlɨɨhˈ saꜙ chaˉheˉ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ kinꜙ läꜙmaˊ gyanˊkyaahˊ hnähꜘ. 13Ñehˊ baˊ hnähꜘ, kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsaahˋbaˊ jnäꜘ, heˉja baˊ gaꜙkwanꜗ juˈhmëëꜘ kyahꜗ hnähꜘläꜙ maˊ toˉnëˊ. 14 Maꜙkeꜙ gaꜙjëëhˋ hnähꜘ wɨɨꜘ kihꜗheˉ maˊ dsaahnˊ, pero saꜙ gaꜙmiꜙkwahꜚ hnähꜘ jnäꜘ.Maꜙraꜙ heˉ gaꜙjmäähˋ baˊ jnäꜘ heˈ läꜙkoo jaa ángelkyaaꜗ Dio, hiꜙ gaꜙheehˋ baˊ jnäꜘ läꜙkoo hñiiꜘ CristoJesús. 15 ¿Heeˉ gaꜙlaꜗ kyahꜗ hnähꜘ? ¿Heˉlaˈ moꜙsoꜙjëë hohꜘ hnähꜘ? Jnäꜘ jmeenꜙ juˈdsooꜘ kyahꜗ hnähꜘ,lluꜗ jwërte hohꜘ hnähꜘ kyaahˊ jnäꜘ, läꜙjiih ˈ hnoohˉhnähꜘ maˊ llehꜗ hnähꜘ mɨˈnëhˊ mahꜗ maˊ kwëëhꜗ jnäꜘwaˊraˉ jähꜘ kihꜗ maˊ leꜘ baˊ. 16 ¿Cheˊ naˉhäähˊ hnähꜘjnäꜘ kihꜗ heˉ maˉhlëëhnˋ hnähꜘ maꜙraꜙ juˈdsooꜘ?

17 Chaa ko llaa dsaˉ hnooyhˉ haˉ läꜙ jwëꜘ jeeˊläꜙjwahꜘ hnähꜘ kyaayhˊ. Pero saꜙ lluꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ.Hnøøyꜗ jmeeh ˈ hnähꜘ taꜙ kooꜘ kyaaꜗ jnääh ˈ mahꜗjmeehˈ hnähꜘ taˊheꜗ kiyhꜗ. 18 Lluꜗ baˊ heˉ hnääꜗ dsaˉhnähꜘ chaˉmiihˉ pero kyaahˊ koo nëëˈ baˊ hʉʉˊdsëˉhiꜙ gaꜙläꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ. Jaꜙ maꜙlaꜙ taˊko jiih ˈ gyanˊkyaahˊ hnähꜘ. 19 Peerꜙ hnaanꜙ hnähꜘ gyʉʉˉ kyaanꜙ.¡Heˉ baˊ cheˉ jii ꜙ kinꜙ kwaat˜ kyahꜗ hnähꜘ! Läꜙkoolaꜗ kihꜗ jaa dsaˉmëꜘ waˊraˉ ngooꜗ gaꜙläꜙchaaꜙ gyʉʉˉkyaayꜗ, läꜙja laꜗ kinꜙ heˉ hnoonꜗ goˊnäähˈ hnähꜘ taꜙchaˊnëˊ läꜙjiihˈ leehꜘ hnähꜘ läꜙkoo laaꜗ hñiiꜘ Cristo.20 Hnoonꜗ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ naꜗ gaˉjʉhˉ tøøhˊ jneˊko jøhꜘ. Maˊja leꜘ hlëëhnˊ hnähꜘ läꜙ hnøøꜗ kyahꜗhnähꜘ. Jëëhꜘ naꜗ saꜙ manꜙ goˉte˜ heˉ hʉʉˊdsëˉ kanˋkyahˈ hnähꜘ.

Juuˈ naˉhmääˊ kihˈ Agar kyaahˊ Sara21Hnähꜘ hi hnøøꜗ høøꜗ ley kihꜗ Moisé, ngɨɨnˊ juu

ˈ kyahꜗ hnähꜘ. ¿Cheˊ saꜙ maˉnʉʉhˉ hnähꜘ läꜙkoojähꜘ ley ja ? 22Nëˊ ley ja naˉsɨɨˉ läꜙlaˉ: Uuꜗ baˊ jooꜘAbraham maˊ chaa . Jaa jooyꜘ gaꜙläꜙchaaꜙ kyaahˊdsaˉmëꜘ hi maˊ naˉhnëëˊ hiꜙ jaa jooyꜘ gaꜙläꜙchaaꜙkyaahˊ maꜙraꜙ mëyˊ. 23 Jooyꜘ hi gaꜙläꜙchaaꜙ kyaahˊhi naˉhnëëˊ heꜘ, gaꜙläꜙchaayꜙ läꜙkohꜘ dsaˉläˉchaawaˊ hi chaˉ hi dsaˉ. Pero jooyꜘ hi gaꜙläꜙchaaꜙkyaahˊ maꜙraꜙ mëyˊ, gaꜙläꜙchaayꜙ kihꜗ läꜙja baˊgaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kyaahˊ chooy ˈ. (Hi naˉhnëëˊheꜘ maˊ chee Agar, hiꜙ hi maˉlaaꜗ maꜙraꜙ mëyˊmaˊ chee Sara.) 24 Kyaahˊ juuˈ kihꜗ läꜙuuꜘ dsaˉmëꜘheꜘ, leꜘ hwëëˊ gaˊ jneˊ chaˉgaˊmiihˉ juu ˈ. Waˊ kyedaˊ jneˊ kwaat˜ läꜙuuꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ laayꜗ läꜙkohꜘ toꜗ

Gálatas 4:25 176 Gálatas 6:1hmoohˊ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio. Koo hmoohˊ gaꜙjmeeꜘDio taꜙ mohꜘ Sinaí läꜙ maˊ gaꜙnøøꜗ ley kihꜗ Moisé.Läꜙjëëꜙ dsaˉ hi maˊ naˊjnääꜘ kihꜗ hmoohˊ ja , hi heꜘ laaꜗ hi naˉhnëëˊ baˊ. Hiꜙ hmoohˊ ja laaꜗ kwaat˜Agar. 25 Hiꜙ Agar heꜘ laaꜗ kwaat˜ mohꜘ Sinaí heˉnøøꜘ hwaꜗ Arabia hiꜙ laayꜗ läꜙkohꜘ jwɨɨˉ Jerusalénheˉ hlaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Naˉhnɨɨˊ jwɨɨˉ ja läꜙkyedsaˉ kyaayꜗ kihꜗ heˉ tääyhˊ jmeeyꜙ taˊheꜗ kihꜗ ley ja .26Pero jwɨɨˉ Jerusalén heˉ nøøꜘ gyʉʉhˈ, saꜙ naˉhnɨɨˊ,heˉ ja laꜗ kwaat˜ läꜙkoo Sara maaˋ jnänˋ. 27 Jeeˊnaˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio (jähꜘ läꜙlaˉ kihꜗ läꜙuuꜘ dsaˉmëꜘheꜘ):Waˊ chaahˉ hneˉ lluꜗ, hneˉ hi saꜙ chaa niꜙ jaa

gyʉʉˉ kyaaꜗ .Waˊ jëë hohꜘ jwërte, jmeeˊ chaˉmiihˉ mɨɨhˊ,hneˉ saꜙ maˉjëëhˋ wɨɨꜘ läꜙkohꜘ gaˊ jñahꜘ dsaˉmëꜘ hi

dsaˉläˉchaa jooꜘ .Jëëhꜘ, läꜙjwëëꜘ gaˊ joohˉ hneˉ hi gaꜙjäꜘ hñiiꜘ,

läꜙkohꜘ gaˊ hi chaa dsaˉñʉʉhˉ kyaaꜗ .28 Läꜙja øøhnꜗ, laaꜗ jneˊ ja baˊ läꜙkohꜘ Isaac,

jëëhꜘ laaꜗ jneˊ jooꜘ Dio läꜙlluꜗ heˉ gaꜙbääyhˉ hñiiyꜘkyaahˊ Abraham. 29 Pero läꜙlaˉ baˊ gaꜙngëëꜘ läꜙuuꜘjooꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ. Jooyꜘ hi gaꜙläꜙchaaꜙ läꜙkohꜘdsaˉläˉchaa waˊ hi chaˉ hi dsaˉ, gaꜙjmeeyhꜙIsaachi gaꜙläꜙchaaꜙ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio.Hiꜙ läꜙja laꜗ läꜙjiih ˈ naꜗ, jmeehꜙ dsaˉ hi maˉlaaꜗkyaaꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio. 30 Nʉʉˉ daˊ haˉ läꜙ jähꜘ juuˈ kihꜗ Dio: “Beeꜙ goˉte˜ dsaˉmëꜘ hi naˉhnëëˊ naˉkyaahˊ jooyꜘ. Jooꜘ dsaˉmëꜘ hi naˉhnëëˊ naˉ saꜙchaˉ lleˋ kihˈ hyoyhꜙ niꜙ miihˉ läꜙkohꜘ teꜗ hyohꜙ jooꜘmëˊ Abraham.” 31 Läꜙja øøhnꜗ, saꜙ laaꜗ jneˊ jooꜘ hi naˉhnëëˊ heꜘ, laaꜗ jneˊ läꜙkoo jooꜘ mëˊ Abraham baˊ.

5Saꜙ waˊ jmeeˊ jneˊ taꜙ kooꜘ heˉ maˉnaˉlaaˊ jneˊ

1 Gaꜙlääꜗ Cristo jneˊ mahꜗ dsaˊtoohnˊ naˉlaa jneˊ.Heˉja jä hnähꜘ koo hwehˉ läꜙkohꜘ maˉtäähˊhnähꜘ naˉ baˊ. Taꜙ kwaaꜙ hnähꜘ hñaahꜗ leehꜘ hnähꜘkaˉlähꜘ läꜙkoo jaa hi naˉhnëëˊ jmeeꜙ taˊ.

2 Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ, jnäꜘ Paaˊ jwëëhn˜ hnähꜘ.Cherˊmahꜗ gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ saꜙ jmääꜗniꜙ miihˉ kyahꜗ hnähꜘ heˉ gaꜙjuuꜗ Cristo. 3 Jwahnꜙkaˉlähꜘ läꜙhmëëꜘ. Gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉñʉʉhˉ, cherˊmahꜗgaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ, jmeeꜙ biiꜗ miˉteyꜗ läꜙhiiꜘ nëˊheˉ lleˋ nëˊ ley kihꜗ Moisé. 4 Hnähꜘ hi hnoohˉ haˉläꜙ jeeˊ hwëëhꜙ hnähꜘ lluuꜗ kyaahˊ heˉmiˉtehˋ hnähꜘley, heˉ maˉjmeehˊ hnähꜘ taꜙ kooꜘ kihꜗ Cristo baˊja . Maˉhwëëhˉ hnähꜘ jeeˊmiˉjääꜗ Dio hnähꜘ. 5Perojnääh ˈ, jmeeˉ jnääh ˈ dsooꜘ dsëˉ jnääh ˈ kihꜗ Cristokyaahˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ, heˉja chaˉ oˉjøhꜙ dsëˉkyaaꜗ jnäähˈ hwëëꜙ jnäähˈ lluuꜗ. 6 Heˉ maˉlaaꜗ jneˊkoo kyaahˊ Cristo Jesús, saꜙ chaˉ heˉ jmeeꜗ cheˊgaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ jnänˋ o saꜙ gaꜙwɨhꜘ. Koo baˊ heˉkyeeꜘ jeeˊ läꜙjëꜙ: heˉ dsooꜘ dsëˉ jneˊ kih ˈ Dio, heˉmiˉjnääꜙ heˉ hnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahnˊ.

7 Maˊ gaꜙnäähˊ baˊ hnähꜘ lluꜗ jääꜗ . ¿Hii naˉgaꜙhaꜘ kyahꜗ hnähꜘ, heˉja moꜙsoꜙ høøhˉ hnähꜘ juˈdsooꜘ? 8 Juuˈ heˉ gaꜙtaayhˉ hnähꜘ naˉ, saꜙ jaꜗ kihꜗDio hi gaꜙtëëhꜗ hnähꜘ. 9 (Hiꜙ juu ˈ naˉ laꜗ läꜙkohꜘlevadura.) Jëëhꜘ “miihˉ baˊ levadura leeꜙ kaahꜗ dsaˉläꜙkaa koo nääꜗ tʉˊka .” 10 Kye baˊ jnäꜘ oˉjøhꜙdsëˉ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, goꜚ saꜙ jmeehˈ gaˊ hnähꜘjyohꜘ hʉʉˊdsëˉ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ jmeeꜙ jnäꜘ. Perodsaˉ hi kahˉgwëhˉ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ, hi heꜘ

miˉhmaahˋ kihˈ läꜙjëꜙ heˉ jmeeyꜙ, saꜙ chaˉheˉ jmeeꜗwaˊ heˉ chaˉ heˉ heˉ laayꜗ.

11 Øøhnꜗ, ko llaa dsaˉ jähꜘ kinꜙ heˉ kwaꜙ gaˊ jnäꜘjuu ˈ heˉ jmeeꜙ biiꜗ ʉʉhꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ.Pero taˉjuuy ˈ baˊ. Jëëhꜘ, waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙtʉnꜗkwanˋ juuˈ heˉ gaꜙjuuꜗ Jesús dsohꜘ hmaˉcruꜚ, moꜙsoꜙchaˉ heˉ kihꜗ tøhꜙ wɨɨꜘ kihꜗ dsaꜙ, hiꜙ läꜙja moꜙsoꜙjmeehꜙ gyihꜗ jnäꜘ. 12 Heˉja naˉ jwahnꜙ, läꜙjëëꜙhi kahˉgwëhˉ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ, lluꜗ gaˊ hnäyˈgoˉte˜ heˉ kyeyˉ jayꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.

13Gaꜙtëëhꜗ Dio jneˊ øøhnˈ, mahꜗ dsaˊtoohnˊ naˉlaajneˊ. Pero jaꜙ kihꜗ heˉja naˉ, chaˉ jwëˈ jnänˋ jmeenˊwaˊ heˉ chaˉ heˉ läꜙ hyohˉ dsëˉ jneˊ. Waˊ jmeenˊ beꜘkihꜗ dsaˉkyaahnˊ baˊ, kihꜗ heˉ hnääꜙ jneˊ øøh ˈ jneˊ.14 Jeeˊ kih ˈ läꜙjëꜙ nʉʉhꜚ heˉ gaꜙkwaꜘ Moisé yaˉhɨɨˈ koo nʉʉhꜚ laˉ: “Waˊ hnaahꜙ hnähꜘ dsaˉkyaahˊhnähꜘ läꜙkohꜘ hnaahꜙ hñaahꜗ.” 15 Pero cherˊmahꜗkuhˉhɨhꜘ hnähꜘ kihꜗ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ kyaahˊ heˉhlëëhˊ hnähꜘ, leehꜚ waˊraˉ gaꜙheehꜙ hnähꜘ läꜙjëëꜙdsaˉkyaahˊ hnähꜘ.

Saꜙ jwahꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ kyaahˊ heˉ ngɨɨꜙjmɨˉngoꜗ jnänˋ

16 Heˉja naˉ jwahnꜙ. Goˉtaahˊ hnähꜘ läꜙkoojøøꜙ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio kyahꜗ hnähꜘ, läꜙja moꜙsoꜙjmeeh ˈ hnähꜘ heˉ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ.17 Hnøøꜗ jmɨˉngoꜗ jnänˋ läꜙjëꜙ heˉ saꜙ sooh˜ kihꜗJmɨˉlleꜘ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ hnøøꜗ Jmɨˉlleꜘ, saꜙ jeehˈ kyaahˊheˉ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ jnänˋ. Läꜙtoꜘ baˊ llaˉdsëëˋ heˉjasaꜙ kwaꜙ jwëˈ jmeehˈ hnähꜘ läꜙ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ kyahꜗhnähꜘ. 18 Pero cherˊmahꜗ gaꜙnäähˊ baˊ hnähꜘ läꜙkoojøøꜙ Jmɨˉlleꜘ kyahꜗ hnähꜘ, moꜙsoꜙ naˉhnëëhˊ gaˊhnähꜘ jmeehˈ hnähꜘ taˊheꜗ kihꜗ ley.

19 Jnäꜘhäꜘ baˊ la ˈ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨh ˈ heˉ hwëëˉtuhˉdsëꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ hi kaah˜ hi saꜙ laaꜗ kyaaꜗ , hi kaah˜ waˊ hi chaˉ hi ,hi miˉsahꜘ hñiiꜘ kyaahˊ heˉ hlɨɨhˈ, hi jmeeꜙ läꜙjëꜙheˉ laꜗ oˉhihꜙ. 20 Jmääy˜ jøøh ˈ dio hi naˉlaaꜚkaah˜ dsaˉ, jmeeyꜙ jiˉnahˊ, naˉhøøyhˊ, hneeyˉ,lliyhꜙ, lleeyꜘ, teey˜, hi jmeeꜙ toꜗ nääꜗ, hi hnaahˉmaꜙlaꜙ hi tɨh˜ dsëyꜗ, 21 hi wɨɨꜘ dsëꜗ, hi jngɨɨhꜙ,llaˊheeyhꜚ, jmeeyꜙ heˉ llaꜙ dsëyꜗ jeeˊ tëˉ jmɨɨˊ, hiꜙjmeeꜙ gyihꜗ jyohꜘ heˉ hlɨɨhˈ. Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ, saꜙheyhꜗ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ läꜙja , ja baˊläꜙkohꜘ gaꜙjwëëhnꜗ hnähꜘ jääꜗ .

22Pero kyaahˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ baˊ hwëëˉläꜙjëꜙ heˉ laˉ: heˉ hnääꜗ dsaˉ øøhꜚ, heˉ jëë dsëꜗdsaˉ, heˉ hiiꜘ tiiˊ dsëy ˈ, chaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ kiyhꜗ,heˉ tɨh˜ dsëyꜗ dsaˉkyaayhˊ, lluꜗ dsëyꜗ, miˉteyꜗ juuˈkiyhꜗ, 23 hwaayˊ, hääy˜ hñiiyꜘ. Niꜙ miihˉ saꜙ haꜙ leykihꜗ läꜙjëꜙ heˉ laˉ. 24 Läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ CristoJesús maˉbeyꜗ läꜙjëꜙ heˉ ngɨɨꜙ dsëyꜗ, läꜙkoo heˉmaˉnaˉjuuyˊ baˊ la ˈ kihꜗ heˉ hlɨɨh ˈ heˉ maˊ heeꜘdsëyꜗ. 25Naꜗ heˉ jiihꜙ jneˊ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗDio, heˉja jmeeꜙ biiꜗ jnänˋ dsaˊnøøˈ jneˊ taꜙ chaˊnëˊläꜙkoo jähꜘ Jmɨˉlleꜘ. 26Taꜙ waˊ jmäänˊ hñaanˈ kaahˊ,saꜙ waˊ llaanˊ dsaˉ hniiˉ, saꜙ waˊ jmeenˊ wɨɨꜘ dsëˉ jneˊkyaahˊ dsaˉkyaahnˊ.

6Hnøøꜗ jmeeˊ jneˊ beꜘ kihꜗ øøhꜗ jneˊ

1 Øøhnꜗ, waˊraˉ gaꜙtahꜘ jaa øøhꜗ jneˊ kyaahˊ heˉhlɨɨhˈ, hnøøꜗ goˊchaahˋ hnihꜘ, hnähꜘ hi täähˊ läꜙkoojøøꜙ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ. Jmeeˊ hnähꜘ hwaahˊ kyaayhˊ hiꜙ

Gálatas 6:2 177 Gálatas 6:18leehꜚ hnähꜘ, leꜘ gaˉ cheˉ nëˊ ja gaꜙnäähꜗ hnähꜘkaˉlähꜘ. 2 Ja kwahˉhnähꜘ beꜘ kihꜗ dsaˉkyaahˊ hnähꜘmaˊ heˉ chaayˉ, läꜙjwëꜘ ja miˉtehˋ hnähꜘ nʉʉhꜚkihꜗ Cristo. 3 Cherˊmahꜗ jaa øøhꜗ jneˊ laayꜘ: “Peerꜙjøøh ˈ jnäꜘ”, mahꜗ saꜙ chaˉ heˉ laayꜗ niꜙ miihˉ, heˉmiˉgaayꜙ hñiiꜘ bihꜗ ja . 4 Läꜙjaa läꜙjaa jneˊ hnøøꜗkyenˊ kwaat˜ haˉ läꜙ gaꜙnøøˊ jneˊ. Cherˊmahꜗ liiꜘ jneˊjmeeˉ jneˊ lluˈ, ja gaˊ sooh˜ jnänˋ chaa jneˊ lluˈ. Perotaꜙ waˊ jëëˊ jneˊ kihˈ øøhꜗ jneˊ, waˊ jëënˊ jnänˋ hñaanˈ baˊ. 5 Jëëhꜘ, läꜙjaa läꜙjaa jneˊ, jmeenˊ läꜙkohꜘ teꜗtëë jneˊ jmeenˊ.

6 Jaa dsaˉ hi maˉmiˉtëë juu ˈ kihꜗ Dio hnøøꜗjmeeyꜗ beꜘ kihꜗ hi gaꜙkwaꜘ juu ˈ, kwayꜗ miihˉ heˉchaˉ kiyhꜗ.

7Taꜙ miˉgaa hnähꜘ hñaahꜗ. Saꜙ leꜘ miˉkwahꜚ jneˊDio. Jëëhꜘ, ja baˊ heˉ jñeeˉ jneˊ, laꜗ kwaat˜ choohnˊkaˉlähꜘ. 8 Dsaˉ hi jmeeꜙ läꜙjëꜙ heˉ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗkihꜗ, hi heꜘ heeꜘ baˊ, heˉ ja baˊ liyhꜙ. Pero dsaˉ hi jmeeꜙ läꜙ hnøøꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio, heˉ laˉ baˊ liyhꜙ:heˉ chaayˉ tääꜘ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio. 9Saꜙwaˊ hwaanˊ heˉ jmeeˊ jneˊ heˉ lluꜗ. Jëëhꜘ, lloo˜ koojmɨɨˊ lehꜙ jneˊ chaˉgaˊmiihˉ cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙhwaajneˊ. 10Waˊ jmeeˊ jneˊ heˉ lluꜗ jmahꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ,naꜗ läꜙ chaˉ jmɨɨˊ. Hiꜙ chaˉgaˊmiihˉ waˊ jmeenˊ kihˈøøhꜗ jneˊ hi maˉdsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Dio.

Gaꜙhɨhꜗ Paaˊ juuˈ kihꜗ dsaˉ chaa Galacia11 Jëëˋ daˊ hnähꜘ haˉ kohꜘ saꜙ kaahˊ hwëhꜘ heˉ

maˉsɨɨnꜗ miihˉ kyahꜗ hnähꜘ kyaahˊ goonꜙ hñiinꜙ.12 Läꜙjëëꜙ dsaˉ hi hnoohˉ haˉ läꜙ jeeˊ jäy ˈ lluꜗchaˊnëˊ dsaˉkyaayhˊ, hi heꜘ naˉ jähꜘ jmeeꜙ biiꜗ ʉʉhꜙjmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ. Saꜙ tɨh˜ dsëyꜗ juuˈ heˉ gaꜙjuuꜗCristo dsohꜘ hmaˉcruꜚ, jëëhꜘ saꜙ hnøøyꜗ jëëyꜗ wɨɨꜘkwaat˜ kihꜗ heˉ ja , heˉja baˊ ja jmeeyꜙ läꜙjakyahꜗ hnähꜘ. 13 Dsaˉ heꜘ, maꜙkeꜙ gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗkiyhꜗ, niꜙ läꜙja saꜙ høøyꜙ ley. Heˉ hnøøyꜗ ʉʉhꜙjmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ mahꜗ jmääyꜗ hñiiꜘ kaahˊ, kihꜗheˉ maˉlaahꜗ hnähꜘ dsaˉ kyaayꜗ. 14 Pero jnäꜘ, niꜙmiihˉ saꜙ jmäänꜙ hñiinꜙ jøøh ˈ. Kihꜗ heˉ gaꜙjuuꜗJesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ dsohꜘ hmaˉcruꜚ, heˉ jabaˊ naˉ jmeeꜙ chaanˉ lluꜗ. Taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ gaꜙjuuꜗJesús, heˉja läꜙjëꜙ heˉ chaˉ hwaꜗ laˉ maˉnaˉjuuˊbaˊ ja kinꜙ, hiꜙ läꜙja moꜙsoꜙ chaˉ gaˊ heˉ heeꜘ dsënꜙkihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. 15 Saꜙ kyeeꜘ niꜙ miihˉ cherˊmahꜗgaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ jnänˋ o cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙwɨhꜘ. Heˉmaˉlaaꜗ jneˊ jaa hi hmëëꜘ hi gaꜙjmääꜗ Dio, heˉ jabaˊ kyeeꜘ jnänˋ. 16 Läꜙjëëꜙ hi høøꜙ juuˈ laˉ, waˊ hiiꜘtiiˊ kiyhˈ hiꜙ waˊ läˉñihꜘ dsëꜗ Dio kyaayhˊ. Hiꜙ läꜙjakaˉlähꜘ kihꜗ dsaˉ Israel, hi laaꜗ kyaaꜗ Dio.

17 Naꜗ taꜙ chaˊnëˊ, saꜙ waˊ jmeeꜘ dsaˉ jwɨɨhˋ kinꜙ.Haˉ kohꜘ gwɨhꜗ saꜙ kyenˊ heˉ gaꜙkwaꜘ dsaˉ kinꜙ heˉlaꜗ lii˜ jmeenꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ Jesús Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.

18 Øøhnꜗ, waˊ miˉjääꜗ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋhnähꜘ. Waˊ laˈ läꜙja .

Efesios 1:1 178 Efesios 2:12

EfesiosJuuˈ laˉ gaꜙsɨɨꜘ Paaˊ kihˈ øøhꜗ jneˊ hi chaaÉfeso

1 Jnäꜘ Paaˊ naˉhñaanˊ laan ˈ apóstol kyaaꜗ Jesu-cristo, läꜙ hyohˉ dsëꜗ Dio. Sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ hi naˉjngëëˈ hi täähˊ jwɨɨˉ Éfeso, hiꜙmiˉtehˋ baˊ hnähꜘkihꜗ heˉ maˉlaahꜗ hnähꜘ koo kyaahˊ Cristo Jesús.2 Ngɨɨnˊ kih ˈ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ hiꜙ ngɨɨnˊ kih ˈJesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, waˊ kwayꜘ heˉ lluꜗ kyahꜗhnähꜘ hiꜙ waˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ.

Chaˉmiihˉ gaꜙmiꜙjääꜗ Dio jneˊ3Heˉ baˊ cheˉ lluuꜗ Dio, Jmiiˉ Jesucristo Dsaˉjøøh

ˈ jnänˋ. Gaꜙmiꜙjääyꜗ jneˊ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ kwaꜙJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ heˉ chaˉ gyʉʉh ˈ, läꜙlluꜗ heˉmaˉlaaꜗ jneˊ koo kyaahˊ Cristo. 4 Jääꜗ ja gaˊ nøø ˈjmɨˉgyʉʉꜙ, gaꜙlleeyhˉ jneˊmahꜗ leeꜘ jneˊ koo kyaahˊCristo. Heˉ läꜙja maˉnaˉjngëë ˈ jneˊ, saꜙ chaˉnaˉheeꜚ jneˊ niꜙ miihˉ. Hiꜙ kihꜗ heˉ hnääyꜗ jneˊchaˉmiihˉ, 5 heˉja gaꜙjmääyꜗ jneˊ kwaat˜ läꜙ maˊtoˉnëˊ, leeꜘ jneˊ jooyꜘ taꜙlaꜙ kihꜗ Jesucristo. Läꜙjagaꜙläꜙhnøøyꜗ hiꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëyꜗ kaˉlähꜘ. 6Mahꜗ läꜙjakwaˊ jneˊ tiˊhmaahˊ kiyhˈ, kihꜗ heˉ lluꜗ dsëyꜗ chaˉmi-ihˉ. Jëëhꜘ, jaꜙ kyaahˊ hihꜙ gaꜙmiꜙjääyꜗ jneˊ, heˉ laˊgaꜙhñahꜗ baˊ jneˊ ja , taꜙlaꜙ kihꜗ Jooyꜘ hi hnääyꜗchaˉmiihˉ. 7 Hiꜙ taꜙlaꜙ kihꜗ jooyꜘ, gaꜙlaaꜗ Dio jneˊkyaahˊ heˉ gaꜙtuuˉ jmaˉ kiyhꜗ. Mahꜗ läꜙja gaꜙcheyꜗdsoˊkyeˉ jnänˋ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ lluꜗ dsëyꜗ chaˉmi-ihˉ kyaahˊ jneˊ. 8 Heˉja gaꜙjmeeyꜘ gaꜙläꜙkyuuh˜jneˊ chaˉmiihˉ hiꜙ gaꜙkwayꜘ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉlluꜗ jnänˋ kaˉlähꜘ. 9 Dio gaꜙmiꜙjnääˉ jnänˋ läꜙkoogaꜙläꜙhyohꜙ dsëyꜗ jmeeyꜗ heˉ maˊ naˉhmääˊ. Hiꜙmaˉnaˉlaꜚ baˊ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ jääꜗ , läꜙkoo llaꜙ dsëyꜗjmeeyꜗ. 10 Läꜙlaˉ laꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ. Waˊraˉ gaꜙdsëëꜗjmɨɨˊ, Dio baˊ toohꜙ gooˉCristo läꜙjëꜙ goˉte˜ heˉ chaˉgyʉʉhˈ hwaꜗ, mahꜗ läꜙja hñiiꜘ bihꜗ jmeeyꜗ hihꜙ.

11 Hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ hñahꜙ jneˊ heenꜚ, läꜙlluꜗ heˉmaˉlaaꜗ jneˊ koo kyaahˊ Cristo. Jëëhꜘ läꜙ maˊ toˉnëˊ,Dio gaꜙlleehˉ jneˊ mahꜗ leeꜘ jneˊ dsaˉ kyaayꜗ, ja baˊläꜙkoo maˉnaˉlaꜚ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ. Hiꜙ maꜙraꜙ heˉdsaˉlaꜘ baˊ läꜙjëꜙ läꜙ hyohˉ dsëyꜗ hñiiyꜘ. 12 Läꜙjakwaꜗ dsaˉ tiˊhmaahˊ kiyh ˈ, hiꜙ jmeeyꜗ jʉʉhˉ kiyhꜗläꜙlluꜗ heˉ maˉlaaꜗ jnäähˈ koo kyaayhˊ, jnäähˈ hi laaꜗ toˉnëˊ hi kye oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ Cristo. 13 Hiꜙläꜙja hnähꜘ kaˉlähꜘ, läꜙ maˊ gaꜙnʉʉhˉ hnähꜘ juˈdsooꜘ, ja baˊ ju ˈhmëëꜘ heˉ lää jneˊ, ja baˊ läꜙjagaꜙheehˋ hnähꜘ kiyhꜗ. Maˊja gaꜙlaahꜗ hnähꜘ leekyaahˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ heˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘkwëëhꜗ jneˊ. 14Heˉ ja naˉ gaꜙhñahꜗ jneˊ toˉnëˊmahꜗlii˜ laꜗ hwehˉ hmoohˊ heˉ tëëꜗ jneˊ heenꜚ, waˊraˉgaꜙllooꜗ jmɨɨˊ lääꜘ goˉte˜ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio.Heˉja kwaˊ jneˊ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio, hi heꜘ baˊ jøøhˈ.

Gaꜙngɨɨꜘ Paaˊ kihˈ Dio mahꜗ kwayꜗ beꜘ kihꜗ øøhꜗjneˊ

15Heˉja läꜙmaˊ gaꜙnuunꜗ heˉ gaꜙheehˋ hnähꜘ kihꜗJesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ hiꜙ hnaahꜙ hnähꜘ läꜙjëëꜙhi laaꜗ kyaayꜗ, 16 saꜙ maˉtʉnꜗ kwanꜙ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio kwaat˜ kyahꜗ hnähꜘ jeeˊ ngɨɨnˊ kiyhˈ. 17 Ngɨɨnˊkih ˈ Dio, Jmiiˉ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ Jesucristo, heꜘ baˊhñiiꜘ Tääˋ hi jøøh ˈ, jwɨɨ˜ jnihꜘ waˊ kwëëyh ˈ hnähꜘchaˉgaˊmiihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ hiꜙ waˊ miˉjnääyˉ kyahꜗ

hnähꜘ haˉ läꜙ jeeˊ läꜙkyuuhꜙ hnihꜘ chaˉgaˊmiihˉ.18 Hiꜙ ngɨɨnˊ kihˈ Dio, waˊ näˉ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘmahꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ heˉ jøø jneˊ kiyhˈhaˉ jeeˊ gaꜙtëëhꜗ Dio jneˊ. Hnoonꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘhaˉ kohꜘ naˊhñaahꜗ saꜙ laꜗ heeꜚ hi laaꜗ kyaayꜗ. 19Hiꜙhnoonꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ haˉ kohꜘ saꜙ chaˉ beꜘ kihꜗDio heˉ jøøꜙ jnänˋ hi maˉdsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ. Jëëhꜘ, beꜘja , laꜗ ja baˊ beꜘ kiyhꜗ 20heˉ gaꜙmiꜙjiihˋ Cristo mahꜗgaꜙllaayꜗ jwooˈ raˉlluuꜗ kiyhꜗ jeeˊ gyayˈ. 21Laayꜗ jøøhˈgaˊ läꜙkohꜘ gaˊ jñahꜘ hi täähˊ gyʉʉhˈ hiꜙ jøøhˈ gaˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ hi häˊ gooˉ miihˉ taˊ jeeˊ ooꜙ, waˊ hi chaˉ hi hi laaꜗ taˊ. Hiꜙ kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ , saꜙ chaahi kye jmɨɨˉ läꜙkohꜘ jmɨɨˉ kihꜗ Cristo. Jaꜙ maꜙlaꜙjmɨɨˊ na ˈ laayꜗ jøøyh ˈ, läꜙ maˉlaayꜗ ja baˊ jøøyh ˈläꜙkye jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ naꜗ gaˊ läꜙjnäꜘ. 22Gaꜙläꜙjëꜙ baˊheˉ chaˉ gaꜙllaꜘ Dio hʉʉˊ tɨɨyˊ. Hiꜙ gaꜙllaayꜗ Cristomahꜗ kayꜗ nëˊ kih ˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ hi naˊjnääꜘ gwahꜙkiyhꜗ hiꜙ läꜙja kayꜗ nëˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ.23 Jeeˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ kyaayꜗ, laayꜗ läꜙkoo jmɨˉngoꜗkiyhꜗ. Kyaahˊ gwahꜙmaˉnaˉhñaayˈ hñiiyꜘ hiꜙ kyaahˊhñiiyꜘ kaˉlähꜘ maˉnaˉhñaaˈ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ.

2Kihꜗ heˉ lluꜗ dsëˈ Dio heˉjaˉ baˊ gaꜙlääyꜗ jneˊ

1 Jääꜗ baˊ maˊ naˉjuuhˊ hnähꜘ kwaat˜ kihꜗ dsoˊkyeˉheˉ maˊ jmeehˉ hnähꜘ, 2hiꜙ maˊ täähˊ hnähꜘ läꜙkoodsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ taꜙjmahꜗ. Maˊ jmeehˉ hnähꜘ heˈ kihꜗjmɨˉlleꜘ hlɨɨh ˈ hi jmää hñiiꜘ jøøh ˈ jeeˊ lleꜘ. Hi heꜘ naˉ kwaꜙ beꜘ kihꜗ hi chaahˉ kyaahˊ Dio. 3 Hiꜙja baˊ läꜙja gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ jääꜗ , maˊ jmeeˊ jnäähꜗläꜙjëꜙ heˉ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ kyaaꜗ jnäähˈ, hiꜙ maˊ tøøhˊjnäähꜗ läꜙ hyohˉ dsëˉ jnääh ˈ hñaaꜗ jnääh ˈ hiꜙ maˊtøøhˊ jnäähꜗ läꜙkoo maˊ la ˈ hʉʉˊdsëˉ kyaaꜗ jnäähˈ.Hiꜙ läꜙkoo yaꜙnøøꜗ jnäähˈ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, maˊ jøøꜙdsoˊjwɨɨꜘ kyaaꜗ jnäähˈ, ja baˊ läꜙkoo laꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙdsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. 4Peerꜙ gaꜙläꜙhnääꜗ Dio jneˊ chaˉmi-ihˉ, hiꜙ läꜙja gaꜙläꜙñihꜘ dsëyꜗ jneˊ kaˉlähꜘ. 5 Hiꜙmaꜙkeꜙ maˊ tøøhˊ jneˊ naˉjuuˊ jneˊ kyaahˊ dsoˊkyeˉ,pero Dio gaꜙjmeeꜘ chaa jneˊ ko jøhꜘ kyaahˊ Cristo.Kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio, heˉja baˊ maˉnaˉlaa jneˊ.6Hiꜙ gaꜙmiꜙjiihˋ Dio jneˊ ko jøhꜘ kyaahˊ Cristo Jesúshiꜙ gaꜙllaayꜗ jneˊ ko jøhꜘ kyaayhˊ gyʉʉh ˈ. 7 Läꜙjagaꜙjmeeꜘ Dio mahꜗ miˉjnääyꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ naꜗ gaˊläꜙjnäꜘ, haˉ kohꜘ saꜙ lluꜗ dsëyꜗ kyaahˊ jneˊ, jëëhꜘchaˉmiihˉ maˉkwëëyhꜗ jneˊ ko jøhꜘ kyaahˊ CristoJesús. 8 Laˊ gaꜙhñahꜗ baˊ jneˊ kihꜗ Dio heˉmaˉnaˉlaajneˊ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉmaˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ kihꜗ Jesús. Hiꜙjaꜙ heˉ gwaꜘ jnänˋ hñaanˈ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ.Heˉ laˊ gaꜙkwaꜘ baˊ Dio ja . 9 Hiꜙ heˉ maˉnaˉlaajneˊ, jaꜙ kihꜗ heˉ maˉjmeeˊ jneˊ heˉ lluꜗ. Hehꜗ läꜙjaniꜙ jaa saꜙ leꜘ jmääꜗ hñiiꜘ jøøh ˈ. 10 Läꜙlluꜗ heˉmaˉlaaꜗ jneˊ koo kyaahˊ Cristo Jesús, Dio gaꜙjmääyꜗjneˊ läꜙkoo jaa hi hmëëꜘ mahꜗ jmeeˊ jneˊ läꜙjëꜙ taˊheˉ maˉnaˉjääꜘ jnänˋ.

11 Miˉdsoohꜚ hohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ maˉlaꜗ kyahꜗhnähꜘ jääꜗ , saꜙ laahꜗ hnähꜘ dsaˉ judiu. Heˉja dsaˉjudiu gaꜙmiꜙcheeyˉ hnähꜘ: “Dsaˉ hi saꜙ gaꜙwëhꜘ.”Hiꜙ judiu gaꜙmiꜙcheeyˉ hñiiyꜘ: “Dsaˉ hi gaꜙwɨhꜘjmɨˉngoꜗ kihꜗ.” Heˉ ja jmeeyꜙ nëˊ jmɨˉngoꜗ kihꜗdsaˉñʉʉhˉ (mahꜗ laayꜗ lii˜ heˉ jmeeyꜙ he ˈ kihꜗDio). 12 Jääꜗ , saꜙ maˉlaahꜗ hnähꜘ kyaahˊ Cristo, saꜙmaˉlaahꜗ hnähꜘ dsaˉgoo ˈ Israel, niꜙ saꜙ maˊ la ˈkyahꜗ hnähꜘ hmoohˊ heˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kyaahˊdsaˉ heꜘ, saꜙ maˊ chaa hnähꜘ kyaahˊ oˉjøhꜙ dsëˉ

Efesios 2:13 179 Efesios 4:8

jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, hi maˊ naˉhëë ˈ baˊ hnähꜘ kihꜗ Dio.13 Pero naꜗ heˉ kyaahˊ hnähꜘ Cristo Jesús, moꜙsoꜙtäähˊ hnähꜘ ʉʉꜘ kihꜗ Dio läꜙkoo maˊ täähˊ hnähꜘ jääꜗ .Läꜙkoo heˉ täähˊ hnähꜘ jähꜙ baˊ, läꜙlluꜗ heˉ gaꜙtuuˉjmaꜚ Cristo dsohꜘ hmaˉcruꜚ.

14 Hñiiꜘ baˊ Cristo gaꜙjmeeꜘ hiiꜘ tiiˊ jnänˋ kyaahˊdsaˉkyaahnˊ. Gaꜙjmääyꜗ koo baˊ jeeˊ läꜙtoꜘ nääꜗdsaˉ. Gaꜙjmeeyꜘ taꜙ kooꜘ heˉ maˊ naˉhääyhˊdsaˉkyaayhˊ heˉ laꜗ läꜙkoo naˊhyahˉ heˉmaˊ jmeeꜙjwɨɨhˋ kiyhˈ. 15 Läꜙ maˊ gaꜙjuuꜗ jmɨˉngoꜗ kihꜗ Cristo,gaꜙmiꜙllaayˉ ley kihꜗ Moisé hiꜙ läꜙjëꜙ nʉʉhꜚ heˉ maˊjmeeꜙ biiꜗ maˊ høøˈ dsaˉgooyˈ. Läꜙja gaꜙjmääyꜗ jaadsaˉ hmëëꜘ kyaahˊ läꜙtoꜘ nääꜗ dsaˉ hi maˊ täähˊ jääˈ. Gaꜙlaayꜗ koo nääꜗ dsaˉ kyaayhˊ hñiiyꜘ. Läꜙja baˊgaꜙjmeeyꜘ, gaꜙhɨɨꜘ tiiˊ kihꜗ dsaꜙ. 16Gaꜙjiihˈ juuˈ heˉ laꜗjnänˋ kyaahˊ Dio, hiꜙ läꜙja gaꜙjmääyꜗ koo nääꜗ baˊhi maˊ laaˈ toꜗ nääꜗ. Maˊ gaꜙjuuyꜗ dsohꜘ hmaˉcruꜚ,gaꜙdsaaꜗ heˉ maˊ chaˉ hniiˉ. 17 Jaꜗ Cristo kwayꜙ juˈhmëëꜘ kyahꜗ hnähꜘ hi täähˊ ʉʉꜘ, jäyhꜘ jmeeyꜗ hɨɨꜗ tiiˊkyahˈ hnähꜘ hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ kyaaꜗ jnäähˈ hi täähˊjähꜙ. 18 Kyaahˊ Cristo, läꜙtoꜘ nääꜗ jneˊ maˉchaˉ jwëˈjnänˋ heˉ yaꜙjähꜙ jneˊ jeeˊ gyaˈ Tääˋ jnänˋ taꜙlaꜙ kihꜗja baˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.

19 Heˉja moꜙsoꜙ laahꜗ hnähꜘ läꜙkoo dsaˉ hi chaa ʉʉꜘ, niꜙ moꜙsoꜙ laahꜗ hnähꜘ läꜙkoo dsaˉ hi täähˊ hwa ˈ kihꜗ jñahꜘ. Maˉlaahꜗ hnähꜘ dsaˉgoo ˈhi naˉjngëë ˈ kyaaꜗ Dio, hiꜙ maˉlaahꜗ hnähꜘ kookyaahˊ øøh ˈ jneˊ hi maˉtäähˊ kyaahˊ Dio. 20 Laahꜗhnähꜘ läꜙkoo mɨ ˈkuuˊ heˉ ngooꜗ sooˉ nëˊ maˉtɨɨˊnaˊhyahˉheˉ gaꜙchihꜘ apóstole kyaahˊ hi maˊ ngëë˜juuˈ kihꜗ Dio. Hiꜙ hñiiꜘ Jesucristo laaꜗ läꜙkoo toˉnëˊmɨˊkuuˊ heˉ kyeˉ kiihˋ tɨɨˊ naˊhyahˉ ja . 21 KyaahˊCristo naˉkuˉ naˉchahꜘ jneˊ, laaꜗ jneˊ läꜙkoo hneꜗheˉ ngooꜗ gaꜙhñaaˉ läꜙjiihˈ tëꜗ koo gwahꜙ naˉjngɨɨˈ taꜙlaꜙ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. 22 Hiꜙ hnähꜘ kaˉlähꜘ,naˉkuˉ naˉchahꜘ hnähꜘ kyaayhˊ, läꜙja laahꜗ hnähꜘläꜙkoo hneꜗ jeeˊ gyaˈ Dio taꜙlaꜙ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ kiyhꜗ.

3Paaˊ baˊ naˉhñaaˊ kwayˈ juˈhmëëꜘ kihꜗ hi saꜙ laaꜗ

judiu1 Kihꜗ heˉja , jnäꜘ Paaˊ häänˊ nehꜙñeˈ kwaat˜ kihꜗ

Cristo Jesús läꜙlluꜗ heˉ gaꜙkwanꜗ juu ˈ kiyhꜗ kyahꜗhnähꜘ hi saꜙ laaꜗ judiu. 2Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ laanꜙ,haˉ läꜙ laꜗ taˊ heˉ häˊ goonꜙ. Heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio kyaahˊjnäꜘ, heˉja gaꜙhñaayꜗ jnäꜘ mahꜗ kwanˋ juu ˈ kiyhꜗkyahꜗ hnähꜘ. 3 Gaꜙmiꜙjnääyˉ kinꜙ juu ˈ kiyhꜗ, heˉmaˊ naˉhmääˊ jääˈ, ja baˊ läꜙkoo juuˈ heˉ maˉsɨɨnꜗmiihˉ kyahꜗ hnähꜘ. 4 Waˊraˉ gaꜙhehˉ hnähꜘ juu ˈlaˉ, läꜙngëëhꜘ hnähꜘ kweeˉ läꜙkohꜘ gaꜙläꜙngëënꜘ kihꜗCristo heˉ maˊ naˉhmääˊ jää ˈ. 5 Saꜙ gaꜙmiꜙjnääˉDio juu ˈ laˉ kihꜗ hi maˊ täähˊ lloꜘjooꜗ, pero naꜗgaꜙmiꜙjnääyˉ kyaahˊ Jmɨˉlleꜘ kiyhꜗ mahꜗ läꜙngëëꜘläꜙjëëꜙ apóstole kyaayꜗ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi ngëë˜ juuˈ kiyhꜗ. 6Heˉ laˉ naˉ juuˈ heˉ maˊ naˉhmääˊ: Taꜙlaꜙkihꜗ juˈhmëëꜘ kihꜗ Cristo, hi saꜙ laaꜗ judiu leeꜘ koonääꜗ baˊ kyaahˊ hi laaꜗ judiu. Ko jøhꜘ baˊ hyoyhꜙ heˉkwaꜗ Dio, hiꜙ ko jøhꜘ baˊ tëëyˈ heˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘkwaꜗ taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo.

7 Kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio, heˉ laˊ gaꜙhyohꜗ baˊ jnäꜘbeꜘ kiyhꜗ heˉ naˉhñaanˊ jmeenꜙ taˊ kwanꜙ juuˈ laˉ.8 Maꜙkeꜙ mähꜗ gaˊ jnäꜘ kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi laaꜗkyaaꜗ Dio, heˉ laˊ gaꜙkwaꜘ baˊ Dio taˊ laˉ heˉ kwanꜙ juˈhmëëꜘ kihꜗ hi saꜙ laaꜗ judiu, jwɨɨ˜ jnihꜘ, chaˉmiihˉ

miˉjääꜗ Dio jneˊ taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo. Niꜙ saꜙ läꜙkëhˊjneˊ jmɨɨˊ läꜙngëëꜘ jneˊ haˉ kohꜘ miˉjääyꜗ jneˊ. 9 Jëëgoˉte˜ jwɨɨn˜ läꜙjëëꜙ dsaˉ, haˉ läꜙ laꜗ heˉ miˉjääꜗDio jneˊ, jëëhꜘ läꜙjiih ˈ maˊ gaꜙnøøꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ saꜙmaˊ kyʉʉh˜ dsaˉ haˉ läꜙ laꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ Dio, hi gaꜙjmeeꜘ gaꜙläꜙjëꜙ heˉ chaˉ. 10 Läꜙkoo jmeeꜙ Diojmɨɨˊ na ˈ, heˉ kyahˊjäyꜙ jneˊ hi laaꜗ gwahꜙ kiyhꜗ,läꜙjwëꜘ ja miˉjnääyꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi häˊ gooˉ taˊgyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ haˉ kohꜘ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ saꜙ chaˉkiyhꜗ. 11 Jmeeyꜙ ja baˊ läꜙkohꜘ gaꜙllaꜘ dsëyꜗ jmeeyꜗläꜙ maˊ toˉnëˊ taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo Jesús Dsaˉjøøh ˈjnänˋ. 12Heˉ maˉlaaꜗ jneˊ koo kyaahˊ Jesús, hiꜙ heˉmaˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ kiyhˈ, heˉja maˊ chaˉ jwëˈ jnänˋheˉ yaꜙjähꜙ jneˊ kihˈ Dio, jëëhꜘ maˉchaˉ baˊ oˉjøhꜙdsëˉ jnänˋ kyaayhˊ. 13Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ, taꜙ jehꜙhohꜘ hnähꜘ kihꜗ heˉ jëën˜ wɨɨꜘ läꜙlluꜗ heˉ kwanꜙ juuˈkiyhꜗ. Heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ baˊ naˉ.

14 Heˉja juuhnˊ jnënꜙ chaˊnëˊ Tääˋ kyaa ˈ Jesu-cristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, mahꜗ chuunꜘ kyaayhˊ. 15 Kihꜗhi heꜘ naˉ, naˊjnääꜘ läꜙjëëꜙ hi täähˊ gyʉʉhˈ läꜙkyehi täähˊ hwa ˈ laˉ. 16 Jihˊkohꜘ saꜙ llaꜙ heˉ chaˉyaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio heˉ kwëëyh˜ jneˊ, heˉja ngɨɨnˊkiyhˈ kyahꜗ hnähꜘ, waˊ kwayꜘ beꜘ kihꜗ jmɨˉlleꜘ kyahꜗhnähꜘ kyaahˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ kiyhꜗ. 17 Hiꜙ ngɨɨnˊkih ˈ Dio kyahꜗ hnähꜘ, waˊ hää tääꜘ Cristo nehꜙtuhˉhohꜘ hnähꜘ kyaahˊ heˉ dsooꜘ hohꜘ hnähꜘ. Hiꜙläꜙkaa tuhˉhohꜘ hnähꜘ kye hnähꜘ yaˊjøøꜚ heˉhnääyꜗ hnähꜘ. 18Mahꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ kyaahˊ läꜙjëëꜙøøhꜗ jneˊ haˉ läꜙ chaˉmiihˉ hnääꜗ Cristo jneˊ. Maꜙraꜙju ˈdsooꜘ jwahnꜙ, jaꜙ kyaahˊ hihꜙ hnääyꜗ jneˊ. 19 Saꜙläꜙkëhˊ jneˊ jmɨɨˊ läꜙngëëꜘ jneˊ haˉ kohꜘ saꜙ hnääyꜗjneˊ pero ngɨɨnˊ kihˈ Dio kyahꜗ hnähꜘ mahꜗ läꜙngëëhꜘhnähꜘ chaˉgaˊmiihˉ, mahꜗ läꜙja waˊ chaˉ kyahꜗhnähꜘ läꜙjëꜙ goˉte˜ heˉ kwaꜙ Dio.

20 Tiˊhmaahˊ Dio hi lihꜙ jmeeꜗ läꜙjëꜙ goˉteˈ. Hiꜙchaˉgaˊmiihˉ jmeeyꜗ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ ngɨɨˊ jneˊ kiyhˈ.Niꜙ saꜙ lloo˜ hʉʉˊdsëˉ jnänˋ haˉ kohꜘ beꜘ saꜙ kwayꜗjnänˋ. 21 Läꜙja waˊ laˈ jʉʉhˉ kiyhꜗ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊchaˉ, taꜙlaꜙ kihꜗ gwahꜙ hiꜙ taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo Jesús.Waˊ laˈ läꜙja .

4Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ jmeeꜙ heˉ laaꜗ jneˊ koo baˊ

jeeˊ läꜙjëëꜙ1 Jnäꜘ häänˊ nehꜙñeˈ kwaat˜ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ,

heˉja chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ, goˉtaahˊ hnähꜘ kweeˉläꜙkoo lleˋ kih ˈ jmeeh ˈ hnähꜘ, naꜗ heˉ maˉtëëhꜙDio hnähꜘ mahꜗ leehꜘ hnähꜘ kyaayꜗ. 2 Taꜙ jmääꜙhnähꜘ hñaahꜗ kaahˊ, jmeeˊ hnähꜘ hwaahˊ baˊ. Jmeeˊhnähꜘ jøhˉ hohꜘ hiꜙ hnøøꜗ kwëëhꜗ hohꜘ hnähꜘ kyaahˊdsaˉkyaahˊ hnähꜘ läꜙlluꜗ heˉ hnaahꜙ hnihꜘ. 3 Kwaˊhnähꜘ beꜘ waˊ laˈ koo nëëˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘläꜙjëëꜙ hnähꜘ, kyaahˊ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, hiꜙtaꜙlaꜙ kihꜗ heˉmaˉhiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ. 4Koo baˊ laaˈ jneˊ läꜙjëëꜙ jneˊ kihˈ Dio, koo baˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ,hiꜙ ja baˊ läꜙja gaꜙtëëhꜗ Dio jneˊ mahꜗ läꜙchaˉ koobaˊ oˉjøhꜙ dsëˉ jnänˋ. 5 Jaa baˊ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, koobaˊ heˉ dsooꜘ dsëˉ jneˊ, koo baˊ heˉ saaꜙ jneˊ jmɨɨˉ,6 jaa baˊ Dio chaa , hi laaꜗ Tääˋ kyaaˈ läꜙjëëꜙ . Hi heꜘ naˉ kye nëˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ , hi heꜘ hi kyahˊjäꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ, hiꜙ hääyˊ jeeˊ kihˈ läꜙjëëꜙ .

7 Läꜙjaa läꜙjaa jneˊ maˉhñah˜ jneˊ heˉ laˊ gaꜙk-waꜘ Cristo, läꜙ hyohˉ dsëyꜗ hñiiyꜘ. 8Heˉja chaˉ jeeˊnaˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio heˉ jähꜘ läꜙlaˉ:

Efesios 4:9 180 Efesios 5:16Läꜙ maˊ gaꜙsayh ˈ taꜙ gyʉʉh ˈ, gaꜙtëëyˉ läꜙjëëꜙ hi

gaꜙlëëyhꜙ jeeˊ hniiˉ,mahꜗ dsaˉ kyaayꜗ gaꜙkwëëyhꜗ heˉ chaˉ kiyhꜗ.

9Hehꜗ heˉ gaꜙsahˈ Cristo taꜙ gyʉʉhˈ, heˉ ja hnøøꜗjähꜙ, jääꜗ gaˊ gaꜙjñaayꜗ taꜙ hwaꜗ gaˊ miihˉ kihꜗ hwaꜗlaˉ. 10 Hi gaꜙjñaaꜗ heꜘ, heꜘ baˊ hi heꜘ gaꜙsah ˈ taꜙgyʉʉhˈ läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊ gaꜙdsaaꜗ goˉte˜mahꜗ leeyꜘ jøøhˈ kihꜗ läꜙjëꜙ baˊ. 11 Hi heꜘ gaꜙkwaꜘ taˊ kih ˈ dsaˉkyaayꜗ. Gaꜙhñaayꜗ ko llaa dsaˉ mahꜗ leeyꜘ apóstole,hiꜙ ko llaa gaꜙhñaayꜗ ngëëꜗ juuˈ kiyhꜗ, hiꜙ ko llaagaꜙhñaayꜗ mahꜗ dsaˉnääyꜗ jeeˊ jyohꜘ dsaˉkayꜙ juˈhmëëꜘ. Hiꜙ ko llaa gaꜙhñaayꜗ hi hääꜗ dsaˉ kyaayꜗhiꜙ leeyꜘ taˉjwohꜗ. 12 Gaꜙtooyhˉ gooyˉ taˊ ja mahꜗmiˉtëëyꜙ dsaˉ kyaaꜗ Dio haˉ läꜙ jmeeyꜗ taˊheꜗ kihꜗdsaˉkyaayhˊ. Läꜙjwëꜘ ja gaꜙnääꜗ bihꜗ taꜙ chaˊnëˊläꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ Cristo, 13 läꜙjiih ˈ lloo˜ jmɨɨˊ leꜘkoo baˊ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ jneˊ hi maˉdsooꜘdsëꜗ kiyhꜗ. Maˊja gaˊ läꜙkyuuꜙ jneˊ haˉ läꜙ laaꜗ JooꜘDio. Ja gaˊ naꜙ leeꜘ jneˊ läꜙkoo jaa dsaˉ maˉjøøhˈläꜙkohꜘ laaꜗ hñiiꜘ Cristo.

14 Läꜙja moꜙsoꜙ leeꜘ jneˊ läꜙkoo jaa chihˉ hi saꜙ kwaꜙ taˊ miˉgaayꜙ kyaahˊ waˊ heˉ chaˉ heˉ juuˈ heˉ nuuyˉ. Gooˉ laꜗ jnänˋ dsaˉnääꜗ dsaˉ hi lihꜙmiˉgaaꜙ jneˊ taayhˉ jneˊ jwëꜘ hlɨɨhˈ, kihꜗ heˉ kyʉʉyh˜chaˉmiihˉmay˜. 15Llaꜚ heˉ ja , hnøøꜗ dsaˊtoohˊ jneˊkyaahˊ ju ˈdsooꜘ jmahꜗ baˊ hiꜙ hnääꜙ jneˊ øøhꜗ jneˊ.Läꜙja baˊ dsaˊnøøˈ jneˊ taꜙ chaˊnëˊ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉjmeeˉ jneˊ läꜙjiihˈ leeꜘ jneˊ läꜙkoo laaꜗ hñiiꜘ Cristo,hi kye nëˊ jnänˋ. 16 Läꜙjëëꜙ jneˊ naˉkuˉ naˉchahꜘjneˊ kyaahˊ Cristo kihꜗ heˉ laaꜗ jneˊ koo baˊ kyaayhˊ.Hiꜙ ngooꜗ baˊ läꜙja , kwaˉ jneˊ beꜘ kihꜗ läꜙjaa läꜙjaaøøhꜗ jneˊ läꜙkohꜘ laꜗ taˊ heˉ maˉhñah˜ jneˊ jmeenˊ.Läꜙja , gaꜙläꜙjëëꜙ jneˊ tëë jneˊ beꜘ mahꜗ dsaˊnøøˈ jneˊtaꜙ chaˊnëˊ kyaahˊ heˉ hnääꜙ jneˊ øøhnˈ.

Taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo maˉlaaꜗ jneˊ läꜙkoo jaa hi hmëëꜘ baˊ

17 Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ juu ˈ laˉ hiꜙ kihꜗ heˉkyaahnˊ Cristo, jmeeꜙ biiꜗ jwahnꜙ. Moꜙtoꜙ jmeeˉhnähꜘ läꜙkoo täähˊ läꜙjëëꜙ hi saꜙ maˉheehˉ kihꜗDio. Saꜙ jmääꜗ niꜙ miihˉ läꜙkoo laꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ.18 Läꜙkohꜘ heˉ naˉjlëˉ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ, ʉʉꜘ goˉte˜baˊ tääyhˊ kihˈ Dio. Hwehˉ dsëyꜗ heˉja saꜙ ngëëyꜘniꜙ koo niꜙ jyohꜘ. 19 Saꜙ liiyhꜚ heˉ jmeeyꜙ heˉjagaꜙngëëyꜗ hñiiyꜘ jmeeyꜗ läꜙjëꜙ heˉ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗkiyhꜗ, läꜙjiih ˈ heeꜘ dsëyꜗ jmeeyꜗ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉhlɨɨh ˈ chaˉgaˊmiihˉ. 20 Pero saꜙ gaꜙläꜙtëëhꜙ hnähꜘläꜙnaˉ kihꜗ Cristo. 21¿Ja maˉnʉʉhˉbaˊ hnähꜘ haˉ läꜙjuuˈ heˉ gaꜙkwayꜘ? Maˉläˉtëëhꜙ baˊ hnähꜘ läꜙkoolaꜗ juˈdsooꜘ kihꜗ Jesús. 22Hnøøꜗ tʉhˈ hnähꜘ jwëꜘ hlɨɨhˈ jeeˊ maˊ täähˊ hnähꜘ jääꜗ . Heˉ hee jneˊ baˊ jwëꜗ ja ,miˉgaaꜙ jneˊ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ heeꜘ dsëˉ jneˊ. 23 Hiꜙhnøøꜗ läꜙsɨɨꜗ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ, waˊ laˈ koo baˊhʉʉˊdsëˉ heˉ hmëëꜘ goˉte˜. 24Hnøøꜗ läꜙsëëhꜗ hnähꜘgoˉte˜, waˊ laah ˈ hnähꜘ läꜙkoo jaa hi hmëëꜘ baˊläꜙkoo laaꜗ hñiiꜘ Dio. Läꜙja hnøøꜗ lluuhꜗ hnähꜘ hiꜙnaˉjngëëhˈ hnähꜘ läꜙ hnøøꜗ kihꜗ juˈdsooꜘ.

25 Heˉja jwahnꜙ, saꜙ waˊ taˉjuuh ˈ hnähꜘ, hlëëhˊhnähꜘ øøhꜗ hnähꜘ kyaahˊ juˈdsooꜘ baˊ. Jëëhꜘ maˉlaaꜗjneˊ jaa baˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ jneˊ.

26Waˊraˉ gaꜙläꜙlleeꜘ hnähꜘ, taꜙ kwaˉ hnähꜘ jwëˈ leꜘjʉʉhˉ. Miˉllaaˈ hnähꜘ juuˈ naˉ, naꜗ saꜙ gaˊ maˉdsaaꜗjmɨɨˊ. 27 Läꜙja taꜙ kwaˉ hnähꜘ jwëˈ kaahꜗ hi saꜙlluꜗhnähꜘ.

28Hi hɨɨ kihꜗ dsaꜙ, moꜙsoꜙwaˊ jmeeꜘ gyihꜗ. Hnøøꜗjmeeyꜗ taˊ läꜙlleˋ kiyhˈ mahꜗ läꜙchaˉ kiyhꜗ heˉ kyaahˊjmeeyꜗ beꜘ kihꜗ hi llaˉkyaaꜗ .

29 Taꜙ waˊ hwëëˉ hoohˊ hnähꜘ juuˈ heˉ tohˉ wɨɨꜘ.Llaˊ hnähꜘ juuˈ heˉ kwaꜙ beꜘ kihꜗ dsaˉ baˊ, mahꜗ jatøhꜙ lluꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi nuuˉ. 30 Taꜙ jmeeˉ hnähꜘmeehˉ dsëꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ kihꜗ Dio. Jëëhꜘ hi heꜘ naˉ gaꜙjmeeꜘ lee hnähꜘ mahꜗ läꜙja läähꜘ hnähꜘwaˊraˉ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ.

31 Cheꜗ läꜙjëꜙ heˉ häˊ tuhˉhohꜘ hnähꜘ, heˉ lleeꜘhnähꜘ, heˉ yaˉjëë ˈ hohꜘ hnähꜘ, heˉ toohꜘ hnähꜘmɨɨhˊ, heˉ hlëëhˊ hnähꜘ wɨɨꜘ kihꜗ dsaꜙ, heˉ hñaaˉhohꜘ hnähꜘ kyaahˊ dsaꜙ. 32 Jmeeˊ hnähꜘ lluꜗ hohꜘhnähꜘ, waˊ läˉñihꜘ hohꜘ hnähꜘ, kii hnähꜘ hohꜘ kyaahˊdsaˉkyaahˊ hnähꜘ, ja baˊ läꜙkoo gaꜙkoo ˈ Dio dsëꜗkyaahˊ jneˊ taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo.

5Läꜙjëëꜙ hi täähˊ jeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ, moꜙsoꜙ chaˉ

heˉ kihꜗ dsaˉtaayhˋ jeeˊ naˉhoo1 Ja jmeehˉ hnähꜘ ja baˊ läꜙkoo jmeeꜙ hñiiꜘ Dio,

läꜙlluꜗ heˉ laahꜗ hnähꜘ jooyꜘ hi hnääyꜗ chaˉmiihˉ.2 Goˉtaahˊ hnähꜘ hnaahꜙ hnähꜘ dsaˉ, ja baˊ läꜙkoohnääꜗ Cristo jneˊ, hi gaꜙngëëꜗ hñiiꜘ gaꜙjuuꜗ kwaat˜jnänˋ. Heˉ gaꜙkwaayꜗ hñiiyꜘ ja , laꜗ läꜙkoo heˉgaꜙkwëëyhꜗ Dio jmɨɨˉ miˉjwɨɨˉ heˉ gaꜙtɨhꜗ dsëyꜗ.

3 Dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ, taꜙ kaahꜙ hnähꜘ waˊ hi chaˉ hi . Niꜙ taꜙ jmeeˉ hnähꜘ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ heeꜘhohꜘ hnähꜘ, niꜙ saꜙ waˊ hnoohˉ hnähꜘ lehꜙ hnähꜘläꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ. Jëëhꜘ hi naˉjngëë ˈ kyaaꜗ Diosaꜙ lleˋ kihˈ jmeeꜗ läꜙja . 4 Niꜙ taꜙ hlëëhˋ hnähꜘ juuˈ hlɨɨhꜗ, niꜙ taꜙ hlëëhˋ hnähꜘ waˊ laˈ chaˉ laꜗ, niꜙ taꜙjmeeˉ hnähꜘ lëëˋ heˉ saꜙ jmääꜗ taˊ. Jëëhꜘ, läꜙjëꜙ heˉnaˉ saꜙ sooh˜ jnänˋ. Hnøøꜗ kwaˊ jneˊ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio baˊ. 5Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ saꜙ hehꜗ niꜙ jaa dsaˉjeeˊ gyaˈ Cristo kyaahˊ Dio hi kaah˜ waˊ hi chaˉ hi ,hi jmeeꜙ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ heeꜘ dsëyꜗ, niꜙ hi hnøøꜗlihꜙ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ, jëëhꜘ läꜙkoo heˉ ja baˊ laadio kyaayꜗ heˉ jmeeyꜙ läꜙja . 6 Taꜙ kwaˉ hnähꜘ jwëˈmiˉgaaꜙ dsaˉ hnähꜘ kyaahˊ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ saꜙ jmääꜗtaˊ. Kihꜗ heˉ hlɨɨhˈ naˉ gwaꜘ yaˉjëëˈ dsëꜗ Dio kyaahˊhi chaahˉ. 7Heˉja taꜙ jmeeˉ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊhi jmeeꜙ läꜙja .

8 Jääꜗ maˊ täähˊ hnähꜘ jeeˊ naˉhoo , pero naꜗmaˉtäähˊ hnähꜘ jeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.Heˉja hnøøꜗ goˊtaahˊ hnähꜘ läꜙlleˋ kihˈ hi naˊjnääꜘkihꜗ waˊjeˉ. 9 Jëëhꜘ, heˉ tøøhˊ jneˊ läꜙ jøøꜙ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨ ˈ, heˉ ja naˉ jmeeꜙ lluꜗ dsëˉ jneˊ, jmeeꜙheˉ dsaˊtoohnˊ kweeˉ hiꜙ jmeeꜙ hlëëhˊ jneˊ juˈdsooꜘjmahꜗ. 10 Hnøøꜗ jmeeh ˈ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ tɨh˜ dsëꜗDsaˉjøøh ˈ jnänˋ. 11 Taꜙ jmeeˉ hnähꜘ läꜙ jmeeꜙ hi täähˊ jeeˊ naˉhoo . Niꜙ miihˉ saꜙ jmääꜗ läꜙjëꜙ heˉjmeeyꜙ ja . Hnøøꜗ miˊjnäähꜗ hnähꜘ kiyhꜗ, kihꜗ heˉtääyhˊ jwëꜘ hlɨɨhˈ. 12 Jëëhꜘ laꜗ oˉhihꜙ läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙdsaˉ jeeˊ naˉhmääˊ, läꜙjiihˈ gwaꜘ läꜙheehˊ jneˊ hlëëhnˊläꜙkohꜘ jmeeyꜙ. 13 Läꜙjëꜙ heˉ dsaˉläˉjnäꜘ kyaahˊwaˊjeˉ, jeeˊ ja dsaˉjñihꜗ. Jëëhꜘ waˊjeˉ miˉjnääꜙläꜙjëꜙ. 14Heˉja gaꜙjähꜘ läꜙlaˉ:Hneˉ hi naˉgwɨɨ , ñeˋ hñaahˈ.Chaahˋ hñaahˈ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ,Cristo chooꜗ waˊjeˉ kyahꜗ.

15 Leehꜚ hnähꜘ, haˉ läꜙ jmeehˉ hnähꜘ. Taꜙ waˊtaahˉ hnähꜘ. Hnøøꜗ goˊtaahˊ hnähꜘ kyaahˊ chaˉmi-ihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ baˊ. 16 Kye daˊ hnähꜘ kwaat˜, naꜗ

Efesios 5:17 181 Efesios 6:21läꜙchaˉ jmɨɨˊ. Jëëhꜘ, läꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ chaˉ heˉ hlɨɨhˈ.17Taꜙwaˊ taahˉ hnähꜘ, hnøøꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ haˉ läꜙhnøøꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. 18 Taꜙ miˉhee hnähꜘ hñaahꜗkyaahˊ jmɨhˈmɨˈjëhꜗmaˉää . Heˉ jääꜙ jneˊ jmeenˊwaˊheˉ chaˉ heˉ baˊ ja . Waˊ naˉkahˈ tuhˉhohꜘ hnähꜘkyaahˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ baˊ. 19 Ja hlëëhˊ hnähꜘdsaˉkyaahˊ hnähꜘ kyaahˊ salmo, kyaahˊ suꜚ kihꜗ Dio,kyaahˊ läꜙjëꜙ suꜚ heˉ kwaꜙ jmɨˉlleꜘ. Ja hähˉ hnähꜘkihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ hiꜙ ja kwahˉ hnähꜘ tiˊhmaahˊkiyh ˈ läꜙkaa tuhˉhohꜘ hnähꜘ. 20 Läꜙjëꜙ jiih˜, kihꜗläꜙjëꜙ baˊ, ja kwahˉ hnähꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio hi laaꜗTääˋ jnänˋ, taꜙlaꜙ kihꜗ Jesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.

Jmeeꜙ biiꜗ jmeeˊ jneˊ heˈ kihꜗ dsaꜙ21 Ja jmeehˉ hnähꜘ he ˈ kihꜗ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ

läꜙlluꜗ heˉ gahꜙ hnähꜘ Dio.22Hnähꜘ dsaˉmëꜘ hi chaa dsaˉñʉʉhˉ kyaaꜗ , ja

jmeehˉ hnähꜘ he ˈ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ kyaahꜗ hnähꜘ,läꜙkoo jmeehˉ hnähꜘ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. 23 Jëëhꜘ,dsaˉñʉʉhˉ baˊ kye nëˊ kih ˈ dsaˉmëꜘ kyaaꜗ , ja baˊläꜙkoo kye Cristo nëˊ kihˈ dsaˉ kyaayꜗ hi gaꜙlääyꜗ,hi laaꜗ kwaat˜ gwahꜙ kiyhꜗ. 24Heˉja , ja baˊ läꜙkoogaꜙtëëꜘ gwahꜙ jmeeyꜗ he ˈ kihꜗ Cristo, ja baˊ läꜙjakaˉlähꜘ, gaꜙtëëꜘ jmeeꜗ dsaˉmëꜘ heˈ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉkyaaꜗ .

25 Hnähꜘ dsaˉñʉʉhˉ hi chaa dsaˉmëꜘ kyaaꜗ ,ja jmeehˉ hnähꜘ hnaahꜙ hnähꜘ dsaˉmëꜘ kyaahꜗhnähꜘ, ja baˊ läꜙkoo hnääꜗ Cristo gwahꜙ kihꜗ,läꜙjiihˈ gaꜙngëëyꜗ hñiiyꜘ gaꜙjuuyꜗ kwaat˜ kihꜗ gwahꜙ.26 Läꜙjwëꜘ ja gaꜙjäꜘ naˉjngɨɨˈ gwahꜙ, gaꜙgyiyhꜗ heˉmaˊ sohꜘ kyaahˊ jmɨɨˉ hiꜙ kyaahˊ juu ˈ kihꜗ Dio.27 Mahꜗ waˊraˉ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ ja , kihꜗ hñiiꜘ bihꜗmiˉjnääyꜙ gwahꜙ heˉ laꜗ naˊhñaahꜗ, heˉ saꜙ sohꜘ,niꜙ saꜙ jnäꜘ maˉgyuhˉ, niꜙ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ laꜗläꜙja . Naˉjngɨɨ ˈ goˉte ˈ baˊ gwahꜙ ja , moꜙsoꜙchaˉ gaˊ dsoˊkyeˉ kihꜗ. 28 Ja baˊ läꜙja dsaˉñʉʉhˉhi chaa dsaˉmëꜘ kyaaꜗ , jmeeꜙ biiꜗ läꜙhnääyꜗ mëyˊ,ja baˊ läꜙkoo hnääyꜗ hñiiyꜘ. Heˉ hnääyꜗ mëyˊ, heˉhnääyꜗ hñiiꜘ bihꜗ ja . 29 Saꜙ chaa niꜙ jaa hi saꜙhnääꜗ hñiiꜘ, läꜙjëëꜙ baˊ hää hñiiꜘ. Hiꜙ ja baˊ läꜙjahøøꜙ Cristo gwahꜙ kihꜗ. 30 Jëëhꜘ naˉkuˉ naˉchahꜘjneˊ kyaayhˊ, laaꜗ jneˊ läꜙkoo jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ, läꜙlluꜗheˉ maˉlaaꜗ jneˊ koo baˊ kyaayhˊ. 31Kihꜗ heˉja baˊbee dsaˉñʉʉhˉ choˈjmiiyˉ mahꜗ dsaˉgyayꜙ kyaahˊmëyˊ, leeyꜘ jaa baˊ jeeˊ läꜙuuyꜘ. 32 Jʉʉhˉ laꜗ juu ˈheˉ naˉhmääˊ laˉ. Pero jaꜙ heˉ hlëëhnˊ kih ˈ dsaˉjmɨˉgyʉʉꜙ, heˉ hlëëhnˊ kih ˈ Cristo kyaahˊ gwahꜙkiyhꜗ baˊ. 33Heˉja jwahnꜙ, jmeeꜙ biiꜗ kihꜗ läꜙjaa läꜙ-jaa dsaˉñʉʉhˉ läꜙhnääyꜗ dsaˉmëꜘ kyaayꜗ hiꜙ läꜙjadsaˉmëꜘ hi chaa dsaˉñʉʉhˉ kyaaꜗ , hnøøꜗ jmeeyꜗheˈ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗ.

61Hnähꜘ hi laaꜗ chihˉ, waˊ nʉʉhˊ hnähꜘ kihꜗ maaˋ

kyaah ˈ tääˋ kyaah ˈ. Läꜙja baˊ sooh˜ kyahꜗ hnähꜘ,hi laaꜗ kyaaꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. 2 Heˉ laˉ toˉnëˊmadaꜚ heˉ jaꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ heˉ laˊ kwaꜙ Dio kihꜗhi miˉteꜗ: “Waˊ nʉʉhˊ kihˈ maaˋ kyaahˈ tääˋ kyaahˈ, 3 mahꜗ chaahˉ hneˉ lluꜗ hiꜙ läꜙ maˉngooꜗ ja baˊchaahˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.”

4 Hnähꜘ hi chaa jooꜘ , taꜙ taˉ taꜙ haahˋ hnähꜘgyʉʉˉ kyaahꜗ gaꜙngëëꜘ jwëë , haˉ gaˉ cheˉ gaꜙyaꜙjëëˈ dsëyꜗ. Jeeˊ dsaˉkwaayꜙ, hnøøꜗ kwëëhˈ hnähꜘ nʉʉhꜚläꜙlleˋ kihˈ mahꜗ läꜙtëëyˉ jmeeyꜗ läꜙ hnøøꜗ Dsaˉjøøhˈjnänˋ.

5 Hihꜗ hnähꜘ hi jmeeꜙ taˊ kih ˈ dsaꜙ, ja jmeeˉhnähꜘ heˈ kihꜗ dsaˉjʉʉˊ taˊ. Taꜙ jmeeˉ hnähꜘ chaahˉhnähꜘ kyaayhˊ, niꜙ taꜙ miˉgaa ˈ hnihꜘ, hnøøꜗ gahꜙhnihꜘ baˊ. Jmeeˊ hnähꜘ kwaat˜ läꜙkoo heˉ jmeehˉhnähꜘ taˊ kihˈ Cristo. 6Läꜙkaa tuhˉhohꜘ hnähꜘ jmeeˊhnähꜘ he ˈ kihꜗ dsaˉjʉʉˊ taˊ läꜙkoo hnøøꜗ Dio. Hiꜙjaꜙ maꜙlaꜙ taˊko jiihˈ tääyhˊ jëëy˜, läꜙkoo jmeeꜙ hi hnøøꜗ jäꜗ lluꜗ kyaahˊ dsaˉ. Jmeeˊ daˊ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ,laꜗ läꜙkoo heˉ jmeehˉ hnähꜘ taˊ kih ˈ Cristo baˊ.7Kyaahˊ koo nëëˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ jmeeˊ hnähꜘ taˊ kiyhˈ, läꜙkoo heˉ jmeehˉ hnähꜘ taˊ kihˈ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ,jaꜙ kihꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. 8 Jëëhꜘ ñehˊ baˊ hnähꜘ,miˊhmaahˋ baˊ Dio kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ haˉ kohꜘ teꜗ taˊlluˈ heˉ maˉjmeeyꜘ. Saꜙ chaˉ heˉ jmeeꜗ cheˊ jmeeyꜙtaˊ kihˈ dsaꜙ o cheˊ laˈ taˊ kihˈ hñiiyꜘ.

9 Ja baˊ läꜙja jmeeˊ hnähꜘ kyaahˊ hi jmeeꜙ taˊkyahˈ hnähꜘ. Taꜙ taˉ taꜙ haahˋ hnihꜘ. Ñehˊ baˊ hnähꜘ,heꜘ baˊ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ laaꜗ jʉʉˊ hi jmeeꜙ taˊ kyahˈ hnähꜘ hiꜙ laayꜗ jʉʉˊ hnähꜘ kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ, koo baˊlaa dsaˉ chaˊnëyˊ.

Chaˉ baˊ heˉ kyaahˊ teenˊ kyaahˊ hi saꜙlluꜗ10 Taꜙ jyohꜘ ko taa , jwëëhn˜ hnähꜘ øøhnꜗ, kwaˊ

hnähꜘ beꜘ kihꜗ heˉ maˉlaahꜗ hnähꜘ koo kyaahˊCristo. Jëëhꜘ chaˉmiihˉ beꜘ chaˉ kiyhꜗ. 11 Jmäähˋhnähꜘ taˊ läꜙjëꜙ heˉ kwaꜙ Dio heˉ kyaahˊ läähˊ hnähꜘhñaahꜗ. Läꜙja baˊ täähꜙ hnähꜘ teeh ˈ kyaahˊ läꜙjëꜙmay˜ kihꜗ hi saꜙlluꜗ. 12 Saꜙ laꜗ juu ˈ tee jneˊ kyaahˊdsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ, laꜗ juuˈ kyaahˊ läꜙjëꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ hi kye naˉkuˊ naˉngɨɨ ˈ taˊ jmɨˉgyʉʉꜙ hlɨɨh ˈ laˉ.Chaa hi mähꜗ, läꜙ gaꜙtëꜘ hi jøøhˈ. Läꜙkye jmɨˉlleꜘhlɨɨh ˈ hi gaꜙnääˊ gyʉʉh ˈ tee jneˊ kyaahˊ kaˉlähꜘ.13Heˉja jmeeꜙ biiꜗ jmäähˊ hnähꜘ taˊ läꜙjëꜙ heˉ kwaꜙDio, mahꜗ teeh ˈ hnähꜘ kyaahˊ hi heꜘ. Läꜙjëꜙ heˉkwëëh˜ Dio hnähꜘ laꜗ läꜙkoo heˉ choohˉ hløøꜘhi täähˊ jeeˊ hniiˉ mahꜗ läähˊ hnähꜘ hñaahꜗ waˊraˉgaꜙllooꜗ jmɨɨˊ hlɨɨhˈ ja . Hiꜙ maˉlaꜙ maˉteehˊ hnähꜘ,maˉlëh˜ hnähꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ. 14Heˉja goˉtaahˊ hnähꜘkoo hwehˉ kyaahˊ juˈdsooꜘ. Heˉ ja naˉ laꜗ läꜙkoolooˉ heˉ naˉhñʉʉꜚ tuhˉ hløøꜘ. Hiꜙ läꜙja hnøøꜗjmeehˈ hnähꜘ heˉ lluꜗ jmahꜗ mahꜗ läꜙja läähˊ hnähꜘhñaahꜗ, läꜙ jmeeꜙ hløøꜘ hi täähˊ jeeˊ hniiˉ naˉlääbihꜗ ñeˈ. 15Hiꜙ hnøøꜗ maˉnaˊlluuhˋ hnähꜘ tääꜘ kwahˈ hnähꜘ ju ˈhmëëꜘ heˉ jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊ jnänˋ. Heˉ janaˉ laꜗ läꜙkoo heˉ häˊ mɨɨˉ tɨɨˊ jneˊ. 16Hiꜙ jeeˊ läꜙjëꜙ,hnøøꜗ dsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ Dio mahꜗ lehꜙ hnähꜘkihꜗ hi saꜙlluꜗ waˊraˉ gaꜙjmeeyꜘ jwɨɨhˋ kyahˈ hnähꜘ.Heˉ ja naˉ laꜗ läꜙkoo heˉ jmeeꜙ hløøꜘ hi hɨɨˉ ñeˈ heˉ lääy˜ hñiiyꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ flech heˉ naˉhih˜ jeˉheˉ te˜ dsaˉ jeeˊ chaˉ hniiˉ. 17 Hiꜙ dsooh˜ hohꜘhnähꜘ maˉlääꜗ baˊ Dio hnähꜘ. Läꜙja laahꜗ hnähꜘläꜙkoo laaꜗ hløøꜘ hi häˊ mɨˈkyaahˊ lleˊ. Hiꜙ choohˊhnähꜘ ñe ˈtuuhꜚ jʉʉhˉ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ. Heˉja naˉ laꜗ juuˈ kihꜗ Dio. 18 Läꜙjëꜙ jiih˜ hnøøꜗ chuuhˈhnähꜘ kyaahˊ Dio, ngɨɨˊ hnähꜘ kiyhꜗ läꜙ hnøøꜗ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨ ˈ. Waˊ naˉnëhˊ hnähꜘ, taꜙ tʉꜘ hnähꜘ heˉngɨɨhˊ hnähꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio.

19Hiꜙ ngɨɨˊ hnähꜘ kinꜙ mahꜗ kwayꜗ juuˈ heˉ hlëëhnˊhiꜙ niꜙ saꜙ jäꜙ läꜙgohnꜙ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ kwanˋ juˈhmëëꜘ kihꜗ Jesús heˉ maˊ naˉhmääˊ. 20Gaꜙcheeꜗ Diojnäꜘ mahꜗ kwanˋ juu ˈ kiyhꜗ. Heˉja baˊ naˉ häänˊnehꜙñeˈ. Heˉja ngɨɨˊ hnähꜘ kinꜙmahꜗ ja tuuˉ dsënꜙhlëëhnˊ läꜙkoo lleˋ kihˈ.

21 Tíquico laaꜗ jaa øøhꜗ jneˊ hi hnaanꜙ chaˉmi-ihˉ. Läꜙ maˉjmeeyꜙ ja baˊ taˊ kihˈ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.

Efesios 6:22 182 Efesios 6:24Hi heꜘ jmeeꜗ juuˈ kyahꜗ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ kinꜙ hiꜙ haˉläꜙ ngënꜙ kyaahˊ taˊ kinꜙ. 22Kihꜗ heˉja baˊ naˉ, cheeꜙjnihꜘ taꜙ naꜙ kyahꜗ hnähꜘ mahꜗ läꜙñehˊ hnähꜘ haˉ läꜙdsaˉngëëꜘ jnäähˈ hiꜙ läꜙja kwayꜗ beꜘ kyahꜗ hnähꜘ.

23 Ngɨɨnˊ kih ˈ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ hiꜙ ngɨɨnˊkih ˈ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, waˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊdsë ˈ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ jeeˊ naˉ, waˊ jmeeyꜘhnääyꜗ øøyhꜚ hiꜙ waˊ jmeeyꜘ dsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Dio.24 Waˊ miˉjääꜗ Dio läꜙjëëꜙ hi saꜙ hwaa heˉ hnääyꜗJesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Waˊ laˈ läꜙja .

Filipenses 1:1 183 Filipenses 2:6

FilipensesJuuˈ laˉ gaꜙsɨɨꜘ Paaˊ kihˈ øøhꜗ jneˊ hi chaa

Filipo1 Jnäꜘ Paaˊ kyaahˊ Timotä jmeeˊ jnäähꜗ taˊ kih ˈ

Jesucristo, sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ hi naˉjngëëˈ hi täähˊjwɨɨˉ Filipo, kihꜗ heˉ maˉlaahꜗ hnähꜘ koo kyaahˊJesús. Hiꜙ sɨɨnꜙ heˉ laˉ läꜙkye kihꜗ hi kye nëˊhiꜙ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi naˉhñaa kwaꜙ beꜘ jeeˊ naˉ.2 Ngɨɨnˊ kih ˈ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ hiꜙ ngɨɨnˊ kih ˈJesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, waˊ kwayꜘ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗkyahꜗ hnähꜘ, hiꜙ waˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ.

Gaꜙkwaꜘ Paaˊ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio3 Kwanꜙ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio kyaanꜙ, koo häˊ koo

häˊ läꜙ maˊ dsooh˜ dsënꜙ hnähꜘ. 4 Läꜙjëꜙ jiih˜ läꜙmaˊ hlëëhnˊ kyaahˊ Dio, chaa baˊ jnäꜘ lluꜗ jeeˊ ngɨɨnˊkih ˈ läꜙjëëꜙ hnähꜘ, 5 jëëhꜘ läꜙ maˊ gaꜙløøhˋ hnähꜘkwahˉ hnähꜘ beꜘ kinꜙ jeeˊ kwanꜙ juˈhmëëꜘ läꜙjiihˈ naꜗsaꜙ maˉhwaahˊ hnähꜘ. 6Maꜙ baˊ jnäꜘ läꜙkoo jmeeꜙDio kyahꜗ hnähꜘ. Hñiiꜘ bihꜗ gaꜙløøyꜗ jääyꜙ hnähꜘ hiꜙläꜙja ngooꜗ baˊ jääyꜙ hnähꜘ läꜙjiih ˈ hñaaꜙ taˊ heˉjmeeyꜗ kihꜗ läꜙjaa läꜙjaa hnähꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊjähꜘ Jesucristo. 7 Sooh˜ heˉ kanˋ oˉjøhꜙ dsëˉ läꜙjakyahꜗ hnähꜘ, jëëhꜘ, hnaanꜙhnähꜘ chaˉmiihˉ. Maꜙkeꜙhäänˊ nehꜙñe ˈ o chehnꜗ nëˊtaˊ mahꜗ noonˋ nëˊ kih ˈju ˈhmëëꜘ, maꜙraꜙ heˉ miˉjääꜗ baˊ Dio jneˊ ko jøhꜘ.8 Ñeˉ baˊ Dio heˉ hnaanꜙ hnähꜘ chaˉmiihˉ, ja baˊläꜙkoo hnääꜗ Jesucristo hnähꜘ.

9 Läꜙlaˉ ngɨɨnˊ kih ˈ Dio kyahꜗ hnähꜘ. Hnoonꜗhnaahꜙ hnähꜘ øøhꜗ hnähꜘ chaˉgaˊmiihˉ, hiꜙ hnoonꜗläꜙchaˉ gaˊ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ hiꜙ hnoonꜗläꜙngëëhꜘ hnähꜘ chaˉgaˊmiihˉ. 10Maˊja baˊ läꜙñehˊhnähꜘ heeˉ naˉ heˉ lluꜗ gaˊ kyah ˈ hnähꜘ kihꜗ jeeˊläꜙjëꜙ. Läꜙjwëꜘ ja leehꜘ hnähꜘ naˉjngëë ˈ, moꜙsoꜙchaˉ gaˊ heˉ naˉbäähˋ hnähꜘ niꜙ miihˉ waˊraˉ gaꜙtëꜘjeeˊ jähꜘ Cristo. 11Heˉ läꜙja , läꜙchaˉ naˉkuˊ naˉngɨɨˈ taˊ lluˈ heˉ jmeehˈ hnähꜘ, taꜙlaꜙ kihꜗ Jesucristo mahꜗwaˊ laˈ jʉʉhˉ kihꜗ Dio hiꜙ läꜙja häꜗ dsaˉ chaˉmiihˉkiyhꜗ.

Gaꜙjmeehꜗ Paaˊ juuˈ haˉ läꜙ laꜗ kihꜗ hñiiyꜘ12 Hnoonꜗ läꜙñehˊ hnähꜘ øøhnꜗ, kwaat˜ kihꜗ läꜙjëꜙ

wɨɨꜘ heˉ gaꜙngëënꜘ, gaꜙjñeeꜘ chaˉgaˊmiihˉ juˈhmëëꜘ.13 Läꜙja läꜙjëëꜙ hløøꜘ hi täähˊ nëˊtaˊ laˉ, maˉñeˉbihꜗ häänˊ nehꜙñeˈ kwaat˜ kihꜗ Cristo. Hiꜙ gaꜙläꜙjëëꜙbaˊ hi täähˊ jeeˊ laˉ maˉnuuˉ bihꜗ. 14 Jwëëꜘ øøhꜗjneˊ gaꜙtëëyhꜗ beꜘ taꜙlaꜙ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, läꜙlluꜗheˉ gaꜙnuuyꜘ heˉ häänˊ nehꜙñeˈ. Heˉja tuuˉ dsëyꜗchaˉgaˊmiihˉ hlëëyh˜ dsaˉ juu ˈ kihꜗ Dio, moꜙsoꜙgoyhꜙ naꜗ.

15 Maꜙraꜙ ju ˈdsooꜘ, wɨɨꜘ dsëꜗ ko llaa dsaˉ hi gaꜙnääˊ kwaꜙ juuˈ kihꜗ Cristo, hiꜙ hnøøyꜗ llayꜗ hniiˉ.Pero hi jñahꜘ hi kwaꜙ juu ˈ, koo nëë ˈ baˊ la ˈhʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ. 16Hihꜗ koo nääꜗ dsaˉ heꜘ, kwaꜙ juuˈ kihꜗ Cristo, pero taˉjuu ˈ bihꜗ. Heˉ hnooyhˉ hniiˉbaˊ ja . Hiꜙ hnoohˉ gyihꜗ haˉ läꜙ jeeˊ läꜙwɨɨꜘ kinꜙ heˉhäänˊ nehꜙñeˈ laˉ, hʉʉˊdsëˉ kihꜗ bihꜗ ja . 17 Pero hi jñahꜘ heꜘ, kwaꜙ juuˈ kihꜗ Cristo kihꜗ heˉ hnääyꜗ dsaˉ.Maˉñeˉ bihꜗ häänˊ nehꜙñe ˈ mahꜗ noonˋ nëˊ kih ˈ juˈhmëëꜘ. 18 Pero saꜙ chaˉ heˉ jmeeꜗ, cherˊmahꜗ lluꜗhʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ o cherˊmahꜗ saꜙ lluꜗ. Heˉ kwaꜙ dsaˉjuuˈ kihꜗ Cristo, heˉ ja baˊ jmeeꜙ chaanˉ lluꜗ.

Hiꜙ läꜙ maˉngooꜗ ja baˊ chaanˉ lluꜗ, 19 jëëhꜘ maꜙbaˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ baˊ yaˉhɨɨ ˈ lluꜗ. Lääꜘ baˊ jnäꜘ kyaahˊheˉ ngɨɨhˊ hnähꜘ kinꜙ kihꜗ Dio hiꜙ kyaahˊ beꜘ kihꜗJmɨˉlleꜘ kihꜗ Jesucristo. 20 Maˉchaˉ baˊ oˉjøhꜙdsëˉ kinꜙ hiꜙ saꜙ jänˋ kyaahˊ oˉhihꜙ. Maꜙraꜙ heˉjmeeꜗ dsaˉ jʉʉhˉ kihꜗ Cristo taꜙlaꜙ kihꜗ jnäꜘ. Saꜙchaˉ heˉ jmeeꜗ cherˊmahꜗ chaa gaˊ jnäꜘ o maˉ-naˉjuunˊ. 21 Cherˊmahꜗ chaa gaˊ jnäꜘ, Cristo baˊkyaahˊ jnäꜘ. Hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙjuunꜗ, maˉlɨh˜ baˊjnäꜘ ja . 22 Cherˊmahꜗ ngooꜗ gaˊ chaanˉ jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ, läꜙchaˉ chaˉgaˊmiihˉ taˊ llu ˈ heˉ jmeenˋ. Saꜙmanꜙ heˉ koo jeeˊ läꜙtoꜘ heˉ lluꜗ gaˊ. 23 Koo jeeˊbaˊ häänˊ kih ˈ heˉ ja . Hnooꜗ gaˊ jnäꜘ heˉ juunꜘbaˊ mahꜗ naˊgyanˈ kyaahˊ Cristo. Chaˉgaˊmiihˉ lluꜗheˉ ja kinꜙ. 24 Pero läꜙjmääꜗ gaˊ kyah ˈ hnähꜘ,cherˊmahꜗ chaa gaˊ jnäꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. 25 Läꜙlaˉgwaꜘ hʉʉˊdsëˉ kinꜙ, manꜙ heˉ chaa gaˊ jnäꜘ miihˉjmɨɨˊ, heˉ gyanˊ kyaahˊ hnähꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Läꜙjagoˉnääꜘ hnähꜘ taꜙ chaˊnëˊ heˉ jmeeh ˈ hnähꜘ dsooꜘhohꜘ chaˉgaˊmiihˉ hiꜙ ja baˊ läꜙja jëë hohꜘ hnähꜘkyaahˊ heˉ maˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ. 26 Heˉja waˊraˉgaꜙlloonꜗ kaˉlähꜘ jeeˊ täähˊ hnähꜘ, läꜙchaahˉ hnähꜘlluꜗ chaˉgaˊmiihˉ taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo, waˊraˉ gaꜙjëëhˋjnäꜘ.

27 Kihꜗ jeeˊ läꜙjëꜙ, jmeeꜙ biiꜗ goˊtaahˊ hnähꜘ kweeˉläꜙ hnøøꜗ kihꜗ juˈhmëëꜘ kihꜗ Cristo. Cherˊmahꜗ ngoonꜗnaˊjëënꜙ hnähꜘ, o cherˊmahꜗ saꜙ ngoonꜗ, pero maꜙraꜙheˉ hnoonꜗ tëëhnꜗ juuˈ kyahꜗ hnähꜘ cheˊ läꜙmaˉtäähˊbaˊ hnähꜘ koo hwehˉ kyaahˊ koo nëëˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ,hiꜙ hnoonꜗ nuunˋ kaˉlähꜘ cheˊ läꜙ maˉkwahˊ baˊhnähꜘ beꜘ ko jøhꜘ jeeˊ jñeehˊ hnähꜘ ju ˈhmëëꜘ heˉjmeeˉ jneˊ dsooꜘ. 28 Taꜙ waˊ gah ˈ hnähꜘ niꜙ miihˉkihꜗ hi naˉhøøhˊ kyah ˈ hnähꜘ. Läꜙjwëꜘ ja läꜙjnäꜘheˉ lloo˜ koo jmɨɨˊ heeyꜘ. Pero kyahꜗ hnähꜘ läꜙjnäꜘ,maꜙraꜙ heˉ lääꜘ baˊ hnähꜘ. Dio baˊ heꜘ hi jmeeꜙläꜙja . 29 Jëëhꜘ taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo, heˉ gaꜙnaꜘ jwë ˈjmeehˈ hnähꜘ dsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kiyhꜗ. Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙheˉ ja , maꜙraꜙ heˉ jëëhˈ hnähꜘ heˉwɨɨꜘ kwaat˜ kiyhꜗkaˉlähꜘ. 30 Heˉja jëëhꜘ hnähꜘ wɨɨꜘ, ja baˊ läꜙkoowɨɨꜘ gaꜙjëënꜗ läꜙ maˊ gyanˊ kyaahˊ hnähꜘ. Hiꜙ naꜗnuuhˉ hnähꜘ heˉ ngooꜗ baˊ jëën˜ wɨɨꜘ.

2Cristo gaꜙjmääꜗ hñiiꜘ mähꜗ goˉte˜

1 Cherˊmahꜗ ju ˈdsooꜘ maˉhñah˜ hnähꜘ miihˉ beꜘkihꜗ Cristo läꜙlluꜗ heˉ maˉlaahꜗ hnähꜘ koo kyaayhˊ,hiꜙ cherˊmahꜗ jëë hohꜘ hnähꜘ kihꜗ heˉ hnääyꜗhnähꜘ, hiꜙ cherˊmahꜗ tɨh˜ hohꜘ hnähꜘ heˉ kyehˊhnähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ, hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙläꜙñihꜘhohꜘ hnähꜘ hiꜙ jøhˉ hohꜘ hnähꜘ kyaahˊ øøh ˈ jneˊ,2 cherˊmahꜗ läꜙja laꜗ kyahꜗ hnähꜘ øøhnꜗ, ja jmeehˉhnähꜘ jëë dsënꜙ goˉte˜. Hnoonꜗ jmeehˈ hnähꜘ koonëëˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ jeeˊ läꜙjëëꜙ hnähꜘ, hiꜙ läꜙhiiꜘ nëˊ baˊwaˊ hnaahꜙ hnähꜘ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ, hiꜙ waˊ laˈ koobaˊ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ jeeˊ hnaahꜙ hnähꜘ Dio. 3Taꜙjmeeˉhnähꜘ läꜙ tɨh˜ hohꜘ hnähꜘ hñaahꜗ, niꜙ taꜙ jmääꜙhnähꜘ hñaahꜗ kaahˊ. Llaꜚ heˉ ja , jmää hnähꜘ hñaahꜗläꜙkoo jaa hi mähꜗ baˊ. Jmeeˊ hnähꜘ kwaat˜ kyeeꜘgaˊ øøh ˈ hnähꜘ läꜙkohꜘ gaˊ hñaah ˈ hnähꜘ. 4 Läꜙjahnøøh ˈ hnähꜘ heˉ lluꜗ kihꜗ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ, jaꜙmaꜙlaꜙ kyahꜗ hñaahꜗ hnähꜘ.

5 Waˊ laˈ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ, ja baˊ läꜙkoo laꜗhʉʉˊdsëˉ kihꜗ Cristo Jesús. 6 Kweeˉ goˉte˜ baˊ laayˈkyaahˊ Dio, pero saꜙ gaꜙjmeeyꜘ biiꜗ maˊ leeyꜘ kweeˉ

Filipenses 2:7 184 Filipenses 3:11kyaayhˊ. 7 Gaꜙjmääyꜗ hñiiyꜘ mähꜗ, jayꜗ läꜙkoo jaamoz˜ baˊ. Gaꜙläꜙchaayꜙ läꜙkoo waˊ hi chaˉhi dsaˉjmɨˉgyʉʉꜙ. 8 Läꜙ maˊ gaꜙngëyꜘ laayꜗ dsaˉ, gaꜙjmääyꜗhñiiyꜘ mähꜗ goˉte˜, läꜙjiihˈ gaꜙheeyhˉ juuyꜘ, maꜙkeꜙlaꜗ oˉhihꜙ heˉ gaꜙjuuyꜗ dsohꜘ hmaˉcruꜚ. 9 Heˉjagaꜙchaahˉ Dio taꜙ gyʉʉh ˈ, gaꜙllaayꜗ jøøyh ˈ goˉte˜.Hiꜙ gaꜙkwëëyhꜗ koo jmɨɨˉ heˉ lluꜗ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊkih ˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ . 10 Mahꜗ gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ juuhꜗjnëˊ waˊraˉ gaꜙnuuyꜘ jmɨɨˉ kihꜗ Jesús. Läꜙja jmeeꜗhi täähˊ gyʉʉhˈ kyaahˊ hi täähˊ hwaˈ, läꜙkye hi täähˊ nehꜙ hwaꜗ kaˉlähꜘ. 11 Hiꜙ gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ jähꜙ:“Jesucristo baˊ laa ˈ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ”, läꜙja jmeeyꜗjʉʉhˉ kihꜗ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ.

Laaꜗ jneˊ läꜙkoo waˊjeˉ heˉ chooꜙ kihꜗ dsaꜙ12 Øøhnꜗ hi hnaanꜙ, chaanˉ lluꜗ kyaahˊ hnähꜘ,

jëëhꜘ gaꜙjmeehˊ baˊ hnähꜘ he ˈ kinꜙ läꜙ maˊ tøøhnˊko jøhꜘ jeeˊ naˉ. Hiꜙ naꜗ heˉ gyanˊ läꜙ gaꜙtëꜘ laˉ,heˉja naˉ jwëëhn˜ hnähꜘ, jmeeˊ hnähꜘ he ˈ chaˉ-gaˊmiihˉ läꜙkohꜘ lleˋ kyahˈ hnähꜘ kihꜗ heˉ maˉlaahꜘhnähꜘ. Hiꜙ läꜙja hnøøꜗ waˊ gahꜙ hnihꜘ. 13 Dio baˊjmeeˈ jäꜙ tuhˉhohꜘ hnähꜘ jmeehˈ hnähꜘ läꜙ hnøøyꜗhñiiyꜘ hiꜙ kwayꜗ beꜘ kyahꜗ hnähꜘ mahꜗ kwëëhꜗ hohꜘhnähꜘ jmeehˈ heˉ jäyhꜙ.

14 Taꜙ tiˉchooˉ hnähꜘ juu ˈ. Ja miˉtehˋ hnähꜘtoˉkëˊ baˊ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ hnähꜘ. 15Mahꜗ leehꜘhnähꜘ naˉjngëëˈ hiꜙ moꜙsoꜙ chaˉ gaˊ heˉ naˉbäähˋhnähꜘ niꜙ miihˉ. Leehꜘ hnähꜘ jooꜘ Dio hi moꜙsoꜙchaˉ dsoˊkyeˉ kihꜗ jeeˊ kih ˈ dsaꜙ hi naˉheeꜚ dsëꜗ.Jeeˊ kih ˈ hi hñaaˉ dsëꜗ heꜘ, leehꜘ hnähꜘ läꜙkoochaˊnʉʉꜘ hi chaaˈ gyʉʉhˈ hi chooꜙ waˊjeˉ läꜙkaajmɨˉgyʉʉꜙ, 16 läꜙlluꜗ heˉ kwahˉ hnähꜘ juuˈ heˉ jmeeꜙchaa dsaˉ. Hiꜙ läꜙja läꜙchaanˉ lluꜗ waˊraˉ gaꜙtëꜘjeeˊ jähꜘ Cristo. Jëëhꜘ maˊja läꜙjnäꜘ heˉ jmääꜗ baˊtaˊ kinꜙ, jaꜙ koo gaꜙjmeenꜗ taˊ taꜙjmahꜗ. 17 Hiꜙcherˊmahꜗ gaꜙjngɨɨhꜗ dsaˉ kinꜙ, saꜙ chaˉ heˉ jmeeꜗ.Jëëhꜘmaˉngëëꜘ baˊmaˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ Dio hiꜙgaꜙngëëhˋ hnähꜘ hñaahꜗ mahꜗ jmeeh ˈ hnähꜘ taˊheꜗkiyhꜗ. Hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙjuunꜗ jeeˊ kwanꜙ beꜘ kyahꜗhnähꜘ, ja gaˊ maˉhñaaˉ heˉ kwëëhnˊ Dio. Hehꜗläꜙja chaa baˊ jnäꜘ lluꜗ, hiꜙ jëë baˊ dsënꜙ kwaat˜kyahꜗ hnähꜘ. 18 Hiꜙ läꜙja hnoonꜗ jmeeh ˈ hnähꜘkaˉlähꜘ, waˊ chaahˉ hnähꜘ lluꜗ, waˊ jëë hohꜘ hnähꜘko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ.

Timotä kyaahˊ Epafrodito19Waˊ jëënˊ haˉ läꜙ jähꜙ Jesús Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, naꜗ

gaˊ hnoon ˈ cheenꜚ Timotä dsaˉjëëyꜙ hnähꜘ, mahꜗläꜙchaanˉ lluꜗ kaˉlähꜘ läꜙhmëëꜘ waˊraˉ gaꜙtëëhnꜗ juuˈ kyahꜗ hnähꜘ. 20Saꜙ chaa gaˊ jñahꜘ hi kye koo baˊhʉʉˊdsëˉ läꜙkoo jnäꜘ. Jaa hi heꜘ baˊ lleˋ dsëˈ hnähꜘchaˉmiihˉ. 21 Läꜙjëëꜙ gaˊ jñahꜘ hnooyhˉ maꜙlaꜙ heˉhnøøyꜗ hñiiꜘ bihꜗ, saꜙ hnooyhˉ heˉ hnøøꜗ CristoJesús. 22Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ maˉyaˉhëë Timotä lluꜗkyaahˊ taˊ kihˈ. Läꜙkoo jaa hi kwaꜙ beꜘ kihꜗ jmiiˉ,läꜙja jmeeyꜙ kyaahˊ jnäꜘ jeeˊ kwaˊ jnäähꜗ juu ˈ kihꜗJesús. 23Heˉja toˉchahꜘ waˊraˉ gaꜙläꜙmanꜙ haˉ läꜙjäꜗ juuˈ kinꜙ, ja gaˊ cheenꜚ Timotä kyahꜗ hnähꜘ, laanꜙ.24 Kyenˊ oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, chahꜘ baˊnɨɨnˋ kaˉlähꜘ jeeˊ täähˊ hnähꜘ.

25Hiꜙ jmeeꜙ biiꜗ cheenꜚ øøhꜗ jneˊ Epafrodito kyahꜗhnähꜘ kaˉlähꜘ. Heꜘ baˊ hi naˉ gaꜙcheehꜙ hnähꜘmahꜗ jmeeyꜗ beꜘ kinꜙ. Heˉja gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ taˊko jøhꜘ kyaayhˊ. Peerꜙ gaꜙkwaˊ jnäähꜗ beꜘ läꜙjiihˈ jeeˊ leꜘ. 26 Pero hnøøꜗ gyihꜗ dsaˉjëëyꜙ hnähꜘ,

jëëhꜘ jmeeyꜙ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ, kihꜗheˉ maˉnʉʉhˉ hnähꜘ dsaayhˊ. 27 Maꜙraꜙ ju ˈd-sooꜘ baˊ dsaayhˊ, miihˉ gaˊ saꜙ gaꜙjuuyꜗ. Perogaꜙläꜙñihꜘ dsëꜗ Dio kiyhꜗ. Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ kihꜗ hi heꜘgaꜙläꜙñihꜘ dsëyꜗ. Gaꜙläꜙñihꜘ dsëyꜗ kiꜙ jnäꜘ kaˉlähꜘjeeˊ maˉhlaayꜘ. Meehˉ dsënꜙ chaˉgaˊmiihˉ waˊraˉjähꜘ kihꜗ gaꜙjuuyꜗ. 28 Heˉja jmeeꜙ biiꜗ kinꜙ cheeꜚjnihꜘ kaˉlähꜘ dsaˉjëëyꜙ hnähꜘ. Hiꜙ waˊraˉ gaꜙjëëhˋhnihꜘ, läꜙchaahˉ hnähꜘ lluꜗ. Hiꜙ jnäꜘ kaˉlähꜘ moꜙsoꜙläꜙmeehˉ dsënꜙ. 29 Heehˋ hnähꜘ läꜙkaa tuhˉhohꜘhnähꜘ läꜙ hnøøꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Hiꜙ waˊ läˉhnaahꜙhnähꜘ läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ taˊ läꜙkoo jmeeꜙ øøhꜗ jneˊheꜘ. 30 Miihˉ gaˊ saꜙ gaꜙjuuyꜗ jeeˊ jmeeyꜙ taˊ kih ˈCristo. Gaꜙhɨɨꜘ gooˉ kiyhꜗ heˉ gaꜙjmeeyꜘ beꜘ kinꜙllaꜚ hnähꜘ kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙlaꜗ heˉ maˊ jmeehꜗ hnähꜘhñaahꜗ hnähꜘ.

3Gaꜙjmeeꜘ Paaˊ taꜙ kooꜘ läꜙkooˉ maˊ laayˈ jääꜗ

1 Heˉja øøhnꜗ, waˊ jëë hohꜘ hnähꜘ taꜙlaꜙ kihꜗDsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Saꜙ dsaˉläˉdsëhꜙ dsënꜙ heˉ sɨɨnꜙkaˉlähꜘ, ja baˊ heˉ maˉsɨɨnꜗ jääꜗ , jëëhꜘ heˉ lluꜗ kyahꜗhnähꜘ baˊ ja . 2 Leehꜚ hnähꜘ kyaahˊ hi jmeeꜙ heˉhlɨɨhˈ, hi jmeeꜙ läꜙkoo dsɨɨˉ hääˈ, jäyhꜘ, jmeeꜙ biiꜗʉʉhꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ. 3 Jneˊ baˊ heꜘ hi maˉlaaꜗ kwaat˜ hi gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗ, jneˊ baˊheꜘ hi jmeeꜙ taˊheꜗ kihꜗ Dio kyaahˊ koo nëë ˈ baˊhʉʉˊdsëˉ. Jneˊ baˊ heꜘ hi chaa lluꜗ kihꜗ heˉmaˉlaaꜗjneˊ koo kyaahˊ Cristo Jesús. ¿Heˉla ˈ kye gaˊ jneˊoˉjøhꜙ dsëˉ jnänˋ hñaanˈ hi laaꜗ jmɨˉngoꜗ? 4 Leꜘ baˊkanˋ oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ hñiinꜙ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ hnoonꜗ.Hiꜙ cherˊmahꜗ chaa hi kye oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ taˊ heˉmaˉjmeeyꜘ, jnäꜘ baˊ chaˉ kinꜙ chaˉgaˊmiihˉ läꜙkohꜘgaˊ kih ˈ hi heꜘ. 5 Jëëhꜘ, maˊ gaꜙhyanˉ jñaaꜗ jmɨɨˋ,gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kinꜙ. Hiꜙ laanꜗ saˊjuˉ kihꜗ Israel,hiꜙ laanꜗ ja baˊ saˊjuˉ kihꜗ Benjamín jooyꜘ. Hiꜙ laanꜗmaꜙraꜙ dsaˉ hebreo, jëëhꜘ hebreo baˊ maˊ laaˈ maaˋkyaanꜙ tääˋ kyaanꜙ. Hiꜙ maˊ laanˈ jaa fariseo hi maˊhøøꜙ ley kihꜗ Moisé. 6Heˉja gaꜙkwaanꜙ hñiinꜙ heˉmaˊ jmeehnˊ dsaˉ kyaaꜗ Dio. Maˊmiˊtenˋ leymahꜗmaˊjänˋ lluˈ kyaahˊ Dio, niꜙmiihˉ saꜙmaˊ naˉbäähnˋ dsooˊmaˊ laanꜙ.

7 Pero läꜙjëꜙ heˉ maˊ kyenˊ oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ ja ,gaꜙjmeenꜗ kwaat˜ moꜙsoꜙ jmääꜗ heˉ ja kinꜙ, mahꜗngoonꜗ kyaahˊ Cristo baˊ. 8 Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ heˉ ja ,gaꜙläꜙjëꜙ baˊ heˉ chaˉ, gaꜙjmeenꜗ kwaat˜ saꜙ jmääꜗniꜙ miihˉ. Pero heˉ kyuunꜙ Cristo Jesús Dsaˉjøøh ˈjnänˋ, heˉ ja baˊ kyeeꜘ chaˉgaˊmiihˉ kinꜙ. Heˉjagaꜙjmeenꜗ taꜙ kooꜘ läꜙjëꜙ goˉte˜ baˊ, kihꜗ heˉ hnaaꜙjnihꜘ. Gaꜙjmeenꜗ kwaat˜ laꜗ läꜙkoo hløøˉ jmahꜗ baˊ,mahꜗ ngoonꜗ kyaahˊ Cristo. 9 Hnoonꜗ jänˋ goˉte˜ko jøhꜘ kyaayhˊ. Moꜙsoꜙ hnoohnꜙ haˉ läꜙ jeeˊ jänˋllu ˈ kyaahˊ heˉ høønꜙ ley maˉgyuhˉ. Heˉ jmeenꜙdsooꜘ dsënꜙ kihꜗ Cristo, heˉja baˊ jänˋ lluˈ. Heˉ jajaꜗ taꜙlaꜙ kihꜗ Dio, läꜙlluꜗ heˉ jmeeˊ jneˊ dsooꜘ dsëˉ jneˊkiyhˈ. 10Hiꜙ hnoonꜗ läꜙkyuunꜙ Cristo chaˉgaˊmiihˉ,hnoonꜗ ngënˋ kyaahˊ läꜙjëꜙ beꜘ kiyhꜗ, ja baˊ beꜘ heˉkyaahˊ gaꜙläꜙjiiyhˋ ja . Hiꜙ hnoonꜗ jëënꜚ wɨɨꜘ läꜙkoogaꜙjëëꜗ Cristo, läꜙjiihˈ leꜘ kinꜙ läꜙkoo gaꜙlaꜗ kiyhꜗ heˉgaꜙjuuyꜗ kwaat˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ jnänˋ, 11 mahꜗ läꜙjatëënꜗ jmeenˋ maꜙraꜙ heˉ lluꜗ jmahꜗ läꜙkoo jaa hi maˉläˉjiihˋ jeeˊ kihˈ hi maˉnaˉjuuˊ.

Gaꜙkwaꜘ Paaˊ beꜘ läꜙjiihˈ jeeˊ leꜘ

Filipenses 3:12 185 Filipenses 4:2312 Jaꜙ heˉ jwahnꜙ heˉ maˉlaꜙ gaˉjʉhˉ, niꜙ heˉ

maˉlaanꜗ lluuꜗ goˉte˜. Pero ngooꜗ baˊ jnäꜘ taꜙchaˊnëˊ kwanꜙ beꜘ, haˉ gaˉ cheˉ lloo˜ koo jmɨɨˊleenꜘ läꜙkoo hyohˉ dsëꜗ Cristo Jesús hi gaꜙtëëhꜗjnäꜘ. 13 Øøhnꜗ, saꜙ gaˊ maˉtëënꜘ heˉ ja . Pero heˉjmeenꜙ läꜙlaˉ. moꜙsoꜙ miˉdsoohnꜚ dsënꜙ läꜙjëꜙ heˉmaˉngëëꜘ, mahꜗ kwanˋ beꜘ läꜙjiihˈ tëënꜗ heˉ chaˉ taꜙchaˊnëˊ gaˊ. 14 Ngooꜗ baˊ jnäꜘ taꜙ chaˊnëˊ kwanꜙ beꜘläꜙjiih ˈ tëënꜗ heˉ lleˋ kih ˈ hyohnꜙ heˉ chaˉ gyʉʉhˈ. Kihꜗ heˉja baˊ gaꜙtëëhꜗ Dio jnäꜘ taꜙlaꜙ kihꜗ CristoJesús.

15 Läꜙjëëꜙ jneˊ hi maˉtäähˊ koo hwehˉ, hnøøꜗdsaˊtoohnˊ kyaahˊ koo baˊ hʉʉˊdsëˉ, ja baˊ läꜙkoohʉʉˊdsëˉ heˉ jmeenꜙ. Hiꜙ cherˊmahꜗ chaa ko llaahnähꜘ hi saꜙ laꜗ läꜙja hʉʉˊdsëˉ kihꜗ, Dio baˊ jmeeˈ läꜙngëëyꜘ haˉ läꜙ laꜗ. 16 Pero hnøøꜗ dsaˊtoohˊ jneˊkoo hwehˉ kyaahˊ juuˈ heˉ maˉmiˉtëë jneˊ.

17 Øøhnꜗ, jmeeˊ hnähꜘ ja baˊ läꜙkoo jmeeꜙ jnäꜘ.Hiꜙ kye hnähꜘ nëˊ jmeeˊ hnähꜘ ja baˊ läꜙkoo jmeeꜙdsaˉkyaahˊ jnäähꜗ. 18 Jaꜙ koo häˊ maˉjwëëhnꜗhnähꜘ, jwëëꜘ dsaˉ gaꜙnääˊ jwëꜘ hlɨɨh ˈ. Hiꜙ kookaˉlähꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, läꜙ maˉgaꜙnääˊ baˊ dsaˉjmeeꜙ taꜙ kooꜘ juu ˈ heˉ gaꜙjuuꜗ Cristo dsohꜘhmaˉcruꜚ. Heˉja meehˉ dsënꜙ, läꜙjiihˈ tuuˉ jmɨɨˉmɨ ˈnënꜙ kihꜗ heˉ jmeeyꜙ läꜙja . 19 Kyaahˊ dsoˊjwɨɨꜘbaˊ dsaˉnääyꜗ. Heˉ kuhˉhɨh˜ bihꜗ laaꜗ dio kyaayꜗ.Tɨh˜ dsëyꜗ läꜙjëꜙ heˉ laꜗ oˉhihꜙ. Kyeyˉ hʉʉˊdsëˉkihꜗ maꜙlaꜙ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ baˊ. 20 Pero jnäˋjneˊ, gyʉʉhˈ baˊ naˊjnääꜘ jneˊ jeeˊ yaˉhëëˈ JesucristoDsaˉjøøhˈ jnänˋ hi jøønˊ lääˈ jneˊ. 21 Chaˉ beꜘ kiyhꜗheˉ kyaahˊ leꜘ jmeeyꜗ hihꜙ kihꜗ gaꜙläꜙjëꜙ heˉ chaˉ.Hiꜙ kyaahˊ ja baˊ beꜘ ja miˉsɨɨyꜗ jmɨˉngoꜗ heˉ kyejneˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ mahꜗ leeꜘ jneˊ jøøhˈ läꜙkoo laayꜗhñiiyꜘ.

4Waˊ chaaˉ jneˊ llu ˈ gaꜙläꜙjëꜙ jmɨɨˊ taꜙlaꜙ kihꜗ

Dsaˉjøøhˈ jnänˋ1 Peerꜙ hnaanꜙ hnähꜘ øøhnꜗ, hnoonꜗ naˊjëënꜙ

hnähꜘ hi jmeeꜙ jëë dsënꜙ. Jëëhꜘ heˉ gaꜙheehˋhnähꜘ kihꜗ Jesús, heˉ ja baˊ laˈ läꜙkoo jñeenˈ. Heˉ-ja jwëëhn˜ hnähꜘ, øøhnꜗ hi hnaanꜙ, ja goˉtaahˊhnähꜘ koo hwehˉ läꜙlluꜗ heˉ maˉlaahꜗ hnähꜘ kookyaahˊ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.

2 Chuunꜘ chaˉmiihˉ kyaahˊ Evodia hiꜙ kyaahˊSíntique kaˉlähꜘ, waˊ hiiꜘ koo baˊ dsëy ˈ läꜙ hnøøꜗDsaˉjøøh ˈ jnänˋ. 3 Hiꜙ ngɨɨnˊ kyahˈ hneˉ hi jmeeꜙtaˊ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ, mahꜗ kwah ˈ beꜘ kihꜗ läꜙuuꜘøøhꜗ jneˊ heꜘ. Jëëhꜘ, chaˉ chaˉmiihˉ taˊ heˉ gaꜙjmeeꜘdsaˉmëꜘ heꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ jeeˊ gaꜙkwaˊ jnäähꜗju ˈhmëëꜘ. Hiꜙ läꜙja gaꜙjmeeꜘ kaˉlähꜘ Clementekyaahˊ läꜙjëëꜙ gaˊ jñahꜘ hi kwaꜙ beꜘ kinꜙ. Läꜙjëëꜙ hi heꜘ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ nëˊ jeˉ jeeˊ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗläꜙjëëꜙ hi naˊjnääꜘ kihꜗ Dio.

4 Waˊ chaahˉ hnähꜘ lluꜗ gaꜙläꜙjëꜙ jmɨɨˊ taꜙlaꜙ kihꜗDsaˉjøøhˈ jnänˋ. Jwahnꜙ kaˉlähꜘ: Waˊ chaahˉ hnähꜘlluꜗ. 5Miˉjnääˈ hnähꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ heˉ lluꜗ hohꜘhnähꜘ, jëëhꜘ ngooꜗ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ jähꜘ Jesús. 6Niꜙ mi-ihˉ taꜙ kwëëhꜘ hnähꜘ hñaahꜗ hʉʉˊdsëˉ. Hnøøꜗ ngɨɨˊhnähꜘ kyahꜗ hnähꜘ kihꜗ Dio baˊ. Hlëëhˊ hnähꜘ Dio haˉläꜙ hnoohˉ hnähꜘ, chuuˊ hnähꜘ kyaayhˊ cherˊmahꜗhaˉ läꜙ laꜗ kyahꜗ hnähꜘ hiꜙ kwaˊ hnähꜘ tiˊhmaahˊ kiyhˈ. 7 Hiꜙ Dio jmeeꜗ hiiꜘ tiiˊ kyah ˈ hnähꜘ hiꜙ niꜙ saꜙläꜙngëëhꜘ hnähꜘ haˉ kohꜘ jiihˈ jmeeyꜗ. Kyaahˊ läꜙja ,

moꜙsoꜙ jeh˜ hohꜘ hnähꜘ hiꜙ jäꜗ koo hwehˉ hʉʉˊdsëˉkyahꜗ hnähꜘ, taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ maˉlaahꜗ hnähꜘ kookyaahˊ Cristo Jesús.

8 Taꜙ jyohꜘ ko taa jwëëhn˜ hnähꜘ øøhnꜗ, kyehnähꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ heˉ laˉ baˊ: kihꜗ heˉ laꜗ dsooꜘ,kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ jmääꜗ, läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ, läꜙjëꜙ heˉnaˉjngɨɨˈ, läꜙjëꜙ heˉ tɨh˜ dsëˉ jneˊ, läꜙjëꜙ heˉ hiiꜘ juuˈ kihꜗ. Kye hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ laˉ heˉgaꜙtëëꜘ jneˊ jmeenˊ jʉʉhˉ kihꜗ. 9 Ja høøhˉ hnähꜘheˉmaˉheehnꜙ hnähꜘ, heˉmaˉmiˉtëëhˈ hnähꜘ kinꜙ,heˉ maˉnʉʉhˉ hnähꜘ kinꜙ, hiꜙ heˉ maˉjëëhˋ hnähꜘjmeenꜙ. Hñiiꜘ Dio hi jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊ jnänˋ, hi heꜘ naˉkyaahˊ hnähꜘ.

Gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ Paaˊ kihˈ heˉ gaꜙhyoyhꜗ kuuˊ10 Peerꜙ jëë dsënꜙ taꜙlaꜙ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, naꜗ

heˉmaˉkwahˊ hnähꜘ beꜘ kinꜙ kaˉlähꜘ läꜙhmëëꜘ. Maꜙbaˊ jnäꜘ heˉ maˊ lleˋ hohꜘ jnäꜘ, pero heˉ saꜙ gaꜙkwaꜘjäˊ baˊ kyah ˈ hnähꜘ heˉ maˊ jmeehꜗ hnähꜘ beꜘ kinꜙ.11 Jaꜙ kihꜗ heˉ llaˉkyaanꜗ heˉ maˉjwëëhnꜗ hnähꜘläꜙnaˉ. Maˉläˉtëën˜ kwanꜙ beꜘ kihꜗ hñiinꜙ. Chaabaˊ jnäꜘ lluꜗ kihꜗ waˊ heˉ chaˉ heˉ heˉ dsaˉngëënꜘ.12 Maˉkyʉʉh˜ baˊ jnäꜘ heeˉ ja heˉ täˉñeenꜘ hiꜙläꜙkoo maˊ chaˉ chaˉmiihˉ kinꜙ. Maˉläˉtëën˜kwanꜙ beꜘ kihꜗ hñiinꜙ heˉ chaanˉ lluꜗ kihꜗ waˊ heˉchaˉ heˉ heˉ dsaˉngëënꜘ, läꜙmaˊ kyohnꜙ hiꜙ läꜙkoomaˊ naˉkënꜚ. Kweeˉ baˊ jmeeꜙ läꜙ maˊ dsaˉchaaꜘkinꜙ, o läꜙkoo maˊ saꜙ chaˉ goˉte˜. 13 Kihꜗ gaꜙläꜙjëꜙbaˊ lihnꜙ llaˊdsëënˋ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Cristo hi ngëꜙkyaahˊ jnäꜘ.

14 Pero maꜙraꜙ heˉ gaꜙjmeehˊ baˊ hnähꜘ lluꜗ,gaꜙkwahˊ hnähꜘ heˉ hnoonꜗ läꜙ maˊ gaꜙjëënꜗ wɨɨꜘ.15 Ñehˊ baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ läꜙ maˊ toˉnëˊ, läꜙmaˊ yaꜙhëënꜗ hwaꜗ Macedonia maˊ naˊkwan ˈ ju ˈh-mëëꜘ. Niꜙ koo gwahꜙ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ beꜘ kinꜙ, maꜙlaꜙhnähꜘ baˊ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ, chaˉheˉ gaꜙkwahˊ hnähꜘ hiꜙ chaˉ heˉ gaꜙhñahꜗ hnähꜘkaˉlähꜘ. 16 Jaꜙ koo häˊ gaꜙcheehꜙ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉmaˊ jmeeꜙ biiꜗ kinꜙ läꜙ maˊ gyanˊ jwɨɨˉ Tesalónica.17 Hiꜙ jaꜙ heˉ koo jøønˊ heˉ hyohnꜙ kyahꜗ hnähꜘ.Heˉ hnoohnꜙ haˉ läꜙ jeeˊ läꜙjnäꜘ chaˉgaˊmiihˉ taˊ lluˈ kyahꜗ hnähꜘ chaˊnëˊ Dio. 18 Maˉngëëꜘ maˉhyohn˜haˉ kohꜘ teꜗ heˉ lleˋ kihˈ hyohnꜙ, läꜙjiih ˈ maˉngëëꜘgaˊ, naꜗ heˉ maˉtëëhnꜗ kuuˊ heˉ maˉcheehꜙ hnähꜘkyaahˊ Epafrodito. Heˉ naˉ hɨɨˉ miˉjwɨɨˉ kihꜗ Dio,heˉ naˉ baˊ heeyhˉ, hiꜙ heˉ naˉ baˊ tɨh˜ dsëyꜗ. 19Diokyaanꜙ kwaꜗ kaˉlähꜘ heˉ jmeeꜙ biiꜗ kyahꜗ hnähꜘ, jëëhꜘchaˉ baˊ läꜙjëꜙ gyʉʉhˈ heˉ saꜙ llaꜙ jihˊkohꜘ heˉ hñahꜙjneˊ kihˈ Cristo Jesús. 20 Läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ waˊ laˈjʉʉhˉ kihꜗ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ. Waˊ laˈ läꜙja .

21 Jmeeˊ Dio kihꜗ läꜙjëëꜙ hi naˉjngëë ˈ hi laaꜗkoo kyaahˊ Cristo Jesús. Hiꜙ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ kyaahˊ jnäꜘ laˉ, jmeeyꜙ Dio kyahꜗ hnähꜘ. 22Hiꜙgaꜙläꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ hi naˉjngëë ˈ jmeeꜙ Dio kyahꜗhnähꜘ kaˉlähꜘ. Hiꜙ chaˉgaˊmiihˉ lleˋ dsëy ˈ hnähꜘläꜙjëëꜙ hi täähˊ chaˊnehꜙ kihꜗ César.

23 Waˊ miˉjääꜗ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ läꜙjëëꜙhnähꜘ. Waˊ laˈ läꜙja .

Colosenses 1:1 186 Colosenses 2:3

ColosensesJuuˈ laˉ gaꜙsɨɨꜘ Paaˊ kihˈ øøhꜗ jneˊ hi chaaColosas

1 Jnäꜘ Paaˊ laanˈ apóstol kyaaꜗ Jesucristo läꜙ hyohˉdsëꜗ Dio. Kyaahˊ Timotä øøhꜗ jneˊ sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ,2 hi täähˊ jwɨɨˉ Colosas. Laahꜗ hnähꜘ naˉjngëëˈ hiꜙmiˉtehˋ baˊ hnähꜘ, kihꜗ heˉ maˉlaahꜗ hnähꜘ kookyaahˊ Cristo. Heˉja ngɨɨnˊ kih ˈ Dio hi laaꜗ Tääˋjnänˋ hiꜙ ngɨɨnˊ kihˈ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, waˊkwayꜘ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ hiꜙ waˊ jmeeyꜘ hiiꜘtiiˊ kyahˈ hnähꜘ.

Gaꜙkwaꜘ Paaˊ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio3 Läꜙjëꜙ jiih˜ maˊ ngɨɨˊ jnäähꜗ kyahꜗ hnähꜘ, kwaˉ

jnäähˈ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio, Jmiiˉ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ Je-sucristo. 4 Jëëhꜘ maˉtëëhꜗ jnäähˈ juuˈ heˉ maˉdsooꜘhohꜘ hnähꜘ kihꜗ Cristo Jesús hiꜙ hnaahꜙ hnähꜘ läꜙjëëꜙhi naˉjngëëˈ. 5 Jmeehˉ hnähꜘ läꜙja , jëëhꜘ maˉchaˉbaˊ oˉjøhꜙ dsëˉ kyahꜗ hnähꜘ heˉ hñahꜙ hnähꜘ heehꜚheˉ høøꜙ Dio gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Gaꜙnʉʉhˉ baˊ hnähꜘhaˉ läꜙ laꜗ heˉ oˉjøhꜙ dsëˉ laˉ läꜙ maˊ gaꜙheehˋhnähꜘ juˈdsooꜘ, ja baˊ juˈhmëëꜘ kihꜗ Cristo. 6Gaꜙllooꜗjuu ˈ naˉ läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊ täähˊ hnähꜘ, ja baˊ läꜙkoongooꜗ läꜙkaa läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hiꜙ läꜙkaa jeeˊdsaˉkwayꜙ juuˈ naˉ, leꜘ lluꜗ kihꜗ dsaꜙ hiꜙ läꜙja ngooꜗbaˊ taꜙ chaˊnëˊ, ja baˊ läꜙkoo gaꜙlaꜗ kyahꜗ hnähꜘ läꜙmaˊ toˉnëˊ gaꜙnʉʉhˉ hnähꜘ hiꜙ gaꜙläꜙngëëhꜘ hnähꜘhaˉ kohꜘ saꜙ lluꜗ dsëꜗ Dio kyaahˊ jneˊ. 7Gaꜙläꜙtëëhꜙ baˊhnähꜘ juuˈ naˉ, läꜙ maˊ gaꜙhlëëhꜗ Epafra hnähꜘ, øøhꜗjneˊ hi hnääꜙ jnääh ˈ, hi jmeeꜙ taˊ ko jøhꜘ kyaahˊjnäähꜗ hiꜙ miˉteꜗ bihꜗ läꜙjëꜙ taˊ kihˈ Cristo, jeeˊ kyahˈhnähꜘ kaˉlähꜘ. 8Hi heꜘ gaꜙjmeehꜗ juuˈ kyaaꜗ jnäähˈ heˉ täähˊ hnähꜘ hnaahꜙ hnähꜘ øøhꜗ kyaahˊ beꜘ kihꜗJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.

Gaꜙngɨɨꜘ Paaˊ kihˈ Dio mahꜗ kwayꜗ beꜘ kihꜗ øøhꜗjneˊ

9 Heˉja läꜙ maˊ gaꜙtëëhꜗ jnäähˈ juuˈ kyahꜗ hnähꜘsaꜙ maˉtʉˊ jnäähꜗ ngɨɨˊ jnäähꜗ kihꜗ Dio mahꜗ waˊkwëëyhˈ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ heˉ jäꜙ gyʉʉhˈ, läꜙjwëꜘja läꜙñehˊ hnähꜘ kweeˉ haˉ läꜙ hnøøyꜗ hñiiyꜘ.10Läꜙja ngɨɨˊ jnäähꜗ kyahꜗ hnähꜘmahꜗ goˊtaahˊ hnähꜘläꜙkoo lleˋ kih ˈ hi laaꜗ kyaaꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, hiꜙjmeehˈ hnähꜘ tääꜘ baˊ läꜙjëꜙ heˉ tɨh˜ dsëyꜗ. Maˊjagaˊ jmeehꜗ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ jmahꜗ hiꜙ läˉkyuuhꜙhnähꜘ Dio chaˉgaˊmiihˉ koo häˊ koo häˊ. 11 Hiꜙwaˊ tëëhꜘ hnähꜘ beꜘ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ hi chaˉgaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ mahꜗ kwëëhꜗ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ läꜙjëꜙheˉ dsaˉngëëhꜘ hnähꜘ hiꜙ läꜙjøhˉ hohꜘ hnähꜘ chaˉ-gaˊmiihˉ kyaahˊ dsaˉ. 12 Hiꜙ waˊ jëë hohꜘ hnähꜘkwaˊ hnähꜘ tiˊhmaahˊ kih ˈ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋhi gaꜙmiꜙlluuꜗ jneˊ mahꜗ hñahꜙ jneˊ heenꜚ jeeˊ ooꜙyaꜙjwɨɨꜗ jeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ ko jøhꜘ kyaahˊ jeeˊ läꜙjëëꜙhi naˉjngëëˈ. 13 Jëëhꜘ, gaꜙlääyꜗ jneˊ heˉ maˊ tøøhnˊjeeˊ naˉhoo jeeˊ maˊ jmeeꜙ hi saꜙlluꜗ hihꜙ jnänˋhiꜙ gaꜙtaayhˉ jneˊ gooˉ Jooyꜘ hi hnääyꜗ chaˉmiihˉmahꜗ hi heꜘ baˊ jääˈ jneˊ läꜙhihꜙ kiyhꜗ. 14 Gaꜙlääyhꜙjneˊ taꜙlaꜙ kihꜗ Jooyꜘ hi gaꜙtuuˉ jmaˉ kihꜗ. Kyaahˊheˉ ja gaꜙkooyˈ dsëyꜗ kihꜗ dsoˊkyeˉ jnänˋ.

Jaaˉ Cristo baˊ laa jøøhˈ kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ15 Cristo laaꜗ koo heehꜙ kyaahˊ Dio hi saꜙ tëëꜗ

jneˊ jëënˊ. Jääꜗ baˊ maˉchaayˉ, heˉja laayꜗ toˉnëˊ

kihˈ heˉ ja gaˊ gaꜙnøøꜗ. 16Taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo gaꜙjmeeꜘDio gaꜙläꜙjëꜙ goˉte˜ heˉ chaˉ. Gaꜙjmeeyꜘ läꜙjëꜙ heˉchaˉ gyʉʉh ˈ hwaꜗ, läꜙjëꜙ heˉ jnäꜘ kyaahˊ heˉ saꜙjnäꜘ. Gaꜙjmääyꜗ läꜙjëëꜙ nëë ˈ dsaˉtaˊ hi mähꜗ, hi kaahˊ. Ko jøhꜘ kyaahˊ Jooyꜘ, gaꜙjmeeyꜘ gaꜙläꜙjëꜙ baˊheˉ chaˉ hiꜙ gaꜙläꜙjëꜙ baˊ la ˈ kihꜗ Jooyꜘ kaˉlähꜘ.17 Maˉgyaꜗ bihꜗ jääꜗ , ja gaˊ gaꜙlaꜗ läꜙjëꜙ heˉ chaˉhiꜙ kyaahˊ beꜘ kiyhꜗ ngooꜗ baˊ naˊjnäꜘ gaꜙläꜙjëꜙ heˉgaꜙjmeeyꜘ. 18Hi heꜘ naˉ kye nëˊ kihˈ gwahꜙ. Hñiiꜘbihꜗ laayꜗ toˉnëˊ jeeˊ kih ˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ , hiꜙ hñiiꜘ bihꜗhi gaꜙläꜙjiihˋ toˉnëˊ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ, mahꜗ läꜙjaleeyꜘ jøøhˈ kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ . 19 Jëëhꜘ, gaꜙtɨhꜗ baˊ dsëˈDio heˉ laaꜗ Cristo kweeˉ läꜙkoo laayꜗ hñiiyꜘ. 20Hiꜙgaꜙtɨhꜗ baˊ dsëy ˈ heˉ gaꜙjeeyhˉ juu ˈ heˉ maˊ chaˉgyʉʉhˈ hwaꜗ. Gaꜙmiꜙllaayˉ goˉte˜ heˉ maˊ ää jneˊkiyhˈ, taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo hi gaꜙtuuˉ jmaˉ kihꜗ dsohꜘhmaˉcruꜚ mahꜗ läꜙja hɨɨꜗ tiiˊ jnänˋ kyaahˊ Dio.

21 Jääꜗ maˊ laahˈ hnähꜘ läꜙkoo dsaˉ chaa ʉʉꜘ, saꜙmaˊ jwahꜘ hnähꜘ kyaahˊ Dio. Jëëhꜘ, hʉʉˊdsëˉ hlɨɨh ˈjmahꜗ baˊ maˊ kyehˊ hnähꜘ, hiꜙ heˉ hlɨɨh ˈ jmahꜗ baˊmaˊ jmeehˉ hnähꜘ. Pero naꜗmaˉjeehˉ bihꜗ juuˈ kyahꜗhnähꜘ, 22 taꜙlaꜙ kyaahˊ jmɨˉngoꜗ kihꜗ Jesús. Gaꜙjuuyꜗmahꜗ miˉjnääyꜙ hnähꜘ naˉjngëëh ˈ hnähꜘ chaˊnëyˊ,moꜙsoꜙ chaˉ dsoˊkyeˉ kyahꜗ hnähꜘ hiꜙ moꜙsoꜙ chaˉgaˊ heˉ naˉbäähˋ hnähꜘ niꜙ miihˉ. 23 Pero hnøøꜗ läꜙmaˉdsooꜘ naˉ baˊ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ Jesús hiꜙ taꜙ waˊgaaꜘ hohꜘ hnähꜘ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ kyehˊ hnähꜘ kihꜗ juˈhmëëꜘ heˉ maˉnʉʉhˉ hnähꜘ, ja baˊ ju ˈhmëëꜘ kihꜗJesús heˉ kwaꜙ dsaˉ läꜙkaa läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hiꜙläꜙja jnäꜘ kaˉlähꜘ naˉhñaanˊ kwanˋ juˈhmëëꜘ naˉ.

Gaꜙkwaꜘ Paaˊ juuˈ heˉ maˊ naˉhmääˊ jääˈ24 Chaa baˊ jnäꜘ lluꜗ kihꜗ heˉ jëën˜ wɨɨꜘ kyahꜗ

hnähꜘ. Hiꜙ ngooꜗ baˊ jnäꜘ jëën˜ wɨɨꜘ kyaahˊ jmɨˉn-goꜗ kinꜙ mahꜗ läꜙja hñaaꜙ haˉ kohꜘ wɨɨꜘ heˉ jëë˜Cristo kihꜗ hi laaꜗ kyaayꜗ, jneˊ hi laaꜗ gwahꜙ kiyhꜗ.25 Hiꜙ gaꜙhñaaꜗ Dio jnäꜘ mahꜗ kwanˋ beꜘ kihꜗ gwahꜙ.Gaꜙjmeeyꜘmadaꜚ heˉmiˊjnäänꜗ naˉhñaaˈ läꜙjëë juuˈ kiyhꜗ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ. 26 Maˊ naˉhmääˊ baˊ juu ˈja lloꜘjooꜗ. Pero naꜗ maˉmiˉjnääyˉ juuˈ ja kihꜗ hi naˉjngëëˈ kyaayꜗ. 27 Kihꜗ hi heꜘ baˊ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ Diomiˉjnääꜙ juuˈ heˉmaˊ naˉhmääˊ. Peerꜙ jnaahˈ laꜗ juuˈja kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu, heˉ jähꜘ läꜙlaˉ:Cristo jmeeꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ jneˊ. Heˉja naˉ kye jneˊoˉjøhꜙ dsëˉ dsaˊtoohˊ jneˊ yaꜙjwɨɨꜗ kiyhꜗ.

28 Heˉja naˉ kwaˉ jnääh ˈ juu ˈ laˉ kihꜗ läꜙjëëꜙdsaˉ. Hlëëhˊ jnäähꜗ hiꜙ miˊtëëꜗ jnäähˈ dsaˉ, kyaahˊchaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ, mahꜗ ngëëˊ jnihꜘ kihꜗ Dioläꜙjaa läꜙjaayˉ, lluuyꜗ goˉte˜, laayꜗ koo baˊ kyaahˊCristo Jesús. 29 Heˉja kwanꜙ beꜘ jmeenꜙ taˊ laˉ,kyaahˊ beꜘ heˉ kwaꜙ Cristo. Haˉ kohꜘ beꜘ saꜙ chaˉkihꜗ hi kyahˊjäꜙ jnäꜘ.

21Hnoonꜗ läꜙñehˊ hnähꜘ heˉ jmeenꜙ taˊ laˉ, läꜙjiih

ˈ jeeˊ leꜘ, heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ, hiꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi täähˊ Laodicea kaˉlähꜘ hiꜙ läꜙja kihꜗ läꜙjëëꜙ hi saꜙgaˊ maˉjëëꜙ jnäꜘ. 2 Läꜙja jmeenꜙ mahꜗ waˊ chaˉchaˉgaˊmiihˉ beꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ , hiꜙ hnoonꜗ waˊ hnääyˈøøyhꜚmahꜗ waˊ leꜘ koo baˊ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ .Hiꜙ hnoonꜗ waˊ läˉngëëyꜘ naˉhñaa ˈ läꜙjëë mahꜗkwaꜗ jwëˈ läꜙkyʉʉyh˜ heˉmaˊ naˉhmääˊ kihˈ Dio, hi heꜘ heꜘ Cristo. 3 Jaa hñiiꜘ bihꜗ chaˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗkiyhꜗ. Jaa hñiiꜘ bihꜗ ngëëyꜘ gaꜙläꜙjëꜙ goˉteˈ. Heˉ jabaˊ kyeeꜘ jnänˋ chaˉgaˊmiihˉ pero naˉhmääˊ baˊ heˉ

Colosenses 2:4 187 Colosenses 3:12ja taˊko jiihˈ saꜙ gaˊ maˉheehˋ jnihꜘ. 4Maˉjwëëhnꜗhnähꜘ läꜙja mahꜗ niꜙ jaa saꜙ miˉgaaꜙ hnähꜘ kyaahˊjuu ˈ naˊhñaahꜗ haˉ läꜙ jeeˊ leeyhꜙ hnähꜘ. 5 Maꜙkeꜙsaꜙ gyanˊ kyaahˊ hnähꜘ ko jøhꜘ, maꜙraꜙ heˉ lleˋ baˊdsënꜙ hnähꜘ. Peerꜙ chaanˉ lluꜗ kihꜗ heˉ maˉnuunꜗtäähˊ hnähꜘ kweeˉ kyaahˊ koo nëëˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ, hiꜙläꜙja ngooꜗ baˊ dsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ Cristo.

Juuˈ kihꜗ Cristo baˊ jmääˈ jnänˋ6 Hehꜗ läꜙja , ja baˊ läꜙkoo gaꜙheehˋ hnähꜘ kihꜗ

Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, ja baˊ läꜙja goˉnääꜘhnähꜘ kyaayhˊ taꜙ chaˊnëˊ. 7 Hnøøꜗ jähˈ hnähꜘ koohwehˉ kyaayhˊ. Läꜙjwëꜘ ja , leehꜘ hnähꜘ läꜙkohꜘchaahˈ hmaˉ heˉ maˉchoohˉ jmooˈ. Läꜙja läꜙchaˉbeꜘ kyahꜗ hnähꜘ goˊnääh ˈ hnähꜘ taꜙ chaˊnëˊ läꜙkohꜘgaꜙmiꜙtëë dsaˉ hnähꜘ. Hiꜙ hnøøꜗ kwah ˈ hnähꜘchaˉmiihˉ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio.

8 Leehꜚ hnähꜘ mahꜗ niꜙ jaa saꜙ miˉgaaꜙ hnähꜘkyaahˊ juu ˈ kaahˊ läꜙkoo gwaꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaꜙ.Saꜙ jmääꜗ taˊ juuˈ heˉ maˉtëëˈ dsaˉ hlëëhꜙ kihꜗ heˉchaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Saꜙ gwaꜘ kihꜗ Cristo juuˈ ja .

9 Jëëhꜘ, ja baˊ läꜙkoo laaꜗ hñiiꜘ Dio, ja baˊ läꜙjalaaꜗ Cristo hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ. 10 Hiꜙ läꜙjëꜙ goˉte ˈheˉ chaˉ kihꜗ Dio, laꜗ kyahꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ kihꜗ heˉmaˉlaahꜗ hnähꜘ koo kyaahˊ Cristo hi kye nëˊkih ˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ taˊ jʉʉhˉ hi chaa gyʉʉhˈ. 11 Hiꜙ kihꜗ heˉ maˉlaahꜗ hnähꜘ koo kyaayhˊ,heˉja laꜗ läꜙkoo heˉ gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ.Pero saꜙ laꜗ läꜙkoo tëë ˈ dsaˉ jmeeꜙ. Cristo baˊgaꜙjñuuhꜗ heˉ hlɨɨh ˈ heˉ maˊ häˊ tuhˉhohꜘ hnähꜘ,heˉja maˉlaahꜗ hnähꜘ kwaat˜ läꜙkoo heˉ gaꜙwɨhꜘjmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ läꜙ hnøøyꜗ hñiiyꜘ. 12Hiꜙ läꜙmaˊgaꜙsaahˉ hnähꜘ jmɨɨˉ, läꜙkoo heˉ gaꜙhaahꜗ hnähꜘkyaayhˊ hiꜙ gaꜙläꜙjiihˋ hnähꜘ kaˉlähꜘ kyaayhˊ, läꜙlluꜗheˉ maˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ chaˉ baˊ beꜘ kihꜗ Dio heˉkyaahˊ gaꜙmiꜙjiiyhˋ Cristo jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ. 13Hiꜙläꜙkoo maˊ täähˊ hnähꜘ naˉjuuhˊ hnähꜘ kwaat˜ kihꜗdsoˊkyeˉ hiꜙ saꜙ maˊ naˉwɨhˊ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ,Dio gaꜙmiꜙjiihˋ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ Cristo. Gaꜙkooyˈ dsëyꜗ kihꜗ läꜙjëꜙ dsoˊkyeˉ jnänˋ. 14 Gaꜙmiꜙllaayˉgoˉte˜ läꜙjëꜙ heˉ maˊ hnɨɨ˜ jnänˋ, heˉ gaꜙhläähˉjneˊ kih ˈ ley. Johꜘ dsooˊ saꜙ maˊ bäähˉ jneˊ. PeroDio gaꜙjmeeꜘ taꜙ kooꜘ heˉ ja , läꜙkoo heˉ gaꜙhooyꜗdsohꜘ hmaˉcruꜚ baˊ. 15 Hiꜙ gaꜙjmääꜗ Dio taꜙ kooꜘläꜙjëëꜙ hi laaꜗ taˊ jʉʉhˉ hi chaa gyʉʉhˈ, gaꜙmiꜙk-wayhꜗ kihꜗ hi heꜘ chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ . Gaꜙlɨyhꜗ gaꜙllaꜙd-sëëyˋ kyaahˊ heˉ gaꜙjuuꜗ Cristo dsohꜘ hmaˉcruꜚ.

Moꜙsoꜙ jmääꜗ jnänˋ nʉʉhꜚ maˉgyuhˉ16 Kihꜗ heˉja baˊ naˉ, niꜙ jaa saꜙ waˊ kye

kwaat˜ haˉ läꜙ kuhˉhuhꜘ hnähꜘ niꜙ kihꜗ heˉ saꜙjmeehˉ hnähꜘ jmɨɨˊ heˉ tëëy ˈ jmeeyꜙ o saꜙ jmeehˉhnähꜘ jʉʉhˉ kihꜗ läꜙ maˊ heehˊ sɨhˉ o kihꜗ jmɨɨˊ heˉteehˉ dsaˉ dsëꜗ. 17 Läꜙjëꜙ heˉ maˉgyuhˉ ja , koogaꜙmiꜙjnääˉmiihˉ haˉ läꜙ laꜗ kihꜗ juˈdsooꜘ heˉ ja gaˊjaˈ. Pero Cristo baˊ heꜘ hi laaꜗ maꜙraꜙ juˈdsooꜘ ja .18Hiꜙ lehꜙ baˊ hnähꜘ jñeehˈ cherˊmahꜗ miˉtehˋ hnähꜘkihꜗ Cristo. Heˉja taꜙ kwaˉ hnähꜘ jwëˈ kihꜗ niꜙ jaahi jñuuhꜗ heˉ ja kyahꜗ hnähꜘ. Dsaˉ heꜘ, jmäähñiiꜘ hwaa pero heˉ jmeeꜙ bihꜗ ja hiꜙ jmeeyꜙ jʉʉhˉkihꜗ ángele kaˉlähꜘ. Hiꜙ jäyhꜘ chaˉ heˉ maˉjëëyꜙheˉ gwaꜘ gyʉʉhˈ. Hiꜙ jmääy˜ hñiiyꜘ jøøyh ˈ kyaahˊhʉʉˊdsëˉ kihꜗ dsaˉ taꜙjmahꜗ baˊ. 19 Hi heꜘ, saꜙ laaꜗkoo kyaahˊ Cristo hi kye nëˊ jnänˋ. Pero läꜙjaaläꜙjaa jneˊ naˉkuˉ naˉchahꜘ jneˊ kyaahˊ Cristo, laaꜗ

jneˊ läꜙkoo jaa dsaˉ baˊ. Läꜙjwëꜘ ja , tëëꜗ jneˊ beꜘheˉ kwaꜙ Dio mahꜗ dsaˊnøøˈ jneˊ taꜙ chaˊnëˊ.

20Heˉ maˉlaahꜗ hnähꜘ koo kyaahˊ Cristo, heˉjalaꜗ läꜙkoo heˉ gaꜙjuuhꜗ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaayhˊ mahꜗmoꜙsoꜙ naˊjnääꜘ hnähꜘ kihꜗ nʉʉhꜚ maˉgyuhˉ heˉchaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Heˉja moꜙsoꜙ chaˉ heˉ kihꜗheˉ jmeeh ˈ hnähꜘ he ˈ kihꜗ nʉʉhꜚ ja , 21 läꜙkoojähꜘ dsaˉ: “Taꜙ koohꜘ heˉ naˉ, taꜙ kuhˉ heˉ naˉ,taꜙ soohꜘ heˉ naˉ.” 22 Heˉ llaꜙ baˊ läꜙjëꜙ heˉ jajeeˊ kooˊjmeeˉ jneˊ. Hiꜙ läꜙjëꜙ nʉʉhꜚ ja , heˉ gaꜙllaꜘdsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ baˊ ja läꜙkoo laꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ.23 Hehꜗ nʉʉhꜚ ja , dsooꜘ baˊ miˉjnääꜙ läꜙkoo heˉkye hʉʉˊdsëˉ lluꜗ. Jëëhꜘ kyaahˊ heˉ ja , jmeeꜙ dsaˉläꜙkoo heˉ hnaayhˉ Dio, hiꜙ jmääy˜ hñiiꜘ hwaa hiꜙheeyh˜ hñiiyꜘ wɨɨꜘ kaˉlähꜘ. Pero niꜙ miihˉ saꜙ jmääꜗjnänˋ nʉʉhꜚ ja mahꜗ lääꜗ jneˊ kih ˈ heˉ heeꜘ dsëꜗjmɨˉngoꜗ jnänˋ.

31 Läꜙlluꜗ heˉ maˉläˉjiihˋ hnähꜘ kyaahˊ Cristo,

heˉja kye hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ heˉ chaˉ jeeˊooꜙ yaꜙjwɨɨꜗ, jeeˊ gya ˈ Cristo jwoo ˈ raˉlluuꜗ kihꜗDio. 2 Waˊ lleˋ hohꜘ hnähꜘ heˉ chaˉ gyʉʉh ˈ baˊ,moꜙtoꜙ hnoohˉ gaˊ hnähꜘ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.3 Jëëhꜘ, maˉnaˉjuuˊ baˊ hnähꜘ kihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ hiꜙchaa baˊ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ Cristo jeeˊ gyaˈ Diomaꜙkeꜙ naˉhmääˊ heˉ ja jnänˋ jmɨɨˊ na ˈ. 4 Perowaˊraˉ gaꜙläꜙjnääꜘ Cristo hi jmeeꜙ chaa jneˊ, maˊ-ja läꜙjnääꜘ jneˊ tøˉjlëë ñihꜗ ko jøhꜘ kyaayhˊ.

Waˊ benˊ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨh ˈ mahꜗ dsaˊnøønˈ kyaahˊheˉ lluꜗ baˊ

5 Heˉja tʉꜗ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨh ˈ heˉ jmeehˉhnähꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Hnähꜘ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ taꜙkaahꜙ waˊ hi chaˉ hi , taꜙ miˉsah ˈ hnähꜘ hñaahꜗ,taꜙ jmeeˉ hnähꜘ heˉ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ niꜙheˉ gaˊ jyohꜘ heˉ heeꜘ hohꜘ hnähꜘ. Taꜙ hnoohˉhnähꜘ lehꜙ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ. Jëëhꜘ läꜙkooheˉ ja baˊ laaˈ dio kyaahꜗ hnähꜘ cherˊmahꜗ jmeehˉhnähꜘ läꜙja . 6 Kihꜗ heˉ hlɨɨhˈ naˉ gwaꜘ yaˉjëëˈ dsëꜗDio kyaahˊ hi chaahˉ. 7 Läꜙjëꜙ heˉ naˉ gaꜙjmeehˊhnähꜘ läꜙkohꜘ maˊ täähˊ hnähꜘ jääꜗ . 8Pero naꜗ moꜙtoꜙjmeeˉ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ laˉ: heˉ yaˉjëë hohꜘ hnähꜘ,heˉ lleeꜘ hnähꜘ, heˉ hñaaˉ hohꜘ hnähꜘ kyaahˊ dsaˉ,heˉ hlëëhˊ hnähꜘ wɨɨꜘ kihꜗ dsaꜙ, heˉ hlëëhˊ hnähꜘjuu ˈ hlɨɨhꜗ. 9 Taꜙ juuˋ kih ˈ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ, jëëhꜘmaˉjñuuhˊ hnähꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˊ jmeehˉ hnähꜘjääꜗ . 10Hiꜙ gaꜙløøhˋ hnähꜘ jmeehˈ heˉ lluꜗ baˊ. Heˉjalaꜗ läꜙkoo heˉ maˉkyehˈ hnähꜘ hmɨɨhˉ hmëëꜘ. Hiꜙngooꜗ dsaˉläˉhmëëꜘ hnähꜘ koo jmɨɨˊ koo jmɨɨˊ kihˈ heˉ miˉtëëˈ hnähꜘ chaˉgaˊmiihˉ mahꜗ leehꜘ hnähꜘläꜙkoo laaꜗ hi gaꜙjmääꜗ jneˊ. 11 Hihꜗ hi laaꜗ kookyaahˊ Cristo saꜙ chaˉ heˉ jmeeꜗ cherˊmahꜗ laayꜗjudiu, o saꜙ laayꜗ judiu, cherˊmahꜗ gaꜙwɨhꜘ jmɨˉngoꜗkiyhꜗ o saꜙ gaꜙwɨhꜘ, cherˊmahꜗ laayꜗ jaa hi saꜙkyʉʉh˜ o jaa hi chaa ʉʉꜘ, cherˊmahꜗ naˉhnëëyˊjmeeyˈ taˊ kihˈ dsaꜙ o cherˊmahꜗ saꜙ naˉhnëëyˊ. Koobaˊ heˉ kyeeꜘ kihꜗ jeeˊ läꜙjëꜙ. Cristo baˊ heꜘ hi jøøhˈkihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ , hi heꜘ baˊ hi chehꜗ kyaahˊ jneˊ.

12 Heˉja goˉtaahˊ hnähꜘ läꜙkoo lleˋ kih ˈ hi naˉlleehˊ kyaa ˈ Dio. Jëëhꜘ maˉnaˉjngëë ˈ jneˊ hiꜙhnääyꜗ jneˊ chaˉmiihˉ. Heˉja waˊ läˉñihꜘ hohꜘhnähꜘ kihꜗ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ, waˊ llu ˈ hohꜘ hnähꜘkyaayhˊ, taꜙ jmääꜙ hnähꜘ hñaahꜗ kaahˊ, jmeeˊ hnähꜘhwaahˊ kyaahˊ dsaˉkyaahˊ, hiꜙ jmeeˊ hnähꜘ jøhˉ hohꜘ

Colosenses 3:13 188 Colosenses 4:18hnähꜘ kyaayhˊ. 13Kwëëhˋ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ dsaˉkyaahˊhnähꜘ. Cherˊmahꜗ chaa jaa hi gaꜙhläähˉ kyahꜗhnähꜘ, kii hnähꜘ hohꜘ kiyhꜗ. Hiꜙ jmeeˊ hnähꜘ jøhˉhohꜘ hnähꜘ kihꜗ dsaˉkyaahˊ, ja baˊ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘJesús jøhˉ dsëꜗ kyaahˊ jneˊ. 14Koo baˊ heˉ kyeeꜘ kihꜗjeeˊ läꜙjëꜙ. Heˉ hnaahꜙ hnähꜘ øøhꜗ hnähꜘ. Jëëhꜘ heˉhnääꜗ jneˊ øøhnꜗ läꜙtääꜙ jneˊ jmeenˊ läꜙjëꜙ heˉ lleˋ kihˈ.

15 Kwaˊ hnähꜘ jwë ˈ jmeeꜗ Dio hɨɨꜗ tiiˊ jeeˊ kihˈ läꜙjëëꜙ hnähꜘ. Jëëhꜘ gaꜙtëëyhꜗ hnähꜘ mahꜗ goˊ-taahˊ hnähꜘ hiiꜘ tiiˊ kyah ˈ hnähꜘ läꜙlluꜗ heˉ laahꜗhnähꜘ koo baˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ hnähꜘ. Hiꜙ hnøøꜗ kwahˈ hnähꜘ tiˊhmaahˊ kih ˈ Dio. 16 Waˊ jäꜘ juu ˈ kihꜗCristo naˉhñaa ˈ läꜙjëë kyaahˊ hnähꜘ. Hiꜙ kyaahˊchaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ, miˊtëëꜗ hnähꜘ dsaˉkyaahˊhiꜙ hlëëhˊ hnihꜘ kaˉlähꜘ. Hiꜙ kwaˊ hnähꜘ tiˊhmaahˊkih ˈ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ jeeˊ hähˉ hnähꜘ kiyhꜗ kyaahˊsalmo, kyaahˊ himno, kyaahˊ suꜚ heˉ kwaꜙ jmɨˉlleꜘ.17 Hiꜙ gaꜙläꜙjëꜙ baˊ heˉ jmeehˉ hnähꜘ, cherˊmahꜗ laꜗkyaahˊ juuˈ, cherˊmahꜗ jmeehˉ hnähꜘ taˊ, ja jmeehˉhnähꜘ läꜙhihꜙ kihꜗ Jesús Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ hiꜙ kwaˊhnähꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio, taꜙlaꜙ kiyhꜗ.

Hnøøꜗ dsaˊtoohˊ jneˊ kweeˉ kyaahˊ øøhˈ jneˊ18 Hnähꜘ dsaˉmëꜘ hi chaa dsaˉñʉʉhˉ kyaaꜗ ,

jmeehˉ hnähꜘ he ˈ kiyhꜗ, läꜙkoo hnøøꜗ Dsaˉjøøh ˈjnänˋ.

19Hnähꜘ dsaˉñʉʉhˉ hi chaa dsaˉmëꜘ kyaaꜗ , waˊläˉhnaahꜙ hnähꜘ dsaˉmëꜘ kyaahꜗ hnähꜘ, taꜙ jmeeyhˋ.

20Hnähꜘ hi laaꜗ chihˉ, hnøøꜗ nuuhˈ hnähꜘ madaꜚkihꜗ maaˋ tääˋ kyaahˈ hnähꜘ, jëëhꜘ läꜙja baˊ tɨh˜ dsëꜗDsaˉjøøhˈ jnänˋ.

21Hnähꜘ hi laaꜗ choˈjmiiˉ chihˉ, taꜙ jmeehˋ hnähꜘchihˉ kyaahꜗ gaꜙngëëꜘ jwëë ˈ mahꜗ saꜙ läꜙmeehˉdsëyꜗ.

22Hnähꜘ hi täähˊ jmeeꜙ taˊ kihˈ dsaꜙ, nʉʉˉ hnähꜘläꜙjëꜙ madaꜚ heˉ jmeeyꜙ kyahꜗ hnähꜘ. Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙtaˊko jiih ˈ tääyhˊ jëëy˜, läꜙkoo jmeeꜙ hi hnøøꜗ jäꜗlluꜗ kyaahˊ dsaˉ. Hnøøꜗ kyehˊ hnähꜘ koo nëë ˈ baˊhʉʉˊdsëˉ hiꜙ hnøøꜗ gahꜙ hnähꜘ Dio. 23 Gaꜙläꜙjëꜙ baˊheˉ jmeeh ˈ hnähꜘ, jmeeˊ hnähꜘ läꜙkaa tuhˉhohꜘhnähꜘ. Läꜙkoo heˉ jmeehˉ hnähꜘ taˊ kihˈ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, jaꜙ maꜙlaꜙ kihꜗ dsaˉ taꜙjmahꜗ. 24 Maˉñehˊbaˊ hnähꜘ heˉ hñahꜙ hnähꜘ heehꜚ hnähꜘ kihꜗ CristoDsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Jëëhꜘ hi heꜘ miˉhmaahˋ kyah ˈhnähꜘ läꜙlluꜗ heˉ jmeehˉ hnähꜘ taˊheꜗ kiyhꜗ. 25 Hiꜙkihꜗ hi jmeeꜙ gaˊ heˉ hlɨɨhˈ, hyoyhꜙ kaˉlähꜘ läꜙkooteꜗ heˉ hlɨɨhˈ heˉ jmeeyꜙ ja . Jëëhꜘ saꜙ jëë˜ Dio heeˉlaaꜗ dsaˉ.

41 Cherˊmahꜗ täähˊ hi jmeeꜙ taˊ kyahˈ hnähꜘ, jmeeˊ

hnähꜘ kiyhꜗ läꜙkoo lleˋ kih ˈ, taꜙ jmeeyhˋ. Jëëhꜘ,maˉñehˊ baˊ hnähꜘ, ja baˊ läꜙja chaa dsaˉjʉʉˊhnähꜘ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ.

2Taꜙ hwaa hnähꜘ ngɨɨˊ hnähꜘ kihꜗ Dio. Ngɨɨˊ hnähꜘkiyhꜗ tääꜘ hiꜙ kwaˊ hnähꜘ tiˊhmaahˊ kiyh ˈ. 3 Ngɨɨˊhnähꜘ kyaaꜗ jnäähˈmahꜗ näꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ jwëˈ kwaˊjnäähꜗ juuˈ kiyhꜗ. Mahꜗmiˊjnääꜗ jnäähˈ juuˈ kihꜗ Cristoheˉ maˊ naˉhmääˊ jää ˈ. Jëëhꜘ kwaat˜ kihꜗ juuˈ naˉhäänˊ nehꜙñeˈ laˉ. 4Ngɨɨˊ hnähꜘ kihꜗ Dio mahꜗ kwanˋjuuˈ naˉhñaaˈ läꜙjëë läꜙkoo lleˋ kihˈ.

5 Hnøøꜗ chaˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ läꜙ maˊtäähˊ hnähꜘ kyaahˊ hi saꜙ maˉheehˉ juuˈ kihꜗ Jesús.Hlëëhˊ hnihꜘ naꜗ läꜙchaˉ jmɨɨˊ. 6 Jeeˊ llahˉ hnähꜘ juuˈ

kyaayhˊ, hlëëhˊ hnihꜘ kyaahˊ juu ˈ lluꜗ jmahꜗ baˊ hiꜙkyaahˊ juu ˈ heˉ tohˉ lluꜗ kiyhꜗ. Hiꜙ hnøøꜗ kyuuh˜hnähꜘ haˉ läꜙ jeehˊ hnähꜘ juuˈ kihꜗ läꜙjaa läꜙjaa .

Gaꜙhɨhꜗ Paaˊ juuˈ kihꜗ dsaˉ kyaayꜗ7 Øøhꜗ jneˊ Tíquico hi hnääꜙ jneˊ, dsooꜗ dsaˉjmeeꜘ

juuˈ kyahꜗ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ kinꜙ. Maꜙraꜙ heˉ miˉteꜗbihꜗ kyaahˊ taˊ kiyh ˈ heˉ jmeeyꜙ taˊ kih ˈ Dsaˉjøøh ˈjnänˋ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ. 8 Heˉja cheeꜙ jnihꜘ jeeˊtäähˊ hnähꜘ mahꜗ nuuhˈ hnähꜘ haˉ läꜙ tøøhˊ jnäähꜗjeeˊ laˉ, heˉ läꜙja jëëꜘ hohꜘ hnähꜘ. 9 Dsooyꜗ kyaahˊOnésimo, øøhnꜗ hi hnääꜙ jneˊ, hi miˉteꜗ kyaahˊ taˊkiyh ˈ. Hiꜙ laayꜗ dsaˉgoohꜘ hnähꜘ. Läꜙuuꜘ hi heꜘngëëꜗ juuˈ kyahꜗ hnähꜘ läꜙjëꜙ haˉ läꜙ laꜗ jeeˊ laˉ.

10 Aristarco hi hää nehꜙñeˈ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘjeeˊ laˉ, jmeeyꜙ Dio kyahꜗ hnähꜘ hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘMarco hi laaꜗ jaa baˊ maˉhyaaˊ taˉgyʉʉhˊ kyaayˈ kyaahˊ Bernabé. Maˉjwëëhnꜗ hnähꜘ jääꜗ haˉläꜙ jmeeh ˈ hnähꜘ waˊraˉ gaꜙllooꜗ Marco. Heˉjacherˊmahꜗ gaꜙllooyꜗ jeeˊ naˉ, ja heehˋ hnihꜘ lluꜗ.11 Hiꜙ läꜙja Jesús hi chee Justo, jmeeꜙ Dio kyahꜗhnähꜘ. Läꜙjëëꜙ hi heꜘ laaꜗ judiu. Saꜙ chaa gaˊ jñahꜘjudiu jeeˊ kihˈ läꜙjëëꜙ hi kwaꜙ beꜘ kinꜙ jwëꜘ jeeˊ chaajneˊ kihˈ Dio. Taꜙlaꜙ kihꜗ hi heꜘ, jmeeꜙ jëë dsënꜙ.

12Epafra hi laaꜗ dsaˉgoohꜘ hnähꜘ jmeeꜙ Dio kyahꜗhnähꜘ. Hiꜙ jmeeyꜙ taˊheꜗ kihꜗ Cristo kaˉlähꜘ. Läꜙjëꜙjiih˜ kwayꜙ beꜘ ngɨɨyꜙ kyahꜗ hnähꜘ mahꜗ waˊ chaˉbeꜘ kyahꜗ hnähꜘ tääꜘ hiꜙ mahꜗ maˉnaˊlluuhˋ hnähꜘjmeeh ˈ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ tɨh˜ dsëꜗ Dio. 13 Jmeenꜙju ˈdsooꜘ kiyhꜗ, heˉ lleˋ dsëy ˈ hnähꜘ chaˉmiihˉ hiꜙläꜙkye kihꜗ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ Laodicea, kyaahˊ hi täähˊ Hierápoli. 14 Tëꜙmë˜ hi chee Luca hi hnääꜙjneˊ, jmeeyꜙ Dio kyahꜗ hnähꜘ hiꜙ läꜙja jmeeꜙ Demakaˉlähꜘ.

15 Hiꜙ jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ øøhꜗ jneˊ hi täähˊLaodicea hiꜙ kihꜗ Ninfa kaˉlähꜘ, kyaahˊ läꜙjëëꜙ øøhꜗjneˊ hi dsaˉñeeꜙ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. 16 Maˉngëëꜘmaˉhehˉ hnähꜘ juuˈ heˉ maˉsɨɨnꜗ kyahꜗ hnähꜘ laˉ,taꜙ jmeeˉ hnähꜘ hñaaˉ hohꜘ, ja cheehꜙ kaˉlähꜘjuu ˈ laˉ kihꜗ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ Laodicea mahꜗhëyꜗ kaˉlähꜘ jeeˊ ooꜙ. Hiꜙ läꜙja hëh ˈ hnähꜘ heˉmaˉsɨɨnꜗ kiyhꜗ waˊraˉ gaꜙcheeyhˉ taꜙ kyahꜗ hnähꜘ.17 Hiꜙ chiihˊ Arquipo waˊ kwayꜘ beꜘ miˉteyꜗ taˊ heˉmaˉnaˉhñaayˊ jmeeyˈ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.

18 Jnäꜘ Paaˊ maˉsɨɨnꜗ miihˉ jeeˊ gaꜙdsaaꜗ juu ˈ laˉkyaahˊ goonꜙ. Dsooh˜ hohꜘ hnähꜘ jnäꜘ häänˊ nehꜙñeˈ. Waˊ miˉjääꜗ Dio läꜙjëëꜙ hnähꜘ. Waˊ laˈ läꜙja .

1 Tesalonicenses 1:1 189 1 Tesalonicenses 2:19

1 TesalonicensesHeˉ laˉ toˉnëˊ jeˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Paaˊ kihˈøøhꜗ jneˊ hi chaa Tesalónica

1 Jnäꜘ Paaˊ kyaahˊ Silvano kyaahˊ Timotä sɨɨnꜙ kihꜗgwahꜙ jwɨɨˉ Tesalónica, hnähꜘ hi täähˊ kyaahˊ Tääˋjnänˋ hiꜙ kyaahˊ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Ngɨɨnˊkiyhˈ waˊ kwayꜘ heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ hiꜙ waˊ jmeeyꜘhiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ.

Gaꜙkwaꜘ Paaˊ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio2 Dsooh˜ baˊ dsëˉ jnääh ˈ kyahꜗ hnähꜘ läꜙjëꜙ jiih˜

waˊraˉ gaꜙngɨɨˊ jnäähꜗ kihꜗ Dio, heˉja kwaˉ jnäähˈ tiˊhmaahˊ kiyh ˈ. 3 Saꜙ dsaˉgaaꜘ dsëˉ jnääh ˈ kwaˉjnäähˈ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ. Jaꜙ koonëë ˈ taˊ llu ˈ maˉjmeehˊ hnähꜘ kihꜗ heˉ maˉdsooꜘhohꜘ hnähꜘ kiyhꜗ, hiꜙ miˉtehˋ baˊ hnähꜘ taˊ kyah ˈhnähꜘ kihꜗ heˉ hnaahꜙ hnihꜘ chaˉmiihˉ. Hiꜙ kwëëh˜baˊ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ heˉ kyehˊ hnähꜘ oˉjøhꜙ dsëˉkihꜗ Jesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. 4 Jëëhꜘ, laahꜗ hnähꜘøøhnꜗ hi hnääꜗ Dio chaˉmiihˉ hiꜙ ñeˊ baˊ jnäähꜗ heˉgaꜙlleehˉ Dio hnähꜘ. 5 Läꜙ maˊ gaꜙngëëˊ jnäähꜗ juˈhmëëꜘ kyahꜗ hnähꜘ, jaꜙ kyaahˊ maꜙlaꜙ juuˈ taꜙjmahꜗ.Jaꜗ kyaahˊ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ baˊja . Saꜙ chaˉ maˊ kye jnäähꜗ jyohꜘ hʉʉˊdsëˉ. Juu ˈnaˉ laꜗ maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jmahꜗ baˊ. Hiꜙ maˉñehˊ baˊhnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ jeeˊ täähˊ hnähꜘ, kihꜗheˉ hnääꜙ jnäähˈ hnähꜘ.

6 Heˉja gaꜙjmeehˊ hnähꜘ ja baˊ läꜙkoo jmeeˉjnäähˈ hiꜙ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Jëëhꜘ,maˊ gaꜙheehˋ hnähꜘ juuˈ kiyhꜗ, chaa baˊ hnähꜘ lluꜗgaꜙjmeeꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ, maꜙkeꜙ gaꜙjëëhˋ hnähꜘchaˉmiihˉ heˉ wɨɨꜘ. 7Hehꜗ heˉ jmeehˉ hnähꜘ läꜙja ,gaꜙnuuꜘ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ hwaˈ Macedonia hiꜙ hwaꜗAcaya. Heˉja jaꜗ dsëyꜗ gaꜙjmeeyꜘ ja baˊ läꜙkoojmeehˉ hnähꜘ. 8 Kwaat˜ kyahꜗ hnähꜘ gaꜙllooꜗ juuˈ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ läꜙkaa hwaꜗ Macedonia hiꜙAcaya. Hiꜙ gaꜙläꜙchaꜙ juuˈ heˉ maˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘkihꜗ Dio läꜙkaa jeeˊ jyohꜘ jwɨɨˉ. Heˉja moꜙsoꜙjmeeꜙ gaˊ bii ˈ jmeehˊ jnäähꜗ juu ˈ kiyhꜗ haˉ läꜙgaꜙjmeehˊ hnähꜘ. 9 Läꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ hlëëhꜙ haˉ läꜙgaꜙheehˋ hnähꜘ jnääh ˈ läꜙ maˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnääh ˈjeeˊ täähˊ hnähꜘ, hiꜙ haˉ läꜙ gaꜙbeehꜙ hnähꜘ dio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ hiꜙ haˉ läꜙ jmeehˉ hnähꜘ taˊheꜗkihꜗ hi laaꜗ maꜙraꜙ Dio jiihꜙ. 10Hiꜙ hlëëyhꜙ heˉ lleˋhohꜘ hnähꜘ heˉ jähꜘ jooyꜘ kaˉlähꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ.Jëëhꜘ Dio gaꜙmiꜙjiihˋ Jesús jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ mahꜗjooyꜘ heꜘ lääꜗ jneˊ kihˈ lliꜘwɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊ jäꜙ.

2Haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ Paaˊ jwɨɨˉ Tesalónica

1 Øøhnꜗ, maˉñehˊ baˊ hnähꜘ, saꜙ naˉheeꜚ taˊ heˉgaꜙjmeeˊ jnäähꜗ läꜙ maˊ naˊnøø ˈ jnäähꜗ jeeˊ täähˊhnähꜘ. 2 Hiꜙ maˉñehˊ baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙläꜙhäähˋdsaˉ jnäähˈ, gaꜙkwaꜘ dsaˉ kyaaꜗ jnäähˈ jwɨɨˉ Filipo.Pero Dio kyaahˊ jnäähꜗ heˉja gaꜙtuuˉ dsëˉ jnäähˈgaꜙkwaˊ jnäähꜗ juˈhmëëꜘ kiyhꜗ jeeˊ jwɨɨˉ kyahꜗ hnähꜘmaꜙkeꜙ gaꜙteeꜘ gaꜙjëëꜘ dsaˉ kyaaꜗ jnääh ˈ. 3 Saꜙnaˉheeꜚ juu ˈ heˉ gaꜙkwaˊ jnäähꜗ, niꜙ jaꜙ kyaahˊhʉʉˊdsëˉ hlɨɨh ˈ. Hiꜙ niꜙ saꜙ gaꜙmiꜙgaan ˈ hnähꜘ.4 Gaꜙjëëꜗ baˊ Dio jmääꜗ jnääh ˈ jmeeˊ jnäähꜗ taˊ kiyhˈ, heˉja hlëëhˊ jnäähꜗ läꜙkoo lleˋ kyaa ˈ jnäähꜗ hi naˉhñaa kwaꜙ ju ˈhmëëꜘ kiyhꜗ. Hiꜙ jaꜙ heˉ hnøøhꜘ

jnäähˈ haˉ läꜙ jeeˊ tɨhˈ dsëꜗ dsaˉ kyaaꜗ jnäähˈ kyaahˊjuu ˈ heˉ kwaˊ jnäähꜗ. Heˉ hnøøhꜘ jnääh ˈ haˉ läꜙjeeˊ tɨh ˈ dsëꜗ Dio hi kyʉʉh˜ haˉ läꜙ laꜗ hʉʉˊdsëˉjnänˋ. 5 Ñehˊ baˊ hnähꜘ saꜙ gaꜙhlëëhˊ jnäähꜗ kyaahˊjuu ˈ naˊhñaahꜗ läꜙjwëꜘ jeeˊ gaꜙlëëhnꜙ hnähꜘ niꜙ saꜙgaꜙhnøøhˊ jnäähꜗ haˉ läꜙ jeeˊ maˊ lehꜙ jnääh ˈ kuuˊ.Dio baˊ ñeˉ haˉ läꜙ laꜗ. 6 Saꜙ hnøøhꜘ jnääh ˈ jmääꜗdsaˉ jnäähˈ kaahˊ. Saꜙ hnøøˉ jnäähˈ jmeehˈ hnähꜘläꜙja niꜙ heˉ jmeeꜗ jñahꜘ. Kihꜗ heˉ laaꜗ jnääh ˈapóstole kyaaꜗ Cristo, chaˉ baˊ jwëꜗ kyaaꜗ jnääh ˈheˉ maˊ jmeeˊ jnäähꜗ madaꜚ kyahꜗ hnähꜘ waˊraˉ jähꜘkihꜗ läꜙja hnøøˉ jnääh ˈ. 7 Pero gaꜙjmeeˊ jnäähꜗjøhˉ dsëˉ jnäähˈ baˊ, läꜙkoo jøhˉ dsëꜗ jaa dsaˉmëꜘjeeˊ miˉkwaayꜙ gyʉʉˉ kyaayꜗ. 8 Gaꜙläꜙhnääꜙ jnäähˈhnähꜘ chaˉmiihˉ. Heˉja saꜙ gaꜙjmääꜘ kyaaꜗ jnäähˈkoo maˊ dsaˉka jnäähꜗ juˈhmëëꜘ kihꜗ Dio taꜙjmahꜗ.Gaꜙllaꜘ dsëˉ jnäähˈ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ beꜘ kyahꜗ hnähꜘläꜙjiih ˈ maˊ ngëëˊ jnäähꜗ hñaaꜗ jnääh ˈ juuꜘ jnääh ˈkwaat˜ kyahꜗ hnähꜘ kihꜗ heˉ hnääꜙ jnääh ˈ hnähꜘchaˉmiihˉ. 9 Øøhnꜗ, ¿Cheˊ saꜙ dsooh˜hohꜘ hnähꜘ haˉläꜙ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ taˊ, mahꜗ gaꜙläꜙchaꜙ heˉ gaꜙkihˊjnäähꜗ? Läꜙjmɨɨˈ läꜙhwëˈ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ taˊ, jëëhꜘ saꜙhnøøˉ jnääh ˈ maˊ llaˊkyaanꜚ hnähꜘ jmɨɨˊ taˊko jiih ˈgaꜙkwaˊ jnäähꜗ juuˈ kihꜗ Dio.

10 Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ hiꜙ ñeˉ baˊ Dio haˉ läꜙgaꜙjmeeˊ jnäähꜗ jeeˊ täähˊ hnähꜘ hi maˉheehˉ kihꜗJesús. Maˉlaaꜗ jnäähˈ hi naˉjngëëˈ. Gaꜙjmeeˊ jnäähꜗheˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ. Saꜙ chaˉ heˉ naˉbäähˋ jnäähꜗ niꜙmiihˉ. 11Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗkyahꜗ hnähꜘ läꜙjaa läꜙjaa hnähꜘ. Gaꜙkwaˊ jnäähꜗ beꜘkyahꜗ hnähꜘ, gaꜙchaahˊ jnäähꜗ hnähꜘ läꜙkoo jmeeꜙjaa dsaˉ kyaahˊ gyʉʉˉ kyaayꜗ. 12 Hiꜙ gaꜙhlëëhˊjnäähꜗ hnähꜘ mahꜗ jmeeh ˈ hnähꜘ läꜙ hnøøꜗ Dio hi gaꜙtëëhꜗ hnähꜘ mahꜗ läꜙjnäähꜘ hnähꜘ yaꜙjwɨɨꜗ jeeˊjmeeyꜙ hihꜙ.

13Heˉja saꜙ hwaaꜘ jnäähˈ kwaˉ jnäähˈ tiˊhmaahˊkihˈ Dio. Jëëhꜘ, gaꜙheehˋ hnähꜘ juuˈ kiyhꜗ heˉ gaꜙkwaˊjnäähꜗ. Gaꜙläꜙngëëhꜘ hnähꜘ saꜙ laꜗ juuˈ kihꜗ waˊ hi chaˉ hi dsaˉ. Laꜗ maꜙraꜙ juu ˈ kihꜗ Dio baˊ, ja baˊjuuˈ heˉ jøøꜙ kyahꜗ hnähꜘ, hi maˉheehˉ kihꜗ Jesús.14 Øøhnꜗ hi täähˊ Tesalónica naˉ, kweeˉ baˊ gaꜙlaꜗkyahꜗ hnähꜘ kyaahˊ läꜙjëꜙ gwahꜙ kihꜗ Dio heˉ tøøꜘhwaꜗ Judea. Heꜘ baˊ dsaˉgoohꜘ hnähꜘ gaꜙjmeehꜙhnähꜘ, ja baˊ läꜙkohꜘ gaꜙlaꜗ kihꜗ øøhꜗ jneˊ hi täähˊJudea. Judiu dsaˉgooy ˈ gaꜙjmeehꜙ dsihꜘ kihꜗ heˉgaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Cristo Jesús. 15 Ja baˊ dsaˉ-gooyˈ heꜘ gaꜙjngɨɨhꜗ kihꜗ JesúsDsaˉjøøhˈ jnänˋ läꜙkohꜘgaꜙjngëëyhꜗ hi maˊ ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio jääꜗ . Hiꜙja baˊ läꜙja gaꜙläꜙhñaaꜙ dsëyꜗ kyaaꜗ jnäähˈ kaˉlähꜘ.Jmeeyꜙ heˉ saꜙ tɨh˜ dsëꜗ Dio hiꜙ llaˉdsëëyˋ kihˈ läꜙjëëꜙdsaˉ. 16 Ngooꜗ baˊ hayꜙ kyaaꜗ jnääh ˈ heˉ hlëëhˊjnäähꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu mahꜗ lääyꜘ. Läꜙjwëꜘja , moꜙsoꜙ kyaahˊ hihꜙ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ, heˉja jäꜙdsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kiyhˈ chaˉmiihˉ ngëëˈ.

Hnøøꜗ Paaˊ dsaˉjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hi chaaTesalónica

17 Hnähꜘ øøhnꜗ, maˉläˉhɨɨˋ miihˉ jmɨɨˊ heˉ saꜙjëënˊ hnähꜘ. Pero saꜙ maˉgaaꜘ dsëˉ jnäähˈ. Maꜙraꜙheˉ lleˋ dsëˉ jnäähˈ dsaˉjëë jnäähꜗ hnähꜘ. 18Heˉjahnøøˉ jnääh ˈ maˊ dsaˉjëë jnäähꜗ hnähꜘ. Jnäꜘ Paaˊjmeenꜙ dsooꜘ, jaꜙ heˉ koo häˊ gaꜙjmeenꜗ hʉʉˊdsëˉmaˊ dsaˊnøø ˈ jnäähꜗ. Pero saꜙ gaꜙlaꜗ, jmeeꜙ Tanaˊjwɨɨhˋ kyaa ˈ jnäähꜗ. 19 Hnähꜘ baˊ hi kye jnäähꜗoˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ, hnähꜘ baˊ hi jmeeꜙ chaa jnäähˈ

1 Tesalonicenses 2:20 190 1 Tesalonicenses 5:6lluꜗ. Hnähꜘ baˊ hi jmeeꜙ lii˜ jmääꜗ taˊ heˉ maˉjmeeˊjnäähꜗ. Heˉja hnøøˉ jnääh ˈ jëë jnäähꜗ hnähꜘtäähˊ hnähꜘ chaˊnëˊ Jesucristowaˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jäyhꜘkaˉlähꜘ. 20 ¡Heˉ baˊ cheˉ lluꜗ kyaaꜗ jnääh ˈ kwaat˜kyahꜗ hnähꜘ heˉja chaa baˊ jnäähꜗ lluꜗ!

31 Saꜙ läˉbeꜘ dsëˉ jnääh ˈ, heˉja jmeeˉ jnääh ˈ

hʉʉˊdsëˉ jää jnäähꜗ jwɨɨˉ Atena laˉ, 2 mahꜗ cheejnäähꜗ Timotä øøhꜗ jneˊ dsaˉjëëꜙ hnähꜘ. Øøhꜗ jneˊheꜘ, jmeeꜙ taˊ kihˈ Dio ko jøhꜘ kyaahˊ jnäähꜗ, kwayꜙjuˈhmëëꜘ kihꜗ Cristo. Hi heꜘ kwaꜗ beꜘ kyahꜗ hnähꜘmahꜗ goˊtaahˊ hnähꜘ koo hwehˉ jwëꜘ kihꜗ Dio heˉtäähˊ hnähꜘ naˉ. 3Mahꜗ läꜙja , niꜙ jaa hnähꜘ saꜙ jehꜗhohꜘ hnähꜘ kihꜗ heˉ jëëhꜘ hnähꜘ heˉ wɨɨꜘ. Maˉñehˊbaˊ hnähꜘ läꜙnaˉ lleˋ kih ˈ leꜘ jnänˋ. 4 Jëëhꜘ, läꜙ maˊtøøhˊ jnäähꜗ kyaahˊ hnähꜘ, gaꜙjähˊ jnäähꜗ dsaˉngëëꜘjneˊ chaˉmiihˉ heˉ wɨɨꜘ hiꜙ naꜗ maˉjëëhˋ baˊ hnähꜘhaˉ läꜙ laꜗ heˉ ja . 5Heˉja moꜙsoꜙ gaꜙläꜙbeꜘ dsënꜙ.Chahꜘ baˊ gaꜙcheenꜙ Timotä mahꜗ dsaˉjëëyꜙ cheˊläꜙ maˉdsooꜘ ja baˊ hohꜘ hnähꜘ. Jmeenꜙ hʉʉˊdsëˉwaˊraˉ gaꜙjmeeꜘ hi saꜙlluꜗ jwɨɨhˋ kyahˈ hnähꜘ hiꜙ heeꜘtaˊ kyaa jnäähꜗ.

6 Pero läꜙ maˊ jah ˈ Timotä jeeˊ tøøhˊ jnäähꜗ laˉ,gaꜙjmeeyhꜗ juuˈ, läꜙ maˉdsooꜘ ja baˊ hohꜘ hnähꜘ hiꜙhnaahꜙ hnähꜘ dsaˉkyaahˊ. Hiꜙ jäyhꜘ, dsooh˜ hohꜘhnähꜘ kyaaꜗ jnääh ˈ chaˉmiihˉ, hiꜙ hnoohˉ hnähꜘjëëh ˈ jnäähꜗ kaˉlähꜘ, ja baˊ läꜙkoo hnøøˉ jnääh ˈjëë jnäähꜗ hnähꜘ. 7 Øøhnꜗ, maꜙkeꜙ dsaˉngëëꜘ jnäähˈ naˉkuˊ naˉngɨɨ ˈ heˉ wɨɨꜘ jeeˊ laˉ, pero chaˉmiihˉgaꜙnøhꜗ dsëˉ jnäähˈ maˊ gaꜙnʉʉˊ jnäähꜗ jmeehˉ baˊhnähꜘ dsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ Dio. 8 Naꜗ baˊ raꜘ si˜chaa jnääh ˈ lluꜗ, kihꜗ heˉ gaꜙnʉʉˊ jnäähꜗ täähˊ baˊhnähꜘ koo hwehˉ jwëꜘ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. 9 Johꜘtiˊhmaahˊ saꜙ kwaˉ jnääh ˈ kihꜗ Dio kwaat˜ kyahꜗhnähꜘ. Jëëhꜘ, chaˉmiihˉ jëë dsëˉ jnäähˈ chaˊnëˊ Diotaꜙlaꜙ kyahꜗ hnähꜘ. 10 Tøøhˊ baˊ jnäähꜗ ngɨɨˊ jnäähꜗkihꜗ Dio läꜙjmɨɨ ˈ läꜙhwëˈ mahꜗ läꜙchaˉ jwëˈ dsaˊjëëjnäähꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ. Mahꜗ kwaˊ jnäähꜗ beꜘ tëëhꜗhnähꜘ heˉ gaˊ hnøøˈ kyahꜗ hnähꜘ jeeˊ täähˊ hnähꜘ jwëꜘkihꜗ Dio.

11 Ngɨɨˊ jnäähꜗ kihꜗ Tääˋ jnänˋ hiꜙ kihꜗ JesucristoDsaˉjøøhˈ jnänˋmahꜗ kwayꜗ jwëˈ dsaˊjëë jnäähꜗ hnähꜘkaˉlähꜘ. 12 Hiꜙ ngɨɨnˊ kihˈ Dio waˊ läˉhnaahꜙ hnähꜘchaˉgaˊmiihˉ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ hiꜙ waˊ läˉhnaahꜙläꜙnaˉ läꜙjëëꜙ dsaˉ ja baˊ läꜙkoo hnääꜙ jnääh ˈhnähꜘ. 13Hiꜙ ngɨɨnˊ kihˈ Diomahꜗ goˊtaahˊ hnähꜘ koohwehˉ hiꜙ naˉjngëëh ˈ hnähꜘ goˉte˜ mahꜗ moꜙsoꜙchaˉ gaˊ heˉ naˉbäähˋ hnähꜘ niꜙ miihˉ chaˊnëˊ Tääˋjnänˋ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘ Jesús Dsaˉjøøh ˈ jnänˋkyaahˊ läꜙjëëꜙ hi lluuꜗ kyaayꜗ.

4Waˊ jmeenˊ läꜙ tɨh˜ dsëꜗ Dio

1 Øøhnꜗ, hlëëhnˊ hnähꜘ läꜙ hnøøꜗ Jesús Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Taꜙ jmeeˉ hnähꜘ hñaaˉ hohꜘ, goˉnääꜘ baˊhnähꜘ läꜙkoo gaꜙläꜙtëëhꜙ hnähꜘ kyaaꜗ jnäähˈ. Jëëhꜘ,läꜙja lleˋ kyahˈ hnähꜘ hiꜙ läꜙja tɨhꜗ dsëꜗ Dio kaˉlähꜘ.Hiꜙ jmeeꜙ biiꜗ jmeeh ˈ hnähꜘ heˉ lluꜗ chaˉgaˊmiihˉkoo häˊ koo häˊ. 2 Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗnʉʉhꜚ heˉ gaꜙhñahꜗ hnähꜘ kyaaꜗ jnäähˈ madaꜚ kihꜗJesús Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. 3 Heˉ tøøhˊ jneˊ naˉjngëënˈ, heˉja baˊ hnøøˈ Dio. Hnähꜘ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉtaꜙ kaahꜙ hnähꜘ waˊ hi chaˉ hi . 4 Goˉtaahˊ hnähꜘ

lluꜗ kyaahˊ dsaˉmëꜘ kyaahꜗ hnähꜘ. Hnøøꜗ naˉjngëëhˈhnähꜘ kyaayhˊ läꜙkoo lleˋ kih ˈ. 5 Taꜙ jmeeˉ hnähꜘheˉ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ läꜙ jmeeꜙ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu hi saꜙ maˉheehˉ kihꜗ Dio. 6 Niꜙ jaahnähꜘ taꜙ miˉkwahꜚ kihꜗ øøhꜗ hnähꜘ, niꜙ taꜙ miˉgaaˈ hnähꜘ niꜙ jaa . Maˉjmeeˊ baˊ jnäähꜗ juu ˈ kyahꜗhnähꜘ, Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ teehꜙ jwɨɨ˜ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ taˊ hlɨɨh ˈ ja . 7 Jëëhꜘ, saꜙ gaꜙtëëhꜗ Dio jneˊmahꜗ jmeenˊ waˊ la ˈ chaˉ laꜗ. Gaꜙtëëyhꜗ jneˊ mahꜗdsaˊtoohnˊ naˉjngëën ˈ baˊ. 8 Hi saꜙ jmeeꜙ he ˈ juuˈ laˉ, jaꜙ kihꜗ dsaˉ ja heˉ jmeeyꜙ chaayhˉ. Heˉjmeeyꜙ chaayhˉ kyaahˊ Dio baˊ ja , heꜘ baˊ Dio hi gaꜙkwëëhꜗ jneˊ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.

9 Heˉ hnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahnˊ, saꜙ jmeeꜙ biiꜗ sɨɨˊjnäähꜗ kyahꜗ hnähꜘ. Jëëhꜘ, Dio maˉmiˉtëë hnähꜘheˉ hnaahꜙ hnähꜘ dsaˉkyaahˊ. 10 Maꜙ baˊ jnäꜘ,hnaahꜙ baˊ hnähꜘ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ läꜙkaahwaꜗ Macedonia. Pero chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ øøhnꜗ,mahꜗ waˊ hnaahꜙ hnihꜘ chaˉgaˊmiihˉ.

11 Kwaˊ hnähꜘ beꜘ hɨɨꜗ tiiˊ kyah ˈ hnähꜘ, taꜙ waˊhneeˉ hnähꜘ. Taꜙ jëëꜘ hnähꜘ heˉ jmeeꜙ jñahꜘ. Taꜙwaˊ jwëh ˈ hnähꜘ, ja jmeehˉ baˊ hnähꜘ taˊ läꜙkoomadaꜚ heˉ maˉjmeeˊ jnäähꜗ kyahꜗ hnähꜘ. 12 Läꜙjwëꜘja , hi saꜙ maˉheehˉ juuˈ kihꜗ Dio hlëëyhꜗ lluꜗ kyahꜗhnähꜘ hiꜙ läꜙja läꜙchaˉ baˊ läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ biiꜗ kyahꜗhnähꜘ.

Haˉ läꜙ leꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ13 Øøhnꜗ, hnøøˉ jnääh ˈ läꜙngëëhꜘ hnähꜘ haˉ

läꜙ leꜘ kihꜗ øøhꜗ jneˊ hi maˉnaˉjuuˊ. Saꜙ hnøøˉjnäähˈ läꜙmeehˉ hohꜘ hnähꜘ läꜙkoo laꜗ kihꜗ hi saꜙchaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ. 14 Dsooꜘ baˊ dsëˉ jneˊ heˉgaꜙjuuꜗ Jesús hiꜙ gaꜙläꜙjiiyhˋ kaˉlähꜘ. Hiꜙ jmeeˉ jneˊdsooꜘ, ja baˊ läꜙja miˉjiihˋ Dio ko jøhꜘ kyaahˊ Jesúsgaꜙläꜙjëëꜙ hi naˉjuuˊ hi gaꜙheehˉ kiyhꜗ.

15Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ läꜙkoo gaꜙjähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Jneˊ hi chaa waˊraˉ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ jäyhꜘ, saꜙläꜙjääꜗ jneˊ kihꜗ øøhꜗ jneˊ hi naˉjuuˊ. 16 Ki gaaläꜙnʉʉhꜘ jmeeꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ madaꜚ waˊraˉ gaꜙtëꜘjeeˊ jñaayˈ gyʉʉhˈ, hiꜙ läꜙnʉʉhꜘ hlëëhꜗ ángel hi jøøhˈ gaˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ , hiꜙ läꜙnʉʉhꜘ hii luuꜘ hooˊ kihˈ Dio. Maˊja läꜙjiihˊ toˉnëˊ läꜙjëëꜙ hi naˉjuuˊ hi gaꜙheehˉ kihꜗ Jesús. 17 Hiꜙ läꜙjëëꜙ jneˊ hi chaajmɨɨˊ ja , chaayhꜙ jneˊ jeeˊ jniiꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ hi naˉjuuˊ mahꜗ jeeꜙ jneˊ Jesús jwëꜘ nëˊ lleꜘ. Ja gaˊ naꜙdsaˊtoohˊ jneˊ kyaahˊ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊchaˉ. 18 Heˉja jmeeˊ hnähꜘ jëë dsëꜗ dsaˉkyaahˊhnähꜘ kyaahˊ juuˈ laˉ.

51 Øøhnꜗ saꜙ jmeeꜙ biiꜗ sɨɨˊ jnäähꜗ kyahꜗ hnähꜘ heeˉ

ji ñeˉ o heeˉ jmɨɨˊ läꜙteꜗ juu ˈ laˉ. 2 Maˉñehˊ baˊhnähꜘ kweeˉ, waˊraˉ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ jähꜘ Jesús, jäyhꜘjmɨɨˊ heˉ saꜙ liihꜚ dsaˉ, läꜙkoo jmeeꜙ dsaˉhɨɨ taꜙlaꜙhwëˈ. 3 Läꜙkoo waˊraˉ gaꜙjähꜘ dsaˉ: “Maˉtøøhˊ baˊjneˊ lluˈ, moꜙsoꜙ hiiꜘ gooˉ jnänˋ”, läꜙchahꜘ ja , niꜙ saꜙliihꜚ gyihꜗ, jäꜙ heˉ wɨɨꜘ nëˊ kiyhˈ, läꜙkoo jmeeꜙ kihꜗdsaˉmëꜘ jeeˊ dsaˉläˉchaa gyʉʉˉ kyaayꜗ. Niꜙ jaasaꜙ lääꜘ kihꜗ heˉ ja . 4Perohnähꜘ øøhnꜗ, moꜙsoꜙ täähˊhnähꜘ jmeehˉ hnähꜘ waˊ laˈ chaˉ laꜗ. Heˉja waˊraˉgaꜙtëꜘ jeeˊ jäyhꜘ, saꜙ jøøhꜙ hnähꜘ läꜙkoo dsaˉjøøhꜙdsaˉ waˊraˉ gaꜙllooꜗ jaa dsaˉhɨɨ kiyhꜗ. 5Läꜙjëëꜙ baˊhnähꜘ maˉnaˊjnääꜘ hnähꜘ jeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ hiꜙ läꜙjakihꜗ jmɨɨ ˈ kaˉlähꜘ. Moꜙsoꜙ naˊjnääꜘ hnähꜘ kihꜗ hwëˈ, niꜙ kihꜗ jeeˊ naˉhoo . 6 Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ,

1 Tesalonicenses 5:7 191 1 Tesalonicenses 5:28saꜙ waˊ jmeenˊ läꜙkoo jaa hi saꜙ liihꜚ heˉ jmeeꜙ.Hnøøꜗ naˉnëˊ jneˊ hiꜙ waˊ hää jneˊ hñaan ˈ. 7 Hi gwɨɨ , hwë ˈ baˊ gwɨɨyˉ. Hi heeꜘ , ko ja llaˊheehꜚbihꜗ. 8 Pero jneˊ hi maˉnaˊjnääꜘ kihꜗ jmɨɨˈ, waˊ leehꜚjneˊ. Waˊ läˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ kihˈ Dio, waˊ hnääꜙ jneˊøøhꜗ jneˊ. Läꜙjwëꜘ ja hääꜙ jneˊ hñaanˈ läꜙkoo jmeeꜙhløøꜘ hi naˉlää ñeˈ. Hiꜙ waˊ kyenˊ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉlääꜘ jneˊ. Läꜙjwëꜘ ja hääꜙ jneˊ hñaanˈ läꜙkoo jmeeꜙhløøꜘ hi häˊ mɨ ˈkyaahˊ lleˊ. 9 Jëëhꜘ, gaꜙjmääꜗ Diojneˊ mahꜗ lääyꜗ jneˊ taꜙlaꜙ kihꜗ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈjnänˋ, saꜙ gaꜙjmääyꜗ jneˊ mahꜗ jëënˊ heˉ lliꜘwɨɨꜘ heˉnaꜗ gaˊ jäꜙ. 10 Hi heꜘ gaꜙjuuꜗ jnäˋ jneˊ mahꜗ chaajneˊ ko jøhꜘ kyaayhˊ, kweeˉ baˊ laˈ cheˊ chaa jneˊ onaˉjuuˊ jneˊ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ jäyhꜘ. 11 Kihꜗ heˉja ,ja kwahˉ hnähꜘ beꜘ kihꜗ dsaˉkyaahˊ mahꜗ dsaˉnääyꜗtaꜙ chaˊnëˊ, ja baˊ läꜙkohꜘ täähˊ hnähꜘ jmeehˉ hnähꜘ.

12 Chuuꜘ jnääh ˈ kyaahˊ hnähꜘ øøhnꜗ, ja jmeehˉhnähꜘ he ˈ kihꜗ hi kwaꜙ beꜘ kyahꜗ hnähꜘ hiꜙ läꜙjakihꜗ hi jääꜙ hnähꜘ kwaat˜ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ hiꜙkihꜗ hi hlëëh˜ hnähꜘ kaˉlähꜘ. 13 Waˊ hnaahꜙ hnihꜘchaˉmiihˉ taꜙlaꜙ kihꜗ taˊ heˉ jmeeyꜙ. Hiꜙ waˊ hiiꜘ tiiˊkyahˈ hnähꜘ kyaahˊ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ.

14 Hiꜙ chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ øøhnꜗ, hlëëhˊ hnähꜘhi saꜙ hnøøꜗ jmeeꜗ taˊ. Kwaˊ hnähꜘ beꜘ kihꜗ hi saꜙläꜙkaa dsëꜗ, hiꜙ läꜙja kihꜗ hi saꜙ beeꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ.Jmeeˊ hnähꜘ jøhˉ hohꜘ kyaahˊ läꜙjëëꜙ . 15Leehꜚ hnähꜘ,niꜙ jaa hnähꜘ taꜙ jiihˋ hlɨɨhˈ kihꜗ hi jmeeꜙ heˉ hlɨɨhˈ. Läꜙjëꜙ jiih˜ jmeeˊ hnähꜘ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ kihꜗ øøhꜗhnähꜘ hiꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ.

16 Waˊ jëë hohꜘ hnähꜘ läꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ. 17 Ngɨɨˊhnähꜘ tääꜘ kihꜗ Dio. 18 Kwaˊ hnähꜘ tiˊhmaahˊ kih ˈDio kihꜗ läꜙjëꜙ. Heˉ laˉ naˉ hnøøꜗ Dio jmeehˈ hnähꜘläꜙlluꜗ heˉ maˉlaahꜗ hnähꜘ koo kyaahˊ Cristo Jesús.

19 Taꜙ haˉ hnähꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ. 20 Taꜙjmeeˉ hnähꜘ taꜙ kooꜘ juu ˈ heˉ kwaꜙ hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio. 21 Kye daˊ hnähꜘ kwaat˜ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉhlëëyhꜙ. Mahꜗ goˉtaahˊ hnähꜘ koo hwehˉ kyaahˊmaꜙlaꜙ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ. 22 Beꜗ hnähꜘ taꜙ kooꜘ läꜙjëꜙnëëˈ heˉ hlɨɨhˈ.

23 Dio baˊ heꜘ hi jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊ tuhˉdsëˉ jneˊ.Heˉja ngɨɨnˊ kiyhˈ mahꜗ waˊ jmeeyꜘ naˉjngëëˈ hnähꜘgoˉte˜. Waˊ hääy ˈ hnähꜘ. Waˊ høøyꜘ jmɨˉlleꜘ kyahꜗhnähꜘ, waˊ høøyꜘ läꜙjëꜙ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ, waˊhøøyꜘ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ mahꜗ moꜙsoꜙ chaˉ gaˊheˉ naˉbäähˋ hnähꜘ niꜙ miihˉ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘJesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. 24Maꜙraꜙ heˉ miˉteꜗ baˊhi gaꜙtëëhꜗ hnähꜘ. Heˉ gaꜙjäyhꜘ jmeeyꜗ, maꜙraꜙ heˉjmeeꜗ bihꜗ.

25 Øøhnꜗ, ngɨɨˊ hnähꜘ kihꜗ Dio mahꜗ kwayꜗ beꜘ kyaaꜗjnäähˈ.

26 Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ läꜙjëëꜙ øøhꜗ hnähꜘ, jachʉhˉ hnähꜘ kiyhꜗ läꜙ hnøøꜗ Dio.

27 Kyaahˊ madaꜚ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, jwëëhn˜hnähꜘ, ja hëhˉ hnähꜘ heˉ maˉsɨɨnꜗ laˉ chaˊnëˊ jeeˊläꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ.

28 Waˊ miˉjääꜗ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ läꜙjëëꜙhnähꜘ. Waˊ laˈ läꜙja .

2 Tesalonicenses 1:1 192 2 Tesalonicenses 3:4

2 TesalonicensesHeˉ laˉ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jeˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Paaˊkihˈ øøhꜗ jneˊ hi chaa Tesalónica

1 Jnäꜘ Paaˊ kyaahˊ Silvano kyaahˊ Timotä sɨɨnꜙkihꜗ gwahꜙ jwɨɨˉ Tesalónica, hnähꜘ hi täähˊ kyaahˊJesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ kyaahˊ Dio hi laaꜗ Tääˋjnänˋ. 2Ngɨɨnˊ kihˈ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ hiꜙ ngɨɨnˊ kihˈ Jesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, waˊ kwayꜘ heˉ lluꜗ kyahꜗhnähꜘ, hiꜙ waˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ.

Dio llaꜗ taˊ kihꜗ hi jmeehꜙ øøhꜗ jneˊ waˊraˉ gaꜙtëꜘjeeˊ jähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ

3 Øøhnꜗ, hnøøꜗ kwaˉ jnääh ˈ tiˊhmaahˊ kih ˈ Dioläꜙjëꜙ jmɨɨˊ kwaat˜ kyahꜗ hnähꜘ, läꜙlleˋ kih ˈ, läꜙlluꜗheˉ ngooꜗ baˊ dsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kiyhꜗ, hiꜙ ngooꜗ baˊhnaahꜙ hnähꜘ dsaˉkyaahˊ. 4 Tɨh˜ baˊ dsëˉ jnääh ˈläꜙkoo jmeehˉ hnähꜘ, heˉja gaꜙhlëëhˊ jnäähꜗ lluꜗkyahꜗ hnähꜘ läꜙkoo läꜙkoo gwahꜙ kihꜗ Dio. Jmeehˉjnäähˈ juuˈ haˉ läꜙ jøhˉ hohꜘ hnähꜘ kyaahˊ läꜙjëꜙ wɨɨꜘheˉ dsaˉngëëꜘ hnähꜘ. Hiꜙ haˉ läꜙ dsooꜘ hohꜘ hnähꜘkihꜗ Dio hiꜙ kwëëh˜ baˊ hohꜘ hnähꜘ maˊ chaa hnähꜘlliꜘwɨɨꜘ. 5 Hehꜗ läꜙja , miˉjnääꜙ maꜙraꜙ heˉ llaꜙ Diotaˊ läꜙkoo lleˋ kihˈ, heˉja naˉ naˉngëˈ hnähꜘ jwëˈ goˊtaahˊ hnähꜘ yaꜙjwɨɨꜗ kiyhꜗ, kihꜗ heˉ jëëhꜘ hnähꜘwɨɨꜘ naꜗ.

6 Jëëhꜘ, Dio jmeeꜗ läꜙkoo lleˋ kih ˈ, heˉ miˉh-maayhˋ kihˈ hi jmeehꜙ hnähꜘ naꜗ. 7 Hiꜙ hnähꜘ hi dsaˉngëëꜘ wɨɨꜘ naꜗ, hñahꜙ baˊ hnähꜘ jeeˊ teehˊ hnähꜘhohꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ jnäähꜗ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ läꜙjnäꜘJesús jñaayꜗ gyʉʉh ˈ kyaahˊ ángele kyaayꜗ hi chaˉbeꜘ kihꜗ. 8 Jäyhꜘ jeeˊ waˊjeˉ jihˈgyehꜗ, maˊja heeyhꜗwɨɨꜘ läꜙjëëꜙ hi saꜙ gaꜙheehˉ kihꜗ Dio, hiꜙ läꜙkye hi saꜙ gaꜙläꜙhnøøꜗ ju ˈhmëëꜘ kihꜗ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈjnänˋ. 9 Hi heꜘ naˉ, jëëꜗ wɨɨꜘ heˉ saꜙ llaaꜙ jihˊkohꜘjihˊlɨhꜘ, ʉʉꜘ goˉte ˈ baˊ dsaˉtaayhˋ kih ˈ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, jeeˊ moꜙsoꜙ tëëyꜗ jëëyꜗ jeeˊ jnäꜘ naˊhñaahꜗkyaahˊ beꜘ kiyhꜗ, 10 waˊraˉ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ jähꜘ Jesús.Maˊja dsaˉtaahˋ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaayꜗ, jmeeyꜗ jʉʉhˉkiyhꜗ. Peerꜙ jëëꜗ dsahꜙ läꜙjëëꜙ hi maˉheehˉ. Hiꜙläꜙkye hnähꜘ jëëh ˈ hnihꜘ, jëëhꜘ maˉläˉdsooꜘ baˊhohꜘ hnähꜘ juuˈ heˉ maˉkwaˊ jnäähꜗ.

11Heˉja ngɨɨˊ jnäähꜗ kyahꜗ hnähꜘ läꜙjëꜙ jmɨɨˊ mahꜗjmääꜗ Dio hnähꜘ lluuꜗ läꜙlleˋ kyahˈ hnähꜘ hi naˉteehˊkyaay ˈ. Hiꜙ ngɨɨˊ jnäähꜗ kiyhꜗ mahꜗ kwayꜗ beꜘ kyahꜗhnähꜘ jmeeh ˈ hnähꜘ läꜙjëꜙ taˊ llu ˈ heˉ hyohˉ hohꜘhnähꜘ jmeeh ˈ, läꜙlluꜗ heˉ maˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ.12 Maˊja jmeeꜗ dsaˉ jʉʉhˉ kihꜗ Jesucristo kwaat˜kyahꜗ hnähꜘ hiꜙ ja baˊ läꜙja leꜘ kyahꜗ hnähꜘ ko jøhꜘkyaayhˊ, kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio jnänˋ, hiꜙ kihꜗ heˉ lluꜗdsëꜗ Jesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.

2Haˉ läꜙ leꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ

1 Naꜗ hlëëhˊ gaˊ jnäähꜗ miihˉ kihꜗ haˉ läꜙ leꜘwaˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋhiꜙ haˉ läꜙ jeeꜙ jnihꜘ mahꜗ jmeenˊ ko jøhꜘ kyaayhˊ.Øøhnꜗ, chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ, 2 taꜙ heeꜙ hnähꜘgaˉjʉhˉ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ. Taꜙ jehꜙ hohꜘ hnähꜘcherˊmahꜗ gaꜙnʉʉhˉ hnähꜘ jähꜘ dsaˉ maˉjah˜ Jesús.Maꜙkeꜙ heˉ gaˊ jäyhꜘ maˉhlëëhꜘ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio,maꜙkeꜙ heˉ gaˊ jäyhꜘ maˉyaˉkaꜙ dsaˉ juu ˈ kyaaꜗjnäähˈ omaˉtëëyhꜗ juuˈ kyaaꜗ jnäähˈ, taꜙ jmeeˉhnähꜘ

heˈ goˉte˜. 3 Taꜙ kwaˉ hnähꜘ jwëˈ heˉ gaˊ miˉgaaꜙdsaˉ hnähꜘ. Saꜙ jähꜘ Jesús jääꜗ saꜙ gaˊ maˉllooꜗ jmɨɨˊjmeeˈ dsaˉ naˉhøøhˊ kihˈ Dio läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ hiꜙläꜙjnääꜘ dsaˉ hlëëh ˈ hi maˉnaˉheeꜚ goˉte˜. 4 Hi heꜘ läꜙhnøøꜗ llaˉdsëëyˋ kih ˈ Dio hiꜙ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉjmeeꜙ dsaˉ jʉʉhˉ kihꜗ. Jmääyꜗ hñiiyꜘ jøøhˈ kihꜗ jeeˊläꜙjëëꜙ , läꜙjiih ˈ gyayꜙ nehꜙ gwahꜙ kihꜗ Dio, jmääyꜗhñiiyꜘ läꜙkoo Dio.

5 ¿Cheˊ saꜙ dsooh˜ hohꜘ hnähꜘ heˉ gaꜙjwëëhnꜗhnähꜘ heˉ laˉ, läꜙ maˊ gyanˊ kyaahˊ hnähꜘ jeeˊ naˉ?6 Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ heeˉ naˉ heˉ saꜙ kwaꜗ jwë ˈläꜙjnääꜘ dsaˉ hlëëhˈ heꜘ jääꜗ saꜙ gaˊ maˉtëꜘ jmɨɨˊ kiyhˈ. 7 Saꜙ chaa hi ñeˉ kweeˉ, haˉ läꜙ maˉløøꜗ jmeeꜙtaˊ hi hlëëh ˈ heꜘ, pero maꜙraꜙ heˉ jmeeꜙ bihꜗ taˊtoˉkëˊ. Koo jøøy˜ lloo˜ jmɨɨˊ jñuuh ˈ heˉ jmeeꜙjwɨɨhˋ kiyhˈ. 8 Ja gaˊ naꜙ läꜙchaˉ jwëˈ ngëyꜗ jnäꜘhäꜘ.Pero waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘ Jesús, kyaahˊ lleꜘ heˉhäˊ hooyˊ baˊ jngëëyh ˈ dsaˉ hlëëh ˈ heꜘ. Miˉllaayꜙgoˉte˜ kyaahˊ jmëë ˈ kiyhꜗ waˊraˉ jayhꜗ. 9 Kyaahˊchaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ Tanaˊ, jmeeꜗ dsaˉ hlëëhˈ heꜘ taˊ.Jmeeyꜗ hɨɨꜗ gooˉ jmɨˉgyʉʉꜙ hiꜙ jmeeyꜗ heˉ jʉhˉgaa .Pero kyaahˊ juuˈ taˉjuuˈ jmahꜗ baˊ jmeeyˈ läꜙjëꜙ heˉja . 10 Jaꜙ heˉ koo nëëˈ heˉ hlɨɨhˈ jmeeyꜗ. Kyaahˊheˉ ja , miˉgaayꜙ dsaˉ hi maˉtäähˊ heeꜘ goˉte˜,kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙläꜙhnøøyꜗ maˊ nuuy ˈ ju ˈdsooꜘ mahꜗmaˊ lääyꜘ. 11 Heˉja kwaꜗ Dio jwëˈ läꜙgaa dsaˉ heꜘchaˉgaˊmiihˉ kyaahˊ juu ˈ ja mahꜗ jmeeꜗ gyihꜗ he ˈkihꜗ juuˈ taˉjuuˈ baˊ. 12 Hehꜗ läꜙja , jäꜙ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊkihˈ läꜙjëëꜙ hi saꜙ heehˉ kihꜗ juˈdsooꜘ, kihꜗ heˉhnøøꜗgyihꜗ heˉ hlɨɨhˈ.

Gaꜙlleehˉ Dio jneˊ mahꜗ lääꜘ jneˊ13 Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ hnääyꜗ hnähꜘ øøhnꜗ, heˉja

jmeeꜙ biiꜗ kwaˊ jnäähꜗ tääꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio kwaat˜kyahꜗ hnähꜘ. Jëëhꜘ Dio gaꜙlleehˉ hnähꜘ läꜙmaˊ toˉnëˊmahꜗ läähꜘ hnähꜘ, läꜙlluꜗ heˉ gaꜙmiꜙlluuyꜗ hnähꜘtaꜙlaꜙ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ hiꜙ läꜙlluꜗ heˉmaˉdsooꜘhohꜘ hnähꜘ kihꜗ ju ˈdsooꜘ. 14 Gaꜙtëëhꜗ Dio hnähꜘkyaahˊ juˈhmëëꜘ heˉ gaꜙkwaˊ jnäähꜗmahꜗ tëëhꜗ hnähꜘyaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. 15 Läꜙjaøøhnꜗ, goˉtaahˊ hnähꜘ koo hwehˉ. Taꜙ waˊ gaaꜘhohꜘ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙläꜙtëëhꜙ hnähꜘ kyaahˊ juuˈ heˉ gaꜙhlëëhnˋ hiꜙ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙsɨɨˊ jnäähꜗkyahꜗ hnähꜘ.

16Ngɨɨˊ jnäähꜗ kihꜗ Jesús Dsaˉjøøhˈ jnänˋ hiꜙ ngɨɨnˊkih ˈ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ hi hnääꜗ jneˊ, hi gaꜙjmeeꜘ jëë dsëˉ jneˊ heˉ saꜙ llaaꜙ jihˊkohꜘ, hi gaꜙjmeeꜘ chaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ jnänˋ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ lluꜗdsëyꜗ. 17 Ngɨɨnˊ kiyh ˈ mahꜗ waˊ jmeeyꜘ jëë hohꜘhnähꜘ hiꜙ waˊ kwayꜘ beꜘ kyahꜗ hnähꜘmahꜗ yaˉhɨɨˈ lluꜗläꜙjëꜙ heˉ hlëëhˊ hnähꜘ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ hnähꜘ.

3Gaꜙjähꜘ Paaˊ sɨɨhꜙ øøhꜗ jneˊ ngɨɨˊ hnähꜘ kyaaꜗ

jnäähˈ1 Øøhnꜗ taꜙ jyohꜘ ko taa , ngɨɨˊ hnähꜘ kyaaꜗ jnääh

ˈ mahꜗ lloo˜ chahꜘ juuˈ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ läꜙkaajmɨˉgyʉʉꜙ hiꜙ läꜙja waˊ tøøyhˉ taˊ juuˈ ja läꜙkoogaꜙjmeehˊ hnähꜘ. 2 Ngɨɨˊ hnähꜘ kyaaꜗ jnääh ˈ mahꜗsaꜙ chaˉ heˉ dsaˉngëëꜘ jnäähˈ jeeˊ kihˈ dsaˉ hñaaˉdsëꜗ. Jëëhꜘ jaꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ läꜙdsooꜘ dsëꜗ juu ˈ laˉ.3 Pero miˉteꜗ baˊ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ juu ˈ kihꜗ, maꜙraꜙheˉ hääꜗ bihꜗ hnähꜘ mahꜗ saꜙ chaˉ heˉ dsaˉngëëhꜘhnähꜘ. 4Kye jnäähꜗ oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ,

2 Tesalonicenses 3:5 193 2 Tesalonicenses 3:18heˉ jmeehˉ baˊ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˉjähˊ jnäähꜗ hiꜙngooꜗ baˊ jmeehˉ hnähꜘ läꜙja . 5Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, hi heꜘ baˊ jääꜙ hnähꜘ mahꜗ läˉhnaahꜙ hnähꜘ øøhꜗ hnähꜘläꜙkoo hnääꜗ Dio jneˊ hiꜙ läꜙja jääyꜙ hnähꜘ mahꜗkwëëhꜗ hohꜘ hnähꜘ läꜙ gaꜙkwëëhꜗ dsëꜗ Cristo.

Jmeeꜙ biiꜗ jmeeˊ jneˊ taˊ6 Jmeeˉ jnääh ˈ madaꜚ kyahꜗ hnähꜘ läꜙhihꜙ kihꜗ

Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Taꜙ jmeeˉ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊniꜙ jaa øøhꜗ jneˊ hi jmeeꜙ waˊ laˈ chaˉ laꜗ, hi saꜙjmeeꜙ heˈ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ maˉkwaˊ jnäähꜗ. 7Maˉñehˊbaˊ hnähꜘ heˉ lleˋ kyahˈ hnähꜘ jmeehˈ hnähꜘ läꜙkoojmeeˉ jnäähˈ. Saꜙ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ waˊ laˈ chaˉ laꜗ jeeˊkyah ˈ hnähꜘ. 8 Saꜙ gaꜙkihˊ jnäähꜗ laˊ gaꜙkihˊ jnäähꜗkihꜗ niꜙ jaa dsaˉ. Saꜙ gaꜙteehˊ jnäähꜗ dsëˉ jnääh ˈmaˊ gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ taˊ läꜙjmɨɨˈ läꜙhwëˈ. Jëëhꜘ niꜙ jaahnähꜘ saꜙmaˊ hnøøˉ jnäähˈmaˊ llaˊkyaaꜚ jnäähˈ jmɨɨˊ.9 Jaꜙ heˉ saꜙ naˉngëˈ jnäähꜗ jwëˈ heˉ maˊ ngɨɨˊ jnäähꜗkyahꜗ hnähꜘ. Pero llaꜚ heˉ ja , gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ taˊmahꜗ jmeeh ˈ hnähꜘ ja baˊ läꜙkoo gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ.10 Läꜙ maˊ gaꜙtoohˋ jnäähꜗ kyaahˊ hnähꜘ gaꜙjmeeˊjnäähꜗ madaꜚ: Cherˊmahꜗ hi saꜙ hnøøꜗ jmeeꜗ taˊ,läꜙja saꜙ waˊ kuyhˉ.

11 Jëëhꜘ maˉnʉʉˊ jnäähꜗ, ko llaa dsaˉkyaahˊhnähꜘ jmeeꜙ waˊ laˈ chaˉ laꜗ. Niꜙmiihˉ taˊ saꜙ jmeeyꜙ.Koo dsaˉjëëyꜙ heˉ jmeeꜙ dsaˉ baˊ. 12 Kihꜗ hi heꜘnaˉ hlëëhˊ jnäähꜗ hiꜙ jmeeˉ jnääh ˈ madaꜚ, läꜙhihꜙkihꜗ Jesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Taꜙ waˊ tääyhˊ taꜙ laꜙtaꜙ jnøꜙ, waˊ jmeeyꜘ taˊ mahꜗ läꜙchaˉ heˉ kuyhꜙ.

13Hiꜙ hnähꜘ øøhnꜗ, jmeeˊ baˊ hnähꜘ heˉ lluꜗ, taꜙ tʉꜘhnähꜘ. 14Cherˊmahꜗ chaa ko llaa hi saꜙ nʉʉhˊ kihꜗjuuˈ heˉ naˉsɨɨˉ laˉ, kye daˊ hnähꜘ kwaat˜ kihꜗ hi jmeeꜙ läꜙja hiꜙmoꜙtoꜙ jmeeˉ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaayhˊmahꜗ waˊ jäˉ oˉhihꜙ kiyhꜗ. 15 Pero taꜙ jmeeˉ hnähꜘnaˉhäähˊ hnihꜘ, hlëëyhˊ läꜙlleˋ kihˈ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ laaꜗøøhꜗ baˊ.

16 Heꜘ baˊ Dio hi jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊ jnänˋ, waˊ jmeeyꜘhiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ läꜙjëꜙ jmɨɨˊ waˊ heˉ chaˉ heˉ heˉchaa hnähꜘ. Dio kyaahˊ hnähꜘ.

17 Jnäꜘ Paaˊ maˉsɨɨnꜗ miihˉ jeeˊ gaꜙdsaaꜗ juu ˈ laˉkyaahˊ goonꜙ. Läꜙja jmeenꜙ kyaahˊ läꜙjëꜙ jeˉ heˉsɨɨnꜙ mahꜗ laꜗ dsooꜘ jnäꜘ heꜘ hi cheeꜙ jeˉ ja . 18Waˊmiˉjääꜗ Jesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ läꜙjëëꜙ hnähꜘ. Waˊlaˈ läꜙja .

1 Timoteo 1:1 194 1 Timoteo 2:13

1 TimoteoHeˉ laˉ toˉnëˊ jeˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Paaˊ kihˈTimotä

1 Jnäꜘ Paaˊ laan ˈ apóstol kyaaꜗ Jesucristo läꜙhihꜙkihꜗ Dio hi lää jneˊ hiꜙ läꜙhihꜙ kihꜗ JesucristoDsaˉjøøh ˈ jnänˋ hi kyenˊ oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ. 2 Sɨɨnꜙkyahꜗ Timotä, hneˉ hi laaꜗ läꜙkoo gyʉʉˉ kyaanꜙläꜙlluꜗ heˉ jäänꜙ hneˉ jwëꜘ kihꜗ Dio. Ngɨɨnˊ kihˈ Diohi laaꜗ Tääˋ jnänˋ hiꜙ kihꜗ Cristo Jesús Dsaˉjøøh ˈjnänˋwaˊ kwayꜘ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ kyahꜗ, waˊ läˉñihꜘ dsëyꜗhneˉ, hiꜙ waˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ.

Gaꜙjmeeꜘ Paaˊ madaꜚ kihꜗ Timotä mahꜗ hlëëyhꜗ dsaˉhi kwaꜙ juuˈ taˉjuuˈ

3 Jääꜗ saꜙ gaˊ maˉngoon˜ taꜙ hwaꜗ Macedonia,gaꜙjwëëhnꜗ hneˉ heˉ jähˈ jwɨɨˉ Éfeso naˉ mahꜗ hahˈ kihꜗ ko llaa hi miˉgaaꜙ dsaˉ kyaahˊ juu ˈ taˉjuuˈ. 4 Niꜙ taꜙ kwaˉ jwë ˈ jmeeyꜗ he ˈ kihꜗ läꜙjëꜙ juu ˈmaˉgyuhˉ kiyhꜗ, niꜙ heˉ jmeeyꜗ juuˈ haˉ läꜙ maˊ laaˈ maˉhyaaˊ taˉgyʉʉhˊ jnänˋ. Saꜙ chaˉ jeeˊ llaaꜙ juuˈja . Koo llayꜙ hniiˉ baˊ ja . Saꜙ dsooꜗ taꜙ chaˊnëˊ juuˈ kihꜗ Dio kyaahˊ juuˈ ja . Heˉ dsooꜘ dsëˉ jneˊ kihˈ Dio,heˉ ja baˊ jmääˈ kihꜗ dsaꜙ. Heˉja jwahnꜙ kaˉlähꜘ,ja jähˉ Éfeso naˉmahꜗ jmeehˈ heˉ gaꜙjwëëhnꜗ hneˉjääꜗ .

5Heˉ hnoonꜗ läꜙhnääꜗ dsaˉ øøhꜚ kyaahˊ koo nëëˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ, heˉja baˊ maˉjmeenꜗ madaꜚ läꜙnaˉ.Peerꜙ cherˊmahꜗ hnɨɨ˜ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ hiꜙ cherˊmahꜗkoo jähꜘ bihꜗ heˉmaˉdsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Dio, saꜙ jmääꜗkiyhꜗ heˉ jäyhꜘ hnääyꜗ øøyhꜚ. 6 Kihꜗ heˉ gaꜙjmeeꜘko llaa dsaˉ taꜙ kooꜘ heˉ hnääyꜗ øøyhꜚ, heˉjagaꜙnääyꜗ kyaahˊ juu ˈ heˉ saꜙ jmääꜗ taˊ. 7 Hnøøyꜗjmääyꜗ hñiiyꜘ jaa hi kyʉʉh˜ ley kihꜗ Dio, pero niꜙheˉ hlëëyhꜙ saꜙ ngëëyꜘ, maꜙkeꜙ kwayꜙ juuˈ läꜙkaatuhˉdsëyꜗ.

8 Pero maˉñeˊ baˊ jneˊ, lluꜗ baˊ ley kihꜗ Dio waˊraˉjähꜘ kihꜗ ngëëꜘ jneˊ heeˉ kihꜗ jmääꜗ ley ja . 9 Ñeˊbaˊ jneˊ saꜙ gaꜙkwaꜘ Dio ley kihꜗ hi jmeeꜙ heˉlluꜗ. Laꜗ kihꜗ hi maˉhläähˉ, kihꜗ hi chaahˉ, kihꜗhi naˉheeꜚ dsëꜗ, kihꜗ hi jmeeꜙ dsoˊkyeˉ, kihꜗ hi saꜙ kyaahˊ Dio, kihꜗ hi saꜙ chaˉ nʉʉhꜚ kihꜗ, kihꜗhi jngëëhꜙ choˈjmiiˉ, kihꜗ hi jngëëhꜙ dsaˉkyaahˊ,kihꜗ hi heꜘ baˊ hnøø ˈ ley ja . 10 Kihꜗ dsaˉmëꜘdsaˉñʉʉhˉ hi kaah˜ waˊ hi chaˉ hi , kihꜗ dsaˉmëꜘo dsaˉñʉʉhˉ hi kaah˜ ja baˊ dsaˉkyaahˊ, kihꜗ hi hëë dsaˉ mahꜗ hnëëy˜, kihꜗ hi taˉjuu ˈ, kihꜗ hi jmeeꜙ juˈdsooꜘ kihꜗ juuˈ taˉjuuˈ, hiꜙ laꜗ kihꜗ hi hnøøꜗllaˉdsëëˋ kihˈ juˈdsooꜘ heˉ kwaˉ jnäähˈ laˉ, 11 läꜙkoolleˋ ju ˈhmëëꜘ heˉ naˉhñaanˊ kwanꜙ. Heˉ baˊ cheˉnaˊhñaahꜗ laꜗ juˈhmëëꜘ kihꜗ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ.

Chaˉmiihˉ gaꜙläꜙñihꜘ dsëꜗ Dio kihꜗ Paaˊ12 Kwanꜙ tiˊhmaahˊ kih ˈ Cristo Jesús Dsaˉjøøh ˈ

jnänˋ hi kwaꜙ beꜘ kinꜙ. Jëëhꜘ, gaꜙjmääyꜗ jnäꜘ kwaat˜heˉmiˊtenˋ kiyhˈ, heˉja gaꜙhñaayꜗ jnäꜘmahꜗ jmeenˋtaˊ kiyh ˈ. 13 Jääꜗ saꜙ gaˊ maˉtëëyhꜙ jnäꜘ gaꜙmiꜙk-wahꜚ jnihꜘ. Gaꜙngënꜗ jmeenꜙ hñaaˉ dsënꜙ kihꜗ dsaˉkyaayꜗ, maˊ häänꜗ jwërte. Pero gaꜙläꜙñihꜘ dsëꜗ Diojnäꜘ, jëëhꜘ saꜙ maˊ manꜙ heeˉ ja maˊ jmeenꜙ, hiꜙsaꜙ maˊ heenꜘ kihꜗ juˈdsooꜘ. 14 Haˉ kohꜘ saꜙ lluꜗ dsëꜗDsaˉjøøh ˈ jnänˋ kyaahˊ jnäꜘ. Gaꜙjmeeyꜘ gaꜙläꜙdsooꜘdsënꜙ kiyhꜗ hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ heˉ gaꜙläꜙhnaanꜙ dsaˉtaꜙlaꜙ kihꜗ Cristo Jesús.

15 Juuˈ heˉ jwahnꜙ laˉ, laꜗ dsooꜘ hiꜙ hnøøꜗ heehꜙgaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ. Jaꜗ Cristo Jesús jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ mahꜗlääyꜗ dsaˉ hi jmeeꜙ heˉ hlɨɨhˈ. Hiꜙ jnäꜘ laanꜗ toˉnëˊkihˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ läꜙja . 16 Kihꜗ heˉja baˊnaˉ, gaꜙläꜙñihꜘ dsëꜗ Dio jnäꜘ, mahꜗ miˉjnääꜙ CristoJesús taꜙlaꜙ kiꜙ jnäꜘ haˉ läꜙkoo jøhˉ dsëyꜗ. Jëëhꜘ,chaˉgaˊmiihˉ heˉ hlɨɨh ˈ gaꜙjmeenꜗ läꜙkohꜘ gaˊ heˉjmeeꜙ jñahꜘ. Läꜙjwëꜘ ja , kaꜗ kwaat˜ hi naꜗ gaˊ heehꜙkihꜗ Jesús, haˉ kohꜘ saꜙ läꜙjøhˉ dsëꜗ Jesús kyaayhˊ,mahꜗ jmeeyꜗ chaayˉ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. 17 Läꜙjawaˊ laˈ jʉʉhˉ kihꜗ Dio hiꜙ waˊ laayˈ jøøyhˈ. Saꜙ chaagaˊ jñahꜘ Dsaˉtaˊ hi jøøhˈ gaˊ, hi saꜙ juuꜘ jihˊkohꜘ,hiꜙ niꜙ saꜙ tëëꜗ jneˊ jëë jnihꜘ, jaa hñiiꜘ bihꜗ laayꜗ Diohi kyʉʉh˜. Waˊ laˈ läꜙja .

18 Timotä, gyʉʉˉ kyaanꜙ, kwëëhnꜙ hneˉ nʉʉhꜚlaˉ, ja baˊ läꜙkoo juuˈ heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kihꜗ hi gaꜙhlëëhꜘ kyahꜗ jääꜗ . Ja miˉdsoohꜚ hohꜘ läꜙkoogaꜙjähꜘ hi heꜘ mahꜗ tëëhꜗ beꜘ jmeeh ˈ taˊ läꜙjiihˈ jeeˊ leꜘ. 19 Hnøøꜗ läꜙ maˉdsooꜘ ja baˊ hohꜘ, hiꜙläꜙ maˉjmeehˉ ja baˊ heˉ lluꜗ jmahꜗ mahꜗ saꜙ hnɨɨꜗhʉʉˊdsëˉ kyahꜗ. Ko llaa dsaˉ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ heˈ läꜙkoo yaꜙnääyꜗ kyaahˊ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ, heˉjagaꜙheeyꜗ hñiiyꜘ, moꜙsoꜙ gaꜙnääyꜗ taꜙ chaˊnëˊ. 20 Uuꜗhi gaꜙjmeeꜘ läꜙja chee Himeneo kyaahˊ Leja . Hi heꜘ gaꜙngëënˋ kih ˈ Tanaˊ mahꜗ läꜙja miˉtëëyꜙ saꜙmiˉkwayhꜗ Dio.

2Haˉ läꜙ chuuˊ jneˊ kyaahˊ Dio kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ

1Chuunꜘ kyaahˊ hneˉ toˉnëˊ, waˊ ngɨɨˊ jneˊ kihˈ Diomahꜗ waˊ leꜘ lluꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ . Waˊ hlëëhˊ jneˊ Dio läꜙjëꜙheˉ llaꜙ dsëˉ jneˊ hiꜙ waˊ chiihnˊ Dio läꜙjëꜙ heˉ chaajneˊ, hiꜙ waˊ kwanˊ tiˊhmaahˊ kiyh ˈ. 2 Läꜙja hnøøꜗngɨɨˊ jneˊ kihˈ läꜙjëëꜙ hi kye taˊ hiꜙ läꜙkye dsaˉtaˊmähˈ mahꜗ kwayꜗ jwëˈ dsaˊtoohnˊ llu ˈ hɨɨꜗ tiiˊ jnänˋ.Hiꜙ läꜙja chaˉ jwëˈ hnäähnˊ Dio, hiꜙ jmeenˊ läꜙkoolleˋ kihˈ. 3 Heˉ laˉ baˊ ja heˉ lluꜗ heˉ tɨh˜ dsëꜗ Diohi lää jneˊ. 4 Dio hnøøꜗ heˉ lääꜘ läꜙjëëꜙ dsaˉ hiꜙhnøøyꜗ läˉngëëꜘ dsaˉ haˉ läꜙ laꜗ ju ˈdsooꜘ. 5 Jëëhꜘ,jaa baˊ Dio laaꜗ hiꜙ läꜙja jaa baˊ dsaˉñʉʉhˉ chaahi miˉeeꜙ juuˈ kihꜗ dsaˉ kyaahˊ Dio. Dsaˉñʉʉhˉ heꜘchee Jesucristo. 6 Gaꜙngëëyꜗ hñiiyꜘ heˉ gaꜙjuuyꜗ,mahꜗ lääyꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ. Heˉ laˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Diomaˊ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ ja . 7 Heˉja gaꜙhñaayꜗ jnäꜘ laanꜗapóstol mahꜗ kwanˋ juu ˈ kiyh ˈ. Ñeˉ baˊ Cristo,hlëëhnˊ juˈdsooꜘ, saꜙ taˉjuunˈ. Naˉhñaanˊ miˊtëënꜗdsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu, heeˉ ja heˉ dsooꜘ dsëꜗ jneˊhiꜙ heeˉ ja juˈdsooꜘ.

8 Heˉja hnoonꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉñʉʉhˉ hi chaaläꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ chuuyꜗ kyaahˊ Dio. Hiꜙ waˊraˉgaꜙhlëëyhꜘ kyaahˊ Dio chooy ˈ gooyˉ taꜙ gyʉʉh ˈ,hnøøꜗ naˉjngëëyˈ, saꜙ lleeyꜘ, hiꜙ saꜙ hneeyˉ.

9 Läꜙja jwahnꜙ kaˉlähꜘ kihꜗ dsaˉmëꜘ, waˊ kyeyhꜘhmɨɨhˉ kyaahˊ koo nëëˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ läꜙkoo lleˋ kihˈ hi hnaahˉ Dio. Hiꜙ waˊraˉ gaꜙjñaayꜗ lleyˊ saꜙ lluꜗjmeeyꜗ jihˈgyehꜗ naˉbeh˜ kyaahˊ ñeˈ nøøꜚ o kuuˊ heˉhmoohˈ, niꜙ heˉ këyhꜙ hmɨɨhˉ hmoohˈ. 10 Llaꜚ heˉja , waˊ jmääyˈ hñiiyꜘ naˊhñaahꜗ kyaahˊ läꜙjëꜙ taˊ lluˈ,läꜙkoo lleˋ kihˈ dsaˉmëꜘ hi hnaahˉ Dio.

11 Hiꜙ saꜙ sooh˜ kihꜗ dsaˉmëꜘ heˉ tooyhꜗ mɨɨhˊjeeˊ kwaꜙ dsaˉ juu ˈ, hnøøꜗ nʉʉyhˊ kih ˈ juu ˈ heˉnuuyˉ. 12 Saꜙ kwanˋ jwëˈ kihꜗ dsaˉmëꜘ heˉ miˉtëëyꜙdsaˉñʉʉhˉ, niꜙ saꜙ leꜘ kayꜗ nëˊ kih ˈ dsaˉñʉʉhˉ.Hnøøꜗ dsaˉtaayhˋ toˉkëˊ baˊ. 13 Jëëhꜘ, Dio gaꜙjmääꜗ

1 Timoteo 2:14 195 1 Timoteo 5:1

Adán toˉnëˊ. Këë gaˊ gaꜙjmääyꜗ Eva. 14 Hiꜙ jaꜙkihꜗ Adán gaꜙmiꜙgooˉ hi saꜙlluꜗ. Kihꜗ dsaˉmëꜘ baˊgaꜙmiꜙgooyˉ. Kihꜗ heˉja baˊ gaꜙläꜙchaꜙ dsoˊkyeˉkiyhꜗ. 15 Heˉja gaꜙjähꜘ Dio kihꜗ dsaˉmëꜘ, jëëyꜗ wɨɨꜘjeeˊ läꜙchaa gyʉʉˉ kyaayꜗ, pero lääꜘ bihꜗ cherˊmahꜗngooꜗ baˊ dsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Dio hiꜙ läꜙja hnøøꜗhnääyꜗ dsaˉ, hnøøꜗ naˉjngëëyˈ, hiꜙ hnøøꜗ dsaˉtaayhˋläꜙkoo lleˋ kihˈ.

3Haˉ läꜙ hnøøꜗ jmeeꜗ hi kye nëˊ kihˈ øøhꜗ jneˊ

1 Jwahnꜙ dsooꜘ, cherˊmahꜗ chaa hi hnøøꜗ kaꜗ nëˊkih ˈ øøhꜚ, taˊ llu ˈ baˊ ja hnooyhˉ. 2 Pero hi häˊgooˉ taˊ ja , jmeeꜙ biiꜗ laayꜗ jaa hi saꜙ naˉbäähˋniꜙ miihˉ dsooˊ, jaa dsaˉñʉʉhˉ hi kyaahˊ jaa baˊdsaˉmëꜘ, jaa hi ngëꜙ koo nëëˈ baˊ, jaa hi häähñiiꜘ, jaa hi häˊ taˊ kihˈ, jaa hi kwaꜙ jeeˊ jäˈ dsaˉhi goˉnääꜘ, jaa hi lihꜙ miˉtëëꜙ dsaˉ. 3 Saꜙ leꜘ kaꜗnëˊ, jaa dsaˉ llaˊhiihꜚ. Hnääꜗ jaa hi saꜙ hneeˉ, jaahi jøhˉ dsëꜗ hi saꜙ tiˉchooꜙ juuˈ, jaa hi saꜙ heeꜘdsëꜗ kuuˊ, 4 jaa hi lihꜙ llaꜗ taˊ chaˊnehꜙ kihꜗ, jaa hi lihꜙ kwëëhꜗ nʉʉhꜚ jooꜘ mahꜗ saꜙ jiiyhꜗ juuˈ kyaayhˊ.5 Cherˊmahꜗ chaa jaa hi saꜙ lihꜙ llaꜗ taˊ chaˊnehꜙkihꜗ, ¿haˉ baˊ läꜙja , kayꜗ nëˊ kih ˈ gwahꜙ kihꜗ Dio?6 Jaa øøhꜗ jneˊ hi hmëëꜘ, saꜙ leꜘ kayꜗ nëˊ, waˊraˉ jaꜗhʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ jmääyꜗ hñiiyꜘ jøøyhˈ, hiꜙ jäꜙ dsoˊjwɨɨꜘnëˊ kiyhˈ läꜙkohꜘ gaꜙlaꜗ kihꜗ hi saꜙlluꜗ. 7Hiꜙ jeeˊ kihˈhi saꜙ maˉheehˉ, hnøøꜗ hiiꜘ juuˈ kiyhꜗ heˉ jmeeyꜙheˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ, mahꜗ saꜙ hlëëhꜗ dsaˉ hlɨɨhˈ kiyhꜗhiꜙ läꜙja saꜙ miˉgooꜙ hi saꜙlluꜗ kiyhꜗ.

Haˉ läꜙ hnøøꜗ jmeeꜗ dsaˉ naˉlleehˊ kyaaˈ Dio hi kwaꜙ juuˈ kiyhꜗ

8 Hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ beꜘ kihꜗhi kye nëˊ, hnääꜗ jaa hi häˊ taˊ kihˈ, hi miˉteꜗjuu ˈ kihꜗ, hi saꜙ hɨh˜, hiꜙ hi saꜙ heeꜘ dsëꜗ kuuˊ.9 Hiꜙ hnääꜗ jaa hi naˉjngɨɨ ˈ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ, hi choohˉ koo hwehˉ juu ˈ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ,heˉ maˉläˉjnäꜘ jnänˋ na ˈ. 10 Heˉja , jääꜗ gaˊ hnøøˈ kye jneˊ kwaat˜ cheˊ jmääy ˈ jmeeyꜗ taˊ ja . Ja gaˊnaꜙ, leꜘ jmeeyꜗ beꜘ kihꜗ hi kye nëˊ, cherˊmahꜗ saꜙchaˉ heˉ naˉbääyhˋ.

11 Ja baˊ läꜙja kihꜗ dsaˉmëꜘ, hnøøꜗ jaa hi häˊ taˊkihˈ, hi saꜙ kooh˜ juuˈ jwɨɨˋ, hi ngëꜙ koo nëëˈ baˊ,hiꜙ jaa hi miˉteꜗ juuˈ kihꜗ.

12 Hi jmeeꜗ beꜘ kihꜗ hi kye nëˊ, waˊ laay ˈdsaˉñʉʉhˉ kyaaꜗ jaa baˊ dsaˉmëꜘ, hiꜙ waˊ liyhꜙ llayꜗtaˊ chaˊnehꜙ kiyhꜗ, hiꜙ waˊ kwëëyh ˈ nʉʉhꜚ jooyꜘ.13 Läꜙjëëꜙ hi yaˉhëëˈ lluꜗ kyaahˊ taˊ ja , dsaˉhäˋ taˊkiyhˈ jeeˊ kihˈ dsaˉkyaayhˊ hiꜙ chaˉgaˊmiihˉ läꜙchaˉbeꜘ kiyhꜗ hlëëyhꜗ dsaˉ haˉ läꜙ laꜗ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉjneˊ kihˈ Cristo Jesús.

Jnaahˈ laꜗ juuˈ heˉ maˉläˉjnäꜘ jnänˋ14 Hnoonꜗ nɨɨnˋ naˊjëënꜙ hneˉ chahꜘ laˉ, pero

maꜙraꜙ heˉ sɨɨꜙ baˊ jnäꜘ kyahꜗ, 15 leꜘ gaˉ cheˉ saꜙngoonꜗ chahꜘ. Läꜙja läꜙñehˊ haˉ läꜙ kah ˈ nëˊ kih ˈdsaˉ hi maˉheehˉ hi laaꜗ gwahꜙ kihꜗ Dio jiihꜙ hi täähˊ nëˊ kihˈ juˈdsooꜘ, hiꜙ chooyhˉ koo hwehˉ juuˈ ja , laayꜗ läꜙkohꜘ maˉtɨɨˊ naˊhyahˉ. 16 Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ, saꜙ läꜙkëhˊ jneˊ jmɨɨˊ läꜙngëënꜘ haˉ läꜙ laꜗ jwëꜘkihꜗ Dio. Pero kyaahˊ heˉ naˉsɨɨˉ jeeˊ laˉ läꜙngëëꜘ baˊjneˊ miihˉ:Gaꜙmiꜙjnääˉ Dio hñiiꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, laayꜗ läꜙkoo

jaa dsaˉ.

Hi heꜘ yaꜙhëëꜗ lluuꜗ taꜙlaꜙ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.Läꜙjëëꜙ ángele gaꜙjëëyꜗ.Hiꜙ gaꜙkwaꜘ dsaˉ juu ˈ kiyhꜗ kihꜗ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ

judiu.Gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ dsaˉ kiyhꜗ, jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ,hiꜙ gaꜙheehˉ Dio kaˉlähꜘ gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ.

4Lloo˜ kooˉ jmɨɨˊ jmeeˈ dsaˉ taꜙ kooꜘ juˈdsooꜘ

1Naˉhñaaˈ läꜙjëë gaꜙmiꜙjnääˉ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ,haˉ läꜙ leꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙ jmɨɨˊ. Ko llaa dsaˉläꜙøøꜘ kihꜗ heˉmaˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ, nuuyꜗ juuˈ taˉjuuˈ heˉ kwaꜗ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ. 2 ¡Heˉ baˊ cheˉ taˉjuuˈ hi kwaꜗ juuˈ läꜙja ! Moꜙsoꜙ liiyhꜚ heˉ jmeeyꜗ, jlëꜗ goˉte˜hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ. 3Moꜙsoꜙ kwayꜗ jwëˈ jeeꜘ gooˉ dsaˉ,niꜙ saꜙ kwayꜗ jwëˈ kuhˊhɨhꜗ dsaˉ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ. PeroDio gaꜙllaꜘ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ mahꜗ kuhˊhɨhꜗ hi kwaꜙtiˊhmaahˊ kiyhˈ, hi laaꜗ kyaayꜗ hi kyʉʉh˜ haˉ läꜙlaꜗ juˈdsooꜘ. 4 Jëëhꜘ, lluꜗ baˊ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙllaꜘ Dio heˉkihˉhihnˉ. Saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ jähnˊ saꜙ lluꜗ, hnøøꜗkwanˊ tiˊhmaahˊ kihˈ bihꜗ. 5 Kyaahˊ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙkyaahˊ heˉ ngɨɨꜙ dsaˉ kiyhꜗ, jmeeꜙ naˉjngɨɨ ˈ läꜙjëꜙheˉ kuhˉhɨh˜ dsaˉ.

Haˉ läꜙ hnøøꜗ jmeeꜗ hi häˊ gooˉ taˊ kihˈ Cristo6 Cherˊmahꜗ miˉtëëhˈ øøhꜗ juuˈ laˉ, yaˉhëëhˈ baˊ

hneˉ lluꜗ kyaahˊ taˊ kihˈ Jesucristo, hneˉ hi tëë beꜘkyaahˊ juuˈ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ, ja baˊ juˈdsooꜘheˉmaˉheehˋ naˉ. 7Moꜙtoꜙ taahꜙ hñaahꜗ kyaahˊ juuˈ maˉgyuhˉ, kyaahˊ juuˈ heˉ saꜙ jmääꜗ taˊ. Jmeeˊ biiˈ hnäähˈ Dio baˊ. 8 Lluꜗ baˊ miihˉ heˉ kooˊhlii jneˊ.Pero chaˉgaˊmiihˉ lluꜗ heˉ hnäähˊ jneˊ Dio. Jëëhꜘ heˉja laꜗ yaˊjøøꜚ jnänˋ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘjmɨˉgyʉʉꜙ heˉ naꜗ gaˊ läꜙjnäꜘ. 9 Juu ˈ laˉ, laꜗ dsooꜘhiꜙ jmeeꜙ biiꜗ heehꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ. 10Heˉja baˊ kwaˉjneˊ beꜘ läꜙjiihˈ jeeˊ leꜘ, kihꜗ heˉ kye jneˊ oˉjøhꜙ dsëˉkihꜗ Dio jiihꜙ, hi lää läꜙjëëꜙ dsaˉ. Pero läꜙjëëꜙ hi maˉheehˉ kiyhꜗ, hi heꜘ baˊ lääꜘ .

11 Ja miˉtëëhˈ dsaˉ juuˈ laˉ, hiꜙ jwɨɨhˈ hnihꜘ jmeeꜙbiiꜗ miˉteyꜗ. 12Niꜙ jaa , taꜙ waˊ miˉkwahꜗ hneˉ kihꜗheˉ mähꜗ. Jlëꜗ jwë ˈ kiyhꜗ. Jmeeˊ baˊ hneˉ kweeˉmahꜗ kaꜗ nëˊ hi maˉheehˉ juu ˈ kihꜗ Dio läꜙkoojmeehˉ hñaahꜗ: haˉ läꜙ hlëëhˊ, haˉ läꜙ jmeehˉ, haˉläꜙ hnaahꜙ dsaˉkyaahˊ, haˉ läꜙ maˉdsooꜘ hohꜘ kihꜗDio hiꜙ haˉ läꜙ ngëhˉ kyaahˊ koo nëëˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ.13 Taˊko jiih ˈ saꜙ gaˊ maˉlloonꜗ, ja hëhˉ baˊ hneˉjuu ˈ kihꜗ Dio, ja hlëëhˊ dsaˉ kyaahˊ juu ˈ naˉ, hiꜙja miˉtëëh ˈ dsaˉ kaˉlähꜘ. 14 Taꜙ yaꜙtʉꜘ taˊ heˉgaꜙhñahꜗ kihꜗ Dio läꜙ maˊ gaꜙkyeˉ dsaˉgyʉʉhˊ gooˉnëˊ kyahˈ. Gaꜙngëëyꜗ juuˈ heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kiyhꜗ,gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ taˊ heˉ maˉhñah˜ kihꜗ Dio.

15 Heˉja taꜙ hwaa jeeˊ jmeehˉ taˊ ja . Jmeeˊ baˊhneˉ he ˈ mahꜗ lii˜ gaꜙlloohꜘ baˊ hneˉ taꜙ chaˊnëˊ.16Hää hñaahˈ hiꜙ leehꜚ waˊraˉ gaꜙmiꜙsɨɨhˋ juuˈ naˉ.Ja miˉtehˋ baˊ hneˉ. Cherˊmahꜗ gaꜙlloohꜘ baˊ hneˉjmeehˉ läꜙnaˉ, läähꜙ hñaahꜗ hiꜙ läähꜙ läꜙjëëꜙ hi nuuˉ juuˈ heˉ kwahˉ.

5Haˉ läꜙ dsaˊtoohnˊ kyaahˊ hi maˉheehˉ juuˈ kihꜗ

Dio1Taꜙ hlëëhˋ dsaˉñʉʉhˉmaˉgyuhˉ waˊ laˈ chaˉ laꜗ,

hlëëyhˊ kyaahˊ juuˈ lluˈ baˊ läꜙkohꜘ jaa tääˋ kyaahˈ.Hiꜙ läꜙja kihꜗ hi kwaa , hlëëyhˊ läꜙkohꜘ dsaˉñʉʉhˉ

1 Timoteo 5:2 196 1 Timoteo 6:13øøhꜗ baˊ. 2Läꜙja kihꜗ hi laaꜗ dsaˉmaˉhyaaˊ, hlëëyhˊläꜙkohꜘmaaˋ kyaahˈ. Hiꜙ kihꜗ hi laaꜗ dsaˉmëꜘ kwaa ,hlëëyhˊ läꜙkohꜘ dsaˉmëꜘ øøhꜗ baˊ. Waˊ naˉjngɨɨ ˈgoˉte˜ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ kyaayhˊ.

3 Cherˊmahꜗ dsooꜘ chaa dsaˉmëꜘ hi hnɨɨꜘ, kwaˊbeꜘ kiyhꜗ. 4 Pero cherˊmahꜗ chaa dsaˉ hnɨɨꜘ hi chaa jooꜘ , chaa gyʉʉˉ llooyˋ, hi heꜘ baˊ gaꜙtëëꜘjmeeꜗ beꜘ kiyhꜗ toˉnëˊ, läꜙkoo lleˋ kihˈ hi hnaahˉDio, läꜙlluꜗ heˉ gaꜙmiꜙkwaa choˈjmiiyˉ. Heˉ ja baˊlluˈ hiꜙ tɨh˜ dsëꜗ Dio. 5 Cherˊmahꜗ chaa jaa maꜙraꜙhi dsooꜘ hnɨɨꜘ, hi maˉjäꜘ hñiiꜘ goˉte˜, hi heꜘ baˊkye oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ Dio, hlëëyhꜙ kyaahˊ Dio, hiꜙngɨɨyꜙ kiyhꜗ läꜙjmɨɨ ˈ läꜙhwë ˈ. 6 Pero dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘhi jmeeꜙ läꜙ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗ, naˉjuuyˊ jeeˊ kaDio maꜙkeꜙ jiiyhꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. 7 Kwaˊ baˊ hneˉjuu ˈ laˉ, mahꜗ niꜙ jaa saꜙ waˊ jäꜘ naˉbäähˋ dsooˊ.8 Cherˊmahꜗ chaa hi saꜙ jmeeꜙ heˈ kihꜗ hi chaakyaayꜗ, heˉ maˉbeyꜗ heˉ maˉdsooꜘ dsëyꜗ baˊ ja . Hiꜙjmeeyꜙ hlɨɨhˈ chaˉgaˊmiihˉ cherˊmahꜗ saꜙ hääy˜ hi täähˊ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. Hlëëhˈ gyihꜗ läꜙkohꜘ gaˊ hi saꜙmaˉheehˉ goˉte˜.

9 Cherˊmahꜗ chaa dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ, hi hää laꜚ gaˊtoꜙ loꜙgyaꜘ dsë˜ gyaꜗ ji ñeˉ, hi heꜘ baˊ chaˉ jwëˈ llaˉlleeꜗ jeˉ mahꜗ hyoyhꜙ heˉ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ,cherˊmahꜗmaˊ laayˈ mëˊ jaa baˊ dsaˉñʉʉhˉ. 10 Jmeeꜙbiiꜗ jaa dsaˉmëꜘ hi hiiꜘ juuˈ jmeeꜙ heˉ lluꜗ jmahꜗ,hi gaꜙmiꜙkwaa jooꜘ , hi gaꜙkwaꜘ jeeˊ gaꜙjäꜘ dsaˉ,hi gaꜙjmääꜗ hñiiꜘ hwaa mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ taˊheꜗ kihꜗhi laaꜗ kyaaꜗ Dio, hi gaꜙjmeeꜘ beꜘ kihꜗ hi jëë˜ wɨɨꜘ,hi maˊ tëëꜗ jmeeꜙ heˉ lluꜗ jmahꜗ.

11 Pero dsaˉ hnɨɨꜘ hi kwaa , saꜙ chaˉ jwëˈ kiyhꜗllaˉlleeyꜗ jeˉ, waˊraˉ jaꜗ dsëyꜗ kaayꜗ jñahꜘ dsaˉñʉʉhˉhiꜙ saꜙ läꜙtääyꜙ miˉteyꜗ taˊ kih ˈ Cristo. 12 Jeeˊ jamaˉnaˉbääyhˋ, kihꜗ heˉmaˉhlääyhˉ kyaahˊ hmoohˊheˉ gaꜙjmeeyꜘ toˉnëˊ. 13 Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ heˉ jajmeeyꜗ, läꜙjwëëyhꜗ hiꜙ läꜙtëëy˜ ngëyꜗ läꜙjohꜘ hneꜗchihꜗ. Hiꜙ kooyhꜗ juu ˈ jwɨɨˋ, hiꜙ taayhꜙ hñiiyꜘ jeeˊsaꜙ gaꜙtëëyꜘ jëëyꜗ, hiꜙ llayꜗ juu ˈ heˉ saꜙ gaꜙtëëyꜘhlëëyhꜗ. 14 Dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ hi kwaa , hnooꜗ gaˊ jnäꜘheˉ kaayꜗ dsaˉñʉʉhˉ,mahꜗ läꜙchaa jooyꜘ hiꜙ jmeeyꜗtaˊheꜗ chaˊnehꜙ kiyhꜗ. Hiꜙ hnøøꜗ liiyhꜚ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉjmeeyꜗ. Läꜙja jlëꜗ jwëˈ kihꜗ hi naˉhøøhˊ hi hlëëhꜙwɨɨꜘ kiyhꜗ. 15 Chaa ko llaa dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ maˉtʉyꜗjuuˈ kihꜗ Dio mahꜗ jmeeyꜙ läꜙ jøøꜙ Tanaˊ kiyhˈ.

16 Cherˊmahꜗ chaˊnehꜙ kihꜗ øøhꜗ jneˊ hi mëꜘ hi ñʉʉhˉ chaa jaa dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘ, waˊ hnøøꜘ bihꜗläꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ mahꜗ saꜙ jmeeꜗ hiiˉ kihꜗgwahꜙ. Ja gaˊ naꜙ läꜙtääꜙ gwahꜙ kwaꜗ beꜘ kihꜗ dsaˉhnɨɨꜘ hi saꜙ chaa kyaaꜗ goˉte˜.

17 Dsaˉgyʉʉhˊ hi täähˊ taˊjääꜚ gwahꜙ, lleˋ kih ˈhyoyhꜙ toꜗ jaaꜗ . Pero jmeeꜙ biiꜗ hyohꜙ toˉnëˊ hi kwaꜙ juu ˈ kihꜗ Dio, hiꜙ läꜙja hi miˉtëëꜙ dsaˉ.18 Läꜙja naˉsɨɨˉ juu ˈ kihꜗ Dio: “Saꜙ lluꜗ naˉhñʉʉꜚhooˊ kyaˊ jeeˊ peˉjleeyh˜ kyah ˈ kihꜗ mɨ ˈtrigo.” Hiꜙläꜙja naˉsɨɨˉ kaˉlähꜘ: “Hi jmeeꜙ taˊ, lleˋ kihˈ tëëyhꜗjñeeyˈ.”

19 Taꜙ jmeeˉ he ˈ juu ˈ kihꜗ hi bäähˉ dsooˊ dsaˉ-gyʉʉhˊ kyaa gwahꜙ cherˊmahꜗ saꜙ chaa uuꜗ uuˉ hi jmeeꜙ juˈdsooꜘ. 20 Cherˊmahꜗ ngooꜗ bihꜗ jmeeyꜙ heˉhlɨɨhˈ, hlëëyhˊ toꜙloꜙ nëˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ , mahꜗ läꜙja hɨɨꜗgooˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ . 21 Jmeenˋ madaꜚ kyahꜗ, ñeˉ baˊDio, ñeˉ baˊ Jesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ hiꜙ ñeˉ ángelehi naˉlleehˊ kyaayˈ. Jwëëhn˜ hneˉ høøˊ läꜙjëꜙ juuˈlaˉ. Jmeeˊ kweeˉ läꜙhiiꜘ nëˊ, taꜙ waˊ hnaahꜙ maꜙlaꜙ

uuꜗ uuˉ baˊ. 22 Taꜙ hñaaꜙ täꜘbeꜘ hi kaꜗ nëˊ kihˈ øøhꜗjneˊ mahꜗ kyehˈ goohˉ nëˊ kiyhˈ mahꜗ saꜙ dsaˉbäähꜙdsoˊkyeˉ kiyhꜗ. Hää hñaah ˈ, waˊ naˉjngëëh ˈ kihꜗläꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ.

23Naꜗ taꜙ chaˊnëˊmoꜙtoꜙ huhꜘ jmɨˉdsëꜚ jmahꜗ, hihꜘmiihˉ jmɨhˈ mɨˈjëhꜗ maˉää kihꜗ heˉ dsaahˊ tuhˉ hiꜙkihꜗ heˉ dsaˉläˉdsaahˊ ko llaˉjiih˜.

24Heˉ hlɨɨhˈ heˉ jmeeꜙ ko llaa dsaˉläˉjnäꜘ jmɨˉ-gyʉʉꜙ laˉ jääꜗ ja gaˊ lla ˈ Dio taˊ. Pero heˉ hlɨɨh ˈheˉ jmeeꜙ jñahꜘ, läꜙjnäꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaˈ Dio taˊ.25Hiꜙ läꜙja , dsaˉläˉjnäꜘ taˊ lluˈ. Pero cherˊmahꜗ chaˉtaˊ lluˈ heˉ saꜙ naˊjnäꜘ, maꜙraꜙ heˉ läꜙjnäꜘ baˊ këë .

61 Hihꜗ hi jmeeꜙ taˊ kih ˈ dsaꜙ, hnøøꜗ chaˉ nʉʉhꜚ

kiyhꜗ kyaahˊ dsaˉjʉʉyˊ mahꜗ saꜙ hlëëhꜗ dsaˉ wɨɨꜘ kihꜗDio, hiꜙ niꜙ saꜙ hlëëyhꜗ wɨɨꜘ kihꜗ juuˈ heˉ maˉmiˉtëëjneˊ. 2Hiꜙ cherˊmahꜗ chaa øøhꜗ jneˊ hi laaꜗ jʉʉˊ taˊ,saꜙ chaˉ jwëˈ jnänˋ jmeenˊ waˊ la ˈ chaˉ laꜗ kihꜗ heˉlaayꜗ øøhꜗ jneˊ. Läꜙlluꜗ heˉ hnääꜙ jnihꜘ, hnøøꜗ jmeenˊheˉ lluꜗ jmahꜗ kyaayhˊ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ laayꜗ øøhꜗ jneˊhi jäꜗ lluꜗ kyaahˊ taˊ kiyhˈ. Heˉja miˉtëë dsaˉ juuˈlaˉ, hiꜙ hlëëyhˊ kaˉlähꜘ.

Hiiꜘ gooˉ jnänˋ kyaahˊ kuuˊ3Cherˊmahꜗ chaa jaa hi miˉtëëꜙ dsaˉ jyohꜘ juu

ˈ heˉ saꜙ jeehˈ kweeˉ kyaahˊ juˈdsooꜘ kihꜗ JesucristoDsaˉjøøhˈ jnänˋ, hiꜙ saꜙ jeehˈ kweeˉ kyaahˊ juuˈ heˉmaˉheehˊ jneˊ, 4 heˉ jmääy˜ hñiiyꜘ jøøh ˈ baˊ ja ,heeˉ naˉ kyʉʉyh˜, heˉ saꜙ tʉy˜ tiˉchooyꜙ juuˈ ja ,koo llayꜙ hniiˉ baˊ. Jeeˊ ja hwëë hi wɨɨꜘ dsëꜗ,hi hnooˉ hniiˉ, hi hlëëhꜙ wɨɨꜘ kihꜗ dsaꜙ, hiꜙ hi saꜙchaˉ oˉjøhꜙ dsëꜗ kihꜗ. 5Hiꜙ läꜙja hwëë hi chaahˉhi naˉheeꜚ goˉte˜ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ, hi moꜙsoꜙ chaˉjuˈdsooꜘ kihꜗ. Hi heꜘ laaꜘ , läꜙchayˉ chaˉmiihˉ kuuˊ,kihꜗ heˉhnaayhˉDio. Taꜙ jmeeˉ ko jøhꜘ kyaahˊ dsaˉheꜘ. 6 Jnaahˈ laꜗ jnänˋ heˉ hnäähꜙ jneˊ Dio, pero hnøøꜗheehˊ baˊ jneˊ haˉ kohꜘ teꜗ heˉ chaˉ jnänˋ. 7Niꜙmiihˉsaꜙ chaˉ heˉ kye jneˊ maˊ yaꜙnøøꜗ jneˊ jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ. Hiꜙ läꜙja saꜙ chaˉ heˉ kii jneˊ waˊraˉ gaꜙnøøˋjneˊ kaˉlähꜘ. 8 Cherˊmahꜗ chaˉ heˉ kihˉhihˉ jneˊhiꜙ chaˉ baˊ hmɨɨhˉ kyehˊ jneˊ, kyaahˊ heˉ ja baˊ,waˊ chaa jneˊ llu ˈ. 9 Hi hnøøꜗ läꜙchaˉ chaˉmiihˉkuuˊ, gwaꜘ dsëyꜗ jmeeyꜗ heˉ hlɨɨh ˈ kyaahˊ heˉ jøøꜙkiyhꜗ. Dsaˉläˉngaayhˊ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ heeꜘ dsëyꜗ,koo hnooˉ dsooˊ baˊ ja . Kyaahˊ heˉ ja , dsooyꜗ taꜙhwaꜗ mahꜗ heeyꜘ goˉte˜. 10 Kihꜗ heˉ heeꜘ dsëꜗ dsaˉkuuˊ, heˉja baˊ hyaˉ läꜙjëꜙ nëëˈ heˉ hlɨɨhˈ. Kihꜗ heˉhnøøyꜗ liyhꜙ chaˉgaˊmiihˉ kuuˊ, läꜙja ko llaa dsaˉmaˉbeꜗ heˉ maˉdsooꜘ dsëyꜗ kihꜗ Dio, heˉja maˉja˜chaˉmiihˉ wɨɨꜘ nëˊ kiyhˈ.

Waˊ kwanˊ beꜘ kyaahˊ juuˈ heˉ maˉheehˊ jneˊ11 Pero hneˉ dsaˉñʉʉhˉ kyaaꜗ Dio, niꜙ miihˉ taꜙ

jmeeˉ läꜙkoo jmeeꜙ dsaˉ heꜘ. Jmeeˊ heˉ lluꜗ jmahꜗbaˊ, hnäähˈ Dio, waˊ läˉdsooꜘ hohꜘ kiyhꜗ, waˊ hnaahꜙdsaˉ, waˊ jøhˉ hohꜘ kyaahˊ dsaˉ, hiꜙ jmää hñaah ˈhwaahˊ baˊ. 12 Jwërte kwaˊ beꜘ hnääh ˈ Dio, läꜙlluꜗheˉ maˉdsooꜘ hohꜘ. Jëëhꜘ gaꜙlleehˉ Dio hneˉ mahꜗjmeeyꜗ läꜙchaahˉ tääꜘ . Heˉja kwaˊ baˊ hneˉ beꜘkyaahˊ juu ˈ ja . Jëëhꜘ gaꜙmiꜙjnääh ˈ baˊ hneˉ juu ˈheˉ maˉdsooꜘ hohꜘ jeeˊ kih ˈ jwëëꜘ dsaˉ. 13 Jmeenꜙmadaꜚ kyahꜗ, miˉteˋ läꜙjëꜙ heˉ maˉjwëëhnꜗ hneˉ.Ñeˉ baˊ Dio hi jmeeꜙ chaa gaꜙläꜙjëëꜙ hiꜙ ñeˉ baˊJesucristo hi gaꜙmiꜙjnääˉ juuˈ kihꜗ chaˊnëˊ Poncio

1 Timoteo 6:14 197 1 Timoteo 6:21Pilato, gaꜙjäyhꜘ haˉ läꜙ laꜗ juˈdsooꜘ. 14 Jmeeˊ baˊ hneˉläꜙjëꜙ madaꜚ heˉ maˉjmeenꜗ kyahꜗ mahꜗ saꜙ hläähꜙhneˉ hiꜙ saꜙ naˉbäähˋ niꜙ koo waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jähꜘJesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. 15Dio hi lluuꜗ miˉjnääyꜙJesús waˊraˉ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ. Jaa Dio baˊ hi llaꜗ taˊ.Hi heꜘ heꜘ Rey hi kye nëˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ Rey, hiꜙjaa hñiiꜘ bihꜗ laayꜗ jøøhˈ kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ Dsaˉkaahˊ.16 Jaa hñiiꜘ bihꜗ saꜙ juuyꜘ jihˊkohꜘ, hñiiꜘ bihꜗ gyayꜗjeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ, niꜙ jaa saꜙ të dsëëꜗ jeeˊ gyayˈ. Niꜙjaa dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ saꜙmaˉjëëyꜙ, niꜙ saꜙ tëëyꜗ jëëyꜗ.Waˊ laˈ jʉʉhˉ kiyhꜗ hi chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ läꜙjëꜙjohꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Waˊ laˈ läꜙja .

17Hlëëhˊ hi chaˉ chaˉmiihˉ kuuˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ,taꜙ waˊ jmääy ˈ hñiiyꜘ kaayhˊ. Taꜙ waˊ kyeyꜘ oˉjøhꜙdsëˉ kyaahˊ kuuˊ kiyhˈ. Llaꜙ baˊ kuuˊ naˉ. Hnøøꜗ kayꜗoˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ Dio baˊ, hi kwaꜙ chaˉmiihˉ läꜙjëꜙheˉ hnøøꜗ jnänˋmahꜗ kyenˊ yaˊjøøꜚ. 18Chiihˊ hi chaˉkuuˊ, waˊ jmeeyꜘ heˉ lluꜗ baˊ. Llaꜚ heˉ maˊ läꜙchayˉkuuˊ, waˊ jmeeyꜘ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ hi llaˉkyaaꜗ , saꜙwaˊ chaayhˉ. 19 Läꜙja baˊ läꜙchaˉ chaˉmiihˉ kiyhꜗheˉ moꜙsoꜙ llaꜙ nëˊ jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ naꜗ gaˊ jäꜙ. Hiꜙläꜙja tëëyꜗ chaayˉ tääꜘ .

20Timotä, ja miˉtehˋ läꜙjëꜙmadaꜚ nuuhꜚ kihꜗ Dio.Taꜙ taahꜙ hñaahꜗ jeeˊ chaˉ juuˈ heˉ saꜙ jmääꜗ taˊ hiꜙläꜙjëꜙ juuˈ heˉ kwaꜙ hi jähꜘmaˉmiˉtëë chaˉmiihˉ.21Hehꜗ läꜙja maˉkah˜ ko llaa jwëˈ, maˉjmeeyꜘ taꜙkooꜘ juuˈ kihꜗ Dio heˉ jmeeˊ jneˊ dsooꜘ.

Waˊ miˉjääꜗ Dio hneˉ. Waˊ laˈ läꜙja .

2 Timoteo 1:1 198 2 Timoteo 2:20

2 TimoteoHeˉ laˉ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jeˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Paaˊkihˈ Timotä

1 Jnäꜘ Paaˊ laanˈ apóstol kyaaꜗ Jesucristo läꜙ hyohˉdsëꜗ Dio. Gaꜙcheeyꜗ jnäꜘ mahꜗ kwanˋ juu ˈ kiyhꜗläꜙkoo gaꜙbääyhˉ hñiiyꜘ jmeeyꜗ chaa jneˊ taꜙlaꜙkihꜗ Cristo Jesús. 2 Jeeˊ laˉ sɨɨnꜙ kyahꜗ Timotä läꜙkohꜘjaa gyʉʉˉ hi hnaanꜙ. Ngɨɨnˊ kihˈ Dio hi laaꜗ Tääˋjnänˋ hiꜙ ngɨɨnˊ kihˈ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, waˊkwayꜘ heˉ lluꜗ kyahꜗ, waˊ läˉñihꜘ dsëyꜗ hneˉ, waˊjmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ.

Paaˊ gaꜙhlëëhꜗ Timotämahꜗmiˉteyꜗ taˊ heˉ häˊ gooyˉ3 Kwanꜙ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio. Jmeeꜙ baˊ jnäꜘ taˊheꜗ

kiyhꜗ ja baˊ läꜙkohꜘ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ maˉkaahˊ kyaanꜙ.Heˉja saꜙ hnɨɨ˜ hʉʉˊdsëˉ kinꜙ. Hiꜙ dsooh˜ baˊdsënꜙ hneˉ läꜙjmɨɨ ˈ läꜙhwëˈ läꜙ maˊ hlëëhnˊ kyaahˊDio kyaanꜙ. 4 Dsooh˜ dsënꜙ heˉ gaꜙläꜙmeehꜙ hohꜘ.Heˉja hnoonꜗ nɨɨnˋ naˊjëënꜙ hneˉ, ja gaˊ naꜙ chaanˉlluꜗ. 5 Maꜙ baˊ jnäꜘ, jaꜙ koo jwahꜘ baˊ hneˉ heˉmaˉdsooꜘ hohꜘ kihꜗ Dio. Läꜙ maˊ toˉnëˊ gaꜙläꜙdsooꜘdsëꜗ maˉhyaaˊ kyaah ˈ Loida kyaahˊ maaˋ kyaah ˈEunice, hiꜙ jmeenꜙ dsooꜘ, ja baˊ läꜙja maˉdsooꜘhohꜘ hneˉ kaˉlähꜘ.

6 Heˉja jwëëhn˜ hneˉ, kwaˊ baˊ hneˉ beꜘ kyaahˊtaˊ heˉ gaꜙkwëëhꜗ Dio hneˉ läꜙ maˊ gaꜙkyenꜗ goonꜙnëˊ kyahˈ. 7 Jëëhꜘ, saꜙ gaꜙkwaꜘ Dio Jmɨˉlleꜘ kihꜗ mahꜗjmeenˊ gahꜗ jneˊ. Gaꜙkwayꜘmahꜗ kwaꜗ beꜘ jnänˋ, mahꜗläꜙhnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahnˊ, hiꜙ mahꜗ häänˊ hñaan ˈ.8 Heˉja jwëëhn˜ hneˉ, taꜙ jmeeˉ naˉheehˊ. Kwaˊbaˊ hneˉ juu ˈ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Niꜙ taꜙ jmeeˉnaˉheehˊ kiꜙ jnäꜘ heˉ häänˊ nehꜙñe ˈ kwaat˜ kihꜗJesús. Heehˋ baˊ hneˉ jëëhˈ wɨɨꜘ kwaat˜ kihꜗ juˈhmëëꜘläꜙkohꜘ jëën˜ laˉ. Dio baˊ kwaˈ beꜘ kyahꜗ. 9 Hi heꜘgaꜙlääꜗ jneˊ hiꜙ gaꜙtëëyhꜗ jneˊ mahꜗ leeꜘ jneˊ naˉjngëëˈ. Jaꜙ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ maˉjmeenˊ heˉ lluꜗ gaꜙtëëyhꜗjneˊ. Jääꜗ baˊmaˉllaꜘ dsëꜗ Dio jmeeyꜗ läꜙja , heˉja baˊgaꜙtëëyhꜗ jneˊ. Hiꜙ läꜙ maˊ gaꜙheehˊ jneˊ kihˈ Cristo,gaꜙhñahꜗ jneˊ heˉ laˊ kwaꜙ Dio heˉ maˉnaˉlaꜚ juuˈjääꜗ ja gaˊ nøøˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. 10 Hiꜙ naꜗ maˉmiˉjnääˉDio läꜙjëꜙ heˉ ja , läꜙlluꜗ heˉ jaꜗ Jesucristo Dsaˉjøøhˈjnänˋ hi gaꜙlääꜗ jneˊ. Maꜙkeꜙ gaꜙjuuyꜗ, saꜙ gaꜙlɨhꜗ heˉja kyaayhˊ. Maꜙraꜙ heˉ gaꜙläꜙjiihˋ bihꜗ. Hiꜙ kyaahˊju ˈhmëëꜘ kiyhꜗ gaꜙmiꜙjnääyˉ haˉ läꜙ läꜙchaa dsaˉtääꜘ , läꜙja moꜙsoꜙ juuyꜘ jihˊkohꜘ.

11Hiꜙ jnäꜘ naˉhñaanˊ kwanˋ juuˈ laˉ, laanꜗ apóstol,hiꜙ laanꜗ taˉjwohꜗ kyaaꜗ hi saꜙ laaꜗ judiu. 12 Kihꜗheˉja baˊ naˉ, jëën˜ wɨɨꜘ. Pero saꜙ gwaꜘ naˉhiihnˊ,kyuuꜙ baˊ jnäꜘ hi kihꜗ maˉdsooꜘ dsënꜙ. Heˉjajmeenꜙ dsooꜘ, hi heꜘ chaˉ beꜘ kihꜗ høøyꜗ läꜙjëꜙ heˉgaꜙtoohnꜗ gooyˉ läꜙjiihˈ lloo˜ jmɨɨˊ.

13 Waˊ jäꜘ koo hwehˉ kyahꜗ läꜙjëꜙ ju ˈdsooꜘ heˉmaˉjwëëhꜗ hneˉ. Waˊ dsooꜘ hohꜘ tääꜘ , waˊ hnaahꜙdsaˉ. Heˉ naˉ baˊ chaˉ jnänˋ, kihꜗ heˉ maˉlaaꜗjneˊ koo kyaahˊ Cristo Jesús. 14 Kyaahˊ beꜘ kihꜗJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ heˉ kyaahˊ jneˊ, høøˊ juuˈ lluꜗ heˉmaˉhñah˜.

15 Maˉñehˊ baˊ hneˉ, läꜙjëëꜙ hi chaa hwaꜗ Asiamaˉbeeꜗ jnäꜘ. Läꜙja gaꜙjmeeꜘ Figelo kyaahˊ Her-mógene. 16 Waˊ läˉñihꜘ dsëꜗ Dio läꜙjëëꜙ hi chaakyaaꜗ Onesíforo. Johꜘ jiih˜ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ beꜘ kinꜙ,saꜙ gaꜙläꜙhiiyhˋ kihꜗ heˉ häänˊ nehꜙñeˈ. 17 Läꜙchahꜘ

maˊ gaꜙllooꜗ Onesíforo jwɨɨˉ Roma, gaꜙhnaayhˉ jnäꜘläꜙbiiꜗ läꜙjaaꜗ , läꜙjiihˈ gaꜙjnääyhꜙ jnäꜘ. 18Waˊ läˉñihꜘdsëꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ kiyh ˈ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙjmɨɨˊ. Hneˉ ñehˊ kweeˉ heˉ gaꜙjmeeyꜘ chaˉmiihˉ beꜘjnänˋ läꜙ maˊ tøøhnˊ jwɨɨˉ Éfeso.

2Hnøøꜗ maˉnaˊlluuˋ jneˊ mahꜗ läꜙja leeꜘ jneˊ

läꜙkoo jaa hløøꜘ kyaaꜗ Jesucristo1 Jwëëhn˜ hneˉ gyʉʉˉ kyaanꜙ, kwaˊ baˊ hneˉ beꜘ

kyaahˊ heˉ laˊ hñahꜗ jneˊ taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo Jesús.2Gaꜙläꜙtëëhꜙ juuˈ heˉ gaꜙkwanꜗ toꜙloꜙ nëˊ jwëëꜘ dsaˉ.Heˉja jwëëhn˜ hneˉ, tøøh ˈ gooˉ jñahꜘ hi laahꜘjmääꜗ miˉtëëꜙ dsaˉ juuˈ ja .

3 Kwëëhˋ hohꜘ maˊ jëëhꜘ wɨɨꜘ. Mahꜗ läꜙja leehꜘläꜙkohꜘ jaa hløøꜘ lluuꜗ kyaaꜗ Jesucristo. 4 Niꜙ jaahløøꜘ saꜙ jääyˊ jmeey ˈ jyohꜘ taˊ, gaꜙtëëyꜘ jmeeyꜗläꜙjëꜙ madaꜚ kihꜗ jʉʉˊ bihꜗ mahꜗ tɨhꜗ dsëꜗ jʉʉyˊ hi gaꜙkwëëyhꜗ taˊ ja . 5 Hiꜙ läꜙja hi kooꜙ, niꜙ koosaꜙ liyhꜙ cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙkooyꜘ läꜙlleˋ kiyhˈ. 6 Jaahi jmeeꜙ taˊ hwaꜗ kihꜗ, lleˋ kihˈ tëëyꜗ toˉnëˊ kihˈ jeeˊläꜙjëëꜙ waˊraˉ gaꜙsoohˈ taˊ ja . 7 Jmeeˊ daˊ hʉʉˊdsëˉheeˉ hnøøꜗ jähꜙ heˉ maˉjwëëhnꜗ hneˉ. Dsaˉjøøh ˈjnänˋ baˊ kwaꜗ beꜘ kyahꜗmahꜗ läꜙngëëhꜘ läꜙjëꜙ heˉ ja .

8 Waˊ dsooh˜ hohꜘ kihꜗ Jesucristo, hi laaꜗ saˊjuˉkihꜗ David hi gaꜙläꜙjiihˋ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ, läꜙkoolaꜗ juˈhmëëꜘ heˉ kwanꜙ. 9 Kihꜗ heˉja baˊ naˉ, jëën˜wɨɨꜘ, heˉ naˉhñuuhnˊ kyaahˊ caden˜ läꜙkohꜘ jaa hi ää dsooˊ. Pero niꜙ miihˈ saꜙ leꜘ jmeeyꜗ läꜙja kihꜗ juuˈ kihꜗ Dio. 10Heˉja kwëëh˜ baˊ dsënꜙ jëën˜ wɨɨꜘ mahꜗwaˊ laˈ lluꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi naˉlleehˊ kyaaˈ Dio. Mahꜗläꜙja lloo˜ koo jmɨɨˊ lääyꜘ taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo Jesúsmahꜗ dsaˉnääyˋ yaꜙjwɨɨꜗ jeeˊ saꜙ heeꜘ jihˊkohꜘ.

11 Juuˈ laˉ laꜗ juˈdsooꜘ:Cherˊmahꜗ gaꜙjuuꜗ jneˊ kyaahˊ Jesús, läꜙja jmeeyꜗ

chaa jneˊ ko jøhꜘ kyaayhˊ.12 Cherˊmahꜗ gaꜙläꜙbeꜘ dsëˉ jneˊ jëënˊ wɨɨꜘ, läꜙja

chaˉ jwëˈ jnänˋ jmeenˊ hihꜙ ko jøhꜘ kyaayhˊ.Cherˊmahꜗ gaꜙjähˊ jneˊ saꜙ kyuuꜙ jnihꜘ, ja baˊ läꜙja

jäyhꜙ saꜙ kyuuyꜙ jneˊ.13 Cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙmiꜙtenˋ juuˈ jnänˋ, pero maꜙraꜙ

heˉ miˉteꜗ bihꜗ juuˈ kiyhꜗ,jëëhꜘ saꜙ leꜘ hiiyꜗ juuˈ kiyhꜗ.

Jaaˉ hi maˉyaˉhëë lluꜗ kyaahˊ taˊ kihˈ Dio14 Miˉdsoohꜚ dsëꜗ øøhꜗ jneˊ kyaahˊ juu ˈ laˉ. Ja

jwɨɨyhꜘ, ñeˉ baˊ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, saꜙ lluꜗ heˉ tiˊchooˊjneˊ juuˈ heˉ saꜙ jmääꜗ taˊ. Koo hee dsëꜗ dsaˉ hi nuuˉ baˊ ja . 15 Kwaˊ beꜘ mahꜗ yaˉhëëhˈ lluꜗ chaˊnëˊDio mahꜗ saꜙ jähˈ oˉhihꜙ kyaahˊ taˊ heˉ miˊtëëhꜗ dsaˉjuˈdsooꜘ läꜙkoo lleˋ kihˈ. 16 Taꜙ kwaaꜙ hñaahꜗ kyaahˊjuu ˈ heˉ saꜙ jmääꜗ taˊ. Kyaahˊ juu ˈ ja dsaˉnääꜗdsaˉ chaˉgaˊmiihˉ kyaahˊ heˉ hlɨɨh ˈ. 17 Juu ˈ jakuhˉgɨɨ˜ kihꜗ dsaꜙ läꜙkohꜘ kuhˉgɨɨ˜ nëˊ dsooˊ jeeˊ jaꜙ.Läꜙja gaꜙlaꜗ kihꜗ Himeneo kyaahˊ Fileto. 18 Hi heꜘgaꜙkah˜ jwëˈ kihꜗ ju ˈdsooꜘ, jäyhꜘ maˉngëëꜘ baˊ heˉdsaˉläˉjiihˊ dsaˉ. Kyaahˊ juu ˈ ja , gaꜙheeyꜗ dsëꜗko llaa dsaˉ hi maˉdsooꜘ dsëꜗ. 19 Pero juu ˈ kihꜗDio jäꜙ koo hwehˉ, läꜙkohꜘ maˉtɨɨˊ naˊhyahˉ heˉnaˉsɨɨˉ nëˊ kihˈ: “Kyuuꜙ baˊ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ läꜙjëëꜙhi laaꜗ kyaayꜗ.” Hiꜙ: “Läꜙjëëꜙ hi ngɨɨꜙ taꜙlaꜙ kihꜗCristo, waˊ läˉøøyꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ.”

20 Jëëˋ daˊ. Koo hneꜗ jʉʉhˉ jeeˊ chaˉ chaˉmiihˉnëëˈ gooˉ tɨɨˊ dsaˉ, chaˉ heˉ laꜗ kyaahˊ ñeˈ hmoohˈ,

2 Timoteo 2:21 199 2 Timoteo 4:17hiꜙ chaˉ heˉ laꜗ kyaahˊ hmaˉ, hiꜙ chaˉ heˉ laꜗ kyaahˊgwaahˊ. Läꜙjëꜙ heˉ hmoohˈ jmääyhˉ taˊ läꜙ maˊ tëˉjmɨɨˊ. Hiꜙ heˉ saꜙ hmoohˈ, heˉ ja baˊ jmääyhˉ taˊkoo kyooˉ baˊ. 21Hiꜙ ja baˊ läꜙja laꜗ kihꜗ dsaˉ kyaaꜗDio kaˉlähꜘ. Cherˊmahꜗ ko llaa hi maˉläˉøøꜘ kihꜗheˉ hlɨɨh ˈ, hi heꜘ laaꜗ läꜙkoo ñe ˈ heˉ hmooh ˈ,heˉ naˉjngɨɨˈ heˉ jmääꜗ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Läꜙjamaˉnaˊlluuˋ bihꜗ jmeeyꜗ läꜙjëꜙ taˊ lluˈ.

22 Beꜗ goˉte˜ läꜙjëꜙ heˉ heeꜘ dsëꜗ chihˉ kwaa .Hiꜙ gwaˉ baˊ hneˉ taꜙ chaˊnëˊ ko jøhꜘ kyaahˊ läꜙjëëꜙhi ngɨɨꜙ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ kyaahˊ koo nëë ˈbaˊ hʉʉˊdsëˉ. Ja jmeehˉ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ, hiꜙhnøøꜗ läꜙ maˉdsooꜘ ja baˊ hohꜘ kihꜗ Dio, waˊ hnaahꜙdsaˉkyaahˊ hiꜙ waˊ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ. 23 Jmeeˊ taꜙ kooꜘ juuˈ heˉ tiˉchooꜙ dsaˉ, juuˈ heˉ saꜙ jmääꜗ taˊ. Maˉñehˊbaˊ hneˉ, koo llaꜙ hniiˉ baˊ juuˈ ja . 24 Jaa hi jmeeꜙtaˊheꜗ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, saꜙ hnøøꜗ hneeyˉ kyaahˊdsaˉ. Hnøøꜗ lluꜗ dsëyꜗ kyaahˊ läꜙjëëꜙ baˊ. Hnøøꜗ liyhꜙmiˉtëëyꜙ dsaˉ, hnøøꜗ jøhˉ dsëyꜗ kyaahˊ dsaˉ. 25Hiꜙhnøøꜗ jmääyꜗ hñiiyꜘ hwaa waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ hlëëyhˈhi chaahˉ, haˉ gaˉ cheˉ gaꜙkwaꜘ Dio jwëˈ dsaˉjeeh˜hi heꜘ kyaayhˊ mahꜗ läꜙkyʉʉyh˜ juˈdsooꜘ. 26 Läꜙjabaˊ lääꜘ hi täähˊ gooˉ hi saꜙlluꜗ, hi jmeeꜙ läꜙ hyohˉdsëyꜗ.

3Haˉ läꜙ täähˊ dsaˉ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙ jmɨɨˊ

1Hnøøꜗ läꜙñehˊ heˉ laˉ kaˉlähꜘ, jäꜙ heˉwɨɨꜘ waˊraˉgaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙ jmɨɨˊ. 2 Maˊja dsaˉtaahˋ dsaˉ läꜙhyohˉ dsëꜗ hñiiꜘ, läꜙheeꜘ dsëyꜗ kuuˊ, jmääyꜗ hñiiyꜘkaahˊ, läꜙtaayhꜗ, miˉkwayhꜗ Dio, läˉchaayhˉ kihꜗcho ˈjmiiyˉ, saꜙ jiiyhꜗ niꜙ koo juu ˈ lluꜗ, läꜙhlëëyhˈ goˉte˜. 3 Niꜙ saꜙ läꜙjøhˉ dsëyꜗ, niꜙ saꜙ läꜙhnøøyꜗjeeyhꜙ juu ˈ kyaahˊ dsaˉ, kooyhꜗ juu ˈ jwɨɨˋ, saꜙläꜙtääyꜙ hääyꜗ hñiiyꜘ, läꜙhñaaˉ dsëyꜗ gaꜙngëëꜘ jwëëˈ, jmeeyꜗ naˉhøøyhˊ kihˈ heˉ lluꜗ. 4 Jmɨɨˊ ja , läꜙtuuˉdsëyꜗ hnëëyꜗ dsaˉkyaayhˊ, ngaayhˊ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉjmeeyꜗ, jmääyꜗ hñiiyꜘ lluuꜗ, hnooyhꜙ gaˊ heˉ tɨh˜dsëyꜗ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ hnaayhꜙ Dio. 5 Jmeeyꜗ läꜙkoohi hnaahˉ Dio, pero kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ jmeeyꜗ ja ,läꜙjnäꜘ saꜙ kyeyˉ niꜙ miihˉ beꜘ kihꜗ Dio. Heˉja taꜙjmeeˉ ko jøhꜘ kyaayhˊ.

6 Dsaˉ heꜘ dsaˉtaayhˋ chaˊnehꜙ kihꜗ dsaˉmëꜘ hi saꜙ chaˉ beꜘ kihꜗ, miˉgaayꜙ dsaˉmëꜘ hi tëëˈ jmeeꜙheˉ hlɨɨh ˈ, läꜙkoo jøøꜙ heˉ heeꜘ dsëꜗ jmɨˉngoꜗkiyhꜗ. 7 Tääyhˊ miˉtëëyꜙ hñiiyꜘ, pero jihˊkohꜘ saꜙläꜙkëyhˊ jmɨɨˊ läꜙngëëyꜘ haˉ läꜙ laꜗ ju ˈdsooꜘ. 8 Hiꜙja baˊ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ Jane kyaahˊ Jambre, hi gaꜙhaꜘ kihꜗ Moisé, läꜙja jmeeꜙ dsaˉñʉʉhˉ heꜘ, hayꜙkihꜗ ju ˈdsooꜘ. Maˉnaˉheeꜚ goˉte˜ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ,moꜙsoꜙ laayꜗ kwaat˜ kyaahˊ hi maˉdsooꜘ dsëꜗ. 9Perosaꜙ dsaˉnääyꜗ taꜙ chaˊnëˊ kyaahˊ juu ˈ kiyhꜗ. Jëëhꜘ,läꜙjnääꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ , heˉ laayꜗ dsaˉ tooˉ, läꜙkohꜘgaꜙlaꜗ kihꜗ dsaˉ hi gaꜙhaꜘ kihꜗ Moisé.

Jeeˊ gaꜙdsaaꜗ juu ˈ laˉ kwaꜙ gaˊ Paaˊ nʉʉhꜚ kihꜗTimotä

10 Pero maˉkyuuh˜ baˊ hneˉ juuˈ heˉ maˉnʉʉhˉkinꜙ, haˉ läꜙ jmeenꜙ, haˉ läꜙ laꜗ hʉʉˊdsëˉ kinꜙ, heˉmaˉdsooꜘ dsënꜙ, heˉ jøhˉ dsënꜙ, heˉ hnaanꜙ dsaˉ,hiꜙ heˉ kwëëh˜ dsënꜙ. 11 Maˉñehˊ baˊ hneˉ haˉ läꜙgaꜙjmeehꜙ dsaˉ jnäꜘ, hiꜙ haˉ läꜙ gaꜙjëënꜗ wɨɨꜘ jeeˊjwɨɨˉ Antioquía, Iconio, Listra. Gaꜙjëënꜗ wɨɨꜘ jwërte.Pero Dsaˉjøøhˈ jnänˋ gaꜙlääꜗ jnäꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ ja .

12 Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi hnøøꜗ dsaˉtaahˋ läꜙkaa tuhˉdsëꜗkyaahˊ Cristo Jesús, maꜙraꜙ heˉ jëëꜗ bihꜗ wɨɨꜘ. 13Perodsaˉ hñaaˉ dsëꜗ heꜘ, kyaahˊ hi taˉjuuˈ, jmeeꜙ gyihꜗchaˉgaˊmiihˉ heˉ hlɨɨhˈ koo häˊ koo häˊ, miˉgaayꜙdsaˉ hiꜙ miˉgooꜙ dsaˉ kiyhꜗ.

14 Pero gwaꜘ baˊ hneˉ taꜙ chaˊnëˊ kyaahˊ heˉmaˉmiˉtëëh ˈ, maˉñehˊ baˊ hneˉ haˉ läꜙ laꜗ heˉmaˉheehˋ. Jëëhꜘ, kyuuhꜙ baˊ hneˉ hii naˉ hi gaꜙmiꜙtëë hneˉ. 15 Läꜙjiih ˈ maˊ mäh ˈ maˉkyuuh˜baˊ hneˉ juu ˈ kihꜗ Dio läꜙkoo naˉsɨɨˉ. Juu ˈ jagaꜙmiꜙtëë hneˉ läꜙjwëꜘ jeeˊ läähꜘ, läꜙlluꜗ heˉ maˉd-sooꜘ hohꜘ kihꜗ Cristo Jesús. 16Dio baˊ gaꜙkwaꜘ hʉʉˊd-sëˉ lluꜗ kihꜗ hi gaꜙsɨɨꜘ läꜙjëꜙ juuˈ ja heˉ jmääꜗmiˊtëëꜗjneˊ dsaˉ, heˉ miˉjnääꜙ heˉ dsaˉhläähꜙ jneˊ, jmääꜗheˉ hlëëhˊ jneˊ dsaˉ, hiꜙ heˉ miˊtëëꜗ jnihꜘ jmeeyꜗ heˉlluꜗ jmahꜗ baˊ. 17Läꜙja baˊ hwëëꜙ lluꜗ hi hnaahꜙ Dio,ja gaˊ naꜙmaˉnaˊlluuyˋ goˉte˜ jmeeyꜗ läꜙjëꜙ nëëˈ heˉlluꜗ.

41 Chuunꜘ kyaahˊ hneˉ. Ñeˉ baˊ Dio hiꜙ läꜙja

Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ hi jähꜘ llaꜗ taˊ kih ˈ hi jiihꜙ hiꜙ kihꜗ hi naˉjuuˊ, waˊraˉ gaꜙläꜙjnääyꜘ jmeeyꜗhihꜙ kihꜗ dsaꜙ. 2 Heˉja kwaˊ baˊ hneˉ juu ˈ ja .Kwaˊ baˊ hneˉ jäˊ maꜙkeꜙ saꜙ laꜗ hor˜ kihꜗ. Hlëëhˊhi dsaˉhläähꜙ, jʉʉhˊ kiyhˈ kyaahˊ juuˈ ja , kwëëyhˋnʉʉhꜚ. Hiꜙ hnøøꜗ jøhˉ hohꜘ kyaayhˊ jeeˊ miˉtëëh ˈhnihꜘ. 3 Lloo˜ koo jmɨɨˊ moꜙsoꜙ läꜙhnøøꜗ dsaˉ nuuꜗjuˈdsooꜘ heˉ maˉmiˉtëë jneˊ. Heˉja hnaayhꜙ jwëëꜘtaˉjwohꜗ hi kwaꜗ juuˈ läꜙkoo tɨh˜ dsëꜗ dsaˉ nuuꜗ.4 Dsaˉ heꜘ naˉ, beꜗ ju ˈdsooꜘ mahꜗ jmeeꜗ gyihꜗ he ˈkihꜗ juuˈ waˊ heˉ chaˉ heˉ. 5 Pero hneˉ hää hñaahˈ, kwëëhˋ hohꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ wɨɨꜘ heˉ jäꜙ nëˊ kyahˈ,kwaˊ juˈhmëëꜘ laˉ kihꜗ dsaˉ hi saꜙ maˉnuuꜘ, miˉteˋläꜙjëꜙ taˊ heˉ gaꜙtëëhꜘ jmeehˈ.

6 Maˉngooꜗ yaꜙjähꜙ heˉ naahnꜚ, jëëhꜘ maˉllooꜗjmɨɨˊ heˉ jngëëhꜗ dsaˉ jnäꜘ. 7 Maˉkwanꜗ chaˉmiihˉbeꜘ kyaahˊ taˊ laˉ. Maˉlɨh˜ baˊ jnäꜘ kyaahˊ taˊ heˉ häˊgoonꜙ. Läꜙ maˉdsooꜘ ja baˊ dsënꜙ kihꜗ Dio. 8Heˉjamaˉnaˉlaꜚ juu ˈ hyohnꜙ koo coron maˊja , ja gaˊnaꜙ yaˉhëën ˈ lluuꜗ. Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, dsaˉtaˊ lluuˈ, kwayꜗ heˉ gaꜙtëënꜘ hyohnꜙ. Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ jnäꜘhyohnꜙ, ja baˊ läꜙja hyohꜙ läꜙjëëꜙ hi lleˋ dsëˈ heˉjähꜘ Jesucristo.

Gaꜙjähꜘ Paaˊ haˉ läꜙ jmeeꜗ Timotä9 Jmeeˊ bii ˈ yaˉjëë jnäꜘ chahꜘ. 10 Maˉbeeꜗ Dema

jnäꜘ, mahꜗ hnoohˉ gyihꜗ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.Maˉngooy˜ jwɨɨˉ Tesalónica. Crescente maˉngoo˜taꜙ hwaꜗ Galacia, Tito maˉngoo˜ taꜙ hwaꜗ Dalmacia.11 Jaa Luca gaˊ gya ˈ kyaahˊ jnäꜘ. Ja jäähꜙ Marcotaꜙ laꜙ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ ñeehˋ. Hi naˉ jmääꜗkinꜙ kyaahˊ taˊ laˉ. 12 Maˉcheenꜙ Tíquico taꜙ jwɨɨˉÉfeso. 13 Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ ñeehˋ, ja kahˉ ko llaˉhmɨhˉllooꜘ kinꜙ heˉ gaꜙkyenꜗ kihꜗ Carpo jeeˊ jwɨɨˉTroa. Hiꜙ dsooh˜ hohꜘ kahˈ läꜙjëꜙ moˊjeˉ naˉgyeekinꜙ, hiꜙ heˉ jmeeꜙ gaˊ biiˈ kinꜙ looˊ jahꜘ jeeˊ sɨɨnˋ.

14 Leja tëꜙñeˈ heꜘ, gaꜙjmeeꜘ chaˉmiihˉ hlɨɨhˈ kinꜙ.Dio miˉhmaahˋ haˉ kohꜘ teꜗ heˉ gaꜙjmeeyꜘ kinꜙ.15Hää hñaahˈ kyaayhˊ. Peerꜙ hnøøyꜗ llaˉdsëëyˋ kihˈjuuˈ heˉ kwaˉ jneˊ.

16 Toˉnëˊ läꜙ maˊ gaꜙlloonꜗ nëˊtaˊ jeeˊ maˊ läänˊhñiinꜙ niꜙ jaa saꜙ gaꜙjmeeꜘ beꜘ kinꜙ, läꜙjëëꜙ baˊgaꜙbeeꜗ jnäꜘ. Saꜙ waˊ jmeeꜘ Dio kwaat˜ kihꜗ heˉja . 17 Pero Dio chehꜗ kyaahˊ jnäꜘ, gaꜙkwayꜘ beꜘ kinꜙ,

2 Timoteo 4:18 200 2 Timoteo 4:22läꜙjiihˈ gaꜙhñaaˉ gaꜙkwanꜗ juuˈ kiyhꜗ mahꜗ waˊ nʉʉꜘläꜙjëëꜙ dsaˉ hi saꜙ laaꜗ judiu. Hiꜙ läꜙja gaꜙkwayꜘbeꜘ kinꜙ gaꜙlääyꜗ jnäꜘ heˉ maˊ kuhꜙ hyahˉ jnäꜘ. 18Hiꜙläꜙja lääꜗ Dio jnäꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨh ˈ, tëëyꜙ jnäꜘyaꜙjwɨɨꜗ kiyhꜗ. Läꜙja waˊ laˈ jʉʉhˉ kiyhꜗ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘjmɨɨˊ chaˉ. Waˊ laˈ läꜙja .

19 Jmeeˊ Dio kihꜗ Prisca hiꜙ kihꜗ Aquila. Hiꜙ jmeeˊDio kihꜗ hi chaa chaˊnehꜙ kihꜗ Onesíforo. 20 Erastogaꜙjäꜘ jwɨɨˉ Corinto, Trófimo gaꜙllaanꜙ jwɨɨˉ Miletokihꜗ heˉ dsaayhˊ. 21 Ja jmeehˉ biiꜗ ñeehˋ toˉchahꜘlaˉ, naꜗ saꜙ gaˊ maˉja˜ jii gyʉʉꜘ. Eubulo jmeeꜙ Diokyahꜗ, hiꜙ läꜙja jmeeꜙ Pudente, kyaahˊ Lino, kyaahˊClaudia, hiꜙ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ hi täähˊ jeeˊ laˉ kaˉlähꜘ.

22 Waˊ hää Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ tuhˉhohꜘ,waˊ miˉjääꜗ Dio hneˉ. Waˊ laˈ läꜙja .

Tito 1:1 201 Tito 3:4

TitoJuuˈ laˉ gaꜙsɨɨꜘ Paaˊ kihˈ Tito1 Jnäꜘ Paaˊ jmeenꜙ taˊ kih ˈ Dio, hiꜙ laanꜗ apóstol

kyaaꜗ Jesucristo heˉja jmeenˋ juuˈ kihꜗ hi naˉlleehˊkyaa ˈ Dio, mahꜗ läꜙdsooꜘ dsëyꜗ kiyhꜗ hiꜙ läꜙjwëꜘ jaläꜙngëëyꜘ haˉ läꜙ laꜗ juˈdsooꜘ heˉ tøøhˊ jneˊ. 2Heˉjakye jneˊ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ chaa jneˊ tääꜘ läꜙjëꜙ johꜘjmɨɨˊ chaˉ, läꜙkoo gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ ja gaˊ llayˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hiꜙ saꜙ taˉjuuy ˈ. 3 Läꜙ maˊ gaꜙllooꜗjmɨɨˊ, gaꜙmiꜙjnääyˉ juuˈ kiyhꜗ heˉ naˉhñaanˊ kwanˋläꜙkoo madaꜚ gaꜙjmeeꜘ Dio hi lää jneˊ. 4 Sɨɨnꜙkyahꜗ Tito, hneˉ laahꜗ läꜙkohꜘ gyʉʉˉ kyaanꜙ taꜙlaꜙkihꜗ heˉ maˉdsooꜘ hohꜘ kihꜗ Dio ko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ.Ngɨɨnˊ kih ˈ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ hiꜙ ngɨɨnˊ kih ˈJesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, hi gaꜙlääꜗ jneˊ, waˊ kwayꜘheˉ lluꜗ kyahꜗ, waˊ läˉñihꜘ dsëyꜗ hneˉ, hiꜙ waˊ jmeeyꜘhiiꜘ tiiˊ kyahˈ.

Haˉ läꜙ hnøøꜗ kihꜗ hi kye nëˊ kihˈ øøhꜗ jneˊ5 Gaꜙllaanꜙ hneˉ Creta (hwaꜗ heˉ häˊ jeeˊ

jmɨˉñeehꜚ) mahꜗ miˊhñaahꜗ taˊ heˉ gaˊ hnøøˈ leꜘ. Hiꜙläꜙkaa jwɨɨˉ jeeˊ goohˈ, ja hñaahꜙ dsaˉgyʉʉhˊ kyaaˈ läꜙkoo läꜙkoo gwahꜙ, läꜙkohꜘ madaꜚ gaꜙjmeenꜗkyahꜗ. 6Hnääꜗ jaa hi saꜙ naˉbäähˋ niꜙ miihˉ dsooˊ,jaa dsaˉñʉʉhˉ hi kyaahˊ jaa baˊ dsaˉmëꜘ, hiꜙhnøøꜗ maˉdsooꜘ dsëꜗ chihˉ kyaayꜗ, hiꜙ jaa hi saꜙhiiꜘ juu ˈ kihꜗ chihˉ kyaaꜗ heˉ jmeeyꜙ waˊ heˉ chaˉheˉ hiꜙ niꜙ saꜙ chaayhˉ. 7 Jmeeꜙ biiꜗ kihꜗ dsaˉgyʉʉhˊheˉ saꜙ naˉbääyhˋ goˉte˜ läꜙlluꜗ heˉ häˊ gooyˉ taˊkihˈ Dio. Hnääꜗ jaa hi saꜙ jmää hñiiꜘ jøøh ˈ, jaahi saꜙ läꜙlleeꜘ chahꜘ, jaa hi saꜙ hɨh˜, jaa hi saꜙ hneeˉ, jaa hi saꜙ heeꜘ dsëꜗ kuuˊ. 8 Hnääꜗ jaahi kwaꜙ jeeˊ jäˈ dsaˉ hi goˉnääꜘ, jaa hi hnoohˉmaꜙlaꜙ heˉ lluꜗ baˊ, jaa hi ngëꜙ koo nëëˈ, jaa hi jmeeꜙ heˉ lluꜗ jmahꜗ, jaa hi naˉjngëë ˈ, jaa hi lihꜙ hääꜗ hñiiꜘ. 9Hnääꜗ jaa hi choohˉ koo hwehˉju ˈdsooꜘ heˉ maˉmiˉtëë ˈ jneˊ, mahꜗ läꜙja hlëëyhꜗjñahꜘ dsaˉ kyaahˊ ja baˊ juuˈ laˉ. Hiꜙ läꜙja baˊ liyhꜙllaˉdsëëyˋ kihˈ hi hlëëhꜙ wɨɨꜘ kihꜗ juˈdsooꜘ.

Taˉjwohꜗ hi kwaꜙ juuˈ taˉjuuˈ10 Peerꜙ chaa jwëëꜘ hi chaahˉ, hlëëyhꜙ juuˈ heˉ

saꜙ jmääꜗ taˊ, miˉgaayꜙ dsaˉ. Hiꜙ jeeˊ kih ˈ läꜙjëëꜙhi heꜘ, jwëëꜘ hi jähꜘ, jmeeꜙ biiꜗ ʉʉhꜙ jmɨˉngoꜗ kihꜗdsaˉñʉʉhˉ. 11 Jmeeꜙ biiꜗ jnëꜗ jwëˈ kiyhꜗ mahꜗ moꜙsoꜙhlëëhꜗ gyihꜗ juu ˈ heˉ saꜙ jmääꜗ taˊ. Kyaahˊ juu ˈkiyhꜗ gaꜙnääyˊ läꜙjohꜘ hneꜗ chihꜗ heey˜ dsëꜗ läꜙjahꜘhi täähˊ chaˊnehꜙ, miˉtëëyꜙ dsaˉ heˉ saꜙ lleˋ kih ˈ,läꜙjwëꜘ jeeˊ lɨyhꜗ kuuˊ.

12Heꜘ baˊ dsaˉ hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ dsaˉgooyˈ jäyhꜘläꜙlaˉ: “Jneˊ hi tøøhnˊ hwaˈ Creta laˉ, peerꜙ taˉjuuˈ jneˊ. Maꜙraꜙ jahꜘ hlëëh ˈ laaꜗ jneˊ, jwëhꜗ jneˊ, jlaajneˊ”, gaꜙjäyhꜘ. 13Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ naˉ läꜙja laaꜗ dsaˉheꜘ. Heˉja jwëëhn˜ hneˉ, hwehˉ jʉʉhˊ kiyhˈ mahꜗdsaˉtaayhˋ naˉjngëëyˈ kyaahˊ juˈdsooꜘ baˊ. 14Taꜙ waˊjmeeyꜘ heˈ juuˈ maˉgyuhˉ kihꜗ dsaˉ judiu, niꜙ saꜙ waˊjmeeyꜘ heˈ nʉʉhꜚ heˉ kwaꜙ dsaˉ hi maˉbeꜗ juˈdsooꜘ.

15Läꜙjëꜙ baˊ heˉ chaˉ, lluꜗ baˊ laˈ kihꜗ hi lluuꜗ. Perokihꜗ hi naˉheeꜚ dsëꜗ kyaahˊ hi saꜙ maˉdsooꜘ dsëꜗkihꜗ Dio, niꜙ koo saꜙ lluꜗ kiyhꜗ. Maˉnaˉheeꜚ goˉte˜lleyˊ, hiꜙ läꜙkye hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ naˉheeꜚ . 16 Jäyhꜘkyuuyꜙ Dio, pero kyaahˊ heˉ jmeeyꜙ ja , saꜙ dsooꜘjuuˈ kiyhꜗ. Peerꜙ saꜙ läꜙjëëˊ jneˊ läꜙkoo jmeeꜙ dsaˉ

heꜘ, peerꜙ chaayhˉ, moꜙsoꜙ jmääyꜗ jmeeyꜗ niꜙ kootaˊ lluˈ.

2Haˉ läꜙ hnøøꜗ jmeeꜗ dsaˉ läꜙjiihˈ jähꜘ Jesús

1 Pero hneˉ, hlëëhˊ baˊ hneˉ läꜙkohꜘ laꜗ ju ˈdsooꜘheˉ maˉmiˉtëë ˈ jneˊ. 2 Läꜙjëëꜙ dsaˉgyʉʉhˊ hnøøꜗngëyꜗ koo nëëˈ baˊ, hnääꜗ jaa hi häˊ taˊ kihˈ, jaahi hää hñiiꜘ, jaa hi maˉkyʉʉh˜ heˉ maˉdsooꜘdsëˉ jneˊ, jaa hi hnääꜗ dsaˉ, jaa hi kwëëh˜dsëꜗ maˊ chaˉ heˉ wɨɨꜘ. 3 Ja baˊ läꜙja läꜙjëëꜙ dsaˉmaˉhyaaˊ, hnøøꜗ chaˉ nʉʉhꜚ kiyhꜗ. Saꜙ waˊ kooyh˜juu ˈ jwɨɨˋ, saꜙ waˊ hɨyh ˈ jmɨh ˈ mɨ ˈjëhꜗ maˉää , hiꜙhnøøꜗ miˉtëëyꜙ dsaˉ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ. 4 Hnøøꜗmiˉtëëyꜙ dsaˉmëꜘ kwaa haˉ läꜙ jmeeyꜗ mahꜗ läꜙh-nääyꜗ dsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗ hiꜙ läꜙja läꜙhnääyꜗ gyʉʉˉkyaayꜗ. 5 Hnøøꜗ hääyꜗ hñiiyꜘ, hnøøꜗ ngëyꜗ koo nëëˈ baˊ, hnøøꜗ høøyꜗ chaˊnehꜙ kiyhꜗ, hnøøꜗ lluꜗ dsëyꜗ,hnøøꜗ hwaayˊ kyaahˊ dsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗ, mahꜗ niꜙjaa saꜙ waˊ miˉkwahꜗ juuˈ kihꜗ Dio.

6 Ja baˊ läꜙja hnøøꜗ hlëëhˊ dsaˉñʉʉhˉ kwaamahꜗ hääyꜗ hñiiyꜘ. 7Hneˉ toˉnëˊ, jmeeˊ heˉ lluꜗ jmahꜗbaˊ mahꜗ läꜙtëë dsaˉ jmeeꜙ läꜙkoo jmeehˉ. Jajmeehˉ hneˉ kaˉlähꜘ ja baˊ läꜙkoo miˊtëëhꜗ dsaˉ,taꜙ waˊ taˉjuuhˈ kihꜗ dsaꜙ. 8Hlëëhˊ dsaˉ juuˈ naˉjngɨɨˈ heˉ saꜙ tohˉ wɨɨꜘ mahꜗ läꜙjëëꜙ hi naˉhøøhˊ jäꜙoˉhihꜙ kihꜗ, läꜙja moꜙsoꜙ chaˉ heˉ kihꜗ hlëëyhꜗ wɨɨꜘkyahꜗ hnähꜘ.

9 Chiihˊ hi jmeeˊ taˊ kihˈ dsaꜙ, waˊ jmeeyꜘ läꜙ tɨh˜dsëꜗ jʉʉyˊ baˊ, saꜙ waˊ jiiyhˈ juuˈ kyaayhˊ. 10 Chiiyhˊsaꜙ lluꜗ hëëyꜗ dsaˉjʉʉˊ taˊ. Waˊ miˉjnääyˉ heˉ laayꜗjaa hi miˉteꜗ kihꜗ läꜙjëꜙ baˊ. Läꜙja jëëꜗ dsaˉ, jnaahˈ lluꜗ juuˈ kihꜗ Dio hi lää jneˊ.

11 Jëëhꜘ, naꜗ maˉläˉjnäꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ haˉläꜙkoo lluꜗ dsëꜗ Dio kyaayhˊ mahꜗ läꜙja lääyꜘ. 12 Juˈhmëëꜘ heˉ miˉtëëꜙ jneˊ, saꜙ kwaꜙ jwë ˈ jmeenˊ heˉhlɨɨhˈ, niꜙ heˉ jmeenˊ heˉ heeꜘ dsëꜗ jmɨˉngoꜗ jnänˋ.Läꜙja miˉtëëꜙ jneˊ ngënˊ koo nëëˈ baˊ, jmeenˊ heˉlluꜗ jmahꜗ, hiꜙ heˉ hnäähnꜙ Dio taˊko jiihˈ tøøhˊ jneˊjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. 13 Hiꜙ gaꜙnøøꜗ baˊ jneˊ jøønˊ läꜙjiih ˈläꜙjnääꜘ Jesucristo hi laaꜗ Dio Jøøhꜗ jnänˋ hi lääjneˊ. Peerꜙ jnaahˈ leꜘ jmɨɨˊ ja , heˉ ja jmeeꜙ chaajneˊ llu ˈ taˊko jiih ˈ tøøhnˊ jøønˊ heˉ läꜙteꜗ juu ˈ ja .14 Hi heꜘ naˉ gaꜙngëëꜗ hñiiꜘ taꜙlaꜙ jnäˋ jneˊ mahꜗlääyꜗ jneˊ kih ˈ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨh ˈ hiꜙ läꜙja jmääyꜗjneˊ naˉjngëëˈ goˉte˜, mahꜗ leeꜘ jneˊ koo nääꜗ dsaˉkyaayꜗ hi heeꜘ dsëꜗ jmeeꜗ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ.

15 Miˉtëë ˈ dsaˉ juuˈ laˉ, hlëëhˊ dsaˉ, jʉʉhˊ kiyhˈläꜙkoo madaꜚ nuuhꜚ, mahꜗ niꜙ jaa saꜙ waˊ miˉk-wahꜗ hneˉ.

31Miˉdsoohꜚ dsëyꜗ, waˊ jmeeyꜘ heˈ hiꜙ waˊ nʉʉyhˊ

madaꜚ heˉ jmeeꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊ, hiꜙ waˊ llaꜙ dsëyꜗjmeeyꜗ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ. 2 Saꜙ waˊ hlëëyhꜘ wɨɨꜘ kihꜗdsaꜙ, saꜙ waˊ llayꜙ hniiˉ. Waˊ lluˈ dsëyꜗ kyaahˊ dsaˉ,waˊ jmääyˈ hñiiyꜘ hwaa kyaahˊ läꜙjëëꜙ baˊ.

3 Jëëhꜘ, läꜙkye jneˊ maˊ taa jneˊ jääˈ, maˊ chaahˉjneˊ, saꜙ nʉʉhˊ jneˊ, maˊ naˉhëë ˈ jneˊ kih ˈ Dio, maˊlaa ˈ jneˊ kyaa ˈ läꜙjëꜙ heˉ maˊ heeꜘ dsëˉ jneˊ, maˊtɨh˜ dsëˉ jneˊ naˉkuˊ naˉngɨɨˈ heˉ hlɨɨhˈ, maˊ hñaaˉdsëˉ jneˊ, maˊ wɨɨꜘ dsëˉ jneˊ, maˊ naˉhøøhˊ dsaˉ jnänˋhiꜙ maˊ naˉhäähˊ jneˊ dsaˉ. 4 Läꜙkoo maˊ tøøhˊjneˊ läꜙja , Dio jnänˋ, hi lää jneˊ, gaꜙmiꜙjnääyˉ

Tito 3:5 202 Tito 3:15haˉ läꜙ lluꜗ dsëyꜗ kyaahˊ jneˊ, hiꜙ haˉ läꜙkoo hnääyꜗjneˊ. 5 Heˉja gaꜙlääyꜗ jneˊ pero jaꜙ taꜙlaꜙ kihꜗheˉ maˉjmeeˊ jneˊ heˉ lluꜗ. Gaꜙlääyꜗ jneˊ kih ˈ heˉgaꜙläꜙñihꜘ dsëyꜗ jneˊ baˊ, hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ gaꜙläꜙchaaꜙjneˊ. Heˉ ja laꜗ läꜙkohꜘ heˉ gaꜙgyeeyhˉ jneˊ. Gaꜙlaaꜗjneˊ hmëëꜘ taꜙlaꜙ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ. 6 Jaꜙ kyaahˊhihꜙ gaꜙcheeꜗ Dio Jmɨˉlleꜘ kiyhꜗ nëˊ jnänˋ taꜙlaꜙkihꜗ Jesucristo hi lää jneˊ. 7 Kihꜗ heˉ lluꜗ dsëyꜗgaꜙjmääyꜗ jneˊ lluu ˈ, läꜙja hñahꜙ jneˊ heenꜚ heˉtøøhˊ jneˊ jøøn˜ jeeˊ moꜙsoꜙ juuꜘ jneˊ jihˊkohꜘ.

8 Juu ˈ heˉ maˉjwahnꜗ laˉ, laꜗ ju ˈdsooꜘ. Hnoonꜗjmeehˈ biiꜗ kwahˈ juuˈ laˉ. Hlëëhˊ hi maˉläˉdsooꜘdsëꜗ kihꜗ Dio mahꜗ waˊ ngëëyˈ hñiiyꜘ jmeeyꜗ heˉ lluꜗjmahꜗ baˊ. Heˉ laˉ baˊ llu ˈ hiꜙ jmääꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ .9 Taꜙ kwaaꜙ hñaahꜗ kyaahˊ juuˈ heˉ saꜙ jmääꜗ taˊ hiꜙniꜙ kyaahˊ juuˈ haˉ läꜙ maˊ laaˈ maˉhyaaˊ taˉgyʉʉhˊjnänˋ. Taꜙ taahꜙ hñaahꜗ jeeˊ täähˊ dsaˉ hi tiˉchooꜙjuuˈ hiꜙ hi te jëëꜘ kwaat˜ kihꜗ ley kihꜗ Moisé. Jëëhꜘjuuˈ ja saꜙ jmääꜗ niꜙ miihˉ, niꜙ saꜙ kye yaˊjøøꜚ.

10 Cherˊmahꜗ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ, chaa jaa hi hnøøꜗ jmeeꜗ toꜗ nääꜗ, hlëëyhˊ koo häˊ to ˈ häˊ. Hiꜙcherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ heˈ juuˈ kyahꜗ, lleeyˋ goˉte˜baˊ. 11 Maˉñehˊ baˊ hneˉ, hi jmeeꜙ läꜙja , heˉmaˉkayh˜ jwëˈ baˊ ja . Ja baˊ dsoˊkyeˉ heˉ jmeeyꜙja , bääyhˉ dsooˊ.

Gaꜙhɨhꜗ Paaˊ juuˈ kihꜗ Tito12Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ cheenꜚ Artema o Tíquico taꜙ

kyahꜗ, ja goˊjëëhˋ jnäꜘ chahꜘ taꜙ jwɨɨˉ Nicópoli. Jeeˊja jmeenꜙhʉʉˊdsëˉdsaˉngëënꜘ jii gyʉʉꜘ. 13Waˊraˉgaꜙllooꜗ Zena hi chehꜗ nëˊ, kyaahˊ Apolo taꜙ naꜙ, jajmeehˉ beꜘ kiyhꜗ läꜙjiihˈ jeeˊ leꜘ. Ja kwëëyhꜘ läꜙjëꜙheˉ jmeeꜙ biiꜗ chaˊjwëꜗ jeeˊ dsaˉnääyꜗ. 14Waˊ läˉtëëläꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ jmeeyꜗ taˊ lluˈ jmahꜗ baˊmahꜗ läꜙchaˉheˉ kyaahˊ jmeey ˈ beꜘ läꜙ maˊ chaa hi llaˉkyaaꜗ .Mahꜗ saꜙ dsaˉtaayhˋ läꜙkoo hi saꜙ maˉjmeeꜘ taˊ.

15 Läꜙjëëꜙ hi täähˊ kyaahˊ jnäꜘ jeeˊ laˉ jmeeyꜙ Diokyahꜗ. Hiꜙ jmeeˊ Dio kihꜗ läꜙjëëꜙ hi hnääꜗ jneˊ, läꜙlluꜗheˉ maˉdsooꜘ dsëyꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ jneˊ. Waˊ miˉjääꜗDio läꜙjëëꜙ hnähꜘ. Waˊ laˈ läꜙja .

Filemón 1 203 Filemón 25

FilemónJuuˈ laˉ gaꜙsɨɨꜘ Paaˊ kihˈ Filemón

1 Jnäꜘ Paaˊ häänˊ nehꜙñe ˈ kwaat˜ kihꜗ Jesucristo.Sɨɨnꜙ juuˈ laˉ ko jøhꜘ kyaahˊ øøhˈ jneˊ Timotä. Sɨɨnꜙkyahꜗ Filemón, hnaanꜙ hneˉ kihꜗ heˉ jmeeˉ jneˊkoo baˊ taˊ. 2 Ja baˊ läꜙja sɨɨnꜙ kihꜗ dsaˉmëꜘ øøhꜗjneˊ Apia kyaahˊ Arquipo kaˉlähꜘ, heꜘ baˊ hi jmeeꜙtaˊ heˉ jmeeˉ jneˊ. Hiꜙ läꜙja kihꜗ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊhi dsaˉñeeꜙ chaˊnehꜙ kyahꜗ. 3Ngɨɨnˊ kihˈ Dio hi laaꜗTääˋ jnänˋ hiꜙ ngɨɨnˊ kihˈ Jesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ,waˊ kwayꜘ heˉ lluꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ hnähꜘ hiꜙ waˊ jmeeyꜘhiiꜘ tiiˊ kyahˈ.

Gaꜙkwaꜘ Paaˊ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio4 Läꜙjëꜙ jiih˜ waˊraˉ gaꜙngɨɨnˋ kinꜙ kihꜗ Dio kyaanꜙ,

dsooh˜ baˊ dsënꜙ hneˉ. Kwanꜙ tiˊhmaahˊ kiyhˈ taꜙlaꜙkyahꜗ, 5 kihꜗ heˉ gaꜙnuunꜗ kyahꜗ haˉ läꜙ hnaahꜙJesús Dsaˉjøøhˈ jnänˋ hiꜙ gaꜙnuunꜗ haˉ läꜙ maˉdsooꜘhohꜘ kiyhꜗ, hiꜙ heˉ hnaahꜙ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio.6 Hiꜙ ngɨɨnˊ kih ˈ Dio mahꜗ jwɨh ˈ jñahꜘ haˉ läꜙ laꜗheˉ maˉdsooꜘ hohꜘ hiꜙ ngɨɨnˊ kiyhˈ mahꜗ läꜙngëëhꜘhaˉ läꜙ maˉmiˉjääꜗ Dio jneˊ taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo Jesús.7 Peerꜙ chaa jnääh ˈ lluꜗ heˉ maˉnʉʉˊ jnäähꜗ haˉläꜙ hnaahꜙ dsaˉ, heˉja maˉnøhꜗ dsëˉ jnäähˈ. Jëëhꜘtaꜙlaꜙ kyahꜗ hneˉ øøhnꜗ, maˉtëëꜘ beꜘ läꜙjëëꜙ hi laaꜗkyaaꜗ Dio.

Paaˊ gaꜙcheeꜗ Onésimo kaˉlähꜘ kihꜗ Filemón8 Taꜙlaꜙ kihꜗ Cristo chaˉ jwëꜘ kinꜙ jmeenˋ hihꜙ

kyahꜗ mahꜗ jmeeh ˈ läꜙlleˋ kih ˈ. 9 Pero lluꜗ gaˊlaanꜙ hlëëhnˊ hneˉ kyaahˊ juu ˈ lluꜗ baˊ, kihꜗ heˉhnaanꜙ hneˉ. Jnäꜘ Paaˊ, maˉgyuhˉ baˊ jnäꜘ hiꜙ läꜙmaˉhää baˊ jnäꜘ nehꜙñe ˈ kwaat˜ kihꜗ Jesucristo,heˉja chuunꜘ kyaahˊ hneˉ. 10 Taꜙ jmeeˉ hñaaˉhohꜘ, ja kwahˉ beꜘ kihꜗ Onésimo, jëëhꜘ laayꜗ läꜙkohꜘjaa gyʉʉˉ kyaanꜙ kihꜗ heˉ gaꜙheeyhˉ juuˈ kihꜗ Diojeeˊ häänˊ nehꜙñeˈ laˉ.

11 Jääꜗ saꜙ gaˊ maˉheeyhˉ kihꜗ Dio saꜙ gaꜙjmääyꜗmaˊ jmeeyˈ taˊ kyahˈ, pero naꜗ jmääyꜗ kinꜙ hiꜙ jmääyꜗkyahꜗ kaˉlähꜘ. 12 Naꜗ cheehˊ jnihꜘ kaˉlähꜘ kyahꜗ.Heeyhˋ läꜙkohꜘ heˉ heehˊ jnäꜘ baˊ. 13 Hnoonꜗ jäyꜗkyaahˊ jnäꜘ taˊko jiih ˈ häänˊ nehꜙñeˈ kwaat˜ kihꜗ juˈhmëëꜘ mahꜗ jmeeyꜗ beꜘ kinꜙ llahꜘ hneˉ. 14 Pero saꜙhnoonꜗ jmeenˋ biiˈ cherˊmahꜗ saꜙ llaꜙ hohꜘ, mahꜗ saꜙwaˊ la ˈ läꜙkoo heˉ wɨɨꜘ heˉ ngɨɨnˊ kyah ˈ. Waˊ laˈ läꜙkoo hnoohˉ hñaahꜗ. 15 Goꜚ laanꜙ, gaꜙläꜙøøyꜘkyahꜗ ko hwëëꜘ, mahꜗ läꜙja heehˊ hnihꜘ kaˉlähꜘ,heˉ jäyꜗ kyaahˊ hneˉ goˉte˜. 16Naꜗ, moꜙsoꜙ laayꜗ waˊhi chaˉ hi , hi jmeeꜙ taˊ kih ˈ dsaꜙ. Naꜗ gaˊ laay ˈmaꜙraꜙ øøhꜗ jneˊ hi hnaanꜙ chaˉmiihˉ. Haˉ gaˊ saꜙläꜙhnaahꜙ hnihꜘ, läꜙlluꜗ heˉmaˉlaayꜗ dsaˉkyaahˊ jneˊhiꜙ maˉlaayꜗ kyaaꜗ Dio kaˉlähꜘ.

17 Läꜙja , cherˊmahꜗ laaꜗ jnäꜘ omeꜚ kyaahꜗ,heehˋ Onésimo läꜙkohꜘ heˉ maˉheehˋ jnäꜘ baˊ.18Cherˊmahꜗ chaˉ heˉmaˉjmeeyꜘ kyahꜗ o cherˊmahꜗääyˉ miihˉ kyahꜗ, jmeeˊ kwaat˜ läꜙkoo jnäꜘ baˊäänˉ kyahꜗ. 19 Jnäꜘ Paaˊ sɨɨnꜙ kyahꜗ kyaahˊ goonꜙ,jnäꜘ jwahnꜙ miˊhmaahnˋ kyahˈ, kihꜗ heˉ saꜙ hnoonꜗjwëëhnꜚ hneˉ heˉ äähˉ kinꜙ läꜙlluꜗ heˉ gaꜙlaahꜘ.20 Läꜙja øøhnꜗ, jmeeˊ jëë dsënꜙ, jmeeˊ nøhˈ dsënꜙ,läꜙ hnøøꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.

21 Jmeenꜙ dsooꜘ, nuuhˈ baˊ hneˉ heˉ maˉsɨɨnꜗ laˉ.Manꜙ jmeehˈ gaˊ hneˉ chaˉgaˊmiihˉ läꜙkohꜘ gaˊ heˉmaˉjwahnꜗ laˉ. 22 Hiꜙ ja baˊ läꜙja , miˊlluˋ haˉ jeeˊjänˋ. Chaˉ baˊ oˉjøhꜙ dsëˉ kinꜙ, nuuˉ baˊ Dio läꜙjëꜙheˉ ngɨɨhˊ hnähꜘ, kwaꜗ bihꜗ jwëˈ nɨɨnˋ naˊjëënꜙ hnähꜘ.

23 Epafra jmeeꜙ Dio kyahꜗ. Hi laˉ naˉ, häänehꜙñeˈ kyaahˊ jnäꜘ jeeˊ laˉ kwaat˜ kihꜗ Cristo Jesús.24Hiꜙ läꜙja jmeeꜙ Dio kyahꜗMarco, Aristarco, Dema,kyaahˊ Luca. Läꜙjëëꜙ hi heꜘ jmeeꜙ taˊ kih ˈ Dioko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ.

25 Jesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ waˊ miˉjøøyꜗ jmɨˉlleꜘkyahꜗ hnähꜘ. Waˊ laˈ läꜙja .

Hebreos 1:1 204 Hebreos 2:13

HebreosHeˉ laˉ jeˉ heˉ gaꜙllooꜗ kihꜗ dsaˉ

hebreoJøøhˈ gaˊ Jooꜘ Dio läꜙkohꜘ gaˊ läꜙjëëꜙ ángel

1 Johꜘ jiih˜ saꜙ gaꜙhlëëhꜘ Dio kyaahˊ dsaˉ maˉ-gyuhˉ jnänˋ lloꜘjooꜗ. Gaꜙcheeyꜗ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kiyhꜗ, kihꜗ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ. Ko llaa hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ heꜘ gaꜙhyohꜗ juu ˈ kiyhꜗ jeeˊ maˊ këyꜙhiꜙ jñahꜘ ko llaa gaꜙhëëꜘ mɨ ˈnëˊ heˉ gaꜙmiꜙjnääˉDio kiyhꜗ. Jaꜙ koo nëë ˈ gaꜙjmeeꜘ Dio haˉ läꜙ jeeˊgaꜙhlëëyhꜘ kyaahˊ hi maˊ ngëë˜ juuˈ kiyhꜗ. 2 Perojeeˊ maˉdsaaꜗ jmɨɨˊ laˉ, gaꜙhlëëhꜗ Dio jneˊ taꜙlaꜙkyaahˊ Jooyꜘ baˊ, hi gaꜙtooyhˉ gooˉ gaꜙläꜙjëꜙ heˉchaˉ, hiꜙ heꜘ baˊ hi kyaayhˊ gaꜙjmeeyꜘ gyʉʉhˈ hwaꜗkaˉlähꜘ. 3 Hi heꜘ miˉjnääꜙ naˉhñaa ˈ läꜙjëë haˉläꜙkoo jøøh ˈ laaꜗ Dio, kihꜗ heˉ laayꜗ koo heehꜙkyaahˊ Dio. Hiꜙ kyaahˊ juu ˈ kiyhꜗ heˉ beeꜘ , høøyꜙgaꜙläꜙjëꜙ goˉteˈ heˉ chaˉ. Hiꜙ maˉngëëꜘ maˉcheyꜗdsoˊkyeˉ jnänˋ, ja gaˊ gaꜙgyayˉ jwoo ˈ raˉlluuꜗ kihꜗDio Jøøhꜗ hi gyaꜗ gyʉʉhˈ.

4 Jaa hi heꜘ baˊ yaꜙhëëꜗ jøøh ˈ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊläꜙjëëꜙ ángele. Jëëhꜘ, gaꜙhyoyhꜗ koo jmɨɨˉ heˉ kyeeꜘgaˊ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ gaꜙhyohꜗ ángele. 5 Jëëhꜘ niꜙ jaaángel jihˊkohꜘ saꜙ gaꜙjähꜘ Dio sɨɨyhꜙ:Hneˉ laahꜗ gyʉʉˉ kyaanꜙ.Naꜗ maˉlaanꜗ Tääˋ kyaahˈ.Ja baˊ läꜙja , saꜙ gaꜙsɨɨyhꜙ niꜙ jaa ángel läꜙlaˉ:Jnäꜘ leenꜘ Tääˋ kyaahˈ.Hneˉ leehꜘ gyʉʉˉ kyaanꜙ.6 Koo kaˉlähꜘ, läꜙ maˊ gaꜙcheeyꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ,Jooyꜘ hi laaꜗ toˉnëˊ, gaꜙjäyhꜘ:Läꜙjëëꜙ hnähꜘ ángele kyaaꜗ Dio, jmeeˊ hnähꜘ jʉʉhˉ

kiyhꜗ.7 Pero läꜙlaˉ baˊ gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ ángele:Dio cheeꜙ ángele kyaaꜗ , laaꜗ läꜙkoo lleꜘ.Ángele hi jmeeꜙ taˊheꜗ kiyhꜗ, laaꜗ läꜙkoo jeˉ heˉ

hëëꜙ .8 Pero läꜙlaˉ baˊ gaꜙsɨɨyhꜙ Jooyꜘ:Hneˉ Dio, jmeehˈ hihꜙ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ.Kyaahˊ juˈdsooꜘ jmahꜗ baˊ jmeehꜗ hihꜙ.9Heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ hnoohꜘ, hneˉ saꜙ hnoohꜘ goˉteˈ

heˉ hlɨɨhˈ.Heˉja hñiiꜘ Dio, hi laaꜗ Dio kyaahꜗ, hi heꜘ gaꜙhñaaꜗ

hneˉ.Läꜙja gaꜙjmeeyꜘ jëë hohꜘ chaˉgaˊmiihˉ läꜙkohꜘ gaˊ

läꜙjëëꜙ dsaˉkyaahˊ.10Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ kaˉlähꜘ läꜙlaˉ:Hneˉ Dsaˉjøøh ˈ, läꜙ maˊ toˉnëˊ gaꜙllahˊ jmɨˉgyʉʉꜙ

laˉ,Hñaahꜗ baˊ hneˉ gaꜙjmeehˊ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ.11 Läꜙjëꜙ heˉ ja llaꜙ baˊ, pero hneˉ läꜙ maˉchaahˉ

naˉ baˊ.Dsaˉgyuhꜙ baˊ gyʉʉhˈ hwaꜗ, läꜙkoo dsaˉgyuhꜙ saˊh-

mɨɨhˉ.12Läꜙkoo bää dsaˉ saˊhmɨɨhˉ, läꜙja bäähˊ gaꜙläꜙjëꜙ

heˉ ja , hiꜙ dsaˉläˉsɨɨꜗ kaˉlähꜘ.Pero hneˉ, läꜙ maˉlaahꜗ naˉ baˊ, jihˊkohꜘ saꜙ gyuhꜙ.13 Juuˈ läꜙlaˉ, jihˊkohꜘ saꜙ gaꜙjähꜘ Dio sɨɨhꜙ jaa ángel.Jooꜘ bihꜗ gaꜙhlëëyhꜗ läꜙlaˉ, läꜙ maˊ gaꜙjäyhꜘ:Naꜘ hneˉ jwooˈ raˉlluuꜗ kinꜙ laˉ,

läꜙjiih ˈ lloo˜ jmɨɨˊ llaanꜚ hʉʉˊ tɨɨhˊ läꜙjëëꜙ hi naˉhøøhˊ kyahˈ.

14 ¿Ja ˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ ángele, koo gaꜙnääˊ madaꜚ baˊ,laayꜗ jmɨˉlleꜘ hi gaꜙcheeꜗ Diomahꜗ jmeeyꜗ taˊheꜗ kihꜗläꜙjëëꜙ hi laaꜗ kwaat˜ lääꜘ ?

2Taꜙ waˊ gaaꜘ dsëˉ jneˊ juuˈ heˉ lääꜘ jneˊ

1 Heˉja jmeeꜙ biiꜗ jmeenˊ chaˉgaˊmiihˉ heˈ kihꜗjuu ˈ heˉ maˉnʉʉnˊ mahꜗ saꜙ waˊ läˉøøꜘ jneˊ kih ˈjwëꜘ lluꜗ heˉ maˉtøøhnˊ. 2 Jëëhꜘ, ley heˉ gaꜙngëëꜗángele kihꜗ Moisé, maˊ la ˈ koo hmoohˊ hwehˉ.Heˉja läꜙjëëꜙ hi maˊ dsaˉhläähꜙ kihꜗ hmoohˊ ja ,hiꜙ läꜙjëëꜙ hi maˊ chaahˉ, gaꜙjëëyꜗ wɨɨꜘ läꜙkoo lleˋkiyhˈ. 3 ¿Haˉ läꜙja tëëhꜗ jneˊ, cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjmeeˊjneˊ heˈ kihꜗ juuˈ heˉ lääꜘ jneˊ heˉ kyeeꜘ gaˊ läꜙkooley ja ? Heꜘ baˊ hñiiꜘ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ gaꜙkwaꜘ juuˈ laˉ toˉnëˊ haˉ läꜙ jeeˊ lääꜘ jneˊ. Maˉngëëꜘ heˉja , läꜙjëëꜙ hi maˉnuuꜘ kiyhꜗ, maˉjmeeyꜘ dsooꜘ kihꜗjuu ˈ laˉ jeeˊ jnänˋ. 4 Hiꜙ gaꜙjmeeꜘ Dio dsooꜘ juuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ jeeˊ gaꜙnääyꜗ kwayꜙ juu ˈ, jëëhꜘ Diohi kyaayhˊ gaꜙjmeeꜘ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaa , hiꜙgaꜙjmeeyꜘ naˉkuˊ naˉngɨɨˈ heˉ jmeeꜙ jëë˜ dsahꜙ dsaˉ.Hiꜙ gaꜙkwëëyhꜗ jmeeyꜗ naˉkuˊ naˉngɨɨˈ taˊ kyaahˊ beꜘkihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, läꜙkoo hyohˉ dsëyꜗ.

Jesucristo gaꜙlaaꜗ kweeˉ kyaahˊ jneˊ5 Saꜙ gaꜙkwaꜘ Dio jwëˈ kihꜗ ángele jmeeꜗ hihꜙ kihꜗ

jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ naꜗ gaˊ jäꜙ, heˉ maˉløøˊ jneˊ hlëëhnˊmiihˉ kihꜗ. 6 Chaˉ jeeˊ naˉsɨɨˉ kihꜗ hi gaꜙhlëëhꜘläꜙlaˉ:¿Heeˉ laaꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ mahꜗ läꜙ maˉdsooh˜ baˊ

hohꜘ kiyhꜗ?¿Heeˉ laaꜗ dsaˉ hi laaꜗ jmɨˉngoꜗ mahꜗ läꜙ

maˉjmäähꜙ baˊ hnihꜘ heˈ?7 Miihˉ jmɨɨˊ baˊ gaꜙjmäähˋ hnihꜘ mähꜗ gaˊ miihˉ

läꜙkohꜘ gaˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ ángele.Ja gaˊ gaꜙllaayhˋ høøy ˈ hiꜙ gaꜙjmäähˋ hnihꜘ jøøh ˈ

mahꜗ läꜙja läꜙgahꜙ dsihꜘ.Hiꜙ gaꜙtøøhˈ gooyˉ gaꜙläꜙjëꜙ baˊ heˉ chaˉ.8Gaꜙläꜙjëꜙ heˉ chaˉ gaꜙllahˊ taꜙ hwaꜗ hʉʉˊ tɨɨyˊ mahꜗ

jmeeyꜗ hihꜙ kihꜗ, läꜙja naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio.Kyaahˊ heˉ gaꜙtoohˉ Dio gooyˉ gaꜙläꜙjëꜙ heˉ chaˉ,heˉja niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙjäꜘ heˉ saꜙ leꜘ jmeeyꜗ hihꜙkihꜗ. Pero naꜗ gaˉjʉhˉ saꜙ gaˊ maˉjnäꜘ heˉ jmeeyꜙhihꜙ. 9Pero ñeˊ baˊ jneˊ kihˈ hi gaꜙjäꜘ mähꜗ gaˊ miihˉläꜙkohꜘ gaˊ jeeˊ läꜙjëëꜙ ángele. Gaꜙllaaꜗ Dio høøy ˈ,hiꜙ gaꜙjmääyꜗ jøøh ˈ mahꜗ läꜙgahꜙ dsihꜘ läꜙlluꜗ heˉgaꜙjuuyꜗ. Hiꜙ kihꜗ heˉ lluꜗ dsëꜗ Dio, heˉja baˊ ja ,gaꜙngëëyꜗ Jesús heˉ gaꜙjuuyꜗ heˉ lluꜗ kihꜗ gaꜙläꜙjëëꜙbaˊ.

10 Gaꜙläꜙjëꜙ baˊ heˉ chaˉ naˉlaꜚ kihꜗ Dio hiꜙ laꜗkiyhꜗ kaˉlähꜘ. Hiꜙ gaꜙläꜙhnøøyꜗ tëëyꜙ jwëëꜘ jooyꜘyaꜙjwɨɨꜗ kiyhꜗ. Heˉja sooh˜ baˊ kih ˈ Dio, heˉgaꜙmiꜙlluuyꜗ goˉte˜ Jesús hi lää jneˊ, taꜙlaꜙ kihꜗheˉ gaꜙjëëyꜗ wɨɨꜘ. 11 Jneˊ hi naˉjngëë ˈ, hiꜙ läꜙjaJesús hi jmää jneˊ naˉjngëëˈ, läꜙjëëꜙ jneˊ laa kyaaꜗTääˋ. Kihꜗ heˉja , saꜙ laꜗ oˉhihꜙ kihꜗ Jesús tëëyh˜ jneˊøøyhꜚ. 12Heˉja gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ Dio:Hlëëhnˊ kyahˈ chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ øøhnꜗ.Jeeˊ dsaˉñeeꜙ läꜙjëëꜙ øøhnꜗ, jeeˊ ja hänˋ kyahˈ.13Hiꜙ ja baˊ läꜙja gaꜙjäyhꜘ:Kye baˊ jnäꜘ oˉjøhꜙ dsëˉ kiyhꜗ.Hiꜙ koo kaˉlähꜘ gaꜙjäyhꜘ:

Hebreos 2:14 205 Hebreos 4:13Hii ꜚ jnäꜘ laˉ kyaahˊ jooyꜘ hi gaꜙkwëëyhˉ jnäꜘ.

14 Kihꜗ heˉ kye jmɨˉngoꜗ läꜙjëëꜙ jooyꜘ heꜘ, läꜙ-ja kaˉlähꜘ hñiiyꜘ maˊ kyeyˉ jmɨˉngoꜗ hiꜙ gaꜙjuuyꜗ.Heˉ läꜙja , gaꜙlɨyhꜗ gaꜙllaꜙdsëëyˋ kihˈ hi saꜙlluꜗ hi jngɨɨhꜙ kihꜗ dsaꜙ. 15Mahꜗ läꜙja lääyꜗ hi täähˊ gohꜙjuuꜘ läꜙjiih ˈ jmɨɨˊ chaa . 16 Dsooꜘ baˊ saꜙ jayꜗ mahꜗkwayꜗ beꜘ kihꜗ ángele. Jayꜗ mahꜗ kwayꜗ beꜘ kihꜗläꜙjëëꜙ hi laaꜗ saˊjuˉ kihꜗ Abraham baˊ. 17 Kihꜗheˉja baˊ ja , heˉ gaꜙlaꜗ biiꜗ kiyhꜗ gaꜙlëëyꜗ jmɨˉngoꜗ,ja baˊ läꜙkoo laaꜗ jneˊ. Läꜙja gaꜙlaayꜗ jaa jmiˉdsaˉjøøh ˈ hi jøhˉ dsëꜗ, hi miˉteꜗ kihꜗ Dio mahꜗ läꜙjacheyꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ. 18 Kihꜗ heˉ gaꜙjëëyꜗwɨɨꜘ läꜙkoo maˊ gaꜙkaꜗ dsaˉ dsëyꜗ, heˉja baˊ jakyʉʉyh˜ kwayꜗ beꜘ kihꜗ hi gwaꜘ hʉʉˊdsëˉ hlɨɨhˈ kihꜗ.

3Jesús baˊ laaˈ jøøhˈ läꜙkohꜘ gaˊ Moisé

1 Läꜙjëëꜙ hnähꜘ øøhnꜗ hi naˉjngëë ˈ, läꜙjëëꜙ hi naˊjnääꜘ gyʉʉh ˈ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio, jmeeˊ daˊ hnähꜘmiihˉ hʉʉˊdsëˉ haˉ läꜙkoo laaꜗ Cristo Jesús. Hi heꜘtoˉnëˊ gaꜙkwaꜘ juuˈ heˉ maˉheehˊ jneˊ laˉ hiꜙ laayꜗjmiˉdsaˉ jøøh ˈ jnänˋ kaˉlähꜘ. 2 Hi heꜘ gaꜙmiꜙtehꜗkihꜗ hi gaꜙhñaayꜗ, ja baˊ läꜙkoo gaꜙmiꜙteꜗMoisé läꜙmaˊ kyeyˉ nëˊ kihˈ dsaˉ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio. 3 Pero lleˋjmeenˊ jʉʉhˉ kihꜗ Jesús läꜙkohꜘ gaˊ kihˈ Moisé, ja baˊläꜙkoo laꜗ kihꜗ jaa hi jmeeꜙ koo hneꜗ. Kyeeꜘgaˊ hi gaꜙjmeeꜘ hneꜗ läꜙkohꜘ gaˊ hñiiꜘ hneꜗ. 4 Jëëhꜘgaꜙläꜙjëꜙ hneꜗ, chaa baˊ hi gaꜙjmeeꜘ. Pero Dio baˊhi gaꜙjmeeꜘ gaꜙläꜙjëꜙ goˉte ˈ heˉ chaˉ. 5 LäꜙjaMoisé, koo gaꜙjmeeyꜘ taˊheꜗ kihꜗ Dio baˊ. Dsooꜘ baˊ,gaꜙmiꜙteyhꜗ läꜙ maˊ kyeyˉ nëˊ kih ˈ dsaˉ kyaaꜗ Dio.Gaꜙjäyhꜘ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ heˉ läꜙchaˉ këë , maˉngëëꜘmaˉjuuyꜙ. 6 Pero Cristo baˊ laa ˈ jøøh ˈ läꜙkohꜘ gaˊMoisé, kihꜗ heˉ laayꜗ Jooꜘ Dio hi kye nëˊ kihˈ dsaˉkyaayꜗ. Hiꜙ laaꜗ jneˊ dsaˉ kyaaꜗ Dio, cherˊmahꜗ tøøhˊjneˊ koo hwehˉ kyaahˊ oˉjøhꜙ dsëˉ jøønˊ kih ˈ Dioläꜙjiihˈ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ.

Haˉ läꜙ teehꜙ dsaˉ dsëꜗ kyaahˊ Dio7Waˊ nʉʉˊ jneˊ läꜙkoo jähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ

Dio:Cherˊmahꜗ naꜗ nuuhˈ hnähꜘ juuˈ kiyhꜗ,8 taꜙ jmeeˉ hnähꜘ hwehˉ tuhˉhohꜘ hnähꜘ,läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ dsaˉ hi saꜙ gaꜙhiiꜗ maˊ nuuˈ läꜙmaˊ

gaꜙkayꜗ dsënꜙ jeeˊ ooꜙ hwaꜗ kii ꜙ .9 Jeeˊ ja dsaˉ maˉgyuhˉ kyaahꜗ hnähꜘ gaꜙkooyꜘ

kyaahˊ jnäꜘ, maˊ jëëy˜ heˉ gaˊ naˉmaˊ jmeenꜙkyaayhˊ.

Maꜙkeꜙ gaꜙjëëyꜗ läꜙjëꜙ heˉ jʉhˉgaa heˉ gaꜙjmeenꜗkiyhꜗ toꜗ looꜗ ji ñeˉ.

10Kihꜗ heˉja , gaꜙläꜙlleenꜘ kyaahˊ dsaˉ heꜘ,mahꜗ gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ:“Hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ häˊ tääꜘ taꜙ jeeˊ jyohꜘ.Saꜙ hnoohˉ hnähꜘ läꜙkyuuh˜ hnähꜘ heeˉ ja heˉ

lluꜗ.”11Heˉja gaꜙtäänˋ hñiinꜙmaˊ gaꜙyaꜙjëë dsënꜙ kyaahˊ

dsaˉ heꜘ:“Saꜙ hehꜗ dsaˉ heꜘ jeeˊ teehnˊ dsënꜙ”, gaꜙjähꜘ Dio.

12Leehꜚ hnähꜘ øøhnꜗ, niꜙ jaa hnähꜘ taꜙ waˊ hñaaˉhohꜘ hnähꜘ heˉ saꜙ heehꜘ hnähꜘ kihꜗ Dio jiihꜙ mahꜗsaꜙwaˊ läˉøøꜘ hnähꜘ kiyhꜗ. 13Llaꜚ heˉ ja , kwaˊ hnähꜘbeꜘ kihꜗ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ koo jmɨɨˊ koo jmɨɨˊ, naꜗläꜙchaˉ jmɨɨˊ. Mahꜗ saꜙ lehꜙ heˉ hlɨɨh ˈ hnähꜘ heˉmiˉgooꜙ kyahꜗ hnähꜘ. 14 Jëëhꜘ maˉlaaꜗ jneˊ koo

kyaahˊ Cristo cherˊmahꜗ läꜙ maˉkyenˊ ja baˊ oˉjøhꜙdsëˉ kiyhꜗ läꜙjiih ˈ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ, ja baˊ läꜙkoogaꜙjmeeˊ jneˊ läꜙ maˊ toˉnëˊ. 15 Läꜙlaˉ hnøøꜗ jnänˋ,läꜙkoo jähꜘ juuˈ laˉ:Cherˊmahꜗ naꜗ nuuhˈ hnähꜘ juuˈ kiyhꜗ,taꜙ jmeeˉ hnähꜘ hwehˉ tuhˉhohꜘ hnähꜘ,läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ dsaˉ hi saꜙ gaꜙhiiꜗ maˊ nuuˈ.

16 ¿Hii naˉ hi gaꜙjmeeꜘ hwehˉ dsëꜗ, maˉngëëꜘmaˉnuuyꜘ juuˈ kihꜗ Dio? ¿Jaˈ heꜘ dsaˉ hi gaꜙhwëëꜗMoisé hwaꜗ Egipto? 17 ¿Hii naˉ hi gaꜙyaꜙjëëˈ dsëꜗDio kyaahˊ toꜗ looꜗ ji ñeˉ? ¿Ja heꜘ dsaˉ hi gaꜙjmeeꜘdsoˊkyeˉ hi gaꜙsaaꜗ naˉjuuˊ jeeˊ la ˈ hwaꜗ kii ꜙ ja ?18 ¿Hii baˊ kyaahˊ naˉ heˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ, heˉsaꜙ heyhꜗ jeeˊ teehˉ Dio dsëꜗ? ¿Ja ˈ heꜘ dsaˉ hi saꜙgaꜙjmeeꜘ heˈ juuˈ kiyhꜗ? 19 Heˉ gaꜙlaꜗ läꜙja , jmeeꜙdsaˉläˉngëëꜘ jneˊ, saꜙ gaꜙlaꜗ maˊ dsaˉtaayhˋ jeeˊ maˊteeyhꜙ dsëyꜗ, kihꜗ heˉ saꜙ maˊ heeyꜘ juuˈ kihꜗ Dio.

41 Heˉja taˊko jiih ˈ chaˉ jwëˈ jnänˋ hehꜗ jneˊ jeeˊ

teeyhˉ dsëyꜗ läꜙkoo gaꜙbääyhˉ hñiiyꜘ, hnøøꜗ leehꜚhnähꜘ, leꜘ gaˉ cheˉ ko llaa hnähꜘ saꜙ gaꜙhehꜗ hnähꜘjeeˊ ja . 2 Jëëhꜘ, jnäˋ jneˊ kaˉlähꜘ maˉkwayꜘ baˊ juˈhmëëꜘ läꜙkoo juu ˈ heˉ gaꜙhyohꜗ dsaˉ heꜘ. Perosaꜙ gaꜙjmääꜘ taˊ niꜙ miihˉ kiyhꜗ läꜙ maˊ gaꜙnuuyꜘjuuˈ ja . Koo gaꜙnuuyꜘ baˊ, saꜙ gaꜙläꜙheeyꜘ. 3 Waˊdsaˊtoohnˊ jeeˊ teehˊ jneˊ dsënˉ hi maˉdsooꜘ dsëꜗ,läꜙkoo gaꜙjäyhꜘ:Heˉja gaꜙtäänˋ hñiinꜙ maˊ gaꜙyaꜙjëëˈ dsënꜙ kyaahˊ

dsaˉ heꜘ:“Saꜙ heyhꜗ jeeˊ teehˊ dsënꜙ”, gaꜙjähꜘ Dio.Hiꜙ maˉlaꜙ maˉjmeeꜘ Dio jmɨˉgyʉʉꜙ, maˉnaˉhñaaˈ baˊ taˊ kiyh ˈ. 4 Jëëhꜘ jeeˊ llahꜗ, naˉsɨɨˉ juu ˈ kiyhꜗ,hlëëhꜙ kihꜗ gyiiꜗ jmɨɨˋ:Hiꜙ gaꜙteehˉ Dio dsëꜗ maˊ gaꜙlaꜗ taˊ kiyhˈ jeeˊ gaꜙtëꜘ

gyiiꜗ jmɨɨˋ.5Hiꜙ koo kaˉlähꜘ naˉsɨɨˉ:Saꜙ heyhꜗ jeeˊ teehnˊ dsënꜙ.6 Heˉ läꜙja , ñeˊ jneˊ hnøøꜗ gaˊ dsaˉtaahˋ ko llaajeeˊ ja . Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi gaꜙnuuꜘ läꜙ maˊ toˉnëˊ,saꜙ gaꜙtaayhˋ, kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙjmeeyꜘ he ˈ juu ˈ kihꜗDio. 7 Maˉngëëꜘ chaˉmiihˉ ji ñeˉ, koo kaˉlähꜘgaꜙtøøꜗ Dio hihꜙ koo jmɨɨˊ mahꜗ jmeeꜗ dsaˉ heˈ kiyhꜗ.Gaꜙngëëꜗ David juuˈ kihꜗ dsaꜙ, läꜙkoo gaꜙjähꜘ Dio:Cherˊmahꜗ naꜗ nuuhˈ hnähꜘ juuˈ kiyhꜗ,taꜙ jmeeˉ hnähꜘ hwehˉ tuhˉhohꜘ hnähꜘ.8 Niꜙ saꜙ gaꜙtaahˋ dsaˉ hwaꜗ kihꜗ läꜙkoo maˊ gyaˈ Josué. Jëëhꜘ, waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙkwaꜘ Josué jeeˊmaˊ teehꜙ dsaˉ dsëꜗ, saꜙ maˊ hlëëhˈ gaˊ Dio läꜙhmëëꜘkihꜗ jyohꜘ jmɨɨˊ. 9 Heˉja jneˊ hi laaꜗ jwɨɨˉ kihꜗ Dio,maˉchaˉ baˊ jnänˋ jeeˊ teehˊ jneˊ dsënˉ. 10 Jëëhꜘ, hi maˉhe˜ teehˉ dsëꜗ kyaahˊ Dio, läꜙja teeyhˉ dsëyꜗkihꜗ taˊ heˉ maˉjmeeyꜘ, läꜙkoo teehˉ Dio dsëꜗ kihꜗtaˊ heˉ gaꜙjmeeyꜘ. 11Waˊ jmeenˊ biiˈ dsaˊtoohnˊ jeeˊteehˊ jneˊ dsënˉ, mahꜗ niꜙ jaa saꜙ waˊ tähˉ läꜙkoogaꜙtahꜘ hi saꜙ gaꜙjmeeꜘ heˈ juuˈ kihꜗ Dio jääꜗ .

12 Jëëhꜘ, juuˈ kihꜗ Dio naˊjiihꜙ hiꜙ chaˉ beꜘ kihꜗ. Heˉdsoo˜ ñiihˊ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ ñeˈtuuhꜚ heˉnaˉjniiˊ läꜙtoꜘjwooˈ. Dsaˉheꜘ läꜙ gaꜙtëꜘ nehꜙ tuhˉdsëˉ jneˊ jeeˊ häˊjmɨˉlleꜘ, jñih˜ hʉʉˊdsëˉ heˉ kye jneˊ hiꜙ jñih˜ heˉheeꜘ dsëˉ jneˊ. 13 Niꜙ koo heˉ naˉlaꜚ kihꜗ Dio saꜙleꜘ dsaˉhmääˋ chaˊnëyˊ. Gaꜙläꜙjëꜙ baˊ naˊjnäꜘ kihꜗ hi tëë jneˊ dsaˊngëënˊ kwaat˜ jnänˋ.

Jesús laaꜗ jaa jmiˉdsaˉ hi jøøhˈ gaˊ

Hebreos 4:14 206 Hebreos 6:19

14 Jesús, Jooꜘ Dio, laayꜗ jnänˋ jaa jmiˉdsaˉ hi jøøh ˈ gaˊ hi gyaꜗ yaꜙjwɨɨꜗ. Heˉja jmeeꜙ biiꜗ jnänˋdsaˊtoohnˊ koo hwehˉ jwëˈ heˉmaˉtøøhnˊ. 15 Jëëhꜘ,jmiˉdsaˉ jøøh ˈ hi chehꜗ nëˊ jnänˋ kyʉʉh˜ bihꜗjmeeyꜗ jøhˉ dsëyꜗ maˊ saꜙ chaˉ beꜘ jnänˋ. Jëëhꜘ,ja baˊ läꜙkoo ka dsëˉ jneˊ, ja baˊ läꜙja gaꜙkaꜗdsëyꜗ kyaahˊ naˉkuˊ naˉngɨɨ ˈ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ. Pero niꜙ läꜙja saꜙ gaꜙjmeeyꜘ niꜙ koo heˉ hlɨɨhˈ. 16 Heˉja kyaahˊ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ maˉchaˉ jnänˋkyaahˊ jmiˉdsaˉ heꜘ, saꜙ waˊ gahꜗ jneˊ yaˊnøønˈ kihꜗDio hi lluꜗ dsëꜗ mahꜗ läꜙja läˉñihꜘ dsëyꜗ jneˊ, hiꜙkwayꜗ beꜘ jnänˋ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaˉkyaaꜗ jneˊ.

51 Läꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ kaahˊ maˊ laaˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ

baˊ. Maˊ naˉhñaayˊ gaꜙkayꜗ nëˊ kih ˈ dsaꜙ mahꜗgaꜙjmeeyꜘ taˊheꜗ kihꜗ Dio llaꜚ dsaˉ heꜘ. Hiꜙ maˊheeyhˉ läꜙjëꜙ heˉ maˊ kwëëh˜ dsaˉ Dio hiꜙ maˊjëëy˜ jahꜘ nëˊ naˊhyooꜘ kwaat˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗdsaꜙ. 2 Kyʉʉh˜ bihꜗ jmeeyꜗ jøhˉ dsëyꜗ kyaahˊ hi saꜙkyʉʉh˜ hiꜙ kyaahˊ hi gaꜙnääˊ naˉhëë ˈ, jëëhꜘ ñeˉbihꜗ, jaꜙ heˉ koo nëëˈ heˉ jmeeꜙ jwɨɨhˋ kihˈ hñiiyꜘ.3Kihꜗ heˉ saꜙ maˊ chaˉ beꜘ kiyhꜗ, maˊ laˈ biiꜗ jëëyꜗ jahꜘkwaat˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ hiꜙ läꜙja kihꜗ dsoˊkyeˉkihꜗ dsaꜙ.

4Niꜙ jaa saꜙ maˊ leꜘ maˊ hñaaˈ hñiiꜘ kihꜗ taˊ lluˈ ja .Maꜙlaꜙ hi maˊ naˉteehˊ kyaaˈ Dio baˊ hi maˊ jmeeꜙtaˊ ja , läꜙkoo maˊ naˉteehˊ Aarón. 5 Läꜙja kaˉlähꜘCristo, saꜙ gaꜙhñaayꜗ hñiiyꜘ jmiˉdsaˉ jøøhˈ. Dio baˊheꜘ hi gaꜙkwëëyhꜗ taˊ lluˈ, läꜙ maˊ gaꜙjäyhꜘ:Hneˉ laahꜗ gyʉʉˉ kyaanꜙ.Naꜗ maˉlaanꜗ Tääˋ kyaahˈ.6 Läꜙja kaˉlähꜘ naˉsɨɨˉ jeeˊ jyohꜘ:Hneˉ laahꜗ jmiˉdsaˉ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ,läꜙkoo laaꜗ Melquisedec.

7 Läꜙkoo maˊ gyaˈ Cristo jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, gaꜙngɨɨyꜘkiyhꜗ kihꜗ Dio kyaahˊ beꜘ, läꜙjiih ˈ gaꜙtuuˉ jmɨɨˉ mɨˈnëyˊ, gaꜙchuuyꜘ kyaahˊ hi naˊkëhˊ jmɨɨˊ maˊ lääyˈ kihꜗ heˉ maˊ juuyꜘ. Hiꜙ gaꜙnuuꜘ baˊ Tääˋ kiyh ˈ,jëëhꜘ gaꜙheehˉ bihꜗ leꜘ kiyhꜗ läꜙkoo hyohˉ dsëꜗ Tääˋ.8Maꜙkeꜙ laayꜗ Jooꜘ Dio, kyaahˊ heˉwɨɨꜘ heˉ gaꜙngëëyꜘja , gaꜙläꜙkyʉʉyh˜ heˉ jmeeyꜗ nʉʉyhˊ kihˈ Dio. 9Heˉläꜙja , gaꜙlaayꜗ lluuꜗ gaˊ, gaꜙjäyꜘ laayꜗ jʉʉˊ hi läägoˉteˈ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi nʉʉhˊ kiyhˈ. 10Hiꜙ naˉhñaayˊkih ˈ Dio heˉ laayꜗ jmiˉdsaˉ jøøh ˈ läꜙkoo gaꜙlaaꜗMelquisedec.

Gooˉ laꜗ kihꜗ hi maˉheehˉ mahꜗ beeyꜗ Dio11 Chaˉ chaˉgaˊmiihˉ heˉ hnoonꜗ jwëëhnꜚ hnähꜘ

kihꜗ juu ˈ laˉ, pero jwëëhˋ kinꜙ jmeenˋ läꜙngëëhꜘhnähꜘ, jëëhꜘ taˊ hwaˊ goˉte˜ dsaˉläˉngëëꜘ hnähꜘ.12 Ngooꜗ gaꜙläꜙhɨɨˋ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ heˉ täähˊ hnähꜘmiˉtëëh ˈ hnähꜘ. Maˉtëꜘ jeeˊ leehꜘ hnähꜘ taˉjwohꜗ.Pero hnøøꜗ gaˊ läꜙtëëhˉ hnähꜘ kweeˉ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ kihꜗ Dio heˉ gaꜙmiꜙtëë ˈ jneˊ toˉnëˊ. Läꜙ maˉlaahꜗbaˊ hnähꜘ läꜙkoo jaa gyʉʉˉ hi hɨh˜ waˊjʉhꜙ, hi saꜙ maˉlihꜙ kuhˉ maꜗ heˉ kuhˉ dsaˉ maˉkaahˊ.13 Läꜙjëëꜙ hi saꜙ hii˜ läꜙngëëꜘ, saꜙ liyhꜙ kayꜗ kwaat˜heeˉ ja heˉ lluꜗ, jëëhꜘ laayꜗ läꜙkoo jaa gyʉʉˉ hi hɨh˜ waˊjʉhꜙ. 14Pero juuˈ heˉ laꜗ läꜙkoo maꜗ, laꜗ kihꜗdsaˉ maˉkaahˊ baˊ ja . Laꜗ kihꜗ dsaˉ hi maˉkyʉʉh˜ka kwaat˜ heeˉ naˉ heˉ lluꜗ hiꜙ heeˉ naˉ heˉ hlɨɨhˈ. Jëëhꜘ, läꜙja maˉläˉtëëy˜ jmeeyꜙ.

61Heˉja gaꜙnøøꜗ baˊ jneˊ taꜙ chaˊnëˊ läꜙjiihˈ tëëꜗ jneˊ

leeꜘ jneˊ dsaˉ hi kyʉʉh˜. Moꜙsoꜙ hlëëhˊ gaˊ jneˊ heˉmaˉmiˉtëë jneˊ toˉnëˊ kihˈ Cristo. Saꜙ løønˊ kaˉlähꜘhlëëhnˊ juuˈ heˉ gaꜙnʉʉnˊ toˉnëˊ:Heˉ hnøøꜗ benˊ jwëꜘ hlɨɨhˈ mahꜗ dsaˉjeeh˜ jneˊ kihˈ

Dio,heˉ heehˊ jneˊ kihˈ Dio,2heˉ saaꜙ jneˊ jmɨɨˉ,heˉ kyeˊ jneˊ goonˉ nëˊ kihˈ øøhꜗ jneˊ,heˉ läˉjiihˊ dsaˉ hi naˉjuuˊ,hiꜙ kihꜗ heˉ moꜙsoꜙ lääꜗ dsaˉ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ lla ˈ

Dio taˊ.3 Heˉ laˉ baˊ jmeenˊ, gaꜙnøøꜗ baˊ jneˊ taꜙ chaˊnëˊcherˊmahꜗ gaꜙkwaꜘ Dio jwëˈ.

4 Pero jneˊ hi gaꜙnaꜘ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ, hiꜙ gaꜙjëëˊjneˊ haˉ läꜙ laꜗ heˉ laˊ kwaꜙ Dio, hiꜙ gaꜙhñahꜗ jneˊJmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, 5 hiꜙ gaꜙjëëˊ jneˊ lluꜗ baˊ juuˈ kihꜗDio hiꜙ gaꜙläꜙngëëꜘ jneˊ miihˉ kihꜗ heˉ jʉhˉgaa heˉnaꜗ gaˊ jäꜙ. 6 Pero cherˊmahꜗ gaꜙtahꜘ jneˊ, moꜙsoꜙ leꜘdsaˉjeeh˜ jneˊ kaˉlähꜘ. Jëëhꜘ heˉ jmeeꜙ jneˊ läꜙja ,heˉ tää jneˊ Jooꜘ Dio dsohꜘ hmaˉcruꜚ kaˉlähꜘ baˊ ja ,mahꜗ lleˊ jneˊ oˉhihꜙ kiyhꜗ chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ . 7 Läꜙkoolaꜗ kihꜗ hwaꜗ heˉ hɨh˜ jmɨˉjmaꜗ heˉ hlaꜙ ko llaˉjiih˜.Cherˊmahꜗ gaꜙkwaꜘ chaˉmiihˉ mɨɨ ˈ heˉ kuhˉ dsaˉhi jmeeꜙ taˊ jeeˊ ja , miˉjøøꜗ Dio chaˉgaˊmiihˉ hwaꜗja . 8Pero hwaꜗ heˉ dsaˉhyaꜙ tooꜘ kyaahˊ nuuˉ hlɨɨhˈ, saꜙ jmääꜗ niꜙ miihˉ. Jäꜙ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kihˈ hwaꜗ ja .Hiꜙ kyaahˊ jeeˊ llaaꜙ , kooꜙ goˉte˜.

Oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ kye jneˊ kwaꜙ beꜘ jnänˋ9 Øøhnꜗ hi hnaanꜙ, maꜙkeꜙ maˉhlëëhnˋ hnähꜘ

läꜙnaˉ, maꜙraꜙ heˉ jmeeˊ jnäähꜗ dsooꜘ, hwëëꜙ hnähꜘlluꜗ, läꜙlleˋ kihˈ hi maˉnaˉlaa . 10 Jëëhꜘ, Dio jmeeꜙheˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ, jihˊkohꜘ saꜙ gaaꜘ dsëyꜗ taˊ heˉmaˉjmeehˊ hnähꜘ. Maˉmiˉjnääh ˈ baˊ hnähꜘ kiyhꜗ,heˉ hnaahꜙ hnihꜘ läꜙ maˊ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ beꜘ kihꜗhi naˉjngëëˈ kyaayꜗ hiꜙ läꜙmaˉjmeehˉ ja baˊ hnähꜘläꜙjiih ˈ naꜗ. 11 Heˉ hnøøˉ jnääh ˈ goˊnääh ˈ hnähꜘjmeehˈ hnähꜘ läꜙja , läꜙjiihˈ jeeˊ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙmahꜗtëëꜗ hnähꜘ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ kye hnähꜘ. 12 Saꜙ hnøøˉjnäähˈ jmeehˈ hnähꜘ jwëhꜗ hnähꜘ. Waˊ läˉdsooꜘ hohꜘhnähꜘ kihꜗ Dio baˊ hiꜙ waˊ kwëëhˈ hohꜘ hnähꜘ läꜙkoojmeeꜙ läꜙjëëꜙ hi hyohˈ heˉ gaꜙbäähˉDiohñiiꜘ kwayꜗ.

13 Läꜙkoo maˊ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ miˉjääyꜗ Abra-ham, gaꜙtääyˉ hñiiyꜘ, jëëhꜘ saꜙ chaa jñahꜘ hi jøøhˈgaˊ läꜙkohꜘ hñiiyꜘ hi maˊ tääyꜙ. 14Gaꜙjäyhꜘ: “Jwahnꜙdsooꜘ, miˉjäänꜚ hneˉ chaˉmiihˉ. Jmeenˋ läꜙjwëëꜘjwërte saˊjuˉ kyahꜗ.” 15 Läꜙja gaꜙkwëëhꜗ dsëꜗ Abra-ham maˊ jøøy˜ läꜙjiih ˈ gaꜙtëëyꜘ heˉ gaꜙbäähˉ Diohñiiꜘ kyaayhˊ. 16 Dsooꜘ baˊ, tää dsaˉ kihꜗ jñahꜘ hi jøøhˈ gaˊ läꜙkohꜘ hñiiyꜘ. Läꜙja jäꜙ hwehˉ juuˈ kiyhꜗ.Moꜙsoꜙ chaˉ heˉ kihꜗ heˉ tiˉchooyꜙ juuˈ. 17 Heˉjaläꜙkoo maˊ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘmiˉjääyꜗ dsaˉ kyaayꜗ,gaꜙtääyˉ hñiiyꜘ mahꜗ jäꜗ koo hwehˉ juuˈ ja . Läꜙjagaꜙmiꜙjnääyˉ kihꜗ hi miˉjääyꜗ heꜘ, heˉ saꜙ leꜘ läꜙsɨɨꜗniꜙ miihˉ juu ˈ kiyhꜗ. 18 Chaˉ toꜗ juu ˈ. Gaꜙbääyhˉhñiiyꜘ hiꜙ gaꜙtääyˉ hñiiyꜘ. Niꜙ miihˉ saꜙ leꜘ läꜙsɨɨꜗjuuˈ naˉ, jëëhꜘ saꜙ leꜘ juuꜗ Dio. Kihꜗ heˉja , kwaꜙ beꜘjnänˋ jwërte, jneˊ hi choohˉ koo hwehˉ juuˈ heˉchaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ jnänˋ kyaayhˊ, läꜙkoo gaꜙbäähˉDio hñiiꜘ. 19Heˉ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ kye jneˊ laˉ, jmeeꜙsaꜙ jeh˜ dsëˉ jneˊ, läꜙkoo jmeeꜙ ñeˈ hläähˋ heˉ jwä˜dsaˉ chaˊjmɨɨˉ heˉ kyaahˊ hɨɨˉ tiiˊ barco. Maꜙraꜙ heˉlääꜘ baˊ jneˊ, jëëhꜘ, taꜙ kaˊluuˊ saˊhmɨɨhˉ heˉ hiiꜘ nehꜙ

Hebreos 6:20 207 Hebreos 8:5gwahꜙ baˊ chaˉ heˉ jøø jneˊ. 20 Jesús gaꜙheꜗ toˉnëˊjeeˊ ja mahꜗ gaꜙnäyꜗ jwëˈ jnänˋ, laayꜗ jmiˉdsaˉ jøøhˈkihꜗ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ, läꜙkoo Melquisedec.

7Jesús laaꜗ jaa jmiˉdsaˉ läꜙkoo Melquisedec

1Melquisedec heꜘ, maˊ laa dsaˉtaˊ jøøhˈ kihꜗ jwɨɨˉSalem hiꜙ maˊ laay ˈ jmiˉdsaˉ kyaaꜗ Dio hi gyaꜗgyʉʉhˈ. Hi heꜘ ngooꜗ gaꜙmiꜙjeeꜚ Abraham hi jahꜗmaˊ gaꜙlɨyhꜗ gaꜙteeyꜗ kyaahˊ jñahꜘ dsaˉtaˊ. Jeeˊ jagaꜙmiꜙjääyꜗ. 2 Hiꜙ läꜙchahꜘ ja gaꜙngëëꜗ Abrahamgyaꜗ kihꜗ läꜙkoo hñaˉlooꜘ heˉ gaꜙlɨyhꜗ jeeˊ hniiˉ.Jmɨɨˉ Melquisedec, hnøøꜗ jähꜙ “dsaˉtaˊ jøøhˈ hi llaꜙkweeˉ taˊ”. Hiꜙ jähꜘ dsaˉ kiyhꜗ kaˉlähꜘ “dsaˉtaˊ jøøhˈ kyaaꜗ jwɨɨˉ Salem”, heˉ hnøøꜗ jähꜙ “dsaˉtaˊ jøøh ˈhi jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊ kihˈ dsaꜙ”. 3Hi heꜘ saꜙ chaa choˈjmiiˉ, niꜙ saꜙ chaa hi ñeˉ haˉ taꜙ yaꜙhëëyꜗ, saꜙchaˉ juuˈ chaˉ heˉ gaꜙläꜙchaayꜙ heˉ gaꜙjuuyꜗ. Heˉläꜙja , laayꜗ kweeˉ läꜙkoo laaꜗ Jooꜘ Dio baˊ. Laayꜗjmiˉdsaˉ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ.

4 Jmeeˊ daˊ hʉʉˊdsëˉ haˉ koo saꜙ jøøh ˈMelquisedec heꜘ. Läꜙkye Abraham dsaˉ maˉgyuhˉjnänˋ gaꜙkwëëyhꜗ gyaꜗ kihꜗ läꜙkoo hñaˉlooꜘ heˉgaꜙlɨyhꜗ jeeˊ hniiˉ. 5 Läꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ hi maˊlaa ˈ saˊjuˉ kihꜗ Leví, gaꜙjmeeyꜘ läꜙkoo lleˋ ley,gaꜙkooy ˈ maꜙ gyaꜗ kihꜗ läꜙkoo hñaˉlooꜘ heˉ maˊkwaꜙ dsaˉ, maꜙkeꜙ heꜘ baˊ øøyhꜚ hi laaꜗ saˊjuˉkihꜗ Abraham. 6 Pero Melquisedec heꜘ, hi saꜙ maˊlaa ˈ saˊjuˉ kihꜗ Leví, gaꜙkooy ˈ kihꜗ Abraham gyaꜗkihꜗ läꜙkoo hñaˉlooꜘ mahꜗ gaꜙmiꜙjääyꜗ Abrahamhi gaꜙjmeeꜘ Dio hmoohˊ kyaahˊ. 7 Niꜙ jaa saꜙ leꜘtiˉchooꜙ niꜙ miihˉ juu ˈ kihꜗ heˉ laˉ. Jøøh ˈ gaˊ hi miˉjøøꜗ , läꜙkohꜘ gaˊ hi maˉnaˉjääꜚ . 8 Taꜙ ko taa ,jmiˉdsaˉ hi maˊ laa ˈ saˊjuˉ kihꜗ Leví hi maˊ kooꜗgyaꜗ kihꜗ läꜙkoo hñaˉlooꜘ, gaꜙjuuyꜗ baˊ. Pero taꜙjyohꜘ ko taa , Melquisedec, hi gaꜙkoo ˈ gyaꜗ kihꜗläꜙkoo hñaˉlooꜘ, chaˉ juu ˈ chaa bihꜗ. 9 Läꜙjëëꜙjmiˉdsaˉ hi maˊ laa ˈ saˊjuˉ kihꜗ Leví gaꜙkooy ˈgyaꜗ kihꜗ läꜙkoo hñaˉlooꜘ. Ja baˊ läꜙja , leꜘ jähnˊ,läꜙkye jmiˉdsaˉ heꜘ gaꜙkwëëyhꜗ Melquisedec,gyaꜗ kihꜗ läꜙkoo hñaˉlooꜘ. 10 Jëëhꜘ, läꜙkoo maˊgaꜙmiꜙjeeꜚ Melquisedec Abraham, laꜗ läꜙkoo heˉgaꜙkwaꜘ Leví gyaꜗ kihꜗ läꜙkoo hñaˉlooꜘ, hehꜗ heˉgaꜙkwaꜘ Abraham taˉgyʉʉhˊ kyaayˈ ja , maꜙkeꜙ saꜙgaˊ maˉchaayˉ.

11Dsaˉ Israel gaꜙhyoyhꜗ ley ja , taꜙlaꜙ kihꜗ jmiˉd-saˉ levita hi maˊ laaˈ saˊjuˉ kihꜗ Aarón. Hiꜙ waˊraˉjähꜘ kihꜗ gaꜙlɨhꜗ jmiˉdsaˉ heꜘ gaꜙjmääyꜗ lluuꜗ hi maˊhøøꜙ ley ja , saꜙ chaˉ maˊ jmeeꜙ biiꜗ maˊ yaˉhëë ˈjñahꜘ jmiˉdsaˉ läꜙkoo Melquisedec. Maˉleeꜙ baˊkyaahˊ jmiˉdsaˉ hi maˊ laa saˊjuˉ kihꜗ Aarónwaˊraˉjähꜘ kihꜗ gaꜙlɨyhꜗ. 12 Pero naꜗ heˉ gaꜙläꜙjnääꜘ jñahꜘjmiˉdsaˉ hi saꜙ laaꜗ saˊjuˉ kihꜗ Aarón, heˉja gaꜙlaꜗbiiꜗ gaꜙläꜙjnäꜘ jyohꜘ ley. 13 Heˉ jwahnꜙ gaꜙläꜙjnääꜘjñahꜘ jmiˉdsaˉ, heˉ hlëëhnˊ kihˈ Jesús hi naˊjnääꜘkihꜗ jñahꜘ nääꜗ dsaˉ Israel. Pero jeeˊ kihˈ dsaˉ heꜘ,saꜙ gaˊ maˉyaˉhëë niꜙ jaa jmiˉdsaˉ hi jmeeꜙ taˊjeeˊ laˈ naˊhyooꜘ. 14 Jëëhꜘ, ñeˊ baˊ jneˊ, Jesús Dsaˉjøøhˈ jnänˋ laaꜗ saˊjuˉ kihꜗ Judá baˊ. Hiꜙ niꜙ miihˉ saꜙ chaˉheˉ gaꜙjähꜘ Moisé kihꜗ Judá, läꜙkoo maˊ gaꜙhlëëyhꜘkihꜗ jmiˉdsaˉ.

15 Naˉhñaa ˈ läꜙjëë naˊjnäꜘ heˉ gaꜙhñaaꜘjñahꜘ jmiˉdsaˉ, jëëhꜘ laayꜗ jaa jmiˉdsaˉ läꜙkooMelquisedec. 16 Naˉhñaayˊ laayˈ jmiˉdsaˉ, pero jaꜙ

kihꜗ heˉ laayꜗ saˊjuˉ kihꜗ Leví läꜙkohꜘ maˊ jmeeꜙ hihꜙley ja . Laayꜗ jmiˉdsaˉ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ chaˉ beꜘ kiyhꜗtääꜘ , jëëhꜘ saꜙ juuyꜘ jihˊkohꜘ jihˊlɨhꜘ. 17 Läꜙlaˉ naˉsɨɨˉkiyhꜗ:Hneˉ laahꜗ jmiˉdsaˉ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ.Hneˉ laahꜗ jmiˉdsaˉ läꜙkoo Melquisedec.

18Heˉja maˉjäꜘ taꜙ kooꜘ ley maˉgyuhˉ, kihꜗ heˉsaꜙ chaˉbeꜘ kihꜗ, hiꜙ saꜙ jmääꜗ taˊ kaˉlähꜘ. 19 Jëëhꜘ, niꜙkoo saꜙ gaꜙjäꜘ lluꜗ kyaahˊ ley kihꜗMoisé. Llaꜚ heˉja ,maˉchaˉ koo oˉjøhꜙ dsëˉheˉ lluꜗ gaˊ, läꜙjwëꜘ jeeˊ leꜘyaˊnøøˈ jneˊ kihˈ Dio.

20 Heˉ lluꜗ ja , saꜙ jaꜗ taꜙjmahꜗ. Jaꜗ kyaahˊ heˉgaꜙtää Dio hñiiꜘ baˊ. 21 Saꜙ gaꜙtää Dio hñiiꜘ läꜙmaˊ gaꜙhñaa ˈ jmiˉdsaˉ kihꜗ ley ja . Pero kyaahˊheˉ gaꜙtääyˉ hñiiyꜘ, gaꜙlaaꜗ Jesús jaa jmiˉdsaˉ.Gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙlaˉ:Gaꜙtää Dio hñiiꜘ, hiꜙ niꜙmiihˉ saꜙmiˉsɨɨyꜗ hʉʉˊdsëˉ

kiyhꜗ:“Hneˉ laahꜗ jaa jmiˉdsaˉ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ,

läꜙkoo Melquisedec.”22 Läꜙlluꜗ heˉ gaꜙhñaayꜗ Jesús kyaahˊ juuˈ ja , heˉjañeˊ jneˊ, lluꜗ gaˊ hmoohˊ kiyh ˈ läꜙkohꜘ gaˊ ley maˉ-gyuhˉ ja .

23 Gaꜙläꜙchaaꜙ jwëëꜘ jmiˉdsaˉ kihꜗ ley maˉgyuhˉja . Jëëhꜘ, saꜙ gaꜙlaꜗ maˊ dsaˉnääꜗ gyihꜗ taꜙ chaˊnëˊkyaahˊ taˊ kiyh ˈ, kihꜗ heˉ maˊ dsaˉjuuyꜘ. 24 Peroläꜙ maˉchaa naˉ baˊ Jesús, hiꜙ läꜙ maˉlaayꜗ ja baˊjmiˉdsaˉ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Niꜙ jaa saꜙ kaꜗ nëˊkiyh ˈ. 25 Heˉja leꜘ baˊ lääy ˈ goˉte˜ läꜙjëëꜙ hi goˉnääꜘ kihꜗ Dio taꜙlaꜙ kiyhꜗ. Jëëhꜘ gyayꜗ tääꜘ , ngɨɨyꜙkihꜗ dsaˉ kyaayꜗ.

26 Jaa jmiˉdsaˉ jøøhˈ heꜘ baˊ hi jmeeꜙ biiꜗ jnänˋ,hi naˉjngëë ˈ, hi saꜙ ää niꜙ miihˉ, hi saꜙ sahꜘ,hi saꜙ jmeeꜙ heˉ hlɨɨhˈ läꜙ jmeeꜙ dsaˉ, gyayꜗ laayꜗjøøhˈ gaˊ läꜙkohꜘ jñahꜘ hi täähˊ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ.27Kiyhꜗ, saꜙ chaˉ heˉ jmeeꜙ biiꜗ koo jmɨɨˊ koo jmɨɨˊ,jmeeyꜗ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ jmiˉdsaˉ heꜘ. Toˉnëˊ maˊjngëëyhꜙ jahꜘ kihꜗ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ hñiiyꜘ, ja gaˊ maˊjngëëyhꜙ jahꜘ kihꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaꜙ. Pero Jesús,koo häˊ ja baˊ gaꜙngëëyꜗ hñiiyꜘ juuyꜘ. 28 Ley jagaꜙhñaaꜗ jmiˉdsaˉ kaahˊ hi laaꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi saꜙchaˉ beꜘ kihꜗ. Pero këë gaˊ kih ˈ ley, kyaahˊ heˉgaꜙtää Dio hñiiꜘ gaꜙhñaayꜗ Jooyꜘ laaꜗ jmiˉdsaˉ jøøhˈ hi yaꜙhëëꜗ lluuꜗ goˉte˜ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ.

8Gaꜙjmeeꜘ Jesús kooˉ hmoohˊ heˉ lluꜗ gaˊ

1 Heˉ laˉ baˊ heˉ kyeeꜘ gaˊ kih ˈ läꜙjëꜙ juu ˈ heˉtøøhnˊ hlëëhnˊ laˉ. Maˉchaa baˊ jaa jmiˉdsaˉjøøh ˈ jnänˋ hi gaꜙgyaˉ jwooˈ raˉlluuꜗ jeeˊ gyaˈ hi jøøhˈ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. 2 Naˉhñaayˊ jmeeyꜙ taˊheꜗjeeˊ chih ˈ gwahꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio, jaꜙ gwahꜙ heˉgaꜙjmeeꜘ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ.

3Läꜙjëëꜙ jmiˉdsaˉ kaahˊ naˉhñaayˊ ngëëy˜ chaˊnëˊDio läꜙjëꜙ heˉ kwëëh˜ dsaˉ Dio hiꜙ jëyˉ läꜙjëꜙ heˉkwëëh˜ dsaˉ Dio. Läꜙja kaˉlähꜘ, gaꜙjmeeꜘ biiꜗ kihꜗJesús gaꜙkwëëyhꜗ Dio läꜙlleˋ kiyh ˈ, läꜙlluꜗ heˉ laayꜗjmiˉdsaˉ. 4Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gyaꜗ gyihꜗ hwaꜗ laˉ, niꜙläꜙja saꜙ laayꜗ jmiˉdsaˉ. Jëëhꜘ, läꜙ maˉtäähˊ ja baˊjmiˉdsaˉ hi ngëë˜ heˉ kwaꜙ dsaˉ läꜙhihꜙ kihꜗ ley.5 Gwahꜙ jeeˊ jmeeꜙ taˊheꜗ jmiˉdsaˉ heꜘ, laꜗ läꜙkoogwahꜙ heˉ chihꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Heˉja baˊ naˉ,gaꜙhlëëhꜘ Dio kyaahˊ Moisé läꜙkoo maˊ gaꜙløøyꜗjmeeyꜗ gwahꜙ kyaahˊ looˊ jahꜘ ja , gaꜙjäyhꜘ: “Jëëˋ

Hebreos 8:6 208 Hebreos 9:22daˊ kweeˉ, mahꜗ jmeeh ˈ ja baˊ läꜙkoo laꜗ gwahꜙheˉ gaꜙheehnꜙ hneˉ gyʉʉh ˈ lleˊmohꜘ ja .” 6 Perolluꜗ gaˊ taˊ heˉ gaꜙhyohꜗ Jesús, ja baˊ läꜙkoo lluꜗhmoohˊ heˉ gaꜙjmeeyꜘ ja . Jëëhꜘ, lluꜗ chaˉgaˊmiihˉheˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kwëëyhꜗ jneˊ kyaahˊ hmoohˊja , läꜙkohꜘ gaˊ hmoohˊ maˉgyuhˉ.

7Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙjmääꜘ toˉnëˊ hmoohˊ ja , saꜙmaˊ jmeeꜙ biiꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ hmoohˊ. 8 Pero gaꜙjëëꜗDio heˉ maˊ chaˉ dsoˊkyeˉ kih ˈ dsaˉ heꜘ, heˉjagaꜙjäyhꜘ:Lloo˜ jmɨɨˊ, gaꜙjähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ,jmeenˋ koo hmoohˊ hmëëꜘ kyaahˊ dsaˉ Israel,hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ kyaahˊ dsaˉ Judá.9 Pero saꜙ laꜗ läꜙkoo hmoohˊ heˉ gaꜙjmeenꜗ kyaahˊ

dsaˉ maˉgyuhˉ kyaayꜗ,läꜙkoo maˊ ñeenˊ naˊhwëë jnihꜘ hwaꜗ Egipto.Jëëhꜘ, saꜙ gaꜙmiꜙteyꜗ kyaahˊ hmoohˊ heˉ gaꜙjmeenꜗ

kyaayhˊ,heˉja gaꜙjñuuhnˋ kiyhˈ, gaꜙjähꜘ Dio.10Heˉja , läꜙlaˉ baˊ laˈ hmoohˊ heˉ jmeenˋ kyaayhˊ,waˊraˉ gaꜙdsëëꜗ jmɨɨˊ ja , gaꜙjähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ:Toohnꜚ lleyˊ läꜙjëꜙ ley kinꜙ.Sɨɨnˋ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ juuˈ kinꜙ.Maˊja leenꜘ Dio kyaayꜗ,hiꜙ läꜙjëëꜙ hi heꜘ leeꜘ dsaˉ kyaanꜙ.11Maˊja , moꜙsoꜙ kwaꜗ dsaˉ juuˈ kihꜗ dsaˉgooˈ.Niꜙ jaa moꜙsoꜙ sɨɨhꜙ øøhꜚ:

“Waˊ läꜙkyuuhꜙ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.”Jëëhꜘ, läꜙjøhꜗ läꜙmähꜗ baˊ läꜙkyuuꜙ jnäꜘ.12 Jëëhꜘ, koonꜚ dsënꜙ kihꜗ gaꜙläꜙjëꜙ heˉ hlɨɨh ˈ heˉ

maˉjmeeyꜘ.Jihˊkohꜘ jihˊlɨhꜘ, moꜙsoꜙ läˉdsooh˜ dsënꜙ läꜙjëꜙ

dsoˊkyeˉ kiyhꜗ, gaꜙjähꜘ Dio.13 Heˉ gaꜙhlëëhꜘ Dio kihꜗ hmoohˊ hmëëꜘ ja ,gaꜙjmeeyꜘ maˉgyuhˉ baˊ hmoohˊ toˉnëˊ ja . Hiꜙläꜙjëꜙ heˉ ngooꜗ dsaˉgyuhꜙ, lloo˜ jmɨɨˊ äähˈ goˉte˜.

9Gwahꜙ heˉ chihꜗ hwaꜗ laˉ jeeˊ maˊ jmeeꜙ jmiˉdsaˉ

taˊheꜗ kihꜗ Dio1 Hmoohˊ heˉ maˊ la ˈ toˉnëˊ ja , maˊ jmeeꜙ hihꜙ

haˉ läꜙ gaꜙhnaahˉ dsaˉ Dio, hiꜙ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘdsaˉ koo gwahꜙ kyaahˊ looˊ jahꜘ. 2 Gwahꜙ ja , maˊla ˈ toꜗ jeeˋ. Jeeˊ toˉnëˊ ja , maˊ chee Jeeˊ Naˉjngɨɨˈ. Jeeˊ ja maˊ chih ˈ candelero, kyaahˊ koo mes˜jeeˊ maˊ hlaˉ heˊñiihꜚ heˉ naˉjøøꜚ . Hiꜙ maˊ hiiꜘ koosaˊhmɨɨhˉ hoˊhaahˊ. 3 Taꜙ kaˊluuˊ llahꜗ jeeˊ maˊ hiiꜘjeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ saˊhmɨɨhˉ chee Jeeˊ Naˉjngɨɨˈ Goˉte˜.4 Jeeˊ ja maˊ chihˈ koo naˊhyooꜘ heˉ maˊ laˈ kyaahˊkuˊnøøꜚ jeeˊ maˊ kooˉ waˊchuˉ. Hiꜙ maˊ chihˈ koogooꜘ heˉ naˉløøˉ kyaahˊ kuˊnøøꜚ. Gooꜘ ja maˊ cheegooꜘ kihꜗ hmoohˊ. Nehꜙ gooꜘ ja maˊ häˊ koo mɨˈhyaˉ jeeˊ maˊ täähˊ miihˉ maná. Hiꜙ maˊ häˊ sɨˊhmaˉkihꜗ Aarón heˉ gaꜙhyoˈ saˊjihꜘ koo häˊ, hiꜙ maˊ täähˊjwɨˊ kuuˊ jmaꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ hmoohˊ kaˉlähꜘ. 5Nëˊ kihˈwaˊgooꜘ ja , maˊ naˉlaaꜚ uuˈ querubine hi maˊ täähˊhøøꜙ jeeˊ naˉjngɨɨ ˈ goˉte˜. Maˊ naˉnɨɨh˜ saˊkyooyꜘmaˊ dsaˉjlëꜗ hooˊ waˊgooꜘ ja . Pero naꜗ gaˉjʉhˉ saꜙleꜘ kwanˋ chaˉgaˊmiihˉ juuˈ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ ja .

6Maˉlaꜙ baˊ maˊ chihˈ läꜙjëꜙ heˉ ja , maˊ dsaˉtaahˋjmiˉdsaˉ ko llaˉjiih˜ toˉnëˊ llahꜗ kihꜗ gwahꜙ ja ,mahꜗ maˊ jmeeyꜙ taˊheꜗ kihꜗ Dio. 7 Pero jeeˊ gaꜙtëꜘtoꜗ llahˈ ja , maꜙlaꜙ jmiˉdsaˉ jøøhˈ baˊ maˊ dsaˉheꜘjeeˊ ja , koo häˊ baˊ läꜙkoo ji ñeˉ. Hiꜙ saꜙ maˊ

dsaˉheyꜘ taꜙjmahꜗ. Maˊ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ maˊ dsaˉheyꜘkyaahˊ jmaˉ kihꜗ jahꜘ mahꜗ dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ,hiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ kihꜗ dsaˉ kyaayꜗ hi saꜙ liihꜚ maˊdsaˉhläähꜙ kyaahˊ dsoˊkyeˉ. 8 Kihꜗ heˉ maˊ dsaˉheꜘjmiˉdsaˉ koo häˊ baˊ läꜙkoo ji ñeˉ Jeeˊ Naˉjngɨɨ ˈGoˉte˜, heˉja Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ gaꜙjmeeꜘ läꜙngëënꜘheˉ saꜙ maˊ chaˉ jwëˈ jnänˋ maˊ dsaˊtoohnˊ jeeˊ ja ,taˊko jiih ˈ chihꜗ llah ˈ toˉnëˊ ja . 9 Läꜙjëꜙ heˉ maˊjmeeyꜙ nehꜙ gwahꜙ ja , jmääꜗ jnänˋ hi täähˊ naˈ. Heˉja jmeeꜙ dsaˉläˉngëëꜘ jneˊ heˉ maˊ kwëëh˜ dsaˉheꜘ Dio kyaahˊ heˉ maˊ jëyˉ nëˊ naˊhyooꜘ, saꜙ leꜘ maˊgyiyhˈ tuhˉdsëꜗ dsaˉ hi maˊ kwaꜙ heˉ ja . 10 Jëëhꜘ,läꜙjëꜙ juuˈ ja , koo hlëëhꜙ kihꜗ heˉ kihˉhihˉ jneˊ, hiꜙhaˉ läꜙ gyihꜙ jneˊ heˉ koohˉ jmeeˉ jneˊ. Heˉ koojmeeꜙ hihꜙ kihꜗ jmɨˉngoꜗ jnänˋ baˊ ja , taˊko jiihˈ saꜙgaˊ maˉllooꜗ jmɨɨˊ miˉsɨɨꜗ Dio läꜙjëꜙ.

Gaꜙjmeeꜘ Cristo kooˉ hmoohˊ hmëëꜘ kyaahˊ jmaˉkiyhꜗ

11 Pero naꜗ heˉ maˉja˜ Cristo, laayꜗ jmiˉdsaˉ jøøhˈ jnänˋ hi kwaꜙ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ heˉ naꜗ gaˊ jäꜙ. Hiꜙgaꜙllooyꜗ nehꜙ gwahꜙ heˉ jʉʉhˉ gaˊ heˉ lluꜗ goˉte˜.Saꜙ laꜗ gwahꜙ kihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ niꜙ jaꜙ heꜘ dsaˉhi gaꜙjmeeꜘ gwahꜙ ja . 12 Hiꜙ läꜙ maˊ gaꜙllooyꜗ jeeˊja , saꜙ maˊ kyeyˉ jmaˉ kihꜗ chivo dsoꜗ, niꜙ kihꜗ kyaˊmäh ˈ. Maˊ kyeyˉ jmaˉ kihꜗ hñiiyꜘ baˊ hiꜙ koo häˊja baˊ gaꜙheyꜗ Jeeˊ Naˉjngɨɨˈ Goˉte˜. Läꜙja gaꜙlɨyhꜗgaꜙlääyꜗ jneˊ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. 13 Läꜙhihꜙ kihꜗhmoohˊ toˉnëˊ ja , kyaahˊ jmaˉ kihꜗ kyaˊ dso ˈ hiꜙkyaahˊ jmaˉ kihꜗ chivo dsoꜗ hiꜙ kyaahˊ tʉˊjwaˉ kihꜗkyaˊ mëꜘ mähꜗ maˊ huuy˜ nëˊ kih ˈ dsaꜙ. Läꜙjëꜙ heˉja , koo maˊ dsaˉjñiiꜘ jmɨˉngoꜗ kihꜗ dsaˉ hi maˊdsaˉhläähꜙ chaˊnëˊ ley ja . 14 Haˉ gaˊ saꜙ kyeeꜘjmaˉ kihꜗ Cristo. Gaꜙngëëyꜗ hñiiyꜘ gaꜙjuuyꜗ kyaahˊbeꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ heˉ chaˉ tääꜘ . Cristo hi saꜙ ääniꜙ miihˉ, gaꜙkwaayꜗ hñiiyꜘ kihꜗ Dio mahꜗ jñiiꜘ nehꜙtuhˉdsëˉ jneˊ kihˈ heˉ hlɨɨhˈ heˉ jngɨɨhꜙ jnänˋ. Läꜙjamaˉnaˊlluuˋ jneˊ mahꜗ jmeenˊ taˊheꜗ kihꜗ Dio jiihꜙ.

15 Kihꜗ heˉja , Cristo heꜘ hi gaꜙjmeeꜘ koohmoohˊ hmëëꜘ. Gaꜙjuuyꜗ mahꜗ gaꜙcheyꜗ läꜙjëꜙ heˉmaˊ hläähˉ jneˊ chaˊnëˊ hmoohˊ toˉnëˊ ja . Hehꜗ läꜙ-ja , läꜙjëëꜙ hi naˉteehˊ, hyoyhꜙ heeyꜚ heˉ gaꜙbäähˉDio hñiiꜘ kwaꜗ heˉ saꜙ heeꜘ jihˊkohꜘ.

16Cherˊmahꜗ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ koo hmoohˊ heˉ jähꜘ,hi naˉ tëëꜗ heˉ chaˉ kiyhꜗ, saꜙ jmääꜗ hmoohˊ ja ,taˊko jiih ˈ saꜙ maˉjuuꜙ hi gaꜙjmeeꜘ hmoohˊ ja .17Maˉngëëꜘ maˉjuuꜙ dsaˉ hi gaꜙjmeeꜘ hmoohˊ ja ,ja gaˊ løø ˈ jmeeꜗ taˊ hmoohˊ ja . Saꜙ jmääꜗ taˊ,taˊko jiihˈ chaayˉ. 18 Ja baˊ läꜙja gaꜙlaꜗ kihꜗ hmoohˊtoˉnëˊ ja , gaꜙløøꜗ jmeeꜙ taˊ kyaahˊ heˉ gaꜙtuuˉjmaˉ. 19 Jëëhꜘ, maˉngëëꜘ maˉjmeehꜗ Moisé juuˈ kihꜗdsaˉ heꜘ läꜙhiiꜘ nëˊ läꜙkoo naˉsɨɨˉ ley, ja gaˊ gaꜙkayꜗjmaˉ kihꜗ kyaˊ mäh ˈ, jmaˉ kihꜗ chivo dsoꜗ, mahꜗgaꜙkaayhˉ kyaahˊ jmɨɨˉ. Gaꜙkayꜗ miihˉ jñuˉ kihꜗborrego heˉ maˉnaˉheeꜚ hee gyʉʉꜘ kyaahˊ saˊgohꜗhisopo. Gaꜙmiꜙgyʉyhꜘ heˉ ja mahꜗ gaꜙhuuyꜗ nëˊ jeeˊnaˉsɨɨˉ juuˈ ja , hiꜙ läꜙkye nëˊ kihˈ dsaꜙ. 20Gaꜙjäyhꜘ:“Kyaahˊ jmaˉ laˉ løøꜗ jmeeꜗ taˊ läꜙkoo hmoohˊ heˉgaꜙjmeeꜘ Dio kyaahˊ hnähꜘ.” 21Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ jeeˊ ja .Läꜙkye kihꜗ gwahꜙ gaꜙjñeeyꜗ jmaˉ ja , hiꜙ läꜙkyekihꜗ kyahˊwɨɨ ꜘ heˉ maˊ jmäähˉ jmiˉdsaˉ taˊ jeeˊ ja .22 Läꜙkohꜘ heˉ maˊ dsaˉjñiiꜘ läꜙjëꜙ baˊ kyaahˊ jmaˉ,läꜙkoo lleˋ ley ja . Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙ gaꜙtuuˉjmaˉ, saꜙ maˊ dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaꜙ.

Hebreos 9:23 209 Hebreos 10:34Kyaahˊ jmaˉ kihꜗ Cristo dsaˉcheˋ dsoˊkyeˉ jnänˋ

23 Gaꜙlaꜗ biiꜗ heˉ gaꜙjngɨɨꜘ gwahꜙ kihꜗ dsaˉ heˉ laꜗläꜙkoo gwahꜙ heˉ gaꜙjëëꜗ Moisé gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ.Pero hnøøꜗ kwëëhꜗ dsaˉ Dio heˉ lluꜗ gaˊ, mahꜗ jñiiꜘgwahꜙ heˉ chihꜗ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. 24 Heˉja saꜙgaꜙheꜗ Cristo gwahꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ dsaˉ, heˉ laꜗläꜙkoo heˉ chihꜗ gyʉʉhˈ. Gaꜙheyꜗmaꜙraꜙ gwahꜙ heˉchihꜗ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ baˊ, mahꜗ nooyꜙ nëˊ jnänˋchaˊnëˊ Dio. 25 Pero saꜙ ñeeyˊ ko llaˉjiih˜ naˊkayˉjmaˉ kiyhꜗ, läꜙkoo maˊ jmeeꜙ jmiˉdsaˉ jøøh ˈ heꜘ,maˊ dsooy˜ läꜙjëꜙ ji ñeˉ, maˊ dsaˉkayꜙ jmaˉ kihꜗjñahꜘ jeeˊ maˊ jähꜘ dsaˉ kihꜗ Jeeˊ Naˉjngɨɨ ˈ Goˉte˜.26 Johꜘ jiih˜ saꜙ maˊ jmeeꜙ biiꜗ maˊ jëë ˈ Cristo wɨɨꜘläꜙjiihˈ maˊ gaꜙnøøꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ läꜙjalaꜗ. Pero naꜗ jeeˊ ngoo ˈ gaꜙdsaaꜗ jmɨɨˊ heˉ tøøhˊjneˊ laˉ, gaꜙngëëyꜗ hñiiyꜘ gaꜙjuuyꜗ koo häˊ ja baˊmahꜗ miˉllaayꜙ goˉte˜ läꜙjëꜙ dsoˊkyeˉ. 27 Läꜙkoolleˋ kihˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, koo häˊ baˊ dsaˉjuuyꜘ.Maˉngëëꜘ heˉ ja , ja gaˊ llaˈ Dio taˊ kiyhˈ. 28 Ja baˊläꜙja laꜗ kihꜗ Cristo. Koo häˊ ja baˊ gaꜙkwaaꜗ Diogaꜙjuuyꜗ mahꜗ gaꜙcheyꜗ läꜙjëꜙ dsoˊkyeˉ kihꜗ jwëëꜘ .Ja gaˊ läꜙjnääyꜘ kaˉlähꜘ jeeˊ tëˉ toꜗ jiih˜, pero jaꜙ kihꜗdsoˊkyeˉ ja jäyhꜘ. Jäyhꜘ lääyꜗ läꜙjëëꜙ hi täähˊ jääy˜yaˉteeyˉ.

101 Jëëhꜘ ley kihꜗ Moisé koo gaꜙmiꜙjnääˉ miihˉ

kihꜗ heˉ lluꜗ heˉ ja gaˊ ja ˈ. Saꜙ maˊ la ˈ koo hehꜙläꜙkoo laꜗ heˉ chaˉ gyʉʉh ˈ. Kihꜗ heˉja , jihˊkohꜘsaꜙ gaꜙjmääꜘ maˊ hwëëꜙ dsaˉ heꜘ lluuꜗ kyaahˊ heˉmaˊ jëëy˜ jahꜘ, heˉ maˊ jmeeyꜙ läꜙjëꜙ ji ñeˉ heˉ maˊhnaayhˉ Dio. 2 Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gaꜙhwëëyˉ lluuꜗ,gaꜙtʉyꜗ kihꜗ, heˉ maˊ kwëëyh˜ Dio. Jëëhꜘ, waˊraˉjähꜘ kihꜗ gaꜙjmääꜘ heˉ ja gaꜙjäyꜘ naˉjngëëyˈ, moꜙsoꜙmaˊ jmee ˈ gyihꜗ hʉʉˊdsëˉ heˉ chaˉ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ.3 Pero heˉ jëë dsaˉ jahꜘ läꜙjëꜙ ji ñeˉ, koo jmeeꜙmiˉdsooh˜ dsëyꜗ heˉ chaˉ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ baˊ ja .4 Jëëhꜘ, jmaˉ kihꜗ kyaˊ dsoˈ, hiꜙ jmaˉ kihꜗ chivo dsoꜗ,saꜙ jmääꜗ mahꜗ cheꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaꜙ.

5 Heˉja maˊ ja ˈ Cristo jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, gaꜙjäyhꜘsɨɨyhꜙ Dio:Saꜙ gaꜙtɨhꜗ hohꜘ heˉ kaa jahꜘ niꜙ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ

kwëëh˜ dsaˉ hneˉ.Gaꜙjmeehˊ gaꜙlaanꜗ jmɨˉngoꜗ baˊ.6 Saꜙ gaꜙtɨhꜗ hohꜘ heˉ kaa jahꜘ niꜙ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ

kwëëh˜ dsaˉ hneˉ kwaat˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ.7 Heˉja gaꜙjwahnꜗ: “Hii ꜚ jnäꜘ laˉ, maˉjan˜ mahꜗ

jmeenˋ läꜙ hnoohˉ hñaahꜗ, hneˉ Dio kyaanꜙ.Jmeeˋ baˊ jnäꜘ läꜙkoo maˉnaˉsɨɨˉ kinꜙ.”8 Toˉnëˊ jeeˊ naˉsɨɨˉ kihꜗ juuˈ laˉ, jähꜘ läꜙlaˉ: “Heˉkaa jahꜘ, hiꜙ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ kwëëh˜ dsaˉ hneˉkwaat˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ, saꜙ gaꜙhiihꜘ maˊ heehˊ niꜙ saꜙgaꜙtɨhꜗ hohꜘ.” Maˊ kwaꜙ dsaˉ heˉ ja , läꜙhihꜙ kihꜗley baˊ ja . 9 Ja gaˊ gaꜙjäyhꜘ: “Hii ꜚ jnäꜘ laˉ Diokyaanꜙ, maˉjan˜ mahꜗ jmeenˋ läꜙ hnoohˉ hñaahꜗ.”Juuˈ ja , jmeeꜙ taꜙ kooꜘ ley maˉgyuhˉ heˉ laꜗ toˉnëˊ,mahꜗ jäꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ hmoohˊ. 10 Gaꜙheehˉ Jesúsgaꜙjmeeyꜘ läꜙ hyohˉ dsëꜗ Dio, heˉja baˊ ja , gaꜙlaaꜗjneˊ naˉjngëëˈ, läꜙlluꜗ heˉ gaꜙngëëyꜗ hñiiyꜘ gaꜙjuuyꜗkyaahˊ koo häˊ ja baˊ.

11 Läꜙja , läꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ maˊ cheh ˈ jmiˉdsaˉ heꜘjmeeyꜙ taˊheꜗ. Ko llaˉjiih˜ baˊ jëëy˜ jahꜘ nëˊ naˊhy-ooꜘ. Koo baˊ heˉ ja jmahꜗ, laꜗ taˊ kiyh ˈ, heˉ saꜙjmääꜗ jihˊkohꜘ cheꜗ dsoˊkyeˉ kihꜗ dsaꜙ. 12 Pero Cristo

gaꜙkwaayꜗ hñiiyꜘ gaꜙjuuyꜗ kihꜗ dsoˊkyeˉ jnänˋ koohäˊ ja baˊ, ja gaˊ gaꜙgyayˉ jwoo ˈ raˉlluuꜗ kihꜗ Dio.13 Jeeˊ ja jøøy˜ läꜙjiih ˈ llaaꜗ Dio taꜙ hwaꜗ hʉʉˊ tɨɨyˊläꜙjëëꜙ hi naˉhøøhˊ kiyhˈ. 14 Jëëhꜘ kyaahˊ koo häˊbaˊ gaꜙkwaayꜗ hñiiyꜘ gaꜙjuuyꜗ, läꜙja gaꜙjmääyꜗ lluuꜗläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ, läꜙjëëꜙ hi naˉjngëë ˈ kyaayꜗ.15 Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ jmeeyꜙ ju ˈdsooꜘ kihꜗ juu ˈ ja .Jëëhꜘ, maˉngëëꜘ maˉjäyhꜘ läꜙlaˉ:16 Läꜙlaˉ baˊ laˈ hmoohˊ heˉ jmeenˋ kyaayhˊ, waˊraˉ

gaꜙdsëëꜗ jmɨɨˊ ja , gaꜙjähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.Toohnꜚ lleyˊ läꜙjëꜙ ley kinꜙ.Sɨɨnˋ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ kaˉlähꜘ.17 Ja gaˊ gaꜙjäyhꜘ kaˉlähꜘ:Jihˊkohꜘ jihˊlɨhꜘ, moꜙsoꜙ läꜙdsooh˜ dsënꜙ läꜙjëꜙ

dsoˊkyeˉ kiyhꜗ.18Heˉ maˉnaˉcheˊ dsoˊkyeˉ jnänˋ, moꜙsoꜙ jmeeꜙ biiꜗheˉ gaˊ kwëëhnˊ Dio kwaat˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ.

Jmeeꜙ biiꜗ hnäähnˊ Dio19Läꜙja hnähꜘ øøhnꜗ, taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ gaꜙtuuˉ jmaˉ

kihꜗ Jesucristo, maˉnaˉnaˊ jwëꜗ jnänˋ dsaˊtoohnˊ JeeˊNaˉjngɨɨˈ Goˉte˜. 20Waˊ dsaˊtoohnˊ jwëꜘ hmëëꜘ heˉjmeeꜙ chaa jneˊ, heˉ gaꜙnäyꜗ jnänˋ läꜙ maˊ gaꜙheyꜗtaꜙ kaˊluuˊ hmɨɨhˉ heˉ maˊ hiiꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ llahˈ. Hmɨɨhˉ ja laꜗ kwaat˜ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ. 21 Chaajaa jmiˉdsaˉ jøøh ˈ hi chehꜗ nëˊ jnänˋ, jneˊ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio. 22 Heˉja läꜙkaa tuhˉdsëˉ jneˊ waˊhnäähnˊ Dio. Jëëhꜘ, maˉñeˊ baˊ jneˊ heˉ maˉheehˊjneˊ kih ˈ Dio. Maˉnaˉjngɨɨ ˈ nehꜙ tuhˉdsëˉ jneˊheˉja moꜙsoꜙ chaˉ gaˊ heˉ moꜙ hnɨɨ˜ jnänˋ, hiꜙmaˉnaˉjngɨɨˈ jmɨˉngoꜗ jnänˋ kyaahˊ jmɨɨˉ jëë . 23Waˊchoohˊ jneˊ koo hwehˉ heˉ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ kyejneˊ. Niꜙ miihˉ saꜙ waˊ jehˈ dsëˉ jneˊ, jëëhꜘ, miˉteꜗbaˊ Dio läꜙkoo gaꜙbääyhˉ hñiiyꜘ. 24 Waˊ hnøøhnˊhaˉ läꜙ jmeenˊ mahꜗ jäꜙ dsëꜗ øøhꜗ jneˊ läꜙhnääyꜗchaˉgaˊmiihˉ dsaˉkyaayhˊ hiꜙ läꜙja jmeeyꜗ chaˉ-gaˊmiihˉ heˉ lluꜗ. 25 Saꜙ waˊ tʉnˊ heˉ dsaˊñeeꜙ jneˊ,läꜙkoo tëëˈ ko llaa . Waˊ hlëëhnˊ dsaˉkyaahnˊ. Hiꜙchaˉgaˊmiihˉ waˊ kwanˊ beꜘ kihꜗ øøhꜗ jneˊ, naꜗ heˉjëëꜘ jneˊ maˉngooꜗ yaꜙjähꜙ jmɨɨˊ.

26 Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ gaꜙjmeeˊ gaˊ jneˊ dsoˊkyeˉheˉ ñeˊ jneˊ saꜙ sooh˜ jmeenˉ hiꜙ maˉngëëꜘ baˊmaˉkyuuh˜ jneˊ ju ˈdsooꜘ, heeˉ gaˊ ja moꜙ kwëëhˊjneˊ Dio kwaat˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ. 27 Kihꜗ hi heꜘ, jäꜙgaˊ koo heˉ jmeeꜙ gooˉ jwërte jnänˋ, heˉ llaꜗ Diotaˊ kyaahˊ jeˉ heˉ jëëyꜗ goˉte˜ läꜙjëëꜙ hi naˉhøøhˊkiyh ˈ. 28 Kihꜗ hi saꜙ gaꜙtoohˉ taˊ ley kihꜗ Moisé,cherˊmahꜗ maˊ chaa uuꜗ uuˉ hi maˊ hnɨɨ˜ kihꜗ hi heꜘ, saꜙ gaꜙläꜙñihꜘ dsëyꜗ gaꜙjngëëyhꜗ. 29 Haˉ kohꜘwɨɨꜘ saꜙ hnøøꜗ kihꜗ dsaˉ hi miˉkwahꜗ Jooꜘ Dio hiꜙkihꜗ hi saꜙ toohˉ taˊ jmaˉ kiyhꜗ heˉ kyaahˊ gaꜙlaꜗhmoohˊ heˉ gaꜙjmääyꜗ jneˊ naˉjngëë ˈ. Hiꜙ läꜙjahnøøꜗ kihꜗ hi saꜙ toohˉ taˊ kih ˈ Jmɨˉlleꜘ hi hnääꜗjneˊ. 30 Jëëhꜘ, kyuuꜙ baˊ jneˊ hi gaꜙjähꜘ läꜙlaˉ: “Jnäꜘbaˊ teehnˊ jwɨɨ˜, jnäꜘ baˊ miˊhmaahnˋ kiyh ˈ.” Kookaˉlähꜘ naˉsɨɨˉ: “Dsaˉjøøhˈ jnänˋ ngɨɨyhꜗ kwaat˜ kihꜗdsaˉ kyaayꜗ.” 31 Heˉ baˊ cheˉ gooˉ laꜗ jnänˋ waˊraˉgaꜙjaaꜘ jneˊ kihˈ Dio jiihꜙ.

32 Miˉdsoohꜚ daˊ hohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ jääꜗ ,läꜙkoo maˊ gaꜙnaꜘ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ. Gaꜙläꜙbeꜘbaˊ hohꜘ hnähꜘ maꜙkeꜙ chaˉmiihˉ ngëëˈ heˉ wɨɨꜘ jaꜗnëˊ kyahˈ hnähꜘ. 33 Gaꜙtaˊ gaꜙhaahˉ dsaˉ hnähꜘ hiꜙgaꜙjmeeyhꜙ hnähꜘ toꜙloꜙ nëˊ dsaˉ. Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙheˉ ja . Gaꜙjmeehˊ hnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ hi maˊjëë˜ wɨɨꜘ kaˉlähꜘ. 34 Gaꜙläꜙñihꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ

Hebreos 10:35 210 Hebreos 11:26hi maˊ täähˊ nehꜙñe ˈ. Hiꜙ gaꜙläꜙchaahꜙ hnähꜘ lluꜗläꜙ maˊ gaꜙjñuuhꜗ dsaˉ, heˉ maˊ chaˉ kyahꜗ hnähꜘ.Jëëhꜘ, maˉñehˊ baˊ hnähꜘ, chaˉ kyahꜗ hnähꜘ gyʉʉhˈjmɨˉgyʉʉꜙ heˉ lluꜗ gaˊ heˉ saꜙ heeꜘ jihˊkohꜘ.

35 Taꜙ waˊ gaaꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉmaˉchaˉ kyahꜗ hnähꜘ. Jëëhꜘ, kyaahˊ heˉ ja , hñahꜙhnähꜘ chaˉmiihˉ jñeeh ˈ hnähꜘ. 36 Hnøøꜗ kwëëh˜hohꜘ hnähꜘ jmeehˈ hnähꜘ läꜙ hyohˉ dsëꜗ Dio, mahꜗhñahꜙ hnähꜘ heˉ gaꜙbääyhˉ hñiiyꜘ.37 Läꜙkoo jähꜘ jeeˊ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio:Miihˉ gaˊ jmeeꜙ.Hi nøøꜘ juu ˈ jähꜘ, maꜙraꜙ heˉ jähꜘ bihꜗ, moꜙsoꜙ

läꜙhëëyˊ.38 Pero dsaˉ hi lluuꜗ, kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘ dsëyꜗ,

jmeeꜙ chaayˉ.Hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙjeeyh˜ taꜙ kaˊluuyˊ, saꜙ chaanˉ lluꜗ

kyaayhˊ, gaꜙjähꜘ Dio.39 Pero jneˊ, saꜙ laaꜗ jneˊ läꜙkoo hi dsaˉjeeh˜ taꜙkaˊluuˊ hi dsaˉhëëꜗ goˉte˜. Jëëhꜘ, maˉdsooꜘ baˊdsëˉ jneˊ kihˈ Jesús, heˉja lääꜘ baˊ jneˊ.

11Heeˉ jaˉ heˉ jmeeˉ jneˊ dsooꜘ dsëˉ jneˊ

1Heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ hnøøꜗ jähꜙ: saꜙ naˉheeꜚ ,ñeˊ baˊ jneˊ heˉ tëëꜗ jneˊ heˉ jøønˊ hñahꜙ jneˊ kihˈ Dio.Hiꜙ hnøøꜗ jähꜙ kaˉlähꜘ: jmeeˉ baˊ jneˊ dsooꜘ, chaˉ baˊheˉ ja maꜙkeꜙ saꜙ tëëꜗ jneˊ jëënˊ. 2 Dsaˉ maˊ chaalloꜘjooꜗ, kyaahˊ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ, gaꜙhlëëhꜘ dsaˉlluꜗ kiyhꜗ.

3 Hehꜗ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ, heˉja baˊgaꜙläꜙngëëꜘ jneˊ, gaꜙlaꜗ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ gyʉʉhˈ hwaꜗkyaahˊ koo gaꜙhlëëhꜘ Dio. Heˉ läꜙja , gaꜙjmeeꜘ Dioläꜙjëꜙ heˉ jnäꜘ, ja baˊ kyaahˊ heˉ saꜙ tëëꜗ jneˊ jëënˊ.4Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Abel, gaꜙkwëëyhꜗ Dio heˉlluꜗ chaˉgaˊmiihˉ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ gaꜙkwaꜘ Caín. Kihꜗheˉja , gaꜙhɨɨꜘ juuˈ kiyhꜗ, yaꜙhëëyꜗ lluuꜗ. Gaꜙheehˉbaˊ Dio heˉ gaꜙkwayꜘ. Hiꜙ maꜙkeꜙ maˉnaˉjuuˊ Abel,läꜙ maˉngooꜗ ja baˊ chaˉ juuˈ kiyhꜗ läꜙlluꜗ heˉmaˉd-sooꜘ dsëyꜗ.

5 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Enoc, gaꜙtëëˉ Dio läꜙmaˉjiiyhꜙ ja mahꜗ saꜙ maˊ juuyꜘ. Maˊ gaꜙhnaahˉdsihꜘ, moꜙsoꜙ gaꜙjnääyhꜙ. Jëëhꜘ, gaꜙtëëˉ baˊ Dio läꜙmaˉjiiyhꜙ ja . Hiꜙ jääꜗ saꜙ gaˊ maˉngaayh˜, gaꜙhɨɨꜘjuu ˈ kiyhꜗ heˉ gaꜙjmeeyꜘ heˉ tɨh˜ dsëꜗ Dio. 6 Perocherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjmeeˊ jneˊ dsooꜘ dsënˉ kihꜗ Dio, niꜙmiihˉ saꜙ läꜙkëhˊ jneˊ jmɨɨˊ jmeenˊ heˉ tɨhꜗ dsëyꜗ.Jëëhꜘ, läꜙjëëꜙ hi yaˉnääꜘ kihꜗ Dio, hnøøꜗ dsooꜘ dsëyꜗheˉ chaa baˊ Dio hiꜙ jmeeꜙ biiꜗ dsooꜘ dsëˉ jneˊ heˉmiˉhmaayhˋ kihˈ läꜙjëëꜙ hi hnaayhˉ.

7 Gaꜙläꜙdsooꜘ baˊ dsë ˈ Noé läꜙkoo maˊ gaꜙjähꜘDio sɨɨyhꜙ, jäꜙ läꜙjëꜙ heˉ saꜙ gaˊ maˉjëëyꜙ. Kihꜗ heˉgayhꜙ Dio, gaꜙjmeeyꜘ koo barco jeeˊ gaꜙlaaꜘ läꜙjëëꜙhi chaa kyaayꜗ. Hiꜙ kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ,gaꜙjmeeyꜘ gaꜙjäꜘ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kih ˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ.Hiꜙ gaꜙjmääꜗ Dio kwaat˜ yaꜙhëëyꜗ lluuꜗ kihꜗ heˉgaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ.

8 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Abraham, läꜙkoo maˊgaꜙtëëꜗ Dio kiyhꜗ, gaꜙheeyhˉ baˊ dsooy ˈ taꜙ jeeˊ la ˈkwaat˜ hyoyhꜙ heˉ laꜗ heeyꜚ. Hiꜙ niꜙ saꜙ ñeyˉ haˉ taꜙmaˊ dsooyˈ, maˊ yaꜙhëëyꜗ jeeˊ maˊ gyayˈ ja . 9Kihꜗ heˉmaˊ dsooꜘ dsëꜗ Abraham, gaꜙheehˉ bihꜗ heˉ gaꜙgyayˉhwaꜗ jeeˊ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ, laayꜗ läꜙkoo jaa dsaˉchaa ʉʉꜘ hi gaꜙgyaˉ hwaꜗ kihꜗ dsaꜙ. Saˊhmɨɨhˉ baˊgaꜙhɨɨyꜘ jeeˊ gaꜙgyayˉ. Ja baˊ läꜙja gaꜙgyaˉ Isaac

kyaahˊ Jacob kaˉlähꜘ, hi gaꜙtëëꜘ heeꜚ ko jøhꜘ kyaahˊAbraham läꜙkoo gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ. 10 Gaꜙkwëëhꜗbaˊ dsëˈ Abraham, kihꜗ heˉmaˊ jøøy˜ tëëyꜗ koo jwɨɨˉheˉ chihꜗ koo hwehˉ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio läꜙ hyohˉdsëꜗ.

11 Kihꜗ heˉ maˊ dsooꜘ dsëꜗ Sara, gaꜙhyoyhꜗ beꜘheˉ gaꜙkaayꜗ gyʉʉˉ, maꜙkeꜙ saꜙ maˊ leꜘ maˊ kaayˈ. Hiꜙ gaꜙläꜙchaaꜙ baˊ gyʉʉˉ kyaayꜗ maꜙkeꜙ maˉ-gyuyhˉ. Jëëhꜘ gaꜙjmeeyꜘ dsooꜘ heˉ miˉteꜗ Dio juuˈ heˉ gaꜙbääyhˉ hñiiyꜘ. 12 Heˉ läꜙja , kihꜗ jaa baˊdsaˉñʉʉhˉ heꜘ, maꜙkeꜙ maˉyaˉjähꜙ llaaꜙ jmɨɨˊ kiyhˈ, këë gaˊ gaꜙläꜙjwëëꜘ jwërte dsaˉ kyaayꜗ, läꜙkoojwëëꜘ nʉʉꜘ hi hëëꜚ gyʉʉhˈ hiꜙ läꜙkoo mɨ ˈsɨɨˊ heˉchaˉ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ, heˉ saꜙ tääꜙ jneˊ henˊ.

13 Läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ, läꜙ maˉdsooꜘ ja baˊ dsëy ˈläꜙjiih ˈ gaꜙjuuyꜗ. Saꜙ gaꜙhyoyhꜗ heˉ gaꜙtøøꜗ Diohihꜙ maˊ kwëëyhˈ. Pero gaꜙjmeeꜘ bihꜗ dsooꜘ, maꜙraꜙheˉ tëëyꜘ baˊ. Laꜗ läꜙkoo heˉ gaꜙjëëyꜗ ʉʉꜘ jeeˊ maˊtääyhˊ ja , hiꜙ laꜗ läꜙkoo heˉ gaꜙjmeeyꜘ Dio kihꜗbaˊ. Gaꜙjmääyꜗ hñiiyꜘ läꜙkoo dsaˉ chaa ʉʉꜘ, hi täähˊ ko hwëëꜘ baˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. 14 Läꜙjëëꜙ hi hlëëhꜙ läꜙja , dsaˉläˉngëëꜘ jneˊ kiyhˈ, heˉ hnooyhˉhøøy ˈ jeeˊ dsaˉtaayhˋ tääꜘ . 15 Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ maˊhlëëhꜙ dsaˉ heꜘ kihꜗ hwaꜗ jeeˊ gaꜙhwëëyˉ ja , maˊ jäˊbaˊ kiyhˈ maˊ dsaˉnääyˋ kaˉlähꜘ jeeˊ gaꜙhwëëyˉ ja .16 Pero dsaˉ heꜘ, maˊ heeꜘ dsëyꜗ koo hwaꜗ heˉ lluꜗchaˉgaˊmiihˉ heˉ hlaˉ gyʉʉhˈ. Kihꜗ heˉja , saꜙ laꜗoˉhihꜙ kihꜗ Dio heˉ jäyhꜘ, laayꜗ Dio kyaaꜗ dsaˉ heꜘ.Jëëhꜘ, maˉnaˉlaꜚ baˊ koo jwɨɨˉ heˉ gaꜙjmeeyꜘ kihꜗdsaˉ heꜘ.

17 Kihꜗ heˉ maˊ dsooꜘ dsëꜗ Abraham, läꜙkoo maˊgaꜙjmeeꜘ Dio madaꜚ kiyhꜗ heˉ maˊ jngëëyh ˈ Isaac,gaꜙheehˉ bihꜗ kwaayꜗ gyʉʉˉ koo mëë ˈ kyaayꜗ,maꜙkeꜙ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ heˉ jmeeyꜗ lluꜗ kihꜗ Abra-ham taꜙlaꜙ kihꜗ gyʉʉˉ heꜘ. 18 Jëëhꜘ maˉngëëꜘ baˊmaˉjähꜘ Dio sɨɨyhꜙ: “Taꜙlaꜙ kihꜗ Isaac baˊ hwëëꜙ hi leeꜘ dsaˉ kyaahꜗ.” 19 Maˊ jmeeꜙ Abraham hʉʉˊdsëˉheˉ chaˉ baˊ beꜘ kihꜗ Dio, heˉ miˉjiiyhˋ dsaˉ jeeˊ kihˈ hi naˉjuuˊ. Kihꜗ Abraham, laꜗ läꜙkoo heˉ gaꜙjuuꜗjooyꜘ mahꜗ gaꜙläꜙjiiyhˋ kaˉlähꜘ.

20 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Isaac, gaꜙmiꜙjääyꜗJacob kyaahˊ Esaú, gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ haˉ läꜙ jmeeꜗ Diokiyhꜗ taꜙ chaˊnëˊ.

21 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Jacob, läꜙkoo maˊngoo ˈ gaꜙjuuyꜗ, gaꜙmiꜙjääyꜗ maꜙ jaa maꜙ jaajooꜘ José, hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio naˉhuuy˜hmaˉhuꜚ kiyhꜗ.

22Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ José, läꜙkoo maˊ ngooˈgaꜙjuuyꜗ, gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ heˉ hwëëꜙ dsaˉ Israel hwaꜗEgipto, hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ haˉ taꜙ dsaˉhooꜙ dsaˉjmɨˉngoꜗ kiyhꜗ.

23 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ cho ˈjmiiˉ Moisé,heˉja läꜙkoo maˊ gaꜙläꜙchaayꜙ, gaꜙhmääyꜗ läꜙjiihˈ gaꜙtëꜘ uuˉ sɨhˉ, kihꜗ heˉ gaꜙjëëyꜗ laaꜗ naˊhñaahꜗgyʉʉˉ ñʉʉhˉ heꜘ. Saꜙ gaꜙläꜙgoyhꜙ kyaahˊ madaꜚ heˉgaꜙjmeeꜘ rey heˉ maˊ juuꜘ läꜙjëëꜙ gyʉʉˉ ñʉʉhˉ.

24Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Moisé, heˉja läꜙkoomaˊ gaꜙläꜙjøøyhˈ, gaꜙjmeeyꜘ saꜙ kyeeꜘ heˉ maˊ tëëyhˈjooꜘ jo mɨɨꜚ Faraón. 25Gaꜙläꜙhnøøyꜗ gaˊ heˉ gaꜙjëëyꜗwɨɨꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ dsaˉ kyaaꜗ Dio, läꜙkohꜘ gaˊ heˉmaˊ läꜙchaayˉ lluꜗ miihˉ jmɨɨˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ maˊjmeeyˈ dsoˊkyeˉ. 26 Gaꜙjmeeyꜘ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ gaˊ heˉjëëyꜗ wɨɨꜘ kwaat˜ kihꜗ Cristo läꜙkohꜘ gaˊ heˉ chaayˉ

Hebreos 11:27 211 Hebreos 12:18lluꜗ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ Egipto. Jëëhꜘ maˊ jøøy˜heeyꜚ heˉ nøøꜘ juuˈ hyoyhꜙ.

27 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ, yaꜙhëëyꜗ hwaꜗEgipto. Saꜙ gaꜙläꜙgoyhꜙ maꜙkeꜙ gaꜙyaꜙjëë ˈ dsëꜗ reykyaayhˊ. Gaꜙkwëëhꜗ baˊ dsë ˈ Moisé, jëëhꜘ laꜗ kiyhꜗläꜙkoo heˉ maˉjëë bihꜗ Dio hi saꜙ tëëꜗ jneˊ jëënˊ.28 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Moisé, gaꜙjmeeyꜘ jmɨɨˊheˉ kuhˉ dsaˉ borrego mähꜗ hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚheˉ chʉhꜗ dsaˉ jmaˉ hoˊhaahˊ kih ˈ, mahꜗ niꜙ jaagyʉʉˉ ñʉʉhˉ hi laaꜗ toˉnëˊ kyaa ˈ dsaˉ Israel saꜙjuuꜘ, waˊraˉ jaꜗ ángel jngɨɨhꜗ kihꜗ gyʉʉˉ ñʉʉhˉ hi laaꜗ toˉnëˊ kyaa dsaˉ Egipto.

29 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ dsaˉ kyaaꜗ Dio,gaꜙngëëyꜘ jmɨˉñeehꜚ gyʉʉꜘ läꜙkoo heˉ gaꜙnääyˊhwaˈ kii ꜙ baˊ. Chahꜘ baˊ gaꜙläꜙhnøøꜗ dsaˉ Egipto maˊngëëˈ läꜙja , pero gaꜙhmäyhꜗ chaˊjmɨɨˉ ja .

30 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ dsaˉ Israel, gaꜙhlaꜗnaˊhyahˉ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ Jericó, koo gaꜙjeeyꜗ läꜙkuˊläꜙjii ꜗ kihꜗ naˊhyahˉ ja gyiiꜗ jmɨɨˋ baˊ.

31 Kihꜗ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Rahab, dsaˉmëꜘ hi maˊ hnëë˜ hñiiꜘ kyaahˊ waˊ hi chaˉ hi , heˉja saꜙgaꜙjuuyꜗ läꜙ maˊ gaꜙjuuꜗ dsaˉgooyˈ hi chaahˉ. Jëëhꜘ,gaꜙheeyhˉ baˊ lluˈ hi gaꜙtaahˋ koo ˈ juuˈ haˉ läꜙ laꜗjeeˊ jwɨɨˉ ja .

32 ¿Heeˉ gaˊ jwahnꜚ? Hnøøꜗ kwaꜗ jäˊ kinꜙ mahꜗhlëëhnˊ kih ˈ Gedeón kihꜗ Barac, kihꜗ Sansón, kihꜗJefté, kihꜗ David, kihꜗ Samuel, hiꜙ kihꜗ gaˊ jñahꜘ dsaˉhi maˊ ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ. 33 Kihꜗ heˉgaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ hi heꜘ, jaꜙ koo häˊ gaꜙlɨyhꜗ gaꜙteeyꜗkyaahˊ rey, gaꜙllayꜘ kweeˉ taˊ kih ˈ dsaꜙ, gaꜙhyoyhꜗheˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kyaayhˊ, gaꜙlaayꜘ heˉ maˊkuhꜙ hyahˉ. 34 Gaꜙlaayꜘ heˉ maˊ kaayꜙ, gaꜙlaayꜘheˉ maˊ juuyꜘ kyaahˊ ñeˈtuuhꜚ, maꜙkeꜙ saꜙ chaˉ beꜘkiyhꜗ gaꜙtëëyꜘ beꜘ, gaꜙläꜙbeeyꜘ jwërte jeeˊ chaˉ hniiˉ,gaꜙhëëyꜗ goˉte˜ kihꜗ hløøꜘ hi yaꜙnääꜗ ʉʉꜘ. 35 Maˊchaa dsaˉmëꜘ hi gaꜙjuuꜗ dsaˉdsaahˊ kyaa ˈ mahꜗgaꜙläꜙjiiyhˋ kaˉlähꜘ. Hiꜙ jñahꜘ ko llaa , gaꜙheehˉ bihꜗheˉ gaꜙheehꜗ dsihꜘ wɨɨꜘ. Saꜙ gaꜙläꜙhnøøyꜗ maˊ lääyꜘjëëhꜘ, maˉkyeyˉ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ läꜙjiiyhˊ jeeˊ lluˈ gaˊ.36 Ko llaa gaꜙmiꜙkwahꜗ dsihꜘ, gaꜙjmiˊ gaꜙbaaꜗ dsihꜘ.Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ heˉ ja . Gaꜙhñuuꜗ dsihꜘ kyaahˊ caden˜mahꜗ gaꜙtaahˉ dsihꜘ nehꜙñe ˈ. 37 Ko llaa gaꜙjuuꜗkyaahˊ kuuˊ, jñahꜘ gaꜙjmääyꜗ toꜗ hnoo ˈ, hiꜙ jñahꜘgaꜙjuuꜗ kyaahˊ ñeˈtuuhꜚ. Hiꜙ ko llaa maˊ gaꜙnääˊ taꜙlaꜙ taꜙ jnøꜙ, maˊ naˉlääyˉ looˊ borrego kyaahˊ looˊchivo kaˉlähꜘ, maˊ täˉñeeyꜘ. Saꜙ maˊ chaayˉ lluꜗ,maˊ taˉ maˊ haahˉ dsihꜘ. 38 Jeeˊ kihˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙsaꜙ sooh˜ heˉ täähˊ hi lluuꜗ heꜘ. Heˉja gaꜙnääyˊläꜙkoo heˉ naˉhëëyˈ läꜙkaa hwaꜗ kii ꜙ , läꜙkaa nehꜙnuuꜙ,maˊ naˊhmääyhˊ nehꜙ tooˉ kuuˊ, hiꜙ läꜙkaa jeeˊhëˉ tooˉ mohꜘ.

39 Läꜙjëëꜙ dsaˉ heꜘ, saꜙ gaꜙhyoyhꜗ heˉ gaꜙbäähˉDio hñiiꜘ kyaayhˊ, maꜙkeꜙ gaꜙhɨɨꜘ juu ˈ kiyhꜗ läꜙlluꜗheˉ gaꜙläꜙdsooꜘ dsëyꜗ. 40 Jëëhꜘ, maˉllaꜘ dsëꜗ Dio heˉhñahꜙ jneˊ ko jøhꜘ heˉ lluꜗ chaˉgaˊmiihˉ kyaahˊ dsaˉheꜘ hiꜙ läꜙja hwëëꜙ jneˊ lluˈ ko jøhꜘ kyaayhˊ.

12Waˊ jmeenˊ hʉʉˊdsëˉ haˉ läꜙ gaꜙkwëëhꜗ dsëꜗ Jesús

1 Jwëëꜘ jwërte dsaˉ hi gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ jääꜗ . Hi heꜘ laaꜗ läꜙkoo jniiꜘ heˉ hiiꜘ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ jnänˋ, hi jmeeꜙ dsooꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kiyhꜗ. Läꜙja hnøøꜗ jmeenˊtaꜙ kooꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ jwɨɨhˋ jnänˋ kyaahˊ dsoˊkyeˉheˉ jmeeꜙ dsaˉtähꜙ jneˊ. Hiꜙ hnøøꜗ kwëëhꜗ dsëˉ jneˊ

dsaˊnøøn ˈ taꜙ chaˊnëˊ jwë ˈ heˉ tøøhnˊ laˉ. 2 Waˊjmeenˊ miihˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ Jesús hi gaꜙnäꜗ jwë ˈhaˉ läꜙ jeeˊ lääꜘ jneˊ hiꜙ lloo˜ koo jmɨɨˊ heˉ lääyꜗjneˊ goˉte˜. Kihꜗ heˉ ñeyˉ jëëꜘ baˊ dsëyˈ taꜙ chaˊnëˊ,heˉja gaꜙheehˉ bihꜗ gaꜙjëëyꜗ wɨɨꜘ dsohꜘ hmaˉcruꜚ.Saꜙ gaꜙjmeeyꜘ he ˈ heˉ laꜗ oˉhihꜙ. Ja gaˊ gaꜙgyayˉjwooˈ raˉlluuꜗ kihꜗ Dio.

3 Jmeeˊ daˊ hnähꜘ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ, haˉ kohꜘ wɨɨꜘsaꜙ gaꜙjëëyꜗ kihꜗ dsaˉ hñaaˉ dsëꜗ hi gaꜙläꜙhneeꜙkyaayhˊ. Läꜙja taꜙ hwaa hnähꜘ niꜙ saꜙ waˊ jehꜙhohꜘ hnähꜘ. 4 Jëëhꜘ, jeeˊ kwahˉ hnähꜘ beꜘ mahꜗ saꜙtähꜙ hnähꜘ kyaahˊ dsoˊkyeˉ, saꜙ gaˊ maˉtʉʉhˊ hnähꜘjmaˉ kyahꜗ hnähꜘ. 5Cheˊ maˉgaaꜘ hohꜘ hnähꜘ nʉʉhꜚkihꜗ Dio, heˉ hlëëyh˜ hnähꜘ läꜙkoo jooyꜘ, hehꜗ heˉgaꜙjäyhꜘ:Gyʉʉˉ kyaanꜙ, taꜙ jwahꜘ saꜙ lluꜗ waˊraˉ gaꜙheeyhꜗ

hneˉ wɨɨꜘ.Taꜙ jehꜙ hohꜘ waˊraˉ gaꜙjʉʉyhꜗ kyahꜗ.6 Jëëhꜘ, Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, heeyh˜ wɨɨꜘ hi hnääyꜗ baˊ.Kwayꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi tëëyh˜ jooyꜘ.7 Waˊ kwëëh ˈ hohꜘ hnähꜘ heˉ heeyh˜ hnähꜘ wɨɨꜘ.Heˉ jmääy˜ hnähꜘ läꜙkoo jooyꜘ baˊ ja . ¿Cheˊ jwaꜚchaa jaa chihˉ hi saꜙ heeh˜ Tääˋ kyaay ˈ wɨɨꜘ?8 Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ jneˊ heeh˜ Dio wɨɨꜘ. Pero cherˊmahꜗsaꜙ gaꜙheehꜗ Dio hnähꜘ wɨɨꜘ, saꜙ laahꜗ hnähꜘ jooyꜘ.Laahꜗ hnähꜘ läꜙkohꜘ hi saꜙ chaa jʉʉˊ baˊ. 9Taꜙ jyohꜘko taa , tääˋ jnänˋ hi chaa hwaꜗ laˉ gaꜙheeyhꜗjneˊ wɨɨꜘ läꜙ maˊ mäh ˈ jneˊ mahꜗ gaꜙläꜙhnääꜙ jnihꜘ.¿Heˉla ˈ saꜙ jmeenˊ chaˉgaˊmiihˉ he ˈ kihꜗ Tääˋ hi laaꜗ jʉʉˊ jmɨˉlleꜘ jnänˋ, mahꜗ läꜙja chaa jneˊ tääꜘbaˊ? 10 Tääˋ jnänˋ hi chaa hwaꜗ laˉ, gaꜙheeyhꜗ jneˊwɨɨꜘ miihˉ jmɨɨˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, läꜙkoo laꜗ hʉʉˊdsëˉkiyhꜗ. Pero taꜙ jyohꜘ ko taa , hi gyaꜗ gyʉʉh ˈheeyh˜ jneˊ wɨɨꜘ kihꜗ heˉ lluꜗ jnänˋ baˊ mahꜗ hwëëꜙjneˊ naˉjngëëˈ läꜙkoo laayꜗ hñiiyꜘ. 11 Dsooꜘ baˊ, saꜙtɨh˜ dsëˉ jneˊ toˉchahꜘ waˊraˉ gaꜙheeyhꜗ jneˊ wɨɨꜘ.Koo dsaˉläˉmeehˉ dsënˉ baˊ ja . Pero maˉngëëꜘmaˉheeyhꜗ jneˊ wɨɨꜘ, läꜙtëë jneˊ jmeenˊ heˉ lluꜗjmahꜗ hiꜙ jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊ jnänˋ kaˉlähꜘ.

Gooˉ laꜗ waˊraˉ saꜙ gaꜙjmeeꜘ jneˊ heˈ heˉ jähꜘ Dio12 Heˉja kwaˊ hnähꜘ beꜘ, hnähꜘ hi saꜙ chaˉ beꜘ

kihꜗ. 13Kwaˊ hnähꜘ beꜘ goˉnääꜘ hnähꜘ ko dsooꜘ mahꜗtëëꜗ beꜘ hi saꜙ beeꜘ hiꜙ läꜙja moꜙsoꜙ kayh˜ jwëˈ.

14 Hnøøhˈ hnähꜘ haˉ läꜙ jeeˊ hɨɨ ˈ tiiˊ kyahˈ hnähꜘkyaahˊ läꜙjëëꜙ dsaˉ, hiꜙ haˉ läꜙ jeeˊ leehꜘ hnähꜘnaˉjngëë ˈ chaˉgaˊmiihˉ. Jëëhꜘ, hi saꜙ naˉjngëë ˈ,saꜙ dsaˉtaayhˋ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio. 15 Leehꜚ hnähꜘ haˉgaˉ cheˉ gaꜙjñuuhˊ hnähꜘ kihꜗ heˉ laˊ kwaꜙ Dio jnänˋ.Gooˉ waˊraˉ gaꜙläꜙwɨɨꜘ hohꜘ hnähꜘ kyaahˊ dsaˉ. Hiꜙkyaahˊ heˉ hlɨɨh ˈ ja hee jwëëꜘ dsaˉ. 16 Niꜙ jaahnähꜘ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ, taꜙ kaahꜙ hnähꜘ waˊ hi chaˉ hi . Taꜙ jmeeˉ hnähꜘ taꜙ kooꜘ heˉ laˊ kwaꜙDio, läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ Esaú. Maˉnaˉlaꜚ juuˈ hyoyhꜙheeyꜚ, kihꜗ heˉ laayꜗ gyʉʉˉ toˉnëˊ. Pero gaꜙhnɨɨyꜘheˉ ja , koo gaꜙtëëyꜘ koo wɨɨ ꜘ maꜗ baˊ. 17Maˉñehˊbaˊ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kiyhꜗ taꜙ chaˊnëˊ. Maˊ chuuyꜘkyaahˊ jmiiyˉ mahꜗ maˊ miˉjääyꜗ, mahꜗ maˊ kwëëyhˈheˉ maˉnaˉlaꜚ heeyꜚ. Pero saꜙ gaꜙhyoyhꜗ. Maꜙkeꜙgaꜙhooyhꜗ chaˉmiihˉ, moꜙsoꜙ gaꜙläꜙsɨɨꜗ juu ˈ kihꜗjmiiyˉ.

18 Jëëˋ daˊ hnähꜘ, saꜙ gaꜙllaꜙnäähꜗ hnähꜘmohꜘ Sinaíheˉ saꜙ maˊ leꜘ dsaˉnääꜗ dsaˉ chuhꜙ kihꜗ, läꜙkoogaꜙlaꜗ kihꜗ dsaˉ Israel lloꜘjooꜗ. Peerꜙ gaꜙhyaˉ jeˉgyʉʉhˈ mohꜘ ja , gaꜙlaꜗ naˉhoo lähˉ, gaꜙhɨɨꜘ gooˉ,

Hebreos 12:19 212 Hebreos 13:23

jaꜗ koo lleꜘ täꜘ. 19 Jeeˊ ja gaꜙläꜙnʉʉhꜘ hii luuꜘhooˊ, gaꜙläꜙnʉʉhꜘ hlëëhꜙ Dio. Läꜙ maˊ gaꜙnuuꜘ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja , gaꜙchuuyꜘ chaˉmiihˉmahꜗmoꜙsoꜙhlëëhꜗ gyihꜗ kyaayhˊ. 20 Jëëhꜘ, saꜙ gaꜙläꜙbeꜘ dsëyꜗ maˊnuuyˈ madaꜚ heˉ maˊ jmeeyꜙ: “Cherˊmahꜗ chaa hi gaꜙheeꜘ nëˊ mohꜘ laˉ, maꜙkeꜙ jaa jahꜘ, jmeeꜙ biiꜗjuuyꜘ kyaahˊ kuuˊ o juuyꜘ kyaahˊ ñeˈ chʉʉhˉ.” 21Kihꜗheˉ laꜗ gooˉ ngëëˈ heˉ gaꜙjëëꜗ dsaˉ heꜘ, heˉja läꜙgaꜙtëꜘ Moisé gaꜙjähꜘ: “Peerꜙ gohnꜙ, läꜙjiihˈ jläänꜙ.”

22 Laꜗ läꜙkoo heˉ maˉllaˉnäähꜗ hnähꜘ mohꜘ Siónbaˊ ja , jeeˊ jwɨɨˉ kihꜗ Dio jiihꜙ, jwɨɨˉ Jerusalén heˉhlaˉ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, jeeˊ täähˊ chaˉmiihˉ milángele hi jmeeꜙ jmɨɨˊ kih ˈ Dio. 23 Hiꜙ maˉkuhꜗhnähꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ hi gaꜙheehˉ kihꜗ Dio toˉnëˊhi naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Maˉl-laˉnäähꜗ hnähꜘ kihꜗ Dio hi llaꜗ taˊ kihˈ läꜙjëëꜙ dsaˉ,ja baˊ jeeˊ täähˊ läꜙjëëꜙ hi lluuꜗ, hi laaꜗ jmɨˉlleꜘ hi gaꜙjmääꜗ Dio lluuꜗ goˉte˜. 24 Maˉllaˉnäähꜗ hnähꜘkihꜗ Jesús hi gaꜙjmeeꜘ koo hmoohˊ hmëëꜘ hiꜙ läꜙjamaˉllaˉnäähꜗ hnähꜘ kihꜗ jmaˉ heˉ gaꜙtuuˉ kwaat˜jnänˋ. Jmaˉ ja ngɨɨꜙ lluꜗ jnänˋ. Saꜙ hnɨɨ˜ kihꜗ dsaꜙläꜙkoo jmeeꜙ jmaˉ heˉ gaꜙtuuˉ kihꜗ Abel.

25 Heˉja leehꜚ hnähꜘ waˊraˉ gaꜙjmeehˊ hnähꜘchaahˉ hnähꜘ kihꜗ hi hlëëh˜ hnähꜘ. Jëëhꜘ, hi saꜙgaꜙhiiꜗ maˊ nuuˈ, läꜙkoo maˊ gaꜙhlëëhꜘ Dio kyaayhˊgyʉʉhˈ mohꜘ heˉ chihꜗ hwaꜗ laˉ, saꜙ gaꜙlaaꜘ hi heꜘ.¿Haˉ baˊ läꜙ lääꜘ jneˊ ja , cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjmeenˊ heˈ kihꜗ hi hlëëh˜ jneˊ läꜙ gaꜙtëꜘ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ?26 Läꜙkoo maˊ gaꜙhlëëyhꜘ kyaahˊ dsaˉ heꜘ, läꜙkyehwaꜗ gaꜙjehꜗ. Pero koo kaˉlähꜘ gaꜙjäyhꜘ: “Koogaˊ koo häˊ jmeenˋ jeh ˈ hwaꜗ laˉ, läꜙkye gyʉʉh ˈjmɨˉgyʉʉꜙ kaˉlähꜘ.” 27 Kyaahˊ heˉ gaꜙjäyhꜘ: “Koogaˊ koo häˊ”, dsaˉläˉngëëꜘ jneˊ, äähꜗ goˉte˜ läꜙjëꜙheˉ leꜘ saˊjehꜗ. Heˉ ja hnøøꜗ jähꜙ, läꜙjëꜙ heˉ naˉlaꜚheˉ gaꜙjmeeꜘ Dio. Ja gaˊ naꜙ, jäꜗ koo hwehˉ läꜙjëꜙheˉ saꜙ leꜘ saˊjehꜗ. 28 Heˉja waˊ kwanˊ tiˊhmaahˊkihˈ Dio, kihꜗ heˉ maˉnaˊjnääꜘ jneˊ yaꜙjwɨɨꜗ kiyhꜗ jeeˊsaꜙ leꜘ saˊjehꜗ niꜙ miihˉ. Waˊ jmeenˊ taˊheꜗ kiyhꜗ, waˊgahꜙ jnihꜘ, waˊ nʉʉhˊ jneˊ kiyhˈ, läꜙja baˊ tɨh˜ dsëyꜗ.29 Jëëhꜘ Dio jnänˋ laaꜗ jeˉ heˉ miˉllaaꜙ läꜙjëꜙ goˉte˜.

13Haˉ läꜙ hnøøꜗ jmeenˊ mahꜗ tɨhꜗ dsëꜗ Dio

1 Taꜙ tʉꜘ hnähꜘ heˉ hnaahꜙ hnähꜘ dsaˉkyaahˊhnähꜘ läꜙkoo lleˋ jnänˋ, läꜙlluꜗ heˉ laaꜗ jneˊ øøhnꜗ.2 Taꜙ waˊ gaaꜘ hohꜘ hnähꜘ kwahˈ jeeˊ jäˈ hi goˉnääꜘkyahꜗ hnähꜘ. Jëëhꜘ, ko llaa gaꜙkwaꜘ bihꜗ jeeˊ gaꜙjäꜘdsaˉ, niꜙ saꜙ gaꜙläꜙñeyꜙ kohꜘ kohꜘ, ángele baˊ heꜘ hi gaꜙjäꜘ kiyhꜗ.

3 Miˉdsoohꜚ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ dsaˉ hi täähˊ ne-hꜙñeˈ, jmeeˊ hnähꜘ kwaat˜ läꜙkoo heˉ täähˊ hnähꜘko jøhꜘ kyaayhˊ. Läꜙja kaˉlähꜘ kihꜗ hi jëë˜ wɨɨꜘ,jmeeˊ hnähꜘ kwaat˜ läꜙkoo heˉ jëëhꜘ hnähꜘ wɨɨꜘko jøhꜘ kyaayhˊ.

4 Lluꜗ baˊ heˉ jee dsaˉ gooˉ. Pero hnøøꜗ goˊtaahˊhnähꜘ läꜙlleˋ kih ˈ. Jëëhꜘ, Dio llaꜗ taˊ kih ˈ hi saꜙnaˉjeeꜚ gooˉmahꜗ kaayh˜ waˊ hi chaˉ hi hiꜙ läꜙjakihꜗ hi naˉjeeꜚ gooˉ mahꜗ kaayh˜ hi laaꜗ kyaaꜗjñahꜘ.

5 Taꜙ waˊ heeꜘ hohꜘ hnähꜘ kuuˊ. Waˊ chaahˉ hnähꜘlluꜗ kyaahˊ heˉ chaˉ kyahꜗ hnähꜘ baˊ. Jëëhꜘ gaꜙjähꜘDio: “Jihˊkohꜘ jihˊlɨhꜘ saꜙ beenꜚ hneˉ, niꜙ saꜙ jmäänꜚhneˉ taꜙ kooꜘ.” 6Kihꜗ heˉja , jähnˊ läꜙkaa tuhˉdsëˉjneˊ:

Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ baˊ kwaꜙ beꜘ kinꜙ, niꜙmiihˉmoꜙsoꜙgohnꜙ.

¿Heeˉ naˉ leꜘ jmeeꜗ dsaˉ kinꜙ?7Miˉdsoohꜚ hohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ hi maˊ

jøøꜙ kyahꜗ hnähꜘ, hi gaꜙhlëëhꜗ hnähꜘ juuˈ kihꜗ Dio.Jëëˋ daˊ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙhwëëyˉ kyaahˊ taˊ kiyhˈ. Waˊläˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ, ja baˊ läꜙkoo gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗhi heꜘ.

8 Jesucristo, läꜙ maˉlaayꜗ ja baˊ llooꜘ, naꜗ, läꜙjagaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. 9 Taꜙ kwaˉ jwë ˈ miˉgaaꜙdsaˉ hnähꜘ kyaahˊ heˉ gaˊ jyohꜘ nʉʉhꜚ heˉ saꜙ laꜗkweeˉ kyaahˊ heˉ maˉmiˉtëë jneˊ. Lluꜗ gaˊ heˉ tëëꜗjneˊ beꜘ kyaahˊ heˉ laˊ kwaꜙ Dio baˊ, jaꜙ kyaahˊ heˉkihˉhihˉ jneˊ. Jëëhꜘ, jihˊkohꜘ saꜙ gaꜙkaꜗ yaˊjøøꜚ hi maˊ hlëëhꜙ kihꜗ heˉ kuhˉhɨh˜ dsaˉ.

10 Chaa baˊ jaa hi gaꜙjuuꜗ jnänˋ, pero jmiˉd-saˉ hi täähˊ jmeeꜙ taˊheꜗ nehꜙ gwahꜙ läꜙhihꜙ kihꜗhmoohˊ maˉgyuhˉ ja , saꜙ naˉngëy ˈ jwë ˈ jmeeyꜗko jøhꜘ kyaahˊ hi gaꜙjuuꜗ jnänˋ. 11 Jmiˉdsaˉ kaahˊheꜘ, maˊ dsaˉtaayhˋ jeeˊ jähꜘ dsaˉ kihꜗ Jeeˊ Naˉjngɨɨˈ Goˉte˜ kyaahˊ jmaˉ kihꜗ jahꜘ hi maˊ kwëëhˉ dsaˉDio kwaat˜ kihꜗ dsoˊkyeˉ. Ja gaˊ maˊ dsaˉjeyꜙ hnooˈkihꜗ jahꜘ heꜘ, ʉʉꜘ gaˊ kihˈ jeeˊ jwɨɨˉ ja . 12 Ja baˊ läꜙja ,gaꜙjuuꜗ Jesús chʉʉhˊ jwɨɨˉ ja , mahꜗ jmääyꜗ dsaˉnaˉjngëë ˈ kyaahˊ jmaˉ kiyhꜗ. 13 Läꜙja waˊ jmeenˊko jøhꜘ kyaahˊ Jesús, maꜙkeꜙ dsaˉ, saꜙ tooyhˉ taˊjnänˋ. Waˊ hlëëhꜘ bihꜗ läꜙkoo hnøøyꜗ hlëëyhꜗ, ja baˊläꜙkoo gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ Jesús. 14 Jëëhꜘ, jeeˊ jwɨɨˉ heˉtøøhnˊ laˉ, dsaˉngëëꜘ baˊ. Pero jneˊ, hnøøhꜘ jneˊ koojwɨɨˉ heˉ naꜗ gaˊ läꜙjnäꜘ.

15Heˉja saꜙwaˊ tʉnˊ hänˊ kihˈ Dio taꜙlaꜙ kihꜗ Jesús.Waˊ jmeenˊ jʉʉhˉ kiyhꜗ. Heˉ ja baˊ lleˋ kihˈ kwëëhˊhnihꜘ. 16 Taꜙ waˊ gaaꜘ hohꜘ hnähꜘ jmeeh ˈ heˉ lluꜗjmahꜗ baˊ, hiꜙ kwëëhˈ hi llaˉkyaaꜗ miihˉ heˉ chaˉkyahꜗ hnähꜘ. Heˉ ja baˊ tɨh˜ dsëꜗ Dio jmeenˊ.

17 Waˊ nʉʉhˉ hnähꜘ kihꜗ hi jääꜙ hnähꜘ hiꜙ waˊhwaahˊ hnähꜘ kyaayhˊ. Jëëhꜘ, hi heꜘ naˉdsë˜ lleyˊhnähꜘ, heˉ ñeyˉ lloo˜ koo jmɨɨˊ ngëëyˈ kwaat˜ kihꜗtaˊ heˉ jmeeyꜙ. Llaꜚ heˉmaˊ jmeehꜙ hnähꜘ tiˉmeehˉdsëyꜗ, jmeeˊ hnähꜘ jëë dsëyꜗ baˊ. Jëëhꜘ, cherˊmahꜗsaꜙ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ läꜙlleˋ kihˈ, saꜙ chaˉ yaˊjøøꜚ kahꜗhnähꜘ.

18 Ngɨɨˊ hnähꜘ kyaaꜗ jnääh ˈ kihꜗ Dio. Kihꜗ heˉliiꜘ jnääh ˈ, saꜙ hnɨɨ˜ hʉʉˊdsëˉ kyaaꜗ jnääh ˈ. Läꜙjahnøøˉ jnäähˈ dsaˊnøøˈ jnäähꜗ kweeˉ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉjmeeˊ jnäähꜗ. 19Peerꜙ chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ heˉ ngɨɨhˊhnähꜘ kinꜙ kihꜗ Diomahꜗ kwayꜗ jwëˈ llaahn˜ toˉchahꜘlaˉ jeeˊ täähˊ hnähꜘ.

Gaꜙhɨyhꜗ juuˈ kyaahˊ øøyhꜚ20 Dio baˊ heꜘ hi jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊ tuhˉdsëˉ jneˊ.

Hi heꜘ gaꜙmiꜙjiihˋ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ hi hää kweeˉ läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio. Jëëhꜘ kyaahˊjmaˉ kiyhꜗ heˉ gaꜙtuuˉ ja , gaꜙjmeeyꜘ koo hmoohˊhmëëꜘ heˉ saꜙ heeꜘ jihˊkohꜘ. 21 Ngɨɨnˋ kiyh ˈ heˉjmääyꜗ hnähꜘ lluuꜗ mahꜗ jmeehˈ hnähꜘ läꜙjëꜙ taˊ lluˈ läꜙ hyohˉ dsëyꜗ hiꜙ jääyꜗ hnähꜘ läꜙ tɨh˜ dsëyꜗ taꜙlaꜙkihꜗ Jesucristo. Waˊ laˈ jʉʉhˉ kiyhꜗ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊchaˉ. Waˊ laˈ läꜙja .

22 Øøhnꜗ, chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ, jmeeˊ hnähꜘ jøhˉhohꜘ hnähꜘ kyaahˊ juu ˈ heˉ maˉhlëëhnˋ hnähꜘlaˉ. Saꜙ chaˉ chaˉmiihˉ juu ˈ heˉ maˉsɨɨnꜗ kyahꜗhnähꜘ. 23Hnoonꜗ läꜙñehˊ hnähꜘ, maˉlaaꜘ baˊ Timotäøøhꜗ jneˊ heˉ maˊ hääyˊ nehꜙñe ˈ. Cherˊmahꜗ jäyhꜘtoˉchahꜘ laˉ, nɨɨnˋ kyaayhˊ naˊjëënˊ hnähꜘ.

Hebreos 13:24 213 Hebreos 13:2524 Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗ läꜙjëëꜙ hi jääꜙ hnähꜘ

kyaahˊ läꜙjëëꜙ gaˊ hi naˉjngëë ˈ. Läꜙjëëꜙ hi täähˊhwaˈ Italia laˉ, jmeeyꜙ Dio kyahꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ.

25Waˊ miˉjääꜗ Dio läꜙjëëꜙ hnähꜘ. Waˊ laˈ läꜙja .

Santiago 1:1 214 Santiago 2:7

SantiagoJuuˈ laˉ gaꜙsɨɨꜘ Satia˜ kihꜗ judiu dsaˉgooyˈ1 Jnäꜘ Satia˜, jmeenꜙ taˊheꜗ kihꜗ Dio kyaahˊ Jesu-

cristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ. Jeeˊ laˉ maˉsɨɨnꜗ kyahꜗ hnähꜘläꜙjëëꜙ gyaꜙtoꜘ nääꜗ dsaˉ judiu hi naˉsaaˉ naˉjñeeꜘläꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ. Jmeenꜙ Dio kyahꜗ hnähꜘ.

Hʉʉˊdsëˉ lluꜗ heˉ kwaꜙ Dio2 Øøhnꜗ, hnøøꜗ waˊ chaahˉ hnähꜘ lluꜗ waˊraˉ

gaꜙngëëhꜘ hnähꜘ waˊ heˉ chaˉ heˉ heˉ wɨɨꜘ.3Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ läꜙ maˊ jëëhꜘ hnähꜘ heˉ wɨɨꜘ, jeeˊja dsaˉläˉjnäꜘ cheˊ läꜙ maˉdsooꜘ ja baˊ hohꜘ hnähꜘhiꜙ läꜙjwëꜘ ja , läꜙtëëhˉ hnähꜘ kwëëhꜗ hohꜘ hnähꜘ.4Pero hnøøꜗ kwëëhꜗ hohꜘ hnähꜘ chaˉgaˊmiihˉ läꜙjiihˈ hwëë hnähꜘ lluꜗ, läꜙkoo jaa hi maˉää hʉʉˊdsëˉkihꜗ. Ja jiih ˈ moꜙsoꜙ chaˉ gaˊ heˉ moꜙ jmeeꜙ biiꜗkyahꜗ hnähꜘ.

5 Cherˊmahꜗ chaa ko llaa jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ hi saꜙ gaˊ maˉngëëꜘ lluꜗ, waˊ ngɨɨyꜘ kihꜗ Dio, hi heꜘbaˊ jmeeˈ läꜙngëëyꜘ. Jëëhꜘ maꜙraꜙ heˉ kwaꜙ baˊ Diochaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi ngɨɨꜙ, hiꜙsaꜙ dsaˉläˉlleeyꜘ kyaahˊ niꜙ jaa hi ngɨɨꜙ. 6Waˊraˉgaꜙngɨɨhˊ hnähꜘ kiyhꜗ, hnøøꜗ jmeehˈ hnähꜘ dsooꜘ hohꜘhnähꜘ, taꜙ waˊ jehꜙ hohꜘ hnähꜘ niꜙ miihˉ. Jëëhꜘ, jaahi jmeeꜙ toꜗ dsëꜗ, laayꜗ läꜙkoo laꜗ kihꜗ jmɨˉñeehꜚwaˊraˉ gaꜙhluhꜗ kyaahˊ lleꜘ, be˜ taꜙ laꜙ taꜙ jnøꜙ. 7 Jaadsaˉ hi jmeeꜙ läꜙja , heˉla ˈ moꜙ jøøꜗ gyihꜗ heˉhyoyhꜙ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. 8 Dsaˉ hi jmeeꜙ toꜗdsëꜗ, saꜙ jmääyꜗ ngëyꜗ koo nëëˈ.

9 Jaa øøhꜗ jneˊ hi täˉñeeꜘ, waˊ jëë baˊ dsëyˈ. Jëëhꜘ, kihꜗ Dio maˉlaayꜗ läꜙkoo jaa hi jøøhˈ. 10 Pero dsaˉ hi chaˉ kuuˊ, hnøøꜗ jëë dsëyꜗ,cherˊmahꜗ Dio gaꜙjmeeyꜘ gaꜙjäyꜘ taꜙ hwaꜗ. Jëëhꜘ,dsaˉ heꜘ äähꜗ läꜙkoo dsaˉäähꜗ waˊleꜗ heˉ chaˉ nëˊnuuˉ. 11Waˊraˉ gaꜙhyaˉ hyooˉ lliiꜘ jwërte, hëhꜗ lliiꜘchaahˈ leꜗ ja , heˉja dsaˉläˉkii chaahˈ hiꜙ dsaˉtøhꜙmɨ ˈleꜗ, moꜙsoꜙ jnäꜘ naˊhñaahꜗ. Ja baˊ läꜙja laꜗ kihꜗhi chaˉ kuuˊ, koo dsaˉuuꜙ bihꜗ jeeˊ jmeeyꜙ taˊ kiyhˈ.

Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi kwëëh˜ dsëꜗ maˊ jëëy˜ heˉ wɨɨꜘ12 Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi gaꜙläꜙbeꜘ dsëꜗ waˊraˉ jaꜗ heˉ

hlɨɨh ˈ kaꜗ dsëyꜗ. Jëëhꜘ cherˊmahꜗ yaꜙhëëyꜗ lluuꜗ,läꜙkoo jñeeyˈ hyoyhꜙ jeeˊ chaayˉ tääꜘ . Heˉ ja laꜗläꜙkoo coron heˉ gaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kwëëyhꜗ dsaˉhi hnaayhˉ.

13 Cherˊmahꜗ gwaꜘ dsëꜗ dsaˉ jmeeꜗ heˉ hlɨɨhˈ, niꜙmiihˉ saꜙ sooh˜ heˉ jäyhꜙ Dio ka dsëyꜗ. Jëëhꜘ saꜙgwaꜘ dsëꜗ Dio jmeeꜗ heˉ hlɨɨhˈ, hiꜙ niꜙ saꜙ kay˜ dsëꜗdsaˉmahꜗ jëëyꜗ cheˊ jmeeˈ dsaˉ heˉ hlɨɨhˈ. 14Kihꜗ heˉheeꜘ dsëꜗ läꜙjaa läꜙjaa heˉ hlɨɨhˈ, heˉja gwaꜘ dsëyꜗjmeeyꜗ heˉ hlɨɨhˈ, miˉgooꜙ kiyhꜗ, hiꜙ jøøꜙ kiyhꜗ jwëꜘhlɨɨhˈ. 15Hiꜙmaˉngëëꜘmaˉhääyˊ jwëꜘ heˉ heeꜘ dsëyꜗ,maˉnaˊjnääyꜘ kyaahˊ dsoˊkyeˉ. Maˉlaꜙ maˉheeyꜗhñiiyꜘ kyaahˊ dsoˊkyeˉ, ja jiihˈ juuyꜘ goˉte˜.

16 Øøhnꜗ hi hnaanꜙ, taꜙ miˉgaa ˈ hnähꜘ hñaahꜗ.17 Läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ heˉ gaꜙhñahꜗ jneˊ laˉ, läꜙjëꜙ heˉjnaah ˈ laꜗ, heˉ laˉ naˉ jaꜗ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, heˉlaˊ gaꜙkwaꜘ baˊ Dio. Hi heꜘ naˉ gaꜙjmääꜗ läꜙjëëꜙhi chooꜗ jeˉ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Pero Dio saꜙdsaˉläˉsëëyꜗ läꜙkoo laꜗ kihꜗ hi hëëꜚ gyʉʉh ˈ heˉdsaˉläˉsɨɨꜗ heehꜚ kihꜗ. 18 Läꜙ hyohˉ dsëyꜗ, gaꜙjmeeyꜘ

gaꜙläꜙchaaꜙ jneˊ läꜙhmëëꜘ taꜙlaꜙ kihꜗ ju ˈdsooꜘ heˉgaꜙkwëëyhꜗ jneˊ mahꜗ leeꜘ jneˊ maꜙraꜙ hi kyaayꜗ jeeˊkihˈ läꜙjëëꜙ hi gaꜙjmääyꜗ.

19Heˉja jwahnꜙ øøhnꜗ hi hnaanꜙ. Hnøøꜗ nuuhˈdaˊ hnähꜘ jääꜗ haˉ läꜙ laꜗ juuˈ kihꜗ dsaˉ. Taꜙ jiihˋ hnähꜘchahꜘ. Taꜙ miˉllee ˈ hnähꜘ hñaahꜗ naꜗkohꜘ. 20 Hehꜗdsaˉläˉlleeꜘ jneˊ, jneꜙ jwëˈ jnänˋ heˉ jmeenˊ heˉ lluꜗ.21Heˉja jwahnꜙ, moꜙtoꜙ jmeeˉ gaˊ hnähꜘ heˉ hlɨɨhˈ, moꜙtoꜙ bäähˋ gaˊ hnähꜘ hñaahꜗ dsoˊkyeˉ heˉ chaˉchaˉmiihˉ naꜗ. Jmää hnähꜘ hñaahꜗ hwaahˊ, heehˋhnähꜘ juuˈ heˉ maˉnaˉjnääˊ tuhˉhohꜘ hnähꜘ. Jëëhꜘjuuˈ naˉ lääꜗ hnähꜘ.

Hnøøꜗ jmeenˊ taˊheꜗ kihꜗ juuˈ heˉ maˉnʉʉˊ jneˊ22 Ja jmeehˉ hnähꜘ he ˈ kihꜗ juu ˈ naˉ, jaꜙ koo

nuuhˉbaˊ hnähꜘ. Heˉmiˉgaahˈ hnähꜘ hñaahꜗ baˊ ja ,cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ heˈ. 23 Cherˊmahꜗ saꜙgaꜙjmeeꜘ dsaˉ heˈ waˊraˉ gaꜙnuuyꜘ juuˈ naˉ, hi heꜘlaaꜗ läꜙkoo jaa hi jëë hñiiꜘ kyaahˊ huˉ. 24 Jëëhꜘ,maˉlaꜙ maˉjëëyꜙ hñiiyꜘ mahꜗ goˉhëëyˈ hiꜙ läꜙchahꜘja dsaˉgaaꜘ dsëyꜗ haˉ läꜙ laayꜗ. 25 Pero cherˊmahꜗjaa dsaˉ gaꜙnuuꜘ kweeˉ läꜙkoo jähꜘ ley heˉ lluꜗgoˉte˜ heˉ kyaahˊ dsaˉlääꜘ jneˊ, hiꜙ cherˊmahꜗ dsaˉheꜘ ngooꜗ bihꜗ jmeeyꜙ heˈ kihꜗ juuˈ naˉ, kihꜗ hi heꜘmiˉjøøꜗ baˊ Dio läꜙjëꜙ heˉ jmeeyꜙ. Jëëhꜘ, jaꜙ koonuuˉ bihꜗ mahꜗ dsaˉgaaꜘ dsëyꜗ kaˉlähꜘ, maꜙraꜙ heˉjmeeꜙ bihꜗ heˈ kihꜗ juuˈ naˉ.

26 Cherˊmahꜗ jaa dsaˉ laayꜘ, hnaayhˉ Dio mahꜗhlëëhꜙ bihꜗ waˊ la ˈ chaˉ laꜗ, heˉ miˉgaayꜙ hñiiꜘbihꜗ ja , saꜙ jmääꜗ goˉte˜ heˉ jäyhꜘ hnaayhˉ Dio.27 Pero chaˊnëˊ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ, jaa dsaˉ hi maꜙraꜙ heˉ dsooꜘ hnaayhˉ Dio, hnøøꜗ kwayꜗ beꜘ kihꜗchihˉ hnɨɨꜘ hi jëë˜ wɨɨꜘ hiꜙ läꜙja kihꜗ dsaˉmëꜘ hnɨɨꜘkaˉlähꜘ, hiꜙ hnøøꜗ hääyꜗ hñiiyꜘ mahꜗ saꜙ waˊ läˉsayhꜘkyaahˊ heˉ hlɨɨhˈ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.

2Saꜙ waˊ jëëˊ jneˊ heˉ laaꜗ dsaˉ

1 Øøhnꜗ, heˉ maˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ JesucristoDsaˉjøøh ˈ jnänˋ hi lluuꜗ goˉte˜, jmeeꜙ biiꜗ jmeehˈ hnähꜘ kweeˉ läꜙhiiꜘ nëˊ kyaahˊ dsaˉ. 2 Cherˊmahꜗgaꜙllooꜗ jaa dsaˉ jeeˊ dsaˉñeehꜙ hnähꜘ, hi heꜘnaˉ kyehˊ hmɨɨhˉ lluꜗ hiꜙ häˊ aniy˜ hmooh ˈ gooyˉkaˉlähꜘ. Hiꜙ waˊraˉ gaꜙllooꜗ jaa hi täˉñeeꜘ hi sɨhˊhɨꜙ hmɨɨhˉ kihꜗ. 3 Hiꜙ cherˊmahꜗ jmääh ˈ hnähꜘjøøhˈ hi jnaahˈ hmɨɨhˉ kihꜗ heꜘ, mahꜗ jwɨɨhˈ hnihꜘ:“Naꜘ jeeˊ llu ˈ laˉ”, mahꜗ hi täˉñeeꜘ heꜘ, jwɨɨh ˈ:“Jmääꜗ läꜙ maˉchehꜗ naˉ o jeeˊ laˉ yaˉnaꜘ hʉʉˊ tɨɨnꜙlaˉ.” 4 Jeeˊ ja dsaˉläˉjnäähꜘ hnähꜘ heˉ saꜙ jmeehˉhnähꜘ kweeˉ läꜙhiiꜘ nëˊ kyaahˊ dsaˉ. Heˉ jmeehˉhnähꜘ läꜙja , jmäähꜙ hnähꜘ hñaahꜗ jwëëꜚ hi kyehʉʉˊdsëˉ hlɨɨhˈ jmahꜗ baˊ.

5 Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ øøhnꜗ hi hnaanꜙ: ¿Cheˊ saꜙgaꜙlleehˉ Dio hi täˉñeeꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, mahꜗ läꜙd-sooꜘ dsëyꜗ kiyhꜗ? Hi heꜘ laaꜗ läꜙkohꜘ hi chaˉ kuuˊkih ˈ, hiꜙ hyoyhꜙ heeyꜚ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio läꜙkoogaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi hnaayhˉ. 6 Peromiˉkwahꜚ hnähꜘ kihꜗ hi täˉñeeꜘ, mahꜗ hnaahꜙhnähꜘ hi chaˉ kuuˊ. ¿Ja ˈ dsaˉ chaˉ kuuˊ naˉ hi täähˊ jmeehꜙ hnähꜘ? ¿Ja hi heꜘ naˉ, dsaˉjääꜙ hnähꜘnëˊtaˊ? 7 ¿Ja dsaˉ chaˉ kuuˊ naˉ, hi miˉkwahꜗ jmɨɨˉkihꜗ Cristo heˉ laꜗ naˊhñaahꜗ jnänˋ, hiꜙ ja baˊ kyaahˊjmɨɨˉ kihꜗ Cristo gaꜙmiꜙcheeyˉ hnähꜘ?

Santiago 2:8 215 Santiago 3:178Heˉ jmeehˉ hnähꜘ lluꜗ baˊ ja , cherˊmahꜗ juˈdsooꜘ

gaꜙmiꜙtehˋ hnähꜘ ley jʉʉhˉ, läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗDio: “Waˊ hnaahꜙ dsaˉkyaahˊ, ja baˊ läꜙkoo hnaahꜙhñaahꜗ.” 9 Pero cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjmeehˊ hnähꜘkweeˉ läꜙhiiꜘ nëˊ kyaahˊ dsaˉ, heˉ jmeehˉ hnähꜘdsoˊkyeˉ baˊ ja . Ja baˊ ley ja , hnɨɨ˜ kyahꜗ hnähꜘheˉ naˉbäähˋ hnähꜘ dsooˊ. 10 Jaa dsaˉ hi høøꜙläꜙjëꜙ heˉ lleˋ ley kihꜗ Moisé, cherˊmahꜗ gaꜙhlääyhˉkyaahˊ koo mɨˈjuuꜗ baˊ, maˉnaˉbääyhˋ läꜙjëꜙ. 11Heꜘbaˊ hi gaꜙjähꜘ: “Hneˉ hi naˉjeeꜚ gooˉ, taꜙ kaahꜙhi laaꜗ kyaaꜗ jñahꜘ”, heꜘ baˊ hi heꜘ gaꜙjähꜘ kaˉlähꜘ:“Taꜙ jngëëhꜙ dsaˉ.” Heˉja , cherˊmahꜗ saꜙ kaahꜙhi laaꜗ kyaaꜗ jñahꜘ, pero jngëëhꜙ dsaˉ, maꜙraꜙ heˉmaˉnaˉbäähˋ baˊ hneˉ chaˊnëˊ ley.

12 Heˉja hnøøꜗ hlëëhˊ hnähꜘ hiꜙ hnøøꜗ jmeeh ˈhnähꜘ läꜙkoo lleˋ kyahˈ hnähꜘ baˊ, jëëhꜘ lloo˜ koojmɨɨˊ, ley ja ngɨɨhꜗ kwaat˜ jnänˋ, ja baˊ ley heˉkyaahˊ dsaˉlääꜘ jneˊ. 13 Kihꜗ hi saꜙ läˉñihꜘ dsëꜗdsaˉkyaahˊ, ja baˊ läꜙja saꜙ läˉñihꜘ dsëꜗ Dio kyaayhˊkaˉlähꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llay ˈ taˊ. Pero cherˊmahꜗgaꜙläꜙñihꜘ dsëˉ jneˊ kihˈ dsaˉkyaahˊ jneˊ, hwëëꜙ jneˊlluˈ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ ngɨɨyhˈ kwaat˜ jnänˋ.

Taˊ lluˈ jnänˋ kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ14 Øøhnꜗ, heeˉ jmääꜗ kihꜗ jaa hi jähꜘ maˉdsooꜘ

baˊ dsëyˈ kihꜗ Dio mahꜗ niꜙ koo heˉ lluꜗ saꜙ jmeeyꜙ.¿Cheˊ lääyꜘ kyaahˊ heˉ koo jäyhꜘ: “Maˉdsooꜘ baˊdsënꜙ”? 15 Cherˊmahꜗ chaa jaa øøhꜗ jneˊ, dsaˉmëꜘdsaˉñʉʉhˉ hi saꜙ chaˉ hmɨɨhˉ heˉ këyhꜙ hiꜙ saꜙchaˉ heˉ kuhˊhɨyhꜗ koo jmɨɨˊ koo jmɨɨˊ, 16 hiꜙcherˊmahꜗ jaa hnähꜘ gaꜙchiihˊ hnihꜘ: “Jwërte kwaˊbeꜘ, gwaahˉ baˊ hneˉ lluꜗ, ja miˉllaahˈ hñaahꜗ, jakuhˉ baˊ hneˉ lluꜗ.” Pero ¿heeˉ jmääꜗ heˉ gaꜙjähˊläꜙnaˉ, cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙkwëëhˋ hnihꜘ heˉ jmeeꜙ biiꜗkiyhꜗ? 17 Ja baˊ läꜙja laꜗ kihꜗ hi jähꜘ maˉdsooꜘdsëyꜗ kihꜗ Dio. Cherˊmahꜗ saꜙ chaˉ niꜙ miihˉ heˉlluꜗ maˉjmeeyꜘ, saꜙ jmääꜗ heˉ jäyhꜘ: “Maˉdsooꜘ baˊdsënꜙ.” Juuˈ taꜙjmahꜗ baˊ ja .

18 Pero cherˊmahꜗ jaa gaꜙjähꜘ: “Hneˉ jmeehˉ taˊlluˈ, jnäꜘ maˉdsooꜘ dsënꜙ”, läꜙlaˉ jwɨɨꜚ jnihꜘ kaˉlähꜘ:“Miˉjnää ˈ kinꜙ heˉ maˉdsooꜘ hohꜘ, hneˉ hi saꜙmaˉjmeeꜘ niꜙmiihˉ taˊ lluˈ, mahꜗ jnäꜘmiˊjnäänꜗ kyahꜗheˉ maˉdsooꜘ dsënꜙ kyaahˊ taˊ llu ˈ heˉ jmeenꜙ.”19 Hneˉ jmeehˉ dsooꜘ, jaa baˊ Dio chaa . Jmeehˉbaˊ hneˉ lluꜗ. Hiꜙ läꜙja jähꜘ hi saꜙlluꜗ kaˉlähꜘ, mahꜗjlääꜙ bihꜗ kihꜗ heˉ goyhꜙ. 20Peerꜙ taahˉ hneˉ. ¿Heˉlaˈ saꜙ hii˜ läꜙngëëhꜘ miihˉ? Saꜙ jmääꜗ heˉ jähˊ jneˊmaˉdsooꜘ baˊ dsënˉ kihꜗ Dio mahꜗ saꜙ naˊjnäꜘ taˊjnänˋ. 21¿Ja gaꜙjmeeꜘ Dio kwaat˜ lluuꜗ Abrahamdsaˉmaˉgyuhˉ jnänˋ taꜙlaꜙ kihꜗ taˊ llu ˈ heˉ gaꜙjmeeyꜘ,heˉ gaꜙngëëyꜗ Isaac jooyꜘ kihꜗ Diomahꜗmaˊ juuyꜘ nëˊnaˊhyooꜘ? 22 ¿Cheˊ saꜙ ngëëhꜘ haˉ läꜙ laꜗ? Gaꜙläꜙd-sooꜘ dsëꜗ Abraham kihꜗ Dio, heˉja baˊ gaꜙjmeeyꜘläꜙkoo gaꜙjähꜘ Dio. Hiꜙ kyaahˊ heˉ gaꜙjmeeꜘ Abra-ham ja , gaꜙläꜙjnäꜘ maꜙraꜙ heˉ gaꜙläꜙdsooꜘ baˊ dsëyˈ kihꜗ Dio. 23 Läꜙja gaꜙläꜙteꜗ läꜙkoo naˉsɨɨˉ juu ˈkihꜗ Dio heˉ jähꜘ läꜙlaˉ: “Gaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ Abrahamkihꜗ Dio, heˉja gaꜙjmeeꜘ Dio kwaat˜ lluuyꜗ.” Hiꜙgaꜙläꜙcheeyꜙ omeꜚ kyaaꜗ Dio. 24 Läꜙja dsaˉläˉngëëꜘjneˊ, jmeeꜙ Dio kwaat˜ lluuꜗ dsaˉ, kyaahˊ heˉ jmeeyꜙtaˊ lluˈ, jaꜙ maꜙlaꜙ kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘ dsëyꜗ.

25 Ja baˊ läꜙja gaꜙlaꜗ kihꜗ Rahab, jaa dsaˉmëꜘ hi maˊ hnëë˜ hñiiꜘ kyaahˊ waˊ hi chaˉ hi . GaꜙjmeeꜘDio kwaat˜ lluuyꜗ kihꜗ heˉ gaꜙkwayꜘ jeeˊ gaꜙjäꜘ hi gaꜙllaꜙnääꜗ koo ˈ juu ˈ hiꜙ gaꜙcheeyꜗ taꜙ jyohꜘ jwë ˈ

läꜙlluꜗ jeeˊ gaꜙlaayꜘ. 26 Jmɨˉngoꜗ heˉ moꜙsoꜙ kyaahˊjmɨˉlleꜘ, naˉjuuˊ baˊ ja . Ja baˊ läꜙja laꜗ jnänˋ. Saꜙjmääꜗ heˉmaˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ kihˈ Dio, cherˊmahꜗ saꜙnaˊjnäꜘ taˊ lluˈ heˉ jmeeˉ jneˊ.

3Hnøøꜗ leehꜚ jneˊ haˉ läꜙ hlëëhˊ jneˊ

1 Saꜙ waˊ chaa jwëëꜘ taˉjwohꜗ jeeˊ täähˊ hnähꜘøøhnꜗ. Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ, hwehˉ gaˊ miihˉ ngɨɨhꜗDio kwaat˜ jnänˋ hi laaꜗ taˉjwohꜗ. 2 Läꜙjëëꜙ baˊjneˊ, johꜘ jiih˜ saꜙ dsaˉhläähꜙ jneˊ. Pero jaa hi saꜙdsaˉhläähꜙ kyaahˊ juuˈ heˉ hlëëyhꜙ, hi heꜘ laaꜗ jaadsaˉñʉʉhˉ lluuꜗ goˉte˜. Liyhꜙ hääyꜗ hñiiyꜘ kihꜗ läꜙjëꜙbaˊ, saꜙ kwayꜙ jwëˈ jøøꜗ heˉ hlɨɨhˈ kiyhꜗ.

3 Waˊraˉ gaꜙtøøhˊ jneˊ fren˜ hooˊ kyaˊjɨɨhˊ, hwaabihꜗ kyaahˊ jneˊ. Maꜙkeꜙ jøøyhˈ, kyaahˊ koo heˉ pihˈ baˊ tääꜙ jää jneˊ haˉ taꜙ jeeˊ hnøøˉ jneˊ. 4 Läꜙja laꜗkaˉlähꜘ kyaahˊ barco. Maꜙkeꜙ heˉ gaˊ jʉʉhˉ ngëë ˈbarco hiꜙ maꜙkeꜙ sëëh˜ lleꜘ täꜘ kihꜗ, pero kyaahˊ koojwɨˊ hmaˉ pihˈ baˊ kooh˜ dsaˉ, leꜘ dsaˉnääyꜗ haˉ taꜙjeeˊ hnøøyˈ. 5Hiꜙ läꜙja laꜗ kaˉlähꜘ kyaahˊ läˊsɨɨhˊ jneˊ.Koo heˉ pih ˈ baˊ, pero haˉ kohꜘ dsooˊ saꜙ hnooˉ.Kyaahˊ koo jeˉ pihˈ baˊ leeꜙ soohꜗ läꜙjiihˈ kooꜙ koomohꜘ jʉʉhˉ. 6 Hiꜙ läˊsɨɨhˊ jneˊ laꜗ läꜙkoo jeˉ. Johꜘnëëˈ heˉ hlɨɨhˈ saꜙ gwaꜘ kihꜗ. Heˉ naˉ hee läꜙkaajmɨˉngoꜗ jnänˋ läꜙjëꜙ jmɨɨˊ baˊ. Läˊsɨɨhˊ jneˊ naˉ, tëëbeꜘ kihꜗ chaˊjeˉ.

7 Lihꜙ baˊ dsaˉ miˉhwaaꜘ läꜙjëëꜙ nëë ˈ jahꜘ laahi chaa hwaꜗ laˉ, liyhꜙ miˉhwaayꜘ taˈ, mɨɨhˉ, hiꜙjahꜘ hi chaa jmɨˉñeehꜚ kaˉlähꜘ. 8 Pero saꜙ chaaniꜙ jaa hi lihꜙ haꜗ kihꜗ läˊsɨɨhˊ jneˊ. Saꜙ chaˉ heˉllaˉdsëëˋ kihˈ heˉ hlɨɨhˈ naˉ. Läꜙkoo heˉ naˉkahˈvenen heˉ jngɨɨhꜙ kihꜗ dsaꜙ baˊ laˈ läˊsɨɨhˊ jneˊ.

9 Kyaahˊ läˊsɨɨhˊ jneˊ hlëëhˊ jneˊ llu ˈ kihꜗ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ, hiꜙ ja baˊ kyaahˊ läˊsɨɨhˊ jneˊ, jwäˊ jneˊdsoˊjwɨɨꜘ kihꜗ dsaꜙ, hi laaꜗ läꜙkoo heehꜚ kihꜗ Dio.10Koo baˊ hooˊ jneˊ jeeˊ hwëëˉ juuˈ lluꜗ hiꜙ jeeˊ hwëëˉjuuˈ hlɨɨhꜗ. Niꜙ miihˉ saꜙ sooh˜ läꜙnaˉ, øøhnꜗ. 11Haˉläꜙja , koo jmɨˉtooˉ hyaꜙ jmɨɨˉ øøꜘ hiꜙ ja baˊ heˉja hyaꜙ jmɨɨˉ llihꜗ kaˉlähꜘ. 12 Øøhnꜗ, haˉ läꜙja koochaah ˈ higo hɨɨꜗ mɨ ˈolivo o wɨɨ jëh ˈ hɨɨꜗ mɨ ˈhigo.Ja baˊ läꜙja laꜗ kihꜗ jeeˊ hyaˉ jmɨɨˉ, saꜙ hwëëꜙ jmɨɨˉñiiˋ ko jøhꜘ kyaahˊ jmɨɨˉ øøꜘ.

Kihꜗ Dio baˊ jaˉ, heˉ gwaꜘ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ13 Cherˊmahꜗ chaa jaa hnähꜘ hi chaˉ hʉʉˊd-

sëˉ lluꜗ kihꜗ, hi kyʉʉh˜ chaˉmiihˉ, hi heꜘ hnøøꜗmiˉjnääꜙ heˉ kyʉʉyh˜ ja , kyaahˊ taˊ lluˈ heˉ jmeeyꜙ.Hiꜙ hnøøꜗ jmääyꜗ hñiiꜘ jaa hi hwaa , läꜙlleˋ kihˈ jaahi kyʉʉh˜. 14 Pero cherˊmahꜗ wɨɨꜘ hohꜘ hnähꜘ hiꜙjmeehˉ hnähꜘ läꜙ tɨh˜ hohꜘ hnähꜘ hñaahꜗ, saꜙ chaˉheˉ kihꜗ heˉ jmääꜙ hnähꜘ hñaahꜗ kaahˊ. Heˉ taˉjuuˈ baˊ hnähꜘ ja . 15 Jaꜙ heˉ jaꜗ gyʉʉhˈ hʉʉˊdsëˉ naˉ.Hʉʉˊdsëˉ chaˉ hwaꜗ laˉ baˊ naˉ, heˉ gwaꜘ kyaahˊjmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ baˊ naˉ. Laꜗ kihꜗ hi saꜙlluꜗ baˊhʉʉˊdsëˉ naˉ. 16 Jëëhꜘ, heˉ wɨɨꜘ hohꜘ hnähꜘ kyaahˊdsaˉkyaahˊ hnähꜘ hiꜙ hnoohˉ hnähꜘ heˉ tɨh˜ hohꜘhnähꜘ hñaahꜗ, heˉ ja jmeeꜙ, heˉ täähˊ hnähꜘ waˊ laˈchaˉ laˉ, jmeehˉ hnähꜘ läꜙjëꜙ nëëˈ heˉ hlɨɨhˈ.

17 Pero hʉʉˊdsëˉ heˉ jaꜗ gyʉʉh ˈ, heˉ ja baˊnaˉjngɨɨ ˈ. Heˉ ja baˊ jmeeꜙ hiiꜘ tiiˊ kih ˈ dsaꜙ,jmeeꜙ hwaa dsaˉ, nʉʉhˊ dsaˉ, dsaˉläˉñihꜘ dsëyꜗchaˉmiihˉ hiꜙ jmeeyꜙ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ. Kyaahˊhʉʉˊdsëˉ lluꜗ ja , jmeeꜙ dsaˉ kweeˉ läꜙhiiꜘ nëˊ kyaahˊ

Santiago 3:18 216 Santiago 5:17dsaˉ hiꜙ jaꜙ koo taˉjuuyˈ. 18 Dsaˉ hi gaꜙnääˊ koonëëˈ baˊ, jmeeyꜙ hiiꜘ tiiˊ kihˈ dsaꜙ, hiꜙ läꜙja läꜙjwëëꜘdsaˉ hi jmeeꜙ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ.

4Saꜙ waˊ hnøøhˊ jneˊ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ

1 ¿Haˉ taꜙ gwaꜘ heˉ te jëëhꜘ hnähꜘ? Kihꜗ heˉheeꜘ hohꜘ hnähꜘ heˉ gaˊ chaˉ, heˉ ja baˊ naˉ jmeeꜙjwɨɨhˋ kyahˈ hnähꜘ. 2 Chaˉ heˉ hnoohˉ hnähꜘ perosaꜙ tëëhꜗ hnähꜘ. Jngëëhꜙ hnähꜘ dsaˉ hiꜙ jmeehˉhnähꜘ biiꜗ lehꜙ hnähꜘ heˉ chaˉ kiyhꜗ pero saꜙ tëëhꜗhnähꜘ. Tiˉchoohˉ hnähꜘ juu ˈ, hiꜙ tiˉhneeꜙ hnähꜘ.Saꜙ maˉhñah˜ hnähꜘ heˉ hnoohˉ hnähꜘ, jëëhꜘ saꜙmaˉngɨɨhˊ hnähꜘ kihꜗ Dio. 3 Hiꜙ waˊraˉ gaꜙngɨɨhˊhnähꜘ kihꜗ Dio, saꜙ hñahꜙ hnähꜘ. Jëëhꜘ saꜙ ngɨɨhˊhnähꜘ kyaahˊ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ, koo hnoohˉ hnähꜘ läꜙtɨh˜ hohꜘ hnähꜘ hñaahꜗ baˊ.

4 Hnähꜘ dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ, ¿heˉla ˈ maˉläˉøøꜘhnähꜘ kihꜗ Dio? ¿Cheˊ saꜙ ñehˊ hnähꜘ moꜙsoꜙ jwahꜘhnähꜘ kyaayhˊ, cherˊmahꜗ hnoohꜘ gaˊ hnähꜘ heˉ chaˉjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ? Jëëhꜘ, hi hnoohˉ gaˊ heˉ chaˉjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, moꜙsoꜙ jwayhꜘ kyaahˊ Dio. 5 ¿Cheˊlaahꜘ hnähꜘ, koo taˉjähꜘ baˊ juu ˈ kihꜗ Dio heˉ lleˋläꜙlaˉ: “Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ kihꜗ Dio heˉ kyaahˊ jneˊ,hnääyꜗ jneˊ chaˉmiihˉ, saꜙ hnøøyꜗ kye jneˊ jyohꜘ jwëˈ”? 6 Pero chaˉmiihˉ jmeeꜙ Dio lluꜗ dsëꜗ kyaahˊ jneˊ.Heˉja jähꜘ juu ˈ kiyhꜗ läꜙlaˉ: “Dio jneꜙ jwë ˈ kihꜗhi jmää hñiiꜘ jøøhˈ, pero lluꜗ baˊ dsëyˈ kyaahˊ hi hwaa .”

7 Waˊ nʉʉhˊ hnähꜘ kihꜗ Dio. Taꜙ kwaˉ jwë ˈkihꜗ hi saꜙlluꜗ kaayhꜗ hnähꜘ, läꜙja baˊ läꜙøøyꜘ kyahꜗhnähꜘ. 8 Yaˉnääꜘ hnähꜘ kihꜗ Dio hiꜙ Dio miˉjäyhꜙkyahꜗ hnähꜘ. Hnähꜘ hi jmeeꜙ dsoˊkyeˉ, hnøøꜗnaˉjngëëˈ hnähꜘ. Hiꜙ hnähꜘ hi jmeeꜙ toꜗ dsëꜗ, waˊlaˈ koo baˊ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ. 9 Kɨˊhoohˊ hnähꜘläꜙjiih ˈ chaahꜗ hohꜘ hnähꜘ. Llaꜚ heˉ ngɨɨh ˈ hnähꜘ,hnøøꜗ hoohˊ hnähꜘ baˊ. Llaꜚ heˉ chaa hnähꜘ lluꜗ,waˊ tiˉmeehˉ hohꜘ hnähꜘ. 10Waˊ hwaahˊ hnähꜘ kihꜗDsaˉjøøhˈ jnänˋ, mahꜗ jmääyꜗ hnähꜘ kaahˊ.

Saꜙ waˊ kyenˊ kwaat˜ kihꜗ øøhꜗ jneˊ11 Øøhnꜗ, taꜙ chaˉhää hnähꜘ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ.

Hi chaˉhää øøhꜚ, o kay˜ kwaat˜ kiyhꜗ, hi heꜘchaˉhää ley, hiꜙ kay˜ kwaat˜ kihꜗ ley. Heˉjacherˊmahꜗ kahˉ hnähꜘ kwaat˜ kihꜗ ley, heˉ jmäähꜙhñaahꜗ jwëëꜚ baˊ ja , llaꜚ heˉ maˊ høøhꜗ hnähꜘ ley.12 Jaa baˊ hi gaꜙllaꜘ ley, jaa baˊ hi naˉngëˈ jwëˈlääyꜗ dsaˉ hiꜙ naˉngëyˈ jwëˈ heeyꜗ dsaˉ. Pero hnähꜘ,heeˉ laahꜗ hnähꜘ mahꜗ kahˈ hnähꜘ kwaat˜ kihꜗ jñahꜘ.

Saꜙ chaaˉ hi ñeˉ haˉ läꜙ chaa jneˊ høˈ13 Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ hi jähꜘ: “Naꜗ o høꜗ dsaˊnøø ˈ

jnäähꜗ dsaˊjmeeˊ jnäähꜗ taˊ jeeˊ jyohꜘ jwɨɨˉ. Jeeˊ ooꜙjä jnäähꜗ koo ñeˉ, jmeeˊ jnäähꜗ miihˉ taˊ hnɨɨꜙ mahꜗlehꜙ jnäähˈ chaˉmiihˉ kuuˊ”, jwahꜘ hnähꜘ. 14Pero saꜙñehˊ hnähꜘ heeˉ naˉ leꜘ kyahꜗ hnähꜘ høꜗ, cheˊ chaajuuhꜘ hnähꜘ. ¿Cheˊ saꜙ kye hnähꜘ kwaat˜ heˉ laahꜗhnähꜘ läꜙkoo jmɨɨˉ hmooˊ heˉ gwaꜘ ko hwëëꜘ mahꜗdsaˉäähꜗ kaˉlähꜘ? 15Llaꜚ heˉmaˉjwahꜘ hnähꜘ läꜙja ,jwahˈ hnähꜘ läꜙlaˉ baˊ: “Cherˊmahꜗ jähꜘ Dio chaa gaˊjneˊ, jmeeˊ baˊ jneˊ heeˉ gaˊ hnøøˈ leꜘ.” 16 Pero kyaahˊheˉ hlëëhˊ hnähꜘ, heˉ jmäähꜙ hnähꜘ hñaahꜗ kaahˊ baˊnaˉ. Läꜙjëꜙ juu ˈ taahꜗ läꜙnaˉ, laꜗ hlɨɨh ˈ. 17 Hi lihꜙjmeeꜗ heˉ lluꜗ, mahꜗ saꜙ jmeeyꜙ, heˉ jmeeyꜙ dsoˊkyeˉbaˊ ja .

5Dsaˉ chaˉ kuuˊ hi hñaaˉ dsëˉ jëëyꜗ wɨɨꜘ baˊ

1 Nʉʉˉ daˊ hnähꜘ dsaˉ chaˉ kuuˊ. Kɨˊhoohˊ hnähꜘjwërte. Naꜗ gaˊ jäꜙ chaˉmiihˉ wɨɨꜘ nëˊ kyahˈ hnähꜘ.2 Ngooꜗ gaꜙheeꜗ läꜙjëꜙ heˉ hmooh ˈ heˉ chaˉ kyahꜗhnähꜘ. Maˉjwëꜗ jahꜘ saˊhmɨɨhˉ kyahꜗ hnähꜘ. 3 Läꜙjëꜙkuuˊ kyahˈ hnähꜘ maˉhyaˉ tʉˊjʉʉh˜. Läꜙjëꜙ heˉ naˉhnɨɨꜗ kyahꜗ hnähꜘ läꜙjiihˈ miˉllaaꜙ hnähꜘ, läꜙkoo heˉkaahꜙ hnähꜘ kyaahˊ jeˉ baˊ. Peerꜙ maˉllaˉmahꜗ kuuˊkyahˈ hnähꜘ jeeˊ maˉdsaaꜗ jmɨɨˊ laˉ. 4 Jñeeˈ dsaˉ hi maˊ jmeeꜙ taˊ jeeˊ nuuˉ kyahꜗ hnähꜘ kɨˉhooh˜ jwërte,hnɨɨy˜ kyahꜗ hnähꜘ kihꜗ Dio. Heˉ gaꜙjuuˊ hnähꜘ kiyhꜗ,heˉ saꜙ gaꜙmiꜙhmaahˊ hnähꜘ jñeeyˈ. Peerꜙ kɨˉhooh˜dsaˉ hi gaꜙchoohꜗ taˊ kyahˈ hnähꜘ heˉja maˉnuuꜘDio hi laaꜗ jʉʉˊ läꜙjëëꜙ hi täähˊ gyʉʉh ˈ. 5 Peerꜙjnaah ˈ dsaˉngëëhꜘ hnähꜘ hwaꜗ laˉ, maˉlëh˜ hnähꜘgaꜙläꜙjëꜙ baˊ heˉ maˉheeꜘ hohꜘ hnähꜘ. Maˉgyaah ˈhnähꜘ läꜙkoo jahꜘ hi ngooꜗ gaꜙllooꜗ jmɨɨˊ jngëëh ˈdsaˉ. 6 Kihꜗ hi saꜙ ää niꜙ miihˉ maˉbäähˋ hnähꜘdsooˊ hiꜙ maˉjngëëhꜙ hnihꜘ. Saꜙ gaꜙhnooyhˉ haˉ läꜙjeeˊ maˊ lääyˈ hñiiyꜘ.

Hnøøꜗ jøhˉ dsëˉ jneˊ läꜙjiihˈ jähꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ7 Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ øøhnꜗ, waˊ jøhˉ hohꜘ

hnähꜘ läꜙjiih ˈ lloo˜ jmɨɨˊ jähꜘ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Jëëˋdaˊ hnähꜘ läꜙkoo laꜗ kihꜗ hi jmeeꜙ taˊ, jøøy˜ jmaꜗheˉ läꜙgyʉhꜘ jeeˊ nuuˉ kiyhꜗ, ja gaˊ chooyhˈ taˊ heˉkyeyˉ oˉjøhꜙ dsëꜗ kihꜗ. 8 Ja baˊ läꜙja hnøøꜗ jmeehˈ hnähꜘ. Waˊ jøhˉ hohꜘ hnähꜘ, goˉtaahˊ hnähꜘ koohwehˉ, taꜙ hwaa hnähꜘ, jëëhꜘ ngooꜗ yaꜙjähꜙ jmɨɨˊjähꜘ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. 9 Taꜙ hnooˉ hnähꜘ juu ˈ kihꜗdsaˉkyaahˊ hnähꜘ mahꜗ saꜙ kaꜗ Dio ju ˈdsooꜘ kyahꜗhnähꜘ. Hii ꜚ Jwëëꜚ maˉchehꜗ chuhꜙ hoˊhaahˊ.

10 Øøhnꜗ, miˉdsoohꜚ daˊ hohꜘ hnähꜘ haˉ läꜙkoowɨɨꜘ gaꜙjëëꜗ läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio, läꜙ maˊgaꜙhlëëyhꜗ dsaˉ madaꜚ kihꜗ Dio. Hiꜙ maˊ chaˉ baˊoˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ dsaˉ heꜘ. Ja baˊ läꜙja jmeeˊ hnähꜘkaˉlähꜘ. 11Haˉ kohꜘ lluꜗ saꜙ laꜗ kihꜗ dsaˉ hi kwëëh˜dsëꜗ. Maˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ, haˉ läꜙ gaꜙkwëëhꜗ dsëꜗJob läꜙkoo maˊ gaꜙjëëyꜗ wɨɨꜘ hiꜙ maˉñehˊ baˊ hnähꜘhaˉ läꜙ gaꜙjmeeꜘ Dio kyaayhˊ maˉngëëꜘ maˉjëëyꜙwɨɨꜘ. Peerꜙ chaˉmiihˉ dsaˉläˉñihꜘ dsëꜗ Dio jnäˋ jneˊhiꜙ kooyˈ dsëyꜗ kaˉlähꜘ.

12 Øøhnꜗ, jeeˊ läꜙjëꜙ heˉ hnoonꜗ jwëëhnꜚ hnähꜘ, taꜙtää hnähꜘ gyʉʉhˈ, niꜙ taꜙ tää hnähꜘ hwaꜗ, niꜙ heˉ gaˊjyohꜘ, taꜙ tää hnähꜘ. Cherˊmahꜗ jwahˈ hnähꜘ “Jaahˉ”,koo “Jaahˉ” baˊ jwahꜗ hnähꜘ. Hiꜙ cherˊmahꜗ jwahˈ hnähꜘ “Jahꜙha ˈ”, koo “Jahꜙha ˈ” baˊ jwahꜗ hnähꜘmahꜗ saꜙ kaꜗ Dio juˈdsooꜘ kyahꜗ hnähꜘ.

Haˉ läꜙ hnøøꜗ jmeenˊ maˊ chaaˉ hi dsaahˊ13 Cherˊmahꜗ chaa jaa hi jëë˜ wɨɨꜘ jeeˊ kyah ˈ

hnähꜘ, waˊ ngɨɨyꜘ kiyhꜗ kihꜗ Dio. Cherˊmahꜗ chaajaa hi jëë dsëꜗ, waˊ häyꜘ kihꜗ Dio. 14Hiꜙ cherˊmahꜗchaa jaa hi dsaahˊ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ, hnøøꜗ tëëyhꜗdsaˉgyʉʉhˊ kyaa ˈ gwahꜙ mahꜗ taayhꜙ aceit läꜙkoohihꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ hiꜙ ngɨɨyꜗ kihꜗ Diomahꜗ miˉhlääyꜘ hi dsaahˊ heꜘ. 15Hnøøꜗ dsooꜘ dsëyꜗjeeˊ ngɨɨyꜙ kihꜗ hi dsaahˊ, läꜙja jäꜗ baˊ kiyh ˈ. Diobaˊ chaayhꜙ. Hiꜙ cherˊmahꜗ maˉjmeeyꜘ heˉ hlɨɨh ˈ,kooꜙ baˊ Dio dsëꜗ kiyhꜗ. 16 Miˉjnääˈ kihꜗ dsaˉkyaahˊhnähꜘ, cherˊmahꜗ heˉ maˉhläähˉ kyaahˊ hnihꜘ. Hiꜙngɨɨˊ hnähꜘ kihꜗ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ kihꜗ Dio mahꜗ jäꜗkyahꜗ hnähꜘ. Heˉ ngɨɨꜙ jaa hi lluuꜗ kyeeꜘ , hiꜙ kyechaˉmiihˉ beꜘ. 17 Elía maˊ laa jaa dsaˉ läꜙ jneˊ. Hi

Santiago 5:18 217 Santiago 5:20heꜘ gaꜙngɨɨꜘ kihꜗ Dio läꜙkaa tuhˉdsëꜗ, mahꜗ saꜙ waˊjäˉ jmaꜗ. Hiꜙ hnëˉ ji ñeˉ naˉdsë˜ jñeeꜘ sɨhˉ, saꜙ jaꜗniꜙ miihˉ jmaꜗ. 18 Maˉngëëꜘ heˉ ja , koo kaˉlähꜘgaꜙngɨɨyꜘ kihꜗ Dio heˉ jäꜙ jmaꜗ, hiꜙ jaꜗ jmaꜗ, hiꜙ kookaˉlähꜘ gaꜙløøꜗ gaꜙkwaꜘ mɨˈhmaˉ.

19 Øøhnꜗ, cherˊmahꜗ chaa jaa hnähꜘ hi maˉläˉøøꜘ kihꜗ ju ˈdsooꜘ, hiꜙ läꜙja chaa jñahꜘ hi jmeeꜗ yaˉnääyꜘ kaˉlähꜘ, 20 hnøøꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘheˉ laˉ. Cherˊmahꜗ gaꜙlëhꜗ hnähꜘ chaahˊ jaa hi maˉläˉøøꜘ , maˉläähˋ hnähꜘ jaa hi maˊ hiiꜘ gooˉjuuꜘ, hiꜙ läꜙja maˉcheˋ chaˉmiihˉ dsoˊkyeˉ.

1 Pedro 1:1 218 1 Pedro 2:5

1 PedroHeˉ laˉ toˉnëˊ jeˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ PeeˊGaꜙcheeꜗ Peeˊ koo jeˉ kihꜗ dsaˉgooy ˈ hi maˊ

täähˊ ʉʉꜘ1 Jnäꜘ Peeˊ laan ˈ apóstol kyaaꜗ Jesucristo, sɨɨnꜙ

kyahꜗ hnähꜘ hi gaꜙhwëë jwɨɨˉ kihꜗ. Hnähꜘ hi täähˊhwa ˈ Ponto, Galacia, Capadocia, Asia hiꜙ Bitinia.2 Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ gaꜙlleeyhˉ hnähꜘ läꜙkohꜘhʉʉˊdsëˉ maˉnaˉlaꜚ kiyhꜗ jääꜗ , hiꜙ kyaahˊ Jmɨˉlleꜘkiyhꜗ gaꜙmiꜙlluuyꜗ hnähꜘ mahꜗ jmeehˈ hnähꜘ heˈ kihꜗJesucristo, hiꜙ läꜙja maˉnaˉjngëëh ˈ hnähꜘ kyaahˊjmaˉ kiyhꜗ. Waˊ miˉjääꜗ Dio hnähꜘ chaˉgaˊmiihˉ hiꜙläꜙja waˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ.

Maˉnaˉlaaꜚ jneˊ kwaat˜ tëëꜗ jneˊ yaꜙjwɨɨꜗ3Heˉ baˊ cheˉ lluuꜗ Dio Jmiiˉ Jesucristo Dsaˉjøøhˈ

jnänˋ. Haˉ kohꜘ saꜙ gaꜙläꜙñihꜘ dsëyꜗ jneˊ, heˉja naˉgaꜙjmeeyꜘ gaꜙläꜙchaaꜙ jneˊ läꜙhmëëꜘ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉgaꜙläꜙjiihˋ Jesucristo jeeˊ kih ˈ hi naˉjuuˊ. Heˉjakye jneˊ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ tëëꜗ jneˊ jeeˊ täähˊ hi naˊjiihꜙ. 4 Hiꜙ läꜙja hñahꜙ jneˊ heenꜚ heˉ høøꜙ Diogyʉʉh ˈ, heˉ saꜙ heeꜘ jihˊkohꜘ, heˉ saꜙ läꜙsohꜘ hiꜙniꜙ saꜙ läꜙsɨɨꜗ. 5 Kihꜗ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ kih ˈDio, heˉja hääy˜ jneˊ kyaahˊ beꜘ kiyhꜗ läꜙjiihˈ lääyꜗjneˊ goˉte˜ läꜙkoo maˉnaˉlaꜚ juuˈ miˉjnääyꜙ jnänˋwaˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ.

6 Heˉja jëë dsëˉ jneˊ, maꜙkeꜙ ko hwëëꜘ baˊjëëˊ jneˊ naˉkuˊ naˉngɨɨ ˈ heˉ wɨɨꜘ cherˊmahꜗ läꜙjajmeeꜙ biiꜗ heˉ dsaˉngëëꜘ jneˊ. 7 Mahꜗ läꜙjnäꜘ, cheˊläꜙ maˉdsooꜘ ja baˊ dsëˉ jneˊ kih ˈ Dio. Heˉ dsooꜘdsëˉ jneˊ, kyeeꜘ chaˉgaˊmiihˉ läꜙkohꜘ gaˊ kuˊnøøꜚ.Jëëhꜘ kuˊnøøꜚ ja , koo dsaˉllaaꜙ baˊ. Hiꜙ hnøøꜗkooꜗ kyaahˊ jeˉ, ja gaˊ läꜙjnäꜘ maꜙraꜙ heˉ lluꜗ baˊ.Ja baˊ läꜙja jneˊ, kyaahˊ heˉ jëëˊ jneˊ heˉ wɨɨꜘ,läꜙjnäꜘ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ kihˈ Dio mahꜗ läꜙjahlëëyhꜗ lluꜗ hiꜙ jmeeyꜗ jʉʉhˉ jnänˋ hiꜙ jmääyꜗ jneˊkwaat˜ läꜙkoo hi kaahˊ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ läꜙjnääꜘJesucristo. 8Hnaahꜙ baˊ hnähꜘ Jesucristo maꜙkeꜙ saꜙmaˉjëëhˋ hnihꜘ. Hiꜙ maꜙraꜙ heˉ dsooꜘ baˊ hohꜘ hnähꜘkiyhꜗ, maꜙkeꜙ saꜙ jëëhꜙ hnähꜘ. Heˉja baˊ jëë hohꜘhnähꜘ chaˉmiihˉ, läꜙjiihˈ moꜙsoꜙ läꜙkëhˊ hnähꜘ jmɨɨˊhlëëhˊ hnähꜘ läꜙkohꜘ teꜗ heˉ jëë hohꜘ hnähꜘ. 9 Jëëhꜘ,maˉnaˉlaahˊ hnähꜘ naꜗ. Heˉ naˉ baˊ hnoohꜘ hnähꜘheˉja maˉläˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ.

10 Läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ, gaꜙh-lëëhꜘ kihꜗ haˉläꜙ miˉjääꜗ Dio jneˊ. Gaꜙkwayꜘ beꜘ maˊhnøøy ˈ maˊ läꜙngëëyꜘ haˉläꜙ jwëꜘ jeeˊ lää ˈ Dio jneˊläꜙkoo maˉjwahnꜗ laˉ. 11 Hiꜙ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Cristogaꜙjmeeꜘ juu ˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ, haˉläꜙ jëëꜗ Cristo wɨɨꜘhiꜙ haˉläꜙ leeyꜘ jøøh ˈ maˉngëëꜘ maˉjëëyꜙ wɨɨꜘ. Hiꜙgaꜙkwaꜘ dsaˉ heꜘ beꜘ maˊ hnøøyˈ läꜙngëëyꜘ hii dsaˉmaˊ leeꜘ Cristo hiꜙ heeˉ jmɨɨˊ maˊ leꜘ läꜙja . 12 PeroDio gaꜙmiꜙjnääˉ kihꜗ dsaˉ heꜘ, jaꜙ kihꜗ jmɨɨˊ ja hehꜗjuuˈ heˉ gaꜙkwayꜘ ja , laꜗ jnäˋ jneˊ baˊ ja . Juuˈ jamaˉnʉʉˊ jneˊ na ˈ. Jëëhꜘ, kyaahˊ beꜘ kihꜗ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨˈ heˉ jaꜗ gyʉʉhˈ, gaꜙkwaꜘ dsaˉ juˈhmëëꜘ laˉ.Hiꜙ läꜙkye ángele kaˉlähꜘ maˊ hnøøˈ maˊ läꜙngëëyꜘhaˉläꜙ laꜗ juuˈ laˉ.

Dio hnøøꜗ leeꜘ jneˊ naˉjngëëˈ13 Kihꜗ heˉja naˉ, jwëëhn˜ hnähꜘ, waˊ jñiih

ˈ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ mahꜗ hää hnähꜘ hñaahꜗ.

Läꜙkaa tuhˉhohꜘ hnähꜘ jøø hnähꜘ heehꜚ heˉ laˊkwaˈ Dio waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ läꜙjnääꜘ Jesucristo. 14Waˊlaa ˈ jneˊ läꜙkoo jaa gyʉʉˉ hi nʉʉhˊ kih ˈ jmiiˉ.Moꜙsoꜙ waˊ jmeeˊ gaˊ jneˊ läꜙkoo maˊ jmeeˉ jneˊ jääˈ heˉ saꜙ maˉkyuuh˜ jneˊ juu ˈ kihꜗ Dio. 15 Ja baˊläꜙkohꜘ naˉjngëëˈ Dio hi gaꜙlleehˉ jneˊ, ja baˊ läꜙjahnøøꜗ dsaˊtoohnˊ naˉjngëë ˈ jneˊ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉjmeenˉ. 16 Läꜙlaˉ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio: “Waˊ laah ˈhnähꜘ naˉjngëëˈ läꜙkoo naˉjngëëˈ jnäꜘ.”

17 Jwahꜘ hnähꜘ Tääˋ kih ˈ Dio hi ngɨɨhꜗ kwaat˜kihꜗ läꜙhiiꜘ nëˊ haˉläꜙ täähˊ haa dsaˉ. Heˉja hnøøꜗgahꜙ hnihꜘ taˊko jiih ˈ chaahˉ hnähꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.18 Jëëhꜘ, maˉñehˊ baˊ hnähꜘ johꜘ saꜙ gaꜙkëëꜘ heˉgaꜙlääꜗ Dio jneˊ kihˈ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉ gaꜙläꜙtëëꜙjneˊ kih ˈ dsaˉ maˉgyuuhˉ jnänˋ. Saꜙ gaꜙläꜙhmaahˋkyaahˊ heˉ dsaˉheeꜘ , läꜙ laꜗ kuuˊ tøøˉ kuˊnøøꜚ.19 Gaꜙläꜙhmaahˋ kyaahˊ jmaˉ kihꜗ Cristo heˉ hmoohˈ jwërte, laayꜗ läꜙkoo jaa borrego mähꜗ hi lluuꜗgoˉte˜ hi kwëëhˉ dsaˉ Dio. 20 Jääꜗ ja gaˊ nøø ˈjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, maˉnaˉlaꜚ juu ˈ cheeꜗ Dio jooꜘ . Hiꜙnaꜗ jeeˊ ngooˈ gaꜙdsaaꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ, maˉmiˉjnääˉ bihꜗjnänˋ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ hnääyꜗ jneˊ. 21 Taꜙlaꜙ kihꜗ Cristomaˉläˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ kihˈ Dio hi gaꜙmiꜙjiiyhˋ jeeˊkihˈ hi naˉjuuˊ hiꜙ gaꜙjmääyꜗ jøøhˈ. Heˉja kihꜗ Diobaˊ heˉ maˉläˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ hiꜙ kihꜗ hñiiꜘ bihꜗ heˉmaˉchaˉ oˉjøhꜙ dsëˉ jnänˋ.

22 Naꜗ maˉnaˉjngëëˈ jneˊ kyaahˊ beꜘ kihꜗ JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨˈ, läꜙlluꜗ heˉ gaꜙjmeeˊ jneˊ heˈ kihꜗ juuˈ dsooꜘmahꜗ läꜙja läꜙhnääꜙ jneˊ øøh ˈ jneˊ, pero jaꜙ kyaahˊjuuˈ taꜙjmahꜗ. Heˉja waˊ läˉhnääꜙ jneˊ øøhnˈ läꜙkaatuhˉdsëˉ jneˊ hiꜙ kyaahˊ läꜙjëꜙ beꜘ jnänˋ. 23 Jëëhꜘ,heˉ gaꜙläꜙchaaꜙ jneˊ kaˉlähꜘ läꜙhmëëꜘ, saꜙ laꜗ kyaahˊjmɨˉngoꜗ heˉ dsaˉheeꜘ . Chaa jneˊ kyaahˊ juuˈ kihꜗDio heˉ naˊjiihꜙ baˊ. Heˉ ja saꜙ heeꜘ jihˊkohꜘ jihˊlɨhꜘ.24 Jëëhꜘ (läꜙlaˉ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio):Läꜙjëëꜙ dsaˉ laaꜗ läꜙkoo waˊnuuˉ.Läꜙjëꜙ heˉ jnäꜘ naˊhñaahꜗ kihꜗ dsaꜙ, laꜗ läꜙkoo waˊleꜗ

kihꜗ waˊnuuˉ baˊ.Dsaˉläˉkii waˊnuuˉ, hiꜙ waˊleꜗ kihꜗ dsaˉtøhꜙ.25 Pero juu ˈ kihꜗ Dio, läꜙ maˉchaˉ ja baˊ, saꜙ llaaꜙ

jihˊkohꜘ.Heˉ laˉ ja juu ˈ heˉ gaꜙnʉʉhˉ hnähꜘ läꜙkoo maˊgaꜙkwaꜘ dsaˉ juˈhmëëꜘ kihꜗ Cristo.

21 Heˉja beꜗ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨh ˈ, taꜙ jmeeˉ

hnähꜘ juu ˈ taˉjuu ˈ, taꜙ waˊ taˉjuuh ˈ hnähꜘ heˉjmäähꜙ hnähꜘ hñaahꜗ läꜙkoo jaa hi miˉteꜗ mahꜗsaꜙmiˉteyhꜗ, taꜙwaˊwɨɨꜘ hohꜘ hnähꜘ, taꜙ koohꜘ hnähꜘjuu ˈ jwɨɨˋ. 2 Läꜙ jmeeꜙ jaa gyʉʉˉ sëhꜘ hi tʉhꜘko llaˉjiih˜, läꜙja waˊ läˉheeꜘ hohꜘ hnähꜘ waˊjʉhꜙheˉ laꜗ koo nëëˈ baˊ heˉ gwaꜘ gyʉʉhˈ. Heˉ laˉ naˉ laꜗjuuˈ heˉ saꜙ jwëëhˋ heˉ jmeeꜙ dsaˊnøøˈ jneˊ taꜙ chaˊnëˊläꜙjwëꜘ jeeˊ lääꜘ jneˊ. 3 Jëëhꜘ, maˉkyuuh˜ baˊ hnähꜘhaˉ kohꜘ saꜙ lluꜗ dsëꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.

Cristo laaꜗ läꜙkoo mɨˈkuuˊ heˉ naˊjiihꜙ4Heˉja yaˊnäähꜗ hnähꜘ chuhꜙ kihꜗ Cristo hi laaꜗ

läꜙkohꜘ kuuˊ heˉ naˊjiihꜙ heˉ saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ dsaˉjääꜗ , pero kihꜗ Dio, laayꜗ läꜙkohꜘ mɨˈkuuˊ heˉ naˉlliihˊhiꜙ hmoohˈ jwërte kaˉlähꜘ. 5 Hiꜙ ja baˊ läꜙja laahꜗhnähꜘ läꜙkohꜘ kuuˊ heˉ naˊjiihꜙ, heˉ kyaahˊ jmeeꜙDio hneꜗ kiyhꜗ hiꜙ leehꜘ hnähꜘ läꜙkoo jmiˉdsaˉ hi naˉjngëëˈ goˉte˜ mahꜗ kwëëhˈ hnähꜘ Dio läꜙjëꜙ heˉngɨɨyꜙ. Läꜙja baˊ tɨh˜ dsëꜗ Dio jmeehˈ hnähꜘ taꜙlaꜙ

1 Pedro 2:6 219 1 Pedro 3:10kihꜗ Jesucristo. 6 Kihꜗ heˉja baˊ hlëëhꜙ läꜙlaˉ jeeˊnaˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio:Jnäꜘ Dio llaanꜚ jwɨɨˉ Sión jaa hi laaꜗ läꜙkoo kuuˊ

heˉ kyeˉ dsaˉ toˉnëˊ kihˈ koo hneꜗ jʉʉhˉ.Laꜗ koo mɨˊkuuˊ naˉlliihˊ heˉ hmoohˈ jwërte.Hi dsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ, jihˊkohꜘ saꜙ jäyꜗ kyaahˊ oˉhihꜙ.7 Kuuˊ ja hmoohˈ jwërte kyahꜗ hnähꜘ hi maˉdsooꜘdsëꜗ. Pero kihꜗ hi saꜙ dsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Dio, naˉsɨɨˉläꜙlaˉ:Ja baˊ kuuˊ heˉ saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëꜗ tëꜙhyahꜙ,heˉ ja baˊ gaꜙjäꜘ läꜙkoo mɨ ˈkuuˊ heˉ kyeˉ dsaˉ

toˉnëˊ kihˈ koo hneꜗ jʉʉhˉ.8Hiꜙ läꜙlaˉ naˉsɨɨˉ kaˉlähꜘ:Laꜗ koo mɨˊkuuˊ heˉ dsaˉtëhꜗ dsaˉ hiꜙ läꜙkoo hlooˉ

heˉ jmeeꜙ dsaˉtähꜙ dsaˉ.Dsaˉ heꜘ dsaˉtëhꜗ, kihꜗ heˉ saꜙ hii˜ heeyhꜙ juuˈ kihꜗDio, ko ja lleˋ kihˈ bihꜗ ja .

9 Pero jneˊ maˉlaaꜗ jneˊ koo nääꜗ dsaˉ hi naˉlleehˊ baˊ, hiꜙ maˉlaaꜗ jneˊ läꜙkoo jmiˉdsaˉkyaaꜗ dsaˉtaˊ jøøhˈ, maˉlaaꜗ jneˊ koo nääꜗ dsaˉ hi naˉjngëëˈ. Hiꜙ ja baˊ läꜙja maˉlaaꜗ jneˊ koo jwɨɨˉkihꜗ Dio mahꜗ kwaˊ jneˊ juuˈ haˉläꜙ laꜗ heˉ jʉhˉgaaheˉ jmeeyꜙ. Jëëhꜘ, gaꜙhwëëyꜗ jneˊ jeeˊ naˉhoo mahꜗdsaˊtoohˊ jneˊ kyaayhˊ jeeˊ jnäꜘwaˊjeˉ jihˈgyehꜗ. 10 Jääꜗsaꜙ chaˉ maˊ laaˈ jneˊ kihˈ Dio, pero naꜗ maˉlaaꜗ jneˊdsaˉ kyaayꜗ. Saꜙ chaa hi gaꜙläꜙñihꜘ dsëꜗ jneˊ jääˈ,pero naꜗ maˉläˉñihꜘ dsëꜗ Dio jneˊ.

Jmeeꜙ biiꜗ miˊteˋ jneˊ kihˈ Dio11 Peerꜙ hnaanꜙ hnähꜘ øøhnꜗ. Jwɨɨ˜ hnähꜘ hi

gaꜙhwëë jwɨɨˉ kihꜗ mahꜗ gaꜙnäähꜗ hnähꜘ jeeˊ jy-ohꜘ jwɨɨˉ. Läꜙkohꜘ heˉ moꜙsoꜙ naˊjnääꜘ hnähꜘ kihꜗjmɨˉgyʉʉꜙ baˊ la ˈ. Heˉja chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ,moꜙtoꜙ jmeeˉ hnähꜘ heˉ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘheˉ jmeeꜙ dsaˉheeꜘ tuhˉhohꜘ hnähꜘ. 12 Goˉtaahˊhnähꜘ läꜙkoo lleˋ kyahˈ hnähꜘ, jeeˊ kihˈ dsaˉ hi saꜙmaˉheehˉ kihꜗ Diomahꜗ läꜙja jmeeyꜗ jʉʉhˉ kihˈ Diowaˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jäyhꜘ. Jëëhꜘ maˊja jëëꜗ dsaˉ heꜘ,heˉ lluꜗ baˊ taˊ kyahˈ hnähꜘ maꜙkeꜙ naꜗ hlëëyhꜙ wɨɨꜘkyahꜗ hnähꜘ, jäyhꜘ heˉ hlɨɨhˈ baˊ naˉ jmeehˉ hnähꜘ.

13 Kwaat˜ kihꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, waˊ nʉʉhˊ hnähꜘkihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi laaꜗ taˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Läꜙjawaˊ nʉʉhˊ hnähꜘ kihꜗ dsaˉtaˊ jøøh ˈ hi jmeeꜙ hihꜙkihꜗ läꜙjëëꜙ . 14Hiꜙ läꜙja waˊ nʉʉhˊ hnähꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙlleˊmohꜘ hi naˉhñaa kyaay ˈ hi llaꜙ taˊ kih ˈ hi jmeeꜙ heˉ hlɨɨhˈ hiꜙ hlëëyhꜙ lluꜗ kihꜗ hi jmeeꜙ heˉlluꜗ jmahꜗ baˊ. 15 Jëëhꜘ, Dio hnøøꜗ jmeehˈ hnähꜘ heˉlluꜗ jmahꜗ baˊ mahꜗ saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ hlëëhꜗ wɨɨꜘ hi saꜙ ngëëꜘ hi saꜙ chaˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kihꜗ. 16Goˉtaahˊhnähꜘ läꜙkoo jaa hi naˉlaa baˊ, jëëhꜘ moꜙsoꜙchaˉ heˉ hnɨɨ˜ kyahꜗ hnähꜘ. Pero taꜙ jmeeˉ hnähꜘhʉʉˊdsëˉ chaˉ jwëˈ jmeehˈ hnähꜘ waˊ laˈ chaˉ laꜗ, kihꜗheˉ maˉnaˉlaahˊ hnähꜘ. Jmeeˊ hnähꜘ läꜙkoo jmeeꜙhi täähˊ tääꜘ jmeeꜙ taˊheꜗ kihꜗ Dio baˊ. 17Waˊ jiihˊ jneˊjuuˈ lluꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ. Waˊ hnääꜙ jneˊ øøhꜗ jneˊ, waˊgahꜙ jneˊ Dio, hiꜙ waˊmiˉteˋ jneˊ kihˈ dsaˉtaˊ jøøhˈ hi chaa hwaꜗ laˉ.

18 Hnähꜘ hi jmeeꜙ taˊ kihˈ dsaꜙ, waˊ nʉʉhˊ hnähꜘkihꜗ jʉʉˊ taˊ hiꜙ waˊ gah ˈ hnihꜘ. Jaꜙ maꜙlaꜙ kihꜗhi jmeeꜙ lluꜗ hi jøhˉ dsëꜗ, läꜙja jmeeh ˈ hnähꜘkihꜗ jʉʉˊ taˊ hi saꜙ jøhˉ dsëꜗ kyaahˊ dsaˉ. 19 Jaadsaˉ hi jëë˜ wɨɨꜘ, maꜙkeꜙ saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ jmeehꜙdsihꜘ, cherˊmahꜗ heehˉ bihꜗ heˉ jëëy˜ wɨɨꜘ, läꜙjabaˊ tɨh˜ dsëꜗ Dio. Jëëhꜘ, gaꜙjmeeyꜘ läꜙkoo lleˋ kihˈ mahꜗ saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ heˉ hnɨɨꜗ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ.

20 Haˉ jmääꜗ heˉ beꜘ hohꜘ hnähꜘ heˉ jëëhꜘ hnähꜘwɨɨꜘ cherˊmahꜗ jmeehˉ gaˊ hnähꜘ heˉ hlɨɨh ˈ. Perocherˊmahꜗ gaꜙläꜙbeꜘ hohꜘ hnähꜘ heˉ jëëhˈ hnähꜘ wɨɨꜘkihꜗ heˉ jmeehˉ hnähꜘ heˉ lluꜗ, heˉ naˉ baˊ tɨh˜ dsëꜗDio. 21 Kihꜗ heˉja baˊ gaꜙlleehˉ Dio jneˊ. Jëëhꜘ,Cristo gaꜙjëëyꜗ wɨɨꜘ kwaat˜ jnänˋ. Hñiiyꜘ gaꜙjmeeyꜘtoˉnëˊ mahꜗ jmeeˊ jneˊ läꜙja . 22 Cristo, saꜙ gaꜙjmeeꜘniꜙ miihˉ dsoˊkyeˉ, niꜙ saꜙ gaꜙmiꜙgaayˉ niꜙ jaadsaˉ. 23Maˊ gaꜙhlëëhꜘ dsaˉ hlɨɨhˈ kiyhꜗ, saꜙ gaꜙjiiyhˈ juu ˈ kyaahˊ dsoˊjwɨɨꜘ. Hiꜙ maˊ gaꜙheehꜗ dsihꜘ wɨɨꜘ,saꜙ gaꜙtaˊ gaꜙhaayhˉ dsaˉ. Gaꜙtooyhˉ gooˉ Dio baˊhi llaꜙ taˊ kyaahˊ juuˈ dsooꜘ. 24 Cristo gaꜙkooˈ läꜙjëꜙdsoˊkyeˉ jnänˋ nëˊ kiyhˈ läꜙkoo maˊ gaꜙtaayꜚ dsohꜘhmaˉcruꜚ. Läꜙja maˉnaˉjuuˊ jneˊ kih ˈ dsoˊkyeˉmahꜗ jmeeˊ jneˊ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ. Gaꜙjäꜗ jnänˋ, läꜙlluꜗheˉ gaꜙlaꜗ dsooˊ kiyhˈ. 25 Maˊ laa ˈ jneˊ läꜙkoo jaaborrego hi gaꜙkah˜ jwëˈ, pero naꜗ maˉjeeh˜ jneˊ kihˈ Cristo hi hää jneˊ hi jøøꜙ jnänˋ.

3Nʉʉhꜚ kihꜗ hi naˉjeeꜚ gooˉ

1 Hiꜙ ja baˊ läꜙja hnähꜘ dsaˉmëꜘ hi chaadsaˉñʉʉhˉ kyaaꜗ , waˊ nʉʉhˊ hnähꜘ kiyhꜗ. Hiꜙcherˊmahꜗ dsaˉñʉʉhˉ kyaahꜗ saꜙ maˉheeyhˉ kihꜗDio, saꜙ jwëëhˋ kiyhˈ heeyhꜙ juuˈ kihꜗ Dio. Saꜙ hnøøꜗchaˉmiihˉ juu ˈ, waˊraˉ gaꜙjëëyꜗ heˉ hwaahˊ hnähꜘkyaayhˊ. 2 Leeꜙ koo jëëy˜ baˊ heˉ jmeehˉ hnähꜘlluꜗ hiꜙ gahꜙ hnihꜘ kaˉlähꜘ. 3 Taꜙ jmääˋ hnähꜘ hñaahꜗkyaahˊ heˉ naˉlɨɨˊ chaˉmiihˉ llehˊ, täähˊ chaˉmiihˉcaden˜ luuhˊ, kyehˊ hnähꜘ hmɨɨhˉ hmoohˈ mahꜗ jëëꜗdsaˉ kyahꜗ hnähꜘ. 4 Waˊ laah ˈ hnähꜘ naˊhñaahꜗ taꜙnehꜙ tuhˉhohꜘ hnähꜘ baˊ, kyaahˊ heˉ hwaahˊ hnähꜘhiꜙ täähˊ hnähꜘ toˉkëˊ. Hehꜗ naˊhñaahꜗ läꜙja , saꜙläꜙsɨɨꜗ jihˊkohꜘ hiꜙ kyeeꜘ chaˉmiihˉ kihꜗ Dio. 5 Läꜙjamaˊ laa ˈ naˊhñaahꜗ dsaˉmëꜘ hi naˉjngëë ˈ hi maˊchaa lloꜘjooꜗ. Maˊ kyeyˉ oˉjøhꜙ dsëˉ kihꜗ Dio hiꜙmaˊ nʉʉyhˊ kihˈ dsaˉñʉʉhˉ kyaayꜗ. 6 Läꜙja maˊ laaˈSara, maˊ nʉʉyhˊ kihˈ Abraham, gaꜙjmääyꜗ jøøhˈ. Hiꜙläꜙja hnähꜘ dsaˉmëꜘ, leehꜘ hnähꜘ läꜙkoo maˊ laa ˈSara cherˊmahꜗ jmeehˉ hnähꜘ heˉ lluꜗ hiꜙ niꜙ saꜙ gahˈ hnähꜘ niꜙ miihˉ.

7 Hiꜙ ja baˊ läꜙja hnähꜘ dsaˉñʉʉhˉ hi chaadsaˉmëꜘ kyaaꜗ , goˉtaahˊ hnähꜘ lluꜗ kyaayhˊ läꜙ hnøøꜗkihꜗ dsaˉmëꜘ. Jëëhꜘ, saꜙ chaˉ beꜘ kiyhꜗ läꜙkohꜘ hnähꜘ.Pero Dio baˊ jmeeꜙ heˉ chaa dsaˉmëꜘ dsaˉñʉʉhˉ,heˉja kweeˉ baˊ naˊjnääꜘ hnähꜘ chaˊnëyˊ. Läꜙjahnähꜘ dsaˉñʉʉhˉ, goˉtaahˊ hnähꜘ lluꜗ kyaayhˊ, mahꜗnuuꜗ Dio jeeˊ ngɨɨhˊ hnähꜘ kyahꜗ.

Hnøøꜗ heehˊ jneˊ heˉ jëënˊ wɨɨꜘ8 Koo kaˉlähꜘ jwëëhn˜ hnähꜘ, waˊ la ˈ koo nëëˈ

baˊ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ jeeˊ läꜙjëëꜙ hnähꜘ, waˊ jøhˉhohꜘ hnähꜘ, waˊ hnaahꜙ hnähꜘ dsaˉkyaahˊ hnähꜘläꜙkoo jaa øøhꜗ hnähꜘ. Waˊ läˉñihꜘ hohꜘ hnähꜘhiꜙ jmeeˊ hwaahˊ hnähꜘ. 9 Taꜙ jiihˋ hlɨɨh ˈ kihꜗ hi jmeeꜙ heˉ hlɨɨhˈ, niꜙ taꜙ hlëëhˋ wɨɨꜘ kihꜗ hi hlëëhꜙwɨɨꜘ kyahꜗ hnähꜘ, ngɨɨˊ hnähꜘ heˉ lluꜗ kiyhꜗ baˊ.Kihꜗ heˉja baˊ gaꜙtëëhꜗ Dio jneˊ mahꜗ miˉjääyꜗ jneˊ.10 Jëëhꜘ läꜙlaˉ naˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio:Hi hnøøꜗ läꜙchaa lluꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ,hiꜙ hnøøyꜗ dsaˉngëëyꜘ lluꜗ taˊko jiihˈ chaayˉ,waˊ høøyꜘ hooyˊ mahꜗ saꜙ hwëëꜙ juuˈ hlɨɨhꜗ,hiꜙ taꜙ waˊ hlëëyhꜘ juuˈ taˉjuuˈ.

1 Pedro 3:11 220 1 Pedro 5:111Waˊ läˉøøyꜘ kihꜗ heˉ hlɨɨhˈmahꜗ waˊ jmeeyꜘ heˉ lluꜗ

jmahꜗ baˊ.Waˊ hnøøyhˉ haˉläꜙ jeeˊ hɨɨˈ tiiˊ dsëyˈ,läꜙja waˊ jmeeyꜘ läꜙjëꜙ jmɨɨˊ.12Hää baˊ Dio läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ heˉ lluꜗ,hiꜙ nuuˉ bihꜗ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ ngɨɨyꜙ.Pero yaˉjëë dsëyꜗ kyaahˊ hi jmeeꜙ dsoˊkyeˉ.

13 ¿Hii naˉ hi jmeeꜗ heˉ hlɨɨh ˈ kyahꜗ hnähꜘcherˊmahꜗ jmeehˉ hnähꜘ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ? 14 Perolluꜗ laꜗ kyahꜗ hnähꜘ maꜙkeꜙ jëëhꜘ hnähꜘ heˉ wɨɨꜘ,kwaat˜ kihꜗ heˉ lluꜗ heˉ jmeehˉ hnähꜘ. Taꜙ jøøhˋhnähꜘ hñaah ˈ kihꜗ niꜙ jaa , niꜙ taꜙ waˊ gah ˈ hnähꜘ.15Waˊ gahꜙ hnähꜘ Dio baˊ. Hnäähˈ hnähꜘ Dio läꜙkaatuhˉhohꜘ hnähꜘ. Hnøøꜗ waˊ naˊlluˋ juuˈ kyahꜗ hnähꜘtääꜘ mahꜗ chaˉ heˉ jwɨɨh ˈ läꜙjaa läꜙjaa dsaˉ hi ngɨɨꜙ juu ˈ haˉläꜙ laꜗ oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ chaˉ kyahꜗhnähꜘ. Läꜙja waˊ hwaahˊ hnähꜘ kyaayhˊ, hiꜙ jiihˋhnähꜘ juu ˈ lluꜗ kiyhꜗ. 16 Hää hnähꜘ hñaahꜗ mahꜗsaꜙ hnɨɨꜗ hʉʉˊdsëˉ kyahꜗ hnähꜘ, hiꜙ läꜙja jäꜗ oˉhihꜙhi hlëëhꜙ wɨɨꜘ kyahꜗ hnähꜘ kihꜗ heˉ gaꜙnäähˊ hnähꜘjmeehˉ hnähꜘ heˉ lluꜗ läꜙ hnøøꜗ Cristo. 17 Hiꜙcherˊmahꜗ hnøøꜗ Dio jëëˊ jneˊ heˉ wɨɨꜘ läꜙ maˊ jmeeˉjneˊ heˉ lluꜗ, lluꜗ gaˊ läꜙja , läꜙkohꜘ gaˊ heˉ jëëˊ jneˊheˉ wɨɨꜘ läꜙ maˊ jmeeˉ jneˊ dsoˊkyeˉ.

18Läꜙja gaꜙlaꜗ kihꜗ Cristo kaˉlähꜘ. Koo häˊ ja baˊgaꜙjuuyꜗ kihꜗ dsoˊkyeˉ jnänˋ. Hi lluuꜗ heꜘ gaꜙjuuyꜗkwaat˜ jnänˋ hi jmeeꜙ dsoˊkyeˉ mahꜗ läꜙja tëëyꜙjneˊ kih ˈ Dio. Laꜗ juu ˈ dsooꜘ gaꜙjuuꜗ jmɨˉngoꜗ kiyhˈ pero gaꜙläꜙjiiyhˋ laayꜗ jmɨˉlleꜘ. 19 Läꜙja ñeeyˊlaayꜗ jmɨˉlleꜘ, naˊkwayˉ juuˈ kihꜗ jmɨˉlleꜘ hi täähˊnaˉjnëë ˈ, 20 hi saꜙ gaꜙjmeeꜘ he ˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ.Maˊ jøhˉ dsëꜗ Dio kyaayhˊ, saꜙ gaꜙcheeyꜗ chahꜘ heˉwɨɨꜘ nëˊ kiyhˈ taˊko jiihˈ maˊ jmeeꜙ Noé barco. Miihˉgoˉte˜ baˊ gaꜙlaaꜘ kyaahˊ barco maˊ jaˈ jmɨɨˉ. Heˉlɨɨꜗbaˊ gaꜙtëꜘ jñaaꜗ dsaˉ jeeˊ läꜙjëëꜙ . 21Heˉ gaꜙlaꜗ läꜙjakyaahˊ jmɨɨˉ ja , laꜗ läꜙkoo heˉ gaꜙsaa jneˊ jmɨɨˉheˉ kyaahˊ maˉlaaꜘ jneˊ naˈ. Pero heˉ saa jneˊ jmɨɨˉ,saꜙ dsaˉjñeeꜘ jneˊ kyaahˊ heˉ ja . Heˉ naˉ koo jɨɨh˜juu ˈ baˊ heˉ moꜙsoꜙ hnɨɨ˜ hʉʉˊdsëˉ jnänˋ kih ˈ Diotaꜙlaꜙ kihꜗ heˉ gaꜙläꜙjiihˋ Jesucristo. 22 Hiꜙ ngaayhꜗgyʉʉhˈ, naˊgyayˉ jwooˈ raˉlluuꜗ kihꜗ Dio. Hiꜙ läꜙjëëꜙángele hiꜙ läꜙkye läꜙjëëꜙ hi chaˉ beꜘ kihꜗ gyʉʉhˈnʉʉhˊ kiyhˈ.

4Waˊ jmeenˊ läꜙjëꜙ taˊ heˉ maˉhñah˜ jneˊ kihˈ Dio

1 Läꜙ maˊ kye Cristo jmɨˉngoꜗ läꜙkohꜘ kye jneˊ,gaꜙjëëyꜗ wɨɨꜘ kwaat˜ jnänˋ. Heˉja waˊ laˈ koo nëëˈ baˊ hʉʉˊdsëˉ jnänˋ kyaayhˊ. Waˊ heehˊ jneˊ jëëˊ jneˊheˉ wɨɨꜘ. Jëëhꜘ jaa hi maˉjëëꜙ wɨɨꜘ moꜙsoꜙ chaˉheˉ kihꜗ jmeeꜗ gyihꜗ dsoˊkyeˉ. 2 Heˉja taˊko jiih ˈchaayˉ, moꜙsoꜙ jmeeꜗ gyihꜗ heˉ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ.Hnøøꜗ jmeeyꜗ läꜙ tɨh˜ dsëꜗ Dio baˊ. 3 Maˉleeꜙ baˊläꜙkoo teꜗ heˉmaˉjmeehˊ hnähꜘ jääꜗ , läꜙmaˊ jmeehˉhnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ laꜗ oˉhihꜙ hiꜙ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ ngɨɨꜙjmɨˉngoꜗ kyahꜗ hnähꜘ. Gaꜙläꜙheehꜘ hnähꜘ, jaꜙ kyaahˊhihꜙ gaꜙkuhꜗ hnähꜘ läꜙ maˊ chaˉ jmɨɨˊ hiꜙ gaꜙjmeehˊhnähꜘ jʉʉhˉ kihꜗ dio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ heˉsaꜙ läꜙjëëꜗ Dio goˉte˜. Maˊ jmeehˉ hnähꜘ läꜙkohꜘjmeeꜙ läꜙjëëꜙ hi saꜙ maˉheehˉ kihꜗ Dio. 4 Heˉjadsaa dsëꜗ dsaˉ heꜘ naꜗ, heˉ moꜙsoꜙ jmeehˉ hnähꜘko jøhꜘ kyaayhˊ jeeˊ gaꜙnääyꜗ jmeeyꜙ naˉkuˊ naˉngɨɨˈ heˉ hlɨɨh ˈ ja . Heˉja naˉ hlëëyhꜙ wɨɨꜘ kyahꜗhnähꜘ. 5 Pero dsaˉ heꜘ ngëëyꜗ kwaat˜ kiyhꜗ chaˊnëˊ

hi gyaꜗ maˉnaˊlluuˋ llayꜗ taˊ kihˈ läꜙjëëꜙ hi naˊjiihꜙ,hiꜙ läꜙja kihꜗ hi naˉjuuˊ. 6 Kihꜗ heˉja , gaꜙkwaꜘdsaˉ ju ˈhmëëꜘ kihꜗ hi maˉnaˉjuuˊ. Jëëhꜘ, maꜙkeꜙgaꜙjuuyꜗ läꜙkoo lleˋ kih ˈ dsaˉjuuꜘ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ,pero naˊjiihꜙ jmɨˉlleꜘ kiyhꜗ jeeˊ ka Dio.

7Ngooꜗ yaꜙjähꜙ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ. Heˉja miˉleehꜚhnähꜘ hiꜙ chuuˊ hnähꜘ ko llaˉjiih˜ kyaahˊ Dio. 8Heˉkyeeꜘ gaˊ kih ˈ jeeˊ läꜙjëꜙ, waˊ hnaahꜙ hnähꜘ øøhꜗhnähꜘ. Jëëhꜘ, kyaahˊ heˉ hnääꜙ jneˊ øøhꜗ jneˊ,dsaˉjnëꜗ jwë ˈ kihꜗ chaˉmiihˉ dsoˊkyeˉ. 9 Läꜙkaatuhˉhohꜘ hnähꜘ, heehˋ øøh ˈ jneˊ hi dsaˉnääꜗchaˊnehꜙ kyahꜗ hnähꜘ. 10 Naˉsɨɨˈ baˊ taˊ heˉ laˊ kwaꜙDio jmeenˊ mahꜗ jmeeˊ jneˊ taˊheꜗ kihꜗ dsaˉkyaahnˊ.Hiꜙ läꜙjaa läꜙjaa jneˊ hnøøꜗ miˉtenˋ kyaahˊ taˊ heˉmaˉhñah˜ jneˊ mahꜗ jmääꜗ jnänˋ heˉ lluꜗ dsëꜗ Diokyaahˊ jneˊ. Jaꜙ koo nëëˈ heˉ lluꜗ heˉ kwëëyh˜ dsaˉkyaayꜗ. 11 Cherˊmahꜗ hi hlëëh˜ dsaˉ, waˊ hlëëyhꜘläꜙkoo jaa hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio baˊ. Cherˊmahꜗhi kwaꜙ beꜘ kihꜗ dsaꜙ, waˊ kwayꜘ kyaahˊ beꜘ kihꜗ Dio.Läꜙja läꜙjëꜙ heˉ jmeeˉ jneˊ, hnøøꜗ jmeenˊ kyaahˊbeꜘ kihꜗ Dio mahꜗ jmeeꜗ dsaˉ jʉʉhˉ kiyhꜗ taꜙlaꜙ kihꜗJesucristo. Läꜙja jmäänˊ jøøhˈ Dio jnänˋ hi chaˉ beꜘkihꜗ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Waˊ laˈ läꜙja .

Jëëˊ jneˊ wɨɨꜘ kihꜗ heˉ laaꜗ jneˊ kyaa Cristo12 Øøhnꜗ hi hnaanꜙ, waˊraˉ gaꜙngëëhꜘ hnähꜘ

chaˉmiihˉ heˉ wɨɨꜘ, taꜙ jmeeˉ dsaa hohꜘ hnähꜘ.Taꜙ waˊ laahꜘ hnähꜘ: “Saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ jëënꜚ koonaˉ jiihˈ heˉ wɨɨꜘ.” Jëëhꜘ heˉ naˉ, miˉjnääꜙ cheˊ läꜙmaˉdsooꜘ ja baˊ hohꜘ hnähꜘ. 13 Waˊ chaahˉ hnähꜘlluꜗ baˊ, jëëhꜘ läꜙkye hnähꜘ maˉjëëhˋ hnähꜘ heˉwɨɨꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ Cristo. Mahꜗ läꜙja läꜙchaahˉhnähꜘ lluꜗ jwërte waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ läꜙjnääyꜘ haˉkohꜘ jøøh ˈ laayꜗ. 14 Lluꜗ laꜗ kyahꜗ hnähꜘ cherˊmahꜗhlëëhꜙ dsaˉ wɨɨꜘ kyahꜗ hnähꜘ kwaat˜ kihꜗ Cristo.Jëëhꜘ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio heˉ jnaahˈ jwërte, chehˈ tääꜘkyaahˊ hnähꜘ. Dsooꜘ baˊ miˉkwahꜗ dsaˉ Jmɨˉlleꜘ kihꜗDio pero hnähꜘ jmeehˉ hnähꜘ jʉʉhˉ kiyhꜗ. 15 Perojyohꜘ juuˈ baˊ ja cherˊmahꜗ jëëhꜘ hnähꜘ heˉ wɨɨꜘ kihꜗheˉ maˉjngëëhꜙ hnähꜘ dsaˉ, o cherˊmahꜗ maˉhɨɨhꜘhnähꜘ kihꜗ dsaꜙ, cherˊmahꜗ maˉjmeehˊ hnähꜘ heˉhlɨɨh ˈ, cherˊmahꜗ maˉtaahˋ hnähꜘ jeeˊ saꜙ gaꜙtëëhꜘhnähꜘ. 16 Pero cherˊmahꜗ jëëhꜘ hnähꜘ heˉ wɨɨꜘ kihꜗheˉ laahꜗ hnähꜘ dsaˉ kyaaꜗ Cristo saꜙ laꜗ oˉhihꜙ. Kwaˊhnähꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio baˊ kihˈ heˉ jëëhꜘ hnähꜘ heˉwɨɨꜘ.

17Maˉdsëëꜗ jmɨɨˊ heˉ ngɨɨhꜗ Dio kwaat˜ kihꜗ dsaˉkyaayꜗ. Cherˊmahꜗ maˉløøꜗ ngɨɨyh˜ kwaat˜ jnänˋ,haˉ gaˊ kohꜘ saꜙ jmeeyꜗ kih ˈ hi saꜙ maˉheehˉ juˈhmëëꜘ kiyhꜗ. 18 Cherˊmahꜗ heˉlɨɨꜗ baˊ dsaˉlääꜘ hi lluuꜗ, haˉ baˊ läꜙ leꜘ kihꜗ hi saꜙ maˉheehˉ juuˈ kihꜗDio hi täähˊ jmeeꜙ waˊ laˈ chaˉ laˉ. 19 Heˉja maˊjëëꜘ jneˊ heˉ wɨɨꜘ läꜙ hnøøꜗ Dio, maꜙnøøˈ jneˊ jmeenˊheˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ hiꜙ waˊ tøøhnˊ gooˉ Dio läꜙjëꜙ heˉchaa jneˊ. Jëëhꜘ hi heꜘ gaꜙjmääꜗ jneˊ hiꜙ miˉteꜗ bihꜗjuuˈ kiyhꜗ.

5Nʉʉhꜚ kihꜗ dsaˉ hi kye nëˊ

1 Naꜗ hlëëhnˊ läꜙjëëꜙ hnähꜘ dsaˉgyʉʉhˊ kyaa ˈgwahꜙ läꜙkaa jeeˊ täähˊ hnähꜘ. Jëëˋ daˊ, koo baˊ laˈ taˊ kinꜙ kyaahˊ taˊ heˉ jmeehˉ hnähꜘ. Hiꜙ jmeenꜙjuu ˈ dsooꜘ kihꜗ heˉ wɨɨꜘ heˉ gaꜙngëëꜘ Cristo, hiꜙläꜙja tëëhnꜗ yaꜙjwɨɨꜗ kiyhꜗ heˉnaꜗ gaˊ läꜙjnäꜘ. Heˉja

1 Pedro 5:2 221 1 Pedro 5:14chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ. 2Hää hnähꜘ läꜙjëëꜙ dsaˉ kyaaꜗDio hi nøøꜘ gooˉ hnähꜘ. Jmeeˊ hnähꜘ taˊ läꜙkohꜘllaꜙ hohꜘ hnähꜘ baˊ, jaꜙ kyaahˊ heˉ wɨɨꜘ, niꜙ jaꜙ kihꜗheˉ heeꜘ hohꜘ hnähꜘ kuuˊ, hiꜙ jmeeˊ hnähꜘ läꜙkaatuhˉhohꜘ hnähꜘ. 3 Taꜙ waˊ hnoohˉ hnähꜘ heˉ jmeeꜗdsaˉ hi häähꜙ hnähꜘ taˊheꜗ kyahꜗ hnähꜘ. Jmeeˊ daˊhnähꜘ taˊheꜗ kihꜗ dsaˉ jääꜗ , mahꜗ läꜙkyʉʉyh˜ jmeeyꜗja baˊ läꜙkoo jmeehˉ hnähꜘ. 4 Mahꜗ läꜙja , waˊraˉjahꜗ hi laaꜗ toˉnëˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ jneˊ hi häˊ gooˉtaˊ laˉ, hñahꜙ jneˊ koo coron heˉ jnaahˈ jwërte heˉsaꜙ heeꜘ jihˊkohꜘ.

5 Ja baˊ läꜙja hnähꜘ chihˉ kwaa , waˊ nʉʉhˊ hnähꜘkihꜗ dsaˉgyʉʉhˊ. Hiꜙ jmeeˊ hnähꜘ hwaahˊ hnähꜘkyaahˊ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ. Jëëhꜘ:Dio jneꜙ jwëˈ kihꜗ hi jmää˜ hñiiꜘ kaahˊ,pero lluꜗ dsëyꜗ kyaahˊ hi jmää˜ hñiiꜘ hwaa .6Heˉja jwëëhn˜ hnähꜘ, jmääˋ hnähꜘ hñaahꜗ hwaahˊkyaahˊ Dio hi chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ mahꜗ jmääyꜗhnähꜘ kaahˊ waˊraˉ gaꜙdsëëꜗ jmɨɨˊ ja . 7 Tøøhˈ hnähꜘgooˉDio läꜙjëꜙ hʉʉˊdsëˉ heˉ chaa hnähꜘ, jëëhꜘ hñiiꜘbihꜗ hääy˜ hnähꜘ.

8 Leehꜚ hnähꜘ, miˉjnøøˊ hnähꜘ mɨ ˈnëhˊ. Jëëhꜘhi saꜙlluꜗ hñaaˉ dsëyꜗ kyaahˊ jneˊ. Tääꜘ saꜙ jääyˊngëyꜙ, hnaayhˉ hi saayhꜗ. Laayꜗ läꜙkohꜘ jaa hyahˉhää ˈ jeeˊ hnooyhˉ heˉ kuyhꜙ. 9 Heˉja goˉtaahˊhnähꜘ koo hwehˉ kyaahˊ heˉmaˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ,läꜙja taꜙ kwaˉ hnähꜘ jwëˈ kaayhꜗ hnähꜘ. Maˉñehˊbaˊ hnähꜘ, ja baˊ läꜙnaˉ dsaˉngëëꜘ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊhi täähˊ läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ.

10 Heꜘ baˊ Dio hi kwaꜙ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ jnänˋgaꜙtëëyhꜗ jneˊ taꜙlaꜙ kihꜗ Jesucristo mahꜗ tëëhꜗ jneˊyaꜙjwɨɨꜗ kiyhꜗ heˉ saꜙ llaaꜙ jihˊkohꜘ. Hiꜙ maˉngëëꜘmaˉjëëˊ jneˊ heˉ wɨɨꜘ miihˉ jmɨɨˊ, Dio jmääꜗ jneˊ lluuˈ goˉte˜, jmeeyꜗ jäꜗ jneˊ koo hwehˉ, hiꜙ jmeeyꜗläꜙchaˉ beꜘ jnänˋ, mahꜗmoꜙsoꜙ chaˉ gaˊ heˉ leꜘ jnänˋ.11 Läꜙja waˊ jmäänˊ Dio jnänˋ jøøhˈ hi chaˉ beꜘ kihꜗläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Waˊ laˈ läꜙja .

Gaꜙjmeeꜘ Peeˊ Dio kihꜗ dsaˉ jeeˊ gaꜙdsaaꜗ juuˈ laˉ12 Maˉsɨɨnꜗ miihˉ juuˈ laˉ kyaahˊ Silvano hi laaꜗ

jaa øøhꜗ jneˊ hi miˉteꜗ juuˈ kihꜗ. Maˉkwanꜗ miihˉnʉʉhꜚ laˉ kyahꜗ hnähꜘ hiꜙ jmeenꜙ dsooꜘ, heˉ laˉ ja ,heˉ laˊ kwaꜙ Dio. Heˉja goˉtaahˊ hnähꜘ koo hwehˉkyaahˊ heˉ ja .

13 Øøhꜗ jneˊ hi täähˊ jwɨɨˉ Babilonia hi naˉlleehˊko jøhꜘ kyaahˊ hnähꜘ, jmeeyꜙ Dio kyahꜗ hnähꜘ, läꜙjaMarco gyʉʉˉ kyaanꜙ kaˉlähꜘ. 14 Jmeeˊ hnähꜘ Dio kihꜗdsaˉkyaahˊ hnähꜘ hiꜙ ja chʉhˉ hnähꜘ kiyhꜗ läꜙlluꜗheˉ hnaahꜙ hnähꜘ.

Waˊ hiiꜘ tiiˊ kih ˈ läꜙjëëꜙ hnähꜘ hi laaꜗ koo baˊkyaahˊ Cristo. Waˊ laˈ läꜙja .

2 Pedro 1:1 222 2 Pedro 2:10

2 PedroHeˉ laˉ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jeˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Peeˊ

Gaꜙsɨɨꜘ Peeˊ kihˈ dsaˉgooyˈ1 Jnäꜘ Simón Peeˊ jmeenꜙ taˊ kihˈ Jesucristo laanꜗ

apóstol kyaayꜗ, sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ hi maˉdsooꜘ dsëꜗko jøhꜘ kyaahˊ jnäꜘ. Peerꜙ jnaah ˈ laꜗ jnänˋ heˉmaˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ lluuꜗ Jesucristohi lää jneˊ. Hi heꜘ heꜘ Dio jnänˋ. 2 Taꜙlaꜙ kihꜗheˉ kyuuhꜙ hnähꜘ Dio hiꜙ kyuuhꜙ hnähꜘ JesucristoDsaˉjøøhˈ jnänˋ, waˊmiˉjääꜗ Dio hnähꜘ chaˉmiihˉ hiꜙwaˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ.

Haˉ läꜙ jmeeˊ jneˊ hi maˉdsooꜘ dsëˉ kihꜗ Dio3 Kyaahˊ beꜘ kihꜗ Dio baˊ chaˉ läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ

chaa jneˊ mahꜗ jmeeˊ jneˊ läꜙ hnøøyꜗ hñiiyꜘ.Gaꜙhñahꜗ jneˊ heˉ laˉ, kyaahˊ heˉ maˉkyuuꜙ jnihꜘ.Hi heꜘ gaꜙtëëhꜗ jneˊ taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ laayꜗ jøøh ˈ hiꜙliyhꜙ jmeeyꜗ heˉ jʉhˉgaa . 4 Hiꜙ läꜙja gaꜙhñahꜗjneˊ heˉ jʉhˉgaa heˉ gaꜙjäyhꜘ jmeeyꜗ jnänˋ. Peerꜙjnaahˈ laꜗ jnänˋ heˉ maˉkyuuh˜ jneˊ juuˈ kiyhꜗ. Jëëhꜘtaꜙlaꜙ kihꜗ juuˈ naˉmaˉtøøhˊ jneˊ jeeˊ leeꜘ jneˊ läꜙkoolaaꜗ hñiiꜘ Dio hiꜙ lääy˜ jneˊ kihˈ heˉ hlɨɨhˈ heˉ chaˉjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ heˉ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ jnänˋ.

5 Heˉja läꜙlluꜗ heˉ maˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ, kwaˊhnähꜘ beꜘ jmeeˊ hnähꜘ läꜙkoo lleˋ kih ˈ baˊ. Hiꜙjaꜙ maꜙlaꜙ heˉ jmeehˉ hnähꜘ läꜙlleˋ kih ˈ, hnøøꜗläꜙkyuuh˜ hnähꜘ chaˉgaˊmiihˉ. 6 Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙheˉ kyuuh˜ hnähꜘ, hnøøꜗ hääh ˈ hnähꜘ hñaahꜗ. Hiꜙjaꜙ maꜙlaꜙ heˉ hääh ˈ hnähꜘ hñaahꜗ, hnøøꜗ jøhˉhohꜘ hnähꜘ. Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ heˉ jøhˉ hohꜘ hnähꜘ,hnøøꜗ hnaah ˈ hnähꜘ Dio. 7 Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ heˉhnaahˈ hnähꜘ Dio, hnøøꜗ jmeehˈ hnähꜘ heˉ lluꜗ kihꜗdsaˉkyaahˊ hnähꜘ. Hiꜙ jaꜙ maꜙlaꜙ heˉ ja , hnøøꜗhnaahꜙ dsaˉkyaahˊ baˊ. 8 Cherˊmahꜗ jmeehˉ hnähꜘläꜙjëꜙ heˉ ja , hiꜙ ngooꜗ baˊ jmeehˉhnähꜘ chaˉgaˊmi-ihˉ läꜙja , maˊja baˊ läꜙjnäꜘ taˊ kyah ˈ hnähꜘ. Hiꜙjaꜙ koo jwahꜘ hnähꜘ: “Kyuuꜙ baˊ jnäähꜗ JesucristoDsaˉjøøhˈ jnänˋ.” 9 Pero hi saꜙ jmeeꜙ läꜙja , saꜙ jnäꜘkiyhꜗ, laayꜗ läꜙkoo jaa hi tʉʉˊ. Maˉgaaꜘ dsëyꜗ haˉläꜙ gaꜙcheˋ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉ gaꜙjmeeyꜘ jääꜗ .

10 Läꜙja øøhnꜗ, miˉjnää ˈ hnähꜘ heˉ naˉlleehˊhnähꜘ hiꜙ miˉjnää ˈ hnähꜘ heˉ laahꜗ hnähꜘ hi gaꜙtëëhꜗ Dio. Cherˊmahꜗ jmeehˉhnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ ja ,saꜙ tähꜙ hnähꜘ jihˊkohꜘ, 11 hiꜙ niꜙ koo saꜙ chaˉ heˉhaꜗ kyahꜗ hnähꜘ, naˉnaˊ baˊ jwëˈ kyahꜗ hnähꜘ goˊtaahˊhnähꜘ tääꜘ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Jesucristo, Dsaˉjøøh ˈ jnänˋhi lää jneˊ.

12 Heˉja ngooꜗ baˊ jnäꜘ miˉdsoohnꜚ hohꜘ hnähꜘkihꜗ juu ˈ laˉ maꜙkeꜙ maˉkyuuh˜ hnähꜘ hiꜙ täähˊhnähꜘ koo hwehˉ kyaahˊ juˈdsooꜘ laˉ. 13 Pero lluꜗgaˊ laanꜙ heˉ kwanˋ nʉʉhꜚ laˉ kyahꜗ hnähꜘ taˊko jiihˈ chaanˉ. 14 Jëëhꜘ, maꜙ baˊ jnäꜘ, chahꜘ baˊ yaˊhëënꜗjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, läꜙja gaꜙmiꜙjnääˉ Jesucristo kinꜙ.15Heˉja kwanˋ beꜘ läꜙjiihˈ jeeˊ leꜘ, hlëëhnˊ hnähꜘ juuˈ laˉ mahꜗ läꜙdsooh˜ hohꜘ hnähꜘ gaˊ maˉjuunꜙ.

Gaꜙjëëꜗ Peeˊ haˉ kohꜘ saꜙ jʉʉhˉ beꜘ heˉgaꜙmiꜙjnääˉ Cristo

16 Läꜙ maˊ gaꜙkwaˊ jnäähꜗ juu ˈ kyahꜗ hnähꜘ saꜙgaꜙhlëëhnˋ juu ˈ taꜙjmahꜗ heˉ gwaꜘ kyaahˊ may˜.Gaꜙjmeeˊ jnäähꜗ dsooꜘ haˉ läꜙ läꜙjnäꜘ beꜘ kihꜗ Je-sucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jäyhꜘ.

Jëëhꜘ kyaahˊ mɨˊnëˊ jnäähꜗ gaꜙjëëˊ jnäähꜗ koo häˊ,haˉ läꜙ tøˉjlëë gaꜙjmääyꜗ hñiiyꜘ. 17 Gaꜙjëëˊ jnäähꜗgaꜙjmääꜗ Dio jøøyhˈ hiꜙ gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kiyhꜗ. Jeeˊja gaꜙnʉʉˊ jnäähꜗ haˉ läꜙ naˊhñaahꜗ gaꜙhlëëhꜘ Diokiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ: “Hi laˉ naˉ gyʉʉˉ kyaanꜙ hi hnaanꜙ, peerꜙ chaanˉ lluꜗ kyaayhˊ.” 18Heꜘ baˊ jnäähꜗgaꜙnʉʉˊ jnäähꜗ heˉ gaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ baˊ ja , läꜙ maˊtøøhˊ jnäähꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ Jesús gyʉʉhˈ mohꜘ heˉnaˉjngɨɨˈ ja .

19 Heˉja chaˉgaˊmiihˉ heehꜘ jnääh ˈ juu ˈ kihꜗhi maˊ ngëë˜ juu ˈ kihꜗ Dio lloꜘjooꜗ. Hiꜙ cherˊmahꜗjmeehˉ hnähꜘ he ˈ kihꜗ juu ˈ ja , jmeehˉ baˊ hnähꜘlluꜗ. Juuˈ ja laꜗ läꜙkoo waˊjeˉ heˉ kwaꜙ jmëëꜗ jeeˊnaˉhoo , heˉ naˉhih˜ läꜙjiih ˈ jnäꜙ, läꜙjiih ˈ hñaaꜘnʉʉꜘ høø ˈ chooyꜗ waˊjeˉ läꜙ gaꜙtëꜘ nehꜙ tuhˉhohꜘhnähꜘ. 20 Kihꜗ jeeˊ läꜙjëꜙ heˉ jwahnꜙ laˉ hnoonꜗ tähꜙhohꜘ hnähꜘ kihꜗ heˉ laˉ. Niꜙ jaa saꜙ läꜙkëhˊ jmɨɨˊ kihˈ hñiiꜘ heˉ jiiyꜗ juuˈ heˉ gaꜙsɨɨꜘ läꜙjëëꜙ hi maˊ ngëë˜juuˈ kihꜗ Dio. 21 Jëëhꜘ niꜙ jaa hi maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗDio, saꜙ gaꜙhlëëhꜘ läꜙkoo laꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ hñiiyꜘ.Gaꜙhlëëyhꜘ läꜙkoo laꜗ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ Dio baˊ, taꜙlaꜙkihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ hi maˊ jøøꜙ kiyhꜗ.

2Dsaˉ hi kwaꜙ juuˈ taˉjuuˈ(Judas 4-13)

1 Maˊ chaa baˊ dsaˉ lloꜘjooꜗ hi maˊ jähꜘ ngëëy˜juuˈ kihꜗ Dio jeeˊ kihˈ dsaˉ maˉgyuhˉ jnänˋ pero juuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ maˊ la ˈ juu ˈ taˉjuu ˈ baˊ. Hiꜙ ja baˊläꜙja hwëëꜙ taˉjwohꜗ hi kwaꜗ juuˈ taˉjuuˈ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ naꜗ. Jwëꜘ naˉhmääˊ baˊ miˉgaayꜙ hnähꜘ, hiꜙheeyꜗ hnähꜘ kyaahˊ heˉ miˉsɨɨyꜗ juuˈ kihꜗ Dio, läꜙjiihˈ jmääyꜗ taꜙ kooꜘ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ hi gaꜙlääyꜗ. Heˉjmeeyꜗ läꜙja , ngɨɨyꜗ jäꜙ naꜗ baˊ kohꜘ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kiyhˈ. 2 Jwëëꜘ dsaˉ jmeeꜗ ko jøhꜘ kyaayhˊ kyaahˊ jwëꜘhlɨɨh ˈ kiyhꜗ. Hiꜙ kwaat˜ kihꜗ dsaˉ heꜘ, miˉkwahꜗdsaˉ kihꜗ juˈdsooꜘ. 3 Kihꜗ heˉ heeꜘ dsëyꜗ kuuˊ, saayhꜗhnähꜘ kyaahˊ juuˈ heˉ gwaꜘ tuhˉdsëyꜗ hñiiyꜘ. Ko jamaˉnaˉheeꜚ baˊ dsaˉ heꜘ lloꜘjooꜗ. Moꜙsoꜙ chaˉ jeeˊmoꜙ lääyꜘ.

4 Läꜙja läꜙjëëꜙ ángele hi gaꜙjmeeꜘ heˉ hlɨɨh ˈ,saꜙ gaꜙläꜙjøhꜙ dsëꜗ Dio kyaayhˊ, gaꜙjwääyꜗ chaˊjeˉ,gaꜙhñuuyhˉ jeeˊ naˉhoo jeeˊ saꜙ jnäꜘ saꜙ nʉʉhꜘ. Jeeˊja tääyhˊ läꜙjiihˈ dsëëꜗ jmɨɨˊ heˉ llayꜗ taˊ kiyhˈ. 5Hiꜙläꜙja kihꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ hi maˊ chaa lloꜘjooꜗ, saꜙgaꜙkooyˈ dsëyꜗ kiyhꜗ, gaꜙjngëëyhꜗ hi hñaaˉ dsëꜗ heꜘkyaahˊ jmɨɨˉ. Jii ja gaꜙlaaꜘ maꜙlaꜙ Noé baˊ kyaahˊgyee hi maˊ chaa kiyhꜗ. Hi heꜘ gaꜙkwaꜘ juuˈ haˉläꜙ dsaˉtaahˋ dsaˉ kyaahˊ heˉ lluꜗ jmahꜗ. 6Hiꜙ läꜙjagaꜙheeꜗ Dio jwɨɨˉ Sodoma kyaahˊ Gomorra, gaꜙjëëyꜗläꜙjiih ˈ gaꜙlɨɨꜗ tʉˊjwaˉ. Läꜙja gaꜙlaꜗ mahꜗ läꜙñeˉdsaˉ hi chaa naꜗ haˉ läꜙ leꜘ kihꜗ hi saꜙ gahꜙ Dio.7 Jaa Lot baˊ gaꜙlääyꜗ, hi maˊ laa ˈ jaa dsaˉ lluuꜗ.Peerꜙ maˊ meehˉ dsëyꜗ maˊ jëëy˜ haˉ läꜙ maˊ täähˊdsaˉ hlëëhˈ heꜘ jmeeyꜙ läꜙjëꜙ heˉ laꜗ oˉhihꜙ. 8 Hihꜗdsaˉñʉʉhˉ lluuꜗ heꜘ, läꜙkoo maˊ gyay ˈ koo jmɨɨˊ,koo jmɨɨˊ kyaahˊ dsaˉ hlëëhˈ heꜘ, maˊ jii ꜙ läꜙ gaꜙtëꜘnehꜙ tuhˉdsëyꜗ, läꜙ maˊ nuuyˉ hiꜙ maˊ jëëy˜ heˉ maˊjmeeꜙ dsaˉ heꜘ waˊ laˈ chaˉ laꜗ. 9Heˉja maˉñeˊ baˊjneˊ, Dio lihꜙ lääꜗ läꜙjëëꜙ hi hnaayhˉ maˊ jëëy˜ wɨɨꜘ,hiꜙ hi hñaaˉ dsëꜗ heꜘ, läꜙ maˉtäähˊ ja baˊ, läꜙjiih ˈlloo˜ jmɨɨˊ llaˈ Dio taˊ kiyhˈ mahꜗ heeyhꜗ wɨɨꜘ.

10Hiꜙ chaˉgaˊmiihˉ wɨɨꜘ cheeꜗ Dio kihꜗ hi gaꜙnääˊläꜙ hnøøꜗ jmɨˉngoꜗ kihꜗ, hi gaꜙnääˊ hnoohˉ heˉ gaˊ

2 Pedro 2:11 223 2 Pedro 3:18jyohꜘ heˉ heeꜘ dsëyꜗ, saꜙ hnøøyꜗ jmeeyꜗ läꜙkoo laꜗmadaꜚ kihꜗ Dio, niꜙ miihˉ saꜙ goyhꜙ, jmääyꜗ hñiiyꜘjøøh ˈ, hiꜙ saꜙ goyhꜙ hlëëyhꜗ wɨɨꜘ kihꜗ hi kaahˊ hi täähˊ gyʉʉh ˈ. 11 Läꜙjëëꜙ ángele hi täähˊ gyʉʉh ˈ,beeꜘ gaˊ läꜙkohꜘ gaˊ jmɨˉlleꜘ hlëëhˈ heꜘ, pero niꜙ läꜙjasaꜙ tuuˉ dsëyꜗ jwäyꜗ dsoˊjwɨɨꜘ nëˊ kihˈ hi hlëëhˈ heꜘchaˊnëˊ Dio.

12 Pero dsaˉ hñaaˉ dsëꜗ heꜘ, hlëëyhꜙ wɨɨꜘ kihꜗläꜙjëꜙ heˉ saꜙ ngëëyꜘ, jmeeyꜙ läꜙkoo jahꜘ nuuˉ hi maˉnaˉjääꜘ jngëëhꜗ dsaˉ. Läꜙja leꜘ kihꜗ dsaˉ heꜘ,läꜙkoo jahꜘ baˊ heeyꜘ goˉte˜. 13 Jeeˊ ja hyoyhꜙjñeeyˈ läꜙkoo teꜗ taˊ hlɨɨhˈ heˉ maˊ jmeeyꜙ. Chaayˉlluꜗ jwërte laayꜘ, jmeeyꜙ läꜙjëꜙ heˉ tɨh˜ dsëyꜗ hñiiyꜘ.Peerꜙ hlëëhˈ dsaˉheꜘ, dsaˉtaayhˋ läꜙkye jeeˊ jmeehˉhnähꜘ jmɨɨˊ, kuyhꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ hnähꜘ, hnoohꜙgyihꜗ maꜙlaꜙ heˉ heeꜘ dsëyꜗ.

14 Saꜙ leꜘ jëëyꜗ jaa dsaˉmëꜘ, maꜙraꜙ heˉ heeꜘ baˊdsëy ˈ. Saꜙ dsaˉläˉdsëhꜙ dsëyꜗ jmeeyꜙ heˉ hlɨɨh ˈ.Miˉgaayꜙ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ hi saꜙ chaˉ beꜘ kihꜗ.Peerꜙ hñuuyˊ haˉ läꜙ jeeˊ liyhꜙ läꜙjëꜙ heˉ heeꜘ dsëyꜗ,jëëhꜘ maˉhääyˊ kyaahˊ dsoˊjwɨɨꜘ. 15 Maˉjmeeyꜘ taꜙkooꜘ kihꜗ jwëꜘ lluꜗ, maˉkayh˜ jwëˈ. Gaꜙnääyˊ jmeeyꜙläꜙkoo gaꜙjmeeꜘ Balaam, jooꜘ Beor hi gaꜙhnoohˉhaˉ läꜙ maˉläˉchayꜙ kuuˊ kyaahˊ heˉ hlɨɨhˈ heˉ maˊjmeeyꜙ. 16 Pero burra hi maˊ dsëë Balaam heꜘgaꜙhlëëhꜘ läꜙkoo jaa dsaˉ. Gaꜙjʉʉyhꜗ kiyhꜗ, kihꜗheˉ maˊ jmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ hlɨɨh ˈ ja , mahꜗ saꜙ maˊdsooyˈ taꜙ chaˊnëˊ kyaahˊ hʉʉˊdsëˉ ngaahˊ kiyhˈ.

17 Läꜙjëëꜙ dsaˉ hñaaˉ dsëꜗ heꜘ, laaꜗ läꜙkoo jmɨˉ-tooˉ heˉ saꜙ haaˊ jmɨɨˉ, hiꜙ laayꜗ läꜙkoo jniiꜘ heˉgoˉkyeꜚ lleꜘ waˊ haˉ chaˉ haˉ. Maˉnaˉheeyꜚ goˉte˜.Maˉlaꜗ juuˈ dsaˉnääyꜗ jeeˊ naˉhoo lähˉ läꜙjëꜙ johꜘjmɨɨˊ chaˉ. 18Hlëëyhꜙ juuˈ kaahˊ jmahˈ heˉ saꜙ tøøhnˊtaˊ, hiꜙ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ ja , miˉgaayꜙøøhꜗ jneˊ hi hmëëꜘ maˉlaaꜘ kihꜗ heˉ hlɨɨh ˈ. 19 Hi heꜘ jähꜘ läꜙlaˉ: “Maˉnaˉlaa baˊ jneˊ. Heˉja chaˉjwëˈ jnänˋ jmeenˊ läꜙjëꜙ heˉ llaꜙ dsëˉ jneˊ.” Pero niꜙsaꜙ ñeyˉ heˉ saꜙ naˉlaayˊ. Naˉhnëëyˊ jmeeyꜙ heˉhlɨɨhˈ jmahꜗ baˊ. Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ gaꜙtahꜘ dsaˉ kyaahˊwaˊ heˉ chaˉ heˉ heˉ jøøꜙ kiyhꜗ, maˉlaayꜗ kyaaꜗ heˉja . 20 Cherˊmahꜗ gaꜙlaaꜘ jaa dsaˉ kihꜗ heˉ hlɨɨh ˈheˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ gaꜙläꜙkyuuyꜙDsaˉjøøhˈ jnänˋ hi lää jneˊ, hiꜙ cherˊmahꜗ gaꜙjeeyh˜kaˉlähꜘ taꜙ kaˊluuyˊ, hiꜙ gaꜙlɨhꜗ heˉ hlɨɨhˈ ja kiyhꜗ,chaˉgaˊmiihˉ läꜙhlëëyh ˈ, läꜙkoo maˊ laay ˈ jääꜗ .21 Lluꜗ gaˊ la ˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ saꜙgaꜙläꜙkyʉʉyh˜ goˉte˜ jwëꜘ lluꜗ. Jwɨɨy˜, kihꜗ heˉgaꜙläꜙkyʉʉyh˜ baˊ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ taꜙ kooꜘ madaꜚheˉ naˉjngɨɨˈ heˉ gaꜙhyoyhꜗ kihꜗ Dio. 22 Heˉ läꜙja ,jeeh ˈ kweeˉ läꜙkoo dsoo˜ juu ˈ heˉ hlëëhꜙ dsaˉ:“Saˊdsɨɨˉ hi ñu˜, koo kaˉlähꜘ kuyhˉ tʉˊñuˉ kiyhꜗ”,hiꜙ “chaˊñeˈ hi maˉnaˉjngëëˈ, koo kaˉlähꜘ looyh˜jmɨɨˉ jii .”

3Lloo˜ kooˉ jmɨɨˊ jähꜘ Jesús kaˉlähꜘ

1 Peerꜙ hnaanꜙ hnähꜘ øøhnꜗ, jeeˊ laˉ maˉtëꜘ toꜗmoˊjeˉ heˉ sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ. Läꜙtoꜘ naˉ hlëëhˊ koobaˊ juuˈ, hlëëhnˊ hnähꜘmahꜗ kahˈ hnähꜘ koo nëëˈ baˊhʉʉˊdsëˉ. 2Hnoonꜗ läꜙdsooh˜ hohꜘ hnähꜘ kihꜗ läꜙjëꜙheˉ gaꜙsɨɨꜘ hi naˉjngëëˈ hi maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Diolloꜘjooꜗ. Hiꜙ hnoonꜗ läꜙdsooh˜ hohꜘ hnähꜘmadaꜚ kihꜗDsaˉjøøh ˈ jnänˋ hi lää jneˊ. Jëëhꜘ jnääh ˈ hi laaꜗapóstole, kwaˉ jnäähˈ juuˈ kiyhꜗ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ.

3 Waˊ läˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ toˉnëˊ heˉ jwahnꜙlaˉ. Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙ jmɨɨˊ, yaˉnääꜘ dsaˉ hi miˉkwahꜗ kihꜗ läꜙjëꜙ baˊ, hiꜙ johꜘ heˉ hlɨɨhˈ saꜙ jmeeyꜗläꜙkoo ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ. 4 Jäyhꜙ läꜙlaˉ: “¿Heˉlaˈ saꜙ maˉjah˜ Cristo läꜙkoo gaꜙbääyhˉ hñiiyꜘ maˊjäyhꜘ? Läꜙjiihˈ jmɨɨˊ gaꜙjuuꜗ dsaˉmaˉgyuhˉ jnänˋ, läꜙmaˉngooꜗ ja baˊ hiiꜘ tiiˊ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙjiih ˈ naꜗ. Saꜙchaˉ heˉmaˉnaˉsɨɨꜗ läꜙjiihˈ maˊ gaꜙnøøꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ”,jähꜘ dsaˉ heꜘ. 5 Saꜙ hnøøyꜗ nuuyꜗ haˉ läꜙ gaꜙnøøꜗjmɨˉgyʉʉꜙ. Jëëhꜘ, kyaahˊ koo gaꜙhlëëhꜘ baˊ Dio,gaꜙlaꜗ gyʉʉhˈ hwaꜗ läꜙ maˊ toˉnëˊ. Hwaꜗ yaꜙhɨɨꜗ nehꜙjmɨɨꜙ, hiꜙ jmɨɨˉ ja gaꜙnøøꜗ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kihꜗ. 6 Ja baˊkyaahˊ jmɨɨˉ ja , gaꜙheeꜗ Dio jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ maˊnøøꜘ jääꜗ , läꜙkoo maˊ chaa Noé. 7 Hiꜙ kyaahˊ heˉgaꜙhlëëhꜘ Dio, maˉnaˉlaꜚ juuˈ kooꜙ kyaahˊ jeˉ gyʉʉhˈ hwaꜗ heˉ jnäꜘ naꜗ. Koo jøøy˜ baˊ haˉ läꜙ lloo˜ jmɨɨˊjmeeyˈ jwiz˜ mahꜗ miˉllaayꜙ läꜙjëëꜙ hi hñaaˉ dsëꜗ,ja gaˊ heeyˈ läꜙjëꜙ goˉte˜.

8 Pero hnähꜘ hi hnaanꜙ, taꜙ waˊ gaaꜘ hohꜘ hnähꜘheˉ laˉ. Koo jmɨɨˊ jnäˋ jneˊ, kihꜗ Dio laꜗ koo milji ñeˉ. Hiꜙ koo mil ji ñeˉ, laꜗ kihꜗ Dio läꜙkookoo jmɨɨˊ baˊ. 9 Jaꜙ heˉ dsaˉläˉhëë Dio miˉteyꜗ heˉgaꜙbääyhˉ hñiiyꜘ jmeeyꜗ, läꜙkoo laaꜘ ko llaa dsaˉ.Heˉ jøhˉ dsëyꜗ kyaahˊ jneˊ baˊ ja , saꜙ hnøøyꜗ heeꜘniꜙ jaa , heˉ hnøøyꜗ läˉdsaa dsëꜗ läꜙjëëꜙ baˊ mahꜗyaˉnääyꜘ kaˉlähꜘ kihꜗ Dio.

10Waˊraˉ gaꜙdsëëꜗ jmɨɨˊ kihˈ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, koojmɨɨˊ heˉ saꜙ jøø dsaˉ baˊ jäyhꜘ, läꜙkoo jmeeꜙ jaadsaˉhɨɨ . Jmɨɨˊ ja , hii gooˉ äähꜗ goˉte˜ gyʉʉh ˈjmɨˉgyʉʉꜙ, kooꜙ kyaahˊ jeˉ. Läꜙja kooꜙ hwaꜗ laˉkyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ nëˊ kihˈ.

11 Kihꜗ heˉ maˉñeˊ jneˊ heˉ heeꜘ läꜙjëꜙ goˉte ˈheˉ chaˉ gyʉʉhˈ hwaꜗ, heˉja jmeeꜙ biiꜗ dsaˊtoohnˊnaˉjngëëˈ jneˊ jeeˊ hnäähnꜙ Dio. 12Hnøøꜗ dsaˊtoohnˊkyaahˊ oˉjøhꜙ dsëˉ läꜙjiihˈ lloo˜ jmɨɨˊ ja . Waˊ kwanˊbeꜘ hñaaꜙ taˊ jnänˋ mahꜗ waˊ läꜙteꜗ gaˉjʉhˉ. Jmɨɨˊja heeꜘ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, kooꜙ kyaahˊ jeˉ. Hiꜙläꜙjëꜙ goˉte˜ heˉ gaˊ chaˉ jooꜗ kyaahˊ jeˉ. 13 Perojneˊ tøøhnˊ jøønˊ koo gyʉʉhˈ hwaꜗ heˉ hmëëꜘ heˉgaꜙbäähˉ Dio hñiiꜘ kwaꜗ. Jeeˊ ja läꜙchaˉ heˉ lluꜗjmahꜗ baˊ.

14 Heˉja jwahnꜙ øøhnꜗ hi hnaanꜙ, taˊko jiih ˈtøøhˊ jneˊ jøønˊ heˉ läꜙteꜗ heˉ ja , waˊ kwanˊ beꜘmahꜗjeeyꜙ jneˊ tøøhnˊ naˉjngëënˈ hiꜙ niꜙ miihˉ saꜙ chaˉheˉ naˉbäähˋ jneˊ hiꜙ hiiꜘ tiiˊ jnänˋ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊjäyhꜘ. 15Hnøøꜗ tähꜙ dsëˉ jneˊ kihˈ juuˈ laˉ. Cherˊmahꜗsaꜙ jayhꜗ chahꜘ, heˉ hnøøyꜗ lääyꜗ läꜙjëëꜙ baˊ ja . Kihꜗheˉja baˊ naˉ, heˉ jøhˉ dsëꜗ Dio kyaahˊ jneˊ. Ja baˊläꜙja gaꜙsɨɨꜘ øøhꜗ jneˊ Paaˊ hi hnääꜙ jneˊ läꜙkoo laꜗhʉʉˊdsëˉ heˉ gaꜙhyoyhꜗ kihꜗ Dio. 16 Läꜙjëꜙ moˊjeˉkiyhꜗ heˉ gaꜙsɨɨyꜘ, hlëëyhꜙ ja baˊ läꜙkoo hlëëhˊ jnäꜘkihꜗ heˉ laˉ. Hiꜙ jeeˊ llahꜗ naˉsɨɨˉ jwëëhˋ heˉ saꜙläꜙngëëꜘ jneˊ. Heˉja ko llaa dsaˉ hi saꜙ ngëëꜘ hi saꜙ laꜗ koo baˊ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ, miˉsɨɨyꜗ juuˈ heˉ gaꜙsɨɨꜘPaaˊ. Hiꜙ läꜙja miˉsɨɨyꜗ kaˉlähꜘ taꜙ jeeˊ jyohꜘ jeeˊnaˉsɨɨˉ juuˈ kihꜗ Dio, läꜙjwëꜘ ja heey˜ hñiiyꜘ goˉte˜.

17Hnähꜘ øøhnꜗ hi hnaanꜙ, maˉngëëꜘ maˉnʉʉhˉbaˊ hnähꜘ juu ˈ laˉ, heˉja hää hnähꜘ hñaahꜗ kihꜗhi taˉjuu ˈ heꜘ mahꜗ saꜙ kah ˈ hnähꜘ jyohꜘ jwë ˈhiꜙ läꜙja saꜙ tähꜙ hnähꜘ, naꜗ heˉ maˉtäähˊ hnähꜘkoo hwehˉ. 18Waˊ läˉkyuuhꜙ hnähꜘ chaˉgaˊmiihˉJesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ hi lää jneˊ. Läꜙjagoˉnääꜘ baˊ hnähꜘ taꜙ chaˊnëˊ kyaahˊ heˉ lluꜗ heˉ laˊ

2 Pedro 3:18 224 2 Pedro 3:18kwaꜙ Jesús. Läꜙja waˊ jmeenˊ jʉʉhˉ kiyhꜗ jmɨɨˊ naˈhiꜙ läꜙja kaˉlähꜘ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Waˊ laˈ läꜙja .

1 Juan 1:1 225 1 Juan 2:24

1 JuanHeˉ laˉ toˉnëˊ jeˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ JwaaꜚJuuˈ heˉ jmeeꜙ chaaˉ jneˊ

1 Jeeˊ laˉ sɨɨˉ jnäähˈ kyahꜗ hnähꜘ juuˈ kihꜗ hi chaajääꜗ gaˊ kih ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Gaꜙnʉʉˊ jnäähꜗ juu ˈ heˉgaꜙkwayꜘ, kyaahˊ mɨˊnëˊ jnäähꜗ gaꜙjëëˊ jnäähꜗ kiyhꜗ.Gaꜙjëë jnäähꜗ hiꜙ gaꜙchuˊ gaꜙbëë jnäähꜗ. Hi heꜘ heꜘlaaꜗ juu ˈ hi jmeeꜙ chaa dsaˉ heˉja kwaˉ jnäähˈ juu ˈ kiyhꜗ. 2 Hi naˊjiihꜙ heꜘ gaꜙläꜙjnääyꜘ läꜙ maˊjayˈ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. gaꜙjëë jnäähꜗ, hiꜙ jmeeˉ jnäähˈ juˈdsooꜘ kiyhꜗ. Heˉja hlëëhˊ jnäähꜗ hnähꜘ kihꜗ hi naˊjiihꜙ tääꜘ . Hi heꜘ maˉchaa kyaahˊ Tääˋ jääˈ, hiꜙheꜘ baˊ hi heꜘ gaꜙläꜙjnääyꜘ jeeˊ kyaa jnäähꜗ. 3 Läꜙjëꜙheˉ maˉjëëˊ jnäähꜗ hiꜙ heˉ maˉnʉʉˊ jnäähꜗ, juu ˈja baˊ kwaˉ jnäähˈ mahꜗ läꜙja kyahꜗ hnähꜘ läꜙchaˉkoo baˊ hʉʉˊdsëˉ kyaahˊ jnäähꜗ, läꜙkohꜘ hiiꜘ koobaˊ hʉʉˊdsëˉ kyaaꜗ jnäähˈ kyaahˊ Dio hiꜙ kyaahˊ jooyꜘJesucristo. 4 Läꜙjëꜙ heˉ laˉ sɨɨˉ jnäähˈ kyahꜗ hnähꜘmahꜗ jëë hohꜘ hnähꜘ goˉte˜.

Dio laaꜗ waˊjeˉ5Heˉ laˉ naˉ juuˈ heˉmaˉnʉʉˊ jnäähꜗ kiyhꜗ, ja baˊ

juu ˈ laˉ kwaˉ jnääh ˈ kyahꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ. Dio heꜘhi laaꜗ waˊjeˉ, niꜙ miihˉ heˉ hlɨɨhˈ saꜙ chaˉ kiyhꜗ.6 Cherˊmahꜗ jähˊ jneˊ, hiiꜘ koo baˊ hʉʉˊdsëˉ jnänˋkyaahˊ jnihꜘ mahꜗ jmeeˉ gaˊ jneˊ heˉ hlɨɨh ˈ, heˉtaˉjuuˈ baˊ jneˊ ja , jëëhꜘ saꜙ miˉteˋ jneˊ läꜙkoo lleˋjuˈdsooꜘ. 7Pero cherˊmahꜗ miˉteˋ jneˊ läꜙkoo lleˋ kihˈ hi hää jeeˊ waˊjeˉ, ja baˊ läꜙkoo hää hñiiꜘ Dio jeeˊwaˊjeˉ, heˉja baˊ dsooꜘ hiiꜘ koo baˊ hʉʉˊdsëˉ jnänˋkyaahˊ øøhˈ jneˊ. Hiꜙ kyaahˊ jmaˉ kihꜗ Jesucristo JooꜘDio gyih˜ läꜙjëꜙ dsoˊkyeˉ jnänˋ.

8 Cherˊmahꜗ jähˊ jneˊ saꜙ chaˉ dsoˊkyeˉ jnänˋ, heˉmiˉgaa jneˊ hñaaˈ baˊ jneˊ ja , saꜙ chaˉ juˈdsooꜘ chaˉjnänˋ. 9 Pero cherˊmahꜗ gaꜙmiꜙjnää ˈ jneˊ dsoˊkyeˉjnänˋ, lluuꜗ baˊ Dio, hi läꜙ maˉkoo ˈ ja baˊ dsëˈ kihꜗdsoˊkyeˉ jnänˋ, hiꜙ cheyꜗ goˉte˜ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉdsaˉhläähꜙ jneˊ. 10 Cherˊmahꜗ gaꜙjähˊ jneˊ saꜙ chaˉdsoˊkyeˉ jnänˋ, heˉ jmääꜙ jneˊ Dio heˉ taˉjuuyˈ baˊ.Saꜙ häˊ juuˈ kiyhꜗ nehꜙ tuhˉdsëˉ jneˊ cherˊmahꜗ läꜙjalaꜗ.

2Jesús chehꜗ nëˊ jnänˋ ngɨɨꜙ jnänˋ kihˈ Dio

1 Hnähꜘ gyʉʉˉ pih ˈ kyaanꜙ, maˉsɨɨnꜗ läꜙjëꜙ heˉlaˉ mahꜗ moꜙsoꜙ jmeeh ˈ gaˊ hnähꜘ dsoˊkyeˉ. Perocherˊmahꜗ chaa hi maˉjmeeꜘ dsoˊkyeˉ, chaa jaahi chehꜗ nëˊ jnänˋ ngɨɨꜙ kihꜗ Tääˋ, hi heꜘ heꜘ Jesu-cristo, hi lluuꜗ goˉte˜. 2Hi heꜘ gaꜙngëëꜗ hñiiꜘ mahꜗgaꜙjuuyꜗ, gaꜙmiꜙhmaayhˊ dsoˊkyeˉ jnänˋ. Pero jaꜙmaꜙlaꜙ dsoˊkyeˉ jnänˋ gaꜙmiꜙhmaayhˊ, läꜙja kaˉlähꜘgaꜙmiꜙhmaayhˊ dsoˊkyeˉ kihꜗ gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ hi täähˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.

3 Cherˊmahꜗ gaꜙhøøˊ jneˊ nʉʉhꜚ kihꜗ Dio, maˉñeˊjneˊ heˉ maˉkyuuꜙ baˊ jnihꜘ ja . 4 Pero hi jähꜘ:“Kyuuꜙ baˊ jnäꜘ Dio”, mahꜗ saꜙ høøyꜙ nʉʉhꜚ kiyhꜗ,heˉ taˉjuuyˈ baˊ ja . Saꜙ laꜗ dsooꜘ juuˈ kiyhꜗ. 5 Perohi høøꜙ juuˈ kihꜗ Dio, hi heꜘ baˊ hnääˈ Dio läꜙkooteꜗ lleˋ kih ˈ. Heˉ läꜙja , ñeˊ jneˊ heˉ laaꜗ jneˊ kookyaayhˊ. 6Hi jähꜘ laaꜗ koo kyaahˊ Dio, hi heꜘ ääjmɨɨˊ jmeeyˈ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ Jesús baˊ.

Nʉʉhꜚ hmëëꜘ heˉ gaꜙkwaꜘ Jesús7 Jaꜙ heˉ hmëëꜘ nʉʉhꜚ laˉ heˉ sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ

øøhnꜗ. Nʉʉhꜚ maˉgyuhˉ heˉ maˉkyuuh˜ hnähꜘ läꜙmaˊ toˉnëˊ baˊ laˉ. Nʉʉhꜚ maˉgyuhˉ laˉ, laꜗ juuˈ heˉgaꜙnʉʉhˉ hnähꜘ läꜙ maˊ toˉnëˊ. 8 Pero maꜙraꜙ heˉhmëëꜘ baˊ nʉʉhꜚ laˉ heˉ sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ. Jëëhꜘ,maꜙraꜙ heˉ gaꜙläꜙhnääꜗ baˊ Cristo jneˊ hiꜙ läꜙjamaˉläˉhnaahꜙ hnähꜘ øøhꜗ hnähꜘ. Jëëhꜘ, dsaˉngëëꜘbaˊ heˉ naˉhoo ja , hiꜙ ngooꜗ dsaˉläˉjnäꜘ hñiiꜘwaˊjeˉ heˉ jmeeꜙ hnääꜗ dsaˉ.

9 Hi jähꜘ hää jeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ mahꜗ naˉhääyhˊøøyhꜚ, läꜙ maˉhää bihꜗ jeeˊ naˉhoo . 10 Hi hnääꜗøøhꜚ, hi heꜘ hää tääꜘ jeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ. Saꜙ chaˉheˉ jmeeꜗ tëyhꜗ. 11 Pero hi naˉhøøhˊ kihˈ øøhꜚ, läꜙmaˉhää bihꜗ jeeˊ naˉhoo . Jëëhꜘ heˉ hlɨɨhˈ jmahꜗ baˊjmeeyꜙ. Hiꜙ niꜙ saꜙ ñeyˉ haˉ taꜙ dsooyꜗ, jëëhꜘ saꜙ jnäꜘmɨˈnëyˊ heˉ ngëyꜙ jeeˊ naˉhoo .

12Gyʉʉˉ pihˈ, sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ, jëëhꜘmaˉnaˉcheˊdsoˊkyeˉ kyahꜗ hnähꜘ taꜙlaꜙ kihꜗ Jesús. 13Hnähꜘ dsaˉmaˉkaahˊ, sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ, jëëhꜘmaˉläˉkyuuhꜙ baˊhnähꜘ hi maˉchaa jääꜗ gaˊ kihˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hiꜙ sɨɨnꜙkyahꜗ hnähꜘ chihˉ kwaa , jëëhꜘ maˉlëh˜ hnähꜘ kihꜗhi hlëëhˈ.

Sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ gyʉʉˉ pihˈ, jëëhꜘ maˉläˉkyuuhꜙbaˊ hnähꜘ Tääˋ. 14 Sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ dsaˉ maˉkaahˊ,jëëhꜘ maˉläˉkyuuhꜙ baˊ hnähꜘ hi maˉchaa jääꜗgaˊ kih ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Sɨɨnꜙ kaˉlähꜘ kyahꜗ hnähꜘchihˉ kwaa , jëëhꜘ chaˉ beꜘ kyahꜗ hnähꜘ, hiꜙ maˉjäꜘkoo hwehˉ juuˈ kihꜗ Dio nehꜙ tuhˉhohꜘ hnähꜘ, hiꜙmaˉlëh˜ hnähꜘ kihꜗ hi hlëëhˈ.

15Taꜙwaˊ heeꜘ hohꜘ hnähꜘ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ,niꜙ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ chaˉ nëˊ kihˈ. Hi heeꜘ dsëꜗ heˉchaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, saꜙ hnääyꜗ Tääˋ. 16 Jëëhꜘ, läꜙjëꜙheˉ hlɨɨhˈ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, saꜙ gwaˉ kihꜗ Dio.Kihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ baˊ ja heˉ heeꜘ dsëꜗ jmɨˉngoꜗ, hiꜙheˉ heeꜘ dsëyꜗ läꜙjëꜙ heˉ jëëy˜, hiꜙ heˉ jmääy˜ hñiiyꜘjøøhˈ. 17Dsaˉllaaꜙ baˊ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ kyaahˊheˉ heeꜘ dsëꜗ dsaˉ. Pero hi jmeeꜙ läꜙ hnøøꜗ Dio, läꜙmaˉchaayˉ ja baˊ.

Juˈdsooꜘ hiꜙ juuˈ taˉjuuˈ18 Gyʉʉˉ kyaanꜙ, ngooꜗ gaꜙdsaaꜗ jmɨɨˊ heˉ tøøhnˊ

laˉ. Maˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ kihꜗ jaa hi jäꜙ hi naˉhøøhˊ kihꜗ Cristo. Hiꜙ läꜙja laꜗ, jwëëꜘ dsaˉ kyaayꜗmaˉchaa naꜗ. Kihꜗ heˉja baˊ naˉ, ñeˊ jnäähꜗ ngooꜗgaꜙdsaaꜗ jmɨɨˊ heˉ tøøhnˊ laˉ. 19 Hi heꜘ gaꜙhwëëjeeˊ kyaa ˈ jnäähꜗ, pero saꜙ maˊ laay ˈ kyaaꜗ jnääh ˈ.Waˊraˉ jähꜘ kihꜗ maˊ laay ˈ kyaaꜗ jnääh ˈ, maˊ jäy ˈkoo hwehˉ kyaahˊ jnäähꜗ. Heˉ gaꜙhwëëyˉ jeeˊ kyaaˈ jnäähꜗ gaꜙläꜙjnäꜘ, jaꜙ läꜙjëëyꜙ laayꜗ kyaaꜗ jnäähˈ.

20 Pero maˉhñah˜ baˊ hnähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈheˉ gaꜙkwëëhꜗ Cristo hnähꜘ. Heˉja maˉkyuuh˜baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ laꜗ ju ˈdsooꜘ. 21 Jaꜙ kihꜗ heˉ saꜙkyuuh˜ hnähꜘ juˈdsooꜘ heˉ sɨɨnꜙ juuˈ laˉ kyahꜗ hnähꜘ.Sɨɨnꜙ heˉ laˉ kihꜗ heˉ maˉkyuuh˜ baˊ hnähꜘ. Jëëhꜘmaˉñehˊ baˊ hnähꜘ niꜙ koo juuˈ taˉjuuˈ saꜙ goˉhɨɨˈjeeˊ kihˈ juˈdsooꜘ.

22 ¿Hii naˉ hi taˉjuu ˈ? Hi jähꜘ kihꜗ Jesús saꜙlaayꜗ Cristo, hi heꜘ baˊ hi taˉjuu ˈ. Hi naˉhøøhˊkihˈ Cristo, jäyhꜘ saꜙ chaa Dio hiꜙ niꜙ saꜙ chaa jooyꜘkaˉlähꜘ. 23 Läꜙjëëꜙ hi jähꜘ saꜙ laaꜗ Jesús Jooꜘ Dio, hi heꜘ saꜙ laaꜗ kyaaꜗ Tääˋ. Pero hi miˉjnääꜙ hñiiꜘ heˉlaayꜗ kyaaꜗ Jooꜘ Dio, laayꜗ kyaaꜗ Tääˋ kaˉlähꜘ.

24Waˊ jäꜘ koo hwehˉ kyaahˊ hnähꜘ heˉ gaꜙnʉʉhˉhnähꜘ läꜙ maˊ toˉnëˊ. Jëëhꜘ, cherˊmahꜗ gaꜙjäꜘ koo

1 Juan 2:25 226 1 Juan 4:9hwehˉ kyaahˊ hnähꜘ heˉ gaꜙnʉʉhˉ hnähꜘ läꜙ maˊtoˉnëˊ, läꜙja täähˊ hnähꜘ tääꜘ kyaahˊ jooyꜘ hiꜙ kyaahˊTääˋ kaˉlähꜘ. 25Heˉ laˉ ja , heˉ gaꜙbäähˉ Jesucristohñiiꜘ kyaahˊ jneˊ: heˉ gaꜙjmeeyꜘ chaa jneˊ tääꜘ .

26 Sɨɨnꜙ heˉ laˉ kyahꜗ hnähꜘ mahꜗ läꜙñehˊ hnähꜘkihꜗ hi hnøøꜗ miˉgaaꜙ hnähꜘ. 27 Pero JmɨˉlleꜘNaˉjngɨɨ ˈ heˉ maˉhñah˜ hnähꜘ kihꜗ Cristo, maˉjäꜗja baˊ kyaahˊ hnähꜘ. Moꜙsoꜙ jmeeꜙ biiꜗ hi miˉtëëꜙhnähꜘ. Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ baˊmiˉtëëꜙ hnähꜘ gaꜙläꜙjëꜙ.Hiꜙ hlëëyhꜙ juˈdsooꜘ jmahꜗ baˊ, jaꜙ juuˈ taˉjuuˈ. Jagoˉtaahˊ hnähꜘ koo hwehˉ kyaahˊ Cristo, ja baˊläꜙkoo maˉmiˉtëë Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ hnähꜘ.

28 Gyʉʉˉ kyaanꜙ, naꜗ naꜙ goˉtaahˊ hnähꜘ koohwehˉ kyaahˊ Cristo. Läꜙja läꜙchaˉ oˉjøhꜙ dsëˉjnänˋ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ läꜙjnääyꜘ, hiꜙ läꜙja saꜙ jänˊkyaahˊ oˉhihꜙ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jäyhꜘ. 29Maˉñehˊ baˊhnähꜘ, lluuꜗ baˊ Jesús. Läꜙja hnøøꜗ läꜙngëëhꜘ hnähꜘkaˉlähꜘ, läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ heˉ lluꜗ laayꜗ kyaaꜗ Dio.

3Hi laaꜗ jooꜘ Dio

1 Jëëˋ daˊ hnähꜘ haˉ kohꜘ saꜙ hnääꜗ Tääˋ jneˊ, läꜙjiihˈ maˉmiˉcheeyˉ jneˊ jooyꜘ. Heˉja , dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙsaꜙ kyuuꜙ jneˊ, jëëhꜘ saꜙ gaꜙläꜙkyuuyꜙ hñiiꜘ Dio.2 Øøhnꜗ hi hnaanꜙ, naꜗ maˉlaaꜗ jneˊ jooꜘ Dio. Saꜙgaˊ maˉñeˊ jneˊ haˉ läꜙ leeꜘ jneˊ. Pero ñeˊ baˊ jneˊ,waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ läꜙjnääꜘ Jesucristo, leeꜘ jneˊ läꜙkoolaayꜗ hñiiyꜘ, jëëhꜘ maˊja jëë jnihꜘ naˉhñaaˈ läꜙjëëläꜙkoo laayꜗ hñiiyꜘ. 3Hiꜙ gaꜙläꜙjëëꜙ hi chaˉ oˉjøhꜙdsëˉ kihꜗ heˉ leeyꜘ kweeˉ kyaayhˊ, hi heꜘ naˉ,ngooꜗ miˉlluuyꜗ hñiiyꜘ chaˉgaˊmiihˉ läꜙjiih ˈ leeyꜘnaˉjngëëyˈ läꜙkoo naˉjngëëˈ hñiiꜘ Jesús.

4 Läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ dsoˊkyeˉ, hlääyhˉ chaˊnëˊ leykihꜗ Dio. Jëëhꜘ hi jmeeꜙ dsoˊkyeˉ naˉ, saꜙ miˉteyꜗkihꜗ ley. 5Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ, jaꜗ Jesús mahꜗ jñuuyhꜗdsoˊkyeˉ jnänˋ. Hi heꜘ niꜙ miihˉ dsoˊkyeˉ saꜙgaꜙläꜙchaꜙ kiyhꜗ. 6 Läꜙjëëꜙ hi täähˊ kyaayhˊ, saꜙjmeeyꜙ dsoˊkyeˉ. Pero läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ dsoˊkyeˉ,saꜙ gaˊ maˉjëëyꜙ niꜙ saꜙ gaˊ maˉläˉkyuuyꜙ. 7 Gyʉʉˉkyaanꜙ, taꜙ kwaˉ hnähꜘ jwë ˈ kihꜗ niꜙ jaa mahꜗmiˉgaayꜙ hnähꜘ. Hi jmeeꜙ maꜙlaꜙ heˉ lluꜗ jmahꜗ,hi heꜘ baˊ lluuˈ, läꜙkoo lluuꜗ hñiiꜘ Cristo. 8Pero hi gaꜙnääˊ jmeeꜙ dsoˊkyeˉ, laaꜗ kyaaꜗ hi saꜙlluꜗ, jëëhꜘhi saꜙlluꜗ gaꜙløøꜗ jmeeꜙ heˉ hlɨɨh ˈ läꜙ maˊ toˉnëˊ.Heˉja jaꜗ Jooꜘ Dio mahꜗ heeyꜗ taˊ kihˈ hi saꜙlluꜗ.

9 Läꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio saꜙ jmeeyꜙ dsoˊkyeˉ,jëëhꜘ läꜙ maˉlaayꜗ ja baˊ saˊjuˉ kihꜗ Dio. Saꜙ leꜘjmeeyꜙ dsoˊkyeˉ, kihꜗ heˉ laayꜗ kyaaꜗ Dio. 10 Jeeˊlaˉ dsaˉläˉjnäꜘ hii laaꜗ jooꜘ Dio hiꜙ hii laaꜗ jooꜘhi saꜙlluꜗ. Gaꜙläꜙjëëꜙ hi saꜙ jmeeꜙ heˉ lluꜗ, hiꜙ saꜙhnääyꜗ øøyhꜚ, saꜙ laayꜗ kyaaꜗ Dio.

Waˊ hnääꜙ jneˊ läꜙjaaˉ läꜙjaa dsaˉkyaahnˊ11 Juu ˈ laˉ, heˉ gaꜙnʉʉhˉ hnähꜘ läꜙ maˊ toˉnëˊ:

Waˊ hnääꜙ jneˊ läꜙjaa läꜙjaa dsaˉkyaahnˊ. 12 Taꜙjmeeˉ hnähꜘ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ Caín hi maˊ laa kyaaꜗhi saꜙlluꜗ mahꜗ gaꜙjngëëyhꜗ øøyhꜚ. ¿Heeˉ kihꜗ jaheˉ gaꜙjngëëyhꜗ øøyhꜚ? Gaꜙjngëëyhꜗ, kihꜗ läꜙjëꜙ heˉmaˊ jmeeyꜙ maˊ laˈ taˊ hlɨɨhˈ baˊ, hiꜙ taˊ kihˈ øøyhꜚ maˊlaˈ taˊ lluˈ jmahꜗ.

13 Hnähꜘ øøhnꜗ, taꜙ jmeeˉ hnähꜘ dsaa hohꜘcherˊmahꜗ naˉhøøhˊ dsaˉ kyahꜗ hnähꜘ. 14 Kihꜗ heˉhnääꜙ jneˊ øøhꜗ jneˊ, heˉja maˉñeˊ jneˊ maˉtëëhꜗjneˊ jeeˊ chaa jneˊ tääꜘ llaꜚ heˉ maˊ juuꜘ jneˊ. Pero

hi saꜙ hnääꜗ øøhꜚ, läꜙ maˉnaˉjuuyˊ ja baˊ. 15Läꜙjëëꜙhi naˉhäähˊ øøhꜚ, laayꜗ läꜙkoo jaa hi jngëëhꜙdsaˉ. Maˉñehˊ baˊ hnähꜘ, niꜙ jaa hi jngëëhꜙ dsaˉ,saꜙ naˊjnääyꜘ kihꜗ Dio. 16 Maˉñeˊ baˊ jneˊ heeˉ jaheˉ hnääꜙ jneˊ øøhnꜗ. Jëëhꜘ, Jesucristo gaꜙngëëꜗ hñiiꜘgaꜙjuuꜗ jnäˋ jneˊ. Ja baˊ läꜙja jneˊ kaˉlähꜘ, ää jmɨɨˊkwaa jneˊ hñaanˈ mahꜗ juuꜘ jneˊ kihˈ øøhnꜗ. 17 Hi maˉchaˉ kihꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, mahꜗ saꜙ kwayꜙ niꜙmiihˉ läꜙ maˊ llaˉkyaaꜗ øøyhꜚ, haˉ läꜙja jäyhꜙ hnääꜗbihꜗ Dio mahꜗ saꜙ hnääyꜗ øøyhꜚ. 18Gyʉʉˉ kyaanꜙ, saꜙjmääꜗ jnänˋ heˉ hnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahnˊ kyaahˊ juuˈ taꜙjmahꜗ. Hnøøꜗ kwanˊ läꜙkaa tuhˉdsëˉ jneˊ heˉjmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ, jaꜙ koo jmeenˊ baˊ.

19 Hehꜗ läꜙja ñeˊ jneˊ heˉ tøøhnˊ kyaahˊ juˈdsooꜘhiꜙ moꜙsoꜙ hnɨɨ˜ gaˊ hʉʉˊdsëˉ jnänˋ chaˊnëˊ Dio.20 Pero cherˊmahꜗ hnɨɨ˜ gaˊ hʉʉˊdsëˉ jnänˋ, haˉ gaˊsaꜙ ñeˉ Dio hi jëë jneˊ. Gaꜙläꜙjëꜙ goˉte˜ baˊ ñeyˉ.21 Øøhnꜗ hi hnaanꜙ, cherˊmahꜗ maˉnaˉjngɨɨˈ hʉʉˊd-sëˉ jnänˋ, maˉchaˉ baˊ oˉjøhꜙ dsëˉ jnänˋ kyaahˊ Dio.22 Hiꜙ waˊ heˉ chaˉ heˉ heˉ ngɨɨnˊ kih ˈ Dio, hñahꜙbaˊ jneˊ, jëëhꜘ høøˉ baˊ jneˊ nʉʉhꜚ kiyhꜗ hiꜙ jmeeˉ baˊjneˊ läꜙjëꜙ heˉ tɨh˜ dsëyꜗ. 23Heˉ laˉ ja nʉʉhꜚ kiyhꜗ:Heˉ jmeenˊ dsooꜘ dsëˉ jneˊ kih ˈ jooyꜘ Jesucristo,hiꜙ heˉ hnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahnˊ läꜙkoo madaꜚ heˉgaꜙjmeeyꜘ jnänˋ. 24 Hi høøꜙ läꜙjëꜙ madaꜚ kiyhꜗ,chaa bihꜗ kyaahˊ Dio, hiꜙ Dio kyaayhˊ kaˉlähꜘ. Taꜙlaꜙkihꜗ jmɨˉlleꜘ heˉ gaꜙkwëëyhꜗ jneˊ, heˉja baˊ naˉ ñeˊjneˊ Dio kyaahˊ jneˊ.

4Beeꜘ gaˊ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio läꜙkohꜘ gaˊ jmɨˉlleꜘ kihꜗ

hi saꜙlluꜗ1 Øøhnꜗ hi hnaanꜙ, taꜙ waˊ heehꜘ hnähꜘ kihꜗ

läꜙjëëꜙ hi jähꜘ kye Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio. Kye daˊ hnähꜘkwaat˜ kihꜗ dsaˉ heꜘ cheˊ laayˈ kyaaꜗ Dio o saꜙ laayꜗ.Jëëhꜘ jwëëꜘ hi taˉjuu ˈ gaꜙnääˊ läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙjmääy˜ hñiiyꜘ läꜙkohꜘ hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio. 2Läꜙlaˉbaˊ läꜙkyuuhꜙ hnihꜘ, hii naˉ hi kye Jmɨˉlleꜘ kihꜗDio. Läꜙjëëꜙ hi jähꜘ jaꜗ Jesucristo, laaꜗ jmɨˉngoꜗ, hi heꜘ baˊ kye Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio. 3 Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi kyejmɨˉlleꜘ hi jähꜘ saꜙ gaꜙlaaꜗ Jesucristo jmɨˉngoꜗ, hi heꜘ saꜙ laaꜗ kyaaꜗ Dio. Jmɨˉlleꜘ hi naˉhøøhˊ kih ˈCristo baˊ heꜘ. Maˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ, jäꜙ jmɨˉlleꜘ kihꜗhi naˉhøøhˊ heꜘ hiꜙ maˉchaayˉ baˊ jmɨˉgyʉʉꜙ jmɨɨˊnaˈ.

4 Gyʉʉˉ kyaanꜙ, maˉlaahꜗ hnähꜘ kyaaꜗ Dio, hiꜙmaˉlëh˜ hnähꜘ kihꜗ hi taˉjuu ˈ heꜘ. Jëëhꜘ beeꜘ gaˊJmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio hi jääꜙ hnähꜘ, läꜙkohꜘ gaˊ hi jääꜙdsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. 5 Dsaˉ heꜘ laaꜗ kyaaꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉbaˊ, heˉja hlëëyhꜙ juuˈ heˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, hiꜙdsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ baˊ nuuˉ kiyhꜗ. 6 Pero jneˊ laaꜗ jneˊkyaaˈ Dio. Hi kyuuꜙ Dio, hi heꜘ nuuˉ jnänˋ. Perohi saꜙ kyuuꜙ Dio, saꜙ jmeeyꜙ he ˈ jnänˋ. Läꜙja baˊjmeeꜙ lii˜ heeˉ naˉ jmɨˉlleꜘ heˉ laꜗ kihꜗ juˈdsooꜘ, hiꜙheeˉ naˉ jmɨˉlleꜘ heˉ laꜗ juuˈ taˉjuuˈ.

Heˉ baˊ cheˉ hnääꜗ Dio jneˊ7 Øøhnꜗ hi hnaanꜙ, waˊ hnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahnˊ.

Jëëhꜘ, heˉ hnääꜙ jneˊ øøhn ˈ gwaˉ kihꜗ Dio baˊ ja .Gaꜙläꜙjëëꜙ hi hnääꜗ dsaˉkyaahˊ, hi heꜘ baˊ laa kyaaꜗDio, hi heꜘ baˊ kyuuꜙ Dio. 8Hi saꜙ hnääꜗ dsaˉkyaahˊ,saꜙ gaˊ maˉkyuuyꜙ Dio. Jëëhꜘ, Dio hnääꜗ bihꜗ dsaˉ.9 Kyaahˊ läꜙlaˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Dio haˉ kohꜘ saꜙ hnääyꜗjneˊ. Gaꜙcheeyꜗ jooyꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ hi laaꜗ gyʉʉˉ

1 Juan 4:10 227 1 Juan 5:21koo mëëˈ kyaayꜗ. Mahꜗ jmeeyꜗ chaa jneˊ taꜙlaꜙ kihꜗjooyꜘ baˊ. 10Haˉ gwaˉheˉ hnääꜗ jneˊ Dio. Saꜙ jaꜗ jnänˋheˉ hnääꜙ jneˊ Dio. Dio baˊ heꜘ hi gaꜙläꜙhnääꜗ jneˊtoˉnëˊ heˉja gaꜙcheeyꜗ jooyꜘ mahꜗ gaꜙjuuyꜗ llaꜚ jneˊläꜙjwëꜘ jeeˊ gaꜙläꜙhmaahˋ dsoˊkyeˉ jnänˋ.

11 Øøhnꜗ hi hnaanꜙ, cherˊmahꜗ Dio maˉläˉhnääꜗjneˊ chaˉmiihˉ, ja baˊ läꜙja ää jmɨɨˊ läˉhnääꜙ jneˊdsaˉkyaahnˊ. 12 Jihˊkohꜘ niꜙ jaa saꜙ maˉjëëꜙ Dio.Pero cherˊmahꜗ hnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahnˊ, Dio baˊkyaahˊ jneˊ. Hiꜙ heˉ jmeenˊ läꜙja maˉnaˉhñaaˈ heˉhnääꜙ jneˊ Dio. 13Kihꜗ heˉ gaꜙkwëëhꜗ Dio jneˊ Jmɨˉlleꜘkiyhꜗ, heˉja ñeˊ jneˊ chaa jneˊ kyaahˊ Dio, hiꜙ Diokyaahˊ jneˊ. 14 Maˉjëëˊ jnäähꜗ hiꜙ jmeeˊ jnäähꜗ juˈdsooꜘ, Tääˋ heꜘ hi gaꜙcheeꜗ jooꜘ mahꜗ lääyꜗ dsaˉjmɨˉgyʉʉꜙ. 15 Gaꜙläꜙjëëꜙ hi jähꜘ, Jesús heꜘ laaꜗ JooꜘDio, chaayˉ kyaahˊ Dio, hiꜙ Dio kyaayhˊ kaˉlähꜘ.

16Maˉläˉkyuuh˜ jnäähˈ hiꜙmaˉjmeeˊ jnäähꜗ dsooꜘheˉ hnääꜗ Dio jneˊ. Jëëhꜘ, Dio hnääꜗ bihꜗ dsaˉ. Hiꜙ hi täähˊ koo hwehˉ heˉ hnääyꜗ dsaˉkyaayhˊ, chaayˉkyaahˊ Dio, hiꜙ Dio kyaayhˊ kaˉlähꜘ. 17 Heˉja ,cherˊmahꜗ hnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahnˊ, maˉnaˉhñaaˈ baˊheˉ hnääꜙ jneˊ Dio mahꜗ läꜙja maˉchaˉ baˊ oˉjøhꜙdsëˉ jnänˋ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaˈ Dio taˊ. Jëëhꜘ läꜙkoolaaꜗ hñiiꜘ Dio, ja baˊ läꜙja laaꜗ jneˊ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.18 Hi hnääꜗ dsaˉkyaahˊ, saꜙ chaˉ moꜙ goyhꜙ. Hi dsooꜘ hnääꜗ dsaˉkyaahˊ, jmeeyꜙ taꜙ kooꜘ baˊ heˉgoyhꜙ. Pero hi gohꜙ, jëëyꜗ wɨɨꜘ baˊ laayꜘ, heˉjagoyhꜙ. Läꜙja cherˊmahꜗ hi gohꜙ, heˉ saꜙ naˉhñaaˈheˉ hnääyꜗ Dio baˊ ja .

19Hnääꜙ jneˊ Dio, jëëhꜘ hñiiꜘ bihꜗ gaꜙläꜙhnääyꜗ jneˊtoˉnëˊ. 20 Cherˊmahꜗ hi jähꜘ: “Jnäꜘ hnaanꜙ Dio”,mahꜗ naˉhääyhˊ øøyhꜚ, hi taˉjuu ˈ baˊ heꜘ. Jëëhꜘ,hi jëë øøhꜚmahꜗ saꜙ hnääyꜗ, ¿haˉ läꜙja hnääyꜗ Diohi saꜙ maˉjëëyꜙ jihˊkohꜘ? 21 Gaꜙhñahꜗ jneˊ nʉʉhꜚlaˉ kiyhꜗ: Cherˊmahꜗ hi hnääꜗ Dio, waˊ hnääyˈ øøyhꜚkaˉlähꜘ.

5Waˊ llaˉdsëëˋ jneˊ kihˈ heˉ hlɨɨhˈ

1 Gaꜙläꜙjëëꜙ hi maˉdsooꜘ dsëꜗ, Jesús heꜘ laaꜗCristo, hi heꜘ baˊ laa ˈ kyaaꜗ Dio. Cherˊmahꜗ hnääꜙjneˊ jaa dsaˉ hi chaa chihˉ kyaaꜗ , läꜙja kaˉlähꜘhnääꜙ jneˊ chihˉ kyaayꜗ. 2 Cherˊmahꜗ hnääꜙ jneˊ Diohiꜙ jmeeˊ jneˊ läꜙjëꜙ madaꜚ kiyhꜗ, ñeˊ jneˊ hnääꜙ baˊjneˊ kaˉlähꜘ läꜙjëëꜙ jooyꜘ. 3 Läꜙlaˉ baˊ laˈ heˉ hnääꜙjneˊ Dio, hnøøꜗ høønˊ läꜙjëꜙ madaꜚ heˉ jmeeyꜙ. Hiꜙläꜙjëꜙ madaꜚ kiyhꜗ saꜙ jwëëhˋ goˉte˜. 4 Jëëhꜘ, läꜙjëëꜙhi laaꜗ kyaaꜗ Dio llaˉdsëëˋ kihˈ heˉ hlɨɨhˈ heˉ chaˉjmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. Kyaahˊ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊ kihˈDio, heˉja baˊ maˉllaˉdsëëˋ jneˊ kihˈ heˉ hlɨɨhˈ heˉchaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. 5 Hi maˉdsooꜘ dsëꜗ, Jesús heꜘlaaꜗ Jooꜘ Dio, hi heꜘ baˊ hi llaˉdsëëˋ kihˈ heˉ hlɨɨhˈheˉ chaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ.

Chaˉ baˊ heˉ jmeeꜙ juˈdsooꜘ kihꜗ Jooꜘ Dio6Kyaahˊ jmɨɨˉ hiꜙ kyaahˊ jmaˉ jaꜗ Jesucristo jmɨˉ-

gyʉʉꜙ laˉ. Jaꜙ maꜙlaꜙ koo gaꜙsaayˉ jmɨɨˉ, gaꜙtʉʉyꜗjmaˉ kiyhꜗ dsohꜘ hmaˉcruꜚ. Hiꜙ ja baˊ Jmɨˉlleꜘ kihꜗDio jmeeꜙ ju ˈdsooꜘ heˉ jayꜗ, jëëhꜘ Jmɨˉlleꜘ kihꜗ Diolaꜗ juˈdsooꜘ jmahꜗ baˊ. 7 Uuˉ laaꜗ hi jmeeꜙ juˈdsooꜘgyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Tääˋ heꜘ jaa , hi laaꜗ juu ˈ heꜘjeeˊ gaꜙtëꜘ uuꜗ, hiꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kaˉlähꜘ. Koobaˊ juuꜗ hiiꜘ kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ uuˉ hi heꜘ. 8 Hiꜙ chaˉhnëˉ nëëˈ heˉ jmeeꜙ juˈdsooꜘ hwaꜗ laˉ. Jmɨˉlleꜘ kihꜗDio heꜘ, jmɨɨˉ ja , hiꜙ jmaˉ kaˉlähꜘ. Läꜙjëꜙ hnëˉ nëë

ˈ heˉ ja , hiiꜘ koo baˊ juuˈ kiyhꜗ. 9 Heehˊ baˊ jneˊ juˈdsooꜘ heˉ kwaꜙ dsaˉ, haˉ gaˊ saꜙ kyeeꜘ juˈdsooꜘ heˉgaꜙjmeeꜘ Dio kihꜗ jooꜘ . 10 Hi jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ kihꜗJooꜘ Dio, kyeyˉ juˈdsooꜘ laˉ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ. Hi saꜙjmeeꜘ dsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ, jmääy˜ Dio jaa hi taˉjuuˈ,jëëhꜘ saꜙ maˉheeyhˉ juˈdsooꜘ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio kihꜗJooꜘ . 11Heˉ laˉ ja juˈdsooꜘ heˉ gaꜙkwayꜘ: Taꜙlaꜙ kihꜗJooyꜘ hi naˊjiihꜙ, gaꜙjmeeyꜘ chaa jneˊ tääꜘ . 12 Hi maˉheehˉ kihꜗ Jooyꜘ, läꜙmaˉchaayˉ ja baˊ. Pero hi saꜙ maˉheehˉ kihꜗ Jooyꜘ, saꜙ naˊjnääyꜘ kihꜗ Dio.

Nʉʉhꜚ kihꜗ Jwaaꜚ jeeˊ gaꜙdsaaꜗ juuˈ kiyhꜗ13 Sɨɨnꜙ läꜙjëꜙ heˉ laˉ kyahꜗ hnähꜘ hi maˉheehˉ

kihꜗ Jooꜘ Dio, mahꜗ läꜙñehˊ hnähꜘ heˉmaˉchaahˉ baˊhnähꜘ tääꜘ , hiꜙ mahꜗ jmeehˉ hnähꜘ dsooꜘ kihꜗ JooꜘDio.

14 Heˉ laˉ ja oˉjøhꜙ dsëˉ heˉ maˉchaˉ jnänˋkyaayhˊ. Cherˊmahꜗ gaꜙngɨɨnˊ heˉ hnøøꜗ jneˊ kiyhˈ läꜙ hyohˉ dsëyꜗ, nuuyꜗ baˊ. 15 Hiꜙ cherˊmahꜗ ñeˊjneˊ nuuyꜗ baˊ jnänˋ, läꜙja ñeˊ jneˊ kaˉlähꜘ waˊraˉgaꜙngɨɨnˊ waˊ heˉ chaˉ heˉ heˉ llaˉkyaaꜗ jneˊ kiyhˈ, maˉhñah˜ baˊ jneˊ ja läꜙjëꜙ heˉ maˉngɨɨnˊ ja .

16Cherˊmahꜗ jaa hnähꜘ gaꜙjëëhˋ jaa øøhꜗ jneˊ hi jmeeꜙ dsoˊkyeˉ heˉ saꜙ jngɨɨhꜙ kiyhꜗ, ja ngɨɨhˊ kiyhˈ kihꜗ Dio, hiꜙ Dio jmeeꜗ baˊ jøhˉ dsëꜗ kiyhꜗ. Heˉ laˉja , hlëëhnˊ kihˈ hi jmeeꜙ dsoˊkyeˉ heˉ saꜙ jngɨɨhꜙ.Jëëhꜘ, chaˉ baˊ dsoˊkyeˉ heˉ jngɨɨhꜙ kihꜗ dsaꜙ. Hiꜙkihꜗ hi maˉjmeeꜘ dsoˊkyeˉ ja , saꜙ chaˉ jwahnꜙ ngɨɨˊkiyhˈ. 17Läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉ jmeeˉ jneˊ, laꜗ dsoˊkyeˉ.Pero chaˉ baˊ dsoˊkyeˉ heˉ saꜙ jngɨɨhꜙ jnänˋ.

18Maˉñeˊ jneˊ gaꜙläꜙjëëꜙ hi laaꜗ kyaaꜗ Dio moꜙsoꜙjmeeyꜙ dsoˊkyeˉ, jëëhꜘ Jooꜘ Dio baˊ hää jneˊ. Saꜙkwayꜙ jwëˈ kihꜗ hi saꜙlluꜗmahꜗ kaayhꜗ jneˊ. 19Maˉñeˊbaˊ jneˊ heˉ maˉlaaꜗ jneˊ kyaaˈ Dio, hiꜙ hi saꜙlluꜗ baˊjmeeꜙ hihꜙ läꜙkaa läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ. 20Hiꜙ maˉñeˊbaˊ jneˊ, jaꜗ baˊ Jooꜘ Dio. Gaꜙjmeeyꜘ gaꜙläꜙngëëꜘ jneˊmahꜗ läꜙkyuuꜙ jnihꜘ. Hi heꜘ heꜘ laaꜗ juuꜗ dsooꜘ. Hiꜙmaˉtøøhˊ baˊ jneˊ ko jøhꜘ kyaahˊ hi laaꜗ juuꜗ dsooꜘ.Hi heꜘ heꜘ Jesucristo Jooꜘ Dio. Hi heꜘ heꜘ hi dsooꜘlaaꜗ Dio, hi jmeeꜙ chaa jneˊ tääꜘ .

21 Gyʉʉˉ kyaanꜙ, hää hnähꜘ hñaahꜗ kihꜗ dio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ. Waˊ laˈ läꜙja .

2 Juan 1 228 2 Juan 13

2 JuanHeˉ laˉ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jeˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Jwaaꜚ

Heeˉ jaˉ ju ˈdsooꜘ hiꜙ heeˉ ja heˉ hnääꜙ jneˊdsaˉkyaahnˊ

1 Jnäꜘ dsaˉ maˉgyuhˉ kyaahꜗ hnähꜘ sɨɨnꜙ juu ˈlaˉ kihꜗ dsaˉmëꜘ hi naˉlleehˊ kyaaˈ Dio kyaahˊ kihˈ läꜙjëëꜙ jooyꜘ hi hnaanꜙ läꜙkaa tuhˉdsënꜙ. Jaꜙmaꜙlaꜙ jnäꜘ hnaanꜙ hnähꜘ, läꜙja kaˉlähꜘ, läꜙjëëꜙ hi maˉläˉkyʉʉh˜ ju ˈdsooꜘ hnääyꜗ hnähꜘ. 2 Hnaanꜙhnähꜘ kihꜗ heˉ tøøhˊ jneˊ kyaahˊ ju ˈdsooꜘ hiꜙ läꜙmaˉtøøhnˊ ja baˊ kyaahˊ juˈdsooꜘ laˉ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊchaˉ. 3Ngɨɨnˊ kihˈ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ hiꜙ ngɨɨnˊ kihˈ Jesucristo jooyꜘ, waˊ kwayꜘ heˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ, waˊläˉñihꜘ dsëyꜗ hnähꜘ, hiꜙ waˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊ tuhˉhohꜘhnähꜘ, läꜙkoo laꜗ ju ˈdsooꜘ kiyhꜗ hiꜙ läꜙkoo jiih ˈhnääyꜗ hnähꜘ.

4 Peerꜙ chaanˉ chaˉmiihˉ lluꜗ kihꜗ heˉ maˉjeenˈ ko llaa gyʉʉˉ kyaahꜗ hi gaꜙnääˊ läꜙkoo hnøøꜗju ˈdsooꜘ hiꜙ läꜙkoo nʉʉhꜚ heˉ maˉhñah˜ jneˊ kihˈ Tääˋ. 5 Saꜙ laꜗ nʉʉhꜚ hmëëꜘ heˉ sɨɨnꜙ kyahꜗ laˉ.Ja baˊ nʉʉhꜚ heˉ gaꜙhñahꜗ jneˊ läꜙ maˊ toˉnëˊ baˊlaˉ. Heˉja hneˉ dsaˉmëꜘ, chuunꜘ kyaahˊ hneˉ naꜗ,waˊ läˉhnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahnˊ. 6 Heˉ laˉ baˊ ja ,heˉ hnääꜙ jneˊ dsaˉkyaahnˊ, heˉ jmeenˊ läꜙkoo jähꜘnʉʉhꜚ kihꜗ Dio baˊ. Heˉ laˉ ja nʉʉhꜚ heˉ gaꜙnʉʉhˉhnähꜘ läꜙ maˊ toˉnëˊ: heˉ goˊtaahˊ hnähꜘ hnaahꜙhnähꜘ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ.

Dsaˉ hi taˉjuuˈ7 Jëëhꜘ, gaꜙnääˊ jwëëꜘ hi taˉjuu ˈ läꜙkaa jmɨˉ-

gyʉʉꜙ, hi saꜙ jmeeꜙ dsooꜘ jaꜗ Jesucristo jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ, laaꜗ jmɨˉngoꜗ. Hi jmeeꜙ läꜙja , hi heꜘ heꜘ hi taˉjuu ˈ, hiꜙ naˉhøøyhˊ kih ˈ Cristo. 8 Leehꜚ hnähꜘmahꜗ saꜙ heeꜘ taˊ kyahˈ hnähꜘ heˉ maˉnaˊlluˋ. Läꜙjabaˊ lehꜙ hnähꜘ naˊteeˋ jñee ˈ hnähꜘ. 9 Waˊ hi chaˉhi , hi dsaˉkah˜ jwëˈ cherˊmahꜗ gaꜙtʉyꜗ nʉʉhꜚ kihꜗCristo, saꜙ laayꜗ kyaaꜗ Dio. Pero hi høøꜙ koo hwehˉnʉʉhꜚ kihꜗ Cristo, hi heꜘ baˊ laa kyaahˊ Dio hiꜙ laayꜗkyaahˊ Jooyꜘ kaˉlähꜘ. 10 Cherˊmahꜗ jaa hi gaꜙllooꜗkyahꜗ hnähꜘ hi saꜙ kye nʉʉhꜚ kihꜗ Cristo läꜙkoohlëëhnˊ laˉ, taꜙ heehˋ hnähꜘ chaˊnehꜙ kyahꜗ hnähꜘ,niꜙ taꜙ jmeeˉ hnähꜘ Dio kiyhꜗ. 11 Jëëhꜘ, hi jmeeꜙ Diokiyhꜗ, heˉ jmeeyꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ taˊ hlɨɨhˈ heˉ jmeeꜙdsaˉ heꜘ.

12 Chaˉ chaˉgaˊmiihˉ juu ˈ heˉ hnoonꜗ jwëëhnꜚhnähꜘ, pero moꜙsoꜙ maˉsɨɨꜗ gaˊ jnäꜘ, kihꜗ heˉ hnoonꜗnɨɨnˋ naˊjëënꜙ hnähꜘ mahꜗ llanˋ juuˈ ko jøhꜘ hiꜙ läꜙjajëë dsëˉ jneˊ goˉte˜.

13 Jooꜘ dsaˉmëꜘ øøhꜗ hnähꜘ hi naˉlleehˊ kyaaꜗ Dio,jmeeyꜙ Dio kyahꜗ hnähꜘ. Waˊ laˈ läꜙja .

3 Juan 1 229 3 Juan 15

3 JuanHeˉ laˉ jeeˊ gaꜙtëꜘ hnëˉ jeˉ heˉ

gaꜙsɨɨꜘ JwaaꜚGaꜙhɨɨꜘ juuˈ kihꜗ Gayo heˉ gaꜙngëëyꜘ lluꜗ

1 Jnäꜘ dsaˉgyʉʉhˊ kyaahˈ hnähꜘ, sɨɨnꜙ juuˈ laˉ kihꜗomeꜚ kyaanꜙ, Gayo, hi hnaanꜙ läꜙkaa tuhˉdsënꜙ.

2 Øøhnꜗ hi hnaanꜙ, ngɨɨnˊ kih ˈ Dio mahꜗ waˊdsaˉngëëhꜘ lluꜗ kihꜗ gaꜙläꜙjëꜙ baˊ. Läꜙkohꜘ lluuhꜗhneˉ kihꜗ Dio, ja baˊ läꜙja waˊ chaahˉ hneˉ lluꜗ.3 Gaꜙjëëꜘ dsënꜙ chaˉmiihˉ maˊ yaꜙnääꜗ ko llaa øøhꜗjneˊ. Gaꜙjmeeyhꜗ juu ˈ läꜙ maˉhäähˊ baˊ hneˉ koohwehˉ kyaahˊ juˈdsooꜘ. 4Saꜙ chaˉ gaˊ jyohꜘ heˉ jmeeꜙjëë dsënꜙ läꜙkohꜘ gaˊ heˉ laˉ, heˉ nuunꜙ täähˊ baˊgyʉʉˉ kyaanꜙ läꜙkoo laꜗ juˈdsooꜘ.

5 Øøhnꜗ hi hnaanꜙ, jmeehˉ baˊ hneˉ lluꜗ läꜙkoohäˊ maˊ jmeehˉ beꜘ kihꜗ øøhꜗ jneˊ. Hiꜙ chaˉgaˊmiihˉlluꜗ jmeehˉ kihꜗ hi goˉnääꜘ taꜙ jeeˊ jyohꜘ. 6Hi heꜘgaꜙkwaꜘ juuˈ nehꜙ gwahꜙ haˉ läꜙ kohꜘ hnaahꜙ hnihꜘ.Ja jmeehˉ lluꜗ hohꜘ kwëëyh ˈ heˉ jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗchaˊjwëꜗ jeeˊ gaꜙnääyꜗ, jëëhꜘ läꜙja lleˋ kihˈ hi jmeeꜙtaˊheꜗ kihꜗ Dio. 7Hi heꜘ naˊnääˈ lluꜗ dsëꜗ kwaat˜ kihꜗJesús. Saꜙ gaꜙheeyhˉ niꜙ miihˉ heˉ maˊ kwaꜙ dsaˉhi saꜙ gaˊ maˉheehˉ juuˈ kihꜗ Dio. 8 Ää jmɨɨˊ jmeenˊbeꜘ kihꜗ hihꜗ dsaˉ hi gaꜙnääˊ kwaꜙ juˈdsooꜘ. Jëëhꜘ,heˉ jmeeˊ jneˊ läꜙja , jmeeˊ jneˊ ko jøhꜘ kyaayhˊ baˊja .

Gaꜙjmeeꜘ Diótrefe heˉ hlɨɨhˈ9 Gaꜙsɨɨnꜗ kihꜗ gwahꜙ, pero Diótrefe saꜙ hnøøyꜗ

jmeeˉ jnääh ˈ madaꜚ kiyhꜗ, jëëhꜘ hñiiꜘ bihꜗ hnøøyꜗjmeeyꜗ hihꜙ. 10 Heˉja waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ nɨɨnˋ jeeˊja , miˉliihnꜚ dsëyꜗ heˉ ngëyꜙ kooyh˜ juuˈ jwɨɨˋ mahꜗjmeeyꜙ juuˈ taˉjuuˈ kyaaꜗ jnäähˈ. Hiꜙ saꜙ lëë kiyhꜗ heˉjmeeyꜙ läꜙja . Läꜙkye øøhꜗ jneˊ hi dsaˉnääꜗ jeeˊ jasaꜙ heeyhˉ. Hiꜙ läꜙja hayꜙ kihꜗ hi hnøøꜗ heehꜙ øøhꜗjneˊ, läꜙjiihˈ lleeyˉ nehꜙ gwahꜙ goˉte˜.

Gaꜙhɨɨꜘ juuˈ kihꜗ Demetrio heˉ gaꜙjmeeyꜘ heˉ lluꜗ11 Øøhnꜗ hi hnaanꜙ, taꜙ jmeeˉ läꜙkoo jmeeꜙ hi

gaꜙnääˊ jwëꜘ hlɨɨh ˈ. Jmeeˊ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ. Jëëhꜘhi jmeeꜙ heˉ lluꜗ, laaꜗ kyaaꜗ Dio. Pero hi jmeeꜙ heˉhlɨɨhˈ, saꜙ gaˊ maˉheeyhˉ kihꜗ Dio.

12Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ hlëëhꜙ lluꜗ kihꜗ Demetrio. Läꜙkyejuˈdsooꜘ hlëëhꜙ lluꜗ kiyhꜗ. Ja baˊ läꜙja jnäähˈ jmeeˉjnäähˈ juˈdsooꜘ kiyhꜗ kaˉlähꜘ. Hiꜙ ñehˊ hnähꜘ hlëëhˊjnäähꜗ juˈdsooꜘ jmahꜗ baˊ.

13 Chaˉ chaˉgaˊmiihˉ heˉ hnoonꜗ jwëëhnꜚ hneˉ,pero moꜙsoꜙ maˉsɨɨnꜗ gaˊ jnäꜘ. 14 Toˉchahꜘ laˉhnoonꜗ naˊjëënꜙ hneˉ mahꜗ llanˊ juuˈ ko jøhꜘ.

15 Waˊ hiiꜘ tiiˊ tuhˉhohꜘ. Omeꜚ jnänˋ jmeeꜙ Diokyahꜗ. Jmeeˊ Dio kihꜗ läꜙjaa läꜙjaa omeꜚ jnänˋ hi täähˊ jeeˊ naˉ.

Judas 1 230 Judas 25

JudasHeˉ laˉ naˉ jeˉ heˉ gaꜙsɨɨꜘ Juda

1 Jnäꜘ Juda jmeenꜙ taˊ kihˈ Jesucristo hiꜙ laanꜗ øøhꜚJacobo, sɨɨnꜙ kyahꜗ hnähꜘ hi naˉteehˊ kyaaˈ Dio hi laaꜗ Tääˋ jnänˋ, hnähꜘ hi naˉjngëëˈ, hiꜙ läꜙja hääbaˊ Jesucristo hnähꜘ. 2 Waˊ läˉñihꜘ dsëꜗ Dio hnähꜘchaˉgaˊmiihˉ, hiꜙ waˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ, hiꜙläꜙja waˊ hnääyˈ hnähꜘ chaˉgaˊmiihˉ.

Dio llaꜗ taˊ kihˈ hi hñaaˉ dsëꜗ(2 Pedro 2:1-17)

3 Hnähꜘ øøhnꜗ hi hnaanꜙ, maˊ hnoon ˈ maˊ sɨɨnˋkyah ˈ hnähꜘ haˉ läꜙ gaꜙlääꜗ Dio jneˊ. Pero naꜗ baˊlaanꜙ, jmeeꜙ biiꜗ kinꜙ sɨɨnˋ jyohꜘ juu ˈ kyahꜗ hnähꜘ.Heˉja chuunꜘ kyaahˊ hnähꜘ, niꜙ ko hi pihˈ taꜙ kwaˉhnähꜘ jwëˈ miˉsɨɨꜗ dsaˉ juuˈ heˉ maˉdsooꜘ dsëˉ jneˊlaˉ. Jëëhꜘ, koo häˊ baˊ maˊ gaꜙkwaꜘ Dio juu ˈ laˉkihꜗ läꜙjëëꜙ hi naˉjngëë ˈ. 4 Ko llaa hi maˉtaahˋjeeˊ kyah ˈ hnähꜘ jmääy˜ hñiiyꜘ läꜙkoo jaa øøhꜗjneˊ. Pero ko ja maˉnaˉheeꜚ baˊ hi hñaaˉ dsëꜗ heꜘjaꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ. Läꜙkoo heˉ tɨh˜ dsëyꜗ juuˈ heˉ lluꜗdsëꜗ Dio kyaahˊ jneˊ, heˉja jäyhꜘ naˉnaˊ jwëꜗ jnänˋjmeenˊ läꜙjëꜙ heˉ llaꜙ dsëˉ jneˊ. Niꜙ saꜙ tooyhˉ taˊkihˈ Jesucristo Dsaˉjøøhˈ jnänˋ hi laaꜗ jaa baˊ, hi jmeeꜙ hihꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ .

5Maꜙkeꜙ maˉñehˊ baˊ hnähꜘ heˉ laˉ, hnoonꜗ miˊd-soohnꜚ hohꜘ hnähꜘ läꜙkoo gaꜙjmeeꜘ Dio lloꜘjooꜗ, läꜙmaˊ gaꜙhwëëyꜗ dsaˉ kyaayꜗ hi maˊ täähˊ hwaˈ Egipto.Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjngëëhꜗ Dio läꜙjëëꜙ hi saꜙgaꜙläꜙdsooꜘ dsëꜗ kiyhꜗ. 6 Hiꜙ läꜙja ko llaa ángelegaꜙbeyꜗ høøyˈ, kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙtɨhꜗ dsëyꜗ taˊ heˉ maˊhäˊ gooyˉ. Heˉja gaꜙjmeeꜘ Dio tääyhˊ naˉjnëëyˈ jeeˊnaˉhoo jeeˊ saꜙ hwëëyꜙ jihˊkohꜘ, läꜙjiihˈ lloo˜ jmɨɨˊllaꜗ Dio taˊ kiyhˈ. 7 Hiꜙ läꜙja gaꜙheehꜗ Dio wɨɨꜘ hi maˊ täähˊ jwɨɨˉ Sodoma, hi maˊ täähˊ jwɨɨˉ Gomorrahiꜙ hi maˊ täähˊ jyohꜘ jwɨɨˉ heˉ maˊ täähˊ läꜙkaajähꜙ ja , kihꜗ heˉ gaꜙkaayhꜗ waˊ hi chaˉ hi , hiꜙgaꜙkaayhꜗ heˉ baˊ dsaˉñʉʉhˉ dsaˉkyaayhˊ. Läꜙjagaꜙlaꜗ kihꜗ dsaˉ heꜘ mahꜗ läꜙngëëꜘ jneˊ haˉ läꜙkoowɨɨꜘ saꜙ jëëꜗ dsaˉ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaˈ Dio taˊ, kaayꜙkyaahˊ jeˉ heˉ saꜙ ʉʉꜙ jihˊkohꜘ.

8 Ja baˊ läꜙja jmeeꜙ dsaˉ hi maˉtaahˋ jeeˊ kyahˈhnähꜘ, laayꜗ läꜙkoo dsaˉ hi saꜙ chaˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ,maˉmiˉsayhꜘ hñiiyꜘ, saꜙ hnøøyꜗ jmeeꜗ Dio hihꜙ kiyhꜗ,hiꜙ hlëëyhꜙ wɨɨꜘ kihꜗ jmɨˉlleꜘ hi chaˉ beꜘ kihꜗ. 9Peroángel jøøhˈ hi chee Migyeˈ saꜙ gaꜙtuuˉ dsëyꜗ maˊjwääy ˈ dsoˊjwɨɨꜘ kihꜗ hi saꜙlluꜗ, maˊ gaꜙtiˉ gaꜙchooꜘhi saꜙlluꜗ juu ˈ kyaayhˊ. Maˊ teey˜ kwaat˜ kihꜗ hi kihꜗ maˊ jäˈ hlɨɨꜘ Moisé. Heˉja gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙlaˉ baˊ:“Dsaˉjøøhˈ jnänˋ waˊ jʉʉhˈ kyahꜗ.” 10Pero dsaˉ hñaaˉdsëꜗ heꜘ, hlëëyhꜙ wɨɨꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ saꜙ ngëëyꜘ. Hiꜙdsaˉgaayˈ kyaahˊ heˉ saꜙ jwëëhˋ läꜙngëëꜘ jneˊ. Jëëhꜘ,maˉñeˊ baˊ jneˊ läꜙkoo lleˋ jnänˋ hiꜙ läꜙkye jahꜘmaˉñeˉ bihꜗ kaˉlähꜘ. Pero dsaˉ heꜘ, heey˜ hñiiyꜘkyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ heeꜘ dsëyꜗ. Niꜙ miihˉ saꜙ jmeeyꜙhʉʉˊdsëˉ.

11 Peerꜙ jwɨɨ˜ dsaˉ heꜘ, heˉ jmeeyꜙ läꜙkoogaꜙjmeeꜘ Caín. Hiꜙ hnøøyꜗ liyhꜙ chaˉmiihˉ kuuˊ,heˉja dsaˉkayh˜ jwëꜘ läꜙkoo gaꜙkah˜ Balaam. Hiꜙleꜘ kiyhꜗ läꜙkoo gaꜙlaꜗ kihꜗ Coré hi gaꜙjuuꜗ kihꜗ heˉgaꜙjmeeyꜘ chaayhˉ kyaahˊ Dio. 12 Laꜗ oˉhihꜙ kyahꜗ

hnähꜘ läꜙkoo jmeeꜙ dsaˉ heꜘ, maˊ dsaˉtaayhˋ jeeˊkyah ˈ hnähꜘ läꜙ maˊ jmeehˉ hnähꜘ jmɨɨˊ kuhˉhuhꜘhnähꜘ kyaahˊ dsaˉkyaahˊ hnähꜘ. Niꜙ miihˉ saꜙläˉhiiyhˊ dsaˉtaayhˋ kuhˉhɨyh˜ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ,hnooyhˉ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ tɨh˜ dsëyꜗ hñiiyꜘ baˊ. Laayꜗläꜙkoo jniiꜘ heˉ saꜙ kyaahˊ jma ˈ, heˉ goˉkyeꜚ lleꜘtaꜙ laꜙ taꜙ jnøꜙ. Laayꜗ läꜙkoo hmaˉ heˉ saꜙ hɨɨˉ mɨɨˈjii kihꜗ, heˉ maˉcheehˋ läꜙkye jmooˈ kihꜗ. Läꜙkooheˉ naˉjuuˊ toꜗ jiih˜ baˊ laayˈ. 13 Läꜙkoo jmɨˉñeehꜚjeeˊ chaˉhluhꜙ sooˉ tʉˊjoo kihꜗ, läꜙja laaꜗ hi heꜘkyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉ jmeeyꜙ ja . Laayꜗ läꜙkoonʉʉꜘ hi maˉkah˜ jwëꜘ kihꜗ. Maˉnaˉlaayꜚ kwaat˜dsaˉnääyꜗ tääꜘ jeeˊ naˉhoo lähˉ.

14 Enoc, hi maˊ laa ˈ jeeˊ gaꜙtëꜘ gyeeꜗ saˊjuˉ kihꜗAdán, gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ dsaˉ heꜘ, gaꜙngëëyꜗ juuˈ haˉläꜙ leꜘ taꜙ chaˊnëˊ, gaꜙjäyhꜘ: “Hii ꜚ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋmaˉja˜ kyaahˊ chaˉmiihˉ mil hi naˉjngëëˈ kyaayꜗ,15mahꜗ jmeeyꜗ jwiz˜ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ. Maˊja llayꜗ taˊkihˈ läꜙjëëꜙ hi hñaaˉ dsëꜗ heꜘ kwaat˜ kihꜗ dsoˊkyeˉheˉ gaꜙjmeeyꜘ jeeˊ tääyhˊ jwëꜘ hlɨɨhˈ ja , hiꜙ kwaat˜kihꜗ läꜙjëꜙ wɨɨꜘ heˉ gaꜙhlëëyhꜘ kihꜗ Dio”, gaꜙjähꜘEnoc. 16 Dsaˉ heꜘ koo tiˉchooyꜙ juuˈ, saꜙ tɨhꜗ dsëyꜗniꜙ koo niꜙ heˉ gaˊ jyohꜘ heˉ lluꜗ, gaꜙnääyˊ hnooyhꜙläꜙjëꜙ heˉ heeꜘ dsëyꜗ baˊ. Hiꜙ hlëëyhꜙ juuˈ kaahˊ jmahˈ hiꜙ hlëëyhꜙ juuˈ jmäꜘøøꜘ haˉ läꜙ jeeˊ liyhꜙ kuuˊ.

Hnøøꜗ miˊteˋ jneˊ läꜙkooˉ lleˋ kihˈ17Hnähꜘ øøhnꜗ hi hnaanꜙ, miˉdsoohꜚ hohꜘ hnähꜘ

läꜙjëꜙ juuˈ heˉ maˉnʉʉnˊ jääˈ heˉ gaꜙkwaꜘ apóstolekyaaꜗ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, 18 gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙhnähꜘ: “Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ llaaꜙ jmɨɨˊ, yaꜙnääꜗ dsaˉhi miˉkwahꜗ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ, hi gaꜙnääˊ läꜙkoongɨɨꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉ häˊ tuhˉdsëyꜗ.” 19Hi heꜘ, koollaay˜ dsaˉ hniiˉ mahꜗ jmeeyꜗ toꜗ nääꜗ, hnoohˉ gyihꜗheˉ ngɨɨꜙ jmɨˉngoꜗ kiyhꜗ, saꜙ kyeyˉ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ.

20 Øøhnꜗ hi hnaanꜙ, goˉnääꜘ baˊ hnähꜘ taꜙ chaˊnëˊkyaahˊ heˉ maˉdsooꜘ hohꜘ hnähꜘ. Heˉ naˉ baˊ heˉnaˉjngɨɨˈ goˉte˜. Hiꜙ läꜙja ngɨɨˊ hnähꜘ kyahꜗ kyaahˊbeꜘ kihꜗ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ. 21 Goˉtaahˊ hnähꜘ koohwehˉ kyaahˊ heˉ hnääꜗ Dio hnähꜘ. Kwëëhˋ hohꜘhnähꜘ läꜙjiih ˈ tëëꜗ Jesucristo Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ kyahˈhnähꜘ mahꜗ läꜙja jmeeꜗ chaa hnähꜘ kyaayhˊ läꜙjëꜙjohꜘ jmɨɨˊ chaˉ, jëëhꜘ läꜙñihꜘ dsëyꜗ kyahꜗ hnähꜘ.

22Hlëëhˊ hnähꜘ hi jmeeꜙ toꜗ dsëꜗ, mahꜗ läꜙngëëyꜘheeˉ ja heˉ lluꜗ. 23 Chaahˋ hnähꜘ hi maˉhiiꜘ gooˉkihꜗ dsooꜗ chaˊjeˉ hiꜙ waˊ läˉñihꜘ hohꜘ hnähꜘ kihꜗjñahꜘ. Pero leehꜚ hnähꜘ waˊraˉ gaꜙjmeehˊ hnähꜘko jøhꜘ kyaayhˊ. Jëëhꜘ, läꜙkoo heˉ sahꜘ baˊ laay ˈkyaahˊ heˉ hlɨɨhˈ heˉ jmeeyꜙ ja .

24 Jaa Dio baˊ hi chaˉ beꜘ kihꜗ. Hñiiꜘ bihꜗliyhꜙ hääyꜗ hnähꜘ mahꜗ saꜙ tähꜙ hnähꜘ. Hehꜗ läꜙjangëëyꜗ hnähꜘ yaꜙjwɨɨꜗ kiyhꜗ, naˉjngëëh ˈ hnähꜘ hiꜙchaˉmiihˉ jëë hohꜘ hnähꜘ. 25 Jaa hñiiyꜘ baˊ chaˉchaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kiyhꜗ, hiꜙ lääy˜ jneˊ. Heˉjawaˊ jmeenˊ jʉʉhˉ kihꜗ Dio hi gyaꜗ jøøhˈ. Jaa hñiiꜘbihꜗ jmeeyꜙ hihꜙ hiꜙ chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kiyhꜗ. Läꜙjalaayꜗ naꜗ hiꜙ läꜙja laayꜗ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Waˊlaˈ läꜙja .

Apocalipsis 1:1 231 Apocalipsis 2:9

ApocalipsisJuuˈ heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ ángel kihꜗ

Jwaaꜚ1 Jeeˊ laˉ naˉsɨɨˉ heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Jesucristo,

ja baˊ heˉ gaꜙhyoyhꜗ kihꜗ Dio mahꜗ miˉjnääyꜙ kihꜗdsaˉ kyaayꜗ läꜙjëꜙ heˉ nøøꜘ juuˈ leꜘ chahꜘ. Gaꜙcheeyꜗángel kyaayꜗ mahꜗ ngëëyꜗ juuˈ laˉ kiꜙ jnäꜘ, Jwaaꜚ hi jmeeꜙ taˊheꜗ kiyhˈ. 2 Jnäꜘ gaꜙjmeenꜗ dsooꜘ juuˈ kihꜗDio, hiꜙ gaꜙjmeenꜗ dsooꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ gaꜙkwaꜘJesucristo, ja baˊ läꜙkoo gaꜙjëënꜗ.

3 Laꜗ lluꜗ kihꜗ hi hëˉ hiꜙ kihꜗ hi nuuˉ läꜙjëꜙ heˉnaꜗ gaˊ leꜘ läꜙkoo jähꜘ juuˈ laˉ. Hiꜙ laꜗ lluꜗ kihꜗ hi jmeeꜙ heˈ läꜙkoo naˉsɨɨˉ juuˈ laˉ, jëëhꜘ maˉngooꜗyaꜙjähꜙ leꜘ heˉ ja .

Gaꜙsɨɨꜘ Jwaaꜚ kihꜗ läꜙjëꜙ gyiiꜗ gwahꜙ4 Jnäꜘ Jwaaꜚ sɨɨnꜙ kihꜗ läꜙjëꜙ gyiiꜗ gwahꜙ heˉ tøøꜘ

hwaꜗ Asia. Ngɨɨnˊ kihˈ Dio waˊ kwayꜘ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗkyahꜗ hnähꜘ hiꜙ waˊ jmeeyꜘ hiiꜘ tiiˊ kyahˈ hnähꜘ. Hi heꜘ heꜘ laaꜗ naꜗ, hi heꜘ heꜘ maˊ laa ˈ jääꜗ , hi heꜘheꜘ hi naꜗ gaˊ jähꜘ. Hiꜙ läꜙja ngɨɨnˊ kih ˈ läꜙjëëꜙgyeeꜗ jmɨˉlleꜘ hi täähˊ chaˊnëˊ Dio. 5Hiꜙ läꜙja ngɨɨnˊkihˈ Jesucristo hi miˉteꜗ juuˈ kihꜗ. Hi heꜘ toˉnëˊgaꜙläꜙjiihˋ jeeˊ kihˈ hi maˉnaˉjuuˊ hiꜙ jøøhˈ gaˊ kihˈjeeˊ läꜙjëëꜙ rey hi chaa hwaꜗ laˉ.

Hi heꜘ hnääꜗ jneˊ, hiꜙ gaꜙcheyꜗ dsoˊkyeˉ jnänˋkyaahˊ jmaˉ kiyhꜗ. 6 Hiꜙ gaꜙjmääyꜗ jneˊ läꜙkoo rey,hiꜙ läꜙkoo jmiˉdsaˉ mahꜗ jmeenˊ taˊheꜗ kihꜗ Dio hi laaꜗ Jmiiyˉ. Waˊ jmeenˊ jʉʉhˉ kiyhꜗ hiꜙ waˊ laay ˈdsaˉtaˊ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Waˊ laˈ läꜙja .

7 Miihˉ gaˊ jmeeꜙ, jäyhꜘ jeeˊ jniiꜘ. Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊjëëyˈ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jäyhꜘ, läꜙkye hi gaꜙjmääyhˉdsooˊ. Läꜙjëëꜙ nëëˈ dsaˉ hi chaa hwaꜗ laˉ kɨˊhoohꜗwaˊraˉ gaꜙjëëyꜗ jahꜗ Jesús. Waˊ laˈ läꜙja .

8 “Jnäꜘ heꜘ laanꜗ läꜙkoo hwëhꜘ A kyaahˊ hwëhꜘZeta, jnäꜘ heꜘ maˉlaanꜗ jääꜗ ja gaˊ nøø ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ,hiꜙ läꜙjiih ˈ heeꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙ maˉlaanꜗ ja baˊ”,gaꜙjähꜘ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Hi heꜘ laaꜗ naꜗ, hi heꜘmaˊ laa jääꜗ , hiꜙ ja baˊ hi heꜘ jähꜘ kaˉlähꜘ, hi chaˉchaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ.

Gaꜙhëëꜘ mɨˈnëˊ Jwaaꜚ jmëëꜗ kihꜗ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ9 Jnäꜘ Jwaaꜚ øøhꜗ hnähꜘ, jëën˜ wɨɨꜘ ko jøhꜘ kyaahˊ

hnähꜘ, jeeˊ hnäähꜙ jneˊ Dio ko jøhꜘ, hiꜙ kwëëh˜ baˊdsëˉ jneˊ kyaahˊ beꜘ heˉ kwaꜙ Jesucristo. Maˊ gyanˊhwa ˈ heˉ chee Patmo, heˉ häˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ.Jeeˊ ja gaꜙcheeꜗ dsaˉ jnäꜘ kihꜗ heˉ saꜙ gaꜙläꜙhnøøyꜗjuu ˈ kihꜗ Dio, hiꜙ läꜙja saꜙ gaꜙläꜙhnøøyꜗ heˉ maˊkwanꜙ juu ˈ kihꜗ Jesucristo. 10 Maˊ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ heˉtäähˊ dsaˉ kwaꜙ tiˊhmaahˊ kihˈ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, maˊkyenˊ chaˉmiihˉ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ, maˊ gaꜙnuunꜗ taꜙkaˊluunꜙ koo ki gaa heˉ nʉʉhꜘ läꜙkoo luuꜘ hooˊ,11heˉ gaꜙjähꜘ:

—Jnäꜘ heꜘ laanꜗ läꜙkoo hwëhꜘ A kyaahˊ hwëhꜘZeta. Jnäꜘ heꜘ maˉlaanꜗ jääꜗ ja gaˊ nøøˈ jmɨˉgyʉʉꜙ,läꜙjiih ˈ heeꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙ maˉlaanꜗ ja baˊ. Sɨɨꜘ nëˊmoˊjeˉ läꜙkoo teꜗ heˉ jëëhꜘ laˉ, cheeꜙ kihꜗ läꜙjëꜙ gyiiꜗgwahꜙ heˉ tøøꜘ hwaꜗ Asia. Cheeꜙ kihꜗ jwɨɨˉ Éfeso, kihꜗEsmirna, kihꜗ Pérgamo, kihꜗ Tiatira, kihꜗ Sardis, kihꜗFiladelfia hiꜙ kihꜗ Laodicea.

12 Gaꜙjeehnˋ hñiinꜙ mahꜗ jëënꜚ hii heꜘ maˊhlëëhꜙ kyaahˊ jnäꜘ. Läꜙkoo maˊ gaꜙjeehnˋ hñiinꜙ

gaꜙjëënꜗ gyiiꜗ candelero heˉ naˉlaꜚ kyaahˊ kuˊnøøꜚ.13 Toꜗ dsaahˋ jeeˊ kih ˈ candelero ja , gaꜙjëënꜙ jaahi laaꜗ läꜙkohꜘ maˊ laa ˈ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ, maˊ kyeyhˊkoo hmɨɨhˉ kyooˉ heˉ tëˉ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ, hiꜙ maˊnaˉhñʉʉꜚ moˉdsëyꜗ kyaahˊ hmɨɨhˉ heˉ maˊ naˉlaꜚkyaahˊ kuˊnøøꜚ. 14 Peerꜙ maˊ tøˉjlëë lleyˊ läꜙkootøøˉ jñuꜚ borrego, hiꜙ läꜙkoo tøøˉ tʉˊhmooˉ. Mɨˈnëyˊ maˊ laˈ läꜙkoo jeeˊ hyaˉ jeˉ. 15Maˉtɨɨyˊ maˊ laˈ läꜙkoo laꜗ ñeˈ nøøꜘ heˉ jihˈ läꜙkoo maˊ kooˉ nehꜙhwɨɨ . Lleꜘ kiyhꜗ maˊ nʉʉhꜘ läꜙkoo jeeˊ jyooꜙ jmɨɨˉ.16Maˊ chaayhˉ kyaahˊ gooyˉ raˉlluuꜗ gyeeꜗ nʉʉꜘ hiꜙnehꜙ toˉhooyˊmaˊ goˉhɨɨˈ koo ñeˈtuuhꜚ chʉʉhˉheˉnaˉjniiˊ läꜙtoꜘ jwooˈ. Moˉnëyˊ maˊ laˈ läꜙkoo jmëëꜗhyooˉ heˉ jëë ñihꜗ.

17Maˊ gaꜙjëëꜙ jnihꜘ, gaꜙtahnꜘ läꜙkoo heˉ naˉjuunˊhʉʉˊ tɨɨyˊ. Ja gaˊ gaꜙkyeyˉ gooyˉ raˉlluuꜗ nëˊ kinꜙmahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ:

—Taꜙ waˊ gah ˈ, jnäꜘ heꜘ maˉlaanꜗ jääꜗ ja gaˊ nøøˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, läꜙjiih ˈ heeꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ, läꜙ maˉlaanꜗja baˊ. 18 Jnäꜘ heꜘ naˊjiihnꜙ. Jnäꜘ heꜘ gaꜙjuunꜗ,pero hii ꜚ jnäꜘ laˉ naˊjiihnꜙ kaˉlähꜘ läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊchaˉ. Waˊ la ˈ läꜙja . Jnäꜘ baˊ jmeenꜙ hihꜙ juuꜘdsaˉ, hiꜙ jnäꜘ baˊ jmeenꜙ hihꜙ cherˊmahꜗ dsaˉnääyꜗchaˊjeˉ. 19 Sɨɨꜘ läꜙjëꜙ heˉ maˉjëëhˋ, läꜙjëꜙ heˉ jëëhꜘnaꜗ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ naꜗ gaˊ leꜘ. 20 Jeeˊ laˉ miˊjnäänꜗheˉ hnøøꜗ jähꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ gyeeꜗ nʉʉꜘ hi maˉjëëhˋhi täähˊ goonꜙ raˉlluuꜗ heꜘ hiꜙ läꜙjëꜙ gyiiꜗ candeleroheˉ naˉlaꜚ kyaahˊ kuˊnøøꜚ. Läꜙjëëꜙ gyeeꜗ nʉʉꜘ laaꜗläꜙkoo ángele kyaaꜗ läꜙjëꜙ gyiiꜗ gwahꜙ, hiꜙ läꜙjëꜙ gyiiꜗcandelero heˉ maˉjëëhˋ ja , laꜗ läꜙkoo läꜙjëꜙ gyiiꜗgwahꜙ.

2Juuˈ laˉ gaꜙcheeꜗ Jwaaꜚ kihꜗ gwahꜙ jwɨɨˉ Éfeso

1 ʼSɨɨꜘ kihꜗ ángel hi naˉhñaa gwahꜙ jwɨɨˉ Éfeso:“Jähꜘ hi chaahˉ gyeeꜗ nʉʉꜘ kyaahˊ gooyˉ raˉlluuꜗheꜘ, hi ngëꜙ jeeˊ kih ˈ gyiiꜗ candelero heˉ naˉlaꜚkyaahˊ kuˊnøøꜚ: 2Maꜙ baˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ. Saꜙdsaˉhwaahˊ kyaahˊ taˊ kyahˈ hiꜙ jøhˉ baˊ hohꜘ. Hiꜙ saꜙkwëëh˜ hohꜘ kyaahˊ hi hlëëhˈ hiꜙ maˉjëëhˋ baˊ hi jmää hñiiꜘ läꜙkoo apóstole hiꜙ saꜙ laayꜗ. Juuˈ taˉjuuˈ baˊ maˉjnääh˜ kiyhꜗ. 3 Maˉjëëhˋ chaˉmiihˉ wɨɨꜘkwaat˜ kinꜙ hiꜙ maˉkwëëhꜗ baˊ hohꜘ, saꜙ chaˉmaˉh-waahˊ. 4 Pero chaˉ koo heˉ maˉhläähˉ kyaahˊ jnäꜘ,moꜙsoꜙ hnaahꜙ jnäꜘ läꜙkoo maˊ hnaahꜙ jnäꜘ läꜙ maˊtoˉnëˊ. 5Miˉdsoohꜚ daˊ hohꜘ läꜙkoo maˊ hnaahꜙ jnäꜘläꜙ maˊ toˉnëˊ. Waˊ läˉdsaa hohꜘ kaˉlähꜘ mahꜗ jmeeˊläꜙjëꜙ heˉ lluꜗ läꜙkoo maˊ jmeehˉ jääꜗ . Cherˊmahꜗ saꜙjmeehˈ läꜙja , chahꜘ baˊ jänˉmahꜗ jñuuhnˊ candelerokyahꜗ cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙjeehˋ kyaahˊ Dio kaˉlähꜘ.6Pero chaˉ baˊ koo heˉ lluꜗ heˉmaˉjëënꜗ kyahꜗ. Saꜙtɨh˜ hohꜘ heˉ jmeeꜙ läꜙjëëꜙ nicolaita, ja baˊ läꜙjasaꜙ tɨh˜ dsënꜙ kaˉlähꜘ. 7 Hi hnøøꜗ heehꜙ juu ˈ laˉ,waˊ heeyhˉ heˉ hlëëhꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ läꜙjëꜙgwahꜙ. Hi gaꜙlɨhꜗ miˉteꜗ, kwanˋ kuyhꜙ kihꜗ chaahˈ hmaˉ heˉ jmeeꜙ chaa dsaˉ, heˉ chihꜗ toꜗ dsaahˋyaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio.”

Juuˈ laˉ gaꜙcheeꜗ Jwaaꜚ kihꜗ gwahꜙ jwɨɨˉ Esmirna8 ʼHiꜙ sɨɨꜘ kihꜗ ángel hi naˉhñaa gwahꜙ jwɨɨˉ

Esmirna: “Hi maˉlaaꜗ jääꜗ ja gaˊ nøø ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ,läꜙjiih ˈ heeꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙ maˉlaayꜗ ja baˊ, hiꜙ hi gaꜙjuuꜗ hiꜙ gaꜙläꜙjiiyhˋ kaˉlähꜘ, jähꜘ läꜙlaˉ: 9 Maꜙbaˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ. Jëëhꜘ baˊ hneˉ wɨɨꜘ hiꜙ

Apocalipsis 2:10 232 Apocalipsis 3:12

täˉñeeꜘ hneˉ pero chaˉ chaˉmiihˉ kyahꜗ gyʉʉh ˈjmɨˉgyʉʉꜙ. Maꜙ baˊ jnäꜘ kihꜗ hi hlëëhꜙ wɨɨꜘ kyahꜗ.Heˉ koo jähꜘ bihꜗ laayꜗ judiu. Pero laayꜗ dsaˉ kyaaꜗTanaˊ baˊ. 10 Niꜙ miihˉ taꜙ waˊ gah ˈ kihꜗ heˉ naꜗgaˊ dsaˉngëëhꜘ. Hii ꜚ hi saꜙlluꜗ laˉ taayhꜙ ko llaahnähꜘ nehꜙñe ˈ mahꜗ jëëyꜗ cheˊ kwëëhˈ hohꜘ hnähꜘ.Heeyhꜗ hnähꜘ wɨɨꜘ läꜙjiihˈ tëꜗ gyaꜗ jmɨɨˋ. Kwëëhˋ hohꜘläꜙjiih ˈ juuhꜘ. Hii ꜚ jnäꜘ kwëëhnꜚ hneˉ koo coronheˉ kyaahˊ jmeeˈ chaahˉ. 11Hi hnøøꜗ heehꜙ juuˈ laˉ,waˊ heeyhˉ heˉ hlëëhꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ läꜙjëꜙgwahꜙ. Hi gaꜙlɨhꜗ miˉteꜗ, saꜙ chaˉ heˉ leꜘ kiyhꜗ jeeˊtëˈ toꜗ jiih˜ juuꜘ dsaˉ.”

Juuˈ laˉ gaꜙcheeꜗ Jwaaꜚ kihꜗ gwahꜙ jwɨɨˉ Pérgamo12 ʼHiꜙ sɨɨꜘ kihꜗ ángel hi naˉhñaa gwahꜙ jwɨɨˉ

Pérgamo: “Hi choohˉ ñe ˈtuuhꜚ chʉʉhˉ heˉnaˉjniiˊ läꜙtoꜘ jwoo ˈ, jäyhꜘ läꜙlaˉ: 13 Maꜙ baˊ jnäꜘläꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ hiꜙ haˉ chaahˉ. Laꜗ høø hi saꜙlluꜗbaˊ jeeˊ naˉ. Pero maꜙraꜙ heˉ choohˊ baˊ hneˉ koohwehˉ juuˈ kinꜙ. Hiꜙ läꜙ maˉdsooꜘ ja baˊ hohꜘ kinꜙkaˉlähꜘ,maꜙkeꜙ ñehˊ baˊ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kihꜗ Antipa hi maˊ miˉtehꜗ kyaahˊ juuˈ kinꜙ. Gaꜙjngɨɨhꜗ dsaˉ kiyhꜗjeeˊ kyahˈ hnähꜘ naˉ jeeˊ hää hi saꜙlluꜗ. 14Pero chaˉgaˊ jyohꜘ heˉ kyaahˊ gaꜙhläähˉ hneˉ. Jëëhꜘ, täähˊgaˊ jeeˊ kyah ˈ hnähꜘ hi kye nʉʉhꜚ kihꜗ Balaam.Hi heꜘ gaꜙtaahˉ juu ˈ Balac haˉ läꜙ gaꜙjmeeyꜘ heˉgaꜙtahꜘ dsaˉ Israel kyaahˊ koo gaꜙkuyhˉ heˉ llaꜙdsaˉ chaˊnëˊ dio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ, hiꜙ kyaahˊheˉ gaꜙkaayhꜗ waˊ hi chaˉ hi . 15 Ja baˊ läꜙja täähˊjeeˊ kyahˈ hnähꜘ hi kye nʉʉhꜚ kihꜗ dsaˉ nicolaita,heˉ ja saꜙ tɨh˜ dsënꜙ. 16Heˉja jeehˋ hñaahˈ kyaahˊDio. Pero cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙheehˋ heˉ jwahnꜙ laˉ,chahꜘ baˊ jänˉ kyahꜗ mahꜗ teenꜚ kyaahˊ dsaˉ heꜘkyaahˊ ñeˈtuuhꜚ heˉ häˊ hoonꜙ. 17 Hi hnøøꜗ heehꜙjuu ˈ laˉ, waˊ heeyhˉ heˉ hlëëhꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ läꜙjëꜙ gwahꜙ. Kihꜗ hi gaꜙlɨhꜗ miˉteꜗ, kwanˋkuyhꜙ maná heˉ naˉhmääˊ, hiꜙ kwëëhꜚ jnihꜘ koomɨɨˈ mɨˊkuuˊ tøøˉ. Nëˊ mɨˊkuuˊ ja , naˉsɨɨˉ koo jmɨɨˉhmëëꜘ, heˉ niꜙ jaa saꜙ kyʉʉh˜. Maꜙlaꜙ hñiiꜘ hi hyohꜙ baˊ läꜙkyʉʉh˜.”

Juuˈ laˉ gaꜙcheeꜗ Jwaaꜚ kihꜗ gwahꜙ jwɨɨˉ Tiatira18 ʼHiꜙ sɨɨꜘ kihꜗ ángel hi naˉhñaa kihˈ gwahꜙ jwɨɨˉ

Tiatira: “Jooꜘ Dio hi hyaˉ jeˉ mɨˈnëˊ, hiꜙ laꜗ maˉtɨɨyˊläꜙkoo ñe ˈ nøøꜘ heˉ jih ˈgyehꜗ, hi heꜘ jähꜘ läꜙlaˉ:19 Maꜙ baˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ, hnaahꜙ baˊ hneˉdsaˉ, miˉtehˋ baˊ hneˉ taˊ kyahˈ, hiꜙ jøhˉ baˊ hohꜘ.Chaˉgaˊmiihˉ taˊ llu ˈ jmeehˉ naꜗ läꜙkohꜘ gaˊ heˉmaˉjmeehˊ jää ˈ. 20 Pero chaˉ gaˊ jyohꜘ heˉ kyaahˊgaꜙhläähˉ hneˉ. Kwahˉ jwëˈ kihꜗ dsaˉmëꜘ hi cheeJezabel hi jähꜘ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio kihꜗ dsaꜙ. Kyaahˊnʉʉhꜚ kiyhꜗ miˉgaayꜙ hi nʉʉhˊ kinꜙ mahꜗ kaayh˜waˊ hi chaˉ hi , hiꜙ kuyhꜙ heˉ llaꜙ dsaˉ chaˊnëˊdio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ. 21Maˊ jøønˋ mahꜗ jëënꜚcheˊ läˉdsaa dsëyꜗ, pero saꜙ hii˜ tʉyꜗ heˉ kaayh˜waˊ hi chaˉ hi . 22 Naꜗ naꜙ, jeeˊ hääyˊ jwëꜘ hlɨɨh ˈ,kyaaꜚ jnihꜘ nëˊ jii mahꜗ heehꜚ jnihꜘ chaˉmiihˉ wɨɨꜘko jøhꜘ kyaahˊ hi kaayh˜ cherˊmahꜗ saꜙ gaꜙläꜙdsaadsëyꜗ kihꜗ läꜙjëꜙ taˊ hlɨɨhˈ heˉ jmeeyꜙ. 23 Jmäänˊ jooyꜘdsooˊ läꜙjiihˈ juuyꜘ. Läꜙja läꜙjëꜙ gwahꜙ läꜙñeˉ kinꜙ,jnäꜘ baˊ kyʉʉhn˜ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ, hiꜙ kyʉʉhn˜ nehꜙtuhˉdsëyꜗ kaˉlähꜘ. Jnäꜘ baˊ kwëëhnꜚ hnähꜘ läꜙjaaläꜙjaa hnähꜘ, läꜙkoo teꜗ heˉ jmeehˉ hnähꜘ. 24Perojnäꜘ hlëëhnˊ hnähꜘ kyaahˊ läꜙjëëꜙ gaˊ hi täähˊ jwɨɨˉTiatira, hnähꜘ hi saꜙ täähˊ kyaahˊ nʉʉhꜚ naˉ, hnähꜘ

hi saꜙ kyʉʉh˜ heˉ jäyhꜘ heˉ naˉhmääˊ ñiihˊ gaˊ kihˈTanaˊ. Jwëëhn˜ hnähꜘ, moꜙsoꜙ chaˉ gaˊ heˉ hnøøꜗkyahꜗ hnähꜘ. 25 Chooh ˈ hnähꜘ koo hwehˉ läꜙjëꜙnʉʉhꜚ heˉmaˉhñah˜ hnähꜘ, läꜙjiihˈ lloo˜ jmɨɨˊ jähnꜘ.26 Kihꜗ hi gaꜙlɨhꜗ miˉteꜗ läꜙjëꜙ madaꜚ kinꜙ läꜙjiihˈ llaaꜙ jmɨˉgyʉʉꜙ, jnäꜘ kwanˋ jwë ˈ jmeeyꜗ hihꜙ kihꜗdsaˉ hi täähˊ läꜙkaa hwaꜗ. 27 Jmeeyꜗ hihꜙ läꜙkoojmeeꜙ hihꜙ jaa hi choohˉ hmaˉhɨɨh˜ heˉ laꜗ ñeˈ.Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jmeeyˈ hihꜙ kihꜗ dsaꜙ, läꜙkoo heˉjøøyꜗ koo mɨ ˈhyaˉ baˊ leꜘ kihꜗ dsaꜙ. Jëëhꜘ hyoyhꜙchaˉmiihˉ beꜘ, ja baˊ läꜙkoo beꜘ heˉ maˉhyohn˜kihꜗ Tääˋ kyaanꜙ. 28 Hiꜙ kwëëhꜚ jnihꜘ nʉʉꜘ hø ˈkaˉlähꜘ. 29Hi hnøøꜗ heehꜙ juuˈ laˉ waˊ heeyhˉ heˉhlëëhꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ läꜙjëꜙ gwahꜙ.”

3Juuˈ laˉ gaꜙcheeꜗ Jwaaꜚ kihꜗ gwahꜙ jwɨɨˉ Sardis

1 ʼSɨɨꜘ kihꜗ ángel hi naˉhñaa gwahꜙ jwɨɨˉ Sardis:“Hi jääꜙ gyeeꜗ jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio hiꜙ jääyꜙ gyeeꜗnʉʉꜘ, hi heꜘ jähꜘ läꜙlaˉ: Maꜙ baˊ jnäꜘ läꜙjëꜙ heˉjmeehˉ. Chaˉ juu ˈ naˊjiihꜙ hneˉ, pero hi naˉjuuˊbaˊ hneˉ. 2 Näˊ mɨˊnëhˊ, ja kwahˉ beꜘ kyaahˊ taˊheˉ häˊ goohˉ, naꜗ saꜙ gaˊ maˉäähꜗ taˊ kyahˈ. Jëëhꜘmaˉjëënꜗ saꜙ maˉjäꜘ lluꜗ taˊ kyah ˈ läꜙkoo hnøøꜗDio. 3 Miˉdsoohꜚ hohꜘ ja , heeˉ naˉ maˉheehˋ hiꜙheeˉ naˉ maˉnʉʉhˉ. Høøˊ heˉ naˉ, hiꜙ jeehˋ hñaahˈ kaˉlähꜘ kihꜗ Dio. Cherˊmahꜗ saꜙ høøhˉ heˉ naˉ,jmeehˉ waˊ laˈ chaˉ laꜗ, jähnꜘ kyahꜗ läꜙkoo jaa hi hɨɨ baˊ. Jëëhꜘ hor˜ heˉ saꜙ leehꜚ jähnꜘ kyahꜗ. 4Täähˊgaˊ miihˉ dsaˉ kyaahˊ hneˉ jeeˊ jwɨɨˉ Sardis naˉ, hi saꜙ maˉmiˉsohꜘ saˊhmɨɨhˉ kihꜗ. Hi heꜘ naˉ ngëꜗkyaahˊ jnäꜘ kyehˊ hmɨɨhˉ tøˉjlëë , jëëhꜘ läꜙja lleˋleꜘ kiyhꜗ. 5 Hi gaꜙlɨhꜗ miˉteꜗ, hi heꜘ këhꜙ hmɨɨhˉtøˉjlëë . Saꜙ chenꜚ jmɨɨˉ kiyhꜗ heˉ naˉsɨɨˉ nëˊ jeˉjeeˊ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi naˊjnääꜘ kihꜗ Dio.Hiꜙ miˊjnäänꜗ chaˊnëˊ Tääˋ kyaanꜙ hiꜙ chaˊnëˊ ángelekyaayꜗ heˉ kyuuꜙ jnihꜘ. 6 Hi hnøøꜗ heehꜙ juuˈ laˉ,waˊ heeyhˉ heˉ hlëëhꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ läꜙjëꜙgwahꜙ.”

Juuˈ laˉ gaꜙcheeꜗ Jwaaꜚ kihꜗ gwahꜙ jwɨɨˉ Filadelfia7 ʼSɨɨꜘ kihꜗ ángel hi naˉhñaa gwahꜙ jwɨɨˉ

Filadelfia: “Heˉ laˉ jähꜘ hi naˉjngëëˈ, hi jmeeꜙ juˈdsooꜘ, hi choohˉ jo ñe ˈ kihꜗ David. Jeeˊ näy˜ niꜙjaa saꜙ jneꜗ, jeeˊ jneyꜙ niꜙ jaa saꜙ näꜗ: 8Maꜙ baˊ jnäꜘläꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ. Naꜗ maˉnaˉnaˊ jwëꜗ kyahꜗ heˉmaˉnänꜗ, heˉ niꜙ jaa saꜙ leꜘ haꜗ kyahꜗ. Maꜙkeꜙmiihˉgaˊ beꜘ chaˉ kyahꜗ, maˉhøøhˊ baˊ hneˉ juuˈ kinꜙ. Niꜙkoo häˊ saꜙ maˉjähˊ saꜙ kyuuhꜙ jnäꜘ. 9 Läꜙlaˉ jmeenˋkih ˈ hi laaꜗ kyaaꜗ Tanaˊ hi koo jähꜘ laayꜗ judiu.Peerꜙ taˉjuuy ˈ baˊ ja . Heˉja jmeenˋ yaˉnääyꜘyaˉjuyhˊ jnëyˊ hʉʉˊ tɨɨhˊ, hiꜙ jmeenˋ miˉjnääyꜙ heˉmaˉläˉhnaanꜙ hneˉ. 10Maˉkwëëhꜗ baˊ hohꜘ kyaahˊmadaꜚ heˉ gaꜙjmeenꜗ kyahꜗ. Heˉja häänꜚ hneˉ kihꜗheˉ wɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊ jäꜙ läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ waˊraˉgaꜙtëꜘ jeeˊ jëëˈ Dio cheˊ läˉdsaa dsëꜗ dsaˉ hi täähˊläꜙkaa hwaꜗ kyaahˊ heˉ wɨɨꜘ ja . 11 Chahꜘ baˊ jähnꜘ.Choohˈ koo hwehˉ nʉʉhꜚ heˉ maˉhñah˜ mahꜗ niꜙjaa saꜙ jñuuhꜗ coron kyahꜗ. 12Kihꜗ hi gaꜙlɨhꜗmiˉteꜗ,jmääꜚ jnihꜘ läꜙkoo hmaˉdsëˉ kihꜗ gwahꜙ heˉ laꜗ kihꜗDio kyaanꜙ, jihˊkohꜘ saꜙ yaˉhëëyˈ jeeˊ ja . Nëˊ kiyhˈsɨɨnˋ jmɨɨˉ kihꜗ Dio kyaanꜙ kyaahˊ jmɨɨˉ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉkihꜗ Dio kyaanꜙ kaˉlähꜘ heˉ chee Jerusalén hmëëꜘheˉ jyooꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ kihꜗ Dio kyaanꜙ, hiꜙ sɨɨnˋ

Apocalipsis 3:13 233 Apocalipsis 5:9nëˊ kiyhˈ jmɨɨˉ hmëëꜘ kinꜙ. 13 Hi hnøøꜗ heehꜙ juuˈ laˉ, waˊ heeyhˉ heˉ hlëëhꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗläꜙjëꜙ gwahꜙ.”

Juuˈ laˉ gaꜙcheeꜗ Jwaaꜚ kihꜗ gwahꜙ jwɨɨˉ Laodicea14 ʼSɨɨꜘ kihꜗ ángel hi naˉhñaa gwahꜙ jwɨɨˉ

Laodicea: “Hii ꜚ laˉ hi laaꜗ dsooꜘ hi miˉteꜗ juuˈ kihꜗ,heꜘ baˊ hñiiyꜘ kwayꜙ juˈdsooꜘ. Hi heꜘ laaꜗ toˉnëˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Dio. Jäyhꜘ läꜙlaˉ: 15Maꜙ baˊjnäꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeehˉ, niꜙ saꜙ gyuhꜘ niꜙ saꜙ llaahꜘhneˉ. Lluꜗ baˊ waˊraˉ jähꜘ kihꜗ gyuhꜘ o llaahꜘ. 16 Kihꜗheˉ saꜙ gyuhꜘ niꜙ saꜙ llaahꜘ, heˉja ñunꜚ hneˉ taꜙwaˊhoonꜙ, kihꜗ ko hi pih ˈ baˊ llaahꜘ hneˉ. 17 Jëëhꜘhneˉ jwahꜘ: Jnäꜘ chanˉ kuuˊ, hiꜙ maˉllaanꜙ hñiinꜙlluꜗ, moꜙsoꜙ chaˉ heˉ gaˊ jmeeꜙ biiꜗ kinꜙ. Saꜙ ñehˊheˉ laahꜗ jaa hi naˉhëë , hi moꜙsoꜙ jmääꜗ taˊ, hi täˉñeeꜘ, hi tʉʉˊ hiꜙ jaa hi kwahˉ. 18 Jnäꜘ kwanꜙnʉʉhꜚ kyahꜗ, kiꜙ jnäꜘ läꜗ kuˊnøøꜚ heˉ maˉnaˊlluˋkyaahˊ jeˉ, mahꜗ läꜙchaˉ chaˉmiihˉ kyahꜗ. Hiꜙ läꜗhmɨɨhˉ tøøˉ heˉ këhˈ mahꜗ saꜙ jëëꜗ dsaˉ laꜗ oˉhihꜙheˉ kwahꜙ. Hiꜙ tøøh ˈ më˜ mɨˊnëhˊ mahꜗ läꜙjnäꜘlluꜗ. 19 Jnäꜘ jʉʉhnˊ kiyh ˈ mahꜗ heehnꜙ wɨɨꜘ läꜙjëëꜙhi hnaanꜙ. Heˉja waˊ jëë hohꜘ heˉ häähˊ jwëꜘkihꜗ Dio, chaahˋ hñaahˈ. 20Hii ꜚ jnäꜘ chehnꜗ hoˊhaahˊtëën˜. Cherˊmahꜗ chaa hi nuuˉ juuˈ kinꜙmahꜗ näyꜗhoˊhaahˊ, dsaˉhenꜘ jmeenˊmaꜙnʉʉꜙ kyaayhˊ, hiꜙ hñi-iyꜘ kyaahˊ jnäꜘ kaˉlähꜘ. 21 Hi gaꜙlɨhꜗ miˉteꜗ, kwanˋgyayꜙ kyaahˊ jnäꜘ jeeˊ jmeenꜙ hihꜙ, ja baˊ läꜙkoogaꜙlɨhnꜗ gaꜙmiꜙtenˋ, heˉja gaꜙgyanꜗ kooꜘ kihꜗ Tääˋkyaanꜙ. 22Hi hnøøꜗ heehꜙ juuˈ laˉ, waˊ heeyhˉ heˉhlëëhꜙ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ kihꜗ läꜙjëꜙ gwahꜙ.”

4Dsaˉkaahˊ heꜘ gaꜙjmääꜗ jøøhˈ Dio

1Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjëënꜗ koo hoˊhaahˊ naˉnaˊgyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hiꜙ ja baˊ lleꜘ heˉ gaꜙnuunꜗläꜙ maˊ toˉnëˊ, heˉ nʉʉhꜘ läꜙkoo hii luuꜘ hooˊ,gaꜙhlëëhꜘ kyaahˊ jnäꜘ, gaꜙjähꜘ:

—Wɨɨꜘ taꜙ laꜙ mahꜗ heehnꜚ hneˉ heeˉ naˉ leꜘ taꜙchaˊnëˊ gaˊ —gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ.

2 Läꜙchahꜘ ja maˉchehꜗ jmɨˉlleꜘ kinꜙ gyʉʉhˈ. Jeeˊja gaꜙjëënꜗ koo hmaˉsii˜ hiꜙ nëˊ hmaˉsii˜ maˊ gyaˈjaa hi laaꜗ jøøhˈ. 3Hi maˊ gyaˈ jeeˊ ja , maˊ jnääyꜘläꜙkoo mɨ ˈkuuˊ heˉ chee jaspe kyaahˊ cornalina.Maˊ jnäꜘ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ jeeˊ maˊ gyayˈ ja , jaa mɨhˉkuuˊheˉ jnäꜘ jihˈgyehꜗ läꜙkoo jnäꜘ jihˈgyehꜗ esmeralda.4 Hiꜙ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kihꜗ hmaˉsii˜ maˊ tøøꜘ gaˊ jyohꜘgyiiꜘkyeꜘ hmaˉsii˜. Nëˊ hmaˉsii˜ ja , maˊ täähˊgyiiꜘkyeeꜘ dsaˉgyʉʉhˊ hi maˊ kyehˊ hmɨɨhˉ tøøˉ hiꜙmaˊ lleyˋ coronheˉ laꜗ kyaahˊ kuˊnøøꜚ. 5 Jeeˊmaˊ chihˈhmaˉsii˜ jʉʉhˉ ja , maˊ jmeeꜙ jeꜚñihꜗ hiꜙmaˊ nɨɨˉ hiꜙmaˊ nʉʉhꜘ maˊ hlëëhꜙ dsaˉ. Hiꜙ maˊ naˉhih˜ gyiiꜗ mɨˈsëꜗ heˉmaˊ kooˉ chaˊnëˊ hmaˉsii˜ ja . Heˉ ja maˊ laˈ läꜙjëꜙ gyiiꜗ jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio. 6Chaˊnëyˊ jeeˊ maˊ gyayˈ ja , maˊ naˉjaaꜘ heˉ laꜗ läꜙkoo huˉ heˉ jëë , heˉjʉʉhˉ läꜙkoo jmɨˉñeehꜚ.

Kooꜘ kihꜗ hmaˉsii˜ heˉ maˊ chih ˈ toꜗ dsaahˋ kih ˈjeeˊ läꜙjëꜙ hmaˉsii˜ heˉ maˊ tøøꜘ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ ja , maˊtäähˊ kyeeꜘ jahꜘ hi maˊ chooꜗ mɨˈnëˊ taꜙ kaˊluuyˊ hiꜙtaꜙ chaˊnëyˊ. 7 Hi toˉnëˊ jahꜘ heꜘ maˊ laa ˈ läꜙkoojaa león. Jeeˊ gaꜙtëꜘ uuꜗ jahꜘ heꜘmaˊ laa läꜙkoo jaakyaˊ mähˈ. Jeeˊ gaꜙtëꜘ uuˉ jahꜘ heꜘ maˊ laˈ moˉnëyˊ,läꜙ laꜗ moˉnëˊ jaa dsaˉñʉʉhˉ. Hiꜙ jeeˊ gaꜙtëꜘ kyeeꜘjahꜘ heꜘ maˊ laa läꜙkoo jaa mɨɨˉ hi hëëꜙ . 8 Läꜙjëëꜙ

kyeeꜘ jahꜘ heꜘ maˊ chooꜗ jñiiꜘ saˊkyooyꜘ. Läꜙkuˊ läꜙjii ꜗmaˊ chooꜗ chaˉmiihˉ mɨ ˈnëyˊ. Läꜙjmɨɨ ˈ läꜙhwëˈ saꜙmaˊ tʉy˜ maˊ jäyhꜘ:Naˉjngëëˈ, naˉjngëëˈ, naˉjngëëˈ laaꜗ Dio Dsaˉjøøh ˈ

jnänˋ hi chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ.Hi naˉ maˊ laaˈ, hi naˉ laaꜗ naꜗ, hiꜙ ja baˊ hi naˉ

llaah˜ kaˉlähꜘ.9 Läꜙjëëꜙ jahꜘ heꜘ maˊ jmääy˜ jøøh ˈ hi gyaꜗ nëˊ

hmaˉsii˜ heꜘ, hi chaa läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Maˊhnääy ˈ chaˉmiihˉ hiꜙ maˊ kwayꜙ tiˊhmaahˊ kiyh ˈ.Koo häˊ koo häˊ heˉ maˊ jmeeyꜙ läꜙja , 10 läꜙjëëꜙgyiiꜘkyeeꜘ dsaˉgyʉʉhˊ maˊ juuh˜ jnëˊ chaˊnëˊ hi gyaꜗjmeeꜙ hihꜙ heꜘ, jmeeyꜙ jʉʉhˉ kihꜗ hi chaa läꜙjëꜙjohꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Maˊ jwäy˜ coron kiyhꜗ chaˊnëyˊ, maˊjäyhꜘ:11Hneˉ Dio, Dsaˉjøøhˈ kyaaꜗ jnäähˈ,jaa hneˉ baˊ hi jmää jnäähꜗ jøøhˈ.Kyahꜗ hneˉ baˊ jmeeˉ jnäähˈ jʉʉhˉ,kyahꜗ baˊ laˈ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ.Jëëhꜘ, hneˉ baˊ gaꜙjmeehˊ läꜙjëꜙ heˉ chaˉ.Läꜙ hyohˉ hohꜘ hñaahꜗ gaꜙjmeehˊ, heˉja baˊ chaˉ.

5Jeeˊ laˉ hlëëhꜙ kihꜗ kooˉ jeˉ heˉ naˉbäꜙ heˉ maˊ

choohˉ Borrego mähꜗ1 Hi maˊ gya ˈ jmeeꜙ hihꜙ heꜘ, gaꜙjëënꜗ maˊ

chooyhˉ kyaahˊ gooyˉ raˉlluuꜗ koo jeˉ heˉ naˉsɨɨˉtaꜙ nehꜙ, hiꜙ naˉsɨɨˉ taꜙ kaˊluuˊ kaˉlähꜘ, naˉgyohꜘgyiiꜗ jiih˜. 2 Hiꜙ gaꜙjëënꜙ jaa ángel beeꜘ hi maˊhlëëhꜙ kyaahˊ beꜘ, gaꜙjäyhꜘ:

—¿Hii naˉ hi naˉngëˈ jwëˈ jii ꜗ läꜙjëꜙ heˉ naˉgy-ohꜘ gyiiꜗ jiih˜ ja mahꜗ nɨyhꜗ?

3 Pero saꜙ gaꜙjnääꜗ niꜙ jaa hi lihꜙ maˊ jii jeˉ jamahꜗ maˊ hëyˈ, niꜙ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, niꜙ hwaꜗ laˉ,niꜙ nehꜙ hwaꜗ kaˉlähꜘ. 4Peerꜙ gaꜙhoohnˋ chaˉmiihˉ,kihꜗ heˉ saꜙ chaa niꜙ jaa hi naˉngë ˈ jwë ˈ maˊnɨyhˈ jeˉ ja mahꜗ maˊ hëyˈ. 5 Pero jaa jeeˊ läꜙjëëꜙdsaˉgyʉʉhˊ heꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ:

—Moꜙtoꜙ hoohˋ chaˉmiihˉ. Hii ꜚ León laˉ hi naˊjnääꜘ kihꜗ Judá, ja baˊ saˊjuˉ kihꜗ David, hi laˉbaˊ gaꜙlɨhꜗ, heˉja naˉngëyˈ jwëˈ jiiyꜗ läꜙjëꜙ gyiiꜗ heˉnaˉgyohꜘ ja mahꜗ nɨyhꜗ —gaꜙjähꜘ dsaˉgyʉʉhˊ sɨɨhꜙjnäꜘ.

6Hiꜙ gaꜙjëëꜙ jnihꜘ, laayꜗ läꜙkoo jaa borregomähꜗhi maˊ cheh ˈ kooꜘ kihꜗ hi maˊ gya ˈ jmeeꜙ hihꜙ,toꜗ dsaahˋ kihˈ kyeeꜘ jahꜘ heꜘ, hiꜙ ja baˊ jeeˊ kihˈ läꜙjëëꜙdsaˉgyʉʉhˊ heꜘ. Borrego heꜘ maˊ jnääꜘ läꜙkooborrego hi maˉjngëëhꜙ dsaˉ nëˊ naˊhyooꜘ, maˊ lleˋgyii ˈ jøøˈ lleyˊ, hiꜙ maˊ chooꜗ gyiiꜗ mɨˈnëyˊ. Heˉ jalaꜗ gyiiꜗ jmɨˉlleꜘ kihꜗ Dio heˉ gaꜙcheeyꜗ läꜙkaa hwaꜗ.7 Borrego mähꜗ heꜘ ngooyꜗ mahꜗ gaꜙkayꜗ jeˉ heˉ maˊhäˊ jaˊgooˉ raˉlluuꜗ kihꜗ hi jmeeꜙ hihꜙ heꜘ. 8 Läꜙ maˊgaꜙsooyhꜗ jeˉ ja , läꜙjëëꜙ kyeeꜘ jahꜘ heꜘ hiꜙ läꜙjëëꜙgyiiꜘkyeeꜘ dsaˉgyʉʉhˊ kaˉlähꜘ gaꜙjuuhꜗ jnëˊ chaˊnëyˊ.Läꜙjaa läꜙjaa maˊ choohˉ maꜙ kooꜙ tuˉ heˉ chooˈchaˉmiihˉ sɨˊñeꜗ, hiꜙ maˊ chooyhˉ kaˉlähꜘ maꜙ kooꜙkyaahˊ heˉnaˉlaꜚ kyaahˊ kuˊnøøꜚheˉnaˉkahˈ kyaahˊchuˉ. Chuˉ ja laꜗ kwaat˜ juuˈ kihꜗ hi naˉjngëëˈ hi täähˊ ngɨɨꜙ kihꜗ kihꜗ Dio. 9 Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ hi heꜘ maˊhäꜙ koo suꜚ hmëëꜘ, maˊ jäyhꜘ:Jaa hneˉ baˊ naˉngëhˈ jwëˈ soohˈ jeˉ naˉ, mahꜗ jiihˈ

läꜙjëꜙ gyiiꜗ heˉ naˉgyohꜘ ja .Jëëhꜘ gaꜙjngëëhꜗ dsaˉ hneˉ, gaꜙläähꜙ jnäähˈ kyaahˊ

jmaˉ kyahꜗ mahꜗ gaꜙngëëhˋ jnäähꜗ kihꜗ Dio.

Apocalipsis 5:10 234 Apocalipsis 7:6Gaꜙläähꜙ gaꜙläꜙjëëꜙ nëë ˈ dsaˉ hi hlëëhꜙ läꜙkoo

läꜙkoo juu ˈ, hi täähˊ läꜙkaa jwɨɨˉ, hiꜙläꜙkaa hwaꜗ jeeˊ täähˊ dsaˉ hi jmeeꜙ hihꜙ.

10 Gaꜙhñaahˋ jnäähꜗ dsaˉtaˊ kaahˊ, gaꜙhñaahˋ jnäähꜗjmiˉdsaˉ mahꜗ jmeeˊ jnäähꜗ taˊheꜗ kihꜗ Diojnänˋ,

hiꜙ läꜙja jmeeˊ jnäähꜗ hihꜙ kihꜗ dsaˉ hi täähˊläꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ.

11 Chahꜘ baˊ gaꜙjëënꜗ kaˉlähꜘ, gaꜙnuunꜗ maˊ hlëëhˊjwëëꜘ ángele läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kihꜗ hi maˊ jmeeꜙ hihꜙ jeeˊja , kyaahˊ jahꜘ heꜘ, hiꜙ kyaahˊ dsaˉgyʉʉhˊ heꜘ. Johꜘmillón saꜙ teeꜗ hi maˊ täähˊ jeeˊ ja . 12 Läꜙjëëꜙ hi heꜘ maˊ hlëëhꜙ ki gaa , maˊ jäyhꜘ:Borrego mähꜗ hi gaꜙjngɨɨhꜗ dsaˉ kihꜗ,hi naˉ baˊ naˉngëˈ jwëꜗ heˉ chaˉ läꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ, heˉ

chaˉ chaˉmiihˉ kiyhꜗ,heˉ kyʉʉyh˜ gaꜙläꜙjëꜙ baˊ, heˉ chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ

kiyhꜗ,heˉ läꜙgahꜙ jnihꜘ, heˉ jmeenˊ jʉʉhˉ kiyhꜗ, hiꜙ heˉ häˊ

jneˊ kiyhˈ.13 Koo kaˉlähꜘ gaꜙnuunꜗ kihꜗ gaꜙläꜙjëëꜙ hi täähˊ

gyʉʉhˈ hi gaꜙjmääꜗ Dio, läꜙkye hi gaꜙjmääyꜗ hi täähˊ hwaˈ laˉ, hiꜙ nehꜙ gaˊ kihˈ hwaꜗ laˉ hiꜙ läꜙjëëꜙhi täähˊ nehꜙ jmɨˉñeehꜚ hiꜙ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ nëˊkihˈ. Läꜙjëëꜙ hi heꜘ maˊ jähꜘ:Waˊ hänˊ kihˈ hi gyaꜗ jmeeꜙ hihꜙ nëˊ hmaˉsii˜, waˊ

hänˊ kihˈ Borrego mähꜗ, waˊ gahꜙ jnihꜘ,waˊ jmeenˊ jʉʉhˉ kiyhꜗ hiꜙ waˊ chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ

kiyhꜗ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ.14 Läꜙjëëꜙ kyeeꜘ jahꜘ heꜘ maˊ jähꜘ:

—Waˊ laˈ läꜙja .Hiꜙ läꜙjëëꜙ gyiiꜘkyeeꜘ dsaˉgyʉʉhˊ heꜘ gaꜙjuuhꜗ

jnëyˊ, gaꜙjyooyꜗ lleyˊ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘjʉʉhˉ kihꜗ Dio.

6Läꜙjëꜙ gyiiꜗ heˉ naˉgyohꜘ jaˉ

1 Gaꜙjii ꜗ Borrego mähꜗ koo jwëëꜗ heˉ naˉgyohꜘja , gaꜙjëënꜗ. Ja gaˊ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ jaa kihꜗ jeeˊläꜙjëëꜙ kyeeꜘ jahꜘ heꜘ. Lleꜘ kiyhꜗ maˊ nʉʉhꜘ läꜙkookii hɨɨ ñihꜗ, gaꜙjäyhꜘ:

—Ñaˉ mahꜗ jëëˋ.2 Maˊ gaꜙjëënꜗ, gaꜙjëënꜙ jaa kyaˊjɨɨhˊ tää . Hi

maˊ dsëë kyaˊjɨɨhˊ heꜘ maˊ choohˉ koo hmaˉ heˉtey˜ flecha. Gaꜙhyoyhꜗ koo coron hiꜙ yaꜙhëëyꜗmaˉnaˊlluuyˋ mahꜗ liyhꜙ jeeˊ hniiˉ.

3 Läꜙ maˊ gaꜙjiiyꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jwëëꜗ heˉ naˉgy-ohꜘ ja , gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ uuꜗ jahꜘ heꜘ,gaꜙjäyhꜘ:

—Ñaˉ mahꜗ jëëˋ.4 Yaꜙhëëꜗ jñahꜘ kyaˊjɨɨhˊ gyuuꜘ jih ˈ. Hi maˊ

dsëë kyaˊjɨɨhˊ heꜘ gaꜙhyoyhꜗ koo ñe ˈtuuhꜚ jʉʉhˉ.Läꜙja gaꜙhyoyhꜗ beꜘ mahꜗ jñuuyhꜗ heˉ hiiꜘ tiiˊ kihˈ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ. Llayꜗ hniiˉ mahꜗ jngëëhꜗ dsaˉdsaˉkyaahˊ.

5 Läꜙ maˊ gaꜙjiiyꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ hnëˉ jwëëꜗ heˉ naˉ-gyohꜘ ja , gaꜙnuunꜗ kihꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ uuˉ jahꜘ heꜘ,gaꜙjäyhꜘ:

—Ñaˉ mahꜗ jëëˋ.Hiꜙ gaꜙjëënꜙ jaa kyaˊjɨɨhˊ lähˉ. Hi maˊ dsëë

kyaˊjɨɨhˊ lähˉ heꜘ maˊ choohˉ koo kyaahˊ hihꜙ.6 Ja gaˊ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ toꜗ dsaahˋ jeeˊ kihˈ läꜙjëëꜙkyeeꜘ jahꜘ heꜘ, maˊ jäyhꜘ:

—Toꜗ ñeˈ mɨˈtrigo laꜗ kihꜗ koo jmɨɨˊ taˊ. Hiꜙ jñiiꜘ ñeˈ mɨˈcebada laꜗ kihꜗ koo jmɨɨˊ taˊ. Pero taꜙ heeꜘ naaˋniꜙ jmɨhˈ mɨˈjëhꜗ maˉää .

7 Läꜙ maˊ gaꜙjiiyꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ kyeꜘ heˉ naˉgyohꜘ ja ,gaꜙnuunꜗ kihꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ kyeꜘ jahꜘ heꜘ, gaꜙjäyhꜘ:

—Ñaˉ mahꜗ jëëˋ.8Maˊ gaꜙjëënꜗ, gaꜙjëënꜙ jaa kyaˊjɨɨhˊ nääꜘ. Hi maˊ

dsëë kyaˊjɨɨhˊ heꜘ maˊ chee Hi Naˉjuuˊ, jähꜙ kaahˋkiyhˈ maˊ jnäꜘ chaˊjeˉ. Gaꜙhyoyhꜗ beꜘ kihꜗ koo kiihˋkihˈ jmɨˉgyʉʉꜙ mahꜗ jngëëyhꜗ dsaˉ kyaahˊ ñeˈtuuhꜚ,kyaahˊ kyooꜘ , kyaahˊ dsooˊ, hiꜙ kyaahˊ jahꜘ hää ˈ hi chaa hwaꜗ laˉ.

9 Maˊ gaꜙjiiyꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ hñaꜘ heˉ naˉgyohꜘ ja ,gaꜙjëënꜙ taꜙ hwaꜗ kihꜗ naˊhyooꜘ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi gaꜙjuuꜗ kwaat˜ kihꜗ juuˈ kihꜗ Dio hiꜙ kwaat˜ kihꜗ heˉgaꜙmiꜙteyꜗ kwayꜙ juˈdsooꜘ. 10Hi heꜘmaˊ hlëëhꜙ kii :

—Hneˉ Dio hi naˉjngëë ˈ hi laaꜗ ju ˈdsooꜘ, ¿lɨhꜘbaˊ llahˈ taˊ mahꜗ teehˊ jwɨɨ˜ kihꜗ dsaˉ hi täähˊ hwaˈ,hi gaꜙtʉʉꜗ jmaˉ kyaaꜗ jnäähˈ?

11 Läꜙjaa läꜙjaa gaꜙhyohꜗ hmɨɨhˉ tøøˉ, hiꜙ gaꜙlaꜗmadaꜚ kiyhꜗ mahꜗ teeyhꜙ dsëyꜗ koo gaˊ ko hwëëꜘläꜙjiih ˈ dsëëꜗ øøyhꜚ, hi jmeeꜙ ja baˊ taˊ ja hi lleˋkihˈ juuꜘ ja baˊ läꜙkoo gaꜙjuuyꜗ hñiiyꜘ.

12 Hiꜙ gaꜙjëënꜗ maˊ gaꜙnäyꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ jñiiꜘ heˉnaˉgyohꜘ ja . Gaꜙjehꜗ wɨɨꜘ jwërte hwaꜗ, gaꜙläꜙlähꜙnëˊ hyooˉ, läꜙkoo lähˉ hmɨɨhˉ heˉ këhˉ dsaˉ hi tiˉmeehˉ dsëꜗ läꜙ maˊ dsaˉjuuꜘ hi chaa kiyhꜗ. Hiꜙnëˊ sɨhˉ ko llaˉ gaꜙläꜙgyʉʉꜘ jmaˉ. 13 Gaꜙhlaaꜗ nʉʉꜘhi maˊ hëëꜚ gyʉʉh ˈ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ, läꜙkoo hlaꜙmɨˈhigo gyʉʉhˈ hmaˉ kihꜗ, waˊraˉ gaꜙjmeeꜘ lleꜘ täꜘ.14 Gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ gaꜙäähꜗ goˉte˜ läꜙkoo moˊjeˉheˉ dsaˉgyeeꜗ kihꜗ hñiiꜘ. Gaꜙläꜙjëꜙ mohꜘ kyaahˊläꜙjëꜙ hwaꜗ heˉ täähˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚ gaꜙläꜙsɨɨꜗ høø ˈ.15 Läꜙjëëꜙ rey hi chaa hwaꜗ, dsaˉkaahˊ, dsaˉ chaˉkuuˊ, jʉʉˊ hløøꜘ, hiꜙ läꜙjëëꜙ hi beeꜘ gaˊ, läꜙjëëꜙ hi naˉhnëëˊ jmeeꜙ taˊ, hiꜙ hi saꜙ naˉhnëëˊ gaꜙhmääyhˉnehꜙ tooˉ kuuˊ hiꜙ nehꜙ kuuˊ hlooˉ. 16Läꜙjëëꜙ hi heꜘgaꜙjähꜘ sɨɨyhꜙ mohꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ hlooˉ kaˉlähꜘ:

—Waˊ hlaˈ hnähꜘ nëˊ kyaa jnäähꜗ, hmääˋ jnäähꜗ kihꜗhi gyaꜗ jmeeꜙ hihꜙ ooꜙ, hmääˋ jnäähꜗ kihꜗ Borregomähꜗ hi hää ˈ ooꜙ mahꜗ saꜙ jëëyꜗ jnääh ˈ. 17 Jëëhꜘmaˉdsëëꜗ jmɨɨˊ jʉʉhˉheˉ yaˉjëë dsëyꜗ. ¿Hii baˊ tääꜙteeꜗ kyaayhˊ? —gaꜙjäyhꜘ.

7Hñaˉlaaꜘ naˉdsë˜ toꜗ laaꜗ kyeeꜘ mil tëˉ hi laaꜗ

lee jeeˊ jwɨɨˉ Israel1Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjëënꜙ kyeeꜘ ángele hi maˊ

chehˈ läꜙjëꜙ kyeꜘ saˊkiihˋ kihˈ hwaꜗ. Saꜙmaˊ kwayꜙ jwëˈ maˊ dsaˉngëëꜘ lleꜘ nëˊ hwaˈ, niꜙ nëˊ jmɨˉñeehꜚ, niꜙjeeˊ chaˉ chaahˈ hmaˉ. 2Hiꜙ gaꜙjëënꜙ jñahꜘ ángel hi jaꜗ taꜙ jeeˊ hyaˉ hyooˉ, hi maˊ choohˉ sello kihꜗ Diohi naˊjiihꜙ. Gaꜙtëëyꜗ koo ki gaa kihꜗ läꜙjëëꜙ kyeeꜘhi maˊ täähˊ heꜘ hi gaꜙhyohꜗ beꜘ mahꜗ jmeeyꜗ dsooˊkihˈ hwaꜗ hiꜙ kihꜗ jmɨˉñeehꜚ kaˉlähꜘ. 3Gaꜙjäyhꜘ:

—Taꜙ jmeeˉ dsooˊ kihˈ hwaꜗ niꜙ kihꜗ jmɨˉñeehꜚ, niꜙkihꜗ niꜙ koo chaahˈ hmaˉ taˊko jiihˈ saꜙ gaˊ maˉlaꜙlii˜ moˉkyeꜗ läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ taˊheꜗ kihꜗ Dio jnänˋ.

4 Ja gaˊ gaꜙnuunꜗ maˉtëꜘ hña laaꜘ naˉdsë˜ toꜗ laaꜗkyeeꜘ mil dsaˉ hi maˉlaaꜗ lee kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ nääꜗdsaˉ kyaaꜗ Israel. 5 Dsaˉ kyaaꜗ Judá, teeꜗ gyaꜙtoꜘ milhi maˉlaaꜗ lee , hi kyaaꜗ Rubén, teeꜗ gyaꜙtoꜘ mil,hi kyaaꜗ Gad, teeꜗ gyaꜙtoꜘ mil, 6Hi kyaaꜗ Aser, teeꜗgyaꜙtoꜘ mil, hi kyaaꜗ Neftalí, teeꜗ gyaꜙtoꜘ mil, hi

Apocalipsis 7:7 235 Apocalipsis 9:9kyaaꜗ Manasé, teeꜗ gyaꜙtoꜘ mil, 7 hi kyaaꜗ Simeón,teeꜗ gyaꜙtoꜘ mil, hi kyaaꜗ Leví, teeꜗ gyaꜙtoꜘ mil, hi kyaaꜗ Isacar, teeꜗ gyaꜙtoꜘ mil, 8 hi kyaaꜗ Zabulón,teeꜗ gyaꜙtoꜘ mil, hi kyaaꜗ José, teeꜗ gyaꜙtoꜘ mil, hi kyaaꜗ Benjamín, teeꜗ gyaꜙtoꜘ mil.

Jwëëꜘ jwërte dsaˉ hi maˊ kyehˊ hmɨɨhˉ tøøˉjmahꜗ

9 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjëënꜙ jwëëꜘ jwërte dsaˉhi niꜙ jaa saꜙ tääꜙ hëëyꜗ. Jeeˊ ja maˊ täähˊ dsaˉhi chaa läꜙkaa hwaꜗ, läꜙjëëꜙ nääꜗ dsaˉ hi chaaläꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ, dsaˉ hi hlëëhꜙ läꜙkoo läꜙkoojuu ˈ kihꜗ, maˊ täähˊ chaˊnëˊ hi gyaꜗ jmeeꜙ hihꜙheꜘ, hiꜙ chaˊnëˊ Borrego mähꜗ. Läꜙjëëꜙ hi heꜘ maˊkyehˊ hmɨɨhˉ tøøˉ hiꜙ maˊ chooyhˉ goohˈ hmaˉsuꜗ.10 Gaꜙläꜙjëëꜙ maˊ hlëëhꜙ ki gaa , maˊ jähꜘ: “Diojnänˋ hi gyaꜗ jmeeꜙ hihꜙ naˉ, kyaahˊ Borrego mähꜗkyaayꜗ, hi naˉ maˉlääꜗ jneˊ.” 11 Läꜙjëëꜙ ángelehi maˊ täähˊ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kihꜗ hi gyaꜗ jmeeꜙ hihꜙheꜘ, kyaahˊ läꜙjëëꜙ dsaˉgyʉʉhˊ, kyaahˊ läꜙjëëꜙ kyeeꜘjahꜘ heꜘ, gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ chaˊnëˊ hi jøøh ˈ, läꜙjiih ˈgaꜙjyooyꜗ lleyˊ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ, gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗDio. 12Gaꜙjäyhꜘ:Waˊ la ˈ läꜙja , waˊ hänˊ kiyh ˈ, laayꜗ jøøh ˈ, kyʉʉyh˜

chaˉmiihˉ,waˊ kwanˊ tiˊhmaahˊ kiyhꜗ, waˊ gahꜙ jnihꜘ, chaˉ beꜘ

kiyhꜗ hiꜙ beeyꜘ.Kihꜗ Dio jnänˋ waˊ laˈ läꜙja läꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ.

13 Jaa jeeˊ läꜙjëëꜙ dsaˉgyʉʉhˊ heꜘ gaꜙngɨɨꜘ juu ˈkinꜙ, gaꜙjäyhꜘ:

¿Hii naˉ hi kyehˊ hmɨɨhˉ tøøˉ hi täähˊ laˉ, haˉtaꜙ maˉyaˉnääyꜗ?

14 —Hneˉ Dsaˉjøøh ˈ kyaanꜙ, ñehˊ baˊ hneˉ —gaꜙjwɨɨꜗ jnihꜘ.

Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ:—Hi naˉ naˉ hi gaꜙhwëë jeeˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ

wɨɨꜘ jwërte. Gaꜙgyiyhꜗ saˊhmɨɨhˉ kiyhꜗ, gaꜙjmeeyꜘtøˉjlëë kyaahˊ jmaˉ kihꜗ Borrego mähꜗ. 15 Heˉjabaˊ naˉ tääyhˊ chaˊnëˊ Dio jeeˊ jmeeꜙ hihꜙ. Läꜙjmɨɨ ˈläꜙhwëˈ jmeeyꜙ jmɨɨˊ jeeˊ chihˈ gwahꜙ kiyhꜗ. Hiꜙ hi gyaꜗ nëˊ hmaˉsii˜ hi jmeeꜙ hihꜙ heꜘ, jmeeyꜙ chaˉhihˈ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi täähˊ chaˊnëyˊ. 16 Ja jiih ˈ moꜙsoꜙjäꜙ läꜙkyoyhꜙ, niꜙ heˉ jäꜙ läꜙkii dsëyꜗ. Moꜙsoꜙ hëyhꜗhyooˉ, niꜙ moꜙsoꜙ llaꜗ lliiꜘ kiyhꜗ. 17 Jëëhꜘ Borregomähꜗ hi gyaꜗ toꜗ dsaahˋ jeeˊ chihˈ hmaˉsii˜ naˉ, hi naˉ jääyꜗ haˉ jeeˊ kuyhꜙ, hiꜙ jääyꜗ haˉ jeeˊ hlaˉ jmɨɨˉheˉ jmeeꜙ chaa dsaˉ. Maˊja miˉkihꜘ Dio jmɨɨˉ heˉtuuˉ mɨˈnëyˊ.

8Gaꜙjiiyꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ gyiiꜗ heˉ naˉgyohꜘ jaˉ

1 Maˊ gaꜙjiiyꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ gyiiꜗ heˉ naˉgyohꜘ ja ,gaꜙkëꜘ tiˊsɨhꜘ goˉteˈ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, yaˉjähꜙ koojwoo ˈ hor˜. 2 Gaꜙjëënꜙ gyeeꜗ ángele hi maˊ täähˊchaˊnëˊ Dio. Gaꜙhyoyhꜗ gyiiꜗ luuꜘ hooˊ. 3 Ja gaˊja ˈ jñahꜘ gaˊ ángel, gaꜙnooyˉ chaˊnëˊ naˊhyooꜘ.Maˊ chooyhˉ ñe ˈ heˉ kooˉ waˊchuˉ heˉ naˉlaꜚkyaahˊ kuˊnøøꜚ. Gaꜙhyoyhꜗ chaˉmiihˉwaˊchuˉmahꜗgaꜙjëyꜘ nëˊ naˊhyooꜘ heˉ laꜗ kyaahˊ kuˊnøøꜚ heˉ chihꜗchaˊnëˊ jeeˊ gya ˈ hi jmeeꜙ hihꜙ. Kyaahˊ heˉ ja ,kwaꜙ beꜘ kihꜗ juu ˈ heˉ ngɨɨꜙ läꜙjëëꜙ hi naˉjngëëˈ. 4 Läꜙ maˉchoohˉ ja ángel ñe ˈ chuˉ, gaꜙsooˉñeˊ chuˉ chaˊnëˊ Dio ko jøhꜘ kyaahˊ jwoh ˈ kihꜗ hi naˉjngëë ˈ. 5 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙkayꜗ ñe ˈ jeeˊ

maˊ kooˉ waˊchuˉ, mahꜗ gaꜙkayꜗ jeˉ heˉ naˉchahꜘkihꜗ naˊhyooꜘ ja , gaꜙjwäyꜗ taꜙ hwaꜗ. Kyaahˊ heˉ jagaꜙnɨɨˉ, gaꜙjmeeꜘ gooˉ, gaꜙjmeeꜘ jeꜚñihꜗ hiꜙ gaꜙjehꜗwɨɨꜘ jwërte hwaꜗ.

Gaꜙjʉʉꜘ gyeeꜗ ángele luuꜘ hooˊ kihˈ6Hiꜙ läꜙjëëꜙ ángele hi maˊ choohˉ läꜙjëꜙ gyiiꜗ luuꜘ

hooˊ gaꜙllaꜙlleyꜗ hooyˊ mahꜗ jʉʉyꜗ.7 Maˊ gaꜙjʉʉꜘ toˉnëˊ ángel luuꜘ hooˊ ja , gaꜙsaaꜗ

gaꜙjaaꜗ mɨˈdsëꜗ kyaahˊ jeˉ taꜙ hwaꜗ, naˉkaah˜ naˉg-wëëh˜ kyaahˊ jmaˉ. Laꜚ gaˊ koo kiihˋ kih ˈ chaah ˈhmaˉ gaꜙkooꜘ hiꜙ gaꜙkooꜘ läꜙjëꜙ nuuˉ eehˉ.

8 Maˊ gaꜙjʉʉꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ uuꜗ ángel luuꜘ hooˊja , läꜙkoo mohꜘ jʉʉhˉ laꜗ jeˉ heˉ gaꜙhlaꜗ nëˊjmɨˉñeehꜚ. Laꜚ gaˊ koo kiihˋ kih ˈ jmɨˉñeehꜚgaꜙlɨɨꜗ jmaˉ. 9 Laꜚ gaˊ koo kiihˋ kih ˈ hi chaachaˊjmɨˉñeehꜚ gaꜙjuuꜗ, hiꜙ ja baˊ läꜙja laꜚ gaˊ kookiihˋ kihˈ läꜙjëꜙ barco gaꜙheeꜗ goˉte˜.

10Maˊ gaꜙjʉʉꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ uuˉ ángel luuꜘ hooˊ kihˈ,gaꜙtahꜘ gyʉʉhˈ jaa nʉʉꜘ jøøhˈ naˉchahꜘ jeˉ, hi laaꜗläꜙkoo hmaˉ lleˋ jeˉ. Gaꜙtayhꜘ nëˊ kihˈ laꜚ gaˊ kookiihˋ jmɨˉjʉʉhˉ hiꜙ gaꜙllooꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊ hyaˉ jmɨɨˉgwaˉ. 11Nʉʉꜘ heꜘ chee Llihꜗ. Laꜚ gaˊ koo kiihˋ kihˈjmɨɨˉ gaꜙläꜙllihꜗ. Jwëëꜘ dsaˉ gaꜙjuuꜗ kihꜗ heˉ gaꜙhɨyhꜗjmɨɨˉ llihꜗ ja .

12Maˊ gaꜙjʉʉꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ kyeeꜘ ángel heꜘ, gaꜙheeꜗlaꜚ gaˊ koo kiihˋ kih ˈ hyooˉ, ja baˊ ko ja gaꜙheeꜗnëˊ sɨhˉ, hiꜙ laꜚ gaˊ koo kiihˋ kih ˈ nʉʉꜘ gaꜙheeꜗkaˉlähꜘ. Heˉja gaꜙlaꜗ naˉhoo laꜚ gaˊ koo kiihˋ kihˈläꜙkoo läꜙkoo . Kihꜗ heˉja , läꜙjmɨɨˈ läꜙhwëˈ moꜙsoꜙgaꜙläꜙjnäꜘ laꜚ gaˊ koo kiihˋ kih ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. 13 Hiꜙgaꜙjëënꜗ, mahꜗ gaꜙnuunꜗ hëëꜙ jaa ángel toꜗ dsaahˋkihˈ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, maˊ hlëëyhꜙ kyaahˊ beꜘ, maˊjäyhꜘ:

—Jwɨɨ˜, jwɨɨ˜, jwɨɨ˜ dsaˉ hi täähˊ hwaˈ laˉ. Jëëhꜘtäähˊ gaˊ uuˉ ángele hi ja gaˊ jʉʉˈ luuꜘ hooˊ kihˈ.

91 Maˊ gaꜙjʉʉꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ hñaaꜘ ángel luuꜘ hooˊ,

gaꜙjëënꜙ jaa nʉʉꜘ gaꜙtahꜘ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙgaꜙtëꜘ hwaꜗ. Gaꜙhyoyhꜗ jo ñe ˈ kihꜗ tooˉ ñiihˊ heˉdsoo˜ läꜙ gaꜙtëꜘ chaˊjeˉ. 2Maˊ gaꜙnäyꜗ tooˉ ñiihˊ ja ,gaꜙsooˉ chaˉmiihˉ ñeˊ, läꜙkoo ñeˊ kihˈ koo hwɨɨ jʉʉhˉ. Gaꜙkahˈ ñeˊ kyaahˊ lleꜘ mahꜗ gaꜙjlëꜗ nëˊ hyooˉ,heˉ gaꜙjmeeꜘ ñeˊ heˉ gaꜙsooˉ nehꜙ tooˉ ñiihˊ ja .3 Jeeˊ ñeˊ ja gaꜙhwëë iihˉ hi gaꜙsaˊ gaꜙjñeeꜘ taꜙnëˊ hwaˈ. Gaꜙhyoyhꜗ beꜘ jmeeyꜗ dsooˊ läꜙkoo jmeeꜙchaˊhneꜗ hi chaa hwaꜗ laˉ. 4 Gaꜙlaꜗ madaꜚ kiyhꜗ,mahꜗ saꜙ jmeeyꜗ dsooˊ kihˈ nuuˉ heˉ dsaˉhyaꜙ hwaꜗ,niꜙ koo gaˊ heˉ eehˉ, niꜙ kihꜗ niꜙ koo chaahˈ hmaˉ.Maꜙlaꜙ kihꜗ dsaˉ hi saꜙ laꜗ lii˜ moˉkyeꜗ kaah˜ Dio,kihꜗ hi heꜘ baˊ jmeeyˈ dsooˊ. 5 Pero saꜙ gaꜙhyoyhꜗjwëˈ mahꜗ jngëëyhꜗ, koo heeyhꜗ wɨɨꜘ baˊ koo hñaaꜘsɨhˉ. Jeeˊ jmeeꜙ dsooˊ iihˉ heꜘ, jëë˜ dsaˉ wɨɨꜘ läꜙkoojëë˜ dsaˉ wɨɨꜘ jeeˊ jmeeꜙ dsooˊ chaˊhneꜗ hi chaajmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. 6 Jmɨɨˊ ja hnoohꜙ dsaˉ haˉ läꜙ jeeˊjuuyꜘ pero moꜙsoꜙ jnøøyhꜙ heˉ kyaahˊ juuyꜘ. Maꜙkeꜙläꜙhnøøyꜗ jngëëyhꜗ hñiiyꜘ, moꜙsoꜙ juuyꜘ.

7 Iihˉ heꜘ maˊ jnääꜘ läꜙ jnääꜘ kyaˊjɨɨhˊ hi maˉnaˊl-luuˋ dsaˉnääꜗ jeeˊ hniiˉ. Kaˊlleyˊ maˊ chooꜗ heˉ laꜗläꜙkoo coron heˉ naˉlaꜚ kyaahˊ kuˊnøøꜚ. Moˉnëyˊmaˊ jnäꜘ läꜙkoo moˉnëˊ dsaˉ. 8 Jñuˉ lleyˊ maˊjnäꜘ läꜙkoo jñuˉ lleˊ dsaˉmëꜘ. Chaˉjayˊ maˊ jnäꜘläꜙkoo chaˉja león. 9 Naˉlääyˉ kyaahˊ ñe ˈ jmahꜗ,hiꜙ saˊkyooyꜘ maˊ nʉʉhꜘ läꜙkoo jeeˊ ngëꜙ chaˉmiihˉ

Apocalipsis 9:10 236 Apocalipsis 11:9carret heˉ cheehˉ kyaˊjɨɨhˊ hi hlii ꜙ jeeˊ gaꜙnääˊ jeeˊhniiˉ. 10 Naˊkuuyꜘ maˊ chooꜗ hmaˉkuuˊ läꜙ choo ˈnaˊkuuꜘ chaˊhneꜗ. Kyaahˊ naˊkuuyꜘ ja , gaꜙjmeeyꜘdsooˊ kihꜗ dsaˉ läꜙjiihˈ gaꜙtëꜘ hñaaꜘ sɨhˉ. 11Dsaˉjøøhˈ kyaaꜗ iihˉ heꜘ maˊ laa ˈ ángel kyaaꜗ tooˉ ñiihˊ ja .Kyaahˊ juuˈ hebreo cheeyˉ Abadón, hiꜙ kyaahˊ juuˈgriego cheeyˉ Apolión. (Jmɨɨˉ kiyhꜗ hnøøꜗ jähꜙ: hi hee dsaˉ.)

12 Gaꜙngëëꜘ toˉnëˊ heˉ wɨɨꜘ ja . Hiꜙ gaꜙjäꜘ gaˊ to ˈheˉ wɨɨꜘ heˉ ja gaˊ gaꜙjëënꜗ.

13Maˊ gaꜙjʉʉꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ jñeeꜘ ángel luuꜘ hooˊ kihˈ, gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ jeeˊ kih ˈ läꜙjëꜙ kyeꜘ jøø ˈ kihꜗnaˊhyooꜘ heˉ naˉlaꜚ kyaahˊ kuˊnøøꜚ heˉ maˊ chih ˈchaˊnëˊ Dio. 14 Gaꜙhlëëyhꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ jñeeꜘ ángel hi maˊ choohˉ luuꜘ hooˊ heꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Cheehˋ läꜙjëëꜙ kyeeꜘ ángele hi naˉhñuuhˊchaˊjmɨɨˉ jʉʉhˉ heˉ chee Eufrate.

15 Hiꜙ gaꜙcheeyhˉ läꜙjëëꜙ kyeeꜘ ángele heꜘ hi maˉnaˊlluuˋ kihˈ hor˜ ja , jmɨɨˊ ja , sɨhˉ ja , ji ñeˉja mahꜗ jngëëyhꜗ laꜚ gaˊ koo kiihˋ kihˈ dsaˉ jmɨˉ-gyʉʉꜙ. 16 Gaꜙtëënꜘ gaꜙnuunꜗ maˊ tee ˈ toꜗ hña laaꜘmillón hløøꜘ hi maˊ dsëë kyaˊjɨɨhˊ.

17 Läꜙlaˉ gaꜙläꜙjnäꜘ kinꜙ maˊ gaꜙjëënꜙ kyaˊjɨɨhˊ heꜘ.Läꜙjëëꜙ hi maˊ dsëëy˜ heꜘ, maˊ naˉløøˉmoˉdsëyꜗ ñeˈ gyʉʉꜘ, kyaahˊ heˉ eehˉ, hiꜙ heˉ nøøꜘ kaˉlähꜘ. Lleˊkyaˊjɨɨhˊ heꜘ maˊ jnäꜘ läꜙkoo lleˊ león. Hiꜙ maˊ hwëëˉtoˉhooyˊ jeˉ, ñeˊ, hiꜙ azufre. 18 Gaꜙtëꜘ laꜚ gaˊ kookiihˋ kihˈ dsaˉ hi gaꜙjuuꜗ kihꜗ läꜙjëꜙ hnëˉ nëëˈ heˉwɨɨꜘ heˉ maˊ hwëëˉ hooˊ kyaˊjɨɨhˊ heꜘ, heˉ maˊ laˈ jeˉ,ñeˊ, hiꜙ azufre. 19 Jëëhꜘ, maˊ kye chaˉmiihˉ beꜘ hooˊkyaˊjɨɨhˊ heꜘ kyaahˊ kuuyꜘ kaˉlähꜘ. Kuuyꜘ ja maˊ laˈ läꜙ laaꜗ mɨɨhˉ. Maˊ lleˋ lleyˊ heˉ kyaahˊ maˊ jmeeyꜙdsooˊ.

20 Dsaˉ hi saꜙ gaꜙjuuꜗ kyaahˊ heˉ wɨɨꜘ ja , niꜙläꜙja saꜙ gaꜙläꜙdsaa dsëyꜗ heˉ maˊ jmeeyꜙ jʉʉhˉkihꜗ heˉ naˉlaꜚ kyaahˊ gooyˉ. Saꜙ gaꜙtʉyꜗ heˉ maˊjmääy˜ jøøh ˈ läꜙjëëꜙ jmɨˉlleꜘ hlëëh ˈ, hiꜙ kihꜗ läꜙjëꜙheehꜚ heˉ naˉlaꜚ kyaahˊ kuˊnøøꜚ, kyaahˊ kuuˊ tøøˉ,kyaahˊ ñe ˈ hwehˉ, kyaahˊ kuuˊ, hiꜙ kyaahˊ hmaˉkaˉlähꜘ. Läꜙjëꜙ heehꜚ ja saꜙ jëë˜, saꜙ nuuˉ, hiꜙniꜙ saꜙ ngëꜙ. 21 Hiꜙ niꜙ saꜙ gaꜙläꜙdsaa dsëyꜗ heˉmaˊ jngëëyhꜙ dsaˉ, heˉ maˊ jmeeyꜙ jiˉnahˊ, heˉ maˊkaayh˜ waˊ hi chaˉ hi , hiꜙ heˉ maˊ hëëyˉ.

10Jaaˉ ángel kyaahˊ koo libro pihˈ

1Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjëënꜙ jñahꜘ ángel hi beeꜘjwërte hi gaꜙjñaaꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ naˉlää jniiꜘ,maˊ jnääꜘ mɨɨhˉ kuuˊ gyʉʉhˈ lleyˊ. Moˉnëyˊ maˊ jnäꜘläꜙ jnäꜘ hyooˉ, hiꜙ läꜙ kyooˉ tɨɨyˊ maˊ la ˈ läꜙkoojeˉ heˉ chihꜗ ko dsooꜘ. 2 Maˊ häˊ jaˊgooyˉ koojeˉ pih ˈ naˉnaˊ. Mahꜗ gaꜙchiyhꜘ tɨɨyˊ raˉlluuꜗ nëˊjmɨˉñeehꜚ, hiꜙ tɨɨyˊ raˉkëh ˈ gaꜙchiyhꜘ hwaꜗ kii ꜙ .3 Ja gaˊ gaꜙhlëëyhꜘ koo ki gaa läꜙkoo ki gaahooh˜ león maˊ miˉgaayꜗ. Läꜙ maˊ gaꜙhlëëyhꜘ ja ,gaꜙngëëhˉ kiyhꜗ gyeeꜗ ñihꜗ. 4Maˊ gaꜙngëëhˉ läꜙjëëꜙgyeeꜗ ñihꜗ heꜘ, ngooꜗ gaˊ jnäꜘ maˊ sɨɨnˋ, maˊ gaꜙnuunꜗgaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ, gaꜙsɨɨhꜙ jnäꜘ:

—Hmäˊ läꜙjëꜙ juu ˈ heˉ maˉhlëëhꜘ ñihꜗ naˉ, toꜙyaꜙsɨɨˉ.

5 Hihꜗ ángel hi gaꜙjëënꜙ hi chihꜗ koo tɨɨˊ nëˊjmɨˉñeehꜚ kyaahˊ koo tɨɨyˊ hwaˈ kii ꜙ heꜘ, gaꜙchooyꜘgooyˉ taꜙ gyʉʉh ˈ. 6 Mahꜗ gaꜙtääyˉ hi chaagaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ, heꜘ baˊ hi gaꜙjmeeꜘ gyʉʉhˈ

jmɨˉgyʉʉꜙ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ jnäꜘ nëˊ kihˈ, heꜘ baˊ hi gaꜙjmeeꜘ hwaꜗ, kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ gaˊ chaˉ nëˊ kihˈ, hiꜙheꜘ baˊ hi gaꜙjmeeꜘ jmɨˉñeehꜚ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ gaˊchaˉ kihꜗ. Gaꜙtääyˉ hi heꜘ gaꜙjäyhꜘ:

—Moꜙsoꜙ läꜙhɨɨˊ gaˊ chaˉmiihˉ jmɨɨˊ. 7 Jääꜗ ja gaˊjʉʉˈ jeeˊ gaꜙtëꜘ gyeeꜗ ángel heꜘ luuꜘ hooˊ kihˈ, läꜙjëꜙheˉ naˉhmääˊ kihˈ Dio läꜙteꜗ läꜙkoo gaꜙjähꜘ Dio sɨɨhꜙdsaˉ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ hi maˊ jmeeꜙ taˊheꜗ kiyhꜗlloꜘjooꜗ —gaꜙjähꜘ ángel heꜘ.

8 Koo kaˉlähꜘ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉ-gyʉʉꜙ kyaahˊ jnäꜘ, gaꜙjähꜘ:

—Gwaˉ goˉkye jeˉ pih ˈ naˉnaˊ heˉ häˊ jaˊgooˉángel hi chihꜗ tɨɨˊ nëˊ jmɨˉñeehꜚ kyaahˊ nëˊ hwaˈ ooꜙ.

9Heˉja ñeenˊ jeeˊ maˊ chehˈ ángel mahꜗ gaꜙngɨɨnˋjeˉ pihˈ ja . Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ:

—Heeꜚ laˉ, kuhꜗ. Heˉ laˉ jmeeꜗ läꜙllihꜗ tuˉjlahˊ,pero nehꜙ toˉhoohˊ läꜙøøꜘ, läꜙkoo øøꜘ jmɨhˈ tahꜗ.

10 Ja gaˊ gaꜙkanꜗ jeˉ pih ˈ heˉ maˊ choohˉ ángelmahꜗ gaꜙkuhnꜗ. Gaꜙläꜙøøꜘ nehꜙ toˉhoonꜙ läꜙkoo øøꜘjmɨh ˈ tahꜗ. Maˉlaꜙ maˉkuhnꜗ gaꜙläꜙllihꜗ tuˉjlanꜙ.11 Ja gaˊ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ kaˉlähꜘ:

—Jmeeꜙ biiꜗ miˊjnäähꜗ juu ˈ kinꜙ kaˉlähꜘ kihꜗchaˉmiihˉ jeeˊ jwɨɨˉ, hiꜙ läꜙkaa hwaꜗ jeeˊ täähˊ dsaˉhi jmeeꜙ hihꜙ, hiꜙ kihꜗ hi hlëëhꜙ läꜙkoo läꜙkoojuuˈ, hiꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉtaˊ kaahˊ.

11Läꜙuuꜘ dsaˉ hi kwaꜗ juˈdsooꜘ kihꜗ Dio

1 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙhyohnꜗ koo hmaˉ heˉllaꜙ hihꜙ heˉ laꜗ läꜙkoo sɨˊhmaˉtahˉ, mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙjnäꜘ:

—Nooˉ, mahꜗ llaˊ hihꜙ gwahꜙ kihꜗ Dio, kyaahˊnaˊhyooꜘ, mahꜗ heeꜙ jahꜘ teeꜗ hi täähˊ jmeeꜙ jʉʉhˉkihˈ Dio. 2 Waˊ jäꜘ baˊ kihˈ hoˊhneꜚ kihꜗ gwahꜙ naˉ,saꜙ llah ˈ hihꜙ. Jëëhꜘ heˉ maˉnaˉlaꜚ heeꜚ hi saꜙlaaꜗ judiu baˊ naˉ, mahꜗ jmeeyꜗ heˉ llaꜙ dsëyꜗ jeeˊjwɨɨˉ naˉjngɨɨ ˈ toꜗ laaꜗ uuꜗ sɨhˉ. 3 Cheenꜚ uuꜗ dsaˉhi dsaˉkwaꜙ juˈdsooꜘ kinꜙ. Kyeyhˊ hmɨɨhˉ heˉ këhˉdsaˉ maˊ tiˉmeehˉ dsëꜗ. Ngëëyꜗ juuˈ kinꜙ kihꜗ dsaꜙkoo mil dsë˜ toꜗ hñaˉlooꜘ naˉdsë˜ toꜙ loꜙgyaꜘ dsë˜gyaꜗ jmɨɨˋ —gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ.

4 Läꜙuuꜘ hi kwaꜗ juˈdsooꜘ kihꜗ Dio heꜘ, laaꜗ kwaat˜läꜙkoo toꜗ chaah ˈ hmaˉ olivo, hiꜙ laayꜗ kwaat˜läꜙkoo toꜗ candelero heˉ naˊjnääꜘ chaˊnëˊ Dio jʉʉˊhwaˈ. 5 Cherˊmahꜗ chaa hi hnøøꜗ jmääyhꜙ dsooˊ,kyaahˊ jeˉ heˉ hwëëˉ nehꜙ toˉhooyˊ jëëyꜗ goˉte˜hi naˉhøøhˊ kiyh ˈ. Läꜙja jmeeꜙ biiꜗ juuꜘ waˊ hi chaˉ hi , hi hnøøꜗ jmääyhꜙ dsooˊ. 6 Läꜙuuꜘ dsaˉheꜘ naˉngëyˈ jwëꜗ heˉ jmeeyꜗ saꜙ jäꜙ jmaꜗ taˊko jiihˈ ngëëyꜗ juuˈ kihꜗ Dio. Läꜙja naˉngëyˈ jwëꜗ jmeeyꜗkihꜗ jmɨɨˉ heˉ liiꜙ jmaˉ. Hiꜙ naˉngëy ˈ jwëꜗ heeyhꜗdsaˉ lliꜘwɨɨꜘ, läꜙjohꜘ jiih˜ hnøøꜗ bihꜗ.

7 Maˉlaꜙ maˉdsëëꜗ jmɨɨˊ kwayꜙ juu ˈ kihꜗ Dio,yaˉhëë ˈ jahꜘ hlëëh ˈ nehꜙ tooˉ ñiihˊ kih ˈ chaˊjeˉmahꜗ teeyꜗ kyaahˊ dsaˉ heꜘ, läꜙjiihˈ läꜙliyhꜙ jngëëyhꜗ.8 Gaˊ maˉnaˉjuuyˊ, jäyꜗ chaˊjwëꜗ jeeˊ jnäꜘhäꜘ kihꜗjwɨɨˉ jʉʉhˉ, ja baˊ jeeˊ jwɨɨˉ jeeˊ gaꜙtääyˉ dsohꜘhmaˉcruꜚ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ. Hi chaa jeeˊ ja ,kweeˉ hñaaˉ dsëyꜗ läꜙkoo dsaˉ hi maˊ chaa jwɨɨˉSodoma kyaahˊ Egipto, heˉja kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja ,leꜘ jähnˊ chee Sodoma hiꜙ Egipto kaˉlähꜘ. 9 Hnëˉjmɨɨˊ dsaˉhnoo ˈ, gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ dsaˉtaahˋ jëëyˈ hi naˉjuuˊ heꜘ, dsaˉ hi chaa läꜙjëꜙ jeeˊ jwɨɨˉ,läꜙjëëꜙ nää ˈ dsaˉ, dsaˉ hi hlëëhꜙ läꜙkoo läꜙkoo

Apocalipsis 11:10 237 Apocalipsis 13:1juuˈ, hiꜙ läꜙkaa hwaꜗ jeeˊ täähˊ dsaˉ hi jmeeꜙ hihꜙ.Saꜙ kwayꜗ jwë ˈ haaꜗ hi naˉjuuˊ heꜘ. 10 Gaꜙläꜙjëëꜙbaˊ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙchaayˉ lluꜗ waˊraˉ gaꜙjëëyꜗnaˉjuuˊ dsaˉ heꜘ. Dsaˉtaayhˋ jëë dsëyꜗ jwërte, hiꜙkwëëyhꜗ dsaˉkyaayhˊ miihˉ heˉ chaˉ kihꜗ läꜙjaaläꜙjaayˉ, jëëhꜘ läꜙuuꜘ hi maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio heꜘmaˊ heeyh˜ wɨɨꜘ läꜙjëëꜙ hi chaa hwaꜗ laˉ.

11 Gaˊ maˉtëꜘ hnëˉ jmɨɨˊ dsaˉhnoo ˈ ja , jmɨˉlleꜘnaˊjiihꜙ heˉ jaꜗ kihꜗ Dio gaꜙtoohˋ tuhˉdsëyꜗ mahꜗgaꜙnooyˉ läꜙhmëëꜘ. Gaꜙläꜙgooꜙ jwërte dsëꜗ dsaˉ hi maˊ täähˊ jëë˜ jeeˊ ja . 12 Gaꜙläꜙnʉʉhꜘ gaꜙhlëëhꜘgyʉʉhˈ, gaꜙjähꜘ:

—Wɨɨꜘ hnähꜘ jeeˊ laˉ.Mahꜗ gaꜙsayhˈ taꜙ gyʉʉhˈ jeeˊ jniiꜘ läꜙ maˉjëë˜ ja

läꜙjëëꜙ hi maˊ naˉhøøhˊ kiyhˈ. 13 Hor˜ ja gaꜙjehꜗwɨɨꜘ jwërte hwaꜗ. Hiꜙ kihꜗ hñaˉlooꜘ hneˉ, gaꜙhlaꜗmaꜙgyaꜗ jeeˊ läꜙkaa jeeˊ jwɨɨˉ jʉʉhˉ ja . Hiꜙ gaꜙjuuꜗ gyeeꜗmil dsaˉ maˊ gaꜙjehꜗ hwaꜗ. Hi gaꜙchaaꜗ heꜘ, kyaahˊheˉ goyhꜙ ja , gaꜙjmääyꜗ jøøhˈ Dio hi gyaꜗ gyʉʉhˈjmɨˉgyʉʉꜙ.

14Gaꜙngëëꜘ toꜗ heˉwɨɨꜘ ja . Hiꜙ gaꜙjäꜘ gaˊ koo heˉwɨɨꜘ heˉ ja gaˊ gaꜙjëënꜗ.

Gaꜙjʉʉyꜘ jeeˊ gaꜙtëꜘ gyiiꜗ luuꜘ hooˊ15 Maˊ gaꜙtëꜘ gyeeꜗ ángel gaꜙjʉʉꜘ luuꜘ hooˊ kih

ˈ, gaꜙläꜙnʉʉhꜘ gyʉʉh ˈ gaꜙtoohˋ ki gaa mɨɨhˊ, maˊjäyhꜘ:Naꜗmaˉtëꜘ jeeˊ jmeeˈ Dio hihꜙ kihꜗ läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ

ko jøhꜘ kyaahˊ Cristo kyaayꜗ.Hi heꜘ baˊ jmeeˈ hihꜙ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ.16 Läꜙjëëꜙ gyiiꜘkyeeꜘ dsaˉgyʉʉhˊ hi maˊ täähˊ nëˊhmaˉsii˜ chaˊnëˊ Dio, gaꜙtaayhˋ gaꜙjuuyhꜗ jnëyˊ,gaꜙjyooyꜗ lleyˊ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉkihꜗ Dio. 17Mahꜗ maˊ jäyhꜘ:Kwaˉ jnääh ˈ tiˊhmaahˊ kyah ˈ hneˉ Dio hi chaˉ

gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ,hneˉ heꜘ hi laaꜗ , hneˉ heꜘ hi maˊ laa , hiꜙ hneˉ heꜘ

hi llaah˜ kaˉlähꜘ.Maˉmiˉjnääh ˈ hñaahꜗ kyaahˊ beꜘ kyahꜗ mahꜗ løøh ˈ

jmeehˈ hihꜙ.18 Gaꜙläꜙjëëꜙ hi täähˊ läꜙkaa hwaꜗ maˉläˉlleeꜘ

jwërte,maˉtëꜘ jeeˊ teehˊ jwɨɨ˜ kihꜗ hi heꜘ.Maˉtëꜘ jmɨɨˊ llahˈ taˊ kihˈ hi naˉjuuˊ,mahꜗ kwëëh ˈ heeꜚ läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ hi

gaꜙjmeeꜘ taˊheꜗ kyahꜗ,hiꜙ läꜙja läꜙjëëꜙ hi naˉjngëëˈ hiꜙ läꜙjëëꜙ gaˊ hi gahꜙ

hneˉ, läꜙjøhꜗ läꜙmähꜗ.Hiꜙ maˉtëꜘ jmɨɨˊ jngëëhˈ läꜙjëëꜙ hi hee jmɨˉgyʉʉꜙ

laˉ.19 Ja gaˊ gaꜙnaꜘ gwahꜙ kihꜗ Dio gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ,

hiꜙ nehꜙ gwahꜙ ja , gaꜙläꜙjnäꜘ gooꜘ heˉ täähˊ kuuˊnaˉsɨɨˉ hmoohˊ toˉnëˊ. Peerꜙ gaꜙjmeeꜘ jeꜚñihꜗ, gaꜙ-toohˋ mɨɨhˊ, gaꜙhɨɨ ꜗ ñihꜗ, gaꜙjehꜗ wɨɨꜘ jwërte hwaꜗ,mahꜗ gaꜙhlaꜗ mɨˈdsëꜗ kahˊgaa .

12Dsaˉmëꜘ hiꜙ Dragón

1Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙläꜙjnäꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙkoo heˉ jʉhˉgaa . Gaꜙläꜙjnääꜘ jaa dsaˉmëꜘ hi maˊ naˉlää hyooˉ, hiꜙ maˊ heeꜘ sɨhˉ hʉʉˊ tɨɨyˊ, hiꜙmaˊ lleyˋ koo coron heˉ maˊ chaaꜗ gyaꜙtuuꜘ nʉʉꜘ.2 Dsaˉmëꜘ heꜘ maˊ kyaa gyʉʉˉ, maˊ høøy˜ kihꜗheˉ jëëy˜ wɨɨꜘ heˉ läꜙchaa gyʉʉˉ kyaayꜗ. 3 Hiꜙ

gaꜙläꜙjnäꜘ gaˊ jyohꜘ heˉ jʉhˉgaa gyʉʉh ˈ jmɨˉ-gyʉʉꜙ. Gaꜙläꜙjnääꜘ jaa dragón gyuuꜘ hi jøhˈgaa .Maˊ la ˈ gyiiꜗ lleyˊ, maˊ chooꜗ lleyˊ gyaꜗ jøø ˈ, hiꜙmaˊ lleyˋ gyii ˈ coron kaˉlähꜘ. 4 Kyaahˊ kuuyꜘ ja ,gaꜙsëëyhˉ laꜚ gaˊ koo kiihˋ kihˈ nʉʉꜘ hi hëëꜚ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ mahꜗ gaꜙsaaꜗ gaꜙjaayꜗ taꜙ hwaꜗ. Dragónheꜘ gaꜙnooˉ chaˊnëˊ dsaˉmëꜘ hi ngooꜗ gaꜙläꜙchaaꜙgyʉʉˉ kyaaꜗ mahꜗ maˊ kuyhꜙ gyʉʉˉ heꜘ läꜙkoowaˊraˉ gaꜙläꜙchaaꜙ . 5 Kihꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ gaꜙläꜙchaaꜙjaa gyʉʉˉ ñʉʉhˉ hi jmeeꜗ hihꜙ kihꜗ gaꜙläꜙkaahwaꜗ kyaahˊ koo hmaˉhɨɨh˜ heˉ laꜗ ñeˈ. Pero naꜗ baˊkohꜘ gaꜙtëëyˉ gyʉʉˉ heꜘ chaˊnëˊ Dio jeeˊ gyayˈ jmeeyꜙhihꜙ. 6Hiꜙ dsaˉmëꜘ heꜘ, gaꜙkyʉʉyꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ kii ꜙjeeˊ gaꜙmiꜙlluꜗ Dio kiyhꜗ, mahꜗ hääyꜗ jeeˊ ja koo mildsë˜ toꜗ hñaˉlooꜘ naˉdsë˜ toꜙ loꜙgyaꜘ dsë˜ gyaꜗ jmɨɨˋ.

7 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙläꜙchaꜙ koo hniiˉ jʉʉhˉgyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Migye ˈ kyaahˊ ángele kyaayꜗmaˊ tee kyaahˊ Dragón. Hiꜙ Dragón heꜘ kyaahˊángele kyaayꜗ maˊ tee kaˉlähꜘ kyaahˊ Migyeˈ, 8 perosaꜙ gaꜙlɨyhꜗ. Moꜙsoꜙ gaꜙläꜙchaꜙ gaˊ høøy ˈ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. 9 Läꜙja Dragón jøøh ˈ heꜘ gaꜙlleedsihꜘ taꜙ kaˊhneꜚ. Hi heꜘ laaꜗ mɨɨhˉ chaa lloꜘjooꜗhi chee hi saꜙlluꜗ, hiꜙ chee bihꜗ Tanaˊ kaˉlähꜘ.Hi heꜘ miˉgaaꜙ dsaˉ läꜙkaa läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ.Gaꜙjwääꜗ dsihꜘ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ ko jøhꜘ kyaahˊ ángelekyaayꜗ.

10 Ja gaˊ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ ki gaa kaˉlähꜘgyʉʉhˈ heˉ maˊ jähꜘ:

—Naꜗ maˉtëꜘ jeeˊ lääꜘ dsaˉ, maˉläˉjnäꜘ beꜘ kihꜗDio, maˉløøꜗ jmeeꜙ hihꜙ Dio jnänˋ, hiꜙ maˉtëꜘ jeeˊ llaˈ Cristo kyaayꜗ taˊ. Jëëhꜘ, maˉlleeyˉ taꜙ kaˊhneꜚ hi maˊ hnɨɨ˜ kihꜗ läꜙjëëꜙ øøhꜗ jneˊ. Läꜙjmɨɨˈ läꜙhwëˈ maˊhnɨɨy˜ chaˊnëˊ Dio jnänˋ. 11Pero øøhꜗ jneˊ gaꜙlɨhꜗ bihꜗkyaayhˊ, kyaahˊ jmaˉ kihꜗ Borrego mähꜗ, hiꜙ kyaahˊju ˈdsooꜘ heˉ gaꜙjmeeyꜘ kihꜗ Cristo. Saꜙ gaꜙjmeeyꜘhe ˈ cheˊ chaa juuyꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ. 12 Waˊ jëëhohꜘ hnähꜘ hi täähˊ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Pero jwɨɨ˜hi täähˊ hwaˈ laˉ kyaahˊ hi täähˊ nehꜙ jmɨˉñeehꜚkaˉlähꜘ. Jëëhꜘ hi saꜙlluꜗ maˉñeyˉ baˊ, jäꜙ ko hi pihˈ gaˊ jmɨɨˊ kiyhˈ, heˉja hääyˈ jwërte maˉjñaayꜗ jeeˊkyahˈ hnähꜘ.

13 Maˊ gaꜙjëëꜗ Dragón heꜘ, heˉ gaꜙjwääꜗ dsihꜘ taꜙhwaꜗ, ngooyꜗ mahꜗ jmeeyꜗ hñaaˉ dsëyꜗ kihꜗ dsaˉmëꜘhi gaꜙläꜙchaaꜙ gyʉʉˉ ñʉʉhˉ kihꜗ heꜘ. 14Pero gaꜙhy-ohꜗ dsaˉmëꜘ heꜘ toꜗ saˊkyooꜘ chaˊmɨɨˉ jøøhˈ mahꜗ jaleꜘ hëëyꜗ ʉʉꜘ kihꜗ mɨɨhˉ hlëëhˈ heꜘ taꜙ hwaꜗ kii ꜙ , jeeˊhääˈ dsihꜘ koo ji ñeˉ, jyohꜘ gaˊ toˈ ji ñeˉ, naˉdsë˜jñeeꜘ sɨhˉ. 15 Mɨɨhˉ heꜘ gaꜙjʉʉꜗ koo jmɨˉjʉʉhˉkyaahˊ hooyˊ taꜙ jeeˊ ngoo ˈ dsaˉmëꜘ heꜘ mahꜗ maˊääyꜘ kyaahˊ jmɨɨˉ ja . 16 Pero hwaꜗ gaꜙkwaꜘ beꜘ kihꜗdsaˉmëꜘ heꜘ. Gaꜙnaꜘ hwaꜗ, mahꜗ gaꜙhooˋ jmɨɨˉ heˉgaꜙhwëëˉ toˉhooˊ Dragón. 17Heˉja gaꜙyaꜙjëë dsëꜗjwërte dragón kyaahˊ dsaˉmëꜘ heꜘ. Mahꜗ ngooyꜗnaˊjmeeyꜘ hniiˉ kyaahˊ hi laaꜗ saˊjuˉ kihꜗ dsaˉmëꜘheꜘ, hi høøꜙmadaꜚ kihꜗ Dio ja baˊ hi jmeeꜙ juˈdsooꜘkihꜗ Jesucristo.

13Läꜙuuꜘ jahꜘ laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ

1 Jnäꜘ gaꜙnoonꜗ nëˊ mɨ ˈsɨɨˊ heˉ chaˉ chaˊhooˊjmɨˉñeehꜚ. Jeeˊ ja gaꜙjëënꜙ jaa jahꜘ hi laaꜗnaˊhøøꜘ, yaꜙhëëꜗ chaˊjmɨˉñeehꜚ maˊ lleˋ gyii ˈ lleyˊ,hiꜙ maˊ chooꜗ gyaꜗ jøø ˈ. Nëˊ jøø ˈ kiyhꜗ maˊ chooꜗgyaꜗ coron. Hiꜙ maˊ naˉsɨɨˉ läꜙjëꜙ kaˊlleyˊ koo juu

Apocalipsis 13:2 238 Apocalipsis 14:12ˈ heˉ miˉkwahꜗ kihꜗ Dio. 2 Jahꜘ hi gaꜙjëënꜙ heꜘ,maˊ laa ˈ läꜙkoo hyahˉ. Maˉtɨɨyˊ maˊ la ˈ läꜙ laꜗ tɨɨˊoso. Moˉhooyˊ maˊ laˈ läꜙ laꜗ hooˊ león. Dragón heꜘ,gaꜙkwëëyhꜗ beꜘ, hiꜙ gaꜙllaayꜗ høøyˈ mahꜗ jmeeyꜗ hihꜙllayꜚ, mahꜗ leeyꜘ dsaˉtaˊ jøøhˈ. 3 Gaꜙjëënꜗ koo lleyˊmaˊ laˈ dsooˊ heˉmaˊ jngɨɨhˈ kiyhꜗ. Pero dsooˊ heˉmaˊjngɨɨh ˈ kiyhꜗ ja , gaꜙjäꜗ baˊ. Peerꜙ gaꜙläꜙdsaa dsëꜗläꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ, heˉja gaꜙjmeeyꜘ ko jøhꜘkyaahˊ jahꜘ hi laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ. 4Hiꜙ gaꜙjmääꜗ dsaˉjøøhˈ Dragón hi gaꜙllaaꜗ jøøhˈ jahꜘ hi laaꜗ naˊhøøꜘheꜘ. Ja baˊ läꜙja gaꜙjmääyꜗ jøøh ˈ jahꜘ laaꜗ naˊhøøꜘheꜘ kaˉlähꜘ, mahꜗ maˊ jäyhꜘ kiyhꜗ:

—Saꜙ chaa gaˊ jñahꜘ hi laaꜗ läꜙkoo jahꜘ naˉ.¿Hii naˉ hi lihꜙ teeꜗ kyaayhˊ?

5 Gaꜙkwayꜘ jwë ˈ kihꜗ mahꜗ hlëëyhꜗ juu ˈ taahꜗ hiꜙhlëëhꜗ bihꜗ juu ˈ heˉ miˉkwahꜗ kihꜗ Dio. Gaꜙllaayꜗmahꜗ leeyꜘ dsaˉtaˊ toꜗ laaꜗ uuꜗ sɨhꜙ. 6 Läꜙja gaꜙløøyꜗmiˉkwayhꜗ kihꜗ Dio. Gaꜙmiꜙkwayhꜗ jmɨɨˉ kiyhꜗ,läꜙkye kihꜗ gwahꜙ kiyhꜗ, hiꜙ läꜙja kihꜗ hi täähˊgyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ kaˉlähꜘ. 7 Hiꜙ gaꜙhyoyhꜗ jwë ˈjmeeyꜗ hniiˉ kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi naˉjngëë ˈ läꜙjiih ˈleeyhꜙ. Hiꜙ gaꜙhyoyhꜗ jwëˈ jmeeyꜗ hihꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙnääꜗ dsaˉ, läꜙjëꜙ jeeˊ jwɨɨˉ, dsaˉ hi hlëëhꜙ läꜙkooläꜙkoo juuˈ, hiꜙ läꜙkaa hwaꜗ jeeˊ täähˊ dsaˉ jmeeꜙhihꜙ maꜙ kiꜙ kihꜗ. 8 Läꜙjëëꜙ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ hi gaꜙjmääꜗ jøøhˈ jahꜘ laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ, saꜙ maˊ naˉsɨɨˉjmɨɨˉ kiyhꜗ nëˊ jeˉ kihꜗ Borrego mähꜗ hi laaꜗ kwaat˜gaꜙjuuꜗ nëˊ naˊhyooꜘ läꜙ maˊ hʉʉˊ jmɨˉgyʉʉꜙ. Nëˊ jeˉkiyhꜗ ja , naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi naˊjnääꜘ kihꜗDio.

9 Cherˊmahꜗ chaa hi hnøøꜗ heehꜙ juu ˈ laˉ, waˊheeyhˉ. 10 Hi lleˋ kih ˈ dsooꜗ nehꜙñe ˈ, jääꜗ dsihꜘnehꜙñeˈ. Hi lleˋ kih ˈ juuꜘ kyaahˊ ñe ˈtuuhꜚ, kyaahˊñeˈtuuhꜚ jngëëhꜗ dsihꜘ. Hor˜ ja hnøøꜗ kwëëhꜗ dsëꜗhi naˉjngëëˈ kyaaꜗ Dio hiꜙ hnøøꜗ läꜙmaˉdsooꜘ ja baˊdsëyˈ.

11 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjëënꜙ jñahꜘ jahꜘ laaꜗnaˊhøøꜘ hi yaꜙhëëꜗ nehꜙ hwaꜗ. Maˊ lleyˋ toꜗ jøøˈ heˉlaꜗ läꜙ laꜗ kihꜗ jaa borrego mähꜗ, hiꜙ maˊ hlëëyhꜙläꜙ hlëëhꜙ jaa dragón. 12 Maˊ kyeyˉ läꜙjëꜙ beꜘ kihꜗtoˉnëˊ jahꜘ heꜘ, mahꜗ toꜙloꜙ nëyˊ gaꜙløøyꜗ jmeeyꜙhihꜙ kihꜗ hi täähˊ läꜙkaa hwaꜗ mahꜗ waˊ jmeeyꜘjʉʉhˉ kihꜗ toˉnëˊ jahꜘ heꜘ, hi gaꜙjäꜗ kihꜗ kyaahˊdsooˊ heˉ maˊ juuyꜘ ja . 13 Hiꜙ läꜙja maˊ jmeeyꜙchaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaa kaˉlähꜘ, läꜙjiihˈ gaꜙjmeeyꜘgaꜙjyooꜗ jeˉ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ, läꜙmaˉjëë˜ ja dsaˉ. 14 Miˉgaayꜙ hi täähˊ läꜙkaahwaꜗ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ jʉhˉgaa heˉ gaꜙhyoyhꜗ jwëˈjmeeyꜗ chaˊnëˊ jahꜘ toˉnëˊ heꜘ. Gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗhi täähˊ läꜙkaa hwaꜗ heˉ jmeeyꜗ heehꜚ kihꜗ jahꜘ hi gaꜙjäꜗ kihꜗ hi maˊ la ˈ dsooˊ kih ˈ kyaahˊ ñe ˈtuuhꜚ.15 Gaꜙhyoyhꜗ jwë ˈ heˉ jmeeyꜗ jiihꜙ heehꜚ kihꜗ jahꜘheꜘ mahꜗ hlëëhꜗ. Hiꜙ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ jngɨɨyhꜗkihꜗ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi saꜙ jmeeꜗ jʉʉhˉ kihꜗ heehꜚja . 16 Gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ kihꜗ gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ, läꜙjøhꜗläꜙmähꜗ, hi chaˉ kuuˊ, hi täˉñeeꜘ, hi naˉhnëëˊjmeeꜙ taˊ, hiꜙ hi saꜙ naˉhnëëˊ kaˉlähꜘ, mahꜗ jmeeyꜗlii˜ gooyˉ raˉlluuꜗ o chaˊkyeyˈ. 17 Läꜙja niꜙ jaa saꜙläꜙchaˉ jwëˈ kihꜗ laꜗ gyihꜗ løøˈ, niꜙ saꜙ läꜙchaˉ jwëˈhnɨɨyꜗ gyihꜗ heˉ chaˉ kiyhꜗ cherˊmahꜗ saꜙ laayꜗ lii˜kyaahˊ jmɨɨˉ kihꜗ jahꜘ heꜘ o kyaahˊ hwëhꜘ läꜙkoochee jahꜘ heꜘ. 18 Jeeˊ laˉ hnøøꜗ chaˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ.Hi ngëëꜘ, heˉ daˊ hwëhꜘ kihꜗ jahꜘ heꜘ, jëëhꜘ laꜗ hwëhꜘ

kihꜗ dsaˉñʉʉhˉ baˊ ja . Hwëhꜘ kihꜗ jahꜘ heꜘ teꜗ jñiiꜘhñaˉlooꜘ naˉdsë˜ toꜙ loꜙgyaꜘ naˉdsë˜ gyaꜙjñiiꜘ.

14Kooˉ suꜚ hmëëꜘ gaꜙhäꜘ läꜙjëëꜙ hña laaꜘ naˉdsë˜

toꜗ laaꜗ kyeeꜘ mil dsaˉ1Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjëënꜙ Borrego mähꜗ chehꜗ

nëˊ mohꜘ Sión kyaahˊ hña laaꜘ naˉdsë˜ toꜗ laaꜗ kyeeꜘmil dsaˉ hi maˉnaˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ Borrego mähꜗchaˊkyeyˈ, hiꜙ maˉnaˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ Jmiiyˉ kaˉlähꜘ.2 Ja gaˊ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ gaꜙhii gooˉ läꜙhii jeeˊ jyooꜙ chaˉmiihˉ jmɨɨˉ. Hiꜙ gaꜙhii läꜙkoohii jeeˊ hɨɨ ñihꜗ ki gaa , hiꜙ gaꜙhii läꜙ hii jeeˊ täähˊdsaˉ kooh˜ tuˉ heˉ chooˈ chaˉmiihˉ sɨˊñeꜗ. 3 Läꜙjëëꜙhi heꜘ maˊ häꜙ koo suꜚ hmëëꜘ chaˊnëˊ hi maˊ gyaˈ jmeeꜙ hihꜙ nëˊ hmaˉsii˜, hiꜙ chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ kyeeꜘjahꜘ hi maˊ täähˊ heꜘ, hiꜙ chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ dsaˉgyʉʉhˊkaˉlähꜘ. Niꜙ jaa saꜙ lihꜙ maˊ hä ˈ suꜚ ja . Maꜙlaꜙhña laaꜘ naˉdsë˜ toꜗ laaꜗ kyeeꜘ mil baˊ maˊ lihꜙ maˊhä ˈ, dsaˉ hi gaꜙlääꜗ Dio kyaahˊ jmaˉ kihꜗ jeeˊ kih ˈdsaˉ hi chaa hwaꜗ. 4 Läꜙjëëꜙ hi laˉ saꜙ gaꜙmiꜙsahꜘhñiiyꜘ kyaahˊ dsaˉmëꜘ, jëëhꜘ gaꜙhääyꜗ hñiiyꜘ. Hi heꜘ jmeeꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ Borregomähꜗ waˊ haˉ chaˉhaˉ jeeˊ dsooyˈ. Hi heꜘ naˉ gaꜙlääyꜗ jeeˊ kihˈ dsaꜙ,laayꜗ koo nääꜗ hi maˉjäꜘ lluꜗ kihꜗ Dio hiꜙ läꜙja kihꜗBorrego mähꜗ. 5Niꜙ miihˉ saꜙ gaꜙhwëëˉ juuˈ taˉjuuˈhooyˊ, naˉjngëëˈ goˉte˜ laayꜗ chaˊnëˊ Dio.

Juuˈ heˉ gaꜙkwaꜘ uuˉ ángele6 Hiꜙ gaꜙjëënꜙ jñahꜘ ángel hi maˊ hëëꜙ toꜗ dsaahˋ

gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ hi maˊ kye ju ˈhmëëꜘ heˉ saꜙngëëꜘ jihˊkohꜘ. Maˊ hlëëyh˜ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi chaaläꜙkaa hwaꜗ jeeˊ jmeeyꜙ hihꜙ, läꜙjëëꜙ nääꜗ dsaˉ hi hlëëhꜙ läꜙkoo läꜙkoo juu ˈ, hiꜙ läꜙjëëꜙ hi chaaläꜙkoo läꜙkoo jeeˊ jwɨɨˉ. 7 Gaꜙhlëëhꜘ ángel heꜘkyaahˊ läꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ:

—Waˊ gahꜙ hnähꜘ Dio, jmeeˊ hnähꜘ jʉʉhˉ kiyhꜗ.Jëëhꜘ, maˉtëꜘ hor˜ llayꜗ taˊ. Kwaˊ hnähꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ hi gaꜙjmeeꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, hi gaꜙjmeeꜘ hwaꜗ,hi gaꜙjmeeꜘ jmɨˉñeehꜚ, hiꜙ hi gaꜙjmeeꜘ läꜙkaa jeeˊhyaˉ jmɨɨˉ gwaˉ.

8 Jñahꜘ kaˉlähꜘ ángel gaꜙllaꜙlleꜗ kaahˋ kiyh ˈ, maˊjäyhꜘ:

—Maˉheeꜙ , maˉheeꜙ goˉte˜ Babilonia jwɨɨˉ jʉʉhˉhi gaꜙheeꜗ dsaˉ läꜙkaa jmɨˉgyʉʉꜙ kyaahˊ läꜙjëꜙ waˊheˉ chaˉ heˉ heˉ hlɨɨhˈ maˊ jmeeyꜙ. Laꜗ läꜙkoo heˉgaꜙkwëëyhꜗ dsaˉ jmɨˉlliiꜘ hää .

9 Jeeˊ gaꜙtëꜘ uuˉ ángel hi maˊ llee kaahˋ heꜘ, maˊhlëëyhꜙ kyaahˊ läꜙjëꜙ beꜘ kiyhꜗ:

—Cherˊmahꜗ hi gaꜙjmääꜗ jøøh ˈ jahꜘ hi laaꜗnaˊhøøꜘ heꜘ kyaahˊ heehꜚ kiyhꜗ, hiꜙ cherˊmahꜗgaꜙjmeeyꜘ lii˜ chaˊkyeyˈ o maˉgooyˉ, 10 ja baˊ läꜙjaleꜘ kihꜗ dsaˉ heꜘ. Leꜘ kiyhꜗ läꜙkoo heˉ hɨyhꜗ jmɨˉlliiꜘhääˈ, waˊraˉ gaꜙyaꜙjëëˈ dsëꜗ Dio kyaayhˊ. Jaꜙ kyaahˊhihꜙ jäꜙ yaˉjëë ˈ dsëꜗ Dio. Jmeeyꜗ kaayꜙ kyaahˊ jeˉ,kyaahˊ azufre chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ ángele hi naˉjngëëˈ hiꜙchaˊnëˊ Borrego mähꜗ kaˉlähꜘ. 11 Jeeˊ tääyhˊ kaayˉja , sooꜙ ñeˊ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ. Läꜙjëëꜙ hi maˊjmää jøøhˈ jahꜘ heꜘ kyaahˊ heehꜚ kiyhꜗ, hiꜙ hi heehꜙleeꜘ lii˜ kyaahˊ jmɨɨˉ kiyhꜗ, niꜙ jmɨɨˈ niꜙ hwëˈ saꜙ leꜘteeyhꜙ dsëyꜗ. 12 Hor˜ ja hnøøꜗ kwëëhꜗ dsëꜗ läꜙjëëꜙhi naˉjngëëˈ, läꜙjëëꜙ hi nʉʉhˊ kihˈ Dio hiꜙ läꜙjëëꜙhi jmeeꜙ dsooꜘ dsëꜗ kihꜗ Jesús.

Apocalipsis 14:13 239 Apocalipsis 16:1113 Ja gaˊ gaꜙnuunꜗ kaˉlähꜘ gaꜙhlëëhꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉ-

gyʉʉꜙ maˊ jäyhꜘ:—Sɨɨꜘ heˉ laˉ: “Naꜗ taꜙ chaˊnëˊ, lluꜗ laꜗ kihꜗ hi juuꜘ

jeeˊ jmeeyꜙ ko jøhꜘ kyaahˊ Dsaˉjøøhˈ jnänˋ.”—Jaahˉ, läꜙja leꜘ —jähꜘ Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨˈ—. Hi

heꜘ teehꜙ dsëˈ, jëëhꜘ ja jiihˈ llaaꜙ heˉ maˉjëëyꜙ wɨɨꜘ,hiꜙ läꜙjnäꜘ baˊ läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ heˉ gaꜙjmeeyꜘ.

Lloo˜ kooˉ jmɨɨˊ jøøhꜙ Dio läꜙjëëꜙ dsaˉ14 Ja gaˊ gaꜙjëënꜗ koo jniiꜘ tøøˉ. Jeeˊ jniiꜘ ja , maˊ

gya ˈ jaa hi laaꜗ läꜙ laaꜗ Hi gaꜙlëëꜗ ngoꜗ. Maˊ lleyˋkoo coron heˉ laꜗ kyaahˊ kuˊnøøꜚ, hiꜙ maˊ chooyhˉkoo ñeˈtuuhꜚ hläähˋ heˉ hmeꜗ. 15 Nehꜙ gwahꜙ kihꜗDio yaꜙhëëꜗ jñahꜘ ángel hi hlëëhꜙ kyaahˊ läꜙjëꜙ beꜘkihꜗ, gaꜙsɨɨyhꜙ hi gyaꜗ jeeˊ jniiꜘ:

—Kye ñeˈtuuhꜚ hlähˋ kyahˈ mahꜗ choohˋ taˊ kyahˈ. Jëëhꜘ maˉjwɨɨˉ baˊ mɨɨˈ, maˉtëꜘ hor˜ jeeˊ jʉʉhˊ.

16 Heˉja hi maˊ gya ˈ jeeˊ jniiꜘ heꜘ gaꜙjyooyꜗ ñeˈtuuhꜚ hläähˋ kiyhˈ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ, mahꜗ gaꜙteeyhˉläꜙjëꜙ mɨɨˈ kihꜗ hwaꜗ ja .

17 Nehꜙ gwahꜙ heˉ laꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, yaꜙhëëꜗjñahꜘ ángel hi maˊ choohˉ koo ñeˈtuuhꜚ hlähˋ heˉhmeˈ. 18 Jeeˊ chihˈ naˊhyooꜘ yaꜙhëëꜗ jñahꜘ ángel hi maˊ naˉngë ˈ jwë ˈ jmeeꜗ hihꜙ kihꜗ jeˉ. Kyaahˊ beꜘgaꜙhlëëyhꜗ hi maˊ choohˉ ñeˈtuuhꜚ hlähˋ hmeˈ ja ,gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Kyaahˊ ñe ˈtuuhꜚ hlähˋ kyah ˈ naˉ, hnäꜗ läꜙjëꜙsaˊmahꜘ kihꜗ mɨ ˈjëhꜗ heˉ chaˉ hwaꜗ naˉ, jëëhꜘmaˉjwɨɨˉ baˊ.

19 Heˉja gaꜙjyooꜗ ángel heꜘ ñe ˈtuuhꜚ hlähˋ kih ˈläꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ mahꜗ gaꜙhnäyꜗ saˊmahꜘ kihꜗ mɨ ˈjëhꜗheˉ chaˉ hwaꜗ laˉ, gaꜙtooyhˉ nehꜙ koo jeeˊ jleeyhˈ kyaahˊ maˉtɨɨyˊ. Heˉ laˉ laꜗ kwaat˜ heˉ wɨɨꜘ heˉnaꜗ gaˊ chee ˈ Dio nëˊ kih ˈ dsaꜙ. 20 Hiꜙ gaꜙjleeyhꜗkyaahˊ maˉtɨɨyˊ mɨ ˈjëhꜗ jeeˊ maˉtäähˊ heˉ maˊ hlaˉtaꜙ chʉʉhˊ jwɨɨˉ. Hiꜙ jeeˊ gaꜙjleehꜗ mɨ ˈjëhꜗ ja ,gaꜙhwëëˉ jmɨɨˉ gyʉʉˉ läꜙkoo jmaˉ heˉ gaꜙllooꜗläꜙ gaꜙtëꜘ fren˜ kihꜗ kyaˊjɨɨhˊ, gaꜙngëëꜘ laꜚ gaˊ hnëˉhñaˉlooꜘ kilómetro.

15Gyeeꜗ ángele kyaahˊ gyiiˈ lliꜘwɨɨꜘ

1Gaꜙjëënꜗ jyohꜘ kaˉlähꜘ koo heˉ jʉhˉgaa gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙjiihˈ gaꜙläꜙdsaa dsënꜙ. Gaꜙjëënꜙ gyeeꜗángele hi maˊ kye gyiiꜗ nëëˈ heˉ wɨɨꜘ heˉ jäꜙ kyaahˊjeeˊ llaaꜙ goˉte˜. Jëëhꜘ kyaahˊ heˉ ja , llaaꜙ heˉyaˉjëë ˈ dsëꜗ Dio. 2 Hiꜙ gaꜙjëënꜗ kaˉlähꜘ heˉ maˊnaˉjaaꜘ heˉ laꜗ läꜙkoo huˉ heˉ jëë , heˉ jʉʉhˉläꜙkoo jmɨˉñeehꜚ, naˉkaah˜ kyaahˊ jeˉ. Nëˊ ja maˊtäähˊ hi gaꜙlɨhꜗ gaꜙteeꜗ kyaahˊ jahꜘ hi laaꜗ naˊhøøꜘheꜘ kyaahˊ heehꜚ kiyhꜗ, läꜙjëëꜙ hi saꜙ gaꜙkwaaꜗ hñiiꜘmaˊ leeꜘ lii˜ niꜙ saꜙ gaꜙkayꜗ hwëhꜘ läꜙ chee jahꜘ heꜘ.Maˊ chooyhˉ tuˉ heˉ choo ˈ chaˉmiihˉ sɨˊñeꜗ heˉgaꜙhyoyhꜗ kihꜗ Dio. 3Maˊ häyꜙ suꜚ heˉmaˊ häꜙ Moiséhi maˊ jmeeꜙ taˊheꜗ kihꜗ Dio, hiꜙ maˊ häyꜙ suꜚ heˉmaˊ häꜙ Borrego mähꜗ, maˊ jäyhꜘ:Peerꜙ jʉhˉgaa laꜗ läꜙjëꜙ heˉ maˉjmeehˊ,hneˉ Dio hi laaꜗ jøøhˈ hi chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ.Dsooꜘ baˊ, lluꜗ laꜗ jwëˈ kyahꜗ, hneˉ Dsaˉtaˊ jøøhˈ kyaaꜗ

hi naˉjngëëˈ.4 Läꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ gahꜙ hneˉ Dio.Läꜙjëëꜙ baˊ dsaˉ jmeeꜗ jʉʉhˉ jmɨɨˉ kyahꜗ.Jaa hneˉ baˊ hi naˉjngëëˈ.Heˉja gaꜙläꜙjëëꜙ hi chaa hwaꜗ, yaˉnääyꜘ mahꜗ

jmeeyꜗ jʉʉhˉ kyahꜗ.

Jëëhꜘ, maˉläˉjnäꜘ baˊ heˉ maˉløøhˋ llahˉ taˊ.5 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjëënꜗ naˉnaˊ gwahꜙ heˉ

chihꜗ gyʉʉhˈ, ja baˊ gwahꜙ heˉ gaꜙmiꜙjnääˉ Dio kihꜗMoisé. 6Nehꜙ gwahꜙ ja gaꜙhwëë gyeeꜗ ángele hi maˊ kye läꜙjëꜙ gyiiꜗ nëëˈ heˉwɨɨꜘ. Maˊ kyeyhˊ hmɨɨhˉheˉ chee lino heˉ naˉjngɨɨˈ, heˉ laꜗ jihˈgyehꜗ. Hiꜙnaˉhñʉʉꜚ moˉdsëyꜗ kyaahˊ hmɨɨhˉ heˉ maˊ naˉlaꜚkyaahˊ kuˊnøøꜚ. 7 Jaa jeeˊ läꜙjëëꜙ kyeeꜘ jahꜘ heꜘgaꜙkwëëhꜗ läꜙjëëꜙ gyeeꜗ ángele heꜘ maꜙ koo kyaahˊheˉ laꜗ kyaahˊ kuˊnøøꜚ heˉ naˉkah ˈ läꜙjëꜙ heˉ wɨɨꜘheˉ naꜗ gaˊ chee ˈ Dio hi chaa gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊchaˉ. 8 Gaꜙkahˈ nehꜙ gwahꜙ chaˉmiihˉ ñeˊ, kihꜗ heˉlaaꜗ jøøhˈ Dio hi chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ. Niꜙ jaasaꜙ maˉleꜘ maˊ dsaˉtaahˋ nehꜙ gwahꜙ ja , taˊko jiihˈsaꜙ gaˊ maˉläˉteꜗ läꜙjëꜙ gyiiꜗ heˉwɨɨꜘ heˉ kye läꜙjëëꜙgyeeꜗ ángele heꜘ.

16Waˊkyaahˊ heˉ kyaahˊ heˉ gaꜙheeyhꜗ dsaˉ wɨɨꜘ

1 Ja gaˊ gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ ki gaa nehꜙ gwahꜙja , gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjëëꜙ gyeeꜗ ángele heꜘ:

—Goˉnääꜘ hnähꜘmahꜗ goˉjää heˉ lliꜘwɨɨꜘ heˉ haaˊnehꜙ läꜙjëꜙ gyiiꜗ kyaahˊ heˉ naꜗ gaˊ chee Dio läꜙkaahwaꜗ.

2 Ñeeˊ toˉnëˊ ángel heꜘ naˊjää heˉ maˊ haaˊ nehꜙkyaahˊ kiyhˈ taꜙ jeeˊ täähˊ dsaˉ. Läꜙchahꜘ ja , gaꜙtohꜘkoo dsooˊ heˉ ku ˈjii ꜙ heˉ laꜗ naˊhøøꜘ, nëˊ kih ˈ hi laaꜗ lii˜ kihꜗ jahꜘ laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ, hiꜙ nëˊ kihˈ hi maˊjmeeꜙ jʉʉhˉ kihꜗ ja baˊ heehꜚ kihꜗ jahꜘ heꜘ.

3 Jeeˊ gaꜙtëꜘ uuꜗ ángel gaꜙjääꜗ heˉ maˊ haaˊ nehꜙkyaahˊ kiyhˈ taꜙ nëˊ jmɨˉñeehꜚ, hiꜙ gaꜙlɨɨꜗ jmaˉ läꜙ laꜗjmaˉ kihꜗ hi naˉjuuˊ. Kyaahˊ heˉja gaꜙjuuꜗ läꜙhiiꜘnëˊ hi chaa chaˊjmɨˉñeehꜚ.

4 Jeeˊ gaꜙtëꜘ uuˉ ángel gaꜙjääꜗ heˉ maˊ haaˊ nehꜙkyaahˊ kiyh ˈ taꜙ nëˊ jmɨˉjʉʉhˉ kyaahˊ läꜙkaa jeeˊhyaˉ jmɨɨˉ gwaˉ pihˈ. Läꜙkye heˉ ja gaꜙlɨɨꜗ jmaˉkaˉlähꜘ. 5 Läꜙchahꜘ ja gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ ángel hi laaꜗ jʉʉˊ jmɨɨˉ, gaꜙjäyhꜘ:

—Jnaahˈ lluuꜗ laahꜗ hneˉ, Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ. Hneˉlaahꜗ, hiꜙ maˊ laah ˈ, hiꜙ naˉjngëëhˈ, jëëhꜘ maˉllahˊbaˊ hneˉ taˊ kihˈ dsaꜙ. 6 Kihꜗ heˉ gaꜙtʉʉyꜗ jmaꜚ hi naˉjngëë ˈ kyaahꜗ hiꜙ kihꜗ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ kyahꜗ,heˉja hneˉ kwëëyhˈ hɨyhꜗ jmaˉ kaˉlähꜘ, heˉ teehꜙjwɨɨ˜ kiyhꜗ.

7Läꜙja gaꜙnuunꜗ kihꜗ jñahꜘ hi gaꜙhlëëhꜘ jeeˊ chihˈ naˊhyooꜘ, gaꜙjäyhꜘ:

—Dsooꜘ baˊ, hneˉ Dio Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ hi chaˉgaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ. Hneˉ baˊ maˉllahˊ taˊ kyaahˊ juˈdsooꜘ läꜙkoo lleˋ kihˈ.

8 Jeeˊ gaꜙtëꜘ kyeeꜘ ángel heꜘ gaꜙjääꜗ heˉ maˊ haaˊnehꜙ kyaahˊ kiyhˈ taꜙ nëˊ hyooˉ. Läꜙja gaꜙläꜙchaꜙbeꜘ kihꜗ hyooˉ mahꜗ jmeeꜗ kaaꜙ dsaˉ kyaahˊ jeˉ.9 Gaꜙläꜙlliiꜘ hyooˉ läꜙjiih ˈ gaꜙkaaꜘ dsaˉ. Niꜙ läꜙjasaꜙ gaꜙläꜙdsaa dsëyꜗmahꜗmaˊ jmeeyˈ jʉʉhˉ kihꜗ Dio.Llaꜚ heˉ ja , gaꜙmiꜙkwahꜗ bihꜗ kihꜗ Dio hi lihꜙ cheeꜗläꜙjëꜙ heˉ wɨɨꜘ ja .

10 Jeeˊ gaꜙtëꜘ hñaaꜘ ángel gaꜙjääꜗ kyaahˊ kiyhˈ taꜙnëˊ jeeˊ gya ˈ jmeeꜙ hihꜙ jahꜘ laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ. Hiꜙläꜙkaa hwaꜗ jeeˊ maˊ jmeeyꜙ hihꜙ gaꜙlaꜗ naˉhoo ,läꜙjiih ˈ gaꜙjñaahꜗ dsaˉ naˊsɨɨhˊ, kihꜗ heˉ maˊ jëëy˜wɨɨꜘ. 11 Koo kaˉlähꜘ gaꜙmiꜙkwayhꜗ kihꜗ Dio hi gyaꜗ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ kihꜗ heˉ maˊ jëëy˜ wɨɨꜘ hiꜙkihꜗ dsooˊ heˉ laꜗ naˊhøøꜘ ja . Pero niꜙ läꜙja saꜙgaꜙläꜙdsaa dsëyꜗ heˉ maˊ jmeeyꜙ heˉ hlɨɨhˈ.

Apocalipsis 16:12 240 Apocalipsis 18:212 Jeeˊ gaꜙtëꜘ jñeeꜘ ángel gaꜙjääꜗ heˉ maˊ haaˊ nehꜙ

kyaahˊ kiyh ˈ taꜙ nëˊ jmɨˉjʉʉhˉ heˉ chee Eufrate.Jmɨɨˉ ja gaꜙläꜙkihꜘ mahꜗ gaꜙjäꜘ maˉnaˊlluˋ jwëˈ jeeˊngë ˈ läꜙjëëꜙ rey hi yaˉnääꜘ taꜙ jeeˊ hyaˉ hyooˉ.13Hiꜙ gaꜙjëënꜙ uuˉ jmɨˉlleꜘ hlëëhˈ hi jnääꜘ läꜙ jnääꜘjehꜗ wëhꜙ. Yaꜙhëëꜗ nehꜙ toˉhooˊ Dragón, hiꜙ yaꜙhëëꜗnehꜙ toˉhooˊ jahꜘ hi laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ hiꜙ yaꜙhëëꜗnehꜙ toˉhooˊ jahꜘ hi maˊ ngëë˜ juuˈ taˉjuuˈ. 14Hi heꜘ laaꜗ dsaˉ hlëëhˈ hi jmeeꜗ jaꜙ heˉ koo nëëˈ mahꜗjëëꜗ dsahꜙ dsaˉ. Dsaˉnääyꜗ chaˊnëˊ läꜙjëëꜙ rey läꜙkaaläꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ, mahꜗ dsaˉjøøyhˋ dsaˉ dsaˉnääyꜗdsaˉjmeeyꜘ hniiˉwaˊraˉ gaꜙtëꜘ jmɨɨˊ jʉʉhˉ jmɨɨˊ gooˉkihꜗ Dio hi chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ. 15 “Hii ꜚ jnäꜘngaahnꜗ naˉ, läꜙkoo jaa hi hɨɨ . Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi naˉnëˊ, hi hää hñiiꜘ, hi jmeeꜙ taˊ lluˈ. Hi heꜘ saꜙjäꜗ oˉhihꜙ”, gaꜙjähꜘ Dio.

16Hiꜙ heꜘ baˊ jahꜘ heꜘ gaꜙjmeeꜘ gaꜙkuhꜗ läꜙjëëꜙ rey,koo jeeˊ chee kyaahˊ juuˈ hebreo Armagedón.

17 Jeeˊ gaꜙtëꜘ gyeeꜗ ángel gaꜙjääꜗ heˉ maˊ haaˊ nehꜙkyaahˊ kiyh ˈ taꜙ nëˊ lleꜘ. Gaꜙläꜙnʉʉhꜘ gaꜙhlëëhꜘkoo ki gaa jeeˊ chih ˈ gwahꜙ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙjeeˊ gya ˈ Dio jmeeꜙ hihꜙ, maˊ jähꜘ: “Maˉlaꜙ baˊ.”18 Läꜙchahꜘ ja gaꜙjmeeꜘ jeꜚñihꜗ, gaꜙhlëëhꜘ, gaꜙhɨɨ ꜗñihꜗ, hiꜙ gaꜙjehꜗ wɨɨꜘ jwërte hwaꜗ, heˉ saꜙmaˉjehꜗ niꜙkoo häˊ ko ja jiihˈ, taˊko jiihˈ täähˊ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙlaˉ. 19 Jeeˊ jwɨɨˉ jʉʉhˉ Babilonia gaꜙlaꜗ hnëˉ nääꜗ,hiꜙ jyohꜘ gaˊ jeeˊ jwɨɨˉ kaahˊ gaꜙsaꜗ gaꜙhlaꜗ goˉte˜.Maꜙraꜙ heˉ gaꜙteehˉ baˊ Dio jwɨɨ˜ kihꜗ jwɨɨˉ jʉʉhˉja , gaꜙcheeyꜗ nëˊ kihˈ läꜙjëꜙ goˉteˈ heˉ yaˉjëë dsëyꜗkyaahˊ. 20 Gaꜙläꜙjëꜙ hwaꜗ heˉ täähˊ jeeˊ jmɨˉñeehꜚgaꜙäähꜗ høø ˈ kihꜗ. Läꜙja kaˉlähꜘ gaꜙäähꜗ läꜙjëꜙmohꜘ. 21 Hiꜙ gaꜙsaaꜗ nëˊ kihˈ dsaˉ mɨˈdsëꜗ kaahˊ heˉhiiˉ maꜙ toꜗ looꜗ kil. Hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ chaˉgaˊmiihˉgaꜙmiꜙkwayhꜗ kihꜗ Dio maˊ gaꜙjëëyꜗ heˉ wɨɨꜘ ja .Jëëhꜘ, koo heˉ ja baˊ maˊ la ˈ jʉʉhˉ gaˊ kih ˈ jeeˊläꜙjëꜙ.

17Heehꜗ Dio wɨɨꜘ Babilonia

1 Maˉngëëꜘ heˉ ja , jaꜗ jaa jeeˊ läꜙjëëꜙ gyeeꜗángele hi maˊ choohˉ läꜙjëꜙ gyiiꜗ kyaahˊ mahꜗ gaꜙh-lëëyhꜘ kyaahˊ jnäꜘ, gaꜙjäyhꜘ:

—Ñaˉ taꜙ laꜙmahꜗ heehnꜚ hneˉ haˉ läꜙ laꜗ heˉwɨɨꜘheˉ heehꜗ Dio hyaaˋ hi maˊ kyaahˊ waˊ hi chaˉ hi ,hi gyaꜗ jøøh ˈ nëˊ kihˈ chaˉmiihˉ jmɨɨˉ. 2 Dsaˉmëꜘheꜘ gaꜙjmeeꜘ waˊ la ˈ chaˉ laꜗ kyaahˊ läꜙjëëꜙ rey hi chaa hwaꜗ laˉ. Hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi täähˊ hwaˈ laˉgaꜙheeꜗ goˉte˜ hʉʉˊdsëˉ kiyhꜗ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ hlɨɨhˈ heˉ gaꜙjmeeyꜘ kyaahˊ dsaˉmëꜘ heꜘ. Laꜗ läꜙkoo heˉgaꜙkwëëyhꜗ jmɨˉlliiꜘ heˉ hää jwërte.

3 Heˉja gaꜙjääꜗ jmɨˉlleꜘ jnäꜘ koo hwaꜗ kii ꜙ jeeˊsaꜙ kwaꜙ niꜙ miihˉ. Jeeˊ ja gaꜙjëënꜙ jaa dsaˉmëꜘhi maˊ dsëë jaa jahꜘ gyuuꜘ. Läꜙkaa nëˊ kihˈ jahꜘheꜘ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ heˉ miˉkwahꜗ kihꜗ Dio, hiꜙ maˊlleˋ gyii ˈ lleyˊ kyaahˊ gyaꜗ jøø ˈ. 4 Dsaˉmëꜘ heꜘ maˊkyehˊ hmɨɨhˉ hee gyʉʉꜘ hiꜙ gyʉʉꜘ lähˉ, heˉ naˉlɨɨˊkyaahˊ kuˊnøøꜚ, hiꜙ kyaahˊ kuuˊ heˉ laꜗ naˊhñaahꜗ.Maˊ chooyhˉ koo kyaahˊ heˉ naˉlaꜚ kyaahˊ kuˊnøøꜚjeeˊ maˊ naˉkahˈ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ laꜗ oˉhihꜙ heˉ maˊjmeeyꜙ. 5Maˊ naˉsɨɨˉ chaˊkyeyˈ, koo jmɨɨˉ heˉ saꜙläꜙngëëꜘ jneˊ, heˉ maˊ jähꜘ: “Jwɨɨˉ jʉʉhˉ Babilonia.Choo ˈ dsaˉmëꜘ hi kaah˜ waˊ hi chaˉ hi . Choo ˈläꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ naˉhäähˈ dsëˉ jneˊ.” 6 Gaꜙläꜙliihnꜚheˉ maˊ heeꜘ dsaˉmëꜘ heꜘ kyaahˊ jmaˉ kihꜗ hi

naˉjngëë ˈ, hiꜙ kyaahˊ jmaˉ kihꜗ hi gaꜙjuuꜗ kwaat˜kihꜗ Jesús. Maˊ gaꜙjëënꜙ dsaˉmëꜘ heꜘ gaꜙläꜙdsaadsënꜙ jwërte. 7Mahꜗ gaꜙjähꜘ ángel heꜘ sɨɨhꜙ jnäꜘ:

—¿Heˉlaˈ dsaa hohꜘ? Jnäꜘmiˊjnäänꜗ kyahꜗ heˉ saꜙläꜙngëëhꜘ hneˉ kihꜗ dsaˉmëꜘ naˉ, hiꜙ läꜙja kihꜗ jahꜘlaaꜗ naˊhøøꜘ hi jääyꜙ naˉ, hi lleˋ gyii ˈ lleˊ kyaahˊgyaꜗ jøø ˈ. 8 Jahꜘ hi maˉjëëhˋ naˉ, maˊ laa ˈ hiꜙ naꜗmoꜙsoꜙ laayꜗ. Hi naˉ naˉ yaˉhëëˈ nehꜙ tooˉ ñiihˊkihˈ chaˊjeˉ, jääꜗ ja gaˊ dsooyˈ gyiꜘjwɨɨꜗ. Läꜙjëëꜙ hi täähˊ hwaˈ laˉ hi saꜙ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ nëˊ jeˉ jeeˊnaˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi naˊjnääꜘ kihꜗ Dio läꜙjiihˈmaˊ gaꜙnøøꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ, läꜙjëëꜙ hi heꜘ läˉdsaa dsëyꜗwaˊraˉ gaꜙjëëyꜗ jahꜘ heꜘ, hi maˊ laaˈ, hiꜙ naꜗ moꜙsoꜙlaayꜗ, hiꜙ hi naꜗ gaˊ läꜙjnääꜘ kaˉlähꜘ.

9 ʼHeˉ jwahnꜚ laˉ, laꜗ kihꜗ hi chaˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗkihꜗ. Läꜙjëꜙ gyiiꜗ lleˊ jahꜘ heꜘ, laꜗ kwaat˜ gyiiꜗ mohꜘjeeˊ gya ˈ dsaˉmëꜘ heꜘ. 10 Hiꜙ laꜗ kwaat˜ laaꜗ gyeeꜗrey kaˉlähꜘ. Hñaaꜘ rey heꜘ moꜙsoꜙ laayꜗ taˊ. Chaagaˊ jaa , hiꜙ chaa gaˊ jñahꜘ hi saꜙ gaˊ maˉja˜. Gaˊmaˉja˜ hi heꜘ, jmeeꜙ biiꜗ kiyhꜗ miˉheeyꜙ ko hwëëꜘbaˊ. 11 Jahꜘ hi maˊ laa heꜘ, hi naꜗ moꜙsoꜙ laayꜗ, hi heꜘ laaꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘ jñaaꜗ rey kaˉlähꜘ. Hiꜙ laayꜗ jaakihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ gyeeꜗ rey heꜘ hi dsooꜗ gyiꜘjwɨɨꜗ.

12 ʼLäꜙjëꜙ gyaꜗ jøø ˈ heˉ maˉjëëhˋ ja , laꜗ kwaat˜gyaaꜗ rey hi saꜙ gaˊ maˉløøꜗ jmeeꜗ hihꜙ. Koo hor˜baˊ hyoyhꜙ jwëˈ leeyꜘ reymahꜗ jmeeyꜗ ko jøhꜘ kyaahˊjahꜘ laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ. 13 Gaꜙläꜙjëëꜙ gyaaꜗ rey heꜘdsaˉtaayhˋ juu ˈ kweeˉ, mahꜗ tooyhꜙ gooˉ jahꜘ hi laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ heˉ jmeeyꜗ hihꜙ kihꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ.14Hiꜙ läꜙja teeyꜗ kyaahˊ Borregomähꜗ. PeroBorregomähꜗ heꜘ liyhꜙ baˊ waˊraˉ gaꜙteeyꜗ kyaahˊ. Jëëhꜘ, hi heꜘ heꜘ Rey hi kye nëˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ Rey, hiꜙ laayꜗjøøhˈ kihꜗ jeeˊ läꜙjëëꜙ Dsaˉkaahˊ. Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi täähˊkyaayhˊ, maˉnaˉteehˊ kyaay ˈ, maˉnaˉlleehˊ, ja baˊhi miˉtehꜗ kiyhꜗ.

15Hiꜙ gaꜙjähꜘ ángel sɨɨyhꜙ jnäꜘ kaˉlähꜘ:—Läꜙjëꜙ jmɨɨˉ heˉ maˉjëëhˋ jeeˊ maˊ gya ˈ hyaaˋ

hi kaah˜ waˊ hi chaˉ hi , laꜗ kwaat˜ läꜙjëꜙ jeeˊjwɨɨˉ, läꜙjëëꜙ dsaˉ, läꜙkaa hwaꜗ jeeˊ täähˊ dsaˉ jmeeꜙhihꜙ, hiꜙ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi hlëëhꜙ läꜙkoo läꜙkoo juuˈ. 16 Hihꜗ jahꜘ hi laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ kyaahˊ läꜙjëꜙ gyaꜗjøøˈ kihꜗ, jmeeyꜗ naˉhøøhˊ kihˈ hyaaˋ hlëëhˈ heꜘ. Jajiih ˈ beeyꜗ kyaahˊ oˉhihꜙ kihꜗ, jngɨɨyhꜗ kihꜗ, hiꜙ jëyꜗkyaahˊ jeˉ. 17 Jëëhꜘ Dio baˊ hi gaꜙtoohˉ hʉʉˊdsëˉnehꜙ tuhˉdsëꜗ läꜙjëëꜙ rey heꜘ mahꜗ jmeeyꜗ läꜙ hnøøꜗDio heˉ dsaˉtaayhˋ juuˈ kweeˉ mahꜗ llaayꜗ jøøhˈ jahꜘhi laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ, läꜙjiih ˈ läꜙteꜗ läꜙkoo jähꜘ juuˈkihꜗ Dio. 18Hiꜙ dsaˉmëꜘ hi maˉjëëhˋ naˉ, laꜗ kwaat˜koo jwɨɨˉ jʉʉhˉ heˉ jmeeꜙ hihꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ rey hi chaa hwaꜗ laˉ.

18Gaꜙheeꜗ jwɨɨˉ Babilonia

1 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙjëënꜙ jñahꜘ ángel hi gaꜙjñaaꜗ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ kyaahˊ chaˉmiihˉ beꜘ.Hiꜙ hwaꜗ laˉ gaꜙläꜙjnäꜘ jëë goˉteˈ kyaahˊ jmëëˈ kiyhꜗ.2Gaꜙhlëëyhꜘ kyaahˊ läꜙjëꜙ beꜘ kiyhꜗ, gaꜙjäyhꜘ:Maˉjäꜘ taꜙ hwaꜗ, maˉjäꜘ taꜙ hwaꜗ Babilonia jwɨɨˉ

jʉʉhˉ.Maˉlɨɨ˜ chaˊnehꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi saꜙlluꜗ.Laꜗ høø läꜙjëëꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ,hiꜙ laꜗ sɨɨˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ ta ˈ hi laaꜗ naˊhøøꜘ hi saꜙ

läꜙjëë jneˊ.

Apocalipsis 18:3 241 Apocalipsis 19:3

3 Jëëhꜘ, gaꜙläꜙjëëꜙ dsaˉ hi chaa hwaꜗ laˉ, gaꜙheeꜗgoˉte˜ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉ laꜗoˉhihꜙ heˉ maˊ jmeeyꜙ jeeˊ ja .

Laꜗ läꜙkoo heˉ gaꜙhɨyhꜗ jmɨˉlliiꜘ heˉ hää goˉte˜ baˊ.Läꜙjëëꜙ rey hi chaa hwaꜗ laˉ gaꜙjmeeꜘ waˊ laˈ chaˉ

laꜗ kyaayhˊ.Dsaˉ hi maˊ nøøꜘ hmoohˊ kihˈ, hi maˊ täähˊ läꜙkaa

jmɨˉgyʉʉꜙ gaꜙläꜙchayꜙ kuuˊ,kihꜗ heˉ maˊ hnɨɨyꜙ heˉ maˊ chaˉ gaꜙngëëꜘ jwëë kihꜗ

dsaˉmëꜘ heꜘ, gaꜙjähꜘ ángel.4 Ja gaˊ gaꜙnuunꜗ jyohꜘ juuˈ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ

maˊ jähꜘ:Hnähꜘ hi laaꜗ dsaˉ kyaanꜙ, hwëë hnähꜘ jeeˊ kih ˈ

dsaˉ heꜘmahꜗ saꜙ kwahꜘ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ kyahꜗ hnähꜘ,mahꜗ saꜙ tëëhꜗ hnähꜘ heˉ wɨɨꜘ heˉ jäꜙ nëˊ kiyhˈ.5 Jëëhꜘ, heˉmaˉngëëꜘ jwëëꜘ dsoˊkyeˉ kiyhꜗ, maˉllooꜗ

läꜙ gaꜙtëꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ.Naꜗ maˉtëꜘ hor˜ kooꜙ Dio jwɨɨ˜ kwaat˜ kihꜗ heˉ hlɨɨhˈ

heˉ maˊ jmeeꜙ dsaˉ heꜘ.6Kwëëyhˋ kiyhˈ läꜙkohꜘ teꜗ heˉ gaꜙkwëëyhꜗ jñahꜘ.Miˉhmaahˊ toꜗ juhꜙ kiyhꜗ, läꜙkohꜘ teꜗ heˉ gaꜙjmeeyꜘ.Gaꜙkwëëyhꜗ jñahꜘ gaꜙhɨhꜗ jmɨɨˉ hää .Kwëëyhˋ kiyhˈ naꜗ hɨyhꜗ toꜗ juhꜙ ko ja .7 Läꜙkohꜘ teꜗ maˉjmääyꜗ hñiiyꜘ jøøhˈ, läꜙkohꜘ teꜗ heˉ

lluꜗ heˉ maˊ chaayˉ, ko ja heˉ wɨɨꜘ kwëëyhˋkaˉlähꜘ.

Jëëhꜘ, maˊ jmeeyꜙ hʉʉˊdsëˉ:“Laanꜗ jøøhˈ läꜙkoo hi jmeeꜙ hihꜙ, chaa baˊ

dsaˉñʉʉhˉ kyaanꜙ, saꜙ chaˉ heˉ kihꜗ heˉjëënꜚ wɨɨꜘ.”

8Heˉja kyaahˊ koo jmɨɨˊ baˊ, johꜘ heˉwɨɨꜘ saꜙ jäꜙ nëˊkiyhˈ, jäꜙ jngɨɨhꜗ kiyhꜗ, jäꜙ hooyhꜗ, jäꜙ kyoyhꜙ.

Hiꜙ kaayꜙ kyaahˊ jeˉ, jëëhꜘ Dio Dsaˉjøøhˈ jnänˋ, hi chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ, llayꜗ taˊ kih ˈ jwɨɨˉja .

9 Läꜙjëëꜙ rey hi täähˊ hwa ˈ hi gaꜙjmeeꜘ waˊla ˈ chaˉ laꜗ kyaahˊ dsaˉmëꜘ heꜘ hiꜙ maˊ chaayˉlluꜗ kyaayhˊ, hi heꜘ kɨˊhoohꜗ kiyhꜗ waˊraˉ gaꜙjëëyꜗhwëëˉ ñeˊ jeeˊ kaayˉ. 10 Ʉʉꜘ baˊ dsaˉtaayhˋ, kihꜗ heˉläꜙgoyhꜙ jëëyꜗ heˉ wɨɨꜘ heˉ jäꜙ nëˊ kih ˈ jwɨɨˉ ja ,jäyhꜙ:

—Heˉ baˊ cheˉ jwɨɨ˜, jwɨɨ˜, Babilonia jwɨɨˉ jʉʉhˉnaˉ, heˉmaˊ jmeeꜙ hihꜙ. Jëëhꜘ, kyaahˊ koo hor˜ baˊ,maˉja˜ jwiz˜ kyahꜗ.

11 Dsaˉ hi maˊ nøøꜘ hmoohˊ kih ˈ läꜙkaa hwaꜗ,kɨˊhoohꜗ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja . Jëëhꜘ, moꜙsoꜙ chaahi laꜗ løø ˈ kiyhꜗ. 12 Løø ˈ kihꜗ kuˊnøøꜚ, kuuˊ tøøˉ,läꜙjëꜙ nëëˈ kuuˊ hmoohˈ, hmɨɨhˉ lino, hmɨɨhˉ gyʉʉꜘ,hmɨɨhˉ ceda, hmɨɨhˉ gyʉʉꜘ lähˉ, hmaˉ heˉ hɨɨˉmiˉjwɨɨˉ, läꜙjëꜙ gaˊ heˉ jnäꜘ naˊhñaahꜗ heˉ naˉlaꜚkyaahˊ ja elefante, kyaahˊ hmaˉ heˉ hmoohˈ, kyaahˊñeꜗ nøøꜘ kyaahˊ waˊ heˉ chaˉ heˉ ñeˈ, hiꜙ kyaahˊ kuuˊjihˈ. 13 Løøˈ kihꜗ kyahˈ hmaˉ, kiˉmaꜗ, jmɨɨˉ miˉjwɨɨˉ,waˊchuˉ, mirra, naaˋ miˉjwɨɨˉ, jmɨhˈ mɨˈjëhꜗ maˉää ,naaˋ heˉ kuhˉ dsaˉ, harin lluꜗ, kyaahˊ mɨˈtrigo, looˋ,borrego, kyaˊjɨɨhˊ, carret. Hiꜙ maˊ hnëëy˜ läꜙjëëꜙhi naˉhnëëˊ jmeeꜙ taˊ maꜙkeꜙ laayꜗ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ.14Maˊ jäyhꜘ sɨɨyhꜙ jwɨɨˉ ja :

—Läꜙjëꜙ heˉmaˊ heeꜘ hohꜘ, maˉjäꜘ taꜙ kooꜘ baˊ ja .Läꜙjëꜙ heˉ jmäꜘøøꜘ kyahꜗ maˉdsaꜗ goˉte˜. Jihˊkohꜘmoꜙsoꜙ tëëhꜗ.

15 Läꜙjëëꜙ hi maˊ hnɨɨꜙ heˉ ja , gaꜙläꜙchayꜙchaˉmiihˉ kuuˊ läꜙkoo maˊ hnɨɨyꜙ kihꜗ jwɨɨˉ ooꜙ.

Ʉʉꜘ baˊ dsaˉtaayhˋ, kihꜗ heˉ läꜙgoyhꜙ jëëyꜗ heˉ wɨɨꜘheˉ jäꜙ nëˊ kihˈ jwɨɨˉ ja mahꜗ kɨˊhooyhꜗ, 16 jäyhꜙ:

—Heˉ baˊ cheˉ jwɨɨ˜, jwɨɨ˜, Babilonia jwɨɨˉ jʉʉhˉjeeˊ maˊ täähˊ dsaˉ hi maˊ këhˉ hmɨɨhˉ linonaˉkaah˜ gyʉʉꜘ lähˉ, maˊ naˉlëëyˊ kyaahˊ kuˊnøøꜚhiꜙ kyaahˊ läꜙjëꜙ kuuˊ heˉ jnäꜘ naˊhñaahꜗ. 17 Jëëhꜘ,kyaahˊ koo hor˜ baˊ maˉdsaꜗ läꜙjëꜙ kuuˊ heˉ maˊchayˉ.

Hiꜙ gaꜙläꜙjëëꜙ jʉʉˊ barco, hiꜙ läꜙjëëꜙ gaˊ hi maˊgaꜙnääꜗ nehꜙ, kyaahˊ hi maˊ kooh˜ barco, hiꜙ läꜙjëëꜙhi maˊ jmeeꜙ taˊ chaˊjmɨˉñeehꜚ gaꜙtaahˋ ʉʉꜘ baˊ,18 jëëy˜ läꜙkoo maˊ hwëëˉñeˊmaˊ kooˉ jeeˊ jwɨɨˉ ja .Gaꜙtaayhˋ gaꜙtooyhꜗ mɨɨhˊ, maˊ jäyhꜘ:

—Saꜙ chaˉ gaˊ jyohꜘ jwɨɨˉ heˉ laꜗ läꜙkoo jwɨɨˉjʉʉhˉ naˉ.

19 Läꜙjëëꜙ hi heꜘ gaꜙkaꜗ hløøˉ mahꜗ gaꜙhuuyꜗ lleyˊhiꜙ gaꜙkɨˊ gaꜙhooyhꜗ, maˊ jäyhꜘ:

—Heˉ baˊ cheˉ jwɨɨ˜, jwɨɨ˜, jwɨɨˉ jʉʉhˉ naˉ.Gaꜙläꜙjëëꜙ baˊ hi naˉhøøˉ barco chaˊjmɨˉñeehꜚmaˉläˉchayꜙ kuuˊ kyaayhˊ, kihꜗ heˉ chaˉ chaˉmiihˉkuuˊ kihˈ jwɨɨˉ naˉ. Kyaahˊ koo hor˜ baˊ maˉheeꜙgoˉte˜.

20 Läꜙjëëꜙ hnähꜘ hi täähˊ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ,waˊ chaahˉ hnähꜘ lluꜗ. Läꜙja kaˉlähꜘ hnähꜘ hi naˉjngëë ˈ, hnähꜘ apóstole, hiꜙ hnähꜘ hi gaꜙngëëꜗjuu ˈ kihꜗ dsaꜙ. Jëëhꜘ maˉteehˉ Dio jwɨɨ˜ kihꜗ jwɨɨˉnaˉ hi gaꜙjmeehꜙ hnähꜘ.

21Maˉngëëꜘ heˉ ja , jaa ángel hi chaˉ chaˉmi-ihˉ beꜘ kihꜗ gaꜙkayꜗ koo mɨ ˈkuuˊ jʉʉhˉ, läꜙkoojʉʉhˉ chaˊtooꜗ kihꜗ molii , gaꜙjwäyꜗ chaˊjmɨˉñeehꜚmahꜗ gaꜙjäyhꜘ:

—Ja baˊ läꜙnaˉ, wɨɨꜘ hlaꜗ Babilonia jwɨɨˉ jʉʉhˉ,jihˊkohꜘ moꜙsoꜙ läꜙjnäꜘ kaˉlähꜘ. 22 Moꜙsoꜙ läꜙnʉʉhꜘhii tuˉ heˉ choo ˈ chaˉmiihˉ sɨˊñeꜗ, niꜙ jñahꜘ gaˊtëꜙ, niꜙ hi jʉʉꜙ luuꜘ hmaˉtaˉ, niꜙ hi jʉʉꜙ luuꜘ hooˊmoꜙsoꜙ läꜙchaa jeeˊ naˉ kyahꜗ. Niꜙ hi gaˊ hi jmeeꜙwaˊ heˉ cheˉ heˉ taˊ moꜙsoꜙ läꜙchaa . Niꜙ molii moꜙsoꜙ hii kaˉlähꜘ. 23 Niꜙ moꜙsoꜙ läꜙjnäꜘ jeˉ kihꜗmɨˈsëꜗ jeeˊ naˉ kyahꜗ, niꜙ moꜙsoꜙ läꜙnʉʉhꜘ mɨɨhˊ kihˈ jmɨɨˊ jeeˊ dsaˉjeeꜘ gooˉ dsaˉ jeeˊ naˉ kyahꜗ. Jëëhꜘ,läꜙjëëꜙ hi maˊ dsaˉllaꜙ hmoohˊ jeeˊ naˉ kyahꜗ maˊlaa ˈ kaahˊ kihˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Hiꜙ kyaahˊ jiˉnahˊ kyahˈgaꜙläꜙgaaꜙ läꜙjëëꜙ hi chaa läꜙkaa hwaꜗ.

24 Jeeˊ jwɨɨˉ naˉ naˉbäähˋ jmaˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi naˉjngëëˈ,hiꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ gaˊ jñahꜘ hi gaꜙjuuꜗ läꜙkaa hwaꜗ.

191 Maˉngëëꜘ heˉ ja , gaꜙnuunꜗ gaꜙhlëëhꜘ jwëëꜘ

dsaˉ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, maˊ jäyhꜘ:¡Aleluya! Dio, Dsaˉjøøhˈ jnänˋ hi lää jneˊ,waˊ gahꜙ jnihꜘ, waˊ jmeenˊ jʉʉhˉ kiyhꜗ, hi chaˉ

chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ.2 Jëëhꜘ maˉllayꜘ taˊ kyaahˊ juˈdsooꜘ, läꜙkoo lleˋ kihˈ

jmeeyꜗ.Maˉllayꜘ taˊ kih ˈ hyaaˋ hlëëh ˈ heꜘ, hi gaꜙheeꜗ

läꜙjëëꜙ hi chaa hwaꜗ laˉ kyaahˊ läꜙjëꜙ heˉlaꜗ oˉhihꜙ heˉ maˊ jmeeyꜙ.

Maˉteeyhˉ baˊ jwɨɨ˜ kihꜗ hyaaˋ heꜘ, hi gaꜙtʉʉꜗ jmaˉkihꜗ hi maˊ jmeeꜙ taˊheꜗ kihꜗ Dio.

3Koo kaˉlähꜘ gaꜙjäyhꜘ:—¡Aleluya! Ñeˊ heˉ hwëëˉ jeeˊ kaayˉ, sooꜙ

gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ.

Apocalipsis 19:4 242 Apocalipsis 20:94 Hiꜙ läꜙjëëꜙ gyiiꜘkyeeꜘ dsaˉgyʉʉhˊ kyaahˊ kyeeꜘ

jahꜘ heꜘ, gaꜙjuuhꜗ jnëyˊ, gaꜙjyooyꜗ moˉnëyˊ läꜙ gaꜙtëꜘhwaꜗ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio hi gyaꜗ jmeeꜙhihꜙ, gaꜙjäyhꜘ:

—Waˊ laˈ läꜙja . ¡Aleluya!5 Läꜙ gaꜙtëꜘ jeeˊ gya ˈ Dio jmeeꜙ hihꜙ gaꜙläꜙnʉʉhꜘ

koo juuˈ heˉ jähꜘ:Kwaˊ hnähꜘ tiˊhmaahˊ kihˈ Dio jnänˋ läꜙjëëꜙ hnähꜘ hi

jmeeꜙ taˊheꜗ kiyhꜗ,läꜙjëëꜙ hnähꜘ hi gayhꜙ, läꜙjøhꜗ läꜙmähꜗ.

Läꜙchaˉ jmɨɨˊ waˊraˉ gaꜙjeeꜘ gooˉ Borrego mähꜗ6 Ja gaˊ gaꜙnuunꜗ läꜙkoo heˉ gaꜙhlëëhꜘ jwëëꜘ

dsaˉ, gaꜙhii gooˉ läꜙkoo hii jeeˊ jyooꜙ chaˉmiihˉjmɨɨˉ, läꜙkoo hii jeeˊ nɨɨˉ, maˊ jähꜘ:¡Aleluya, jëëhꜘ Dio Dsaˉjøøhˈ jnänˋ hi chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ

beꜘ kihꜗ, maˉløøꜗ jmeeꜙ hihꜙ!7 Waˊ chaa jneˊ lluˈ, waˊ jëë dsëˉ jneˊ, waˊ jmeenˊ

jʉʉhˉ kiyhꜗ.Jëëhꜘ maˉtëꜘ jeeˊ jeeꜘ gooˉ Borrego mähꜗ, maˉnaˊl-

luuˋ baˊ mëyˊ.8Maˉnaˉngëyˈ jwëꜗ këyhꜙ hmɨɨhˉ lino heˉ naˉjngɨɨˈ

heˉ laꜗ jihˈgyehꜗ.Jëëhꜘ hmɨɨhˉ lino ja , laꜗ kwaat˜ taˊ lluˈ heˉ gaꜙjmeeꜘläꜙjëëꜙ hi naˉjngëëˈ.

9 Ja gaˊ gaꜙjähꜘ ángel heꜘ, sɨɨhꜙ jnäꜘ:—Läꜙlaˉ sɨɨꜘ: “Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi naˉteehˊ jmee ˈ

maꜙnʉʉꜙ jeeˊ jeeꜘ gooˉ Borrego mähꜗ.”Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ kaˉlähꜘ:—Heˉ laˉ baˊ ja , juuˈ heˉ laꜗ juˈdsooꜘ kihꜗ Dio.10Heˉja gaꜙjuuhnˋ jnënꜙ hʉʉˊ tɨɨˊ ángel heꜘ mahꜗ

gaꜙjmääꜙ jnihꜘ jøøhˈ. Pero gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ:—Taꜙ jmeeˉ läꜙnaˉ. Jëëhꜘ kweeˉ baˊ laanˈ kyaahˊ

hneˉ jeeˊ jmeenˉ taˊheꜗ kihꜗ Dio kyaahˊ øøh ˈ hneˉhi täähˊ choohˉ koo hwehˉ juuˈ kihꜗ Jesús. Jmeeˊjʉʉhˉ kihꜗ Dio baˊ.

Jëëhꜘ, hi kwaꜙ juu ˈ kihꜗ Jesús, hi heꜘ baˊ hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio.

Hi dsëë kyaˊjɨɨhˊ tää11 Ja gaˊ gaꜙjëënꜗ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ naˉnaˊ,

gaꜙjëënꜙ jaa kyaˊjɨɨhˊ tää . Hi maˊ dsëëy˜ heꜘ,cheeyˉ: Hi Miˉteꜗ Juuˈ, hiꜙ cheeyˉ: Juˈdsooꜘ Jmahꜗ.Jëëhꜘ, kyaahˊ ju ˈdsooꜘ teey˜ kyaahˊ dsaˉ, hiꜙ läꜙjallayꜙ taˊ kaˉlähꜘ. 12Mɨˈnëyˊ maˊ laˈ läꜙkoo jeeˊ hyaˉjeˉ, maˊ lleyˋ chaˉmiihˉ coron. Maˊ naˉsɨɨˉ koojmɨɨˉ heˉ niꜙ jaa saꜙ maˉngëëꜘ, jaa hñiiꜘ bihꜗ maˊngëëyꜘ. 13Maˊ kyeyhˊ koo hmɨɨhˉ heˉ maˉnaˉheeꜚkyaahˊ jmaˉ. Jmɨɨˉ kiyhꜗ maˊ chee : Juu ˈ kihꜗ Dio.14 Läꜙjëëꜙ hløøꜘ hi täähˊ gyʉʉhˈ hi maˊ chaaꜗ kaahˋkihˈ hi dsëë kyaˊjɨɨhˊ tää , maˊ kyeyhˊ hmɨɨhˉ linojnaah ˈ jwërte, tøøˉ hiꜙ naˉjngɨɨ ˈ. 15 Maˊ goˉhɨɨ ˈhooyˊ koo ñe ˈtuuhꜚ chʉʉhˉ heˉ jmeeꜗ dsooˊ kihˈ läꜙjëëꜙ hi chaa hwaꜗ laˉ, hiꜙ jmeeyꜗ hihꜙ kiyhꜗkyaahˊ hmaˉhɨɨh˜ heˉ laꜗ ñeˈ. Hi heꜘ jleehꜗ mɨˈjëhꜗjeeˊ täähˊ mahꜗ hwëëꜙ jmɨhˈ kihꜗ. Heˉ laˉ laꜗ kwaat˜heˉ wɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊ cheeˈ Dio hi chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘkihꜗ. 16 Nëˊ hmɨɨhˉ kiyhꜗ hiꜙ taꜙ koo jwooˈ saˊkyeyˊnaˉsɨɨˉ hwëhꜘ heˉ jähꜘ läꜙlaˉ: “Hi laˉ heꜘ Rey hi kye nëˊ kihˈ jeeˊ läꜙjëëꜙ Rey, hiꜙ laayꜗ jøøhˈ kihˈ jeeˊläꜙjëëꜙ Dsaˉkaahˊ.”

17 Mahꜗ gaꜙjëënꜙ jaa ángel hi chehꜗ nëˊ hyooˉ,kyaahˊ läꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ gaꜙhlëëyhꜗ läꜙjëëꜙ taˈ hi hëëꜙ ,gaꜙsɨɨyhꜙ:

—Yaˉnääꜘ hnähꜘ mahꜗ goˊtaahˊ hnähꜘ ko jøhꜘ jeeˊkwa ˈ Dio heˉ kuh ˈ hnähꜘ koo maꜙnʉʉꜙ jʉʉhˉ.18Kuhˈ hnähꜘ ngoꜗ kihꜗ rey, ngoꜗ kihꜗ jʉʉˊ hløøꜘ, ngoꜗkihꜗ hi chaˉ chaˉmiihˉ beꜘ kihꜗ, ngoꜗ kihꜗ kyaˊjɨɨhˊläꜙkye kihꜗ hi wɨɨy˜, ngoꜗ kihꜗ hi naˉhnëëˊ jmeeꜙtaˊ hiꜙ kihꜗ hi saꜙ naˉhnëëˊ, läꜙjøhꜗ läꜙmähꜗ—gaꜙjähꜘángel heꜘ.

19 Hiꜙ gaꜙjëënꜙ jahꜘ hi laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ, kyaahˊläꜙjëëꜙ rey hi täähˊ hwa ˈ laˉ kyaahˊ hløøꜘ kyaayꜗ,hi gaꜙkuhꜗ mahꜗ jmeeyꜗ hniiˉ kyaahˊ hi dsëëkyaˊjɨɨhˊ tää hiꜙ kyaahˊ hløøꜘ kyaayꜗ kaˉlähꜘ. 20 Jeeˊja gaꜙsaayhꜗ jahꜘ hi laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ kyaahˊ hi gaꜙngëëꜗ juu ˈ taˉjuu ˈ kiyhꜗ. Hiꜙ hi gaꜙngëëꜗ juuˈ taˉjuu ˈ heꜘ, gaꜙjmeeyꜘ chaˉmiihˉ heˉ jʉhˉgaachaˊnëˊ jahꜘ hi laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ. Läꜙjwëꜘ ja , gaꜙmiꜙ-gaayˉ läꜙjëëꜙ hi gaꜙkwaaꜗ hñiiꜘ gaꜙlaaꜗ lii˜ kihꜗjahꜘ hi laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ. Hiꜙ gaꜙmiꜙgaayˉ läꜙjëëꜙhi gaꜙjmeeꜘ jʉʉhˉ kihꜗ heehꜚ kiyhꜗ kaˉlähꜘ. Läꜙmaˉjiiyhꜙ ja läꜙuuyꜘ gaꜙjwääꜗ dsihꜘ chaˊjeˉ jʉʉhˉkihꜗ gyiꜘjwɨɨꜗ jeeˊ kooˉ kyaahˊ azufre. 21 Hiꜙ läꜙjëëꜙgaˊ jñahꜘ dsaˉ gaꜙjuuꜗ kyaahˊ ñeˈtuuhꜚ chʉʉhˉ heˉmaˊ goˉhɨɨˈ hooˊ hi maˊ dsëë kyaˊjɨɨhˊ heꜘ. Läꜙjëëꜙta gaꜙkuhˉ ngoꜗ kiyhꜗ läꜙjiihˈ gaꜙkëëꜗ .

20Kooˉ mil ji ñeˉ

1 Gaꜙjëënꜙ jaa ángel hi gaꜙjñaaꜗ gyʉʉh ˈ jmɨˉ-gyʉʉꜙ, hi maˊ choohˉ jo ñe ˈ kihꜗ tooˉ ñiihˊ kihˈ chaˊjeˉ, hiꜙ maˊ chooyhˉ koo caden˜ jʉʉhˉ.2 Gaꜙsaayhꜗ Dragón, mɨɨhˉ hi maˊ chaa lloꜘjooꜗheꜘ, ja baˊ hi chee hi saꜙlluꜗ, hiꜙ chee bihꜗTanaˊ kaˉlähꜘ. Gaꜙhñuuhˉ dsihꜘ koo mil ji ñeˉ.3 Gaꜙjwääꜗ dsihꜘ nehꜙ tooˉ ñiihˊ kih ˈ chaˊjeˉ, mahꜗgaꜙjneyꜘ kweeˉ hoˊhaahˊ ja . Mahꜗ läꜙja , saꜙyaˉhëëyˈ miˉgaaꜙ gyihꜗ dsaˉ hi chaa läꜙkaa hwaꜗläꜙjiihˈ dsëëꜗ koo mil ji ñeˉ. Gaˊ maˉngëëꜘ koo milji ñeˉ, jmeeꜙ biiꜗ cheeyhꜙ miihˉ jmɨɨˊ.

4 Hiꜙ gaꜙjëënꜗ chaˉmiihˉ hmaˉsii˜, jeeˊ maˊ täähˊhi naˉngëˈ jwëˈ llaꜗ taˊ, heꜘ baˊ hi gaꜙkuꜘ dsaˉ lleˊkwaat˜ kihꜗ heˉ maˊ jmeeyꜙ ju ˈdsooꜘ kihꜗ Jesús hiꜙkwaat˜ kihꜗ juuˈ kihꜗ Dio kaˉlähꜘ. Saꜙ gaꜙjmääyꜗ jøøhˈ jahꜘ hi laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ niꜙ heehꜚ kiyhꜗ. Niꜙ saꜙgaꜙkwayꜘ maˊ leꜘ lii˜ chaˊkyeyˈ, niꜙ maˉgooyˉ. Hi heꜘ gaꜙläꜙjiihˋ kaˉlähꜘ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ hihꜙ kyaahˊCristo koo mil ji ñeˉ. 5 Heˉ laˉ ja toˉnëˊ heˉläꜙjiihˊ dsaˉ. Pero jeeˊ läꜙjëëꜙ gaˊ jñahꜘ hi gaꜙjuuꜗhi saꜙ laaꜗ kwaat˜, saꜙ läꜙjiihˊ ko jøhꜘ kyaayhˊ. Gaˊmaˉdsëëꜗ koo mil ji ñeˉ, ja gaˊ läꜙjiiyhˊ. 6 Lluꜗ laꜗkihꜗ hi tëëꜗ läꜙjiihˊ toˉnëˊ, hi heꜘ naˉjngëëˈ. Leeyꜘjmiˉdsaˉ kyaaꜗ Dio baˊ, hiꜙ kyaaꜗ Cristo kaˉlähꜘ, hiꜙjmeeyꜗ hihꜙ ko jøhꜘ kyaayhˊ koo mil ji ñeˉ. Hi heꜘmoꜙsoꜙ juuyꜘ waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ juuꜘ dsaˉ jeeˊ gaꜙtëꜘtoꜗ jiih˜.

Dsooꜗ hi saꜙlluꜗ chaˊjeˉ jʉʉhˉ7 Waˊraˉ gaꜙdsëëꜗ koo mil ji ñeˉ, lääꜘ Tanaˊ

jeeˊ naˉjnëë ˈ. 8 Mahꜗ dsooyꜗ miˉgaayꜙ dsaˉ hi täähˊ läꜙjëꜙ kyeꜘ kiihˋ jmɨˉgyʉʉꜙ, miˉgooyꜙ kihꜗ Gogkyaahˊ Magog, jøøyhꜙ jwëëꜘ dsaˉ, läꜙkoo mɨˈsɨɨˊ heˉchaˉ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ, mahꜗ dsaˉnääyꜗ jeeˊ hniiˉ.9 Läꜙkaa läꜙjʉhꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ gaꜙhwëëyˉ, gaꜙnääyꜗ taꜙjeeˊ jwɨɨˉ naˉjngɨɨˈ kihꜗ Dio heˉ tɨh˜ dsëyꜗ chaˉmiihˉ.Gaꜙtaayhˋ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja mahꜗ teeyꜗkyaahˊ. Hiꜙ gaꜙjyooꜗ Dio jeˉ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ mahꜗ

Apocalipsis 20:10 243 Apocalipsis 21:27gaꜙjëëyꜗ goˉte˜. 10 Hi saꜙlluꜗ hi maˊ miˉgaaꜙ dsaˉgaꜙjwääꜗ dsihꜘ chaˊjeˉ jʉʉhˉ jeeˊ kooˉ kyaahˊ azufre,jeeˊ hää jahꜘ laaꜗ naˊhøøꜘ heꜘ kyaahˊ hi gaꜙjmeeꜘ juuˈ taˉjuuˈ. Jeeˊ ja jëëyꜗ wɨɨꜘ läꜙjmɨɨˈ läꜙhwëˈ gaꜙläꜙjëꜙjohꜘ jmɨɨˊ chaˉ.

Waˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ jmeeˈ Dio jwiz˜11 Ja gaˊ gaꜙjëënꜗ koo hmaˉsii˜ jʉʉhˉ tøøˉ, hiꜙ

gaꜙjëënꜙ hi maˊ gyaˈ nëˊ kihˈ. Gaꜙäähꜗ goˉte˜ gyʉʉhˈ hwaꜗ chaˊnëyˊ, moꜙsoꜙ gaꜙläꜙlii˜ goˉteˈ haˉ jeeˊ maˊlaˈ. 12Hiꜙ gaꜙjëënꜙ läꜙjëëꜙ hi gaꜙjuuꜗ, läꜙjøhꜗ läꜙmähꜗtäähˊ chaˊnëˊ Dio. Jeeˊ ja gaꜙnaꜘ jeˉ, hiꜙ gaꜙnaꜘ gaˊjyohꜘ jeˉ jeeˊ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi naˊjnääꜘkihꜗ Dio. Gaꜙläꜙjëëꜙ hi naˉjuuˊ, gaꜙnøøꜗ taˊ kiyh ˈläꜙkoo teꜗ heˉ naˉsɨɨˉ kiyhꜗ nëˊ jeˉ jeeˊ lleˋ läꜙjëꜙheˉ gaꜙjmeeyꜘ. 13 Läꜙjëëꜙ hi gaꜙjuuꜗ chaˊjmɨˉñeehꜚgaꜙhwëëyˉ gaꜙtaayhˋ chaˊnëˊ Dio. Hiꜙ läꜙjëëꜙ hi naˉjuuˊ täähˊ chaˊjeˉ gaꜙhwëëyˉ gaꜙtaayhˋ chaˊnëˊDio. Läꜙjaa läꜙjaa gaꜙnøøꜗ taˊ kiyhˈ läꜙkoo teꜗ heˉgaꜙjmeeyꜘ. 14Gaꜙläꜙjëëꜙ hi naˉjuuˊ hi täähˊ chaˊjeˉgaꜙjwääꜗ dsihꜘ chaˊjeˉ jʉʉhˉ. Heˉ ja laꜗ jeeˊ gaꜙtëꜘtoꜗ jiih˜ heˉ juuꜘ dsaˉ. 15 Hi saꜙ gaꜙjnøꜗ jmɨɨˉ kihꜗnëˊ jeˉ jeeˊ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi naˊjnääꜘ kihꜗDio, gaꜙjwääꜗ dsihꜘ chaˊjeˉ jʉʉhˉ.

21Gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ hmëëꜘ kyaahˊ hwaˈ hmëëꜘ

1 Gaꜙjëënꜗ koo gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ hmëëꜘ, hiꜙgaꜙjëënꜗ koo hwaꜗ hmëëꜘ, jëëhꜘ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙhiꜙ hwaꜗ heˉ maˊ la ˈ toˉnëˊ maˉngëëꜘ baˊ ja . Hiꜙjmɨˉñeehꜚ moꜙsoꜙ chaˉ gaˊ. 2 Jnäꜘ Jwaaꜚ gaꜙjëënꜗkoo jwɨɨˉ naˉjngɨɨ ˈ heˉ chee Jerusalén hmëëꜘheˉ gaꜙjyooꜗ gyʉʉh ˈ jmɨˉgyʉʉꜙ kihꜗ Dio, läꜙkoojaa dsaˉmëꜘ hi maˉnaˊlluuˋ kihˈ dsaˉñʉʉhˉ kyaaꜗ .3 Ja gaˊ gaꜙnuunꜗ koo juu ˈ gaꜙhlëëhꜘ kii heˉ jaꜗgyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ maˊ jähꜘ:

—Heeꜚ laˉ hneꜗ kihꜗ Dio heˉ chihꜗ jeeˊ kih ˈ dsaꜙjeeˊ gyayꜙ ko jøhꜘ kyaayhˊ. Dsaˉ heꜘ leeꜘ jwɨɨˉ kiyhꜗ.Hiꜙ Dio gyaꜙ ko jøhꜘ kyaayhˊ hiꜙ ja baˊ hñiiꜘ Dio leeꜘDio kyaayꜗ. 4 Jeeˊ ja miˉkihꜘ Dio jmɨɨˉ heˉ tuuˉ mɨˈnëˊ dsaˉ, jeeˊ ja moꜙsoꜙ juuyꜘ jihˊkohꜘ, niꜙ moꜙsoꜙkɨˊhooyhꜗ, niꜙmoꜙsoꜙ chaˉ gaˊ jeeˊmoꜙ jii ꜗ kiyhꜗ, jëëhꜘmaˉngëëꜘ baˊ läꜙjëꜙ heˉ toˉnëˊ —gaꜙjäyhꜘ.

5Hi maˊ gyaˈ jmeeꜙ hihꜙ heꜘ gaꜙjähꜘ:—Jnäꜘ jmeenˋ hmëëꜘ läꜙjëꜙ goˉte˜ heˉ chaˉ.Koo kaˉlähꜘ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ:—Sɨɨꜘ heˉ laˉ. Jëëhꜘ juu ˈ laˉ saꜙ naˉheeꜚ , laꜗ ju

ˈdsooꜘ jmahꜗ.6Hiꜙ gaꜙjäyhꜘ:—Maˉlaꜙ baˊ. Jnäꜘ heꜘ laanꜗ läꜙkoo hwëhꜘ A

kyaahˊ hwëhꜘ Zeta, jnäꜘ heꜘ maˉlaanꜗ jääꜗ ja gaˊ nøøˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, hiꜙ läꜙjiihˈ heeꜘ jmɨˉgyʉʉꜙ läꜙ maˉlaanꜗja baˊ. Hi läꜙkii dsëꜗ, jnäꜘ kwanˋ hɨyhˈ jmɨɨˉ heˉ laˊchaˉ baˊ heˉ jmeeꜗ chaayˉ tääꜘ . 7Hi gaꜙlɨhꜗ miˉteꜗ,hyoyhꜙ läꜙjëꜙ heˉ laˉ. Jnäꜘ leenꜘ Dio kyaayꜗ, hiꜙ hi heꜘ leeꜘ gyʉʉˉ kyaanꜙ. 8Pero läꜙjëëꜙ hi gohꜙ, kyaahˊhi saꜙ jmeeꜙ dsooꜘ, hi jmeeꜙ heˉ saꜙ läꜙ jëëˊ jneˊ,hi jngëëhꜙ dsaˉ, hi mëꜘ hi ñʉʉhˉ hi kaah˜ waˊhi chaˉ hi , hi jmeeꜙ jiˉnahˊ, hi jmeeꜙ jʉʉhˉ kihꜗdio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ, kyaahˊ läꜙjëëꜙ hi taˉjuuˈ, hi heꜘ dsaˉnääꜗ chaˊjeˉ jʉʉhˉ, jeeˊ kooˉ kyaahˊazufre, jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ jiih˜ juuꜘ dsaˉ —gaꜙjähꜘ Dio.

Jeeˊ jwɨɨˉ Jerusalén hmëëꜘ

9 Ja gaˊ jay ˈ jeeˊ maˊ chehn ˈ ja , jaa jeeˊ läꜙjëëꜙángel hi maˊ choohˉ gyiiꜗ kyaahˊ jeeˊ maˊ haaˊ läꜙjëꜙgyiiꜗ heˉ wɨɨꜘ heˉ jäꜙ jeeˊ llaaꜙ goˉte˜. Gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ:

—Ñaˉ jeeˊ laˉ, mahꜗ häähnˊ hneˉ dsaˉmëꜘ hi laꜗhmoohˊ leeꜘ mëˊ Borrego mähꜗ —gaꜙjähꜘ ángel.

10 Mahꜗ gaꜙjøøyꜗ kihꜗ jmɨˉlleꜘ kinꜙ jeeˊ maˊ chih ˈkoo mohꜘ jʉʉhˉ ñiiꜘ, mahꜗ gaꜙheeyhꜗ jnäꜘ Jerusalénkoo jwɨɨˉ jʉʉhˉ heˉ naˉjngɨɨ ˈ heˉ gaꜙjyooꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ heˉ jaꜗ kihꜗ Dio. 11 Maˊ jnäꜘ jëë ñihꜗkyaahˊ jmëëˈ kihꜗ Dio. Laꜗ jihˈgyehꜗ läꜙkoo mɨˈkuuˊheˉ laꜗ naˊhñaahꜗ jwërte, läꜙ laꜗ koo mɨˈkuuˊ jaspe,heˉ jëë läꜙkoo waˊhuˉ. 12Naˉjnëˉ läꜙkuˊ läꜙjii ꜗ jeeˊjwɨɨˉ ja kyaahˊ naˊhyahˉ jʉʉhˉ hiꜙ ñiiꜘ chooˈ gyaꜙtoꜘhoˊhaahˊ. Läꜙkoo hoˊhaahˊ ja maˊ chehˈ jaa ángel,hiꜙ nëˊ hoˊhaahˊ ja maˊ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ maꜙ kihˉkihꜗkihꜗ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ nääꜗ dsaˉ Israel. 13 Taꜙ jwooˈ taꜙlaꜙ gaꜙhyaˉ hyooˉ maˊ lleˋ hnëˉ waˊhaahˊ, taꜙjwooˈ taꜙ kyeꜗ maˊ lleˋ hnëˉ waˊhaahˊ kaˉlähꜘ, ja baˊläꜙja jwoo ˈ taꜙ ñiiꜘ, hnëˉ waˊhaahˊ, hiꜙ taꜙ jwoo ˈtaꜙlaꜙ gaꜙdsaꜗ hyooˉ ja baˊ hnëˉ. 14 Jeeˊ maˉchoohˉnaˊhyahˉ ñiiꜘ ja , maˊ laˈ kyaahˊ gyaꜙtoꜘ tɨɨˊ. Nëˊ kihˈ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ läꜙjëëꜙ gyaꜙtuuꜘ apóstole kyaaꜗBorrego mähꜗ.

15Hi maˊ hlëëhꜙ kyaahˊ jnäꜘ heꜘ, maˊ choohˉ koosɨˊhmaˉtahˉ heˉ llaꜙ hihꜙ heˉ naˉlaꜚ kyaahˊ kuˊnøøꜚ,kyaahˊ heˉ kayꜗ hihꜙ jeeˊ jwɨɨˉ ja kyaahˊ waˊhaahˊkihˈ, hiꜙ kyaahˊ naˊhyahˉ kihꜗ. 16 Jeeˊ jwɨɨˉ ja maˊ laˈkyeꜘ kyeehˋ, kweeˉ baˊ laˈ läꜙ kyooˉ läꜙ huꜘ. Hiꜙ ángelheꜘ gaꜙkayꜗ hihꜙ jeeˊ jwɨɨˉ ja kyaahˊ sɨˊhmaˉ kiyhꜗ.Gaꜙtëꜘ toꜗ mil naˉdsë˜ toꜗ hñaˉlooꜘ kilómetro läꜙkyooˉ, hiꜙ ja baˊ ko ja teꜗ läꜙ huꜘ hiꜙ läꜙ ñiiꜘ kaˉlähꜘ.17 Ja gaˊ gaꜙkayꜗ hihꜙ naˊhyahˉ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ, gaꜙtëꜘhñaˉlooꜘ naˉdsë˜ toꜗ looꜗ kyeꜘ lëëˉ, ja baˊ läꜙkoo laꜗhihꜙ heˉ kooh˜ dsaˉ jmɨˉgyʉʉꜙ.

18Naˊhyahˉ ja maˊ laˈ kyaahˊ kuuˊ jaspe. Pero jeeˊjwɨɨˉ ja maˊ laˈ kyaahˊ kuˊnøøꜚ jmahꜗ, maˊ jnäꜘ jëëgoˉte˜ läꜙkoo waˊhuˉ heˉ naˉjngɨɨˈ. 19Tɨɨˊ naˊhyahˉkihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja , maˊ naˉlɨɨˊ kyaahˊ läꜙjëꜙ kuuˊ heˉlaꜗ naˊhñaahꜗ. Toˉnëˊ tɨɨˊ naˊhyahˉ maˊ la ˈ kyaahˊjaspe, jeeˊ gaꜙtëꜘ toꜗ maˊ laˈ kyaahˊ zafiro, jeeˊ gaꜙtëꜘhnëˉ maˊ laˈ kyaahˊ ágata, jeeˊ gaꜙtëꜘ kyeꜘ kyaahˊ es-meralda, 20 jeeˊ gaꜙtëꜘ hñaꜘ maˊ laˈ kyaahˊ ónice, jeeˊgaꜙtëꜘ jñiiꜘ kyaahˊ cornalina, jeeˊ gaꜙtëꜘ gyiiꜗ kyaahˊcrisólito, jeeˊ gaꜙtëꜘ jñaꜗ kyaahˊ berilo, jeeˊ gaꜙtëꜘ ñuꜗkyaahˊ topacio, jeeˊ gaꜙtëꜘ gyaꜗ kyaahˊ crisopraso, jeeˊgaꜙtëꜘ gyaꜙkooꜙ kyaahˊ jacinto, hiꜙ jeeˊ gaꜙtëꜘ gyaꜙtoꜘkyaahˊ amatista. 21 Gyaꜙtoꜘ waˊhaahˊ ja , maˊ la ˈgyaꜙtoꜘ perla. Läꜙkoo läꜙkoo gyaꜙtoꜘ waˊhaahˊ ja ,maˊ laˈ koo perla baˊ. Hiꜙ jwëˈ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja , maˊlaˈ kyaahˊ kuˊnøøꜚ jmahꜗ,maˊ jnäꜘ jëë goˉte˜ läꜙkoowaˊhuˉ heˉ naˉjngɨɨˈ.

22 Saꜙ gaꜙjëënꜗ gwahꜙ jeeˊ jwɨɨˉ ja , jëëhꜘ Diohi laaꜗ Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ hi chaˉ gaꜙläꜙjëꜙ beꜘ kihꜗ,kyaahˊ Borrego mähꜗ, hi heꜘ baˊ laaˈ gwahꜙ jeeˊ ja .23 Jeeˊ jwɨɨˉ ja moꜙsoꜙ jmeeꜙ biiꜗ jmëëꜗ kihꜗ hyooˉ,niꜙ jmëëꜗ kihꜗ sɨhˉ, jëëhꜘ kyaahˊ maꜙlaꜙ jmëëꜗ kihꜗ Diobaˊ jnäꜘ, hiꜙ Borrego mähꜗ baˊ hi chooꜙ waˊjeˉ kihꜗjeeˊ jwɨɨˉ ja . 24 Läꜙjëëꜙ dsaˉ hi dsaˉtaahˋ läꜙkaahwaꜗ ja ngëyꜗ jeeˊ jnäꜘ waˊjeˉ. Hiꜙ läꜙjëëꜙ rey hi täähˊ jmɨˉgyʉʉꜙ dsaˉkayꜙ jeeˊ jwɨɨˉ ja läꜙjëꜙ heˉchaˉ kiyhꜗ. 25 Saꜙ jnëꜗ jihˊkohꜘ waˊhaahˊ kih ˈ. Jeeˊja leꜘ jmɨɨˈ baˊ jëëhꜘ moꜙsoꜙ läꜙchaˉ hwëˈ. 26 Läꜙjëëꜙdsaˉ hi dsaˉtaahˋ hwaˈ ja , dsaˉnääyꜗ dsaˉkayꜙ jeeˊja läꜙjëꜙ nëë ˈ heˉ chaˉ kiyhꜗ. 27 Jeeˊ ja moꜙsoꜙ

Apocalipsis 22:1 244 Apocalipsis 22:21dsaˉtaahˋ niꜙ jaa hi jmeeꜙ waˊ laˈ chaˉ laꜗ, niꜙ hi jmeeꜙ heˉ saꜙ läꜙjëëˊ jneˊ, niꜙ hi jmeeꜙ juuˈ taˉjuuˈ. Jeeˊ ja dsaˉtaahˋ maꜙlaꜙ hi naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ nëˊjeˉ kihꜗ Borrego mähꜗ jeeˊ naˉsɨɨˉ jmɨɨˉ kihꜗ läꜙjëëꜙhi naˊjnääꜘ kihꜗ Dio.

221Maˉngëëꜘ heˉ ja , hihꜗ ángel heꜘ naˊheeyhˊ jnäꜘ

koo jmɨˉjʉʉhˉ, heˉ jmeeꜙ chaa dsaˉ. Jmɨɨˉ jajëë läꜙ jëë waˊhuˉ, heˉ hyaˉ jeeˊ gyaˈ Dio kyaahˊBorrego mähꜗ. 2 Hiꜙ dsaˉngëëꜘ toꜗ dsaahˋ chaˊjwëꜗkihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ ja . Läꜙkoo läꜙkoo jwooˈ kihꜗ jmɨɨˉja , maˊ tøøꜘ hmaˉ heˉ jmeeꜙ chaa dsaˉ, heˉ hɨɨˉgyaꜙtoꜘ nëëˈ mɨɨˈ, maꜙ koo nëëˈ läꜙjaa sɨhˉ. Kyaahˊmooˉ kihꜗ hmaˉ ja , dsaˉhlääꜘ läꜙjëëꜙ dsaˉ hi chaajeeˊ ja . 3 Jeeˊ ja moꜙsoꜙ läꜙchaˉ gaˊ lliꜘwɨɨꜘ. Diokyaahˊ Borrego mähꜗ dsaˉtaayhˋ ko jøhꜘ kyaayhˊ hiꜙläꜙjëëꜙ hi nʉʉhˊ kiyh ˈ jmeeꜗ taˊheꜗ. 4 Maˊja jëëyꜗDio. Hiꜙ jmɨɨˉ kiyhꜗ naˉsɨɨˉ chaˊkyey ˈ. 5 Jeeˊ jamoꜙsoꜙ läꜙchaˉ gaˊ hwëˈ. Moꜙsoꜙ jmeeꜙ biiꜗ naˉhih˜jeˉ, niꜙ jmëëꜗ kihꜗ hyooˉ, jëëhꜘ Dio Dsaˉjøøhˈ jnänˋchooꜗwaˊjeˉ kihꜗ. Jeeˊ ja dsaˉtaayhˋ ko jøhꜘ kyaayhˊmahꜗ jmeeyꜗ hihꜙ gaꜙläꜙjëꜙ johꜘ jmɨɨˊ chaˉ.

Maˉyaˉjähꜙ jähꜘ Jesucristo6Mahꜗ gaꜙjähꜘ ángel heꜘ sɨɨhꜙ jnäꜘ:—Juu ˈ laˉ saꜙ naˉheeꜚ , laꜗ ju ˈdsooꜘ goˉte˜. Heꜘ

baˊ Dio Dsaˉjøøh ˈ jnänˋ, hi gaꜙjøøꜗ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi maˊ ngëë˜ juuˈ kiyhꜗ, maˉcheeyꜗ ángel kyaayꜗ mahꜗmiˉjnääyꜙ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi jmeeꜙ taˊheꜗ kiyhꜗ, läꜙjëꜙheˉ jmeeꜙ biiꜗ leꜘ toˉchahꜘ laˉ —gaꜙjähꜘ ángel.

7 —Hii ꜚ jnäꜘ jähnꜘ toˉchahꜘ laˉ. Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi høøꜙ juuˈ heˉ hlëëhꜙ kihꜗ heˉ naꜗ gaˊ leꜘ taꜙ chaˊnëˊheˉ naˉsɨɨˉ laˉ —gaꜙjähꜘ Jesús.

8 Jnäꜘ Jwaaꜚ maˉnuunꜗ hiꜙ maˉjëënꜗ läꜙjëꜙ heˉlaˉ. Maˉngëëꜘ maˉnuunꜗ hiꜙ maˉjëënꜗ, gaꜙjuuhnˋjnënꜙ hʉʉˊ tɨɨˊ ángel mahꜗ gaꜙjmääꜙ jnihꜘ jøøh ˈ, hi maˉmiˉjnääˉ läꜙjëꜙ heˉ laˉ kinꜙ. 9 Pero ángel heꜘgaꜙsɨɨhꜙ jnäꜘ:

—Jëëˋ daˊ, taꜙ jmeeˉ läꜙnaˉ, jëëhꜘ kweeˉ baˊ laanˈ kyaahˊ hneˉ jeeˊ jmeenˉ taˊheꜗ kihꜗ Dio kyaahˊ øøhˈ hneˉ hi ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio, hiꜙ kyaahˊ läꜙjëëꜙ gaˊhi høøꜙ juuˈ heˉ naˉsɨɨˉ jeeˊ laˉ. Jmeeˊ jʉʉhˉ kihꜗDio baˊ.

10Hiꜙ gaꜙsɨɨyhꜙ jnäꜘ kaˉlähꜘ:

—Taꜙ hmäˉ läꜙjëꜙ juuˈ heˉ hlëëhꜙ kihꜗ heˉ naꜗ gaˊleꜘ taꜙ haˊnëˊ heˉ naˉsɨɨˉ jeeˊ laˉ, jëëhꜘ maˉngooꜗyaꜙjähꜙ heˉ läꜙteꜗ juu ˈ laˉ. 11 Hi hñaaˉ dsëꜗ, waˊjmeeꜘ bihꜗ hñaaˉ dsëyꜗ. Hihꜗ hi jmeeꜙ waˊ laˈ chaˉlaꜗ, waˊ jmeeꜘ bihꜗ kiyhꜗ. Hi jmeeꜙ heˉ lluꜗ, waˊ jmeeꜘbihꜗ, hihꜗ hi naˉjngëëˈ, waˊ naˉjngëëˈ bihꜗ.

12 —Hii ꜚ jnäꜘ jahnꜗ toˉchahꜘ laˉ. Kyenˊ heˉkwëëhnꜚ heˉ gaꜙtëëꜘ hyohꜙ läꜙjaa läꜙjaa haˉ kooteꜗ taˊ heˉ maˉjmeeyꜘ. 13 Jnäꜘ heꜘ laanꜗ läꜙkoohwëhꜘ A kyaahˊ hwëhꜘ Zeta, jnäꜘ heꜘ maˉlaanꜗ jääꜗja gaˊ nøøˈ jmɨˉgyʉʉꜙ, hiꜙ läꜙja , maꜙkeꜙ maˉdsaaꜗjmɨˉgyʉʉꜙ läꜙ maˉlaanꜗ ja baˊ —gaꜙjähꜘ Jesús.

14 Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi gyih˜ saˊhmɨɨhˉ kihꜗ mahꜗ hy-oyhꜙ jwë ˈ kuyhꜙ mɨɨ ˈ kihꜗ hmaˉ heˉ jmeeꜙ chaadsaˉ, hiꜙ läꜙja hyoyhꜙ jwëˈ dsaˉtaayhˋ taꜙ hoˊhaahˊkihˈ jwɨɨˉ ja . 15 Pero gaꜙläꜙjëëꜙ dsɨɨˉ jäꜗ taꜙ kaˊhneꜚ,kyaahˊ hi jmeeꜙ jiˉnahˊ, hi mëꜘ hi ñʉʉhˉ hi kaah˜ waˊ hi chaˉ hi , hi jngëëhꜙ dsaˉ, hi jmeeꜙjʉʉhˉkihꜗ dio hi naˉlaaꜚ kaah˜ dsaˉ, kyaahˊ hi tɨh˜dsëꜗ jmeeꜙ juuˈ taˉjuuˈ.

16 —Jnäꜘ Jesús maˉcheenꜙ ángel kyaanꜙ mahꜗmiˉjnääyꜙ läꜙjëꜙ heˉ laˉ kihꜗ läꜙkaa gwahꜙ. Jnäꜘlaanꜗ saˊjuˉ kihꜗ David, jnäꜘ laanꜗ nʉʉꜘ høˈ hi kwaꜙjeˉ jihˈgyehꜗ —gaꜙjäyhꜘ.

17 Jmɨˉlleꜘ Naˉjngɨɨ ˈ kyaahˊ mëˊ Borrego mähꜗjäyhꜘ:

—Ñaˉ.Hi gaꜙnuuꜘ, waˊ jähꜘ:—Ñaˉ.Hi läˉkii dsëꜗ, waˊ jäyˉ. Hi hnøøꜗ hɨhꜗ, waˊ hiyhꜘ

jmɨɨˉ heˉ jmeeꜙ chaa dsaˉ, heˉ laˊ chaˉ goˉte˜.18 Jnäꜘ jmeenꜙ dsooꜘ kihꜗ läꜙjëëꜙ hi nuuˉ juuˈ heˉ

hlëëhꜙ kihꜗ heˉ naꜗ gaˊ leꜘ taꜙ chaˊnëˊ, heˉ naˉsɨɨˉjeeˊ laˉ. Cherˊmahꜗ hi gaꜙjmeeꜘ naˉdsë˜ gaˊ juu ˈläꜙkoo lleˋ jeeˊ laˉ, tëëyꜗ läꜙjëꜙ heˉ wɨɨꜘ heˉ naꜗ gaˊcheeˈ Dio läꜙkoo naˉsɨɨˉ jeeˊ laˉ. 19 Hiꜙ cherˊmahꜗhi gaꜙjñuuhꜗ juu ˈ heˉ hlëëhꜙ kihꜗ heˉ naꜗ gaˊ leꜘtaꜙ chaˊnëˊ, heˉ naˉsɨɨˉ jeeˊ laˉ, läꜙja jñuuhꜗ Diokaˉlähꜘ heˉ laꜗ heeyꜚ heˉ naˉsɨɨˉ jeeˊ laˉ. Jñuuyhꜗkihꜗ chaahˈ hmaˉ heˉ jmeeꜙ chaa dsaˉ, hiꜙ läꜙjakaˉlähꜘ jñuuyhꜗ kihꜗ jeeˊ jwɨɨˉ naˉjngɨɨˈ.

20Hi jmeeꜙ juˈdsooꜘ kihꜗ läꜙjëꜙ heˉ laˉ jäyhꜘ:—Dsooꜘ baˊ, jähnꜘ toˉchahꜘ laˉ.Waˊ laˈ läꜙja , neeꜗ, ñahꜚ Jesús Dsaˉjøøhˈ kyaanꜙ.21Läꜙjëꜙ heˉ lluꜗ heˉ laˊ kwaꜙ JesúsDsaˉjøøhˈ jnänˋ,

waˊ laˈ kyaahꜗ läꜙjëëꜙ hnähꜘ. Waˊ laˈ läꜙja .